- | 
- " á 
Aus C, E, Haefsler's Magazin wohlfeiler gebundenee 


mucher, dMamburg. Neucnwall 132. 


M 


BEEN" 


UN CMKCHLED 


CONR. GESNERI 


TIGVRINI, MEDICINJE 


'ET PHILOSOPHIAE PROFESSORIS 
in Schola T igurina, Hiftoriz Animalium Liber IIT. 
quieftde Quadrupedibus Ouiparis. 


XP NCDENFO ADLQOGIITPS C TLRISVYS IN 
doctr ab ipfü authore anteobitum emendatus e aucfus,atq, aliquot nouis Tconibus 
cv defcriptionibus locuplezatusac denique o breuibus in margine ) 

"nnorationibus iuftratus. 


ADIECTI SVNT INDICES ALPHABETICI VNDECIM 
fuper nominibus Ouiparoram quadr upedum i intotidem linguis diuerfis:& ante 
illos Enumeratio eo ordine quoinhoc volumine continentur. 


] 7^ E 5 3^4 
7277 T5 i d D 
UAM "n Tm Tm - N io " «t / " zm 
' N U/ NN 


N 
ZZ NN Q^ 


| |" : T 


m 
DOLI 


FRANCOFVRDI 


Ex officina Typographica Ioannis Wecheli, 
! Jenpenfs Roberti (ambieri. | 
| MDLXXXVL 


Cum gratia & páulgio S. C uling Maieftatis ad decennium. 


do 


-z. uu 
MS INS S 
SML DOUUP 
7. AUS 23 9M 
PATIONAL muse 


FS 


/CLARISSIMO VIRO D. 
VALENTINO GRAVIO DECIMARIO 


ET SENATORI FRIBERGENSsI, Cow- 
radus Gefínerus. s. ». p. 


93D CoNDENDAM Animalium hiftoriam clatiffime G x A v r, 
18 9) cüm animum appuliffem , viderem; minimam effe cognitionem 
1$ inmecorumanimalium quorum naturas fcribere agereffus eram: 
«£2 neque veterum duntaxatícripta coaggerare liberet fed mea quo- 
.$ que induftria aliquid addendum ftatuiffem , inops ab initio feré 
779 confilij eram. Nam peregrinationem longius,res varias plenius ex- 
plorandi gratia aucindagandi nouas,quod maxime cupieba, propterfumptus quàm 
pro meis fortunis maiores,fufcipere mihi non licebat. Reliquum erat, vtab amicis & 
viris eruditis,quos vel de facie vel fama per diuerfa Europz loca noueram, varias ani- 
mantium formas hiftoriasq; ad me mitti petere :fed hoc quoq; nefacerem, quoniam 
- hecíinefamptucurari non poffunt,verecundia retrahebat. Interim dum iita medi 
tor,& omnem feré fpem de peregrinis animalium figuris, marinis aliisá; acquirendis 
abiicio,& in veterü huius argumcti fcriptis legedis inq; fuos locos & ordines defcribé- 
dispergo paulatim fa&ü eft vt egregij quidam viri & ad literas illuftrádas literatosd; 
iuuandos nati, alij fpóte , alij à me pudorepofito rogati , liberaliter multa cómutiica- 
rint. Aliorum igitur beneficétiz aliás,(1 vixero,omne grati (vt par eft)animi fignifica 
tionem declarabo.In przfentia vero tuz,vir ornatiffime;hoc fecüdo Hiftoriz noflrze 
libroin nomen tuum infcripto,eximiz in me liberalitati gratias agere volui." Multas 
enim & rarasanimantium volucrium,nantium & terrefttium figuras,tuo beneficio, 
cum defcriptionibus & hiftoriis etiam plerorüq; , optimus & doctiffimusillein omni 
literarumgenere GeoRnG1vs FABRICIVS, preclarum Germaniz noftre de- 
cus,iam aliquoties ad me mifit. Porró prxter gratitudinis officitijquod omnino prz- 
ftare debebam,hoc etiam obiter lucrari me video gaudeoq;, quód inclyti nominis tui 
patrocinio & auth oritate,fplendoris & dignitatis non mediocre ornamentum Ope- 
xi noftro fit acceffurum.Id enim mihi certo polliceor,qui vt eruditum in o primislie- 
tiste virum effe;grauiffimo Georg. Fabricij teftimonio,ita & humaniffimum ac (Lu- 
dioforum bominum Macenatem fingularem, eodem & ipfain me beneficentia tua 
' addu&us,facile & libenteragnofcam. Poftremo hanc veluti coronidé & corollarium 
lucri mei mihi fore aliquando perfuadeo,vt tua cura, induftria & liberalitate,Oceani 
Germanici Balthicid; aliquot pifcium & belluarum,preter illas quas iam prius mififti, 
icones ac corporis naturcá; iplorum defcriptiones accipiam.Hanc equide fpem quafz 
yigilansfomnio(vt fuos quifqueamoresfolet) & opto hoc mihi fomnium ratum ali- 
quando & hypar,vt Grzcé dica, euenire. Nec dubito quin ad hoc conandum Georg. 
Fabricius nofter tum excitare te,tum ad perficiendum viam oftendere & velit & pot- 
fit. Verum tu mihi ignofces bumaniffime GR A v 1, quód plura etia quàm hactenus 
contuliftiin ignotum ac nihilde te bene meritum hominem , beneficia poftulare vi- 
dear.Siquidem illa non vni mihi.fed vniuerfz R eipub.literariz, Philologiz precipue 
.& Phyfiologiz peto : quibus ego excolédis hac przfertim in parte Natura , iàdudum 
me(vt vides)totum alftrinxi Partim veró etiam tibi & nomini tuo.Q uid enim hone- 
ftiusinteromnia maximi illius Alexadri facta legitur legeturá; perpetuo quàm quód 
Arifto:elem vt omnem animaliü naturá quàm pleniffimé traderet , & omnia in hac 
| pulcherrima nature parre miracula, vel terris remota,vel in aquis & mari toto abdita, 
inapertum educeret;proponeretG; fpectanda,liberaliffimé iuuit? Caetera ews, vt ple- 
* az 


Epiftola Nuncup. | 
rorufq principitivirorum gefta;bellis,fanguine,czdibus;iniuriis,ambitione, libidine, 
aliis; malis & vitiis referta , italiteris prodita funt , vt magna cum ignominia apud 
omnesbonos & cordatos homines hzc eorum fama perennet. | Sed hacc ego fruftra 
tibijnecomninocommemoraffem,nifi alios eti hac forte le&turos fperaffem. O pa- 
rim enim quàmplurimos penitusintelligere ,rem longé honefliffimam effe, circa o- 
prima & pulcherrima mortalium ftudia bene merendo, famam & gloriam fibi im. 
mortalem comparare. Q'uippehoc nobiliffimum gloriz premium viros bonos & 
vtilitatem do&trinamq; publicam promouentes, etiam Íponte fua,veluti vmbra cor- 
pus,confequitur. Verum hzcomniatanquam extra propofitum à me dicta exiftima- 
retevelim. Vnum enimhochuiuíce dedicationis inflitutum mihi fuit , vc pro illis 
quorum ha&enus mihi author fuifti beneficiis , non effem plané ingratus. Quodfi 
inpofterum etiam(vt viri boni femper fui fimiles funt)eodem me meos; lucubrandi 
in quibus confenefco labores animo fouere , ac promouere perrexeris , per abundan- 
tiam quidem bonitatis ac liberalitatis tuz id fieri interpretabor. Vale & viue 
Vir ampliffime animo & corpore beatusin Domino noftro Iefu 
. Chrifto , vt cius inprimisgloriam deindebonasliteras 
omnes ornare & colere, vt coepifti ;pergas. 
. Tigurianno Salutis «. p. Lini. 
tertio Idus Februarij. 


ENVMERATIO QVAD.RVPEDVM OVIP A- 
RORVM EO ORDINE QVO IN HOC 
volumine defcribuntur. 


(C ALCIS fénchaleidica lacerta quam ebsépa — Ramaftuerubeta gibbofa , c alierana mnta iz genere 


— Bominanut,pag. d 63 
Chamaelem — 2. Ranerubetatum palufres tum terreftres,e? remedia 
Crocodilus 9 COHITA 092265 UCHEBALAA TAHAS - 6z 
Scincus quem aliqui crocodilu terreflrem-vocamt 24/— Ranavveneuatafofilis 79 
Phattage 31. Cordulaftue cordulus $0 
Lacertus aquaticus 31. Salamaudra $r 
Lacertus 32. $tello 9r 
Lacertus viridis | 40. Teffudinesin genere 97 
Lacertialg diuerft —. 43  Tefludoterrefiris I07 
Rana aquatica ciim genere 10  Teffudines quain aqua dulci viuunt [tue palusiri ftue 
Ranae temporaria co fluente IIQ 
Ranunculus viridis ,uelrama calamites aut dryopetes — Teffudo marina I2 

ibid. à; Teiíudopolypus 119 
T I^NSX S. 


EORVN-. 


ate- 


F—. 


m EORVNDEM ANIMALIVM 


ALPHABETICVS,ET COPIOSIOR. 


Dare 4. 
* Ballecola vel balec- 
— cara, vox barbara pro 
egenerelacertz 2j 
Barchora nomen bar- 


:- barum Il2 
Bardati 4j 
Borax 65 
Bufocornutus ibid. 
- Chalcidicalacerta 1 
Chalcis . adi 
Chamxzleon 2 
Gordula fiue cordulus 


Craffa vel craffantium 
barbaris pro ranun- 
culo viridi 66 

Crocodilus 9 

Crocodil. terreftris 25 


- Lacertus 32 
Lacerti diuerfi 43 
Lacertz craffiffimz ibi. 


bicubitales , & pere- 
gring diuerfz. 43,44. 
Lacertusaquaticus 31: 


Xacerta chalcidica 1: 


Lacertus Marteníis. 4.3 
LacertaFacetana ibid. 
Lacertapiflinna — ibid. 
Lacertafolaris 4$ 
Lacerta venenaria vel 


pharmacis 44 . 
Lacerta vermicularis 45 
Lacertusvitidis — 43 
^ Miles IIO 
Muss aquatilis fl 
3Mus marinus 112,114 

»Ophiomachus . 4o. 
Ophionicus ibid. 
. Rana 46 
-Ranacalamites — 66 
Ranxcitrinz 66 
Rana cornuta 65 
Ranadtyopetés — 6o 
-Ranagibbofa 63 


Ranz lacunales virides 
66 

Ranalurida ibid. 

Ranz mut 63 

Ranz marinz 6 r.mari- 
nzrubex ibid. 

Ranz rubetz paluftres 


& terreflres 64 
Ranzícincoides 65 
Ranxtemporarim 6o 
Rana venenata foffilis 


Ranunculusviridis 6o 


Ritatrix 82 
Rubetazítiua 64 
Rubetagibbofa ^ 63 

Salamandra 81 
Scincoidesranz — 65 
Scincus 23 
Seps I 
Stellio 90 


Stelliotranfmarinus 91 
& 95 
JTarátula barbaris pro 
ftellione 90 
'Tartuca barbaris 
Teftudines in genere 
97 ; 
Teftudinesquzinaqua 
dulci fiue palüftri fi- 


uc fluctedegunt 1 10 
Teftudolutaria — ibid. 
leftudomarina rra 
Teftudopolypus 119 


Tleftudotetreftris 119 
Zamia 61 


Zytyron 


INpEX NoMINVM 


Hebraicorum , quibus : 


eriam Arabica & Chal- 
daica adiunximus. Ara- 
bica quzdam a/articu- 
lum pracfixum habent, 
quem (quod ad alpha- 


beti ordinem ) neglexi- .. 


mus. Sunt quz a4 
tantum pro az. 
' habent. 


Reyes 46 

Dab,velaldab Àt. 9,23 

Dafda Ar. ^ A6 

Albaya Ar. 2.9 aliàsalba- 
daie 


Diphdaha Ar. 46 
V'afga At. 92, 
Sa^ Àr. 33 
woxCnChald. ibid. 
xmo5nChald. ibid. 
ovn 3,98 


vIlbadaie vel Allie 
Arabice. 2.9. vide 


mor inferius. 

T3 23,66 
(2^3 33 
vnuD ibid. 


98 ' 


Ele 


ds 46 
nvhoy aluka IO 
Frdta Arab. 46 
mipy^myAr — ibid. 


mupTyChald. 9 
Frelvelalurel At. 43,9 2 


COiicio aut primam - 
huius vocisliteraeffe | 


ain. nà & guarilà mul 
tisícribitur , & video 
inaliis etiam azz epe 
ingw conuerti. 


Vrelaguatios 725 


- Guaril Àr. 24,42,92,98 


aiide paula ante Frel. 
cZIIguafgan Ar. 43 
uws6v Ar. vide [upraim 
Daleth Albadaie. |. 2.9 
MYvbBAÀrn 259 
wb *; 
Ec 24,46,6I 
ywhYArab.. 9 
YAT 428 
[OMNE 98 


Saambras Ar. ab aliis f[a- 
amabras fcribitur, Jama- 


bras, fégabras «33,43, 
41,79 
von (197. ^ 
Selbafe Av. 98 
Samabras, vide. Saabras 
Sagambras , vide Saam- 
.— tas 
 I'"w & 92: 
Scen, Ar. cy 
- Sab poblop rel afcbanchur 
E 2$ 
» Sepabzas, vide Saambras 
Thab Ar. 4 9 
cIbtabaul 
MPa" Ch. 98 
nean timfach Àr. 1o 
alij aliterfcribut, 77/- 
sma, T befarach,T ema, 
cZIlteg[a. 
Tenchea Ar. 9 


VocES QVAEDAM 
Hebraicis literis fcri- 
prz; quas Rabiniaut re- 


centiores Iudxi ex di- 
uerfis linguis, Hifpanica 
prafertim & Gal- 
lica mutuati 
funt. 

E MEIPEP MI 9 


INDEX 
nvemb 35 
Rovyanb max ibid. 
NY*ua"bprolimace. 102 
RUvaaip 25 


wyoxy à A Germantca 
voce eglos , que lacer- 


Ium [ianificat 33 
VOCABVLA 
Perfica. 

YS 35 
"aoo - ibid. 


Bm, zak[aha, Pert. à 
zakfe femaulari 9 


GRAECA 
Ev» Yd 
! Nox Aa Soc 9I 
'"AcxeAa e nie —33,9I 
Báfans i 46 


Báfanesi Qpuoos fA&05 
6j 


| Báfasos, Xa AB THIS 
dlovo7re Tus 6X 
Bájfases X^ep "4 6o 


Báfases | €Ael0e 21A Ivooe 


TENUTI 6 46 
-"EAG( d fames 63 
:Bpiearmes , 60 
T'aAesrmis 9r 
"EAeós mis 
"Egg. IIo 
KaNaGdme 33 
Kfxepoc 25 
Ko»ucatieg. Grecé vulgo 
| 33 i 
S KápduNos ft topdUovt, 8o ' 
Ad Aay«es 7 
Ka^órrims 9I 
Món 6I 
Mz III 
Evene 91 
OQióta ses 4o 
"Oeiómus ibid. 
Ilue/gpuoos 8o 
Zia ticadpa ibid. 
Xo» -. 32 
Xaipos endyos 3I 
Xioieg Yin 45 
Zab ea ve vot ibid, 
ZXoena jgovadvui I 
Zoos aes. 40 
Zbwixa 4j 
Zoos Lj 


zu I 
Tor demus 91 
Sb puDos 65 


Opuoos 3 Bifaos eos 
ibid. 


Tlueígpauos 79 
Xa2ous 1 yea Yal ca- 
ez I 
Xálu 9 
Xam 97 
ANém A apsaja, Ho. 
Xem nepote d opéta107 
Xovoposaues. 40 
69777 I10,118 


q Auaxór: vocabulum 
recentioris Gracia 


4592 


IrAr1CA. 
Bifcafcutellaria o8 
Boffa 66 
Botta ibid, 
Bougcirca Neocomum 

buffo ibid. 
Buffo, buffa, buffone 

ibid. 
Chiatto ibid. 
Chatt Rhatis buffo ibid. 
Coforona 98 
Cufuruma ibid. 
Gaiandredeaqua 111 
Gallana 98 
Gez — 40 
Leguro 35 
Liguro ibid. 
Lucerta ibid. 
Lucertula ibid. 
Marafandola 3I 
Racancella 66 
Racano 35 
Racula 61 
Ramatro 33 


ac 


Rana 7" Lyfatde 33 
Ranauoto n 1 Lyfatdeverde . 40 
Ranocchio ibid. -MuronNormannis 8: 
Ranonchiade rubeo ——— Renogle 61 
ibid. Sourd 81 
Rofpo .66  Stinco 24 
Salamandta 81 'Tartue 98 
Tarantula 9o Taflot 31 
Tartocha 98  ThatNeocomi $1 
'Tartuca ibid. "Torte 98 
Tartugella ibid. "Tortuedesboys — 107 
T eftudine ibid. "Tortuedemer II2 
Tefítugine ibid. "Verdier 61 
Teftunia ibid. 
Tatto 66 GERMANICA. 
HisPANICA. (bet 33 
qBafferaber 31 
Cagado :ro OfcetiffeFlandris — 55 
Gagado 98,111  (Crocobill 7 
Galapago 98,111. lee 33 
Lagardixa .33  Ggodbs ibid. 
Lagattifa dbid. (tyoetfch ibid. 
Lagarto ibid. Srofch/frofch 47 
Rana 47  Gartenfrófc) 65 
Salamantegua $1  Graffro[ch ibid. 
Sapoefcuerco 66  íaubfrofch 61 
Tartaruga 112 OCXenfrófcb(in 60 
Tanuga 98 $Sürtfrott 79 
| Glartenfrofch 65 
GALLICA. G^artenfrot] rubeta ter- 
reftris 66 
Alebrenne 8:  Giaffrófch 47 
Arraffade ibid. Gfchertsenfiber 9$ 
Boug coupe cirea Neo- — gtuner foepboy 40 
comurg 98 . Güllmfrótte 6j 
Blande $1  fypt;gc 47 
Chamelyon 2 frott 65 
Crapault 66 qGürfrott 79 
Crocodile 7  Gartenfrott 66 
Croiffet ér (Qillefróttle 6j 
Graiffet ibid. €hiltfrott] Cid im 
Grenouille 47 e. 
FINI S 


Grállerfrott 


faubfrófch - 61. 
Staat $1 
fpuntermaaf ibid. 
etónte 6g 
Sfftolcf) $1. 
$jfofomurn ibid, 
DNI ibid. 
28a ffermoltt 3I 
5m $1 
ffabbe Flandris 66 
gpuntermaat 81 
cvirit Flandris 47 
ÍuappSaxonicó 66 
Suattertet(ch $r 
SAeinfrofchle 6I 
Chiltfroit 98 


Cxhiltérot im füffen 


iaffer III 
Smmeer IIZ 
Cociltpabbe Flandris 
"495 
G' állerfrott 98 
COor(cd)Flandris ^ 47 
2 Bafferaber 31 
2IBaffermoll ibid, 

AÀNGLICA. 
Frogg 47 
Lufard 34 
Ey(ard ibid. 
Schelcrabb 98 
Tode 64. 
Torteyíe 98 

IrrYvRICA. 
Geflcierka 34 
Gesílier ibid. 
Zaba 47 | 
Zabatrayna éz, 


CONRA- 


SS 


SES 
v! onn, ESSSSSSS iA 
E usta SJ) Yu 
CROSS 


IIGVRINI HISTORIAE ANI. 


MEXCILISUMO LIBRO IODI, DOE * QVADRY- 
PEDIBVS OVIPARIS. 


DI OGRTEWEULLPE SEVO C BHUALGIDLGA LAGER. 


TA,-QVYVAM ET SEPA NOMINANT. 


b 
i a m ar 
rr t Mr 


: RSPAG molausBarbarusaliam chalcidem,aliam chalcidicam lacertam effe 

ie TID ) putat in Caftigationibus Plinij lib. 52. cap. 3. & 4. non alio argu- 

^ UOSPES) menroimpulfusquàm quódapud Plinium 5 2.4.legitur,Sallamen- 

S WO rorum( piícium fal(orum)cibus prodeftà ferpente percuffis,&zc.pe- 
culiariterà chalcide,cerafte,aut quasfepas vocant, aut elopedipfa- 
dévepercuffis.Egofépas hocinloco non lacertorum, fed (erpenti- 
um generis accipio, de quibus in ferpentium hiftoria plura dicam. 

Idem ferpentisgenus Nicander non fépem, vt Aetius & Lucanus, c, fes 
fcd feped/za nominat. Apparetautem tum lacerto fepi, tum ferpenti hoc nomen à vi venenofa factü, 4/7; 773 
quod vim habeant fepricam,hoc eftexedendi, & tabem atq; putredinem quandam corporibus mor 
fufaoinferendi. Nam & Nicandti Scholiaftes de fepe lacerto fcribit, fic vocari vues: «9. ete'sw Tz 
Nye. Chalcidisvocabuluminde natum eft, quód virgis quibufdam zrei coloris diftingua-- Cur chal- 
tur hxc lacerta: vizein B. Lacertam hanc vero & antiquo nomine chalcidem à colore di&tam fuiffe 5; 4;zza. 
credimus,& ex eo deinde nomine, cuiusrationem non nouiffentomnes ad adie&iuum gentis & lo- 
cinomen translatam cius appellationem fuifle , dictamá; chalcidicam , quafi in Chalcide Euboeze 
plurima inueniretur,quod falfum eft: cumin Libya & Cypro nafci przcipué dicatur. Factum obid 

20 etiam eft,vcinanriquis fcriptoribus modo chalcis,modó chalcidica lacerta inueniatur, eorumd; au- 
thoritarediuer(am ( notat Hermolaus ) non idem creditum hocanimal fuerit, Marcellus Vergilius 

in Diof. Chalcis;alij Cvyséx (Gaza dyguidam vertit) uo morfu aut interimiraut vehementé dolorem 

mouet, Ariftot. Zí^jiz, (in vtraq; yllaba periota,) »2e2vot saves., Hefych. & Varinus: qui CiyAas cy. p 

euim x9A« interpretantur , qua voce Grzciartus, hoc eft manus & pedes intelligunt, vnde ftellio vedi 4 

di&tus xag: & foran yis edam queo. qua Cí*yAaz, & apud Latinos lacertusab ijídem partibus. 

TLra Ais y omtpos 101 gode, aueg. de Catois c'OWePs Hefych. Varin. Sed quxrendum an erra Ai vox, 

forteà Cryrls corrupratit. TIi*yyeA06,02. pos à Xa eae qeus, lidem. € Lacerti alij maiores funt, 

qui virides cognominantut , ninoresalij qui & chalcides ,lo.Rauifius & Fr. Alunnus, Atqui ego 

vulgarem lacertam minorem , quz paffim apud nos ruti inter fruteta & Ízepes & per parietes repit, 

fimpliciter lacertam vocandam affirinárim , non ctiam chalcidem: qux uicem ieregrina &alte- 


E 


2 De Quadrup. Ouiparis 
riusorbis videtur, nobisignota. Georgius Agricola Gracam vocem chalcisab re fa&am imitan- 
do Germanicum nomen fingit fupfferabey, id eft,xrea lacerta. 

- Chalcis feu zygnis, fimilis patuis lacertis eft: fedcolore ferpentis quam czciliam nominant, 
Ariftot. Zuge ye wàeredsuroiet dope gaUpoicty a NUEes, Nicander in Theriacis, hoceft, Vztabzsetiam 
Jépem corpore fimilens bumilibuslacertis. | Scholiaftes Seutuo corpus interpretatur. A«ízr4 4€ qo ouol ay. 
Sepsideo etiam chalcisappellatur,quod quibufdam lineis (virgis) ris fpeciem gerentibus, eius dor- 


-— fum diftinguatur. ad o&o palmorum (ea»«uo») longitudinem accedit. nafcitur in Syría, Libya & 


Cypro, NicandriScholiaftes. — € Ge. Agricolalacertam chalcidicam à viridi non corporis figura 
Figura differrefcribit, (cd colore tantum. Ego communi & paru lacertz potius, vt Ariftoteles, quàm vi- 
corporis. ridi,qua maior efteam comparárim. 


C, 
Saxaincolit, Nicandri Scholia. : 
G. 
Medica- Suomorfaaut interimit; aut vehementem dolorem infert, Ariftot. In vino pota morfüs fuos 


menta € (anat, Diofcorid. & Plinius. Lacertam chalcidicam ( diffe&tam ) proprio morfuiimponunt,, & ex 
remedia vino propinant, Galenus lib. tide fimplic. Quiàlacerta chalcide appellata perculfi funt , eos tumor 
qua ex la- pellucidus confequitur, veluti nigrorein ambitu plagz relucente. con(equitur autem & putrefactio, 
certa chal Curatio veró eadem illis accommodataeft, qux ad mutis aranci morum referetur, Actius 15. 15. 
cide con- Sunt& (eruatis piízibus medicinz, fal'àmentorumque cibus prodeftà (erpente percuffis,& contra 
fi pof- beftiarumi&tus, mero (übinde haufto, ita vtad vefperam cibus vomitione reddatur. peculiariterà 
Jua. chalcide;cerafte,aut quas fepas vocant; percuffis Plin. Etalibi, Caftoreaaduerfus phalangia & ara- 
Remedia neosexinulfo bibuntur, ita vt vomitione reddantur: aut vtretineantur, cum rura: adueríus chalci- 
aduer[ts. das (aliàschalcidicas) cum myttite (vino.) 
€1us TROY- H. 
fe- a4. Eft & taberculi maioris ac peftilentis nomen feps apud Hippocratem,ab crodendo impo- 
Ogucw- fitum, Hermolaus. Meminit Hippocrates libro 3. Epidemioram fe&tione 5. circa principium : A^ 
B0 paces roo x Bépoe, xod. Vat Love tere, emu ueyeosa. Et rurfüslib. 6. ((ecundum diui- 
fionem Grzci codicis ) fe&t.8. Lumbos dolenti (inquit) recurfus ad latus,& puftula-qua feps vocan- 
tur. 8 Kou J8 rho aT T9 axspuaros Qéaty (locus obícurus, quodex abrupto citetur) » xad 2o 
cinb,qa4 v0 T quu amous, Phanias,vtcitat Athenas libro o. vnde hocfaltem apparet quód feps 
plantz cuiufdam nomen fit. € Chalcidicam ZElianus, fi quis inquit habeatin tritico, fore vtincor- 
ruptum feruetur: deferpente (ímó lacerto)inrelligat,an de piíce chalcidico , qui & chalcis dicitur, 
nonconfítat, Hermolaus. Atqui Varro lib. r. dere rufticaidem hocfcribens;rerra aut creta genus 
' Chalcidicamintelligere videtur, vbide tritico condendo agit,his verbis: Quidam ipfum triticum 
confpergunt quum addantin circiter mille modiüm quadrantal amurca: item alius aliud affriar 
autafpereit,vt Chalcidicam,àut Caricam cretam , aut abfinthium. Chalcidica herba & amygdala 
CMillepts optime faciuntad mellificium. Plurimum enim fcetum (55 ) ex eis fieri aiunt , Ariftot. in Mirabi- 
vermis. libus. Eft &chalcis accipitrum generis. Millepedam fiue fcolopendram , in(e&tum fiue vermem 
oblongum, pilofis pedibus,pecori przcipuenociuum , millepedam Latini. Grzci fcolopendram & 
fópa vocant, Pliniotefte (duobuslocis) necimmeritó, quoniam mor(üm, vt idem fcribittumor in- 
fequitur & putrefcitlocus. quarenon placet vetus lectio,quz;pa pro /epa habet.ips enim aliud genus 
vermis eft. 
Cra cA Cairum ZEgypti, vefperi apparere folet parui lacerti genus muros perreptans, & 
mufcas deuorans,quodà Grzcis vulgo S2zz4zitos appellatur,abltalis r A R E N T O L A, vel zerrazza- 
la potiusàterra,à veteribus cHALCIDICA LACERTA. Bellonius. 


DE CHLAMZULEON.TE. 


| 
Nomina HAMJELEONEM Latino an chamzleontem Graco more proferas, parum intereft: ( ego ta» 
dinerfa. men Gracorum more, quoniam dictio Grzca eft,chamxleontem potius dixerim: ) & in re&to 


Cur. cha . fimiliter chamzleo,vt Gazadixit, velchamzleon. Nomenà Grzcisei datum videtur , quodaliqua 
zialea fit €X parte leonem, grandem & ferocem beftiam, fio corpore reprzfentet : fonat enim chamxleon 
didjg, | humilem & veluti perterram repentem leonem. Simili ratione plutimas herbas ab aliqua maiorum 
arborum fimilitudine dixerunt, vt chamzcerafüm , chamzcypariffüm, chamzdryn,chamzpityn. 
Harbe'vel Cauda fané huius animantis, leonis alcsam quodammodo reprafentat,| Farbe vel albarbe, animal 
albarbe.. eft quadrupes,quod Plinius chamzleontem vocat, cuius meminit Auic. 2. can. cap. harbe, Andrc- 
as Bellunen. Idem a/araz animalaquaticum de genere fcinci(id eft , crocodili terreftris) declinans 
adcolorem cittinum,nonnullosinterpretarifcribit. Auicennalib. 2. cap. 35c. de re medica, s 
ve 


20 


3o 


4o 


jo 


1o barbe buboneminterpretatur, 2/Jarbalanceam , quam 


2o 


Arabice vocari yvy yarn. ( ÀuicennaJurdun facit ey 
fpeciem aldab: vide infra hoc in capitein verbis Alber- 2. 
3o ti& in Lacerto 4. de voce Pardzz)R.Salomó ev»; med ts o A 
id eft, lacertam interpretatur, Sanctes rubetam. Chal- | wa A QS rif 
APP E su 


4o eft; fimiam , velc/uldah ,id eit, muftelam. Kimhi Hip S 


De Chamzl. A.B. Lib.II. 3 


velharba nominathoc animal. In hiftoria veró ani- » W - 


malium , Ariftotelis locum de chamzleonte transfe-. 9 Wb. : Y 
rens, Credo (inquit) quod fit Palarce vel Parcoz (fic 2 » 
enim habentcodices impreffi.) Et pauló poft , Sed re- ES 

ueranon eftardon, fed fimilis ei, Hzcille. Docentau- eB 

tem petitiores Hebrzi Dardoz vel barduz , fpeciem effe E-— 

alzabjd eft crocodili. Diofcoridis etiam lonchitis her- E-— 

baab Auicenna harbe vocatur , lonchitides duas in v- E 

nam confundente. Vetus Auicennz gloffographus ed 


MT Jm 
AM l 


Grzcilonchen appellát. Serapioni in libro de fimplic. 
cap. 421. Parbea4A&poy, id cft, felem, aut af pov, id eft, EON 
filurum pifcem fignificat: nam quz adfert Galeni ver- » us NOS 
ba,apud illum defelium carneleguntur lib. 11. Simpli- SCUTIS 
cium: quz veró Diofcoridis,de filuro, lib.z. & fanéfa- iw: dun 

ciliseraterror ,przfertim in Grzcis dictionibus: nam M SS 
fipro «legas e, autcontra ej soc 8c eie pos , in fe có- S 
mutabuntur: quin & hodie excufi quidam codices 
Diofcoridis Graci pro Z(A&os inepte habentedaspes. 
Egoapud Galenum etiam errorem efle conijcio lib.rr. 
Simplic. & epa non ejAseav legendum : (apparet 
enim hzc verbaà Diofcoride eum mutuatü, ) & Sera- 
pionem apud vtrumq; malé zlurum legiffe,& vna vo- 
cecranftuliffe harbe: quafi zluros & chamzlcon vnü 
efferanimal, quales multi'Àrabum medicorum erro- 
resfunt. m2, Eoab, vel &oach, Leuitici r. R. Kimhido- 
cet genus effe Zazab, id eft crocodili. Rabi Iona dicit 


P 
nud 


m 
" ri 1597 
ilu 227) 
UN NI 2 


daus reddit £oaba. Arabs barduz, Pera sao Yu az faz- 
ga (au articulus eft, [2774 vox ad fcincum alludit; qui eft 
crocodilus terreftris,) Septuaginta & Hieronymus, 
chamxleon. Eadem vox koah repetitur Numeri 14. 
' Iudxusquidam teftudinem mihi interpretabatur: ego 
plané fcincum fignificati crediderim. Huic finitima 
vox eft rw oab vel oach: Hieronymus draconem ver- 
tit, Iudei cercopithecum exponunt: R. Ifaac £opb , id 


ADSSS eS LABS Ae 

€ : . 3 DBOSIDSSSDSSS MEI i 
fpanicé vocatfaroz;id c(t;viuerram. Syluaticus Mr ^ n M ) Men J 
eacfalamandram interpretatur. ywto, A2ath, in facris) T MES Mein JI 


em 
! 


VP) e 


literis alij aliter transferunt, cuculum ludzi: Hierony-Vrr innui e 
mus mergulum,pelicanum,;onocrotalum,Septuagin- 
ta pelecána, & catarrhacten alibi, & Sophoniz 2.cha- 
mzleontes, nimirü vocisaffinitate decepti: nam coacz 
quoq; Leuit. 11. chamxleontem interpretantur. LZzzb 
Hebraicam vocem alij aliud fignificare docent, ( vt 
pluribus dixi in Onocentauro poft A£ni hiftoriam:) TEC 

funt qui auem magnam interpretentur vento vi&itantem , quam vocant, YM 5723 , zazzalion , quae 
quidem ridicula eft interpretatio : chamxleon enim quem nonnulli aere victitarefalíó putant, non 
auis, fed quadrupesouiparaeft, € XauAcen Cor aocoxoV xs aov, id cft , Chamzleon animal oui- 
parum & greffile. Pro chamztleon recentioresquidam barbari corrupte fcribunt gamaleoz;zameleoz, 
aamelom,baumaleoz2meleos. Yidorus, Albertus & huius farinz authores,chamzleontem cum falaman- 
dra& ftellione ineptiffime confundunt. Hazaleaz eft animal quodnos ftellionem vocamus maio- 
rem; hocenimelt fimile corporisfui figura lacertulo magno , cui etiam fimilis eftille crocodilus qui 
bardoz Grxcé vocatur, Larin&autem Zwaleoz , Albertus deanimal. 2.1.5. Etcirca finem eius capi- 
tis, cum chamverleontcrm Áriftotelis verbis copiofé defcripfifler fübijcit: Hoc autem animal certó eft 
de genere fteilionis ,iludfcilicet quód vulgó draconem vocant, noftrares fitibtipurtit | hoc eft vec- 
mem ulis aut verme fyluas Sed hzcomnia magnam Albertiinfciiam arguunt. Peregrinum eft 

y 


A De Cuadrup. O uiparis 


animal,quamobrem nullum ex alijs linguis nomen füppetit,quodL atinis etiam deeft. Germanicarii 
fingo €in rattabcr] exratto mure quem magnicudine & cauda refert, & crurium altitudine ( altior 
tamen eo) & lacerto , quem reliqua fpeciebona ex parte reprzrfentat  compofito nomine , ac (i mu- 
rilacertum dicas. 


3s. 


Quibus — Chamzlcontem & Afticagignitquanquamfrequentiorem India,Plinius. Per omnem Afiam 

" inregio- chamzlcon plurimus,Solin. Indiz animaleffe Elianus fcribit. € Similis & magnitudineett (lego 
nibusre- físura ec magnitudine ) (apradicto (terreftri fcilicet) crocodilo chamzleon, fpinz tantum acutiore 15 

periatur. curuatura, & caudz amplitudine diftans, Plinius. Figuratotius corporislacertam planéreprzíen- 

De figura tat.: latera deorfum du&ta ventri iunguntur, vt pifcibus : & fpina ( dorfi ) modo piícium eminet, Ari- 

corporis. ftot. Figura & magnitudo eratlacerti ( ftellionis , Arnoldus) nifi crura effent re&a & excelfiora : la- 

tera ventri iunguntur vt pifcibus, & fpina fimili modo, Plinius. Animaleft quadrupes, facie quala- 

certz, nifi crura redta & longiora ventri iungerentur, Solinus: apparetautem locum mutilum effe; 

cx Plinio & Ariítot.reftituendum : non enim crurain eo ventri iunguntur, fedlatera. Elatioràter- 

ra eft quam lacerta, Ariftor. Ipfe celíus, hiantifem petore, Plinius. Corpusafperum totum, vt cro- 

codilo, Ariftot. & Plin. Afperum cute, qualem in crocodilis deprehendimus, Solinus.  Squamo- 

fam Arnoldusdc Villanoua. Longitudoàfummo roftro adinitium caudz , digiti feptem vel octo. 
Procctitas fiuc altitudo, digiti fere quing, : crurum perfe, escam dimidio. Cauda longitudo, di- 1o 

gitio&to vel nouem, Spina dori eminens & acuta , & quodammodo criftata eft per dor(am & cau- 

dam totam: iuxtaquam proxime, fed humilius, vtring; ad fingula coffarum initia tuberculis emi- 

nentibus offeis, linea defcendit, & pereaudam quoq; extenditur vtring;. Quód nifi tuberculisiítis 

trium, quos dixi, verfüum : & aliorum trium inima parte, quz planior eft, exafperaretur, effet plane 

magnitudine & figura rattorum, id eftmaiorum murium caudz fimilis. Medius locusinterimum 

ventrem & fummum doríüm,flexum fiueangulum coftarum circiter fedecim continet, ad A literae 

Grzcz formam, fed angulo patentiore, qui retró ad caudam fpe&tat : repletur autem his coftis tc tus 

corporisalueus, ac venter totus, integro vbiq; ambitu, vt ipfe obferuaui. Mutacfuum colorem in- 

flatus. Verum & nigernó longe diffimilis crocodilo cft : & pallidus, vtlacerta : maculis diftin&us, vt 
pardus,nigris. Mutatur colortotoin corpore:nam & oculi concoloresreliquo corporiredduntur,& jo 

cauda cundem colorem accipit: pallefcit cum moritur, defunctusá; colorem eundem feruat , Ari- 

-Quem- ftot. Mutat colorem fubinde, & oculis, &z cauda, & toto corpore: redditque femper quemcunque 

£u, c0- proximeattingit, przter rubrum candidumque. defuncto pallor eft, Plinius. Ex duobus quidem 

lorem at- íceletis, quos habco, alter pallidi coloris, alter nigricantis.eft. Color varius & in momento muta- 

tingit red bilis, ita vt cuicunque rei fe coniunxerit, concolor ei fiat : colores duo funt quos fingere non 

dit, pra- valet, rubrus & candidus , (aliqui candidum tantum excipiunt. Marc. Verg. nos idapud Philem 

ter rubrü legimus & Suidam :) cxteros facile mentitur, Solinus. Non vno colore fpectatur , fed fefe furtim 

€ candi- übducit , & videntium oculos veluti perftringit: nam nigro colorefi eum offendis , mutat fe ipfe, ac 

dum, — fecitoinviriditatem inuertit: aliusrur(üs vifusalbum colorem ( hunc Plinius & Solinus ei negant) 
vnimal tanquam aliam perfonam hiftrio induit, Zilianus. | Nullum animal pauidius exiftimatur, & ideo 4o 

auidum. verficoloris effe mutationis, Plinius. Solinus cutim glabram & lxuem fpeculi modo proxima 

e ideo zimulantem, in chamzleonte & polypo, mutationis colorum in eis caufam affignat, vt in Taran- 

verficolo- do recitaui. 14 quoque quod ventis animal nutritur ef aura , Protinus afamilat ,tettait quofcung, colores, 

re. Ouidius 1j. Metam. Colores fuos multifaria qualitate commutat, modo veneta, modo blattea, 

-Quafit. modo prafina, modo cyanca, Caffiodorusinepiít. dechamzleonte. — (oz timor ip? cibus , nirmi- 

enutatio- runs limpidus aer ,« Ambo ffmul arto membra colore nouant , Yo. Vifinus. Ego tenuiffimam cutem 

15 cole-. (qualemeffeinfceletoanimaduerti) inftarrenuislaminz eornez colores facile reddere puto , prz- 

rum cau- (ertim cum neque fanguisimpediat, neque vifcera admodum , cum folus feré pulmo manifeftus in 

a. cofit. Tertullianus in libello dePallio: Hoc foli ( inquit) chamzleoni datum, quod vulgó di- 
De fuo,ci &um eft, dc (uo corio ludere: fentiens chamzlconem pro fuo arbitrio vertere colorem cutis: yo 

de alieno Quodannotauit Def. Erafmus in prouerbio, De aliezo corío ludere , quo in eos vtemur, qui fccurius 

cariolu- agunt fed alieno periculo. Hinc etiam prouerbium, Chazzeleontessutalilior , X aucgAMorrez eduuz- 

dere. Pro- aw2oArrepos , quadrabit in hominem verfipellem , varium, ac inconftantem, ac pro tempore 

uerbis. íefe vertentem in omnem habitum: vel, vt aliis verbis dicam, qui ad omnia commodeé atque 

Chama- commodiffimé fe habeat: quod in. Athenienfem Alcibiadem relatum eft. Ariftoteles etiam li- 

leoste — broprimode moribus ad Nicomachum, chamxleontis vocem vfurpat ad exprimendum incon- 

amutalili- ftantiz: vitium. — Chamzleon ouiparorum terreftrium omnium tenuiísimus eft: quippe qui 

er. omnium maxime inopia fanguinis rigcat : caufa ad mores animz eius referenda elt : pra ni- 

mio nanque metu multiformis efficitur. Metus cnim refrigeratio per inopiam fanguinis ca- 

lorifque eft, Ariftoteles, Plutarchus etiam meticulofum & trepidum natura hocanimal effe yj 

it: 


DeChamzl.B.C.D.G.LibIL  ; 


bit: ead; folum de caufa colorem variare, non quod confalto quicquam flruere latitaréveinflituat. 
Chamatleon fingulis horis diei mutat colorem, Kiranides. € Faciem habet leonis, pedes, & caudam Defcri- 
crocodili,colorem varium;à capite víq;ad caudam neruum vnum folidum, Idem.Carnem nufquam ptiopar- 
nifi in capite & maxillis, & poftremo caudz (tax er ho 75 xéox* avesoquv, id eft, citca princi- £zzz cor- 
pium caudz, qua corpori committitur ) admodum exiguam poffidet: nec alibi fanguinem quàm in porz. 
corde, & oculis, & locoà corde fuperiore, & venulis hinc tendentibus. Verum necin ijsquidem 

vlla copia, (ed pauxillum habetur fanguinis , Ariftot. Caro in capite & maxillis, & ad commiffüram 

cauda admodum exigua: necalibitoto corpore. Sanguis in corde & circa oculostantum, Plinius, 
Corpus pené fine carne, Solinus. Membrana in omnes feré corporis partes multz ac validz, longe; 

16 firmiores quàmin cateris tendunt, Ariftot. A medio capite retrorum offea pars triquetra eminet: 
reliqua parsantrorfum colligitur caua & quafi canaliculata,eminentibus vtrinque offeis marginibus, 
afperis & leuiter ferratis. Cerebrum paulo fuperius oculis pofitum eft; & prope ijs contiguum. Cute 
autem exteriore detracta oculis , quiddam lucens veluti anulus neus tenuis, (Gaza addit, nulla pelle 
interceptus, Niphus pro pellelegit p4/4, qu parseftin annulo gemmam recipiens, vt annulus fine 
palla intelligatur zqualis & continuus) cingit, Ariftot. Oculiin receflu-cauo intus recepti, przzgran- 
des, (maiores quàm pro portione, vt in (celetis mihi apparet) rotundi, cute fimili ,atg; reliquum cor- 
pusobdu&i,, media fui parte perquam exigua deteti , qua vidoant: qua quidem videndi fedes nun- 
quam cute opcritur: nec pupillz motu, fed totius oculi verfatione in orbem mutationeg; quoquo 
veríusafpicit , quz velit, Idem. Chamaleonis oculos circumagi totos tradunt, Plinius. Et rur(us, 

ao Oculiin receffu cauo, tenui difcrimine, przgrandes,& corpori concolores: nunquam eos operit: nec 
pupilla: mou, fed totius oculi verfationecircumafpicit. Subducti oculi, & receffu concauointror- 
fum recepti, quosnunquam ni&tatione obnubir, Vifum denig; non circumlatis pupillis, fed obtutu 
rigidi orbisintentat, Solinus. Roftrum fimiz porcariz ( ;orpozr?/e) fimillimum, Ariftot. Eodem 
modo Albertusetiam legit, vel potius Auicennaquem fequitur. Plinius veró aliter : fic enim reddit, 
Eminetro(trum, vtin paruo baudab(imilefuillo. Ipfecelíus, hiantifemperore, Plin. Hiatuszter- 
nus,ac fine vllius v(usminifterio: quippecum neq; cibum capiat, &c. Solinus. Dentium & gingi- 
uarumlocoos continuum (uprainfraq; labraambiens ferratum eft : labrum fuperius breuius & re- 
du&ius. Gulam atque arteriam fitu eodem continet, quo lacerta, Ariftot.. Pulmociportione ma-. 
ximus, & nihil aliud intus, Plin, T heophraftus parum abefle fcribit, Plutarcho tefte, quin corpus to- 

3o tum pulmo expleat: vnde aura viuere, & mutationibus perquam obnoxium efleconijcit. Sicenim. 
Latinus interpres Simon Grynzusreddidithac verba , oor uad prono mveupumxày aig. Non nifi 
in corculo pauxilli (anguinis deprehenditur, Solinus: Plinij & Aciftotelis eadem de re verba pauló 
anteretuli. Vifcera (ine fplene, Plin. & Solinus. Lienem conípicuum nuíquam continet , Ariftor. 
Cauda przlonga, in tenuitatem definens, & (in vertiginem torta, Solin. ) longis ( viperinis, Plin.) im- 
plicata in fe orbibus lori modo permultis , Ariftot. Pedes finguli bipartito fecantur , partefque talem 
inter fe habentfitum, qualem pollexad manusreliquam partem obiectus: Sed ipía: etiam reliquae 
pattes paulotenusin digitos quo(dam finduntur: videlicet primores , vriplici fiffura interius , duplici 
exterius: pofleriores interius duplici, exterius triplici, Ariftot, Vola (vtficappellem) inter digitos (a- 
tisampla eft, à qua ceucalcaria quzdam enata parum prominent, in pofterioribus tantum cruribus. 

40 Crurarecta, & longiora quàm lacertz, fed inflexus corum fimilis, Ariftot. Vngues ( Vnguiculi) ad- 
unci, Ariftor. Plinius: hamati fübtili aduncitate, Solinus. Ethzc quidem partim ex veterum, partim 
exnoftraobíeruatione chamzleontis defcriptio eft, mirabilis certeanimantis, & quo Ariftoteles nul- 
lum ferc interomnia diligentius defcrip(it. Addam etiam hic qux Petrus Bellonius de codem fcribit 
hisverbis ^ Di&umeftranamadchamzleonem hocipfoaccedete, quod in capiendo ciboeadem Defcr;- 
feré nitaturinduílria. Hocautem vtcertius ex fcriptoac pictura apparcat, de chamzleonc etiam in- p//oex 
teraquatilia dicere inftituimus,eftenim paludibus etiam frequensanimal. Chamzleon igitur duplex Be//pzio. 
ànobis confpe&tus eft. Alter in Arabia pufillus, lacertam viridem non excedens , colore albicante, 
fübfuluisac rubentibus maculis diftin&us : alter in Egypti zftuarijsfrequens, corpore, duplo quàm 
Arabicus, maiori: colore interindicum & viridem ambiguo,quem ex luteo in fuluum varié commu- 

go tare folet: vnde verficolorem chamzleonem antiqui appellauerunt, Vterque autem chamzleon 
capitecftcriftato in camelopardalis modum , duobus vtrinque officulis in fummafronte prominen- 
tibus: lucidiffimis oculis, pifi magnitudine, fola pelle contedtis, vt quod ab ea extet , milij magnitu- 
dinem non excedat: admodum flexilibus, vt altero furfum aut deorfum infpiciente , alter, practer ca- 
terorum animalium morcm , alió intentus effepoffir. Iners eftanimal vt & falamandra, neque cur- 
rere vtlacerta poteft. Quamobrem hominum confpectum non refugit, nec facile terretur ,imó nec 
morfu hominem appetit... Arbufta conícendit ob viperarum acceraftarum metum. Famem cc&to 
menfes,atque interdum annum feré integrumtolerat. Vnde falfó creditum eft, eum nihil edere, ac 
vento ali. nam.cum pulmonibus magnis per ventris latera exporrectis praditus fit, ventum intró ma- 
gno impetu attrahit eoque intumefcit. Foramina ad nares & auditum habet... Oris rictum am- 
plum,maxillas dentibus ferratis fupra & infra communitas, quales in typhloti ferpente videas. lin- 

ij 


« « 
í De Quadrup. Ouuiparis 
puam terererm, fefqui palmum longam: quam longe in infecta , quibus maxime vefcitut , vibrat : & 
 mucore, quem in extremo fpongiofum habet, rnufcas, fcarabeos, locuftas, formicas ad fe adducit. 
Lineam habet füb ventre (quamuli$ denticulatam , albam , ad caudam vfq; protenfam. adeod; arti- 
ficiofein huius animalis pedibus natura lufit, vtantetiores eius pedes à polterioribus maxime diffi- 
deant. Anterioribus enim ternosintrà digitos , extrà binos : pofterioribus autem ternos extrà, intrà 
binos pofuit. Duodecim oua excludit,longa, lacertarum modo. Cor habet muris domeftici magni- 
tudine , hepatislobos duos , quorum finifter maioreft. Folliculus fellis erani hordei magnitudinem 
nonexcedit , finiftro hepatisloboinhzrens, Bellonius. 
Defrri- Hicetiam afcribendum duxi , quz Scaliger deeodem animali fcribit inlibro de Subtilitate ad 
piioalte-. Cardanum his verbis: Ioannes Landiusin vltima Syria cum effet, ait, fe vidifle vnum é quinquequos 16 
YAex 5ta- emerat , Chamxleonibus linguz repentino, momentaneoq; iaculatu mufcam , quain eius effet pe- 
ligero. — &ore,legiffe. Proptereailliusàfe diffe&ilinguam narrabat inuentam palmi longitudine, cauam , i- 
nanem. In fiimtma tanquam acetabulum cum mucco, quo przdá tolleret. Id nouum (aneiis, qui folo 
ventoviuereha&enusexiftimarunt. Dorfüm ei incuruunr & tanquam ferratum. "Tergus variatur 
maculofis quafi tuberculis, vt in Rhombo. Venter depreffioribus clauiculisafperatur. Oculipul- 
chetrimi , quosfinecolli flexa circumuertit. Coloreftalbuseis, viridis, luteus. Naturalis viridis, ad- 
modum dilutus in tergo : at füb ventre dilutior, albicantiq; propior, Variatur tamen totus rubris, & 
cxruleis, atq; albis punctis. In quoflibetmutari colores verumnon eft. Super viridi viriditas vegeta- 
tur, füperluteo temperatur ad luteum. Super caeruleo, aut rubro, aut albo non vincitur viriditas nati- 
ua: fed puncta crulea,& rubra & alba, viuidiorem, validioremá; fui fpeciem dant. Super nigro fub- 26 
nigrefcuntmanerramen tenor ille viredinisatro confufus Etiam haud mutato füppofito colore, mu- 
tatipfe faum,vel metu,vel moleftía;aut oppreffus aut folutus. Quód aér illi pro cibo fit aliquandiu, ex 
eopatet: quod & annum integrum aiunt inediam tolerare: & vbi excepit hiatu auram , & occlufit 
malas,turgetei venter. Etiaminueni qui diceret: obuerfüm ad folem haurireradios , eofq; conuer- 
fionehiantem fequi. Quinq; digitos in pedibus habere dicitur, quibus fterpaffis. Vbiteretibusin- 
cumbit furculis , curuare eos, atq; ramos amplecti , quo Pfittaci modo folent, vtring; binis: non vt 
aues cxterz , tribus vna ex parte, vnicoaltrinfécus. Sic Pfittaci. At Chamzleo , quia habet impares, 
térnos,& binos, explicar, ae difpertit, fed ordine inuerfo. Namqg eos, qui in pedibus funt pofteriori- 
busjita difponit,vt extrorfur ternos ftatuat,introrfum binos. Anteriorum contrariusfituscft. Hzc 
cx Landio accepi. 30 
C. 
De zatu- Diffectus hictotus fpirare praterea diu poteft , motu admodum exiguo adhuc circa cordis fe- 
ralibus | demextante. Etcumomnescorporis partes contrahit , tum vel maxime coftas cogere atq; adducere 
cürporis poteft, Ariftot. q Vi(usei, noncircunlatis pupillis, fed totius oculi verfatione, vt in B. dixi. q Motus 
aciemi- (inceffus) ei piger admodum, vt teftudinis,eft, Ariftor. Plin. Solinus. Audio eum per arborum ramos 
bus. lentogradureptare. — € Ipfecelfus,hiantifemperorefolusanimalium neccibo nec potualitur nec 
Fifa.  alioquàmacerisalimento, Plinius. Et alibi, Chamzleonum ftelliones quodammodo naturam ha- 
Inceffus, bent,roretamen viuentes,prztetd arancis. Similis cicadis vira. (V iuuntenim cicadz & flelliones ro- 
Cibusier re,quiex aere defcendit.) Hiatus xternus , ac fine vllius vfus minifterio: quippe cum neq; cibum ca- 
velros piat,neq;potu alatur, nec alimentoalio quàm hauftu aeris viuat, Solinus. 74402, quod ventis azizal 40 
nutritur c) aura, Protinus afümilat, tetigit quofcuna, colores, Ovidiuslib.1;. Metam. Chamzleontem fo- 
loaerenutririfalfum eft: quoniam interiora, vt Ariftoteles inquit,fimilia omnia habetlacertz,quam 
non foloaerenutririconftat: quaremelius puto chamzleonem rore enuttiti ac viuere, vt T heophra- 
ftusait. Videntur autemilli decepti, quoniam longo temporc viuit fine cibo & rore : nam propter ex- 
. iguum calorem diu inealimento degere poteft, Niphus. Ipfeà quodam quiviuum habuerat, cuius 
Gentr4-. (celeton mihitradidit;audiui obferuatum fibi aliquoties muícasab eo deuorari, quas longa lingua ex- 
tio. erta inuolutas (autforte transfixas, vtiynx fua lingua formicas figit) arripere. Num qua animaliao- 
Verfatu. doribus & fpirituali poffint, difputat Cclius Rhodig.Le&ionum Antiq.24.21. € Gignunt & quadru- 
dm cauer - pedesoua, chamxzleontes , lacertz, Plinius. Chamzleon animal eft ouiparum & greffile, Hefych. 


pis Subit cauernas;& latitat more lacertarum, Ariftot. Hybernis menfibus latet vt lacerta, Plinius. La- 5o 
De anii et hyeme, producitur vere, Solinus. 
affectibus "p 


Pauidum — Nullumaniraal pauidius exiftimatur, & ideo verficoloris effe mutationis,Plin.Sed coloris muta- 
69 4&7- tionemalij inaliascaufasreijciunt, vt in B. dixi. Circa caprificos ferus, innoxius alioqui, Plin. 4 Ale- 
sl. ^ xanderMyndius chamxleontem contra famelici ferpentisimpetum hoc modo munire fe ait : Feftu- 
-Quomó-. cam benelatam & validam mordicustenet , füb qua ceuclypeo fe veríanscontra hoftem ferpentem 
dofefe 4d- venit. Serpens quiafeftuca latior eft quàm oris hiatu fuperari ab eo poffit: & chamzleontis reliqua 
uer[2:fer membrafirmiora, quàm vc morfibus lzdantur , fruftralaboratacfe fatigat, Hzc /Elianus & Philes. 
peste? Venenatorumferpentum effe hoftem acerrimum chamzleonemaiunt. Is exillis vnum quempiam 


emuni4t- (peculatusin vmbra captantem auras, aut in radiis apricantem, in eam fcandit arborem , quac illium- 
minet: 


DeChamzl.B.C.D.G.Lib.ll. 7 


minet: vndeexore filum demittitaraneorum more:in cuius fili extremo guttula fitmargaritze fplen- 

dore. Eata&umin vertice ferpentem, mori. Illud etiam admirabilius. Siad perpendiculum nequeat 

filum demittere: quód minus ad amuffim refpondeat ramus, in quo eft, inferioriloco , vbi cubat fer- 

pens: ita filum corrigere pedibusanterioribus, atq; eius tractum temperare, vtad lineam quafi cathe- 
tondefcendar.Scaliger de Subtil.ad Cardanum.€ Coruusoccifo chamzlconte,qui etiam victori no- "ntipa- 
cet)lauro infeftum virus extinguit, Plinius. Chamaleo impetibilis eftcoraci , à quo cum interfe&us 7/4 c/a- 
eft; vidtorem fuum perimitinteremptus : nam fi vel modicumales ex eo ederit, illico moritur: fed co- 774/7075- 
rax habet prefidium ad medelam, natura manum potrigente: nam cum afflictum fe intelligit , fum- zs cj cor- 
ptafrondelaurea, recuperat (anitatem, Solinus. Elephas chamzleonte concolore frondi deuorato j, 


10 (cafü;) occurrit oleaftro huic veneno fuo;Plin.& Solin.Vis eius maxima contraaccipitrum genus:de- "ccipitri 


traheteenim füpra volantem ad fetraditur,& voluntarium prebere lacerandum czteris animalibus, vfenfifa- 
Plinius. « Recentiores quidam chamzleontem animal fraudulentum,rapax,& ingluuiofum;idcod; z;7 az;- 
fecundum legem impurum effe fcripferunt: quodd; per aduerfam valetudinem manfuetum fe fin- 77;/, 
gat, perquam efferatum alioquin. Frauda- 
G.. lenti ,ra- 
Chamzleontem peculiati volumine dignum exiftimauit Democritus per fingula membra de- 54, ;7- 
fecratum, (vndenos quxdam depromemus, ) non (ine magna voluptate noítra cognitis proditisque z//uio- 
mendaciis Greca vanitatis,Plinius. Deinde cum multa uperftitiofa ex hoc animali, authore De- fup. 
mocrito;recenfuiffet;addit: Felleglaucomata & (uffufiones corrigi , propé creditur , tridui inun&tio- pe va ex 


20 ne. (reliqua,quoniam fuperftitiofa videnturomnia, ad H. e.differo. Chamzleontis fel tantam vim c/a77]z- 


habete creditur, vt hypochyfes intra triduum inunctionibus fanet, Marcellus. Galenuslib. 4. cap. 8. oz;e per- 
decompof.fec.locos medicamento cuidam ad tollendos pilos inutiles & pungentesin palpebris cha- cipiendo. 
mzleontis etiam fel admixtum ab Archigene meminit: qui víus fellis huius etiam apud Auicennam rz/ 'alau- 
legitur. Profellecamelifelefcalabora, id eft,ftellionis (abftituendum ad remedia legimus inter Ànti- (57747407 
ballomena ZEginetz. vbi ego pro camelo chazzeleoztez potius legerim: nam cum camelo nihil com- /77,/5- 
mune videtur habere ftellio, cum chamaleonte multa. Fel eius dulcificatum (forte cum dulciali- 77; ;5;. 
quo mixtum) ornat quotidianum, (forte,curat quotidianam.) Kiranides. € Creduntur depilari pal- git. 
pebrz chamzeleontis fanguine illita, Diofcor. & Auicenna. /de infra in Ranunculo viridi. Inundtio Vjes fan- 
temporum cum fanguine Zarbeanimalis (vulpam ipfe interpretatur, vefpertilionem , ni fallor , intelli- guinis. 


3o gens) (omniaterrificainducit, Arnoldusde Villanoua. Linguaciusfüfpenfa fuperobliuiofum, me- 777542, 


moriam ei reftituit,Idem & Rafis. Chamzleoà capite vfq; ad caudam habet vnum folum neruum xw, 
folidum , quiabítractus nomine zgrotantis, & colloalligatus, opifthotonum fanat, Kiranides. Cze- 

terz eius partes eadem przftant qua phoca vel hyznz partes, Idem. € Ad comitialem, Chamale- MeZica- 
onteminolla coquito,donec intabuerit,& oleum fpiffefcat: confumpto autem anim ali,offa ipfius (e- zzeszaex 
le&ainlocum Solisexpertem reponito,ac comitialem collapfüm in ventrem conuertito,oleoá; dor- cPamlz- 
fumàfacrooffe víq; ad primam vertebram inungito, ac ftatim excitabitur: hoc vbi fepries feceris,ex o7/e 47 
toro agrum liberabis: oleum autem pyxidereponito, Trallianus. Ad podagram quz nondum con- comitia 
traxitnodos, admirabile & probatum remedium : Chamaleontis caput & pedes ipfius, extimad; pe- erbuzz. 
dum, velgenuum pracindito , & quz ex dextro pede habentur , (eorfim fetuato: & rurfus à finiftro 44 poda- 


40 pede extrema fimiliter przeícindito, feruatod; & ipfa priuatim, ac vbi duos digitos dextrae manus im- gra. 


$o 


prefferis, pollicem & annularem vngue chamzleontis , inquinans fanguine digitorum dextra: ma- 
nusextrema, dextra chamzleontis: (iniftrz autem manus fanguine , finiftra animantis extrema: in 
exiguum canalem includito, ac geftato dextra quidem animantis extrema dextro pede , finiftra au- 
tem finiftto, víq; dum xgercuratusfüerit. At chamaleontem przcifis extremitatibus adhuc viuen- 
tem panniculolineo puro inuolutum attingito, ad Solis exortum. Sin autem contingat manus quo; 
przdi&toaffe&u cruciari, attingito etiam manus , ac in exiguos canales indito, curabisi; ipfas : facito 
autem hoc Luna definente, Trallianus. 

€ 4)]arbe ( Arnoldus ex hocloco non rede lacertam vertit,ego chamzleontem intelligo:nat Rezzedia 
& füpralib. 2. cap. 3c. de harba fctibenseaqua chamzleontis funt, de ouo eius venenato libro 4. di- aduerfus 
&urum fe promifit: quanquamalibi verfpertilionem fignificat, vtin AJ. retuli) venenofa eft, proxi- c/azza[e: 
maftellioni: ouum quidem eius intra horz fpatium interimerefertur. Curatur autem tum huiustum oz? ve- ' 
ftellionis(in cibum aut potum illapfiymixtive) venenum,cura communi,& fimiliter vt cantharidum, zezum. 
Auicenna 4. 6.2. J. Ouaalbatbe, vt quidam putant,in corpus fumpta,mortem ftatim inferunt, nifi ^ 
remediaaccelerentur. Detur igitur in poru ftercusaccipitris ( f2/cozz , Bellunei. ) é vino , vt vornitus 
integer fequatur, inungaturd; corpus butyro bubulo coto , & capiti fal cataplafmatis inftar impona- 
tur: & veícatur ficubus ficcis, & oleo (aliás butyro crudo)&zgentiana. € Elephaschamzleonte con- 
colore frondi deuorato ( cafu, Solin. ) occurrit oleaftro huic veneno fuo, Plin. Impetibilis eft coraci 
(coruo,Plinius) à quo cum interfectus eft, victorem fuum perimit interemptus : nam fivel modicum 
alesexco ederit,, illico moritur: fed corax habet prefidium ad medelam , natura manum porrigente: 


nam cum aflli&um fe intelligit, (ampta ftondelaurea recuperat fanitatem,Solinus: & Plinius vtin D. 
A iij 


LI € 
8 De Quadi up.C )uiparis 
tecitaui. Egoexhocanimali vtcung; venenofo,nonnullos(in Africa) paratum quoddam remedium 
equisexhibere audiui. 
H. 
Philolo- 4 ;. Chamzleontes aulicos nominat Budzus libro quinto de Affe, eos qui egregie fimulare no- 
g^ tunt, &reconcinnare (cidentidem ad moresaulice poteniz. Ariftoteles Echicorum r.chamzleon- 
culi: tem prohomine mutabili ponit. Per Chamaleontem verfipellem hominem fignificari aiunt, Pie- 
cbamale- riusin Hieroglyphicis. € Eft &chamzleonherbain carduorum cena, fic dicta, vt Plinius fcribit, à 
entes, — varietatecoloris: mutatenim cum terra colores, hic niger, illic viridis, aliubi cyaneus, aliubi croceus, 
Chama- atq, aliiscolotibus. Iftam quidem colorum varietatem Diofcorides nigro priuatim attribuit: vcal- 
leon ber-. busforteidem nomen habeat, non quod fimiliter colores mutet , fedà fimilitudinepartium fuarum 
ba. cumnigro. Statuuntur enim duo hxcgenera album & nigrum àradicis colorevocata. Miror 
quód Plinius cribit 1. 16. chamzleontem in folijs non habere aculeos, quum resipfaaliter nosdo- 
ceat. Meminiin Gallia &alibigenus quoddam cardui videre folijs diuifis, albicantibusjamaris,non 
aculeatis,capitibus fpinofis multis ftellatim (vt ita dicam)aut muricum ferreorum inftar radiatis,can- 
didis, fedà chamxleontediuerfüm vtiudico. — Plura de his carduisfcripfiin Cane C. inter morbos 
canum. Árabes Grecum nomen feruant: fcribunt enim Aueleonta, Remmalinm, charmaliun. Fezuchiaal- 
kemelion, Vewusgloffographus Auicennz; Arnoldus de Villanouain Breuiario 3.2 1. florem chamze- 
leontis coaguli víum przftarefcribit. Atqui fpina illa , cuiusfloribusin multis Galliz locis hodie ad 
laccoagulandum vtuntur, fpina alba Grecorum eft, quod & Ruellio placuit. Chamzleontum ge- 


IÓ 


neris efle dixerim carZz4m hodie medicis appellatam , quaft cardinam: carduus enim humilis eft, 2o 


cuiusitidem duz veltres differentix funt. Vifcum, id eft, humorem concretum & glutinofüm, ma- 
ftichz autthuri fimilem, circa radices chamzleontis albi quandoquerepeririaiunt: & tum peculia- 
riter chamzleontem ixiam, id eft , vifcarium aut vifcigerum nuncupari , magiíq; venenofum efle: | 
quanquam & fine viíco & fimpliciter vtrig; vis venenofa attribuatur, nigro przfertim , quamobrem 
neinter corpus quidem datur , vt Galenus fcribit: apad Actium tamen libro 5. ifij corticem inuenio 
dariad pituitam euacaandam praecipue: caeterum libro i2. cap. 46. in antidoto purgatorio quodam 
iffeninterpretatur chamzleonem nigrum. Galenusin Gloflfis Hippocratis i£íor, folium chamzele- 
ontisalbiinterpretatur. Inter nomenclaturas apud Dioícoridemixias cognomentum albo tum ni- 
groattribuitur: cum Diofcoridescircaalbi tantum radices vifcum reperiri meminerit: Plinius , Ru- 


elliotefte,circa vtrumque. Chamzleontem vtrumq; quibufdamlociscirca folia fua dicunt vifcum 3o 


emittere, Author defimplic.ad Paternianü. Ferunt & nigti vi(cü,fed quod pro maftiche non fit vt ex- 
albo, Hermolaus. Necrefertan circafolia aut circaradicem dicas,quonia foliain terra rantum ftrata 
habent,circa radicéradiata. Coagulum hoedi remedio eft contra vifcum & chamzleontem album, 
Plinius. Idem alibi fpe viícum fimpliciter pro chamzleonte vifcario nominat, inepté quidem & 
imperité. Sed hac de re pluralegesin Hermolai Corollario & Caftigationibus Plinianis, & Ruellij 
hiftoria ftirpium, &c. Chamzleonniger-v/aphytoz ( al. vlopbozon, Sipontinus buphozoz legit) quo- 
niam anginz modo iuuencas necet, Hermolaus. Eft & inter dipfacinomenclaturas, chamaleon 
apud Diofcor. Arabes chamzleontem & chamelzam , quam & zzezereog vocant, nulla ratione 
confundunt: quanquam & inter Diofcoridisnomenclaturas, Cnidios coccos tum chamelza tum 


chamzleontinigti adícribatur, qui neutrius iftorum, fed thymelzz proprie fru&us eft. Crocodilion 4o 


Mygale chamzlcontis herbaz nigra figuram habet, &c. Plinius. sl Mygale Chamxleonti fimilis efle dicitur, 
Obfcurus: atqui mygale mus araneus eft, qui minimum aut nihil cum chamxleonte fimilitudinis 
4 Chamzlcontis Heracleotz fcriptoris libri diuerfi paffim ab Athenzo citantur. 

. e Hunc in locum referre libuit füperítitiofis quofdam tum medicos tum alios magicos vfus 
Chama-. exchamaleonte, vtapud Pliniumleguntur, his verbis: Caput eius & guttur fi roborcis lignisaccen- 
les, — dantur,imbrium & tonitruum concurfus facere, Democritus narrat: Irem iecurin tegulis vftum. 
Heracleo- Reliquaad veneficia pertinentia qua dicit , quanquam falía exiftimantes , omittemus, preterquam 
vbi irrifu coarguendum.  Dextrooculo, fi viuenti eruatur, albuginesoculorum cumlactecaprino 
tolli: Linguaadalligata, periculapuerperij. Eundem falutarem effe parturientibus i fit domi: Si vero 


cbamale- 
entifimi- habet. 


rafcri- 
Zor. 


Super]hi- 


tiofftba- uerfus quartanasilligatur nigralana prima confurz. Pedem é prioribus dextrum , genz pelle illiga- 
maleon- tum finiftro brachio,contra latroeinia terroresq; nocturnos pollere. Item dextram mammillam con- 
pvfus, Vra formidines pauorefáy. Siniftrum vero pedem torreriin furnocum herba,quz etiam chamzleon 
vocetur ,additoá; vnguento in paftillos digeri: eos in ligneo vaíe conditos, praftare (fi credimus) 
necernaturabalijs qui habeat. Armum dextrum ad vinciendos aduerfarios, vel hoftes valere, vtique 
fiabie&os eiufdem neruos calcauerint. Sinifteum , mirum , quibus monftris confecrer , qualiter fo- 
mniaquz velis, & quibus velis mittantur, pudet referre. Omnia dextro pede refolui: ficut finiftro 
latere lethargos,quos fecerit dextrum. Capitis dolores, infperfo vino, in quo latusalterutrum macc- 
ratum fit jfanari. Feminis finiftri vel pedis cineri fi mifceatur lac fuillum , podagticos fieri illitispedi- 


bus. Felle glaucomata & (üffufioncs corrigi prope creditur tridui inunione: Serpentcs fugari 
: ignibus 


inferatur, perniciofiffimum.Linguam fi viuenti exempta fit, ad iudiciorum euentus pollere. Cor ad- 5o 


1o 


20 


3o 


DeChamzl.H.a.eh.Libll — , 


ignibus inftillato: Muftellas contrahiinaquam conie&to. Corpore vetoillito , detrahi pilos. Idem | 


przftare narrant iecur, cum ranz rubetz: pulmone illirum.Prater ea iocinere amatoria diffolui. Me- 
lancholicosautem (anari,fi ex corio chamzleontis herba faccus bibatur.Inteftina & fimum eorum, 
cumidanimalnullo cibo viuat , cum fimiarum vrinaillitainimicorum ianux , edium omnium ho- 
minum his conciliare. Cauda, flumina & aquarum impetus fifti,ferpentes foporari. Eadem medi- 
cata cedro & myrrha, illigataá; gemino ramo palmz, percuffam aquam diícuti, vt quz intus finc 
omnia appareant: vtinamQ; eo ramo contactus effet Democritus, quoniam ita loquacitatesimmo- 
dicas promifit inhiberi: Palam; eft, virum aliás fagacem & vita vtiliffimum nimio iuuandi morta- 
lesftudio prolapfüm, Hucufq; Plinius. Linguachamzleontis geftata cum radice herbas chamzle- 
ontis & cynogloffz,obmuteícere facit inimicos efficaciter, Kiranides.. Dixerunt quidam a/Zar£e (id 
eft, chamzleontis ) decocto fparfo inaquam balnci,viridi colore infici illum quiiimmoratur in bal- 
ncoillo aliquantifper, & deinde paulatim priftinum colorem recuperare; quod quidem ego verum 
eífe nonaffirmárim, Auicenna 4. 6. 2. 5. 

4 ) Chamzleonte mutabilior,X au coyroc eje oA repos, prouerbium, fupra in B.explica- 
tum ett. 


q Alciati Emblema inadulatores: Emblema 
Semper biat, femper tenuem qua ve[citur auram, Recipracat Chameleon, i» adula- 
Et mutat faciem, varios [umttá, colores, Prater rubrum-vel candidum, T TIT NN 
Sic c adulator populari-ve[citur aura, Hiansá, cuncta deuorat. 
Et folum mores imitatur principis atras. vAlbr C pudici nefcius, j 
! 
DE CROCODILO. . 
Cun 


C OCODILY S genus noneft, fed fpecies fimplexintelligitur, vt etíam ferpens: quod ad proxi- 

mumgenusanonymon eft, Ariftor. Atqui Palladius crocodilum lacertam quafi generis voca- 
bulonominat. Etfanévideturomnegenus quadrupedisouipari, aut lacertiaut ranz autteítudinis 
genererecté comprehendi. Hebraicam vocem, nva £oz5, Leuit. 11. Dauid Kimhi interpretatur 
genus Zaxab, id eft;crocodili, quod Arabice Parduz vocetur, Perfa anftulit/azga, ( qua vox ad (cin- 
cum,crocodilum terreftrem accedit, ) Sepruaginta & Hieronymus chamzleon. 3t, z4/, Leuit. 11. 
crocodilum interpretatur D. Kimhi gerefchzit o" "3X7: & R. Salomon, fagez,'&»^n,animal fimi- 
le,zephardea, id elt, rana bufonem forte intelligens: quod quidam hodie congruere putant, quoni- 
am nomenabintumefcendofactum (it. Chaldacus za£a vertit, Perfa Yo ys an aftu. Septuaginta 
crocodilusterteftris, ( malim crocodilus fimpliciter, quoniam additur iuxta genus fuum, ) Hierony- 
musfimplicirercrocodilus, Arabes (aut Chaldzi;)pro a£ videntur z5zé dicere: nam apud Auicen- 
nam legiturlacertum(Pardaz) cffe aldab,vt Belluneníis legit,vetus codex non recte haber athab: (ego 
non 4/dab , (ed (peciem a/dab effe dixerim :nam & in Chamzleonte A. £arduz fpeciem alzab , id cít, 
crocodili effe docui ex R. Kimhi. ybtqhardes, Exodi8. (unt qui pifcem dicant,vt fcribit R. A- 
braham ) quiexiens é flumine rapit homines, (qui nimirum crocodilus fuerit ) qui Arabice vocetur 
noun bualtinficb. Ipfe magis probatranas fignificari. Salomon pagulera "^ o^, & grenolera, 


40 goi xSepruaginta,Iofephus & Hieronymus Beas, tang. Chaldaus vrdeania S" Ay A y. 


bis 


Arabsgepbada y wh. Pería sabfaba Smet, in fingulari za4fe. Chaldzeus & Arabs Hebraicum no- 
men relinquunt, Plalmo 78. Chaldzeus fimiliter interpretatur : Arabs a/zep/ada , vt íüpra.. Laaluka, 
ner ; duas haber filias (clamantes) affer affer, Prouetb. 3o. 4/uFaludzi interpretantur fanguifü- 
gam:Kimhi videtur crocodilum intelligere:dicit enim effe vermem magnumy;qui iuxta fluuios refi- 
deat,& przrereuntes homines iumentad; capiat quorum fanguinem exugar, Munfterus: locusis eft 
de rebusquz non faturantur.. Crocodili quedam fpecies vocaturzezc/ea, (de qua voce pauló mox) 
alia /4rdvz, (de quain Chamzleonte A.)alia zbeferach, (huic fimilis eft Arabica z/&fach paulo ante di- 
&a,) Auicenna 2.2.1. Coruo & crocodiligeneri quod hardeos fiue hardon Graci vocant;amicitia in- 
tercedic, A bertus,fed imperite. Ariftotelisenim verba quzillic tranftulitde cornicis & ardeolg ami- 
citia lant:ardeola autem Grace herodiós vocatur, vndecorrupta vox Jardeos, quam crocodili genus 
interpretatur, deceptus Arabicz vocishardon (imilitudine. 77/za, Auicennz 2.706. crocodilus eft, 
Syluaticus. Idem alibivoceszifrza & al/zf4, crocodilum exponit: Andreas Bellunen(is z/c/a, (aliás 
1em[1.) Cumfint multagenera crocodilorum , omniamaxillam inferioré mouent prater zezc/earz, 
Albertus. Idem alibitencheam non communem crocodilum, fedaliam quandam fpeciem eiusin 
JEgyptoefle aitquod non probo: quxcunq; enim Ariftorclesde crocodilo fimpliciter, cadéomnia 
detencheaipfe (ex Auicenna nimirum) fcribit. Addit, tenchea ZEgyptix lingux vocabulum effe. 
In Arfinoitica prefe&ura mitum in modum colitur crocodilus,& eft facer apud eosin lacu quodam 
Ícor(um nutritus, & facerdotibus manfuetus, & fucbss vocatur ,Strabo. Dubitetautéaliquis facríne 
tantum, an cuiufüuis crocodili nomen apud illos fachus fit: fed commune videtur vel indequód 
vox fimilis eft (cincus, qua Graci crocodilum terreftrem nominant: à qua £/z/a ctiam & fimiles 


Dezomt- 
uibus di- 


atr[is, 


to De Cuadrup. Ouiparis 


Arabicz predi&z nonabludunt,| Crocodili 
JEgyptij cbazpfa (net upon fi a ben legeres,ac- 
cederet voxad Arabicam rez/fai)vocantur: Io- 
nes appellauére crocodilos, illi generi croco- 
dilorum quod apud eos in fepibus gignitur, 
quantum,ad corporis fpeciem , comparantes, 
Herodotus. Cum legiffem apud Herodotum 
in Eutetpe, ab ZEgyptijs olim cbazzp[as appel- 
latos:rogaui T'urcum quendá;ecquid ei nunc 
eflecnominis ? Refpondit: Kizspfac. Iul. Scali- 
ger. Videturautem Herodotusloco citato per 
crocodilosin fepibusnafcentes,fcincos;id eft, 
crocodilosterreftres , autftelliones , aucaliud 
lacerti genus intelligere: vt & Varinus , aut 
quifquis eft à quo ille defümpfit hacc verba, 
Crocodilusanimalculum paruum eft. Scribi- 
tur autem Grzcé Kpoxódtiws , & quándoque 
Kpatodovos , per enallagen literarum , Idem. 
Apud Paulü ZEginetam ye voxpoxodti Ag: legi- Ty 
mus,hoceftfluuiatilesé Nilojad differentiam — . I| | 
terreftrium quos proximénominarat, Aedyí- ||| 
415, ctocodilus,Hefychius & Varinus. In Ni- 
lo funt animalia quxdam ad fimilitudinem 
draconis, vulgó Cocatrix vocant , Haithonus 
Armenus: fübijcit autem ftatim crocodili de- 
Íícriptionem. Albertus & alij Barbari (cripto- 
res Cocodrillum nominant. Germani; lllyrij, 


NUM 


N 


um 
Mee 
I 


» - 
7 t NES 
CONUM 
1 — , 
SS , 


Io 


28 


CEA 


SEEMS 
RES 


SPESE 


ouem 


Dy EE 
m Js 


& aliz gentes, Europz faleem,plerzq; omnes ) p» ID 
BE 1 | U ANS DELI gy N 
crocodili nomen retinent, | MU 7 2 Ee y 
HUP SS dms 
B. | 


-Quibus —— Crocodilum ZEgyptusfert, Ariftot. Cro- 
inregío- codilum habet Nilus , tetra patiteracflumine 
vibus re- infeftum,Plinius. eft enim amphibius,vt in C. 
periantur dicam.Nilus hippopotamos,crocodilosi; va- 
erocodil. ftasbeluasgignit, Mela. Ingenscorum mul- 
In Nil. titudocftin Nilo & ftagnis propinquis , Dio- 
Bamboto dorusSiculus. Mauritania flumina crocodi- 
cZfrice loshabent, Strabo. Bambotumamnisiuxta 
fio, | Adantem Africe montem, crocodilis & hip- 
Darat — popotamis refertus eft, Plinius lib. y. cap. 1. & 
Maurita- Solin.cap.z7. Ibidem Plinius Darat Maurita- 
eieflumi- nic flumen memoratin quo crocodili gigná- 
AE. tur. Scincos in Libya duos cubitos excedere 
Paufanias exiftimat, Hermolaus. atqui Pau(anix locus in Atticis hiceft, Aquaiuxta Atlantéturbida 
eft; «ess T3 amy xpoxód iA ovario ( videtur numerus deeffe in excufis codicibus, Hermolauslegit 
Joly) hen x £d ox s id cft, & iuxta fonté crocodili erant non minores duobus cubitis. (Abrahamus 
Laeícherus vertit , cubito vmo 20m minores ) accedentibus autem hominibus mergebantur in fontem. 


i ui Vndeapparet Paufaniam hic crocodilis proprie dictis , id eft aquaticis vel amphibijs loqui , nonau- ; 


nia. Leva t: NL ; CEU T OMAFE 

Ipipful, £02 deícincis quiterreftres crocodilifunt. In Bithynia Chalcedonisagroffere , crocodilos minutos 
? " "t * "oot l4 * BJ PLN p . 

Sugro Quodamfonte nafci qui í//47?//a dicatur , Strabo meminit, fortafled; pro fcincisaccipit, quóniam 

o» patuos effe tradat, Hermolaus fimili vtfüpra errorelapfus. Syagro maximo totius orbis protionto- 


10 ; j ; ! E E : fo m x . 
lr P rio in Arabiathurifera, propinqua eft infula Diofcoridis ( cuius & Stephanus meminit ) in qua cro- 
? PEN codili & viperz plurimzfunt, Arrianus. Crocodiliin Nilo & alijs quibufdam & Indiz fluuiis ver- 

P fantur, Albertus. Apollonius & focij cum perflumen Indum nauigio veherentur, equos fluuiales 


Inqua. : » 9 TE CNPESSME TEN 3h SR ; 
p d 4j, Complures ferunt fibi occutriffe , multos etiam crocodilos illisfimillimos qui in Nilo reperiuntur, 
funis Philoftratus. 

Species Crocodilum maiorem quanquam am phibium,authorestamen (Ariftotcles) (pe fluuiatilem 


duas. cognominant;ad differentiam terreftris,quiin rerra tantum agit, multo minor, & ícincus etiam vo- 
catur, 


DeCrocodilo. A.B. Lib. II. ? 


catur. aliqui tamenjPlinio tefte, fcincumn à crocodilo rerreftri diftinguunt, quód cutis ci candidior ac 4"^//i- 
tenuior fit, & fquamarum fetaà caudaad caput verfa, |^ Crocodilus , fecundum Arabes,fi pepererit "5e fcin- 
ouain aqua, generaturalius crocodilus ( fimilis ci:) fi veró inripis iuxta aquam, fcincusnafcitur. ^^^ 7€/7c- 
quamobremfertur (cincum effe de femine crocodili , Andreas Bellunenfis. Duo crocodilorum ec-.//^- 
nera Ganges fluuius generat.horum alterinihil nocent;alteri inexorabili atq; immifericordi in quid- P^ c7c- 
libet voraginecarniuori fant. In eorum fummo roftro quiddam tanquam cornu eminet , £lianus. /^ /7 C42 
Plura degeneribuscrocodilorum dixiin AZ. przfertim ex Alberto feu Auicenna, $e 
€ Crocodilus lacettam per omiiia refert,cauda tantum differt , Albertus. € Ad cubitorum lon- Defcri- 
gitudinem decem interdum extenditur, Marcellinus. Ouumnon maius quam anferis edit: maxi- £4? cro- 
jo raum; animal minima hac origine euadit. creícit enim ad quindecim cubita. Sunt qui eum tandiu coZ//. 

augeri,quandiu viuat,confirment, Ariftot. Quidam hoc vnum animal (aliqui etiarn vríam,recen- Lozgitz- 
tiores obícuri ) quandiu viuat, creícere arbitrantur, Plin. Amometusin quadam Libyca vrbe dicit 47 4ecezz 
facerdotes ex laca quodam cantionum illecebris praftri&tos crocodilos decem. & feptem cubito- ve/ gzde- 
rum educere, /Elianus. Excretus ad decem & feptem & amplius cubitos peruenit, Herodotus. c/ cubi- 
Magnitudine excedit plerung; duodeuiginti cubita, Plinius. Plerunque ad viginti vlnas magnitu £ortz e 
dine coaleícit, Solinus. Ifidorus quidem plerag; ex Solino mutuatus non vInarum fed cubitorum apis. 
viginti longitudine plerunque videri fcribit. In tanram magnitudinem Ízpeexcrefcit;vt Pfammi- 

tichi /Egyptiorum regis temporc Philarchus viginti quinque cubitorum dicat vifum fuiffe: rc- 

e;nante Amafide, fex & viginti cubita exceffiffe , Zlianus. Albertus fcribit duos à fe vifos , vnum fe- 

29 decim cubirorum;alterum decem & octo. Ipfe Viennz vidi Venetijsaduectos complutes crocodi- 
loscubitorum fex,& tenellos etiamnum vnius cubiti,lacertis noftratibus grandiuículisadmodum fi- 
1niles,nifi quod colore plerungj funt ffauo, Vadianusin Melam. Petrus Martyr colorem eisflauum 

ttibuitfed ventrem fübalbidum,. Crocodilusà croceo colore di&tuseft;Iidorus & Arnoldus.Colo- Crocodi- 
rem chamzleo mutat,& niger nonlong? diffimiliscrocodilo eft, Ariflort. € Corpus ci totum aípe- [us 2 cra- 
rum,Id&. Chamaleonti afperum cute corpus eft;quale in crocodilis deprehendimus, Solinus. Cro- ceo colore 
codilo fluuiatili cutis eft corticofa,contra omnem i&tumiinuicta, Ariftoteles. Alibietiam corticeeum dius, 
vegifcribit,eod; tam duro & rigido, vt firmiorofleeuadat. Herodotus pellem cis circa tergum im- Cari affe 
penetrabilem effe prodidit , Vallainterprete: Grace legitur, d'épput. Aezrid rey e ppipuror. Squamis zz. 
przdutis oftreorum modototus obducitur, Volaterranus. Cute eft contra omnes ictüs inui&ta, Plin. 

3o Exalibi, crocodilis & duritia tergoris tribuitur,& folertia. Pellis corum rugofa, (afpera, corticofa, )& 
adeofirmavtea quaficlypeo muniantur, Albertus. Circundatur maxima cutis firmitate,in tantum 
vtitusquouistormento adadtos,tergore repercutiat; Solin. Cutim ita validam gerit, vt eius terga ca- 
taphra&ta, vixtormentorum idibus perforentur, Marcel. Venter tantum ei mollior, (quod & Petrus 
Martyrteftatur)qua partea delphinorum quodam genere fauciantur, vt dicam in D. Dorfam (qua- 
misdutiffimis,conchylij ferc duritie, vt. neq; fagittis transfigi poffit,armatur, Petrus Martyr. T'ergum 
& caudajimó tota parsprona,vtipfe obíeruaui, multis corticibus fübrotundis fquamatim compingi- 
tur,& eminentibus ijs fecundum longitudinem exafperatur. lidem adlatera minores funt, minusás 
eminent,in ventre candicantlzuesá; (ant; hoc eft nihil omnino eminent. Tergum& caudam eis 
abomnii&uinui&taspartes,& armatas fquamarum robore teftis cruftisve haud diffimilium : ven- 

40 trem veró molli & tenui efTe cute T entyrita (ciunt, ZElianus. € Crocodili ( forteabundat hzc vox) 

velpa volans,aut fanguis crocodili, hominem noxium aut cedem ( percufforem aut fanguinem ) fi- 
gnificant, Orus 2.2 :.vtipfetransfero : Mercerus & Trebatius interpretes aliter. j 

$ Crocodilo fluuiatili oculi fan fais, (failli) Ariftot. 8: Herodotus. Oculi hebetes , ZElianus. Doy. 
Vifas 1n aquahebes, extraacerrimus, Ariftot.Quadrupedes qua oua pariunt, vt teftudines, croco- ptioparti- 
dili, palpebram inferiorem tantum habent (ine vlla nictatione, propter oculos praduros, Plinius. um. corpo 
4Egyptij crocodilum folum exijs quz: degunt in humido, à fronte tenuemac perípicuám quandam ,;; 
pelliculam deducere tradunt, & vifum obtegere, Cxllius Calcagninus ex Plutarcho ni fallor. 


Lati ; 
HE : : mm Oculi. 
capitis eft, Kiranides. Roltro porcino, Petrus Martyr. 4 Crocodilus fluuiatilis folus anima- enaxille 


lium maxillam füperiorem mouet, Ariftot. Redditautem huius rei caufam depattib. animal. 4.11. füperioris 
jo quoniam pedesad capiendum retinendumá; inutiles habet: parui enim admodum funr. itaque ad Tofu. 

huncvíum naturaos ei propedibus vtile condidit.ad retinendum veró,vnde i&tusinferri vehemen- 
tius potefb;inde motus commodiusagitur.infertur autem vehementius de(uper,quàm de parte infe- 
riore. Ergo cum vtriufg; tum capienditum mordendi vfus ore adminiftretur, magis autem necefíTa- 
rium retinendi officium fit,cui neq; manus fintnec pedes idonei,commodius huic e(t mouere fa pe- 
riorem maxillam , quàminferiorem , Hzcille. Inferiorem maxillam folusanimalium non mouet, 
fcd (aperiorem inferiori admouet, Herodotus, Plinius, Solinus, Marcellinus. Vnum hoc animal 
fupcriore mobili maxilla imprimit morfum, Plinius. Cum fint multagenera crocodilorum , o- 
mniamouent mandibulam inferiorem przter tencheam : & ideo hocanimaleft fortiffimi morfus, 
Albertus. ldem .alibivi(osfibi fcribit duos crocodilos qui mandibulam inferiorem mouctinr. Ft 

, rurfus alibicrocodilum marinum (non fluuiatilem)fe vidiffe , maxilla inferiore mobili. Ad marini 


Ligua. 


Dentes. 


Spina. 
Rucas 
oris, 
Liez. 


Cauda. 


r7 
Pedes e 


EFHFA. 


Vues. 


n De Quadrup. Ov uiparis 


quidem crocodili differentiam Niphus etiam ab Alberto perfüafus, crocodilum fluniatilem aliquá- 
do ab Ariftotcle cognominari putat: Ego veró non quia marinus fit vllus crocodilus, ( nifi quod 
forte ctocodilo fimile in mari eft animal , alteriusgeneris,) fed ad differentiam terreftris fluuiatilem 
ab Ariftoteledicicenfeo. Crocodilo vnico animalium fuperior maxilla mobilis vifitur ,inferiori 
interim cumtemporum offibus adeó vníta,, vt netantillum quidem moueti queat ; ipfaqüe duos fi- 
nus nancifcatur, quibus fuperior fingulis vtting; tuberculis latis nec noftris admodum diffimilibus 
inarticulatur , magna ex partelacertarum teftudinumque inferiori maxilla eleganter refpondens: 
quemadmodum etiam totus crocodilus imagine(non autem magnitudine & geniculatis caudz tu- 
beribus)lacertx fimilis vifitur, And. V efalius. € Crocodilus fluuiat.lingua caret, Ariftot. Diodorus 
Siculus, Marcellinus. Linguam non habet,Solinus: neq; vllum eius fignum , Albert. Soli croco- 
dilo ex omnibusferislinguainnataoneft, Herod. Vnum hoc animal terreftre lingua víu caret, 
Plin. Etalibi, Crocodilis linguatotaadhzrer. Aquatilegenus (inquit Ariftot. de partibus animal. 2. 
17.) breui tempore fentit fapores, hinc fit vt profui vfus breuitate linguam parum difcretam habe- 
ant, raptim enim füummaá; celeritate cibus ad ventrem ingeritur , quodimmorati faporibus perfru- 
endis nequeant, humore interlabente.Crocodilis nonnihil caufzead cius partis vitiationem affert et- 
iam immobilitas maxillz infetioris.lingua enim inferiori anne&titur maxillz,quamilli quafi contra 
habent füperiorem. Cateris enim füperiorimmobiliseft. Ttaq; vtad fuperiorem non habent,quód 
cibiaditustollitur: fic ad inferiorem carent , quod fuperior quafi translata in locum inferioris eft, 
Accedit ad hac genus vitx , quam morepifcium agit, cum tamenipfe terreftre fit. itaq; vel ob eam 
rem inexplanatam hanc partem habeatneceffeeft. Etrurfüsciufdemoperis 4.15. Quadrupedes o- 
mneslinguam inorecontinent,excepto vno crocodilo fluuiatili.huncenim nen nifilocum tantum- 
modo lingux habere putauetis. cuius rei caufaeft, quod idem & tetreftris & aquatilis quodammo- 
do eft. ergo vttetreftrislocum obtinetlingua, vt aquaticus elinguis eft, € Denteshabet magnos 
exertosás, Ariftot.Diodorus Siculus, & Herodotus. Valla pro voce» iódbyrus, reddit prominen- 
tes atque ferratos , cum vox Gracca prominentestantum fine exertos fignificet, quales in apris fpe- 
&antur. quanquam in hís duo tantum extra os eminent furfum: vt in talpa totidem deorfum,in cro- 
codilis vero plures é fuperiore maxilla deorfum prominent , ita vt etiam ore claufoforis fpectentur, 
& quidem anteriores omnes, poftremi aliquornonirem. Verum eft tamen fimul etiam xa p»fapó- 
Joyzuz cfle,id eft ferratis prziditos dentibus crocodilos : quanquam fcio Ariftotclem Ícribere nullum 
animal fimul & ferratis & exertisdentibuseffe. Dentes crocodilo albent, feri, oblongi, Petrus 
Martyr. Dentes habet magnos pro portione corporis & prominentes, Herodotus. Canini dentes 
crocodili febres ftatas arcent, thure repleti. funt enim caui , Plin. Vnü hocanimal (uperiore mobili 
maxilla imprimit morfüm , aliás terribile, pe&tinatim ftipante fe dentiü ferie, Plin. Solinus. Ordine 
dentium pe&inato,perniciofis morfibus quicquid tetigerit pertinaciter tenet, Marcellinus. Den- 
tes eius fortiffimi funt, Albertus: nec non acutiffimi, & modicé recurui, vtinca tulo animaduerti; 
Herculem Ion Chíusinquit habuiffe dentium tres ordines od oy e guinyorOioir, multi etiam croco- 
dilum, quidam veró & cete; Io. Tzetzes Chiliade 3.115. Ego nihiltalein crocodiloreperio. Den- 
tes poffident fexaginta, ZElianus, & recte quidem, vt & ipíe numeraui. € Sexaginta vertebras in 
fpina habent, quam totidem netuis alligatam effe ferunt,ZElianus. 4 Ri&tusoris eius víque ad 
locum aurium patet, fiaureshaberet, Albertus. Crocodilis quibufdamin Gangefluuio in fummo 
roftro quiddam tanquam cornu eminet, JElianus. € Crocodilus minimum habetlienem, A riftot. 
Lienem quidam putant ineffe oua parientibus admodum exiguum:ita certé apparet in teftudine 
&crocodilo, & lacertis & ranis, Plinius, Crocodilo teftes intus adhaerent lumbis, Ariftoteles. 
Caudam habet oblongam,eadem feré quareliquum corpus longitudine,quod in catulo obferua- 
tum mihieft. Eam fimiliter vt dorfum corticesvalidi & eminentes exafperant muniuntáy parte pro- 
na & ad latera: nam inferne lxues tenuioresQ; fant. Crocodilus lacertam refert, nifi quod caudam 
non habetadeó rotundam (nonita geniculatis tüberibus diftin&am, Vefalius,) & pinnasin eadem 
habet,Albertus. Egopinnam ineffevidiin catulo per fex aut feptem digitos extenfam vfqy ad par- 
tem poftremam. Crocodilus (alis Cordula, Kepdiov, quod magis placet, hzcenim parua ad filu- 
rum dici poteftjnon crocodilus) natat pedibus & cauda, quam fimilem filuro habet,quoad paruum 
magno licet conferre, Ariftor. Crocodilus eft caudabreui, (longa, vt Kiranides fcribit) craffain 
turbinem à corpore definenti , non vti in cxteris quadtupedibus, fed vii in pifcibus cernimus : la- 
certis breuibus ,vnguibus rapaciffimis. Vrfinas diceres crocodili manus pedesque, nifi huic eflent 
fauammei,illiautem villofi, Petrus Martyr. Non habere eum vnde egerat ni(i per os,quidam tradi- 
derunt,Idem. Crocodilum habet Nilus quadrupesmalum, Plinius& alij. Ouiparis quadrupedi- 
bus,vt crocodilo,lacertz, & reliquis generis eiufdem, crura tum priora, tum etiam pofteriora retro- 
fle&untur,pauluminlatus vergentia,Ariftor. Homini genua & cubita contraria: item vrfis & fi- 
miarüm generi,ob id minimépernicibus: oua parientibus quadrupedum crocodilo,Plin. € Vn- 
guibus(vnguium immanitate, Solinus) armatuseft,Plinius. Vngues robuftos habet, Ariftot. & He- 
rodotus. Quód fi vtarmatus eft vnguibus, haberet etiam pollices ,ad euertendas quoq; naues fuffi- 


ceret,viribus magnis, Marcellinus, Crocodilus 


20 


o 


V 


40 


De Crocodilo. B.C. Lib.II. U 


C. 


Crocodilus quanquam ambigentis fie ambigui vi&us animaleft, ab Ariftoteletamen & alijs De zatu- 
fluuiatilisferé cognominatur , ad differentiam terreltris , qui perpetuó in terra degit. Terreftris & raus 
aquatilis eft, Herodotus. Affuetus elementisambobus , Marcellinus. Vitaciin aquatcrra(; com- corporis 
munis, Plinius. Quadrupes eft malum, & terra patiterac flumine infeftum, Idem. In terra & in flu- E 
mine patiter valet, Solinus. Crocodilus greffilis eft, & degit quidem in fluido, victumd; inde emo- £z». 
litur: fed aerem non humorem recipit, & foris parerefolet, Anfto.— Humore vt nec prorfus caré- Crocod;- 
te poffunt, ita nifi aliquando refpirant , inipfo füffocantur ldem. Diesinterra parte maxima agit, /zsauQí- 
noces in aqua tepotis ratione: tepidiorem enim aquam experitur quàm aerem, Ariftot. Dies uos. 

10 interra agit, noctes inaqua, vtrunque ratione teporis , Plin. Plerunquedieiin ficco agit, fed totam 
noctem in flumine,quod calidior aquafit quàm nocturnus aerferenus & rofcidus, (Sepiusere eov $2 621 
qo UJ op miis T. edente xs) 735 dpóct,) Herodotus. No&ibus quieícit per vndas , diebus humi veícitur, 
confidentia cutis validiffimz , Marcellinus. Noctibusin aqua degit, per diem humi acquiefcit, So- 
linus. € Perdieminterra quiefcit ,& ad Solemiacetadeó immobilis, vt qui confuetudinem eius 
nefcit, mortuum putet, Liber dc nar. rerum & Albertus. € /Ecyptij Sclisortum hgaificantes , ge- Egypt 
minos oculoscrocodili pingunt. &edYzep( lego, vzreidYl coe3 ) maios ovd arcos Cit od 6S tal oig falis oriz 
Qu0G awa.qudrorras, hoceft, vt egointerpretor, Quoniam ante omne reliquum corpus oculi huius fe- per gemi- 
rz exprofundoaqua emicant, (emergunt.) Aliter Mercerus , & aliter quam ille T rebatius vertit, zos Doubs 
vterq; (meoiudicio) deceptus. Leguntur autem hac in Hieroglyphicis Hori. Etrurfus, Occafüm crecodili 
1o fignificantes,crocodilum capiteinclinato pingunt: &vrevroxor 2 t2) ys mop epi ro Cav. 'rebatius in- frzzificar, 
epté vertit: Eftenim hocanimalrotundum & promiícué partit. Decepit eum vox xemog« , libidi- irn DtCA- 
nofum aliás fignificans: qua hocinlocoidem quod xexu?; eft,id cft capite deorfum inclinato. Met- for per 
cerus quoq; non minus inepte, Adpartum enim facile, &ad Venerem procliueeft hoc animal. Ac- caput £its 
qui auroToXor Vox corrupta videtur ;pro qua legerim xe aut zemuzo», vel aliquid fimile. tali zzciza- 
enim fitu, (nempe capite decliuiorejaquam verfus,reliquo veró corporealtiore & ab áquaauerío,)in zuz, 
ripis crocodilumiacere conijcio, vt facilius & promptius cüm respottulat in aquamtetgatur. Et 
fanécum vt Orientem fignificent caput eius & oculos fuperiore quam reliquum corpus ficu ex aqua 
emergentis pingant, par eft ad Occidentem denotandum co habitu pingiquo vifiturcum fe mer- 
gerepara. — $4 Hebetesoculoshocanimaldicitut habere in aqua, extra acerrimi vifus, Ariftoteles 77/2. 
3o & Plin. Interaquas czcus, fub dío (c; 5j ejej) perípicaciffimus, Herodotus. In aquaobtufius vi- 
det, in terra acutiffime, Marcellinus& Solinus. Faba nafcitur & in 4Ecypto fpinofo caule: qua de 
caufa crocodili oculis timentes refugiunt, Plinius. qd Propter breuitarem pedum piger eft, Alber- Zzceffos. 
ttis. Siperíequantur quempiam, verterefenon poflunt, fed folum rectà procedere queunt, vnde 
pluribus occafio fugz haud dubia, Cardanus. Ex cauernas fübeuniibus quadrupeda eademque 
ouipara, ( vtcrocodili, lacerta , ftelliones, & teftudinum genera,) omniaàlatere cruraadiuncta , & 
fümmam terram obradentia habent, eademá; in obliquum dctorquent, quoniam ita formata víui 
funtad commodius fübeundum,8zad ouorum incubatum atque cuttodiam peragendam. Cum igi- 
tut extroríum pateant, necefleeft vt femoribus contrahendis, & fub fe condendistoro corporc ia 
füblime fefe efferant. quod quidem corpus cum ita fe moueat, fieri non poteft vt crara aliter inde- 
42 &anturquamextroríüm , Ariftoteles in libro Decommunianim.greflü. € Mentibus quatuorfri- eeXeía. 
idiffimis latent crocodili, nec interim quicquam edunt, Ariftoteles. Quatuor menfes hyemis in- 
edia femper tran(mittere dicitur hocanimalin fpecu, Plin. Quatuor mentibus hybernis (à ceepru 
bruma, Solinus ) nihil omnino edit , Herodotus , Marcellinus. ' Crocodilus latecquadraginza dies, 
Suidasin qoxitsvór.. ZElianus fexaginta dieseum quotannis inlaribulo fine vllo cibo quietcere pro- 
didit, eundem numerum fexagenarium in multis etiam alijs eiattribuens.. Crocodilus & re(tudo 
latibulis quidem fe condunt , fed (ene&am non exuunt, ZElianus & Suidasin poids. € ZEgypuj Hayptj 
cum fignificant tenebras,crocodili caudam pingunc.neque enim aliterad exitium & internecionem 24/22: 
perducit crocodilus quodcunq; apprehenderitanimal, niti cauda prius cfam , inualidum reddide- cds ze- 
tit. nang; in hac corporis parte pra:cípua eft crocodili visac robur, Orus. Non folum homines com- zebra , 
jo edit, fed & cxtera terreftria animantia flumini appropinquantia vnguibus grauiter diícerpir, erocodzl 
Diod. Deuorant equos & homines, & quodcung; animalin flumineaur füper ripam inuenerint, caudazz 
Obícurus. Crocodilus vitulum aliquando matri ( vaccz) ereptum in fluuium defert, Sylaat.. INe- pizeuzt. 
alcesafellumin]littore (ripa Nili) bibentem pinxit, & crocodilum infidianrem ei,Plinius. Satiati pi- Zzfeffatze 
Ícibus quafi fomnolenti caput ingeruntripis, Albertus. Hunc(aturum cibo piícium;& femper eícu- 4Zora7z 
lento orein littorefomno datum, trochilusparua auis inuitarad hiandum, &c. Plinius. Canes cro- azizzati 
codilorum metu e Nilointranfcurfutantum rapiunt porum , vnde natum prouerbiam , Vt canis é c?-vera- 
Nilo bibic&fugit. Luto pafcitur, Arnoldusde Villanoua. In Artinoitica przfectura crocodilus (a- citer. 
cer à facerdotibus nutritur panc, carne & vino, quaa percerinisafferunturad eiufmodi fpectacu- Cr£zs. 
lum venienribus. Sunzquiplacentasetiam, & carnesaffas & multum eisafferanr, Strabo. ZEeyptij Fercusai- 


hominem comedenem fignificant crocodilo hiante piéto , Orus,. 4 Crocodilusfeecunduate ex- 727. 
isi b 


14 De CQuadrup. Ou uiparis 


Incabitus cedit, & (ingulisannis parit , Diodorus Siculus. ZEgyptij tum aliás , tum foecundum fignificantes, 
& exclu- crocodilum pingunt. eftenim feecundum (zvAóvewoy) animal, Orus. Pariunteducantáy irificco, 
ffo euaris. Ariítot. Teftudines & crocodilos dicunt cum in terra partü ediderint,obruere oua,dcinde difcede- 
re, ita& perfenafcuntur & educantur;Gillius non citato authore.Illi quidem quos nos legimus,non 
fpontefed incubitu, oua crocodilorum excludi teftantur.. Oua patit interra crocodilus excluditá;, 
Herodotus. Tamterreftres quàm fluuiatiles crocodili fua oua terrz gremio committunt, Ariftor. 
Sexaginta dies ventrem ferunt, fexaginta oua totidem diebus ex fefe pariunt , totidemá; dies hzee fo- 
uent. Curatio partus ab eifdem fexaginta diebus peragitur , ZElianus. Crocodili vicibus incubant 
mas & foemina, Plinius. In partu fouendo mas & foemina vices feruanr, Solinus. Crocodili oua 
temporeanni (calore fcilicet mediocti ) concoquuntur& perficiuntur: vt etiam ftirpes non germi- 
nant nifitempusidoneum, quo concoquatur alimentum,accedat, Ariftot.Problem.2.26. Ouafex- 


On^. 
aginta complurimum parit,maximumd; animal minima hac origine euadir. ouum enim non maius 
uàmanferis, & foetus inde exclufüs proportioneeft. Suntqui eum tandiu augeri, quandiu viuat, 
confirment, Ariftor. Paritouaquanta anferes (quod Solinus etiam & Marcellinus fcribunt) nec 
Incrt- — aliud animal ex minori origine in maiorem creícit magnitudinem , Plinius. Exomnibus cognitis 


senum. animalibus hoc maximum exiftitex minimo: (i quidem oua gignit haud multó maiora anferinis , & 
proportioneoui foetus excluditur. excretus ad decem & feptem & amplius cubitos peruenit, Hero- 

dotus& Diodorus. Inter aquatilia crocodilus ex minimo maximus euadit, vt ex volucribus ma- 

"3 na ftruthio, ex quadrupedibus elephantus, ZElianus. Quidam hoc vnü animal quandiu viuat cte- 
Nidi vUi (-erearbitrantur. viuitautem longotempore, Plinius. Oua exclu(ía extra eum locum transferens, 
iaeubant. (eg perincubat;prz diuinatione quadam,ad quem fummo auctu eo anno cgreffürus eft Nilus. Me- 
taturlocum nido naturali prouidentia:necalibi fcerus praemit, (videan prom legendum.quanquam 
Pliniusalibiexclufatransferriait,) quàm quó cre(centis Nili aqua non poffunt peruenire , Solinus. 
Crocodilorum partus ( inquit Plutarchus inlibro Vtraanim.) cztera quidem fimilia habet teítudi- 

num partui marinarum: locum veró quem excubatui defignat quibáfnam conijciat modis, ratioci- 

nio humano nullo deprehendi poteft. vnde nec humans fed fatidicze cuiufdam facultatis illam be- 

ftiz prxdictionem efle putant. Necaltiusenim necinferius, fed eo przfertimloco ponit oua, quo 

fummo Nilusauctu, co quidéanno terram abluturus conditurusá; peruadec. Ita; qui rufticus prior 

incidit, locum notat, acífummum czteris nunciat fluminisincrementum. Adcó verolocum com- 

metitur, vt eoaquisoperto, non opertusipfe incubet, Hzcille. Noftratesfimilia quzdam de fibri 
domicilio (cribunt,quod ita ftruat, vt pars dimidia aquam conrinear, altera füpra aquam extet.quod 
fiagricolz domicilia corum altius pofita viderint, in montibus ferunt: fin humilius, in vallibus, Ex- 

Cfi). — clufiscrocodili catulis qui(quisemergit protinus, nihilautem atripiteorum qua forte occurrerunt, 
acneque vel ranam vellimacem velfeftacam vel herbulam populatur,ore lanians, eum morfu ma- 
ter repentenecat: feroces contra ac ftrenuos amat colitá; iudicio, quod mortalium fapientiffimi 
coníüeuerunt, non amans affe&tu, Plutarchus in eodem libro, & /Elianus cuius verba in D. refe- 
ram. Eftetiam admiration beftijsaquatilibus his quz gignuntur in terra, veluti crocodili , aquati- 
lefque teftudines. ortz: enim extra aquam, fimul ac primum niti poffunt, aquam perfequuntur,Gil- 
lius. Crocodilorum &evoxía , id eft ouorum partus circa Nilum , vernum tempus indicat , Heliodo- 
rus. Ouaplurima ('QGyeup?») ctocod. parit: quz vt primum exclufa funt, aculeatus quidam fcor- 
piusabeis (exipfo crocodilo, 4lianus) prorepit,à quo ille leraliter ictus interit, Philes. Crocodili 
multiplicarentur nimis plaribus ouis cditis: fed non nifi iuxtaaquas viuere queunt: amphibi; enim 
funt,& prater id iniurijsaquarium obnoxij,Cardanus. Scincus eft guazi/ (lacertus) Nili: & putarunt 
aliqui hunc effe faetum crocodiliin campos, (terreftrem,) Auicenna. € Crocodilus longo tempo- 
Vite lon- re viuit, Ariftot. & Plinius. Longitudine vita: hominis fermé eft, DiodorusSiculus. Annos viuit 


gitudo. — fexaginta, ZElianus, 


Verepa- 
fiunt. 
Scorpius 
eX 0Us. 


D. 


Deanimi Crocodylus natura timidus improbus , malitiofus , fallax cum ad rapinas faciendas, tum ad 
ajfectibus comparandas infidias acerrimus & prompriffimus exiftir, ZElianus. Sunt qui fübtilitatem animi 
(i morib. conftarenontenuitate fanguinis putent , fed cute operimentisd; corporum magis aut minus bruta 
Timidà effe,&c.ceu veró non crocodilis & duritiatergoris tribuatur,& folertia, Plin. Crocodilus diuinatio- 
animale? nequadam oua füaextra eum locum transferens, ad quem fummo auctu co anno cgreflurus eft Ni- 
improbi. lus, (croperincubat, vc pluribusdixiin C, Cum ex fefe pepererunt, hoc experimento legitimum ab 
eSuom- fpuriointernofcunt, vt fi quid fimulatqueexclufus eft, rapuerit , in reliquum tempus in crocodilini 
dolegiti- genetisnumerolocod; à parentibus ducatur : (inignauia eum ip(um tardauerit, ad comprehenden- 
sos catu- dam alicunde aut muícam aut lacertulas (culicem, mufcam, autlocuftam, Io. Tzetzes) eum parens 
losfuosà. tanquamàfedegenerantem ,nihilá; ad fe pettinentem lacerat: atq; tanquam ad folis radios aquilae 
fpariisin- faorum ingenuitatem experiuntur, fic celeri alacritate prdam capiendi j fuos probant , ZElíanus &z 


termofcat, Plutarchus, cuius verba precedenu cape recitaui. Idemafpidesetiam , cancros, & teftudinesin 
| 4Egypto 


IOÓ 


26 


40 


je 


DeCrocodlloC.D. Lib.IL — 5 


Egypto facere /Elianusalibi fcribit. Efi eis pietas crocodili, aftutia byene, Mantuanus. In partu fo- Piet 
uendo mas & foemina vices feruanr, Plin. & Solinus. EVER 

q Crocodilis hiantibus trochiliaues inuolantes (à carunculis qus inhzferint, roftro ) dentes e afi 
depurgant. & crocodilusfentiens fecum commodéagi;nihil nocet: (ed cum egredi auem vult , cer- 7, meh x 
uices mouecne comprimat, Ariftot. in hiftoria anim.& in Mirabilibus. Crocodilus itaimmobilis ad UR ua 
Solem iacet vt videatur mortuus, (fomnum fimulansaues hiatu fuo pabuligratia inuitat) quo tem- 7j, S 
pore ci hianti auiculz quedam dentes purgant, quas osconcludens deglutit, Albertus & Author Lodil/ cum 
libride nat. rerum ex Ariftotelis verbis ( vtapparet ) nonintellectis. T rochilusauicula breuis eft. ea £rochilo 
dum reduuias (reliquias. reduuias conchyliorum fupra dixerat Marcellinus minutias ) efcarum affe- ( 

to cat, osbelluz huiuíce paulatim fcalpit, & fenfim fcalpurigineblandiente aditum fibi in v(que fauces 
facit: quod enhydrus confpicatus , alterum ichneumonum genus, penetrat belluam , populatifque 
viralibus,erofa, exit aluo,Solinus, & alij vtin Ichneumone recitaui. Ab omni maximé commercio 
abhorrens, marinorum fluuiatilium lacuftriumá; omnium maxime feruscrocodilus, vltro fetam 
miranda cum gratia trochili congreffibus prebet. Auicula trochilus eft circum paludibus & fluuijs 
vicinos locos apitans, crocodili fatellesparafitusQ; , non domi, fed reliquijs huius vi&titare confueta; 
Hazcvbiftertenti crocodilo ab Ichneumone luto in hocfepugilisin ftararmante, patari infidias a- 
nimaduertit, aduolat, fomnum difcutit, voce partim, partim vellicatu roftri. Hoc illeofficio fic de- 
mulcetur. patefa&to deinde ri&u intra fauces admittit, titillari & inter fepta dentium carnestoftro 
leniterexcerpi mirifice gaudens. cuius voluptatis cum fatur eft, ac os colligere iam & rictum clau- 

xo dereparat, inclinata paulum fuperiore mandibula przmonet, totam vero non ante demittit, quàm 
euolaretrochilo quoq; collubitum videatur, Plutarchus in libro Vtra animalium;&c. & ZElianus de 
animal.8.25. Crocodiluscumin aqua vitam degat , os fert introrfum hirudinibusrefertum. Poft- 
quam igitur ex aqua in terram egreflus eft, ac deinde hiauit: (emper enim feré hoc ad zephyrum 
(Solis radiosintuensadueríos maxime, ZElianus) facere folet : tunc in eius os trochilus penetrans de- 
uorat fanguifügas. qua vilitate delectatus crocodilus , nihil omnino trochilum lzdit, Herodotus, 
ZElianus,Philes. Sed cum multa finttrochilorum genera & nomina; haudquaquam cum ijsomni- 
busamicitiam colit crocodilus; fed cum folo nuncupato cladoryncho, (cladarorynchum legit Her- 
molaus in Plinium 8. 25.) qui nulla offenfione hirudines ei legere poteft, Elianus. Vlrerius naui- 
gantes , quam plurimos crocedilos ad Infularum ripas in medio Niliad folem aperto ritu aprican- 

3e tcs confpeximus, quos auiculz turdi fcré magnitudinis inuolantes, poft breue temporis fpatium 
euolabant. Mihi vero eius rei occafionem inquirenti refponfum fuit ; faucibusac dentibus Croco- 
dili excontinua animalium ac pifcium voratione perpetuo remanere defixz carnis reliquias , quae 
putrefa&a vermiculos creat , à quibus magno cruciatuafficitur. Auiculz autem vtinter volandum 
vermes confpiciunt, ijs ventrem expleturz rictum inuolitant. Àt crocodilus vc vermes exefos per- 
cipit, contracto rictu volucresabforbere nititur, fed acuta quam fupra caput gerunt fpina pun&tus ri- 
&um diducit , fimulac dimittit. Leo Africanus. 

4 Crocodili qui in paludibus manu Ombitarum factis nutriuntur, eis domeflici & vernaculi Crocodili 
funt, & feappellaritesintelligunt. Capita idcirco hoftiarum eis edenda obijciunt, quod eaipfinon 4544 0- 
comedunt, ZElianus. Alibitamen,In Ombitis ( inquit) vel Coptitis, vel Arfinoitistutum non eft Jz/z: e? 

o aut pedes lauare, aut aquam haurire: fed neg; in ripisinambulare; nifi famma cautione,liberum cft. 4Egyptios 
Et rurfus , Belluasetiam in eosipfosà quibus beneficium acceperint , vehementer gracas effe, tefti- 4/77/fic; 
monio funt vel Zgyptiadmodum fera animalia, feles , ichneumones, crocodili: Crocodili locis e? 742- 
quibufdam ZEgypti (acerdoti man(üetos fe exbibent , propter cibi curam quz ibi infamitur, Arifto- fuer, 
teles. Sacerdotum clamantum non folum vocem agnofcunt, contrectariá; fuftinent, fed aperto 
ri&upurgandos manibus dentes & linteolo detergendos praebent, Plutarchus in libro Vtraanima- 
lium, &c. Sxuientes femperha:fera,quafi pa&to fcedere quodam caftrenfi pet feptem ceremonio- 
fosdies mitefcuntab omni (uitia defcifcentes , quibus facerdotes Memphi natales celebrant Apis, 
Marcellinus& Plin, VideplurainZ. quàm familiariter crocodilià f(acerdotibus in Egypto tra&en- 
tur. Plutarchus (inlibro Vtraanimalium,&c.) commemorat quendam nomine Philinum, qui ZE- Egypzj . 

jo gyptumobiuerat, fibi narraffe , fein oppido Anteo ( Antzi ) nuncupato, aniculam infpexitle, fimul zapacezz. 
cum crocodilo in le&ulo dormire, cidemá; huncporre&um adiacere, Gillius. € Zeyprij rapacem uz zfa- 
autinfanum fignificantes , crocodilum pingunt. is enim fi quandoa petita rapina prohibeatur, in fe- z2477 /7- 
ipfum iratusfuriOrus. € Ad hanc rationem de Niloaquá haurientibus crocodili abftrufas infidias zz/fican- 
inftruunt: nam per virgulta, quibus füntte&ti, & intuentur, & fübter eai p(a natantes, & ic operti, fe zes, croco- 
ad littus magnis faltibus incitant, confeftimá; ex virgultorum latebris erumpentes ,aquatores dum Zu piz 
aquam hauriunt violento raptu interceptos deuorant: quod quidem ipfum crocodilorum malitiam gw. 
& fraudem facile oftendit, ZElianus. Errurfus; Ad comprehendendos homines, alia(ve beítias, Crecodilé 
crocodilo hzc eft malitia &z veteratoria, vt quá nouérit eos in lumen deícendere,, vel ad aquatio- rapacitas 
nem, vel ad conícenfionem in naues, viamore, quod quidem ipfum multa compleucrit aqua, de e verfu 
nocte tnadcfaciat , praecipitem efficere ftudens; quo faciliorem fibi captu fora reddar. ij fané zia. 
4:11 ) / ) 1J 


& —— De Quadrup. Ouiparis 


quoniam lubricum gradum füftinere non queant, przcipites aguntur , & crocodiliimpetu eorripi- 
Crocodsli untur, & deuorantur.. Crocodililachrymz , KeoxoJe/As 2 éxpua, proucrbium eft de ijs qui fefe fi- 
hchry- — mulantgrauiterangiincommodocuiufpiam, cui perniciem attulerint ipfi, cuive magnum aliquod 
za.Pro- malum moliantur. Suntqui fcribant, crocodilum confpe&o procul homine, lachrymas emittere, 
urbium. atq;eundem mox deuorare. Alij narranthanc effe crocodili naturam , vt cum fame ftimulatur , & 
infidias machinatur ,os haufta impleataqua , quam effunditin femita , qua nouit aut alia quxpiam 
animantia, authominesaquatum venturos,quo lapfos ob lubricum defcenfum, neq; valentes aufa- 
gere, corripiat, correptosq; deuorer. deinde reliquo deuorato corpore, caput lachrymis effufis ma- 
cerat, itaq; deuorat hoc quoq; , Erafmus. Crocodilus hominem quoque cum poteft interficit, (ed 
cundem poftea, vt dicunt quidam, deplangit, Albertus. Crocodilum folum ex brutislachrymari 
quidam tradunt, Petrus Martyr. Ipfi, quorum vanitasridetur, ZEgyptij, nullam belluam;nift ob ali- 
uam vtilitatem , confecrauerunt: velut crocodilum , quód terrore arceat latrones , &c. Cicero. 
&recedili & Crocodilus omnem ftrepitum perhorrefcit, humanam vocem contentiorem extimefcit: cos à 
timidi. quibuspauló confidentius inuaditur, reformidat, ZElianus. Audax monítrum fugacibus, vbi auda- 
«s. cem fenferittimidiffimum, Marcellinus. Tradiderunt aliqui fugere crocodilum fi re&o oculoin- 
fpiciatur: fequi veró fi meticulofum obuium fenferit;ac interimere, Pet. Mariyr. Fugax animalau- 
Dc Ten- daciaudaci(fimum timido. Necillos l'entyritz (dictiabinfula 'entyri quam habitant, Hermolaus) 
qritá — genctisaut nguinis propinquitate füperant, fed contemptu & temeritate. Vltto enim infequun- 
erocodilo- carfuügientesá, iniecto trahuntlaqueo: pleriq; pereunt quibus minus przfens animus ad perfequen- 
rum'vi- dumfuit, Senecalib. 4. Natur. quaft. In infula Nili Tentyri nafcentes tanto funt crocodilisterro- 
éloribus. ri, vt vocem quoque eorum fugiant, Plinius. Ecalibi, Quin& gens hominum efthuic beluz ad- 
uerfain ipfo Nilo Tentyritz, ab infula in qua habitat appellata. Menfura eorum parua , (ed przfen- 
tiaanimi in hocrantum víu mira. Terribilis hzc contra fugaces bellua eft; fugax contra infequentes: 
fedadueríamire folihiaudent. Quin etiam flumini innatant, doríoá; equitantium modoimpofi- 
ti, hiantibus refupino capite ad moríüm addita in os claua, dextra ac laua tenentes extrema cius 
vtrinque, vt frenis in terram agunt captiuos: ac voce ctiam folaterritos ; cogunt enomere recentía 
corporaadfepulturam. Iraq; ei vniinfülzzcrocodili non adnatant: olfa&tud; eiusgeneris hominum, 
st Pfyllorum ferpentes fugantur , Hzec ille & Solinus. Tentyritz omnibus modiscrocodilum exo- 
fum habent, inueftigantatq; occidunt. Sunt quidicant quod quemadmodum Pfylliapud Cyrena- 
icam regionem naturalem quandam vim habent contra ierpentes, fic & T entyritae contra crocodi- 
los, vcnihil ab eis patiantur, fed intrepide natent , & aquam tranent, alio nemine audente. Cumque 
crocodili Romam allati effent vt viderentur, T'entyrite eos íequebantur. facta cftillis pifcinaquz- 
dam ,& foramenin vnolaterum , vtexaquainapricum egredi poflent. T'entyritz aderant, qui eos 
interdum rete educebant ad Solem, yr a fpectatoribus viderentur, interdum in aquam intrantes 
rurfum eosin piícinam retrahebant, Strabo. — l'eteryntz ( T'entytita:) (ic nuncupati Zgyptij, qua 

ex parte comprehenfibilis atque expugnabilis fit, przeclare intelligunt. Etenim eius oculos, quà 
fint hebetes, planéfciunt peropportunoseflead vulnusaccipiendum: atq; etiam eiufdem ventrem, 
quia molli & tenui fit cute; idcirco commodeferiri pofle. Contra veto tergum & caudam abomni 
ictu inuicta ideo exiftere, quod tecta fint, & quafi armara fquammarum robore, teftis, cru(títve 
haud diffimilium. Ij igitur quos modo dixi populi , cos comprehendere folíti , tam valde ijs ipfis ini- 
mico infenfoá; animo funt , vtillic fluuius à crocodilis antopereconquiefcat & libet fic, vc fidenter 
ibidem natatio exerceri poffit, ZElianus. Calepinus T'entyritasinepté genusanimalis venenofiin- 

terpretatur. P 

Cur infe- ' € Decrocodilis qux inter nauigandum ab accolis nautis noua perdidici, (inquit Petrus Mar- 
joresfgat tyt- lib. 3. legationis Babylonicz) menseft diflerere. Ab vrbe Cairo ad mare víq; non femper noxios 
crocodili. effe crocodilosreferunt: ab vrbeautem aduerfo Nilo quantó altius verfus montana nauigatur,tan- 
imvzo  toviolentioresferooioresQ; aqua & terriseffeaiunt. Pleraíg; eius rei caufas mihi interroganti addu- 
Nililco xeruntinmedium. Primum, quod ca Nili pars quz inter vrbem & mare iacet , pifcibustum in Ni- 
uamim locnutritis, tum ex mari prodeuntibus , quibus crocodili ve(cuntur, (emperabundet: propterea pi- 


Ie 


o2 


3o 


49 


4ltero, — fcibuscontentos, in terramillosnonlongeàtipa deícendere hominibus aut quadrupedibus damna 5o. 


illaturos, przdicant. Cum autem & inferiores crocodili, & pifcatorum ingens multitudo, pifcium 

turbasad (üpernatranfire, quin illos retibusintercipiant , paucas patiantur : crocodili qui faperiores 

Nilipattes incolunt, atrociori fame vrgentur: ira famelica rabic arreptos, in terram defcendere il- 

losinquiunr, adoririd; ac perimere quicquid obuium fit, Quz dam praterea przmij fpes magnos 

crocodilos capientibus propofita facit, vt multó paucioresaudcantà Nili ripis longius prodire. Cui- 
queenim ad vrbem Cairum crocodilum grandiorem afferenti, aurei nummi de fifco przbentur de- 
cem. quamobrem ctrocodilis grandibus circa vrbem, vt alibi leonibus , vrfis , ceterisque brutis ani- 
malibus violentis ac rapacibus, dulci habendx pecuniz fpe multz infidiz parantur. Tuncautem 
.crocodili nocentiores funt , damnad; ad vicina ruraexeuntes maiora inferunt , quando redijtad al- 
ucum Nilus:cum nanque fint co tempore Nili oftia magis arenofa, obhumiliorem aquz in ipfis 
j | E. fauci- 


Io 


20 


DeCrocodilo D. Lib] — 7 


faucibus profunditatem,minor marinorum pifcium copia perfluenta Nili afcendit.Inde fame com- 
pulíos, cum Niliaci piíces illis ad faturitatem non füppetant, victum ipfos terra quaritareaiunt. Hic 
cueniffe pradicant accolz ; quod Nilo ad alueurn deducto, fxpe lateant in infidijs obuoluti ceno 
ctocodili inripzcora , in eorumlocorum vicinia ad quz Niliaci rurales aut oppidani foeminas aquz 
hauriendzgratia mittunt, immiffod; per ancillam cantharo in aquz decurfum, crocodilum, inqui- 
unt;tranfilire,& foeminam dentibus, quos habet rapaciffimos, manu, qua cantharum immitfit, rape- 
re;acin fluuium in caput tractam dilacerare.Camelum,equum,iuuencam,&quodcung; genus qua- 
drupedis cioccurrit,cum interram famelicus exit crocodilus grandior, ictu caudae adeó acriter ferit, C444, 
vtillud cruribus fra&tisprofternatac demuminterimat. Tanta eft enim illius caud vis, vt fregiffe /;; 
quatuor vno ictugrandioris animalis crura repertus firaliquando. Emergit aliud imminens pericu- | 
lum decrementi tempore Nilum pernauigantibus.Cum enim contra Nili torrentem afcenditur,de- 
ficiente vento, f pius contis quam remis agitur : nauem; afcendentem crocodili latenter fequun- 
tur: & nautam cm crocodilus videat contoad expungendam nauem totum fixo pe&ore inhzrere, 
i&u caudz conto acriter diícuffo praecipitem caderein fluuium facit: ac vix delapfum rapit & vo- 
rat. Sponda etiam manibusapprehenfaingreflum plerunq; tentaffe , aut nauim deuoluere fuiffe co- 
natos,afferunt. T'antaefteorum rabiesfame vrgente, Hacc omnia Pet. Martyr. 

€ Erpauló poftf'Crocodilos prxterea zelotypos & amanriffimos vxorum,aiunt ZEgyptij: quod Crocodi- 
hoeexperimento comprobarunt. lifdem feré temporibus, quibus ego regiones illas peragrabam, /prizz Rt- 
nautz quidam adnauigando cum cernerentcrocodilos coeuntesin infula Nilíaca , quam fluuij de- lot ypia. 
crementum ficcam reliquerat,ad cos cum ingenti (trepituac minitantibus fimiles defcendunt. Inde 
maículus primo impetu perterritus, relicta vxore refupina,fefe przcipitem in fluuium dedit. Refupi- 
natenim illam mafculus,, & in ventrem deuoluit : cum ipía ob crurum breuitatem per fe minime 
queat. Atq; itarelidtam eius vxoré nautz interimunt auferuntd;. Cum veró mafculus redijffet, vxore 
nonreperta, confpe&tod inarena fanguine, peremptam & ablatam conie&tatus, ad nauim aduerfo 
Niloita concitus, veluti rabidus , defpumans natando percurrit: ratem vnguibustenaciffime com- 
prehendit, omni conatunititut fui oblitus nautas perempturusintranauim profilire. Verum enim 
fuftibusactelisnautz illum in caputalij;alij in digitos quibus fefe fufpendebarita concufferunt, vt at- 
tritis manibus, capite quaffato;linquere prouinciam quam fumpferat coactus fuerit,timuére tamen 
nautz non mediocriter, Fucufq; Pet. Martyr. 

Sui& crocodilo natura eam conciliauit amicitiam, vtimpunefucs circa Nili ripas obuerfen- 4776/4 
tur,neq; à crocedilis offcn(am vllam patiantur, Calcagninus. q Ichneumon oua crocodili inqui- zzez fe- 
renscontetit,nulla vrilitate fua : nec enim comeditilla,fed natura duce, Diodorus Siculus. Ichneu- ez e?cro- 
mones crocodilisapricantibus infidiantesin oris hiatum intrant, & exefis vifceribus e ventre mor- codi/uzz. 
tuorum egrediuntur, Strabo. Sed amicacrocodilo trochilus auicula, excitateum &admonetcum | Czocod;- 
propinquum videritichneumonem, vt füpetius retuli. PluralegesinIchneumone D.inter quadtu- /orz;7 bo- 
pedes viuiparas. € Cercopitheci crocodilos oderunt, vt inipforum hiftoria ditum eft. € Buffalus fes. 
vulgó di&us,aut bos quidam fy]ueftris apud Parthos;crocodilum habet inimicum, quem fiinuene- 1z/zes- 
ritextraaquam,conculcando profternit, Albertus de animalib. 2.1. 3. Ecalibi, Omnibus animalibus zzozes, 
infidiatur crocodilus maxime, & é conuerfo crocodilum bubalus conculcat inarena.. € Accipitres Cercop- 


40 ctocodilorum hoftes funt, ZElianus. € Author cft Ariftobolus nullum pifcem ex mari in Nilum z/eczs. 


$o 


aícendere, preter mugilem, alofam, (thriffam:) & delphinos crocodilorum gratia, quibus pracftan- 24/5. 
tiores (unt, Strabo lib. 17. In crocodilo maior erat peftis, quàm vt vno effet eius hofte natura conten- , /zzcjp;- 
ta, tag; &delphiniimmeantes Nilo, quorum dorfo tanquam ad hunc v fum cultellata ineft pinna, z»es, 
( fpina) abigentes eos przzda, ac velut in fuo tantum amneregnantes, alioquin impares viribusipfi, pe/p/iz. 
a(tuinterimunt. Callentenim in hoc cun&ta animalia, ciunt; non modo fua commoda, verum & 
hoftium aduer(a: norunt fua tela , norunt occafioncs, partesá; diflidentium imbelles. In ventre 
mollis eft tenuisá; cutis crocodilo : ideofe vtterritiimmergunt delphini , fubeuntesá; aluum illam 
(aliászLa) fecantfpina, Plinius. Eft& delphinum genus in Nilo, quorum dorfa ferratas habentcti- 
ftas. hidelphinescrocodilosftudio eliciuntad natandum , demerfiáy aftu fraudulento tenera ven- 
trium fübrernatantes (ecant & interimunt, Solinus. Ex crocodilis prater eos quifortuita pereunt 
morte, alij difrumpunturfuffoffis aluis mollibus certisferarum dorfualibus cruftis (criftis,ex Solino) 
quas delphinis fimiles Nilus nutrit, Marcellinus. Babillus virorum optimus perfe&tusá; in omnili- 
terarum genere, rariffimusauthor eft, cum ipfe przcfe&tus obtineret ZEgyptum , Heraclitiooftio Ni- 
li, quodeft maximum, fpe&taculo fibifuiffe delphinorum à mari occurrentium, & crocodilorum 
àflumineaduerfum agmen agentium, velut pro partibus prium. Crocodilos abanimalibus pla- 
cidis morfudinnoxijs victos. His fuperior pars corporis dura & impenetrabilis eft, eriam maiorum 
animalium dentibus, at inferior mollisactenera. hanc delphini fpinis quas dorfo eminentes gerunt, 
fübmerfi vulnerabant, & in aduerfum emerfi(emiffi)diuidebant. Recifishoc modo pluribusceteri — | , 
velutacie verfa refugerunt, Seneca lib. 4. natural.quaftionum. € Crocodiliàporcispifcibusabfti- Porc pi- 
nent,qui cum rotundi finr, & fpinas ad caput habeant, periculum belluis piena ; Strabo lib. 17./ces. 

: 11 


- : : 
i8 De Cuadrup. Ouiparis 
Scorpius. € Ecyptijinimicum cum pari congredientem inimico indicare volentes, Ícorpium & crocodiluis. 
pingunt. vterq; enim alteri mutuum affertexitium. Sin veró vi&torem alterum,quid inimicum (uf- 
uulerit innuant, autcrocodilum pingunt, autfcorpium. fi celeriter quidem fuftulerit;crocodilum: fi 
lenté,fcorpium;obeius difficilem tardumá; motum,Orus.. Abexclufis crocodili ouis mox Ícorpius 
prorepit aculeatus,à quo letali i&u aflli&tus interit, Philes. 4 ZEgyptij pro homine rapace & otiofo 
Jlid& crocodilumpinguntcumibidis penna in capite. huncenim fübidis pennatangas, immobilé reddes, 
pezna. — Orus& /Elianus. € Colubereftinaqua viuens,huiusadipem & fel habentes qui crocodilos venan- 
Colsber tur, mircadiuuariproduntur , nihil contra belluaaudente, ( vide ctiam in £. mox:) efficatius etiam- 
im 4q44 numfiherba petamogeton mifíccatur, Plinius. Etalibi, Potamogeton aduerfatur crocodilis : iraque 
visens. íecum habenteamqui venanturillos. Nafcitur in Zgypto faba ípinofa decem cubitos longa,quam ro 
Petamo-. cxocodilifugiunt, timentesne fpinis oculos lzdant, Crefcentientis. 
getonber- "e 
ba. Crocodilum Ammianus Marcellinus exitiale quadrupes malum nominat. € Si perfequantur 
Fabaffi- quempiam, vertere(c non poffünt, fed folum rc&tà procedere queunt , vnde pluribus occafio fuga 
eoa. haud dubia. aliqui etiam gnari huius natura plus rationi quàm terrori immanis beftiz tribuentes, 
De ratio- pluribusictibus conuerfi,cum illa minime flectere (c poffit;in latus eam conficiunt;tamerfi pelledu- 
atinterfe viffima & impenetrabili , vndecafim fufte melius agitur, quàm vel punctim ;Aut lancea aut gladio, 
ciendi vel Cardanus. Raró capitur, cum & incole quidam eum venerentur,& externis inutilis fitlabor ob car- 
captendi! nescfui malas, Diodorus Siculus.Capiebatur prifcis temporibus hamis,recenti carne appofita:nunc 
crocodi- quandoqj reti valido, prout & quidam pifces , quandoq; inftrumento ferreo ex cimba ad caputinic- 2o 
los. &o,ldem. Suidasin Koy3c2 fcribens vim odorestran(ímittendi , non in aere folum , fedetiam in 
aqua effe, (ubdit: xe] obxpoxód rior TW xe VareeA luo 8 Ud were Vor piueieu patas ey, ep imr en eroi: 
Crocodilum capiendicum complura & multiplicia genera, (22&477»5.24:) vnum tantum hoc quod 
mihi maximé dignum relatu videtur, puto fcribendum. Vbi tergum fuillum hamo circundatum, ad 
alliciendum crocodilum,pertulitin medium fluminis venatorjipfead ora fluminis porcellum,quem 
viuum tenet, verberat: cuius vocem crocodilus audiens , fccundum illam tendit, na&tusd tergum 
deuorat. Ecpofteaquam attractus eft, anteomnia eius oculos venator caeno opplet. Hoc acto cz- 
tera facile fané obtinet, alioqui cum laboreadepturus,Herodotus. Tentyritz Egypti populi quo- 
modo crocodilos captent, diximusiam fuprain D. Enydris ferpens eft maículus & albus. huius adi- 
peperunguntur qui crocodilum captant, Plinius. Ecalibi, Coluber eft in 4qua viuens: huiusadi- 3o 
em & fel habentes, qui crocodilos venantur, miréadiuuari produntur, nihil contra belluaauden- 
te: efficatius etiamnum fi herba potamogeton mifceatur. 
De croco- Poffum deichneumonum vtilitate,de crocodilorum, de felium dicere, fed nolo effe longior, 
dilis Gan- Cicero de Nat. lib.1.8 s, Tufcul. Primushippopotamum & quinq; crocodilos Roma adilitatis fuze 
g^ flumi- ludis M.Scaurustemporario euripo oftendit, Plinius & Solinus. Edita munerain quibus erocodilos 
285. atque hippopotamos, &c. exhibuit, Capitolinus in Antonino Pio. Heliogabalushippopotamos & 
crocodilum habuit, Lampridius. € Duo crocodilorum genera Gangcs fluuius generat. Horumal- 
teri nihil nocent, alteri inexorabili atq; immifericordi in quidlibet voragine carniuori (unt.In eorum 
fammoroftro,quiddam tanquam cornu eminet. Iis ipfis adminiftris ad vlcifcendos maleficos, tur- 
piffimisiudicijs conuictos, Indi vtuntur. nam eofdem rerum capitalium damnatos eis obijciunt: ne- 4o 
que ad percutiendos eos fecuri ,laqueóvead frangendam ipforum ceruicem carnificcegent, £lia- 
nus. Scripfit aliquando Aurelius Feftiuus ille qui Aureliani libertus fuic, Firmum ZEgypti tyran- 
numcrocodilorum adipe perun&tum, inter crocodilosimpune innatafle, id quod Spartianus adno- : 
tauit: vt verifimile fitimmanem fzuitia beftiam fui generis odorefeductam natur parcere,non ho- 
mini, Vadianusin Melam. Sunt qui omnem venenatam feram adipe cius perunctis abítinere pu- 
tent, vt legimusapud Actiumlib. r3. cap. 8. Plinius hocetiam terreftris crocodili adipi tribuit , vt eo 
perundi ab aquaticistutifint, VideinScinco G. 

Crocodilum hoc modo capiunt: Pifcatores craffum & prolixum funem altera parte validae 
arbori vel columnzad Niliripam ea de cau(aftru&z,firmiteralligant: altera hamum ferreum cubi- 
talislongitudinis, ac digitalis craffitudinis,cui vel arietem vel capram nectunt,cuius balatu crocodi- 5o 
lusinefcatus,in ripam profiliens, hamum cum ariete abforbet, quo interné transfixus miris fe modis 
agitat, folumqy diuerberat, pifcatoribus interim funem tum remittentibus, tum contrahentibus, do- 
nectandem vi&us ceu exanimis concidat: tum certis haftis gula, lacertis, coxifq;, qua pellem habent 
tenerrimam perforatis, confodiunt. Leo Africanus. 

Eftcrocedilorum alia à quadrupedibus(inquit Petrus Martyr)in progreffu natura. Cum enim 
eNilointerram longius proficifcuntur, alia nefciunt regredi via , quàm per ca veftigia qux in arena 
venientes reliquerunt.propterea cum defcendiffe (exijfleé lumine) crocodilum incolx fentiunt,ce- 
lericurfu cum ligonibus & ramorum fafcibus accurrunt : in eaq; femita foflam profundam effodi- 
unt, acramis illam fuperimpofitis arena contegunt,ne rediens crocodilus infidias (entiat.dchinc per 
veftigia crocodilum quatitant, ficrepertum ftrepitu & lituorum ancorumq; üinnitu in fugam fies 

um 


» 


Io 


zo 


De Crocodilo. E.F.G. Lib.IT.. ;; 
fam infequuntur. ita infoucam delabentem aut perimunt,aut laqueis irretitum ad vrbem (Cairum) 
portant. Diximusenim decem aureorum przmium effe grandes crocodilos viuos afferenti propo- 
fitum, Paucisantequam ego adijffem diebus, vnum allatum fuiffe vinum mihi retulit magnus inter- 
pres, quem vix duo poffent cameli fimul , vti bouesaraturi , coniuncti tergo füfferre.. Aliuscodem 
tempore magna molis crocodilus in regióne qux Nilo adiacet, nomine Saetum , tres infantes in 
quodam rure Niliaco  cunisraptos deglutiuit. Captus tamenmodo quo diximus capi folere,fuit in- 
teremptus : euulfosq; infantes vix adhuc exanimos fuiffe fepultos,referebatur. liídem diebus ex vte- 
roalterius irretiti ac trucidatiarietem fere integrum voratum , ac vnà dilaceratz mulieris manum, 
armillaadhucextante xnca,(e extraxiffe quidam accolz perhibebant. Habitos enim, quandocuna; 
curz non eftad vrbem cos afferre;excoriant,cum vtilead multa medicamenta crocodilorum abdo- Abdomen 
men effe didicerint: Nec defunt etiam qui corium illorum quaritent,quod eftadeó durum, vt neq; erocodili 
fagitta transfigi poffit. ad amedi- 


£F. CATHEHÍA 

Crocodilus raró capitur,cum & incolz quidam eum venerentur,& externis inutilis fitlabor ob ve. 
carnesefui malas , Diodorus. Quicirca Elephantinam in Egypto incolunt, quod facros efle non. De ef2 
cenfeant,etiam comedunt Herodotus. In vrbe Apollonisfancitum eft vt quiíq; de crocodilo com- crecedzlo- 
edat ablegata omni exceptione , Calcagninus. Apollonopolitz crocodilos com prehenfosexalto ?!. 
fufpendunt, & flebiliter gementes multis primum verberibus affligunt, deinde ijs concifis vefcuit- 
tut, Elianus. Haz4b Leuit. 11. interimpura cibo animalialegitur,Septuaginta crocodilum terreftrem 
vertunt. Plurimi in Egypto crocodili carne veícuntur,bonid; faporisaflerunt. Leo Africanus. 


G. 


Crocodili fanguinem aliqui morfibus ferpentium auxiliari docent,Diofcorid.c. 39. Idem cora- ztezedia 
munem curationem aduerfus omnes i&us virulentos docens, Erafiftratus (inquit) non immeritó res ex croce- 
prehenditeos qui incognítas ad hunc vfum facultates confcripíerunt, vc elephanti fel crocodileve 4i/z. 
fanguinem, &c. Vtriulg; crocodili (aquatici & terreftris) fanguis claritatem vifüsinunátis donat,& Ex faa « 
cicatrices ocalorunremendat, Plinius. Crocodili fanguis hebetadinem curat perfe&e, Kiranides. guinc. 

4 Siquisfixerit (lego;frixetit,vt in xylobate, id eft ftellioneapud eundem) crocodilum, & vnxerit fe | 
inde, nulla vulnera vel i&us qux receperit fentier, Kiranides. Crocodilus alius aquaticus, alius ter- Ex corio. 

reftriset: corij vtriufq; cinis ex acctoillitus his partibus quas fecari opus fit, aut nidor cremati , fen- 
fum omnem (calpelli aufert, Plinius. Vide in Scinco. Pellem crocodili tritam fi quis infperferit 
membro vrendo velincidendo, abíq; dolore fier, Kiranides. Cor ( lege, coris ) lacerta ( fic aliqui 
vocem zab vertunt , fed Rafij interpres & alij , crocodili ) erematum , aut ( & ) mixtum cum amurca 
olei, inun&um membro murtilando, mortificat id adeó vt ferrum non fentiat, Arnold. € /Ecypiij 


* 


zgtos fuosaduer(us febrium horrores crocodili adipe perungunt,Plinius. Crocodili adeps eandem Ex adipe; 
facultatem haber , quam canis marini, vt in Succidaneis cum ZEgineta publicatis legitur, & apud : 
Rafimquog;. Acrocodilis morfosipforum adipe vulneribus impofito, fammopere iuvari (cimus, 
Galenusad Pifonem. Demorfosácrocodilolocosacri muria aut pifcium garo perfüfos ac fotos,adi- 

pe crocodili cliquato illinito, Aetius ex Apollonio. Exadipe tinfa(temfa) em plaftrum fit fuper 


4o morfum eius, & dolor ftatim fedatur, Auicenna 2. 7c6. & Rafis. Si coquatur cum aqua & aceto , &c 


oscolluatur, tollit dolorem dentium. D'ecoctio eius opitulatur contra moríüm vermium ,mufca- 


rum,aranearum,& huiufmodi, Idem. Adipe crocodili (fiueterreftris fiuc aquatici, videinScinco) . 


perunctosà morfucrocodili tutos cíle perhibent. Adeps crocodili magno apud Alcairum venditur; 

quem aiunt vetuftis vulneribus & carcinomate infe&tis conducere, Leo Africanus. Crocodiliadi- 

pemad Gangranas optimum tradunt, Iul. Scaliger. € Crocodilie dextra maxilla dentesadalligati Ex ezri- 
dextro lacerto, coitus ( fi credimus) ftimulant.. Caninieiusdentes febres ftaras arcentthure repleti. bus. 
Suntenim caui, ita nediebus quinque ab gro cernatur qui adalligauerit. Idem pollere & ventre ex- 

emptos lapillos, aduerfus febrium horrores venientestradunt, Plinius. Etalibi, Concitat Venerem 

dens crocodili maxillaris annexus brachio. Crocodili dentesabftra&ti, co viuo dimiffo, in geftante 
tenfionem vel ere&tionem (membri pudendi) excitant: (ex dextra parte in víro:) finifter mulieribus. 

Siveró vterqueadaptentur , erunt inter fecontrarij, Kiranides. €Fimum crocodiliadalopeciam Ex Fia 
commendaturà Sorano & Archigeneapud Galenumyintelligo autem terreftris: cuius etiam ad im- 
petigines & alia multavfüseft. VideinScinco. 

4 Moríac(tafperotetrod; , vt quod dentibus lacerernunquam fanetur , Diodorus Sic. Mor- De sore 
fus eius horribili tenacitate conueniunt, ftipante fe dentium ferie pe&tinatim, Solinus. vide in B. crocodili. 
Cumfinrmulta genera crocodilorum ,cztera mandibulam inferiorem mouent praterrencheam: 

& idcohac fortillimi moríus eft, Albert. € Quoscrocodilus momordit ( inquit Aetius 15. 6.) pri- P^ ^ . 

mumquàm tutiflime cuftodire oporterin domo conclufosfeneftras non habente. Etenim ob con- ip^ 

trariam quandam affe&tionem fere intotum fylueftres maximefelesad demoríos accedere confue- norfi Wi 

ucrunt, Remedia autem his eadem quz ad morfosà cane (à canerabido,) Arnoldus dc Villanoua, c70€045/. 
' B iij 


20 De Quadrup. Ouuiparis 


Etymolo- 
£4 croco- 


dili. 


Crocodili- 


Morfusàcrocodilocurctur fimiliterilli, qui morfus eftà canenon rabido, Auicenna) ac ad reliquos 
relata funt conueniunt. Proprié autem humanum ftercus & mify (imul trita & impofita ad cos faci- 
unt. aut pifcium garum , aut carnium fal(arum iufculum morfui infunde. [Salíamenta (id eft pifces 
falfos, Ágetegator) fcorpionum plagis imponere conuenit: contra crocodilorum quidem morfus 
non aliud przfentius habetur, Plinius.] Aut falem & smyrrham zquali pondere in acerrimo aceto 

uàm tenuiífimo contere,& cerato excepta impone. [Sal crocodilorum morfibus imponitur,tritus 
inlinteolo & intin&tusaceto, ita vt vinculis loca conftringantur,Diofcorid. ] Aliud: Stercoris hyznz 
drach. quatuor, xruginis drachmas nouem,adipis anferini drachmas fex,galbani drachmam vnam, 
cerz drachmas o&o, olei drachmas duodecim. ZEruginem & ftercus acetoterito , & liquefacta af- 
fundito.Quod fi hyenz ftercus non ad(ir, porcino vtitor. Apolloniusautem inquit, demorfíos locos rj 
acrimuriaaut pifcium garo perfufos acfotos;adipe crocodili eliquatoillinito,& linamétis inditis ob- 
ligato. Autcarnium fal(arum pinguiores partes tufas indito, aut melanthium cum aceti £ece tritum 
imponito, Hxc enim & vlcusferpens compefcunt,& morfus é veftigio ab inflammatione vindicat. 
Poft hzcautem lenticulam coctam cum melletritam cataplafimatis modo adhibeto. Erui veró fari- 
nacum melle füba&ta,autiride cum melle morfüm expleto. Decztero veró vlcera renutrito,& per 
communia auxiliaad cicatricem perducito, Hxc Aetius. Aduerfuscrocodili morfus nitrum cum 
melle lzuigatum tantifper tum hulcusrepurgetur, imponito: mox melle, butyro , medulla cetui, 
adipe anferino impleto. (Eodem emplaftro, nifi quod rerebinthina additur, Aetius initio libri 15. 
contrahominis morfum vtitur.) Porró Galenus teftaturà crocodilo demoríosadipeipforum vhl- 
neribus impofita, exacté periculo liberatos cognouiffe, Zgineta. Deremedioexadipe, videctiam 2 
fuprain E.circafinem. Eruum datur contra ferpentium i&us ex aceto, ad crocodilorum homi- 
numá; morfum,Plinius. Auicenna 4. 6. 4. 1t. eadem quz ZEginea fcribit. Laudantur prxterea ad 
crocodili morfum à Plinio,vt Aggregatorcitat;garum pifcium lib. 51. & fal cum acetojibidem.& fex 
acetilibro 25. 

H. 

4. Crocodilus à croceo colore di&tus eft, Ifidorus. Crocodilus nominatur quod ctocumti- 
meat. nam cum adalucatia repensterreftris crocodilus (ícincus) mel vorat , apiarij foris crocum ap- 
ponunt,quo ille confpecto fugit. Marinus ( luuiatilis potius vel Niliacus, Euftathius habetevdyc, 
non5aAá&exus vt Varinus) veró fic dictus videri poteft, quód crocas, id eft littora ( velarenaslitto- 
rum)timcear.in terraenim pauidus eft, Varinus , & Czlius Rhodig. 15.21. ( qui etiam crocas [ & cro- 3o 
calas, Euftath.] Gracis dici fcribit calculosfrequenti motu in marislittore rotundatos , quos Latini 
vmbilicosappellent:) & Euftathius in Homeri lliados A. 

Epitheta. Niliacus, improbus, Nilicola, apud T'extorem. 
Eft & crocodilea fiue crocodilina & crocodilitis vocata; quaftio fophiftarum ludtica, vt pri- 


x4,44e-. on&ceratina,Hermolaus. Sapientem formantesnon modo cognitione ccclef-ium vel mortalium 

fio faphi- putant inftituendum,fed per quzdam parua fané, fi ipfa demum zftimes,ducunr,ficut exquifitasin- 

flarumiu- terim ambiguitates: non quia ceratinz aut crocodilinz poffint facere fapientem,fed quiaillum nein 

dire, — minimisquidem oporteat falli, Quintilianusr.16. Decrocodilineinuenimus (inquit Politianusin 

Mifcellaneis cap. 5 5.) apud Aphthonij Grzcum enarratorem Doxapatrem , quamuis apud eum 

cfocodilites potius quàm crocodiline vocatur, quod & verius puto. Vetba ipfius ira Latine interpreta- 

mur.Serra, inquit, & crocodilites, ficuti eftin ZFigyptiacafabula. Mulicrquzpiam cum filio fecun- 

dum fluminis ripas ambulabat: ei crocodilus filium abftulit, redditurum dicens, fi verum mulier re- 

fponderer. Negauitilla fore vtredderetur, atq; obid zquum aiebat reddi , Hactenus ille. Moxque 

idem,Crocodiliten (inquit) hanc propofitionem vocant, crocodili huius gratia,quam etiam zeiora;, 

ideft, ferram vocarià Grzcisindicat. Adiunat Lucianusin dialogo cuititulus Vitarum venditiones, 

itafermé Chtyfippumloquentem inducens, cid; refpondentem quempiam , qui fe profiteatur em- 

torem: Coníüderaigitur ita. Eftnetibi filius Quorfumiftud?Si forte illum iuxta fluuium errabun- 

dum crocodilus inueniat rapiat; , dein reddituum polliceatur cum verum dixeris, vtrum redden- 

duseivideatur nec ne. Quid enim fentire dices? Rem fané perplexam interrogas. Ex his autarbitror 

(inquic Politianus) liquet ctiam crocodilitem, ficuti fapra ceratinen , fophifmatos effe parum expli- 

$paruu. cabilisfpecicm,quo diale&ici veteres, potiffimum; Stoici verentur.  Hefychiuscrocodilum et- 

iam avAleo interpretatur. intelligo autem tomentum quo puluini & felle quaedam replentur. nam & 

xpoxidt 6 yrá Qa Aa. exponuntur : &xyépaAor ( pro yráQa Aor, vt conijcio) uA. — KpoxoJYNluo QUA^ itg 

Eizré TO x eorocy uot ron t pvry uat, (mleoy,) Pollux 7.9. q Cum crocodillis cruículis, Plautus: Pompeius 
interpretatur valdecxilibus. 

Crocodi- € Icon. Nealcescum prxlium nauale ZEgyptiorum & Perfarum pinxiffet; quodin Nilo, cu- 

lus pitius iusaqua cft mari fimilis, fa&um volobatintelligi;argumento declarauit,quod arte non poterat. A fc]- 

quid figni lum enimin littore (littus dixit pro ripa) bibentem pinxit, & crocodilum infidiantem ei, Plinius, 

fcarit. | Crocodilusin hieroglyphicisliterismalum fignificat , Diodorus Sic. ib. 4. Biblioth. ZEgyptiorum 

alij in nauigio; alij fuper crocodilo Solem oftendunt, fic innuentes Solem iter (uum pe im 

ulcem 


49 


je 


DeCrocod.H.aeh. Lib]. — 4 


. dulcem & humidum peragendo, tempusgenerare,quod quidem per crocodilá fignificatur propter 


aliam quandam facram (ieeeemxtz) hiftoriam, Clemens lib.s. epopuar. 

4 Crocodilion chamzleontis herbae nigra figuram habet, radicelonga, zqualiter craffa, odo- CroroZi- 
risafperi. Naíciturin fabuletis, &c. Plinius. Meminit & Diofcorides, & Galenus inlibro de fimpli- //zz 5er- 
cibus. Idem lib.z. de compofit. medic. fecundumlocos cap. 2. mentionem facit radicis crocodilia- £a, 
dismaximz, quz locisaquofis na(catur. Diofcorides crocodilion fuum d, 4yuuJvoiy , id eft (vluofis 
naíci prodidit. Quin & dipfacus apud Diofcoridem crocodilion cognominatur: & lilium ab Oftha- 
ne auram crocodili vocitari inter nomenclaturas eidem attributas legimus. 


$ Quos Zigyptij bamp[z vocant, Iones appellauére crocodilos,illi generi crocodilorum quod Charms. 


1o apudcosin (rpibusgienitur, quantum ad corporis fpeciem;comparantes, Herodotus. Eft xzoxj- xpoxdti- 


dtiÀoc, (cum acuto in antepenultima , vel fecundum alios in vltima, & ypfilo in antepenult. ) par- ^o:. 
uum animalculum apud Hipponactem,;Euftathius. Similis crocodilo,(ed minor etiam ichneumo- De. fer- 
ne, cftin Nilo vocatus ícincos, Plinius. Petrus Martyr Oceanez Decadis primz lib. 5. in loco quo- pentibus 
dam Cubz appellatz ab Hifpanis inuentos ait ferpentes o&o pedum in verubus ligneisappofitos /z4icz 


igni vnàcum pifcium libris circiter centum:quos incola pifcatores ceperant vt regi fuo conuiuium crocodils 


proaltero rege parantiafferrét, & confpectis Hifpanis accedentibus fugientes reliquerant. Tum Hi- frzilibus, 


Ápani (inquit) difcumbunt, pifcibuslzti fruuntur, ferpentes relinquunt, quosnihiló penitus ab ZEgy- 


ptiis crocodilis differre affirmant , preterquam magnitudine, cum maximi eorum octo pedesnon 
excederent. Propinquum nemus poftmodum iam faturi ingredientes ex ijs ferpentibus , arboribus 


* . . m In . a 
.&o funiculisalligatos complures comperére , quorum ora alij funibus aftri&ta , dentesalij euulfos habe- 


bant. Demum per interpretem cognouerunr nihil effe inter edulia quod incolz tantifaciant, quanri 
ferpentes illos, popularibus eos comedere minuslicer, quàm apud nos phafianosaut pauones , Hacc 
Petrus Martyr. Non probo autem quód fetpentes appellat , quosà crocodilis fola magnitudine dif- 
ferte (cribit: lacertos enim potius, quod quadrupedes (int, nominarioportebat. Idem Decadis fe- 
cund librofecundo, Beragua prouinciz Noui orbis lumen quoddam effeait, quod Flifpani La- 
certorum flumen vocarint, quia lacertos nutriat maximos, hominibus caterisá; animalibus noxios, 
Niliacos crocodilos xiulances. 

€ JE(culapio templum confecratum fuit in monte Libyz circa Crocodilorum littus, vt fcribit. C79:04;- 
Hermes Ttifmegiftusin Afclepij dialogo. € In Phoenice fuitoppidum crocodilon, (crocodilorum,) /5z Gppi-. 


3o Plinius 5.12. non procul à Carmelo promontorio. Crocodilorum ciuitas in Egypto eft, Ar(inoe di- 4uz; Phe- 


&a poftea, Strabo. Hinc dictus puto Crocodilopolitz nomos apud Plinium. Crocodilorum vrbs zj;;, 
fitaeftin Mocride palude *in Zgypto, vt meminit Herodotuslib. 2. Sic autem vocataeft quód cum. coco. 
* Minasrex, (DiodorusSic.vt interpres habet: Menes,vt Herodotus)equo vectus canes proptios per- /prz;z ci 
fequentesfugeret,cquoinpaludecollapfo, ipfe à crocodilo exceptus & in vlteriorem ripam delatus ;;74; 77; 
fit.quoinloco vrbe condita crocodili confecrati & pro dijs habiti funt, eorumd; cxde omnibus in- Egypto. 
terdictam, Ciuis, Crocodilopolites, Hacc Stephanus, cuius locum mutilum farcies ex DiodoriSiculi ^ 
dcfabulofisantiquorum geftislib.2. quem Pogius interpres parum commodé reddidit. $ Crocodi- Crecez- 
lusmonseftin Ciliciz vel Syriz ora,Plinius;.27. ' Ius zz0ns. 
q c. Grandini creditur obuiare fi quis crocodili pellem , vel hyznz, vel marini vituli perfpacia Super/fi- 


40 poffeflionis circumferat, & in villa aut cortis (afpendatingreffu,cum malum viderit imminere, Pal- "ofa que 


ladius. Corium crocodili;autlupi claudiaut fimiz fi circundetur ferendo ipfum cum coaldea, & fü- 4477 4e 
perficies eiusynunquam cadet in eagrando;Rafis. apparet autem lupum claudum ab interprete pofi- crocodilo- 
tum pro hyxna: nam & apud Auicennam 4. 6. 4. 9. quilocuseft decura morfià cane rabido, pro 4/- uz «a. 
dabhajid eft hyzna, interpres redditaZabacuz claudicantem. Ceterum fimiz nomen ab eodem po- 
fitum (üfpicor pro vitulo marino,qui Grace phoca dicitur, Hebrxi autem fimiam £op? vocant, vnde 
perliterarum metathefin error committi potuit. 

€ 7. Artemidorum grammaticum Appollonius memorat nitente greffu crocodilum in hare- Hiffaria 
naiacentem expauifle, atq; eius motu percuffa mente, credidiffe fibi (iniftrum crusatque manum à 4e Arze- 
ferpente comeftam , & literari memoriacaruifle obliuione poffeffum, Calius Aurelianus in Chro- zzidoro 


jo. nijs, capite defürore fiueinfania. gramma- 


€ gyptiorum morem quisignorat? quorum imbutz mentes prauitatum ertoribus, quam- Zco. 
uis carnificinam potius fübierint, quam ibim , aut afpidem, aut crocodilum violent, Cicero. Indi- CrecoZi/i 
ueris ZEgypti locis coluntur fcarabeus, crocodilus, feles, Plutarchus in Symp. 4. .. Crocodiloz 4b /Egy- 
adorat Pars hac (JEgsypei:) dlla pauet faturam ferpentibus ibizm, Yauenalis Sat. 15. Sed neq; crocodilus fine pts curs. 
caufa verifimili ac plena per(uafionishonorem nactus eft. Ad fammum enim numen quandam ha- 
bet imitationem , vtpore ex omnibus vnuselinguis. Nequeenim fermo diuinus voce indiget: & 
permutam & flentem viamac iuftiiam aícendens j ad vocalem iuftitiam perducit moralia, (xs Ju 
vagi Boqray weeutu xau Duns y mot prwroo aryetx emt dde.) Solum autem ex ijsquae degunt in humi- 
do à fronte tenuem ( Adr, luem )ac perfpicuam quandam pelliculam deducere tradunt, & vi- 
Ínmobtegere, ita vr nonvifus videat, quod primo numini plané congruit. Vbi veró crocodilusfoe- 


» t1 LJ mb * JUN 
uadrup. Qui paris 
minapcepererit, ibi terminum incrementi Nilifututumagnofcit. Quum enim in humido partum 
zderenon poffit, proculautem nonaufit: id feruattemperamentum, vtexacté futurum incremen* 
tum przfentiat, vt à partudum incubant & fouentoua fimulip(z fluminis beneficio frui poffint, fi- 
mulverà & oua locoinhumectoae ficco cuftodiantur. Pariunt autem ( oua) fexaginta, & totidem 
dies ceffant, (Coveta'van. lego &xAézvmv id eft excludunt) totidem etiam viuunt annos qui pluti* 
mum viuunt: quz dimenfionum prima eft ijs qui cceleftia (peculantur, Haec feré Calcagninus inli- 
bro de Zgyptiacis, ex Plutarcho del(ide& Ofiride. Ipfi quorum vanitas ridetur ZEgyptij nullam 
belluam , nifi ob aliquam vtilitatem confecrauerunt, velut ibin, quód maximam vim ferpentium 
conficiat: crocodilum, quód terrore arceat latrones, Cicero. Crocodilos admirantur multi, cum 
homincs interficiat dantd; rem perniciofam mortalibus,quur lege vt pro dijs colantur fuerit fanci- rs. 
tum. Sed videnturtoti patri fecuritatem afferre , non tantum Nilus, fed & qui in eo fint crocodili. 
Quos Arabix LibyzQuelatrones veriti, non audent flumen tranfirepopulatum. Affertur & alia ab 
hiftoricis huius beftiz colenda ratio. Nam regem quem Minam ( Menem, Herodotus lib. 2.) dixé« 
re, cum fui canesperfequerentur, fugiffe aiunt in Maeridis (alij Miri vel Muridislegunt,neutrum 
probo) paludem, ibid ( collapfo in palude equo quo vehebatur, ipfum , vt Stephanus habet ) fufce- 
prum à crocodilo, mirabile di&u, in continentem fuifle delatum. Igitur vt gratiam animali redde- 
ret: conditaciuitate paludi propinqua,quam crocodilorum appellauit, mandafleaccolis, vt pro deo 
ca beftiacoleretur , paludemá; in carum cibum vouiffe, Diodorus Siculus de fabulofis antiquorum 
geftislib. 2. Pogio interpretequalicungy. In Arfinoitica przfe&tura ( inquit Strabo lib. 17.) mirum 
in modum colitur crocodilus , & eft facer apud cos in lacu. quodam ( Moeridis fcilicet) feorfum nu- 26 
tritus, & facerdotibus manfüetus & fuchus vocatur. Nutritur autem pane; carne & vino, quz à per- 
egrinis afferuntur ad eiufmodi fpe&aculum venientibus. Holpes itaque virinteralioshonorariffi- 9 
mus, qui nobis facra commonftrabat, ad locum veniens, placentulam , & carnem affam , & quod* 
dam mulfi vafculum ex ccenoattulit. Beluam inripa lacus inuenimus, ex facerdotibus alij cius os 
aperuerunt, alius bellaria impofuit, poftea carnem , deindemulíam iniecit. Illeinlacum exiliensin 
vlteriorem partem traiecit. Sedcum alius hofpes adueniffet, & fimiliter primitias attuliffet, curfula- 
cum circumeuntesitidem inuento crocodilo obtulerunt, Hzecille. Er alibi, Arfinoitz: crocodilos 
colunt, & propterca foffam habentcrocodilis plenam, & Moeridis lacum. nam & eoscolunt, & ab 
cisabftinent, Crocodilos facros admodum efle exiftimant qui circa Thebas & Mocrios ( Meíeuoc ) 
ftagnum incolunt: quorum vtrique vnum ex omnibus crocodilisalunt cicurem & edo&tum manu 
tractari appendentes eius auribus vel gemmas, vel ex auro fufiles inaures (crust A Dia xut 14 
3-e0012:) & primoribus pedibus catenam ( aui Xas,armillas )innectentes: cibaria qüoq; accommo- 
data ac faera (ipia) przbentes, confe&antur tanquam pulcherrime viuentem, (tanquam bomines 
delicatoscurant.) Vbi mortem obijt,fale conditum (zee/yedoumes) facris in vrnis fepeliunt,Herodo- 
tus. Coptita (qui Coptumincoluntin ZEgypto;) accipitres vt crocodilorum hoftes odio adducti íe- 
peincrucemagunt. lidem ob fimilitudinem quam cum aqua crocodilisefle affirmant, crocodilos 
diuino honorcafficiunt, ZElianus. Abafpidibus & crocodilis moros felices &z deo dignosarbitran- 
tur ZEgyptij , Iofephuslib. 2. contra Appionem. Crocodilorum colentes Ombirz: Zgyptij populi, 
fichos dierum celebratione dignantur , quemadmodum magnificentiffima celebramus Olympia 
certamina. À crocodilisfuos liberos rapi mirifice gaudent, & matresex co magnam lxritiam volu- 46 
ptatem; capiunt; & fimul magnifice, & ample defe fenriunt, qux nimirum deo cibaria pepererinr, 
JElianus. Volaterranus quidem hac eadem ex ZEliano de Ombitis pariter & Coptiris (cribit. 
Quàm familiariterà facerdotibusin ZEgypto ctocodilitra&tentur, fcripfi quedam fuprain D. A mo- 
metus in quadam Libyca vrbe dicit facerdotes ex lacu quodam cantionum illecebris prxítrictos 
Crscedi- crocodilosdecem & feptem cubitorum educere. — Decrocodilishanc etiam auditionem ex ZEgy- 
los diui- püjsaccepi, facroseffe, & manfuefcere, & à miniftris fc facile contrectari (uftinere,& fibi frufta cícu- 
swatiope  lentain dentes infita; extrahentibus patulum os prebere, atqueantiquiores & przftantiores diuina- 
golieve fe- tionepollere,ZEgyptij ferunt: idá; Prolemzi teftimonio comprobant :eum fané cum ex crocodilis 
runt &- antiquiffimum & pre ftantiffimum appellaret, non exauditum fuiffe :cum cibaria ei comedenda 
[2275 obieciffet, reieciffe : inde facerdotes collegiffe, ex Ptolemzo idcirco crocodilum, quód eum vici- se: 
-num ad moriendum prznofceret, cibum capere noluiffe, JElianus. Eadem fere apud Plutarchum 
leguntur in libro Vtra animalium; &c. Quidam apud Heliodorum in ZEthiopicis ( initio lib. 6.) 
cum vidiffent crocodilumà dextra in leuam ferri , & in alueum fluminis Nili celereimpetu fe con- 
^s s dere,nihil commoti funt hoc fpe&aculotanquam eis familiari& v(itato , Calafiris tamenimpedi- 
CAP mentum aliquod circaitereisobuenturum monebat. Cnemon veró vehementer perturbatus eft, 
qus i^^ quód nonexa&éipfumanimal, fed humilem quandam & obícuram eius vmbram videre fibi vifus 
Egypt? fuiflet, Hac ille. q A pollinisciuitas in ZEgypto crocodilis eft inimica, Strabo. Neminem dicun- 
nonfint iarlxdere diebus ijsquos Apis natales habet, Calcagninus. Apollonopolitz comprcheníos ex al-, 
ficri evo- to füfpendunt;atq; eos primum flebilitergementes, permulta verberatione affligunt, deinde ijs con- 
cdi. — ciis vefcuntur, ZElianus. Et rurfus, Apollonopolitz ciuímodi befliam oderunt, quód dicant, . 
| Typho- 


[.) 


M 


De Crocod.Nilouco.A. Lib.Il. - 


Typhonem eius formam induiffc. Alij non ob eam caufam , fed quód Pfamniti regis iuftiffimi viri 
filiam crocodilus rapuerit, cius cladis recordatione fuos pofteros vniuerfam eorum nationem odit. 
fe. Invrbe Apollinisfancitum eft, vt quifque de crocodilo comedat ablegataomni exceptione: ve- 
nanteíque ac enecantes quotquot poflunté crocodilis € regione templi proponunt;afferentes quód 
Typhon fa&tus crocodilus Florum aufugerit: omnia denique animalia infefta , omnesaffe&tus itm- 
probos , omncs motus peftilentes Typhoni impurant , Calcagninus. Qui circa Elephantinam vr- 
bem incolunt, quód facrosefTe non cenfeant crocodilos etiam comedunt, Herodotus. Eftin ZEgy- 
pto Herculis ciuitas, vbiab Heracleotis colunturichneumones qui crocodilis & afpidibus ( vide in 
Ichneumone D.) perniciem inferunt,Strabo. T'entyritz populi (de quibus plura fcri phi fupra in 

16 D.)crocodilum reijciunt, captumá; arbore fafpendunt: & multis priusaffe&um verberibus poft- 
modumcomedunt, Textor. Iidem ( Zliano prodente ) accipitres vt crocodilorum hoftes (andi 
fimé colunt. 


Prouerbia. Crocodili lachrymz, Vide fupra in D. q Vtognise Nilo bibit & fugit , (metu Prouer- 
Ícilicet crocodilorum:) Videinter prouerbiaex Cane. Certum eft canesiuxta Nilum amnem cur- ba 
.ienteslambere, ne crocodilorum auiditati occafionem prxbeant, Plinius. 


DE CROCODILO NILOTICO, 
*? (^RocontLvs, nomineacforma omnibusex aquo notiffimus: Niloticum animaleft, amphii- 
bium, quadrupes, lacertofi generis: ouiparum, pi(ciuorum, ex parua originein maximam mo- 
lem creícens: dentibus longis , exertis, pe&inatim vtriq; maxilla: infixis , quarum füperior tantum 
moueti confpicitur: lingua pro corporis magnitudine adcó exigua, atq; inferiori maxillz ita inhz- 
rente,vtfolum eius veftigium effe credas. Illino&u iud infidiantur indigenz,eiu(á; cutim falitam 
actomento conditam noftris mercatoribus diuendunt. Eaeftrugofa, multisin tergo tuberculisar- 
mata,fübtus lxuis, furfum veró feffilibus Íquamisafperajingenti cauda przdita, coloris vndecunque 
cincricija qua vafta ac breuiora crura emanant: pedibus in quinos dieitos diffifis , robuftiffimis ac 
przlongis vnguibus communitis quibus terreftria animalia , atq; adcó humana corpora difcerpere 
creditur.Huiusfiguram multa veterum numi(mata referuntmultz; vrbes pellem eius ad infignem 
2d plebisadmirationem, in palatiorum eminentioribus locis collocant: cuiufmodi Lutetia: in plzriígqs 
facriszdibus,atg; adcó aula forenfi maiore videmus, Bellonius. 


DE CROCODILO TERRESTRI, 
4Egyptiaco vel Arabico. 


irae RES 
je t, 
7/275 


4 7 I N rr j, M 5 
43 Hi (il TUA QU Meis 7j 
1 ( Wn i^ 
(i TAN QU 
J 
yo 


(£^ oco DILI genustetreftre, haudita procerum, Egypto atque Arabis peculiare, reliquis ani- 

malibus infenfum, lacertam prouc&iorem ac maximam effe dixeris : à qua tamen prater duri- 

tiem ac cutis firmitudinem hoc diftat, quod caputcrurum; articulos, atque adeó pedum digitos 

fquamofíos gerat. Verumetiam à Nilotico crocodilo hoc differt , quod caudam habeat in clauze 

modum tuberculis elatioribus afperam; qua corpora quibus infüultat, atrociffime diuerberare cre- 

| ditur, Bellonius. Hoc animal, ni fallor, pharmacopolz quidam in Italiaoftentant , & cauZiserbe- 
747 nuncupant 


24 De Quadrup. O uiparis 


DE CROCODILO TERRESTRI BRESILIENSI. 


je 


Hte: Crocodili terreftris fpecies ha&tenus nobis ignota, nuper ex Breíillia in noftrum orbem al- 
lata fuit, ralis figura, qualifhic ponitur. Longitudoeius vIna maior, latitudo decem digitorum 5 
tranfuerforum , tibiz anteriores decem digitos, pofteriores octo longitudine quat: caudam prz- 
longam albis & fufcis notisdiftin&tam gerit. Corpustotum multis paruis, fplendidis & ;equalibus 
Íquammis tegitur, qua: medio ventre maiores &albzrfunt; Aquae impatiens eft, ita vtfi quisin osa- 
quam infundat, ftatim moriatur. Venenatus non eft, fed à quouis ex cauis effoditur, capitur, acin 
cibum fumitur: necalius eftcarnis eiusguftus quàm teftudinis. Si poft duos veltres dics occifus igni 
velcalori admoueatur , nonaliter mouetur , acfi nouiffimeinterfe&us effet. 20 


DE SCIN.C O, quem & CROCODILVM 
terreftrem vocant. 


n e D. 
^ DA 


ge ssp P» 
x SQ QNS e T "m 2 
eA D PA 
- soo 4) 1 
NN MN 9? / 
UTE 


' 


TA TOS) 
AAA 


4 
j 


PTT UA bM - 
» 


3s 


e 


mw 


as 


A ec] 


" cL, 
Denomi- QConr1oxs fcincilacertigiyermibus non ferpentibus adícribuntur, Solinuscap. 3o. Ego veró 
vibusa- " hacanimalia (reru, id cft reptilia, non oxázunas , id eft vermes, recte appellaridixerim. Scin- 


ris buius cum Diofcorideseundem terreftri crocodilo effe fcribit. hinc & crocodileam fimum eius appellant, 
azimag- deterreftri nón aquatico crocodilointelligentes. Auicenna confundit. Ex cadem ( crocodili) fi- 
militudine eftfcincus, quem quidam terreftrem crocodilum effe dixérunt , candidioreautem & te- 
nuiorecute. Precipuatamen differentia dignofciturà crocodilo, fquammarum feta à cauda ad ca- 49 
put verfa, Plinius. Egofcincos quofdam lacertis fimiles, ac magnitudine feré aequales, qui ex ZEgy- 
pto afferuntur, vidi, cute quidem quàm crocodilorum candidiore tenuioreá; (quammas vero, vt 
Plinius inquit, àcaudaad caput verti non potuiin eis animaduertere , cum tamen verosillosfcincos 
effe non dubitem. Quamobrem conijciotria faltem genera crocodili ftatuenda: vnum aquaticum, 
qui fimpliciterita nominatur: & duo etreftria, vnum cognitum nobis, quod fcinci nomine ex ZE- 
toadferri hodie; dixi : & tertium nobis ignotum , cuius fquamz ad caput vertantur. Non pro- 
bant Bellunenfis fententiam, qui in Mefüen commentarios zdiderunt monachi, nempe ex ouis 
crocodili in aqua zditis , crocodilum nafci : ex ijídem in ripa iuxtaaquam, fcincum. Arqui hoc non 
afferit Bellunenfis , fed (etcandü Arabesita exiftimari feribit: & propterea (inquir) dicitur quod (cin- 
cusfitdefeminecrocodili. Certum efttamen crocodilum nunquam oua fua in aqua parere, fed 5o 
femper in ficco. Grace oxí^ysas fcribitur, ab illiteratis quibufdam pharmacopolis & alijs ff/zcus, 
uod nomenctiam pro fchino;id eft lentifco aliquando inepte poniturin Arabum libris. Apud Ni- 
-colaum Myrepfüm etiam in Graco codice alicubi «ry« pro exfyxs& fcribitur. Albertus lib.z 4.de 
aquaticis animalibus agens;fcincos cum fciuris confudit: & mox cum de ftella marina ageredebe- 
ret; vbi fturitus fcribitur, aliás ftincus ( vtrunque inepté pro after, id eft ftella) vim ciendz Veneris 
vehementem eittibuit, qux (anc fcincoà bonis authoribus, ij(dem pené verbis, non ftella marinz 
Pfeuda-  adícribitur. Plurimiex pharmacopolis indocti homines, fcinciloco, lacertigenus aquaticum no- 
Jemeh — füxregiohis vendunt, prona parte pallidum , nigrum füpina , Syluaticum & alios huius farinze fcri- 
ptores fecuti, qui Ícincum interpretantur lacertum aquaticum. quem ego fané venenatum cfle ar- 
bitror: fcincum nonitem, eundemg; nec noftra regionis, ncc omnino aquaticum. quamuis mona- 


chi in- 


[773 


DeScnco A.B. Lib.II. 2 


chiinterpretes Mefuzi, (cincos circa Romam fibi vifos fomniant, Syluaticus & Platearius in Àpu- 
lia. Sunt qui lacertos quofdam duabus infignes caudis pro (cincis vendant, ab ijfdem monachis re- 
prehenfi. Sed de lacertisaquaticis priuatim agar. Kíxepos, crocodilus terreftris, Hefychius & Vari- 
nus. fed exty«c vox apud alios authores vfitata eft, xíxenosalibinufquam legi. Koach Hebraicam vo- 
cem, n'a,aliqui crocodilum interpretantur,alij lacertam,fcincum forte melius di&turi,videin Cha- 
maleonteLJ. mY,zab,eriamaliqui fcincum exponunt, fed crocodilum proprie fignificat. Ara- 
bes & Chaldzi dab & aldab dicunt:vertunt enim 4 in . Serapionis interpres in capite de Stercore vbi 
Galeni verba de crocodilea citantur, pro crocodiloterreftri duas voces ponit , ftellionem & aZ/ya 
fire&téficfcribitur. Diofcoridisetiam vetus interpres ftellionem reddit, vbicrocodilum MAPA. 
Io verteredebebat.: Garis fluminis,id eft ícincus,Syluaticus. Apud eundem alibi zzar:/, fcincus expo- 
nitur: & ira folum redtélegi puto, non gars. Guarilaquaticus,id eft (cincus, fed verius ftellio , Vetus 
gloffographus Auicennz. Aggregatoretiam guaril apud Auicennam ftellionem interpretatur, ipfe 
non probo. Defcinco Auicenna (vt fcribunt Monachi in Mefüen ) tribus aut forte quinq; éapitibus 
agit, Árabicégsaril nominans: Et in primo capite inícripto de guz77/, fimitantum eius vires defcribit, 
vt Diofcorides crocodilex.reliqua duo capita de fcinco in(cribuntut,vndeerror Auicennz apparet. 
ui devna& eadem re diuerfis locis egerit. Inftituit preterea caput detinfa veltemía, quod crocodi- 
luseft, & propric aquaticus: quarenon re&éei vires fimi terreftris crocodili adícribit , eaídem quas 
in capite degwari/recenfuerat. Caeterum Pandectarius in capite Rhule,quod interpretatür renes, (ex 
Serapione cap. 45o.) fcinci meminit: attribuunt enim authores vim medicamillis prxcipué in hoc 
29 animali partibus quz circa renes funt, Hzc Monachi. Rafis interpres pro cinco pifcern fagittalem 
vettit , pifcem forte arbitratus quoniam recentiores nonnulli non rectéaquaticum animal effe (cri- 
* pfeunt. Hebrzicrocodilum za? vocitant, Arabes & Chaldzi da£, pifcem veró Zaz, vndeforfitan 
natuserror. Serapionis etiam interprescap. 446. fcincum inepte pifcem facit : & Scrapio falfo attri- 
buit Galeno qui fcripferit fÍcincum effe fpeciem ftellionisaquatici. — 4]arzaz vt fcribunt Arabes 
ficuc Ebencfis, & alij, eftanimal aquaticum declinansad colorem citrinum,& de eo eft falium,& ds 
€o eft recens, & dicitur etiam quod eft fpecies fÍcincorum : & dicitur etiam de carnc molli addita in 
nafo que conuenit cutn hzatmorrhoidibus, And. Bellunenfis, Videturautem de fcinco intelligen- 
dum, quod isquog; tum recenstum falfasaut fimpliciter inueteratusin vfi habeatur. Quin & /arbe 
velalbarbe chamzleonem interpretantur,& fpeciem za£, id eft crocodili. Scincus voxfadta videtur 
3o àtina vel fuchus, vide in crocodilou/Z. &/4/Z4b eft animal fimile lacerto, fed maius, Bellunenfis. 
Dabanimaleftinftarlacertz magnz , ventre maiore, Latine (foríitan apud recentiores aliquos bar- 
barbaros ) ballecola, ( aliàs Baleccara, ) quod teperitur in Barbaria & inSardinia, colore lacettz, cuius 
ftercusillinitur contra lentigines, &c. Syluaticusin Dab &in Baleccara. Eadem autem feré etiam 
' defcinco fcribit. Scbazchur cftguaril de Nilo , qui capitur in ZEgypto, Auicenna 2. 644. Serapioni 
fecamcur dicitur. Rurfas Auicenna 2. 603. 4fcbazchbur ( inquit ) et gzaril( vrel, vt Bellunenfislegit) 
aquaticus qui in ripis Nili capitur. & fertur nafci de generatione altemfa, cum illa extra aquam oua 
patit.. Sic apparet Auicennam in tribusautforté quinque capitibus de fcinco agere, vt Monachi qui 
commentarios ediderunt in Mefuen obferuatunt. Primum in gal, deinde bis in fcinco: item in 
tinfa veltempfa , qui crocodilus eft & proprie aquaticus , non recte terreftris crocodili vires in guazz/, 
40 enumeratas eiadícribens, | 4skzzcor, id eft ícincus,Syluaticus. Seeraztumz,id eftícincus de mari ru- 
bro, Vetusgloffographus Anicenna. ANwalep velzudalep?, id eft (cincus , Syluaticus. 


B. 


Scinci veri & peregrini, qui ex oriente vel ZEgypto ad nos aduchitur ,formahaceft, mihi ma- pef;- 
nibustractanti obferuara. Linea per dorfümfalternis fufca: & alba: funt , latiufculz : fed fuícz etiam 5755 £5». 
pun&isalbisdiftinguuntur. Collum füperius magis fufcum eft;caput & cauda magis albent. Pedes 7,7, 
& tota pars füpina, id eftventer, pe&us, &c. albo colorefquamularumnitent. Pedum digitosqui- 
nos vnguiculi muniuntexigui. Cruris longitudo feíquipollicem aequat. Toti corpori à capite ad 
cauda acumen longitudo duorum palmorum, ideftocto digitorum (fecundum tranfüerfum , aut 

jo pauló breuior. Qgudz longitudo, digiti duo , quz fubito ex craffiu(cula in acutiffimam exit. Exente- 
ratos (fachare puto confpergunt,)bombyceexplent, atque ita vendunt: pretio feré drachmarum fe- 
ptem cum dimidia internos. Tales erant quos ipfe vidi: (ed nuper amicus quidam nofter Conftan- 
tinopolirediens vulgoillic quinque vel fex palmorum, id eft viginti aut viginti quatuor digitorum 
fcincos veniremihiaffirmauit, Alter quidam mihi (c veros fcincos vidifle affirmauit longos pal- 
snum, latos duos digitos, luteos , qui parte pofferiore ftatim in acumen definerent, nec multum ita 
producerentur vrlacerti. Rondeletiusneg; qui Venejs venduntur, neque illosofficinarum, veros 
Ícincoseffe vult. Nam fcincus (inquit)eft cerreítris crocodilus. Illiin aqua & terra viuunt. Vnicumíe . 
duorum cubitorum longitudine vidiffeaffirmat. € Similiscrocodilo, (ed minorctiam i chneuimo- ^ di repe- 
ne,eftin Nilo (quafi veró aquaticus fit, quod alibi negat)natus fcincus,Plinius. Alter illi (crocodilo) 7/49. 
fimilisymultum ínfra magnitudinemyin rerratantum, Idem. Scincicirca Nilum i EE cro- Jh. 


3 De Quadrup. O uiparis 


codilisquidem fimiles, fed modica forma & angufta;Solinus. Cardanuslib.o. de fübtilitatein India 
occidentali;atq; alibi etiam fed rarius longé,lacertos maximos nafci tradit,quos crocodileos vocant, 
crocodilis magnitudine & forma fimiles, excrementisaluiodoratis. Galenuslib. io. de fimplicibus 
crocodilos terreftres, quorum fimum in vfu eft, paruos & humiles, 14x99 2] stg perreis effe fcribit, 
Hxc magnitudinis differentia ad regiones referri poteft: nifi quis omnino contendat inueniri ali- 

In Affica, quod ctocodili tetreftrisgenus à fcincis diuerfum. Crocodilitricubitaliad fümmum magnitudine, 
terreftres, lacertisaffimiles , apud aratores Afrosad occidentem reperiuntur, Herodotus lib. 2. Sunt 
autéhi velfcinci,vel (imile crocodiliterreftris genus, fola forfan magnitudine difcreti. Pliniusenim 
fuum crocodilum terreftrem , ichneumone minorem cfle fcribit. eftautem ichneumon non maior 

. catello. Plinius quidem 28. 8.an fcincus idem eflet, quiterreftris crocodilusille cuius crocodilea, id 1o 
eft fimum in víu medicorum eft, dubitauit. Primum enim de remedijs ex crocodilo amphibio agit, 
deindeexterreftri,tertioloco ex chameleonte.Poftea fubijcit,Exeade fimilitudine eft cincus,quem 

uiddtd terreftrem crocodilum effe dixerunt. Scincus animal eft Indicum, quadrupes,lacettz fimi 
le,fed multo maius,longíus,& ventrofum; vrSyluaticus & alij ex Diofcoride citant, apud quem ego 
huiufmodi nihil reperio: fed in libro Simplicium ad Paternianum. Scincialij marini;alij montanià 

In India. xecentioribus hodie vocantur. € Scincusaut Egypti, aut Indize, aut rubri marisalumnus, quamuis 
inueniatur in Lydia Mauriraniz;terreftris crocodilus eft (ui generis, Diofcorides. Ego Lydiam Mau- 
ritaniz regionem nullam inuenio, quanquam Serapionis quoq; interpres Lodiaz reddit, pro Lydia. 
Rafisinlibro defexagintaanimalibus,cxteras regiones ex Diofcoride nominat, hancomittit. Mar- 
cellus Vergilius verticin Libyz Mauritania: ego malim in Libya Mauritaniz. nam Graece legitur 75; 26 
Moupsaiidos. Libyaenim aliquando protota Africa ponitur;aliquando pro certa eius parte:eftá; hoe 

Im Ara- nominectiam fluuiusin Mauritania. Maximus fcincus Indicuseít, deindeArabicus,Plinius. Quan- — Y 

"bia. quam Diofcorides (cincum,crocodilumterreftrem nominarjllitamen qui hodie Venetiasafferun- 
tur, marini funté mari rubro: &alij ex Nilo Egypti. hifpecie quidem corporis crocodilosreferunt, 
non maiores tamen fünt maximis lacertisnoftris. fquamz ipforum albz funt ad pallidum inclinan- 
tescum linea bertina à capitead caudam , cum crocodili in fummo dorfo toti nigri finc, Recentior 

uidam. Salamandta fimiliseft lacertz aut crocodilo terreftri. Syluaticusin capite Rhule(renem in- 
terpretatur) fcincum tradit fimilem effe lacertze,cauda tamen non rotunda , fed ad latera comprefía; 
item ventrofüm , vt nos pluties citca Romam in aquis ftantibus vidimus, ( hi potiuslacerti aquatici 
vulgares fuerint, de quibus infra priuatim.) Quamobrem fcinci qui venduntur ficci cum duabus 38: 
In 4pt-  caudis,probantur non effe veri.Platearius(cincosin Apulia etiam reperiri fcribit,fed efficatioreseffe 


[77 vltramarinos, Monachiinterpretes Mefüzi. Praccipua fcinci à crocodilo differentia dignofcitur, 
fquammarum feta à cauda ad caput verfa; Idem. Vide quzdam in A. füperius. 
TIME, 
De nat- — Crocodilitamterreftresquàm fluuiatiles fua ouaterrz gremio committunt, Àriftot. . € Lacer- 


ralibus — tzcinfidiasinapesfaciunt: acterrenicrocodili peftem perniciemájillisinftruunt. farinaad veratrum 
corpor admilta,autmaluz fucco fuffufa, & antealueos difpería, guftantibusillis omnibus perniciem affert, 
&4ioni- JElianus. Crocodilus nominatur quód crocum timeat. nam cum adalucaria repens terreftris cro- 
bus, codilus mel vorat, apiarij foris crocum apponunt, quo ille confpecto fugit. Marinus vero (fluuiatilis ó 
potius,) fic di&tus videri poteft , quód crocas, id eft littora timeat. in terra enim pauidus eft, Varinus. 4 
Herodotus crocodilos ( nimirum lacertorum generis) in Ionia in fzpibus gigni (cribit, vulgó fic 
ictos,& abiftorum corporis fimilitudine;aquaticos etiam illos quos ZEgypti) ezazzp[z5 vocant, cro- 
codilosab eis dici. Àn veró crocodili illi fepium incolx in Ionia fcincifint , aucaliud lacerti genus, 
non faciledixerim. Venalesícincos ex ZEgyptoliceryidere,lacerti magni fimilitudine, Hermolaus 
Barb. Libya fola crocodilosalitterreftres , duobus cubitisnon minores , Paufanias in Corinthiacis. 
Scincusquidam in rubro mari nafcitur, ( c7 Uoc, Marcellus vertitad rubrum mare,) Diofcorid. 
Crocodilum terreftrem , cuius fimum in vfu eft, Auicenna feré in Arabia tantum reperiti fcribit. 
«Aib (pro aldab) fimilis eitlacertz magna, & degit inaquis, Syluaticus. «/A/deb feu aldab animalla- 
certo maius, in Oriente & verfus Mecham in defertisarenofis reperitur, Bellungnfis. Vide etiam 
Cibuseo- (à prain £. quibusinlocis fcinci reperiantur. Scincus odoratiffimis floribus viultssPlinius. quam- E 
**/.  obremnonmirum mellis eundemauidum effe,ceu ex floribus confeci. Crocodili apibusnocent, 
Firm. FlorentinusinGeopon. €Fimum cius album,odoratum,& odoris fubacidi. effe,referemusin G. 
G. . | 


Remedia Scincus ficcandus reponitur in nafturtio, ( vel cumnafturtio inueteratur, ) Diofcorides. quod 
ex [cinco, is Grece dicit/Jaeeyeierag ey xe pd. Ruellius vertit,Sale inueteratur eum nafturtio. Marcellus, Ad- 
dito nafturtio fale inueteratur. Atqui «exyeóeo9o) verbum quoquo modo inucterari fignificat, tum 
cum fale, tum fine (le, vt pluribus docuit Cornarius in commentarijs in Galeni libros de medica- 
mentorum compof. fecundumlocos. Sale quidem pon opus eftvbi nafturtium , iue herbam , fiue 


feminaeius intelligas, apponitur: quodid acrimonia fua per fe fatis exiccet, & vermiculos na(ci pro- 
: ) hibear. 


Eos] 


DeSanco B. C.G.Lib.]L — 7 


hibeat. Quanquam Plinius quoq; fcincos fakos afferti fcribit, deceptus &ipfe forfanquàd vim ver- 

bi zxeiycuev neíciret. Qui ad nos etiam adferuntur fcinci,falfi mihi non videntur. Quamobrem non 
acceflerim Marcello Vergilio, qui mutilum hunc Diofcoridis locum füfpicatur, & Diofcoridem 

fortaflis fcripfiffe,nafturtio aquales Ícinco ad excitandam Venerem vires effe, quód PaulusZEgineta 

in cinco dixetit , xapfuuo usar opus Ti: aut quod Plinius docet, accendere Venerem cum (à- 

tytio, &c. vt quod Plinins fatyrium, hic nafturtium dixerit. Egoapud ZEginetam talenihil inuenio: 

& vtinueniatur , non eft tamen vlla vel corrupti vel mutili huius Diofcoridis loci apud me fufpicio: 

fcd ZEgineta: potius, & pro cardamo fatyrion legendum , vt in Antiballomenis apud eundem. : 

€ Mifceturfeincusin antidora, Diofcorides. In antidota quoque nobilia additur, Plinius. Antido- Vfeuas [cia- 

Io taaccipio medicamenta compofita aduerfus venena , & alios magnos prasfertim vifcerum morbos. corum iz 
Huiufmodieft& nobiliffimaquidem antidotus Mithridatia, qua & diafcisscu vocatur , à Galeno lib. 472:4o- 

2.deantidotis,& Actuario alijsá; defcripta. Eodem de antidois lib. Galenus defcribitantidotum ad £2. 

Ícorpiones , quo quidam in Libyaomnesá periculoliberabat, quodinteralia carnem crocodiliter- — 

reftris vel (cinci didtirecipit: & mox Zoili medicamentum ad idem, cui crocodili terreftris drach- 

mz decem mifcentur. Vtdrachmaz duzantidoto quod infcribitur ad omnia letalia , prazfumptum 

& poftea datum : item ad rabioforum morfus, pleuriticos, &c. fed hocà Mithridatio minimum di£- 
fert, eo pracfertim quod Damocratescarminedefcripfit. Eiufdem Mithridarij ali dux defcriptio- 

, nesfunt ,abinitio eiufdem libri: prior fcinci drachmas duas recipit, altera (cinci lumborum drach- 
masíex. Adueríus mel venenatum, aut ex melle fyncero faftidium cruditatémve grauiffimam, zl 
fcincumantidotum effe, author eft Apelles, Plinius. Etalibi , Prodeft & contra fagittarum venena, 
vt Apelles tradit, ante pofteaQ; famptus. Serapioepilepticis dat medicamen,quod ex crocodili ter- 
reni ftercore confectum probat, Catlius Aurelianus cui hocnon placet. Corpus fcinci, excepto ca- 
pite pedibu(; , elixum manditur i(chiadicis: tuffim; veterem anat, precipuein pueris: item lum- 
borum dolores, Idem. Crocodilusterrenus, przcifis (mmis partibus, egeftisá; interaneis, exiure 

co&us, cibatui datus, magnum ifchiadicis pracftat auxilium , Marcellus. Scinciadmifcentur in A- 

marantigrammatici ad pedum dolores antidotum , apud Galenum lib. 2. de antidotis circa finem. 
Mifcentur vtiliter medicamentisad frigidos affectus neruorum, Mefcha & Rafis apud Scrapionem 
& Auicenna. Scincus calidus eft, auget femen, & libidinem ftimulat. praefertur maior, pinguior, 
quiá; verno capitur, lidem : & eo tempore quo feruet ad coitum, Auicenna. Alexander Benedi- 

3o &usin compofitione quadam ad mouendam Venerem fcincum noncarnofum requirit , & in alia 
fcincumarefa&tum non vetuftum, vt forté pro non carnofo legi debeat , zozzzofes.. Syluaticusex 
Paulocitat, capite defcinco, quod fit calidus & ficcus in tertio ordine: quod ego apud Paulum non 
reperio. Scinciad opem falutarem non qualibet negeffarij funt, medentes quippecx ipfis pocula in- 
ficiunt, quibus & ftupor neruorum excitetur (hoceft, tollatur & curetur:) & veneni vis extinguatur, 

Solinus. Scinci caro impinguatcorpus , quum fit ex eaacafea: & fi aliatur, (inueteretur,) bibatur- 
queexca pondus aurei cum vafe vini, confirmat renes & colem, & libidinem excitat, Rafis. Anti- 
detus tentiginem excitans, dextro aut finiftro impofita pedi, renibusitem & tener cuti ,numero 
69. apud Nicolaum Myrepfum, inter cxtera medicamenta accipit ftellionem , cantharides & fcin- ' 
cum. Salícinciexcitat coitum, quanto plus caro eius, & precipue caro füminis, & quz fequitur rc- 

40 nes, maxime veró adeps ex eis, Auicenna. Ad omnem málin ( peftilentem affe&tum , &c.) iumen- 
torum, Crocodilum terreftrem & tanam, viuentesin oleo difcoques,doneccarnes eorum in oleum 
refoluantur , tum colabis & infundes naribus iumenti ; vt legimus in Hippiatricis Grzcis capite fe- 
cundo. InregioneIndorum elephantiafi affectos affidué per fedem eluere per vrinzafininz infu- 
fionem hemina menfura calefactz confüeuerunt. Crocodilum item terreftrem accipiunt, eiufds 
extremas partes amputant, ac interiora abijciunt , deinde ferrgento obuolutum affant : tum ablato 
fermento, & fcabriciecius deraía, carnis ipfius drachmam vnam quotidie przbent , Aetius 15. 122. 
€ Scincorum partes circarenes canquam naturalibus erigendisefficaces bibuntur, Trallianus9.9. Scc 
Aiuntcarnes quz renes ample&tantut , v0 284 92 veppgs aug uoc , Marcellus vertit laterum car- czrzes 44 
nes, & Plinius quoque latera fcinci nominat, alij lumbos. fed videtur quicquid circa renes eft vndi- «zz: 

jo quaque accipi poffe, cum alioqui totum corpus fimpliciter przter caput & pedes in remedijs detur) excizaz- 
idfibivirium vendicaffe,vt fi drachma pondere bibantur cum vino ( Ruellius hzc verba , cuz vizo, dar faci- 
omittit) venerem accendant. verum deco&olentis cum melle, aut feminelactuca: cum aqua poto, zz. 
excitatasinde veneris cüpiditatesinhiberi, Diofcorides. Syluaticus ex eodem fic legit , Facit fcinci 
caroad Venereos vfus fi vno cyatho (alij; fex vizi cyatba ) bibatur. nam fi plus famatnr neruos lzdit, 
quaznonapud Diofcoridem, fed in libro fimplicium ad Paternianumleguntur. Eadem fere apud 
Galenum legimus, (qui tamen la&tucz femen potum efficacius refiftere putat tentigini ifti , quàm 
lentisdecoctum, vtex loquendi modoapparet, neque enim expreffe hoc dicit. mirum fane Diofco- 
rideminlente qux edendo eft; nullam huiufmodi facultatem eiuscommemorare:) item apud Ac- 
tium & ZEginetam. Marcellus Vereiliustamen nonlentem fimpliciter apud ZEginetam, fed lentem 
paluftremadhunc vfum nominariait; quodin codicibus vulgatisnon reperio: necfi víquam repe: 


y 


zo 


, , E ? " 

38... De Quadrup. Ouuiparis 
riaturptobo. nam Arabes quoq; qui ex Diofcoride tranftulerunt , lentis fimpliciter decoctum ver- 
ant: & lens paluftris intra corpus non fumitur, fed foris tantum refriperandi gtatia , aut enterocelas 
, puerorum conglutinandiimponitur, apud Diofcoridem & alios. Seftius fcincum plus quàm dra- 
chmz ponderein vini hemina potum, perniciem affetretradit. Prxterea eiufdem decocti iuscum 
mellefumprum, Venerem inhibere, Plinius. Quod ficum Diofcoride, & reliquiseum fecutis Grz- 
cis & Arabibus; Plinium conciliare voluerimus , fic legemus : Przterea lentium deco&ti ius cum 
melle (ümptum, Veneremillam inhibere. fed fi hoc dicere Plinius voluit, non fio loco dixit, ftatim 
ebím à mentione Veneris ex fcinci évino poti excitata, poni haec verba opottuiffet. quamobrem 
huncerrorem( fiertoreft, vtegoconijcio ) in authorem potius quàmdlibrarios reiecerim. Roftrum 
(cinci & pedesin vinoalbo poti , cupiditates veneris accendunt: vtique cum fatyrio & eruca fémi- 
ne, finghilis drachmisomnium; ac piperis duabus admixtis ira vt paftilli fingularum drachmarum 
bibantur: per fe laterum carnes obolis biniscum myrrha & pipere pari modo potz;, efficaciores ad 
ad idem creduntur, Plinius. Ego reliquum corpus potius, roftro & pedibusreícáis , fümendum 
dixerim, vtipfe Plinius alibi in ifchiadicis fumendum , caput & pedes demendaexpreffe monens, 
confaüluit. Marcellus ijfdem przcifis fummis partibus vtilem facit , nectamen nominatillas partes, 
vt & Aetius elepbabtiacis. Ego caput & pedes femper abftulerim ,cum quód nihil aut minimum 
carnis hx partes babeant, tum quódforfan etiam venenofiusaliquid quàm czterz partes: iraque vi- 
perarum etiam, cum ad remedia parantur, capita & caudx amputantur. In fcincis equidem nonto- 
tas caudas, fed partes cantum extremas earum abíciderim , quz tenuiffima eft. reliqua enim non 
parum carnis habent, & cauda fcincorum ànonnullis authoribusetiam per fe vfarpantur. Sitigitur 
hic quoque vel Plinij, vellibrariorum lapfus. Inteftinis & reliquo corpore crocodili terreftris (ufri- 
ri vulua laborantes falutare tradunt. item velleribus circundari vaporecius infectis, Plinius. Pro 
fcinco fatyrium fubftitui licere, ( nempe ad Venerem ciendam;) in Antiballomenis legitur: & pro 
Canuti — (Atyrio,etucam. Exfalamandra etiam & ftellione tum fimplicitertum tranfmarino remediaad Ve- 
vtilis de. netem excitandam, vtex fcinco jveterumaliqui prafcribunt.. Ezoboni & honefti medici effe aio, 
medica-. medicamentis huiufmodi, qux venerem aut cum periculo, aut nimium citant, & ad breue tempus 
fHHÍA — tantümcum vi & impetu prxter naturam, proríus abftinere: & vbilicitam eft, boceft in coniugi- 
Venerem bus, necdum atate exhauftis, vtiijs potius quz vel nutrimenti ratione , quod probum & copiofum 
excitanti- corpori conferunt, vim generandi naturalem reftituant: vel qua: nutrimenti fimul alimentique vi- 
bus. — yesobiineant, vtquz nutriendo etiam calefaciunt, autinflant, aut humidiorem liquidioremq; red- 
dunt anguinem, fi isforté ficcior eft: Vel denique medicamentistantum;quz eiufmodi fint, vt cor- 
poris habitum ad naturalem ftatum conuertere ab eo qui przternaturam eftpoflint, frigidos cale- 
facere, confirmareimbecillos: minime vero eiufmodi , quz vel nimiam velad breuetempus , dum 
impetus medicamenti viget, concitatam Venerem accendant: quod nonaliud eft quam peccati , &z 
illicite nimizque Veneris authorem efle : (xpe vero etiam corporis periculi. Huiufmodi enim me- 
dicamenta, inter qux primaspbtinent Ícinci, veneno non carent: Etexhibitisijs, ve plurimum, vel 
nulluseffe&us, (prafertim fi'tas & alia non refpondeant: aut maior fitimpotentiz cauía:) vel nimi- 
J us (eaque ipfa caufa periculofus:) vel denique veneno noxius fequetur. Nam & veri fcinci noxij 
funr, vtinfra dicetur : & multó magis falfi fuppofititijque. Hoc nimirum etiam veteres Graeci medi- 
ci víderunt: quamobrem Galenus, Diofcorides & alij , ita Ícincis hanc facultatem attribuunt, tan- 
quam ipfi nunquam experti , & auditu folo aut le&ione cognitam. Cazterumantidoris fcincos mi- 
Ícerialia ratio eft, necid fieri reprehendo. mifcentur enim alia multa, quibus noxia eorum vis ex- 
tinguitur, (alubria medicamenta : & fere praftantiffima qux venenis & ictibus venenatis aduerían- 
tur, ipfa quoque veneno non carent. Sed dehis agerenon inftitui, hoc vnum addam, malle me ve- 
ris (cincis fi etiam (atis recentes effe conftaret ad theriacze antidoti compofitionem vti quàm paftil- 
lis é viperarum carnibus. quoniam illi fere adulterantur: & velnullius ferpentis vel alterius quàm 
viperz, quique aut venenofior fit , aut certé mi nusefficax,carneconficiuntur. Verzautém vipera: 
neque ipf in noftra regione funt, neque cuiquam vt aduchantur cura eft: & de paltillisan veram 
viperarum carnem teceperint iudicatenemo poteft. At ícinci veriapporrantur, & multis apud vc- 
teres quoque przclaris contra venena antidocis admifcebantur, vt Mithridatio omnium nobiliffi- 
mo, alijfque fapranominatis. Scincuscontra venena przcipuum eft antidorum : item ad inflam- 
mandam virorum Venerem, Plinius. Renesícincorum tanquam pudendum ad Venereminten- 
dentes quidam bibunt, alij famen quoque & caudam affümunt ; Syluius :€itatautem Galeni verba 
ex vndecimo de fimplicibus,vbiillenon renes, fed «x «eA T9 veg pss, id eft partes circa rencs,fcripfir. 
Cclebratur apud medicos diafatyrioncom pofitio, quz ab Actuario defcripta (cincos etiam accipit: 
dlitamenin eadem defcriptione apud Nicolaum Myrepfum omittuntur: mifcentur autem alteri 
eiufdem nominis antidoro ftatim fübie&tz , numero 66. Recentiores etiam nonnulli compofitis 
füismedicamentisadcoitum excitandum fcincos admifcent. Albertus libro 2 4. de aquaticis ani- 
malibus fcribens, (cincos cum fciuris confundit: & mox cum de ftella marina agere deberet, vbi 
fluritus fctibitur , pro affer , aliàs /izcss , vim ciend Veneris vchementem ei auribuit , Me fané 
cinci 


Pe: 


o 


M 


40 


jo 


: - . 
DeSanco C.LiblIl — : 

: e L| [] * 29 
fcinci non ftella marinz eft. Scinci extremitates caudx & tefticuli & renunculi ;inpotu venerem 
cient. Kiranides. € Corij vtriuíg; ( crocodili, tum aquatici tum terreftris ) cinis ex aceto illitus hisMeZica- 
partibus quas fecari opus fit , aut nidor cremati , fen(üm omnem Ícalpelliaufert, Plin. Sicombura- ?7e7ta ex 
tur coriumlacertz (crocodilum intelligo , praefertim aquaticum, quem za£ vel dab vocant, alijs cto- coriefcin- 
codilum alijslacertum interpretantibus) & inde cum fece oleiinungatur membrum ab(cindendum c 
ferro,omnem eius fenfum extinguit, Rafisinlib. de 6o. animalibus. Sanguis vtriufque (terreftris & Ex faz- 
aquatici)clatitatem vifusinundtis donat, & cicatrices oculorum emendat, Plinius. An crocodili ter- guine, 
reftris (anguis vifüm acuit expetiri nolui, cum haberem probataaciei exacuendae medicamina, 


; 3 2r KP qus 
Graci vocantózuJspxir, Galenus de fimplicibus ro.6.. Scinci fanguis fi calidus fumatur, & inun 


gatur 


1o colocusfordidatus, cum belliricis & emblicis;reducitcorpusad colorem proprium: & fi permiícea- 


tur ei Zaurac, & illinanturinde macula facieiac lentigines, & maculz minutiffimz ,remoueteas, & 
clarum colorem reddit, Rafis. Adepsfcinciexpellit dolorem renum , & facit deftillare fperma id. Ex adipe, 
fis. Inlibrofecretorum qui Galeno attribuitur, compofitio quzdam ad mouendum coitum defti- 
nata, inter cxtera recipit adipis fcinci drachmas decem. Crocodili (tam tetreftris fcilicet quàm a- 
quaticus: quarein multitudinis numero loquitur) adipem habent quo ta&us pilus defluit.hic perun- 
&osàcrocodilis tuetur, inftillaturá; morfibus, Plinius. Qui inun&tusfuerit fepo lacerta (crocodili. 
nam 34b vel dab Àrabicam vocem vtroq; modo reddunt) & proiecerit fe fupra crocodilos,non time- 
bitillos, & ludentcum eo, Rafis. Sed hancfacultatem Plinius alibi priuatim crocodili aquatici tan- 
tum adipiadícribit,quod magis placer. Vide in Crocodilo aquatico 2. & E. € Cor (vtrinfüiscroco- Ex corde. 


20 diliputo , devtroqueenim antcalocuseft) annexumin lana ouis nigra ,cuinullus alius color incur- 


fauerit , & primo partugenitz , quarranas abigere dicitur, Plinius. Cor lacerta fi fü fpendatur fupra 

mulierern,prohibet partum, Rafis: prolacerta Arabice puto zab vel Zablegit, quz vox crocodilum 

potius fignificat. attribuit autem ei eo in capite Rafis quedam, qua Plinius & alij vel terreftri vela- 

quatíco crocodilo priuatim, vel vtriqj. € Et moxibidem, In fellelacertz viiliffima vis eft aduerfus Ex fede. 

alopeciam , cum fternutatorium exeo medicamentum fit cum radicibus betarum. | Felle crocodili 

terreftris inun&tis oculis ex melle contra fuffufiones nihil vtilius przdicant, Plinius. $ Si medius £* 7 efli- 

Ícinci nodusqui renes tegit, fufpendatur fupra dorfum viri, iuuat virgam & promouet coitum, Rafis, cl. 
Sidetefticulo fcincidextro bibatur ad pondus vnius a/t/az (a/Eirat) cum aqua rutz,facit deltillare 

permajidd; deficcat. Sinifter vero teftis eodem pondere potus cumaquacicerum rnbeorum,& va- 


3o fe vno vini puriffimi,& duasextra (fic habet codeximpreffus) id cft, bis (ex drachmis butyri vaccini, 


facit deftillare fperma;prouocat coitum, renescalfacit, & virgam corroborat, Rafis. 8 Vnguentum Ex cau- 
entaticon, hoceftad arrigendum genitale apud Zigineram lib.7. prater alia caput fcinci caudas. A- Z2. 
pud Aetium etiam in antidoto quadam podagrica caudam fcincilegimus. Inteftinis & reliquo cor- Ex zzte- 
pore crocodili terreftris füffiri vulua laborantesfalutaretradunt: item velleribuscircumdari vapore f//zis. 
cius infectis , Plinius. 

' € Fimum humanum propter fetoremabominabileeft: boum veró & caprarum & crocodi- De fo 
lorum terreftrium , & canum qui offa ederint, nec fcetet , & experientiam fui abundenon nobis fo- fina. 
lum;fed &alijsante nos medicis exhibuit Galenus de fimplic.10.18. Aetius hunclocum reddens,Ca- 


ninum vero (inquit) pra: cateris pluríma experimenta nobisprzbuir. Idem Actius|ib. 2. Cap. 117. 


4,0 cumanferis ,accipitris & graum alui excrementa inutilia efie dixiffet, (übdit : terreftrium veró cro- 


5o 


codilorum inuentu difficile eft: ideo; vires eius omittit. "l'erreftris crocodili fimum, crocodileam 
vocant , quz mulieribus bonum coloremiin facie, nitoremque conciliat. Optima eft candidiffima 
(Gracus codex nofter non re&é Aezlozwai pro ^eveovemi habet) & fribilis: amyli modoleuis, in hu- 
more ftatim eliquefcens: qua cum teritur fubacida eft & fermenti odorem refert. Adulteranteam 
fturnorum fimo quos oryza pafcunt:ipfümá; non diffimile vendunt. Alijamylum aut cimoliam 
miícentes (vt Ruellius: aqua macerantes, Marcellus. Grzcéeft QupGvrzs, id eft (uübigentes, ita fcilicet 
vtfarinaad panificium cum aqua fübigitur: Serapionis interpres vertic, amylum cum cimolia mi- 
Ícentes, non probo,) adícito anchufz colore perrarum cribrum paulatim ( vc R uellius : in tabulas, vc 
Marcellus ex veteritranslationeapud Syluaticum. Grace eftars i52». ego hunc locum ficlegerim, 
JUxgeuit iom Vet els Nye milla dos xa otaat à Enesrurres TN ay uri rar. nam & Serapionis 
interpres fic vertit, & cribrant cribro lato (a7? ) vtfiat cribratio ficut vermiculi, & deficcantac ven- 
dunt) exprimunt, vt fe contrahat in vermiculorum fpeciem, qui ficcati pro crocodilea vxneunt, 
Diofcorides. Optimaeft crocodilea,quz candidiffima & friabilisaminimed; ponderofa , cum tera- 
turinterdigitosfermenteícens. Lauatur vtceruffa. Adulterant amylo aut cimolia : fed maxime qui 
captos ( quifturnos captos vt Hermolaus ex Diofconidelegit ) oryzatantum pafícunt, Plinius : ap- 
paretautem ipfum in hocerrafle, quód inter digitos fermente(cens dixit: quod fi ita fit, molle hoc fi- ' 
mum & facile füba&tu effc oporteret , cum tamen friabile tum ipfetum Diofcorides commendenr. 
Apud Dioícoridem certé illad probatur, quod digitistritum fubacidum & fermenti odorem reddat: 
Graece Cunt ay dixit, vc sean Can, olii Cur, Go dicuntur, hoceftrefipere odorem hirci, vini,aceri: 
& ne quis fermenti in fubftantia autalia qualitate fimilitudinem intelligeret, Cuuícsezz 712 ceutoo 
ij 


: Z 1 
o." De Cuadi up. Ouiparis 
diferté protulit. Dbabaliud eft lacerto inuento in regione noftra , quamuis fit ei fimilis , & habeat 
difpofitiones & virtutesci proximas, Auicenna 2.226. eftautem Zlab vel 145 aquaticus crocodilus 
potius, ipfe hic pro terreftriabutitur. Veteres interpretes Galeni & Diofcoridis, ftellionem aliquo- 
ties pro crocodilo terreftri;in fimieiusmentionereddunr. 'lerreftrium crocodilorum, paruosillos 
& humilesdico fimum pretiofum luxuria faeminarum fecit, qux non contentz tot inedicamentis 
quz fplendidam extentamáj faciei cutem reddunt, crocodilorum etiam fimum eisadijciunt. Red- 
diturautem huic fimile fturnorum quoq; imum,quum fola oryza paftifuerint. Conftat igitur hzc 
ftercora abítergendi exiccandiá; vim poffidere,vtranque mediocriter : multó moderatius tamen &z 
infirmiusfturnorum ftercuseft: Crocodilorum veró ( terreítrium, ) vt maculasfacieià Sole excita- 
cas (hoc & Auicenna repctit) fic & vitiligines & impetigines tollere poteft, Galenus: cuius verba 16 
Arabescorümve interpretes male tranftulerunt.. Crocodilus terreftrisodoratiffimis floribus viuit: 
obid inteftina cius diligenter exquirunturiucundo nídorefar&ta;crocodileam vocantDlinius. Cro- 
codileam Pliniusetiam inteftina ipfa terreftris crocodili appellat, Hermolaus. Atquicum Grzci 
omnces fimum duntaxat fic nominent, Plinij quoq; verba ita acceperim ; vt non inteftina crocodi- 
leam nominet, fed iucundum illum odorem hoc eftodoratum excrementum, cuius gratia exqui- 
rantur & diffecentur. Serpentum ftercus, propterficcitatem eorü,plerung; beneolet: vt & lacerto- 
rum maximorum quos crocodileos vocant. hi funt crocodilis magnitudine & forma fimiles , & in 
India occidentali, atq; alibi etiam fed rariuslonge, nafcuntur, Cardan. /Egineta libro fexto tetre- 
ftris crocodili imum lentigines exterere dicit, aquatici autem oculorum albugines, Marcellus Ver- 
gilius: ego nihiltale apud /Eginetam reperio, nc feptimo quidem vbi de fimplicibusfingulatim tra- 2o 
&at. fed omnino vtrag ifta vis authorum omnium confeníu, alterius tantum crocodili nempeter- 
reftrisfimoadfcribitur: aquatici veró neq; hzcneq; alia vlla. Crocodileaillitaex oleo cyprino, mo- 
leftias in facieenafcentestollit: exaqua veró inuncta morbos omnes quorum natura ferpit in facie, 
nitoremq; reddir.lentigines delet,ac varos,omnefá; maculas, Plinius. Alphostollitcrocodilea, Egi- 
neta, Kiranides vt albulatollantur , cun melleinungi vult: cum oleo, ad inducendum faciei fplen- 
dorem. Eftercore crocodili meretrices vnguentum parant, quo rugas faciei extendunt : fed lota 
facies deterius ad priftinas reuertitur rugas, Albertus : fcribitautem hzc falfó in aquatici crocodili 
mentione. Colorá, Stercore fucatus crocodili , Horatius Epodo 12. Nafo quoquein poemate de Atte 
amandi, przcipit vt qua nigriore vultu effet, ad pifcis Pharijopem confugeret, hoc verficulo: N- 
qrior ad Phargconfugepieisoptm: nimiram quód crocodili non terreftrisfed aquatici fimum ad hunc 3o 
víüm facerefalfó putaret , quanquamis etiam improprie piícis diceretur. Stercoris felis aut croco- 
dilidrachmas octo, ( aliás fex:) finapis drachmas quatuor, ex acti aceto alopeciisilline, Soranusapud 
Galenutn de compof.fec. locos: item Archigenes ibidem. Eadem apud Rafim in libro de 6o.anima- 
lib. cap. delacertalegimus : Suratur (inquir) de ftercorelacertz ad pondus fexaureorum, & finapis 
ad pondus quatuoraurcorum, & terantur cum fortiaceto, & inungatur cum hoc alopecia: item 
ftercus furonis, (id eftfe/.) Deprehender& alias quafdam facultates lacerti fimpliciter fimo attri- 
bui, quasalij crocodilez priuatim adícripferunt, qui hzc cum remedijs ex lacerto contulerit. Arnol- 
dus de Villanouacantharides & ftercus crocodili mifcet medicamentis alijs pilos regenerantibus. 
Stercus crocodiliaiuntper infundibulum füffitum , feras venenofas ex latibulis fuis exigere, Aetius 
13.7. nec mirum, cum acido & fermenti feré odore fit, vt Diofcoridesait.. Crocodili terreftris fi- 4o 
mum apud Trallianum z. 5. miícetur collyrio cuidam ad cicatrices oculorum & leucomata exte- 
renda& extenuanda.. Crocodilea oculorum vitijs vüliffima eft, cum porri fucco inun&is, & con- 
tra (üffufiones velcaligines, Plinius. Confertalbugini oculi & defcenfioni aqua , Auicenna2. 226. 
in Djab. Errur(us deeodem in 7zzfa vel Tea, Stercus cius confertalbugini oculi, 2.706. Etalibi, 
vbide diuerforum animalium excrementis agit, Stercus ftellionis, & lacerti & crocodili valet albu- 
inioculi. Inlibroetiam Secretorum qui inter notha Galeno adícripta legitur, ftercus lacerta cum 
alijs quibufdam ad albugines oculorum commendatur. $ed quoniam in eo libro multa Arabica 
autex Arabico fermone translata funt, lacerram puto pro fcinco aut crocodilo terreítri pofitam effe, 
vtalibietiam fpe faciunt Arabum interpretes. Crocodili ftercus mifcetur medicamento cuidam 
ad detergendum albi vitium in oculisequorum, apud Vegetium 2. 22. Item collyrio ficcoad (uffufi- 5o 
onemin Hippiatricis Grzcis cap. rr. Mifcetur & alijs quibufdam ad oculoruminequisepiphoram 
apud Vegetium. Contracomiuales morbos bibitur ex accto mulfo binis obolis: appofitum menfes 
ciet, Plinius. 
Seftius fcincum plus quàm drachmz ponderein vini hemina potum , perniciem afferretra- 
dit, Plin. Si ex vinicyatho bibatur fcinci caro Venerem incitat : fi plus fumatur, neruos lxdit , Au- 
Deynur[a chor defimplicibusad Paternianum. € Si cincus piícis illc(cu ftellio momorderit aliquem , & fc- 
finc. — bricitauerit, priufquam mingatautfebricitet homo, interficiet virum. Et fi febricitaucrit vir, priuf- 
am mingat pifcisille, autfebricitet, morieturille pifcis , & moríus euadet, Rafis & Arnoldus de 
Villanoua. Mihiquidem locus obícutus eft, neg; enim vrinam excernunt quadrupedes ouipars:: & 
fiobícurusnoneflet, parum tamen verifimilis videtur quod ad mutuosillos affe&tus & antipathias. 


q Stel- 


DeSanco G.H.ae.Lib.] — 4 


€ Stellio cui nomen fcincus inditum eft, vencficium eft perfe, ( philtrum venenofüm, ) & mentem 
B * L * 
mutat potius quàmad amandum mulierem qux fti dederit cogat, Cardanus. 


LJ H. 
a. Scincosinterrufci füffruticis fpinofi nomenclatura eft apud Díofcoridem. 
M PHaATTAGE.InIndisnafcitur beftia, quz crocodili terreni fpeciem fimilitudinemá; gerit, pri are 


iagnitudineeft Meliten(is canis: eius pellis adeo afperis (quammis quibufdam fcatet, vt more ferra ;;, rm de 
zs diffecer, & ferrum exedat & conficiat, eam IndipZaz74zez vocant, ZElianus, 16.6. y 


i br] : " analis 
4 c. Scincusfi (ufpendatur (aper pueros quitimentin fomnijs, curateos, Rafis. Scincus (i bu dila 
o quatur, & exco procurentur duohomines qui habent odium vnusaduerfüsalium, redacentur 4 terroffri 
" concordiam & ad amorem, Idem. (E 4 ^ 
p perat i ztiofa. de 
BUECSCINCO. &X BELEONITDO, feicorum 


Cix cvseandem cam crocodilo naturam habere creditur,vnde crocodilus minorà quibufdam 


^^ appellatuseft,nullumá; praterea vulearenomen habet. Proinde quadrupes eft, lacertz viridis 
autfalamandra magnitudine, vt pollicis craffitiem quadrantisd; longitudinem non excedat, colore 
candido,quibuídam lineis in dorío puniceis cranfuerfis,ceraftz modo diftin&us. Cxtera cordulum 
(lacertum aquaticum ) refert, nifi craffiore atq; oblongiore effet corpore, cauda rotunda, Íquamisá; 

o Vndecung; ícateret: quas cum pifcibus, vt & laterales lineascommunes habet. Sed offibus praeditus 
eft. Edulisnoneft: Afiz & Europz peregrinus: ZEgypti , Indiz & Mauritanix alumnus, praefertim 
apud Memphim,quo in loco indigena exenteratos, ac fale vel nitro inufeteratos fcincos mercatori- 
bus diuendere folent, quos ifthicadferant. 


DE LACERTO AQVATICO. 


v. 
Là CERTI genus aquaticum, par- De nomi- 
uum & nigram, quodhic depictum nibus va- 
M H 

damus, à Germanis vocatur 2Baffer- rijs huius 
3? molf/ id eft falamandra aquatilis: vel boy 

fvafferaber] id eft lacertus aquaticus. D dm 

Gallicé zaffor. Italice zzarafandola , quod 

nomen diminutum videtur à zzara[fo: con 

ficautem viperam vulgó vocant: quod «em ioni 

licet paruula quadrupes, viperx ta- . nos digi- 

meninftar venenata fit, vel à (alaman- tos habere 

dra tranfpofitum. Nam falamandram debent, 


quoq; audio à quibufdam Italice vocari. 
Grzcé nominatum non inuenio: qui 
49 volucrit, ca?eoyerudpor, id cft lacertum aquaticum appellabit. Hoc lacerto pharmacopolz quidam 
nonredóprofcinco feu crocodilo terreftri vtuntur, vt in hiftoria eius fcripfi. Gwa7Z aquaticus , id 
cft ícincus : fed verius ftellio, Vetusgloffographus Auicennz. Videinfrain ftellione v4. Lacertula 
aquz,id eftícincus Syluaticus. In noftris regionibus fcincos (lacertos aquaticos intelligit ) tam par- 
uos babemus, vt funt lacertz: nuper natz , & in aqua degunt, Syluaticus in voce &/e, id eft Renes. 
Scincusinaqua degit, lacerta fimilis, fed ventrofior, & caudamlatam vt anguilla habet, ad natan- 
dumaptam, Monachiin Mefuen. Lacertiaquaticiilli parui nigri , qui in quibufdam lacubus (lacu- 
nis potius) iuxta V incentiam reperiuntur , fepeà pharmacopolis pro fcincis vírpantur : fed effe&tus 
illos à quibus fcinci przdicantur, deeffe eis crediderim , Matthzeolus. Sunt & Vincentino agro 
fui quidam fcinci , minores multó veris, etiamfi pro ZEgyptijsofficinz fuübijciunt, Hermolaus. La- 
$9 certusaquatilis 724//o; Gallis dicitur, vt Salamandraz/ar Neocomi. 


B. 


Hxccum fcriberem animal ip(um infpexi: reperitur enim fatis frequens circa vrbem noftram p; 
^ infoffishortorumqua aquam continent. Longitudototius , digitiferé feptem. Color niger dor. ettii- 
& lateribus: fed puncta multa alba & minima funt inter latera & ventrem, alijá; partibus (upinis: j, 5,7; 
reliquum corpus & ipfum nigrum eft, & concoloribus fibi pundtis exafperatur. Georg. Agricola . 
tarien hanc beftiolam colore vel cineream, vel in cinereo fufcam effe prodidit: quo colore apud nos 
raram aut nullam cffe puto: femeltantum in montequodam hoccolorevidi. Venter & caudz pars 
imaluteo autflauo coloreapparent. Pellis valida & dura eft, ita vtcultello etiam acuto refiftat. Ex 
vulneribus la&tca quxdam fanies manat, vt in alamandra quog;. Os endeies claudit, vt & fala- 
iiij 


* *- 

32 uadrup. Ó urparis 
"mandra:nec mordet, fed necapetit os , vtcunq; vigeatur & ftimuletur , nifi per vim hocei exprima- 
tur. Linguabreuiffima & latiufcula eft: dentes breuiffimi exiliffimid; , circa labra interius: tantilli 
vtvifumferéeffugiant. Anteriorum pedum digiti fant quaterni, pofterioram qiffhi. Cauda per me- 
dium craffiufculaprominetfuprainfraá (hoceftprono & (upina parte) contrahitur,rhombi figurz 
quadam fimilitudine: ac fi ex folidisrhombis aliquotcontiguis corpus contexatur, fpacijs etiam va- 
cuis expletis: quz figura feré etiam redditur, fi oblongum corpus quadrangulum ita collocetur, vt 
anguli duo in medio laterum vtringj fint, tertius in fümmo, quartus inimo éreg 
rum craffities in huius lacerti cauda angelos non habet. Monachiinterpretes Mefuzi fcribunt, cau- 
dam eilatam effe vranguillze, (quod non fatis conuenit) ad narandum aptam. In hac quam diffecui 


gione. fed medialate- 


beftiola caudz pars refe&ta mouebatur: & quum reliquum corpusimimobile maneret cum reliqua 16 


parte caudz;, ea quoq; refecta mouebatur, quz corpori adhuc hzrens immobilis iacuerat. 


C. 
De ereffa Teftudinis autfalamandrz inftar tardius ingreditur aquatilislacertus , Georg. Agricola. Vita 
eius vbi. eiinaqua (in fontibus frigidis, vraudio) & in terra: fed crebrius in aqua. Latet per hyemem. Gigni- 
viwat,  türinlacunisopacis, quz in pingui folo funt, & in quibufdam mocniorum fo(lis, Idem. Delectari 
coslimofa aquaaudio, & feré vbi limus albus fit , polenta aut farinz non diffimilis: & fub petras in 
aquis, fi quz funt, feabdere: oua eorum magnitudine pifi , multa cohzrere : Natare ipfos fub aqua; 
ad (üperficiem raró emergere. Atqui ego cum in vitreum vas vnum huiusgeneris coniedtum per 
dies aliquot feruarem cum aqua , ore femperferé extra aquam prominente, vtranas , deprehendi. 
Impofitusfali caudam mouetaceffugere conatur. nam eum, quia valde mordet, non poteft ferre, 
ftatimq; moritur,quum alidqui verberatus diu viuat, Georg. Agricola. Ego cum per dies aliquot in 
vafe vitreo haberem , aliquando per diem vnum fineaquarclinquebam , ac videbatur mihi fine ca 

deterius habere. 

D. 
De ira Irritata fi exarferit, elata & quodam modo inflata, redis pedibus infiftit , & terribilis oris hiatu 
eius. (egoeam os,nonnifi per vim exprefferis, aperire obícruaui ) acriter oculis intuetur eum, à quo fuerit 

- laceffita: manatQ;fenfimlacteo & virofo fudore víq; dum tota fiatcandida , Geor. Agricola. 


G. 


20 


Dewfula- Lacerti aquatici illi parui nigri, (epe à pharmacopolis pro fcincis ponuntur: fed puto eis deeffe 
r- 


ceri&4-. effe&tusillosà quibus fcinci prxdicantur, Matthzolus. Ego non vülestantum viteseisabeffe puto, 

quatics.. fcdinfüper valdenoxias & venofasineffe , non minus fortéquàm falamandrz, quod illi fimiliter la- 
&eam vbicunque vulnerantur faniem emittant : nifi fortaffis vita in aqua venenum eorum dilutius 
reddat. Sed Salamandra etiam aquofo & pluuio tempore magis & nafcuntur & vigent. Audiuià 
Gallis quibufdam,füem fiforté hanc lacertam ederit;interire : quod fané miretut aliquis,cum àfala- 
mandra ( fiid veré fcribitur ab ZEliano ) deuorata fues nihil ledantur. , 


DE LACERT O. 
LACERTI PRONI FIGVR A. 


RR CNN 


Nomims | AcERTYS & lacertaidemanimal vtrouisgenere dicitur, (vtapud Grzcos etiam ca; & cau- 
diuerl(a. ez, tefte Varino:)nimirumà fimilitudine lacertorum hominis,quod pedes corum fimiliter in di- 
Vadela- gitostanquam e volisaut palmis findantur, & in obliquum fle&tantur ad latera, co modo quo homo 
certus d; manum flectit cum quadtupes ingreditur. Hinc eft quód lacerti vocabulum communius fit ad o- 
&u fit. mnia huiusgeneris quadrupedum ouipararü hoc modo pedibus praedita: priuatim veró ad commur 
nem & notiffimam lacerti fpeciem, cuius hic imago adiecta eft, contrahitur. as etiam aut eae. 

Grzcis & fi ratione nominisnon xquecommune vocabulum fit à fimilitudine tamen corporis la- 
certicommunis adalias quoque fpecies deriuatur. hinc fauram chalcidicam, & fauram pharmaciti- 

dem 


4*9 


; 


b 


1o Genera vero lacet- 


DeLacerto. A.B. Lib.Il. 3; 


dem legimus, & LACERTI.SVPINI FIGVR A. 


fauram viridem, vt 
apud Latinos la- 
certum viride, &c, 
Lacertüs eft repti- 
lis genus, fic voca- 
tus , quod habet . 
brachia, & quatuor" 
pedibus innititur. 


ds SRSESNSSSN " 
ENS Qu USUS 


" 
Po 
q 


e 
ue dE 
e. ; 
- F7 Á 


rorum plura funt, 

vt falamandta, fau- 

ra, ficllio, IGidorus. 
Crocociluslacertaeft Nili, Palladius. In Arabum etiam libris Latine redditis (pelacertam pro cro- 
codilotum aquatico rum terreftrilegimus. Cardanuslacertasnon re&é infe&is adnumerar, infecta 
ácfiniensea omnia quz pracifa parte vitam in caretinent. Scorpiones, fcinci ,lacertid; vermibus 
non ferpentibusadfcribuatut, Solinuscap.30- Lacerram potiusvermem dicunt quidam quiin fer- 
pentem , quia clementius ferit, Gc. Author lib. denat. rerum. Sedifti vermium nomine abutuntur 
pro repahbus. reptilia enim (657) tum infecta plurima , tumin quadrupedum genere minores di- 


40 cuntür qux per parieres fcandere poffunt, & improprie etiam ferpentes: vermis veró appellatio 


omnino intra infe&a contineri debet, vt & exé?xoc Gracis, q Letaah Sos, Leuitici rr. 82 Num, 
14.reptile quoddam, quod R. Salomon vocat Az va^ ^35 (forte laniger mus, vt quidam conijcit, 
ego nullum huiufmodi murem noui, & alijomneslacerti genus interpretantur, vt vox illa pro alia 
quadam Gallica vulgari corrupte pofita videatur.) Idem R. Salomon Leuit. xt. v yw, Zfarda,id 
cit lacertam voce Gallicainterpretatur, vt Nicolaus Lyranus intelligit. Ibidem Chaldzus interpres 
vertit bo on Palretba: Arabs, witoy, ataia: Perfa vA Ws, a2 gaft (Itali hodie viridem lacertum vo- 
cant gez. ) Septuaginta xa aZ zys, vel (vt Complutenfis habet codex ) 4exa ^a émi: Hieronymus, 
Ítellio. Videturautem /ezaab vocari Hebraice clandeftinis infidijs quibus animal hoc inflru&tum eft. 
vbt, enim clancularium fonat. Munflerus etiam Jed ftellionem interpretatur, Germanice 


| 3o wy ^x (*afos] id eftlacerrum communem , nimirum ex Rabino quopiam, Stercusftellionis & 


adbaya & xerzzr, &c. Serapionis interpres ex Galeno, vbi Galenus habet ftercus crocodiliterreftris 
& (Lurni. fturpur quidem zerzzr vertunt. pro terteftri auté crocodilo,24/4b pofuit Auicenna, quod 
nomen forté Serapio tanquam generalus in ftellionem & 2/254 ceu duas fpecies diuififfe videtur. 

Thatbateeualbadaie eft lacertus paruus in domibus & hortis communiter repertus, & à vulgaribus 
appellatur lucerta; Andreas Bellunenfis, Araneus lacertos paruos ( Auicennz interpretatio habet 
adeclate)aggveditur, Ariftot.de hift.anim.9.59. YoYam,met, aliqui (tefte Rabi D. Kimhi) sowas, li- 
mnacem intelligunt, alij veró v3 carbo ,id eftlacertam: (qua vox [ Arabica puto] forcé fa&ta eft à 
Greca quafi /ar/Fopro fauro.)Chaldeus interpres Leuit.11.vertic soya mbwoeta. Arabs m berba, 
(arbe quidem Auicenna, Andrea Bellunen(i tefte chamxleonté appellat) Perfa,^ oso qssazfuffpar. 


40 Septuaginta caves; Hieronymuslacerta. Munfterus bezzer interpretatur limacem,teftudinem con- 


$o 


cham. ted communishic quorundam ertoreftapud Germanos, vt prolimace teftudinem aut con- 
chamdicant, Egoomninolacertum intellexerim , quód in ea interpretatione pleriq; confentiant, 
(Videplurainfrain E) Fortaffisautem Graeca vox faura, ab Arabica berba vel barbe vel carbo per me- 
tathefin facta eft,vel contra. Inuenio & m"vn, pelgabjn trilingui di&ionario Munfteri pro lacerta, 
nefcio cuius diale&divocabulum. Aliquietiam Jarduz Arabicam vocem lacertum interpretantur, 
vt Àndreas Bellunenfis, cuius naturam proximam effe aiunt naturz guari/feu vrel, id eft ftellionis, 
&c. Aliquiidem animal (ex lacertorum generc) Hebraice £oaP, Arabice hardun vocari dócenr : Vi- 
defüprain Chamzleontec//.. rab, id eft lacertus , Vetusgloffographus Auicennz:: vocecorrupta 
vtconijcio. Sazzabras, vel vt Bellunenfis legit faambras, lacerta eft eodem interprete, Auicennz 2. 
646. videtifané poteft (alamandrz nomen hincfa&um. | Scazirofa, id eft lacerta, Syluaticus. 0/ezid 
eftlacertus,Idem. € Lacerta Grecis hodie vulgó wo*ueaizs vocatur, corruptoforte nomineà yAo- 
posaes: velcompotito ex colote, id eft ftellione, propter fimilitudinem corporis,& faura. Italice Z- 
guro, vel leguro,veMucerta aut lucertula, vt Alunnus habet. MatthzeolusSenen(isin commentarioin 
falamandram Diofcoridis, 2474772 (inquit) à I ridentinis vocantur,qui ab alijszacazz, geri & lucerti. 
Atquizamarram aliqui in Italia etiam bufonem vocant,vtaudio. Hifpanicélacertus dicitur /ag4rze: 
lacertayagartífa, vel lagardixa.. Gallice, Iyfarde. Germanice 2focy] vel ($8leo quod quidam in foemi- 
nino genere proferunt: noftri in mafculino eit (gods, Heffis (pbetfch. Flandris 2lfetiffe. Non 
proboillum quilacerram Germanice interpretatur grün 2(ocr] id eft viridem lacertam. Quanquam 
enim communisetiam lacerta, dequa hic (cribo, viridis aliquando reperiatur, fed raró , propric ta- 
men alterum genus maius; & femper viride, dequo infra agetur, ficappellari folerapud authores. 


40. 


34 De Quadrup. Ouiparis 


Anglice /sfard vellyfard.. Ylyrice geffcierka , vel gefffier. € Lacertum indo&uli ftellionern dixére, 
cum ftellio it minorlacerta, Grapaldus & Perottus.. Lacerti parui vulgó creduntur ftelliones , fed 
fal(ó, Matthzolus. B ) 
B. 

Delacettis diuerfis, quià paruis & communibus noftris tum aliás tum magnitudine differunt, 
vAnglia feparatimagemusinfra. € In Anglialacertosextare negant. E Fortunatis infulis vna eft magnisla- 
caret la-. cextisplena, T'heuetus. 
certis. € Lacerticortice teguntur, Ariftot. quamobrem cutis corum dura eft. cA Dent eo pitti fgualen- 
Defcri- tiatergalacerti, Vergil. Georg. Chamzaleon & nigernon longe diffimilis crocodilo eft : & pallidus, 
ptio lacer- vxlacertze, Ariftot. Plinius lacertorum meminit qui ferrugincas maculas habeant, lineis etiam pet 1o : 
t. caudam diftin&i. Parui etiam lacerti aliquando virides, aliás alio colore reperiuntur, nullo infuper 
difcriminevariantes. Saura multarum fpecierum eft, inter quas tamen pulcherrima viridis candi- 
cante ventre prope dumeta & fxpes, Chriftoph. Salueldeníis. ait autem harum in ventre reperiri 
gemmam fauriten , quod Plinius delacertis viridibus, maioribus fcilicet quz per excellentiam viri- 
des cognominantur fcripfit, nonde minoribus qua & ipfz aliquando virides reperiuntur. Lacertae 
parua quam nuperinitio Septembris obíeruaui , color füfcuserat, fed fplendens & ad zreum acce- 
dens. venterpartim viridem partim luteum colorem praferebat: Vtrinque in lateribus puncta ali- 
quotdeincepserant , fplendentia ceu afterifci quidam. Longitudo digitür quatuor. Retro oculos 
meatusaurium rotundiapparebanr. Nullusin ea lacteus liquor ( qualis in aquaticis lacertis & fala- 
mandis eft) quamuis Demetrius Byzantiusin accipitrum cura 2myeAaxríCar verbo de lacerta 20 
vtatur. Digiti perexiles, ante & retro quini, cum vnguiculis ia pofterioribuslongiflimus erat qui in- 
dicis fitum obtinet, pollex inferioreloco vtin manibus hominis: anteriores veró pollicem cum ca- 
teriscodem fitu habebant , Hzec ex noftra infpectione. € Lacerti parui fanguinem in venis habent, 
noncarent vt flelliones, Matthaolus Senenfis. € Corticeintecta, vtlacertz, fuperiore etiam palpe- 
braconniuent, inferiore quidem omnia, Atiftot. Palpebra: funt quadrupedum etiam illis, quibus 
molletergus, vt ferpentibus : & quadrupedum qua oua pariunt, vtlacertze, Plinius. Lacertorum & 
ferpentium lingua fumma bifidaeft, fed przcipueferpentium, Ariftor. Idemlib.2. de partibus ani- 
malium cap. 17. caafam inquitit, cur his & fcrpentibus lingualonga & bifida contigerit, eamquein 
horumanimalium ingluuiem (voracitatem) reijcit, vt & diutius & quafi duplicem ex cibo volupta- 
temcaperent. Etalibi, Lingua ( inquit) eis bifida eft vt ferpentibus , parted, extrema pilofaadmo- jo 
dum. Lingualacertisbifida & pilofa, Plinius, Authorlibri de nat. rerum, & Geor. Agricola. Atqui 
alio inloco Plinius ferpentibus & lacertis linguam , non pilofam , fed capillamentitenuitate effe (cri- 
bit: tranftulirautem vtrung; locum ex Ariftotele, vnum ex libro quarto de partibusanimalium cap. 
vndecimo, vbi Ariftoteles habet &z? dx dba veiyaY , valde pilofam vertit Gaza. alterum ex eiuf- 
dem operis fecundolib. cap. 17. vbi q0 dixgoy Aertdoy xe] ae ndis exea legitur, Gaza vertit, & parte ex- 
tremacapillamenti tenuitate, idquod in altero etiam loco facere debuiffet, vt Plinius quoque.non 
enim pilofüm,id eft pilishirfutum, Grzcisdwov & Ada, fed à figura ende, id eft capillamenti in- 
ftaroblongum & exile Ariftoteles intelligere voluit. Lacertalinguam dicitur habere pilofam, fed 
non habet: imó funtdentes parui vt pili , & eft bifida ficut lingua ferpentis, Albert. Ec rurfus, Cum 
mordetlacertus & tellio, dentes paruosoris fui, qui (ubriles & nigri (unt, & quafi pilinigti, in loco 4o 
morfüs infixosrelinquit, T'erreftres quadrupedes ouiparz, vtlacerti, teftudines, &c. pulmonem 
habentexiguum & ficcum, fed aptum ampliari ac extumefcere cum inflatur, Ariftot.. Eadem o- 
mniaventrem vnum & fimplicem habent, Idem. Exta ferpentibus & lacertis longa, Plin. Lacerta 

rexiguum haber lienem , Ariftor. & Plin. & rotundum, Ariftot. Lacerto teftes intus adharent 
lumbis,ldem. Caudáferpenticonfimilem habet, Author lib.denat. rerum. Lacertis & ferpentibus 
amputat caudz renafcuntur, Ariftot. & Plinius. Coloris & lacertis caudam renafci haud fal(um, 
Plin.- Cardanusin finelib.9. deSubtilitate,caufam cur quibufdam animalibus partes quadam prx- 
cif excifzverenafcantur, in eo collocat quód imperfecta fint : medici (inquit) ob id quódhumidi- 
orafintdicerent. Inlacertisinueniuntur& geminz caudz, Plin. T'alem fané figuram Bononiz fibi 
vifilacerti, nec aliter à noftris communibus differentis, doGtiffimus medicus Mifnenfis Io. Kent- jo 
mannus ad nos mifit. Scinciqui vendunturficci cum duabus caudis, non fünt vei (cinci , Plateari- 
us. Americus Vefpucius fcribic fe in infula quadam Oceani milleleucis à Lysbcnadiftante,lacertas 
inueniffe bifurcam caudam habentes. Lacetti quaternos habent pedes, Ariftot, Priora genua eis 
poftcuruantur, pofteriora in priorem partem. Suntaurem crura hisobliqua;humani poplitis modo, 
Plin. Lacertarum pedes Grzci blzfos vocant; hoc eft quorum parsextrorfum, parsintroríum fpc- 
Get, Hermolaus. 

: (6: 

Nonhicantiquorumteftimonio mihi erit opus, quz ipfe vidi explicabo. Cum vir quifpiam La- 

certum magnum & opimum comprehendiffet, atque zreo ftilo exczcauiffec, eundem; in fi&tilem 
ollamrecentem vtrinqueeatenus exiguis foraminibus pertufam, vt neq; fpirarefera prohiberetur, 


neg; 


De vifa 
à lacertis 
vecupera- 


D 


DeLacerto.C. D. Lib.I. 3j 


nequetcamen exitum haberet, conclufiffet: & (imul terram rofcidam,& herbam, euius nomen non 
explicauit;impofuiffet; ac deinde ferreo annulo, cui ineffet gagateslapis, in quolacertus incifus erat 
nouem fignaimpreffiflet, quorum quotídie vnum deleret: poft vbi nono figno füblato ollam reclu- 
fifletJacertum vidi, oculorum vfu recuperato, clarius quàm ante excacationem afpiccre, Zlianus. 
Quumdlacertiin fene&taoculi excecantur, intrat in foramen parietis contra orientem , & ad ortum. 
Solisintendensilluminatur,Ifidor. Idem Albertus fcribit ex libro Iorachcuiuídam.Quód fi verum 
hic dicit (inquit Albertus) obtenebrationis oculorum caufa fuerit frigiditas conftringens humorem 
oculi, quem calor lucis folaris diffoluit& attenuat , & fic vifum reftituit. € Capra lacerta cum ali- 
quando lignum ori infererem , renaciffime id mordebat. Et alterius cuiutdam colore candicantis De morfa 


10 iulittore Hadriatici mariscaptz digitum ori cum inderem , comptimebar illa quidem os , (ed mor- /cerzj. 


dere & cutim penetrarenon poterat. € Lacerta fibilat vcferpens, Author libridenat. rerum. € Si De/fbilo 
quis fcu fortuitólacertum , feu confultó in caluaria percutiat , & virga medium difcindat , huius par- ei. 
tium neutra moritur, fed ab altera feorfum vtraq; graditur, & duobus pedibus adrepens viuit. Dein- D/ffe//e 
deficoitio vtriufg; cum altera fiat, confenfione quadam tacita , & naturali colligatione velut confe- lacertipan 
runtur, contexunturi; : atq; ex feparatis duabus partibus vnus atq; idem rurfus efficitur lacertus : & £es zuz/us 
tametfiloci prius affecti veftigium cicatrixindicattamen & vitam priftinam retinet, & ci caetera pet- coeunt ci 
fimiliseft, quitalianunquam perpeffus fit, /Elianus. Lacertus diffe&tus partibus fuis iterum coit: vizzr. 
"Eiai S6 ov Quz TW uepav ad autDiads ,  O auyo vexpoe rois zrocir $Q«pmoc, Philes: Mihi quidem obícurus 

eftlocus. Lacertum fi quis diflecuerit & diuulferit medium, "E»oxa 139 auT& sucre (zróva:) cro 


r4 , A , "5 » » . 
&O pu arro, Sunc rverroa 6 sd maur ot Pd papa. , Suidas ex innominato in cades. € Lacertz ac ceterae 


quadrupedum ouiparz quomodo moueantur,explicat Ariftoteles in libro de communi animalium 
greffü. € Lacerticauernas fübeunt, Ariftot. In fepulchris habitant, Gloffain Leuic. 11. Plerunque 7 bi bab- 
in ruberis & fpinetisfolentverfari, Georg. Agricola. la JW av jteace uépioy rode ous s  Avísta, dvi qa 162 la- 
capo &Q' cd ust auod ai xedeud i, &c. Theocrit. Idyl.7. Amat lacertus vetera aedificia , muros & moe- e. 
nia fufcus przcfertim lacertus: virides veró (ij quoq; parui , nec nif colore differentes. non enim de 
maioribus viridibusloquitur) in campis potius funt. vtrique tamen vtrobique reperiuntur, Herus. 
Lacertiomniuori (unt, Ariftot. Infidiasaliquando inapes faciunt, Zlíanus. Lacertus apibusin- Deci/e 
idiatur, Columella: vt & ftellio quem ibidé nominat. Audio & formicas ab eisedi. Edunt cochle- €?rzm. 
as;bruchos;cicadas;gryllos & fimiliaanimalcula,Matthzeolus Senenfis. Menfibus quatuor frigidi(- 


3? fimislatent, & nihilinterea comedunt, Ari(tot. € Lacer coéunt vt ferpentes, Ariltot. Lacertz,vt Decojzz. , 


caquz fine pedibus fünt;circumplexu V enerem nouére, Plinius. Audio cas vere circa exitum Mar- 

tij, inter íc complicatascoire , non fuperuenientes, fed incumbentes lateribus & ventribusiundtis fe 
amplectentes, caudis & reliquo corpore intortis.. 4 Gignunt & quadrupedes oua, (oua perfecta, De oux 
Ariftot.) vechamzleontes, lacertz, Plinius. Etalibi, Quadrupedum oua gignentium lacerram ore e catal. 
parere, vtcreditur vulgo, Ariftoteles negat : neque incubant ezdem , oblita: quo fint inloco enixz, 
quoniam huic animali nulla memoria, itaque catuli per (e erumpunt. Lacertz & crocodili ram ter- 

rcítres quam fluuiatiles , fia oua terrz gremio committunt. lacertarum oua fpontein terra aperiün-. 

tur. vitam enim earum annum non complere, fed femeftrem finire aiunt, Ariftor. hiftor. anim. j. 33. 

Àn veró ore pariant néc ne, & vtrum memoria careant, quz itidem Plinius ex Ariftorelecitat nut- 


49 quamapud eumlegere memini. Authorlibri de natura rerum, (& Albertus quoque, ) eadem qux 


Plinius fcribit: & infuper, Quidam(inquit)dicuntfaetus a matribus deuorari. Dicunt quidam quód 
lacerta deuorat partum prater vnum magis inertem , qui tamen poftea parentes deuorat, quod o- 
mnino falfum eft, Albertus. € Neganturfemeftrem vitam excedere, Plinius & Ariftot.. € Lavent, 
perhyemem (menfibus quatuor frigidiffimis, Ariftor.) lacertus, falamandra,&c. Eadem fenectutem, 
exuunt, /Elian. Lacertus fenectutem vere & autumno exuit, vt & reliqua cortice intecta, quibus, 
cutiseft mollior, nec pradura & teftacea vtteftudini, Ariftor. € In lacertis & alijs quadrupedibus, 
ouiparis, eadem ratio vuluz quain auibus eft. enimuero ceruix vnainferne & carnulentior eft: fi. 


fura autem & oua fperné proxima fepto continentur, Ariftor, 


E D. 


Pliniusfcribit Jacertoscompares incedere, & capto vio alterum efferari in capienrem, Albert. De z57;. 
Homini beneuoli (unc, Matthzolus Senenfis. Sed hocalij de lacerta viridi fcribunt, vt copiofe in Ji c 
ciushiftoriaretuli. uidam dicunt foetusà matribus deuorari , prxter vnum magis inertem , qui zzzi af- 
tamen poftea parentes deuorer, quod omninofal(üm eft, Albertus. Per muftelam , murem, lacer- fictibus. 
tum & huiufmodi animalia in Vetere teftamento clandeftini infidiatores &c fures fignificantur,, 
quod ad quemuis ftrepitam fimiliterperterreantur; Procopius in Leuiticum de animalibus ad ci- 
bumimpurisícribens. Lacertaimpurum animal (ecunduin Legem,in tepulchris habitar,8& incon- 
ftantiam vite fignat, Gloffa in Leuiticum. q Vuiliffimum eft pro frequentia domicilij (aluearium,) JInfidian- 
duos vel tresaditusin eodem operculo diftantes inter fe fieri cona fallaciam lacerti , qui velut cu- 757 api- 


[tos veltibuli prodeuntibus inhians apibus affert exitium, Columella. «745/z£ ef pit? [qualeztia bus, 


6 - De Quadrup. Ouiparis 


terga lacerti Pinguibus fabulis, (alueatibus apum;) Vergilius. Lacertzinfidiasin apes faciunt:ter- 

. ,. reniquog; crocodili peftem pernitiemáy illis inftruunt. his omnibusfarinaad veratrum adriíta;aut 
Inimici- maluz fucco fuffufa ,antealueos difpería, guftantibuspernitiem adfert, ZElianus. — f Lacertzco- 
$145 ger cpleisinimiciffima (unt,Plin.cochleasab eis vorariin C. (cripfimus.€ Lacerti quotienscum ferpen- 
c7 C€- tibusconferuére pugnam, yulnerati vires herba quadam refouent: itaq; ad ferpentiü ictus przcipua 
ches. — haberur,Plin. Lacerti maioris & viridis cum ferpente pugnam in eius hiftoria defcribemus. Ophio- 
Serpetifi- vicum Syluaticus lacertam interpretatur. Bufocumlacerta pugnat; Phyfiologus. € In Ethiopia 


be. fcorpioslacertisaudio expleri, & omni ferpentium genere, ZElianus. € No&ua quedam venantur 
Buferi-— wires & lacertas ,& aliaparuaanimalcula, Ariftoteles & Albertus. € Araneusparuos lacertos ag- 
bw. greffus circundar os , & filis obducit, donec cohibeat: mox adhxrens morfum defigit, Ariftot. Ve- rs 


ScoTP!/5. nantur& lacertarum catulosaranei.hosprimum tela inuoluentes,& tuncdemum labravtraq; mor- 
Nocfii*. fy apprehendentes, amphitheatrali fpe&taculo cum contigit, Plin. Serpezte ciconia pullos Nutrit c-in- 
4rABOS.— versa ber deuiaruralacerta,luuenalis. INo&turnac aues (gius & zimeta) eduntlacertas & ranas, Cre- 
Cico?75. (cenxienfis. 

E. 

Lacertosapibusnocere: & quomodo id caueatur,tum quomodo interimantur,iam dictum eft 
in D. Infidiantur quidem apibus& melliterreftres etiam crocodili,fiue ij fcinci funt,fiuealij quidam 
lacerti abIonibus fic dicti: & appofito extraaluearia croco arcentur. iter ftelliones. 

FR. 
Lecerti Chamxleo, (£o4P;) ftellio, (Jetaab,) lacerta, (bozet, alij limacem vertunt) & talpa, hzc omnia 2e 
iuxta le-. impura (unt, Lcuit. rr. vbi Gloffographus, Lacerta (inquit)immundumanimalfecundum legem,in 
gern Ma- fepulchris habitat,& inconftantia vitz fignat. Eteodem inloco,Muftela,mus,& crocodilus(bazal) 
jéicam — iuxtagenusfuum , impurafünt. vbi proZazaP Septuaginta crocodilumterreftrem vertunt: fed forte 
émpuri, praftat crocodilum fimpliciter , aut generali vocabulo lacertum vertere , quoniam fübijcitur , iuxta 
genus fuum, (apud Hebrzos: Septuaginta omiferunt.) crocodilus veró terreltris genus non eft, fed 
fpccies indiuidua. lidem Septuaginta ibidem pro Zezzez lacertam vertunt. Muflcla, mus, lacerta,& 
fimilia,clandeftinos infidiatores & fures denotant,quód ad quemuis ftrepitum fimiliter perterrean- 
tur, Procopiusin Leuiticum. 
«Sui la- Ttoglodytz ZEthiopes ferpentibus lacertisá & alijs id genusreptilibus vefcuntur, Herodotus 
certis vt- lib. 4: Amazoncslacertisacteftudinibus & id genus beftijs alebantur : inde fotfitan appellataz,quód 55 
festur. — nullis mazisaut delicijs, fed tenui & promifcuo victu vterentur, Cxlius. Lacertis virentibus veíciin 
more Afris eft,Idem.In Diofcoridis infula lacerta permagnz funt;quarum carnesedunr, pinguedi- 
ne veróliquata pro oleo vtuntur, Arrianus. 


G. 
Remedia Remedia quz ex lacerta defcribit Rafis in lib. de6o. animalibus cap. 28. omnia pertinent ad 
exlacer-. crocodilum veltetreftrem,velaquaticum, vel vtrung;. Zab enim vel Za Hebraicum & Arabicum 
[772 nomen generale videtur,quod hasceu fpeciescontiner. «4/225, id eft lacertus (in titulo ramen eiuf- 


dem capitis bardvz pro lacerto fcribitur ) natura przeditus eft vicina natur guar7/ feu rel, & ett (imi- 
lisvrel, ( tellionem vetus interpres reddit) propter nutrimentum, Auicenna. Gwarzeftmaxima fi- 
gurarum a/gua[zon 8 famambrs (maximus ex lacertis, Bellunenfis) longa cauda; paruo capite,diucr- 40 
fusà lacerto , (edforté proximus cius natur. caro eius valde calida eft, Auicenna. | Attribuitautem 
ciferé eaídem vires, quas Diofcorideslacerto fimpliciter. Adeps & caro gear (maximilacerti)im- 
pinguantfortiter, & proprie quafdam mulieres, Idem. Si cumlacettz fepo, halinitro cyminod; fa- 
rinam tritici mifcueris, gallina hoc cibofaginatz adeó pinguefaciüt homines qui eas ederinr, vt dif- 
rumpantur, Cardanus. Stellio, teftudo, lacertain cibo faciunt vt accipitres pennas citius mutent, 
Crefcentienfis. Falconibus malé affcétis Albertus aliquando lacertam pro remedio dari iubet. Ha- 
tundines & :ela, qua q; alia extrahenda funt corpori, euocat mus diffe&tus impofitus : przcipué ver 
lacerta diffe&a : & vel caput eius tantum contufum cum fale impofitum, Plinius. Si ftirpsaliquain- 
ha'ferit, lacertam per medium fciffam ei loco apponito , celerrime educetur. vel, capita ipfa lacerta- 
rum contufa impofitaá fimiliter profünc , Marcellus. Vide plurainferius de capite. Caro gwarzl (id go 
eítlacerti maximi) extrahit fürculos & fpinas, Auicenna. Idem ruríus in capite defaazzbzas,id eftla- 
certo: Fit (inquit) exco emplaftrum fuper fpinas, & ea quz carni funtinfixa, & fuper verrucas con- 
trito,& extrahit eas : & füper ea quz funt vcclaui, & euellit, (cadem ex capite eiusremedia Diofcori- 
des przrícribit.) Dicunt etiam ficcum fi mifceatur cum oleo, capillos reuocare in manantibus capitis 
vlcetibus. Etalibi, Caput lacertz recens amputatum cum ariftolochia longa & radice canna & 
bulbonarciffi , mirabiliter extrahit fpinas, haftulas , fagittas & partes vitri, fi forma emplaftriadmo- 
ueatur. Lacerta fi diuul(a admoueatur, i&tis à fcorpione leuamenturm przftat, Diofcor. & Auicen- 
nainfaambras. Prodeftadi&us fcorpionum etiam lacerta diuul(a, Plinius: iter ftellio in oleo pu- 
trefactus, vcin eiushiftoria dicemus. Lacerta exíe&a adpofita clauorum intra triduum perfeueran- 
tiam tollit, Marcellus. Panos aperitlacerta diuifa adpofita, item cinis eius, Plinius & Marcellus. Vr 
fponte 


. 


DeLacerto. G. LibIl. i7 


fponte dens excidat, Lacertam agreftem atcfactam , diffe&tam, contritarflé; reponc , cum dentem 
circummundauerisimponito, & pauló poftattrahito; quoniam fequetur, Galenus Eupor. 2.12. La- 
certz trita: coCteeve frontiillitz , epiphoras fedant , fiue per fe, fiue cum polline, fiue cum thure,fic & 
folatis profünt, Viuasquoq; cremare& cinere carum cum melle Cretico inungi caligines, vtiliffi- 
mum eft, Plinius: Videin Lacerta viridi. Lacertiinuererati in os pendentium addito fale,contufi,ab 
i&ulzasaures fanant: cfficaciffime autem ferrugineas maculas habentes, lineis etiam per caudam 
diftin&i, Plinius. Oleum delacertisfitvel ex communibus iftis qua per domos noftras & parietes 
verantur, velex viridibus, vtrunq; autem alij ex viuis lacertis parant;alij ex mortuis & exenteratis,ne 
ftercoraolco innatent,Brafauolus. Vide plurain viridibus lacertis G. deoleo cum eis facto. Lacer- 


* 


10 tas pauxillas venatus mundo oleo cliquato, atq; ita in aurem demittito : & vermes fi in aure fuerint, 


interficies,Galenus Euporift.2.4.Vix eft fcrió complecti quzdam, non omittenda tamen, quia funt 
prodita: Ramiciinfantium lacerta mederi iubent: Marem hanc prehendi. id intelligi , & quod fub 
caudavnam cauernam habeat. Idagendum vt per aurum,aut argentum , aut oftrüm mordeat viti- 
um. Tumincalicenouoilligatur,& infumo ponitur. Lacettx quoqj, vt docuimus,combullz,cum 
radice recentis harundinis, quz vt vnà cremari poflit, minutatim findenda eft ,itamytteo oleo per- 
mixto cineres capillorum defluuia continent: ( Efficacius virides lacertz omnia eadem praíftant:) 
Etiamnum vtilius admixto fale, & adipe vrfino,& cepatufa, Quidam denas viridesin decem fexta. 
rijsolei veteris difcoquunt,contenti femelin menfe vngere, Plinius. Delacerta Martenfi vfta adlo- 
cum glabrum pilis explendum: ded; lacerta piffina víta ad aciem oculorum acuendam, fcribemus 


20 infrainter Lacertasdiuerfas. Arnoldusde Villanoua lacertos virides miícet medicamentis quibuf- 


dam pilos regencrantibus. ^ 

4 Varices ne nafcantur: lacertz fanguinecrura puero ieiunus illine, in totum carebit hac foe- Ex Jfén- 
ditate, Marcellus : Vel vt Plinius, lacerta fanguine pueris crura iciunisàieiunioillinuntur.. Lacerta guine. 
iecuraut fanguis in lanulaadplicitus,clauorum intra triduum perfeuerantiam tollit, Marcellus. Ver- 
rucasomnium generum fanat caputlacertz vel fanguis , vel cinistotius, Plinius. Verrucam poterit 
fanguis curare lacertz ; Serenus. Sanguis gnari (aliás re/ ) & lacerti , confortar vifüm , Auicenna. 
Vrinafaambras (id cftlacertz, (ed appatetlocum effe corruptum,autinterpretem, cum nulla ouipa- 
rorum vrina fit) & (anguisipfius mire iuuantrupturam infantium, cum infidentin decoctione cius, 
& quandog; mifcetur vrinz fanguinive eiusaliquid mofchi, & immitticur virgz infantis, quod qui- 


3o dem fummum eft rupturz remedium. € Dentes fcarificant & offibus lacertz efropte luna plena Ex capi- 


exemptis, itaneterramattingant, Plinius. Lacertazcaputintritum &zappofitum, aculeos & omnia 7e. 
corporiinfixa extrahit. vatos,formicantes verrucas, & penfiles (quasacrochordonas vocant) tollit, 
Diofcorides: & clauos, vtaddit Galenus de fim plic. rr. 6. reliqua fimiliter habet vt Diofcorides. Si 

ftitps aliqua inhaferit , capitalacertarum contufa impofitad; profünt, aut ipfa lacerta per medium 

fcila & appofita, Marcellus. V erucasomnium generum fanat caput lacerta, Plinius. € Lacertz ce- Ex cere- 
rebrum íuffufionibus prodeft, Idem. € Cor lacertx combuftum aur mixtum cum amurca, im pofi- 5ro. 

tum membrotorporem infertadeó vrferrum non fentiat, Arnoldusde Villanoua: fed hac Rafis & £x corde. 
Pliniusde corio lacertz, id eftcrocodili fcribunt: Videin Crocodilo G. 4 Laccrixiccurexefisden- Ex iecore, 
tibusimpofitum dolorcsfinit, Diofcorides: finire aliqui fcripferunt , Galenus. Dicitur hepar eius 


40 fedare dolorem molatisdentis, Auicenna.| Cauisdentibus inditumiecur lacertarum aridum, dolo- 


resdentium fanat;Plinius. Lacertz iecurautfanguisinlana adplicitus,clanorum intra triduum per- 
feuerantiam tollit. 

€ Laceriiftercus vulnera purgare, &adurere, apud Celfüm legimus : quzrendum autem an Ex fferco- 
delacerti fimpliciter fimo intelligendum fit;an terreftris potius: an eadem vtriuíq; facultas fir, quod 7e. 
magis videtur. video enim muka ( vt in fequentibus patebit) lacerti fimo fimpliciterattribui, quz alij 
decrocodilea, id eftterreftris crocodili fimo priuatim fcripferunt. Stercus ftellienis & lacerti & cro- 
codili, vtile eftalbugini oculi, Auicenna. «4/2 (infcriptio habet,ParZuz, id eft lacertus) naturz eff 
fimilisvre/feuftellioni, & ftercuscius confertalbugini & pruritui, & acuit vifum, Idem. E: alibi,fter- 
cus guarilfeuvrel panno (maculis à Sole) & lentiginibus mederi fcribit: & idem contritum eradicare 
verrucas: ac fimile efle ftercori lacerti. valere enimad albuginem oculi. Stercus lacertz illitum pro- 
deftad oculorum albugines , Galenus Eupor.1. 43.& decompof. medic. 4.8. Mifceturetiam cum. 
alijs quibufdam ad albugines oculorum, in libro Secretorum qui Galeno adícribitur. Ad vlcera 
oculorum & albugines : Exftercore lacertafaciens collyrium cum aqua vnge, Galenus Euporift. 2. 
99. Arnoldus de Villanova ftercus lacertz abiecto nigro in farina fübacta decoqui iubetinfurno 
velalibi. tum adde (inquit) aqux nitri Ícrupulum, fpuma maris drachmam. & fimul in fucco cheli- 
donij velalio conueniente coquito,tum exiccata vfuireferua ad pannum oculorum. veladde parum 
farcocollz, & in oculo pone. remouet enim pannum & omnem oculorum tunicam füpernatam, 
quod ipfeexpertus (um. Hieroclesmedicamento cuidam , quod equo ad ftranguriam infunditur, 
Ítercus lacerta (xógpov aaw22«) adijcit. : - 2 nk 

€ Lacerae venenum cfle negant, Mich. Herus.. Salamandre venenum expugnatur ijdem 


" 


j:$..— De Quadrup. Ouiparis 


remedijs, quorum vfus eft àcantharidum potu, autlacertain cibo fumpta, Plinius: quanquam non 
prorfusijfdern verbis. locus enim corruptus eft apud Plinium. Species lacertorum ( vthabet Aui- 
cenna 4. 6. 2.. 6. quod de lacertisinfcribitur) eft falamandta, aut in ipfa eft fimilitudo naturz eius: & 
quzci fimilia funt , interimunt. & accidunt ei qui fumpferit carnem eius, apofterra ( inflammatio ) 
lingua & pruritus,& dolor capitis, S& aduftio,& caligo oculorum. Sicaffe&to in potu dare oportet (e- 
famum,& xyloceratia nabati, & fachar, xquis portionibus mixta, cum butyro co&to bubulo. Dan- 
dum etiam in potülac dulce, & inunctione oleialicuius balneoá; vtendum. Hxcille. mox autem in 
fequenti capite alia contra falamandram fümptam remedia pra:ícribit, quam lacertorum fpeciem 
facit: vndeconijcio initium capitis hic recitati , corruptum effe , intelligi oportere genus aliquod 


lacerti falamandrz fimile, fepticum & adurens ,ideoá; duleibus & lenibusauxilijseioccurrendum. ro 


Caro lacertz inflammatlinguam, infert pruritum,&c. (vt Auicenna,) Arnoldusin libro de venenis. 
Ermox,Ouaautem ip(ius necant, fecundumfilium patriarchaznifi ftatim fabueniatur cum ftercore 
falconis & vino puro: pofteacum vomitu nucis vomica: Sed hc Auicenna 4.6.5.18. non de lacerti, 
fed dealbarbe,id eftchamzleontis ouisfcribit. € Cerebrum lacertz veneficium(philtrum veneno- 
fum)eft,quod mentem mutat potius,quàm ad amandü mulierem,quzid dederit,cogat, Cardanus. 


De smor[n 4 Stellio & lacettacum mordet (mordent, Albertus,) dimittit (dimittunt, Albertus) in loco füi 


[77/5 


Defyna- 
Hym. 


morfus denresparuos,fubtiles,nigros,pilorum inftar: & non ceffat locus dolere & prurire,donecau- 
ferantür cumferra, aut cucullo ( cultello, Albertus )tranfeunte fuper eos, & affümat eos, & colligat 
eos: quare fedatur dolor. Et quandogj extrahit dentes eius oleum, & cinis: (fricerurlocus oleo & ci- 


nere donec egrediantur dentes: deinde exijídem commixtis emplaftrum imponatur, Rafis.) dein- 2c 


de fügaturlocus,& ponatur in aqua calida Et didum eft quod altaraxacon in cibo (amptum, viiliffi- 
mumeftad morfumeius. Quod fi doloraugeatur, detur in potu theriaca rutelze, Auicen. 4. 7. 1.18. 
& Rafis tractatu 8, 
H. 

4. Lacettam & lacertum idemgenus effe confpicor, vt eftapud Gracos quoq; faürosatq; (aü- 
ra, Hermolaus. Nam adlacertas captandas tempeftates non funt idoneze, Cicero ad Atticum lib. a. 
Reperitur & neutrogenere, vt apud Adtium Atreo, Concoquit partem vapore, flammam tribuit ve- 
rubuslacertainfocos. Lacertusanimaldictum, vt placet grammaticis, quod pedes habeat ad fimi- 
litudinem noftrorum lacertorum, hoceft noftrarum manuum & pedum. Zaies penacuitur. nam 
nominain e« quein penultima diphthongum habent,penanfle&untur. Excipe gajdpa; caen ien. 
€ Xie herba quadam, & lacertaanimal, Hefychius & Varinus. A/92£ Graccam vocem, (quam 
egonuíquam adhucreperi,) & Germanicam 2fpboy| Gelenius in Lexico fymphono e regione po- 
nit.item Grzcam x&ros, (qux tamen fcincum potius feu crocodilum terreftrem fignificat,) & llly- 
ricam gesffier. Xii» a. , lacerta, Hefychius & Varinus. 

€ Epitheta. Picfzqualentiatergalacerti, Vergilius Geor. Parma Lacerta, Ouidius j. Metam. Xaz- 
pos &eic, Philes. 


3o 


Debomo- Lacertusinhomine diciturbrachium3 cubito ad manus vertebram, quz carpus vocatur. A- 


nymis. 


fpexiffe lacertos fuos diciturillachrymansá; dixiffe,&c. Cicero de fenect. O pe&ora,Ó terga, lacer- 
torum tori, Idem 2. Tufc. 4d4ucfis fumant fretacvgp[a lacertis, Verg. 5. /Eneid.. Hinclacertofüs,robu- 
ftus ac validis lacertis apud Columellam, Ciceronem, Ouidium. Recentiores quidam lacertospro 
mufculis dicunt,nefcio quàm re&té. — € Lacerta videtur & vafisgenuseffeapud lurifperitos,ficut & 
apud Grz:cos faura,cuiusin palma meminit Hippocrates, Hermolaus: quafi fcriptum aliquod Hip- 
pocratis Palmainfcribatur,quale ego nullum reperio. Quare vel Hermolaus errauit, vellibrarius,le- 
gendumá;,quod épalmafieri meminit Hippocrates. Eft autem locus Hippocratisin libro de articu- 
liscirca finem, EuG4o voi JS Erevucas x) ed capo ev T. Qowbusy zrXecoudas. hoc eft, Moderate etiam 
articulos luxatosreponuntqua fautz vocantur ex palmis contexi folitz. Ego faurasintelligo , non 
vafa, fed funiculos ex palmis contextos. hi cum refoluuntur, ( vt quiuis funiculi) aperiuntur , vt digi- 
tusimmitti poffit ,tum in contrariam partem retorti , arctius clauduntur, vt pereos digitus trahi & 
extendi poffit : moderate fcilicec: qux enim fic contexta funt facilé extenduntur , nec multum reni- 
tuntur, nec duritie fua ledunt: quod conuenit, cum nulla vi in his articulis extendendis opus fit. Vo- 
cat autem Hippocrates moderatam repofitionem , quando opera duorum neceffaria non eft, vt 
inprzcedentiillicmodo: fed vniustantum fufficit. Quod fi re&é e«Zea fcribitur, vt noftri codices 
habent & Hermolauslegit, idem fané fignificabunt & ift voces, Gies, 0zieg., eyes: Grammatici in- 
terpretantur vinculum contextum, ( nimirum é viminibus , aut corticibus arborum.) Xeeg enim 
catenam fonat, aut contextum quid e funiculis, aut fparto , aut cannibi , alive materia, vt Varinus 
fcribit. Xxeg, duis zrNevros, ldem. Zea, zeuriv Ipitymapias Ca vds vaucir, Idem : contextum ni- 
mirum illud é viminibus, cui remus inferitur: malim oxyronum oie... Eft & cíovz vas, inquo far & 
legumina reponuntur, Erymologus : qux vox apud Aetium vltimam acuit, nam libro quarto 
capite decimo tertio: Sisiafis, (Zieaate, aliás eweiaets : aliqui non rede fyriafin fcribunt) inflamma- 
tio cft. partium cerebri & membranarum cius, infantibus contingens, víque ad concauitatem finci- 

pius 


40 


jo 


IO 


 matisinfiftat)non negaucrim. Xewela, corruptio fegerum,iaculum,venabulum, Vide Theocritum Eaupía. 
inPharma. XeveiiCey, (cgetes deftruere,iaculari;ferire, Zewpoadtsfimilelacertz. Xaeupamri,zroi- & cauej- 
xiv, ideft varia, Hefych. nimirumà varietate colorislacertorum. € Zavpozyp parshaftz , de qua &eu. 
alijaliterdocent.Haftz poftremum quod ferreum elt, vocatur (auroter: quanquam eo nomine finc Xiawpa- 
qui intelligantlocum item in quo reponaturhafta, Caliüs. Hafta finis (manibus proximior, fpicu- «p. 


zo 


39 


DelLacertoH.a.b.cLib.] — 3 


pitis& oculorum: fic dicta, quoniam eic Grzcé vas concauum ( eua xoi*xoy) dicitur , quo femina 
afferuantur.. Apud eundem libro primo in quercu cipg; legimus, pro foffis fubterraneis, in quibus 
agricola tanquam in hotreis frumentum autalios fru&tus per hyemem adferuant,quz Latine etiam 
firiappellantur Curtiolib.7.& Columellz ac Varroni. Noftri rapa praecipue in huiufmodi foffis 
conferuant. Xi ipiz, o doctos. x2] aipoi pny LaL TW, C4 ois x rouler "m azipa m, Suidas : fed haec prater 
inftitutum. Ceterum omneshz voces cum contextum aliquid fignificant, fiue ad vinculi aut funi- 
culi fite ad vafisalicuius, vt fifci, calathi aut na(fze aucalterius figuram, Hebraicae originis videntur,à 
verbogar velgarar : quod ligare fignificat, vt 4/27 quoq; : vel quód ad ligandum apta fint, vt vincula: 
velquód ex viminibus alijfve inter fe connexis &£ contortis contexantur , vt eadem & vafa diuer(a. 
Hinc & illa qua fübijciam vocabula;orta mihi videntur: Zia pyetyty otowíor, od ar Adypairosyopya dv, 
35d eldte azrvgjds , Vatinus. Ziéeoutor, a-y[éiv eis 0 UY o. 54 e X Ta 7 Ex 22. ldem. Xaexp, ramus 
palma apud Lacones: & Xepoueiqns lorum, Idem. Palmatum fané tum folium ad vítilia vtiliffi- 
mumelt,tum funcs rudentesá; in /Egypto ex tunicis cius ne&untur, vt apud Theophraftum legi- 
tur. Saura igitur apud Hippocratengenus quoddam texti e tunicis aut corticibus palmae funiculi 
erit; (cui nihil cumtacertaanimali commune:) non autem vafis genus vt Hermolaus & Czlius puta- 
runt, quód idextendendo reponendod; articulo minus aptum foret: Lacertam veró apud Itirecon- 
fultos vafisgenus efle figura fic dicti (fortaffis quod quatuor pedibus in digitos tranfuerfo fitu for- 


looppofitus, Pollux r. 1c.) eue vocatur : pars media , ancyle: qux veró prominet ajy ux (id eft 
fpicalum vel mucro) & epidoratis & ftyrax. Et rurfus ro. 51. Hafta pars qua erigitur vel cui infiftit, («à 
48 dXegeros Itt udpor)) cator» dicitur, & ftyrax & ftyracion: ferrum veró prominens, Ay» aqui, 
"Pinidegiris. De ftyrace plura Caelius. Varinusaliam adfert originem, his verbis: Sauroter ferreum eft 
cauum & infine mucronatum cui inferta pofterior haftz pars, haftam terrx infixam , pali feu crucis 
(guup8) aut patibuli inftar, erigi facit: vt eeuparriip quafi ceupovrip 32 18 cxv?8 dictus videatur, (quod 
Euftathius quoq; tradit:) fed apud veteres capacmip nominatur, nempe in altero haftz fine extremü 
fpiculum ferreum. Apud Homerum autem /auroter vocatur etiam e (aoc: apud alios veró xpcoqoz 
quog; aut e5cQos: item ftyrax pars eadem quafi exezZ, a 9 (38? ) 9 Jua dX Goto dopo cias. Intelligo 
autem pofteriorem haftz partem qua: manibus tenetur,vel que mucroni oppofita eft, vbi hodie fim- 
pliciter circulusferreus hafteinferitat. "Oveiajes ( vtidem alibi habet) pats pofterior & fpiculo ha- 
Íta: oppofita, veluti cauda haílze , qua: & ftyrax & fauroter vocatur, & ^eíoqos & qo, Ovy£ appellatur. 
"Eye 4v agir Opf' Gi cav perTiiposeA aco, Miad. x. vbi Scholia.op02 ia? xpéoqe. fic enim vocatur 
ferrum e regione epidoratidisfitum. Xaupoczpo, «vis ques eumois ome eT XJ does, Exerc Tora 
Xaspoties.Koj bo TreeAgpéspa.e qv ivcvror elapeao voe, ayer] ev) GaU DG TUA ole. Tw Teac S. "H £uqoy 77 
di queo e, ürerioi xe NE ow e/o, Suidas. Xiawparmip fignificat eriam ftathmen, id eft perpendiculum 
(quod ineo quog; plumbum funiculo extremo addatur,vtferrum haftz)& cefflim(id eft cingulum 


4o varium velacu pictum , vc & lacerti color varijs punctis diftinguixur;) Helychius. Ziawpooi doeet, 


$9 


haftisqua fautotéras habent in epidoratide, Idem. XewpGeiée ye , C TE cowparaiipos Da.pd : fic ZE- 

, m7] 5 4 7. Y * , z T " 
fchylus,ézSoGe Dis &y*os, Helych. & Varinus. q XaweJaptidos onusjes » eu AS, Suidas. Zwtafa, 
T0 QA&ps 2o» owueioy, Varinus. Vexilligenusintelligo, lammeum quidem Latini grammaticige- 
nus veftimenti lutei coloris intetpretantur,quo amnicicbatur noua nupta boni ominis caufa,&c. 


€ Praxitelesftatuarius inter catera fecit & puberem ( Gyraldus legit, &s Apollinem puberem) (/45o/f 
(ubrepentilacertz cominus fagitta infidianrem,quem Sauro&tonon vocant, Plinius. Saurocfo- 
€ Eft & herbz nomen faura Plutoni facra, vt Nicander poeta docuitillo verfa: ZXadptzz ^5 os. 
xovg vera gré Qos Tryem1Ads : fortafleq; in eo verbo aut anagallidem intelligit, quippe quam Dio- aura 
Ícorides fauritiz (aliás gauritiz)à nonnullis dici prodat,& prophetz ny&eritin,quafi nocturno & füb- berba. 


terranco dicatam numini : aut ipfum finapi, quod ( vt Plinio placet )ab Athenienfibus faurion voca- 
tur : aut nafturtium quod ab Hippocrate fauridion quoq; dicitur, Hermolaus. Eralibi,Hippocrates 
nafturtium fauridion vocarjà finapis fimilitudinequod & faurion dicitur. Sauridion Hippocrati na- 
fturtium eft;à fimilitudinefigurz, Galenusin Gloffis & Varinus. V (urparur autem hzccvox ab Hip- 
pocratein libro de vlceribus. Xaweofn, herba quadam, Varinus & Hetych. Lacertus pifcis , quig. 
colias &c. Xajzcyautem pifcis Grxcorum non eftlacertus Latinorum. ' 


Lacertis fimilia (unt;autlacertorum generis multa ex ouiparis quadrupedibus,omnia nem- De api- 
peque oblongiore fui eorporis alueo ferpentesimitantur , effentque terpentes ablatis pedibus: vt zalibus 
ftellio, fcincus, falamandra, feps fiuelacerrachalcidica. Salamandra magnitudine cftlacertz, Sui- lacertisff- 
das. Stellioneslacerrarum figura fant, Plinius. Afcalabores (id eft ftellio) animalculum eft lacertz zsiibos. 


fimile, Suidas àAIdibanimalfiguralacerto fimileeft fed maius: VideinScincow/4. «/4lvrei (alias 
| D i | 


40 De Quadrup. O uiparis 


guaril) animal terreftre,lacerto fimile, And. Bellunenfis.Chamzleontis figura & magnitudo eratla- 
certi, nifi crura effent re&a & excelfiora, Plinius. Sunt & fauti Grzcis, vtlacerti Latinis inter pifces. 
Sauritz genus ferpentium, Varinus & Hefych. " 
Nomina 4 Sauros & Batrachos ftatuarij , natione Lacones, fecere templa Octauiz potticibus inclufa, 
propriaab Plinius. Cum Erymantum fluuium traieceris ad Sauri iugum , vt vocant , & Sauri monumentum 
hoc api- videbis, & Herculis templi radera. Diciturautem hic Saurus latro fuiffe, & viatores afllixiffe &ac- 
mali de-. colas , priufquam Herculi poenas dedit, Paufaniasin Eliacis; Saureas (erninomen apud Feftumle- 
femipta. gitur. Zara, gens Thraciz, Varinus & Hefych. Amazoncsnullis mazisaut delicijs , fed tenui & 
promifcuo vitu vtebanurr,vt inde videri poffent appellationem ducere: quod nec Euftathio difpli- 
cet,quoniam lacertis acteftudinibus, & id genus beftijsalerentar. Quamobrem etiam Sauromati- te 
das, (iue fautopatidas nuncupatas volunt, 2/9 «0 eaweas au'suctyw, ,0 601 yero yt). quanquam alij 
quód in Sauromatica Scythia aliquando habitauerint , dictas ira opinantur, quod Stephanus tradit. 
Sed & Euftathius Sauromatas Amazonum connubio infignes refert, Czlius. Sarmatz , Grzcis 
Sauromarz dicti, Scythiz populifunt,Plinius. Eerurfus , A Buge füper Mxotin Sauromatz tenent. 
In Creta fons eft ab aditu fpeluncz Idzz duodecim plurimum ftadia diftans , Sauri di&us, T heo- 
phraftus de hift. plant. 5.5. | A. 
Qj. Zadpao Aoiaorsugepis vywero, Innominatus apud Suidam in Xavex.: forte pro coquod cft 
expalluit, vt de viridilacerto intelligatur. 
c. Elianus rem miram de hocanimalitradit: Quidam videlicercomprehenfam lacertam, 
acoculis ftilo acuto orbatam ,in ollam fictilem nouam inclufit vtrinque pertufam paruis cauernis: 2.9. 
moxillita cera , addita herba quadam,cuius homen non indicauit: deinde gagate lapide annulo li- 
gatoferreo noucm fignis fignauit , quorum quotidie vnum delebat: poftnonum vero, reclufa olla, 
lacerta inuenta eftoculisreftituta.. Anulum nanqueillum aiebatoculis vtilem effe, Volaterranus. 
Lacertus. Videinfrain Lacerta viridi G. Lacertumaliqui fratrem Lombardorum vocant, vt bufonem Saler- 
Jfater — nitanorum:quodapud hospopulos mulieres aliquando hzc animalia in vtero geftare e vulgo qui- 
Lombar- damfabulentur. 


dorum € ;.In vrina virililacerta necata;vencrem eius quifecerit,cohibet. nam interamatoria effe ma- 
dius. gidicunt,Plinius. 
Superffi- Q j. Iacantata lacertis Vincula, Horatius Serm.1.8. de veneficis mulieribus. € Apollo Sauro&to- 


tiofa de. nos: vide (uperiusinterderiuata. Deosaliquoranimalium nominibus veteresappellarunt, vt Dia- js 
lacerti, namlupam,Solemlacertum, Porphyrius lib.4. deabftinendo ab animatis. 


DEVLXGIERTIOC VIR IDE 


Deuomi- DA CERTA maior quz & viridis dicitur , Grzcis cea. ae, &C XAopocewes apud recentiores; 

L2 Italisgex, Germanis gtüner foepoor, Vallefij Gyrünig vocant. Syluaticus & alij quidam ophioni- 
cum fiuc ophiomachum quoqj lacertum interpretantur , qug nomina à vincendis & impugnandis 
ferpentibus facta funt: ideod; & cicadz genus, & ichneumonem ophiomachum vocant. Sunr qui 
lacertam viridem & ftellionem confundant, vt vetus gloffographus Auicennz, & quidam et- 
iam ido atate. 'EtSyluaticus,Stellio (inquit) id eftlacerta Facetana: vel fecundumalios, lacer- 
ta viridis. 


jo- 


B. 


Defigura Viridi colorefunt, vnde & nominantur: precipué ramen, vt Georg. Agricola fcribit , verno 
corporis, tempore zítiuo nonnihil pallidi. Morbusregius cum virorc pallidus eft, qualesfüntlacerticum 
virore pallentes, Hippocr. lib. 3. de morbis. Maioresferé duplo funt, vt puto; communibuslacertis, 
rariapud nos: calidioribus locis frequentes, ruri fub dio & in pratis magis, non ctiam vt commu- 
ncs circa patietes reptant. — Plinius priuatim meminit lacerti viridis longo collo naícentis in 
fabulofis. 
| | D.la- 


t 


-— 


DeLaceryi.D.E.F.G.Lib.]l.— 4 


: D. - ; 

Italia magnas habet lacertas & virides.hocanimal natura & homini amicum eft,& ferpentibus 5y»pa- 
inimicum, Nam vbicung; profpicithomo, ibi congregantur lacertz , obliquato capite diu contem- 1»za/acer- 
planteshominis faciem. fi expuas,clambunt aliuam oreredditam : vidi & puerorum mictum exor- ££ buts 
bentes. Quin & puerorum manibus tra&tanturimpune;atq; etiam lzduntur,& admorz ori gaudent cu bo- 
faliuam lambere. Czterum fi compreheníz inter Íc committantur , dictu mirum quamin fcfe (eui- »ze có 
ant,necappetuntcommittentem. Siquisinagrisambulet per viam cauam, nunchinc, nuncillinc 4z/ip4- 
ftrepitu dimoti rubi admonenthominem, infuetus crederet ferpentem effe, vbi difpexeris lacerta £/ia cum 
funt, obliquato capite contemplantes donec confiftas:fi pergas,fequentes.. Rurfus aliud agentem /eezte. 


10 admonent. Diceres eas ludere vehementer; delectari hominis afpectu. Quodam die vidi pregran- Pugza la- 


dem & miré viridem in oftio caui decertantem cum ferpente. Primum mirabamur quid eflet rei. certz cune 
nam ferpens nobisnon erat confpicuus. Italusadmonebat in antro effe hoftem. pauló polt venit ad ferpezie. 
nos lacerta, velut oftendens fua vulnera acremedium flagitans: fe; tantum non tangi patiebatur. 
Quotiesautem reftabamus, reftabat & illa nos contemplans. Serpens alterum latus penétotum ero- 
ferat , & cx viridi rubrum fecerat, acruríus inantrum feabdiderar. Poftaliquot dies cum forté in- 
ambularemuspereundemlocum, ferpense fonte vicino biberat: erat enim arftus prodigio(us, adc 
vt nosquoqueaquz inopia periclitaremur. Commodum occurritex agrís puer natus annos trede- 
cimygeftans raftrum quo foenum demeffum conuerrunt agricola : hic fimul vt (erpentem vidit, prae 
zadlio exclamat, velutinfültans deprehenfo hoiti. Feritraftro, ferpens fe contrahit. ille non facit fe- 


£o riendi finem , donec contrito capite ferpens in longum porrigitur , quod non facit nifi moriens. Ad 


hzc, eius rurisagricolz pro comperto nobisaliud quiddam mirabile referebant. Agricole nonnun- 
quam feffi obdormiunt in agro: tum ferpentes interdum clanculum adrepentes in os patens dor- 
mientis conijciunt fefe, & in ftomachum fefe conuoluunt. Verum in hoc difcrimine non raró lacer- 
ta quamuis pufilla feruat hominem. nam vbi (enfit ferpentem infidiari , circuncuríat per collum & 
faciem hominis,necfinem facit doncc pruritu fcalptuá; vnguium excitetur. Porró qui expergifcitur 
confpe&ain propinquo lacerta, mox intelligit hoftem alicubi effe in infidijs ac circumfpiciens de- 
prehendit, Hzc omnia Ephorinus quidá apud Erafmumin Colloquio deamicitia. Atqui Matthz- 
olus Senenfis de lacertis minoribus fcribit, effeeas hominibeneuolas. Pliniuslacertas fimpliciter 
cum ferpentibuspugnareprodidit. Ophionicum Syluaticus (offionicum ipfe fcribit) lacertam in- 


30 terpretatur: alij ophiomachum, quod ferpentes impugnetac vincat: nifi ophionicus pro ophioma- 


chocorrupte fcribatur. 
E. 


Multicontra erucas, & malane putrefcant ,lacertz viridis pelle tangi cacumina arborum iu- Dev[z/a- 
bent, Plinius. Laceéttz viridisfzlle, (non peZe, vc Plinij codices habent) fi tangantur cacumina mali certorum 
non putrecit,Palladius. Vcfrü&us maliinarborenon computreícat , neg; ipfum eruca contingat, v/rzZiz. 
lacerü viridisfelle tancum illine, Anatolius in Geoponicis. 

! fF. 


Lacertis virentibus vefci in more Afriseft, Cxlius (ex D. Hieronymo.) De his qui lacertos De lacer- 


4o fimpliciter edunt, videfuprainlacerto F. Iíchiadicis prodeffe dicunt lacertam viridem in cibo, ab- 1e5eez- 


$o 


latis pedibus, interaneis,capite, Plinius. dibus. 
» 5. | 

Lacertavitidis profalamandrafübftitui poteft ad remedia, vt legitur in Antiballomenis ZEgi- Rezzedia 
netzadiun&tis. Solaris lacerta eadem poteft qux & viridis, Kiranides. Lacerta viridis cremara, ex lacerto 
carnialicui afpería, mutationem pennarumiin accipitre, qui ederit , accelerat, Albert. Demetrius viridi. 
Conftantinop.inlibro decuraaecipitrum, accipitri ad cibum obijcitlacertam viridem minutatim. | 
concifam,ne vnguibusretinere poffit. nam pes íanie lacerta lus contraheretur. Ecad eundem ef- 
fe&um vt pennz cito abijciantur, lacertam viridem in aqua decoqui iubet: tum in mortario con- 
tundi;affufag; aqua tepida accipitreminealauari. Adidemalius Grzcus fcriptor innominatus, tri- 
duo accipitriin cibo dari przcipitlacertos virides viuos , aut ficcatos in Sole & (uilla: afperíos carni. 
Ad comitiales prodeftlacerta viridis cum condimentis qua faftidium abftergeant, ablatis pedibus 
& capite, Plinius. Phthifin fentientibus vriliffimam effe tradunt lacertam viridem deco&tamin vi- yir; vel 
ni fextarijstribusad cyathum vnum, fingulis cochlearibus fümptis per dies ( continuos ) donec con- porius fa- 
ualeícant, Plinius. Lacerta viridis viua immiffa in vas fi&tile nouum, & cum vini fextarijs tribus de- pefiiufa 
coctaad cyathum vnum , incredibiliter phthifico prodeft, (iex vino eo maneiciunus bibat cochlea- quedam 
re vnum, Marcellus. I(chiadicis prodeffe dicunt lacertam viridem in cibo, ablatis pedibus , intera- 77 Ju;í; 
neis, capite, Plinius. Ecruríus,inlumborum dolorelacertz virides decifis pedibus & capitein cibo L;certi v- 
fumuntur. Idem hoctemedium fcinco etiam fiuecrocodilo terreftri, & ftellioni impliciter , & ftel- fé ad acu- 
lionitranfmarino fimiliter in cibo famptisattribuitur. € Lacertaspluriblis modisadoculorum re- /;ru; re- 
media affumunt. Alij enim viridem includunt nouo fictili, ac lapillos qui vocantur cinzdia qua & 5:45, ' 


iij 


. ] " r : Lo 
a. 49e Quadrup.O uiparis 
inguinum tumoribusadalligarifolent,nouem fingulosfignis ignantes,& fingulos detrahunt per di- 
es. Nonoemittuntlacertam, lapillos feruant ad oculorum dolores. Alijterram fübfternuntlacertze 
viridiexcxcatz, & vnàin vitreo vafeannulosincludunt éferro folido vel auro: cum recepifle vifum 
lacertam apparuetit per vitrum, emiffaeaannulis contra lippitudinem vtuntur. Alij capitis cinere - 
pro ftibioad (cabritas. Quidam viridemlongo collo in fabulofisna(centem comburunt, & incipi- 
entem epiphoram inungunt: item glaucomata. Muflelz etiam oculis punctu etutisaiunt vifum re- 
uerti,eademá; qua in lacertis & annulisfaciuntPlinius. Lacertam viridem exczcatá acu cupreain 
vas vicreum mittes , cum anulisaureis, argenteis ferreis , & ele&rinis, fi fuerint aut etiam cupreis. 
deinde vas gypfabis , aut claudes diligenteratque fignabis, & poft quintum vel (eptimum diem apc- 
ries, lacertamqQue fanis luminibus inuenies: quam viuam dimittes, anulis veró ad lippitudineu 11a » 
vtéris , ve non folum digito geftentur, fed etiam oculis crebrius adplicentur, ira vt perforamenenuli 
vias tranfmitratur. obíeruandum fané inprimis vt in loco nitido atq; herbido deponatur ampulla, Sz 
cum lacerta difceflerit, tum anuli colligantur. obferuandü etiam vt Luna vetere;id eft à Luna nona- 
decimain vicefimam quinram, die louis, Septembri menfe, capíatur lacerta, atq; ita remedium fiat, 
fcd abhomine maxime puroatq; cafto, Marcellus. (Vide füperius ex Volaterrano, in Lacerta fim- 
pliciter. C. Kiranides lib. fecundo idem hocremedium pauló aliter defcribit.) Etrurfus Marcel- 
lus, Lacerti ( inquit) viridis quem ceperis die Iouis , Luna verere , menfe Septembri, autetiam quo- 
cung; alio, oculos eruesacu cuprea, & intra bullam vcl lapinum aureum claudes;collod; fufpendes: 
quod remedium quandiu tecum habueris,oculos non dolcbis. lacertum fané eodem loco in quoce- 
eris dimittes. vel etiam fi fanguinem de oculis eiuslana munda exci pias, camd; phcenicio conuol- 26 
uas, colloá; füfpendas , vtéris efficaciffimo aduerfum oculorum dolorem remedio. Etin tertianis 
fiat poteftas experiendi ,an lacerta viridis adalligata viua ineo vafe quod capiat , profit, quo genere 
& recidiuas frequenter abiei affirmant, Plinius. In quartanis adalligari iubentlacerta viridis viua 
dextrum oculum effoflum mox cum capite fiio decifo, in pellicula caprina, Idem. Ecalibi, Proptet 
ftrumas exulcerataslacertus viridis adalligatur: poft dies triginta oportetaliumadalligari. A lienis 
dolorc liberat & lacerta viridis, viua in ollaante cubiculum dormitorij eius cui medetur (ufpenía, vt 
egrediens reuertensQj attingat manu, Plin. Ramices infantium lacertz viridi admotz dormienti 
Deoleoex busmor(uemendantur. Poftea harundiniadalligatz füfpenduntur in fumo: traduntá; patiter cum 
lacerti | eaexpirante fanari in&ntem ,Idem. € Oleum de lacertis fit velex communibus iftis qua per do- 
conficien- mosnoftras& parietes verfantur, velex viridibus, vtrung; autem lij cx viuis lacertis parant; alij ex 36 
de. mortuis & exenteratis , ne ftercora oleo innatent, Brafauolus. Lacertas viridesfeptenas in dimidia 
menfura ( inlibrisferé duabus) oleicommunis füffocato , atqueita per triduum infolato. hoc oleum 
guttam rofaccam, vt vocant,faciei illitu mirabiliter emendat, vt do&tiffimus medicus Georg. Picto- 
riusad nos fcripfit. Videtur autem excrementorum lacerti ratione pgtiffimum'hoc przíftare: quo» 
niam & fcinci (eu crocodili terreftris excrementa faciem dealbant , pur Si fractum 
(SAZouo.)in equo furfum verfus, qua vngula enafcitur, prorumpere contingat, id quod przduris 
veterinorum pedibus folet euenire:in primis oleum aceto dilutum in ellychnio receptum adhibebis. 
Siveró quantum fieri poteft dolor leniatur: medicamine quod lacertisconftat, erit vrendum. Hoc 
autem vnguine delibuta tota vngula fucerefcir, & augetur: ficque depulfüm fenfim adparens diru- 
ptionis vitium abigitur. Ratio medicamenti hzc eft: In fi&tile nouum terni conijciuntur olei (exta-*40 
rij, in quod laccrtz virides merguntur, & indito operculo tantifper coquuntur , dum in oleo crema- 
tz contabuerint, ( xavzeoxowfluoos. lego xo. voruxooou: ) dein officuliséarum exemptis , triti biruminis 
felibra, & liquid picis hemina cum adipis füilli veteris libris duabus adijciuntur. hzcomnia recte 
coquuntur , & cum poftulat vfus , vngula perungitur. hoc quantum maximé fieri poteft vngulam 
durat, firmioremá; animantis pedem przbet, Hieroclesin Hippiar. ox. Molliffima equorum vn- 
ula hocvno medicamine, quo potentiusnihileft, aflolent indurari: Lacertum viuum viridem in 
ollam nouam mittis, adijcies olci veterislibram , aluminis ( lego, bituminis ) ludaici felibram, cerae 
libram , abfinthij tunfi felibram , & decoquescum lacerto : Cum fuerit refolutum, calentia vniuerfa 
colabis, abie&tisd; offibus & purgamenris, liquatum medicamenin ollam remittes: & cum vngues 
indurare volueris, vngulam fubradis, & factum vnguentum in cannam viridem mittes, adhibitis jo 
carbonibus, propé feruens percannam inftillas vngulis: prouifürusne coronam tangas aut ranulas, 
fi his exceptis, in folo & in circuitu folidaturus vngulam confricabis. Memineris autem vngulas 
excrefcendo renouari, & ideo interpofitis diebus vel fingulis menfibus talis cura non deerit, per 
uam naturz emendatur infirmitas, Vegetius. Ad (uperciliapilofa: Lacertam viridem coque in 
oleo, & poftquam euulferis pilos, vnge locum , Galenus Euporifton 2.153. € Lacertz , vt docui- 
mus, combuftx,cum radice recentis harundinis, quz vtvnà cremari poffit, minutatim findenda eft, 
ita myrteo oleopermixto cineres capillorum defluuia continent, Efficacius virides lacertz omnia 
eadem przítant : EHamnum vtilius admixto fale, & adipe vrfino, & cepatuía. Quidam denas viri- 
desin decem fextarijs oleiveteris diícoquunt, contenti femel in menfe vngere, Plinius. Arnoldus 
: de Villanouaetiam lacertas virides medicamentis alijs pilos reuocantibus admifcet, Vidcinfrain 
Lacetto 


x 
C 


ES 


Ío 


De TUO diuerfis. Lib.II. 43 


Lacerto Martenfe, in capitede Lacertisdiuerfis. Lacertz viridis cinis cicatricesad colorem redu- ; 
cit, Plinius. 4 Offalacertz viridis profunt comitialibusnouo experimento. Colligiautem offa tali Mono 
modo debent: Imponaslacertam viridem adhuc viuam , captam , in aliquod vas claufim plenum ds 
optimofale. Salenim paucis diebuscarnem eius & inteftinaomniaconfamit, vt faciléiam offa col- d 
ligantur: qua tam ad comitialem profünt quàin vngula alces, quamuis & hzc eft magni momenti 
Chriftophorus Salueldenfis. conijcio autem fentire eum geftanda hzc offa pro amuleto. € Lacer Ex fan- 
viridis (anguisfubtritus ( fubtritos , aliás at7/705) & hominum & iumentorum pedes fublitus fanat guine, 
Plin. Clauospedum (clauellos & callos pedibus moleftos , Marcell.) lacerta viridis (anguis flocco 
impofirus (mire, Marcell.) fanat, Plinius. € Oculus lacertz viridisà quibufdam füperftitiofe , con- Ex ocz/;;, 
traquartanatn adalligatur: item oculi erui intra bullam auream inclufi contraoculorum dolores 
geftantur, velfaneuis déoculis phoenicio exceptus, vt fuperius di&um efl. & Contra ftrumas exul- £x core; 
Ceratas quidam corlacertz viridis inargenteo vaículo feruant; Plinius. Contra omnes ftrumas & 
foeminis 8 maribus vtiliflimum eft, fi cor lacertz viridis lupino argenteo claufüm in collo füfpen- 
fum femperhabeant, Marcellus. $ Clauospedum fanariecurlacertz viridis velfan guisfloccoim- Ex £ecor& 
pofitus, Plinius & Kiranides, qui hoc defolarilacerta fcribit. Ex lacertz viridisiecore phyla&erium 
füperfttiofum Marcellus Empiricus prafcribir. 

-.. €Pilosin palpebrisincommodoseuulíos rena(ci non patitur fel lacertz viridis in vino albo So- Ex fite. 
lecoctum ad craffitudinemmellisinzreo vafejPlin. | Lacertz viridisfel mifce cum vino albo quan- 

tum (üfficereexiftimauetis , & mitteinvaszreum , pofitumá; ad Solem tandiu agita donec craffitu- " 


bus. 


1o dinem mellis habeat ;atq; exeo loca pilorum vulforum vngue, Marcellus. Fellacertz folaris (hanc 


3o 


enim eadem pofle quz viridisait ) in vino putrefattum per dies 4c. fub dio ad Solem in diebus cani- 
cularibus;pilos palpebrarum extirpat,Kiranides. 
4. Epitheta. Sew virides rubum Dimouére lacerte , Hosat. 1. Carm. Nanc virides etiam occultant 
Jineta lacertos, Verg. 2. /Egl. Sed pra:ftat viridem lacertum dici afferere periphraftice potius loco 
vnius fübftantiui,ad differentiam lacerti communis fiue minoris , quàm epitheticé. 
Sauritengemmam in ventre viridis lacerti harundine diflecti tradunt inueniri, Plinius. Saurites 
e. Puluislacertz viridis &fipathum acutum aperiunt feras & alia multa preftant, Obícur. gemma. 


DE LACERTIS DIVERSIS. 
3 [s] 


Gv AR 1 1 (velpotius V  Et,vt Bellunenfislegit)eft maxima figurarum a/eua[gon & famambras Guaril 
(Bellunenfis vertit, exlacertis velliguris;) longa cauda, paruo capite, & non eftlacertus. Lacertus velare], 
enim aut nunquam aut raró reperitur przterquam ruri: & caput & corpus cius diuerfa fant z/uaril, 
fed forté proximuseft ei facultatibus fuis. Fimo eius ephelides & lentigines abolentur, &c. (vtícripfi 
inLacerto G.) Àuicenna. ; ] 

Siquis maleficijs capillos perdiderit, hac eosad priftinam rationem forma reparabit: fi L A- £acertgs 
CERTVM faifüum MAR TENSEM cum fuo capite, & lanz párpurez optiméin conchylio tin&tze Marzez- 


49 duasligulas, & chartam cubiralis menfurz feparatim comburat,cineremás permifceat,conteratque fs. 


$o 


cum oleo cedríno paulatim adiecto , vccratfitudinem velut glutinisfaciat: eoque medicamine gla- 
brum locum perfricet, ita vt prius diu linteo afperiore detergeat, Marcel. Lacerta viridi vítaetiam 
vtunturad capillorum defluuia, vt fupra fcriptum eft. 

LacERTAS PrssiNNAsquzinfegerbus morantur, quas Grzci raras vocant, combu- Lacerte 
rito,& ad tenuiffimum puluerem redigito: atque ex co cum vino aut melleoptimo caligantes oculos Pizza. 
inunge,valde proderit, Marcellus. 

Stellio,ideft L AcE R TA. F ACET AN A; fecundum alios Lacerta viridis, Syluaticus. Srelio e 

Quidam examicis noftris fide dignis , narrauit mihi vifas fibi in Prouincia (regione Galliz,) Lacerza 
& Hifpania aliquando L A cE n T ^scacraffitudine, qua crus humanum fübgenueft, non admodü Facetaza. 
longas, qua:cauaterrz incolerent, & homines aliafque animantes prtereuntes fublimi faltu im- DeLacer- 

eterent, ita vt aliquando vno i&u toram hominis maxillam refecarent, Albertus. € Ipfc etiam in z/. zza- 

illaItaliz fiue Galliz cifalpinz regione quam Pedezz sonis vocant, permagnos lacertos in monti- g// 
bus reperiri audiui, catulorum canis circiter magnitudine, quorum excremepya ab incolis colli- Ga/Z«. 
gantur: quód ramenita fe habere nondum affero , donec fide dignior aliquis li accedat. — 4 In Zzalis. 
quadam Libyz parte in Mauritania lacertos bicubitales reperiri dicunt , Strabo lib.z7. € Exfortu- Libye. 
natis infulis vna Capraria appellatur, grandibus ( enormibus) lacertis referta, Plinius & Solinus. Caprarie 

In Diofcoridis infula prope Arabiam thuriferam lacertx permagnz funt, quarumcarnes infu- 2w/se. 
lani edunt, pinguedinem veróliquant& pro oleo vtuntur, Arrianus. € In Arabialacerti ad duo- Divfcori- 
ruin cubitorum magnitudinem accedunt, ZElianus. Lacerti Arabiz cubitales: inIndiz veró Nyfa distn[ale. 
znonte vigintiquatuor in longitudine pedum, colore fului, aut punicci, aut pod Plinius. Poly- z4rabie, 

iiij 


"T ; —M 
44 — De Quadrup. Ouiparis 
cletus maximosait lacertos in India , rum valde vario colore na(ci: vt pellis floridis quibufdam pi- 
&utis maximé diftin&a , & ad tactum mollis & tenera fit, ZElianus. € Lacertus Lutetizin palatio 
oaboculatisteftibus, hominis fere craffitie : proceritate ctiam pauló infra hominem. 
hunealiquiaiunt deprehenfum in carceribus quibu (dam, vbicaptiuos infeftárit, mordendo aut fü- 
gendotibiaseorum : & aliquidea dere memorari abijs qui Chronica Gallica fcripferint. Spe&atur 
& alius fimilis, vc ferunt, eadem in vrbe, fed pauló minor, in zdediuo Antoniofacra. Ex /Ethiopiz 
infulis iuperà regibus Lufitaniz occupatis, Romam iuffu cardinalis Vlyxiponenfis lacerta extincta 
circiter oétonüm cubitorum longitudineaduedta e(t: orís veró hiatu, quo foliduminfantem deuo- 
ratet ,actholo diuz genetricis ad portam Flumentanam , miraculi gratia füfpenía nunc cernitur, 


Latetia. 
pendet;vt audi 


Volateranus. 1e 
Peferpen- 4 In prouincia Caraiam, Tartarorum regi (ubiecta, nafcuntur ferpentes maximi;quorum qui- 


tibus qui- damin longitudine continent decem paffus, & in complexu craffitudinis decern palmos, ( dodran- 
bsfdazm ves.) Horurmnaliqui prioribuscarent pedibus, quorum loco vngulas habentinftar vngularum leonis 
Bomani autfalconis. Caputipforum magnum eft, & oculi pragrandes, vt duorum panum adazquent quan- 
bus quiin vitatem. Os &ri&tum habenttamamplum, vthominem deglutiré valeant. dentes quoq; magni & 
prouincia acerrimirictuiilli tam horreadonon de(ünt, Nulluscerté homo, necvllum animal, ferpentesillos 
Caraiam (ineterrore afpexerit, nedum adiuerit. Capiuntur veró huncin modum. Solet is ferpensinterdiu 
reperian- latitare in cauernis fübterraneis, aut alijs montium petrarümve fpecubus. nocte veró egreditur paf- 
t." — fimcircumiens, & potiffimum aliorum animalium luftranslatibula, quzrens quod dcuoret. Neque 
enim vllum beftíarum genus metuit , fcd magnas ac paruas deuorat, leones etiam & vríos: & vbi 2e 
venirem faturauetit, redit ad peluncamfuam. Caterum cum terra illaadmodum fit fabulofa , mi- 
rum eft quantam foueam corporis fui pondere inatenam imprimar: putares dolium aliquod vino 
plenum per fabulum volutatum. Venatoresitag; beluz infidiantes, interdiu figunt multos palosin 
fabulum, fortes,& acuto ferroin füpetiorc extremitate denratos. hos (abulo tegunt, neà ferpente vi- 
deri poffint: multosá; paffim terta: infigunt,przíertim vbiin vicino norint belluam latitare.Et quan- 
do nocte folito more progreditur, vt eícam fibi querat, & molem corporis fui per cedentem arenam 
reptando & trahendo mouet,fit aliquando; vt pe&usin latentem fudem ferro acuminatam violen- 
ter intrudat ,& feipfum interficiat, aurgrauilzfione faucier: & à cw venatoresaccurrentes 
belluam interficiunt, fi adhuc viuit, & fel extrahunt, quod magno'vendunt pretio. Miréenim me- 
dendo pollet. quód fi quisa rabido cane morfus, vel vnius denarij pondus inde biberit, ftatim fana- 3e 
tur: Ecmulierin parga laborans, fi quantulumcung; indeguílàrit, mox partuexoneratur. Hamor- 
rhoides etiam aut fici anus inde perundti, intra paucos dies fanantur. Porró carnes huius ferpentis 
vendunt: nam libentereavefcuntur homines, M. Paulus Venetus. 

Extra Fortunatas infulas viginti feptem dierum nauigatione Americus Vefpucius occiden- 
(üsniauigàndo ad regionem quandam peruenit, vbi reperit anthropophagos: vnderur- 
America, (us iuxtaidem littus progreffusintra paucos dies adalios populos peruenit , qui in cibo vtütur anima- 
pedes ba-- liquodam affo : quod erat (inquit) demptisalis quibus carebat ferpenti fimillimum,tamá; brutum ac 
bentibus. ferum apparcbat, vc eius non modicum miraremur feritatem. Progrefli deindelongius per cadem 

tentoria, plurimos huiufcemodi ferpentes viuos inuenimus, qui ligatis pedibus, ora quog; funibus 

ligatane aperire poffent, habebant, ita vt canes aut aliz fera nemordercqueantimpedirifolent. À- 40. 
fpcctum quidem tam ferum cadem prz fe ferunt animalia, vtnosillavenenofa putantes netangere 
quidem auderemus. Capreolos magnitudine, feíquibrachium longitudine zquant. Pedes longos 
matetialesá; (craffos) multum ac fortibus vngulis armatos,nec non & difcolorem pellem diuerfiffi- 
mam habent,roftrumá; ac faciem vcti ferpentis geftant, à quorum naribus víg;ad extremam cau- 
dam fetaquzdam pertergum fic protenditur,vtanimaliailla veros ferpentes effe iudicaremus,& ni- 
hilominuscisgens pradicta vefcitur,Hacille. 

In CalechutoIndiz orientalis animalia funt ferpentibus fimilia, fcilicet ore, oculis, cauda 
ilis, aprorum magnitudine, aliquanto ctiam vaftiore capite, fed pedes habent 
pentibus. quatuot; venenoquecarent, ( moríu tantum noxij ,quaternorum cubitorum longitudine in palu- 
quadri. ftribus locis nafcentes, maximis füibus non ab(imiles, Ludouicus Rom. Nauigationis fuz 5.22.) jo 
pediboo. Aliahisfimiliaeduntin Hifpaniola infula occidentalis Indiz vocata Z/yuaza , ( Htgoanam vocari ait 
Hywama  Scaliger)dorfo fpinofa (capite criftato;Scaliger) aphonafeuabíg; voce,quatuor pedibus,lacertarum 
fett Higo4-cauda , dentibus a tiffimis, cuniculis maiora, ccu leporum magnitudine, in arboribus, terra &z 
H4, aquisabíque difcrimine degentia, famis ad multos dics patientia , pelle coloribus varijs diftin&ta ac 

leui, vt ferpentibus exteris: venter fupremus qualis auibus eft, fed ampliffimus à mento ad peus. 

Bardsti. Sunt & quosvocant B 4& DA TOS à phaleratorum equorum (imilitudine, iucundi guftu , magni- 

" tudine cuniculi , colorealbo 8& cinereo diftin&to, in rerrz foueis, quas pedibus excauant, habitare 

folent, & ipfi quatuor pedibus, anguina pelle & cauda. fert hos India occidentalis iuxta eandem in- 
fülam, Cardanus. 


€ Salamandra afperior & (cabra magis eft quàn LACERTA. VENENATA, Actius.atqui 
Hermo- 


De fer- 
pentibus. tem feré ver 


De Cale- 
cwtifér- przlonga,ab(que p 


Lacerta 
venenata 


* 


DelacerasdiuerfisLib[ll — 4 


Hermolaus in Corollario aliter hunc locum interpretatur: Similis (inquic) afcalabotz falamandra" 
eft Actio lacerta venenatia , hoceft pharmacitide velocior. Nicander in Alexipharmacis candem 
facit fjlamandram &lacertamQeguaxdw. ——— - 

$ DeLACERTARVM genere eft & alia quadam beftiola parua, fimilislacettz, fed caudam 
babetnigram,quzarancis fylueftribus vefcitur, Albertus. 

. $ Srellio vulgo LaAcERTA vERMICVLARISruflicé , inuenitur in foraminibus vete- Lacer; 
rum zdificiorum, in quibus aranei quoque verfari folent, Niphus. Sed de (tellione priuatim age- verzzicu- 
mus infra. 4 
€ ATAKO'NI vulgoà Grecis hodie nominatiaudio, lacertz genus paruum, argenteo colo- 
1a refplendido, in ficcis & apricislocisagens. Videturautem mihi hoc quoque animal nonaliud effe 
quam ftellio. "RUE 

ÀDARE genus lacertz, Syluaticus. care. 

ScEN,ideíllacertz rubez, Idem : profcinco fortaffis € mari rubro. cez. 

SENABR Asidemeltquod lacerta vel ftellio qui in hortis reperitur , Andreas Bellunenfis. 5274574. 
Samabras Auicennz,vel faambras, non ftellio fed lacertus eft;vt nos obferuauimus. 

$ ZHNI'KH, animal quadrupes lacertz fimile: & animal multipes afellis domefticis non Et; 
diffimile, Hefychius. 
q 'E AETO X animalinter fruticesnafcens lacertis fimile , vt Ariftarchus interpretatur apud EAaás, 
Varinum:alijglirem, alij vermis genusinterpretantur, &c. vt docui in Glire «4. 
Xo $QLACERTA SOLARIS,caves 3ucui , dicta fortaffis fuerit quód Solis calore delectetur, Lacerza 
cid; fecxponeregaudeat. Kiranideslacerta tria genera facit, heliacam omnibus notam, vtinquit: felaras. 
Lii id eft team, ( chalcidem nimirumaliás di&am , de quaabinitio huius libri fcripfimus ) & 

chloràn, ideft viridem. € Lacertafolaris eadem poteft quz & viridis, Kiranides. Iecureiusem- 
plaftri modoimpofitum clauos fanat: ( quod Plinius de lacerta viridi iecore fcribit.) fel in vino pü- 
trefa&tum per dies 4c. füb dio ad Solem in diebus canicularibus, pilos palpebrarum extirpat, (vel, vt 
alij de lacerta viridi felle, euulfos renafci non patitur) Idem Kiranides, qui & alia quzdam nimis 
fuperititiofa de hac lacerta (cribit, quz repetere ex eononlibet. $ Lacerta tolaris vbi per ternpus he- 
betem vifum habuit, per conuerfionem ad Solem oculos ruríus leuat , dum in latibuload Orientem 
conuerío feipfam apprimit , & ieiuna (c ad Orientem conuertit, Epiphanius in Sampfzis hereticis, 
3o quoshiícelacertis comparat. nam Sampfzietiam vox;inquit fi interpreteris,folares fonat.Coniece- 
rim ego folareslacertos non alios effe quàm vulgares noftros patuos. 

— V InSarmatia regio aut Rutenorum, aut Rutenis proximaeft , Samogithia. Inea Lacerti fe £cerz; 
quipede maiores,crafli;nigti : quosincolz pro laribus coluntfamiliaribus, fi quid accidit finiftri,mi- 545507;- 
nustecté cultum numen fufpicantur ,aut dezerioribus, partioribusd; acceprum epulis. Itaq; curant z/5. 
cum operaattentiore : qua fefe ad res fecundiores exiftimant exoraturos, Iul. Scaliger de Subril. ad 
Cardanum. 

€ Dub). Afticanilacerti fpecicseft. Binos excedit pedes longitudine. Quaternum digitorum 4/7. 
craffitudo. In Libyz defettis viuitlocis. Potus ei nullus. Quin aqua, nex przfentiffima. Hunctuex Afficani 
igniconfe&tum diceres. Iugulato vixtantulum fluit fanguinis. Ectamen fine veneno eft. Expetitur Jarerzz 
40 ctiam cibigratia. E caueis , vbi ftabulatur , nulla vi extrahi poteft. Itaque ligonibus aut alijs machinis fpecies. 

aperiunt eautes. Saporei carnium Raninarum. Curíu velocieft vtlacertus. An fitterreftris Croco- 
dilus, etiamatq; etiam confiderandum eft. Longe diuer(a fera voce pene eadem apud Chaldzos fi- 
gnificatur, nempe Dzla dicitur abillis vrfus. Huic fimilis eft Guari], fed in capite &z canda venenum 
gerit. Quibus abíciffis incolz vefcuntur. A pe&utrifti ac fero eft, Idem. 

€$ Annoànato Domino; 4 ;. audiuimus, in finibus Germaniz propeStiriam fübitó multos /ifforie 
lacettos, vel ferpentes quadrupedes lacertorum inftar, apparuiffe, alatos, morfa irremediabili. Rur- due zzira 
fus anno 155 1. peruenitad nos hiftoria Viennz imprefla, huiufmodi. Hac a'ftate circa diem diux 4e/acert 
Margaritz in Hungaria prope pagum Zichfam iuxta They(am fluuium, accidit vt in multorum ho- e ferpen- 
minum corporibus ferpentes & lacerti naturalibus fimiles nafcerentur : vnde feuiffimi dolores ob- zibzs z- 
jo ortitandem cosenecarunt, ita vt circiter tria hominum millia fic perijffeferatur. Quibufdam humi per. exor- 

ad Solem iacentibus ferpentes & lacerti per osaliquatenus emerferunt, fed mox iterum fe abdidc- 77 »sar- 
runtin ventrem. Nobili cuidam puella diris cruciatibus mortuz cum venter incideretur , ferpentes rantes. 
duo prodierunt. His additur hiftoria eiufdem temporis & loci , de ferpentibus innumetis in ftrue 
manipulorum frumenti repertis, quos cum exurerc vellent ruftici, manipuli ignem refpuiffe dicun- 
tur, & ferpens cxterorum maximuscapite in (umma ftrue ere&o, humano fermone mo- 
nuiffe, ab incendio vt defifterent, nequeenim exuri (e poffe cum non fe- 
cundum naturam fint nati neq; fponte huc venerint, fed diui- 
nitus propter hominum peccata immiffi (int. 


lari. 
Auaxór, 


A6 De Cuadrup. Ouiparis 


.DE RANA AQVATICA ET INNOXIA: ET 
deijs quz ad ranas quafuis in genere fpectant. 


1e 


RANA PERFECTA. Forrys RAN.£€ CAVDATYS. 


R ÀNAM aliquirecentioresinter vcrmes numerant, vt Albertus & fimiles, quod neutiquam pro- 2e 
bo: repileenim potius fuerit , fi quis generisappellationem quaerat : magis proprie veró reptilia 
Dediuer- ranarumiliz dicentur quz fcanderein fublimepoflunt , vt minores ill virides, Sed cum multiplex 
fisraua- ranarumgenus fit, alocis quos habitant przcipuam differentiam ftatuerim , vt quzdam aquaticz, 
rum ge- alizterreftres dicantur. Videntur autem aquatice omnes amphibiz , quód &interra aliquandiu 
meribus, degere commode poffint: terreftres veró nonomnesinaquisetiamagere. Ruríus aquatic velin 
» paludibusauclacubus & ftantibus aquis,vel in fluentibus vcriuis & fluuiorum marginibus reperiun- 
tur. in marinullz , contra quàm recentiores aliqui fcripferunt:in quo Marcellus Vergiliusctiamà 
Fr. Maffario notatur. nam rana matina vel potius rana piícatrix, pifcis eft planus,non quadrupedum 
generis. quam Ariftoteles aliquando etiam Bear, ideft, ranam fimpliciter nominat, vbi fcilicet 
dealijs quoque pifcibus agit, vt dubitationis nihil fit. Iam in ijfdem aquis & virides habentur, & alize 3o 
coloris diuerfi , vt dicam in £. T'etreftresigiturranz dicuntur, non ad marinarum , fed ad aquati- 
carum differentiam : quarum diuerías fpecies, prout vel in hortis, vel inter frutices, vel quibufuislo- 
cis cauis & opacis degunt, infra figillatim proponam. Plinius alicubi ranas aquaticas fimpliciter 
nuncupat, alibi diftin&tius fluuiatiles. Ranzlutariz( TA uocmidjoi D.dvmea yer) apes vbiadaquam ac- 
cefferint rapiunt, Ariftoteles interprete Gaza. licebit autem «e uacmiuor etiam paluftrem vertere, 
Vu verólacuftrem, (quamuisapud Diofcoridem lib. 6. in capitc derubeta £ázea22/ $Aeorranam 
paluftrem vertunt , & venenatam faciunt.) Sed animaduertendum ne rubeta in paludibus agens, 
quam aliqui fimpliciter ranam paluftrem vocant, ( quod non probarim,) cum com muni & innoxia 
rana paluftri confundatur. Diofcorides quidem p/zyzoz ,id eft caberam, ag atoreuor, hoceftra- 
nam paluftrem cognominat: vt JEginetaetiam 5.36. Aetius diftin guit, 15. jj. & remedia quóq; (e- 49 
paratatradi.. Ranam de lacu apud Marcellum Empiricum legimus , & Bd asy s relay ,ideftra- 
namlacuftrem apud Hippiatros.. Ranascommunes Ariftot. telmatizos autlimnzos ; hoc cft luta- 
rias & lacuftres nominat, Hermol. € Eftquaridoranaabfoluté nominatur pro rubeta aut3lia ve- 
nenata.nam & mutz quzdam venenofa funt, & rubet: duplex genus cft. Rana faliua contra mor- 
(um ciufdem bibitur,Plinius. Artemifiaalligata priuatim potens traditur , potave , aduerfus ranas, 
Jdem. Cynogloffiradix potaexaqua, ranis& ferpentibusaduerfatur,Idem. Eryngijtadixillinitur 
plagisvenenatis,peculiariter efficax contra cherfydrosac ranas, Plin. Ecalibi,Sunt& ranis venena, 
rubetismaxime. Afpidis morfusfiranam comederit ,infanabilisomnino fit, Zlian. € Rana viri- 
desaliz maiores funt, nempe aquaticz , quarum coxz in cibum veniunt: alix minorcs & terreftres. 
Egoapud medicos cum ad remedia ranas virides aut aliquid earum requitunr, minorestantum quae o. 
faigeneris & terreftres (unt, intelligi puto: quod aliquando expreffa ma gnitudinis nota dcfignanr, 
Desumi- aliquandoomittunt. 4 «v ,zab, Leuitici 1. & Num. r4. crocodilum j alij Icincum ; ali ranam inter- 
sibus di- pretantur : Videin Crocodilo 7. Illyrij quidem ranam etiamnum zaba vocitant. Sic & y", 
ues.  zxephardea, vocem Hebraicam (Exodi8.) alius crocodilum alius ranam facit: Legeibidera.Munftc- 
rus in Lexico trilingui 53 Vw, vrdeana etiam, & vrdea, ( Àrabicas vt coni cio vOCes) ranam expo- 
nit. item NU NOR, akruka: &nvuwu, maskar. Voxquidem vrdeaga alludit ad Pardun. facit antem 
Auicenna Parduz Ípeciem aldab,id eft crocodili vel lacerti, vt docuiin Chamxleonte c. Porró ze- 
phardea vel zepardea dictio compofita videri poteft à za & vrdea. & Gracum nomen bírrachos per 
metathefin inde fa&um videri poteft. Auicenna 2. 596. ranam daa nominat: Cui fimiles funt 
*- apudSyluaticum voces, ZifZab, & dfoa cap.221, vtrangj ranam exponit,apud Serapionem dip/da/a 
| Ícribitur. 
o 


Z0 


-DeRanaB.CLibll — 4; 


icribitut. /4Irabaul, rana in aquis degens, Syluaticus. Bracatas apud eundem prorana,non dubium 
quin ex Grzcobatrachos corruptum fit, vtforté etiam garaqum. € Bázea2o; Grzciscommuneno- - 
meneftad omnegenusranatum.A 42e priuatim dicuntur viridesranz; (aliás doc fés apud eun- 
dem, quod minus placer. lalages enim quafi garrula ob vocem obftreperam recte dici videntur,) 
citcalacus, quas alij xeuG/»vz appellant, Varinus: Sunt autem ranzillz quarum hic effigiem adici, 
nonminonesillz virides,quz neq; loquaces (unt, nec aquaticz. Rana apud Italos & Hifpanos no- 
men Latinum feruat : Gallis eft greou/fe.. Germanis Srófch/yrofch/Syro (the: nosfoeminino gene- 
redicimus bit Srofch: aljj quidam mafculino per $rofcb. Caeterum virides illa maiores & aquaticz, 
quarum coxz, vt dixi, eduntur, priuatimà noftris f3opgacr] (nimirum àfaliendo, hoceft qnidymisol, 
appellantur: abalijs, ni fallor, &5raffrófch/ob colorem herbaceum. quanquam alij non aquaticam à 
colore, fed terreftrem fiue hortenfcm ranam,quód in gramine degat, fic (utaudio) nominant.Flan- 
dricé rana Brofcf) (aliás CQorfch & COrüefch ) vel 9düt appellatur. Anglice Jfogg vel ffogge. Illy- 
tig& & Polonicé zala, voce ( vt apparet)originis Hebraica. - 


Ranarum genera diuerfa (unt, vt partim pracedent capiteexpofüi, partim ex ipfis titulis pi&tu- Quedam 
ris fequentibus apparebit. Differunt& generatione, cum quadam coitu, quzdam ex putredine 7777 c; 
naícantur , vttemporariz , de quibus & infra in C. & poftea priuatim nonnihildicam. ltem colore: 5 quada 
nam aquaticz ill: quz pra caterisin cibum admittuntur , virides (unt, nigris paffim afper( macu- zy putre- 
Tis. Sunt & (übliuidae atq; (übcinerez: quedam aquatica : qux partim vocales & edules funr, partim Z/ze 74- 
muta & non eduntur,vt Georg. Agticola fcribit. Viridi colore paffim in Flandria & Germania tota feuntur. 
(nifallor)reperiuntur: in Anglianulle,vtaudio: quare nec vllzranz illic eduntur. Porró cum ad re- c/p7z 
media, vt quarum fanguis commendaturne euulfi é palpebris pili enafcartur , vitides requiruntur d/fzrgzr, 
ranz,minorces illas terreftres,non aquaticas maiores acceperim: Videin G. € Rana figura eft bufo- Defcri- 
nis,(edíine veneno, Albertus. Foemina mare maior eft, Ariftot. ZEgyptijhominem impudentem, priarana. 
& vifa acutumaut celerem (32) «lu Geg.ow c£uv) defignantes,ranam pingunt. hzcenim non alibi (an-' p,;; pi- 
guinem habetquàm in oculis. Porró qui illos fanguine refperfos habent, impudentes dicunt: vnde 77; 574 
& pocta , Ebrie, lumigibus cant effrous, peddorecerut, (OwoGapte uus Star tror, pado d* £2 dporo, JEgyptios 
Tliad..) Orus.Idemalibi rnufcam impudentiz fignum facit, (vnde & Homerica fimilitudo,) quam /777772 
conftat in capitetantum circaoculosfanguinem habere. Delinguaearum, dicam fequenti Capite 777514: 
vbietiam de voce. Pulmonem pauca habentaquatilia,ac cxtera oua patientia exiguum,fpumofum, zz; [rgiti- 
necfanguineumyideonon fitiunt: Eadem eft caufajquare füb aqua diu ran & phocz vrinentur,Pli- fiabat. 
nius. lecurranz geminumeffedicunt,Idem. Rana(vt& reliqua quadrupedes ouiparz) lienem ) 
perexiguum habent, Ariftot.& Plinius. Quadrupedum ouipararum, vt ranz aliarum; vulua;qualis 
auium eft: videin Lacerta &. Ventriechinorum (marinorum) fübdita (unt oua,& ranx rübetz; fi- 
militer,&c. Ariftot.de hiftor.animal lib. 4. circa finem cap.5. Co&unt ranz,, vt & cater quadrupe- 
desouiparz,fuperueniente mate. habentveró in quod meatus contingant, & quo per coitum adhz- 
reant,Ariftot. Ranzcrurapofteriuslonga, (vtapta fint ad faltus;) anterius breuia funt , cum digitis 
longis,quibus intertexta eft membrana vt commodius natent, Albertus. 

C. 


40 Rana paluftriseft,Ariftot. In Pifanorum aquis calidis ranxinna(cuntur,Plinius. Viridesranz, /Iiraze 


$o 


influuijsatq; pifcinis verfantur:Subliuidz & fübcinereg in fluuijs, lacubus, paludibus, lacunis viuunt. verfez- 
tra; hybernis menfibuscondunturinterra. Argumento eft,quód verno tempore non tantum ea- Zur. 
zum fectus confpiciantur in lacunis , fed ipfe veteres eriam ranz., Quare verum non eft quod fcribit 74i coz- 
Plinius;mirumq; femeftri vitarefoluuntur inlimum nullo cernente:& rurfus vernis aquis renafcun- Zazur /y- 
tur,qua fuére natz, perinde occulta ratione,cum omnibusannisid eueniat, Georg. Agricola. In pa- ezze. 
ludibusillis qua per hyemem non conglatiantur, omnitempore,pracipue tamen vere, ranz reperi- 
untur, Matthaolus: hocnon fieret, fiinlimiüizefoluerentur. Audio apud nosranas hyemealiquan- 
doinfontibus minus frigidis reperiri : & aliquando cum muftelarum pifcium genere quodthry(cios 
noftti vocant, oreeisadhzrentes tanquam alimentum ab ipfisexugant, extrahi, Ecruríus Agricola, 
Latent(ínquit)hyemein terraranz omnes,exceptis temporarijsiftis minimis (de quibus infra priua- 
tim agemus.) Hyeme latet ranaextraaquam in rimis calídis,& aliquando in aquis füb terra,qua hy- 
emefuntcalida:: Vere proceditad aquas. Aliquando etiam autumno quum fügore infeftatur intrat 
indomoshominum, & aliquandoreptatin finum füper inguen vel ventrem hominis, Albertus. Pa- 
riuntaceducantin ficco. Humore vcnon prorfus carere (uftinenujita in ipfo intereunt;nifi interdum Partzse 
refpiratio detur, Ariftot. T'heophraftus commemorat pifces, qui fic ex fluminibus in terram tan- edeatie. 
quam ranz exeant, & rurfus inaquam redeant. 

€ Omnisranaterreftris mutaeftIo. Tzetzes.8.16 7.atquiranunculos virides qui terreftres funt, ox. 
conítacnon effe mutos,vt & rubetas minoresquafídam. Aquaticz ranz;quas gerynos Aratus vocat, 
emnes vocales funt,przter Seriphias,Idé Tzetzes. aqui Aratus nó ipfas ranas aquaticas,fed ipfarü foe- 


£usgerynos vocauit. Ranis fonusfüigeneris,vt dictü eft. nifi fi & in ijs feréda dubitatio eft (quafinon 


e 


Ww: . 
. 48... De Quadrup. Ouiparis 

, veta fit vox,vt ininfe&tis,) qui moxin ore concipitur, non inpe&tore. Multumtamenin ijs refert & 
locorum natura. Mutz in Macedoniatraduntur,Plinius. Ranz vocalesolim in Cyrenenfi agro de- 
erant, Ariftot, Erin Mirabilibus , Ranasin Cyrene aiunt plane mutas effe. T heophraftus tradit in- 
uccitiaseffein Cyrenaica vocales ranas , Plinius. Et alibi, Cyrenismutzfuéreranz, illatis é conti- 
nente vocalibus durat genus earum. Cyrenaz ranz propteraquz amaritudinem murz funt, Simo- 
catus. Matz funt etiam nuncinSetiphoin(üla. Ezdem alio ranslatz canunt: quod accidere & in 
lacu Theffalie Sicendo tradunt, Plinius. Theophraftus aqua frigiditatem caufatur, quód mutz 
fint Seriphiz ranz,ZElianus alij fabulam quandam adferunt: Videinfrain/.interprouerbia. Seri- 

Coaxare. phix ranz inScyrumallatz vocénon zdebant,Suidas & Vatinus. Ranz coaxant,Spartianus.Quo- 
fYAHAYUP. axateranz dicuntur cum vocem emittunt, Feftus.. Rana gracidat vel coaxat, Alunnus. Vtranq; vo- 10 
esi. cem peronomatopceíam fi&tam effe conftat. Apud Arittophanem in Ranis fubinde repetuntur imi- 
tationes illz ranarum vocis ,Dpexexexe£ ,xo3E ,xoX 7. Carterum coaxatio etiam Lariné dicitur opus 
axibus conftans ( vertádffung:) axes ( [aben/bretter )enim tranfuerfis tignisimpofiti contignationum 
fola (tile) fulciunt, Budausin Pandectis. Ecalibi , Coaxatio, quac & coaffatio dicitur, cabulis, affes &z 
axes vocant id genus conferta eft quibuscupze & lacusfedfjer on franben vf tugen) conficiuntur. 
T dje vingaya 2" GiEer àet iv ffov TQ d" yo & QUortouu. 092p AEAcs ror dd, Marcus 
Mufurusapud Theocritum. Pliniusetiam ranas canere dixit. Rana cum Ixditurexilem dat vocem, 
Lizzü4. ficutmusintimorc, Albertus. Ranis lingua fui gencris eft. parscnim prima, qua czteris abfoluta 
eft, ijscohzret,modo quo tota feré pifcium, intima vero abfoluta ad guttur applicatur, qua fiam voe 
cem folentemittere. Ec quidem genus illud vlulatus , quam ololyginem nominant, mares intra a- 2o 
Ololyzo | quam reddunt, vt cieantad coitum foeminas, Ariftoc Ecalibi, Redduntranz fiam ololyginemil- 
ranarum, lam , maxillzinferiorislabro demiffo parilibra, cum aqua modicereceprain fauces, füperiored; in- 
tenta. Flagranttantifperoculi modo lucerna , cum finus buccarum maxillis diftlentis interluceat. 
Coitum enim no&u magnaex parteagerevifuntur. Ex hislocis Ariftotelis fua transferens Plinius, 
Ranis (inquit) primalingua cohzret, ( quo modo infantium lingua cum haeret, id vitium vulgo f 
lum à Gallis vocatur ) intimaabfolutaàgutture quà vocem mittunt. Mares tum vocantur ololygo- 
nes, ftato id tempore euenit, cientibusad coitum foeminas. T'um fiquidem infetiore labro demiffo, 
ad libramentum modicz aqu recepta in fauces , palpitante ibilingua vlulatuselicitur. Tuncex- 
tenti buccarum finus perlucent,oculi lagrant labore perpulfi.Super hoc loco Plinij Hermolaus fcri- 
bens, proololygones (inquit) legi poteft ololyzontes. quandoquidem voces & vlulatusipfi dicuntur 3o 
ololygoncs,vt ex Ariftotcle patet, Haec ille. Sedforfanololygonesredtelegetur nectemeréaliquid - 
mutandum vbi nulla veterum codicum le&io fuffragatur. Quamuis enim ololygon proprie vocem 
ipfam peronomatopceian fignificet, accipi tamen poteft proanimalitalem vocem xdente.. Apud 
Aratum quidam &2vov;sa interpretantur auisfolitariz genus, quam Ciceroacredulam, id eftlufci- 
niam vocárit, Syluaticusautem localem ,id eftaluconem interpreiatur.. Varino 4A9A45»» (lege coxo- 
2u58)) animalculum eft in aquis nafcens, fimileinteftino tezrs Et rur(us, 'Oxo2w52y, a 78 cAcAU- 
Cur. X1 25? Aegre Ao y mayo NUNC AA T0 Car Cy ^oi &Nád vai (BnpCo pad vot, I heoctiti Scholiaftes ) «z- 
qnis XV) alu yixme. (Sed Ariftot. de fola rana hoc refert.) Et,^O2sAwvyay auis fic di&aà fono vocis, 

. Idem. l'ágeGos, t 2o2 v5», Hefychius&z Varinus. Deololygoncinfedto fimili lumbrico , inter infe- 
&adicemus.Videin Acredulaaue. Ranzlingua palato adharret, vnde vox zditur coax à gutture ad 4o 
os refonans: & quia fpirituslinguaimpediente non rectà procedit, duastanquam veficas inflat vtrin- 

ue ad os: tenet autem cum vocem emittit labrum inferiusin fuperficieaquz , & füperiusextraa- 
uam,mas videlicet foeminam alliciens, Albertus. Ranz mares ololygmo(ololygine)fuo,ranquam 
amatorio & epithalamio carmine ad hoc compofito foeminas ad Venerem irritant. quas vbi iam al- 
lexére, no&tem in communeexpecant, coire quippein aquis quidem non poffunz progredi vetó in. 
continentem interdiu ob metum nolunt. Noctu veró egreffz in magna fecuritate complexibus in- 
Coituw. | dulgentlibere, Plutarchusinlibro Vtraanimalium , &c. & Gillius in /Eliano. Ranzfuperueniunt, 
prioribus pedibus alas foemina mare apprehendenie, poftetioribus clunes, Plinius. Ouiparz qua- 
drupedes etiam mare füperueniente coéunt. habent veró in quod meatus contingant, & quo per coi- 
tumadhzreant, vt ranz , & reliqua generiseiufdem, Ariftot.. Ranz in coitumultum immorantur, jo 
Procrez- multumáy feminiseffundunt, Authorlib.denat. rerum. Ranarum femen noftri vocant frófcbitat- 
io c or- ter[ alij frófcbrogett, Ranae quadam nafcuntur per fe, confperíis tantum xftiuoimbrelittorum & 
Ctusdiuer- itinerum paluerulentisarenis,quarum breuis vita & nullus víus eft: aliz legitimo naturz ordine, (ex 
fe. coitu natz;) in aquis fiios natales habent , Marcellus Vergilius. In ZEgypro muresexterra & imbre 
naícuntur, & in alijs locisranz, ferpentesá; & fimilia, Macrobius. Cum ex Italia Neapoli Puteolos 
iterfacerem,ranas perfpexi, quarum pars qua ad caput pertinet, repebat, & duobus pedibusageba- 
cur. alteranondum conformatá concretionilimofi humoris fimilis trahebatur, ZElianus. Et eodem 
corpore fepe, Altera pars viuit, rudis eft parsaltera tellus, Ouidius 1.Metam. de ranis. Idemlib.15.Se- 
mina limus habet virides generantia ranas, Et generat truncas pedibus. Sed cum non omnes rana 
cx caeno limóve nafcantur, non omnes etiam in limum refolui dicendum eft: vt Plinius qui hoc 
Ícripfir, 


"v. 


Y De Rana C. LibJI. 49 


fcripfit, quafi omnes ranz.in limum quotannis refoluantur , auterrátit, (vt fupra etiam circa initium 
uius capitis monui,)aut ita excufandusfit, quaíi non de omnibus ranis (ed temporarijs tantum, hoc 
eltex putredine terra & aqua natis, hec verba protulerit. Ranis aliquando pluiffe author Phylar- Ranarunm 
chuseftapud ZEthenzum lib.8. Et vtibidem legimus, Heraclides [rembus hiftoria x x t. circa Dar- plusia 
daniam & Pxoniam;inquit, ranis pluiffe, idd; tam copiofe vt domus & viz replerentur. Ita; prímis que X- 
diebusaliquot tum occifisranis tum domibus occlufis , (üftinebantincolz: cum veró nihil profice- zr 
rent, fed vaíaimplerentur , & vnà cum edulijs codz fimul affeve reperirenturranz , nec aquis vti Duas 
liceret, nec pedes in terra ponere propter ranas coaceruatas: his accedebat grauis interfectarum poffent, 
— odor,regionem deferuerunt. Hoc& apud Czlium legimus 24. 5. quiauthorem citat Euftathium, 
Io quiinlibrumr. Iliados fcribens Phaniam citat authorem, & quartum Bibliothecz Diodori. Autori- 
tates ( ÀAutariátz Stephano, gens eft 'hefprotica: Àutaridz Plinio 6. 28. in Arabia, vt videtur) Indi 
ranis inchoatis & imperfectis, de coelo lapíis, in alium locum demigrare coacti fant,ZElianus. Atta- 
riotàsranz é nubibus delap(x expulerunt in quam nunc quog; habitant oram , Diodorus Sic.lib. 4. 
de fabulofis antiquorum geftis. Cardanus lib.16. de fubtilitate pluuiarum mirabilium caufam in ven- 
tosreferens: Fiunt (inquit) hzcomnia ventorum ira. (xuiuntenim hi in iugis montium. ergo neque 
miram pluere ranas, pifciculos, lapides. Nam ran ac pifces é montiumi ugis venti impetu transfe- 
runtur. transfertut & puluis qui vi ventorum cogitur inlapides, Et rurfus, T ransferuntur & oua par- 
uotumanimalium, vt etiam ranarum & pifcium , qua inter turbines ventorum & hymbrium pro- 
-cellasemittuntanimalia quz pluere videntur. Deranis quibus ZEgypui afilicti ant, Exodi cap.8. fic 
20 ferélegimus: Dixit Dominusad Mofen: Ingrederead Pharaonem & dicad eum: Sic dicit Domi- 
nus: dimitte populum meum vt ferniant mihi. Quód.(i recufas , ecce infeftabo omnes regiones tuas 
ranis. Etcopio(? producet fluuiusranas, quz aícendent & intrabuntin domum tuam,& in conclaue 
cubilis tui , & faperle&um tuum, & indomum feruorum tuorum, & in populum tuum, denique in 
furnos & cibostuos. Et rurfus : Dic Aharoni;Extende manum tuam cum virga tua, fuper fluuios,fu- 
perriuos, & fuper ftagna,vtadducas ranasin ZEgyptum. Cum igitur extenditlec Aharon manum fu- 
am füpcr aquas ZEgyptij, afcenderunt ranz , operueruntQ; terram ZEgypti. Tum magi quoq; incan- 
tationibus fuis ranas fimiliterinduxerüt. Itaq; Pharao Mofe & Aharone vocatis ait: Orate ad Dómi- 
num vtauferat ranas àme,& à populo meo,& dimittam populü, vt (acrificent Domino. Mofes veró 
refpondit Pharaoni:Gloriarede me,(& dic)quando orem pro te & tuis, vtexterminentur ranz,& in 
30 fluuio remaneant. T umPharao, Cras. EcMofcs dixit, Fiat iuxta verbü tuum, vtfcias incomparabilem 
efle Domini Deum noftrum. Egreffi igiturfuntà Pharaone: & Mofes inuocauit Dominum: fecitá; 
Dominus vt petierat ille, & mortuz funtranz abolitzá; € domibus, attijs, ata; agris. Et congregaue- 
runteasaceruatim,& coputruit terra. Item Píal.77. Mitit Dominus in Zigyptios cynomyiam, (aro5, 
mixtionem infe&orum , Munfterus,) & ranas qux perdiderunt eos. Ex Píalmo 104. Et didit zerra 
ZEgyptiorum ranas,in penetralibus regum. Et Sapientiz 19. Pro pilcibus eructauic fluuius multitu- 
dinem ranarum (in ZEgypto.) M.Varroauthor eít ciuitatem ab ranis in Gallia pulíam,Plini. Qui- 
dam vbi fpuiffet;intra dimidium horz fpatium ranas pro fputo exiguas oftendit, Cardanus. Videin- 
fra in Ranis remporarijs feorfim. Ranzpariuntac educantin ficco, Ariftot.. Continentem emit- Parr. 
cunt fuum foetum, Idem dehift. 6.14. Ouapariunt, non animal, etiamfi Plinius partus earum mini- 
4o mascarnesnigras,hoc eftgyrinos vocauerit, Maflarius.. Pariunt minimas carnes nigras , quasgyri- 
nos vocant;oculistantum & cauda infignes: mox pedes figurantur,cauda'indentefe in pofteriores, 
Plinius. ZEgyptij hominem qui cum diu fe mouerenon potucrit, poftea tandem pedibus mouea- 
tur,demonftrantes,ranam pingunt pofteriores pedes habentem.hxc enim primum fine pedibus na- 
fcitur, (quod & &lianusfcribit;)fed poftea dum augetur; pedes affumit pofteriores, Orus. Rana vere Futus 
coit; & patit multa oua in aqua fequentisanni vere ex illo coitu: & in medio ouorum illorum rana la- caudatse. 
tet abícondita: & cum oua excluduntur, ranunculi funt magni capitis, cum ventre iuxta caput, & 
cauda pofterius cum pinnis ad natandü: poft Maium menfem deinde cauda delabente pedes qua- 
tuorformantur, Albert. Etalibi, Apud nos eft animalillud quod in aquis primo generatur ex ouis 
ranarum magno capite & longa caudacum pinnis ( vt in pifcibus feré, in aquis ftantibus tepidis) cu- 
jo iuscauda decidit & (ubnafcuntur pedes quatuor: & antequam habeat pedes fiextrahatur de aqua, 
moritur. Ranarum aquaticarum (tum viridium , tum illarum qua fubliuida feu fübcinerez funt) 
fcetus ( id efl enati recens ex ouis) funt primó carnesparuz , rotundz, nigra , dein oculistantum & 
caudainfignes : quas Nicander quia caudam mouenr, uas eAdus: Aratus quiarotundz:ue/yss: alij 
Graci Bareac A dus ,quafi dicas ranunculos , nominant. quorum poftea figurantur pedes, priores ex 
pe&tore;in poíteriorcs finditurcauda, Georg. Agricola. Idem hzcanimalia interpretatur fautfrot- 
£a: (Saulrotundum eft Saxonibus) quidamin Germania inferiore fufpogtrt: noftri appellant rofi- 
fópff| hoc eft hippocephalos, ( & rofináget) quód reliqui corporis proporaone caput eius magnum. Gyriniin- 
fit. Gyriniinformes dicuntur ranaruni partus, quod ícribit T heon: id eft, à did zr aeo veru vet formes 
&7559., quando vríarum morepariant ranz. Hinc in Prognofticis Aratus, " AvrüUey £z UJ uiros more 65 P MR 
Esami ugar. Tüexyoryvo Cat v9 Bacredoy araqdor, Hefychius. l'ueivo (penanflexum : in Ecymologico fetus. 
" y E 


^ — De Quadrup. Ouipans — — 


* — "proparoxytonum etiam reperio) parua funt ranz., Vatinus: quód upol,id eft rotundi fint, Ecymee- 
logus. Apud eundem yu£mo & fimpliciter prorana exponitur. T'ugoir, (malim gueAmw,) B aedi. T'v* 
poi «o sium, a p. A7t] ptos, ol ufi rod uis Ceres " Tayez 46 xv) Ilawoauían *yepudvte rg« voti vus Qa.ct, V arinuse 
hinc & gyrinz nimirum ranz"di&z quandiu fcilicet pedibus carent. Dicunturautem non gyrini 
tantum, fed & geryni , vtapud Nicandrum in T heriacis obferuaui, cuius hzc verba funt: ! AX Ttt 

RABA.y- "yapuday xarayol Tree Ano ooi Báereazyot ca xévesn xalelilores deii Bánpam. Ranagyrinafapi- 
rina fapi- entior, adagium eft (inquit Eralimus) famptum ab informi parturanarum, quem Grzci ?ue/i;vo- 
€Hlir.  cant,àfiguracorporisin gyrum orbiculati , quo fit vc mira celeritate fe quó velint voluant verfentqs 
Prouerb. quemadmodum teftatur Etymologiciauthor. Meminitgyrinorum etiam Suidas, Ariftophanis ad- 
ducensteftimonium, gzucepes Q.oóam oe/rav, ( Arati hec verba funt. vt ret Suidas citat, non Arifto- 1o 
phanis vt Varin.) Porró cum ranx tribuatur loquacitas, qua ftoliditatis folet efle comes, minimum 
mentisineffe oportet gytinis, quos vix deprehendas animal effe nifi mouerentur.Plato in Thezteto, 
" Orc mutele po ederov are Dave ei o dp 'rteveio, 0 J" deo. ET aee) Dy eis Qpéytow 93v Devo Bapo- 
x&yoefist: ld eft, Nos illum tanquam deum ob fapientiam admirabamur. at ille nihilo magis ante- 
cellebat prudentia , quam ranagyrina, Hac Erafmus. Suntqui expuncta veteriledtioneap ud Pla- 
tonem, gryzeam (ublticuunt: fed vurim magisquadrer, doCtorum fuerit perpenfio, Caius. poros 
rana patuz caudatz , Hefychius & Varinus. MoAeldot, Bacrec.o4o4, Hefychius & Varinus. Hy- 
drus ferpens in pratis capit «/^se/dus 3 Pazcazidus , Nicander : cuius interpres moluridas"in- 
terpreraruranimalia cicadisfimilia. — Vndeapparet grammaticos in Lexica vanfcripfiffe has vo- 
ecs, fed corrupte , nifi librarij corrupetunr. eft & alter error quód ira coniungunt Las voces, tan- 28 
uamidem fignificantes. Latine nobis gyrini nomen deeft, & circumlocutione vrendum, vnde 
Plinius: Aliqui & nafcentium ranarum in aqua quibus adhuc cauda eft, &c.. Ruberisctiam, inquit 
Hermolaus , aliquando caudainitio cft,quam poft amittunt: obidin ftagniscum adhuc pufilli funt 
Cibz. — mutilirutibus vocantur. € Ranzlutariz apesvbiadaquam accefferint, rapiunt, Ariftor. Puto cas 
& herbis veíci, (vndenominaillain Batrachomyomachiaimpofitaab herbis,Praffophagus,Praflz- 
us, Seutleus, Calaminthius))& terra quandoq;. nam & rubetas rerram edereaiunt. Tam ranz quam 
bufones comedunt mortuam talpam , vtobíeruatum fibi Albertus Ícribit: nam talpz ranarum ge- 
neraviuacaptant&c deuorant, Tay46 Zuesxocíay mor à uémor O1 arb&oi uo or y Da sovur foror, 
$3iy orc, Àrcheftratus apud Athenzumlib. 5. Augufto menfe nunquam poteltosaperirc pro vfu 
cibi, vel potus, vel vocis , quód fi manu, vel baculotentaueris, difficulter aperire poteris, Liber de je 
natrerum. Auguíto menfe dicitur adcó comprelfa habere labia , quód etiam inftrumento aperiri 
non poffuntextra aquam , Albert. Sobolesranarum lutariarum, fi quisin earum lacum verbafci 
(tithymalli nimirum qui verbafco fimilia fert folia) nucifvefolia inijciat , necatur , ZElianus : cuius 
verba Graca Suidas in Phlomo fic recitat. $u Ga») àv A ez mda) Aij) Qiu QUNN c xia (forcé 
caccalos vulgo di&tos quibus & pifces percü, vel nuces fecüda: fpeciei tithymalli) zoe 85 yU6À. €&. 
D. 
Ranarum AEgyptiarum genusranarum fapientia excellir. nam fiin natricem inciderit arundinisfroitum 
ZEgyptia- obliquum mordicustenet, & nihil de robore emittens, firmiffimé retiner. I5 igitur eam ncn poteft 
deuorare , propter arundinem, quam ore complc&i nequit, Gillius (ex ZEliani Variorum primo.) 
Ranz lutariz ( veuzuendjoi B fanei, Rubetas paluftres has dixerim,) apes vbíadaquam accellerint, 4e 
rapiunt. quamobrem easapiatij per paludes & ftagna, vnde apes aquantur, venari folent, Ariítot. 
Apibusaquantibusranz infidiantur : nec ha tantum quz ftagnariuosq; obhdent, verum & rubetze 
Ranartum veniunt vltro;adrepentesáy fufflant, Plinius. € Muftclz rufticz ill, quas putorios appeilant,noftri 
boffes, | iliffosranisin(idiantur: & fepepluresabeis congefte incauaaliquaarborereperiuntur. Rana ho- 
enuflele/ (tiset buteo: rapitenim cam excditds, Ariftor.& Oppianus. Butorius etiam ,qui ardca fLellaris vi- 
ruflice. detur,ranas vorat, & genera quadam miluorum , vt recentiores quidam obícuri tradanr. item no- 
Butev. — &urnzauesgimus& gimeta, Crefcentienfis. Hydriranasdeuorant , Aratus & Nicander. Anguis 
Butoris. quidam ( Cherfydrus ) in Calabria, dum aqua fuppetunt, illas habizans, pifcibus atram. Jrzprobue 
Nociur- ángluuiemyranisi, loquacibus explet, deficientibus veroaquisexilicin ficcum, Vereiliusin Georg. Quam 
neaues; Latininatricem, & Diofcorides hydrum vocar, Nicander Cherfydrum appellare videtur. is in locis je 
Hydri. parumaque habentibus;aut paludibus verfans, ranis infeftilimus exiftit, Gillius. Quódnatricem 
Cherfj- ranamaleodetit;atq; incredibiliter perti mefícat, ipfumideo contra (umma vocis contentione exter- 
rereconatur, ZElianus. Ranz exomnibus hydrum maxime odére ac timent, quareappropinquan- 
teco hoftem prius clamitando aduerfus eunt, V olaterranus (ex ZEliano, vt videtur, neício an recte.) 
Talpá. — Obferuatum fibi Albertus (cribit talpas libenter paíci bufonibus & ranis, eald; viuasa calpis aliquan- 
do comprehendi: ranas veró & bufones comedere talpam mortuam. MartionSmyrnazusrumpi 
fcolopendras marinas fputo tradit: item rubetasalia(d; ranas , Plinius. € Ranz obftreperz conu- 
ceícent, fi in ripaexpofuerislucernam acceníam , Africanus in Geopon. Grzcis. 
E. 


Pueriapud nos rubicunda lana aut panno rubente ad hamum alligato ranas capiunt, € Fel 
capra 


yum [api- 
entia. 


drus. 


caprz interrain vafealiquo repofitum ad fe diciturranas congregare, aci gratum aliquidin eore- p;7;5 ra. 
pefiant, Albertus. Exranisefca fitad cancros capiendos ; vt dicam in Cancris. Carnibysranarum ; 
vel hamo additis, prxcipue purpuras certum eftallici,Plinius. Faetusranarum (quos gyrinos voca- Mc 
ri diximus) vrunt, & eocinere felem exenteratum & pelle detracta toftum, illitumá; melle, afper- 
pu circa fjluam aliquam, vbi vulpes aut lupi verfantur,trahunt,vt odore alliciant,vt (cripl in 
upo E, € Aquarum notz funt iuncus, & harundo , multumáj alicui loco pe&ore incubans rana, 
Pliniussr.5. € Ranzlutariz apibus nocent,JElianus. € Ranz vltrafolitum vocales,tempeftatis fi- p,5;75 
gnafunt,Plinius: pluuiam denunciant,ZElianus, Altius vel clarius folito coaxantibus ranis pluuiam fica t A 
portendi obíeruatum eft , Plutarchus in libro Vtraanimal. Ingruentium aquarum certius praragi- r dep 
18 um exhibentranz przter folitum vocales: Quod Aratus,Plinius, Maro quoq; nofter e riev ME 
liàs. Tempeftatem (eura) prdicunt, vt Aratuscanit, cum magis & fupra confüetudinem cla- 
mant; Quoniam, vt I heon interpres fcribit, aquam frigidiorem reddi fentiunt: vel quiagaudent 
aquis,& maxime pluuijs vtpote dulcioribus,vnde& feecundiores redduntur, vt planta etiam plauijs 
rigatzletiusgerminant, Araticarmen Auienus ficreddit: Ervererezziz limoranecectnere querelam. 
EtCicero lib. r. de Diuinatione. 72544, figma videtis aquai dulcis alumme , Cum clamoreparatisinaues 
féndere voces, Abfurdug, [omo fontes c fagna ctetis. Certurt eft aute eum haec verba de ranis proculiffe, 
quanquam interpofitis quibufdam , ordine forfan per librarios turbato, iterum de ranis fic fcribar: 
Quiseftqui videre ranunculos hoc fufpicari poffit? Sed ineft mira & ranunculis quzdam natura, fi- 
gnificans aliquid , per fe fatis certa, cognitioni autem hominum obícurior. Ranz coxantes vefperi 
20 pruinam poftridienon futuram indicant, idá; certó vt aiunt. plerung; etiam ferenitatem fequentis 
dici,(cd hocnon raró fallit. € M. Varroauthoreftabranisciuitatem in Gallia pulfam, Plinius. De 
pluuiaranarum in Pzonia & Dardania, &c. fcripfiin C. . 
F. 

Viridesranz precipue incibum admittuntur: fed & fübcinerez quxdam & fübliuidz, vt Gc- 
org. Agricola fcribit, qua fimiliter in luuijs lacubus & pifcinis viuunt;partim vocales & edules funt, 
partim mute & non eduntur. In Anglia virides deeffe audio;nec vllasedi. Apud veteres quidem ra- 
fiasaut earum decoctum intra corpus fumi folitum, medicamenti tantum;non cibi gratia legimus, vt 

- fequenticapite oftendemus. | 
€ Ranarum ius ranaf; ipfas fumptas ijs mirifice opitulari , qui à venenatis percuffi effent re- 
3e pülibus, (verba funt Aloifij Mundellz ex epiftola numero octaua in Volumineepiftolarum eius) le- 
gimusin (ecundo Aetijlib. cap. 162. & lib. 15. eiufdem cap. 5. & feptimo Pauli ZEginetx libro: vbiab 
illisafferitur, fi cum fale oleod; ranarum ius hauriatur, mirifice prodeffe percuffisà reprilibus: Quo- 
rum teftimonio fretus ranas interdum ederenon dubitaui, alijfq; vt ederent permittere: quamuis il- 
larum nutrimentum. quod in corpus hominis diftribuitur, talefore exiftimauerim , qualeà Galeno 
lib. 3. dealiment. fac. cartilagineis attribuitur, minus concoctioni difficile, & mediocriter in aluum 
exiens. Nuper veró cum ranas faleoleo; conditas in coena fumpfiffem, partim ex iure albo coctas, 
partim frixas, adeó vehemens vomitus me inuafit, aliad; verefida fymptomata tribus feré dicbus 
continuis me exagitarunt,vt aliquod venenum me fumfifle proculdubio exiftimauerim.erant enim 
ranzille, vt poftea mihi relatum fuit, ftagnantis cuiufdam loci & paluftris incole, longody; ex itine- 
49 read nosdelatx , continuo calore & agitatione femicorrupta. ranarum enim fubftantia, quódlaxa : 
—— fitatg; humida putredini parata eft. Si veró recenter capiantur, & diligentiffime denudentur, & in 
purisaquis degerint, non limofis, non tantum vt aliás noxias efIe dixerim , praefertim quae carne fo- 
lidioreconftant, optimed; conditz funt. Verum huiu(modi cibosnon multum laudauerim, qui pe- 
nuria vrgente, aut viuendi copia & luxu potius edi folent, quam vlla ratione, ficuti fungi, legumina 
omnia fere, cochlez,carnesferorum animalium, & pleraque id genus reliqua, vt ait Galenus in lib. 
de cibisboni & mali fucci , & in lib. d&morbis vule. Curautem Aetius lib. 13. cap. 55. paluftres ranas 
inter venena connumeret, loco verólüperius à nobis citato dicat paluftrium ranarum ius magnum 
prafidium ijsadferre qui à venenatis icti (unt reprilibus, fi illa oleo & fale condit aqua clixentur, 
equidem incertus fum, &c. ( Excufatur Aetius quod lib. 2. &azed ys; ^ureje's pro antidoto com- 
4o mendarit: lib. autem 15. &&&z, vt puto, [nam & Diofcorides gpuzoy i Gdcreecyor eco» dicit ] inter ve- 
nena numerátit: Latiniinterpretes pro vtrag; voce paluftres vertunt. Sed ^/ aj lacus funt maiores 
liberiorifá aquas: zw paludes minores & impuriores,plantis € coeno nafcentibus conferétae. (Ctte- 
rum longe laudabilius effe exiftimo ac tutius, ranas omnino interdici, aut faltem dictis de caufis par- 
ciusin cibis fümendaseffe, inprimis veró propter vendentium auaritiam & fraudem. rubetas enim 
& murtasranas, indubitata venena, palàm in foro pifcario & publicis tabernis, magno falutis noftrz 
periculo, quotidie nobis venundare non erubefcuntauttiment. Illud quog; non conticuerim quod 
pifcatorquidam me nuperrime admonuit, ranas fcilicet qua adempta cartilagine exteriore & cute, 
magisalbo colorc funt alijs quidem longe nocentiores, & minus cibisidoneas effc, quód veneni 
fpeciem quandam prasfe ferant, quibus de caufis in pofterum, vt dixi, omnino ab illisabftinere con- 
ftituisid quod vtczteri quoq; faciant confuüloadhortorá; Hactenus Mundella.Caterum quz ille ci- 
E ij 


endi, 
Vfus ex 
YAIS. 


Vfus va- 
BATUP 1m 
cibo, 


$2 De uadrup. Ouiparis 
tatex Aetio & JEpineta,cadem prius Diofcorides fcripferat de ranarum(fimpliciter,non paluftrium) 
facultate adueríusvenenatos morfus ib. 2. at fexto libro rubetam inter venena numeraris , ranàm 
aluftrem cognomina. eft enirn rubeta quxdam paluftris, alia terreftris. fed hzc nocentior eft , ni 
fallor. Marcellus vel coniunctionem difiun&iuam addit, tanquam de duobus ranarum generibus 
fed vttifq; venenatis Diofcorides in colocoagat: nam & ZEginetafic legit. Vtuteft, visqua ex ranis 
earumve iurecontra ferpentes petitur , ranis fimpliciter, (edulibus nimirum & in puriore aqua de- 
entibus) attribuitur: venenum vero rubetis & ranis paluftribus,id eft bufonibus fiuein terra fiuein 
aquapaluftri & impuriore verfantibus. q Rana figura eftbufonis, fed fine veneno; Albert. Ranis 
aquaticis plurimi fecure veícuntur, (apud nos viridibus tantum;) & przcipué Lombardi per qua-, 
dragefimam. Ranarum fluuiatilium pofteriores pedes gratiffimi (unt in cibo, & contra ferpentes ra 
adiumento,Sipontinus, Ranzx bolo capta meliores efui putantur, quam quz fufcina. àferpenrum 
enim morfü attreCtatz ac lef: bolum attingere non putantur... Caprarum coxulas denudatas pelle, 
perno&tem aut diemin recenti aqua natare finimus: inuolutas deinde farinain oleo frigimus. Fri- 
étas& in patinam translatas Palellus meus fal(a viridi fuffundit, ac faeniculi flotibusaromatibuság í 


infpergit, Platina. 
Vitima, fed noffros mom acce[faralebetes, Ni faliat putrisvana parabat ster. 
Noluimus, fucci est pluuy e$ limo[a maligni. Irata est, e adhucraucacoaxat aquis, Fieta. 


Quiranisfrequenter vtuntur, colore plumbeo inficiuntur. quamobrem noncibi fed medicamenti 
ratione fami debent. redduntenim corpus putrefa&ioniapturm, Galeatiusde S. Sophia. —Scholia- 
(tes Nicandri docet rubetas in calidioribus locis magis venenofas effe : fimiliter ego ranasiudicarim ": 
in calidisregionibusin cibo fumptas nonnihil veaenihabere,in Germania vero & frigidis locisin- 
nocentioreseffe. Refertetiam quotemporecapiantur. nam libidinis fuz tempore noxias effe non 
dubito. Plinius, Tuffim (inquit) (anare dicuntur pifcium modo 6 iure deco&z ranz. (ufpen(ae 
autem pedibus, cum diftillauerit in patinam faliua earum , exenterari iubentur, abie&tisd; intera- 
neis condiri, 
G. 


Remedia Inomni virulenti animalis morfu auxiliantur ranz clixz &comeftz. Verum fi qui earum efüum 
exrams, auerfentur,tanas donec vietz(flaccidz)reddantur coquito,& iufculum ipfum ignaris abforbendum 
prxbeto, Aetius 13. 10. Caro ranz refiftit pun&urz vermium venenoforutn ; Auicenna 2.146,39 

Contra omnium ferpentium (£z) venena pro antidoto funtranze/fi ex fale & oleo decocta: edan- 
tur, iud; carum itidem forbeatur, Diofcorides Ruellio interprete. Ego Marcellitranslationem pre- 
fero,qua habet: Sumitureadem vtilirate& decoctarum ius: venihil referat ranz elixz per fe edan- 
tur,an iusearum per fe forbeatür: quem fenfum Aetius quog; fecatuseft: vt exeius verbis iam reci- 
tatis appare. Quod fi quis ipfas vnà cum iure fumerc voluerit, recte & ille fecerit, & forteefficacius. 
ZEgineta fimpliciter habet ranascum iure paratas, ( Bases Copas vs. conftat autem ius fimplici- 
ter ditum aqua, oleo, & ale,) ediab illis quià venenatis animalibus morfi fuerint.Idem rurfus inter 
remediaad vipera morfum, Aliqui (inquit) ranasin iure co&asincibodederunt..— Ranz paluftres 
in aqua elixata', faleá; & modico oleo conditz venenoforum reprilium ictibus, fi ius earum biba- 

tur, magnum przfidium afferunt, Actius 2. 163. Fluuiatilesranz, fi carnes edantur, iufve decocta- 49 
rum forbeatur,profünt,& contra leporem marinum,& contra ferpentes fupradictas,(chalciden,;ce- 
raften,fepem,clapem,dipfadem, &c.) contra Ícorpionesex vino, Plinius. In fumma, contra omnia 
venena, vel potu, vel i&u vel morfu noxia,füccus carum ex iure deco&tarum efficaciffimus habetur, 
Plinius32. 5. vtnoftercodex habet: necappatet, quo illud (earum) c referendum, nifi ad ftellas (vt 
N'ottonus facit) quz tamen intra corpusà medicisnondantur. Ego omninolegerim ( rapartz ) 
"Marcellus Hermolaum reprehendit ,qui ex Diofcoride eae fuccum ranarumé faleatq; oleo 
deco&tarum contra ferpentium venenafümi : imitatus videlicet Plinium 32. 4. fcribentem , Rana- 
*üm marinarum ex vino &aceto decoctarum fuccus contra venena bibitur. fed ranz marinz ( vel 
pifcatrices potius Bán: &.Aiées ) (ui generis pifces (untinter planos : & fuccus non idem quod ius: 

ille exprimitur,hoc coquendo fit. Pluradchoc Plinij errore citca ranas marinas, leges infra in Sala- $9 
maandra G. Nicanderin Theriacis contra morfus venenofoselixas é bammate commendat: Scho- 
liaftes cum vino velaqua velaceto coqui & bibi iubet. ego Bua acecum potius quàm aliumliquo- 
reminterpretor: quodid przcipué,vel per fe, velalijscondimentisadiedis adintin&tus, quos & em- 
bbammata Greci vocantjin vfu fit. Auicenna & Serapio Diofcoridis verbatransferentes, nonfolum 
contra venenaaut vermes venenofos,fed contra lepram quoq; ranasin iure coctas remedio effe ícri- 
bunt,quodab Auicenna2.596 bis (cribiturprimum füb titulo dedecoratione, vbiremedia aduer(üs 
fcabiem quog; & lepram collocare folet: & rurfüsad finem capitis,nec aliquid mutatur à Bellunenfi. 
Ego huiuserroris occafionem non video: hoctantum ad cius excufationem occurrit, ranas non in- 
tra corpus fumptas, fed forisillitas,( decodtas ícilicercum aqua vel fimplici,vel (ala & marina,) pfo- 
rz óc 


Dc Ras G.Li | 
w— " an | —— TION. 
"ra & fcabiei , enius& lepra fpecieseft , remedium effe , vcinfraex Plinio docebimus. -Ranzco Ge 
comeftz , & iufculum earum potum , efficaciffime profuntcontra viperz morfüm , Aetius. Iis qui 
falamandram intra corpus fumpferunt;przter opinionem prodeftranarum iufculum, fi eryngijra- 
dicesinco coquantur, Aetius. lifdem Auicenna prodefle fcribit oua teftudinis matinz,& ranz 
ideco&z cumcalamintha. Teftudinum marinarum carnesammixtz ranarum carnibus contta (à- 
lamandras praeclare auxiliantur,Plinius. Et alibi, Ranarum marinarum (. quz pifcium planorum gec- 
neris funt, vt fupra dixi) ex vino & aceto decoctarum fuccus contra venena bibitur , & contra ranze 
rübetz venenum,& contrafalamandras. Ranz coctz (clixa) velaffz caro proremedio datur con- 
traruberz venenum;Nicander. Apollodoruseryngium aduer(us toxica cum rana decoquit, Plin. 
*6 Falconibus male affe&tis Albertusinter remedia ranam aliquando dari iubet. Idem ranunculum 
.. "ridumtritum cum carne calida falconi fafcinato à quibufdam dandum przfcribi meminit. Qui- 
dam ranam excoriatam impofitam fpicula & quicquid carni infixum hzret , extrahere putant , au- 
thoremcitantes Àuicenpam. « Contra fpafmumaliqui iufcellum ranarum dant, experimentum 
effe dicentes.fed hoc odiofum eft,& nihil in (e commodi habet quod ratio probet, Calius Aurelian. 
4 Pro(untranz lix (cum oleo & fale) congra veteres abíceffus eivoo», ( id eft tendinum in cerui- 
ce, vt Marcellusin Annotationibus füis plubus aftruit)) Diofcorides. Ruelliusvertit contra inue- 
teratostendinum rigores: Plinium, vt video, fecutus , cuius hzc funt verba : Rigor ceruicis mollitur 
caftorco poto cum pipereex mulfo mixto ranis decoctis ex oleo & (ale, vt forbeatur fuccus : Sic & 
- opifthotono medentur, tetano, fpaíticis veró piperé adiecto. Exhis verbis Pliniusnon tenontas, 
&o id eft rendines,fed tetanum legifle videtur,quiipíiac Celfo rigor ceruicis eft: vt mireris, cur nomi- 
nato ceruicisrigoremox rurfus tetanum tanquarmitüiuerfum affectum nominet. Hoc etiam inter- 
eft, quód Plinius hocremedium bibi vult, Aetius & Arabes foris adhiberi: Diofcorides non expri- 
init. Rana in olco clixata fui decocti fomentatione (x&reyried) diuturnos chordarum ( irc 
$$ usa) dolores fedat, morbum articulareim leuat;ac durities mollit, Aetius. Sed hxc facultas fortaf 
fisad ranas rubetas magis pertinet, é quibus acopum ad morbos omnes atticulares celebratar, vt 
dicaminfrain Rubetis. Iusranarum in fale & oleo coctarum confert apoftematibus chordarum 
quum is fuperinfunditur, Auicenna : cum puluerifatur fuper ea, Serapio (quod non placet.) T'uf- 
ru fanaredicuntur pifcium modo e iure decoctz in patinis ranze. fufpen(e autem pedibus, cum di- 
ftillauerit in patinam faliuacarum; exenterari iubentur,abicctis; interaneis conditi, Plinius. Dyc 
3? entericis medentur ranz cum fcilla decodtz , ita vt paftillifiant, Idem. Ranzaquaticz ip vino ve- 
tere& farredeco&tz, ac pro cibo fumpta, ita vt bibaturex eodem vafe, hydropicis medentur, Au- 
thor cuius nomen excidit. Aquam educit peraluum rana fluuialis ex albo iure comefta, Nic. My- 
repfus. € Pforastollitrana deco&tain heminis quinq; aqua marinz : excoqui debet donec fit crat 
fitudo mellis, Plinius. € Equorumfícabiem ranz decoctz in aqua extenuant, donec illini poffit: 
aiunt; ita curatos non repeti poftea, Idem. Siequusautaliud iumentum (cabiem patiatur: ranas 
paluftres (Gaffioye 2upojss) cum aceto acerrimo; oleoá; & fpuma nitri commifcens pro certa por- 
tione, fimul decoquito, & illinito, T'iberiusin Hippiat. Grecis. Super tumorespeftilentesranasali- 
-quirecentiores füperilligant , & mortuis recentes fübftituere pergunt donec nulla amplius moria- 
tur. Maxime autem quartanis liberant ablatis vpguibus ranz adalligatz & rubetz, Plin. Ranas 
4? contritasaut ventres eorum fciffos pro malagmate articulis imponito , efficaciter quofcung; dclo- 
reseorumfedabis, Marcellus. Empla(trum Ioannis de Vigo ad dolores articuloram, quod tepeiit 
Tac.Syluiusinlibro de delectu fimplicium,&c.recepit inter caetera ranas viuentestex. Audio felicem 
.eiusvfum eflead vlceraantiquafananda. Neruis vulneratis prodeft, terrz lumbricos indete tritos, 
Queis vetus cj vani [ociariaxuigia debet, Serenus. TIenesfacrosreftinguunt ranarum viuentium ven- 
tresimpofiti, pedibufis pofterioribus pronas adallieari iubent, vt crebrioreanhelituprofint,Plin. . 
Siriafeis infantium fpongia frieida cerebro humefacto rana inuerfa adalligata efficaciffimé fanar, 
quam aridam inueniri affirmant, Idem. € Deco&z (probe coctz, Archigen.) in aceto & aqua, 
dentium dolores collutioneleniunt, Diofcorid.& Archigenes apud Galenum de compof. med. fec. 
locos, qui hoc decoctum diutiusoreretinendum docet. Decoquuntur ranz fingula in aceti bemi- 
$9. nis, vtdentes dolentesita colluantur,contineaturá; in ore (üccus. Si faftidium obftarer, tufpendebat 
pedibus pofterioribus eas Saluftius-Dionyfius,vt ex ore virus deluererin acetum feruens,idd; € plu- 
ribusranis. Fortioribusftomachisexiureedendas dabat. Maxillaresd; ita fanari dentes praecipue 
putant: mobiles veró fupradicto aceto ftabiliri. Ad hzc quidam ranarum corpora binarum pra ci- 
fispedibusin vini hemina macerant , & ita collui dentes labantesiubent. Aliquitotas adalligantma- 
xillis. Alij denasin aceti fextarijs tribus decoxére ad tertias partes, vt mobiles dentium ftabilirent.. 
iNecnonx xx v 1.ranarum corda in olei veteris fextario fub erco tefto difcoxére; vtinfunderent per 
aurem dolentis maxilla. Alij iecnrranze decoctum & trit cum melle impofuere dentibus. Omnia 
fuprafcriptaex marina ranaefficatiora. Si cariofi & foeridi (unt,centum (ranam forte, vnam fcilicet) 
infürnoarefieri per no&tem pracipiunt: poftea rantundem falisaddiatq; fricari , Hucufq; Plinius. 
Anginas abolet ranarum deco&tarum ex aceto luccus: hic & contra toníillas prodeft, Idem. Rana 
i 


uadrup. O uiparis 


Deoleo ex viuafi ventri torminofi adponatur ,incam vitiam confeftim tranfire dicitur , Marcellus. , € Oleuni 
deranis Io. Mefuzus defcribit cap. 449.his verbis ; Recipéranarum aquaticarum circiter libram fe- 
mis : &funde füper casin vafe vitreo olei feamini chift (fextarium ) (emis: & obturato orc vafis de- 
coque ficut dixiin oleo deferpentibus (cap. 447.) Confer hoc oleutn ( vtex MefuzoSyluaticus ci- 
tatcap. 221. dolori arthritico & podagra calidae: & temporibusillitum in febribus ob inflammatio- 
nem aliquam ortis, fomnum prouocat. (Videinfrain Rubetis G.)Hoc oleum (inquic Syluius)etiam 
hodie parant, ob idtantum quód fit neceffariumad emplaftri deraniscompofitionem ao. Vigo de- 
fcriptam. Podagra calentiadmoueruntquidam, fed nullo fru&u. neq; enim frigiditas in eo magna 
efTe poteft ab hiscapitibus (ranarum) coquendo co&tione ram longa, & eain olco fefamino, altera- 
tis. Re&ius meo iudicio rana viridesin fyluis crebrz , vnguibus reptantes in altiffimas quafq; arbo- «r6 
res, & (jb no&tem brexantes( vox enim earum vnica eft brex ) oleo violato, vel omphacino ad hos 
Voxra- v(usincoquerentur. Oleode ranis (inquit Manardus in Mefuen) vidiquofdam vtentesin podagra: 
sarum — Sedineanullum magis przfentaneum vidiauxilium & abíque periculo, quam vtcam homozquo - 
brex.vn- animoferatexpectansHippocratisterminum. Oleacx animalibus facienda, viuaipfa recipiunt, vt 
de brexa- in his moriantut fcorpiones, ferpentes, rana, &c. Syluius. Oleum de ranis , vtile eft podagticis & 
re. arthriticis doloribus ,& membris qua male nutriunf&r aut contabefcunt: ficautem hoc modo, In 
oleicommunislibram ranz fluuiatiles quatuor inie&z , cum fuffocata fuerint coqui debentin olla 
nouaiincruftata & obtecta, lento igne, donec carnes ab offibus diffoluantur: tum extrahi,& in mor- 
tatio tritz rurfus inijci: cumá; femeltantumin oleo efferbuerint, oleum ab igne remotum colatur. ^" 
nequidfeculentum remaneat. fic addes,terebinthinz lotzz & clarz vnciasquatuor,& adignem mi- 20 
ícebisnon amplius decoquendo. Hoc oleum agire cfficaciz eft, vrnos docuitGeorgiusPictorius —— 
infignis medicus Enfishemij. Sape it4 peruadit "vis frigoris ,ac tenet artus, Vt-vixquafito medicamine 
pulja recedat. Siranam ex oleo decoxeris.bgce carnem , Membra foue , Serenus, Ranz in triuio deco- 
&z olco, abiectiscarnibus,perundos liberant quartanis, funtqui ftrangulatas inoleo ipfasclam ad- 
alligent, oleoá; co perungant. Corcarum adalligatum frigorafebrium minuit: & oleum in quoin- 
teftina decoctafint, Plinius. Vt pellatur quartana quidam iubent indulgere Veneri initio caloris; 
Sedpriusestoleopartus ferne[cere rama. I tius yillog, artus perdiere fucco , Serenus. Conttaomneni: 
málin, ( peftilentem in iumentis affectum:) crocodilum terreftrem & ranam oleo inijce & coque in 
olla, doneccarnes eorum in oleum refoluantur: tum cola, & infunde naribusiumenti,, Agathoty- '- * 
chesin Hippiatriciscap.2. Podagrisarticularibusd; morbis vtile cftoleum in quo decocta eft rana 56 
& ipfiusinteftina, Plinius. Viilitezindolore perunguntur (articuli & pedes ) oleo in quo diu deco- 
&afintinteftina ranarum, Marcellus. Siconfirmata iam fuerit podagra, proderit nitido ranz de« 
co&um viícus oliuo, Serenus. Oleum in quo difco&ta fit rana , ad dolorcs ( aliás abíceffus , aliás ti» 
gores) tendinum fotu vtile cft, Aetius lib. 2. Vide fuperius interfacultatesranz eiufve decotiintra 


corpus fümendi. 


T4/HÁ, 


H 
LI 


t- 


Rana are- € Ex recentioribus nonnulliranatm abiecto capite atcfactam fefquidrachmae ponderepotam 
fiffe. — cxvinoautpulte, txdium Venerisadferreaffirmanr, Alex. Benedictus. e 
Aqua de- Exranis viridibus quz ad ripas aquarum degunt, vcl ex ouis earum liquor vi ignisinltru- 


ffillata ex mento chymifticoclicitur: qui omnes prater naturam tumores calidos, velabíq; tumore fupercalfa- 
vasi. €oslocoslinteolisex co madentibusimpofitis mitigat & refrigerat:item articulares dolorescalidos. 49 
Sanatetiam manus, quz rimis & cutis duritienimia humorum acrimonia & caloreafficiuntur, fi 
fubindelauentur eo,& linteolis ex iplo madefa&tis humectentur, Ryffius ex Hieron. Brunfuicenfivt 
..  conijcio,cuiuslibtumadeatcui vacat. pom ae 
Cinu. Ranz cuiufcung; cinis in potu datus fuum morbis medetur, Plinius. Ranarumceinisillitus 
('QriaacSrals, infperfus;) profluentis fanguinis impetus fiftir, Diofcorides: fifteretraditur,Galen.Cau- 
fam addit ZEgineta,quoniam maxime ficcet.Sunt & recentiores qui hoc confirment. Ranz crema- 
1x cinis membranz cerebri vulneratz , aut rupte venz iníperfus, fanguinem reprimit, Aetius lib. 2. 
Adfluxum fapguinisé vulnere: Vfta ranz cinerem vulneri infpergito. fed faperponi debet fpongia. 
ex oxycrato, & frequenter ficcitatis ratione mutari , Galenus Euporift. 1.129. Ad (anguinem fiften- 
dum & ranarum illinunt cinerem, vel fanguinem inarefactum. Quidam ex rana calamite, id eft mi- o 
nima & viridiffima ,cinerem fieri iubent, Aliqui & nafcentium ranarum in aqua quibus adhuc cdu- 
da eft, incalicenouo combuftarum cinerem, fi fanguis per nares fluat ,inijci, Plin. Ranz cinisin- 
fperíus fanguinem vndecung; profluentem, cohibet: & é naribus erurpentem, fiinftilletur , Rafis. 
Infufflatio (in nares) derana adufta, vehementer reflringit fanguinem. quin puluiseius circa collum. 
fufpenfus prohibet fanguinem vndecung; fluentem. . Nuper quidam alligauit hunc puluerem circa 
collum gallina, & mox amputato cius capite nihil (anguinisprofluxit, Galeatius deS. Sophia. Cinis: 
ranz cum aceto fluxum narium, vlcerum & fexuum (genitalium) reftringit. Venas etiam & arterias 
& combuftionem fanat, Kiranides. Theophraftus Paracelíusin Chirurgia fua Germanica ranz ci- 
nerem numerat inter remedia quz fanguinem füpprimant. Vide infra in Rubera G. & in Ranun- 
culo viridi. Vt pili totiuscorporis aboleantur: Pellem ranz vftam inijce in aguam balnci,Kiranides. 
dus s 2i ; A 


^DeRanxGDbll — 


Echinum combuticum viperinis pellibus ranisd;, & cinerem afpergi potioni inbent mági, clarita- 

,tem vifus OE Plinius. Ranarum cinis cum pice liquida illius alopeciasfanat, Diofcorides 

& Kiranides, quiemplaftri modo imponi iubet: (anare perhibetur, Galenus.plurimum enim ficcat, A 

JEgineta. Auicennaliquidz picis mentionem in bocremedio omifit. Alopecias replet, ranarum 

trium fi viuz in olla concrementur;cinis cum melle;melius cum piceliquida;Plinius. Rana paruz 

vruntut , & cinis cum piceliquidami(cetur: quo remedio fifricentur alopeciam experta partes do- 

nectrubefcant, & mox eodem inungatur, prodeft, Rafis. Ranam habentem longa crura combure, 

. &terensaffume cum piceliquida,& vngelocum prazfricando ipfum, Galenus Euporift, 2. 86. V ide 
5s infrain Ranunculo viridi. 

i2 € Ranarum paruarum fiue viridium , fanguinem fiue fuccum pto pfilothroaliqui commen- 
dant,& neenulfiin palpebris pili renafcantur: Plinius etiam ranarum timpliciter: que nosomnia ad, 
anam virídem paruam priuatimreferemus. Quoniam enim pfilothra vel cauftica vel feptica funt, 
nonad virides maiores & edules ranas,fed ad venenatas vis ifta referenda videtur.quanquam & par- 
uz virides parum veneni habere videntur, vt pfilothri visad rubetas forte magis pertineat. Si quis vo- 
luerit quód pili titillarium puerinon naícantur,depilentur & inunganturloca (anguine ranarum,El- 
luchafem. € Ranarum carnes impofitz fuggillationem rapiunt, Plinius; -Ranarum carnem morfui 
falamandrz imponiiubet Auicenna. | , "m 

« Ranarum adepsauribus inítillatus ftatim dolores tollit; Plin. Adepsranarum paluftriumli- | 4555, 

** quefacta,fitepensinaurem infundatur, dolores nimios mitigabit, Marcellus. Auditus difficultatem o, 

20 emendari putant, infüfo ranarum pingui, dum coquuntur illz, collect, Incertus. €Oculisearum j 
(ranarum: nifi eorum legas,id eft cancrorum,de quibus propiusdixerat) ante Solis ortum adalliga- 
tisegro;ita vt czcas dimittant in aquam,tertiarias abigi promittunt: Eoídemá; oculos cum carnibus 
lufciniz in pelleceruina adalligatos , pra:ftare vigiliam , fomno fugato tradunt, Plin. Ranz dexter 
oculus dextro, finiftrolzuus fufpenfic collo nàtiui coloris panno, lippitudinesfanant. Quód fi pet 
coitum ranz eruantur,albuginem quogj;alligati fimiliterin puramine oui. Cancri etiam oculos ad-- 
alligatos collo,medeti lippitudini dicunc,Idem. Ranam delacu prendes,& fpina oculos ei fu briliter 
erues, atque in panno coccinco delicioligatos oculis interius cruentis fuperpones , citó medeberis,. 
Marcellus. € Affectus quidamfiftula fapra ftomachum, qux antea curari non potuerat, quotidie Cor e 

"» manequinqueranarum aquaticarum corda, catapotiorum inftar deglutiuit,vnde breui curatus eft, zecur. 

3e Arnolduslib.4. Breuiarij. Dyfentericis medeturfel (iuecor ranarum cum melletritum, vttradit Ni- 
ceratus, Plin. Cor ranarum adalligarum frigora febrium minuit, Idem. Et ruríus,Iecur ranz vel cor 
adalligatur in panno leucophao contra febres. Aliqui 36. ranarumrcorda in olei veteris fextario (ub 
&rcotefto di(coxére , vtinfunderent per aurem dolentis maxillz, Plinius inter remedia ad dolores 
dentium. lecurranzgeminum efle dicunt, obijcid; formicis oportere;cam partem quamrapperunt 
contraomnia venena effeproantidoto , Plinius. Contra morfus venenofosiecur ranz ex quolibet 
vinofalubrirer bibitur, Nicanderin T'heriacis. Siranafcindatur per dorfum, & capiatur iecur ranze 
& ponaturinfolio caulis,& exiccetur & deturepileptico;mirabiliter confert, Galeatius. Aliquiiecur 
ranz decoctum & tritum cum melleimpoluére dentibus dolentibus Plin. € Plinius curà docuiffet- 

** phagedeng & cacocthe quomodo curentur, fübdit: Vermes veró innati ranarum felletolluntur. Fe. 

49 Obícurusquidam tanquam ex Plinio, citat, vermes natos in homine hoc felletolli. verum Plinius 
nonquof(uisin homine vermes hocloco,fed vlcerum taritum intelligit. V ermes vlceribus capitis vel 

uibufcunq; innati,ranarum felle tolluntur, Marcellus;Fel ranarum fanandis oculis aptiffimum effe: 
alicubilegere velaudire memini. Dyfentericis medentur ranz cumífcilla decoctzsita vt paftilli fiant: 

, felfiuecorearum cum melletritum, vttraditNiceratus, Plin. Prodeft & febriranarum felliscinis, 
ldem. € Ranas contritas aut ventres earum fciffos pto malagmate articulis imponito, efficaciter Ipreffima, 
quofcunq; dolorescorum (edabis, Marcellus. Vtiliterin dolore perunguntur (articuli & pedes) in 
quó diu decocta fintinteftina ranarum,Idem.Plinius idem oleumcontrafebres inungendum com- | 
mendat.. € Ranarum crura ab Alexandro Benedi&to laudantur in phthificorum cibo. miré enim Cygyz, 

* (inquit)recolligentibus viresconueniunt. refrigerantfanguinem,& choleram pariter (edat, conglu- 

Jo tinant,benenutriuntnoneuanelcentefacile nutrimento.Etex ijsaqua ex fublimato vapore collecta 
efficaciffima perhibetur. € Si quis Martio merife cum genituram feu fperma (veloua potiüs)ranarü Sperzma, 
primum inueneririnaquis,manus indeabluerit;fcabiem & impetiginem earum curati audio. R ctu 
lit hocnobisexpertus quidam in feipfo cum poft Gallicum morbum maus impctiginofas habuif-' 
fetlongotempore,legeratautem in libro quodam manu(cripto;eum quimanus puras& nitidastoto: —«— s" 
anno habere vellet oportere hocfpermate menfe Martio manus lauare: & fic manusillas infuper 
habiturascam vim vtimpofita morbos quofdam curent,vt ventris tormina, & lactisgrumosin ma-- 
millis.Suntquiafferant, manum femel fic loram totoanno efficacem futuram vt vermem vulg di-. 

&um, (cuius fpecies eft paronychia, ) extinguat , fi digitum aut partem affec&tam com preheudens 

aliquandinteneat. Alijverifimilius, non poftea,fed cum primum lota cft manus hoc fpermate fiue 

recenti, fiue feruatoin olla; vimillam habere putant, vt fi madida adhucalotione partem affcctam 
iiij 


Sanguis. 


uadrup. Ovuiparis 


$6 Xu 


.. velhominis vel bruti aliquantifper tenuerit, auxilietut. hoc vt quotiefcunque opuseft fieri poffit, 


fpermacolle&um menfe Martioinollam vitretam ponunt: quam linteo & operculo infuper ligneo 
tectam terra defoffam obruunt, & per duos vel tres menfes relinquunt in locoSoliexpofito. Sic 
[permainaquam refoluitut, qua primó obícurior & turbulentacft, poftea fit clarior. Hac aqua fer- 
uatur: & cum vermis feu paronychia vrget, intin&dum in eam linteum, digito applicatur, vnde ver- 
mis (dolor) eodem die extinguitur: quo facto digitum foucri oportet fupra decoctum hibifci & cha- 
mamali. hzecfcilicerapotherapiaeft propterfpermanimium refrigerans. Videntur enim mihiranz 
aquatica: & omnesearum partes, vel excipio;frigidz: humida; efle,& refrigerando dolorem aufer- 
re, vt narcotica feré: maxime verófpermaearum. Audiui&abalijs, vno & altero, qui-manus fuas 
recentiranarum fpermateablutas, à fcabie liberatasaiebant. Ad vermesfeu paronychias pulíantes rà 
propterinflammationem , quz cilicet fappurari poflunt: Sperma ranarum in vafe vitreo fineina- 
quam folui: inqua madefa&tum linteum partiaffectz circumpone: vel digitale ex cera virgine hoc 
liquore (üba&tafa&tum impone. hoc fuppurationem prohibet, Ex libro Germanico manufctipto. 
Ranarum fpermatis víus eft etíam vt purior & nitidior fit facies, Mich. Herus. 
H, 


Ztymolo- 4. Ranaanimaleftamphibium , quód inaqua & terrapoffit viuere; à (ua voce di&um , Varro. 


" £4. 


754. 


Oguavu Luo, 


€ deri- 


udi. 


Rana 
morbus 
Jub lian- 


£s4. 


Ranaágarrulitate vocata eít , có quód circagenitales paludes flrepit , & (onos vocisimportunis claz 
moribus reddit,l(idorus. Báea20; dictus eltà vocis afperitate, Sy «2 Bolzd fasyeia) cxi , Bad fano 
«iy, Varinus. Sed fortéab Hebrzis potius deducta hec didtio fuerit quibusrana zephardez dicitur, 


per apharefin & metatheffh literarum. Bof pro £af4;prapud Hippocratem legitur : fed codi- 2 
Syniny- - ces quidam Baa habent, Galenus inGloffis.. Béfazoe, rana, Hetych. Bé?oos, rana, Varinus. 


Eft & Dép musoc fecundumaliquos 3:201 x9] evrdd we 710015, Hefych. & Varinus. Báfaxey poétze& 
Iones Bófazor vocant , quod & apud Ariftophanem & Xenophanem poetas legitur , Hermolaus. 
Brézases, rana, Ionicé: Cyprijs Fpismerres, Varinus. Bópzwxos, rana, Idem. .Báeaxoz pto Bá ases Io- 
nicum effeapud eundem legimusin voce Ka». Besetrss Dai doyts , Hetychius & Varinus. Bpé- 
-&yyos, rana,lidem.. Bejcyoovs, rana Phocenfibus lidem. BáGavoiElienfibus cicadz, Ponticisranze 
(unt; Hefych. & Varinus.. BAeay,rana, Vatinus. B^ «pos, rana,Suidas. Baier , Bdifacyor xa] GA 
», Hefychius & Varinus. Bewol,ranz,Varinus. Ba, rana, Idem: nimirum quafi boax , quód vo- 

calis clamofady fit:nam & pifcisquidam qui vocalis creditur,eodem nomine appellatur.I1a?guoidve, 
ranz,, Varinus:quód buccasfcilicetinter clamandum inflare foleant: vt & reliquum corpus aliquan- 5 
do, przfertim periram. Kaepstaz, rana , Idem. accedit autem hzcvox ad Germanicam ott | qua 
bufonem figrificamus. Kóa£ rana; Varinus: (Ko4£, paroxytonum apud Hefychium) per onomato- 
pocan, fi recte legitur: nam hac dido propric pertinccad ipfam ranarum vocem, vc in Cícripfimus. 
Bagaxos rana; Hefych.Vulgó hodie Gracis Goes. X24. 

q Epitheta. Garzula limsofis rama coaxat aquis, Author Philomena. Hicpijfeibus atrazz Improbusin- 
gluuiena, vanisg, loquacibus explet, Verg, lib.3. Georg. decherfydro. 7; urpes, Horat. Epodo. Paluffres, 
]demz.Serm. Zirides, Oüidiusig. Metam. Sunt & alia apud T'extorem: querula ( ex Colutnella:) 
virens, obftrepens, aquatica, blaterans, paludicola, paludigena, ftagnicola, canora, coaxans, crepi- 
tans, raüica;coaxatrix, & lurida: quod pofttemum rubet proprium dixerim. quanquam Hermola- 


us (cribat epitheton hocranarum omnium à poétisexiftimari, € BXajezrodvs, p4$. eos. Suid. A&- 4 


-Aed aye], Aratus deranis. 'epusayxerraoi qoxites Qd favo, Nicanderin T heriacis: item Aeudyvs (im- 
pudeniesob multum clamorem ) yeputevaoxiae.  Nipyena xplevay( pro 2ugyely so] xpleudy) réxya, Ati- 
ftophanes in Ranis. diAod» éws, Ibidem. € Epithetisaddemus etiam propriaillaranarum con- 
fidaab Homero nominain fua Batrachomyomachia, quz (unt : A uoíooe e , ieu , "Y dpspetd ton, 
P uci-yralac," xu Gdn, Zur Adjoc HToAUQ evoc, KeotuGo pinos, Auunatos, Keats, Y dvo qus, Bopeopa- 
xal we Ies osoQnss; TT wxeaios Hood Keowya cioe, I1 egoxdios. 

€ Aranadiminutiuum cft ranula ( vt Grzcis Qa fao; apud Paufaniam ) quo vtitut:A puleius: 

itemranunculus. Ennius cum dicit, Propter ftagna vbilanigerum genus pifcibus paf&irur , elTe pa- 
ludem demonftrat, inqua nafcuntur pifces fimiles ranunculis, ( cordylifortaffis Atiltoteli dicti) Fe- 
ftus. Ranunculosperiocum vocat Cicero Velabrenfes;qui fibiobloquerentur,eó quód clamarent js 
tanquam tanz ,qua prafertim inftante vefpere, totas paludes coaxationibusim pleat, Ad Trebati- 
um lib. 7. E(t & btracbus Grace, Latine ranula, vngulz pars equina: Vide in Equo 7. M Genusmae. 
li vbitutnent fub lingua vena bátracbos vocatur, Caelius. Solent etiam faftidia cibo afferre vitiofa 
incrementa linguz , quas ranas vaterinarij vocant. hazcferroreciduntur, &c.. Coluimellainreme- 
disboum. Ranzvitium inboue (inquit quidam noftri (culi) iacet velut latum vlcus fupra lin- 
guam, nigricans, & nono dienecat nifi curetur: (curandi ratio in Boue expofita eft.) Tumorem(ub 
lingua cum inflammatione pracipuein pueris , átrachoz Graci vocant , Auicenna ranulain., Ma- 
nardus. Bátrochos morbigenus cítcumentibus füb lingua venis , cui fimilem fortaffe Plinius vi ge- 
fimifexti voluminisinitiomonftrauit, rubentis füblingua duritiz, Hermolaus. Amicusquidam me- 
dicusnobis retulit vifum fibi uberculum füblinguacuiuídam latitudine duorum digitorum , quod 


Íermo- 


a 


DeRanaHab.cLibll — ;; 


fermonem impedierit, cuti concolor reliquz. id curatum transfixa acu per totum tubetculum , & 
eum fcalpello poftea au&tum vulnus, vnde effluxerit materia laCti coagulato fimilis(forte qualis atha- 
romatiseft) paulatim ea copia, vt duas fere volas impleret. qua inanita iuflüs eftaquam mulíam gar- 
gatiflare: qua etiam per (iphonem in tuberculum transfixum immiffa eft. deinde purgato corpore 
aftringenribus víum effc & conualuiffe. Nicolaus Myrepíus inter emplaftra capite 195. remedia 
pracícribitad ranas quz fub lingua e deftillatione fiun. Petrus de Tufignano medicus batrachion 
numeratinter abíceffus peftilentes,qui ex materia veneno(a oboriantur: id quod conuenit cum car- 
bunculo peítilente plerung; (üblingua nafcente, cuius meminit Plin. 26.1. (52s ici pars qua 
dam citharz, Varinus. € Bázeasoc, áidte tor dogs; Idem. € Inter vefles tragicas (Gn tuse re- 

I6 xZ)numeranturà Polluce, Gafas sanie, t4w5, & C. BavreaAs veftis virilisàcolore nomen tra- 

xit, Pollux 7.13. Scholiaftes Ariftophanisin fine Equitum, battachidern docet effc genus veftis flo- 
ria colore (nimirum viridi,qualis ranarum eft) denominatz, idem exeo Varinus repetit. Bazlé- 
putos Ba aelois, Ariftoph. in Equitibus,vbiinterpres Qa oor docet efle colorisgenus,à quo Baffa- 

;z veftis appellatafir. inungebanrautem ( inquit ) hoc colore faciem ante inuenras períonas ( aejy 

T MN lege '&tr:rllizeg ex Scholiafte Ariftoph. & S uida:) Varinus. Cuiufmodi batrachis foret, in- 
dicat plane in Caligula Dion: Batrachida, inquit, inducenti, & indeab colore prafino nuncupato, 
erar addictus adeó,vt vel nunc Caianum appellent locum, in quois currusagitaret. Batrachium & Zarachiz 
Pheenicium fuiffe Athenienfibus dicaíteria, au&or Paufanias eft , de coloribus appellatione ducta, zz c/y- 
Czlius. Ecalibi, Apud chymiftas batrachium ex latice diuino computrefcente proueRitin auri con- ziiflari. 

20 fe&tione miraculi przcipué memorati, fpecie ranunculi , veneno vistauta , vti halitu ctiamnum folo 
(imprudentes) perímat.Id ab effe&u etiam chryfocollam nuncuparunt. Sed eadem prius in Corol- 
lario Hermolaus ícripferat. & Baze47«vs usiez, Suidas,necaliud addit. € Buzea 4 o, in morem ra- 

| mznato, vtquidam in Lexicon Grzcolat. retulit, fit authore. 

€ Icon. Et vidiex orc draconis & ex ore beftiz,,& ex ore peudoprophetz exire fpiritus tresim- 
mundosin modum ranatum, Apocal.16. Deranisexpretfisad truncum palmz,videinfra in 7. Mc- 

coenatis rana per collationem pecuniarum in magno terrore erat, Plinius 37.1. vbi de fignis gerama- 
rum loquitur,quibus veteresad fignandum vfi funt. 

Batrachites lapisranz vitidi fimilis coloreatq; effigie, Plin. lib.37. Videin Rub«ta. 
- € Batrachium,id eft ranunculum Greci vocant herbam,quod locis paluftrbus na(catur vbi &z Batracbz- 
3e ranz,cuius genera plurafaciunt veteres. Polyanthemon,quam quidam batrachion appellant, cau- sezherba. 
ftica viexulceratcicatrices & ad colorem reducit, Plinius. Nos genus vnum terreftre,cui flos calycis 
inuerfus, ( gófilctealppblümen/ ) radix vertibulo fimilis& cauftica, quanquam repofita vim vrendi 

ftatim amitti, dulcis duntaxat deinceps,flammulam vocamus.Huic & alia timilia funrgenera in pra- 

tiis & locis ficcis,qua omnino non vrunt,& quadam vereetiam in cibum veniunt:in paluftribus ve- 

zónaícitur quod apium riíus vel apium hzmorrhoidum vocant, (quód folia feréapij producar.) ali- 

qui herbam fardiniam, vnde ri(us fardiniusin prouerbio dictus,barbari recentioresapium raninuin; 

velranutn,melius ranarum di&turi. Apium aquaticum ranum dicitor, quod inaquisn. (citur vbi rase 

na morantur:vel quoniam renibus ( idiculehoc )opitulatur, Cieicencienfis. Apium hamorrhoi- 
dum fimileeft ranino, ni(i quia habet guttas magnas in folijs, Obfcurus. Batrachio herbz idem eft 

49 apialtrum , id eft apium fylue(tre , nonautem meliflophyllon, vc Hermolaus fcribit Corollacio 42. 
cMadafon, id eftapium rifus,Syluaticus. q Plantaginem aquaticam, in paludibus & ftagnis na(cen- 
tem,noftri nominanrftó(cbfóffelfrut/id eft, cochlearium ranarum: funt quialitma putant. Baanez 
 interfpeciesbraffice Nicandroin Georg. nominatur, vt citat Athenaus. 

. 4 Ranam marinam Cicero & Plinius vocant piícem marinum e genere planorum : Graci £&- &424224- 

. "easy aA ia, egopifcatricem potius quam marinam reddideritn. Vocaturautem rana a fimilitudine zza, 

| iilam oris vt puto: pifcatrix veró, quoniam emin&tia fub oculis cornicula turbato limo exerir,atqs 
ita affültanteis pifciculos pertrahit,donec eam prope accedani,vtafliliat, Siponinus. Piicisquidam 
ranain mariappellatur, Plinius. Ariftotelesquoq; fimpliciteraliquando ranam nominat, fedinter 
cxterospifces marinos. € Amatus Lufitanus Centuria 1. Curatione 57. refert mulierem quandam Mieres 

$o in Italia, quum omnium opinionepraegnaus diceretur, quatuor animalia ranis fimi!lima peperifle, quadam 
& optime valuiffe. Ruríusaliam inter fecundas animalranz fimillimum eieciffe;neci píius nec pue- zazz; pe- 
zi valetudine laa. v pererunt. 
€ Sauros & Batrachos ftatuarij, natione Lacones, fecere templa Odtauiz porticibusinclufa, 
Plinius. 

* — € b. Quorumlateraturgidiora & velutiinflata funt , loquaces & ftultiloqui habentur , bourn P//fale- 
autranarum argumento, ArifLor.in Phyfiog. Limus ranas generat truncas pedibus , »ox apa za- gia. 
£ando Cruradat , vta, eadem [int longis faltibusapta. Pofferior [uperat partes menfura priores, Ouidius 
1j. Meram. , 

€ c Api Cii S xe voluo Bay prior, Homerus in Batrachomyomachia. Nullus eft 
hocfeculo nebuloac rynthon, qui non dicat nihil (ua incereffe, vcrum his pifcibus (fqualis & mugi-- 


8 De Quadrup. O uiparis 
libus) ftagnum habeat plenum anranis , Vatro3. 5. & ex co Columella. Ranz dicbus apricisin pa- 
ludibus fuis (aliunt per cyperum & phleon gaudentes ass zro^vxoA uenis nA eni, Ariltoph.in Ranis, 
Sole & caloregaudent:fugiuntautem imbrem ,forté quia au&is inde torrentibusabripiuntur, In- 
terpres Ariftophanis. Parafitus quidam in Ariftophóntis Pythagorifta apud Athenzum lib. 6. dici- 
tur effe, fiaqua fit bibenda , rana: fi olera edenda, eruca, &c. 4 Et veteremin limoranacecintre ques 
relam,V ergilius t.Geor.Namzeg, [fccaplacet aec que e flagnata palude Perpetitur querule femper COBHILAY A- 
24, Columelladenaturaíoli. In maris Cafpij infulis auem quandam nafci ferunt magnitudine fu- 
praanferem,pedibusgrui fimilem, voceranis, &c. ZElianus.- q Rape pullos Horatius dixit 2. Ser. Zz- 
feros effe o Stygioranas im guraite viaras, Necpuericredunt,lauenalisSat.2. — 
d. Salpenegatcances latrare, quibusin offa rana viua data fit, Plinius, Safernain agricultura re 
. prxcepitqui velletfeà cane (e&tari,vti ranamobijciat coctam, Varro. : 
Superfri- € c. Dicuntquidam quód filinguaranz aquaticz natantis füperponatur capiti dormientis, in 
tiofa. é fomnoloquetur & reuclabit fecreta, Albertus. Ranzlinguam fi quisabfciderit,eamá; viuamdimi- 
7747104. (erit: & (uperfcripferitlinguze certos chara&teres;(hi in codiceimanufcripto corrupti erant;)& laten- 
ter dormientis mulierispe&tori im pofüerit;effererilla quicquid commifit peromnem viram,Kirani- 
des. Democritus quidem tradit fi quis extrahat ranz viuenti linguam nullaalia corporispartead- - 
hzrente, ipíad; dimiffain aqua , imponat fupra cordis palpitationem mulieridormienti, qizcungg 
interrogauetit, verarefponfuram. áddunt etiamnum alia magi,qux fi vera funt, multó vtiliores vitae 
exiftimentur ranz quàm leges: Nanqueharundine transfixa natura per os , fi (arculus in menftruis 
dcfigaturà marito, adulteriorum tz dium fieri, Plinius. 25 
€ ;. Baculus quoanguiranaexcuffa fit, parturientes adiuuat, Plin. : Quiab(ciderit pedem ra- 
nx ambulantisinaqua, deinde füfpenderitillos duos pedes fuper podagricum ligatosin corio cerui, 
curabit ipfum, Rafis. Siquis viuentemranam ceperitin nomine patientis , eo tempore quo neque 
Solneq; Luna füperterram funt, & forcipeabíciderit cius pofteriores pedes , & in pelle ceruinade- 

. xtrum dextro pedi,finiftrum finiftroalligauerit, podagricos fanabirabíq; dubio, Kiranides. Quidam 
dicunt mulierem ranam accipientem, & os ciusaperientem, terd; ibi (puenrem non concipere vno 
anno, Conftantinusin libro deincantatione. 

h. Bion dicebat pueros ranas,quoties colludunt, lapidibus petere : at illasiam noniioco , fed 
ferió perire, Plutarcüus. "Exwczogo 9 Becredoyo rod vs Dlos , *? pepcd'ajves Tüy a0 "rtv Centri. mt pest 

Scythe yg oro eor, Theocritus Idyl.10. ad finem. € Cum Dariusinopia rerumlaboraret;reges Scy- 39 
Darioa- tharumidintelligentes, mittunt ad cum cum muneribus caduceatorem,aue,mure,rana,& quinque 
uem, mu- fagittis, vrex Herodoto retuliin mure A. Scytha Darioregionem ipforum innradenti, authore He- 
rem c» xodoto, miferunt auem, fagittam & ranam. Patroclus vero Ptolemziimperator( vttertio hiftoria- 
ranam | rum Phylarchus prodit) Antigono regi ficus virides & piíces magnos mifit, quibus rex acceptis in 
deno mit- conuiuio cum omnes addubitarent quid hzc munera fibi vellent , dixit videti fibi Patroclum hoc 
Int, | monere,vtvclmaris imperium fibi pararet, vel ficosederet, Achenxuslib.8. € Batrachomyomachia 
Poemata infcribituriocofum Homeri poema;quo illeranarum & murium pugnam deícribit. Magnes poera 
derami, veteriscomoaediz inter ctera batrachos, id eft ranasícripfit. Extateiufdem inícriptionis comoedia 
Ariftophanis, vbi Bacchusad inferos defcendere fingitur, vt Euripidem aut Efchylum, alterutrum 

fcilicet, qui in certamine apud inferos vicifler) ad fuperos reduceret: & cum paludem Charontis 46 
traijceret, ranas coaxantes audire & colludere. In hac fabula Ariftophanes ( vtícribit Tzetzesin 
Varijs8. 201.) illosirridet qui fibi fapientes videbantur , cum veteribus collati plané ftolidi effent. ra- 
nasautem appellat, 2 ZyercdJus Quormas , xploerus , axsa poGóas, "Exelyss wey Auto Tots Nou) 

XpiGsty A» dotis T0 5 Quy) e, moore [acre donay Abpnig. "Oum xà 196 QÜrete yup éQlau Pee 
$us, Hzc ille füb lemmate, ITee/ 78, Taz uc Bacreayidsus quovyratéows. € Latonapuerperacum à 
Fabula de Lycijs rufticis prohibererur ne fitiens ex lacubiberet, nec fapplexetiam admitteretur, imprecata eis 


Lycus im — JEternum [lagno (dixis) viuatustn ifo. Eueniunt optata dea,iuuat effe [ab-ondis, 
ramas(- — Etmmodototacaua fammergeremembrapalude, — Nunc proferre caput [ummo mado gurgite nare, 
uerfis. . Sape [uper ripam flagmicon[iflere, [epe Ip gelidos vefilire lacus. [ed pumcquag, turpes 

Litibus exercent linguas ,pulfog pudore "Quamutsfrut fub aqua, fab aquamaleduere tentant. yo 
Cürra Fox quoq iamraucaesi jmflatag collatume[cunt: — Ipfag dilatant patulos comuittaricius, 
mascolup- — Tergacaput tangunt; collasntercepta videntur. Spina viret, venter, pars vaximacorports, albet, 


rint Egy- Limo[og, noue faliunt im gurgite vana , Ouidius 6, Metam, ri Ranz in comcedia-Ariftophanis 
pi. . gloriantur fc proptercantum fuum ,& arundines quas in aquis alant , gratas effc Mufis, Pani, & 
Cypfélus Apollini. Ranarum cultores ( inquit Philaftrius in libro de hzrefibus) ranas illas colnerunr, quas" 
Gruafg; füb Pharaone per iram Dei tunc témporis ZEgyptiorum terra emifit, vc putore Zgyptios defatiga- 

adsalma 1€nt: inj; eo fcelereadhuc petfeuerant putantes Dei iram ex hacvana obíeruantia poffe placari. Cy- 
trancum "Pelus Periandri pater;infans adhuc ne occidereturà quibufdamad hoc facinus miífis,à matre in ci- 
fta Gub ) occultatus & feruatus eft: vnde poftea Cypfclus Delphis domum quandam confecra- 


YAHAS ex- 13V & 
pror,  uininqua adimum palmz arboris truncum ranz expreflz funt: eo quód deus ( Apollo) ploratum 
cius 


DeRawHhBbl  , 


; . 

eius in cifta latentis inhibuilTet, vt lateret, vt refert Cherfias apud Plutarchum in Conuiuio feptem fa- 

pientum circa finem : quid veró ranz ad Apollinem auv Cypfelum faciant, explicaturum fe polli- 

citus, omittit. Czterumiinlibroin quoquzritur cur Pythia non amplius carmine refpondeat , ra- 

nas & hydros fub palma zreain Corinthiam domum allato anathemate étemplo A pollinis Delphi- 

ci,(culptos conijcít, quia Sol fecundum quofdam vapore aquarum nutriri exiftimetur: vcl potius ad 

ortum Solis fignificandum. finguntenim poetz ex aqua ( Oceano) oririSolem. A pud Magos tal- 

parum exta & ranarum euentus fortunatos, nonnunquam magnos cafus przdicere crediderunt, 

Alexanderab Alexandro lib. 5. cap. vicefimoquinto. : 
$Pxovsnst A. Ranz aquam, faffdooU3vp, fübaudiendum miniftras: Vbi quid exhibe- Prouer- 


ro turquo vel przcipuégaudetis qui accipit. Veluti (i quem natura bibacem ad bibendi certamen pro- £z. 


uoces, aut homini loquaculo narrandi materiam & occafionem fübminiftres. Diuerfumabillo, Raza a- 
Baffyo otvoecis. Re&é accommodabitur, vbi quid datur abundanti. nam ranis affatim eft aqua. quz. 
Apud Athenzum refertur hoc carmen in Syracutios : Of ansa uuooy acf yas Fórroy o Eoriss. id 

eit, Qui abíg; cibo viuuntranarum more bibentes, Era(mus.| Baffdoyo 3p, oc ya A3 tap, rit. 

qal re Jy vmV ol "yup of Nieves , Suidas, Quidam Germanicum ctiam prouerbium facit, 

r gibt ren frofcben ou trincfen] Ranis propina. € Rana gyrina Gpientior, Vide füprain C. Rana F42acuss 
cum locufta. Impar certamen expretfit hac firura Theocritus in T halyfijs , 4f. exe Amr. delis locuffa. 
és te1Co. addit Scholiaftes Graecis ranam dici Bd fao quafi Bodffa*yo, ob vocisafpetitatem , Era- 

fimus. « Minusdeiftislaboro quàm de ranis paluftribus, MEA Uo "y Tot mu S dxy , iloy my cv cota Minas de 


1 A49. : - MS virt - ^ j : 
20 TE. CI Bag da: prouerbialis hyperbolequa fignificamus nihil omnino ad nos pertinere negoti dli labo- 


um, Recte dicetur & inobtredatores,quorum oblocutiones dicemus nos fortitercontemnere.. Si- 7? 4a 
quidem ranz tametfi affidue obgannianr, & odiofam illam cantionem iterent fine fine, Breexexexe- de raus 


xoà£ xo&7 , tamen nemo commiouetur. Ad hocfacit quod Origenes ZEgyptias ranas dialecticorum palzfrrz- 


. & fophiftarum garrulitatem interpretatur in decretis pontificis , Eratimus. d RanaSetiphiainlio- bus. 


minesmutos,& canendi dicendid; prorfus imperitos dicebatur. inde natum, quód Seri phiz ranz in &aza e- 
Scyrum depottate non xdebant vocem. In hunc modu:n Colle&anea Gra corum prouerbiorum phia. 
decerptaélibris Didymi, l'arrhzi & aliorum. "Totidem verbis Suidas. Ec, Báfases Zse/quce id eft, 
RanaSeriphia. proditum enim eft inSeripho infula ranas mutas haberi. Seriphus quidem vna eft 
infularum quas Graci Sporades vocant. Non videntur autem fatis conuenire verba Plinij.-nam hic 


39 ait mutas efle in Seripho , illi negant vocem xdere deportatas in Scvrum, quat? in Seripho vocales, 


inScyroobmuteícerent. Veram attentius intuendrem, nihileftablüedi. Seriphus ranas habebar 
mutas. eas vt rem prodigiofam deportabantin Scyrum,quas cum Scyrij mirarentur efle mutas, pra- 
zeringenium ranarum indigenarum, dicebant Báifaos €x Xeejq. ca voxabijcin prouerbium, Era- 
Ímus. InSeripho (inquit Zilianus) ranz prorfus muta funt. fi veró has alió importes, acre quiddam 
& tragieum fonant. In Pierium lacum , qui non perennis eft, ied hyeme rantum exiftit ex aquisin 
cum confluentibus,ranas fi quisinijciat, flent: alibi tamen vocales. Seriphij dehisrapisgloriantur, 
hoc videlicet fieri munere quodam Períeo diuinitus dato: quicum redirer cum capite Medultz , & 


terram luftraffetpermultam cum; vt par erat fetlus prope lacumillum fomnum ca pere voluiflet, 


ranas ftrepentes interpellatie: itaque Perfeum moleftiaatie&tum, a patre Ioue deprecatum fuiffe, vc 


, * H * , (i . * - -47 
49 ranasclamare prohiberer: Patrem verocius precationem exaudi(le;ac ranas illius loci perpctur filcn- 


jo 


tijcondemnafle. T heophraftus tamen hanc explodens fabulain, (nimiam) aquz frigiditatem affert 
caufam effe, ( vt I zetzes ctiam refert 8: 167.) cur hae muta: fint. ZElianus.. € Ranis vinum przmini- &z vi- 
ftras vel infundis,ga d »oisolyorseis:in eum dicebatur quiid minitiraret,quo nihil eflet opus ei cui ex- 17 zzz- 
hiberetur: veluti fi quisapud indo&tos multa de philotophiadiffera.. Ranisenim mihl opus vino, 2fras. 
aqua paluftri magisgaudentibus. Explicarnr adagium à Zenodoro,Suida, Dioveniano. Pherecrates 
apud Athenaü in Coriano, (Cy z0e12vot;) "Ep £2 xceso s a d ous iyory/octy T ju. ideft, Abiin malam 
rem, ranis pocillarite oportuit. obiurgatenim pigcernam, quód quatuor vini cyathis duos infuderit 
aqua. Vnde licet conijcere , prouerbium in hos quoque conuenire, qui vinum immodica diluunt 
aqua,ita vtaquam, non vinum bibere videantur ranarum ritu, Erafmus. 

Germanis peculiaria ex ranis prouerbia. Rana conculcata tandem coaxat. jan trpbt occ 
cin for[ch wot fo fangc/ bate quatfet: vüratum apud inferiores Germanos. feníus conuenit cum il- 
lo,;Furorfitlzfa (zepiuspatientia. Ranain paludem rcfilit, velaureafederelidta: $c vorfcb Buppet 
ppiberim ben pot] 2'Gann eod fetbeop cea qutoen ftl. 

4 Scita fabella eft, perrexiffe olim petingenrem raurum ad aquas reftringendz fiiis gratia. m 
Dum vero auidius bellua fe aquis inijcit, ranunculosibiattriuit aliquos. V nus qui euafetat, peruenit i ied 
ad matrem , cui frarum miferabile exitium narrauit, vt a ftarurofo nefcio quo immaniter fuerint HIS i 
exculcaii. Acillanimisinfcita , nimild; exoculata, vr quz filio aliqua volebat videri, tumetceream- Ó M MUT 
plius coepit, ac flatu modo magnitudinem captare, rogans , ecquid canta foret pernicialis bellua? QUEE 
Curiis, Multo maior, inquit: illa eiamnum intiari plusac fubindecoepit, cupiensomnino maegnitu- $T 


4 Lu T j s , A À d 2 , : &audréco- 
&inem vilam exhibere filio. Àt is frultra conari illam animaduertens: INon fi te rüperis (1nquit ) i Lg 


"Apologia 


ép uadrup. Ouiparis 


. 
parvnquam futura es.Id prouerbij formam habet,(it eos qui (üi € domefticac humilitatis obliti,ma- 
na affe&ant nomina.) Meminit I heocritus in Bucoliaftis, "Ovzrere wxeccz n VY elm melo ao y 
&íàt»y: quod eft, e 2] gupzzeize , Cclius. Eundem apologum fecundo Sermonum Horatius Sat. 5. 
(vnde mutuatus eft Czlius ) his carminibus exprimit. 


cADfentis rama pulls vituli pede pre[Gus, Vusvbieffusit,matridenarrat yot ingens 
Bellua cognatos eliferit ,illarogare, -"Quantánet num tandem ,feinflaus , [ec magnafuiffet. 
«Maior dimidio? num tanto? Cum magts 4g,  Semagi infaret. nonfite FHpeTIS, THQUiL, 
À à rr 
Fabula de Par eris. heodte nom multum abluditimazo. —& Fabula ZEfopica de ciconica qui à Iouerex ra- 


rege raus nisdatus fingitur ,elegantiffime defcribitur à Gafpare Heldelino in Encomio ciconiz. Seruiusin 
dato 4 I0- Gcorgicis explicans hoccarmen , Ez veterem lio rama cectuere querelam: Fabula (inquit) duplex 1o 

at. eft. nam, vt Ouidius dicit, Ceres quum Proferpinam quzrerer, ad releuandam fitim acceffit ad 

quendam fontem. tunceam Lycij rufticià potu prohibere coeperunt, & conturbantes pedibus fon- 

tem , quum contracam mitterentturpem naribus fonum, illa irata cos conuertit in ranas, quanunc 

quoq; adilliusfoniimitationem coaxant. Sed hoc non eft valde aptum. namillud maocisinfültatio 

fueratquàm querela , & poenam facrilegij iufté pertulerant. Vnde magis ZEfopus fequeadus eít, qui 

dicit: Quum lupiter reges omnibus animalibus daret, & ranis dedifletcolendum breuiffimumli- 

gnum,tuncillud afpetnatz funt. Iupiter iratus, hydrum eis dedit, qui vefcitur ranis, Hzec illae, Cte- 

rum Probusidem carmen enarrans: In Lycia (inquit) Latona zftu exhauftis vberibus educans A- 

ollinem & Dianam infantes, acceffit ad Melam fontem: & quum vellet bibere , prohibuiream 
Neoclespaftor. Quumautem lla pertinacior effet, prohibueruntaqua. Itaque dez numine murati 29 


fant in ranas. 


DE RANIS TEMPORARIIS, VEL /ESTIVIS. 


Larzxr hybernis menfibus interraranz omnes, exceptis temporatijs iftis minimis, (Ger- 
mani vocant Xcinftó[cb(in/) quz pallentin coeno, & reptantin vijs & littoribus. Hzc enim quianon 
ex femine;quod effundunt mas & foemina cüm complexu Venero iunguntur, fed ex puluere zftiuis 
imbribus madefao oriri videntur,diu in vita effe non poffunt, Georg. Agricola. Pluraleges fupe- 
rius in Rana fimpliciter capite tertio. 


DE RANVNCVLO VIRIDI, SIVE RANA " 


calamite aut dryopete. 
c. 


"Sue fft M Iu1MAM & viridiffimam ranam Plinius calamiten ( bátra- 
chon)aut dryophyten à Gracisappellari nos docet:quare non 
füntaudiendi qui calamiten bufonem vel roffpuz vulgo Italice di- 
&um interpretantur,vt Aggregator: cuiusfententiz Albertus quo- S 
que fuiffe videtur, ranam rubetam dictam fcribens, quód frequen. 49s 
tecin rubis & arundinctis degat : perinde ac fi eandem calamiten 
effeinnuat, cui à calamis hoc eftarundinibusnomen. Varroluri- 
dam ranam dicendo pro calamite videtur accepiffe, quoniam pfi- 
Jothrum fit, vt Plinius idem; Varro affirmant, illud cfficaciffimum : quanquam & epitheton rana- 
rum omnium putant id poetz , Hermolaus. Ego veró cum calamites leti & viridiffimi coloris fit, 
luridam ranam non hanc, fed aliam terreftrem venenatam effedixerim ,fiue rubetam , fiuc illam 
uam mutam dicunt: vtrag; enim luridi coloris & venenata eft. Ranis autem venenatis omnibus 
pülothri vim communemefleexiftimo. Eftoigitur calamites parua vel minimarana viridis, vt Pli- 
niusinterpretatur. Et deore palLoricij canis virens exiluit ranula, Apuleiuslib. 9. Metam. Ranun- 
culus viridis calamites fuper arbores corylos frequenter reperitur, &c. Vincentius Belluacentis. No- 
minatautem ranunculum viridem Marcellus Empiricusquoq;. Diofcorides & alij (vt dicamin G.) go. 
fimpliciter aliquando ranam viridem vocant, cum addere deberent paruam aut calamiten, diftin- 
guendi gratiaà maioreillaviridi quz edendo eft: aut certé terreftrermn , quoniam maior aquatica vel 
Nomina amphibia c(t. Paruam quidem recentiores aliqui (Andreas Bellunenfis,) arboream appellant, quód 
diuerfa. arboresícandat, Bézeezeryjvopol i Cir PY xg uy yeyrirmaj, Archigenes apud Galenum de com- 
pofitione fecandumlocos libro quarto capite vltimo. Blefaricon ,id eftranunculus viridis , Sylua- 
ticus. Cuconiones, id eftranunculi virides, Idem. Eralius quidam obícurus, Cucuriones, id eft ra- 
nunculz virides. lricifiueranulz, Nicolaus. Ranz paruz virides , »££eyr« nominantur à quibuf- 
dam,Galenusinopere de fimplicibus;per onomatopoeiam forte : aut à pracfagio pluuize.B sexe» enim 
Grzcispluere e(t: quafi diceret, Qpéza, B peZni, id ett pluet, pluet. Beevexesee woo? vod £z , Axiftophani 


fi&itiade Ranarum voce nominafunt, Voxquidem Qa; , ad Germanicam Sté[th accedit, qua 
Ianam 


TAZA "Vi- 
ridis c 
calami- 
tes, 


De Rana. H.h. Lib.II. é& 


ranam in genere fignificamus. Vbi manum iniicit benigné;ibi onerataliquam zamiam, Plautus de 
diuiteauaro blandiente pauperi. vbi Scholiaftes ,zamiam id eft damnum. nam zamiz dicuntur ra- 
nulx in arbore, quz nifi detrahantur alios edunt. Zuuia, quidem Grzce damnum fignificat, Dores 
(apos proferunt. Rana viridis raes/a(vulgo fcilicet apud ltalos)di&ta, Agercgator. Razoccio,ranun- 
culus, Alunnus,Italus.Scoppa grammaticusItalus rubetam interpretatur /oragauoto,razonchia deru- 
Letto:qua tamen voces diminutiuz à rana videntur.Ranas virides paruas Galli croz/fezz: vulgó dicunt. 
Syluius. alij graiffet fcribunt : videin Rubeta A4. Alij in Gallia verdier , à colore. Renogle , Sabaudice. 
faubfrófcb/ Germanice, Zaba trawaa, Polonis. 4 Ad fanguinem fiftendum, quidam ex ea rana, 
quam Grzci calamiten vocant, quoniam inter harundines fruticeíd; viuat , minima omnium & vi- 
Io ridiffima,cinerem fieri iubeht; Plinius. Et alibi, Venerem concitatiecurranz diopetis & calamitz,, 
&zc. Vetusle&io in quodam codicc erat, dryophetes e? calamites: vbi Hermolaus , Scribendum forte 
fitdryopetes fme dryophytes,& calamitzquoniam in arboribus, frutetis , arundinetifque ver(entur. vc 
bhocillud fitomnino, quod fuperius Ziphr£ites mendoselegebatur. Et alibi, Minimamiftam & viri- 
diffimam ranam mutam,dryopetem quoque vocati credimus à Plinio,qui inter frutices & arbores 
veríatur. Sipontinusapud Plinium Ziphz/rtas corrupte legit. Ipfe dryopetes legerim: vt (it £2]egcyos 
dpvozrémiis , paroxytonum , fic dicta ranula quodab arbore in arborem quafi volando tran(ire videa- 
tur, vtdicam in C. vel dpuozezi , oxytonum. quod exarboribus aliquando decidat (videinlibro de 
aquatilibus ad finem gon deranis.) aut, fi quis malit, Jiozrezys, quod non nataé tetra fed ex 
aere delapía videatur qutffn inarbore reperitur. fed Jiozevzi magis proprie dicenturranz qux por- 
zo tentosé aliquando cum pluuia deferuntur. licebit & 4pu/Girtoe Bá regorv dicere , quod per arbores 
incedat, vel ea(dem fcandat. Jevogórluo veró quomodo re&té dicamus , & ex Grac lingua proptie- 
tate, non video, & fi Hermolaus ita dici poffe coniecerittanquam ab arboribus & fruticibus com- 
pofito nomine. fed quz quzuis plantz funt. puóQuzer potius dixeris, ( vt vg voy, ) qua tamen vox 
inarbore natum vel natam fignificabit. Ranam hanc calamiten, in arundinetis ac herbis maxime 
viuere Plinius fcribit, mutam ac fine voce, viridem : à qua diftinguit alteram paruam arbores (can- 
dentem, & ex eavociferantem. Sequuntur Plinium Hermolaus & Sipontinus. Ego veró Georg. 
Agricolz fententiam fequor;in hzc verba fcribentis : Rana viridisilla parua,quam Graci calamiten 
vocant,quódin arundinetis agere confueuerit;arbores quoque fcandit atque n herbis viuit : Grzci 
etiam (pé are vocant;quod tono fui generis pluuias futuras prnunciet. Nec enim ,vt Pliniusà no- 
'$0 bis diffentiat;eft muta & finevocc. Vide plurain C. Mà , ranain hortis eft, Hefychius & Varinus: 
— ficdi&taforte quód voce (ua pluuias praefagiat.rana: quidem mut vatis nomen non conueniret. 
Minimum hoc ranzgenus & viridiffimum eft,vt ex Plinio iam retuli. Datrachites lapis ranz viri- Defcri- 
di imilis colorc atq; effigie, Plinius: vbi minimum hocgenus, an maiores & aquaticas virides ranas ptio buius 
accipiat aliquis,nihil intereft.Hac quidem,qua de nuncaginius,vndique viridis eft prxter pedes & 747;, 
digitos, quorum colorexluteo ruffoque remiflis mixtus videtur. vnguiculi extremi globulis termi- 
nantur.Egoin hacrana difIe&a fanguinem reperi paffim, (cd paucum: coralbicans,iecur nigricans 
cum felle diluto:item lienem & ouaaliquotin fine Iunij. 
C. | 
4o — Ranulahzcviridis inter frutices & arundines:vnde & calamitzr nomen, vtdiximus,reperitur.ap- 77; repe- 
paret& in hortisaliquando.fed magislocis (ylueftribus:quin & arbores fcandit;przcipué corylos, vt rzzzzr, 
Vincent. Bell.fcribit: Vnguibus reptantin aluifimas quaíq; arbores , Syluius. Atborü & vitium foliis 
infiden. € Hyemeinterra conditur. vernotetmpore fx penumero videtur exterra eminere media, 7€?* £z 
media adhucin ca latere,Geor. Agric. € Vulguscam volare putat, quoniá arbores & frutices a(cen- 76/74 co9- 
dat,vtinde for(an dpyozrevzs appelletur.& Eftrana parua atborem fcandens,& ex ea vociferans.Plin. ditur. 
Graci Ears vocant quod fono fui generis pluuias futuras prenunciet. nec enim,vt Pliniusàno- cbr es 
bis diflentiat,eft muta & fine voce, Georg. Agric. Arbores aícendit, & futuras pluuias cantando prae- /andir. 
dicit ,aliistemporibusfiler, Albert. Supercorylísfrequenter reperitur, vbiaffidue carabdrzoz voces 567? ph- 
emittit, Vincent. Belluac.Brexantes dicunturà voce.nam (übno&tem vox earum vnica eft rex, Syl- /4* pr«- 
$0 uius.Raucozarrula quesiu Serenus de parua rana. Nicander in T heriac.ranunculum viridem fürdum ^/7c4r. 
& mutum cognominat. € Rana calamitesin arundinetis fruteti(d rorislin&tu vi&titat; Hermolaus: Vidlitat 
ex Nicandro;qui (cribit: àz" ed roig Et aea toe 9o eros uopóéns Au potuos tpateu. vore. 
E. e» 
Arboresafcendir,& futuras plunias voce (cantando)przdicit;aliás muta, Albertus vt pluribus re- 
tuli przcedenticapite. € Hancferuntin oscanisiniedtam, mutum reddere FvndeinEcclefiaftico | 45, 
dicatur , Xenia & dona exczxcant oculosiudicum , & qua(i mutus in ore canis auertit corre&tiones ;; ,; ;z;j;- 
eorum, Vincentius Belluacenfis addens hanc ranam ab hoc effe&u mutam dici , quód voce canem g, 54/7 
priuct,non quód ipfa nullam edat: fed authore nullofe munit. Mihi quidem dubium non eft , quam 727777; 
authoresranam mutam inter venena nominaruntjà calamite (quáquam & ipfa venenata, vt ferunt) 4j/j;sy. 
differre. Czterumin citato Ecclefiaftici loco, circafinem capitis vicefimi,vulgatatranflatio abíque 
canis mentione habet, & quafi mutus orcauertit correctiones eorum. Grace legimus, 3 Jes. 


* 


é2 De Quadrup. Q uiparis 


d'averup ol 69e A ugs mo QOr , ad s Quads Er qopuum amo ema Eeynds. Id eft, Xenia i» munera excecant 

oculos fapientum, e? veluti frenum im are auer tunt correctiones, 

Gd 

Remedi^ — Eftranaparuaatborem fcandens & ex ea vociferans.in huiusos fi quis expuat; ipfamá; dimittat, 
£X?"474  vuffim liberare dicitur, Plinius. lecurranz diopetis & calamitz in pellicula eruisalligatum Vene- 
U^.  temconcitatIdem. € Adoleum exranis,quod mediciaduer(usarticulares dolores calidos Jaudant, 
vtcopiofé fcripfimusfüpra in Rana fimpliciter, lac.Syluius ranas virides fyluaticas praefert. € Ranas 
virides(paruas)eeifféts vulgo dictas, manibus viuas hodieex moretenentad refrigerium febreacuta 
aliqua ardentes, Syluius. Ad febres hecticas Gaynerius: Ranulas virides quz in ficcis locis fuperar- 
boribus viuunt,quarum venttes laétei(albi) (unt, capitibus abíciffis & vilceribus eiedtis, in aquatan- 
diu coques vt caro earum ab offibus feparetur : deindeadmixta farina hordei , vel potius frumenti, 
cum iure illo & carnibus fac paftam,qua cibabis gallinas & pullos quibus alendus eft eger. Vel loco 
ranarum accipe anguillas;aut quofüis pifces , & fac fimiliter.nam pulli ita nutriti mirifice conferunt 
Ex fan- he&ycis,Gaynerius. € Quiex fanguine huius ranunculi remedia tradunt, aliqui fanguinem appel- 
£/"*. — laruntyalijfaniem,velfüccum,vel humorem.Horus quidem ranam non alibi quàm inoculis fangui- 
nem habere (cribit. Viridium ranarum cruor auulfos genis pilos renafci prohiber, in veftigia euulfo- 
ruminftillatus,Diofcorides:vbi ego non viridesillas edules,maiorcs fcilicet & aquatica, fed paruas 
virides & terreftres intelligo,qua veneno non vacant;ideod; plilothri viliforte habet, vc & reliqua 
venenofz ranz,quamuis huic inter cteras veneni minimum ineffe putem. Nuper quidam cum ra- 
nunculum viridem aliquandiuin pollice manus geftaffet, pauló póftillum duriufculo tumore affe- 
&um mihi oftendit. Critoapud Galenum lib.r.de cópofitione medic.fec. locos,inter remedia quae 
pilosdifperdant;numerat ranarumin viridibus arundinctis degentium cruorem fiue mucum.Cum 
affereret quidam fanguinem víridiurm ranarü (inquit Galenus de fimplicinm facultatibus ro. 5.pat- 
uarum fcilicet,quas quidam brexaztes nuncupant/fi euulfis ex palpebra pilisinungeretur,vtin pofte- 
rumnon recreícerent prohibiturü,fal(um id comperi fa&o periculo.pofteaveró fcriptum à quibuf 
dam reperiillud ipfam:vt & dericinorum fanguine;qui neipfe quidem fa&o periculo promiffa pre- 
ftitit.Papias Laodicenfisapud Galenum lib.4.decomp.fecundum locos, euulíis palpebratum pilis, 
nox dropacelocum irritabat,deinde chamaleonem album tritum cum ranarum fanguine permi- 
xtum illinebat.Pliniusidem auxiliutm(lib.52.cap. 7.) tradit, fed pro chamzleonealbo lacrymam vitis 


habet,quodremedium etiam poftea STE Hoc veróloco Papiz apud Galenum chamzleo albus. 


ttitusammifcendus,haud (cio an re&té legatur , quum neq; Dio(corides, neq; Galenus,neq; Plinius 

hocde chamzleone herba tradant.De chamzleonte certe animali Diofcorides tradit,quód fanguis 

einszcqué vt viridium ranarum pilos palpebrarü denuder. Scd Pauluslib. ; idem remediü fcribens: 

Locum veró,inquit,ftatim fanguine ranz perfe illines,aut cum cinere chamaleódsalbi, Cornarius. 

Adüpercilia piloa, Chamzlconis feulaureolz radice permifce cum fanguine rang & vngelocum, 

Galenus Parabilium 2.1c 9. Pungentesin palpebris pilos vbi euulferis,inuerfas genas recéti ranarum 

aut cimicü fanguine illinito,finitod; refrigerari, (exiccari.) vel chamzleótem album vrito, ac cinere 

ranarum fanguine excipito;atq; vfus tépore aliua diluito;& pofteuulfioné pilorum inungito, Aetius 

7.67.Et mox, Vel cochlearum carnes cum viridium ranarum harundineta incolentium, vel herina- 

 ceiterreftris fanguine fübigito ,& adiecta atramenti futorijcommenfürata quantitate exficcari fini- 
to,& vtere,cauendo nepupillamattingas. Sanguisranarum viridium,& fanguis 4/alezz(cimicum) 

prohibetorrum pilorum magis quàm vefpertilionis, Auicenna. Ranunculum viridem comprchen- 

füm acu cuprea pügito,& fanguine eius excepto palpebras de quibus pilos tuleris, (vulferis,) (ubinde 

continge,nunquam renafcentur, Marcellus.Preterea quafeuna, voles auertere [etas (pilos palpeb.) t4, 

ám perpetuum vediuiua occludere tela , Corporibus vulfis [antem perducito vane , Sed queparua(itu eff có rauco 

garrulaquefiu,Serenus:videtur autem omnino calamiten intelligere, eamá; minime mutam facere. 
Ranas quindecim conicctas in fi&ili nouo iuncis configunt quidam: füccum earum qui ita cffluxe- 

ritadmifcentlachrymz qua exalba vite emanat;atq; ita palpebras emendant inutilibus pilis exem- 

ptis acuinftillantes hunc fuccum in veftigia euulforum. Meges pfilothrum palpebrarum faciebatin 

acetoenecans putrefcentes , & huc vtebatur multis ( forté , mutis) variifd; per aquationesautumni 

nafcentibus,Plinius. €EcalibijRanz paruz,quam in oculorum curatione defcripfimus,fanies effi- 

caciffime pfilothrumelt, fi recensillinatur : & ipaarefa&taac tufa, mox decocta tribus heminisad 

tertias,vel in oleo decocta réls vafis. Eadem mefüraalij ex quindecim ranis conficiunt pfilothrum, 

ficatin oculisdiximus, Varro luridam ranam dicendo pro calamite videtur accepiffe , quoniam 
pülothrum fir, vt Plintusidemá; Varro affirmant;illud efficaciffimum, Hermolaus: Ego quidem,vt 
in A. fuperius dixi ,luridam ranam pro rubeta acceperim : omnis veró ranz venenata faniem pfilo- 
thrumeffeconiicio. Siquiscum fanguine ranarum viridium confecerit azarech , (auripigmentum, 

'Arnoldusin libro de venenis, (trita ,&indealiquisaurei pondus biberit , retinebitur eius vrina , Ra- 
fis, Paruz ranz viridis quz in arundinetis viuit, humorem corporis derafum penicillis clarita- 
tem oculis inunétis narrant afferre , ipfafque carnes doloribus oculorum füperponunt , Plinius. 
Cor- 


29 


30 


40 


jo 


DeRangibbLibllD.— 4 


Corpus ranz,& maximé pinguitudo eius;facilem facit dentium eradicationem. videtur autem hoc 

effe ex etrofa(arborea hortulana, vt Bellunenfis habet;)& non domeftica, Auicenna lib. 2.c. 596.& 

exco Syluaticus cap.22 1 inter nocumenta ex rana rubeta. Sed de rana arborea, id eftcalamite,, non 

derubera hzcaccipi debere,tum Bellunenfis teftis eft;tum Syluaticus eodem mox capite verba Me- 

fuzihac citans: Adeps ranz viridis qua habitat in arboribus filinaturfüper ipfum(dentem)frangit 

ipfum. Àuicennatamen lib.4.fcribit,eius qui fampto rubetz: veneno euaferit,dentesexcidere. —^ 

€ Eit paruaranain arundinetis & herbis maxime viuens,mutaac fine voce, viridis,fiforté hauria- Pezena- 

tur ventres boum diftendens,Plinius & ex co Albertus. Videntur autem boues facilius hoc ranzz ge- tum e 

nus deuorare propter paruitatem eius & colorem herbaceum. Venenatos autem hos ranunculos ef. Bimal, 
to feconiicimus,quoniam & aliz terreftres ranz venenum continent: & de his i pis pfilothrum effe,&c 

denteseradicare authores prodiderunt, quod abfq; vehementi & venenofa vi non contingeret. Vide 

infrainranagibbofa,vbi docemus veteres videri calamiten ranam cum rubeta terteftri muta confu- 

diffe. Remedia quidem omnis ranz venenata in rubeta coniungemus. 

4 Ad fanguinem fiftendum & ranarum illinunt cinerem,vel fanguinem inarefactum. Quidam Excze- 
exearana,quam Graci calamiten vocant,quonià inter arundines fruticefq viuatminima omnium re. 
& viridiffima,cinerem fieri iubenrPlinius. Produntur & ex rubeta rana ad (anguinem cohibendum 
remedia,vtin eius hiftoria dicemus:nec nonex rana fimpliciter. Ad alopeciam, Cinerem paruula- 
rumranarum cum molli pice impone, Kiranides. Vide fuprain Rana fimpliciter. Ranunculos par- 
uos exure,corumq; cinerem cum pice,fxpe,víquequo crafTa facta fit feruefacta,illine,loco neg; rafo 

4o neq; prius confricto, Archigenes ad alopeciasapud Galenum de compof.fec.locos. Vbi etiam ex So- 
ranoidem remedium legimus, Ranas paruas vftas pici liquida tepidzinfperge, deinde neq; prazra- 
fis neque pracfri&tisilline.Et rurfus ex eodem adalopecias, Ranarum vftarum drachmas x v 11 L.pu- 
micis vfti drachmasx11. (aliás x v.)(inapis drachmas v 1 11. nitri drach.rr1 1. nucum vftarum drach. 
xxi1iit1.Itemex Archigene,Cinerisranarum minimarumiin ollula vftarum partem vnam,muífcer- 
da», veratri albi;radicis calami vftz,piperisalbi, ingulorü xquales portiones aceto excipe, & ad pra- 
fridt'um ac przrafum locum vtere. V ide füprain Ranaaquatica G. 


4. NicandtiScholiaftes ranam (viridem)quam mutam putat, xéjGspor diciait, € Epitheta,tauco 
gatrvulaqueftu,Serenus.Kaqós do oyos A aoreidis iy Poydiueosi Dau oy, Nicander. 


DE RANA SIVE RVBETA GIBBOSA, 


& aliis mutis ranisin genere. 


39 


49. 


R Àw a genus luridum & terreflre, ac vt exipfo colore apparet , venenofüm mutumá, in hor- 
tis & fyluis inter frutices reperitur apud nos , magnitudine qua vulgares aquatica ranz , dorfo 
gibbofo vtrinque ad latera eminentibus officulis. videtur autem rübetisad numerandum. Germa- 
nicéjppello Gartenfrófcdb,id eft hortenfem ranam: aliqui Goraffrófch.id eft graminisranam,quód 
3? in gramine degat. fed codem nominealij virides aquaticasà colorenuncupant. Et quanquam]o. 
Tzetzes in Variis 8. 167. omnem ranam terreftrem mutam effe fcribit, gibbofa tamen ifta non 
omnino mutaeít. nam cum in horto nuper vnamenfe perfequerer , clamabat ctiam antequam fe- 
rirem. mutastamen appellarelicet, quod vocem (opinor) nifi vis aliqua exprimat, non emittant. 
Mayts,ranain hortis,& fpecies locuftz , Hefychius & Varinus. quaqua oxytona apud eos dictio eft. 
Egoranunculum viridem zzaz/zz , id eft vatemappellati coniecerim , quód voce fia pluuias przefa- 
giamuta enim rana vatis nomineindigna videtur. Inuenio & paluftrem mutaminter venena hoc 
eft Peliobátrachoz,diuerfamà phryno,quoniam & figna & medicinz variant, przfertim Actio , Her- 

molaus.Scribirauté A etiusde rana rubera lib. 1 5.cap. 4.8: mox fequenti capite de rana paluftri,non 
rec inrelle&tis,vt mihi videtur, Nicadri verbis,que imitatus apparet.Facit enim Nicand. duasranas. 
venenatas,primü rubeta zftiuam paluftre & vocale, deinde ranam viride inter i rs degentem 

3 ij 


6A De Quadrup. Ouiparis 


& mutam fiue fürdam:nam & xoi & digo?» vocat. Aetius veró rubetae duas fpecies facirfurdam 
& non furdam,& priorem tantum exitiofam. deinde tertiam addit ranam paluftrem. Atqui Nican- 
der,vtdixiprimum ftatim phrynon ;id eft rubetam vocans,paluftrem & vocalem effeait, & veneni: 
eiustum notastum remedia deícribitquz apud Diofcoridem non leguntür. nam qux Diofcorides 
habet,à Nicandro ad alteram ranam nempe mutam referuntur. Videtur autem Nicander vtranque 
ex iftis venenatis ranisappellare phrynon,ro» pd Bep iduoy od Pipreqor:roy d iy foi copi apad 
xs] xaXaqpuato. eti non calamiten dicit , fed quod idem valet ,&j ordeo: 0o utor, id eft arundineta 
frequentans.A«yadsi viridem interpretor , (Scholiaftes eam vocem nonattingit: fed videtur legiffe 
^acudYos pro Aacits, propter hzc verba , 7v 4qóye xsj Juatasid eft mure & hirfütz.nos quidem ru- 
betz genus paruum, fed lurido colore vt maiores, pedibus clunibu(á; hir(utum nouimus,)quafiAa- te 
oasonidsi, hoc eft coloris olerum & herbacei. Scholiaftes tamen rubet nomen paluftri tantum con- 
uenireait:mutam veróillam,ranam effejnon rubetam,hoccft ranz fpeciem à rubeta diuerfam. Ita- 
que Hermolaus Aetium non intellexiffe videtur, nec Aetius Nicandrum : Nicander vetó in re ipfa 
5 erraffe,nifi concedere velimus viridem illam paruam, quam calamiten vocant & mutam authores, 
víq; adeó venenaram effexquodtamen hodie vulgus non putat;nec mediciipfi, neamihi verifimile 
cft:& reuera non eft muta.Quod fi de hac fentiebant authores, magnitudinis difcrimen addere de- 
buerant,vtalibi folent,ranas virides paruas dicedo.Sed vtea quoq; fit venenata, confudifle mihi ve- 
teres videntur ranulam hanc viridéterreftrem,cum alteraranaterreftri venenata,nepe bufone feu 
rubetaterreftri.fin minus,oftendi cupio vbi nam de terreftri rubeta loquantur. Nam de paluftritan- 
Triplex tum rubeta (cribunt,vt Diofcorides, $uvoz Bidrreanes Nee SC. Omnino igiturinca fententia fum, 29 
rana ter- ranamterreftrem mutam vel duplicem efle, veletiam triplicem : nepebufonem feu rubetam terre- 
rers — ftrem,rubetamgibbofam , & ranulam viridem , que tamen non otnino muta eft, cum inftanrem 
suia, — pluuiamprefagiat. l'zetzescetiam,vt dixiyranam omnem tetreftrem mutam effe (cribit. Ad hzc;non 
viridesfolum interfrutices & harundinesreperiuntur , fed rubetze etiam aliquando, & gibbofz qui- 
dem fzpius.Facileigiturconfundere has differentias fuit parü animaduertentibus. Vtcunq; eft, nos 
remedia adueríus omnes ranas veneno(asin Rubeta dicemus. Nicandri Scholiaftes ranam mutam; 
hybernam quoq; diciait,;indc colligens quoniam poeta ruberam paluftré 420r 0eod,yor? 8epóerze, 
id eftzftiuam cognominat.funt autem xítiuz (inquit Scholiaftes)vocales & innocentiores, hyber- 
nz veró mutz & exitiales. Verum Nicander ipfe nullam vocat hyberná;& xítiuam vere etiam appa- 
rere,ac vernü tempus voce fua inter algas prenunciare fcribit. Alij xftiuam dici coniiciunt,quod pez 59. 
ztatem venenum ex eaconficiatur: nimirum quódtum temporispropter caloré venenum fynce- | 
riusfit.namin calídioribusquoq; locis ranarum genus nocentius eft;vt Scholiaftes tradit. 
Defcriptio q Ranz gibbofz,cuius hic cffigic dedimus,duo quafi cornicula in dorío medio vtrinq; eminent. 
rana gib- color ei viridisferé, fed ob(curus & fubfufcus eft. latera maculis ruffis (catent, (unt & digiti pedum. 
bofe. ruffi. Dorfum füprathoracé paucis maculis nigris diftinguitur. Venenofam effeex ip(a fpecie colo- 
red apparet.Hoc genus àferpentibusinfyluis deuorari aiunt. Condunturhyeme & ranz pallida in 
hortisagentes,qua non comeduntur,& muta funt, Georg. Agricola. 


DE RANIS RVBETIS TVM PALVSTRÍBVS 
tum terreftribus : Ecde remediis contra omnes venenatas ranas. 49. 
& ES 
Diuerfe | yE RvsETIS vel ranis rubetis non omnino 
authorum conueniunt inter fe authores tamantiqui quàm 
jenzentie xecentiores. nam & in aliis quibufdam difcrepant, 
derubetis, & inlocis in quibus degant affignandis, Nicander 
& alij medici Graci pPryzoz faum, (fic enim rube- 
tam vocant) paluftrem tantum faciunt, ( vide plura 
fuperius in Rana gibboía:) Plinius&alij in vtroque. : 
elemento rubetam ex equo viuere fcribunt. diftin- 
guuntalij , primuminaqua viuere, deindeinterram 
progredi affirmantes. alij in ficco rantum. alij dupli- 
cem faciunt rubetam,vnam paluftrem fui genetis, & ! 
Duplex diuerfam ab ea terreftrem:vnde opinionum variarum differantias fex colligimus. Ego, vt authores 
rubete ge- conciliem,quofdá vnum tantü genus cognouifle exiftimo,fiue paluftre,fiueterreftretantum :alios — | 
BUS,UBU vtrunq;.Etinquirendum eft,an paluftris quzdam rubeta femperin paludibus agat:alia veró paludes, 
aluftre fiue coa&ta deficientibus aquis, fiue etia fponte deferat. Ranzrubetz in terra & in humore viuunt,, 
aliud ter- Plin.Rubeta vel rubetü(fed pofterior hzc vox Latinanon eft : Aggregator ranam rubcti dicit ex Ki- | 
reffre. ranide)frequenter inter rubos & arüdineta degit,& ram inaqua quàminterraexzquo viuit, Albert. — | 
Sunt(razejqux in vepribustantum viuant;ob id rubetarum nomine, vt diximus,quas Grzciphrysos — | 
a ' vocant, 


je 


De Ran.rub. Lib.ll. | 6 


vocant,grandiffimz cunctarum,geminis veluti cornibus,plene veneficiorit)Plinius,in hoc fibi con- 
carius:cum alibi,vt iam recitaui,in terra & in humore rubetas viuere fcripferit. quod ego de mino-« 
zibusrubetis verum effe puto;grandiffimas veró quas bufones & boracesaliqui nominant,terreftres 
tantam,quamuisnon affirmo. Plinius veró grandiffimas dicendo,non in rubetarum genere intelle- 
xir,quod non diftinguitin fpecies fed (impliciter interranas.Iam quód geminis cornibus hocgenus 
infigniriait;id egonon rubetz proprie dictazaut bufonii , fed ran mutzilli tantü quam füperius gib-: 
bofam nominaui conuenire puto,quz quidem nunquam in humoredegit, non ramen grandiffitna' 
eft,(cd communis aquatice ranz magnitudine. Rubeta di&a eft,quia in vepribus viuit, quanquam Cyr d;£4 
priusinaquis,poftca fit rerreftris, grandiffima cunctarum, geminis quandoque veluti corniculis, vt ft rubeta, 
1o inquit Plinius,dorfum exafperat;Hermolaus;qui addendo verbum quado, fatetur non fimpliciter vt 
automnibus rubetis id conuenire vt Plinius fcripferat.Sipontinus etiá in vepribus tátum & inter ru- 
bos rubetam agere prodidit,Plinium fecutus Sic Marcellus Vergilius quoque, Sunt & qua in ficco 
aguntranz , vt rubetae & calamitz, Kiranides phrynon ranamin ficco &egentem effe fcribit. Ranae 
quadam terreftres funt;qua in humore etíam degunt,vt rubetz afpera: & venenofelapidem in ca- 
pite gerentes, Maffarius.]s autem afperas dicédo rubetas, ab Hermolao deceptus eft,cuius in Corol- 
lario hzcfunt verba: Mirorquamobrem Diofcorides puzo, hoceft rubetam, Aa, quod eft luis, 
cognominari dixerit:nifi quis rubetz duo genera con(tituatjleuis & fine cornibus,ex qua delibuto- 
rium venenum ficut ex paluftri quog; muta conditur,(hoc fine authore fcribit: & ego nullam palu- 
ftrem mutam fcio:)& afpera cornurai; proprié fit buffo,cuius dorfum pauló ante fcabrum effe dixi- 
musex Actij fententia, Hzcille. Impofüitautem ci, vt video; codex Graecus manufcriptus, in quo 
Ados pro ^e egit. quód autem Aus, id eft paluftrislegendum fit tum ex /Egineta , tum ex Ni- 
candi Alexipharmacis conftat. & recte codices impreffi Diofcoridis £^&os habent, vt & Vergilius 
interpres legit,fed perperam vranftulit, Rubeta vel muta paluftris rana, cum Grace nihil aliud lega- 
tur, quàm $uzoc B meaoros eNeoc; hoc eft, Rubeta rana paluftris : ZEgineta addit difiun&iuam parti- 
«ulam à pudo; 5 Bacrecoyos £A eios; hiec lectio ex Nicandro ctiam cóprobari poteft,qui poftquá de pa- 
luftti hac rubeta vocaliegit,mox peculiariter dealterarana muta docet.Caterü Aetius 13. 36. deru- 
beta (cribens quz e paluftri terreftris euadit;Exafperat ( inquit) & vibratterga dum fpiritu expletur, 
hoceftcum inflatur per iracundia.Sed hinc nemo couiceritlxuem quandam effe rubetam,;ab afpe- 
ta diuerfam. ppórninterdum folo afflatu interimit ZElian. de animal. 11.1 1, Rübetaranz fpeciescft, 
go Que paluftris vitz conditionem in terreftrem mutauit, vnde & rubeta appellatur, Aetius interprete 
uo Greca mihi hzcfcribentiad manum nonerant: fed faciunt huc qua apud Varinum legi-: 
mus, puocos pro $puzesabundáte e vocali,&id»s Bavmedo(t, ta oo: 0 40 6p cive] «me9 Tola Oo s, 1 oro 
TÉ Qapiegray Sam is Aipadtus qUawas V3 0 vepocuioy , Etymologus, Rubetá poeta bufonem vocat, duo 
 €ius genera funtzaltera terrena ,qux in domibus & vepribus agit: altera paluftris, quz fui gencris 
vocem zdit, Georg. Agricola. Nos paluftres quafdam & paruas rubetas, ( de quibus Agrico- 
lam quoque fentire puto,) vocamus Güffenfróttle, id c(t rubetulas lacunarum ( quód in lacu- 
nis & circa fterquilinia reperiantur: ) & $fftónfe, quafi paruas falamandtas aquaticas quód fimili- 
ter & venenofz fint & in aquis degant,colore ctiam ventris fimiles. Hae femper parua funt, ventre 
pallido fiue citrinopun&is quibutdam difcolore;& fuo quodam fono vocis vtüntur.riam cxteri bu- 
fonesterreftres continuatumquendam fonum zdunt grugragrg.Ha forté R ANE SCINCOI- 
D ES funt, (quód (cincos aquaticos,fiue falamandras aquaticas, vt nunc (cripfiréferanr,) quas Ale- 
xander Benedi&us fcribiz,numerofius quàm par fit enatas , peftilentiz futurz aliquando przfagium 
elfe putrificam materiam vbetius indicante natura.nifi forté phrynoides dicenda fint: Ariftot.enim 
in proble. lib. t. copiam ?Y/ tuxpàv Bazedcyay Qpuuonidy annum morbofum futurum fignificarcait. 
Ranain paludibus degitzitem genus quoddam ranunculi ccenulentü in dorfo, croceis in ventre ma- 
culis, quod non clamat nifi poft quartam horá diei feruenre fole , Albertus. Hocidem nimirügenus Bufo cor- 
eft VIROS recentiores quidam barbari C O R N V T VM vocant;nonab eminentibus(vt in z7/5", 4 
rubea Plinij)veluti cornibus,fed à fono vocis,quo cornu feutubam imitatur quodammodo.In Gal- ze 442 
liiseft bufonisgenus,quod cornuü dicitur, à voce qua corniciné refert. colores habet duos,tetrum inflar. fui 
go (luridum feu fufcü)& croceum. Verno tépore prodeunt haranz,& voceminftar tubarum binz in- jarus; e- 
uicem emittunt. In fola Gallia vocales,elatz voce amiffa muta: fünt, Liber de nat.rer. Rana cornuta 4jzsr, 
coloris eft(inquit Alberc.)cinerei füíci,& crocei in ventre:&z moratur in paludibus putridis frequens 
clamore.extra Galliá,fi quis efferat, vocé dere aliqui negarunt: fed id falfum effe expertü fe Albert. — 
ait,quum pertotá Germania alüffimé clamet. Hzcferipferá cum exagriTigurinilocoiuxtaarcemt — gjeza 
Kiburgam,rubetz genus paruü mihi allatü eft, duplo minus fert comuni rubeta,czterafimile, quod 7j7;55; Ki- 
iam füb trunco vtillic per hyemem lateret fe abdiderat. erat enim initium Septembris. tergo lurido, jj, 
afperó,ventreex fufco albicante;oculisaurcolis:clunibus cruribufy fed pracipué digitis pofteriori- 
buspilofis.Hasranasalibi nullas aut rariffimas habeti aiunt: vocem eis argutiflimam effe, qua: tubas 
autcampanz inftar audiatur etiam ex longinquo:degere ipfas nonin aquofis fedin aridis locis.Vére 
vocem fuá crittere & eftate:cum vefpericlamant, node fequenté fine pruina futura X fperari. 
zp Po : ANC tm rain " Mc 1^ " iij ni 


20 


4o 


&. De Quadrup. O uiparis 


autumno & hyeme nonaudiri. € Rubeta, id eftbufo,Niphus. Buffoà nonnullisf duplici fcribitur, 

Debsfo- quodnonprobo. Buforanaterreftris nimiz magnitudinis, Grammaticus quidam. Inuentufque 
sc. cauis bufo, Vergilius t. Georg.Borax(vox corruptaà Grzca Bdreésyvs)fpecies eft bufonis, fufci co- 
loris& maxima;ita quód cubiralis efficitur magnitudinisin tertiscalidis:& cofueuit aliquando par- 

tum fuum fuper dorfum geftare, lapidem in frote habet,&c. Albertus.Rubetis aliquando caudaini- 
tjoeft, quam poft amittunt: obidin ftagnis cum adhuc pufillz funt, mutili ruribus vocantur, Her« 

molaus. Luridam ranam apud Varronem rubetam intelligo, non calamiten vt Hermolaus:caufam 

dixiin ranunculo viridi 4. € Zab 2 y,Leuitici 1 1. R. Salomon interpretatur reptile fimile ranzali- 

SNemiua quibufonem accipiunt,& nomen ab inflationefactum putant.ego crocodilum interpretor autfcin- 
diuer[aré. cum, (videin Crocodilo 4.) Illyrij quidem hodiéranam omnem zz vocitant, bufonem Hifpani 
Jinguarü Jápaefcuérco. Keach, rv va quoque Leuitiei 1 1.vati&interpretantur,camzleontem,crocodilum,lacer- 
€ natio- tam,rübetam:vide in Chamzleonte 4. Triorches,phrynus & ophis (id eft bureo,tubeta & ferperis;) 
»wm. — interfepugnant, Ariftor. hic Albertus habet, Pugnant fricbachys,& corenos , id eft coruus aquaticus: 
tyrus autem aquaticum animal vocatum /ri/aue;deuorat v.runque iftorum:quibus verbis nihil ine« 
priusdicipoterat. Auicennz interpres, vbi de nocumentis venenirubetz agitur: Corpus ranze (in« 

quit)& maximé pinguceius , facilem reddit dentium eradicationem. videturautem hoceffeex pe- 
trofa,(hic Bellunenfis pro petrofa arboream hortulanam reponit;)& nondomceftica,&c. Auicenna 
4.6.2.8.ranas lacunales virides nominat;& marinas rubeas, pro ruberisfimpliciter:& moxfequenti 

capitc ranascitrinaspro ranis palu(tribus venenatis vt Aetius habet, 1 5. 5 4.& 5 j.Et rurius 4.6. 5.25: 

de moría ranz marinz rübez , pro rubetafimpliciterex Aetio 1 5.56. Mare quidem Hebraicalin- 

ua deftagno ctiam & palude dicit.rubeas veró interpres fortaffis pro rubetis dixerit, velà viridibus 
diftinguendi caufa. Grzciruberam gpuzor appellant, vt fupraex Plinio & aliis oftendimus. debet 
autem hzc vox femper penanflexa fcribi, quoniam penultimam logàm habet,non (vt à quibufdam 
fcribitur) paroxytona. Mifoxusjid cft rana terreítris veneniofa rubea, Syluaticus.eft autem vox cortu- 
ptaà Graca juo; qua non rubetam fed glirem fignificat, vtin Gliris hiftoria oftendi:& à Syluatico 
ipfoalibi miofes glis exponitur. Quamnobremerrauit etiam Gilliusqui in Zliano fuo jwoze (ex Op- 
piano)bufonesinterpretatur.Ranam rubetam Nicander gazoy Üpcerme hoc cítzftiuam cognomi- 

nat: vide füprain ranagibbola. Kaerías Varinorana fimpliciter exponitur: Gelenius nofteraffi- 

nem putat hanc vocem Germanice $trott,quarubetam fignificamus.RubetaTralicé nominatur z- 

fpo.batta, boffa;tefte Lucio Scoppa.& à quibufdam cZatze, (apud Rhztos qui Italicé loquuntur cZaz£) 
velzatto,vtin Longobardia.item buffo,buffa, bulfone.ab aliisramarro,qua voce Matthzolus Senenfis, 

magis proprie puto,pro lacerto minore vtitur. Rana quzdam tetreftres funt,vt funtmutz,& rube- 

tz:quaz & racanellz qu raniculz vocantur:& non comeduntur , quoniam (zpius cum bufonibus 
coéunt,quam ob caufam maligna reputantur, Monachi in Meftien. Scoppa ruberam eti razaue?a, 

& ranonchia derubettointerpretatur:qua voces diminu tiuz funt,& forte ad ranunculü viridem perz 
tinent.nam & in Gallica lingua aliquiconfundunt;craflam vel craffantium.vtipfi fcribunt, (grz/ffez, 

ex verdier,)vulgó ditam ranam,rubetam interprerantes, quz omnino ranunculus viridis eft:rubeta 

veró Gallice crapault vocatur,circa Neocomum /ou;. Hifpanice fapeefcuézco. Germanice $rott,no- 

menin Hcluetia foemininum, Argentinz & alibi mafculinum: alij fcribunt $ rote. T'erreftrem pri- 

uatim vocamus Gyartenfrott, id eft hortenfem rubetam: (licet nonnülli ranam gibbofam fupra de- 

Ícriptam ficappellent, ) Saxones £Yuapp. Flandrisranaeft oit] rubeta »abbc. Anglis rode. Illyrij 
omnegenusranz z4la vocitant. | € 

£ " B. ; 

De paruis palufttibus feulacunarum potius ruberis,quas & cornutasvocantà fono vocis, przce- 

. denticapitcícripfi:vbietiam cornibus exafperari ruberarum dorfum,quod Plinius fcripfit ha&tenus 
mihinon vifum dixi:& vnum tantum rubet genus, quod ranam gibbofam appellaui, offibus cor- 

Defiristio nuum ferc inftar eminentibusin dorfo mihicognitum effe. Rubetaquz paluftrermn vitam interre- 
&ubete,. ftrcm mutazanimaleft magnitudine nihilo minusteftudine parua, Aetius. Similisranz eft,fed pe- 
| - dibusbreuioribusjincrtiorid; & turgidiore corpore, Mich.Herus. Color bufoni cinereus pellis den- 
fiffima vifcofaá;, ita vt magnisetiam i&tibusnon lzdatur, Albertus: duriffima, vt baculis etiam xgré 
 vulneretur, Matthzolus Senenfis.Bufó quem ipfe nuper infpexi,men(e Iunio captum iuxta fterqui- 
linium,lurido & fufco feu nigricante colore erar,craffis & deformibus membris, cute maculis & ve- 
* ]uti puftulis quibufdam exafperata;torpido & ignauo corpore:maculis nigris, pra-fertim in lateribus: 
ventre turgido inlatody. cum baculo tangerem & ferirem , aridiufculus fonus obafperam duritiemt 
cutis,& tanquam ex concauo reddebatur. capite craffo latoG;:dorfo plano, nonita eminente vtin 
mutis illis ranis quas fupra gibbofasnominaui. Subcapite circa collum parte proria ( id eft terram 
fpectante) color pallidus vel (übBlauuserat. Apocynon appellant officulum in rubet latere com- 
pertum finiftro, quoniam canum impctusinhibeat: nam aliud ad fuperftitiofos fimiliter vfus in de- 
xtro latere quaritut , vcin G. recitabitur. Ibidem dicam de lapide quem bufones quidam in capire 
geítare falso ercduntur.In Hifpaniz partibus illud przcipue boracisgenus reperitur, quod lapidem 
in 


Ld 


d 


29 


3d 


in fronte portat, Obfcurus. Borax fpecies eft bufonis,colore fufco, maximi,&c.(vt in A.retuli)) qux 
lapidem infronte gerit, Albertus. € Bufoanimal afpe&tufcediffimo, fertur haberecor in gutture, Cor, 
nec faciléinterficinifi per medium gutrurtransfigatur, Obfcurus. Rubetz iecuromnino vitiatum Iecar. 
eft; vtcorpusquoqueciustorum prauo temperamento àfficitur, Ariftot. depart. 5.12. lecureidu- 
plexaffiguatur,vt capitefeptimo recitabo. Rubetaperquam exiguum habetlienem, Ariftor.Di&a Li 
cius oua ventri fübditafunt,dem. Pedeftrium quadrupedes quz oua pariunt, eodem coéuntmo- 4." 
do quocaquaanimalgenerant;mare fuperueniente.habent veró in quod meatus(genitales)contin- 
fant,& quo per coitum adhzreanr,vt rana & paftinaca, & reliqua generis eiufdem, Ariftot, cgole- 
gendum coniicio,vt rana & rubeta,&c. quanquam Grzce7pv;»rs legitur, id eft paítinacz , proquo 
ie opuZoirepono. Rubetisaliquando caudainitioeft,quam poft amittunt: ob id in ftagnis cum adhuc 
pufilla (unt mutili raribus vocantur, Hermolaus. 


Coitus; 


L CIUS ; ; 

' Rubetzdictz funt quód feréin rubis & vepribus degant, quanqum & amphibiz (ant, quzdam 77; degat 
tétreftres,quadam paluftres tantum , aut maioti ex parte , vt pluribus expofui füperius capite primo. rzfeze, 
Humidaloca& marcida incolit : Solis claritatem odit; nec facile (uftiner. interdiu latet ,no&u pro- 
greditur,pracipué per viastritasab hominibus, Obfcurus& Albertus, ZEftate incolit fabterranea àz 
vmbrofaloca, Ponzettus. Interdiu non apparetnifi locis admodum folitariis: & non egreditur de : 
terranifitempore pluuiz, Albertus. Interrahumida & opaca, & inter fepes verfari gaudet, Mich. | 
Herus. Conditurhyeme,Georg. Agricola. € Subterra habitat, & humoreterreno viuit.herbas&z ibi 
£o lumbricosaliquando comedit, Albertus. Bufo terra vefcitur , id; pondere & menfüra. quantum vefcatur. 
enim anteriore pede concludere poteft, hoc illi pro cibo quotidiano eft. timet enim ne fibiterra pro 
cibo deficiat, Author de nat.rer. Dicitur de buffone quód deterreftri bumido nó edit , nifi quantum 
manu femel capere poteft, timés quód ei tota terra non füfficiat. fed hocà vulgo accepti eft;nec v1- 
loexperiméto conftat, Albert. Hinc eft quod fuperioris fzculi(apud Germanos) pictoresauaritiam | 4uarti4 
expreffuri, muliere bufoniinfidenté pinxerunt,Mich.Herus. Saluia libenter vefcitur,cuius radix ta- perzzulie- 
men cilctaliseft,Phyfiol. Rubetactià apes interimit. fubies enim aditus aluci;afflat , & obferuansra- rez; buo- 
pit euolantes. nullo hzc affici malo ab apibus poteft , fed abapiario facile interimitur, Ariftot. vide z; zsf/4z- 
moxin D. € Animaliaquz habent fpiritus fübtiles & debiles,noctu vident non interdiu,ficut bufo- zezz ex-' 
nes,Gordon. videturauté bubones aues no&urnas intelligere , quz ab Italis & Hifpanis bufones di- prefa. 
$o cuntur. Credi dutem poteft etiam bufo no&ucernere,quoniam no&tu progrediturjinterdiulatet,vt Noa v;- 
aues plerzq; omnesqua idem faciurit.. € Ranzterreftres, vt muta & rubetz , noncomeduntur: 4ez;. 
quoniam fzpiuscum buffonibus co&unt, Monachi in Mefüen. Bufo ex putredine vel corruptione 74e »4- 
terra nafci putatur, Obfcurus. Ex bufonis crematirelicto cinere bufo viuus regeneratur , nec tan- feamiur. 
ium vnus,fed etiam plutes, Phyfiologus. In Dariene prouincia nouiorbisaérinfaluberrimuseft,vt- —^ ^ ^. 
pote coenofa & paludibus fcetidisfepta: imo vicus ipfe palus eft, vbi ex guttis mancipiorum dextra 
cadentibus,dum itrigant pauimenta domus,illico bufones gignuntur: vti alicubi ego ipfein pulices 
guttasillas eftate conuerti, Pet. Martyr.€ De voceqüam edanttü paluftres paruz rubetz, tum ter- 
feftres maiores;fatis didum eftfupracap.primo. € Gofturdiaues(alaudzcriftatz) dicunturoua in 
terra parere & raró fouere : vnde vulgus mentitur hzcà bufonibusfoueri, Albertus. Scribitautem 
*4? authorlibri denat. rer. vulgà ferrigofturdorum oua à bufone foueri, & pullosdemum exclufosà 
parentibus curari. « Nonfaliuntrubetz vt caterz ranz,íed propter corpusignanum;turgidum at- Ince[fon., 
que iners,& pedum quoq; breuitatem;tardé procedunt.Iratx tamen aliquádo manifefte infurgunt, 
& ledendianimo,vt Aetius (cribit;infiliunt. € Borax cum tangitur;inflatur, Ob(curus. Ranaquz oj55gira. 
rübet;deterioreft.hzc menfe Augufto ositaoccludit, vt neq; cibi potüfüe (amendi caufa,neq; vocis ;;,. 
z:dendz aperiat. quód fi manu vel baculo vrgeas , gré tamen aperies , Author denat.rerum. Itali 
vamarro,id cft bufoni(fecundum alios lacerto paruo)fimilem vulgó dicunt efle hominem , qui con- 
ccptamiram non remittitantequam fe vlcifcatur,obftinatus potius moriturus.aiunt enim bufonem 
fi quid in os eiinferatur,vt ferrum autaliud quidpiam,id non dirhittere, fed fubinde mordicus tene- 
re, vtmoriatur poriusquàm remittat. Itaqueauarum etiam hominem & nimium tenacem bufoni 
$9 comparant. € Vtrag; rubeta(tum terrena curn paluftris)fi bacillo (epius verberetut;inflato corpore, piro, 
virus primo éclunibus exprimit , deindela&teis quibuídam guttis fudat, grauiter odoratis & putidis. 
occiditur autem difficulter, Georg. Agricola. Noftri humoremillum venenofum retro eiaculan- 
tes rubetas,meiere dicunt, fed improptié; nulla enim vefica neq; vrina ranis. Obferuaui etiam ipíe 5 
nüperhumorem quendamá rubeta capta excerni.. € Rubera frigidiffimum eft animal, Obícurus: Frigidi-: : 
perquam frigidum & humidum, nam nifi abundaret in cis humiditas, corpora carum non auge- £4. 
renturtam cito,Ponzettus. Totaprauotemperamento afficitur, Ariftot. € Peculiati quadam her- 
ba vtitur quavitam(v/fu,vt legit Io. Vrfinus)recuperat;rura vero interficirurObfcurus, Saluia de- ^^^. 
le&taturin cibo,cuius tamen radix ei letaliseft, Idem. Bufo primo aqua perfufus,& poftea falfus,cre- 
pas& randem confumítur víque ad offa, Albertus. wein | 


v 


F j^ cU 


!] 


& — DeQuadrup.Ouiparis 


dracidi4. — Ruberaanimalcít perquam iracundum, & fi quid ci obtenfüm mordicus arripuerit, meri potius 

quàm remittere velit, vrin C. dixi. Verberata fzpevirus e clunibus emittit , & inficit verberantems 

Ladendi. Exafperat & vibrat tergadum fpiritu expletur, atque ob id ipfum ardentioreuadit.adledendum ita- 

fludium. que& manifefte infurgit,& faltibus interpofitum fpatium contrahit,raro quidem morfum infligens, 
verum anhelitum coníueuit vehementer virulentum inducere, adeó vt etiam fi anhelitu contingat 


tantum,eos qui prope funtlzdat, Aetius & Auicenna. Inflatfeirata,tam proterucaudax, vt infiliat. 


uoque proximum,quanquam fufpirio fe frequentius quàm morfü vindicans,bufo inde vt arbitror 

Rubeta 4- à Vergilio & vulgo dicta, Hermolaus. € Rubeta apes interimit, vt ex Ariftotelerecitaui in C. Apibus 
pestntert- 2ouantibusranz infidiantur:nec hz tantum que ftagna riuofque obfident , verum etiam tubetz ve- 
9H. niunt vltro;adrepente(; fufflant.ad hoc prouolant;eonfeftimá; abripiuntur, nec fentire itusapum 
Rubetá — vanae traduntur,Plinius. Apibus nocentrubetz & ranz lutariz,Zlianus. Expertus (am quód talpa 
bojes — auidé paícitur bufonibus & ranis. reperi enim talpam qux (ubterra pede fortitertenebat magnum 
T4lP4.  bufonem:quiiam fugiens é terra totum corpus fübduxerat & altam vocem propter morfum talpa 
zx debat, fed rana etiam ac bufones, ( quod & ipfum experimento mihi conftat, ) mortuam talpam 

Aramta. edunt,Albertus. € Bufo nunc cumaranea, nunccum lacerta, quandoque veró cum colubro, vel 
Lacerta, etiam cum ferpente prxlium fubit. lafus autem veneno alterius animalis venenofi à plantagine re- 
Colsber. medium accipit, Phyfiologus. Cumaranea pugnat & abeavincitur, nam cum illa frequenter pu- 
Serpess, pugerit,nec bufo vlciícife poffit, vía; adeó inflatus turget, vt mediuscrepet & moriatur , Obícurus; 
Borax pugnat cum aranca,(icut & ferpens. aranca quidem fuper filo fufpen(a defcendit, & cere- 

brum vtriufüis eorum pungit.bufo autem irafcens inflatur,& aliquando crepat ob venenum aranee, 
Albertus. Accepiab iis qui (pe&arunt(inquit Erafmusin À micitia inter Colloquia) fimile diffidium 

araneo effe cum buffonibus, (quale cum ferpéte, ) ed buffonem i&um fibi plantagine admorfa me- 

Fabula de deri, Audies(alloquitur (uum congerronem)fabulam Britannicam. Scisilliccóclauium folum con- 
Bufone 4b (terni (cirpis virentibus.Monachus quidam faíciculos aliquot fcirporumin cubiculum congefferar, 
4/47€4 — fparfuruscum eflet commodum.Is quumà prandio füpinusdormiret,bufoingens erepfit, & os dor- 
inttrft-  yyientisobfeditjinfixis faperno atque inferno labro quatuor pedibus.Detrahere buffone certa mors 
de. eratjnonamoueri quiddam erat morte crudelius.Quidam fuaferunt vt monachus ad fencftram de- 
ferretur fupinusin qua ingens araneus babebat telam.Fa&tum eft. Mox araneus hofte confpe&to fi- 
lofelibrat& buffoni fpiculuminfigit;ac filo fe recipitin telam. Intumuit buffo , fed non eft auulfus. 
Repcetiturab araneo,magis intumuit,fed vixit. [ ertioictus,abduxit pedes,ac mortuus decidit.Hanc 

€atu, — grotiamaraneusretulithofpiti fuo, Hecille.Catus cum bufonibus quog; pugnare dicitur, Obfcurus, 
Catus ferpentes & bufones interficit, fed non edit: & lxditur veneno, nifiaquam ftatim fuperbibat, 
Buteo, — Abertas.Rubetamrapit exeditQ; buteo, Ariftor.iter accipiter rubetarius.Et alibi, Buteo;rubeta ac 
Sputum. ferpens pugnant. 4 Marion S myrneus rumpi fcolopendras marinas fputo radicitem rübetasaliafdqs 
Rua, —ranasPlinius.Borax hetba peculiari vtitur qua viram (alias uzfazz)recuperat,ruta veró interficitur: & 
Odor vi. odorem florentis vine fugit, Obfcurus & Albertus.Serpentes quoq; rutam & vinez florentis odo- 
tta flore. xem fugerclegimus. Ciconiabufonem non nifiin magna famecomedit: vnde venenofa bufonis 


fth. naturaintelligitur, Liber denat.rerum. 


. 


Zi 
Vos ex Carnibusrubetarum in hamum pofitis purpuras przcipué allicicertum eft , Albertus & Ifidorus 
rübe!i. ex Plinio, qui hoc de ranis fimpliciter non de rubetisícribit. NNicanderruberam paluftrem inalgis 
Progzo- clamore füo veris aduentum prznunciaredocet.— Rubetz parüz terreftres cum vefpcrifüumin- 
fica tem- (tar cornu auttubzx fonum zedunt;no&tem fequentem abfque pruina futuram certó pollicentur.Bu- 
pela. fones cum vefperié cauernis egrediuntur , magni preíertim & multi numero, pluuiam przmon- 
ftrant,Gratarolus, ". 
F. 

Bufonum Hifpani quidam cum in Beraguainfula noui Orbisad extremam famem redaái effent , xgrotus 
efus. quidam bufones duos co&os emit pro duabus lineis auro intexto fübuculis, qua aureis Caftellanis 
fex vendi poterant , vt fcribit Petrus Martytlib. 10. Oceanez Decadis 2. & rurfus circa finem lib, 2, 

tertiz Decadis. 

D G. ; 
Remedia — Rubetafrigidiffimum eft animal, Obfcurus. Saferna in libris de agricultura, fi quem glabrum fa- 
ex rube- -.cerc velis, ranamluridam(rubetam intelligo,vt dixiin ranunculo viridi A. )coniicerein aquamiu- 
1b, — . bet,vfquequoadtertiam pattem decoxeris,ead; vngere corpus, Vatro. Rubetz fanguis pfilochrum 
eft, Kiranides. « Sunt ex recentioribus qui rubeta arida buboni peftilentiimpofira venenum mire 
extrahi doceant. € Acopon ex rubctis quodomnem affectionem tollit, defcribiturapud Aetium 
gram fi- lib.x2.cap.44- his verbis, Radicis cucumeris agteftis viridis libras fex, olei dulcis libras fex , medullae 
Mp oo ceruinz;terebinthinas,cerz,cuiufque fcícuncem, ranas rubetasappellatas viuasnumeto Ícx.ruber as 
traic&to per pedis plantam filoin oleum demiflas donce flaccefeant coquimus: deinde SERA per 
, piaus 


Jd poda- 


" 


De Ran.rub: G.. Lib.II. £9 
tas filotraiectis ranis fylueftris cucumetisradicem viridem concifam iniicimus atque donec vires" 
fuas in oleum tranímittat coquimus & excolamus. Poftremum liquefacta, itidem percolata, ad 
olei a ddimus,& in vitroreponimus, Vteremane& vefpere ad podagricos;arthiriticos,ifchiadicos, 

& refolutos, Perhuius víum nouimus hominesà podagra & chiragratoto corpore diftortos, poft 
lauacrum,in tantum conualuiffe,vt citra omnem offenfionem obambularent. Quandoq; appataui- 
fnus,inquit A (clepiades,hoc pharmacum;additis ad hanc defcriptionem fam(uci libra vna,vnguen- 
ti crocinilibra vna,opobal(ami quadrante,fanguine teftudinum numero decem, Hac A etíus.Simi- 
leautem pauló poft ex Galeno adícribam. Ab hoc differt quodlegitur apud Galenumlib.7.de com- 
pof.medic. fec.genera: Hocjinquit, vfus vir xyfticus, (athleta;) & acopi & malagmatis modo, àtoto 

Ie affe&u conualuit.confe&tiofic habet. Olei veteris Sabini,cucumeris agreftis radicis, cerz,apochy- 
matis,adipis fuilla: veteris, (ingulorum libras tres.ranarum ruberarum magnarum numero tres , vel 
fihznon fint paruarum(nimirü viridium quas calamitas vocant)quinque.medulle ceruinz,aphro- 
nitri,fulfuris viuijoleilaurinijirini , fingulorum vnc.tres.vnguenri malabathrini , fam pfuchi, vtriufg; 
libram.Radicesin craffiora frufta fe&as,ac in oleum (imul cum (ampfücho coniectas, (upra prunas 
incoquito.vbi radices inaruerint;humorem exprimito. radices quidem & fampfuchum abiicito:ra- 
nas infportulam textam imponens , huiufá; oras confüens,& oleo expreffo committens, rurfus vas 
coopertum igni (apraponito,vbi iam fatis magnum temporis fpatium intercefferit,vt ranz collique- 
fcant,(contabuerint;)fportüla depofitahumoreexpreffo abiiciarur. Reliquo oleo liquabiliaindito, 
mouens finerequie.poftremo medullam & galbanum((icetiam A&uarius haber.vnde apparet gal- 

20 bani mentionem & pondus fuperius omiíla) adiungito.' Poftquam foluta fuerint, ab igne tollito;ac 
modicérefrigerari permittens , arida tunfa , actenuiffimo cribro fecretainfpergito, mouens affidue. 
Tumin mortarium effufis, iterumá; cunfis , malabathrini vnguenti pondo & femiffem ( pondo tan- 
tum,id eftlibram, vt fupra.fic& A &uaríus habet)adiungito,& rur(us tundito. excepta vafe plumbeo 
vndiq; obturato,vt nihil perfpiret,feruato. Vtéris medicamento interim vt malagmate;facta morbi 
inclinatione;interim vt collinitione.nam pharmaci quod fatis eft capientes, foluentefá; vnguento, vt 
éerati liquidi fpiffitudinem habeat, vtimur,Hucufq; Galenus:ex quo ad verbum eandem defcriptio- 
nem mutuatus eft A&uariusin libro de nredicamentorum compofitione.Rur(us eodem loco apud 
Galenum habetur & aliud acopum ex rubetis Flauij Clementis fimileilli quod fuperius ex Aetio re- 
tulimus.& moxaliud pretiofum & ex mukis medicamentis compofitum, Pompei Sabini,qux bre- 

30 uitatiscaufa relinquimus.In priore quidem parando oleurn diuiditur , ita vt in vnaeius parte radices 
cucumeris agreftis coquantur, in altera rang: deinde percolatis iis mixtifque liquabilia adduntur, vt 
galbanum,terebinthina,cera,medulla. Suntetiam quiteftüdinum (terreltrium ) fanguinem, & alia 
quzdamadiiciant. Rubete quinque mifcenturacopo Pifcatorisalteri,apud Galenum de compof. 
medic.fec.genera lib. 2. Rubeta multe decoctz in oleo cum fummis thymi ramulis ,& preffus & fa- 
le(& expretD & illitz)per triduum continué in camino balnei;podagricos (abant,Kiranides. € Ra- 
nam ruberam & adipis vr(inz vncias tres cum olei veteris fexrariis tribus inolla rudiad medias de- 
coquito,deinde colato.hzc vn&tio frequenter adhibita,non folum neruos confirmar(arthriticis,)(ed 
& paralyfin repellit & reprimit , Marcellus. Adfcabiem equorum: Rubetam occi(am cum vino & 
aquain vafezneo coquito,& hoc deco&to fiue liquore (i55e/)inungito,Eumelus in Hippiat. Gracis. 

4? €«Ruberadecocta & in aqua potui data,fuum morbis medetur, vel cuiufcunqueranz cinis, Plinius. 
Etalibi, Omnium quadrupedum morbiscapram folidam cum corio , & ranam ruberam difcoctas, 
medeti reperimus. Rararum coradalligatum frigora febrium minuit. maxime aurem quartanis 
liberant ablatis vnguibusranz adalligata & rubetz.. Iecur eius(rubetz)vel cor adalligacur in panno 
leucophzo,Plinius. 4 Ranz rubetz occifx in fumo atefa&z particula,quanta videbiturjin linteo- cL f 2 
loinuoluta;& ex liciocollo fufpen(a ciuscui naresfanguine fluuntmiré prodeft, Marcellus. Audio $//7e 
Fridericum Saxoniz ducem noftra memoria;ad (anguinem fiftendum, bufonem veruligneo trans- 7777/7 
fixum & in vmbra diligenterarefa&tü , inuolutum findoné manutenendü dediffe laborantibus,do- (fed. 
necintramanum incalcíceret,ita fanguinem mox repreffum : cuiusreirationé non video, nifi quod 
horror & metus fagifanguine ad cogitationem deanimalitam contrario naturz hoministefugien- 

fo te. fed forfan illum qui tenetaut alligatum gerit; quid linteolo contineatur ignorare oportet, vt in 
plerifqueiftis (aperftitiofisamuletis. Bufones hodie füfpenduntur a&re vrarefiant,& przfentiffimo 
remedio fiftuntomnem fluxum fanguinis , Chriftophorus Salueldenfis. Alij cinerem ruberz, vt 
fanguisfiftatur afpergi volunt,cui remedio ratio rion deeft. Videetiamin Rana G. Bwfovffusfitit 
nature dotecraoré lo. Vr(inus:cui Iacobus Oliuarius fcholiaftes adicit, nihil melius fanguine fiftere. 
Plin.tamen hancvim non tubetz, fed aliarü ranarü cineri attribuit: Ad (anguine fiftendum (inquit) 

& ranarum illinunt cinerem , vel fanguinem inarefactum. Quidam ex ea rana calamite, minima 
omnium & viridiffima;cineté fieri iubent.aliqui & nafcétium ranarum in aqua, quibus adhuc cau- 

daeftin calice nouo combuftarum,cinerem.fi per nares fluatiniiciendum. Corium bufonis & te- 42 fffís- 
fta teftudinis ficca tritad;, vel eriam vfta, puluereaut cinere fiftulisimmiffo , fanant eam prius morti- las faparv- 
ficatam, Arnoldusin Brcuíario 5.2: Et paulo poft: Bufo; quantus haberi maximus potell, exentera- de. 


U 


7O De Quadrup. O uiparis 
tus, totusimpleatur radice laureole trita & ftercore gallinz , & (ale cum vngüento exalthza.eoms 
mixtis: & ficin veruafletur donec combuftus fit,ita v: cum omnibus illis quibus far&tus eft conteri: 
poffit. Colligenda eft etiam emanans pinguedo: & deca quandoq; modicum in fiftula & de pul-. 
uereomnium przdi&torum ponatur.hoc puluere rufticus quidam , vtipfe mihiretulit, omnes fiftu- 
lasin quauis patte cotporis abundantescurabat. Cum mulieris mamilla obla&tis abundantiá fup- 
puratur,& cancrofa fiac perforatur,tum caroilla infecta & partes vicinasexedens,hoc modo breui 
tempore curatut;Bufonem craffum occide quocung; modo, & ligno infixum domum portes;& in. 
bilance ponderes, addaíá; eiufdem ponderiscancros viuos , & inolla rudi vitreata opertad; & luto 
munita,ita vt in medio tantum foramen exiguum relinquatur, vrito fuper pruna mediocri , calore 
nonintermiffo: & hoccinere vtitor,[nnominatus. Interdum hamorrhoidestantum dolorem infe- 
runt,& adeólargum fanguinem profundunt,vtfepe totum hominem breui exbauriant. Huic malo 
Nicolaus Florentinus emplaftrum füperimponité cinere bufonis, cuius virus ( vt & Ícorpionum) 
aduftione confüumi fcribitlibro de curandis morbis capite de hzmorrhoidibus. Nam & fanguinem 
(inquit)hzm orrhoidum fiftit,& dolorem fedat,& ipfas delet. Hoc cineread eundem affe&tum tan- 
quam fecreto quodam remedio, víum effeaudio Lutetiz quog; infigne quendam medicum. Con- 
tra venena marinileporis & rubetz;cinis eorum remedio eftin aqua potus, Obícurus. Albertus fim- 
pliciter horumanimalium cinerem remedium effe (cribit contra venenum ipforum. Podagrisar- 
ticularibuíq; morbis vtilis eft rubetz cinis cum adipe vetere. quidam & hordei cinerem adiiciunt; 
trium rerum zquo pondere, Plinius. Articulis & pedibus prodeft ranx rubetz exuftz cinis, cum 
fambuci coliculis tritis & feuo hircino vetere permixto & decocto , pariterq; impofito, Marcel. Sa- 
monicus paruam fambucum cum hircino feuo(abíque rubeta)ad podagram commendat. Sunt qui 
equis puluerem ex bufone(vfto nimirum)in oculos albugine aut fimili vitio laborantes inflent. Pal- 
uisbufonisexenterati,combufti in pignato,pannum oculi corrodit, Albertus de Villanoua. Falconi 
bufo vftusin paftu datur, fipennz eiusátineisexedantur, Albertus, € Ranam recentiores quidam 
vocant vlcuslatum nigricans & peftilens(carbunculum puto re&ius vocaturi)quo boucs interdum, 
nificurentur, nono die pereunt. curatur autem cufpide lignea, quarana rubera transfixa fuerit vel 
fimpliciter,veletiamin ea arcfacta. 4 Corpus ranze& praefertim pingueeius,facilem facit dentium 
eradicationem.videtur autem hoc efle ex petrofa, (arborea hortulana, Bellunenfis) à: non domefti- 
Ex fan- ca, Auicenna& Syluaticus internocumenta rubetz. Vide füprainRanunculo viridi G. Rubetae 
guine. — anguispfilothrum eft; Kiran. Videinitium huius capitis.alijranz viridis parua fanguini hanc vim 
Ex oculis. adícribunt. € Ranx terreftris dida: oculirecipiunturin vnguentum contralumbricos numeto $9. 
Mira cf apud Nic. Myrepfum. € De rubetis ranis quz in vepribus tantum viuunt, mira certatim tradunt au- 
fuperfi- thores.Illatisin populum filentium fieri. Officulo quod (it in dextro laterein aquam feruentem de- 
tiofade | ic&o,refrigerari vas,nec poftea feruerenifiexempto.Id inueniri obiectarana formicis, carnibufque 
rubetis, | erofis, fingula ih folium addi. Ec aliudeffein finiltro latere, quo deiecto feruere videatur,apocynon 
vocari,(Chriftoph. Salueldenfis Germanice interpretatur bic jacfenin frotten : ) canumimpetus eo 
cobiberijamorem concitari,& iurgia addito in potionem. Venerem adalligatum ftimulare. rurfus 
dextrolatere refrigerari feruentia. Hoc & qua:tanas fanari adalligato in pelliculaagnina recenti, 
alia; febres.amorem inhiberi eo.Sunt qui noftro temporc,in Anglia przcipue,non ex lateribus ru- 


Remedia 
eX CIAere 


bufonum. 


to 


zo 


39 


bet osillud fuperítitiofum,fed ex fronte requirant, hoc modo: Rubetam magnam & annofam per 46 


medium fcindunt, & in myrmeciaformicis exponunt , quz carnes erodunt. ficoffibustantum reli- 

&iscapiturosfrontisquod in veculisbuffonibusnigricat & przdurum eft;offez tamen non lapideze 

fubftantiz.Sed quoniam multifalfó credunt verumlapidem in capite buffonis reperiri qua de lapi- 
deilloapudauthoresobferuauiadícribam. | 

Delapide — € Recentioreslapidemin capiterubetz haberitradunt,quem ad dolorcsilium geftatu probent, 

quemin ícdquiviuaeafitexemptus, quales vulgó ma&npa etiam copia feruntur anulis. quanquam huncelici 

capite bu- potius quàm eximi viuentibus conftat, puniceo in panno, cuius plurimum colore dele&antur. ita 

fonis re-. dum ipfiferiando relaxantfe;capitis onus deponunt, id moxiin fübiectam ciftam € medio foramine 

periri qui collabitur.alioqui ea eft aliis inuidiffima natura, vtlapidé cum,nifi tolleretur, reforbeat, Hermolaus 

dam tra. & Maflfarius. Borax,funtquicheloniten vocentlapidem, inuenitur vr aiunc in chbice buffonis fenis 

dunt. — acmagni Brafauolusrefert fein capiteilliusanimalisinuenifle,effed; os potius quàm lapidem, (quod 

ipíec bufonis capite eduxerit colore ad nigrum inclinante.) Duplex eft;cauus offiá; perfimilis,colo- 

refüfco pallente,& alter quiin offe lapidem continet. Verüm oscapitis eft, vr Brafauolus refert,quod 

vetuftate concrefcit, quiaterraalitur. Sed vires non noui: aduerfus calculum valere putant, ego in- 

certus (üman prohibeat lapidis generationem.at omnino prohibere non poteft,neq; omnis. an ve- 

ró aliquisretardet, dignum dubitationeeft, Cardanuslib.7.de fubtil. Ec rurfus , Oriunturlapides in 

animalibus duobus modis:altero quidem,frigore, vt in limace, perca, cancris, buffone , & (vtaiunt) 

Indicis teftudinibus. Borax fpecies eft buffonis, fuíci coloris & maxima, ita quódcubitalis efficitur 

magnitudinisin terris calidis: & foleraliquando partum fuum in dorfogeftare. In huiusfronte la- 

pisinuenitur;cuiusgratiaetiam occiditur, Eftautemlapisinterdum albus qui praefertur : interdum. 

fufcus 


jo 


DeRan.rub. G. Lib.Il. 71 


fufcus fübniger , qui probaturquum in medio habet guttam citrinam : aliás virulentus ,& tem pore 
| meoinuentus efttotus viridis. cft quando buffonisfigurain eo vifiturimpreff , Albertus lib. ».».de 
animalibus.Sed pauló aliter citat Alberti verba Syluaticusin Pandedtis Cap. 435. ex Albertilibro de 
mineralibus vellapidibus , fantautem haec:Lapis borax(irquit Albertus) in capitegeneris cuiufdam 
bufonisrepertus,duorum eftgenerum. Vnusalbusaliquantulum fufcus: & alter fi viuo adhuc pal- 
pitante bufone extrahitur;in medio habetoculum cceruleum. | Noftra quidem aetate extractus fuit 
vnusébufone paruus,viridis. Aliquosetiam vidimus in quibus effigies bufonis erat expreffa,qui de 
hocgenere dicebantur. vulgo autem crapodize (crapauldizes Gallice)dicuntur. Sordes purgantinte- 
ftinorum & füperfluitates, HxcSyluaticusex Alberto. Sed Albertus hanc vim expurgandiintefti- * 
19 nailli tantum generitribuitin cuius medio oculus quafi caeruleus apparet, fideglutiatur. Etrur(us 
cap.469.iterum ex Alberto, Lapisnifc(aliàs nufe) vt quidam dicunt, égenere lapidum ett, quiinue- 
nitur in capitebufonis. :Suntautem duo genera: vnus fübalbidusytanquiam fi lac(multum)mixtum 
fanguini(pauco)fueritita vt la&is color füperet:& ideo (anguinis obícuttas vias ( venas) in o dicunt 
apparere. Et aliuseft niger:& aliquando pingiturin eo bufo fparfis pedibus & ante & poft. Dicunt 
ctiam quód fiambo fimulincludantur prefente veneno;eos adurere manü tangentis.probariautem 
hunclapidem,fi cum exhibetur (admouetur)bufoni viuo, bufo eleuctur contra eum,& orc fi potcft 
attingat. Dicitur etiam przcfente veneno variü effici illum qui fübalbidus eft. hoc fimiliter Euax fcri- 
bit, Hucufq; Syluaticus. Lapis ex capite bufonisabhominegeftatus veneni malitiamarcet, Phyfiol. 
Hiclapis cum bufoni viuo & palpitanti extractus fuerit, in medio füi oculum habere dicitur: Cum 
20 autem bufo aliquandiuante mortuus fuerit , tunc malitia veneni oculus extinguitur , & lapis vitia- 
tur,Liberdenat.rerum. Georg. Agricolalibr.s. de naturafoffilium debrontia, (quam interpretatur 
bufonislapidem maiorem:)& de ceraunia , (quam interpretaturlapidem bufonis maiorem Ixuem) 
ita (cribit: Habentetiam lineas eminentes & ftrias lapides in agris nati, ex quibus eum qui cum toni- 
truis,vt nunc quog; credit vulgus,cadit,brontiam vocant Grzci,capitibus reftudinum fimilem: qui 
» cumimbribus,ombriam. Noftri (ant modo fübluteimodo fübuirides, modo fübrubri,modo füb- 
fuíciynunc vero variant colore. politi tanquam fpecula , imagines reddunt. figüra ipfis fere dimidiati 
globi,raró oblonga:interdutn oui magnitadinefuntfed (epius minores. Aliquibusbini funtcirculi 
, quafiquidam moduli, (modioli;) à quorum fuperiori quinze linez eminentes zqualibus inter fe fpa- 
ciis diuize,proceduntad inferiorem, quarum (ingulz vtrinq; ftriam habent, &c. (has lineasaut ftrias 
30 aliz aliter habent.) Ceraunia quoq; ex eo nomen inuenit,quód cum fulmine,vt idem vulguscredit, 
cadic.nectantum in Carmania naícitur;fed etiam in noftris agris. caret ftriis & lineis, atq; in hoc dif- 
fercà brontia.lzuis veró eft,& nuncrotunda,nunc oblonga: cuiusgenera coloribus diftinguuntur. 
namalia partim eftcandida & pellucens;partim fuíca,alia nigra eft;alia rubet, Hzc Agricola. Idem 
inrerum merallicarum interpretatione, Chelonitidas Germanice interpretatur minores lapides bu- 
fonum, Brontia;(vt inquit Plinius)cum tonitruis cadit, vt putant,& fulmine tacta rcftinguit, fi credi- 
mus. Dechelonitide vide plura inferiusin Teftadine HZ. z.. Rubetz fpecies (inquit Chriftophorus 
.. Salueldenfis)in Gallia & Hifpania, cornuta, maculis ctoceis & nigris liuentibus , nomine borax, in 
Á capite gemmam fert eiu(dem nominis, quzaliás colorisin candido fufci eft, vt vidimus : aliás nigra 
- notulis liuentibus nigris, vt noftri funt bufones,qualem habuimus: quz magnitudine mediocrisfa- 
49 bx: & rotundzxerat. Annulis principum incladuntur.nam vbi venena funt prafens hic lapis colorem 
—. mutat,& quafi fadansguttas emittit. (Hoc & degloffopetra aliqui dicunc.Indica etiam gemma quz 
fübrufo coloreeft,in attritu (üdorem purpureum emanat, Georg. Agric. ) & mire, quod vidi,experi- ' 
turà noftris bufonibus hiclapis, ita vt faltu eum rapere nitantur. congregantur etiam circa eum vbi 
apponitufin terram. Ceterum an gignaturin cerebro bufonis, vt draconites vel ecliitesaliorum re- 
linquoiudicio. Aliquieum nafci voluntex vifcofailla (puma , quam bufones verno congregatz ef- 
flantin caputalicuius eximij quafi regis bufonis.Et noftri quoq; bufonestales lapides flare dicuntur, 
& Hzcille.Sed quódin cornuta dicta rubeta ngícatur,aliorum nemo meminit , cum illa ceteris minor 
fit:gemmam veró in maximis rubetis plerunq; reperiri traditur. quod & nuper amicus quidà Italus 
ad me fcripfit;his verbis:Inueniuntur quos ipfe vidi;bufoncs quidam longitudine palmi, (dodrantis;) 
jo & füprà,qui nunquam ingrediuntur aquas;fed ruinas veterum domorum, locaque humida & inter 
fzpes habitant.ex iftis extrahitur lapis contra multos motbos, maxime comitialem , commendatus, 
Hzcille.Ego plané perfuaderi non poffüm tanta duritie folidiffimum lapidem in animante concre- 
fcere. íummaenim durities & foliditasabíq; fammis efficientibus caufis calore aut frigore fieri non 
oteft. l'antam veró harum qualitatum vim animalium natura non admittit , intra corpus quidem: 
uod addo;ne quisfiliceas marinorum quorundá teftas obiiciat:itaq; molliores tantum & pene fria- 
biles,hoc eft qui dentibus non zgré cominuantur,in aninrantibus nafci zemmas verifimile eft, Etfi 
offa quadá pra dura & A foaJsi, vt medici vocant fpecie lapidis,in animalium cotporibusnafcatur, 
'inleoneprzfertim calidiffima fera. fed offi materia diueríaeft & flexilis. Batrachiten veteribus di- 
- &amgemmüá;non aliam effe quàm boracével crapodináconiicio,tum nominis ratione,nam à ba- 
trachoborax nomen corruptum eft:& fi non effet, vtraq; tamen à rana nomen liabet , cum borax fit 


Batrachi- 
[723 g&ma : 


DE opo Oca 
72. C uadrup. Q ulparis 
rana rubeta.tum colorum:de quibus Plinius , Batrachitas (inquit) gémas mittit & Coptos:vnam ta- 
nzfimilem colore, alteram ebori, tertiam rubenteménigro. Ecalibi,Batrachiteslapis ranazviri- — 
di imiliscoloreatquecffigic. Atqui omnesifli colores,& ranz etiam effigies,in diuerfis hodie etiam 
boracum lapidum generibusreperiuntur. Kiranidesbatrachiten lapidem phrynon etiam vocat , (i 
re&té legitur: & faperftitiofos quofdam vfusindignofQquerecenferi exeo memorat. Lapidem rana: 
terreftrisin capite cius repertum ligato cum diligentia;ac trito((ic habet codex impreffus ) & appen- 
deceruici zgrotantishydropici. pertingat autem víque ad ftomachum. & ita ger gratia Dei fana- 
bitur Nicolaus Myrzepíus interprete Fuchfio. Idem Nicolaus borachium (Boezzu ) lapidem no- 
* minat in vnguento decitriisad liuores& lentigines facici. fed chryfocollam intelligit, qua: hodie 
etiam vulgó vbig; Porras appellatur. Veneni bufonis bezoar(proprium remedium)eftlapis inuentus 16. 
incapite bufbnis,qui apud gemmarios vocatur borax,vulgó crapaudina, Petrus Aponenfis.Borace 
gemmatanquam plana & lzui;aliqui oculos falubriter demulceriputant, , 
Ex iecore 4 Iecur chamzleontigpilos detrahere cum ranz rubetz pulmoneillitum Democritus prodi- 
Cliege, dit;Plinius. € lecureis duplex cfleferunt, alterum exitialejalierum antipharmacum, vtinfra dice- 
tur. Itemexhisranislien contra venena quz fiant ex ipfis,auxiliatur , Plinius & Nicander: cor veró 
etiam efficacius eft, Plinius. 
Rubetzranz in vepribus tantum viuuncgrandiffimz cunc&arurn,plenz veneficiorum, Pli- 
De vehc- nius. EcalibijRanz quoque ruberz,quarum & interra & in humore vita, plurimisrefertz medica- 
4 rubc-. yninibus, deponere ca quotidie ac refumereà paftu dicuntur , venena tantum fibi referuantes. Ex 
farum. quibus verbis colligimus rubetastum in aquatumiin terra venenatas efle: terreftrestamen (fiuein 20. 
terra nafcantur quzdam,fiue potius femper in aquis primum degant,poft illisreli&tisin ficco ) mul- 
tó nocentiorescrediderim. Videnturenim humore venena diluiactemperari. Quanquam rurfus 
aquz nonnullzjin quibus rubetz: , minores pracfertim, deguntjira corrupta: funt, vt venenumabil- 
lisaccipere potius, quàm füumin eis remittere videantur. fcd venenum etiam veneno permixtum, 
quod genere differat , vim eius imminuit, Rubetarana dicitur quz paluftris vire conditionem in 
. terreftrem mutauit. hacautem mutatione, fimiliter vt cherfydrus, gré curabilem dtlli&tionem eis 
quiin eam inciderunrinducit, Aetius. Matthxolus Senenfis etiam rubetas terreftres aquaticis ma- 
gis venenofas effe (cribit, & terreftrium illas przcipué quz locis frigidis & opacis reperiuntur, vtin 
nemoribus vmbrofis vallium,& inter arundinetadenfa. Quanquamautemillefrigidislocis vene- 
nofiorcseffe (cribat, non ideotamen putandum eft in frigidis quoqueregionibus magis venenofas 3e . 
effe quàm in calidis,fed contra potius.non enim fimpliciterinlocisfrigidis, fed fimulopacis denfifq; 
& humilibus verfantes ranas deteriores effe (cribit nimirum propter aerem craffüm inclufum; , &. 
wanfpirationem prohibitam:cuius contrarium ferc in regionibus frigidisaccidit.Sedinfraetiam ex 
Nicandro eiufqueScholiafte xftiuas ranas & in calidioribuslocis (id eft regionibus) veneni vehe- 
mentioriseffe docebo. Rubeta mulieres veneficz: quondam ad veneficiatunt vf, Georg. Agri- 
cola: (vt vim coeundini fallorjin viristollerent.) A fpidis morfus firanam(nimirum rubetam ) com- 
ederit, infanabilis omnino fit, ZElianus. Apros in Pamphylia & Ciliciz montuofis; falamandra 
abhisdeuorata;qui edére moriuntur, Plinius: idem fieri audio fi rubetam ederint, Sunt & ranis ve- 
nena, rubetis maximé, vidimufque Píyllos in certamine patinis candefactas admittentes, ocyore 
etiam quàm afpidum pernicie, Plinius. Occurrit matrona potens,quemolle Calegum Porreétura, vira 4o. 
snifcet fttienterubetam , Iuuenalis Sat. 1. Fungsspromitterepatris Neccvolo, mecpoffum, ranarum vifcera. 

" uunqnam Infpexi ,]dem Sat. 5. lecorisenim rubetarum fibra altera perniciofa efle fertur, altera eius 
venenorefiltere. Rubetziecur omnino vitiatum cft, vt corpus quoque eiustotum prauo tempe- 
ramento afficitur, Ariftor. Rubeta venena habct, fed pauca, Albertus. hoc fortaffis in &ermania 
verum fuerit,propterfrigiditaté regionis,alibi non item. autfic fcripfit Albertus alia fecutusautho- 
rem,qui ranunculü viridem pro rubetainrellexit. ficenim quidam inepte interpretati (unt. A'azid,, 
Qputo dp ustgd Nadicéas mee peuye, Ko] suba Awoirtiies. woxirdlw potius proptercarmen) xojgO«. s 
AaJu£as, Suidasin épuzo; ex Epigrammate. Sedapud eundemin litera A, legimus axedézz , vbi 
tamen literarum ordo legi poftulat &«:4d a; per i. non perzin antepenultima: Varinusfuo ordine 
pofuit2axeJEaz quod nonprobo. Videturautem deriuarià recto ^a:xu4ex , & eunuchus aut cinze- jo 
dus fignificari , nefandalibidine attritus. nam & X342*; dicuntur attritze aut lacetze veftes, azadfves. 
XadYsy eunuchus eft: avad9» vero oxytonum, vnde aad in plurali , quanquam & azaJves 
apud Varinumiin plurali legitur idem quod ANadis. Aa ducas quidem legi, vt Suidas in $ euZos habet, 
non placet.nam àSbur AdSiorformari oporteret, vt Quédvor. Aax45 , T0 9y(oua, , Scholiaftes Arifto- 
phanis in.Nebulas:vbi poeta 2/gexifowea pro 2J2:payeica, pofuit, & ^a fyllabam produxit.Et ruz- 
fus in Acharnenfes, AaxíAss, ra JYepon?me tuia, , Vbi poeta Aa fyllabam corripuit hoc verfu : FToíaz 
arr. uwip Aaxidws cireirey reza. Sedin Nebulis poflet etiam 2Jg2voconesalegi per duplex x.à 

Adlowc. nam & Aexxoepaeros dicitur , &eoinloco v2 9 orex'rs fermo eft. € Bufonealeextin- 
&o magno fi falin aqua(aquam)diffoluatur, interula veró feu camifiain ea aqua lauetur , illum qui 
eam induetit,fcabiegrauiffima corripiaffinmant, Cardan. Catus ferpentesetiam & bufones inter- 

tw qj Pa» ficit 


DeRan.rub. G. Libil. 7i 


»" *trit(ed non comedit (ciconia etiam rubetis abftinet preterquam in magna efurie) & lditur vene- 
no, nifiaquam ftatimfuperbibat, Albert. € Rubetararó mor(um infligit, verum anhelitum con- , 4! 
fueuit vehementer vitulenrum inducere,adeó vt etiam fi anhelitu contingat tantum , cos qui propé foris 
funtledar,Aetius& Auicenna. Apesetiaminterimit.fübiens enim aditusaluei , afflatj& ob(ernans 67*74- 
rapitcuolantes, Ariftor, Audio rubetas in hortisaliquando iuxta radices plantarü quarundam , pras- ^^ 
cipué faluizlatentes;veneno füo eas inficere. Atqui obícurus quidam author fcribit, rubetam faluia 
in cibo delectari,radicem veró eiufdem Ietalemei effe.fieri quidem poteft,vt rubeta non radicem la- 
titansitixracam,fed foliaexedendoafllandod; venenata efficiat. Ruberz vtinficiant plantáaliquam, 
autanimal quod caua carü ingreffum propiusipíasacceflerit;inflant (e,& contrahuntin fe(ej& mox 

1o tenore illoremiflo exprimunt eliduntá; humorem quendam, quo vicina quzq; leuiter afpergunt 
& inficiunt,(vulguseasaliquid permingere dicit,) Hoc modo emiffione illius humoris;aut etiam fa- - 
liage infectas herbas, fragaaut boletos,multos quigu(tarunt, maléaffe&tos conftat,quofdam etiam 
mortuos. Nam faliua earü non minus exicialiseft quàm napellus;& fimiliter fanguis cart, Matthazo- . 
lusSenenfis.Fieti poteft vtetiam perreptando per herbas,tardius enim procedunt , & incubádo,hu- . 
moris venenati aliquid relinquant.Huc pertinent Hippocratis verba in epiftolaad Crateuam rhizo- 
tomum:Herbis(inquit)multa reptilia venenum immittunt,& hiatu fuo internz ipfarumteneritudi- 
niaffli&ionem pro uxilio infpirant; Echuius rei ignorantia erit;nifi fanc nota aliqua;aut macula, aut . 
odorferus & grauis, rei facta indicationem fecerit, Hxc ille. Quidam rubetz venenum inter primi. 
ordinis venena numerant,hoceít deterrima & quz intratres horas interimant. € Etraberarum ge- Afpeétus 

20 nus, cuius non tnodo potus perniciofus, fed illius etiam afpe&tusafpicientibus infeftiffimus exiltic, ^4 ve- 
ZElianus. Etmox,Eiusafpectus hanc improbitatem habet,vt eam aduerfam fi quis acriter intucatur, "7 efus. 
& illacontraimprobo obtutu fuo refpiciat;ac (üam afpirationem humano corpori hoftilem anhela- 
uetithominem co pallore afficit, vt xgrotanti fimilis effe videatur :ac pallor per aliquot dies manet, 
deinde euanefcit.Rubetamafpiciens etiam optime coloratus aliquis pallore tanquam ictericusaffi- 
citur,Philes.Bufo habet vifum peftilentem; Liber de naturis rerum, Rubetarana paluftris alTumpta.-. 
rumorescict,Diofcor.(bpuzoz Umen os ^ 6o, eft autem per appofitionem adie&tum,rana paluttris: 
4Egineta difiun&tiuam coniunctionem, 47, adiecit , quem & Ruelliusin transferendo Diofcoride 
imitatus eft, cum itaobícuriorfen(us fic, & dubitandi occafio diuer(ümnean idem animal rubera &. 
rana paluftris fit. Nicander eande facit, cui maior apud me authoritas quàm Aetij diftinguentis.non - 

30 folum nomine, fedetiam remediis , cum ceteri omnesferé auc non diltinguant in diuerfa animalia, | 
autfaltem remedia cadé prafcribant. Marcel. Vergil. aliter conuertit, Hauftz rubeta vel muta palu- . 
ftristana:quem reprehendi füprain ranagibbofa,quód non folum à Diofcoridis verbis recedat , fed. . 
etiam falfa (cribat,cum nulla paluftrium muta fitjnec efletradatur ab authoribus. nam Matthzolus . 
inItalicafuatranflationc,Pote fiueterreftres fiue paluftres rüberz;interprerans,aliud quidem quàm 
Diofcorides dicit,verum tamen,vt videtur,cum vtrifqs eadem. remedia conuenire vero fimile fir. Ec. . 
quanquam Diofcorides eadem remedia hic tradat;que Nicander non ad rubetam paluftrem, fed ad . 
mutam ranam:füpra tamen (in Gibbofa) oftendi , Nicandrum quoq; &alios veteresin ranis iftis ve- 
nenatis diftinguendis etrafIe mihi videti. 

q Vtcunq; eft, noshocinlocoad quafuis ranas venenatas veterumac recentiorum fcriptacon- p, j;, 

4o geremusomuia Primum igitur Diofcorides : Rubeta rana paluftris (inquit) affumpta , tumores ciet, , duer[us 
pallorcorpus vehementer decolorat, ( quod alij eriam ex foloafpectu eius euenire dicunt, ) vc plané ,,,,;.,, 
buxeum fpe&tctur.fpirandi difficultas torquet; & grauis halitus(foetor) oris,fingultuíá;. inuita inter- /,,,,, 
dumgeniturzprofufioconfequitur. Adiuantur autem facile fecundum vomitionem multo vini ;,, ,,,, P 
meraci potu, & arundinisradicis binis drachmis,aut cyperi totidem. Breuiter,cogendi funt vt vehe- . . PSU 
menti ambulationi & cur(ui (e credant,obtorporé quo corripiuntur:quinetid quotidielauandifunt, . 

Hzc Diofcorides & ZEgineta. Rurfus alibi Diofcorides;Grauis(inquit)odor vomitu regeftorumle- . 
poris mariniaut rubetz veneficia deprehendit. Ran rubetz (inquit Aetius 15. 5 4.)dua funt fpecies, 
altera furda(id eft muta;)altera non. Surdaautem exitiofa cenfetur. Paícitur eain arundinibus roris 
lin&u viuens:& ex cadem venentü apparatur: Quod qui acceperint;febris comitatur;extremz partes . 

$e incéduntur,frequétid; anhelatione ac difficili pirationeangunturj&c.vt Diofcor. Ceterü facile opé . 

reperiunt;fi poft aquz & oleivomitü,vinum meracum multum fümant,autpicem.cum vino,(quod 

remediü Nicandereriam contra raná paluftré vocalem fcripfit.) Radicem etiam harundinü in qui- 

busranz rübetz pafcunturcontufam ex vino bibendam dato , autcyperum ibidem enatam ponde- 

redrachmarum duarü ex vino. Áut marineteftudinis (anguinem cum lepotiscoagulo & cumino ex. 
vinoprzbeto. Porró dolium infuperaut furnum igneferuefacito , igneá; extracto laterem imponi ' 

to,& zgrum immittimultum6; ac diu exudare iubeto. Cogatur aute & ad continentem inambula-. 

tioné,&c.vt Diofcorides. Et moxcap.5 ;. Qui ranam paluftrem acceperunt appetitione priuantur, 

fequiturq; oris humectationaufea,vomitus,& oris ftomachi leuior morfus. Curátur auté vini multi... 

potu cum omnibus quz calfa&tori vim habenc: velut eft Cyrenaicus fuccus, lafer,filphium, cumi-- - 

num,piper & fimilia, Hac Aetius. Apparet autem eum plerag; omniaex Nicandri Anti PRCPIME - 


A 4 " 
74 D C Q uadr Up. Ó U1patis 
cran(cripfiffe;aut certe abalio qui àNicandro mutuatus fi fedordine inuerfo, Nam qux Nicander » 
remedia prafcribit aduerfüSrapx murz venenum, À tius, vt Diofcorides quoq; aduerfus ranam pa- 
luftrem,qua vocalis IN icandroelt, commendat: notas veró feu figna que Nicander in duobus iftis 
ranarum venenis diftinguitipfi fere confundunt,vt & remediaquzdam. Sedaudiamusipfum Ni- 
candrum:Ranz (inquit, vt nos couertimus)venenofz duorum funt generum.vna z(tiua , altera mu- 
ta viridis, («red ye; ) quae vernotemporeintet frutices nafcitur, rorem lambens. Harum zftiua colo- 
rem ceu thapfiinducit,membra accendit, (ziz/r101:) frequentem ac difficilem refpirationem mo- 
uet, odor oris foeridus fequitur. Huic fübueniesranz clixe autaffz carne;aut pice ex vino propinata. 
Ipfiusctiam rubet lien auxiliatur,rubeta inquam paluftris clamofe,que inter algas primum fua vo- 
ceamoenum verannunciat. Ceterum fümpto rana: muta illius,qua inter harundines degit,veneno, to 
gplerung; buxi color membraobfidet: (epeos bileo humoreabundat , & fingultus hominé cum oris 
ventticuli quadam erofione frequentes concutiunr, Eftquando genitale femen virisaut mulieribus 
(prater voluntatem)efHluit. (Quidam interpretantur,vtin Scholiis legimus : Virosaut mulieres,ge- 
nitura percorpuseorum difpería;fleriles & infcecundos fieri, Rafis etiam ab hoc venenoin mulieri- 
bus conceptioné impediritradit.) Sicaffe&tis vinum merü propinatocopiofum , & vomitum quan- 
quam non naufeantibus excites.aut in dolioigne calefa&to impofitis (udoréaffatim elicias.ltem pro» 
cerarum harundinum paluftrium radices fecás eodem in loco vbi ranz verfantur, ex vino propines, 
aut viuacis cypetidis fiue cypcri: atqj ipfum fine cibo potuque ailiduisambulationibusexicca& dc- 
fatiga, Hactenus Nicander. Rubetz venenum colleuri,inquit Scholiaftes Nicandri,pellem eius 
pungunt, & faniem emanantem colle&tácibo aut potuiillius quem occidere voluerint , ammifcent. 20 
Etrurfus,Pun&z rubetz in fuperficietatum , vulnufculis minimé profundis,in vas non picatum in- 
iiciütur,vbiaquaeisaffunditur,qua poftea cibisaut potibus addita, letalis eft. Si quis ex iis qui malas 
artes ingenioíe fa&titare (ciunt,rubetam primo contriuerit, deinde cius (anguinem fiuead vinum fi- 
ueadaliam potionem admiftum cuipiam perinfidias bibendum dederitis fané finemoraperit , ZE- 
lianus. Nonautem omnis rubeta veneficiisapta eft,fed eamaxime quz calidioribus in locisreperi- 
tur. itaq; per z(tatem venenum efficacius ab ca extrahitur, quod Apollodorus évino propinari ait, 
Scholiaftes Nicandri. hinc forté cftiuam rubetam poeta dixit: & nos fuprain calidioribus regionibus 
nocentiusrubetarum genus haberi monuimus.Ei qui rubetas bibit (inquit Auicenna 4.6.2.8. quan- 
quam interpreseiusnon rübetas nominat,fed ranas lacunales virides, & marinas rubeas) accidit ob- 
fufcatio coloris ad citrinitatem tendens, & apoftematio (tumor) corporis cum mollitie,& aduftio in 5a 
guttüreacore,item difficultasanhelitus,tenebrofitas oculorum; vertigo & foetor oris.Et quandoque 
| accidit fpafmus auttetanus,aut folutio vétris dyfenterica,naufea,vomitus,permiflio rationis,& fyn- 
cope.Eft quandogenitura & excrementainuoluntario profluunt. Quod fiquis euaferit, dentesta- 
men excident, (& capilli, Arnoldus:pili;Rafis.) Curabitur autem,fi euomuerita potuolci & aqua ca- 
lidz,aut vini copiofi:& plurimü exercitatus fuerit, ac füdaueritin balneo & folio calido, & oleis ca- 
lidisinun&tusfuerit.Salubre etiam ei eft medicamentum diacurcuma,& lacba,(dialagba,Rafis 8.5 1.) 
& quicquid hydropicos iuuatzitem vinum plurimum,cum ttibus drachmis radicum harüdinis, nec 
noncyperus,& calamusatomaticus cum vino. Etmox fequ&i capite 9.quod deranis citrinis infcri- 
bitur, (íumptum vt apparet ex Aetij capite deranis paluftribus (upra recitato: ) Per has inquic,tollitur 
appetitus cibi,& acidi iunt ru&us,color corrumpitur: füperuenit fyncope,naufea,vomitus,& dolor 4o : 
oris ftomachi:& venter & crura apoftemare (rumorenimirum) afficiuntur. Curandiauté ratio pro- ] 
ximaefítcurationi przcedentium ranarum quas lacunales & marinas vocauimus,Hucufq; Auicen. 
Borax dictar. (rubeta)genus rana venenofz,degitin aquis & interra,redditd; membrum ta&u in- 
fenfibileac ftupidum, Arnoldus de Villanoua. Caro ranz ficcafumpta & formicae magna terantur, 
& conficiátur cum fucco fquilla:Si quis inde biberit danich,incutret pruritum,fcabiem , & maculas 
peffimas.Quód fiderana decollataarida fümpferit ad pondus aurei in pulte vinóvelongotempore 
abacceffü mulierum ptohibebitur.Et fi mulierinde aliquid ederit biberítve,impedietureius conce- 
prio; Rafi .Siquisfanguinem ranarum vitidium fumpferit,& confeccrit cum eoaz4recb,trita,& po- 
tauetitex co pondus aurei, retinebitur &ius vrina; Idem. Atquiapud Arnoldumin libro de venenis 
fic legimus:Eius qui biberit aureum de fanguine ranz viridis confecto cumauripigmento, obflrui- 5o 
tur vrina.Poraaquain quam emiferit bufo falinam fuam, velin qua degit,inflatur corpus vchemen- 
ter ficuchydropici:colorfitliuidus cum permixta citrinitate : dolor & anguftia accidit in ftomacho, 
exfophago & inteftinis,&c.vomitus & emiffio fpermatis vna hora,demum fyncope mortalis. Pauci 
cuadünt;atq; ij dentesamittunt propter laxamgingiuis inductam mollitiem: quz huius veneni pro- 
prieras eft; Bertrutius.Ille cuiin potu datus fuerit fanguis bufonis, patietur difficultatem anhelitus, 8&z 
cardiaca accidentia. & fi quis fputum ipfius(faliuam bufonis ) fumpfetit, vicinus erit morti non. mi- 
nus quàm qui napellum biberit. Cura eft,vt bibatur ímaragdi fcrupulus , deinde intrare corpus ani- 
galisquadtupedis magni,vteft bos,afinus,vel mulus,vel equus;idá; repetere aliquoties:deinde the- 
riaca drachmas duas bibere. Et eius bezoar cft lapis inuentus in capite bufonis, qui borax vocatur, 
HacPetrus Aponenfis, quisiufdemlibri de venenis cap. 78. communia remedia contra leporem 
Inarie 


» 


E : 1 
De Kan. I ub. G. [ib.II. 75 
marinum & ranam marinam przícribit,& infectorum quoq; eadem figna. ranam autem marinam 
in barbarorum & Arabum fcriptis (emper rubetam paluftrem intelligo. Superioribus annis(inquit 
Ponzettus cardinalis)quidam cepit cánam,in cuius fummitate infixus fuerat bufo: & expellenscum 
eaanimaliaex fuo agro,reuerfus domum,quàm primum inccepit comedere,euomuit cibum quem, 
tangebat: nec ceffauit donec cibus per manusalterius ei adminiftratus eft. - Erita intellectum eft ve- 
nenumáà-cannailla manibus eius inductum:quod cum effetcraffze (übftantiz nec aptum penetrare, 
cutem folum infecit nullo vitz periculo.Sed neq; anhelando inficit bufo, nifiinflammeturobiram , 
vnde fumofüs fit anhelitus: qui fi craffus & foetidus effet, vitari poffet. Saliua quoq; nifi inflammata 
non inficit: necpoteftcito inflammaricum valde humida fit, Quamobrem rici hocanimalfuf- 
io pendunt, & fxpepercutiuntbaculo.runc enim fonumaemanans venenum eft peftiferum , ictibus & 
iraacutum. Eft autemaliter curadus quifpnumam fumpfit;velfaliuam(ficenim lego) vel fanguinem, 
" litermorfus. Nam qui fpumam vcl (anguinem factum acutum fümpferit, poni debet in ventre ani- 
malismagni,vt mula recens occifz.calorenimhuiuímodi cum calore naturali animalium perfe&to- 
rum conuenitqui indeauctus fortiusrefiftit:& cempetitomnibus nimium frigidis venenis:& inter- 
- dumcalidis,(altem quantum ad inrentionem roborandi viresattinet.Pro antidoto tamen folent da- 
ridécemgrana fmaragditriti cum vino,vel oleum balfami cum la&te.Et cum fentiunt frigus, vtiliter 
danturpiftacia, vel piper longum,Hxc Ponzet. 'T'oxicum poteftaliquando effe frigidum, vtfpuma 
. vel fanguis botracís füpercalefa&z, Idem ego véró hoc venenum tora fubftantia eiufmodi effe puto, 
& naturafepticum,nec vllum propriódictum toxicum pro inficiendis fapittis effe frigidum : Vide in 
20 Lupo 4.inaconiti mentione. Quód fi venenumiftud rubetz abipía infammataira verberibufque 
famitur,& fupercalefacta,vt Ponzettusloquitur;non deber frigidum videri. 
Bufonesaridi poti,mortis periculum inferunt, Matthaolus. 

,Hisfübiiciam particularia quzdam contrarubetz venenum medicamenta, vt apudauthores Pzrzica- 
obíeruaui.Contraruübetarum venenaauxiliatur phrynion in vino pota;aliqui Neurada appellant, à /arza e- 

. radicibusneruofis;alij poterion, Plinius, (apparetautem ab hocipfo contra rubetas auxilio nomen eia 
 eifa&um. Phrynosenimrubetaeft. Noftro quidemfeculo,quodíciam,ignotum.) ltem alifma, aduerfa 

quam alij dazzafonioz , alij /yrom appellant;foliis plantaginis,anguftioribus,& magis laciniofis,conue- rz£eze 
.Xifqucinterram  aliás etiam venofis fimiliter, caulefimplici & tenui , cubitali , capite thyrfi ,radici- vesezz. 
bus denfis , tenuibus, vt veratri nigri, acribus , odoratis, pinguibus , nafcitur in aquofis. Alterum 
3? genusciu(demin fyluis,nigriusmaioribus foliis. Vfüsin radicevtriufque aduerfüsranas & lepores 
marinos, drachmz ponderein vino poti, Plinius. € Cancri fluuiarilestriti potiá, ex aqua recen- 
tcs (cucinercadíeruato,contra venena omnia profunt,priuatim contra (corpionum i&tus cum lae. 
addi & vinum oportet. cadem viscontra venenatorum omnium morfus, priuatim contraleporem 
marinumacranam rubetam, Plinius, € Cynogloffus caninas imitaturlinguas. Eftalia fimilis ei, 
& quz ferar lappas minutas: eiusradix pota exaqua ranis & ferpentibus aduerfatur, Plinius. Ego 
iftam cynogloílo fimilem, ipfam effe cynogloffon puto. lappasenim noftra cynogloffusfert poft- 
quam defloruit, in fummo caule & ramulis. diueríam forte iudicarunt, qui fine caule ipfam primo 
annototo viderunt, ( fecundo enim demum caulefcit) vt fcribit Diofcorides. fimilis errorin bechio 
ctiam commiffuseft. Pliniustamen caulem cynogloffo attribuit,libr.2 ;.cap.8.thyrfos ciusfemen 
40 gerentesmemorans. Matthzolus Senenfiscynogloffum vulgó dictam pharmacopolis, fecundam 
hancPlinij cynogloffum effe putat, lappasferentem. Diofcoridis veró cynogloffum Rom» fibi vi- 
famynunquam caulefcere , foliis craffis longis, pilofis , in terra radiatisrota aut Solis inftar. fed for- 
fitanea quog; caulem profett, co tempore non vifa Matthzolo : quod facilius coniicio quoniam 
'inpetafiteetiam fimiliterabeoerratumeft, Sed quod adremediumipfum pertinet, idem hoc prz- 
ftati puto fimiliterà quauisanchufz, echij aut cynoglofli buglofstve radice , vtpote congenerum 
plantarumtum forma tum facultatibus, ficcando nempe refrigerandoá;. quanquam cynogloffus 
noftra, mollibus & catulos redolentibus foliis, nonnihilàreliquarum genere difceffit, cum necita 
aculeata fit , nec femen fimile proferat: & vtipfe iudico ;refrigerando efficaciorfit. € Ceruus dex- 
trum cornurerraobruit, contra rubetarum venenaneceflarium Plinius. € Ex hisranislien, con- 
$0 travenenaquz fiuntex ipfis auxiliatur. cor veróetiam efficacius eft, Plinius. Splenem quidem ru- 
betz paluftrisveneno eiusobfiftere Nicanderetiam docuit: inScholiis?es pro az^1 malé legitur. 
Timzus 8& Neocles medicus rubetas dicunt duo iecora habere: & alterum quidem occidere , alte- 
rum alteri adueríans falutem adferre, ZElianus, Philes. Ranarum rubetarum altera fibraà formi- 
cisnon attingitur, propter venenum , vt arbitrantur, Plin. Rubetz cinis, ficut & cinis leporis ma- 
rini, medicamen eft contra venenumipforum, Albertus. Aliusquidam obícurus, horum anima- 
lium cinerem in aqua potum ; venenaipforum expugnare tradit: € Ranarum marinarum ex vino 
& aceto decoctarum fuccuscontra venena bibitur,& contra rang rubetx venenum, & contra fala- 
mandras, Plinius. Suntautemrans marinz Grzcorum & Latinorum veterum non paluftres ru- 
betz, vt Arabum interpretes transferunt, fed pifces quil: plani. Videin Salamandra G. .4 T'c- 
ftudinis marinz fanguiscum vino & leporis coagulo cuminod; contra (erpentium morfus , & hau- 


G z m 


" 1 le TES " " à 

7z  DeQuadrup. Ouiparss 

fta rubétz venena ,conuenienter bibitur, Diofcorid. Sanguis teftudinum terreftrium contra ferz: 

pentium omnium & ranarü venena auxiliatur, fezuato fanguinein farina pilulisfactis & cum opus: 

fitín vino datis,Plinius. € Miréefficaxeft contraruberas quinta eflentiatheriacalisnoftra,nec nor 
* eleumnoftrum defcorpionibus , quz fupra defcripfimusin prologo in huncfextum Diofcoridis li- 

brum,MatthxolusSenenfis. ' 

q Rubera ficonfpuerit hominem;mox pilos omnes amittetille, Kiranides; Aduerfus venenum 

rubetarum ( f6iuemorfi nimirum fiuealiter infe&to corpore)terra figillata vera, qux vulgó terra S.: 

Pauli nominatur, faliua fübacta vtiliffime imponitur, 1 heophraftus Paracelfus. 

Derubc- Bufonis morfüs venenofüs elt, vt ferpentis, Arnoldus:ficut (crpentis fecundi ordinis, Albertus. 

Le sors, Pellimuseft bufonis morfus , & in(ariabilisefficirur, Obfcurus. Membra ftupore afficit, Ponzet- ro 
«us. Catus cumbufonibus quoque pugnare dicitur : quorum licet venenatis aculeis(fortédentes — 
eorui fic nominat) impugnetur, non tamen necatur, Obfcurus. Kubera dum fpiritu expietur 
cxafperat & vibrat terga, atq; obid ipfum audentior euadit, (audentius inuadit.) ad lzdendumitaq; 

& manifefteinfurgin& faltibus interpofitum fpatium contrahi raró quidem moríumiinfligens,fed 
anhelitu ((ufpirio, Hermolaus) virulentoinficiens, A etius 1 5.36. Dentescuminflixerit,negant mor- 
fümremittere,vt & (alamandram : & fiauellatur, letale eíle. itaq; relinquendam aiunt àmorfu pen- 
dentem. Legefuprahiftoriam in D. Quià ruberis lefi (morfi) fant,hisomnecorpusintumefcit &z 
diffinditur,accitó omnino pereunt. Porró qux opem auxiliarem his ferre poflunt, ex vrriuerfalibus 
& communibus antidotis ac epithematis huc transferantur gitemá; & reliquis qux ad curationet 
pertinere videbuntur, Ibidem:ex quoloco Auicenna etiam tranftulit4.6. 5.25. Exmoríu(inquit) 4s. 
ruübetz apoftema magnum accidit, & interitus velox. Curatio autem adhiberi debet pertheriacam 
magnam,& huiufmodi(communia remedia.) Lac muliebrecontra morfüm rang bibitur ftillaturdy, 
Plinius.Daiafotium morfisà rubeta prodeft, Diofcor.Eryngij radixillinitur plagis (venenatis, ) pe- 

- culiatiter efficax contra cherfydros ac ranas,Idem. Bufones ctiam moríu fuo , quanquam non pro- 
fuüdo,venenumimrnittunr, Matthzolus. Morfis abufone fufficit dari de offe quod etiam in latere, 
dextro capitis eius reperitur, Ponzet. Atqui Plinius qui folus huiusofficuli mentionem fecit, non in: 
dextra rubet capitis patte, fed fimpliciter in dextro latere contineri fcribit , nec vllam vim contra 
huius animantis morfum iattribuit. Decepitforté Ponzettum quod Aponenfis fcripfit, lapidem in- 
capite bufonis repertum przcipaum contra eius venenum efle remedium:conítat autem non lapi- 
dem,fedoffatantumiin cus capite reperiri, vt fupra docuimus. 36 

De bumo Vulgusnoftrum humorem quem inflatairataqy rubeta emittit; vrinam eius vocat: & permi- 

re rubete &umillam dicisquieo afperíus fuerit. Dehoc venenoetfiiam fuperius fparfim egi , hictamen pri- 

quem qui uatim quacdam commemorabo. Cutim ficinfe&tam putrefcereaiunt,& difficulterfapari. Rubeta 

dans "vri- tumterrena tum paluftris, fi bacillo (zpius verberetur , inflato corpore virus primo é clunibus expri- 
nam eius mitlogius,deindefudat:cuius fudorisla&tei gute admodum grauis & putidi funtodoris ,ac cum oc-. 

VecABt. ciditurferé opij, Georg. Agricola. Lacteus quidem veneni humor etin falamandra etiam & lacertis 
aquaticisgforfan & terre(tribus. Itag;obcolorem fpumam aliqui (vt Ponzettus) hocvenenum vo- 


" d ME ; ^ 2 " h 4 
cant;forté & faliaam eandemnifieaorispropria videatur, Sirana faliuafua oculum afpetferitprae- 


cipuumeft remedium inlaAte muliebri, Plinius. : 
De mulie /— 4 Mulieresaliq aando vnàcum foetu humano pecus etiam concipiunt : fic enim Czlius Aurelia- 46. 


ribus qu nas & Plateariusnominanr:& interdum ranas feu bufones,& lacertos;aut fimilia eis animalia. cuius 
bufones quidem monftrofz conceptionis caufam aliis inquirendam relinquo. Notandum ( inquit Platea- 
e [Pila viusin capite de rerentione menftruorum) quódea quz valentad menftrua prouocanda educunt 
animalia. & (ecüdinam, & bufonem fratrem Salernitanorum, (fic & lacerum Lombardorum fratrem aliqui 
Pépc'*- — nominarunt.) Notandum etiam quód mulieres Salerniranin principio conceptionis , & máxime 
THAI. uando debent fetus viuificari,przdictum animal nituntur occidere, bibentes fuccum apij & por--. 
rorum, Hzc ille. Mulier quedar recens nupta, quum omnium opinione przgnans diceretur, loco 
foetusquatuoranimalia ranis fimillima peperit,& optime valuit:fed pofteacirca pe&inem dolorem 
fentiebat,qué paucis adhibitis remediis fedauimus,& pulcherrime viuit. Similiter mulieralia quum 
puerum optimé peperiffet, inter fecundas animal ranz fimillimum eiecit, & ipfa & puer pancratice 5a 
habent. Mercatoris quoq; cuiufdam vxorabortiuit, & altero poftabortum die fimile animal pepe- 
rit,vt multisaliis eueniffe vidimus,przcipué Anconitanis. Debetautem animal hocinter molz ge- 
nerà adnumerari, Amatus Lufitanus in Curationibus fuis cap. 27. Idem in Heluetia eueniffe mulie- 
ribusquibuídam audio,fed rarius. ! 
Debao- 4 Caterum in ventriculis quorundam aut inteftinis bufoncs reperiri facilius reddi ratio poteft. 
silusim videturenim fieriidaliquando pofle genitura ipforum, vnoautaltero ouo (cilicetà cotinuailla ouo- 
feriefeparato, cum pot aqua haufta.| Quanquam enim in terra & aquis bufoncsex putredi- 


quorug. Yam : à : YS i : 
fcantur,in corpore tamen humano idfieri poffe non eft verifimile. nam lumbrici quidem in- 


daminte- nena 


finis. ge- tüS ex putredine nafcuntur, fed non tam upta & praua qualem generandis bufonibus fübiici . 
pets.  oporteret.G lambricinihilferé quàm carnei funt, vtfacilcex putredine quauis generentur, bufonis 
verà 


vefó'corpusvariismembris,oreanis, & oflibus cóftat, vridmifi fiufta genitura inhominenafcinon 
credam. Ea veró cum haufta (uerit in potu facile ventticuli villisadhazret propter fübftantiam vifco- 
(am & tenacem.non concoquitur vero neq vincitutà vétriculo; cum naturam noftrz prorfus cori- 
trariam habeat, à qua tamen venenum forté incorpus non difpetgitur , quoniam pellicula contine- 
turtum ouum,tum multó magiscum ex eoanimal nafcitur, & in ventriculo manet, & melioreintus 
fücconuttiturà prima ftatim origige. adde quod minus veneni in genitura quz in aqua fücrit effe 
verifimile fir, vtin ipfisrubetis aquaticis minus quàm in terreftribus ; & infuper vicinitatis partui ra- 
tione.quograndius enim animal quodq; venenatü fit, có. magis ficceícit,& (yncerius venenum ha- 
bet. itaque in rcgionibus calidis & ficcis, non tam caliditatis puto quàm ficcitatis rajione, aut certe 
ko vtriufq; pari, vehementiora animalium venena funt.quod fi minora tenerioradjanimalia,vtpote hu- 
midiora,minus noxia fant,genituram ipfam quantum fieri in cuiuíq; genere poteft minime noxiam 
éffc oportet. Neq; hoctamen prohibetquin animalium quorundam,(in genere ferpentium, lacer- 
torum & infe&torum,)ouainterimere poffint:cum quorüdam adeo intéfum fit venenum, vt quam- 
uis pergradusaliquorimminutum adhucinterimat,tardiustamen. Bufonum veró venenum cum 
nonfit vehemens,in noftris przfertim regionibus frigidis & humidis,minus mirum fuerit veneniil- 
lius quod geniturzipforum ineft vim tam debilem effe vt multo tempore faperftes homo durare 
poffit. quod quidem etiamin aliis quibufdam venenis fepticisex plantis contingit, vt aconito;:fic 
enim temperari poffantà maleficis,authore T heophrafto,vtlógo pof tempore interimant. Etiamfi 
veró quodgeniturz ineft venenum minus effe dixerim,grauidatamen animalia venenata, eo tem- 
xp pore quoouaaut faetum geftant nocentiora funt:non quód ab ouis fcetüve venenialiquid accipiant 
matres,fed quoniá fi quid boni & dulcioris fucci habentalendo foetui cómunicant, vnde corpus co- 
rum ficcius manet,& deterior tantum füccuseis relinquitur, Sed hzcforte intepeftiuius,cum in eo 
fermone qui ingeneredeanimalibus venenatis inftituitur,tractari deberent. €. Natos quide in cor- 
porebufones,hoc potius quàm ranarum nomine dici puto,quód colorc fintlurido: & verifimile eft 
àfümptactiam ranarum in potugenitura,ranas in corporc natas, & forma nonnihil;& colore prxci- 
pué;àranis quz in füisaquis nafcuntur differre, propteralienam nutrimenti & quo continenturloci 
nBatüram; actif & Solis priuationem : itaque ranas etiam intus natas bufonesappellari. Interim ta- 
men nonnegárim verorum ctia bufonum genituram aliqu&do hauriri, & verosinde bufenes nafci. 
non mirum autem pofle cosita inclufos viuere, cum alioqui etíam in cauis laterefoleant, & hyber- 
3* nos menfes abditiexigere: & aliquando faxisetiam inclufiviuireperiantur. Raro enim pulmone 
genusomne ouiparum eft, nectgntum rcfpiratione indiget quantum viuiparz animantes. € Ad 
bufones in ventre natos: Serpentem exenterato , caput & caudam ad duos digitos amputato. re- 
liquum corpusin frufta aliquot fecato, inaquaclixato, & pingue fupernatans forbeto, fic bufones 
vomitu reddes, hocremedium repetes,donec omnes enomueris.Poftea medicamentis reftauranti- 
bus &aromaticis vtitor, Liber quidam Germanicus manufícriptus. 

:4. Rubeta inflat fcirata; tam proterue audax vtinfiliat quoque proximum, quanquam füfpi-..5yz42y- 
riofefrequentius quàm morfu vindicans,buffo inde, vtarbitror,a Vergilio & vulgo dicta, Hermo- za. ^  . 
laus. €Kajgirourubetasepussi apud Rhodios,Hefychius & Varinus.acceditnonnihilhzcvox ad 

4o Gallicam erapaude. Qpuzos (cribi debet, vt fit vox penanflcxa, non paroxytona leq; oxytona, vt qui- 

dam inepte ícribunt. Nicander & alij penultimam recte producunt:quare cum acuto fcribi non, po- 

teft. ppuocos etiam in Etymologico & apud Varinum legitur prorubeta,e-Sy «o t4«pe ciyad 2035 795 

dowse Bade omo V. Qipeceruu Sarà rus Apud es Uaec "PT (forte ror) nspacjor. Item qpuzioy, 8& 

puo, T& Qpuois in Lexico Grcolatino nefcio quàm recte. puisinfcemininogenere apud Nican-. 

drum,poeticum tantít videtur. vfarpattamen ZElianus quoq; deanimal.1 1.1.1. Qpuuieos pro Qpusos 
reperiturapud Galenum librofeptimodecompof. medicaminum generalium ,in mentioneacopi. 
ex ruberis.ipfe quidem erratum fufpicor , quum fzpius ibidem geuzoinon QpuZ vo (quod femel ran- 
tum fcribitur)nominentut. Chryfippusphilofophustradidit phryganion adalligatum remedio effe 
quartanís. quod effecanimal,nec ille defcripfitynec nosinuenimus qui nouiflet.demonftrandum ta- 

(y men fuitàtamgrauiauthoredi&tum,fi cuiufquam cura efficacior efletad inquirédum, Plinius. Ego 

nonaliudanimalàChryfippo quàm ruberam indicatum puto, quoniá & nomina vicina funt phry- 
nion & phryganion :& fortc vt Latini rubetam dixére , quod inter vepres& rubos degat, (ic Graci 
quidam phtyganion à phryganis id eft virgultis minoribus, qux aliqui (uffruticesnominant, alij per, . 
fyncopen phrynion& phrynon. Conuenit & remedium... Nam vt Plinius ipfealibi (cribit, Rubetae 
ablatis vnguibusadalligat quartanis liberát.iecur etíá cius vel cor adalligatur ad quartanas,item of. 
ficulü € dextro eiuslaterc.Eftoigitur phryganio Chryfippi rubeta, quonia certiisaliudadhuc nemo, 
docuit. gpuos Arf aros maus , Hefychius: fed forfan ii coniunctiotolli debet , aut pro ea legiarticu- ' 
lusó.vtfenfus fir,rubetam;eraffam & rurgidam ranam effe. quos o aJ1d 7 eos Done os Suidas. vi- 
deturautem error.adiaplaftos enim informem fignificat;qualis rana, nondum fcilicetin membra & . 
pedes digefta, j«puoos veloóemosnon qpuzos vocatur. Etfané grammatici juej/&c interpretantur £a- 
ij 


- 


2 


. [LI . 
$5; .— DeQuadrup. Ouiparis 
accolis a2] gom dee, vtfcripfiin |.) C. Siquistamenadiaplafton hic (impliciter pro craffo & in 
articularoaccipiat;permita illi fed fic vt improprie itaaccipimonearn.pZoequidem pro 54,0; fa- 
cile fcribiab imperito aliquo potuit:necobítat authoritas Lexicorum Grzcorum, cum & alia fimi- 
liaertataineisdeprehendantur. Petrus de Tufignano barbarus Ícriptor,buffonem,quem & bubo- 
nera nominatjinter peftilentiales abceffus numerat, vt batrachion quoque. fed hoc à materia vene- 
ioa excitariait;bubonem non item:quem ridiculé buffonem nominari putat, quoniam vt animal 
huiusnominis continuó ftet fic enim loquitur. 
4 Epitheta. $zuZos epu plos, póeis, 2 uvae ,m^wriis, apud Nicandrum. Lurida ranaapud. 
Vatronem,vtceniicio, rubeta eft. Poffunt quidem ranarum quxdam epithetaetiam rubetisatri- 
bui, vt tarpis;paluf(tris,rauca. : 
Phrynion frutex eft,qui aliás paterion,apud Plinium & Diofcoridem,&c. ficdi&us quod ad- 
MET uerfus ru betarum venena auxilio fit, vt faperius in G. fcripfi. Idem nomen etiam paronychia: apud 
rit, —Diolcoridem attribuitur.Ouidam Germanice herbam quam vulgus medicorum corulam fectidam 
' mominat,Rrottenbplbid eftanechum bufonum appellant;cui egonihil cum bufonibus rci effe puto: 
& fitum Germanicum nomen fimili Latina voce cauta vel cotula : & fimiliter fimillimam ei , nift 
fuaui odore differrerchamzmalum, frottenfraut;id eft herbam bufonumaliqui vocant.Harum fi- 
militadinemin flotibus patthenium reprzfentat , quam Hetrufci olim cautam vocitabant , vt inter 
nomenclatvtas Diofcoridis legitur. Sed in quibufdam Heluetiz locis herbam botryn appellant 
frottenfraut:nimirü quod foliis circaradicé priufquam caulefcit feflilibus terresincumbat:nifi for- 
taffisà rubetis etiá appetiturinhortis vbiferiaut fponte nafcifolet. Noftri etiam la&ariá quandá her- 26 
bam;quz tithymalis adnumerari poffitminimáin eo genere, denfam & fruticofam,lociscultispro- 
uenientem, Srottenfrut nominant: quz veterü chamafyce videtur. Chamzebatum aliqui ftrottett- 
feerevocirantalij (ambucum aquaticam eodem nomine. Sunt qui linaríam vulgó dictam , Germa- 
nice & rottenflache,id eftlinum rubetarum interprétantur. Ruellius de nat. ftirpium 3. 11 2. tertium 
genusfideritidisà Gallis vulgo verbam terrenam vocari meminit,à nonullis crapodzz4z,quód bufonis 
modo femperfeffilis humi refideat. Cicutam nonnullisrottenpeterle;id cft petrofelinum feu apium 
bufonum dicunt,vt Laur. Frifiusannotauit.Garab eft arbor fuper quá generatur borax, Vetus glot- 
fograph. *Àuicenna. intelligit aütem per vocem borax lanam xylinam fiue goffipium , quzà non- 
nullis vulgo &zrranominatur. 
€ tius oyes ice eid eft ruberarius accipiter vocatur, qui rubetis infidiatur vt deuorez. € Inlit- 39 
toribus Oceani Gallici crappam quafi crappaudam , id rübetam nominari audio pifcem quem accolae 
Balthicilittoris tez/cb vocitant,cuius corpustotum in capite & cauda eft. ( Hunc poftea cognoui ra- 
nam pifcatricem efle.) 
Q Vcteres(hoc eft füpetioris feculiapud nos pitores)ad denotandatm atiaritiam, mulierem bu- 
foni n(identem pingebant, (cxcam,cor manti comprehenfum rodenterm,)quod bufolicet totusin 
De tribts tetra occultetur,hon fatis tamen terre in ciboabfumereaufic, Mich. Herus.. Gallorum regesinue- 
bufonibus nio olim infigneregni habuiffetres bufonesnigrosin fpatio flaui coloris: poftea veró Clothoueum 
Gallorum xtia lilia aureain fpatio caeruleo tanquam coelitus tranfmiflum infigne vfürpatle. Troiani Iliode- 
regum — (tructo traiecto mari circa Maotin habitarunt: vbi cum à Gothis infeftarentur, Marcomirus rex 
infami. corumcumreliquis populi przfectis,nouam & quietiorem fedem quarere ftatuit. Et cum oraculo 40 
moneretur vt locum illum adiret vbi Rhenus in mareillabitur,à maga etiam Alruna nominead — 
profe&ionemillam füfcipiendam impulfuseft. Effccit enim mulierilla arte (ua vt no&u appareret 
regi Marcomito fpe&trum quoddam triceps;aquila, bufonis & leonis capitibus:ex quibus aquila his 
verbis cum allocuta eft: Genustuum ó Marcomire opprimet me, & conculcabit leonem & interfi- 
ciet bufonem.Quibus verbis lignificauit futurum,polteros eius Gallis Romanis & Germanis impe- 
raturos, Munfterus. 
€ Propria. Phrynis,cytharcedus Mitylenzus.Phrynichi duo Athenienfes tragici,tertius comicus, 
quartus ophifta Bithynus, quorum omniumSuidas meminit. Apudeundem $puva» proprium viri 
nomen. Phryne,meretrixolim famofa. Euftathius Iliados s interpretans, Phryné meretricem al- 
téram Thefpicam fuiffe (cribit:alterá Seftum cognomine ow», 2 o/ro seme sbar x4 Soda aus aorii 30 
eusáyras. Alij vero, inquit, Phrynen alteram x*avofje^oycognominaram fcribuntalteráSaperdion. —— 
Mnefreteaurca fuit Delphis;ea fcilicec qux Phryne cognominara fuit proptet pallore , Plutar. in li- 
bro Cur Pythianon amplius carminerefpondcat. Phrynondas,$puzóióus, vir Athenienfisfuit,no- 
tz improbitatis,non minus Eurybate; nde homines malos Phrynondas cognominát, Etymologus. 
Euftathiusquoque Phrynondam hominem improbum & malignum fuifle rcfert.ó58po: populi funt 
* Scythix Dionyfio in Pericgefi , aliás GpuZoi opz2y pups TÀ Cjdco , id eft ranis rubetis cognomines, Eu- 
ftathiusin Dionyfium. i 
€ .. Muftelas fluuiatilesquas noftri thry(cias vocant , alij quappen, alquappen , cum ranis aqua- 
ticis maioribus coire putantaliqui:veletiam cum rubetis aquaticis. nam & oris riu ranas referunt, 
& ventriculus eorü appendices quafdá habet pedibus feumanibus raninis fimiles. hinc Saxones di- 
7 cunt 


Io 


Hosmony- 


DeRan.rub.eh. Lib.Il. " 


cuntprouerbio, Fe tvarb ein quapp io rtie fo adit, Cote Beftimn fic cp patten füt,vt Chriftoph.Encel. 
annotauit. € Buffones gigmo(anasloquitur in poémarté Io. V rini) purr7da tellure Jepulta, Hurnores pluuj 
forte quod ambo [umus.. Huonet i5 eo friget mea [te vis bumet e alaet Curm perit in terraquiprius iqnis erat, 
4 e. Archibiusad Antiochum Syriz regem fcripfit:fi fiétili nouo obruatur rubeta rana in media 5/erffi- 
fegete,noneffenoxias tempeftates,Plinius.Multi ad milij remedia, rubetam no&u aruo circumfetri fifa 44«- 
iubent, (Democritus iubet, Ruellius)priufquam farriatur,defodiá; in medio inclufam vafe fili: ita Z4» de 
nec pafferem,nec vermem nocere:fed eruendam priufquam metatur,alioquiamarum fierijIdem. | zubezis. 
Suntquirubetaranainlimine hordei pedeé longioribus füfpenfa, grana inuehere iubeant, (contra 
gurguliones,)Idem. Venerem concitant nerui rubet: dextrolacerto adalligati. Amorem finitin 
IO pecoris recenti corio rubeta alligata, Plinius. Sunt & ali quacdam (üperftitiofz huiufmodi nugae ex 
rubetaaut partibus eius adalligatis,pracfertim officulorum quz in lateribus cius reperiuntur,quas fü- 
prain G.recitauimus. Mi 
q b. Bufonem vndecung; & quomoglocunq; obuium veteres in auguriis feliciffimum habue- Bufo ob- 
runc.nam licer vel folo vifu moleftus fit;hominibus tamen nihilfeliciores fucceffüs enunciat bufone. 4/75 Lozi 
auguriaenim cum vel nomina fint dcorum,multoties pet ea qua primo afpe&tu molefta fant, homi- 9/ez ve- 
nibus deferuntur , Aug. Niphuslib. 1 .deauguriis. 9 Inhominem ftolidum & nullius mentis vulgus £er ibus, 
noftrum prouerbialiter dicit , &5u Baft dben finn] voie ci frottBaar:. Tantum fenfus ribiineftquan- 
tum pilorum rübetz. 


DE RANA VENENATA FOSSILL 


29 RANA venenata,quam merallici noftri exignis colore qui infidet ei,«veJgpuvov, (GtWtftrott,)no- 
minátjin faxis perpetuo quafi códita & fepultalater. Altius intra terrá gignitur, & reperitur modo in 
venis,fibris,faxorum commifluris , cum hz excauantur: modo ín faxis ita folidis,vt nulla foramina, 
quz videri poffintappareant,cum cuneis diuiduntur. Quo fané modo & Snebergi & Mannisfeldi 
fuitinuenta. Eaex (ubterraneis cauernis elatain lucéprimó turget ac inflatur,mox de vita decedit. 
talis eti rana crebrius reperitur in Galliis T'olofzin (axo arenario rubro candidis maculis diftin&to, 
exquo mola fiunt.quocirca idgenus faxaomniía priufquam molas exeisfacianr , perfringunt. quod 
nifecerint , ranz , vbi, cum molz veríantur, concaluerinr,inflari folent, & difruptis molis frumenta 
veneno inficere, Georg. Agricola. | 


DE RANIS. RVRSVS EX BELLONIO. 


jo : 
R^ N A aquis innatat,faltando per terram graditur. Multorum quidem eftgenerum,fed paluftris R474 ve- 
acmarinatantum eduliseft. Venenataeft quf&caenofisantris ac cloacis plantarum; radicibus, 7€74/4. 
& fübterraalté defoffa reperitur,rofrum & buffonem nominant.e cuius capite detra&ti calculi;ocu- 
lisacvenenatis poculis mederi falsó circulatorum vulgus autumat. hi enim potiusà rubetz cerebro 
detrahantur:vulgus noftrum crapodinasappellat : quasab antiquis chelonites vocatas poftea doce- 
bimus,cum de lapidibus nomena pifcibus habentibus à nobis differetur. 
Ranamarinaad paluftrem accedit,fed cartilagines habet offium loco,eftá paluftri procerior, at- Maria. 
quexftuariis frequens,vt fao loco tra&tabitur. (Vide in rana piícatrice G.) 
Rana paluftris paucisantehacannisincibis apud nos expetita, oreeft przgrandi , nullis dentibus Palgfiris. 
4o przdito;quod foras exaqua;teftudinis modo;emittit , vt auram excipiat : chamzleonemin cibo ca- 
piendoimitatur,vefcirurd; mufcis, locuftis, millepedibus , erucis, culicibus : quibus dum infidiatur, 
linguam ternüm digitorum longitudinisforas exeritac vibrat, in cuiusextremo Ípongiofusquidam 
veluti mucus, vici modo;quicquid contingit,agelutinat,vt integrum fcarabeum plerunq; in aluum 
demittere confpiciatur. Ad quod munusofficula vtring; duo in radicelinguz(vt & ferpentes)habet, 
quibus ipfa miro nature artificio confirmatur.Ranz oua pariunt;coeurit,feetufq; emittunt continuo 
veluti filofibi cohzrentes ( carnes minutim confciffasac nigras effe dixeris) eyrinos vocant, oculis 
& caudain(ignes, qui mox in pofteriores pedes abeunt. Ranz hepar in treslobos diftin&um eft, fub 
quo vnavtrinque pulmonis pars apparet :lienem quoque rotundum & paruum habert:inteftina no- 
dulisintercepta;veficam , teftes , ac catera fere interiora membrareliquis animalibus terreftribusfi- 
jo milia;Bellonius. d 
— VRanamutaquamgibbofam cognominaui,ab Italis cozpiffon , id eft permiétrix appellatur.eam UMutA 
procul (altareaiunt,& interim permingere hominem. S Yid x 
ide pla- 


DE CORDVLA SIVE CORDVLO. ra inlibr, 


CoRDYVLA xov paluftris eft vel potiuslutaria vt rana quog;, Ariftot. I. 1. hift.anim. Etalibi, de piat. 
gum. Rit pulmonem, fed branchias habetegreflufa; cibum petitin terra folus aquati- 7 Cor dj- 
lium,& quadrupedesidemeft vtad ambuládum idoneus.Er rurfus, Cordula(aliàs crocodilus,quod le. Itein- 
non placet)natat pedibus & cauda, quam fimilem filuro habet, quoad paruum magno licet cóferre. //47 dp- 
Eclib.4. cap. 1 3. de partib.anim. Corduli (44,3u267) quamuis branchiis praditi;pedes habent, quo- pendice 
niam pinnacarent , caudam etiam habentlaxam & latam , uiréd x) 7alaap. Alia - cordyla fiue P» «6. 

iiij 


io — DeQuadiup. Ouipans. 


fcordylavel cordylus (cordylüfve pifcis, de qua in T hunni pifcishiftoría dicemus. Cordula quidem. 
quadrupes mihi ignota eft. apparet autem. cam ainbigeré inter pifces & ouiparas quadrupedes; ac 
fui omnino generis effe. Cauda& pedibus fcinci etiam fiue lacerti aquatici natant, & in terram. 
- egrediuntur : fedij pulmonenon carent, vt puto: nam Bellonius , qui lacertos aquaticos cordylos 
facit, pulmonibus eos carere afferit. Cordylaj«opdvowi , animal eft paluftre, mz ovre , fimile afca-. 
labotz;id eftftellioni,Hefychius. Albertus pifcem quendam diem appellat, qui eodem die quona- 
, tus eft perficiatur moriaturQ;,pedibus duobus & totidem pinnis przditum. Corruptuseftlocus ab. 
ephemeroanimali,cui pedes quatuor & totidem pinnas tribuit Ariftoteles. p 


DE COJXDVILO. RVRSVS EX BELLONIO. a rá 


pharmacopolarum officinz:falfo pro Scinco exponeig folent. viuiparum animal effe comperi- 
mus, admodum alacre, in quo falamandram excedit.(cinco multó minus,branchiis preditum,pins 
nislateralibuscarens, caudam laxam & latam habens;filuri modo(quoad paruum magno licet con« 
 ferre)minimefquamofum,tergorenigticante, ac glabro, tuberculis tamen horridulo, quodque fa« 
ciléglubi poteft, digitifque atttcctarum. la&teum humorem vtíalamandra emittit, qui. naribus ads 
motus virulentum quidpiam referat : roftro obtufo , dentibus afperioribus communito, digitisans 
teriorum pedum in quaternos, pofteriorumin quinosarticulos diuifissquod dum per aquam fertur, 
pinnam carnefam erigit, quaa vertice fecundum dorfum vfque ad caudam protenfa, ipam ambi- ?9 
reconfpicitür. quamobrem finuofo corporis impulía , filuti ,anguillzcac murenasgmodo natarefo- 
let.Proindequódad eius interiores partes attinet,linguam ranae fluuiatilis modo fpongiofam habet, 
qua glutinis more facile ad os adducit Hirudines fluuiales & terreftres onifcos & lumbricos quibus 
pracipue vefcitur: obidá; circa faucesfortafle id ipfi pulmo eft. refpirat enim eam partem mouen- 
do, vtranz , vtobferuaui in capta quam manu tenebam. quiddam veluti carnofüm ad linguz radi- 
cemilliextuberat. Caeterum coftis acfterno,vt & falamandra caret,offaá; pro fpinis gerit,corfpon- 
giofüm , dextrolateri incumbens cuius auricula finita maiorem pericardij partem occupat; pul- 
monibuscatet,branchiis enim przditus eft. hepate eft nigerrimo , ad conuexam partem aliquanuu; 
lum bifido,liene (übrubro, ventriculi fando adharente:renibus fpongiofis,crüribus feréincumben- 
tibus,qua in parte(& circa fpinam)carnefus tantum comperitur. alioqui ad pe&us, & fub ventreto- 3 
45." tüscutaneus eft: oua geritin bicorni vuluaperordinem, vt in viuipatis certilagineis difpofita/ qua: 
rufo quodam adipe fouentur;ex quibus poftea vifllos foctus;eosque numerofos, vt & falamandraex- 

V id. fa cludit, Bellonius. € Noshocanimalnon cerdulum;fed lacertum aquaticum nominauimus , & fi- 
prain  gurameius hiftoriam; inter quadrupeda ouipara pofuimus. Quód fi branchias habuerit (vt Bello- 
-Quady. niusfcribit, neque dum enim id fatis obferuaui. in ficcis quidem , quos haec dum fcriberem infpexi; 
Owipar. lacertusaquaticus quem vidi viuum;oculis aureolis,exiguum,ouis plenum fübfufcis,branchias nul- 
972. las habebat.fed neque pulmonemin coreperire potui,necladeum vllum humorem emittebar. nul- 

lz mihiapparuerunt)non dubitabo etiam ipfe cordulum effe fateri. Cordylum Ari(totelesamphi- 
.. . biumeffe fcribit ,& perire illum Sole exiccatum (27286rzw. , lego aculoyza.) Numenius eundem in 
* Halieutico curylum(xepy^o»)vocat)his verfibus: Toioi xer ap pSpacarturre apo TN oso 9 iUos, Küpu- 4. 
Dort eraplvas a2 dle epgru ar, Athenzus lib.7. Ego de cordylonihiltaleapud Ariftotelem legiffe. 
memini, . . ^ | v ig 


 D£ SALAMANDRA- 


C OnzvLivM Ariftoteles,zoiev» Numenius vocat, id falamandrini amphibij genus , quodi 


PLI 


DeSdam.A.Liblh — s 


1e 

Figuraprior advinum expreffa eft. altera cuerüque ftellas in dorfo geritym libris quibufdam publicatis yept- 
itur, conficta ab aliquoyqui [alamandram cf flellonena à flellis ditum animal'vnum putabatyvt comicio, ef 
era. à flellis fellionem dictum legilft , dorfeem eius flellis infsamire volui. | 


cH. ' 


v 


LÀ CERTORYM genera plura (unt, vcalamandra, fara ftellio, Ifidorus. Salamandra , non S4laz- 
vermis vt inepti quidam literatores volunt, fed lacerti genus, 4A a442)dpa. Grece vocatur.quod dra ple- 
20 quidem nomen plerzq; omnes lingua hactenus retinent : eó quod veram (alamandram vbiq; opi- 7. 152, 1240- 
- norfatisfrequenrem nemo fere cognofcendam fibicurátit, & omnes nefcio quam peregrinam & 4. 
portentofam beftiam fibi fipxerint. Videturetiam Ariftorelestanquam de ignoto animali dubius de 
caloqui, vnotantum inloco,cum inquit: Nonnulla corpora efleanimalium, quzignenen abíu- 
mantur,falamandra documento eft:qua vt aiunt, ignem inambulans per eum exiinguit.Nam fi no- 
ta ei fuiflet,necexfamatantum de ea fcribere,nequerem falfam , vt poft dicemus;aflerere debebat. 
Lacertum Arabes fawabras, vel, vt Bellunenfisapud Auicennam legit , /aambras vocant. vnde fala- 
mandra Grecis Latinifd; dedu&um vocabulum facile coniicio. Accedit nonnihiletiam Hebraica 
Vox/eznamit,qua ftellionem fignificat, Prouer.30.et(ialij araneam, alij fimiam interpretentur , vtdi- 
ximusinSimia cf. Ridicula Ifidoriopinio eft , qui (alamandram dictam füfpicatur quafi val/zcez- 
3o dram,quód contra incendia valeat. Idem & Albertus & alij quidam recentiores falamandram ,ftel- 
lionem & chamzleontem magno errore confandunt.Syluaticus di&ionem eacfalatnandram inter- 
pretatur, & aliolocoeZace. Koach quidem alij chamzleonem,alij crocodili iue lacerti genus faciunt, 
vt pluribus docuiin Chamaleone 4. Salamandra, hoc cftillud ipfum animal quod hic piétum da- 
mus;apud Italos & Rhzrtos qui Italicéloquütur,vetusadhuc romen retinet:alicubitamen à Rhztis 
vo[ada dicitur. Ab Allobrogibus/suiza,à rore & pluuia. A Gallis /owr, vcaudio nominatur:non qui- 
dem puto quod fürda mutáve fit,fed à Graco faura forraffis.In Gallia Narbonenti /aze;Àlento in- 
ceflu,vt coniicio.blandum enim protardo & lento dicunt:& alibi in Gallia a/ebrezze , alibi arraffade: 
qua nomina forte à falamandra interpolatafunt. Neocomi z/ar. Normannis,nifallor,zzzroz. Hi- 
fpanis/alamantegua.Germani appellant eim $taaf.alij PRotl vel ftofcb, vel $tofotourm vtin Carin- 
o thia: alij Sfi. Euricius Cordus vlmam & mulcham Latina terminatione. Harum fané vocum ety- 
' macertanon habeo; fed conicéturas meas afferá. aut enim 9taaf concifo & tranfpolito falamandre 
vocabulo dicta eft,aut à maculis, & punctis, quibus toto corpore pingitur atque dillinguitur. taaf 
enim maculam, & ttaalei pingere noftri dicunt. quare etiam ftellatum hoc animal Plinius dixit: 
& forían inde moti fnt aliqui, vt cum flellione confunderent: cui fimiliter ftella, id eft maculae 
nominis occafio fuerunt: & ardea ftellaris, & alia quxdam eandem ob caufam à ftellis cognomi- 
nata funt. Idcirco ctiam SDuntermaal, in quibufdam Germanizlocis appellatur, à punctis vtdixi, 
vt à lacertis aquaticis, quos 2«Baffermiaafei , nominamus, difcernatur. Autforté $tofcb re&tius 
vocatur , quód liquore lacteo turgeat, quod & Plinius teltatur, & ipfe obfcruaui, Quanquam & 
aliud lacerti genusin alpibus reperi , figura & magnitudine falamandrz fimile, cuius forté [pecies 
fuerit, quodin fine menfis Iulij virgaa me percuffum, la&teo humore copiofo manabat. Sffitofcfen 
noftri & lac & omne opusla&tarium indigetant. Etquoniam craffo amploque capitelacertus hic 
eft.homines fimiliter capitatos SNvellenfopffappellant. Salamandram Germani,quia propter cru- 
rabreuia tarde graditur, Graco nomine po? yt appellant, vt Georg. Agricolz placet, nimirum ab 
aduerbio js deriuanti , aut quia Varinus j^?» interpretatur, «oypad'u.. Sed cum etymologia 
Germanica non defit , faperuacuum eft externam quaere. & fi di&tio n2 Gracis in víu effet , vc 
non eft, facta videri pofletàladteo liquore, non minusquàm Germanica. j5A59; enim & à 2959 à 
vetbo 4u£yev, quod eftlacmulgere, deriuantur. Quidam in Heluetia Rhatis finitimi crafIo vo- 
cabulo, & per onomatopceiam, vt videtur, confi&to, ouattertetfd) hacc animalia vocant: quo- 
niamplurafimulaliquando; eaquecraflis corporibus , tanquam in vno cumulo circa vias cxlo plu- 
tiio repcriantur. € Anglicum eius nomen nullum adhuc refcifcere potui. € Albertus libro 26. 


AN02144 
varia fa- 
lamadra. 


&£ 


$ 


E * E . — 

$ .— DeQuadrup. Ouiparis 

hiftor.anim. in di&ione Stelle((telliofcribendum)eade omnino fcribit quz Plinius de Salamandra. 
nam,vtfüpra quoq; monui, duo hzcanimalia confundit. Rimatrix eft ferpens ordinis primi, (id eft 
acutiffimi veneni, (vt dicit lorach,rimans aquas & cibos , & inficiens:& fiquisex infe&isaliquidgu- 
ftauerit;ftatim moritur, Albertus. Egoapud idoneosauthores defalamandra hzc& fimilia tradi in- 
uenio:necobftat nobisquód ferpens nominatur,cum barbatiauthores eorumáy interpretes,ferpen- 
tium,vermiumylacertorüá; nomina morefüuo confündant. Quin & Albertus falamandram ferpen- 


tem nominat, vt ftellionem quoq; & auram. — | , 
B. 


Defrri- ^ Salamandra lacertz fpecies cft , Diofcorides & Iidorus. Lacerti figura , Plinius. Ramarre, 
ptie 54la- (id eft paruo lacerto, vtltali quidam vocant: quanquam & bufonem à quibufdam fic vocariaudio) 1e 


mandr«. finiliscorpore & magnitudine fer, maior tamentum corpore tum capite,cruribusaltioribus cau- 
daquebreuiore,Matthzolus. Auicennaetiam lib.4. caudam breuemeitribuit. Ille quasvidicrat- 
fioreserantlacerto vulgari,ventre pallido;craffiufculo, longa circiter dodrantem:cutis parsnigerri- 
ma,pars flaua auripigmenti colore, vtraque fplendens:linca(fi benc memini) per dorfum nigra erat, 


pun&is quibufdam orbiculatis, ceuocellis impreffa. Diofcorides animal varium , Plinius ftella- : 


H tumeffedicit. A colorisquidem varietate ftellioni etiam & ardez ftellarinomen impofitum. Simi» 
lisafcalabotz (id eft ftellioni , vt Nicandri Scholiaftes quoque tradit) falamandraeft Aetio, lacerza 
venenaria, hoc eft pharmacitide velocior, Hermolausin Corollario: Sed non recté oerrepos pro 
Teu MrTepos legit. neq; enim velocior eft (alamandra vllolacerti genere;fed rardiffima omniur:afpe- 


rior vero ei euis & feabrior eft, in dorfo prafertim propter puncta qua dixi:& forté Nicander hanc 2e 


ob caufam fa5c JYos falamandra: dixit , quód cutis interrupta his velut oculis videatur. exhis in 
pellecius rupturis , inquit Scholiaftes, cumin igne fuerit, füdor cflluens, ignem extinguit. Prater- 
canotandum quód Aetius lacertam pharmacitidem à falamandra diuerfam facit, Nicanderin A- 
lexipharmacis eandem. Salamandra quadrupes eft, (imilislacerta autcrocodilo rerreftri : vel, vt 
alij, parua eft vtlacerta, cauda breui, Scholia Nicandri. Maiorlacerta viridi , Kiranides. ego craf- 
fiorem reperiri puto, nunquam verólongiorem. Suidasfimpliciter magnitudine lacertz cffe fcri- 
bit:& Zoroaftresin Geoponicis 1 5.1. animal effe minimum. Subtile & paruum cftanimal,lum- 
bricisaffocium , flauo colore veftitum , Hermolaus ex Caffiodoro. Salamandrz toto corpore ni- 
gro flauoá; colore alternis diftinguuntur, vtroque adcó fplendente , acfi arte fplendor illeindu&tus 

/ fuiffet. (ed animaleftipfo afpe&tu homini contrarium & abominabile,Matthzolus:hinc fcilicet Ni- 
candro cognominatur Jiu uos] ey lis.. De maculis quibus quafi depingitur, vndenomen 
eifortaffisapud noftros, dixiin 4. Meminitamen aliquando inalpibus reperire vnam huius ge- 
nerisqua tota erat fufca,abíque fplendore,corporisforma alioqui (imili,cauda breui, & la&teofucco 
percuffa fimiliter manabat, vretiam lacerti aquatici , quos noftri ?Ba fermollen,, id eft (alamandras 
aquaticas vocant, de quibus fupra priuatim fcripfi. Videntur falamandrz in valle Anania per fyl- 
uas vbique, & alibi paffim in Tridentina ditione, Matthxolus. Apud nosquoquenon füntrarz,& 
plures aliquando fimul quafi conuolutz reperiuntur, vtdi&um eftin, 4. & alibi paffimin Germa- 
nia. Salamandram nonnulli dicunt cute & fquamis earere, Gillius. ego in folis Nicandri fcholiis 
hocdi&üreperio, quz 2ucoppioy epitheton quod poeta huiclacertz attribuit ficinterpretantur, irr 
dX puta, ox Eve, ^re Aer d osi] Jum Ai zros a pinaty 2x 3s dé nuevos "y Al xxpos (yat eoo) yp 6elz Amd ws. Sed 
alia quog; multa Gepeabfurdain iftis Nicandri fcholiisleguntur.Mihi ea interpretatio atridet, 2uzry- 
"miorcognominari, quod fplendida & renitente tanquam pingui aliquo delibuta fit pelle: & magis, 
quàm vtidem Scholiaftes inquit quoniam fuccum pinguem € cute remittat , quo quidem manarite 
ignem quoq; extinguar. nam (i propric pinguiseffet hic humor,ignem aleret potius. Theopha(tus 
humorem falamandradenfüm , tenacem & frigidum effe docet. Salamandrzan fexus differentia 
carcant, quod Plinius fcribit, videcirca finem capitis fequentis. € Caput eis magnum, venterlutei 
coloris,vtetiam ima caudz pats. reliquum corpus totum alternis maculis nigris & luteis quafi ftella- 
tum diftinguitur, Georg. Agricola. Inquibufdam fyluis paludofis Germani iuxta vias reperiuntur 
totzznigrz in dorfo,& in ventre ruffz, Matthzcolusi | 

A C, 

Vbi degst Salamandtz loca frigida & humida incolunt, qualia funt vmbroía & opaca, & circa fontes, in 
Salema- pratis &zcircafemitasreperiunrur. Kiranidesin vepribus & fruticibus eas degere fcribi. € Nun- 
dre quam nifi magnis imbribus proueniunt, & ferenitate deficiunt, Plinius. Idem noftri homines te- 


-Quanda. ltantur: nempepluuiofa folum tempeftate cas vifi, fiue quód tum naícantur , fiue potius quód lati- 


«pparezz, bula fua tur temporis deferant , vt &inteftina terre, Vulgo etiam animal zftiuum eflc fertur, 
* quódprimo vercapparens ftatem aut ver potius prznunciet, vernum meliusappellandum. Me- 

mini equidem videre hunclacertuminitio Februarij,&aliás Aprilis,crepufculo vefpertino in viairi- 

terriuum & fpem. "Temporepluuiali przcipue verno & autumnali apparent, cum autem frigora 


Intrs eff verna (nt, & xtate caloresintenfirariffime cterra prodeunt, Matthz.. € Animal eftinersyoxyes,, 


animal Diofc.ingreffutardiffimum, Matthzzolus: quod nos quoq; obfétuanimus:hinc Galli Narbonenfes 
pum blan- 


& 


39 


4e 


je 


DeSalam. C. Lib.Il. 8; 


blandam nominant,vtvidetur. € Suntqui ore hianteaérem ab ea captari dicant , quod cgo in vna 
a» quam diebus multis domiin vafe vitreo rerinui,nunquam anipaduerti.. Vnde deceptos cos conii- 
cioabillisqui falamandram cum chamzleonte confuderunt. Suntquilaceam appetere mihi retu- ^44 4PP€7 
lerint, & fiforte infylua cubantis vaccz vber füxerint, emori vber,nec amplius lacte manare.Fauos "^^ 
exedit veluti promufcide quadam,Iod. W/illichiusin quartum Georgicorum.ego nullam in ca pro- 
muícidem obferuaui. 
€ Salamandram aliquiillzfam per ignem tranfire fcribunt;alij fimpliciter nihil ab igne ldi,alij Diuerfe 
ignem abeaextingui;alij viuere eam & putriti abigne;alij etiam generariin co.quz fententiz ipfe in- auzJor7 
ter fc pugnant. quornodoenim viuet in igne aut gencrabiturin eodem, fiignis ab ea extinguitur? fententia 
To Sed primum illorum qui hacc ftulté affirmarunt verba recitabo, fecundo locoaliorum quitanquam 4e $4/;- 
- — falfanegarunt. Nonnulla corpora effe animalium quz ignenon abfumantur ,falamandra docu- »;45474 
mento eft: quz,vt aiunt; ignem inambulans per eum extinguit , Ariftot. 5.19. hiftoriz anim. Ap- ;; igne 
paretautem eum non fiiam fed aliorum fententiam retuliffe,ex verbis, vt aiunt adiectis, quod philo- «7:572, 
fophum hominem decebar. alijenim incautius fimpliciter quod audiebanttantum , nec vnquam 
viderant, afleruerunt.. Hominemigne combultum fignificantes ZEgyptij, falamandram pingunt. 
hzcenim vtroquecapiteinterimit, Horusin Hieroglyphicis 2.. 6o.vt interprctes verterunt, & Grz- 
eusetiam codex habet. mihi quidem locusobfcurus aut potítis deprauatus videtur. quisenim fala- 
mandram legitbicipitem ? & fi falamandra igne non vritur, abfurdum & contrarium eft (alaman- 
dra picta Hbminem qui eodem vratur infinuare, Nicander in Alexipharmacis falamandrze per 
20 ignemtranfeunti nullum inferridamnum canit, nec pelleeam necpedibusvri. Scholiaftes addit, 
meatibus quibufdam patére huius animantiscutem , ( vnde poeta pa52e JYoos dixerit,) vnde humor 
deftillans ignem exftinguat. Etfurfusin Alexipharmacis idem poeta nihil eam abigne pati fcribit: 
vbiScholiaftes Andream quendam citat à quo proditum fit, manum aut veftem falamandtz fan 
guine illitam , nihil damni ab igneaccepturam : & li pórrhinonà poeta cognominarihunc lacertam. 
quód pinguem quendam ac tenacem fuccum à cute remittat, quo deflillante reftinguatur ignis, 
Salamandra animal frigidiffimz eft naturz , adeó vt ignis quoque fi in lammam irrepar, extíngua- 
turipfo interimillzfo,Suidas. Huictantusrigor, vtignem tadumextinguat, nonalio modo quàm 
glacies, Plinius. An veró frigidum huiusanimantis temperamentum fit,di(quiremusinfra, Sala- 
mandra quanquam ex ignenon naícitur vt pyrigoni : contra tamen hunc ireaudet, contraque illius 
3o flammam veniens,tanquam aduerfüs hoftem quandam, ficeam expugnareaggreditur. Cuius rei 
teftimonium fabri , quorum operaatquearüficium ignenititur,afferunt: nam quandiu eis ex lam- 
mz fplendore ignis lagrare eorumqueartem fabrilem adiuuare videtur, huiufmodianimal magna 
fecuritate ipfi negligunt. Cum autemignis euanefcit, acreftinguitur, fruftrad; folles flant, hoc fibi 
rum animaladuerfati przclaré intelligunt.Quare hocipfum perueftigant;arq; inueftigari vlcifcun- 
tur. ignisautem pofteaiterum fuccen(us fabrile opus, modo vt ante erat folitus alatur iuuare per- 
feuerat, Elianus. Sew[alamandra otens,mullisd, obnoxia flammis. Serenus. Miramuranimalia quz- 
dam,quz per mediosignes,fine noxa corporütranfeunt:quanto hic mirabilior virqui per ferrum & 
ruinas & ignes;illcfus & indemniseuafit? Seneca epift. 1. 9.deStilboneloquens.Salamandra mini- 
. mumanimal,exignegeneratur,& in igneviuit non vrente eam flamma, Z oroaftres in Geoponicis 
49 1 5, r.videnturautem hzcdi&ta potiusad pyrigonos mufcas quàm ad (alamandras perrinetc.Sed vi- 
dequàmnullus eftftultitiz finis:non fatiserat nugari falamandráin igne viuerejaddiderunt quidam 
aícendereeamadignem illum elementarem orbi Lunari finitimum. Quomodo poteft alamandra 
patéreacceffus ad (phzrá ignis? przíertim quum aues quz altiusiufto euolant,relabantur deorfum. 
aerenimillic nimiü fübtilisi&tusalarü fuftinerenon poteft; Ferdin. Ponzet.Salamadra (inquit Aetius 
citante Hermolao) per ignem cadentibus lammis ambulat; eum; non folum fiigoris vi, fed etiam 
ponderecorrumpit quafi obsuens.Fertur inlibro dc proprietatibus rerü,genus effe falamandre aliud 
cuius pellis villofa ac pilofa fit , cuius pili poftlongam vetuftatem, vt comperitur,in ignem proie&i, 
ignitiextrahanturillzffi, Arnoldusde Villanouainlibro de venenis. € Recitaui verba illorum, qui 
falamandrasabigne non Ixdi fcripferunt: nunc addam aliorum verba quibus hzc opinioimproba- 
$0 tur, vtdeber. exuri enim ipfam meo experimento noui, & cineriseiusin re medica vfus eft. Quae 
. magiexfalamandristraduntcontraincendia,quoniamignes fola animalium extinguat,fi forent ve- 
raiam effetexperta Roma,Plinius.Sextius negat ignem reftinguiabiis,Idem. Salamandralacertz 
genus fruftra creditum eft ignibus non vri, Diofcor. Aetius (cribirfalamandra ignem tran(eunte, di- 
uifam flámarm ab ea difcederc: fitamenimmoretur , confümpto frigido eius humore exuri. hoc nos 
quoq; experti farnus.Salamandta ad certum vfq; terminum abigni nihil patitur, vritur autem fi lon- 
giorc fpatio igni fitadmora,Galen.lib.;.detemperamentis. Theophraítus etiam teftatur falaman-- 
dram ignecomburifi in eo diu manfitet,Niphus.Pruflz impofita cxtinguiteam , quod experiri vo- 
lui,vt cuiufuis animantis caro ctuda:at fiin ipfum ignem flamis vigétem inieceris,ibi non exuri eam, 
autigne eam viuere vc chamzeleon aére;nulla ratione credi poteft, Matthzcolus.quanquam funt qui 
in Cypro mufcas quaídamin igne nafci & inde nutriri patent: dequibus inter infecta loquemur, 


84 De Quadrup. Oiparis 


Salamandrz aliqui(inquit Albercus)ineffe dicunt lanam quandam quz inigne non aduratur, quód 


penetrare eam non poffit. Sed ego expertus fum id quod ad nos deferrur pro huiufmodilana, non 


effe lanam animantis.quidam lanuginem cuiufdam planete (vox videtur corrupta) quodetiam ego 
nonfumexperrus.Hoc quidem expertus fam,lanuginem effe ferri.vbi enim magnss maffz ferri(vt 
pro incudibus)fabricantur,(cindituraliquando ferrum & euolat vapor ignisqui cum panno vel ma- 
nucolligitur,velte&to fabricze adhzret,lanam fufcam & aliquando albam refert. hacautem lanugo 


ignemnon fentit, € ànonnullis lana falamandrz vocatur. Multiautem fequentesIorach philofo- 


phum dicunt quod hocanimal viuit in igne, quod falfum eft , (fimpliciter ditum. ) ad breue enim 
tempus,Galeno etia tefte,in co durare poteft.OQuod fi mediocris ficignis,vtinquit Iorach, extinguit 
eum:non ideo quód viracius in igne fit fed quia trigidiflimum eff,vt placet Ariftoreli (ego hocnuf- 
quamapud Ariftotelé inuenio:)& pelletam denfa,vt poroseiusiguis non penetretnifi diutius in co 
remanfrit. Ego aliquando arancam fpiffze pellis & frigidi humoris po(ui in ferro candenti, qu diu 
iacuit antequam moueretur,& fentiret calorem adurentem: & adaliam magna 'adhibuilumen par- 
uumsquodabaraneatanquam flatu quodam reftinctum eft, Hac Albertus.Craffitiem fane pellisin 
falamandra obftare puto quo minuscitó ab igne afficiatur. falamandris quidem aquaticis adeó du- 
ram tenacéd; pellem effe deprehedi,vt cultro difficulter vulneretur. quod fi etiarn vi ignisrupta fue- 
rit cutis,humoreraffus & copiofüs erumpens,aliquandiu obftare poteft.multo enim humoreabun- 
dare hocanimal,ipfa eius corporis craffities (ignum eft,&z quód humidistantum pluuiiíá; tempori- 
bus apparet.idem humoran frigidus fit,ad extinguendum ignem non multum refert. IHfn corporis 
Ixuitasilla fplendida,tanquam oleo aut vernice(vt vulgó vocant delibuta;meatus omnes quàm ma- 
xime claufos effe oftendit,ideod; difficiliorem igni vrenti aditum. ] x falamandrz pilis,quosnullos 
haberjinextinguibilem telam fieri falfum eft.Nami huiufmodi materia eft vel examiáto : vel ex quo- 
dam apud Plinium linigenerefi non & id amianto lapidi idem fuerit; Euricius Cordus.Ipfe expertus 
fum villosSalamandre non confumiigne;Ringelbergius.Salamandra propterfrigus ignem nonali- 
teracglacies extinguit:quo modo etiam oua ferpentium in ignem camini coniecta flammam folent 


De piis extinguere.attamen tam ipfa oua quàm falamandra comibururitur, Georg. Agricola. Liniasbeftini 


que igne 
En com- 


Plinius meminitlibro r 9.quod fiin ignem proiiciatur, non vritur. egoidarbitror ex lapidequodam 
effe, quiamiantus dicitur.is,vt Diofcorid. libro 5.inquit, in Cypro nafcitur, fimilis alumnini fchifto;id 


buritur, cftde plamaànobis vocato.exco theatris vela texuntur.hac autem in ignem coniectajinflamman- 


turquidem omnino, fed fplendefcunt magis exempta, & nihiligni deperdunt. Noshunclapidem 


e fed purge- en vw : ^ 
habemus,& neédoin fila diduci certum eft. Multi ex alumine fchilto,fed fruftra, conati fantlinteain 


Iur. 


huncfinem parare.Non defuéte qui ex falamandrz cortice fimiles mappas,qua comburi non pof 
funt fa&tas putarentfed fal(o.vidi enim ipfe (alamandram comburi parumj aberat, quin (anies eius 
in os mihi profilirer, Ant.Brafauolus.De Caryftio lapideex quo mantilia fiebár,qux igne purgaban- 
turnon vrebantur, lege Varinumin voce Caryftos.. Ia prouincia Chinchintalas l'artarorum regi 
fubiecta ( vt fcribit Paulus Venetus 1.47.) monseftin quoinueniütur minerz chalybis & audanici: 
item falamandrze, de quibus fit pannus,quiin ignem proie&tus comburi non poteft.Fitautem pan- 
nusille deterra in hunc modum, vt quidam 6 fociis meis vir (ingulari induftria, T'urchus religione 
me edocuit;qui in prouincia illa rebus merallicis przzfuit. Inuenitur in monte illofoffilis queda ter- 
ra, quz fila producit lanz haud diffimilia,quaad Solem deficcatain mortario aeneo teruntur: dein- 
de fic purgata & attenuata vt reliquum lanificij genus nentur;atq;in pannum cótexuntur. Hoscum 
dealbare voluntproiiciuntad horz fpatium inignem,& cuncexflammisillefi educuntur niuecan- 
didiores.Eofdem fimiliter purgant quii maculasaliquas contraxerint. nam loturaalia preter ignem 


re 


2a 


j 


illisnonadhibetur. Defalamandra veró ferpentequi in igne viuere dicitur , nihil explorare potuiin 


orientalibus regionibus. AiuntRoma mappam quandam haberi ex falamandra contextam,in qua 


fadarium Domini inuolutum retinetur, quam rex quidam Tartarorum Romano mifit Pontifici, 
Hzc ille. Alexander papa, vtfertur ex huiusanimalislana veftimentum habuit,quod nonaliter pur- 
gabatur,quàm igniiniectum;vnde candefcebat, Obícurus.Contextz ex haclana pallidazonze, non 
exuruntur,vtrecentiores quidam tradunt. Alumen 5Sca/o/e vulgó dictum , eftafter Samius apud ve- 
teres,nec eft ex füccorü genere:vt nec alumen plumz:ex quo fifiantlicinia, non ardent,fed perpe- 
tuooleum confümitur,ipfa manent.Communc eft hoc omniferme generi cruflati lapidis. Nam & 
inEiflebaex pyritide,tum lapide alio fciffili pyrz impofito,liquor viridisemanat;qui cum igne extin- 
&to cogitur,ignéamplius non fentit.Sic & examiantolapide Romz mappas,& in Verebergo Bohz-: 
mix manrilia efTe affirmat Agricola,qua non aqua fed ignibus elu&tur. Et ex Magnefia lapide fqam-- 
mofo argentei & plumbei coloris in Boldecrana meníz fiunt;quz igne purgantur,nec vitiantur:ex 
tenuiore autem thryalides pro lucernis, &c.Cardan.Eralibi, Afterem Samium & calcem extin&tam 
in maluz facco aut mercurialis, efficere poft putant, fi manusillinantur ,ne ignis noceat , Georg. 
Agric.amiantum Germanice interpretatur ábertopf] Coafaamtanber Baar, Albertus lapidis ifcultos 
(aliásifcuftos, quz vox corrupta videturà Gracca asbeftos) mentionem facit, qui an idem fit cum 
amianto an cius fpecies, aliorum reliquimusiudicio. Verba Alberi hacfere funt, lícuftos lapis, 
vt 


DeSalam. C.D.E.G.Lib.IL — s; 


vtlIfidorus& Aarontraduntin vltimis Hifpaniarum partibus iuxta Gades apud Herculis Columnas 
frequenter inuenitur: is propter vifcofim humorem in eo exiccatum,in fila deduci poteft: € quibus 
factaveftisnon comburitur, (edigne purgatur & nitet. & forte hoc eft quod pennam (plumas ) vo- 
cantfalamandrz;quaz eftlanugo quxdam tanquam]lapidis humidi. Ienistum alijs modis extingui- 
tur, (inquit T heophraftusin libro deigne,vt nos tranftulimus,)tum infufo humore aliquo: qui f1fri- 
gidusetiam fuerit,validius extinguet: id quod circa fa]amandram accidere aiurit. eftenim hocani- 
mal natutafrigidum : & quz eflluitab eo humiditas tenax , fed eius nature vtfacile poffit procul pe- 
netrare; argumento funtaqua exitialesfactz,iremá; tru&tus quibus admixta fuerit, prefertim mor- 
tua. eftetiam nonnihil caufx in tarditate inceflus eius, nam cum fic diutiusimmoretur igni, magis 

1o extinguit. Extinguituraurem abilla non quantuícung; ignis, fed mediocris fi conferasad naturam p, qui- 
& potentiam eius: in quo fi non diutius verfecur, denuo excitatur (ignis.) Eiu(dem rationis cft quód bufdam 
viícoillitanon vruntur,vtpore humore lento,deníod; & frigido: & quód acetum prxfertim cum al- ;/;;; qua 
boouiliquore mixtum incendia validiffime extinguit, &c. Hzcille. Ienis maxime extinguiturace- ienirefr- 
to & vifco & ouo,Plinius 33.5. Cor negatur ari poffein ijs qui cardiaco morbo obierunt, nega- fluat. 
tur & venenoinrcremptis. Certe extat oratio Vitellij , quareum Pifonem eius fceleris coarguit, hoc 
víusargumento: palamáj reftatus,non potuiffe ob venenum cor Germanici czffaris cremari:contra 
genere morbi defenfus ct Pifo, Plinius. In epiftola ZEículapij cuiufdam ad Octauianum Augu(tum, 
lcgiturvenenum quoddam effetantz frigiditatis quód cor hominis interempti illo veneno confer- 
uetabigne. Etfi corilludin igneponaturtam diu donecaffatione lapidefcat , lapidem illum vocati 

20 profilis ( vox videtur corrupra ) abigne,à materia veró humanum : & pretiofum effe eó quód vidto- 
resfaciat&cà veneno praferuet,&c. rubereaiunt candore admixto, Albertus de foffilibus 2.14. Hacc 
defalamandra, & alijs qux igni refiftere legimus. 

Frigidiffimameffefalamandramapud Suidam legitur. T heophraftus & Nicandti Scholia- S4/amaz- 
ftesfimpliciter frigidam effe fcribunt. Plinius tantum ei rigorem effe fcribit , vc ignem ra&u extin- dz« fr; i- 
guat non alio modo quàm glacies. Quodíi verum eft,falfum fuerit animalia omnia calida & humi- d/z4s. 
daeffe,nimirumi fi conferas inanimatis.atqui ex inanimatis corporibus mixtis nullum eftquod gqué 
acglacies ignem extinguat. Ipfe quidem agnofco falamandram frigidam effe actu tactu; vt ferpen- 
tesomnes:& hancetiam magis,quód & humoris plus habeat;& fub terra frequentius lateat,neq; ca- 
lidis & ficcis temporibus prorepatfed vére & autumno feré tanrum,idQ; tempore pluuio. Habetta- 

30 menin vifceribusac venis calorem fuum natiuum, eófortaffis efficaciorem per antiperiftafin. Ad 
- hominemquoq;calidaeft, (ed calore humido puttidoá; , quate inter feptica venena ponitur, quz 
corpus Sidon: ,non ficvtcalida& ficca, fed ita vt imul tabe quadam afficiant: itaq; pilos detrahit, 
quodnullum ex frigidisfacir. Diofcorides ei vim calefaciendi & vlcerandi adícribic. Sed alios quo- 
queferpentes, eorumá; venena aliqui frigida crediderunt, quos reprehendit Albertus lib. 2 ;. hift. 
anim.& Matthazolusin fextum Diocoridiscap. 4o. Videnturautem mihi omnino non ferpentiui 
tantumlacertorumq omniutn , fed quzcung; ex animalibus venena funt, feptica effe; hoc eft cum 
calore humido ac putrefaciente coniuncta, 
€ Ouxdam gignunturexnongenitis, & fine vlla (imili origine: Ex ijs quedam nihil gignunt, De fz/;- 
, wtfalamandra: neq; eft ijs genus maículinum foemineurave, ficut neg; in anguillis, omnibut; quz zz4747.e 
4? necanimal necouum ex fefegenerant,Plin.Inhoc generenon eft maículus neq; faemina,fed omnes 2/7 c? 
gignunt, Obfcurusqui ex Plinio mutuatus videtur, & pro nihil,legiffe omnes. Latet hybernis menti- generati- 
bus falamandra, (vetba funt Geor. Agricola: latitare autem eas Zlianus quoq; author eft.) Eteiim zr, 
hocannoin Februario Snebergi maxima vis falamandrarum ex vicinis locis collecta agglomerata- 
que in vltimacuniculicuiuídam parte fuit reperta. Er proximo anno in Nouembrffalamandra viua 
ex fonte finitimz fyluz per fiftulas in hocoppidum influxit. Pluniz autem & (ubfequensferenitas fa- 
lamandtas excitantex venis, fibriscommiflurifg; faxorum. Huic animali necmafculinum necfce- 
mininum genus falfó putant effe, Geor. Agricola. Salamandra catulos excludit iam perfe&tos , & 
protinus vt nati funt incedentes;quadraginta aut quinquaginta numero, omnces fine vllo inuolucro, 
vtvipera quoq; Petrus Bellonius. Quanquam autem viuos pariar,in vtero tamen prímum oua con- 
jo cipitfolain hocgenere quod (ciam: vt fola ittet ferpentes vipera. Zoroaltres falamandram ex igne 
generati fcribit: ZElianus non naíci quidem exigne vt pyrigoni , in igne camen verfari illzfam, vt fu- 
perius recitaui ac reprehendi. : 
À D. n 
Salamandrairritata (aniem euomit la&team, Agricola. Audaxeft,neq; hominem fugit,fed et- Szlaan- 
iamperíequentifc opponit, vt quidam mihi retulit.Ego hoc in duabus quas domi peraliquot dies vi- Zra au- 
uas retinui, non potui animaduertere. Et forté cum propter tarditatem greffus effugere non poffit, zx. 
audacior videtur;acfi fpontenon fugiat 


E. 
Salamandra vifafignum pluuig future eft. : in 
| Gc ) JHicon pia, 


H HIM, 


86 De Quadrup. ( )urparis 

Remedia —  Remediaex falamandra.Vim habet erodentem;calfa&oriam,exulcerantem. additur,vt cau 

ex fala-. thatis,in medicamenta, quorum vis eft exeffe, & leprasabolere, fimilid3 modo reconditur, Diofcor. 

sandra, Videfuprain C. vbi detemperamento eiusdocui, Raim. Lullius inlibro de quinta effentiahocani- 
maladnumeratremedijs, aut venenis potius, illis quz quarto gradu refrigerant, Galenüsnon ipfam, 
fcd vítz eiuscinerem,medicamentisfepticis,lepricis & pforicis admifceri fcribit. Celfus inter ca qux 
cxedunt corpus & ádurunt falamandram adgumerat..| Pro falamandra fübftitui poteft lacerta viri- 
dis, Author füccidaneorum, Liquefactain oleo pilos eucllis, Diofcor. interprete Ruellio. Graece le-- 
gitut, qwxeiam eT" Ao, hoc eltin oleo macerata aut tabefacta potius.. Marcellus Vergilius xaciso, 
legere mauult, id eft vfta. quoniam Paulus ZEgineta quoque cremata falamandrz cinerem rantum 
ad hosvíüs adhibeat, cuius hac funt verba, Za a quiydpas 3 xenfyel ons luo vé pen evi uo y tow; Quod 16 
eft, Cremateautem [alamandra cinerem aliqui mifeent. Ego falamandram non vítam magisfepticam 
cfle puto quàm cum víta cít: quod igne venenum illud fepticum maiori ex parte confümatur. Sa- 
lamandrz cinispilosin palpebris incommodos euulíos renafci non patitur, Plinius. Salamandrz 
vftze cinerem terreftrium herinaceorum felle exci pita pilisantea euulíis vtitor, Galenus de com- 

of. medic. fecundum locos 4. 7. ad pilos palpebrarum pungentes. Et rurfus lib. 1. inter ea quae 

Critoad pilos difperdendos fcribit: quin & fortiora iam didis ex herinaceis & falamandra compo- 
nuntin oleococtis. Salamandrz cinis afperíus myrmecias & clauos pedum breui extirpat,Kiranid. 
Inteftina falamandrz pilos abolent, Nicandri Scholiaftes. fed apud Diofcoridem aliter habetur, 
Exenterata detractis pedibus & capite in melle feruatur, ad eundem vfum, (ad euelletidos pilos.) V e- 
rum Plinius hunc reponendi (àlamandras modum in alium vfüm refert : Sextius (inquit) Venerem 20 
accendi cibo earum, fi detractisinteraneis & pedibus, in melle(eruentur tradit. MihiquidemPli- —— 
nianalectio magis probatur. nam ex (cinco etiam & ftellione; tum fimplicitertum tranfmarino ,ca- 
pite caudaá refcifhis, medicamenra fiunt intra corpus frmendaad Venerem ciendam, & alios quof- 
dam víus. Hxc fcribo vt veterum fcripta explicem , non quod huiufmodi quicquam intra corpus 
dariapprobem. Sextium fané Pliniusalibietiam fpe citat, ita vt femper feré eadem apud Dio(co- 
ridem quoq; reperiantur. Salamandrz faniequz lacteaore vomitur,quacung; parte corporishu- 


mani contacta, toti (totius corporis) deluuntpili: idá; quod conta&tum eft, coloremin vitiliginem 

mutar, Plinius. 
Defluit expul[us morta latitante capillus, Senrarolauitur,[émvots epotasveneni, 
Seufalamandra pateus, unlisa obnoxia flammis Eximitm capitis taéfu deiecit bonorem. — 3o 


Serenus. Hoc[alamzamdra caputyvel[eua notacula ntdet, ec. Martialis mulieri imprecans. Plura vi- 
Salaman- demoxinvenenocius. 8 Salatnandrz corcirca genua mulieris geftatum, conceptum impedit &c 
dra cor. menftrua, ita vcextinguantur. Quódfi pelleinnigra cubitoalligeturtertianam & hemitritazum & 
quattanam,& omnem typum febrisaufertKiranides. Perfuafio quidem illacirca fterilitatem indu- 
cendam mulieri hoc cor iuxtagenuageftanti , inde orta videri pote(t quód (alamandrz etiam fteri- 
les credita fuerint, nam & alías fimiles falfas credulitates (vt ic dicam)recitauimus in Lepore G. Sa- 
lamandrz cot collo febrientisappenfum,ftatim extinguit febrim,Kiranides. 
De $ala- — S Salamandram dicuntfoloafpe&u nocere,& habere tot genera veneni quot colores. € Contra 
mandrae: falamandramautaliquod excea venenum intra corpus (ümptum.Inter omnia venenata;falamandrae 
veneno, fcelus maximum eft. Caetera enim fingulosferiunt,nec plures pariter intetimunt vr omittam,quód 4o 
perireconfcientia dicuntur homine percuflo, neq; amplius ádmittiad terras. Salamandrapopulos 
pariternecare improuidos poteft. Nam fiarbori itrepfit, omnia poma inficitveneno,& cos qui ede- 
rint necatftigida yi, nihilaconito diftans. Quinimo fi contactoabcaligno vel pedecrufta panis in- 
coquatur idem veneficium efL vel fiin puteum cadat. Quippe cum faliua eius quacung; parte corpo- 
ris,velin pedeimo refperfajomnis in toro corporedefluat pilus. Tamenctalis &tantavis veneni à qui- 
buídam animalium vr fuibus manditur , domante eadem illaterum diffidentia. Venenum eius ex- 
tingui primum omnium ab his quz vefcantarilla verifimile cft. His veró fimilia funt qua: prodantur 
(probantur a)cantharidum potu;aut lacertain cibo fumpta. Cetera aduerfantia diximus, dicemuft 
fuislocis, Hac omnia Plinius 2 9.4. In quo non probo,qgód falamandrz venenum frigidum facit, & 
& aconito comparat. nam neg; illud frigidum efle fupra in C.oftendi,neq; aconitum 1n Lupo. De- 5o 
inde quod fcribit venenum eius primum extingui ab his quz vefcantut ea, verifimile eflc , de faibus 
tantum accipio, (Nicander quidem (uillam carnem cum teftudineclixam commédat,) vt przcipua 
alexipharmaca ex fue petenda (int, ijs veró fimilia & proxima,nempe fecundo loco;ca qux aduerfus 
cantharides aut lacertas produntur vel probantur,id cft laudantur.Multa enim, vt in fequentibus pa- 
tebitcommunem adueríüs falamandras & cantharides auxiliaré vim obtinent. quamobrem miror 
cum firile fit cantharidum veneni, & remedia fere eadem conrra vtrafq;, quomodo Plinius rurfas 
(eodem capite inferius)cantharides falamandtis refiftere fcribat,his verbis: Salamandris cantharides 
contrariz funt,vt diximus. Atqui boc nufquam alibiab eo dictum reperio : neq; (i reperirem appro- 
baturuseffem. Itaq; deprauatum effe dixerim Plinij locum,aut mutilatum. Codex iam olim Bafilize 


| excufus fic habet, Solipugiscor vefpertilionis contrarium, omnibu(á; formicis, falamandris refiftit. 
Caniha - 


De Salam. C. Lib.lL. ^ s7 : 


Canthatidés diximus : fed & in ijs magna quzftio , &c. Hermolausnullam hic varix lectionis mene 
tionem facit,vt neq; Sigifimundus Gelenius. Hic reprehendendus eft etiam Matthzolus, qui mira- 
turquomodo Diofcoridesiubcatij(dem auxilijs contra falamandram vti , quz aduerfus cantharides 
adhibentur, cum hz calidiffimz finr, illa, vt inquit , frigida: itaque non de particularibus remedijs, 
fcd tantum de communi venenis medendi genere intelligenda Diofcoridis verbaputat. Sed longé - 
. errat, cum neg; frigidum fit, vr (epe iam dixi,falamandrz venenum , & particulariaauxilia, vtinfe- 
quentibus apparebit, multaeadem fint.Interim tamen remedia illa quz contra cantharides przfcri- 
prafünt tanquam communia, non omittenda elle, & dc ijs precipue intelligenda effe Diofcoridis 
vérba non negárim, fiitalegas vt codices noftrihabent,& Marcellustranftulit ,$9* à» zxbro zroinoo- 
Yo TutvoiSacexo] "oct xa race Doy, idYadrepor eu'teis «ze so Qirouev,&cc. Sin legas vt ZEgineta , «' Gv Gro, 7rír- 
cojtev Grot xg) "Gri T. xa yaeldoy , ido repor d adavis; &c. cui ledioni Pliniusetiam aftipulari videtur, - 
departicularibusquoque medicamentis euni fenfiffe dici poteft. Sed Aetius hac in parte cum Mat- . 
thzolo facit, fcribens, Danda veró & his quz in canthande füntrelata,vtinde vomant.. .Ephemero 
fampto, quemadmodum & à falamandrz potu; remedio funt vomitiones & clyfteres, Diofcorides. 
Quibiberit falamandrarm,patietur figna cantharidum,& cura eius & bezoar eft vna, A ponenfis. Sa- 
lamandraabaprisin Pamphylia& Ciliciz montuofis denorataggui edére moriuntur;nec eft intelle- 
&usvllusinodore vel (apore, Plinius. : Susfiquando falamandram comederit, ipfe extra periculum 
eft: cosautem qui carnibuscius vefcantur,interimit, ZElianus.Etaqua vinumque interimit falaman- - 
draibiimmortua,vel fiomnino biberit vridepotetur; Plinius. Aquas, quibusadmixtafuerit,exitia- 
20 lesreddit,item fru&us,przfertim mortua, I heophraftus.Verifimile eftautem mortux venenumla- . 
tius fpargi propteraccedentem putredinem;& emanantes inde vapores odore & flatu folo inficere. 
Noftro etiam tempore venenof(a hzc eius vis nonignoratur.nam Galli quidam olim mihi narrarüt, 
vulgó apud cosfetti,fiblanda(licfalamandrà Narbonenfes vocant)inaceruo tritici reperiatur,totum 
inficijadeó vt vel gallins vefcentes inde pereant. A pud nos quidem non víg; adeó maleaudit: & An- 
tonius Brafauolusfalamandram noftram(inquit)non puto adeó venenofam effe,vt vulgus & recen- 
tiores multi arbitrantur, Sed pracítat hac in re veterü fcriptiscredere quàm experiri. Rimatrix eft fer- 
pensotdinis primi, (id eft peísimi veneni,)rimans aquas & cibos,& inficiens eos:& fi quis ex infectis 
 aliquidguftauerit,ftatim moritur, vt dicit lorach, Albertus.Haccimihi omnino eadem qua falaman- 
dravidetur, ex fimili aut eadem potius vi veneni, cod; magis quód necinipfafalamandra & quem 
3e cumea confundit ftellione;necalibitale venenum Albertusex Ioracho commemoret, cuius tamen 
verba in pleriíd; omnibus alijs ferpentium generibus adducit. nec obítat quód ferpens dicitur, cum 
hisnominibus barbari abutantur vt monui inj7J. In obíonia aliquando dum coquuntur incidere 
folent,ferpens,falamandra,erucz, Aetius15.9. In quibuídam Heluetiz locis laca falamandris appeti 
aiunt;& fifortein fylua cubantis vaccz vberfuxerint,emori id)necampliusla&temanare. Saniem 
autfáliuam orelactea vomit, irritata przcipuc,vt Agricola tradit.Hzc vel calcatatantum,hominem 
inficit, Arnoldus. Ab huius in quacunq; corporis parte contactu toti ( totius corporis ) defluunt pili, 
idázquod contactum efi;colols in vitiliginem mutat, Plinius. Quamobrem medici quidam vehe- 
mentibus pfilothris (alamandram autcinerem eius admifcet, vtfupra fcripfi. In herbisaut fru&ibug 
quosore tctigerint , aliuam quandam relinquunt; venenum pra'fens, & eofdem lacteo illo (ucco, 
40 quem toto corporerc(uüdant,tranfeundo inficiunt, Matthaolus. 

.. SSignacorum qui (alamandram (umpferunt. Lingua inflammatio confequitur, Diofcorid. Signa to- 
DAdoxnc QdSoskpemeteo1, Nicander.Eft autem periphrafisiinquit Scholiaftes, osx B40oc pro ip(a 7, qui 
linguaqua huius veneni vi craflefcit. Lingua exafperatur,Largus.. Mens& fermo przpeditur,vt ex 55/5757. 
Diofcoride Ruellius &: Matthaolus tranftulerunr... Marcellus Vergilius non mentis, fed fermonis 7,7 fum- 
tantum impedimentum fieri tranítulit,eam quz in Zginctze libris habetur le&tionem fecutus, A«.- perunt. 
Maas tjsroYypsós. Etquanquam verifimile eftinflammata lingua fermonem impediri, omnestamcen 
quos cgo vidi, prater ZEginetam , qui de hoc veneno traarunt fcriptores , non AeA ias fed 2] ooí a; 
habenr,Diofcorides, Aetius, Nicander.& Auicenna 4.6.2.7. idem tamen 4. 6. s. 20. vbi de moríü (a- 

lamandrz agit, & figna remediaá; ca repetitqua ad venenum eius in corpus fümpturm pertinent, 
jo nonad-moríum , ZEginetz le&ionem fequitur. nam vbi legitur & grauitas lingua , & pun&io eius, " 
Bellunenfis reponit;& grauitaslinguz,& loquela difficilis in qua pronüciaturzzwzz. V er(us quidem 
Nicandri hi (unt, Oi J€ &40qpaAéovres Gre pios spi Eoi Tezederodts. voca) Sp 3mm Qpores aq 
C^wuworrey. Hoceft, Illi membtisinualidi (aut titubantes) infantis inftarreptant quadrupedes. mens 
enimeisobtufaeft.T'remor cumtorporce (ftupore )authortore quodam ac exolutione accedit , Di- 
ofcor.Gracelegitur x veópos pev vapiats 31 Qelows os 24 vd sae. apud ZEginetam &x/esas, fed . 
video interpretesomnes; & re&té quidem meo iudicio ,legifle C eves. eclyfis enim refolutionem * 
& imbecillitatem fignificat. Cornariusetiam apud Aetium exolutionem vertit. Matthzcolo nefcio . 
quid in mentem venit vt protribus iftis vocabulis , qua funt, torpor, horror ac refolutio , triftitiam, 
pauorem ac debilitatem magnam reddiderit. Corpus inualidum fit, & torpet rigoribus quibuídam; 
Largus." AY A529 uavnts Adgyevradzip en play dxtooxoe Teo Mos Ale Ada, Nicander.hoceft,Mox 
H ij 


| 1 


L) * 

. 98 [De CQuadrup. O ulparis 
autem frigore corpuscorripitur, & grauans malus tremor membra refoluit. Ad hzc partes notis 
nullz corporis liuoribus circumquaque fugillantur : fzpeá; diutius immorante veneno putreícen- 
tes defluunt, Diofcorid. vt Ruellius , Marcellus, &z Matthzeolus vertunt. ( hic quidem ctiam clarius; 
corruptas in terram decidere: ) tem Auicenna, & ex Aetio Cornarius. Diofcoridis verba funt &s 
erodoaus overópteya, Smreppeiy a uer, Mihi quidem non videtur partesipías delabi integras, cum tan- 
tam putredinem oboririin membris, vita & corde adhuc incolumi, vix fit verifimile : necab vllius 
alterius veneni vel intra corpus fumpri, vel per idum morfumvein ipfum translati,rale quid accidc- 
relegimus, quod meminerim. Et fi enim Marcellus Vergilius à cenchro morfis carnes decidere 
transfertex Diofcoride: Graece tamen legitur a4, quod eft humore difiluere. Itaque zopeiy 
malim fimpliciter interpretari fluere & manare, humore fcilicet putrido, & (aniem ftillate, pro 
«x 4siry. In hanc fententiam induxerunt me Nicandri verfus iftigS/ era. 2" nresxomoi ao NN des opa, 
arida] Xyudlvyfes quiet ed'ououtévis xenxóvmirse. quod eft, Per fummam autem cucim liuentes ma- 
culz paffim apparent, coufgy fcilicet difpería veneni malitia. Vbi interpres habet, Ezreeéyei ? euo 
mud Vorne, E 9s aya, lego 05encia. Et mox , Xiuadvyfés org x1) ow ril wis otpxos qui at. Scd 
aliás, inquit, feribitur ci&av jid eft pungunt , vt fenfusfit , liuores illos multos & difperíosin eis effe 
pun&oruminftar. Sed ego gium gnalim ,quod conuenit cum verbo Zzpe. | Corpus liuoribus 
quafi maculis variatur, Largus. Auicenna 4.6.2.7.alia etiam figna ex Aetio citat, fed cortupté,qua- 
rcomitto. Habet enim Aetius omnia vt Diofcorides: nifi quod praterca addit hec verba, Primum 
equidem maculz albz per corpusapparent, deinde rubrz , poftea nigra: cum putrefactione & de- 
fluuio capillorum. quz verba ctiam ipfa cum Nicandri & noftrafententiafaciunt. Sed hc gna 
eueniuntetiam vbi parsaliqua corporis faliua falamandrz contacta eft, vnde toti defluunt pili,idá; 
uodcontac&tum eftcolorem in vitiliginem mutat, vt Plinius fcribit. Et à morfu eius probabile eft 
eadem fieri. A potu falamandra accidunt dolores vchementes in ano (aliàs in ftomacho, Bellunen- 
fis) & apoftema ficuthydrops , & in ventre fpafmus, & retentio vrinz , Auicenna: ex quo etiam Ar- 
noldus repetit fed corruptiflimé vt excufi codices habétjin libro de venenis. Video autem deceptum 
Auicennam , cum Diofcorides hxe figna de ijs Ícribat qui bupreftin fampferunt, de qua proxime 

antefalamandram agit. 

De reme- € De peculiaribus remedijsaduerfis haftam falamandram, quz fcilicet poft communia fta- 
djs 4d-. tim (vt (unt vomitiones & clyfteres, de quibusfupra nonnihildixi,) adhiberi debent. — € Auicen- 
sería — na 4. 6.2. 7. cadem qux Diofcorides & Aetius remedia przfcribit, fed deprauatius.  Salaman- 
hauflurs. dex cura communis, eft vt cura opij: & denturin potu theriacz magnz,vttheriacaalferuch, & Mi- 
félaman- xhridatum & fimilia, Auicenna.Quanquam autem curam eius communem effe dixit vt opij curam, 
dra'vent- non iccirco opottet falamandra: venenum efle frigidum , ve Matthacolus ratiocinatur, oblitus fe 
"um. — paulóantenegaflecalidum effe venenum licet eadem cura communis , qux adueríüs cantharides, 
ei debeatur, nam & calidis & frigidis venenis vna eademá; cura communis fer omnibus debetur. 
Nuncpatticularia remedia , vt ab authoribus tradita funt, ordinc alphabeticofubiungam. Aqua 
mula, videin Lino. Calamintha, vt Àuicenna ponit, non rete, Wide in Rana. v/4//z« fiue cha- 
mzpityos decoctum, in quo nuclei pinei(ftrobili,vel vt ZEgineta habet ftrobilia,vnde Auicen.tranf- 


tulitgrana pini paraa,) conterantur, Diofcorid. Chamzpityosfoliacoque cum conis; eyemre 


(£ypedao, Scholiaft.) aévor, Nicand. Videin pinoinfra. Cupreffifolia, Auicenna: videinfrain Pi- 
no. €Eruum,videin Vrrica. Eryngium , vide infrain Rana. 4 Galbanum ex melle linéctum , aut 
& re(inapineaex melle, Aetius & Diofcorid. Auicenna (autcius interpres) ex Aetio, quem citar hune 
locum maléranftulit , his verbis: Priuatim conferunt, ammoniacum, (refina, Bellunenfis.) & glu- 
ten albotin , & fümaturdeeis, aut ambo cum ftyrace. Galbaniradix, Nicand. € Lacrecens, prz- 
cipue bubulum, contra falamandrz venenum efficax eft, Diofcorid. Lac infunditur phthificis, 
cantharidum , aut (alamandrz venenis , Plinius. infundi intelligo per clyfterem. nam poti remedia 
mox priuatim fübiungit. Diofcoridesautem lac in potu dari vult: nec aduerfantur, fed vurung; fe- 
ciffe profuerit. Lilium, vide in Vrtica. Lini feminis farina'ex aqua mulía fumpta, quàm pluri- 
mum beneadiuuat, Largus. € Melquàm plurimum perfe, vel cum refina ex pinu, Largus. Gal- 
banumex mellelin&um ,Diofcorid. . Muftum cantharidum naturz aduer(atur , & falamandrz, 
Plinius.àquo & fapa commendatur. « Oleum prodeft contra cantharides, falamandras, &c. per 
fe potum redditumque vomitionibus, Plinius. Refina pinus , (primm 7reutyn, aut galbanum cum 
melle, ineclegmate, Diofcorid. Aetiusclarius,Refinam pinus cum melle delingendam przbe,aut 
etiam galbanum cum melle. Adxpua, évite, ideftlachrymz picez, ( quanquam Gaza ex Theo- 
phrafto zxwxí« pinum vertit, riv» piccam,) cum melle, Nicander: & pauló poft; Refina ( fimplici- 
' ter) cum melle. fed hic mel apum ,29ya. eA fos»; expreffe nominat , fupra veró mel cjl: , quod 
genusinfecti exapum genere vel api fimile, vel ipfum alueareinterpretaturScholiaftes. Refina ex 
pinu;cuiusetiam tenera folia cum herba quam Greci chamzpitynappellant,decocta;ex aqua mulía 
profnt, Largus. HE 2eueqzt'ruos Caii Movos dip uya, xao is DU ec xacDes toas onte e procuro 7révxar, Ni- 
can. vbi Scholiaftes, Z«ve|/ieas 9v eno T8 a (95 spo Aus rais QUNN oie Ts set Morieruns Tis Bases 
aa Lt 


15 


3o 


45 


- DeSalam. G. Lib.II. 99. 


iuo uepwypuérae xaBe|itaoce crt QUA a ad T xA Qvae ae Ope orco i7re ut, Nd orvery. qtiae Myeraj 
Xecp7705,0 Spo GtNos, 1440 xxav, Hzcille. mihi quidem Nicandernullam ramulorumpinus, fed fructu- 
um tantum mentionem fecifle videtur. neque enim vel ftrobilum vel conum inalia quàm pro ipfo 
fru&ufignificationelegidixerim. Dereipfatamen noncontendo, cum & Largus pinifolia com- 
endet, & cupreffi folia Auicenna. quanquam is fuper hoc remedio Aetium citat, apud quem nihil 
talereperio. A iuga: deco&tum in quo nuclei pinei conterantur, Diofcorides &alij. € Ratarum 
(Bacasday,/Bgineta Bazed5ay habet,quod magis probo, ne quis virides ranunculos terreftres ifltel- 
ligat) iuscum quibuseryngi) radix inco&ta fit, Diofcorid. & Aetius,qui remedium hoc praet opini- 
- onem auxiliati Ícribit. Nicander praterea Ícammonium addi & fimul decoqui iubet: in cuius 
19 Scholijsnonfcammonium,fed ammoniacum legitur,quod minus probo non admittente carmine. 
quanquam vetus etiam Auicennz translatio ammoniacum inter remedia habet, tanquam ex Aetio 
fcd perperam. Bellunenfis legit,refina, Aetius galbanum habet. Scammoniz quidem liquor etiam 
contraleporem marinum à Diofcoride commendatur. . Ranz decocta: cum calamintha , Auicen- 
natanquamex Aero: fedille cum eryngij radice decoquit , vt Diofcorides, nulla prorfus calamin- 
thzfactamentione. Deremedioexranis vide plura mox in Teftudine. Refina,vide füpra in Pinu. 
Rutz genera (vt atiua;& fylueftris) valent tim contraalia multa venena, tum contra cantharides ac 
falamandras, Plinius. € Sapzevíus contracantharides , falamandras, & contra mordentia venena- 
ta, Pliniusàquo & muftumlaudatur. Scammonium, vide paulo antéin Rana. Siyrax, vt ab Aui- 
^. cennaponitur, ne(cio quàm redté: vide (uprain Galbano, Suisprapinguis carnes, (Forze, carnes, 
20 'Thracibus, Euftathio tefte , & Nicanderalibi , Kaj«« oóc Ya évr«) coctze cum carnibus teftudinis 
fiue marinz, fiuc terreftris, Nicander.eft & aliaquasdam lectio in Scholijs,vbi nulla fuis mentio,qua 
mihinequaquam probatur. Suesquidem & apros falamandris deuoraris nihil pati , füpra diximus: 
vnde Plinius ctiam colligit primum ex pracipuum & fuibus petendum efle remedium vt fupra ex- 
pofui. € Oua:cftudinis marinz auttetreftris, cocta, Diotcor. «| ae 0/eez »eAdyng A XUouvas, INi- 
cander. Grammatici /Gooytum aliter, tum feruidum apud Nicandrum interprerantur.ego hic oua 
co&aintelligo, vc Diofcor. qua ab igne aqua velcineris vbi coctafuntadhuccaleant, Contra (a- 
lamandras carniuth decoctarum teftudinis marinz fuccum bibiffe fauseft, Plinius. T'eftudinum 
marinarum carnes admnixtx ranarum carnibus contra falamandras praclaré auxiliantur: neque eft 
.xeftudine aliud falamandra aduerfius, Plinius: — Etalibi, (lib.32. cap. 5$.) Ranarum matinarum ex 
30 vino&aceto decorum fuccus contra venena bibitur , & contra ranz rubetz venenum , & con- 
trafalamandras. Sed cum ranz ouiparz quadrupedesnullz in mari fint, quie autem rang marinz 
(Benni a?uisis) vocantur exgencre pifcium planorum habeantur, neq; vlla earum vis contra ve- 
nena przdicetur,quod fciam , fufpe&us eft mihi hic Plinij locus ,ita vt dubitem aa pociuslegendum 
fit, l'eftudinum marinarum ex vino & aceto deco&tarum fuccus, &c. nam & alibi teftudinis mari- 
nz füccum fimpliciter deco&um ( nimirum in aqua ) vt fuperius recitaui, contra (alamandras com- 
mendar. Fieriautem poteftvt hocerratum (fieft) commifetit Plinius ipe memotia lapfus:etfi de ra- 
nisillicomnino cum agere, ex ijs quz fequuntur patet, nempe dc fluuiatilibus ranis. alibi fané nuf- 
quamranam marinam nifi pro pifce plano nominauit ,longé diuerfi generis. quàm ranz fluuiatiles 
fint, vt neg; remedia comparari debeant. Contra rubetz quidem venenum nullum ab alio quo- 
49 quam exrana marina remedium praícriptum inuenio, fed neq; contra (alamandram , ex teftudine 
veromarina contra vtrungy.  Teftudinis marinz fanguis cum vino , &c. contra rubetam bibitur, 
Diofcor. AÀutigituromninoapud Plinium pro ranarum marinarum reponemus teftudinum ma- 
zinarum aut faltem nullum periculum eft fiid fecerimus; cum Pliniusipte teftetur nihil teftudipe 
aduerfiuseffefalamandris. .Suisprzpinguis carnescum teftudine marinaaut terreftri co&z , Ni- 
cander. Apollodorus vrticz femen falamandris contrarium efle affirmat cum iure deco&tz cc(tu- 
dinis, Plinius. Vrticzfoliacumlilijs & oleo decocta, Diofcor. Nicander vrticam cum oleo & cri- 
mniscóquit,& in cibo datad faturitatem. eftautem xpíí.vs farina crafliufcule molita xgito 101 7 yu- 
poi PR. àveupamyig) xplpuros tiet Scholiaftes hicfarinam erui exponit(cuius & proxime anté men- 
tionem fecerat cum ficca erui farina fernen vrtice mifcendum pro remedio monens,) aut hordea- 
jo ceam. facil;sautem tranfitus eftà xí ois in vocem xpíroic, id eft lilijs,vt /Eeineta, Aetius & Diofcor. 
habent. Mihi Nicandti le&io placet. Vrtice femen etiam Auicenna inter remedia numerat tanquam 
ex Actio,apud quem hocnonlegitut. | : 
Demorfu falamandtrz. Hanc lacertam in quibuídam Gallix locis, vt dixi, arzeffadaz vo- De $442 
cant;cuius mor(um adcó cxitialem efle putant, vt nulla vitz (pesrelinquatur. iraque vulgó hzc me- 7574/4 
tra celebrant: 57 zordu £ a vae arreffade, Prens ton linceul ef» ta flaffde. hoc elt, Si te falamandra mor[u. 
momorderit ;accipelinreum raum actuam lodicem, — Rhari qui lcalicé hodie loquuntur, aiunt à 
falamandra morfüm tot medicis opus habere , quot diflinguitur maculis. Sic & apud Arnoldum 
de venenis, affices quidam ferpens multis & varijs di(tinctus maculis, tot habet fpecies nocendi, 
quot colores diftin&os. Dentes vbifemelinflixicíalamandra, ( vt quidam mihi retulerunt , neício 
an verc) nunquam remittit. & fiaucllatur, leale cft. ita enim relinquitur venenum, ( quod etiam de 


ij 


90 De Quadrup. Ouiparis 
bufone fertur.) itaq; relinquenda eft à morfi pendens, quód homo interim viuere poffit. Nicander 
in Theriacis falarftandrz morfum dolofum & femperinfeftum effe (cribit, Ke) ac Aa uatydpenoy dU 109 
Buzos ed ves. Significat aurem wor tum ferpentem mordentem , tum morfum ipfam , vt Vati- 
nusdocet. Salamandrz dua , quas domi habui , cum fzfeà me bacillis ligneis , herbarum caulibus 
aliter; tentarentur , nunquam tamenne osquidem tanquam morfürz diduxerunt: morfum etiam 
ab eis apud nosnunquam audiui quenquam. fed fieri potet vt non omni temporeaurnon in quauis 
rcgione mordeant,vrftelliones quoq... € Quos falamandra percuffit,eos dolor vehemens & cruftz 
predu&io confequitur. adhibeatur autem eiscommunis cura iam predicta, Aetius, Auicenna 4.6. 
5. 20. de (alamandrz morfu fcribens, (nam dealijsquog; in eodem tractatu i&u morfuverelinquen- 
tibus venenum agit,) eadem tum fignatum remedia ponir quz Greci falamandrz in corpus fumpta 
veneno adfcripferunt,& ipfe etiam fcripferat fapta 4. 6.2.7. nifi quód illic quedam aliter habent; eó 
quódé Grecis malé translata fint. Vnicum eftin hoc loco remedium quod morfui conuenit,quód 
ranas decoctas edi iube, & iusin potu dari, (quanquam hocetiam inter alexipharmaca ponitur:) && 
infuper carnem carum imponi, quod theriacum cít,id e(t morfui conueniens. Cor vefpertilionis 
contra falamandras prodeffe Agetcgator citat ex Plinij lib. 29. vbi nos cap. 4. cor vefpertilionisnon 
falamandis,fed falpugis fiue folifugis contrarium efle legimus.Idem Aggregatorremedia tanquam 
contra morfüm falamandrz fcribit, que ab authoribus contra venenum eiusintra corpus fümptum 
prodita funt. Morfus quidem falamandrz folus Nicander, Aetius & Auicenna meminerunt: reme- 
dia veró ad eum particularia nemo fcripfit, (nam Auicennamin hoc errafIe oftendi:) nimirum quod 
curacommunis fatis factura videretur. Nicander quidem in I heriacis,cum animalía aliquot vene- 
nofa,& ictu morfüve abeis lzforum figna defcripfiflet,vt phalangia, (Ícorpios,apes, vefpas, fcolopen- 
dram, falamandram , venenata marina, & alia: mox remedia fubijcit, tanquam communia contra 
hzcomnia, nihil diftinguens. ; 
Salaman- € Curiofi quidam homines, in falamandtis vim quandam ineffeperíuafi, qua argentum vi- 
dra vÍ45 min aurum mutetur, ipfas in olla fuper carbonibus ignitis ponunt , & argentum vinum pertu- 
apud CPj- bum ferreum oblongum fu perinfundunt: in quo opere interdum venenofo vapore exhalante ira in- 
m4.  ciuntur,vt corporeintumef(cant, vel alia noxa implicentur , vel etiam de vitapericlitentur. — His 
"Theophraftus Paracelíus remedio effe fcribit ne(cio quam axungiam Solis, ( oleum auri fortaffis,) 
quam inter arfenici & argenti viui alexipharmaca deícripferit, nos cam defcriprionem in libriseius 
nonreperimus. RT 


Homuty- 4. Zacqépos y xa] mot a uebdyo. x9) iy [áo vexge, Hefychius & Vatinus. videtur autem fignificati 
wm. — vrnainquacrematorum funerum ofla condebantur , aut ipfa cadauera integra : quam & fatcopha- 
gum vocabant, quód ex certolapidis gehere fieri fleret , qui carnes mortuorum confumebat: quo 
fenfü CaoG4por potius dixerim à confümendaaniraalium carne, qux vis feptica & exedenstalaman- 
drisetiam in viuaanimalium corporaeft. ] 
€ Epitheta. Seu alamandrapotens, nullis, obnoxia flammis, Samonicus. Nicander cognominat 
Aemrüpuyop, & Qaod, quies y oro N onda. Et rurfus, Kaj coUa ubidpeuoy do 2.0 Puxoc ajos areis, non 
demortü, fed de ipfa falamandra. fequitur enim, H zs 266 eoio, &c. x 
€ Lapis Eislebanus refercaliquando effigiem falamandrz;, aliás aliorum animalium, Georg. 
Agricola. 
e. Alchymiftzdi&i falamandranefcio quomodoin metallorum metamorpho(i & chryfo- 
Superfli-. peia vtuntur, vtaiunt: Videnonnibilfüprainfinecapitisfeprimi, € Salamandrzcorgeftarum,fe- 
pofa. curitatem abigne prxltat,& audacem contra incendium & incremabilem reddit. Animalipfümin. 
caminum velignem immiffum,omnem flammam extinguit, Kiranides. 


DE STELLIONE 


(tS 


ee m FS NA 
ai "t $7777 


S 


CZ, 
Diuer[e G ÉwERA lacertorum plurafünt, vt falamandra, faura, ftellio, Ifidorus. Hermolaus Barbarus 
conijcitftelliones effe quas Romanum vulgus zaraztulas vocat; albas;innocuas, & pufillislacer- 
de ffellio- tisimiles. Idem Perotrus & Grapaldus afferunt,& Lucius loan. Scoppa. Stelliones nonnulli zaraz- 


uc,quéfit. tulas cile putant, Niplius. Stellio multas maculas paruas in dorfo habet fimiles ftellis. non enim 
m 3 eítilla 


optatones 


IO 


29 


38 


49 


fo 


— De Sel. A. Lib.Il. 91 


eftillalacetta quz afpicit homines. ifta enim eft viridis.illa habetcolorem &ruginis zris: & forteeft 
degenere earum,qua verfantur in xdificijs & dontibus antiquis, & raró mordet. quia habet dentes 
tortuofos, quos relinqueret in vulnere,Ponzertus cardinalis : videtur autem non de alia quàm taran- 
tulafentite.. Circa Romam inuenitur genus quoddam parui lacerti, dorfo pertotum ftellato, quod 
terrantulam vocant,quoniam fub terra degerefoleat.id quia valde venenofüm eft; fepecogitaui Di- 
ofcoridis fépa fiue chalcidicamlacertam effe: aut fi ea non fit,veterum ftellionem, Petrus Matthzo- 
lusSenenfis in Diofcorid.2. 58. Etrurfus 6.4. Stelliones (inquic) in Italia venenatos effe & letales 
alicubi Ariftoteles fcribit, qui vero illi fint, non faciledixerim, nifi fuerint tarantule quz apud Thu- 
Ícosteperiunturin domibus,przcipué in cauis quibufdam murorum propeterram. Paruisenimla- 
1? cerrisfimile eft hocanimal,& araneis viuit, vt Plinius 8A riftoteles de ftellione fcribunt : & perdor- 
fumtotum ftellis quibufdam infignitur,vndefor(an nomen inuenit: &in T'hu(cia morfus eius petti- 
fer eft, Hxc ille. Ponzettustarantulas nonàterra, fed à Tarento ciuitate circa quam abundanr, di- 
Stasfufpicatur. Stellio, id eft lacerta viridis, Vetus gloffographus Auicennz, & Anc. Mu(a Brafauo- 
lusde Áimplicib cap.524. Stellionem medici noftri temporis magno errore putant lacertum effe, 
cuim longealiudanimal fitlacerta minus;Perottus & Grapaldus. Matthzeolus in Diofcor.6. 4. repre- 
henditillosquilacertum minorem proftellione accipiunt , cum lacertus ille fanguinem habeat, & 
interfzpesac macerias verfetur,quorum neutrum ftellioni conuenit, qui etiam rore & arancis viuit, 
illebruchis;cicadisgryllis,cochleis,&c. homini beneuolus,nec vt ftellio noxius. Stellio, id eftlacer- 
. tafacetana,fed íccundum quofdam eft lacerta viridis,Syluaticus. Stellio, vulgó lacerta vermicularis 
20 rufliceinueniturin foraminibus domorumantiquarumyin quibusaranei quoq; manere folent, Ni- 
phus. € Stellionem Graci coloroz (lego colorez) vocant, & a(calaboten;& galeoten,Plinius. Lacerti Nomima 
fiueftelliones qui per parietem repunt, curti funt , Graece afcalabote vocangar , Marcellus Em peti- Gr«ca, 
cus. Ariftophanesin Nebulisfingit, dum Socratesorchiante Lung motum no&tu obíeruat , acxa- 
Aa dl, vel ja ^esvlo (nam vtroq; nomine vocat) à tecto aluiexcrementum ei immittere. Nican- 
desin T heriacis &oxáXaGo vocat,nimirum carminis gratia. Afcalabotes à Grecis dicitur,quóda pud 
€o0sdox2.2s citculus efL. ftelliones autem circulis quibufdam depicti funt, & veluti lucentibus guttis 
in modum ftellarum, vnde nomen , Perottus. Ego hanc etymologiam apud nullum idoneum au- 
thoreminuenio, vt neq; afcalon pro circulo víquam. Hebrziquidem 422, ?^Ay, circulum & rotan- 
dum vocant. Grammaticidoxa Aa interpretantur impura, quod fané etymon ariimali im puro & ve- 
3o nenatocongructret. Sedaícalabotesforté quai Xo Xocrys dictus fucrit, quodartuum fuorum digi- 
tis &z vnguiculis innixus per parietes repar,& felium aut muftelarum inftara(cendat.nat & colotes, 
vt iam ex Plinio dixi, vocatur, & xe3«Gdr/ Suida: nifi quis malità calis;id eft lignis fic dictum, vt &z 
calopodion, pedem vel calceum lieneum dicim us. nam & xylobates & tcechobatcs à Kiranide no- 
minatur,quód ligna (affercs (cilicet ligneos) & parietes fcandat. EujcG n; (inquit) vel Tor dra 
eft (pecies parua crocodili (id eftlacerti.) KoAvorri, qui 8 ye vederne, dosel 46 erroe eontra UN ceo eat 
1954, V arinus. hoc eft, Videtur autem fcité & argute circa mures falite : quafi hoc etymon ftatuat, 
vtindenomen habear, tanquam eig. Aa Semi. fed hoc feli potiusaur muftclz quàm ftellion: conue- 
nit, qui mures nihil curat. Sciendum itag; veteres aícalabot & colotz nominetum de fele (eu mu- 
 ftelapotiustum dettellioneex&quo vfoseffe,vt Grammatici quidem in dictionarijs interprerancur, 
4o Varinus &z Suidas. nam apud ipfos authores nufquam inuenio his vocibus felem aut muftelam fi- 
gnificari, quum illam femper ej*ovpr, hanc 3aA12 nominent. Recentiores ramen Grzci ye Xf et 
iam profelefeucato pofuerunt,vt in Cati hiftoria docui. Videturautem vulgus Grecorum hzc no- 
mina de duobusfeu tribusiftis animalibus ideo confudiffe, quód ex zquo omnesin füblime fuis pe-. 
dibus & vnguiculisreptando fcandant, In picorum genetearborum cauatores (unt, (candentes in 
fübre&um felium modo; illi veró & füpini, Pliniusro. 18. 'Tranftulitantem hunclocum ex Arifto- 
tele de hiftoria anim. 9. 9. vbi ille Gaza interprete, Picus martíus ( inquit) (candit per asborem o- 
mnibus modis. nam vel refüpinus more ftellionumingreditur. Grace pro ftellionibus hic afcala- 
bótas legitnus, Hermolaus ctiarn ftelliones vertit. .Sed Grzcca integra apponam : 'O£puoco2 intl 
eropeóera ori vois d 6d pet eranyitos mrron forun, X9 Urtlioe, xejdzmepoidaxa Aa Gora: In Mirabilibusca- 
j6 demleguntur, fed ifta clarius, xo UTtlioc, xo4 irt "reo jestes. atqui feles afcendunt quidem commo- 
dé, minuscommodé veró defcendunr, vc defilire plerunque vel omnino vel ex patte malint. ftelli- 
ones vtrunque pati facilitateprzftant. Quare miror cur Pliniusnon potius ftelliones tranftulerit, 
vtdebebat, quibus per parietes ingteffus feu reptatiofecundum omnes modos (furfum, deorfum, 
&intranfuerfum obliquumquc ) conuenit, vt & picis & Íciutis. Üvduv ctiam dixeris reptare ani- 
mal,cum füb aliquo tran(üerfo progreditur:vt V&t3etes, cum fuper eodem, hic dorfo furfum, illic 
deotfum fpe&tante. Caterum alibi vbique Plinius afcalaboten & galeoren ex Graecis vel fimplici- 
ter ftellionem, vel ftellionem tra(raarinum reddit, vti nos obferuauimus. KeoAertyage aaxaJxaGérraie, 
Hefychius& Varinus. Colotz quidem nomen nonaliterà colis, id efFartubus & pedibus factum 
eft Grecis, quàmab iifdem in hocgenere apud Latinos lacertus.T'a xà; & yovedrrys , axe Na Garne,, 
Hefychius & Varinus. Galcotes igitur ftellio vocatur ,vcl quód v: galz, id eft muftela: & feles, 
iiij 


"d « . * 

92 De Quadrup. O uiparis 

pedibus in füblimefcandit :autforté quod corporis ductu fitoblongiore, vnde & galeis pifcibus, id 
eft muftelis inditum nomen. fed ftellio tum longitudine tum humiditate etiam crurum muftelas 
quodammodorefert.| Afcalabóres ftellio eft quem & xaAalserilu vocant,fed frequentius galeoren. 
3246 7rorrixàs xs) tous eyotém vog (Ca, Suidas, & partim Varinus. Eft autem zyssphitza recen- 
tioribus Grzcis non alia quam muftela: ponticus veró, mus,cui afcalabotz: nomen alius praeter Sui- 
dam nemo quod fciam attribuit. His tamen omnibus reptatio in fublime conuenit, Afcalabi ety- 
mon deduci poteftetiam yo xg Nds Bodre, à molli & tacito ingreffu, (vt Etymologo & Varino 
placet) qui & felium & ftellionum generi competit. Caterum 4feálsp/os per p^, di&tus fuit Martis fi- 
lius, «og «d xao) rà Alu) reple rcp aeba xg Sua ite. axecor enim elt lene,molle,quietum, Va- 
rinus. At Suidas contra, Ada qos cog. roi Nas (0x) o6 Aa ox 2vtpós. /Egineti in- 
terpretes 5. 11. progaleota, id eft ftellione felem non re&e can(tulerunt, (vtin Feleoftendimus: & 
quódafcalabotesacgaleotes vnum fit animal, licet Egineta feparaffe videatur,) & Auicennz 4. 6. 
4« 13. XeQ e deos qureüpe wa Norris s Kaj Aetio cvidv qa. pos, Cure Toiv , Babrius apud Suidam. 
vefciturautem ftellio arancis, vrín C. dicam. Dormit colotesin prfepibus, & narem fubiensafini, 


ne comedatimpedit, Ariftor. Albertusnefcio quomodo coloten bic rattum exponit, idá; fincau- 


thore, Apud Gracos hodie vulgo ftellioné Auaxov vocari conijcio : quem enim fic vocant,lacertum 
effeaiunt paruum, argenteo lucido colore, in ficcis & apricislocis: & nomen ipfim quodammodo 
ad (tellionem alludit, fed peraphzrefin. A nonnullis tamen ftellio effe puratur, qui vulgo Grcis 
hodie 9agud ufo ; aut «Jaque Dx vocatur , quo nomine lacertum paruum fignificari puto, fed cer- 


19 


Denomi. tumnihilhabeo. € Deftellionis nominibusHebraicis vide quaedam füpra in Lacerto 14. nam Se- 2e 
nibus He- ptuagintaletaah transferunt in afcalaboten;id eft ftellionem,&c. Munfterus raa femanzithftel- 
braicis cj lionem vertit;alij anc autlumbricum: Videin nomenclaturis falamandrz & fimiz. Ego omni- 


Arabis, noautftellionem ipfu 


aut fimilelacerti genuseffe puto. proxima huiceft vulgaris hodie vox Gta- 
ca pfamamythe &z tbamiamitbos , de quibus pauló anté dixi. Prouetb. 3o. fapientia animalia minuta 
quatuor numerantur,formicz, cuniculi,locuftz, & femamith , quod manibus nititur & moraturin 
zdibus regijs , vt Hieronymus vertit: Mun(terus araneam qua manibus negotietur. fed Hebraica 
vox taphas apprchendere& capere;non ncgotiari fignificat. Manusquidem de ftellione porius, qui 
snanus digitatas habet vt lacerti , quàm dearaneo dici poffunt... Segyamith. Hebraica voci vicina et 
Arabica/amabras, vel faambras, vt Bellunenfis legit, aliàs femabras vel femabras, vnde (alamandrz no- 
men dedu&um videtur, non quód idem fed quód fimile & congenerfit animal. Sarzabazs , id eft 
ftellio, Vetus gloffographus Auicennz. Sezabrasidem eft quod lacertus vel ftellio qui in borisre- 
peritur, Bellanenfis. Videturautem abuti ftellionis nomine, vt & alij Arabum interpretes ,1dq; ge- 
nerisloco ftatuere, füb quo fpecies aliquot contineantur, quod rectius & Latinius lacerti quara 
ftellionis nominefacerc poterant. Sazabrzs quidem Auicennzlib. 2. cap. 646. lacertam fimplici- 
ter fignificat, vtexadícriptiseiremedijsclariflime conftat. Gaar/ (eu vre/ apud Auicennamlib. z. 
incapite de«Pab feu aldab, id eft lacerto, vetusinterpres ftellionem reddir, Bellunenüs Arabicas vo- 
cesrelinquit. à4frel eft animal terrenum, fimilelacerto, coloris cinetei, longum adquanticetem 
trium palmorum, Bellunenfis. Ggari lacerto fimilis eft, fcd corporisforma differt, caudalonga ,& 
paruocapite, Obfcurus. Guafemabras, id cft ftellio , Vetusgloflographus Auicennz: quifortó duas 
voces guaril & femabrasin vnam confudit. Guaufesanimal quoddam habens fanguinem , & cít ftel- 
lio, Syluaticus. videtur & hac vox corrupta. Verus quidem ftellio tefte Plinio, fanguinem non 
habet. Guaril aquaticus, id eft (cincus, fed verius ftellio, Vetusgloffographus Auicennz. Sed ítel- 
lionis aquatici ex bonisauthoribus nemo meminit. Epiz/eros ,id eft ftellio, Syluaticus. Afcalabo- 
tes (id eítftellio) & araneus pugnant, Ariftor. vbi Albertus ineptiffimé habet, Auisatcalonitisali- 
quando comeditabachiez. V Asc A Arabiceuntreptilia, vt ftellio,fübnigra,dicta in Catalonia dra- 
cones domorum, quacum mordent, inflatur locus , donec denticuli infixi extrahantur,ficutetiam 
denticuli ftellionis vellacertorum , Arnoldus inlibrode venenis. Videntur autem mihi nihil feréà 
veris ftellionibus differre, preterquam colore. € Albertus Magnus chamzleontem interpretatur 
ftcllionem maiorem,quod minimé probo. Idem chamzleontem, falamandram & ftellioncmim- 
peritiffime confundit: & pro colote alicubiazceluz habet, ex Auicennz interprere nimirum. q Ger- 
mani,Galli & Angli, nullum quod fciam huiuslacerti nomen habent , cum ip(o etiam animanite ca- 
reant. Errat qui ftellionem Germanice interpretatur untermolch quod animal omnino (alaman- 
dram cffc füpra docui. € E(t& SrErLIOtran(marinus Plinio & Zigineur, idem forte qui fcincus: 
dequo plurain G. & moxin 7. 

B 


Vbi repe- Reperiuntur ftellionesin Italia, etiam venenati morfus , Ariftoteletefte: item in Thracia, Ni- 


Fiatur.. 


candro. Nos fupracirca Romam & in T huícia ftelliones tarantularum nomine haberi docuimus. 
Pliniusin Italia nafci negat ftellionis illud genus fcorpioni contrarium quod Grzciafcalaboren & 
coloten vocent: ( quod fortealibi ftellionem tranfmarinum dicit.) Eft enim hic ( Grecorum ftellio, 
inqait ) plenus lentigine, ftridoris acerbi, & ve(citur : quz omnia à noftris ftellionibus M inr 

L lo 


35 


jo 


DeScLB:C.D.Libll — 


' Stellionesin Sicilia aiunt morfüm habere letale; non vtapud nos infirmum & leuem, Ariftot. in 


"Mirabilibus. € Corticeinteguntur, Aríftot. Srellio terga depicta habet interlucentibus oculisin Figwré 


 modumftellarum,vnde nomen, Albertus. Et alibi, Piger eft; dorfo & cauda latior lacerto : & gutta- corporis, 


1o 


&o 


^ 30 


Jiellatus corpara guttis, Ouidius. Tarantule, vt Romx vocant, albz funt, innocuz, & pufillis lacertis 


tus, cum lacerta fit vnius coloris. fed hzc coniun&ta , ad falamandram magis referenda vident, 
quam, vrdixi, cum ftellione confundit, Circulis quibufdam depicti funt & veluti lucentibus guttis 
inmodutn ftaliafflku, vndenomen,Perottus. Videplura in/A. «ptum colori. Nomen babet-variu 


fimiles, Hermolaus. Audiuietiam exoculato quodam tefte, tarantulam illam corpore lucido effe 
& fragili. Sed ^ iaxón etiam vulgo apud Grzcos dictus lacertus, fiuc idem fiue fimilis, argenteo co- 
lorelucidoeffefertur. Vidi ego noftros etiam communes lacertosin littore prope Venetias , albo 
colore ,innoxios, nec mordentes licet digito inosinferto. Afcalabotes animalculum eftlacertz fi- 
mile, Suidas* Similis afcalabotz falamandra eft, Aetius. Lacer fiue ftelliones qui Grzce afcala- 
bota vocantur, curti funr, Marcellus Empiricus. « Stelliones fanguine carent, lacertarum figura, 
Plinius. hinc fortealbo & lucido colore apparent. Sunt qui & ranam in quadrupedum ouiparorum 
genere fanguinem przterquam in oculis habere negent. Chamzleontem Ariftoteles (cribit fangui- 
ne carere exceptis ogilis& corde;& quibufdam ex co naícentibus venulis. Quamobrem erraffe vi- 
detur Syluaticus (aut librarius, qui negationem omiferit) apud quem legimus, Gzanfesanimal quod- 
'dam habens fanguinem, & eftftellio. € Stellio vcl lacertacum mordct, dimittit in loco fui moríüs 
dentes parues, fubtiles, nigros, Auicenna& Albertus: plura leges fupra in Lacerto B. & G. Stellio 
fortéeft de generelacertarum , que ver(antur in edificijs & domibusantiquis , & raro mordet: quia 
habet dentestortuofos, quos relinqueret in vulnere, Ponzettus. Lacertorum etiam , qui Arabice 
v[radicuntur, ftellioni imilium dentesin moríu infixi hzrent,vt Arnoldus cribit. € Polypobra- 
chíaà congruo abrofa , renafci, ficut coloris & lacertis caudam , haud falfum, Plinius. Stellio Grz- 
corum plenus eítlentigine , quod noftro non conuenit. atqui alibi non ipfim lentigineplenum effe 
fcribit, fed faciem illorum qui medicamentum ex ipfo fa&um biberint, lentigine obduci, quod ma- 
gis probo. 
C. | | 
Stellioeft lacerta inhabitans domos, Elluchafem. Stelliones in nouis domibus cernuntur, vt p]; «j- 

Marcellinusinquit, Hermolaus. In vetezibusdomibus, Ponzettus. Cubiliaeoruminlocishoftio- z457, 
rum feneftrarumá; funt, autcameis fcpulchrifve, Plinius. Afcalabotz aliquando ex fuperioribus 

locisin cibos.dum przparantur, decidunt, Diofcorid. Parieteszdificiorum rependo confcendunt, 

Suidas & Marcellus Empiricus. In füblime fcandunt, felium modo:fed & deorfum reprant & ad la- 

tera, vt in 4. dixi. Latebras petunt, Ouidiuss. Metam. Sezabresidem eft quod lacerta vel ftellio, qui 

in hortisreperitur,Bellunenfis. Scelliones & alix quadrupedes ouiparz quomodoingrediantur,ex 
Ariltotelis libro de communi animalium greffü, in Crocodilo fcripfi. Y 

€ aam fapefauosisnatus adedit Stellio, Vergilius 4. Georg. Foraminaalueariumanguftiffima ,2uilzs 

effe debent,vt nec venenatus ftellio,nec aliud animalculum noxium intrare & fauos populari poffit, vefcas- 
Columella.Chamaleonum ftelliones quodammodo natura habent,rore tantum víuentes,przterá; zar. 
"araneis, Plinius. Etalibi, Grzcorum galeotes, ftridoris eft acerbi , & vefcitur , que à noftris ftellio- 


«4o nibus aliena func. Puto autem eum ex Gracis hxc vertifle, & pro Épvyposautfimili voce morfüm fi- 


gnificante, ftridorem reddidifle,homonymia deceptum. Qpvyuis enim vtrung; fignificat, & firido- 
rem qualisex collitrone dentium fit,& morfum, vcapud Nicandrum deipfo ftellione, "Ej9a x; &nw.- 
Vs 7rep are Oca. Dpi»yps T o. Aedes. Interftellionem & araneym bellum eft. denorantur enim 
z'aneià ftellione, Ariftot. Z7 2 ears igo eüpe xa Aere, Kod 2ertlas cio Qa pog , Cerea dolor, 
Babrius apud Suidam. 
Sielliones menfibus quatuor frieidiffimis latent, & nihil edunt interea, Ariftor. Hyesyie 
Sene&utem vere & autumno exuunt, vt& rcliqua cortice intccta quibus mollis eft cutis, Luczz. 


- Ariftor. Tuniculam eodem modo vtanguis exuunt, Plinius. Exutam mox deuorant, vide in D. T3 Pelfezs 


$o 


pas ye esr pellis ftellionis, quam vt ferpens perfenectam exuit, Varinus. € Oua parit, quorumli- exwur. 
quor, vt Pliniusfcribit, euul(os palpebrarum pilosrenafcinon patitur. Animal efl,infirmum, Ob- 0a. 
Ícurus. Hincnimirum tmtuoy aoxd ^a Co Nicander dixit. € Tarantulas in quibufdam ltaliz locis Sjccitas, 
dictas (id eft ftelliones) fi defüperalicubi cadant, caudam frangere aiunt: quod prz: nimia corporis 
fccitatecis contingere videtur. E 
D. 
Theophraftusautoreft;angues & ftellionesfene&utem exuere;eamá; protinus deuorare,pra- Rum 
ripientes comitiali morbo remedia, Plinius & /Elianus. Ego id in libris T'heophrafti quiextant nbn 
non repetio , fed in Mirabilibus quz Ariftoteli tribuuntur. | Aduerfüscomitiales magnifice lau- Si P. 
daturtunicula ftellionis. Operzprecium eft (cire quomodo praripiatur , cum exuitur membrana a is 
hyberna, aliás deuoranti eam, quoniam nullum animal fraudulentius inuidére hominitradunt. 1n- 7/7 u4 


E (MÀ . EN : byemeex- 
de ftellionum noraen aiuntin maledi&um translatum. Obferuantcubilecius zftatibus. Eftautem 4 hd 


&; 


m De Quuádrup. O uiparis 


inlocishoftiorum feneltrarnmá; ,aut cameris fepulchrifve. Ibi vere incipiente fiffis harundinibus 
contextas opponunt cafas, quarum anguftijs etiam gaudet, eó facilius exuens circundatum tórpo- 
Inuidum rem. Sedeo derelicto non poteft remeare, Plin. Inuidentiffimum hoc animal intelligitur , quo- 
anima|  miamfene&utem fuam deuoret,&c. binc ftellare verbum proinuidere, Hermolaus, Ab hocanimali 
fella. — (inquit Perottus) ftellionatus crimen apud lurifconfultos nomen fumpfit : cuius cognitio; vt Vlpia- 
Stelliaza- nusfentit,ad pridem fpe&at,cum fcilicet aliquid dolo fa&um eft:vt fi quis ren p obligáatam,dií- 
tus*crimé fimulataobligarione, per calliditarem alij diftraxerit , vel permutauerit , vel infolutiim dederit : aut 
vnde di- fiquis merces fuppofuerit, vel obligatasauerterit, vel cotruperit: aut impofturamfeccrit,cuius nulla 
aliaotdinaria poena eft;fed extraordinarie pleitur, Hzcex Vlpiano de crim. ftell. Caufaautem no- 
minis fecundum quofdam hzc fuit, quód qui huiufmodi criminis rei funt, aftu & dolo velut quo- rg 
dam ftellionis edicamento homincs fallunt. fit enim é (tellionemalum medicamentum. etenim 
cum mortuus eft in vino,faciem corum qui biberint, lentigine obducit,Nosautem caufam nominis 
veriorem hanc effe exiftimamus,quód nullum animal fraudulentius inuidete homini tradunt. ideo 
nomen hoc verfum eftin maledictum: & quoties infidiatorem aliquem fignificare volumus, ftellio- 
nem nominamus. Scit ítellio nihil tuniculz fug in comitialibus morbis praferri,&e. ex Plinio, Hx 
. Perottus. A ftellionefraudulentiffimo animali fLellionatus crimen & ftellatura dicitur, Hermolaus. 
Stellat&-. Stellatura nomeneratannonz militaris, Lampridius in Alex. Annonas, inquit , militum diligenter 
r4 nomen infpexit: I ribunos qui per ftellaturas militibus aliquid abítuliffent, capitali pcena affecit. Spartia- 
a"wone nusinPefcennio Nigro: Nam & Imperator Tribunos duos,quos conftitit ftellaturas accepifle,lapi- 
militari. dibus obrui ab auxiliaribusiuffit, Budzus. Mihinon videtur nomen efIé annonzin prioriexemplo, 2o 
' in pofteriori poteft. Sunt interrecentiores Grammaticosqui ftellaturam interpretentur extortioné 
fiue fraudem qua capitanei feu duces fübtrahebant militibuspartem annonz ab Imperatore eis de- 
fignatz.. Stellaturam funtqui in fraudum vfurpent ratione. Illud grauius,quod eruditis obferuatum 
Ício, Stellaturam in militaris annonz erogatione videri frumentarijstefferis perfimilem, quibus ac- 
ceptis, plebi gratuitum diftribuebatur frumentum. quippe hac contributa, vilius conftabat militi- 
bus annoha. Meminit in Alexandro Lampridius.Frumentaría perceptio in ratione hac nuncupatur 
Iulio Capitolino in Antonini Philofophi vita: Ob hanc, inquit, coniunctionem pucros& puellas 
nouorum hominum frumentariz perceptioni adícribi przceperunt, Hxcex Antiquis lectionibus 
-Quid ffr. Calij. Stellionatusigitureft quafifurtum quoddam callidum & dolofim, quod fit malé erogando 
ffelliona- aut difttibuendoaliquid :aut contrahendo;emendo, vendendo, quod forfan etiam à Grzco verbo 45 
SEX ar aüt ^ azese er, quod c(t (abtrahere, deriuatum aliquis conijciat. INon folum autem circa fe- : 
ne&am füam,vt diximus, denorandam, calliditas ftellionis notatur: fed aliás quoq; aftutum eftani- ' 
mal. nam & apibus doloe infidiatur. quamuis enim Columella 9. 7. lacerto hanc fraudem tribuit, 
. videtur tamen de ftellione accipi pofle, quem pauló anté peculiariter nominauit. aut vterq;forían 
apibus infidiatur. O/«i f&ye Xcdentz yepoy, Menander;vt citat Suidasin Afcalabote. vbi galeoten fe- 
nem aftutum forte quis recte interpretetur. 
Stellioni 4 Colotz hoftisafinus eft. dormit enim colotes in przfepibus,& narem fübiens afini,ne come- 
bofes ^ datimpedit, Ariftotel. Albertushocloco coloteninepté ratum, id eft murem maiorem exponit. 
Afmus, | SScorpionibus contrarius maximé inuicem ftellio traditur, vt vifu quoq; pauorem ijs afferat, & tor- 
Scorpius, porem frigidi (udoris. Iraq; in oleo putrefaciunt eum, & ita quac fcorpio pupugeritlocainungunt, 4o 
Plinius. Scalabotenjid eft tellionem, hoftem exiftimat fcorpius , pu 46 190», Philes. lego, vag 
dX «gay. hoc efbafficirautem illum torpore. quamuis non fcorpio ftellioni , fed ftellio Ícorpionitor- 
oreminferar, vtiam ex D]inio diximus. Idem teftatur Galenus inlib. detheriacaad Pifonem. Stel- 
lio (inquir) vifusa fcorpijs A ASDGTWYVUW aU T9s, xz Vrosoragi: ideft, torpore cosafficit, & ita inteti- 
mit. Magnam adueríitatem fcorpionibus oleo merfis & ftellionibus putant efle, innocuis duntaxat 
ijs, qui & ipfi carencfanguine , lacertarum figura. atq; fcorpiones intotum nulli nocere cuinon fit 
fanguis, Plinius. Veruslectio habebat,magnam aduerfitatem cum ftellionibus putanteffe, &c. fine 
his verbis, oleo merfis, ijsad przcedentiarelatis: Quód fi ad fequentia referas ,fen(us erit, Ícotpios 
oleo merfos,ftellionibus aduerfari,eorum fcilicet mor(ui. atqui fuperius ex Plinio recitauimus, flelli- 
onemin oleo putrefieri contra fcorpionum ictus. Sed vt idem refert,inuicecontrarij (unt, vt vtrung; gs 
aduerfüsalterius venenum valere probabile fit. Stellionem fcorpius hotliliter odit: fÍcorpionem tor- 
pedo admota comprimi: , ZElianusinterprete Gillio: fed perperam, vt fupraex Philz verbis pernos | 
caftigatis apparet. Crediderim aurem ZEliani codicem , quo vfus eft Gillius corruptum fuiffe: vt & 
illum quo víuseft Philes, qui fufomniaab ZEliano mutuatus eft. aut fi ita fcripfit Zlianus, illü ipíum 
Arantsts, exraffecx Plinij & Galeni verbisconuincemüs. € Inter ftellionem etiam & arancum bellum e(t. 
deuorantur enimaraneià ftellione, Àriftot. . 
" E. 
Fel ftellionumtritum inaqua muftelas congregare dicitur, Plinius. 
FE 
Stellio, przfertim tranfmarinus,editur etiam,fed ad remedia tantum, vt proximé dicetur. 
i DE RE- 


un. 


us, 


" AN - A 


SOUS ,, 


: G. 
DE REMEDIIS EX STELLIONE TY M SIMPLICITER FEL 
Italico, tum trap[mmarimo uel Gracorum [lellione. 


Stcllio & lacertain cibo faciunt vt accipitres citius mutent pennas , Crefcentienfis.. Aduer(us Remgdia 
comirialesftellionem aliqui harundine exenteratum inueteratumi; bibendum dedéte, alij in cibo ex /:o 
inligneis verubusinaffatum, Plin. Hydrocelicis ftelliones miré prodefle tradunc. capite, pedibus, //e/oze, 
interaneisds demptis,reliquum corpus inaffatur. in ciboid (zpius datur, icut ad vrinx incontinenti- 
am,Idem. Dyfentericisttellio ttanfmarinus medetur, ablatis inteftinis & capite, pedibutá; ac cu- 

Io te, decoctufd; & in cibo fümptus , Plinius. Lumborum dolori medetur ftellio tranfinarinus, capite 
ablato &inteftinis, deco&usin vino (fic enimlegendam ) cum papaueris nigti denarij pondere di- 
midio co fucco bibitur Idem.ego poft dimidio diltinxerim: & pro eo fucco,legerim,& füccus:id eft, 
decoctum velius,bibitur. Idem remedium alibi fic defcribit, Itchiadicis (tellionem potu prodeffe di- 
cunt, adiectis papaucrisnigti obolis tribus. € Aícalaboten aiuntictibus (corpij vtiliter imponi, Ga- 
lenuslib. ir. defimplic. Scorpionibus contrarius maxime inuicem ftellio traditur, vt in D. retuli. Ex o/eo 
Itaq; in oleo putretaciunt eum , & ita ca (qux Ícorpius indlixerit ) vulnera perungunt. Quidam oleo ez, 
illo pimam argenteam decoquuntad ciaplaftri genus;arq, íta illinunt, Plin. Oleo ftellionis fi quis 
locumà fcorpioidtum inuüxeric dolorem compelcet, vt D'emocritus docet, Diophanesin Geopo- 
nicis. Oleum ftellionis , id ett lacertzeinhabitantus domos, illitum axillisadole(centium, piloseuul- 
20 fosenafci prohiber, Elluchafem: Ad (crophulas non fra&tas. Recipe quatuor ftelliones & o&o vel de- 
cem lacerras& amputarís cap! tibus& caudis decoque eas in oleo oliaarum;quoufq; fpinas fpernunc 
(forte feparanc) & carnesin oleo difloluantur, poftea cola per pannum & exprime oleum bene , & 
cum hocoleoinunge (crofulas & glandulas, quas ad maturitatem peruenire non vis, quod abfq; in- 
'cifione vel fra&utaaliqua expellit & confumiteasoptime inungendo eas mane & fero. € Magnifi- 
cé laudatur contra comitiales ftellionis cranfmarini cinis potus in aceto, Plin. Ad vulux morbos, Ex cize- 
Stellionem viteislienis crematum imponito,& benefacit, Galenus Euporift.2. 14. Crocodili(ftellio- ze. 


o z r ? 2 " 
es. de hisenim tractat, tanquam crocodilorum, ideftlacertorum fpecie ) in cibo fumpti canquam 
Wie, impudentes & inuerecundos (nimirum ad Venerem procliues)geddunc, Kiranides. Mirum 
& de ftellionis cinere,fi verü eft,linamento inuolutuin finiftra manu Vlllferem ftimulare: fitransfe- 


39 ratur in dexctratm, inhibere, Plin. Ad Venerem ciendam Oribafij apud Actium : Stellionem vftum 

* quàm tenuiffiméconterito;deinde oleum affundito : atq; ex eo magnum dextri pedis digitum inun - 

- gito, & coito. vbi vero à coitu ceffare velis; digitum ipfum abluito. € Antidotus tentigzinem exci- Medica- 
tans, dextro aut finiftro impofita pedi, renibusitem & tenetz cuti, numero 69. apud Nicolaum My- zzezza ex 
rep(üm,intercactera medicamenta recipit (tellionem,cantharides & fcincum. | V nguentum entati- /fe//oze 
con,adaccendendam Venerem , quod ZBgineta defcribit cap. 17. lib. 7. inter cxtera tres afcalabotas 44 Pzze- 
accipit, qui viui maccrari iubenturin aceto per dies quadraginta, vafe defoflo in fino. Vrin Venerem rez exci- 
cum voluetis fis paratus, remedium talefacies. Lacertiappellantur fiue ftelliones qui per parietem 42447. 
repunt;cutti (ant,quiqs Grace afealabote vocantur. hi quatuor infundunturin acetum acre triduo vel 
quatriduo , quoufqs purrefcanr. hoc teres in mortario , & adiunges galbani (crup. 1 x. Abrotoni, ca- 

49 ftorei,(ulphuris viui,refinz verebinthina,croci, fingulorum fcrup. x 11. Euzomi ucci, menta viridis 
fucciftaphifagriairis lllycicz;aluminis fciffiingul.(crup.v 1. Myrrhz,(eminis herb fymphoniacz 
ficcae, vtriufqs icrup. 1r. Eaecomniafeparatini tritafimul mifeebis,& iterum fimulteres inde empla- 
ftrum facics vel pittacium , & ponesin dextri pedis pollice cum vti volueris Venere: & cum ceflare 
'volueris,ad finiftri pedis pollicemtransferes, Marcellus. Dextraxylobate molla (forre;in collo) ge- 
— ftata, arre&tioné facit:finiftra vero mulieribus dele&ationem cquale; Kiran. Vtex Itellione,(ic ex fa- 
lamandractiam,vererü aliqui remedíaad Venerem excitandam pra fcribunt; fed maxime ex fcinco. 
€ Ll heophraftusautor elt ftelliones íene&urem exuere, camág protinus deuorate , przripien- Ex pelte. 
tes comitiali motboremedia,Plinius. Vide fupra in D. Nos hoc legimusin Mirabilibus qua Arifto- 
telis nomineferuntur. Tuniculaftellionisquam eodem modo vtanguis exuit, pota, magnifice lau- 
$0 daturadueríuscomitiales, Plinius. Et rurfus; Nihil ei remedio in comitialibus morbis prafertur. 
Guaril, vrel, velalurcl, aliqui ftellionem interpretantur. nosquz ei Arabes tribuunt remedia, (car- 
ni, fanguini & fimo cius,) in Lacerto retulimus: quoniam lacerto Graci fcre eadem attribuunt. 
Stellionis caput combuftum & tritum , & melli Attico admixtum , oculos lacrymofosinunctione Excapite, 
ad(idua ficcat & fanat; Marcellus. Lachrymantibusfine fineoculis, cinis ftellionis capitis cum ftibio 
eximie medetur, Plin. Ad (onitus & inflationes aurium , Viticem & ftellionis caput pari pondere 
ttitaammixto oleo inftilla, Apolloniusapud Galenum decompof. medic. fec. locos. [dem plané re- 
medium Plinius memoratad clauos pedum. € &Mandecor , e tantus profferzet corpora [omnus, Vt Ex corde, 
—— fündipoftat abfque dolore manus , Yo. Vríinus de ftellione ex ArnoldovtScholiaftesannotauir. Nos 
- hocapud Arnoldum decotdelacertz legimus. Veteres quidam erocodili corio hanc vim adícri- 
bunt: Vide fupra in Crocodilo G.. Xylobatz frixura inunctus aliquis, fine dolore eritad verbera, 


Af 


96 De Cuadrup. O uiparis 


Exoub. (vulnerafe&iones,)Kiranides. Pilosin palpebrisineommodos euulfos renafcinon patiturouorum 
Exfélle.. ftellionisliquor, Plinius. In medicamentis (uccidaneis, quz cum Galeni & ZEginetz operibusha- 
Exffer- bentur, profelle cameli (malim chamzleontis) felafcalabotz fübftituendumlegimus, € Stellionis 
ftercus curat impetiginem , & ephelides faciei & alphos aufert, Serapionis interpres ex Galeno: 

uum Galenus de crocodilitetreítris ftercore hzc fcribat. Vide füprain Lacertifimo. Stercus xylo- 
* — batx,vt& fanguis, hebetudinem oculorum & albuginem fanat, Kyranides. 


C0ür'€. 


DE FENENO STELLIONIS IN CIBO AY1 POTF SVMPTI. 


Sxpe ex füperioribuslocis in cibos dum prz parantur deciduntvenenata quzdam animalcu- 
la,vtphalangia,aícalabotz,& alia; Diofcorid. Caro ftellionis mortificar.& quandog; cadit in vino, ro 
cuiimmoritur & diffoluitur. hoc qui biberit, vomitu & doloreftomachi vehemente conflictatur.Si- 
uecibusautem fiue potus hoc veneno infectus & ingeftus fuerit, cura communis & cadem quz ad- 

- uerfus cantharides adhiberi debet, Auicenna 4. 6. 2. 5. Adueríus falamandrz etiam & lacerti vene- 
num,eadem remedia valere,qua contra cantharides,apud Plinium legimus. Curandiratio adhiberi 
debet communis: hoc eft per vomitus & clyfteres abinitio , & exhibitionem theriacz velalterius 
antidoti,Matthxolus. c Albazbe(id eft chamaelco) exitialis eft, fimiliter ftellioni, Auicenna. 


DE XOMORSF STELLIONIS ET REMEDIIS. 


Stellionesforté fant,quos Romanum vulgus zaraztulas vocat,albas;innocuas, & pufillislacer- 
tisfimiles, Hermolaus. Venenatum ftellionem Columella dixit, vbi aditusalucarium adeó angu- 20. 
ftos fieriiuber, vt hoc animal irrepere non poffit. /— heophraftus author eft ftelliones peftiferi in 
Grzcia morfus, innoxios effe in Sicilia, Plin. 8.31. Noshacin Atiftotelis de Mirabilibuslibro legi- 
gimus, contrario fenfu : nempe in Sicilia morfum ftellionumletalem effe in Gracia veró infirmum 
& leuem. Italiz: locis quibufdam morfus etiam ftellionum exitiales fant, Ariftoteles. Nicander quo- 
quein Theríacis, citca infulas l'hraciz ftellionis vtcung; infirmi animalis morfus noxios efle air, 
"Ea. xd rdg cef 7r yea. B pUy ovr" &oty Axe Xa Gg. Hinc Plinium tranftuliffe puto quod fori- 
bit ftellionem tranfmarinum animal effe ftridoris acerbi , vr fupra dixi in C. Stellionis morfuselt 
lethalis,Paracelíus.Sellionggnonnullitarantulas effe putant.horum morfus perraró interimit homi-We. | 
nem,tamen (eimitupiduniii , varied; afficit, Niphus. loquitur autem de tarantulislacertorum 
generis. Quià ftellionemorfifunt, affidué & content dolitant, morfusá; locum liuidum habent. 5o 
Iuuantur autem cueftigio , 1 cx pe & allia carapla(matis modoeisimponanrur, Auxiliantureadem 
comeíta, vino meraco pofteorum acceptionem abforpto. Vtiliter etiam fe(amum eis imponitur, 
aur melanthium aqua mul(a affatim affufa, Aetius 15. 12. Eadem habet /Egineta . 11. Sed ille aucli- 
brariusin hoc peccauit, quód primum adueríus aícalabota morfum, fefamum tritum imponi iubet. 
deinde reliqua, vt Aetius, (ubiungir, ad galeotz tanquam diuerti animalis morfum. Erraruntetiam 
interpretesqui co inloco progaleota, id eft ftellione, felemreddiderunt. |^ Quierrorab Auicenna 
quoqj aut cius interprete commilfüs eft 4. 6.4. 13. vbi eadem habet Àuicenna, quz Aetius, eodem; 
ordine. fed addit, curari à ftellione moríos cura communi. & proallio calamintham montanam 
nominatqui lapfusforté interpretis eft. Stellio & lacerta dimittunt inloco fui morfus dentes paruos, 
fuübtiles,nigros: nec ceffat locus pruritum & dolorem moueredonec extrahaniur;&c. Vide iuprain 40 
E.& in Lacertoin 8. & G. Fafga Arabice fant reptilia vt ftellio, fubnigta, dictain Catalonia dracones 
domorum, qua cum mordent, inflatur locus, donec denticuli infixi extrahantur, ficut etiam denti- 
culi ftellionis vellacertorum, Arnoldus.Quum morfus ftellionis manifefte apparet, dicunt quód de- 
bet poni füpet eo fcorpio tritus,& pro antidoto dari modicum de ftercorefalconis, cum vino, Pon- 
zettus qui ftellionem &alialacertorum genera confundit. Sefamaftellionum moribus refiftit, Pli- 
nius. Rhazz Arabis verba de remedijs ad morfus ftellionis & lacerta , recirauimus in Lacerta G. 
Scorpio tritus ftellionum veneno adueríatur. Fit enim & € ftellionibus malum medicamentum. 
Nam cum immortuuseft vino, faciem eorum qui biberintlentigine obducit. Ob hocin vnguento 
necant eum infidiantes pellicutn forma. Remedium eft oui lateum,;& melacnicrum, Plinius. 

4. Eft& ftellio araneorum generis, Perottus & Niphus.Ego Latinorum neminem noui, qui 
interarancosftellionem nominátit. quare deceptum fufpicor Perottum, vel quia Grecia/férzoz pha- 
langijsadnumerant: vel quiatarantulam tum phalangij fiue araneigenus vocitant , tum lacerti qui 
ftellio exiftimatur. 'Ae4^ Gs, yet Nee. aea a edere, x34 (6) eio, Helychius & Varinüsin l'a váz. 
Nos «Adv progalcota & ftellione apudauthores non reperimus, preterquam Stephanum. Acxé- 
AasesAoxaNalsarmis,Helych.& Varinus. KaAaGdzx4a2uGérmi. KaAa gue, v9s wa Ada, À pyeoi. Ka 
Xam, pifcisquidam, & lacertus, Iidem. Ká2aqos, eaxdXaQos; paryrirmms, Iidem. fed Aícalaphus 
pet 2h. proprium viri, Syluaticusícalabotasimperite cantharidesinterpretatur. | 'a2» i9 94 ,aexa.- 
Aa Cres, A xayes Hefychius. KaAeriade aen Aa Ga ra]s Hefychius & V aria, Auyueilus, axo Aa dera, 


eírzus lidem, 


Syneny- 
ma e 
bomony- 
ma. 


Epithe- 


DeStel.Feg.h. LibII 97 


.Epithera. Venenatusftellio, Columella. Ovnfuée, Nicander. Ignotus ftellio apud Vergiflum , à 

Seruio exponitur ignobilis,vel eximprouifo veniens. 

Icon. Thrafybuli ftatua eft in Olympia, euius dextrum humerum ftellio (5& Aes , ) quamuis 
Loé&ícherus interpres felem reddiditJaícendit,& canis vittima adiacet, Paufanias Eliac.2. 

Stellare;ftellatura,ftellionatus: Vide füprain D. € l'a»eóaye pov,apud Menandrum, de (ene,vt 
videtur,callido vel inuido. 

l'aAeiai, nomen proprium, Suidas. Galeotz dicebantur vares quidam in Sicilia & Attica, vtait | Culeoze 
Stephanus:à Galeore ( Galeo, Steph. apud quem tamen mox rurfus Galeotes legitur) Apollinis fi- azes 5;- 
lio & Themiftüs , (qui inSicilia oracula obtinuit, vnde Galeotz ibidem dicti eius fücceflores, Gy- cilia. 

1o raldus:) quz Zabij regis Hyperboreorum filia fuerit. Hicautem Galeotes frater Thelmiffi eiustra- 
ditur,qui l'elmiffum vrbemin Caria condiderit,oraculo ex Dodone accepto, vt alterorientem So- 
lcm verfus, alter occidentem nauigaret : atq; vbi ca qu facrificaflent ab aquila rapi cernerent, in eo 
locofedem capefferent. Zlisnus quoque Diony(ium tyrannum Galeotas folitum confülerein Si- 
ciliafignificat. Cicero quog; in primo Diuinationis lib. portentorum interpretes in Sicilia, Galicios 
appellat: vt fortafle non Galicios, fed Ga/evtas fcribere oporteat, Hermolaus. Stephanus etfi ga- 

" leóninterpretaturaícalabóten,id eft (tellionemin Galeotarum mentione: ipfostamen dictos innuit 
àgaleisjid eft muftelis pifcibus marinis longécallidiffimis , aut obitertantum hzc adfert propter vo- 
cisaffinitatem , Galeotas vero ab eiu(dem nominis Apollinis filio tantum nominatos vult. aut po- 
tiusdubitatabillóne, tanquam vate; dicti (int,an ab aftutis animalibus fiue galeo terreftri, fiue galeis 
marinis, vtlocus pro mutilohabeatur. Idem plura fe de Galeotisin Telmiffo dicturum pollicetur, 
vbitamen nullam Galcotarum mentionem reperimus : mutilato nimirum codice vt aliás lpe. Hy- 
blz vrbis minorisin Sicilia;iincolz Galzotz vel Megarei dicuntur,Stephanus, Galeotz vates Siculi, 

Galci quoq; dicti Paufanizgrammatico;quiin Hybla (inquit)habitarent, Hermolaus , l'as! , u4j- 

veis rox? al) X eie QIToty xad "yevos ri as Qo Douó Ju jos sj "Pibav l'evporfivo Hefych.& Varin. 

« KeoAét»s pero magnumjn prima & fecunda fyllaba , ftellio eft & Bacchus, vt Venus:eAo s. Ko- 

Ad veró per obreuein prima, nomen eftEpicurei cuiufdam philofophi cuius meminit. Macro- 

bini & ftatuarijapud Plinium 35. 8. €olotesin Efídis Cyllene mira fpecic fecit ZEfculapium ebur- 

neum,Strabo lib.8. Fuit etiam T eius quidam pi&or hoc nomine, cuius meminit Quinülianus libr. 

2. € Afcslabusper/, ftellio eft, Afcalaphus perg», Aftyochae &z Martis filius: & alius Acherontis & 

5o Orphnesin bubonem mutatus Ouidij Metam. j. | 

b. Scordyle,animal quoddam paluftre eft;fimile ftellioni,Hefychius. 
4. InfraudulentosEmblema Alciati. 


." 


2o 


Parualacerta,atrisflellatuscorporagutta — 9 Stellià quilatebras eb» caua busta colit, 
Iguidieprauid, doli fert yssbolapicfus: Heu nimium muribus cognita zelotypts, 
Nam turpiobtegitur faciem lentigine quifquis, it quibusimmer[us flellio,vima bibat. 
Higc vindiétafrequens deceptapellice vino, Quam forme amiff flore relinquit amans. 


Vide fapra in fine capitis feptimi. | 
&. lo.Vrfinusincarminibus (uis de animalibus fcribir,fi quis caudam ftellionisamputatam ma-. .5perffi- 
nucontineat donec totaimmoriatur, & eadem manu pofteanaturam mulietis attingat, neminem 7/ofa e 
4o alium cumillarem haberepoffe. OliuariusScholiaítesaddit, hoctradere Marcellum in Empirica. /422ca ex 
ego nihiltaleapud Marcellum Empiricum reperi. Xylobates infigne philtrum eft, Kiran. Jfelone. 
£g. Contraquartanas, Magi ftellionem inclufum capfulis fübiiciunt capiti , & fub deceíllifebris 
emittunr, Plinius. 

b. Cererem Metánera mulier hofpitio füfcepit:& cum facrificaret ei , Abas filius Metanirz indi- Fabula de 
enatuseft matri quód hofpitio deam fufcepitlec& facrificium eius per inuidia irrifit,& contra deam A4batezz 
SI eft:vndeillairata;potutn ( »«e«)in cratére reli&tum fupereum effudit,& ficin ftellionem /fe/ezezs 
murauit,Scholiaftes Nicandri in T heriaca. & Ouid. Metam. g.paulóaliter. Comibitoszzaculas., c)» mutato. 
qua modo brachiagefüt, Craragerit.caudaefl mutatis additamembris, Ind, breuem formam, net vi ma- 
gnanocendi, Contrabitur.paruaj, minor amen[ara lacerta eff. 

! , »" 


.DE TESTVDINIBVS IN GENERE 
ec. 


"ÉsTYD0, quam GrzciseAdilz) vocant quadrupes eft ouipara;& fanguine przdita. Recétiores De zzzi 
quidá,vt Albertus & interpres Rafis,teftudinépro limaceineprffime ponunt interdum. Anxié zii va- 
ab eruditisid quafitü;in pifcitij decuriam veniantne teftudines. Etnon venire forfan liquido valet rz diera 
comprobari, ac primum ratione principi), quoniam vti gallinz: aua zdunt, coloreac fubftantia & [arg liz- 
cotticefere eadem. deinde nec generatio eft diuería, quum perfricatione pifces na(cantur.. Spirant guaruzs. 
quoq;,quod pifci non contribuit Ariftoteles. ambulantitem ,íquammas non habent, fed offa, Ca- 
lius. € Scd cumtriafummareftudinumgenera fint; primum terreftre;(ccundum quod in dulcibus 


Ne | 
3$. — DeQuadrup. Ouiparis 
áquis tertium quod in marinis degit, dicam prius deiiis que apud authores in genere fcripta reperio, 
ita vt cuiuis ex iftisgen eribus accomodari poffint: deinde priuatim de fingulis. & eY5sywr, fehablul, 
Hebraicélimacem fignificat, vt mihi videtur, non teftudinem vt quidam interptetatur,confundens 
fortélimacem cum teftudinc.Inftar limacis defluentis(impij)abeant;(& fiant veluti)abortus mulie- 
ris, qui non videt folem,P(almo 58. Dauid Kimhi vocem fcbablulinterpretatur &'Yua"bid eft lima- 
cem,cui confentit R.Salomon in Pfalmum iam citatum fcribens,& Abraham Efra quoq; Aliqui ta- 
men fpicam intellexerunt. Chaldaica tranflatio habet Bobann, riblela. Arabica myYaxe o, lifemat a 
rccte fcribo.Septuaginta xurpiejid et cera, vc & Hieronymus, quitamen in altera tráflatione vermem 
reddit. Quidam impetumaquz interpretantur;tefte Munftero. Dauid Kimhi (vt idem fcribit) re- 
pileetfle air, quod contegit fein medioteftz qua veltitur,& incedendo diffoluitur , (foluti humoris 16 
fui veftigia poft fe relinquic))hocreprilefi contuderis,& impofueris v]ceti; prafentaneum dicitur effe 
remedium. Verbum quidé 232,» vel connajas.apud Hebraos, non fimpliciter diflolui,fed li- 
uefcere feu liquefieri fignificazquod limaci magis quam vlli animalium conuenit, nam & aliás fa- 
cile liquefcit : & (aleta&ta fere totain humorem foluitur, Auicennatamen limacem vocat/alcwx, 
neício an Arabicaan Perfica voce.teftudinem veró fe/ bafelib.a.cap.698.o*an,bozet,Leuitici vnde- 
cimo tefludinem aliquitransferunt: ego lacertum videri hac voce fignificari, pluribus afferui in La- 
certo LA. Sav, Epod, quoq; Hebraicam vocem, non teftadinem,vt aliqui inepté exponunt;fed o- 
mnino etinaceum defignarefuo loco oftendi. Kankez & falabbafe Arab. T'eltudo. Auicéna. Halacbalie 
.apud Albertum,(vel Auicennam porius exquo ille defumpfit)vbi Ariftotelisanimalium hiftoriz ca- 
purfextum libri noni interpretatur, teftudo eft, Jadach ciconia : ipfe ftultiffime equos & equiceruos 2s 
interpreratur. € T'eftudoIralicé vocatur teffuzsastefl udine v cl testugine ,tartuca, cufuruma,NxSeoppa 
docet.alibi etiam zartocha & coforoza lego. Teftudines (inquit Braflauolus Ferrarienfis ) gaze àno- 
bis,ab aliiszarzuge/Leà nonnullis bifce fcuteflarie vocantur,(id eftferpentesfcutati.) Torzucam vocant 
aliqui ferpentem fcutatum , Albertus. Taurini ferpentem ewpparzazzà cuppa :alij Italiferpentem fcu 
tellariam a fcutella.nos Galanam,Grzcx vocis vefligio, quafi exc. IulgScaliger. T'eftudo, gzado 
Luliganis: za/4pago vel tartza;reliquis Hifpanis. Tortue; Gallice,velzartue.T: ertuca id eft eftudo,Syl- 
* uaticus. víurpant enim hoc nomentanquam Latinum recehtiores quidam barbari fcriptoreSV'AI- 
bertus& alij. Neocomenfescirea Sabaudia , quilingua Gallica vtuntur , vocant bzug coupé , id eft 
rübetam truncaram.quoniam retracto in teftam capire;truncara videtur. Germani Cocbiftfrott vel 
G'álerfrottid eft rubetam tefta fcuti aut orbis cffigic intectam. & Fládri eodem fenfu €cfiftpabbe. jo 
Angli febelcrabb, id eft cancrum fcutatum feu teftaceum fed nimis generali nomine , vcl zz7zeyfe fiue 
tórtoys & atortoufe, Aliqui Germanice Gfcbertsenfiber: nimirum quod pedesearum quodammodo 
alas referant, przcipué marinarum.. Voxee Gd» in Démetrij Conftantinopolitani deaccipitribus 
libro;nifi eftudinem,vt coriicio;fignificet;ignota mihi eft. 
B. 
Tfladi- Teftudinum genera, vt dixi, tria fant, edendo omnia: Chelonophagi tamen Indiz gens,nonà 
mügene. quibufuis, fcd marinis tantum edendis hoc nomen inuenit. Quibusin regionibus hzc animantia 
ratrjj, abundent,vide in Z. 


Deteiu. — € leftado,quódteítate&um hocanimal, Varro. Quz oua pariunt, pennas habent, autfqua- 
diis gg. Inas,autcorticem , aut etam, vtreftudines, Plinius. Gazacx Ariftotele cransferens, In teftudine 4o 
ff. (inqui apparet, quàm durus & rigidus cortex (poA) fit quo tegitur, & in crocodilo. firmiorenim 


ofleetffdit. Meminiaudire tam firmam effe hancteftam , vca plauftri etiam fuperinuectirotisnon 
comminuatur. Palladius corium teftudinis dixit, Marcellus Empiricus tegumen, Plinius operi- 
mentum, putamen , & fuperfciem. Teftudooperculum habetteftaceum , & inter cortice intecta 
goo ra)numeratur, Ariftot. Gracichelonium vocitant, & generali nomine of/racoz,vtin E.di-- 
cam. Germani füalingua fcutum, vnde & animal ipfum rubetam fcutatam vocant, vc Nicander 
yel &ariWeoyas. "lortuca (inquit Albertus) cuta duo gerit , vnum in dorfo , alternm in ventre: 
quz quatuor initiisconiunguntur. Arbores quz corticem tenuem & ficcum habent, intrinfecus 
autem carne ficca conftant, fanz diuturnzi; funt, necfacilé putreícunt: fic & animalia , vt teftudi- 
nes, & quidquid eiufinodieft, Hippocratesin libro dehumoribus. Aliqui yigg , ideft (Cnetutem , 5 
. . vocant, vt £lianus, negansteftudinem exuere fene&tam : & Suidas in 9o dto iege Cx xd dag 
Deferiptio 3 35 ám. € Teftudinipellis(cutis)fcabra vtlacert, Albertus. € Tortmcacaput habet & cau- 
teffudinis. dam ferpentis: quód fi magna fuerit , habet etiam fcutum in capite, Albertus. Pacuuiusteftudines 
Palpebra. cognominat domiferas,capite breui,ceruiceanguinea, a(pe&tutruci. € Quadrupedes qux ouá pa- 
PHP. — piant,vtteftudines,crocodili;inferioretantü palpebra conniuent,fine vlla nictatione; propter prgdu- 
VeH'.. vosoculos,Plin. € Teftudo quamuis przgrandem pulmoné& fub toto tegumento habeat,finc (an- 
let. — euinetamenhabet,Plin. € Ventrem vnum & fimplice, vt & reliqua ouiparz quadtupedes, Ariftot. 
Lin. — M [eítudinisiecur vitiatum eft, vt reliquum corpuscius praui téperamenti, Ariftot. € Perexiguum 
Kentí. — habetlienem,Idem & Plin. € Teftudofolaexcorticatisrenes habet. Genustamen teítudinis,quam 
Vict. — Jutariam vocant, & vefica & renibuscarer. fitenim propter cius mollitudinem tegminis vt humor 
facild 


Del eftud. B. C.LD.E-Lib]l. — 5, 


facile diffletur, Ariftot. (Idtramen negat Rondeletius. ) Oua parientium teftudo fola renes habet 
quz & aliaomnia vifcera,Plin.Sola ouiparorum(vel corticatorum)veficam habet, Idem , & A rifto- 
tclesiquietiam caufam huius rei adfert lib.s.de partibus cap.8. T'eftudinum faeminz fingularem ha- 
bent vtriufq; excrementi foras pertingentem meatum, quanquam veficam obtineant , Ariftoteles. 
Teftudini teftesintus adhzrentlumbis,dem. € Devuluateftudinis, vide fuprainLacerto 2. — Tees. 
Oua durioris teftze,& bicolora xdit,quale ouum auium eft, Atiftot. Oua ius di&a ventri fübdita Oz4.- 
unt;videinEchinis. € Caudaeiinfra duo(dorfi & ventris)fcuta procedit,ferpentinz fimilis, Alber- Cauda. 
tus, Et rurfus, Inter duo fcuta exeunt quatuor pedes tortucz ; qui videntur pedeslacertarum , cum 
quinque digitis & vnguibus. | 
10 C. ; 
Teftudoamphibiacft,Stephanus Aqueus.. Geminus fimiliter ( vt brorum ) vi&tus in aquister- 74/44» 
ra; & teftudinum,Plinius 52.4. Sed forfan diftin&tius agendum erat.nam caftor vnus & idem am- 4mphibia. 
phibiuseft.teftudo veró terreftrisaquatica & marina , tria genera funr diuerfa: ex quibus terreftres, 
nonre&téamphibiz dici poffe videntur , cxtera poflurit. aam cum in humore degant, refpiratione 
tamen indigent:& interra dormiunt, & propter partum foris morantur. € T'eftudineuminceffum 
de tardiffimo dicimus. Pacuuiusteftudinemtardigradam dixit. Chamaleonti motus pigeradmo- jl 
jd : ip ^3 Sibilus ab 
dum vtteftudiniseft, Arift. € Sene&utemteftudononexuit,Zlian. € Abruptum & perexiguum 
fibilumzdit, Arift. Oua parientibus fibilus,ferpentibus longus,teftudiniabrupus,Plin.Sibilat altius Ao P 
quàm ferpens, Albert. 4 Teítudinesidcoincredibilitertiment & oderunt maritos fuos,quód haud- "n 
20 quaquam cis fimiliter vt ceteris beftiis iucundus coitus fit, imó maximum dolorem cisaffert nam." 
maris os & durum,& aculeatum,& inflexibilefaeminam intolerabili doloris fenfu afficit. Quamob- 
rem denribusinter fe pugnant, quod hzc infeftum coitum effugere contendat, ille inuitam tandia 
conuellitquoad robore victam fübegerit,& tanquam longi belli praemium ceperit,& pulchram ra- 

, pueritin bello puellam. Earum coitusterrenorü canum,& vitulorum marinorü fimilis eft, Gillius. 
Quadrupedü ouiparz eodemco&unt modo quoca qua animal generanr, mare füperueniente,vt tc- 
ftudotam aquatilis quàm terreftris, Ariftot. T'eftudines omnes falaceseffe magnopere comper- 
tum eft, Volaterranus ex ZElian. $ T'eftudoanimaleftouiparum, Ariftot.. Ouagallinarum ouis fi- Osa. 
milia parit, & in terra cffoffa reponit, donecad calorem Solis exeat pullus, Albertus. T'eftudines & 
crocodilos dicunt cum interra partum ediderint,obruere oua;deinde diícedere,ita & perfenafcun- 

3? tur,& educantur,Elianus.Idem deteftudine marinafertur. 
€ Teftudinisiecur vitiatum eft, vt reliquum corpus cius prani temperamenti, Ariftot. de partib.s. 1 2. 


Sunt qui (übrilitatem animi conftare non tenuitate fanguinis putent, fed cute operimentis; cor- 


Ll 


Grejfuus 


porum magis auc minus brutaeffovt oftrea& teftudines,Plin. Testudo 
Perdici hoftiseftteftudo, lianus & Philes. hoftis per- 
d soo quantum oderitteftudinem;aut potius limacem,fcripfirus in Simia D. dici e fe- 
EE. /7i«. 3 
Vtoleraanimaliainfeftanon generent;incorio teftudinis omniafemina, qux fpatfuruses,ficca, 77 ex 
Palladius. tesiudine. * 


4o —  Teftudinumteftzinlaminas diffectz,operibusinteftinis ornandis adhibebantur,ex quouis, ni £X tefins. 
fallor, earum genere, vt ex (equentibus authorum locis apparebit. Teftudinum putamina fecare 
inlaminas,le&tosq; & repofitoria his veftire, Carbilius (CaraiZus, vetus lectio) Pollio inftituit, prodigi 
& fagacis ad luxuriz inftrumenta ingenij, Plinius,qui plura de hoc Caruilio fcribit lib. 3. Nam fi&i- 
li(olim)aut lignea, aut vitrea , auczerea denique füpelle&tili veebantur:nunc ex ebore, atq; teftudine, 
&argento;&c. Celfus ff.de fupell.leg. T'eftudinesterreftres in operibus cherfinz vocantur, Plinius. 
Eralibi , Luxuriz placuit materiem & in mari qui. Teftudo in hocíecta: nuperá; portentofisin- 
geniis pllicipar Neronis inuentum, vt pigmentis perderet fe, plurisd; veniretimitatalignum. Sic 
le&is pretia quzruntur,fic terebinthum vinciiubent;fic cedrum pretiofius fieri,fic acer deci pi. Mo- 
do luxuria nonfuerat contentaligno,iam lignum emi teftudinem facit. Cum homines adhuc frugi 
$9 effent,zemo curabat. JQualisim Oceanifluctuteiindo nataret , Clarum Taoiugenisfacfura ac mobile fulcrum, 
Iuuenalis Sat. 1 1. Quamin teftudinco le&o culcitra plumea in die dormire, Varro apud Noniunt 
Marc, Teftudineum hexaclinon,opereteftudineato fadtum.nam id antiquis fummo ín pretio fuit, 
uodopus Carbilius Pollio primusinftituit, Erzzesfudzeuro menus quater bexaclinon , Ingemuit citro 
aun fatis effe [ao Martialislib.o. Plato dixitxotev mE itu cu d* Tur qal Ae Qeurrio & ?T015,X) xeNvái , xod 
eqed us, Pollux. Chelonophagi orientales populi teftudinibus (marinis) vitam agunt, vnde no- 
men. Earum quoq; tefta vaforum vice & nauium vruntur,domos eadem fibi contegentes Chelono-. 
hagiin Carmaniz angulo funt,teftudinum fuperficiecaías tegétes,carne veícentes,Plin.6.2 y. Hae 
adeo in Indico mari magne funt, vt fingularum fuperficies habirabiles ca(as integant, Plinius & Soli- 
nus. Strabolib. 16. tantasalie inloco reperiri fcribit, ve Chelonophagi in eis nauigent.. Sed hzc de 
marinistantum teftudinibus, quarum infignis eft magnitüdojintelligr poflunt. air d nl 
d ^ | ij 


De &ibo 


igo Eo Quuadrup. Ouiparis 


dine marina £. In Rhaphtis emporio iuxta mare rubrum , plurimum eft ebur:35j 44Aóyv aJ ope 
pos ter, luo" Lido) , Arrianus in Periplo.. Infula Oceani vltimaad ipfum orientemSolem, teftu- 
dinem fertomnium circa rubrum mare locorum optimam Idem. Etruríüs , Infula Serapidis in 
eodem mari teftudinem multam & eximiam habet. In marirubro paru quadam infula teftudi- 
nes proferunt quz ad Emporium exportantur, Arrianus in Periplo. Mofyllon locus ad mare ru- 
brum yzNev& ea. pauca habet, Ibidem. .Exalibi, Prolemaisz TÉ npa , emporium cítad mareru- 
brum, quod habet e^ cit a AsDabuo xà yos ap ON yo t3 Neodeo Luxporrepau rois ógpdxois id eftteftu- 
dinem veram,& terteftrem paucam:& candidam,teltis (25p4xoi) minoribus. Etrurfus, Diofcori- 
disinfulain marirubro, teftudinem fert veram , & terreftre & candidam, plurimam veró excellen- 
tem & maioribusteítis.item montanam przgrandem,oftraci,id eft teft craffiffima : 2 4 59 lo 
XoiNL ap pip pp oo &y xen ova Tope Gr ond eyeron, Xj TtUpporreea. Uysot. 0 Ae'Te Ate X «roo ei y X óO px, 
3 oryecudta.y y acida. ey scel Corrmon y x9 Tota ruo yd. yero xscmoere por]. In Lybice defertis curruum 
magnitudine vifendasaiuntteftudines. No&u proceduntin paftum ,adeó lentogreffu, vix vt mu- 
tare locum videantur. Interdiu fubdu&z fub (ua tefta non videntur. Narrant fabulam. Appetente 
nocte, viatori locum aliquem à feris tutum captanti oculis, vifam teftudinem quam tumulum ratus 
(mufcoenim obfita erat)confcendit,atq; in excubiisaliquandiufuit. Somno deinde oppreffus, vbi 
no&is & quietisidem finis fuit,&illefefe aliisin locis (procefferat enimilla) effe intellexit: percepta 
betiz facic admirationem cum fcientia nouz naturz commurauit.Iul.Scaliger. 
)s 
Amazoncslacettis acteftudinibus & id genus beftiis veícebantur, Czlius. T'ortucz caro efttarde 


€ alimé- digeftionis,& generat choleram nigram; Rafis. Caro teftudinum inter carnem quadrupedum & pi- 
t0ex4e-. Ícium ambigit, Stephanus Aquzus& DBaptiftaFiera. T eftudinesinfigniter nutriunt vt docuit Con- 


Jffudini- 


bus. 


Pronerb. 


ciliator, Cxlius. Qui citó obefare voluerintequos;tortucas cum pabulo molli decoquüt,vnde equis 


IG 


1G 


magna fedfalía pinguitudo accedit, Albertus. Aloyíius Cadamuftus Nauigationü fuarum cap. 4o. 


dein(üla quadam Nouiorbis fcribens,Erantibi(inquit)teftudinesinnumerz, quibus pro tegmento 
natura vaftiffimas teftas dederat, magnitudinistantz, vt pro clypeo non inepté fufficerent... Noftri 
itaq; efculentis huiufmodi oble&ati plurimum, exenteratis teftudinibusmultijuga eduliorü genera 

arabantjafferentes eis aliis (e folitos vbertim vefci,& cum'primisin finu Argino, qui huiufmodite- 
ftudinibusfcatet:hortabáturásytego eis vefci vellem.Efitaui igitur cibum inibi infuetum,vt cóplura 


experirer.viíus eft noninfuauis.albicatenim caro hzc,nec multum eft abfimilis vitulinis carnibus:fi- 


fragrantiam & faporem fpectes, Hac ille: Videntur autem de marinistantum intelligenda hzc ver- 
ba.Obferuatum nobis deteftudineillud quinto Halieuticón ex Oppiani interprete: T'eftudine, in- 
quit,fi quis vefcatur degluuiatve zAwuies multum indeiuuari: Si veró wi e32 xópo»lacfionem fieri 
manifeftam,enata inde paraemia,je vis xpéazs Qaryelv? ui Qa, teftudinea carneaut vefcendum, 
autnon omnino vcícendum.Paucitas (trophos facere narratur;id eft tormina:copia veró detergere 
atq; expurgare, Calius. "H dei sea drag xóa Qa oye à |i Qaa, fenarius pronerbialis à Demone quo- 
dam,vel(vralij) I'erpfione vfitatus:in eosqui negotium aliquod fübeüt quidem, fed nimis cun&tan- 
ter.(ficenim emédo vitiofam Suidz & Apoftolij le&ion&,vt lega, ori ^ od ud v Lp) rà p fuae, 
« pay féoot ay dv.) quoniam hz carnes fi parcé fumantur, ventrem torqueant: fin copiofius, purgent. 
Conuenit hictrimetcr (inquit Erafmus)in eos,qui negotium fufceptum frigide ducunt, neq; expli- 
cantes, neq; relinquentes. Sunt qui putent hoc dictum abauthore Terpfioneprofectum effe: quo- 
rumeft Athenaeus lib.8.declarans hune primum przecepiffe degaftrologia: zditisregulis per quas li- 
quetetà quibus effet abftinendum , quibus contra vefcendum. Inter quaserat & hzc de teltudine, 
Haye pnqaysr. Adduntteftudinis carnem fi modice edatur , ventristormina facere: rurfum fi 
copiofé,lenire.Nam plerzqueres funt,quasfifacias acriter,plurimum conducunt:fin ignauiter, of- 
ficiunc. Plinius teftudinem decifis pedibus,capite,cauda,& inteftinis exemptis,reliqua carneita con- 
dita vt citra faftidium fumipoflitinter hydropis remedia ponit.Simili modo decoctam, dillidotum 
effe (cribit;aduerfus faftidium aut cruditatem ex melle obortam, authorem citans Pelopem.Eodem 
fané modo ferpentes etiam edendi parabantur, vnde apparet veteribus nifiremediorum gratia,hunc 


39 


cibum,vt ranarum quog;feréipufiratum fuiffe. Ariftoteles certe teftudinis iecur vitiatum effe fcri- 5 


bit, vc reliquum corpus eius praui temperamenti. T'eftudines incibo xtate noflra multum appetun- 
tur,& inter delicias quidem : quod miretur aliquis,cum Apicius deliciarum omnium pater, nullam 
carum in fcriptis fuis mentionem fecerit. Videtur fanécibusexeisinfalubris nec fine periculo quo 
fere ipfanatura nosabfterrere debebat, qux adeó deforme & vel ipfoafpectuaduerfum nobis hoc 
animal (capite & cauda,ferpentibus fimile:pedibus, lacertis) produxit. Hocetiam illi qui his fcilicet 
deliciis fruuntur,fateri videntur , multisillis & variis condimentis quz adhibere folent, tanquam fi- 
nc illis vel non placeret hic cibus, vel noxiusforet. Nam quod ad morbos quofdam commendatur, 
hocipfo conuincitur,cam pro medicamento potius quàm alimento homini datam. Hoc intelligens 
Oppianuslib. ;.depifcibusymodicum eius vfum nocere dixitindu&tis torminibus , copiofum iuuare 
ac ventrem fübducere , Hxcferé Steph. Àquaus inlibello Gallice zdito de teftudinibus,ranis,&c. 

Ait 


Deleftud.G. Lib.Il. Io 


Ait autemfe non fimpliciter hunc cibum damnare,fed nimiam vel curiofam eius & in deliciis affe: 
&ationem.Porró locum quem citat ex quinto Oppiani de pifcibus,ego nufquam reperio.nihil enim 
aliud eo inlibro Oppianus, quàm de capiendisteftudinibus marinis docer. quare velinterpretem in 
quintum de pifcibus Oppiani,ex quo etíam füprà quedáà Czlio defcripta retuli: vel Athenzi octa- 
uum dicere debuit.Sed decibo € fingulis teftudinum generibus , terreftriaquatico & marino;in fin- 
gulorum hiftoria dicctur. 
G. 
Remediaexteftudinetota.Leonellus Fauentinus remedio cuidam ad phthificoscarnemteftudi- Aemedia 
.. nisadmifcet,atiteius loco pulpam phafiani cancrorümve. Hydropicis medétur teftudo decifis pe- ex teffudi 
10 dibus, capite , cauda, &inteftinisexemptis , reliqua carne ita condita, vtcitra faftidium fumi potfit, ze to£a. 
Plin.Ciconiarum; echinorum , & teftudinum carnes ceu proprietate quadam artículorumdolori- ——^ ^ 
busconuenientes, non damnarem, Manard.18.4. Vrticx femen Apollodorus affirmat falamandtis 
contrarium cffe cum iure deco&z: teftudinis: item aduerfari hyofcyamo, & ferpentibus & fcorpio- 
nibus, Plini. Siex mellefyncero (non venenato) faftidium cruditásve qux fit grauiffima incidat, te- 
ftudinem circuncifis pedibus,capite,cauda,deco&tam,antidotum effe autor eft Pelops, Idem. 'T'e- 
ftudo (terreftris Demetrius ) & lacertain cibo faciunt vt accipitres cititis mutent pennas , Crefcen- z 
tienfis.Falconibus male affe&tisyranam autteftudinem,&c.in cibo dari iubet Albertus. Puluis tortu- 
cz incollyrioadhibitus czcitatem inducit peralbedinem qux propenit in oculis, Rafis. Quód fiin 
lebetem balneitortuca proiiciatur,quotquor illic balneantur,obczcabuntur,Idem. € Sipiliiumen- *cize- 
20 torum tardiuscrcuerint, viuamteftudinem fupra farmenta combures , & cineres eiusin nouum ca- 7/4. 
cabummittes;additis vnciistribus aluminis crudimedulla ceruinz quod fufficit;& vino infufo de- 
coques;& diebus plurimisimpones,reuocarepilos creditur, Vegetius artis veterinarie 2. 65. & Dela- 
goniuscum Hippiatris Grzciscap. ; y. l'ortuca cremata & tritacum albumineoui;aut late ainz 
ventri, vbcribus,aut femoribus mulierisillinatur,fiffuras abolet, Rafis. Vide in terreftri infra. 
-. & Sanguis reítüdinisad remedia colligitur huncin modum, vt docetur inlibro vulgari Níco- Ex fza- 
lai Przpofiti, ex Bulcafi de preparat.medicamentorum. Teftudinem aqux ( non exprimit dulcísne guine. 
an marina. fed parum interefle puto, cum terreltris ctiam teftudinis (anguisin. víafit) fupinam po- 
nein patopfide,& abfcinde capurcius fubito, & fanguinem cflluentem collige, & cum coagulabi- 
 tur,tegeparopfidem cum cribro ex fctis vel ex pannolini , & exponeSoli donec deficcetur , &z (er- 
30ua. Vide infra in T'eftudine marina. Plinius teftudinis terreftris fanguinem farinaexcipi iuber, 
& pilulasinde fieri, quz cum opusfitin vino denturcontravenenaferpentium. Teftudinis tum 
marinz tum terreftris fanguinem venenis refiftere legimus. T'eftudinis fanguis cumaliis quibuf 
dam rifcetur pro medicamento aduerfus fcorpiones & morfà noxiasferas apad Galenum lib. 2. 
deantidotis. T'eftudinis fanguis exiccatus cum fylueftri cumino potus , mirabiliter facit contra vi- 
pere morfüm, Aetius. Videin Marina. Cimicem cum fanguineteftudinis viiliter illini morfibus 
quosferpentes inflixerint, aliqui prodiderunt. Adueríüm malidem, fic di&um morbum peftilen- 
temin bubus: Paribuscafiz myrrha; & thuris ponderibus, tantundem fanguinis maritiz reftudi- 
nis mifcetur, cum vini veteris fextariis tribus , & ita parua res (per zares, legendum ) infunditur. Sed 
ipfum medicamentum pondere fex vnciarum diui(üm, portione aqua pertriduum cum vino de- 
4o diffe faterit, Columella & Pelagonius in Hippiatricis Graecis cap. 4. vbi ficlegitur , zw r9 £oul- 
palo rois do ^y as els (fa. vroitovce e yotteysa| iri ieocus eroi. Sanguinem marina: teftudinis col- 
liges,& cum vino peros dabis: quam quia inuenire dificile eft , vulgarium teftudinum prodeffe 
zítimant.quod vtrum bene opinentur vfus viderit. Namauthores de tetreftri(zariza legerim) te- 
ftudinetractauerunt, V egetius,&c.vt in Boue C. recitauimus. nam medicamentum cum cafiía,m yr- 
rha& thure, hicabíqueteftudinis (anguineinfundit. Vidcinfrain terreftriteftudine G.. Porrigini 
depellendzs, Prodeff c tarda demptus teftudine fanguis, Serenus. Videinfrain Marina. Ad defluuium 
capillorum & ophialin,, Nogzuequam variant macule , parui, parumper. Orbibus afper[um ducit noua 
« vulneratempus &c.Tuteitudineo malapermuleeto cruore ldem. Vide in T'erreftri; Adachóras, Apol- 
lonius(citante Galenolib;1.de compof.fec.loc.)teftudinis fanguine capucillini iubet. Sed hoc phat- 
go macum inquit Galenus,curiofum & füperuacaneum eft;neg; vnquam tétaui eius periculum face- 
reJgnem facrum, cuiufcung; generis teftudinum fanguineillini quidam iubent:item capitis vlcera, 
 & Verrucas;Plin. Vt pilialarum adolefcentium nonnafcantur,euulfsillis, illin&ur loca fanguine ra- 
narum velteftudinum,mixto cum ouis formicarum, vel cum olco ftellionisElluchafem.Collyrium 
cum fanguinctortuc& fa&tum exczcat,& fimiliter fternutationescum eodem fa&tz , Rafis. Árnol- 
dus de Villanoua fanguinem teftud.perfc vel cum vino poii, aduerfus epilepfiam commendat. Ra- 
fis non fimpliciter, fed agreftis ( id eft erreftris ) teftudinisfanguinemin hoc morbolaudat. Vide 
infra interreftri & Marina quoque. Praxagorasin Epilepfia, cum acceffionem viderit cómoteri, 
deprimitpartes quz'fuerintinquetcla, & fanguineteftudinis autaliis quibufdá defricat,quod iplum 
facientem Cxlius Aurelianusreprehendir. Aliquifanguinemteftudinum lethargicis illinunt, Plin. 
Teftudinis (anguis diuore contentus, dentes(motos)corroborar, Galenus Euporift.2.12. Vt vino non 
SEN 


2 — DeQuadrup. Ouiparis 


fzepius fit viendum: Teftudinem viuamablue vino bono iufto tempore (aliquandiu: )&zaceipe do 
fanguine, acillum cum vino mifceto ,daqueclam bibendum meníuracalicis dimidij mane iciuno 
diebus tribus,& videbis diuinam vim, Nicolaus Myrepíus. : 

Ex teffa. Teftateftudinis ficca & trita,veletiam cobuftafiftulis immiffa, fanat eam prius mortificatam, 
Arnoldus de Villanouain Breuiario 3.21. Teftudinistegumen concrematur,eiufá; fauilla ex vino 
& oleo temperata , Vlceribus pedum vriliterinducitur, Marcel. Vtpilicicatricibus equorum rena- 
Ícantur,cineremé teftisauellanarum velteftudinücum vetere bombycino vflarutn , permiíce cum 
oleo & inunge,Rafis. Ad hzmorrhoides, I cftudinis tefta (uffita bene facit, Galenus Éuporilts. 197. 


4 Cheloniz lapidesgeftati cum radice peoniz compote ( epilepfiam forté ) furumé fimant, Kirani- . 


des,ftatim poft facultates teftudinis paluftris. 

Ex felle. Felteftudinun anginis ,& in ore infantium nomis prodeft: naribus inditum, comitialeserigit, 
Diofcor.& Rafis. Auribus(lego, Naribw ex Diofcor.& Auicenna) inftillatum,epilepticos iuuat, Àc- 
nold.de Villan. Valetad cola(forte collyria:)lllitum prodeft ad prafocationern (nimirum anginam: 
Vetusinterptes habet Jferophulas,) Auicenna.. Cum melleoptimo mixtum & diuagitatum , miré ca- 
liginem tollit, fi oculi indeaffidué circumlinantur , aut fübtiliter fuffundantur, Marcellus. Vide in 

Ex pede. "leltudineterreftri G.. € Pestortucz pofitus fuper pedem podagrici, dexter füperdextrum, & fi- 
ni(Ler fuper finiftrum , expellit podagram. Etfimiliter manuseius, dextradextrz hominischiragti- 

Exvs- Ci,finiflrafiniltrz unporsdAnq Rafis & Conftantinusin libro deincantatione, € T'eftudinisvn- 

gue. guisin maxillaris dentis exefi foramen coniectus,multum proficit , Galenus Euporift. 2.12. q Qui- 


Exfojo, dam promittunt teftudinum omnium fimopanos difcuri,Plinius; € Ouumteftudinis valet ad cu(- 2 


Exouo, Óiminfantium,Auicenna. Erafiftratus noniniufta reprehen(ionecos inceflit,qui incognitas ad hunc 
víum (ad remedia morfuum venenatorum) facultates confcripferunt , vt elephanti feljoua teftudi- 
nis,&c. Diofcorid. ' 

H. 

Etymolo- € 4. Teítudo , animal dictum quód tefta tegatur, vt ait Varro. Cazdelabra jid eft teftudo, 

ga tefia- Syluaticus. Palpzuftrich id cftteftudo animalis, Idem. Celon,ideftteftudo, Idem: voce corrupta 

dine? àChelone. Xo aliqui vocant teftudinem marinam , Hefychius & Varinus , nimirum à re&to 

Synony- ye. d Xo, idem quod 4«Aéwi animal;id eft ceftudo (vt grammatici docent) vfürpaturab Oppia- 

74. no. X:A5,teftudo,Hefychius & Varinus, KAeuuio,& Xp, pro teftudine,apud eofdem.Kaoaí- 
xpi, vedsdilzu,oi Jé Qdstau, Iidem. X papa doiA«j, teftudines, vel cancs pigerrimi,vel cochlez, Hefy- 
chius &z Vatinus.omnibus quidem iftis rarditatis nota conuenit. T'éftudines paruas Arriahus Moa- 

. V.e1d VOCAL. 

4Eniema 4 Epitheta. Amphion apud Pacuuium znigma hoc protulit : Quadrupes, Domiporta,tar- 

de teffa- digrada, agrcftis , humilis, afpera, Capite breui , ceruice anguinea, aípe&tu truci , Euifcerata, in- 

UC. ^ anima ,cum animali fono. (Crinitus 1 1.7. hos veríus fic citat: Sanguine cafla,domiporta, terrigena 
traditur, Quadrupes, tardigrada, agreftis,&c.) Quod, cum bocobfcurius dixiflet Amphion ,re- 
fponderunt Attici, Non intelligimus,nifiaperte dixeris. Tumillevno verborefpondit,teftudinem 
cíle. Huiusznigmatis meminit M. Tullius, & TertullianusSeptimius. Hzctria quidem, euifce- 
rata, inanima, cum animali fono, ad teftudinem citharam pertinent, quam primum ex exiccata te- 


Ie 


Ls 
à 


[tudine Mercuriusinueniffedicitur. Quidam nonredié de cochleahzc interpretati funt, ( vt Cri- 4o 


nitis;)Gyraldus in libro zenigmatum. Ciraturautem hoc Pacuuij znigmaapud Ciceronem de diui- 
natione, & T'ertullianum inlibro depallio. Idem meadmonet alterius fimilis quod Mofchopulo 
tribuitur huiufmodi: 


Eeirie eid qose Covyméo Sos mome; —— Aoiá toL iuguaT. iortopye rau. eyx&QdAG VTEAII, 
Olzuw Ug Trysuveoorwódbraropae qoo esos Kuselto El ya cto (Lady ns varo yap 

Aeusto »-e005 x acmociued eo oc ere x eit T " Ouugaaros d S rA pos i cn oi n)b p SIT ropes 
"Hgfor, clave eua sot br eydoy e7resty. Aj]&zp tarluo ab irye xopeosa un Qadni]ou 
' Ola A uela ap rcopezres éjdos ave TOT. dH Aépwe loy Guger earenyo uias de uMaopt odbio, 


" A glos fos cr tàv*yey vro Av fpbov eap atu Dluv. Hoceít, /4pimalperegrina natura , fene fpiritufhiro, 


geminis octlis retroiuxta cerebrum,quibus ducibus autrorfum progredior. Super ventre ceruleo pereo , [ub qua 5 


venter latet albus,apertus e claufius. Oculi nom aperiuntur nen, proaredior donec veter intusalbus (vacuus) 
eft. Hoc [aturato oculi apparent infignes, civ perga ad itev:Et quanquam mntura varias eda voces. Sicde Mer- 
curio inuentore teftudinis Nicander , AUdeexas oer eei Port ip ioss.. € Scd redeo ad epitheta. 
Tatdateftudo,Serenus. Sunt & apud Textorem teftudinis epitheta,fanguine cafa, minax, tumida. 
Sedteftudinem fanguinecarerefalíum eft,& apud Ciceronem lib.z. de diuinatione cochlea fangui- 
necafla dicitur. € Ocpaxóreres, apud Suidam. Ke/afeuros,in oraculo quod Croefo datum Herodo- 
tus lib.r.defcribit. ' Aazidoeosasxpaya, marinz teftudinis epithetaapad Oppianum, vt terreftris $a- 
jio, de quauis teftudine vfürpari poffunt. epéontoc, «An, Etymologus & V arinus.Sunt qui Qepéootor 
interprerentur cochleam , alij infe&um maius vefpa: alij animalfimile muftelz;glandiuorum , Hc- 
Íychius & Etymol. Xzvémpoua, Chercidas apud Stobzum. qa 
Cd Teftu- 


De Leftud. H.a. Libll.- 105 


€ 'Teftudines(inquit Nonius)loca dicunturin edificiis camerata, ad (imilitudinem aquatilium £72j- 
teftudinum, qua duristergoribus funt & incuruis. T» foribus diua , media teiludine Templi, V ex- ??4- 

gil. 1. Zneid. Caius Titinnius primó ante teftudinem conftitit: deindeapud confülem cau(am | 4//4- 

atque excufationem praferre coepit, Si(ennaapud Nonium. Nunchoc vel honeftate teítudinis, 7e5/oc« 

vel valde bonixftiuum locum obtinebit, Cicer. ad Quint. fratr.lib.5.. Nec varies izbiant pulchra te- camerata. 
fludine pofles , Vergilius Georg. 2. de agricolis. Tl'eftudo ( vt periftylum te&um tegulis , aut rete ) fit 

magna, inqua milliaaliquot turdorum ac merularum includere poffint , Varro: Quietiam teftu- 

dinem & cameram pro eodem accepiffe videtur. Teftadoex duobus arcubus conílat in centro fe 

fecantíibus, Quatunorenim arcuarz pilz inuicem tranfuerfz & crucem configurantes teftudinem 

19 abfoluunt, BudxusinPandeét. T'eítudo,machina bellica. erat autem materia tabulatis,& coriis —Zef/ude 
cilicinisaut centonibus, & aliis quz difficulter comburi poflunt, contexta. Hzc intrinfecus habet ?74c/iza 
trabem, quz vnco przcfigebatur ferreo , & falx vocabatur, abeo quód incuruata effet , & de muro Pe/lica 
extrahereclapides. Retro enim ducebatur trabs funiculis füfpenfa, vt reducta impetuofius ferirer. 
ideoque & teftudo dictaà fimilitudine reprilis, quód caput nunc exerat, nuncreducat. Hoc etiam 
inftrumentum arietem appellant, ab co quód arics fronte pugnet. Carfar 5. belli Gallici, Reliquit 
Que diebus turresad altitudinem valli, falcesteftudinefque , quasiidem captiui docuerant , parare 
acfacere coeperunt. Vergilius 2. ZEneidos , Obfe/fzna, acta testudine limen. Eclibr. 9. Cumtamez 
omues Ferrelibet [ubter den[atestudine cafus, Cum proximéante dixiffet, « Accelerant acta pariter te- 
ffudine Volfci. Aliquihic teftudinem , continuatam fcutorum feriem , curuatam in formam teftu- 
20 dinis , interpretantur , vt Gulielmus Budzus : qui & fequentes Líuij & Cx'faris locos fimiliter expo- 
nit. Galliteftudine fa&a, conferti ftabant, Liuius 10.ab Vrbe. Atmilites legionis feptima tcftu- 
dinefacta, & agecread munitiones adiecto, locum ceperunt, Czfar 5. belliGall. Sediniam cita- 
to Vergilijloco fimiliter interpretarinon placet, cuz ac£a teifudo, vt proximé dixerat, de ea quz con- 
tinutaa fcutorum feriefit, accipi non poffit, (ed de inftrumento tantum quod in parietes agitur & 
impellitur, Si quistamen dealiaatque aliateftudine , quanquam in proximis verfibus, poétam lo- 
qui contenderit,non admodum reluctabor. Deteftadine machinajqua & teftudo arietaria dicitur, 

» plura attuli in Ariete 2. & in Orygez. Videetiam mox inferius in aevi. q Teftudo quoque lyra 7* eflude 
dicitur. quoniam Mercurius Apollinis citharam de teftudine ficca meditatus eft, vt Aratus & Higi- Dra. 
nusreferunt. Hinc Horatius illum curuz lyra parentem nuncupauit , & perapoftrophen ad citha- 

3? ram, inquit: O decus Phwbi, cy dapisus fupremi Grata teitudo Iouis , ólaborum Dulce leuamen. Lyram qua 
poftea in coeluim tranflataeft, vt Grammatici fcribunt , Mercurius in Cyllene monte Arcadiz ex 
reperta te(tudine effecit: inde Orpheo traditam dicunt. Alijputant conceffam Orpheoab Apolli- 
ne, poft repertam citharam. interfe&o Orpheo Muf in cxlolyram collocauére. Alij effe lyram 
ArionisCitharcediomniumprimi. Aliquidicunt Mercurium (inquit Higinus)cum primum lyram " 
feciffet feptem chordasinftituifle,ex Adantidum numero, quód Maia vna ex illarum numero eflet, 
quz Mercurij eft mater. Deindepoftea cum Apollinis boues abegiffer, deprehenfus eft abeo: & 
uófibifaciliusignofceret, petenti Apollini vt dicere liceret (e inueniffe lyram , conceffit, &c.- 7f 
cana folans egrum tef udine amorem , V ctojlius 4. Georg. dc Orpheo: vbiSeruius, Periphrafis (inquit) 
eftcitharz, cuius vfus repertus eft hoc modo. Quum regrediens Nilusin fios meatus varia in ter- 
49 risreliquiffetanimalia, relicta etiam teftudo eft. quz cum putrefacta eflet, & nerui eiusremanfiffent 
extent intracorium , percufla à Mercurio fonitum dedit, ex cuius imitatione cithara eft com pofita. 
Mercuriuslyram fecit Apollini pro bubus. nam cum Apollo pro mercede feruiret Admeto , boues 
cius pafcebat:quos fuffuratus eft Mercurius, & deprehentus dedit ei pro redemptione (àv Adegs,lc- 
oluri Ajret!)citharam , quam & chélyn dicunt, ex chelona, id eft te(tudine ab ipfo fabricaram. vn- 
delyta di&taeft, quafilytra (redemptionis pretium pro bubus)Scholiaftes Nicandri. Dicitur & pars 
citharz;teftudo. Quocirca& in fidibusteftudinere(onaturaut cornu:& ex rortuofislocis & inclu- 
fisfonireferuntur ampliores, Cicero 2. de Nat. T eftudinem organum , teftadinisanimalis formam 
habere docet idem Cicero dediuinatione,Budxus. Acuta teftudo, Mariialis lib. r ;. Blanda, Claud. 
8. Paneg. Tu testudorvefonare feptem Callidaneruis , Horatius Carm. 3. 1 1. O zeffedizis aurea Dulcetz 
5? qua firepitum Pieri temperas , Idem Carm. 4. Er in libr. de Arte poét.. Saxa zzouere [ózo testuduzi. 
Cyllenza, cburna, Apollinea arguta , querula, vocalis, epithetateftudinis mufici inftrumenti apud 
Textorem. Pacuuius in xnigmate quod fupra receníuimus, teftudinem cuiíceratam inanimam Teifuda 
cum animali fono, dicendo , nonanimal, fed organum muficum intellexit. Plura vide mox infe- 2/2767. 
rius in Chelona & Chely vocibus Gracis. — Teftudines maiores, apr funt ad compingendas ly- Tof ude 

- tas, Videinfra in Teftudine terreftri E. € T'eftudo aliquando fimpliciter pro tefta accipitur. 1ife 7?" £4- 
licet digitos tefludine pungat acuta , Cortice depofito mollis echimsnerit , Martialislib. 13. € T'eftudo no- 7 cu- 
men efttumoriscuiuídam caluariz apud recentiores medicos , vt docuimusin Talpa H. a. 'T'eftu- "/47 ca- 
dineatusadic&tiuum;quod concauum & incuruum eft, teftudinis morc.E: inter fe accliues teftudi- "4"/4- 
neatote&to,more tuguriorum, inareícentem ficum à rore,& interdum à pluuia defendat, Columcel. Teffudi- 
lib. 12. Sed&teftudineatum invfum veniffe, Plin.lib. 55. Apud Vitruuium teftudinatum legitur "64 

I iij 


He 


(4 .— DeQuadrup. Ouuiparis 
quinq; fjllabis,quod magis probo,lib.6.cap. 5. Eft autem id vnüinterquinque genera cauzdiorum. 
"'T'eftudineus,adic&tiuum,quod eft teftudinis. Teftudineus gradus;greffus,velinceffusjid eft rardus, 


Tefhudi- plautus Amphitt.Teftudineum;opereteftudineato fattum:videin £. A teftudinefit verbum teftu- 


UAPC. 


dinarequo vtitur Politianus: vacans exefumpumex teRiudinat antrum. 


Varia ba- 8 XeAdyn,cithara.fitenim ea ex teftudinum putaminibus, Hefychius:fednonfüoloco. Autho- 
ius "Voci vesquidem cum Grzcitum Latini, chelyn potius quam chelonem,muficum inftrumenrum appel- 
(3&hów) lant, vt mox apparebit. X3 jmachinabellica, Hefychius & Varinus: malim e^ ám,cum & Lati- 
J'enifca- néteftudo dicatur, vtfupraexplicatum eft. XeAdyoj & xpioi inter machinas bellicas à Polluce nu- 


14. 


merantur.Suidas interpretatur 54A cyiuu, cios vro Agite yov: &5 d o e aeq, Je pidts aro Auopormtay pn 
xyeumua, 3 xeot. Idem & (Qo Sy TuEuns , id eftacici militaris quandam fpeciem chelónem vocariair.ca 
forte fuerit, quam continuata fcutorum ferie fieri /'& Latine quoque teftudinem dici , (upra fcri- 
pfi. € Xexpsicabellum, Tó e aorüd orgy meo roryeniaxór(addiderim yó1uua, de quo infra dicemus;) 
Helych.& Varin.Zwxovvas coo] Om Ned pauses duo Nacido rao € ed pow Eu voa ev dirous poreua au 
qUidecaj ro ie diis d.Qpodayearauimyopee Voy Uegoy dX iepy voro naa ao oí ats a pod rus. ard nl od yu 
x&& UG lepQ zuróctov rero Nah. Qoov, Suidas. qua veró fignificationeyeAóm hicaccipi debeart,tacet. 
mihiquidem ^ ozzJiz accipi poffe videntur. Eandem hiftoria Athen. refert lib.1 5 .XeA dw, trópis, 
id eftcarina nauis,propterfigura incuruá Hefych.&Varin.Cauü pedis in vngulaequi, Greci auda, 
vocant,vel xyexasid, quod loachimus Camerarius vir eruditus Latiné etiam teftudinem nominare 
voluit. KacuvAv LAU oes Aui dos enAvxpiis soQor, Pofidonius apud Athenzum alicubi,vt nos 


obferuauimus. Sed rurfüsalibi(lib. y. )eiufdem Pofidonij verba fic citat , eae duoi ne 36 eA idbyoe zu 


mAuxpiav gea: qui locusan de equina: vngula patte intelligi debeat, dubito. Mapa pin Y X oteori 
xaersoqpliuavm »eNárie, E ryphiodorus de vngulis equi Durij. Chelonia vtrinque (üculam continent, 
àfirilitudineteftudinis dita. Chelonium enim tegumentum eft teftudinis animalis cuius fimilitu- 
dinem habent chelonia, id eft retinacula quibus intra tigna fucula retinetur, Budzus in Pande&t. 
Vtitur hacvoce Vitruuius ro. 2. vbi Philander Scholiaftes , Chelonia ( inquit ) funt veluti vmbi- 
liciautanfz quz adpinguntur, id eftaffigunturarrectariis , ( be (fócfen ber Báfpfent ) in quas ceu in 
armillas, conicctifücularum (axium ) cardines verfantur , atque adeó ipfi tot ( füculz:) dicta funt 
chelonia, à fimilitudine tegumenti chelonz id eft teftudinis quadrupedis, quod fimiliter chelo- 
nion vocatur. Celoniaautem (ujAdyis, Videin Ciconia Z. .) apud Ariftotelem Mecbanicorum 
quz'ftione 28. funt machina iuxta puteos ad hautiendam faciliusaquam, alteram partem przgra- 
uante pondere. Tollenones,nififallor , vocauit Plinius lib. 1 8. cap. 2. & Sex. Pompeius, Hzcille, 
Chelonia funt in ratione tollendorum onerum, quz in qugdris tignorum, quoloci diuaricantur, 
- figi folent, vtin eaconiiciantur fucularum capita, vt verfentur facilius, proximé capita vectibus in- 
fxis,Calius. Teftudinesinorganis ad id collocata funt, vt corpora qua reftituuntur, paulatim & 
minimé concuffa extendantur. quemadmodum enim teftudines animalialento gradu procedunt, 
ita machina quibusilla referuntur, Otibafiusinlibro de machinis cap. 4. vbi & differentias teftudi- 
numinftrumentorum indicat. Nóvg piro uar aioyén xeugdpeyro pO ys pror "Nd Vio y ovo uat 2] uer 
&xeerepaloy Qua TEN r2 THp Be. Polluxlib.2.Camerariusfic vertit:Infra ceruicem eft tergum :at- 
quehuiusgibbera pars, chelonion,quafi teftudunculam dicas, vtring; iuxta omoplatas;pterygia no- 
minantur, id eft al, qua fortaffe fcapulae funtjinquit ille: ego pedes potius dixerim,quos in T eftudi- 
ne marina etiam Nicander pterygas nominat. Alius quidam ex Polluce vertit, chelonion füm- 
inam partem dori effeiuxta ceruicem. Chelonium,tegumentum eftteftudinis animalis. Eiusau- 
tem integamenti &militudinem habentchelonia, id eft retinacula, quibus intratigna fucula retine- 
tur,Budzus. Xexavídoe dts (18029, Suid.) aus eas qns oxLluio, Hefych.& Varin. Chelichelone (in- 


Chelicha- quit Pollux|lib. o.) luduseftpuellaris , fimilis illiquem C/yzraz vocant. Sedecenim puella aliquain 
lose[,. mediochelóne ideft teftudo dicta.aliz veró circa eam fubinde currentes interrogant: X £e Xam 


dus. 


(XéXxa sexy, duabus di&tionibus,quarum prior terminatur per & diphthógum, vt habet Euftachius 
in Odyfl.o. Ea 4€ & roig r9 raxesgonema Jilderara pro Aor T3 edits Id&.) ai ariéis iv ra ucc 
Chelichelone quid reiin medio faciseRefpondetiilla,"E e42. atptopta Cysto xo lao) wen] pileo ua Pario. 
Deduco lanas velleris Milefij.T um rurfusillz,'O 4" &»vés (foros Euftath.)es i zo» am Aero; Sed 
filium tuum quz caufa perdidit? Hac veró , AeuXu a tam eis )4vaosa Aero. Equis abalbisin 


Clelenia matefeprzceps dedit. € Cheloniagemma;oculuseft Indica teftudinis,vel portentofiffima mago- 


gemma. 


rum mendaciis. Melleenim colluto oreimpofitam linguz ; futurorum dininationem przftarepro- 
mittunt,quintadecima Luna & filente tota die: decrefícente veró,ante Solis ortum , cxteris diebusà 
primain fextam horam. Sunt& chelonitides teftudinum firniles, ex quibus ad tempeftates fedan- 
das multa vaticinantur.Eam veró qua fit aureis uttis,cumfcarabeo deiectam in aquam feruepntem 
tempeftates tueri , Plin. 37. 10. Cheloniz pides geftaticum radice pzoniz compote ( forte, epi- 
lepfiam (fumme fanant, Author Kceranidum. Chelonitesgemma eft purpurei coloris & varij, quae 
dicitur in cordeteftudinis inueniri. Suntenim quzdam maxima teftudines, habentes domos , quze 


funt vt verz margarita, & nitentes, Albertus (lib. z,defoffilibus,vbi ctiam addit negare aliquos hunc 
lapi- 


M 


[^] 


49 


i*] 


DeTeftud.H.a. LibIl Doj ' 


lapidem abignecotrumpi)apud Syluaticum.Georg. Agricola Chelonitidas gemmas interpretatur, 

Flcie frottenftcitt hoc paruos lapides boracisfiuerubetas.€ Brontia gemma capitibusteftudinum fi- 

milis,& cum tonittuis cadit,vt puranc:& fulmine tata reftinguit,(i credimus, Plin. Forte à figura fo- 

riscurda conuexaquej,intus caua; qualis chelonij id eftteftudinis reftz eft. Vide fupra in Rubeta. 
Chelonitides( inquit Georg. Agricola) ex eo quód teftudinum fimiles fint, intus enim cauz , no- C/ejpzi 
men inuenerunt. eas Germani vocabulo cópofito ex rana rubeta & lapide nominarunt,, quód ipfis. ;/4e; /zpz- 
perfuafum fuerit ipfasin capite huius animantis venenati nafci. cx his quedam nigra funt,quadam 4e;, 
fufca ,& aliquafui parte candida. nigris in caua conuexitate interdum fanguinez & candida: gut- 
ucjinterdumaurca.. omnes oculi figura extubetant, fed non omnes funt cauz. cum tamen vttaq; 

19 fint eiufdem generis,raró funtlupinis maiores, fepius minores,Sicille. Nuper quidam, vir alioqui di- 
ligens,chelonitas vocauitlapides quofdam cochleis & ftrombis figura fimiles,quod no probo. nihil 
enim teftudo cumiftis practer teftz duritiem commune habet. noscoslapides conchitas potiusauc 

ftrombitas nominabimus. de quibus fuo loco inter aquatilia dicetur. G,. & Xexoríaz 5 roro 
xaapí;, Hefych. & Varinus,id cftcantharis varia. quanquam maf(culini generis eft, vt canthatus 
fubintelligatur. 
€ Xó ,muficuminftrumentum Polluci. Leuicanoram verberansple&tto chelyn, Seneca — Chely 
roa. Pwlfamr zwamibms Phebea chelys , Ouidius ad Pifonem 5 5. Chelyn Grammatici Graci zz/ficuzz 
partim lyram, partim citharam interprecantur, vt Hefych. & Suidas. — Xeuoyza, Aóesus. Eus Vefhvume- 
xiloa.. exteftaenim teftudinis cithara fit, Hefych. . Chelys, id eftlyra organum, aliquandochor- zzz. — 

20 dashabebatlineas. Dictacftautemlyra quafilytra,quód Mercurius eam é teftudinis tefta fabricárit, 
vt folueret iram Apollinis ei propter furtum irati, e Aew ulz/idbs, Vatin.. XeA2z etiam & Miss 
haud fcio quàm rede , apud eundem & Hefychium pro cithara, velorgano mufico exponuntur. 
Quidamin Lexico Grzcolat. chelyn proptié latiorem teftudinis planitiem fignificare Ícripit. Xe- XeAudt. 
Aunabia;alij citharam interpretantur, & teftudinem,& lyram,& machinam bellicam , Hefychius. 
Etymologus authoreftoe2 ctu) & ci tharam hac voccapud ZEoles fignificari. Idem chelyncitharam 
diétam fcribit, quoniam ex chelonz pelle à Mercurio fa&afit. s 2o "Epgtoiov , 1Dae4y ac d95 
"Ami?^av,Bionin Bucolicis.Sed de mufico inftrumento huius nominis , vide plura fuperius in Gra- 
cavoce XeAdw, & Latinateftudo. Xu etiam pro machina(bellica)accipitur , Hefychius. Quare 

. appatettria hzc vocabulase^óm, yd As BC Aud à; pleraque fignificationes haberecommunes. ^H a 

39 2uyopluu Qáppuy [eeu óvov E puuxayos, Orpheus in Atgonauricis, Aet, teftz inftarinduratum te- XéAeior, 
ftudinisputamen, Hefychius & Varinus :apud quos azracpaaa o vlegi debet;pero magnumin fe- 
cunda fyllaba,non perebreue, "Epuéirg. aec pnos 2p arityógqpure ne Avov AT oov. azysrag 6 dua rct se- 

"TÉ a.TO 7€ Cons. Nicander in Alexipharmacis. Hermolaus Barb. etíam & Clius XéAwo legerunt per 
ypfilonjin penult. ego pet « malig. XeNeios varoc, 0g paa de id eu tereum teftaceum,Hefych.& Va- 
rinus, Fiuntenim frequentia adiectiua in eoe per per v non item. X2 etiam pectus fignificat, vn- 
deverbum qeXéoxeapfere pollens idem quodapud nosexpe&torate, Hermolaus. zweg Y row - 

av6Avosi e? boxe ]a4aem, Nicander; lambda propter carmen geminato.Hefych.interpretatur P/osev, 
idefttuffire:Scholiaftes 2J 2: vos, vyrec T rU "rao ura Qoptur TR ipuryuiom zroi&vd efteru&tare. 
? Ayasyeoiose loue puy re Dra Uv reU T9 Hippocrates. Galenus in Gloffis awasyeNdosecgreu eure En- 

4o pahrscydinterpretatur , id eft reficcari , etfi codicesim preffi aya lo) ral habent ,qua voce pracedens 
etiam aya.seíre]ou exponitur abeo. Cornarius yertit,refoluicur ; refticatur:& auae doxe]a (fic enim 
legendum, nonarazeX(axc]aj vt codices excufi habent)fmiliter. Varin. ! Aye tó eor lcgit, (nifili- 
brarij errorfit,fi error eftpoteftenim hoc verbum formati à5eAuz»,quz vox idem quod £c eft)& 
recte interpretatur epa EnpadveeSyoy. Videturauténon fimpliciter fignificare reficcari , fed ficca velari- 
dauffi laborare.Sic & xyeXoxioy(melius perypfilon in antepenult. vc Varinus habet ) £npiyjid eft cuffi- 
culaaridaapud Hippocratem legitur,cum nihil humoris inos tuffiendo aut (creando deriuatur. Xe- 
Alostau, natás, 2] g.zNéat yo dta. x94 259 0l vryouluni rois v eni «ro Udtop (QS Ado o- XeAW ay (Va- xg 
rinus non re&té Xeoéyey haber,) Pjosewyx ye sew (malim »eNdoseu)opulac Hefych.Xé2ucna, ligni ,.., 
quod carine(fozij,lego $o77:1)affigitur,neatteratur aur labefa&tetur intertrahendum, Varin.Sed & 

5o ipfacarinachelónedicitur,vcfüpraannotauimus. Quodfübcarina fternitur,neilla atteratur;che- 
lyfmaquaficorium & tegumentum nomen habet, Caius Calcagnin us. I heophraftus lib. s. de hift. 
plant.cap. 8. nauium partes, & qug quibus materia conueniat,defcribens, ae^vgua etiam nominat, 
quod exlignorobuftofieri oporteat, Gaza teftudinem vertit. Labrum (üperiusinueni quichelynen 
diciarbitrentursquanquam alij in ambitu pofitam parté co vocabulo intelligere malunt, vnde che- 
lynidac(apud Etymologü)nuncupentur, quibusca grandior portio eft, Czlius. Labeones Latine di- 
xetis. Mgote pa guis T ^ ropas xeAwume xermoxonpios, Erymologus. Egolabium fimpliciter, fiuefu- 

p perius fiueinferinsyeA use, vocari puto. namfi fuperiustantü hgnificaret, non opus foret fuperioris 
vocabuli adiici. Eiz clu ^ epar xeouusleo dius Modos gieppi Coro , Ariftophanes citante Suida. Irem 
in Vefpis, IIa (aliás 3; au) cump ap 'eudp' Umr. üpynctleo xus luo todiaytvbi Scholiaftes(8&z Varinus)arri A 
a8 ao yelut. 01 299 p Co loot ad ooa "rt set. Xe x oe Epos TR Iepéiay Hefych. & Varinus. ^w. 


y. 


106 De Quadrup. Quiparis 
Xexudnlabellum,Etymologus:& idem quod x&2e»ostefte Hefychio.Ruellius ex Hi ppiatricis Gre- 
ciscap.54.& 168.5e2u/io, labratráftulit.X eva), uli, (Fotte ora Av. )8z Xe ou, Acn, (forte ei^ 
2saut yioxod,id eft vngulae.nam 56A alioqui pars At 67s, id elt vngulz folidz. chela veró vngula 
Xexwá- bifülcaeft.) Hefych. XeAusá Cam, yAeva Cav, Helychius & Varinusjid eítirridere, (üb(annare, Xexar, 
a»  —pifcisémugilumgenereapud Athenxum,nimirum à labiorum magnitudine. Nicander yea; la- 
XeAów.  tibulaferpentium Vocatiit,c 5». v0 xéloeu er ard] s Ts opere, VES choliaftesannotauit. 
Teffudo 4 Icon.Lego(apud Pollucem lib.o.)Pelopónenfium nummum fuiffe quendam ab incufaanima- 
gpumimius lisforma chelónen, ideftteftudinem nuncupatum. Nam obolum Eupoliscallichelonum appella- 
Pelepoz-. uit,velutiteftudinem dicas pulchram. Hincemanauit illud, Tawapersu xa] 27 olor rm ye Nae 
nenfium. Cuodeft, Virtutem acfapientiam teftudo faperat,Carlius. XeXdriorrà ^ zzozridvor, x4 FTeAovromicia- 10 
xài ,(addidetim réguspua., ) Hefych. Varinus. Kao» oyeAoros obolus infculpram habebat reftudinem, 
Hefychius & Varinus. Eraímus carmen ex Polluce iamrecitatum prouerbialcfacit,quo velut xni- 
Todo Eme innuatür, pecuniam longe plus poffe; quàm aut virtutem aut fapientiam. Contimili figura 
feret ac (inquir)ditum & illud multas no&uas fab regulis latitare, & bosinlingua. q Teítudo apud veteres 
ilzrs fyim fecretiacfilentij fymbolum fuit. Hoc cnim argumento Elienfibus Phidias Venerem fecit,qua teftu- 
jon"; dinem calcaret, opertius implicatiufd; commonftrans, effe muliebris decoris «des cuftodire ac fi- 
1729 m lentium;(filentium ac tardum & lentum fermonem,Step. Aquzus, ) Czlius e Plutarchi nuptialibus 
27 rzceptis,vnde & Stobzuscitat. Iuxta forum Eleorum templum eft Veneris Vraniz, id eft Cocle- 
TRÀ Vae [tis.cum fimulachro dez quod Phidiaspartimex ebore partim exauro fabricauit,cuiuspesalterte- 
rr ftadiniinfiftit. Caterumin crepidine nemoris ibidem ^ Venus cft Pandemos, id eft popularis,qua 26 
. : NI. or —- 5 » $3—M , ^ / 
caproenceo infider, Paufanias in Eliacis. TG ass aQrodvruser Had aya Auaem adios luo fe AGY uu s 
piDncer, ec eror py restos QUA; dvo S asyr ce JÉya ueris opxste ou) x9) mare epemsiac y, Plutarchus 
in libro de Ifide.4 Cheloniuminter cyclamini nomenclaturas apud Diofcoridem reperio. 
Chelozi- Chcelonitz infula in rubro mari, gentile fimiliter, Stephanus. Chelonates promontorium A- 
teinfala. chaiz , quod Ptolemzo Chelonitadicitur,Idem. Poft Cyllenem Chelonatas eft promontorium , fi- 
gnum extota Pcloponncefo maximéin occafum protenfum,Strabo lib.8/Et rurfus In medio Chelo- 
Saper[fi- natacà Cyllenx fpatio Peniuseftunditur. ks ien * 
tiofa. i Lb. Chorus Vefparum Ariftophanis aculeos cuidam minitatur his verbis, AN agfsemy cud. zi 
Prouer. 5 pob Due ya Tas vas paca ey ce Jeua'los.offcum enim teftudinum tergus aculeis vefparum 
bia ex re. pangi non poteft. Volaterranus teftudinis conuexum dixit pro tefta cíus. 3o 
fladinie de 4 e. Aliqui cradunt;incredibile di&u,tardius ire nauigia;teftudinis pedem dextrum vehentia,Pli- 
fümpta. nius. Siquis pofuerit dorfum tortuce euerfum füperollam,non bulliecolla;Rafis, 
4 f Ogni Cpbraz 1 Be praelo [o odi E Lopdinety nto ae peto v peas Scc. Oracu- 


| Ur "^ lum Crocfo Delphisrefponfum,Suidasin Kpeieos cx primo Herodoti. 
PL b. Troglodytateftudines confecrarunt,Gyraldus. fed hoc demarinisintelligendum. — — 
Teffudi- PaovEnBIA. Aquilamteftudo vincit, Vide infrain terreftri, Teftudinem equusinfequi- 
tur:conueniet vti cum rem przpoftere & ab(urdé geri fignificamus :finitimum illi, Teltudinem pe- 


RA gafo com paras:&, Citiusteftudo leporem pruerteritEra(mus. Vide in Equointer prouerbia. T'e- 
2 ftudines edenda aut non edenda. Vide (uperiusin F. Ip teftudines editequi cepiftis:! Avzpl»eAd- 
Prius tc eee omg &AereIn eos iacitur, quipofteaquam incófulte quippiam adoru funt, aliorum implo- 46 
feudo lepo rant auxilium,quos füo negotio admiíccant, Paraemiam ex huiuímodi quodam apologo natam exi- 
rem pre. ftimant.Piícatores aliquotia&to reti,teftudines eduxerunt.Eas cum effenr inter fe partiti, neque füf- 
uerzpjj;, PCETEnt omnibus comedendis, Mercurium forté accedentem innitarunt ad conuiuium. Arisin- 
-SQuimcu telligens fe nequaquam humanitatis gratia vocari ,fed vt eos faftidito cibo fübleuaret, recufauit; 
zur regu, iofhitque vcipfi fuas eftudines ederent, quas cepiffent , Erafmus. q Prius teftudoleporem prz- 
dog;g.  UCHtit, Lipsrepor e^ ám «o Sada usi Ta) Puusvzrodhs, de re neutiquam vetifimili, Erafmus. , ZEfopus 
cz,  fabulaur quód teftudo leporem curfu vicerit , vt pigros ad laborem impelleret, & veloces (inge- 
Tofhudi- niofos) à torpore deterreret, Io. Tzetzes € Quim curat eftudo mufcas, OcoyueAva Ti neon 
u£ pegafo ponti. Suidas ex authore neício quo refert hac verba ,Tà 9$ Aya uéuyoyi (rig GOepore ra ponatas wotloy 
dijarad. seri ye ivt uuayero vs ra polit. 'Teftudini nihil nocere poffunt muícz propter teftam quamu- 5G 
Tefludi- nita cft. Cófine illi Non curat culicem clephantus.Lepidius eritad resanimi detortum, Animus vir- 
gesvig. (UCCAC philofophia munitus, nihil plus timet fortunz incuríumgquam teftudo mufícas , Eraímus. 
cit fapi?- Huc pertinet quod füperius in 2. recitaui ex Vefpis Ariftophanis. Refertur àSuidain XeAdyn. 
xin € Teftudinem Pegafo comparas  XeAdilui EHryeero evyxeuris: de rebusnequaquam interfe confe- 
B viai rendis. Pegafüs cquus erat volucer/fi fabulis credimus,reftudine nihil tardius, Erafius. € Teftudi- 
Doy 4, P658 vincunt fapientiam & virtutem, Vide faprain 4. inter icones. q Domus amica, domus opti- 
sica do-. 12 Oucos QUSS 0Dt0$ piae. Nufquam commodius, nufqualiberius,nu(quam lautiushominiviuere & 
puus opi- contingit, quàm domi. Quidam periocum detorquentad reftudinem,de qua fertur apologus hu- 
EF. iüligodtfupüptcum animantium omne genus ad nuptias rogaíTet,veniffentá; reliqua;prater E 
teftu- 


De Teftud.h. A.B.C; Lib.II.- 107. 


teftudinem (nam hc pera&to conuiuio tum demum aduenit, ) lupiteradmirans percun&atus eft 
Y gU AM ? , - 9- Ps 

quid nam illifuifferin mora. Atq; illarefpondit, Ov«oz QDNo2,0 X05 picos. Iratus ille,iuffit vc Kona 
que irct,domum fuam fecum circüferret. Ad Apologum allufit M. T ullius in Eli cusdin: ad Do- 
lobellà: Hz«clocavenuftafunt;abdita certé,& fi quid fcribere velis ab arbitris libera fed nefcio quo- 
modo«eixes QíAos. Itaquemereferunt pedesin Tufculanum. Hucadícribendum quod iefer: Phe 
tarchusin vita T.Flaminij.Isdehortans Achaicosne fibi vindicarent infülam Zacynthiorum , dice- 
bat,xud'uoeuay uy arp od 24 avi rop parreoco "rdeo wea le «riis Teezmowhott cres vetisctyld eft. Periculá 
ipfisfore,quemadmodum teftudinibus,fi longiusà Peloponne(o proferrent caput. His hon diffimi- 
lia I. Liuius debello Macedonico libr. 6.vbi fic loquitur Quintius: Si vtilem poffetfionem eius infi- 

*? Iz cenferem Achziseffe;autor eflem S.P.Q.R. vt eam vos habere finetet. Caterü ficutteftudinem 
vbicollectain (aum regumen eft;cutam ad omnes ictus vidco efle:vbi exerit partes aliquas, quodcü- 
que nudauit , obnoxium atq; infirmum habere : Haud diffimiliter vobis Achziclaufis vndiquema- 
ris,quodintra Peloponnefum eft,termino,ca & iungere vobis, & iuncta tueri facile:fi (emel auidita- 
tc plura ample&tédi hinc excedatis,nuda vobis omnia quz extra fint, & expofita ad omnes i&tus effe 
Hxcomnia Erafmus. T& aus gporas e dyes a tuy ueri OT zs 25 arpigus tali x2 Q0Nos, Cercidas in 
Hemiambisapud Stobxumin fermone de Tranquillitate. 

Mulieris famam,non formam vulgatam cíIeoportere,emblema Alciati, 

vna Venusquenam pac facies quid denotatilla — Tesiudoymolli quam pede diuapremus 
vMe [fc effaxit Phidias fexima, eferri Femineum ostrainfüt ab cffrgie. 

29 Quidg manere donsi, y tacitas decete[fe puellas, — Suppafuit pedibus talia fama mais. 


DE TESTVDINE TERRESRTI 


Testudinis terreslri putamentautum boc tempore babumus. 


- cL. 

[E sr VDO terreftris eft, que necin dulci 
nec in falfo humore degit, nec in coeno 

.  &paludibus;fed locis ficcis. Recentiorcsali- 
$e qui parum Latíni vocauerütcetià fylucftrem, 
campelftrem;agreftem & nemoralem. Gra- 
cineAdilzo 2epcojan. Sunt & terreftres, qux 
obidinoperibus cherfinz vocantur,Plinius. 
Nicander pelas dixit , Oppianus &seigorny, 
ideítmontanam.Videntur aütem montanz 
cxteristerreftribus maiores fieri. Videinfra 

in £. Gallizortue des boys, id eft teftudine fyl- 
uarum appellant.Sed conuenientéi eadem nomina quz fuprain T eftudine fimpliciter retulimus. | 


4o  Lefítudinesterreftres in Africz defertis reperiuntur, Plin.In quadam Libyz parte(in Mauritania) 


incampisteftaceorum multitudinem cfle dicunt,Strabo lib.1 7. T'errenz teftudines apud Indosgi- 


bene penitus intrante aratro,& fulcum facillime profcindente,& glebas in excelfum excitante.Eiut- 
moditeftudinum genusaiüt reftas exuere:ac. fane eaídem ab agricolis fic ligonibus abftrahi ; quem- 
admodum vermes ex verminofis locis, ZElianus deanim.16.4. Parthenius ions Arcadia teftudi- 
nescexbibet,Paufanias. Erruríus, Soron & alia querceta Arcadiz , ingenti magnitudine teftadines 
alunt. € Terreftrium teftudinü tergus luteo & nigro colore pulchré diftin&is fpatiis variare vidi, fe- 7. 
ré inftar pellis (alamádra. T eftudines quas nos marinas dicimus,albo cortice te&tas,8z nigris quibuf i4 
dam fignis vermiculatas,ex mari non funt,fed maritimis nemoribus & fabulofis. noftraauté nemo- 
ra& foucarum aqua nigras faciunt, Braffauolus, Z/«pxos 5259 c erityóo que d Netoy Alóxoy, Nicander dc 
teftudineà Mercurioreperta. € T'erreftres quadrupedesouiparz, vt lacerti;teftudines, &c.pulmo- 
nem habent exiguum & ficcü, fed aptü ampliariac extumefcere cum in flatur, Ariftot. Vrina carum 
- adremedia quzdam commendatur. Hanc Pliniusaliter quàmin vefica diffe&arum inueniri poffe 
nonarbitratur. T'eftudotamaquatilis quàm terreftris, habent in quod meatus contingant , & quo 
per coitum adhzreant, Arifto. Pulmonem acventrem habentita, vtorne genus terreftreoui- 
, parum,Idem. 
C. . 
T eftudinesterreftres tefta elegantioris, amant agros in quibus fruges confitz funt, vtaudio, Cibus, 
nimirum quód frugibus vefcantur : nam & domi quidam casciftis inclufas farinanutriunt. Co- 
chleasquoq; & lumbricos ab eísedi aiunt.Sunt & montana: Arrianus in infüla quadam maris rubri 


" 


Vbi repe-. 
ju n ie . A T. TM b rust. 

gnuntur magnitudine maximarum glebarum;quzin altis arationibus tetra non difficilis excitatur, ; 

| In Africa, 


Inm India. 


Im 4rca- 


Deferiptio 
tefludinis 
go terrefiris. 


108 De Cuadrup.. Ó uiparis 


xe^émyüpayi) haberi (cribit. Nicander teftudinem montanam xeriowóuoy cognominat,quód cytifum 
depafcatur: non enim probo Scholiaftz interpretationem , non ad cytifum fed cytinos mali Puni- 
cz flores, hanc dictioném referentis. Teftudo cum viperam ederit, mox cunilam (origanum) 
edit: quod cum ita (zpius fa&um animaduertiffer quidam , cum guftara cunila viperam teítudo re- 
peteret, herbam euulfit,quo fao teftudo interiit, Ariftorel. in hiftoria animalium , & in Mirabili- 
bus:& Zoroaltresin Geoponicis15. Teftudocunilz quam bubulam vocant paftu, vires contra 
* ferpentes refouet, Plinius, ZElianus vel ipfe, vel deceptus eius interpres Gillius, origanum & cu- 
pilam tanquam diuerfa remedia teftudini aduerfus viperz efüm memorat. Teftudo cumoriga- 
num ederit,viperam prclaré contemnit. Quód fi eiusfacultarem non affequatür,comefa ruta con- 
trahoftemarmatur. lamfivtriufq; facultate caruerit,à ferpente exeditur planed; conficitur, /lia- 1c 
nus. Cunila bubulafe muniunt teftudines cum ferpentibus pugnaturz, quidam; in hunc vfum pa- 
nacem vocant, Plinius. "l'eftudines terreftres funtin Africz defertis , qua parte maxime fitienti- 
.bus harenis (qualent , rofcido(vt creditur humoreviuentes: neg; aliud ibi animal prouenit, Plinius. 
|. . QTeítudotum marinatum etreftris in dorfum inuer(a;ad priftinum ftatumredire non poteft, Op- 
Latit4ó Dignus, € Omne hybernum tempus teftudointra terramabdita manet immobilis; cuiusnatu- 
bye. yam non ignorantes homines , cam ineunte hyeme terrz operimento obducunt: poft vero hye- 
mem ibi locatam ac fitam, vbi terraobruerunt, reperiunt, fine cibo totam hyemem traduxiffe: 
Coitus. — & Quadrupedesouiparz pedeftres , codem coéunt modó quo ea qux animal generant , mare fu- 
perueniente: vcteftudoram aquaülis quàm terreftris:habent veró in quod meatus cótinganr,& quo 
percoitum adhareant, Ariftot. Teftudines montanz ex ventisconcipiunt, vt & coturnices, Scho- 26 
liates Nicandri vbi poétaxvmewópor teftudinem cognominárat , quafi ipfe legeritxuioweus , aut fi- 
milem quandam vocem, s v xay Cx T arua. Exterrenisteltudinibus masad venerem inflam- 
matiffimuseft. Demoftratus foeminam humiad coitum (tratam ait füpinam iacere , deinde exple- 
to coitu, propter teftz magnitudinem cum fe conuertere non queat, eícam paratam à maritore- 
linquicum aliisanimalibus, tam aquilz: ( Vide fupra in 'eftudinein genere D.) vnde fit, vt mares 
easad coitum ideoillicere non poffinr, quód foeminz magna moderatione libidines contineant, & 
falutem voluptati anteponant.. Arenim mares mirabili quadam paturaillecebram amatoria , & 
omnis metus obliuionem afferétem foeminis iniiciunt:neq; tamen huiufcemodi illecebra funt can- 
tiunculz;qualcs Theocritus, paftoritiz lufionis compofitor, nugatur : fed occulta herba,cuius neg; 
ille nomen fc fcire dicit,neq; alium cognofcere confitetur. itaq; rnares eam ore continentes, adlibi- 3o 
dinem foeminas alliciunt:& quz antea fugiebant,nunc exardefcunt ad coitum, & nullo de fe timore 
Osa, — afficiuntur, ZElian.15.19. €& Oua nonmodoincubarefoloafpectudicitur, fed etidm ad exclufionem 
perducere,Gillius.Sed authores de marina tantum hoc fcribunt, vt in eius hiftoria dicetur. Aliqui é 
vulgo putant quód orisfpiritu afflando,earnaturer. € Teftudo latibulistegiwr, fene&utem veró 
nonexuit,ZElianus.Et alibi, T'eftudines terrenasapud Indos aiünt teftas exuere. 
: D. 
Teiiudi- — 'Teftudocontra viperas& ferpentes pugnat. Videin C. € Aquile vt morbis quibufdam occum. 
a5 bostes, rant,teftudines comedunt, Oppianus in Ixcuticis. Teftudinesterreftresfoeminz in coitu füpinz ia- 
Serpztes, cent,quo peracto cum fe conuertere nequeant,predacum alíisanimantium,tum aquilae relinquun- 
quile, — cur, ZElianus. Xe ovo d5si ac]oí mre, Hefych.& Varinus. Tertium aquilarum genusanatariam vo- 46 
Qus ra-. cant, &c. ingenium eftei teftudines raptas frangere e fublimi iaciendo : quz fors interemit poétam 
tione aqui. /E(chylum,pradictam fatis(vtferunt)eius diei ruinam, fecura cceli fide cauentem,Plinius:& Suidas 
letefludi- in XeAémvbi ZE(chylum,fic oppreffum annorum quinquaginta octo fuiffe refert. Sotadesapud Sto- 
nesraptas bzcum hocci fcribenti accidifle ait. Terrenas Teftudinesà fe comprehenfas ex alto deiicientes aqui- 
ffangant. lac ad faxa allidunt,& ex contrita Teftudinum tefta extra&am carnem exedunr, conficiunt. Itaq; 
4Efchylus Eleufinius ZEfchylus tragicus poéta de vita migrafle dicitur. Cum enim is in faxo fedens(in agro apri- 
4 tefiudi- coíedensannos natusocto & quinquaginta , quód tabulati ruind metueret, quam ei oraculum prz- 
nt ex alto dixerat, Gyraldus) exconfuetudineinftitutoq; fuo & philofopharctur, & fcriberet, eius caput pilis 
deicita iz. gudumy;aquila faxum effearbitrata;teftudinem,quam in (üblime extulerat;inidipfum deiecit, & fi- 
ter£ptus.. mcaberrationeictum dirigens,virum interfecit, &ilianus. De ZEfchylointeremptoabaquilaanata- ye 
tia,meminerunt Valerius Maximus lib.9.& Gellius lib.t3.& lib.7.Idem hoc verficulo Sotades tefta- 
tus eft: Aix a Sed orm emer irae yt 


Cuntla, 


E. 

Vfeexte.  'T'eftudinesaliquiinhortisalunt, vtpurgent cosàcochleis &lumbricis. € Partheniusmons Ar- 
, f'idine.— cadixte(tudinesexhibet;ad compingendaslyrasaptiffimas , Paufanias. Arcadum querceta ingen- 
ti magnitudine teftudines exhibenr,ex quibus lyras conficeres , zqualesillis quz ex Indicateftudine 
componuntur, Idem in Arcadicis. Ecrurfus , Soron & aliaquerceta Arcadiz,ingenti magnitudine 
teftudines alunt, ex quibuslyras conficeres , quales illis quz ex Indica teftudine componuntur. 
(Sed deteftudine mufico inftrumento diximus fupra in T'eftudinein genere H2.) Diofcoridis infula 
inmatirubrofertteftudinem veram, & terreftrem;& albam:& plurimarn excellentem ;acteftis ma- 
iotibus. 


DeTeft.ter. EE.G. Lib]..— i5 


ioribus.montanam quoq; maximam, & tefte craffiffimz, Arrianus. Vide fuprain Teftudinein gene- 
recap. j.Sunt& terreftres,qua ob id in operibus cherfinz vocantur, Plin.& 52,4. Geminus,inquit; 

' fimiliter(vtfibrorum)vi&us inaquisterraá;,& teftudinum,effe&tus quoq; pari honore habendi, vel 
propter exeellens in vfu pretium,naturzá; proprietatem. Vide mox in G.ab initio. 

Tortucaterreftris magis eft téperatz carnis quàm aquatica.neutra tamen eft venenofa:fed vtta; Ffu tefta 
incibo multum impinguat. Dicunttamen quidam quód fi quis fuperrenestmortuz tortucz: calca- 4/4 ter- 
uerit, veneno inficitur, Albert. "I'eftudinesaquaticze meliores funt quàm terreftres, proequis qui ^ eftru. 
cum fatis pabuli abfumant non proficiunt, Laur. Rufius. T'errenz reftudinesin India maxima ci- 

ro gnuntur,exdemq; non amarz vt marinz funt: fed & (uaues & pingues habétut earü carnes, E]ian, 
Arputato capite pedibuíG;,ex iurcin cibo fumuntur contra morbos quofdá,vt-mox in G.referetur; 

G. 

Geminus fimiliter(vtfibrorum)vi&tusin aquisterrad;, & teftudinum,effe&tus quoq; pati honore Aezedia. 

habendi,vel propter excellens in vfi pretium;naturz; proprietatem, Plinius: Videtur autem fenti- ex teffudi 
re; effe&tusin re medica fiue ex terreftri;fine ex aquatica teftudine eofdem haberi:& teflrudinem am- zezerre- 
phibium animal non minus celebre effequàm dbi fint; cüm non ad remedia tantum diuerfz eius Jfíri. 
partes, fed etiam ad ornatiffima opcra tegumentum tum terreftris cum aquaticz requiratur. Oua 

faic teftudinis vel marinz, vel terreftris fimiliter,contra falamandra venenum commendantur : & 
iusco&tum ex fuillapingui cum teítudine vtrauis, authore Nicand. Et pro fanguine marinzteftud; 

20 vulgarium fanguinem prodeffeexiftimat quidam, ( vex Vegetio citauimus inteftudine in genere.) 
Quarectiam cztera remedia ex cisferé indifferentia effe aliquis fufpicetur. Aquilzteftudines pro 
medicamento vorant, Oppianus Ixeuticis. Teftudines aquarice meliores funt quàm terreftres, pro 
pro equis qui ex pabulo fatiscopiofo parum aut nihil proficiunt; Rufius cap.15 6. Vide pauló ante in 
F, Idem Rufius cap.16.teftudines ad tuffim ficcam equorum laudans, fic fcribit : 'T'eftudines abie- 

&is capitibus,caudis;pedibus & inteftinisin aqua coques doneccarnesab offibus feparétur,, & aqua 
bene pinguisfiat. Hacaquaequuri potabis , ita vt aliud nihil bibatentequam eamabfum píerit.Car- - 
nes fi qua remanferint, mixtas cum annona equo in cibo dabis . hoc facies donec equum videas cu- 
ratum. Etquamuis terreftres teítudines bonz fint,aquaticx tamen przferuntur.Idem cum limaaci- 
busfacerepotes. Amatus Lufitanus pro puella quadam ventriculi erofione chronica com d« (tilla- 
tione capitis & tuffi ingenti ficca;inter cztera tale remedium praícribit. Teftudinesnemoralesduz 
bulliantin aquaferuentiffima, demptis corticibus: deindelauentur vino, ac poftea aquahordei vel 
rofacca:tandem interaneapulpaménta dicta,cum infra (criptis rebus coquantur. Rec.florum bora- 
ginis,capillbrum Vencris,fem.melonis,la&tuca ana vnc.fernis. Radicum petrofelini, boraginis,ana 
& j.tragacanthi,gummi Arabici;amyli. glycyrrhizae ana drach:(emis. Pinearum mundatarum, amy- 
gdalarumalbarum, piftaciorum mundarorumm,anadrach.duas. Bulliant in libris (ex aqua ad con- 
fumptionem mediz partis,& colentur.Huius decocti quinque vncias cum vna fyrupi violacei quo- 
tidicieiunabibat. Syrupum quendá deteftudinibus terreflribus cum aliis remediis parandü Guay- 
netius defcribit in curationefebris he&ticz:Item liquore ex capo gàllóve;autiifdem teftudinibus aut 
limacibusdeftillandum. Teftudoterreftris vftatora, & cum melle fumpta, vetultiffima lencomata 

40 continuó purgat , & doloresnubeculasi; illitafanat, Author Koeranidum. Teitudinem captam ex 
aridislocis(ali reftudinem fimpliciter nominant)accipitri dain cibo. fic enim pennas citius mutabit, 

& pulcriores habebit, Demet. Conftantinop. € Terreftrium carnes fuffufionibus proprie, magici(G; Ex carzi- 

artibusrefutandis,& contra venena falutares produntur.Plurimz in Africa. Hze ibi amputato capi- 9^. 

tepedibuíá; pro antidoto dari dicuntur:& ex iurein cibo (umpte,ftrumas difcutere,ac lienes tollere: 

Item comitiales morbos,Pliri. € T'efta cremata cinis cum vino mixtus chimetlafanat:& cam buty-.Ex feffa- 

ro vetere folutus,carbunculos curat, Author Keeranid. T'egumenticinis vino & oleo üba&tus » pe- 75 cinere, 

dum rimas vlceraá; fanat;Plin. Rafis teftudinis fimpliciter cinerem cum albumine ouiaut lacte afi- 

nino/fifluras in ventre; vberibus & femoribus mulierum fanare prodidit. Squamzéfümma parte dc- 

raíz, & in potu datz venerem cohibent.Eó magis hoc mirum , quoniam totiustegumenti farina ac- 
go cendere traditur libidinem; Plin. € Sanguisteftudinis terreftris additur acopis quibufdam arthriticis Ex ag- 

.. Aíclepiade apud Galenü decompofmedic.fec.generalib.7. Et apud Aetiumlib. 1 2.cap.44.reftu- guize. 
dinum decem fanguis acopo ex rubetisadücitur. Videin Rubeta G, Teftudinum terreftrium decem 
fanguisapud Galenum de compo(medic.fec.generalib.7.(vnde AGtuarius etiam mutuatus eft)mi- 
fcetur Acopo Piícatoris primo: fecundo veró fimpliciter teftudiaum plurium deus cum rubetis 
quinque, &c. T eftud.terreft.fanguinem epotum tradunt prodeffe comitialibus,Diofcorid. Rafis, & 
author Koeranid. Auicenna in eundem vfum cum vino bibi iuber:& alibi caputpurgium ex co fieri. 
Videfüprain Teftud.fimpliciter.Sanguis earum claritatem vifus facic füffufionefq; oculorum tollit: 
(Nenigitur verifimile eft quodapud Rafimlegitur, collyrium cum fanguine tortucz factum exca- 
care. Eccontraferpentium omnium,& araneorum & fimilium,& ranarum venenaauxiliatur,ferua- 
tofanguinein farina pilulis faCtis,S&z cum opus fitin vino daüs, Plin. Sed de (eruando TEN teftu- 


uo —— DeQuadrup. Ouiparis 

dinum fimpliciter, diximus fpra in Teftudineingenere;initio cap. 7. Sanguis reftud.terreft.potus; 
abechidna vel fcorpione percuffos,fümmeéadiuuat, Author Koeranid.(Alij teftudinis fimpliciteralij 
matinz,ad eofdem fere víuscommendanr.) Cum fpolio ferpentis & aceto folutus, doloresaurium. 
& víturas fanat:Inun&tuscapitialopeciam denfat, & furfuresabftergiuIdem. Inteftudine fimplici- 


ter anguinem-eiusad capillorum defluuium,ophiafin & achóras à quibufdá pradicari fcripfimus. 
Galeno curiofam & füperuacaneum hoc remedium non placet. Videinfra in Marina. € Teítud. 


- Exiecore. terrelt. iecurtritum in peffo naturalibusimponito;aduerfus vteri ftrangulatum,Galenus Euporift.z. 


Ex fille, 72. € Felleeftudinumtetreft.cum Attico melleglaucomara ihungi prodeft: & Ícorpionum plaga 
inftillari,Plin. Cum mellecicatrices & leucomata fumme fanat, Author Koeranidum. Si miíceatur 
feltortucz agreftis cum pari melle, & hoc collyrio illinaturaliquistriduo,mancter,& not ter,con- 
ferechoc aqua in oculo coeunti,(fuffufioni)Rafis. Videfuprain Teftudincin genere. Felagreftis 
tortucz permixtum lacti mulieris,fi deftilletur in nares velauresà quibus fluit (anguis,confert Rafis. 

Ex'vri- & Vrinamcarumaliterquamin veficadifle&tarum, inueniri poffe nonarbitror: & inter ea quoque 

za. effc quz portentofa magi demonftrent adueríus afpidum i&us fingularem , efficaciorem tamen vt 


ro 


Ex oui. aiunt cimibus ammixtis, Plinius. Videin Marina C. ad finem. € Ouadurataillinuntur ftrumis & . 


vlceribus frigore aut adu(tione factis.Sorbenturin ftomachi doloribus, Plin. Ouateftudinis marinae 
autterreílris cocta; profunt contra falamandram, Diofcorid. Nicander in Alexipharm. fimpliciter 
teftudinis oua cómmendar. Ka] 4: 9694 (abigne adhuc feruida)seAénng A^ Sajya.Oua teftud fylue- 
ftrisaiuntprodeffe comitialibus,& ad tuffim infantium non fine experimento laudantur, Auicenna. 
Author Kaeranidum marinz oua in cibo fümpta lunaticos fanare fcribit. 

* 


4. Epitheta. Oópaiy Stxumotevipus , Nicandro. Tpazyéio. & €jeoigorres, Oppiatio. Vide fuprain Epi- 
tlietis T cftudinisin Genere. 

c. Boeusfcribitex Gerano(muliere quondam inter Pygmaosinfigni ingruem mutata) & Nico- 
damarite,teftudinem terreftrern natam effe, Achenxus. 

e. Teftudinem muficuminftrumentum Mercurius fabricaffe dicitur reperta Teftudinein Cyl- 

 lenemonte Arcadiz, (nimirum terreftri:)velinlittore decrefcente Nilo, (nimirum aquatica.) Vide 
fuprain Teftudinein genere H.a. 

b. "eftudinesParthenij Arcadiz: montis;accolz cum ipfi verentur caperetum percgrinostolle- 
renon patiuntur:Pani enim facras effe arbitrantur, Paufanias. 

PaovrEnnivM. Aquilamteftudo vincit.Diogencs Laertius in vita Menedemi Philofophi,ex 
Achzipoétz Satyra,cui titulus Omphale,tcferchos fenarios : 'FTA (exer poye X) «e3s a oea (ove, 
Ka] 2263: Xórs àerüs co Dpazy&i eov. Hoc eft, Captus aliquando eff celer ab inzbecillibus,EBaquila tem- 
porein breut à tefl adire. Eotéy ait vtürpare folitum Menedemum inillos,qui (ecum in ciuilibus hono- 
ribuscontenderent. Accipi poteft perironiam:aut fimpliciter, vbi quis potentiorem arte vincit, aut 
quod viribusnon poreft;affiduitate conficit; Erafinus. 


DE TESTVDINIBVS QV4£ IN AQYA 
dulci viuunt fiue paluftri fiue fluente. ; 


ut. 


EsrvDo aquaticanominaturà Marcello Empirico , quod nomen commune videri poteftad 

- omnesteftudinesquz in aquis degunt,vel marinis vel dulcibus : & his fiue fluentibus ftue ftan- 

tibus:& forte etiam lutarias, qux non tam inaqua quàmin cceno paludum degunt. Plinius teftudi- 

-Quaugr n'ümgenera quatuor numerat. Sunt enim(inquic)terreftres , marinz,lutariz', & qua in dulci aqua 
tefIndinii Viüunt. Has quidam € Gracisezdesappellant, Gaza Ariftotelis de animalibus librorum interpres 
teftudinem lutariam & murem aquatilem pro vnopenercaccipit, Ariftotclis ese, quod non pro- 


genera. à ea : . ; : 
De Em. bo:deceptus forté, quód codicesquidam Plinij in loco iam recitato, fic legant: lutariz,quz in dulci 
d, ^ aqua viuunt,&c. Sed fic tria tantum gencra effent,cüm Plinius difertégenera quatuor ftatua. Mu- 


risquidem nomen proteftudine,non quauis fed aquatili aut marina apud Plinium vfurpatur, imita- 
tione vocis Grzcz vt coniicio , jus , cuius genitiuuseft 49bs , fi recté poss in Lexico Grzcolatino 
vulgarilegitur.mihi quidem non placet,vt neq; 4/495 & ejus pero magnum,quas voces in Gracco- 
rum Lexicis non reperias. Author Keeranidü tamen a4; legit & Ariftoteles lib.s. de partibus cap.o. 
' Eg; vero per NS (cribiplacet, quodà librariis forte alicubiomiflum eft;aut in o muratü. '"Ez4z, 
EC cy A (umso c» anryii yerb toy. oi Té eA itu chao Cogtamr pou, Helychius & Varinus. Apud Galenum 

compofitionc fac.locos, lib.2. cap. 2. 2444 per alphalegitur , in verbis Archigenis interpretatur 


autem eAditzo ^ ipao id eft teftudinem paluftrem feu lacuftrem. & fimiliter Euporifton 1. ». Au- 


thor Kceranidum detribus duntaxatgeneribus (cribit, terreftri marina, & paluítri quam vocat ezy- 
de. Mydx degenereteftudinum àcolore lutco dicta: qua inaquis inueniuntur; vcinquit Plinius, 
Niphus. 


£o 


$e 


4o 


De Teftaquedul.A.B. Lib. — 


Niphus. Sedapparet illum myde pro emy4es legiffe apud Plinium 32. 4. vbi codices antiqui ezzydas 
habent,recentiores aliqui ezzjz: , (minus redté.)irem.Ariftotelesac T heophraftus, tefte Hermolao 
Barbaro. Etruríusin ciuídem libri caput vndecimum:T ria(inquit) inuenio in mari quz zu dicun- 
tur: primum teftudines (unt, ideod; non uvcin plurali (ed 43vz & 2:454; vocantur. ( Atqui Oppia- 
nus dicit jud es; ingenere plurali deteftud:) Genus hoc aquatilis mus, & lutaria teftudo à T heo- 
doro, marinus musa Plinio quandoque lib. 9. vertitür. alterum inter pifces. tertium inter oftrea pro 
mytulo,Hxc Hermolaus Sed marinus mus Plinij marinateftudo eft, (diftinctius hzc tradidimus 
inlibrode pifcibus.) nonz:uz, id eft paluftris aut dulcis aqua. Et non in plurali tantum numero 
c. quide, fed in obliquisetiam fingularibus 29b; , £43 &z £u v recte diciafferuerim. Iam quód Ni- 
1o phusait mydasà luteo colore dictas, propter Graczlinguz imperitiam eum fomniaffe puto. Am- 
phibia quadam propter victum aquas relinquunt,vt phoca z à 4, I heophraftusin libello de piíci- 
bus. Marinumgenus zudy,id eft murium, pro teftudinibus marinis, Oppianuslib. : de pifcatione 
nominat: nifi forté fpecics diuerías effe vult, genus autem vnum : X£^óyiy enim poftea feorfim no- 
minat. In Cafinate Hluuius appellatur Scatebra,frigidus , in quo, vtin Arcadiz Stymphali,enafcun- 
tur aquatiles mufculi , Plin. qua: verba de muribus viuiparisaccipio , qui & alibiin Arcadia aquatici 
effetraduntur,vtin Quadrupedum viuiparorum hiftoriain Mure aquatico fcripfimus. Quod fi quis 
teftudinem lutariam ad verbum Grace reddere velit , «2 iau zo a3. dixerit: &z per aphzerefin 
&uidw.. Vtcung; eft, fiue fiue fiuc o primam fyllabam facias,id potius placerquàm monolyllabum 
^ püsliomonymiz vitandz caufa. Mus enimjid eftmus aquatilis etiam viuiparus eft, & mus fiue mu- 
28 fculuspifcis:&z genus oftrei, Gaza mitilum vertit. Mussid eft mures dicunturtum domeftici mures, 
cum marini, Hefychius.per marinum vero an teftudinetn velpifcem veloftreum intelligat, quacen- 
dum.Nemoranoftra & foucarum aqua teftudines nigras producunt, Braffauolus Ferrarien(is. T'e- 
ftadinumtertium genusin coeno (vnde lutatias fuperius appellauit)& paludibus viuentium. Latitu- 
do hisin dorfo pe&torifimilis,nec conuexo incurua calice;ingrata vifu;Plin.. Et mox,Ex quarto ge- 
neteteftudinum qux funtin amnibus, &c.fanguis inítillatus crebró, capitis dolores edat. Has fu pe- 
rius fimpliciter in aqua dulcidegete dixerat. Nam in lacubus frequentius quàm amnibus aut fluuiis 
repetiti puto,nifi qui fluuij admodum magni fintjita vc aqua circa ripas eorum ftagner. Idem réme- 
dium aduer(us capitis dolorem emydi fiue lymnez;id eftlacuflziteftudini Archigenes attribuit.Itags 
. teftudinum generaquatuor effc apparet,& lutariam abemyde diueríam , quod Gaza & alij quidam 
39 nonanimaduerterunt. Marin etiam teftudines,authore Plinio,circa Phoenicium mare (tato rem- 
poreinamnem Eleutherum fe recipiunt. Teftudines Indiain Gange Huiofert maximas. $4 Teftu- 
dinem fluuialem Lufitani cagado vel gagado vocant,czteri Hifpani ga/apago Icali gatandre deaqua. Sed 
nominateftudinisin genere,füpra nobis enumerata,huic etiam attibui poilunc. 
B. 
. "Teftudines Heluctiaetiam in lacubus quibufdam habet: T'igurinus quidem ager in exizuolacu 77; vUta- 
juxta Andelfingam pagum. In Gangefluuio Indis teftudines nafcuntur , quarum teftanon mi. ,; an Jm 
norimagnitudine fit, quàm dolium capax viginti amphorarum , ZElianus duobusin locis, interpre- tefludines 
teGillio. Etruríus, T eftudinis Indicz & fluuiatilis tefta, non minor eft quàm fcapha iufte ma- ,;,, ,, 2: 
.. gnitudinis. decem enim leguminum modioscapit. Nicolaus Damaícenus prodit, Antiochia ibi rd ji 
49 vifosIndorumlegatos, qui Czfari Augufto inter cetera munera teftudinem fluuiatilem trium cu- "2 
— bitorum attulerint, Gillius. Sunt & in INiloteftudines, Zliano tefte. € Aquatilium tegumenta ,, GÁ 5 
plura (unt: aliacorio & pilis teguntur, vt vituli: alia cortice, vtteftudines, Plinius. 'I'eftudini qUZ r, wj]; ] 
in caeno & paludibus viuit ,latitudoin dorfo eft pe&ori fimilis, nec conuexo incurua calice, ingra- Défri- 
taviía, Idem. Mus aquatilis ( Ezys ) tegmen habet teftaceum, & inter operta cortice recenfetur, 
ficut &teftudo, Arifto. Lienem perexiguum habet, Idem. W'eftudo fola ex cotticatis renes habet. 
genustamen teftudinis.quam vocantlutariam (emyda, id eft in dulci aqua degentem ) & vefica à 
renibus caret.negat hoc Rondeletius. fit enim propter ciusm ollitudinem tegminis, vt humor facile 
diffletur, Ariftot. 


*s 


pti». 


. C. 
$9  Muresaquatilesdi&i parereeducared; folentin ficco, prorfustamen ab aqua natura difclu(z vi- Partus. 

uerenequeunt.In humoreetiam intereunt, nifiinterdum refpirent. non fecus & marina reftudines, Oir 
Axiftot. In terrafcrobeeffoffa dolij amplitudine pariunt oua;qua deferunt terra obruta, dicá; tricefi- exclzfiz. 
mo repetuntrefoffad; aperiunt;faerumq; continuó ducunt in aquam,Idem.O ua teftudipnum infic- Corus 
comaturátur,Plinius. Teftudo masin coitu füperuenit: Videin T erreftri C. Aquatiles teftudines or- rae. 
tz: extraaquam, fimulac primum niti poflunt,aquam perfequuntur, Gillius. 

"Teftudines,cancti & crocodilifuturam Niliinundationem przfenuentes,in loca Nilo inacceffa 
ouatransferunt, ZElianus. T 

^n : | F. ' 

^ Adcibum praferenda videnturamnicz aut lacuftres iis quzin coeno & paludibus diuerfantur. 


TO De Quadrup. Ouiparis 
. Videfüprain Terreftri. * | » s 


Remedia — Accipiternimium carnofus & obefus ,attenuabitur cibo teftudinis aquaticaz, Demetrius Cori: 
ex Teflu- tantinop. T eftudinesaquaticacadtuffim ficcam equorum cornmodani, Vide füpra in T'erreftri G. 
dine qua €x Rufio. € Cinis huiusteftudinis cum ceroto rofaccoillitusigne combufta , ery(ipelata, calidasá; 
Lic. podagras(ummé[anat. Idem cinisinfperíus omnem fanguinis eruptionem fiftit, & narium & pla- 
Ex cine- garum , Author Koeranidum. 4 Adcapitis dolorem , Teftudinis lacuftris, quam quidam amyda 
re. vocant, fanguis fincipiti inftilletur , Archigenes apud Galenum fecund. locos, z. 2. interamulera. 
Exfan- vbi Galenus, Hoc(inquit)fi verum eflinter pharmaca & cum difcrimine referri conueniebat: nifi to 
fané hoc vult quód omnem capitis dolorem iuuet ,idá; omni tempotis occafione. Idem remedium 
inuenio in Euporiftis Galeni 1 .9.non ad quemuis capitis dolorem , fed ex ebrietate tantum ac Solis 
zítu obortum. T'eítud. paluftris, quz dicituremys, fanguis hemicraneam & omnetn capitis do- 

* orem fanat,illitus fronti, Author Koeranidum. — Et rutfus , Capiti illicus veteres cephalalpias fa- 
nat,& eos quinocnum quid fumpferunt, (potus nimirum , vtterreftrisetiam & marina.) Teftudi- 
numquxz funtin amnibus fanguis inftillatus crebro, capitisdoloresfedat: item ftrumas.. Sunt qui 
teftudinum fanguinem cultro xreo füpinarum capitibus przcifis,excipi nouo fictili iubeant,Plinius. 
Suffufiones oculorum emendat reftudinis marinz fel cum fluuiarilis fanguine, & la&e mulierum, 

Expiz- Vlinius. $ Excodemgenere teftudinum quz funt in amnibus diuulfarum pingui cum aizoo her- 
guedizt. batuío, dpi vnguento & fcmincelilij, ante acceffionesfi perangantur xgri,prater caput, mox 20 
conuoluti calidam aquam bibant quartanis liberari dicütur. Hancteftudinem quintadecima Luna 
capi oportere, vr plus pinguium reperiatur: verum zgrum Íextadecima Luna perungi tradunt, Plin. 
Ex Hepa- q Fel emydosillitum,omnem caliginem abolet. Hepar porum phthificos fanat, Author Kacranid. 
te ch felle, S Adifchiadem phylicum remedium: T'eftudinis aquaticz crus precide,& pheenicio inuolutum ex 
ea patte quaquisifchiadem patituradpone,porenter remediabitur, Marcellus Empiricus.Vide fupra 
in T'eftudineterreftri fimpliciter. "3 
Ex teffu- Ex hacquogq; teftudinequz in paludibus viuit,aliqua contingunt auxilia. T res nang; in füccen- 
diaepalu- (a armenta deiecta, diuidentibusfe tegumentis rapiuntur. Tum euulf carnes earum coquuntur in 
ftri. aquz congio, falemodicéaddito. Iradecoctarum ad tertias partes füccus paraly(in & articularios 
morbos fentientibus bibitur. Detrahit item fe] pituitas, fanguinem; vitiatum. Siftitur abco remedio 3o 


aluusaquz frigide poru,Plipius.- 


guine. 


H. 
4. Mydia infula,quz etiam Delos dicitur, Stephanus. Sed forté hzc nihilad mydes fiue emydas 
tcítudines. . 

Superfi- ^ e. Grandinicrediturobuiare, fi paluftremte(tudinem dextra manu füpinam ferens vineasper- 
Hofaque- ambulet, & reucrfus codem modo ficiliam ponat in terra;& glebas dorfi eius obiiciat curuaturz, ne 
dam dete poffit inuerti,(ed (upina permaneat. Hoc fadto fertur fpatium fic defen(um nubes inimicatranfcur- 
ff'udine pa vexe; Palladius. Teftudinem muficum inftrumentum Mercurius primum fabricaffe dicitur inuenta 

litri, — xe[tudinein littore decrefcente Nilo:Vide fupra in Teftudinein genere Z.a. 


DE TESTVDINE MARIN A. 
im : 


Nomi -Ésm vb o marina;à Plinio etiam mus marinus appellatur: & Albertus quoq; murem marinum 
diuerfa. re&té teftudinem interpretatur. Yide fuprain Teftud.aqua dulcis 4. 4sfolbafch ideftteftudo 
Mus gi4. narina,Syluaticus. Lufitani Zavtarugazz vocant. Catterz gentes nuncupare poflunt generaliteftudi- 
rimus,  hisnomine,adiectatantum differentia marina, vt Germani ein ieerfchiltfrott. 'Tortuca mariseft 
cMile, idquod vulgusmilitem vocatnigerrima, Albertus. Barcbora(videne corruptum fit nomen ab oftra- 
codermo)animal eft durz teftz , (üb quo tortuca maris, cum aliis quibufdam fpeciebus continetur, 
* ]dem.Etmox,Hocanimalpifcatores Germaniz & Flandriz militem vocant, có quód gerit fcutum 
& galeam. Zytyroz anim al maris effe dicunt,quod antiqui(forte aliqui) milité vocauerunt. magnum jo 
etacfortiffimum. Anrerius quafi armari militis figuram przfert. Capurenim ceucaffide galeatum 
eftexcuterugofa & dura. & à collo eius veluti ícutum dependet, longum , durum & firmum , valde 
cauum inferius, Venz enini & nerui quafi de collo eius & de fpondylis procedunt , quibus hoc fcu- 
tum alligatur,formatriangulum.Antetiora cruraei quafi brachia longa funt, perquam valida & bi- 
furcataquibus validiffimé pugnat.Captum vix nifi malleis opprimitur. Apparuit hoc animal in mari 
Tefiudi- Brirannico,& eft de genere tortucarum, Albertus. : 
"es corni- B. 
gereapud Troglodytz teltudines cornigeras habent, vt inlyra, annexiscornibus latis,fed mobilibus , quo- 
Troslo- ruminnatandoremigio feadiuuant: Celtium genusid vocatur,eximiz teftudinis, fed rarz.. Nanq; 
dytas. — fcopulipraacuti Chelonophagosterrent. Troglodyta autem ad quos adnatant, vt facras adorant, 
Plinius. 


4o 


Zytyron. 


ro 


28 


FI 


49 


HE 


De Teft.mar. AB. Lib.Il. 


Hu ) 
DE TESTVDINE MARINA. | 
ecc m 
MU 
A yr ee e 
QUU TUE ESAE EORR SA P 
MP 
SENSN 
É Mies "fe. e 
SERE SUR o 
PLE (SN 1^, e 
NCC SU 
219209) 
i 
na 


2 


r EXC c1 l 
^ 2 eer 


od 
Plinius. Codices quidam Plinij Celrizum habent. Hermolaus clerum on celtium fcribi po ff 
iudicat. Frrurfus in caftigationibus capitis decimi lib.9. Fuit (inquit) quando chelytiur g2- 
inuspuranerim fcribédum, za» iie 34vvos, que vox & teftudinem fignificat & pe&ora;quaG ma 
£nas & pectorofas intelligivoluiffent. Vtcuq; celetas credo teftudines dicédas,hoceft «vius, 
quz vox equitii genus fignificat apud Grecos. nam & cancrorum eftgenus quoddam izezas 
Ariítoteli.itemd; formicarum alterum, quas-Plinius pennatas vocat, à vclocitateomnia, quo- 
niam remigio, inquit, cornuum adiuuantfenatando, ceu equites videri poffint, non pedcitres 
vtchernz atetra nominatz, Hcille.Etrurfusin Gloffematis,Et nauigia quz dam,inquirce- 
letesappellantur;authore Polluce: vui mirüne fitteftudinum quoque id genus celetes vocatü 
fuiffe, $Dealijs quibufdam generibus, Parchora,Sc Aytyren,videin A. € T'ortucamaris fimilis 
eft terreltri;nifi quod in magnitudiné excrefcitjita vc aliquando o&tc cubitorum inuenitur, S 
& fcutum dorfi eiusquinque cubitorum , Albertus. | Scutum eius o&o vcl nouem pedum in- 
venitur, Idem. "Te(tudinestantz magnitudinis Indicum mare emittit , vt fingularum fuper- De ma- 
ficics habitabiles cafas integant:atq; inter infulas rubri prcipue maris nauigent his cymbis, 2/^^ - 
Plinius. Nymphes authoreft,apud Troglodytas teftudinum tegméta ca efle magnitudine , vt e /2/' 
fex modios Atticosfingulacapiant,ZElianus. Quiincolunt Taprobanam infulam, ( Thracia 2t" 7 
populi,obícuri quida hiclegunt) marinas teftudines capere gaudét;quarü tanta cft magnitudo, r/zare;:. 
vtfüperficies earum domum faciat, & numero(am familia non ar&e receptet, Solinus. La- 
probang infüle te&aaiunt non ex ligno fa&ta,(ed ex integumentis maximarü teftudinü, que in. 
comari procreantur, V niufcuiufgfuperficies integrü te&um preftare poteft. Nam fingule te- 
ftz ad quindecim cubitorum magnitudinem procedüt,vt fub cis nó pauci habitare queant;ac 
nimirum vehemenriffimos folis ardores defendant, & prolixà vmbram efficiat; fcq; ad perfe- 
rendos imbres refiftüt, vt melius quam omnes regule pluuiarü vim repellát. Neq; enim fic eas 
habitatores, quemadmodü tegulas fractas farcire habentneceffe, nam totum tectum ex folida 
tefta conftat, vt fuffoffo faxo & cauernofo & natiuü rect efficienti fimilis effe videatur, ZElian. 
lncoleSumatre (id eft T'aprobang ) edes humiles ex lapidib. conftruüt, loco imbricum pifcis 


" tartarucz pelles füccedüc.mitric.n. eum pifcem(inepte & improprie piíce vocat) pelagus Indi- 


cá. Namillicagés vidiadeo vaftum bellua corium, vt pondo librarum centütriumq; effet; Lu 
douicus Roma. Ad Taprobaná Teftudines marinz tam funt grandes vt vna centum tria pon- 
do pependerit, lul. Scaliger. De Chelonophagis & carum teftudinibus videin F. 

K ij 


I14. 


Defcri- 


De Cuuadrup. Ouiparis 
ALTERA FIGVRA TESTVDINIS MARI. 
nza Valerio Cordo miffa, 


(LU p 
EEUU Ed - ( 
j| " (] 


TITIT U X3 


//, II; 
"i full 


«€ Marinzteftudines przter magnitudinem & pedes terreftribus fimiles funt;Paufanias. Ni- 


pito teffa-cetrimx, Albertus. Cornu(corium)habentincapiteficuttortuca agreftis:& hoc circundat caput 
p» W RET à - ; cha M P 
!15 ?54- 3d modü galez, Idem. Scutum eius quodámodo de quinq; afferib. cópofiti videtur, Idem. 'T'e- 
q P 


Ying, 


Teofudi- 


ftudinimarinz lingua nulla, nec détes,fed rofttiacie cominuit omnia. Poftea arteria & ftomachus 
deniticulatus callojin modü rubi ad conficiendos cibos ; decrefcetibus crenisquicquid appropin- 
quat ventri. Nouiffima afperitas vt fcobina fabri; (tá modicis fcilicereminérijs)Plinius. Et rurfus, 
Denteseinon (unt, fedroftri marginesacuti (perna parte inferioré claudente pyxidü modo. oris 
duritia tanta vt lapidescoóminuant. Oppianus ramé libro primo De piícatione mures marinos con- 
tra homines ctiá certare fcribit, duritia tergoris & crebris détibus fretos, forteipíos roftri margines 
dentium nominc appellans. Oculi teftudinis marinzlongé lated; fulgorem iaculantursquorum 
pupilla candidiffimz acfplendidiffimz cü exiftant;eruuntur, vt vel auto includátur vel monilibus 
imponantur, lianus.an lapides Chelonite potius? fed ij non funt albi. € Teftudo marina, Ron- 
deletius,omnisteftudo.fola ex quadtupedibus ouiparis renes & veficá habet, magnitudine ad ce- 
terarum partiü rationem Similes bubulis renes ei omnino adhzrent, quafi ex multis exiguiscon- 
ftiratiyAriftot. €Pedesvrphocz habent, Paufanias. ad ambulandü ineptos, quippeala videntur 
quibus pro remis vtütur, Braffauolus. € Cruralonga;& digitos & vnguesfortiores habérquáleo, 
Albert. Pedes quatuor multorum digitorum,caudam inftar (erpentis,Idem. 


Mares marini in petris & arenis degunt, Oppianus. Teftudines marinz ne viuere quidem 


nes rari- poffantdifclufze abaque natura.intereunt auté in humore;nifi aliquádiu(per interualla) (pirent: pa- 


bie, 


»2 amphi rere tamen educareá folent in ficco.fic & lutariz teftudines, Ariítot. Viculi marini fpirant ac dor- 


miuntinterra: ité teftudines, Plinius. Paítüegrediüturno&u,ldem. Et 9.19.Exeunt interram 
& qui marini mures vocantur. 4 Summainaqua nonnunquam obdormifcunt,& fonum fterten- 
teszedunt, Plinius. Conchulaspetunt. habentenim os omniü robuftiffimü. quicquid nang; in os 


ccperint,fiue lapidem, fiue quoduis aliud, perfringuntac deuerant.excuntetiam in terrá,& paícunt 
herbam, 


46 


jo 


Delefbmar.C.D.ELib.IL — i5 


herbam, Ariftot. In mari viuunt conchylijs, táta oris duritia, vclapides cóminuanr, Plinius.Pi(ci- 
culosparuos venátur,& his aliquádo ligatis filo decepte capiuntur, Albertus. In Attica rupes funt 
maritima quas Sceleftas vocant. Accola enim ipfarü Scironjquofcunque cóptehendit, peregrinos 
in mareibi praecipites dedit. T'eftudoautem ex fcopulis vt pronatauit ,abie&os eo dicitur rapuiffe, 
Paufanias in Atticis. € Faeminam aiunt coitum fugere, donec mas feftucam aliquam imponatad- Cora, 
uerfe,Plinius. Teftudo marina diu interra viuit, & illiccoit, Oppianus. Interrá egreflie in herbis Zzcubitus 
paricit ouajauium(anferum, Albertus.auium cortaliu,Solinusni fallor)ouis fimilia.caá; defoffa ex- oworum. 
traaquas,& coopetta terra,ac pauita corpore(aliàs pe&ore,vt Albertus quoq; legit)& cóplanata;in 

- eubátno&ib.Plinius & Ariftoteles. Teftudo oua dutioristeftz & bicolora zdit,quale ouü auium 

1e eft:ead; defoffa & coopertaterra ac pauíta & complanata(epicroto) incubat,crebrius repetens:foe- 
tum; fequenteanno excludit, Ariftot. Calius Rhodiginus epicroton terrà interpretatur pauitam 
& coplanatà vbi incubettceftudo.fed quauis plana & pauita terra inftar arez, recte epicrotos dice- Partus, 
tur, qualis etia apra eftequorü curüibus. Mus marinus in terra fcrobe effoffa parit ouaj& rurfus ob- 
ruit terra. tricefimo die refoffa aperit, faetumq; in aqua ducit,Plinius. Idem ZElianus fcribit , & ità z,,,7;. 
per fenaíci ac educari. Alibi tamen, T'eftudinü(inquit)jamorcirca curam fcetuü fuorü ex eo perf pl- us cura, 
citur,cü parturiunt,ex aqua egrediuntur,atqy in arido ex fefe fecundà mareoua pariunt, qux cum 
velad incubanda infirmz fint,vel diu in terra ver(ari nó poffint , ea primü leui & molli arenarü cu- 
mulo obruunt,deinde notá pedibus imprimunt,qua pott reuerfioné locü recognofcunr.. Alij vero 
dicunt foeminam triginta dies oua perfeuetare cuftodire,eandemá; intereaà mare nuiriri:pofteaq; 

20 libenter & prompte fic fuos faetus, tanquam aurü defoffum homines,refodere, Hzc illeit; hiftoria 
anim.In Varijs,vero lib.r.cap.é- T'antü(inquit)habentrationis, vrquadraginta dies numerare pot- 
fintintraquas fcetus compadtisouisin animalia ia euadit. Tunc redeuntes ad eundem locü,terram 
fobolirepofita inie&tam effodiunt , & illam iam (equi valenté (ecü abducunt. T'eftudo marina(in- 
quit Plutarchus ) mari egreffa haud procul,fabulo primum deponit oua, mox harena renuiffima 
molliffimad; obruit, ac vbi iá contumulauit probé,pedibus,vtalij putant,infculpittignstque 1ocü 
cognobilé fibi reddens:vtalij;ab ipfo refupinata marito foemina, tefta proprie charactere tphragi--- 
demá in(cribit.iam quod longe mirabilius eft;przítituto die quadrage(imo(nà hoc interuallü ad 
maturitarem oua perducendiiuftum e(t)reditac fuum quzque thefaurü agnitum 167e quàm illos 
auri argentive loculos homines  alactius lztiusq; recludit. Ouori numerus maximus eft. ná ad 

390 centena pariunt oua, Ariftor. & Plinius.centü vel amplius, Albertus. ad ducenta numero,Cicero 
2.deNat. Educantfcetusannuo fpacio.Quidam oculis (pe&ando quoq; oua foueriab ijs putant, 

(quod falfum eft, Albertus, )Plinius. Laruo Hifpaniole latetiad meridiem portui Beatz proxiina 2e7e/fz- 
inhzret infula, Altus bellus appellata. Mira ferunt de huius infula: belluis marinis, ted de cettudini- 4/5 £s 
buspracfertim.Magno ancili fcuto inquiüt effe grádiores. Quo tépore genitalis & improbus easfu- fle Hrfpa 
rzorexagitat,é mari prodeunt.Egefta in profundam (crobé arena, ter & quatercentü oua dicitur in 7o/. 
Íícrobem demittere.Genitali vulua id exhaufta , remittit arenz tantüi;quantum ad oua cooperien- 

da (ufficiatreditá; ad marina paícua,de fobolenilfolicita. Ad ftatutos illi belluzprocre& 1x ana- 

tura dies,pullulat,vti € formicario;teftudinü multitudo, folo calore Solis (ine paréum adminiculo 
generata. An(erina fer oua inquiunt quare magnitudinem, Petros Martyrlib. 9. Oceanex De- 

49 cadiss. S T'eftudo marinatreshominesinuaderenon dubitat. re(ipinata veró inualida reddi- 55s 5a. 
tur,quod urgere nequeat, Albert. Mus marinus etfi noita magnus,przcipue ramé animofüs eft, vt; 72/1 
aufitetiá contra homines pugnarc,& contraalios pifces, duritia tergoris & crebris dentibus fretus 477557, - 
Oppianus. Etalibi, T'eftudini marine nonaufit aliquis vemer&obuiare in vndis. $ Caput marinz 7 vj;,. 
teftudini abfciffüm non continuó moritur, fed & videt , & fiante oculos ci manus obuetfetur,illos 77. 
claudit: & pauló etiá propius fi manit admoueas,morder, ZElianus. € Laborantplerung; & inter- 5727/75, 
eunt quoties innatantes ficcantur Sole. deferri enim in gurgité facilé nequeunt, Ariftot. Vide mox 
inz.Siquandoq; egrediunturad Solem,fcutü dorfi exiccaturquod poftea nifi diuremolliatur, pro 
arbitrio fle&ere non poflunt, Albertus. 


Cibus e4- 
VHm., 


D. 
je Mures marini adeo animofi (unt vcaufint etia contra hominescertare & alios pifces, Oppia- 
nus,vt in C.retuli. Verum hocforté non ad animum eorü referri debet fed potíus ad naturá virium 
fuarum robur fentientem,qua quantumcunque potelt ad corporisfui conferuationem experitur. 
Capiuntur multis quidé modis, fed maxime eue&z in amma pelagi ante metidianot&pore Dz7754» 
blandito eminétetoto dorfo pertráquilla fluirátes:quevoluptas libere fpirandijin cantà fallit oblita ze/Z;4ier 
fui, vtfolis vapore ficcato cortice,nó queat mergi, inuiteq;fluitétopporrunz venantiü przdz. Fe- 77:745 
runt & paftü egreflas noCtu;auideque (aturatas laffarizatq; vc remearint matutino, fümma in aqua capiezat. 
obdormifcere:id prodi ftertentiü fonitu,ri4; leuiter capi. Adnatare enim fingulis ternos, a duobus 
| K iij 


u6 ^ — DeQuadrup. Ouiparis 


in dox(ü verti, a tertio laqueü inijci (apinz,atqsita ad terrà pluribus trahi.In Phoenicio mari haud 
vlla difficultate capiuntur, vltroque veniunt (tato temporc anni inamné Eleutherü effu(a inultitu- 
dine,Plinius. Teftudines marine fpe nocétpifcatorib.laniatis retibus,vnde & ipfa & pifces alij e- 
uadunt. Capiuntur autéfaciló,fi quis natandoaliquá fubiens inuertat, vt fupina fit & pedibus ere- 
&is:neq; enim ad fuü ftatum redire poteft. itaq; à picatoribus aut percutitur ferreistelisautalliga- 
tafuneattrahitur quó voluerint. Sepe etia radijs Solisexiccata eius tefta, cü mergere fe amplius ne- 
queat,faciléà pifcatoribuscapitur,Oppianus. lninfulaquadá maris rubri nauicule paruc mono- 
xylz fant,quibus vtuntur «95s &A ar xo]. d*ypow SeNóvns. Ey TaUTI rhe xes yapyelloig artis das 
Pureus a, aur Oyerdoy x aires curs «aA "roo queues T. axespáav, trianusin Periplo. €Dc ma- 
De «fa ex tinisteftudinibus quod ad ornacü &ca(as tegédas, vide fuprain T'eftudinefimpliciterE. Teftudi- 
bis teftu4j nes tantae magnitudinis Indic mareemittit,vt fingularü fu perficies habitabiles c aías integat, atqj * 
ibis per- inter infulas rubri precipue maris nauigethis cymbis, Plinius: Vidcetiá (upra in Z.ex Solino & ZElia- 
cipieudo. PO. & moxinZ.in mentione Chelonophagorü.Cü exirem à Damiara(id eft Pelufio)vt vider m- 
re (inquitauthor innominatus;qui iter Hierofolymiranü Italice perícripfit)inueni mercatore qu- e 
dá cü plurimis teftudinibus;inter quaserat tefta (ebera Italicéfcribicur)vna tres vInaslonga. Teft 
fupetiores perquam valide funt, quamobrem emuntur a Sarracenis in vfíumfcutorum:nullo enim 
ferro cócedüt.ná cü ex eis vni altus fecuris ictus inflidtuseffet, (vt vidi,) nihil tamé refoluebatur,fed 
1üpebaturfecuris,Hazc ille.Hiftoria prodit;id in Czfarü familiapeculiarius feruatü,vti domus par- 
uuli eftudineis abluerétur alucis:& inde Clodio Albino fa&ü imperij pra:fagit. nà eo recens nato; 
teftudo magnitudinis vifendz ab pifcatore patri eft allata:quá is homo impenfe litteratus, ad puc- 5 
riles deftinauit excaldationes, Caelius. 'T'eftudinis marinz oculilonge lateá; fulgorem iaculantur: 
uorü pupilla candidiffima ac fplendidiffimz cü exiftanr , eruuntur,vt velauro includantur , vel 
monilibus imponautur: quamobrem mulierum admiratione plurimizftimantur, £lianus. 
| 3h] Mx ye PL T-Adpe 
De4li- "Dealimento ex téftudine marina videnonnihilfüprain Teftudine fimpliciter. T'eftudinis 
smento ex matinz carnem virulinz comparant fapore, Petrus Martyr.lndia habet genus hominum;qui non 
zefludine alia qua teftudinis carne viuüthirfuti omnia facietenus,qua fola leuis eft. lidé corijs piíciü veftiu- 
riga, tur, Chelonophagi cognominati,Soli nus.Chelonophagi teftudinü tefliscontegütur, que adeóma- 
gna funt vcvelin eisnauigent,Straboe. In Oceano infula funt iuxta continente numcro.p! ures,fed 
parazhumilefá; Inter has magnus habetur teftudinum numerus;que eo confug ürobmaristran- ; e 
uillitaté. No&tu in profundo cómoranturintenue cibo. Die inter infulas diucrtétes iacet, refpici- 
entes ad Soléjinuerfifá; nauiculis pifcatoriis afpe&tu fimiles:excelluntan, magnitudine precipua in- 
ter marinascóchas. Barbari infulas incolétes, interdiu paulatim ne fenti&tur,verfusteftudincsna- 
tát. Easadorti,quidamab vno latere ad terrà premüt, quidá ab altero farfüm leuát;quo reddàt re- 
fupinas,ne vertere fe;neve effugere queant. T ülóga refte per caudá ligatas, nadoadterrá deducüt. 
in infula expofitis,omnia interiora;paruo tépore ad Scléadufta comedunt. T'efta,qua cócaua eft, 
tü veluticymba ad continenténauigant;tü proaqua receptaculo;tü pro tétoriis vtütur,quib.natu- 
-raadmodü opitulata eft, vt vna res vario víui accemodarcetur. Ciboenim,vafe,domoy;naui , vitail- 
lorüadiuuát; Diodorus Siculus lib.4.de fabulofis antiquorü geftis. TeftudinesterreneinIndianó 
-amarz vt marinz fuat, fed& fnaues & pingues habétur earü catnes; Elianus. Prouerbium, ipfi te- 4o 
'ftudincsedite qui cepiftis, (upra inter prouerbia exteftudine in genereexplicatum eft. 
Remedia Ur» "P EM uw - 
ex Teflu- T'eftudinti marinarü carnes ámmixtarratiaruim cárnibus contra falamandras przclaré auxi- 
we zai. listur.neq; eftteftudinealiud falamádre aduerfius, Plinius. Nicander adidéremediü laudat fuillà 
ps; co&á cü carne teftudinis marinze. Et rurfus, Contra falamandtas vel fucci decoctzbibiffe fatis eft. 
Excdge. Slnalopeciiscutérepletmuris matiniciniscü oleo,Plin. ^ Teftudinismarinz fanguine antidoris 
m quibuídá cotra morfus venenatosadiici obferuaui, vtapud Scriboniü Largü cap. 177 .inantidorü 
Ex fan- Marciani. Preparaturauté,vt docet Aetius lib. 15.cap.2 4.hüc in modü:Teftudine faper ligneü auc 
fictile vas (üpiná reclinato;eiusq; caput ftatim áputato,& leuata ipfa fanguiné füppofiro vafe excipi- 
to;& cógelatü deinde per harüdiné in multas partes fecato, atqj operculi vicecribrü vafi fuperpo- 5o 
nito, & ad Sol£locato:(Videfüpra in Teftudine fimpliciter G.)ficcatü vero reponito;ac vtitorad vi 
perg mor(üm drachmis duab.exhibitis,ex poíce cyatho vno:fequeti deinde die ficci fanguinis dra- 
chmas quatuor cü aceti cyathis duob.dato:& 5 deinceps,fanguinis drachmas octo,ex ceti cyathis 
«tib. Eadé habet ZEginetalib. j.cap.24. fed quedá pauló aliter:Ságuine (inquit) arido vcere ad mor- 
fosavipera vt dictum eft(nihilautéin mentione morforita vipera dixerat, quá dandü eis hunc (an- 
guinem cü cymino fylueftri) drachmas duas jppinádo cum aceti duobus cyathis: tertio vero die 
drachmas duas cum accti cyathis tribus vtcodex nofter impreflus haber, fed mutilus (vt apparet) 
& ex Actio reftiruendus. T'eftudinis marine fanguis omnibusferis eft remedium, & omnis ferax 
morfíus & afpidis magnifice fanat, author Koeranidüm. Etruríus , Inuat percuffos ab echidna 
& potus & illius vlceri. cum pultibus conditus & potus , fanat eos qui nocuum aliquid fum- 
fperüt. — Sanguisteftudinis marinz cum vino & leporis coagulo cuminoque contra íerpentium 


16 


guine. 


DeTefbmarG.H.a [ ib.II. I7 


morfus & hauftarubetx venena conuenienter bibitur,Diofcorides. Apud Aetium idem remedium 
contraranam rüberam inuenio. Zginera teftudinis marinz languinem aridum cum cymino fyl- 
ueftri moríisà vipera dari iubet: aut coaguli leporis hinnulive tres obolos perfe. Auicenna hunc 
fanguinem cum coagulo, nulla cumini mentionefacta, contra moríus venenofos, & contta vene- 
num cx hetbis quibufdam la&ariis; celebrar. Nicanderin Theriacisad quouis ferpentium morfus 
fanguinis huius amputato capite excepti , defzcati & arefa&ti drachmas quatuor , cumini Íylueftris 
- drachmis duabus admifcet,& coagulileporis drachma dimidia. Indedrachmam ex vino propinac. 
Ad viperarum morfus Dorothei Helia remedia, deícriptaà Galenolib. 2. de antidotis: Teftudinis 
inarinz exiccati fanguinis drachma (dux) exaceto pot» commendantur: Inter com pofita veró id 
16 quadab Apollodoro compofitum eft, &zà Softrato laudatum , ac omnibus qui ab co acceperunt, 
quod ex fanguine teftudinis conítat,ita habet: Cumini (ylueftris feminis acetabulum , teftud.mari- 
nz fanguinis aridi drachmas quatuor , ftatéres duos coaguli hinnuli,(in minus, leporini , tres:hocdi- 
nifanguinis drachmas quatuor : omnia mixta vino; optimo excepta, reponito : in vfu magnitudi- 
nemoliuz fümens, conterito: ex vino quàm przftantiffimo cyathi dimidium potui dato: 6i medi- 
.camentum reuomatrurfus oliuz dimidium,ficuti przdictum eft , exhibeto: ac rurfus fi eiicit,tertio 
faba ZEgyptiz inftar porrigito, quemadmodum dictum cft prius. Sed deremedio teftudinis mari- 
nz contra peftilentem morbum in bobus, videfupra in T'eftudine fi mplicitcr. Sanguine teftud. 
marinzalopeciarum inanitas & porrigo , omniad; capitis vleeracurantur. Inarefcereautem eum 
oportet, lenred; ablui, Plinius : & Serenus qui hanc vim teftudini fimpliciter adícribit : alij erreftri, 
20 Alopeciis teftud. marinz fanguinem illine. exlaudatiffimisenim hiceft , Archigenes apud Gale- 
num fec.locos & Galenus Euporifton 2.86. Atqui Critoapud eundemlib. 1. de compof fec. locos, 
matina:teftud. (anguinem pharmacis pilos difperdentibus addi (cribit. Inftillatur & dolori aurium 
cum lacte mulierum.Quód fi dentes perannum colluanrur teftudinum fanguine;immunes à dolo- 
re fiunt, Plinius. Anhelitus difcutit,qua(á; orthopnaeas vocant:ad has in polenta datur , Idem & au- 
thor Keeranidum: -Aduer(us comitiales morbos manditur cum polline frumenti. Mifceturautem 
fanguis heministribus aceti hemina viniaddita his,& cum hordeacea farina , aceto quoq; admixto, 
vtfit quod deuoretur faba? magnitudine, Hac fingula & matutina & vefpertina dantur , dein poft 
alquoc dies vefpera. Comitialibusin(tillatür ore didu&to, his qui modice corri piantur. Spaímo cum 
caítorco clyftere infunditur, Plinius: Serapion pro epilepticis ordinat quz fpecialiterpaflioni con- 
3o gruamedicamina nuncupauit , & inter cztera medicamento cuidam teftudinis marinz fanguinem 
admifcet, Cxlius Aurelianus;non probans hocSerapionisremedium. E:rurfas,In Epilepfia biben- 
dum dantaliquilacafininum cum fale,vel fanguineteftudinis marinz authumano, Idem,hoc quo- 
queimprobans. Ad comitialem iumentorum confülunt aliqui in nares infundi teftudinis marinz 
fanguinisdimidiam cotylam cum pati aceto,& vino pari,admixta liquoris Cyrenaici drachma, Ab- 
fyrtus in Hippiatricis Grecis 109. Videfuprain Teftadine fimpliciter, & in Terrcftri quoq; Hip- 
octatcs lib.r. demorbis muliebribusglandem feu medicamentum fübdititium defcribit, quod re- 
cipit Teftudinis marinz: cerebrum & crocum ZEgyptium : & falem ZEgyptium:nec exprimit eius .— ^ 
vim. videturtamen factum vtaperiat vterum, forraíTis & foetum immortuum extrahat. q Feleffi- Ex fele. 
.. caciffimum effecrediturfcoggionis marini;& callionymi pifcisymarinzd; teftudinis,& hyznz , &c. 
4o Diofcorid. Etpauló poft, Téftudinisfelanginis,& puerorum vlceribus quz pafcendo ferpunt,me- 
detur. Comitialibusin nares vtiliterinditur. Caprinofelli(inquit Galenus zo. 13. de medic.fim pli- 
cib.) fimilefermé eft vinum & bubulum. taurínum veró validius cft iftis , (ed inferius felle hyzna- 
rum,vthocturfus imbecillius eft quàm felcallionymi , & fcorpij mar. & teftudinis marin. Fel'te- 
ftudinum (inquit Pliniu*)claritatem oculorum facit: cicatrices extenuat , ronfillas fedat, & anginas, 
& omniaoris vitia:priv «tim nomas ibi : item ardentium teftium. Naribusillitum comitiales erigit, 
. attollitjs. Idem cum vernatione anguium aceto ammixto, vnicé purulentis auribus prodeft : Qui- 
dam bubulum fel admifcét, decoctarumq; carnium teftudinis fiiccum, addita zqué vernatione an- 
guium: Sed diuin vino teftudinem excoquunt.. Oculorim quoque vitiaomniafelinun&tum cum 
melleemendar. fuffufiones etiam matinz fel cum fluuiatilis fanguine & lacte mnlierum. Capillus 
so inficicurfelle, Hzec Plinius. Ad fuffufos primafere omnium compofitionum eft , qux ex foeniculi 
fücco,& hyznz felleac melle Attico conftat.quidam vero etiam caprinum feladdiderunt. Verum 
pofteaaliusaliud fclammifcuit, alius galli , alius vipera , alius teftudinis marinz, Galenus libr. 4. de 
compof. ec locos. ZElij Galliremedium ad fuffufiones: Fellisteftudinis marina: drachmas odo, 
mellis Atticitantundem ,fellistaurini drachma duz,&c.apud Galenum de compof. fec. locos 4. 7. 
 interliquidasoculares compofitiones Afclepiadis. Et mox 4.8.ex Archigene aliudad (uffufiones 
przícribit huiufmodi , Fellis teftud. marin partem vnam cum Attico melle quadruplo illine. 
Felipfum etiam perfe fufficit cumaquaillitum." Adauditus grauitatem ex Apollonio apud Gale- 
num decompof. fec. locos: Senecta anguium cum felle bubulo, aut caprino , aut teftudinis mari- 
nz ,autcallionymidiluta vtitor. Idemferélocusà Plinio expreffus cft,his verbis : Sene&tus ferpen- 
tium feruentetefta vftainflillatur atiribusrofaceo admixto,contra omnia quidem vitia efficax, fed 


i8 De Quadrup. | Ouuiparis | 
Contragraueolentiam pracipué:autfi purulentz funt exaceto;melfus cum felle caprino, vel bubulo; 
Ex bepa- autteftud. marine. 4 Medicamentum quod puerperij purgamentaexpurgat: T eftudinis marinae 


£e. hepar viride adhuc viuentis, inla&e muliebri terito, & cum vnguento irino ac vino fubigito && 
Ex tefli- apponito , Hippocrates libr. 1. de morbis mulieb. 4 Teftes matinz teftud. (umpti multum prodef- 
bus. fetraduntur morfis à Serpentibus, Diofcorides 6. 59. Irem oua teftudinisaliqui ad eundem víum 


commendanrlbidem. Etinter remedia aduerfus falamandram , Profunt etiam ( inquit) ouateftu- 


Exouis. dinismarinz autterreftris, cocta. , Videin Terreftrifüpra. Ouaeiusaffa (aliás c(a)lunaticos fanant. . 


Exvri- AuthorKoranidum. € Vrinaquoq; cius fexus pora;morfos abafpide vel echidna fanat, Idem. Vide 

za. in terreftri, € Medicamefitam quod infunditur vtero fi nonconcipiat mulier: Lac mulieris mafcu- 

lum alentis grana mali punici recentis terito, ac fuccum exprimito : & teftudinís marina: partem in- 

teranum & pudendum comburito ac terito. & hzcin pudendum muliebre infundito , Hippocrates 
demorbis muliebr.lib.1. 

H. 

xEAvudyoc 4. Xiwlyis eftteftudo marina es fa udvpp Odg.9 ylienz , Vatinus. Etfi veró chelydros proprie: 


Ig 


:efludo — colubtum fignificat, vtinter ferpentes dicemus: fortaffis tamen pro teftudine aquatica accipi po- , 


mariza. teft, vtfic dicatur quafi 3s evod pos; fed authorem non habemus. | XeAdya aliqui marinam teftudi- 
qe». nem vocant, Hefychius & Varinus. Omys (242:) marina quz Jybenbras: aliud autem eft Pymbros, 
eus. ^ tenueanimal quodin cibum venit, menida vocant, Kiranideslibr. r.literavltima. Ibidem Gud. 
fcribirà quibufdam fic vocari, quód ín humeris magnam vim habeat. nam 2j; eft humerus. Vi- 
detur autem mznidapifcem , & emyda fiue omyda quadrupedé ouiparam confundere.nam quod 
animal tenueeffe fcribit ac fpinas habere;piíci conuenit:czterateftudini. ' 
€ Epithetà. Xu xpua,de marina, Oppianus: fed cuinisteftudini conuenit vt xpaast;id eftafpe- 
ta dicatur. BooreAorys , Nicanderin T heriacis: forte quód contra homines pugnare audeat. E aa 
j£ Eidem. Ilorzied zem, Crates Comicusapud Athenaeum. " A2uoydtóxos eA dm ya A cosca. Op- 
piants. Muay s2vecro? "ydroc, eL moy Tuy J tpm G1 ve716015),O ppianus.Reliquaepithera communia te- 
ftudinumgenerifupraretulimus. — * 
Apud Chelonophagosinfülz tres funt deinceps,quarum vnateftudinum appellatur,Sirabo. 
c." H Gynrav(aliàs oxpyot) 2] gez "Hebreos, Nicander de marinatettudine, id eft, Qua ce- 
leribus(aliás (mz;s) natat pedibus. ] 
e. Ala Xaosta Aes, Callias Mitylenzus in Oda apud Alczeum. vbi Ariftophanes pro ^eraz le- 
it 54224: & Diczarchum ait nonrecté Aexz2xlegifle. additetiam pueros hisori applicatis (infertis) 
vti pro fiftulis per ludum, vt etiam tellinis alibi, Athenzus.Kiranidts lib. 1.litera vltima,de omyde, id 
eft teftudine marinamulta füperftitiofa adfert,indigna relatu. 
b. Troglodytz teftudinescornigerashabent. Celtium genusid vocatur eximi teftudinis,(ed 
rarz. Nanq; fcopuli prgacuti Chelonophagosterrent: Troglodyte autem ad quosadnatant,vt facras 
adorant, Plinius.Circa I'reezenem olim polypos & teftudinem marinam attingere nefas erat, Athe- 


naus ex Clearcho. 


DE TESTVDINIBVS RVRSVS EM BELLONIO. 4e 


eu IPARORYM amphibiorum quadrupedum naturam baberit omnes feré teftudines. Hae 

| Veró etfi przteraliorum , quos deícripfimus, aquatilium quadrupedum morem,concha longé 
duriffima contegantur,quia tamen lacertofi generis cfle nemo negaucrit; poft crocodilorum fpecies 
Marina- iurede(ctibendaselTe duximus. Marinz teftudines duorü funt difcriminum,longx ac rotunda , am- 


"rà tefludi bzlitorales. Longz tamen magis pelagiz,quz (vc& reliqua omnes)dum paulu min aqua fteterunt, 


ic 


5o 


x 


"wure dus per eius fümmütantifpercaput exerunt, dum externoaére(quod & vitulis marinisaccidir)pulmo- . 


ffecies; — nes, quoscarnofos& fanguineos habent; faturauerint. Teftudinesenim in mari per naresfpiritum 
trahere neceffarium fuit , cum branchiiscareant, veficam quoque vr& reliqua quadrupeda terre- 
ftria babent. Omnibusité teftudinibus hoc eft peculiare,vtmortuz ficut & delphini fupinzz fluctuéc. 


jo 


Tefludi- Maresplanam fübtusteftam, feeminz concauá habent. Oblongastreftudines omnium maximasin * : 


ues rubri portu Torrz rubti marisciuitatisfrequentes vidimus , quarüteftz vanni bene magnilongitudinem 
marié — aclatitudinem exa quant. Caput habebant admodü folid um;atq; os ita durum, vt vel craffiffimosaf- 
fereseroderét. Proinde omnes edulesfant;atq; optimiguftus, (fed Grzcis per religionem his nonli- 

cet vti,)fluuiatilesd; preter magnitudinem omnino imitacur , quem admodü & marinz rotunda ad 

terreftres ac nemoralesipía formaaccedunr.quarü plurimasinforo Veneto me vidilfe memini,cali- 

ce conuexo,multistuberculis elato,inzqualitegmine,in gyrü crenato,duro;rigidoá;, vtrinq; decliui, 

. accaraphra&iclypei modo in rotunditate definente: cauda breuiore,capite admodu:n duro, roftro 
Teflndi- aquilino,fere offco,dentibus & lingua caréte,adunco,cuius margines cultelliin moréfecare poflent, 
nes fiu . Fluuiales teftudines, Ariftoteles hemydas ( emydas) vocat , quasà cheloniis fecernere videtur: 
"ike. — obidütaenim puto)quod lato neq; itacóuexo dorfo appareant, Grzcizeva uz «3 dina Vocauerunt, 
Piinius 


De ] eft. mar. C. H. d. Lib.Il. II9 


Plinius Lutarias teftadines appellare maluit,quod luto ac coenofis paludibus oble&entur: à marinis 
teftudinibusipía tantum tefta vaftitate diftant. Sunt enim harum, quemadmodum & marinarum, 
quzdamlongz,aliz etiam rotundz, Bellonius. Atqui nos teftudinem lutariam à fluuiatili diucr(am 
effe fuo loco oftendimus. 

Montanasteftudines Grzci cpeyàz , noftri nemorales;alij terreftres appellauerunt, omniumlon- &0224- 
gc delicatiffimas,ac magis falubressquamobrem à medicisin re(umptiuo vi&us genere, hedticis , & ze. 
marafimo actabe laboratibus przcipi folent.offerunt autem eas capitibusac pedibus ablatis , vel fur- 
no,veltefta exaffatas: vel cum pineis , piftaciis & (accharo fubactas, ex quibusalimenti genus confi- 

10 ciuntquod tortugatum nominanc.Multz (untin Thracia, Macedonia, & apud noftros Linguofcy- 
thonicosquarum forma ad marinas rotundas;fola magnitudine dempta accedit. n 

Inauditum antiquis teftudinisgenusapud Turcas longinquis regionibusallatàm vidi: cuius te- 7/4927 
ftararacft acpellucida, chryfolithi colorem mentiens, ex qua T'urcz cultellorum manubria effor- tffudinus 
mant,tanti pretij,vcetiam clauis aureis exornare non dedignentur, Bellonius. genus. 


DE TESIWDINE POLYPODE. 


IxsvrA ablIamboloreperta in Oceano verfus meridiem animalia producit , magnitudine qui- 

dem parua, fed natura & fanguinis virtuteadmirabilia. — Corpore funt rotundo ac teftudinibus fi- 

2o mili, duabuslincisinuicem per medium tranfuerfis, in quarum cuiuflibet extremo fit autis & ocu- 

lus,vtquatuor oculis videant,totidemá; audiant auribus. Vnicus venter atq; inteftina;in qua come- 

ftaconfluunt.pedes circumhabent plures, quibusin vtranque partem ambulant. Huiusbelux fan- 

guis mirabili afferitur virtute. Omne enim corpus concifum dum fpirat ,hoctin&tum fanguine co- 
hzret,Io.Boémus. : 


FINIS LIBRI DE QVADRVPEDIBVS OVIPARIS. 


es 
m^ 


D 


3g est, uri nm ? 
3 às puer E 


DE 
Ww 


1 P PI 
UA 


D 
xy 


CONRADI GES 


NERI TIGVRINI MEDICI 
NAE ET PHILOSOPHIAE PROFESSORIS 
in Schola Tigurina,Hiftoriz anima. 

i | lium Lib.V.qui eit de Ser- 


penuum natura. 


EX VARIIS SCHEDIS ET COLLECTA: 


NEIS EIVSDEM COMPOSITVS$. PER 
lacobum Carronum Francofurtenfem, 


ADIECTA EST AD CALCEM, SCORPIO. 


nis infecti Hiftoría à D.Cafparo Vuolphío Tíguríno Medíco, 
ex eiufdem Paralipomenís confcrípta. 


ACCESSERVNT INDICES NOMINVM $ERe 
pentium fecundum diuerfas linguas : e ante illos enumeratio 
eo ordine quo in boc 'yolumine continentur, 


TIGVRI 


IN OFFICINA FROSCHOVIANA, 


HM.D.LIEXXvVII, 


Cum gratia qj) priuilegio 5. Cefarce eMateffatis ad decennium. 


NOBILITATE. PIETATE. 


PRVDENTIA ATQVE ALIIS VIRTVTIBVS 
PRAESTANTISSIMO VIRO Db. HORATIO ) 
Palaüicíno,Dormiíno fuo colendí(símo,; 
$1 Di 


s SN omni fcientiarum ac difciphnarum genere j inn mediocri laude gy) 
(ox $) commendatione digni videntur , qui huc non minitnam füorum. fHudto- 
ze2X FII atque laborum partem contulerunt , cut ex obfernatiomibus quas ex 
js cvariorum authorum lectione collegerunt.ata ex ea cognitione quam ufu, 
Va fid experientia gy exercitatione fibi compárarünt , corpus quoddam confice- 
[ v6 rent eit fcientia quam tracbandam (üfceperunt unde alj eiufdem fcien 
nia fludioft queui adeam pertinentia minirnó citm labore depromere paffent , ac ea in alijs 
authoribus jsá cv args et multiplicibus conguiréndi difficultate et tadto fublenarentur, Cim 
enim evita bominum fit breuifrimna ,fitá, neceffe multos aumos in legendis gg) euoluendis au- 
"thorum thonionentis confiere, accidit [epe cut bona ac potifima atatis pars elapfa fit au- 
tequam ad eau cognitionem quis peruentat , qua ad facultatem fcientia alicuius affequen- 
dam necelJaria fit. Qui ergo bus tiim tempori tum laboris bominum tacture confidesa- 
tione tHOti quio ^Uid "UL ita dicat, compendium ad faentiarum cognitionem ceviris fLudiofis 
pararent ,ea qua binc tnde in eUATTÍÉ authoribus de fengulus fcientjs eel datfriniseariiue 
paribus legerunt gg) obferuarunt,in eunum evolumen congefJerunt , cut minimo cum fum- 
pe labore,ea qua alioqui magno ipfes conflarent,alij confeatii polfent, bi Jane deomuthbus 
js qui dicendi cognofcendió eueri defiderio tenentur,optrme meriti effe wire exiflimantur.1d 
autem mnultiin multa g) cvargs difciplinarum & /cientiarum generibus tentarunt g) pra 
flare conati funt , quorum & labores cotilifimi gj) monumenta máximo in pretio non tm- 
merito babentur. Atque cot ceteras [cientias omtttain,de quibus [engulis dilferere nisi pro- 
lixum foret , cutá, ad /copum nofiri brobius accedam,im ipfa philofopbia naturali , dua in 
rerum natura conflantium contemplatione cverfatir quad mter omnes blilofapbta busma- 
n& partes pulcherrima ucundifsima, praffantifma atque eUtilifsima et , illad guod alias 
in alijs difciplinis tentaffe diximus,omntuim optime ac ingentofe práfliterunt, inter euetéres 
quidem Plintus , qui totius euniuerfrtatis defcriptionem ex omnibus ómntum antiquitatum 
fériptis in conum corpus collegit , quid, fe naturalem illam faam bifloriamex exquifiris cen- 
tum authoribus confeci[fe fcribit , adieGbia etiam plurimis rebus quás aut ignorauerant , aut 
poftca inuenerat evita : [nter recentiores vero D. (onradas Gefaerus medicus ac philofo- 
hus Turnus , evir incomparabili inpentó ac fludio imaefeffa , qui qued "Plinius in toto ,id 
spfein fingulis natura operibus , [t faperuzxi[fet , praftareconflituerat y dá, initio ab anima- 
libus fumpto , quorum defcriptionem ita profecutus e$ , cut füper Dei cuoluntatem diutius 
cviuere illidatum fuiffet, animalium biftoriam omnium pesfeélifftimana atque abfelutiffi- 
mam , ex omnium fere qui extant authorum tana cueterunz quam recentium feriptü con- 
textam baberemus. lamemm bifariam perfeclorum ammalium quatuor voluminibus 
comprehbeufaen tr lucen ediderat , opus fane eiufmodi quod omnes leclores in cuiri illius do- 
tina, laborisungeug gj) induffria admirationem rapiat : reflabat imperfe&lorum atitma- 
ium bifloriaynempe Serpentum gy nfe&lorum ,quam eodem ordine perfiqui inflituerat, 
quad, proculdubio gj incuudiffima &g cutiliffima omibiss philofophia naturalis feudiofts 
fiiffct. Sed bunc tamoptatum gy abfolutum ipfius laborum fructum abflulit nobisimma- 
turts eitis obitus , quem [t ad temipus aliquod differre Domimus cvaluiffet , haberent fane 
omnes quotquot vérum naturalium earttidemá, cabfarum cognitionis [Audio fenentur,quuo 
fummopere gauderet, At cum Domino aliter ^uifum fuerit , patienter ferendum ef , id4, 
eyuum dolorem noftrum lenire dcbet, quod ante abitum materiam ad opus illud quod fujce- 
perat perficiendum qj abfoluendum pecelfaridm itd palauerat , eut piu prater difbofrtso- 
5 


ces i5 


I 


Epiftola 


pens e) üxovoulaw operis adornandasm pofferii fuis reliqtienit. Inuenta esl enim in Gefneri 
Ziblotbeca,quam [ib D. Cafparus V uolpbuss Tigurima Med/cuspaul ante quam ex bac 
cita in celeffem emigraret magno are [nam fecitmaens qe) cuavia fuppellex chartartim et 
fébedarum , quibus continebantur obfernationes Ie , quas binc inde ex evargs authoribus 
congui[rtas colleseratycut ex tjs reliquas operis Jui taflituti partes de Serpentibus QJ snfcéla 
contexeret. Flauc [uppellechiemcum a D. V uolphro D. Frofcboueri saterceffione, quum «lis 
tlle negottis diffraberetur, ex patto fibi cemparaffet cbavifimus af Ens meus Robertus C ATi- 
bierusac cundi cuirum aliquem idoneum conquireret,qui bc Gefneri colle&lanea meum 
ordinem componeret quem 1p fe Gefnerus in prioribus trallatibus fePuanerat , iacturamá 
morte illius acceptam aliquomodo farciret, mter ceteros me etiam compellautt : ac quamus 
meexcu[/arem,quod fentirem ve buic labori prorfus ivoparem , eumá bortarer cot aliquem 
alium qj doClorem,& in bi ludis magi exercttatam fibi compararet , qui &) meluu G 
facilius id praflare poffet, tamen cim eius nufhsiam fibi copiam fieri diceret , ac rogaudoinf[i- 
fleretefflagitationibus fuis tantum effecit vt aliquid tentare decrezerim ac fucceffu tempo- 
ris €0 progre[[us fuerum,cut tandem non fine maximo tado et lalore bunc trallatum de fer- 
pentibus ad finem perduxerim. [n quo quidem quid confequatus ffmnyalioruim efto tudiciums 
quantum cuero labori et molefdia ymibi conflitevitaetno credat quiexpertus mon faerit. Hoc 
cunum affirmare poffum nullum adhbuc,quod f/trasm, Fuiffe nec effe, qui ferpentum bifforiamm 
tam exquifito ordme,nectam perfecte gp) enucteate conferipfertt : nec dubito bunc meum la- 
borem coiri datfs GJ fe udiofis, querum animi ab odzj e inuidia felle purgatifuerint , gra- 
tum fore : Zoilos illos,q uiomntuta labores T beonmo dente arrodere , atque ex aliorum infe- 
£lattonibus laudem feientiacuenari confuerunt uon maltum "orar: fatis efl mibi viris Lo- 
nis (f) [incer tudicij placere: £unibus [Vosmmbus im rebus non fatéfecero, fero ipfos amtbi aquio 
res forecum perpenderint, quanti fuerit laboris boc epusquamé, dif cie fet in tanta rerum 
«varietate atque opinionum diuerfitate ommbus Jatisfacere aut nulla in re ballucinari. Ex 
Gefneri colle&banei conferiptum effe bunc hbrum tam dixi : multas tamen olferuationes exe 
«varijs authoribus d tme tpfo conquifitas atque lunc inde colleélas , iffis Gefneri colleflaneis 
adiectas effe ac propterea bunc librum ex parte meum afferere nom cvereor. Cum enim bunc 
traciatum quam perefcclifftmum reddere conaver , ex omuibus quos mihi comparare potui 
authoribus , prater eos quorum mentto fatla erat si fc hedis Gefneri , corrafr quacunque ad 
hunc ornandum,amplificandum g) illufleandum facere poffe cuidebantur. 5i quod cvelui, 
omni ex parte af/fequi non potui, faltem conatum effe, atque aliorum ftudia pro meo modulo 
innare cyoluije aliqua in parte laudis meo widicta ponendum est. Cateriam quid tibiinquiet 
aliquiscum boc ['uds G4 fcribendi senere ? g), cot ait ille Terentianus, Tautmne efl abre 
tha otij tibiyaliena cut cures? Cui ego refponfum cuelim me beca meo füudio meas CUocatio- 
ne aliena non extflimare: frquidem bic pracipuns efi T'ocologia finis,cut bomines ad veram 
ruert Dei cagnitionem perducantur. Futus autem cognitionis confequenda medium. primuns 
ac generalifsumum esi, ipfius natura rerumá, naturalium fencreatarum contemplatio , ex 
quain admirationem Gg) cognittonem Dei effe pragreffam docet Dauid Pf/almo 19. evli cwe- 
lum enarrare gloriam Deng opera mauutim etes annunciare ipfum canit : €) Paulus 
om.r quipatefactum ommbus dicit quod de Deo cognof ài operapretium erat , quia inuiff- 
biliaeius ad eternam cU/a erus eutrtutem qe) diuimitatemya creatione mundi € rebus con- 
ditis intelle£la omnes ad cunum con[piciunt. Et Jane nulla esl ves creata et natura conflans 
ex qua [Dlendulif]ume glorie Dei fcimtille emicare non cernantur , €) m qua con[bicua fum- 
ma Dei potentia, apientie & Pouttatis eveffigia non appareant. Quamuis autem ea quaru- 
diffimi cuia /j idiota oculis fei ngerunt Deiglorie tum tn celotum in terra documenta ymiri- 
ficam eus fapientiam fatis teflentur , ita cot nullus caufari poffit fe culla infcitia impediri 
quomimus artifici fatis fperá, peruideat in Deioperilus., conde in opificis admirationera 
prorumpat,d tamen,quicut ad veconditiora illa penetrent,quibus propus obferuandis affro 
logia medicina, ( tota phyfica fcientia d-flinata est liberales illas artes cuelimlibunt cuet 
| «tiam deguflant, [rne dubio barz fabfidio adiutiJonge altius prosebuntur ad ntro[Dicienda 


diuima 


Nuncupatoria. 

dinina fapientia arcana : atque cut Dei prouidentia explicatiui ei fe profert, ita zh eite glo- 
riam con[Biciendam animum corum par esl aliquanto fublimius affuzgere, Itaq cum? qui 
docendi munere funguntur in Ecclefia, cateris prave debeant in confiderandis Dei operibus 
atq im eius mateffate,r) gloria qua n qs relucet contemplanda et obferuanda quis cos repre. 
bendere iure poffit féquando philofophie naturalis fEudio fefe applicantes,altiora natura fe- 
treta ferutari conenttr, evt boc fubfrdio freti gj) Dei gloriam claris per[Hcere,g) eius ma 
flatem m js relucentem alijs certius explicare queant? [mà quis T beologi,paftoris cuel da- 
Gor munerein Ecclefta rite perf ungi queat,qui phyfica prorfus tgnarus facrit,cóm ad mul 
torum locorum facra fcriptura intelhgentiam bac fcientta prorfus necc[[arza [ft ? [n férpen- 
tum liforia qua in bocoperetrabtatur , multa Jane obferuariquetnt ,quorum notitia nón 
tantum Theologis fed gy Chriffians omnibus cutilifésma eft, atq, ad gloriam Dai Iufizan- 
dam accelebrandam permultum facere poteft. SNam-cut filentto praeteream qua in ceteris 
ommbus rebus creatis pariter obferuari queuntqiempe miram illam qz) potentiam qj fapte- 
tiam Det,qua tum in imgeniofa & artificiofa corborum; qe) membrortm ipforum ferpent e 
compofittone & flruétura,tum in conuenienti naturalium a&tionum.facultatum , rage: 
rum gj morum diftributune relucent,quaq, flupidiffimos quofo, in diuina glorie admiratio 
nem rapinntquisillam antipathiam ferpentis ad bowtnem perpendens,euumd, caufas tnqu- 
rens,non flatim peccati eius, cau fe tum efficienti tum infir umentali pulchre magnod cum 
fi«clu admoneature Vnde enim fackumcut ferpens,quicum cateris animantibus ad ufum 
bominum condtfus erat,iam qg) bomimiipfe eg) Ili bomo mfenfiffmaus fet , atq, alter in alte- 
ritis perniciem coniuret : nift quod bic ferpens organum fefe prabuit/atbana hofti iurato ge- 
peris bumaniad feducendum bominem, at, à Dei fu obedientia auocandum,-unde tottut 
generi humani exitium eft confecutum? Hinc mimicitie ille implacabiles,binc illud bellum 
interhetitiumybincodium illud Janélum Eccleftrs aduerfus antiquum ferpentem. diabolum 
eius fobolem. Quarum rerum meditatio pyjsomnibus tum frnétuofa tum nece]Jaria eff. 
Quid , quod quot funt genera ferpentum,tot pedes in bominum perniciem armatas con[pici- 
mus, annon id deiufittia diuina, peccata noftra [rc perfequente & evindicante,nos commo* 
nefacit? Bonitas "ucrà QJ clementia eius quanta fefe nobis in eo exerit, quod etiamfi pro me- 
rito bominutn,bas befles ipfis m peccatorumcuindiclam fufcitarit,eos tamen auxilio G7 re- 
medijs aduerfus ipfartim evenena nen deffituerit, fed runicuiq, erpentum generi ac cueneno 
| perueutarem yaedelazi oppofuerit,quam eyel arcana infpiratione euelexperimento homini 
parefacere dignatus eyí,ue lonas barum ferarum malignitate cvictus uccumberet ? &uid, 

uod ip[rs etiam ferpentibus aduerfus fuos morfüs qj) cuenena remedia indidit ? fiquidem ca 
pita &j exta eorum morfibus iimpufita: auxiliari dicuntur: Theriaca cuero, qua ommbus 
cyenents tum mor[uillati tum in cibo coel potu fumptiaduerJari (p) mederi dicitur ,ex ge- 
ncre ferpenti omnium perniciofrféizmo nempe euipera conficitur, Quis ergo non miretur banc 
Dei prouidentiam qua mala bonis ita temperat GJ tmifcutt , eot indic [euerttatem Loni- 
tátis clementiafuperare merito dicatur ? Harum gj  fimilium verum confrderationem & co 
gnitionewm,quu non Chriflianis omnibus,non tantum iuchndiffimsam fed et cutilifirmam e[- 
fe fateatur , ac proinde quis pius eum qui in borum contemplatione (z) illuflratione cverfa- 
bus fuerit wierito reprehendere queat ? Nobis [ane th confcribendi ac legendis etu mods biffo- 
rijs propofrtum e[[e debet,ron tantum fctre qua cutus rei fit naturasfedet natura auiborem 
offe, ens coirtutes pradicare qp ploriam celebrare , ac eom Jets, reiingenium & satu- 
ram ad fui inflitutionem referre. Ad buncfcopun collmare debent quicunque cum fructu 
in boc fiudiorum genere cuerfari euolunt,atque etiam ad eum ,totum bunc tneum laborem 
retuli,omnesá, qui bunc tracbatum legerint referre cupi et hortor. Hac autem cum ita [mt, 
nemo,cut opinor,iure mibicuttio euertet,quód aliquam partem temporis füccifiut quod mibi 
a feris occupationibus anegotz/s ad cuocationem meam pertinentibus liberum fupererat,rn 
bacfcriptione rumpenderim nec re quicqisam d meo munere alienum bac in re Jufcepiffe col- 
[us merito dixerit, cim nilnl magis fit T beologum & Chriflianum, quam admiranda Dei 
opera contemplari defcribere qj praedicare. 

P 


Lpiftola INuncupatoria. 


Hanc aute meum laborem , oir nobiiféime ac praflantiffime , tibi dedicare ac con[d- 
crare cuolai,tum cutfub tuinomiats aufpicto felicius im lucem prodiret , tiim evt boc teflima- 
nio tnzam erga teob[eruantiam comprobarem. "Duo autem in primi [nerunt ,qua me im- 
pserunt cut boc meum opus tibi nuncuparem,nempe primum ,rare illa atque eximia dotes, - 
quibus te Deu cumulatiffiméornawit, o que omnium Lonorumy,qui te norunt , animos tibi 
arcliffime conciliant. Nam cutomitam qua dict poterant de generis tui nobilitate,qua in- 
ter tuos ctues longe emmines (g) excellis , qp) qua inter exteros etiam te fe&latiffimum reddit, 
pietatem cueram,cvirtutum omnium fummam, quate patrta terrena extorrem, at patria 
celef!à ciuem eternum effecit, nemo pius csl qui in te non agnofcat , amet atque exofculetur. 
"Prudentiam cveró qua im rebus politicis es praeditus gg) qua te im eum gradum euexit, cot e* 
tiam.mn extera gente muneribus ampliffimis 7 bonortfcentilffimà dignui iudicatus fuerit, 
omnes mirantur &g fajpiciunt. Ille preterea,ex ore tuo fluens dicendi lepos gg)cvenuftas,ita 
cos quiteloqhentem audiunt afficit, cut non plebecorum modà , fed & /ummorum qg) peten- 
tiffimorum bominum fauorem & gratiam tibiconciliet. Oud ever dam de ingenij tui 
acumine,iudicrj perfpicacitate, animi temperantia, fobrietate , modeffia gJ alijs cvirtuti- 
bm , quarum nomine teomnes boni (ufpiciunt 6g) venerantur ? quas quidem pradicandas 
reimquo ijs quite propius e familiarius norunt , quiá, matore dicendi facultate pollent ,ne 
forte mea eloquentia tenuttas , tuarum euvrtutum fulgori eg] [bendortofficiat, Huautem 
tot tantid, dotibus J evirtutibus ornatum, quis non iudicet amare, [Indio QJ cultu digniffi- 
mum ? cdlterumcoeró quod me tibifDecialter obfdri£lum impulit , evt becmea in tebene- 
uolentia qz) ob[eruantia teflimonium pra ynea tenuitate offerrem , fuit ila tua fumma bu- 
manitas (p) hberalitas , qua in me bominem antea tibi ignotum, atque etiamnum prorfus 
ammeritum,.cofus es tumycim in bis regionibus ferent/Juma Regina Anglia legatum apud als 
quos i!ufiriffmos Germanis principes ageres : qua tua bumanmtas tanta fuit , cut me tibi 
in perpetuum demnxererit. €)uarecut gratum erga te animum meum tef arer , boc quales 
cunque opus tibi nuncupare confditui,quod effet mea in te fides ej) obfequij pignus certiffumum 
ac perpetuum:quod,cot pro tua humanitate placide gj fereno coultu accipias,rogo,nec tán. 
munera qualitatem ac pretium ( quod exiguum, effe agno[co ) quam donantis animum qj 
evoluntatem refbiciasoro, Quod /Ttibi gratum probatumá e[[e per[bexero , [pem magnam 
facet mibi, fore eut bot opus cateri eviris doGfis gj] pris iucundum necnon cvtilefuturum frt. 
Denique Deum Opt. Max.bonorum ommum largi/rmum authorem qe) datorem , ardem 

ti[fimis votis oro, cut amplitudinem tuam, facultatesá omnes [alnas (t) incolumes 

quam diutilfime conferuet , ted fant fuis benedictionibus abunde 
- lecupletet. ale Francofurti ad Menum, 
Calendis Augufti eu dno 15 8 7, 


T. «A4, olféruantiffimu 
Jacobut Carroxus. 


CASPARVS 


CASPARVS VVOLPHIVS TIG V- 
RINVS MEDICVS D. IACOBO CARRONO | 
FRANCFORTENSI AMICO SYO 3$ 


axi cceP nupervirdo&tifsime, tuasantantifsimas literas, fimuláue 
hiftoriam de Serpenabus , quamtu ex Conradi Gefneti viri cla- 


. 


SN riffimi , vndecunque conquifitis obferuationibus, ingeniofé ad. 
Io SAM, modum;&pro eiufdem arbitrio ac voluntate optima;hoc eft na- 
turali methodo, adornafti. In qua quidem concinnanda perficiendad; , quan- 
tum tibi opere et laboris confüiterit;ego teftis effe poffum,qui enam ipfe in hu- 
iufmodi nonnullis cum ratione difponendisjidem fim non raroexpertus. Et 
vt verum fatear, corum lectione mirificé fum oblectatus , tum quia hactenus 
in hoc argumento nihiltale extare adhuc viderim , tum verà fummopere ga- 
uifus (üm,quod it eum inciderint hzc paralipomena;que obfcuram alioquin 
fpem, cxcamd|; expectationem pra fe ferebant , per quem inlucem é tenebris 
reuocáta, nuncin doctorum manibus fplendefcere inciperent. Gefnerus fané ; 
nofter,pró vterat non folüm ingenio ad inueniendum excogitandumq; celeri 
&acuto,vérum etiam animo ita erudito, vt femper inde aliquid;quod delecta 
re poffet  romerecifi hanc, vtilli animo propofitum erat , de ferpentibus ch. 
quisd; infectisatq; adeó de cota natura hiftoriam,co modo,quo iam prigis por- 
fectorum animalium quatuor voluminibus comprehenfam defcriptionem 
coeperat, perficere contexendo pet Dei voluntatem potuiffet, haberemus fané 
omnes, quotquotrerum natura conftantiüm , earundemq; caufarum cogni- 
tionetenentur,quo fummopere gauderenius.Sed quid facias? ea rerum huma 
narum facics,ea eft conditio, vt defideria noftra folatiad; in diuerfum feré (em 
per conuertantur,nec vnquam finat,jjs integris, que vtiliora nobis,noftrisque 
commodisaptiora videntur, perpetuo frui. Vtcunque veró acerbus admodum 
doloris huius fenfus fit ac videatur , viciffim grata ca confolatio nos fuftentare 
poteft,quod neque hec qua huc faciebat nobis perierit materia, nec etiam de- 
fint viri doéti &ingeniofi,qui cum laude & commodo publico, in ea excolen- 
dailluftrandaque ftrenuam operam ponant.Proinde übi quoque vir ornatiffi- 
me,plurimum debebunt docti homines, quique difcendi cognofcendid; ve- 
ri ftudioardent;quod perte;que iam hominum vfibus elapía amiffad; penitus 
videbantur,recuperarint In perficiundo hocopere , tantum videris confequu- 
tus, vt neque totius ómovouier, nequc fingulorum membrorum iiis reptehen- 
dere meritoquifquamaudeat.. INecnecceffe erat, meum füper ea rc aduócare 
judicium. Égoisnonfüm; nectantum mihi arrogareaufim ; vt dcaliorum 
laboribus iudicium ferre vcl poffim vel debeam. Proinde quod nuhi libe- 
ram cenfendi mutandique poteftatem facis 1d potius abs te fa&tum agnofco, 
beneuolentie erga me tu abundantia quadam , qua motus, neício quam 
doctrinz & eruditionis exiftimationém mihi tribuis , quàm vt ita neceffe ef. 
-fevelabiipfivideatur. Artifices, noui, vt de fuisopenibus bonorum ac peri- 
torum Judicium libentiffimé fubeunt, dedue eorundem fententjs , mclio- 
yacadem facere in pofterum ftudent operamquc dant ; ita quoque non faci- 
: ^ 4. k 


omnicenfura temperare ftatuiffem, nifime 


I-piftola 


lé ineptas imperitorum cenfuras ferunt... Hac ipfa de caufa mihi penicis: ab 


o 


argumenti fuauitas nouxaíque ad 


diigentiorem leéionem pellexifet. Sed pauca ea , que obíeruatione mea 
deprehendere potui , co animo à me feorfim annotata obferuatáque 
intelligas velim,vt cum parui momenta ifint;tuo penitus iudicio 
vcl [eiie a velrejcienda, viciffimremittam. Vale 
virdoctiffime & meviciffim ama. Dat. Tiguri 


Auguít 3o. Anni 1j 8 6. 


"ENVMERATIO SERPENTVM. 


DINE QVO IN HOC YOLVMINE DESCRIBVNTVRK 


Erpentus bifloria ge». 
S neralss 1 
"dL contias yeliaculus | 23 
Decurtatus 24. 
d modytes 24. 
JL moatis 25 
nphabena 25 
"dnger 26 
4ingua 26 
"rges 27.b 
Virgole Jerpentes 17 
4 pos 27 
Bafilifeus a.b 
erus 35 
"Boa 35b 
Cecilia 36 

Typhlops . 36 
Cenchrines 36-5 


*Mliliaris 
Serpa ferena 
Cerafles 
Ceriflalis 
Criflalis 
Tnfcalis 
Sirtalis 
Chelydrus 
Cherfidrus 
Coluber 
Dip[as 
Draco 
Draco Pythius 
Draco alatus 
Dryinus: 
Elops velElaps 
EHemorrbous 


Flysna 


Hydrus £9 
Cher[ydrns 59 
INatrix 9.65 

Ehydn fabulofa 61 
Merguli 63.b 
"INatrix torquata ó5.b 

Libye ferpentes 64. 

tMiliaris 64. 

oMolurus 64. 

Myagrus 64. 
Oropbias 64.65 
Spatbiurus 64. 
Carbonarius — 64.b 

Parta 65 

Pelias ferpens 65.b 

Porphyru 6s. b 

Prefler és. b 

Saurire ferpentes — éG.b 


EO OR: 
Seytale [737 
Safceralis 6s. b 
Seyfeculus 66.b 
Sirule 66.b 
Sepedon €. b 
Seps 68 
Tutria 68 
Sefir 68 
Sapidi . 8 
Spiri 6$ 
Serpens facer 68.P 
Serpens marinus 69 
Serpensrubefcens — 70 
$pondylis 5 
T'aranta 
Pd phlops vel pplims 7 ^ 
yres 
Vipera 7 5 


INDICES 


JNDICES NOMINVM OMNE GENVS 


SERPENTIVM IN DIVERSIS LINGVIS. L LATINO: 
RVHM ILL, GRAECORVZHA, IIL ITALICORV AH, IIIL HISPANICORVA, 
v. Gallícorum. v 1. Germanícorum. v1. Anglicorum. vii1. Gos 

| thicorum. 1x. Hebraícorum,Arabícorum, x. Ture 
cicorum, X I. Polonicorum,&e., 


LATINA ET GRAECA ANTIQVIS RECEPTA TVM QY AE- 
dam recentioribus folum v[urpata,quamum Barbara,Latint tamen li- 
tern vel etiam teriminationibusfcripta; «c. 


Ner) Contiar 
"e e "ffodius 57. 
(NE ijudus — 57 


Tw dlidras 55. b 


23 


at miudautus 244b 
Jd moatis 25 
dd mmoaty 42 
"dmmodytes 24. 
Zimphibena 25 
JL mphibena 25 
"tmphifilene 25 
ad mphifelenes é6.b 
"d/ndrius 55.b 
Jdnger 26 
JInguis 1.26 
duguis /Efcnlapius 26.b 
adugiis alatus 55 
adnguina pellis 4 
dd nguirana 26 
Jd ranea 1 
dáraneus 5.b 
"eges a.b 
"frgoleferpentes — 28 
drunducus 28 
"tflus 28 
"dps 28 
4L pis rypalis 28 
Afpis T'hbermutis — 32 
Apis ficca 28 
"Hthaes 28 
Baron 65 
3Jafilfeus qb 
ens 35 
Boa toss 
Jioua 35.5 
« Ceclia 36 
Cacinia 36.) 
Cecula 36 
Cecus ferpens 36 
Cancros 23 
Cabarus 24.5 
Carmen 35.5 
Caruem —— 35.) 

Caculiferpentum fatus 
Caubarus 24b 
Caufon 41.65.b 
Caufonius | x 
Caufus 4 
M 


Cenchria 


Cenchrices 


:3 
Cenchrines 23 
Cenchros 23 
Cenchreis 37.) 
Cenchrii 37 
Cenchrus 36.5 
Cenchris 36.5 
Cenchrines 26.5 
Centria 24. 
Centrites 24b 
Cerafles 38 
Cerchuia 24.0 
Cerchria 24.5 
Ceriella 36 
Ceriflalis 38 
Cerimijerpente$ — 57 
Cernfles 38 
Chameteon r1 
Chelidonia 28 
Chelydrus — 4o.55.b.s 
Cherfidal - 55.5 
Cherfea 28 
Colubra 4o. b 
Coluber 4.0. 
Corium anguis 4 
Cornuta 38.) 
Corntta affis 40 
Corngtus 38 
Cophias 36.44.) 
Criffalis 38.40 
Cruciator 16 
«| Decurtatus 25b 
Dendrogailla 5s.b 
Dipfas 28.41. 5.65.b 
Draco 143.5 
DracoPytbius — 53b 
Dracomarinus 69.b.70 
Dracones Pelle 44 
Dryinas 55.b 
Dryiuus 49,555 
Duriffos 55.b 
qj Echidua 7 
Echidrus 59.b 
Elaps 57 
Elaphis 57 


Elephantie ferpztes 56.b 


Elops 57 
!Enbydris 5o.b 
Enydris 59.5 


Epidaurius anguis. 26.b 
Excetra 62 
Exuuie ferpentis 4 
QJ Glaudofa 55. b 
Cae ferpentes — 69. b 
e| FIemorrbois 57 
Hemorrbous 57 
Halfordius 57 
Haren 35.5 
FHipnale 42 
Hippuptx 28 
Hirundo 28 
FHyena 59 
Fiydms 59 
Hydrus 59 
EHydra lernea 61.5 
FHiydra fabulofa ói 
Hydni marini 69.b 
Fi ypualis 28 
«| Jaculus 225 
Ilicinus 55.b 
Arundo 28 
«| Lacerta nó 
Laphiati 57 
Leberis 22.) 
Lertea bydra 62 
Libye ferpentes 64. 
Lurrix 59. 
«| Marigus ferpens — 69 
Melanurts 44 
Merguliferpentes — é3.b 
Müllepeda 68.5 
9Miliavis 2337.64. 
"Molurus | 64 
?Mulripeda 68.P 
Myagrus 64. 
€ Nadera 59. b 
Natrix 59.65 
Natrix.bic 59.b 


ANlatrixtorquata — 6b 


Nep 7i 
q Ocenda |—— 77 
Ophis 7 
Ophidion 9.5 
Opbiomachus 6. b 
|: Orophias 64.65 
«| Padera .— 5p.b 


Paderote ferentes $5.5 
Palmari ferpens — 65.5 


fPareas 65 
Caron és 
Peduulus ferpens dL pu- 


leius 


Pelias és. b 
Pennatusferbent | ys. b 
Porphyrus 65.b 
PPrefler Bo4n65.b 
Pryas . 28 
furia 68 
4| Regulus PENA 
€[ Sabrin 57 
Sacer ferpens 68.5 
Saurireferpentes — 66.b 
Scorpio n 
Scytala 66. b 
JSemerion 57 
Semurion 5. 


3 
Senetius anguina 4. 
Senetla 


4 
Sepedom — * 67.b 
eps 68 
Serpagerina és 
Serpens 1 


Serpens Epidaurius 7 
Serpens betntenus— ac. b 
Serpens à Corylis denomi 


natus 56.b 
Serpens volucris 55 
Serpens alatus 5 
Serpens palmaris — 6y.b 
Serpens üiger 64. 
Serpens [ehricepr 62 
Serpensrubefceus — 7o 
Serpets marina — Go,b 

erpentinavinus 69 
Serpens facer 68.5 


Serpens maritus in 2N ov 
titpla 7o.b 

Serpentes Epidaurij; 44, 

Serpentes FMegalauue 


Serpentes. flaui marini 
7o.P 


derpula 125 
Seyfeculus és. b 
Sibilus 31b 
dipedc 5" é7.b 
JoWuUAUM 290.,4.0 


Index. 


$1tula. 41.b42,66 I. 70.b — Keyaeln 36.b 
Solifuga 7 KeyaeimuG 36.) 
S partariug ^ 26 KfyaeG* 36.5 
$parbiurns é4.70.b  KsyaeidVor 36.b 
opetlaficus é7.b Ktyaer 37b 
polum ferpentis 4 Keyaeime 37.b 
&pondylis yi Kevaelag 37b 
éyrene 44 Kspdene 38 
qr Tanta z KlAndbo 56 
d vflini 36 Kírad|G* 18 
Tli 36  Kvod|aAor 18 
T'ephloti 7.36  KoAófoupG* 4o. 
T'rfcalis 38.40  Koqías 36 
T yliacus 44 € Atov 37.) 
T ypkle 36  AsBneic 4 
A ypbline 26  Aiffóm. A (Buc 64. 
d yphlaps 3671. €| MoAcvegi 64. 
JT ypbliuus 71 MuiaopG 64. b 
Tyria 7: Miao90* 64. b 
Jd yrur 75 &« N:eógic 4.0.5 
Qj /'ernatioferpentum 4, €| O'gopiaz 0gig — 64b 
F'ipera marina 69.b  O'guc 1216 
V raus /Egypriorum 33b. — O'eidui í 
O' gae d Aepua. 4 
GRAECA, O'eídlio 18 
O'eic OrcoupG* 64. 
€j Aiuoppoic 0Qi657.58.9  O'eic9uAdTlG" — 6o 
AiuágpGr 57b | Iapeias 65 
A xovaiae 23324, llapsae 65 
Aupieflaua, 25 Tlaegíae 65 
Aupiouau 25 Ilpweip é6 
Augid uan 25 TleóvaGidQeig *  66.b 
Apyac 18. Iluppíae é5 
A orae 4 18 9 T1002» o 54. 
Ap? 4e |038. €[ P'ogíos 64. 
A py 27 &| Xmmwdler 67.b 
Aavic 28 Zi 68 
| Bactuxóy Ompior 34. XE 68.5 
4 Lfipac 0g 4 EX 68.) 
Team 69,b  Zmowhfn Z2 
ep Aux GI 1:8  Xógap 4.22. b 
Adxsooy 039 «| Tet 7i 
Assungne 08. TuQAoY à; 36 
nuc 18. TuQAUm 36 
Aíqa oy 18. TuQA tec 26 
Ava 41 TugQAG7C 36 
Aui ic yid ra 42 TupAnGk* 36 
Apaxoy 44 TUQAlac 36 
Ajax Gr 44 € T dhaAdÉK 59 
Apt euge 44 Ydhgr 59 
Acón Ge 55,b 
Apvivac 55b HEBRAICA, ARAs 
Abovi: Q* 56 bica,Darbara, autcor 
ep Ey 5;  ruptaeGrecono 
E'Acx, 66.b mína, Latinis 
E'ufpua GvoQsun ferue literís, 
2n yrera 18 
EvysAdrÜeemQ^ 855b 4 bider 59.b 
E'yic £972.84  4fcoran 22 
' Eyidiva 7184 fu 71 
4j Ovelor 19. foris 57.b 
| Kaeopic 59 ffudias 58 


"geli " 
"Achub 28 
"Alafafrai 72 
Albedifimon perf — 44. 
Alchalba 4 
"llefilari 60,72 
"lfabai 71 
"lfahex 7 
"Alfordius 57.b 
"lbartraf 44 
"AHlbatraf 44. 
"tl bedyfimon 44 
Alsmum 25 
"phe 72 
"Alfalach 64. b 
"ltararat 23 
"Hlnnanti 23 
"ltynatyti 23 
d mes 85.) 
I miuduti 2445 
Zndrius 59.b 
"Inkefimen 2 
"LL partias i 
naci 37 
"dL vméné n 
"A[piflicbon 59.b 
fü i 
qr Zutrifa $5.) 
| Cafexass 23 
Cafezani 23 
. Carnet 44. 
Ceruft 38 
Cheteid. 35 Chaldaicum 
Churttiam a 
4| Darcon 44. 
Dunios 85.) 
ej Eofman 7i 
Eofmari 2 
EratrofW — $5.) 
qp Faliufus 37 
Famufus 37 
Fulcalbaileb 4. 
«| Geluc 4 
Genlut 4. 
Gua[[enabras 85.5 
«| Hadaie ; 
Haie L 
Halfordius 57 
FHandrius 59.b 
FHarem Carnen 44 
Harmene 31.b 
Hafcos aM 
Hafyos 28 
Hauden 44. 
Haudion 44. 
€| K armene 32.b 
Aedufudurus 59.b 
q| Nachafch 1 
Nigri 85.b 
«| Oach 44. 
€ Perben 28.32.) 
4| Jabin 85.) 


AJMtér 


Sapidi - «8 
Sabrim 57 
Sabin $7 
Sebephiphon 1.38 
Sefeptals — 67 
. Saifcetalis és. b 
Selach albaie 4 
Self 6g 
jemabué —— — 855 
Semurion 35. 
Sipiri 68 
Sifcecart 66.b 
€ enfin Ü 
T'eftub. "m 
"T baninim Er! 
Thanin [773 
T'hanuinim ue 
T'hannin "wr 
T'haninatach E 
Td'ron | y: 
«rZ epha 59,5 
sd a8 
GERMANICA, 


€ ?Ingelfi:blangd. — 25 
4seinidlang 28 
«| Sadgenfolanges. 
Jeghóland — 37 
2olinoenf(dbleydoer 56 
2xanofólandean. 6; 
€ /Eyo[blang 55.5 
MÉrnfdblengle — 33 


q Oebiirnte(dlang 
38 
Q:ünlind é& 


q A afelourm. 56.5 
Ae nateren. 64.72 
JAaufdland 64 
(Ainowurr — 44 
(Oeerfclandenzo 
eec nateren 7o 
q YYater 59.D.79 
« Sumtifdbea nt 
65 L 
« Dunter(cbl 2 
"unter oland 7 
Cxdblatia 1.64.5 
olangenbaut 4 
Clendenbald — 4 
€ oefídland — 2; 
Grincfdlang 5.5 
€ KS D 
«€ Dippernatet 
"OnE 26.35. D. 64, 
« XDaffernate co.ó 
JJO«fe[oleng :? 


ITALICA, 


qp IA mirolde 


64. b 
dncca 


26 
euge 


hngt 26 
"lita 26 
at |pe 28 
4Jpde 28 
"[bidodelcerno — 24.5 
q| Baron 64. b 
SBafilifco 3 
Bifcia buona 26.b 
"ife ange 26 
iffe 26 
Bf Orbala 36 
4| Carbon 64, 
Carbonazxo 64.b 
Colubra &o.b 
«| Drago 44d 
Dragone 44 
«| Lucignola 36 


er Mara[fo deaqua — 5o 


*Maref[o 72 
qQ[ Pagerina 65. b 
«| Jcorzo i 


Index. 


Seorfoni 4.0.b 
Scorzone 40.b. 72.1 
Seorzonet 72 
déoryonara 4.0. b 
Scorfotna 4o.b 
Seurtio . 72 
q[| Vip 7» 
Q| Saeita 32 
Saettone 23 
Sagittari 23 
Serpe 1 
Serpente 1 
derpe de aqua 35b 
derpa ferena 37.b 
Serpenegro 64.b 


Spoglia delle ferpi 4 


HISPANICA ET 
Lufitaníca, 


€24ho ^ 89 


ficha 52 
Biuora 28.72 
q Cabra 64. 
Culebra 4o.b 
q| Pelle delaculebra — 4, 
q[ Sierpe 1 
J» GÁLLIC A, 
€ Au 28 
ZInguillede baie — 64. b 
4| Bafilic 33 
q| Cerafle on ferpent cor- 
"M 38 
Coleuure 4.o«b 
q| Dragon 44. 
Duble marcheur 25 


«[. En vieux. al'anuoily 


^ Zllobricum 26 


e| N'adels 26 
«| Serpent — r 


EINIS6SMS 


€ Pipe | 52 
GOTHICA, 
L7 é? 
noch. $5 

€] T'uuar 
ANGLICA 

qQ Nader 59b 

à Sea Snayle 5s.b 

dla worm 36 


POLONICA, 


q Padalitza 96 
«jp uodmyway — 59b 


TVRCICVMNM; 


€] Ochilanne $$ 


e sí 


iC 


(65. 


I3 
sapit psit ; 
eth ANS A Sl 


| TN 
MT 


( 
* 


LJ 


s tiísimas traditum eft; Coe. hodigin.«f Anguís quam 


/ Tenftu dicitur. Ageftim;id eft ferpens,Idem.Apartias & Atufsi, Idem. 


I 


! I 
CONRADI GESNERI TI 
GYRINI HISTORIAE ANIMALIVM LIBER 


V^ QVI EST DE SERPENTIBVs$, 


HISTORIA DE SERPENTIBVS 


GENERALIS. 


A 


ERPENTIS nomen apud fcriptores & communiter & proprié accipi folet, Nomina. 
Communiter accipitur nó folóm pro ferpentíbus propríé vocatis,verumetíam Serpent, 
pró fcorpíonibus & araneis,vt eft apud Cornelium Celfum prolacertís; inuee 
* ' RJ nio etíam ecPlinium € Apuleium appellaffe pediculos ferpentes,vbi fcribunt: 
3 Ny J Pherecydem Syrum,Pythagora przceptorem,ferpentibus perijfíe,qué tamen 
PE a M, conftat pediculis e(ie enecatum.Proprieferpens accipitur pro anímali fanguie 
neo;pedibus orbato & ouiparo.(nam hocpropríum eft ferpentum oua parere.)Síc definit A ría 
ftoteles ferpentes inlib.de gener.animalíi & alibi,& Galenus ínlíbro de Theríaca ad Pifone, 
vt cumnos etíiamloquímur de ferpentibusdeijs loquamur quí ne pede funt & ouiparis, Mer 
curíalis. ( Anguesaquarum funt,ferpentes terrarum; dracones templorum,Seruíus in fecune 
dum Aeneidos. d'Serpensnonnunquam vnam fpeciem fignificat, Pliniuskb.29.ferpentís ocu 
lorum dexter adalligatus, contra epiphoras prodeft,fi ferpens viua dimíttatur.INecalíter apud 
Gracosdoi pro vne fpecie,fcilícet vipera accipitur: vrapud Oppíanum de Murenz & ferpen 
tis coitu, íd eft viperz, Vuottonus.q Serpula à veteríbus dicebatur quam nes ferpentem diciz Serpula, 
mus,Feftus.In odoziferis fytuís ferpentes ffue ferpulas,vt veteres loquebantur,reperiti frequé 

| uis proprieillud ferpentum genus Gignifi Asguis, 
cet(fi Seruio credimus)quod ín aquis degit:trequentifsíme tarnen etíam de terreftríbus dictum 
ínuenítur:latet anguís ín herba, Calepinus.Draco etiam fpifsimé pro quouísferpente apud — * 
authores probatos fumítur,Pieríus.Heb:aíce whinachafch ferpens dicítur.Itemy eoe v fche« 
phíphon.Munfterus fcribit (chephíphon cffe fpeciem ferpentís ew fibilando fic dicti, vt dí« 
cit RabbiSalomon, Pagnínus veró vult à ordendo fic díctum,à radíce nn, que mordere 
velcontundere figníficat. V^15 Serpens aut draco & pifcis magnus,vt draco: vt funr cete, balze 
naz;Pagnínus. 'Thaniním & Chaldaíce Thai:inaíah dracones & ferpentes, Paulus Fagius. V tía 
tur hac voce Mofes Exod.7.vbi dicitur cozàm Pharaone mutaffe virgaminferpentem. Chal: 
daicen "n cheueia vw darconfeu dracc ídem quod nachafch,íd eft ferpens, Munfterus ín trí 
lingui díctionario.Arabict Haie (erpens dicitur apud Auícen 


: nam. Haíe feu hadaie eft nozze 
commune omnibus ferpentibus, Andreas Bellunenfis. Teftuh,id cfi,ferpens,;fyluatícus,alias 


Grace gie: hodíe vulgó 
in Graccía ógíA vocatur.Ger maníce ein fdblang:ab angue, per apocopen vltimz,& more Gere 
manico fch;przpotito.Gallíce vn ferpent.Italíce ferpe & ferpente. Fiieronymus Maflaríus ín 
quadam epiftola fcríbítfcorzo & fcorzone apud Italos efle nomina generícaad omnesferpen 

tes,qui repunt ac dentibus feríuricHifpanice,fierpe. ——Á 

5erpentum alij terrefires funtalrj aquatilessquanquam maxima pats fit terreftrís, exigua. Generalis fers 
veróaquatilís;fcilicet fluminum íincola.Suntetíam maris indigenae ferpentesterreftribus (imie pentum diuifio 
les,Plínius.Thanínim funt duplíces,:erreftres & aquatiles. Gui in aquís degunt ingentes píz fecunda loca. 
Íces (ant,fic dicii, quod formam quandam draconum fiue ferpentum referunt, Hoc Hebrzi, 

P.Fagíus. | E. 

«X Miegafthenes feribit ín Indíaferpentes ín tantara magnitudinem adolefeere, vt folídos Quitu in 77. 
hauriant ceruos taurofty. Metrodorus círca Rbíndacum amnem ín Ponto, vt fuperuolantes, gionibu repe- 
quanuís alté pernícíter&p alítes,hauftu raptas abforbeant,Pliníus. Serpentes multos € malos fi«ntur ferpes 
in Indía effe fcribit Strabo.Item ferpentes paruosIndicos venenofifsimos, InfülasIndiz occiz '* 
dentalis ferpentesnutrire,fed minímenoxíos fcríbic Pet.Martyr.InregniMorfilimontíbus fer 
pentes magni ín maxima verfantur multítudine,Paulus Venetus, Ex partefeptentrionalí rez 
gníIndízlongum & magnum eft defertum,vbi & ferpentes X animalium díuerfiratesreperíf* 
fe dicitur Alexander imperator;Hatthonus de Tartaris, €[ In Aethíopía aíunr tantam an« 
guíum vím conuenire conuoluíd ín gyrum ínuícem, vt montis fpeciem proculafpicientíbus 
reddantPíerius. 4| HabetiNumiídía infinitam fcorpíionum atq ferpentum copíam,quorum 
morfibus venenofis multí quotanais interfecií inueniuntur Leo Afrícanus. € Apud A&os 

a 


A. 
T 


es 


po WSN 
p 


| DcSerpentibus 
ad Occidentem reperiuntur ferpentes fupra modum grandes, Herodotus. Africa ferpentibus 
adcofarcunda eft,vt malihuiusmreritó íllipotí(simum palma detur,Solinus. «f Pharusirne 
fulaolím (vtteftantur Aegypti) ) multís díuerfifG ferpentibusplenaerat, Aelianus. € Elys 
snaidis ora infeftatur ferpentibus,quos flumína deportant, Plíníus. €f Serpentes endíque 
gentium conuenz à vernoftatím díe(nímírum equínoctfj verni)ad Cafpías portas confluunt, 
Solínus. Per Cafpías portas ferpentum multítudo,nifi hyeme tranfitum non finit, Plinius. 
€ Serpentumfrequentía nomen fecít Ophíufz ínfulz,Textor. «| Candei ferpentíbus 
vefci affueti , neque alía regio fertilior earum, Plinius. €f Hícrichunttj ferpentes píngues 
funt,&c.Suídas. € Adpaludem,quaíuxra Ephefiam metropolim exiltit, aiunt cauernam 
efTe (erpentiuri plenam maximorum, Aelianus. 4j Serpentumgenera magis peftifera maxí- 
mtaftuofislocís signuntur.Italia frígidioreft regiones hac quoc partefalubritatem habent, 
quod mínus terribiles angues edunt,Cornel. Celfus. «f Seruius aít Ofcospopulos díci vbi 
plurímum ferpentes abundant, ín Campanía quíppe;Píerius. 4f InLombardía & agro Fer 
rarienfiferpentum magna copía eft,Scaliger. «J Arbítrantur plurimiínfolís regionibus ca 
lidís habitare ferpentes,ob connatam frigiditatem eifdem animalibus fnhaerentem, rua quod 
calore magís maltiplícentur ac cítíus íncrementum fufcipiant: fedreuera frígída illa Ewropze 
pars ín Septentrione etíam pefsímos habet & enutrítferpentes,lícet quoad naturam venení de 
biliores quàm fint Afrícani,Olausmagnus. «| InBotnía quz eft císmare Líuonicü & mul« 
títudínem & magnítudínemeam ferpentum effe aíiunt;vt cumíllís paftores perpetuabella ce- 
| sant,Scalíger.Aruernorum montes ferpentes etíam habentldem  & In Heluetíz montibus 
' maximos à venatoribus ferpentes confpici certum eft , de ^ Wie mírabilíareferuntlegati qui 
alíquando Badenam veníuntad comítia.Opercpretium eflet hec omnía ex viris fpectata fidei 
cognofcere. Gieínerus, 
Derepionibhu — IM. Varroauthor eft it Icafía Amyclasa ferpentibus deletas;Plinius.Serpens quídam ínbas 
sfepentbw — bítabilem Salamin£ faciebat,Lycophron. INeuri,Scythix populi, vnà ante Daríj expeditione 
Mid C atatecoactífuerant folum vertere propter ferpentes;nam ferpeneum cüm magna vís ex ipfos 
; tum folo c(t edíta,tàüm maior fuperne €locis defertís íngruerat, quibus vfqyadco ínfeftati tuce 
runt,vt relicto fuofolo cum Budítanis habitauerint, Herodotus. 
Deferpentus — Innauigationemarisrubri Alexander dicítfeferpentes vidiffelongítudine quadragínta cu 
magnitidine. bítorum & craffitudiniepro rectalongitudinis portione, Aelíanus.Porus Indorum rex Augus 
fto dona mífit,víperas ingentes,ferpentem decem cubitorum, tefrudinemtríum eubitorum, & 
«—. perdicem vulture maiorem,Strabolib, decímoquínta.In Indía adolefcuntferpentes adtantam 
magnítudínem,vt folidos bauriant ceruos taurofép, Textor.Círca Rhyndacum amnem Bithy4 
. tii contermínum angues nafcuntur immanes,neq; ob magnitudinem modo, fed ob id etíam 
mirabiles,quod vbí ín alueum eíus zftus folemqp fugerunt,emerguntata híant: fuperuolane 
tef& aues,quanuis alt & perníciter ferantur,abforbent, Mela , qued & Plinius ex Megafthes 
nct accepifle fcríbít,vrfupra diximus.Serpentes Indici maximi,Solinus, Sespentum Megas 
launz triginta cubítorumlongitudínís memínít Paufanías, Gellius fcríbit, Tuberonem ín hís 
ftorijs ícriptumreliquíffe,bello prímo Punico, Attílium Regulum cónfulem ín Afríca cafirís — 
apud Bagradam flumen politís,preliums grande atqp acre fecilleaduerfus vnum ferpentem,ín Af 
illis locis ftabulantem, inufitatz immanítatís: cumd; magna totíus exercítus conflictatione, 
baliftís atq; catapultís díu oppugnatum.Eíuftp interfe&i longum corium pedes centum & vis 
ginti Romam mífiffe, Eíufdem meminit Plíntius líb.8, Apuz Scíratas(Scyrítas vocat Plinius) 
ferpentes maxímínafcuntur, quorum alij greges pecorumrapíunt X vorant , alij fanguinem 
tantum exugunt, A elianus.In Macraloco fie nuncupato Pofsidoníusfcribítmortuam fpectas '* 
tam fuiffe ferpentem íugerilongítudíne,tanta craffitudine; vt ex virago parre aftantes equítea 
fc ínuícem íntuerí non poflenutanto autem híatu,vt hominem equo inlidentemreciperec.Exu 
uíarum fquammam quamlibet clypeo maíorem fui(fe;Strabo &t Gillius. V olat.lib.duodecimo 
capite de locis nuper repertís,allegasferpentes mille paffüum loóngitudíne,quí certo anní teme 
porcarmenra & paftores fpfos totaliter deuorant. In regno Senegzsferpentes denumpedum $4 
menfuram excedunt,tantzG funt vaftitatis,vt íntegras capras hauríant, neclancínent, folíde 
dcuorantes, Aloyfius Cadamyftus,Gillius,Cardanus & Scalíger. InHifpana infula inufitata 
magnitudíne excellunt;fed tantopere innocentes,vt omnino haud noceant quícquam.A d. Ca 
Tecuthum ín tantamamplitudinem procedunt,vt maximorum fuum fimiles efficiantur , exces 
pto capíte,quod vaftíus exíftit,ac nimirum quod earum vfus omníbus inzerdictus fit, ideo eae 
rundem tanta eft vís.Érrore enim implícasus Calcuthirex;adeó acri ínterdíctíone eas tuetur, 
vceum qui ferpentem confecerítnon mínus acerba quam fi hominem inizerfeciífetmorte mul 


&etur, Gillíus, * 
pe fepeswm — Serpentíumcolores varíareprolecorum díuerfitate fcribit Nícander:Longo caput extutit 
colore. antro, Czruleusferpens,horrendaó übila mifit, Ouid.tertio Meramorph. Quodadferpentes & " 


attínet, vulgatum eft colorem pleroiq terrz habere qua occulrentur;Piinius. 
Genus ferpentumnulla euariat ratíone, & omnta fert proxima lacertis ex terreftrí oviparo 
; genae 


In generc P. Lib. V. » 


generehabere fpectes,fi pedes íjs demas.longitudínem addas: quippe quod íntectà cortice fit, serpentum de; 
& prona fupínag períndeatque lacertí habeat , fed teftibus caret,nec alío modo quàm pífces fcriptiovaiuer 
meatus duos coeuntes ín idem, & vuluamlongam ac bífidam habet.Cetera ínterna eadem funt f4lis, 
ferpentibus quz lacertís, V erüm omnía earum vifcera propter longítudínem & anguftía cor- 
porís,longa arcta& habentur,ita vt dignofci pra fuz figurae difsímilitudine non queant. Arte 
ría namq; longaadmodum eft;atg etíamgulalongior. Artérío erígo ita iuxtaos ipfum pofis 
ta eft,vteíTefublingua vídeatur:& quídem vídetur línguz praemiínere , quoníam língua cons 
trahítur,nec vt czeterís manet.Lingua autem ípfa tenuís,longa & atrícoloris eft,atque fi extras 
has,porrígílongíus potefl. Peculiare prater ceterorum línguas ferpentíbus & lacertís eft,vt 
fumma eorumlíngua bifida fit:fed prcípué ferpentum;quíppe quz tenuifsimíis quibufda qua 
fi capillamentis dilcreta vibretur. V entriculum ferpentes velut inteftínumlaxius habent,canís 
no fimilem,tum inteftínumlongum,tenue & ad cxítum vfi qp vníforme, Corarteríz poftremz 
adhaeret exiguum;fed longum & renum fpeciem referens:quamobrem víderí interdum poteft 
; mínusmucronem fuum dírígere ad pectus.Pulmo deínde adnectítur fimplex,fibrofus, fiftulos 
fus,prelongus,longe& à cordefepofitus.Iecur ítemlongum & fimplex:fed lien exiguusrotun 
. duf& vt lacertís.Fel fimiliter ate in pífcíbus habetur: natrícibus enim adnexum íecorí eft; ca- 
terís inteflíno magna ex parte adhzret.Dentes exerti omnibus funt. Cofta totídem,quot dies 
menfem integrum complent:fingulís ením trícenz. Euenire ferpentíbusídem quod pullís hí« 
rundínumnonnulliaiunt:oculís ením ferpentum laceratís fubnafcíalios referunt:caude etíam 
'9 lacertísatg ferpentíbus amputaterenafcuntur, Aríftoteles.Hzc etíam vis & natura ad ferpen 

tíum natíonempertinet,cor quídem vtín gutture habeant.fel autem ad ínteftína,tefticulos ad 
caudampofsídeant;longula fané oua & mollía paríant,ín dentibus venenum gerant, ZElíanus. 
- €j Serpentíum oculí parui, Cornaríus.Anguíbus vníuerfis hebes ví(us eft.Raró ín aduer: 
fum contuentur,necfruftra,cum oculosnon ín fronte habeant fed ín temporíbus;adeo vt citi« 
us audíant quàm afpíciant,Iidorus.Serpentíum catulís & hírundínum pullis fi quís oculos ez 
ruat,renafcí tradunt,Plíníus, 

Palpebrefuntnullianímantium;nifi quibus & inrelíquo corpore pilí:fed quadrupedibus Palpcire. 
ín fuperiore tantüm gena, volucribus ín inferiore : & quibus molle tergus,vtferpentibus , & 
quadrupedum qua oua paríunt,vtlacerta,Plínius.Aues & ferpentes & quacung ex quadru. 

o pedíbusfanguínís compotes ouiparz funt,foramína quídem naríum ante os habent,fed non í- 

ta explanata,vt nares appellarí poffint;nifi fpirandi officío, Aríftoteles.Pennatort& anímalíum .. " 

bubonítantum & oto plumz velut aures,caterís cauernz ad auditum.Símilimodo fÍquamige Aj»ce. 
rísatcpferpentíbus,Plínius. «| Dentíum tríagenera:ferrati,aut contínui,aut exerti. Serrarí Dentez, 
pe&ínatím coeuntes,ne cótrarío occurfuatterantur, vtferpetibus,pifcíbus,canibus,&c, Plin. 

Quiíbufdam dentesfunt ín os vergentesne excídant cíbí, nullum habentibus retínendi admís 
nículum:fimiles afpídí & ferpentíbus.Sed duo ín fuperna parte dextera lzuatplongifsimi, tes 

nuífiftulaperforatí vt fcorpionumáculeí,venenum ínfundentes. Nonalíud hoc eífe quám fel 

ferpentíum,& índevenís fub fpína ad os perueníre,diligentifsími authores fcribunt. Quidam 

vnum effe eum:;& quía fitaduncus,refupínari,cum momorderit. Alíquí tuncdecídere eum,rut 

fufcs recrefcere;facilem decuffu , & (ineeo effe quos tractari cernímus, Idem, Pauló ante quate 

dam de lígua ex Aríftotele allata funt, qua huc etíam pertínent. | . 

€ Ad(aporumguftatumferpentes & lacertílínguamhabentlongam & bífidam: attp ità Lingus, 

longam ferpentes,vtex paruo longé protrahi pofsit.Bifida & parte extrema capíllamentítenui 

tate efl propter fuac naturz cupedíam ; duplex ením voluptas íjs capítur,quafi duplicem fena 

fum guftandi habeant, Ariftoteles.Língua tenuíffima ferpentíbus eft & trífulca(bífulca potítis 

fecundum Arí(totelem)víbrans,atrí colorís,& fi extrahas pralonga;Plíntus. Lacertís & fere 
"pentibuslíngua extrema parte pílofacíd eftoblonga & exilís ínftar pilb,Plinius. Vide ín Las 

certo.b. Lacertalínguam dícítur habere pilofam,fed non habetzímó (unt dentes parui vt pilí, 

& eft bífida;ficut língua ferpentís, Albertus. INullum animal in tanta celeritate línguam mos 

g uetvtferpens,adeo vttríplícemlinguamhabere vídeatur cum vnafitIfidorus.  €/ Cumvos 
raci(símz fintferpentes,& longam & tenuemhabent gulam,;fefe& humo excítant , fet celfas 
& erectasconftítuunt,extrema cauda nítentes,vt ín aluum proclíuior delabatur cibus, Z&lían. 
Serpens collummínimefed proportíonale collí habere víderí poteft, Aríftot, Caret pedibus ge Collum, 
nus omne ferpentum, vt pífces,Idem.Caudz prater homínem & fimías omnibus fere anímali- Pedes. 
bus,& oua gígnentíbus pro defiderío corporum,amputate, lacertís & ferpentibus renafcun ^*^ 
tur,Plíníus. Serpentes venenum ín cauda habere,índeídad os deríuariín veficam quandam, 

quz tenera & fragilís fit,& quotiesmordenr frangatur. A gyrtashanc veficam eís frangere,vt 
vcheno careant:fed ídem rurfus íntra 24. horas 4 cauda. ad veficam illam orís recolligi (cribír 
Neapolitanus. Anímalía quadrupeda non pennata,quzoua paríunt,cortíceomnía muníuna Cortex. 
, (r.Cortex hícloco fquammz fimülispoteftappellarí. Sanguíneum quod pedibus careat ex 
natura genus ferpentum eft;ídty íntectum cortíce eft, Aríftoteles. Quae animal páríunt, pilos 
habent;qua ouapennas aut fquamas aut cortícem,aur teftam;vt tefludínes;aut cutem puram, 

|a 3 


QcHu Ij, 


Gu la, 


Cete, 
Dor[um. 
Pulmo, 


Licn. 
Eel, 


Ex4. 


refs. 
Nulue, 


Vefic 4. 


Sibilut, 


Cibin, 


DeSerpentabus 


vtferpentes,Plinius. Coftz ferpentibus tríginta;Plinius, Serpentium dorfum pifcium more 
compleríapertum eft,Idem, Serpentibus natura offium fpínacea eft preterquam magnís:roe 
bur ením eorum valídíora exígít firmamenta,eadem qua & viuiparisratione,Idem. Serpentie 
bus & pifcibus omnía fimilía funt;nífi quod pulmo ferpentibus datus cft, quoníam terra vtafie 
tur:pílces eo carent; & branchias více pulmonis fortíuntur,Idem.Quidamlienem putant ínefe 
fc oua paríentíbus,item ferpentíbus admodum exiguum, Pliníus.Serpentum pars maxima fel 
toto ínteftíno pretextum habere cernitur, Aríftoteles. Serpentum pars maxíma eodem modo 
fel habere cernitur quo pífces,Idem. Felferpentibus portione maxime copiíofum & pifcibus; 
Plinius.Exta ferpentibus & lacertíslenga,Idem.Serpentes propter corporísformam quz lon 
ga eft € angufta,fpeciem quo víícerum habent prolixam & czterís anímalíbus difsimilem, 
vtquam ad fuí corporisopificium quafi formulam effigiatam fortíantur, Ariftoteles. Serpens 
tesnullitefteshabent,vtnec vllumanimal quod pedibus caret,Idem, Pífces & ferpentes teflís 
bus carent,fed meatus contínent bínos,quí de fepto exortí,latus fpíinz vtrumqueperreptant, 
coeuntigfuperne ín vnumattp ita ad oftium excrementi fininnt;Idem. Tenditferpentibus vul 
ua prolixior,modo corporis exoría ínferius,vno contínua meatu, deduétatp in latus fpinge vs 
trumcq;quafi duplex meatus víg ad feptum,ín qua oua ordínatim gignuntur, & edíínde non 
fingulatím fed ferie contincn:e (olent, Idem. Serpentes veficacarent, vt etíam cartera quae 
penna aut fquamma aut cortíce ínteguntur(przter teftudínem)tum propter humoris affumptá 
exiguitatem,tum quía quantü excrementí contrahítur,ín ca ipfa(fcilícet vel pennas vel fquam 
mas velcorticem)ínfumatur per carnemlaxíorem difflatum & euaporatum,ldem.Libethícad 
jjcere defcriptione ferpentis, quam Io.Gregorius Macer Szepfius poeta optímus , quí ferpena 
tem diffecuítfua manu ad Doctorem Geínerum fcripfit anno 1562, quz fic habet. Anno$58. 
Berpensfatisgroffus , lengitudíne femíorgyiali, cum ín gramine recubaffem, íuxta me cole 
lum efferre, & firepítu accedere coepit, quem ego ínterficiens ligno fortiter affixí,S cutem príe 
yno fatís afperam detraxi,Eratinter cutem & carnem fubtilís (ed pénguiufculamembrana;que 
tamen cum ipfa cute deícendít. Vbí ad locum excrementi,quí fub aluo eft, ficuti & in pifcibus, 
excoríando ventum efl;grauí(Tíimo odore faeces humana excrementa fuperarunt.Detracta cus 
te membra ínteríora flatím patueruntzque cum collíigerem,partím auibus partím pífcíibus com 
munia effe,quzdam & propría ferpenti videbam. INamtrachea aitería longítudíne quatuor 
aut amplíus dígírorum paruís & gracilibus círculistornata ad pulmone defcendebat , cuí cor 
& veficula fellisadhzrebant. Poftealongo fatis ductu informam hepatis Lucij pífcís eíus hee 
par extendebatur:deinde abdomé fiue pinguedo candída & fatis fubrilis,.longitudine dodrans 
talí hepatí & inteftínís aderat.Inteftína à faucibus vfque ad excretionís locum more ínteftinos 
rum pifcíum defcendunt.Infra hepar vtríngp iuxta inteftína neruofa vena longo ductu defcenz 
debar,cuíi aderant inhzrentía oua;íta quídem pelliculís albís tecta, vt in gallinis videmus, fed 
fitu diftíncta,quod longo ordíne ducerentur:znumerus in quolibet latere erat trígínta & duora 
ouerum;lingua bífida acuta,fecd non venenata quantum potui attendere.In corde itag; X puls 
mone & tracheaartería,cumauibus conuenit.In hepate;ínteftinís & abdomínecusm pifcibus, 
ín loco veficula fellís & ouorum difpofitione ab vtrífgy diflides, 
c 


Ex ijs queliínguam habent € pulmonemalíalongum fibilum edunt,vt ferpentes, Ariftote 
fes.Oua paríentibus fibilus,ferpentibuslongus,teftudíni abruptus,Plínius.Quod firídent vlu 
lantép ferz,quod fibilatanguís,Lucanus.lib.6.goiZei zrAde1ov,id eft immenfum fibilabat,A pol 
Jon.aeferpente cuftode vellerísaurei, 4 Serpentespollent tactu, Coel.Rhodig. €? Cum 
ferpens adfeducendos primos parentes noftros diabolo fefe organum przbuiffet, Deus dixít 
illi;Quoniamhocfecíftimaledictus es prz omní íumento,& prz omni beflía agxí; fuper ven» 
trem tuum gradierís, X puluerem comedes cunctís diebus vítz tuz, Gen.3.Serpentí panis erít 
puluís,Efaíz 65.Língentpuluerem ficut ferpens, Michez 8,Serpentes omniuori funt,vt & re» 
liqua cortíce íntecta anímalia.Nam & carnem edunt € herbam, Aríftoteles.. Cum ferpentes 
carníuorz fint,quícquíd ceperint fucco exuctorelíiquum totum per meatum fui feceffus emite 
tunt. Accipit ferpens vndelibet quod datur,fiue auís fiue bellua;oua etíam deuorat;fed cumac 
ceperít reducit, & vía; có retractat,quod partem nactus poftremam e dírecto conftítuat, tum 
colligit fe;ín brcuezp contrahít,vt quod inditum fupra tenetur,in vnum extento corpore dedi 
catur,quod propterea ítafacíir,quía gulam tenuem haber & linguam,]dé. Serpentes pínguefz 
cunt ouís,fpecianda quídem draconum arte. Aut ením folida hauríunt, fi iamfauces capiunt, 
quz deínde in femet conuoluti frangunt intus, atcp íta puramina excutíunt; autfi teneríor eft 
catulí adhuc atas,orbe apprehenfa fpirae,íta fenfim vehementerQg praftríngunt, vt amputata 
parte ceu ferro,relíquam quz amplexu tenetur, forbeant. Símilímodo auibus deuoratís folí« 
dís,cGrentíone plumas & offa reuomunt,Pliníus.Serpentes infectis omnis generís vefcuntur, 
Belloníus.Cíbus ferpentumfeptentrionalíum zftate herbz, carnes & auesíunt, quarum pene 


nas & plumas poftea euomunc demum fi poffunt, lac € vínum velmodicam aquam bibunt, 


Olausinagnus, € Serpentesomnium maxime animalium vel cupedia dedítifunt:fed de- 
deiium 


i9 


- 
is 


—- 
3$; 


4s 


$64 


K 


, Ingenere C. Lib. V. 3 


deriim tjs quoquebibendi exíguum,& reliquis quibus pulmo fungofus eft;qualem omnía ha 
bentqua oua paríunt,& quíbus parum fanguínis eft. Serpentes víni íncontínentes etíam fi UD potu, 


ebría enim capiuntur, 


! €: » &ümalioquíexíguo indígeant 
poru;Plín.Serpentes ornnes delectantur vino & facile ingrediuntur vafa vbi fit vinum, quod 
poftmodum venenant,Mercuríalís.Serpentum genera omnía bíbere , vbi Gnt aquz, patet ex 
ArchenioriCadmihiftoría,Scaliger.Serpetes,lacerte & fimília,quod finepotu viuere poffunt, 

nullí dubiumeft. Afros hze anímalia;in ca parteAfrica ín qua nunquampluít,onummandere 
affirmareaiunt,qui vel apud nos vermís quidam multipes ater gignitur, fefe in orbem cone 
e uoluens:huncautelocís illis multum admodà nafcí,naturat e humídum narrant, Theoph. 
Diu & ferpentes & aes y. víuerepoffunt fine cibo, Aríftot, Exdem minímo & peneénullo 
€ibo vtuntur,cum alferuantur ínclu(z,ficut aranei quog alioqui fuctu víuentes, Ideo nullum 
énteritfame aut fití venenatum;nam neq calorhis,neque fanguís,neg fudor, qux auídítatem 
naturalem fola augent, Plíníus. Serpentes decem menfes fine cibo víuerepoffunt, modo alí« 
quando paulum aqua íllís prabeatur;Bellonius.Si ferpentes calidi funt quí fit vr í ntegros tres 
aut quatuor menfes,íd eft,toto illo tempore quo delítefcunt, abf: Qq cíbo víuunt? Annon ín fers 
entibus íd quod ín quíbufdam mulíeríbus vfu venit, qua cüm plenz fint humore pítuítofo 
E eraífo, & calorem naturalem (proportíonetamen huic humorí refpondentem) valde íms 
becíllum habeant,longo tempore abígs nutrímétro degunt? Annon hac eft ratío ; quam omnes 
€ phílofophi de ferpentum cíbiabftinentía omnimoda protulerimt ? Ob hoc natura illis carnem 
& pellem folídiore & crafsíorem fuppedítauít, ne calor natíuus tam facile in illis euanefceret, 
(cd in corporepermanens , víta pabulum prabéret, Greuin.lib.i.de venenis, 4| Serpentem feni 
apertis oculis dormire fcribit Philes his verfibus: | 

Dj | Cyzrác xaUsodletxos d'oxei saDuy [BA vrery, 

Ógic vs xt&) Te E, uo) Üvisi aA tipnc Acor; 

Variámira| 20 n yAaube TOT uud co 

dou 15b nire dauAeortpu 

epspürrG" Guroic dr d'lomipaz,rds xópas, Idcf, 
Quomodo dormir, c fimul cernere "videtnr, , 

^ ; Serpens e lepus &* animofus leo" E 

; Circwmregitur enim chlamm oculorsim 
«KLlia quadam tunica molliore 
, (— Cuftodienteipfis pupillas;velut dioprras. 
Berpentes dormíturi fxpe caputínfimum bubulum inferunt, reliquam corporís partem non: 
putant nímírum caput tutum fore, Incertus. " 
«| Serpentem fiercus vt plurímim bene olet propter ficcitatemnaturalem.Sunt & quíbus pong evc::- 
fpiritus procul adeo reddet vc Mofchus videatur, atcp hí ín Oríentalí Indía ínter Calecuthum mentorum 
& Canonor , Cardanus de fubril. 4f Loca in quibus vt plurimum ínueníuntur ferpentes, fpiritis odor. 
funt caulz,cafx ruftíca, & fcopuli, aut exiguz valles, colles, prata qua propelucos & f; yluas L06 1n quibus 
e cxduasfunt, Greuínus in líb.de venenís.In odoriferís fyluis ferpentes,fiue ferpulas, vt veteres verant 

' loquebantur , reperírí frequentífsimas tradítum eft & feríbitbibliotheces 4. Díodorus, Czl. j 

Rhodig.V ídetur dícetraro) mirum fpectaculum ín Aquilone, quomodo profundéfubradici- 40 

bus arboris betulínz manent ferpentes: quorum multitudo fuo afflatu calorem in radicibus ; 

excitat,vtfolia huius arborís femper durante hyeme viridia permaneant.Quocírcagensnatue | 

tz fecreta ignorans, arborem facram putat,quafi magnonumiíniconfecratam. Nec multum i 


proinde víperas alíqui víno cum fictilibus adfepes di(pofitovenantur: 
. Ariflot.Serpentes,cüm occafio eft, vinum precipué appetunt 


1 


difsíraile a(lerere videtur Bolínus cap. 4o. ín quadam Afrícz gleba non fine míraculo lucum 
virere vndíep fecus agris arentibus. Hyemetamenin cauatis arboribus, velrupibusferpentes 
latent; pro cibo fomno vtentes, Olaus Magnus, : 
| « Serpentes menfibus quatuor frígidífsimís latent: necpet íd tempus quicquam come- 
e duntceterz quidem ferpentes cauernas fubeunt terrz,fed víperz fub faxís conduntur, Arífto 
teles.Latibulis teguntur, Lacertus,Salamandra, Teftudo, Crocodilus, Serpens, Plinius. Sere 
penslatethybernotempore,zftíuo prodit, Textor.Serpentes quemadmodum quzdam alía a« 
nímalia naturafrígida,vbíhyernem appropinquare viderínt,in cauernis fuís ferecondunr,íbie 
queper quadrímelire fpatíum,quod íd tempusferé osinium Git frigídifstmum, habitant femi» 
mortuí veluti,quoufque fol a&rem excalefacíens, faumé calorem omni generi animantium 
tommunicans,eís nouam quafi vitam reftítuit, Greuinus. Sciendum ítem chias (ye/2c) dici fere 
pentum latibula: vocant& esc Cal. Rhodig. Latere (erpentes díu poffunt exiguo contenti - 
cibo,quod norunt círculatores qui cos ín píxide lignea circumferunt commodiísime modico 
furfure appofito, Cardanus. ) 
e — Berpenteshyerhenon lzdunt,zftate pefsimi, Galenus, Tutó ferperis etíam peftifera tracta H»eme nont, 
tur, dwmrigerfrigeremon defutit runc illi venena, fed TUNI NUen ras flatem fere ei ici Bun 


Latent hyeme. 


De Scrpentibus 1 


pentes maxime fub:canicule feruore cum vehementer xftuant.furorem prz fe ferre videntur; 


. adeo.vcne exiguo quidem mornento &uieícere pofsino Galenus de locís affectis,lib.z, - 


Natura [rigidi 
funt 


Biotim. 


dj Serpences omnestactu quamífrigidi(simi effe perhibentur,Incertus.Serpenribus neque. 
eslorem,neque fanguinem neque fudorem ínele fcribit Plinius lib.1e.cap.72.. Galenus ítem. 
Iíb.de Ther.ad Píf, S. manifefte credítferpentes omnes efle frigidi temperamenti, Idem feniít. 
Rafis.55.contín.3. Contra vero Àuícenna 6,quartítract.5.cap.21.míratur ínuenros efle homis 
nes quí crediderínt ferpenies efle fríd(dz temperaturz.. In ijs quos Crallía profert maximum 
incíle frigus experimur,fi manibus tractentur;ídiy in medía etíam zftate: quod bona fide afe, 
firmare poffum,&c. Greuinus, ín libro íuo de veneníás cap.t.vbí multís rationibus oftendít & 
robat ferpentes natura frígidos efle contra Mattheolum qui contraríum affirmare vídetur. 
ie fententíam confirmat Mercuríalis líb.1.de morbís venenatis € venenis hís rationis 
bus: vna eft quíaomnes qui venenantur à ferpentíbus , frígore quodam miírifico ftatím tena 
tancur;aliera eft, quía hzc anímalía, vt dícebat Aríftot.a, de híft. anim, latent quatuor men 
fibus ín cauernís non alíaeatione, nifi quía cumfrigidí temperamenti fint, non poflunt fuftís 
nere aérís frígus, X propterea ínlatebras terra vbí calor eft,ferecipiunt:tertía eft,quód fi fuma 
ma atate ferpentes omnes tractentur , nemo eft quí fenfu ipfo non experíatur , hzc anímalia 
fumme frigida effe:quarta, cüm omnís animalium calor fit ín fanguine locatus, exíguo autem. 
fanguíne przditi (int ferpentes,quís non vídec eos neceflaríó frigidosefIe? Hactenus Mercuz 
ríalís. Serpeatum vda funtcorpora, adeo vt quacung eunt,víam bumore defignent; Ifidorus; 


«/ Conuolutím ferpere dícitur ferpens, à Galeno de anatom. admíníftrat, libro 6, 2. 2. 


EiAvarádw, de íerpentum & vermium motu dicítur qui fefe ín arctum collígeni:es &€ pofterios 
ra attrahentes,progrediuntur.Quod eleganter Virgilius exprefsítde ferpenteloquens, tractu 


^ fe collígitanguis. Thef. grzc.ling. Deijfdem dícituretíamtz en, id eft, ferpere, X EiAv&uj id 


Ortes. 


eftvolui& reptare.. Qua pínnísaurnonanlplius binis autnullis , vt ferpentes, vruntur,quas 
ternísea quoque notis nihilominus mouentur,flexus ením quaterní hís aguntur autbini cum 
pinnís binis, Aríftor. Deusferpenti poftquam mulierem decepi(let, dixit; quía fecifti hoc,maz 
ledíctus erís prz omníanímali. Super ventrem (feu pectus) tuftm gradíerís, €c. Genefis 3. 
V eftígía ferpentumtalía funt, vt cum pedíbus carerevideantur, coftís tamen & fquamarum 
nifibus erepant: quas à fummo gutture víque ad ímam aluum pariílí modo diífpofitas habent. 


Squamís enímquafi vnguibus, coftís quaficruribusínnítuntur. Vndefiin qualibet corporís sq 


parteab aluo víque ad caput íctu alíquo collidatur , debílís reddítacurfum habere non pofsit, 
quía vbícunque ictus ílle íncíderít,fpínamfoluít, per quam cofiarum pedes & motus corporís 
agebantur,Ifidorus.Serpens non exiendítur nífi moxíens,Exafmus.Serpentes eodé natant mo» 
do quoín ficco reprant, Aríftot. ' UTOR. " 

, 4j Anguem ex medulla homínisfpínz giení,accepímus à multís,Plín.Hominis mortui fpi 
nz medullam putreífcentem ín ferpentem conuertí aiunt, exorírizyferam, & ferpere animan 
tem fmmanifsimum ex manífuetíísímo. Atque bonorum honeftorumt& homínum relíquías 
requíefcentesnon modo quietem pro praemío, fed etíam eorum animas bona, quz toties attesa 
ftata func à fapientibus, babere, malorum veró hominum ípínas poft € víta excelfum talía 


monfira parete. Acíd aut eft totumfabulofum,aut fi adhibenda ei fides fit, praemium meo íudis 4, 


cío dignum fuis moribus malus retulerít,qui ferpentís pater efficirur morruus,/Elianus, Sere 
pentes ex homínum cadaueribus medijs medullísgígníi, ficut apes ex bubus gígnuntur , ex 
equís fucí, ex alinís crabrones fcribit Plurarchus, ''extor. Ex humano cadauere ferpentem 

igní tradidérererumnaturalium fcríptores,Píeríus.Sunt qua cüm claufoputrefacta eft fpína 


- fepulchro, Mutarí credant humanas angue medullas, Ouíd.líb.15. IMetamorph. 


Coitus, 


In /£gypto mures ex terra X ímbre nafcuntur , & ín alijslocís ranz ferpentef& & fimilía, 
Macrobíus, Auícenna afferítferpentesex mulierum praecipue capillis concipi, quód produa 
Ctíores fint, humectíoresd natura, Cz. hodig.Nicinder ín l'heríacís arbitratur venenata 
morfutp obledentía ex Titanum fanguíne, hoc eft Typhoej effe concepta | Ácufilaus aurem 


fcríbít íd genus animalíaex Typhoniscruore propagata. Apollonius veró Rhodíusín Alexan $e 
dríz conftítutione, ex Gorgonis guttis fanguíne ftíillantíbus,Idem. / Vírgilius fimeta fubdio ^ ' 


concaucloco, & quíhumorem colligat, firamento ínrecta, ne in folearcícant;palo € robore 
depacto fieri iubet, fta fore ne innafcantur hís ferpentes, Plinius. 4 

4| Quzpedibus carent, € longo ABE COHH ert ferpentes & murenz, tjs coitus circuma 
plexu mutuo fupínarum partium ae ítcur.Et quídem ferpentes íta círcumuolutz fibí ipfz cohae 
rent,vt vníus ferpentisbicipitis corpus torum efle vídeatur, Arifi.Coeun: ferpentes complexu 
inutuo,propter íneptam fuí corporís formam ad applícandum. Cum ením exigua quadam fui 
parteconíungantur,nequeunt prz nímía prolixítare adaptarí;cumi membris, quibus amples 
Cantur,careant,profjsagilitate corporís vtuntur, complexu& mutuo fefe obuoluentesexpe- 


díunt Venerem,Idem.R urfus in zerre(tríbusoua paríuntferpentes. Coeunt complexu, adeó & 


círcumuoluta fibi ip(x,vt vna exiftíimari biceps pofsit,Plín.Cum inter fe ceeuat ferpentes,odo, 
icm 


6e 


I In gencre G-Iab. V. 


remexhalantgrauífsimum, Alíanus.Serpentes & pí(ces teftibus carent,fed bínosr. 


1Ccatus 


tínent,quí faetífico femíne cum coeundi eft tempus implentur, & lacteum omnes cmitonco 


morem,Collígunt hí fefe in vnum caput, quemadmodum ín auium cenere vnítur auod fii. 
at.Hocergo ínferítur atque ín locos & recepraculum rendítur foemínarum, Axvif. d " B i ie 
dumalíz animal pariunt vt víperze & cartílag ínea;alía' ouum;vt pifcium genus ac caeterae fe: 
pentes,Idem.Cetera ferpentes(prater víperam ) oua paríunt forís contexta ad monilis,id c 
ornamentí mulíebrís,quod ambit collum,fimílíitudínem,incubant qua pep [AU SP & 
foetum fequente excludunt anno, Ariftot,.Plínius, &f Murznasínficcolittore elapías Sud LA 
oU 


coítuerpentum ímplerí putat.Huíus opíníonis fuit Oppianuslib., A lícuticav.Plinias (cribit 
Licinium Macrum tradere murenas tantüm fcemfníni fexus effe & concípcre € ferpentibus:ob 


id fibilo àpifcatoríibus ranquam ferpentibus euócarí X capí.Id etam D. Ambrofius & complu 
res antíquorum tradunt;cui opíníoní Athenaeus refragatur authoritate Andrez ; quí de lí 
qua falfo creduntur,librut edidít, P.Iouius de pifcíbuslib.i. Vide plura ínhifforía Víperze, 


« Suntín Afiageneraferpentum, quosore parere homínum opíníone receptum eft, Alcía. 


tus,forte de Amphisbzna íntellígit. 


«| Anguínafenectus fiue vt Plíntus nomínat, Vernatio,ferpentíum exterior fimilis mem. 
branz cutís,quam prímo vere inter duos Tapídes,velalías huiufmodíres exuunt, vulgo Gers. 


man.vocatur cin f: eclangen baut i clangenbalcE: Grace yfipas dose» d'pua müpap A«Bvgle, 
Latine, Anguína pellís,Senectus:Spolium vel exuuíz ferpentís. Arabícé Geluc vel eenlu 6d 


, eft corium ferpentís,Syluat.Fulcalbaileb fpolium ferpentís,Idem.ItemAlchalha & Sclach sinz 


íe,Italice Spoglía delle ferpi:Hifpanice Pelle dela culebra, Mattheolus.R.euiretcunt (erc 


cntes 
pelle fequeftrata, quam nunc feníum nunc fenectutem appellat Plinfus,Leberída Graci, A E 
thor camen libro tertío eft Strabo cunículosá quibufdam Leberídasdící. Aneuítum porzócc 
rium dixit Callimachus ín Hecale etíam Syphar. Coel.Rhodig. Nonnulla ex ii quz conduz- 
turexuunt íd quod fenectus vocatur:quód cutís vltíma eft & prüní ortus dieerada A iiic 
Cortíceíntecta magna fere fuíparte feceifus fuo tempore latenr, & exuunt fenecicte: 
bus cutís mollís,nec przdura & teftacca quídem eft, qualis zeftudini, fed aulis iet: 
to, & przcípue ferpenibus eft.Exuuntením hac omnía, aca vere cum cgr edidatut;tum etiam 
autumno. V ípera etíam exuít tam vere quàm autumno.Cui terpens exuerc íncipitsb oculis 
primüm detrahíaíunt;íta vt obczcarí vídeatur fjs quí rem noniuwiligunt,tum caputexuiutz 


itg 


glabrum ením hoc omníutn antequam reliquum corpus apparetzattp vna fcre nocte & dic fe» 


nectus tota exuítur,à capite orfaad caudam , & cute altera íntus fubnafcente í pfaremouetur. 
Vt enim foetus ínuolucro fecundarum,quo contentusprodierít,exuiturt fic ifta fenectute dez 
tracta renouatur,Idem. Anguís hyberno fitu membrana corporís obducta, fcenículifucco ima 
pedímentum íllud exuit,nítiduf&s vernat.Exuít autem à capíte prímim, nec celeríus quám vs 
no díe ac nocte;replicans,vtextra fiat membranz,quod fuerat intus, Idem hyberna latebra vís 
fu obfícurato;marathro herba fefe affrícans,oculos inungit ac refouet.Siveró fquammz obtor 
puerc,fpínís iuniperífefcabít,Plíntus. Ineunte vere,cumfenectuteimm ferpensexuerit, tum e» 
tíam vifus hebetudínem,tanquam oculorum fenectutem,abijcít:quo ex morbo,admotís ad ma 
ratbrum oculís)liberatur:nam ex efus hyberna ín latíbulís obfcurís manfione,oculos hebetes 
& praftríctosfrígoribus calefacíers marathrum purgat , atq; acres & acutos efficít, lian us. 
Serpentes verefenectam exuunt, & deguftato foenículo velocíores ac perfpicaciores fiunt, Ni 
cander. Vauum efle opínor canísortuangues candidos membranam exuere,quoníam neus 
trum inItalía vifum eft:multog mínus credibile ín tepidís regionibus tam feró exuí, Plíníus, 


Neg veretantüm exuítanguis,verumetía autumno,& prolocorum temp orumQ condítionez 


zftate etíam Aríftotelehocaflerente,lícet d abneget,Pliníus Píeríus.In Septentríonetempos 
re verís frícatíoneferpentes cutem exuunt ínterfaxa, Olaus magnus, Senectutemfertur fer- 
pens exuere,quod ín angufto foramíne ( cuí per vím fe ímpenetrat ) veterem deponat pellem 

'Textor.Ob ficcítatem etíam arída cutís exuítur vereab ip fis,vocantd fenectam, Contingít r 


nímillís quod & hominibus elephantíafi laborantibus, fcilicet vtex vapore corrupti humorís 


cutís fiecetur & eleuetur.Ob íd vere exuuntílla diuturna fame ficcatí, Cardanus de fubtil, Ver 
nationem ferpentumnon tam efle pellem quàm fordes quafdam ín corpore muící ínítar colles 
tas exíftíimat Greuínüs Hb.1.de venenís,Foenículum nobilítauere ferpentes,guftatu (vt díxis 
riüs)fenectam exuendo,oculorumQ acíem fucco eíus reficiendo,Plin. V ifm longo fitu amif: 
fim ferpens foenículorecuperat, T'extor.Foenículum illud quo ferpentes affrícant oculos; illud 
efTe fcenículi zenus exíftimat Mercutíalís líb.1.de venen.morb.& venenís,quod Florentini 2p 
pellantbaccatum,atg pro venenato habent, 


D 


* . - 
Serpens erat calidior omnibeftía agri quam fecerat Iehoua.Gen.z. Eftote prudentes,ficut n; 5,;., 
ferpetes.MatthioToh- Tzetzes Chil.9.cap.265.hocfenfu hec verba 4 Domíno prolataaízSez- 452 


2 4 


DeSerpentbus 


wate capita veftra, quemadmodum ferpens qui ínfidijs petítus vapulanfq ad mortem omniímo 

do caput fuum abícondit,fic nos à tyrannis & imprjs crucíati, caput feruate mihi,fide veftram, 

& nc Deumnegetis vfg; ad ipíam mortem.Poteriít praterea aliquís rhetoricehoc dictum illus 
firando,feruanda iubere capita;hoc eft authores(as8*yrac) & dominos noftros, nec illos decí» 
pere autfallere dolís facrílegís.FIzec Tzezes.Deaftutia ferpentis paffim à fcriproribus hoc ad« 
ducítur,quod petítus totum corpusobrjcere perículo foleatmodó capur íllafumferuet, quo: 
fervat facite etiam Izfus curatur,Fagíus.Idem in exegefi fua fuper príora jiea Genefeos.4. 
cap.Quidam Hebraeorum dicunt, ferpentem prímüm recto corpore ín«efsífle.atque humanis 
affediibus ctíam przdítum fuíffe,indetp aftutía cuncta fuperaffe animantía.Serpentes quidam — | 
obid putant dící fapientes,quod longiíTime cernant.Dracones certe Grzcé à d'fpss vocantur, 19 
Hc ílle.In naturalibus bonís,quz nobís & irrationalibusanimantíbus vídemus effe commue 
nía,viuacítate quadam fenfus ferpens excellít. Vnde & Iegirur in Genefi;Serpens autem erat 
fapientior omnibus pecoribus terrz. Dícítautem Pliníus,Sí credítur,quodferpentis caput ee 
tíam fi cum duobus euaferít dígitís,níhilominus víuit. Vnde & totum corpus obíjcítpro capie 

te fcrientíbus,Iidorus. — Qf. Animantíum alix funt (llíberales,perfida, ys vtferpene 
£es. Ariftoteles.oi uuxpoytvuec xaxolsudAc à d'v ajo x; 3n B Aon 20 oi üQeic Toréroi, id eft quí paruis. 
funt genis, mali & maxíme crudeles & infidiofi funt, Serpentes ením rales funt, Adamant. 

& Implacabilem furorem díuinz líterz per ferpentem voluminibus íimplicatum, & qui line 
guís mícetore trifulcís(íta ením defcríbitur írritatus)expreffere.Pfal.$8.Furoreorumferpentís — 
nifurorís inftar, & c.Incomparabilis porro eft in angue furor,qui fimul ac fe Izfurn fentit,ita ve *& 
fane furit,vtnunquanfabfiftat,donec venenum intulerít,aut prz rabie exanimcetur, vt ait Eus 
thymius,Pierius € Quín& affectus indicía funtetíam in ferpentibus immitífsimo anímae 

8terge.  liumgenere,Plinius. QJ Serpentíumouaaíunt íníecta igni matrem ad fe eríam emínus odoe 
reallectam vocare, Id Funckíus íurat fe Loftorfrj vidiffe,cum ouum vnius ín fornacem proíes 
ctum eífet;ymox matrem ipfam cum feftinarione accefsiíIe fibilantem ( odore nimtrü percepto) 
& fornacem íngrefíam effe,licetaftantibusad eum quíbufdà vírís,à quibus partíim baculis oc« 
ciía eft;partím ígne larfa.Dubitari pofsit,an hoc per &op55» acciderit,an quod odore íllecta fuee 
ric. Nam & alioquifertur,fi ferpens vratur,in fylua alícubí,alíos etíam accedere,fiue fibílo rans 
Sersenti pres tüm,fiucetiamodoreallectos. «Jj Canes,boues,fues,capra,;ferpentes & beftía aliz cum ims 
feto, ocu, pendentem peftem,;tum vero terrz motum;& calífalubriratem , & frugumfertílitatem prze» $€ 
f«misráité, fentiuntineqy tametfiratíone carent,ab eorum qua fibíaut (alutem,aut perniciem afferre quee 
e unríntelligentía aberrant,Zlíanus. Quingpante dicbus quám Helice funditus euerteretur, 
quí ín ea crant mures,muftelz;ferpentes & vertiícilla, cetera eiufmodi ex coloco exíerunt. 
Idem. 
Sympatbie c&/— Serpentíum morfus non petítferpentes;Plinfus, Textor.Sed íam ferpentum maior concors 
diijs animantis di fcilicet, quàm hominum inter fe, Iuuen, Sat.5.Serpens cum vulpe amícé víuit:ambo enim 
J cauernis gaudent, Áríftot.Cum monachi quídam fubinde xgrotarent,nec inali caufam intelli 
gere Bose i a diuer tog tandem á ruftíco operario,quí catum monafterij cum ferpenteludene 
tera víderat.INon erat aute letale hoc veneni , quía laetítía ferpentis ex ludo veneni vím remíte 
tebac.Nec mirum,cum mures etíam cum ferpentibus colludant.Pongettus. Míra referuntur 4€ 
deanguillís,quomodo à ferpentíbus audíantur & liberentur.Quídam monachus narrabat ta» 
lem hiftoriam:fe cumpuer e(íet voluiffe anguillam magnam in quendamlocum deferre: cum 
autem ín quandam ífyluam vení(fet,anguillam fibilaffe, ac ftatim alíquot ferpentes fibilo excíe 
tatos accurríífe,fe vero expauefactum fifcellam,in qua erat anguilla,depofuiffe, ac índeaufus 
giffe:cum vero mox rcuerteretur,ac fifcellam denuo auferre vellet, anguillam non fuiffe ame 
lius repertam,cum tamen fifceTla adhuc bene víncta € claufa effet.Hac fzpe retulit nobís D. 
Rodolphus à Vuil monachus Capellenfis:an fibilenttamen anguillz,nefcío, cum pifces mutf 
fint;fortaffis ferpentes fibilantes tantüm audiuerar.Similesfere fiue hiftorías fiuefabellas mule 
tas audiui, Incertus.Foenículum anguibus gratifsíimum , Plinius, Hedera ferpentíum frigori 
ratífsíma , vt mírum fit vllum honorem habitum ci , Idem, Hederam amant ferpentes, $e 
extor. | 
Antipathia Deusalloquens ferpentem,poftquam homínem feduxiffet, inter alía dixit, Ponam inimi» 
cin lint. c irias inter ce & ipfammulíerem & inter femen tuum & femen eius; ipfum conteret tíbi caput, 
& tu conteres cícalceaneum, Genef.5, Hoc fimpliciter fignificat, hoftile femperfore difsidium 
humano generícum ferpentibus,quale hodíe cernitur.Fít enim arcanonature fenfu vtab ípfis 
abhorreat homo.Proínde quód quibufdam ferpentes funt ín delícijs inter prodigia reputandü 
eft. Czterum rale odium fore denuncíat,vt fibi vltro citro&p moleftí fint; ferpentem hominibus 
infeftum fore,& homínes vícifsim perdendis ferpentibusforeintentos, Serpentum genus ho« 
mini eft inimicum.Eftenim vetus ínterillos X nos dífsidium,& irreconcilíabile,futurum& do 
nec meminerímusillíus inaufpicatipomi,Erafmus. 4 Fauorabileverbumlfidorusde natu« 69 
ra ferpentum profert; quód hominem nudum & dormientem nunquam ]xdant: íd&g mihi in 
pueritia 


3o 


$^ 


In genere D. Lib. V. 5 


pueritia & adolefcentia ferpentíbus fine lzefione fzepifsimé congredienti contigit, Ofaus Maz 

nus f Adprímosortus Euphratis quzdam ferpentes nafcuntur hominibus externís,non qug nere 
item indigenis inimícifsíma,arque víqueeo ínfeftz,vr cos morte mulctent, Zlíanus. In Syría Quidenfere 
angues círca Euphratis maxíme ripas, dormientes Syros non attíngunttaut etíam fi calcatímo nis inno ij.cxe 
mordere,non fentiuntur maleficía;alijs cutufcunque genrís ínfeftí , auídé & cum cruciatur exaz |n veró ine 
nímantestquamobrem & Syrí non necanteos,Pliníus. Quzdam anímalía ínnoxía indigenis, feni. 
aduenasinterimunt,ficut ferpentes paruí ín Tíryntho,quosterranafcíprodítur , Idem. 

«| Omnibushomínibus contraferpentes ineft venenum, feruntá; íctas faliua veferuentis. Sliua bomiais 
aqux contactum fugere Quod fi in fauces penetrauerít; etíam morí, íd& maxime humaní íe- ferpentibu cxi 
iuni oris, Idem. Ophilius fcribit ferpentesrumpi,fiquís ín hiati earum expuat, Idem. Eft vtíqs l^ 
vtferpenshomínís quae tacta falíuis, Difperít, ac (e(emandendo conficit ipfa, Lucretius. Ania 
maduertendum eft naturam oftendiffe nobís ieiuni homínis fputo ferpentem necari poffe. Cau 
fam philofophi perfcrutantur,aíunt&g fier(hoc ob magnam ínter vtrumi anímam contraríeta 
tem;Serpens fiquídem frígída & (icca eft corporatura, homo autem calída & humida:hínc ala 
terum alteríus vífu tactuty exhorrefcere, humano fpuro tactumanguem xque fugere , ac (i 
ferueritemín aquam íncidiffer.Id fi penetrarítin fauces, etíam extín guí,Pieríus, Serpentes fas 
fiua hominis interímít, Czlius Calcag.lib.t, epiftolarum. — Qf Troglodytarum genus homiz Troslodyte 
num,;quod ex habítandí & viuendíratíone nomen duxit, ferpentibus ídcírco formidabile eft, ferpentibus for 
quod eas huiufmodi homínumnatío exeft, ac ín cibo confumiít, ZElíanus, Qf Crates Pergas midsbiles, 
menus ín Hellefponto círca Paríum,genus homínum fuíffe tradít,quos ophíogenes vocat,fer« Dc Pls iar 
pentumictus contactuleuare folítos, manu ímpofitavenena extrahere corpori. Varro etíam e uh vu 
nunc efle paucos íbí,quorum faliuz contra íctusferpentummedeantur, Similis & ín Afríca jj 54,7. 
gensPfyllorum fuit,vt Agatharcides fcribít,à Pfyllo rege dícta,cuius fepulchrum ín parte Syr ferpentióus uni 
tium maiorum eft. Horum corporííngenítum fuitvírus exitíale ferpentibus,vt cuius odore fo» trice. 
pírent eas.Mos verólíberos genítos protinus obrjcíendi (zuifsimís earum,eot genere pudícís 
tíam coniugum experiendi,nonprofugentibus adulteríum fanguíne natos ferpentíbus. Hac 
gens ipfa quídem prope ínternecionefublata eft à Nafamonibus, qui nunc eas tenent fedes: 
genus tamen homínum ex hís quí profugerant, aut cum pugnatum eft, abfuerant, hodic res 
inanet in paucís.Simíle € ín Italía Marforumgenus durat, quos à Círces filio ortos ferunt, & 
ídeo ínefle ijs vim naturalem eam;Plíníus.Ouorundam homínum tota corpora profunt, vtex 
hís familiis quz funtterrorí ferpentibus;tactu ipfo leuant percuffos fuctug; modico, Quorum 
€gcnerefuntPfylli, Marfi& & quí Ophíogenes vocantut in infula Cypro,ex qua familía legas 
tus Exagon nomíne;à contulibus Rome in dolíumferpentium coniectus experímentí caufa, 
circummulcentibus línguís míraculum prebuit. Signum eius familíz eft , i modó adhuc dus 
rat, vernís temporíbus,odorís virus. Atque eorumfudor quoque medebatur, n6 modó falíua, 

Idem, Agatharcídes dícit;ín Africa Pfyllorum gentem effe , & nihil quidemad víuendi ratío- 
nem áreliquíshominibus differre, veruntamen cum alijs nationibus peregrínum eorum corz 
puscomparatum admírationem habere;non ením venenatasbeftías quz vel íctu vel morfu ve 
nenum relínquunt,eís quippíam nocere poffe, neque aut ferpentís morfu, aucphalangiorum 
mortíferís vulneribus vt ceteros homines affici, & c. /&lianus.Sunt qui dícant,quod quemads 


pentes indipes 


ÁmodumPfyllíapud Cyrenaícamregionem naturalem quandam vím habent contra ferpentes, 


fic et Teutyrítz contra crocodylos,Strabo.. Pfyllorum corpori ingenitum fuit virus exítíale 
ferpentibus;ex cuíus odore fopirenteas, l'extor/Sícut contra ferpentes Pfyllis Marfif Qp inter 
homínesnatura venenírepugnantíam dedit; fic apibus etíam, vt quamuis venena portantes 
ored fingentes ipfx non moríantur;Plíníus. Durat ín Marfis etíamni gens à filío Circes orta, 
quos effe domitores ferpentíum conftat; Idem. Marfi populí ín Italía vím habuerunt naturalem 
contraferpentes & venena, T'extor.Iphíogenes, id eft, anguigenas populos effe docet Strabo, 

quí ob famíliarítatem quandam cum ferpentibus eorum ictibus medebantur. Horum alíos 

in Hellefponto, alíos ín Cypro ínfula habítaffe teftatur Plinius, Ad Paríum genus homínum 
fuítquos Anguígenas vocauere , & cognationem quandam cum ferpentíbus habere credídes 
runt:quorum mares prodítü eft,ferpentum morfibus fuifTe remedio, fi eos c6tínuo attigíTent, 
Auctoremgentís heroem quendam tradidere ex ferpente ímmutatum, vt eftantíquitas fabulo 

fa, Vis eaaliquandíuín gente manfit, quemadmodum ín Calabria fama eft de ijs quí ex proge 

nie fcilícetPauliappellanturinam & hos mederi (erpentit morfibus affirmant, /neas Syluíus, 
(COU«. Terraferpentemhomine percuffo non amplius recipit;poenaftp etíam inertíum nomi» serpentem bo 
ne exigit, Plinius.Iam porró ferpentem,quze hominem interfecerít,Indí(permultísinhancrem rmicidam exu^ 
teftibus Líbycis & Z&gyptijs Thebarum incolis vtentes)dicunt,idcírco fubterranealatebram '4** 
(quía terrafuísípfa fedibus eam non amplius recipíat,ata; quafi gremio fuo ín exilium eíjcíat) 
íngredí nequírisfed poftea errare, vagari, X pluribus iactatam míferijs , zftiuo & hyberno fub 
diozrumnofumomne ztatís tempus degere;negy amplíus à coniugibus adírí,necy ab ijs quos 

ex fe procreauerítparentemagnofcíi.Ergo poenas,díuina prouidentia víndiée, etíam rationíg 
experiía,ob cades hominum factas, dependunt, ZElíanus, 


Antipatbia ci 
animantibus. 
Accipitre, 
Aquils, 


Ardneo, 


gafilifco. 
Euteone. 
Bufone, 
Cato. 


Caneris. 


Ceruo. 


De Serpentibus | 

«| Accipitres ferpentibus & venenatis beflíjs inimicifsimi funt: nec enim ípfos ferens 
vllàue alía mala beftía latere poteft, lianus. : 4 Aquilam ferunt vbícunque viderit exalto 
ferpentem magno mox ftrídore oppreffumlaníare; & poftquam extracta de vifceribus venena 
decerpférít,adhuc (forte,fuctu) faucium deuorare,& virus quod inerat extínguere, veneno cà 
lore decocto;Incertus.Aríftoteles vídetur dicere vulture cum dracone pugnare, quod non eft 
verum, fed nequeaquila omnís cum draconepugnat.Sed quoddam aquilc genus eft paruum 
quod venatur ferpentem quendam, quí draco generali vocabulo nomínatur. Aquila etiam 
cum tyro (vípera) € draconepugnat pro anímalibus qua aliquando venantur, dum altera al- 
tcrípredamauferre conatur, Hac Albertus. | 

F'tá, volans alté raptum cum vuluadraconem —— 18 
Fert aquilasimplicuité, pedes,atque vnguibus befitz 

dancius at ferpens finuofa volumina ver[at; 

"trretlná borret [quammis,er fibilat ore, 

"Irduusin[urgenszilla baud minus vrget adunco Ka! 

Lutlantem roffro;fimul etbera verberat alis. . Vergilius i. Zneid, 

Alíanuslib.7.de anímalíbus cap.37.recítat híftoriam elegantem de aquila à ferpente tane 
tamnon fuperata atqy ab homíne (eruata.Decem,ínquít,& fex virí frumentum ín area pertícís 
excutíentes ín maxímís folís ardoribus, cümardentiísime fitirent, vnumex fuís, vraquam de 
proxímo hauríretfontemíferunt:Is mefforiam falcem in maníbushabebat, & ínhumerísfitus — 
lam geftabat. Vbi veró ad fontem venit;offendit Aquilam quam ftricti(simé cautetp ferpente 2e 
círcumplícatam,íam íam proxímam vtftrangularetur. In eam ením Aquila ínuolauerat: ves 
runtamen nó compos voti & ínfidíarum in ea ipfa expugnanda euaferat, nec pullis efcam at» 
tulerat;fed fpirís illius ceulaqueís circumuenta,vícina eratad pereundum non adperdendum. 
Agrícola vt vídítferpente falce díffecuít, & vínculis Aquilam vnde effugere non poterat,exol 
uit,quomodo auté Aquila líberatori fuo gratíam retulerít di&um eft ín lib. de auibus ín Aquí 
la. Aquila: & cíconíz nunquam nídos conftruunt,quin lapides illis ímmponant: aquila aetíten, 
cíconía lychníten dictum: propterea quódface adhíbent,vt oua fztum producant, & ferpens 
tes nidis nó appropínquent,Philoflratus ín víta Apollonj. Inregni Morfili montíbus ferpens 
tes magníín maxíma verfantur multitudine,quibus vefcuntur aquílz albe, Paulus Venetus. —— 

«| Librataraneus fefilo ín caputferpentís porrectzfub vmbra arboris fuzetantatp vímor 3 
fu cerebrumapprebendit,vt ftrídens fubinde,ac vertiginerotata ne filum quidem defuper pen 
dentís rumpere adeo non fugere queat:nec finisante mortem eft; Plinius. Áraneus homíni do- 
meftícum eft anímal,exitíaleveroferpenti , adeo vtforte confpicatus fub arboreferpentem az 
pricantem,filo fe libret,& aculeum medie infigat frontí,tamacri vulnere,vtferpens doloreros 
tans fefein gyrum,tandem emoríatur, Eisious in díalogo de Ámícítía, «| Serpentesalios 
Bafilífcusfolo fibiloínterímít, 4| Anguihoftíseft Buteo,Aríftot. € Bufonesàferpentis 
bus deuorarí aíunt,.Adduntfuperftitiofiores ab illís índe venenum quzri;Scaliger. Catus fers 
pentes etiam Q bufones ínterficit,íed non comedit: & lzditur veneno;nífi aquam ftatim fuper 
bibat Albertus, €| Níhilaqueaduerfariferpentibus quàm cancros;fuefi percuffas hoc pa 
bulo fibí mederí;cumfol fitín cancroytorqueríferpentes( T hrafillus author eft)Plinius.A d pa» 46 
ludem quz íuxta Ephefiam metropolím exiftítaiunt cauernam effe ferpentium plenam maxi» — 
inorum,quí vtmagnum acerbítatis vírus habent ín mordendo, íta tametfi ex cauerna prodee 
untes víqgyad proximam paludem ferpunt,tamen natando trafjcere conantes, vt ín oppofitam 
ripam exeant,cancrorum qui eas extenfis forcípibus comprehenfías interficiunt , metu deters 
rent:ítag; conquíefcunr;atgy à tranfmíttendo fefuftínent,cancrorum cuftodías formidantes, SC 
poenarum metum exborreícentes:ac nifi mírabili nature dono paludís ripas cancri íncolerent, 

& tuta illic omnía przftarent,dudum peftíferís ferpentium morfibus incole perijffent. ZElían, 

«| Elephantorum aníma ferpentes extrahít:ceruorum ítem vrít;Plinius.Etalíbí.Ceruis eft 
cum ferpente pugna,ínueftígant cauernas , naríumi fpirítu extrahunt renítentes. Serpentes 
hauríiunt &fpirítu naríumextrahüt de latebrís cauernarum, Solinus. Oportet eos qui ceruos $6 
venantur eeftatís tempus cauere, quod videlícet eotépore víperís ac ferpentíbus cerui vefcans 
tur,atc ideo fitículofi fint,SimeonSethí;Serpentibus exitío effe ceruos nemo ignorat,vt fiquae 
funt,extractascauernís mandentes, nec veró ipfi fpírantefip tantum aduerfantur , fed membra 
tím quoque;Pliníus,Serpentes à ceruís capíuntur,Plutarchus. Oríbafius hoc modo femen ab 
vtero attrahí Ícribit; quo ferpentes à naribus cerui. IMirífico quodam muncre naturz ceruus 
Íerpentem funditus vincit, neque ením ipfum, tametfi hoftís ín latebram abditus, effugere 


| peieft.Etením ille maribus fuis in ferpentís cauernam incumbens,vehementifsime infpirat,&C 


Ípirítu fuo quafi amatorío quodam allicíens,extrahít;ínuítumt proferac nimirum procume 
bentcim illam mandere íngredítur: quod hyeme facere maxime folet, ZX.líanus.Huiusrei ratío 
agitatur ínlib.t.hí(toríz anímalium,ín hiftoría ceruíránempe quomodo ceruus narium fpírítu q, 
attrahatferpentes:quo ínloco cum JXlíano non effe fentícndum dícít Gefnerus , qui videtur 
hanc vim philtro comparaffe;ac fi iia à ceruí fpiritutraheretur ferpens, vt àmagnete ferrum , à 
fuccino 


In generc D. Lib. V. ó 
fuccino palex.Oribafio veró potius aftipuland&qui eam vim confert cum ratione qua attrahí 
turfemenà matríce;íta vt ferpens attrahatur d ceruo, non emíttente eot implente latibulum, 
fed potiusaerem latíbuli quantü poteft exhauriente,vt refpíratíone (uctu eo euacuato ferpens 
fequatur,nonalíter quàm vinum aut alius líquor canali ímmifTo , & aereextracto. Vide plura 
ibidem.Qui Geoponíca Greca collegit,lib.19.cap.$. Xenophontem teftem adducir,quod cera 
uus fpiritufuo ferpenrem ceu vertigine affectam ad fe adducat & rapíatattrahendo, cerui &€ 
Eópxsc deuorantferpentes, Nícander.Crrammatící Graci £2gorid eft ceruum etíam inde appel 
larivolunt,quafi £a990n2/& v0 Axe rdc Bpeic ta) dyeup£iv f OY wvwTlpot quoniam ferpentes na» 
ríbus trabat GC occídat; vel;Xao v8 iagitem dcópeic ; hoc eft àferpentibus abi gendis,. Nam cum 
latent ferpentes,cornu faxo affrícat,vnde odor excitatur eíuf(modi,vt ferpentes etíam elatibus 
lis exigantur, Etymologus & Varinus.Mutto ínter fe odío(vt Oppianus docetínterprete Gyl 
lío)omneferpentíum ceruorumd genus flagrat inexpiabílí,fcrpentem ceruus lenge lated ins 
quirens,tandem ín íllíus veftigía,longis flexionibus apparentía, iucunde peruenit, naríbufc 
adcauernam admotís,ad pugnampugnare nolentem ipfum attrahít. Serpens extracta,ín al- 
tum tollit collum, & crepitu dentíum horribilis eft; & acerba fibila anhelat:contrà ceruus ríden 
ti fimilis eueftígío ínaníter pugnantem, ceruí collum & crura círcumplícansem, ín fexcenta 
fruftalacerar. In Libycis finibus magna vis ferpentum,ceruum (cum folus humi ftratus ace) 
vndíg ínwadit,& ín eíus pellem dentes configítnec ceruí vlla pars eft , quz non ferpentibus 

círcunfufa fitzalíe caput mordicus premunt;alía: collum & pectus,ventremá diftrahunt, alíze 
item vtríngs círcum latera verfantes ínftant;nonnullí crura, alíze dorfum depafcuntur, alia ex 
inguiníbus pendenthoftiliter ínfixz.Hic omnibus doloribus refertus , primum fugere tentat, 
& rugít, X quoquouerfum fe verfat; (ed magna turba círcunfeffus, non poteft elabi, fed tamen 
ore dilaníat infinitam & bellicofam gentera, € corníbus infequitur.llla veró nihil remitrunt, 
fed etiam ceruínis dentibus demorfz,audacter incumbunt.Is alíás dentibus díffecat, a1i3s pedí 
busperdit,ac ferpentum per terram permultus fanguis díffluit,eorumóy membra femicomefta 
ad terram abíecta palpitant;alíz laceratz ínlatera magno dentíum robore ínhzrefcunr, & (ola 
capíta àrelíquo corpore abíciífa ceruí pellem adhuc pertínaciterretínent, Quuin autem cer« 
uus fe ita affectum fentit, diuino quodam natura munere fluuium ínquirít,vnde cancellos cor 
ripiens,medicínam fibi facít,confeftimt ferarum reliquia ex eíus pelle excídunt , cícatrices 
autem obducuntur. Hiucufgy Gyllius ex Oppíano. Etymologus & Varínus tradunt ceruos c,, (4; jer 
efu ferpentumeuzixcc xgUa/pscx id eft naturaliter purgarí, Vermes ín ventre ceruorum(vt ín pentes deuosst 
Hippíatrícís Girzcís legímus cap. 42) ínnafcuntur,etrumínantíbus 1jsad fauces afcendunt,ín- 
Vien cd iR íta affectus loco non manet,fed círcumcurrit:ínuenít autem remedium:nam 
ferpentibus deuoratís curatur. Plíníus de ceruonarrat, quod cum fentitfegrauari fenectute, 
fpirítu pernares € cauernis ferpentes extrahít;& c.Et hoc ego verum effe non puto, Albertus. 
Ego ceruos ín fenectutetantum ferpentibus vefci,necy apud Plinium neq; alium authorem i 
doneum legífTe memiíni.Cum fe ín ínfirmos fenfere , fpiritu narium ferpentes € cauernísextras 
huntac fuperata venenípernicíe;íllorum pabulo reparantur,Ifidorus.Ceruus fenío grauís,ex 
creícentíbus pilis & cornibus,ferpentem naribus hauritmox haufto zítuat veneno:vnde fonz 
4s tem adbibendum ardentifsimé defiderat;quo poto pilos & cornua deponit, Gloffa in P(2]. 41, 
cuius initium eft: Quemadmodum defiderat ceruusfontes aquarum,S'c.. Víncentíus Bellas 
cenfisa ceruis ferpentes edi fcribit,vt calígíni medeantur oculorum. Etalíus quidam author 
obícurus,quem phyfiologum vocant;Ceruus(inquipficubiferpentem effe cognouerít,aquam 
ore hauftam ín cauum eftundít,mox fpirítu fuo ferpentes extractos pedibus conculcans íntea 
rimit.Ceruorum autem duo funt genera;vnum quod extracti fpiritu ferpentís collum viríngs 
calcans,íta enectum vorat: quo deínde veneno intumefcens,aquas petít & euomit.Interím vez 
ro dum tumet,pilos mutat & cornua abíjcít. Alterum genus ínuentum ferpentem occidit, & à 
victoríaftatím ad montana paícua fe recípit; Hzc ílle. 

«4 Alexander Myndíusdolore € moleftía cibi ínopía,à chamzleonté ad hanc modum fer Aiutipatbia ci 
pentem affici ait: mordicus fcilicet illumbenelatam feftucam & validam renentem,füb eatj pe Chanelconte, 
rínde fe vt fub clypeo verfantem contra hoftemferpentem veníre:ferpentem veró quía feftucae 
latítudínem círcumple&tínon pofsit, Chamzleontem dentibus configerenon poffe:ítag; hunc 
ab ipfa conficí exedi& nequíresmembra ením vtillius reliqua ferpens mordear, non tamen ea 
inipfius carnem penetrare potefl, tanta nimirum pellísfirmitate & robore exiftit; níhil vc prora 
fus ferpentís morfus fentíat,ZElíanus.D'emocrítus fcríbit Chamaeleontís cauda ferpentes (opo 
rarí,Plíníus. «f Cíconizín Theífalía maxime immunes funt,quod ferpentes infectantur,So 
linus.Ex iibro denaturís rerum, Cíconíz ferpentíum exitio tantus eft honor ín Theffalia,vt cas 
pítale fuerit occidiffe cíconíam,ficut & hominem.Mlultifarió nang; ferpentíbus íntidiatur, eof 
que comedít; GC alía venenata,nec tamen morítur, Serpente cíconia pullosnutrit, & ínuenta 
e per deutaruralacerta,]uuenalís. Ciconíz bellumafsidue cum ferpentibus eft, Píeríus.Serpen 

tes € cíconía fepefe mutuum perímunt.Serpentes enim ciconiz collum fepe implicant,& ita 
ca firangulant,ciconíe caput ferpentís roftro tenentur.Et aliquando Gcreperiuntur Incertus. 


Cum Ciconia, 


Cum dorcade, 
Curt Elepbate, 


Cum Vrinaceo 
fcu Echino, 


Cum gallinas 
ceo gcnere, 


Hirundine, 


Vide, 


Curt Yebrtetus 
gone. 


Cum Leone. 


Cum Lecert«. 


ADe Serpentibus 


ÍnItalía (vtfertur cumferpens quidam ad nídum prorepens cíconíarum pullos deuoraffet; 
& alteram deinde fequentis anni faeturam fimiliter perdidíífet, cíconíz tertío demum anno 
reuerízenouam quandam auem & príusnon vilam (qua breuior quidem cíconijs erat, fed roa 
firum magnum & acutum enis inftar à capite exerebat) fecum adduxere, indícata nimirum ei 
foctus calamitate fui,fuís pollícitatíonibus vllis (iue verbis,vt opemferret,inuítatam. A uís haee 
nondum abfoluto cíconíarum faetu,coíuncta eísnon erat;pullís vero íam exclufis , cümparen 
tés ad comparandum pullis auíq cuftodi victum longius auolarent, ipfa nidum non deferuit, 
vt ferpentíobfifteret.Serpens ígitur pauló poft progreffus e latibulo;pullos aggredítur,& licet 
ab aue cuftode roftro impeteretur , non ftatímrecelsít,fed erectus corpore, cauda& ínnitens, 
fe opponebat;Et fecundo íam ictus,fpíris ínuoluere cuftodem fruftra molíebatur,vteunqgy plu 
rimis feflexibus infinuaret;znamfacile euadebat auís ín fublime fe recípíens. Sic dum illepere 
dere,hzc feruarepullos annítuntur,plurímis tandem ille vulneribus confoffus íacuítzat non 
impune:auem ením ín conflictu dentibus venenatis adeó lafir, vt omnes ei penfze defluerenr, 
Oppían.inIxeutícís. 4j Aopxac (íd eft caprea) captat ferpetes;Plin, Ceruí & £óoxce'íd eft, dorca 
des deuorantferpentes,Nícander. 4j Elephantortí anima ferpentes extrahít;ceruoruim ítem 
vrít,Pliníus. 4j /xhiopes afferunt,reperíri apud feferpentes tanta magnítudíne,vt nonfolum 
bouesactauros, catetadi cíufdem molís animantia, fed elephantes quoque.occífos vorenc 
Nam cumillís cogrefsi,primum cauda pedes íllorit nultísnexibus complicant,íta vtnequeant 
moueri:deínde ín caputaffurgentes oculifty tanquam fulgure incenfis , elephantorum vífums 


obumbrantes;ad terram deíectos comedunt, Diod. Sículus, Hacpertinentproprie ad híftos 2.9 


riam Draconum, quorum perpetua efi pugnaaduerfusElephantos. € Serpens & herínas 
ceus (vt Oppíanus refextlibro de Pífcatíone fecundo) mutuo ínter feodío flagrant. Quamobs 
rem fi ínlatibulis occurrant,echínus mox ít orbem fe conirahit,vtpreter fpínas nihil emíneat, 
irruens vero íneumferpens & fpiris implícans ,fruftramordet: & quoarctíus illum circume 
uoluta premít,có magis ipfafe aculeís infgit,X vulnerat:quibus vtcunque afflicta, nonremit 
tit tamen, donec emoríatur;alías quide fimulambo parí cafu intereunt: alíás echinus euadens; 
ferpentísimmortuí corpus aut carnes adliuc aculeísínfixas geftat, 4| Gallinaceusfortis efto, 
vt attollentem minas ferpentem vc aliud noxium animal ínterficíat, Columella, Edímusalís 
quando gallínas,in quarumíngluuie ferpentes reperti fuiffentondeletíus. Gallírram ferunt 


co die quo ouum pepererit, à ferpentelxdínon pofle, & tunc carnem quoque eíus d ferpente 38 


morfisremedío efle, Albertus.Qui ferpentum canifüe dentealíquando lzfi fuerunt, eorusm fue 
peruentusgallínarum incubitus,pecorü fcetus abortu vitíant,Plínius. Círca caueas gallínar& 
íncendendum eft cornu,ne ferpens accedat, Creícentienfis, €[ Hirundínes àferpente confie 
cíuntur, Oppíanus. Coluber alíquando hírundinis nídum ínuadít, vt pullos eius deuoret; ea 
(parens)prímum auolatlugubriter canens;cum veró pullos iamperíreaniímaduerterit,fuperae 
to metu ad colubrum aduolat,& círca eíus maxillasfe voluit, donec ab eodem hofte conficías 
tur, Oppíanus lib.s.depifcibus. € PugnantlIbides nigra cum ferpentíbus,Herodotus.Ibís 
/€gypujs vtilífsima eftad ferpentes aclocuftas bruchoft& delendos,Díodorus. Ibis apud /Ée 
gyptos facra eft, & amabilis € ínnocua;ideó quód nídulis fuísad cibum fuggerens oua fespen 


tium,efficit vtrarefcant mortiferz petes affumprz,& ípíos etíamferpentes deuorat, Amrnía- 4 


nus Marcellinus.lbis ínímica ferpentibus,Simoecatus.lbis ferpentum populaturoua; & penna 
torum anguíit examína ab Arabícis paludibus /&gyptum volatu perentía occurrens perdit, 
Solínus /Elíanus.Serpentes omnes tímerelTbidis pennas tradunt Zgyptij, I lianus. Quilibet 
ferpens Ibídís penná nec íntuerí tímet,fiattigerit,obtorpefcit; fi comederít ventre dírupto móe 
ritur, Philes.Ibídis penne ferpentíibus aduerfanrur,Símocatus. Non mouebiturferpens penna 
Ibídis ipfiíniecta;Zzoroafter ín Geoponicis,& Florentínus Democritum cítans authorem. 

&j Ichneumonesferpentes quoslibet ín cibo appetunt,Belloníus. V im debilem, & quí s« 
liorum auxilio egeat fignificantes /Egyptij;íchneumonem píngunt:híc ením fi anguem inimá 
cum vídeat,non ftatím aggredítur,fed prius vocatís alijs ex fua fpecie: fic firmior przfidio, ane 


gui fit obuiam.Orusín Hieroglyph.2.31, «4| Leo venenoferpentis occiditur.Exímia leonis 4s 


pulchritudo per comantes ceruícis toros excutitur,cum fubíto à ferpente os pectore(tenus) at 
tollíturzítags coluber ceruum fugit,fedleonem interficit, Ambrofius. «| Lacerta Ophíoma 
chus à Grzcís dicítur quod cumferpentíbuspugnet, Calepinus. Lacerta anímal eft natura & 
homíniamícum,& ferpentíbus ínimicum.Erafmus qui eodem lóco,nempe díalogo de Amície 
tíanarrat quandam hiíftoríam de pugna lacerte cum ferpente. Quodam,inquíit, díe vidi prase 
grandemlacertam & vírídem ín oftío caui decertanie cum ferpente.Primüm mírabamur quid 
e(fetrei:namferpens nobís non erat confpícuus.Italus admonebat in antro e(fehoftem. Paulo 
poft venitad noslacerta velutoftendens fua vulnera , vt remedium flagitans, fe& tantumnon 
tangípatiebatur:Serpensalterumlatus pene totum eroferar,& ex vírídirubrum fecerat. Idem 


codem ín loco fcribit, Lacertam vbifenfit ferpentem ínfidiari homini, círcumcurfareper celz 6 


lum X faciem hominis,nec finemfacere donec prurítu fcalpru& vnguium excitetur , ac íta ab 
hofie fibi caueat. ? 
€ Locufta 


* 


E 


xe 


Ingenere D. Lib. V. 7 


» W(Q Loeufta cum ferpente pugnat, Ariftoteles 9.6.de hiftor.anim. Locufta Grzcé dagk eft; 
BNiphus dubitat an hoc in loco izric potius legendum fit,quanquam ín fuo codice dari; habeas 
tur Egoveró óxpicid eftjlocufta re&télegi puto, quá feiamophiormachum genus quoddam lo 
cufta efTe ab ímpugnandis ferpentibus nomiínaté. ([ Serpentem càm locufia impugnat, cole c 
lumeiusprehendit,quod complures víderunr, Aríftoteles.L ocufta ferpenrem, cüm libuis, nes 
«ant,fingulz;faucibus eius apprehenfis mordícus,Plínius € Olaus magnus. €J Serpens mus c,,, mujtela, 
flelz aduerfaríus eft, quód eadem ín domo verfantur. V ictus enim ex eifdem appetatur necefle 

eft, Aviftot. Serpentem ímpugnat muftela,eum pracipué qui mures venatur,videlicet ea cau« 

fa;quía ípfa etíam mures perfequitur.ldem. In tetra ferpentes períequitur muftela;Plinius.Mu 

ftela vifa eft frequenter cum ferpentepugnare,Perottus. Muftela quoties dímícatura cum fers 
penteeft,rutam comedit;odor etením eíus herbzeínfeftus ferpentibus eft, Ariftoteles.Pernicio 

fabelua muftela cít;perniciofa eriam ferpens.Nam muftela cum ferpente pugnatura, primum 
quidemrutam edit, deinde fidentí animo ad pugnam tanquam armís tecta procedit : Caufa eft 

tuta odor ferpentibus infeftus, /Elíanus, Gale, Muribus vefcítur,X ferpentes eifdem vefcene 


amlocufta, 


.4esimpugnat;quos cám vicerit, deuorat; X poftea rutam comedít pro antídoto venená, Albers 


xus&lüdorus. «| Ophiomachusauis eft dímicans ín ferpentes, vnde accepit nomen,lo.Ra« C'n Opbion4 
uifius Textor.Non memini tamen apud vllum veterem fcriptorem probatum Ophiomachum "^^ 

ipro aue fumií,fed potíus vel pro lacerto,vel pro locufta, vel etiam pro Ichneumone, Hefychio 

OgiouaxQ* eft iyveLpmv., &C dxpidVmv y&VGF uii yov zhed. Pro quo apud Suidam habesur Oqiou- 


e nc éd G* axp/d "pu tor zfeg. Id eft,genus locufte non habens alas.Mentio huius etíam fit Le 


uit. i16 20r da Taxon) mo üptota. Qual, rop 0gue d loi ro ttota, Arr x; lu ixpidVayx) à Guoia Aut 
4 Pauoclamorefuo ferpentes deterret, & omníaanimalia venenata depellít,nec defacilipros Cum pain, 
pehabítare audent, vbi vox illius frequenter auditur, Aut de naturarerum,. (|. Serpens bru: 
mali fydere ínfirmior etíam à foricibus infeftatur: quo argumento ante hyemem parat círca fe, Cun foricious. 
quibus vefcantur ílli & parcant; Cal.Rhodig: «| Suiferpens aduerfatur quls deuoratur ab Cumfie, 
«a; Ariftoteles, €T "T'eftudínes cum ferpentíbus pugnaturz cunila bubulafe muniunt, Plí« Com teffitudie 
mius, «f Exvolucribus ínauxilio contra ferpentes prímum vultur eft, Annotandum quog, oN Wwe 
4minus virium efTe nigrís.Pennarum ex his nidore;fi vrantur,fugari eas dicunt.]rem cor eius a» lo 
litis habentes,tutoseífe ab impetu non folum ferpentium,fed etiam feratum latronum(g acres 
gumirs,Plinius, ( Opimatum dicuntnaturz fcrutatores,przcipué Alber.lib.26.de animal. 
vermem venenofum;qui cum ferpente non viribus, fed audacia & aftutía pugnat, atque eum 
adharendo gutturi ipfiusymordendogp fine intermifsione vincit; vnde etiam auclli baud potes 
ít , donec cum ínterficiat. Idem facit vermis qui dicitur fecundum Albert. fpolíator colubri. 
Olaus magnus. de | 

«| Ebuti tetra ferpentes fugat; Colubraríaparit , ídeo ínfefla omnibus, nifi EbuGitanam pe quibufdcin 
'"erram inferentibus;Plin.Balearís & Ebufitana (erpentes necat,ldem.Ebufos omnium anímaz terris ferpenti 
"fitim quz nocent;adeó expers.vt nec ea quídem quae de agreftibus mítia fiunt;aut generet , aut bus inje[ofrie 
fi inuecta funt füftineat. Contr eft Colubraria , cuius meminiffe fuccurrit, quod cum fcateat Ebuo; 
multo ac malefico genere ferpentum,& fit ideo ínhabitabilis, tamen ingrefsís cam,intra id fpa : 
tíium,quod Ebuftana humo círcum(ügnauerunt,fine pernicie tuta eft , rjídem illis ferpentibus 
qui folentobuios appetere;afpectum eius puluerís;aliudué,quod veríus, procul &€ cum pauos 


."refugientibus,Pomponíus Mela. 4| In Creta nullos effe ferpentes;lupos,Xc.teflantur Arífto Crefé, 


teles & Plinius & Solinus. Theophraftum audio dicentem Cretam lupis & ferpentíbus infes 
ftifsimameffe, Alíanus. Idem fcribit ín Creta nullam maleficam befriam neque gigni,neque 
aliunde deportatam viuere;quod quidem ipfum fi quís vult experírivenenatum anímal quod: 
píam forís affumit, quod primum vthancterram attigít , ftatim perít. Itaque círculatores qui 
venantür ín Afríca ferpentes, talía machinantur, ad mouenidam hominum admirationem eas 
manfuefactas circumgeftant,K imulip£s terre Africe quantum fatís it ad eará vfum compor 
tant,quod ipfumprouident;ne ferpentes pereant, ob eam& caufam cum ad hane infulam per: 
uenerunt;non príus feras beftías exponunt , quàm terram peregrinam, quam fecumportant, 
fab(trauerint: ex quo fit,vt multitudinem imperitam congregent, atgy ftupidam detineant , & 
tametfi ex quidem fefe incitant;non loco tamen fe mouent, neque ex domeftíco X vernaculo 
puluere excedunt.Sín ínexternum & hofticum folum egrediantur,é vita quoque exeunt; Hac 
JElianus. Belloníus camenlib. i. fingularium teftatur fe ín Creta tres ferpentium fpecies re» 
periffe quorum príma Ophis,altera Ochendra (id eft Echidna, vipera) tertía Tephloti Cíd eft, 


— "T yphlínus feu Czcilia) àruftícis vocabatur.Hoc quidem ipfe confirmat,quod antíquitus fere 


batur nullum anímal venenofum ín Creta reperiri, Siquidem & hos ferpentes non elle veneno 

fos exíftimat,(icutexperientía comperit, Cüm enim perfequeretur vnum ex ijs qui Ophis dí« 
cuntur , lapídem , fubquo delitefcebat ferpens, mouens , ab eo morfus eft in manu ad 
fanguinem vfque , nectamen vllumalíud incommodum quam cícatrícem exiguam ex illo 
morfuretulit. 4| Sardinia abfque ferpentíbus eft , fed folifugam habet; Solinus capít. to. Sardinia, 
€ Britannica falutarís eft contra (crpentes , Plnius. Caret Britannia Wein , tribws ex gri«naio, 


Bolernia. 


Antipatbia fev 


pentum cum 


. 
DeSerpentibus 

eaufis,nampauci poffunt generarí ob frigus ímmenfum: quía veró optfmé eclitar ; quí eniti 
funtextermínantur. Cüm autem femel illis vacua fuerit;non potuerunt alíunde aduenire, pro 
hibente marí cum infula fit, Cardanus de fübtillulíus veró Scaliger írrídet & refutat hasratíos 
nes,nec ímmerító,cum & loca fint multó frigídiora & cultiora,qua ferpentes etiam magna co 
píaproducunt.Acvidetur potíusidlécínaturz tribuendum, ficut de fuperioribus díctum eft, 
L] Betendis Angliín Hybernía etíam nullum venenatum animal inueniri , fi ferpentes nauíz 
bus adferantur ftatim morí, Item fi terra ex Hybernía allata, ferpentibus inijciatur , ftatim ex» 
tingui. ( ] 

«| Fraxiní tanta vis eft contráferpentes , vt ne matutínas quidem , occídentesue vmbras 
quàm funtlongifsimz,ferpens arboris eius attíingant,adeó ipfam procul fugiat. Experti prodís 


plantis quibu[^ mus,(i fronde ea gyro claudatur ígnis € ferpens,in ignem potius quam in fraxinum fugere fere 


dam. 
Ér«xino, 


Smilo, 
Quercu, 
Onochilo. 
Nepeta, 
Agno, 


Libanotide. 
Helenio, 
Wut. 


Alio, 


Trifolio, 


Ancbafa, 
Selene. 
Abfyntbie. 
Artemifia, 
Abrotono. 
Ylore vitium, 
Cappari. 
Ectonicd. 
Galbane, 
*rberionared, 
Bperdixi, 


Quomedo ces 


pentem , Plinius. Terra Aquilonarís vbí fraxinea arbore abundat venenatis hís befiijs caret, 
quód & Plíníus teftatur, Olaus Magnus. Callimachus etíam canít in terra Trachinía arborem 
nomíne Smílum nafící,ad quam appropínquantes,& eam contingentes ferpentes,pereunt,Aee 
lianus. Democrítus aítferpentem mori quernis folijs infectis, Conftant.ín Gieopon. Eft & alía, 
(fcilicet Onochilos) huícfimilis florerubro,minor,& ipfa ad eofdem vfus."Fradunt& comman 
ducata ea fi infpuatur mori ferpentem, Plinius, Permultamferpentium fugam Nepeta & Ze 
nosfaciunt & longe latej expellunt.In Athenienfium Thefmophorijs Attice snulieres Agni 
olijs cubilía fubfternunr,quó d ferpetibus fit infefta,& quód exiftimetur abappetítíone Vene 
risprohibere,vnde nomen traxifle videtur. Herba etiam Libanotís nuncupata ferpentibusfor 
-midabilis eft; A elianüs. /E.gyptij tradunt Polydamnam vxorem Thorridis regis ZEgyptij mi« 
ferantem Helenam in Pharum eam expofuiffe,& donauiffe herbam ferpentibus illic abundatme 
tibus aduerfariam : cuíus fenfus (vt ferunt) quàm prímumperceptus eft à ferpentibus, iflípafe 
fim in terram fe abdíderunt Helena veró herbáplantauit;qua cum comprehendiffet,fuo tem 


3 


pore femen ferpentibus ínímicum protulít,& Heleníum, vthbarumrerumperítiafferunt;appel . 


lata eft, & ín Pharo prouenít,Idem.Ruta prafertím Libyca ferpentibus aduerfatur. 62; 52 £npo- 
dcn y te) Aei7ronpuyéiv 4U00c cc ópesc vroiéi* Damrsp xpavrá vaa ivd itg) exv Gd uvlap vais VortpBoA dicit 
EnpéculQ" qoic 0gsci va peyojApr,id eft, Eft enim ficcifsima;ac propterea facit vtferpentes ftatim a« 
nímo deficiant, quód quafi crapulam quandam & vertiginem ficcitatís fue excefTu ferpentibus 


inferat, Simocatus. Serpentíbus ínfefius eftodor rutz:propterea muflela ferpentem ímpugna s 
sura rutam comedit, Ariftoteles € Plinius. Ruftici vafa lactísin agro pofita allio círcumlinunt, * 


ne ferpentes irrepant. Is odor enim deterret ferpentes,Erafmus.Serpentes intrífolio nunquam 
Ípectantur. Serpentes nunquam íntrifolio afpici (cio, Ardoynus li.1.Plinius.jObferuatum eft 

ferpenies, € quibus venenum adeft,ín trífolio non habitare lateréue,quód berba illís exitio fit, 
vt illi cxterís.Ob id commode in locis calídieribus ferítur, Cardanus. Draconrea pernecat fere 
pentes, Arnoldus. pcne necat Ánchufa Onocheles , Diofcor. Selene herba ín Apzíanto 
monte nafcírur,cuius fpuma illítí paftores,zd c; ^20 7j) pores adduxi vras,id eft, nullam à ferpen 
tibus iniuríam patíunrur,Plutarchus in Inacho flu. Si abfynthium,aut artemifiam,aut abrotoe 
num , círca ipfam habítationem plantauerís , eam quidem haud inuadentferpentes, Florentis 


nus. Serpens nullus ín vítíbus inuenitur, quo rempore florent: abhorrent enim odorem illum, 435 


Ariftoteles.Capparis interficit ferpentes & vermes in inteftínis , Auícenna. Serpentes ínclufae 


circulo betoníca herba nequeunt exire;quín fefe ínterímunt flagellando, Plin. Galbanum fere, 


pentes oleo & fpondylío míftotactu necat, Idem. "T heríonarca alía quám tagíca , & innoftro 
orbe nafcitur, frutícofa,foljs fubuiridibus, florerofeo : ferpentes necat,ldem. Arborem quans 
dam ín Àfiz partibus dicunt hyperdixím,quod contra dexteram fonat, vocatam, cuius dulcifa 
fimo fructu cclumbz delectantur.Sunt autem ibi ferpentes columbís ínfefti: fed arboris odoe 
rem & vmbram fuftinerenon valentes;quicum columbis ínfidiantur,columbz ínarbore quze 
runtrefugium & paftum inueniunt, Albertus € Kíranides. €| Síquisfalem Ammoniacum 
ínorcliquetecerit, deinde expucerít in osferpentís, morietur, ais. 

E. | 

Serpentum cogía Amazonibus regumentorum bellícorum vfum praftabant,Plerius. € Si 


piant ferpen fictilia vafa falfuginofa intra terram circa domum condaniur, ín ea quidemomnes reptilesbes 


tes. 


ftiz infilient:quas tu poftea, quám tutifsimé obturans vafa combures, Florent. ín Geoponicis. 
Sí vnum duntaxatferpentem habeas,foramen profundum in fylua facito, prunam índíto ítiije 
cíto& ferpentem:ille mox vehementer igne crucíatus , cüm egredi nequeat, fibilabít: tum alij 
ferpentes.qui ad (ibilum accelerauerint,eodem illapfi períbunt. Serpentes capiunt agyrtz qui 
dam , vtaudio, baculo quodam fiffo, vtfiffura quafi forcipeiuxta caputapprehendatur,& in 
vasaliquod transferatur, Incertus. Serpentem fi arundínecontíngas, à prima plaga non fe coim 
mouer,torporet conftricta quíefcít; fin iterumac tertio plagam inflixeris, colligit ac confire 
mat íeí(z, Aclianus, Serpens fi femel calamo percutíatur, interít. Siiterum , confirmatur , Cal. 
Rhodi Serpentes pennis vulturum fuffiris eliciuntur excauis fuis, A elianus. Aegre extrahun 
tur [erpentes preterquam Lleua manu, Plinius & Textor. Serpenzeza fubintrantem cauern ám 

D fuam, 


ss 


66 


In gencre E.F.Lib. V. 9 


fuam.fi finiftra quide manu quís apprehenderít cauda, facilee& extrabet: fin veró dextra,idem 

non poterit. INO entm cedit crahentífed elabítur fugiens;aut certé abrumpirur, Conft.in Geop. 
Huclibetadíjcere híftoríam quandam qua eft apud Diodorum Siculum & apud Giyllium , de De ingenti fer 
satione qua captus eft ferpens ingens,quí ad Ptolomzum Zgypiij regem deductus eft. Venas pente c«pro 
forcs,inquit,quídam regia munerum magnificentía íncitati,communiter conftituerunt viuam 4 P'ele 
quampiam íngentem ferpentem Alexandríam ad Ptolomaxum ín confpectum adducere: quo» "^9 jp s 
gum confilium etfi multis difficultatibus afficí videbatur, tamen bene atq; felicíter euenít : fere 
pens enim longítudine triginta cubitorum fecund& aquam ftabulabatur, qua cüm alíàs ín ora 
bem complícata & humi flrata iaceret ímmobilis,ín alías tamen animantes ad aquam venientes 
repentíno ímpetu ínuadebar, atgp ore ad cedem imminenteríonnullas comprehendebat, alías 
cauda circumplicatas exforbebat, Cüm autem eam longínqua venatores fpectaflent, & laqueís 
& catenis capi poffe arbitrati efIent: primü firmo animo & magna confidentía perrexerunt ad 
eam ire,deínde cum ad ipfam appropinquantes infpexerunt igneum oculorá fulgorem,fquam 
marum afperítatem,firepitum quem facíebat dum mouebatur íngente, dentes ex ore eminens 
tes,borrídum & trucem afpectum, exalbuerunt timore; fimul & timide & pedetentim in illius 
caudam íníecerunt víncula;ad quor contactum fera beftía magnis editís fibilis fefe retorques, 
eum qui fibi propínquior efTet vnum deuorauit; alium fugientem , & iamlonginquum cauda 
exceptum ínterfecit;caterí meru perculf fuga falute adepti funt. V eruntamen haud quaquam 
omiíeruntiniíre nouam aliam huiufcemodi beftiz capiendz ratione:quód fané commodi (pes, 
qua ex illius comprehenfione oftendebatur,metum vinceret. Cüm ítagj non vi, fed dolofa mae 
chinatíone eam attentandá cenfuiffent, prímo robuftis funibus rete beluz capax confecerunt, 
poft veró obferuato ferpentis cubili atq egrefIuregreffutg norato,fimul € capto tempore,cum 
foleret exire,vt multa anímalium caede facta fefe expleret, cauernz adítü terra & lapidibus exe 
aggetatis obftruxerunt; Deinde beftíz à factendis rapinis reuertenti iaculatores & funditores, 
gum equítum magnus numerus,tum tubicines,vt clamore tubarum eaobftreperetur,omnes fe 
fe quídem oftenderunt,fed certé aliorum exemplo ad cauendum períti,nulli accedere propius 
auti fuerunt, Vbi veró fe hactanta multitudine circumfufam vidit, excelfo capite , & horribie 
lifibilo ingentem terrorem mínitabatur:at enim & coníectione telorum emínus,& equorü con 
fpe&u,& latrantium canum multitudíne,tum tubarum fono perterríta; ad folíti latibulí aditum 
fefe ímpulitzquempofteaquam obftructum ínuenít,non tantopere feua extitít,ímo veró confi» 
lij Ánopsarmorum equorum flrepítu,& tubarum fono obftupefacta,;ín rete incidit: ac vbi fe 
irretitam fenfitynon modó horribilem fibílum edebat (ed etíam dentibus retelacerabat. V erura 
càüm eiusrobur multa verberatione fregífTent,& dentes contríuiffent,iam ad refiftendü remole 
tefcentem & íllaqueatam, Alexandríam ad regem adduxerunt.Hec enim paulatim fubducto cí 
bo ita de viribus remíferat, vt ex immani feritate ad manfuecudinem traducta; fingulari admis 
satione fpectatores afficeret. Prolemzus venatoribus perfoluto premio, & dimento alens cibo 
ferpentem,externís ad fe venientibus,mírificum fpectaculum praebebat. 4[ Serpens.canis, fi« 
mia & gallus gallínaceus, culeo parricida ín mare przcipitando (imul inferuntur. Vtením (iz 
míabomo non eft,attamen videtur, fic qui propriumoccideritpatrem. Serpens ínfidijs anreit, 
inímicifsimus humano generi nó fecus ac parrícida.Canes omnes odiffe vídentur,folumá: hoc 
anímal nulli penítus parcít,necp proprío generí.Gallus infons huius culpa, forfan ob gentis fi« 
mílitudinem adijcítur,quam maxime Romani oderunt, vel quod fuperbífsimus fit. Pracipitas 
tur ín mare,velut omní indignus elemento, cuius focietate aér,terra aquaü inficerentur ; ob 
td culeo infuitur virgis fanguíneis prius verberatus, Cardanus, 


Fr. 

"Troglodytz AX.thiopes ferpentibus acertifi & alrjs id genus teptilibus vefcuntur, FTero- populi ferpens 
doruslib.4.Troglodytz fpecus excauant. Hz illis domus , victus ferpentium carnes.ftridoráy tions vefcenres 
non vox, Plinius. Troglodytarum genus hominum quod ex habítandí & viuendi ratione no» 
men duxít, ferpentibus idcirco formídabile eft, quód eas huiufmodi hominum natio exefl, ac 
conficit, Aelianus. Troglodyta ferpentíbus vefeuntur, Mela. 4| Candzi ferpentibus vefci af- 
feti , Plínius. Introrfus Candzí,quos Ophiophagos vocant, ferpentibus vefci affueti , Idem. 

Pars Arabum;quíbus afper eft victus,angues edunt: nulla illís vel aními vel corporís cura; ac 
propterea Ogiopyoi nomínantur, Solinus, Ophiophagi ferpentibus vefcuntur, Mela. «| In Ine serpentes efiu 
dia atqj ZEthíopianon folum innoxtj ferpentes multí,fed etíam efculenti , Scaliger. Serpentes lenti 
magnos & innocuos ínfula ín Oceano verfus meridiem ab lambolo reperta producit, quorum 
carnes mirz dulcedínis eduntur,Io.Boémus. In Macino prouincía Afiatica ferpentes aíffos pro 
delícijs haberi fcribit INícolaus Venetus, ZE.n.Sylu. ín AfiaIn prouíncía Manzi velIndia fupe 
riore ferpentes maximi habentur, quí captícomeduntur interfummas delícias, Odorícus de fo 

ro Iulij. Paulus V enetus aít in prouíncía Caraíam ferpentum maximorum carnes vendi in cis 
bum.Libenter enim,ínquit,vefcuntur ea homínes.Serpentes apud Indos quofdam occidenta» 
lesin delicíjs haberi fcribicPet.MartyrOceanz decadis prímzelib,5.& $.quos popularibus co». 
mederemínus lícet,quám apud nos pauones aut phafianosIuanasillos ferpentes vocant.Laue 

2 


- 


De Scrpentibus 


tiores dicuntur effe dapes illorum, quàm aut pauonísaut phafiani , vel perdícisapud nos, fed & 
alíter quám vno modo condíantur, vtípauones & phafianí, nifi lardo inuoluti verubus affens 
tur,(aporem perdunt. Euifceratasá iugulo ad ínguína , lotaítp ac deterfas diligenter , & ín gy« 
rui pofteà in modum anguis dormientis in fe receptiínfinuatas,in ollam fuitantum capacem, 
paulifper aqua cum pipere ínfulari fuperíníecto comprímmnt; tenuiter igne ex quodam ligno 
odorato minime fumofo fuppotito.Ex abdomíne fic ftillato ius efficítur,vt aiunt , nectarium,; 
nullum effe epularum genusouísipfarumferpentum par ferunt, qua perfe & lenius coquun 
tur. Síc cocta: & recentes fuauifsimz , & feruatz per alíquot dies iucundi(simze funt. Huc vf. 
Pec.Martyr. €[ Inueniuntur bodie quídam qui ferpentes abfcifsís prímum capite & cauda co 
medunt, Greuínus. Quodam tempore ferpentum multítudo apud Lacones emergens,fequen 
tem portendítfamem , qua tanta extítit ; vtSpartaniipfi annona carítate ferpentes illos in cis 
bum commutauerínt,lo.Rauifius Textor, 


G. ; - 
2. [* Cae Conflat contra omníum ferpentum ictus quamuls ínfanabiles,ipfarum ferpentium exta im 
Rordbi queunt pofira auxilíari ; eoíg qui alíquando vípera iecur cocta hauferiínt, nunquam feriría ferpentez 


Xx oculo 


Corde, 
Yecur. 
Yelle. 


Seminc. 
Cinerc, 


Puluere 
Adipe. 


E 


INegianguis venenatus fln per menfem luna inftígatus. Sed prodeft viuus comprehenfus, 
. & in aqua contufus , fi foueatur ita morfus, Quin & ine(Te eí remedia multa creduntur & ideà 
JE fculapio dicatur;Pliníus. Adleprofi curationem fumatur ferpens niger excoriatus, & fepes 
líatur donec in eofiat vermís , & extrahatur cum vermibus fuís & exíccetur , & detur inpotu 
illi, fuper quem fuperfluuit lepra ex eo tríbus diebus, omni diepodus 3.i. cum fyrupo de melle, 
Auicenna. Edifle angues medios abfcífsís vtríngy extremis artubus aduerfus firumas prodeft, 
Plinius. Anguis editur coritra ftrumam, Celfus. Silentio przterirínon debet quod à quibufda, 
memoríz prodítum efljnempe firumislaborantes;ficut & elephantiafi,viperarum & ferpenrís 
um vfu mirifice adíuuari, Ioh. T'agautíus Inftit. Chírurg.lib.:. €; Serpentís oculum dextrum 
adalligat& contra epiphoras prodeífe aíunt;fi ferpens viua dímíttatur,Plinius. 4j Anguinum 
cor (i mordeatur aut alligetur efficax habetur dentíum doloribus medendís,ldem. 4| Siquis 
guftarit ferpentisiecur,non amplius ab vllaferpentelzdítur, Idem. 4| Inprouíncía Caraiam 
maximi funt ferpentes, quorum interfectorum fel extrahuntregionísilliusincole,quod magno 
venduntpretio:nam eft medícínale:vnde quí à rabído cane lzíus fuerít, fi vel modícum,quans 
tum eft pondus vníus denary, deillo biberit ftatim fanatur. Et mulier ín partu laborans fi vel 
tantillum dehoc fellegu(tauerítacceleratur partus eíus. Síc qui hemorrhoidam aut fic anus 
fuftinuerít, & locum illum fecretum hoc perunxerítfelle, pof? paucos díes à morbo liberatus, 
Paulus Venetuslib.2.cap.4o. 4| Serpentisfemenremedijsad fuffocationem vterorum adhi- 
betur ab Hippocrate. 4| Adftrumas X duritíes : ferpentem mortuam. X conícétam ín ollam 
nouam;& gypfo probe oblitam,contjce in camínum vt comburatur ; dein cínerem eius mifces 
to cum zqualífoenugrecí portione,melleG Attico exceptum;probet confectum illiníto,INíc, 
Myrepíus. Ad ftrumas valecanguíum cinis ex olco illítus,vel cum cera. Cínerem etíam bibifle 
in nouofictilí crematorum prodeft;efficacíus multo ínter duas orbitas occiforum;Plíníus. Ser 
pentís cum faleinolla exuftz cínis, cum rofaceo ín contraríam aurem infufus dentium dolorís 
bus medetur, Idem. Ad morphoeam vnguentum, zz. cíneris ferpentís combufti in olla noua € 
bene cooperta 5 fj.litargirij;galbani,ammoníaci, oppoponacís, diffolutorum ínaceto an. 3 v. 
bulllíant víg; adaceti confumptionem &€ coletur, tunc adde terebentínz 3 irj.thurís, maftícis, 
farcocollaaii.3.íij crocí 3. ij. ducendo cumfpatila, donecinfrígídetur. Valet etíam puluis fera 
pentís combuftiad fiftulas, Olaus Mag. «| Adfirumas valeranguínusadeps mixtus olco,Plí 
níus. Anguíium adeps xrugini mí(tus,ruptas oculorum partes fanat,Idem, cuí confentít poeta 
ceumait; Zfnguibus erepros adipes erugine mifce, Fi porerunz vuptas oculorum wngere partes. Sterilitas 
tem ob partus vexationem fiericertum eft. Hanc emendari Olympías Thebana affirmat felle 
tauríno , & adipeferpentíum , & erugine, addíto melle ; medicatís locís ante coítus,Plínius, 
Quum mulier geníturam fufcipere no poterít,necefle eff membranam fuperexcreuif(le ín ofc us 
lo vterorum:oportet igitur zruginem zrís,2' fel auri & ferpenrís adipe (imul miícere;& cum 
lana; & c.fubditíum facere; Hippocrates inlib.de fierilibus.Serpentisadeps ex Thermis fulphu 
ratis Cameriaco vícinís huc ad nos mittítur , € magno venít; duodecim afsibus nofirísad vns 
cías ingulas,& interdum caríus.Emplafiro Vígonis Chírurgi ad tophos,& morbi Gallici ces 
cos cruciatus ímmiícent;vtuntur & ad elephantícorum tubercula mínuenda,cutemi laruigam 
dam & attenuandam;Ex epiftola cuíufdam ad Gefnerum: Anguís nigriadeps additur vnctios 
cionibus morbi Gallici apud Marttbeol.Pinguedinem ferpentis aliqui adduntlocis vbi pili res 
nafcídebent. €| Anguiís ínueterati füffitus menfirua adiuuant,Plínius.. Oleum deferpens 
tibus conferens ad ímpetiginem & mollificationem ftomachi. Sumantur olei Sifamíni kift.igj, 
& ponantur ín vafe figuli, & ponantur iméode ferpentibus nigris (forte carbonaríjs,de quibus 
agemus in Myagro)à v.vfgy ad x.& firingatur caput vafis,vtdécoquantur lento igne,donec id 
decoctione di(foluantur,& auferantur ab igne, & dimítcantür,donecinfrigidentur, & aperias 
tur eapuceíus, € caucatur avapore cíus;quaredimírtarurdonec ínfrigiderur GC refpirer, AX aus 

' | TTETUT: 


| 


20 


1.) 


5e 


66 


In gcnere G.Lib.V. (9 


— feratur abeovapor,& ponaturín vafe, € ádminiftretur ín epithematequum ipfum eft necefía 
rium cum penna ínunctum, Àuicennalí.s tract.1o, Oleum ex ferpentibus decoctís cum flori 
bus herba paraly(is fit, colligendo quod fupernatar: podagtícus feliciter coinunctus fuit, Mis 
€hael Aly(ius, : 

Praparatío ferpentís. Recipeferpentetn montafium, nigrum dorfum habentem,& albtim Qr&onodo bre 
ventrem, & abícinde caudam vía) ad locurti vbi folet ftercorare, deme caput in latítudíne quas parendi ferpen 
tuor digitorum,refiduumáccípe & expríméfangüitiem in aliquo vafe, & conferua ín vítro dí» ^7 «dedici- 
ligenter;poftéaexcoría ad modum ariguillz;ircipiendod parte fuperiori & grofsíori, & pellem "4" 

» 'ponefüperlígnum & ficca, poftea fcínde per medium & conferua diligenter omnía przdiícta. 

* ? Carnesautem laua € poneín olla, & deceque in duabus partibus vini,& pofteaquam beneco 
ctum fuerít,condias brodium cum bonís fpecíebus & fic comedatur.. Si vis aflare,affa;non ta» 
men amburendo,fed affa vt pofsit puluerizari,& puluis manducetur ín cibo propter horrorem 
ferpentis;talís ením comeftus,ab omnilepra futura przferuat;& przfentem pellitiugentutem 
& bonum colorem fuper omnes medicínas conferuat,X ab omní canitie cufiodítoculos claris 
ficat; morbo caduco futuro przferuat.Caput purgat ab omni infirmitate graui,morbos & fca 
bíes & infirmitates (imiles fupradí&o modo comeftus expellít, & omni homini ín quocunque 
ftatu fit expedit,vt ferpentem, quocunque tempore habere pofsit,comedat, V eruntátnen fos 
Iümferpens fupradictus videliceralios nequaquam tangas, etíam comeftus à furdítateliberar. 
Item capíta & caudas ferpentum mínutím íncidas,& cum mica panis, vel atieria; pullos vel ana 

2o ferespaícas, hícomefti cooperíunt lepram, & turpitudinem écorporehumano tollunt. Pel« 
lem autem exíccatam á parte ínteríori pone fupra dentem, dolorem mítígat,maxímé ex caus 
facalida. Itempellís eadem cum fputo lauata ex parte cauda & fupra apoftema pofita, & noli 
me tangere,cíto frangit dolorem, mitígat,leníus putrefcere facit & quafi nullam cicatricem dic 
mittit; & mulieríinpartu laborantilígata fuper ventrem eam flatím parerefacit.]tem pellis cos 
mefta & coctaidem facit quod ferpens. Sanguis autem eius plus valetbalíamo,& labia línita ex 
eo facit rubicunda:facies ex eo líníta nullam maculam recipit, pulcliram & rubicundam facit. 
Omnem fcabiem corporístellít,& fcetorem ín dentibus & gingiuis,fi eo inunxerís. Aruina fer 
pentís omnemrubedinem,maculam,& ínfirmítates oculorum cito fanat, ínuncta füper palpee 
brisoculos fupra modum claríficat. Item pone eos in ollam vítreatá & ímple eam butyro Maij, 

$o K tunc coopetricumpafta (id eft farína fubacta)íta quod nó euaporetper medíaá foramen mif. 
fum d parte anteriori, & tunc ollam pone ad ignem,decoquíto quafiper dimidium diem,póftea 
butyram cola per pannum,& quod remanet contunde in mortàrío, & iterum cola ; & cómmi« 
fceümilíter, poft distitte in frigidam , & tunc referua ín píxidíbus argenteis vel aüreis ; quod 
non exlialet , € quanto magis antiquatur, tanto tnelius € ad 46. annos etíam melius efficitur. 

De ifto vnguento infirmus pátiens guttam ( íd efipodagram) vel paralyGm,in quocuné loco 
vngat ad ignem frequenter , euadet abíque dubio; & maximé de gutta. Hzc omníazdefumpta 
funcex fcripto cuiufdam innominati. | 

Ceruusferpentium cibo inteflínorum teredines pellit Hippocr.Serpentitm efu ceruilutns Renediaque 

*. brícosab inteftínis fuis expellunt, Abfyrtus. Hierecles medieamento cuídam ad firanguríam conferunt «ijs 

4» equi permifcet flercus lacerta, sap ipzvrà, id efl, adipem ferpentis (vt fnterpretor) fanguinem amantibus, 
columbze& c.Equo pulfiuo dantur carnes & decoctío ferpentum , Laur. Rufius, Serpentís aa 
deps,&c.fanat pulmunculum vlcus malignum ín dorfo equi ex comprefsíone,Idem.Serpentis 
vnguentum, id eft, ex pínguedine eius collectum dum frufta feipentis ín veru affantur , valde 
commendatur ad fiftulasín equorum vngulís, Idem. Ad fcabiem equorum: Ánguem difcíridís 
tociusqy adípem capienslígno equí vngularum oras ínungito, Galenus,& Rufus. Mutatíos 
nem pennat ín accipitre accelerant in cíbo dataefanguiífugz,mures viui, lacerta viridis com« 
bufta carní alicui afperfa;pifciculi minuti fluuíatiles tríti.]tem ferpens varius, qui inter alios mi 
nus habet venení, & Germanice huf vocatur (forté anguis)hunc cum trítíco coque,ex quo trís 
tico & viru ferpentísgallinam cíba & pota : & illius gallinz carnibus refe&tus accipiter € penz 

£o nas deponit, & morbum fi quem habet expellet, Albertus. à 

emtdia ex feneHla angnium. 

Anguíum membrana fiue fenectus vernatíone eorum exuta,fi affrícetur oculis, clarítatem 
facít, Plínius. Ad fugillata ín oculis tollenda anguium fenectam cum aqua marína ttítam illí« 
ne,Galenus. Senecta anguis fi oculi confrícentur (ingulo mane,negant omnino corripi hebetu 
díne vifus aut füffufione, Cardanus. Aunguís fenecta admifcent in oculares compofitiones, Dio 
fcor. q Anguísfenecta co&tain vino;auxilíum eft in aurium dolore fi ínfundatur,ldem.Ad au 
rium dolores anguis fene&am cum calicíbus papauerís coquíto & infundito, Archigenes apud 
Galen.xar.7ó7.lib.s. Senectus ferpentium feruentetefta v[ta inftíllatur auribus, rofaceo ad. 

' ^miíxto contra omnía quidem vítia efficax,fed contra graueolentiam pracipué;aut 6i puruilenta 

6o funtexaceto,meliuscum fellegaprino, velbubuloaut teftudinis marinz. V etuftíor anno ea» 
dem membrana non prodeft,nec imbre perfufa,vt aliqui putant, Plín. Ad grauítatem auríum 
eum fenecta (erpentium & aceto quídam íncluduntlanas,ante aqua calída collutas, Idem. Fel 

bs 


* 


De Juffitibus 
ferpentes exe 
pellentibus, 


ED Serpentibus | 


teftudinum cumvernatione anguiumaceto admixto, vnícé purulentís auribusprodeft : Quis 
dam bubulum fel admifcent,decoctarurbig carníum reftudinis fuccum, addíta eque vermatios 
neanguium:feddíu ín víno tefludínem excoquunt,Idem.2Ad aurium omnia vitia; coque coríe 
um ferpentísínoleo & impone, Theoph, Cum felle vítulino & aceto pari menfura ferpentis fe» 
tiectus,id eftexuuiz decocta, & lanula madefacta medicamentum aurículz infertam,maximg 
vtilítatis efe creditur, fi príusferuenti aqua de fpongia auremfouerís; Marcellus. Adaudítus 


' grauítatem , fenectam anguíum aceto trítam ínftillato, Apollon. x.róz. q[: Serpentium fenes 


ctam in aceto feruefactamaliquí dentíum dolores curare fcripferunt ; Galenus. Senectus ane 
guíum ín víao decocta;in deniium deloreauxilio eft,fi colluatur, Diofcor. Czterüm ín maxíe 


mís dentíum doloribus fumméfacit hoc: Anguis fenectam exuríto & cum oleo ad mellis folídi 1 o 


fpifsitudínem redigito, ac dentem prepurgatum ex eo íhzegito, omniíady círeum(ita obliníto, 
itemd cauernis indíto. Autfenectamanguis non vftam dentibus apprímiro & excident, Archi 

enes, Anguínz vernatíonis membrana cum oleo tedzG; re(ina calefacta , & aurí alrerutri ins 
- a,dolorí dentíum medetur, adijciunt aliquí thus & rotaceum,eadem cauís índíta,vt Gne mo 
fefta cadant preftat.Plínius. Anguís membranam velínueteratam cumcera celerríme dentes 
«uellere tradunt,ldem. 4j Phthiríafen à toto corporepota membrana fenectutis angvíum trie 
duo ínhibet,Idem. 4j Adcolícam: fpolium ferpentis ín vafezrieo frígens cum oleo, quouf- 
que comburatur vel ín carbonem vertatur , díffolae ipfum ín illo oleo , & vnge ex eo cum 
tuo digito , Galenuseup. 2. Senectusanguium dyfenterícís € tenafmis ínftanneo vafedeco- 


quítur cumrofaceo. V elfi in ao , cumftanno illínitur , Plinius. Senectus anguis cum oleo 2 


rofaceo decocta in vafe ftanneo , atque illita ventri, fi tamen illic non fit exulceratío ; te» 
neímoremedio eft, Marcellus. Serpentís exuuiz cum rofaceo decoquuntur in vafe ftanneo, C 
poftea trítz ventrí caelíaci vilíter illinuntur , Idem, Anguis fenectam vulfis commendat idem 
Marcellus , filício ijsalligetur. Serpentium fenectus ín pelle taurina adallígata fpsfmos feri 
prohíber,Plíníus. (| Ad internas € externas emínentias expertum,;vt fua fponte decídant.Ser 
pentís fenectam fcifIam vt formam magni numífmatís habeat, conijce in caricas,vt ger clàm 
íeiunus comedat, & poft tres horas miraberis huius facultatem , Myrepfus. Sedis víttjs efficas 
ci[sima eft (enecta ferpentís ex aceto fi rhagades fint , Plinius. €? Canísrabidi morfuiprodeft 
impofita membrana fiue fenectus anguífum vernationeexuta,cum cancro mafculo trita, Idem; 


qj Anguíum fenectus adallígatalumbis;faciliores partus facit protinus d prrerperío remouen- 3o 


da,ldem. Fíatfuffitus ex fpolío ferpentís,opopan. myrra,galbano,cafterco,fulfure cítrino,ru 
bea,ftercore columbino vcl accípitris. Si hzc omnia vel quadam eorum terantur , € cum felle 
vaccíno conficíantur, € fumus inde per embotü ín vuluamrecipiatur, foetum viuum fiue mora 
tuum educit, Arnoldus ín breuíario. Contra abortum: Puluis fpolij ferpentís, dofi drachmae 
fumptus valet, Author additionis ad breuiarium Arnoldi. dj V errucas fanat membrana fenes 
ctutís anguium;Plíníus. Senectam ferpentís combure, & vnge: facicením nafcí pílos, Galen- 
eup.2. Cicatrices ad colorem reducit vernatio anguium ex vino decocta;Pliníius.Sed vt mínus 
verum íta magís mírum crematam fenectam,dum luna plenaluminibusin príma Arietisparte 
fuerit, cíneremt collectum fi ínfpergatur capiti , fomnia terribilia mouere. Si ex eo cumaqua 


díluto facies lauetur terríbilem víderí: fi fub lingua teneatur fapientem € eloquentem : fi fub 4o 


planta pedís,gratiofum coram príncípibus ac magiíftratu, Cardanus lib.defubtil.Spolium fers 
pentíspuluerízacum ígne,cüm luna fuerít ín augmento ín prímo graduarietís , & talis puluis 
fi ponaturfuper menfamin fcutella lígnea vel metallína, fi ineft venenum, difpergerur,puluís 
manebit, X fi leprofusvtitur eo íncibarijs non augmentabiturlepra. Idem puluís in vulnus pro 
iectus ínfratertíum curat,Incertus. 4| Anguina pelle, & fale, € farre cum ferpillo contrítíg 
vno die, deíectifip cum víno ín fauces boum vua matutefcente, toto anno eos valere quídam 
fcripferunt, Plínius. Ad boum falubrítatem nonnullípellem ferpentís obtrítam ctim vino mís 
fcent, Columella.Si pemus florem non continet vrinam veterem cum parí menfura aquz teras 
perabís,& ter perannum ínradícíbus ínfundes,vniarboriamphora ingefta fufficíer: vel corio 


anguis inuolues,Palladíus. V idi ínquit Galenus, capraslingentes tamarifcí frondes & inueni 9 


eas finefplene: quafdam veró vidi líneentes ferpentes pelle depofita,& poft albefcentes mínus 
feneícere, Serapion ínlib.de fimplici medícína, M 


CAPITIS SEPTIMI DE SERPENTE PARS IT. 


L 2eratione effugandorum ferpeutum.. 11. De ferpentum veneno e mor- 
fu. 11i. Methodus curandicos qui ab 1s vel venenati 
*yel morfifuerinz, 


Adhoccaput multa reuocanda funt eorum , quz deanthipathia fupra dícta funt. Galbaa 


num , ceruícornu , caprínas vngulas & lilijradicem ad abigendasferpentes fuffito , Galenus 6 


eup. 3. Serpentespropéomníaulieritate fugantur , & nocentes fpirítusíínnocentía fumi gras 
ueolentis exagitat. V ramus galbanum, vel cerui cornua;radíces lilij,capre vngulas.Hoc genes 
j : : , re moníira 


eee 
E v 


Ingenere C. Lib. V. 1o 


remonftra noa prohibentur,Palladius.Propter ferpentes quí pleruntp fubprafepibus fatent, 
&edtüm velgalbanumi vel mulíeriscapillos, aut ceruina cornua frequenter vramus,Idem. Ad 
effugandum venenofa animalia vniuerfalítet : fiant fuffumigationes ficut fumusligni granati, 
quoníam ipfe effugatvenenofa. Et fimiliter radíxlilij. Etvirgz granatí funs mirabiles ín hoc. 
Étfimiliter galbanum. Et cornua € vngulz,que finduntur, vt bouis. Et vngulz quz non fin« 
duntur,vt cquí;& pili. Et ferapínum , & affa , & folialauri & erana'eíus. Et calamenthum, & 
fecha. Etftramentum cum eís : € fimilíternafturtium, & fimiliter cínísligni pini, & proprie 
cuti galbano,fi fiat fuffümígium ex opío, & nígella,& galbano,& cornu ceruino, & fulfure &€ 
cornibus caprz , Auícenna. Deillís,que fugantferpentes ex fuffumigationibusfunt cornua 
9 eerai, € radix lilij, X pyrethrum & (ultur, Idem. Suffitíones preferuantes, quz ínceníz vapos 
refüo venenatas beftías abígunt. Vitícis folia,bítumen, caftoríum, melanthíum,cornu ceiuis 
Enunbn: caprinum,nafturtium,cardamemum,galbanum,;propolís,peucedanum;panax, opos 
panax,conyza,cuprefsi aut cedri ramenta oleo imbuta,22gates lapis,fagapenum,polium, cana 
chryosradix,filix, baccz lauri , & fimilía graueolentía. Quum enim venenata anímalía omnia 
anguftos habeantmeatus,quàm celerríme replentur, & ab huiufmodi odoribus obturantur € 
rU NEN Archígenes autem vngula caprarum & pili,inquit,fuffitu fugantbeftías venenoa 
fas. Procul enim per ipforum odorem relegantur. Stratonis fuffumigium ; Galbaní , radícís 
canchryos,cornu ceruí,melanthij,cuíuf. qp vncíam vnam.Omnia teríto;X ín paftillos cum aces 
to redigito;atgp vbi vtí velis,oleo madefacíto, ac incenfa per mediam domum fuffito, aut in ip 
9 fitm ferarum latibulum per ínfundibulum vaporem immittito. Alíud fuffimentum , Scorpios 
** deturbans X omne reptile ex edibus exigens : Galbaníi , fandarachz, butyri;adipis capríni,z« 
quales omnium partes in pilulasredigito,& vt dictum eft,fuffito. Probe facit X pyrethrá cum 
fulfure fuffitum. Mirifice item Betonices fuffimentum facít. Hactenus Aetíus líb. 13. Suffitus 
reté excitantur ex cornu ceruíno,caprarum vngulís pilif ue,lapidegagate, bítumine,bdciio, 
galbano,cupre(si aut cedrí rafura;melanthio;peucedano,viticis folijs, nepita.fagapeno,cafio^ 
río,cachryos radíce,cunila;aut ex reliquis grauiter olentibus aliquo, ZEgíneta, 
Ceruinid, graui cornu nidore fugabisz 
Et fic e&m accendens gagate quandoá, lapillum, 


a tqupl wy Quem confumentsi non exedit impetus ignus: 
zw CRAMENM ^ Sfulrifidam filicem erepitantibusintce flammis, 
oos s 7 sfurimat "viridis libanoridos accipe fibres, 
espesor "Pannndemá acris naflurci : bis unge duobus 


«equali capree iam aCium pondere cornu, 
"Aut exiccantem nares cerebrumá, nigellam, 


dnrerdum [ulphur, fedum quandoq, bitumen; ; 


n2 Ft fumpta equali pendantur fmgula jid 
ge Preterea graueolens candentibus indita prunis 
VES 2 Galbana, ignitum factens "vrtica dolorem, 
bd. Dentatisq, cedrum maxillis [etlile lignum, 
4o —528 Omnibus inuifum ferpentibus efflat odorem, —— INicanderin Theríacis. 


* *' Sérpentesabiges qui adfunt,ex lilij radíce,aut cornu ceruino;aut denigy caprillís vnguibus 
faffimenrum molírus. In fumma veró vniuerfas ferpentes beftías explodes, fi cyrenaícum fuc« 
cum,melanthíum,galbanum, cornu ceruínum,byflopum.fulfur,peucedanum. pyredchrum, cas 
prarumt&p vngues conterens atque permifcens,ea omnía optímé leuígauerís,ínfundens illís ace 
tum acerrímum,ac deníg (pherulas conficiens exiguas,eas in fumum redegerís. Reptilía fiqui 
dem extermínantur, velfigillatím eorum fingulis fumigantibus , Conftant. ex Florentíno in 
Geoponícís. Florentinus confirmat illicnunquam acceffurum ferpentem vbi adeps ceruína, 
aut radíx centaurí,aut gagates lapis, aut díctamnus herba, & aquileaut milui fimus,míxta cum 
fiyracein fuffimentum fuerínt adhibita : Ea quippe reptilía abigere , Idem. Cauendumne 

$ o pulli gallinarum ferpentibus afflentur,quorum odor tam peftílens eft,vtínterímat vniuerfos:z 

* ! id viraruffeepiusincenfo cornu ceruíno,vel galbano, vel muliebri capillo:quorum omnium fee 

ré nidoribus pradicta peftis fubmouetur, Columella. 
Fis ex mirificos cautus perdifcere odores, 
"Hccenfis quibus arcetur teterrima ferpens, 
"fut [lIyracem yras,aut atri uulturis alam, 
Feluepetam aut frondemrigide flirpemó,myrice. — Qu.Serenus. 

X Capilli mulierisfi vrantur, odore ferpentesfugantur, Plíníus. V t exitíofisferpentibus 
tecta liberentur,mulíebres capillos aut ceruina fepíus vre cornua , quorumodor maxíménon 
patitur ftabulis predictam peftem confiftere, Columella. €[ V'enenata omnía accenfo afiní pul 

6o monefugere tradunt , Plinius. ( Caprarumcornu vel pilís accen(is fugari (erpentes dicunt, 

* Adem, Aló caprzoccifz carnem recenrem hedorum pilo fuffiunt, eodemd nidorefugan: fece 

pentes,Idem. X Cornus ceruini odore fugantur, Plinius, Aelianus,Palladíus, Rafis. Singulare 


De lubfireta 
ferpentes effui; 
ganibus, 


- DeSerpentibus 
abigendis ferpentibus odor adufto ceruíno cornu;Plínius.Si quis ceruí cornua inpulueres exe 
cídat, poftea& excifos in ignem pulueres conijcíat, fumus índe nafcens vndiq, ferpentes ne íl« 
lius quidem nidorem faftinentes,fugar, Gyllius ex Aeliano. Ceruí cornu fuffiti nidore ferpens 
tes fugantur, Díofcor, Círca caueas pullorum incendendum cornu ceruínum, ne qua ferpens 
accedat, quarum beftíarum ex odore folent interire, Varro, Ad effugandos ferpentes: cornu 
ceruinum combure vbi fuerínt ferpentés , & fugabuntur , Sextus. Serpentes fugiunt odorem 
cornucerui/fi inde € vnguedomus fuffumigetur, Albertus. Cornu ceruí facio incenfu pluri» 
fna infectorum pars fugiunt, Ariftoteles. Medullam ceruínam incenfam tecum habe,cum ca» 
dem fuffumiga locum in quo es;& effugat ferpentes, Sextus. Sanguíne ceruinofi vnd vrantue — | 
dracontium & cunilago & anchufa lentífciligno, contrahi ferpentes dicunt. Difsipari deinde t e 
fi fanguine detracto adijcíatur pyrethrum,Plíníus. €f Creditur Chameleontísfelle ignibus ín 
ftillato ferpentes fugari.Idem. 4j Stercus crocodili (fcilicet terreftrís) aiunt per ínfundibulum 
fuffitum,feras venenofae ex latíbulis fuís exigere, Aetíus. Hyszenz adipe accenfo ferpentes fue 
gari dicunt magi, Idem. Taurícornu combures eoloco vbiferpentes fuerint, & ftatím fugient, 
bextus. €f Ex volucribus ín auxilío contra ferpentes primum vultur eft. Annotatum quoque 
minus virium effe nigris. Pennarum ex hís nidore, fi vrantur,fugarí eas dicunt,Plínius. V ule 
turís pennas fi comburasfugabis ferpentes, Sextus. (| Fluuiuseftjnomine Pontus, in Medica 
& Pzxonícarcgíone,vt Aríftoreles prodidit, in quo lapis inuenítur, cuiusfuffituferpentespele — | 
luritur , ac fi quis aqua perfuderit, incendio conflagrat: fin ardentemflabello incenderevelig, —| 
re'tinguitur,atque eius fuffimentumodorem fulture tetríorem emíttít,in qued quidem ipfum, 36 
etian INícander confeniit, Aelianus. | 
Veltu T breicium flamma fuccende lapillnm, 
Qui licet irrigum merfus tamen ardet n vnda, 
E xpre[[aá, Batim rellingitur wnBus oliua, 
Flanc quem flu&fifons rauttung de littore Ponri, 
Qui,rude vulgus,tbi vefcenses carne magiflri N 
PPafceudi pecorzs [ma pofC armenta fequunur. Nicander. ! 
«| Abretonumferpentesfubftratu & nidore fugat, Diofcorid. Aroncurn crematur,ferpen 
tes nidore fugat,Plínius. SummabBalfamiprobatío eft vsTac coagulet. Syncerum fi vratur fue 
gat nidore ferpentes, Plínius. Bítumen ferpentes nidore fugat accenfum,ldem. xi Jj sEoi xao 30 
AapírÜxc ógsec sAacixg, Ariftoph.INídoreenimferpentesfugat calamíniha. Cedrí(cobe ferpen 
tesfugaricertumeft,Plinius, — — 
Difce ey odoratum [labuls acoenderecedrum, | 
Galbaneoó, agitare graues nidore chelydros, Virg.Georg. s. 
Ebuli quoque fumo fugantur ferpentes,Plinius. Giagates fugat ferpentes, Idem. Gíth ex Grae 
cís,alij melanthíum,alij melafpermon vocan: incenfo ferpentes fugarireperío , Idem, yip 
rus vel maior vel mínoraccenía ferpentes fugat, Idem. Ly (imachíz: herba odorem fugiunt 
pentes, Textor. NNafturtij femen vftumferpentes fugaretradit,Sextíus;Plin. Nepeta quoqg wie 
rcscontra ferpentes habet: Fumum ex ea nidoremép fugiunt, Idem. Serpentes abiges ex Peue 
cedano fuffimentum molítus, Democritus & Florentinus. Sabziftyracem vrunt ad ferpentes 4e 
PIC odoríferís fyluis frequentifsimas , Plinius, Serpentes, 6 vratur ruta, nidotem fue 
íunt, ldem, "a 
9 Cautela mírabílis à venenofis animalibus : quando fternitur ín circuitu dormítorij ifimbri- 
um, fceha iterum, affa iterum, & laurus,eft mirabilis in hoc, Auicenna. Iuxta vías & in doe 
mibusab omni venenato anímali przferuant fubfirata : abrotonum, conyza, dictamnum,vis 
tex, echion;calaminthe,folanum,haftula regía,faluia,peucedanum,hypericum,políum , fampe 
fucus,gentiana,oríganus,ruta fylueftris,ferpillum,laurus,pulegium , cuprefsi aut cedri coma, 
aut ramenta,cardamomum,ly(imachion;melanthium, bitumen : hís addatur & gagates lapia, 
A ctíus.Torum fubfternereex haftula regía,nepita,vítice;pulegio,polio,cunila;bubula abrote 


rio,expedit.At fi roro buiufmodi toro vti non datur, ftratis faltemtmponenda funt PauL E gin. 4 e 


"T unciuxta "virides finuafi vortiess «lneos, 
"f1mnicolam nepetam per obefas colligeripat. 
4fut tibi cafla (alix, pulchre que flore renidet, 
Prebeatinflrata fecurum fronde grabatum. 
4c quoq, montanum polium,cuius graue fDirans 
Fforret odor,nomend, [uum que deber echidne 
Hetrba,C ab Euxina qua MM eriganut vrbs, 
Quecund illarum decerpitur obnia,prodeft. 
Quin eriam mlto per aprica cacumina flore 
Juidens abrotonus,pecoriá, ingrata petirum . $9 
Tabula [erpillum,molli quodpafcitnr horro. —— 
Preflatitemexiguam arcumlufirnre conygam, 


Firiceasf, 


Ingenere G. Lib.V. | 


| F'iiceasó, comas e [binofas anagyross 
&ic c punicea feélus ex arbore vamus, 
Aegalid, amplis licec bafte frondibus vti, 
"lccipeitem innocuo medicantem frigore [Humnm, 
afiqueiunifa pigris Scyraprima eflate bubules, 

- —— Hacratione eram denfi coma pinaflelli erc. Nícander ín T heríacís. 

-- € Pelles eiuf(demanimalís(id eft cerui (ub(tratz fecuros prarftant à ferpent& metu fomtos, 

' Plin. Inceruína pelle fi iacuerít;nullusad homínem ferpensaccedet, Sextus, Serenus. Dícunt 
quidem ei quífacít fibiflratum ex corío leopardorum non approxímar ferpens , & finiilíter, fi 
Po exeis facit bi coopertoríum. hoc autem manauít,ín cuíus fermone non eft fiducía, A aícenna. 

- | Feras& ferpentes fugat abfynthíum fubftratum;Díofcorides. Sí abfynthíum aut artemifia 
am;aut abrotonum,círca ípfam. habitationem plantauerís,eam quídem haud ínuadent ferpens 
tes,Conflan.in Geopo. Abroronum ferpentes € fubítratu & nídoréfugar, Díofcoríd.Heraclij 
communis víusferpentes fugare, Plín.Hibifci folia ferpentes abígunt,Idem.INepetam fubftera 
nereín metu obdormíturís vtile eft; Idem. Permultam ferpentíum fugam INepeta & Agnos fas 
«iunt,X longe late& expellunt. In Athenientium Thefmophortjs Attíce mulieres Agní folijs 
cubílía (ubfternunt,quod ferpétibus fit ínfeffa, & quód exiftímetur ab appetítíone venerís proa 
hibere,vnde nomen traxiíle videtur. Herba etíam Líbanotís nuncupata ferpentíbus formida 
bilís eft, Aelianus. Origani generum communis vfus ferpentes fugare,Plín, Políum contra fer 

$» pentes fubfternítur vel portatur; Idem.Puníce ramulum feruntbeftías venenatas & ferpentes 
arcere, X proptereà ín firamentis & flragulís, &c.deponendum effe cenfent, Afrícanus ín Geo. 
Serpentes fugantruta víridís folía;Diofcoríd. Serpentes filerem fugiunt, baculumidp ruftici ex 
eogeruhtPlin. V enenatafugantía,vítex,díctamnus,Diofcor. «| Afperfiolociexaquain qua 
folutumefti fal ammoniacum;eft ex eís à quo fugiunt ferpentes, Auícenna. 

x . Ceruína medulla;precter czteras;ferpentes inuncta fugat; Diofcor. Serpentes fugiunt cerz Deillit: fera 
uino elephantínodp adipe perunctos,Idem. Medulla ceruí perunctosfeuotp ceruiaut hínuli fu. pentes effe 
giuntferpentes,Plin. Adeps elephantis,cum ex eo fit linímentum,fugat venenofa, Auícenna, £4)9u. 
Elephanti adeps contra venenata valet.NNam fi quis eo inungatur, eíüsue fuffimento expietur, 
hzcabilloaufugiuntlongiísimé, Aelianus. Erucís qua inoleríbus gignuntur,cum oleo perun 

$6 ctí,à venenatis beftijs ferirínegantur, Diofcoríd. INícander, Serenus.Leonís adeps calídíor eft 

.  adipibusómhium animalium, & perunctus eo fugat omne anímal,etíam ferpentes, Albertus. 

.. Adipeleonisperunctos beftie fugiunt , Plín. Leonisfanguinefi quis corpus]liníerít ab omnís 
busbeftijs eríttutus , Sextus, Aíuntáferpentibusnon feriti leporis coagulo perunctos,Plín. 
4j Nicander ínter ínunctíones praeferuantes à morfibus ferpentum numerat prímo loco frua 
ctum (eu baccas cedrí;trítas & ínunctas. Item conyzam cum peucedano & faluía & oleo admíá 

-xta.Cunilagínis tribus folijsex oleo peruncto homine,fugari ferpentes aiunt;Plín. Tarentínus 
ei qui perfufus fueritficco dracontíx herba, ait non acceffurum ferpentem:netp eís etíam,quí 
raphanifemine autfucco fefe inungentes frícuerínt, Conftan.ín Gicop.Sunt quí perungant cor 
pus éfemíne íuniperí ín ferpentíum metu, Plíníus. Laferem tritam cum conyza & peucedano 

4o & faluía coníungit, Nicander ín l'heríacis.IMalua agreflís eandem vím habet, Idem.Succo bac 

- tarumlauri perundos fugiunt venenataomnía,Plínius.Succum radícule feuraphaní,peruna 

&is eo manibus diligenter.facere vt tutus tractare pofsítferpentes,traditü eft : vel enim timent 
xnordere;odorem acredínís fentíientes, velípío etíam exanímantur, Cardanus. Contra ferpens 
tes ex oleo perungifaluíaprodeft; Plin. V itis nigra fuccus ex radice elícitus & illítus ferpentes 
fagarPlíníus. Labula(anabulajíd eft genus títhymalli maíorís,cuíuslac expellit ferpentes,Sy« 
non. 4j. INícander ín theríacíspoftquam fimplícía quz ad feras venenofasabigendas facíunt 
enurfiecauít,medícamenta quedam quz íllíta ad homínesa morfu ferpentum praferuandos fas 
cíunt componít. Ec primum pa(tíllos ad hunc modum format. Accipe duosramulos abrotoní, 

|. mafturtijpondus,vnius oboli; feminis daucí,quantum manu comprehendipoteft ; omnibus ín - 

$^ mortario cumoleo vel ceruí medulla contufis,paftillos finge,quos cum víus necefsítas íncídít, 
rur(ustere & inunge. Ad eundem effectum przftantifsimum vnguentum,deinde eodem ínlos 
co deícribit.Duos ferpentesaccípe(víperas íntellige)cum líbidini índulgenthoc eít,fub finem 
X erís;przetereà medulle cerui drachmas trígínta , vnguentírofatí vncías trigínta fex,oleiolía 
narum crudi tantundem mixticum cerz nouem vncijs. Serpentes autembullíant eo víq; dum 
caro ofsibusfeparetur,quz auferre oportet quía venenofa fuut.Hactenus ex INícandro. Quí 
1utiores effe volunt;ijs conuenit etíam ceratum corpori oblínereliquídius,ex cera, rofaceo;gal 
bano modico; fcobe ceruíni cornu exigua, veletíam zthiopíco cumjino,& c. Aetius. à; 

w; "erui dentenrgeftans;a (erpentibus tutus erit, Serenus. Fugiunt & omníno dentem cerut De geflatisfer 
habentes,PliniussCeruícoagulum (i omníno tractatum fit;eo die non ferít ferpens, Idem. IVIi- pentes effugan 
66 ré valeretraduntcontraomnia venena & anímalía venenata, ofsicula quz ín ceruorum corde Men. 
ínueniuntur, Alex.Bened. Habentes daucí fylueftrísradicem , ferírià ferpeniibus neganturz 
autquiante guftauerír nenladi, Plinius. Dracunculum habentemíerpentes fugiunt, Iden. 


"Iis 


DeSerpentbus 


Onochilon (quam alij anchufan vocant;alij onochelinhabentes à ferpentibus feriri negantur, 
ldem. Tarentinus,eí quí perfufus fuerítfucco dracontiz herbas,aitnonacceffurum ferpentem: 
neo iscetíam quiraphani femine aut fucco fefe inungentes frícuerint, imó ne illis quídem qui 
ea tantum fecü detulerint, Conftant.ín Geop.Gagates przter qualítates alíasmanifeílas, bane 
ttiam peculiariter haber,vt (fiquidem Oribafio credímus) is qui fecum fert , necferpentes nec 
venena vereri debeat, Gireuínus.Staphilini aut vt alij vocant paftínacz erratíce radicem geftan 
tes feriri àferpentibusnegantur, aut qui anteguftauerint nonlzdi , Plinius. Vulturis eor has 
bentes,aíunttutos efTe ab ímpetu non folum ferpentíum; fed etíam ferar , latronumi & regi 
ira, Plin. Siiecurexectü tardo de vultureportes,Serenusagens derebusferpentes fuganribus. 
De ijs quibus In venenatis animalibus que íntra domosreperíuntur,feruentem aquam ineorum luftra ac 
ferpzntum e&* fatebrasinfundere expedít,& acidam muríam feruentem per infiramenturm fuforium, fiphos 
isis na Greci vocant, immittere, Aetius. Sí aliquis necefsítate quapiam coactusleco ferís frequenti 
"7" — obdormiat,vbipotifsimum falamandrzeaur phalangia aut ferpentes aliqui abundent, horum 
fubterraneas latebras allio in aqua detríto,aut aliqua ex herbísquasfubfternendas diximus,ob 
turare conuenít,Paul.Aegineta.Interens etiam aqua herbam tribolum, cami caucrnis impos 
nens,perfequeris ferpentes,Conftant.ín Geop. Noftri latibulis ferpentium folent calce viuam 
aqua iniectam infundere. 
De moru €f "veneno ferpentum. 
Anguíum ictusper loca plurímur differunt Ariftoceles.Serpentium morfus pro locorum 
Citando et quo. Varictate plurimum differunt,ldem. 4j Omnium venenatorum morfus grauiores funt, fi altes 
vum ferpenium rum ederít alterum,Idemn. In eo genere omnía magis exítialia, fi fuum genus edere antequam 
stor fint pe noceant,Plinius. «p Illudignorarinonoportetomnis ferpentis idum & ífeiuni & ieiuno mae 
riikfires.  cisnocere. [deotp perniciofifsimi funt cum íncubant. Vtilifsimumi eft vbt exanguibus mee 
tus eft,nonante progredí,quám quis alíquid cibi affumpferit, Celfus. Quilibetferpens pericue 
lofus efi obuijs cüm recens fenectutem exuit, vel cum perfequentem cergum íugir, INicandce 
& Aclianus. | 
INon mibi rum molles fub dio carpere fomnos 
INec dorfo nemorgs libeat iecuif per berbas, 
Cim pofitus nonus eximiis nitidus inuenta 
Folntur,erc. V ergil.Geerg.5. 

Acciditferpentibus díuerfitas non in fpecie, (cd fecundum conuenientíam ín fpecie vna 
quando díuertificantur ín mafculinitate & foemiínírate : && mafculiquidem pauciores hae 
bent dentes, & plus veneni, & acutius,lícet quidam dicant, quód femina fint deteriores proe 
pter multitudinem dentium fuorum:& íterum propter aetatem, quoniam fenes deteríores (unt 
iuuenibus propter corpus ( vel,vt alij legunt, iuuenes deteriores funr fenibus: Etex parte cote 
porissnam magní deteríores funtparuis,curtís,quum fpecieseorumeft vna, Autpropter loci, 
nam illi quí babítantloca inaquofa, & montes,deteríores funt eís, qui habitantlíttora , & loca 
pluriumaquarum.Aut propter difpofirionem fuam in repletione,X vacuitate ; nam illi quí de 
eis famclici funt, deteríorisfunt venení. Autpropter pafsiones corum animales : namirati , &€ 
audaces deteriores funt eorum.Aut proptertempus:nam venenum eorum ín zftate eft deteri» 
us, Auícenna,quem fecutus Mattheolus in fuis commentarijs in lib.6.Diofcorid.Gc fcribic Ani 
malium ferarum virus,non ín omnibus eftidem , fed in hoc vehementifsimü & omnium pere 
niciofifsimum,adeó vt vna tantum hora hominem conficiat,ín alio veró mínus vehemens mis 
nuf& lethale,vno vel duobus diebus interimens, ín alio denícy hís longe imbecillius. V eruns 
pleruatp euenitvtab aliquo horum demorfi plus vel minus fuperuiuant, quodaduerfis caufis 
prouenit fiquidem ín quorundam genere longe pernicialiores furit fceminz quam mares, inue 
ncs quàm fenes(quamuísnon defint,qui contraríum putent)adultz quàm adelefcentes. Quine 
etiam ferz omnes,& ínfecia in montibus, &€ aridislocis ínter vepres & faxa degentes, citius ho 
minem perdunr,fjs quz paluftres,vlíginofostp tradtus íncoluit. Citíus praterea necant,qua o» 
rientalem & meridionalem inhabitantplagam, quàm qua feptentríonalem. Adhzc famelic 
depaftís nocentíores funt, & irritat venenofiores funr, quam dimiffe: quamuis omnium in vs 


niuerfum íctus perniciofiores fint eftate quàm hyeme, Hactenus Mattheol.Certü eft plures &€ 


noxícs effe ferpentes in frigidifsima plaga feptentrionis,terreftresícilícer,qui acrius aquaticos 
perfequuntur:& hi in terrís manent, ac diuerfis nutrímentis mínutarü herbarum, in quibus ae 
criorem veneni vím cegnofcuntauidíus reficiuntur , maximein locis montofisproduétarum: 
hid deteriores funt in!adendo homines veneno fuo,quám líttorales autriparí]. Serpentes aue 
tem iciuni fariarís funt crudeliores,íta & íratí & prouocatí.Olaus Magnus. 

Deveten. —— Venenumauteft immodica ficcítas aut cum immodica ficcitare coniunctum. Traqy non oe 
rnnesferpentes venenofi, Cardanus. Fel venenum eftferpentium, Plinius. Animalia qua mor 
fu venenant vírus venenofum geftantín vefica quadam fubtuslinguam,quarupta emanat quí 
dam liquor faliuofus,quivbi corporibus ínfigitur,ea venenat, Mercuríalis. Venenum ferpens 
tum ín paruis cauernulis fub dentibus latitat, Gireuinus. Certum relinquitur, ferpentes cuomee 

ge virus 


2e 


je 


$e 


6s 


In genere C. Lib. V. D 


te vIeus exitiale, multiplicicolóre díftínctum : quod eónocentíus, quo grauíus frrítati per cas 
lorem illud efjciunt. [Nec percutiunt,cumnatura frigidi funt;nifi quando calefcunt.NNam quani 
do frigidi funt,nullum tangunt, Percuffus ítag; ferpentum veneno, prímum obftupefeit ; de- 
inde vbi ipfum virus calefactum exarferít, ftatim homínem (nífi remedijs efficacíbus occurras 
tur) extinguunt, Olausmagnus. «j. IMortuus quídamfertur cum fe balneaffet ín aqua calefas 
cta cum|lignís excí(is ex cauernís ferpentum, Ponzettus. Haud procul Dertona Patauícinum 
quendam qui effet in venatione, X Hífpaníca lancea ferpentem ínterfeci(fet,eum eiuf& equum 
motte deletos,audíiuía fortí(simo equite Antonío Lazaro, &c.Scaliger, Auícenna tib. 4. fen. 
6.natrat de ferpente quodam,quod ísà milíte hafta ínfixus virulentam vim per haftam tranfmi 
l^ fjradmanum,quam prímum ínfecit,& deinde totum corpus corrupit.  Adhuiufcereí compro 
bationem (inquít Matthíolus inlib.6.Diofcoridís) illud fane compertum, habeo quod in agro 
TTrídentínoeueniffe fcio:nempe cum rufticus quídam fuís effet ín vínetisparuum quendam col 
lem (apius a(cendebat,vtibí vuarum cuftodíam ageret. Hinc quadam die ad collis pedem,ma« 
num & horrendum vidít ferpentem,cuíus capíti fuperné haftam fatís longam infixít, at dum 
die feram fe hincínde fortiter centorquentem,& hafíts círcumuolutam;pro víribus teneret, 
magno ftatím tremore correptus eflquo maxímé deterrítus vociferans,víatores € círcumftan 
tes colonos ad fe irerogabat. Quam vociferatíionem audientes quí non longe aberant ruftici, 
'eó curfu velociter contenderunt, & ipfum feré femimortuum inuenerunt.Cogníta tamen ex oc 
'cifo ferpente fui infortunij cau(a,ad theriacam & alía antídota confugerunt;quibus eum ad ví« 
$0 tamreuocarunt, Verumtamen duobus annís pofteà is vniuerfi fere corporís ftuporein lecto 
femper decumbens «grotauít,& eo prafertím brachío,quo perníciofum animal occiderat.Ser 
pentem qui occiderat paulo poft febrícítans u.díe obijt, Amatus.- «| Venenumíferpentis vt 
quadam etíam venatoriavenena,quibus Gallí precípué vtuntur non guftu,fed ín puluere no 
cenr.Ideo& colubra ipfatota eftur,ictus eíus occídít,& (i ftupenteea (quod per quxdam medí 
camenta circulatores faciunt) in os digitum quis índídít, neque percuffus eft;nulla ín ea falíua 
noxaeft, Celfus, Dequalitate & temperamento veneni ferpentum,magna eft quarftío ínter De temere " 
medícos,nempe Dr drigi uit an calidum. Afferít enim Auicenna,quem etíam fequitur 140 venenis 
Matthiolus,eorum venenum effe calidum,dicit& errare eos qui frígidum effe exíftímant. Et 
illudjinquit,quod accíditvt frígeat morfus ab eis, eft propter mortíficatíonem veneni : calor 
Bo .enim innatus eft quícalefacit corpus fua fparfione-& inflammatíone.. Quum autemnon eft 
calor innatus;etfi inflammetur cor igne lení,non oportet tamen vt calefiant propter ipfum ex 
tremítates.Frígiditas ínquít Mattheolus toti corpori ex ictu vel morfu adueníens,non vtíque 
euenit ex veneni frigiditate,fed quod ínnatus calor ab extremís & vltíimis corporís partibus 
ad cor fe conferat,quodép etíam veneno fuperetur & extínguatur.Huíc opinioni tamen refra 
gantur czteri medici, eamp copiofé refutant Gireuínus & . Mercuríalís ín tractatibus fuis de 
venenís,quos confulere poterít,quí horum ratíones amplius cognofcere voluerít. 

Porró venenatos morfus,ictus,punctüfue ijs fequentibus notís deprehendes. Vulnus ín« venenzterum 
fixum valdé dolet,punctionis & mordícatíonis fenfus vehemens,in afflí&a parte pérfentitur, nrorfuum indie 
V ulnerís atq affedii loci color perít ac mutatur : autenim rubet & inflammatur;autliuet & ^^ 

Mo nigricat.Laborans grauibus angitur moleftijs ac totus ardet:corpus totum eíus ipfius qui vel 
 demorfus velíctus eftjita nonnunquam obftupefcít,ac tandem(vt (ic dicam) obdormítionem 
fentít,vttangentem non fentíat,Ioh. T agautíus lib.z.Inítit. Chirurg, 


"Methodus curandi morfos à ferpentibws. 


" 


WVtínfli&iáarabido cane, fic omnes à peftiferís animalibus morfus, nifi pet initia protinus 
tecté curentur,eo deueniunt vt fumme perniciofi fint. Qua igíturrecta curatío eft ? venenum 
extrahere,quód vnd cum ictu corpori percu(fo inhatfit ; ideoqp ad cícatrícem perducere, clau» 
dereue qua huíufmodi funt ; nonaccelerant: fed contraagunt , eatp infuper mínutím admo» 
dum fxpe concidunt: íam ijí(dem quot quz calída eid unt;quibuft attrahí venenum fice 

$» cariQg pofsít medicamentis ob eandem caufam vtuntur , Gialenus ín libro de fectís ad tyrones 
'«ap.7s (f Venena fi haufta int,crebris vomítionibus : fi morfu imprefTa,fcarificatione,affi« 
xis cucurbitulis,exuctu,carnís circumfcríptione, nonnunquam amputatíone extrema partiís, 
euocantur, Retinentur veró ínfufione,& impofitumedícamentorum acríum cohibentur:hzc 
fimulvtíque arcere virus & eluere poffunt.Reftinguuntur & euígcuntur meracíore potu;aut 
,paífo nulla aqua díluto,vel contrariorum efu,que acrímonía fint predita.Poftremo deíectío a« 
Auí;euocatus fudor,& alía quedam ín commune auxílíantur. Verum enímueró non lethíferam 
modó materíam,(ed & magnítudínem,& tempus pro fcopo confiderare oportet. Erenimab tjs 
.remedía quamplurimum difcrimen capeffunt.A magnitudine quidem, cum nonnulla ex vene 
nís,& virofisanímalibus perícüla minantur;alía putredines altas, aut exteriores excítant : alía 

'6o vehementifsimos dolores, aut cecos cíent:alía vix medicamerís cedunt, & magis mínüfue mole 
— dfiasexcitant.Oportetaütea que pericula ferunt;peruicacioribus auxilijs expugnari, & mínus 
ánfc(ta;smitioribus. Quippeabfurdà fueritín grauioribus,fegnioribus medicametís bomines ia 


E 


DeSerpentibus. 
difcrimen adducere * ín minoribus vero vehementium auxiliorum íniuría corpus lacefferez 
Finitio 2temporíbus in promptu eft: hoc enírh fubito inperícula , & przíentes moleftías ade 
ducittillud vero fenfim, & dilatans fn diem longam aut breuiorem producit. Itaque inacutíg 
quides confeftim multa fimul auxílía reprefentarí oportet : refíquis paulatim , Diofcorídes. 
4| Methodus quam tradere inftitul ín doloribus vniuerfis qui vel ex animalium , medicas 
sentorümue noxa excitantur, duplicem indicationem habet,nempe eíus quod dolorem creat 
vacuaronen,;atg alterationem. V acuant id tum calfactentía omnía, tum qua citra ealefactios | 
nem vehementer trabunti?veluti & cueurbitulz,& caua cornua quzdam, quibus nonnulli cus 
curbírubarum vice vtuntur. Suntautem & qui ore fuo vírus extrabunt:; zgraz videlícet partie 
culc admoti,ipfamt labijs complexi. Huc fané pertínet & cauterium,& medicamenta que cau. '* 
terijs fimiliter efcharam efficiunt, Atep hze omnía totam eius quod infeflar fubflanriam exina« 
niunt. Alterum auxiliorum genus eft eorum,que qualitatem per contrarís alterant:feilicet exe 
hibentibus nobís,fi vehementem calorem eger vel in ipfo demorfo loco, vel ín toto corpore fen 
tíat , auxilíarefrigerantía : finfrigus fentiat , calefacientía, Galenus líb.is. methodi medendi. 
* q In mediícinis quz adminiftrrantur fuper morfiones venenofas íntendendum eft primüm , vt 
prohibeantpenetratíonem venení ín corpore : & illud fit aut cum ligamentis, € conftrictione 
extremítatis,X prohibitione fomni : vtmoueatutr calor innatus ad exteríora, € expellat; & de 
hoc capitulo eft incifio membri morfi;aut cum medicinis, & caufis attractiuis. Et propter fllud 
ftiptica nocíuafunteis,quoniam nibil magis iuuat qudmmedicamen quod trahit verienum ad 
exteriora , € prohibet ipfum penetraread interiora: & propríé quando venenum eft ad exte: 38 
riora adhue, & non fpargítur,& huius quiderrgeneris funtventofz:& fortaffe indiget incifios 
ne;fitam fubmerfum € elongatur , & fi pofsíbile eft mifsío velimpofitto fanguifugarum. Sue 
ctio etíam quandog fufficit; & oportet vtfugens (it nonfeíunus, imóiam comederit, & abluat 
os fuum & habeat die iam(Bellunenfis legit;non,) corrofos, & eolluat es cum víno.odorife 
ro, € bibatex eoalíquid,X teneat inore fuo oleumrof.aut oleum víol.Bt cum fueritin ore fuo 
nocumentum,tunc expellat fubíto , € quoties fugit cunc oportet vt expuat. Auícennalib. 4« 
Fen. 6.tract.3.cap.r. Aduerfus quidem omnem animalís idtum,quod venenum vibsat, oris fue 
ctio conuenít,fugentem veró oportet íeíiunum non e(Te,fed & cibum fumpüfle,& vino os abe 
luitfe.Pofteà exiguum oleiin ore continens plagam exugat.Locus ipfefpongiafouendus , dc» 
$ude ícaríficandus,(ed vIcufcula altius imprimere expedit;quo virofa materiesprofundoeuos jb 
cecur. Circínatío autem carnis, & fectío, fcaríficatione longe potentius opiiulantur. Namque 
ab ijsduo peculíaríapratfidia fiunt: vnum quód vírus loco tollitur : altetum;quód eíus venee 
ni pars,quacadínteríora graffatur, cum multo copiofogs fanguine excernitur. Quod filocus 
fcctionemnon admíttat,cucurbitule cumlargiori flamma affigenda funt, Diofcorides. Sí coms 
tingatab animante quopíam venenum iaciente percutí;huiufmodiremedijs communiter vtes 
inur. Siquídem leuior fit plaga aut morfuspofca calida eum proluemus, deinde veró locum 
ipfum exugemus. V erum qui exucturus eft;príus osoleo colluat,ne indeledatur,atque (ta ore 
ad morfum admoto exuga: & expuat venenum. Cauere etíam oportet;ne exulceratà aliquam 
internam oríspartem habeat exucturus. Poft hzc veró cínis aceto fubactus pro cataplaífmate 
imponatur,maxímé autem ad hancrem conducitex ficulneis lignis exuflus, autIaurínis, aut 49 
lienís vítis,quí finon adfint,eo qui haberi poteft,vtendum eft, diligentia adhoc potifsimum ad 
hibía,vtinflammatio in loco excitetur, X materix ad morfumprouocentur. Quod fi mínus nó 
bile fit membrum, X vehementior morfus,cucurbítam cumpluríma flamma ad morfum adhie 
be, & vicínoslocos circumcirca ímpactis vulnufculis fcaríficato:attrahetur ením vnd cum fane 
guinís & flatus attractione ípfius beftiz venenum.Deindeà tepidz large hauftu vomere iubez 
& fic deínceps pharmaca exhibe. Vigilans ením zxger adferuandus eft; ac defidens per totum 
curatíonís tempus;doneccuídentem remífsionem acceperint moleftia concomitantes, Aetíus 
lib. 15. cap. ro, Quod fiferirialiquemaut morderíá venenaro animali contigerit, homo adhis 
bendus eft qui vulnus exugat; non tamen eum íeíunum efleoportet, vcrum ctiam vino oscol 
luitfe,X oleumin eo contínere, Deíndeparticulz commorfz , fi admíttít, cucurbítulam cum 
mulia flamma adhíbere oportet, fic vt vicínz etíam partes fcarificentur, INam virus vnà cum 
fanguine & fpirítururfusíta extrahitur. Item exulcerata adurere ac crufta obducere, adeoque 
pracidere conueníet,fi fera quz momordit,letalisfuerit, qualísafpis,ceraftes, vipera, fimilcfi 
alíz funt. Atfi venenum per corpus fuerit difperfum,fanguis ftatím dimíttendus eftpracipue 
fis quí percuflusefl;plethoricus exíflat, Z&gineta. Serpentíum quoque morfus nonnimium 
diftantem curatíonem (à curatíone morfus canis rabiofi) defiderant ; quamuis in ea mulum 
antíqui variarunt, vtín fingula genera anguium,fingula medendi genera praciperent : atque 
alijs alía.Sedín omnibus eadem maxímé;proficíunt.lgítur inprímis fuper vulnus id membrum 
deligandum e(i:non tamen nimíum vehementer,ne torpeat. Dein venenum extrahendum eft: 
íd cucurbítula optímé facít. Neque alienum eft, anté fealpello círca vulnusincídere, quó plus 6e 
vítíati am fanguínis extrahatur. Sí cucurbitula non eft, quod tamen vix incídere poteft, twm 
quodlibet fimi: vàs,quod ídem pofsit. 8i nc id quidem «ft, hemo adhibendws eft ; qui vulnus 
exygat. 


In genere QC. Lab. V. 1 


exugat.Tlud ne intereat;ante debebitattendere:ne quod in gíngíuis,palatóue;aut alía parte oz 
ris vicus habeat.Pofthacíshomoloco calído collocandus eft:fic vt íd quod percuffum erit ín 
inferiorem partem ínclínetur, Celfus. Membro quod anímal momorderít venenofum,adeó de 
ligato,vt venenum ad partes príncípes penetrare nequeat, K cucurbítulís appofitís fuperponi 
to calamíntham,dato(p patíentíde radicearthemifiz, vel theríaca , & qua cordí vímafferant; 
Eíufmodi funtbuglo(lus,borragóue,melíffus autípfarum flores, Fumanellus, 

«| Dilecti gallinarum pulli,cum maxímetepent,perculfo loco applícentur : nec defunt 
quí hífcetanquamdifcórdía quadamnaturalí pugnantibus vtantur, Verüm huíusratíonem 
inire facilimum fuerít.Giallínz enim calída natura preedítae funt,argumento, quod deuoratum 
infigne vírus conficíunt.& aridífsima queque femípa confumant. Item nonnunquam arenas 
lapilloftp ingluute fua deuoratos diffoluunt.Itag; anímantís admotí caloreadíutus fpírítus, ab 
í&aparte impetum capelfens exilienít fecum venenum exígít, Diofcorides, Optimé auxilíana 
tur,fi ftatím in príncipio poft-cucurbítasplagz imponantur anímalía parua dífcerpta , & ad« 
buc íntus calentía,velut funtgallinzhoedí;aení,porcellí : venenum ením exugunt & dolores 
leniunt, Aetíus.Ceterumlocís affectís gallinze, SC magis gallí gallinacei , alíaue anímantía per 
medíum diíffecta;calída ímponí debentinam vírus tranfsumunt euocantt& & dolores mítígant, 
Gallínacei pullifpirantes adhuc & calentes,per medíum díuífi;percuffz parti ímpofitíjmagno 
pere auxilíantur;vtpote quí peftilensad fe víruselícíant, Actuarius. Ad ferpentum morfus, 
Columba incífa Scímpofita calída morfuí, venena omníarapít, & fanare credítur, Sextus. Si 
neq quíexugat,neque cucurbitula eft, forbere oportetíus anferinum, velouíllum, velvítulía 
num,& vomere. V iuum autem gallinaceum pullum per medíi díuídere, & procnus calídum 
fuper vulnus ímponere:fic vt pars interíor corporí íungatur, Facít (d etíam hoedus, agnüfue 
diícílus,& calida eíus caro ftatímfuper vulnus ímpofita,Celfus.Quí efficacius volunt medes 
xi;occí(ze capra aluum díffectum cum fimo íntus repertoftatím ílligant,Plíníus.Sunt quígallie 
narumautalíarum quarundam auíumpodícen vulneri admouent,ad vírus exugendum;quod 
fi quz applicata fuerint volucresmoríantur,venenum extractum effe fufpícantur,Ioh. Tagau 
tíus Inftít.chirurg.lb.2, Ad dífcrímina fuctionis vítanda,recentíores gallí vel gallínzc fedem 
plumís exuunt, X vulnerí confultífsime applícant, & demortuo prímo , alterum fubftítuunt, 
ídj tandíu profequuntur,quouíg vniuerfa veneni vís extrahatur,Cufusrei certam índícium 
habent,cum gallus poftremo appofitusnon morítur, Matthíolus ín Dícfcorídem, 4| Con: 
tra vírulentos ictus, vftío expedití(símum eft auxilium: vtpote cum ígnís cztera víribus prze« 
ftetfimul quod virus domet,& ferrí penítus non patíatur; fimul quod pars ígnem experta;po- 
ftea non vulgare fundamentum curatíoní futurz przebeat,manente díutius exulceratíone.Az 
nimaduertendum ex eo tempore,cum cruftz decídent,ne vlcerís orz coalefcant,& cícatríce ín 
duantur:fed (i fierí poteft ad multum;íd& pracftítutum tempus,vlceratíones,& fordídas adhuc 
& ínflammationem mínantes prorogari conuenít, C'uod inditum ijs falfamernitum optímé prze 
ftabít,& fylueftreallium detrítum:item cepe,fuccüfueprefertim Cyrenaífcus;aut qui Medícus, 
aut Parthícus appellatur, Díofcorídes, Auícenna 6. quartí tract.5. cap. teftatur /E.gyptios mes 
dícos,ín quorum regíone venenata anímalía funt pluríma, folereín morfibus venenatorum az 
lo nimalíum confugeread ígnem:quíppe quí non folüm venena, vcrumetíam omnía mala expel- 
lit. Modusautem quo vtebantur igne ín hís cafibus,multíplex erat, vt habetur apud A uícerrs 
nam eoloco:modó ením ferro candente;modo fune accenfomodo oleo feruentezmedicamen- 
tís etíam vftorijs hocagebant, Mercuríalis lib.i. demorbís venenatís, Candentí ferro(fipatitur 
Yocus)vulnusadurendum eft;aut cauftíco faltem medícamento ac vehementer exedenic viens 
dum.Eíüufmodí ením vulnera omnía letalía funt, & przífentem fzpe perniciem(fi protínusnon 
fuccurritun afferunt. Proinde & extrema íllís(éuxta Híppocratís confilíum)adhibenda funt res - 
medía:adeocp vt membrum íctum vel morfum ínterdum pracídere (cu amputare conueniat, 
Ioh.Tagautíus Inftit.chírurg.lib.2.Sí vero ícta pars,vtpote extrema,fcctionem comm ode non 
refpuat,przfertím ín omnibus ferpentum íctíbus,vt afpídís;cerafta fim e , procul dubi 
o amputandaeft,Díofcorides. «4j INecme fugíirquíd in Z eypto fieríioleat. Cum fp ícas /X,orya 
ptrj metunt;ollam pícís paratam habent, & appenfam fafcíam ; tuncením maxíme ferpentum 
' íníurías expauefcunt,tum propter fpicilegtj tempus;tum quodopacís íímul abdítz fpcluncís 
& cauernís,denfodp aruorum cefpíte delítefcunt. Moleftífsima enim anímalía & vírus eructan 
tía, oyptus ín campís ferre confueuít; Vbíergo aut ín pedem, aur partem alam, morfum in- 
tuleruntquí adfunt,fafcíam ín ollam pícís conrjcíunt & firíngunz;Tecumo fecantes, qua círe 
cumactus eftlaqueus;pícem ínftillantzcum tp fatis vulnus excepifTe videtur,» queü vefoluunt, 
& cepisallijft illinunt;Díofcorídes. «[ ercufsis à fernente prodeft alui deicctio, ditflucns 
fudor,vrína copiofe reddíta,Idem. Venter adftrictus cítra dílatíonemper fafufum clus tur, SC 
vefica quoqj cura habeatur,quó citra impedimenrumlotium excernat, A etíus.Pureatio emní 
o busconueníet;defudationes & theríace cx viperís affumpta, A coíneta. Omnía vrinzm moven 
tía,quía materíam extenuant,vtílía funt,Celus. 4f Quin& aferpenteac feorpione percuts 
fos coítuleuarí produnttverüm foemínas Venere caldi; Plinius. LI 

4 


* DeSerpenabus 


- «f Rufticus quidam à ferpente demorfus;mox intumefcentepede fenfitjpaulatím veneni 
vímadcor accedere:edoctus eftà quadam anu pedem fub terra fepeliret, vulneri admota galli« 
nain duaspartes díffecta;gallinz vero ranamapponeret;quz fanguínem ex gallína exugens, 
venenum tandem quog attraherer.Cum igítur íntegranoctepede (ub terra fepulto maniflcr, 
nihil autem alleuaretur,ímó malum íntenderetur,tandem ex confilío nobilís cuiufdam matro« 
nztheríacamex ceruí(ia melle admíxto bibit, indedg aliquot horís contínuó euomens dolore 
fuperíorum corporis partíü liberatuseft;pedibus nihilomínus tumídís permanentibus.Quem 
tumorem facerdote quodam admonítus,potu lactís capre nigra quantítate tefle vnius oui 
depulit;pede ínterímetíam ín f.q.etufdem lactís demerfotvnde effluxitmatería foetída,glutíno 
fa,mucofa.Cum autem progreflu temporísfortuító ín fluuio folis calore tepefcente pedeslaua 
rct,atcpínripa fedenspedibus ín fluuiü demiflis obdormíuíflet ( neíciebat quot horísíta mane 
filfe)expergefactus videt Hume prope fe hínc indelate feeculentum,fcetidi, confpurcatumQ, 
ex eotptemporefemper optímevaluí, | Alía puella à ferpente demoría cafeum recentem 
exlacte caprz alba paratum morfui ímpofuít;pedemé affufo eiufdem capra lacte defendít,(a 
nítatíón reftítuta eft. Ex cuiufdam epiftola ad Grefnerum, 

4  síanimal mordeatur àvenenatís beftijs,generalíter curatío ifta (uccurrit.Locus quipere 
cuffus eftante omnía fumígandus eft fuccenfis teflís óuorum gallínz, que príus ínfundes ín a- 
ceto,addíto etíam cornu ceruíno vel galbano.Poft fomentü loca ipfa fcarificabís,& fanguínem 
ex hís emittes;vel certe candentiferro comburesloca venenata qua peftís attígit,Obferuare au 
tem debes,neaut fupra artículos aut neruofis ín locís ín quacuntgy paffione vnquá cauterium 
imponas.Aduftís enímneruis velartículis,perpetua debilitas confequítur.Sed diligenter cons 
fidera,vtaut fuperíus autínferíus pufillum quam neruíautartículi (unt, cum necefsítas fuerit, 
apponas cautería. Anímalauté quod venenata beftiola tetígerit,expedit vt fudet;& calidis coo 
pertorijs ínuolutum deambulet, & farínam hordeaceam ín cíbo fumat;addiítis frondibus fraxí: 
ncís &€ vitíbus albis.In plaga autem melattícum vel cymínum ín víno veteri míxtü calefactum 
oportet imponí:nonnullí ftercus fuillum recens & melattícum c víno mifcent,& calefactum 
quafi cataplafma índucunt,addentes vrínam humanam, V egetius medícínze lib.s. 

Nuncpoft vniuerfalemhuic malo medendi methodum, ad partícularía defcendemusremes 
día,eo ordine fertiato,vt prímüm ea qua foris adhibentur commemorem; deínde que inwó fus 
muntur,& in vtrífg compofita medícamenta priufquam fimplícía. Obferandum autem eft, 
multa hícremedíaponí,quze non tantum adferpentum moríus pertínent,(cd & ad omníum az 
liarum beftíarum venenatarum morfus vel ictus,vt fcorpíonis,ftellionísmurisaranei & fimie 
lium:cum tamen ferpentes etíam fpectent,ea híc ín genere apponere líbuit, 


Compofita remedia que morfui ferpearum  forin[ecus adbib entur,bec Junt, 


Conueníientíora fupra díctís auxílía (unt, quze epíthemata vocant.Imponatur farmentítius 
cinís;aut ficulneus cum líxtuio ftillatícto fi ubactus,garo, & acrífalfamento,Diofcorídes, Cínis 
aceto fubactus pro cátaplafmate imponatur; maxímé autem ad hancrem conducit ex ficulncis 
lignis exuftus,autlaurinis autlignis vitís,& c. Aeríus.Imponetur ítagp cínis brafsicae aut fici a» 
ccto míftus aut lixíuio aut garo, ZE.aíneta. Confectío Hermetís valet ad morfum ferpentíum 
cum aqua altereuíabín,& líniatur fuper locum morfum, Auícenna, €f Quínetiam non des 
funt emplaftra vehementifsíma &t calidiísima , quze venenum elícere,expugnare & dí(cutere 
poffunt.Cutufmodifunt que ex fale,aut nítro,finapi & cachrye componütur,Díofcor. Prater 
opínionem facít ex viperis theríace Andromaclii Emplaftri modo impofita.Emplaftra vero ad 
omné venenofi anímalís morfum conueniunt, ex dicdtamno apparata, omníat quze attrahena 
di vímhabent,qualía funt € qux ex fale & que ex Chamzleonís radíce conftant & aphroditze 
appellata.Egregie aute hoc auxilíatur;'Spumeargent libram vnam,cerufz libram vnam,refis 
nz pínusliíbram vnam,olei veterís libras tres,cerz fexuncem, ammoníací thymíamartís tríens 
tem,galbanítríentem,cerufam;argentí pumam & oleum coquíto , donecnon ínquínent mas 
nus;deíndeliquefacta adijcíto,vníto,& vtítorrepofitoadomnem morfum,& c. Aetíus.Empla- 


ftrum cognomínatum Epígoní. Híc quídem cum ín carceread mortem damnatus eflet;pro- ' 


pter hoc medicamentum dímífTus eft, quod imperatoris Marcifilíam fanaflet.IMorfa enim cum 
ínmammoa effet à ferpente, X omnibus medicis de illa defperantibus,(anata tamen eft, Facitez 
tíam ad omne vlcusrecens &€ vetus ad eos quí morfi funtab homíne, & ad omnium reptilium 
ferarumQ: morfus, &c.Recipit autem f quammzzrís,ammoniací;aloes hepa tícazeruginis rafie 
lís,zris viti thuris marís,falis ammoníaci;aríftolochía rotundz, fing.vnc.f.femínis rapifcrup. 
3. dracunculí radícís vnc. f: femínís artemífize fcru.9. cerz purz lib.s. colophoniz lib.i. Olei 
vcierís cotyl, f. Aceríaerís coch.f. finapí ferus. fpodijfcru.9. aluminisfciflilis, opopanacis, 
fing.vnc.í. Metallica tere cum accto díebus tríbus:líquabilía verólíquato. Arídainfj perge; & 
omnibus ríte fubactis € confectís vtere,Nícolaus Myrepfus.Emplaftrum Aiayptium anat. 
apud eundem Nic. Niyrepfum commendatur ad moríus quadrupedum et lerpentium venena» 
torum. Recipit autem líthargyri, cerae, fing. vnc.4. femís,ammoniací vno. thurís,lanz fuccíe 


do come 


3o 


4e 


jo 


6o 


1o 


3o 


ferpentes.Radícum cínís pw piso fanat Idem, ' €f. Bryonízradix, Matthíolus.Ci- 


In genere G; Lib. V. l4 


dx combuftz,fingulotü vnc.femís. Squamce aris, ftagium tfemis, Terebinthinz vnc.i.femís, 
Squama ftomomatos,aríftolochiz longz,fing.ftag.ifem.ricini Ítag.4. femis,olei veteris,vnes 
to.femis.Lithargyrü;fquamas & ricínum decoquíto,donec digiros non inquínenr.Déeín líquaa 
bilia adijcíto,arida vero teríto. € Oleum diuinum. K expertü ad omne venenum eporum & ve 
nenoforum anímalít morfum,fiue potu fmptum fiue litum. Sume oicí cliuarumlib.i.flores & 
folia hypcrici contufa,coquíto horis tríbus,et percolato,denuo flores & folía recentía coquito, 
& petcolato,quíbus & více tertía A prius peractis adrjcíto gentíanz , tormentillz,vtriufque 


vnc.i,vtq prius coquíto;percolato,víuicp feruato, Anc. Fumanellus.Marthíolus vero Senenfis 


ín commentarijs fuis ín Díofcorídem mirifice commendat oleum de Ícorpionibus, quod pulíis 
bus extrínfecus patentibus illitum mon tantum venenisper os fumptis fuccurrere,fcd & cuíufe 
cung venenatíanímalís morfibus (ingularí auxilio effeferíbit, Eíus autem olei conficiendiraz 
tíonemprafcribit in praefatione in 6.lib, Diofcoríd(s;quam híc defcribere mínime neceffe arbíe 
trati fumus,quod nimis prolíxa foret.Ttacp quicuncp cam noffe cupit, Ma.thíolum confulere ci 
tatolocopoterít. 4| Medicamentum obítans veneno X venenofotum morfui, Calcem víz 
uam recentem tutam cum mollí fapone € aqua capítelli commifcero, vtítot p, Ant. Fumanele 
lus.Summefacitad omnem beftíz venenatz plagam, przterquamafpídis, calx víua eum oleo 


& melle craífitudíne cerati (impofita, A etíus. 


9Medicamenta fimplicia,ad mor[nm [Pet foot imponenda , aut 
illinenda:ead, lnerarum ordine. 
Abrotonum conrra íctusferpentum íllinítur,Plínius. €f Locum morfum aceto calido. Abrotonum, 
fouerifalutare,Díofcorídes. Couenít acetum calidum fuperfundere,ín quo nepeta fitíncocta, Acetum. 
autacetum & aquam tmnarínam,aut acetum cum iuría AZ ginera. 4| Adíantum impofirum Adipium, 
ferpentíum morfibusauxilío eft, Díofcorídes. 4f Alcibijradicem & folía tríta ad ferpentis 
morfum imponi íubengPlíníus. €f. Alliumbeftíarum omnium íctfbus medetur, potu vel cí 
bo velillitu. Ad ferpentum quidemíctus effícacifsíme ex oleo illinitur,Idem.Serpenrum mor. 
fibus imponendaallía cum melle, Aetíus. Allium vftum,Idem, Allía modo miínurí(sime contrí» 
taíllinuntur,modo cremata vulneribus inrjcíuntur, Diofcorides. €. Aríradix, Matthíolus. Arupy. 

«Qf Arietis cato confert morfibusferpentum, Auícenna. «[ Aríftolochía contra ferpens Arictiteero. 
tts (tpzemi) datur € víno acetofo(cy ofve o£iw)bibenda, & morfuí ínfpergenda , "Theophraftus, Ariftelachia, 
--« Afclepiadísradíces contraferpentum ictusnon folum potu, fed & íllitu medentur, Plin. afclepiziis, 

« Afphodcelifolía quog illinuntur venenatorum vulneríbus exvíno,]dem. [ Argemo Afpbodelu. 
nía 28 prodeft, Celfus. Argemonia. 


Alcibium, 
Allium, 


LI 


afamínum oleum longe pretíofifsimum omnium contra omnes ferpentes efficax , Plín, , denim 


. Bdellium contra ferpentum morfus prodeft; Matthíolus, | €/ Bere fiuecandide fiuenígrzra ndcliigm, 


dix recens & madefacta fufpenía funículo,contra ferpentium morfus efficax effe dícítur, Plin, Beta. 

« Morfibus imponitur beronica precipuéIdem & Celfus. 4 Bítumen Syríacum, Vlate Bctonics. 
:beolus.Braflicamillitam ferpentíumictibus prode(fe inuenio,Plinius, Serpentum ictibus & Pie. 
fordídis vIceríbus ac vetuftis vel ipfam aquam braffice cum hordeacea farina prodeffe aiunt: "efie, 
fuccum exaceto vel cum faenugreco, Idem.Brafsícz fylueftrís femen toftum auxiliatur contra 

2 : ! TN ; M 1d : ryobis. 
nis vínaciz;id eft bryoníz,eft cheríaca eius, Gul, Varign. € Bulbííatiuiex aceto íllinunrzur pbi. 
contra ferpentum íctus;Plínius. Bulbaceorum omnium radíx, Mlatthiolus. €« Bupleurifee Puplenros, 
sien ad ictus ferpentum dari reperío,fouerits plagas decocta ea herba, adiectis folijs morí aut 
oríiganiPlinius, «f Bufelinonprzualere aiunt contraferpentespotu &linítu,ldem. ^^... mufélimon. 


Calamintha, Aetíus. Calaminthaínlotíolocum fouerí falutare,Díofcorídes. 4f. Canta- Celeninba 


 btíca,Celfus. € Caprarumcornuvelpilorum cínercin potufh vel illitum contra ictus uale: Catitcbrica, 


6o 


" 


retradunt.Cafeum caprínum cum origano impofitum vel feuum cum cera.Fimo quoqj capra Ceprs, 


umínaceto decocto illíniictusferpentum placer, & recentís etnere ín víno,Plínius.Recentem | 


fimum caprinum cumífzce víní acetiue permifcens,loco lafo fuperill íga,INicander.Caprarum 
ftercus cum aceto,Aeríus, Fímumcaprarum ex víno decodtum,Díofcorides & Aoineta. Sí 
ponatur recens pellis caprae fuper loco;attrahítad fevenenum. Gul. Varígn. € Lactans ca» 
prífici fuccus Qu.Serenus.Capríficus autlac efus, valet ad venenatorum ictus;Plíníus, Vari« Caprificur. 


-$nan.Cedría,Diíofcorídés. Idem etíam facít fuccus extremítatum eíus vírídium, quando ín ves Cafforeun. 


recolligitur & exiceatur & vfüireferuatur,Idem. 4f Centaurion,Celfus. q|Cepz,Idem.Ce rii 
pa cumfale, Actíus,Cepe cum polenta aut pane, Aegíneta.Serpentum morfus fucco ceparum cteimon. 


*inungunt, X omnía vlcera cum melle,Plíntus. Purgamentaceparum cremata ín cinerem íflí» dis 


neritcs exaceto ferpentum morübus,Idem, €/ Chamadrys aduerfus ferpentum venenapotu chamedr:: 

íllítu£p efficaciffima,Idem, €J Chamzleonisradíx,Matthiolus, ([. Cícerís & cícercula fari» Chameleon. 

na(efficacius fylueftríun)ferpentíum ictus fanat, Pliníus. €. Auxilíatur contra ferpenres & '** 

columbarum caro reces concepta & hírundinum;bubonts pedes vfti cum plumbagíne herba, Colnb: 

Idem. Conyzaomnis,Matthíolus, €. Corchoroboum fcabiem celerrímefanari inuenio, a- en 

pudINicandrum quídem & ferpentium morfus,antequam floreat,Pliníus, (^ Adferpenzum &?^** 
& x» 


* £f 


: | DeSerpentibus 63 


Cormecerls, — morfüs:cornuceruinum vftum,& ex aceto tritum illínitó, Galentrs eup.s, €. Cueübali fofía 
Cucubalun. — tríta cumaceto ferpentíum ictibus mederí dícuntur,Pliníius. qf Cuminum fyluefire ad ferpen 
CU "^ — tescumoleo vüleeft,Idem. 4[ Cunilabubulaín vínobíbitur contra ferpentes, ac tríta plagae 
met imponitur. Vulnera ab ijs facta perfricancur,Idem, 4| Cupreffifolía tríta ferpentíum ictibus 
Cycdaminum. imponuntur,Idem,Serenus. dj Cyclamínum bibitur contra ferpentes e víno acefcente,& mox 
fui infpergitur, l'heoph.de híft.pl.9.Cyclamíniradix,Matthiolus. Ó ECC 
Data. Daucifylueftrís radix percuffis à ferpente imponitur ctm axungía, Plinius, €f Dentishue 
Dens bains. manícontufifarína ferpentis ictum fanarí aiunt, Idem. Denteshomínís mortui trítiaut vftí & 
Diéfulphur.  fuperpofití, conferunt, Gul. Varíg.: €[ Díafulphur confertad punctüramferpentum,Auicen. 
Did«mmum,  Dictamnumherbaadferpentiumictus precípua,qua fe lacertí,quotíes cum hís conferuere pu. !* 
Dracumuls. enam vulnerati refouent,Plinius. 4| Dracunculiradixelíxa;contufa, & fubinde theríaca;aut 
mithridatío,& eleo de fcorpionibus fubacta & illita, Matthíolus. . 
Elelifbbacu. Blelífphaciherba per fe impofita fanat ferpentum morfus,Plin. «| Trídentinarura cüm iu 
Ellehrum. ^ mentumaliquod à ferpente inítur;ftatimperforato ibídem corío;prxítantifsímo remedio Elle 
Elephantifel posi nígriradíces ín vulnus infcrunt-Matth. 4p Elephantifel aliqui commendanttanquá auxi 
Erytbrodani. liare morfibusferpentitt. Diofc. 4j Erythrodanirami cüfolfjs contra ferpentes imponuntur, 


Erica, Plín. 4. Eríca, Matth. (| Eruce oleracec,Ide. dj Euphorbíum contra ferpentes medetur, quaa 
ELM cung parte percuffa, vertice íncífo,&C medicamento addito, Plínius. — 

Eupherbium, xard ens à Hl Dr m € ; 
Yoxniculun; Foenículi radix, Matrh. 4| Fici vírgulta cá melle, Aetíus, 4 Aduerfusferpentüictusefficax — 
Fi; | ^^ habeturfimüpecudisrecens ín víno decoctum illi tumcp;Plín. q Fraxini folía contra ferpentes 29 
Fimum, fucco expreffo ad potum, & impofita vlceríbus,opifera;ac níhil zquéreperíuntur, Idem. 

Fraxinu. 


Galbanum Galbanum, Matth, €j Carnibusegallínaceorif,íta vt tepeant auil(z, appofitisvenena ferpen 
Gallina. Gitb, titi domantur.Parthi gallínz malunt cerebrüplagis ímponere;Plin. | Gith ex Grzcis,alij me- 
Gl«dichu, ^ lanthitf;altj meJafpermoó vocaht,medetur ferpentiüplagis'& fcorpíoni.lllini ex aceto ac melle 


Glens. reperío,Idem. «| Gladíoliradix, Matth. € Glandís cortex illinitur decoctus lacte vaccino fers 
Wee pO, Pentis plagz,Plín. €f Gobíus illítuscontra ferpentíà morfus auxilío eft,Diofcoriídes. 
aiicana e. 


SHelenium ' Halicacabü, Matth. qr Helentj radix,Ide.Helenfum contra ferpentesab Helena lar 
Hemerocil&, | Hemerocallísradix; Matth. 4| Hcedorü pelle vruntur recerite ad plagas à ferpentibusínffíe 
Hedipeli, .étas,Plín, €T Farínaex hordeoadferpentü morfus in acero decocta vtilis,Idem, 4j HyíIopum 


Hordei farina, putant ferpentíi ictibus aduerfari,tritum cii melle;fale & cumíno;Plin. 3e 
Ho Jo Iridísradix & Iberís, Matth. - A Lm EU S. ;. L1 
Law, ^ Laurifolía illitaferpentium venenísrefiftunttmaxime fepis,dipfadis & vipere;Plin, €f Las 


Lapis ferpétis. pis ferpentís dicitur quod confertfua fufpenfione morfui ferperitís,Auic, €t Lepidi , Matth, 


Lepidum." — €f Lafer, Aetius € Matth. € Lilijradíx,Idem. - 
Lafer. Lili. Na rgs aqua aut acída muría vulnus foueri falutare,Diofc. €| IMarrubij folia fement contri 


"baa. taprofunt contra ferpentes;Plín. €j Mel à ferpente percuffismedetur,Diofc.& Plin. € Melyfs 
me 2, fophylon,Aet. € Pythagorasmenaidemappellat,& nominealio Corintbade,cuius decocto ín 
Nidiff;phyló. aqua fucco, protínusfanaríictusferpentum;fifoueatur,dícío Plin, € Milij farina cii pic liquis 
ded da,ferpentíit & multipedüplagís imponitur: (| Folía morí tríta;aut arída decocta;ferpentíum 
i ictibus imponuntur,Ide. M yrícz femen ct alcilium nouo píriguifurunculisimponitur. Effi« 4e 
Myriee, ^ Cax& contraferpentíum íctus,preterquam afpídum, Idem. 

Nafturtiung, ' Naffurtium, Matth. 4j INítrrum conrra canís moríum,addita refinainitijs cum aceto íllínís 
Nitram. turzfie & ferpentium morfibus,Plíníus. — Lx Museu 

Ocymm, — Radix yluefiríis Ocymi ín víno contra beftíorum morfus eft efficaciffima,Idem. € Omnes 
Ophites. Ophítz lapídescontra capítís dolores & ferpentíi cus profunt,Diofc.Orígani omne genus, 


Orlgamek. — March. 4f Oua aduerfus ictus ferpentíum coctairítad,adiecto nafturtío íllínuntur,Plin. 
s " : Panaces Afclepium contra ferpentium morfus prodeft:hoc ZE fculapius decerpfit iuxta ri 

d pam Melanís fluurj Boeotíz, & percuffum ab hydra Iolaum]Iphicli filium lioc remedio fanauit, 
Panes, — INícan.ín Theríacis. 4| Paftínaczc marínzefingulz bínzue trítze & cum vínopotui datz, & fus 
Peronná ^— pervulnusímpofitz profunr, Celfus; €| Perfonina,Idem. € Qui à fetpente percuffus, aurà fer $e 
Peoleus; — mevenénofoictus fuerit fumar Petrolei femüuncía & íllínat & iuuabitur, ex libro germanico, 
pbu. €j Phuradix, Matt. J| Pífcis falfus maxime vetuftus, Aetius. 4 Pityufz folia ín acero decocta 
Pifis fiti. — pnifto rut decoctoferpentà ictibus medentur, Plin. «j| Píxlíquida cum fale tríto & feruenteil- 


Bs " —— VMraprzfentaneoseft auxilío,fi iugiter Ánnouetur,Díofcor. & £gin. € Plantago ad omnesbe« 
Plango, . itíarummorfus potaatgyíllíra prodeft; Plin.Plantago cum fale, Aetius, T Polenta;íd eft farina 
Polenta. hordei rofta ferpentíum plagis illinitur,Plin. €y Porri,Diofc,Porraabundecum fale,/E gineta, 
Porri, Trítis-& illítisporri folijs fanantur ferpentíd morfus ex aceto;Plin. d; Pfeudanchufz folía ictí« 
Pfeudancbufé. bus fsspentumímponunturIdem, | 

Rapiunt: Rapi femen íllitum € potumínvíno,contra ferpentes & toxica falutareefTe proditur,Plin, 


maphanWwm- — er R'aphanifatiui ín pofca decocti, contra ferpentium morfus íllinuntur,Idem.A ut coctum ra 6a 
n phaní librumé trítumdá ligare, Serenus. 8| l'arenrínus aít eos quosmomorderít ferpens, cons 
Rubia, - tactu radícisrófz feruarí, Conftanr. in Geopon: qf Rubíx rami cum folijs contia ferpentes ím- 
Fake, ponuntur;Plin. q Ruta fatíua & agreftís, Marth, Sagapes 


In genere G. Lib. V. ds 


 Sagapenum,Idem.q Sal aduerfus (erpentíurii inórfus cim erígano,melle;hyffápo adliibes S«g«pékuni. 
tur, Plín. «| Galenus dixit quod faphirus applicatus loto morfus confert.Giul. Varign. 4 Sar- 9.— 
tius cínis ft morfibus íllitus ex acéro iédetur; Diofcor. «P Scilla crüda Gccasns. SPP: 
mentítius cínís Íerpentum morfibu acero medetur; Diofcer. 4T Scilla erída ficcatür; 


t s XP SE a fu er inre | Tes Sarnientitis 
, deindeconcídítur, coquitur in acetosqurii (érpentíum ictibus imponitur,Plínius; q Conftat ;;45 


[217A 
Scillá. 


contra omnium ferpentiumictus quamuis infanabiles;ipfarürm ferpentíum exta impofita atii s 
uacontufus,i foueaturítamorfus,ldemi. ^ Speá. 


líari.Serpensprodeft viuus comprehenfus,& ii d 
Que nocuit ferpens fertmr caput illiué apré 
V ulneribus iungi fanat qué fauciat ipfa, — » » 
"V Fs LariJeaciratus Tilephuibafla, CyuSerénüs. Brdicühtifeindatur ipfe Sinpi, 
ferpens, & fuperponatur loco,fedat dolorem. Gul. Varign: q Síhápi adferpentía ictus tritum Silpbium, 
cum aceto illínitur,Idem. €f Silphium trírumi infpérfum; Accius. Q Sifimbrium,Matthiíolus; Sifymbriüni; 
«| Smirnij radix, Idem. | Sonchíradix morfibus (erpentum illinítur, Plín. q' Sordes ék aurie Simiftium. 
bus humanis medentur:acne quís míretur,etíam (corpionum ictibüs ferpetitíumá ftatim ím« 39h». 


- ü 
. pofitaezmelíus € percufsíauribus,Plin. 4; Spargahij radix; Ma:thíolus. q| Staphifagriz flos rri AMAT: 


IA 9 TOMAS t i eae: * Sparganiumi, 
tus ín víno,centra ferpentes bíbitur.C nídam eam pituitariam vocant; X plagis ferpentium vti s Mrriind 


que illinunt, Plinius. f Staphílini;aut vt alij vocant;paftihacat erfaticz radix, percüfsis ímpo- St«philinuiis, 
nitur cum axungía,Idem.q| Sibouemautaliam quadrupedem;vel etíám hoinínetnfetpens inó &tefeis lai 
morderit,ad morfum ftercus fuilláapponito;Cato.Suillum recreinentum aceto coctü; A etiíüs. S ina 
« Sulphur vrinz àdmixtum;, Matth, ' ..  Taliriiuin [el 
Taurinum fel,Idem. 4 'heríaca magna dicta alfaroch medetur pancturis ferpentirm, Aüi Tbérisca, 
cenna. | Thlapfi, Marthiolus, qj Aut Tithymallus atrox, vulnis quas tutá perungat,Serenus. aiu) "T 
Sunt quí Veratrinigrireceritemradícem ín vulhus figendam cotifulo nt;quod hzc ( vt es Tuhyisaltis, 


AW : Rex : : ; -4a Vehurüh, 
quidem tne éxpetientía cognottiffe faterípoffum)virus valentifsím? extrahat, Martii (| Verbé o2 


, naca,Idemn. (| V efpertilionís fatignínem cum carduo contra ferpentium ictus ínter praicipuà vpe:iis, 


$o 


4e 


$ 4 


laudancPlín, (| Vettoníca ex mero vetetí etíà prodeft;Ide. q[ Suá cuíty vrína Cíeré ex éafubé Vetionica. 


"acto contra ferpenrium íctus prodeft, Idem, — rina, 


4dntidori ey medicamenta , qu aduerfus ferpentum e$ leiarnam yenenatavüm 

morus mra corpus Jumunrur , inxta literatum ordinem. 

Adriani antidotus efficax cotitra defperatos venenatorum morfus de(cribitur ápitd Nicol, 
Myrepfum num. Plutími(inquitfapíentum vím huius attidoti experientia ínuenerunt.INàr 
rant enim fi gallo à ferpénte íaculanté venenum demorfo aliquíd huíus atitidoti cutriaqua tes 
pida in o$ immiferís,cofeftím hunc reftítui ae liberari, «| Aclij Gallíantidotüs,qua Cefarém lía 
berauít & Charmes vtebatur,ad ebíbita Seis illata venena faciens, defcribitur à Galenolía 
bro2.deantídotís cap.7.4[ Iré Ambrofia qua dicitur Philippi Macedonis antidotüsad venés 
na,oniníum venenoforü íctus;Sc.defcribitur ab eode Galeno eíufdem líb.cap.48. «| Alía quo 
que Antídotus Mithridatis Atfianafia cognominata, facietis ad venena & ortinfd vénenatord 
morfus eode lib.deferibítur eap. 47.& à Nicol.Myrepfo dé antídotís riüm.i5. 

Damoctatís antídotus contra omnes ferpentés apud Galeni lib.2.de antidótis récipit cóas 
gulihínnulisj. c& víni Salernidiluti mediocriter cyathis duobus. €| Antidotüs,Dizraton,id 
eft ex fanguinib.appellata ad venena veneriatorüdp omnitt morfus, Gal.li.2.de antídotis ca. $e. 

Heraclydis antídoti2.ad venenatarum beftíarum morfus & ictus facientes defcríbüritur aa 
pud eundé Galenülib.eiufde cap.97.99.Álía Hybrifti Ehe cogüoimento ad oimnfir 
[erpentium íctusreperta;attp ab Ápolloiiío Mempliite defctípta,Ibide tap.io7, 

Antídetus ex terra Lemnía laudatur à Galerio íri eode lib.vt quz exhibita accfpienteim rue 
tum à venenis facíat;ac fic baberzBaccarum iuniperi drachrrias duas, rérr Léimnii drachmas 
duas & obolos duos.H:»c vbi in puluerem redegerís,oleo aut rhelle comtriifcebis ; &repofies; 
atqp cum opus fuerít,ex aquz mulfz cyathís duobus quanti eft auellana dabís, A üicennalíb. 
4-ten.6.tract.5, ca.2.agens de ijs que bíbuntur fuper morfüm ferpentum ; meminítétíam hüius 
medicamenti; quod fic defcribit; R ecipebaccarü lauri aure. ij.terrae figillat& obulos duos:bíba 
tur cum oleo:& fit dofis auellana vna in tribus cyathis aqua mellis. 

Mitbrydatís Éupatorísantídotus ex fcínco cognominata,facíeris ad vénetia omníumós vé 
nenatorum materíá morte ínferenté,omníumé venetioforum anímalíim fdüs defcribitur ae 


, pud Galenum lib. 2. de antídotís cap. $1. Antidotus mitlirídatíca cóntta oriníà veriena ab 


éo 


Apdromacho defcrípta;Ibídé cap.2.& à Democrate Cap.to. V ide ettatii Áetium libi 


1 i 3.cap.99; 
Inpotucitra dilationem ín omni vírulenti anímalis mor(ü;Theríace Androniachi braebeas bero dil 


tur aut Miíthrídatíca & confimiles compofitíones, A etus Vb.$.cap.ío Galenuslib.de theríaca tiplizéi, 
adPifon£ czterís antídotís tam fimplicíbus quám éómpofitis ad víruleritór tnorfus Ándios 
machítheríacam praulít liís verbis. Theriaca eft procul dubio apüd vfiiuerfos hoinities cele» 
bratifsimum atitídotum,tum quod pollicito neminem früftretur, tütt ob ipfius actioriis effícaa 
cíam Siquidem tiullumi vrlquami à ferís;qua homítiem folent i nteríriéte, códmdárfum,hac fta» 
tin epota perijfie memoriz eft proditum: nullus eadem prefi umpta Itaud mulió poft morfu ftri 
petitus)bellua veneno ceu íllum fuperanté ínteriju q Aci Galli "Thetíaca qua vtor,optíina ad 
Ícorpiona ictus alía que veriena morfu telinquufit GalJib.i.de antíd.écap.s9.Àlia Antiochá 


e j$ 


Abrotonum. 
Acorum. 
Adiantum. 


Agaricum, 


Agna cft. 
Allium. 


Alcibium. 


Altbes. 


Ampeloprafou 
Anagallis, 
Anc vfa. 
Andacbocha, 
Anctbum., 
Antbemis, 
Aparine, 


Aper, 


Arcicn. 
Arum. 


Ariftolocbia. 


* 


DeScrpentibus 

Philometoris Theríaca adomnemmorfum venenofum,Ibidem.cap.122.4| Theríaca mirabilis, 
E. opi mytrhz, amborum an.s j. OC píperíss j. f. radicis aríftol, longae & rotunda an.5 fij. 
víni 5 ij.conficiantur cummelle & aqua eruczecuíus dofis fitaureusvnus cum decoctionibus 
bonís,Auicenna.Sunt quadam compofitz potíones,qua míra remedía pollicerí traduntur, vt 
& opij & myrrha finguli obolG/piperís ficilicum;Ea melle excipiuntur; & inftar /&eyptie fa« 
bz dantur cum vino, Diíofe& Theríacz aliz diuerfarum compofitíonum ad.morfirm omnem 
venenoforumanímalíum defcríbuntur ab A uícen.lib.4.fen.6.tract,s.cap.2. 4| Theríacz come 
pofitíomedicaminis Antiochi aduerfus venenata anímalía à Plinio defcríbitur lib.2o.cap. vlt. 
hoc modo:Serpylli duum denaríorum pondus:opopanacis & mílij tantundem fingulorum,trí 
folij pondus denarfj,anethí & foeniculi (emínis,SC anifi , & ammi] , & aprj, denaríorum fertum, 
fingulis generibus,eruífarinz duodecím.Hoc tufa críbratagp víno quàm poflit excellenti, dí: 
geruntur ín paftillos victoríati pondere.Ex hís finguli dantur ex víní mifti cyatbis ternis, Hac 
theríaca magnus Antiochusrex aduerfus omnía venena vfustradítur.q] Theríace aduerfus ve 
nena & venenatoruminorfus.Bryonie;opopanacis, frídis illyrícee,rorís maríníradicís,zínzie 
berís,fingulorüm drachmz quatuor;ariftolochía drachma quinq, lachrymz thurís, rutz fyl« 
ueftrís, fingulorum drachma tres,farínz eruí drachma duze; finguntur paftilli víno , danturé 
finguli quitres obolos pendeant,ex eodem víno, /E.gineta. (] Sylueftrís rutze feminis, eítb, cuz 
iini ZEithfopict;ariftolochiz,galbani, fingulorum pares portíones trítz ; & cum erucz fucco 
fubactz,digerantur in paftillos,qui drachmz ponduszquent. Dantur ex fis terní cyathi cum 
vino,Diofc. 4 Z:enonis Laodícei theriaca defcribítura Galeno lib.2.deantidotís cap.62. 

Zopyriaantídotus quz facít ad venena € reptilíum morfus.De hac talia feruntur. Z opy» 
rumper epíftolam Mithrídatem monuíffe,vt antidotum hanc ita experiretur; accerfirervnum 
€ condemnatís,iubereta prímoó venenum hauríre, deínde hortaretur antídotum bibere ; vel 
prius antídotum alTumere,poftea venenum bibere, ídem vr percuflis à ferpentíbus & ín vulne 
ratis à fagittís toxíco illítisfacerer, hortatus cít, Verümomnibus íta peractíshomínem contigit 
illafum permanfiffe,Gal.lib.de antidotís 2.cap.49. 

Matthiolusin prefat.inlib.6.Diofc.agens de antídotís contra venena,memínit inter alía cu 
fufdiantidoti fibívtai)longo labore coparatz,cuíus admírandas vires efTe dicit. Eft atit aqua 
quzdá quinte effentiz,ex multis fimplicíbus confecta:cuius defcriptione proponit ecdém]o- 
co.Eam autem tanta vírtute pollere fciíbít,vt quatuor drachmarü pondere pota vel perfe, vel 
cum paxi ódoratí vini quantitate; vel ftíllaticie cuíafiris aquae ad cordis robur faciétiszvbi quís 
ictusvel demorfus à quocugg venenato anímalí, in tazto mortis difcrimine verfaretur, vt vos 
cem,vifum acrelíquosferé fenfus amififfe;zegrumingenti adftantium admiratione dlongo ve- 
lutífomno excíter.Quod àfe experimento compertum dicit. Qui antidoti illius confection fci 

zecupienlocum citatum confulat. Eftenim prolíxíor, quàm v: híc tranfcríbí commodé pofiit, 
Medicamenta fimplicia que ittra corpus [Jumuntur à morfis à feryentibus aut 
belijs venenatis lteraram ordine. 

Abrotonifemen ín vino potum,Díofc.Plin.& Auicen. € Acoro vís tribuittrr contra fera 
pentesfucco eíus poto;Plinius. € Adiantum cum víno confert morfibus ferpentum,A uicen. 
Adiantumfeu callítrichum ferpentum venenisrefiftít, Plin. qr Agaríci oboli tres cum hydro 
melíte potíi,Diofc.Agarícum,Auicen. A garícum contra ferpentes datur obolís quatuor cons 
trítum cum binis cyathís acetí mult, Plín.&| Agni caftí fructus X grana, Auícen.Si etíam femi 

nífs agni caftí víc ads.i bibatur,confert, Gul. Varign.dj Allium confert morfui (erpentü quarte 
do bibitur cum víno, A uicen.Díofc.& AX.eineta.Ad ferpentum quidem ictasallium pott cum 
reftibus fuis efficací([ime ex oleo íllínitur, Plin. Alcibtj radicem & folía tríta ad ferpentismór 
fumimponi & bibí iubentzfolía,quantum manus capíat,trita cum vini rmerícyathís vibusaüt 
radicem drachimarum tríum pondere cum vini eadem menfura,lde. 4j Althzez femen, Autcen, 
Althiza aduerfus ferpentes bíbítur,Plín.Eius ficczefarina in vino item aduerfus ferpentes bibis 
tur,Ide.qp Ampeloprafoncóntra ferpentü íctus efficax, Ide.&| Anagailis bibitur contra angues 
fucci drachmainvino, Idem. € Anchufzfolíacomefia & potata, Diofcor. 4j Andachocha 
femenínaqua X víno, Auícen.q| Anethum,Diofc.€[ V eremedici Anthemídisfolía cufa in pa^ 
ftíillosdigerunt:íte lorem & radíce.Dantur omnía mifta drachmze vnius pondere , conira fers 
pentum omníum íctus,Plín.Q] A pazine efficax contra ferpentes,femíne poto ex vino drachma, 
Ide.d]Iecur aprírecens fiarefaCum teratur, exvíno portumcontra ferpentum morfus auxilio 
eft, Diofc.Iecorís apri fibra illa porífsimüm quz prope fel & íecorís portas eft, ex aceto vel po« 
tius víno pota contra ferpentes auxilíatur,Nicander. Apri cerebrum coctum cóntrítum cur 
melle ad ferpentum morfus valet,Scxtus, Aprí cerebrum contra ferpentes laudatur cum fane 
euin electi etíam ínueteratum cum ruta potum ex víno,It£ adeps cum melle refinat, Plinius, 
4| Árcion quídamperíonatam t'ocant;cuius folío nullum eftlatius,grandes lappas ferentem, 
"Hutusradíce decocta ex aceto dant potuí cotra ferpentes, Ide. dj Arí radícé cotra ictus darí po 
"fuinvinonígro putátViileIde.qp Aríftolochig radix, Auice.Díofc, ZEgineta.Ariftolochiía con 
rra fcrpentesCpzerz)datur € víno aeeiofo bibenda, Theoph.Aríftolochíarotunda cxterís vene 
nisretifti Ionga vero aduerfus angues X venena drachmae pondere ex vino bibítur,Diofcor. 
' : Acriftclos 


r 
LI 


n 


LXI -————HÓÁá— 


ho 


2.9 


$o 


4 


$4 


6c 


- - FC 4 
L aL —Ü x x . 
nd " 
In cencre Ob V.- IÓ 
! Aciftólochia rotunda contra ferpentesTaudatur; Plin. Aríftolochíz radícís drachma ín vini he- " 
» mína f pius bíibenda dawr,Idem.Artemifiz radicis fuccum ab animalis venenofi morfi2bre- Artemift» 
pto;prebeto cum medio aque fimplicis cyatho,quonià expert eft, Ant.Fumanells.& Aícies — ^— 
; eode tormínibus medentur , € contraferpentum ictus,non folum potu fed ctíá illitu, Afcepisde: 
. Plin.q| Datur ad ferpentü i&us fuccus Afparagi fyluefiris corradz dicti decoctus,Idem. €TINi- ^[Paragas. 
! cander contraferpentes ac fcorpífones Afphodeli vel caulem quem anthericon vocamus, ve] ^£^edelo 
femen vel bulbos deditin víno tribus drachmis,Idem.€] After vel bubonium bibitur aduerfus After. 
"ferpentes,Idem. 4| Afiragalus cum aceto potus,Diofcor.&ginetd. — Aftragalus. 
Baccar auxiliatur contra ferpentes.Plín, qj Balfami oleum, A uicen. €| Bauciz fyTucfteís fe- D«ccar.. 
19 nien,Idem, qj Bet níera radicisfuccus expreffus contra ferpentü ictus valer, Plin.q| Bitumen, PAfanuit, 
" Diofcor./£gíneta.q Blatiariz datur denarij pondusin vino conma ferpentes.Dlin.d Brafzíco: 527^ 
fylueftrís femen toftum auxílíatur contra ferpentes,Idem, | Bryoniz radix drachma pondere, 5i, 
* Aetius. €] Bupleurífeme contra ferpentes valet. Radix contra ferpentes datur in vin o,I der. Elatioria, 
"s Buíclínonpraualere aíunt contraferpentes potu & línítu;Idem. Erafstca, 

. Calamintha fuccus cum melle,Dicfcor.Auicen. | À befiris venenatís,rabiofoty cane de- Ende 
morfos fanat cancri interiorum cínís ex aqua femel ac bís potus,quantum manu capere potes. Basin. 
Galen.Eup.5.Cancri cótra ferpentit idus medentur,Plin, Cancer fluuiatilis cum lacte, A uice. Calminiba, 

- Cancri fluuíales cocti aut affati (toftí vel elixi, ZZ ;gínera)comefti, Aetius, Ceruus aferpentibus Cancri. 

morfus cancros fluuíatiles quarít, Oppianus, Oua cancrí medétur contra venenatos ferpentit 
2o morfus, Albertus. Qj Adíctusferpenté dicitur Cancabrica;Plin.$ Capíllus venerís, Auicenna. Centatziza, 
€ /Caprarum cornu velpilorum cinere potum vel illtum contra ictus ferpentá valere dicunt; Capillue vezes 
" tem lactíshauftus cum vua tamínia, vel vríng cum aceto fcillite,Plin. Adferpentís morfum, "^ 
Pulueremde cornu capre & eíus lac cim orígano & cum víni cyathis tribus bíbat,venent cx» ^ P^ 
-cutír Sextus. Caprinum ftercus aduftum emplaftratim & ín potum datum, Auicen, Confert 
fimiliter ftercus caprz cum aceto coctum & bibítum,Gul. Varígn. Carduus & nondum doctis Cerduia. 
fullonibus aptus;ex illo radix tepido potatur ín amní,Qu.Serenus. dj Caftoreum eft mírabile, 
 Auícen.Caftorij fextans,Diíofcor.Caftorei drachma.j. A éríus,ZEgíneta, Caftorcí tefles aduer- 

"fus ceteras ferpentes cum vino bíbuntur,Plín. d Centaurij maíorís radix, drachma ín víni albi Centeuriun. 

. -«yathís tribus, Idem.q] Cepz Díofcor.€] Ceruí coagulit ex aceto potum ab í&tu ferpentü ferua:, d ew 
3o Plín.Aétíus.Ceruíno ex foetu commifta coagula vino fumuntur, que res membrísagitawa ve ^ 9^ 


Caftarcunt. 


LET 


-nena,Qu.Serenus. T eftes quoq eius inuererati, vel genítale maris falutarítec dantur in víno, 
»Steziventres quí centípellíones vocantur,Plín.INature cervi ficcate ( corrafz fi drach vni 
íníorbítíone oui potauerís,omnís morfus ferpentis apudte ifiotuus fet Sextus. Coua morfus 
ferpentíi,virgula damulivel cerui ficca, Halíal. Sanguis ceruínus deficcatus &trítus fumptus, 
-&venenatis beftijs morfos tuuare dícítur;Símeon fechi, Ad ferpentum morfusicalami radices, 
& cicer & baccas cuprefsí & cornu Ceruí combufta omnía tritatpín vínti mífceto, & ex aceto. 
acporro propinato,Galen.Eup.s. 4j Chamzcypariflos herba ex víno pota contra venenü fer- Cherteeypas 

-pearümomníum fcorpionumd pollet, Plin.€| Chamzxdrís, Auícen.Chamadrys carpitur pra riffor, 

gnans fucco ín petrofís,aduerfus ferpenrii venena potu illitud efficacicifsima,Plín.€ Chamg» Cbamedrs, 

m pítys, A étíus, ZE gíneta.Chamzpitys tertia contra ferpentes valet cum melle;Plin. € Datur ex Cbareoiris, 

- vino percufsís Chelídonéa,Idem.q| Chírontj flos & femen potum (llítümue ex vino & oleo con. Chelidoniz, 

tra ferpentes medetur, ]dem.q] Cínnamomi, Auicenna, /gineta. (| Clematís A/gyptía aduecz Chironmas. 
fits ferpentesac priuatim afpídes ex aceto pota efficax; Plinius. € Clínopodium bibitur ad fer- GIO 
pentium ictus,eríam decoctus fuccus, Idem. Y Condrilla tufa cumradicibustota, ditiiditurin Clinopodikr, 
paftilios,contra ferpentes, (eius radix cótrà ferpentes epora valet;Ruellius)probabiliargumen Cosdrills, 

| "o:Síiquide mures agreftes afi ab hisjhanc effe dícuntur,Idem.4 Conyza, A críus, dj Corrudae Conyza, 

- fuccus decoctus datur ad ferpensíum ictus, Pliníus. qj Cunilabubula contra ferpentes ín víno Corruas, 
.Xvelaceto) bibitur, Hacteftudines cumferpentibus pugnatura fc emuniunit,vitef& refouent; Cunils. 
-quidam& ín hunc vfum panacem vocantIdem. Cuprefsipilulz aduer(us fexpentiumidtus bí- C"Preffu. 

;o buntur, Plin.ZEgineta.4f Cyclamíni radix cotra ferpentes omnes; Plín.Cyclaminü bibitur con Cycaniu. 
tra ferpentes € víno acefcente, 'heoph.dehifl-pl.o. d. Cynogloffos,caninas imítans línguas. Cyweglofji:. 
Eftalía fimilis e, 3€ que feratlappas minutas:eius radix pora ex aqua,ranís & ferpetíbusaduer Cere. 
fatuc;Plín.4] Cyperí radíx aduerfus ferpentíti ictus & fcórpionttprafertím remedio eft, Idem. men 

Dícamnum,Aétíus;Plín,€& Daucí Cretici radicis ad ferpetes vfus eft. Bibitur € víno drach asd 

mavná. Datur & quadrupedibus percufsis,Plin. €" Draconttj folía ex vino velaqua cohtra praciuc:: 
ferpentes dabant.Idem.qy Dracunculum maiorem percufsis ín potu prodefIe aiunt, Idem, Ecbiun. 

^. Echtjfemen Matthiolus.q| Echini terreftrís caro,Idem.$T Elaphobofcon contra ferpentíum LANA. 
omníumdQ aculeatorum íctus valet. Ouippefama eft hoc pabulo ceruosrefiftere ferpeniibus, Efprotolog 


* 


Eltchryfon. 


Plín.qp Elíchryficoma,Matth. € Endíufa fyfueftrís, Aufcen. q Enüla,Idem. 4 Epipaftidisfiuegjzu — 
e Fliborines folíapota contra venena profuntficut Erices contra ferpentcs,Plín, diEquicoagu Enula.- 

dumex vínopotum;Matrh.q| Erices foliit aduerfariferpentibus rrsdunz PIin.Erica cum acete, EPipaftis.. 

Diofcorides, ZEgíneta. qINon defuere qui Erígerontís & alterit genus facerent;nec quale effecit! coz og 

demonfirarunt,contraferpentes in aqua bibendam dantes;Plinius. q Erüum datur contrafere 

1 ! E S 


: f. * 

DeSerpentibus 
zeymgium, — pentum ictus ex aceto;Idem.( Eryngij radix, Diofcor.Clara in prímís aculeatarum eryngeeft 
fiue eryngíon cótra ferpentes & vchenata omtiía nafcens. A duerfus fctus morfuf& radix príus 
bibitur drachme podere ín víno;aut fi plerumqQ talés íniurías comácatur & febrís , ex aqua; Pli. 

Ferulz radix denarij pondere ín viní cyathís duobus bibitur aduerfus ferpentes, Plin, Aut 
ferulz radix potatur ín imbre Lyzi,Qu.Seren. €f Fibriteítes ferpentum venenis aduerfantur, 
Diofcor.Contra venena ex aceto biburtur,Idem.q] Meditínz in fatíuo foeniculo,ad fcorpiond 
Tfcniahmm. — Q(erpentium ictus femine ín víno poro.Plin. Foeniculi fuccus cumnielle,Diofcor. €j Hraxíni 
PrexmH.. — folía contraferpetesfuccoexpreffo ad potum, & impofita vlceríbus,opifera ac nihil aque repe 


Eerula, 
Ziher. 


PACA THTINIS ee intur.. € Nicander fucimarinifolía aduerfus ferpentesín vino dedit Plin, 
Galbanam, Galbanum eft theríaca venenis ferpentü & fcorpionum,A uícen.€J Gallínaceorü cerebrum 
Galline, in víno potum , Item íus ex híspotumferpentum vehenís medetur,Plín. Gallí cerebrum cum 


aceto potum (alij,non cum aceto;fed cum condíto) ferpentís morfus adiuuat,Kiranides.Gallís 
narum X gallinaceorum cerebella ín cíibo,Diofcor,Cum coagule, Matth.Gallínz aut íura ves 
tuftz, Qu.Serenus. 4f Iisfere viribus (fcilicet contra ferpentem morfus) pollent (vt quidam re« 
centíores fatentur) flofculi fylueftresrofeo colore micantes, quos nonnulli fylueftres earyo- 
Gems, — phyllos, Matth. €] Gientíana;Auícen.Gentíana przcípue aduerfus angues, duabus draclimis 
CladisM, ^— eumplipere € ruta,vinífcyathísfex, fiue virídis fiue ficca.Plinius. (fj Giladioliradíx fi uperíor, 


Gans, Matth, & Glans decoctarefiftit ferpentium ictibus,Plin; €f Glycyfidis feu poconía vtríufe 
Gbefit. que femen auxilíatur àferpente percu(sís,Idem. 
MHelenium, Helenij radixbibitur contraferpentíü íctus ex víno,Plín. (I Heliochryfum cotra ferpentfá 


Heliocbryfum. ictus bibitur, Idem.QIHeliotropiüferpentíbusrefiftitex víno autaqua mulfa,vtApollophanes 

Hellotropium. & Apollodorustradunt,ldem.QTHeracifj communis vfus ferpentes fugare; percuísís efui dare 

Heradim. — decoctum,Idem. €f Hermcetís confectio conferrad venena mortalía quando in potu fumitur 

Ln c9» eum aqua Gentíanz, Auícenna, Qj Hierabocane aduerfus ferpentes conteritur ex víno,Plin, 

Hicrabotane, &[ Contra morfus ferpentum praecipuum remedium ex coagulo hínulí ín matrís vtero occífi, 

Idem. Gi Petridíus quí ophíaca fcripfit, & Míction qui rhizoromumena; aduerfus ferpentes níe 

Hippemeratrii híl hippomarathro efficacius putauere; Sane & Nicander non ín nouifsimis pofsuit , Idem. 

Eippopotamás aT Tiopoporamiteftículi drachma ex aqua contra ferpentes bíbítur,Plin.Nicandet ín Theríaz 

Eo«inbw. cis. Hippopotamiteftes exíccatíactrítí contra ferpentíüi morfus bibuntur.Diofcorid, Qj Hya« 

cinthi femen contra ferpentes cumabrotono datur, Pliníus. 

yitubut, . Intubus cumaceto,Diíofcor.G]Inule radix venenatorum morfus abigis.Plín. (]Irís contra 

iso ferpentiü morfus ex pofca valet,Idem.Iuniperifolia cum pipere, Auic. IuniperíbaeczeMlatth, 

L«, Lea — Lacquoduisrecenscontra ferpentü ictus ínfunditur.Pliníus. G]Lactucarum Sylueftríum 

fuccus ferpentiit (cibus medetur ín víno potus,Idem. Dicunt quod lactuca afiní emplaftrata 

Lauri. & bibíta multumconfert,Guil. Varign, €] Bacczlauricum víno ferpentibusrefiftunt, Idern. 

Decoctz & deuoratz, Diíofcor, /Egtneta. Succus earum prodeft contra ictus & potus, Plín, 

wewonwm, — (i Lemoniü datur denarj pondere in vino contra ferpentes, Idem. G] Leontopetalíradíxaduer 

Lontopetalis (2t omnium ferpentiü generíbus ex vínopora,nec alía res celerius proficit Idem. qj Leporí« 

LU numcoagulum cumvíno,Diofcor.Aétius Sextus : Cumaceto;Plín.Diofcor. 8f Ligezherbz 

folia & ramuli exaceto hauftí,Empir. €f Liguítici femen,Matth. € Lilij radíces multis modis 

florem fuum nobilítaucre, contraferpentíum ícusexvinopotz,Plin, 4f Lychnis quoque 
flammea illa aduerfus (erpentes bíbítur € víno, femine tríto,Idem. 

Maluzhortulanz decoctío, Auícen.€ Mandragora bibitur contra ferpentes,& antefectio 

"uper, DES punctionef&,ne fentíantur.Ob hac fatís eft aliquíbusfomnum odore quafifTe,Plin. (Me 

i;»mals, dica mala & eorumfemen;Marth.Si bouemautalíam quadrupedem ferpens momorderir, Me 

zubiwm.  lanthtj acetabulum, & quod medíci vocant fmyrníum conterito ít viniveterís hemina, Idper 

nares indíto, RC ad ipfum morfum ftercus fuillumapponito. Idemhoríni facíro fi vfus euenee 

TO rit, Cato.€| Menta fumitur & contra fcolopendras & fcorpiones marinos & ad ferpentes,Plin, 

Mentaftri folía illínmuntur bibunturg; aduerfus fcolopendras & ferpentiü ictus drachmis dua- 

bus in víni cyathís duobus,Idem.q] Celebratis auctoribus contra omnía venena pro anridoto 

riinyanthes. | fufficere25. grana eíus quod miníantlies exeo appellamus tradi, Ide.q| IViorerü fuccus aduerfa 


Nord. tur venenisferpentíi,Ide.Folia mori trita aut arída decocta, ferpencium ictíbus Ímponuntur, 
eut, Ad idemip potu proficitur. (([ Muris domeftici ius pota, Auicen. «| IViuitela fale ínueterata eft 
D3uffela, inter auxilíaría medícamenta motfuum quos inflixere (erpentes. Comrendarur imprimis exe 


criterata,quz fale ficcefces ínuereraturzex qua bínas dráchmas cti vino bibí(Te farís eft, Diofc, 
Z&gineta.Si muftelz catulos vel ip(am muftelam recentem ad igne torrens depilarís & exentea 
rarís;ac fale condierís,& ín vmbra ficcarís;farinam inde detrítá lima futnpferís contra morfus 
ferperitíum,przcipuum remedium experíere,Nícander.Muftele morantís ín domo fus cum ví 
no, Auicenna. Muftelz verres víg; ad ftomachum faum quum implentur coríandro & exic- 


Nerdis, cantur,Idem. 

Nafuium, ——— NardusGallicusaduerfus ferpentes duabus drachmísín vino fuccurrítPlinius, € INa» 

Noe —— flurumAuicenna, €f NNereíflores& folia;hóminum contra ferpentiutm morfus prafidia, 
Hx. 


Díofcorideg € Nuxcumficubus & aucllanis cum gentíana; Áuicerna. 
Oleum 


E 


2e 


4e 


je 


6e 


Ingenere G. Lib. V. 17 
: Oeumdeoleandro X folio eius, Auicenna. €f Eft herbaproprionomine Onocfhilles,cf/i Cleum; 
&ax conira ferpentes & radice folijs equae cibo acpotu. € Opobalfamum cum víno autlzz O7cilcr. 
cte potum. D. M. datur cumlactecontra aconítum hauftum , & ictus ferpentum. Empíricus, Q£954/2n5. 
4| Opopanacum,Auicenna, 4[ Origani decoctum cum vino potum. Diofcorides. Teftudo Cpopatacup, 
àferpentum efu egrotans,origano fuperingeftofanatur, Zoroafter ín Geopon, ^ —— Origami. 
Pzonizíemen,Matthiolus. €| Palíurí radicis decoctum ín vino poti ferpentíbus aduer- Peonis. 
fatur, Plinius, Diofcorides, .gíneta. 4f Panacem JE (culapicum valere atuntaduerfus fi erpen P aRurus, 
tesfi bibatur erafum, Theop.de híft.pl.o.Panacisgenerum omnium radíx évino contra ferpen Panaces. 
tes medetur,Plíníus, Perfolata quam Girzcí arcíon vocant ex víno bibítur denariorum duüm - 

19 :ponderecontraferpentes,]dem. | Inter prímas celebratur peucedanum laudatifsimü in Ars MNT 
cadia,mox Samothrace.Succus efficaciísimus eft, quírefoluitur amarís amygdalis autruta,bís iis 
bitur&p contra ferpentes,Idem.([ Phalangítz folío vel florevel femíneauxiliantur contra fcor- Pbalanoit 
pionum,phalangíorumti & ferpenti í&tus,Idem. qj INicarder Phyios thalafzíum,id eft fucum phyior tbtáf 
marínum adueríus ferpentes in vino dedít, Idem. €| Piper largius efitava, Diofcorides, Auicen: fivr. 
na, Egíneta. 4| Sunt & feruatís Pifcibus medícínze,falfamentorumd cibus prodeft à ferpenre P'Pe- 
percufsis,& contra beftíarum í&tus,mero fübínde haufto , ita vt ad vefperam cibus vomitione "€ feriat. 
reddatur,Pliníus. €[ Innucumgenerepiftacia nota. Prodeffe aduerfus Íerpentíum traduntur pita; 
morfus, € potu € cíbo,Idem. 4j Plataní pilulz ín víno potz x.quatuorpondere omnibusfer» Platoni, 
penumm & fcorpionü venenís medentur,ldem.Platani virides pílulz ín vino decectz, Diofco- 

19 rídes, Aétus, 4| Polemonízradíxin vinobibitur contraferpentes,Díof: cor;Polemonij quod & poteri; 
philetecíum dicitur drachma. Aétíus.Polemonia vel Phíletería radicis drachmis quatuor ex : 
mero;Plín. €/Poliüm Aetius. Y[Polyrrhizon folía habet myrti,radices multas.Ha tufz da ntur Poliuv? 
ín'vino contra ferpentes:profunt € quadrupedibus,Plinius, €f Porrorum qoma príuatím ex Pobyrebifon 
pane;,Diofcor.Porrorum fuccus cum melle;Idem, 7E ginera.Succus porti (ectiuí ad (erpentum Pond. ^ — 
fcorpionuméd ictus bíbítur cum mero,Plinius. 4| Pfeudanchufa contra (erpentes efficacifsina Ffezderchufa 
potufoliorá vel (emínis,Idem. €[Pulegium bibitur ad ictus ferpentá decoctum,Idem,Pulegij Pulegimp, — 
fuccus cum melle Díofcorides.€ Pyxacanthí bacca contra ferpentum íctus bíbuntur.Plínius, P2x«cbantut, 
,. Quing foli aduerfus ferpentes bibitur: & eius radix, qüz fpargenió vocátur,ex vino albo. Quinquefolis, 

; Contra omriíum ferpentum venena pro antidoto funtranz, fi ex (ale & oleo decoctae edun Rene, 

89 tur,iuftp earum ítídem forbeatur, Diofcor.Ranas (cum víno vel aqua vel aceto) coque & bibe, 
INicander ín Theriacís, Auxiliantur rana elíxz & comeftz. Verum fiqui earum efumauerfen 
tur,ranas donec vietereddantur coquíto, & íufculum ípfum ignaris abforbendum przbeto 
Aétíus.Ranafhtuíatiles;fi carncs edantur,iufüe decoctarü forbeatur , profunt & cóntra lepo- 
reri marínü & contraferpentes,Plín,. € Kapí femen jlitum & potum ín víno centra ferpentes Rapum 
& toxíca falutare efTeproditur,Idem.€j Reubarbarum confert morfuí vermium venenoforum Reubarbari, 
& ferpentis, Auícenna. q[ Rheum Ponticum cumyviíno ín petu vfurpatum,Empíricus.q R ho- Rbheun, 
dodendrí folíaquadrupedum venenum,bomini verGeontra ferpentes remedium, rutaaddica P704? 4emir& 
vino pota,Plín.q Veterís Rhu decocti, Aegínera. €j Rerismaríni drachma.i.Idem.4] R ubiz i1 i 
radixex vino porata. D, M.aduerfusferpentum morfus, ramulos cum folíis € víno bibere pres ae 

4o defi, Eipirícus.q Ruta; Díofcorídes.Rutzfylueftrís femen cum vino, A etíus. Rata, 

Salfamenta quàm acerríma,Díofcor. €| Saluíze drach.s. A etíus. (| Sambuci folía ferpentum salfamenta 
íctibus refiftuncin víno pota;Plín. Proderít & caule cumvíno hauríre Sambuci, Qu.Serenns, $aluia, " 
q[Sardíum, Aetíus.Q Scordotísex víno,Plín. «| Serapinit, Auicenna. € Morfi portabunt Serin. $4nbueu, 
Acgineta. (| Serpentína ín puluert ex víno haufta cochlearís menfura, venenofo quouís fer» Sardium. 

. pente demorfosbreui tempore fanattneg ea folum valet aduerfus virulentos í&tus,fed etia con M 
tra epota venena, Matthíol.([Serpíillum pínguíus voluntarium, & candídíoribus folijs ramí(d Seri. s 
aduerfus ferpentes efficax, decoctís ín víno ramís foltj(G,Plín. €T Sefeli Acgineta. €| Sicyoníze Serpentina, 
radícis fuccus, Idem.q[ Síderitís ex víno,Plínius. | Quidam duo genera fmilacis díxere.Alterg; 270m. 
fmortalitatí proxímü ín conuallibus opacís, fcandentem arbores comantíbus acínorü corymz SUE 

go bis,contra venenata omnía efficacifsimís,in tanti vt accinorü fucco infantibus fzpe ínftillato Sideritis, 
nullapoftea venena nocítura fint, Plin. 4r Smyrnium,A egíneta. Smírnijradíx prodeft contra. Smlax. 
phalangiaac ferpentes admíxta cachry aut polío aut meli Üophyllo ín vino pota, fed partícula, 9''rntum, 
tím quonia vniuerfa vomítíionem mouet;qua de caufa aliquando cum ruta datur, Plín, (| Son- 
chos albusbibitur contraferpentes Scorpionestp,Idem.q| Sraphifagriz flos trítus ín víno cons Sorcbos. 
tra ferpentesbibitur,.Semenenímabdícauerim propter nímíam vím ardorís,Idem. | Stapbifagria, 

| Teftudo magna & falíta; A uícenna. Teftudínís marínz teftes fumpti multum prodeffetrá» Tefiude, ' 
duntur, Diofcorides. T'eftudínís maríne fanguis cum vino & leporís coagulo cumínod contra 
ferpentium morfus conueníenter bibitur,Idem. Teftudinis fanguis contra ferpentium omni: 
um venena auxilíatur , feruato fanguíne ín farítra pílulís factis : & cum opus firínvino datis, 

6o Plinius. I Teucríaexvíno,Idem. €, "Theríaca venenum eftferpentü, Auicenna. €j Thlapf. ue 
MIatthiolus. dp Trífoliumfcío credípraualere contraferpentíum íctus € fcorpionum, ex vi» Thlapfi. 
no aut pofca,femínís granís viginti potis vel folijs, & rota herba decocta, PlIinius.Trifolij bítu Trifolium, 
menolentísradíx drachma pondere, Aetíus.Trifolj femen,ZEgincta. € Trixago.Aetius,  Tr&«go- 


e DeSerpentibus 


Verbendea, V'exbenacaaduerfus ferpentes conterítur ex víno,Pliníus. «j Verrínum iecur contra fer 
Verrimmit^/ penteslaudatur,exemptís duntaxat fibris, quatuor obolorum pondere, vel cerebrum ín víno 
uenia, — porum,ldem, 4j Vetoníca cum vino,Qu.Serenus. €J. V íticis femen cum viriotritum & po 
vies ^ — rtum,Aetíus, KE ginera. Víticis femina aduerfantur venenís ferpentíum,maxime qua-frígus ine 
ferunt. Minor vítex effícacíor ad ferpentes:bibítur feminis drachma ín vino vel pofca;aut duae 
vitsalb4, /— busfoliorumtenerrímorum;Plinius. €; Vitísalbz radix numerofis vtilitatibus nobílís,con- 
vitistberiseq, traferpensium íctus tríta drachmis duabus bíbítur,Idem. €; Apud Thafios vitis Theríace vo 
catur,cuíus & vínum & vua contra ferpentíum ictus medetur,Idem, Vua theriace contra fere 
pentium íctus eftur:pampínos quoq eius edendos cenfent imponendoíZp,vinum& & acetum 


Vrtica, ex hís factum auxílíarem contra eadem vim habent, Jdem. €j Virtica femen aduerfatur fers 
pentíbus,Idem. ' 
Xylobalfamis. Xylobalíami fructus cum víno potatus. D. M. venenatorum ictrbus auxilíatur,Empiríc. 


Dequibufdgm ., Superius capite 4.fublitera D.memínimus quorundam populorum, quorum corporibus 
falotsdiuvel — talem vim íngenitam Íícríbunt veteres,vt folo contactu ferpentum ictus fanarent:; quales fuees 
futu ferpenti runc Pfylli & Marfi & qui Ophiogenes vocati funt:ficut Plíníus, ZElíanus & /neas Syluius 
ichurfansnti*! te(tantur. Callíaslib. decímo híftoríae quam cófcripfit de Syracufano Agathocle;aít, cum quis 
e à ferpente morfus fuerít,fi Lybicus vir natione, Pfyllus fiue euocatus fiue fortuító aduenerit,et 
plagam adhuc tolerabiliter dolentem viderit folam faliuamictuí morfuiue infpuentem, dolo: 
rcm mitigare X perftríngere. Sín percuflum offenderít egerrime dólentem,íntra dentes pere 
multam aquam hauríre,& os fuum prímó ex eacolluere, poft vero eam ín poculum íniectam, 
vulnerato exforbendam tradere. Quod fi venení acerbitas acrius ínualefcít, huncacgrotanti 
nudo nudum accumbere,, & proprio fuo corpore morbi vim frangere, & malo hominem libee 
rare.Hoc autemita fe habere idoneus teftís etiam INícander Colophonius fuerit, cuius verfus 
adí(críbam: "Audisi Libycos P[yllos, quos afpera Syrtis 
Serpentumá, ferax patria alit populos, 
Non iduinflium diro,morjine 'venennm 
Ledere:quin lefis ferre y opem reliquis, 
"Non yi radicum,proprio fed corpore iunélo. Et quae fequunturz/Elianus, 
Proditur à Grecorum nonnullis, V ulcani antiftítesin Lemno aduerfus ictü ferpenuum medi 


e. 


ie 


ea valere virtute.Quo argumento Philo&tetem apud Smyntheí Apollinis atamictu ferpentis ga 


vulneratum,ílluc mediícína gratía effe miffum.Coel, Rhodig. INctp Herculísfcientia precípua 
habent híquí Pfyllí nominantur (fcilicet fcerpenzum ictus fuctu fanandifed audaciam vfu ipfo 
confirmatam. Quifquis enim eorum exemplum fecutus, vulnus exuxerít,X ipfe tutus erit, & 
homínem tutum praftabít, Cornel. Celfus.Galenus libro de theríaca ad Pifonem teftatur Mare 
fos quí fuo tempore extabant,contra ferpentum venena,nullam vtí; propriam habuifle facul» 
tatein,fed fraude quadam vníuerfam decepifle plebeculam.  Circulatores(ínqui)). hinunquam 
congruo tempore viperas venantur;fed multo poft vernatíonem,cum non amplius vígent.Cae 
piasautem ipfas crebro fibtjpfis afluefaciunt,& cibís non folítís enutriunt:fmo carnes ipfis per 
mittentes,& continue mordere cogentes,vt virus ex earum ore vacuctur efficiunt: quinctíam 


mazas quafdam obijcíunt qua dentíum foramina obfiruani. Atque hacratione morfus fiunt 4e 


imbecilles,vt vídentíbus magnum fit miraculum;talís ípforum ad fraudem parandam artificij 
imperitís.Hazc Galenus.Czterum íd fraudis doliuegenus;ncfiro etíam tempore locum habet, 
in hís prafertímcirculatoribus & circumforaneis, qui ex díui Pauli ftirpe ( quod tamen plane 
mentíuntur)fe prognatos predícant,&c,Vlatthíolus. 
De Serpenti^ Serpentes aliquando os dormíentum íngredi dícuntur,vnde poéta de tempore quando fer» 
bui os dorimien pentes confpicíuntur, INon mihi tunclibeat dorfo íacuiffeper herbam,Incertus. Interdü clanz 
tum ingredi» culum adrepentes ín os patens dormientis confjciunt fefe & ín ftomachü fefe cóuoluunt. Tunc 
tibi, mifer hemo afflictifsíme víuit,nec eft vIli mali leuamen;nifi vt lacte alijfco gratifsimis ferpentá 
cibísalathofpíitem. Remedium autemaduerfus tantum malum eft comefíum affatim allium, 


Erafmus díal.de Amicítía.Referunt,quendam quí viperam dormíens deuorauerat fumo corij £a 


liberatum,illarefugiente fumum quem «ger excipiebat (vt dicetur ín Vipera) Cardanus. 
serpentboua — Vir quida Ciffus nomine,Serapidis cultui deditífsimus,petítus ínfidrs mulíerís quam príus 
cortefi4 qo?*. 2matam, deinde vxorem duxerat, cüm oua ferpentís deuoraffet,angebatur & mifere affligebae 
iore ey tur,íta vt à morteparum abefle videretur. Rogatus autem ab eo Deus, murzriam víuam prz 
dtey insoxi4, €Cpít emendam, & manum víuarío feu vafi,in quo feruaretur,ímmítendam.Paret ílleemanum 

ímmittit:cuímur«na mordícus inharet:& cüm auelleretur , fimul cum ea morbus etíam íuucs 


nis illius euulfus eft. &.líanus. 


3. Serpens d ferpendo dicitur. Nomen eft «am mafculíní quàm fozmíníni generfs generale 


adomnía quz ferpunteitra vfum pedum:vel qua tam exíguos habenr pedes vr repere potius, 6e 


quam pedibus incedere vídeantur,Calepinus. Feftus vultferpentes díci ex graeco se7«72 , pro 
rcípisauone s létesa pora vi t£ fex, exafeptem, € Occquuóép zara 2^Gozar. Euflathius, 
€ ^p 


 lngenere Ha. Lib. V. — ig 


€ Apync die xor yABaap, Der dpyespóvrne worms 6 6pioxcósG" , Idem. Apydc quotp vel zac 
paroxytonum,Hefychío dícítur dpi;vt Harpocratíon quoqueannotat, Dores, maxímé autem 
Argíuos,dpya? vocalTe sv qu velutí A chaum ín Adraíto. 'T'ímarchumtamen Rhodíum fcrís 
bere non x7 3AGasay ita vocarí sov 0g; fed dpyàc e(fe 4 Q- $osev quofdam veró draconis 
epitheton éffe velles? dpyac,&c. «| AzxG- proprie anímal morfu aut idu homíní nocens, 
Sne1iv iofóAorspreróv, vt Suíd. exponit. Vnde Adxeror pro codem fumítur, (T A«useic vermis 
670 d'épuse su cesi ferpens, Etymologus. AíBap,0quy Kpsrec waAdzm, Hefychíus.Idem eofdem nis 
mírum Cretenfes J'ígerov ópiy vocare teftís eft, «| Kfvad G-,9nplor,Joic E dem, q Kd aas pros 
prie vocantur TU SuAdoYIG, mapa qo 1vélde &y 7i 41; abufiueaute nunc fic dícuntur,o/ perc, 3b 
10 Oppíanovniuería sz 79v Onpiov ern. Scholíaftes ín INícandra.q| ogíd'uov ferpens pufillusaneu£ 
culus. ([Serpula apud veteres (de quod ferpes.Serpula ferpferít,aut idem Meffala pro ferpens 
irrepferít, Feftus. E upuz dícuntur foetus quí adhuc funt in vtero. xoci d'1 23 ad; ópviUwov , vtep) 
qa váy Áqstor ig) aav xpoxod eiAun, Aclíanus.Catulí dicuntur & ferpentum fetus,vt apud V ergil, 
| Compojitis nouus exuuljs,nitidusd inuenta 
V'oluiur,aut catulos telis aur oua relinguens, Non.MVaarcelfus. 


] 


4 Epíthe.Anguisfeu ferpens,frígidus:Frígidus in pratís cantando rumpitur anguis, Ver 
gilius. Squameus: Non íllüfquamea tutó ageredítur ferpens,Polítíanus, Tortonon fi qram« 
meatractu fignat humum ferpens, INeme(ianus. Tortus: Tortofty Ixionís angues , Vergil. 
Georg.5.Caruleus:Czruleoscp ímplexz crínibus angues, Eumenides, Verg. Georg. 4. Afer 

2o Velutillís Canidiaafflaffet petor ferpentíbus Afrís, Horaríus, Maledíctus , lofephus. Ater, 

TuuenalisSatyr.5-Sínuofus, Alcíatus.|Maculofus,refl exus,lubrícus,intortusmaurus,martius, 
ferus,trux, tumidus;auídus, gorgoneus,venenatus,Lybícus,fquallens,mínax,í mplícítus,horz 
ridus,lztifer,atrox,horrendus,vírídis,marfus;textilisvoluminofus,fibilans ;Íquamofus, hora 
xibilis,retortus, veneníger,fzuus;fquamiger,peftifer,teter,toruus,T'extor. Àví^ psc spzrvgde 
vocat INícander.ltem aztiegyBóa xvod'aAa aive; ldem. 4 v2edc dpic, heocrítus'ioBcAQ-, Suidas, 

4| Serpentínuscolor, Cxl. Rhodíg. forté maculofus vt ophítz: marmorís. Serpentiger. 
Sphíngatp & Harpyías, ferpentígerofG Gigantes, Ouídius Tríft.4. Serpentipedes & angufa 
pedes gigantes à poétis etiamdícuntur, qua centum quifg; parabat , Infjcere anguípedum 
captiuo brachía celo, Ouídius i, Metam.Síc autem dí&tifunr quafi lorípedes, quód pedes tors 
tttofus habuiffe finguntur;ficut angues fe tortuofos faciunt. Serpentigena, ex ferpentibus na« 
tus. Vosferpentigenas ínfe fera bella dediftis, Ouídíus. Serperaftra funt qua dífcentíbus ams 
bulare infantibus,vt Varro fignificat;adhibentur alligata geniículis, ne vacía fiant vel comper 
nes,CalRhodig. €f Anguineum cucumerem.Columella vocat cucumerem agreftem, 

Ogiaxóc /Adanguemfeu angues pertínens.Oqixócliber INícandrí de ferpentíbus confcrís 
ptus.Oquofpsc à Pythía dictos fuiffe Spartíatas,teftatur Plutarchus ín lib. de orac. Pyth.quod 
fcilicet quodamfamís tempore fzrpentes voraffent.Oquoyevéiz populi quídam día fi unt, quí ob 
familiarítatem quandam cum ferpentíbus eorum &íbus medebantur,quati à ferpentíbus oría 
gínem ducerent;de quibus fupra.Ooiéd nr, A ferpetíbus morfus.O qiccidne, ferpentí fimilis. 
Opiózrat wii apudSufdam,íd eft repens,ferpentís modo íncedens:nam ferpentes funt Zee, 
Ogrot&yor populi ferpentibus vefcentes de quíbusfupra. Ogiddut ferpentem referens vel fera 
pentibus abundans.Ogióv G^, Anguíneus,Oppíanus, 

Icones. Vifebatur ín Delphísapud oraculumferpens quii f; ngularí certamíne víderetur A« 
pollínem prouocare,obferuatum à Plutarcho,Píeríus. Hermupoli'Typhonís fímulachrum o« 
ftendunt,equum fluuíatilem,cuíínfiftítaccipiter ferpentem impugnans. Per equum quídem 
demonftrantes Typhonem;per accipitrem veró vím & principatum,quo flle víolenter (ibí que 
fito fxpe per ímprobítatem tum ípfe turbari; tum alíos perturbare fua (ponte voluerít, Plutar 
chus in lib.delfide & Ofiríde.In Scuto Herculís ínter alía haec pícta erant; E'»d" oiov xsqaAed 
eieivav écay 8n qure)» t id cft, 

Ju fena bic "videas flidentibus effera flammss 

Colla,yenenato vultu maculofa, "draconum: *id eft ferpentum 

T'um magis offeufo [irantia guzzure virus, s 

Quam magis Alcides effufo fanguine pugnat erc. 
ClypeoG infigne paternum, Centum angues; cínctamQ gerítferpentibus Hydram, Viírg.7. 
Z&neid.de Auentino.Híppodromi picturz cum cippo e tríbus ceu ferpetibus inuoluro,quor& 
capitapromínentín fumo memínít Theuetus de Oríente cap.17.Manethon ZEeyptus author, 
quifquis ille fuít,att Ofcum,qui Tyrrhenís ímperauit, infigneferpentíis habui(le ; Ofcofty aít 
Seruíius,populos díci vbí plurímumferpentes abundant;ín Campanía quippe,Piíer. d Inta 
bulafeptentríonalí Olaí magni píngitur paftor cum ferpetibus pugnans, & ab ijsgreges defen 
dens. €«[ Caduceus (rpzeiy) baculus habens vtrínque duos ferpentes ímplexos,& inter fefe De Caducto 
aduerfos,quem pracones feu caduceatores fecum ferebant: nec eos violari fas erar, quocung J*rpentibus is: 
venifient.Rectus autem baculus,fignum eratrectz rationis : ferpentes ex Vtraq parte;aduer. /'$?to. 
fos exercitus fignificabant » quos ambos recta ratío peruaderer, Suidas, Caduccus Mercurio 


Hicrogbyphis 
€á, 


De [»deribu 


iw 
* 
* 


-. - 2/7; 4 
De Serpehtibüs 
eonfécratus ferpentibus duobus infignítus erat partemedia voluminis fuiínuícem in nodum 
quem Herculis vocant oblígatís,quorumprímaz partesreflexa ín círculum prefsis ofculis am» 
bitum circulífungunt,caudz vero ad Caducei capulum reuocantur,ornanturcp alís ex eadem 
capulípartenafcentibus,Píeríus. Híc tamen amplexusanguíum ( agens de ouoanguíneo de 
quoínangue) & efferatorum concordia caufa videtut effe; quare exter gentes caduceumin 
pacís argumentis círcundata effigie anguíum fecerint.Plíníus, Hínc emblema Alcíaci: 
"dnguabus mplicitis, gemints caduceus alis 
Anter 44Amalthea cornuaretius adest. 
PPollentes fic mente viros, fandid, peritos . 
Tudicatyyt rerum copia multa beet. 

«( Bacillum;cuiferpens círcumuolutus eftjnon modo apud Hebrzos, & ín facrisliterís in 
quibus legímus ferpentís in cruce pofití afpectu populumlfraelís à morte liberatum fuiffe; 
verum etíamapud /Egyptios &' Romanos anímz atq; corporís falutarefymbolum fuit: Nam 
cüm cztera omnía reptilia crafsiorís & magis terrenz fintfubftantiz, ferpentemfpiritus & viz 
tz tenacíísíimum anímal eíIe conftat,quod & ímbecillitatem corporis exuat, & ad medícinam 
vtilifsímumfit,& ad acuendum vifum herbam ínueníffe,nec non ad fcícín vítam reuocandam 
quandam herbam agnofcere traditur, Cal, Auguft.Curío. E gyptij os figníficantes,ferpentem 
píngunt, quoníam ferpens nullo alío membro valet nifiore,Orus. Anguísapud /Egyptios 
híeroglyphícum eft Spiritus íllíus quí pervniuerfum mundi molem diífflatur,Pieríus. A. eypuj 
mundum exprimere vclentes, ferpentem pingunt,quífuamipfius caudamrodat, varijs inter» 
ftructum fquammís:per fquammas quídem ftellas quibus ccelum munduüfue diíftínctus eft,obz 
fcure ínnuentes.Caterum hocanímans non fecus ac terra grauífsímum eft,lacuifsimum autem 
ac maxímelubrícum, in aqua morem, Infuper vtferpens quotannis pelle fimul& fenío exui» 
tur,fic & annus vertens,qui mundi circumactu producitur , ímmutationefacta renouatur,ac 
velutí retuuenefcít. Quodvero velutcibofuo vtatur corpore, fignificat íd , quacunque Dei 

*prouidentía íamundo gígnuntur, ea rurfum in eundem refoluí & tanquam ímmínutionem 
fentíre,(ea cum folui ceperínt,fiue paulatím ímmínuiac díficere,ín feferecipi,ac decrementum 
vníufcuíufque reialteríus effe íncrementum,Píeríus.)Orus.Serpens apud /Egyptios caudam 
fibí mordens annum & aflra fignificabat, Textor. Erataliudhieroglyphiícit ferpentis,caudam 
fuam fub guttur attractam occultantís, eafque fpecíes ínSaturnídextera manu flatuebatur, 


Lua 
* 


quem proannuo círcuítu;pro tempore;pro etate;pro immortalítate poní ex multorum fcríptis 


accepimus, Píerius. Sunt quialíam etíam pícturam fimulachrümue mundi fuíffe dícant, vt 
fcilicetíntra círculum aereum ferpentis effigiem accípitrino capíte infignem circunducerent, 
ad O propemodum líterz fimilitudínem ,1dem. ZEgyptij regem pefsímum (4xicov, Pierius 
veró legit xg2Msovid eft optímum) figníficantes,anguem píngüt in orbís figuram, cuius cau- 
dam orí admouentnomen vero regis in media reuolutíone fcribunt, obfcure ínnuentes , fere 
gempíngereorbi ímperitantem.Porroó anguí apud /Egyptíos nomen eft Meífi, Aliter quogg 
regem cuftodem fignificantes,anguem quidem vigilantem píngunt, fed pro regís nominecus 
ftodem adnectunt.Hic ením totíus orbís cuftos eft, tac regem afsídué vigilantem effe oportes 


re. Rurfus regemorbís moderatorem exiftímantes & indicantes, ipfum quídem anguem pín- 4. 


guntfed ín eius medío magnam domum effinguntac reprafentantinec faneabígoratíone.R.es 
gía ením domus quz ab eo regítur ín mundo. Rurfus regemnon toti orbí fed partí duntaxat 
imperantem volentes figníficare,anguem dímídíatum píngunt;,regem quídem per ipfum anís 
mal,nontotí vero orbí imperantem,ex eo quod dímidíatus fit, defignantes. Omnium autem 
moderatorem ex eiufdem anímalís perfectione figníficant,rurfum integrti pingentesanguem, 
Orus.Indicandi domíni] caufa,ín Iunonís dextera ferpentis caput ftatuebatur,ínIzua vero la- 
pídeum fceptrum,cumTuno ipfa domínij przíes apud gentes habebatur, Píeríus.Quí ferpens 
facerdotum ínfigne oblongo obuolutuspileo geftabatur, munímento erat,vt fignis contrare- 
ges(penes ením facerdotes /E.gyptíorum erat imperíum)auderet ínfurgere;fciretfe ín venenaa 
tosangues incurfurum,Idem.Sunt quí per anguem & Ieberída bíeroglyphízac homíne often- 
dunt, iuuentutí reddítum, fi vel de morbo aut alia aliqua calamitatefquallorem atq; macíem 
depofuerat,fiti5 demum habítior atque validior factus,Idem. Occultam fanererum oríginem 
períerpentís elfisiem Valentiíníani commonftrabant;pofitionem ínteftínorum noftrorum per 
quz efca infertur in exemplum adducentes , quz ferpentínz fpíra inftar ín vtero delitefcens, 
occultatz in nobís genitricis fubftantiz fpecímen habeat,Idem. 

q[ ipic eft etíam fyderís nomen, Cícero anguem, A uíenus ferpente interpr. apud Aratum, 


üpece ópis. Griphus eftapud Athenzum,quanam eadem ín ccelo,terra , & mari habeantur : ad quem res 


UAE 


fpondetur , Vríus, ferpens,aquíla € canís,addo & leporem. | opizx G" fiderís etíáam nomen 
eft apud Aratum & cxteros Aftronomos, quem Laríní anguítenentem ; alij ophiuchum alij 
anguiferum vocant, Dehoc Cícero ín fuis Phaenomenís propter caputanguitenentís, C'uem 
claro perhibentógi£yor nomíne Graij, Hic preffu duplici palmarum contíneranguem, Coluz 
pella lib.ti.cap.2.1,callulj, Anguifer quum mane occídíttempeftatem fignificat, Sicautem 

dicirur 


20 


eiii 


3e 


nS —— — — À— 1005295... .Lo 050 2!(|$Xo|»—EOGO. .011)|)!óAO)GESE 


—— EE ————— 


je 


' IT J$À e: Sos 
[ . DIS r 64 7 
dicitur hoc fidus quód hominis effigie fingi folet anpaem manu tenentís, Vnde nonnulli Hera 
culemeffe putauerunt,quí adhuc in cunís vagiens, angues à lunoneíimmilfos manibus prafos 
xauit. Süntramen quí Ophiuchum ZEfculapium effe velint, alij Canobanta Getarum regeni: 
alij Phorbanrem Tríopae Theffalorumregísfilium, VideHiginum. 
! «j Ophicz genera multa:quidt ponderofus X niger:alter cínereo colore fpectatur,punctis ne Ophite l«« 
diftinctus:tertius líneís quibufdam candidis intercínctus eft. Omnes allígati contra capitís do» pide, 
-— fores & ferpentiumictus profunt, Diofcorides lib.e. Ophiítes marmor Íerpentium maculís fia 
mile,vnde € nomen accepit, Ex Ophite columnz,fed parue admodum ínueníuntur. Duo eíus 
genera,molle candidum;nígrícans durum. Dícuntur ambo capitis dolores fedare adalligatí &d 
16 ferpentíum ictus, Pliniuslib.16.ca.7. Ophítes quem vocant lapis vftus extergendí confringéina 
díG vim pofsiden ceu etíam nitrum, Gialenuslib.9. (impl, medic. Ophítes marmor quod vulga 
vocamus ferpentínum,porphyritze fere lapidis inftar durifsimus efl; colore minímé nigricanre, 
nec candido;nec cinereo,vrin (i uarequirunt, Diofcorides & Pliníus , fed víridi faturato dilutís 
eiufdem colorís maculísrefperío Exquo fané conftatantiquorum Ophítem à noftrate maxímé 
fuille diuerfum; Matthiolus. Plures ferpentinilapides hodie cernuntur,colore virides , duti(sís 
mí,multis punctísmaculati, Sed quod odorem qualem Diofcorídes aitfpírerit, pauci hucufgg 
viderunt. Ego veró vafculum quoddam vidi ex lapide ifto fabrefactum, quod cum frícabatur; 
non ínfuauem ex fe fpirabatodorem: contendebant veró nonnulli, vafculum hoc ex íllís effe, 
in quibus imperatores Romanítheríacam feruabantznam & lapidem iftum,contra ferpentium 
&o morfus, € venenum valere Diofcorídes teftatur, Amatus Lufi tanus.Ophícardelon (gemmam) 
Barbari vocant,nigrum colorein biníslineis albis íncludentibus,Plínius. Alazaracoen, id eft, 
petra ferpentaría; € eft tribus modís,vna quafi nigra;alía fubuirídis immiftís lineis albís,& alíà 
viridis, Aur.exp. T EARS Ea " o 
€ Lufeftherba qudfdicitur luf (erpentis,& eft ferpentaría, Aut.exp. Dtacunculi radix qua Deherbis cj 
& ferpentaria vocatur, ab Arabibusluf vrinam pellit,&c.Iohan.WIefazeInuenitur coronopus plantis à fcr4 
fponte nafcens diluto excentratot folo in comitatu Goritienfi quam inibi ferpentínam appcl. (S RE 
lant,quod eíus radix in vino pota animalium venenoforum moribus maxime aduetfetur, co) tb 
praecipuum rémedíum;ita vt ipfa fola liberet demorfos; Matthiolus. Serpentínas audio vocari 
quafdam é genere cucurbítarum ob colorís varietàtem ex Barbaría allatas. 4j Ophis herba eft 
$o apud Hippocrarem,cuius femen muliebribus medicinis vile, Hermolaus.Ophiufa ín Elephan... 
—. tine Ethiopia herba eft líuida , difficilistg afpectu, qu: pora terrorem mínaíG ferpentium obs 
uerfarí facít,ita ve mortem fibi o metu confcifeant, ob id cosi facrilegosíllam bibere, Plinius. 
Ophioctonon herba quz norioreriomine Elaphobofcum appellatur , íta dícta quodíerpentes: - 
enecare credatur. Herbariorum vulgus Gratíam Dei appellat, tefte Kuellio.Ophíogeniurn het 
baefteadem, Opheoftaphyle;id eft,vua anguinea, fic vocasur capparis frutex , tefte Plinio lib. 
5.6.23. Ophioftaphylos,vitis alba, Diofcorides, & Plinius. Allium eft fylueftre, quod Ophios 
fcorodon : íd eft;anguinum vocant, Díofeorides. Ophíogloffos;id eft,lingua ferpentína dicitur 
ánonnullis herba quedam quam inter Dracuneuli fpecies referunt, fic vocata qued íncacus 
mine pallidam ferpentís línguTam gerat, Matrhiolus. d 
4^ * (inuenio apudauthores Girxcos aníimal ceruo mínus & pilo demum fimile,quod Ophión Animantis. . 
, Vocatut;Bardíniam íd rantum ferre folítam: Hoc interfj(Te arbitror, Plinius, Ogieud ve; Ophio ferbente denos 
machus genus cícad fine alís , Suidas. Ophiomachus lacerta à Gracis dícítur quod cum fera 6^ 
pentibus pugnet; Calepínus. Ophioctene fcolopendrz genus ab enecandis anguibus dictas, 
inquit Marcellus Vergil apud-Dicfcoridem lib.7.c.6. OgíspG" auis quadam in thiopía, Hes 
fychíus, Ogioozyoclbis eft Hefychio, later pifces marís íncola$ Ophidion numerat Plíníus lib. 
31.cap. vltimo quem pifciculum effe congroimilem , eodem libro cap. 9. fcribit àtie Hefychio 
e(t etiam pífcís quídam:forte anguilla Latinis ab angue dicta. , | torii : 
" «| Viítríicuiuídam,cuf nomen 2gic, meminit Euftathius in A. «f Ophion foetus Cadrnifuít; xis; Bro- 
& in Thebis xdificandis adiutor : ira dictus, quod €ferpentium dentíbus fingatur progsiatus: pria virori 
p fórtt ídem eft quí Echíon ab Ouidio dicitur Metam.s. Eft etiam Ophíon nomenfilij Oceani, Jerpente defi ii 
7 quicumvxore Eurynomeante Saturhum rerum eft potítus,Claud.lib.3.de rapt.Prof. Hos one And Ei 


€ 


ratramos exutus Ophion. Ophion etíam fuit gigas apud Hemerum. | Ophioneum Mleffe- 
níorum vatem Paufanías fcribit , femper à natali (latím die luminibus captum & príuatim & , 
publicé vaticinia peregiffe. Id mirabilius multo, poft vehementiorem capitis dolorem videre 
capí(fe , ac mox relapfum ad czecitatem denuo , CT. Rhiodig. INos ín líterís antíquíotíbus ab 
Pherecyde tradítumobferuauimus, Dzmonasolím coelolapfos , quod noftra contínet dociti- 
na/Ophioneum& nuncuparum,hoc eft deemonícum ferpentem,qui antefignanus fuerit agmí« 
nís,3 díuinze mentis placito.deficientis, Idem. € OfcosSeruius JE neid.s. Capuenfes interpre . 
tatur ; quíantea Ophíciappellati fint , quód illieplurimi abundauereferpentes. (|. Spartaní 

" Og'édLereor à Pythíaquóndam nuncupati funt quod cum tempeftate quadam ferpentium mule 
titudo míra ín L aconía fucereuifferfactag inde annon caritas effer incredibilis,coacti fintins 
dizene ferpentes ín efcam humanam vettere (tfám ante fetulimus; CaL Rhodia, qf Ophítg - 
' Y» d 


" $25 De Serpehtbus [ 


heteticttaut & ophel & ophiomorph)à colubro(feu ferpente)nomínati funt. Hunc auremfere.— 
'peniemn qui decepit Adam & Euam Chriftum arbitrantur, Habent etíam verum ferpentem, 
'quem nutrient & venerantur qui & incantante facerdote egreditur de fpelunca,& afcenditfu 
peraltare innixumfpelunez,& oblationes eorum lambir, & inuoluens fe círca eas regreditur 
adipeluncam,K íta confrínguntoblationes in Euchariftiam,quafià ferpente Chrifto fanctifi- | 
jx €atas, Augulftlib.de harefibus. mot Ino Miss. 
Mowiwspf^. — * 4f Ébufitérraferpentesfugat, Colubraría parír. Ideo infefta os»nibus, nifi Ebufitanam 
pri veg omm teream Inferentibus.Grazeci Ophiufam dixere, Plinius. In tractu marís Cretenfis Ophíutfa, Ie. 
BIASGTHRSEIS. 13e "'enon infulam propter aquarum abundantiam Hy druffam appellatam, aít Ariftoteles, 
aiíqui Ophiuffam , Idem. Ti vnacycladum ogiotesa dicta, quód multos ferpentes & pefsiz 
snos fcorpios alat, Eupolides. Ab Iftro oppida, Cremnifcos, I poliwm, montes Macrocremntj, 
clarus amnís Tyra, oppido nomen imponens,vbi antea Ophiufa dicebatur, Plinius. Khodus 
vocitata eft antea Ophiufa , Idem,Btrabo : à ferpentem multitudine, Heraclídes. Intec ínfulas 
Propontidís, Ophiufz etiam meminít Plinius. «| In finu Arabico infula cft longítudíne ftae. 
díorum octogintaanomíne Ophíades, olím defexta cultoribus , ob ferpentum (vnde & nomen 
fumpfit) ín ea diuerfantium multitudínem, Poftmodum regum /Egypti opera ferpentibus 
purgata eft , ad cultumtp redacta , ita vtnulli in ea amplius confpícíantur, Díed. Siculus, Cya 
prum Oguidya vocat INicenetus apud Parthenium iporixavcap.ii. €. Ophíteslocus , Bu(fa« 
thius. € Oprocx«qeAs apud Paufaníiamlocinomen. € Ophis fluuius ín ponte Colchorum 
regionem à Thíamíca diuidit, Arríanus ín periplo pontí Euxini Ophfres luutus quí & O« 
rontes,Suctoníus. | 
Océtore Oquc n9) à ^euc 8 aet Ben xióniov Aeyeras , Hefych. opea dbaxorradin ynógdpa deua , Idem, 
mamenta bres. Qua circamanuum íuncturam ferunt, prafertíim mukeres , ornamenta perícarpía nomínane 
ehtoriims, tur, & echiní , ophis, pfellía, chlídones, &e. Caelius Rhodig. €| oic , wei piv , auo 
epic o AauBdsuca vl x«qaMao gsqavediinlw, udMga 3i maíd|av , 6 Ure xa) v? (uua Qeipuca , Pollux. 
OpiagiG Dicitur etían morbusille Ophiafis. Eft autem aflecius capitis , quo capilli prímum extenuae 
n MU, . ti, poftea decídunt , certis fpatijs in ferpentis fimilétudinem : Incípit (aít Celfus lib.6.cap.4.) 
M ab COM : duórum digitorum latitudínem noh excedít , ad aures duobus capítibus ferpitz 
quibufdam etíamad frontem, donecfe duo capíta ín príorem partem committant: Síc dícitur. 
. quódferpentis fpeciem pra fe ferat. 
ev»phétértem ^. b. Typhoeusplanemonftrofus € Tartaro & terra genitus , Ex ZU ol dua l£ beariv x epa? 
résseapita JC do,G dLemciodbaxoviQ*; TAaosnoi d 'roqspsiou A«Aeryuónic , c. Ideft , Exhumerísei erant centum 
Peusatus, capitaferpentis horrendí draconis línguís nigríslambemiía , Hefiodusin Theogo. €f Bos 
kV SUR reas Orítyíam rapiens spdcógser drri rod | dv Cy ev pingitur, Paufanías Elíae.t.Heníocbus Erich 
Borcer, thoníus crura anguinea habuit, prímus equos quadrigas iunxit, Híginus. Cecreps ce xzv« éa 
Mienicebut, — eure, Aríftophanes. Cecrops Juigvic fecundum aliquos, quódab inferiore parte ferpens fue» 
€CroP*- — rpít. In Libyafuntferzfacie muliebri, imaparte ferpentes, alas non babent quemadmodum 
pae am phynges, Xc. Díonin hiftoria Libyca, vt in Lamix bíftoríapIuribusdictum eft. €f Anguis 
Elephami, — naniElephantidicti fantquod manum fiue probofcidem fleftunt & contorquent vt anguca 
Lingue ferpen propria corpora. Teftudines ceruice funt anguinea, Pacuuius. 4 Dentes Carcharix Jamizue 4 
tina. ondeletius,& lamíz príuatim Bellonius,Hinguasferpentium vocarí aiunt, & auro argentóue 
y includi, &c. vt ín hiftoría canís Carchariz dictum eít, vbi etíam fit mentio cuiufdamlapidis ge 
neris,quem à línguz figura ferpentis linguam quidam nominant cuiuft icon eum defcriptio» 
ne ex Cofmograpliia Orientis Andrex Theueti monachi Galliappofita eft. € B erpentis mas 
xillaferram inuenítpuer Atalus,/Tzetzes. — 
Similitudines c. Atra hominum ceuferpentium lingua víbrat , tabefqueanimi contrectata adurit o» 
fumptea[er* mnia, &c. Plinius. Sicutcóm quis fugita facie leonís , & eccvtrít ei vrfus , & cum íingres 
gentibw. dítur domum & reclínatimanum fuam fuper parietem , morder eum ferpens : fic dies domís 
ni, &c. Amos. Tría funt mirabilia apud me , imo quatuor qux non cognoui. V íaaquilz in 
ccelo, vía ferpentísfuper petram, vía nauís in medio marís, via viri cum adolefcentula,Pro $ 
uerb. 3o. Teutones equo generofo volebant adeffe incer exteras alíarum animantíim víriutes 
OAxi;. deferpente oculorum aciem & gyros. oAxóc tractus & cauda ferpentís, V arínus. Luna profer. 
Lund proferpi pina dicta quód hzc vtferpens modo in dextram modo ín finiflram partem latt mouetur.Sera, 
nacirdita. , pere & proferpere ídem dícebant : vt Plautus qui fcribít ; quafi proferpens beftía , Varro, 
xtielar. (| TpóyuaAortosoy xaradléseic, Euftathíus. XeAeiac vai xaTad bosco, mepa T y€iddu cy Gun Gc vi 
&peic, Scholiaftes Nícandri Xei n xavad' vesc ql Gpepov xe) dpaxóvveov , Hefychius. Xesa à qAiócy 
xov 2l dpuey xa vdd voie pd T0 eite 0 dino! T) opo , Euftathius. apa s? yZ 39 ywpe quafi xta, 
uafi receptaculum ferpentís.dicuntur autem harc loca »2vol, »g) Py uaAa t7) ainamial , Etymoe 
Cnr ferpente5: Yoous. Almabucafe,id eft exercitium in que contínerur ferpens, Syluatícus. € Crudcles Dí« 
K YS * ui, ferpens nouusexuíragnos,Formanon vllam fata dedere moram. Anguibus exuítur tenuí 6 
J cum pelle vetuftas,Cur nos anguíta conditione fumus & Tibullus. Qua ratíoneautem factus 
fit vt ferpenres fenectuter exwanz , talem authores Graci adferuntfabulam. Contenderunt | 
| 1 quandodgs. 


3 


xed. 


In genere H.a. Lib. V. 20 


quandoquehomines à Díjs uzentam contríbui,vtíne enqiram fenefcerenr. Vott compotes a« 


| fello geftandam ímpofuerunt:arisfitiens vehementius, utm aquas comperiflet,íam íamó ads 


lube(ceret,locíadferuator ferpens inhibuit; nec permifturum.íe prius atfeucrauít, quàm enus 
fibi foretcondonatum: quod X aíellus nímís arefcens facile concefsit. Que argumenro (enca 
Ctutem abifjcit ferpens : at fenio conficiuntur homines. llli tàmen afelli agglutunata eft fitís, 
quam & morfu latüs infjcit (vr amplius in Dipfadis hiftoria dicemus.) Aj fabellar ad Promes 
iheumretjciunt, à quo furreprus ignís cum effet mortalibus traditus, quiacceperant prímum, 


benefici haud memores fatís , rem aperuerunt: id collaudans lupiter , d4sex7iaz pharmacum 
filis retribuit. Quod afcllo moxelt íntectum,índe reliqua fere, vr prius. Czi, Rhodig.ex Sopho 


cle; Nicandro, Aiano,& alijs. 

€ Fertur aliquando ferpens íngens vifus Olympiadi Alexandri tmatrí dormteni accit» De Alexandro 
bans ; Vnde Alexander à louein ferpentem conucrfo genítus eft habitus , Plurarchusín vítà Maguo c» sci. 
Alexandri Magni. Quod de Olympiade Philippiregis vxore Alexandri matre ín bíítoría Gre- bione Africano 
ca (cciptum eft, idem de P. Scipionis quoque matre, quíprior Afrícanus appellatus eft, memo. si à ferpenti^ 
rix datum eft. INam & C. Oppius & lulius Higinus , alijis qui de vita & rebus Afrícani fcrí- fiimerifim, 
plerunt, matrém eíts diu (lerilem exiftímatam tradunt. P. quoqueStipionem cum quo nüpta ' 
erat, heros defperauilfe, Poftea ín cubículo atque inlecto mulieris, cum abfente maiíto ct 
bans fola obdormiflet,vifum repente iuxta eam cubare ingentem anguem. EtimQ.fjs qui vídea 
rant terrírís & clamanribus, elapfum ínueniri non quiffe ; idipfum P. Scipiónem ad arufpíces 
retuliffe. Eos facrificio facto re(pondille , fore vtliberigignerentur,&c. Gelliuslibto Íeprís 
mo,cap.prímo. 

€ Egemonin Dardanícis verfibus cüm alía de Aleua Theffalo confcribit , tum in eius a« Defertertibos 
merem ínufitata magnitudíne ferpentem cum ad Theffalicum fontem , nomíné Hiaemoniuni, "45 
boues pa(ceret, venille ,fenfim& adtepere ad adamatum folitum fuiffe, & comam quam ille 
aurcam haberet, ofculatíone profecutum fuifle, & facieralinxi(Te , /líanus. Legimus apud 
Plutarclium ferpentes puellarum arnafios aliquando deprzhenfos effe ; orm níaQy amorís & nes 
quitix figna prxbuifle ; veluti ís qui ZE.toliz cuiüfdam amore captus; noctu eam adire fuetus, 
puella corpori círcumfufus , hac acque illac illabens, íllam nunquam neque vltro neque inuís 
tus ledebat;,opportuned; fub diluculum recedebat: quod cum fj quibus puella cur fuerat ina 
tellexiffent ; eam alio migrare compulerunt: ferpens per triduum & quatriduum non aceffe, 
fed dilígenter accurateQp circuire illam quzrítans ; quam vbi mox inuenit; cafuillí obuíam fa» 
ctus , non vtí folitus erat mítis & blandus,ied afper & horridus in eam ínfilít, moníbusGg pris 
mum fpíraad corpus adftrí&is , cauda re(iduo femora flagellebat, leuem quandam iram prae 
fc ferens; qua licet indulgentia aliqua permíxta effet , cafiigationem tamen aperté demonfitaa 
tet; Pierius. opis aEaiprrc 0gUeie y Anpórns vroínete, Hippo. dehumoribus. Síc palleat vtnudís 
presi: quí calcibusanguem,Iuuen.Sat.1.Setpens allegotícé dicitur voluptas,füper ventremré 
pens.vítío rerrenó ínnutríta materíjs, Clemens, - Ah 

.. € Homínes quí peccatís feruiuriz, fcriptura vela uoo ov rd ev ni iv Üpelr e ot fpe sie erraS Que fighifi- 

TOi Ktiivkch UnAvua Kic Tax ee ori vic TE TrA nav SesusTizovras Di (" Ufüpie 10,0 axéAae GF". AUn Gran pir cetttim per fere 
br AsovsxlTinócs qo) 0Q.£ Ó d vmleov,id eft, Bft ainus itifolens,ís qui eft íntemperans: efferatus lupus, pentes, allcgoa 
qui au arus:& ferpens quí impoftor & fraudulentus, Clemenslib. 4. Stromar. €; MalusDeus ^^ 
per ferpentem índicatur. Caufam adduntnonnullílingux inorationem,quz ram inultiplexap 
paret,ex quo multipiícía eíusíncítamenta interpretantur : nam quí eius míniftet eft;alíud pora 
rolingualoquitur,aliud corde medítatur,Díetius. €j Diuitis funtferpenti fimiles,quem fiquis 


nefcit inoffenfe eminus accípere,beftiam fine periculo fumma caudaappendens:; ea matiu círe 
'cumplícabirur , € mordebít, Pulchré callent ferpentum ínftarrepentes diuitiz , dum à perito 


vel imperíto appreherrduntur,ínhzrere & morderc.Sed fiquis fe magnificum prabens recte € 
fcienter ;js vtatur, cum verbí quidem carmine beflíam detraxerit, ipfe veró illafus manferít, 
Clemens pzdag.lib.5. 

| /Eeyptios fua propría quadant magícaratiorie.accepí,cüm de ccelo aues deducere, tum 
ferpentes prímum przftringere , deínda ex laribulis facilímé extrahere , Z&lianus. INon pauci 
credunretíam (erpentes ípfosrecantarí. Et hucvnum effe ipfis iitellectum , contrahit Mara 
forum cantu etíam ín nocturna quiete, Plinius. Caprít2m Gretulize reducem audiui,multorum 
in (yluísTeonum impetum à fe fupplícante mítigatem alloquío. V aría círca hac opinio ex inge 
nio cuiufque vel catu,mulcerí alloquijs feras : quippe & ferpentes extrahí cantü,cogitp in poza 


-mam,verum falíümue fit vítanon decreuerít; Idem. 4j Atyrfiomen eft incantatotis qui (erperis 


tesfolo tactu fopibat , dequo Syll. ficaít: INec non ferpentes dito exármare venerio Doctus 
Ayr, tactuG graues fopire Chelydros,&c.'T'extor. €j INigrítz faícinatores funt, id eft íncans 
tatores eximi , fafcínantprafertim ferpentes: Huíus reime certíoremreddidit adolefcens quís 


| dam, quíznno fuperioreagens apud tiepotem principis de Budomel , & quum bofpitío rece« 


ptus dormirer ; audiuit innumeras ferpencunt übilatlones , quibiis ad ; dum atterie 
i à 


Dedolis eorum 
qui fe uactant 
efje dr janmilá 


LS 


Superftitiofa 
e nagicd. 


Helenium bers 
ba vnde dicta 
fit. 


'De Serpentibus 


tioreahimo euentum rei expeciar.íntelligit nepotem príncipis euigilauiffe , && domum egredi - 


velle:percunctatuscfi propterea adolefcens seporem príncipis,quonam nocte inrempefta cos 
cederet : cu nepos (íam inclamauerat feruos à pedibus vifternerent camelum) fum , inquit, 
profedurus non longe,moxreditarus luit igitur nepos, & fafcino compefcuit ferpentes , iilí- 
cot rediensrurfus alloquitur hofpitem Lígurem, Audifüne, inquít, circiter noctem mediam 
exlibilantes ferpentes ? AsLígur, Audiuí quidem. Subíccititaque principis nepos didus Bi 
boror: Brant inquii ferpentes, quibus hxc plaga fcatet, obfederant enim domum, gregem dee 
uaftaturí, níego occurríllem malo tanto íncantratione qua vtimur frequentius. Ligur veró his 
auditis, dixit fc mírari plurímum, & renrbanc Chriftianis prope incredibilem fore, Tum nepos 
ad Lígurem,INon eftinquit,quod mirerís ob hzc minima: nam príncepsnofter multo maiora 
efficitincantaiione cum libet.Quum ením;inquít, cupit prefentaneum venenum habere quod 
illíco mortem afferat; ínficit ibiarma veneno, dcfignaro in terra circulo, fafcinatione ferpens 
tes eo concedere compellít. Quo cum venerínrípeculatur venenofiorem quem interficíat,ves 
nenicolligendi gratía,reliquos vero mí(fos facit. Occifo itaque ferpente, esus fanguinem cum 
femine arboris cuiufdam miícet,& ea mixtura arma illinit, quae ic illita vbi fauciauerint condía 
cto mortem afferunt, licet paruum vulnus exiftat, modo fanguínís nihil non elícuerit. Subdie 
dit ctíam Lígur nepotem predícium hortatum eum fuifle, vtreivíderet exemplum. V erum Lís 
gur parum huius rei curíofus renuit experírí rem huiufmodi. Omníum igítur confenfu tigre 
12: funt íncantatores eximi]. Sunt tamen etíam apud nos huíus facti haud expertes , ímó fagas 
ces,contraferpentes prafertim, Aloyf, Cadamu(ílus in nouo orbe. Varij funtmodíincanrandí 
ferpentes.Quídan dícunrfi ín prato alíquo effodíatur fouea , & imponatur argentum viuum 
ferpentes congregarí. IMagj vtuntur fiftulis ex felíum cruribus (nifallory ad conuocandos fer- 
pentes. De hísmirabílía referuntur; Incertus, 4| Bacchanalía Graecí Omophagía vocant , in 
quíbus furore mentíto círcumplícatís nos anguibus, &c. Arnobius contra Gentiles, Dequo 
snore Prudensíus etíam Chríftíanus pocta inlibrís contra Symmachum, 

Baecho caper omnibus ars 

Ceditur,cr virides difcindunt ore chelydros, 
Qui Bromium placare volunt, c. 
Quidamagyrtz ferpentes quibus venenü ereptum eft, ín inu circumferunt. Matthiolusín 


fuis commentarijs ín 6.lib.D'íofc.pluribus differit de dolis &fraudibus círeumforaneorü quífe s 


fíactant defamilia S.Pauli,Aitautem eos capere ferpenres obeunte íarn hyeme; cumfrigoretor 


pefcunt:& vtmagisab earum morfufe tueantur,manis fibiperquá dilieenter ínangere quoda . 


vnguéto bacin venatíone experto;quod ex oleo fylueftris raphani femine exprefío,dracunculd 
radicis, & afphodeli fucco,leporís cerebro,fabinz folijs , lauri baccís & altjs quibufdam additís 
conficítur. Caprísftatím caput falíua perfundere, cuius contactu non parum vilefcunt , & vez 
neni ferítatem deponunt, quod homínís faliua facultate fit illis prorfus consraría. Cumautem 
ín foro eos oftentantac fe etíam demordere faciunt, oblato prius iliis dare carnis frufto;id den 
tibus dilaniare cogere, vtvirus quod prope dentes quofdam veficulis continetur , in manfam 
effundatur carnem;nec deeffe qui veiculas illas (orcipibus abícíndant, neamplius veneno res 
pleantur. Atquehacfraudevníuerfam gentem decipere. Dequibus vídeplura apud eundem 
Marthiolum. 4| ZLetzes Grammaticus ín commenzarfjs in Hefiodum fcribit , Atdlanris filias 
fuite v r1. &€ filum vnum Hyania qui ferpentam venaríonem exercebat, à quo hyades díciz, 
&c.Gyraldus. 

|. g. (| Democrítus nominat aues, quarum confifo fanguine ferpens gignatur : quem quifa 
quis cderir,íntellecturus fit alitum colloquía;Plinius. Ex faluía fub fimo putrefacta; dum fol & 
Tuna fecutidam Leonis faciem occupant , Perfarum magi auem merulz fimilem procrcabamsg 


b: 


cuius adufti cínere lampadi afperfo , domus ferpentibus referta videbatur, lohannes Langius. . 


«| Columbario non faceffetnegotium feipens,fi quacuor illiusangulís ínfcripferis hanc voceas 
dd|ap. imo vero foribus etíam fi illas habeat, Conftant. in Geop. 4 Cüm Fhonis ZEeyptios 
rum rex cuftodiendam accepiífet Helenam à Menelao per fuperiora Africae circa E eyptum 
& IXhiopiam obeirante;ingp efus amorem íncidi(fet, & vím illi inferre conaretur; fama eft il 
lam vxori Thonidis Polydamnz rem omnem aperuiffe. Polydamnam vero & ntetuentem ne 
propter formam fibialiquando preferretur Helena, & fimul miferantem ín Pharum eam exa 
pofuiffe,&& donauiffe herbam ferpentibus illic abundantibus aduer(aríarn: cuíus fenfus (vtfe« 
runtquam prímum perceptus eftà ferpentibus;illi pafsim in terram fe abdideruni; Helena ves 
ró herbam plantauit,que cum comprehendilfet;/fuo tempore femen ferpentibus inimicum pro 
tulit, & Helenium,vt barumrerum periti afferunt;appellata eft, € ín Pharo prouenit , /&lian. 
«p liquis a ferpente morfus,aguam tacens i biberir, 
Capulumen[is nigrum aquaiutingens, 
"t ntequam ferpens aquam gufler qui momordit, 
dermatur maxime ille[us à yeneni nocumento, 


ind] 


16 


3o 
; 


s 


4 


* LZ 


Ingenere H gh. Lib. V. a 


Er fi alius nwsciarit alicüi dicens bac; 
Jlleà ferpenteicins longé iacet , 
tique illuc non valeat lé venire, 
"Bibat nuncius diflam aquam, — - 
| Er qui egrotat, fanitatem accipit etsath à longé. loh. Tzetzes. 

. Nonverebor memoriz prodere quo nam pacto in Romano agro fenex quídam eremita a& 
niícus meus à ferís ictos fanabar;ip(is abfentibus xgrís. Cum enim quis é circumftantibus po* 
pulisa ferpente démordebatur,id pér nuncíum eremita ignificabant:tum is ínterrogabat nun 
cium,an medicamentum ictiloco ebibére vellet. Quod (i ídfe faGturumrefpondebat;tubébat 
ille, vt dextrum pedem calceó denudatum folo fifteret , & cultello totíus pedis veftieiolincaii 
circumducebar:deínde iubebat pedem auférrí, & intra fpatium línea fignata cultelli cufpide 
hec verba infcribebar,Caro caruZe,fanum reduce;reputatá fanum,Ernanucl;Paracletus.[Mox 
terram eodem gladio abradebar; ita vromnes aboleretitur clráracteres? abrafum puluerem fi« 
tilt quodam paruo aquia pleno excípiebat , ibid) tanufper dímittebat; donec terra fubüdercet: 
demun nuncij ídtérula aquam pércolabar,& cruce fignaram illibibendam prabebat. Sed cera 
té mirum éft;quod eadém hora itus fanabarur, qua nuncius potíonemi illam fumpferat; vr míe 
hiplané compertum cft, X omnibus illius regionis incolís. Hec eft curatie in virulentosíctus, 
qua vtebatur ílle ererníta, quí mihi fzpíüs dixit , hoc efTé maiusfecretum, efficaciustp remedies 
um;quod liabeancij,qui (uam orígínem iu Díui Paulí familíam falfó referunt, Matthiolus; 

.h. Zfacos filius Príami & Alyxothoés,dum nympham Hefperíam quam amabat ínfequi & ferbehtibui 
tur; Ecce latensherba colüber fugientis adunco , Dente pedem ftrínxit , virus& ín corpore lía occifi, 
quit. Mox 7E .facus; V ulnusab angue, A mecaufa darzeft, Tum propter dolorem à fcopulo íri 
mate (e precipitans;à letliy in mergum conüerfus eft, Ouidius Iieramorph. ii.€| Apaantus 
Acríí filiis zevrilzas igirtvov.dnAnvipiovkrsAcUrnow (C montinometi deditiuxta Inachum fluuis 
um;Plutarchus de fluufjs. € Muriítum Laodices & Acamanrís filium Benantem in Olyntho, 
Thracíz ferpensoccídit,Partheníus. 4| Eurydice Orpliei vxot Arifleum (à quo adamabatur) 
fugiens,morfü ferpentis ín herba lacentis interfecta eft. Neue venenatoleüius feriarís ab an» 
gue Quam fenis Oeagrí,Callíope(ai munus, Ouid. inIbin. ( Láocoon Trofanus percufía iri 
vreró fatali machina,poeenam luifle dícitur,ducbus filijs À ferpentibus occifis.Quibus dum pré 
fidio effe vellet,eadém peri]t morte, V erg.Aéh.a, . ; 

e nam pier Eypfiphylesguam qui caia primus acitá 
! Cujpide fu|betitsrobofa fixit equi, - Ouidinlbin  — . : 

q Opheltes (quí ilioriorhine Acchemorus dícitut ) ilius Lyengi régis. Nemez, dum fiés 
glígenrer ab Hypfiphyle nütrice cuftodirecuc;ferpettisimorfu extínctus eft, vnde illud Ouidij. 
Quam puer Hypfiphiles,& c.&| Oreftes furore liberatus;quüm T'ifameneim filium imperio IMy 
cenarum fufteciiler,ferpentís itidera morfu perit. | 

^07 Ftq, IHgatieminonto vulnus dedit angum Orefli; "Tm 
T'w qioque de inorfu virus babtnit cadas. Quid.in [bir 
€| Seneca íi Medea (cribit Idmona à (erpenre in Liybia erfum,ibicj fepulnim;vbi aít, ldino 
nem(quamuis bene fata rioffet)cónfcídit ferperis Lybicis arenis, Ouidius tamen fcribitab apro 
interfectum. Mopfus ferpentís moríu interi], Lycopliron; — "Ó 

€| Hercules cüm ex Alcmena Iouis concubitü fiatuseffet, Iuno duos ferpentes ad infanteri tércules im 
in cunis perdendum mífir;quos ílle vtraque mami faucibus apprehenfos firangulauit, Díodos fans ferpenze? 
rus Sículus. Herculis ferpentis fuffocantís imago Achenísin arcefuit,Paufanias, Hérculeni 98". 
quem vetuftas ílla pro vírtutum omniíumtam animi quami corporís idéa propofuíc;angues etís 


| amnum in cunabulis elífiffe canuntiquippe etm íniuentes , quiad magna prsclárat negotia 


fic natus;debere velà tenerís vnguiculis ektíngüerevoluptates,Pieríus. wIM s h 
«| Helíogabalus ferpentes per Marficie gentis facerdotes collegifTe fertür.eostp fubito aité 


 hucem,vtfoletpopulus àd ludos celebres conuenire, effüdiffe;multosqy afflictos morfu & fuga, Deferpentibus 


Lamprídíus. Tzeizes chil. 2. narrat ferpentes per fundas immifTos in exercírum Barbarorum, imma in bo: 

Galenus etiam ín lib.de Theriaca ad Pifonem narrathíftoríám & ftratagema & ferperitibus ol» ffe? 

la inclufis & inftar telí in Romanorum caftra ttanfiectis. Legírnus Antiibalem inonftraffe An» 

tiocbo naualí pradio pagnattto,vtíti hoftium claffem vafcüla íacülarentar ferpettibus plena, 

quorum metu perrertíti hoftes à dímicatione , & nauticís ininiftéri]s impeditentur: Idem cumi 

Prufiasíam cedente claffe fua feciffet, victor euafit Pierius. ! 

4| Cüm Orpheus à Threfsis mulieribus dífcerptusfuilet ; àc caput eius iti athneim prolés Melniierpbo. 

étum inlíttusLenmnriinfule delatumeffet, ) pur? es. 
Hic ferüs expofito peregrinis anguis ayénié, 
01 perit, e fparfos flillantivorecapullos — 
Lambit,er bymniferos inbiat disellere ultus: . 
Tandem Phabus adefC morfusi inferre parantem 
free, Gr in lapidem rius ferpentis apertos. 


Serpentis i 
L«pidcii. 


DeSerpentibus. u 
| 
Congelat, e parulos ("vt erant ) indurat biatus. 'Outd.Metam.ii. | 
Serpentisin st — «| Dacis iriBaeipsnlns perc cuvwcid(ovras oy o Kilaupávi evegv, dvéAe vl ÜnAeiay.t) ry ovs 9 uvm. | 
vin er mulie» erra T0» dppswa «ad yeroveardAuy desp. Aiunt T'irefiam cum ferpentes in Citharonecoeuntesrepes — | 
7e. tiTet , oceidi(Te foeminas, qua ftatim facta eft mulier : deínde & marem , quirurfus vír factus 
eft, iacius'lzetzes, «| Cadmus mi(lus à patre adrequirendamfororem Europamraptamád —— 
Dentim Tere. Ioue,cum eamnonreperíret,ac fpemreuifendipatris amififfet;quía prohibuerat pater nead fe 
pris i299 reuertercturnifi eamreperiffet , ín Boeotíam oraculo monitus fe contulit vribi vrbem ftatuee' 
MEN ret, Hic cum ad fontem IMartís fociosaquatum mifiTet; (erpente interfecti funt: cum ipfe quo 
"que illuc iuíffet,vt vídità ferpente focíos confumptos,ferpentem ínterfecit , & dentes eius Mis 
neruz monitu bumi fparfit, ex quibus armatorum multitudo progignítur: quz inter fe dome: 
flíco bello confligit , a vt exea quinque relinquerentur, qui Mineruz voluntate creandi po» 
puli qui Thebis confideret , príncipes effent , Ouid. Metamorph.5. 'aurísyaAxézoviaranda — 
. terra, & feminatis dentibus ferpentium cum viris armatis inde nafcentíibus pugnandum lafo«: 
Achcloiinftts ni2d vellereaurco potíundum, Apolloníusin Argon. €f Achelouscum pro Deíanira Genef 
parow filia cum Hercule certaret ; dícítur vc Herculem eluderetmodóinliquorem , modó in ferpene 
inre Nea tem,nouifsimé in tauri figura fe cómutaffe, Ouid Metam.9.Cadmus Agenorísfiliuspoftquam — | 
sy infpecior fucrat fuarum calamítatum, eueniffent£p multa filiabus acnepotibus inforrunia.pes 
tofus Thebarumfedes cum Hermione Martis & Venerísfilia coniuge fua in lyrium profu«: 
gít. Ibi petít veniam à Díjs, ín fpeciem ferpentis vt conuertatur quí initio caufa malorum fuo» 
sum fuiffet. Vota cius expleta funt;ambodG inferpentes conuerfi , Ouid. Metam.4. €f Arach- 2€ 
fouks ía fetpe^ ne certans cum Minerua de laníficio,inter alías fabulas quas tek fuac intexuit; Iouem depinxit: — | 
n. mutatum ín ferpentem vt Deoídam comprímeret,Idem IMetam.6. ( ter ín epig. 
BuxáAG" (zrAeo qoiitzroseid acoy 5xafBaxvue, — KÓxvG* Aoc. dau d" duqiBónsQ" pic, Antipas 
1 Medufa Gorgon cám propier pulchrítudínema pluribus peteretur, coniugium Neptua 
ni cfiwgere non potuit: | 
Hane pelagi ve&or templo yitia]fe Minera 
Diciturzantrfa e FC er ca[los egude vultus 


Gergonit cri» Nata Tous texit : niue bocimpune fuiffet, 
nium in ferpen Gorgoneum crinem turpes murauit in bydros. 
Mh INunc quoque "vt attomires formidine terreat bofts, 2s 


Pellore in aduerfo,quos fecit, fnfliner angues. Quid. Metam.4. 
Perfeus cum auxilio IMíneruz IMedufz caput ampuraffet, 

Cumá, fuper Libycas'silor penderet arenas, 

Gorgonet capitis gutte cecidere cruenta, 


Cutern jam Quas bumus exceptas 'parios amimauirin ungmes, —— 
mdi , Fnde frequensilla eC infeflaá, cerra colubris. Idem. '-- 9o cms 
€ Hecatequamalij Semelem vocant , tandíu Fauni patrísnequitiz reftitit & obluctara 


Femniinfrre €(lctíam vírga myrtea verberata & vino oppreffa, donec íllein anguem transformatus, filiam | 
pente. fpíris vndicp colligatam, improbitari fuz parerecompulerit. Cuíus fabula apud veteres índi» 
cía fuerint,ab Hecates templolongéfummota myrtus, vitís fupra caput figni eíus extenfa, ví. 
numé quod proprío nuncupare nomíne non licebat; fub lactís vocabulo nferrifolitum , quis 
Mofr& ^— queibidempafsim obrepuntinnoxij ferpentes Pierius. (| Serpensbiceps vifus eft , Aríftotee 
les. 4j Alferíitur montibus Pyxaneís (forté Pyrenzís) ferpens interfectus fuifle tríceps, in eua 
ius ventre miles ínuenit files fuos ví voratos:os fpinze cuius oftenditur ín Arcolío , grofsitudíe 
podioia nis capitís aríctis, Arnoldus. €/ V ife funt etiam ferpentesanferinispedibus,Pliníus. € L. Scis 
vodiclaep e» A : etse: " 
[2 pione,CC.Norbano Cofs.in Hetruría Clufrj mater familize víuum ferpentefh peperit , quiiufiu 
arufpícum ín profluentem deiectus, auerfa aqua natauit,Iul. Obfequens.Serpentem peperít 
ínter initia IMarfici bellíancilla,Plíníus. «f Canemlocurumin prodigijs(quod equídem anno 
caucrím) accepimus : & ferpentem latraffe, cum pulfus eftregno Tarquíníius,Idern. «| Oiwóc, 
Üpic , Ene 58 A&yélaa eic Tue peayretag 3c perg Eyem s dco oe yoctAeyor , Helychíus. Pedeftría 
aufpicía nomínabantur qux dabantur à vulpe,lupo,ferpente,equo;caterístg anímalibus qua» 
drupedibus;Feftus. Anguís perimpluuíum decíditde tegulis, Terent. ín Phorm. 4| In often« 
tís fummam nominís amplítudínem portendere anguisfertur ; non ijs tantum quzead ímperis 
umautalium quemcung principatum attinent, fed ad ea quocp que vel ingenio velarte cele- 
britatem ibíaliquam comparauere;Pierius. DumRofciushiflrio ín cunabulis efTet, educaree 
tur&p ín Selonío , quí eft campus agri Lanuuini, noctulumíneappofiro experrecta nutrixanis 
maduertít puerum dormíentem circumplicatum ferpentis amplexu,quo afpectu exterríta clas 
morem fuftulit.Pater autem Rofcíj ad arufpices retulit: quí refponderunt nihil illo puero cla» 
ríus,nihil nobilius fore, Cícero 1. de díuinat. «y Caffandra vatícinandi fcientíamin Thymbrzi 
Apollínis templo curi Heleno fratre infans relicta videtur accepíffe,compertís mane ferpentis 
bus,qui fenforía círcumlaberent, infantibus omnino nilobla(is : índe&y reíponfo manante va» 
tesforeillos. Acta veró hac,inibí Príame genthlíaca celebrante, Cxl, Rhodig. € Aurelíane 
d . vero, 


Ingenere H.h. Lib. V. 22 


verb, quamuis modicis parentibusortus effet, fummum tamen imperium anguís portendi(Te 
fertur,cüm eius pueri peluim plerung cínxiffetneque vnquam occidi petui(Tet: poftremó ma 
trem eius,qua: templi Solís facerdos erat;& aruípicinz non ignara cumhoc vidífletfecpentem 
quafi familíarem occíderenolui(fe. Parí przfagio Seuero imperium praemonftraté eft,cuí dora 
mienti , vt Sparríanus aít,ín ftabulo,ferpens caputcinxit,& (inenoxa expergefactis ac acclas 
mantiíbus famtlíaríbus,abije Quin & Maximini iuníorís,quempater fecum imperatorem ap» 
pellauít, caput dormientísferpens circundedir, future dignitatis argumento,Píer, Hierog.li, is. 
€ NequetemeréFauftína vi(a bí ín fomnis ferpentes parere , fedex his vnum ferocíos 
rem,cüm Antoninum & Commodum in vtero geftarei: quod víra deínde Commodi voluptuo 
Lo (a (imulac pernicíofa reípfa comprobauít, nón hominem fed ímmanem hydrum ad humanige 
neris internecíoné emíflum,Idem. qj. M./Emilio,D.Bruto Cofs.Diídius Lalíus Legatus Poma 
pei; cuiprodigium Romz eratfactum, inlecto vxoris duo angues confpecti,in diuerfumd las 
pÓ : proxímé Pompeio in caftris fedentiaccipiter fuper caputaccefferat, ín Hifpania aduer(us 
. Sertorium inter pabulatores occifus, Iul.Obfequens. 
 Annoánato Do.is5 1. peruenitad nos hiftoría V ienne ímpreffa huíufmodi.Hac aftate circa 
díem diuz Margaritz ín Hungaría prope pagum Zíchfam iuxta Theyfam fluuium, accídít vt 
ín multorum homínum corporibus ferpentes € lacertínaturalibus fimiles nafcerentur : vnde 
feuilsími dolores obortí, tandem eos enecarunt.íta vt circiter cría ho minum millía fic perijffe fe 
ratur. Quibuídá humíad Solem íacentibus ferpentes & lacerti per os aliquatenus emerferunt, 
29 fed mox íterumfíeabdideruntín ventrem. Nobili cuídampuellz díris cruciatibus mortue,cüm 
venter íacideretur, ferpentes duo prodierunt, Hís additur hiftoria eiufdem temporís & locí, 
de ferpencibus innumerís in ffrue manipulorum frumenti repertís, quos cum exurere vellent 
ru(ticímanipuli gnem refpui(fe dicuntur,& ferpens ceteror& maxímus capite ín fumma ftrue 
(— erecto;humanofermone monuílfe , ab incendio vt defifterent, neque enim exuti fe poffe,cüm 
|. monfecundumnaturam (int natí neg fponte huc venerint,fed diuinitus propter hominum pec 
!— cataímmífsi fint. 4| Annibaltalemonftrum átergofefubfequi profpexiffe fertur,belluam nem 
pe vaftam & immanem círcumplicatarn ferpentibus,qua quacunp íncederet, omnía arbufta, 
virgulta X recta peruertebat , quod vaftitatem Italie portendere díuinitus intellexit , Pierius. 
€| Neronem ferunt à percufforibus,quós ín eum Meffalína immiferat, ferpentis ope feruatum, 
3e càm é puluíno,vbi pfe quiefcebat,fe proferés eos abíterruiffet,fiue ea fabula fuerit, fiue ferpen 
tís exuuía;quas ex voluntate matris dextero brachío adalligaras aliquandiu geftauit , ac teedío 
tande maternz inemoríz abíccít,rurfustp extcemís fuis rebus fruftra requifiuir, quippe quifpe 
rarecaduerfus ínfortunia,quee vndígs iam pertímefcebat,amuletuim id fibi profuturum, Idem, 
qj Quinetíam ferunt Heleos aduerfus Arcadas diímicaturos ferpentis ope víctoríam confecua 
tos, oblato fibi puero,dum ín aciem defcenderent , quem nudü ante omnes ordines flatuerunt, 
Arcadibusts irruentíbus puer ís in dracone mutari vifus,cuius horrenda fpecie perturbatí Are 
cades, difruptís ordinibus fugam turpiter arrípuere;in cuiusreí monumentum FHelei facello ibi 
erecto vbi condi ferpens vífus fuerat , SoGpolim inde Deum religio&fsimé coluerunt , Idem. 
«| Leberís cüm ín [Neronis colloadhuc pueri foret cóperta cecínere vates, quód ex fene potens 
4e ríam foreraffecuturus:quoníam exuta fenectute eíufmodií vifatur anguis, Cel. R.hodig. 
4| Anguis /Efculapíus Epídauro Romam aduectus eft , vulgo pafcítur & ín domibus. De[erpentilsa 
Acnifi incendijs femina exurerentur,non effet foecundiítatí eorum refiftere , Plínius. R.omaní [acris eteulia. 
peftelaborantes cumoraculo admoniti Epidaurum mífiffent ad /Efculapium quem medícínae 
& falutis Deum exiftíimabanr accerfendum,ferpentem Romam aduexerunt, Cal. Aug. Curío, 
Huc pertínet Alciatiemblema,cuíus lemma eft,Salus publíca: 
Phebigena. eretlis Epidauriusinfleraris — decurrunt agriyveniatá, falutifer ovaut, ( Angue, 
Mitis, Gr immani conditur angue Deus.— F nmwit,atq ratas efficit ille preces, Videplura (uprain 
«| Clearchus Peripatetícus dicítfolosde Peloponnentbus Argíuos ferpentem nonínterime 
re, lianus. Argíuiferpentem colebant, Textor. 4| Athenienfes aiunt íngentem anguemarcis 
go cuílodem ín templo fuiife obferuatum, Herodotus. €j Serpentís forma pluríbus Grzcíz locís 
lup&er colebatur, Comment.ín Alcíat, Borufsi ferpentes coluere.INouus orbís.Lítuaniferpen 
tes adorarunt, "neas Syluíus. dT Brrore ímplicatus Calecuthí rex, adeó acrí ínterdictíone fere 
pentes tuetur,vt eum qui ferpenrem confecerit,non mínus acerba , quàm fi hominem ínterfes 
cífíetymorte mulctetur.Simul € curat mapalia ad ipfarum tuítionem contra pluuías aquas «dí 
ficari.Caufam auré cur eas tanti ftímet,afferunt,quód ipfas decoelo delapfas,díuina e(fe numi 
naarbiítretur:quod quídem ipfum ex vulnerequod ínfligunt colligítnam eo folo fubitam mor 
tcm Siferaert; vilis q Memínímusanteahzretícorum,qui Ophítz dícuntur:qui ferpentem 
aquo Adam St Eua feductifunt pro Chrifto coluerunt; ferpentemt viuum habuerunt qué nue 
(o triebant & venerabantur: qui&p oblatíones eorum lambebat vnde fanctíficatas effe credebant, 
*4f Quidam humana cum brutis iungebat:& qua natura difsíimilía erant,vrait D. Athanafius, —— 
deos (uos fecerunt, cynocephalos,ophiocephalos , & c. Gyraldus. 4j Cüm /Encas anníuerfaris Angus pro z«- 
um facrum manibus AÁnchifz patris faceret, dicirur quód (ne, 
i -—4Adytis tn lubricus anguis ab imis deprem ingeni gyroe, feptena yelumina traxit, 
4 


Sevbentet cin» 
vaum vectores, 


Promerbid, 


Enbionata. 


 DeSerpentibus 
fA mplexus placidi rumulum;lapfusá, per aras: 
Cevulee cui terga noté maculofus er auro 
$quamam incendebat fulgor : cen nubibus arcus 
*Villezrábit varios adwnrfo fole colores 
OLflupuit vifu £neas.ille agmine longa 
. T'éudtminter pareras, Gr lenia pocula ferpens, 
LibauitQ, dapesyruv [uid innoxius imo ! 
Succeffit mumulo, e depafla altaria liquit, Vírgil./neid.s. 
€ Saturnicurrusferpentibus trahitur, Téxtor: Medea anguíbus per a£rain rheda vehes 
batcur,INon. Marcellus, 
€| Ogie àpi pd»yn 0pm dpdier d avara id eft ferperisnifi ferpentem comedat,non fiet draco. 
Inter ferpentum genera dracones ij vocantur qui corpore funtímmaniore vaftiored magnitu 
dine,tametfipro quocunque angue plerundi nomen authores víurpént. Adagium ergo bgnie 
ficat, quem imperatorem ftatuas, ei necefTecffe reges & principes multos deglurire, vt ipfe rex 


segum fiat && dominantium domínus, Pierius. Exafius exiftimat hoc adagium ex vulgi face 


dciumptum. €| OomÜsAcreic, xo] cs oput; id eft ferpentem foues & te ferpens. Adagium eft non 
verius quàm frequentíus , vbi quis ínnutrit , confouer,amplexatur;it oculis ferz,quod in euis 
dens exítium erupturum mox eft. Ex híftóría natum hiuiufmodi. Menippus Lycius peregrinae 
mulierculz amore irretiebatur, Ea veró vna erat ex Lamíjs quz futit inamorem & Venerem 


E 


procliues & humanas carnes veliementer expetunt. Quidam ergomagus aut philofophus vi» 2 


dens huncadolefcentem illum amore írretitum, O formofe inquít Og; ÜaAcr tico) atoque. V in 

de plutaapud Cal. Rliodig,29.5.& inllib.de animal.quadrüp.capíte de Larnía, «| Coruüsfer 

pentem. Dicitur vbi quís (uo ipfius ínuentoperít. Sumptum ex apologo quodam £&(opi:Cor 

uus efuriens ferpentem in aprico dormientem confpicatus rapuíná quo morfus perijc Torque: 
ve licebít& in hominem ob edacítatem periclitancem, veluti Diogenes Cynicus comefo poly 

po crudo perijt, Erafmus. 4j. Carte (fcilicerrabído) peius & angue odit:dicitur deodío vehee 

mente,)dem. 4| Serpentísoculus. De his diei confueuít , quiacribus & inientís intuerentur 

cculis. Abanimate fumpta rnetaphiora, Sunr eim buic animanti oculí duriores ac perípícae 

ces,vnde Flaccus, 


Cnr in amicorim yittj s tain cérnis «cursim. 3e 


Quàm aut «quila aut ferpens Egidaurius ^ ldem. | 

«€ Cacior Leberide : dicitur de fjs quífupra modum caicutíunr, autqti mínimé iadican 
Eft enim Leberis vcíam dictum eít; pellis illa quam ferpentes exuunt quoríes fib íunentam ree 
nouanr. Inhac autem apparet effigies duntaxatoculorum, ac riembranula quadam tenuifsíe 
gma,qua ferpentíum oculi preteguntur, Idem. 4| NNudiorLeberide & inartior Leberíde. Dicis 
tur de vehementer tenuibus.Siquidem ferpentü exuttio nihil poteft effe inaníus. Suidas ait Le» 
beridem hominem fuiffe fupramodum pauperem:ita vt volgari fermonilocum fecerit, Athee 
szeus inDipnofophiftis,závro.c £àneomicem vreipa pip C" id Levoe po dna Dina xaTeyrot, avriv d Seres 
€atieic xsvoTspo? AsUnpid G^ ,in Sciolurm indoctum,íd eft, Càm omaibusos obturare conarís,nul 


lius quidem ínfcítíam arguifti,teipfum veto oftendís irianiorem Leberide, Jdem. (J Kogór«Q- 4e 


2xBnpid C" id eft, A(períor Lebexide.De vehemetitér afperis & infuauibus. Naim exauíum illud 
alpertrimum effe conftat ob fummam ficcitatem.R efertur à Suida. 4j Magís gauder eo quí fe» 
nectam exuit. De vehementer fiilari ac geftiéniti gaudio, Ex Ariflophane Erafmus. €f Syphar 
«quod pellemillà quam ferpens exuít fignificat) fymbolícos pro fene fümitur à poétís,vel quód 
tasca cacutíat, vel quód íam effceta átqj arída fucco viribusip deftítura fir, Idem, €[ Over za» 
aéivyra xev Ea Ti iyÜpar ADer Serpentes culcare,ftimulos hoftium foluit.Explicatio fomnij, Suid, 
€| Alciatíemblema cuius Lemma,Ex literarum ftudíjs ittnortalitatera acquiri, 
j INepitimi cubicen (cuius pars vltima ceturh; 
/Equorenm f acies itdicat efe Deum: ) 
Serpentis medio T ritot comprenditur orbe, 
mi caudam in[erto morditus ore tener: 
Fatna viros animo infignes preclatad, ge[ln 
PProfequitur,toro mandat € orbe legi. "uL 
Aliudeiufdem,ferpens femiuir cuius Lemma eft,Sapientía hurnafia Rulcitís eft apud Deum, 
Quid dicam ? quónam boc compellam nomine monfirum | | 
Ziiforme,quod non ef boino,nec efc draco ? 
Sed fine vir pedibus, [umrau [ine partibus anguis . J 
Jit «nguipes dici, dr bonticeps euguis potes. . 
"fuguem pedir bomo,boxainem ernClauit & anguis, 
Nec ds bominis efC inirium nec esC fera, 
dicelim Cecrops doBss regnamit Ztbena: 


dic & giganres, terra mater promise. | 
Plac 


$.: 


- DeAcontiavdlaculo A.B.L;b. V. 
" Hac'vafrum [becies, fed velligione carentem, 
| T'errena tantum quid, curetinduar. H 
Aliud etufdem fuper infieni ducatus Mediolanenfis,ad Ducem Mediolanenfem, 
E»xiliensinfens finuofi C faucibus angut, 
EfCgentilitjs nobile emma tuis. 
T alia Pelleum geffiffe numi[mara regem, 
us idimusybisd, fuum concelebraffe gens. 
Dum fe d£mmone fatum,matrem angiss ymagine lu[am, 
Diuini € fobolem numinis e[[e docet, 
Te Ore exititradunz fic quofdam enitier angues, 
: dn quia fic Pallas de capite orta Joss 7 


 DESERPENTIBVS QVORVM 


NOMINA INCIPIVNT AB A. 
DE ACONTIA VEL IACVLO. 


A 


GNE ERPENTV & quidamfimi- 


2e , ; No 
; e liter atque íaclula femetipfos 
: 25 ji, iaculantur , exeo quod a« 
CA guntnomen trahunt,nam ía 
..- culí(Zxovría, quafi íaculares gg 
dicas) nomínantur, Zlianus. Acontias' i. 


ferpens,vbife multum extenderít, ceu íaculum quoddam corporibus infiliens fic perímit, Cia« 
lenus. Acontías Lucianus díalogo de dípfadíbus ínter Libyz , & Ammiíanus Marcellinus 
inter /E.gyptiferpentes numerat. INícandro Axoveízi innoxij funt ferpentes; oj »acd 59 dzévits 
dfeóyerri , vt Scholíaffes annotat: qui tamen & alia quzdam anímalía codem nomíne dícta 
L.. 8Ít; 1/7 spud Gemio qo dxdymiac : quafi ínGinuer, acontías ferpentes , alios curfu celetrímos effe, 
3? eofty innoxíos: alios veró non curfufed eiaculandife impetu. INos ínter ínfecta notiimus can- 
tharides quafdam paruas,colere fufco,in hortís,que feipfas cum crepitu quod eíaculantur,ca- 
Ct prefercím & in cimore. Acontie ferpentes qui & dxovri£oi à quibufdam dícuntur, V arinas. 
«| Cenchrites(iue Cenchrínus,fiue Cancros, (Cencinos legendum eft potius) ferpentis genus Cr 
efl,quod X acontíon, & acontítem , & acontíam afpidem,boc eft laculum vocantalíqui;Hers i... 
molaus.Cenchritem & Cenchríam eund effe cum acontía vult Accius, «| Iaculusferpens vo« 
lans, de quo Lucanus, laculí& volucres. Exiliunt eniminarbotibus , & dum alíquod animal 
Obufum fuerit,iactant fe fuper ilfud & perimunt. Vnde & laculí dícti funt, Ifidorus. q Aui Cafe 
cenna hunc ferpenrem appellat Cafezati & altararar, Albertus laculum,item Altynatytí Cafes Alererati c2 
y, £Atovel Cafezaci,etihec duonomina non omnino cíídem ferpentibus fed duabus vnius gene ^lUnabii, 
4? ris [peciebus actributt. Olaus Magnus Albertum fecutus Altinantí nominat, Acoran (coxrtüe Altinantt, 
ptum pro acontías) íaculus ferpens, Syluaticus. | Serpens qui ín Lemno Sagíttarí vocatur, S«glitari. 
is cfLquem veteres laculum díxeruntifed Lemnij non conueníunt cum Andtíjs & Parfjs ín hu« 
icis ferpentísnomenclatura, Bellonius. Et turus: A Grzcís hodie Saétta, id eft Sagitta voca» Se&ta. 
tur à Turcis Ochilanne,à veteribus(Gracís)Acontías, Idem. Reperitur hoc fzeuifsímiferpen Ocbilanne, 
tis genus,vt quidam mibiretuleruntin quibufdam Calabria & Síciliz locis,vbi ipfamIncolz 
á fagitta Sa£ttone vernaculo nomíne appellant, Matthíolus. q[ Germanice vocarípotfet, eis szzione, 
(o felis oSecangel[ibla:g/à notis oculum referentibus, 
B. 
, InLibyareperíri huncferpentemteffantur Lucianus & Lucanustin ZEeypto, Ammíants Vlirererisia 


JU 


$9 Barcellínus:in Lemno &Rhodo ínfilis, Bellonius:In Italía,vtpote in Calabría & Sícilía,IMart hicferpens. 
thíolus.Inregionibus feprentrionalíibus , Olaus Magnus. € Inhuíusautemfetpentís deícrés 
ptfoncvaríz (untauthorum fententíz, quas híc breuiter enumerabo. 1 

|. , Acontíasvtaíunt idem eft cherfydro ferpens: (eulles aliorum autbortn quod feiem,acontiam eti Defetietio i« 

dem cher [yero facit. [erpentes diuerfos ejfe apparet) qui (primum inaqua, deinde) multo tem pore in cilivel Aces 

ficco degít, X omnianimantíü generi ín(idías molitur.Huius cautio ín faciendis infidijs efufmo DEM 

di cft, vcfecundtü vías publicas abditélateat,perfzpe età correpens ín arborem aícendat:ibitg 

- fe(econtortz concludens, & inorbem coarcians, caputd ín fpiram occultans ; vtpratereuns 

^ festacírus ex occulto perfpexerit , ín idipfum quodpraterít;fiuefuerítbeftía, fiuc homo, fe fas 
culetur, Nam valetífaltu, vt viginti cabítorum fpatium tranfitíre queat;protinuscs ad ea quae 

? falta appetit, inharefcac, ZElignus8, 15. deanimalibus. €  Cenchrites Gveacontías ferpens sz, 

ct magnitudine duorum cubítorum , figura autem craffa in tenuem abeunte , colore viridi. 


" 


Rellonis. 


Auiceniné. 


Albertus, 


Quuortodo fcfe 
s«culetur bie 
[erpens t 


Morfus e cha 
ratio, 


Remedium ex 
deontid , 


DeSerpentbus 


(Graci pnto »)uogós legi , quod nomen nen felum viridem , fed etiam luteum colorem fignificat , milij quidem 
«olor , non viridis fed luteus eC ) maxime iuxta aluum;vt milium referat : vnce & cenchrías , hoc 
eft miliaríisappellatur. Aiuntetíam hunc feipfofortiorem fieri, quum milium floret. Cseterüm 
vbifead ladendurm parat, extendítfeipfum , ac veluiííaculum vibratum corporibus ínuclar, 
atquehoc modo verberat , Aetius. Ex quibus verbís apparet eum fenfiffe laculum & Milias — | 
rem eundem efle ferpentem,in quó à pluribus alijs dillentit. 

| 


€ Verusquidem laculus maculís nígrís dorfum diftinguentibus píngftur, quaoculura — 
plane referunt , quales ín Torpedineoculata etíam not confpíciuntur,Belloníus ín bngulari» 
buslíb. r. cap. 3i. Ecrurfuslib.z.cap.14. (vbííconem eríam huíus ferpentís ponít) iodon: in 
Rhodo fe vidilfe fcribitmaculís exiguis non maioribuslente;nigris, rotundis , óculi ínftar círe 1 « 
culo fingulas ambíente candido, quales ín parua Terpedíne apparenodiltínctum. Longus eff, 
inquít,tres palmos, non crafsíor pacuo dígiro: color cft cinereus, & adlactís colorem accedit, 
fub ventre omníno albus : fquamis pet dorfum , lamínis per ventrem vtin rcliquo ferpentium 
genere digeftis. Collum fuperné nigricat, lineis duabus albís diftincium, qua cüin à capíte íne 
cipíant,per totum dorfum ad caudam v(que extenduntur. | 
€| De cafezati & alterarati. Iti ferpentes funt jyarui, breues, minuti , qui quandorg occul» 
tantur in arboríbus,infidiantes vt proijciantfe ipfos ad il'am, quí tranfit per eos, exeunt pro 
cedentes ad eum. Et ego quidem díco, quód vídi oenus horum ferpenuumín partibus de Fee 
ften,& funtad rubedinem decliues,& funt calidi (pernítiofi) valde; Auicenna 4.6.5.4. &j lax 
culum dicunt Plíníus & Iorach,elfc ferpentem alatumion boc Plinius dicit, fed dum fe vibras €714- & q 
eulatsr "volare videri: vnde « Lucanus iaculos volucres cognominet) in arboribus latere, & inficerefra | 
&tusarborum (ex idoneis fcriptoribus nemo boc tradit) ita vtomne animal, quod índe guftauerit mo» 
ríatur. Additlorach huncferpentem effe duorum generum, vnum morfu finefenfu dolorísíne — | 
terímere: alium veró,dolore diuturno fatigare , & demum confequi mortem. Vtrofg effe or« | 
| 
| 


dinis prími, Albertus.Idem: Altínatyti inquit, ferpentes dicuntur, cut & Cafezatí, parui, bree 
ues, minuti ; fed perquám aftuti , callidi & maligni: qui quandoque occuliantfe ínier.folía 
fubarboríbus,vtínijcíantfetranfeuntibus fub arboribus, X ínterficiant eos,vt fcribit Auícene 

na :autfi hoc rion poffunt , procedunt ex antrís & in(iliunt in ranfeuntes, Colore adrubedis — | 
nemdeclinant. € laculus eft ferpens qui volansalís arbores fubit, & in eis delitefcit: é quí* — 
bus vi maxíma turbínatus,penetrat animal quodcuncp ebuium ínuenerít, V incentíus Dellua- e 
cenfi.. «| Rubciferpentesomnibus alíjsfunt peiores , vt plurímum cubitalislongítudinis, 
imó & pedalísac femípedalis,vt Alrinantí iuxta Albertum ex infidts plas nocens , Olaus IVíae 
gnus. € InSabzisapud odoriferas fyluas fetpentutm íníefta multitudo verf2tur,colore rubia 
cundo , longítudíne palmí , quiprofilientes ín horníncs letali occídunrsmerfu , Diodorus Sis 
culus. ; 

C, 

Acontías à velocítate dictus,teli modo ferpendo ruit, Volaterranus, T'extor. «| laculum 
exarborumramís vibrari vulgatem eft, nec pedibus (íd eft nepedes noftros € rerra inuadant) 
pauendas tantum ferpentes , fed X mifsili volare tormento , Plinius. laculíarbores fubeunt , € 
quíbus vi maxima turbínatí , penetrant animal quodcunque obuíum fortuna fecerít, Solinus, As 
"l'extor. 

Ecce procul feuns flerilis fe robore trinci 

Tone immifit (Jaculm vocat ZZfrica ) ferpetis: 

Perá, caput Pauli tranfaGlad, tempora fugit. 

Nilibi virus agit t rapuit cum vulnere farum. 

Deprenfum ef que indi rotat,qhám lenta volartar, 

Quám [eguis Scytbice flrideret arnndinit aer Lucanus lib.$. 
q. 


Abhuius morfu omnia quz de vipera dicta funtfequuntur,atque etíám grauíota, sdeó vt $e 
etiam putrefactíones & carnium defluxus confequanrur,ac grauior etíam mors füccedat. (Tec 
siliaris ferpeuris mor[ui potius quam acontie conueniunt , tefle Nscandro , fed bic autbor enndem faci Cen- 
cbritem e acontiam , vr ante ditfumest.) Caeterum remedía (imilíter eadem qua ad viperze mors 
fumhís conducunt, Aétíus. Etdixerunt, accidit ex morfueorum dolot vehemens, € pertrane 
fitíntotum corpus, fi fuerít degenere quod vidi , & accidít ex co mors. Bt dixerunt , cura eos 
eum eft cura communís,& cura viperarum, Auicenna. Morfum eorum confequitur dolor ves 
hemens: quiáloco moríus ferpitín cotum corpus, & qui morfus eft moritur: quamobrem funt 
ordinis prim, AIbertus. 

q' Collyríumad fuffuflanes,etíamfi fuerint diuturna Lapides Scythicum cum felle atis 
dis trítum illine.Breui liberat. Sít autem afpis , qux Acontías appellatur, Fel eius reperitur ad 69 
dorfum hepati annexum, A etíus. 

ÁxorTiec 


, E f . 
T - : 
De Acontia vd laculoH. Lib. V. 27 
.€* 
; — " | 
. Axorriac; o, diciturdad 78 dxorcG* vel dxorríe, quod telum fignificat: ficut & Latin£Iaculus d Ebxmologia. 
Jacuo mífsilü quia inftar telífeu laculi in homínes aut animal quoduis obuium irruit.Axor/Tíaz, 
gem Tivi xaABvrac d? duovriAar x0) Axovria Bord yp vic. Etymologícus, Vbi pro éxousie rceponcn 
dum efle ixovria: apparet ex fuperioribus. 
€ Acontiz (ex generíbus comerarum) íaculíi modo*vibrantur ocyfsímo fignificatu. Plí« Homonyma, 
 míus. €[ Axovrizc herba quae medetur cahibus morfis à ferpentibus, V arínus. Forté de ferpens 
tibus Zxovríauc íntellígendum , vel querendum an he eadem qua dracontium fit, id eft , dras 
-«unculus. . 
3e 4 Ett quí referat inter recentícresnon obfcurus autfior, quód cüm paftorquidam mifel- De paffore 4b 
lus,fub cuíufdamarboris vmbra aftate medía quietem fomnurr.G caperet,cuíus focfj non pro Acontispere 
cul.oues paícebangab acontía, qua ín arborem afcenderat,íta percullus fuerit ín finifiram ma ""/Jointerfee 
millam, vt illico períerít.At focij audito percufsionis fonitu,vifo ferpente, quem nouerant, fus "'* 
per defuncti pectus,relíéto grege in propínquum rus;pauoreterríti , aufugerunt, Matthíolus. 


Be quibu/dam erpentum generibus , que ad Iaculinaturam 
acctdere videntur, 


Acontíam Germanísignotum Ge. Agrícola putauit. Ego quanquam ferpentem ipfum hoc 
nomíncá veteribus defcriptum non noui:hiftoriam faltem fiue eiufdem fiue alterius ferpentís 
&* fimiliter fe vibrantis,recítabo: quoniam & apud nos contigir,& homínem à ferpente afflictum 
ego ipfe vidi.Ríuus eft fatis magnusin agro T'ígurino, (olatt nómine: & denominatusab eo 
pagus Qlarrfeloen : luxca hunc tum ríuum,tum pagum, ante paucosannos,ferpens quídam 
baculícrafsítudine,& tríum autampliuspedum longitudine,ínruftícum frondes íllic colligens 
tem infilire conatus eft , corpore in quatuor fpirasfeu arcus conuoluto: quod ille cernens face 
€o,quem ín vfum colligendi ferebar,reliG'o, fugit. Serpens autem profilijt pacio círciter x v r, 
pedum,non tamen attigít rufticum. Deinde cüm facciaccipiendi cau(a rediret, ferpens dénuà 
in eum profiliens,brachium eíus finiftrum totum fpíris ftris ímplicauit (parte cauda adhuc de« 
pendente,col!o autem erecto) ídi comprímendo ( non fatísmeminían nudá, indufio tectum 
fuifiepuro) adeó ar&t€ conftrínxit vt veftigia fpírarum imprimeret:non tamen momordit,nam 
3o ruflicusftarím altera manu capite comprehen(um abftraxít reíecitqy.Brachium veró paulatim 
putrida quadam faníe contabefcens carnenudatum eft, & tandem curatus eger amnícarnepu 
trída extracta per chírurgum pulchré reftítutus eft , quotannis in eo brachio bís venam íncides 
rc fufTis:fluit autem fanguis craffus & niger.Hac ego ab ipfo ruftico audiui, & plurímasbraas 
chij cícatrices vidi. Serpentem carbonario quem píctum oftendebam , fimilem fuiffe aiebat. 
ldem mihiretulit ferpentes illic círca Gilattum fluuium effe cam diademate flauo velaureoín 
capite: intrare illos interdum aquam & pifces vorare prafertím fub lapidibus latentes , vt gos 
bios flnuíatiles aut alíos, Complecti eos fpiris fuislapidem, vt fuga pifcí nulla pateat, & ficeum 
capere, Gefnerus. i 
;. 4| Sunr & in partibus Aquilenaribus ferpentes, qui arcuato,feu rotato curfu velocíter mo " 
do n&ur, decem pedes altando : & tnfuper pugnant,ftrepíitum velementé inter herbas fole ficca» ciiin 
^. tasfacientes; Verüm beaignitate natura factá eft;vt fonitu prodantur,quando nocíturi accur ' 
runt, Olaus Magnus. à 
57 € In Vngaría (vt narrauítmihi lohannes Vitus Vngarus iuuenís pereruditus) reperiuntur vy; 
ferpentes breues,duorum palmorumlongítudine tantum,nulla cauda. V ulgó decurtatos vo» pecurtati, 
canta quali per totum corpus crafsitudíne.Hos ín bomínem eminus, etíamíaculiinftarinflis — — 
reaiunt Gefn. Horum mentíone fecimus etíam ín Amphiísbena,quia in totíus corporís aequali 
erafsitudine cum ea conueniunt;veteres enim quidam, vt Aétíus, amphísbena & fcytalam fera 
pentes,no excrafsís in caudam tenu abire,(ed zqualis ccafsitudínis per torum exiftere dicunt, 


* DE AMMODYTE. 
cA Mmodites (malim per ypfilon in tertiavt dicaturderà 3E du& ng) v6 JAoetr nod arenam [abeatY(exe. Ammodytei. 
Uo pee cft concolor arenís;quibus fe ímpenetrat, T'extor. | 
Concolorexuflis atque indifcretus arenis 
E —. 4mmodyres.& c. ^— Lucanuslib.9. 
«Bunt & Ammodyte ín Libya, Solinus.Ammodytes magnitudine quidem cubitalis eff : maíog 
. enimnonpingiítur,neque fcribítur;colore veró arenofus , per corpus autem maculis nigris íns 
fignitur. Caudam autem habet praduram fuperné difciffam. A quibufdam vero Cenchrias, c. 
hoc eft mülíarís, ob caudz ínfiar milij duritiemappellatuseft. Latiores autem maxillas quàm 
6$o vipera haber, quumáp in multis aliás eí imilis fit; colore magis difcerni pote; vipera ením fuf» 
| flaua eft, Aétíus. qf Colore Sabulií vifuntur & ZA mmod tze,maxillís viperz latioribus,cui & fie 


r 


Serpens Gíats 
ten[ite 


 miliscíl,üifi quod vipere colorfuffuluus: Hos Attíus Cenchrias nomínat, cubítales eos defcría 


Cerchria, 


Centrias vel 
Ceniites, 
x: centran [re 
duritie. 


Amtudubit er 
Caxbzvis vel 
Cabarus, 


Mer^i er ree 
suicdia. 


M. dii BleSerpbhtibus:o5 2] 
bens,cauda fuperiorepartefcifTa € przdura: vnde nomen, ínquít, Cenchriz:vt Cerchriam pe 
tius,quim Ceachriamputem legendum:nam Cenchrítes, (ue Cenchrinus,fiue Cancros(Cez- 


ebros legendum) aliud ferpentís genus eft, quod & acontíon, X acontitem , & acontiam afpidemi, 
hoc eítíaculum vocantaliqui: vt idem voluit Aétíus (noffra ferij editio Latina becnomina non ba- 


bet, fed capnt 27.lb. 135. fimpliciter de Cenchrite fine acontiainfcribir: neque Qrofius qui translationem Lati. 


nam cum Greco codice contulit , quicquam bicaunotauit) longítudiae cubitorum bínüm,in exilitatem 
f:ítigiarum,virideprafertím fub aluum, vt mílio (càmrecens eius feges eft) (parencbefin de fio «d 
dit Hermolaus ) videatur perfimile, robuftum, Hermolaus. Qui quod ammodyten ferpentem a« 
lio nomine Cerchríam potíus quàm Cenchríam nomínandum putárit , nefcio vnde tit motus: 


nifi xépypov pro duro forté acceperit, quam vocem ego nufquam reperío, fed xépyvor pro afpero 


alpero accipiendum viderur.Képyvéi Pay wen Ktpz vaa, ta yug uat. Kepyyvoeid is groxiAa, Pacta yr 


AUmusa, V arinus. Kipyrov vocant afperitatem gutturís € fonitum ín pulmone.inde adicctiuum * 


xioyvaMov,quod cerchnon inducit, Ka T0 XÉpx verat ^,x&) oi xepry vea jac] To dvaA o0» d'nAEci, Caalee 
nus in Glofsis. Quare non cerchrías, (ed cerchnías poríus dicendum efTet,fed cüm Aétíus ipfe, 
fi probe kranftulit Cornarius,rationem nominis in milium referat,quid eft quód mutemusrMie 
rarí tamen fubít,quódrei dura à milij femine parum duro,nomen fecerit : a quo afpera varíaóg 
magis quàm dura denomínari debebani ; Qirare Centriam aus Centrítem ferpentem,fi caudae 
duritíes nominis caufa efle debeat, potius appellarím. Centum ením-authoribus pro duritie 
vfurparur. Inueníuntur in arboribus quibufdam, ficutin marmore;centra;íd eft durítia clauo 
fimilis,inímica ferris,Plinfus lib.16. Ab eodem lib.i3.centro(a fcobs dicitur, id eft limaturaad- 
modum dura, veluti centrum quod ín marmore vel iunipero ínuenítur. Facít cum coniectura 
noftra Jlíanuslíb.6.de animalib.cap.si.vbí dipfadem alijs nominibus melanurum,ammobas 
tem, & centridem,xe/£/g|a, vocatifcribit : vt probabile it; càmammobates etíam centrís dícas 
turzammodytem quoque, etó diuerfumà dipfade, alío nomíne fimiliter centridem centríamue 
nuncuparí, Idem lib.9.cap.1i. A fpís inquft) vel (olo tactu inrerdum interimit, & afflatu quoq, 
& centrítes & rubetadar«pzvó xevpírmc voy, n epuov. «f. In viperarum quocp genere canimirum 
iinmanís fera recenferi poteft, quam Anmmoditem vocant,cuius etfi nufquam, quodextet,mes 
mineri: Diofcorides, minimé ramen filentío prztereundum efi, quín hzc eius& veneni remedía 
dc(cribantur, Siquidem Ammodytz,meo iudicio, in pluribus Iralía & Illyrix locís reperiuns 
zur praefertim in Gorítienfi camítatu , & lapidiz montibus. Eft enim fera hzc viperz omnino 
fimilís,praterquàm quód capíte (itampkiore; X maxillis latíoribus.quedà vltímo rofiro fupe» 
rioriparte eminentiam quandam habeat,acuta vertucz fimilem. V nde circumforanei;qui fet 
pentes,corumd veneníremedíaprofitentur hanc feram vulgó appellant Afpido del corno,hoe 
eit, Alpidem cornuram, Neg; fanéineptumilli nomen indiderunt: namQ non mínori cum véa 
locítate ínterficit,quám afpis. Scimus enim quofdam ab his inopínate demorfos,tríbus tantuni 
horis mortem occubuille, IVIatihiolus. 
4j Auicennalib.4.fen.6.tract.3.cap.49. título de Amiuduto & Caubaro ( Zmiuduti vo ac» 
cedit ad nomen Grecum 4mmodytes,pro Caubaro vero legit Nic. Leonicenus Cabarus.) Dixerunt quídam 
inquit,quód longitudo culutq;horum ferpentum eft víg; ad cubitum, & coloreorum eft color 
avenz,& fuper corpora fpferum funr veftigia, hoc Auicenna, €. Arenacei coloris ferpentes 
fuat;de quorum genere eftAummodytes;longitudine cubítalismaculis nigrís diftinctus per cor 
pus,fupra dorfum habens vefiígia linearum, Olaus magnus. 
€ Cateiüm ab Aramodytepercuffosfeftina, vt plurimum mors fequitur. Quiíveró breut 
nonpereunt, his fanguisex vulnere promanat , & vulnus intumefcit;pauló poft autem faníes 
cifexvuz,fequiturdg capitis granitas,& animideliquíum. Qui veróoptímé díipofiti funcín tría 
duo intereunt, quanquam alíquí vfque ac feprimum diem durarínt: Celeríus vetó mors adeft 
his qui áfoernina faucíantur, Auxilium porro & hi ferunt; prímum quidem á communibus ree 
yicáijs,vtpotea cücurbítulartappofitione cum Ícarificatione perambitum vulnerislocorum, 
& tuperiorum partium cenftrictíone,& ad ipfam plagam fcalpelliadmotione. Propríe autem 
eis auxiliatur mentacum aqua mulfa pocta; caffoziinr, caísia'& artemifiz fuccus cum aqua. 
Danda eríam ín pott theríace,eadem quoc, plagz imponenda. V tendum & emplaftrís atras 
cloiijs;pofteaveró cataplafmata, quzead nomas fiue vlcera ferpentia conducunt, íimportenda, 
Aé&dus, | Hicmorfu fuo vehementífsimum dolorem eum iumore infert , vnde virus fluit, 
Quod átertio díe infeprímum vfque hominemnecar, Olaus Magnus. 4| Dixerunt quodaeceí« 
dunt ef quem mordent (fcilicet Amiudutus & Caubarus) dolor vehemens locí motíus, & apo« 
flemaxaaximum,& currít ex eo vírus,& interficiunt intertio, mora eíus poft feptímum.Cus 
xatio autem. eorum eft curatío communis:;& eft eíus propríum dare in potu caftoreum, & cin» 
namomum,& radícem centauree,de quocunque íftorum fuerít.Z.fj.cuim vino.Et confert eís ra 
dix aríftelochía& proprie long iuuamentum maxímum.Et fimiliter radíx affoatir,& fuccus 
cius proprié,& radix gentíanas Et conferunt eis ex emplaftris mel decoctum & exíiccatum,& 
trí m: & radicesgranatorü:& fimiliter centaureze, à femen lini, € lactuca, X femen harme!, 
& volubilis & ruta fylucfiris;K centerunt eis emplafira appropriata vlcerib Med Auic. 
mmesatía 


16 


2e 


$e 


$6 


óq 


De Amphisbena A.Lib.V. 5$ 


Ammoatin Suidas e(Xe dicit (etpentis fpeciem:forfan eafidéi cum ammodyte ; Thef. ling, Anmomalis, 
gie, 


DE AMPHISBAENA. 
A« 
MPHISBAENA ferpens eft quzdam ità 
| dicta quafi vtríngs grada, dicítur ením ans Qe 
3 trorfum & retrorfum íncedere , geriínuná E 
habeénscaput. Hefychius ait fcríbietíam 4 
diio uauya, , CU US Íctípture INícandrí fcholíaftes n6 E 
memínit, Apud Etymologici legitur etíam &uoíde — n. i et 
una. Iidorus Amphíbenam vocat; Auéicfoama; Óopic istam eptoDev B aive cx d Zi zd) Batveivs 
Euftathíus.Nomen adhuc ídem retínet ín Gricía;Belloníus. (| Auícen. ferpentem quendam : 
fcríbit Ankefrmen díctum;quíad duas partes falíat;cuíeftg duz extremitates funt equales in 
-— grofsítudíne & zqualesmedio. Alkiífmumnomen cuiufdam ferpentís,Syluatícus. Albertus 


Amphífilenem vocar.€| Gallícé vocarípoteft Doublemarcheur vocabulo ex duobus compofi 
to,vt Gracum quogj nomen, 


T: 


B 

29  Bellonüjs fcribit Amphisbznamín Lemno infula reperiri.G, Agrícola ígnotám Germanis 
efle aíc.qr Amphísbzna animal eft bíceps,quemadmodum fane & na uigía vtring proram has 
bentía,cuí natura ex fuperfluo fubftantiz bína capita eft largíta; Galen. de theríaca.Geminurmi 
caput habet Amphísbzna;hoc eftad caput & ad caudam:tanquam parum effet vno ore fundi 
venenuti,Plíníus, Amphísbaenani verum eft ferpettem duo habere capíta;alterum in atterío- 
re parte;alterumín pofteríore.Cum ením aliquó neceffe hábetprogredí,caudzloco alterü po? 
nít,altero pro capíte vtíturztum rurfus firetro eificópüs cedere , capítíbus cotitra quàm príus 
vtírur,/Elíanus. Ergrauísín gemínüimfurgens caput Amphísbzna; Lucanus, Deeodem 
Greorg.Píctoríus ín Lerna xoxàv; A mu : 

EC graum tn gernmim [urgens Caput Zi mpbisbena 

3o | Serpens jut vifu pernecat er Jibilo, ui ow. 7; T. 

. Amphifibzena bíceps & formídabilís ictaafpís,Mantuàinus. Amphísbena confi urgítin caput 
gemínum,quorum alterum ín loco fuó eft;alterum ín ea partequa cauda : quz caufa efficít,ve 
capite virínque fecus nítíbutdo ferpirtractibus orbículatís,Solinus.Amphibzna dícta eft, eó 
quodhabeat duo capíta:vnum ín locofuo,alterü in cauda currens ex viro capite;tractucors 
potís círculato,lfidorus.q Ex his apparet veteres plerofgp exiftimaffe huticferpentebícipitem 
eíle.Quod tamen à ratíonealienum effe tum Matthiioltut Greuin.lüculenter docent; Net e« 
nimreperíccait vilum ferpentíunt genustiatüra biceps. Refert quídem Ariftoteles ferpenteni 
bicípíte aliquando vifumfuíffe:at íd monftrofe fieri dicit, quod (epe accídatít animalibus pre 
fertín,que vno partu plures foetus edunt, vt cohzreaht conceptus: quoníaim ín propínqtrio eft 

46 alter alterí;gemínag; ínuíce fe confttíngant;vndefit,vt V s cui multís capitibus att crue 
| ríbusautalisprocteentur. Viderur ergo omníno falfum efle quod Amphísbarna ex fi uigeneríá 
natura bíceps perpetuo nafcatür. V erümi quandoquídem hóc férpentís genus terreftriumlum 
brícorummodo vttífque extremítatíbus;capite fcilicet & cauda,acuminatís eíonítur, adeo vt 
difiicillimé pofsít caput à cauda díícerni,;atty ex vtragy parte progredírur ad moduim naüígíos 
rum vtrings proram habentíum,;exiftimauere quídam duobus coriftare capitibus.Hsxc Matth; 

& Greuínus.AugísBamna éd G bpimc uexpoxtpa2or Icagrigen vlc dps xopo[1) yt; xg) retrum. 
iC 7 Upeiay "o1 Uey0v; 0c qt mvac dugis Bucéiy us d'üo ven xépuAdc.id eft, A mphiísbena fpecies eft fcr 
pentís porrecto capíte,cubítalem caudam & decurtatá habens, & ea (pe incedens,íta vt quiz 
damnum duo habeat capíta dubitent, Hefychíus.Amphísbana & fcytala anítnalía ínter fe fis 
go milia funt;nonením ex craílis ín cauda tenuem abeunt, fed x qualis crafsitudínis ín vhíuerfütri 
exiftunt,vt neg; cognofcant víderites ea;íuxta vtram partem cáputaut caüda fitafimt, Differt 
autem amphísbana à fcyralaquod illa ex vtraque parteprogredíatur ; vnde & amphiísbena à 
Grecis eft appellata, Aetíus.Serpentís ankeimen duas extremitates effe xcqitales ín grofzírüdi 
ne, € equales medio fcribít'Auic. Amphísbana non crafsior eft lunibrico aut ínteftino terrae: 
Nicand.in Schyt.Cuíus oculi lucét velutilucerne;Itidor.Ámphísbena partia eft; & femper ocu 
los teriebrísoppletos habet:cüm terreno colore eft;tit pellis varijs maculis díftíneuitürGillius: 


Cuins perpetüa FC caecum caligine lumen, T'erreus eC illi collor € denfiffima pellis; 
Quod latas oerinq, gen«s, porretfaó, menta, Plurima quem varie difantlam figna fighirant; 
. Plusalijs aito fezpentibus aggere tendat: Nicander. 


j Pelle habet den(am & duràm varijs punctís díftínctam. Colore cft terreo , quem Graci easy; 
Laciritpallum feu Beticüm velHifpatícum vocant.Híc color non omníno niger eft; fed ad nis 
- &rum taamieri propíus accedit quám fufcus, Greainus 
é 


Remediték 
Amph isbend., 


Decius mor[n 


GC" «Hr4, 


Serpentes Hun 
gorici; forte 
Ampbtsbene 
vel tacui, 


[ —. ^ DeSerpentbus 


: ] * j . Y 
€i Pliniuslib.2,cap.25.& Solínus Polyhíftor cap.3o.amphísbznas ore parere traduntzhís e« 
im caput eft gemínum,hoc eft & ad caput &L ad caudam. CiaudíusMínos ín emblemasa Ale 
cíatí.Id tamen expreffé non fcribftur à Plinio velSolíno, fed ex eorum verbis id elicit fupradi- 
&us author:quia enim vterg amphifibznas duo habere capíta,vnum ín anteríore pàxte, altes 
rum in cauda fcribit,exiftímauít inde confequi amphíisbzenss eo capite € ore quod ad caudam 
eft parere.Quod ex fuperioribus falfum effe facile cognofcí poteft.&] Amphísbsna ferpens fri 
gerífe commítiit, vigil; & folícitus de ouís fuís valde cum eaíncubat.INam dum quadam pars 
cíuis dormíraltera tunc vígilat.Et cum per femíram íncedít, diio capita regít, nuncQ caputan- 
téríus;nunc veró pofteríus eonfequírur,lorach.Sola ferpentiutm frígori fe committít príma o» 
mnium procedens & ante cuculicantum,Plín.Amphísbzna príma omníum & antequam cíca 
da canere íncípíant,e cauerraa fua profilíitivndefufpicarilicet,cam ferpentíbus ccterís calídíus 
habere temperamentum, Greuínus ex INícandro. 
; D. : 

QI Dígnum Ícítu ex Grzcís obferuatum , amphísbznam non terere alío interími quam vi- 
te:quodá Díonyfio creditur premonfttatum;quí ab Iunone ín furorem verfus,quum eflet con 
fopítus,abamphisbzna excíratus affultante;íllí palmitem íncufsít;peremit&p.Id quod ín ophia 
co fcribit Nícander, Cocl. Rhod. d] Nícander amphisbznz pellem ínquítbacíllo círcumiectam 
omnes ferpenitcs pellere & reliquas etíam anímantes, qua non morfu fed ictu venenato interis 
munt, líanus. Hac tamen ex verfibus INícandrí qui extantelíci non poffunt;ní(i forte iu alío 
aliquo Nícandrílíbro;quiad nos non peruenerít,legantur.q Ex oleaftrobacillus amphísbenze 
pelle inuolutus, ex frígore laborantes calefacit, Gillíus, Quinimo arbori qua czdatur adallíe 
gata pon algerc cadentes facílíuftp fuccídere tradit Plicander, Plíníus. 

Hec vbiiam creuit, cedentes ligna colom 

Setlam deglabrant olea[iri ex arbore virgam, 

Quale peduut,flrichis d, prehenfi pellibus a: gus 
dn[ertath obuoluunz,quas certis deinde diebus 
Exarere finunt cantantes ante cicadas. 
Filis bic baculus frigentibus artubus e[Je 

Fertur,pbi exanimis digiros torpedo fatigat, 

"d 'unc quia conflri&os, er eorum "yincula,neruos 
Calfacir immi[[o fouer extendirá, calore. INicander, 

G hec 

«j Neruorum dolores tollít amphísbzna mortua adallígata;Plín. Perfríctíonibus remedio 

e[Ie cradít INícander amphísbznam mortuam adalligatam vel pellem tantum eíus,Idem: 
Gg 

(| Confimilía dictís in vípera,eueniuntijs,qui abfcyrzlanomine aut amphisbzna demorfi 
funt.Eademq fert auxiliantur.Quare hoc venenum príuazam deícríptionem fortítumnon ef, 
quamuís non eídem generíafsígnandum fit, Díofc. A ctuarius,ZE aíneta. Ab vtrog; animance 
(cilicetamphisbzna & fcytale)demorfis,contíngit morfum obfcurum effe;ac vix apparere;ve 
lutífunt mufcari puncturz:quapropter etiamfi mordeantnon enecant tamen;verüm inflame 
matíones índucunt;veluti contíngunt etíam ab apumac vefparum ftímulis, Quare transferane 
tur adhos quogs quz de íllís func relata,verüm facultate íntenfiore;A etius.Hic auter multum 
ínter fe Aetius Y Diofcor.díílentiunt;namfi amphísbzenz morfus & fymptomata qua eum fe 
quuntur,fimilía funchís quz ín viperz morfu accídunt,nequaquam certe dícere oportet,ea fi» 
milía effe his qua ex mufcarum ictibus oríuntur, Conueniunt tamen melius Aetij verba cum 
fjs quz ante dicta funt.Nam cumhorum animalíumíctus firadmodü obícurus & tenuis,cone 
fjcitur facile amphísbznze capurincffe terrenís vermibus, vel alui tíneís perfimile, ac proinde 
adcó etíam cauda azmulum,vtalterum abalrera nonnífi difficile dífcerni pofsít, Matth. & Cree 
uin] Coríandrum valetcontra ferpentium genus vnum,quod amphisbaznas vocant, potum 
imp ofitumdq,Plíníus. 

«| Amphisbznam aíunt fi mulier grauida fupergrefTa fueritmale abortü facere, Gal.de the« 
ríaca. V iperam mulíer pregnans fi tranfcenderit abortum faciet:ítem amphísbzna, mortuam 


20 


$a 


4 
| 


duntaxat. Nam víuam habentes ín pyxíde,ímpune tranfeunt,etíamfi mortua fint; afleruata, . 


partus facílespraftat velmortua. Máírum, fi non afferuatam tranfcenderít grauída.ínnoxíara 
fieri,fi protínusafcenderítafleruatam;Plin.Qued fit(fi tamen fierí crederefas eft ) ob vaporem 
venenofum,ab huíus ferpentís corpore elatum, qui foetum malignitate fuajnatura noftra infe 
fta,fuffocat,Greuínus. " 

dj In Hungaria inferiori narrauit mihi Ioh. V tus Vngarus reperíriferpentes breues duos 
rum palmorumlongítudinetanrum.nulla cauda, vulgó decurtatos vocarítequalí per rotü crafz 
ficudíne,quí in hominem emínus etíam iaculi infar ínfiliantGefnerus, De quíbusantea dixi: 
mus ín acentía, - 


ANGER 


(e 


4o 


Dengue. Lib. V. 56 


ANGER. genus eft ferpentis,qui aliter Crucíator & Spartaríus dicitur, Textoi; 
DE ANGVE. 


Ngues aquaruri funt, ferpentes éerrarum, dracones templorum, Seruíus in 2. /£.neídos; 
vbípoéta cum primümangues nomínaffet, eofdém paulo poft (erpentes nominat. Síc & 


Serpens pro 
[pecie ez óqui 
f mite $ 


e 2 


"Thositas ras, 
fis. 


De Serpentibus | 


dx exilitatem.Dentes ín maxillis vtrínay plufculí,acutireflexícg apparent. Aint aliquos ve re 
trigerij vel oftentationis caufa,collo eos appendere víuos,& in finum inferere, De eode Iho 
mas Ecaftus Heluetíus medícus & phílofophus ínfignís,cum Bononíz adhuchareret;hís vere 
bísad mefcripfit.Hic ferpentem videmus porraceí colorís,obfcurioris & magisnigrícantis ín 
tergore,prorfusvíridís(albefcentis tamem coloris in parte inferiore,longum,a puerís omnibus 
circumferri Gne noxa alíqua aut Ixfione:quem ipfi vocant bífcía buonia,íd eft ferpentem benís 
gnum. V ídetur herba paftus,índedp colorem illum adeptus. Mordet iratus non mínus alijs fexe 
pentibus,fed ínnoxíe. Vídi ego monachum habere vnum, longíoré credo duabus vlnís,quem 
ín nodum implícauít,hoc eft nodum cx eo formauít,non alíter ac fi funem habuiffet;cumtp ex« 
tremás partes caput&cauda ín díuerfas partestraheret,vt nodus magís coíret ín medío,ex eac 

redoleretferpens;ínflixítcaput,& dentes ín manit monachiíta defixit,vt per quatuor vulnufcu 
la copiofe effluere: fanguis,neg vllum nocumentum inde coníecutum efinullo prorfusrege 
dío adhíbíto. Venení ítags expers animal exíftímo,quod vulgares omnespueri intelligentes fi» 
nemetuperfequuntur,& capíuntaudacter manibus,& toto díe infinu & manibus circumpor 
cnc Reliquos omnes fugiunt & metuunt,vt par efti;ypernícíofi ci fintzHactenus Eraftus.& Va 
leríus Maxímuslib.1.Exemplorum,capiíte8, l'ríennío(inquío)contínuo vexata peftilentia ciui 
tasnoftraRoma)cum finemtantí & tam díuturni malí nec díuina mifericordía , neg; humano 
auxilío ímponi víderet,cura facerdotum infpeciís Sibyllinis libris animaduertit,non alíter prí 
flínamrecuperarifanítatem poffe,quàm fiab Epída uro fculapíus (anguís)effet accer(itus.T» 


tag có legatís mífsís, quod petebant benignífsimetmpetrarunt.Et tam promptam Epidaurío: ; 


rumíndulgentíam numen ípfius Deifubfecutum,verba mortalium coleftí obfequío compro» 
bauit.Síquidem ís anguís quem Epidaurtj raro,fed nunquá fine magno ipforum bono vifum, 
ín modum ZEfculapi] venerati fuerunp per vrbís celeberrímas partesmiítibus oculís & lenitra 
&u labi ceepít,tríduoty inter rclígíofam omníum admiratíonem confpectus,haud dubíam prze 
fe appetitz claríorísfedís alacrítartemferens,ad tríremem Romanam perrexít;pauentibufd inz 
ufitato fpectaculo nautís,eó confcendít,vbí Q. Ogulini legati tabernaculum erat;ín&p multipli 
cem orbem per fummam quíeteri eft conuolutus. "Tumlegati perinde atq; exoptatz2 rei conts 
potes,expleta gratíarum actione,cultu(gp anguis à perítís accepto,lzti indefoluerunt, acpro» 
fperam emenfi nauigatíonem,poftquam Antium appulerüt, anguis qui vbique in nauigío rea 
manferat;prolapfus ín veftíbulo edís /Efculapij Apolliuss. Sic Ouidiut ss Metam, T'empla parents 
init flauum rangentia litusymyrto frequentibus ramis díftu( fupereminentem excel(x altitudinis 
palmam círcundedít,per& tres díes pofitís quibus vefcifolebat, non finemagno metu legatos 
rumyne ín trírememreuerti nollet, Antíenífis templi hofpitío vfus, vrbife noftre aduehendum 
reftituít,atep inrípam Tyberís egrefsis legatis,ín ínfulam vbi templum dícatum eft,tranfnauitz 
aduentu fuo tempeftatem,cuí remedio quzfitus erat, difpulit.Eandem hiftoriam perfequítur 
Ouíd.lib.1s. Metamorph. ínteralía /fculapiumnoctu legato dormtenii apparuifle canit, 
baculum agrefte manu tenentem, & hís verbís allocutum effe: 

Pone metus, venam, fimulachraó, noflra relinquam 

Fiunc modo ferpentem,baculum qui nexibus ambir 

Per[bice, e *v[/q, notasvifum vt cognofcere poffrs, 

Fertar in bunc;fed malor eroytantu[5, videbor, 

In quantum vyerzi calefha corpora po[[ant. Etpauló poft, 

um crifHs aureus altis 

In ferpente Deus prensncia fibila mifit. 

Verüm vtex aliorum poétarum carminiíbusfere lícentíofis, vt ne híftorías quídem (ine alis 
quo figmento puras proponant,formz rerum genuinz non fatis agnofcí poffunt: ita neg Oui 
dij authorítas,vtanguem /Efculapíofacrum,criftatum effe diícamus,fuffeceritneq tantüm,vt 
ttíremís cíus pondere moueatur.Fínxithec nimírum poéta ad excitandam ín anímíshomintm 
religionem,augendamtp admíratíonem.Dicí etíam potefi non naturale eumfuiffe ferpentem, 


1o 


ET 


fed Aifculapium,autalium quempíam geníum,anguinamhancfpecíem maíeftatís aliquidpre €& 


fe ferentem fibi affumfiffe.Cur in amícorum vítijstam cernísacutum, Quámant aquila, aut 
ferpens Epídauríus? Horat.Serm.i.5. /E.(cuIapius cum alijs ínlocís cultus efttum Romz:pre 
cipue in infula T'yberína,quz bíremísformam habere vídetur,& formam accepífie eius nauis, 
qua 7E fculapius Romameft aduectus. Nunc quog ín D.Bartholomzíhortís nauis marmorea 
cernitur,ín cuíus nauísfponda ferpentísreptantís ímago efficta eft;in reí memoriam, Gyrald. 
Syntagmate 7.de dijs.Et pauló ante ín eodem; &.fculapij fimulachra(inquit varié effinxitanti 
quítas. Paufanías, ZE.fculapij fimulachrum ex auro & ebore à 'Thrafymede Parío elaborazum 
defcribit.Is ín throno fedebat, virgam tenens ín manu:fi upra vero draconís caput manum altes 
ram habebar,cuíettá canís aíTiftere vídebatur.Hac Paufanías,quí & alibi, hoc eft apud Sícyos 
nios, ZE.fculapij cemplum fuíffe aít;ín cuius veftibulo imberbis erar Zículapius,ex auro atque 
ebore confectus, Calamídís opus:fceptrum vna;altera veró manu domeftíca pinuspomum te« 
nebat.Dicebant ipfum in draconís fpecíem ad fe ex Epidauro , mulorum bigís vectum, Adeo 


ncn 


6s 


29 


De Angue. Lib. U. 57 


non Romanístantüm ferpens Epídauríus eft (mpertítus.Eufebiüs tiat &mülachrís K/ícilas 
pij ía manu baculum attríbuít;quafivt aítsgrotantium fuftentaculum.Serpentem veró ítino 
lutum;,animz & corporís falutarefignum. Quolocomulta Butebíts de ferpentibus tradíi;vt 
fpirítualibus,ex recondíta dífcíplina. Hinc & Macrobíus, A fculaptj fimulachro aít draconem 
falutis fymbolum fubíungi.Idem & Phurnutus:quí & cur baculuri gerat; exponit. Sed & Hís 
ginus ínaftronomíco de baculo & angue feu dracone;íta ín Ophíucho fctibit : Cum ZEfcülaz 
pius Glaucuni cogeretur fanare,ínclu(us quodamloco fecreto,bacíllium tenens manu;cti quíd 
ageret,cogítarecdícítur anguís ad bacillum eíus arrepfifíe, quem /Efculapíus mente comiricz 
uus interfecit; bacillo fugientem feríens Cpius.Poftea fertur alter anguís eodem venífle;ore fes 
reasherbam;& ín caputeíus ímpotuiffe:quo facto,loco fugiffe.Quare Z&fculapium vfum effe 
herba eádem,GlaucumreuixifIcilragi anguis ín tutela Aeícula pij effe dícítur.d Manerad Ere 
cyna ripas des X gna iri ea;virgo anferem manibus praferens.Fluurj fontes íntra f; peluns 
cain funt, X ftantía &imulachra;quorum fcepttís arigues círcumuoluti funt. Confcíat quís e(Te 
illa Acículapij &CHygía-Sed fufpicari etíam liceat efle Triphonij & Ércynze, cum nonmagís 
Aeículapio quàm Tríphonio angues confecratós habeant, Paufanías ín Bceoticís, 

Eft apud authores anguís nome, epíus mafculíni genetís;raríus foetniníni, Cutus vt afpe- 
xít torta caputanguereuínctum, Varro. Subíró ab vna parte ar prolapfum anguem profpe- 
xit, Valeríus. Vnamomníno anguem ín cubiculo vifam nàrraie folítus €t, Tacitus.Deuolant 
angues íubatz ín compluuf& duo,Plautus. A blatiuus cafus ínuenitur angue & anguí,vt Priííc; 
obferuauít.Angue ter excuffo,Stat.lib.4. Alter Míleti textam canc peíus & angue. Viítabit 
Chlamydem,Horatliba.Epift. | Anguiculus díminutiuum;apud Cíceroniem 5.defitiib. Sei- 
pereanguiículos,nareanatículas. €] Addemus & epitheta ex authoribus; quorum tamen alíà 
commurría totí ferpentíum generi funtalía certarum Ípecierum diífferentize: Alígerangiís; 
Valeriust, Argonaut. — AterOuíd. A4. Metam. Atrox;Statíus lib.6.Auídus, Ouid.tü Ibin; 
Cocruleus, Verg. 4.Greorg. — Críftatus; Seneca ín Herc, — Críftís praefignis , Ouíd.s. Metam. 
Ferus,]demiiMetam. —Frígídus, Verg.s.A&gl. Gorgoneus, Ouiíd.s.de Arte. Intortus 
capillis Eumenídum,Horatíus 2. Carmínum, Latifer,Statíus s. Theb, Lubricus, Vergil.s. 
ZXneid. Lucídus:Georg. Mlculofuss.Georg. Mlartíus,Ouid. 3.Metam.. Minax,Sta 
tius4.Theb. Purpureus,Claud.ín Ruff.Salutifer,Statíus 3.Sylu. Squalens, Silius Ital.líb. 


A$. Squameus,Verg.z.Georg. — T'erribilis,Ottíd.s.A mor, ^ "'eter, Claud. Tortus,Oui, 


2, Metarn.& Verg.s.Georg, — "l'oruus,6. Aeneid. Trux,Otríd.A.Trift T'amidüus, s. Tríft. 
Venenatusjíilbin, Wenenofus;ínPhilom.  Viridis,Claud. Etpreterea apud Rauiífium; 
Horrendus,Horridus,Horribilís,Implícítus,Líbycus,Marfus, Maurus, Peftifer,Reflekus;Re 
tortus,Seuus,Síbilans,Squamíger,Squamofus, Sinuofus;Textilís, Veneniger. €f Angüeus; 
adíectiuum. Vt vífentibus procul lapfus angueos,fracta vertigine mehtíatur,Solínus cap. 37; 
Anguifer fydus eft cceleftecquod & Anguitenens vocatur, Cíceroni2.de Nat.)de quo fic Colü 
mella ibat. Ángüifei,quíà Gracis dicirur pi&G" mane occidit, tempeftate fignificat. Angui 


fera domus;Statíüsz;Sylu. Eft& anguiíneus adiectiuum;poétícum magis ; Angirírius coma 


4o 


muníus.Anguíneus cucumer dícírür à Columella;id eft oblongus,& adan guis fimilíirudíném 
contortus, Idem angüínus & erratícus Plinio. Átiguinez coma Medufz , Ouid. 4. Trift; 
Angutna ceruix,Cíci2.de Díuínat.  Afiguína vérnatio ; propelle quam verno témpore afi» 
gues exuunt;Plín.lib.5o.4] Ouorum genus efttiriquiride libro 29.Cap.3) ín magna Gallíarutri 

ama,omíflum Gracís.Angues írinumerí eftate coriuoluti;faliuis faucium corporum fpinnís 
artífici complexuglomerantur;anguínüm appellatur.Druida üibilís íd dícuntín fublime facia 
ri fagoc oportere íttercípine tellureni attíngat;prófugeréraptoteni equo.Serpentes ením ín 
fequi, donecarceantur amnís alícuíus internentu.Experímentum eíus effe fi contra aquas fluí 
tet, velauro vínctum.Atg vt eft magorum folertía occültaridis fraitdíbus fa gax,certa luna ca 
piendum cenfent,tanqüàm congruere operatíonemeàm ferpentíüm liütanífit arbítrj. Vidi 
equídem íd ouum mali orbículatí modicí magniítudine,crufta cartílagínis velut acetabulís bra 


. chíorum polypí crebrís,infigne Druídis. Ad victoríaslitiam ac reguti adítus mire laudatür: 
tantz vanítatís,vt habentem íd ínlítein finu equítem Romanum é Vocontiíjs,à díuo Claüdío 


príncípe ínteremptum non obalíud fcíam.Híc tamen complexus angüium & efferatorüm con 
cordía,caufa vídetur effe,quareexterx gentes caduceum ín pacis argumeritís, círcundata effia 
gie anguiumfecerínt.INeq; ením críftatos effe in caduceo mos efi; Hac Plinius. Noftro quídem 
feculo, vtcung fit olám celebrati hoc ouum Gallís, nullam eius mentíonem fcribétdo quífqua 
fecít,quod fcíam:neq fama de eo;apud nos quídem (Heluetíos díco, Gallis quondaiiadüume 
ratos, X Druídarum fuperftítíonis non expertes)vlla fupereft. Quís veró hoc credetéte& uüin 
autquíduís aliud ínanímatum;etíamauri pondereaccedente,fluuío tamen aduerfo ferti; Ffa- 
beo egoín meolapídtum tliefauro duosraros,fpecíe globofa,duros folidos,graues,crufta afbio 
re & duriore quamínteríor fubftantia fit íntectos.A]ter pugüibumanímagnitudínís cfi;feüti- 
culari fo£ma:altes longe mínor;globífigura;non integri;fed maiore quamhemííphzríca; Áps 


Auguis, 


Anguium epis 


. 


Abangue de» 
riuata, 


Aüiguint out, 


- : 
-. DeSerpenübus 
parent ín eo per interualla equídiftantía,caude quz com tanquam ferpenti& (authírudinum;) 
orbem complectentes,quínz maíores,& minores breuiorefts totídem , fingulz ínter fingulas 
maiores.Infunt & acerabula, cewpuftulz quzdam(papilieueaut verruca)rotundz;ita digefie, 
vtfingulis verfibus,quitoto cireuítu denífunt;puftufafenaz habeantur; pleraty difiunctze, pau 
. cz fere contíguze. De hís plura alías. Nunc quod oum anguínum à Plinio'detcriptum reprae 
fentare míhi vídeantur,praterire nolui. Accedít, quod fucceffum € víctoríz fpe nomen,quod 
eís quídam indunt(vulgó fig ffeir)promíttere videtur. Bellonius cum apud me víderethos laz 
pídes,echinís marínís, dempta crufia aculeata,fimiles e(ic dixit. Videetíaminfrain Hydro B, 
dclapide Hydri.Et ín lib.de aquatílibus ín Corollarío de echínísín genere H.a.pag.424.Hzc 
omnía Geínerus.Q]. Anguimani vocati funt elephantes,quía probofcís eorum,quae manusap 1€ 
pellatur;ínomnem partemanguíum more facile flectitur & vertítur.In genere anguímanos e« 
lephantos,Lucret.libro.2. Anguípedes à poétís dictifunt gigantes , quafilorípedes:;propterea 
quod pedes tortuofos habuiffe fimguntur, equo | 
Prodigia, Deuolantangues fubatae ín ímpluuium duo;Plautus ín Amphítríone, Emerfit anguis ab 
ínfima ara, Cícero .de Diuinat.d, L.Sylla conful focíali bello,cum ín agro INolano ante pras 
torimímmolaret,fübíto ab vna partearz prolapfam anguem profpexít:qua vifa Pofthumij a» 
xufpicís hortatu continuó exercítum ín expeditionem eduxit;acfortífsima Samnitum caftra ce 
pir. Que victoría futurz eius amplifsíme potentíae gradus & fundamentüm extítít, Valeríus 
Max.1.6. Et paulo poft, T. Gracchus grauífsimus cíuíscum conful in Lucanis facrificafíet, an» 
gues duo ex occulto prolapfirepente hoftíz,quam ímmolauerat;adefo íecínore, ín eafdem]a- 2 e 
tebras feretulerunttob id deinde factum inftauratofacrificío,ídem prodigij euenít.Tertía quo 
que caía vídima,díligentiu(t afferuatís extís,neqs allapfus ferpentumarcerí, neg fuga ímpe 
dirípotuit. Quodquanuísarufpicesadfalutem ímperatorís pertínere díxiffent, Gracchus taz 
men non cauit ne perfidi hofpítis fuí Flauij infidijs in eur; locum deductus , ín quo Poenorum 
dux Mago'cum armata manu delítueratínermis occíderetur, 
| Frigidus, pueri, fugite binc,latet anguis in berba, — 'evgil.s. Aegloga. 
De quibufdam anguibus innoxijs , quales fuere 
t angues illi /defculapio facri. 

Eft in monte Z íz ín Maurítanía res quzdam fere incrediíbilis.Serpentesenim adeó homis 
nibus non nocent,vt prandendí tempore non aliter atg; feles aut canículí micas émenfa caden 3o 
tes colligant,neg aliquam ctiíquam inferunt iníuríam;nifi ab eodem prius lacefsítí,Leo A fríc, 

AdPyrenzos Bigerones innoxij funr angues incolís permíxtí , quibufdam eodem lecto,ac 

pene eadem vtuntur menfa, Cibum ením famílíariter capíunt ex 35; que proanalectis cecidere. 

ess Longitudo quaternumpedum,humani brachyj crafsitudo ? noctu díuerfantur ín edíbus cum 
fibüis etíam incerdíu,Iulíus Scaliger. 

Suntetíam domeftíci ferpentes,vt Penates ín Aquilonís extrema plaga reputatí, quilacte 
vaccíno vel ouíno nutríci,cum infantibus fubtectis ludunt, & plerung ín cunís, vr fidí cuftoz 
des dormírevidentur:quos laedere propíaculo exiftímatur.Sed hi ritus relíquíae funt veterum 
fuperftitionum,omníno fufcepta catholíca fideínterdícti.Si veró fulgureveldomeftícoincens ! 

me dio domus huiufmodi deletz;aut pefte eraffanre habitateríbus euacuatz fuerínt,remanentfer 49 
pentes ín antris exuftz domus,rantoGj agmine coalefcunt,vt difiicultare nouo cultoríparíant, 
quo minus tutó cum ipfis cohabírarepofsint,Olaus maenus.Eft oppidum quoddam,nomínát 
Vuifzliza;díftans 9.miliaríbusà Cracouía:íbí pluriímiferpentes etbufones funt;ín tanta ctíam 
copia,vralíquando ínlectís ínueníantur:fed non funtvenenati, S nemo vnquam ab íllis lxdís 
tur:ex epiftola cuiufdam. 


DE ARGE SERPENTE 


Rges (Zpyno) ferpentís memínit Galenus ín lex.fuo,Hipp.dícens dg quendam íta nomis 
narí.Locus ad quem refpícit hic eft, Epid.lib.s,de iuuene quodam ebrio & dormiente fu $o 
pino ín habitaculo quodam.Huic(inquit Híppocrates)ferpens Arges appellatus in os ingrefz 
fus eft, & fané quum fenfiffet;& loquí non poffet, dentibus ftrídír, à ferpentem deuorauít , & 
dolore magno premebatur,& manus prztenfas adhibebat , velut quí firangularetur, & íacta« 
batfeipfum & conuulfusmortuus eft.Harpocratíon quocp annotat; Dores,maximé autem Ar 
gíuos,zpyaj vocale sovipi,veluti Achzeum ín Adrafto.Tímarchum tamen Rhodíum fcribere 
non xaca yA&osarita vocari ferpentem,fedipyaz effe ferpentis génus:quofdatm veró draconís 
epitheton effe velle? 4py2c. Argíphontem Paufanías díctum aítIMercuríiuni: quía ogiox ró: G^ 
fittratíonísloco fubíungens,quod ferpenté fuftuliffet : quem nonnullízey&» vocat, Píerius & 
Euftath. memínít & Hefychíus:nam dpylw fzreipvev affert pro $gi», addés draconis effe epíthetii. 
€| Apydc etiam vocatus eft Demofthenes 4/2 và» 9npiud w'Eévrov, id eft, propter morum feritas 69 
tem,Plutarchus. | (| Suídasait apa dici ser dyemóva oy rap n?uxlar feu. viv d'enóvamos qd) Ünpics 
[s d'n'góvroy 


Compofita ab 
engue, 


DeAfpide A,Lib. V. 2g 
d'u£ómy , nimirum inflar 2552, id eft; ferpentís. 4 Apa? etíam dictum fuiffe x» posDnpov monta 
tiu. id eft,áimprobum poetam aít Suidas:Secundumaliosautem tyranní nomen effe. Ao c,id 
efl, cantorís feu poétx nomen propríum eft apud Athenzum lib.4.& lib.14. A952 tradít fuif 


fe oim uo; npOvyóuov. — €| Apysc circum flexum fignificat album & candidum, ítem velo« 
cem. Apjit veró oxytonum quídam pro otíofo & feríato accipiunt, Thef. Grac.líng, 


DE ARGOLIS SERPENTIBVS. 


| Rgolzgenusferpentum, quos Alexander Macedo ArgoPelafzico Alexandríam tulit, 
LES Ax in flumen ad afpídes tollendas coníecit.Cüm veró leremíz propheta offa ex Egypto 
Alexandriam tranftulíífet,illos (dem propheta occídit,Suidas. 


DE ASPIDE 


A. 


uS SPIS ferpentís genus nomen 
A Se eft graccum, à Latínís tamen vz 
(55:09 furpatum. «| Hebraíce3n8 pes 
20  thenaípís Deut. 52. & Pfal. $8. 
zwvay Akíchub. Afpis vel fpecícs aípis 
dis, Pfal.14o, Dauid Kímhi, Munfterus, 
Pagninus. Quídam ptyademínterpretan 
tur. "Dye zipheoniE(a.g9. & Ierem.8, 
afpisvelregulus;peior quàm fit nachafch, 
ferpens, IMunflerus, d] Afpídem,Albera 
tus €x Auicenna hafyos reddítapud Arís 
itorclem de híft. 9. Alij fcribunt hafcos. 
Ailusan fit ídem cum afpide ptyade due 
4, bisrevidemur Auicenna. Eleuat inauit, 
caputfuum, &expuítvenenum,& eftde —.— ^ 
genercfpuencium. Armmducus ferpens, Albertó;forte afpís chelidonía quz & Irundo ab eo« 
dem vocatur.Athaes afpíseft ferpens díuerfos habens colores. Autcxp. 4| Girecéaor; cll, 
Aípe,Afoide. Hifp.Biuora.Gall. Vn afpic.Germ.eint flans Afpis qenannt. 
& Triplex afpidumfpecíes eft, ptyas videlicet, & cherfza, id eft, terreftrís ,& chelídonía, species diners 
Cialcnuslib.de cheríacaad Pífonem, Afpidum apudferarumf criptores tres fpecies reperíuna [4. 
iur. Quadam enim ex eís rerreftres appellantur; Quagdam veró chelídoniz,& círca fluuíorum 
ripas,pracfertim INili latibula habent: Alíze veró Ptyades nominantur, Aetíus, ZEaíneta. Prtya« 
des autem nomínantur poflremz,quoníam venena ín oculoshomínum expuant;Plinfus. Ala 
,. era Ípecies Chelídonía feu hírundo vocatur quod hírundinum modo ín dorfo nígra & aluo 
4? candida fit, Aetíus, Grreuíinus.Príma autem terreftrís quod locamedíterranea íncolat,dícítur, 
vtdiftinguatur abaquatíca hírundinacea quzíuxta Nilíripas habitat. «| Afpís hypnalís, Al 
bertus. Hypnalis eft ferpensab afpide genus trahens,quía fomno,quos mordet, ínterímit,]fia 
dorus, Plures varizecy funtafpidum fpecies, verum difparis effectusad nocendum: Dipfías fití 
interficit; Hypnale, quód fomno necat,teftectiam Cleopatra, emítur ad mortem, alíarum víe 
Yus,quoníam medelasadmittít;mínus famz meretur,Solínus. Agyptij Afpidum genus in fes 
decím fpecies díuídunc,Alianus, «| Afpisquadamappellatur ficca, quz eft longior, & haber AfPir/iecé, 
oculos veluti carbones ígnítos : &alía Afilus quz ínterficít nonfolum morfu,fzd etíam fputo Afil. 
quod emittit conftríctis dentibus quandoeleuat caput. Alía fpecies propínqua iftís vocatur 
o Irundoobfimilítudinem colorís,FerdínandusPonzettus. Albertus memínit etíam híppupícis, Indo, 
- quamínter afpídum fpecicsnimeratzaítg effe illam, ex cuíus veneno fuauem morté (Hippus Fippupeke 
pícem pro hypnalíforte dixít)fibí Cleopatra confcíuít,INíc.Leonícen. 
- B * M d 
Aípis,fi Lucano credimus,in fola Afríca nafcítur , quamuis & ín noftrum orbem auaritia Vl reperiana 
£nuexerit.Ita ením de ea aítlíb,9, 
*— Wpfa caloris egens gelidum non traufitinorbem ded quis erit noB s lucri pudorginde petuntur 
Sponte fua, IN ilod, tenus metitur arenas. .0— Huc Libyce mortes, 6 fecimus a]ida metces, 
T'eftatur tamen Olaus Magnus ínfeptentríonalibus plagis afpídes etíam reperiri; ac cuíufs 
cunque alreríus generísferpentes,licet quoad naturam venení debilíores fint quàth Africani 
Sunt& afpídes ínquít;ín partibus Aquilonaribusfcabrofa cute, dura ficcitate, cínereo colore; 
eculisícintillantibuslongitudínetríum vel quatuor cubítorum,veneniacuminehomínem ine 


€ 4 


Nonind; 


tur, 


Magnitudo, 


Color, 


De[criptio. 


Habitatio., 


Senfit, 


DeSerpentbus 


terficientes ante horas quatuor nifi remedijs opportunísoccurratur. Chriftophorus Andreas. 


in Oecoratria fcribít,Hifpaniz ínfulas ferpentibus;afpidibus,omníd genere ferarum vírulens 
tarum pafsim differtas & foetas effe, Ambrofius Parzus. Afpídes ferpentes nulla funt ín Gal» 
lía,quanquam vulgo quzdam hoc nomíneappellentur, Belloníus, 

«| Afpídum quedamadlongítudiínem quínque cubitorum accedunt, /€&líanus. Afpides 
quatuor cubítorum ZEgyptij apparuiffe afferunt, Idem.INícandet aíteam efle, 

T'am proceram exten[a queunt quam brachia duci: 
T'antaé, craffities eC quantum miffile zelum, 
Quodfacient haflas dota faber expolit arte. 

Terreftres afpidés maiores funt, & quandotg víque ad quínque cubitorum longitudinem 
reperiuntur, Maxímz vero Ptyadesbicüubítalesfunt. Chelidonía autem,cubíto maíores víx 
reperiuntur, Aéríus. Longitudo eíus (fcilicet fpuentís) eftvfque ad duoscubítos. Hírundinís 
veró eft círcíter cubítum vnum: Afpídís autem ficcz , ínter tres cubítos vfque ad quinque, 
Auicenna.Afpís duplex eft,altera palmaris, quoe celeríus ínterficít, altera paflus ferelongitue 
díne,vt Nícander aít, qui deferpentíbus confcripfit, Strabo. Afpislonga eft à tribus cubítís 
víqueadquíng, Arnoldus. — Tes 4 

q| Squalidus interdum color albet, fepe viret; 

Cum maculis; [ape efC cineres imitantefigura, 

INonunquam avdenti veluri Juiccenditur igne, 

1d mgra /thiopum fnb terra,quale vefufus : 

ANlus [epe lutum vicinum in 2N'erea yoluit; —— Nicander in Ther. 
Chelidoníz colorem hírundini fimilem habent. Pryades veró cinereo funt colore víriditg & 
ad aurí colorem declínante. "T'errefires veró vt plürímüm & ípfze cínereí funt colorís , quan» 
quam & fub vifi reperíantur, Aétíus. Cínereí colotís eft afpís, Olaus magnus. Afpídum 
color níger, Pattfanías.Nonnulle rutilo;plurímz nígro;ceruleodg colore perfpíciuntur, Alias 
nus. Color afpídísplurímum níger, quibufdam & cínerítius: quando etíam afpís fulua de» 
prehenfa eft,quam ego in agro Bellunenti vídíffe olím remínifcor , Píerius,Cal.Rhodig, Hís 
rundoferpens cuíus color fimilis eft colori hírundínís; Afpidís vero ficca & fpuentís color cft 
cínerícius & ad cítrínitatem declínans, Auícenna. : 

q| Afpiseft paruus ferpens,vipera prolixíorís eft corporis, Gloffa fuper Iob.2o. Afpís ter« 
reftris parua fimilís eft Cherfydro: fed latiorem ceruícemhabet : hoc ením ínfigni folo diffes 
runt,Aetíus. Compertum eft colla afpídum íntumefcere nullo ictus remedio , prater quam fi 
confeftím partes contactz amputentur, Plíníus. Turgída fquallert ítem ceruíx, INícander. Cera 
uíx fquallet & tumet, Gyllías. - 

Q| Preterea gemina;calliinflar fronte caruncle 

Flarent, fanguinew fantillent lumina flammis, Nicander. 
Exeíus fronte gemínze caranculee callo fimiles eminent: oculis eft valde rubentíbus , Gyllius 
in /Elíanum.Oculíafpidis ficcae funt vehementis luminís, Auicenna, Afi pís oculís eft fplendís 
difsímís, Arnoldus.Oculos non íri fronte fed ín temporíbus habere fcríbít Plinius. 


———''O—DA—— — 


. «| Afpiscft caruleí colorís: cuíus dentes fupra modumlongi funt, íra quodextra os icut 49. 


, aproapparent, Vínceniíus Belluacenfis, Afpídum dentes ínos vergentes(unt, ne cibi excís 


dant, nullum habentíum admíniculum retínendi; fed duo funt ín fuperiore parte dextrales 
uad longifsimíi,tenui fiftula perforati; venenum infundentes,vt fcorpíonum aculei,Plín.lib.ru, 
Quatuor buic intra maxille concaua dentes 
ANadices fixere fuas,quas tuna quibufdam 
Pelliculis tunica obducit,erifle nde venenum 


Effundit,ft forte fuo fe approximet bofti. Nicander. 


, Afpidis dentes,quos merito letiferos dixerís , tenuifsimis quibufdam veluti tunicis aut memz 
' branísínduí & veflíri audio : € cüm aífpís aliquem mordícus inuadít, membranulís inuerfis 


(vel compreísís ) humorem venenofum effundi, tum illasrur(us ad priftínum locum redire & 
vnir/Elianus. 4| Afpísomnium venenatorumpeftilentífsima arídís Íquammísrubet,Gyl- 
lius. Afpís eft ex ferpentibus furdís)hzec ficca dicitur,propter vehementíam ficcítatís cutis fuz, 
Auícenna. Calídítas ambarum (fcilicet afpidum ) conftattüm afperítate cutís : tum colore 
tendentead cínereítatem,Ferd.Ponzetus. 
C 

q Afpidís habítatio eft in ficco , & ínTócís in quíibusnoneftaqua. Ethzc eft quandoque 
cinerítía, Andromachus.In vtrag; INilí ripa afpides ( Chelídonias íntellíze)latíbulisfe regunt, 
& tanquam zdes fuas homínes, fic hoc flumen omní alío tempore iucunde & fuauiter acco« 
lunt: preterquam cum ín agros flumertredundaturüm prafentíunr. Tum ením ad tempus ab 
eorecedunt,Zlíanus. €f Omníbusaf; pidíbushzcfuni communia vífus ímbecillüs,inceffus 
tardus,auditus fubtilis, Mercurialis, 


Formidalile 


| 
| 


$o 


6o 


N. 


20 


3o 


4o 


" 


De Afpide C.D.Lib. V AN 


Formidalile cui corpus ,tardumá, volumen, 

Quandoquidem tran[uer[a via efC prolixaá ventris 

Spira, 'veternofié, ninere*yidentur ocelli. 

4t fimul acfacili fcgue obferuarit aure 

Fel minimuni flrepitum.[egnes & corpore fomnos 

Excutit, ey terecem finsar mox a[bera tradum, 

Horrendumé, capnt, porre&£ad, pecloratolit, — Nicander. 


Omníno formídolofa & horríbilís eft, tardis tractibusferpít ; fomnículofis oculís afsidue in» 
nuítjacnímirum prímum vt vel ftrepítum vel vocem auribus percepit, fegnicieac fomno exe 
cuílo,ín orbem contrahítur,atque ex medijs fpirís terribile caput alleuat, Gryllíus.INon eft fate 
xírerumnatura largius mala an remedía genuerít.Iam prímümbhebetes oculos huíc malo de« 
dítzeofcp non íntronte exaduerfo cernere,íed ín temporíb us.Itacy excícacur;fed fzpius auditu 
quàm vífu,Plinius.Callofa tubercula ín fronte habent quz fomnum fingere vídentur ; íd&j naa 
tura beneficio factum vídetur,qua confiderata noxa quamha beftía ti vifu pollerent illacurae 
eífcnt,eas hac vifus fubrílítate príuauítquídem, fed auditu tamen remunerauít,Greuin.Surda 
afpís à Dauíde nuncupatur,P[al.;5.nó quodaudiítu careat,quo plurímumpollere dí&tum eft, 
fed quod quotíefcung íncantatur;aures fuas obrureone íncantatorís verbaaudiat, Cael. R.ho. 
«| Monftrahzcfibilant,vtferunt, Solínus. Graue fibilat ipfa Sibilis, 
Bejlia, dum certam vomit 11a concita mortem. INícander. : 

Cum fibílum edít,autín obuíos víatores acerbam afpíratíonem anhelat, ex tuníca qua qtra- 
tuor maxillz dentes contegít,virus euomít,Gyllius. 4| Morfuvenenum immittit & fi pargít, Morfu er fpu 
vnde & nomen accepít, V incentíus Delluacenfis. IMordentafpídes,ac ínfundunt morfu venes 6n. 
na,toemíne quatuor dentíbusmares veró duobus tantum, M ercutíalís ex A étío.I nter, Afpides 
nomínata ptyas ceruícem exporrigens,& ínteruallí metítalongítudinem ratíonalís cuíutdam 
anímalísmodo mínímé aberrans, venenum corporíbus infpuit, Galenus de ther.ad Pifonerm, 
Zgineta.Hi ferpentes ( de afpídibus Aquilonaribus agens) eleuatí fuper pectus ad medium 
cubitum incedunt, venenum ín magna quantitate diuerfifsímo colore ía gutture collectum 
ínrefiftentem aut obuíum homínem expuunt;ac celerríme fub antra & faxa fugiendo fe recía 
píunt, Olaus Magnus. Eam ín oculos homínum venenum expuere fcribunt, Plíníus, oi ày ai- 
gue perc zlusuamt 2edvraj , cy qq) mludd'se spASvra, t9) cupASciTaG Oper; vOv 6ztov rov , Id eft, 
Serpentes quíín E gyprofuntfpuro vtuntur,vnde & fpuentes vocantar,& inuadentium ocus 
los exczcant;Porph.lib.5. 99 2707ic 79» t.a. Spuens dicitur quidam ferpens, quía fputo 
fuo ínterficít illud fuper quod cadit, quod ícílicet fputum proijciunt dentes eus conftrícti fua 
peralíos. Odor etíam fputi ipfius interficit, Auícenna. .Sed vel folo tatu ínterímit, afflatu 
quoque,vt € Centrítes € R.ubera, /Elianus. Líbycamafpidem (ua afpiratíoneoculorü vfum 
aduer(usferelpícientes erípere;alías non excecare,fed ramen celeriter interficere, Idem, 

d Aípísetíam arbores confcendit, Anthol.1.5.epígram.vltimo. 4r De temperamento ves 
ro Afpidum,an fit frigidum vel calidum, vide qua (cripta (unt de temperamento Ícrpentum ín 
genere fub nomine Serperitis, 


D, 


Q Vnushuictam peftiferoànimali fenfus, vel potius affectus eft, Coniuga ferme vaganes amor coniuga 
tur , necnili cum compare, víta eft:Itaque alterutra ínterempta, incredibilis alceríus vlrionis lis. 
cura, Perfequítur ínterfectorem,vnumá& eum ín quantolibet populíagmíne notícía cuadam 
infeftat.Perrumpit omnes difficultates, permeatfpatía, nec nii amnibusarcetur aur pracelerí 
fuga,Plínius. €f Cüm inagros Nilus redundat,tamen trígín:a círcírer ante díebus, lengíus prefenfrs 
ab eofluuío ínloca emínentiora vnà cum fcetíbus fuís demígrant; quod quidem munus 3 nas ' 
turaacceperunt, tanti vt fluminís , tam& operofi quotannís accefsionem & decefsíonem non 
modo non ignorent, fed ab eíus etíam damno cauerefcíant,Zlianus. — €] Píal.48. Dauid ca» A ftutia aduera 
nitafpídem obturare aures fuas,vt non audíat vocem íncantantium. Cümením fe excantatíos fus incantatoz 
nibus accerfiri (enferit, ftatim vna ín terram aure defoffa, alteram cauda obturat, ne carminum res. 
vocem exaudíar,vt teftesfuntín eum locum, Híeronymus,A uguftinus,Hidorus, Gaísicdorus 
&alij. €f Philarchusauctor efl,cüm ad menfam cuiufdam veníensafpis in ZEgvypto aleretur 1s iseratum foo 
.afsidue,eníxam catulos,quorum ab vno filíum hofpitísínteremprum: Iliamreuerfam ad con tum animado 
fuetudínem cibi;intellexifle culpam, & necem intulíffe catulo, nec poftea ín tectum ídreuerz rfto. 
.fam;Plín, 4| Afpis non nocet Afrís & Syrís,vnde pueros ex fe natos eís obifjcíunt, quos fi lace 
xinttanquam adulterínos proricíunt:fin autem non,eos tanquá fuos nutríunt,; V íncentiusBels 
Iuacenfis, Id non deovanibus Afris (iueSyrís, fed tantum de Pfyllís populis Líbyz intelligens 
dum videtur, de quíbus idem fcribunt authores multos, vt ín híftoría ferpenzis pluribus dí» 
Cum eft, 4| Taurum color rubícundus excítat: ad vmbram afpís exurgít: vrfos boue(t 
mappa prorítat,Senecalib.s.deíra. «( Argolx genusíerpentum, quos Alexander IViacedo 
Argo Pelafzíco Alexandríam tulít,& ín flumen ad afpides tollendas coníecit,Suídas. 


Synpatbia c7 
antipatias 


De 5erpen tibus 

- Ya €f Ichneumoní cumafpideperpetuum bellurmi effefcríbít Strabo: quod & Lucanus ínnuít 

s MAC "s hoc verfu, Afpidas vt Pharías caude folertíor hoftís ludit. Ichneumon AE gypti vbí afpidem 

Afpide, anguemfuum hoftem afpexeritnó aggreditur príus,quam focios vocer& limo obducto,conz 
tra íctusmorfusdp fefe lorícet. Modus armandi,vt primum madefaciat cerpus & ín terra fevoe 
lutet, Ariftoteles. Habet afpis ínternecinübellü cuni íchneugoae. INotü eft anímal hac gloria 
maximé ín eadem natum /X;gypto.Mergít fé límo fzpíus; ficca fole. Mox vbíplüribus eodé 
modo fe coris lorícauit;ín dimícatíonem pergít.In ea caudam attollens ; ictus írrítos aduerfus 
excipít,donec oblíquo capíte fpecularus inuadat ín fauces,Plíníus,.Ichneumo ín pugna aduers 
fus aípídem caudam erígít, quam afpís maxime íncipitobferuare quafi mínahte, ad quam cüm 
vím fuam transfert corripitur, Ifídorus.OppíanusIchneumonemnon luto fe oblinere;fed cor« 
pus arena obruere € quafi fepelire fcribit, oculístantüm & cauda (oblonga & ferpentins)pro 
mínentíbws:fic expectare afpídém. Cüm veró (ínquít interprete Gillio) hanc ignem fpirantem 
anímaduertít,ftatim cauda gyrum agens,ímrnanem feram proüocat: ea atitem capite elato & 
exerto dente,fruftra pugnare aggredítur : namIchneumonem níhíl metus tardatad excipicne 
dam pugnam,;imo vero ífpfarh mordícus premens vtrin fe in orbem contrahentemlacerzt, & 
mortiferum venenuti ore eijcfentem conficít & occídit. Inluto INilí volutusIchneumon;aprís 
catíe donec tergus ficcetur & dureícat; fic írruetis ín afpidem vel caput eíus morfuamputat, 
vel mordícus apprehenfam cauda iri fluui& trahit. INícander in Theríacís , quí ínter catera fic 
canit, dolus eam potu e 'chneuetion yinceve pefemi, 

Cum gralie catitis ei bellum parat,editad oud, — 
ue fouet ia milrorum bolninsmin[uperabile letbum, 
Omnia fratla teritmórdaceg, dentelaceftt; — Fimcille. | 

Ichneumon (inquít Aliánus) luto agglutínato fic fe obducit, vt militemarmís vndicp feptuim 
referat;fi lutum defit;aqua fe alluens,feaj ín altum tuadidump fabulum abíjciens , ex improuís 
fis rebus ac fortuitis ; arma ad tuítíonem fui íngeníofe comparat, contínuoQp cum capitalíads 
ucrfarío depugtat:fummas autefn nares fuas;teneras;ac valde afpidís morfui opportunas, fuze 
caudz flexu feptus,tüetur:fi éas afpis affequi pofsíthoftem debellauit;fin minus affecurus fue 
rit,fruftra dentes contrálutum exercet, Contra autem Ichneurfio illi anteuertens, fi ex ínopis 
nato fauces comprehenderit,illátn firangulat. Quocirca víctotía curn fit pofita iri antícípatios 
ne,victor exiflíitquí morfibus alterum prauenerit; Hzc ZElíanus. Iclineumo Áfpidis oua dís 
fperdit,& tanquam catulis fuís futuram hoftilem pernícieim fummouüet, dern; 

De foporanie — € INec illud praeteribo, afpídumnaturz halícacabum ín tantum adüetfum, vt radice eius 

bu vel fugan^ propiusadmota foporetur illa fopore énecans vís earum;Plinius, A fpidí alicacabíradícem ins 

tibia afpides..ficito & obdormifcet, Conft.ín Geop. Nec imírum (íriquit Cardanus de rerum varíetatelib..) 
cüm ea radix etíam;atque illiüs feinen , liotnínibus ftuporeminducat, «| Aron cum crematurt 
ferpentesnídore;príaatimé afpides fugat,aur inebríat,ita vt torpentes ínueniitur; perunctos 


^ 


quoquearo laureo olco fugiunt, Plíriíus. 
E. 
De mwfuefes — € Philarchus libro i2.ín vulgusedidit, A (pides ab Aeyptijs vehemeriter coli,eafdemi ex 


3e 


&lione Ajpids. €O cultuprorfus manfuefcere, cibo& cícures fierí; neque fimul cum puerísinfantibus víuene 4 


tes, eís quippiam nocere: & vero appellatas ex cauüís prodire,atque ad appellantem accedere: 
digítorumautém crepitu vocaritut. /Eeyptij ín Afpidum nationem hofpitaliffimi;Ptimum vt 
pranfi funt,flatim cemperatas víno & mellefarínas iri menfam ; in qua pranfi funt, exponunt: 
poftea crepitu digitorum dato,eas tanquam contiiiías ad prandium vocant: IIlz veró velut ad 
condíctam coenam ínuítatee, alia: aliunde prorepentes;accedünr,& menfam circumftanttacres 
liquaomnífpira infolo terr relícta ; caput alleuantes círcutnlamburit, fenfimá atque modes 
rate explentur. Cüm autem 7E gyptij de rtocte habent necelfe furgere ; ne ipfas ín tehebrís cona 
culcent;íiterumpercufsione dígitorumvtuntur,eis vt de vía decedant,fignum dantes: Ill fane 
fonítus difcrimen intelligentes,confeftím ín latibula abftriduntur. Itagiijs quide lecto furgit, 
poftea ín nullas ipfarum incurrit, /Elíanus. Políum cumrutaSylueftrí, & fiteratur ex aqua 
colefii;afpidas mítígare dícitur, Plinius. 

Deimantatigs — Virtute quorundam verborum íncaritatur afpís , tie veneno ínterífnat , vel vt quidam di» 

wecamum, — Cunt, vtquieta capí pofsit,& gemma de fronte eíus aüferrí;quz naturaliter ín eo nafcitur, Vine 
centíus Belluacenfis. V eram effc (erpentumexcantationem manifeftifsime conftat Pfal, $8.vbi 
Dauid íta canit, Furor eorum par eftanguíum furori, ficut afpidísfurdz & obturantís aures 
fuas que vocemríte quamlibetexcantantiumnon exaudiíat;Pieríus.Ferturautem fic incanra« 
ri.Damones dífcurruntcum verbísad ferpentes, & infectíone interíori hocfaciunt vt ferpens 


tcs ad nutumeorum moueantur;ac fine lzfione trectabíles exhíbeantur, Innomínatus. 
F. 
xarfi «fpidie Galenus círca finem lib. ad Glauc.fcribit populos Marfos vefcí carnibus afpidutri; vocis 
bwvefcertet. eos dard opogue. D'í(putat autem Mercurialis in fuo tractatu de venenis quomodo dicar Ciales 
nus lib. 


6o 


De Afpide G. Lib. V. 30 


nuslíb.de theríaca eap.8. carnemafpidis non ingredi antídotos quod vnítterfum corpus afpi« 
dís venenofum fit;& tame afferat Viaríos ab(es vlla noxa eius carnibus vefci. Refpondetauté 
dícendum,vencnum quidem ín toto ipfius corpore effe : quód 5 vero Marfi populí vefcuntur 
ipfis,auteffe quía fub ipforum coelo non funt venenatí , quemadmodum alícubí neque viperze 
etíam,negy ferpentes venenatí,vel quía,vt dicebat doctíísimus Fracaftorius,huíufmodipopus | 
lí quandam fympathíamhabent cum afpídibus,vt ab ipfisnon Ixdantur. 
G. I. 
Afpiídis cutem ponderefexta parte denaríj cum pipereparí modo Parrhorum gentes ín re» temedia ex 
medíum quartanz bibun:;Plinius. ( Emplaftrum ecínere afpídum, dífcutiens firumas & po Affide. 
Io dagras.Capitrerebinthínz,lapidis afrj,bítuminis Iudaíci fing.dra.8.Cerz pura; baccarumlaua 
rí,amoníaci,thymíamatis,aphonitrí,adipts vítulinifing.drach.$5. Lapídis pyrítis víui, drach, 
2$. Cinerís Aipídum drach;55. Oleí vetexis cochl.(emís.medícamento refrígerato infpergíto 
cinerem. Przparatur etíam fine cínere,quod nonnulli eumauer(entur, & níhilomínus effcax 
fit; | NIcol.Myrepfus. Defcríbítur etíam à Galeno & Paule Zi gíneta. Eíus etíam meminit Aé« 
tíusadpodagram. 4 Afpidisfenettus trfra cum melle & inuncta, maxíme acuít vifum, Gia» 
lenusad Pífonem & Paulus ZEgíneta. Iumentorum oculís membrana afpídis quam exuerit 
cum adipe eiufdem clarítatem ínunctís facít, Plíníus. 
4 G, 24 
Afpidiísmorfum Cleopatra lení(simum efle períclítatione percepit, Cüm ením,aduentante Signa ex [ym 
2o Auguíto,queuam fine acerbo dolorisfenfu mors effet in cóuíuío de círcumftantíbus exquire Piometa mor, 
ret,cam qua gladío ínferrerur , doloríbus refertam effe, ex ijs quí aliquod vulnus accepiffent, wafpidis, 
reperíebat:acerbam autemex venenís, & laboríofam:cenuulfionem enímfacere,& ftomacho, 
& cordi dolorem ínurere.Eam veró quz Afpidis íctuafferrctur,lenem & imbecíllem effc, A.- 
. líanus.Morfuum veftigia tam perparum apparentía Afpís fmprímit, vt índícia víx acrí oculos 
rum acíe deprehendantur. Cur veró finttamobícura,ignota& caufam hanc effe audio. Ipfius 
venenum ad tranífmíttendum peracutum, mirabilico cclerítate ad intíma tranfitíonem facíens, 
Càmením hzc ipfa morfum effecít, venenumnon eminet círca füperficiem, fed fub cutem 


VLLL 


fubíiensjintra meatusbenepenítus fubit;atqp fic ad intima delabitur, vt níhilexcdcates emínca 


Te) 
RillivdG.e 


Quare ab Octauíanís Cleopatrz mors non facile oculis comprehenía eff, nifi eaidém fero ads 


3o modumex duobus punctís difficilibusad vídendumanimaduertis, mortis obfcura fignificatío 
deprchenfa cft; & infuper veftigía Afpidis ipfius corporís vractus is qui huíufimodi anímalium 
motíonis difcrímina tenent,manifefta apparuerunt,Idem. Galenus ad Pífonem paulo alíter de 
merte Cleopatra fcribír hís verbis,Porro quí mulíerís propetum vt falleret cüftodes conatit, 
ferz autemad occídendum pernícitaté fermone nobís voluntoftendere;referunt ipfam fuums 
met brachium magno admodum morfu,eoty alto vulneraffe, & belluz virusín vafe quodam 
ipfi allatum, vulnerí ínfudifle: quo &c tranfmiffo, haud multo poft nefcíjs cuftodibus prompte 
interfj(fe, Hzc Galenus. Afpídes percuffos torpore & fomno necant;Pliníus. Lucanus afpida 
fomniferam vocar.Georgíus Píctoríus de hocfymptomatein Lerna xaxáy, 

! "dfpidis ey morfu le[um dormirefatentar 

4o Án morrem,antidotum nec aluijle 'feruit, 

A Si(enna dícifomniculofam fcímus quz fomnum morfu índucat letiferit , vel vt Plutarclius 
inquítyrgpov vzrsadUn x9] tora qopas, Cocl. Rhodig. 4j Ab afpide commorfus paruus omnínoap 
parermorfus,fimilis puncturís acus, cítratumorem. Sanguís non multus fed paucus & níger 
difiíllat. V elox autem oculorüobícuratío apprehendit,dolortp corporís multíformís,omníno 
leuís & non fine voluptate confequítur.Quuapropter bene exclamauít INícander,Perímítüp ví 
rum abíg; dolore.Color permutatur,& vírídisacherbaceusfit. Orís ventrículí morfus modis 
cus eft. Frons afsídue reuellítur;palpebra abf cp fenfu mouentur,velutín fomníaccefsione. Et 
ín hís mors corrípit;ne tertía quidem diei parre dilatione facta, Dio(c. A ctuaríus, 

Necrames *lla vides impre|fi vulnera morfus, 

$e INec dignus fata tumoritum corpus adariz, 

Sed quile[us homo efC citra omnem fata laborem 

Claudit,& iguauo moriens torpore j achifcit. Nicander ín Ther. 
Caterum accefsiones & figna comuníafuntín hís quosafpides momorderunr. Vulnera enim 
ín demoríoloco velutíab acu puncta ínueníuntur.Bína quídem ex mafculímorfu,ex femelle 
veró quatuor,cítra magnum dolorem, quibus nihil effluit, nifi víolentii anímal fit quód mer« 
fum ínflíxít.Confequitur autem ftupor;pallor frontis , refrigeratio, afsidui híatus,palpebrará 
níctationes,colli inclínatío,capítís grauitasfegníties,& collapfio ínfomrium profundum, Ad 
finemveró € conuulíio.Mors aute ín tríbusad fummam horís ex terreftrís morfu fequítur.Irs 
chelidonía vero ictu prafentífsimaadeft.Porró hís qui à pryade confpuuntur,caligo oculorü 

6o fuccedít,& cordis dolor,facíci tumor, & auditus corruptio. "'ardíus autem mors confequiícur; 

.. Aétíus. €j Amplius quatuor horas quos momorderínt afpides vínere nequeunt; eos ftrangue 

latío,conuulfio,& fingultus confequitur, /Elíanus. . 


De Serpentibus 


«Signa morfus ferpehtis quí nomínatur hirundo (chelídonía)& afpidís ficeetcherfzz)eae 
dem funt.Illi ením quem alteruterhorum mordet; accidunt lingultus frequenres;alteratio colo. 
rís, & ftupor, & frígus membrorum, & profunditas fofnei ,& claufiopalpebrarum cum ves 

hementía pulfus cordís eipropría;& magnítudo dolorís,. Quem vero mordet fpuens (ptyas) 
rcmanert fine fenfu;& fine motu,quíetus profunde dormiens; poft íaltus contínuos,& claufio» 
nem oculorum,& torfiorieni collí,& fpafmum,& pulfum inordínatum, & non fentit dolorem: 
& quandod fentít ín inítío rei dolorem inteftínorum,& intromíttít digíros ín guttur fuum;,vt 
euomat,Auicenna. Afilí morfus figna addit etíam ídem author eodemloco ,'qua eadem curi 
morfu afpidis vídentur,atque ídeo fuperíusinter af pidís nomína eius mentíoner fscímus: ferí 
bít ígicur,vcrum dicitur de accidentibus eíus, quod locus morfus eíus eft paruus Íccandum ie 
quantítatem puncturz acus abíque apoftemare,& carrít ex eo fanguis paucus niger. Etaccí« 
dunt eí,quíab eo morfus efl;tenebrofitas oculorum, & dolor in vifeeribus dd ore ftomachi id 
prünís,deínde accidunt claufiooculorum,& profunditas fomni, & non viuit vltra tertía diem, 
Hzc Auícenna. Afpísfi momorderithominem,ftatim eum confumit ita vtlíquefiat totus ín 
ereferpentís,Phyfiologus. Vnaqueque afpís mortificat calorem naturalerí: patecex nígrediz 
ne círcalocum morfus caufata ex fanguíne:qui adurítür íllic a ealidítate venení,& poftea conz 
gelatur frigidítateextrínfeca:obfcuritas veró oculorum procedit ex vaporibus ínfectís qui ins 
terdum inferunt capití dolorem. Etquando humores conturbantur in ftemacho moient vos 
mitum;& alíquando fpa(mum,quando tunícz ípfius coartantur à veneno morfus, vel abhu- 
tnoríbus ínfectís ab eo quí quando defcendüt ad ínteflína faciunt fluxumperducentemadíyn 2e 
copím & mortem, Ferdinandus Ponzetus. . re m: E TEES - 
Merfum foie Serpentum venenum cüm peftiferum eft,tum multo afpidis peftilentíus, Elianus.Viperae 
di perniciofifs GC alíarum ferpentium morfus non carent remedío,ex hiííty fieri potiones atqj vnguenta percí- 
fimum e [eré pío,cautionestg quorundam illitutn venenum mítigauerunt:folumafpídis morfum non curaz 
, enmnzdiceile. ripoffe,effegyomnimedicína robüftiorem, Idem, A fpides percuffos totpote & fomno necant, 
omníuim ferpentutn míhíme fanabiles, Sed & veneni earum, fi fanguinemattíngit,aut recens 
vulnusftatim ínterímít. Inuereratum vlctistardíus. Decetero potum quanta libet cepía non 
nocet,nor ením eft tabifica vís ; itacp occíía morfu earum anírnalía cíbís innoxía funt,Plíníus. 
Colla afpídurm íntumefcere nullo ictus reinedío compertum eft, preterquam fi confeftím par» 
tes contacte amputentur;Idem, Afpis interficit à dtrabus horísvíque ad tres, Arnoldus. Sunt 3o 
& Afpides ii partibus Aquilonaríbus veneni acumíne homíne ínterficientes antehoras quas 
tuor , nífi remediis oportunís occürratur , Olaus Magnus. Non magnopere comperttim,quí 
efpidis i&upercuffus euaferít, qiiibus morfum impegerít, horís vix quatuor fupereffe;praríos 
catíonem quíppe mox infequí,ac fpafmum cum fingultu, Cal. Rhodíg.Celebratum cft illud;ad 
horrorem iricutiendüm;d $4 zavíd G^; cum virulentum & fmmiedicabile vulnus aliquod íne 
telligí volumus. Afpidüm ictui vel nullum,vel rarum adtmodum remedium ínuenirí tradít Zi» 
lianustcompertum eft plerung íctülzfos hiuíufmodií,vix horís quatuor fuperfuiffe. Et Mio» 
fes cantíco fuo Deur.32. venenüm afpidum aítínfanabile,Pierius. Afpides exiítío inferendo 
haud dubie funt precípítes.Acin tnagna Aléxaridría fubíndefum contemplatus,quàm celeri» 
ter perímerent.Cum ením aliquem hac poznz tege damnatum , humaniter cítoáy volunt occí- 
dere;adijcientes ipfius pectori feram, iabentefq paululJüt obambulare, íta fine mora homínem . 
tollunt é medío, Galenus adPifonein.q Afpidis morfus,fi ranam comederít, ínfanabilís omnía 
no fir, /Elíanus.Q] A.nguíum íctus perloca plurímum differunt, Afpis enimanguís,ex quo mee 
dícanientum putríficum íllud componünt,ín Afríca gignitur ; cuiusictuí nullum etedíti cft, 
Axiftoteles, | 
Curatio € rca lis quíab Afpide feríuntur, quz de Cerafte fcripta fuit aüxilía, dari debén&némpe finemo 
media per Chi ra íictampartem amputare;aut fcalpro confeftím círcuncídere, GC rjs fimilia profeqüi oportet, 
vurgtan, Virentíainfuper admouenda.Nam venenumhoc quemadmodum Bafilifcí, aut fanguís bubtue 
lus,celerrrímeé in arterijs fanguinem cogit, Diofcorides, & Ad&uaríus: Hís methBri affecti mus 
tilatío mox à iorfu factayfuccurrít: coG fine mota fifieri poteflpreecídendum eft: & ín bís fe 
propinquis partíbus omnem carnem círcümfecare flatím ; & radicitus víq ad os excindere 
oportet:deínde relíquéeferro candenrí,exíccandz funrjPaulus Zgineta. Ex Afpidis quidem 
vulnerelongo tempore quífpíam fanus fieri pofsit, velexectíonetn membri; vel exüftiónem 
ignis fortiter patiendo, vel accominodatis medicamentís malum fiftendo, ne ferpatlotgius, 
4Elíanus.Curatio huius veneni cümcitifstmeíugulet;eftfollicítanda. Sratimenitti deueniena 
dum eft ad exuctionemplagz,vel ore,vel arindine,vel cucurbitüla,vel galliautpalumbi po- 
dice, & quía vulnus obícurum & exiguum effe folet, curandum vt amplius reddatur, & vt fa- 
ciificationibus fanguís partíum círcumpofirarum extrahatür , quo peractó deceniendüm fta» 
tím ad ea que proprieaípidis veneno aduerfantur ; huiuftaodí autein eft rütha, qua appofita 
vulncribezoartícam vím baber,N:erturialis.Quía afpidis venenum fanguínem ín venis arte» 
rjfa congelaníacó aduerfum id calida & renuium partíum exhibenda f: unt, vt míthridatirmi 


auc theríaca ínaqua vítz difloluxa,cademá in vulnus ínfundenda,calefaciendus zgezha!lneis, 


fzictionibus, 


DeAfpide G.Lib. V. 31 


fiictionibusambulatíoníbus & fimilibus.Cüm pars ida purpurea, nigra; virídisue eüadit, fia 
gnum eft vénení malignitate extincti , & fuffocati calorís natíui. "'ütrn ígitur amputar&mema 
brum (atíus efl, fi víresferrepoffunt, & níhil it quod impediat, Ambrofius Parzus. V tiliter ad 
plagam inpotiuntur,poft cucurbítarum adhibitionem & facrificátionem,centaurea cum myra 
rha & modico.oppío. Rumex autem fi cataplafinatís modo ímponarür;nihil leder. Prater opis 
, nionem vero auxiliatur theríace tum plaga impofita,tum porata. Profunr autem & afsidüz ex 


. itationes éum euulGioníbus & plagis, € vniuerfi corporis motus,& aqua marína calida profo 


mento afpería, Actíus, Aqua marína ad venenatos ictus qui tremorem & refrigeraríonem ade 
ferunt.fuffitu falutaris incelligitur,maximé fcorpionum, phalangiorum ; afpidumq , etíam fi 
19 quis in calidam defcendat auxiliatur, Diofcorides. Ab afpidepercu(sis vtilifsime ímpohírurbu 
tyrum,ldem.Folía fraxini vulneri afpidum impofita auxiliantur,]dem.Halicacabutn trítum ex 
oleo percufsís auxiliatur, Plinius. Aquilonares aduerfus afpidum ictus ínter cerera vtuntur 
furfure "d emplaítri appotito ; item theriaca pro pecoribus imungendis cim fale ín círcuítü 
tumoris, 1s Magnus. 1 
| 4 Anridorus Antíparríque & Tberiaca nuncupatur & ad morfus afpidis valet , ante & 
poft ictus exhibita, defcribitur à Galeno lib. a. de antidotís cap. $8. Irem Theríacaaddolores 
internos Euclidis Palatiani: quam vt ipfe dicebat, ad morfus a(pidum compofuit. Defcribitai 
ab eodem Gialeno,eódem libro cap. 6t. Percu(si à ferpentibus, fi fieri poteft, fac vrpríus euos 
manc deinde ex hac cum plurimo fucco ffraxini,velfi defit,cum víno drachmam vnam exhibe; 
&o velplusetiam. Adpraenotíoneman victurus fit percuffus , centauream cum víno trítait bía 
bendam prabeto:(iquidem ením euomet pharmacum,moríetur : (inon,viuet, Quó veró mae 
ligniras veneni diftríbuti & in corpus dígefti probéeuematur , allia tríta cum zythoexhibeto, 
donec naufeabundus reddatur. Aut opopanaca cum víno diluto dato ; & conteftíim vomitíos 
nem operabitur. Numius autem inquít: Oríganum virídem aut arídam pro «gri viribus cum 


Remedia que 
intra corpus ju 
iuuntur. 
Compofita. 


vino dato.Poft vomitum antidotistheríacis vtendum & communibus remedijs predíctís.Hec ' 


Aetius. Neque folum externístemed(s follícitandum eft,verüm etíam adhibenda interna, the» 
ríaca,mithridatum;antídotus Zopyri,& antidoti illa quz à Galeno proponuntur a.deantídos 
tís aduerfus af(pídes, Mercuríalis; Septentríonales adüerfus idus afpídum vtuntur theríaca Ve 
neta, Olaus Magnus. €[ Chriftophorus Andreas ín aecoiatría fcribit, Hifpanis infulas ferpen 
$0 tíbus;afpidibus;omnit genere ferarum vírülentar&;paísim diffettas & foeras effezcontra quaa 
rum morfus nunquam quicquam prefidi] ín theríaca animaduerfum & compertum fit. Át in fe 
quenti antídoto vires mültíplicí experiensía comprobatas , adeó certas & infignes exiftere, vt 
illius fiducia non dübítatrerít (c mordendum quantumlibet efferz offerre afpidi, Capit vero id 
remedium folía thapfi barbatí;caryophillatz, leacoij rubri pari pondere , quz ín aceto acerría 
mo & fani hominis vrína bullíant ad partíslacfa fotum.Cyuatiquam fi ab dtu multum íatn teme 
pus fine remedío exactum fit,omníno fatíus &€ certíus efle, fi gér eius decocti vricias tres ícítra 

'" nus;duabusarite paftum horis hauríat, Ambrofius Pareüs. | 
€| Auxiliumab afpide morfi ferunt, & prafertírn quos ptyas tnoimotdit; ex ácerríri aceti 
peta:dandüm auteni eft quoufg acetí qualitatet círca dextram precordiorum parteipercée 
4? prent. Hepar ením ín morfis ab afpide prímüm aiunt fenfü priuarí, Aétíus. INüperab afpide 
calcata percüffus virer acetíferens , quotíes depofuilfer, fentiebatictum , alíás illafo fimilis. 
Intellectum ibiremedium efi potudp fuccurfüm,Plinius. Vfus docuít euin quer afpis percufz 
fi;acerum potíus bibere debere. Quod demonftraffe dicitur cafus cuiüfdam püeri, quí cüm ab 
hac ictus eflet; & partímob ipfum vulnus,partim ob ímmodícos aeftüs fiti premeretur; ac locís 
ficcis alium humorem non reperíret;acerüm qüodforté fecum habebatebibic, & liberatus eft, 
Credo quoníam íd;quamuis refrigerandi vim habet, ramcn habet etíam difsipandi. Quo fitvt 
terrarefper(ato fpumet.Eadem ergo vi verifimile cft,fpiffefcentem quoque intus humorem ho 
minis ab eo díícuti,& (ic darifanitatem, Corn. Celf.€j Allio cum ceruifia antiqua bibito,ictibus 
afpidum auxiliantur paftores Aquilonares , Olaus Magnüs; 4| Sant qüí afpidüm venenis ads 
'6 uerfaríanífumpurent, Plínius. q- Darífolet Arí(tolochía cumrefis: & de femíne apíj cüm vía 
no,Ferd.Ponzetus. 4, Aron cum crematur ferpentes nidore,príuatima afpides fugat, autins 
ebriat : perunctos quoqparo e laureo oleo fugiurit. ldeó & contra ictus darípotu in víno nigro 
purantvtile,Plinius. €| I&ísab afpíde datur Carpobal(amus cum modico puluere eentíanae 
«um víno , aut cum pauco fucco menthz,vtprohibeatftomachumàfpatfmo, Ferd. Ponzetus, 
qj Alij vero darit caftoreum cum cafsía lignea , Idem. 4j Etaliqui dícunt quod pellis ftomachi 
Ciconíz cum modíco víno fit (ingulareprztidium,Idem. qJ Címícum animalis fcedifsimi,& dí 
'€tu quoque faftídiendi natura contra ferpentium morfus , & przcípué afpidum valere dici e 
ltem contra venena omnía,argumento,quod dicunt gallínas, quo díe id ederínt, non interfici 
ab aípide; carnes quoc earum percufsis plurimum ptodeffe , Plinius. 4T Cítrij míra vis contra 
alpídes narratur aptid Athen.lib.3.cap.s.Seríbit pradones quofdam damnatos vt ferar cibus 
cílent,in theatrum íritroductos,horrendis crudelifsimist& animalibus obícctos;& ab af, pidibus 
percufles , nihil deníque paffose(fe. Dubiusfutt (inquit) düdim fanéprínceps a SNINIUS 


Simplicia. 


DeSerpenabus 


eorum cuftodem fiquidvel ediffent vel bibiffent interrogauít:vt veró cítrium illis traditum ec« 
dem dic fuiffe cognouit huic citrium poftero die dari, illi autem nequaquam íufsit. Is demum 
qui citri otn prius comedera, nihil rurfus paffus eft , aille morfus ftatim interíjt , Hac Avhe- 
nzus, 4| Clematis /Egyptía aduerfus ferpentes ac priuatím afpídes ex aceto pota efficax, Pli- 
nius, (| Contra afpídem corallium € vino potum fuccurrít, Orpheus delapidibus. [ Fraxiní 
foliorum fuccus cum.víno potatus , Diofcorides & Olaus Magnus. 4j Hyofcyamum contu. 
fuümcumfolfjsex víno datur peculiariter contraafpides, Plinius: 4j Lupiní amari conta a» 
fpides valent, Idem. 4| Muflelarum quias Graeci Iétídas vocantfel contraafpides dicitur etfi 
cax, cxteró venenum,;ldem. &j Teftudinís vrínam magitradunt aduerfus afpidum ictus falu- 
iate vefnedium,efficacius camen, vt aíunt,címicibusadmiftis, Idem. l'eftudinismarína fanguis 1 o 
fccís eft pharmacum : & omnes féré morfus & afpidis magnifice fana. V rina quoque eíus pora 
snorfos ab afpíde vel echidna fanat , Kíranides. 4; Marcus Varro 89. vitz anno prodidit itus 
afpidum efficacifsimé curari haufta ápercufsisiplorum vrina. — . » 
: Si vero horrendum vulnus fera fecerit afpus, 
Vrinam credunt propriam conducere potu, 
Varronis fuit ifla fenss fententia .nec non 
Plinius vt memorar fumpri iuuat imber aceti, Qu.Serenus 
- Verumeex hís qua referre fas fitjimpubium puerorum vrina valet conta falíuas afpidum 
quasptyadas vocant , quoníam venena ín oculos hominum expuanrPPlinius, Efficacilsimum 
poro (ínquitMatthíolus ín Díofcoríde) & omnium ; quantum quídemexperrus fum , prz- 30 
ftanti(simumantídotum contra venenofum ictum afpídum,quas fardas vocanr,eft noftra q'iin 
ta eflentía,ex aqua vítze & antidoto noftro confecta, quàm ídem Mlatthiolus defcribit, in pras 
.fatione 6.libri Díofcoridis. 


l 


P H. 

Etymolegis, Afpis dicta eft eó quód morfu venena ímmíttat & afpergat: /€* enim venenum dicirur, Tfi- 
dorus. Afpíisab afperítate cutis dícítur, Arnoldus, Ariftophanis vero fcholiaftes vult boc aníe 
mal (ic dictum zoo P & Zara mxE noel to) n8. avicto và cwreivu, df vov Cw) aul ve)? nà1 sil dfe vo 
cona G àu18 uiixG" , ideft ; abe partícula intentiua & verbo avit» quod extendere fignificat, 
propter acutum ipfius fibilum,;aut propter corporis eius longitudinem. 

Howomm4cr — Alpisetiam Girzcédicitur fcutum rotundum proprié quod non extenfum eftin longitu- 3o 

dea, —— dinem,Euftathius,quietíamhoc nomen deríuatab e partícula príuatíua & azicosid eft, exrenz 
do: quódnoen inlongítudinem extentum fit, fed orbiculare, Ariftophanís vero fcholiafles ab 
ipfa afpide animalifcutum fic vocatum vult, 4/Z 73 eic x/uAwc groNNéc ros óuevov (& ov sk o xa ats 
d'ew xux2uu2) 29 iicav ai david «c TJ) amAcióv ; (id eft,quód animal hoc ín orbes multos conuolus 
tum dormiat. Orbicularía enim erant (cuta veterum.) V ndeAavid|Aioxio: & david|ox G- breue 

.fcutum,C&l.Rhodig. 4j Eft & afpís ínfula in mari Lycío;de qua Pliniuslibro j.cap.is. € Eft 
item afpis, promontoríum ín lítore Afríca,a forma clypei dictum , vrbem habens eufdem no» 
mínis, quz à Latinis Clypea dícítur. In clypei fpeciem curuarís rurribusafpis;Sylius. Cofura 
infula eft ante afpidem tita , Carthaginenfem vrbem , quam clypeam vocant , Strabolibro 6. 
4| Afpides etíam dicuntur campi forma orbiculari , aut vbi afpides vífuntur plurima. Cerré 48 

. vibis Argíue partem afpida vccatam,locís aliquot ín Pyrrhi vita fcribit Plutarchus. Aez:;déia 
vocant ítem Gracicaz 7ji dazíd|ov zliyac. Sed & ín naui partem quz adpuppem vergit. Afpi« 

. dífcos breuia dicunt fcuta , fed & ín fcuti modum orbicularia ornamenta , Plethon Gemiftus 
Hiftoriarum prímo & ílludprodídit, Philippum Amyntz omnium prímum Macedoníz phaz 

*; langis fynafpifmum conftituiffe. Id autem íntelligitur , qutm ín pbalangefinguli cubitum oce 

Cewpofita. cupanr,Hadtenus Cal. Rhodigínus. 4| AavidAód loue". Ab afpidemet(us feu ictus. f AaridLé- 
"eoe", Qui afpidibus vefcitur, Galenus. : 

Ejbheé, —. — Aaricioxéamasid eft veneno gaudens: eiuxécosa,id eft inuofa : Aryunpxo id eft qua linguam 
exerit : euspdlaAen id eft formídabilis; poníeasa , id cft crudelísa INícandro dicitur. zraAauiza, 
.Euftathiusín Homerum. Afpispharía,ficca,fomnifera,lctifera;fomniculofafomnifica, tume- $ € 
fcens,formidabilís , Ioh.Rauifius. Stabant in margine ficcz afpides, Lucanus 9. € Afpídes in 
díadematibus pictas Z&.gyptiorum reges gerunt, ex eíus beftiz formaregnifirmitztem adum- 

t braté fignificantes.Inuíctum ením huius ferpentís venenum eft, & nemo vnquam ab ca morfus 

Icoltes. euafiffe memoratur, J&.líanus. /X.ayptiregum mos fuit peruetus,vrt fignificaretur principatus 
quzdam inuícta vis,díademata ferpenrís eius (afpidis) imagine diftíncta gefrare , Cel. Rhodi« 

. .gínus. 4| Sacerdotes /E.thiopum & 7E yptiorum pileos oblongos geflan;circa finem vmbi- 
licum habentes, ferpentibus quos afpídes vocant círeumuoluros : monumentum ínfigne , eos 
.quí contraregeminfurgereaudeant mortiferis morfibus fubeffe, Diodorus Sículus. 4| Inde a» i 
liud defumítur híeroglyphicum : funtenim quieontumacem bomínem,nulli quippe legum ím 
perio vel magiftratuum edicto ; potentíorumüe íufsís parere deftinarum , per afpidem aurem 
Obturantemapté fignificari tradunt, P íerius.: ; 
b. Ouaafpidumrumpunt;& telasaraneg texunt: Quí comederit de ouís eotum moríetur: 
; : | dud & 


De Afpide H.b.c.d.g h.Lib. V. s 

& (icomprimantur,produeétür regulis.Efaiz £9.depeccaris Iudzórum agens. VbíMlunftes 
rus , fenfus eft;inquir;Birhilis eflis óuís afpidum,quibus frais rion aliad prodit quám afpis;& 
omnes labores veftti fimilés fuitt telís aranearum,qua ad nullum vfum vtiles; cüm €x illís nuls 
lum fierí pofsitveftíimentum,Háec Munfterus. —— — wncsibir am 

c. Delectabíturlactens füper foramen afpidis Efaíze vi.Id eft quictritque ex bornitiibus óc« 
«ulte veneno ad nocendum referti func füb regno ChríRi mutato ingenio fore velputris inno 
xios. f OiuG^ addo xix AQ", Fifloc" Dev xg) vii david VQ xixAut ounce ixaA màn; Hefy chius; " 

d. Quod /Egyptrj de afpide dicunt, id libenter fapientie fludiófi audiunt. In quadain Z&« 5; afpidis amo 
gyptí prouincia,nomen ab Hercule trahente,formofum puerum aníérum cuftodem,ab afpidé iz, 
tam mírifice adamatum fuíffe,vt íscum obdorríifler, éfosmno ad declinandas infidias quas d» 


 fpídis coniux ríualitate commotus eí molíretur,ab ea excítatus fuerít & fibi cauerír , A&líantis; 


g. Venenum draconum vinum eorum,& venenum afpidum crudele, Deut. 32. Paíiís éíus 
in vilceríbus íaumutabit fefe,fel afpídum ín interioribus eíus, Iob 2o.id eft,vt interpretatur Met 
cerus, Malum illud quo impius delectátur tanquam cibo mutabit naturam , videbíturdj ipin 
ventre effe vehenuni przfentifsimum & maximé rioxium quale afpíduin. Itern; V énenum aa 
fpidura fuget.Ibídem. XJ Sunt & ranís venena, ruberis maxime, vidimusap Pfyllos ín certamis 
ne patíriís catidefactas àdmitterites,ocyóre etiam quát afpidum perhicie; Plinius. f Synefius, 
in epiftola quadam ad fratrem diftichón hot recítat? Aaríd|u, ppuson dgio) Aaxidias eoiQIU) 6 
x) xuu Avosnliéa Aloswd lu fotté)x) "r2 Aaduxtas. V ídentür autem vulgo,nulld cerro authore, 
vfitatifuilfe hi verfes: quibus Aaduxéit hornines nótantut cánquarii maximé venénatís etíam fé 
ris,afpiderubeta, ferperite , ( Vípetairi íniellígo) & cane rabidó hoceritióres; V íde plura lib.de 
aquatilibus iri fanis, f, EDO 3 : | 

h. Sulpítiusin Lücaftürait Cariopum gubertiatoreri iuis Menelai, afpidis trióefu apad à irqui abad 
Canepum ZEgypti vrbem occifuri,Ioh.Rauifius Textor. € Demetrius Phalérzus ; auditor jbide morfi c 
"T heophrafti, & prefectus bibliottiecee Prolemaei Soterís, ekcefsit ex morfu afpidis; Ouidius íi ocefi fuu. 
Ibin. 4j lam dixímus Cleopatram ab Augufto fuperatam;aiordendtsi afpidi porrexiffe bras 
chium, ne in tríumphuni düceretür, Propert. lib. 3..—— aw o 

Brachia fDbBlaui [acri admorfà coluber, | (ideft áfpidibus.) 
Errrübere occulti membra fepormirer, — — "Textor.—. ba dre 
«| Cüm Pompeíus Rufus Komz zdilitium munus obírét quinquattijs ( vel Pandthefiats pe círeulatori 

cofefto) vt folet ín I&omátio foro fieri, círculator alijs permultis , qui earideri quar ís ipfe ara 6ws ex afpidis 
tern factítarent  círcumftantíbus;ad füam ipfiiis ofténtandarn fapientia , fimuldi éx arcificig Merfu moris 
fuo fpécimeti dandurn, afpíderi ad brachiitim admonuit; & ex imprefIo morfu tala exuit: 
Cmn poftea totiaquam qttam fibi przparauératexorbuilfet; quód ea effet (übducta , ( ex irifia 
dijs nímírutn vasfuerareuerfum) venenonori exhaufto néque abftetfo , fecarido poft die fine 
dolorísfenfu , cümifentim & pedeteritím pernicie veneni íllapfa, eius os & gírigiua extabuife 
fent,víta priuatus eft, Z/ianus: df Sctibít dé Vígo,vifumiá (e Floreritiz círculatotem,quiíi qaó 
melius & pluris pharmaca fuo populo venderet , afpidí mordendum digítümi fuum exhibuit, 
fed quadiíhorío poft interije A mibro(ius Patarüs. — Tl 

€ Philarchus lib.i2.in vulgus edidit;afpides ab ZEgyprijs velieméntér coli, éafdemd EX €. e ofbidibus fa 
cultu manfuefcere, ZZlianus. Agi ptíorurmi morem quís igriorat / quorum ímbut& tentes prà eri ereulms. 
uítatum erroribus,quamiuís Carnificíriam potitis fubiertrit , quàm Ibíh , autafpidém,aurfelerm; 
auccanem aut crocodílum violen, Ciceros AD afpidibus & Crocodilis moros felices & Deo 
dignos arbitrantur ZX.gypti, lofeplius libto a.cotità Appionem. €, Áfpidis genusvnuth Thiet Sépborssi. 
muthín ZEgypttj wominantzhanc facra effe aiunt, & fama religione colunt. Itáque ea Ifidís £hi afpia- 
fimulachra tanquam regío quodam díademate cotónatit, Eandein ín perníciemhomiínuirh riae era. 
tam effe negant.Enimueró commínifcuntur eat fe à probis abftínere : cotittà vero inipijs ries 
cem afferre. Quod fi ítaefbitiftiriam vniuerfi dixeris liabc feramhoriorare , vt qua attítnohía 
ínrelle&us bonum à rialo dífcérnar, & tanquam illius miniftra ac vindékin malos atittmaduere 


* tat, Addunt alij fidem fceleratífsimis hominum éam fintnittete.Hanc quodque folam immortas 4 ffis imtmorta 


lem eife A eyprij referunt, qui afpídum genus in fedecím fpecies diutdüüt, In faérís teitür aedis lis, 

busad vnümquenque angulim fübterranea facella exzdificaiit , vbi fatie T hetrnachidi liabí» 
santibubulum adipem edendutn ínteruallis quibü(dam obiciunt ; £&líanus; é| Vinitor dufii Bevinitorc 
fcobem fodit;pulchram & generofamvitém plántarürus,ligonis í&iu afpidern facrarh & tninís qui ofpidem fa 
mtínfeftam homínibus,que forte illiclátebat,imprudens mediá diffecuit, Deítdé Cum terrai eret imerz- 


dimoueret;poflerirem eíuspartém,quz caüdam continet, ín arena íácentem réperít : anteríos v diffceuee 


rem veró,qua à venire ad ceruícem tendítadhucteptantem & erüentam.Q damobrém cbfiüs o3 
pefactus € metitis impos.torus ad ínfaníam,eamüj vehercritemredacius eft. Ec cürti iriterdiu 
non apud fe,riéc rationis compos erat.tur noctu eríam delitans € lecte exiliebat, & afpidem fe 
perféquíi dictitabat, & velutimorfülzfus rerríbili clamore vociferabatür, & auxilium implorà 
bat, & intérerriptz a ipfo afpidis fimulacrurh fe videre aiebat,iddi frendens & minans: & alie 


quarido moerfü fe impetitum; eíulatu qüidem dolere (zarguebat, Cüm autem iamaliquandiu 


E 


Yrouerbia, 


DeSerpentbus 
daraffet morbus, cognati eiusfupplice ipfum ín edem Serapidis ducunt, Deum vt fpectrum 
íllud afpidis amolíri & cohibere dignetur orant, Mifertus ille, virum curar. ETec de víndicra' 
|: afpidem lafam fecuta fufficíant, Idem. 4| Narrat etíam eodem loco ídem author, cum quidam. 
&ruenis gulo dedítuspotiundi cutufdam PauonísIndicí quem rex Zeyptiorum Ioui dicafler, 
adingluíem fiam fatiandam míro defiderio teneretur, vnum ex miniftris Deíampla mercede 
facrilegij data & ampliore promiffa impuliife, ad eum capíendum & fibi adferendum. Isveró 
inquít, fpe vana ínductus,eum accefsit ad locum, vbi morarí alitem nórat; & capere iuuení ad« 
ferendamaggreffuseft. Sed non apparuit pauo: & loco illius afpís vifa eft, erecta, & aduer- 
fus ipfum írata : quare terrítusretrocefsít. : 
€| Diogenes cum vidiffet mulieres quafdam alloquentes , dixit: Aaz lc gp txid rne qdpua- Vo 


Afpit AYipfTA, xoy d aveiieras , id eft, afpis à vipera venenum mutuo fumit. Vnde prouerbium afpis à vipera, 


natum eft cuíus etíam meminit Terrullíanus lib. aduerfus Marcionem tertio. Definat (inquit) 
H ^ , , ^ LI H ? c7 J ' 

nunc bzretícus à ludzo , afpis, quodaíunt, a vipera mutuart venenum, Dicitur autem cum 

peísimus à pefsímo fumiítmali quippiam. Vfuserít quotíes qui per femalüs eft ; contagio mae 


Norfis efPulit 1i fit deterior,Erafmus. 4| Anyuaaavíd Q" , id eft, morfusafpidis,abijt etiam fn prouerbium, de 


snalo immedícabili,aut delingua vehementer vírulenta. ( Círcumfertur quoque Graecus ver 
ficulus,adagio concinens, 
óc zi quxev david AG" xax wo), | id eft, . 


ajpica teluat, | Telum afbidis profeBlo mulier improba. 


ao s. 
Rc 


Nihífautem vetat,quomfnus trahatur adagium ad hoftem clancularium,& tanto peftilen- 2e 
tiorem , quód clanculum citracp doloremlínfundat venenum, bac ferpens eft vt dictum cft fu» 
pra, ldem. ; 


DE SERPENTIBVS QVORVM NO- 


MINA INCIPIVNT A LITERA RÀ, 


DE BASILISCO - 
B, | 30 


Egi AsILIS CY s GracàLatiné di» 
74 ESO citut Regulus,eó quód rex fers 
£a C12) 


pentium fit:adeo vt eum viden * 


trit 
SS N 


NSNNSNNN SSSWNSSSSQSSSS SINUS 
NSSSSSSNS NS SSSSN S 


tes fugiant , quíaolfactu fuo eos necat, 
lüdorus. Dícítur Regulus quía coronaz 
tum habet caput, Auicenna, Bafilifcus 
appellatur genus ferpentís, vel quod ín 
capite habeat album ínfiar díadematís, [ 
vel quód reliqua ferpentum genera vím 
eíusfugiant,Feflue, Suntídem Bafilis 
fcus & Regulus, qui fic vocatur,quíaha. 
bit ín capitemaculam albaminftar coro 
nz, velquía czterí ferpentes fugiunt es. 
íus venena, & ínterfectiab eo nunquam | 
curantur, Ferdinandus Ponzettus. Ba- 
filifcus Grzca dictio regulum vel tyrans 
num fignificat, quodínftar regisomni« 
bus anímalibus (itterrorí;vel quód ín os 
snes ryrannidem Q feuítiam exerceat, 
Spiegelíus. Regulus quí € Bafilifcus, : 
Andromachus. €j Sibilus quoque ídem eft quí & regulus. Sibílo enim occidit antequam mors 
deat vel exurat,lfidorus. 4| Hebraice yog & "yer RegulusaurBafilifcus,lef14.SC lerem.8.— 
Pagninus. Bafilifcus Hebraice vt Munfterus in trílinguí habet yr& Pethen, yan Churmam, —— 
idem quod 1n id eft regulus bafilífcus. Munfterus in Dictíonario Chaldaíco, vídetur accede» 
read vocem Ármene.neya ^w regulus volans, íd eft ferpens quí flatu vrit, & de loco adlos 
cumfalrat,Idem. 4 Armene velharmene velkarmene,íd eft ba(ililcus. Syluaticus ferpens eft, 
inquit, etíam vifu & fibilo interficiens. Auicenna & Albertus quamuis duas vídeantur fpecies 
facere bafilifcum & harmenem , tamen in defcriptione vtriufque nullum ínter vtrunque aní» 
mal diferímenconftituunt,przter quam ín magnitudine, quod bafilifcum duorum palmorü fa» 6 
ciant, Armenem vero fefquícubítalem. Itaque vnus idemqueferpenselTe videtur. q| V raus 
J&eyptijs dicitur , quem bafili(cum Graci nuncupant, Calius, 4| Germanícé vocarí po» 
ferit, 


Mw 
h 


iu Ng Us E uc el ARS 
ES ANNUI TC md SPESE 
—demaeu e. uds 


DEBA oW V! s. 


terit, eis erts fblen dle. Galenus , vnBafilic. Italice & Hifpanicé , Bafilifco. 
B, 


Cyrenaíca baülí(cum generat; Plínius, Solinus, In Áfríca bafilifeimn reperiri fcribit ZE Tias VHireperlstur 
nus, Daáfilifcus in folitudinibus Africae habítat, Textor. Hic ferpens multiplicatur in terra bajilifcus, 
Atorch (forié Turchorum ) & Nubia , Auicenna, Bafili(cum tamet(; Galenus fe míníme vis 
di(fe (cripferit , grauifsími tamen fcríiptores eum reperiri & halítu ac vifu ínrerficere fentiunt. 

Brego dum apud Imperatorem Maximilíanum effem , vidi cadauet bafilifci, quod ha Cenusin 
theíauris eius feruatur , Mercuríalís. (/ Baflifcus ferpens eft magnitudíne palini ((cilicetmas j^ 
; gni , ideft dodranralís) ZElianus. Duodecim non amplíus digitorum magnitudíne , Plinius. Magniedo. 
P Serpens eft pencad femipedem longitudinis , Solinus , ldorus. Ettribus extenfo porrectus 
corpore palmis, Nicander , Aetius. Longitudo eíus eft duorum palmorum, Auícenna; Pale 
mum non excedit, l'excor. Harmenz quantítatem dixerunt díuerfam à quantítate regulií;Exiís 
ftimauerunt enim quod eft ab vno cubiro vfque ad cubitum & femis, Auicenna. «f Emínet ar» 
gutum capur,eft flauo ipfe colore, Nicander. Bafilí(cus bellua fubflaua,& ttiplícifrontis apice Forma, 
munita,Galenus. Hlecce animal magnítudine cft palmorum tríum , fubflauum & capíte acte 
to. In capíte autem eminencias treshabet , Aétius. Candida in capite macula vtquodam diae 
demate in(ignirus, Plinius. Alba quafi mitrula,lineatum caput , Solinus. Albísmaculislineas 
tus,lüdorus. Coronatumhabet caput, quod valde acutum eft, oculi eius funtrubei , & co« 

&s |cr cius adnigredínem & citrínitatem declíuis, Auicenna, Regulus ferpens eft fubalbidus fue 
| per euíus caput funt tres pílei, Andromachus. Candida ín capite macula velut díadémate quos 
dam ornatus eft. Acutifsimum habet caput; osrude, oculos & colorem ad nigredínem vet« 
gen:es, Textor. «| Regulus ipfe rex ferpentum, quifolo vifu & flatu abforbet volucres , 0€s 
cidicque bomínes, Vnde de Achab & filio eius Ezechía ficloquiturpropheta : De radice co: 
lubri egredieturregulus , & femen eiusabforbens volucrem. Eft autem regulus ferpens pene 
natus , vnde vbííuxta translatíonem noftram legitur, volucrem abforbens: in Hebrzo iuxta 
Hieronymum legítur ferpens volans , Glloffafuper Efaiam decímo quarto. IHínc etiam alibi 
per eundem prophetam dicitur. Interra tribulationís & angufltíae lezna & leo, ex eis vipera Gc 
regulus volans , Actor. €| Bafilifcus habet caudam vtcoluber, refiduum veró corpus vegale 


o lus.Author lib.denat.rerum. Dehocferpente breuiter Georgius Pidorius in genceiefic canit, 
in Lerna malorum. 


ex efc ferpentum bafilsfcus,quem modo vincunt 

^ ATEM iJ bl fere. 

Lerneum verme bafilifeum | eda Cyrená 
Producit cuntlis maximé perniciem. 

Et nafci ex ouo galli, fi crederfas ef£, 
Decrepiti,in fimo,folé niente, docent. 

ded quoniam olfatu ledityvifud, ferarum 

. Othne genus,eredas,nulla ténere bona, 


€ 


fNonflexu multiplici vtreliqu&ferpentes , eorpas impellit , fed cel(us & erectus tn medio Tneeffud, 
Íncedens,Plinius, Cum mouetur ; inedía corporis parte ferpít , media arduus efl & exccefi us, 
Bolinus. €| Bafilifcus interdum ex gallo nafcítur , quía gallus ínztate decrepita facít onum 
«x fe, vnde bafilifcus procreatur : fed ín generatione hacoportet vt multa coricürrant. In fimo Generatio, 
nami calido & multo pónit ouum , ibique fouetur vice patris , & poft multum temporis exíé 
pullus, & ínualefcít ficut folencaniatum pulli. Habet autem caudam vtcolüber ; refiduüni ves 
ro corpus vt gallus. Dicunt autem lí quí creationem etus fe vidiffe teftantur,quód nülla eft ouí 
tefta , fed validífsima pellisin tantum vt refiftere posit í&tibus validifsimis. Opinio quoque 
ue quorundam eft , quod ouam illud galíí colaber aut bufo foueat , fed hoc íncertafn eft. Hoc ta« 

men ínantiquorum fcríptís habemus : quód Bafilifcí quoddam genus eft quod ex ouo galli des. 
crepítí generetur, Exlíbro deriaturarerum. Bafilifeos;aliqui dicuntgenetáti de ouo gallíz 
quod plane falfum eft & impofsibíle: & quod Hermes docet bafilí(cum generartíri vtéro (ges 
neraríin fimo) non íntelligitde veró bafilifco , fed de elixir celydrio) alchymiico quo metalla 
conuertuntur, Albertus. Vbi decrepítus gallus effe ihcipít, ac fenectute confici, quód rions 
nullis feptimo, nono, aut ad fummum decimo quarto cuenit, pro virium robore vel ímbecilo 
litate; autetíam concumbendi affuetudíne , qua nulli non ariímantium naturz vis deijcítur 
atque eneruatur, ouumprofert zfiíaís menbus , ac caniculae fyderís exortu , ex putrefacto, 
opínor, feminís excremento, aut humorum colluuíe, conflatum, forma non oblonga, vel o» 
ualí , vt gallínis affolet , fed rotunda atque orbículata , colore modó luteo , buxeo , flaue« 
fcenti , ver&colore , lurido , ex quo producibatilifcurn, Latiné regularn nere epinantury 


De 5erpentibus | 


venenatam beftíam fefquipedali magnitudíne, tmplíci Érontísapice, tanquam reg(o diademas 
te infigaitam,erecto infeftoQp corpore; atque oculis vibrantibus, quibus obuíoes balitus contras 
.gione conficit. V ulgus in tera Europaea opinione eft imbutum, vt ex hoc ouo batili(cum pro« 
dire flatuat , fi quandoarubeta feu bufone fotum fit , quod an fabulofum & commenritium, 
non au(im certo pronunciare ; hoc ramen experientia comprobatum habeo,galium incubatu 
ád ipfum perficere. Ira noftra memoria ín cituítate Zirízza, arque infulz buius ambíru duo 
annofi galli egre etíam fuftibus ábacti , ab ouí incubatione abigi depellique potuerunt: ita, 
quoniam cíues eam perfuafionem contepiíTent , ex eiufmodi ouo bafilifcum emergere , ouum 
conterereac gallum flrangularevifumett, Quodautem gallus ouum concipiat, iuóque rcme 
z pore, hoce(t; vndeuígefimo die rupta tefta excludát , ínquilitióne dignum, Evo excongloba: 
ta íntus concreione putríac calore alitis circumfufa tefta tale quiddam prouenire imaginor, 
prafertim cüm à concumbendi vfu & confuetudine defuefcit , tunc enim excrementum intus 
«ohibítum coagulatur atque índurefcít in ouum , quod vbi vel abípfo gallo, velalio animane 
te foueríi contíngit,venenatus ex eo vermís,aut alia quedam virulenta beftía producitur,quam 
baüilifci nomíne de(ignát,quod ferpentis genus Africe alíjs& prauflís ac (iiculofisregion:bus 
peculíare. Vraurem lumbrici & vermes humanis corporibus innafcuntur, atque ex hiimoz 
rum putredíne, calorís beneficio aníimantur ac viuacero agilitatem cencípiunt, vt vefpz, fcae 
rabzi, erucz , muícz exfimo bubulo , alrjstm putridis humoribus enafcuntur, &c. fic ex hoc 
- ouo venenofus vermis , aut aleríus generís nocens monfirofag bcftia bafilifco non abfimlís 
erumpit , qua contactu, afflatu , halítu , expiradione , fibilo obutjs infcfta fit atqueexitiofa. , g 
Hac Leuinus Leniníus de occultís naturz miracul. libro 4.capite duodecímo. &j lbídum oua 
frangunt /Egyptíj, quod índe bafilifci credantur nafci, Símocatus. Perniciem aliquam ex ín» 
flitutís optímíis fanóque confilio fubfecutam Zgypttis fignificare fi voluiffent, bin € bafilis 
cum facere confueuerant , fiquidem ex ibídís ouo bafilifcum nafci plerique veterum credidee 
runt,Píeríus ín Hieroglyphicis. 


o 


: D. 
P«flfasvdie — Síbilumeius(bafilifci) etíam ferpentes alij perhorrefcunt ; X cümacceperint,fugam qua 
quis [erpétibs que quo poflunt properant, Solínus. ' 
formisbilis et Illius audiros expe&ant nulla fufurros, 1 
exitiofit. gantumwis magnas finuent animalia fpiras, 
Quando velin paflum,velopace deuia [ylue, 
Irriguosuelecos medie fub luce diei 
" Excandefcenti fuccenfa furore feruntur, 
Sed rurpi contierfa fuz dant tergavetrorfum.. INicand, 

In Africa mulos vel cafos,vel (iti animo deficientes, Archelaus ait, pleros& mortuos humi 
facere proiectos , fzpéque magnam ferpentium vím influere ad eorum cadauera depafcenda, 
east Bafilífíci exaudito fibilo,te ftatím ín cauernas , infráuc harenas abdere:illum veró eó pros 
fectum, in tranquilla permultz pacis hberrate prandere, Poftea veró quàm pranfus fit , fibilo 
repetito , latítantibus ferpentibus fignificare, fe iam pranfum ex cadaueribus abire , /&lianus. 
Vim vero fuper alíaomniareprilia maximam acquifiuit, vt nulla ex eís queant vel fibilum fal 4 
tem ipfius fuftínere. Quín & fiquod ex reliquís animalibusvenenum íaculantibus ad cibum 
autporum capiendum properet , & bafitifciinxca locum prafentíam perfentifcat, reuo cedit, 
neccílarij etíam ad vitam nutrimenti negligens, Aétius. 

Sibilaé effundeus cuntlas errentia pe[ter, 
LÍ nte enema mocenslaré fibifabmouet ome 
Fulgus,& in'vacua regnat bafilifcus arena, Lucanuslib.9. 

Sibilo omnes fugat ferpentes, Plinius. d Huictalimonftro (fxpe enim enectiim concue 
piuere reges videre) muftelarum virusexitio eft: adeó nacura nihil placuít effe fine pari. Inije 
ciunt eas cauernis;facilé cognitis fola ( vel folí) tabe, [Necantillaefimul odore moriunturiy , & 

Mufelam ey nature pugnaconficítur, ldem. Muftelistantum vincitur , quas illinc bomines ínferciunccae 

suum bafllis. wernís , ín quibus delítefcít,Solinus. Itaque ea vifa fugitquem illa perfequitur & occidit , 16- 

Trwfügit dorus. Nullum animantísgenus eft quod aduerfus hunc ferpentem fubfiftat nífi muftela, qua 
rutz efu munita atque armata,íntrepídé illum aggredítur , atque extra cauernas ac larebras in 
quibus delíteícít, protractum conterít: & nifi muflela demertuo ferpente confeftimfe fubdu- 
cat, paftujy ruta rurfus reficíatur , ipfa quoqueexaéris ambientis contagione ac fceditate fuf». 
focatur,Lxuínus Lemníus, €| Leo à gallinaceo magno rímoreafficitur:ecdemtímoreeftbas. — 
fili(cus : cüm ením eum videt , tremít animo : cumque eundem audírcanentem, terrore cons. 
cu(fus, propemodum emorítur. Quam remnon ignorantes quí per Afrícam itcr faciunt, gal: 
lum ítínerís comitem fibi adiungunzqui eos d tam peftilentí malo bafilifciprohibear Aianus. 
sau) cantusleones excerret , metu bafilifcos exanimar, miluos tamen extímefctr gallus, 6 

em. à zn * ' 23 P ] 


Bafilifci 


r d 2p 
DeBafilfcoE.G. Lib. V. — 34 — 
- x D 
' Bafilifcireliquias amplo feftertío Petgameni compararunt;& vt dem Apollinismanu ín. pj cats 
fignem nec aranec intexerenr;nec alíres inuolarenr, cadauer eius reticulo aureo (ufpenfum ibi« uer «d quid vs 
dem locarunt, Solínus, De bafilifci corio diceres aliquid, quod appenfumeflerín Dianz teme tle. 
plo;propter qued nulla hirundo íntrouolare auderet , lul. Scaliger ad Cardanum. Vbicunque 
cints eius fuerit delínítus , nec aranez poffunt íntexere, nec venenifera quxlibet attrectare, 
Dicitur autem argentum eíus cínere delínitum ímitari colorem aureum , V íncentíus Belluae 
cenfis. — | 
h G. ' . 
!o — NaturaBafilifci & Harmeneomnino con(imilis eft; et enim calídifsima & venenofifsima, 
querum venenofitas maxime in capitibus dominatur: non folum morfu ftatim interímens, 
quinimo & fibilo & vifu & tactu,noan immediatéfolum fed & mediaré. Solus harmene,quia (i- 
mtem illi naturam babet, cíusc (peciet eft: proprie enim degit incolumis , Árdoynus. Bali PE PxHbdt Nae 
fcus tantummodo confpectus,& quando fibilat auditus, videntes fe, audientes necat : atque VOENEE 
fi quod aliudanimalillum etíam mortuum artingír,ftarin moritur, Híncaiuntomnealiudre- quod folc vifi 
pulium genus cauere,ne bafilífco vícínum babíret ; Galenuslibro dether.ad Pífonem. Libro vc b«lítu nez 
vero ro.cap.i.de fimpl.medíc.£acult.ídem contra X enocratem fcribens, aít; Deftíam feu feram CAN PLE 
regiam quam vocant Baci Üvpíor, ne videre quídem mihi vnquam contígít ; & fi vera funt, Vc PM is 
quz deillareterunt, perículofum cft vel prope accedere ad hoc animal. Dafilifcus etfi dodran 
20 talemnon excedat men(uram,tamen vel fcrpentum maxíma illíus afpectu non longo inreruala 
lo, fed ftatím expiratíenisappulíu exiccatur, Ec i baculum quem quifpiam teneat momordea 
rit;,baculi dominusnecatur, Aianus, Baülifcum ferpentes ipfi fugiunt, alios olfactu necana 
tem,qui homínem vel fiafpíciat tancum dicitur interímere, Plinius. Et alibí, cà de Catoblez 
pis dixiffet omnes quí eus oculos vídereni ftatim expirare, fubijcit, Eadem & balifci ferpena 
tis eft vis. INecatfrutices , non contactos modó verum & afflatos , exurít herbas,rumpíit faxa, 
"Talis vís malo eft.Creditum quondam efl,ex eo occífo hafta,& per eam fubeunte vi, non equíe 
tem modo fed equum quoque abfumptum,]dem. 
Quid prodest miferi bafilifeus cufbide Mauri 
: T rasfathus ? velox currit per tela venenum, 
3ó TIuwadité, manum. Lucanus. 
Bafilífcus non homínís rantum,velaliorum animantium exiítijs datus,fed terrae quoque ipe 
«. fius, quam polluit € exurít , vbicunqueferalefortítur recepraculum: denique extinguit her» 
bas,necat arbores, ipfas etíam corrumpítauras : (ta vtaeranullaalitum impune tranfuolet, ína 
fectum fpiritu peftilentí. Quicquid morfu etus occíderít, non depafcíturfera , nonattrectat 
ales,Sclinus. Aiunt quod confpectus modo & fibilans auditus,eos quí ípfum audterunt tollat; 
funilitergjab ipfo confpectos, A tius, Serpentes olfactu fuo necat: nam & hominem, vel (i ae 
fpiciat ínterímit, fiquidem ad eíus afpectum nulla auís volansillzfa tranfit: fed quamuis procul 
fit,eíus ore combulta deuoratur, Iidorus. Dafilifcus adurittotum fuper quod incedit , & nee 
que orítur ín circuitu cauernz eíus alíquid : € cum opponitur habitatíoni eíusauís , cadit, &C 
4? non fentít ipfum anímal , quod non teireatur: quodfi fit propínquíushoc ftupefit, quarenon 
mouctur.Et interficit fibilo fuofi exaltat ipfum: & ille fuper quem cadit vifus eius etfi (it exlon 
gínguo,morítur,nonaure ficut dicítur , quodille cuíus vifus cadítfuperipfum moritur.Quod 
& accidat vt quís cangat eum virga, ille qui tetigit morírur, dep medíante vírga;T'etigitalíquan 
do eum miles quidam cumlancea fua:quare mortuus cfi miles, & anímal eius, & tetigítípfclas 
biumequt; quate mortuuseft equus & miles , ÁAuícenna. Harmenein propríetatibusreguli 
proxímisnontantum ínterficit morfu fed & vifu & auditu fui übili, Idem. Hunc cüm vídetas 
liquis pauló poft morítur, & quando fibilat morítur qui auditi bilum eius, Omnís quoq; be» 
ftía dc illo mortuo comedens flatim moritur, Andromacbuslibro de confectione cheríaca.R ea 
eulum fi quodanímal viderit vel audierit, hydropícum efficitur € morítur, Iorach. Aquain 
o qua fueritregulus,homínem interficir, Arnoldus. 
qr Bafillifcus folet connumerarí ínter ferpentes furdos: quía príuaturauditu. Nam aér Quaratione 
qui (ubferuít vírtutiauditiuz refoluíturab inrenfa eíus caliditate: non tamen eft verum quód bdfilifeus vifa 
éius venenum fit folum ín capíteeo quod ínterficíatproferendo fumum: quoníam torum cora vel halitu ine 
pus eft venenofum.INam veteres teftantur quod quídam equitando equus retígír illum, &C ams terficiat, 
bo ftatím mortui cecíderunt : potüít ením venenum deferríad eumper equum & íngrediper 
porescorporis. INec fpirare per latera concludít quód venenum (it folum ín pectore : fpis 
rat tamen per illa ne przcordía exurantur àfumis exuflís, qui nifi fpiramenta effent ín qualie 
bet parte corporís fubintrarent inter offa , & neruos , & inter pellem , & carnem , & fepaz 
yaret partes € compages fuí corporís. IViortuus etiam ínterficit folo tactu ; & tamen tunc 
9: non fpírat, necrefpírar, & interfectüs ab eo interficít alios: quía forfan vapor jlliusremanfit 
in co,Ferdinandus Ponzettus.Homínem fi prímus víderitfolo vifu eum interficit , quód radij 


P 


De Serpentibus 


oeulorum eíus fpirítum hominis vífibilem corrumpunt , quo corrupto exterí quoque fpiritus 
corrumpuntur;qui àcerebro & víta cordis defcendunt, & (ichomo morítur, Serpentem veró 
fi primus homo víderit ferpens extinguitur, vt dicit lacobus Aconenfíis, Vincentius Belluacen 
fis. Regulum iue bafilifcum ferunt vel voce fola vel intuítu homines occídere: quod (i ira eft, 
infici arem ín vtroque fpiritu eft necefTe:nam fimulachrum illud quodlucis auxilio mittit, vee 
nenipartíceps e(Te non poteft. Igitur non fecus ac mulieres fpecula vítíant , dum menfibus des» 
sinentur, homínesacanímalía voce vel íntuítu ferpentíis affici poffunt, Cardanus. V t lupus 
obutjs vocemadimít, aut raucedínem afflat;halítus qui ab eo promanat,contagione: ita quos 
que Bafilifcus afflatu acfibilo, tanquam emifTo iaculo, paulo etíam remotiores conficit. Nec 
: lolüm homíni,relíquís& animantibus ín(idiatur atque infeftus eft, (ed criam fruges ac fara con» 1 e 
actu fuo foedatac polluit, Lauinus Lemnius. Quod autem vulgus exíftimet, ac feri fibi per» 
fuadeat in noftrisregíonibus tam perníciofum nocentemQ ferpentem aliquando produci bu» 
fonís incubitu , ac nonnunquam ín fubterraneis antris ac pecubus bafiliícos inferre mortem 
hominibus,fi quando in ea loca fe conferanr,anile cenfeo ; cüm halítus virofi pedor,fitus, gra» 
ueolentía,faeditas,qua à tetrís horrídisi locís emanant,fpiritum íntercipíant,arque hominem 
nonnunquam ftrangulent, quod etíam alíquando venenatas beftías qua ín huíuímodi latibue 
lísdelíteícunt; perficere non eft quod quis ambigat,Idem. 


n moffubsfi- — qv Erafiftratusinlibro quem demedicamínibus & venenis condidít,de vocatobafilifco fcí« 
Min "P** té ita refert.Cüm bafilifcus momorderít,vulnus ad auri colorem efflauefcit, Diofcorides, P. X.» 


gineta.Id fitob fanguinem mutatum ín flauam bilem:cüm ením tenuíorí fui parte putrelcit,fa» 4 & 
€ilé in eam conuertítur , Greuínus, Ceterum percuffos ab eo totíus corporis ardor comitatur, 
itemáliuor: defluunt capillié corporeconfeftím , & in ínftantiomnino tempore mors íequí» 
gur. Neque veró corpusipfius mortui vllum aliquod animal carniuorum atüngit ; fi vero faz 
mt coacium ipfum contingat, tum & ipfi ilico eodem loci mors infiat; A étius. 

Quodferir bic,multo corpus [uccenditwr igne, 

4d membris refoluta fuis caro defluit e ht 

Lurida e ob[curonigreféit opaca colore. 

INulleetiam volncres,qua eda cadauera pafcunt, 

Sicoccifum bominem ranguntyyt vultur, omnes 

Huic fimiles alie, pluuie quoque nuncius aura $e 
I Coruus,nec quecung fere per deua luflra 

Degunt,e tali capiunt fbi pabula carne, 

Tum teter vacas odor binc exbalat in auras, 

"dtque propinquantes penetrant non feguiter artusz 

$n cogente fame *yentens approximet ales, 

Trifliafata refert,certamá ex aére mortem, Nicander. 

Tilius,quem mordetcorpus liquefit € inflatur,& currit viras, & moritur flatim, S moritur 
omnís qui appropinquatillí mortuo. Etparum quidem euadir qui przfens fit vicínitati elus, 
Auicenna. Etrurfus: (igna morfus eíus funt,(i víderíis mortuum fubíto abfque cafu caufa pri» 
mitíuz apparentis , & proprié quando eft ín loco vbi cíturillud animal, Idem, Reguli autem, 4e 
ficut (corpíones, arentía quzque fc&tantur,& poftquam ad aquas venerínt, ibitp aliquem mo: 
morderínt,045opóg«c & lymphaticos faciurit, lidorus. «v Baülifei veneno fimile eft cerafta vi« 
tus , Díofcorídes. Bafilifci venenum celerrime in arierijs fanguinem cogit , vt etiam afpidis € 


fanguis bubulus,Idem. 
Ciuratio yore AdPafilifcí morfum , vt Erafifiratus author eft , auxilíatur caftorij drachmaín vínopotas 
fw. item papauerisfuccus,Díofcorides, /E.cineta. V anum & fuperuacaneum diximus auxilia con 


tra eum referre, Aétíus. INon eft curatio eí prorfus, Auicenna, Dixerunt quód morfo ab Hare 
snene non confertaliquid : fi vero aliquid confert eí , tunc femen papaueris valet vfque ad 3.j. 
& caftoreum vfque ad 5. j. quídam íam teftificatí funtillud, Idem. Quotiesbafilifcas quem» 
píam momordit, aureo colore plaga fuffunditur : hunc morsilico rapit, & auxilía quz poffent $9. 
reprafentaríprzoccupat. Sed ram peftilens venenípernícies, maxime ín Libiz defertis graf- 
fatur , vbifané quám pauci veríanrur homines quam labem priufquam quifpiam fentíat , ac 
medicum pofsitconfulere, repentina morte tollitur: tam przceps cft veneníímpetus, tamqs 
ccleriter iugulat: quare danda eft opera, priufquam ijs implicetur perículís, vt partim calidios 
ribus vefcatur cibis, partím meracís vtatur potionibus : ínterím & medicamentís , qux perní» 
cíofum ad fe virus elíciant , modo antídotis, qua veneficam vím expugnent erít contendens 
dum; Actuaríus. 
Debáfilifei fan «| Bafilifci fanguinemmagi mirís laudibus celebrant, coeuntem pícís modo & colore , día : 
geinemagica. lutum cínnabariclarioremfieri. Tribuuntei & fucceffus petítionum 3 poteflatibus , & ádijs 
etíam precum, morborum remedia, veneficíorum amuleta. Quidam íd Saturni fanguinem ap» 60. 
pellant;Plínius, 
A gyptij 


| De Bafilifce H b.c.d.gh. Lib. V. 25 


 Z&gyptihominem quí exaccufatione conuítijs affeQus in egritudinem inciderit, fignifi- Quid per Bs 
care cupientes, bafili(cum píngunt,| Híc enim propíus accedentem afflatu fuo perímit Orus. filifcum Aecy« 
Sed enim cur /Egyptij per hocferpentis genus potíus quám per alíud quoddam feculum zrerz. f'iffignificae 
niítatemue fignificarent caufa erat;quod inter ferpentum genera hoc vnum interfici vi non pos f! 
teft & Horo Nilíaco credimus,Píerius. Effe vero ínter omnia ferpentum genera ímmorralerr, 
qui & cítra morfum afflatu fuo perniciem ínferat fcribit Horus : quía vero videatur Coiic xuez- 
éoeivxe) Üavdvu , ex auro conformatura capitibus deorum appingebant ZE;gyptij. Qui & argue 
mento eodem indicare zuumarbitrabantur, Czlíus, dj Scribit Nicephorus ín Aftrolabijftru- pafilifeu sya 
lo cturacorcceleftis Leonis dící batilífcum,Idem. du. 
«| Bafilifcus (uít Numeriani Cafaris filius, Suidas. € Bafilífcus V erenzímperatricisfra- Nomina pros 
tei füb Leóne imperatore. Ruftíco duci exercitus fuccefsit , &c. Idem. j| Bafilifcus itemfaic P 
Romanorum orientalium imperacor , quí pecuníam exegít ab Ecclefiarum epifcopis , Idem, 
4| Apud Georg. Acrícolam inter bombardarum nomiína,bafilifci etiam numerantur. 
b. Albumgallum (ínquít Albertuslib.25-) leo tímere dícitur,forté propter fpeciei contrae 
rieratem ; vel quod bafilifco fimilis effe dícitur, - 
c. Deradiceferpentum egredietur regulus, & fructus eíus cerafres volans, Efaíze 14. Oua 
afpidis rumpunt & relasaranes rexunt: qui comederit de ouis etus morietur , & quod fractum 
erit erumpet ín regulum, Efa.g3. Quoindicatquicquid moliuntur noxium efTe & damnofum, 
20 d. Superforamenreguliablactatus manum fuam extendet,Efa. i1. 
2. Vinum (fcilicet émmoderaté fiimptum) velut ferpens mordebit, & velutregulus dolos 
re atficiet;,Prouerb.23. Bcce mitto ín vosferpentes regulos quibus non eft incantatio,Lerem.8. 
b. In earelígione bafilifcus habitus apud /Z&gyptíos,vt exauro dedicaretur.Caput autem fligio; 
illi accipitrinumfàaciebarit , oculosQ eo artificio concinnabant, vt & claudi & aperiri poffent. 
Hunc (imulat& oculís adapertís proferebant , vníuerfa ZEevptus latítía atque hílarítate pets 
fundebatur,perindeacfi deorum oculí eos afpicerent,opemi przfentem omnibus pollicerens 
tur:inluceigitur € in propatulo omnes effe; X riífui &C iocis atqp conuíuijs dare operam.Quod 
fi claufisoculís eum extulifent , ibi tum omnía mcerore luciud confundi , auerífos & iratos 
cffe deos exiftímari,abderefe omnes in tenebras, & obfcura penetralía, miferabilique deploras 
$9 tíone profe quenquen niti , vt deorum índignatíonem quacunque poffent ratíone mítigarent, 
Pieríus. : , 
.. «| Leone quarto pontifice maximo Romx iuxta zdem S.Lucíe fub forníceftabulatum bas 
filifcum ferunt, dírum ferpentis genus cuius afflatu magna lue affecta Roma fuerit : eumG ile 
lius pontíficís precibus extínctum,Carolus Sigonius, & Iul.Scaliger. 


De quibufdam ferpentibus qui Bafilifcumveferre videntur. 


'— 'Teftantur Scriptores quídam eruditi in Saxonía Bafilifci quoddam genus filueftre pafsim 
confpíci; capíiteacuminato , colore flauo,longitudine dodrantalí;hoc efi tríum palmorum,íine 
, ufitara crafsitudíne,ventre maculofo, multísty candídís punctís infigníto, tergo ceruleo,cau« 
da turbinata, atque íncurua , hiaturíctutgoris, pro corporísproportione, ímmenfo: qui fere 
pentes an ínter bafilifcos referrí debeant, non aufim certó pronuticíare : neque ením ímpune fe 
ills opponerent agrícolz , qui intrepide fuftibus actrídentí vel furca íllos adoríuntur , nulloc 
percepto íncommodo , aut balítus contagione conficiunt. Et pauló poft , Eft forte alíqua bas 
filifci ipecies,fed que non tam exitialiac peltifero venenoimbuta fint,quàm quain Afríca,tor 
ridis& regionibus nídulantur ac ftabulant. Lzuínus Lemníus de occultís natura míraculís lí 
bre A. capite i2. ! ; 
" Circulator quidam ferpentem habebat inuentum ín macerijs domus dírutz Mediolani.Ca 
putouí magnítudiíne;ac pro corporis ratíone pregrande. Osex illo míhí retínuí. Dentes ín v« 
go iraque mandibula , vtviperis:corpore ftellioni magnitudine , & forma fimili : fed pedes tans 
tüm duo, crura breuía, vt conftet non fatís commode à natura fabrícatum, cüm rantz lone 
gitudíni quatuor pedes fuí(fentneceffarij : fed tamen grandes erant; & vngulís magnis , vtfe« 
lium. Cauda totíus anímalís longitudínem aquabar; ín cuíus extremo tuber capiti Italící 
ftellionis magnitudine zquale;ac quafi rerundum aderat. Crediderím ego hunc € bafilifci ges 
nere fuiffe, Nam cüm ftaret , gallo fimilis videri potuit, nífi quód corío,non plumis , tectus efe 
fet, carerett alis, Cardanus de animal.lib.9. 


DE BERO. M 


, fe | 
Ü B BR V $ fertur euocaremuranam., Albertus. Berus ínter ferpentes omnes nequiot ef 


3onfe, 


DeSerpentibus 
& aftutior : murzenam fibilo marinam ad lítus euocat ; eique blanditur ; & eam ad copulam 
conciírat , quz mollis atiímo coitum patitur ; fed hoc ad exitium fuí quandoque : nam ab ad« 
ueríarijs intidijs intercepta príus quam ad aquas reuertatut occíditur , Víncehrius Belluacen, 
INigri colorís ferpentes, partím aquas,partím terras ínhabítant; partím tubera in plaudibus es 
xiltentia, (Gotrhicé Tutiar dicta) partím rupes petrofas aquísconriguas, Hiferpentes de gee 
nereaquaticorum funt,arque noxij exiftünt: ínter quos & Berus ferpens aquatícus locum ha» 
ber, aftutus , nequitiofüs & lethifer. Dícitur huic coíre cum murzria ; quod videtur Alberto 
libro vigefimo quinto;fabulofum; licet beatus Ambrofius libro quinto, Hexam. cap.feptímo, 
coíium illum artribuat Vipera: omníum adultérarum pefsímz, Olaus Magnus. Ex quibus ver 


bis collizerelicet , Berum vel nori alium effe ferpentem à vipera, cuí autliores cadem tríbuunt, ! e 
'vt poftea dicemus: vel pro myro effe pofitum ; qui quidem noti eftferpebs, fed murenz mas, 


tance cumferpentibus fimilitudinís , vt quí myrusm mürznz copulatutnviderínt ; ferpentem 
elTe crediderint, maximé cumferpentuim more coeant,tefte Aríftorele, Quod fabulx océafio« 
nem dedit,quafi ferpentes cum murznís coírent. Bberí antem nomen ad tnyruni accedere vídes 
tur. Ardoinus cap.tríge(imo, libro fexto, facit mentionem duárum fpecierüm fetpentiam íne 
ter fe fimilíum , quas degenere draconüt marínorutn effe dicit , atit aliorum, & effe quinque 
cubitorum velplurium , & praterea nígras aliquantuluth,& fuxra caput pílofas; has duas fpes 
cies vocat Haren € Carnen,  Áuíceriria inter ferpéntes maíorés moríu nocentes capite quin» 
quagefimo fexto , libri quarti, Pen fexta , tractatu tertío defcribit vtcunque ferpentes ex fa» 


píentum quorundam opínione, fub rjfdém nominibus Haren, Carmen (Árdóinus Carnen) 2e 


eófque vocarí Semurion ab hoc fapietite ; quf morfu eadem fyrptomata inducünt, qua ví» 
pera , Conradus Gefnerus in Auicenni loco Murznam ittelligendam effe cenfet. Vbí cons 
fyderandum videtur, an non Berus ferpetis fit; & Berí nomen pré Myro pofitum , lioc eft 

IMMurzna. Namnomen quod apud Auicerinamlegittur Semurióri; vídesur aliquid cum Mye 

roliabere commune. | 


DE BOA 


| OA ferpens eft aquatilis, qudm Circi hydrori vocant , àqua icti obturgefcunt, Feftus. 

Nota eft ín Punicis bellis ad lume Bagradam à Iegulo imperatore balliftís tormentíisdp, 

vi oppidum aliquod,expugnataferpens € € X.pedum lorigitudinis. Pelliseíus tnaxillaque vfe 
queadbellum Numantinum durauére Rorz íntemplo; Faciunt his fidemin ltalia appellas 
tz boz : in tantam magnítudiriemi exeunres , vr díuó Claudio principe; occifz ín Vaticano foe 
idus in aluo fpectarus fit ínfatis. Aluntur prímobubuli lactis fucco, vnde nomen traxere;Pli« 
nius. Solinus capite octauo; boama cherfydro difertefeparat. Calabria (inquit) clierfydrís 
frequenti(sima eft : X boam gignit: quem anguemad ímmenfar molem ferurit coalefcere.Cas 
ptat príimagregesbubulos: € fi quz plutítno la&e rígua bos eft, eius fe vberibuse ínnectít: fue 


Clu& continuo faginata ,lengo feculo íta funebri fatietare vltimo extüberatut,vt obfiflere nas 


gniiudini cius nullà vís quear: poftremo depopulatis animafitibtis , regiones quas obfederit ad 
vaftitatem cogír, €c. vrPlinius. Turpiboa flexilis aluo, Manianüs; Boa vcl Boua ( vtto- 
que.ením modo dicítür ) fetpentis genus eft; Perottus. Albertus boz morfum venetiátum & 
malignum effe fcribit, ficut & aliorurn draconuth i íi quo fibínori cenftat, nifilibráriorum 
lapfus eft: pauló arité enim boam de geriere draconür tertíj ordínis cfTe dixerat. V enenum aus 
tem tertij ordinis ftatuit ; quód minimum fit, & not curandum. Boasangais Haliz immenfa 
mole.perfequítür greges armentorütn & bubalos , & piuriino lacte riguisit vberíbus innectit 
& fugensinterímit: atque indé àboum populationeBoas nomen accepit, Ifidoras. Ge. Agri 
cola boam Germarice "nte interpreratur.Boz (inquit idem) ex natricüm funtgenereialuns 


tur primo (Plinio authore) Bubuliladtis fuctu:funt enim nihil aliud quám domeftici atgs ver? 7 


naculanarríces. In Lerna rnalorüm defcribirur ab eodem fié;./ oa quidem ferpentyqueni tellus Ita 
le vwtrit , Élunc bubulum plures lac e«werire docent, — Ytalicévocawut fetpede aqua; Dictionar.ltalic, 
€j InregnoSeriegz mira agnítudintsabfqs pedibus & alis innetiiuntür, quales boas cffe dixi 
mus. Carda. 4j Boa appellatur rtorbus papuiarum,quü rübent corpora: fambtici ramo verbe» 
ratur, Plin. Opinor(nquüir quidam)niorbut efTe hactetius incógnitum;qui vulgó rubello dici 
17. Crorüm quodi tumiór viz labere collectus,boa appellatür;Feftüs. Boua fiue Boa morbígé 
nus efl,cum corpora papularüi multitudine rübentad fimílitudíne eorum quí boa ferpente ic 
obturgefcunr.Ignoratiit hocFeftus Pompeius;quíboam fcripfit effecrürum tümoré vie laboré 
collectum,Perottus:qui papularti,auibus corpus exafperatur & rübet,genefa duo defcribít:et 


à Grecis hydracía nomínari fcribit,ab hydto (vt quidám exiftímanr) cuius ictus huiufrnodi pa & 


3e 


pulas exciteccumtumore. | Ebulifolia censríta  & veteti vitto imipotira,boamfaftant,id efl raa 


beriteiá 


DeCaclliafeu 'yphlope.A. B. Lib. V. 56 


benteis papulas. Boas imumbubulum fanat,vnde € nomén uaxere;Plinius, 4| Eft &KBoa mee 
reiricisnomen apud Athenzum libro 15.Bóa. 


DE CECILIA SERPENTE QVAE ET 


TXPHLOPS$ A GRAECIS DICIT V R. 
7 A. 


YPHLOP 4, quamcetíam Typhlinem nominant, X Cophíam , murenz caput habere Nomina. 
fimile ín fermonem homínum venít,tum perparuulis oculís effe.E* his duobus nomís TógAv«. 
] nibus alterum ex eo traxit quód non fint ei oculi probe affecti ad vídendum. Cophíse TugA/vi. 
nomen idcirco babet,quód hebetes eidem aures fint, lianus. Ka £ri gre 109A Q7rec dr 
Mavrorgopsovrau, INicander in T heríacís. V bí (choliaftze sugA&7rec funt of xa pd orveAivor ol xg) TuQAGv. 
mwréuduoripeueci. Q TugAO:«c , eic" Opec, Helychius : haudício an perperam pro mvqAógr«c, TugADG*, 
«| Ariftoteles svoAivec  qvgAivacógeic appellat. (| Kepac Gptec &id G- 0 à) sug ac Hefychíus & TugAlas« 
Varinus, (| Hodie in Gracia vulgo hic ferpens adhuc T'ephloti & T'eflíti vel Teflini vocatur Keopías. 
2o tefte Bellonio. 4. TugA/vsc Latíne l'heodorus Gaza vertit Czcilias, Síc etíam hunc ferpentem cecilia, 
vocát Columella.Plíníus autem lib.9.cap.51.Caccos ferpentes appellat. Sunt qui Czcilíam pro 
Scytaleaccipiunt;ac vocem Gracam exvecAl» apud Diofcoridem Cacilíam Latíné vertunnte 
fte Matthíolo,fed male: quidem Cacilía propríe ferpens híc dicitur qui Gracís zvoAG^] , quos 
níam czcus eífe perhibetur. €f Ceruja pro Cacilia legítur apud Albertum. Cacilíaferpens, 
vulgo Cericla, Níphus. Cecula dícta , co quod parua fit, & non habeat ocules , Iidorus, c4, 
4| lxalícé vocatur biía orbala. Czcciliam Hetrufci vulgo appellant Lucignola, Matthíolus ín 
Diofcoridera : vbi incertum eft; vtrum Czcíliam pro Scytale an pro Typhlopeaccipiat:quan 
quam vox à Luce defumpta potíus ad T'yphlopem quam ad Scytalem referenda videatur.Ger 
manicé linoenfdlydyer/Georg. Agrícola. Allobrogicé Enuieux, al anuoilz. Anglicé Slawes 
zo Worm. lNarboneníes hosferpentes vocantINadels,Iul.Scaliger. 
t B. 
... €«| Czciliaferpensparuusnon habetoculos, Arnoldus. Cacílía ferpens eft, qui à czcítas 
te meruít nomen , T'extor. Perparuulis oculis effe ac male affectís ad vídendum aít Zlianus. 
Cuidam anguium generí nullí nífi quales talpa oculí funt, quare Cirzci svqafvas , "T heódoa 
rus aptifsime Czcílias vocat; lu.Scaliger. €f. Chbameleonti maxíllze dentibus ferratís fupra & 
infra commnuníuntur, quales ín typhlotí ferpentevideas,Belloníus. 4| Chalcíscolore eft fera 
pentís quam Cxcílíam nomínanrt, Aríftoteles. (| Typhlops adeó dura eft pelle víx vtrandem 
fecari queat, ZElíanus. €f Acus piífcís habetrímam quandam fub ventre ímo , vt Czcilíz fers 
pences, Aríftoteles. Acus (iue belone vnus pífcíum dehifcente propter multitudínem vtero pa 
po rit: à partu coaleícit vulnus : quod & ín czcís ( vel Cacilijs ) ferpentibus tradunt , Plíníus, 
- €| Belloniusagensde T'yphlevel Thyphline marina , quam Plínío Spondylem effe dicit , (ic 
ait, Magna eit huius cum Thyphlope terreftrí ((ic enim à INícandro vocatur , quem etíam 
Gracum vulgus Thyphlínem nominat) fimilitudo. V traqueenim tefta contegítur dura , cui 
nacura vtrinque ín lateribus rímam fecit cutícularem, contra alíorum naturam, vt eítus aluus 
diftendi pofsitín pregnantibus. Ambz (quamis carent. Marína perfectam magnítudínem af- 
fecuta , ad pollicis craísitudinem accedír, Xc. Et paulo poft. Vnicamtantüm ín medio ventre 
rimamferunt ( fcilicet marin Typhlinz)cüm tamen terrefirís duas habeat, in lateribus vnam 
/irinque , quz tam marí quàm fcemíne date func, E'»cBelloníus. Quodautem TyphIem 
vci Typhlinem ab anríquís pro pííce nomínarífcribir, quàm verum fit, ipfe víderít : Ego Ty» 
c phlinem ínter (erpentes tantum nomínatum memíni, & c.Geínerus libro de aquatilibus ínÁ cu 
pífce:qui & alibifequentem Czcilíz vel zvoAGzG defcríptionem manu fua exaratam nobis re 
liquit. Fufcus eft per totum corpus ferpens, autobfcuré maculofus, cum fubruffo exiguo vix 
notabili : color ad latera magis varíus eft , & nígricantibus maculís díluta purpura diftinctis, 
tanquamin marmore porphyríte , fed paulo obícuríus: venter omnis atro colore faturo nía 
grícat : paulo cítra caput tamen color ater definít : fub capíte enim & proxima parte color 
giaucus eft, maculís nigrís interceptus : dentes vtrínque ín ore mínimí , vt vix appareant; xapa 
xetpódlovrsé, plures inferioris mandibule magis confpicui quám fuperiorís. Oculos an ha« 
beatabfolutos dicerenonpofsim : erat mortuus quem ínfpexi , & inferior palpebra omníno 
obtegebatrotum oculum, cuius foramen perquam exíguum ad relíqui corporís analogiam, 
;o Lingua bífida, eius extremz partes emínentes nigricabant , haud (cío an fimiliter in viuo fit 
- Sedmasneanfaeminafuerit,haudícío. — — b L 


tex 


c 
p: 
3 


.DeSerpenübus 


Effigies quamhicappofuimus', icon duet ' 
eft Blíndeníchlycheríi foemínz vt appae SUN TQ 
ret,qux apud nos(inquit Gefner.ín qua» 
dam charta ín qua híc ferpens depíctus e» 
ratcapta eft lunio menfe,anno 1$63.per» 
«uífa baculo in capíte. Dodrantalís tan» 
gum erabper totum vnius ferecrafsitudi- 
nis, vno forte digito in extrema cauda ex ; $ m mum 
cepto. Nígríor eft quàm mas,cute nítída f ^y Wü MUS 
fplendida& ceu oleo delibuta. Meatus e 
tranfuerfus apparebat , quo corapretlo A. " 
€cu oua immatura prodibant. Infra ad caudarn meatus eratexcrementi. Oculorum caua potí« 
us quám oculi ipfi apparebant. Dentes cernebantur vt ín pictura exprefsi funt,nullí autem in» 
tus vt in vipera. Incapíte fquamz maíufcule pauló quàm in relíquo corpore, in medio dua 
latíufculz,cüm in víperaomnes paruz & xquales fere int.Haxc Gefnerus. 

—. C. ?blinvenfdolycben (ideft, Cecilia) pariunt viuos foetus vt víiperz, Vxormea inquítfe 
aliquando grauídam baculo percufsiífe , & mox foetus víuos ex vtero prorepfiffe , Ge(nerus. 
"TT yphlops in Grecía tantum eft ; Cacilía alia apud nos eft , aliquando 4o. catulos reperiri ín 


vna,Belloníus. 
D. Cacílijs ferpentíbus cíconía míre delectatür, Gafp.Heldelinus. 29 
Morw cree — G. Typhlopas interferpentes quorum morfus non cft noxíus,numerat Nícander in Ther. 
74. «| Columellalíb.6.de re ruftíca,cap.17.agens de curaboum,Eft etíam,ínquit , mortiífer ijs fez» 


pentís ictus , eft magnorum anímalíum noxium virus, Nam & vipera & Cacilia fzpe cüm 

inpafcua bos impreuidé fupercubuit,lacefsita onere morfum imprimic.Et pauló poft, Czciliz 

morfus tumorem, fuppurationemt molítur. Idem facít ctíam muris aranei. Sedillius fanacur 

À noxa fubula znea,fi locum lzfum compungas,cretag cimolía ex aceto línas,Hac Columella. 

Theriacáex «| Doctor Ofualdus apud nos multos curat (à pelis fcilicet) fuis fudarorijs qua parat ex 

boc[erpeié^ | €. theriaca vor blinpen(cblydoer id eft, ex cacilijs,cum aqua theríacali. Redolentaquam vi» 

p; tz : bis & ter exhibet & multi curantur. Ex epiftola cuiufdam ad Gefnerum. 

Cecinig. Czciniaparua eft & gracilis ferpens,nullius propé veneni , Ioh, Rauifius Textor. Fortaffe 3e: 

eft Typhlops Nicandri quam dz/uavGvid eft,fine noxa vocat: ac corrupte Czcinía pro'Czcí- 

liaab eo dícítur.Cuanquam paulo poft etíam feorfim Carciliz mentíonem faciat. Non memíe 


nítamen legere hocferpentís nomen apud alium authorem probatum. 


DE CENCHRINE SERPENTE Q VI 
ET MILIARIS LATINE DICITYR. 


A. 
4» 
Eyaelim vel xeyseíinc , genus eft 
ferpentís & Hydrus , Varínus. 
Nomínatur eta Nícandro ecLy 
cophrone x«y2eíri À Lucano 
etPlínío Cenchrís.A Diofcorid.xe;2eGx: 
quanquam facílé x£y5es pro xey5eive a res 
Clo xeyaelirc: vel pro xey2eí2 à recto xey« 
aslac. fcribi potuít: quorum vtrumuis ria 
gis probarím: /Egineta quí Díofcoridis X 
verbatranfcripfit, xeyae/ve habet. Idem 
Diofcorides hunc ferpentem x«yae/duor 
vocat , vbitamenrurfus pro morfis ^53 
x«yaeidlis,legerim potíus xeyaetv«.C)uam 
uis autem (inquit Matthíolus) Aétius cen 
. ehrum ammodítem appellauít (1n noflro 
eodice Cenchriam non Cenchrum vocat A2tjus ammoditem) & acontíam cenchriten:tion tatüiét propte 
rea cenfendum cft, cenchrumDiofcoridísammoditem aut acentíam effe:quód fiíc nullam cum 
illis habeat cognationemaut fimilitudinem. Ea autem de caufa cenchrus díctus eft, qued ma. 
culís per quam mínimís (vt Lucanus eft author) miltj magnítadíne & colore, vniuerfum eíus 
corpus refperfum appareat, Hac Matthíolus. Videtur tamen Aériusacontiam & cenchrítera 99. 
velcenchrínem pro vno codemi ferpente accipere € íta duas fpecies confundere ; nam quod 
hunc 


N on i4 " 
Cenchrincs, 
€enchris, 
Cenchris, 


$6 


i h 5 ^ * .3 i 
De Cenchrine.A.B,C.Lib. V. 27 

hunc ferpentem milíj colorem referre dícit;ad cenchrínem pertinet: quod veró veluti iaculum 
víbratum corporibus inuolate;ad Acontiam.Cenchrínen autem ab Àcontía vel íaculó differs 
re,apparet tum ex ípfis icoribus;tum etíam ex defcríptionibus vtriuf: t58 probatis authoribus 
defumprís. Cenchrínes fcrpentís genus eft, quem fic díctumaíunt; vel quod tempore miílij aps 
pareat,vel quod colore varío fit inftar mílij,Etymologus. 4| Auícenna lib, 4.fen.G.tract.5.ca p: Miliaris, 
44-agit de milíaribus ferpentíbus, quos milij colorem referre dícít. Capite veró 48,famufum Fame. 
de(cribít quem INícolaus Leonícenus & Matthíolus eundem effe cum Cenchrine volunt,vta p 
paret ex morfus efus fymptomatíbus,qua cum Cenchrínes morfu conueníunt, vt colligerelí- 
cet ex Nícandro € Díofcoríde. Meminit etiam cap.46.ferpentis Aracís vel Aípidis habentis "465. 

1e colores díuerfos, Quaeautem de eo ferpentefcribit vídentur quoq ad Cenchrínen pertínere, 
necrecié ab A uícenna difiuncta efTe.Eundem erroré fecutus eft AÍ bertus,qui huncferpentem 
etíammultiplícauit, deceptus nominum varietate. INam de eo quog, agít prímum fub nomine 
Arachís,deínde fub nominecentrís,ín quo malé Lucaní verfum allegat, quem ille non de cen- » 
tride fed cenchride potíus,id eft milíari ferpente protulít ínhunc modum: Et femper recto lae 
pfurus límíte cenchrís.Deínde fub nomíne barbaro falíuifus,fiue vr apud Auícenni fcribitur, * 
Famufus:poftremo fub nomínelatíno mílíaris, & Belloníus ín fingularíbuslib..cap.s:, In Cenehriti. 
Lemnot(inquíocenchríti vulgo nominatur ferpens,cenchrís díctus antíquís. Apponit & icoz 
nem eíus,ín qua per fingulas fquamas fingula puncta notantur:qualem etíam depíngí curauís 
mus, Germaníce nominare lícebit eut punter(dlang eín bergfclang. 

20 | : 
, B. 


Huncferpentem przciputin Lemno infula &Samo fiue Samothracía frequentem effe feri. Vbireperie- 
bít INícander.Hodíe adhuc ín Lemno reperírí teftatur Belloníus. eae. 
Cenchrínes & maxima magnítudíne eft; € leone vocant,fiue quod eíus fquamze varfjs ma Deferiptio. 
culis diftín&a funt(hocleonibus non conuenitnifi forte Libycis, quorum omnía membra ní» 
gris llotibuscyaneo colore díftín&ís ornantur (vtrefert Alan.) fiue quod cauda erecta fe ad 
pugnam íncítat,fiue etíam qualeonum moreliumanumfanguinem exíorbet , Gíllíus ex (chos 
ljsINícandri4] Cenchrís crebras habet maculas in milij fimílitudinem,Textor, 
ET "Pluribus ille notis yariatam tingitur aluum, ; 

Quáàm paruis tin&us maculis "Thebanus Ophites, | Lucanus lib.o.agens decens . 
chríde.Nícander atitem non aluum eíus modó,fed totum hunc ferpentem varíum efíc canít.In 
Lemno(ínqui)& Samothracía ínfulís fitís in Thracio finu, cenchrínen ferpentem oblongum 
reperíes,quemleonem varium fquarriís díftínétum appellant; cuíus magna eff corporís cra(siz 
tíes & longítudo. | 

Aifeic xeyseludac(malím per /ínfecunda) d'ou OV répas dyes Acov(a 

AijAov àud aZayro zreeÁs ix (9v QoAÍd cosi. Pa 

T£ miyev G^" ufixóc c« oA 0s eoqovmialinm TOÀ UPOTrOV. 
FicNiícander. 4| Cenchrítes ferpens eft magnitudine duorum cubitórum, figuraauteni 
cra(fà ín tenuem abeunte,colore virídi(Graecé puto yAwoàr legí , quod nomennoníolum virí- 
dem fed etíam luteum colorem figuíficatzmilij quídem color non vírídís fed luteus efDmaxímé 
iuxtaaluum,vt milium colorereferat;vnde & cenchrías,hoc eft milíarís appellatur, Aiuntea 
tíam hunc feipfofortíorem fieri,quum milium floret, Áetius.Q uz autem fequuntur apud euns 
dem,deratíone;qua feadladendum inftar íaculi vibration propríé ad cenchrínen,fed potius 
ad Ácontíampertínent:quem cum cenchríneab Aetio confundi ante diximus. diSerpentum 
huius generístmilíarium)color propter cítrínitatem fuam eft quati color milij, Auícenna. Milía 
resferpentes fünt,quorumcolor propter cítrínítatem eft quati color milij, Syluaticus.. Cítríni 
colorís eft erpens cenchris,á calore mílij fic dictus, Olaus magnus.Faliuifum ferpentem etíam 
difcolorem effe dícít Albertusín quo eum à cenchríne non differre probari poteft, fiquíde di: 

» colorferpeüsnomínatur,quía corpus eius maculís paruís, quz funt veluti grana mílij diftingui 
| tur.Eadem ratione ídem Albertus Arachín varíum effe dícít,nec magna quantitatis, INícolaus 
Leonícenus., 


C. 


Cenchrís ferpens eft inflexuofus, qui femper iter rectum efficít: de quo Lucanus lib... Et medfui. 
femperrectolapfuruslimite cenchrís,[üdorus. Inmaxímiís caloribus infidías pecori melítur 
per montes,Caue quantumlibet magno aními robore fis,neue occutras,neue contra hunc pus 
'gnes,ne ille te ímplícatum cauda flagellet;& tugulís mu apertís fanguínem exugat, Quín 
potíus fugiías,non tamenredtà,fed díuertículis flexionibu qp beftíz curfum retardes. Nam fere 
pentum hoc genus cumtectà íter facít velocífsimum eft:eum auterti víam f: zpiüs flectit; tardís 
us ferpítipropter corporís nímírum longitudinem) Gillís ex Nícatdro. 


& 


9 e au 
De5erpentibus 


T9909 ore 9 ÓMpen - 


1 D. 
Veritas, Hunc ferpentem Aeórzz vocant à feritate (uitíat.In corpora enim fe vibrat,fpirís ea tnuol« 


uít; verbere caude rumpít,adaciotp ín clauículas & thoracem vulnere;fanguinem exugit, lco« 
nínohecomnía zitu. Thef. v 


G, 


Natura huíus eft calída,& venenofa valde;fimilis naturz víperz: proinde etíam ín fecune 
dum ferpentíum ordínemrefertur, Ardoynus, 
Merfwfympto — Adhuíusmorfum caroputrefcít,ferpitàj per membra putredo, & hydrops ventrem cü do- "m 
data, lore medíum circa vmbíilícum grauat;INícander.Cenchrí morfum quí víperino fimilís eft, pue 
trídum vlcus fequítur.Carnes antea,vt ín aqua intercutem , prztumídz, defluunt, Lethargo 
corripiuntur, & veterno prefíi fomnos captant. Erafifiratus eos tocínerejínteftíno ieiuno colo- 
que confíctari author eft;quíppe díflectís ipfis omnes fere partes corrupta reperiuntur, Dío- 
Ícorídes X /X.gineta. Eft autem ambigua vox,quz ín Díofcoríde v7 sgiylegitur, & ietunum íntes 
ftínum fignificat,ín Paulo vero xoci, quz veficam. Vnde dubíii eftan devefica autieiuno inz 
teftíno accipiendum fit; quod tradítErafiftratus. 4| Ab huíus(fc.cenchritz velcenchríz)mor 
fu omnía quz de vípera dícta (unt fequuntur, atqj ctíam grauíora;adeó vt etíam putrefactiones 
& carníum deHluxus confequantur:ac grauíor ítem mors fuecedat.Caterum remedia fimiliter 
€adem qua ad viperzemorfum hís conducunt, Aetíus, €f Accídunteíquemmordentacciden , | 
tía malarum viperarum; &€ cura eorum eft cura ílla, Auícenna.Idem de Famufo.Dixerunt mor ^? 
fus eíus eft fimilis morfui víperarum,fed accidunt carni eíus quí morfus eftab co,corruptío & 
mollíficatío:ficut accídít ei qui habet hydropífin, &C acciduntei profunditas fomni, & oblíuio, 
& «grítudínes ín hepate, & ieiuno & colo.Et fermonem quidem ín hoc ferpente attulífecunz 
dàm exíftimatíonem ín hocloco;& fortaffe non eft huius ordínís , ímó eft ordinis putrefaciene 
tium.Et cura eíus eft cura viperarum, Idem rurfus de Araci, Quidam díxerunt,quod eft nali- 
gnus,interficiens índíefecundo cum corrofione hepatis & confradtíone ínteflinorum, Etcuc 
ratío eíus eft curatio viperarum prauarum;Hc A uícenna & Albertus, Confradtio ínteftírioz 
rum(ínquít INícolaus Leonícenus) eft pafsío,quam vnà cum hepatis fimilí affectu ficri inquit 
Erafiftratus ín colo & íeíuno ínteftínís, Cenchrídís mor(us vtí viperz venenofus eft , Olaus 
magnus. 
Rernedia ade «| Morfisab hac ferpente auxilíatur lactucz fructus(femen, AZ gineta)cum!líni femíne ile 
uerfus mor[im Titus, & facureía tríta;& fylueftrís ruta, & ferpyllum cum duabus haftulz regize drachrnís,& trá 
bus vínicyathis(ferpyllà cum haftula regía lzuigatum:potui veró dat protínus centaurij rae 
dicis drachma: duz cum ternís vini cyathís)autariftolochie radix fimilíter.]tem cardamomum 
C gineta xpd'amor haber,id eft nafturtíum)& gentiana(potu códucunt, ZEgíneta) Díofcorís 
des.Serpyllumfyluefirz pínguíus voluntarium , & candidioribus folijs ramiíd aduerfus fer« 


" " » 2 - : 
pentes efficax eft,maxíme cenchrín & fcolopendras terreftres ac marínas, & Ícorpíones,decos 


&tís ín vino ramís folijíqy, fugat &C odore omnes fi vratur, Plínius.Sefamum confert morful ferz 
pentís lentícularís, Auícenna. Vbí ferpentemlentícularem exiftimo vocarí milíarem: nifias 


contíam íntelligere malís,quí maculís lentifimilibus diftínguitur,vt vult Bellonius.Et multos 4 
acontíam cum cenchríne feu milídriconfundere diximus. 


H. 
Etymologia. Keyaei mnc xtvaet GC aeyaeime feu xeysolaz ro T8 x&y2es dicitur quod milium fignificat;quía vt 
íam dictum eft, híc ferpensquibuídam notis inftar milr per totum corpus diftíndtus eft.Éadem 
de caufa etíam milíaris dícitur. 
Cenchrís € cenchrynesapud Suidam & Varínum. Item cenchreís apudSuidam in voce 
HomomWA d yy» Geauisetiam dícitur,quze aliter tínnunculus vocatur. Víde ín Auium híftería, philos 
logíam de tínnunculo.€| Eft età gemma cenchrítes milj granís velut fparfis, Plíníus líbro trie 
celuno feptímo;capíte vndecímo. Irem cenchros adamantis genus mílij ma gnitudine, Idem. 
4[  Cenchritx ab Oppíanolibro tertío deaucupio dícuntur aues quasanferum generíans 
numerat:díctzedp videntur quod xé»yprsíd eft milio ínefcentur, Milíarías quaídamaues etíam 
vocat Varro de língua latína,á cíbofcilicet,quod milio fiant pingues, Z 
dj E(t& Cenchrías, id eft milíaris,genus vlcerís herpetís àfimilítudine quam habet cum 
granismilij dí&ti;quod iftorum ínflar exiguís puftulís exafperetur, 
€«L Vifunturíinoculís quandoque & mínutiores quídam velut calculízeos ob mílij quan- 
dam ímaginem Cenchros dicunt Graci," Ceelius, 


serpaferena IN SICILIA audíorepertií ferpentem 


4 qui vulgó dicatur ferpaferena: quían Cenchris 
,ulgàin Sicilid nes veterum fit,confiderandum eft. A ccedit 


; Y ] m 
ením nomenfere,& longitudo & crafsíties corpos 
j rís.Eum 


De Cerafte. A.B. Lib. V. 38 


ris.Eum Hieronymus Maffaríus V ícentinus,medicus eruditus, hís verbís mthi defcripfit.Sers 
pa Serena eft ferpens venenofus,albus vel potius fubalbídus,ín Sicilia frequens, longírudinís 
alíquando corporís humani & crafsítudinis brachij círca carpum,Gefnerus. Alij funt apud Iia 


dorum Syrenz ferpentes in Árabía alatí,de quibus ínter ferpentes alatospoft draconis hiftos 
ríam díxímus. 


DE CERASTE. 


Nomina. 


EV ; ? 
SERASTES,Kedenc, vox eftgres Cmofler, 


;5 caquz Latíné reddi poteft, Cor» 
Mp nutus ; fic autem dictus eft fer- 
pens, quód cornua ín fronteges 
ftare dicitur, vt infra fufius explicabítur. 
Hebr. veew  Schephiphon, Ceraftes, 
Muníterus in trilínguí díctíonarío. 
Arab. Ceruft. Ceruftes, Syluaticus. ff 
Dicítur etíam Ceríftalis ab Alberto & 
Olao Magno. Ceraftz,vocabulo ín cerí- 


ftalím deprauato. Verum quídem eft Alberttrm de cerafte & ceriftali (eorfim ageretanquam 

de ducbus ferpentum generíbus, fed vt oftendit INicolaus Leonicenuslibro de dípfade & alijs 

ferpentibus,fatís apparet vnum idem effe genus,tum ex fignís vtriufgy morfum fequentibus 

quz eadem funt,tum ex eo quod Graci quíde cerafte fcripferunt;nullam ceríftalís mentíonem 

facíunt.Semeríon veró quem Albertus fecutus eft,de ceríftalí tantum agit, ceraftae non memís 

nít. Vnde coníjci petefl;quíd errandí occafione prebuerít Alberto: nempe quía feorfím apud 

Plinium & Solinum & alíos grecos vellatínos authores de cerafte legerat: feorfum autem de 

ceriftalí apud Semeríonem,banctantum ín nomínibus díuerfitatem attendens, íncídít ín erro» 

rem,putans eam qua fuit ín vocabulís folüm,effe etíam in reípfadifferentíam. Auiícenna mez Criflalis, 
3? mínitetíam criftalís ferpentis,vel vt in ímprefsís quibufdam legitur trífcalis,vel vtlegítiNicol. 
Leonícenus,firtalís,cui etíam eadem fere morfus figna tríbuit qua cornutz, quz alij ceraftae Sirtalis. 


tribuunt. Vnde Nicolaus Leonícenus eadem effe cum ceríftalí & cerafte ferpentis fpeciem exís : 


ftimat. Vídeplura apud eundem Leonícenum loco antea cítato.Kepaie 3c Gd G* psG-. Hefych. 
ApudlItalos ceraftes adhuc nomen feruat, German, ein gebürnte Íelang. Gall.Vnc cerafte 
onferpent cornu. 

Ceraften omnes fere authores tum Grzcí tum Latíni ínter viperze fpecíes numerant. Al- Ceraftean fint 
bertus tamen cornutamafpidem vocat, Et vídentur zeliquí Arabes hanc ferpentís fpecíem fub 4* E j 
afpidis genere comprehendere.Paulus /Egíneta de afpide & cerafteín vno eoderhi capíte a2 TES gene 
git, quafi fimiles effent fpecíes. Albertus infuper fcribit,Solinum dícere,quodaf; pides corníbus 

-impetunt homínes:fedhocnon effe probabile.INícander veró negat afpides habere cornua, fed 
quofdam veluti callos ín fronte círca fupercilia promínentes,propter quos vídentur eorum oa 
culiín quadam cauítate recondiíti, INic.Leonícenus. 


Ceriftalis, 


B. 


Afríca ceraftís abundat,Lucianus in dipfadibus.Loca Líbyz mediterranea arenartum cu» pst d 
mulis referta,quo plus vítz neceffarijs caret,eo varijs magnif Q ferpentibus, ijs prefertím quos "* 
ceraftas vocant, quorum morfus lethales habentur,funtfertiliora. Ferunt hos quondam ferpen 


tes ín /Egyptum tranfmígrantes magnamregíonís partem ínhabítabílemreddidífe, Díodo« 
o rus Siculus. ; 


4j Ceraftesferpens ferumanímal, colore album, &c. ZElíanus. Forme defcris 
Nunc potes a&urum infidiatoremá, ceraflen. pito. 


ANlo[cerevipereum veluti genus buic quia difbar 
Nonis corpus babet;fed quatuor aut duo profert 
Cornua,cum mutila videatur vipera fronte. 
Squalidus albenticolorefC,erc. ^ Wicanderín Ther. 
Cerafles magnítudine cubítalís eftjlongifsimus cubitorum eft duorum, corpore vero ares 
nofuseft,& iuxta caudam defquamatus:;emínentías haber ín capíte duas, cornuum fimilitudís 
- ne.Partes veró círca ventrem ex ordíne fquamís obfitz fi tifitquapropter in ferpendofonum fi« 
bilo fimílem edít, Aetíus.Ceraftz colorem arenz fimile habent,qua exre ápaucísínterno.cuna 
| tur;íta colorís errore feductí quídam,;pedíbus illosconculcantes,vítz perículum adeunt.Dic« 


g 2 


De Cerafte 
cornibus, 


vbi lateant. 


Inceffus. 


1 ' 4 


"Dc Scrpentibus 


dorus Sículus.Eft cubítali longítudine,longífsímus duorum cubítortm, colore cinereo, quae 
 lísomníno eft leproforum,Greuinus.Cornuta eft genus furdorum,cuíuslongítudo eft zb vno 


cubíto vfq ad duos, & funcfuper caputeius dus eminentia, ficut duo cornua : & color corpoe 
rís cíus eft color cínerís(color rubeus, Albertus)& venter eíus eft ficut (quame ficcze, dure, que 
firident(uper terram cum ftrepítu, A uicenna, Albertus. Eft & deeís genus quod nominatur 
paruum(vel curtum feu recuruun)propterea quod cornua eíus funt breuía;aut íam cecíderüt 
cornua eíus,& eft etíam mínus & breuíusmaxillas autemrefpectu aliorum grandiores habet, 
& obíd maxíllare dícitur, Auícenna.Ceraftes fraudulenta, víperz non valde dí(similis, intera 
dum quatuor ínterdum duobus cornibus eíTe vídetur ; fquamiís horret,eíus color exalbefcit, 
Gíllius, &[ Ceraftís corpore atunt emínere cornícula fepe quadrígemína, quorum motu relís 
quo corporeoccultato folícítent ad fe aues,Plíníus, Cerafte przeferunt quadrígemína cornua, 
quorum oftentatione velut efcze íilíco folicítaras aues perímunt,Solínus. Cornua cochleís ad 
pratencandum fter: íd eft carnofa corporea hzc funt vt cerafiís, Plínius. Gemína fupra frons 
tem gerít cornua cochlezx cornibus fimílía,non fimilíter tamen attp íllíus tenera, ZX.líanus, V o« 
lateranus, Ceraftes ferpens díctus eo quod ín capíte cornua habeat fimilía arietum, Iidorus, 
Ceraftesferpens eft octo cornua ín capite habens,ex quíbus fierí folent manubría cultellorum 
àd menfasímperatorum:quía fudore produnt venenum appofitum.Ex libro de nat.rerum.Ce 
raftes duas paruas emínentíasfupra oculos habet,qua funt inftar granorum hordeí,duods cor 


 nicula referunt.Quemadmodum autem ínter authores,qui fefe mutuo fequuntur,poefteriores 


priorum errores fufcipiunt,ita Solinus verba Plíni) fecutus,petperam fcripfit ceraftas octo cor 
nuapraferre. Contrarium ením expertífumus,Belloníus. 4| Dentes vipereis dentibus fimiles 
habeteíufdemt formz, Idem. Dentes eíus funtzequales nonrecuruí, Auicenna. 4j Ceraftes 
ferpens paruus habéspro fpínís in corpore cartílagines,vnde corpus huíus magís flexile quàm 
aliorum ferpentíum.Scíncuslíneís quibufdam puniceisín dorfo tranfuerfis,vt ceraftes,diftin» 
guítur,Bellonius.dj Víperz & ceraftze ZEgyptíace pellemhabentfacile cedentem, quod cx* 
períentía comperí.Cum ením pellem eís detraxíflem;acftramine repleuiffem, duplo craílior ez 
rat quàm ípfa feranaturalís, Quod tjs quae alijs ínlocís reperiuntur non accidit, Idem, 

q  Allatí (unt ex Alkaíro ín Turchía tresferpentes ad nobilem quendam V enetum;quí dí 
ligentiísímé ín vítro maguo & harenaprope focum feruantur, Horum ímagines cum mittere 
non pofsím,accípe eam quam potui ex folo íntuítu deferíptionem habere. Tres numero ezant, 
quorum vnus ferme erat triplo relíquís maior;ífa foemína, qux tum forte quatuor aut quíngs 
oua ín ípía arena edídít,magnitudíne fere oui columbaceí, longítudo erat tríum pedum;craísi- 
tudo fere brachtj,caput duos digítoslatum id& compreffum, oculorum pupilla nigra, reliqua 
partealba,ex quorum cílijs vtríng; prominebant cornícula duo breuía noncarnea, vtín quie 
bu(dáamalijs,fed vere cornea. Colloerat procorporís magnitudine tenuífsímo & fatísJongo. 
"Totus partefuperíore tectus erat fquamís cínericeís fuprema fquamarum partenígrícantíbus, 
cauda ín extremo extenuata & fubfuíca, R eliquís eadem forma, nifi quod cornua adhuc non 
extabant.Díxerunt filíos efTe iftius maioris, Iohannes Fauconerus Anglus ín epíftola ad Giefz 
nerum. Cenfetautem Ciefnerus hosferpentesfuifle ceraftas,cuíus opinionem ípfa defcriptio 
conueníens ín multis cum fuperioribus ceraftze defcríiptionibus ex varijs authoríbus adductis 
confirmat. c ' 

Plurímum manfio cíus eftínlocís arenofis, Auícenna.Secundum vias vt preetereuntíbus 
moliatur infidías,íacet, Gyllius.Bibulís fub arenís,vel quafacta rotís via longa fub fcrobe dorz 
mít, Nicander. 

Ex ijs alter echis velocibus obuia [its 

Reto terga tibiprolixus tramite ducit, 

Sed medio diffufs bic(cera[les )fe corpore voluit 

Curium errans per iter refonantibus ajpera[quams. 

Qualiter equoreo longiffima gurgirenaud, ; 

Quam 'yiolentus agit nunc bucysune zd pbricus illuc, 

PPellitur,er laterum gemebunda fragore [uorum 

Extra fulcandas finuof? flu&uas vndas. | INicanderín Ther. 

Inferpendo fonumfibilo fimilem edit per obliquum autemnon recta proreptat , Aetíus, 
Vipera quídem rectà celeríter obuíos appetít:contra ceraftes díuerticulís;ferpendíty flexíoníe 
bus cumfonírugradum faciens,ímpeturm facit, Gyllíus.Eft flexuofus plus quàm alij ferpentes, 
íta vtípínam non habere vídeatur, Ifidorus, 

Spinaá, vagi terquente Cerafle. Lucanuslíb.9 
Hizmorrhoídem cum calcaffet Menelai gubernaror Canobus,morfu ímpadto interijt. Id cons 
fpícata Helena, & indigne ferens,fpinam hzmorrhoidís perfregít: vnde factum, vtí hoc genus 
& Ceraftz fpína conuífantur dífracta, Coelíüs ex INícandro.dj  Cerafta: & viperz ínter omnia 
ferpentum genera potu díutífsímé carerepoffunt,Belloníus. 


«| Ceraftae 


20 


3o 


49 


6 


DeCerafte.D.G.Lib V. — 4o 


«| Cerafteficut & vipere víuos fcerus ínlucé edunt qued & facír Salaiatidra, Bellontus; Bartá. 


Complurítm fcrípta míhímodíce placent; quíeo tantum nomíne viperain à cxtérís ferpéntíe 


' bus diftinguérefolent quod anímal paríat. Id eníni ceraftz quog vfuueníré cerrum eft, Brod; 


D: 

Ceraftz cortiuumi ofténtatione velutí efcee illico folícitatas aues perímtintiriam relíqua cor 
porís de índuftría arenis contegunünec vllum indici um fuí prebentnífi ex ea parte,qua ínuis 
tatís dolo paftíbus necem praepeturm aucupenrur, Solírus, Suntílli quadrígemirià cornicula; 
quorum oftentatíóne veltiti efca ilfíciens folicítata animalía perímit. "'otum enirn corpus ares 
nís tegít,nec vllum índíciumfui prebei,nífiex éa parte; qua inüítatasaüucs vel ahítnalía capit; 
Ifidorus. s nt : . 

Crinalem attollunt fouamme flridore Ceyaften 
Bis gemino corntiqquo capit bec "volucres, am M 

«| Longéalíarationeín czteros Libycoshomínes ac erga fitmicupatos Pfyllos éeraftz afti 
ciuntur:illis ením ínfefti funt, cum hísfoedere deuínciunttir pacemá (erant. Enimuero Pfyl- 
lorum gensab eísfi mordetur,non modo non fentítmorfuntfed eos etíaim quí ín id mali íncíde 
ríntfacillime (anat,fi príufquam totum venenó corptis imburumfit , ex ipfis quífpíam vel aca 
cerfitus,velfua fponte veníens,os aqua colluerít,illinfi manus,quí motfus fit, abluerit, e& ves 
nenofítatím tum conualefcít,tum ab omní malo liberatur. Líbyciíautem hoiines aiunt, víruii 
cuifua vxor venerit ín fufpícionem adulterfj, quit ex ea fufceptos liberos adulteríno fatiguía 
nc natos fufpícerur,experímenti caufa ín delium ceraftarum plenum ínfatitem puerum coníja 
cerejficg abíjciendo tanquam ardíficem aurum ígní, ingentiítatem puerulí experiri, Ceraftas 
protínus ínfultare acerbofg fierí,ínnatum malum puero minitantes;eos vt puet attígít remola 
lefcere:vndeLíbycus ille felegitímum patremagnofcít. X? Cumferpentíium ttim phalangios 
rumhoftes ceraftz babentur.Hac vero fi Afri commínifcunturnon me fed femetípfos fallunt; 
A&líanus, «| Accipítresab /Egyprijs coluntur, quódadmodum profuntad fcorpíones ceras 
ftaf&s & parua anímalia quae morfu nocent delenda, Diodorus Sículus.Ceraftís natura eft ín e 
€c(fucalída & maxíme venenofa, Ardoynus, 

J G, 

À Cerafte percuffus loctis attollitur cum duritia puftulofus. E placa faniesprofluit medó 
atra modo pallídior(& porraceo colore, /E.eírierafed toto cortcretu varícofus íntumefcic;getii 
tale íntendítur,menslabat,oculorum calígo exorítur:denícs rígore neruorum díftenrí commo 


riuntur,Díofcorídes,/Egineta. Síferíat Ceraftes locus attollitur & induratur,puftulis fcatet; 


varia inde faníes,modo nígricans,miodó lutea;fertur,fed coalitu toto pallens;fubruffefcítjs ge 
nítale tendítur,exceffus mentís eos excipít:caligantoculi;tandetn diftentíone rigoreg neruo« 
rum conuulfi commoríurtur, A ctuaríus.Ceterutn percufsisab eo eleuatío ac rumor plagz ca 


; pítis clauifimilitudíne ínfurgit,& fanies profluit vini coloreatt nigrícans, & maxímé per amz 


3 


bitum,velutín cruentatís ac fugillazis aliàs fieri corifucuiit. Reliqua ftem quz ín vipera: morfu 
dicta funt, etíamhís fuccedunt cum intenfione vebémendorí  Vtplurímum veró vígjad no« 
num díem fuperfunt, A etíus. 

Js fiforte gratem ferpens impre[fericitluat, ! 

Fit fimili clamo timor, obfcurad, leuantur : 

Pujlule.er afflicla non magnim parte dolorem 

Exagitant,verhm trillis magts inguina tentat; 

Ziiqueambos popütes labor, & pallente colore 

Esanimisfrathifi, fatbifcens viribus eger 

, Con[Dicitur,ter tre[4, dies [uperum ethera cernit, 
ARaro(, conceptamfugit boc ex 'yuluere mortem, — Nicander ín Theríacis. 
Sentitur ínlocís morfus quati acus aut claui ínfixí íti eís.Et dixerunt quod continuatur cof 
pori eíus grauítas maxíma,& ínflantur labía(alíás palpebrzóeius, & accidunt ei vertigo, & tes 
nebrofitas oculorum & deftruítur ratio, A uícenna , qui INícandram male íntellexi(fe vídetur; 
cum dícít morfum ceraftz fentiri tanquam acuríi vcl clauumínfixum; cur Nícander tanttim 
dícattumorem clauo fimilemínloco morfus eleuarí , tnórfumaütem noti ítà fnagnutn inferre 
dolorem afferat:quod profectó fierí n6 poffet;fi fimilis effct illí;in quo quis ín membro clauum 
velutí ínfixum habere credit, Greuínus. €[ Serpentíurm quícunc vel in cauda vngulám,vel ín 
fronte cornu habent,ímmodice ficciífunt;attp ideo perriciofiffimi,Cardanus, ' 
QI SíiCeraftes percufferít,cíta partísamputatiofuffrágatur:quare fine mora ídtatn partetri 

amputareautfcalpro confeftím círcuncídere; & tjs fimilia profequi oportet, Vrentía infuperté 
liquisadmouenda: fiquidem vírus hoc veneno batilífcí fimile eft, Diofcorides.His membri af« 


"fecti mutilatio mox à morfu facta fuccurrit;eotp fine mora, fi fieri poteft, przcidetidum eft : & 


inhís X propínquís partibus omnem carnem círcumfecare ftatím,& tadícítus vfcg ad os excín 


dere oportet:deinde reliquia ferro candentiexíccandz funt.Eténin horum virus,ficut & bafis 
n g 3 


Áfiutia in allia 
tÍeilidis akibuá , 


Dé cérafterilri 
ciim Pfyllis 
foripatbia. 


Aütipatbia ad 
ferpentes er 
plialangia, 


bécerafte 
moft[u er [y ma 
ptomatibs, 


Curatio per 
chitürgiam, 


Medicamenta 
foris fuper vul 
tiui inponeite 


Medicamenta 
íntra corpus 
fumenda. —- 


IBI Scrpen tibus 
lífcistaurino fanguine fimiliter celerrimefanguínem ín arterfjs ac fpiritum coagulat,P,ZE.cine 
ta.Cuí & confentit A tuaríus.R emedía eadem quz morfis àvipera conferunt, Aetius. 

q "Eferpentíbus contra ceraftas vslidifsima eftíexaceticumpolenta,Dlínius, € Anagal 
lidis folía ceraftz (erpentis ictibus fummeauxilíatur, Aétius«€l Imponendum fuper vulnus ca 
prínum ftercusex aceto coctum,Celfus. dj Ponaturfuper morfumcepe trítum cum aceto, A 
uicenna, 4| Cedria ceraftamerfibus cum fale impofita fubuenit,Diofcorídes.Ex cedro fit em 
plaftrum fuper morfum ferpentís habentís cornua , Auícenna. «| Hordeacea farina ex aceto 
cocta,Celfus. &| Nepeta cum fale contrítamelle adiecto;Idem. 4j Pícís natura aduerfatur príz 
uatím ceraftze morfibus cum polenta;Plíníus. €; Rutaex acetococta, Celfus, €| Sal prodeft 
contra ceraften cumorígano aut cedría aut píce aut melle;Plínius,Díofcorides.Ponaturfuper 10 
snorfum fal trítás confectus cum alkítran, Auicenna. 4j Seíamum ceraftz morfibus medetur, 
Diofcorídes.Sefamum confert morfui ferpentum cornutorum, A aícenna. V etus interpres hae 
bet,canís rabíofi € ferpentís lenticularis, | 

€] SíCeraftesautDipfas,aut Haemorrhofs percuflit, afphodelí, quod ZEgyptíz fabae mae 
gnítudinem zquet;arcfactum,in duas potíones diuídendum eft,fic vt eí ruta paulum adijcíae 
tur. Trífolíum quog & mentaftrum,& cum aceto panaces zqué proficiunt;coftumi, cafia, 
& cinamomum edt per potionem affumuntur, Celfus. Qj Quod ei appropríatur,cit vt in po 
tu detur femenraphaní cum víno;& propríé quando euomit cum eo, & cum euomuerít,conz 
fertei cymínumIndum:;& fifamum confert ei terum quem momordít,cum víno: € caftoreum 
cum víno;& calamenthum canipeftre cum vino: & femen raphani eft mírabilis iuuamentíin 2 e 


' eo, Auícenna. €J Raphani femen contra ceraftís morfum;potum ex víno auxilío efi, Díofcori 


De P[yllis opé qr 


ferentibu ijs 
qui à Cerajtis 
ntorfi fuerunt. 


Etymologi4, 


Hononynma. 


Epithela, 


des. 4| Eft cumíno fimillimum quod Grzcí vocant ammi: quidam veró Echiopícum cumí? 
num ídeffeexíftíimant.Hippocratesregium appellat:cum líni femine fcorpionum ictus ín ví- 
no potum drachmis duabus mítigat;príuatímáp ceraftarum cum paríportíone myrrha, Plín, 
Caítoris teftes auxilíantur aduerfus Ceraften à Prefteras,cum panace autruta ex vino, Idem. 
«| Sunt &feruatíspí(cibus medicínz,falfamentorumq cibus prodeft à ferpente percu(lis, &€ 
contrabeftíarum íctus,mero fubinde haufto,íta vrad vefperam cibus vomitionereddatur:pes 
culiaríter à chalcíde,cerafte,aut quas fepas vocant,aut elape dipfadeue percuffis, Idem. 
Calliaslíbro decímo híftoríz: quam confcripfit de Syracufanó Agathocle, Ceraftas ínquít, 
peftíiferum morfum infligere folere,& beftías ratione carentes & homincs ínterficere;nifi Líby 29 
cus vir natione Pfyllusad curandum accefferít.Hic fane fiue euocatus,fiue fortuito aduenerit, 
& plagam adhuc tolerabilíter dolentem víderít, folam faliuam íctui morfuiue infpuens dolos 
rem mitigat & perftríngit:fin percuffum offenderit, egerríme dolentem, íntra dentes permula 
tamaquam haurit, & osfuum prímo ex ea colluit, poit vero eam in poculum íniectam vulnee 


rato exforbendam tradít, Quod fi veneníacerbiítasacríus ínualefcit, híczegrotantí nudonudus 


accumbít,& proprío (uo corpore morbi vím frangir,& malo hominemliberat.Ho« ítafe habes 

ze idoneus teftís etíam INícander Colophonius fueríccuíus verfus afcríbam; 

dudiui Libycos Pfyllos qerafien Syrzüis 
Serpentumá, ferax patria «lir populos, ; 

*- (:Nonilluinfl&ium diro, mor[nue "venenum 49. 

. Ladere:quin lefisferre er opem veliquis, 
Non vi radicum,propriofedcorporeiunto, — Ecquae fequuntur, 

Hzc JElianus,quem verfus íllos Nicandri cítatos defumpfif[e oportet ex libro alíquo, quo hís 
cemporibus caremus.INeg ením in ijs libris [Nícandrí qui extant reperári exíftimo, 


* 


Hs ; l|» 


Ceraftes,ferpens dictus eo quod in capíte cornua habeat fimilía aríetum.Ktpara ením Gre 


'cí cornua dícunt,lfidorus. 4| Ceraftes autem ab authoribus ín virocs genere;ideft & mafculis — | 


no & foemíníno fumitur, Libyce membrana Ctrafle, Lucan.lib.6, Spinaá, vagi torquente Cerafla, so 

Idem. ! 
Keparigicyxóuimac n2 4806 yore A epuxóc 6d Q* Qpstoc,ima) 0 xtpa ra yov. Hefychius, (f. Ceraftescer 

uiepitheton, quod cornutus fit vel magnís cornibus preedítus. Ariftophanís Scholíaftes, 

«| Vermiumquíficorum proprii funt;alr) ex ipfis nafcuntur arboribus: alios parít qui vocas 


'sur ceraftes. Omnestamenín ceraften figurantur, Sonum edunt ceuparuuli ftrídoxis, Theo 


phraftus & Pliníus. 
Ceraftes Libycus,vagus,Lucanus.Anhelans,Textor.Crínalís, Statius: 
Crinalem attollit longo flridore Ceraflen... 
Aftutus,Infidíator, Interpres Niícandri.Infeftus Ceraftes, Galení ínterpres.Cerafte exouc2Aass 
«; dicuntur à Nicandro:Qui & »spaeho d1o Aéevra appellat;hoc cft ínfidíatorem; eo quod in roz 


"arum veliigtjs delitefcens,obuium queng, ínuadir, vt annerat Scbolíaftes, 1 


Cerafles 


* 


^ ^ 
DeCerafte-H. Lib. V. AO 
Ceraftes pater fuit Paufanise;Iofphus. 4| Amiathuntis oppídiín Cypro incole olim Cera- Notti Bros 
ftz díctí funt;Gemíno quibus afpera cornu Frons erat. Vnde etíam nomen traxere Ceraftz, pria buic f:fa 
Ouídíus.Hií cumfolíti effenrin ara Iotísaducnas ímmolare, Venus eotum crudelitate offenfa, penti«ffüna, 
in boues eos vertít , quí à magnirudíne cornuum Ceruftz apud Salaniínios funt nominat 
Víde Ouidium Metam. 1o; Propter hos Ceraftes volunt quídam Cyprum Ceraitian fuifie di 
Ciam,quód eam alíquando hi homines cornibus ínfignes tenuiffent. Ceraftíam dic iCyprum, 
Xenagoras prodidit, J£ vv yer mo?0 2c oIEoy ac id eft; quía fupercilijs(vel promontorijs)jabundet 
multis,qua ínquítcerata vocant.Etíamfi me non fallit effe quí fic opinentur dící,quiía inibíví- 
ferentur cornibus homines ínfignes,Coeltus. €[ Ceraftz ínfule funtin laterc Arabi prope 
"9 Syenem,quz ín fine eft /&thiopíiaz,Plíníus, de 
Círca Thebas /gyptías funtfacrí ferpentes,nihilomníno hominibus noxfpufilfo corpo- neues Thea 
re,bínis przedíti cornibus, quos defunctos ín Iouís ede fepeliunt:huíc ením Dco facros illos e(-. P*tcornuti 
fe praedicant, Herodotus.Angues, Thebanos perhibent /.eyptij habere cornua, Aríftot, nén 


.JDE CERISTALI, TRISCALL 
CRISTALI VEL SIRTALI 


* 


de WN ERISTALIM Alberti , & Criftalim , feu Sírtalíim vt le&ít Nicolaus Leónícentis; 
Auícennz , (Trifcalis ením corrupte pro Crifialis legi in impréfsis quibufdam codís 
cibus exíftímo) eandem effe ferpentis ípecíem cum Cerafte , dixímus antea inhiftoría 
- . Ceraftis A. Quía tamen & Auíicenna € Albertus huhcfetpentem ácornuta afpide; 
qux proculdubíó Cerafte grzcorum eft, diftinguunit; adijciemus liic quid vterque de eo fcris 
bat; vt facta collatíone eorum quz de hoc Ceriftali feu Críftali vel Sirtalí fcribunt, cum ijs 
quz de Cerafte dícta (unt,quíuís melius agnofcere pofsít,hunc eundem effe cum Cerafte, 
Serpens T'riífcalís ( Críftalis velSirtalislegendum puto,) narratum eft dehoc, qued efus 
accídentía fimilía funtaccidentíbus víperarum, verümfunt cum ínflatíonelocí morfus, & ve« 
3:5 ficís,&€ durícíe apparente, & curfu humíditatís fanguínez, níerz ex íllo loco; & accidunt ei 
alteratio rationís , & renebrofitasvifus, & fpafmusmortificans. Et cura eíus cft cura vípérae 
rum,Etego quidem dixi huncferpentem ín hocloco exifiímatíué; & non nofce eum, neg orz 
dinem eíus,necp ipfius genus cum veríficatíone, & neque fcío an ifte fit ín iteratíone an aon; 
Auífcenna. Gefnerus dubítanter afcriptitan Dryínus nam accídentía esdem (ont ex morfu, 
quam víperarum.Ceríftalís eft ferpens de genere viperarum, & fecundi ordinis, eft cínereus 
duorum cubíterum.In loco morfusaccíditínflatio, & veficze duritia; apparent & fiuxushue 
míditatís fanguínez nigra exloco morfus, & patítur ]afus alienationem rationis , & tenebros 
fitatem vífus,& fpafmum mortíficantem. A lbettus.Cinerei colorís eft afpís & Ceriftalís fecuna 
. dum Albertum,alías Críftalís de genere víperarum,longítudinís duorum cubítorum,qtiimor 
M» Tufuo alíenat fenfum & ratíonem.calígínem oculís índucit,& Ípafmum mortíficanzem, Ofausg 
Magnus, Dehocfcribít Ardoynuslib.6.cap. 1$. fub nomíne T'eríftali,ex Auícenna tantum, 
Additvero de hocníhil fpecíaliter fcribi ab authoribus. 
Chelydrus ferpens eft quí & Dryínus dícítur,de quopofteà in Dryíno; 
Cherfydrus fezpens eft ídem cum Hydro. Itaque eíus híftoría poft ín hydro à nobis 
defcribctur, ' v 


£ 4 


- DeSerpenaübus 
DE COLVBRO, 


S OLVBRVM etíamfi veteres videantur aliquando pro fera 
pente ín genere nomínare,aliás tamen fpeciem peculíarem 
(4) hoc nomíne denotanz, vt ex fequentibus teftímont]s pates 
bít:Gaza proaquatíco accepíffe vídetur. nam cum Theophraftus 
híftoríz plantarum 2.6.fcríbat hydrum ftagnísexiccatís marcefcea 
re;ipfepro hydro colubrumtranftulít, Deceptus eft-autem forté 
Gaza, non ííntellectís Plinij verbis: Coluber ením (ínquítPlíníus) 
eít ín aqua víuens,&c. vbi certe colubrí nomen tanquam generis; 
non tanquam fpecieípofuít, Etalibi,Enhydrís vocatur à Grzeis, 
coluber in aquis víiuens. V uottonus etíam vir noftro feculo in Ans 
glía erudítus,de colubro ínter aquatícos ferpentes agit: & colubrá 
nomine progenere quofdam abutifcribit. Certé viri eruditipro 
communi Grzco ferpentíium nomíne áp, colubrum aliquando 
redduni Latíné.Erafmus Rot.& alij. 

Difce e odoratam fabulis accendere cedrum, 

GalbaneoQ, agitare grages nidore chelydros. 

Sepe fubimmotis prefepibus,aut mala tau 

Vipera delituit;celumá, exterrita fugit. 

fut relfo a[Juetus coluber [uccedere, ey *pmbra, 

PPeflis acerba boum;pecori(, a[bergere virus, 

Foutt bumum.cape faxa manu,cape robora pafar: 

TTollentemá, minas,e fibila colla tumentem 

Deiceiamá fuga timidum caput abdidit altes 

Cum medij uexus,extremadg agmina cauda 

sfoluuntur,tardof4, trabit fimus limus orbes, - 

EC etiam ille malus Calabris in faltibus anguis, ere, 
Vergil. tertio Georg. vbi colubrum videtur fpeciem ferpentisfae 
'cere, eam quamnos infra orophíam & myagrum nominabímus; 
eamq ab alijs fpecíebus,chelydro, vipera & cherfydro, (quem ane 
guem ín faltíbus Calabríz nomínar ac defcribit in fequentibus, ) 
diftinguít. In anferum ftruendis cellís feruanda funt eadem qua ín 
alijs gencribuspullerum, ne coluber, nevípera, felef&p, aut etíam 
mufiela pofsítafpirare. lecur aquaticícolubri , ítem hydrítrítum 
poturijp,calculofis prodeft , Pliníus : ac fi coluber aquatícus alius 
quàmhydtus effet:ego non feparárim. .Coluber ab eo dictus eft, 
'quod colat vmbras ( quaft ad boc alluferie pocta iam recitato carmine, "fut 
getfo a[Juetus coluber [uccedere , er ymbre:) vel quód in lubrícos tractus 
flexibus finuofislabatur. namlubrícum dicitur, quícquidlabítur 
dum tenetur,vtpifcis,ferpens,Ifidorus. Gelenius nofter Latínum 
nomen deducit à Greco xoAégov;G- : quod vbi ipfelegerit nefcio, 
ego neg apudauthores,necy apud grammatícos reperíre memíni, 
fignificatautem mutilum cauda.Quod fi deorigine huius vocabus AB 
lí díuínandum eft,à chelydro vel cherfydro , non magna líterarum 3 
mutatione,colubrum alíquís deduxerit, etfipro vocabulo vel com 
muni,vt di&um eft , vel fpeciei diuerfa à Latínis plerung; vfurpee 
tur.Domeftici quíidemangues, (zpecaudis per homines mutiílatís 
reperíuntur,ac víuunt;potíus quam fylueftres. (| Coluber àScop« 
pa Italícereddíturlo fcorzone, fcorfoní, colubra, la fcorzonara,la 
Ícorfena.Gallí coleuure, Hifpani culebra proferunt.Nsoégi; Grace 
hodievulgo díctus ferpens;ab aliquibus coluber vertítur, (| Colue 
ber,gen.mafcul.eft: quandoG fcemíninü etíam colubra ín vfu eft. 
Lucilius Satyr.lib.2o. Iamdifrumperur medíus,íam vt Marfus colubras, Difrumpit cantu, 
venas cum extenderít omnes. Turpilius Leucadía, A rrípuít colubram mordícus, Varro Eudae 
monibus, Quiíddubítatís vtrüm nunc fitís cercopithecí,an colubrz,an belluz * INotauit hzc 
INon.Marcel.cgo Horatíum quoc, V ergil.& Corn. Celf.fcem. gen.colubrá dixiffe obferuaui. 


Coluber longis eft veanguilla,Obfcurus. Colubros virides Horatius díxit:longos, V írgíe 
lius: varíze cum dente colubrz , Ouidius. . Línguísmícaroretrifulcís, Vergilíusdecolubro. 6« 
Columella hírtum colubrum cognominat,nimírum à (quamarum afperítate. /K;gyptij de colu 
lubris Thebanis perhibent, quafi aliquod illis veftígium cornus extuberet,Aríftoteles. V idein 
Cerafte, Grammatíci 


o 


De Colubro.Lib.V..- A1 


- C, ) 

Grammatici quidam colubrum fcribunt vmbras nemorum incolere, alludentesad etvmoz 
logíam. Vergiliusnon nemorum,fed fimplícíter vmbram,eumfubire canít, Aut tecto alienis 
coluber füuccedere & vmbrze.Coluber etíam calídiormultís degit ín vmbrís, & accedit fzepead 
aquas,vtferefrigerer & deponat venenum,Ferdinandus Ponzettus, - €j Cum omnís ferpens, 
cum coluber fpecíatim , per foraxaen tranfiens fenedtutem exuít:fed íeiunio príus carnes attea 
nuat,vtfacílíus tranfeat. T'ortuofe íncedít & fibilat, Obfcurus. 


— Qualis yliin,lucem coluber mala graminapaftus, /—— Lubrica conuoluit Jublato peilore terza 
Frigida [ub rerra tumidum quem bruma tegebat: "rduus ad folem,er linguis micat ore crifulcis, 
INuncpofitis nouus exuuijs, mtidusd wueitta, Vergilius Znceíd,z. 
Eft autem comparatio fumpta ex Homeri Iíad.x.vt Macrobius annotat lib. 5.cap.6, Saturnaf, 
at E] N I 5 NX A ATA 3! " F 
€Yc d|e dhatutov 675 yes opécepG" ajdpos po nov, c c. 
Flirtus & yt coluber nodofogramine tens — Fentre cubat flexo, femper colles inorbem, Columel. 
D. ) 


Coluber (vtferíbitur ín epiftotis D. Híeronymi) bibíturus venenum príus euomít, ne ípfe 
fuumcum aquaexhauríat. [| INNudum homínem tímet, operímentís indutum perfequitur, 
CaliusRhod. q  Bufo quando& cum colubro;vel etíam cumferpente pralíum fubit,Phy&o 
logus. Optíma vineis fatío eft, cum vererubenti. Candida venítauís,longis ínuífa colubrís, 
(id efl; cíconía;) Vergilius 2Georg.Coluber ceruum fugítleonem interficit, Ambrofius. Coa 
luber eft ín aqua víuens; hufus adipem & fel habentes quí crocodílos venentur,míré adíuuaci 


produntur,níhil contrá belua audente; efficacius etíamnum fi herba poramogíton mifceatur, 
Plíníus., E 


Spargantur cecis naflurtia dira colubris, — Columella. 
Per czcas colubras ventris lumbrícos non angues intellígit, Víctoríus, 
F, 


Venenum ferpentís,vt quzdam etíam venatóría venena;quíbus Galli przcipué vtuntur, 
nonguftu;fed ín vulnere nocent;ideoGp colubra ipfa tutó eftur,íctus eíus occidit; Celfus. 
G, 
INatura eíus eft valde calída & venenofa, Axdoynus. Colubra ipfatutó eftur, ictus eius oca 


à 


cídít.víde proximeretró ín r, 
FHirtus & "yt coluber nodofo gramine tettus, INoxiusexacuit morbos eflatisimque, 
Coluber tranfeuntíbus ínfidíatur:& mordenslingua venenum ínfundit. Vnde Ícríptum eft ín 
facris:Fíat Dan coluber ín vía. Ec alibi; Qui dífsipat epem,mordebiteum coluber, Obfcurus. 
In anferum ftruendis cellís feruanda funt eadem, qua ín alijs generíbus pullorum, ne coluber, 
ne vipera;felest, aut etíam muftela pofsit afpírare : quz fere pernícíes ad internecíonem pros 
fternunt teneros, Columella, Sí anímal (iumentum ) mordeatur à venenatís beftíolís,vt colua 
brís,fcorpijs,quomodo curarí debeat Vegetius docet Artís Veterinariz 3-77. IWec vírídes 
metuuntcolubros, JNecMlartíales hoedilialupos,Horatíus t.Carm. | (| Colubrímorfus vi- 
rulentam malignítatem , eiufiy malignítatís remedía fideli hiftoría vifum cft fi ubfjcere. Dum 
rex Carolus nonus apud Mioliníos ageret, D.le Feure R cgíus Medícus & ego vocatí fumus,vt 
cura;einus coquum domínz à Caftroperfeo. Híc cum Iupulum ín fepibus legeret, íctus ín max 
nuàlatente colubro,ípfa ftatim orí admota, vulnus fuxít fanieí exprefsíone dolorem, vt putas 
bat,'euaturus.Sed extemplo ticeílíngua íntumutt,vt loqui non poffet, brachíum prztereato- 
tum adícapulam víque fimilíter ín altum tumorem fublatum , tam acres eídolorum crucíatus 
mouit, vt me prafentebís fyncopeprehenfus corrucrít ,facíe flaucfcente & líuída mortuo fis 
milís,ac quamuis de falute defperarem, penítustamen defertum homínem non paffus,laui ill 
os theriacaín vino albo díffoluta , eademq addítaaqua vítz potíonaut. Tumidum brachium 
multiplici € profundo fcaríficatuaperui;qua maxíme parte morfus íinflíctus effec fanguinem, 
quí to:usferofus feu faníofus erat fluere copíoftus permífi;plagas theríaca & míthrídatío ín as 
qua vítz díffoluríslaui,zegrotum deínde ín lecto calidifsime ftatuí fudoreprocurato & vígílijs 
iugibus fmperatís.Ffacarre tantum profecí vt poftrídiefymptomatum omníum malíenorum 
eflet expers. Itaque íd vnumpoftea procurauí vt vulnus díu apertum teneretur , & theríaca 
ablucretur.Et fic.paulo poftconualuít; Ambrofius Parzus, 4| Contra rubetz venena auxi- 
liatur coluber víuens ín aqua;PfHínius lib.s5.Colubri,autviperze,olla noua ínclufi & opercula- 
taza velluro círcunlíta,vruntur ignícx farmentís vítium ín clibano, amborum cínís ex os 
leo illitus fcrofulas liquefacit,Syluíus. | 
"Auribus exuitm confert fintofi Colubri Ex olealefis,quod ponit avte fua. 

PíctoríusíaLerna malorum. | Senectaanguis (T'fipae Geo, aliquireddunt colubrí,) maxímé 
veró vípera,à Díofcorídead remedía quaedam laudatur,vtreferemusín Serpentís híftoría , ín 
genere G, dw 

8. Epíthheta, Breuescolubríi C uídíus in Epift. LongüVergili.Georg. —Venenatí, 
Lucretiuslib.s, Vírídes,Horatíus Carm. Níueíscpfrequens Sínueffà colubris, Ouidius $5 


De Colubri 
yenetio. 


De Colubri 
iior[u ey cura, 


Rertedia ex 
Colubro. 


Lac Colubri, 


Colubrind: 


Wortilnd. 


' diuínatíonum perítífururum vtexternz gentes índígenas confumerent. 


De5erpenabus 


Mfetam.de [pecie quádampeculíarivtapparet. | Erebezfelle colubrx,Idem, Etalíbi, Varíz 
cumdentecolubrz. Hirtus/Colume!lz, Etapud Rauiítium;Tumiídus;lubrícus,czcus;no- 
xius,latens,terríficus,fxuus,caruleus, IMedufzus, fquamofus,triftís, Cinyphíus,tortus ,ater, 
lethifer,dirus,Líbyfsinus,finuatus,mordens,maculofus,tortilis,gorgoneus, níger,venenofus, 
flexilis,trux,ímmanís. € Lac colubrí (Lai& de coleuure) vulgo vocant Galli genus títhyma- 
li, folijs myrtí,círca vías & fpes vulgare. lifdem colubrína eft vitis alba, vc Ruellíus fcribit; 8€ 
eodem nomíne Romaníslonchítís altera. Kuellíus etíam cantabricam herbam ín Gallía coe 
lubrínam vocaríauthor eft.NNummularía quoqueFuchfi  colubraría quíbufdam dícitur, nos 
ftrís vulgó INatrícumherba. De hac Ruellíus lib.2, de natura ftirpíá cap.12,Inuenitur (ínquit) 
frutícans herba cubitalibus penc ramulís,humí reptansferpuli modo,folijs lentícula,fed maío 
ribus,vtrínque ín ordínem dígeftis, radicibus paruís per fumma cefpitum vagantibus, Pratís 
& humentibus locís ferpítifuper cuíus nomíneruftícos confuluí; quireferebantfe audíuiile de 
fuis maíoribus colubrorum herbam appellari , quod dífle&tum in partes anguem huíus herbae 
confri&u in príftínam coíre vnitatem, & vna partes díuortio fecretas coalefcere adfirmabant. 
«| Colubraría,marís medíterranei Iberíciinfula eft,de qua Pomponíus Mela líbroz,Colubras 


1o 


ría (ínquít) cum fcateat multo ac malefico genere ferpentum,& fit ideo inhabítabilis,tamen ín« . 


reísis eam intra id fpacíum quod Ebufitana humo círcunfignauerunt, fine pernicie tuta c(t: 
ijfdem illisferpentibus,qui folent obuíos appetere;afpectum cius puluerís,aliud ue ( quod vc« 
rius)procul & cum pauore fugientibus. , Deeadem Pliníus libro tertío capite quínto. Ebufi 
terra ferpentesfugar, Colubraríz parít:ídeo ínfeftaomnibus, nifi Ebufitanam terram inferens 
tibus. Grací Ophíufam dixere. Ebufus hodie Ayiuffa vocatur, Colubraría verola Dra gos 
nera,vt Olíuariusannotauít, Ophíufa,opíevosa , etíam olím Rhodus vocabatur propter ícrs 
pentium multítudinem, quafi ferpentaría,authores funtStrabo lib.s. & Pliníus $.3I. ítem ex 
Cycladibus tum Cythnus,cum Tenus apudStephanum. €| b, Mutilatx cauda colubrz, Ouí« 
dius 6. Metamorph. Vosanguilla manet longe cognata colubra,IuuenalSats, f e. 
lupibarbam,varízcumdentecolubre ^ Abdiderínt furtim terrís, Horatíus Serma.8, d 
lieribus veneficís.  Pe&orat(Furie Ibids inimici) vnxerunt Erebez felle colubrz, Ou 
q[ h. Tefenfitequum críníta colubrís Mater equi volucrís(id eft Medufa) Ouidius 
no. Diícqua Tífiphone,quíbus exagítare colubríszIuuenalís Sat,6. Tam fuz fa 


Viti 
emu- 
idíus. 

de Neptus 
cíes,totpul 


 lulatatra colubrís, Vergilius 7.Z&neíd.de Alectofuría. Colubriferum monfirum, Ouidius 


$.Metam.Cerbero colla colubris horrent,fexto Zneíd. Verg.Idemlibro 7.de Alectone furía, 
quz ín finum Amatz ferpentem iníecerit,vt dí(cordía domü turbaret eleganter,fic canít;nunc 
anguem nunc colubrum,nunc viperam appellans; 

Huic dea cevuleis yum de crinibus anguem 

Conijcit:inà fium pracordta ad intima fubdis: 

Quo furibunda domum monfIro permifceat omnum. 

Ille inter vefler, e leuia peGova lapfus 

V'oluirgr attaclu nullo.falliá, furentem, 

F'ipeream in[birans animam, fir tortile collo 

furum ingens coluber:fit longe tenia vitta; 

Innetlitá, comas, ey membris lubricus errat, 

«| CumCraus aduerfus Cyrum bellum fi ufcepít,vis colubror& íngens in fuburbanis Sare 
dium locis repente coorta eft quos equi ín pafcua dímifsi pafsím deuorarunt: refponderunt 
Indigenam efTe colus 
brumterrzq filium:equum veró & aduena & bellícofum hoftem,Herodotus. €j Colubrum 
intra zdes collapfum non períimendum:hoc eft, hofpitem quanquamnocíuum perhumaníter 
tractandum,Plutarchus ínSymbolís Pythagorícís. €| Colubrum ín finufouere,Era(m.R.ot. 
dixit;translato Cirzcorum prouerbio quod fonat;gur &x qm. xáAzre Üd A ev. 


Cophías ferpens eft qui & Cacílía dicitur. V ide qua fuperius ín Caecilia dídta funt, 


DE SERPENTIBVS QVORVM NOMINA 


INCIPIVNT A. D, 


DE DIPSADE. 


A. 

d 1P 54$ genus eftafpidis, qua LatineSítula dicitur, 
Ifidorus.Dipfas ex argumentovocatur,ictumab fe f; 
Veolaterranus.a/Ja enim grace dicitur fitis, dá 


—À à 


quí quem momorderit,fiti perit, 
Uu Inexplicabilinecans, lianus, 
& fitío. Vndenomen hícíerpens 


traxit 


3e 


[T 


4e! 


| DeDipfade. A.B. Lib. V.— 4 


traxíc, Textor. A«ac hzc & prefter dia 
citur, & caufon ab ardore: & melanurus 
ánigra cauda , X ammoatís quod ínares- 
na degens lzdat,& centrís ab ac uleo, 7E, 
líanus,Suídas, Hunc quídam preftere m 
nonnullí caufonfum vocant, V olaterra 
nus. Dipías à quíbu(dam caufus appella. 
tur, Aetius, Quare propter continuam 
fitím. € prefter, & caufon,aut dipfasap- 


? pellatur,Díofcorídes.A quibufdam díci quog melanuros,anímaduerti: fed €Xam mobates,nec 
non centrídas fiuc xo£id'az, aut centrínas ab figura.Carlíus, 4f Deuieron.$.Duxit te Deus per 
locum vbi erant ferpentes vrentes (oW? wn) X fcorpiones, ovs, Latínus in tcrpres vulgas 
tus vertit, & dipfas, quanquam alij fitim vellocum ficis, id eft, arídum & ficcum iuterpietana 
tur. Serpentesautem vrentes fuac ad quorum morfum corpus horribilíter íncenditur, aqua 
defideratur,aqua clamatur , ad eam accurrítur,omni impedímento neglecto , quod de milite 
Catonísfcribit Lucanus, P-Fagius, Hos tamen ferpentes vrentes alij prefterces fuiffe volunt; 
quí prefterem à dípfadedíftinguunt , vtín preflere dicemus, Sítula eríam vocatur à quibuf: 
dam:á fiti quam morfuínfert, Eft autem híc ferpens egenere viperarum, vt quídam putant, 

o Vel Afpídis iuxtaaliorum opínionem,Greuinus. Auj2c $yid win Bpigrammatis dícitur, í d eft 
fiticulofa vípera. Vipcerz fitím fatientes, Auicenna. Galenus fcríbít marfos 3 fe í nterrogatos 
quod diítcrímen effet ínter viperas & dipfadas, refpondiffe , dípfadas effe víperas quie iuxta 
mare & ín locís falfugínofis degunt, de quo plura pofteà dícemus. Dipías vipera Ípccies, 
Aétius. Contrá veró Solinus ínter afpídis fpecies díipfada numerathís verbís. Plures díuer- 
2G afpídum fpecies funt,verüm dífparis effectus ad nocendum. Dipfas fiti interficit, Hípnale 

foxnonecat,Kce Hac Solínus.Dipfas genus afpidís,Ifidorus, 


B. 
3o  Dipfascuiusvim& naturam eíusnomennobís declarat, inferior quidem eft magnítüdine rorma Dipj; 
quàm vípera,fed tamen in occídendo quam celerríme fuperíor.Eam Softratus cüm albam cfe dis. 


ait,tum duas in cauda líneasnígrashabere. Cümín Aphríca, tum magís ín Arabía naícícur, 
AX líanus,Suídas, 


| Exigue fimilis [etlatur dipfas echidna, 
Sed feflina magi morsitius occtipat eros, 
PPartta c lurida cui circa vltima cauda aigrefcit, 


Nicander ín Theríacis. Serpens eftbreuis alioquí, colore albus, cauda duabus níigrís líneís 
interfecta, Volaterranus. Difpías viperz eft fpecies quz ín marítímís mapís locís reperítur, 
49 magnítudine cubitalí, excraífa ín tenuem definens. Notas autem habet per omne corpus 

 fuluas & nígras:caput vero anguftius, Aétíus,| Dixerunt quód ferpentís facíentis (itím lona 
gíiudo cftpalmi vníus: & fuper corpus eíus funt veftigíanigrapluríma: & caputeíusparuum 
3X collum ipfius groffum, & incipit creatura eíus ex collo groflo vfque ad caudam fübtilem, 
Etdixerunt quídam , quod hícplurímum eft in regione lokíati X afsím (Lybíz & Syrie) & 
torma eíus eft forma vipera , & color poftremí eius vfi que ad caudas eft ad nígredinem declís 
uis, & incedit quatíendo caudam fuam, Auicenna. Diípías ferpens tam parua eft, vt dum cala 
cai r non videatur, € necat antequam fentítur, Arnoldus. Sunt quí dícant demorfos à vípes 
ris f3tiaxí non pofle potando, fed dírumpi cítius , quàm fitíliberarí. Quocirca eos quiRomae 
viperas venantur , quos Marfos nuncupant, percontatusfum, ecquíd haberent figni quo gea 
o nus vzrumque viperarum dífcernerent. At illi prorfus negabant vllum effe genus víperarum 

dípífadum , verum eas qua íuxta mare atque ín locís degunt falledínem multam habentibus, 
carnem obtinere falfam;ac proinde ín Lybia talium ingentem effe prouentum: ín Italia vero 
propter regionís bumidítatemnon inueniri, Atque hzc quídem narrantes audíuí Marfos, 
non tamen certó dícere queam , an ín totum verum díxerínt, an partím etíam falfum , G 
nus. €[ Sítulaferpenseftparuus & maliríofus quí homínem fiti ínterficit: Híc tanta varíea 
taterefulget,vtíntuentes pulchrítudíne rezardet, & quem natura dedít reptandopigrio:em, 
míraculo ftupentes detínet, quos affequínon valet. Author libri de natura rerum. Hzcautem 
poftrema de pulchritudíne ferpentís, Solinus & alj authores fcribunt non de fitula íd eft día 
p(ade qua fitíínrerficít fed de Scytale. Itaqueauther ille nomínis affinitate deceptus fuilic víe 


ales 


9 d-rur,vtexvtraqueferpentis fpecie vnam tactumfecerít, 


De Dipfadis 
veneno, jior[n 
ex Syiiptoma 
tibus, 


DeSerpentbus 


LJ H LI " à] * : 1 , 
Garamantes in Lybía oua firuthionum per arenam fparfa ftudiofe indagant & colligunt, 
non edendi tantum gratía , fed illis euacuatís pro vafis & inftrumentís vtuntur; ac magnis & 
capacibus ínuentís etíam pileos ex eís conficíunr. Ibi autem iuxta oua dípfades intidiof? excu 
bant,tumaccedentem quempíam mox ex arena prorepentes morfu ínfelicemferíunt, Lucían, 
G. 
-. Venenihuíusferpentis natura & qualítas vt exfymptomatíbus, qua fuperuenitt 5s, quos 
h c 43. ue- H H] B 2 
momorderínt,facile íntelligi poteft,eft vehementer calida, ficca, crafIa, qua ínteríora corporis 
: ] £oqT ; o ; 

adurír,íinflammat, X exiccat,vt adurendo,exíccando,corrugandog ficut corium ab igne,vías 
vrinz & corporís poros conftríngar & coarctet, & lícetfií € potu aqua copiofifsíimo neg 
fatíarí pofsint,neque potus, quicquam vel per vrínam vel fudore reddant , vnde tandem etíam 


retento potu copíofiore;dífrumpantur, Axdoynus. 


A dipfade vulneratus acerríma fiti ardet, & tanquamtaurus orchíante, atque imminente 
ad flumína procumbít,tantaQ potíone,dum venter diíframpítur fefe explet, Nícander. Quos 
difpas percufsít, folutus acnon conftríctus tumor premit , fitífi & víque eo pertínax, vtfatíari 
non pofsít,ac fine vlla íntercapedíne excruciet; & fi potum pleno ore affatím trahant;illico ín 
eandem fitím relabuntur : proínde toto habitu fimiles funt js qui antea potus nihil hauferínt, 
Diofcorides,/gínera, A ctuarius. Sequíturab ca morfos,prater ea qua de vipera dicia funt, 
& fitis intolerabilís plane,adeo vt etíam fi multus eíspotus exhibeatur, fitísnon fedetur. Ecta» 
men neg) per vrinas,necy per vomítum,netp per fudores quícquam excernítur.Duobus igitur 
pereunt modis,aut ob multam fitím exuftí,ii potum non fumant, aut ob multam expletíonem 
diftenrus rumpítur venter,velínfernecírca ínguína,vel circa ímum ventrem, quemadmodum 
ín hydropicís fieri confueuit, Aétíus. Eius morfu confixi,etfiafsíduam potionem hauríunt,ad 
fitím tamen exardefcunt, & ad bibendum eatenus ínflammantur , quoad celerrime rumpunis 
tur, ZElíanus,Suídas. Dixerunt quodaccídit morfo ab eo vt aduratur venter eius, & ínflama 
metur,quarenon fatiatur exaqua , ímó non ceffat bibere abfque exitu alícuíus reí per vrinam, 
autfudorem,ita quod ínflatur venter eíus totus: & curríraqua ín venís ipfius, Auíceria.Diípfas 
eft ferpens nón admodum magnus, vipera fimilís, víolento íctu, veneno crafTo,dolores íllíco 
inducens íntolerabíles. Ardores enímímmíttít ínextínguibiles,& putredínes,& totum corpus 
adurít íncendío. Etquíabilla ictí fuerínt, clamant non fecus atqueilli qui ín ignem coníecti 
funt:fequiturtg bíbendifitis ínexplebilís,& vltra modum fitíunt.Et quod maxíme admírandü 
eft, quanto plus biberint, tanto magís potum expetunt; acfubínde magís ac magís potando 
crefcit bibendi defideríum, INequeíllorum fitím extínxerís , tametfi totum Niílumaut Danus 
bium eporandum praftiteris, verum írrígandifedulitatemorbum íncendís: quemadmodum 
fi quisoleo ignem conetur extínguere. Eam vero íncurabilis morbi caufam afferre folent mea 
dici, Venenum Diípadis, cüm craffum effe confueuít, pofteaquam poturígatum fuerít,contis 
nuó mouetur,atque incendítur,atque etíam humidíus, vt par eft,redditur, X per omnía meme 
bra diffunditur, Hxc Lucianus in díalogo de dípfadíbus. 

Signiferum iuuenem Tyrrheni [anguinzs Afulum 
T'orta caput retro Difbas calcata momordit. 
Vix dolor aut fenfus dentis fuitzipfad, leri 

Frons caret intidia:nec quicquam plaga minatnr. 
Ecce fubit yirus tacitum,carpitá, Dias 

Ignis edax calidad, incendit vifcera tabe, 

Ebibit humorem circum vitalia fufum 

Peflis e in ficco linguam torrere palato 

Capit, defe][osirer qui udor in artus 

Non fait,atq, oculos lachrymarum vena refugit. 
INon decus imperij, non meli iura Catonis 
«frdentem tenuere yirum,quin [bavgere figna 
"dTuderer,tori[, furens exquireret agris, 

Quas pofcebat aquas;fitiens in corde venenum. 
lile'velin Tanaim miJus, Rbodanumá Padum, 
arderet, Nilum, bibens per vura 'vyagantem; 

4d ceeffit morn Libyeyfaud, minorem 

Famam Dipfas babet terris adiuta peru[lis, 
derutatur venas penitus [quallentis avene: 


j INuncredit ad $ yrtes e fluGus accipit ore 


E quoreu[4, placet,fed non ef fufficit bumer, 

INec fentir p j genusmortemáQ, venenis ' 
Sed putat e[Je ponds aperiré tumentes 

Suflinwit venasatq os implere crure, Lucanuslib.9, 


Signa 


2o 


30! 


DeDipfadeG.H.Lib.V. | 43 
Signa mortís,qua à morfu mox apparent , funt magná fiécítas & inlaminatió , ion intera 

narum cantum , fed externarum quoque partium j quód ob magnam vetieni ficcítatem accíe | 

dit, quod non folümper vnigeríum corpus iat eft fparfum, fedtacilimé etíam totum fanguís 

nem ín fuam naturam conuertit , ita vr quamuis &ger indefinenter bibat ; fatíári tamen nee 

queat, Interím enim dum venenum per corpus fertur , atque vapatür; fit vtomnes meatus 

corporis exiccer , & adurat íta, vt eos in feinftar membrans velcerij aniteignem contrabá fas 

ciat. Meatus enímtàm vrínz , quàm fudorís occlufi, aquàm qua tam íntemperanter baurítur 

cífluere prohibent, híncdy neceífaríó ventrém vtexítus pateat, rumpí oporter,Greuinuslibro 

i.de venenís. V ipere fitím facientes cóm pungunt,no celTat pun&tusbibere,& nofi fatíatur dos 
! » nec moríatur. Et (imilíterà potu vini ín quó mortua funt víper& autà cibo, Auicenna. "a 

Hsemorrboi dipfadis& morfus velut ímmedicabiles à plerís& maíorum deploratírelinque Deremedijs ad 
bantur : quare fi VES MA contra dipfadem remedíjs egeamüs , communia experiri operae SER APIS 
pretium erit. Protínus autem fcaríficatione vtí, vftionemfacere,& fi locus patíatur, extremos DE ATUPs 
rumampurtatione opus erít: confequenter quàm acerríma cataplafmata admouere, de quibus 
fapenumero diximus. INec me fugítacres cibos , maximé ex falfamentis, vtiles efTe. IMeracze 

potiones, & lauacra profunc quz fubinde ínteríecto breui fpatio affumenda funt , príufquam 

morbigenus emerferít : quo femel erumpente opem ferre non poteft vlla medicí opera , Díos 

Ícorídes,/Eginera,ACtuarius. Ceterum & hís velutiá vipera morfis auxilíantur: propríé au 

tem ín hís potiones magis vrínam cíentes exhibeantur. Aluus item per ínfufum eluatur,& oleo ^ 
3o cum decoctíonibus exhibítoad vomitum cogantur. Ad plage verólocum poft exuctionem & 
- fcaríficatíionem, & cucurbitularum affixionem , & diflectas gallínas,calcem víuam cum oleo. 
imponíto,& emplaftra attractoría,& theríacen, Actíus. R emedía quz loco índucuntut,contra 
morfus infcripta reperímus.Dip(adís quidem, portulacz folía contrita ex aceto;polentam , rus 
bi folía cum melle lzuigata,plantaginem,byffopum,allium albi, porrum,rutam,vrticam, /Ee 
gíneta. IRegímen eorum poft communeregímen,eft índefinenter facere eos bibere oleum pltts 
rimum & euomere ; deínde clyfterízare eos cum eís que educunt faeces & hurnidítates,& tras 
hunt aquam ad ínferíora : & vt dentur diuretica,ficutdecoctio apij,& fpícze Inda,& cínhamoe 
mí, X alfarí, & fifeleos,& petrofelini,& fimilium. Et emplaftretur exterius cum fale & calce, &c 
olco, & emplaftratío,quam dícemus ad morfum canis rabiofi, confert, Auícenna. Si Ceraítes, 
aut Dípfas,aut Hamorrhois percufsit,afphodeli,quod ZEgyptiz fabz magnítudínem aquet, 
arcfactum;in duas potiones diuidendum eft: fic vt rutze paulum ei adíjcíatur, "Trifolium quos 
que; X mentaftrum , & cumaceto panaces equé proficiunt. Coftlumtip,& cafia , & cínnamo 
mum recteper potíonemaffumuntur , Celfus. Sunt & feruatis pífcibus medícinz, falfamena 
torumé cibus prodeft à ferpente percufsis, & contra beftíarum morfus , mero fubindehaufto, 
ita vtad vefperam cibus vomítione reddatur: peculiariter à chalcide , cerafte , aut quas fepas 
vocantaut elape , dipfadeue percufsís, Plinius. Laurifolia cortex & bacca ferpentum venes 
| nis refiftunt, maxime fepís,dipfadís, € viperaIdem. 4| AphrodiGuslibro «, problem, quzrit 
cur bominibusmorfis à dípfade , (itíQy ob eamrem intolerabilidetentís,theríaca qua calída & 
ficca eft,(itím epota extínguat non augeat, cum genus id medicamínis ex ficcís & cálidísrebus 
? conficíatur; neque adduci poteft ídalía ratione fieri; nifi mutuo confenfu quodam, víperarum, 

qua admifcentur,carnes antipathíam habere aduerfus quoduis animal venenofum, Píeríus. 
H. : 

Dipfas vnde dícta fiiam ante dixímus in A. «| Eft autemaliquando voxadíectíua , & fi« Homonyma. 
gníficat fitículofam, bibulam; &Carídam. 4j Eft etíamfpinz quoddam genus apud Theoph. 
lib. 4-hift.pl.quod (icvocatur, €[ A actyic da : 0] etuer cy Ducis 7 18 UzralG*,Hefychíus. 
INuncupatur ínrefacríficalí dípfas,ítem hepatísfignum quoddam , Callíus. € INon ínfaceré ez 
tiamnomen confinxit Ouídius , càm Lenam quandam temulentáni, Dipfadem appellauit;his 
verbís: 


il 
IO 


EE quedem nomine Dipfas ànns, 
Exrenomenbabet,nigrinon illa parentem 
9Memnong iu rofemn jeep d. TE 
4[ Srant ín margine ficca afpides,&C medijs fitiebanrdipfades vndís Lucanus. "T'orrida dis — — 
pías,idem. Arída dipfas, Interpres Galení. 4| Super dipfadelepidior memoratur fabula de ras Fabulew fiiist 
uone propter quam ferpentes quotannis pellem exuant, & quamob caufam Dipfaseam vírm mure [nes 
habeat,vt tantam ín js, quos percufsit fitfm excitare pofsít. Cám aliquando lupiter maiorna; "79 eer. 
tu oanní,boc eft, remporis filíus,ínter duos fratres mínores natu hzredítatem diftribuiffet, & 
INepruno mare;Pluroni veró infernum dediffet,vt mortalibus eratificaretur, quód furtum Pro 
methei quía Vulcano ignem furrípuerat & homínibus attulerat detexiffent, iuuentutís ( Zyx» 
a7:a«) donum (Qzpuaxor lomc ducipiov, /'X.líanus ) largius eft. Qui cum feffos fe viderent, 

9'eami amplius geftare nollent,afinoimpofuerunt, Quicurh ficoneratus eftíuo tempore ince- 
. deret, ici laboransadfontem venitbibendigratía, fed à dipfadeloci cuftode prohabiítus eft: 
ncc príus permiflus eft bibere, quàm onus quod geftabat ferpenti tradidiffet. Aie factum eft 


"T €X«. Y. ' 
f dalle 5Serpentibus 
Ntfenectutém abrjciatferpens,homines veró fenío obnoxii finc.Serpenti tamen agelutínzta eft 
fitis afini,quam & morfu lafis ínijcíu Nicander, Zi lianus, Carlius. i 
Wieopphi« — €f "gyptijcumingentem fitím figníficare vellent, Dipfadem depingi curabant , Greui- 
nus Q ln líttore quodé regione maíorís Syrtis inter Silyam & Aigyprum porrigitur , affir- 
mauít mihi quidam ex familiaribus fe vidilfe fepulchrum , acftatuam virí cum epigrammate 
illius exítíum indicante : fuiffe autem fculptum homínem quendam, qualemfere pingere fo- 
lent Tantalum ín medía palude confiftentem, ac vndas haurientemnon aliter ac fi biberet: be 
ftiolanrautem,nempe Dípfada,illi ínherentem, ac pedieius implícatara, Tum mulieres quat 
píamaquamferentes,cademq opera non paucas illi eandem porandam affundentes. Infuper 
oua quoque adiecta confpiciuntur , qualía fere ftruthíonum illorum effe perhíbentur , quos 1 e 
Garamantes venantur. Eft autem epigramma afcríprum quod & hic referre non alienum efe 
feopinor;. ^ » 
t nw Talia paffus erat quoque "Tantalus Athiope cretus, 
Qui nullo potuit fouteleuare ficim. 
T'ale nec é Danao natas implere puellas 
"I ffiduis vndis vas pormiffeveor.— 
HacLucíanus dialogo deDipfad. Hzc autem fpeciestota prorfus hieroglyphica, homi: 
tiem fignificabat bibacifsimum , vel ardentífsima confectum fití , Pieríus. | 
ExuHennatd, «| Eftapud Alciatum Emblema, cuíus Lemma eft , Qui alta contemplatur, cadere, V er» 
fus autem funt, e 1e 
L Dum turdos vifco , pedica dum fallit alaudas, 
Et iala altitolam figit arundo gruem, | 
' Dipfada non prudens auceps pede perculit,vltrix 
- FHllamali,em[lum virus ab oreiacit.— — 
Sicobit,extenzo qui fydera ve[Picit arcu, 
Securus fati cuod iacet ante pedes, — Alciatus, 
Hinc fimile eft epigramma Gracum Antipatri Sidonij de Alcimeneaucupe , quí cüm arcu 
& funda peteretaues in aitum fpeculatuts, ictusá Dipíade interíjt, quem fic lequentem facit; 
Kaius vic exfmeioa med oqves dac tyi ira 
apxi 30v icy evüco "rix p0y cj Cima, 020v . . $0 
H'eAds syitogooer id[ c 75 xav a0teo Asoasv, 
Tuv zrociy x id alt vripem xuAnd icd p ova 


DE DRACONE 


A. 


SR A CO vocabulum eft Cirzcamà Larínis vfurpatum, quod aliquando pro queuts fer« , 
«85 pente fumitur przcípué apud Grzcos & Poetas , figaídem eadem videtur vtríüfque 60. 
c nominísapüd Girzcosraco. Draconem ením w&pa 79 J| ipxe& ; ideft, à cernendo di« 


ctum volunt, ficut dgi 22? 38. 2alen quod ídem fignificat ; Proprie tameri draco dicitur de fer: 
; peace 


DeDracone A.B.Lib. V. AA Á 


penteannofo quí multa etate ín ínufitatam magnitudinem excreuit;vtliquído apparetex hoc 
prouerbío Girzeco, pic eius QdynOpi dpa dyeríotlus, Serperis nifi ederít ferpetitemt, non fiet 
draco, INam ínter (erpentum genera C inquit Pierius) dracones jj vocantur , quí corpore funt 
knimaniore,vaftíore& magnitudine.  Anguesaquarum (imt, ferpentes terrarum ; dracories 
templorum,Seruiíus in 2, A neíd. Hebraícé yan Thannin;ferpens aut draco, & pífcís snagnus 
vtdraco, vt funt ceti; balenz, &c. Pagnínus, wn Thannínim nomíneHebrai cim immani 
fpecie & terribiles ferpentes quidracones vocantur, tum pifcesacbelluas marínas, quí thynni 
vel cete.nomínantur comprehendunt, V uolphius ín Nehemiam, mw Oach Hebraíca Vox,viia 
, deplurale Ochím femel ponítur;Efaiz r3. (Babylon, inquit, (übuertetur , & ímplebunt domos 
Lo eorum Ochím,Munfterus cercopithecos vertit) Dauíd Kímhíexiftímat animal effe qudd Maa 
giftriThalmudicifNemíah vocant, fimile feli vulgo díctá martes.Ch aldzus tranftulít Oc hiíjm; 
Aquilatyphones,EHlieronymus dracenes reddít; Chaldaíce ye" Darcon,id eft ferpens, draco; 
Munfterus.DracoapudArabeseft ferpensymagnum habens corpus, & eft commune genus ad 
multas fpecies, And.Bellunenfis;Albedimon pern vídetur effe de generíbus draconum, À ui 
cenna. Ahedyfimon ferpens de generedraconum, Albertus, Alhatrafítem & hauden, Auícen 
naponíit ínterferpenis qui nocent quando mordentper vulnus non per venenum , qui fünt 
dracones. Alhattrat & hatdion funt generís draconum, Albertus. T ylíacus;litiowurtts de Qés 
nere draconísIdem. Carnen etíam generis eft draconum,Idém. Sed harem carnen ínter dracóa 
nesanarínos ponít Auicenna , dequibus íam non agimus,Giquídem eoram ítilibro de aquatilía 
29 busfarísampla facta eftmentío. 4j Gracé dpdxoy , & hodie vulgo J»dxG* dicítür. Germanicé 

tcado/linowurn. Gallice vndragon, Iralicé, drago & dragotie. S sn 
Syrenz,;ín Efaía,daemories,aut dracones magni, críftati paríter ac volarites,vt à quibufdam 
putatur, Eucheríus. Syrenz funtín Arabía ferpentes cum alís, qui pluscutrere quàm equí,;at- 
que etíam volare dícuntur. Quarum tamen virtus eft, vt morfüm ante mors infequatur,quám 

. delor,lüdorus. 

B. 4 d 
Athiopia dracones ad longitudinem trígínta paffaurti prógredietites geherat , S nomen 
propríum nó habent.fed duntaxat elephantorum interfectores ipfos nomínant,& prouetitunr 
adfummam fenectutem, Zlíanus; Oneficrítus Aftypaleus duosin India fcribit dracones fuif: 
30. fe, quos A pofifares Indus nutríuerít, alterum fex & quadragínta, alterum octoginta cabítos 
rum, eofdem Alexandrum ardenter vídere expetíuilfe." Regnante Phíladelphio , duos íterá 
ex /Kthíopía dracones in Alexandríam deportatos fuiffe vios, apud /Kevptíos pertiagaruti 
eft, alterum magniítudíne quatuordecím, alterunitredecím cubitorum. Euergetís regis tema 
poribus tres etíam aduectos fuiffe , vnumnouem, alterum feptem cubítorum, tertíum inaená 
cura ín /E.(culapi] templo nutrítum fuiffe, Iam qui de Chiorum rebus hiftoríam confcripfes 
runt , ad quandam Pellenzí montis vallem ; procerís arboribus frequentem atque opacatii; 
maxíma magnítudíne dracone inquiunt procreatü fuiffe, cuius fibil Chij vehementer perhor 
re(cerent; magnírudínem vero nullí neque agricolz, neque paftores accedendo propius cons 
fiderare auderent, fed ex folo fibilo ingentem quandam & formídolofatn ferambeftíam eflefu 
- fpicarentur, cíus ramen magnitudinem tandem mírabilí quadam machinatione atque folertía 


ramos igaem concepiffe : & fimulinde íngens íncendíum excitatum, locum omtiein coinprea 
hendí(fe, & feram cíicumdediffe,eamá interceptam,cüm elabi non poffet;ardore flammécons 
flagraffe, Itaquenudato loco omnia confpícua factà fuiffe : & vero Chios metu liberatos cütri 
fpectatum veniflent, ínufitata magnitudíne offa , & immane caput offendiffe , vt ex íjs qualis 
quantusgp víuus illefuillet;contjci poffet, Idem. Alexander cum alía pleraqueanímalía a pud 
Indos ínuenít; tum draconem, quem quía facrum inantro quodam Indíexiftímarent, Alexaris 
drum oraruntne ípíum ínuaderet. Septuagínta cubitos longus effe exiftimabatur.Cdüm exefa 
cítus fLrepítum fenfiffet maximo (ibílo & fummo afflatu edíto,omnes exterruit. [Non eistotus 
e apparuit, fed illius folum caput ex antro emínuit? eius oculi ad magní clypei Macedontcí 
magnirudínem accefsiffe dícuntur,Idem.MaximusTYyríus tradít apud Indos Alexandri tempo 
re draconemífuilfe quíng; iugerum magnítudíne,cui boues &oues in cibum Indi mítiifiratett, 
Pierius. Draco gígnitur in Athiopía & in Indía,Ifidorus. Btdíxerunt quidam quod ipfi mult 
plicantur ínpartibus Nubíz;& Indi funt maíores,& illi de Nubía qui fantin regione Afie futt 
víquead quatuor cubítos , & Indí funt valde magní. Item verum eft quod ín regíonibus alíjs 
ab Indía, funt dracones magnivalde, Auícenna.In /Ethiopia inter íncendía iugis zeftüs , dtaa 
conum magna eft copía , Solinus. Iphicrates fcribit apud Hefperíos /&thiopes, magnos dracos 
nes e(le,adeo vt herba eís ínnafcatur , Strabo. Ad Gangem ínnumeros effe dracones, ait Phí 
lofiratuslíbro tertío. Grenerat dracones & 7Ethíopia Indícis pares vícenüm cubitorum. A fas 
!chzí vocantur ZE.thíopes, apud quos maxímé nafcuntur, Plínius. Círca turrím Babel , & in 
defertis illius antíquae Dabylonís acruínis eíus, maxími dracones babitare dicuntur : quorum 
voxacrugitus bomines terret; Ex libro denaturarerum.Ad Oríentem & Merí dE fub zquís* 
2 


e 


' 


Syrene, E[13; 


Derepionibus : 
inquibus repes 
rantur dracos ' 
ncs eg de eor 
fnagimtudine, 


cognítamfuiífe; V ento nimirum vehementí(símo vallis arbores concuffas, & víolenter collí(os ^ 


Species diners 


fe. ; 
Dracones Epis 


Drácones Pelo 


lei. 


| De Serpenabus 
nodctali , vtfcribit Nicephorus Calliftus , funr dracones Sue ferpentes crafsitudine trabibus 
nonminores, longitudinead quindecim protenü orgyías feu pafíus, quarum exuuiz eríam 
Romam vifz funt perferri. Mittimus híftoríam deillo nobili dracone quem Attilius Regulus 
in Aphríca ad Bagradam fluuium caftrís ibidem pofitís ac machinis admotís tandem in:eríce 
cit. Cuiuscoríum c x X. pedumlongítudíinefuiffe traditur , Petrus Crinitus. In Lybía draco» 
nes,Lucianus. Abundant dracones in Athíopía & Lycía (forté Lybía) Aetius. Mauritania 
alít dracones , Strabo. In Atlantís fpecubus crafsiísimi plurímídg dracones reperiuntur , qui 
corporegraues difficulter mouentur , quod medía fui parte fint denfifsimi , cauda veró X cole 
lo gracili , Leo Africanus. Dracones ín Emodtjs monríbus capi teftatur Strabo. In Phrygía 


draconesad magnitudinem quadragenüm pedum procedentes nafcí feruns , Z&lianus. Poft ro 


Barygazam continens ad auftrumpertíngens Dachinabades vocatur ; quz fuper banc eft me: 
díterranea tegio ad Orientem mentes magnos contínet & omnía ferarum genera,pardalos,tí» 
gros, elephantos,dracones ingentes, c. Arríanus in períplo rubris marí. Plinius lib.8.cap.13. 
refert dracones inIndía && /E.thíopia generati , tamen ín noflrís quoquealpibus ídferpentum 
genusquandoquehabitauit. Etíamfi enim alpesperpetuís niuibus humectentur , habent ta« 
men ín multislocis faxa & fpecus folis fplendori in meridiem obuerías: in quibus cauernis foe 
lis calori expofitís pleraque draconum funt domícilia, Stumpfius ín Chronicis. 

Dracones magna quzdam funt anímantía ; maíoranon funt (uper terram;Auguftin. Tom. 
$8.in enarrat. Pfalm. 148. Dracones funt prodigiofz magnitudinis; vifi funt 2o.& 19e. cubíto» 


rum;Strabo. Dracones 6o. cubitorum reperiri fcribit Philoftratus. Octauius Auguftus dra» ? o 


conem $o, cubitorum Roma habuit , € pro comitio Romano populo oftentare confueuit, 
Petrus Crinítus. Draco ad vigintiquinque cubítos & amplíuscrefcens fzpius eualefcít. Ex li» 
bro de natura rerum. Mínor fpecíerum draconum fecundum quod dixerunt quídam eft quine 
que cubitorum: magni vero funt go.cubitorum & fupra, Auicenna. Alij quidem cubitorum 
s. funt , alij veró 1o. funt & quiad 3o. cubitos fe extendant : quidam & maiores narrantur, 
Aétius. $. 

«[ Dracones quidem cüm omnes tum ín prímis eoram quoddam genus fuluo colore cone 
fpícuum, /Efculapío facri habentur, füntque illi bominibus cícures: Eos fola Epidauriorum 
terraalit.. Atferpentes qui Megalauns appelianiur fupra 3o. cubitum magnitudinem excres 


fcere,quales € India & Afríca míttít, non dracones , fed exalio quodam genere Epidaurij effe 2 


affirmant,Paufaniías. Ex quibus verbís apparet à quibufdam dracones appellari non quofuis 
inufitatz magnitudinís ferpentes , fed tantum Epidaurios illos cícures & ZEfculapio facrosz 
quos & intellexiffe Nicander vídetur cüm in Theriacis agit de draconehiís verbis; 

INunc viridem e nigrum pofC dicla venena draconem 

4L [bice,quem patulaf ago Phabeia proles 

In gelido Peli nutri culmine inxta 

Laeta Peletbunia quondam decliuia vallis,etc. 

Pellz in Macedonia erant immani magnitudine dracenes placídi admodum ac manfieti, 

adeó vt à mulieribus alerentur , & cum puerís vna cubareut & calcantes ferrent, neque come 


mouerentut (iquis ftríngeret premeretG, denique perinde atque infanteslac epapillafugerent, 40* 


Lucianus in Píeudomante. 
Eft in Indorum tractu draconum vís cum multitudinetum magnirudine miranda. Eorum 


P«lufires Mon fermé duo genera dicí comperio. Quippe paluftres pigri fonttardi; & fine críftis: montaníae 


fam, 


criores, grandíoresG, fed & criftati, Caelius ex Philoftrato,in vita Apollonij,cuius verba funt: 
Omnis Indíz regío draconíbus abundar, € multitudine & magnitudine mirandis, Itaque pae 
ludesplenz funt,& montes, neque tumulus vlIus ijs vacuus reperitur. V erum paluftrespigri 
tardique funt,longítudine cubítorum tríginta,& víx capuratrollentes. Sunt veró dracais (ie 
miles (vel; nec criftamhbabent, fed dracznis fimiles, hoc enim marem à foemína in hoc genes 
re díftínguit) & terga habentes fubnígra, & czterís mínusfquamofa. Quapropterfapientius 


de talidraconum genereloquítur Homerus , quàmplerique czteri poétz , draconem defcrí»$ 


bens, quem ín Aulídefuxta fontem dixit había:e, fic air draconem tergarubentem. Alij ve« 


ro poétz de eodem draconum genere loquentes ceu de illo , quem in INemez lucofuiffetra-- 


dunt, criftatum efe perhibent, qued nos ín nullis ineffepaluftribus vnquam ínuenímus.Sunt 
etíamalij ínradícibus , aut cacuminibus montium habitantes , qui quandoque in planitiem 
venationis caufa defcendunt, ea , qua: ad paluftres pertínentrapíentes. INam & in maiorem 
porrecti funt magnitudinem , longitudínemd , & velocius fluminibus , quamuís rapacibus 
feruntur, íra vtab.illis euadereníihil pofsit. His autem crifta nafcitur iuuenibus , mediocríter 
prominens  prouectís veroztate, grandior, & ob idipfum in alteram partem deflexa.Q uí ve« 
re coloris ignei funt & quafi dorfo ferrato , tjs etíam barba adnafcítur , & altius ceruicem ats 


tollunt, € eorum fquamz inftar argenti fulgent. Oculorum autem pupillz lapides funt, tan- 6 


quam ignis fulgentes,quorum vím maximam eífe ad morbos complures tollendos aiunt : qua» 
propter & lucrum venatoribus afferunt, Campeftres dracones quories elephantum inuadunt 
ab oce 

" 


De Draconc B. LE.ib. V. AS 


ab occurrentíbus venatoríbtis plerique cum elephanto (imulínrerfictantut. Dráconétii cas 
pientibus praemia funtoculipellis,& dentes, Suntautem membris ingentibus portis,Gitniles, 
fed corpore gracilíores , & in quamcunque partem verfatiles , roftro autem valídifsiimo tale 
quam ingentes pí(ces. Monraniveró dracones fquamas habent colorís fulüí; Lotigitadiie 
autem excedunt campefires , barbáque illis eft fetofa, & ipfa colorís aurei: fupercilia vero 
profundiora habent quam campefiíes. | Oculi autem füpercilijs fübfunt, totue graüiterque 
afpicientes: quibtis perítide ac fi effent xaeirefonant, quandocunque ín tetra ferpunt. E cría 
ftis veró , quz rubra funt , ignís fcincillare videtur, & ifti quoque elephantos capiunt : Ipfi 
veró ab Indís eo modó tápiuntur , quo poftea dícetur ( capitequintofublitéra E) Tales aua 
1? tem draconésmotirem quí ad rubrum mare pertinet , dícuntur íncolere ; eorum6s horrendos 
fibi'os audíri : quandoque etíam nate fagte(si longíus natando prouchuntur; Hae omnía 
Philoftratus devíta Apolloni libro tertio, tapíte fecundo. €f Variz funt fpecies draéónuni 
inter eos quos tetreftres appellamus, prater eum quiámari marínus appellattrs eft. Quidàni 
enim ín monibus , quídam vero ín paludibus degunt , & quandam íntra fe íuxtà Philoftras 
tum disimilitudinem babent, Differunt praterea regionum , inquíbus & geniti € educadi 
fuerunt , varietate, Siquidem fidem adhibere poffümushís quz dedraconibus Lybicis & In» 
dicis memoriz prodíta futt, qu& fabulofa potius mihi qutm veriimilía videntur, Gireuíüus; 
€ Verorum draconum duz funt fpecies. Quidam enim alatifutit, quídam veró finealis. In Al«ti & fané. 
cateris enim pror(us fimiles (tint ; Idem. In abyfsístetrae (ficut dicit Auguftinus) aliquahdo «li^ 
39 dracomeratur, & cüm ín aérefentít humiditatem egreditur, & fuper atra fertur magnisala« 
rumremígrjs aérem concítarts & impellens : alis qutdem pellicea volubílitaté extantibus ,& 
Íccundum (üi corporis magnitudinemlaté diffufis. Éx lib.de tiatura reruiti, 
J/os quoque qui curiis innoxia numina terrà 
Serptrts aliratü nitidi fulgoré dracones; 
TPefliferos ardens facit AMfrica.ducitis alzurü 
«dira eum penis, c c.  Lucatius. 
Afferunt Georgiani regni incolze liis in vallibus dracónes gignialatos quiatiferínis pedis 
bus gradatim hunii ferpanz, Paulus Iouíus hiftloriarum fui temporis libro 18.(Quzdam genera 
draconum alas habent, Scaliger. rm 
qj Eft & alia diffcrentía : Quoddami etiimgenus eotüm pectore fupertetramtepit, aliud ve Ali pedes baa 
ró pedeshabetfed hoc raríus inuenitur, V incenrius Belluacetfis. Dracones finepedibus & íri ids aces 
fpeluncistequiefcere; & ínaérem fuftolliperhibenttir ; qui quanquam non faeilénotífint , lis ^^ 
tera tamen noritanttm noftrz , fed & gentilium nequaquam deifterudi animalium generetas 
cuerunt, Auguftinus. Genera omnía dtáconum pedes habet, Iul.Scaliger: Draconibus crus 
ra effe notum eft ; Idem. Afferunt Geotgiani regrii incole (vtíam ditum eft) in bis vallibus 
dracones efle alatos quíanferinis pedibus gradatim humi ferpant: vt teftatur Paulus Icuíus; 
«| Differunt & colore. Alíjením nigrí funt; alíj rutfi , alij cinerei coloris, Accius. Nicander Coloris dics: 
ait draconem nigrum cffe & veritre fübuirtdi, Pattfatías Epidauríos dracones colorefultio ef; fit4 
o fc (cribit. Aurato nitídifulgore dracónes,Lucanus, Lüeanum imitatus eft ín defcribendo dra 
cone Georgíus Pictoríusin Lerna xaxarhis verbis: | 


Serpunt aurato nitidi f«liore drácóticd 
"ffrica quos ardens parturit exitio, 


Draconem fic defcribit Nicander ín Thériácis: 


Formofa apparet [Pecies pulchro illins oré. 
T ripli confbicwi fe produnt ordine dentes, 
€Magna fub egregia fineillanz lumina fronte, 
T'intlad felle tegunt imum palearia mentum. 


e — Quemfecuti Gyllius,Píerius & Greuinus,verum draconem dicunt effe nigro colore, vetis 
tre fubuiridi , exímía forma pulchrítudíne, víptici dentium ín qualibet maxilla ordine, ocus 
lis magnis & tam acuté cernentibus , vt Poeta eos cuftodes Thefaurorum conftítuerint : cui 
fub mento duo palearía funt barbz ínftar propendentia, felle tíncta , hoc eft , ruffa , bilís eniti 
rubra eft feu flaua. Hzcilli. € Dracones fquamís obfití funt per torum corpus afperrímis; 
magnos oculos habent , &€ fupra oculos przemínentías quafdam (imilitudine pellíum flexílts 
Rum fupercilíorum. In mento autem excrefcentíam quandam habent , quam barbam appel« 
Jant: maxime hiante funt orísrictu lingua exerta, & dentibus magnis (imilitüdine fylueftrium 
fuum,cum quibus etíam fracturas & collifiones corpotur inferunt, Aétíus. € Draconifunt 

- duo oculi magni, & fub mandibula inferiore eft eminentia ficut mentum : quare funt eí dens 

tes plurimi. Et paul poft, Habent (fcilicet dracones de quibus agit) facies cítrínas, & nigras, 

- & funteisora veliémentis amplitudinis , & fupercilía cooperiunt oculos eorum , & fuper cole 


$o 


1 Fotiíiid, 


Je Scrpentibus 
:fa eorum funt fquamz. Étin omní mandibula funttres dentes (fite tres dentium ordines.) Et 
«go dico quód iam vidi quendam huíus generís , fuper collum cuius in latitudine defcendenre 
exantpili grofsí,Auicenna; «| Veris draconibusora parua; & ad morfusnom dehifceniíatfed 
arcis fiftulz , per quas trahuntfpirítus, & linguas exerunt: quippe nor ín dentíbus vím ; fed 
Os  incaudishabent, & verbere potíus quam rictu nocent, Solinus. Dracones os habent par» 
uum, necdum morfüm ínferunr, multum dilatantur, € paruum vcluti canalem , perquem 
'aérem attrahunr , línguámque mouent , reprzfentat ; Greuinus, Draco eft oreparuo, X ar» 
- &tís fiftulis, per quas. fpiritum trahít & linguam exerit, Ifidorus. Contra vero Aétitis hianre 
effe orísrídtu, & Auicenna , ora eis effe veliementis amplitudinis dixerunt, vtíam vidimus. 
- Dicendum cft igítur , quofdam dracones , velut(Epidaurios illos de quibus Paufanias & Ni» 
'candcr , os íta paruum habere. Alíos verà velutIndícos € /thiopicos & Phrygiosillos, qui, 
vt poftea dicemus , attractas volucres integras, atque alía animantía deglutiebanr, & reliquos 
fimiles,ore ita amplo effe, vt Aétius € Aüicenna fcribunr. — T on 
Lise — ' € Dracobeftia, bífulcam babetlínguam,Suídas. 4 Draco ordines tres dertíum baber,vt 
Dentes, omnes feré authores teflantur. Species draconum , quz ab Auícenna Abedefimon perfin vo» 
: catur , dentes habét valdé magnos, Auicenna. Sedecim draconis efTe dentes affeuetant quí na- 
Crflsem — tutzarcana inueftigarunt, Claud. Minosín Alciatum. 4f Paluftribus draconibuscriftanon 
Barba, eft. Viontanis veró iuuenibus quadam adnafcitur crífta mediocríter prominens:proucctis ves 
ro xtate grandíor, Philoftratus. Sexus mafculus etíam inter bruta videtur à natura praferri. 


Siquidem draco mas infignis eft crifta; SC barba hirfutus , lianus. Dracecríftarus eft ;1fdo- 2'o 


-gus, In hocgenere criftati funt mares; Volaterranus. Contra vero Plinius : Id modo (inquit) 
mírum,, vnde criítatos Iuba crediderít. Ecalibi : Draconum críftas qui víderit? non reperienr. 
€ Cynoprofopi (vel Cynocephali) homínes barbam ínfra fupráqueos gerunt, Draconum 
quadam fimilítudine, /&lianus. Draconibus montanís barba eft aurei colorís,Philofiratus. 


& 


C, 
Dracobeftía eft & adaudiendumacerríma & ad videndum acutifsíma; Elianus: "Acutífs 
Auditis. fimum eíIedraconi vifum, ex eo potifsimum apparet quod ab intuendo illinomen eft; Píeríus. 
vifu. A cutifsimo vifu eft draco & quandam excubandi vigilandíy vim habetnec facilé venatione — 
si capi poffe videtur, Claud. Miínosin Alcíatum; propterea Poeétz draconesthefaurorum cu» 39 
Sibilus, ftodesconftítuerunt , Macrobíus. (| Apéxoreue/ileroZvdvpxic 4e", Philes. q Dracones po- 
Cibus, ma comedunt, Ariftoteles , Z&lianus. Herbis & venenis vefcuntur, Idem. Sinecibo tempore 


multo viuit : at vbi comederit, non de facilifatiatur,Ex libro de natura rerum. Serpentes ouis 
pinguefcunt, fpectanda quidem draconum arte. Aut ením folida hauríunt, fi íam fauces ca» 


piunt, qua deindein femet conuolutí frangunt intus , atque íta puramínaexcutíunt, aut fi t£». 


neríor eft & catuli adhuc ztas ; orbeapprehenfa fpira, ita fenfim vehementertp perflríngunt, 
vt amputata parte ccu ferro,relíquum quz complexu renetum,forbeant. Simili modo auibus de 
uoraris folidis,contentione plumas & offa reuomunt, Pliníus. 

Draonebry /— InPhrygía draconesad magnítudinem decem paffuum procedentes , media tate quotís 


| 
P 
" 


git bail a&* die. qua hora iam forum hominum conuentu plenum eft , € iam. prandij tempus , excauernis 48 


vit aues e fubli 


midetrebunt. procedere folent , & ad nuncupatum jn Ponto amnem E hyndacum cauda ad terram adníti, 


reliquo erecto corpore, toto gutture eminente, & paulatim laxato ore híante, volucres fupere 
uolantes , tametfi fublime & pernicíter ferantur , fua afpiratíone ranquamamatorío quodam 
adfeattrahereacallicere : eas autem ex horum fpiritus ductibus detractas in illorum véntrcm 
decidere atque illabí: & hzc quídem fibímaximé propria ad occídentem vfqueSolem agere: 
acpoftea feipfosoccultantes , gregibus ex paftíonead ftabula redeuntibus infidiarí, multám« 
que perniciem inferre , ipfis etiam paftoribus fzpé occifis , atque inde prandium fibi abunde 
Natatio, comparare , Z&líanus. lNarratur in maritimis Zthíiopum dracones quaternos quínófque ins 


ter íecratíum nodo ímplexos, erectís capitibus velificantesad meliora pabula Arabizvehi flus. 


Volts, — Cibus. € Draconesferuntur in a£ra: concítatur propter eosaer. Auguftinus in Pfalm. 148. 
Ifidorus. Draco cüm ín aérefenferit humiditatem egreditur, & fuper a£ra fertur magnis ala» 
rumremigijs aerem concítans, V bícunque moratur aerem inficit, Author libri de natura. res 
1um.Draco quandoque fuper aerem fertur ipfum concítando ac vehementer ímpellendo;Phy» 
fiologus. Ca Fd 

Leibuaerve  — Draconescírcaaquam verfantur, de fpeluncfs procedunt, Auguftinus. Draconís manfie 

biverfemur. frequentereft ín fpeluncis,propter zftum naturalem fuí corporis, & propter accídentalem fos 
lisqui maximus eft in partibus Orientis. aró enim ínuenítur hoc animal, nifi ín calidioribus 
partibusorbis. Iraquelibenter etiam ín rupe lapidea fpeluncam fortítur, Author librí de natus 
rarerum. Nei,draconís luftrum dicitur ín Lexico:forte xeslegendumeft, — — "n 

ortudraconá | — (| Africani Gracisvaniores,aiuntex Aquila concipere lupam: neque parere, fed rugpí 
febulofu. — Exiredraconem, rofiro & alis patri imilem ; pedibus & cauda,matrí;corío ferpentis , maculis 
- verficoa 


" 
[j 


| 


u 


Diese V. 4 
Dec raconec £Z.L.ID. V. ZO 
Verfitolore: Oculerum genas attollere nunquam : ín fpecubus habítare. Equidem anima! 
quodoiam illis in locis elfe tale; quominus credam, detrahit fidem vanitas generationis , Iulius 
"Séiliber,Greuinus, , " ' 2A od ad - 
" "q« Dracocüm pé v(üm pomorum naufea infeftatr , fuccum fylueftrís lactucz exorbet, Sdnttatis con 
'quodiíta facere vifus fepius eft , Ariftoteles, Draco vernam naufeam fyluefiris lactuca: fucco /*«to. 
reftinguít, Plinius. Cum ponía dracones comefüri (unt fylueftrislactucs fuccum idcirco €X« 
' forbenr, quód hacillis ne infldtíone impleanomagntim adiumentum adfert, ZE.líanus. 
€ Draco vifum debilitatum faeniculo recreat , Plutarchus. €; Dracones A.thíopici ad vitelongitido 
fummam fenectutemperueniunt, &lianus. Adfenitim € debítám ruaenitudinem veniens fic - 
Yo necboremporeniültó víuit;Exlibro denatutarerum, 4j Aiunt draconem captum , fi caput 
eiusverberetür,mor(Suidas, ' Ma : 
j 4x s | . D. 5 
..— De Draconibus amantibus ey beneficiorum memoribus 
i «t vicem reddenribut. 


5* 4 *41317171! " 


"-. Hegemon in Dardanicís cüómalia de Aleua Theffalo confcribit; tum ín eius amorem inu pe dracone 
fitata-magnitudíne draconem venifle:. Erat Aleuz coma , vtfingit Hegemon , auréa, quam Tbeff4lo cvi 
»ego flauam dixerim. Erin Offa, ínquítille , ad Theffalíum fontém nomine Hazmonium boues E 2s paftes 
à pafcebat, vtinIdaolím Anchifes. Ad hunc adamatum dráco fenfim adrepere folebat, eius& Die eMe 
comam deofculari, & língua faciem lambendo detergere, & varía de venatu fuo munera ade 
ferre, /lianus. , : 
Draco /ktliolidisamator;, ficut Plutarchus fcribit,ad eam noctu ventitabat , nequétameh. pealio 
ad puelle corpus accedens , quícquam nocebat:fed prima luce fenfim atque moderaté difce- di s 
débat:quod ipfum ctim diu multumG feciíTet;eam genere proximilongé fummouerunt: quam 
«àüm draconon ínueniflet , huc & illuc errare ad huíus ínquifitionem coepit: tandem eaim ia- 
:étus, non euíter , vt ante folebat , fed afperé cüm fpirís illius manus alligabat , tumextrema 
cauda fic tibías multa verberatíone vexabat, vt leuem quandam & plenam amoris iram exera 
cere víderetur, Gyllius. ' 
$o 4 Apudldumzos;feuludzos,cüm Herodesrerum potiretur, exímía magnitudine draco» pe qper, piei 
ni perpulchrum admodum adelefcentem foemínam ín amore fuifle índigenz praedicant , ad Le «pud ids- 
quamille quidem ventítaret , & fimul cum ea amanter dormíret. Hac veró etíamfi amator !t405 amatore 
quoad poteratieníter & manfuete ad ipfam adreperet, eius ramen metuperterríca,& fefe fuba 
duxit, & vtex amíca abfentía eum amorís oblíuio caperet, menftruum fpatium abfuit:ateí fas 
né abfentís defiderium augebatur , índiestp amatorius affectus eatenus írigrauefcebat, vtno» 
ctes & diesadeumlocum;,vbí cum adole(centula verfaríi folitus erat , frequens accederec. Cüàm 
vero cam quam amabat non ínueníret,tanquamamator,cuí amor optatis non refpondet, acer» 
rimo dolore afflíctabatur.Pofteà autem quam puella reuertiffet;ad eam confeftim accefsít: ate 
quc is valdeamatórié, plenus fufpicíonum , tanquam fpretus, ob eam rem amantífsíma ita 
*do incitatus , reliquum per adolefcentís corpus círcumplícans eíus crura parce € molliter verbes 
rabat, /Xl(anus, : 
* 4. Cimparuulus draco; Arcadi indigena,fimul cum puero infante , natione etíam Arcas Depiero ádya 
de,educaretur & puer eratís progreffu iam adolefcens (Tet , & draco etíam permagnus euafif. «9r «mato c 
fci, S mutuo inter fe amore flagrarenr,adolefcentis neceffaríj cüm fera vidiflent tam breui tem» feto, 
pore vrmagniítudíine pregrande fic afpectu immanem euafiffe, illum vrià cum puero ín eoderh 
lecto dormientem,ín locum quamlongifsímum exportant.Puer autem reuertít: ílle fyluam ibi 
nactus,ín ea remanfit,nafcentíbus íbí herbis & venenis vefcens,& folítaria vítam domícilijs & 
habitecíonibus hominum preferens. Temporis ínteruallo híc ad íntegram etatem & perfectam 
procefsitille draconís amans & amatus etiam ad confirmatam progreffus , càm per deferta fui 
Wo amantisregionem aliquando fter faceret,ín latrones incurrens,ftrictis gladijs appetítus fuir, & 
percultus quidem;üue quod dolerct,fiue quía opem ímploraret; auxilium, vt par erat,exclamas 
uit. Draco autem beftía, & ad audiendum acerríma, X ad videndum acutifsima,poflquam pue 
 rum,quo cum amorís confüetudínem habuerar,exaudiuit, edito fibilo,tanquam ire fue denun 
ciationeformidinum terror£illís iniecítzcuius metu trepíidantes fcelerati;alij alio difperguntur: 
quofdam deprebenfos acerbifsima morte affecít,atqs cum eum comitatus effet ac extra petícue 
lum deduxiflen poftea ad eumlocum reuertít,quo expofitus fueracneg, ením ei ex eo íratíor fa 
ctus eft, quod ín folitudines abiectus fuitfet, neg vt peruer(i homines antíquum amícü ín peri . MATE. 
culo deferuít, Idemlib.6. hiftor. animal, cap.63. Badem velfimilishiftoría narratur ab eodem Aliera fimili 
Zglíano de varía hiftoría lib.rs.bís verbís : Cíuitas eft ín Achaía nomine Patrz. In ea puer dra« hiftoria, 
6 conem paruulum emebat,magnáque eum cura educabat ; cámque creuíffet, loquebatur qua» 4 


li cum intelligente ludens , ac dormiens cum ípfo. Cüm veró ad ingentem magnitudinem 


: h 4 


y»ePinde à dra 
tonc anato. 


Denugnadrse 
conis aduerfus 
Aquilam, 


" 


DeSerpenabus | 


draco perueniffet, in folitudinem à ciuibus eft dimifTus. Poft, cüm puer adolefcens factus, re- 
uerfus afpectaculo quodam cum aliquibus aequalibus in latrones íncidiffez, S clamorem ex« 
tüli(Tet, ecce draco prato eft, & alios ín fugam vertít , alios interimit, ipfum vero faluum 
conferuat, Hactenus Zilíanus. Democritus T hoantem ín (Arcadia) Achaía fcruatum à drae 
cone narrat. Eum nutríeratpuer dilectum admodum : pauenfque ferpentis naturam, X ma» 
gnitudinem metuens; ín folitudines tulerat, ín quibus circumuento latronum in(idijs, agnitó« 
que vocefubuenit,Plíníus. Dictafunt, qua Arcadia narrat, de domíno à draconeferuaro, & 
agnitovocehominisldem. ^. ^ .. - o a- 

4| LycaoniBmathiz regí, nomine Macedo .filiusfuit,ex quo poftea;antíquo nomíne obfo» 
leto, nominata regío eft: ex hoc quoque Pindus, id enim eí nomen erat, filius procreatus, 
cum roboreaními atque virtutis índole pradiítus fuít ; tum forma etíam excellens : exillo etí« 
am alij liberinati improbo animo affectí, & corpore minus ftrenui, CumPindo & virtutem 
& cxteras illius dotes inuíderent, non modo eum opprefferunt, verumcetíam poenas tantí mae 
lefictj pendentes, feipfos funditus perdíderunt, Píndus fentíens (efratrum inuidia ardere, at- 
que ab ijs infidias fibi comparari: regno , quod à parte acceperat, relicto, cumrobuflus ef^ 
fer, & ad venandi ftudium propenfus, non folum quidem vertit, fed cerré illic ibidem zuum 
ín venando agítans, cum femel hínnulos infequeretur , X (umtna virium contentione equum 
íncitaflet, ab eis qui fecum venabantur , fe longifsímt abduxit : hínnuli vero altifsimam cae 
uernam fübeuntes , ex infectancis confpectu feerípueruht, atque ex periculo fe feruarunt : 'ís 
ex equo defiliens , cum bunc ad proximam arborem alligaífet , cümque vt diligentífsimé po- 
tuit , latebram illam manibus perfcrutans , hínnulos exquixeret , fibí denunciantem vocem 
exaudiuit , ne hínnulos tangeret : quare vbí diu multümque circumípexiftet nec quicquam 
videret,vocem vtex maiore quadam caufareddítam extímuit € fimul in zquum afcendeas,ex 
«oloco difcefsit.Poftero autem dícad eundemlocumtetertit:non eó tamen;quo illi fe abdidi(z 
fent , ingredítur , vocís memoría , quamauribus acceperat , deterritus. Cum ígitur dubitas 
retquifnam prídíe fe ab infedanda prada àuertiffet, ac, vt par erat ,.circumfpectaret montas 
nos paftores , aut venatores ; ínterea eí ínufitata magnitudíne draco apparct , exmagna pare 
te corporísadrepens, collómque & caput paululum attollens , & ad fe velut intendens. Col- 
Ium autem cum capite erat ea procerítate, vt vel cum procerifsíimo homine exaquarí poruif: 
fec. Verum vteíus confpectus Píndum exterruerit , certénon ín fugam impulít: at enímis fe» 
fc ex maximo terrore colligens , fapíenter beftíam mítigauit ? nam ex auibus quas immolaret, 
ci cibum edendumobtjcic, & tanquam hofpiralemrbpeníam & redemptionis fux praemium aps 
pofuit. Isfané velut donis delínitus, & captionibus, vtíta dicam, praftríctus, ex co loco exe 
«eísit; quod quídem ipfum íta ucundum Pindo fuít, vt ea quie vel ex venationibus montanis, 
velexaucupio capere poffet, vt draconinon ingratus adepta falutis mercedem afferret. INe« 
quetamen (inefructu has ei donatíones ex prada conftituit, nam fortuna ei profpere ire core 
pit: omníum enímquz venaretur, fecunda venatione fungebatur, (ine terrena , fiue volucria 
perfequeretur : quare gloría magna apud omnes erat, quod contra feras congrederetur, & eas 
expcedíte caperec? (am veróea erat procerítate , vt corports mole perterrefaceret : tum veró 
firma corporis conflitutione, tum pulcherrimo orís babitu , faemínasad fe amandum vt ve: 
hementer inflammaret; & fané ccelibes omnesquafi furentes atque bacchantes ad eíus venae 
tiones proficifcerentur, € nuptijs alligatz à maritorum cuftodijs aleruatze , mallent cum illo 
concumbere, quàm innumerum dearum referri : plecíque homínum eum , uod ipfius víre 
tus & forma fuam omníum admirationem excitaret, diligebant : foli fratres íntenfo atque iniz 
mícoanímo ín ílJumerant. Quamobrem eum ipfum aliquando folum venantem ex infidijs 
aggredíunurr , arque ín propinqui fluminís anguítías compulfum , auxilioque deftítutum, 
firictis gladíjs appetunt ; atqueadeo trucidant : hunc exclamantem cum draco ipfius amicus 
exaudillet, ( etením eft anímal fenfu audiendi cum acerrímo , tum videndi acutifsimo) fuo ex 
cubili prodijt , & fimulimpioscircumplícans , fuffocauit, & caeíum fumma diligentia tam 
díu cuftodire non deftítít, dum cognatione defuncto proxími defiderio permotíad illum hum: 
facentem venifTent. Hií propíus facti et(i íufto ín luctu & fqualore effent , fepulturatamen & 
iuftisexequiarum interfectum cuftodis metu afficere prohibebantur : veruntamen hícrecons 


díta quadam ac mirabili natura , íntellicens fe illos arcere de prafidio flationedp cadaueris dí« ' 


fceísit, quó commodíus nulla interpellatione fupremam gratiam à propinquis aífequereturz 
magnifice igitur & fplendide honore fepulturz ornatus fuít , atque eríam luuíus facta occifioe 
niproxímus ex mortuo nomen traxít. Beftiarum ígitur vis eft , eisà quibus bencficium acces 
perintgraríam referre, Zlianus. 
Difsidetaquila cum dracone: vefcítur ením aquila anguibus, Ariftoteles. Draco & 2q:fa 
inter fe dímicant Plutarchus. V ultures , & aquíile, € cygni , € draconeshofftes inter fe (unt, 
Alíanus & Philes. Aquila alarum crepítum vbi primum draco-inrrepídifsíma alioqui (erpen- 
süim) auribus perceperit;in latebras ftatím abditur, /Elianus. [Nec vnus hoftis aquila faris eft: 


acrior 


21e 


3 


$e 


EN 1 á Lll ll |Q1q | Q4QM.1LL o oae a 


DeDracone D. Lib. V. A7 


acrior eft enm dracone pugna , multoty magísanceps etíamn fi ín are. Oga híc confectatur a« 
quila auíditate malefica ; atílla ob hocrapít vbícunque vifum.Ille multiplicinexu alas ligar, íta 
fe ímplicans,vt fimul decídat, Plinius, Hanc pugnam egregie defcribit INicander ín T heríacis, 
his ver(ibus proutLatiné conuerfi func. 


Tunc petit inuifum magni Iouis armiger boflem, 
€umá, genis parat acre fuis ex atbere bellum: 
Pa[centem infyluis quam primum viderit illum, 
Quód totos ferus is mdos cum mitibus ouis, 
£t femulipfa terens, cr va[lans pignora perdat, 
JNon timet bec ferpens,imó quodam impete dumis 
Profiliensipfamá, aquilam;leporemá, tenellum 
Extrabit ex rapidis vifrandeq, fortior 'vncis, 
Cauta malum declinat auis fit ibi afpera pugna, 
F't queat extortam ior fibi tollerepredam. 
$, d rufira elapfam e "volitantem bincinde volucrem E 
Infequitur,longos finuum contra&tus in orbes, 
Obliquoá, leuans furfum fua lumina vifa. Hzc Nicander. 
Draco enímaufum omníum nídos ínuadit , & fi aquila recens agnum aur leporemrapuee 
2o ribabripítillié fruteto aliquo profiliens , Gefnerus ex INícandro. Draco ex fruticibus prodiens 
facilé aut ouemaut leporemexiímitex vngulis aquile. Nam interea dum ipfe cum aquila pus 
gnat,lepusfefeínfugam dat, veruntamen fruftra draco obtutum oculorum in aquilam retora 
quens , eam perfequitur,quod in fublime elatam attingere non pofsít , Gyllius. Aquila eriam 
cumtyro & draconepugnat pro anímalibus quz aliquando venantur, dum alter alteripredam 
auferre conatur, Albertus. 
F'iá, volans aled raptum cum fulua draconem 
Fert aquila implicuiti, pedes,atque*ynguibus bafitz 
Sancius at ferpens frnuofa volumina ver[at, 
| sdrrellisi, horret [quamis,er fibilat ore, 
3o vdrduusinfurgens ; illa haud minus vrgét adunco 
Lutlantem roflro ; fimul ethera verberat alis. Vergil.ZEneid.i, 
V'iá, louis prepes vacuo chm viditin aruo — — 
Prabentem Pheboliuentia terga draconem 
Occupat aduerfum : neu [eua retorqueat ora, 
dquamigeris auidos figit ceruicibusyngues. ^ Ouid.4. Metam, 


Deeodempugna,& quomodo altera alterum lzdat aut capíat,fcríbit Homerus Iliade. ad 
hunc modum, 
Ognt 52 zeiy tor A Ds ripa teda: usuadiow fcilicet Troianis, 
Aissóc V-berirue ior des epd Aa3v Viprymy, 
4e Oorsisvra dpaxovva qipov OvU yea 7r copo, 
ZuóvéT dar«iegvra.a«g) d7ro AfÜs(o xdpvuc. 
KéM« 28 uTóv Évovla xev c UG" voa d'ietplul, 
ldiveeic o7ríato.od Sero VOsv fiue yu Ce, 
ANyficas 0d uinci. nene dl ivi naf Bapo. bh, 
Etpauló poft eodem inloco. 
—dipap JV dpkrus mp qiAa, ixl Intus 
Ovdl tréAtaxt Qipon d épdypaa vex écosi olv. 


€ "hiopía dracones magnos generat quí nomen proprium non habent;fed duntaxat ele Aduerfar cle 
o pbantorü ínterfectores ipfos nomínant, /Elían. Apud Indos ficut audio,eraueiís inter fe gerunt £hantum, 
inimícitías draco & elephantus, Quare dracones haud infcij imperíti& ex arboribus elephan« 
tosramos decerpere ín patus fuosfolere,in has ipfas arbores príus ferpunt:poftea eafuí corpo 
ríspartem dímídíam qua ad caudam pertinet,arborum frondíbus círcumtegunt:alrérá partem 
anteríore funiculí ínftar appenfam dimíttunt. E cum accefsít elephantusad arboris furculos 
carpendos,draco ín huíus ipfius oculos ínfiliens effodít, deinde anteriore parte collü eíus afivín 
gens,pofteriore flagellans,inufitato & nouo quodálaqueo ftrangulat, Hec Alían.Elephantos 
maxímos fert Índía , bellanteft cum ijsperpetua dífcordia dracones tante magnitudinis, vc & 
ipfos circunflexu faciliambíant, nexut& nodíperftringant.Commorítur ea dirnicatío : victae 
que cerruens , complexum elídit pondere. Míra anímalium pro fe cuiGp folertia eft, vciis vna 
p (candendi ín tantam altitudínem difficultas. Draco itaque íter ad pabula fpeculatus , ab excel» 
fake arbore íntjcír. Scie ille imparem bi ltictatum contra nexus : itaque arborum autrupium 
aürítum quarit.Cauent hoc dracones, ob idj greffus primum celligant cauda, Refoluunc ile 


De Serpentibus 


finodosmanu. Athiín ipfa narecaput condunt patiítertp ípitítumpracludunt, & mollifsimas 
lancinant partes. lidem obuij deprehenfi , ín aduerfos erigunt fe, oculófque maxime perunt. 
Ita fit vt plerumque cecíac fame & mcerorístabe confecti reperíantur.Quam quisalíam rante 


diícordíz caufam attulerít , nifi naturze fpectaculum ; fibiparía componentis ? Eft € alia dímís 


cationís huíus fama, Blephantis frigidifsimum eífe fanguinem: ob id ftu torrente precipue à 
draconibus expetí, Quamobrem ínamnes merfos infidíarí bibentibus : arctatifqy illigata mas 
nuínaurem morfum defigere: quoníam istantum locus defendí non pofsít manu. Dracones 
efTe tantos, vt totum fanguinem capíant, Itaqueelephantosab tjs ebibt, ficcatofque concídes 
re: & dracones ínebríatos opprími, cormmorique, Plinius, Inter elephantos & dracones íu» 
gis difcordía : denique ínfidíz boc aftu preparantur. Serpentes propter femítas delítefcunt, 
per quas elephanti affuetis callibus euagantur atque íta pratermifsís prioribus poftremos a» 
doríuntur , ne qui anteceíferínt ; valeant vltímís opitulari. Acprímum pedes nodísilligant, 
vt illaqueatís cruríbus ímpedíant gradíendifacultatem, Solínus, & relíqua vt Plinius. Draco 
elephantem lígat , cuíusruina mors víctorís eft; & inde fumme ín vtrunquecertatur. Illevt 
pedes alliget, ín quo cafus vícti fibinocerenon pofsít , Ambrofius. Draco aduerfus elephan« 
tem non vulgarí pugna certat, os oculófque eíus petens, ac íugulum amplexus exhaurit , do- 
nec humí concídens elephas fimul & draconem pondere perímit, Volaterranus. 4| Gryphes 


Antiptbitdra aiuntelephantosquoqueac draconesfuperare, Philoftratus. | Captilus , id eft, auis quam 


conis ad ali 
stitiabtid. 


N'enatio drae 
conum. 


vfu. 


Spectaculumt, 


v usin cibo, 


venatur draco cum debilítatur ín venando hedos & aríeres; & comeditepar earum ( àuium) 
& redít vírtus eius, & excitatur appetitus eíus,Syluaticus. €] O AJ dpaxev ueytber utis Q^ av 
quí dpaie voy A tovt supo ce Q0 7 Aicov TA e qp 12tg) T5 Ati oes c datar dstyeips, Id eft, Draco 
quídem cum maximus effet , extremo caudz leonem verberabat; Leo veró.dolens , cauda ad 
vltíonem concítabatur. Aoyollérsc ín vita S. Marcellíapud Suidam, [ Panthera dicitur írifes 
fta e(Ie draconi,& draconem ab ipfa fugere in latíbula antrorum, Albertus. Panther dictus eít, 
fiue quod omnium animalium fit amícus,excepto dracone, &c.lGdorus. 4| Ariftoteles vides 
tur dícere vulturem cum dracone pugnare , quod non eftverum , Albertus. Nufquam hoc 
fcribít Ariftoteles , fed Auícenna aut eius ínterpres , vulturem cum aquíla fape confundit. 
€| Armentatp totafecutí, Rumpítís íngentes amplexi verbere tauros INec tutus fpatio eft ele« 
phas,Lucanus agens de draconibus. " , j 
E, 

Campeftres dracones quoties elephantum ínuadunt , ab occurrentibus venatoribus ples 
runque cum elepiantoínrerficíiuntur,Philofiratus. Dracones ntontaniab Indis hoc modo ca» 
piuntur, Pallium coccíneum líterís aureís fuperíntextum ante cubicula ( «e? «5; xeric , ante 
cauernas fiueantra draconum) extendunr; fcripta autem íncantaroría verba fomnum dícuns 
tur índucere: hís draconum oculi, quanquam durifsími fuperantur ; ipfi quoque pluríma vers 
ba ex arcana fapíentía fuperincantantes, eo draconem perducunt , vclíterís pallio íntextís fu« 
perdormíat. Dormientí autem ínflantes Indí ceruicem fecuri ferunt , fcí(ToG capite lapillos 
íntus excantesauferunt. 'Tradítur enim monranorum draconum capitibus ineffe lapillos fpez 
cic & afpectu íucundos,& fplendorem quendam coloribus inducentes : vítibus autem;potens 
tiáque mírabiles,quod annulus teftatur, quem habuífIe Gyygen vulgatum eft. Euenítautem in« 
terdum, vt draco Indum cum fecuri & arte intra cubile rrahens deuoret,ipfum etíam, vtpene» 
dixerím, montem concutiens,Idem. Philoflratustertío libro ait, ad Gangem innumeros effe 
dracones,quosoculorum gratía venentur Indi. Eorum ením oculos, lapillos effe igneí colo» 


'rís, pretíofos , Iul.Scaliger. €j Mortuo draconífecundum Varronem tría extrahuntur, ocu» 


li; pellis , & dentes. Oculilapides pretiofi funt ígneo colore , dentes fere imilesapri , prater» 

quam quód graciliores, Volaterranus. €| Octauíus Auguftus draconem quinquaginta cubís 

torum Roma habuít,eumQ pro comitio populo Romano ofientare confueuit , Pet. Crinitus. 
E, 

Draconís caro vítrei colorís eft , ac vefcentesilla refrigerat. Hínc eft quod Z.thíopes in 


feruída plaga manentes draconís carne libenter veícuntur. Adeó quoque auarítíz fitís ín im» 


2o. 


39 


4o 


meníum creuit , vt ínftitores quibufdam carminibus draconem ad tempus manfuetum red- 


dant: eíusdptergo ínfidentes freno ipfumregant ; vfquedum ín /Kthiopíam perueníat, Aue 
thorlibidenaturarerum, ——— 
: » Gi ls 


De Remedijs que ex dracone percipi po[fe dicuntur. | 


Vlceribus quz ferpunt,draconum adeps ficcatus folemagnopere prodeft, Plinius. Dentí« 
um doloribus medetur draconís ose fpina, Idem. Qui draconis caput habeat, continuis annis 
lippíturusnegatur. Huíusadipe X melle cum oleo vetere , incípientes caligines difcuti tra« 
dunt;ldem. Caputeiusliminiíanuarum fubdítum, propitíatís adoratione Díjs, fortunatam 
domum facere promittunt. Oculis eíus ínueteratis,& cum melle trírís,inunctos non pauefce- 
read nocturnas imagines,etíam pauidos. Cordís píngueínpelle dorcadum neruís ceruinís ad- 


allígas 


60: 


d E Ei 
Dracone G. Lib. V. : 
— DeDracone G. Lib. V. 48 
alligatum inlacerto , conferre iudiciorum ví&dorie. Prímum fpondylum aditus potedt'atum 
mulcere, Dentieseíus illígatos pedibus caprearum ceruínis neruís, mites prz(tare dominos, 
poteftatesque exorabiles. Sed fuper omnia eft compofitío qua ínuidtos facíurit mágortim men 
dacía: cauda draconís & capite, pilís leonis € fronte € medulla eiufdem , equí victoris fpina, 
canís vnguibus adalligatis ceruíno corío , nerdísá cerui alcernatís & dorcaüis : quz arguiffe 
non minus refert , quam contra ferpentes remedia demonftraffe, quoniam hic moiboruia 
veneficía funt, Idem. Draconis capíta profperam & fortunatam promittunt facere, Phyioioa 
gus. Draconum adípem venenata fugiunt Plinius. Magi traduit eos quia tiocturnís dijs Fau 
nisc agítentur , draconis lingua & oculis , & felle, inteftínísG ín vinc & oleo deccctis , ac fui 
Vo díuo nocturcfrigeratís perunctos matutinís vefpertinist liberari, Idem. Lingua eius X fel in 
vino decocta, remedio funthís qui vexantur ab incubís,corum corporibus e& hoc inunétis,ex 
libro denacura rerum. " 
«| Sanguinís draconís , àmedicís fic appellati, frequens eft in medicis vfus , vtéx medi- De [Anghivá 
corum libris apparet; Acquid illud fitquod hoc nomine appellatur, non apud omües con« 07^ 
ftat. Ciínnabarís etíam à veteribus vocatur. Cínnabarím autem nomen Indicum eífe » aft Plis 
nius ; ic enim (ínquit) appellanrilli fanguínem draconis elifi Blephantorum morientium pon 
dere, peemixto virfufque animalis fanguíne. INeque aliiseft color, quí in pícturís proprie 
fanguinemreddar. lila cínnabarísantidotís med'camentísio vtilisima eft. At Medici quía míe 
níumetjam ciínnabarín vocant, pro ea cínnabarí Indíca vtuntur hóc minio,quod vénenum «6 
29 fe paylo mox docebimus, Hzc Plinius, Vnde apparet Plinium credidiffe draconís fanguincca 
vulgo dictum veré fierí ex elephanti & draconis conflictujin quo plurímum deceptuseft. Ses 
rapienifanguis draconis fuccus eft herbe quam (iderítidis fpeciem quintam facit; Diofcorides. 
Banguis:draconis ín India ex herba dracorniía colligitur , Aécríus. Alij fentiunt gusimi ele 
lachrymam ex arbore diftillantem quz in Afríca colligitur. At quoniam ín hbro de Quad:us 
pedious viuiparis ín hiftoría Efephanti (ub lítera D.dc hoc fanguine draconis pluribus dim 
eft , ac variz authorum fententíz allatz , vt nunc amplius hís infiflamus , ac que aniea dicta 
funtrepetamus , opus effe non videtur ; Tantum tranícribam qua hobe: L LE2ngjus in libro 
primo epiftolarum, epiftola (exagetima quinta. Quoníam ad rem iiufirandara non parumítas 
cere.videntur, Isigitur eoloco narrat,Geraldum ex (ua peregrínarione quam in Crienceii ina 
39 ftiuerat Venetiasreuerífum, fibf gummata purpurei coloris , nveís selfanz magntiudine os 
ftendife , cum his verbis;En amici, boc gummi , veruseft prope Erythreum mare,ex regioee 
Thurifera & Athlanticí marisSan'$z portus infula, fanguís draconis ; cuius vfus inantidoti 
& collyrijs falutarís, & infperfus vulneribus hamorrhogíam fitit: Cínnabarís queque dictus 
Indica; fed non illa mineralis, mínium dicta, qua nafcitur ín argentariis metallis , véna fiué 
gicba areha coccíneí coloris círcumfepra, acób carbunculí fulyorem Z:ezz dicla, qua fera 
rei« malleísaut cuneis fitfa, & elifa , arzenti víuilachrymasdiftillat. Ex hac, precipaein Cia 
bíanisagris; (upratg Bphefum reperta , vftionis & lotionis artificio, hydrargyrum & purpts 
rci coloris mínium conficiebatur, quodin pi&urís ptoprié fanguinis coloremreddebat. Hoe 
- minum iefte Theophrafto Graci miltonjquidam Cinnabarín vocant. Artificialís quoc Ciria 
49 nabarísarte Chymeutica,vna fulphturís parte, cum duabus argenti viui adufta, Venetijs praes 
paratur; Tradít quoque Pliníusfanguínem fiue faniem draconís pondere Elephanterum cüni 
quibus luctantur fuccumbentium elifi & opprefsi , Indícam appellari Cínnabarim quoque 
pro quanominís homonymía decepti medici ; minío quod obargentí víui vírus venenum efa 
Íe conítat, temere vtebanturz quod ídem Plínius medicís exprobrar. Atquícüm fanguis draa 
conis ütfalutarísIndorum Cinnabaris, nullum predictarum effe arbítror, fed inftar fanguínis 
rubentemarborum Índíz & infülaram Aithlantíci zquorís]achrymam , quatn nec Diofcoris 
dem, Theophraflumautipfum Plinium exacte cogtiouiffe certum cft: cám nüllus eorum Cine 
nabarim Indícam effz arboris lachrymam vel gummi tradíderit./ Sed Arríanus de inarís rus 
'* brinauígatione ínquít: In finu Erythrazímarís eft regio "hurifera, Sachabitis nomínata:INaa 
o Ícítur ín ea Cínnabaris Indíca, ab arboribus vt lachryma ftillans congrégata. Quod & Aloy2 
- fiusLufitanorum nauclerus verum effe comperit , quitradir, incolasintulg Sanctze portus; 
fiago anni tempore, cortices arborum ferro incidere , de quibus anno futaro gummi vbertini 
defliilar,qued inabenis ad fanguínís concreti colorem & Ípifsitudinem decoctum, fangoínem 
draconis ob fimilitudiínem appellant: At vereor plurimum ne nofter fanguís draconis, quí íri 
- officinis pharmacopolarum venalis eft, fit (anguis caprínus, cm mínio velforbís contritis dea 
cactíone ínfpiffatus , quibus & olím adulrerabatur , quem píctoribus magis quam medícís v» 
fui eic fuaderem , Hzc Langius. Sanguís draconis Serapiont liemalocoen dicitur, D'e me 
landrum, & De malachoem , fanguis draconis , Syluatícus, Duaden fecundum aliquos exs 
- pofitores Arabes cft (anguís draconis, And. Belluscerifis. £elon & Dem ala cuben,id eft faris 
guis draconis, Aut. exp. ,Lapísfanguínis e(t fanguis draconis , & fecundum aliquos eft hats 
 natítes, And. Belluacenfis, 


An dreconer 
velicnocáreat, 


De morfa dre 


€o0iNé. 


Cerátio, 


^ De Scrpentibus 
| De yeneno & vd n— turatiotits 


Naturadraconumferé omniumá celeberrimis auctoribus ponítur effe parum aut nullate» 
nus venenofa: perinde reponuntur ín tertío ferpentium ordine , morfurís eorum latdentes po» 
tíus vulnere quam veneno: quanquam à quibufdam dícatut Dracones, vbicung fuerínr; a€- 
rem inficere, Ardoynus. Acrem à Draconibus inficere putarím ego non M sica ; fed mes 
teoris , quz Dracones volantes dicuntut , meteoro ígnito vafto fruges & aérem perdente , ac 
quafi conflagrante. Draconon habet venena;Plinius.Animalhoc venenumnon íacít, Aetius, 
Contra veró Deuter.23. V enenum draconi tribuitur hís verbis, Venenum draconum vinum t e 
eorum, & venenum afpídum crudele. Mixpolt Sp Gic BéAcivsidl dU dbanórrav 78 Qegtypó orc 61200 
£sLovrer,id eft,Paruis quidem relís, fed veneno draconum munitís,íd efl infe&tís íaculanres, Hee 
liodorus. Vbínotandum,quód etfi Draco fua natura mínime fit exitiofus, talis tamen ob 1o» 
«um, in quo habítat effici poteft. Quod íta fe habere in rcliquís quoque ferpentibus animad» 
uertimus, qui in regionibus frígidisminus certe pernítiofi fant, quàm calídis, Hinc Lucanus 
líb.9.íta fcribit, 

Vos quoG, qui cun&lis noxia numina terri 
derpitis, aurato utcidifulgore dracones, 
PPe|liferos ardens f acit Africa. HacGreuinus. 

Athlantíci dracones funt virulentiadmodum;& (i cafu quenquam vel contingant vel mor: , & 
deant,carnem emollíunt, ac debilitant , neque eft qui mortem pofsit euadere,Leo Africanus. 
Cümhomiíni aut ferze cuipíam infidías facturi font dracones , mortiferos radices & herbas es 
dunc: íd quod Homerum quoque non latuit. IMeminit enim draconis , qui ante fuum laribus 
lum íimmorando fed volurando , noxías herbas vorarít , /EAianus. Homeri verba funt hac, 
llíade 2. 

Qc dU dae 928 edi optetpG" dvdba utmiei 
Beflpoxoc xaxd qapuaxaz dr c, 

Draco venenumnon habet. Orequidem dehifcit, fed dentibusnon nocet: morfustamen 
eius pefsimus efl,etfi paruus,quód venenifera comedit: cauda quoque fi quem ligauerit, eccis 
dit, Víncentíus Belluacenfis. Draco vim in cauda non ín dentibus haber, & verbere potíus 2$ 
quàm denübus nocet, Ifidorus,Solínus. 

"INec tamen illegraues,'vt cetera turba, dolores, 

$1 velit, infixo cum forte momorderit ere, 

Sufcizat : exiguus non noxia vulnera puntius 

( Qui ceu rodentis no&fu Lu obuia muris) j 
Infligit.modicum tenwi dat plaga cruorem. — lNicanderr in Theriacís. 

Oshabentparuum;nec dum morfum inferunt,multum dilatatur,quo fit vt morfus illorum 
non ítamagnum dolorem excitet. Neque ením natura illis dentes dedit vtfe defenderent » fi ed 
«audam potíus,qua cum aquila & elephante dimicarent, Greuinus. Quod de ijs draconibus in 
telligendum eft,de quibus agit Nicander. Sunt ením alij quos defcribit Actus: quorum den» 45 
ses etfi venencfos non dícat vt funt reliquorum ferpentum, fimiles tamen dentibus aprorum 
elle aít, cum quibus & fracturas & colli&ones corporum inferunt. Accidit ex morfu eorum 
dolor paruusjdeínde inflammar, Auicenna. Maículi eorum deteriores funt feeminis,Idcm. 

Curatíones velutí ad mordentía animalía fiunt,ncn vt in bis quz venenum iaciunt A écius, 
Cura eorum eft cura vlcerum malorum rantum; Auícenna. 4j Graminís femen priuatim dras 
conum morfibus auxiliatur,Plínius. 4; WIullus auxiliatur contra fcorpiones terrefires , marie 
nosQ & dracones & phalangía íllitus fumptüfuein cibo, Idem. €f Canis vel draconis qui moe 
mordit caput , abfcíffum excoríatumt cum pauco euforbio applicatur moríui , ac liberat in 
totum,vt quídam aíunc; Popzettus. | 

Quoníam autem fupra diximus Albedifimon,Alhatraf & haudem inter genera draconum £a 
ab Auicenna & Alberto poní,buc adferemus qux idem A uícenna de eorum morfu & curatio 
ne fcriptum reliquit, Illíquem mordet Albedifimon, inquít,accidunt ea qux accidunt reliquis 
mortibus draconum: fed dixerunt de draconibus,quod ecrum dentesfuünt vehementes. Ede — | 
propríetate eíuseft quod carmínat carnem, quare effodít eam ( alij legunt , facit carnem faecis 
dam, quare fcetída efficitur) quamobrem magnus eft timor ín vulnere eíus, & índiget curarío» 
ne vulnerum malorum valde. Quem veró mordet Alhatraf X haudem, accídunt ei dalor ve» 
hemens,& frigíditas plurima & ftupor,& mors proculdubío, & peruenit adhoc vt fit etus cus 
ra frigidorum venenorum. Dixerunt quídam, oportet vtembrocherur morfus cius cum aceto 
tepido, € emplaftretur locus cumfolijslaurí, & inungatur cumoleo coftino , & oleo depyre. 
thro, & quz fimilantur eís ex oleis,in quibus eft virtus fquilla, & vrtícz. Eaveró qus in po» 6 
tu dantur eis,funt vt fuccusfoliorum lauri cum aceto: & aniuden cum ruta , aut fumantur míra 
rh & piperis & ruteparies zequales,cuíus dofis fitaureus vnus ín víno. Et theríaca príma dj, 
cta in capite rutela, Hactenus Auícen. Draco 


ir - 
^, * 


De Dracone EH. Lib.V..- "ger. 


tiara 
Draco zi 78 JVéoxew Macrobius. Feftus dicit dracones a? x J£; x«doj qued clarífsima fint Etymon. 
acie. Quapropter eos thefaurís cuftodiendís confecrauerunt t tum ZEfculapio dicauere, quod 
genus vígilanti(simum dicatur , qua res febri maxímeneceffaría eft, Volaterranus. Dracones 
Grammatici atque eos fecutí magní virí zupd v) Joxcdu, deduxere. Nobis commodius atque 
acutíus vífum eít zupd.c? Jpar di, "lul. Scaliger. Apdxama , dracena;feemína draconis. 
Dracofquammeus & fquamofus,Fiet enim fubito fus horrídus,atraque tígris,Squamme: Fpithele. 
usd draco, & fulua ceruice lexna, V irgil.G eorgic.lib.2, Squamofustg draco , videIndícem E» 
rythreci, Apov epus To7rówc , fanguinem bibens, Ariftophanes. &:cvpóric, vel fox Upto7rót; 
19 afpectuterríbilís, AzzA7c , vel vt vultinterpres dlearAjc, grauis; INícander. Ezra d|dqoióc 
(íd eft,u4A2z niger, Buftathíus.) Homerus & Orpheus.Aenóc, Theocritus. TA&vxZ rr n yAauxsc 
T» aeta qa) Jo EG ualagr Anus Cyuma Tic irae d Gov üpÜn A dt ev sto) P evt Gre dbdxovl«c, Eus 
ftachius. O£uZhaxiic Philoftratus. Apzxev ópic«pG- ab Homero dícítur lliad. x-SpeiG , d50)G* , cj 
&pei fg piBon , vt Scholia(tes interpretatur, montanus.agreftís, monticola :perínde ecíam vefcíe 
tur rjs,qua ín montibus vel crefcunt vel verfantur. Ab eodem lliad. A.xvd2G dicitur : xvzveGw 
iAguxG Jpaxav, quod Ouidius tranftulít, vt draco coeruleus;& c.Hefychius iy uaa xvdvta ida 
qu vta Ícribit , qua(i non totus , fed maculis tantum caeruleus videatur efle , qued altbí idém 
Homerus, £nvóca d|aqoc appellat. Eadem de caufa lliad. u. aio G- quoque dicitur varíus aut 
potíus variegatus. ITeAopG", l'heocritus. ZuspdiaAtQ*, id eft, d] er amar AnXIixàc , Homerus & 
1o Apollonius. Dome Cid eft , 9697,16 porte, ideft , aluum; É«BxuudU G , Euftathius) Homerus, 
Xam épyojópaio Jhzxuol[G" , Orpheus. XpusóAogo J»dxosfec. Apud Apollonium Argon.4. draco 
vellusaureum cuftodíens dicitur , 0z5c duzrvoieiw dgic óp9nA pore: , Thef. Grac. ling. Apexatvlo; 
draconem faemininam vocat in Hymnis Homerus,ueydAlw, ricas dopiov, C Pepsi. | 
q| Draco Athenien(islegíslator,vír bonusmultáque effe prudentía exíftímatus eft, iurisque Honmonyma. 
diuíni & humaniperítus fuit, Is dracoleges quibus Áthenienfes vterentur primus omnium tu De ijs qui dra- 
lit, Gellius. q Dracon ítemStratonicen(is fuit grammatícus, Suidas. 4l Fuit & alíus Dracon cones didtijuat 
nepos ex filio Theffalo , Hippocratis, illuftris illus medici; pater Hippocritus,é quo rurfus 
natus eft dracon , & ipfe medicus , quí Roxanem Alexandri Flacedonis coníugem curauit, 
ldem. f Draco ítem Athenienfis fuít Platonis ín Mufica preceptor, Plutarchus. €j Draco no» 
men eft illufirís illius ducís , qui Reginz Anglíafuam & quidem firenuam operamprzbet, 

«| Vi(umeftautemalíud fignum ín coelo, & ecce adfuit draco magnus rufus, habens ca« Diabolus dras 
píta feptem & cornua decem, & ín capitibus fuis díademata feptem , cuíus cauda trabebat tera «9 dictu. 
tíam partem ftellarum coelí , quas abiecit in terram. Aduerfus quem cum pugnaffer Michael, 
proiectus eft draco illeingens, ferpens illeantiquus qui vocatur diabolus & fatanas qui feduz 
cit totum orbern terrarum , &c. Apocalyp.iz. Et vidi exore draconís & exore beftiz & ex ore 
pfeudoprophetz exíre fpiritus tres immundosin modum ranarum, Apocal. 16. Diabolus dra» 
co dicitur propter ínfidías, quía occulte infidíatur, Auguftinus. Apud D.Hiíeronymum etíam 
draco inter diaboli cognomenta numeratur, In obo diabolus draco dícítur; Terque perforas 
bis labíum eius, Suidas. : 

q| Draco piícís eft. Cuuidamalíud voluntelfe dracunculum. Eft autem gracculó fimilis; Draco e d«- 
- Aculeos inbranchijs habet ad caudam ípedctantes, Plinius. Idem autem eft draco cum aranco cunculut pijcs 

pifce;de quo víde ín Aquatilibus in hiftoría aranei vel draconis. 

€| Draconísacetart] € líni femine,vr poft dícemus , naícentís , folia fpfa teftantur órígínem, Draco berba. 
Barbarus. Draco herba;ab olitoribusnomíne hoc vocata; & radix, excalefaciunr, vrinam pel« 
lunt,veneremty excítantín víno potz : quamherbam fal(o pyrethruin díci arbitrantur , pyres 
tbrí namque folía fimilia admodum funt folijs fceniculi, Quidam dícutit draconem pyrethraim 
herbam dicinonquidem pyrethrum , Fumanellus- Draco herba lini (émine cepís indíto na« 
fcitur,línifolío,fapore acri,Iul.Scaliger. 


€| Draco appellatur palmes emerítus , pluríBusdy induratus annís , Plíníus & Columella, 


- 


Y 2 : cab ena Draco pali» cs 
Sic dictus eft à torcuofitatis (imilítudine. RE P 
«| Montes Az nobilifsimi in hoctractuferé explícant fe. Maftufia àtergo Smyrnz & Ters Drdcómons 


metís Olympíradicibus functus. Is in Dracone definit, Draco in'T'molo,Plínius. 
«| Bft X Aodno» cohors Parthorum. OZsecexeiBdc dvrasTa topaxet , tei cec dbxoiar ton vjU. Draco, ais: c 
HapÜuaiev (onuclov ve zrAtÜsc a2? ày21c ) & c. Luc. de hift.fcribenda. IItra^ G* Zpet dvrimu2 o Aus Tm cohors, 
&ciegua dpaxorl, Sophocles ín Antig. 
4| ^eaxovlaquei quoque nomen eft ad talumfuo loco motum, Oribafius. In quibufdam e« Dr«co;if.:. 
tíam iufirumentis chírurgícís dracones ín vicemmanubrioli dudtarijfabricantur dem in idi 
de machíníscap. 4. Draconís nomen apud Romanos acceperunt fiftulz nez longifsimze, i 
- gytosorbesa plures contorta , inflar (pirarumidraconum , quibus illí conati fuit arte fontem 
conftruere,cuíusaqua fcateret continué calída ; Fallopius de aquis & metallis cap: $. €x Agri» 
cola puro. | 1 


/ " " P bs , Drconet- 
€J ^ezxoslsc ex Polybio dicuntur wawuxoi so) eL yeroa, alijs Bezxiovicfipsc ; Catelle , armillz, métapi.: 
í " 


Gc COUP DeSerpentibus 


fpintherz, Sc. Thef Ting: graeci Tàc ei kepmeiz 20) Éev loci dpdxorrac, Lucianus. dT. Totes 
&rG- JpdweviaACG Tu Suidas, — - ) : i à 
Deriust4 ex 4| Draconigenz, Aegxovrcyiréic ex dracone geníti.Qtro epitheto à Póetís notantur "'hebü 


«ompofit4, — mi Bceotie populí:propterea quodij quí Cadmo ín ea vrbe edificanda adíutoresfuerunt; ex fa | 


tís draconís denibus natíferantur, Calepínus, 4| AecsxovrouiuG* dracones ímítans. Sopater 
apudAthenzum líb.6.Aegzovrouiuan ópy ase roptüua iA] Aenxovrozr«c draconis pedes habens, 
| ^eaxorroAeruc, draconis ínterfector, Epitheton Apollinis zufoxróvs. €J Aegxóvre.G* & dpa 
xoríac, Anguinus, l'heflíng.erac. Q[. Aegzoreedunc , draconibusfeti anguibus plenus. à 4d» 
Tip INSTGUD G Ui) TiGCIG 0I rg cu juon zr eG uet doaxoyród eae xópaz , id eft Erínnyas. Oreftes apud 
Euripidem, & Apaxorriid ncapud Athenzeum proferpente,vt medicorum filij pro filijs. d] Dra 
contaríum quog inter capitis ornamenta recenfetur, T'hef.linguze graeca. 

Iconts, . . Primumftignum]legionís eftaquíla,quam aquilifer portat. racones etíam per fingulas co 
hortes à draconarijsferuntur ad prelium, V egetíus.Dracones cohortíum erant infignía;peri 
fingulas earum ferebantur ad pyzrlíum à draconarijs ; quo nominee c£oy bu figniteros ome 

Dracones mili es appellitabant.Quo vero pacto geftarentur,videre eft apud Ammíanum Marccllínum,vbi 

tarcser Dra» pompam defcríbít, quam Conftantius Imperator vrbem ingrediens duxit. Brant ením;vt ís ín» 

conarij. quit & dracones haftarum aureís gemmarífty fummítatibus illíigati híatu vafte perflabíles, 8€ 
-ídeo velut íra percíti exíbilantescaudarumQ5 volumína relinquentes ín ventif. De 1js Claudiae 
nusiiManfuefcunt varij vento ceffante dracones, Hxc Píeríus.In vexillis mílitaribusnomenim 
peratorís aut confulís, nonnunquam draconís eflicti ímagínem ( quate draconarjj dicti milis 
tes)quod vexillum purpureum erat;alíat infignía perf: rípca erant, Alexanderab Alexandro. 
Deorumfims — & InDelo Apollínísfimulacbrumefhigie draconísfuit,Idem.'.| Phoenícesín facrís imagíe 
lacbracumdra nem Iani exprímentes,draconem finxerunt ín orbem redactum,caudamó fuam deuorantem, 
conum effigit- vc appareat mundum & ex feípfo ali & ín fe reuoluí , Macrobius. €j In Mercurto folem 
colietíam ex caduceo claret,quod Zgyptij ínfpecie draconummarís & fcemínz coniunctos 
rum figurauerunt Mercurío cenfecrandum, Hidracones parte medía voluminis fuí ínuícem 
nodo, quem vocant Herculís oblígenterzprimet partes eorum reflexa ín eirculum , prefsis 
oculis ambitum círculi íunguntz& poítimodum catide reuocantur ad capulum caducei,ornae 


turtp alís ex eadem capulí partenafcensibus. | Argumentum caduceíad geníturam homínum : 


Za vypüjprotendunt;ad quam neceíTaríó conducunt Sol & Luna. Atquead huiufmodi argus 
mentum draconum przcípue volume lectum eft, propter iter vtríufcp fyderís flexuofum.Hine 
e(t quod fimulachrís & 7E fculapij & Salutis draco Se acd qued hí ad Solísnaturam Lu 
nxq referuntur.ldeo ergo fimulachrís eorum iunguntur figurz draconum quía przftant , vt 
humana corpora velut ínfirmítatís pelle depofita ad priftínum reuirefcantvigorem: vr reuíres 
ícunt dracones per annos (ingulos;peilefenectutís exuta.Propterea & ad ipfum Solem fpecies 
draconis refertur,quía fol (emper velutà quadam imz deprefsíonís fenecta;ín altítudine fuam, 
vtínrobur reuertítur íuuentutís.Effe autem draconern ínter precipua Solís argumenta,etíam 
nomínis ficiionemonfiratur,quod fitnuncupatus e 7 J'toxem,id eft vídere.[Nam ferunt hune 
ferpentem acie acutífsíma & peruígili naturam hutus fyderís imirarízatqueideo zedium;adytos 


1um,oraculorum;thefaurorum cuftodíam draconibus aísignarí, Macrobius Saturnal. libroprí 4 


mo capite decímonono X víge(imo. €f Phigalenfes ín anro quedam Cererís fíimulachrü con 
fecrarunt;habítu quídem ín petra fedentis,ac cetera mulicri perfimile;przter caput qued cum 
comaeratequínum;adnexís draconum & ferarum íd genus item iconibus, delphin manu fuftí 
nebatur,columba vero altera,Coelius. &[ Minerua plerung; cum noctua effingebatur, nune 
ad pedes nuncín capíte,fed & cum dracone, Quare cum ín exilium írecDemofihenes,dixiffe 
fertur, Miíneruam tribus ímmaníbus oblectari ferís,noctua,dracone,populo;Lilíus Gr.Gyral. 
,Phiídiefolertem prudentíam índícatstlud quoque,quod Paílados fimulachrís draconemappos 
nere confueuerat:;velutí ambage tacíta innvétis virgunculas peruigili cura indígere,vt pudor 
caftus feretur illibatuíis Coelius. V nde fffud Alciati emblema, cuílemima eft cuftodíendas 
Virgínes: ; 
Fera bac efigiesinnnpte efC Palladéseius 

Hic Draco, qui domina conflitit ante pedes, 
Cur Diue comes boc animal? cuflodia rerum 

Fluic data fic lucos, facrad, templa colit. 
dnnuptas opus efC cura affermare puellas 

Peraigili:laqueos vudiq, tendit amor. 

€. Serapidis fimulachro fignum trícipitisanimantisadiungunt, quod exprímit medio, eos 
demq maxímo capíte,tconís effigiem:in dextera partecaput canís exorítur, manfuera fpecie 
blandientís;pars veró Izeua ceruícís rapacislupi capite finitur, eafty formas animalium draco 


conneciítvoluminefuo capíte redeuntead Dei dextram qua compefcítur monftrum.Quídam f 


tría tempora ínterpretantur,prz'fens leoní,praeteritum lupo, futurum caniblandíenti , Macro 
bius. (| In Trophontüantxo fimulachra quadamfunt,quorumfceptrís círeunuoluuntur dra 
; cones, 


ww 
" 


bd 
LJ 
T 


DeDracone.H.Lib. V. ^ $9 


"cones. Hzc forté quís conijcíat Zfculapf effe & faritatis;fed poceft vt & Tróphonius ic & 
Hercyna:cumnon tam /Efculapío cónfecratos arbisrentur dracones quái Trophonio, Paufa 
nias lddj fiue ob oraculorum prudentiam,fiue quía oracula Trophoníafia fubterraneo iri fpes 
cureddifolíta funt,Píerius.q Infancto Manante magnus pons füít duodecim forhicibus.Mül 
tzcením aquse decurrcbant.Ibidem & draco neus ítabat,quod draco illíc habítare putabatur; 
Suídas.Inter ftellas fixas feptetitríónales numeratur & draco.Inter Aftronomos vocan turnoz 
di ín (phzra interfectiones circulorum;quií à folís ac lunzecurfu conficíuntur ; quorum figura 
dicítur Draco.Ex tiis alius fuperior eft,atcendens dictus,vulgó caput Draconís:alíus inferior; 
quidefcendens € cauda Draconis dícitur. ww Iob.58. volunt efle conftellationein quandam 
in feptentríone,fydus draconís;alij pleíades feu gallínam ínrerpretantur, Munfterus, | 
4 Inthorace Agamemnonis, píctí nuaveci d t doitovrsc Opmopéxaro moi d'éipiiy. T pit; éugrepÜ" 
ipimis &ouso sc, Homerus líad.A. Ezi d't Govnos dbdxovesc Aoi VW pSUVT yE7T RUD TOY TC diplsoa.; Ais 


ug cuv d" Geg vo ye utres d Cydenosovod'óvraz Asp, d'epxojDio. Hefiodus infciito Herculis;Ey ze-- 


ax d' dbdxovecc tav Q5" Zi Qrreibc Euzra Duy ó7roim gru) ^a ot oior d'sd'opxcdc Yid. Eparnis 
nondas imperator ílle clarifsimus;qui ad IMantíneamt tam fortiter occubuít;draconís geftainís 
ne infignis fuít,Bo veróloco vbí preTíum commiflum eft,columnam erexit antíquítas cum cly 
€o draconem ín eius memoríam fculptum ofterítante;Pieríus.q] Lepidus íri tríumuíratu,quo 
dam loco deductus à magiftratibusín nemorofunmi hofpítíum;miínaciter cum fjspof'ero díc ex 
poftulauítfomnumademptum fibi volucrim concentu. At illi Dracotiem ínlohgifsíma mera 
brana depíctum círcundedereloco.EoQ terrore aues tá filuíffe narrantur; & poftea cognitu 
- elizíta poffe compefcí;Pliníus.( Díuus Áuguftus ín curía quamin comitio corifecrabat;duas 
tabulas (mprefsít patíetí:quarümalteríus admiratio eft;puberem filium feni patri fimileni effe; 
falua «tatís díffereritía,fuperuolante aquila dracohem complexa;Ideim; 4j Ctefilaus ftatuarius 
fecit Mineruam qua Mufica appellatur;quoníam dracones ín Górgóne eius ad ictus cíthàrae 
tinníturefonant;Idem( In iümimo Cefarís Dict.1.eft à lasére ferpens Draco capite furrécto; 
magnis volumínibüs terga trahes,cuíus infcriptio eft, C.CLO. VI.PRZE&F.M.Píeríus.qr Chis 
marrus pyrata fuit ínfignís oftam Lycia predationibus ínfeftans; cuius nauis ín proraleonem; 
ínpuppi vero dráconemproínfignígerébat,Plutafclius. '- A. à 
' Dtaconítes fiue dracontía é cerebro fit dráconuim:fed nífi vlüentíbus abfcíilo nufiquá geri 
meícit,ínuidía anímalis morífe fentientis.Igitur dormientibus amputant. Sotacus quí viam 
eam gémmam fibi apud tege fcripfit,bigis vehi qua&tentes tradi; & vifo dracone fpargere foni 
nífica medícamenta,atty fta priecídere,Pliníus.Excíditur e cerebrís draconum Dracoóntíaslaa 
pis:fedlapís on eft nífi detrahatur víüentíbus/Nam fi obeatpríüs ferperis;cunianíma fimul ée 
uanefcit durítie foluta. V fu eíus Oríentís reges praécip ue gloríantur:quanquam nüllum lenocá 
ni& artís admítratfoliditaré,& quicquid in eo nobile eftjnoti manus factuntinec altéríus quái 
naturz carider fit,quo reluceat. Auctór Sothacus genimam lianc etía fibi vifamfcribit; & quis 
us intercipíatur modís edocet. Predftantífsitii audacia viri explorant anguium foueas & res 
ceptus:índepraftolatíad paftum exeuntes préterucctit percitis cutfibus obijcíunt gramina 
medicata,quantum poteft ad íncírandum foporemilia fomno obfopitis, é capítíbus defecaht la 
pides, € de manubirjs pracípiítís aüfi pac reuehuüt témerttatís, Solínus.Ex cerebro dracos 
' nis ínopínatepercuffi, X adliac ín pleno vigore palpitantis extrahitur dracontíalapís, V incen 
tíus Belluacenfis,Tradítur motiranorüm draconum capitibus íneffe lapillos fpécie & afpectu 
iucundos,& fpléndorem quendam coloríbus índüucefites,viríbüs aitém petentíad mirabiles; 
quod annulus teftatur, quem habuílfe Gygém vulgatum eft;Philoftratus in víta Apollonij.Ki 
nzdíus,íd eft Iynx,& pifcis marínüs,iri cuius corpore ttatslucído fpinz apparent, S lapis; qai 
& opífianus & dracontíüs,Kiranides: - e f ks 
& Aegxóvrior Grace & Latíne Dracontéa dracontía & dracunculüs,herba eft qua vt fcríz 
bít Diofcorides, caulem habet rectunt, lxuem,duum cübitora, baculi cra(situdine, verficolorí 
busdraconum maeulis,purpureistamen euínceétitibus:folia rüinicísfibt ínüice implícíta.Huüus 
íus duo facít genera:quorum alterum Dracuriculüm maiorem alterum minorem vocat. Plinis 
us ver plures fpecíes enumerat lib.24.cap.16.fii$ verbis. Idautemiquod Graci Dracontíon 
vocanf,tríplící effigie mihi demonftrarüm cft; foltjs bet, non finethytfo, flore purpüreo,hoc 
cít fimile aró. Alij radice longa, velutí fignata,artículofats monftraüete,tribus omnífio caulícui 
lis. T'ertíademonftratio fuitfolio maiore qudm cornus,radicé arundinaéea;totidemivtaffirmà 
banogeniculata nodís,quot haberet annos totidem effe folía.Hzc Plíníiis éoloco, qüilibro 
25.ca.2. quartz fpeciei memínít fic fcríbens. In Lacetania Hifpanis proxima parte cognoui ín 
.agrohofpítís nuper íbírepertum,dracunculum appéllatumi cauleni;pollicarí crafsítudíne;vers 
ficoloribus víperarü maculís,quem ferebant contra omnium morfusteffe remédium, Alius eft; 
quàm quos in priori volimine eíafdem nomíriis diximus, fed huic alía figura, aliud&j miracus 
umexerentísfe eterraadprimas ferpentíum vernatíonés bípedalifere altíitudine,rurfuf: Q cüm 
fifdem in terram cotideritís,nec ofrinino occultato eo appárex ferpes, vel hoc per fe fatísofficios 
fo naturze munere;fi tantuin pramióneret,tempulcq, formidinis demonftraret , Hactenus Plín. 
E 


Dé fydere 


"Draconis; 
u 


Draconum dis 
üier[e cffigtes, 


Draconites vel 
üracontias 


* 


Dracontion; 
Dracontea, 
Dacunicilid 
berba; 


Dracontial 
triticum. 


Dracontion vi 
tis. 


pracunculus 
pifces. 


Dracunculus 
sorbus. 


Nontina pros 
pria à dracone 
dejumpta, 
Xarorurne, 
Lacorum» 


—— De5erpentbus 

Tarentínus effquí perfufus fuerítfucco dracontíz herbeait non acceffurum ferpentem, Càrie 
ftantínus in Gieoponicís,Dracontíum ín Maurícanía nafcítur,Strabo, Dracunculus xauAovt- 
xei vroixiAov agua n, l hcophraftus.Dracunculíradíx,quz & ferpentaría vocatur, ab Arabibus 
Lu£, Fumanellus. Ab omníbushís forma maxime differt hortenfis dracunculus, quo ín acetas 


rijs veícímur vcimurd ad intínctus;acerrímo guíiu, folio oblongo;radicíbus humi xepentibus 
gramínísmodo. Suntquíaflerant hanc plantam cultorum mangonío factítíam effe, & non 


fuí natura proueníre;eam fiquidem nafci putantlíníferine excauatis cepís impofito, acdeins 


de terrarecondíto.Sed hos falli credíderím, quod facto perículo,operam quídem perdiderím, 
Huius nec Girzcí nec etíam Maurítani,quod fciam memínere,Matthiolus.Híc autem dracunz 
culus hortenfis eadem eftherba qua & draco fupra à nobis dicta eft. 

Gracía ex omní genere trítíci praetulit dracontíam, ftríngíam & felenufium , argumento 
crafsifsími calami;Plinius. Dracontías triticum memoratur etíam à Theophrafto de caufis 
plantarum 5.26, : 

Vnam etíam pracocem vítem nobís antehoc tempus íncognítam ín Grrzeca confuctudine 
dracontíón vocítarí comperímus, quz fecunditate iucundítateue Arcelaca Bafilicady & Bí- 
turicz comparare pofsítgenerofitate vínf Aminez , Columella de re ruftíca líb.5. cap.2. Dra 
contíum,botrys, ad moríum ferpentís, canís & ornnís venenatíanimaliís, INícolaus Fuchfius, 
€i Eft € dracunculuspífciséx concharum generc,Piinius, De quopaulo anteíam dictum eft; 

4 Dracontía varícibus fimilía funt;magnum veró dolorem dum paululum promínentía 
mouentur,concíanr,Galenus ín Ifagoge.: Draeunculus éft vlcus quod à partepropinquaad 
ipfum neruídelatíonem habet:díctus quodneruus mouendo corpore ín vlcus recedat ín eod 
occultetur,Idem.Quí appellantur dracunculí lumbrícis fimiles funt;& aliquando magní, alia 
quando paruíreperiuntur,frequentíus quídem in cruríbus,quandoqueveró & ín mufculofis 
brachiorum partíbus confiftentes, INafcunturautem hin Athiopia acIndía ín pueris prací» 
puc:eftip ipforum generatio non dífsimilis lumbrícis latis ventrís.Sub cute enim mouentur ni 
hil moleftíz afferentes,verüm temporis progreffu círca dracuaculí extremitatem locusfüppu- 
ratur, & cutísaperitur,ac dracunculí capur exerítur, Quuodfi dracunculus attrahatur, vehe 
mentemdolorem inducíit,prafertím fi nímía tractus víolentía fucríitruptus, INam quodrelínz 


quítur moleftifsimos dolores ínfert, &c. Aétíus. InIndía& fuperioribus Egypti locisdras. 


cunculí generantur ceu anímalía quxdam lumbrícos fmítantía, in partibus mufculofis , puta 
brachio,tcemore,tibía:ín puerís etíamlatera fub cute perreptant & palm mouentur ; deinde 
cum díu extremum dracunculi alíqua in parteremanferíntlocus fuppurat, & cute ipfius ada* 
perta; ínítíum ipfius progredíturzcum trahítur dolores mouet;pracipue abruptus, Paulus E 
gíinera. Atdracunculum;an ínapoftemate fit vermís autneruus,non facilé dixerim : quem 
nunquam fe vídiffe,eiuft effentíam fe ignorare;Galenus íngenuefatetur.Soranus veró medi 
cus non anímantis príncipium;fed nerui alícuíus fubftantíam fiue concretíonem, dracontíon 
e(ie autumat.Quod Auícenna venam Méedení, Abinzoor veró cenfet efTe exituram de apofles 
mate neruo fimilem,quam Arabes & Mauri halalnachaidiíníappellant, Peculíare ideft, Aras 
bíam & Zigyptum íincolentíbus vítíum,fubftantia neruofa,colore,crafsitudine,lumbrícisnon 
diffimilemufculofis brachiorum & cruríum partibus ínnafcítur,per quz fe varicum inftar ex« 
pandír,& (e cum íntolerabilidolorenon raró complícat. Hoc non nifi iufto plumbi appcüfilí 
bramine fenfim educitur,abruptumlethale cenfetur.Hoc Albucafis decer & non raró vígínti 
palmarumlongitudinem excedere expertus eft, Europa íncognítum malum: de quo Plutarz 
chus íta pererudíte fcribít Symp.&,cap.9. Qui marerubrum accolunt, vt Agatharcides teffa- 
tur,nouisaffliguntur morborumfymptomatís, quz parua funt; & dicuntur dracontia. Hzc fà 
ras& brachía exedunt,& fefe ínclínant & profpiciunt:contrectata veró fefe rurfus illatebrant 
ac fugi unt:complícata veró ín mufculís phlegmones tntolerabiles excírant. Hzc nec príus;nec 
modo vllís nifi Arabíam íncolentibusacciderunt. Hacomnía loannes Langíus epíftolarura 
lib.z.epíftola 42.Dracunculífeu draconría funt ín puerulís fubtercutanea quedam anímantía 
víua lumbricorum formam prz fe ferentía,Leonellus Fauentínus. 

d/ Dracontídes vnus € o.tyrannís,Suídas.Aeaxorrid no ín V efpis Aríftóphanis traducitur, 
cc rovnpoc 4a) zAeicauc xamad xac éyeyoutpG", (| Dracus Achzorum dux Achaici motus prís 
mus author,ad lfthmon a L.Mumío confule victus eft, Líuius. 

Infulze A phrícz adíacentes prope terram, Vdpar, dbaxórriGw , abylnopGe, Adps vnc/a , Ptoles 


maus, DraconísInfulain Lybiaeft,Srephanus. — 4| Aezxorcy,mons & ciuítas inIcaría infula, - 


Idem. [In marífauces octo mílíaríum os draconis appellatur, Petrus Martyr.Ocean. decad, 
prima librofexto.Caputdraconís locus eft fic vocatus in Indía occidentali, Iden. Fons dracos 
nís locus iuxta lerufalem;INehemíz fecundo. | 

b. Tów óprituy,ds01 d ppsveozcl. "rod uz es ÜuAíuoppG" y LO» e e lopreraiy , 6 480 dhdue dbfst 
pixiras Ge,sd'ieyid va ÜnAónopgG-.Adamant. 4f In Nilo funtatiímalía quzdam ad fimilitu- 
dinem draconis,vulgó cocatrix vocant (forte crocodili funt) Haíthonus, d] Fuit & Orthus 
Geryonís canís ín Erythea;cui canína capita duo, € draconum fepré erant, Varinus ín Scylla. 


: € Sauros 


To 


20 


39 


Dec Dracone.H.c.d £g. h.Lib.V ..51 


«| Sauromate plurímos aluntequos,vtpote Nomades, quíbus nontantum ad bellum v4 
tuntur fed dijs ctiam fuís immolant & cibo adhíbenr. Vngulas colligunt purgant & diuídunt 
(d'inupsoi)ad fimilitudínem fquamarum ín draconibus, & c.Paufanías ín Atticís. Qj Gorgos 
num capíra draconum fquamís obfita fuiffe dícuntur,Gyraldus, «| Cucurbíta creícít qua co 
gitur forma,plerung & draconis intortifigura,Plínius. — — P 
" € Ercantabunt vlulz ín edibus eius, &€ dracones ín palatijs deliciarum, Efaíaz13.22,]du« 
1a crit habitaculum draconumy;atríum filíarum ftruthíonís;Ela.s4.15. Ponamlerufalem íi 
aceruos,habítaculum draconum,leren.9.11.Faciam planctum velut draconís;& luctum velu 
tífiliarum ftruthíonis Mich.1.8; Frater fuí draconü & focius filíabus firuthionum,Iob.zo. Hiea 
10 ronymus fcribit,fi dracones decertant cum elephantíbus; víctos lamentabílem & horríbíleni 
vocem edere, Laüaterus.Eft celcbrís infcrípruris luctus draconum & firuthíoniim ín deferto 
horríbilíter eiulantium,IMich. 1, Malach.i.lob dícít fe fuiffe fraxem draconum & filiorum ftrua 
thionum focium;defignans magnam míferíam,Oecolampadíus. 4| Etonagrifteterunt in exz 
celiis,attraxerunt ventos tanquam dracones,Ierem.14.  Quía magnus eft ardor( ínquít intera 
pres)ín ferpensíbus propter caloreminternum coguntur ventum haurire;vt temperent ínterió 
remaftumquo vruntur.Quod ením dícít propheta;períndeac fi dícerer: Nihil habebunt vnde 
famem aut fitim expleantzac proinde enecabuntur ínopía cíbí & potus:quam dracones ferperi 
tes € venenata pleragp ferunt fine grauiore íncommodo,;modo libero ccelo fruantur, vt narrat 
Aríftoteles & Plíníus. €]. D'euorauitme & contríuít meINabuchadnezar ; ftatuítme vtvas 
inanezabforpfit me velutí draco;lerem;s1, €f. yum contriftínos ín loco draconís, & operui 
ftínos vmbra mortís,Pfal.4.4.In loco draconís(fcilícetmarínóíd eft ín abyflomariísihyperbole 
proextremis anguftijs. i 
' d. Telephusfimulrecumbens cum matre inceftum ftuprum cum ípía confeciffet, nifi eos 

piusdiuino ductu draco díremíflet, Z.líanus.. €f Draconí fimilíseft vírtus índagatríx, quz di 
lígenteromnía perfcrutatur rímaturtp ftudíofilTime ; ídeod ab acuto vífu nomen ill(factum, 
Pierius. 4| Lycophron Círcen dracenam vocat ; 4e 3? á2giov 5 f 9 vo ud epxic x2) dhactipios, 
líacius Tzezes. ] bows) 

QY'c d" Érenic re dpdxovra id àv eAivopscG" dorígn | .OUpsG* Ge BvosucEc. Homer.Ilíad.&. 

CL e cie dh axsov dri xen CpégepG" aydba ipao: — Bufopeoxec tosg qapuax (va 18 moimlixa dowaxa.dig 

mpuitác x, xasDapsc)id v d'& ve uv yóAQ* mig. Zuipd'uAtow dt JAédlopiev eios ép p G o] xetiis 
SiícHedor Achillem expedtabat.]demlliad.g. J| Super leonem & bafili(cum calcabis,con- 
culcabis catulumleonís X Draconem,Pfalm.91. €[ fquilam adbtic iuuenem inouilia 

Demifit boflem isudusimpetus, Nunc in relulantes dracones: 

Egit amor dapis atque pugne, , Horatius ín Odís. ———] | 

fg. Vefcidraconum corde hepateue oportuít Apollonium , vt per hac Arabum fapiena 
tiz partíceps fieret, Bufebíus ín Hieroclem. €? INoncdefuit) puppím retinens Euro tendente 
xudentes:In medijs Echeneís àquís oculigj draconuni , Lucanus lib.6.devenefica necyomaps 
tiamexercenteagens: qj Fel draconum apud Moyfem puto, idein quod amarítudínem, hoe: 
eftlecalemamaritudín£, quam in veneno potifsíimum habent, Auguftínus Steuchus in Ioba. 

b. CircatemplumINemei Iouiscuprefletum eft,quo íriloco cum nutrix Opheltem in berz Deijs qui 4 
bapofuiíffet;á dracone peremprum memorant,Paufanías. 4| Poflquam Grací à Troía digres dracomibus ine 
di imulazunt, & Sinon proditor à Troíanís in vrbemadmiflus eflet, qui fuis eam prodidit, dras terfecii unt. 
cones duo,Porcís € Charibza à Calydnís ínfulís,in quas coíecerantfe Grzccí, enavanres,Laos 
coontís filios peremére ob coniectum in equumlígneum haftile,Caclius lib.8:ca.15. De hís agit 
Vergilius Aneídoslib.2.quí prímumferpentes illos & anguesnomínet: poftea veró dracoc 
nes,inquiens: ft gemini lapfu delubra ad [umma dracones 

| | Effugiuuz; feud, petnut "T 'ritomdos arcem: 
Sub pedibu[ f, Dea,clypeid, n orbe teguntur, 
Tum vero tremefatla nouns per pe&ora cuntipt 
Infmuat pauore f[celms expéndilJe meventem 
Laocoonta ferunt,[acrum qui cn]bide robur — Leferir,erc. 

q NarratPetrusDamíanusde quodam agrícola;quí quadam díe valde miané furtexír, 8f 
vidít draconem enormís magnitudinis,lígnum putauít, feflaf fuper eumvtrrequíefcereüfes . 
dít,mox indignata beftíadeglutiuit. QI. Ab ipfo ftatim inítio , cum hzc regíocHel uetíae)pris 
xnàm purgarí ccepifler, foedus ín ea ferpens & horribilis Draco repertus eft (upra pagum V uía 
lec. Is pecudesfimul & homínesíta proflígabat,vt pagus Jycowiler díceretur, quafi villa defers 
ta.Ibí quídam ex índígenis,nomine "CfOinclelricot,cum ob hemicidíum exulare coactus effet; 
pollicebatur fi bona cum gratía ín priftínam fedem recíperetur, feferpentem illum interfectus 
rum.Id eímagna cumlztítía concedebatur.Sed cum dracone debellato, íllíco brachíum ; qua 
.crgentum gladium tenebathilarís attollens,de víctería fibí acpopularíbus gratularetur; dras 
"conís (anguís cí ín corpus deftillans,prefenrem eí mortem attulít,Stumpfius ín Chronicis; 
|. &$ lndíebusPhilippi regís víaín monte Armeníz fuit, de qua Kex interrogauít vt fuper 


* " i$ 


Dracones nor 
tulin vitam T€ 
tioeall, 


Metagiorpboe 
fe 
Iuppiter in 
draconem. 


Caput Orphei 
in draconem. 
Quin dracos 
ncs mutari di 
€antur, 


Virga Mofis 
in dvaconcin. 
Draconis den- 
tes in bomines 
armátos, 


ro» - 
^ c 1^ 
De5erpentbus 
fllamnullus tranfiret quin mortuus caderet.Socrates ergo fpeculum de calybe contra fllum po 
fuitín quo duos dracones magnos vídit,quiapertueruntosfuum,X egrediebatur corrumpens 
aercm fumus ex orificijs eorum. R ex veró precepit ad montem illii exirí,& ipfos inrerfici:ticds 
falubrisfactus eftlocusille, Aríftoteles de proprietatibus elementorum. «| Hercules ín cunis 


dracones occidit.Píndarus carmine 1.|Nem, 4| Corcyrei Diomede inuocarütquidracone quo 


íinfeftabantur ínteremit;Heraclídes.4/ Orpheum aucupío íntentit draco ínuafurus erat, quem 
ínterceptum canes occíderunt,vt ípferecitat ín poemate delapídíbus, quod etíamnum extat, 
'Tzezes.qp Sanctus Donatus epifcopus fpuít ín osdraconis eum interfecit: quem octo íuga 
boum adcremandum víx traherepotuerunt, Hic draco(tefte Sozomeno)ín vía publica círca 
pontem íacebat;caprafgp,oues,equos, boues & homines deuorabat,Olausmagnus.q In Taus 1e 
rícana infula ínter Palais Mozorídas eft cíuítas nomine TirEel, & fupra eam in rupe alta cas 
ftrum ex lignis € argilla factum.In hac rupe;vt fertur, draco commorabarur,X trucidabat ho 
mínes & fumenta:propter quem íncolz fugíentes,habirationes propínquas vacuasreliquerüt, — 
Er quía Grzcí & lcalíci infulam ínhabitantes,gloríofam Deí genítrícem Maríam precati funt, 

vt eos à dracone liberaret,víderunt fucceflu temporis candelam ardentem'íntra rupem: íncía 
derunt ergo & fecueruntrupem ad afcendendum, & peruenientes ad candelam ardentem,íma 
gínem fandi(fima genítricis Maríz: confpexerunt,coram qua lumen arfit,draconemi; defub 
tus per medíum ruptum íacentem, & c.]INouus orbis lib.de Sarmatia A (íana. 

Xanthushiftoríari author,ín príma earü tradít,occifum draconis catulum reuocatii ad vi» 
tam à parente herba,quam balínnomínat:eadem& Thylone,que draco occiderat, reftítutüfa- 2 e 
lutí,Plin. A Polyide occifus draco,in vita reuocatus eít,ab alío dracone herbà quanda eí ímpo 
nente ; qua poftea Glauco etíá mortuo Polyídes imponens eundé refufcírauir,lfacius T'zezes, 
Sch olial-Lycoph. € Dracone círcá ímplícat& filic)pater fagitta occídit filio illeefo, Antholog. 

& Arnobiuslib.s.deCerere alouedelufa in tauri torma, &€ Proferpína ab ipfo compreffa in 
draconísforma.Paritinquit menfem poft feptimum,luculenti filiam corporis,quam ztas mor 
talíum confequens,modo Líberam,modo Proferpínam nuncupauít.Quam cum verueceusTu 
píter bene valídam,floridam,& fucci efie confpiceret plenioris,&camox fubdít:In draconis ter 
ríbilem formammigrat, ingentibus fpiris pauefacta colligat virginem, & fub obtentu fero mol 
lí(sime ludit atgp adulatur amplexibus:fit vc & ipía de femine fortifsími compleatur Iouis : fed 
non eadem conditione qua mater. Nam illa filiam reddidit líneamentís defcrípramfuis; vt ex 39 
partu vírgínis raurí fpecie fufa Iouíalis monumenrta pellacíe.Auctoremaliquisdefiderabitrei, — 
zum illum cítabímus 'T'arentínum,notumés feuanum, quemantíquitas canít,dicens : Taurus 
draconemgenuit, € taurum draco.Porró :! Eufcbium audíamus de eadem re loquentem; Ces 
rcs inquít,Per(ephonem peperít,educatur puella,cui Inppiter quí genuít,draco factus,coniun 
gitur. Vnde in Sabaziorum myfterfjs draco ín (piram inuolutus,in facríficijs,ad factorum mes 
moríam,imó veró ín teftímonium tanta turpítudinísivt fic dixertm)adhibetur.Peperit & Phe 
rephatteGd eft Perfephone)tauriformem filium: vide Poerz queg nonnullí taurum laudant 
draconís patrem,& draconemrurfustaurí patrem. Hecex Arnobio € Éufebio vt à Gyraldo 
cítanturfyntagmate6.in Proferpína.Scriptit & Clemens eadem de rehís verbis;luppiter cum 
Proferpina filia coitfactus draco, conuíctus quisnam effer. Sabagicrum certe myfteriorum fi- 4a 
gnum eft ijs qui inicíantur,Deus quí finum peruadit.Eft auié is draco quí extrahitur € finu eos 
rumqui ínítíantur,euidens argumentum louís incontínentiz. Parít autem Proferpína quoque 
filium taurinafpecie.Certeaít quidam Poeta;taurus pater draconis, & pater tauridraco, Hac 
Clemens Oratíone ad Gentes.Poetz draconem Tauri parem canunoper illumloue,per hunc 
Bacchum intellígentes,Pierius ex Lycophrone.$| Caput Orphei in draconem mutatum, Plue 
tarchusdefluuijs ín Hebro.4] Protei conformatío in diuerfa capita, imaginum falfarum ratios 
nem contínet quibus deludímur.Sunt enim qui ín voluptate fummum ftatuantbonum: hunc 
per fuem exprímí concipimus.Draco eorum nobis errores innuit, qui terrena pulchrítudine fe 
licítatem metiuntur, Czlíus.Br alibi; T'ímzus Pythagoricus(inquit mutationem ín beftías ins 
duci putat falfo,ad terrorem hominum impiorum, vt poenx faltem formidine à vítijsretrahan- $9 
tur.Ecmox:INon defunt quí ífta fic interpretentur,vt anímarii quz fimilem brutís duxerínt vie 
tàin;aliz inter alías beftíarum turbas díuerfentur. Quod ipfum Platonis doctrínz valde cons 
fentaneum putat Olympíodorus.Quod fi habitum intelligamus,non fpeciem; arbor erit apud | 
Platonem,quínutrítioni dedítus,vel Herculis quaftum ín ea attrírurus, díenoctutptorpebitz — 
míluus qui raptu víuítper concupifcentiam:leo quí egregie milítabit: draco quí crudeliter in 
genus humanum debacchabitur,Idem.&] Virga Motis iulfu Dei coram Pbaraone proíecta ín 
terram, vería eftín draconem,Exod.7.4' Cadmus oraculo monitus,vt vaccá à grege fecretam, 
quzlunz fignum in latere haberet,fequerecur:& vbi fefTa procubuiffet, ibi fratueret vrbe ; pa» 
rens precepto ín eam terram deuenír, quz poftea à bote Boeoría dícta eft, Hic cumad fontem 
Cafialiá Martí facrumfociosaquatum mififfet,a dracone interfecti funt: cum ipfe quog illuc 6 
fuiffet, vt vídít à dracane focíos confumptos,ferpen:e interfecit, & dentes eius Míneruz monis 
im humí fparfit,ex quíbus armatortü multítudo progíenítur , quz ínter fe domeftico bello cone 
fligitzíta vcex ea quing; relinquerentur,quí Palladís confilio foedus & pacem ínierunt,& auxá 


: 


De Draconc H Lib. V. $2 


fium Cadmo in Thebis inftaurandis tulerunt, Ouid. Metam. 3. «| lafon E fonís filius míffus 
Colchon ad pellem auream apportandá , vbí Aretze Solis filij regis contigit, pulchritudinefua 
perculit Medeam, quaobligatum Iafonem vt fidem praftaret coniugi] erga fe coegit;acq ita 
tauros fpírantesignem,& draconem cuftodíente templum venenísatg; carmíne coegít parere 
lafoná,vtprofcilTo folo dentes obfzreret ferpetis,ex quibus feges armatortt procre(cerec: inter 
quos vt eiprzcceptum erat à IMedea,íaco filíce, coegit eos ínteríe dimicare , quí mutuobello - 
conciderunt,ldem Metam.7. €f IMedeafugiens Acolíam Pítanem d lzua parterelíquít, Fa« Dr«coin faxis, 
&tatg defaxo longé (imulachradraconís,&c.ldem. € Ileces Aeiorogriley d'& daa xcov , ucoyn d CRM: py 
axiecugg.ld eft, Príma Leo,poftrema draco, media ipfa chimara,id efl,capragLucret, Chímerz ^ 


4o parsextrema ín dracone defrjffe fingitur : Amorem lafciuum per figmentü illud figníficarí tras 


dunt, Píeríus.Fabulzallegoría & fingularumannali& ín ea fignificationes interpretatur, Cael. 

líb.i5. cap.9. Vide plura de Chímara ín lib. de quadruped.víuiparis ín hift. Caprae,lítera E.a. | 
€| X»? ex Phorcyne peperit dracone vellerís aurei cuftode.Het.ín Theog. Hunc íta defcríbie De dr«conibuz 
Ouid, Metam,7. agens de ratione qua Iafonferpenté illum fopíuitad vellus aurei tollendum: '* 7545 


E. E 1 j E Lu aL E b ex bortorum 
Peruigilem faperest herbis fopire draconem, Ferbas rer dixit placidosfa cientia fonnos,. befpecidum eii 
Qui criflalinguiri, tribus brefignn.a yuci Que mare turbatumsque conciza fitmina ffiuaz, fiodibus, 
Dentibus borrendus,cu[los erat arboris auree. Somnus in tgnoros oculos vbi venit, cr auro 

Ffunc poftquam |barfit Lethai gramine fucci, Heros Au[onits porirar, ec, 


DiodorusSiculus bibliothecererumAnt quar&líb,A4.banc fabulam íta narrat: nempe, A era ín 


2o Pontoregnante;refponfum datum efle,ilium tunc mortem obírurum,cum externí nauigio dea 


latíaureum vellus fub(tuli(íTent.Hac ex caufajínquit,tum veró ínnata crudelítate ofteniauíicíe 
hofpítes faeríficare,vt díuulgata tantífceleris fama, externíomnes eum acceffumabhorrerenc, 
"Templum quoc) muro círcumdedit,cuftcdeí&G frequetes appofuit ex Tauríca accítos:de quis 
busa Grzcís miranda fabula fingu nzr.Decantatü ením eft;tauros ignemfpirentes círca tem 
plumeffe:á dracone ínfuper cuftodíri vellus, Verum taurorum nomen à cuítodum robore tra 
ductum eft;à crudelitate veró cedís hofpítum,tauros ignem efflare confictü: modo fimilicum 
rempli cuftos Draco appellaretur, uraduxerunt;poétz admirandam ftupendamd eius aníman 
üsnaruram,Sc.Hiec Díodorus. 4| Afferunt quída,in Libya in Hefperidü hortís mala aurca 
à terribili Dracone afferuari. Alij pecudá gregesexquihita pulchrítudíne Hefperides habuifiez 


3o qua ob decorem à poétís aurez díctz fint, quemadmodü & Venerem ob egregíam forma au 


xeam appellant. Nonnulli eas pecudes colore auro fimili fuiffe volüt:eot; hoc appellatas nomi 
rne.Draconem veró;extítiffe paftora curam;quí ví corporís fortitudineg praftantes,cuftoditis 
&regibus latrocinía prohíberent,Sed hoc proarbítrío accipíantlegentes. Hor&ü cuftode intera 
iccto, Herculesaurea poma ad Euryftheum adduxit Idem.De hortís Hef; perídum & peruigili 
dccone,nefamz lícentía,vulneretur fides,ratío hzc eftflexuofo meatu zftuarít émari fertur 
adeo finuofts lateribus tortuofum,v: vífentibus procullapfus angueos fracta vertígíne mentía 
tur,ítac quod horrosappellauere;ciírcundat,Solín.cul atfentítur etia Plin, Fabulantur Greci, 
Herculís itatuà effingi folítá finiftra manu mala tría geftante, que claua conquífiuiffet dracone 
inrerempto,ideft,cocupifcentiafubacta:ia enim comparantur poma tua;íd eft irae cóprímunz 


ig tur ardores, & habendi cupíditas temperatur;ac denícs voluptatum fedantur tícíllatíones, Cal. 


€[ ^'eg Gc uM wapascov disais; Tuppluuol d" dera mra d" eil i nuéic 1 Tray vec aldheroi auus (o) sup Aflpicidomnta 

qt qeoy 18v Corset uj nuzdv Te ra, d oaov tyi] s, Ideft, Arabes quidem coruos audíunt, "Tyrrheni de pr à 
.veró aquilas.Forte & nos X omnes homínes quauísanimantía intelligeremus, fi & noftrasau ^ ^ a 
res dracolauíffer.Porphyruslibs.ce/2moysic es|éyor.. a IMammza Alexandri Seuerí mater, 

pridie quam puerüi eura pareret, fomníauitfe dracuncul& enixam ediídiffe, INam &€ Alexandro 

Ivacedoni draco domínij claritatem pracfagíuítquímatrí Olympiz congrefTus eratín fomnís, 

Hocidé de Pomponía AfricaniScipiíonis matre tradítà eft, & ipfi draco círcumfufus níhil ac 

tulit nocumentí.Dediít & Augufto Imperij prefagíioftento fimíli.Nam cum A ctia marer eíusg 

adfolenne Apollinis(acrit media nocte veniffet, pofita& ín templolectíca, dum cztera quro 


'o matronz dorimirec;obdormiffet,vifus eft draco repetead eam itrepere;paulo& poft digreffus; 


ílla veró expergcfacta quafi à concubítu maríti fe purificauit, & ftatím ín Corpore eíus extitít 
macula veluti picti draconís,quz nunquá exímí potuítadeó vt publícísíndebalneísperperuo 
abftinuerftSpartacus venalíscüm Roma delatus effet,deprehenfus eft dum quiefceret,habere 
fub capite dracone ín fpíiram complicatü,quem Thracía ítídem mulíer confi pícata vaticínandi 

| periatsíma,ignum effe dixítmagne cuiufdam & formídabilis porentíz,quz taraen infauftum 
eifecexítum hahítura. Tiberius Cefar ferpentem draconem ín delítijs habere ft olítus,eíQ manu 
fira cibum mínifirare,quem cüm is corrofum à formicís reperiíet,monítus eft cauend& fibi vim 
mi íirudínis,Píer. d/Cacínnz dracones emícuiffe de extís leto prodíeio tradítur,Plín.Draco 
nes ín extís apparutffe;letü fecere aufpícit:contra Graccho facríficanti ad exta íirrcpfiffeadefo 
'fecínore nece futur & immínens fatum pertenderunt,qua mox fubfecuta funt, Alex.ab Alex, 
«| Scriptum eft in Komanísannalibus,ac fxpíus notatum, quo tempore dracones vel.qua: 
magnírudirie ín vrbem Romam delati fint.[Nam íinundante maxíme Tyberís fluuio vífi per vr- 


í 4 


DeSerpentibus 


b em tradíturtquod ipfum temporibus contígit. Sed illud propéíncredendum quíbufdam vía 
derí folet,quod imperante quídem Maurício Augufto R oma accídit. Quum ením T yberís ín 
Draco vifispe maximam alutudínem excrcuiffet, multa ferpenrum genera, per alueum T'yberís eftuante 
2 AD fluuío deuecta funt,ínter hec draco míra quadam & infigni magnítudíne per vrbem tranfiens, 

' — vfqueadipfum maredefcendít , quod & mox horribile prodígíum petis maxíma fecuta eft, 
Petrus Crínítus. Anno 1499.26. díe IMatj Lucerne Draco vifus eft,quí;e lacu per Rufamfee 
cundo flumíne deferebatur,multís magna cum admíratione fpectantibus, vt narrat Etterlíus, 
Stumpfius ín Chronícís. rule 

Dr«cones in «e 4| Viii funt nonnunquam & ín Germanía Dracones víui, & ínaére volantes, medíaluce - 
vc volantes 7 diets, fed vfcp dira ificendía portendentes, INam factum eft & obíéruatum non procul àRhení !* 
a goa. líttoreprope oppidum INíderburgum ad míllefimumfere lapidem merídie verfus fupra Sane 
m ctogoarínum patría noftram,vtter fereno celo díuerfis temporibus & zftatibus Draco íngens 
ínaere veluti pendens caudamq; víbrans,medía,vt díxí, luce à pluribus inquilínís confpícere« 
tur, & poftea quídemfecutum efr,vt cotíes quog; ídem oppídum íncendío conflagraretur,ma- 
xímo indigenarum omnium malo atqj ínfortunio, vt cuí íncendío tunc tanquam fatalínemo 
homínumobfiftereautreluctari quantacung, opera aut ví ín aduerfum nítentí valuerit. Tam 
fuic ínfauftus oftentíeuentus. Animaduerfum & hoc eft, fub ídem tempus fere , & aliquoties 
etíam confpectí funt oculís íneolarum viui Dracones in fonte fefe non proculab ifto confla« 
gratolocolauifTe,e quo deín quíforte ex ímprouifo bibiffent, aquamq haufiffent homines vel 
anímalíaventríbus inflatís mox concídifIent ínteriflént&g. Decretum igitur eft publicére (ta ?9 
maniífeftata atqp comperta,eum fontem tanquam peftiferum & exítialem lapidibus terraQ ops 
plerí,neporró à alijs ínternecioní foret. Eos equídem qui hzc verememíniffent iphiaurvidifz 
fent,audiut homínes fenesadmodum ac fidedígnos. Itaque non ficta tíbí,fed quz reípía fic has 
bentcontígeruntg refero,Iuftínus Goblerus ad Gefnerum. 

pr4conitoftes — €«| Cum mitlietfent à Meffalina vxore Claudij,qui lNeronem merídíantem quafi Britanníci 

to Neroferu* zemulumftrangularenr;fertur eos dracone é puluino fe proferente conterritos refugiffe , Sue« 

ta. toníusín víta INeronís. €f QuíCleomehís corpus crucí affixum feruabant, nunciabant feíe 
DNO * draconem permagnum vidiffe,quí cadauerís corpus círcumplexus,íta illius faciem tegebat, vt . 
circumplicatw: nullam auem ad eam depafcendam accedere pateretur. Qua decaufa reuerentia quzdam &€ 
díuínitatis opiniorcgtacce(sít,& c.INec antea huiufmodi ceffauít opínío, quàm áfapientíbus 39 
vírís huíusreí caufa prodita eft. Tradunrenim ficutex bobus apes, ex equis fuci,ex afinís cra» 
brones generantur;íta humana corpora & prafertim medullas, humorem(p ex eís profluente, 


n Ur MP ferpentes producere. Itag nonabfgs ratione permoti antíquíores,heroíbus draconem confe« 
t^ co;cc [ ; ; : 2 Z E : ; P 
"Ah ^" "erarunt, Plutarchus invita Cleomenís. €f Durant inLíternino Africanípriorís manu fatz 


olíuz.Subzeít ípecusín quo manes cíus cuftodire draco dícitur, Plinius. 
Dediumstione — lnLauiníofacereftlucus magnus & opacus,íuxtag; ipfum edes Tunonís Argolídís,In eoe 
draconis. — demlucolatíbulum eft amplum & profundum Draconis cubile, In lucum quorannis virgines 
certís diebus íngredíantur,que mazam geftant maníbus,oculos fafcijs deuinctz. Bas recta ad 
latibulum díuínus quídam fpirítus fincoffenfione deducit. uod fi virgines fuerintcibos tan- 
quam puros & Deo gratzanímantí conuenienres admíttít Draco:fin mínus,non attíngit,cor: 49 
xupias effeintellígens & díuínans.Formíez vero hancrelictam ab íllo mazam mínutatím con 
fraciam vt leuíus ferant, eluco exporrant,expurgandigratíaloci, Hoc cum fit, ab indigenís a« 
níimaduertítur,& qua íngreff: fuerant, índicantur examíinantur&: & cuíus pudicitia elfe vio: 
Jatam conftíterít;poena legibus conftítuta plectitur. Dracones igitur non effe expertesvaticína 
tíonishoc modo demonftrarím, ZE.líanus, 
De draconibw €] Deosalíquotanímaliumnominíbus veteres appellarunt: vt Solem,lacertam, leonem, 
fats & cor draconem;accípitrem,Porphyríuslib, 4.de abfiinent.ab anímarís. €f 7Efculapius draconís 
d- a ciligíeà Nicagora Echetimi vxore ad Sícyonios mulortm bigis ínuectus effe dicitur. INeque 
Dr4co Aefe*. defuntquifuper A fculapío commínifcanrur híftoríam.Educatum quippe draconem ab eoin 
hpojec.  peleímontis loco,qui Pelethronius à florum vbertate nuncupatur, Pieríus.De hoc etíam Ni» 5'8 
cander ín Theríacis: l 
Nanc viridem e nigrum pofC di&la venena draconem — In Gelido Peli vutrisit culmine iuxta 
"Ilfpicequem patula f ago Phbabeia proles Leia Pelethroie quondam dediuia vallis, etc, 
Draconem 7E fculapío dícauere, quod genus vígilanti(simum dícarur, quz res febrí maxime 
neceffaría eft, Volaterranus; De draconibus Epidaurijs , ZEfculapio facris antea dicti eft in 2. 
Lucianus ín díalogo qui Alexander vel Pfeudamantes infcribítur defcribit impofturas cuivfz 
dam praftígiatorís impudentifsimí,qui cám draconem Pellzum enuaufjffer,cum ZEfculapium 
«(ie mentitus , mirís artibus homines illius ternporís ludíficatus cft. ] 
4j Alexander cümalíaplerags anímalia apudIndos ínuenír, tum Draconem, quem quía 
facrum inantro quodam Indi exittimarent, & fummo relieione colerent;ídcírco precibus Ales 6 
xandram obfecrarunt, ne ín fllum ínuaderet,quod quidem ífpfum illeannuit,Zlianus. De ile 
lias draconis magnítudine prodigíofa antea diclum eíz in». ExIndis nonnulli draconem 


quínque 


Draco 1ndié 
! 4ctTY, 


Hl 


46 


2o 


- 


De Dracone H.Lib.V. 53 


quidque iugerum velut Líberi patris timulachrum coluerunt, Alexan.ab Alexand. Gyraldus, 
€ Babylonij draconem ingenténredorarunt, quem Daniel poteftate à rege accepta, maffa ex 
píce,feuo, & pilis confecta & in os draconis íníecta interemit, vtrefertur ín hiftoría de Idolo 
BadR dracone qux eftintérhagiographa. —— 
*"q« In Melíte Zgyptia Draco diuínis honoribus afficitur ín turri quadam:tadfunteffacerdos. De facro in Ae 
tes 3 míniftrimenta & crater ponuntur, Crateri quotídíe ímmíttunt libum ex farína fubzcta £)pt« Melice 
inelícrato, I recedunt:poftridíe reuerfi craterem ínueníunt vacuum, Et cüm aliquando ma» "rone e pas 
ximus nattfurmmno videndi Draconis ftudío teneretur , folus íngreffus, & libo propofito, re aer 
ceísit;& mox DWracone menía confcenía epulante,ille fubito magno cum ftrepícu fores (qua valuit, 
pro mere clauferat) aperuít. Draco indignatus abrjt. A.cille vifo quem voluerat, fuo quidem 
malo,mente captus & fuum confeffus crímen, mox obmutuít: &paulé poft collapfus ínterjt, 
JElanus «| Dracoapud Albam in luco iuxta templum lIunonís Argiuz colítur à virgínfz Draco Saerz 
bus,quem cerrís adeunt díebus , fuís pafcentes manibus, à quo cum cztera capiunt aufpicia, apud Aibont, 
tum yirgínitatis integrítatem deprehenduni, V olateranus.De que antea quoque retulimus ex 
IElíano. decur 8o 

Locus eft apud Epirotas Apollíni facer, € muro feptus. Intra íllum Dracones funt Deo rpiroricir rae 
gratí, Ad hos virgo facerdosnuda accedit, X cibum Draconibusporrígirt. Eos Eptrotze a Py» cens, 
thone Delphíco prognatos aiunt.Quod fi virgínemaccedentem ili placide afpexerint, & alí- 
menta prompte [ufceperíntannum fertllem & falubrem fignificare creduntur;(n & terribiles 
erga illam fueríno & porrecta cibaria non receperint, conrzcaríum annifuturum ftarum alij dtz 
uínant;alj fperant, Alíanus. Epírotz Apollinem venerantur, (ri cufustemplo draconem cos 
Iunt ob memoríam Pythonís,à quo fe prognatos dicunr,ex coq cibum appetente aut aterfanie 
teauguría capíunt, V olaterranus. iw 

4$ Halíz Sybarídísfilia cüm ín Phrygía lucum Diane íingveffa effer, Draco quidam cer. perio tes 
pregrandis apparuit , & cum ea coíuít, vnde Ophiogenz díci primatn fuí generís originem gis, d 
trahunt, ZElíanus. 

Draco facer fuit Palladí, ZÉfculapio,Saluti Clíus. Draco Baccho coafecratus à veteríbus, quinos die 
Plutarchus. Graci recte dicunc & fenciunt columbam Veneri facram,draconem iínerug,& Dr-coco 
canem Díanz,ldem.O/xsec daxov díctus eft quí Palladis edem cuftcdiebat, feu $ «fig ac2ud2 cratitt antiquis 
J'G- qéAE,ó tiis dxpomróAeme QUAaS , vt Flefychíus explicat; apud quem plura de hoc ferpence "4707 
reperies, da | x E E 

Delphícum oraculum dícitur aliquando fuiffe defertum & inacceffum;propterea quad eo zi * LAPIS 
loco fera queda m immanís(nempe draco)habitarer.Séd quí hec ferípferunt rembencnon in» yis AE 
tcllexerunt.Síquídem folitudo draconem íneum locum attraxítinon autem draco folítudínem 
fecit, Plutarchus. Mes M | 

. 4| Medeamafleruntfeci(fe quíbufdarm incantationibus , vt draconim fpecie Diana per Be deaconibit 
atremab Hyperboreís vecta,apud Pelíam díuertere víderetur,Díodorus, De IVledex autem currutper a&d 
íncantatíonibus agens, Ouídius inter cztera aít, trabentibus, 
Nec fruftra volucrium tra&as ceruice draconum, 
| Currus adefC aderat demi[fus ab ezbere currus: 
Quo fimul afcendir,frenataá, colla draconum 
' Permulfitymanibu[d, leues agitauit babenas, ee, 
QuidiusMetamorph.7. 4| Tríptolemus functís draconibus fulcauit auras, Seneca, Nune 
Ípiris Z ephyros tranans, Claudíanus de Cererís draconibus. Draconíbus vecta CeresPros 


itpot 


ferpínam quarítabat,. "'zezes Hefiodíinrerpres aít dracones illos fignificare volumina quz 


"l'riptolemus deagrícultura confcripfitPierius. 

«| Argutum dictum apud Graecos contra potentiores cum quadam libertate iactari fos Prowerbis, 
litum,gic ei qdi*yn üpmdbdaov H eviizeraj.Hoc dícto ínnuentes, quem imperatorem flatuas,et Serpéssifi fer, 
neceíle e(fe Reges & Principes multos deglutire,vt íllerex Regum fiereo & domínanuum do» Bore rice 
minus,Pieríius.Hocprouerbíum ex vulgi fzce defumprum putat; Erafmus. Mid, Mos 
. «| Idem Erafmus ín Prouerbío virum improbum vel! mtis mordear, fcribit boc proiere poniviri vel 4 
bíumita à quodam ínuerfum fuifTe, Bonos víros vel à mure rmorderí, malís rie draconem quía mure nordens 
em audere dentes admolírí:hoc eft ínfontíbus pafsím noceríi, propterea quod ij ímpuneledi T stifalis ne 

offevideantur,vtpotenonrelaturííníuríam, 4| Emblemaeftapud Alciatumfubleminate, FARNE Hor 
Ex arduís perpetuum nomen;píctus eft draco alatus quadrupedes períequens pafferís pullos uere auder, 
cumhís verfibus. 
Crediderat plazam vames fua pignata pa]Jer, 
' Etbene,ni d vifa dracone forent. 
: Glutijc bic pullos omnes smiferamá, parentem 
Saxeus,e tali dignus obirenece, 
. Hacynifi mentitur Calcbas,monimenta laboris 
dunt longi,cuius fama perennis eat, 2 


De Serpentbus 


- DRACONTOPODES, ideftfcrpentesfunt magni & potentes, facies virgineas habentes 
Pr4cohlopowe — À. ME d j ; à ; 

dcs, humanis fimiles,& ín draconum corpus definentes.Credibile eft huíus generis illum fuíffe,per 

quem Díabolus Euam decepit: quia (ficut dícít Beda) vírgíneum vultum habuit. Huíc enim 

díabolus fe coniungens vel applicans,vt confimili forma mulierem alliceret,facíem eí tantum 

oftendit, & reliquam partem corporís arborum frondibus occultauít, Author lib. de natura 


rerum. e Ms ^ | 
Draconcs doe vE£GA, Árabice [untreptilia,vtftellio; fubnigra dictaín Catalonia DR A C o NES domo: 
INOTMIM, rum;quí cum mordent,ínflaturlocus;donec denticuliinfiti extrahanturz, ficut etíam denticuli 


ftellionís vel lacercze, Arnoldus. 


DE DRACONE PYTHIO 


SEV PYTHONEÉE 


python vide AR YTHON à Poétísferpens fuiffe dicitur,natus ex putredine terr poftdiluuiim Dews 
natuter quo^ tL: se calionis.Hunc Apollo ínterfecít, & ab ínterfecti nomine díctus eft Pythius, l'extor. 
modo inerfe» (nd DehocOuídíusMetam.t, — Sedre quoque maxiné Pyrbon 
ew, T'um genbit,populisd tiours incognite Jer ens 

T'error eras:tantum Jpatij de montà tenebras, 

Hunc Deus arcitenens,& nunquam talibus arms 20 


"Inténifi in datis, caprei[d, fugacibut"w[us, 
"Mille grauem telis exhaufla pene pharetra 
Perdidit effufo per vulnera mpra yenenó, 
"Néue operis famam poffet delere veruflas; 
Juflituit faéros celebri certainine lndos,. 
Pythia perdomité ferpeutis nomine diflos. Hac Ouidius, 
Ceruleis tali proftratus Apolline Python, Claudíanus 7.Paneg. 
Grzcí Apollinem Pythonem díctum fabulantur ex nece Draconis. Latonz ením Apollinem 
Dianamépparíturz Iuno dicitur obftitiffe, Sed vbi quandotp partus effufus eft , draconem fee 
runt,qui Python vocítabatur, Deorum cunas ínuafiffe, Apollinemi ín príma ínfanría fagíttís 3 e 
beluam confeciffe. Macrobius Sarutn.lib.i. — jumo cum Latonam ex Ioue grauídam perfens 
fiffet,Immiffo contra illam Pythone ferpente per omnem terrarum orbem perfecuta eft, donec 
errando ad fororem Afteríam perueniens;ab ea fufcepta eft in Delo, vbí Dianam & Apolline 
| peperit; quieam errareamplíus nequaquam paífsi fuere, Perottus. 
vndenda Jas — € Eftínfuper peruagato ínter homines fermone vulgatut ab Apolline quendam eíus foe ' 
bulsdc Pythos ci(íd eftfoli Delphici)íncolam fagittis confixumillic extabuiffe,& ex eo vrbí nome contigiíTe, 
nt. Quíab Apollíne occifus fuerit , dracoriem eum fuiffe poeta fcripfere, cuí caftodíam Tellus 
oraculí mandaffet,Paufanías.Hunc Pytbonem hominem fuifle fceleratifsimum cognomento 
Draconis vult Strabo líb.8. Inuenímus quífcríbant, violentum fuiffehomínem Pythonem, 
Draconís cognomento:quídüm fagíttis debellarerur;intet adhorrandum proctaidaiié Apollis 40 
nem ferunt vel Latonam,vt Macrobio placet; raus, id eftíimmitte feríendo; vnde ínoleuerit 
mos, vt conferturi aciem fic Panís celebrationem clamitent,Czelíus. Python ferpens á putres 
díne terrzenatus dicitur, Huncab Apolline fagíttis ínterfcctum fuiffe fabulanturPoetz,«ó — ' 
- . quod terrz putredo folís caloreabfümatur,Calepínus. 
APelopofim — € Apollo & Díana Pythone czío vtfe expiarent veniffe /.giale tradunt,fed íncuffo terros 
terfectum Py» rein Cretam ad Carmanorem díuertifle;Paufanias. Cleombrotus quz ab extrateo quodam 
thoaem expias ad líttusrubri maris habítante phílofopho audierat narrans, inter cztteraaít: philofophum ile 
tionc indigens. 1 n ovíffe etiam quz deferpentc Pythoneferuntur;ac dixíífe eum qui ferpentem íllumoccís 
diffet,non tantumper decennium exulafle, ac Tempe fugiffe, fed ex totoerbethigraffe, vnde 
tandé poft nouem magníanni reuolutiones, expíatus & puríficatusredíerít,ac íta veré goi C", & o. 
ideít, purus & lucidus óraculum Delphícum recuperarit, quod ínzerea temporis Themiídis — 
cuftodíz comiflum fuerat;Plutarchus de defectu oraculorum. 
boton. Iufov, Serpens dícitur à zv02;quód eft putredo,eó quod ex putredíne tetrz poftdiluutum — — 
Hic Draco Del Deucalionís natus dicítur,Calepínus. «f Hunc Draconem Delphinem etíam vocatum tea" — 
phinesetiam | ftatur, Suidas. Illud hon omiferím, ínquít Caelius, Delphínem nuncuparisb Apollonio libro 
dictis cst, Axgonautícon fecundo Draconem ab Apolline confectum, Cuius etíam verficulos appofud, 
CY'c roi re eain zoo d lerpad Lima prunas oio 
AsAqhvlu cóZoii mA exoY GE crapltsv. 
ld ipfum veró interpres item comprobauit,addít&p d quibufdà mafculíno genere pronuncíart, 
ab alijsfrmíníno,quod (ínquít melius eft, Síc veró appellarin Periegefi Dionyfius Afer; id. 66. 
quod plerífg negotíum facefsit.Quod autém Delphínes vocaretur quí Delphicum cufiodiez 
batoraculum Leandrus díxit, & Callimachus, Hzc Czlíus, 


€ Dior, , 


jo 


20 


p 
j 


* 


2 e bd 

DeDraconcPythiofeuPythone.li. V. $4. 
&.— [ Hó9wn56 róz Q-.T109w 05 dba, mmoníus;TTu07 & ervav;s, vrbs eft Phócidís,quie & ius, 
Delphisappellatur; Apollíni facraznomen à 7rüUeSr fortíta; J/2 vày Gef (oEsUbvro, "mro Am G* pytbo vrbs; 
a8) cdzreysa dbaxovras vt Buftat.tradit. Alfj veró ditam volunt Jg qo 4 uud Gu 06 1n aeneus 
mule Giro ug Üa vele) goi uera, Thef-ling.erzc. Phocís regio eft Gracie; ín qua vrbs Del« 
phí.ín ead vrbe témplum Apollinis quod Pytho dícítur,in quo tríposzeneus collocatus erat; 

&c. Et paulopoft. Delphiautemdictum eft templum Apollínis, có quód Delphines draco ibi 
ánuenzus eft; quem Apollo ínterfecit: &C Pytho,quód ibícomputruitivelà percontando , quod 
Cice efl; zu0692, Suídas in zv09, Inceriecto deín tempore vrbem ipfam non folum Delphos 
fed & Pytho nomínarunt finitími. "eftanturíd Homeri verfus dePhocenfium delectu; Sed 
ením quí fubrílius populorum orígines exquirunt , Delphi exíftímant filium fuiffe Pythín,&€ 
ab eo dumregnare: vrbínomen ímpofitum.Eft infuper peruagato ínter homínes fermone vule 
&arum ab Apolline quendam eíus locí íncolamfagíttís confixum illícextabuiffe & ex eo vrbi 
nomen contigííe, quod eius temporís homínes per(imilí voce ín fjs quz corrumperentur fiz 
guíficandís vterentur, Paufanías.C'uam vrbem(fcilicet Delphos) Python ob interfectum Py 
thonem dictam comperimus, Álex.ab Alexand. Pytho cíuitas eratín Phocide ; cuíus incol& 
dícerentur Delphí:vnde eft;zv0or à 1a6i, Corlius 

QI rlófav, da monium atidícum,Suídas. Act, Apoftol. cap.16.fit mentio ancíllie quz habe? 5ror demo 
bat zv ue r0" id cft, fpirítum Pythonis , que díuinando quaftum magnum facíebat do- nium furidicit, 
mínís fuis.Huncautem Pythonís fpiritum Apollínis numen effe zentíles credebant, Vocatur 
etgoPyrhon , demoníum cuíus atHatu predicebantfutura. Hefychío zríw» cft 5 eyraepl v6? 
veityaspiua»ric, Plutarchus quogs v9wvaz fuo tempore vocatos fuiffe tradit ric Pyjaepiu sc; 
EupuxAGas iA). lib de defectu oraculorum, vbi T'urneb.Engàftrímythos, íd eft genios é ventré 
haríolantes,quos clím Euryclezs vocabant,nunc Pythonas dícunt 

qj Python Buzantius orator, actus ín exilíium;ín Macedonía degens, multos impulit ad ptbos. 
prodítionem,vt ad omnía Philippo adiumento effent: quíbus rexad perdendoshoftes vteba- pyzantius: 
1ur,Suídas.Huíus memínerunt,Zfchines & Demofthenes ín cratíonibus, ítem Athenzus ín 
Dipnofophiftis,& Lucianus ín Bncomío Demofthenis, 

- Fuit & Python ZEneates quí cum Heraclide Thraciam liberauit occifo Cotyerege;cuius Pjthon Aéa 
memínít Plutarchus ín tractatu contra Epicureum Colotem & alibi, Qj Alexander Ptolea 4tes. 
mseí dexterítatem habebatfufpectam , Arij veró turbulentiam, & P ythonís noirarumretum 
ftudíumtimebat,/Elianus, — 

. APytheneferpentefit Pythíus;quo omine dictus eft Apollo:vride Pylades;Pythiushíne pj, 
«tíam díctus Pythoneperempto, 
| | Fel quia pure[cant feda calore Dei. "Theogon.Iib.s, - 

Pythía dícta eftetíam ipfa vates,feu Apollinisfacerdos: Pythía quae tripodeà Pheebilatis Pthiavateó; 
rog profatur,Lucretíus, Pythía vates Iuuenalidicítur, Vecaturetiam zvidcapüd Plutat» . 

«hum Hell. e ici zSiác ei ze. 

Pythíum & Delíumarz dícebantür, vel templa Ápollini aut Delío dícata ; quod ex Líuio 
liqueco Caius. Pythíum zdes Apollínís Athenis, à Pífiftrato conditajín quatripodes dedíca: 
bant, quí cyclío choro Thargeliavicerant,Suídas. 4j Fuít & ín Creta Pythium, iu Gortynz 
3medítullio,cuíus incola dícti Pythíes;vbí & Apollinis vifebatur templum. Erat & (uum Maz 
cedonibus Pythium,vbí & Pythía fiebant Porro Pythíum prope Aftacenum finum, vzde Py« 
xbíani dicti, &C Pythíana pocula; Czlíus. 4| Pytheum veró dícebatur oraculilocus, Idem Pytheumi. 
Alex.ab Alexan. | Spartx Pythij vocabantur quí Delphosad confülendum oraculum míta. P2tbif- 
tebantur,quí&y publíce cumregibuspafcebantur , Herodotus ín Erato lib.é, Des apud Xes 
nophontem mentío eft, fed perobícura inlibro de Lacedemoniorumrepub, dictione quoque 
sendofa ín Latína translatíone, Quín & Athenís erant Pythij & Delíaftz,vt (ctíbít Pinlochiss 
rus apud Sophoclis interpretem ín Oedípo Coloneo. Sed & libro prímo Q'uíntilíanus in etys 
mologíe rationibus queríaít;vnde Bruti Publícole,Pythij:quem locum ignorare fe interpres 
tesfatentur:quum tamen hiftoría fexta meminerítETerodotus quoq; Czlíus. ] 

. Pythia fefta & Ludi Pythící, Alex.ab Alex.Sunt autem ludi Apollinares in honorem Apol pstbiafcfta. 
linis Pythrj ob ínteremprumPythonem ínftítutí,Hefychius.De quibus Ooídíuslib.primo me 
tamorph.In Pythone Pythíus Draco colítur ; & frequens ferpentís conuentus appellatür Py« 
thía, Clemens erat.2d Gentes.Díesfeftus maxímo Gracerum cenuettu Pythone celebratur, 
propter Draconem mortuum,Idem.. qp Scíeridum eft, Pythicumagona, graffantibus ít ade- 


P»thius. 


PJtbikil; 


] z 


untes Cirrhzis,labefactatum,;fuítleab Theffaloreparatum Burylecho,quem Achillem dicunt P»tbiciá agon; 
juniorem, vrícribitEuphoríon.Fuit queg; agon hic ínítío wpnaemirre ; velutipecunfaríüm dic 
cas:quoníam víncentibus eafüít merces propofitaszmoxauremStephanhites; nexís lauro corob 
jis,ex Theffalicis Tempe tralata à pubefcente puero:quod ob dracontoctohiatu in Creta aptid 
Chryfothemídem Apollo expiatus , Theffaliani íngreffus illiacfecüm arborein pertulíffet 
Calus. — ine | s TEES 

&| Non riegligendum veró illud, fuiffe ítem P ythícum fiomeriauleticimi,cutés partes quit Ho [i Edu 


De5erpentibus 

que ex ratíone expugnatíab Apollíne draconiszpera,cataceleufmus,Iambicum;fpondeum,ca 
tachoreufis.Pera quidem,id eft zeiea Dci confilium habet,effet ne dígnus congruenfue certa» 
míní locus.In cataceleufmo draconem prouocat;ín Jambíco pugnat,in quo & infiantur rubz, 
quz Salpiftíca vocant crumata:dícítur & odontí(mus,íd eft dentíü aríerarío & fremítus, quod 
draco facíebat, quum fagíttís ímpeterecur.Spondeum veró víctoríam fignificat.In Catachoreu 
(i epínicia,íd eft celebrítas ex comparata víctoríaab Apollíne contínetur.Sunt qui aliter diftin 
guant,&€ Anacrufin volunteffe certaminís przludíum.Amperam veró prímüm certandí peri» 
culum,Cataceleufmum certamen ípfum,Iambum autem & dactylum pzana;qui eíufmodi effi 
cíatur rythmís víctoríz gratía.E quibus alter hymnorum fit propríus,íambus autem obloquío 


rum.Syríngesvero bellux deficiencís languorem ímítantur efficíunt&y. "Tradítur íllud quo 
Pstbiumcars  Pythíum carmen pro heroíco dící:quoniamfit ab Apollíneoraculís celebratum;vel quod Py: 
nen, thone confedto;terríti accola texuerínt hexametrum prímí, Hzc Czlíus. 
Potbiat. «| Scitunon índignum & illud,(icut Olympíada dícímus vige(imam aut trígefimam,íta &€ 


Pythíada vfurpariab erudítis confueffe,Ide.Kai uo old ut ul ruit A erm up Sym ToAdie TluDu 
d'ac, Plutarch.in lib.An feni capeff.refp.Idemreperitur apud Athzumlib,22. 4f I1uÓizc 95 a« 
pud Suidam,íd eftn uev àuAB s ivoptvn qoyi ro rbUioy 4$AG :vnde(inquit)zruÜg/Anc dícitur, Sic ves 
ro appellabant v2» z«iava, 
P»tbonicu. 4€ APythoncdamonio fatidico fit Pythonícus,vt fpiritus Pythonicus, & Pythonici, qui 
PythoniJe. — eiufmodifpirítu diuínatore correpti funtzjdem quí zrvÜuAszfo. Hine etíam Pythoni(la, raulier 
fpirítiMo correpra.quam etíam Tíbullus Pythona appellat,Defphíca(inquíens) Python, tan- 
quam Pythonts vocabulum duobus generib us fi t commune, Calepínus. 
Coipofita, Iu8Gugyric pro vatePythíco;&C erulójtewric 6cin. id eft n oíic ugyrimse zrvÜgs oixfa apud Sophos 
Duüiuayri; clemreperítur. Idem ín Oedypo tyranno zv9ouavre« fatidícos dixít. €] IIv0ónencG- dicitur 
Iufózengog 97u0oi 2enseic.íd eft Delphico oraculo refponfus aut edítus vel comprobatus. Tlué2ewcoi váuor 
rnuBéanalG- apud Xenophontem ín repub.Laced.Ivfónenzor udvreuug, Arriftoteles. Q[ 1ucAnzIG" ouo? 
HuladAne 70/4 Anzeic id eft Pythío numíne afflatus, Suídas. €/ IluSutAnc, Pythij carminis cantor, vel 
qui Apollínís cum Pythone certamen tíbía exprímiít,feu o &Adv vov zuUixóv vóupv. Dee qua re ví» 
IIufiónxG*.. deplura apud Poll.lib.4.cap.to.fub finem. €[ r1v6ióv&G",Pythionices,Qui Pythijs ludis vícít. 
0 zu iae veria, vt Plutarchus loquitur. 
Nomiepror — Pythiusfuít Achys filíus,vir Lydus ditifsimus, qui omnem regís exercitum,ipfumtp Xer: 
pria. xem magnificentifsímo hofpitio excepít,magnamt pecunia fummam eiobtulít;de quo plura 
Pytbiu Lydu. víde apud Herodotum ín Polymnialib.7. «| Pythia apudPythitatem Paríanz regíonis fuit, 
Pythia, & montemPythium immánentem habuít,/neasSyluius. (| Pythonís come,íd eft vícus,lo 


Pathoriis cus eft ín Afia,quó prímó aduentus fui tempore conueníunt Cíconiz,& eam quz vltíma adue 
XL. 


P»thopolis. nít,Ianíant vníuerfz, Plíníus lib.1 o.C2p.23. « Pythopolís vrbs fuit condita à Thefeo ín À fia, 
fic dícta quod ex oraculo Pythíz eam condídiffet. Huius memínit Plíníus ínter Myfiz vrbes, 
' dib.s.cap.32.Eft & Pythopolis Caríz, fic dicta à Pythe feu Pythío illo díuíte, qui & Xerxem 
: conuiuio excepit; € militibus eus fenos Darícos aureos ín capita diftribuít,Stephanus. 
Icoti. € Leonríus ftatuarius fecít Apollinem citharoedum,ferpentemü eíus fagíttis confectum 


Plíníus, , 
ns Epi — 8| Epírotz Apollinem venerantur, in cuíustemplo draconem colunt ob'memoríam Py. 


neprtgHs  Daterr vnus.ZElíanus vero non ipfos Epírotas fed dracones,quí Apollini apud íllos facr(haben 
tur, Pyrhone Delphíco natosexiftímarifcribit.De quibus plura ín hiftoría Draconis H.h, 

ouepbia,py — Pythía & Delía.Afunt PolycratemSamíryrannum,cum Pythia & Delía fimulfecí(Tet,De« 
bic Deis lummififfe percontatum,an facríficíum preefiníto tempore offerret;cui Pythía;id eft Apollinis 
isitbectibi. | facrificula refponderít:Hzctíbi & Pythia (unt & Delía:fignificare volens ea effe vltíma:pauló 


20 


40 


"tho thonísà quofeprognatos dícunt;ex eof cibum appetente aut auerfanteauguría capíüt, Voz 


poft enim perio HaxcSuidas.Erafmus vero paulo alírer huíusadagij rationem exponit; aítes | 


ním hoc díGium vfurparí,quum fupremumaliquod opus figníficamus ; perínde quati dícas: 
Haxcíumma omnium quz gefturus es ín víta.Cítaturadagium ex Menandro. Natum aíunt ab 
oraculo quodam;reddíto Polycrati Samíorum tyranno. INamis pofteaquam Rheneá infulam 
cepíller,eamá confecraffet Apollíni,conftitutis apud Delum ludis pulcherrímis,Delphos mí« 
fi; confulturos vtrum oporteret eos ludos Delíos an Pythios appellare. Refpondítoraculum, 
qa)rdgoi xg) zrüUia xg) d Aun, futurum íanuens,vtpropedíem excederet e vítazidép euenit.Itaque 
pPoRPsthia resínprouerbíü verfa;Haec Erasfimus. d! Poft Pythía veniftidicítur ín eos quinegotfo cuípís 


venifti.- am egregío non ínterfuerunt;quod ferius,íam re peracta, accefferínt, Idem. qf In Pythij tem- 
i io RR plo cacare dicebatur quírem nepharíam & perículofam faceretquodPififiratustyrannus ex» 
p E 


trucio remplo ínfcripferatne quisínibi ventrem exonerarer,& aduenam quendam deprehen« 
iterum atq; ite fum e medíofuftulit, Idem. 4[ Iterum atque iterumad Pythum vía; dictum deijs qui moleftí 
vum dd Pathé. funt eadem de reíterum atque iterum percunctando:quemadmodum folentignarí viz,quem- 
cuncp obuíum habuerínt de víarogare. Porró Pyrhus ciuítas Apollínifacra, quz vifebatur 
plerííq,Idem. 


DS 


sg 


y ww" - 


DeDraconealato, Lib. V... 53 


DE SERPENTIBVS ALATIS: QVOS. 


VVLGVS DRACONES VOCAT. 


Voníam fuperíus ín hiftoría draconis, retulimus ex diuerfis authoribus quofdam dracos 
nes alatos eife, vifum eft íam fubiungere; quz var fcríptores de ferpentibus alatis diíTea 

runt, quía vt Cardanus teítatur,hos angues alígeros vulgus etíam dracones vocat. 

IMegafthenes in India fcribíc(erpentes gignt volucres, non die fed noctuinfeftas , quee va Serpentes alati 
rinam queque reddunt, cuíus contactu animalium partes putrefcant , /E.líanus. € Monsquí diti. 

Lo Naríinge regnum díuidít à Malabaris, multas alit teras : inter quas alatos angues arboribus 
inlidentes. Quos aíunt, folo afflatu, vel etíam obtutu eos, quí propíusaccedant, interficere, 
lulius Scaliger. 

Ibes nigra anguium volucrium cateruas peftilenres ex Arabia intra ZEgyptíos fines X ins 
gredi prohibent , &€ proterra fibi amíca propugnantes illud vníueifum agmen interficiunt at 
que confumunt, Alianus.Eft Arabíz locusad Butum vrbem feré pofitus,ad quem locum egó 
me contuli, quód audirem volucres efle ferpentes. Bó cümperuení, offa ferpentumafpexí, & 
fpinas multitudine fupra fidem ad enarrandum , quaruin acerui erant magní ingenti numero, 
Fertur ex Arabíaferpentes alatos ineunte ftatim veré in Egyptum volare, fed císad ingref 
fum planítíei occurrentes aues]bídes non permittere , fed ip(os interimere. Serpentís porró fis 

10 curaqualís hydrarum, alas pennatas non gerít, fed glabras & alís vefpertilionisvaldefimiles, 

. Herodotus. CümArabicz paludes pennatorum anguíum míttuntexamina, quorum ram cís 

tum virus eft,vt morí(um antemors quàm dolor infequatur ; fagacítare qua ad hocvalent, aues 

( Ioides) excítatz, ín procínctum eunt vniuerfz,& priufquam patríos terminos externum ma 

lum vaftet, ín aéreoccurfantcateruis peftilentibus ; ibiagmen deuorant vniueríum, Solinus. 

Ibes auerrunt pzftem ab ZEgypto,quum volucres angues,ex vaftítate Libyze vento Afríco ina 

uecias,ínterficiunt atque confumunt. Cicero i. de natura Deorum , quí ex Libya alatos íllos 

angues iínuchi (cribít, cüm czterí ex Arabía eos aduolare fcribant. lbes occurrunt pennatís 
agminibus anguium, quí ex Arabícís emergunt paludibus venena malígnantes, &c. Ammías 
nus Marcellínus. INon Arabum volucer ferpens , Lucanuslibro 6. agens de venefica mortua 

g umexcítante per nccyowantíam. Quoniam autem accidit vt corpora integra ferpentium alas 

torum quorundam cond/ta viderim , qui pedes habent ; quíg;ex Arabia in /£gyprum volare 

dicuntur,eorum effigiem hícappo(ui,Bellonius. 

In Arabíathuriferas arboresobfer- 
uant colubrí fubalatí exiguo corpore, 
di(colorí fpecíe, permagno numero círz 
ea ingulas arbores , ijdem videlicet quí 
adueríus Agyprum facto exercitu cen- (8 
dunt ,, aec viio alio abarboribus quàm 
ftyracis fimo fubmouentur, vnfuerfam 
9. terram oppleturí, vc Arabes aiunt, nifi 
(vt ijdem narrabant ) fimile quiddam 
illis contingeret eí quod monzulimuscon 
ungere viperiís, Herodotus. Cafiam faa 
buiofa narrauír antiquitas círca palus 
des reperírí , propugaante vnguibus díro vefpertilionum genere, al(gerísc ferpentíbus , his 
commearís augenres rerum prería, Plinius, 

In Arabia ferpentes fant cum alís, quo Sírenz ( aliás príma peryp(lon fcribitur) vocantur, yrene ferpen 
qua non folum plus currunt equis , fed etíam volare dícuntur, quorum tantum vírus eft vt tcsdlatiit Ara 
moríum ante morsínfequatur quam dolor, Ifidorus. Dehis dictum eftíin Dracone À. bia. 

Suatquz vel pennis vel membranis volant omnía bipedaaucapeda, Angues enim círca serpentes alati 
Fthíopiam tales volare narrantur, Ariftoteles hiftor.animal.lib.1.cap.s.  Alrararat, id eft ferz in Aethiopia. 
pens volans, Aut exp. 

qj Elle porro ferpentes quofdam , mémbranaceis pinnís alarum ínflar vrentes, memoriz p, pennae 
prodirurtquod atate noftra,íta effec,compertum eft.Delarus ením eft ad Francifcum Gallorum tu in Gallia vi 
yezcm draco pennarus, apud Sanctonesáruftíco, cüm in eum inuolaret, ligone cafus: hunc fi 
muli cruditi fpectatard &deihomínes fevidi(Te aobís teftatí funt. Putabantautem, ex tranfma 
rínisregionibus,veato pulfum ín eam prouíncíam, emigralle. Nam Gallia monftrís huíufmo: 

di caruioBrodzus Mifcel.lib.s.cap.i dj Ad Pyrenzos Digerones eft genus (erpentum ferum, 

breuius (ijs quorum anrea fecerat mentionem, quos quaternttm peaura longítudínem, & bus 

mani brachtj crafsitudinem zquare dixerat) quadruplo crafsius : quorum lateribus alarum 

more acfacie panduntur cartilagines, Iul. Scaliger. , 


M Mu E ; !' Qeiei "T Serpentes alati 
4j Anno Domini 15 4 5- audiui in finibus Germanica propé Stíríam fubíto multos ferpens 5, 575, 


Arabici, 


E 


OC EEEEI, 


s 


7: 
AEST 
7i 


erm CE TIENE 
TET 


Deferiptiofere 
pentum alatos 
vum quos Car, 
datu vidit. 


Womine; 


Drferiptie, 


DeSerpentibus 


tesapparuilfe, quadrupedes;lacertorum inftar,alatos,morfu irremediabili, Frofchiouerus nare 
rabatex bibliopola Stírío audítum, Gefnerus. | 

«| De ferpentibusalatís,dum Lutetiz effem , quid viderim apud Gulielmum Muficum rez 
feram.Habebatille quínque tales,quales nunc defcribam: qui cümomnes diuerfistemporibus 
habiti effent, forma veró eadem penítus, indícabantnon fuiffe commentiiíos; id enim dis 
ueri homínes,eadem ad vnguem,& maximé diuerfis temporibus fingere poífanr.Érantautem 
bípedes, alis exiguis, vtvix volare poffe crediderím: caput paruum & ferpentum eapíci (imis 
le,colorlucidus,plumz nullz,nec pili; magnítudo eius qui pracellebat alios, cuniculi. Prxftis 
tíffec (i confidi fuífTent,alas tam grandes addere, vt poffe volare exiftimarentur : delatos ex In« 
dia conftat: dracones vulgus vocat. Cardanus de Varietatererum lib.7.cap.23. 

€ Medea iugulato Pelíaniti pennatís ferpentibus iffez inauras , nonexemptaforet poena, 
& c.Ouid.líb.7. Metam. 


DE DRYINO QVI ET CHE- 


LYDRVS DICITVR 


LO 


E Hydro Nicander fub Cherfye 
$ driínomíne differuit; Dryínus ve 
A237 ro eíus quem hydrum appellat, 
alius e(t, Matrhiolus.Serpens(inquit INí- 
cander quem alij dryinam(42ivo» príma (fi 
inflexione)alij hydrum & chelydrum vo $à 
cantín concaux quercus fagiue latebris X79 
abítrufa víuit.Nomenanimali 455/.G* , à 
loco vbi víctitatferé: Dryínas nuncupas 
tur ab alrjs, atqj ítem chelydrus inter gez 
nera ferpentum , meminit ín Theríacis 
Nicander, Czlíus. €f Hydrí fiue INatrices 

quandiuaqua inlacunis eft;perraró exeunt: vbi defecicsítu;iauíti Druínz fiunt. Quibus ezo 
fuoloco Querculísnomenfeci. Quanquam olim fruftra dcbisauían e(Tet laculum; Iul.Scalig. 
«| Chelydrum exrecenrioríbus quidam cum Checlydro contundunct Seruius quoc, Chelydrí 
(nquip dici funt quafi Cherfydrí,quía inaquís & in verris morantur.Idem fcribic ludorus.Ter 
ram & aquam índifferenter inhabiranz Clietydrus & Andríus, Olans magnus. Sed X veteres 
quídam,vt Vergilius, Lucanus, & Alianusícríptor Gracusnon diftinxerunt, quod ex tetro; 


quem eíattríbuunt odere deprehenditur : quí Chelydro proprius eft, non bydro hydraue aut 


Cherfydro;necalij;,de quo authores meminerint, ferpenti: vc Vergilius ZEneíd.7.de V mbone 
facerdote, 
V'ipereo generi er graviter [irantibus bydrm 
Spargere qui fomnos cantud, mau, folebat. 
Alibi veró hunc gratiem odorem Chelyáríis tribuit,canens his verbis; 
Difce er odoratam [labulis accendere cedem, 
Gallaneos, agitare grauesnidore Chelydros, 
| Serpentes quía veteribus Dryint vocabantur, hodie vulgo Dendrogaílla norninantur, 
Bellonius. 4j Cherifidal (iue Alídras ( Cherfydrus velpotíus Chelydrus legerím ) genus fere 
pentís quod terram fumarefacit, na(cítur in Africa parte interiore. Obfcurus quídam author 
defcriptionis orbís terrarum ín tabula. [ llicinus (iue duriffos «prodryinos) Auícenna46. 3. 
42. & Albertus. À Conftantíno glande(a dicitur. d Dryinínomen Germanicum fingiliccbir, 


39 


, ein2Eydbfdland, vcGe. Agricola quoquefinxit, àquercubus: vel à foetore, eín €otinct» $9 
fdlang. Eliota Anglus vocat Chelydrum á(ea fnayle, 


B. 
Serpentes dryíni ( magis placet Z»itves in príma declinatione,vt Nicander babet) appellati, 


"abundant magís iuxta Hellefpontum. Latibula autem habent ín quercutim radicibus. E(? aus 


tem dryínus fcetídus : vnde € fiquís eum non vídeat, fcetorelocícognofcitur. Eft autem cubís 
torum duorum longitudine, obeíus , & afperrimis fquamis círca vninerfum corpus raunícus. 
In hís ipfis fquamis muícaz pennis zreis latibula fua habere dícuntur, quac tandem ipfos ferpen 
tes occidunt, Aetíus libro i5, cap.29. Colore per dorfum nigro eft (2i0aAéer vei voa ) interpres 
Laiinus vertit, Candidus eft tergí color, quem fequítur Matthiolusqui vertit, Candetdorfum, 
fed perperam) capíre lato € plano ( humili nonacuto) ficutín hydro ( Cherfydro) Corperis 
oder teter eft , talís fere qualis cortj equini madidi («4| óov/G ) dum cnltro raditur, wie cit 
ftis cEenoe gecwer batur, Nicander. €| Bellonius ín fuis Singularibus fcribit fe alium ferpens 

ten 


De Dryino vel Chelydro,C.G.Lib. V, 56 


tem non noffe aut vídiffe, quiad maiorem amplitudinem & crafsitudinem perueníat; eo quem 
dendrozailla vocat;eundemq effe cum dryíno veterum afferitinec qui altius fibiler. Alíquans 
do (inquiO vnum tante magnitudinis cept,tantiG ponderis; vt eum facco impotrum rufticus 
duo millíariaterre non pollet quin quieíceret, Cortum feno repletum crafsitudine tibiam ho» 
minis carnofi zequabat. 
C, : I 
Dryínus ín radícibus quercuum víuit , Galenus, In concauz quercus fagtuelatebras aba risbitatio, 
firufa viuit : & relictis paludibus,domeftícis fedibus , in pratís moluridas (animalia locuftis fi« 
milía) & ranas paruas venatur. Quod (1à myope (id cft afilo , Gillius vertit crabrone) infeftea 
1o cur,ftatim ín coneatram quercum bene peniius perfugit, Nicander. Scholiaftes Nícandri dryía 
namin palude perenní (cy demde Aem ) morari ícribit , &c, Sequutus videcur Scholiaftes aua 
thorem , quí contundíthydrum cum chelydro , vt de hydro potius quam chelydro dictum víz 
deatur ín paludeperenni degerc. Hydrífiue natrícesquaridíu aquainlacunis e(t, perraro exe 
uür: vbízftu deficítínuiti druinz fiuntlul.Scaliger. llicinos (iue duríffos , babítar in ilicibus; 
(alius vertít, ín locís vbí funt quercus multx) Auicenna, €j Chelydrus eundo fefe cornuoluic Irceff. 
per terram, Textor. Semper directus ambulat: nam fi torferitfe dum currít fiatim crepár,Solie 
nus vt quídam cítangl(idorus. Lucanus cenchrin femperrecto límite ferrí cecínit. Natus & am , 
biguz coleret qui fyrtidos arua Cherfydros;tractids vía fumante chelydri, Lucanuslib.9. Fu Fator. 
mum enim eum emíttere dicunt grammaticí qua ferpit:ego non tam fumum quàm tetrum odo 
9 remab eís mouerí puto, Hinc & Mantuanus; —Clades fumofà chelydrus.. Et Pamphilus: Ó que 
fumiuomos geris chelydros. Et Macer vt quidam éítant  Jeurerga expirant [bumantia'yirus, Seuterrá 
( cellus ) fumat,qua teter labitur anguis, 


G. 

Natura huíus eft vehementifsímé venenofa & calida: & proinde ponitur ín primo ferpetis Dédryinive^ 
tium ordíne, Ardoinus. Ab eo percufsi hornínís teterrímusodor (Yeezrwyécosa àd|u3) manat, "0 imorjucet 
(Azro7ryiyósose,teter odor vertit interpres: fed videtur reddendum odorem fuffocantem;prafo in 
cantem fiue ftrangulantem. Poteft vero hzc ftrangülatío ab odoris gratiitate prouenire. Teftaa 
tur hoc ipfum paulo poft fequens Nicandri vocabulum , Eire mw zrtAorlas, id eft íntercípís 
tur vox.) Cutis ín corporeflaccida & foecida fit : Pivol d rA détooir 23 Aeci. (HAadloncow, intera 

o pres Latínus fequutus Scholiaftem Gracum vértít ; admodum tàle olentem : & Gefnerus 
— foxent. U2a4]à vero fignificat, humoréradeo,abundo ,ac velut praegnans firm. Cutis corpos 
ris llaccefcít madet , humore fcilícetíbicolle&o. Et forté íntelligit puftulas cutateas excitari 
per corpus, cuiufmodi funtnomz dicte. Quod vero pauló ante dixit; à»aiv£oz , ficCatur , ina 
|. terprerandum eft.) Venenum ením ferpendo eam celeríter depafeitur. Oculís etiam offüfa ce« 
ligo míferum grauat & ínquietat. Sunt qui veluti balantes (Balantes,uvgasoi Scholiaft. pzuxda 
, ruai,vbi Scholíaftes legiffe videtut wrxdruciper » balantes vel muc puso bout feré quan 
quam Homerus queque caprís uuxv tribuat.) vocem xgré , tanquatm ín fuffocationis perícus 
lo,emíttant. V rína cohibetur. Odes dU &zsevtlu: vbiScholiaftes , jj uy eroe ipte , avr] T8 Gyed 
qaitat, quod non placet.) Aliquí dormitantes fterrunt (id eft afperé fonant ; propter impedts 
9? ram refpirationem) & crebro ingultiunt;& vomítum velbíliofum vel cruentum reddunt. Des 
nique itientes corpore tremunp Nicander. «f Adeóautem maliguz ac nocentís naturz eft,ve 
fi quíseum calcet modo , illíus pedesexcoriet , & tumorem ingentem círca crura inducat. Et 
quod magís mirum víderí poteft;aíuntetíam medici curantís «grum manus excoríari, Síquis 
autem,inquiunt;anómal ipfum occídat,omtiía qux odoratur ab eíus fcerore corrupta pütat(íta 
vtalium odorem nullum percipiat: /Egíneta,& Galenus ad Piífoneni.) Porró quiab eo percus 
tiuntur; hís umor infurgítnigrícans , (tumór círca morfum cum rubore, /gineta ) dolor vee 
hemens,nome,delírium, corporís ficcitas , fingultus , vomítus bilíofus;automníno vomítus 
fimplex: vrínz fuppre(sio,tremor,ínterceptio vocís, ftupor ; (cíflura & mortíficatío percuflo« 
rumlocorum. Plurímt etam íntereunt, Porro € hi ipfi quoque exthís qua ín vipérae morfu 
ó'dictatunt, opem fentíunt:itemás ex communibus remedíjs íuxca cotifequentíum accefsionum 
proportionem adhibitis, /Etíus. Cuí & 7E. gíneta multa fimiliter tradit; 4j À dryino Cínquit 
DDiofcorides,vm dpvirs quígenitiuus poteft a recto cutn Z»vh G^;tum Jhvlvas, quí potior eft, ios 
marí, Apud Zginetam legítut$ 4»ui:G" paróxyconum ín G^, in noflro codice : vnde corrus 
prum effeapparer: namin € proparoxytonutn effe deberet ; ín ez veró , quod probamus , res 
&ie penacuitur) morfis vehementes cientur dolores , & puftulat circumcirca oriuntur, (emetis 
dauímus hzc ex /Ejgíneta ) aliquando (974 loci aduerbíum pro temporis aduerbio) & aquos 
fa fanies emanat (nimfrum ex rjfdem puftulis.) Confequitur eterofio ( Z|yuóc; mordicatío fcís 
licet tomachi: nam Zcíneta habetzspZuwyuóc doler in oreftomachí, Conftantinus:) & firoa 
;pht, id eft ror(iones. Prodeft autem eísatíftolochiía cum vino pota: trífolium praterea , & aa 
phiodeliradix fimiliter fumpta. Profunttrítz potzc& de quouís quereuum genere glandes.llí« 
-€ís etíam radices tufz,& loco pro cataplafmate impofitz, dolorem leniutit;zzoryopciv. Joa 
nci nofiri edítio habet apiysci ; id eft auxiliantur , Hac ille ;.& Aciuatius iode mutuatus. 
Ji K a 


— De Serpentibus 


Q Accidit ex morfu etusexcoriatio cutís eiusquem momordit , & eius qui permifceturei, && 
icai iplum : & habetodorem malignum, mortificans eum aui praíens eft morti eius , fiue fit 
Tacens Gucnon ledens, Et accidunt ex co iterum accídentia rmoríus viperarum. Curaipfius eft 
cura viperarum, & confecteis propriebibere arifiol.lonoa cumviíno, & fimilíter alPhandat co 
Cm, X afphodeli radicem € vínum, Auícenna. 4| Adijcfemushic qux ZElianus de hydro, 
cherfydro € hydra fcripfit, quz proprié ad chelydrumpertinent,vnde apparet Z&.lianum hec 
nomina confudiffe, Ab bydro (inquit) percuffum Ariífloteles dicít ftatim odorem teterrímum 
rcddere,ex coQy quód tam male oleat,ei neminem appropinquare poffe. Idem quoqueaít, cune 
dem perculfum cum obliuione círcumfundi, eíus& oculís multam caliginem offundi, tum ra« 
biem & fummum tremorem eídem exoríri,tertíot dieperíre, Hec /elíanus deanim.lib.4.cap. | , 
$7. Et rurfuslib.8.cap.7. Inlib.deTheríacatinquit) Apollodorusait,eum quí cherfydrum con 
culcauetít,etíamfi morfus non fuerit,mortem cum vita commutare;quód eius tactus quíddam 
omnino tabificum habere dícatur : tum ei quí curare € quoquomodo remedium afferre mo- 
rienti tentauerít,ex fola eíus, quí conculcauit tactione puftulas ipfi excriri. Ecrurfus eiufdem 
libri cap.i3, In Corcyra hydra (045a) ferpentes proereantur, qua fe retrouerfus ad infequene - 
tesretorquent: € fpiritum malum anhelantes ( quofoasa: risa dà'ro7r0v) ab impetu fuos ínfes 


. atoresreprímunt, ab fedp auertunt. H. ] 
Etyitologia Dryiní nomen huic fere mortiferz inditum eft , quod in quercuum cauernis, quz prope 
dryini cr che; fadices funt, ftabuletur. Gracís enim quercus dix dicitur, Matihíolus. A Grzcis chelydius ee 
bdri. tiam dicitur,quod fit cute afpera admodum,quemadmodum chelone,íd eft, ceftudo. C helydrus 


quog ex eo quod fquamas habeat afperas ec rudes, dicta fuit(9« gay dignos Jm ygac, V atin.) 
Hínc etíam Dryinus,quía tergam habet afperrímís íquamis obductum, chelydrus dictus fuit, 
Latiné (quamus dícipoffet: fic ením cutem callís plenam, qualis eft Agricolarum ; € aliorum 
qui laboribus paulo vehementíus funt addicti appellant , Gireuinus lib.i.de venenis, Epitheta 
chelydriapudRauifium. MedufzíSylius lib,7.à Medufa dicti, cuius crines erant ferpentes. 
Fumiuomus,fumofus.finuofus,maculofus,rígídus. Item teter, & nigri, Vergilio 2. Georg.no» 
centes interpretatur Seruius. Chelydrus dictus anthoroma, Arnoldus. Aliquiteftudinem quo 
Cylindrl, ^— quemarinam chelydrum vocant, (. Apud Varinum & Heíychíum Cylindri,Kéudponferpen 
tes memorantur,fortétjdem funt qui € Chelydri, 
b. T'ummodoó dependens trichili.modó more Clelydri 


3 í : ? 
Intortus cucumis,bregnansó, cucurbiza fevpir. Columella. 3 
g. Erbellare manu, cr chelydrus cantare foporer 
V ipereumá, berbis hebesare er carmine dentem. Sílius de Marfis, 


Georgíus Fabricius (cribit vidifiefe Rome in templo Bscchsquod nunc eft S. Conftantie, 
propé infracto fepulchrímarmore Bacchantíum turbam, qui anguesore geftarent, & caprum 
ducerent de quo moreprudentíus Chriflíanus poéra in libris coxa Symmachum; 

—— Baccho caper omnibus aris 
Caditur e "yirides difcindunt orc Chelydros, 
Qui Zromium placare volunt,cuod e ebria am rmm 
" "dnte oculos vegss Satyrorum in[anta fecit. A 

' Cernunturetíam ferpentes ínnumerabiles fub quercubusin zflatís ínítío , ducem ( cuí cri 
fta candida vtcorona emínet) tanquam apes fuum rectorem fequentes. Creduntur veterum re 
latione lapidem flatu fuo gignere, ex alíqua venenata parricula eo inloco vbi manentínter fos 
liapreducta,velreperta, Olaus Magnus. 

Videtur (licetraró) mirum fpectaculum ín Aquilone quomode profunde fub radicibus ar 
borisbetulinz manent ferpentes , quorum multítudo fuo afflatu calorem ín radícibus excítar, 
vtfolía huíus arboris femper durantehyemevíridía permaneant.Quocírca gens naturz fecres 
ta ignerans arborem facram putat,qua(i magno numini confecratam, Idem. 

Chríftophorus Encelíus ferpentem à corylís denomínatum alicubi tn Get;manía rarifsimum | 
deícribit;qui an chelydro fit cognatus, ínquirendum.Credibile efi (ínqui) quod aucupcs & ve £o 
natores ferunt;gallos de fylucftribus gallinis, qua 3 corylís nome ínuenere (bonofas vocantre- 
centíores)fenío confectos oua more faemellz ponere,qua excludant buffones, & ex illis nafci 
balilífcosfylueftres (nonprobo hocnomen) oíc bafclwüirm: ficuti ex ouo galli domeftici poft 
nouem annos excludítur bafilifcus per rubetam domefticus,id quod teflarur experientía (mà 
fabula) Kc.vtrecitauímus ín biftoríaauium ínter gallínas feras in Artagene. 


DE SERPENTIBVS QVORVM NO* 
MINA INCIPIYNT AB & 


DE ELEPHANTIIS SERPENTIBYS. », 
r 

' Vnt & Ammoditz.Eft € cenchris,elephantie,cherfydri,chamzdracontes,Solín.Elephans 
tiae ferpentes fic dicti, quodis qué momorderint hoc genere leprz afficiatur.Eliota Anglus, 


DH 


De Llope vel E-lape &bHazmorrhoo Li V.57 
|  pE£ ELOPE VEL ELARBE - 


E Lops vel Elaps ferpentis cuiufdam nomen eftjquein iüter ínioxios Nicanderin Theríacis 
recenfet his verbís, "E 
A'2Ad uli) d AA. xiva ila BóchdTas VA ln 
Oc £Aozras uf uda qeyzroA Ups qéds e |vdoyeué 
- Qpá£Eoilan ue a Uy | ' 
Scholíaftes interpretatur Aczrae , cutie aee. Forta(fe idem eft qui € Caecilia feu'Tye 
.phlops,fic dictus fa v Weizen cl Um, id eft,quód deficiat vifus. V el, aoaz, quafi ceruínas 
1 o ferpeutes dixerís,ab PAz9G- forté. Serpentesquídam ceruíni dícuntur, fimilesni gris fllis,quí in 
multisregíonibus pracípue Apulia notifsimi funt, nec multum veneni habent, Monacbiin 
Iefuen. Aétiuslib. i5. cap. 32. de pelíade & elape agens fic fcribit, Signa quidem horuth anie 
malíum apud veteresnon funt deícripta , vtpote qua omníbus funt manifefta. Et paulo poft: 
Elapíspotró morfumtormen voluulofum confequítur. Aliás communibus auxilíjs curantur. 
Maximé verhis quz tormina leniunt, € vrinam cient, Hoc Aétíus. Sunt X fe;uatís pifcibus 
medícinafalfamentorumtp cibus prodeft àferpente percufsis , & contra beftíarum ictus, mes 
ro (ubínde haufto,íta vtad vefperam cibus vomítioneréddatur. Peculíaríter à chalcide,ceras 
fie,aut quasfepas vocant,2ut clape dipfadeue percuf(sis, Plinius. A 
Belleníus ín fingularíbus fcribit in Lemno ínfula reperiri quofdam ferpentes quiLaphiaci Litt 
€ vulgo vecantur,quem eundem effe dícít cum eo quíá veteríbus elaphis vocabatur. Fortalle e« Elapís. 
laps vel elopsdicere voluícnifi force elephantias intelligat de quibuspaulo fupra. Elops eft e- 
tíampilcis cuiuídam nomen quem quídam accipéferem elfe volunt. In Catalogo pi(cíum Tara 
Cini A2 legitur: Matron Parodus de conuíuio quedam apud Athenzum, Appofitus eft ( ín» 
quit) & Zw: per » in vltima. Elops velellops pifcis eft rarus, quo captoob fecundam nauígas 
tionem nauta fe fua&j nauígía fertis coronant , cumcp plaufu & tibíarum fono ad littus appels 
lunt. Hunc facrum àpoéta vocari exiftinanc alíquí,Gefnerus annotauít.Plura víde ín elope in 
teraquatilía. qj E»Wos vero per duplex lamBda,mutim fignificat , eft& epitherum pífci& apud 
poétas. Esymimemínit Plutarchus Simpof.lib..probl.8. &Aey«5 vic éyeuuliaz v8 o epa 61) mue 
IxÜBUc naAéi (Bera soloy GA cud lo lus Gm s) xalepsy o ep lus ÜycVlas. E'/ezrec pro pifce, exponue 
o tur ab Hefychio, Z|acéic , tj Paris n] mroniAsct ex quarum caufarum aliqua forté ferpentes e» 
tíam iAozsc dicti (unt 4fz «b &vzJl dao UTilasi FaxyUtHla 1l dA T6 7roIXiAOY« EAGm Hefychío funt 
gud o (ol cd Tu Een py Coon, 


DE SERPENTIBVS QVORVM NO» 


MINA INCIPIVNT AB H. 


DE HAEMORRHOO, * 


didus: 


o ES AEMORRHOV: & hxmorrhois 

-QeER P fuis ipfort nomínibus fimilem 
d hominibus perniciem inferunt, 
quíppe percuísi fanguine petos,nares, to: —7 -— | t 

tod corpore eifufo bc intereunt, Galen, 3,7, EE EN 

Hamorrhoisafpisnuncupatur, eo quod SES PONE SS V 0 MN 

fanguinem fudet qu(ab co morfus fuerit: íta vt díflolutis venís , quícquid vitz eft per fangüís er bemorrhois 

| nem euocet. Grace enim fanguís iua dicitur, lüdorus. Hamorrhous recté dictus eft à fangüis 

ne,coquódab eo punctus nímíum emíttít fanguinem, Alexarider, Ajuoppólé Gpic Buftathiüs; — 

Emorrhoís vel Aifodíus díctusab eo quod diffoluendo venas nécat(anguinis fluxu, A rnol. Affodius, 

dus. A fudíus ferpens magnus quí egredi facit (anguinem ex porís ottinibus, Syluaticus, uis Afudius, 

cennalib.4.fen.6. tract. i. cap. 36. agít de aos quí egredi faciuhtfatiguinem ex porís o. 

maibus : Sícurfunt, inquít, Afudius & Sabrín. Albertus veró de hoc ferpente agit füb tribus Sabriri, 

nominibus, Halfordio prímum,deinde hemorrhoo;poftea Sabrí,nonanimmáduertens (olam ef. Halfordius, 

fe nomínum ton autem naturz ferpentís differentíam, quati fireadem ít ominibus fanguínerm 

humanum cxínaniendivís , vtetíam Albertus ipfefub eífdém nominibus teftíficatür. Allegat 

autem ín folo Sabrí Semeríonem quem Sabrim idemmer Albertus fatetur parum ab Halfordío 

differre, Verum in hoc ferpenrís genere nó eft alia differentia quam fexüs aut nornínt ; quonís 

ambzmorrhous mas & hamorrhoís foemina funt nomina Graeca ; halfordius & fabrím bars 

bara forte idem marís ac femine difcrimen importantía. Ideo rectius Auicenna tacuit hzimors 

rhoum qui nomíne tanutm ab Afudio vel Alfordio (ue Sabrí diaerfificatur.Olaus Magnusab 

Aiberto deceptus eius errorem etíam fecutus eft ; fiquidem tres fpecíes huius fetpentisenurmes 

rat ; ac prímtum dícítde horunt gefiere effé Sabrím & fimiles quorum motfus peut omnespóa 


S DeSerpenübus 


£os naturales auríum,ogulorum,naríum, & quibus fanguís emanat; &c. Paulo poft addit. E? 
& alíus ferpens cínerei coloris hamorrhois dictus; vnius cubiti, hominem mortu fuo per fan» 
guínis fluxum inretficiens. Sequenti capite agens de ferpentibus candidis & vatíjs addit , de 
uorügenere eft fabrím iam defcriptus et Alfordíus fiueA ffordius;(ímilem natura cum fabrim 
habens, Hzc Olaus Magnus. Ex cuíus verbís fatís apparet vnum eundemque effe ferpentem, 
Ardoynusetíam feparat hacferpentumnomina ; Vocat autem Affodium,f(abtín vel (abrín, & 
additetíam de hamorrhoo, 
Ber 
Formeeopo — Iixmorrhouségenete viperarum,pedem vnumlongus eft, tumà capíte in tenuitatem efus 
vá de[eriptio.. corporis habitus procedit. Colore eft partím flammeo, partím nigro: eíus capur tanquam cor 1 
nibus quibufdam inhorrefcit, Z.lianus ex [Nícandro; qui fic paraphraftice hunc ferpenrem des 
fcripfitlibro i$.cap.is. 
Fnum longa pedem,roto, gracillima tra&lu, 
Jgnea quandoi es quandoá; efe candidaforma, 
Coaflrifumá, jatis collum,ex tenuiféima cauda, 
ina fuper gelidos oculos frons cornua proferr; 
Splendentum quadam radiorum albentia luce, 
Sylueflres vt apes populatricesá locufla. 
In[uper borribile ac afprum caput borret.. 1zec Nícand. j 
DeHmorrhoo & hzmorroide. Animalia hzc colore quidem funrarenofo, magnítudine 44 
autem tres palmos xquant; € ín renuem ac angufia figura caudam paulatim definunt.Suntau 
1emigneo oculorum fulgore,rectat & tardé proreptant. Per corpus veró multís notis albís & 
"nigrís varíegata funt, & afperioribus fquamiísobfita, quapropter dum ferpunt,fonus auditur, 
Aétius. De Afudio & Sabrin Sapientes quídam dixerunt, quod ifti duo ferpentes corpora has 
bentarenofa,& fuper corpora eorum funt puncta'nígra, & alba: X longitudo eorum eft longís 
tudo cornutí.Et dixerunt quidam,quod ipfi funt minores viperís ; & capita eorum,& ipforum 
cauda funt mínuta & funt colorís arenofi ; & quandoque funtnigri, € rubci,& albí, & funr fu 
per eorum capita íquamze albz ínci(z,& funtzqualíum dentium, Auicenna. Hxmorrhots cía 
nerei colorís eft,vnius cubiti, Olaus Magnus. Candidí & vartj , de quorum genere eft Sabrin 
& Alfordíus, Idem, Colore partim fanguineo, partím nigro eft Hamorrhoís, Textor, & Vo» 3o 
laterranus. j ! 
/ C. 
fncejfus, Senfim & pigre ferpit,ventrís fquamis terram premens:tortuo(a nonrecta vía progreditur, 
& gradiendo leuiter fubftrepio vnde eius feznities & infirmítasoftenditur,ZElian. — Erin[lar 
Ipfins oblique faa paruula erga cera[la 
Claudicatiex medio videas appellere dorfo 
Parnum nauigium, terit main lubrica rerram 
"luus e Baud alio racité trabit ilia viotu, 
: fc per arundineum fi tranfeat illa orabatum, —— Nicander ín theriacis. 

Foemínaquídem ventri íncumbens per terram reptat, € greffum inferné círca caudam fir» 4s 

mar; más vero círca ventremingreflu nititur, & collum in ferpendo extendit, Actíus. Inceífu 
tardo & dírecto ferpunt,ruífis, vt quidam fcribunt, pedibus. Foemína ín aluum iacet ferpendo, 
: meatum verfus caudam ínferíore fitu conrínet. Mas autem verfus aluum habet, ceruícemtp 

ferpendo porrigit, Hermolaus , quiperperam pedes buíc ferpenti tribuit. Eorum inceffuí eft 
ftrepituspropter ficcitatem cortícum ventríum ipforum,ac fi eflet ftrepítus foliorum vírga (as 
lias cannarum vel arundínum) & funt grauís motus, Auícenna, Tarde pigreg ferpit, necnifi 
obliquo ítinere, Volaterranus, T'extor. 

Quifu inlow Hamorrhous in faxorum cauernís domeftícam fedem habet, A.lianus. 

eis verfatur. Rimofas colit illa petras; fibi, a[pera tecla 

Er modicé pendens facit inflexumá cubile, — INicander. $9 
In petrofisrecefsibus commoratur; V olaterranus. 

; G. 

. Naturae huíus ferpentís , eiuf& veneni Ardoinus memiínit,quanquam vt dictum fupra dis 
ftinguat hac nomina,quafi díuerfz fint fpecies,fcribens:INatura cuíuslibet predictorum eft oz 
nino con(imilis ; eft enim calída excefsíue,& venenofa valde, & orificium venarum & poros 

Merle fona rumomníumaperitiua; & quilíber eorum eft in prímo ferpentium ordíne. Primümvtmomor 
c7 [jmiptoria* dit ftatím punctus cyanei (liuidi) colorís exoritur, venter copiofé fluít & exhauritur: & prima 
» ftatím nocte fanguis per nares fauces & aurescum biliofa fanié emittitur. V efica fanguineam 
vrínam reddit. Cícatríces (iquz fintín percufsí corpore,etiamfi confenuerunt,tamen recrudez 
fcunt, X rumpuntur.Atfi hnemorrhois foemína morfum alícui inflixerit fanguis etíam perfum & 
mos vngues emanat, X gíngiue queque veneno inficiuntur,& fanguis ab eis fluit copiofus,& 
«liduntur dentes, ZX.líanus. ; 
Protinti 


Y | " x l , 1 ; . s ; 
De Hamorrhoo G.Lib.V. 58 
TProtinus borréndos vbi mordens intuliz itus; 
Decolor accurrit [ecies,quedamá, nigredo, 
Inxia corda dolent, gelida futvi ingruiz vndas 
Quin ex fanguinei prima fub no&fe fluores 
ipfis profiliunt e naribus,auribus,ore; 
P eficaá, funul,que funt in corpore plage, 
Rumpuntur, quadam, cutzs fuligime marcets 
Ergo caue,in primisá, fuum ne femina yirus 
! Tnuomat;bac quemam diro quem pre]fecrit ore; 
1o ]gnitas queritur gingiteas, atq, per ipfos 
Exvumpens yngues miro fiuit impete fanguis; | 
w^ Ext male olente madent fedi putredine dentes; —— Nicander, 
Abhamorrhoóo íctís vehementes crucíatus accidunt, quí angufta contracta corpora ex 
contínuo dolorereddunc.Ex plaga copíofus cruor effluit , & quacung parte corporís cícatríx 
vlla fuerít,ea fanguine manat. Excrementa per aluum cruenta eíjcíuntur , profluenít (anguis 
ín globos coít: à pulmone fanguínem extu(siunt,& ín vomítíones effu(i Gneremedio commos 
riuatur, Diofcorides, P./X.gínera & Actuaríus. €f Confequítur horum morfum color icti loci 
€ruentus,mali colorís & nigrícans: ex quo níhil ín príncipio effluit;preterquam paucum quip 
píam aquofum. Stomachí.adeft dolor , € fpírandi difficultas. Deinde fanguís ex naribus pros 
2» fluit, € ex foraminibus ípfius morfus. Et quicquid eft ín toto corpore cícatrícum,íd rumpitur 
& fanguínem profundit:atg; hzc quídem ín marís hzmorrhoi morfu contíngunt. A foeminze 
veró hzmorrhoidís morfu adhac & anguli oculorum fanguíne manant, & gingíux dentium, 
& vnguium radíces:& vt fimpliciter dícam;per omne corpus fanguinemeflerrí contíngit.Den 
tes preterea excidunt,X gíngíux putrefiunr,A£tius. 4 1 fti (erpentes (fcilicet afudius & fabrím) 
funt malí:& cum mordent,difrumpuntur pori € meatus omnes fluentes € manantes,etiam ex 
vlceribus confolidatis,cum dolore continuo & vomitu fanguinís, & fputo fanguinis. Et paulà 
poft.Horum quidem ferpentum morfus di(rumpít poros, & meatus naturales;faciens ex eis ma 
nare (anguinem,ita quod ex angulís oculorum,& comprímitur in fanguine, € fputo fanguinis 
- narium, X vomítu € dolore in ftomacho.Ecdíxerunr quidam,quód locus apoftematur; & dea 
| nigratur,& currítexeo res parua aquofa,& foluitur venter, & conftringitur anhelitus, & diffia 
cultas fit vrínze,& abfcindítur vox, X mollificantur membra, & vincit (uper corpus difpotitio 
obliuíonis, & accídit fpafmus,& cadunt dentes, & morítur patíens, Auícenna. Sabriín & fimía 
fium morfusaperít omnes porosnaturales aurium;oculorü, narium, é quibus fanguís emanat, 
S aquofà faníes pauca ex membro corporis lzefo furgít, dolor ín ftomacho,confiríngítur anhes 
líitus,orítur difficultas reddendí lotíum quam fubfequítur fpafmus.Et paulo poft.Hamorrhoís 
hominem morfu fuo per fanguinis luxum ínterficin. Item. Alfordíus fiue affordíus fimilem naa 
turam cum fabrín habet, Olaus Magnus ex Alberto. Hamorrhoís ictos fanguínís excreationé 
peromnía membra euacuatos perímít, V olaterranus. Haemorrhois morfu fanguínem elicit, aX 
diflolutis venarum commercijs,quícquíd anímse efl,euocat per cruorem;Solínus, 
«dt non [Lar fuum miferis pafIura cruorem 
Squamiferosingens ETamorrbois explicatorbes, — Ec paulo poft. 
Impreféit dentes Flemorrbois afpera "T ullo 
"Magnanimo iuueni,miratoriq, Catonis 
Fé, folet parirer totis fe effundere fignis 
Corycij pre[fura croci : fic omnia membra 
Emifere fmulrutilum pro [anguine virus. 
Sanguis erant lacbryme : quecunque foramina nouit 
Humor,ab ijs largus manat cruor ; ora redundant, 
Et patule nares : fJudor rubet : omnia plenis 
Membra fluunt venis;totum ef pro vulnerecorpus. — Lucanuslib.9. 

De morfu Tullo inueníínflicto cecinithoc modo etíam Georg. Picteríus. 

Impreffit dentes Flemorrbois afpera "ulla . 
Magnanimo; fluxu [anguimis ey perijgts —— 

«| Hxmorrhoi dipfadifi; morfus velut immedicabiles à pleríft maiorum deplorati relin- curatio, 
quebantur.Quare fi peculíaríbus remedijs egeamus, communia experiri operzpretíum erít,vt 
Ícarificationes,vfliones,acres cíbosmeraci potum, & quz anteá ín dipfade definiuímus.Quíns 
' etiam decocta vitis folía , & cum melle tríta, Díofcorídes. Haemorrhoí morfuí prater íam dicta 
etiam hxc benefaciunr,vitís folía cocta cum melle lzuigata: per os autem Hazmorrhoí ípfius ca 
put crématum potui datur,autallíum cum íríno oleo ; efuí dantur etíam vuz patTz, P. Aigínes 

? ta. Q Horüm porro curam facere oporter,prímum quídem fanguínís eruptíoni obluctando ac 

- refiftendo per ea qua aptéfanguínem fiftere pofTunt,deínde cataplafmata plage imponendo ex 

folijs vítis coctis crítis cum mélle, & portüface folijs cum polenta. Antea vero quám cruenta 
4 


- DeSerpentibus 


prodeat vrína aflium multum edant, & vínum multum dilutum bibant,& ad vomitum cogan- 
tur: deinde confeftím theríace exhibeatur, & poftea pifces multos, allíjs trítís cum oleo tínctos, 
edant.Sumantitem ín cibo panem & vuam paíffam dulcem, & deiüde vino dilurolargé haufto 
vomant. Plaga veróaquafrigída proluatur. Vefica autem fpongijs calidis foueatur; Aetius. 
€j Cura eorum eft proxima curzalafiler,& viperarum,inquantum datur eís in potu vínum plu 
rímum,& euomunt fuper ipfumpoft cibationem cum eís,qua funtficut oua taríca,& pifces fa 
lici, & alía. Etíteretur fupereos vomitus : deínde comedant poft illud panem, & pífcespotitos 
fuper prunas, &€ comedant vuas paffas : Esfemen raphani terum eft ex eís,que conferunt ipfis 
& propriécum vino; & fuccus papaueris cum radice lilij cceleftís cum vino. Et confert eís ins 
quantum eft expulfio fanguínís,emplaftratio cum portulaca, farina hordei aut folijs vitis de J 9 
coctis, aut arnogloffa , aur gallís. Et ex eis que retinent fanguínem per cauteríum, funt porrí, 
& vrtica &ruta cumfarína hordei , & albumine ouí, Auícenna. 4j Síceraftes, aur dipfas; aut 
hxmorrhois percufsit,afphodelí, quod Z&eyptíacz fabae magnitudinem zquzrt,arcfactum, in 
duas potíones díuídendum eflc vt eí ruta paulum adijciatur. Trifolium quoque & menta 
ftrum, & cum aceto panaces zqué proficiunt. Coftumtg & cafíia, & cinnamomum redé per 
potionem affumuntur,Celfus. €f Allium contra viperarumictus & priuatim hemorrhoidum 
prodeft,itavrnonalíud magis, ficum víno iugíter adfumatur,aut tritum cum eodem bibatur, 
Diofcorides. 4| Muftum ferpentibus adueríatur maximé hzmorrhoidi € falamandrz,Pliníus. 
Albumen ouí vtilíter contra haamorrhoídis ferpentís morfus crudum forberur , Diofcorides. 
( Plinius eam vím luteo ad(cribíc.) «j Portulaca quam peplium vocant, nonmultum fatíua cf; 2 e 
ficacior eft: cuíus memorabiles vfus traduntur ; fagitrarum venena. & ferpentum haemorrhois 
duin & prefterumreftríngi,pro cibo fumpta , & plagis ímpofita extrahi. Cüm ipfa non eft, fe« 
men cíus fimili effectu prodeft; Pliníus. ( A ccípio portulacam fyluefirem vulgarem non peplís 
um Diofcoridís.) q Aduerfantur ferpentíumíceleratifsimis & haemorrhoidi € prefterí flos aut 
morarubi,Idem. 
Fi 
Etymolcgi. Hamorrhous dicitura? v8 etua/G^,id efl, fanguine, & 2 verbo p's,id cft, fluo quia proe 
* fluuium fanguinis morfu fuo excítet, AiuéppG" , psc, 8 , mas dicitur : fcemina vero euoppole, v. 
Homonymd, €] Aiuóbpac dicitur etiam mulier quz menftrua patítur. 4j Hamorrhoides etíam funt oraves 
narum fanguinem effundentia, Celfus. Harmorrhois genus eft morbi particularís ex fanguine 3e 
profiuente,vel ex naríbus,velex gíngiuis,velex fedejnonnunquam & ex ore, nullo cum doloe 
re: Aríftoreleteftelib.s.de partíbus. | 
Epitheta, q| Hamorrhois íngens,afpera, Lucanus, Thoníos, Nicander. Ratíocur fic eam Nicander 
díxerít , adregem /gypti Thonumreferenda cft , quia in ea fcateat regíoneferpentum íd ges 
nus,Czlíus. 
FYébelo,curbe — €[ In hancferamincidil[eaiunt Canobum Menelai gubernatorem ín /Eeypto; Thonideres 
morrbous obli enante: & Helenam cüm vím veneni íntellexiflet. ferpenris fpinam confregifle (pharmacum 
giétanqóPm (3rceis & venenum € remedium figníficao € pharmacum exemifle : in quem veró vfum hoc 
Aa "X* eximere & referuare voluerít,ígnoro, /Elíanus.INicander, ex quo hac transferuntur,non fctíe 
bit Helenam exemiffe [pinam aut aliud quippiam ex hoc ferpente , referuandigratia ( quan» 4e 
quam fcio fpondylos de ferpentíum fpina noftro tempore quofdam vrere,quos morbis quibuf: 
dam,vt elephantíafi incipíentí mederi putant) fed (impliciter illi ratam confregitfe fpina eíus, 
& hínc effe quód oblique ccu claudicantes & elumbes procedunt. Hifunt INícandriverfus, 
preucfüncin Latinum fermonem conuerfi, | 
Quondam animo[a Flelene ygni oua inclyta proles, 
Euerfa rediens Troia ( nifi vana vetujlas) 
FHhwicindignata efC geuert,Pbarias pt ad oras 
Venit e aduerfi declinans flamina veuti, 
Flutlinagam flatuitiuxta Nili offia cla[fem. 
INamá, vbinauclerus fe fel[Jum forté Canobus $9 
Srernever, e bibulis fufus dormiret arenis; 
Lefavenenofos hemorrbois impulit iius, 
. JAlletamá tulit lerali dente quierem., 
Protinus eutpare cernens idfilia Lede, 
Oppre[[e medium ferpenti feruida dorum 
Infregit,triteó, excu[fiz vincula fine, 
Que fragiliillims fic dempza € corporefugit, " , 
Er graciles hemorrboi obliqui, cerafla 
; -.— Ex becclauda trabuntiam [oli temporemembra. — Hec Nicander ín theríacts. 
fevpentes Tdi Eratineo tractu (fcilicet Indíz , quó Alexander Porum perfequens exercitum traiecerao 69 
nex Hemor* maena vis ferpenrum, quí haud magní corporum varíiecate diftinguebznrur. Aliquizneís vir 


yhol genere : , ^ : y t : ; 
fuiffe videmur S88 fpecie erant con(imiles:nonnulli denfam & hirfutam criftam arrigebanz : atqueomnium ea 
era£ 


DeHydro,Cherfydro &Natrice Li. V. 52. - 


. z * 
erat morfus vis,vt mortem cítifsimam inferrent. Siquí enim ab eísIafi fuerant,grauifsímo tore . 
quebantur dolore;fluebat&p é toto corpore cruentatus quidam fudor,Díodorus Sículus, : 


k DE HYAENA SERPENTE. 


Yanam fi vídeas vno quídem arino marem,altero videbís faemínam. Sí veró.nuncfoemís 
nam,poftea marem. V tríufip ením fexuspartíceps eft.Eundem marem cui antenupferat; 
vxorem ducit. Quotannis autem genitalía ímmutat, Illos igítur veteres Czeneum & Tíre(iam, 
non oftentatíone verborum,fed rebus ipfis exprimit & declarat hoc animal, /Elianus.1dem de 
1 e hocferpente fcribit Orus ín Hieroglyphicis.: Sed plures hoc dehyana quadrupede fcribunt, 
vt dictum eft ínlíb.de quadrupedibus viuiparis in híftoría hyzna. V ide Locum. Etfané íncer 
tum eft,num tale quoddam fitferpentis genus,nec etíam veri(imile,talem fexus mutationem ín 

€o deprehendi pofle. ! 


DE HYDRO QVI ET CHERSYDRVS 


ET. NRATRIX DiICITVR 


ro 


Ie! ERPENTIVM alij 
ES UE terreftres funt;a» AT SIETEER 
ya. In aquatiles, qua GE aui: 
quam maxíma pars fit ter 
reftrís,exigua vero aquas 
tílis,fcilicet flumínum íns 
cola.Sunt etíam maris ín« 
digene ferpentes terreftri / 
bus fiiniles , Ariftoteles. — —T ' - siiis 
4| 1'2»Q", ógtoc &id|G , id AR ! QUIS 
eft,hydrus, genus efi ferpentis , Hefychius & Varinus. Accipitur quidem hydri nomen apud jr, 
o Grec.plerun& pro certafpecie,que in aquís dulcibus degít,verüm lian. marínos etíá hydros 
díxít,quos alij ( vt Árríanus in Periplo) fimpliciter pec SuA«T]íec. Indicum mare ( ínquit illelia 
1016.cap.8.) hydros gienít marínos.L acus ením ( nfmirum Indía. A402: marínos lacus & fale 
fosacceperím non medíterranecs aut dulcís aqua) hydros meximos producunt.Solinus etíam 
cap.57-bydros marínos nominat: fed de marínis pofieà, nunc de paluftríbus fiue fluuíatilibus 
dícetur à nobts. | Hydrus à Nicandro dicitur dryinus qui & cbelydrus. De hydro veró diffes Cherfjdrat. 
 ritfub cherfydrinomíne, IMatthiolus.Quam Latíni natrícem,& Diíofcorídes hydrüum vocant; 
- Nicander vg Ad appellare vídetur. Hís ín locís parum aqua habentibus aut paludibus 
verfans ranís infeftífsimus exiftít. Cüm veró palus íam folis ardoribus exíccata eft, tum in arís 
do víuens mortiferam plagam infligit, Gíllius ex INícandro. Canit autem Nicander fimilem 
elfe cherfydrum afpídi. Scholiaftes /caz interpretatur tum fpecie corporis fimiles , tum mas 
gnitudine pares: & bydrum ait prímum effe appellatum : poftea etíam cherfydrum,quod ín vz 
troque elemenro víuat.Càm fol aquas in quibus degebat ficcarít, Ka? 0 $5 cj epo rite s] aa 
qupac ve xr) d2euc, INicander. Hoceft hi veró ín terra manet fqualídus & decolot : quafi in aquá 
pulchrior & nítidior fit.Serpens híc cherfydri appellationem inde haber, quód ín príncipíc qtrí 
dem inaquofis degít locis, & hydrus appellatur: pofted veró iccosíncolítlocos , & compofi« 
tum cherfydrinomen ínuenit.In terra ítacp degens;cherfydrus appellatur, & tum feipfo fzuior 
redditur. 1"Z|ep aqua cft, vndehydrus item corríuatur , quem Latínínatrícem vocant: poftes 
riores Cireci etiam cherfydrum,quoniam non ín aquís modó,fed ín terra etíarn victitatCelius, 
«| Hydra fcemina eft hydri,Perottus.Hydram (Lernzam) fe arbitrari Paufanías fcríbít, feram 
magnitudine hydros excedentem alíos, Celíus. Sed de bydra illa ab Hercule confecta poft fe« 
or(im agetur.Eydra? £yic, id eft vipera, Hefychius. 14520 U45G* 0gic. oi dU rov vsprdbov,Ideti, 
lanus etíam bydras (fceminino genere)ín Corcyra procreari dícít qux feretrouerfus ad ín 
fequentes retorquent, & fpiritum mal& anhelantes , ab impetu fuos ínfectatoresreprimunt , á 
féqueauertunt. Hí forte funt chelydrí vel dryíni. Hydra ferpens curtus , cauda tenuí , & cír« 
ca collum gracili; inLiíbys deferrís agit. V irus habetperníciofifsimum, neque alíud mor(uires 
mediumf:rant, quàm eam membrí partem excíndere , príufquam virus ínreliqua membra 
penetret;Leo Afrícanus, Sophocles alibi hydram, alibi echidnam nominat ferpentem quilafit 
Philoctetem,quare ínquirendit,an duo hzc vníusferpentís nomina fint, Euftathius. Mihi quis 
dem proculdubio ferpentes duo diuetfi vídentur:Echidnam ver dixiffe poeta fpeciempro fpe 
cie, vcl peciern pro genere accipiendo, vt fepe fità poerís.Hodie etiam viperarum & natrícum 
nomínetum vulgó,tum eruditi quidam abutuntur, viCardanus,cüm ait, V íperz qua aquas in 


fSORqugaau 


habitant (íd eft colubrí aquatiles) parum aut nihil vereniretínent, d 122295, ferpens aquae 1^4 


TURA 
À eui. 
d 


Hydrd, 


x 


Kaeopbte 
Enyard. 


* 


Natrix, 


Nomina Hea 
braicá, 


De Serpentibus 


ticus, Hefychíus, «T Kaeopbc hydra;apud Cretenfes,Idem & Varínus. €f Enydris (meliusEn: 
hydris cum afpiratíone) Plinio coluber eftín aquis viuens , lutríx à Theodoro dicia, Hermosz 
Jaus ín PJínítum. Vídein Lutra quadrupede A.Miror ego curnouum porius nonien Gaz; com 
míníící voluerír,quám prifco natrícis vocabulo vri, quo Cicero, Columella, ucanus & ahj bo 
níauthores vi funt, 4| [Natrícem aquatilem efle (erpentem etymología índícar,á nando vel na. 
tando díctam.Hydrus anguís ínaquís plerung; degit;à quibus nomen fibi vendicauír. Sunc & 
qui Natrícem,quod aquís innater , vocent, Matthiolus, [Natríx cüm fpeciem anguis fignificat 
mafculinum quoq ínuenitur;Príícían.lib.s. Et Natríx víolator aque, Lucan. lib.o. Et lNatrix 
inimicusaquís , Mantuanus ín Alphonfo, Cur Deus omnia noftrí càuía cim faceret ( (ic enim 
vultís) tantam vim nagtícum viperarumá fecerit, Cícero Acad. 4. Natríx (crpens aqua venes 
no ínficiens.In quocung erm tontefuerít,veneno eüm ímmifcet, I6 dorus. 

«| Munfterus intrilinguí Lexico Zepha nomen Hebraicum ye hydrum íntérpretatur:ín 
Dictionarío autem Hebraicolatino afpidem ; aut regulum ; nocentiorem effe addetis quàm fit 


Barbara, — qnachafch,id eft ferpene implíciter díctus. € Barbara aut cortupta é Greco nomína apud Auís 


Vulgata, 


Vratee, 
Naderd. 


Vbi reperiane 
tur bydri. 


Deferiptio. 


cennz ínterprerem , ítem Arnoldum; & Albertumleguntur hec:Haridrius, Andríus, Abides 
pro Hydro:ítem Kedufudurus pro Cherfydro. Hunc ferpentem,;inquíit Auicenna,lb.4.fen.6. 
trac. 1.c.29.quàm eft ín aqua;norninant Girecí Andríus. Et quando habitatio eíus eftín campo, 
nomínatur Kedufudurus. Capite autem 31.de hydra , dubitat an ipfa & Andriusvnus fit. Sed 
cüm qua ín morfu hydraz figna ab Auicennareferuntur, eadet apud Diofcoridem & Paulum 
ín hís,quos hydrus momotderít fcripta reperíantur,nion eft dabíum quin idem fit ferpens. T y- 
rus animalaquaticum eftvocatum tríbane, Albertus.Echidrus ferpens ín aqua degens, Syluae 
ticus. Afpiftichon, id eft, ferpens qui deget íüaqua propter vehementiam ficcítatis fuz,ldem. 
«| Hydrum,cherfydrum & natrícem Ge.Agricola Germanícé interpretatur ater/alij vafer 
nater/waffer(cblang.Itali maratlo deaqua. Angli vvatter ader. Poloní vvodnyuuaz, id eft ae 
quatilem ferpentem, Albertus naderum ferperitem nomínar; qua(i Latinam vocem,qua à Ger 
maníca deflexa eft. Angli nader proferunt noftrí rater/apud Vincentium monachum Bellua. 
Padera nomen corruptum efl,vt € pader & panthera,pro nadera. V ídetur autem Germianicá 
nomenàaLatíno,quod eft natrix,factum.Qusriam autem fit ferpensà Grermanis propriériater 
dícta,ni(i cherfydrus fuerit;ignoro. De ea qua apud Vincentium Belluacenfem, & innominas 
tum denaturís rerum fcríprorem reperíhucafcribam, INadera eft ferpens in Germania, cra(si- 
tie brachij,colore ventrís aureo, dorfo virent. Huius flatus adeo noxius effe dicitur, vt (i vírga 
recenter cac(am orí eíus adhibeas,in cortíce vírgee velice fellez excitentur. Quin € fulgentem 
gladíum orí eíus admotumlíngua veneno inficit; quod vfcy ad fummum gladij delatum, tetro 
caruleotp coloreipfum tíngít;ac fi flamma víolenta corríiperecur, Homínemfi ín pede momor 
derít,momento venenum per corpus omne fpargitur. V ím enim babet igneam lioc vírus,quae 
re femper fuperíora petit ? & cüm ad cor peruenerír,cadít ac morítur homo.Remedium inuene 
tum eft,vt morfus pedibus fufpendatur,capite demiíTo,íta venenum afcendere non poteft.Lo« 
cus infectus excínditur, & medícamentis fariatur eger, Fac illf, Videtur auieeffe cherfydrus, 
propterígneam fui venení vím,& mortís accelerationem. Tum quíapuf(tulas excitat, (icut pas 
dera etíam in virga admota.Fortafsis autem etíam dicta fuerít padera abaquaz vfu, ín qua prís 
müm verfata fuerít, vt etymon fit Germanícum.Sed nihil ego certum ftatuo. Quid fi per padez 
ra legas naderos vel nadera ex Alberto Magno € INaderam (erpentem (inquit Albertus) aiunt 
eíTe ordinis fecundi(hoceft veneni interficíentís,licet non intra paucas boras)Inuenitur ía Ger 
manía,duorum & amplius cubírorumlongiítudíitie,& crafsicie brachij humani fub cubito. Ven 
ter eíus declínat ad cinereítatem (ficloquítur) auream, & dorfum viret aliquaritulü. Vertenum 
eíus ferpitexloco morfusíntotum corpus,nífi cítíüs exeidatur.Dícitur etiam inficere virgas & 
gladíos contactulínguasita vt colorem eorum ímrmutet.Si nadera ín ventre fuerit, vrinam pie 

riam cum fudore equi in Dalneo propinato,Ex Germanico libro manufcripro, 

Calabría cherfydris frequentifsíma eft , Solinus, 

Efl etiam ille malus Calabrisin faleibus anguis, 
Squammea conuoluens [ablato petfore ter2a. 
"ftq notis lengam maculofus grandibus aluum, 
Qui dum amnes vli rumpuntur fontibus, er dum 
P'eré madent ydo terre ac pluuialibus aufiis, 
Sragna colir,riptsá, habitans bic pn[cibus atram 
Improbus inglumem,ramsá, loquacibus expler. 
Pollguam exbanfla palus terred, ardore debifcunts 
Exilit in ficcum, er flammantia lumina terguens 
Sanir agrisya[berá fiti,atq exterritus eflu. Vergil.s.Georg. 
Natus & ambigue colerer qui Syrtidos arta Cherfydros.. Lucanus lib.9. 

In Corcyrahydte(Udpa)procreantur, /lian.Circa l'arraciná Italie Ifigon.tradirlacü effe My 
clzam nomine; iuxta cíuítare deferra;cuíus ciues propter hydrorü multitudine pulfi fuerinr, 

Sorion. 


ie 


;e 


4o 


$9. 


66 


" 


DeHydro,Cherfydro & Natrice Li.V. 6o 


Sotion. 4  Bahydtis eft ferpens mafculus & albus, Pliníus, Nígricolórísferpentes , partím àa 
quas, partim terras inhabitant , partím tubera in paludibus exiftentía ( Gothicé Tuuar dicta) 
partim rupes petrofas aquís contíguas. Hiferpentes de genereaquatícorum funt, atcp nígrí ea 
xiftunt, Olaus Magnus. Orpheus hydrumnígrum cognomínar. Inorbeterrarum pulcherría 
mumanguíum genus eft,quod in aqua víuíthydrí vocantur,Pliníus. Y. Quadamiín fluido dé 
gunepartrím grefsilia,parrim fine pedibus, vt narríx, Ariftoteles. | Dryinze caputeft plahum 
(GC humile) ücut hydro, Nicander. Czterum fimilítudine eft afpídís terreftrís parue , prxerera 
quàm quod ceruícem non ita latam habet. Hocením infigne folum afpides prz hi$ habent; 
A£ctíus. Eft minor quam alefilatifurda;& latiorís capitis, & deterior & nocibilíor , Auícenna, 
'9 Cberfydrilínguas duas habent;Scholíaftes, Nicandri € Calius, Atqui bocferpentibus omnía 
bus & lacertis commune puto,vtlinguas non quidem duas fed bífidas habeant, Linguís mícat 
ore trífulcis, Virgilius. INatríicum feladnexumiecorieft, Ariftoteles. ; 
MHiydruslapidem habet ín capite, quem excoríatus euomit, Sufpende ferpentém viam, & iydrilspht; 
fuffito eum cumlauro; coniurans.eum fic: Per Domínum quí te creauit, &c. (fuperftitíofum 
& itaipium vnfuerfum hoc genius íncantandí eft.) Poftquam autem euomueritlapidem,colligé 
eum pannoferíco mundo,& ferua. V ís eius íta probatur. Imple concham eneam aqua; & círa 
cumligalapídem conchz fignatz: & inueníes quotídie decrefcexe cotylas duas , íd eft, vncías 
xvitj.aque.Ego enim cuidam mulíerí hydropíce círcumcinxí lapidem, & liberata eft;curius ven 
trem cum menfurarem,quotídié decreícebat vltra quatuor dígítos,donec ad locum fu& verite? 
9 redijrquotempore mox abftuli.[Nam fi díutíus relíquíffem lapidem; naturale quod; humidítas 
tem deliccaffem,A mplíus íracp eft lapis (Jic haber codex nofler nant[criprus;pro amplius legi poteft vtis 
l& ) ad menfuram geítatus.INeq veró hydropi folum;fed etía rheumati pedum, & fluxuilachry 
marum, & capiti, deni; cuíuís partícula fluxionibus tentatz firenué fuccurrít & naturalí qua 
dam vi omnem nímiiam humiditatem confumítKiranides.Hydrinus ( inquit Camíllus Leonar 
dus Pifauvenfis lib.s.de lapidibus) ab aliquibus ferpentínus dicítur, rheumatizantibus compa 
títurtetabomníinimía humidítate humàánü corpus curat.Hydropicerum corpora ad príftiriumi 
fiatum reducuntur,fi per tres horas cum eo ín folefteteríni:nam fcctidifsimam aquam per fudo 
rememitrent. Sed cauté vtendum monent:quoníam non folàm extraneam humiditaté, verum 
ettamnatüralem € complantatá ex naturalí humído extraliít. V enienofos vermes fugat,ac eo: 
rum inorGibus remedium przftat. Sumprtum verà dícuntlapídem veticz frangere; Hzc ille. Mi 
rum eft quod affirmant: Coluber fluuiatilis funículo à cauda prelígatus fufpenditur, fubiecto 
vafeaqua pleno,in qued dehifcat:ore aliquot poft horís vel diebus lapide eructat;qui excepius 
vafe quodfubiacet, rotam aquam ebibar. Alligaturlapis hydropicortim ventrí,atqy ín tottim cx 
fiauffa aqua liberar.Iacobus Hollerius.Chriftoph Encelíus cüm de draconite lapide fcripfiffet; 
fudit: INoftríquogi hydri, & chelydritcherfydri onfere drawen wa]ferfolangen in capitia 
hos geammas ferunt nónnunquá,vtcvididapides eum vídíffe apparet,an veró ín ferpentibus vel 
alibrnafcanrur, uo conftitiffe ef) quas dícere pofsís draconítes à fimílítudine.Forfitan hz quotg 
ex illorum cerebris nafcuntur;vel,vt voluntalij,ex fpuma quam verno tempore excítarit attría 
tione mutua, vel orefibilanti , indurata fole: wefi ficoen fe:blangenftein blafen/vt debufonís 
hus dictum eft, Tales noftras draconites vídí colorís cerulei;aut nigri,in forma pyramídis, Al» 
bertus fefe draconitem vidiffe dicitexempta talí noftrro chelydro(hydro vel cherfydro)nigram; 
nonperlucidam;ín círcuitu coloríspallidi,pulcherríma habentem defcríptam ferpencem ín fus 
perficie.Pugar & hec venenara,vt vera dracontías, & fanat venenatos morfiis,Hec ille.Et most 
i^ cap. de ophitelapide: Ophítes(veterum)fic dícítur,quía colore ferpentes reprafentat. Etil 
1: (pecies lineis cínereis € nigricantibus omnino eft noftrís chelydrísthydris) colore fimilis ad 
e(ttirm Tangrasvbí fuit olím regía fedes Carolí 4.In arce rtemplü eft vartjs ornatum gemmis, irt 
"quo vndic parietes ophite talí plendent. V ideturautem cüm huíufmodilapides forma pyra» 
mídis ate vifos aít,de illis fenrire quos linguas natríct vulgo nomínant,natersuríden:ego glofs «iiu 
fopetras Plinij effe conijcíotquarum fpecies maior exhibita eft ínlib.de aquatilib.pag;21e.iritef i iatrsün 
'! canes ín Lamiz hiíftoría. Ad linguam pene habet fimilítudinem ea gloffopetra nigricans, quart ger; 
Germanínatricislingud vocant, cui fimilis non eft,(ed magíslinguz píci.In Saxonibus Lunes Gloffopetré: 
burgireperíturin terraaluminofa,Ge.Agríc.Sunt quí fudorehunc lapidem venenumprodere 
dícanzvt& alía quxdá:milif quidem raríoní confentancü non videtur,quando tot vénenorufn 
dífcrímína funr,ex «quo adomnía affici.Oppídü GermaníxEniponté nomínant,ín quo glefz 
fopetram huíufmodi fefquícubiralem oftendí audío.Olím Gialius quídam fua línguaSayne vo 
carí gexamam retulité ferpentibus fepcem caudas complícantibus : colore pullo;qua aureis dé 
narij: Gallícís denís veneat. Ego ferpentes huiufmodi reperíri;aut omníno ín vllisférpentíbus 
lapides,antequam grauior alíquís € oculatus íd celletur , non facile affenferím, Grefnerus, 
e 
"S Natrixinaquís degit, víctümque inde emolítur: fed aérem non humorem recipit, € forís Quibunin[oe 
arit, Ariftoteles. Paludes plerzqy omnes quod aquas contineant corruptas, pifcibus carent, €* degats 


^ | 


anis & ferpentíbus plenz funtzatgrinterdum hírundínum(forté hirudinum)nexibus, vt palus 


| De Scrpentibus 


Agnaní ínter Puteolos X Neapolim,Ge.Agrícola. Hydrus ín aquís plurímum degit, € in pas 
ludibus frequenter natat,fuper aquas pectus erigens,Kiranides.ln thermis etiam, id eft calidís 
aquísaliquando reperiuntur , vt in Thermísad Límagum fluuíum vt poftea amplius dícetur. 
Hydrus primum in terra víuíc, € Cherfydrus appellatur,deinde in aqua, kiermolaus , fcd aus 
thores veteres contraríum tradunt,,nempe prímum in aqua víuere;ac deinde paludibus exiccaz 
tís in terra. | Hydrumin?yw,; íd eft, viperam tranfire, flagnís exiccatís lepíimus Gieoponir o» 
rum Gracorum ts.1, Hydrífiue Natríces, quandíuaqua in lacunis eft perraró exeuni;vbi des 
fecitaítu , ínuití Druinz fiunt. Quibus egofuoloco Querculis nomen feci ; lulius Scaliger, 
«| Ariftides cherfydros A^yrsc , íd eft gulofos elle fcribit ; Scholíaftes INícandri, Interic G curs 
uis fruftra defenfa latebrís Vipera, & attoniti fquamis aftanríbus Hydri, Vergilius depefte cas 1, 
nens, (| Hydrosranis vefciauthoresfunt Nícander, Aratus, V ergílíus, 
B» 

Hydri dntipss — EIydrusanímaleft aftutum,Kyranídes. | Vulpes &€ Nilíangues difsident,Plinius. € Hy» 

thia ed vilpemt deum valde & metuit & oditranasquamobrem multo clamore illum vícifsim terrere ac peraur 

WT?  bareconarur,/Elíanus12. 1$. deanimalibus. Idem Variorum r5, Peculiari quadam fapientia 
(inquít predítum eft genus ranarum ZEayptíarum. Si enim in Hydrum INíli alumnum íncis 
da: Iana,fubito demordet fruftum arundinis,& íd obliquum gerens,tortitertp tenens, nonie 
mitrítpro víriliparte. llle vero ranam cum ipfa arundine fimul deglutirenon poteft, fNon es 
nímtantamamplitudinem oshabet, quantum arundo extenditur. Atqueita Rana prudentia 
víncunt € fuperant Hydrorum robur. Hydro confpectorana Phyfignachus murem in dorfo 4, 
geltans (abmergitur,ín Batrachomyomachía Flomerí. Audio terreítres etiam ranas à ferpens 
ubusquain terra € fyluis degunrt,vorarí. 

E, 
Enhydrídisferpentis mafculi € albí ( Hydrí € Nilo nímirum) adipe perunguntur quí cro« 
codilum captant, Plinius. 
G. 

Podrveuenz, — Flydriinaquavíuunt,nullís ferpentium inferiores veneno, Plínius. Paludem ( íínquít Co» 
Iumella 1.5.) nonoporteteíle edificijs vícínam.INam caloribus noxium virus cructat, & c.& na 
tricumferpentium qp peftes hyberna deftitutas vligíne, coeno & fermentara colluuié venenatas 
emiíttít; ex quibus izpe contrahuntur czcimorbi, quorum caufas ne medici quidem perípices s g 
requeunt. Rubeta ranz fpecies eft;quz palufiris víte conditionem in terreftrem mutauit. Hac 
autem mutatione, (imiliter vt Cheriydrus, egré curabilem afflictionem eis quí ín eam incídes 
rint,índucít, Aerius. Ecrurfus ín capite de Cherfydro : Equidem ín humectis locís humido ví» 
€tu exfatiatus,non purum venenum haber: quum vero terreflris fit, maxime merum & nocen 
tius idacquitít. Aquaín qua hydrusvelhabitat wel moritur , affumpta , eadem quz cantharis 
des mala infero Bertrutíus. Natríx ferpens aquas etíam & fontes veneno inficitIidorus. Et naz 

trix violator aquz , Lucanus. Viperz qua aquashabitant , parum autnihil veneniretinent 
Cardanus. ILuxeóc JU montalas dpucióc-INicander de voxico : quai id ex hydra hidriue fanguís 
ne fiat; Vídemox ín Hydra fabulam Herculis. 4| FIlydro fimpliciter & Cherfydro , quidam es 
tíam vererumattribuunt quae Dryíni tunt, que ín Dryini hiftoria fuperius requírenda funt. 4o 
€| Dc ferpentís quem Germani natrícem vulgà (Yfarer) vocantveneno, fupra ín A.dictum 

Mor[u: figna. cit. €j Ab hydro demor(is vlcus dilatatur, & ampliatur (fubinde) &€ líuidum euadit. Sanies 
excomulta X atra € male olens, nonfecusarque ex nomís,id eft ijs quz ferpunt vlceribus;exs 
puítur,Diofcorides X Zgíneta. Quíà Cherfydromor(i funt eis communiter eadem accídunt, 
qux inaliorum ferpentium morfu : velutiefttumor, continuus dolor ardens , liuidus locus & 
fcculentus,vertigo oculorum, exolutio, vomitus biliofifoccidi. Proprie autem motus totius cor 
perisínordinatus,vt &€ per ventrem quadam ínordínate ferantur. Mors autem intra trcs dies, 
A&íus. Nícander cutím círca morfum putrídum humidum aridam intrinfecus tendi aít , & 
putredine rumpi : dolores ingentes & zftuantesaffligere: frequemes pafsím per membra pus 
ftulas (end1óvas) exoriri. Auicenna agens de hoc vo ferpenie duobus capitibus & fub duo- 7 
bus nomínibus, nempe Andrío & Hydra, vtriufque morfus hac figna adfert: Ac prímum de 
Andrío, Accidíit(ínquíit ex morfu eius,vt íncípíat morfuscum dolore vehementi, & inflamme 
tur : deinde fit víridís, € corrodit , & accidunrmorfo vertigo, vomitus cholera fcetidz , & 
motus ínordínatus,& debilítas virtutis, & moritur fecundum plurimum in hora tertía, & non 
tranfit tertíam, (A eius díem rertíum dixítnon horam.) Sí autem euadit, queniam eft aquofus, 
(an quoníám hydrus ín aquís degít, & nondum ín terram cgreffus eft ?) aut quoniam comples 
xío inor(i eft fortís, comitantur eum egrítudines, à quibus torfizannonfanabitur. De Hydra 
vero ,moríus (inquit) eíus egreditur; X dilatatur , & obfufcarurcolor cíus, € egreditur ex eo 
humiditas nigra;pluríma,fcetida valde : € prolongatur curatío eíus, & fit difficilis: Quare os 

25 0 perteovtconfidereraliusá me ín hoc, & cognofcar difpofirionemeíus vt permuterur ad fecun 6 
dum ordínem ferpentum, Hzc ílle. Auicenng verba Albertus etíam rranícripfit lib. a5. de anía 
malibus,ín vocabulo Andríus. 


MW 


€ Moxfis 


De Hydro, Cherf. & Natrice.G.Li. V... 6i 


(| Mor(fis medentur, oríganum trítum,& aqua fubactum(gvpa0 7, Marcellus macerátum: 
fed preftat (ubactum vertere,vt commodius imponatur morfuí;ímponendum ením efle Aigí» 
neta moneolíxíuía cumoleo índita ( vc &uellíus vertit Lixiuía oleo temperata,vt Marcellus, 
neutrum probo.Grace legítur xov/a c éysÜeica tAaio. pro évsleima rcpono d'evDéiza, vocabulum 
ídem quod qveaÜeiza lignificans,ex Paulo;quí tamen non fimplíciter lixíuium,fed € quercu re 
quírit;&& quod mex fequitur € quercus radíce remcdíum omítti t.Lixiuíum ígitur iubet Díofc, 
cum oleo fabígí &Cagítaríinifi quís xov/ay híc non lixiutum/fed vel cálcem vel cínerem interpre 
tatur, INamhac queg; eadem voce ínterdum figoíhicari Cornaríus ín fuís ín Galeni libros de 
corüpofitionumfecundumlocos commentarijs docet. Vtrumuís cum oleo fubactum mazz ín 

6 ftar commodiusímponeretur quam líxíufum oleo,nímís Iíquída mixtura, A ecíus etíam Corna 
río interprete iuxta locum affectum calcem víuam & fimilia cum oleo frmpohí iübet; aut Arís 
ftolochiz cortex,aut querna radix mínutím conuíta; X hordeifarínar cum aqua & melle, ad 
ignem paríter collíquata.Bíbuntur autemüocus híc apud /egínetam corruptus eitznam prae 
cedens medícamentum imponí non bibi oportet) binz aríftolochiz drachmz in oxycrara ( vel 
cramate;íd eft víno aquapermíxto, /eínera)cyathís duobus(fex, vr Marcellus Vergilius ha^ 
bct;& codices Grzcínofiri.Rueliíus vertít duobus ex ZEgíneta ) Marrhubi] (opacis, Hermoz 
laus nonreáe legítzydsu, id eft porrí)fuccus vel decoctitalteríus(97ortp« /E.gínera omífiticum 
víno,Fauus etíam recens datur ín aceto,Díofcorídes. 7 ginetaadditinter ea quz fumuntur, 
nafturtíum fylueftre;aut afphodclí fructum floremue;aut foenículifemen cum vino, falutaría 
efie.Eadem & A ctuaríus habet;fed mutilata eíuslectio eff, quam áRuellío conuerfam habes 
mus.Curatío tnulto víix tempore & magno negotío procedít, A. eíneta.Communía remedía t 
antídotí theríace aduerfus hunc quot morfum auxilíantur:priuatím veró cupretfi pílularum; 
& myrtí baccarum,vtríufg; drachma trita, & cum melle rofaceo aut víno mulfo ín potu exhíbi 
ta.Iuxta affectumlocum calcet víuam X fimilia cum oleo imponíto, Aetíus. Curatío eíus eft 
curatío communis, & íllud quod eí appropríatur,eft vt bíbat de nuce cupreffi mundata cügra 
nís myrtí,de vnoquoq;y aureum vnum cumaqua mellisaut víno, & fimilíter aríftoloch.pondus 
5.j.cum víno aut cum aceto commífto,& fimíliter fuccum praflij. Ecemplaftretur cum calce, 
& oleo, & calamentho montano, & CO UAM SS quercus, & fimilibus, fingularítet & có« 
pofité.Et de eís,quz illis admifcentur, eft farína ordet,Auícenna. Adueríus cherfydri(aliàs 
legitur chelydrbictum proficítpanaces;autlafer,quod fit fcrupulorum p.» (aliás)nn.f;)vel pore 
ri(prafi nimirum legítpro prafifuccus cum hemina víni fumendus eft, & edenda multa (atus 
reía,Imponendum autemfuper vulnus ftercus caprínum ex aceto coctum, aut ex eodem hora 
deacea farína,aut ruta,aut nepeta cum fale contríta melle adíecto ; quod ín eo quog vulnere; 
quod ceraftes fecít;arque valet.Celfus $27. Hydrorum íecur feruatum aduerfus percuffosab 
ipfis auxílíium eft, Plinius.Erynge íllínitur plagís,peculíariter efficax contra cherífydrosac ra- 
nas,Idem. Ad canis rabíofi & hydrí morfum,verbenacam ín vulnus apponíto, Apuleíus fi be- 
nemenmíni.Hydrímorfum dolor &€ putredo comítatur Sífiítur autem putredo aqua marína a« 
fperfa,Euftathíus. 
«| Homerusllíad.£.ín Catalogo, Philocteten nautum alíquot ex Methone, Thaumacía, 
o Melíboea & Olizóne ducem,ín Lemno morfum ab hydro,ibídem à Gracísrelictá, & magnís 
doloríbus afflíctum fuifle tradit. E'Axe uoyÜUiEovra xewal àAoóQpovG* dps. Philoctetes ín Lemno 
cum purgaret aram Mínerus aurez cognomínatzs,abhydro morfus eft, & propter incurabile 
vulnus ibídem à Grzcís relictus:nouerant ením V ulcani( cuí ea infula facra eft) facerdotes à 
ferpentibus morfos curare.Sed cum ín vatis effecIlium capí non poffe abfq: fagítcís Herculis, 
quas ille Phílocteti relíquerat,eó quod rogum ín quo vítam finíturus erat in Oe, alijs omnie 
bus detrectabilís,ipfefuccendiffecpoftea à Girecís vocatus eft, Scholíaftes.Phílocteres ab Her 
cule amatus'eft,Porphyríus.Híc cum ab hydro morfus effet in pede & vulnere neg;lethalí, nee 
que tamen facile curabili;affectus:eo ferpente & erodente, cum perpetuis lamentatíonibus & 
clamoríbus, Grzcis moleftus eflet, ín Lemnumab eis expofitus eft, poftea veró vocatus aur- 
s horem malorum Parídem occidit, Porphyrius fecundum aliquos Phi!octeten morfum efTe aít 
circa Tenedum, aut Imbrum, & deinde ín Lemno demum expofitum effc ; alij círca infulam 
quandam Chryfennomíne. Cum Sophocles nón modo hydrum fed echidnam quoque noa 
mínauerít in Phíloctetz hiftoría, eíufdemne anímantís duo nomína fint hydrus & echidna 
quzrendum,;Euftatlifus. Phíloctetes(vt memorant Grammatici) Peantís filius & comes Hera 
culís fuíttcuíídem moríens ín Oeta monte mandauit, ne cuí corpocis fui relíquías índícarert 
íddp iurare eum adegit, dediti pro munere pharetram, fagíttas hydre felle íntín&tas,&c, Vic 
de Ocomafticonnoftrum.& Dxdalac) vrbs Lyiz, à Dxdalo ibi fepulto : cum eum coluber 
aquatícus ex amne INilo;in paludem,ín quam Dxdalus commeabarcereffus,momordiffet,Plí 
nius $4.27. Memínitetíam Stephanus. 4; Orpheus, Menalippum contobrínum fuum;venato- 
rem & amatorem Euphorbí,cum ater hydrus ín pede momordiffet;aiq is períclitaretur de viz 
tu fcobem oftrírx(alías oríta)lapidis iufsit infpergere vulneri; quo facto mox liberatus cft,vt 
canít Orpheus ipfeín carmíne de Oftrítelapide. Tibi bas mferabils Orpheus 


I 


Curatio, 


Hiftorie fore 
foruits ab by 
dris. 
Philoctetes, 


Daedalus, 


Menalippus. 


Ex bydrotes 
niedia, 


Etyiologia, 


Epitheta. 


Hoinonyiia. 


Natrix. 


Portentum. 


Prouerbia, 
Hydris unm! 
tior. 

Hydrus in do- 
lio, 


DeSerpentbus 


Haudquaquam ob meritumpenas(ni fata vefiflant ) Immanem ante pedes bydrum moritura puella 
Su[ctat:ér rapta graviter pro coniuge (Barydíce)/auit. Sernantem ripas altanon vidit in berba, 
Alla quidem dum tefugeret per flumina praceps, Proteus ad Arííteeum apud Verg. 4. Georg, 


«| Dentes dolentes circunícaríficant enhydridis ferpentís mafculí & albi maxímo dente. At | 
] H , . 1 " H ^ r H , 
(ac)ín fuperíorum delore duosfüperíores adalligant;e díuerfo inferíores.Huius adipe peruns 


guntur quí crocodítum caprantPlínius. dj. Iecur aquatíci colubrí;item hydritrítum potum 
calculofis prodeft, Idem,Er alibéÉnhydridis iecur veficz vítía & calculos fanat. Item: Hydrí 


iecur (vtiliter)bíbi contra calculostradítur. Hydrorum íecur feruatum aduerfus percuffosab | 


ipfis auxilium eft,I[dem,4 Habetfyphar hydrorumnoftrorun fuas víres ín medicínazfuftiu ez 


ním fanatfeder € vuluam prolapfam,Chríftophorus Enccelíus.& Delapíde bydrí,& remedio | 


ex codictum eft fupra ín B.q| Daculus quo anguírana excuflà fit;parturíientes adíuuar,Plíníus, 
H, 

Hydrus(/4»G^)dícitursa? 72 U4|23G"; quod aquam figníficat.Cherfydrus dicitur,quía & ín 
aquis & ín terrís moratur.INam ytpzov dicunt Graeci terram, Ud'op aquam, lidorus.INatríx à na 
tando dícítur, Volaterranus, 

MeAas 045" íd eft niger hydrus,Orpheus.V ergilius ctíam hydrosnígros díxít:Ouídiuslon 
gum.Sunt & hzcapud Rauífium:;Immanís;turpis,ftridens,fzeuus,cadmaus , echionius;fons; 
gorgoneus,pinguis,toruus,liuens,rabídus;INiligena,coeruleus, Líbycus, íntoxtus, fepulchras 
lis.Chelydri epitheta pleragy huíc etíam conuenient:prafertím cum chelydrumab hydro mul« 
tí nó díftinguant.qy Dehyaro quadrupede,hzc eft lutra qua & enhydris & enhydrus dicitur, 
dictum eft in quadrupedumhíttoría.q, Fydrus/4»G- , nomen fyderís eft Proclo.alijs hydra; 
«| Corínthícratpalma zrea,fub quafculptierantlrydrí & ranz,anathemae templo Apollinis 
delphiciallatum. Víde ín Rana hinter quadrupedes ouíparas. dj Infulz paruz; Afrícz adías 
centes prope terram à Ptolomzo numerantur;Ü4puz AegxávriGe, & c. Alias legiturHydra,infufa 
Libys íuxta Carthagine. Hydrushydruntís,vrbs eft ín líttore Adríatící maris ínter Leucas &£ 
Brundufium,Perottus.Dícítur & Hydruntum Italíz oppidum ín Calabría.Eft & montis Apu 
lix nomen & fluurj, &c.Ex aduerfo Trícranz ínfula eft Aperopía nomíne: ab ea nonlongé aa 
beft quz Hydrea dicitur, Paufanías ín Laconícis lib.z. Tiberíus fagacifsimus fenex C.Calígule 
ingenium íta perfpexerat,vtalíquotíes pra'dícaret exítío fuo omniumdq Caiü viuere, € fenaz 
trícem(ferpentis ídgénus)populo Romano , Phaetontem orbí terrarum educare,Suetoníus, 
&[ Natrix vocatur herba;cuíus radix euulía vírushírci redolet; Plíníus, INatríx proferpente, 
Lucilíus líb.2.Sínatibus natrícem(penultíma breuí, fi probé legitur,fcuticá forte aut virgam 
intelliget,qua ferpentís ínftar curuetur X mordeaDímprefsít craffam & capitatam, Quod fi 
profoemína nandi períta accípíatur,notum eft produci, Defpauteríus. 

Fabula de Hydroranarumrege conftítuto à loue & ranís vefcente, ín Rana hiex Seruío 
recítata eft.4] Eft ín INoruegía lacus Mos(fic & noftrí paludem appellantín quo apparet often 
tum ferpens mírz magnítudínís,quíi,vt cometa orbi relíquo,ficis portendít INorduegia mutaa 
tionem rerum, V ifus cft recentífsímé annofalutís M.D. X XILaltéemínens fuper aquas, cone 
uolutus in fpíras:exíftímatus eft coníectura collecta procul vífu cubitorum quínquagintaz & 
tuítfecuta eíectío regís Chriftierni, Jacobus ZLieglerus. 

Hydris ímmitiorprouerbíalifenfu dícítur ab Brafmo Rot.d| Hydrus ín dolío,Z45G" &y zie 
Üe,prouerbtum hoc,vt ingenuefatear(ínquít Erafmus) nondum apud vllum veterum autho« 
rumreperi,necg Circum negy Latínum;& haud (cío an de vulgo fumprumfit. Neg; enímlís 
be: credere vírum eloquente X ínlíterís non poftremi nomínís exfeíe commentum cffe, Nam 
refertur ab Antonío Sabellíco ín epíftola quadam familíari, Addit & fabulam prouerbíj pas 
rentem;hutufmodfR uftícus quídam cum fenfiflet minui vínum ín dolío condítum;admíratus 
quíd effetrei;cítcumfpícere coepítjnum quaríma extillaretliquor:vbi n£hil huíufmodi compe 
riff:t;pergítvícinios ir fufpicíionem apudfefe vocare,ne fc abfentevasrelínerent vínumi potis 
tarent.Obfignatítac diligenter dolíum ad opus exíturus. At reuerfus fignís íllacfis vínum nihi 
lomínus írmínuí videt. T'um vero fortunam agrícolarum deplorare,quibus non in víte folum 
verumetíam ín dolijs calamítas precftó effet. Ad extremum exhaufto dolio hydrus ín ímo reper 
tus eft,vírii potor.Ea resin vulgi (ocum abijt. Admonet Plíníus lib.1o.cap.72.ferpentes quanz 
quam exíguo indigeant potu,tamen vínum,cum eft occafio , precipue appetere,luuenalís de 
muliere vínofa Satyra 6. T'anquam alta in dolia longus 

Deciderit ferpens bibit & vomit, 

Adagiam ipfum haudquaquam ínclegansnec afpernandum.Quod fi quem nihil mouetre- 
cens author, licebit vfurpare,cum quís occulta calamítate premítur,caufa atép authore non exe 
tante;aut cum díiuturní malíirandem author deprehenditur. €f Coruusaquatum miflusab A« 
polline; cum díutiífimé expectafletdum ficus maturefcerent, ijs tandem maturís faturatus , ní« 
gríslongum caput vnguibushydrum,& huncaquarum obfefforem ín mora bí fuiffe finait; 
vrdictum eftímCoruo h.. | Diríguere oculí:toterinays fibilathydris, V ergil.7. 7E neid. Exe 

oca (Iralíam)non taurífpirantes naríbus ígnem Inuertere fatísünmanisdentibus bydrí,Idem 
2, Georg. D & 


6 


Dc Hydra Fabulofa.Lib.V. Ó2 


DE HYDRA MVLTICIPITE. FABVLOSA. 


QVAM HERCVLES CONFECIT. 


(YDRAM fceminino genere veteres aliqui pro bydro;aur cherfs ydro,chelydróue dixe& 
s runcvt fupraín Hydro índícauimus.INos hic de fabulo(a tarttum ílla multorum capís  * 
VEN « cum fera,quam Hercules confecítagemus Fera eft multorum capitum, & multas fer» 
pencutm facies habens, Varínus.qj Iuxta Amymonz fonte platanus excreuít, fub qua hydram 
fuifie alítam afferunt; Paufanías círca finem Corínthíacorum:vbi etíam Ícribit,hydramfearbis 
trarí feram magnítudíne hydros excedentem alíos:cuíus venenum íta forct aiscor, ( íncürabís 
lc) vtHercules eíusfelle fagittarumfpícula tíngeret.Caput praterea habuiffe vnum probabile 
cife,etíamfi Pifander Camireus,quó videretur res metículofior, & poema plaubilíus,plura ei 
coniribuit.Flydraferpens críftatus ab authore Culicistpoematij Virgilio attributi) multis des 
fcribítur.Serpentes alati quídam funtin Arabía;quorum figura qualis hydrarum eft ; ale non 
pennatz fed glabrz, Herodotus. 5! 
Hydram nonaginta capitum ferperitem,vt Símonides; vt Alczeus, quinquaginta ( Zflceus Ex Lil. Greg. 
Cureaxépagor atn vocat, zreyrnzovraxtqa2oy Simonides. Sed bi numero vfi func multitudinem fignificante, Gyraldi nere 
more poerfo ; numerus enimnowenarius d6$, 001 quinquagénarins ex i js funt dm multa Jfignificent » Pierius in He 
Fierogbyphieis; vtalij feptem,vel quinqs;Cvel olo, ve Erafmus Rot.vel ncuem,vt Suidas, )querum ve 
numimmortale vocabatur,in Lerna pàlude;vnde tot funt vulgó facta adagía, igne fuperauit: 
vcl,vt ab alijs prodítur;fagíttíscwEoi) contecítià quibus hydrz fanguíne infedtis toxici vocas 
bulum effluxit:vel quod ex ipfius hydra fanguine nàtum eft; vt INicandrifcríbüt eXpofitores; 
Cum autem hydra vno amputato capite alía(plura; Suidas:duoin ynins excifi locum, Palepbatus:tria 
lfidorus)facemteruntabIolao vulneríapponifolitam:atque (ic denium deuictam & cxtihctam 
hydram tradunt, (ex Díodoro)Cancrum quog hydra fuppetías ferentem íntetemit, imploras 
tovt dícítur,lolaí auxilio:ex qua reíillud emanauíu Ne Hercules quídem contra duos:tamet(i 
alij in alías hiftorías prouerbium hoc referant.Sunt qui hydram & canctum fophíftas fuiffe ín» 
terprecentur ex Platone:quorum fophí(mata & caüíllos Hercules íngenij ac mentísviabfolue 
- ri (Sophiftarum quidem mos efC cauillari,er quafliones dubias ita proponere, vr "euo foluto dubio multa re- 
LL sefcauturPerotius-latoin Eutbydemo a[ferit. Eydram fuiffe callidifémum fophiflam,cui pro vno fermonti 
$0 capite amputatoymultavepullulabant, Innominatus )licex id fotíus;fi quísmodo Gnéve:ba perpendat, 
| perfimilitudinem quandam à Platone dicatur. Alij, v pluribus fcfert Palzsphatusín libro de fa 
bulis)Hydramarcem feu rurrím quampíam mínutifsimá, (cppidulütm; Palephatus)faitle opinan 
tur,quz à quinquaginta vírís cuftodiretur;arcís veró rex Lernuts vócabatur,qui à Carcíno;íd 
eft Cancro víro quodam fortíísimo adíutus contra Herculem pugnauít. Hercules autem ab Io 
lao Thebartís coprjs auctus ambos fuperauít; Hydramá caftellum cuertít incendit. Aláfe- 
cretiore arcano fabula locum datum volunt;quod fcilicet Hercules à&ímí (üí ac continenciae 
igníratanquam face ídentídemrenafcentía libidinum ceterorumG vítiorum Lernza capírare 
pre(Ierínatg p enícus extínxerit.INec defunt quí per Hydram & Lernat,ínuídíam , féumauís 
inuidentíam fignificatí exiftiment:qua difficillime exti nguítür, cunt abtectí anímí índícíó fit, 
vcplanéex Ouídij & Plutarchi defcriptione confpicitur. Graci Ícrípcores íllud de Hercule Ler 
nz víru ínfectoobferuant,eum oraculum accepi(le;fe alíter liberari nott poffe, ní&i ad flumen 
herbam ínquireret:icutus radíx colocafion, caulís veró quifu praterram efl; cíboríon vocatur, 
quo nomíne vas etíam dícítur. V nde cum apud Belum dinis eaiti réperíflet,veneno eftlibe 
ratus. Idi quoníam ín Phomnicía contigít,vrbs ín eo loco condita eftiqus Ace ex re(remedio) 
nomen fumpfit,qua & Ptolemaís dicta eft.Hacomnía Gyraldus in Hereüfe. , p 
Lerna malorum, A£pra xazdv,prouerbium eft(vt & Ilias mhlorum, & táare raalorum, & the4 
o faurusmalorum)de malísplurímís fimul ín vnum congeftís & accumulatis. Parcemíam Strat 
bo commemoratlib.8.fcribens:Lernam lacumfuíffe quempiam, Avgiuorüm ac Mycengorum 
agro communem:in quem cuui pafsím ab omníbuspurgamenta depertareatür , vulgo fiéna« 
tum prouerbíum Lerna malorum.Inhoc lacu poetz finguntHydram illamfepteni capita con 
fticífe quam Hercules ígní Greco confecerít.Eam autem Hydram Hefiodus fcribit ex Echid 
na & Typhaoneprognatam;alítam à lunone:nímirum ín odíum Hercális; Zenodotüs 2i los 
cum quempíam fuifle ín Argolíca:ín quem cam omne fordíum genuspromifcue coüijcerént; 
Foetídas índe acpeftilentes nebulas folítas exbalare:quanquam rectíus autumant, vt adagiimi 
ad Danaídum fabulamreferatur,&c.Itag; quotíes homín£ figníficasaus vehenienter frifamerrt; 
ata) omni turpírudinís genere conramínatum,;autccerum homínumbpeftilentium, quafi fen 
tínam & colluuiémfacínoroforum,recté dicemus Lernam malorum.Apud'Hefychíüm Cratiz 
nus comicus theatrum;quod ex varía míxtaqy homínumréolluufe conftarét , Atgraó Üexrós ap 
pellauit;Erafimus Roterod. Tu "T OMS 
Poeta finxerimr(ínquítPerottus)Hydram multor& capítum ín Lerriza palude fuiffe €,quo- 
rim aliquot excifis totídem(pro vno duo "vel plura , vt fapra didum e$t, .) contínuo renaícebantur. 
Quod monflrum eum roram eamyegíonem deuaftarectandemab Hercule claua prímó ictum, 


Ü 4 


Q^ 


Lérnamalori ; 


Epitbeta. 


leones, 


Propria, 
H. 


Proucrbie, 


« 5sDe Serpentibus 
deíndepropterp eftiferumaffl atum fagittís petítum;poftremo cum fefe folítís cawernis condis 
dilfetlignorum congelfta firue igne confumptum eft, Séneca? Quiíd fzua Lernz monftra, nu- 


merofum malum: Ion igne demum vícit € docuit morí?Hocídeo factum quídam exiftimátz 
quía cuim Lerne palus frequenter ficcaretur,ac denuo impleretur aquís, Hercules deprehendit 


venas terrz íncendio pofle przcludiatqg ideo poftquam exhaufit eam, igné adhibuit, & fi qua. . 


vrida prorumpebat,obftruxiz Hinc monftro Hydra nomen fabulz impofuertnt:quonià idtg 
aqaam fignificauBgo inde datum huíc fabulzlocum exíftímo,quod anguium genus, fub quo 
hydta contínetur,omníum fertílifsimum fit: GC nífi ínceridi]s femina exurerentur,non eflet íaze 
cundítatí eorum refiftere, Hzc ille. ^ 

"Hydra draco multorum capítum qualis fuít ín Lerna palude prouínciz Arcadic:hac Lati 
ne excetra dícítur;quod vno cao tría capíta excrefcerentzfed hoc fabulofum eft. [Nam conftat 
(fecundumbhíftorícos)hydram lacum fuiífe aquas éuomentem , qua vaftabant vícinas cíuíta 


tes:ín qua vno meatu claufo multí erumpebant.Qtod Hercules vídensloca ipfa exu(sit, X fic ' 


aque meatus claufittnam hydra 9 7$ (d o1", íd eft ab aqua nomen accepít,lfidorus.dj Hy« 


dram Echídnz filíam Hefiodus facitymatrem Chímzrz.Ouídíus ipfam quoeqp Echídnam nun« 


cupauíL Pars quota Lerneaferpens erís vnus Echídnz.Latíne quídam excetram,qued v« 
no excifo capítetría excrefcerent, inquit Hidorus. Cum excetra,cum Anteo delu pe Lom d 
quàm cum amore,;Plautus ín Perf. Elíberamexcretam fcíté obtrectatorem dixit virtilentum 
Hieronymus, Caius, Idein ín ProoemíoEfdrz contra detractores fuosloquens : Licet hydra 
(alías excetra)fibilet,victorQ Sínoníncendía íactetjnunquam meum íutante Chrifto filebit e« 
loquímm;df Panaces Afclepíum contra ferperitiumi morfusprodeft, Hoc /Efculapius decere 
pfit iuxta ripam Melanís fluuij Boeotíz,& pereuffurn ab hydra Iolaum Iphicli filium hocreme 
dio fanauit, Nícanderín "heríacís. ' Á a 

Anaxilas comícus fabulofa quedam veterttin imonftra pro ímpróbis fcortís ínterpretatur, 
Eius vetbarecítauí ínphilología de cane carcharía, pagína21e. Phlangon meretrix tanquam 
Chímzra quzdam zvpzoA6 asc féapGapou.Oi Eivolrn d" al cuvóvrec, sy Y'dba cwdemmiyub 5. Upubc 

RR L » " EI fo03 00 8 ? D "n ^ 
Jp aim. eazré uius d" n VrdÜoaava znolor, Ciz qe sr jWa.sy. eiai rame 601 d imd aio xaxóv, vt Athexs 
nzuslib.13.ex eodemrefert. V erfus vltími fenfus videtur, Gnathznam Sínopz vetula fubnae 
fcentem,duplo ipfa deteríorem cfle. &[ Et centum geminus Briíareus,& bellua Lernz, Vergi 
líusfexto /neídos. Hydram Lernzam decantent Poetz; € veterum fabularum opifices, quo 
rum enuntero eft Hecatzus hiftorícüs, ZElíanus. 

(| Hydrz epitheta à Rauífiomemorartur hac:Renafcens,Lernza,ftrídens,immanis,colu 
brifera,díra; vallata colubrís,ramofa;improba;fcecunda,virens, Argolis,fuperbanocts,ferox, 
multiplex;horrenda,feptemplex,frígida,redíuiua, rumens;populofa, 

— 5 dypeoginfigne paternum ! 

Centum angues,cínctamt gerítferpentíbus hydram, Vergil.7, ZEneid.In Elidelunónis tem» 
plum eft;ín quo(prater alia fimulachra)Hydram fluurj Aaymonz beluam fagittís conficienti 
Herculi,aftat Pallas,Paufanías in Elíacís. i 

«| Hydra fydus eft ín ccelo(Proclus Hydrü nornínatin qua coruus infidere exiftímatar, Sc. 
vtfcribit Hig : 
Cancer etíam ílle quí Hydram aduerfus Herculem defendit,à Iunone ínter fydera relatus cxí« 
ftímatur:vt ín Cancro fluuíatilí H. recítauimus; 

Hydra infulaeft Dolopum. | Plura vide fuperías in Hydro h. 

"Toxicumalíqui nattrm fabulantur fanguine Hydro, quam Hercules m£oic, íd eft fagittiá 
interemít, Scholíaft. Nicandrí.Hercules Phíloctete donzuic pharetram & fagittas Hydtz fel« 
le íntínctas. Víde in Onomaftíco nofiro. V efpe ín viperam quam mortuam perfpexerint inuo 
lantes, veneno aculeum ímbuunt:fic & Hercules hydra veneno iacula tínxít,/E lianus. 
€ Quinquagínta atrís ímmaníshíatíbushydra Intus habecíedem, Vergilius 6. A&neíd.de ín« 
ferís, Proxímaipugna)Lemzamferro & face contudit hydram, V ergilius de laboribus Her 
culís.qi Hydram fecas,prouerbíüm eft apud Platone libro derepub. quartozA'rszvrec (ínquit) 
Un mu óvri varep Üdbay Téuyeciv Ad eft, Ionarí fereuera tanquam bydramfecare. Eftautehydram 
íncídere,íta vnum aliquod incommodi tollere,vtin eíus locum alía plura recípías.Adagíü na 
tum à fabula Hydrz Lernez;cuíusvno recífo capíte plura renafcebantur.Plátarchtsín Com 


29 


3 


ínus,& nbs ín coruo h.recítauimus. Ea tamen non cft quam Hercules confezít. 4e 


$ 


mentarío de fortuna Alexan. T" par «(yov dei ipw ToA610it ee EAag apyucav,id eft Hydramfecans ' 


femper alíquibus bellís repullulante.De Alexandro loquitur, cui vno bello contecto fubinde 
aliud atq; alíad exoriebarur.Cyneas cogríta Romanorir multitudíne ídentide poft acceptam 
cladem copías ínftaurantium,díxít fibí víderiaduerfus Lernzam hydram pugnare. Hínc Hor. 


in Odis: Nonhydra fecto corpore firmior.  Vincídolentem in Herculem. Accomniodari 


poterít ad eos quíTítíbus inuoluunrur nunquam firiiendis.Lís ením literh parít , & fxpenume- 


.ro vna enecta tres fubnafcuntur,& c.Erafmus Rot. Memínit & Suídas huíasprouerbij, & v« 


fum effe dícité21 vi dpmyalar, id eft dercbus quasnuniquam aliquis perficíat(vtpote quz fubin 
de grauiores X íntrícatíores (c exerant.)(] Magis varius quam hydra;prouerbíum eft de calli- 
m^ ; - dis && 


6e 


1o: 


4o 


$9 


De HydraFabulofa.Lib.V. — 6 


fidis & dolofis, quód hydraferpens fit verficoloríbus notulís díftíncta. Apte dícetur ín vafros 
ac verfipelles,autetíam parum fibí conftantes,Erafmus. 

Hydram feptícipitem effe (ínquít INíc.Erythrzeus) ram verum eft,quáàm Caftorem & Pollu 
cem ortos ouo,Plutonem ín inferno regnare,natos € ferpentü dentibus armís ínftructos homís 
nes:& quz prater alía prímus finxít Homerus,arma à Vulcano Achíillibricata, vulnerati à 
Díomede V enerem;perlatum vtríbus Vlyffem,&c.Hac autem admonuímus propter nonnul 
losvíc adeó rerum imperítoshomínes,quí proximis diebus Venetijs hydram fepte capitibus 
terribilem ad poetarum exemplum fummo artificio fictam fi pectantes horruerüt, etíam de cam 
terrifico monítro naturam ípfam vehementer accu(antes, Hzc ille. Videtur aute de fiáitio illo 
moftro fentire;cuíushic figurá fubijcíemus,qualís ín charta quada typis ímpreffa & euulgata 


j i 02» 
UA e 


eft.Iafcriptío erathzc: Anno à Chrífto incarnato trícefimo fupra fefquíciillefima,men(e Ianua 
río,ferpens monftrofus,cuíus typ& imago hzec cum magnítudíne,cumi coloré referoé Turquía 
ad Venetosperlatus : deínde PFrancorüregi datus, fexà míllíbus ducatortt zítimatus eft. Ads 
ditur & cóoíectatio authoris iínnomínatí,fed Germani,vt apparet,hís verbís:INó dubíàa efl sion 
ftra fignificare mutatíone rerum.Sed Giermanía autorbís Chriítíanus íta eft afflictus,vt ei prac 
ter exítíum accídere níl grauíus queat. Vnde ín fpefum ea monftra non effe ipfiad maiore cala 
mítatem extímeícenda.Sed res Turcha ad (ummt potentíz & felícitatís perüenerüt, qualí etia 
ftatu maxiíma,quz hactenus fuerunt ímpería,corruerunt. Illí mínari ifta díuínárím, fub cuius 
dítíone monftrü natü & repertü eft:& capita efus ab occípirio referunt. geftamen pílei Turchis 
cí;&c.Hic diuínator quifquis eft;prímum res'ne vera anficta effet querere debuerat. Mibicum 
Eryrhrzeo plane commentüartís videtur. Aurícule lingua;nafus;facies,toto geriercá ferpencia 
natura difcrepant: quod fi figmentí author, rerum naturz (quiz ín ipfis ctia monftrís plerunqs 


ron vndíquag degenerat)non ímperítus fuíflet,multo artíficíofiüs potuiífiet íémponere fpectaz 


toríbus.Sed eftores vera:cur tame Turcx potíüs quàm nobís mínabíiturrItáne molles & blana 
dínobis,ne dicam cxcí,erímus,vt culpam noftráà non agnofcamus, & omne malit omen in hos 
ftes noftros retjcíamuseQuod fiab illís mafís & peccatís,quor& caufa Deus hunc potenrífsímá 


.hoftemtot íam feculis ín nos graffari permífit;poenítudo alíqua & emendatio in nobís appares 


[7 


ret,vt propitià deum,fic mala omnía à nobís auertenda , &€ nofiros ac verz religionis íníimícos 
ruíturos,fpes nó dubía foret. Nunc quonía nulli aut (proh dolor) paucifsimi refipifctittac emen 
dantur,quísnon metuat magís magífa femper hancpcenam, & hoc flagellum aduerfum nos 
inualíturum;donec vel fundítus pereamus;vel caufa malor& cómuní tandem ad optíma quaa 
confenfutquod equíde opto magís quam fpero)tollatur.qr Venetijs ín thefauro príncipü feptiz 
cipitemferpentem afferuatum,íncredibili fere pretio obraritatt redemptum, olim quídam mie 
hí ceuteflís oculatus reculir haud fcio quàm vere, 2E 


Natrix torqua Alíudferpentíis genusapud nos reperítur(cuíus effigiem hicexhibemus) quod fimiliter ía 


t4. 


De Serpentib us 

DE SERPENTIBVS AQVATICIS DIVERSIS, 
Aníus lacus Putcolís vicínts eft,quem ego arbitror hedíe Sudatorij lacum vocari à balneo, 
quod ín eíus eftmargíae,Sc.Emípetínter alíos huíc ad Auftrit mons filícibus plenus, ex quo 
lunio veniente meníe toc ferpentum ínuícem glomeratorumglobiíépracipitant, vt mirabile 
vifu it, omnefty in fübdítum fe demergunt lacum:nec cft qui vnquam exeun viderit aliquem 

autínnatanrem,velaliter prodeuntem,lo.Bocatíus ínlibro de lacubus. : 
Iuba dícítín Troglodytislacum ínfanum malefica ví appellatü,ter die fieri amarü falfum, 
ac deínde dulce: totíefty eríam noctu, ícatentem albis ferpentíbus vícenum cubitorum;Plinius, 
Afpides quzdam cherfzz,íd eft terreflres cognominantur;ad difcrimen earum quz chelído 
níz dícuntur,& círca fluuiorum rípas,precípué Nili latent, vt pluríbus in Afpíde dictum eft, 
Paluftríbus draconíbus crífta no eft:montanís veró,iuuenibus quide adnaícítur críftaymez 

dícciíter prominens;prouedtis veró atate;grandior,Philoftratus, Vídefn Dracone. —— 
Olaus magnus ín l'abula Septentríonalí aues duas aquatiles píngitínlacu quodá,quarum 
altera ferpentem ore tenete 
In Cuba ínfula ferpentes noua totíus corporisfpecíe ac Forma przedíti, fefquípedís pleruncp 
longícudíne,quíiex terra & exaqua víuunr ín lautíoríbus erat epulis,Pet.Bembus hiffqrie V e 
netaelíbro 6. à ie 
MERGVLI dictiferpentes vt audio,ex Africa adferuntur ; quí quales fint, & anín aqua 
mergantur vtnomenfonat,non habeo quod dícam. 
Ctefias Cnidíusrefert ín flumíne,cui nomen Argades,quod ad Perficam Síttace eft, Serpen 
tes abunde gígní;capítealbas,reliquo corporenigras:quatuor cubíterum longítudine habere, 
& quos percuflerínt ínterímere:interdiu eas haudquaqua videri folere,fub aquanatantes:no* 
&u verà velaquantibus vellíntea lauantibus(d& fieri non raro) pernícíem ínferre , Zlíanus 
de anímálíbus 16.42. , 
Annonatiuítatís domíni miílleimo quadríngentefimo nonagefimo nono, Marj die 21, Lue 
cerí& in Helüetijs vrbe praclara,ínufitatze forma & magnitudinis ferpens fub ponte Vrfz flue 
mínis tranare vifus eft,cum e lacu defcenderet;aurículis latis,.longítudine ad fex paffus,vt con 


ijciebant quí víderunt:corporealíoquí fimilís(equale ) vitulo; ex codíce manufcripto qui Chro , 


nica Tígurínorum contínet, 

In Thermisnoftrís ad Línagum fluuium fitís angues aliquando reperíuntur ín ipfis balneo 
rum alueis,à quíbustamen nemíne hactenus lafum audáui.Ego catulos tantumbinos vídi,ini 
zío Maij, dodrante paulólongiores,colore fufco vel cínereo obfcuro. Vníus cauda paulatímfe 
attenuabat,alteríus veró ventre verfus íncraffabatur cilius, qua forte foemina erar, V enter al« 
bus maculis nigris diftínguebatur,vt ín alijs fere ferpentíbus. Oculi adhuc pulchri & íntegri es 
rant(quanuis ante biduü occí(i effent) paruí;pars medía albícans,ambíentibus círculís d uobus 
pallídís)fiue ex luteo albicantíbus.Caputlongíufculum,nonlat&. R.edemptores balneorii qui 
cauere voluntne alueos fubeat,Jaminas ferreas crebrís pertufas foraminibus emiffarijs addütz 


perbacenim calorís defiderío irreperefolent.Satis magnos fierí audíc. V n& ex hís pítum cum 


apud mevideretBellonius,hydrum effe dicebat. Similis quidem & R.ondeleuj píctura cft: fed 
íinnoflra non adeo in exílem & longam tenuítate cauda definit, & ceruix mínus craífa cft, ni 
per atatemforfan increfcat.Solent ením capíta in mínorí etate proportione maíufcula effc. 


EIN 


P-3 'AT 
SEPTA UA 


pz 
Pet 
f ACT 
LL CO 
BG 

E 


2 
(À 
e 


E ea, 


* 


» 
v 
Ly 
T 


aquísaliquando reperíríaudio, X apparereínterdum per lacum à felíbus denóminarünofiris, 
velocí natatíone traijcere.Coloretere cínereo funt, & ad magná longitudine perueníunt, craíz 


fitíen veró minorem quam nígrí noftre regionis ferpentes.INota eorum infignís ín collommacu & 


z ^ H Y iie . H * c 
Iz candícantes € pallido;torquis inftar,non ramen abfoluentís círculü.Inter vtraíg; zaculas in 
: , "de I ^ A 3 M ] « . 
fummo ceruícis anguftum eft interftítiuro, duarum forte (quamularii, vbí macula viríncp tan» 


quam 


DeLibyc ferp. Lib.V. ÓA. 
quam trianguli forma in acutum definunt, Dentesomnino exigui, & mihi fer? inuifibiles,ore 
in duas partes dilecto, X fupíno infpecto, apparebant: funteníim ínteríüs,hamatí retrorfum. 
Maculz nigra fplendída vtrincp ingulx poft torquem funt. V ídí huíusgenerís vnum,Septem 
brís decímo míhiallatum,tres dodrantes cum quatuor dígítís longumy;alías etíaàmaíorem:venz 
ter albus eft;prafertím fuperiori parte, (quam pectus dixerís,oblongum,album)ínferíüs nígtía 
cat. Maculzlatera verfus nigra funt.Dorfi colorfufcus vel cínereus eft, Caput fimum,depref- 
füm.Has natríces torquatas aliqui nofiratíumY fatern/alij APecEnatern/ id eft natrices venca 
num ínfligentes vocant:ínferíores Germaní,przíertim Flandri,  d»nacten.lidem vaccarum 
vbera (vt veteres de boísfcribunt) ab hís fexpentibus fugi aiunt, & poftridie fequí fanguinem. 

1o Eofdemaliquando in dormíentí& ora írreperefertur: & homínesillos,quosfubíerínt;fuauíter 
canere.Elícíautem ferpentes,fi fupra lactis feruídi vaporem híantes fe contineant.[Non morfu 
tantüm;fedaftrictione etíam partium quas ínuaferíntnocere audio : degere ferme in pratís & 
locis vmbrofis: interdum ín aquis vel has ipfas, vel fimillimas : vocem zedere (atís fonoram, fi 
mílemrubetarum quarundam vocí;fed magís contínua & fuauíorem. Ego huius generís fers 
pentem torquatam, vnam alíquando viuamhabuí, prope finemlIunij menfis; quz poftrídie 
quàm mihi allaza eft,oua quatuordecim peperit. Eratís annus admodum pluuíofus; quamob. 
rem plurímos huiufmodi ferpentes apparere aiebant. 

.  IACVLVS ferpens eftídem qui Acontías.Itag; quz ad hunc ferpentem pertínentpete ex 

.. hiftoría Acontia:;de quo tamen,przterea & Georgíus Pictoríus ín Lerna 4oxóvfic canit; 

20 . dufidias && arboribus fna prada yenantur 

Serpentes [aculi,qui celebres volitant. 


DESERPENTIBVS QVORVM NOMINA 


INCIPIVNT A LITERA L 


DE LIBYE SERPEN,TE. 


) IBY ES.ferpentes quídam, Hefychíus. Libyas inter ferpentes ínnoxios quí infyluis & 

$ frutetís, X charadrijs verfantur recenfet, INícander in l'heriacishis verfibus, 

A09 oy6 ulo aA ma uve ro Bóng UA 

Odct^onucAiBuae re g0AUetQias Tt [aua S08G 

$oazoyraj c. 

Scholíaftes autem, Aifóas, ínquit, rec duque d eic 9oro vfi eoa Quei» ; multi enim tales ín Libya 

funt, Ex quibus verbís apparet eum exíftímaffe hos ferpentes Líbyas dictos effe Ammodítas, 

dc quíbusantea egímus,fed plurímumfallítur,eft ením longe alius ammodites, fiquidem ab eo 

percuflos feftina,vt plurímum,mors fequítur;hos autem Libyas ínnocuos facit,INícander. 
Libyes proprie dicuntur Afrí,quí Líbyam íd eft Afrícamincolunt. 4| Eft & Ajgv; nomen 

propríum vírí, 


DE SERPENTIBVS QVORVM NOMINA 


INCIPIVNT AÀ LITERA NM. : 


4o 


| V | Iliaris ferpens eft quíalíter Cenchrínes vocatur,de quo fupra dictum eft, 
DE MOLVRO. 


OLVROSquog Nícander ín Theríacis enumerat ínter ferpentesinnoxios. Loníces 

j; rushos ferpentes ínterpretatur quafi cauda ingredientes. Plura de hocferpenteapud 

"34 alíosauthores noreperiuntur,quodfcíam. €j MoA«pic aliudfigníficat.Scolíaftes enim. 

—. j«candríguoAseidas effe dícít àxe1ow opolac locuftis fimiles,Hermolausin Corollarío de Locu 

5o ftís fic feribit: INícander Maftacen appellat pro brucho, Aríftoteles Attelabon, Clitarchus ín 
Ambracialocuftas omnes maftacas dicí voluít,vtmolurín,quz frumenta depopufatur. Mylas 
crídes veró Grzcí quandogj ín Comoedía pro gallínís víurpant, quanquam Aríftophanes íta 
appellat beftiolam ínter molas nafcentem.A pud Camertem habetur uvexpízlat,2 Bon gupía, v 
(gia, Alías uoAseic Hefychío eft uic spav,zegre reddens vrínam:item wo2o(9 Aó* n id eft cua 
dpísmutilata:& edlo/o»,íd eftpudendum. 


DE MYA GRO. OROPHIA ET SPATHIVRO 
SERPENTIBVS.DOMESTICIS ET MVRIVM VENATORIBV 5, 
det 'CANDER ín Theríacís ínterferpentes plerung: ínnoxíos numeratetíam Myagros, 
x bi quoszeAuc«ptaz (multis ceronís & líneís ínfignes,Schol.)cognominat.Scholiaftes svá- 
MD dnezc id eft murium venatoreseffe fcribit; & alio nomine popías dici. Ego eseíaz fcri» 
bendum afferuerím,íd eff domeftícos, INam.cpopiac ógic apud Pollucemlegitur & apud Hefe 
L ! 


y* 
Eis 


Mydgrid. 


DeSerpentbus 


chium Jpog/ac pie mv xat oix/ar.NYures ac ferpentes ógogía; dicuntur; qui círca 2pogac(hoc eft ae 
díum te&ayverfantur eafp erodunt, Varínus ex Scholijs ín vefpas Aríftophanis. Dicitur & às 
Qi eixupóctilic enimnomínat Ariftoph.in Lyfiftrata ferpentem círca domos verfantem.(Quzmz 
uís ojzupos dq Tov íic rojuzd Q* QUA xa dpaxovra interpretentur Hefychíus & Varínus.) IMures 
autem ab hoc genere ferpentum captaríverífimile eft,cum círca domos degat,vbí víctus alius 
non facile fuppetít.Serpentem impugnat muftela,eum przecípue quí mures venatur, vídelicet 
ea caufa,quía ipfa etíam mures perfequítur, Aríftoteles, haud dubie de myagro intelligens. 
«| Myagron herba etíam eft cutus meminit Díofcorídes,quam & melampyron vocari aít. A. 
etío líb.13.cap.31. quantum coníjcío nba9peG* fpathíurus eft. Eft autem is, fimiliter vt Parcas ín« 

Spatbiurud, noxíus,& mures comedít. Hic ferpens(ínquit Aetíus)ín locísíuxta chalcíidem magís ínuení« ! 9 
tur.Eft autem animal ex craífTo ín caudam abíens tenuem:latum hábens caputac mures comes 
dens.Neg veró hícmorfu enecat,fed ínflammatíones tantum inducít, Quapropter ab eís petz 
cufsi contimílibusremedijs curantur quíbus & à Parea morfis,Hzc ille. Díctus autem efi fpa» 
thíurusforte quod ex corpore craísíore & latiore fpathe ínftar in dpa) ideft caudam tenuem dea 
finat:vel vt author thefauri grzcilíngua annotat : quoniam cauda ín mucronem dcfinat feu 
cauda mucronata fit, ín modum fparhís az dÜnc íd eft enfis, ; 

"DncE à Saxonibus & alibi vocarí audío ferpentem magnum, duos cubitos longum, pere 
craffum,víridem,collo varium;ínnoxíum fere.Eundem tos alium eífimilem,alío nomíe 
ne ZeufuncL,id eftferpentem domeftíctinomínant(noftri Zuffebland proferuntín buíus 
capite vtríngy alíquid eminereaiunt ceu murium aurículas:non efle nocentem,& círca domos ** 
verfarí:oberrare noctu potíus:parci eísá plerífgy.Sapemagna cauda parte abfciffa díu eos fus 
peruíuere.Hícforfitan myagrus veterum fuerít.Nomen "nc abItalíco ancca factum víderi 
poteft. Vídein Angue. Vnde & Cxblarigfortafsis confonantíbus alíquotprapofitis, Idem . 
Ícilícec fuerit coluber Vergil] Gieorg.5. "fur retfo a[[netus coluber füccedere er yimnbre. Sed de 
colubro plura fuperius dícta funt. 

Serpens dont» Plura occurrunt(ínquit Gefnerus lib.de aquatílibus in Hydro: vnde & fuperiora defuma 

flicus nigricis pta funde ferpente domeftíco noftro nigricante,partím ex audítu.dum hzc traderem,partim 

Carbonari «ex ínfpectione aliás míhí anímaduerfa.Circa Lucanum & Verbanumlacum;ídeo non occidi 
tur ín vinetís, quoniam infeftus eft muribus,quín & mufcís eum infidiari audio; vnde nómya- 
gros modó à muribus fed à mufcís etíam ívi«50G* vocari poterit. Alíqui in Iralía ferpentemni 3* 
grum appellant vcIVlatthiolus Senenfis,vulgo Serpe nero, alij ab eodem colore , Carbon vel 
Carbonazzo.Círca Verbanum Amiroldo velBaron(fed Baronisnomen Parez potius conues 
nít,de quo ínfra.)Lufitaniczbra, fiue à carbone fiue à colubra per metatheíin facto nomine, 
Sedalíud id genuseffe putomorfu ením occidere aíunt. Gallí Anguílle de haye;id eftanguile 
Jam faptum.Homínesfere non ladít nec ímpetít morfu fed cauda verberat , vt quípercutitur 
ab eo videatur fibi febaculopercutí. Kequíritur a Matthíolo adremedia morbí Gallici, Capís 
te & cauda amputatís.(Inteftína quoque,vifcera,píngue & fel auferuntur) corpus relíquum ad 
remedía quaedam editur. Aluntur à nonnullís furfureín ampullís vítreís. Circa domos & ft exe 
quílinía verfantur,caloris nimirum gratía,& in rjfdem aliquando pariunt, Vaccasalíquando , 
fugunr cauda cruribus earum circumplícata. Ante annosaliquot ex pago ZAozgenadlacum 49 
noftrum fito, Maio menfeferpentem hunc ad me delatum his verbis defcripfi. Caputeílatum 
eft,compreffum & refimü.Color ín fyncípite cínereus,obícurior quàmalíbi:dorfo toto cínere 
us color obfcurus.Maculz vtrínc ad lateranigra,oblongz, paríbus ínteruallís; maxímas aue 
tem & latifsímas fplendentes maculas nígras vtríngy ín collogerít. Latera capitís poft oculos 
ceu calli quídam eminent vt de afpidibus fcribit Nicander.Poft medium corporís ante prínci 
píum caudz,fquamz magis diftantific vc appareat ínter fingulas cutís nigrícans:alibí veró ad 
mod conferctz funt.Língua nígra,bífida.Longítudo totius pedes hominís mediíocrís tres cá 
dímidio.Coll& anguftíus, venter percraffus.Laterá fquamz parceíma & latiores (unt & paulue 
lum candícant, V enter fquamas habet tranfuerfas,íta vt femícírculis fquamofis compactus vi« 
deatur. Illor& quidam ín extremo maculas nígras refulgentes habent,que per interualla ordíne $ 
ínter oblongíoreslateri maculas(de quibus ia dixi confpíciuntur. Sunt autem ífti femícírculi 
varíj.In fupíno capíte parue & multa fquamze albz:deínde ín collo femícirculi albí, cii paucis 
maculís nigrís, Hinc dorfum verfus plus eís nigrí,mínus albí íneft:»paulatím amplíante fe nigre 
dine,hoc eft plusfpacíj obtínente,decrefcente autem albedine.E ft aute ífta ventrís nigredo,pre 
fertím quz longius à capíte difcefsit;obtufior,nec íta fplendet vtín maculis quas predixímus* 
Caudalonga dígítos .paulatím artenuaturzínítium eíus fupína parte maxime confpicui eft, 
vbídefinuntfemicirculi;& excrementi foramen patet. Deinceps auté inferíor eíus pars, binis 
ad exitum vfgy (quamís conftat, fuperior pluribus & mínoribus.Dentes habet multos,paruos, 
ferratos, duplici ordíne.Alfalach eft ferpens niger longus;groffus, cuius pellis eft nígra, Andr. 
Bellunen(üis.Forte eft carbonaríusille fupra díctus.Serpentibus nígrís ; qui ín multis regionis 60 
busprzcipue Apulia notifsimí funt.longí atque níaerrími,nec multum veneni habent,fimiles 
funt fpecie illi qui Ceruini dícuntur, Monachí ín Mefuen, 


NATRIX 


De Parea.Lib.V. Óó5 
NATKIX ferpenseft qui X Hydrus vocatur. De quofuprá fufedictumeftàánobis: De 
fatrícís veneno, GCieorg.Pictorius in Lernasoaó»: 
Narrix bnmorem circa vitalia fundir Letiferum, pure qui »stolatur aque; 
OROPHIAS Serpens. Vídepaulo fupra ín myagro: 


. —DESERPENTIBVS QVORYM NOMINA 


INCIPIVNT A LITERA P; 


pe. DE PAREA. 


Uw AREAS ferpens vel Paruas (Tlapelaz vel Hlap£ose) fic enim vult Apollodorus , ione 
Ci - (vjpóc, ruffo) colore eft , GC acerrímó oculotum fenfu, ( sdevric 7 üppia ) & largo (lato) 
Moe ere,níhil nrordendo nocet:fed mitis cum fit; deorum humanífsímo ZE/(culapio ípfum 
cen(ecrarunt , & eíus mínifterio dedícarunt, /líanus8;12; Parez(IIap£gy) quidam 
ferpentés nomínantur,quodbuccas vel genas (perat) maíufculas habeant, Flyperídes ín 01a 
tíone contra Demadem dícit,rhetores fimiles eíIe ferpentíbus : ferpentes ením omnes quíderi 
odio dígnos (uere) effetex ipfis vero víperas nocere homínibus: pareas aute deuorare víper 
ras,Suídas & Varínus. V idetur aute fentire Hyperídes,rhetores omnes malos effe, fed ex ípfis 
alíosalijs nocentiores hominibus : non impune tamen,quoníà hí quog ab alijs vincanturaut 
20. deuorenturrhetoríibus. Et turfus idem Suid.inóge« Serpentes pareas(7ae/ac,malím per er.di 
phtongum penultímam)ínquit vocant, quorü Bucce funt ínflatze; zuperz ?zrnopApoj, Videntur 
aut£ mites effejnon ledere homínes,vorare viperas,& facri effe myfterijs. Izpeiaj (prftat peaz 
ultímam círcumflectiferpentes,genus eft ferpenti magnís buccís, quod minime mordet lica 
mines, Hefych. Tapéaz apud /&lían.per v. diphth. non placet: aut ením per er. díiphth.propris; 
deriuando à zapeid;aut per v, íota (ubfcripto impropriam à mapitics femper (cripferím. INam & 
pu Gmrpn- (GC xaNXumipy Go) inquit Varinus,debebat per diprhóngum (er) ín penultimafcribi, 
Auge fed vfus obtínuít vt per ».fcribatur: ranquá à prímítíuo map/fioy tetrafyllabo fiat uia c2 
anpniG". 8C perfynarefin ME dro cm exprímitautem fubícríibendum effe íóra,quod tame 
apud erudites obferuarí vídeo.TIapeia comune eft,zupnz Dorícum, ape (vt Hao^dc)poecictis 
39 rldpoioy etam pro z2Zor,quod eftmíte & manfuctum accipi ínuenío: vt paream ferpentem inde 
fortafsísappellatü alíquís coniecerít:fed magís probo fuperiorem orígiínem,qua doctorüconz 
fenfu nititur: fIapalaz, zmxpd và zrequaiopdp) az tyem mac ydus ;Ioyuy md orperde, as € goiiyvai (bucce) 
Atyovrai, Miorfus eíus innoxius eft;Erymologus; Euftath. zupeizc etíam in brutís anfmalib.dici 
annotat fed íimpropíé. IIapeíae adiectiuum víderí poteft, quoníá pei aupeiaz apud Suidam 8€ 
Hefychíumlegimus;hoc eft ferpentes bucculentos, Bucculentét autem pro eo qui grandi oré 
fit, vel malís pleníoríbus;Plautus dixit E pulo Jas ye 2eías, t huiufmodi nomína,inter adíectiua&c 
fubftantíua.ambígerevídenturiGiermanicé hunc ferpenire ad exprímendum etymon Grzcum 
interpretari lícebít eir 26adgenfeblág:Eftenimncbis adden, quod Latínís bucca vel mala; 
Ét cótentus íter cauda fulcare pharías,(aliás phareas;melíus pareas,vt Ifidoruslegít, & WV uota 
49 tonus quogs)Lucan.lib.9.Grammatici ferpente effe dicunt;qui ferpens fulcum Ín terra faciat 
cauda,& fuper eamfere ambulet. Alberto etíáhoc carmen cítanti phareas ferpens eft,qui quaft 
totus erectus gradítur fupér caudam;& partem corporis caud& coníunctam. Lonícerus apud 
INícandrum Moluros quoqj ferpentes iriterpretaturquafi cauda íngredíentes. Pareas(V trots 
tonuslegit Parous aut Pareas)ferpens ín Syrix locísreperítur:colore au tem;alij quídem aes res 
ferunt;alij veró nígrícant. Morfum etíam fi ínflixerít;nó enecat:verüm quemadmodü amphifz 
bana & fcytalajíta & híc plagafua tantüm ínflammatiene inducit, Quare ex fjfdem etíá curens 
tur, & ex hisque decherfydro referentur, Aetius 15.51. Hapeiioxytonum,funt gene homínís: 
mup&iaj vero penanflexum,ferpentes quídam quorü fublímes funt bucce, Ammontus. Caríon 
—  feruüsin Pluto Ariftophanís,cum noctuín «de A fculapij anus ollam atharz feu pulmenti pfe 
|. $ * namcuftodiret, & manum obtenderet:clam;inquít;fibilans ed aininh cus manum filius, 
. — tanquá parcas ferpens(hicenm nimirum t buius dei templo tanquam [acer ei elebatur ) atxípui , O d'u£ 
VaaAdulu dic mepelas àv ipi; SC c. Scholiaftes huricangué rtiordere negativeljti mordeat,non obe 
c(ic.NIeminitinquíb eius & Demofthenes, rdc &eíz ic srapetuc (per appofitioné fcilicec) dícens; & 
Lycurgus ( F»yperídes, Suidas )in oratione contra Demadem.Habetur autem hoc genus etíam ín 
Alexandría,& intemplis Dionyfij, Eft & Pyrrhías,zvipías ferpens à colore dictus aptid Fle« 
fychíum & Varínü:haud fcíoan idem quípareasipyrrhus quíde color ruffus eft;& partea quis 
dam colore zs referunt Áétío: peteft autemaríscolorruffus dici. Sunt & paroi equicolore 
tuffo,de quibus díxi in Equo n.Rauífius 'T'extor pháríam fetperitem pedes babere prope catre 
dam abfurdifsimefcrípfit. j Paream effc putoferpentem illum quí a Marfis in ltalía hodie Bas 
6. tonvocatur:cuíus generís vum Venetijs olím maníbüs có treciaui viütn apad Marfi umqtens 
dainiáquo Baron nemínabatur, (quod nomé etíam cofubro domeftico nigro aliquos attribués 
re audio, & Buba (ídnemena Boa vel Boua facium videtur) & ferpagerípa: (cjuo nomine &6 


De Serpentibus 


alium ferpentem cztera Tuíc fimilem;fed bicipitem vocabat.) Caput ei elegans,fubflauumnt:reli 
| quum corpus nigricat;& maculís purpureís díftínguitur, caudam verfus paulatím attenuatur; 
Kongus eft (deco quem vídíloquor) círcíter dodrantes quatuor cum dímídío. Adfertur ex res 
gionibus ad Orientem fitís, (vnde Germanicum nomé ei facerelícebit eim ozientifc:ber "OnE.) 
Inlateribuslínea quedam fecundumlongítudínem confpícua emínet,que paulo cítra caudam 
definit, X círcíter palmum (digítos quatuor) retro caput íncípít. V eneni nihil habet,necg morz 
det. Totum ípfius caput círculator orí fuo ínferebataddens(fi bene memíni)vbí hícferpens de« 
geret,nullos alíos noxíosínuenirí, Videtur & Pagerína nomen à Pareía factum effe, 


DE PELIADE. NEL. 


(E5045 E T1V $ líb.is.cap.32-agens de Peliade & Elape,ínquit;Signa quídem horumanímas 
Ne YN 9 lium apud veteres non funt defcrípta,vtpote quz omnibus funt manífefta. Contíngit 
Je à Peliade morfis dolor círcalocum,& putrefactio, non perículofa tamen, & vexatío 
SY" acobfufcatío oculorum ex venení nímírum ad ipfos díftríbutione. Curantur autem 
fucco ptífanz cumoleo ín potu exhíbíto, € oxylapathí decocto, & fimplícioribus remedijs ad 
i&ericos defcríptis, Oculiveró lotio pueri venerem nondum expertí proluantur tum pet fe, 
tummuría amimíxta.Caput item fimiliter exijfdem perfundatur.Poft purgatíonem deinde cor- 
porísop obalfamum cum melle illíne;aut collyríum aliquod vítum acuens quod meatusrarefa 


», 
| 


cere poteft.Símul ením cumlachrymarum profufione,& venenum excernetur. Sí veró dolor 4o 


confequatur oculorum,cum lenibus collyrijs mítígare oportet, qus tamennon ftupefactent, 
Hzc Aétius. 


DE PORPHYRO. 


5 ST apudIndos ferpens dodrantalí magnítudíne;afpectu fimilis pulcherríms putpu- 
5 rz : caputcandídifsimum habens , dentíbus omníno carens , quer venatores ín fete 
1:23 uentifsímis montíbus nancífcuntur,ex quibus Sardo gemma effodítur.Híc non mors 


DE PRESTERE 


NA 


Lr lunt. Diofcorides enim agens de Dipfade, Híc ferpens, inquít,propter continuam fiz 

AT We j te L 2m 

e) tím, & prefler,& caufon;aut dípfas appellatur.P. 7X gíneta fimiliter, vnde,inquir,pros , 
picr 


MES) RESTEREM ferpentem quídam grauifsimí authores eundem cffe cum difpfade vo- 6o 


| 


[ 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 
: 
| 


De PreftereLib. V. Ó6Ó 
pter continuam potus affumptíonem Prefter ab vrendo, dipfas à (itíendo ferpens appelfatur, 
ZXíanus quoque Dipfadem & prefterem dící, & caufonemab ardore teftatur. Sunt tamen & 
alij probati authores quí alterum ab altero díftínguunt, duaít ferpentís fpecies faciunt. Idem 
ením Zlíanus quodam locofeparatím de prefterís morfu eiuftg Symptematibus fcribit ; qua 
à dípfadís morfu eiufGi fignis non parum differunt.Solínus ítem & Lucanus vtríuf&ierpentís 
feorfimmemínerunt,nfco díuerfas proprietates tribuunt. 

4| Prefter,graccé epneip dícitur zuez v) epi eiv, quód tum íncendere & inflammare;tum ínz 
flarefigníficat, Síc autem dictus eft híc ferpens, quód morfu fio corpus íctum ínflammert vei 
inflet:vt poftdícítur, €j Numerorum cap.21. dícítur Deus mififfe ín populum murmuran- 

10 tem Q^8^ Xn otn id eft (erpentes vrentes velignitos;:Immanuel Treimelíus & Francifcus 
luníus ín translatione bibliorum verterunt; prefteres: Dicuntur ením em Nw à v quod vea 
re (ignificat,ficur prefter,zueg v) aile quod idem grace fignificat. 

4| Prefter quem percufierítdiftenditur,enormías corpulentía necattm,extubcratus,Solín, 
€| Prelter afpis femper ore patentí & vaporante currít | Cuius poeta ( Lucanus libro 9.) 
fic memínit, 
Or«é, diflendeus auidus fumantia proffer. 
Etrurfus eundem íimmítatus Georg. Pictoriusin Lernaszxdific: 
Qra(, diflendens auidus fumantia preller 
Inficityvt lefus tumida membra gerat, 

2o Hícquem percufferít,díftenditur,enormítp corpulentía enecatur. Extuberatum éním putres 
do fequitur, Ifidorus, qui poftrema verba ex Solíno defcripfit, fed male íntellecto, Neg enim 
Solínus fcríbít , extuberatum ex íctu prefterís putredínem fequi, fed cum díxiffet, eum quí à 
preftere percuffus fuerít,enecarí extuberatum:;addít, Ictus Sepíum ftatím putredo fequitur, 
Vnde apparet íd quod deputredíne fequente dícít, non ad íctum prefterís, fed lepísreferens 

. dumeffe, 4J Prímum vtmorfum Preftere genere ferpentíum effecitftatíim ienauíam ínfert, 
& ímmobiíles reddit: poftmenti oblíuío; & tenebra offunduntur,vt neque notíonem habeat 
morfus, neg; refpirare , neqy mefere queat: fimul & percuffum à pilís iam nudatum fuffocatío 
fequítur,cum conuulfionibus & morte acerrímis doloribus referta, /E.líanuslib.z. de animal, 
cap.4. J[ Prefter ictum extemplo fideratíone quadam reddítímmobilem,ac mentealienum: 

so moxpjlís defluentibus cum prurítu acventrís folutione abfinait, Volaterranus, Textor. 
4| Erínflatis prefter qui faucibus zftum expuít, Mantuanus, 
qe fubit facies leto diuerfa fluenti. 
arfidtum larft cultorem torfidus agri 
PPercuffit prefterzilli vubor igneus ora 


Succendit,tenditá, cutem pereunte figura, 
9Mifcens cun&la tumor totosam corpore maior — 
Fiumanum(, egre]]a modum [uper omuia membra 
Efflatur Sanes,laté tollente veneno. 
Jp]e latet penitus congefto corpore merv[us, 
A9 Nec lorica tenez diftenti corporis auum. 
x | Spumeus accenfo non fic exundat abeno 
Z'adarum cumulus:nec tanto carba[a Coro 
Curuauere fmusstumidos iam non capit artus 
Tuformis globus,e& coufufo pondere truncus. 
Jutatlum volucrum roftris,epulasq, daturum 
FHlaudimpuné ferisynon aufi tradere bulto, 
Nondum flante modo cre[censfugére cadauer. — Lucanlib.o, 


«| Viperz qua prefter dícitur venenumlethale eft hominíbus;Bellenius: XJ Portufaca quam 

peplium vocant;non multumfatíua efficacíor eft;Cuíus memorabiles vfus traduntur ; fagíttas 
5? rum venena; & ferpentíum hzemorrhoídum & prefterumreftríngí;pro cibo fumpta , & plagis 
impofita extrahí. Cum ípfanon eft femen eíus fimili effectu prodeft , Plíníus.(accipío portulas 
cam fylueftrem vulgarem,;non peplíum Díofcorídís.)) Aduerfantur ferpentium fceleratí(símis 
hamorrhoídi & Prefteríflos aut mora rubí, Plíníus. Caftorei teftes aduerfum Ceraftem & 
prefteras cum pariace aut ruta ex víno bíbuntur, Idem, Príuatim contraprefterís morfum 
fardà prodeft, Idem. 

q| IIone?p Prefter ígnís coeleftis, aut nubes íntoluta igni, cum vento vehementifsímo; 
Suidas. Flatusardentíor accenfuft dum furit, Prefter vocatur, amburens contacta paríter && 
prorrens,Plíníus. 4| Bonomíne ctíam cftímpetuofior ventus, actranfueríz ín collo venze, 
necnon fulminisfpecíes,Calíus. J| IIpneip dícítur etíam efie qapuyyG xà £Eoev, 2 18 qua x 
Trip pd uevov a) eod ye uevov.in ira námirum , tefte Pollucelib.s, Helychíus vero ess fipás dícé 
Ícribít rai ox 2aia 9 pouf nir AE Gas. 


6o 


- 


De Serpentibus 


TlesAvo oi dgeic Ue Ay óuApuor, Suídas,à dorfo ferrato fic dicti vídentur. 
Regulus ferpens ídem qui Dafilicus. Iragsqua ad hunc perrínent pete ex hiftoria Bafilífei. 


DE SERPENTIBVS QVORVM NOMINA. 


INCIPIVNT AÀ LITERA S. 


e Ca AVRIT AE ferpentes apud Hefychíum,à colore vírídi fortafsis lacertorum dicti fuez 
ES rinttquod fi verum eft;quarendum eft anijdem finr anguibus Plinij per excellentiam 

Jer qu) , "ui ; E : S E lo 
Serpentes viri 582573 dictis, de quibusantea, Sunt & apud Vallefianos vírídes ferpentes, quos a colore 


due DE Q:ünling appellant.Sed eos perquam venenatos efleaudio. 


(Qiünling. 
1 DE SCYTALE 
Nomind, AX CYTALE ferpentis genus & 
ec : " E v 
Scytale, 4 epiftola Láconíca , Varinus. 


632 Scytale ferpens, Sícalís feu Pí- 
calís Arnoldo dícítur: Auícennz Sííces : 
Seifctdis, — tati(Scifceralíspotíus legendum) Al- — 
bertus veró hunc Serpentem duplíca- 7 
uit, eumg vno ínloco Sítulam, altero A 
Situla. Seyfcculum appellat. Aítením Sítulam ín duas fpecies díuídí, alteram quam Graeco vocabulo 
Sees. — dípfadem vocat;alteram quam generísnomíneSitulam, Etde hac fecunda fpecíe dícít, quod 
eft ferpens ex varíetate miro modo pulcherjíta quód admiratione detínet íntuentes, &c. quod 
Solinus de Scytale fcribit, Seyfeculum vero deícribít efle ferpentem fere ficut ille quí falit ad 
duas partes quem Graeci amphífelenem vocat, &c.quod Díofcorídes & Aetius huíc etiam fer» 
pentíScytale tribuunt, Quare apparet Albertum pro Scytale Sítulam accepiífe; & nomínum 
vicinitate , propri] generísferpentem alteri contríbuífTe, acperperam ex vna fpecie ferpentis, 
wd duas fecille. Vide pluraapud Níc.Leonícenumlib.deDipfade. €[ EA«cv , ópuc ov ériorexvsuAlws $0 
Cecilia, x2A8ci.Hefychius. «| Scytalen alij Czccilíam ínterpretantur,Matthiolus.Ex eo quod híc ferz 
pens fcenículo, vt alij omnes; non vefcítur,faGdtumexiftímo , vt Latíní quídam eam Czcílíam 
quafi cecam dícas,quod fcenículo abftíneat,ne vífum recuperet;appellauerínt. Cecilíam tamé 
T yphlopem potíus effe credíderim,Greuinus. io n 
Defcriptio, q| Scytaletanta refulget tergi varietate,vt notarum gratia videntes rerardet, & quoníam 
reptandopígrior eftquosaffequi nequít;míraculo fuí capíatftupentes ; ín hoc tamen fi quamar 
xum nítore hyemales exuuías prima ponít,Solínus. Tantíautem feruorís efl, vt etíam hyemís 
tempore exuuías corporís feruentís exponat;de quo Lucanus Líb.9. 
Et Scytale [paris etiamnunc fola prumis 


E xuuias pofitura fuas. Itidorus, Textor. j 
q€| Nicander autem ín Theríacísferpentem hunc íta defcribit;prout verfibus Latínís reddi- 
tus cft, TBifronri fimilem reperis S cytalam Amphisbene, 


fingaior efC tamen cauda;que nulla feré exit, 
Craffior,vt quantum folita eC comprendere lignum, 
Curua manus flrilum quoties tener ipfa ligonem, 
T'am prolixayvagans pluuio quàm reptile calo, 


Quod fecunda genus faa gignit "vifcera tellus. 


"Necpoflquam iuuenis yenienti tempore veris, " EX. 

9 Magna Deim quando profert [erpentia mater, 2 

Liqueric obfcuram con[ueta cubila petram, " P $ 
Et nitidos tepido fub fole extriuerir artus, Arp 


Pandentis fe feniculi teneram exedit herbam, 

Sed per opaca moransimi decla montis 

de teuer, e mulo gramirer latet obruta fomno, 

E alta fua conquirit fibipabula terra: 

INec licet id magno cupiat fiudeatá, labore; 

"refcente fitim potis eC depellere fauce. Hc Nicander. 
Scytale forma cum Amphiísbzna non díísimilitudínem habet , preter qudm quód cauda eft 
tum pínguíore,tum crafsiore.Scytale eadem eft latitudine qua manubrium]ligonís,& longítue 
dine lumbricí.Cüm verno tempore ex cauernís faxorü prodit,fcenículíramos exediít, Gillius. 6 
Iohaanes Lonícerus (ínquít Gireuinuslib.r.de venenís) quí Nícandrum Laríné reddídit, & 
Petrus Gilliusinappendice quadam ín Zlíanumfcrípta,cum poetz noflrí mentem non fatís 


.  affequere- 


De S5cytale H. Lib. V. 67 
affequeretut.fcytalem crafsitudine manubrium lígonis, losgitudine veró vermes terrefires vs 
quare affirmat. Quod tamen INícander minimé volu c, féd cáin [cycalém crafsiorem amphisbea 
na eíle propofuiffet, eam crafsitudine ligonis manubritm, Amphisbanam vero rerreítiestan 
tum vermes zquare dicit, Decepti ítac fuerunt, quod vocabulum Grecimm ad fcyralem non 
amphísbanam referri debere credíderunt, Haberhzc ferpens pra czterís omnibus peculíare 
aliquid.Prima ením ex omnibus cubilefiumrelinquit.. Et exuuijs pofitís mere reliquarum Os 
mníum,;adlocum quendam tibi familiarem fecedit ftatim, nec fceniculo,vcaliz ornnes; vefcis 
tur. Giillius loco citatojfcyralem conia & é cauerna fua exíre, & feeniculo vefci afferit, Ek quo 
ceriéapparet,eum tam bunc quam alterum Nicandri locum perperam intellexifIc Hec Greta 
ko nus. (. Anímalía hzc (amphisbana € fcytala) interfe (imilía funt; non ením ex craísís ín caue 
dam tenuem abeuncfed xqualis craísitudinis per totum exiftunt, vt neg) coguofcantvidenres 
ea,iuxta vtram partem caputautcauda fint fita.Differtautem amphiísbena àícytala,in eo quod 
ex virag parie progiredíatur;ende & amphísbsena Grecís elt appellata. Caecerüm ab vtrocp 2» 
nimante demoríis,contíngir morfum obícurum eíle,ac vix apparere, veluti funt mufcarü pun 
&urz: quapropteretíamfi mordeant,non enecant ramen, verum inflammationes inducunt, ve 
lutíconanguncetiíamab apum ac ve(parum ftimulis.O uare transferantur ad hos quog, que de 
íllis ftu relata;verum faculcate ínteníiore, Aiuntautem fcytalam chalcídicam eiufmodi accefz 
fionesfequi,quales à vipera morfos. V nde & ij(dem reimedrjs ad eius morfum vrendü, Aécius. 
4| Confimilía fupra dictis ín vipera eueniuntijs , quí à (cytala X amphisbaena demorfi funt, eas 
255- demi tere auxtlíantur.Quare hoc venenum príuatam deícrípzionem fortítum non eíl neq vía 
fin ch dígnum,;quod àlío genere comprehendatur. De íjs autem inentíone hoc loco fecimus, 
quoniam teré remedijs ad víperas fcrípris,percufsi ab eis adíuuari (olearít, Diofcorides, eine 
tà. 8f Scifeptaliscolor eft (imilisfalienti ad duas partcs , fed ille eft deceríor , & accidentía eius 
, funtilia. Eccura illíus eftílla cura, Auícenna.Sifeculus eft ferpens feré funt ille qui falit ad duas 
[v partés;quemQGreci amphifilené vocant, quafi duo capira habente, & morfus iftius eft icuti mor 
fus illius,quía ifte quidam modus íllíus,licet ín hoc differat,quod non adeo exprefsé duo capita 
habere videatur. Ethac debocferpeute dicünt Auícenna & Albertus. Merito autem conira 
Auicennam & Albertum dubitare quífptam pofsir, qualis 6r morfus vel accidentía qua ex mot 
fu amphísben& & fcycále confequuntur,& quis fit modus curatíonis,fiquide neuter ea expres 
3e fit. Hicautem errorinde proueait; quoniam veiba Auicennze € Albertiex Diofcoride & Pau 
lo-defumpta funt, fed ínuerfo feu mutato ordine : Diofcorides enim & Paulus , cum de viperae 
morfu;accidentibus & cura egilTenrz, fimilia dixerunt accidere morfis à fcytale & amphísbamna, 
& eadem effe remedia. Auicenna igitur & Albertus vel debuerunt eundem ordínem fequí, vel 
fimutare voluerunt,quenam effenr eorum morfus accidentía & curatío legentibus manifef?as 
re. (| Scyrale lerpens eff duplicis fpeciei : vnus admiratione fuz pulchritudinis detinetinip:- 
cientes,piger;paruus, X tgneíveneni,ita etíam quód ille quem laedit, ftatíim moriatur: aiqp Slaa. ;1. conie? 
Giothice vocatur. Hic frigídifsima hyeme pellem déponit ficuti ftupefaciens afpis,qua pellem dicit: bic[ere 
mutat. Hic eríam veluc alij (erpentes in hyeme latitantes, fe recipitin vífcera rerrze, à folis vice: pens. 
licet íngreffu in Libram, vía; dum Arietis fignum exeat:inira quem terminum fi folis artracta 
4^'antra exierít,ateg calore baud tempeftíuo nímís diu delectatus tueríoníue gelu&j antrum conz 
fteingente, moribundus extra illud relinquítur. Alíus (tefte Ifidoro) amphísbaena dicitur, &c. 
Olaus Magnus lib.z1.cap.46. e [x D ce 
4 Musaraneus,quem GracíexvrdALs appellant quamuís exíguís dentibus,non exíguam Mw aranew 
peítem molitur, Columella lib.6.cap.17. At pro owvz&^.4», puto potiuslegendum uvyae 2. — foteledióiw. 
€f Scytale dictus efl hic ferpens quod magnitudine equalis eft baculo,in quo lígo inferítur, 
vt Nicander aífevit. Eft enim exvszAx manubríunrcuiufcung generis inftrrumenti, quemadmo. 
dumaf(ci&, vel alterius , Gireuínus. Sex fcytale fignificat. Scytus ením ( vel fcutíca ) eft íd quod 
verberatnates puerorum. Scytale etiam pifcis eft, Gc vocatus quod fimilis (it flagello feu puero. 
$ 9 rum ícuticx.Etdigitorum ofi vocantur eríam fcytale. Er virga quadrangularis fabrorum mar, 
morum Etomniís vírga dícitur fcycalus & fcytale. Sexta autem digna auditione Laconum fcy 
tale.Eft & fpecies ferpentís feptimo fcytale,loh.'T'zevzes.q| XxursAn qA2yt20uov,A Geo, Hefy c. 
XxvniAat UUAaxtc dipped rivoi]tem Ogeev qAacysS0ua A Gen. )rem Isaixal ias Ttem vrísaxec $q' elc n dM. 
x" 2ez0ciTÀ vj) «vOpa rev duapriidla, Idem. Dícuntur & vectes feu palangz fiue phalangae zzvi 
Ae vt Exod.3o. d[ XxvrzXAv etíam apud Lacedzmoníos erat genus quoddam epiftola fecreiz, scyndeLaeea 
dequo víde Plutar.ín Lyfandro & Harpocr. & Suidam. Gell.lib.i7.cap.9.fic defcríbít.Surculi nica. 
erant duo tereces,oblonguli pari craffamento,etufdemtg longitudinis, derafi atcp ornatí confi 
milíter. V nus imperatori in bellum proficifcenti dabatur, alterum domi magíflrratus cum (ure. 
atgy cum figno habebant. Quando vfus venerat líreraram fecretíiorum, círcum eum furculum, 
6o lorum modícz tenuítatis.longum autem quantum rei fatis erat.complícabant voluminerorun 
do & Gmplíci,ita vr orz adíunctz vndig: & cohzrentes leri,quod plicabatur,coírenr. Líreras 
deiade ín eo loco per tranfuerfas iuncturartü oras , verfibusa fummo ad imum profici(centíbus 
m 


d 7 De Serpentibus 

fínfcribebant. Id lorumliteris itapetfcriptis, reuolutum ex furculojfmperatori commenti sls 
confcio míttebant Refolutio autem lorílíterás truncas atqj mutilas reddebat meinbraty carum 
& apíces ín partes diuerfifsimnas fpargebar. Id vbi illead que; erat miffum acceperat , iurculo 
compari,quem habebat,capto ad finem, perinde vt debere fic;í fcíebat.círcumplícabacattg ita 
líterz perambiíturm eundé furculi ecalefcentes;rurfum coibant;íntegramét & icorruptam epi 
ftolam & facile legi preftabant.Hoc genus epiftole Lacedemonij exv/dALw &ppellant, Hi cc Ciel, 


DE SEPEDONE ET SEPE 
DE SEPEDONE là 
SEPEDOMEM eundeni effe fera 


ec? pentem cumfepemultís argus — — Cia 
Xuan ja mentísfit verífimile;namptze — A LE 


4 ea d 

terquam qued hac duo nomína idem - 
prorfus fignificant, nec praterea de fe- 752 
pedotie apud vllum aliumantiquitatís 2558 
aurhorem priuatím quicqtam reperio, $2 
Gefner. Eadem etíam omníno fympto- Z5? 
mata in morfü fepedonis à Nicandrode 77 2^ 


7 NION ana £ ui 
AR Y d EAE AS SIS S AI I 
AEN SESS eI S RISUS ESSA SESS 
TSSSSSONS SS SNR SS 


di. dic a, 
res -— 


Znmsd|avferpens dicitur dn onze: 29 dIaxivIms va coule, id eft, ges eorum quí morfi funt 


lemque UH ecies fr, quale corpuiy TT A 
AP tipe: diuerfa ( fcilicet ab FJemorzboo de quo pis egerat ) tra&ium fariont ]? gr. 
uineriam mutile ntlla infunt cornua fronti, 
Er color, birfuti qualem efC fDellare rapetss, (1d efl yarins es dierfus) 4^ 
Grande capur, breuior, dum currit,cauda widetwr: 
Quam tamen obliquo maiorem tramite duci, 
Quod fit ab boc yuluus,magnos nocmosé, dolores 
Exctat,interimens quia fundit ey ipfe venenum, 
hi Quo fata marcentes rabes depafettár artis; 
Inde ficcata vefolutus pelle capillus 
MERI Er volitans candentis « pappus acbaurd, — ^ wr 
* (In Greco xala-|vx0tGo,concufsi vel decudsicardui, vel vento fnflati,nam uy eft guru.) 
Praterta fadum turpi vitilicine corpus, 
Et veluti yrenti maculas à fole videre est. INícander ín theríacis. $0 
Inter feras inutiles € vel numerarí índígnas fepedon eflperníciofus ferpens: quem tum fi» 
gura bemorrlioo cognatum tum colore fimilem effe, INícander cecínit. Sed celeríoreffevides — 
tur; & quoníam per gyros & flexiones eradítur,parua apparet:quod quidem cauí(a eft, quame 
obrem ínfpectantes nefcíant deeius magnitudine íudicáre. V ulus quod infertacerbitatisplu — 
rimum habet,& bene penitus intrat , & putrefacit: quaex ví nomen traxít.Inexpiabili celeríta 
te ípfius venenum ín vníuerfum corpus tranfitíonem facit: Capillusetíam trabe quadam putree 
fcit & funditus iriteríttum fuperciliorum & palpebrarumpili defluant,oculioffufi renebrís obi 
fcurantur:& corpori maculz;tanquam adufta à fole cute;fuperueniunt, líanus.Sipedon ma 
lum & ipfereptile,coloris fimilitudíne hzmorrboidisferor, vti placet INícandro, velocior alie 
quantulum.lter fimiliferé modo & hic obKquat,morfu altíus penetrat, illico marcefcente pla» 66 
ga,vnde & nomen aufpicatur, V olaterranus. Sipedon reptilís eft, Haemorrhoide aliquanto ve 
Jocíor,iter obliquat;morfu profunde penetrar, plaga mox putrefeense, Textor, oU 
itas 


De Sepe A.B.O. Lib. V. 68 


Zwmd'irproptié fignificat putredinem. 4f Sepedoties Greci nónáfepia infle&unt, fed vis 
cera intelligunt eo nomine putrefcentia, Ceelius. Celfus apud Hippoer. interpr. oi«c cans 
erí. Pollucí,zwz14|ov eft aetvoun AdUxE, Ur nes diuzadlac quod vitiurm os maxime infeftat, ita 
vtínterdum dentes offacp abfiftant, 


DE $EPEÉ 
1 F. Á. 
; ST é genere ferpentum, Zlianus. £87,022 ipzeTo,it 0qei, Hefychius, Varinus. Seps efl ás Komind, 
pis exiguus, Arnoldus; confündítur autemnomen afpidis , & tanquam genus ponítur v£ sep; 

ferpens, €| À fepe demorforum membra omnía diffluunt,atg, foluta dilabuntur. Putríam Lac Putri, 
tine ídeó appellareauó fumus, lul.Scaliger. qf Serpens nominatus felür, & eft pütefaciens, A: Sc/fir. 
uiceüna, (| Reperíín * * capfaduasferpentum fpecíes , quas alibi nufquam víderam. Grze« 
ci vulgo ferpentes illos vocabant fapidi , alij (ipftí ; qua dictiones fepi vel z1i antiquorumre« S«pidi, 
fpondenrBellonius. 4| Sepasíerpentesaliqui volurit cofdem efle ceraftís,Matiliiolus. , Sipiti, 

: B 


- : 
Sepsex eo maghiam admirationem excítat,quód colorem in eorum qua contingit fimílitus Dejeriptio. 
dínem immutat: eius imi quatuor dentes caui funt, tuniculís quibufdam occultantür ; ex ijs 
venenum emittens celerícer & pütrefacir & incerírnit, ZI. lianus, 

Praterea candes nine et a|ber veperibus Ocbrys. Qua furibundus, é baud vno apparére coloré 

Ruffisveptilous fcatet,er caua vallise& alte — Vifus feps balitat, feps femper concolor illi 

Alc rigide albrisvupes,numerofa faxu, —— Quà fubfo[Ja tenet tela atq, cuiliagerre, INic.inth, 
Sepscolorem quem attígerit reddit. Quatuor recuruís deritibus armatus, Quem petít mors 
fu,tabe exanimar, V olaterranus, 
4| Serpensqui feps appellatur,longitudine quidem duorurn cubitorum reperitur,ex crafía 
autem ín tenttem abít,recta vero ac tardé proferpít:caput habet latum, os acutum : vniuerfum 
autem corpus multis albis notísrefperfum, A etíus. € Áuicenna de ferpente felür putefacienté 
agens,fic aír,exiftimauerunt quídam,quod funt fetpentes,quí funt ín regionibus Affem(Syríe) 
S in /£gypto,habentes capíta lata;parua colla,curtas caudas,ventresrotundos,& rion funt fu 
per eorum capítalínee, € fquamz;fed fuper corpora eorum funtlinez diuerfi colorís; & quum 
íncedunt,non rectificantur,ímo contrahuritur, Hac Auicen. qj Agyprü Elatí filium Árcadize 
regem íricautum feps confecit. V ídí & ipfealiquandoferpenrem hancimagnitudíne eft míníme 
vipera:cineris colore,notísínter puncta varijs,capíte lato;gracili collo;aluo obefiore;perbreuá 
cauda.Inferpentum genere feps & ceraftes,quo fermémodo grádiuntur cancrí;ín obliquumre |. 
punt Paufanias in Arcadícís, ; : 


Natura ( Selfitís Auicerin) calida eft & venenofa, fimilis fatis tatur viperarum, & repós 
nítur ín fecundo ferpentíd ordine, Ardoin. Vnde Georg, Pictorius ín eíus defcriptione fcribit, 
Hic byetts calidus frigora nulla timet, , 

I&us fepium flatím putredo fequitur,Solitus. Seps tabificus àfpís ; quí dum mriómorderit pegorfu c 
hominem, ftatim eum cotifumit ; íta vt liquefiat totus in ore ferpentis ; Iidorus. Sepséxígua f»mptomatis 
ferpens,quz non folü corpus,fed & ofla veneno confumit. Cuius poéra(Lucarias)fic meminit, ^" 

O[Jaá, di[Joluens cum corporé rabificutfeps. — Idem, 
—'Miferid,in crure Sabells 

Seps ferit exiguis quem flexo dente tenacéta 
"uulfitá, manu,pilos, affixit artnis. 
PParsa modo ferpens; [ed qua non'ylla cruenté — 
Tantum mortis babet. naim plage proxima circu 
Fugit rapta cutzispallentiad ofJateresit. — 
Jamá, finulaxo nudum eft fme corpore puluus: 
SMetmbra natant fanie : [ure fluxre: fine vllo 

- "Tegmine poples eracfersorum quoque mu[culus ómni£ 
Liquitur , & nigra diflillanz inguimatabe. — 

. — Difüluit fIringens vytérüm membrana, fluuntá, 

F'i[cera,nec quantum toto de cetpore debet; 
Effluit in tersas, feuum fed membra venenum — 
Decoquit: iu minimum mors contrabit omnia viride 
Vincula neruorum,«f laterum textura catiumá, 
Pellns,ey abfivufum fibra vitalibus omne, 

* Quicquid bomo ef aperit peffissmatura profaná 
)Miorte patersmanant bumeri fortesá, lacerti: 


Curtio; 


Homenymá. 


DeSerpenabus 
Colla eaputé, fluunt, calidononocius uftro — 
Nix en cadit,nec folem cera fequetur. 
"Parna loquor corpus famie flilla[Je peruftumz 
Hlc 6 flamma j dÉn zfed quis rogus abllulit offa; 
Hec quoq, difcedunt; putresá, fecura medullas 
- — Nulla manere fiunt rapidi veffigia fati. 
Cyniphias inter pelles ribipalma noctnds ef: 
Eripitnt omnes animam, tu fola cadauer. — Luc.lib.9, 
"Mole breus feps;pefle ingens,nec vifcera folum, * 
"Sed fimulo[fa'vorans. — Mantuanusin Alphonfo. 

«| Caterüm his quiab eo percufsi funt,ex vulneribus manifeftus fanguis excernítur,pauló 
poft veró fanies graueolens,tumor € dolor languidus eíi:at affect partes putrefactz dealban 
tur, ac cotum corpus vítiligíni (qux alphosappellatur) fimili colore inficítur : defluunt capilli 
toto corpore;atcp intra tres aut quatuor díespereunt, Aétíus. Accidunt ei quem mordent,apos 
ftema dolorofum,& putrefactío totíus corporis poft contritionem eius, & capillorum cafus.Et 
quandoque feftínat purrefactio perdens illud quod fanum eft, & funt quafi fpecíes víperarum, 
Auicenna.Seps modicus eft ferpens,cuíus tamen íctu percuffa putrefcunt membra.IN'm quic 
quíd momordit.in putredínem refoluítur, Textor. 

«| Porróopem & hi fentíiuntex eifdemrebus que in vípere.& in cerafte, X ammodíta: mor 


racíus. Conuenietítem fpongía calido aceto imbutam morfui imponere, € ex butyro cum mel 
lelocum illinire;aut milium cum melle, aut paleas vnàcum terra eis adharente exuílas impone 
re, Aécius. d Oportet vtfit cura corum cura communis: cura medía curz viperarum:deinde 
curatio eíus quodaccidítex morfu eorum dedifpofitionibus & accidentibus, Auicen. «| Laus 
xus excalfactoriam natura habet & folijs € cortice € baccis, lllíra ferpentum venenisreliftunt, 
maxímé fepís,dipfadis, & viperz,Plinius. Oximeliprofuiffefatenrur contra ferpentes quas fee 
pas vocant, ldem. Acetum mulfüm contra morfum eius víperz,quam fepa vocant, hauflum 
meconíum,ixiámue auxilio eft, Díofcorides. Sepís mor(uí medetur portulaca,oxymel , Idem. 
Salfamentorum (pifcium falforum ) cibus prodeft à ferpentepercufsis,& contra beftiarü cius; 
mero fubínde baufto,íta vtad vefperam cibus vomitione reddatur, peculiariter à chalcíde ; ce« 
zafte;aut quasfepas vocanr;aut elape;dipfadeuepercüfsis, Plinius. 

Zio qupd Té o fzren 036 7m crrac nominari fcribít INicandri Scholiaftes. Seps ferpens íd 
nomen habuit,quía parti quam morfu víolarit,fubitam infert putredinem, vírus fuí effera mas 
lignitateAmbrofiusParzus. ( Hocnomineetíam vocatur Lacerta chalcídica.Lacerta quam 
hi (épa;altj chalcídem vocant,in víno pota morfus fuos fanat , Plinius & Diofcorides. Idco ve« 
1o chalcís dícitur,quod quibufdam lineis, erísfpeciem fimilitudinemtp gerentibus,eius dorfum 
diftinguatur, Z5zu 7 ud vsduvolzi dol) cavesisi aAUEeic, Nicander in theríacis, Hoc eft, V f 
tabis etiam fepem corpore fimilem humilibus acertís. V ide plura ínlib.de quadrupedibus oui 
parisin chalcide. «| Eft & multipedz genus.Millepedam quenonarcuatur fepa Graci vocant, 
alij fcolopendram minorem perníciofamdy,Plinius Apparerautem tum ferpenti , tum]lacerts; 
tum infecto hoc nomen à vi venenofa factum;quód vim habeant fepricam, lioc eft exedendi,et 
tabem atque putredinem quandam corporibus morfu fuo inferendi. M" 

«| Eft& tuberculímaiorís ac peftilentís nomen feps apud Hippocratem, ab erodendo im» 
pofitum,Hermol. Meminít Hyppoc.lib.s.Epidemíorum fect.5.círca príncípium: A'»bpusee mA 
Ao] xaT ÜioQF ug) àA9a dom] xa Arta on DU Ta uera Et vurfus líb.6.(fecundum díuifiont Gre 
ci codicis) fectío.8. Lumbos dolenti (inquit) recurfus ad latus, & puftulz qua feps vocantur. 
Kai JA ol àvsS 1$ av tpua]G" quoi (locus obfcurus,quód ex abrupto cítetur) oxeAzuApG- c74., 
zd) T) 3$ caqvAim avípua, Phanías, vt citat Athenauslib. 9. vnde hoc faltem apparet quód feps 
plantz cuíufdamnomenfit. Epitheta, T9 J|4Q- tege o4], INicand.id eft, 8 £negoyo eu» di 
ejas Gic d'xvosdpi eic, Scholiaftes, Tabificus feps,Lucanus. Exiguus,]dem. Parua ferpens,ldem. 


De ferpentibus qmbu[dam qui quód morfos "yel ra&fos purrefacians 


ad epis naturam accedere videntur. 


Serpens quidam mínutus eft,quem aliqui facrum appellant, quem anguesprzemagni fugis 
unt. Magnitudo huícad cubítum,fpecies hírfuta quícquíd momorderit contínuó círciter putre 
iip JN Aríftoxenus quodam loco dícit,vírum qui ferpentem quandam interfeciffetnuls 
lomozfuab ea affectum,ex folo tactu vitam ami(iffe ; illiufG; veftem,quam eo tempore quo fere 
pentem ínterímebat,geftaret,non íta multó poft putruiffe, lianus de anímal.8.7. 


Deferpentíbus aquatilibus diuerfis egimus fuprà in Hydro;fed ijs duntaxat qui ín dulcibus 
aquis degunt. Híc porro de marinis dicendum. 
| D E 


[4 


| furclatz funt.Exhibenda eft praterea portulac3 multa ín cibo, X vínum bibendü myrtites me» 4 


4 


d 


DeSerpente Marino Lib.V. — 6o 


DE SERPENTE 


MARINO. 


2 RES 7 


A 
yd 


"iffi ^ 
A. 


1 


J 
/ 


| 


!J, 


| i Y" 


H4 


Opbidion. 
Vipera mat. 


fiydri nav, 


Gra£, 


, V6 DeSerpentibus 


Pow 
VXBRPENTES muranis & myrisforroa & natura valde affines (unt.Suntautem in mas 
Fax rimultz ferpentum fpecies;vt Ariftoteliplacenlib.z.de hift.animal. cap. t5. E/ci d 42 
GROAPT Beo diTTioi dp eic, e Damn ior tl) wopplu) Git zr spaatoi si Wa zu) rd 34 QuAl yi 05» 
Sgoeidks épas. ofldw di oa jo Quali pei Got. 20 up Eyuci Tras G du ho. doyryvolar d" cies Gic 
ccódha Ba0tzi. Sunt marini ferpentes forma terrenis (imiles, dempto capite: íd ením habent con 
grimagis fimile.Suntautem marínorum ferpentum genera plura. Vari) funt colorís. Non na» 
fcuntur in przaltís marís locis,Rondeletius. - 

Pecultarem alít Serpentem mare;terreftriferé refpondentem,qui vel Ariflotelís teftimonio 
fxpe tricubitalis euadit.Anguillam ac Congrum,colore;pinnís & branchijs referrenifi roftro 
€(let,quàm Murzna,longiore;ac numerófis renuibus dentibus vallato : oculís non ita grandi- 
bus,cuteglabra,ad dorfum prominente,nullís fquamiís afpera,qua facíle deglubí poteft. V en» 
tre ex alboínrufumcolorato:fpiraíqy toto corpore; vt & Berpenres terreftres, ducit. neqy viuus 
ímpune nuda manu,vt nec Murana,coritrectarí poteft. Plinius Draconem marinum appellas 
uít, quem émarí ín arenam emifTüm ex Aríftotele rcfert, cauernam ín arena mira celeritate ex- 
cauare,quod ídem de Serpente marino retulit Ariftoteles, apud quem àqic 9uAdT]/&x vocatur. 
Eít& (inquit) corperead Congrum accedente;fed obícuriore & acríore.quéd egonígríore & 
longíore interpretor.Idem tamen Plínius alibi Ophidion appellat; Bellonius. O ógic 0A277 €* 
q9 4ÀU nea. o gn iaiov ye TU 299g, ug) TO Gua : 7 lu Gov dua vesmes C" xta) ogedpéssp Q^ ov dU 
qefnDà x) AngUs; eic cle duporzdladiocas o xU vul pUyei dfe Pureac-tye d" GEUTteov cáux Ty) óqioov, 
Ariftoteles hiftoria 9.37. Qua eius verba Theodorus fic tranftulit: Serpens marína colore € ; 
corporecongro proxíma eft , fed obícurior atque acrior. haec & capta dimittatur foris , ínare- 
nam roftro quamprímüm adacto terebrat , fübittp tota ; eft ore acutiore hzc quàm terreftres. 
Bellonius obícuriorem colorem interpretatur níeriorem. axaveór«eos quidem Graecis,fi colo» 
fes ínter fe conferantur , mínds inrenfum mínufG fplendídum in eodem genere fignificare pu« 
to.quód veró acríorem pro longioreaccipít, nulio vel Grxcorum vel Latínorum exemplo fas 
cit. Grzce quidem sgod»órspG" legitur,quod eft vebementíór. vehementía aurem in agilitate fi» 
gnul ac robore coniunctis pofita eft, vc Galenus alicubi docet. Czeterüm pro hís verbis , E'a5 5 
qofonÜ xa AngUn: V uottonus reddit, fi timeat atque pífcatores euadar. Plinius cum alibi draco- 
nemArííiotelis,araneum appellet:ex hoc tamenloco pro ferpente maríno draconem marínum 
tranftulit: Draco marínus (inquit) captus atque immiflus in arepam,cauernam fibiroflro mí« 5 q 
ra celeritate excauat. X quanquam Rondeletius draconem fiue araneum pií(cem ídem facere 
tradit , certum eft tamen Ariíterelem de (erpente cantüm haec protuliffe, quamobrem ne quis 
hacoccafione resdiuerías confundat, cauendum efi:id quod Albertus fecifle videtur. Lege in 
Corollarío depifce araneo,líbro deaquatilibus. € Belleniusophídionab ophí, id eft fcrpente 
inaríno,non díftíaguít,Rondeletíus díuerfos effe oftendit. d. V iperz raaríne pifces parutfunt, 
Jongítudinis cubiralis,cornu paruulum geftartres in ironte: cuius ictus eft letalis, quamobrem 
pifcatorespifci huic capto caput amputant, X defodíuntin arena reliquum corpus in cibum 
zeferuant, Albertus & Ifidorus. videntur 2:tem noa alij hi pífces,quámaraneíetle , quamuis — 
non cornuin fronte,fed aculeos ín capírevenenatosgerunt. Idem deanimalibuslibri 2.tracta« | 
tus prímí,cap.8.Aquatiles € marini ferpentes (inqui) fuac Gmiles rerreftríbus,praterquam ín. 4g 
eapite.quoníam caput marinorum eft durifsimura, 3 aíperum, & minds quàm caput terreftris. 
um profui corporís magnitudine.In mari Oceano, qua Gierinaníam attíngít,inuenítur ferpens 
magnitudíne feré crurís humani: quíaculeumretro in cauda corneum babet:quo amputato d 
pilcatoríbus reliquum corporis ín cibum venit. verfatur autem ín profundo maris. ( non veré 
eít ferpens, quanuís fit pifcis ferpentínus, Hac ille. conijcio autem paftinacam effe pifcem aut 
cognatum;quo deloquítur : quem caudz raríone fortaísís aliquís ferpentinum dixerít. | Hy. 
drus dicipoteft omnis aquatícus ferpens , tum ín dulcibus,tum ín falí(is aquís. nam & marínos 
ferpepies , hydrosvocat Jlianus , quos alij fimplicíter Jge« SuAa7].«c. Indicum mare hydros 

ignit marínos,caudís latís. Lacus etiam (forte Indie) hydros maxímos producunt. Carerüm 
marintiftiferpentes , afperum poriüs ferratis denribus, quàm venentofum os videntur habere, eq 
f&lianus 16. 8. Plíníus 6.23.tradít apud infulas quafdam ante Perfidem, bydros marinos vices 
nüm cubítorum terruiffe claffem. Inter Carmanía promontoríüm & Arabíam quínquagínta 
millia paffüum interíacent , deinde tres infule , círca quas hydrí maríní egrediuntur vícentm 
cubitorum longítudíne,Solínus. In Africa magnitudo anguium míra,ficut € fertur. iam ením 
nonnulli vbi tríremi applícuiffent , offa boum multorum vidiffe narrant, quos abfumptos effe 
ab anguibusnon dubítarent,cum tríremes productas inaltum, quamprímüm angues ínfectas 
rentur, X nonnulli aggrefsi tríremem euerrerent, Ariflotel.hiíftor. 8,28. 

Sínthus fluuíus maximus eft eorum qui círca mare rubrum funr, X plurímum aquz in ma» 
reemittít, íra vt proculab eo ín pelagus aqua candicans profluat.czterüm nauigantibus e pela 
go verfushancregionem, (qua fe exonerat &intbus ,) coniecturam de loco faciun; à ferpenubus e 
quiex alto eisoccurrunt. Síquidem ferpentes gras (52724) dictilocorum circa fupra& Perfi- 
dem indicium faciunt, Arrianus in Nauigatione maris rubri. Et paulo poft ; Sinus qui Daraces 
vocaiut, 


20 


3o 


$^? 


6o 


DeSerpenterabefcenteLib.V.. 7o 


vocatur, valde períiculofus eft nauigantibus, & vítandus,& c. ad eum aute épelago tetidentía 
bus,locí indicium faciunt ferpentes qui pregrandcs & nigri occurrunt. nam ín fequentibus To 
cia, X circa Barygazam minores, X colore luteo X adaurcum inclinantes (xAweei xta) ^ev icr 
7*c) obutj (unt. Ec inferius : Barare vícus fitus eft ad fluuíumillic exonerantem & c. & haec etia 
am regio €pelago adnauigantíbus prenofcitur ex ferpentibus;qui illic obuij funt nígri & ipfi; 
fed minores , capite quale draconum eft , oculis fanguineís, €f Draco marinus eft pifcís ips 
fquamis.hunc poftquam multum excreuerít, & violeotíiam magnam facere votuericumbes cdd 
lirapiuncinaerem, & per montes membratim di(Iectum dífpergunt , vtnon (it amplius, Lín« 
ga cíus bífurca efl (icut cauda equína,digitos duoslonga. hanc in oleoferua.Geftantem ením 
abíquefatigatíone & infirmítate tuetur: quod ipfe ín marítimis Aflyrix regioníbüs ob(eruaui, 
Biufdem adeps cum fucco herbz dracontez mane & vefperiinuncus,vtilis eft ad dolorem cás 
pítís, & initium elephantíz velleprz,& omnem fcabíem cutis,Kiranides 1.4. 

]s quem hic depínxis 
mus terreno velfluuiacili 
ferpenti fimillimus eft; ad 
tríum vel quatuorcubíito . Jj 
rum longitudinem acce: 
dit. Corpore rotundíore 
eft quàm anguilla, capite 
congro fimilis eft. Maxile 
la fuperior inferiore lonetor eft. Dentes babet ín maxillis & ín palato muraenz modo,;fedrarío 
res. Pínnulas duasad branchías veluti anguilla. Colore eftfüluo , venter € roftrum cineres, 
Oculi flauefcunt.Internís partibus murzna non differt. Nullus cft omníno quí primo afpectu 
hunc ferpentem eífe non íudicet;Rondeletíus. 

Serpens marínus Aríftotelís rarus eft & paucís cognítus;S' quanquá& bonus in cibo fit, ficut 
alij longilubríciovt congrí;anguillzmuftelz:proprer nimíam tame cum ferpente tetreftri fia 
militudinem, pleríqpab eo vífo tanquam non piíce abhorrent; Bellon,in Gallico de pifcib.lib, 


DE SERPENTE RVBESCENT E. 


JERPENTEM 

«3 hunc marínum, 

RC :£/4 (inquit Rondele 

tiusa quo hac defumpfis 
mus) prímus mibi mons , 
ftrauít vir humanifsimus — .- 

& eruditifsimus Gulielmus Pelícerius Monfpelienfis epifcopus. Isob rarítatem miniímé prae 
termittendus hocloco fuit: quem nonnulli myrum effe pütauerünt,fed falfo , vt ex deferiptias 
neliquer. Nam branchias offeo operculo fquamoforum modo intectas habet ; pífinaf& ad fia« 
tandum maíufculas, quibus murzna & myruscarent. Sed Doríonísmyrum alterum elTe ato 
sroelcosfe, id eftrubefcentem non abfurdé quís exiftímauerír. 

Eft igirur ferpensde quo nunc agimus,;corporis fpecie ferpentibus terrenis fimilis;colore ru 
bre vel pheeniceo:lineís oblíquís & (inuofis àdorfo ad ventrem ductis, eam lineam;quaz à capis 
tead caudam protenfa eft fecantibus.Sciffura orís non admodum magna;dentes habet acutos; 
ferratostbranchías opertas fquamoforum pícíum inftar.In dorfo à capite feré ad caudam velu 
ticapillamenta tenuíaá fefe dífiuncta,in ventre fimilia.Cauda ín pínn vnícam definít; Hec ille, 
Cum circa Abydum obambularem,ín paruis quibufdam alueis feu canalibus falfis, inueni fér« 
pentis terreftrís fpeciem,quí toto fere dícín mari viuit, quemadmodum coluber ín dulcí aqua; 
fomni veró caufa ín terram egredítur. colore fermé rubet, fed maculis ctíam fufcís aut cinereis 
varius cít,Bellonius in Síngularibus Obferuationibus. Idem hic fortéaut cognatus cft ferpefà 
timaríno rubeícentí Rondeletij. | | 

q Cum multz fint marínorum ferpentíum fpecies , Germaníce communi nomine otniies 
(D ecrfdlangen/vel (Ocernatern appellabímus. (| Serpentes marinas vidi,quarum color ad 
Congrut accederet , roftrum longum & tenue efletzaterior corporís parsfexangula;à ventre 
ad caudam quadrangula pertínerec, Gillius. Verum haec animalia IR ondeletiusnonferpentes 
mar Ariftotelis fed acusab codem días effe oftendit. «f Albertus Magnus ab ínítío libri quat 
ti de animalibus,aquatilium genera diuerfaenumerans:Octauum ( ínquít) ferpentínum vocae 
tur,có quód fit fimile colubro. Et inferíus capite octauo: Conftat in mari e(fe animal exangue; 
ferpenunum;quod fimile videtur effe ferpentí quí vocatur tyrus;& eft rübri colorís.habetg a« 
Jas pínnularum eonfequentesfe in corpore fuo,& mouetur motualarum. X bzec tamen videtie 
tur cffe contínua interíorifuo.quare ifta non funt eadem cum pifceferpentino.cuius fuprá mes 
minímus.fed accedunt ad ligni naturam,mínus tamen quàm preeceden tia.Deligneisautem(vt 
ipfe nomínapaquatilibus;id e& zoophitis quibufdam, plura ab ínitio eiufdem iis lcxibit 

m 


De5erpentbus 


Laocoon tlíbro 2.7/&neidos) Neptuni facerdos, ' 
dolennes taurum ingentem matlabat ad aras. 
Ecce autem gemini à T enedo tranquilla per alta 
( Eorrefco referens ) immenfis orbibus engges 
Jucumbunt pelago : pariter, ad littora tendunt. 
Pellora quorum inter fluius arrea,ubed, 
Sanguine exuptrant "bndas : pars cetera pontum 
Pone legit, frnuará, immen[a "volumine terga. J 
Fit fonttus [Dumante [alo,er c. | | 
In Balthico vel Suecico Oceano flaui quidam ferpentes maríní reperíuntur ; tríginra aut re 
quadraginta pedeslongií: quí,nifiírítati)neminem edunt. Eorum iconem Olaus€Magnusintas — 
bulà fua E.m.dedich 


a 
1 


"Ineademtabula ad B.d. alius ferpens marínusad centü autducentos pedes longus, vt defcri 
ptío habet,(vel etíam trecentos, vt numerus iconi adíunctus pra fe fert.) círca Noruegíam ín- 
uL - ui n Dec NT. P. 
1 DS eU EE 
E : m * 


? €€€—— — — ————- ns 
ise -— L— — LL 


man 


quz mercíum vecturz deftinantur,ínuolucam fubucrti;fpiras fuper mare tantas aliquando erí» 
gere, vtnauís per vnam trantire poffer.Fíguram,qualís in Olai tabula eft;appofui. 4 


Ex Germanico Schilibergeri cuiufdam Bauari Monacenfis libro, De peregrixationibse 
fuisquas captus à T reis obinitnuper euulgato Francf ordi. 
Pugna ferpentium aquatilium & terreftrium, 


In Regnó Genyck vocato vrbs ef nomine Sampfen. Eam, quo temporeego apud V uetae 
firam Turcarum regem eram,colübrí aquatiles,& ferpentes rerreftres ínnumerí , circunquags 
per milíarís fere fpatium, círcundaba nr. Venerantaurem hi e fyluís , qua multz funt ín vicina 
regione Trieuíck dicta; illivero € mari, Hi dum colliguntur per nouem dies, nemo pra meru 
ex vrbe egredi audebat:quanuíis nec hominem nec alía animalfa lederentt quamobrem vrbis ac 
regionisprínceps, nequiíquam etíam homínium eos Ixderet , edicebar : non fine iuftu diuino $ 
rem adeó mirabilem & magnz alicuius murationís gnum euenireinterpretatus, Decimo die — 
duo hzc ferpentíum genera inchoatum diluculo conflictum;ad S:2lis víque occafum pioduxe 
runt;quo animaduerlo; prínceps cum paucis equitíbus vrbem egreffus , pugnam fpectare vo; 
luít. cedebantautem aquatíles terreftribus. Reuerfus ín vrbenuac poftrídie (uümmo mane dee 
nuo egrefTus,nullos amplíüs viuos,fed occíforum tantüm ferp entium octo millia reperit. quos 
omncs fcrobe defoffa,humo tegi curauít:& V ueiatire regínupereà vrbe potito, rem omnem 
Jiteris nunciauít.qui boc oftento tanquam profpero fibi & feliciaportendenie gauifus eft, 

SIT VLA ferpens eftqui € dipfas: Dequo fupra. Addendum tamen & hzc ex Georg. Pi 
etorio defcriptio, in Lerna malorum. 

dila paruus item ferpens [butemine ledit [2 
Et fenfus tollit,tolit itemá morum. 

SPATHIVRYS ferpens de quofupra ín myagro. 

r^ DE 


- -DéSpondyle&deTyroLibV. 7i 
* DE SPONDYLE. 


*- Nimalium czterorum (quídam exiftímantlegendum exterorum) nullum aliudsadices 
nobis dictas ( vítís fylueftrís,aríftolochiz,peucedani,centauri) attingít,excepta fpondys 
li.quz omnes perfequitur.Genus id ferpentis eft, Plínius libro 27.capite rs. Ge. Agrícola non 
ferpentem,fed ínfectum effe docet,quód Germanicé dicitur engere ín libro de animantibus fub 
-. terraneís. Spondylis (ínquit) vermis intra terram reperirí folet, ita conuolutus, vt verticilli, 
quod Grzci fpondylum vocant, fpeciem prz fe ferat: vndenomen inuenít. Ei lengítudo & 
crafsitudo mínimí digítí; caputrubrum. Sed quía híc vermis caretpedibus & ferpít, Pliníus 
Yo fcribítgenus id ferpentís effe. Ariftophanes quoqueait egordUAUu síA olo 6j) B dY20 esc tois 
xtias,Jnawdw6sloc. €f Spondyle Plintj, T yphle vel 'ypline antíquorum,Bellonío eft, quz acus 
' Mriftotelis Rondeletio : quod non probat Gefnerus. V ídein Corollario acus ínter aquatilía. 
€| Spendylus nodus feu vertebra fpinz dicitur ; item calculus eneus , quo fuffragia fua iudi: 
ces Athenísdabant, vt eft apud lulium Pollucem : ítem vertículum quod apponitur fufis , vt 
nendo melius vertantur, Martialis libro 7.pro animalium ofsículis vtírur. Eftetíám fpondys 
lusofireorum generis , de quo in libro de aquatílibus plura reperies. € Spondyleradix quz« 
dam hilphio firailís veteribus memoratur, Euftathius. q; Eft & fphondylionherba, quam Díos 
Ícorídeslibroz.deícribit, — ' 


c 


"T 


i x 


P DE SERPENTIBVS QVORVM NO» 


MINA INCIPIVNT A T. 


De Taranta ferpente Georg. Pictor. ín Lerna malorum. 


dn vita ledit nullum "T'aranta crudelis 
Pof( mortem ferpens fed violentus erit. 
Te1osàccidlGe0psec,Hefychius & Variínus. — 
"T yphlops vel Typhlinus ferpens eft quí aliter vocatur Cacilía. Vide qua fuperius dícta 
funt de Czcílía, , 


E Ue DE TYRO 
T7 Yrus ídem effe fertur,quod vipera. Nam & authores ín medicina loquentes de carnefera 
pentina vel ryríaca conficiendararó vel nunquam de tytro (ub hoc nomine faciunt mentio 
nem,fed de vipera, Actor. Víperam Arabes ex Graecorum línguo, vcaffolet,vocabulo deiorto 
| deluxato&pthiron vocant nomíne generís fpecieiimpofito: nam Ünetor, fera eft , Calíus. Vo« 
5o cant Arabes ryrum víperam, vc ex Serapíone facilé quís comprehendere poterít; quum quee 
echidna Grazcitribuunt, ille fuo tyro confcripfit, Amatus Lufitanus. INícolaus Leontcenus 
—— libeliumconfcripfit detyro feu vipera,in quo pluribus argumentis probat eundem effe tyrum 
49 cum vipera. Arabum ryrus vipera eft, quam Graciiez xov cEoylw appellant, Gefnerus. De 
- hoc plura dícemus ín vipera defcriptíone : quó etíam referemus ea que ad huncferpentem per 
tínent , przrer pauca , qua hícadícribemus , quod ad viperam referri commode nequeunt. 

Eofmari,id eft,tyrus ferpens,Syluatícus. Alfahex,íd eft, tyrus , Idem. Serpentisnigri quí 
— tyrus vocatur , meminit Albertus in cura falconis , Idem. Tyrum aliquando fimplicíter pro 
-— ferpente ponít. Tyría etíam à quibufdam vocatur. 'T'yría cum panem comedit, claudit vías 
dentíum fuorum adeó quodnon poteft mordere nec nocere: & quinefcitfraudem & íngenis 
um eas tyrías venantíum , ex eo vtique admiratur , Galenus de theriaca ad Cafarem partícula 
6.vt citat R. Mofes ín Aphorífmís. Id autem narrat Galenus libro de theríaca ad Pifonem de 
viperis , quibus círculatores mazas quafdamobíjcíunt, quz dentium foramina obftruunt , ve 
p hacratíone moríus fiant ímbecilles, & vídentibus magnum vídeatur miraculum, quódab tjs 
morfi nullum damnum patíantur. 

d Tyrus eft ferpens in partibus Hierícho circa folítudines Iordanis ínfeftus auibus S a« 
nímalibus : maxímeque ouis auíum , que cum ip(is auibus comedit : huius carnes confectze 
cum quibu(dam admixtis omne toxícum venenum expellunt : quam confecijonem tyríacam 
dícunt. Feruncautem nonnulli huncantepafsíonem Chriftí nullum habuítferemedíum, ma« 
ximeque fuifTe homínibus infeftum, Ipfa vero díe pafsionís vnum exeis ínfeftifsímum circa 
partes Hierufalem cafu fuiffe comprehenfum , & ad Chriftílatus ín cruce fufpenfum , atque 
- ex illa die totumillud ferpentís genus accepiffe vírrutem. "Tum contra venenum ipfius Tyri, 

quodtyricon dícítur , tyriaca nihil valet. Écboc venenígenus , íd eft , tyrícon quod eft ítres 
' medíabile malum accipit draco de ipfo tyro. "'yrus fenectute confectus hoc modo pellem 
fuam deponit , excoríarpríus corium quod ínter oculos eft , íta vt fi nefcías ; befliam czccam 


Nomine, 


Vipere, 


Tyri, 


"T 


DeSerpenabus us 
putes , deinde corium capitís aufert , quo facto reliqua pars facilius fpolíatur ; & cüm fpoz 
liatus fuerit habet modum & formam embryonis, Tyrus ouat intus , X antequam egredías 


tur fit animal & generat fibí fimile. Author de natura rerum , & Víncentius Belluacens 


fis. 

q Fit& qua iuuentutem inftaurat aqua cum tyrí carne,fit & cum helleboro, qualem apud 
patrem meum vidí,fedhe diuexant corpora, & íuuentutís imaginem fucatam reddunt,non pre 
ftant iuuentutem, Cardanus lib.2.de fubtilítate. 

€[ Eft praterea ferpens exiguus , quem ínltalía quídam tyrum appellant , forfitan dípfa» 
dum generís,Gefnerus in pandectis. 


DE SERPENTIBVS QVORVM NO* 


BINA INCIPIVNT À LITERA Y, 


DE VIPERA. 


As 


Y XE IPERA fuum inter ferpentes 

54 locum habet:vnde fatís mira» 
(GN (90 ri non poffum, inquít IMercue 
vilis lib.z. de venenis, Auguftini Sus 
eilani infantíam , quí ín comment. ad 
prímum Arft.degen.anim.cap.to.fcrí 
bit, viperam non effe ferpentem , eo 
quódferpensab Aríft.dícaturógic, viz 
pera vero £yic. Certé mera eft puerilis 
tas, eo maxímé quod ipfemet Arift. s. 
de gen.aním.cap.vlt. víperam ponitín 
ter generaópsov,id eft ferpentü.Quans 
quam duas habet conditiones à reli» 
quis ferpentibus diuerfas,vna quod vi 
uum foetum edit 7 altera quod czteri 
ferpentes hyemein terra latent, vipera 
veró ínfaxis : vt pluribus pofthac di- 
cetur, Hac Mercuríalis. V peram Ara 
bes ( vt intyro íam díxímus) ex Gra 
corum língua,vtaffolent,vocabulo de — 
torto deluxato&p,thiron vocant, nomí 
ne generis fpecieiímpofitotnam Ünelor 
ideft therion;fera eft, pudendo magni 
Alberti errore: qui & ín plerífque alijs 
huius fcientía vídetur peccaffe. INam 
quos Galeno Paulo rrohífcos , fiue 
psftillos theríacos appellare moris eft: 
quoníam ex therío, íd efl, vipera com» 


M 
A 
B . 


Re Sed 
E. 


CET 
DP 


» 


miícentur, Auicenna ín mentione Án E 
dromachi theríaces,trochifcos rhirí vo E 
cat. Porro qua 8 Serapíone funt de thi See 


NO, e 
yo obferuata , de vipera recte pronuns n 
ciarí ex Diofcoride Galeno ac Paulo 
recognofcímus, Cl. Rhodig. antiq. lect.lib.6. Tirum tamen ferpentem e(feá vípera díaerfum 
Auícenna Arabs quinto fuilibrí de medicina volumine, videtur exiftiraaffe.Siquídem in vaifjs 
theriaces defcriptionibus aliquando trochífcos tíri;aliquando trochifcos ex viperis recipi C dd 
cepit, vt plures magni in medicina nomínis iuniores, Auicennz ( vtarbitror) authoritatem íes 
cutí,alios effe trochifcos ex viperís,alíos ex tíro crediderint, Gentilis quoque etufdem Auíceris 
nz expofitor,viperam apud hunc authoremnon tírum non vnam aliquarm fpecialem ferpenris 
naturam,fedpluríbus generibus feufpeciebus communem ínrerpretatur.Nicolus Florentinus 
fermone 4. capíte18. de fpecíebus ferpentum agers, aliquando viperam fpeciem ferpenttum 
cornurtorum quí ín Zigypro nafcuntur ínfinuat:non multo poft ex authoritare Ariftotelis fere 
pentes ouantes íntra fe cenentes oua , tíros nominat. Subíungite(Te tertij ordínis ferpenres 
graciles, oblongos , viperas nominatos , & efle illos quí proprie inueniuntur apud nos , quo» 
rum 


& n 
De Ipera A.B.Lib.V. 22 
rum aliqui furit minoris malitiz ; aliqui matoris ; adeó vt (irit proximi furdís; & inter alpides 
nominantur. Idem autbor alío loto efufdem capitis ita fcribit : De viperis etiam malis epe 
riuntur apud nos , & exiíftís funt quzdam curtx & groff , dicti noflro idiomate (corzopi; 
Exquibus verbís apparet ipfum quoc fub nomíne viperarum plura ferpentium cericrà cont 
prchendiffe j adeó vt afpidés viperas nominauerit : Nam Galenum ducqüe ín libro detherízó 
caad Cararem ita fcribentem allecat : díCtum eft de regina /Egypti;quz ihterfccit feipfam ims 
pofitione manus fuper tírum,quz ipfafiora appofitionís mortua eft. Sed talein cffe dtum Cales 
nusinlibro detheríaca ad Pifoner,non de títo vel vipera, fed de afpide altéto ferpeu:is genes 
re teftificatur; In eodemetrore fuit Bartholomats Montagnara quí echídnam quz vipera cft 
lo fiuetirus;vt ipfefatetur ex afpidum genere facit, cam Galenüsin libro detheríaca ad Pi(oneni 
ecttidnas ab afpidibus manifefié difcernar, Flac Nicolaus Leonícenus libto de tito feu vipera; 
«| INepa quibu(dam placet ; ferpentem efTe formínearn ; quz ín horalibidinis afluaütis , mai 
fuo compari caput pracídenis ipfum necat : vnde & ipfa in partu necatur víceuerfa. Sic ergo 
eadcm cft nepa, que & vipera; Phifiologus. At nepam effe (corpium conftans fett otüniami 
probarorum authorum eft fententia. | 
Hebraicé yt Viperajlef;g2.5.& Io.6. AJfj dicunteffe ferpentem fuo afflatu venenofumi; 
nempebafilifcum iue regulüm,Pagnínus, Manflerus. &^y2? fecundum Hebreosfunceyes 
id eft víperz;dícte à varietate colorum, i.Reg. is. Munfterüs. Arabice , aláfafrai & alfafiai eft 
nomen fpeciei vipera ex qua fittheríaca, And.Bel. Viperaalphe dicítur Arabibüs, lNícolaus 
29 Leonicenus, Eofman,ferpens vnde fit tyríaca;Synon. Afis,id eft vipera ferpens, Syluat. Videa 
rur bxc vox translata à Graeca voce &gro vríta appelletur vipera xev i£oyLj. (. Gtsecé, Cyuic io) 
yid resfed príor mas , fequens fcemina eft. Hodie in Gracia ferpens quídam ochendra dicitur 
tefte Bellonío;nomíne ab Echidna corrupto, quatmüis vera vipera efle ipGi non videatur, Gers 
manicé bzanotfeblangen/Matthíiolus. Ain nater/ettct/Dafypodius, Min becttatet/oiger 
nater,Geínerus. Gallice, vnevipere. Hífpanicé, biuora, & bicha. Italice, vipera, tharzffo, C 
fcurtio (i Nipho.& Leoniceno credímus , vel fcorzonei fi Nícolo Florentino, vt atte Bixirous: 
fed Hieronymus Maflarius ín quadam epíttola ad Gefnerumfcribitfteizo &fcorzoneapud ——.. 
ltaloseffe nomína generíca ad omes ferpentes quirepunt, ac denübus feriuht. IViarallus vea Meraffui 
|. rojtalis di'tusan fit vera vipera antíquoruim , vídec etíam à quibufdat dübiítari, Quanquam 
So: idapluribus vírís doctisaffirmetur, INícolaus ením Leonicenus in libris de dipfade & dc tito 
probathocarguiento maraflum cffe viperatu, quód Ariftoteles & alíj veteres fcriptores affita 
mani,folam viperam inter ferpentes víuum anitn2l parere , quod facit etíam ferpens mara(lus 
ab lralis dí&tus, CxliusR hodig. antíq. lect. lib. 6. cap. 16, ídeta confirivat hís verbis. V iperatt 
fufpicor vulgo dicímaraffum,quaz nomenclatura nec barbara eft,nec cítra rationem exéogitas 
ta, quippe à Marforum pepulis interpretatione etymologica dücitomen videtur: quia id ges 
nu5 maximé cenfedharentur Marfi , circumferrent(g. Quod etíam authorítate Galeni probat 
eodem loco: acpoflea addit. [Nec me fallit, ex efuditíoríbus quehidam axdíto etíam libello,más 
rafluni à vipera; dífparafíe : quo INícolai Leohiceni víirí vndecunty fcientifsimi placíta vberius 
de buius anfmalis natura conuellat.. Brodaus vero ín Mifcellaneis fuis fcribit eaim viperarti 
He: quzm circulateres]Ttali oftentant (quz haud dubie maraffus eft) quamque Rom:ze cuídaín fa4 
iifliari fuo dono datam faepe díut& afpexit;antiquorum viperatn fibínonfuiffe vífam.Quod vé 
18 q'iidam víperama czterís ferpentibus diflinguere folent quod animalparíat, non fibi plas 
cere,quod eertum fit id etíam ceraftze víuucnire. INàm quibeftiam hanc difcendi ftadio i /.s 
cypto & Africa difecuerunt, catulis grauídai fnultoties offenderunt. Hieronymus Maffás 
riusmaraffuf aít effe ferpertem venenofum , qui lengitüdine crefcit vnius cubiti, colorís Cie 
nericfj: oculos minimos habet, fed ignítos : ita vt faculz duz ardentífsímz videantur : & dust 
vexarur, fibila emíttít,ita vt ad ictum vfhíus lapídísaudiatür : & puto, inquit;afinos illos agyrs 
tas abfque necefsitate addídifle nomen fuffili : cam enim hxc vox níhil aliud fignificet quam fià 
bila i tredoidem effe maraffo, X füffili. m 
9 € Viperarum fpecies diuerfas facit Aüícenins. Dé eis etim,iriquit;funt viperzalefilati, &£ 
de cis funt viperz quercínz , & de eís funt facientes fitíre;& reliqua quasdícemus. Sed appae 
ret Auícennam velleviperamnon effe nomen fpeciei,fed eeneris potius , multas fub fefpecíes 
€omprchendentis,vnde etíam multà víperís tribuit, qua ad alios ferpentes qüoty pertinent, v£ 
annotat Nicolaus Leonicenus ín librís iam eld 
Viperz per viiuerfumorbem terrarum vífuritur,Hérodotüs ín Thalia. Habitatores ab A« Qeiburintoe 
myclís,quas ante Grací cobdiderant;ferpentes fugauere. Ilícfrequens vípera infanabihi mors n. TEESCHUMN 
fu: breuíe£ bec caterís ; quas ínaltjs aduertímius orbís partíbus, ac propterea, dum defpectui BOXIESEES 
€ft facilius nocet;Solinus. Syagro promontorío Arabie thüriferz propinqua cft infula Aiexss 
9. P/J|«, ín qua crocodili & vipera plurima, & lacertz permtagna fünt, Gc. Ar*i3nus. Viperis 
hos Europa montes abundare,nempe Scíronem;Pannoniam, Afelenum, Coracem,R iphzeum 
feribit Nicander ín T heríacis:In Afia vero ZEgagem,Brcarteronem,& Ceresghüm, V iperse 


Dilcrimina 
prolocorum 
d'uerfitate. 


Magnitude. 


Sexip. 


- DeSerpenabus 


& cerafte in /&aypto reperiuntur ; Belloníus. Negabant quondam Marfi, gens.que inTralía 
impun? ferpen:es venarciuüt & tractaret , viperas in noftro orbenafcí , ob cceli temperiem; & 
molliorem foli nàturam. ld tamen non credere fe Galenus aít, Omnes contra Aphrice , pecu« 
liare hocnaturz malum potius, quam anímalefTe reftatí func. lidemnon fatis cere genus & for 
mam vipera defcripferunt;alijs dípfadem;alijs prcfterem,alijs aliud genus & nomen vipera afe 
fignantibus: alijs hac forma, alijs illa defcribentibus. Ex M. V erg.com.in Dío(corídem.C)uod 
tamen hic author de viperís ín genere dicit, Galenus tantum de viperis dipfadibus fcriptit de 
fimpl.medic.facult, libro i. vt etíam recté annotauít Barbarus. V.iperas peromnem Europam 
reperiri fcribit Cornaríus ín libro de pefte. Bellonius queque fe ín Anglía ; Gallia, Italía, Girze« 
cia, Afia € /&gypto víperas reperiffe teftatur. Et quanquam Ariftereles ín mirabil. ín Crera 
viperas vllas naíci negat ; tamen idem Belloníus Ícribit ín ea ferpenresreperirí quí & chendrae 
vulgo nominantur , qux vox ab echídna deducta videtur vrfupra dictum eft. Lufitaniam vis 
perarum maxiniam copiam alere fcribit Amatus Lufitanus, ln Hifpanía etiam repeririidem te 
ftatur commentarijs (uís ín Diofcor. Nicolaus Leonicenus in lib.quem detyro feu vipera come 
fcriplit, conftanter affirmat in Italia copiofe inuenirí viperas , & vulgo maraffos, fiucfeurtio». 
nes appellari Ego veró eas hactenus ín Germanía nunquam vídere potuí; Cordusin Diolcor. 
Viperam Italíamodo autnon habet , aut non agnofcit quanquam funtquí mnaríos anguess vt: 
inquis Euftathíus,& vt vulgus ipfum nunc vocat maraíos,pro viperís accipíant : íta pafsim vo. 
cantibus Hifpanis,ex quibus qui funt minus atrí; afpidesruribus dicuntur,Herm.Darbarusim — 
Diofcorid. €f In Athíopia &€ Libya viperz nigra funt; velut & homines,quod etam Paufa» 20: 
nías teftatur, Cardanus de fubril. rer. Scio magnum effe difcrimen inter viperasprolocis & 
regionibus in quibus nafcuntur & educantur. Curiofitas enim & defideríum eas cegnofcendí: 
fecit , vt ín Anglia, Gallia;lralía, Gracía, Afia & Z&cypto easrepererim diuer(ías ac differentes 
ínter (e corporis forma & colore;Bellonius in fingul. ! 

V ipera magnitudine eft cubitali & inrerdum maíorí. INícander in Theríacís viperasquans 
dóque magnas quandóque paruas effe dicít; Europam aurem paruas & breues habere. IN ym: 
phislibtorum quos conícripfit de Prolomzis nono; viperas dícit ín Troglodytide, fi cum atíjs 
conferantur,íngentí nafci magnítudine;ad cubita quindecím quandoGp./X.lianus.Nearchus ín 
India quindecim cubitorum à fe vifam afferít.Arifiobulus veronouem cubitorum palmi ví« 
peram fe vidiíTe refert, Strabo lib.Geogr.ts.in Indía viperas effe (cribit, quarum corpora non 3 
modo excedantlongitudinem octo vel nouem cubitorü,fed etíamfexdecím cubitis ünrlonge. 

ve Fert Zffia vltra tres longis qui tra Gibus vlnas 
Se tendant,rigidum quales -Bucarteron,atque . 
"rduus Aegagusy Gy celfus Cercaphws intra 
Se multos refotier, Nicander ín theríacís. 

Senum quoque pedum ín Afia víperas elfe nonnulli prodídere;Scaliger.In aurea Caftiglia 
frcquentes effe víperas quae longítudíne2o.pedesz quent; quibus caput non minus eft quam 
hzdo teftatur Cardanus.In Hífpanía veró hoc animal cubítale ad fummum eft, Amatus Lit, 
án Diofcoríd. V ipera maxima tres palmos magnos velfefquicubitum longa eft Aétío,vt expo» 
nit Cornaríus, y" 

* Exivab syíidira fexu non natura nonnulli dífferreaiunt. Illum marem effe, hanc fcemínam. 
Alij ctiam natura differre exiftímant. Etfuntquídem quí dícunt conuulfione íflum afficíquem 
Vyieperculfferit , non item quem yid ra, éMij dicunt huíus album morfum efle ; ílliusliuídum. 
Cám morfum inflíxit $c (inquit INicander) duorum dentium veftigía apparent: cum iyidira, 
plurium, Elíanus. Inter catera fcemina à mafculo differt,quód canínos dentes duobus plures 
habeat;quemadmodum fané Nicander hifce ver(ibus dícir, 

9Maf[culus emistir,norus colorapfe caninos. — 


JBinos perpetuo monirat;fed femina plures. T 
Galenus lib.de theríac.ad Pifonem,vbietíam cum foemínas ad theríacz confectionem firmi 
pracipit, fic eas defcribit. Animalia funto colore fufflaua , admodum agilía; collum maxime $* 
porrígentia,oculís fubrubentibus,inuerecundis atque íntuitus feri:capite latiore, corporeto» 
to & ventre vaftioro greffrad extrema magís cauda, qu non ínuolu:a eft,fed potius contore 
ta,incefIu quieti proximo.Hac enim re,inquit,foemina 4 mafculo differr, Hzc Galenus. Fees 
suínarü ínter viperas hocfignum eft,quod mafculi,omnilatere vnum babent dentem,& fcemí- 
nz plures vno, Àuicenna. Idautem de dentibus canínis intelligendum eft iuxta Galenum. Fíes 
yi enim porcít vrmas etiam plures duobus ex alijs dentibus habeat qui canini non (unt, INícap, 
Lconicenus. 
—— Summe circa yltima [ire | 
F'emina pone trabit ceu mancam yipera caudam | 
si Perpetuo duris borrentem tergora Jquamis, 6« 
£t per opaca pigrum raptat duraeta volumen, 
Jpfe fed acre caput mas fert prolixior illa 


Lj 


De Vipera.B.Lib.V. : 73 


oo. oo uu, Qundoi e quendi minor.fed sonita letó 

(iig | Ferrépatttmunla tfe fimili/j, per omhia cauda; » 

x em ore ur Prolixifemper cratluá; fimiles quoq, fqiame; — Nicàndet, 

*^ Vipera fonmiína colore quidem eee ínftat totaruta notís exorna ta,maefiítue 

díne eubirali,longifsimá veró palimos tics equat. Caüdam aiitem habec acerüatím in tenuitas 
ret defiriehtem; on paulatim ímniinutam: eftt omnino cathe nuda cauda & afpera; Oculi 
veró fubrubri & caput Tatius & angüftius colum. Ventrem autem finucfiorém habét; & ín 
greflu adfimimurmi caudz nitírur, fenfim vetó franibulat,& quatvor liabet cahinos dehtés; Vi 
pera veiómas eiufdem eft colorís;verüri caput anguftfus & colli craíTius liabet, & Vnfuerfüi 

Lo. Corpiis tenuius & quodammodo prolixtus:greffum atiterh fupernécitca ventre firmat & ala. 

*' értusmóuetur:dentes autem canigosTolutm duos habet,paulatím veto eaiida eí tinmínüra eft, 
quemadmedurh & reliquo ferpentitm genérí; non acetuatíni velut in vípera fcemíria dízi ; 8C 
per hiocfane à feémiria differt Aerius; Valde differeris eft fnas à fcemiriátüam femina caput bas 
beclatíus quàm mas,ceruícem minus elatam, dentes quatüor,corpis cráfsius fed breufus;caits 
dàin magís'extenfam,titdius íncedit.Contrà veró nias fiaber caput ahiguftius,ceruiceni miagís 
&átam;folos duós dentes;corpus & longíus X terruíus € velociterincedíit. Caeterum Viperzé Sind 
funi colore cínerítio interdum fubflaux;maculis nigris, vc phirímum, intérftíncize; Mercütias 
lis libs.de venenis. Q] V ipera funtferpentes habentes capita plara; quit (untlata; pfoprié ad 
propinquitarémcolli míniti,füBrilis valdééquotum cauda fürit curie ftrepitim faciebres & 

Lo fonirurrininécfla;Aüicenna.In Hifpania Hoc anímal cubítale ad fimmum cft, capite prefto, 

* * acuto, ín quo verruca cernítur;dorfo VariePáto,& catena quadam depícto, Amatus Lufitanus 
ín Díofcorídem,In genere viperarum przftantiffims funt quibus caputlatum cauum£p, & in . 
thombi figuram dífpofirum;oculi víuaces,duotp derites cantum caníní,vnguis ín nare vel cau 
da:cauda vero breuís breue& corpus,cuíüs color liüídus, ínceíIus inotuft celer, & caput eres 
ctum,Cardanus. J ZUR en rer ES. "n. 

€i. Vipere dentesgíngiuis conduntur. Haceadem praegnans verieno, impreffo dentíuti p; 
tepulfu vírus fundit ín morfus;Plinius. V iperz maraffi caput oftendit GerardusBouman.mes ^. 
dicas Cliuenfisiiriquo dentes oblongi íi fuperiore mandibula vtrínt fpe&abantur quáitor; -- 
alij dentes'fupra infragj not apparébatit prop ter parüitaterh;fed aciculantrínfrícando af; perítas 

re firidótipercipiebatür Sednelongi quidem lli in víuísapparent nec ih imortuis, nifi aufera-. - 

". tif Velicula intra quamflatét, & intra quam condere eos ac prómere pro arhítrío poflunt.Con 
titietur & humor ínrra veficülam íllàm verienofus,quem firiul Cum morfu irümittit(ve & (core 
píusé centro fuo;quod cauum effe credítür) Gefnerus.q. Auticule omnibusanínial duhtàxat Aurer, 
generantibusexcepto vitulo matíno attp delphino,& quz cattilaginéa appellauímus & ví pe 
fis.Hazeccauernas tantum habenrauríum loco;&c.Plíníus.q Vulua vipera GC intra fe paríene V4» 
tíbüs,düplex,Idem.In hoc vero locó Nícolaüs Leonicerius duplícem errorem commififle Plí2 
niumaft.Prímüm ínquit duplicem viperze vüluain áatgríntrafe generantibus tríb uít, quafi vipe 
tanonfit de numero eorum anímalíum;quz extra fé generant. Securidó,necg ínquírvipera du 
licer vuluam babet;ímó vnam tantumi,cuius,ficuti in ceterís quz íntusquídemoua , exira 

o autemanimal paríunt;ea pars qua oua continentur, infrafüntbís adiungitur, & fupra ínteftína 
oftiumceontírietur, quemadmodum tum in librís de partibus,tüm etíam degeneratíone anima 
lium niültis alrjs in locís,teftis eft locupletifTimus Ariíftoteles.C uod fi per duplícem vuluambi 
fidam/fgubipartítam Pliníus ínfínuat;non erít hoc viperarum & fimilis naturz animalium pe- 
culíare,imó omníümalíarum,qua tam intra qu&mextrá anímal geteratiquod etíam debobus 
& muliéribus hoc eodem loce Plinius affirmat, Hxc Leonicetus. Gerardus Bouman,quí vipe 
fam fecttítaicbat fe obferuaffe vuluam eius bífidam effe, Vipera oüa ad írftar monilís, Ald, 
€j Serpentesalíquívngulam habent,vt viperarum genera quedam,Cardanns. €] Viperzac 
Ceraftae E.g yptíace pellemhabentfacile cedentém:quod experientía comperi.Cum ením eas 
excóriaflem,acpellem faeno vel ftramíne compleuí(iem, duplo craíTiores érant quàm cüm ví« 

e uc effent;Belloníus. MES Pa. AE 

' «4 Dicit Phificlogus,quod vipera habet faciem humanam víg) ad vmbilicüim: ab vmbili- 
€o veró vía ad caudam,crocodyli figuram-Meatus dígeftibilís quafiforamen acus eft: & ideo 
more exterarum concíperenon poreft fed tantum per os. Cauernas habetloco auriüm, & tres 
dentes tantum; V íticentíus Belluacenfis, 

C. Y ! 

V efcuntur viperz tumherbis quibufdam tum anímalibus, & quibus afsuetz folentnütríri; p, vipererum 
cuiufrodifuntbupreftés;cantharídes,& quas vocant pítyocampas:hzc ením ídonea ipfarütii cibo cx pota. 
funtalimenta; Galenus líb.de thér:ad Pifonem.In montibus Phoenicia ex efuradícum vípéras 

e magis efferati fi cribitPaufaniías.In Arabía balfamorum nonmod Ó fuaui fsimo fucco ea$ vti,ve 

gumietíam vmbra delectati,idem teftarur.Scorpiünt déüorarí à vipera certum eft ex Aríflotelís 

teftimonio líb.S:cap.z9;dehiftor.animrale — » e "ap: 
«€ Vipereviniiticontinentes funt,Idém.4/ Vipera inódo magnüm miodo paruum gyrumae 
n 


DeSerpentibus 


Metuer ins critzduris fquamis horret,fegaffractuferpit, írritata oculis valderubet, 8t geminamlínguam 
ceffu. iactat, (imul & caudam contorquet, GillíusexINicand. 4 Cateri quidem ferpentes cauernas 
Labs — C b euncterrz(hyeme fciliceofed vipere fub faxisconduntur, Aríftot. Contra vero Plinius:Ser 
pentium inquít vipera fola terra condi dicítur,catera arborum autfaxorum cauis, quod fcsis 
pfilfe videtur Ariftotele male intcllecto-Hic ferpens in terra conditur, Vincentius Belluacene 
fis. Deviperis illud amplíus ex Galeni doctrina (ciendum, Anímantía ínquit; quz frígidiori 
funtnatura,per hyemem ob frigoris vim perinde ac fi mortua eífent,latítare folent;ateg rum vie 
peras quoq, videas, fi manibus tractentur deferanturqi haudquaquam mordere.INam per afta 
tem tum hoc animal tum ferpentes relíqui omnes,prafertím fub canículz feruoxe,quum vehe 
menter zftuant,furorem pra fe ferre videntur;adeo vt ne exiguo quídem momento quíefcere 19 
vendlow, omnino poffint, Coclíus Khod.€] Vipera exuittam vere quàm autumno, Aríftot.Pliníus. Via 
pere pofthyemem de cauernis egredientes, oculos fuos fuper foeniculümfrícant vtillumínene 
tur, Auícenna. XN : . ka bina 4 PTT 
Coitucr pers — € Deviperarumcoitu X parturecitabimusprius ea quz pleríque veteres authores fcripfe 
"^ —.- euntdeindealiorum ac precipuerecentiorum fententiam verioremafferemus. Vipera. cum 
libidine agitanrur,& per paría ceeunt ; foemína collum marís ín emittenda genítura compres 
hendit,& ar&teamplexanon prius dimíttít quàm deuorauerít;& mas quidem hoc modo perít, 
fcemína veró talem luit mafculo poenam,quod filij dum adhuc.intra vterum funt, patrem vleí: 
fcentcs matricem ambedunt efft aluo ambefa,íra partum faciunt Herodows in Thalia... 
! Cum durum fugiens mer[uignefcentzs echidna 
Frendit echis,vel ybi fermente libidinu eflu 
- deno dente fui refecat caputilla marii, .—— 
AC ybi pof yegeram c&perunt pignora yitam, 
Iam propinqua adjunt maturi tempora partus, — 
Indignam chari mortem vleifeentiapatras | : 
Ercfa mifere nafcuntur matris ab aluo, — INicander in Ther. Mrzius 
Vipera ínter omnes alíasferas caput habet perniciofius:fiquidem aíuntipfam os aperire ad 
fufcipiendam marís genituram,qua accepta caputillíus abroderc. Atque hunc ípfis efle prauá 
complexus modum.Deinde foetus ex femine prognaci, naturali quadazn vltíone pareritís vte» 
gum erodere & foras prorumpere feruntut;ac ita ipfos patrís vindices, matr perímere, Quod 3; 
nobis egregius INicand.verfibus fuis ingeníofe fcriptum reliquit, Galenus. Vipera fua circume 
plicatus foemina cum ca coit hzc veró fine moleftía inírífe patítur;poftquam veróad cocundi 
finemperuenerunt,vxor procoítus confuetudine malam amorís compenfationem rependit 
nam ei ad collum ínhzrens,morfuabícíndit capur.ltag) ex víperíno coítu hicperít, ílla vero 
praegnans efficitur.INon autem ouaparitfed animantes partus edit íam iam idoneos ad pernií» 
ciem inferendam.In ipfo enim partu matrís aluum diftrahunt & lacerant,pertj difruptum ven 
trem erumpunt, vlcifcentes patrem inhuncmodum, Zlíanus,hift.anímal.lib.i. V perze mas in 
coitu caput inferít ín os,quod illa abrodit voluptatis dulcedíne. Terreftríium eadem fola,intra 
fc paritoua vníus coloris, & mollía vt pifces. "Tertía díeíntra vterum catulos excludit;deinde 
fingulos diebus fingulis parít,viginti fere numero.Itag, cztera tarditatis ímpatíentes, perrum 
punt latera,occiía parente,Plíníus. Vipera díciaquodvipariat [Nam cum venter eius ad para 
tum intumucrit,catuli nonexpectantes nature maturam folutionem,fed corrofis etus latcribue 
vierumpuntcum matrís interítu, Lucanus; J'iperei coeunr abrupto corpore nati, 
Fertur autem quód mafculus ore inferto viperz femen expuar. Illa autem ex voluptatelibídie 
nis in rabiem verfa,caput maris orereceptum pracídit.ta fit vr parens vtergy pereat,mafculue 
dum coít,faemína cum parturit, Ifidorus.Plutarchus inlibro quo loquaces raxantur,belonis vi 
perifqp fimiles eos autumat,quz paríendo rumpantur. INam dum tacenda curíofius qua cfftte 
tíant,venarihínc inde ftudent, eroduntur perízpe perdunturg; ab ijs que nequeunt contínes 
te. Idem approbaffe videtur Apuleius ín Magía,nec tacuit Hieronymus.Suppetít grammatico 
xum aftipulatío quocp aftruentium echídnam índexatíone etym ologica díci,eez v» Vern y iav. $ 
aj vlao yovbo 4221 $a ave, quod ad interítum vía foetum intus contineat. Praíto eft magni ítem 
Bafilij ín Hexaemero fententía: V iperas ínquit,vtero deuorato,fama eft, ín luce prodirc,/Com 
probat & líbrofeeundo Horus, V ipera foetum fcribens eBifpsono (2 1) acta. fic umre)c cn 
qopsutduj, Circumfertur & Graca fententía,ficut víperula arrofo matris vtero, lucem indipi(z 
cantur, & ica & liuorem anímam,ín qua concipitur duzuvá». Coelíus JS hodig.antiq.lect. lib.6. 
cap.16. Hactenus recenfuimus opiniones eotum qui & marem afoemipa ín coítu,& focmínam 
à factibus ín partu ínterími fenferunt,INunc ad alíos veniemus quí vtrumquenegant, & quo» 
rum íenrentía nontantum verifimilior fed & vfu & experíentía probata eft. 
€| Fuerunt zetatenoftra qui has quas putamus víperas vtríufc fexus electas viuarijs inclus 
fere,eaíty aliorum inftar animalium coníungí,concipere,parere educarétp foetus fuos experis 
mento compererinrnullo párentum defiderato,Pieríus. Coeunt mafculus & foemina caudis 
ad medium víque corpus optime conuolutis complexifue;altera vero fuperiori corporis parte 


eleuata 


Sa 


1o 


$o 


6o 


De Vipera GC Laub V. 24 


eleuata;multis cum ore ofculís datís.Ineft veró mafctilo membrum genítaleéa in pirtevbizi 
plexantur:quod intus occultum habet. Fo:minz vero vulua ex dirccio ineft, vt ciuis curíolis 
manífeftumeuadetProínde philefophos & medicos in hacrehuc vfque erraffe; quiper os ví« 
peram concipere; € eius vifcera in partu a cztulisarrodi contendebant manifcftius cfi quem à 
me ín hocloco dící poteft, Ainatus Lufitanus, cent.z, «€ Viper& czrulos 'Theophraftus feris 
bit parentis vrernm non excedere 2:cp conficere. Neque fané vt quiddam ludens dícam, foribus 
cffractis obftructum exítum perrumpere;fed fcemina vterum anguftijs compülfim noi ám? 
plíus reniti peffe fed difrimpi.Cuius fententíaíta rem habere mihiad veritatem planéperfüas 
der. Siquídem & marínz acus,quía renues funt, & haudquaquam finuofam & capacem aluum 
habeant,ídcirco fimiliter à fuis feeríibus afficiuntur,vtíam ante fcripfi. Interím veró Hetodoes 
tumrogo ne míhi fuccenfeat,fi ea que fuper víperarum partu ipfe afiert;ego fabulofa cenfs eaiti, 
Z€ Manus. Apolloníus apud Philottratum viperam cfle vifum refert ferpentes quos peperiffet 
lambentem quafi expolientem, Cxl. R hodig.antíq.Icdt.líb.6, Vídimusnos& plures al& ea 
perientía comprobarunt,víperas pregnantes pyxídíbus ínclufas parere , quz fude ex parti, 
nec mortuz nec vííceríbus perforate manferunr. imó potíus víuz illce(z vt príus;in dies mila 
tos perdurarunt, Amatus Lufitanus ín comment.in Díofcorídem, V ipera é ferpentibus vhà a« 
nimal edit, cum íntra fe oua prímüm peperít.Ouumhoc vníus colorís & molle,vt pifcium cft, 
Fortus fuperné confiftít, nec cortíce contínetur, ficut necpífoíum quídeim. Paritcatulos obe. 
uolutos membranís,qua tertía die rumpuntur.Euenicínterdum,vr quiin vtero adbuc funt,ab 
rofis membranis prorumpant: fingulos diebus fingulis parit,plures quam víginti, Ariftoteles 
hiftori antmaliumlib.$.capite vitimo.Quí locus Ariftotelis male intellectus tum Plinio tum 
rcliquís fcriptoribus errorís occafionem prabuiffe vídetur.Quod enim Ariftoteles de meinbra 
nis (cribit, quihus ruptis foetus exeant,íd de matrís vtero intellexerunt. Hacc ením eft fententía 
Aviftotelís,víperam ex ouo íntra corpus gignere catulü, quí catulus membranís obuoluítur, 
quz membrane poft exitum catulí in lucem dífrumpuntur:fed alíquando contingere,vtcatue 
li membranis obuolurí,ínterím dum adhuc funt ín vtero matrís, dítrumpant ipfas membranue 
las,& foras excant.Bft etíam alter error Plínij ex verbís Ariftotelís male intellectis, & à 'Theo« 
doro Gaza perperam translatis;vt Nicolaus Leonícenus ín libro de Dip(íade oftendíthis ver- 
bís. V erba Axífterelis deviperz partu íta ín greco codice fcripta inueniuntur: Tíxrer JY ey ud 
Wiepa xay riz: ei d à mei v eixosir. Theodorus Craza cum Plínio aberrans male fic interpreta 
tur , fingulos diebus fingulís parít plures quàm viginti numero.INos veró verbum ex verbo íta 
interpretamur.Parít autem vna die ingulos,parít autem plus quàm vígintí numero.Eftautem 
fenfus horum verborum,non qued fingulos fingulis diebus paríat , ímoó quod'vna die plus 
quàm víginti numero, fingulos tamen,jhoc eft non bínos aut ternos,aur quaternos fimul fed v 
num poft alierum, Quod etíam facit maraffus foemína,quge plures vna die, figillatím ramen pa 
rere vifitur. V crumatitem plures quàm vigintinumero emper vna die paríat , vel alíquando 
paucíotes,non puto hoc exrerum natura conflare.Fíerí enim poteft , vt ficutí ín plerífaue alijs 
anímalibus numerus foetuum non eft prarfinítus,íta neque ín hulus ferpentís partu Aríftoteles 
de ipfonenid qued femper fiat fcd potíus quod crebro contíngat , ín animalium hiftozía (cría 
berc non dubírauerit; Hc INicolausLeonícenus.Quod Aríftocles fcribit viperam parere caz 
ulos membranis obuolutos,voluí víperas pregnantes ac parientes obferuare,fed viíze (unt mí 
hífalua verítate,catulosabíque membranisín lucem edere, Belloníus. Caxtilagínea & ví pes 
ra cum íntrafe oua generent,mox anímal foras paríunt;perfectum generant ouum, Ita enim 
exouo anímal gíenítur,ex fmperfecto nullum;non extra.Hec parí(unr oua quía natura frígida 
funt,non quia calida vt quídam volunt, Ariftoteles. Vipera animal edít poftquam íntra fz oua 
peperít,cum cartera ferpenzum omnía genera oua edant ín lucem.Quo fit,vt víperz vnívultia 
fimilís vc carcilagíneis fit,[dem, Víperz vbi intra feoua pepereruntmexanimalía gignunt, 
"Theophraftus lib.7.cap.14. Viperafola ex ferpentibusnon oua fed animal parít,Süidas. Com 
plurium fcripta mihi modícé placent, quí eotantum nomíne víperam à caterís ferpentibus díe 
ftíngucre folent,quodanímalparíst, Id ením Cerafte quoque vfuueníre certum efi,Brodeus, 
ld eríam confirmat Belloníus,nempeceraftas anímal parere:fed ceraftas inter víperas ponit Ní 
cander,;ac nulla alía re quàm quod cornutze funt a viperís dífferre tradit Greuínus. Herodotus 
veró in 'Thalía fcribit etíam ferpentes effeín Arabia fubalatos, quíeodé modo quo vipera CO€s 
unt ac paríunt. Vnde fequeretur non folas víperas ínter ferpentes animal víuum parere. Sed; 
vt docet Nicolaus Leonícenus ín liíb.de dipfade;no defiruitur propterea Aríftotelís fententía: 
quíafecundüm eundem phílofophbum alatum & ínala tum non varíant fpeciem , vt probat prí« 
mo de partíbus animalium argumento formícarum & cícindelarum , quz ín eadem Ípecie & 
2latz & non alatz ínuenfuntur. €j Safixalíaetiam eft vipera generatío: fiquídem A riftote- 
les vtzpud ínterpretem Theocritílegirur,Jacertam exíccatam ait ín Vviperam mutari, Pierius. 
4 Cum ímpetulibidinis plara eft murana ín aridum progredítur,& fponfi iníquiffimi de« 
fiderio permora,laubulum vipera smarís íntratibiG; ambo inter fe colligantur atque coítu ima 
j n à 


Requitia, 
virulentia d 
coniugio alie» 
ná. 


Storge 
vial 


Antipstbia vi 


E ad 
Pom we 


Adanixianti, 
Boucs, 


Pullot anferá 
vel gallinari. 


LT De Scrpentübus 


plicantur: vt vulgi qui dem homínum opínío aít, Vipera quoque mas ftimulislibidinís concía 
tutxadmare accedit: & vt adolefcens ín amoribus ditlolutus cum tibía fores pulfat amate, fic 
vipera mas fibílo cdíto amatam euocat:ea c marícxír,natura díuerforumlocorum íncolas ín cu 
pidíratem vnam & cubileidem cogente, ZElíanus. Vipera infeftíffimü animaleorum quzferz 
puntcummurana congr editur,fibilotQ Íe adelTe fignificans ex profundo eaim ad concubitum 
£uocat:haxc autem morem gerít, X cum venenata beftía copulatur, Bafilius Hexam.Orar.7. 

Fama esq. fi modo yera,quod bec(murena )fna pafcua linquat 

dia earin ficcum;cogente libidine, littns, 

Er cum "vipereo coiens ferpente grawetur, — INicanderín 'Theríacis. 
Athenzus ex Andrea idem quog predídit;cuíus bec verba funt. Andreas ín líbro de hís quo» 
vum venenatus eft morfus,aitimuraznasque ex mare vípera genita funt , morfu interficere, 

At hancopinionem paucis refellít Plinius de murznís loquens. In ficcum littus elapfas 

vulgus coitu ferpentum ímpleríputar. Aríftoteles myríinum(myrum)marem vocat qui gence 
vat. Locus eft Aríftotelís lib.s.híftor.animal.cap.1o.quo murznz & myri difcrímen explícat, 
Et Nicandri Scholiaftes Grazcus fcribít Arehelaum exiftimafíe murznas in terram[exeuntes 
cum viperís coíre,& íllis dentes effe víperinís fimiles; Andream veró affirmaffe id falfum effe, 
acneque viperam in marí verfarí,neque murznam in terra.Eadem Arhenzus ex Andrea pros 
ferc Andreas(íinqutpíinlibro dehiís qua falfó creduntur,fcribic falfum efle murznam ad lutue 
lenzaloca venientem cum vípera commífceri; neque ením viperz in huiufmoedilocís degunt, 
gaudenteslímofis folitudinibus. Fabulofum eft ígitur viperas cum murznís congredi , cum 


2€ 


vipera fuí generis marem habear.Q uod fi cum ferpentíbus murznz coirenr, cum marínis po« 


" 


zíus quàm cum terrenis cepularentur, Sed fabulz occafionem dedit myrí marís cum ferpens 
tibus tanta fimilitudo,vt quí myrum murznz copulatum viderint, ferpentem effe crediderint; 
snaxímé cum ferpentum more corpora commiífi ceant;tefte Ariftorele:Ouz pedibus carent(ine 
qui) & longo funt corpore vt ferpentes,vtmuramasije coítus complexu mutuo partium fupis 
narumperagítur. 


D. 


Vipera nequifstmum genusbeftíz & fuper omnia que ferpentini funtgeneris aftutior; 
Ambrofius. € Cum proximum eft vt vipera complexu venereo iungatur cum Murazna,ves 
ncnum vomiítione eijcit atque expellit, vrblandus decoruí&g fponfus videatur: poftea edito fiz 
bilo(tanquam Hymenzo quodam antenuptías mí(Io)fponfam appellat:atque vbímutuam ve 
neríslibidinem ínter feexpleueruntjhzc quidem ad marerzcgredítur: ílla vero exforpto venes 
no & recollecto,ad domeftícam fedem reuertítur,ZKlianus. Cumhic ferpens(de vipera agés) 
inter omnía ferc ferpentum genera crudelior fi,adfoeminam tamen fuam blandus eft ( vt die 
cunt Ambrofius & Bafilius)abfentem nanque foeminam masrequirit, € blando fibilo proclas 
mat & vbi comparem aduentare fenferít, venenum euomít ob reuercntíam eius , honorans 
gratíam nuptialem, V íncentíus Belluacenfis. Sed cum falfum fit viperes cum murznis coie 
re, vt priusoftenfum eft,apparer eríam fabulofum effe quod de hac nupcialís gratíae reueretie 
$ía dicitur. ^ -— 

d Tantumnimirum erga filíosamorer, non modó ín hominum verumetiam fnferpene 
tium atque immanium ferarum corda ínferuit Deus , vt vipera vifa fuerit , quos peperiflct, 
lingua lambere & ranquam expolíre ; vt prudenter dictum fit, procreationem tam charans 
omnibus animalibus quàm anímam effe, Gíllius. 

dj Viperzdomefticz nufquamreperiuntur. Q7 Siviperz collum fumma cautíone cones 
tíneas;in of& iilius diductum expuas;fputum in eius ventrem delap(um , tanta eípernicic exie 
ftit,vtinde ex tabe vipera putrefcat , ZElíanus. € Viperas bubus noxías eíle Vergilius ín 
Georgicis teftatur hís vcrbis: 

o d Séps [ub immotr prefepibus.aut mala ta&u 

J'ipera delituit, celum, exterrita fugit: | 

aut tetfo a[fuerus coluber fuccedere,cr 'vmbre, 
"Peflis «cerba boum, pecorii, afbergere virus, 
JFrouit bumum:cape [axa manu,cape robora pafler, 
T'ollensemá, minas,er fibila, colla tumentem 
Deije:iamd fuga rimidum capur abdidit «lee, 
Cum medij nexus, extremeá, agmina canda 
Soluuntur,tardo[7 trabic fiaus vlrimus ober, 


. ]nanferum firuendis cellís feruandafunt eadem quz ínalijs generibus pullorum, necolue 
bci,ne vípera felefqgaur etiam muftela pofiítafpirare: quae ferepernicies ad internecíonem 
| confternunt 


4e 


$^? 


6 


" 


$9 


6o 


De Vipera.D E. Lib. V. Neon 


confternunt teneros, Columella. Neflotrophi cota maceríes opéré textorio leuigatur €xtra íns 
vaj,nefelesaut vípera proréepat,Idem. €f Traduntnaturzrerin experti myoxinicid eft eli M»oxos feu 
rem)latítare, & foetus fuos fimul ín codemloco multos parére,quíngs & amplius; Víperasaus glires, 
tem hos venarí.Ecfi iniuenerít totunilatíbulum ipfa vípera,quumnon poffit omnes deuórare; 
pro vna více ad (atíetatem edít vnum aut duos;reliquoruim véró oculos ekpungit & cíbos-sts 
fert exciecatoítg enutrít, donec veluerír vnumquene eorum deuorare, | Bíveró condgceri vi 
aliquíinexpertiín hosíncidant;ípfoítp in cíbtim fumant , venenum fibipfis fumunr,eos quí à 
vipera veneno funtenutríti;Epipliantus ín line primí tomífecundiiibri corítra harrefesiq] dig Mares, 
res cum vocem felis aut vipera fibilum exaudíuerung e cauo fuo mufculos alius alio raüsie de. 
Aianus.q| Hyperídes inoratíoné cotitra Demadem ít; Oratores finitíles efTe ferpencibus;haii Pariat, 

lerpentes odiofos c(fe omnes: ex ípfis autem ferpentibus Homiínes quid à víiperis lzdí,a Pairjs 
autem ípías víptras deuorarí,Suídds, d( Albertus refert,viperam afcendifie atborem,pícs Gg Fieem. 
pulloseditfe:fuperuenieus píca pugnauitcifrh vipera, fed ín coxa capraélatnabatzad cuius vo 
cem 2duolauítíocía, quz víperam afsiduein capite percutiens, íatereric deiecítp ; CarBanus 
de varfetateterumlib.7. (| Scorpium deuorarí à vipera cettum eft, Ariftoteles hit.animal, $eorpit. 
lib.9.Scorpionem cum vipera eadem phíala Paduz conclufimus,quz fefe mutuo pauló poft ido zr 
teremiffe;animaduertimus, Gafp. Vuolfius, €f. "Ferrenateftludo cum 6rígaunüm comcderir,vi Teftucinem, 
peràmprazclaré eontemnít. Quod facultatem eiusnon aflequatur, coméfa rüra contra hioz 
ftem arimatur.Iam fi vtríufque facultate caruerítà (crpente exeditur planc& conficitur , ZElias 
nus.Teftudínes aunt cum viperas ederunt,fuperedere orícaitum.Quodniiftatim inuenerint 
morí.Huius rei multi perículum facientes,cum teftudínem ídfacientzem(edentem viperam)vís 
derint,euulfere oríganum:quo facto pauló poft ipfamvideruntmorientem, Ariftoteles in mírz 
bíibus. Quodaurem Ariftoteles de orígano fcribit; id Plinius decunila bubularefert; inci 
ens: Teftudo cum víperam ederítmox cunilam edír, quod cum fzpíusita fa&um animaduere 
tillet quídam,cum gufiata cunila víperam teftudo repeteret, herbameuulüt , quo £180 te 
fludointerjr. —— ! | | 

d( Anímalía multaalíquo noxio comefo,mox alíud quod iuuecaffümunt, ceu viperzrus Adplata. 
tam vbi allium comederunt, Theophraftus decau(is plantarum,6.4. 4|. Vípérafemel percotz 07 
faarundíne obrorpe(cíz pluries roboratur, Zorcafter ín Geop. qr Lut (id cff ari quando fri- UEUPAUE 
catur radix fuper corpusnon merder ípíum vipera, Auícenna. &[ Dracuncidifolía quimanís ; ,, 
bus affricuerit,2utradicem execuerit;poffe à vipera feririinficiantur,Diofi corides, A etías.Dia 
conteam tere, & vigemanum,G non mordeberís à vipera, Fructus vero ipfius herbe trítus 
cumaqua; X politus ín equísperegrinan cium, fugaceas;Gralenus.. Quilauít manus fuas folio 
draconrez, X fucco efus, & decoctíone eíus,non raordet ipfum vipera, Auicenna, 4j Vipera f4gWm. 
fifagíramulum admoueris z/iase«sid e contremifcit, Andreas à lacüna;non volabit;vt Cornas 
ríus Z.oroaft.in Geop. Víperam (iftít fagiramus,fiadmoueatur, ínquít Plutarchus in Sympos 
fiacís, Cal. odíg. «I IMiraresefi;fihínc ponantur folíafraxini,& hinc ígnís,atquein medio utis 
conftítuta fuerit vipera;potíus eligítíefeinignem conijcere quàm fupra fraxínum tranfire,tan ' 
ta eft antípathfa huíus ad fraxínum,Vlercuríalis, qj Kutam viperalem appellatam tradit Apu Rotam. 
leius,quodferpentibus & víperisrefiftat,Píeríus. qr Vt víperanon mordeat.Ex fucco folatri Soletrum. 
vngemanus,Galenus, 4f Sínapis interficiteam ( víperam)& quando ponítur fuper femitas ^P 
eius rcfugicab eo, Auícenna. 2 : 

€ Dicitur fi viperabonum íntueatur fimaragdum , mox eíus oculíeliquantur & fluunt à smaragdum. 
eapite; Rafis. - | . 

€ Vipera erücaplanta delectantur, Cardanus de varíetatererum. Círca plantam qux Sa« Sympatbia «d 
bína dícíturín agró Comenfi viperarum multitudo conuenit : pluresquoque fuper arborem erucam c fae 
fcrpunt,Idem. binam. 


' E. 


r "orm 
i tut onivalds 


Serpentes víuí fncotifientes funt;proindealiqui víperas víno cumfictilibus ad fepes difpo m T 
fito venantur:cbríz ením capfuntur;Ariftoreles. Mar(i homínes viperarumfüntvenatóres, A« AUR UM 
matus.His eríam aduerfusferpentes vim naturalem inetle tradit Plíníus. V erüntamen, vt aus ; 
thor eft Galenus libro detheríaca id Pifonem; Marti quifuo tempore extabant;contra ferpens p E s 
tíum venenanullam vtíque propríam habebant facultatem,fed fraude quadam vníuerfarn de» toribus e co« 
cípiebant plebeculam.Ipfe ením loco cítato fta (cribit; Círculatores bínunquam congruo réme ram frauee, 
pere víiperas venan tur fed multo poft venatíonem , curi non amplius vígent, Captasautem 
ipfas crebró fibfpfisaffuefaciunt; & cibis non folítis enutriüntimo carnes ipfis permíttentes,et 
continue mordere cogentes vt vírus ex earum ore tacuetur effíciunt. Quínetíam mazas quafs 
dam obijciunt;quz dentium foramina obftruant. Arque hacratione morfus fiunt ímbeciílles, 
vt vídentíbus magnum fit míraculum, talís ipforum ad fraudem parandam artíficij ímperítis, 

Hc Galenps. Czterum ínquítMatthiolus ín commentarfisfuís ín Díofcorídem, id fraudis 
doltuegenus, noftro ctíam tempore locum habet;ín hís prafertim circulaoribus & cíccumto- 


r z 
&K ts 


| | De Serpentibus 


Frdtt clrems ganeis,qui ex diui Pauli ftirpe(quod tamen plane mentíuntur)fe prognatos przdícant. Quipe 
feraueorum, yequod feté omnes Apuli fintex Leccía vrbe oríundi,aut ex circumftantibuslocísiquanquam 
D [^^ facile pefluncoriginem duxiffe à Marfis eor vicínís , quí fexcentenís autfortaffe millenis ane 
AME nísante díuum Paulum extíterc. Cauendum eft ígítur ab eorum nugis;nam quícquid loquun 
tur pollícentur&g,id omnefraudulenter & dolofeagunt, Capíunt enim viperas obeunte iam 
hyemo X vt magis ab eorum morfibus fe tueantur , marius fibí perquam diligenter inungunt 
quodam vnguento hac ín venatíoneab ípfis experto. V nguentum íllud conficiunt ex oleo fyls 
ue(trís raphanifemíne expreíIo,dracunculí radicis, & afphodelifucco, leporís cerebro , faluize 
folijs,lauri baccis & alijs quibufdam additis. A ffirmanteo vnguento perunctos à ferpentíbus 
iícinon poffezquod ego facile crediderim,cum etíam apud INícandrum ín theríacís vnguentum 16e 
reperíatur,quo quífueritperunctus;a ferísíci non pofsit(de quo vnguento ín híftoriaferpentís 
egimus. )Capíunt igitur quí Marfosfe faciunt viperas, alíud& quoduls ferpenrum genus hoc 
snodo.captíí&g ftatim capuc falíua perfundunr,cuius contactu non parum mítefcunt, & vencs 
niferítatem debdnn;quód homiíniís falíua fit illisprorfus contraria, Hac Matthíolus. Captus 
ri viptras manus ínungunt melíflophyllozira negant nocere.Hoc & Pfyllorum antídotum ine 


gredítur, Gefnerus, 


Fi 
vm vipera — In &gypto /Egypríos ipfos viperisaliffts ferpentíbus fimiliter ates anguíllisvictitare pro 
incibo. didit Galenus líb.3.de alimentorum facultatibus.Quibus ítem eos vefcí tradítum eft,quí occi 
dentales nouíterdp repertas Indías incolunt; perínde acij qui orientales ínhabítant, vt lib,7.at* 4 e. 
thor eft Pliníus,Iiatthíolusiín Díofcoridem.Ifigonus eos quí Athon montem incolunt macros 
bios exíftimat,quía viperinis carnibus alantur-[tacp nec; capítí nec veftíbus eorum noxía cor 
pori íncffe animalia;Pliníus. 
BSpparat vi. — €[ Viperarum carnespalàm vídere eft excalfacientes & deficcantes : vbi condíuntur ceu 
perarwmad — anguillz,nempe oleo,fale,anetho;perro & zqua,feruato nímirum modo, Galenus. Detracra 
cibiun, cute,caput caudadp,quoníam carne v2cant;2:iputati debent:quíppe commentitíum eft quod 
pracipitur,certam vtring mezfuram przcídi oportere, Reliquum vero corpus exemptisíns |. 
terancís elotum diffectum difcoquitur cum oleo, víno, falis exiguo &€ anetho , Diofcorides. 
' Viperas hoc modo apparaias edere oportet;primum quídem amputato capíte X cauda, & de- 
tracta pelle exemptíf interioribus vifceríbus omnibus caro aqua pura bis ac ter lota, ínolla 5 
ínftaranguillarum coquítur;aqua quide fufficiente affufa; SC oleo modico cum anetho & porz 
ro(alibí fcríbít addíto marrubío & anethio modíco paucodp oleo) poft fufficientem deinde co- 
c uram,íufculum moderaro fale condíatur,arque íta edenda exhibeatur , ftem íus abforbens 
dum, A écius.Elíxatío víperz eft,vtfumatur vipera abíciffis extremitatibus, mundificata à viz 
fceribus:deínde elíxetur cum porrís K anetho,& cícere & fale pauco, & decoquatur cii aqua 
pluríma,donec diffoluatur:& fumantur offa eíus tunc ab ea,& mundetur caro ipfius, & ponan 
zur offa eius tunc fuper micas panis de fimíla, Auicenna.Quídam viperís vtuntur ín cíbis.Príe 
inümomníum occiíz ftatim falem in os addi iubét donec líquefcat humor, quatuor digitormmn 
gnenfura vtríngs pracífa exempti(tp ínteraneis difcoquunt ín aqua aut oleo, falejanetho & ome 
hiíbus aucftaróm vefcuntur aur pane colligunt vt fepius vtantur,Pliníus. Et decapíte quidem 4e, 
amputando id cum raríone fieri dícít Cialenus, propter venenum quod in ore contínetur,fed vt 
cauda auferatur nullam habere ratíorem,quumneg ficca necy bumída alímentí recrementa 
ifthic babeantur Idem tamen Iíb.i.de antid. vtríngy quatuor digitorum menfuram de magnía" 
víperís refecare fatis effe dicit, Ianus Cornaríus.Praícinditur ramen ín apparatu víperze pro €e 
lephantíacis cauda,non quía venenofa fcd quía vngulofa && abfque carne ficca & calida repes 
S ríatur, Amatus, 


* 


G. LP 
DE REMEDIIS QyYAE EX VIPERA SVMI POSSVNT. 
Viperine eara TON MEE NAE: vus d 
Mio Elepbá IrabileElephantfafisremedíum viperarum efus cxiftit. Ez veró apparatz co modo quo 


tft. fupraínF.dictum eft,gro in fole defidenti exhibentur,capite camen probe velato. Ne 

vero femel tantum aut bis viperas edere fatís eft,(ed fxpe íd fiat quum extra periculum fit, & in 
fi uper commoditatémafferat. Síntautem víperz recens capta & ex humectioribus locís acci» 
píantrur.Nam qua íuxta mare deguntvehementer fiticulofz funt, A etus. Iusetíiam coctarum 
viperarum abforbendum, dem. V iperx carnes calida & fice temperatura euidenter exiíftit, 
qus: corpus rotum per cutem expurgant:hínc multí quos elephantía male habcebar,efu potüue 
ipfarum confanuerunt:quz ín marítimís alrjft locís aridis degunt magis ad fitím facienda funt 
efficaces, Paul. gíneta, Auerroes díxitcarnem tyri purgare lepram,quoníam ipfius materiem . 
pellítad cutem,& ideo bibentes íncidere priímó in psfísionem tyríz, ideft cutís excoríatione,et 6g. 
pofteaab ipfaliberari,Fumanellus.Et fcías quod caro víperz, & illud in quo eftvírtus carnis 
eius,eft denobüibus medicinis lepre. Ex nonopertétvt fit vipera deluto, autlittoralis,aautde | 


: lacés 


36 


DeVipera. Ga Lib. V, 76 


:«delecishumidis,quoníam inea fecundum plurímum eftparum iuuamentí. Et de eis, qua pli 


tímz cft malitiae ílla quac fitim facit; cum qua eft perditio, imo eligatur montana przcipue 
alba. Etabícindantur capita earum & caudz více vna fubito : & tunc fi multiplicatur curfus 
fanguínís ,« remanent viu, agitantur agitatione plurima teinpore longo, turc íítafunt 
bona.Poft dccóllatíionem mundificentur &€ decoquantur, & comedatur ex eis & fure ipfarum; 
Auicenna, Ecex petatione víni ín quo moritur vipera aut víuít; íam fanati funt quidam accis 
dentalíter, aut intentione ínterficíendi , vt moríatur flle leprofus & quicfcat;]dem. Amarüs 
centur.2.agensde viperarum apparatupro víctuelephanticorum aír,lus víperarumnt modo fu- 
pradícto decoctarum prímo ebibat decet; deínde carnes comedat, non (ecusac veruecis, vel 


alitum,quaríri prandío quotídie fumunuur.Sed ieíuno ftomacho,& ín aurora carnes hz comes 


dí debent, dímidía faltém pro více ; X aliquando vnius íntegrz víperx , prout víríumirobut 


adfuerít. A quarum efü cibum vel porum quemcungyper fex differathoras. Quód fi fudauea 
rit, diligenter fudorehi feruet, maximeexpedit.. Excoríaríautemaegrotantibus cutís folet, vt 
ferpentibus euenit, H«c Amatus. Quodautem fupra citati authores de vfu carnium viperinaz 
rum ad lepram feu Elephantíafim fcrípferunt íd totum à Galeno defumpferunt; quí lib. de 
fimpl.medíc.faculc.1t,cap.i.hac de répluríbüs agit, hís verbísiV iperarum carnespalám videre 
eft excalfacientes & deticcantes , vbícoridiuntur ceu anguílla,&c. quód autem totum corptis 
per cutím euacuent, diícere tibíliceat vel ex ijs quz ego iuuenís etíamnum ín Afia noftra funi 
expertus,quz ingulatím deinceps narrabo. Homo quídam morbo quem Elephanta cognos 
minant,labcrans;alíquoufas cum fodalíbus conuerfabatur, donec ex ipfius confuetudine con: 
uerfatíoneip quídam ipforum morbi ínficerentur contagione, & ílle íam odoratu grauís;ac fc? 
dus redderetur afpectu. Conftructo igitur illitugurío proxímé vícum ín iugo collís proptee 
fontem,illichomínem collocant,tantum illi quotídie ciborum ferentes, quantum vítz fuftínen 
dz fatís foret. Caeterum ad canís exortum, cüm forte mefforíbus haud procul inde metentíbus 
vinum eflec allatum ín ficilífane quám fragrans : ís quidem qui attulerat, depofito ílloprope 
meílores abijt:verum vbíeiusbibendiadueniffet tempus,fublato fictili adolefcés, vt pro moré 


. ámpleto cratere,competerire aqua vínurh temperaretín cratera vínum effundít, & vnà excídít 


vipera mortua. Quareattonftímeffores, veritine quod,fi bibiflent;inde ibí malum eueniret; 
fuam quídem fitím aqux potione fedare maluerunt:czterum cum íllínc di(cederent;prx hama 
nírate vídelícet ne mifericordía Irominiilli elephanti obnoxío vínum]1argíuntur, rati expedire 
fllipotíus morí,quàm viuere in ea mifería: Atille vbibibi(Tet,admiranduim ín modum faniítati 


- reftítutus eft:nam tuberofum omne illud cutís totíus non alíter quàm anímalíum à teftze mollis 


| 4o 


$5? 


tíe nuncupatorum malacoftracon tegmen decídít;quodautem relíquüt erat, molle admodum 
apparuit;ínftar cutís cancrorit ac locuftarum,vbi extíma tefta fuerít detracta. Alterum quo 
eiufmodi non di(simili cafu ín Myfia Afiz,non proculab vrbenoftraaccidít. Vir quídam elea 
phanto laborans profectus eft ad aquarum fpontenafcentium vfum , fperans inde nonnihil fe 
€ommodí adepturum. Erat illí ícortit mancipium, iuuencula fane formofa, compluribus amas 
toríibusambíta.Huic tum alía quedam ex domefticis rebus,tum poznum eger concrediderar, 
Profeciís igítür íllís,in zdibus,quibus vícinus eratlocus fqualidus & víperarum plenus, forté 
fortuna ex illisvna ín vtceum vint incidit negligentius pefitum:;extinctag eft, Ac fcortü quis 
dem ín lucro íd reputans quod fors eueniffet;hero íd víni propínat,atop ílle cbíbit: caeterum exa 
índe ad eum modum quo ille quí degebacin tugurío,períanatus eft. A tay haee íam düo funt ex- 
perímenti ex fortuita occafione fumpti exempla.Porro tertíum quotp annectam , quod ex nos 
ftra profectum eft ímitatíone, Ciim quídam hocrorbo xgrotaret , anímo magis quàm vulgus 
philo(ophíco, & contemptore mortís,oppído quam grauiter ferebat, fatíufc dicebat fnorteri 
fémelperpetí,quám vítam víuere tam miferabilem.ltag illi qua fuperioribus duobus accídif- 
fentíndíco. Eratautemauguríorum perítus,& amíco vtebaturymiírífice hatic difciplínam tras 
ctante. Itag; vbi ad augurium cum illo confedifTet, perfuafus cíl,vt qua per experíentia effent 
cognita, ipfe íimftaretur: attp epoto víno quod fic erat veneno ínfectum;leprofus factus eft: ac 
poftea lepram eíusnos confuetis remedijs fanaufmus, Quartus praterea víuas capere víperas 
arte vtebatur. Scd íllius in (llo morbitantum erant principia ; itaq cüra fludíumt nobis fuít; 
vt illum quàm celerríme fanitat(redderemus: quocirca miílo fanguine, atragi bile medícameri 
to detracta;viperis quas capiebat vtí iufsímusprzeparatis ín olla anguíllarum ín modum;At 
híc ita fanatus eft, eiraporato per cutem affectu. Poflrremo & alius vír quídam opulentüs, itor 
noftras ille quídem,fcd ex medía Thracia,Pergamumaduenít admonitus fomnío; vbi íubenté 
Deo per ínfomníum,vt quotidie medicamenti bíberec, quod corifectum eft ex viperis, forifi 
corpus ínungerer, non mültos poft díes morbusínlepramabijt: rurfumtg & hoc pathos quís 
bas Daus pr:ecípiebat medícamentís curatum eft, Hactenus Galenus. À, ! 
: «| Püllos & capos íure € carne viperarumcum pane (ubactis nutríuit Matthaeus Gradi 
ad vfque deplumartonem, cutatürus hoc efu Blephanticos , Syluíus: Dantalíquí carnes vípea 
rarum coctas ad comederidum gallínz , etíam brodíüm d bibendum, & íntanta quantitate 
danequoufque galliria deplumetur : quod tunc eft ignüm quod virtus talium carníuni penes 
4 


 DeSerpentibus ? 


trauit & eft imbibita:tpoftea decoquunt gallinam & deea dant ad comedendum írfirmis, S de 
vfuillarum carnium viperarum recerdor,quód cuim Ioan.IMatrh. Gradi curaffct quendamle- 
profum, fama diuulgata víquead Gallíam;& quídam alius accefsít Papiam , vt curaretur à lex 
pra: iauentens ipfum mortuum acceísícad me, cui exhibui multaremedía: tandem deuení 
adexhibítionem talíum carníum quz laudantur ab ómnibus medicínz authoríbus: & dixi illi 
Gallo vteas caperet, & fecít;& quoderatmultumauídus curari, accepít de eís ín multa quans 
titate, Cümautemmane ipfum vífitarem;inueni ipfam cum fxuifsiímis accidentíbus & venes 
nofis, íta &uod timui, ne carnes illa ipfum occíderent:fed quía virtus erat fortís , expulít per 
pattescutís; G facti fueruntper corpus quafi totum bubones , quítandem deuenerunt adfa- ., 
niem,& curatís íllisremanfitliberatus. Et propter hoc medici non funt audacesín exhíbendo 19 
multam quantítatemrerum venenofarum:Gatínaría cap.de cura üebilírstis vifus. : 
4| Erat quxdam nobilis ín hac cíuítatelaboraris cuiís affectione , qua poft multorum cus 

ratíónemad meas deuenerat manus:ín cuíus cutatíote níhil proficíentibus generofis pharmae 
cís,ad extremum marito confentíente, víperinas carites in ca probare conftítueram , vnde faa 
mella vípera comodo mundata acpreparata;quem Galenus prefcribít ínTib.de theríaca, come 
iníícendo carnem ípfius vípere tum galanga,croco, Kc. coxí ipfam víque ad extremam coa 
&ionem,deinde accepí pullum vnum quem ín fucco ac brodío exvípera detracto coquere iuf- 
fi ad fufficientiani.INequid índe mali íncurrat;prímo ipfi exhibui mithrídatum,tandera pullum 
cum prodio ipfi obtuli;,ex cuius efi melius fe habere dícebat, quo vifo accepí aliam viperam 4 
maículum quem coxífineappofitíone aliorum , efus brodium per ues dics pfi exhibui, vnde 29: 
ftatim fadare vehementifsíme ccepit. Sudorem compefcui fyrupiviol, cumaqua fimplici vfuz . 
poft fex díes fcquammza decídebant, ípfa etíam fuít fanata. infuper concepit maículum,quum 
antehac per 4o. annos fueritfterilis, Alterí mitlíerí verebar brodium de viperís ordínare, fed 
cocta optime cárne viperarum accepíamylum féufarínam, quam cum dicta aquapermifcui,. 
pofitis ibídem carnibus,feci deíncepsglobulos ex ílla farína , quibus columbos more hebrao«, 
rum per tres díesalebam: tandem elixos patienti obtyli, vnde fuít optíme fanara , IHelídeus.. 
4/ Vinum ín quo ípfi marafsí fuffocati fuerint, fi biartr morbo gallíco mederícerto expería 
mento tradunt; Ályfius. 1 ( 

Vitermesen s 4 Antoníus Mufa medícus cüm íncídiflet ín infanabilia vlcera ; viperas edendas dabat, .. 

ncs ad infangs Imíratp celeritate perfanabat, Plínius. CümCratetívsecicifertus fri morbum peregrinum & 39! 

bilesstorbos, ínufitatum íncídiffet,quo carnes ab ofsíbus dífiungebarsur, cetera & fhedicamenta nihil proe. . 
deffent;viperz ín modum pífcís przparatz efufanatus c£, Porphyríts libro, de abfiínentía 


abanímalibus. 

Eros q| V iperínze carnes,fi coctze edantur,clarítate oculi sallecunt; neruorum vittjs auxilíantur; 
* bita (pais íncrefcentes firumas reprímuni, Diofcorides. Ex js qui eculisex cecantur fi unt quí viperarum 
firumat. efu vifum conferuant.Porphyríus deabftinentíaanima: 5, Ciculi debilitatem & aquofiraz 

| sem & fcre cxecítatem curat brodíüm carníum víiperario: decoquendo fimul feenículum; & 
debet prapararí,id cft;abfeíndendo caudam & capurpi : cistocr dígítos,poftea euífcerando, 


& bencabluendo extracta pelle, € fimilíter valent (erac, nrurinpaucaquentirate, Ins. . 

certus.Sílentío prarerírí non debctquod a quibufdam icoríz proditum eít,nempefirumis 49! 

laborantes,ficutí & elephantíafi,víiperarumácferpentü vii tüfficeadiuwari, loh. Tagautius, - 
4| Aiunt js quí viperas efitent;pedículosprocreari; ood planea verírate abhorret, Díos 


] 
icis tdg fcorides.Id ramen affirmat Galenus hís verbis: Conüenicns citgeneralis facultatis memíritfe | 
carnem viperiínam dicendo exíccatoríam, X valenter iiaerenrem , medíocríter veró excalfaa | 
cíentem.Properarautem,vt vídetur,vís eius ad cutei , pcr cam vídelícet quarín corpore funt | 
excrementa exígens. Quuífbus ergo affatim eff matí fucci in corpore, ijs ingens prouenít pedis | 
culorum numerus, X à cüteceu fquamma abfcedit c cdiccidít extrema cutis , quamGrecívos 
cant £d puid'a;ad quam fiftuntur acretinentur ccaísi resreftrefq humores ad cutéprotruti, 
à quibus quidempforz,lepr & elephanres nafcuntur, Hzc Galenus, lusvíperarum prater .— 
fupradí&a pedículos € toto corpore expellit; prur&ufé& ctíam fumm:e cutís,Plinius. "$e 
4| Adtjciuntaliqui longam fenectutem zgere,quíco cíbo (nempe víiperís) vefcuntur,Díos 
hit: fes corídes.Ifigonus CirnosIndorum genus, centum quà dragenís annis viuere: Item Z&bíopas | 
unt, Mactobíos, & Seras exiftimat , & quí Athon montem íncolant ; hos quidem , quía vipezinis 
carníbus alantur,Plíníus. | 
HEELS Vipere caput ímpofitum, vel alteríus quám qua percuflerit,fine fine prodeft. Item fi quis 
pieczdmre €2m fpfam in vapore baculo fuftínea taiuntenim przcauere; Item fi quis exuftze eíus cínerem 
eiut,  íllínat: Caput quidem dílfecant Scythz iater aures,ad eximenditlapillum, quem aiuntab ea 


deuoraríterríta. Alij ipfo toto capite vtuntur, Idem. € Ius (vipera elíxae) praterfupradicia pee 
dículcs e toso corpore expellít pruríufti ecíam fumma cutís. Effectit oftendit & per fe capitis 
víperíni cinis, Vtílifsime oculos ínungunt Idem. "V íiperarum capíta vfta ín olla adcinerem, 6o 
deínde tríta cum decocto lupínorum amarorum crafsistmo, & temporibus illita; fl uxum ocus 
orum diuturnum üftunt.Cinís ipforum per fe leuifsime trítus, & vrarídum cellyrium adhibí- 


tus,hcbes 


De Vipera.G.a.Lib.V. 77 


gus.hebetem vífim magnopere corrígít, Aetius. INeruorum nodís medetur capitís viperini 
cinís ex oleo cypríno illítus, Plinius & Marcellus, Viperz capurarídum afferuatum & comz 
buftum,deínde ex aceto ímpofitum,ígní facro medetur;Plinius. Vipera caput línteolo colliz 

arum, & collo fufpenfum,magnum fane amuletum eft contra anginas,quippenon folum iam 
tactas fanat,fed ne fantprohibet, Matthíolus. 

«4 Cochlearum ínaníum cínís admiftus cerae; procidentium ínteraneorum partes extremas Excerchro; 
prohibe. Oportetautem cíneri mífcerifaniem punctis emíffam € cerebro viperzCerebrum 
vipera íllígatum pellícula,dentítíones adíuuat,Plínius. 

A Felvipere mírabileeft ín abftergendo oculum,nec infert noxam veneni, Albertus, De Ex Felle, 
o fcllenonaudadcter fuaferím quz pracípiunt:iquoníam ( vtfuo loco docuímus) non aliud eft 
- ferpentíum venenumn,Pliníus. 

«j Conftat contraomniumferpentíum ictus quámuís ínfanabiles ipfarum ferpentium ex- Ex iecore cv 
ta íámpofita auxilíari ; eofg; quí aliquando vípera iecur coctzehauferínt, nunquam feriri à fer- !nteftuus. 
pente,Idem. Extacíus valent contra omnium ferpentium íctum,vt dícít Plínius, Vincentíus 
Belluacenfis. 

€ Viperzadepscontra oculorumhebetudines fuffufioneft efficax eft,addita cedriamel Ex «dipe; 
le Attíco & paríoleo vetere. Pilosalis euulfos perunctís radicibusrecens & per fe íllítus obli« 
terat atque renafcinon patítur,Diofcorídes, Prodeftad oculosínungendos adeps viperínus, 
Plíníus. Quidam viperarum adipem ín príncipio fuffufionum conuenire tradunt, Aetíus Eel 

o aquila, hyanasvrfi & adeps víperz mifcentur líquídís compofitionibus ad ficofas alíaí&p emi- 
nentías, & oculorü fuffutiones apud Galenum 4.7. x:rózz. Adeps vípere caliginem oculorum 
tollit, Víncentíus. Porro quoníam víperarum adipem vbí radicitus pílos fub alis euulferis, 
prohibere illosrecrefcere illitumreferunt,vifum eft míhí eius facere periculum effe fatius. Ac 
vbiprouriubentíeciflem,mentítos comperi; ficut etiam quod initía fuffufionü fanet, A matus, 

€ Inpodagra vtileeffeaiuntadipevíperíno pedes perungi, Plinius. 4j Ambuftismez 
detur adeps viperinus,Idem. 4| Quidam vípere purgata, vt fupra dictum eft, adipem cum 
olcí fextarío decoquunrtad dimídias, Ex eo cum opus fit ternísftillis additis in oleum perune 
guntur,vtomnes beftíz fugiant eos,Idem. 

€j Impetígines extrahit víperz exuuium;Híppocrateslib.2.de mor.mul. Víperz pellicula Ex pelle, 

e inpulucrem redacta impofitàds alopecijs míríficepilos regenerat, Galenuslib.de ther.zd Pifos 
nem,Pelliumviperínarum cínis alopecias celerríme explet; Pliníus. Ex pelle viperarum cinez 
rem facies,atque aísidue infperges,emendabis fine mora alopecias, Marcellus. Curant alopea 
cias ex Plínio.Erínaceí cínisymurium capíta,finapi X viperarum pelles.Braffauolus de morbo 
Gallíco.Echínum comburi cum víperínis pellibus ranifég ; & cinerem a(pergi potíoni iubent 
magiclaríratem vífus promítrentes,Plínius. Tunica vipera quamprotjcit cum ínnouatur;in 
vino cecta,dentibus & oculís medetur, V íncentíus. j 

qj Viperam víuam in fictili nouo comburere,addito fcenículi fucco ad cyathum vnum; & Echion. 
thucís manna vna, atque íta fuffufiones oculorum & caligines inungere vtilifsimum eft medie 
camentum,id echíon vocatur.Fit & collyrium € vipera ín olla putrefacta, vermiculifts enatís ' 

go CUmcroco trírís,Plínius, Echeon medicamienad vifum, quod fitexcínere vipera & melle, 
* Syluaticus, ^ 
4| Quídam viperas totas extendunt & (iccant,pofteaty terunt, aceas ín potu contra mor. Ex puluere cia 
bumartículorum exhibent, Aétíus. Alij viperam círca canis ortum círcumcidunt( íd eft caput nere, orl«queo 
& caudamabícindunt) vt dixímus:dein medíam combururnir. Deín cinerem eum dant bibene 
dum ter fepcenis dicbus quantum prehenditur ternis digicis,fic ftrumis medentur. Alíquí veró 
circumlígant caslíno,quo pralígata infra caput vipera pependerit, donec exanímaretur , Pli» 
níus.Filamulta;przcipuepurpura marina tíncta;quibus viperz collum fuffocatum fit, mirum 
ínmodum tonfillís , alij(ts in collo tumoríbus, vel fingula círcumligata auxilíantur, Gialenus. 
Viperz laqueus fauciumapoftematibus medetur.Io.B.Porca. 
: go 4| Quidamín tribus heminis oleídifcoquunt víperam exemptis ofsíbus, & pfilorhri vice Oleum vipcrie 
* wtuntur;cuultis prius pilis quos renafcí nolunt,Plínius. Archrítíci dolores vcilifsime illinuntur n9. 
olco ín quo decocta fit vípera;hoc ením perfecte curat, Autcenna, Olei viperini cofectío apud 
Leonellum Fauentiínumhís verbis defcribítur. ww. tres vel quatuor víperas, abfcíndantur par 
tes cxtrema,caput & cauda per quatuor dígitos: relíqua vero pars per quatuor frufta díuidae 
tur, & in olla perforata ponatur, quz olla ponatur ín ollam alíam maiorem, deíndeorificía ea» 
zum claudantur bene cum luto,vt fpírare nó n pofsíncdeínde collocetur autftatuatur, in caca» 
boplenoaqua ebuliente, & íbí (ict, contínue bulliendo per duas horas in olla,tunc extillabít 
líquór à viperís,qua erant ín olla perforata:cum illo oleofolíquore inungantur nucha & mem 
braparalytícata, fiquidem à proprietate valet paralyticis. Hactenus Leonellus Fauentínus. 
Oleum de ferpentibus, V iperas íntellíge , & eligevt ín theríaca:; & abfcínde caput & caus 
fo dam, & valebit elephantiafi , Manardus ín IMefuen. Oleum de víperís in Italía ( Bononíze 


De Serpentibus 


prafertím) fiebatannno 15 $9. íta vt víuz conijcerentur in oleum, & infolarentur díes 4o. 
carnes carumtabefcere aiunt; & ceu (olui ín oleum.Hoc ínungí leprofis & ín morbo gallico v« 
til c Incertus. Accipe viperarum nigrarum lib.írj.olei fefamíni fefquifextarium ín vafe vítreato 
engufti oris probe obturato;ne vapor inde exhalet,íncoquuntur , donec caro ab ofsibus deci» 
dat:deinde vbirefrixerintreponuntur. Cutím expurgat,impetigínes alíat íd genus vítía Ía* 
nat, partíbus affectis pennà illitis , Andernacus dialogo &.tomi 2. fuz medicinz. Oleum de 
viperís concífis ín partes & ínfolatís in oleo tota acftate audío D.Fallopíum mirifice extollere. 
ad dolores Gallícos alíofqp, Gefnerus. 

4| Vincenríus Stochetus Anconítanus íuuenís natus annos víginti , elephantíafi , labo- 
rans,cutím, ex víperarum faníeper vítreamcampanam deftillata illinebat. Suadet Galenus 
theríacam ebíbitam, vel cutí íllitam hoc morbo laborantíbus fummopere prodeffe. Acnos ex 
víperís deftillatitiumhoc magís conferre , vtpote morbo rebellí, & fere exoffate elephantiafi 
dictaz,non fine optímo fucceffuaugurati fumus. Prímóautem fanies ex viperis diffectis, E vas 
fculis vitreis occlufis,ad ignem lentum deftillabat: deínde oleum & aqua prodibant, de quibus 
poftca fales concínnaripoterant, Amatus Lufit.cent,2. 


DE THERIACA ET PASTILLIS THERTACIS, 


Heríacenon folum quod ferrarum morfibts probe conueníat , fed etíam quód ferzcipfa 

1 deinceps ín confectura mííceantur , congrue ex vtroquefigníficato nomínatur, Galenus. 

'Theríaca Díacídnes dícitur , id eft € vípera. Síceam vocat Galenus fcríbens ad Glauconem. 

Dicítur autem i dv exíd' nt oupiaxov, & T9 fa nid rre , Kids autemputo díciper dgapeei ab a 

& y ín x, mutatione denfz ín tenuem. Ándromachus theríacam quz víperas habet; Galenen, 

íd eft tranquillam cognomínat, Galenus lib.líb.i. deantídotís. Vocantur paftillí de vipera 
fiue orbículí theríaciaut potíus trochífci de tyro. A matus cenr.2. 

Confectíonemtheriacz Galenus multís verbis defcribit tribus librís , nempe libro dethe« 
ríaca ad Pífonem,líbro ad Pamphylíanum de theríacz vfu, X libro prímo deantídotís. Liber 
de antídotís vídetur vltímus elfe fcríptus , ideoqs ab ípfo maxime petídeberetheríacz confes 
ctíonem:namin ipfo quzdamreprehendít quz in alijs fieri iubet. Inlibro ením ad Pamphilia- 
num viperarum carnibus cum pane mífcendis ius ín quo decocta funt,affundi iubet: quod ín 
Iibro de antídotís reprehendit:Rurfus ín illo ad Piífonem prsecipítfcillas inucluíluto, vtaffena 
tur,ínlibroautem ad Pamphylianumid reprobat: Sunt & alía quaedam díuerfa, Hinc colligía 
tur prímum fcriptum effe illum adPifonem: fecundó ad Pamphylíanum, vltímó de antídotis, 
Idco& forfan non meminit aliorum quód ín prímís non exactétractaffer rem. Illetamen quí 
de antídotís eft folum apparatum theríacz docet,non autem vtilítates, nifi quancum carmine 
comprehendít Andromachus,quod ín librís alijs duobus fufius docet. Hucautemadferen.us 
qua ad paftillos vípereos quí theríacz confectioní admifcentur pertínere vídebantur. 
vipere tberis — Ac primum theríacam antíquífsimam effe, & femper ftudiofe ambítoféque à medícís locua 
cz «diibentur, pletatam , donec Andromachus Neronís medicus viperarum carnes ceu manum extremam 

operiíam ab(oluto addit,teftatur Galenuslibro ad Pífonem & libro prímo de antídotís. Solz 
víperarum carnes theríaca admifcentur, non autem alíarum ferpencum: quía omnes relíquí 
aliquíd malígní prz viperís habeant: víperae autem minusalijs ferís tabificam vím obtínere 
ceníeantur.ldem líb.de theríaca ad Pífonem. Ex v x«và vl) 1149 uasa cÜpimuojd ay Ugo vs ol 

iT eoi i oe 2d vla) 9nguaxbu eusud Cri Suidas, 
Quales vipere Viperz adtheríacam fumendz funt non quouis tempore, fed potífsírmum ínítio veris cae 
[cxende. fint. pz, cüm latebris relíctís foras ínaprícum prodeunt, & non adhuc vírus tam prauum habent 
Galenus ad Pífonem, V iperas non vt aliquífaciunt;zftate medía , neque ftatim vbi cauernas 
egreffae fuerínt, venari conuenít, zflatefiquidem earum carnes fitím excítant, ftatímQ zb c« 
greffu frigide, ficcae & extenuatacfunc. Opportunü tag tempus eft quod ijs medium interce: 
dít,quodà Andromachus ipfe fignificauit,que tempore & quí Libero patri facra faciunt, vi« 
peras lacerant,vere quidemfiníenre,nondum tamen zítateincipiente: vel fi ver quod ad mas 
nam fui partem hyemale fuerit, círca príncipium aítatis, non multo poft Pleíadum ortum. 
dem líbro prímo de antídotís & Aétíuslibro decimorertío capite 90. Accípiantur víperae 
quum eft finis verís & incipit acftas. Etfi fuerit ver hyemale; dimittantur vfquequo confequa« 

tur zítas, Auícenna. 

€ Viperas foeminas accípíto. Cauere ením oportet ne mares ín antídotí confectionem 
affiimamus,Aétíus. Quomodo autem díftínguantur víperz mares a fcemínís dictum efi fir« 
pia in 8. Iftis quídem trochifcís non conueniunt omnes viperzeimo flauz, & de flauísfaemí- | 
ne, Auícenna, Vídetur autem viperas vacare quofuis ferpentes , ac per flauas, ipfas vípexas q | 
ántelligere. ; ' 


Nomina tbes 
vi Wwe. 


€ Viperas 


De Vipera. G.1.Lib.V. 78 


x " y 
«| Viperasautem qua pregnantes funtreijcere oporter, Galenus. Magís enim exafperaz 
tz fcipfis redduntur przgnantes, A étíus. 

.. € Porro obferuandum eft ne illa capíantur,qua ín marítímís locís , quzüe in alíqua falfa 
aquarum lacuna degunt;antídotus ením quz ex huíufmodi viperís confecta fuerit, fitim excís 
tabír, Galenus líb.i.de antídotis. Nonoportet vt capiantur ex pífeinis & littoribus fluuíorum 
& aquarum & maríum,neg; petrofx , quoníam ín eís funt quercínz, facientes fitim, ímo ca« 
piantur ín loco longínquo ab hutnorofitate.Ecnon capíantur illa qua funt debilís motus, imo 
eligantur ill qua funtvelocís motus, habentes caput eleuatum, Auicenna, 

. Wiperar& caputac caudam abícíndere oportet: nam przterquam quod hz partículas vírue Capita er caus 
lentíores effe vídeantur:etíam durz & parum carnís habent, Sufficit autem ín magnis viperís, de amputande 
idquod vtríng; amputatur,quatuor digitos zquarc.Galenuslib.i.de antídotís. Capita praci- 
dimus,quía peísimü humorem, nempe ipfum vírus continent ; Caudas veróatg ipía extrema 
corporis tollímus , tanquam caudz partes , &€ vtarbítror, fordidíorem fubítantíz portionem 
magis yabentes,adeotp crebríus,morusgratía trahentes,quemadmodum partes qua proxime 
funt caudis pifcíum,minus pingues effe ob frequentem motum dícuntur. Idemlib. de ther. ad 
Pifonem Inlibro vero vndecímo de fimpl.medícam.facultatibus caput quídem viperz totum 
abijci probat, ob venenum quod ore contínet, verum à rationcalíenum fibi videri fcríbitadís 
mere X caudam.Nec ením,ínquit, dicere líceat quód íd faciendum fit ob recrementa rum lis 
quida tum ficca. INam ínterfectis avcy excoríatis aperti exempta ínteranea omnia abijci« 

9 mus,vtfola fit carnium fubftantia reliqua vnà cum arteríjs veniftp per ipfas innatís, quarum 
míníma moles efi vc ad totam carnem,ac ne apparens quídem, nifi quis multum diligenter ína 
t&entís oculis confideret, Hec Galenus. 


. Viperis coquo dictum eft tempore captís, primum capita & caudasamputare quatuor. optiserum 
digitorumlongitudíne conuenit (in tantum (fané quantum víderís ín eís carne nudatum , A viperarum dia 
tíus) dum autem partes has abfcindis , diligenter inípicere confilium eft, num his amputarís, 2"orio. 
exanguía protínus,íimmobilia,prorfufG; emortua efie animalía vídeancur. INam fi cales offene 
des beftias,nihil ad medícatninis compofitíoné conducere ipías cenfeto. Atfi motum quen 
dam in ipfis refiduum conípicias, & fanguinem conferuare alíquandiu pofle, has ceu praftans 

. tifsímas antidoto preparando ímmittes,vt qua haud (gnauam,exolefcenten:ty,fed validam ad 
38 leruandam vim habereappareant, Galenus líb.de ther.ad Pífonem & A étius lib.i5.c2p.9o. 

. Fíuntex vipera paftilli;,quí tberíaci vocantur àgracís, quaternís digitis vtríng; amputatís Paffillorum vía 
exemptitp interaneis & líuore fpinz adharente, relíquo corpore in patína exaqua & anetho perinorum ape 
difcocto , fpínifi exemptís , & addíta fimilagíne , atgy íta in vmbra ficcatís paftillis quíbusad paratis, 
inulta medícamenta vtuntur,Pliníus. Viperisab vtrag; extremítate concifis tota cute detra- 
Cla,adeps ceu nullius momentí,omníatg ínteranea , tanquam excrementorü receptacula exis 
menda funt,totum vero reliquum corpusaquiís prímo abluendum(ex duabus aut tríbus aquis 
lauandum, Aétíus)ac in vas quoddam fictile quam elegantífsimé confi udium, vel ín lebetem 
probé exterfum,fplendídumt conijciendum eft;deínde aqua pura fontís (congruentimenfus 
ra, Aétius)fuperinfufa,víridiQ) anecho (runc enim viget) addíto,olla prunas, vteoquatur fubs 

4o ijcere conuenit: velarida lígna, qua quód fumum non emitrant , àxo7ria vocant, vcl quod 
melíus adhuc eft vitium farmenta, Salisautem, fiquidem fuo tempore víperas ceperís, cantil« 
Ium ímmíttere oportet;fin zftate iam íncipiente,nihil, (Quod fi efferueac olla, folet enim afsie 

* due in decoquendo aqua ebullíre,& ex olla cffundí, quotiefcungs hoc ipfum contígerít, frigi- 
dam aquam ítrorato, Áétíus) Deínde carníbus iam benécoctísfit autem tibí cocturz uh di 
ra cum fpina ab illarum carníbus(feiunguntur ) tunc lebete ab ígne depofito, diligenter carnes 
àfpínis fegrega vt nihil ex fpinisfimulauferatur : (&dmanum deíndepeluim appofità habere 
oportet mundam,& ex íufculo cocturz aliquíd contínentem,atgy in eamípfam depuratas car« 
nes infjcere:facilé enímreficcantur ,& proinde difficulter conterí poflunt. At veró vbí care 
| Resipfaspurasfecerís ac manibus diligenter exprefleríseas ponderato, X in pilam culínaríarm 
$o aíperíorem conijcíto;ac fortiter aliquandiuterito,paulatimqg fufculum inftíllato, Aetíus;) Ata 
que hís exquifite contrítis,panís ex purífsima farína optímedg confecti, quí precipue & bene 
fermentatus fit, & falisquod fatis fithabeat, & infurno non fub clibano coctus, mcdícum 
quíddam admifcere oportet.Nonnulli tamen ín commifcendo panem víperis hanc menfuram 
feruandamprzecipiunt,vt panís pondus viperínarum carnium dímídío mínus fit : Magnus & 
Damocrates zequalem panís modum zqualí carnium adiungunt: alij ne tertíam partem exczz 
dat malunt. Ego veró quandodg; quartam , quandoQj & quintam panís ímpofuí. Caeterum 
nífi probé coctus fuerír periculum efi,nealíquíd accídítatís medicamentum contrahat. At fas 
tíus eft, panem hunc íta coctum per alíquot díes loco aliquo ficcioripriusexiccaffe, Verüm 
cüm viperas € panem coníunxerís , diligenterque adeó fubegerís , vt nulla viperinz care 
6o nís partículam non contufa remanferit , ex ea maíTa iufculi qued fatís eft paulatím affuío, 
& opobalfíamí contactu ínrer effingendum vtens, paftíllos conficite quí funt tenues: nam 


" * 


cralsí cüm difficulter ficcefcere foleant , & carnem puaefcere ; & panem accícere finunt, 


«fiti viperi 
quomodo fice 
catidl. 


De5erpentbus 


Quamobrem panem quogpante ficcatum terere melíus eft; & non quemadmodum ante nos 
qui Czefaritheriíacam taciebant,víperarum fure maceratum:íd quodipfe quoc; díti feti quod 
ciiam tradit lib.ri de medícament.fimpl. facultatibus, Non tamenjinquit,tundentes mífeemus, 
verum aqua in qua decocta fuerant vipere maceramus) fed mihi peftea niclius effe vifi dokn 

panemanteà contrítum viperarum carnibus exacte iam fubactis admifcere: cítíus namé& pas 
ftillificcantur,quifiécum panem non madídum acceperínc.Sitaurem cella;in qua paftíllosfice 
cabís in fuperiori domus parte, ad mérídíem conuería; vel faltem ad Seprentríonem nion ree 
fpícíat,vc folis radíos totapene die admittat:talienim loco commód( ficcefcent.Statínl vbi fue 
rint conformatí,ca partecollocentur,qua folares radij perueníre nonpofsínc. (In vmbra enint 


ficcari eos oportet, Aétíus) Frequenter autem ípfos conuertere opus erít, vrzequalíter viraqy 4e 


' ex parte ficcefcant,quod facere fiquísomiferít,fuperior quidem patsceleríter acefcet ; inferior 


Cus in eae 
fis recondendi, 


autem htimída díutíus permianebit;perículumty erit nemarcefcant.Pofteá veró quám exíceas 
tifuerínt, maneantadhuce aliquot dicbus eadem in cella longius, quam prius à folis radijs, fa 
ped denuo cóuertantur.Sufficient autem ad hec omnià quindecim dies ad fuimmü: poft quod 
tempus donectheríacam conficere voluerís , (opobalamo optímo oblineridi, X poft, Aétíus) 
rccondidebent ín vafeftanneo,aut vítreo,autetíiam aureo. Vítrum fiquidem, X aurü nullam 
fraudem admittitiftannumautemplumbi mífturaadulteratur: quod vírare conueníet, non fo» 
lum ín hac,fed & ín quíbufcung alijs antidotís : quemadmodum & argentum, fi purum non 
fueritivafa namq ex eo fabricata celerrimerubiginem contrahunt, purum 2utem' argentum, 


Romarti candídum vocant.Caterumloiige meliusefthaud müultó poft, quàm paftillos confee , 


cerís,ípfis vtí, quanquamnon multum detrimenti capiunt, etiamfi peracto anro, atque etíatm 
inultó póft eís vtarís. Recténamá à príncipio ficcatí, ad tertíum, quartumts annum integri 
períeuerant, dummodo tamen aptereponantur, & fubírdepuluifculus quidam, qui ipfis oB« 
nafcí confüeuit mundis línteisínterdum abftergatur.Is nancy fi diutius inhzreanpaftíllos per» 
forabit.Perfpicuum eft autem eos inutiles euadere, quí perforací fuerint, quemadmodum anté 


: quàm hocipfis accídat,etíamfi multum tempus intercefferít,vtíles permanent. Hac Galenus 


lib:i.dé áritidotis, & lib.de ther.ad Pif.& lib.i.de fimpl;medic.facult.Críto hoc plus de theríaz 
ca (criptum reliquit. V iperas vere finiénte velautumno, comprehendéndas , elígendasó illa 


qüz magnz & corpulentzfinganetho irnpofito elíxaridas ; carnibusautem € decem viperis 
collectís,vnam panís filigínei vncíaim admilcendam cenfet, Wes ita paftíllos theríacales ape $e 


pellatos conficere,Idemlib.de vfu theríaczad Pamphylianum. Fuchfius libro de compof.me: 


' dícamentorum vípereis paftillís, quorum tamen parandíratíonemA ndromacho acceptam re. 


Cof g'tantis 
que morbi 
t5criaca edis 
uciutaur. 


fert,opobalfamum addit.Quamobrem nonporuí Fuchfiumnon mirarí,quód non folum prae 
ter Andromachi & Galeni ínftitutum hocfecerít, fed quód etiam medicamentum addíderit, 
quó íam penitus diu deftítuimur , Matthíolus epíftol.lib.s. Quiaurem plurade thetíacz cons 
tectione & compof(itione cognofcere volet; & qua viperinis paftillis adrjcienda finit, legat Gae 
Yenumtibris füpradictis & Aétiumlibro i5. * p 

Vus àuiem theríacze ad: multa prodeft.Non ením folum ad befliarum tnorfus & venena d 
natura fua auxilíatur,fed & alías magnasaffectíones auxilíare pharmacutm per vfüs experienz 
tíam inuentum eft.Podagrícos ením X artículorum dolores tuuar, Fluxíones exíccat, Hydro- 
picís,Elephantíacis, Melancholícís, Quartanarijs,Icterícís, Abfciffie voci, fputó erueto,INephe 
riticis, Dyfentericis, Caleutofis, Anhelofis, Hepatis & lienis affectibus, Cholericis, Cardiacis, 


Epileptícis plurímum prodeft.Lumbrícorit omne genus ex inteftinís exigit. Praftantifsimum 


eíipeftísremedium, Etíam fanís frequens eius vfus falubriseft, Senectam enim placidam, vis 
tamlongenam,& fanítatem ftabilem promittít, exeremerita confutnit; actiones naturales roe 
borat,feníus & mentem acuít  peregrinantes coritra frígorís iníuríá armiat, corpus à venenoe 
fis alij(tg noxis praeferuat & egre pafsibilem reddit: Sanguinern bonü efficit,aérís & aquarum 
vitia emendat:necfolum inftantibus morbis liberat;fed etam ab imminentibus przferuat.De 
quíbuspluravideapud Galenumlíb.de therad Pif. & lib. dé vfu theríacze ad Pamphylianum 
& apud Aétíum lib.is.cap.96.R es qux ín potu tribuunturleprofis multe funt: nam de melío- 
ribus medicinis eft cheríaca maicr,facta cuiii carrtiibus viperz, A uicenna. Auenzohar theríae 
cam non modo aífumpta fed & línítam lepra Córiferré aíc, Furianellus. Trochifcos de vipera, 
aliquiadduntliquoribüs deftíllandís cetitra Gallicum morbum vtrefert Aug. Ferreríus, 


DF SALE THERIACO. 


" t z f 
Reparantur & (ales quidá ex hís beftijs(íd eft viperis)qui facit ad omnia predí&t2,medice- 
Pinos temporis fpatio prefidíum praebere habiles,contiínuo auté vfu paulatim adíuuamn- 
tzs,Galenus.Sal ex eis ad eadem corificitur,fed íncfficacior eft. Viua autem vipera n fictile no 


4e! 


uum demíttiturzadijciuntur falís catícarumdp tritarüm,fingulatim quíng fextarij, mellís Cy2* 66 


thí fex,mox fictili operculum luto oblínitur,& fornacibus inaffatur, donec fal in carbones re« 
digatur;quipoftea trítus ín puluerís faciem recondítur, Plerung,vtorí gratior fiat,ímmifccs 
tur fpica, 


De Vipera G.».Lib.V. 70 


tur fpica;aut foliuin nardií,atit malabáthrimomentum, Diofcorides. Hifalesfitine ft tnódum 
praparatitur; Viperz przdictís(hempe in viperinorum paftillort apparatifitiles, & eodem 
tempoté capte,numero quatuer; non biduo plus poft venatíone adíeruata, fümentur:verum 
fi fieri pofsit,eodem die quo funt capta. (Id vero nó ín mevídíe faciendum fed mane/Turc enim 
rigentes adhuc beftíz ad motum tardíores funt. Quod fi fagi etiam arbarís ramulo viperas caes 
das,ad rnotum ipfas rardiores reddes, & mírabilem eís foporem índuces ; A ctíus.) Deitide falis 
ammoníaci;fin tnínus, communis, colore albi ; & leuiter fplendefcentis; modíusltalicus,mox . 
cum ipfis ctaísíus cunidetur Gientíana Cretícielibra vna femís, Aríftolochiz rotunda, fefquili« 
bra,certtaurij tenuis comz libra due, cardamomi feminis, nrarrubfj fingulorum vncice fex,fcor 
9 dij; api; chamadryos Creticz; fingulorum libra vna; Ruta fatíuz feminislibra vna.IVlelle A ttía 
co hzc vníuntur, (& ín s.aut 6.paftillos latiores quó probé exurí queant,redücuntur;A€tíus.) 
& dimidia ipforum pars ín nouum fictile contjcítur. Deinde quatüor viper& viue, quibus ad» 
duntur etíam fcílla tenerz,recentes quíngy mínutim concífz, íta reliqua aliorirm dimidia pars 
adíácitur, acvbi cooperuerís ollam , lutody diligenter óblíueris,tribus quatuórue foraminibus 
operculum ipfius pertundes,vt per ea vapor coctíonis modum ies Nam primus fuinus exi 
re videbitur copiofus,obfcurus,admedumG turbidus,qui ignem beflías íam inuafife nunciet? 
quando re anímum qtuog diligenter adtierteremonco,ne tandem huius fuini acrem éx viperáe 
rum exhalatione ínfectum infpires.Poftea vbi vaper ceffauerít,& tenuem quandam flammam 
. per foramina efjci cenfpexeris runc ipfa cocta effe quam opsime cenfeto , atq íta ollam de igne 
. tollíto , tota díe & nocte réfrigerans. Deindeollam aperíto, exemptofty carbones diligenter 

tundito, & cum hífce mifturís cribrato,Rute fylueftris feminis;byffopi Creticáfingulorum vns 
cijs nouem , hormíni (eininis torrefacti vncijs tribus, thymi Attici fummítarum vhcijsnouerm, 
malabathriIndíci,foliorü vncijsquatuor,baccarum iuniperi Laconíci carnis librís duabus,€os 
ríandii faciuíi femínis vncijs fex,piperis albi & nigrifingulorum líbrís duabus;laferisráadicís vri 
«ijs decem,zingiberís nonforatis libris duabus;fatyrij feminis vel radícis,pulegfj moritanií , fee 
fcli matfaliothíci rufitordili montahi,feminis menrz,tingulorum vncijsfex, cafize optima vne 
cijs duabus, cinnamomi vncia vna. Conare aurem ípfa contufa cíbrataG rurfus contundere, & 
críbro frequenter incernere,vt ad amufstm fiantleuía:atque fic in vafis vitreis repofitanon ftae 
tim vfurpare conuenit , fed poft dtcemfere díes. Porro ego ipfos praparaui, befiijs non come 
buftis,fed ipfarum paftillis, quemadmodum in theríaca oftendí confici , mifcens ipfos quoqué 
ijs quz cum belluis comburuntur,vt quam habeant ínfe amarulentiam,eam inaduftione depo — * 
nant,tanra paftíllorum menfura adiecta; quantum viperarü numerutn habere coniecturabam; 
(Efficiunt autem quatuor víperse rnagnapaftillorum ficcorum fextantem & vncíe dimidium, 
A éíus.) & facti funt longe praftantifsimi,nec cínerem ex aduftione in guftu referentes,hec có 
lore nigrífed etíam qualitate ín vfufuauifsimi redditi, & víres,ad ca qua dixi peculíaritet faces 
re, euidentiores obtínentes, Galenus lib.de ther.ad Pif. Aetius lib.5.cap.ó7. 

(| Exuritur vipera ín olla cum fale,quem língendo claritatem oculorum cohfequuttur , && 
ftomachí rotíu(&5 corporis tempeftiuitates. Hicfal & pecoti datur falubrítatis caufa, & ín antíe 
. dotum contra ferpentes addícur,Plínius. 

€ Compofitio falis theriaci quo Braffauola in phagedanis vlceribufig malignis vtebatur 
&b codem otdínata.s. Salís albi libras xx. Gientíanz contufz líbrá j. s. Ariftolochía rotundae 
librà j.s. fummítatum centautí míinorislibras rj. Cardamomi, Atmoníáci ; Marrubij an. libri s; 
fcordij,chamadrios;feminis an.líbraj.meliír.libras xij.víperas num.tj.omnía fimul potiantur ín 
vas ferreum fupra prunas & bené comburantur,tandem puluerizentur, & fie erit fal theríacü 
iuxta Draffauolz compofitionem Ferrariz. € Sal tlieríiacus admodum bonus. Recipitíalís am 
moníací,interíorís (cille,ingul.librá femis.Silphij,píperis albi, (in.vnc.femis.Piperis nigri, vhe, 
j-zíngiberís exa.ij.coftí,vnc.ij cyperi;baccarum laurí, dauci cretící fingulorum exag.ij.(crup. 
ij.ammoníaci thymiíamatís , fcrup.6. petrofelíni, paftilli theriaei , fing.exag.tj. falem cum fcilla 
. contunde, € alía cum ijs corificiens dato, Myrepfus. | Sal viperz eft falqui ponitür & reperís : 

e tur ín ventre víperz falitz, And. Bel. quod non placet Gefnerus. In Patauinís mohtíbus repe: 
riuatur mara(sifeu vipera. Condiuntur fale,aut feruantur ín aliquo líquore. [Nam falem ipfos 
rum doloribus morbo Gallico ( vt vocant) contractis, illiru remediarilego, Aiyfius. 

^ € Hí auremfsles theriaciad omnía,ad qua ipfa theríaca,valere dicantur, quamuis ron tati Ad quedcondy 
tam babeantpotentíam.Peculiariter autem medentur affectibus maximé fumrna ín cute obors cant feles tbe» 
tís,leucis dico, lepris, ímperigíniagrefti. Nam fuperfluitates cutí fubditas acrefip potifsimum fe 
difcutiunt. Pluriosi igírurípfos manducantes;fudoribuslargíter diffluunt,ac corruptam vácti« 
ant fübftantíam, vc pedunculos quoque vocatos quofdam éijcíantex corruptione proptít nas 
Ícentes. Deniesoptirm? abftergunt, & flaccidas partes denfant, fluorém ipfis llabentem repría 
munt,á puttilagine denres przferuant,erodí ipfosnon finunt,Gialenus, Propríé autem ín affee 
cionibus cutis curaridis fales cotnmendantür, cuius generís funtleuce lepra, ímpetígoagres 
ftis , elephantíafis,alphos,fcabíes agreftis,& raritasac defluuium capillorum:huiufmodi enim 
cutis vitla confefiim dclenr, & acría tecrementa fubter cutem redundantía optimé difcutiunte 

ó 


e 


DeSerpentbus 


Plerí(cs enim ex eorum efu fudor prolicitur;atque ita per exudationem corrupta fubflantla etta 
cuatur,adeó vt quídam in principio pediculos excluferinr intra 14. ad fummum dies ; poft hós 
ením nullus ín corpore pediculus apparet. Quidam veró pro pedículisfputa pítuirofa rcies 
can: à falium reíectione inítíü facientes; deinde paulo poft ec puta repurgata fiftuntur.Lícet 
autem tum ín prandío,tum ín cana eís vti, cum quibufcunque edulijs cos accipere velís,neque 
vltra ad eorum acceptíonem prouocare oportet. 'T'anta enim ipfis infira fuauítas eft, vrmaais 
voluptatís gratía eos confectos quis dícere pofsit : lícet igítur vfque ad iij. cochlearía per diem 
ex eis fumere,maxime (i cibus príus in ventrefit probé concoctus. Qui ením eos accipiunt con 
coquuntmelíus,& cibi appetentíores fiunt,floridíuseriam cerpus habent, € fenfüs omnes ves 
getores. Suffufiones igitur incipienres,& nondum congelatas egregié diffoluunt, neque pla» 
néquís fuffufionem íncurrat qui eos quotidicaccipiar. Purgariones ítem lunarespropter ob« 
turatíonem aliquam aut fanguinís coactionem fuppreffas cienr. lidem etiam largum & impe 
tuofum menfium defluxum fiftunt. Quifquís autem eos prefumferítomnes venenorum & vis 
rus íaculantíum beftíarum infidías euincet: neque etíam quum infectus fuerit, & poftea ftatim 
fales acceperít, periculum incurrer, maximé B corporis fuitemperamentum per horum falium 
'v fum multo tempore appararítac veluti condierit,quemadmodum Mithridates feciffe dicitur, 
Przftac & peftilenci conftitutione ínftante ad auxiliare Roc & mali depulforium pharmacum 


confugere, prafertím fi eí myricz herbam ammifcueris. Morborum pratereaomnium medici 


fales exiftunctmaximé tamen eorum qui in renibus confiftunt: lapides enim ín eís atterunc, & 
planémarcidosrenesreftíruunt: vertigini vero & doloricapitísinueterato, morbo& comiríalí 2 
nulla alía confimilis medel2 exhiberí quear, fi quís eos períntegrum annum ex ordine large fus 
mat, [Noui & arquatosdiuturnos, fplenicos, ac colícos, qui frequenter in hanceffectionem 
íncíderunt,per eosfanatos, hydropem etíam maximé fubrer cutem per eorum vfumreüccaul, 
& ingentem famem,bulimon Grzci dicunt, diflolui, Vt quísertíam per frigidum aérera iter fa» 
'€iens mínus frigore lzdatur, comeftifaciunt. Rigores autem per círcuitum repetentes c:utura 
nos cohibent,& rufTeshumectas reficcant. T abídos vero iam mirabiliterad bonam corporisha 
bitudinem reduxerunt paulatim edulijs aíperfi:Exolutos autem álanguore perfe&ié rcuiuifces 
re faciunt, Scio namque plurimos membris penitus refolutos per ipfos fanatos. Adpodagi2m 


demum maxímé incipientem, & omninoad omnes articulari morbo affectos vnicum bec edu: 


lium conftructum eíle víderur. Adhortor gitur eos qui à podagra liberati funr vt cis conviniuat $ 

'vtantur. Caterüm víxfatís dignis verbis allequi queas.quantumt diururmas quorianas, A dez 
liría ex atra bile oborta dilatent & remoreniur , 6 2nre accessiones & in fnieruallis quoque fus 
mantur.Enecant item omnelumbricorum genus. Optimum eft etiam ipfis dentes maxime cra 
fiores confricare. INon ením albiorcs canzum ees reddunt, fed neque dens poftea laxior £28 
mouebítur,neque erodetur,nequeftuporemíncurrer. Extrahunretiam per caput recremerto? 
rum copíam,;ac caput purgant, & oculosleuícresreddunr, Hac Aetiuslib.i3.cap.97.S2l vipez 
re leprofis iuuatíuus eft, Auicenna. Quídam fale cum vipera cremato ia olla noua,& fzpius 
fumpto;aiuntpodagra librarí, Plinius. : 


4. 2. ! E r.i 


- De vipere vtneno er morfu, def, morfus 'ymptumatibus r curatione, 


Deviprreves ^ Quidam exiftimauerunt quód venenum ferpentum & viperarum eft frieftdum,& cft error, 


mene. 


ve eiii yi les 
£b«li. 


uícenna. Contrá veró Galenus lib.deloc.affect.5.cap.vlt.fcribiromnia animalia qua frigidi 
funt temperamenti hyeme fe in larebras recipere: & propirereá tunc temporís viperas feteímes 
mobiles manere. Ex quo loco minimé dubitandum cft; Galenum ceníuitle cas efle frigidi ttm» 
peramenti. Scorpium € viperamratíone contrattj venení fefe mutuo interímere obferuauís 
mus. INam cumin Italia effem mihi; X Domino Georgio Cellario medico Tigurino collega 
nunc nieo,vipera dara dono effec, venati fumus fcorpium(nam ín domo habitationis neflre lo» 
cus erathumidus qui hoc ínfecto fcatebapeum cum vipera ampullx vítree inclufimus,que pau $' 
là poft vtríncg morfu & íétu datis ínteríerunz: vrrum veró eorum príus obierit, non recte me- 
miní. Ex quo veneni contrarietare facile quis coniecerít quando a fimilinulla fit paísío:at fcor 
píonis venenum frigidum effe fatis conftac, cui calidum vipere venenum, exitio effe potuerit, 
Cafparus V uolfius. Sede hac quaftione pluribus egimus in hífloria ferpenrís in genere. 

«| Nícolaus Florentinus & alij feGiatores Arabum tresordines venenorum effecerunt:pri 
mum;,eorum que ftatím interimunt.Secundum, eorum quc noniíta ftatim, fed breuí tempore e« 
necanc Tertíum,eorum quz pau'!ó rardíus:arque inter has fpecíes repofueruntviperam, quafi 
illius venenum fero interímat. Sed liceznon inficías eam,in aliquibus regionibus viperas non 
e(Te víque adeó lethales,neque íta cító interíimererverumtamen non efl dubitandum,alicubi ve 
nenum ipfarurm vfque adeo exítiofum efTe, vt citifsimeperíman pre(ertim veró (i morfustzcras € 
fità vipera íeíuna in corpore ieiuno,fi tempore aftatísín fummo calore, à vipera irara , Iviera 
curíalis. Fíunt deteríores viperz autregione;vt in Numídía,vbí € ferocíores (unt € pernícios 

' tiores 


DeVipeiGaLibV. — 8o 
: flores,  fcorpij fimiliter:velut & iiontanz nemoralibus: ali cíbo,vt quz ranís rubetis; quas 
buffones vocant vefcuntiir, Gardarius. Audíui Phoenícéii bominem cüm diceret ín montana 
Phoeníces parte radícum qtiarundam pallu viperas magis efferarí. INarrabatidem vipera ali 
quando càm homínem áflequi nequifleG;/arborí,ad quam ille effugerar venenum afflaffe;ac fta 
tím hominem enectum, Hacílle; De viperís vero tjs qug in Arabia inter balfamiarbores vers 
faricur diuerfum quiddam accepi. Sí quem ením morfu apperieríntplaga eft qualís € ferri vule 
nere, veneti omnino éxpers:quód fcilícet balfami paftuliquoris vnius omnium odore praftan 
tíísími,veneníaterbítas illa príftína mítefcat, Paufanías. Idem deFHelicone Grzciz monte as 
- gensaít, Quin & ferpenriüm vírus loci eiuspaftionibus infirmari aiunt;árque adeo vt i quem 
1 o ferpens vlla morborderír , vbi vel de genere Pfyllorum qui ín Afríta funt quenquam , aur alí« 
quod ad ídaffectum medicamentum nancifcí potuerít; facile perículo liberetur , Hac ille. V íe 
perx qua aquas inhabitant parum aut nihil vernéní retinent, edant Séd víperarum nomíe 
neabuti videtur pro quouís ferpentum genere. ([ Doctores referunt;quod (iquís víperz mor 
tuerenes íncautécalcaucrítgrauíüs quàm vénenum perhibetur tiocere,& frreniediabiliter vul 
nus ferpere, V íncentíus Belluacen(is. V iperam muliér pragnans fitrarifcenderít abortum fae 
cicr, Plinius. €; Furigi natíprope latibulum víperzlezales; Nicander. €f Scytha fagittas tín« 
gunt viperina (anie & humaino (anguíne: Irremediabile id fcelus : Mortém illico affertleüi ta 
ctu,Plinius. Qua ratíoné autem id facerentlicer colligére ex Aríftotele ín Admiírabilium relae 
tione, fi tamen Af flotelísofficinam relipit Jutubratio ila. Obferuabantergo Scytha viperas, 
2* vbíiampeperillent,(icenim captas diebusaliquotliquefcere finebant ? tnox vbi coniputruifle 
vidérentur fatis,in ollàmfanguirtiem homínís vnius tótuminfundebarii;adobruebanta ín fter 
quilínio,vafe diligenter obtutato:vbí vero & hic contabuerat, eximebantfumentefQ quod fu 
pernata[Tet íam aquofurn , faniéicg vípéritie permífcentes , ita lethale conficícbant venenum, 
Calius R liodig.lib.23.cap.ré. M7) RA 
4| Reperíuntur ín eís quós vipera tnas momordit vulnera in plagabína : ín hís vero quía 
fcemina demorfi funt vulnera quatuor, Aétíus, Nicander. Morfus quidem facminz cognofeí- 
fur per íntiehríonem fixionum plurium quám duorum dentíum in qua parte in memordiít, Aui 
cennia, (| Porrómorfum viperz foemínz quàm marisletalíorem efle teftatur INicander in the 
. fíacis bís verbbus, " , - 
3e Porro tX Yipereo, jsiod nóris; gérmine petor 
Famninasque veluci maiori «ccenditur irá; 
Sic velemente magis fett noxia "vulnera morju, 
Ex plus gli[centi fe calida € corpore voluit, 
1 .. £ndecitatior bacilos mors occupat artis 
.. Videritur míniore citi periculo liberari ques vipera tnàs quàm quos fcemina momordit; 
/&eineta.. Contrá vero Auicenna lib.4.fen.6.traet.1,capi32.aít;Deteriores viperarum, X drae 
conum funt de eís,quí furit mafculi:Foeming vero fütit incólumiores. V nde Mercurialislib.2. 
demorb.venen. & venenis ficfcribít ; Vtrum fcemiia aüt mas venenüm letalius inferat ; cona 
1rouer(um ínuenío , quandoquídem alij exiftímarità formína venenum exítíalius effundi, alij 
46 contra putaruntmarem venenofiorerh effe foemína.Sed liec lis conciliaripoteft;quia & «liquo 
pacto veneriuin foeminz letalius eft , aliquo pacto marís: fomína ; quía quatuórfacít vuinerz; 
maíorem venetii molem pluribus rnorfibus effundere vídetür: mas aurem etfi duo tantum infe 
rat, tameri vís ipforum comparata moli veneni foeinitizi multo acerDior & efficacior elt , ita vt 
& qui dixeruntmarem,& qui faemínám letalius venenum inferre;vtríque pofsítit veritatem dii 
xile,HeclMercurialís, — -Tam-- A o E 
Porro ex vipera inflicta plaga fanies alias pinguedini (imilis;alías cruenta, intérdum fine v] 
lo colore confpicítur.Sed que vlcus ipfum caro círcundat;germinans grauí offert fefe rumore: 
inicrdum rubens,tumná palam líuida cernitur : quandoque etíam aquofum onus concipit. Fre 
-. quenres prterca bulla,ceu vacuiper ignem tumcres,perinde ac corpus ígaífirambuftum,in 
$o cutefuperne ebulliunt. Illic fubínde putredínes círcumcírca accurruhit; alise quidem feorfum à 
vulnere,aliz círca plagam veneno noi difsimilem mortem edeüites. Afpera ítaque noxa, vehe» 
mehterG|p (gnefcens totum corpus exedit: hic per guttur, atque collum coeuntes fonitus agmís 
matim ftrepunt,quínetíam oculorum vertigine morer. IllicoG membrís grauans imbecillitas; 
& lumbisanxieras venít;at in capite caliginofum onus confiftit. Atquilaborans ille alías fiti a» 
tídum guttur (uum exíccar,fepetp ex vnguibus eum frígus tenet. Hybernaautem niue exube 
sans grando,omnía membra degrauat. Crebró etíam biliofos ventris fuí tumores expuit, toto 
corporc pallens;achumerís circa membra fudor níue frigidior círcumfunditur.Colorem inter 
dum inuidiplumbi gerit,alías obícurum,mox floribus fimilís eft eris, Nicander ín theríacis. Sí 
Vipera momordit,corpusiritumer, vehementer arefcít, íubalbidum£q colorem concipit : faníes 
$5 àvulnere profunditar; prímurnolcofa,mox cruenta ; puítulz aduftis (imiles erumpunt, & vis 
cus prxoccupat longe lateá depaícens,fiec famma modo corperís,, fed intíma quoq; corripit: 
gingiua ijs cruore fatfunduhtur i inflammatío círca íecur erumpit; cormína & bilíoti vomitus 
9 à 


De movfu vipe 
T£, maris c7 


mute. 


Morfis Pyme 
ptomata. 


* 


: DeSerpentibus. " 


fequuntur. Sopor tremor, & vrínz difficultas accedit, & frigidus fudor effunditur , Diofcoris 
Ges, Ex es (fcilicet vulneribus aviperainflictis) prímum exceriirur [anguis,deimde fanícs fan» 
guinóténca & olcofatadeft tumor biliofus,ferutdus bullofus, (nbruber, deinde ltuidus,& denis. 
gratus X proferpens.Osadeftexiccatum;ardor,exolutio; X frigídihorrorisinfultus,aliquans — 
do X bilis vomitus tormina,capitisgrauítas,vertigo,pallor,fingultus,febris,fpiritus & anhelís 
tus celer,color plumbeus,fudor frígidus, Aetius, Invipere tm marís tum foemínz morfu fis. — 
miliumQyanimalíum vírus íaculantium, dolor feci ftatím ab fnítío fequitur, nicx totfus corpea 
tis; apparent ením in morfu duo foramína paruo ínuícem fpatio difcreta, fluit&p exhís fanguis 
humord faniofus,deíndeoleofus , poftremó eriam zruginofus , quem nonnulli virus viperas 
rumelfe dicunt. Przter hactumoresíuxta morfum fubrubríliuidids a(furgunt, corporis color i 
perit, vertigines oculorum, ftomachirefolutio, & anima defectus oberítur, quibufdam etam — 
vomítiones biliofz,vrinz anguftía,in(uper puftulz incommoría parteerumpunt,velutiínam — | 
buttís.Item depaflío ipfam inuadír,ad víciníam procedens, gíngiuse his cruentantür , accedit es 
tíam tremorjfopor,& frigidi fudores, Paulus /Eogineta, Egredíturdprincipioretexlocoduos ' 
rum dentium;aurplüríum;fanguis,deinde virus feruens.Er fortaffe incipit aquofus,deinde fpu 
mofus,deínde vt &rugo zrís;& cunc quidem conuertitur ad fubftantiam veneni, & colorem e« 
ius. Erdeletlocus: deíndeperambulat dolor eius : peftea apparetapoftemna calidum, rubeum 
habens bothor,& veficas,ficut ex aduftione ígnís:& quandoqiperambulat,deinde fit viride il» 
Iud apoftema prope morfum,& fub cre, € accidirin vifceribus ínflammario, & incorporerus — 
bedo cumtígore:deinde fudorfrigidus & corruptio colorís,decliuis ad víridítatem,& commo zg 
tío vertíginis, X frequentía anhelitus, X naufea & fingültus, & quandog; euomíthurmorem | 
cholerícum:;& difficultas fitvrinz, € grauatur caput: &€ quandog aduenttei fluxus fanguinis 
naríum,& apparet grauitas ín dorfo, deinde fudor frígidus , € tremor vehemens, & fyncopis, 
Auiccnina. Horum accidentia plerag;.ín pbarmacopola quodam, quifortéab vnaviperarum ^ 
quas habebat,lzfus erat. viderelícuit.[Nam cüm eplaga vix duzfanguíniseuttule(magnitudi —| 
ne ením víx caput acus referebat) effluxiffent, per integram feréhoram nihilincommodipers — 
cepít,qua elapfa prope digitus nóntantum cum vehementífsímo dolóre intumefcebatfedtota — | 
manus etíam cítifsime,& nulla feré mora interpofita,& íinflatio ratit& procefferat,vtnifiex con. | 
filio medíci,qui tum vocatusfucrat,remedia& idonea adhibueratfüpra brachii iuncturaceme — 
preffa fuíffet;atg; impedíta,breuilsimo remporís fpatío totum corpus occupaffer.Nihilemínus sq 
tamen deinceps fex horis elapfis, vomitus amarze bilis, & totius eorporis refrigeratío, manibus *| 
& brachijsexceptís cum valida expiratione,q:re tamen tion fta díu duranerat,quod maturé oc 
curreretur,fecutafunt, Greuinus. Dicunt etíaralij quafi perpetuo fequi commorfos à vipera 
icteritiam,fed hocà nemíne fcriptore probatz fidet inuenío,neg à Girzco,negiab Arabe:illud 
bené verum cfl,commorfos à vipera modo pallidos,modó virides, modo flauos euadere; & ra« - 
tío cft, quía cum Hioc venent propríerate maxime aduerfaría offendat, ftatím calorem nariuum 
iugulat:vbi hoc factum eft pro varietate fubiectorum,deínde corporum, non eft mirum, fi dí» 
uerfa fymptomata occurrantiita vt in biliofis fiat effufio bilis, & color pallídus et flauus euadar, 
ín melancholicis viridis & ater,in íliís qui imbecillo funt capite, & ventrículo,fiancalíafympto - 
mata quz retuli, & tande pené extíncto calorenatiuo viridis color feofferat, quód fiinterdum 45 
icteritía vera contingar,vt non diffiteor fieri poffe, illud contíngir, quía vbí copía bilis abundat ^^ 
ín corpore exagírationc X commotíone illius.effunditur in fuperficiem,eamáp tingit, Mereu: 
ríalís. Aulico cuíidamà vípera mordicus arrepto contigifle oblermarum eft , vc corporis totíus 
colorín porraceum demutaretur, Celíus Rhodig. 4! Eum quíà vipera morfus fuerít aiunt nol 
lefüamaffectíonem oblafionemá patcfacere,nifi js rantum quí aliquando eandem morbi vira 
experti fuerint, Plato ín fympofio , & Ariftidesin Smyrnaico. €| Feruntzdc &yoZ|fx]vc,id eft, 
. moríuáviperapetitos,ab venenatorumnullo attingi, CaL Rhod. | 
Quam[ubitó —  Nlorsinhorísfeptem;aut vtlongifsime abfitterría die,in hís quínonfertrantur , & maxímé 
violin hísquíà vipera fazmína funt ícti, Aetius. Specíes viperariim morfu vr plurimum interficittrís 
id ^* dio, Arnoldus. Vrplurímum quídem demorfus moritur ín tribus diebus, & quandoq rema: go 
Hiftoria de qui het vftp ad feptem, Auicenna. €j Narrat Matrhiolus vifum birafticum,quídumfaleepratum — v 
bujdam mor(a. demeteret viperam forte medíam diuifam;hanc cim putaret morruam, fruftum alterum € quo 
€? venemovi* caput prominebat, intrepidus manu prehendit, fcd fera irrítara, capite vibrato , digitum eitis 
perenteaths y omordítacriterrquem,vtfieri (vel nihil ralecogitantibus ) folet, dumori protínus admouif 
fet,fuctu fanguinem faníemá expreffarus,repente mortuus excídit Similem hiftoríam narrat 
Amatus Lufitanus centur.3 de quodam ivuene,qui vifa vipera, cum focíio contendebar. fe eam 
manuabfqueofferifa vIlacapturum.Cuüm autem alter derídevet, refG ad fponfiones deuenifitt, 
porrexit illemanum,vt eam caperet, fed ipfa plus iufto audax & truculenta;rabido & venenos 
fo furorepercita , eleuato collo illum ín manus dígito momordiít , quí cum fic commorfüs dos 
leret;,cití(sime orí digíramadmouitforte vtfanguinem,dentibus compreffo digito fageret. non c e 
veró vt mortem fibiafcifceret breui atitem infelix bic fta culpa mortuus fuic nequemedica zu 
xilía illum quicquam iuuerunt, euafiffet tamen rti (erpentís venenum ori pisi ad 
AES ihitan. e -urationia 


T P. 


DeViperaG.sLib V. — 8 


.. Curatíonis ratio ea eft vniuerfalis quz praferipta eft in hiftoríá feipentis ; Vtfcilicet quam mario curandi 
primum venenum extrahacur, & fi id fierinon potefl, vt pars pefcu(fa oblfgetur, & fi neceffe e vipere morfis 
| git,etiam amputetur. 4| INevenenumad dominantium partium alíquam peruenáiar, conferüht 
víncula fuperioribus partibus iniecta , ab ijs ením przíentaheürs prxeidíum expectatur ; íd 
quod in viperarum fcorpionumts ictibus, irem afprdum quoque; quod propter imminens ftia 
bite mortís periculum,magiís inci edibile eft,expertus fum. Etenim cum Alexandríax effem,rüs 
"fticus quidam non longéab vrbe;in vno manusdigitorum ictus,eíüs radicem apud palimám va 
lidifsimo vínculo lígautt; accurrensQy ín vrbem , ad fanuiliarem fibi mesicum, totum digitum 
"ab ipfa coartículationead palmam vic abfcindendum prabuit,fperans inde nihil fe mali paffu 
"rum. Neque fruítratus eft fuafpe, quippe nihil aliud faciens, faluus euafir. Similiter altum nos 
-"uiqui eporo ex viperismedicamenro,refciffo príus digito, à perículoliberatus eft. V ídiitates 
"rea rufitcum , cuías cotum digitum vipera momorderat , qui falce quam tunc forté habebat; 
(erat enim vinitor) ab vltitno artículo ictam partem refecans, deínde inducta in digito cícatrís 
ce, nullo fumpro medicamine fanarus cft, Galenus libro 5 delocis affectís. Quempíam quiore 
iplagam exugat adhibeto;qui , vc fopra dictum cft;in commun;bus remediis aduerfus ferpentía 
um quorumuis morfus, os príus babeat ex oleo collutum. Aurgallinam dilfecato, & interné 
'adhuccaleatem imorfui imponíto,atque hoc remedium frequenter ac a(sidué repetito. Scarifie 
"are autem per ambitum oportet demorfum locum , & cucutbíras admouere, Aetius, Ad mors 
fum vípera fedctur in aqua marína € iuuatur abea , Auicenna, Oporiet vreíquí morfusfues 
) rirá vipera detur butyrum vetus pluríinum & fedeat ín tína lactís,& indicátur ei vigiliz,& fiat 
vtdeambuler X balneetür in quibufdam horis, in balnco faciente fudáre,& dentur illi in po» 
tu coagula,& c. ldem. Mm s 
4j iMedicamentum viperarum ictibus imponendum, quod habet,fagapetií, piperis, fucci yredicamenta 
"eyrenaích,opopanicis;ingulorum pattein vnam, valbani,fulturis viui, fingulorum partes duas. foris imponen 
Res quidem ficcas contunde , ac per tenuifsimum cribrum excute, Succosautem vbi ín aceto da compofitá. 
"diffolueris,iccís fuperínfundes, atque omnía ad emplaftri crafsiriem redíges , Iofo membro fua 
perimmitres,& ficus vrticzcue folio extrínfecus impo(ito conteges. Aliud. Cardamomi , radis 
'&um eryngij,(ulfurís víuüpiperís fingulorum pars vria ; myrrhz, galbani , fingulorum partes 
duz.confice vtfupra diximus. Aliud, Centaureg,hérbz pédícularis (aríftolochiz, Aeiits ) ra» 
dicum peucedaní; fingulorum partes aequales, hzc cotítufa, críbrara & ex aceto fubacta galba- 
yo commifce,& quo díximusmodo vtere. Aliud, Cachtyos , herbas pedícülarís (ftaphydis fyls 
Lueftrís, Aérius) radicum vitis albae ariftolochía ( radicis bryoníz, Aétíus) ngulorum partem 
B unam. Myrrbasopopanícis, fingulorum partes duas , hec quoque cumaceto veluti docuimus 
" fubige, Galenus libro 2.de antidotis,& Aetiuslibro i5.cap.21. Aliud valdebonum,Cancrorum 
— fluuiarilium carnes teriíto, & adiecta iríde & calaminthe rurfus fufficienter teríto , idema rure 
|. fus modico fale addíto facito,& paftíllos informato, quibus ín vmbra exíccatis vtítor, ín potu 
— quidem ex aqua mulfa;aut víno,in cataplafmate vero, cum lacte diffoluíto, Actius.Citra dilatio 
nem theríacen ex víperisbibendamdato,eandemQnplageíuperponitoldem,  —.- 
€ Abrotanum extrinfecus plaga impofitum auxiliatur, Diofcorides & Paulus ZEgincta. 
» [tem allium cum aceto;aut cínís íptius exuftus, Aetius. Apium,;P. /E gíneta. 
- «p Balfamum lírum,Auícenna. Butyrum lítum,Idem. 
€ Cancrífluuíaciles cumlacte trítí & potatí & plagz adhibiti, Aetius. 4| Caprinum finum 
'eum vino impoitum,Diofcorídes, Aetius P. /V.gineta. Quidam in agrís & pagís medicus , ad 
L viperarüris & mulro magis reliquorum venenatorum morfus , caprino fimo cum aceto vtebas 
tur, quo rémedic plürifnos liberauit , Galenuslibro to.fimplícium. Recens pellís calída capris 
na quando ponitur fuper morftria víperz dicítur attrahere venenum, Aufcenna. qi Emplafifa 
tío cum cafeoanríquo eftbona vltima , Idem. «| Cedrinus liquor cum fale P. /:ginera. € S1 
" homo accipiat cepe fylueftre & mafticet ipfum & deglutíat illud quod currítex eo , & empla« 
ftrerur cüm Éxce eíusjnon moríetur penitus, Auicenna. dj Charnzmelum detrítum,Díiofcoris 
'o des, Auícetina. (| Ciínis cum aceto, P. ZEgíneta. (| Herba de Corfo nuper apud Hifpapos ín» 
uctita ad riorfus verienofos;ín prímísferpentis quem Corfo vocant füalingua,íd eft víperze, e« 
ueftigio efficax, Hzc forte cantabrica fuerít. €f Cucumerisfylucflristolía cum tenuífsimo fa« 
rina hordeacex pollíne,P.ZEgíneta. ^ "We à; 
(j Ebulí radix in víno elixata, Matthiolus ex Diofcorid. Erícaadhibitaaüxiliatur,/E gines — .,. 
— ta. 4j Eniplaftrum ex farína erui, Aoícenna. Farína eruí cum víno macerata crebro emplaftri 
! forma íilita, P. Z.oineta. Eruífarina;acero mulfo fubacta; Diofcorid. €f Fx víni cum farínze 
- polline Idem. 4| Fraxinifolía coritüfa & cum fucco peruncta & vulneri íipofita, Díofcorís 
des.Galenüs, Accius, Florentinus. Fraxini cínis, Actius. Y] Furfures ín aceto cocta, P7 Sine 
] ta. Trítíci furfüres cümrutz decocto, Diofcorides. T | ; 
4f Gialbanum cumcyprino vnge ad morfus viperz , Galenus. Gialbanum fpleni) loco fue 
periectum, Diofcorides: In fplenio adhibitum, ZEgineta, p Gallinaceipullidi (fecti & confes 


sünplicis, 


De Serpen tibus 

ftim caldi fmpofiti, Diofcorides , Zgineta. Emplaftratio cum gallina fiffa eft bona valde vltí 
ma; A uícenna. 4 

. € Haftuleregizfolía, Aetius. €. Hominis dentes tríti € puluerizati fuper morfum, aut a- 
dufti € puluerízati,Auíicenna. (| Hordeaceum ca:aplafma ín aceto mulfo przparatum, Dio» 
fcorides,/Xgineta. 

«| luniperifolía & fuccus exvíno contra viperarum morfus illini autbibi prodeft , Dios 
Ícorídes. — x1 

€| Scíniar , id eft , La&tuca afin, ílla quz nominatur anulus,confert morfüi vipera valde, 
quando admíníftratur vtemplaftrum & bibitur, Auicenna. qf Dixerunt quídam quod ín lapis. 
de,qui nomínatur lapis ferpentis.quum fufpenditur,eít fanatio,Idem. 4f Laurus excalfactori- 
amnaturam haber, & folijs X cortice; € baccis. lllita ferpentü venenis retiflunt, maxime fepis, 
dipfadis & víperz, Plinius. Laurus, Diefcorídes. Laurífolijs tenerís coctis & cum oleo trítis 
loces íntegepríus quam claudantur, Aecíus. Emplaftrum ex baccís lauri, Auicenna. Lauri fo» 
lia cum oleo íncocta aut baccelauri;P.ZEgínera, d Lutum figillarum impofitum cum aceto, 
Auícenna. | 

. € Meliffophyllifolia € fuccus cum vino potus, & vulneri ímpofitus euídens auxí'ium con 

fert,etíamti iam moríatur xger, A&ríus. Fouerioportet plagam muria aceto adíecto; P. / gine» 
ta, €| Nepitaauxiliatur.Idem. 

4| Oríganum virídeimpofitum,Diofcorídes € ZEgineta, 4 Oleum laurinum, & oleum in 
quo decoguítur laurus, Auicenna. 4| Ex heibo,id et orobo empla(trium cum vino, Idem. 2 

qj Perlonatz radix ín vínolelixata, Matrhíofus ex Díofcorid. 4 Pix lita, Auicenna. Pixlí- 
quída cum fale, P./E.gíneta. 4| Panacischironiz radice vtuntur aduezíus víperas & phalangía 
& tíneas veftium X catera reptíliadata ex víno & vncta oleo, Theophrafius. dj Porrum & pa 
nem cum fale imponito, Aetius. Foieatur plaga pulegij decocto,D. A cínera. 

| Radícis cortex vfque eo tufus,vtín puluerem folutus abeaz, Diofcorides. Raphani core 
texlzuigatus, P./E.oineta. d, ura cum (ale & melle, Idem. (jJ Emplaítrarío cum ranís fcifsís 
bona eft, Auicenna. des. 

€| Emplaftrum ex fauina,Idem. dj Sarmentorum cinisíllitus ex aceto prodeft viperarum 
moríibus , Díofcorídes. Scylla decocta cum accto demorfis à vipera caraplafma cft, ldem , P. 
ZEgiíneta, Squilla affata, Auícenna. dj Sycomorifolía cum pane, Aécius. € Serpyllum cumae 34 
ceto inunge, Galenus. Sambuciradix in víno elixata, Matrhíolus ex Diofcor. 4 

«| Plaga ex Trífolij bítuminofi decocto calido per multura tempus proluatur ac foucatur. 

. Nam fipauco tempore íd facías , peiusafficiuntur , Aus, Trífolium bituminofum ceque, & 
decocto calidolocum demorfum foue,INullus autem fomento illowrainr qui non patitur,tran 
fit enim affectus in eum, vt putet íca vipera velaraneo mure commorfum , Galenus. «| Drae 
chma terreftrís tribuli pota illitàue ios vipera recrear, Diofcerides, &j Pro vipecistormena 
tilla, Flermolaus. d; Teftudinís marinz fanguís iuxa: percu(fos ab echidna & potus & illitug 
vlcerí,Kiranídes. 

€ V inaceorumcinís illítus ex aceto prodeftvíperari morfibusDiofc.Cinís eíus quod rema 
net poft expre(síonem muffteft tyríaca morfut vipere, Auícen.(] Viperafingitur & ponitur fu 49 
per morfum vipera ipfius X fedatdolorem , Auicenna. Quia vípera funt perculsi perículum 
effugiunt, (i trita ipfarum corpora vulneribus ipfis applicuerint, Galenus detheríaca. Apud 
Lactantíumlegasíctui viperino przfens admodum efferemediua viperam ipfam exuftam & 
incínerem redactam,P íeríus. V iperz caputabfcindens applica partem (anguinolentam loco 
«ommorfo,líga & dímitte fic, Gialenus. Vipera morfui,viperz cuiuslibet tritum & appofirum 
caput efficacifsimé prodefi;Pliníus, Valerianus. V iperzt caputamputatum diligenter per vola 
fcllam teneto, X morfui imponito ea parte adhuc calente qux contigit collum ; id enim extrae 
het venenum, Actíus, €j Vrína humana viperz morfus conuenientitsime fouentur,Dioícería 
des. Vrina bomínís bíbita & effu(a fuper morfum prodeft, Auicenna. — — 

«| Quum autem fubcruente puftule euaferínt,ip£as fcarificabís,ita ne excories,deíndemul $9 

ta aquateueto,lentículam coctam cum melle obducito, dum confancícant,Paul. A gineta. 


Medicamenta € Antidotusquz ab Apollodote confecta eft, € à Softrate , atquc alijs quí eam ab eo exa 
éntis fumenda, ceperunt commendata, hzc eft quz à reftudínis fanguine nomenaccipit, & conunct, feminis 


Ceinpofita, 


fylueftris cumini acetabulum , fanguinis marinz teítudinis exíccatí drach. íifj. coaguli hunnua 
lorumsaut fi defit, leporís drach. iij. fanguinis hzdini drach. iiij. hc imul admifta, affufoG o« 
ptimo víno coniunciarepones.Cüm opus fucrit hine quantum eft oliug magnitudo fumcs.dís 
Jutum& ex víní quàm optimi cyatho medio bibendum trades , Galenus libro a. de antídórís, 
«| Ruftici mediciantídotus ad viperz morfus. Accepit tritotij, ftachyos, erui moliti , feminis 
rutz fylucftris , aríftelocbiz rotundz , fingul.drach. vit. hzc vino commifia ín rotnlas redis 
gito, quarum drachmam vnam ex vini cyathís tribus dabis bis rerue (üngulis quibufque die» 6 
bus, ldem, «| Alia verfibus ab Eademoe conícripta, qua Antiochi Philometoris cheríaea in» 

4 fcribitur, 


DeVipera G.4LibV. — 82. 


feribitur,contínet,Radícum meí,ferpilli;opopanicis,Gingul. drach,ij.ferínis trifolij drach.j.a- - 
nii, foeniculí,ammeogs,feminis apij,tingul.acetabulum vnum,farínz eruítenuifsíima acetabtrs 
la duo,víni antíquí quantum fatis eft ad commífcendum vt rorulas hínc conficere poss, quas 
in vmbra ficcatas,ex tríbus víni cyathistríum obolorum pondere dabis, Idem. €, Aliaantído« 
tus quae aduerfum vipere moríum theríaca eft:facít tamen & conrra aliorum fcrpentium íctus, 

. HancGullusex Arabia reuerfus Cafarí obtulit , qua rnultos ex commilitonibus fuís à rabido 
cane demoríis , & à ferpentibus percufsís feruauerat ; Accípít autem eruíin farinam redacti 
drach.xxv. radicum vítis albae, drach.xvj feminis ruta fylueftris,drach.xij. lridís, opopanacis, 

arifiglochíz longe,fucci papaueris,zingiberís,fingul. drach. víij. eumíni Z&thiopícimyrrhz, 

le eryngij fucci Cyrenaici,croci;fetpíllicofti,fagapení ngul.drach,vj. vinnm aminzurm infpera 
gc fubige , rotulas confice, contecias pro conditione viríum egrorantísda, Sunzautemties 
obolt,pondus antídoti íntegrum ad percuffos quidemà vípera, ex víní merací, ad xeliquas ve«., 
ro aítectiones ex mulfi hemína vnajIdem lib.2.de antidoris, i; "ow ^ 
qj Percuísisaà víperapraclarcauxiliatur medicamentum, quod myrrhz , píperís, caftorij, 
.- florísportulacz femínifque dimidio acetabulo conílat; hzcomnía ín Crerico paffo teruntur, 
|» ,autinalío probato,Dioícorídes, Z,zíneta. qj Oribafrj àdvíperarum morfus. Anífi acerabtrs 
« dum,piperís drachmae quatuor, aríítolochíz cortícís , opij, caftorij, myrrhz; fingul. drach. j. 
| .pallolauigata ín paítillos ínftar faba Circa cogíto, & pro viribus cuiufque exhíbeto , cum 
ternis diluci vini cyathís;P.Z,gíneta, A uicenna, ny Tv 
2e 4| Aliud ex Archigenís commentarijs; Cancros vígíntí, cum faríneetríticez quod fatís eft, 
in pila diligenter contundito , admíxta& nepíta & falis momento , paftíllosfingiro, & ficcato; 

In vfu , cum lacteapplícato , víinumque cum muifa potato. Atf fluuíales cancros dederes, 

marinis vtitor, ldem. Cancrorum fluuialium carnes teríto, & adiecta íride & calamínthe rur» 

fus (ufficienter teríto, idemque rurfus modico fale addito facito , & paftíllos informato , quis 
bus in vmbra exíccatis vtitor , in potu quídem ex aquamulía, aut víno , in cataplafmate vero) 

«umlacte diffoluíto, Aétius, € Ariftolochiz radix cum myrrha; gentíana, baccis lauri , zez 

qualí modo excepta plurímunm prodeft; P. oíneta. €] Detberíacis eft illa qua recípit myrrha, 

& cafiorai, & piperis,arfeniciorubei omnium an. s fj.feminís anethí 3. 1j. conficiantur cum ví« 

no. Etíterum femen andacochz, & ariftol, rotunda , & ruta fylueftris, & non eftalhartel, 

3o fecundum quod exiftímauerunt quidam, imo eft fpecíes ruta ipfius, Auicenna. ; 

Acetum calefactum & perfe porum,quantum hemínz dimidium contínetiuuat , Galenvs Medicamenta 
ex Derothei Helij remedijs. € Radíxacori, Auicenna. «| Agaricum, Idem. Agarící drache fiuplicia, 
ma; P./&gineiay, $j Alandacochz radix , Auícenna. €| Alharmeleít de medícinís liberantía 
bus,Idem. Semen alharmel cum fucco porriaut fucco carduí; Idem. d Alcibíum herba noa 
men accepítab Alcibío quí cum forte in area dormirerà vipera ín inguíne ictus efi : excítatü 
queá (omno ex liac hetbafuccümcommanducarido exprefsit, & haufitín corpus, velíquum 
vulnerímpofuit , & fic fanatus eft , [Nicander. 4| AHia niandenda, Díofcorides, Auicerina, 

'"Effieaciísimum ín eíusremedium eft alfij efüs, Aetius; ginera. X  Anagailidís fuceum contra 
viperarum morfus bibere ex vino prodeft, Diofcorídes, Auicenra. 4f Aliqui anchufam tenui 
4o folioconftantem auxilíariprodunt, Diofcorídes, ZEgiriera. Maxime vténdum eftancbufz raa 
' dice cum vino; éríus. €| Anatís fanguis calidus (recens) velficcus cum víno potus fznar bís 
bentemab omni veneno; & ab echídna,morfos curat ; € farittatemac robur preíflat & bonam 
.valeiudinem;Kíranídes. 4 Aparine , Marthiolus. (| Foliorumapíaflií fuccus; Diofcorídes, 
AZ gineta, À pium fylueftre eft bofium ad illud, Auicenta. d Ariftolochíz folia ; radix & cora 
tex,ldem. Cortícum Atiftolochia drachi.i].ex vini aut acetí hemína dímidia; Gialenüs. Aríftoz 
lochíz radix ínfigneremedium aduerfus morfum viperz, Nicander, ; . 


. E 
* 


j Radix Baücíz au i 


tharmel detur in potu,qux eft cognita in partibus frigorís, & eft vches 
mentís iuramenti, Auícennia. Semen falíuz Brafsics itum, & acetabulí menfura cum víno 
: otüm., Diofcorides. Brafsicze crüdus fuccus cum víno epotus ; Idem. «4| Auxilíatur etíam 
o By niz radix, Matthioluséx Diofcorid. qp Radix büchormaríem, A uícenna. 

. &r Cancrífluuíales cum lade trítí & potat, Aetius. Cancrifluuíales aut marini per fe,cums 
que herba pedicularía fale € polio;P. eíneta. Cancrimaríni, Auicenna. €f Caprinum fiere 
cus & praciput montanarum, decoctum ín aceto, vel commínutum ínvíno & bibítum coris 
fert morfui viperz Galeno tefle, Auícenna. df Cafsía odorara , Matthíolus. (| Eduntur vifli« 
ter cepas Diofcorides, Zgíneta, Auicenna. Dixeruntquidam fi homo accipiat cepe fylueftre;- 
& maíticet ipfuim,& deglutíat illud; quod currít ex eo, & emplaftretur cum £xce eius , non mos. 
rietür peaícus,Idem. & Genitale mafculi erui marís trítum,& invino potum vipera demors 
fis auxiliatur, Díofcorídes, ZEgineta; Dixerunt quidam quod vírga ceruí affata , cüm comes 
ditur ín difpofitíone confert, Auicenna. «f Chondrylizradix contra viperas in vino pora pro» 

9 ficis Dtofcorídes. (| Grana cítrí, Auicenna. Cirri corcicis fuccus : Idem. Succus frondium 
malícítrijacetofi ad punctionem vipera , Kafis. 4j Coaguli leporiniínvino c alíás ex aceto) 
| ^ 


— De Serpentibus ji 


terni obelibíbuntur, Diofcorídes. Coagulum leporís aut hinnuli tribusobolís, Paulus A» 
gíneia, Hinnulorum coaguli drach. j. cumvino,; Galenus. Dentur ig potu coagula 4 & me». 
lius eorum eft coagulum leporísrecens: & ipfum iterum eff melius quando fumitur in potu 
cum iiij. 3. 2cetí viui permifticum zqualitare ; X coagulum cerüi iterum eft bonum, Auicens 
na. dj Coloquíntidz radíx, Idem. 4| Contra viperarum morfus cofti fextantem bibere proe 
defi, Diofcorides.Sumantur coftí duo aureicum duobus obolis piperis;vel cofli aurei ijj.! dem. 
Ccítus cum vino autabfynthio potus,Idem, qj Cymínum,;przcipué montanum, fuccus caus 
lis,Idem. 

4 Echion àviperísnomen habet, vel quod femen proferat capitibus viperinis fimile , vel 
quód viperarum morfibus praftantifsimum 6t , Matthiolusin Diofcoridem. Echini (vei É- 
chij potíus) radix, ZEgineta. q Bbuliradixín vino decocta & pota prodeft viperarum morfis 
bus,Diofeorídes. d. Erui farina, Auícenna. 

€ Fel galií & reliquarumauium, Auícenna. 4f Ferulz viridis medulla ínvino pota, Dia: 
fcorides. 4j Foliorum malorum fuccus, Auicenna. (| Fraxini folia tundito & exuccato,& fucs 
eum quidem inporu exhibeto : reliquum morfuiimponito, Diofcorides, Galenus. lis quivis 
pera morfi funt fuccum foliorum meliz , hoc eft , fraxini propina ex vino quidem , fifebrinon 
infeftentur, fin veró febriíant, perfe & cítravllam aliam mifturam. Vulnus autemipfum fo« 
Ijs conquaffatís inungito;Florentinus. (| Fulicae (vfesve) fanguis lquidus ex oleo potusfere 
Gatapotu venenofi medícamenti, X à víperz morfuliberatGalenus, Buperift. 3. 

«| Gallinacea cerebella cum víno pota, Diofcorides. Z&gíneta. Calli cerebriim cum poífcaa 
&dícAo pipere, hís quía víperapercufsi funt vel morf, potuí dabis, auxilium maximum expes 
tiegis, Sextus. (| Sumanturgentíanz aurei íij.Auícenna. 

«€ Dandus X hamarítes lapis , Aetius. (| Haftula regizeradix , P./Egineta, (( Vtendum 
eftheliorropio cum víno, Actíus. 

«| luniperi bacce , Paulus ZEgineta. luníperi folía & fuccus ex víio contraviperarum 
snoríus ílliniautbibi prodeft , Dioícorides. €| Semen Keitim aurradix eius, Auicenna His 
fpalenfis. 

«| Sciniíar,id eft lactuca aini,illa que nominatur anulus confert morfui viperz valde, quan 
doadmíniftratur vt emplaftrum,& bibitur,Idem. ; 

€ Aiíuntfi quíismelanthij drachmas quatuor edac non moríturum, Aetíus. 4f Símiliter etí- 3« 
am melaphroditos herba efficax eft,]Idem. 4j Meliffophvili item folia & íuccus cum vino po« 
cus, € vulnerí impofitus euídens auxilium contert, ecíamfi iam rcríatur xger,ldem. «| Mus 

ftelz iínuetetatz ficcatztp drachma duz;P. I gíneta, Caro multelz condíia afiero & fale; Aui 
cenna. Muftelz venter falítus,Idem, Myricz femen, Mattrhiolus ín Diofcor. d 

€| Succusextremítatum caulis Nabathi, Auicenna. €| INapellus Mofis eft theríara omni 
veneno & viperzeldem. 4| Praftat & nafturtium plurímum edere, ac irirum quoque cuin vía 
no bibendum exhibere, Aétíus. 

€| Opopanicis pondus 5.1j.cum aceto, Auícenna. P 

€| Profunt Panacíis Chironiz drach.ij ex aceto, Galenus. Panaets Chironiz radix morfui 
viperzafpergítur ex acído vino, potui datur, Theophraftus, Panaeissadíx cum vino incocta, 4 
Paulus Z&gíneta. €| Perfonacía contra morfum vipera, Hermolaus. q| Piftacia trita , Paulus 
Z&gineta, QJ Porrirecentes vtiliter eduntur, Diofcorides, € oinera.Porri cum vino, Auicens 
na. Porracei fucci hemína in mero bibitur, Diofcorides. Porri fuceus dimidia hemtínz mens. 
fura ex mulía, Paulus Zgineta. 4| Pfeudocafia contra viperarum íctus pota auxiliatur, Dio» 
fcorides. 

€ Magnífict etiam profunt Rane cocta comeftz,& iufculum earum bibitum, Aérius.Sunt 
quiranas ín cibo elixas dederunt, P./&gínera, Et quidam expertifuntíusranz , & fuiriuuatie 
uumliberans,cüm comeftum fuit, Auícenna. € Auxiliantur & raphanilargé ín cibo fumptií, 
deinde& vomitu reiecti. Statím veró à vomitu theriace Andromachi exhibeatur , Aiíus. 
Dantut omnia incífiua acuta vtraphanus &c. Auicenna. 4| Rubiz radícisfuccus , Matibíos$! 
fus. 4| Contra viperinos ictus Rubus cum vino prodeft, Diofcorides. €| Eua ítem fylueflris, 
Idem, € gineta. Kutz fuccus, Auicenna. ; 

4; Sampfuci fuccus, & acetum ipfum,de quobulliatur, dem. 4j Salfamenta acerríma edens 
da, Diofcorides, ZE.gineta. Omnia falita, Auíicenna. Y Scorpio affatus, ldem. €f Admiíran« 
dos infuper przbeteffectus radix illa quam Goritienfesab auxiliarí eius vi, ferpentinam vos 
cant, Marthiolus ín Diofcorídem. 

€| T'amarifci fractus , Auicenna. df Claudius ímperator cenfuram agens vno die zo. edis 
cta propofüit,inter qua hioc erat vnum,nibil eque facevead viperz morfum , quàm taxi arbo» 
ris íuccum, C. Suetonius Tranquillus iri vira Claudij Cefarís. d? Facit etíam mirabiliter tcftua 
dínis fanguis exiccatus cum fylueftri cumíno potatus, Aétíus,Z/ginega. Sanguínis marin te» 69 
ftudinis drach ij-exaceto, Galenus, Sanguis teftudinis marina , Auicenn, Kiranides, Chelos 

nai 


DeViperaG.s.Lib. V. — 83. 
nz, íd eft, teftüdinis,etiam terreflrís (anguís potus ab echídna percuffos futmmefanat , Idem, 
Dato cítra dilationem theríacem ex viperís bibendam, A críus, Fortíor curatíe eft properare 
adthcríacam de víperis ; & quum tardarur, tunc pofsibile eft;vt conferat theriaca mulrories, S£ 
pofsibile cft vt non confetac, Auicenna. €j Tragoríganum contra viperz ictum efficacifsis 
muineft;,Plinius. «T Drachma terreítris cribuli pota, illitáue ictosa vipera recreat,Diofcoría 
des. 4| Semínís trifolip ob.itj. ex dímídio víni cyatho, Galenus. €j Quidam exiftimauerunt, 
"quód cum Turbíth fumuntur ín potu cum lacte dulci eft iuuatíuum valde , Auicenna Hifpas 
Jenáis. : 

4| Vinum frequenter bibendum, Diofcorides. Efficacifsimum in es remedium eft allij 

'1 o efus , & meracior vínipotío , ínquít Archígenes : adeo vt (iquís multum eíus fuftínear vfum, 
item& meri potunynullo alío auxilio opus habeat, Aetius, /,gineta, Auicenna. 

«/ Quínetíam bonumefi digitum inlíquidam pícem iniingere,deinde vinum;quo dígitus 
fueric éelutus ; bibere, Diofcorídes. 

€ Quin & ipfam viperamexcoríatam & coctam,capíte ac cauda & interaneis ví(ceribus oa 
ginibus reiectis,veluctanguillam edendam przbceto, Actius, 

€j Viticisfemen,Paulus ZEoineta. 

«| Fefire;id eft, vitis alba radicis aureus,t, Auicenna. 

- ^ 4p Humanam vrinam fuam cuique bibere contra viperz morfus ac veneria proderit, Dias 
fcorides, AuicennaFHiüpalentis. ! 

ao . €| Zedoaria eli ryriaca venenoforum omníum, víperz,& napelli & aliorum,Idem. qj Zia 
giber in lacte mulíerís,Idem, — 

«| Verümprzter hac przfentaneoremedio fanatnoftta quinta effentia,cochlearís menfua 
ra plures eodem die pota : (tem oleum noftrum defcorpíonibus de quo aniea dictum eft; ínune 
(tus, Ma:tthiolusínDíofcoridem. — 

(| Norcherízocto miliaribus à Fulgineo ciuítate, Gencilís illius maení Auicerina ínter De fonte vrpés 
precis patría;faluberrimusfons eff,aqua frigidifsima plenus , ín qua fi à vipera aui ferpentibus 7* motfus [oa 
demorli demergantur , ac per horam ibí manferinr,faní X liberieuadunt, quod eueníreforfan i 
«oningit;quía gelida frígiditas,veneni viperini caliditarem ínfringit , a6 obtundit, & heberat, 

Amatus Lufitan.cent.i. " 

S Puella ruftícanata annostredecím , quum vna cum matre ín agrim dífealciatà ab(que cas Devipere mos 
lopodijs exíret, X mefloribus,vigentezftate, cibum deferret;iricauta in medio ítinerís à vipera fi curatione 
ín pede dextro morfa fuit. Mater veró puellzfic punctam & affiictám animaduertens;in oppi- jactaab Amds 
dum quàm cítífsimefieri potuít,retraherefeaccelerat: vecunque tamen properarisjmedicamen Mir 
tum pro falutefilie machinatur, & ecce chymeleam fratícem ofienditad quam confugir & ex 
ca corrígías parar; quibus crus affectum parte alta prope genuad poplítem lígauít, cprimo fa« 
néconfilio;nevis veneni altam corporís fubiret partem, Jnterpolitis iraque tribus horís 4 puris 
cra puellam ficaffectam ad me deferunt: erat ením tum temporis íam tibia multís & varijs 
maculis líuídis & rubris variegata, adeo vt femur quoque afcenderent, bilem vtmater retulit, 
euomuerar,fed runc,prafens in quofdam totíus corporis tremorés,cum vertigitic & animi dee 

» fectu incidit: quaproprer cunctantíus moríum locum anímaduerrens, in pedis parte alta , tar« 
fo fitte pedís rafeta dícta , duo nigerrima figna deprehendo ; ex quibus iudico, morfam illum à 
maífculo vipera illatumeffe,quum duos tantum canínos vípera ruafcula habeat derites , fcemia 
na veró quatuor ; nec tantum periculi adfert maículi morfus, quantum foemínz , prafextím fà 
poft cibum morfus fuerit homo , veluti híc contigit puellae. Nullo igitur interpofito medio, 
per chirurgum prafentem locum punctum , vulnufculís profundioribus per ambitum fcas 
vificare iubeo & cucurbítulas multa ígnítas flamma admouere, quíbus fanguís ater & vía 
rulentus latítans, abunde fuit extractus : fed & vniuerfam ribíam Ieuioríbus vulnufculis (caa 
rificari quoqueíufsi , fanguinémque tandiu ex íllis fluere , quoad fua fponte cohíbítus fuít, 

"T'uncveró ex allijs, ac acribus cepis,optimé piftís,cheríaca adiecta, confecium emplaftrumlos 
$o co demorío admouere'curaui, in potuque illí cheríaces drachmas tres , metaciorís vini vncijs 
quinque diffolutas , propinauimus : poft hac vero,quatuor interpofiiís horís,panatellam alls 
concinnatam, in víctu obtulimus; à fomno& abftíneret, quantum pofsibile effet ; menuimus. 
Sequenti vero die puellam quog; tremotibus corripi deprehendi,minoribus ramen (c&'perant 
enim íam fumi venenofi cor petentes mínui,ad infimasá partes retrahi) tunc íefuno ftomacho, " 
fucci foliorum fraxíni vncías quatuor in poru dedirnus.Eft enim medicamentum hoc omnía an 
tidota in hóccafu excedens, vtlatíus commentarijs noftris ad Diofcorídem ín lucem editís; dí» 
ximus.Emplaftrumporró dictum énouo paratum iterumloco per tres fequetites admotum fuit 
dies,in quibus quoc & alijs fequentibus predictum fraxini fuccum ebíbitiíam ením puella me« 
lius habebar; & à tremoribus & aními anxietate,feré leuata erat, fed ex vulneribus profundiorá 
6o busloco demorfo adhibítis,eleofa quedam fanics fluebat, irno vulnera í pía denigrata quodame 


s e 


DeSerpenabus | 


modo apparebant.Elapfisigitur quatuor prímís diebus plagz,caprarum fimus eumbaccarum 

lauri ac euphorbíj püluerevíno mixtus ac calídus ín fplenio. fiue plagula apponebatur , cum 

quo faníes illa am erugínofa facta;oprimé exibat;et eo per quatuoralíos fequentes dies vfa fuit, 

pofted hoc vnguentum pararefecí , quod habet , s. puluerísaríftolochíx longe vnc. ij. brio» | 

nía,haftulz regiz,id cftafphodelian. vncj.galbaní, myrrhz, an, vnc. fem, Oleilaur ini cum | 
cera.q.fuff. fiat vnguentum;& ín fplenio , hoc eft panniculo lineo , forcípibusmultum íncifo, 
loco mórfo bis in die applicetur : quo remedío per menfem fere íntegrum víafuít: quum vule 
nera íta longo tempore aperta (inropus eft, tandem vnguenro bafiliconead cicatrícem vulnes 
ra tedacta (uni & ipfa puella íntegra faníratireftituta, Amatus Lufitanus; centur. príma , cu» 

rat.príma. . LEO 
De Abrofío Cum Rex Carolus nonus Monfpeffuli effet, acin Fargin pharmacopolaz officína viperam 
Pareoá vipe* vnam tractarem,ipfe extremum indicem qua ínter vnguem carnem(y híatmorfu mibi prchen 
AREA |. dit : vnde ftatím fubortus eftacer dolor , tum partís exqui(itifsimo fenfu pradítz , tum veneni 
Lus ofa erri occafione: € veftigio digitum fupra vulnus arciifsimé conftrínxi, vt fanguínem , venee 
numáé, ne felatíus in corpus diffunderet,exprímerem. 'Theríacam antiquam in aqua vite dif 
folui ; ex qua intíinctum,íimbutumq bombacem vulnerí impofui , atque intra paucos díes hoc 
vnoremedio plané conualuí. Licet vt & míthridatio loco theríace ac plerífque alijs ex alto 

fubacri fuo calore attrahentibus , vt fcilla fub cíneribus cocta , allijs porriías trítís & frapoticis, | 

hordei farína, cum aceto, melle, & ftercore caprino fubacta, impofitàque cataplafmatís inz | 

ftar. Quibufdam fatis eft extemplo lauiffe & fouiffe plagam aceto, fale;.& pauco melle, Aims 29 — 

| brofius Parzus. | | | 

DepudlsWs — 4| Puellaquadam cum carnem cui venenum vipera occífz exemptum mixtum erat, fore | 

| 

| 


m teguftaffet, in opifihotonum alíaque grauifimafymptomata incídit, Sed mox vinum copiofe 
cípropínatum eft, & liberata puella, Gefnerus ex Gerardi Boumam relatione. 
De felle vipes € Defelle viperz. Hoceft ex venenis quod cum bíbitur fecundum modum quo ínterficít, 
reercumt,  frequensfitfyncopís , & parum confert iedícina, € v R A, Sí aliquid confert , tunc vomitus 
cum butyro.codto vna dífpofitione poft difpoütionem alíam. Et illud quo fuccurritur pott vo 
mítum,eft tieríaca , & mithridatium , & albezahar efi fublimisres eí S mofchus eft medicae 
men eíus, & cüm frequens fitfyncopis , dentur ad forbendum vínum , & aquacarnís pullo. 
rum cum aliquo velalíqua re mofcbi;aut medicinis demofcho, Auicenna. $e 
ssza — 4p Fheophraftum literís mandaffe accepimus, quibufdam viperarum morfibus cantus tís 
bus dbicisers bicitmnautfidicinum , arque alia organaartís muficz modulare adhibíta , aptífsimé mederi; 
fcicadhibii! quod & Afclepiades medicusliterisprodídit, qui phrenetícos menre ímminuta & veletudine 
inm animi affe&os, nulla re magís quàm fymphonia & vocum concentu ac modulís refipífcere & 
fanitatireftítui cenfuit. T'ertur quoque Ifmenias Thebanus plures Boeotíorum Ifchiadicos & 
coxendícum dolore laborantes intentíone tíbize bonae valetudinireftitui(le. "anta homínís 
natura cum barmoníaconfenfio eft. Quod cum credí vix pollet, nuper íd nobís cum cafu ad 
id íncíderemus, pro explorato & compertofuir. Siquidem à tarantula , íd eft phalangío pere 
cuffos , haud alíter ex ancipitímorbo conualefcere vidímus, quàm fi tibicen vel citharifta ius: 
xta cos diuerfos modos íncínat,vt pro veneni qualitate, ita harmonia & audíendiíllecebra cae 49 
tí, venenum illud vel exíintímo corpore dílapfum effundant , aut fenfim per venas diffufum 
dilabatur, Alexander ab Alexandro Genial. 2.17. à 
Deanimanti, q| Vipera € Czcilia fzpecüm ín pafcua bos improuíide fupercubuit, lacefsita onere riore 
buávipra fumimprimit. Venena vipera depellit fuper fcarificatíonem ferro factam herba , quam vo« 
morfis er dto» cant perfonatam, tríta & cumfaleímpofira. Plusetíam eiufdemradix contufa prodeft. V el 
wodo fanentur fymoníacum trifolíum: quod inuenitur confragofislocis efficacifsimum traditur , odoris grae 
uis,neque abfimilisbítumini , & idcirco Gracíeam degeAmor appellant: noftrí autem propice 
figuram vocantacutum.trífolium.Huíus berba fuccus vino miftus infundítur faucibus,atque 
ipía folía , cum fale tríta malagmatís more, fcaríficationi íntendítur : vel fi banc herbam viri» 
dem tempus annínegat,femína cíus collecta &Taruígata cum vino dantur potanda, radicefque $9. 
cum fuo cauletríte, & farina & fale commixta ex aqua mulía fcarificationífuperponuntur, — 
Eft etíam prarferis remedíum, fi conteras fraxíníi tenera cacumína quínque librarum cvs tos 
tidem vini, & duobus fextarijsolei, exprefsümque fuccum faucibus infundas. Itemque cas 
cumína eíufdem arborís cur fale tríta lefz partífuperponas, Hzc Columella dere ruft. libro, 

" fexto,capite decimo feptimo. «[ V ipera (i momorderítiumcarum;ex morfu eius pus confueuít, 
exire. [Nam fiprzgnansfuerít, torum rumpitur corpus. Ad morfum tamen vipera, vel piae 
langij, aut murísaranei,commune remedium efl, rerram formícarum cum víno mifccere & dare. 
per fauces: Vel certé deipfaterra frequentifsimé vuluam (forit vulnera) confrícare, Ad quas 
caufas etíam terra ralparum creditur poffe prodelle, Quod ti in itinere autíalocís vbi defit cos 
pía fomentorum , necefsítas ipfa contingit, piperis grana x xx. cum fexrario vini veteris 99. 

tepefacto 


10 


nd 


20 


$o 


6o 


DeViperaH.Lib. V. — 84 


tepcfacto faucíbus digeres , & berbam thymum tritam cum víno fi dederis, prodeffe ctedítur, 
Morfusviperz vel cutufcunque ferpentísoftendiítur, fi humor putídus deplaga incipít curree 
re. Prafensremedium eft, fi hoedum vcl gallum vel agnum in recenti occíderis ; & calentes 
pulmones eius cum faagtrine , vel corde, vel iecore vulneri appofueris , dilícenterá; conftrina 
Xeris vtomne víruseducat, daturus continuó potíonem:acorí ponticí [emiunciam trítam cum 
vini veteris fextarío , falis trítiheminam paríter mííces, & tepefactum faucibus dígeris. Sipera 
feaerat tumor , vitem albam fylucftrem copiofe comburíto, & ex cineribus eíus lixiuium fas 
cíto. & ínpotionem tríduoad vnum fextarium dato. Cinerem quoqueipfum cum aceto ia mo 
dum cataplafmatis vulnerí imponito. Sí nihil profecerft , cauterijs vríto, vfta folenníter cu» 
fato. Farinam quoque hordeaccam cum víno € (ale, oleóque decectam ín cícatricem oportet 
ínponí,vfíquedum fanus fit , Hac V egetiusin Mulo medicínaz fcu artís veterínariz libro tera 
tío,capíte 79. 

Fumusfotularíum , id eft coríj coómbuftí, cum femineYni fuffito fugatferpentes vítios, vt p, vipeva »t 
vidi ín vnacxíltente in hofpítali Papic , qui habebat viperam ín ftomacho , cuí fecerunt multa bominis tno] 
remedía, vt eam expellerent, (cilícer, ponendo lacados & multa alía: veniebatenim ados & [4 cz quoucco 
nolebat egredi: tandem factis fiendis eger fuit fuffümigatus ex talifume , & flatim vipera ví- inde ex pula 
fa cfi cgredi per anum, Gatínaría in capite de cura prafocationis mattícís. das 

H, 

Vipera dicia c(t quód ví paríat, IGdorus, & huc vfque feré omnes grauifsimt authores fic Vai if 
fenferunt, quia crediderunt viperam ápartunecarí; quod fabulofum effc antea oftendímus. Y^ 7« 07^ 
Dicítur ergo víperanon quód vi paríat , fed potius quia víuum animal pariat: vade rectius chip 
inea fententía víuipera quam vipera appellari meretur , Amatus Lufitanus , & pleitqueres 
centíores, x 

Exidtiar fimiliter volunt grammatici (ic appellari zapa 0 £72 c3 Gau] az yorld do Sis 
id eft, quod ad interitum víque (cetum intus contineat: fed quám recte , alíorum eff iudiciüm. 


t 


| E'yitioc & eot , Vipera raas,Eyídlva foemina, €j Echidna putatur eadem effe, quz & vipera. 


Capitur € pro hydra ab Herculeocciífa, Ouídlib.s.faft. — . Echidsdpsó 
1 Sanguine Centatri Lernee fanguis Echidae, hydra cz auos 
WMixtus adauxilium temporanulladabat, —— , hisferpems, 


Capitur & pro quocuncy ferpente,Ouid.lib.9.Metam.Ioh, Rauifius, 4T Tovíe; Lid va ; Dii qi 
d'éclo enlod iculu, Hefychius. | : 
Vipera venenata;peftifcra, Cicero. €T Mala tactu, Vergilius , Sepe fub immoris prefepibus aut Epithetd, 
melazatu — F'ipera delituiz, eye. 4 Paruauecat morfu fpatiofum vipera zaurum, Ouidius. Plxrag aue 
tem epitheta quz ferpentí afcripfimus,víperz etíam «tribui debent. | Eyic ioBé2 , INicander, 
OuAofBópG",OTi za pd. 30 ov O kei ONE eov A&ysTas; E uftathíus. IoriAdd 'eig , IMnyte. THepuyóc , INía 
cander. Exid va 4 oAóeic (pro oA cosa) Hem.O veitseseo yid eft zrAmorixi.orooitic txíd vic, Orpheus. 
TxAese dgeic, V arínus pro viperís accipit. ; 
Viperínus & V ipereus. E viperina carne fiunt paftillitheríaci , Plinius. F'ipeream infbirats Derlustd, 
arimam, Virgilius. Viperalis. Viperalemrutam appellatam tradit Apulcius quodferpentibus 
& viperísrebítat, Píeríus. (| Víperula, díiminutíuum. d] ExidlweiG", V iperinus, ín epigram: 
Eid viíeic Idem, Nicander, Egi Uiitasa moppni. €[ EyidWiüv GC Eyeidov, víperula feu catulus vípee 
rz,parua vipera. 4[ Exiód nziG",morífus vel ictusavipera,Díofcorid. . 
J&ayptij cum fignificantes quíagilís fit & velox , fed qui tamen abfq; iudicio acratione fes rceonet, 
ratur,ceruum depingunr & víperam.Hac fiquidem confpecta ; temeréin fugam vertítur cera 
uus , Orus. d| lídemi mulierem qux virumodio profequens eius vítz in(idietur, folumd eí in 
coícu blandiatur defigaare volentes , viperam pingunt. Haceniím cum mare congrediens, os 
ori inferic, & à coitu difcedens, marem morfo capireinterímit. Rur(us liberos matri infidíana 
res vt demoníhrent , víperampíngunt. INam hzcnoniuxta ceterorum anímantíum naturam 
inlucemsdi:ur,(cd exeío díruptody matrís prodit vtero,Idem. Ru 
€| Echítes Gemma eft colore viridi fub ebfcuro quandam víperz fimilitadiínem referens, Lapidet ee 
Abanímalibuscognomínanrur Carcínías, maríni cancrí colore : Echítes viperzefcorpites fcor Plante ab boe 
píonís aut colore auteffigie,Plinius. 4| Echíos vtriufcg generíspulegío fimíliseft ; & capitula du aac 
viperz fimilia haber, Plinius. Elo d a2uuBís f G^ ee: eco pi£ar , INicander. Echíum Gal» aae 
lísvulgó lingua hírci. Viídeapud Diofcoridemlib.4.cap.25. Echion item medicamentum eft; 
de quo fuprain G.díctum eft. €; Ecbíte herba eft fimilís frammoniío, Plinius lib.24.cap.ig.Gre 
ci pretecillam quam Ialí centumculam vocant , clematidas & alias habént,vnam quam aliqüi 
echíten vocant, € c. Idem. INícolaus Myrepfusantídoto 370. qua confert podagricís : alij, ín« 
quit;pro gentiana inijciunt chélidonium,& echídinon. Vbi Fuchfus, Gracts codex, inquit, 
habet £yídbios. Cenfco auce legendum effe 7//71v.Sic aurem appellat Apuleius herbam,quam 
isalío nomíneviperinam vocat;á femine quod viperz caput retert ; alij echíon nominanc, nos 
ftrx bodie officine bugloffam,Hacille. Ego vero elydrion legerím 1 vt & le&ío propíus acces 
dat, & res ipfa. INamelydrionchelidonium minus eft , v: Herniolaus Barbarus decet: & 4 Nis 


Animalia que 
à viper4 nomé 
deducuhit, 


Nomlia pros 
pria virorum 
cr mulierum 
«b boc ferpen 
te de[umpta. 


Bchidnon vrbs 


Riegice vel fum 
perjtitio[a. 


DeSerpenabus 


eofao ibídem chelidonium fimpliciter, hoc eft maius nominatur , Gefnerus. 4| Keoxbe,n bi2]- 
yeiG- Bofáva, Camers. Echídnios herba crocís herba magíca, Plinio. 4| Viperina herba eadem 
quz dracoritea,IMacer. 

In Cyrene diuerfa tum colore tum formamuríum genera nafci ferunt, ac quofdam ipforum 
quemadmodum feles, íta lata facie e(Te: alios vipera fpeciem fimilitudinemq cerenres, acitas 
fpinas habere,quos indigenz echenatas vocant, /&líanus interprete Gillío:ied male, vrappas 
retex Ariftotelis verbis qua ín mírabílibus &c fonant: In Cyreneafunt diuerfa effe muria rum 
forma cum colore geneta : cJiec29 zrAdTvepoózrec Qarip el (ea yiysac, rivde dA Svid oitse xata 
A&ciy iyld vac (forte legendum £yivac, vt Herodotus etíam habet, àrectotyfv.) Echidna quidem 
víperam fignificat : verüm muribus iftís nibil cum vipera commune effe, fed cum echino tan- 
tum fpínas acutas, Ariíftorelis & Plínij verbisfacileobtínetur, Gefnerus. : 

- EchíonStatuatíus & pictor aPlinio memoratur. Item Citaredus echíon apudlIuuen Sat. 

6. Echion etíam fuít vnus illorum quorum adíutus opera Cadmus T hebas zdificauít, dequo 
Ouíd. 5. Metamor, Hínc & ipfi Thebanía Poeris Echionida & Echíonrj pafsim appellantur. 
(| StyxekreigailQ" peperit E?4 vas, Paufanias, 

H'd" (fc.xn]a) £rex doWor$0uoeov, a udoymyov sid oy doro 

Gnrojc ajÜpolzroic 8d" dOuva ioi Secizt, 

Xoríi ji yAaqupd, Sail, xeaveeó oen Vyid rar, 

. Hgucv jy vépiato Cuxridh n 207r E pMtOY, 

Hyuicu d" oboe vzri/wegvoqu d Lenóvre n6 ars, 

Tloix(Aov a une lo, Caine va xe 9wiymure. — Hefiod.in Theog. 

Aquila quz Promethei iecur exedít,ex Typhone & Echidnaaliquinaram aíunt , Hígínus. 
Echidna mater Chímarz,Cztlíus, Echidna nympha Gyraldus. E»42|1:a wEorzpSe €"; Euftath; 
a$xyidlra Ge Aud Íay cépra ug) xeqaAlu xóprysa d'i wsqro oque Maacius Tzetzes. Virgo vmbilíco tes 
nus humana , reliqua fpecie víiperz, DíodorusSiculus. Hercules boues Geryonisagens cum 
perueníffetín Scythíam , accidit vripfi dormienti equa eius à curru pafcentes,díuina quadam 
forteamore non comparuerint. Eas experrectus cüm indagaret,ornem regionem collufirans, 
inquendamlocum peruenír,vbi diciturreperifle vírginem ín antro quodam ancipitísnaturz, 
humans acferpentínz , fuperne quidem femorum renus foemínam , inferiusautem víperam. 
Quz promífitfe eí equasreftítuturam modo fecum coire vellet. Quod cum factum effer:tres lí 
beros ex eo concepit, Agathyrfum,Gelonum,& Scythitm. Herodoruslib.4 4f Inviperam ve» 
neficam anum carmen ícripüit Petrus Crinitus. d Echidnon vibs ad mare ZEgeti,Pomp.Mela, 

b. 2iftordiademens X. | 
V'ipereum erinem itis wtezca Cruenin, Virgil 6.7En. m 

«| Cerberus canís vipereusab Ouídio dicitur. «| Chameleontís cauda przlonga ín tenuie 
tatem definens, & ímplícans fe viperinis orbibus, Plinius. Venenum afpidum fuget, aut occi- 
det eum língua víperz,lob.2o.de íimpio loquens:Id eft,vtinterpretatur Mercerus, videbitur ín 
eius aluo efle víperínalingua.id eft virus exitialequod eum perímet, 

€. d. Vtviperasaliquitradunt,ventre ín quo genítz funt corrofo, riafci: eodem modolí» 
uor oppreffum exedít animum , Calius. — Fiderintusedentem — P'ipereas carnes vitiorum elimen- 
14 [norum Iuuidiam, Ouid.2. Metamor. &[ Eb dn xem óxec oe Eyidiv Uoendpn AnDsca w' cvi. 
Creon ad límeníam apud Sophocl. in Antigone. (| Ttxolà uizar iyidlsalo «opi G* tao e yda 
Ae,Epigram.de Archilocho. dj /ipereaminfbirans animam; V evo. 7. /Eneid. de Alectone furia, 
qua ferpentem ín finum A matz íníecerat,quem poeta díuerfis nominibus anguem, colubrum 
& viperam appellat.Ioh. Baptifta ludos ad fe accedentes yid Liv? evviuaTa,íd eft víperz proge 
niem appellac;Luc.3. Scriptura vocauit fcetus viperarum,libídinofos ac voluptuarios,ventrià 
que & peniferuientes,X propter mundanas cupiditates fuam inuíce capita abfcindentes, Cles 
mens Strom.lib.4. (f Pro cruentis fanguinarijsG; raptoribus,pecuniz immorientes videtur Si 
doníus Apollínaris harpyías vfurpaffe ; INam libenter cinquít) incedunt armaríad epulas;albaz 
tí ad exequías,pellití ad ecclefias,pullati ad nuptías,caftorinarí adletanías, in foro Scytz,ín cu 
bículo víperz,in exactionibus barpyía,&c. vt etrat Celíus. €|. 7nreric (fcilicet pefte) e curuu 
frnftra defenfa larebris — F'ipera , & attoniti fquamn aftantibus bydri , Virgilius. «| Kammadlóxha 
qroq tyid|ra xax dixe dA sg) àuri uda uve, dUauDuv eina e ioBdAu , Demodocus ín epigram, 

g. Aviperíno morfu venz vifcerum veneno ímbure tetros crucíatus cient, Cíc.ín T ufcul. 
€ Quum Diuus Paulus naufragío liberatus , íinInfula Meliten(i propter frígus nonnihil far» 
mentorum congregaíTer,& impofuiffer ín pyram, vípera é calore prorepens ínualit eius mand. 
Vt veró Barbari viderunt pendentem beftíam ex ipfius manu, exiftímabant eum íimptjfsímum 
eíTe ac vlttone diuína petí, AtPaulus excu(Ta beflía ínígnem nihil mali paífus e(t, Act. Apoft. 
cap.28. Vmbro facerdos 

V'spereo generi, e grawiter irantibus bydrés 
Spargere qui fomnos cantu manu, folebat, 
Mulcebath, tras, dr morus arre lewabat, V erg./Rkn.7. 


6b] 


20 


F1) 


4o 


$o 


| 
Sícol'um | 


A9 


DeViperaH.h.Lib. V; — gs 

Si collum(capuo víperz fuffocatz cum filoTaneo,collo alicuius fufpenderis,fuffocari pros 
hibet & mültuni valet ít apoftématibus fauciirm. Conftantinus inlíbro de incantatiotie,cítans 
hac verba exlib.Galeni de medicorum medicina. Siquis viperam ferpentem collo fufpendetír; 
cami prafocetlineo filo, € maxímé marínz purpurz donec moriatur , valetfilum colli fuffoa 
catíoni € faucium apoftematibus,fi collo cuipiam aduincias,lo. Baptifta Porta. 

h. Vipera caprez (dlopxdád 'G-) vber momordit: hínnulus autem mox lactens eam liberas 
uít.vídein epigram.Grac.antholog;lib.s. ect. 33. Item in aucupem à vipera occifum epitaphíe 
um,lbídem fect.ig. De vipera electro inclufa carmen, 

SP dp Flentibus Eieliadum ramis dum vipera epit, 

Fluxit inobflantem fuccina gemmaferam: 
Que dum inirarur pingui fe vore teueri, 
Concreto viguit cinilarepentegelu. — 
Netibi regah placeat Cleopazra fepulchrá, 
J'ipera fti cumulo usbiliore iacez, 
Alíud de vipera ín orevrfz. 
rosima centenis oflenditur vrfa columns 
Exornant pile qua platanéua fetus 
Fiuius dam patuloi alludens tenta hiatus 
- Pulcher Ebylas,teneram morfu in ora manüm. 
Vipera fed ceco fcelevata latebat in ore, 
V'iuebatá, anima deteri«re fera. 
Aeon [enfe puer effe dolos,nifi dente vecepto 
TE tos Dumptntófacnus aua quod vr[a futt. 
;5; € PerusIndorumrex Augufto dona mílit viperas ingentes,ferpentem decem cubitorüni; 
teftudinem fluuialem trium cübítorum,& perdícem virlture maiorem, Srrabo lib. $. 

.. 8f In Arabía ínter balfamíarbores veríarí viperas quaídam anre dictum eft. Cum autem 
balfainí colligendi tempus venít, veniuntín facrum locum Arabes cumbínis ligneolisregulís 
ünguli: eoram complofu beftías fugant. Occídi vero magna eft religio, quód facras & genios 
vetutiquofdam effe balfamí putant, Paufanías in Boeoticis. 


Viperé fictés 


. & Padusinundautt, & íntra rípamrefluens, íngentem viperarum vímreliquit:inter Caefas Prodigia, 


rem € Antonium cíuilia bella exorta,lulius obfequens. Mulier viperampro infarité enixa eft, 


vtlegiturapudSabellicumib.5.En.6. | 


^ €«| Afpisà vipera. Hoc prouerbium explicatum eft antea in afpidis híftoría. Refertur ínter Proverbis 


Diogenis apophthegmata:qui cum vídiffet mulieres quafdam colloquentes;díxít , Aavic sp' i 
add lne qapudxos JVaveiZelau. 1d eft afpis à vipera venenum fumit mutuo. V fus erít; quoties quá 
pet fe malus eft,contagío malifit dererior,Brafmus. X E vipera rurfüm nafcitur vipera , Had. 
Iunius. q. A vipera morfum culpas,ldem. 


«| Embléma Alcíatide vipere congreffü cumi murzna:cuíus lemma efl, Reuerentiam ín tà pmfjeng, 


trímonie requíri, 
Cum furit in Penerem,pelagi fe in littore feflié 
Vipera, et ab [lomacho dira yénéna vomiti 
" «o Murenamá, ciens ingentia fibila tollit 
"t fimulamplexus appetit illa viri, 
Maxima debetur tbalamo reuerentia:conius 
| "llternut debet coniugi &y ob[eguium. "v 
Alterum emblema eiufdem deviperz dentibus d Cadmo (atis,cuius lemma eft,Liteta ocele 
dit,fpiritusviuificat. dew epi e vaa ; , 
^ Fipereos Cadmus dentes vt credidit aruis, 
—. Suit & Ionio femina dira folo: 
, T'errigenüm clypeata colors exorta virorum efC, 
.. Flofili inter fe qui cecidere manu. 
-Euafere quibus monitu T vitonidos armis 
billus datapas,dextrad iun&la fuit. 
Primus /4genorideselementa,notasá magiftri? 
T'radiditijs faatiem iunxit ey barmontam, 
Quorum difcipulos contraria plurima vexdnty — 
; MNonfüifi Palladia qua dirimuntur ope. 
Alterum eiafdeni de Inuidía carnes viperinas edente. 
S4allida vipereas manducans femina carnes; 
Cuiá, dolent oculi, queq, fum cor edit, — 
Quam macies ey Ys babent, [binofad geflat 
ela manu:talé pingitur Inttidia; 
F Ii KI * 


v 


APPENDIX DE SERPENTIBVS NON- 
NVLLIS IGNOTIS ET INNOMINATIS, VEL QVORVM 
NOMINA TANTVM BARPARA HABEMY S, 


3 s T ínIndíca regioneferperis paruus, cuius vbíus remedio carent íncola, Arb 
j ftoteles. m LEE - digni 
ug Nafcitur eoderi in agro, in quo lafer, ferpens quídam pufillus, cuius remee 
*4 dium lapis eft, quém exfepulchro cuiufdamregis antiqui accipfnr ; coc per» 
d fufo ex víno bibunt, Idem; ndn 1e 
Ez 25 1  ClirarchusinIndia ferpentem fexdecim cubitorum igni fcribitarque etí- 
amaliudferpentium genus non fpcciem fimilitudinema aliorum gerete,fed magnitudine mul 
to inferiores efTe, & tanquam pigmentis díftinctos, fic verficolores fpectarí:vittas enim à capi» 
te ad caudampertinentes, habere,alías ereas , alías argenteas ; tionnullas rubras , alías aureas, 
eaídemqQ peftífero morfu celerrimé íntetímere poffe, A.lianus, | 
Ex Paulo V eneto accepi inregione, quam Caraíam ipfe vocat , quamfe pedibus obiuiffe 
teftatur, ferpentes longitudine decem pafluum,& crafsirudine decem pedum nafci, prioribus 
pedibus quídem carentes,fed eorum loco vtigués habere leoni fimiles;tm grandi capite, rt&m 
oculis quoquouerfus pedem vnum amplís,tamQ orís rictulargo imininere,vchominem deuo. * 
rent:nullumipeffe neque hominem;nequealiud anímal;quodnon eas fiorreát íntuerí. A d hanc 
rationem capiuntur : Ínterdíu intra fübtertatieas cauerrias ábduritut'; noctu vero lengé latet 
vagantes,cibum ínquírunt: nullam animalium natíonem extimefcünt, imóleories X vrtos ex« 
edunt& conficiunt;poftea veró quain fefe cibo expleuérüntád domeftícamlatebrarum fédem 
redeunt, Cüm gradiuntur,tam alié veftigia imprimüunt, vt fui corporís poridere ín ea térra fas 
bulofa mirabilem foucam efficiant ; vt dolium quodpíam viní plenum círcum fabulum verfa« 
tum dicas. lam veró venatoreshutufmodiferis ín(idías molíentes, permultos & robuftos palos 
ex (upremo capíteatuto ferro munitos ínfabulo vícíno cauerüz vbi latirare folertt, interdiu de 
figunt,coídemá fabulo obruunrne ex ijs quapíam víderí pofsinit.Cürn aut£,vt folet; noctu ad 
cibi inquifitionem prodiens, magna fui corporis mole ad arena adrepit fepe latentiferro rrafif 
fixa perit,aut graui accepto vulnere;fauciam venatores;qui in infidrjs collocati funt;impetu fa 3 
cto ínterimunt,Gíllíius. : 
Padcerote Octonum pedum ferpentes funt ín Malabar,afpectu horribiles, itinoxij ramen,nft irritens 
[evpemes, — tur. lipuerorum amore capiuntur. Quocirca Pederotas eós libuit appellare. Pueros enim diu 
turno contentoG afpectu fine maleficio contuentur; Duüin facenr;anguillina eorum facies eft. 
Wbifurrexeruntita dílarantíllam,vt ad humanam effigiem propitisaccedat.Quu fuit cduía vt 
etíamyxshurÜpazre; nomen eísfecerím.Hi (unt fine pedibus,lul.Sealiger. ! 
Ames,id eft ferpens quidam diuerforum colorum, $yluaticus. 
Butrifa,nomen ferpentís,Suid. "inan 
Dunios,cfi ferpens quidam quí habitatin Lycijs,Syluaticus. 
Eratron,ferpens quidam,Syluaticus, : "V E 
Quando ponitur emplaftrum cum radicé endíüíz fuper punctüta fcorpfonis , & vermium 
paruorum venenoforum, & vefpz & ferpentís Guaffeuabras ( vel Semabras) confert & fimi 
liter cum fauích, Auíicenna. | 
Nigrí,nomen cuiufdam ferpentís, Syluaticus. 
Sabin,eft genus ferpentís. Aut.exp/forté Sabrin,Haemorrhous; 
Padalítza Polonis ferpens nocencí(itmus fic dictus , quód concífi etíarn frufta fubfiliant. 
Maculofus eft valde , pulcherrímus: ítipratis. Agnofcitur d ruftícis fibilo. Morfi carnes decl» 
dunc.R.emedíum eft,fi teneatur pes ímó fepelíatur per diet in fcróbe excitata ín terra humida, 
circumaggefta terra;forté eft Paderus Albertíi,velPadera V incetitfj, quam nos INaderam díxí 
enus,vide ín Natrice vel Hydro À. . 
Serpentes in rupibus morantes plerurique nigrí furit, quos vulgari gentís (Gothica) 
idiomateSnock appellant, quamuis etiam ibidem varij ín magna multitudine 
reperíantur.. Himortalibus ín rupibus verfantibus , a'ftate prae 
fertim , haud parum molefti funt , cüm etiam veneno 
fuo fxpehómínes occidant, Olaus Magnus, 


t 


FRINGOE 


CONRADI GES 


NERI TIGVRINI MEDICE 


NAE ET PHILOSOPHIAE PROFESSORIS 
in Schola Tigurina, Hiftoria infe&o- 


rum Labellus,qui eft 


DE SCORPIONE. 


PER CASPARVM VVOLPHIVM TIGV: 


RINVM MEDICVM EX RELICTO SCHEDARVM 
ffciculo methodicé colle&lus ey in lucem editus, 


TIGVRI 


IN OFFICINA FROSCHOVIANA. 


M. D. LXXIVIh 


Cum gratia & priuilegio 5. Cefarea s?Maicflatis ad decennium. 


Res d 


S DURAN 


 CELEBRI.ET EXPERTO VIRO 
i^o D. PETRO HAENERO REIPVB. TIGVRINAE 


pra CHIRVRGO ET. LITHOTOMO,AMICO SVO 
"d CA$PARVS VVOLPHIVS MEDICVS s, 


(90€ x xr plusminusfexiam elapfifunt,cum Scorpionis hiftoriam 
X A. P) cx clariffim lvii Conradi Gefneri deInfeéüs Íchedulis & ob- 
9 feruationibus vndecunque quidem collectis ; nec dum tamen 
AN] ordine aliquo difpofitis , ad certam methodum , eam prafer- 
em P Sée sem tim quam iam pridem ipfe in perfe&orum animalium fcti- 
benda hiftoriaobferuarat, qued; ad peculiarem cuiufque naturári pleriffime 
€xprimendam, explicandam; accomodatiffima erat,non perinde - &ex- 
peéditolabore;reuocaueram. Ad eum veró fubeundum laborem , co ótátiino 
animo accefferam,vtin copiofe & ample de Infe&tis materiz parte aliquá, pe- 
 ricilum facerem,quantum vel temporis vel moleftize & laboris, reliquorü in- 
fec&torum omniü confcribenda hiftoria, requireret.Pofteaquam veró conferre 
interfe que inferre moram aut im pedimentum videbantur,pauló diligentius 
Ccepiffem:nec preterea ignorarem domefticas fubinde & publicas quoq; cu- 
| fasin diesfingulosaccrefcere : ipfam deniq; etatem meam,tacitis annis ingra- 
'uefcentem;ingenij virtutes magis magifque labefactare , ab inftituto propofi- 

| toque mihi cemperauifatius exiftimans,;alijsad horum meditationem prom- 
püoribus,magif q; idoneis,boria nieavenia;locum effe cedendum.Hoc ipfum 
cum animo meo ftatüttrti ac deliberacii haberem , haud ità multó póft, fané 
rica quidé opiniorie percomode: nimirürmi,vtae fée volüntati & publico de- 
| fidério (iam pridem enim infe&orum lüftoriani in tiültoriini defiderio effe 
cognitum éxplorat&mque habebári) fatisfieret : à clariffimo Typographió D. 
Roberto Cámbiero ámiconoftto, eade re appellatus, D. Chrftophori Ero- 
fchouéri pie rnemorié praecipue ; & quorundam aliorum iriterceffione, Iníc- 
&orüm fuppelle&ilern omnt à mecerta coridiióne imperauit. Nütic igitur, 
quando cius mateti pars ea , quae de Serperitibus eft; "T yposraphi hortatu à 
doctiffimo viro D.Jacobo Catrono; itiéthódicé fané & ingéniofé ad Gefneri 
arbitrium difpofitaatqué confcripta;editioni parata effet:vifum eft; hanc à me 
fapcrioribusannis, ex dictis fchedis & meis quoqueadditionibus Scorpionis 
 füftofiam, quoquo modoadornatam ; effe coniungendam : idque partim ob 
argumenti methodiq; cognatione , partiri Vero & quide precipue , vt qui ha- 
rüm rerum cognofcendaru ftudio le&ioneq; flagratent ingenia: ( nihil enim 
aut parum admodum in hocarguméti genete , quod cgo quide cognouerim, 
extare puto) guftum exhocaliquem, operis reliqui de Infectis propediem Ty- 
pographi diligentia futuriaccipiant.Hunc veró de Scorpionc libellum;qui re- 
liquorum Infectorum eédioue eft, & pro maiori parte Gefnerum parente qui- 
dcm agnofcit,vt qui prima eius in colligenda materia fundamenta iecit: ctum 
veró ctiam,pro eo atque plurimum oper, laboris ac diligentis in cadem me- 
thodicedifponendo;& proprijs infuper obferuationibus locupletando, pofui, 
ad me quoq; peranet:vtriufq; nominetibi, viro tum in medicina noftra,cum 


Á a3 


[:piftola. 


veró przcipué in chirurgica experienua celebri & claro , dedico atque offero: 
mihiq; perfuadeo;te, juod inftitui; partim quide meo,partim veró illius nomi 
ne gratum acceptumq; habiturum. Quoties enim cunq; cónfidero, quàm tu 
communisamiici noftri D.Gefneri,non folüm fueris amantiffimus, fed quan- 
tum viciffim ipfe tibi cribuerit , non poteft non quicquid tandem fuarum lu- 
cubrationum ad te deferatur,pergratum übt perq; iucundum accidere. Scis in 
ftirpibus cüm colligendistum cognofcendis fummopere ipfum dele&tatum 
fuiffe;adeó vcomnem feré etatem in hoc ftudio confumpferit , & omnes pra- 
terea cos,quorum ad id propendebant ingenia & dilexiffe plurimum & maxi- 
mifeciffe. Hincfactum,vt cum hanc animi ac voluntatis propenfionem in te 
quoq; animaduerüflet ( fxpcenim horti tui, varijs jfdemd; ranis fimplicibus 
cxornatiamcenitatem celebratam ab co memini)nullo feré vnquam tempo- 
rc vcl montium vicinorumauga confcendit, velalias longinquiores peregri- 
nationesinftituit , quin te fibi,yeLhoc folo nomine prz alijs itineris comitem 
fociumq; afciuerit. Quin ipfe quoq; mihi perfüadceo,;quando ftudiofiffimum 
tecupidiffimumq; eorum cognofco, que admirationem in rerum natura fa- 
ciuntqueque aut nouitate aut fuo pondere delectare folent : hanc Scorpionis 
hiftoriam;atq; etià Serpentum;qua non modo mirabilia, fed prodigijs etiam 
fimilia complecttur,gratarn, iucundamq; übi futuram. Quicunquceenim in 
contemplatione fua ftudia ponür,cos & rerum nouitas, quaipía ctiam natura 
comouctur,& magnitudo, qua dijs cura eft , ad cognofcendum excitant. His 
alisque caufis motus , non dubitaui huius beftiolz hiftoriam , mole quid exi- 
guam, raram tamen,admirandam, nec omnino inutilem , eojue nomine iu. 
cundam, tibi publice offerre.& dicare. Rogoitaque te etiam atque ctiam, vt fi 
modo ftudia hac noftraaliquid authonitaus habere poffunt,hanc animi benc-- 
uoli qualemcunq; fignificanonem boni confulas, & exiguum hoc munufcu- 
. ]um ab amiciffimo oblatum leta fronte accipias : übidue períuadeas, 
.  meomnem daturum opcram, vt & anncitie noftre officijs 
&cmex ergate voluntaü fatisfiat.. Vale Tiguri 
Heluctiormum Augufti 9. 
Anni 158 7. 


» €OMRADj 


| | | E 
CONRADI GESNERI TI 
;GVRINI HISTORIAE INSECTORVM LI 


Paar" |. BBLLYS QYI EST DE SCONPIONE. 


As 


AO CORPIVS,Latinis, & 
i3 Mj exopzriG" Cirzcís, nomen 
i36 elt fcorpioní terreftri & 
y maríno , alijfà quíbufda 
Z/ rebus,dequibus ín Philo 
logía dicendí locus erit, 
commune.Demarínofcorpione Conras 
dus Gefnerus abundé dífleruit., ín fua 
de Aquarilíbus híftoría: deterrefirí vez 
ro nos ex Gefnerí reliquijs € noftris ob 
feruatíonibus híc tractabimus.Scorpius 
io ítacy terreftrís exopmiG" yepcaiG- diftin- 
tionis gratía,vel (implicíter sxopziG" dí» 
Cítur,zaeg 3) vcxop7rícer ov io» , vt V arís 
nusfcribinhoc eft quod venenum fuum 
[pargat;difpergátue:; leuí namq caudse | j 
eius extremítatis contactu, vírus partíbus, quas contíngít,diffemínat: vel vtalij volunt,zagd 
v» exei e tprremquod ineptus,obliquus feu vagus eíus fitmorus ; aut vt Nicander loquitur, de 
odciauo fcorpionum genere fcríbens, 4g vi, 
—— [esa pépes QAoyi Tnsg yia 
s Avd)hdat, 

3o hocefi,quía obliquo greífu corpus flammz fimile commouet.Et licet Graecum hocexopmrie vé 
cabulum tum prífcís tum recentioribus Gracís fcriptoribus fit víitatiflimum: Ínueníuntur tas 
men bínc índealía queg huius ínfecti nomina , que véltoto generí vel peculíaríbus quibufa 
dam fpeciebus poffunt attríbui.Cuiufmodieft Bia; apud Hefychium,quod de y«praíoo expo 
ri» interpretatur ídem, & nomen habere poteft vel Z Éa»^opaj verbo: vel GAucóc nomíne,que d 
ictum fignificat,aut vt Hefychius BNiTG".Oxvu7r«c praterea alijs dícitur,d pedü numeró,qua« 
fi octipes;vnde prouerbium éxrdz«r ajayeiper de quo ínferíus.Hefs ychíusóxrdzroc habet , fed 
perperam,vt annotat Heinrichus Stephanus ín fuo thefauro.In /&thíopia fcorpionum fpecies 
quzdam eft;quam Sibaritas,sv6pimáz exopzriec, iro: zifpivas appellant,vtrefert /líanus.€| La« Moming Latio 
tinísfcorpius & fcorpio vocatur;quod tametfi à Girzco nomine ín Latínorü vfum translatum 4. 

qo videatur,líidorus rame díctum exiftimarab eo quod manueleuatus,ledat.Sunt quínetíam quí 
INep& nomen ícorpíoni tríbuanr,ex illo Cíceronísloco quínto de finibus.Serpere anguicolas, 
natare anatículas,volare merulas,cornibus vtí vídeas boues,nepasaculeis,&c. Alij vero cane 
ctó,ob illud Plautíaum;Retrouerfum cedam,imítabor nepam,&c.Quod tamen dictum etíam 
fcorpioni non malé conueniet,fi etymon,quo exar tpzrer dicítur,fpectarelíbeat. Vínula,nos 
men eft fcorpijibrorum,de quo pauló poft. Gepraria apud Ferdinandum Ponzettum,fylue- 
ftrisfcorpii nomen effecreditur. 4 Arabibus dícítur Harrab, authore Lacuna. Sed & alia Nomine Are 
riulta apud Arabes fcripteres nominaleguntur,quz per fcorpíonís nome ab interpretibusred bies. 
duntur: cuíufmodí funt, Acrob, Achrach,Satoracon apud Syluaticum. Auícenna Hacharab, 

& spud Pandectaríum, Natarab, errore forté quodam fcríbentís N pro H. Algaratveró,aut vt 

o ali, Algerarar & Algeterat & Algenat:& fecundm Rafim, Alkataretí,nomina funt tefte Belly 
nenfe parui fcorpij poft fe caudamreuolutam fuper terram trahentís. Verum haec nomina, vti 
vídere eft ínterpretcs nonnunquam confundunt, & cerzís quibufdam fi pecicbusattribauniurs 
velutinomen Algarat fpeciem illam mínorem fignificare dicít Syluatícus,de qua modo; Alge» 
rarat vero fcorpionem gibbofum ventrem habentem. Vocem Acchabim Hebraicam, de fcot« 
piíenibus interpretantur. € Italí,fcorpione terreftre; & ín quibufdam Italía: locis Ícurtificío, Norin varla 
co qued venenti habeatnel pízzo,íd eft caud extremítate;pizzo enim quod Germanis fpi, fm linguarii 
llis Ggníficat cuiufcurigy reí acute fummitatem.Galli,vn fcorpion; Hifpanialacran & alacra» 
ni:quod nomen ínfulz eft ín Indía occídentaliab Hif; panísindírum,ob fcorpionum ín ea multi 
tudínem;quí hoc modo Hífpanís dicuntur, Nauígat.lib.s. Caftilionenfes, eícorpíon, Catalos 

- nenfes alacrani, Germanís Grzcumaut Latínum nomen,eíi fcespion;eft vfitatum, 

: B, Á 
In Copto /Egyptfa vrbe, fcorptj maximi funt & acerrimi ad peftífcra vuletts fnfevendi, 


Nomina Gres 
[11 . 


Regiones que 
fcorpionibus 
abundant, 


Regiones des 
ferte ob fcors 
pionum copia. 


Seorpiones ad 
god genus ve 
lereinat. 
Scorpionum. 
2 dit 

que dijferems 
tie. 
pijerentiaà 
frxu. 


Differentia à 
magnitudine. 


Differentia à 
volorc, 


* 


De 5corpionis 

quivtpercufferunt ftatim interficiunt, ZEianus.In ZEithiopía funt,quos Sibarítas appellaridie 
xímus, Habet Numidía ínfinítamícorpionum & ferpentum copíam,quorum morfibus ve 
nó(is multí quotannis interfecti ínueníuntur;Leo Afrícanus.TzvG- vna Cycladum eft óoiciósa 
dí&a;qued multos ferpentes & peltíferos (corpíos alat; V arínus.In lbería && Maurítaniz parz 
tíbus Occídentí proxíimís,pennatorum et non pennatorum fcorpionum multitudo eft,Strabo. 
In Caría & Lybíafuntfrequentes, Ariftot.& Clemens.Indícz regioni cítca Eftamenum fluuie 
um,vbí Rhícophagi habitant ícorpíonum copías ínfeftas fuperuení(e atunt, /EXianus:fed alae 
tos forte fuiffe contjcípoteft, qui ín íllam fuerintaliunde delati, In ftínere fecundi diei eorum, 
quíá Perficís Sufisín Medíam proficifeuntur,permagnam fcorpíonum multitudinem nafci di 
cítur:idcírco Perfar&rex,quum eóíter fufcipitriduoante omnibus imperat vt eos venentut, 
& eíquíi plurimos ínterfecerítmunera donat: nífi eníin hoc fiat, loca illa tranfirinon péffuntt 
nam íÍubter omnem lapídemaurcefpitem abditum fcorpíum manere, author eft Z&lianus; In 
Pefcara Afrícz antiquífsímo oppido;ma&íma fcorpíonit copía eft,à quíbusicticonrínuo mo* 
riunturrquamobrem cíues ferrae omnes acftatís tempore;relícta vrbe rus commígrant, vbí in 
menfem vfque INouembrem remanent;Leo Afrícanus.Multitudinc & virulentia fcorpíonusm 
multasregíones defertas effe,fcribit Diodorus'Siculus-In Avabía regío deferta;qua pafcua lar 
ga habet,ob fcorpionum multítudínem derelicta,qui vnà cum araneís, ítaaliquando alflixe« 
runt,vthorainíbus ex toro fugamfacerenoSuabo. Indíz regio círca Arrhatan lacum prope 
Eftamenum fluuíum(alías Aitabaram)adeo à fcorpionibus ínfeftata eft, vt cum nulla ratione 
aduerfus tantam ]uem tuerí fe poffentjregíonem illam habitatores folitaríam reliquerunt, ZE- 
líanus.Cítra Cynamolgos /E.hyopas ate deferta regío eft à fcorpionibus fublata, Plinius. Ala 
banda vrbs duobus montibus fubiecta eft;íta difpofitís , vt ciftae ínuerfzeafpectum exhibeant. 
Vnde Apollonius Melacus,obhoc & multitudinem fcorpionum cíuítatem carpens dixerít,e« 
am effe cíftamíinuerfam,(corpionibus plenam,Strabo. In infula Canaría,qua à ferro nomen 
haber,magnaeftícorpionum frequentía víque adeo metuenda, vt pefiílentiores ijs fint , quos 
tutcíca alítterra;& eofdem Turca diligenter colligunt pro oleí de fcorpíonibus confectione, 


*Fheuet.Habet& Italía & Gallía fuos fcorpíones, qui ín Iralíanon funt íta venenofi , Ponzets 


tus.Círca Neapolim Campaníz cíuítatemraro ínuenicur: Roma plurímus eft, & peculiariter 
intra vrbís moenía,ín monte nímírum qui Teflaceus dicitur, Monachi in Mef.1n Germanízx ca 
lidíoríbuslocís gígnuntur quidem fed admodum pauci.In lcalía vero & alijs fimilibus regíoní 
busmagna illorum copía eft,Cordus.Pfylli, quí zclíquarum venena terrarum inuehentes, que 
ftus fuí eratía,peregrínis malís impleuere Italíam:fzpeelatos quog; importare conati funt, fed 


"víuere íntra Siculi coeliregíonem non potuere. V ífunrur tam alíquando ín liafía fedinnocul, 


smulcífd alijs ín locís, vt circa Pharum in /Egypro.In Scythía ínterímunt etíam fues,alíoquí vi 


"watíorescontra venena talía;Pliníus. 


Scorpíones,fcíncos,lacertoft vermibus non ferpentibus'afcribendos effe,Solinus cap.so. 
prodídit:quod Gefnero cum mínus probaretur, ipsero/ rectius, non exaan£v aff cnandos effe 
capite de Scínco inter aquatilíafcribít. 4; Scorpíonum duo príma genera fcribit Flermolaus 
Barbarustquorum aliud terreftre, yspezzor,aliud marinum fit.De marínís qui volet, Gefnerum 
legat ínter pifces:de rerreftríbus, quos Auícenna fylueftres etíam vocauit, lioc loco dícemus. 
d' Differunthíprímofexuauthore Auícenna.Foemína fnquit,mafculo maíor eft;pínguis,ma 


«gno & fubrilí aculeo: mafculus contra extenuatus X fübtilíor : aculeum praterea habet, vtílo» 
-quitur;groffum,fed vt Plíntusferibit; fzeuifsimum. Diftinguuntur gracílítáte & longítudine, 


Plín. & veneni malitía. Mares enim fcorpij infeftifsimi habentur , foemine multó remí(siores: 
nec; ením tantum acerbitatís vírus habent Gillius.q Aliter diífiínguuntur magnirudíne. Mes 
galthenes ín Indía prodídítalatos fcorpíos €ofty maximos, X vt alibi , míra magnitudine pros 
crearí,& fimiliter aculeís atcp Europxos pungere,Elíanus.In quadam Lybíz parte(Maurítae 


miíamultícudo fcorpionum eft pennatorum & non pennaror um, m»gniírudine(vi fertur)feptes 
num vertebrarum,Strabo.Círcà Híerofolymam & pertotam Syríam funr fcorpiones magni, 


ficurfuntapud nos cancri fluuiales,quos Crambaros vulgó nominant. Apud nos autemfunt 
minímí,fabe videlicet magnítudínem non excedentes, Monachi ín Mef, Akstareti fcorpiones 
paruívalde funt;caudas poft fe trahentes, & funt ín cerra Cohz, R afes.In Heluetie quibufdam, 


: fed tarís locís,vt Raperfuyla ad T'ígurínum laci miními vifuntur fed paucí, i$ innoxij, Gef- 


nerus:eías generis fortefueríntlibrorum quos V ínulas vocarí diximusfupra, admodum ex:- 
gui & rubrí,vini rofei diluti colore:vnde fortafsís etiam nomen traxere. (. Dífferunt praterea 
& colorís diuerfitate;vt volunt Nícander, /Elianus & Auicenna.Hàc colorum diíftin&tionem, 
quum INícander & eius Scholíaftes apprime exprimant(qus nang ín modo agendi in corpora 
noftra cís ineft differentía;poftea referetur)híc fubijcíemus. Octo fcorpionum genera(ínquít 


'reperíunturrprimum albíeans, Asuxóv, cutus morfus non eft lethalís. Secundum rorilum,zvp« 
-sór,quíi & tremorem & ficím íctis à fe infundit. Tertium ab opaco & obfcuro colore ^«o«d s 
appellat:quod nomen alij líuídum vertunt;Gefnerus fumofum rranftulít:quos híc percu(Teric- 


contínuo corporís motu concítantur,ac rationís ímporentes rídent , & fatuíex dolore fiuit. 


Quar- 


1-9 


* eb*: 

» ? 

Md . : 
H tto r1a, B. Z1. 
Quartum genus viridante colore,zAo4, dícitur, quód fimul ae eor 
'tremores & frigora íllíco admíttít,adeotp intenfo gclu torquet, vt ínfolís feruentifsimo calore 
tamen congelatum grandinem perfentí(cere fefe putet.Quintus fcorpío ipzrtuQ- , quafi Pa 
J'récliuido colore;íngentre aluum geftarlatumá , Cuius genis ingens vírus, & tríftítía quam 
etíam eíficittn eo quempercufferít:hunc Gefnerus nigrum & ventrícofum dixit, Ventricos 
fum autem à nígro /Klíanus diftínguere videtur. Herba híc vefcitur,femper tamen ínfaturabía 
lismanet,corpus etíam homínís exedít.Hunc puto Gieptaríam Ponzettus de venenís appellat, 
nigrum;gibbofum corpore,caudam habentem longíorem; Syluatícus autem Algetarat, Sexe 
tus cancro fimilís;paguro fcilicet íncuruo,hunc flammeum vocat .lianus;albentes algas flus 
cumá marísdecerpít paícendo:corpore eft grandis,chelís & forcipibus zque folídus art pa» 
irusivndeetiam ortum trahít. Poftremus melíchlorus appella tur,quod melleo fit colore cona 
picuus vel cereo vel flammeo:atcp huíus,quas in tergo gerit; alas locuftz fimiles dicit 4 Sed 


pus hominis concuffertt 


& ipfis partíbus inter fedifferunt fcorpíones. Alij namgqy alatí funt;de quibus Strabo, Nican- Differentiaà 


der, Auicenna & alij hiftoríographi.In Indía alatí vifuntur, ijdem (p maximi;tefte /Elíano.Pam PON [uma 
[A 


menes apud eundem alatos fcríbítin Z&ayptonafci,duplíciaculeo armatos. In regno Palíms IM 


brota dícto alatí vifuntur && admodum magní, Nauígat.tomo primo.Phryx quídam ín Bezo« 
tiam importauít alatum fcorpíum,alas habentem fimillimas locuftís, Paufan.Scorpío cumalie 
e(t magnus, X prohibet multoties eumventus cum volar,ab hoc vc cadat: quare transfertur 
ab eo deregíone ín regionem, Auicenna. Quíalis deftítuuntur vulgo noti funt. Qf In caudz 


praeterea ínternodiorum numero & aculet,obferuaruntprifci differentíam.Z& lianusfcribit ef. * 


fe quoddam eorum genus quod feptem habeat internodía:plerumeg fex vídentur, Septem ves 
xo cauda ínternodía fzeuíoraefíe conflat, Plinius, INicander ín Theríacís,sgosd üoig cyrsad io 
Moi Eri vsvporiaPreipági, (vel vt Gefncrus legit voPremóci) xspaivc hoc cft cum vertebrz none 
functurís connexa noceant fuo apíce,afferens;íd Scholíaftes explícás ínquít ex Antígono, Nie 
candrum cyviadlicune vocafle:neq; quía nouem nexus habeat,neg; propter nouem verrebras, 
vtínquít Demetríus.INon plures enim quam fepté(caudz ) vertebras habere cernítur fÍcorpío, 
& eas quídemraro,vraíc Apollodorus Fortafft Irag; hícaut duobus aculeis armatos Ícerpíos 
nes íntellízít per nouenaríum,aut numero certo pro incerto pofitoymultos,& vt loquitur íntet 
pres,yredd «zonis 70A0d tuoi intelligere voluiffe:fic & alibi Nicander duos aculeoshaben 
tem,nouem ftímulís munitum fcribit. | Aculeisdifferunt fcorpíones , quos Plinius dentes 


[j 


appellatzalijs ením vnícus efüalijs duo,vt author eft Ariftoteles & Plíníus. [dé Nicandri Scho Aculei, 


liaftes hís verbísconfirmatiutarmra, 420ofi $ Nínavd p" 9v d AVoo nia txorTa, ÉyvtdxsYEoy eizr:: nz 


. nullístres funt,author Plínius,ínquíens:fcorpionis caudz ineffe eumn(fcilícec dentem;loquitue 


o 
^w. 


enim dedentíbus afpídís & ferpentum) & plezitqs ternos, Fceminis aculeus tenuior,maribus 


robufiíor, q' In motuínfuper difcrimen cernítuz;(unt ením quícaudas fuas eleuant, negsílli 5, 
admodum venenofi.Ouídam trahunt poft fe caudas per terram,eamé; reaoluram;& illí magis Differentia d 
venenofi;alij deregione ín regionem volant;de quibus pauló ante, Bellunenfis & Giordonius, 795 


Hís fcorpionum dífcrimínibus recte adiecerísetíam illud,quod ex noxa & perículo, quod 


8, 


afferunt, haberi poteft, & ín veneni naturareconditum eft.Sunt enim quorum venenum,venee Difjzreuti:2 
num nó eft;boc eft quí innoxij funt,vtalbi à Nicandro numerati, Asuxàc, inquit axipgiG- dd i35« 9*4. dus vene 


Aufac. InPharolocifg alisfcorpíones nonlzdunt.Scaliger author eft ín auitís eius (edib 
quz fub Noricarum alpíiumtractufacent,fcorpiones totam eam regionem fine maleficio c 


.í meatus eue 
US, uir Legunt. 
ole scorpiones uie 


re.Neg; ením vllum mouerí poffe faxum,fub quo nonoffendautur plurímíIn infula Sznguola noxij. 


Ícorpionesfunt ijs fimiles quí ía Caftilía Hifpaniz nafcuntur,quorum íctusnó funt vcnenofi, 
hoc eft non índucunt mortem. Vnü tamen hoe habent,quod dolorem excítant íntenfum, qua« 
liseft vefparumapudnos pungentíum dolor,niífi quod ille díuturnior fic, & per quadrantem 


horz;aut etíam alíquando díutius durans. Ex morfu horum alij plus dolent alij mínus. qp Als Seorpionis ad« 
] ; ] ; * S " 2 o ) y 

teríus generís funt quifua cauda íctes contínuó ínterficiint;cuius generis funtín Peícara A. "?cuntvenez 

fric: & alibi, vreft paulo fupra annotatum. In Scythía przfertím multi & magni & nocuí THE 


funi: & fivel homínem vel quamuis beftíam percuflerínt, íncerímütnec fues euadere poffunt, 
quanquam czreros virulentos íctüs mínime fentíant ; & nigrieorum pettísimum ínterímune 
tur. Quifgs tamen celerrímé ínter ít, fi ictus adierit aquam, Pliníus, In Copto Zgyptí, quí à 
Ícorpionibuspercufsi,ftatím interficíuntur, /X.lianus. 


* 


Qua & quot fintfcorpionü genera, & quor modis ínter fefe dífferanz hactenus disimts:ir ftorblon d. 
quo veró omnesconueniant; nuuc quog explicandum venit. Scorpíus anímal cít vbíqueno- feripiio gtica 
tum,Monachíin Mef, Scorpionesfuntquzdasm animalia ad modumfícarebeorum, nifi quod ralis. 


caudas habeant; Gordonius. Moles corporis etus exigua eft;quí nobís notus, dorfum habet des 
preffum & latíufculum ínternodijs cancrorum more diftínctum,crufta dariufcula, eaá fufco 
colore nítente íntegítur. Caput haber notabiliter exerrum aut prozzínensnuilum fereod can« 
crorum fimilícudinetnformatum. €f Scorpio blandum acquafi vírgíneü dicíttir habere v: 
tumifed ín cauda nodofa venenatum aculeum habet,quo pungit & ínficít broxímantem,ex !i- 


ils Sulis, 


bronaturz, 4j Omnium infectorum folus fcorpio & brachia haber & ín cauda fpiculum, DI, nra. 


Pedes, 


Lingud, 


Cauda, 
Aculeus. 


Scorpionum 
generatio, 


Ex putrefattio 
ne quoiodo 
generari dican 


[2 n 


Generatio ex 
ouis proprijs. 
Ancocant [cor 


P4. 


LJ LJ 
H ] (to ra 
Brachia vocat vtrínty forfices,qux Apuleius in cancro furcas: ín quorit extremitatibus forci 
pes funt manuum loco:fjs enim quod apprehendunt retínent , dum punxeríncaculeo caudae 
4| Pedes fcorpíoni octo,vtríng; quatuor, vndeetíam nomen eíus Ox Tó7rvc,et prouerbium ox 
aod a aj cycle, Brachía & pedes bifulcís dentati forcipibus funcEtbrachijs € pedibus cancro 
admodum (imilis,vt ex cancro ceumatre rectegeneraría(lerantauthores. d; Habentícorpío 
neslínguam,qua corpora lambiunt;& quumdiligant pannes mundos,fefe camífijs & fcemora 
libus infinuant,ac íuxta corporum carnes pofiti,língua eorum cutem lambere dícuntur,vt res 
fert Gordonius. 4| Solus ínfectorum fcorpío caudam accepít,Plíníus. Scorpíoníaculeus ex» 
trapromínet;vnus ením ínter ínfecta longo fpiculo armatur,Idem. Terreníícorpionís aculeus 
in part extremam acutifsímam illam quidem finitur, vbí nullum foramen;per quod venenum 
deijci pofsítineceffe tamen eft vt cogitemus fubftantíam quandam efle aut (píritalem aut humi 
dam,quzvt mole mínima, íta facultate quam maxíma eft; Gral. z.de loc.affect. Afpidi & ferpens 
tibusduo dentes ín fuprema parredextra luat longifsimí;tenui fiftula perforati( vt fcorpíos 
num aculei)venenum ínfundentes,Plíníus.In fcorpij aculeomeatum quendam finuofum repli 


Lo 


cariaíuntadeó anguftum,vt vifu non percipiaturzin eo venenum gigni contíneríg:quod cum : 


ille ferítymox perloramen;íd quod mínus quàm cernípofsít,emanet, ZElíanus.Scorpíuse cen» 
tto,quod cauum efle credítur, emitti humorem venenofum; Gerardus, í 
es : 


'"" 


Generatíonís modum duplicem habere fcorpiones,authorum librís conflat : fierí nang& - 


nafcífcorpiones volunt;partim quidem ex putrefactione,partím vero ex ouís ab $fdem zeditís; 
neq; hocalíenum ánatura víderí debec.Quadam ením funtfcríbit Ianus Lacíníus,quz per fo 
lam propagationem generant,vt homo,yiípera;cetus & palma;quzdam per folam putrefactío 
nem,vt pedículus,pulex,gramen,verueces terreftres € fimilía ímperfecia:quaedam vtroqp mo 
do,vt mures,portulaca;formícamuíca,aranez & plura alía qua ex putrefactíone prímo ges 
nerata;poftea ouando per propagationem conferuantur ín fpecie fibítimilíhzcille. Galenus 
adducinonpotuit,vt crederet (corpionesphalangía,mufcas,culíces,víperas,Iumbrícosab ea^ 
dem fingiac formaríaníma,qua foetum fabrice adhibita eft,quum propéadímpietatem hec 
opínioacceffura videatur, &c.lib. de faet.format. 4 Dícamusautem nosprímoloco-de fcot 
pionum generatione ex putretactíonepofteríore vero deea qua per.ouationem fir, Plínius 
fcorpionesnafcí ex putredíne his verbis teftis eft, Cancrí cum exanímati funt,corpus eorum in 
ficco transfigurari ín fcorpiones narratur, fole cancrí fignum tranfeunte. Sextum Ícorpijeges 
nus zgpui»o aiyiaAsi fimile facit INícander.Pagurí inquit capti & extractí emarí à pífcatoríbus, 
aliquando terrz foramína fubeunt,vbí mortui in fcorpíos mutantur Confirmat hoc idem Ouí» 
dius Metamorph.15. Bye 

Concaua littoreo fi demas brachia cancro; 

Catera fupponas terra, de parte fepulta 

Scorpius exilit , caudad minalitur vnca. — Exalibis.. 

Obrutus exemptis cancer tellure lacertis, | 

Scorpius exiguo temporefatlus erit, . *4 

«  CírcaEftamenum fluuium Indízfcorpionum copía.eft , quam ex corrupta aqua ple 
uía generatam aíunt, /líanus. Ex Bafilifco contrito & debite minifirato & putrefacto,ícors 
píonesgencrantur,Janus Lacíníus. d( Bafilicam beibam ín muro recondítam à quodam aue 
dio, vbipofiea duos fcorpíones ínuenerit.Ocymum fi quís íeíunus maftícauerit, & adhucíllo: 
tus, & pofuerít ipfum fub diuo per feptemnoctes, quodfol non vídeateam , interdíu quídem 
auferendo, & nocte ad ferenum reponendo,ínueniet fcorpíonem feptem nodorum & víridem, 
Kiranídes.E Sifymbrijs(herbz id genus eft ) putrefactísfcorpiones nafcí author eft A víftotel, 
Cuidà Italoex frequentí odoratu Dafilicz: herbae natus eftfcorpíoín cerebro, quí vehementes 
dolores & longos;mortem deníc artulít;Holleríus.Puellam quandam ín Gallia aíunt,cum fae 
pc & multum odorata effetbafilicam herbamGnínorem puto, Gef)íncídifle randemín capitís 
dolorem íncurabilem:& cum à morte diffecaretur ejus caput; ínuentos fuifle fcorpios ín cere- 
bro eíus, Gefncrusexrelatíone cuiufdam harmacopeoeí. 4f Ex ouíscrocodili, vbi prímum 
ab íncubatíone crocodilí catuli fuerínt exclufifcorpium ex ipfo(eE avzs, Phíleshabet e£ 2025/, 
íd eft ex ipfis ouís)nafcí audio,cuíus cauda aculeo venenato íctus crocodilus,íntereat, Elías 
nus.Ferunt etíam crocodilosfcorpios generare. Atgg Archelaus quídam ZEgyptíus, vnus eow 
rmm qui epígrammatís míraculofía Ptolomaeo enarrarunt,de Ícorpijs íta cecinít: 
In'yos diffoluit morte, er redigit crocodilum 
Natura extintlum, [corpi onmipotens, Incertus. 

Generantur aut£ fcorpíonesnon tanrüm ex puduedíne , fed vrí díctum efl; propagant fpes 
ciei conferuatíonem ex fefe generando.Nam cum Apollodorus, v trcfert Plinius, difiinguatfez 
xum fcorpionum,etíam fj(dem coítum attribuit. An verócoeant vel non co&anpquarit Pone 
zettus devenenis, Verifimilem vero dícítopintonem, quz coítumillís tribuít: nam ínquít & 
mufcz,de quíbus mínus videtur coéunt;& non gcuerantíd quod multís accídít exputredinis 

i - ] bus gez 


20 


L1 


49 


40 


4c 


Scorpionis.D. $ 


busgenitís Suntánquit) J£lanus;quí éos nón cóítii fed nimió cali calote tàntaüm generarí 
aflerant.Generantur veró éx ouís fcorpíories;à fcorpíone edíds,(i Plinio credimus.Scorpiones 
rerréftres fimiliter vt aranei vermiculos otiorumi fpecie pariunt fimiliter pereunt. Non oua 
fcorpr| fed fcetus animantes pariunt, /líanus, Iti vere ouat & ín autumno fimiliter ; lMidorus. 
Pariunc complures (fzpius ením vndenos;Plín.) & incubant, mox vt prolemperfecerünt; pels 
luntur ab &a ipfa;ficut & araneísaccidít,& íriterímuhtur à fuis liberis magno nümero,lfidorus, 
Quidam ab ipfis fcecum deuorari atbítrantur,Plín.Sed quedam alía referentur eius generis ín« 
ferfüs;vbi de íngeníio agetur, eh eer. 
Generationem fequitur víuéndí modis.Scorpíones terra viuunt;Plíníüs.Scorpíus qui m4 Viwédi nodus, 
rinodlítoralócancro fimilis eft,albentes algas fluctumá rarís pafcendo decerpit,Nicander.Iri 
ZXhíopia fcorpíos audio lacertís expleri (eiréidujy& afpidibis, vertícillís omnió; ferpentium 
geaere;xquorum excrementa conculcantes,exülcerari auditíoneaccepi,Zlíanus. Vefcuntur 
mufcís: mufcís ením fcorpioneni menftruo fpatio; phiala vítrea inclufum Monfpelij alui; vnz 
de etiam euidenter tricrementtim acccpít, ^ n. v a 
|—— Adnurrítionemperrínet locus,ín quo maxime conferuantur quof: q amant & fequuntür r ocu babita 
fecundum fuam natüram.Sueriis quidem ín genereregíones recenfuimus,quas ín prímís íne tionis, 
feltent,quac& ipfe facíuntad eorum conferiationem i hís vero Iocishi príuatim delectantüf, 
Inter teítas libenter generantur & víuurit;Monaclii ín Me(uen.Romz ínmonte quí Teftaceus 
dícitur copiofiffimi habentur, Lidem:Asmant patinos mundos. Bononíz ín veterís domus aüla 
ebicura & humida;íhter faxa & cementuni copiofifTimi habebantur. Loca apríca faftídiunc & 


preecalída:is ením quem Monfpelij per menfem &luille modó díí;cuin forte plialam foli expo 

fuiff em, illico extinctus eft.Iri cellis (ubterrenets iita imbtices ac inipluüía díuerfancurifzpe 

& in cubilibus perertant. 
Iam quód fcorpíortirm íngeníum anímít folertía fi reféeramus.Fraüdulenti natura fcorptj Seerpienum 

inquít ZElíanus & dolótiexiltunt:ctenim Libyciab éorum muleítudíne meiuentes ; ad vítan- lrgenium ez 

dos ipfos omnia máchinamenta molíuntur:foccos ferunt in lectis càm lohgé à pariete remotis; «^"^ 

tum ín excelfum collocatís;tum fulctortrin pedibus in hydríasaquaz plenas impofitis.fublitnes Mira fcorpij 

fomnum capíunt,qua macliítiatíonis molítione facta;fefe quiete ettüto foinio vfüros arbitri felertia, 

tur. Atqui fcorpíüs fí quíd,vnde fenetipfura in ce&o fufpendat nancifcatüt,ibi fortífsime pedi 

bus ínhzrefcit, fimul & exerítaculeum & deijcit.Sécundus igitur exrecto defceridehs per príz 

mui ferpítatcp fuis fragcllis ad il]íus acaleum acharefcít;& tublimem finítfuum aculeum. I» 

tem à fecundo tenetur tertíus;à tettío quartüs:quíntüs fimilem ordínem conferuat, ítemq caes 

teri omnes.Deínceps per prámos decurrunt, peftreiitis dormientem ferit & per fi uperiotes re- 

currít.Símíliter ab illo fecundus,tutn veró ab vltimo tertíus reliquid fefe fubducünt;quoad ve 

lurfané catenam foluentesinterfe emnes fi ubtraxerurit, Hzc Z&lianus.Qu dam ab ipíisfaetum 

deuoraríiarbítrantur:vnüm modo folertífsíimum relíquí;et quí feipfi&s matrís'clunibus im po 

nendo tutus € à cauda € à morfiloco fiat.Hunc effe reliquorum vltoremqui pofttemó genía 

tores fuperne conficiat, Plínius.In Latino Cari monte Ariftoteles iradít à fcorpionibus nor 

lI«dihofpites,indígenes ínterími,;Plin externos leniter mordere, AX líanus.Scorpíones diligunt 

admodum pannos mundost(id quod ex híftoria ínferíus pofita facilepatebit)Ideog; fi quis ha 

béatfcemoralía aut camífias mundas,tunc poriunt fe fuxta cartes & lambünt cum lingua; & fi 

forte cemprímantur capíraeorum ftatim mordent & püngunt,Gordoniíus, Scorpíiones ín to» 

tum nullinocere quibus non fit fanguís,Pliníus. e owe cb E dy WR. 

.. Scotpiones,vti ipfis hoftes perauitnatuta,de quíbus pauló poftfiet fe&mo,fic vicilTim hia. ABtipathia ei 

Iis quodi naturali quodani odío aducrfantur:verieno przfertím;de cuius ví & Lzthali inalitia "9e 

paulo íntra dícecur. Vírgínibus tamen;referente Plínío; lethali feiriperictu peftes funt, & fae« 

míriís fere ín torumiviris autem matutíno;exeüntes cauernis príüfquam alíquo fortüíto í&u íe 


unum egerantvenenüm,Semper caüda ín ictu eftjnulloG; momento medítarí ceflatne quan- 


$^ 


do defitoccafioníi.Leo fcorplonem mirificefugit & abhorret; Albertus: Léo fcorpíonem vbí- Antipalbia c 

Cuncp viderit velüt hoftem vitz fuz fugit Phítiol.(exíguo fcorpionis aculeo exagítatür , Am- alijs anüttns 

brofius.) Quofdamferpentesfcorpio occídit, Plin. Theophraftusait; fcorpíonü ictu ferpentes &&w 

intérire,homiíties hon ítem:qüod falfum effe Galenus docet & nobís eta compertum eft, Scas 

liger; Scorpione cum vípeta eade phíala Padiiz: Georgius Cellaríus medicus & collega meus 

& égo conclufimus,quz fefe mutuo paulo poft iriteremiffe animaduertimus.Sues à fcorpíonis 

bts inScythía fatérímuritürlicét ceteros vírulentosíctus minime ferftianr ; ex Ariflotele && 

Plínío.Scorpionum Sibrírarum ZEchyopía,qui venenatís antmalibüs vefcuntür, excrementa 

Íi qui forte calcaucrint, exülcetantur, A Tianus; Ww . . - ctp 
rquemadaiodum certis qiíbufdam corporibus (corpiones magis aut minusfua virülene A tibus ab: 


, fíaíufidiofa retia tendant afticiuntóita furit quog peculiaria quxdain natürz beneficio proz borrcant aut 


NA CENINSUR scare por RM pe vet 11 1c P Ned : Te ME o -5 fugcatir feoy- 
dita corpore,à quibus vícifsim ipfi fcorptones aurpenitrüs extíhguuntur,aut faltem abhorrent f /d [cé 
formidanr&.Seftiüs author eft;nafturgi] (émeri vítum ferpenies lugare, t fcorpíoüibus refifte« 


Curius torpor 
[corplonibus 
inducatur. 


Q2 occidant 
fcorpiones. 


Scorpij boftes 
ex animalibus, 


A [corpionibus 
qu& aniün«lia 
tuta. 


Hiftoria 

e AN 

ve, Plínius.Radíx cerriaduerfatur fcorpioni, Idem, Semen víolz fimilirer,Idem.Lychnis fylue 
ftrisfcorpíos fugat,ftemáp paftínacac femen, Aetíus. Allium fcorpíonesabigit odore. IMencae 
firum accenfum & fubftratum eos fugat; Plínius.Dictamnws fuffitufuzar Arnoldus. Si fcore 
pium combulferís,relíquos omnes aut venaberísaut perfequerís,Democrítus & Arncldus. Sí 
Ícorpíones multi capiantur, & ex eís domus fuffumigetur,omnes alij fugienr, Rafis, Palladius. 
Suflumígatio cum fulphure € vngula afiní & galbano,fugat,Rafis & Arnold. Suffumigium 
ex galbaní,fandarachzbutyrí;adipis caprini equís partíbus,fachis pilulis fiat fumus, Aetius. 
Pyrethrum cum ífülphure fuftítum,Idem.Betoníces futfíctum,Idem. Afa ín aqua diffeluatur, &€ 
aípergatur indelocus:non accedent illuc fcorpiones, Raíis.Si penna liníantur ex alkitranjaut 
ex afarefoluta,& ín ipforum foramina ex eís inungendo círcundentur,non exíbunt inde vlte« 
ríus,Idem.Oleum ín ipforü foramínibus vbi habitat; infufum,;prohibet eosexíiu, ímo fugienr, 
Rafís.In quibufdam Libya(Maurítaniz)partibus,meflores dormituri lecti pedesfcorpionum 
gratía paliurís círcumlígant,Strabo.Plutarchus auellanam nucem ledtulorum pedibus applis 
cat,ne cosfcozpiones ínuadant. &/ Aconíti teliphoni;nartac Theophiraftus, contactutorpes 
Ícere fcorpiones & ftuperepallentes, € víncifeconfiterí;auxiliatur eis elleborum album, tactu 
refoluente; cedíig aconítum duobus malís,fuo et omníum,Pliníus.Thelypbonum aconirum, 
fiadfcorprj dorfum admoueas;fiatím perít; fi candido elleboro oblínas,integrítati valerudíe 
nís mox reftíruitur,Gillíus ex Ailianc.Scorpiones rorpefaciuntDelphinium, Lychnís fyluez 
ftrís, Lenspaluftris,Diofc.Folium althez fcorpionibus impofitum;terporem affert, Plinivs. 
Rhaphani fruftum ímpofitum,reddit eos iÁmmobiles , quandoponitur fuper dorfum ecrum, 
Ponzettus.Stellionemfcorpius hoftiliter odít:& eo admototorpore afficitur,ZElianus.Quan 
do lapide Bezoar tarigitur aculcusfcorpíonís,prohiberab eo poftmodum potentíam pungens 
díSerapio dj Mlorteminferuntfcorpienibus ipfi homines naturali quodam odío. INecamus 
Ícorpiones.phalangía & viperas(inquit Galenus)eó qucd malí non ex fc &nt,fed à nacura proz 
geníta aut fimplícicer,quodínfitum nobís fit omnibus,vt bonum amplect?mur,amemus ; ma» 
lum contra auerfemur,fugíamus,non confiderantes genítum neita fitanfccus. [Nímio coelí 
calore generaríícorpíones díxít A líanus:at vícifftm nímíio calore perire & emorí ipfefum ex- 
pertus.Scorpíus ílle,de quo ihodoó,quem ín phíala per menfem mufcís folis nutriueram , cum 
forte fortuna radijs folaribus expofitus efiet, dicto círíus interijt.Ergo calídis regionibus gene 
raríín confeffo cfi:(eptentrionales etením js vtplurimum carentfed locís plerumg obizuris, 
humentíbus & calentibusdegunt.Rhaphanustcorpionibus aduerf2tur: nzm ímpofitus ipfum 
perímit,Geoponicus, Eodem modoaconítum relyphonum dorfo admotü, vti fupra diximus, 
Scorpionesnecantcancrí,Diofc, Stellionem fifeorpiones intueanturfmmobiles & demum 
morruíireddantur,Galen.Scorpiomachumlocuftam appellat Arífiotcles de mirabilibus. Ima 
pofitíraphanifcorpijsftatim ipfos interficiunt. Exiflimarun: etíam;quando cancer flvuiarilís 
cum bedarungí(ocymo)approxímat Ícorpicní,morírur fcorpio, Auicenna. Cancer fluuíatilis 
irírus cum albedarogí,;quodeft fpecies bafilicí,cuíus flos eft ruber, fi appropinquat, interficit 
Ícorpionem,Rafis.Herba tuníci omníno corrumpit venénum ícorpíonis, & ipfum etíam fcor« 
pionem celeríter pernecat, Arnoldus. Agaricus folo tactu interficít cos:& aliqui putanr, quod 


fi tunclíneatur elleboro albo,reutuifzar; Penzettus.Sputum vnfuerfa fui fubfiantía venenatis 4, 


anímalibus quàm aduerfiffimum eft,etíam NNicandro poéta tefte; Mihi fant pollícítus quidam 
íncantationem oftenfurum fe,qua Ícorpíones occidereorer ipfam pronuncizuit fed fingulis vi 
cíbus ín fcorpíü ínfpuítquo facto mortuus eft.Ego poftea ex folo fputo fine incantatíone moz 
rientes vídi Ícorpios:ídg ftatím ex alicuius famelíci X fitibundi fputo, tarde ab fjsquicibo & 
potu faturi erant; à medys ínter íl1os fccundum proportionem, Galen.to.defimpl. Pituíta quae 
ín ore habetur,fcorpíos ftatímnecat,Gal.5.de nac facult. Citta omnem íincantationem,ex folo 


ieíuní homínís fputo percuntem vídi, A ctus, Terra quedam circa Clupeam Alricz,fcorpios 


nes necat;Plín.Ciaulo infula iuxta Cereínam Afrícz , cuius terra puluis [corpionibus iníper 


fus,illíco perímftur,Solinus.Idem de Galatha terra fcribí Hermolaus Barbarus in Plín. Scorz 


píus terreftrís à fua perímíturprole;Plin.dequofupra. 4| Scorpíum vipera deuerat, & inde s 


venenofior fit morfu, Gefnerus, V efcttur ibís Ícorpíonibus & ferpentibus,ex liano. Formí- 
cz comedunt fcorpíones,& propríe eos quí vocantur gerarer Rafis.Accipires ferpentibus & 
venenatís beftjsínfmiciffimi funt;nec enim ipfos ferpensnec fcorpíus , viláue alía beftía latea 


re poteft(ob exquifitiffimam vifus ecíem) /E.líanus,Gaallínis cíibusfcorpi;Scaliger. dj Rapha ' 


nus fcorpionibus aduagfaturinam vel ipfo vel femine infectis manibus impune tractabis, Ha» 
bentem aizoonmaíus;d fcorpionibus feríri negatis; Plin. Vnóus a coagule leporís)non mors 
derur à (corpíone & aranea,Ponzettus.Caprze ferc à fcorpío rutze, Gefnerus, Pfylli (Atricze 
gens Dfcorpionum aculeisledi non folenr. Cum enim venenatum auíiddam eos acceflerit, & 
veleorum corpus attigerít,velalíquem odorem exhiauferit, veluti foporiteram bibiffet potio- 


L 


ncm,ftuporeaffectum acfenfu priuatumfopítur;& randíu debilitatur,quoad ab co Píyllusres 


celleric, A lianus. 


Venandi 


3i 


Scorpionis.E. Cs. Ó 


Venandi fcorpiones fiue capíendí,eQ cauernís euocandi modi vari] ab authoribus pro- Rao cabra 
duntur.Suffumígíium e ftercore bouís & cius círbo adipino mfftís,extrahitfcorpíones,Ponzet di [ra 
tus. Alíud fuffumigium eos educens,deícríbír Arnoldas.g.ftoracís,arfenící, adípís círbi omnís 
umana,terantur omnía € dífloluantur víno,& fiat fuffumig ium ex eís prope foramé,vbi ftant 
fcorpiones.Traduntalíquímanipulo ocímí cum cancrís decem marinis vel fluuíarilibus trító, 
conueníre ad íd(corpíones e proximo omnes,P] inius,Scorpionum cinís fomitem fcorpionum 
rciínetatgp alíos ícorpiones retíner, Cardanus.Sí quis ftramíne vel alía alíqua re,lapides vel ce 
menrirm veterís paríetís,vbí Pag nídificare folent,leuiter contígerit mouendo & affrícan 

9 do,mox écauernís ceu ad pradame cam capiendam fefe proripíiunzarbitrantes mufcas aut 
fimile quidpíam pra foribus effe:ibítum:orcipe vel alio inftrumento facile prehendi ac capi 
poffunt.Hac ratione cum Paduz agerenisplures fcorpíoneseuocauiímus, & adperandum 
ex eís oleum cepímus.Síquís raphanifucco manus fuas diligenter íllinat, intrepide X cítra pe 
rículum fcorpíos & reliqua reptílía apprehendere potet, Confiant.lib.153.cap.9. 

G. 
Deremedijs,qua à [corpionibus parare confusuerunt. 

Scorpíones vtcuncp venenatí habent ramen fuos ín medícina queq vfus. Aliquando ením p, e 
crudi ín vfum veníunt,vt fi contufi adhuc víui fuís ictibus ímponuntur,vt fuo loco vberíus dí [corpionibus, 
ceturzalíquando vero vruntur íncínerem autpotíus puluerem:nonnunquamoleo ínfufi,fcor- 

0 pionum oleum vocatum przbent, 

P VLVIS. Sí puluísexijsvftionefieridebeat;totívrendifunt & íntegrG R ondeletíus.Scor 
piones víuí ollanoua inclufi & operculo tectímaza vel luto círcamlita , vruntur igní ex far- 
mendis vítiumín clibano,Syluius, Accipe decem fcorpiones viuos,& pone ín olla noua € luta Scorpij vt ve 
eam cum pafta vel terra,& pone ínfurno,accendelígnum ín eo ex1 ignis vítís quoufg; calefiat, ramwr, 
ac dímiítte ibi ollamdieacnocte & extrahe.. Sunt quíponantollam ín athanor panís, X dímíte 
tunt decem forís;poftea teruntícorpíones & feruant;Seruitor.Hí duo modi prafcríbuntur ijs 

quí calculo laborant.Scorpíones ín vas xreum mítres, quod círcumcataplafmabis pafta,capire 
do: operto,ficáp ín caraíno pones quem vítíslignís calefeceris fortíter,igni(& eductus fit, & fie 
camini caput operíes diligenter tota nocte. IViane extrahes & refrigefcere permíttes, fumptóf 

o que ícorpiones ín vafe pone vítreo,& cum opus fuerít vterís:fi adufti non fint,eos fumes & íte 
xum cum luto inficíes argíllofo,& ín camíno ín quo prunz funtardentes pone,donec perfecie 
adurantur:tunc ením alba eft:fin adufta,non eft, Haly. Alius puluis, &.fcorpiones vígínti, poz 
ne eos in ollaparua terrea firíctí oríficij:obfirue orificium, & pone ín furno vbí fit ignís lenís 
per horasfex,& extraheícorpiohes,& pulueri(atpuluere vfuí feruatfrangit lapidem, Lanfrác. 
chírurgiz maí.doct.5.tract.5. cap.8. Alíus: Scorpíones víui(alias mortuí )numero decem, pes 
nantur ín olla noua vítrea,& claudatur orificíum ollz luto Sapientiz,& pogatur in fimo , ftet 
fbíquoufg fcorpiones illi fíntexiccati & non combuftí,deínde puluerífentur fubtilíter. Huius 
puluerís g:.gran.íij.vel.fírj.& diifoluantur ín vncisij.víni albi odoriíferi , vel ín tantundem a« 
qua mellis,apij,raphani vel cícetum rubeorum,Educít & frangit lapidemrenum, Leoneltus. 

o Eftautem ín przparatíone huíus puluerís notatu hoc dígnum,ne fumus nares feríat, quía ves 
nenofus & admodum noxius eft, Antídotaríus, | In confectíone Oleide fcorpíonibus;prímó 91, ., fior 
quidem obferuandum,vtífcorpíones fint víui,vt ínoleo ímmerfi,extínguantur,Syluíus.Deíne pionibus, 
de íntegri,omnibus fuis partíbus recipíantur, Rondel, "Tum ctíam vt elígantur Ícorpíones, 

quorum venenum eft víolentiffimum;íd quod índe collígi poteft, vtauthor eft Theuetusín de 
fcriptione Francíz antarctíca cap.7.quod T'urcz ex ínfula,que à Ferro nomen habet, quaed 
fcorpíionibus venenofi(limis abundat,collígit diligenter (corpíones, ex quibus oleum parent. 
Colligendi veró funt cumfol ín Leone eft,nempe à 25.Cal. Augufti, ad 25. Calend. Sepr.non 
autem quando fol ín fcorpione verfatur,vt quídam voluerzac Eft praeterea etíam proportios 
nís habendaratío;antíquí ením quando 2o.vel pauciores íubent íntjcere,de maíoribus íntelli» 
o güant:fin paruis tantum abundemus,alíquando vix centum fufficient, ne olei imbecillius fiat. 
Infolatío quín etíam neceflaría trígínta díerum ad mínus:& demum colatío, Monachíín Mef, 
Caterü vbineceffitas vrget;pro ínfolatione,bullíendi ía oleofcorpiones fuerínr vti ín fequens 
tibus oleís nonnullísficri volunt:eodem modo araneas quog» coquuntín oleo ad certos víus, 
Componítur hocoleum díuerfis modís,vt omnía;pro cutufcy defiderio autneceffitate : fed dí» 
ftinguitur ín fimplex X compofitum. Apud veteres Mefuen & Nicolaum Przpof.hz due haz 
bentur defciflpiiones. (n woe 

3: fcorpíones círciter 2e, vel plus vel mínus fecundüm magnítudínem eorum,& ín vas vi» ojeum frorpia 
treum ponito,acfupraillos infundito olei amygdal.amar.lib.2. & liga caput vafis, dímítte ín num fimplex. 
fole diebus ;o.deínde cola & vtere;& hoc eft fimplex oleum fcorpionum.Ferrarienfes mulie- 

» rcspro oleoamygd.fumuntoleum olíuarum,& funt qux non infolanr,neg; numerum Ícorpío 
numferuantneg olei pondus fedampullam oleo ímplenr,& fcorpíones quos domí inueníunt, 


inoleum imponunt, € quandog; cum vnumímpofuerínt antequam alíum ínueníant ímponen 


jy «e 


p 


* Oleumfeorpio 
num cotipo» 
fitum. 


Adepilepfiam, 


AdLanaticos. 


— Adoculorum 
dolorerá, 


Adauríum do: 
lorem. 


Ad calculum, 


Ad podagram. 
Ad quartaná, 


Adfcbres, 


Ad peftem. 


- Hiftoria 

dum tres aut quatuor menfes praetereaniBraffauola. Hoc pluercfrígeratpropter fcorpiones, 

& aperitiuum,Gloffator A ntídotartj, Compo&tum vero oleum;recipit.gr.ariftolocb.rorunda, 
cyperigentíanacort. rad. capparorum,ana vncíam f, fundefüper bec oleianyg. amarerum 
Kift.7.dib.j.. Antídor. Auguftaium)macerentur in oleo contuf& radices ad folem feruidum vi 
gíntí diebus, deinde adde fcorpíones à decem ad 15, & iterum vafisorificium flringe, S ín fole 
pone díebus3o.pofteacoletur & reponatur, Antídotaríum Auguftanum loco prímz ínfolario 
nís,iubetalíquandíu fimplicia coquíín duplíci vafe;& iniecta ad vltimum fcorpionibus nume 

ro 2o,iterumferenís diebus ad folem macerare,& poftremo excolatamoleum reponcre.Bratfa 
uoa ín examíne oleorum, arbírratur illud oleum fimplex; quod ín domibus conficitur prís 
uatím , melíus effe compofito , quía multos (imul habetfcorpíones , & per multos díes íhíola- 16 
tur, per multum temporis feruatur;proprerea quía vites tanturh Ícorpionum requirat , non 
olei. Secundum oleum plus habet calidítatís rationearomatum ; apericiuum etía hoc eft,fübtia 
líatiuum vrína:effíicacius eft (implícíolec,Gloffa antidotarfj.Manardus ex oleo antíquo paran 
dum moncet.SuntPharinacopolz, quí hoc modo parant.g, oleíamygd. amatar.líb.j.(em.hype 
ríci,Horü hyperíci,lor.gíarze ana vncía j.vincetoxicí, flor.calendula,bíftortz ana 3.v. amídís, 
(an ameos)fefelídis,cerre figillatzebol(armení ana; j, mifce omnía fimul & ímponátur ín olei, 
ínfolentur 4o.diebus;poftea torculari egregie exprímantur,& ín hoc oleum quod fuperefüpo 
nantur fcorpionesnumerotoo.& per 5o.díes infolentur. Sínt vero (corpiones menfe Augufto 
captí,deíndeoleumhoc exprímatur,& ad vfus ferueturidícunt venenís aduerfari,Braffauola. 
Addam ego oleí éfcorpionibus defcríptíonem ex libro quodam'tnanufcripto veterí contra ve 2 
nena-5.oleiantíquí q.tt.ín quod ponas fcorpiones totídem quothaberepoterís menfe Iulío: 
quíbus adíinge dipramum album,folíaabfinthij,betoníez;verbenz & rorí(marini: haec fimul 
alíquot díebus macerando ftent;poftea per alembícum deftilla & ferua, 

Deremedis [corpionum contra diuer[os morbos, 

Scorpíus víridís,ex ocimo herba enatus,& fepteminrernodia habens , trítus cum femíne 
fcorpiurae herbas, fifecerís pilulas,& deficcauerfs,reponite ín vítrum,de quibus da epileptico, 
& vlteríusnonlxdetur.Dato autem per dies fceprem,tres províce pilulas,íeiunio cum vínotera 
perato.Sí autem fano dederís,fier Lunatícus, & erít ínfanabilís, Kfranides. q Si fcorpíonemg 
commünem ín oleícotylam vnammiferís in diminutionelunz,& eo vnxerís alicuius dorfum 
afuperíoríbus ad inferiora; & extremitates pedum & manuum,frontem & caput; Lunatícos € 5, 
daxmoníacos alleuíat,Kíranídes.Stímulum(xévrpo)fcorpíonís & ocími herbz extremítatem,in 
quaeft femen X cor híirundínis fimulpelli ceruinz ínclude,& eo fanabís Lunatícos. Hoc au- 
tem phyladieríum ejjcít etíam ínobedíentes demones, Idem. qf. Adoculorum dolorem, Q. 
Sereni, 


E 


Finentis ne nepe lumen geflatur amicum 
E» folio caulis cineres,confratla(, thura 
Et laticem Bacchi fede cumlatle catelle 
Defuper indnces,atq, vna nolle probabis, 

/4[. Oleumfcorpionis factum ex oleo olíuarum.eft ex fublímtoríbusmedicínis dolorí atri? 
um inftillatum,Auícen. Gf Adpleuritidem,n:.farinz volatilis molendíriz : fiatexea cum a- A« 
qua pafta;fiant trochifcí magnitudine aurei coronati,trochifcus vnus fiue placenta, coquatur 
ínfartagíne i oleo (corpionis,quíita calídus(quo calídior hoc melíor) ímponaturloco punctu 
ra:ínterea alter frígetur & calefiat ínoleo Ícorpíonü, vtpríore refrigera to,1mponatur fecun2 
dus calidus:hocfiatdecíes vel quíndecies, & rumpetur apoftema,& (putum euocabítur, & fas 
nabírur, Alexius Pedemont. €j Quod fiquisfcorpionesattrítosex víno mulfo capíat,quí re« 
gío morbo eft aftectus,quamprímüm purgatuslíberabitur, Gal. € Recentíores authores ce 
lebrantinter calculíremedíafcorpionum cínerem,eorundem oleum ín veficam ínfufum, Ale 
xander Benedíctus.Olea pharmacopolfjsvíicata, quorum deicríptionem fupra dedimus, vefi 
cz & renum calculum difsipant, lumbis, pubí;perínzo in folíj íngreffu íllítum,& ín portum vrís 
naríuim immiífTum,Manar. Ad calculum valet cinis fcorpionum,de quo fupra; Auicenna,Syl. 
Eiuspuluerís exhibet grana fex,cum fyrupo de quíng: radicibusín potu:trangit ením renum 
calculos fcorpíus aífus cum pane commceftus,contra calculos valet, Plinius. Veficz calculos 
frangit, Galenus. Affatus coramunis fcorpio & comeftus à lapídofis,faeit míngerelapidem a« 
bíque tormento, K iranídes.Fomentato loco cum terebínthína, oleo amygd.amarari, oleo fcor 
pionum,butyro & pínguedineanferís : ex liis oleís quoque cum creco fiat clyfter,Helideus, 
qISapenumero € cum aceto rofacco podagrícís impofiti, eori inflammationesleyrarunt,Gaz 
lenus. (f Scorpionís caudz quatuorartículos cum aculeo pannoniegro, ita vt nec Ícorpio« 
nem dímiflum,nec eum quíalligaucrit,vídeat eger tríduo. Poft tertíum paroxifmüm íd cone 
dat,valetcontra quartanam,Plínius.Scorpíionem communem fn cotylam ofei míffum,in lunze- 
díminutíoneferua:hoc oleo vnge alícuíus dorfim à partibus fuperioribus ad inferiora : vnge 
praterea extremitates pedum & manuum,frontem & caput, aste horam acceffíonís tertíanae 
quartanz,& quotídíane, € fanabis,Kiranides.In pefle oleum potens,tum lipítum tum potum, 


quo quis 


$^ 


6s 


Scorptonis. G. Z 
quo quídam multaseftfucratus pecunías, sj. oleioliuarumant 
quantur ad fcorpíionü confumptioniem; & pannolíneo percolat 
cíam, ín vafeo vítreo optime claufo folí diebus 4o:exponíro;quo, qui fanus eft partes vngat, 
pulfus, cor , occíput, fpondylí collí , nares, &€ furculam &í ugulum of&g ventrículi, prius 
quam domum exeat.Quí vero infirmatur ante horam duodecímam à morbí inuafione, & par« 
tibus tumor adiacentibus línitis,íincídatur tumor.Eadem praftat € bibitums j.vel ij.cerdís 
regione prius línita. Valet & ad venena petüm,Fumanellus.Ad pefiís preferuationem oleum 
exthefauto noftro.g: ole antíquífsimilib;.fcorpionum 12o.aceti fortilfimi vncías í iti.bullíant 
fimuladcrepaturam fcorpíonti,colatürz adde zedoaríz, dictami,theríace, mithridatij ana vria 

/ cíasij.cerze nouz vncías fifj.(picarumallijmundatarum numero fj.bullíantígnelento in botía 
per horas24. obturato vafe.poft oleum expríme. Inungantur pulfus capitis,pedi, manüur, 
cor& vmbilícus.Inunctío magnz efficace, qua inungitur primócor, deíndepulfus temporü 
& brachiorum,poft círca glandulam velanthracem,dcínde collum ;& fingulis fex horis fiat aa 
cu calída in pefte.gi.theríacz optíme vncíasij.rhabarbarí electi,carlíne ana.s jf. oleiantíquifz 
fimi lib4.(corpionumnumero 4o.puluerifentur puluerífanda,& bulliant omnía ín balneo IVa : 
riz ad horas quingo;& poftquam frigídum fuetít coletur,& vrere vt dí&tum eft,Helídzus.Ex 
oleo fcorpíoriumlinguliíà afpídum & alíjs eiufmodi venenis confectum medi camentum cons 
ttapeftilentem morbum commodius autprafentíus nihil eft, Crinitus. «| Scorpio trítus flel« 
lionum veneno aduerfatur,Plin.Scorpíum congruere aíunt etíam ijs quí à vipera morfi funt, 
Galen. Contra venenumoleum fcorpíonum rale valet fuperius defcríptum ex manufi criptís 
^ meís.Contra venena & peftem oleum. g.oleí communis lib.rj.fcorpionum numero centum, 
miíceantur & coquantur ín vafe duplíci ad confumptionem tertia partis, deínde extractís prís 
us íÍcorpíoníbus,fiat colatura:cuí adde rhabarbari,vnícortiu ana.vncías ij.theríacz vncíam j. 
aqua víte vncías írjmífce;ponantur adfolem per duos auttres menfes ín vafe aliquo optíme 
obturato,Quodfi fit hyems;ponantur per dies tres fub calidis cíneríbus.Modus vtendíhíc efi; 
Inungantur partescírca cor,omnes artcríz,& videbís effectum admiratíóne dignum, Alex,Pe 
demont.V enenis,przfertim à fcorpione i&tís & peftilentíae adeo refiftít oleum Ícorpíonum,de 
quo fupra dictum eft,vt eíusfolo vfu quendam cum famulitio à peftilentíz contagíone feruas 
tit fczibat Manard.& ex fola ínunctione alíquos e(Te liberatos, quífeuiflima biberant venena, 


tquí lib,j. fcerpicties 156. co« 
o,adijcíto rhabarbari rici vna 


e 


bE ICTY SCORPIONVM ET EIVS CYRA: 
£t primo Dt 


d'corpionis veneni temperamento, 


Scorpiuslxdítmorfu € i&tu.Ponzettus.Terreni (corpionis aculeus ín pártem extremam PDcfrorpionit 
JJacutiísímam illam quidem finítur,vbí nullumforamen,per quod venenum defjci poffit:ne *6e9. 
cefle tamen eft,vtexcogítemus fubftantíam quandam effe autfpfrícalem aut humidam 
moleminíma,ítafacultate quàm naxíma efi, Galenus. Venenum candídum fundere (córpio- venenum for 
' nesrefertPliniusex Apollodoro. Venenum omnibus medio die,cum íncanduere (cli: arcori« pij calidum ne 
bus:itémqQ cum firíunt ínexplebiles potu:conftat & feptena cauda internodía fzeuiera efic,D1i 4 frigidum. 
níus.Defcorpíonibusfylueftribus,quorum corpus eft gíbbofum, nigrum,cauda longíor,fcris 
35tFerdínandus Ponzettus,quod omncs fint calídae naturz fecundum Arabes.Síc & morfus 
natis paruí apud Puícennam, Acatarati dicti, videntur calídi veneni figna fequi: omnía 
ením quz pro cura eíus íctus referc Rafisfrigida fere funt facultate medícamenta. D füerfim 
fentiunzalij. Scorpionts namq; venenum frígída vípollere fcribit Galenus:vnde addít,quod 
cim fit;manifeftum efto quod calefacere tum totum corpus tum punctam partem oportear, ín« 
dícatione à rei natura fumpra,Vlethodi quarto. Venenum frigidiffimum Ícorpíonts eft fecuns 
dum Galenum:vnde ínToco puncturz fentítur magna frigiditas, & in eremita tibus, Gordo« 
o níus.Quía fcorpionesfrigidifunt;ideoad calculum pellendum eíus oleo compofito non fim- 
plicivtendum, qucd ímbecillíus fit;Rondel.Scorpij venenumreputatur frígidum, quía morfi 
vel puactí calídís curantur,vt puta allío crudo & vino petentí: & ab aliquibus cum elixatüra 
raphani fylueftrís,cuíus fruftum reddit eos immobiles,quando ponitur fuper dorfum cíus,In« 
certus His hzc mea experíentía vídeturaftipularí:fcorpíus ením ille quem ínphíala vítrea 3« 
luiffz Monfpehj fupra dixí,vbi prímum folem merídianum fenferat, (forté enim íllum & cafu 
quodam foliexpofueram ímprudens:quamprímum extínctus eft, níimírum contraríz qualíta« 
tís actione valídiore. 


yqua vt 


| 


a; Que fcorpionis idum fequantur Jymptomata. 

Symptomata quz íctum fcorpionis fequuntur,fi untfere éadem qua íjs eueníunt;quí à Pha 

bo lano fpecíefubalbída,quam T'etragnatum vecant,patíuntur, Aétíus. "Tale quiddam contíns 

git ijs quí à fcorpíoneaur alía alíqua venenata beftía fct funt; vt morbo comítíalí correptis, 

INamíctus àícorpione grandíne fe impeti putare díxít:& erat totus frígídus,& frígidum fude 
3 


Hiftoria 


Osortodopun Y€ excludebat,ex Galeno Aétí us,Scorpionis ictus breui adinodum temporegrauiíffima fyme - 
géfcorps, ptomatainducit;quamuis ín illius aculeo foramen nullum vídeatur.Foramen íctus eft valde c« 
xíguum & penc ínfenfibile, vnde lícer qualitas veneni fir míníma, magnítamen effe&us ín co« 
to corpore quamprímum fentíuntur, Gordonius, Cum ením totacuris continua fit & nerucía, 
haudquaquam impoffibile eft, quum ex íctaparte per totam ípfam ccleriter díftributa fuerít ve 
neni vís,eam índe eorum rurfus contactu ín fingulas fubíeciarum ei partum recipí, mox ex il- 
lis in alías contínuas;attp iterum ex hís qua afficíuntur,ínalías, dumé& ad dominantium pars 
tíumaliquam peruenerít,tum mortis perículum homini ínftare.Scorpíonis aculeustotam cue 
tem penetrando ad profundum vía; poteft perueníre: phalangiorum veró parworum neorfus, — 
folamafficiunt fuperficíem.Infigeate aculeum fcorpíone aut neruum;aut venam,autarteríam, 16 
fymptortli ynanifefte videmuspercuffos,vehementifIimis infeftari accídentíbus, Galenus.Membrum ín» 
enanitréio" — tumefcitínamplíffimam molem. Dolet grauíffime.Inflatio totum corpus oceupat,vbínon ca« 
uetur,donec operacdionein ín membriís príncípalíbus deftruat;Bertruciíus. Caeterum cum fcore 
píonum quadam differeniía fit, vti fupra eft memoratum, fit,vtetíam non eadem perpctuó fym 
, — prtomataíctum fequantur:alíus quídem grauius affligít, aliussmitius tractat. In genere veró, 
vel quz vtplurímum accídentía ictum fequantur, A etíus lib.15.cap.13.hís verbísrefert.A (cor 
pio íctos vehementiffimus plagz dolor confequírur frigiditafig,tenfio ac ftupor; & his quiiue 
xia inernas partes percufli funtzinguína excírantur & intumefcunt: quí veró circa fupernas, 
locus fub alís;& hzc quídem leuiter percufsís adfunt;validíus autenríctis, ardor círea plagam 
adeft, quemadmodum ín ambuftis,verrucarum inftar formícarü eruptío,círca labra & totum * é 
corpus vt grandinefe impetí putenz/facíes díftorquetur:ferdes círea oculosadfunt glutino(, 
& laehryma vífcofae:duríties artículorum,anuftp procídít cum egerendi cupiditatezípuma cír 
ca os eft & vomituslargus;fiugultus;conuulfiones opifthotonícis fimiles, Haec ille.Scorpionís 
morfu iínflammariftatím incipitlocus.& indurefcit;ac intentus rubet, vicil(imüg dolore premis 
tur. Modó fiquide exzftuar,modo frigore occupatur,labor repente fatígat;zalíquando meliufz 
cule habet;alíquanderecrudefcit. Con(equítut fudor,horrorís fenfus & tremor. Extrema core 
porís partes retrígefcuntiínguina extolluntur: tubercula infede profiliunt: capilli eríguntur, 
palior membra decolorat.Dolor tanquam ex pungenteàcu, per vníueríam cutem fentítur,/E- 
lianus et D iofcorídes,Symptomatum autem íctum fcorpr; fuperuenientium,hiftoríam miram, 
plenam,leges inferius ín fine fcctíonís quartz, qua agítur detopicís ad huius itum remedijs, $6 
Sípunctura fit in artcría fequítur fyncope:fi inneruís,putredo, Gordonius ex Galeno.Scorpio 
nes alati vulnera arcuataínferunt,dolorem maxímum, modé calerem,modó frigus,maxime in 
extremitatibus, fudoremé interdum cum frigore.Ex eís habentes fex pondylos necant,maxi« 
sie díebus canícularíbus.Odorans etíam carnes ipfius lepram : efus ííij.f.cerebrí ípfius effieit 
ftupidu m,curaturép cura draconís maríní, Arnoldus. Scorpíus víridís ex ocími putrefactíone 
genítusjfi quem percuflerír inflatus tertío díe moríeturzfi autem depofuerit eum in aqua vel ín 
vino;veldederísin pouralícuí,totum corpus eíusfit marcídum & leprofum.Ex hoc ením vlce 
va fiunt ínfanabilía,Kíranídes.Scorpíones ínIndiía,(i qué pupugerínt,poft tresmenfes demum 
-ínterfieíunt,INauigat.Iralícarum author. In Albaníafcorprj funt & aranez,quarum quadam 
rídendo cogunt mori,quxdam flendo defiderio fuorum;Strabo.Ictus fcerpione;fi fcorpíus trí» Ad 
tus fuperpofitus fuerís breui ab ímpofitione dolore leuabitur : czterum digitus ipfe vel locus 
in quo punctura;ad alíquot díes excoríatus totus permanet, quafi ab igne exuftus effet;ac tana 
dein euaduni, Amati Lufitani experíentía,centur.6.curat.31.Scorpionis morfus ín venís capis 
tis eft lzethalis,phrenefimá concilíat,Paracelfus. €. Scorpius fiiumentum percufferít agnos 
fcitur,quíagenua centrahuntur,claudícat,non manducat,dc naríbus fluent pítuítz virides,vt 
accumbiít,vix refurget, Vegetius. 
3. Quecuraiilis à fcorpione adhibenda. 

Scerpionís punctura curatur per canoncs communes, & per euaporatíonem cum fale & 
milio € fimilibus, Auicen.Quiía ícorpíonís venenum frígida ví przdítii, manifeftum efi, quod 
calefacere tum corpus totum tum punctamab eoparticulam conabor, indicatione à reírtatura $* 
fi umpta,Gal.mechod.4.Que exhibentur contra hoc venenum évíno bibuntur,Plíníus.Omnes 
abftiínendos ab apij comeftione,quí ín locis funt vbí fcorpionum multítudo,íiubeo,Rafis.L q« 
cum alfidue calefacíescum igne:& cum medicinís calidís quas habere peterís,Idem. Arabes 
ab ínitio dilaranrpuncturas,& iubent fugí venenum,Ponzettus.In loco puncturz ventofa po 
natur & illicofugatuz:locus preterea comburatur,& medicíne calidíflime defuper ponarzur, 

 Rafis.Adiíctum imprímís conferuntvincula fuperioribus partibus íniectazab ijsenim przíene 
taneum przfidium expectatur;íd quodin viperarum fcorpionumáy ictibusztem afpídum quo " 
qee(quod propter imminens fubítanez mortis perículum magis íncredibile efiexpertus fum, 
Galenus.5.locor.aff.Omníbus his addatur balnei vfus continuus cum multo fudore:viní potío 
temperatura meracíor, Zgíneta, | é 
Generalem curam curandígs methodum praícribir hís verbis Celfus.Scorpio fibi ipfe pul 
cherrimum cfi medicamentum. Quidam contritum cum víao bibunt, quídam eodé zmodocon 


frírum 


tf5mptonta 
jecierkme 


Tl 


2o 


go 


4o 


$6 


Scorptonis. 5, Q 


tritum (uper vulnes imponünt:quidam fuper prunam co.£m 
vefte circundata,ne ís fuimus dilabatur,tuni carbonem eíus fuper vulnus deligant. Bibereau- 
tem oportet herba: folarís,id ujueBémov Girzecí, femen, vel cert? folia ex víno,Super vulnus veró 
etíam furfuves ex aceto vel rutafyluatícarecté imponütur,vel cum melle fal toftus,Cognouita 
sen medícos,quí a fcorpíone ictís nihilaliud quám fanguinem é brachio miferunr, Ceitus lib. 
$.Ex Alphabeto Bmpíríco quz fequuntur deprompta funt. His Ícorpione íctís)fiibitó fuc- 
currendum:fuübíto quidem ínftillato ficulneümlae vulnerí:deinde falem contrítumfuperimpo 
ne cumfemínelini:aut fulphur viuum cum terebínthína au: galbano: aut calamentbit rrírum 
& illitum; .Propinandum veró eís aríftolochíz cum vino au: calantíntbz decoctum;aut ruta 
cum víno,Balaeís frequentibus, & multo vini potu vratur. Coinpofita veró remedia, Sulphur 
fabze ZEgyptie magnitudine cm piperis granísocto, ex víno potat2uzmelanthium & cumis 
num,femen vítícís equís portíonibus ex víno prabeto,& theríacam cü vino, Hec ülic.A fcors 
pionepercuflos,coítu leuarí produntiverüm fceminast quaei£neuntür, fcilícet à Ixfis maribus.) 
Venere caldi;Plinius. Hactenus generálía quxdam funt propofita. Methodum cum medícaz 
mentisque in htiíus punctura valerepofsür,vide ínfertus in híftoría vxorís D. Thaddei Duní, 
Medícamenta fimplícía idibusfcorpíonum in genere aduerfapnría & curaritía funt hzeci 
Centauríum,Gal.ín (putijs.Erttcze fetnen;Plín.Cytiní ficcatí ttítíG aduetfantux Ícorpionibus; 
Idem:Balauftíum firiliter;idem.Leucacantha fiueleucanthemonfolío vel ore véelíemine aus 
xiliatur,Idem.Herba in potu,Díofe. Vrtíca,Plin. Olufatrum quod Hippofelínum vocant. Bes 
tonícae (üccus & Plantaginis;Chamspithyos genera; cupreffíramensa.Sylueftría o 
Ícorpíonum íictibusmedentur,& férire prohibent Plin.Oxylapathi & oxalídis femen víno aut 
aqua potum, Díofc. Althzez ínter maluas contra omnes aculeatos ictus efficacior vís;precipue 
verofcorpiond;Plín.Afcalabota cotifertimorfis à fcorpicne, Galen.De fatiuíslactucis femen 
conira feorpíones darí íriuenío,Plín.Lactuca f: yluefiris bfbíta valet,Diofc.Serpilli ramis &fo« 
líjsín vino decoctís efficax, PlíniSpína albi femen auxiliatur, Próférpinata herba eximij ad- 
üer(us fcorpiones remedij eft. Paliutí femen,quod Áfrí Zuram vocant, coritra fcor píones effiz 
caciíIimum eft. Alga rufa i&tibus medetur.R ute genera, ex Plinic.Rubi flos & Mora, Díofcor. 
Lactísficulnei natura adueríatur venenis,príuatim vero fcorpionum,Plin.Acetum quom:Ex 
cedítfidem ímpudens cura;qua fordes víríilitatis contra (corpionum íctus fingularís remedij ce 
leberrímí authores clamant. A qua marína falütarís fcerpionum íctibus,ex Plin. Quipunctus 
eft,de Troximel(an Troxíme pro endíuíaz) fylueftrificca quantum ter manü vna continere 
poteft tríbüung& poma acetofa dant ad comedendüm,RafisiSmarídís caro non fecus arcp fal 
famentum prodeft à (Corpíone percufíis, Diofc, Sapphirus idusfcórpionum curare creditur, 
Galen. Achates gemma 'l'hebís A eyptijs reperta contra Ícorpiones valída eft;eademó authoz 
rítas & Cyprijs eft; Plin .Scorpíonü itus fanat Chabazius(an Chalazías)lapís, Orpheus, Stros 
biteslapís(Agapíus quibufdam, Gefuerus)contra fcorpios valet, Gefnertts. 


pofito vulius fa f'umigant,vndígy 


xylapatha 


Simplicia cua 
Tantia idtos, 


Medicamenta qua ín potu offerüntut , hac feré funt qus modo comtemoraui & fea Simplicla in 
queütía, exfimplicioribus, Merum remedío eft contra í&tus fcorpionum, Plinius. Lauri tet. 


bacca € vínobibitz, Díofeor. Bacca laurí quatcrüz aduerfus feorpíories ex vino bíbuntur, 
Plinius. Nonnulliín fimilicafu decem baccas dare ín potu tubennIdeti, Suecus lauri potus, 
maxime eíuslaürí; quz tenuíora habetfolia;contra ictus valet. Baccz cum víno fcorpionibus 
reiftunt,Idém.Myrti (accus cum mero bauftus,Diíofc,& Gal. Aziftolochía prefertím cortex; 
drachmarum duarumpondere cum víno,Díofc, Ariftolochiz denarij duo;prarfercím cortícís 
radicis ctrm vino,gentíana tüfa;pulegiuma abunde decoctum,Zgíneta, Heliótropij magni 
radíxeum vínopota,Diofe. Heliotroptum fcorpionibus refiftítex vinoaur aqua mul(a;Plín, 
Sonchialbí fuccus bibitur contra fcórpiones,Idem.Sonchí fuccus comeftus, Diofc. Hordei faz 
tína cum víno parata, Díofc.Hordeacea pollenta vine confecta;aut in rutz decocto exhibita, 
Zgineta. Trífoliumfcio credi pracualere coritta fcorpíonum fctus ex vino aut pofca; feminis 
granís 2o.potístvel folíjs G tota erba decoctís;Plin.Pulegtj decoctum poti; Dio(c. Pul egítim 
njaxime quod ía ficeís nafcítur;ad fcorptonum (tus ín víno trítum, datur, Plin. Atphodeli fe 
ien & fioresín víno poti, mírumín modum Íccrpionum vencrís refiftunc ; Diofcor. In mat. 
med. & alphabetoEmpíríco. INícander contra fcorpiones vel caulem atphoueli, quem Án« 


"7 H : ; 1... ] i x " 
«therícon vocant,vcl femen,vel bulbos dedit ín víno tríbus drachimis.Sub(tra uitQ foifino;6ons 


trahos metus;Plía.Melanthij,cumiíni Z&thiopici,vi ticis femírifs;pares portíones cum vínó biz 
btntur,Zgíneta. Lapathifyluettrís & oxylapathi femen cx aquaaut víno vtilíter bibitur, 
Quod fi quís in pota prefumat,níhíil molefti ex í&u patferuriide facít & radix e víno peraDiof. 
Polemonij herbae radíx pota, Dfofc.in aIphabero. Abrotoni decoctum ín víno porum,Idem 4 
de Mat.Lychnídís(emen in vínoporum,Díofc.Lycbnís flammea illa ad trerfus cerpiones bíbí 
tür e víno;femine trito, Plin.Lactutz femen ex vino potiim, Z orozft.A uní cum lini femínc t 


| Ctusícorpíonü mitigat ín vino potit draclimis duabus,Plín. Blitum diícítur aduerfus Ícorpios 


nes pot&t víno prodeffe;Pliri.Cyperiradíx € víno pota,Díofc.in alphab.Meliffa cum vínopo* 
tajldem. Verbaíciradíx bibitur cumruta exaqua magnaamarítüdáte,fed aii parícontra 
4 , 


L LI 
H: (t Orla 
[corpiones,Plin.Thelyphonum herba contra Gus fcerpíonum bibitur Idem. Platani cortex 
víno potus, íctus corumreftiínguit.Pilulz € víno pote pondere x quatuor,omníbus fcorpienit 
venenis medentur. Anífum ex vino bibitur,Plin. Colocyathídes radíx ín pou prodeft;Serap. 
Amarantífuceus ín potuexhibitis,Díosc.ín Alpbab.Daucifeme in víno dattum.Ibíd. Myrícze 
flores & folía,itemQ feme ex víno porum,Ibíd. Hyacínthí herba radíx & femen in vino peti, 
Ibid.Cunile certíi genus príuatím contra fcorpiones ex pofca valet,Plín,Opíum ex vinomera 
culo fi protínus detur.fcorpionü ictíbus refiftit. Aliqui hoctanttt nigro tríbuunt/fi capita eius 
vel folía terantur, Plin.Satiuífceniculi femen € víno.Chamecypariffus herba ex vino pota,con 
tra fcorprj venenum pollet, Caprífici caulículiaut grofsi quàm minutífsimé trítí,ad (corpiónit 
ictus t víno bíbuntur. INodíz herba aduerfus fcorpiones,efficacifsimam effe potam in vino aut 
pofcareperío,Plin.(Nodía mihi vídetur,que centínodía hodie, Girzecís polygonatum vocatur; 
Gefner.) Paftínaca femen pottt, Matth. ex víno aut pofca prarícríbit ídem Plin.Orígani onítia 
dis vfus eft in víno albo cotrafcorpiones,Plín. Radix croci hortulani vel frondes eius in potu 
cum víno dentur, Conftant.Delphini femine nó aliud vtiliusbíbi poteft à fcorpione percufsis, 
Diofc.Cardamomi ín víno potura, Diofc.Peucedani fuccus hauftus,Idem. Gentíanz decoct& 
potum,Díofc.Corallium(cum víno nímirum potum)medetur;Orpheus. Cítrij femen potum, 
Miatih.Serpüllum,Althec radíx.Elaphobofcum,ingula pota,Idem.Sílphíum cum cancro trito 
in vinopropína, ZGgíneta. Attríplicis fuccus potus. Cyaní veríufepfolía,fiuefeme ex vino des 
cocta & pora. V erbenaca recta pota.Cumfnum cum melantbij,& víticís femine drachma pon 
derepotum,ex víno, Matth. A piaítri folía cum víno pora, Diofcorídes. E radíce cortícís mori 


£x anim«lium faccus € vínoautpofca potus,Plín, « (| Cancrí fluuíatiles crudi trítíip,cumafininolacte poti; 
partibus iuust. Diofcorídes. Cancri fluuíatilesaut maríni eodem modo, Rafis, Cancros fluuíatíles contus 


In potat. 


Vteibo profunt Syluar. Vrínahuimana pota, Diofc.-Mumiía ex mero haufta,Matth. qf In /€ gyptí regionis 


Medicamenta 
coripefita ins 
tiantla, 


fos crudos € lacte potandos dato, Aetíus. Rana fluuíatílís carnes in víno decoctz, fi ius offera« 
tur,prodeft, Plinius. Ad commoríosàá fcorpione mírabíle admodum, Inteftina terrz lxuís 
gata ímponito morfuí , & írím bene iufam da bíbendam cum víno fufficienti aut acero. INic, 


2e 


Myrept.Salfamenta contra fcorpioneslargíus fumi;fed nó euomí prodeftíta vt fitís tolleretur; 


& imponereeademplagís conuenit;Plín.Dutyrum bouínum & melbibuntur,Conftant.Ceres 
brum Gallínz cum víno potum fanat à fcorpioneictos.Kiranid. Leporís coagulum cum vino 
potuídatum;Lillíus. Chelonís terreflrís fanguis potus, à fcorpionepercuffos fumme fanat vel 
adiuvat Kíranid. Afsiracoslocufta, fi exiccara e vino bíbaturmagnopere proderítDiofc. Fi» 


mus afini vel equi armentarij quí herba pafcítur,ficcum,in vinoliquatum,magnoperé auxilias 


tur, Idem. Femezeg,íd eft, ftannum tritum & potum confert puncturz fcorpionis, Serapio,& 
busarefactü afiracum(cybíum nonnullíjalij carnes locuftz fic vocant exhiberi js, quia feor- 
pione percufsi funr, Galen. Mullus fumptus ín eíbo prodeft, Plín. Afrí fi ferantur à fcorptone, 
quíocímum ederínt,nullo conflictantur dolore,Dicfc.Irís duarum drachmarü pondere in pa- 
ne velaqua fumitur,Plín.FTyacínthi femen cum abroteno datur,Idem. Aflz foetídz: drachmas 
duas Achaafosexperímenrator contra morfus fcorpionis dabat, Gal,Cumín fylueflre c& oleo 
datur,Plín.Fluuíatilísranz carnes comefta exvino,Idem,Pontíce nuces ín cíbís fumpte.IMat. 

Mediícamenta compofita ad íctus fcorpíonü varía cómendantur. Theríaca primum locum 
haber, Gal.Cum auté cheríaca dederís,& dolor fedatus fuerit,fi febris fuperueníat fequenti die 
fummo mancegrü phlebotomato, & aquam hordeí;ac cíbaría vltímae humídiítatis ei tribue, & 
in ipfius cautelajne egrítudínem incurrat acutam,ftude, Rafis.Scorpione ictus, glacie fe oppri 
mí querebatur,theríaca e víno potentíore pora curatus efb, Anton. Beniuenius c.$6. Alij Grallá 
theríaca,qua vtor,optíma adfcorpíonü iCtus..radícis vítísalbe,s vwj.fem.trífolijjopopanacís 
ana 5 vit .aríftolechüe tenuis 5 pij.radicis libanotidís,iridisillyricee,zínziberís,opij,ana 5viij. 
fem.rutz fylueftrís 5 eij. cumini Z&thíopíci sw. myrrhze, catiz, caftorei, fefeleos, rad. eryna 
gii ferpilli fucci cyrenàíci ana 397. medícz s'vtj.(agapeni 3vj.crocísv.farinz eruí 3p liij.cum 
aquahac ín pafiillos tríumobolorum redíges, X ex víno dabis, Galen. "Theríaca díateffarom, 
quz pund&orís Ícorpionum contert, & magnstheríacz in bonitate vícína eft. 8 gentíanas,arís 
ftclochie;baccartilaurí,myrrhe ana partes equales, haec cum melle cofecta ín vafe repenantur. 
Datur ín potuab vnoaureo vfgj ad duos & dímídium cum vnc.j.veterís víni;Rafis. Alia quse 
hís puncturís vehemteter auxiliatur. Ee.gentíanz,aríftolochíz,myrrhe,coftí,caftorei,ruta,men 
taftri fici pfrethrízínziberís,piperis,nigelle ana partes equales conficíantur cum melle, des 
tur ex eanucís magnítudo cumvino,Idem.Alía theríaca.g.cort.radícum capparorit;/ abfinthij, 
nabatí;aríftolochie longe;gentíanz ana partes zquales.Dofis huíus ín potu $iij.Idem. Thería- 
ca exercítualís contra puncturas fcorpionum, quí paruí admodü funr & akararertí dícuntur, 
ínterra Colíz(anZEgyptie, Gefnér.)g:.corr.rad. capparorumyrad.colocyntbidos;abtfinthij Ro» 
maní,aríftolochizrorundz,herba quz vocatur Chaldzorülíngua Hazez:troximel Íylueftría 
ficcze,ex hís omnibus bene puluerí(atís 57. tribuanrur, Rafis. i ett quz à Ícorpioníbus 
Scorpíaca dícítur quay medicantem mínímefailit, magna cum difficultate nobís à quodi ace 
cepta, quiín Africa degens hac vtebatur , X percullos a (corpionibus tutos ab omní perículo 


reddebat 


64 


Scorplonis. G. 9 


reddebat:optimetg prefertiat bíbíta à nondum percufsís tn fecuríarem euentus.Haberautem, 
Sulphuris viui,fuiphuris fofsílis ana lib. ij. piperís albí síij. opopanacis, fabinz herbe, thiis 
maículí ana 5 iij ariftolochíz rotunda; peucedani myrrha, centaurá ferpilli, chamzedros,cha 
mzpithyos , herba fcorpíacz,anagallidís,bítuminis fing.5 fj.betoníc, medullz ceruinzsfcin 
cífing.5j.contufis fingulis per mínutítfimum cribrum prímo trafjcíanturdeínde fimul omni 

bus comniiftís (eruentür vt ref; pirareno poffint.Dof. cochlear vniü hu: us puluerís ex víní putí 
cyathís duobus exhibítum.Praferuatíonís autem gratíaannuzfemel exhacantídoco bibant. 
Oportet auté cos quí prímó hoc medicamentum precferuatíonís gratía bibent;nec lauari die il 
lo,nec Venerevti, Galen. Antídotus à Zoilo fumpta, quaEpaphrodítus Cartliaginenfis vecbá 

19 turiftatím aute hic & zgrosa doloreliberat,& perannti quàmpulcherrime quog pizíeruat 
^^ femelebibita-gs.fulphur.víaí líb.iítj.thuris lib.j.(abíne,ftcechadís,, aríftolochie 6in.s vjanyrrhe 
5.v. medulla ceruinc,opopanacís fing.s íi díctamnf cretící E iij.bitumínis (erpilli [cords jbei, 
trífoli,centaurij; chamzdr yos;piperís albGjabrotonü/beronicz, poli, coagult heediní;anagallia 
dis 6ing.5 1j.crocodilí terreítrís o. confice vt dicta eft, € percuíTis cochlear vng prabebibena 
dum ex vini puri cyatho.Gral.2.de antídocís cap.i2. Díophantiantidotus.g, Azífto lochiz $ fiij, 
piperís 5 j.opij $5.pyrethri sí. contufa haec & melle excepta ínrotulasad fabas Ai oevptíarmas 
gnítudínem redíces:quartt duas deglutiendas trades e vini purícyathts ducbus.Alía.gr. arifto 
lochíz,zínzíberís ana $ itj.nepetae fem. ruta fi yluefixis , fing.obolos tres,píperís oboli, hec 
prímáteftudínis fanguine fubicito,tum rotulas índe trig obolorumpondere confingíto, atca 

&o ex vínopuro dato. Alíazge.cumint Athíopici,fulphuris viulpíperís albi fing.sii.cafiorei , fii« 
phij;trifolij fing.s j-hac inter (e víno commiífce;& ex vino puro forbenda przbe, Alía,g:.fem. 
rutz f5 ylueftrís,fem.erucz;pyrethrí,ftyracis,fi ulphurís viuí,fn .5 vj. caftoreí $ti.omnía hzc tes 
ftudíneo fanguine fubacta,ex morí vel aceti dímidía cotyla propínabis quatuor obolor& pons 
dere.Antídorus Callifta;íd e(t optíma dícta,qua dolorem fedat ijs quí à fcorpionibus percu(ti 
fuerint.-sg.myrrhascaftorei fiyracis,fing.s j.opii $ij.chalbani 3 ifj fem.aps acerabuli vnum,ae 

nifi tantunde,píperís gran.3o.hzc interfé víno coniuncta ex vna víni cotyla dabis pondere vni 

tis drachma. Antídotus eximie bona.ge.píperís albí grana xx.caftore&;/opij,croci;myrrh g , itia 

dis Illyricz, herbe pedícularis,chamedryos,radícum vitis albe;pyrethri fing partes zequales, 

. QOmniíahzcvino commifce,& drachma vnam ex vini purí cyathís tríbus exhibe.Hc Galen. 
$6 lib.z.de Antíd.cap.iz/Theríacabona:g.rad.capparori, colocynthídis,abtinthi » atiftolochiae 
longe;gentíanzbaccarülauríi,been cítrini,vítís albzeana:confice cit melle, ad modü nucís cá 
vino, Atnold. Alía theríaca.xe.fem.rutz campeftrís,cyminí,alliora nucleus & auellanarum aa 

na 3j.folíor.rutz ficcori 5] s.myrrhae,thurís,ana.5.quartà.caftereí piperis albi, opij, ana. s ij, 
opopanacís,galbani ana s.confice omnía cü melle:detur ex ea quantitasfabae erofle cum vía 
no,lde.Antidotus excellenter ad fcorpij í&um facíens, quo etia ipfe A tius in feipfo maléaffe2 

Go, vfus X expertus eft:yz.caftoreí, fucci cyrenaíci;píperís,ana s íij.cofti;fpíce nardíf croc,fucs 

ci cenraurij ana 5 ij. mellís defpumatí q.(,Datur nucís pontícz magnitudine, à fcorpío quide is 
&ís,cum víno diluto;ab afpide veró demorfis cá aceto diluto.Detrahendi vim habet;adeó v: di 
geftos etíà ín membra venení fuccos eruat, Aéríus, Alía:Styracís 3 vi fulphuris víui vj, pyre 

Kc thrí 5 ij. femínís rute (ylueflrís s iij.caftorei s f.fem.eruca s 8. ci f: anguínemarínz maxímé tes 
ftadínisfubígetaut fi non adfitterreftrís, St nucís ponticz magnitudinem prabe cii poíca aut 

ex aceto,Idem.Electuaríi quod valet ín morfu fcerpíonis:g rutas fulphuris viuinon pofiti ad 
igne ana aur. vj.caftorei aureum j.affe feetídae aur.femís : pyrethri, flyracís líquida ana aur.j, 
confice cii melle & dà $ j.s.cum víno puro,Gal.ín Spurtjs.Confectío quà Díapanthus fecít,fas 

cít ad morfum fcorpionts.gr.ariftoloch.s 9j.piperíss tj.opi, ST. Cpyrerhri 3. 9.tetmpera cá víno, 

& fac ín modü fabz € da duas bbendas,Conftant. Alíatg:.calamenti agreftís & domeflicí,pía 
perís,myrrhzsrute,pondus equante,tempera cü melle &€ da bibere 5 j.Adem. Adfcorpíionum 
perículoforum íQus;g.fecis $ wf. pyrethrís fij. fem.rute fylueftrís 5iij.eaftoret, eruca (emis 
nísana $ fj.excipiuntur fahguine teftudínis marínz: dantur quaterni obolícá víni merací vel 

& » acetícyathís tribus, A gineta, Aliud. pyrethrí;ariftolochíe ting.tríentes,piperís denarij duo, 
líquoris filphij denaríus,exhiberur ad fabae Agyptix magnitudinem, Idem, Vcl, s fulphurís 

viui fabz /aypticínflar cit piperís granis octo,ín dímidia víni hemína bibatur,Ide.Carapos 
títad percuffos a fcorpío:Succi papaueris,fem. hyofquíamt vtriuft par pondus ci paffo aut 
melleadfabazgrace níagnítudíne formato.Dato ad necte; fomnum inducendo prodeft.Gal, 

x? sore lib.7.cap.s. Aliud ín forma puluerístg.afTe foetída, fcordíj,cen tauri) arta $j.fem,rute, 
caftoreíana 5 iij.fiat puluis confort, cü víno antíquo.Et,m.affze fcetidz, galbaní , conficíantue 

cum decoctione hordcei,aríftolocit.rotundz,& accipe ex.eo quanti auellana capitínaqtua cali 
da:ex manu(crípro D.o. Olei benedictumad (corpi ictum aliat multa, ex libro manufcríipto 
veerílIealico. go.olei terebinthinz,oleí comunts antíqui;oleilauríni analíb.j. cínnamomi vne 

^e, cias iiij .euphorbi, caryopbyllorum ana vncias tj. baccarum a uri, gui hedera ana vncías j. 
E tegulz veteris non madetactz lib4.ferapínt;galbani, armoniact,opopanacís ana vncíam 1.122 
daní,thurís.maiticis ana vncíam j.deftíllentar fimul exanía.Oleuzi aut! quer deftillans erístn 

fatra corpus exhibetur. B s 


n 


H ] (to r1a 

| 4» Deremedijs topicis feorpionzs punture. accommodatis. : 
Énumerata funt medicamenta tam fimplícía quàm compofita,qua íntra corpus vfurpara, 
venenumfcorpt) extirpantinunc porró dícantur ea,qualoco affecto extrínfecus adhíbíra;aus 
xilio funt. Iuxtalocum ígitur puncti ftatím extrahantur tres vel quatuor gutta fanguinís, GC 
eodé fanguíne locus illinatur,Incert. V ngenduslocus cum theríaca maíore,Conftantin, M yria 
prodeft fi imponatur;aut locus quí tactus fuerít ex eadem cataplafmerur; & vírídis myrra fis 
mílier operacur, Gal.ínfpurijs. Myrti fatiuz femen ín mero imponítur,Plín.Sonchus cataplafs 
smatís modo ímpofitus,Diofcor. Sonchíalbi radíx íllínatur, Plín. Sonchí radix vnà cum folijs 
vulneri imponitur, Diofcor.ín Alphabeto.Ficus fatiuz lacteusfucctis plagz ínftíllatus, Diofc, 
'Tamfíatiuz quam fylueftrís ficifuccus lacteus,eodem modo, Dioíc.& ZEgineta. Fícícumfale 
trítze illénantur, Plin, Allium cumrura recte miíícetut,ex oleod trítum, fuper ímponitur , Cel. 
Cinnamomum cum rrítís grofsís,ictibus fcorpíonís ímponít Díofcoxides. Caprificifolía impose 
nuntur à Plinío, Sampfuchum fcorpionibus aduerfatur ex acero & fale illítii;Plin. Maiorana 
cum fale & aceto íllita,Diofc.ín Alphab.& lib.de Mat. Melanthium illini ex aceto & melle pla 
gisreperío,Plín. Scorpíoídes berbula íllita,Diofc. Lacuc& fponte hafcentís folía vulneri illis 
nuntur,Plin.Calamintha Aétío tefte,qua iuita aquas nafcítur,impofitayconfeftím dolores ré« 
mittít & tollit. Calamíntha tríta illíra,vel cum pofca,fota;Diofc.Hieracium faíus & mínus cac 
taplafmatís more impofita, Idem.Hieracium vulneri illitum, Matchíol. Durungi confertfcers 
pionum venene , emplaftro facto ex ea cum ficubus 1 & loco eius ponítur Zurumbed zquale 
pondis,aut duz tertíc ipfiusde caryophyllís, Auícenna. V idiü cítis cum oleo plagas períanat. 
Dlin.Mentaftrá cumfale; oleo & aceto valet,Idem, Attractylidis coma, femen & folía cum pi^ 
pere & vino teruntur vtilifsimec,contra íctus;aítin nulluim experíti doloret eum quítenüeriítz 
depofira vero eadem,recrudefcere,Díofc. A píaftri folía íllita prefuntDiofc. Melifla cum vino 
vulneri ímpofita,Diíofc.in Alphab.Cucubalifolia ríta cum acete;Plín Succus ceparum príua 
tim fcorpionum plaga ínftillatur,Idem. Porri felía melle fubacta & illita,|Matthiol. Heliotrós 
pium trícoccum íllitum,Díofc.Lauri folía in víno cocta € contufa impone,Gal Lilíorum radi 
ccs trítas ex aceto ímpone,Ide,Chamzefyces fuccus illitus, Diofc.Attriplicis herba illita, Math, 
Sínapís farína aceto fubacta & illita; Plin. Semen.trifoltj berbactrítum íitmpofitum,Diofc. Amo 
mum ex ocimo illitum,Díofc.Farína tritícea exaceto & víno ímpofita,Idem.Ocímum cutn po 
Jenta impofitum, Idem. Hordeacea farína cruda cum víno preparata ín ruta decocto; Idem. 
V erbenaca reda illita, Matthíol. A fphodeli radix decocta & plaga admota;ldem. V erbafei au 
rcum florem ferentís folía impofita; Diofc.Cítrij femen appotitum,Matthiol, Rofz radís appo 
ia, Incert.Lafer fcorpion& plagís ex oleo círcumlinitur, Idem. 4| Exanímalibus,Cancer flu« 
uiacilís emplaftrí more impo6itus, Auicen. Cancri fluuíatiles cum cachry, pedícularia & ruta 
parímodo mif. centur,Gal.Carnes fluuiatilium cochleará plagís ímponuntur,Plín, Mures doe 
melticí viui inicti ícorprj ímpofití tuuant, Gral, Mus fiffus.& morfuífcorpíonís füpperpofitus, 
fedat doloré eíus, A uicen.& Albertus.Mures domeftíci dile cii ec impofití,Díofc. Sorices maz 
onitalpz fi ponantur fuper fcorpij percafsionem,fanat, Haly. Terreni vermes trítí & impofití, 
IMatthiol.Cochíea hortulana contufa & íllita,I[dem.Scorpio fibi ipfipiilcherritnü medícamens 


219 


3* 


tüm cft.Quidam contrítum cum víno fuper vulnus imponunt:quidam fuper prutiatn éo ímpo 4e 


fito vulnus fuftumigant,vndig vefte círcundata;ne ísfutus dilabatur, tum carbonem eíus fu 
pcr vulnus delígant Celfus Trítus & impofitus,fuze plagat remedium eft ; ínüenírur & affatus 
ad ídem prodelle,Díofc.& Galen.Scorpíusalíus ab eo qui percuísít,fi teratur & íimponatur cá 
fale,iaifemíne & althza herba prodeft qué atgp ís qui percufsit;Díofc. Hiftoría curati ictus 


fcorpionís,per fcorpione,defcríbit Amatus Lufitan. cente. curat.31. Quodfi quis ín oleo fcors. 


pionem ípfum frixerír,íctamdp partem ínunxerit,fedabít dolore , Incert. Áutícorpíone ipfum 

qui percufsír,fiínuenirí queat, ímpono plagazaut ftellíonem difTedt adhibeo , Aetíius.Stellto 

inquit Democrit.remedí cfficacifsimü c(t aduerfusfcorpi] ictus , cuíus oleo (Stellione in oleo 

liquefacto,Geoponícus) fiquís partem ínunxerítvulneratam,dolore compefcít.Lacerta difco 

cta & appofita dolorem fedat,Diofc. Muftela impofita confert valá£, Albertus. Coraciní pifcís 

carnes valent ímpofite;Plín.Sordes ex auribus ictuí flatim impofitezmelius e percufsíautíbus, 

profunrPlin.Smaridis pifcis falita caro,appotita,Diofc. Mulluspifcis crudus díflectus & im» 

potitus,Idem. Stercus bouínti cataplafmatis inflar impofitum, Hipp. Srercus fuillum fimiliter, 

Auatolius,Ouillti ftercus vino coctum, € plagze impofirum, conteftim deloreliberat A.críus, 

Pifcium falfamenta impofita;Plín. Fel teftudiníscterreftrís ) cum melle Attíco plagz infullatiz, 

Idem T'eftam ígne candente impone, Galen.Carísmarina;hec eft;gaim marus;círcumligata fa« 

nat, Kíran.d| Sal tritus cum liní femíne falutariter imponitur, Dicfc. & /X.cineta. Althez herbe 
fcmen,quz Ibifcus dicitur & fulphur víuum;refina terebínthína exceprum,Idem. Alümenaut 
aphronitrum,aurt fal roftus cum quarta parte líni (eminis ex olee velaceto illitus, Plínius. Gal- 
banum fplenij modo exrenfum & loco íinductum,Diofcor.Plín.Z gíner Argenti fpumafubito 
idtuí prater opínionem impofita, Jgínec, A moníum íuuatex víno íllitum, Diofcor. Spongze 
€x aceto impofitz,profunt,Plin.Sapphiruslapis dlírus,Dioíc. € Medicamentum Epigonij, 
: —  lüs dictusn 


$* 


" 


Scorptonis. G. Io 
Iis dictum vàlet, Gal.Ex emplaftro pifcacoris dice diafinopidos, 
damopem fenfi, Heros apud Galenum. Apud Galenum leguntur eíus generis medícamenràa 
pluríma compofita líb.2.de antídotis cap.i2. ge fylueftrís rura 5]- inaceto tere, & cere vnciam 
vnam,refinz píni quadrantem liquefacío , & parum olei affundo vnioac impono, & eft rniraa 
büepharmacum, Actíus Eft eam oleum mírabile, quod éfcorpioníbus paratur, à IMatthios 
lo fuis ín Diofcorídem commennrarijs defcríbítur,vulneri illítum, 

€j Scrípfimus hactenus, qua fit methodus ín curanda hac punctura,quz item medicamena 
tz cüm fimplícia cum compofita, velíntra corpus affumenda vel exiríníécus admouenda finc: 
nunc ponamus híftoríam, mulíetís qua à fcorpione puncta, tandem fanitarí eft 

1* Doctoris Thaddzi Duni Mifcellaneis medícís,nondum ímprefsís, 
| InItaliaaltero poft noftras nuptfas anno, natam nobis primogenitam filiam Afpafíam nu» 
. tricíín proxíma domo habitantilactandam dedimus ; quod vxor tum nouum conccepíffer foe« 
tum. INutríx puellulamjad nos oblectamenti gratía fcpíusafferebat. Forte fortuna cüm quodá 
die poft cenam adfocum federemus,nutrix cum filiola adeft,fedec & ipfaac filiam fafcis inuo 
lutammatrí porrígitillam ín finum futim fufcipit,& eum fuauíter complecteretür , vt matres 


folent; fusmmam medij dígiti finiftti partem quati acu violentius pungi fenfit (latitabat enim 
fcorpíus ín circumplícationíbus fafcíarum) doloremt & angorem, víríumQ lapfum talem & 
tantum paffa eít ,vt filíatn in ignes propemodum protecerit;prafto alioquín tuítfedula nutríx, 
& filiamadferecípít. Vxor € fella furgens animo línqui € veftigio coepit, fudoribus perfundi, 
$» totatp díftendivirís inflar,ac penéprzfocari.Ego rei nouítat( & magnitudini, tríftí(simoó ca« 
fu vehementer perculfus,vix vbi effem noram. Coníugem tamen com pellans »quídaccíderít 
rogo.Illa tum obmutefcens, nutu veftes vt mox folam monet. Interea veró dum illafurgit,& 
nutríx infantem vlnísexcipit, Deus mihi & mali caufam, & curandi modum commonfttrat: 
cadit ením ín focum vírulentus hoftis illefcorpius.Hunc capt íubeo (parata namáG eratnutrix 
pede atterere) X afferuarímemor antipathíge Vxorem á veftium vincülís confefüm líbeto,dis 
irumpercuffum,interprímum & fecundum artículum, vinculo arctifsirmo excipío. Pofthze 
espicglts ipfum;quí pupugerat; cómfnuo,acpaululà turido,& Izfoloco appone, ac deligo. 
Mox quazaliía fint adhibenda remedía mecum éxpendo,líbros confulo. Bratauté ín promptu 
laudatifsíma Theríaca,odorís gratífsimí,fummo artificio concínnara, fucci plena,quam Frans 
$e cifcus Gallorum Rex fibífi uifq; parari curabat.Bam dono ante fexenti ab amíco acceperam, 
Theríaca: huíus 5 j. ex optímo víno propíno, & quodda e Lauri folijs recentibus ín víno deco- 
&ís,cataplafma digitoimpono.Szua illa accidentía paulatim mitefcunt,duarum6 círcíter hó« 
rarum fpatío vxor fic períclítata,falua & incolumis euafit,nulla ín dígíto noxarelicta.Dei veró 
beneficío, &€ prouídentía mera non mater modó, fed filía quoc tüm ab illius beftiolz veneno, 
tàm ab ígnís perículo feruata eft. Si enim filiola Scorpius pupugiffet, nulla falutis fpes reliqua 
fuiiTet ob vírus & potentifsimum & nocentífsimum. Poft annos tamen fex vxor mirabilibus 
fjfq grauibus morbístentari ccepit, (ed no nífi finíftrís corporís partibus: finiftra parte capítis, 
Giniftrís dentibusbrachio,latere,hypochondrío & erure/Tormina quocp lethalia fenfit vomía 
tiónes,X ructus íncredibiles, & hypochondríace melancholfa fymptomata dira fuftinuit,&£ 
e conuulfiones.Inaními delíquia fpe incidit: quz omnia à frígído geníta videbantur. In cauía 
auté fuerit Ícorpíonis vírus,nec né,pronuncíarenon peffum.Plín.lib.i i.Cap.2$.foeminís qu ám 
virís noxíum magís efie Scorpionum venenum aít: virgínibus veró mortem femper adteiré, 

Laborauít vxor hís malísannís vfginti hactenus Thaddxus Dunus Medícus. 

$.. IIsezamia,amuleta, ctr incantationes,2ue fcorbionis iui creduntur prodeff. 

In Áfricaaut ficubi fcorpiones funt noxij , ftellionem aridum íncinctum oportet habere, 
Latgus.Polemonij herba radix collo appenfa &loco patienti, Díofi Cor. in Alhab eto. Polemos 
níz radix velallígata tantum aduerfatur fcorpioníbus, Plin. Sí quís Siderítim herbam reriuea 
ríit,ínquít Tarentínus,eum Ícorpíones viuentes cítra vllumlzfionis difcrime tenere poffe. Ros 
fz radicem adalligatam percuffos à fcospione fanat, Conftant.ex Demoríto. Lapís Bezaat 
4$ conuenit veneno fcorpíonís: & quandoportatur ín annulo & Ículpi;ur ín eo imagofcorpío» 
nis,huma cxiftente in fcorpíone & afpiciente afcendens : deinde figilla cum eo elibanum luna 
exíftente iu fcorpione, qued trítum exhibe patientí ad potandum & euader, Sera pío. Gemma 
Achatesapud Magos , que Leoninz pelli (imilis fuerit, potentiam habere contra fcorpiones 
dicitur,Plín. Achaten putantcontra fcorpíonum íctus prodeffe. Quod in Stculis vtique ciedía 
. dcrim;queníam prímum eíus prouíncía afflatu fcorpíonum peftis extinguitur. EtínIndiainz 
ucntz Cótra cadem pollent.Idem.Conftat ín fcorpione percuffos,q uandiu Cnicum fiue Atttae 
Ctylidem, qua AX.gyptia herba eft,tenea ntnon entire crucíatm,] dem.Sem en crocihortenfis 
2d fícorpíonís morfum valetín rnanu tentum vele collo fi ufpenfum ; fimile facit radix laurí & 
irís,Gal.de incantatíone. Helíotropij alterum genus quod trícoccum app ellauímus , « alío 
, nomíne (corpiuron vocatur,folrjs non folum mínoribus, fed etíamín terram vergentibus, Ses 
* mencieft effigie fcorpionís caudz, quare eínomen. Vís ad omnía venenata, & Phalangía, & 
contra [corpíones przecípue illíta.INon feríuütur liabentes.Et fi terram firculo helíotroptj cire 
emnícribacaliquis,negfit fcorpion£ egred&lmpofita vcro herba;aut(alías vda)índe omnino re 


in íciís à fcorpione admírana- 


reftiruta, ex 


E!ymolooia, 


Nomina inufi« 
fata. 


Yritbeta. 


Deriuata. 


Iceics. 


Deijs que ab 
boc animali 
Junt. dcnomie 
nata, 


" . » € E 
H l (to VI 

fperfum protinus morí,Plíníus.In incantationibus vím inefTe;in percufsís à fcorpío adíiimene: 
tum fum expertus, Galenus.Humumrefpíciens,quemlapidem premebas ( nimírü cum à fcor» 
pío itus inferretur).eum ímponiíto,Gal. Vulnusáfcorpione contractum, fi pars ipfa compría 
satur figillecurgy annulo argenteo;fanefcet,Incert.Sí quís afinoín aurem díxerít percuíTum fe 
à Ícorpione,tranfire malum protínus tradunt, Plín.Sí ictus à fcorpione erectus afino ínfederit, 
ad caudam conucrfus,afinusdolebít pro ipfo: Cuius quídem índítium eft, quodafinus per« 
petuó pendens díffoluítur, Sí ictus à fcorpioneín aurem afino dixerit, Scorpio percufsít me, 
haud torquebítur amplíus, ad atinum dolore translato, Geopon. Eum quíà Ícorpione percufa ' 
fus fuerítmínime lafum írí, fifcillam comederiít,fed dídurum petíus eam dulcem exiftere, Ina 
cert. Attalus medícusapud Plíníü affirmat fcorpione vifo;fi quís dícat duo, cohíberinec vibra 1e' 
re ictus, Textor.In Copto JE gyptía vrbelfis colítur.Ifis vbihancreligíonempofsídet,(bí acer- 
rimiadpeftiferum vulnus ínferendum fcorpij maxímí verfantur,qui vt percufferunt;ftátím ín» 
terficíunt;ad quorum víratíont omne cautionís genus ZE.gyptij adhibent, fexcenta(g machína 
menta molíiuntur;veruntamen lugentes ad Ifidís fanum mulieres,pedibus incedentes nudis, Sc 
tantum non calcantes (corpíos X humi iacentes,ab horum acerbitate íntegrae íncolumeft per 
manent, /E.líanus. Díabolíca fuperftitíone aur potíus incantatione hoc factum exíftimem, 

6. Decura anunalium brurorum à 3corpionibusiflorum, 

A fcorpío morfi equííta curantur vt à viperis, Abfyrtus & Híerocles, Curatur fumentum 
aícorpíoncdemorfum codem modo quo aferpente vel vípera: Stercus tamenafinínum veloz 
cius ín plagam oportet ímponí, V egetíus, Stercus porcínum cataplaf£natís more imponatur; ? e: 
aut cithymallum,aut hyoícyamum,autlinifemen,aut alumen vftum;aut aphronítrum , aut (as 
lemfoísilem: horum vnumquotp per fe cataplafmatum,mox oppítulatur, Anatolius. Autos 
lanum contuíum eodem modo,ldem. ] 

H. . 

Scorpius terreflrís ze? 7? exop7ri cet 701.40» dicitur, íd eft à dífpergendo veneno , Vel mod 4 
exaiec tpzrer , ideftab eo quod obliquerepat: vtíam ab ínítío dictum eft; IGdorus fcorpionem 
verinemappellat rerrenum pe eum potíus vermibus afcribendum quám ferpentíbus quod 
quibufdam non placere ante dictum eft. (| Scorpius & fcorpio dícitur. Pa£ fpecies eftícors 
pij vel Phaiangij. Chantarclethron brachía habet € in cauda fpículum, Incert. V idetur omni 
no effe fcorpio. Vuollekouff. Danis (corpionum generis effeputat Anr, Schnebergerus.qSca- $w: 
liger fcríbit ín Infula S. l'homa terrcftres effe cancros,fimiles marinis fub quibus forté fcorpío 
nesíntelligít. qp Vinula,vtíam díctum efifcorpius eftlibrorum;Scaliger, Zxeopmoeid ic vero 
illud quod ín librís reperítur tarantulx genus efle monacbus quídam conijcíebat. € Nepa- 
animal venenatum cauda feríens,quodalionomiíne fcorpius dícítur,Calepínus, 

E'yxergQ* exopzr;G" id eft aculeo armarus,Philes.Item ówrar «c ideft,octipes,Hefych.szsd'aa 
x&: BsAtuvow zsEwwriies vocat orpheus,íd eft,ínfirmorum telorum iaculatorem. A«poid nc etiam. 
dicitur à INícandro íd eft , improuifus & inopinus quía ex ímprouifo homínem ferít. Item 
xc/Ea x«nopuludpQ* dA mósrm ; id eft aculeo. armatus dolorem inferente, quem aculeum Archias 
vocat &xegor 5:4 G". hoc eft,acutum relum, d 

Xxopmuivddo C Zxopméduj,exalperare;infolefcerejYaoSnpiE&u Payday, Suidas, Xxo pnías ad 
«G- quí natus eftín fcorpione. K Zxcpziceo difpergere, difsipare, Zxopzmów a vuuz, Nicander. ^" 
Vulnus à Scorpio ínflictü.Iracundus dicitur 2n2442 wc, i£ yéutoy:enopzncid nc, Pollux,id eft (cota 
pioní fimilís,venenofus,pernícíofus. 4j Scorpíaca antídotusdícítur áfcorpionibusquorum 
í&ibus medetur, Galenus 2.de antídotís. Vídeinterremedía G3. €f Nepotes appellantur con 
fumptores & decoctores, bonorumfuorum, à nepa;hoc eft Ícorpione,quí (vt Plínius inquí 
lib.i1.cap.25.) deuoratomnesfilíos fuos,vno folüm faluo. E. 

Z&gyptüjínimícum cum parí congredientem inímico,indícare volentes, fcorpium & cros 
cedilum pingunt:vtertgp enímalterí mutuum affert exitium. Sín veró vídtorem alterum;quié | 
$nimícum fuftulerítínnuant,aut crocodilum pingunt;aut fcorpíum : fi celeríter quidem fufub | 
lerit,crocodilum; fi lente,ífcorpíum,ob eius difficilem tardumd motum, Orus. ». | 

Scorpites gemma à fcorpionís cegnorm.ínara aut colore auteffigíe;Plíníus,37.rr, (Exar — 

umento nomen accepítfcorpiusherba. Semen enim habetad fímilítudínem caudz fcorpíos 
nis,folia pauca. Valet & aduerfus animal nominis fui;Eft & alía eiufdé nomínis efectufz fine 
folíjs;a(paragicaule;ín cacumine aculeum habens,& inde nomen,Pliín.lib.22.cap.1 $.INepaher 
bz nomen, zxopziG". Dodonei Bel.hexb. Scorpio radix, Theophr. Scorpíurus herba,INícane 
der.Scorpiurosherba,qua & fcorpíus dícítur,lemen habens fimile fcorpíonís caudz, vnde & 
nomen habet Plín, lib.22. cap.21. Tapyaverherba qua & fcorpíurus,&c. Incertus. Cucuniità 
quí magnifieant,nafcí praecipuum ín Arabia, mox Cyrenis, alij ín Arcadia tradunt, fimilem 
bcliotropio:cuíus ínter folía & ramosprouenire magnirudinenucis tuglandís (emen. Effe aus 
1231ad fpeciem fcorpíonís cauda reflexa, fed candida. Aliquiecíam abeo Ícorpíonium cucus 6» 
:mím vocant, eíficacifsimum contra fcorpionum íctus & femíne,& elaterío, Plin.líb.2o, capu. —| 
q« Eft etíam fcorpio coelefte fignum.Solííagreditur fcorpium 14.Calend.Nouemb, Columellz, 


, TM 


4e 


Scorpionis.H. I 


Te, fenex cbiron;gelido qui fidere fulgens, 


Impeus moxtio maiorem Jcorpion artt. 


Lucanuslib.6.Cícero nepam vertítapud Aratum,Nepa;vt Feltus Pómp etus feribit. A form 


iydus,appellatur cancer, vel vc quídam putant fcorpius, Scorpij chelz, libra, Macrobius. 

q Eft & fcorpius coma plexilis puerorum, cíncínnus crínium in acumen definens ; vt ín faga 
máínís xópuuDG* ín vírís xpsBvAG" , Scholiaft, T'hucid.lib.i.p.3. Aureum corymbum e capillis 
propendentem nornullídeftínguunt , vt ínvírís crobylum, ín fcemínis corymbum, ín puerís 
Ícorpiumvocitent,Coelíus, dj Scorpíusquog dicitur Tormenti bellíci genus, quod Czfar 
quor Ícorpíonem appellauit. Scorpíonibus autem & catapultísfagíttas míttí folícas, balíftis 
vero facílapídes V itruuius docetlib.ro.cap.1$. Verdàm Ammíanus Marcellinus contrá fcora 
píonibus lapides,balíftis fagittas mitti tradit, V ídelib.25.vbí & formam (corpionís defcribit; 
Scorpionem autem dictum vultab eo quód aculeum defuper haber erectus; cui ctíam onagrí 
vocabulum índidítatasnouclla;eare quod atiní ferí cüm venatibus agitantur;íta emínus lapi 
des poft terga calcítrando emittunt, vt perforent pectora (equentium, aut perfractís ofsíbus 
capíta ipfa difplodant.Eft & (corpío genus telí.Saluft.hift, lib.s. Scorpionem ín ca(lra mifere 
Siferiahift.lb.s,Longiusfcorpios catapulta concitat; Non. Marc. X xopzríA js; parui fcerpíones; 
Polyb.Quidam etíam áccípíugt fÍcorpíum pro genere tormentí,vt (untrubi aculeatí,vel fiagel 
lum virgarum, vtfcuzica habens ín fummiítateglandes plumbeas.Quo quídem tormenti gene 
tefzpelegimus martyres atflictos fuifle,Calep. | 

Eft & pífcís nomen Scorpius , cuíus femininum fcerpis & fcorpzeia de quo Plinius Ub, 
52,cap.ir.De eodempifce plura dícta ífuntín Aquatilibus. In marí omnía nafcítraduntur anís 
malía qua ín terra. Neceíle igitur eft,vt experientia conftat , marínos quoque fcorpiones efle, 
Cordus. Meminit & fcorpana Ambrofius, quam aitcaftítate immaculati connubij cenerí fug 
feruare,Don percutere fed reficere. Scribít tamen Plíníusloco cítatofcorptum marinum lzde- 
redummanutollíur. jJ ZwopziG" dictus eft Hercules quód e(fec fcuus,trucalentus,, & cz 
dium patrator,Schol.Lycophronís, T ILLE 

Incáffum cauda confurget fcorpius vnca,Gal.ad Píf.ex Andromacht po£mate.Quod Ara 
tus xévgor exopzrís vocat, id Cícero veitit acumen. Lex. Scorpio quód non volatu fed ereifu fe 
moueat,caudamd fortítus fit.aculeum caudze adiunctum gerat, vel ínutilem ad pugnam has 
beat necefle eft, Ariftot.lib.4.de part.cap.6. 4| Scorpiofinecauda exteuum anímalculum ín 
putrídís & ficcís locis nafcítur. Omnino fcorpío fimilis eft, Ex Arift. Scorpíunculi nofirí,cui 
caudís carentfaliua mox íntereunt, Gefn, Apud Pthíopas naíct Ctefias fciíbit, quam mantía 
choram appellat;triplici dentium ordínepectínatim coeunte, facíe & aurículís homínisoculis 
glaucis,colore fanguíneo,corpere Leonis, cauda fcorpionis modo fpícula ínfigentem,Plínius, 

Scorpius oblique [icula rea gerit. 
Eudemi verfus à Galeno cítatus.Ocímum tritumfi opetíaturlapide fcorpionem gignere quía 
Gam tradunt, : 35. 

DuxiítteDomínus perlocum vbí erantférpentes vrentes & fcorpiones Deut.8. Seruator 
nofter dedírnobís poteftatem zzdva ógimv xa) axopzriev zrepigameim, Clemenslib.a, Stromatum, 
funt fcorpíones quí cauda ínfidiíantur occulte: ferpentes quídente ledunt aperte. Ipforum ves 
nenatus aculeusretró eftrímendus,l(idorus. V ídete malignos operaríios,inimícos crucis Chri 
ft, &e.vídete canes rabídos,ferpentes fuper pectusrepentes, dracones fíquammofas,&afpides, 
bafilílcos,fcorpiones:Hi enim funt thoes,vulpes,& fimíz humana imitantes, lgnat.ín epiftola 
ad Antiochenfes, 4| Epigramma nonnulli (corpíoni fimile effe voluerunt , quódlícet omnt 
ex parte mínetur,ín caudatamen , in qua íneftaculeus , venenum habér: ítaaíunt epígramma 
cum argutas omnes partes habere debeat;tum extrema maxíine, qua vel acriter vel falfe mora 
deat:vel iucunde € dulciter delecter, Gyrald.de poetis. 

Scorpio víridis ex ocímo natus feptem ínternodis fi quem percuffetít ;tertío díe inflatus 
imoríetur, Kiranídes, 

À ferpente acfcorpione percuffos coítuleuaríprodunt. Verüm fcemítas qux ídieantur 
Alzüsmaribus, Venereca lazdi,Plíníus, Quidam afferunt, fi eo díeferíatur quifpiam a fcors 
prone quo ederír Gcynumiferuarí non poffe. Quínime rradutit alíquí manípulo ocymí cum 
cancrís to. marinís velfiuufatilibus trító conuetiire ad id Ícorpiones a proxímoomnes,Idem, 

Oríon à fcorpíone vulneratus occubuít, T'extor.Dehoc varíé fabulantur poete. Quídam 
volunt hunc adultum euafiffe venatorem maxíimum;atque Díanz adhzfiffe. Sed ctim viribus 
fidens,gloríaretur nullam effe feram quam non conficeret, dijs ínfolens verbum vlcifcentíbus; 
contígilfe vt terra Ícorpíonem pareret;à quo icius períerit. Dianam vero fatellitís fuí obitum 
grauíísíme ferentem,eum ín coelum iuxta Tauri fydus cenftícüiffe.Lucanus vcró à Diana fcor 
pione emíffo occífum dicit &C deorum milerazíone ii coelum fublatum. Al ferunt; cüm ottía 
lis ab Oenopíone priuatus effec, in Lemnum ínfulam veníffe; & ibidem à Vulcano caballo 
acceptoad ortum Solís perrexiíTe,& Gc vífumrecepifte, Poftea veró reuerfum,Oenopicnem 
vlcifci (tacaíffe;(ed cum híc à cíuibus fuís fub terra occulraretur ín Cretam prefecuin;ibit ob 


Allczoria; 


Simile 


Á Scorpiotiia 
but occifi, vcl 
Jis 


LI 


HiftoriaScorptonis.H. 
arrogantiam à fcorpione díuínítus immiffo fuiffe interfectum,Calep.ScorpiusPanópaum ves 
natorem occídir, Anthologij líb. 5.fect.19. 
Prouerbia, Exopzris 9:A.G^ id eft,Scorpij telum vocat Zfchylus xo/vnua yAoorcid eft linguz punctio 
nem qua níhil alíud eft quam calumnía: «y CorníxScorpíum,fubaudi,rapuít.Quadrat ín eos 
quí parantlzdere,vnde tantundem mali (int vícífsím accepturí? Cuuemadmodum cornix cor- 
repto fcorpio, arcuata illius cauda vulnusaccepitlethale, perrjti,Erafmus.  «J Scorpijs ímz 
probiorldem. 4 Imitabor nepam.Imítarínepam dícítur quíretrocedít. Id erit prouerbías 
líus fi corqueatur ín eum qui in deteríus vfcy degenerat, 92i v Mard»afA s, Erafmus. €J Otis 
pedem excítae, Cratínus ín Thrattísapud Suídam hoc prouerbío vtítur, fcorpíum fignificans, 
cui pedes funt octo;ac plerumque fub faxís abdítus cubat: quem non nífi tuo perículo fufcítes 
propter venenum quod ín cauda geftat,Eraf. «| Subomnilapide fcorpíus dormit. Admo- 
netadagíum,cauendum cíle nequis apud captíofos & calumniofos temereloquatur,quicquid 
ením attígerít,perículum effe ne mordeatur. Conftat enímfcorpíosfolerefub faxis cubítare; 
qua fi quis tollat íncautíus, fit vtíctus, vulnus accipiat. Conueníet & ín morofos, qui quíduis 
eaufarifolent:velínpígros,quí fríuola quzdam przlegentes,fuffugiuntlaborem.Denic; quae 
drabít cum quempíam monebímus níhil tutum effe 8C omnía cauenda, Erafm. «| Idem me 
mínítalteríus adagij, Pro perca fcorpíum. Quod conuenít, vbí quís optíma captans, pefsíma 
capít:namperca píícís eft vel maxíme laudatus,cuíus identidem memínít Athenzus,gulonum 
delícías recenfens.Scorpíus]lethalís eft, quanquam eft &€ pifcis huius nominis contempti fapo 
| ris,de quo magísfentíre vídetur adagíum, 29 
€| Cornixícorpíium. Adagium, quod vfurpatur vbi quis fuo inuento perít, cumt captos 
res ipfi capiuntur raptoresQpab alijs vícifsím correpti illaqueantur.Sumpti ex lib.r.epig.graec. 
quodfictranftulit Alcíatusin emblematibus fuís,fub lemmate, Iufta vltío; 
RRaptabat volucres captum pede coruus in auras 
Scorpion,audaci premia parta gula. 
AL ille infufo fenfim per membra veneno, 
Aaptorem in $1gias compulit yltor aquas. 
O rifu res digna;alijs qui fata parabar, 
Ápje perit;proprijs fuccubuitá, dolp. 


P :N S TIS 


NP 
NUN 
SEN 


LE 
n 


»N 


ex y. ti 
AS "g 


n 


3 
Pu 


(200 ICOMENCLATOR 
Aquatilium Animantium. 
|^ )?$CO NE $ v 


ANIMALIVM 
IN MARI ET DULCI. 


BVS AQVIS DEGENTIVM 


PLUSQUAM DCC. 


CVM NOMENCLATFRIS SINGFLORFM 
Latinis, Gracis , Italicis , Hrfbanicis , Gallicis Germanicis , Anglicis, 
alit[dj, interdum , per certos ordines digesia , 


Editio Tertia. 


Explicantur autem fingulorum nomina ac nominum rationes, prafertim in La- 
Hina E) Gracalingua vberrime: €9 nomtnum confirmandorum caufa de[criptio- 
Mes quorundam , €9. alia quadam. pra[ertim 12 magno nostro De eZqnattlibus 
volumine nontradita adduntur : ded, fingulis Rondeletg , Bellonj , Salutani , €9 
nofira fententia explicantur éreuifzme. 


PER CONRADUM GESNERUM TIGURINUM. 


LeFigurede pefci ed'altri animalili quali viuono ne l'acque falfc c 
.dolci,piuche D CC. 


Les Figures €9 pourtratcis de plus de DCC. poiffons E9' autres beffes 4qua- 


Haques tant dela mer, que des eaux doulces, 


.SEiguren no concrafacaimer 6o allerlep?£ifiBen 6nb anóeren 
| thieren / oie im 3Xicer ono (üjfen toajferen gefunben verbe / 
inicr oaun GG. 


EN 


j/ 
CUUGC( 
mS i 
NS 


BHEQIeCELBEREY.-, 


E Typographeio Iohannis Lancelloti , impenfis 
ANDREJE CAMBIERI 


v4mnno cM DCFI. 


N 


SERENISSIMO AC PO 


TENTISSIMO REGI BOHEMORVM D. MAXFE 


MILIANO,ARCHIDVCI AVSTRIAE DVCI BVRGV Ne 
dig,&c, Domino fuo clementífsímo Conradus Giefnerus 


B: ^ DOUBy 


[XE 


3 AES AR EAE AM. aieflati( Celfrtudinistueparéti Augufto yéreniffime Rex, nedicaionis 
Wante biennium fere Hifloriam animalium aquatilium noftram confecraui : c- Prin ocedio. 

3 am, non ingratam ili fuiffe , cum ex ipfrus bemgnifermo fermone ,tum alis av 

biewmentis liquido cognout. Quamobrem boctempore eiufdem libri Compendium 

quoddam , quod ad nomenclaturas pracipue, in lucem editurus, tua AMtaieftlati 

merito multas ey) graues ob caufas inféribi dicar, debere , exiflimaui. Tuenim ci altorum 
maiorum tuorum, quorum periluftris adomne pofleritatem gloria pertinget , tum tmprimis 

Jacratifsimiparentispraclaras qj) uere regias cUirtutes,acraram tn principibus uiris doctri 
namsumma cum laude adeo feliciter emularis, paternis, cvefligus infiflis tam luculenter, 

cut bac honoris tui elogia nemo omnium ignorare poft . Mibi quidem frequentem, e) pleno 
omniutm-ore de virtutibus tuis do&lrinad celebrem famam , Paulus Scalchius Comes Hun- 

norum» (antiquifima generis nobilitate tluflris,et eruditione multijuga facrarum maxim 
literar&sexcellentifeimus cuir, idemá, dignitatis tua obferuantiffimus affiduusd, pradicatar,) 
everifmam effe wampridem a[feruit: qp) eandem nuper cum alij quidam mon coulsares a) ft 

de digni cuiristum pracipue Ioannes Sambucus,(cvir multaru linguarum cognitione g) eru 

dittone cuarta fummus,deá, omnibus Lonis literis optime meritus, ) plané conftrmarunt . [tag 
confidentius ad banc dedicationem acce[si: gi) librum bunc qualemcunq, , adopttmum Boani- 


[vU , m 


mum, patrocinium tuumsonmnino pertinereiudicaut, — Seddicat aliquis : Quo maior Cel- 


frtudinis tu in ommi coirtutum dactrinad, genere praftantia esí,co minus audere me debuiffe 
de rebus huiufsnodi, uec magnis per féynec fatis pro dignitate a metratatis,ad te fCribere. Hu 
ic ego refponderin: Virtutum q eruditionis comitem. perpetuo elfe humanitatem atq bentgni 
tatem erga tnférioris conditionis non improbos bomines, gj) ad :enofcendum facilitate:quam 
in eM. tua quad, mibino defuturam:eamó, animum meums-yoluntatem,füudium ac obfer- 
nantiam tuimagu quam reipa quid praftiterim, aftimaturam,indubitata fpe memet mibi 
omifif[e.Fateri meg agnofcere ingentj mei angufham, dotirina tenuitatem et eloquentia 
inoptam-[perare tamen bac omnia rerum "ipfarum quas tractadas fufcepi, raritate, uarie 
tate,g) admiratione, aperisá, magnitudine ac dilficultate,frue compenfatum [rue excufatum 
iri. Res autem illas nec magnas elfe, nec regum qe) principum cuirorum fauore e) contempla- 
tione dunas, bandquaquam conce[ferim."Neq, id pluribus probandum mili exiflimoiqui mi- 
pimé dubitem, «M. tuam» ftquis aliusprobé intelligere, cumaliarum verum (qua 4D £O gems 
O.7M.ad [&am gloriam &) hominis ufum condita fint) omnium,tum cuero illaru quas matu cognitione ali» 
rales appellamus;féetiam,plané liberalem,ej) antméis bene tnfitutis, famnlaritate quadam Leere 
imuitantesprorfus tucundam eJ[e:nec priuatos duntaxat homznessaut ex profeffo philofophos, bis contcmplan 
Jed principes etiam cviros mediocrem earum cognitionem. decere:tda, adeo, tet post ptetatas oj p fà oH js 
cag mn moribus actionibusd, hominum. pofrtas cuirtutes , non aliunde maius ornamentu eis cuchi. 
accedere pofett. Quis entm cUarias illas et admáirabiles corporum in iari agitantium formas 
non libenter agnofcat:ac inde immen[am Natura cutm, nullo in elemento fatis adbuc, ne dil 
gentiffimis quidem mortalium, per[pectam qg) exploratam,miretur? us inde, ifi flupidus 
£p tantis indignus fpeclaculis , non fecum [aperiorem aliquam & principem ommum rerum 
caufam ratiocinando inquirat? Si enim tam multiplex admiranda,g infinita batlenm ho 
mini,circa centrum boc mundi Natura efl, (cuius mos quoq, pars /ümus , et quide pracipua, ) 
infinities qp) incomparabiliter matoren e[[e oportet um conditoris,motori primi,g) conferua 
toris ommum:qui cot ineffalili numinesac prafenta ubaq fapientia fue operibus omnta replet: 
fic cuclos omnes go) omnem loci temporisd, conditionem folus excedit. quamobrem omnis qz) in- 
4a 2 


Epiftola 
frnita ei foli gloria , ac eueneratio perpetua debetur : ut prorfus impietatis e) lefa mateflatis 
diuina incufandus ft ile , qui ullum comparationis modum aut gradum (ita cut in rerno di- 
gnitatum deinceps ad proregem.qg) regem deniq, [Gi gradus fünt)bic conflituerit. SNam.g i- 
pfe de fefe clariftume teflatur.fé cumnum.ac folum e[fe,cui diuinus honor cuniuerfus ft deferen- 
dus:q).tanquam amulatjone quadam ajficiatur,bonorem eundem,aut eius parte aliquam, 
alteri cuicunq cotribut, ferre non po[[e . Diuinus autem bonor est , quicunq, confertur propter 
euniuerfale aliquod bonum:cot funt,cognofGere &g) pofJe omnia, facere &) conféruare cuncia, 
propitium g benignum effe omnibus,eg) busufmods. [n ipfó certe folo ommis per cumuerfa fe ex 
tendens abfóluta perfcélio est:catera cut in fio genere ac febi perfe&£a fint, (quanquam boc eti 
am Deo omnium principio debent, non tamen alijs rebus,aut certe non [émper,non ubiq non. 
ommbus prode[fe aut de fia cum mihil eis abundet,largiripo[funt. Res condita quantumcung, 
extellant,comparationem aliquam admittunt:ita cut fantilla aliqua, frad Solem conferas: 
quttula aqua ad Oceanum gj) cumuer[am aquarum cuim,aliquid gj aliquota pars fint,.g 
crai ips; Ims aliqua deffnitro (vt lumini aut aqua) ets accommodari poft. Solus coditor qj) ar 
cognitionem,  Chitebbus tum infinitus cundiq tu abomni comparatione alenuseft. — 4d buiusigitur fum. 
mi,eterni infimis boni notituum, amorem qz) cultum , praparante animos noflros quacun- 
que cognitionem,no a[pernabimur-féd ea cen gradibus quibufdam cutemur: in quibus tamen 
gon infifhamus diu,qr) [émper altius animis emtamur. Fruflra gigantes olim montes monti- 
bus impontbant,cut corpore in celum quod oppugnabant,afcenderent. Animo gg) mente,amo 
renon odio accen[a, con[Cenditur,idá per gradus quofdam ceu colles montesá exaggeratos. 
Reimnimde — ncipiamus abinfimo gradu.qui T'erra eff ceufundamentum gj bafis Mundi inferioris. 
Inca gumicoidemus pulchras plurmmasá rerum cuariarum [pectes qua anima carent, lapi- 
desymetalla eg) gemmas:quarum aliqua ceu flella quadam terreflres eJ) celi flellarum; cot 
ita dicam esdjéya, materia fua puritate.ffmplicitate,aut etia fDlendore evideri po[[unt. Ma 
gnes etiam motu fio polum féquitur. Forum ommum (ficut qj) caterarum cobiuis ]Natura- 
lium rerum Natura tam mira ac multiplex est,cut cognofértota adbuc nódum potuerit, ne 
nominibus quidem g) bifforia: quanuis ingentoftaliqui hamines acerrimé in barum verü con 
gnitionemncumbere, cut olim tta ede, evoluertnt: nedu interiori caufarum exploratiane. 
Quod firebus inamimatis tanta cum celo cognatio &) femilitudo eff:animatis certe corporibus 
maiorem multo cum eodem coniuncEione intercedere exiflimandum efl-et ficut corporea res d 
perfééliffimo corpore (carlo)ceu principio fu dependentymouentur regtitur:tta incorporeas fab 
ffantias efe aliquas,qua a prima, optima maximaá, aliqua caufa gubernentur ac mouean- 
Sirpes. —— rur,ommimoftatuendum. — Altior deinde fequitur gradus, Stirpium genus uminerfuma:quod 
Sola Lunad, imprimis cvires et ejfeclus recipit.in bis primus anima gradusyprimum cvepetat 
qp alit, deinde auget, tertio fibi frmile procreat. Recte autem comparatur celefli, ea qua im [irn 
gulorum (plantaru gj) avimalium ) éminibus ineft formandi g effingendi corporis orsana 
Amd. — eorusantfacultas. — Tertium fupra bacgradum animantibus terreflribus tribuo: quibus 
etiamvolucres admumero. In bis anima melior, nempe cognofCens,per fenfus exteriores inte- 
riores fe prodit, (plus minus rn alijs : ) atq, talis fere quodammodo Mm anima [militu- 


no. , do in illis est,qualis in bomine D € I. aliud autem fimilitudinis nomine bic intelligo, quam fi 
pra comparationis. Similitudo enim aliqua effe potefl in js etia qua toto genere differunt, com 
Aqua, paratiomonpotest. —.Et hi feré gradus in T'erra reperiuntur: alg in aquis . In his enim post 


Animalia 414 pes yparinas inanimas,animalia primum occurrunt, pifcium aliorum, in humore coiuenti- - 
8f um innumera forma: ymprimi cuero Ceteg flupenda tum figuratum magnitudini bellua. 
Aer. Tertioyin Aere, per ea qua vocat Meteora fiue Sublimia, ab exbalatiombus aut coapori 
Mer — Duspata,prout inferius aut im medio fummáne aere con[iflunt,quodammodoafcendimus. ba 
rum enim [aperiora,cut igueo fulgore corufGantita qg) flellas magis referunt, mouenturá fr- 

muliter inorbem,g) durant plerunq, diutiussgy) maiori animos hominumstanquam Domi- 

Ignis, ni'D € I grauiter faccenfentis minantisá, figna, borrare percellunt. — Poflremoó per ignis elea 
mentum,quod ommbus corporibus reperit cyacuum(propter nimiam forte [ubflantia faa fub 

tilitatem feu raritatem,GJ caloris com omnia confamentis, ac perpetua cuertigini coelocita 

tem) 


Nuncupatoria. 


teve,) eveluti faltu tran[ilit animus : quanquá in igne etiam multa diuina potentia asumen 

ta fant, qu mter elementa bocmaxime "D € U eM nobis refert. Et [rc ad mpm deniq, celum, Colum, 
peruenit:in eod alias materiasloctteporis motusd, [Ui qp) ordinis rationes, quam in proprie di- 

és naturalibus rebus depreben dit:omnia, nempe niagis diuina, certa, pura. fimplicia, lucida, 

p'lcbra, qy omnts fere mutationis immunia:ac primas omnium rerum corporearum tndefca 

Hertentes catfas ceu quofdam Natura fontes.In boc miratur deinceps Jfeptemplicieradu Pla Plactarum or 
metarum orbes:má fummo ceu coertice celum flellatum-deniq, primum mobile, cot evocant, "5. 
non fenfu iam boc "Ut irnfertora omnia fed ratione deprebenfum. Inde quid aliud cogitet mens m wi "i 
pia quam primum Inm ex quo celum coniuerfum,qu) tota SNatura feries dependet,motorz? Primus motor. 
Nam cvt feguleres animata [nam in fe babent incorporea caufam d qua mouétur-ita coni 

uerfus mudus cum moueatur (nibil enim feipfum mouet ) principium aliquod e) caufam fui 

notis babeat oportet:non [emiliter tamen inclufam:ne cuisilla terminis culla circunfcripta fr 

matur (nam corporis finiti cuts ettam itrinfécus mouedifrnita est, e) tenaports longinquita 
tedefatigetur, Defel]um autem quodest , primum ineaqualiter mouet : deinde demum omn- 

sino ceffat. Quamobrem vi inffuita , e) evltra pras, omnia fe diffundens , nullis orgatis, 

nullo medio,folo nutu (conde gg) musmen dici ) e) imperio celum fapremu mouet: quo dein 

ceps ordine [&o inferiora cientur omia, fnis temporibus , coicibus,ordmibus lacis. eta ita, 

eot plurtmuy notus rerum fecundum 9Naturam procedit.at quantam idem e) celi opifex, & 

Nature Dominus est-potefé,cum pofiit omma, [me celo,[rne ]Natura, aut etiam contra ?Na 
turany,nulloó medio,quemadmodum celum primum mouet fic res altas qua[cung, prof&afta 

um cvoluntate agere ez) mouere. Porro,ne longims abeamscum multi fent. gradus. [rue cor. &quatilia ania 
pores fiue animorum diferimina petes, ) adD € Imotitiam euebentes,is qui ab yi quatih- 2e 

um animantis contemplatione petitur sprateriri aut negligi nullo modo potest aut debet . Ta- 

lia enimtantaá in aquusq) earum alumna animalibus miracula fünt,cut ea nó bhilofópbo- 

vit moda libri, fed faera litera etia no[ffra multoties demtretur.| Caterü eot nece[farij fere (94 m gralitu n 
fr dusiniore moda ad*D € [notitia trabamur) funt omnes ifl, quori metto fatla eb, sradus: imorauiun. 
tasnUt CHIG, cueltardius uel acrius vngenin contigerit , aut alia quapia caufà ympedierit, plus 

miniasue in eu ipmoratur:hic felicior infüilictor tle. tnfelciffmus omma quine afcedere qui 

dem cogitat aut incipit. feliciférmus qui quam citifeime gradus omnes peruohitat, ant etiam ft 
fieri poteft, tranfilit. E.t quoniam corporis quo coercemur infirmitas magna cfl eG)graia per- a fenfu iter 
turbattonum cupiditatum, in nobis mometa, cunde fit cut fapius ab 1/fo diuina contem iplatzo «td; iterum per 
nis ceu cuertice deturbemur,e) ad inferiorem deterioremá, flatum relabamur: iteru atq ite- £rajo Hnfaipl 
rum perpetuo afccdere.er) cutres diuino auxilio, quotiescung deiecti ferimus, renouare cona 

bimur. Quotidie quidem quaft à noua princtpto multi noftrum coiuere incipimus:tanqua que 

prins didieramtts obliti,cvt fücordes aut indociles difeipuli folent: &) evt j qui fe in [peculo cà 
templati,tanquam non amplius [atis memores [uorum coultuum. [abinde ad fe contemplan 

dos redeunt . Jam qui diutius quam par [et in rerum naturalium cof deratume baferit,ut eo wrerumnatua 
nomine if elicior esf-ita fi tedium aliquod eius eg) faflidium obrepat, de meliore a) perf céíio ys Er 
re aliquo inquirendo (modo non prorfus à Deo alienus,hoc est , mifer eg) infelix fit bono) bac natedium ori- 
ecca[tone cogitat. Quamuis enim plurimu temporis in bis nofCendés tnfümat, femper tamen ea- DR. di 5 
dematqeadem ei recurrunt,quibus animus mitte [atiatur aut acquie[Cit:ut fant materia, beneafetto, 
fürmayoririaugeri,declinareoccidere,monert, gy) quoquagnodo mutari: et ea[de temporum, C*- 
acrerum qua ei circunferibuntur omnit, uices perpetuo redire. V ndetadioexorto nil mirum 
Japtentem illum E cclefaflen exclamal[e: Omnra omni tempore obnoxta effe cuanifitma cva- 
pitati.Quemenim flabile fruélum(imquit referet bomo ex js qua fib Sole funt:etiam[ronud 

tis modis [e torqueat in boc , cot frublum aliquem inueniat ?. Quicquid olim fust,nunc estzet 

feraile est illi, quod paulo post erit.quicquidfattum est olim, nunc et, ej aliquanto post frm 

le ilh fet . In fummaymlnlonmmino eft füb Sole mouumsquod buic cvicifitudimi obnoxium non 

Jft-.Ego quanui rex efft totius populi ludaici,toto pectore 1n boc incubui,enut, faptenter inue- 
flgandosperdifGerem quicquid fub Sole frt. Hoc moleffum cagnofcends fHadum mmifi IDows 


inanimos bominunscot eofe terqueant, eye ded bac apud eM. T. prolixaus traéfari non edd ex 
aa 3 


Epift Nuncup. 


decet:quare frem faciam. Hoc tantum f[uperest mihi roganda M. T', cut ff non per omnia ti 
bi gr) doctifsimis bominibus,quoru confaetudine frueris, tot rariféemis animalibus ad cviuuma 
pingendis , ac nomanendis diuer[arum linguarum antiqui gg) recentioribus nomenclaturis, 
deniq, defCribendu fatisfecero-ip[a vei difficultas eg) laborum fümptuumd, magnitudoyme ex 
cufet. Feci qpod potui qp) quantumcunq, m mefuityim prefentia prafliti . Quod [i-venia faci- 
litate , ubica opusfuerit, me plurima (fateor) ignorantem cuultiuiá tuiferenitate librum 
punc cuerecunde gy) agre ad M. T. aecedentem,tuumá patrocinium [uppliciter expetentems 
dignaleris: animum multis iam laboribus feum ac labantem, mihi reddes eg) recreabis,cut, 
alacrius alia quoq, m poflerum, qua ad iluftrandam rerum Naturamdiu iam medi 
tor perficere ge) ua lucem edere cogitem. — "UeA LE. Tiguri Heluetiorum 
Idibus Iunij, anno Salut Chrifliana «AM. D. L, X. 


CONRADIGESNERI AD LECTOREM PRAEFRATIG. 


A RIMANTIV2M Quadrupedum, Auíum, & Aquatilíum híftrorías quatuor libris copiofé 
A sacs pfi: tautquacung; de illis uel ipfe obferuaffen: , uelapudalios ueteres ac recentíores 
innumeros diuerfis ín línguís (cripta legíflem,omnía diligentifsime complecteret;fingulorumfe 
réhiíftorijsin octo capita diuilis:quorum prímum nomínz contínet ín uarís línguis. Secundü fpe 
cíes autdifferentías unius animalis,fi quz funt:tum corporis eiustp partíum deícríptiones. Tertía 
um actiones & pafsíones uarías naturales & contra naturam, Quartum anímí affectus, motres;ín« 
genía, confenfiones & difTenfiones naturales. Quintum uaríos ex anímalíbus ufus ad homínem 
pertínentes,preter cibum & remedía. Sextum alímenta ex eís,& ad cibum apparatus,Septímum 
remedíaex íp(is auteorum partibus;& (i qua homíní morfu ictüue nocent, contra illorum uenes 
na.INam de ipforum anímalíii morbis, ijsG curandis,tertío femper capite acítur. Octauum philos 
logíam & magnam uaríetatem tractat, tj(dem fert ordínibus, | Eftautem Liber prímus Dequa- 
drupedibus uíuiparís condítus,fatís magnus per fe, Secüdus De quadrupedíbus ouíparis: quí cd 
exiguus (itcumtertío de Auibus coníunoí & uno uolumínelígati poteft; Quartus De Aquatilí« 
bus:in quo R.ondeletij etíam & Bellonij libros dezídem complexusfum, — In omnibus aute íl« 
líslibrís Ordínemalphabetí magna ex partefecutus fum , ut quilibet facilius flatím quzfita ínues 
nire. Inlconumuerolíbrísquíimagiínescum nomenclaturístant& continentordines fiue claf 
Ícsá natura ínftítutos fequí uoluí:íta ut qua uníus naturz effent anímalía , fiueunitis generís pro- 
xími fpecíes,fiue alíter multa haberent communía, quoad eius fierí potuít, coníungerem, Comes 
prehendí autem uno libro Quadrupedum uíuipararum fimul & ouípararum effigies: altero Au 
um: tertío Aquatilium. Et príores quídem duo librí hocanno denuo edítí , multó auctiores pro« 
deunt: tertíus ueró de Aquatílium nomenclaturís nunc prímüm. | Hi omnes (tres ínquam Ico» 
num librí) commode uno uolumíne lígandí íungentur. "T'ertíus quídem copiofids multó cxterís 
confcríptus efl:quoníam fimulargumentí uaríetas & dífficultas íta poftulare uidebatur: fíraul ha 
rumrerum ftudiofis hac dílígentía eratificaturum me fperabam , ijs omnibus qua ín maíorí uolu 
míne noftro De Aquatilibus,quod ad nomeclaturas maximé, ín Bellontj, R ondeletij & meis fcrá 
ptís,partím ín fuís locís,partím ín Paralípomenís,fparfa & fuíiüs tradíta leguntur, ueluti ín com» 
pendíum redaciís,Saluíani De pifcibus librum nuper R.omz edítum , cum noflra A quatilium hi 
ftoria íam przelo fere abfcluta effet;accepí.ítaqg eíus fententías,& nomína ab co pofíta,no potuí eo 
ínlibro cóplecii:quenunc ín hoc INomenclatore pofuí:quanquá ea omníno paucífsíma funt,quze 
àme & alijs príüsnon fint dícta;quod ad nomína díco, Fuit quíde hoc przcípuum meü ínfiítut, 
ut ea quz ad nomenclaturas pertínent , (mprímís traderem : íd quod (ut dixi) copíofíüs & maío« 
reappararu faciendum fuít hoc ín libro, quàm caterís Iconumlibris.INam & maior pifcíum nume 
rus eft:& nomina fepe confunduntur;& unus plerung; multís uaríjsqp,etíam ín eadem lingua no 
mínibus appellatur.neg; ením Turdus pifcis foldm eeAvevvuG- cft , quí priuatím etíam (ic nomi- 
narífolebatapud ueteres Grzcos;fed profecto alij etíam plurímipifces. Voluí autemnon ípía fim 
plícíter nomína,fed etíam etymologías plerung;ratíones & fignificatíones fcrutarí:acijs quae ex« 
hiberentur,anímalibus,ea deberí oflendere,& qua obtjcí poflent areumenta,diluere,R cí difficul 
tatem auxit,quód Aquatilíum hí(toría intra paucos annos nuper , & à paucífsímís excoli coepit, 
plurímís adhuc controuerfijs X dubitationibusintrícata. Girzca nomína nó femper forté chara 
cteríbus Grzcís adícrípfi, quod mihí non difficile fuifler.fed aliquando Latínís tantum. Fluuiatili 
um & lacuftrium multíantíquís nomínibus Girecís € Latinís carent: quos ad genus alíquod fis 
míleretulímus,aut fictis nominibus nouís nomínauímus : ítatamen utfictaaut noua quilibet fia- 
tím ab ufitatís & antiquis difcernere queat. r. lítera etíam fí quando ponítur, nomen fictum índíz 
cat;quod ímprímis ín Germanícís mihi ficiundum futt, V eteres enim de folis fere 2e ín mes 

íterraneo 


Ad Le&orem pracfauo. 


diterraneó pifcibus fcripferunt, nulla plerorunc; fluuíatilium & lacuftrium , ac plurímorum qui 
in Oceano reperiuntur mentíone facta , Multi etíam (non dubíto) pífces Germaníca fua nomína 
habent,accolís Oceani Germanís probé cognita: mihi uero mediterraneo homíni,cui oras íllasa- 
direnondum lícuit, hactenus ígnota:quanuísnon adeó multa fupereffe puto;quz abamícís no ac 
ceperím.Lícere autem abhomíne in rerum natura exercítato,nomína,ubí defunt, apte & fignifía 
canter confingí; quot modo íd fierí debeat , citín Hifloríam Aquatilium prefarer, & partim ín 
bocípío Iconumlibro poft Cyprínilatí mentíonem;oftendíi, Theodorim Gazam laudant erudi« 
ti quídam,quod fíctísalíquot nomínibus Latínis,línguam Latínam locupletárít,ac íllufirárít: quí. 
tamen hoc fecít uocabulís Girzcís conuerfisquorü plerag;à Latínís authoribus, Plinio ímprímíis 
& alíjs,íam recepta erant;autrecípi poterant, proptermagna & omnibusferé familiarem Latínze 
Graxcadlínguarum ín rerum nomenclaturís affinitatem, At Germanícz nulla feré cum alijslín« 
guis cognatío, necufus externorum uocabulorü receptus eft : & Belgarum aliorumd marítímos 
rum Germanorum uocabula,à nofira díalecto plerung; adeo abhorrent, ur nouís & apté fictís uz 
tí,quàmapud íllosreceptís, noftrís hominibus commodius exiflímem. Seddenomínibus fatís, 

Eftubi prater ínftítutum,corporis etí notas, (infigníores prefertím:pro reliqua ením defcris 
ptione có ipfa fatísfecerítfere:) & partum defcríptiones,aut alía quzdam adtulí:pracípue fi quae 
nouaeffent,& in Volumíne maíore príüs non fcrípta. Alíubi ipfum charte fpacíum;uacuumalio 
quírelínquendum;ad quadam addenda inuítabat , Defcríptiones multas, (ed breues, eo confilio 
pofuí,cumalíorum;tum exanguíum imprímís,ut Concharum,Cancrorum,Infectorü, Zoophby 
torum,) utad oblatum alíquod animal cognofcendum,híc liber fatísfaceret,nec opus effet ín ma- 
ioríuolumíne perquírere , INolím tamen hís comperdijs (propter nomínatantü & anímalíum í- 
píorü fimpliciter coenítíonem, in& íllorum eratíam quí libros mafores emere aut legere fortuna 
aut negocijs alijs, díuerfoGp uíta ín(iítuto, prohibentur, à me perfcríptis,) quenquam ab Hiftoríjs 
integrís,ubínon folàm nomina & defcriptiones,íd& uberiüs,fed alía etíam quám pluríma , ficut 
dixi;pertractantur,auertere.doctíores quíde fpero hoc ueluti euftu & fpeciímíne percepto;ad Há 
ftorías ípfaslegendas magísallecti frí. ^ Iconum alías ipfí nouas & noftras dedímus:alías (& qui 
dem plurímas) ex Rondeletij opere mutuatí fumus:& à Bellonio quoqj nonnullas, íta ut pleruns 
que ad quem authorem cuíufcq ímagínis prímüm exhibítz gloría pertineat,non fitobícurum, 

Tabulam qua Anímalíum marínorum díuifio continetur fecundumlocaín quibus degunt; 

ínfine prímí Toni huíuslibri pofuímus , ex OppíaniHalíeutícís. — Ante fingulos 
etíam Aquatílium Ordínes,de fingulis ín genere alíqua przefati (mus, 


ENVMERATIO ORDINVM. QVOS HOC 


IN LIBRO SEQVVTISVAVYS. 


Librihuius Tomifunti r, prior, Deanímalíbus mar.pofteríor,de ijs 
qua ín dulcibus aquís degunt. 


Tomir, Ordínes x v 11. quibus continentur hzc. 


I. Pifciculi,nullo certo genere aut forma comprehenfi;ut funt, A puz & fimiles: Trichís,Ha- 
Cegus,Liparis, Gobij,Blénus,Scorpioides, Alaudz,Exoccetus Bellon.Pholís,Scolopax, Pag. 

IL, Pifcesfaxatiles,S aliqui eís proximí: Vt Scarí, Merula, Turdi díuerfi, Anthia,lulís, Ado 
nís, Alpheftes, Channus,Canadella, Perca mar,Phyciís, Pag.ix 

111. Pífces Lyriformes,feu Lyrz pífci fímiles,qui corpore funt teretí,capite craffo:pleríq; ruz 
bicundi:partím (íquamofi;partím fine (quamís: Vtfunt Cuculus, Lyrz,Lucernz, Corax, Híruna 
do, Et hís fere confimiles, Callíony mus, Mullí, Pag.3t, 

1111. Pifces latí € comprefsi,(díuer(ía planís;) fquamofí & litorales pleríqi: Vt funt, Aurata, 
Sparus,Cantharus,Sargus, Melanurus, Melanderínus,Erythrínus, Phagrus, Synagrís, A carni, 
Mormylus,Chromís R.ondeletij, Orphus R.ondeletij, Orphus Bellontj, Hepatus , Chromís Bel- 
lonij, Glaucus Bellontj, Vmbra, Latus,Coraciní, Etaliquídamnon fquamofi:quiíníhil fere cá 
precedentibus commune habent, excepto A pro Bellonij, quem Sargo coparat,&c,ut Capríícus, 
Caprosuel Aper Iondeletij, Aper Bellontj,Stromatet,Seferínus,INouacula,Faber, ^ Pag.4 

v. Pifces (implíciter dícti: qui fermerotundifunt, mínüs tame quàm Lyríformes,) n6 com» 
prefsí;alij fquamofi,alij leues: Vt Mana, Smarís, Boops,Salpa, Mugiles, Cephalus,Lupus,Sphy 
renz,Ammodytes,Hippurus, Afellí, Muftelz, Araneí,Dracunculus, Scorptj,Lacertus peregri 
nus, - ag. 6s. 
v 1. Pífceslongi fpínofi,quorü fpecies fere ferpentína efi; Vt Murana, Conger, Serpens mar, 
Acus, Saurus, Guaícanus uel R-euerfus piícísIndicus , Serpens marínus rubefcens, Serpentes 
ceaní, Pag.87. 

&d 4 


Ordinum enumeratio. 
v rt. Pífcesfpínofi plani: Vt, R. bombi,Cíthari,Pafferes,Bugloffus, Solea oculata; Cynoglof- 
fus, Arnogloffus,Solea parua, Híppogloffus, T'enís. Pag. 94. 
v tt t, Lacerti acfímílespífces, & alij quídam maxímí, non tamen Cete:ut poft Lacertos,Colí 


as,Scóber,Pelamys, Thynní, Orcynus, A mía, Pompílus, Gladíus, Glauci, Anarrhichas.Pag.iog 
1X, Pífces Cartílagínei planí; Vt funt, Rana pifcatrix, Paftínacz, Torpedines, Raíz diuerfa, 


Squatína. Pag.u7, 
x. Pifcescattilagineilógi; Vt Gialeí uel Muftelí, Canes feu Caniculz, Centrines, Vulpes, Car 
charías, Maltha, Símía mar. | Pag; 141. 


x 1. Pífcesorbículatí cartílaginei,cuíus generís ueteres non meminerunt: Vtfunt, Orbis feu 
Phyfaé Nilo, (quí ad fluuíatiles pertínet;) & fimiles ei quídam maríní ín Oceano: & Ortbragorí 
fcus, | Pag.i$4. 

x t1. Ceti propríé dicti: Vt funt,Delphinus, Phoczna, Phoca, Brethmechínus Maris rubri, 
Balanz, Orca, hyfeter, Víuella feu Serra, Scolopendra, Maculo: Monftra marína Leonis , Mos 
nachí,Epí(copí;autalía quadam peregrína fpecíe : item Cete Oceani Septentrionalis díuerfa : Es 
quus fabulofus Neptuni. Poftremo Teftudínes mar. Pag. (6o. 

x 1 r1, Mollía dicta: (quz prímo Exanguíumloco effe uoluímus,nam antedícta omnia fangué 
ne predita funt;) Vtfunr, Sepíz,Lolígines,Polypí,Nautilus,Lepores mar, Vrtic: mar, Pag.i8;, 

x 1111. Cruflata, feu Cruftatenui contecta: Vtfunt Cancer, Pagurus, Maia,Cancri díuerfi, 
Cancellus, Item Locufta, Aftací,Leo:EtSquillarum genera. Pag. 199. 

x v. Teftacea: Vtfunt Lepas feu Patella, Aurís mar.Oftrea & Conche díuerfz Telline,Cha 
mz ,Pedínes,Pínnz, V ngues.Item Cóchz turbínatz,ut Purpura, Muríces,Buccina, Conchylís 
um, Turbínes feu Strombí, Trochí, Nerítes. Deínde Cochlez díuerfz, V mbilíci,Conchz V enes 
rex. Etalía quzdam quz ad fuperiora referrinon poflunt: Vt Balani mar. Penícíllus mar. Tubuz 
lus mar. Deínde Echíni & Stell . Poftremó qua propiüs ad Zoophytorum naturam accedunt: 


Vt Holothuría, Tethya, Pudenda mar, & Pulmones. Pag.aa:. 
x v t. Infecta mar. Vt funt, Hippocampus,Eruca,PediculusPulex, Afilus, Hírudo mar. V er 
 mes& Lumbricíquídam,Scolopendre. — Pag.ié7. 


x v 11, Zoophyta mar.qua fuígenerís operímento teguntur, (non corio duro & teftacco,de 
quibus díxímus ultíma parte Ordinis x v.) Vt funt, Efchara R.ondeletíj, Epipetrum, Cucumis 
mar, Málum infanum, V ua,Manus, Penna. Pag,azi 


TOMIILQVIEST DEANIMALIBYS AQVATILIs 
bus Dulcíum aquarum Oxrdínpes 11, 


ORDINIS L QYI EST DE PISCIBVS FLVVLIAs 
tílibus,Partes funt v.quibus contínentur hac. 


1, Pífciculi fluuiatíles: Vt funt Phoxini;Eperlanus fl.Centrínes, Alburnus, Lampreda minis | 

ma, P cecilías, Porcus INílí,Leucifcí, Pag.383. , 

2, Saxatilesquí ín faxofís fluuijs aut riuís degunt: Vt Cottus, Afper, Cobitides, ^ Pag.29o. , 

3. Latí; Vt Cypríni & fimiles, Orfus Germanis dictus, Rutilus,Ballerus, Tíncazomnes fquas | 

mofí,prater T'íncam. Pug.294. , 

- 4. Pifces fimpliciter: Vt,Perca fl. Capito feu Squalus & cognati, INafus, Barbus, Muftela flu | 

uíat. Afper Danubij, Tutte, Thymallus, Vmbrafl. Lucius,Lucioperca,Sphyrana fl.Oftracío 
nes, Glanís, Anguilla. . Pag.3o2. 

s. Anadromíqui € mari fubeüit amnes: Vt, Thriffa,Capito quídam;Eperlanus , Lampetra ma. 

ior & medía, Salmo, Silurus, Acípenfer feu Sturio, Antaczí, Attílus, Galeus Rhodius. Pag.531. 


ORDINISILPARTESSVNT V.QVIBVS TRACTANTVR HAEC. 
1. Pífces lacuftres,magnís lacubus (qui à fluufjs efficiuntur) proprtj: V funt, Albulz, Truttze, 
Vimblz uel V mbraz ; Cyprinus clauatus, Albus uulgo Italis dictus Squalo cognatus, Chalcides, 
Liíparís. Pag.53^- 
4. Cruflacea,dulcíum aquarum, ex quíbus duo tantüm à nobís cognofcütur, Aflacus & Can 
cer fluuíatiles, Pag..347- 
.. $. Teflacea dulcium aquarum: Vt funt Cochlez & Conchz qua dam:quibus etam ( ochleas 
terrefires adíunximus. Pa: 48. 
A. Infecta dulcíum aquarum: Vt, V ítulus aquatícus, Hírudo, Phryganium Bellont,, Líbella 
fl. Tínea,Pygolampís, Cicada fl. Squilla fl. : Pag. sgo.] 
s. Amphíbía:& primum uíuipara quadrupeda: Vt Fiber, Lutra, Mus aquatilis, Hippopota-] 
mus.Deínde quadrupedes ouiparze, ut Crocodilí,Phattages, T'eítudo lutaría, R an aquatica, La 
certusaquatilis.poftremo Serpentes aquat. Pag. 352] 
Adlibrifínem fequuntur Paralipomena quxdam; & Accefsio de Germanicis quibufdam n 
mínibus pifcium, 
EINIS, 


INDICES NOMINVM 


QVATILIVM. I. LATINORVM 


A 


QVAE PRIMO 


LOCOPOSVIMVS PROPTER QVAERENTIVM COMMODIT As 


. tem. 11. Hebraícorum &€ Arabícorum, &c, 111. Grecorum. IIII, 
v. Hifpánícorum. vi, Gallicorum, vit. Germanícorum, 


Italícorum. 
MISERE 


Anglícorum, 1X, Vngarícorum, x. Jllyrícorum, 


LATINA TVM ANTIQVIS RECEPTA: TVM 
quadam recentíoríbus folum ufurpata,quanuís barbara, Latí« 
nis tamen líterís € termínationib, fcripta, &c, 


Inia 


A, ammocatus 75 
Abramis g::1 ammodytcs 75 
aübramis fl, 196 ampclos 273 
abrytus 25,7 amphisbenaaquatica 350 
acanthias 6é; amploiz 2 
acarnan 49 anadromus 284. 
accipenfer 3j; ancioiz : 2 
accipiter 34. anchorago 3:8 
accrina 3 angclus 141 
acharnas 49 anglicus cerus 173 
acharnus 49 anguilla . 282. 319 
achcluda $1 anguillaapyrenos 325 
aco 346 anguilla dearena 75 
aconias 6; anguilla marina 89 
aculearus o1 anarites 250 
Aculeatuspifciculus ^— 284. anarrhichas n6, 374 
Acus 65. 74. 91, 92, 371, anarta 250 
372.373 aniger 371 
:acynopoda 226 anadorcas 38 
adonis 'ogn iz. 83 anfermar. 163 
&dcon a6; antaceus 8382. 334. 335 
zoomaftus 365 antale 236, 270 
elurus 33 anthias23. 24. 60.79, 104. 
olias 5$ . 296 
zrica $ anthracides 65 
zinaus 44. anthropophagus 285 
afdellos a6 aptt 45.57. 58.59. 151, 369 
aganon 234. aper cetaceus '179 
agnis 38 apermar, 14.8 
agonus 290, 346 aplyaMugilum E 
&agonus lacuftris 4 aphye 1 
aiulone(Grecéuulgd) 9: aplyfia 194. 
alabes 308. 325 aplyfía 271 
alauda 293 apolectus 109.111 
alauda criítata 9 aporrhais 223,243. 24.5 
alauda non criftata 10 aprilis pifcis 108 
alaudis 10 apua 374 
alaufa 4. 6.282, 309. 321. apuaaphritides L 
371. 374. apua cobitis 3 
albica 76 apuaPhalerica E 
albinus 313 apua uera 1 
albi pifces 282 aquarilis ferpens 36: 
albo 303 aquatilium animantium diz 
albula 34.0. 341, 342 uifio 274. 
albula caerulea 340.Í. aquila 18. 120. 121, 15; 
alburnus 288. 303 aquila marina 121 
alburnus Áufonij 282.283. aquila pifcis 77 
285 aquipenfer 32 
albus 34$ aquo 4. 346 
'alchufi (Arabicum) 165 aranea cruftata 208 
alcyonium 195 araneus 83 
alex 65 araneus mar. 386,188,200 
alga maris - 371 araneus pifcis 272 
lofa 88, 346 arcos 215 
lpheftes — * — 27.30. 83 ardeamarina 114, 371. 373 
la 321 -argentini 106 
lurarius(aliáslutarius)muls aries - 178. 235 
. Ins 40 arics mar, 77 
mathitis concha 254. arifta 3 
i 2$, 110, 142, quz ariftofus qa 


ariftnla 3 
arnogloffus 102,103 
aícolopas m 
afellus 7126,77.,78.79 
afellus callarias 30 
afellus £l. 35 
afellus minor 8 
aícllus primus 365.374 
afelli 24- 
afelli aquatici 352 
afcllorum genus 371 
afilus 268 
afilus marinus 269 
afinus barbatus 24. 
afinus mar. 189 
afinus pifcis 81 
afinus uarius 78 
afini pedes 226 
afpargi 42 
afper 291. 310 
afpis 268 
afpredo 288 
aftacus $00, 210.212 
aftacus fl. 347 
aítacus marinus 373 
aftacus paruus 213 
aftaci chela 213 
after 258 
afterium mar, 258 
atherina 3.3 
attagenus 16 
atrilus 335 
aulopena 2$ 
aulopia 24. 
aulopion 25 
aulopus 14425 
aulos 241 
aulus 231 
auena 210, 220 
autata Kt. 64. 296 
aurcolus 108 
aures 164. 
auricula 254. 
auris marina a2 
auris Veneris 354 
auxis 310 
B. 
Bacchus 68. 71, 76 
bzon 8 
balena — 166.167.126.367 
balenarum dux '8z 
balanus 197.217.218 
balanus mar. 255.256 
balbus 307 
ballerus 300 
ballerus maior 296 
barbatus 397 
barbatulus 282 
barbatula $09 
barbcellus 497 


barbo 307? 
barbota 10.331.334 
barbulus 306 
barbus 39. 282,306 
barbus marinus 39 
barinus 307 
bafilicae 228 
bafilifcus 10 
batrachus 120 
batus rotundus 157 
bauofa 1L 
bebradon 3 
bebras 3 
belennus 8 
belliculi 253 
belluz marina 249 
belone 92 
bembras 3 
berberi 333.235 
berellus 163 
bernatdus 210 
bezola 390 
bifas 203 
blatta Byzantia 247 
blax 309 
blennias 7t 
blennodes 7t 
blennus 7.8.11,71. 
blennus fl, 291 
blepfias 71 
blicca 396.00 
blinnus 1 
boa 362 
boax 66 
boca 66 
bocas 164. 
boithus 1 
boitus 290.291 
bolbidium 191 
bolbotine 19t 
bolitzna 19t 
boops 65.66.67 
borbocha 310 
borbota 31 
bos 67,130.132.136 
bos mar. 364. 165. 355 
boratriísia 32$ 
botolus 291 
bouis mar. caput 18 
box 66.164. 
brama 182,296 
bratti 111 
brema 296 
brefma 296 
brethmechin 16$ 
bricchus 38 
briffus 2;7 
brittus 257 
brunchus $9 
bubofa DEI 


bubulca 283 
buccina 245. 246 
buccinum 24.6 
buccinus 256 
bucephalus 291 
bufo 11, 122 
bufo aquarilis 362 
bugloffus 98,101 
bulbulus 294. 
C. 

, Caab 165 
caballio mar. 267 
cxealia —— 92 
calata Squilla 24 
calagnone 227 
calamaria 186 
calcinella 230 


calculus uteri uel matricis 255 


callaria ;. 743156. 
callarias 71.80.81, 83.308 
calichthys — 24.38.60.61 
callionymus 24.,38.80 
caluaria marina 154 
callus 262 
cammarus — 216.219.347 
canadella 28 
cancellus 206,208.209 
cancellus 209.220 
cancer 190,200 
cancerbrachychelus — 207 
cancer fl, 347.348 


cancer flauus feu undulatus 
- 206 
cancer Heracleoticus 201.215 


cancer latipes 205 
cancer marinus 201, 203. 373 
cancer paruus 208.210 
"cancer uarius fiue marmora 
tus m 206 
cancrarium genus 200 
cancri hirfuti 207 

' canes 142 
canicula 144.145.371 
'canicula marina 141 
' canícula faxarilis 14.6 
canis 113 

" canis carcharias 118.151 
canis fl. 352.353 
canis fufcus 14.4. 
canis galeus 14-4- 
canis glaucus 14.9 
canis lingua ' 102 
"canis marinus 144. 3164. 

373 

canis partus 14.4. 
'canis pinguis 148,336 
canis Ponticus 352 
caniftrum 32 
cantharis 44.352 
'ceantharus 43. 55 
caper $7. 58,287 
caper pifcis HI 
capiratus 70.291 
capitellus 291 


capito 76.69. 289, 291.303. 
304.373. 


capito Aufonij 182 
capiroleus 166.169.170 
capitofus pifcis 77 
capreole 219 
capreolus us 
capri(cus $7.287 
capros $8 


cirabos (Grzcéuulgó) 2:2 
carabus 203 
carakidia 55 


Index. 


caramidia 214. chelidonius n 
caramis 2:5 cheluda $1.76 
caranidia 319. 347 chellares 71.76 
caranis 347 «dhelon 68.71.306 
carbonarius 65.79 chelone 183 
carcharia 144. chelydrus 362 
carcinus paruus 206 cherfydrus 361 
cardus mar, 257 chinades 229 
carides 214.219. chlorocarides 219 
carinus , 307 chremes $81.50 
caro marina 195 chremps 5o 
carpa 294. chremys 50 
carpa marina 23.56. chriftopfarus 63 
carpanus 294. chromis $0.$2,296 
carpio 264.298 chryíopleurus 67 
carpio Benaci 343 chuchi (Arabicum) 165 
carpo 294. cibotides 1 
caffyas 11. cicada fl. 351 
caftor 352 cicada mar. 216,220.221 
cataphractus 33 cichle 14. 
catapoda 189 cinzdus30.234 (aliás Cynz 
catillo 713 dus . 217 
cattus algarius 145 cirrhades 19 
catulus 145 cirrhis 11.19.17 
catulus maris 141.373 citharcdus 97 
catulus maior i45 citharus 96.97.98.104. 373 
cauda 265 citharus afper 101 
caudiuerbera 3:7.358 citula 63 
cauedulus 304. citus 291 
cauorofas $9 clanius 319 
celerinus 3 claria 8o 
centrinae 146 clariafl. 307.398 
centrifcus 281.284.372 clarias hib 
cephalinus 71 caucllata 135 
cephalus 68,69.288 clupea 108.321.323.572 
cephalus fl. 393 cobitides. 1 
cephalurus 18 cobites 292 
cereda 19 cobitis 2. 291 
ceris i cobitis barbatula 28$ 
cernua fl. $O cOCCyX 3 
cernua 288 coccyxmaior 3 
cerrus 6; codano(Grecéuulgo) 7o 
ceftra 73 cochlea 242,151 
ceftreus 68.70 cochlea celata 251.252 
cetus 110.366 cochleacylindroides — 252 
cetus barbatus 180. cochlea depreffa 252 
cerus capillatus uel crinitus — cochleaechinophora — 252 

181 cochlea marina 373 
cetus dentatus 378. cochlea nuda maior 3j0 
cetus hirfutus 368 cochlea rugofa 253 
cetus ingens 176 cochleaterreftris 349 
cetus iubatus 381. cochlea Vmbilicata 253 
cete 160; 172 cochlex parue 348 
ceti 369. cochlioides 9 
cctorum dux 82 cochlon 242 
cetula marina 243 ccalifpectator 38 
chaborus 7 «alifpeculator 38 
chalcis 4.346.373 colias 106,107 
chalcides 3.4 colios 107 
chama afpera 231 colizana 195 
chama luis 229 collanus 335 
chama marina 231 columba mar. 120 
chama nigra 231 columbus 120.155 
chama Peloris 230 colybdena ^ 195214.26.. 
chame 229 colycena 195.196.264. 
chame Glycymeris z31 colycia 243. 245 
champfze 356 colymbana 264. 
chamula 230 concha 121 
chanra 27 concha Aegyptia 239 
charax 282,:96,.297 concha corallina 233 
chane a8 concha craffa tefta 2316 
channo (Grzcé nulgó)pag. concha echinata 235 

28 concha fafciata 237 
channus 27 conchagalas 237 
chelidoa 36 conchaimbricara 214 
clielidonias 36.109 concha lxuigatoria 252 


: Cyttus 


daéctylus 


conchalonga 231241 
concha margaritifera — 193 
concha nigra 231.17 
concha pictorum 238 
concha rhomboides. — 2:7 
concha rugata 237 
concha S, Iacobi 231 
concha ftriara 235.236 
"concha Venerea — — 243 
concha Veneris 253.254.255 
conchzlonge 349 
conchzrhomboides —— 25$ 
conchz Scotice margaritifes 
ra ^ 348 
conchulalactea — 248.255 
conchularugata —— 239.238 


conchulauaria 230.232.236 
conchula 233 
cóchylium 231. 242.246.259 


conchylijoperculum 247 
condylion 247 
conger | 82,89.372 
congri 282 
copanus "n 
copíus 25 
coraceus $$ 
coracinus 13. 35.53. $455.56. 
296 
coranus 1.6.1291 
corallina conclia 233 
corax 35.55 
cordyla uo 
cordylus 357.358.361 
coriacea 18; 
coriax - 3 
coris 101 
cornuta 180. 
coruulus 55.57 
coruus 35305 
coruus marinus $6 
corycus 23$ 
coryphana 16 
coryphia 24$ 
corythia 243.245. 
cottus 1.6,8,182,290. 
crange 217. 
crango 214.15 
cremys jo 
€rocalium 234. 
crocodilus 356. 


eruftata 

€tena 

crenia 

cuculus 

cucumis marinus 
cuniculus 
cunnus mar, 
curides 

curfores 

cyanei 

cybcas 

cyncdus 
cynogloffus 
cyprianus 
cyprínus 282,294..295. 
cyprinus afper ) 
cyprinus clauatus 
cyprinus latus 
cyprinus monftrofus 
cytheriaca 


L 


Dacolithos 
dacolithus 


Süemonmart. c. — o Ty 
v dáina $4. 
* dama ($4. un 
-dactylus TUS OY 
-* dar- us 289 
: *delcanus 23 
*delphax 363 
* dclphinus. 61.162:363.372 
2deus Lamiz E 
dentale — 0 48.256.270 
"dentex 47-48.196 
»dentdces ET 
«de gia Dao jeder 74. 
diabolus mar. 8 

* digitus QA 
*dobula |^ 394 
'do.ax 231241 
Jdracena d 84. 
"Draco 84.267 
*draca marinus t 286.91 
dracunculus 84.267.268 
*dromas 328 
*dromias '- jbidem 
x&ulcinus 257 
dux ceti E 
ca Cow 6 
E o 
:Eceola a R34. 
| 3echeneis : 2432$2.32$ 
'echenels fl. ini 1.29; 
:€ch»nata "20$ 
*echini- UR» 
'echinometra 248 
Xchinus 256.257 
«done m oi 
:eglefin uum 
egrefhin- ^ "aAbidem 
-delacaten ! Z ^ e 
iledona 191 
elenchus, 234 

, €lephantus 11210 
€lephag 179 
elepox 3o 
«llopis 24 
Sripetrus 10 
euchlorus 219 

. enchraficholus I. 
| engraulis & 1 
| €. hydris 361 
| enneophibalmus "286 


Euncophthaimus Miei 
204325. ud T 
enthalius 


"A46 
epelanus 6:284:323 
eperlanus 294:323 
epiperrum 272 
&querucus , 267 
eques ' 207 
eguicalusmar. -l5267 
 €quites 206 
€quonilus 3$ 
eouus fl. 354 
€quiu: marinus 368. 
equus Nepcuat 18r 
EÉxmia - 210 
cricius ^ 246 
erinaceus ibidem 
exycina concha 24. 
eruca mar. 221.268 
erucula 3$: 
erythinus 46 
€iythrza concha 244. 
erychrinus 46.196:373 . 
&r throphthalnius :o28* 
Cjchara S sbpT. 
Eícharug; 102, 271 


Index, 


Efox 31j..3:8 grade ZO 
eunuchi 3o gidius a, —- 113. 1$ 
euopus. 25 glanicüs — 15 
exocoecus 8.10.28.186 .glanis. E 329. 3. 39 
exocoetus ma. 7; gla 79 " 24$ 
'exos J 3j4- Boc I14.lI$ 
ds d auciícus — — 114. 
Faba mar. B1. 252 E icis 1$ 63:14. I1j.149 
fiber 41.44. glaucus finuotus ET 
faro 3124:8  gliuos au 
falía vela Roms 12 glula T 11 
falx 104  glorinus Maffilize 120 
.felchusbarb. . 16$ glolopetra : 163 
fiber 252 glycymers 231 
fidicula . ^ gnoridia $5 
flamma maris 19$. goberge Afcllus 78 
Re ( Grece vulgo). gobio 1.6 
£ob1o 8. Aufonij 28$ 
flaí ida Mafiie 10 gobiouiper J 
flatox 170 gob'us 6 
flefits 100 gobiusalbus E 
ficteletus 100 gobius REUS 282 
fluce : 88 gobiuscaulines 27 
for.na Germanorum 318 Pina Lo 309.290 291 
foffiles 2j3 oblus (axatilis ien 
foíliles pifces 287 gobiusmarinus ibidem 
£r'étura 106 gofidaria, (Graceyulgo . 6. 
fuca 29 gongrüs 89 
fullo joo gopos 19, 
fundulus a. 293 govius 6 
fundulusfaxarlis ^ $bidem — graculus $$.107 
fungus marinus 194.263 granceola |,293 
fuituazius pifcis 76 srllus 8.8; 8p 
G. a gr llus Fl. 354 
Gádos .. 76 guaacanus . . 9j 
gaidaros ] ibidem guruardus à 
gaideropoda . 226 gulictus Germanor, 282. 330 
gatderopíaro . $1 gynnus 118, 261 
galderopa. Suy 228 ^" 
galades 229137 Habramis 3A 
galarias : 267983 halcc ET 
galarias marinus - 1.8e9 hale-da —— — 2-65 
galaxia .Abidem — hBaiccuiariu: pifcis 6$ 
galaxias 769.44 halefuion |... 264 25$ 
galbio , 22034  halodinion , 264. 
galea 2982. haliio:sa, Gtzce vulzó gs 191 
gieoies. 14.151 barcagus n 
galconymus 804424324  hafcla ermánorum ^ 290 
galeridas |. 56 Bedoue : 53 
gera s»3.»» 9 helcus x6$ 
galeus ' "' amada. Helédonà — 19 
galeusacanthias — Y4-.146 hemeroceetus 35 
galeus cauis. 144.531. heminerus $5 
galeuscenwines:. 4$59446 hepar — a4 
galeus glaucus 149 hepatus - BLSL6L.77:296 
galeuslevis | - 20:49  hepfetus . p 
galeus Rhodius 33.336 heratleoticuscánccr — zoi 
galeus flellaus vel aiierias hefychus 31$ 
143.143 , Hiatula' 27.129 
galeusftellatug 146 hiérax 34 
galexias. 3:4 hipoana , Mo 
gallarias 76798r hill 30272. 
gallinà mar. 16 hinnulus 45 
gallulus 232 hippidium EE 
ga lus 64 hippocampus ibidem 
gallusmarinus — 31.156395. huppogloíius 193, 
201.202. 267. 373 hippopotamus 179.164.368 
gammarus 210.216  hjppus 267 
gammarides 347  hippurus 75-16 
gardüs -- 288.;0& hircus 8.852.288 
garus é6 hund —. f$ 
gemma maris - g&. hirci oculus 22j 
geialey mar. 26$ hirculus " 219 
certes -66 hiundo — 343$5637.72109 
gerynus "m (35 32350 58 fa 
gibba Squilla 214  hitundo marina 269415 


.heedus 


n r1 219 
olothutia 262321 
holothurium 194- 26e 
"holofteüs » E 
homieidaRaia '1io 
horcynus IH 

, hüiperus homicida 365 

hufo. " $10.34 

f hyzna I46 179 
hycca " 26.46 
-hyára monftroía, 362 
"hydrus 51.361 

"hyrcha 169 

Ihyftx , o M6 

Tallus 234. 
iberus pifcis 108 
ibis P 
i&tár " 3 

"ichthyocentatirus 176 
1chihyocolla 29.331336 
jécorin us. $1 
jJecurmarinum Ibidem 

jejunus 69 
iglecqua; Gracevulgó, 26 
judaus pifcis 74.151.248 
julia. 2$ 
julis ibidem 

i : 

Kochi, Arabice, 16$ 
Kol; y» Àrabice, ibidem 
Yabco 71. 69.306 
lábraca 73 
labrüs 71 
laccia, Romz : vulgo, 371 
lacera 3:6 


lacer:a palufüris yel lurara 
361 


lácertus 22.10j.106.30$ 
lacertus aquaclis 361 
Tatcruis Indicus 370 
lacettus máris rubri 85 
lacertusp-re; grinds $7.92 

*106 . 
Tachfug : : 
Eevuraia | 121p 
lapéza pifcis - $$ 
lambeura Es] 
Làmia. 161 
fatrtoida 39 
Finpreda 270.2822; P324. 
lampreda rredia 326 
lavipcetra $i.269.324. 
lampetraparya ' 2t 
lamnyras ^7 i 
lampyris ibidem 
Janitica Rea 37 
lapiilus pro Marpat: a 234 
Jatiius í4 
latus ^" 344-312 
Javaretus j40 
láutusF. ibidem. 
lebiás $2 
lef1anus ibidem 
jeesrs^ 16 3o 
1eo 2.9213 
léoninum monfüum ^ 173 
leopardus 78 
lepas 22j 
lepidotus 294. 
lépras 16.£ 
leptochelusCaneer 207.208 
leonfculus. 39 
lepus marinus 9.32. 196 

157.193.194. 


* 


LethzinusGrecbyulg, 46 
jeuciícus 68.282.283.289.290 


303. inaltor 309. 
leucomznides ^ 65.66 
Yeucouini Grace vulgo» 289 
leucus 24. 
leviathan 1:0 
libella XS51351 
lilinga, Grzcevulgó, — 289 
Lima Í4I 
limaria 108 
Iimax 345 
limnoftrea i2$ 
limofa 1o8 
lingula 103 
lingulaca 10! 
liobatus 141 
lipatis $.195 
liparis lacuftris 346 
liparides 1 5 
Iiffa-in Creta vulg, In 
liffesin America ^ ibidem 
lochia, Gallis vulgo; 293 
Yocufta mar. 12 
loligines 188 
lougo magna 187 
minor 187 189 
loliusGaza 18? 
lopas 223 
lucerna 34-336 
lucerna Fl. 291 
lucerna faxadlis 38 
luciopercaF. 316 
lucius 306.314 
lucius marinus 2.74 
lumbricisz70-longusibidem 
marinus PET 
lumbrina $4 
lumpus Anglorum 157 
lunamarís . 262 
luna pifcis n8 
lupus 2.72382.4 $. 
marinus 164.165.208.:73 
varius 3i 
Iutaria Teftudo 108 
Jatarius mullus 49 
utra velliixis quadrupes 355 
3é1 
lycius a 
lycos vellycus 8.73.4 
lycoftomus 2 
lyra 31324933 73 
corputa 33 
lyrformis i. armatus 34 
lywra M i63 
MMacarci 108 
» smacarellus ibidem 
ynacrochelus Cancer 207 
maeulo F. 13 
mana $8&jr6f. alba 66 
quaa T 03 


$naja 201.20;. foernina : 04. 
mas -o4  párva ibidem 


inalauxon pifcis $4. 
nale armatus , Gallis vulgo; 

pag. H 
1nalleolus "74. 
malleus 11 
mala 153 
inalum marinunt 2$7 
1naluin punicum 29, 
mmanthisF. 214.216.226 
manus marina 275 
snaquerellus 108 


lude 


margarita 214 
fnárgariufera Conthà 24 
Tnargaritum 234 
margotu, Grecevulgó, 123 
fnarides 66 
marina auris 224. 
marina cauda 26 
marinus ferpens 36z 
maris fus 154 
marlangus 77 
marmocus 16 4 
rnarfio - 291 
martius panis 16 
niiaículi Echini 248 
máífones — 7 
maítopogon F. 36g 
mater perlarum 238 
rater unionum 233 
mazricule 195 
matriculi 244 
nmacrorhynchoreros vermis 
Pag 269 
Tüaxinus 79 
melanderinus 1f.44 
melandrys 109.!10.IIl 
melanthynus IIO. II 
melanurus 4$.711124.288 
29 . rotundior 46 
melanuri fpecies 4$ 
meleta Maffiliz 2 
melicarides Squillz 219 
membras apua 2.3: 
menrila alta 264.273 
marina 264.264 
snercutijceftudo 18; 
merlanus : 
merlengus ibidem 
merlinus 3o 
merlucius 14-74. 76.26$ 
merula 13-4 f6 
5nchila Fl. 300 
merulus 14. 
meryx Iz 
microrhynchoteros vermis 
269 
midia 226 
miles 114, 
miluago 34.6 
imilvus pifcis 3172 
marinus 34.34 
minuti pifciculi I 
minutula 35 
thogni, Grace vulgà. 198 
nola ' 1f9 
molitoris pollex 29! 
molua 73. maior ibidem 
minor ibidem 
monachuspifds ^ 174.:04. 
monedula 107 
11onoceros cetus 18t 
monothyra teftacea 223 
monítramae — :74.17$.180 
monfítrumleoninum 173 
mordenslapidem, Germanis 
vulgo. 293 
mormur 49 
mormylus ibidem 
morona 3i 
mormnmyr 49 
mornryrus ibidem 
mors 165.178.179 
morfus 368 
mofchites 191 
muco 166 
muco/ía 132 


mugil 268406572 
mugil vel mugilis 68. alatus 
g;. fiuviaulüis 248.290, 
niger 72. ftriatus 71 


mullafter 39 
nullus 38.282.afpet 40. 
fluviatilis 307.imberbis 59. 
Intarius 39 
mulupes 15.352 
murzna 87.124 
murex 2a2.243.246.cora- 
coides :4$. laéteus 245 
marmoreus 244. triah- 
ularis 244 
snurilegulus . 394 
muris cauda Germanis vul- 
: 372 
muruca ibidem 
1mRurus $8 
mus pifcis $7 


us aquacilis quadrupes vivi- 
parus :$4- ovipars feu Tc- 


ftudo lutaria - 3$3 
musaquacilis mat. 154. 
Teíftudo mar. 1:2 
mus mergus 344. 
ranuíca 226.227 
mufco 309 
mufculus 26.82.92.167.226 
227.307349 
muículusmaior ^ ' 227 
mufculus ftriatus — ibidem 
muftacatus 107 
muftela $2:232.324«372. 
'!Fluviaulis — $0-194.:93. 
307.1o. foffilisantvaxia 
28 6.marina 287 quarta82 
terriág2. vulgaris — 8t 
muftelaris Afellus 79 
mufteli 141 
. mufteligena pifcis 142 
mufteles centrine$ $3 
varius 144 
myax 237 
mydia 226.317 
myes 227 
myia 226.227 
myllus : 
myllocopion vel Mylocopion 
Grecevulgó, — 52. 45$ 
myrinus 88 
myro& ibidem 
inyrus 87.88.93 
mufca vel My fcus 226 
mylticecus 167 
mylftocerosF. 27 
myftus j07 
mythus ibidem 
mytilus 228 
mytulus 2:7 
myxinus 68.70.156 


myXovelMyXoh 9i.jo,.71 
N 


Narica z 
narcorer T 123 
naío 306 
naíus ibidem 
nafutus ibidem 
natex 249 
naiiX:61.362. torquata 352 
nauplius 19z 
nauta ibidem 


nauulusvelNauticus — ii 
195 : 
nebrias Galeus 146 


nepriniequus ifa 
neiites 249 
nerophidion . 93 
nigeroculus Monfpelii , Mes 
lanurus 4$. 
nobiles piíces, 307 
noétuamarina , 199 
notidanus F. 146 
novacula 62. 97. 104- 
Oculata 44.124.286 
oculareila 124. 


o&apodium, Graecis vulgo» 
1:6 


oculus hirci 223 
oftrus 268.269 
ololygon 3,9 
omidium 184. 
omys ibidem 
oniícus 7176.79 
onos i39 
onyx 24b247 
ophidion 82.89 
ophidium it; 
ophthalmias "T 
orata ET 
orbes Hr: 
orbiculati piíces ibidem 
orbisplícis —120.14.9.17.371 


JEgypuus 1 4. Echinatu$ 
five Muricamsis 6. gibbo- 


fustj8. marínusig3. obe 
longusijS. fcuramus 146 
orca. 1$9.163.166.168 
orchis 154 
orcyn 1H 
orcynus 109.110.111 
orfus, Germanis vulgó, 298 
orphanus 183 
orphus $0 $1. 64. 296 
orphuslacuftris 3o0 
orthragorifcus $9 63:44.168 
Species eiug 19 
ofmylidium 19L 
ofmylium ebidem 
ofmylus ibidem 
offolis dit 
oftracion 33:18 
ofiracon 247 
oftracium jbidem 
oftrca 20) 22.224.364. 
pelagiavelmarina — 22 f. 
faxatile 126 
oftridia 214 
otár.a ^ 264. 
Orlà 254.3264 
ovis mar. M $4.77 
ovnm rolypi 192 
oxyhyneius (65.74.10 29; 
ozzna I 
ozolis ibidem 
n 
Pachy:hynchus 306 
pagrus 46.96.37; 
pagur UT 
paguruis — — 200.262.207. 
Fluviatilis 348 
pallax "o 
pallacis ibidem 
palmira od 
palambus 1:9. 
pan 1 
panthera Fl. En 
papilio E 
papilla pilofa 208 


parda- 


pardalis 1444. 144 
paícales pifces 34.0 
pater 94:,96.98,09.282 
pafíerum fpecies 372 
paftinaca 120.143.149.372 
paftinaca maior 171 
patella — 227. fera 223.264. 
maior 223 
pàuo 17,22,62, pauones ma^ 
. rini 10 
pauperculi (Venetijs uulgo) 
238 
pauus 22 
pecté 653.97.99,10 4.2)2.233 
pectunculus 228,232,233 
pecus uel O uis Afelli fpecies 


7T 
pedes afini 226 
pediculisz, aquatici 35! ma 
rinus 211.268 
pelagi 242 
pelamys 108,110, magna 48. 


farda [a 
peloris chama 230 
pelorides 230.238 
pelorina 230 
pelta $5 
penicillus marinus 256 
pennamar. — 199.265.273 
pentadactylusturbo — 24.9 
Pephycarifmena ( Grece uul 

g9) 3o 
pereas 68 


perca28.282. fluniatilis 302. 
maculofa 303. marina.28. 


minorso. fufci coloris 

393. rotunda 57. 287. 

288,303 
percides 28.303 
percidia 393 
perdix maris 39.101 
pergolici 372 
períecus 302 
perficinus 302 


petaglida (Graece uulgo) 22 


petri pifcis si 
petropfarus 64. 51 
phagorius. 46 
phagrus 46 
phalena 166 
phattages 358 
phlegmaticum animal :94. 
phoca  144.164.165.179. 
366.373 
Phocena 151.163.372 


phocida (Grecé nulgó) 30 
pholades conchz2:8,255.232 
pholis 11,193 
ghoxinus 373. leuis 282.283. 


374. Íquamofus 282.283. 

fquamofus maior — 284 
phragolinus 48 
phrifía 323 
phryganium 271.351 
phuca 29 
phycea 3o 
phycidion 29 


phycis29. $6. 77.80.81.300 


uera 29 
phycos 39 
phyfa 154. 
phyfíalus 170.171,268 
pliyfema 234- 


phyfeter 166, 169.170 3171. 
268.367 


pigus 345 


Index. 


pileus mar.uel carnofus 158 
pinna 239.240. fluuiatilis 


239. magna 239 
pinnz uenator 208 
pinniceps 73 
pinnophylax 208 
pinnoteres 208 
pinnother 208 
piperata concha 230 
piren 264. 
pifcatorparuus Gall, — 120 
pifces fofsiles 287 
piíciculi minuti 1 
piícirana 358 
pifcis 73 
pifcis marinus ^43 
piícis regius 54e 
pifcis S. Petri 64. 
pifcis uolans 40 
piftris 171 
piftrix 160,171 
plagitia 99 
plani pifces 60 
plantanimalia 271 
plantanimes 271 
platax 55 
platanes 300 
platefía 99 
platiftacus 55 
platognia( Grecé uulgo)300 
platypus Cancer 205 
pleftya (Grecé uulgo) 28:. 
300 
plicca Germanorum —— 282 
plocenus Germanorum 297 
plotaltalorum 300 
podexafini 196 


pecilias11282,286, minor 


' 293 
pollicipedes Gallorü197.255 


polyonymus 14. 
polypiouum 192 
polypodine 191 
polypus 189.190.191 
pompilus * 113192 
porcelana  232.251.253.254. 
porcellio 58,287 


porculus o4. fluuiarilis 5o 
porcus 57.89.158.159.374 
matinus 63.14.6,16.3355. 


Nili 282,287.372 
pota marina 265, 266 
prafinus Germanorum 296 
precans Deum Moníp, 220 
premades 111 
premnades 112 
prenades ilz 
presbyter Genua 38 
pieftis 152.170 
primadac nz 
priftes 171 
priftis 168.170 
prunarius pifcis 65 
píammod ytes 38 
píetta 94.958.101 
pfittacus 17.22.23 
pfoli(Grecéuulgo) — 265 
pforus 16.45 
pífygrus 45 
prifana marina 14. 


pudendii mar,264.. 266, 272 

pulcher 38 

pulex mar. 221, 268 

pulmo mar, 61,19 4.198.265. 
266.271 

pulpus 189 


pungitius 284.372 

purpura 242.243. 24.6, 256, 

penradactylus 243 

Pygolampisaquatica ^ 352 

pyrüs ucl Pyruffa, Pyruttdue 
31 


Q. 
Qnuadratulus Gallorum. 9o 
R. 


Racemus marinus 187 
raia128. aípera137. afpere 
rima138. afterias134, cla 
13t4121,135.136, fulloni^ 


ca138, leuis1:29.132.31431, f. 


nigra121, oculata 133 
oculata afpera 134... fpi 
noía:;37. ftellaris afpera 


735. Wenenata 127, undue 
lata 129 
raiarum uuIua 373 
ranarum diuifio 359 


rana18,309.359. paluftris 


nenenata361, ^ piícatrix 

118,371 
rappus Germanorum — 282 
rcgia: T ellinze 228 
regina Italorum 294. 
regius pifcis 54. 
remota 92.325 
reuerfuspifkisIndicus — 93 
rex 328 
rhampheftes 11 
rheni pifcis 77 
rhina 1414342 
rhinobatis 1431 
rhyades 42 
xlhombus 94.96.37 4. lauis 

o6 
rhomboides 97.227 
rogetus Gallorum 3 
rophos(Grecisuulgó) 5: 
roímarus 165. 178.368 


roftrum uituli Sabaud. 34.0 
roftrum ur€s ofireum Mon 


fpclij dictum 225 
roftrix 11 
rota 64..158.24.9 
rubellio 46 
rubeta 309 
rubcta mar, 120.19 4. 
rnburnus 5.4.6 
rubus 128,356 
rufíus Alberti 33: 
ruminalis 12 
rufcupa 5.4.6 
rutilus 282.300 
Sabot Arabice 8; 
facerdos 38 
facer pifcis 24.113 
fachetus Italorum 21 
falamandra 268.aquatica 36: 

marina 2167 
falanx 328 
falar 311.312.328 
falar nanus 281 
falena Larij lacus 4 
falicum folia pifces 279 
falmarinus circa Tridetü 370 
falmo 282,318 
falmonesLemanni ^ 344. 
falmunculus 328 
falmulus 328 
falpa 67.76, minor 68 
fanguifuga 351 
fandalium 201 


faperda [T 
fapidia 187 
farachus 346 
farda 112 
fardella 4. 
fardica falfamenta 112 
fardina 3:4.112.231.373 
fardinus 3 
fargi caput 4.4 
fareinus 44.68 
fargo 68 
fargon 68,288 
fargus — 42.4.4.68,288.296 


ario 312.228 
fafan Grecorum qui Turcis 
feruiunt 


294. 
fatyrtis marinus 175 
fauris 87.901.106 
faurus 87.91,103 


faxatilis priuatim dictus 293 
faxaulis 


101 
faxaulus 101 
fcanfor 16 
Ícarda 296 
fcarduaTtalorum 296 
fcardulaTItalorium 296 


Ícarus 12.22.296. uarius 13316 
fcatarus (Graecis uulgo) 4.4. 
fcauros 


259 
Ícepanus 16 
Ícepinus 16 
íchillus Germanorum — 5:7 
Íciadeus- 54- 
fciathis $4. 
Ícizna uel fcizenis 54- 
fcincus 356.357.361 
fcinis 54- 
Íios(Grzcisuulgó) — $4. 
fciphydria 228 
fcirrhis 


X9. 

Ícalipetra (Grzcé uulgó)z71 
fcolopax f. 1h 171 
fcolopendra26, cetacea172,, 
marina 180.269.270, 
fcomber uel Scombrus 107. 
372. minor107.ípurius106 
Ícordyla ucl fcordyle 110. 358 


fcordylus 3:8 
Ícorpzna 84,86 
fcorpidi(Grecéuulgc) 85 
fcorpidius 84. 
Ícorpij 3t 
Ícorpina (Grece uulgó) 85$ 
fcorpioides 9 
Ícorpis 84. 


Ícorpius ucl(corpia piícis 38. 
84.372.374 

fcorpius minor 86 

fcouranca (Grece uulgo) ucl 


fcouranici 289 
fcrophulz aquatica 325 
fcurio Danubij 332. 335 
fcutifer 156 
fcylion 14.4. 145 
fcyllarus 209.210.220 
fector Priftes 17t 
fcpía 186.373 
fepiz os 373 
fcpiaria 187 
fepiarum oua 187 
fepidium 186387 
fepiola 186,87 
fepium 186 
ferpens cupparia 183 
ferpens Indicus 166 


ferpens marinus — 89.92.93 
bb 


ferpens paluftris 361 
ferpens fcutellaria 383 
ferpentis lingua 153 
ferpula 9t 
ferra 11 171 
fcíerinus 61, 158 
fefilus 350 
feta 350 
fgourdelle(Grecis uulgo)26 
fillago 371397 
filurus 160.282. 318.319.329. 

374. Nili 309 
fimia mat. 10, 104.153. ma^ 

ris rubri 185 
fimo 163 
fimus pifcis 306 
finodon 47.48 
fmaris 65. 66 
fmyrus 88 


fnotolfas Germanorum 158 
folaris barb. 332 
foleaog.101 alterat02, in- 


uerfa102, oculata 302. 

parua 103 
folen mas &femina 241, 

241 
folen quorundam 231 
fol marinus 261 
fparus 42.296 
fparulus A42 
fpatagus 257 
fpatanges 257 
fpcculum 205 
fpettus uulgarib. linguis 74 
fpeufippi Nympha 221 


fpherdoclos (Grace uulgo) 
264. 

fphondyli 226 

fphyrzna 69,73.74.151 flue 


uiatilis 315317 
fpinax Galeus 1A 
Ípinachia barb. 284. 
fpinula barb. 38.85 


fpirinchus Germanorum 1 


fpiringus Germanorü 374 
fpondylus 226,227 
fpondylí 226,241 
fpongia 264.,371 
fpuma maris 194. 
Íqualus — 141.142.303.305 
fquatina 129.139, 14.0. 14. 
142,151.372.373 
fquatinus 303 
fquatoraia 141 
fquatus 141.142.303 
fquatus 303 


fquillaz14.219.264.. cxlata 
216.221, cxlata & glabra 
214, fluuiatilis 219.352 
gibbaz18.2:9, lata 214. 
215. maior 215, parua 2c 8, 


210.219.220. rubra 210. 
uaria 217 
fquillula 220 
Íquinada Gallorum —— 295 


ftauris (Graecis uulgo) 34.6 
ftella mar. 258,.115,221 
arborcfcens 260, cchinata 
261, lxuisz60. pectina 
t31269, reticulata feu can 


cellata 261 
fiincus 196 
ftora 33: 
firigil 289 
firomateus 5$2,$9.61.62.68 
firombi 242,348 


Index, 


ftrophilides CGracéuulgd) 


24.6 
ftrumulus barb. 76 
ftupefactor barb. 123 
ftupor barb. 123 
fturio barb. 76.282, 325. 332. 

333 
fuala Germanorum 30$ 
fubula Germanorum — 1330 
fuchus Arabicum 356 
fudis 73 
fumus barb. 32 
fus $7.163 
futor Germanorum —— 3o1 
fyacion 94 
fyagris 47 
fynagris 47.48.296 
fynodon 47.296.208 
fynodontis 199 
fynodus 47 
'Tannin 1io 
tara rotunda Gallorum 120 
tartaruca barb. 183 
teniao7,103. — altera104 
tellina228, — fluuiatilis 228. 

regia 218.219 
tenca barb. 200 
tencha barb. 300 
tencon barb 300 
tenórasin Nouo orbe. 234 
tcragus 20, 25 


teflaradactylus Turbo 249 


teftacea 211 
teftae 211 
teftis Orchis 154- 


te(tudo 182.185.aquatilis 559. 
coriacea 185 . corticata 193 
lutaria:84..358. marina 


14. marinaalera 185. 
tethe 263 
tethea 224. 
tech ya 262,263.171 
tethynacia 264. 
teuthis 187 
tcuthus 182 
thannín 1310, 160 
thedo 294. 
thinca 300 
thrafía 3i; 322 
thratta jg; 322 
thranis 113 
thriffa 4. 6.321,372 
thunna 10 
ihannus 109,110 
thurianus tomus 13 
thurfio 113 


thymallus 282.29 4,313. pare 
uus 285 


ihynnax 110 
thynnis 110,112 
thynnus 1909,110,113 
thyrfio 151 
tibicen 20 
tinca282.296.300, marina 
13.26.56 
tincha barb. 300 
tinec 351, fontium 315 
tirfio 113 
tonficula 6z 


torpedo 123.327.. tertia 125. 
quar 126. oculata 45. 
oculata uel maculofa 124. 


torrenrina 31 
tOrtuca 183 
trachelos 216 


trachurus 87,91, 92, 105.106 


tragus 8,82 
tranus 113 
tremula barb. 124. 
trichis 4. 5.321, 
tridacna oftrca 234. 
trigle 39 
triglis 39 
iriglitis 39 
trigólas 3139.49. 
trifra Germanorum — 309 
trifens Germ. 399 
irifsia lralorarn 35 
triton 109 
trochi 24.9 
trocta ucl troctes ni 
troglodyta f. 287 
troglodytes f. 10 
trurtarum diuifio EIU 
trutra fpecies 3:8 
truttalacuftris 282. marina 


328. pifcinaria3:. riua^ 

lis 290. taurina 313 
tympanum 234. 
typhlaueltyphle — 92.:86 
typhline mar. 91 
typhlinus,typhlina, typhlini 

dium 286 
tyrfio 351463 
tuber mar. 262 
tubulus mar. 256.270 
turbo 243 
turbines 24.9 


angulatus 248.aurit? 24.9 
longus & magnus 247. 


muricatus 24.8, tuberofus 
turdis affinis a2 (248 
turdus14,87. — maiorao, 


'Turdorum fpecies X 11. 

ápag.15. ufqy ad zz, 
turonilla barb, 384. 
turpana 123 
irfio 313,151.163 
turiur 320.312 
Vacca marina 150.164. 369. 

iei 
uadi pifces barb, 340 
uaríata f, 
uarij 287 
wariolus 2a 
uarius (073312 
uafconus Gallorum — 217 
uendofia Gallorum 285, 289 
uenerca (concha) 231 
ueneria 192,25) 
ueretillum 265 
uergiliades barb, 345 
ucermisaquatilis — 325.550. 


marinus 270. macrorhyn 


choteros 269, microrhyne 

choteros 269 
uerruca 268 
uerrucatus Gallorum — $4 
uertibula 262 
uerticillum 264. 
ueru 74. 
ucfpillo 302 
uindofa 289 
uiolaGallorum — 324.373 
uirgatus Gallorum 68 
uirginale 265 
uirgines Gallorum 108 
uitta 104. 
uitulus aquaticus barb. 35o 
uitulus marinus — 1645365 


uiuella barb, 
uligines barb. 
ulula mar. Anglorum Afelli 


12€ 


fpecies 79 
umbilicus 252,251.253 
umbilicilacuftres 348 
umbla 343344 


umbras3.306. equceftrisin 
Lcmano 345.fluuiat . 313; 


314. lacuftris 344. 
unguis 244.247 
unicornis cetus 181 
unio 214 
uniualues conchae 223 


uoca Gaze,BoxPlinij 66. 
164. 

uranofcopus 38,80.fluu, 291 

urcomafttix f. 357 

ur[us uel urfa 201,202.215. mi 


nor 210 
utticarum diuifio 196 
urtica194.195.371.  Cinerea 


197. paruai:96,264. ru 
uter Gallorum 169 (bra197 


uua alga 273 
uua mar. 272 
uulpecula 146348 


uulpes 11,714, Galenus 248. 

marina;8. Rhodia 336 
X. 

Xiphias 113 

xiphydria 318 

xyrichos (Graece uulgo) 532 


Zapphirus(R ome uulgó) 13 

zargancs (Gracéuulgó)74. 
9t 

zerta Germanorum 282.300, 
323.373 

zillo (i, Grece uulgo) 26 


ziphius barb. 177 
zoophyta 27K 
zuchinda (Gracé uulgó) 10$ 
zydeath barb, 267 
zygana 74,130 


REBRAICA,ARABI 
ca erPhoenicum nomina.Eo 
rumaliqua etiam in Laiinoe 


6 rum Indice permixta reperie 


cs,qu& hic defiderantur. 


Alrahade 323 
alfabut 38 
altenía 356 
berulie 1213 
dub 356.358 
fead 1213 
guaral 358 
hazab 356 
rahadar 1:33 
rahade 123 
rahas 323 
fabot 38 
far 243 
temfa 356 
tenchea 3:6 
thab 356 
thead 23 
tifma 3:6 
zab 356 
AETHIOPICA. 
buzios 256 
c) ut 355 
AFRIS VSITA'TA 
nomina, 

Iarrafa 33 
Scaumé 74 

GRAECA 


[ndex. " 


Eee uo Mb ud uds v 181184,558 
etiam nominum indice Gra Por à qule/s oxyton,uel pro 
cis hodie ufitata quedam Bast 66 paroxytonum q/veleis 
reperies, quz hic de^ Born 49 & 291 353.561 
fiderantur, Borea 191 ifep 94. 
BiyMuosoy à GxyMuosot Yo. GOwtezidlevug 148 
A. Bac 67 Dro (ovave 415 
ABAquie 91 Bow. 66 tigv9ivG- 46 
&Beoz G^ 2$7 JoayvyuAQ-KapxíyO^ ——— ipv9givG" A6 
&ye- 58 207 sgulesglien Ga 285 
eyeiéqe you A47 BeinyG- 38 i4dex 471 
gezóc nma B 66 Cuzroc a$g 
gae (Q^ 1 T, txive- 256 
eoa 14. TeAGele 237 z: 
dixo" u. yaMefias 79. 143. Z«Vc é; 
euzvoL- 44 yanaelae 79.142. GiAG* 26 
Exe Ano 19$ yeMsflae 33$ (uvgauva 87 
Gar QOO d COUTE SIS yahat 141 Qvyeuwae i51 
148 ixéDiec 141, — &st- H, 
&xelc leg 414 — eÍac1A43.  wzpivas Helovn 83 
&Aa Buc 308, 53$. 1A46.xV»v 14.4. Ad" üpsgoipizbc 38 
&uzroescf, 338 ' 149. vee/ac 14S. vro. ipio $$ 
&Auay f. 338 ' xA" 144. fódug^ nez $i 
&Adc 5o 264 3536 6, 
Gel HA yeAselac 79.334 OxA&TuydudWey — 364 
&uvc 184. yaAvouc ng 9aA«oy 3c 223 
ewaelrue 2$o yaAwud'ac . 141. 9aAZ7AG- poc 184. 
guieorae 350 y&Mi St. 92. 143, wou-  Sopuvéls ng 
eoÜiae 24 — wit 308.525 Svvag No 
givSud Ue a4 yexola 79.8o Üuuvs Io 
oss 189. yMi 319 9uvvi us 
eva lópxate 38 yA«xG* n4.149 9vwe^ uo 
 &pxvG" 202,219 yAivG^ n Sueco 115. 157, 163 
Zerévris M6 yAvxvuseis agb I, 
&ozríe 467 yMe 1o1 IgaE 34 
&somog 410 yvaQáUc 3co i(:AG^ $4 
&stip 258 yruie]g $5 isAic * 
&spidjc aig yoy(O" 89 Game 73 
eulszriot 34 ypebeus 213 i766 306 
vA G7róe 2$ yugivoL 361 faónawz ^ 167 
efie no A, : Vazromo reu 394. 
&dgi7ic p AaexTUAÓUS 69 izz59svc 7$ 
&ogodlirus ag 4$4 d'xAó A$ ient 34 
&Qeós 0 d'ud'ovs 191 K, 
&Qqin | dAQiU 163 KaMaoiae 80.308 
&qus I eleAoíe 163 xa uvvu G^ 39 
&Qvx xo Brzie Y d'ovlofrne 356 xüuueic 216.347 
&yxAv 319 d'laxzuAG" 69 ianuae 216 
B, elvat aia wewonpis 44. 
Boo 8 d'izruye 222 xév9e PE: 
Bagiv" $07 vlgtkey 9xA«osi(Q^ — 84. stbczrgko xoc $7 
fumus uMe — 238 d'uóeoy 206 mzeG" $7.58 
Baie 148 c(ivxac (uox corrupta,p seoxeíc 212 
Biz 148 — vxxss) A6 «eo^ 413 
| Bozpaxíe 361 É, xgelzlss Q0 34. 29 
Bapey Q- n8 Eye L 2 NOM —— 219.230 
Balac 26933535. EyyeAus 319 weld xuQac 219 
Bia G^ 8 tyeQ" 219 xgold uou 208,110.250 
DeAóvn 9i tlovu 19i W&erivee 309 
Bac BuQxvzup 9 au | Bo- &Asd'ovs 19! Mgrpktvuay 109. 21.0 
(ew G^ 247 th«dvu 191 xagkivas 100. RgwrAsum- 
BAG" 247 tmadin «és 201 UxA« 71" o1, 


tiXeó0 $09,330, zzii 
ica 348 
NPreyeelas 191 
NERoSUCS Il 
«sao 352. 
xocrvidlpou 328 
xiépic 19 
Kespat 74 
xispáUe 68.70 
ktQnAG- 68,69 
xiQuAG- zou 503 
xneje 19 
xfguE 2146 
Housse 345 
KÜTH 160 
xn G^ Ht 
xi9doe uel ulzon uel íooc 
eo 97 
x&vauc (g^ 2534. 
d 19 
| uj 19 
nugis oxytonum 19 
xig *$ patoxyt, 19 
iif ov AG 19 
KiovAG* I9 
iyi 14. 
xin 14. 
xMcolae 9o 
xAswOuE 4 333 
xrid'as 19$ 
noy pite 155 
xCyXUME 245.346 
Koy XU Aut 246 
xorz G^ 231,394. 
xóxxvE. 31 
"9Aí«e 92,107 
X9AdU 71 
vogue 5$ 
» «peasid uop $$ 
"mogacavi d og 's$ 
Jake $5 
19? m $5 
19ocxiv Q^ jJ 
2] 35.55 
1507 vAQ* 3557 
s59 371 
NDoUdpauV o, 7$ 
u5osuQ G^ p 
so 491 
197jvo G^ L 
sold sg 414. 219 
39xAiag 2.0 , 253, yeprota 
oc 349 
xbxAid «p 240 
«oxAiG^ 359 
1ÓNX x 
KQa yy 217 
xk960V«8 217 
noayag 27 
xgeuus $0 
x9Lóe 235 
«gov d eA G^ 356 


bb 4 


sé $35 
xw 253 
xu Dee 109 
KUUA 7T QUUD 148 
Ku oyAeos 103 
xvzrpicvóc 294. 
«va piv 194. 
«vaio 291 
nup 144 


KVay yis I$1. xirpyuet- 
ag ig T.i 148. "oT 


dus 353 
st idc 64. oM vue 7 ,Asvz 

xoc 9, — uuo 7 
xG9ouxo9eU — 6, 291 
xtogid lec 214. 

J^. 
Aen 73.319 
Aetyoóg 9«AXesO^ — 193 
Acum j$1 
Ac 151 
A«zise $4. 
Ad" $4. 
A Biene $2 
«Diac $1 
d 349 
Aa Barzte 139. 141 
a«hereie 16,30 
vm s 323, &ypim 3343 
Aczridlo'zoc 294. 
Avmrivaz 30 
«zr zio $2. 
Adlxick (Q^ 68 
AsUMOG 24. 
Ao 214. 
Auvospxa 225 
guzrtols 5.346 
ANaE 550 
Aeque s 146 
Avxoc 31$ 
AU 32 
Aveoed lie E.;! 
M, 

Mai $05 
peris 64. 
puc Joy 241 
pagos yyunet 241 


Mut Qogu y xovoo6 (247773) 
269 


Ma Aes 139 
uta - 195 
uova 220 
t. Edvos 76.79 
patpyatprriegn 254. 
ptg yeperus 234 


papyepine Aic — 234 

wepyepoy 354 

papysgps — 7 234. 

pi(ey s u«osou Tels 
aig 

ueAcwd'kowos 4$ 


^ Index. 


utAewd'out 109.110 
p Aereo AS 
usAurolidf ee 219 
pu 7ro7rOLOU 54. 
123 1A. 
papier 195 


Uitgogu'yxo7toot 77773) 


269 
poAsv oic 361 
toque 49 
LopttigoS 49 
b«c 216 
tonat $5 
igrura $7z 
svenvoc 88 
t Ug0€ $87, 88 
ty Evoe 71 
wvfivos 71 
ui pop 71 
tvgeyt TTE $25 
to juas 49 
p.p 88 
LU6 — $7,182.194.558 
puse 228 
N. 
Nap 125 
Vou 71496 192. 
vou 7iASe 191. 
veBoias yaAsóe 14$ 
veAercenód edes 556 
VRcel TG 2$0 
vuoizue 249 
vigiaog 240 
VASiG 68 
vyxtT&oie : 59 
void inwoe 158 
Euplat ng 
NT. 238 
[^ 
Ovluyóc 26 
(uva 191 
Got 191 
IU 2621 
ASA wy 350 
dpid uy 184. 
oviae c'iieoe 13. 
óvía'wos 76.79 
Ovoe 76, 189 
óvvE 247 
ópxVU T 
pun HT) 
dpuauoc. n 
ógSpetyéeiriog 158 
ágqaxivus $0 
ógqpóc $o 
óequr $o 
dpvxerott ry xot 358 
oevE 169 
Qr Aot 191 
dspox9d'eetre 441 
dst 221 


óspenu 314. 
dszióc 210 
Bpaor tarte 358 
oc Aged fri 1$4 
óque 9«A« joe $9 
n, . 
Páyspu 205 
ero Ace Ilo 
TEM HT 
eroyuuto 706 $0 $ 
"6p li 264. 
wpeiate Kiqaos 68 
"ius 28,302 
"oie 28 
auspice 7r 0d $02. 
AUEATH $$ 
^h ACA UE 108 
1177 259 
1777 2359 
mweTÁeNG 208 
wivvoQuAE 208 
"oio xU 3356 
wACTRE $$ 
"CAGTSX necis 21$ 
"WAcmstuos $5 
a A6 * 466 
"UAG'TO $8 
7TTAGgxG 69 
1017-1771 266 
z02v7rod]a 189 
TIOAVAVVIL08 14. 
7r)uzriMee n; 
vróguos 374 
"ivocvod 242. 
7roeQvezop 241 
"WSAv7rod ng 189 
wgnpccd 112. 
"pv HN 
velud as TES 
"yensie 171 
"reisue 171 
"picis 71 
"eoDomy 727 
aja Vot 240 
"s vpóets ar gae 313. 
"ovglv ot &dlog 328 
AO UpOUU TOS Aupvatgv eid gc 
,343 
"TU. V7I06 199 
"tov 189 
ux Ti NbyyVAi 347 
PB, * 
Pauusa 
j«dis 91 
p 119. 141 
z, 
22513 32$ 
earns 350 
CATH 67 
ewe li up lol 
eur ding 5$ 


Ceysvot 44. 68 
excyoc oxytonii, uel pae 
roxytonum oeiteyos 
4469 
eod Tele n4. 
euocllus 1A 
exed'vor — 4 
c«uoie 87.91 
ccUpS — 14.87.91.10$ 
c'ézrogog $1 
eA $7, u7 
cuis 350 
exetpivoe 61 
ctore 350 
cur ia 186 
cuz op 196 
Güzrioy 186 
TAS S8 
eieugot 351 
cioe 306 
ewód'op 47 
exec dé 
G'XGp0c ". 
e'X&ooc axoAog JONES 
exi«cláUc $4. 
cxixSíe $4 
exiauvos $4 
quouis $4 
exe $44 
cxidiae TT 
eriQéd ek 428 
€ to «ó6 1o7 
cibAimeE f. LE 
ei6Aerqed o 17À 
c Ar qud oa Se Aet] 
170 
cou Booc "o go7 
cYx9zr«Aoc u6 
axoed UAE "o 
| C'iGezris 84. 
e'XSozr foc $4. 
CKUAIU 144. 14$ 
exvAvecog P3] 
exvMagos 14.4. 
exu 144.145 
Cia rripaok 32$ 
myuaoie 6$ 
TT M 87 
euo" $8 
e7roG"^ 4x 
spry)mumilgmr 39 
spouGad's 441 
spa9oc 98 
spar 6Uc | $9.62 
equváte 69 
cQignra 73.74 
Cuvatyolc 47 
euuod'ovzie 48 
ewvisdlxg 47 
euodlup 47 
vaciug* 6 
127777. 


T. 

"Téwic 103 
7XAIVOA | 248 
FIUNT. 187,189 
Td 487 
qU9od'n 187 
iu 214. 265,364. 
gave : AS 
749^ 8. 
2etyn e ee 
dpiysc OG" $7. ros 
"payée" ».,198, 

qpiylt 39 
spryoae 3^ 
ES A TET 
verus *. qu 
PIJNT. E uà 
gpvyüy .. 120: 
spoxue n 
Tera aa 
TUQAu 28$ 
7vQAiVO" 28$ 
RE Y, 
Y4y9- 561 


Vit mafc gen. potíus 
quàm vix foem. 46 


Voy 169 
vs $7 
| 9, 
QxyrG- 46.303 
 Qxypeeig 46 
$2yseQ A6 
Qo Axe 166 
Qurmiyus 358 
Q9sp 9wA«uO^ — 268 
pio nic lot 109 
QuASuiAR 109 
24 &vO* 285 
quiavoy 246 
Quioy 29 
Quxic 49.30 
Qux 3o 
QuAup 300 
QUanAse 170, 168 
QucuTue 170 
Qa ouo 165 
Qux 164. 
qax" 163 
QoA&cIke 218 
QeAeid «e 2128 
QoAIS n 
. x. 
XàAusve 65 
yOMop 71 
xev 556 
yewvau 27 
ye 27 
"UV 37 
eM Z7! 
xeuelop 36 
xod gne 76 
xp 71 


Index. 


xy 

eon 182, Seis r^ 
yt Ae 219. Hes 
330 Zpayet.. . 331 
yoreivaz 354 
yop" $7:287 
yogoxug ride 219 
yAGgóe xo ioc 6.7 
yAepott&teud leg 219 
Xeóuut $o 
XoeoQqus (4 

2 V, * 
Vepuodvrs — 5038 
Nose 94.98 
NLieiov 98 
ys 6" 16 
N.vyp" | 16 
4. fad UA ez 268 
Nox 0, $00 
Que /1484 
mop 7mAvmWIG-  . 193 
aratete ET 
ayzic 124,254. 

ITALICA,. 
A 
Accone 346 
acicula 91 
acucella 91 
acufigola 91 
adano 335 
ádello 335 
adena 335 
adeno 335 
agula 288 
agufco - 143 
alagoufta 212 
albo 345 
albores 49 
alíczi 2 
" anchoy, uel Anchoics, uel 
Anchioes E 
aücludz - 
.angoclla 3 
anguello 3 
aneufigola 91 
aquila 122 
aquilo 122 
aquone 346 
arachia 3 
araneo 73 
arbolica 296 
arboro 46 
arcetta 215 
arguzella 91 
armato pefce 33 
arfella 238 
arfilli 74 
arzilla 134- 
arzinarello 92.134. 
afello 76 
afilato 142 
afino 76 
aftafe 210 
aftefe 210 
aftura 239 
attina 335 
anrata Padi 300 
azio 142 
B. 

Baicolo 73 


| balbero 


307 
balena 167 
balcftra pefce $8,151 
barbari 307 
barbio 307 
barbo 307 
barbono 39 
barqueta (28 
baftardo 70 
baftonaga 720 
battipota 324. 
bauecqua n 
bauofa 332 
becin cauo /38 
beuerazaconcdha — 230/238 
biancheti .— i 
bifca 383 
biuaro 352 
biuerono 230,238 
bomarin 355 
bocain:capo 38 
bocca in ca, .38 
boga 67 
bogancitola 257 
bogue 67 
bolaffus 28 
boloma $71 
booba 67 
borbolus 284. 
borrebotza c9 
bofegua 70 
boftriz 309 
bot 291 
bota 359.309 
boraccio 159 
boratriísia 33 
boretrifsia 309 
botola 309 
bortatrifo .309 
botto 291 
botus 309 
bouemarino 165 
bouteíolo 201 
bouualo 350 
brancha uel branchna. | 210 
bronco ucl brongo 89 
brucho uel bruccho 320 
bruncho 89 
bubalo 350 
bulbaro 294. 
bulbers 294. 
buo 165 
burbaro 294. 
burchi 123 
Calamarro 186, 188 
calcinella 229.238 
camarugia 217 
cambaro di mare 210 
cammarella 219.220 
cammaro 348 
cancharo deBarbarie — 203 
cancreola 205 
caneglia 144. 
caneftrello 70 
canoía 14.4. 
cantara 44 
capa ronda 235 
capa-roza 230 
capa-rozola 230 
capello di mare 198 
cape-roze 238 
cape fante 232 
capidolio 170 
capidolium 166 
capidon 3o4 


capidono 


201 
' capíftello 70 
| capitello -- 409 
capiton 1291 
capodoglio 170 
capo 034.420 
capo groffo $7,291 
capone pefce 20813233 
€aparozola 238 
cappa voe pt 
cappz roza r 2238 
cappa da deo uel da- detto 
244. 
cappa da ferro E 
capparola aig 
capparocula 229 
carabo 203 
; carbo 55 
carlino 4 
| carlinoto 2v« 
carpano Z 15294. 
carpena 294, 
carpione 343 
caftaeno $o 
caftaenola --. 89 
caftrangiolo 208 
caualin marino "5m ritorto 
2672 
caueano 304. 
cauedano 204 
cauedo 304. 
caueden 304 
cauezale 304. 
cazo marino 26$ 
cephalo 69, 70 
cepia 186 
cepolla mar, 83 
cercalina 361 
cerna 31, $0. 302 
cerres 65... 66 
cetola 64 
ceuola 49 
chalcena 329, . 230 
chalena 230 
chana 28 
chaual 267 
cheuena 306 
chiepa 333 
chiocciola 350 
chiozzo 291 
chran $2 
chro 52 
chrom $2 
ciambetta 151 
cienalo 69 
citula 64. 
cneuri 2 
coaliotto 92 
cocho uel cocchou 31 
cocco 3t 
coecho 31 
cofano 32 
colabucco 335 
colombo pefce — 14.9. 155 
colpeíte 104. .335. 336 
conchole 226 
copeíce 335 
cops 36$ 
copfo 316 
coracino 43 
corberto $3. 55 
corfucl corfo 55 
coruafilo 57 
corueto $$. ^ 246 
corno 52. $$ 
coruo di fortiera 55 


coruulo $3 
&riues 31z 
erocodile 356 
elcuccho En 
€uco : 96 
€ueunari 2 
cueuneuti 2 
cufuruma 183 
D. 

Daphano 4.4 
delphino 163 
dentale 48 
dente 45.48 
dephano 44 
diauolo marino 92,18 
domifclla 26 
donfella 26 
donzella 26 
doracena $6 
dotrolo 2441 
dracone marino 267 
dragonetto 267 
drongo 89 
Esbreuon 283 
: E» 
Faber 64. 
Faloppa 267 
fegaro 53 
ferrafa 120 
ferraffa 120 
ferraza ucl ferrazza i20 
fetola 61 
fiatola $9.61 
fico pefce 30. 80,81. 
fietola 61 
figo 29.30. 52. 61,81 
folca 208 
folia : 208 
folio. . 98 
folpe 1 
folpo 189 
fondola 294. 
fongo marino 194. 
foragua 293 
forcha 3 
forchato 33 
peíce defortefía 9 
foterifia 124. 
fotterigia 124. 
fragolino 46 
freguen 283 
freguereul 283 
fumicotremula 126 
Gaballo 267 
galana 183 
galea $1.83 
. .galca peíce $3 
gallana 183 
gallina 35 
gambarella 219 
gambarello 21 
gambaro ^ 210, 221348, 
di mare 217 
gambarozola 210 
gambarnfolo 219 
gammarella 348 
gammaro 210,220. 348 
gammaruli 219 
gammarufij 27 
gatta 14.5 
gauettus 394 
gerruli 66 
giauetta 305 
gilioro 130 


Index. 


gitclla uel girello 26 
giro 66 
girolo 1166 
go 6,8,2o1 
gobi 8 
goi 8 
gongole 333 
gotorofía 10 
goufangle 293 
gozonello ! 226. 227 
grancella 201 
granceola 205 
granccolo 201 
grancetto 206 
granchio 34.8 
granci porri ucl porroni pa. 
203 
grancio "348 
grancitella 205 
granco 200 
granzo 301,348 
griczo ET 
grillo 83 
grifella 293 
grongo 89 
guarracino $7 
guatta Lo 345 
guatro mufcarolo 145 
guigion 8 
guo : 8 
gutturofula 10 
I. 
Imbricc 241 
imperator 114. 
incino 2157 
intrafsine 84. 
ionciio 285.291 
iouían 291 
iozzo 291 
Kabaccello 395 
L. 

Laccia 115. 323 
lacerto 208 
lacertus 208 
lachia 323 
ladano 335 
lagiono 39.291 
lalboro 46 
lambena 3o 
lamia 318332451 
lamiola 34-4-. 153 
lampeca 61 
lampreda 326 
lampugo 109 
lana pinnula 239 
lanchrina 212 
lafca 288 
lafcha 288 
latharina 3 
lauarolus 


3 
leccia uellechia uel leczia pa. 
115. 


lenguata 101 
lepo 39.81 
lepre 30.81 
letregano 79 
limaca 350 
limaga 350 
limagot 350 
lincino de mare 257 
linguata 101 
locha 293 
locufta 212 
lodra 354- 
lodria 354 


lontra 344. 
- lopida: 105.115 
lopola 293 
louuazzo 73 
lucerna 31.34. 36. 40. depe^ 


tré 38 
luifolo ^ 23 
Iumaca 3;0 
Inmacho 350 
lumacha 350 
lumbardoe 230 
lumbrina $4 
lunpaffo 73 
luzzo 316 

M, 
Macarello 108 
maciricue 348 
magnata 351 
mola 359 
maicron 291 
malearmato 33 
marafandola 361 
marafio de aqua 362 
marilia 45 
marlucz 374 
marmur 49 
marfio $3. 291 
maríon 291 
martello 74451 
martino pefcatore n8 
márzapan 16 
maffacara ET 
mafcorolo 191.193 
maxo 7 
mazaneta 201,206 
mazone 71 
mazzacara 215. 217 
menola 65 
merlo 34430 
merludio — 21 
merluzo 26 
merula 14. 
mefíanca 8i 
meffacara ET. 
meffore 9,11,291 
mefíoro 38 
miefine 70 
miluo 72 
minchia di re 26 
mifor 291 
mifiore 38 
mifíori $1 
mollecca 24.8 
molle pefce — 77 
mollo 76,365 
morella 283.293 
morcllo 283.285 
mormillo 49 
mormiro 49 
mormo 4-9 
mormoro 49 
morona 88.33; 
moro pefce & 
mofcardino 391,193 
motíargo 326 
mourone 88 
mucofía 132 
muguetino 191 
murena $8 
murmuro 49 
mufiner 306 
muffolo 217 
mufítclla 81 
muzaro 391 
N. 
naridola 250 


nafeilo 76 
naftura 239 
nembrella $4. 
nibio 75 
nonnádi 1 
nonnata á 
LI Q. . 
' Ochia 45$ 
ochiada 45 
ochiado 45 
ochiata PERO 
ochiatella 4$ 124- 
ochiatello 114. 
ocradiga 189 
oculatella 124p 
ognella 243 
oia 45 
okada A 
oladiga 289 
ómbrina $4 
orada 289 
oradiga 289 
erata o 
orbifola a6 
orbolo . 286 
orcheetia zw 
oreol 108 
orga 3* 
organo 3132 
oftrca 22$ 
oftreghie 22$ 
P, 
Pagancllo 6,7.29t 
pagello 4T 
pagro ] 46.47 
palombopefcc — 320. 143. 
144-149 
palamida 109.110 
pantialena 223 
papagallo 15.17.22 
pardello 28g 
pardilla 285 
parnochia 2 
paffaro 29 
patella 22$ 
pecten "T 
pectenorzo — 97,104. 10$ 
pedozo marino 268 
perceco HI 
perchia a8 
percia 39 
perla 234- 
perna 234.239.240 
pernocía 217 
perofa — 135, — raía 350 
perfega 302 
perfico 303 
pefcatore pefce 1 
pefce Capone 31 
pefcce Columbo 349 
peíce Palombo 349 
peíce de petre 9 
pefce fan pietro $4. 
peíci noui 1 
petalide 212 
petrofa 13$ 
pettine pifce 63 
peueraza cappa 230 
peuerazo 238 
peuerono 230 
pholado 228 
phragolino 47.49 
phrangoling 46 
phycis zs 
phyco 139.77 
picquo 345 


Index... 


pic 345 fardina 4- 
| picho 34$ fardono 2 
pigo 345 fugo 44. 45 
pinna lana 239 fargono 44 
pione 343 Íargoimperiale 44. 
piora 300 farofano 46 
pifcarore peíce uel pifcatrix | faueij 306 
, n8 fcarda 296 
pitara 30 Íícardola 296 
piuerono 238 fcarmo 76 
, plane ' 99 íÍcazion 291 
polauda 109 Ícazonuelfcazone 143.291 
polpo 189 — 370 
 porccellete 332 Ícazot 291 
porcedlana 242.243.254. Ícepa 186 
25$ fchiaua Menola 65 
porco $8 fchille 214. 219 
porco matino 145 Ícieuolo 69 
porcfía 193 fíclaua Menola 65 
porga 17 Ícombro 108 
porpo 189. fcorfano 86 
porroni 2093 ícorpcna 86 
potamarina —199,199,265 fcorzonc 145 
prete Sen 38 febolo 69 
preuc | 38 feccia 186 
gruía * 269 fepio 186 
. feppa 186 
Quennaro 2.3 fíerpemarina 21 
" .. ferpente marino 92 
Ragcia 128 pefíceSerra 7t 
zagno pefce 73. $4. Íerran 28 
ságno pagano peíc —— 984 fífoglia 101 
yaia 134. ffoia 101 
raina 294.  demer 253 ífolia 98,101 
gana i 3:9 ffolio 98 
sana piícatrix 18 ífunge 264. 
xaía 3j0. fzompha digeio 109 
rafon 63 ígramfo 113 
rate penade 122 Íitula 64. 
pefce Racto 121422 Ímaride 66 
reina 294. foagia 96 
xhombus 94 fomniolo 208 
giccio marino 257 Íopi 186 
| xiczo | 3» fopracielo 28 
xizzo de mare 257 Íorce 82 
rombo 96 Íorgomorgange 354 
rometa 135 fot 330 
romia 233 íou 106 
ronccra 243 fpada' 114. 
xondcela 36 [parlo 4 
zondine 36. 72 Íparo 42 
sondola 36.72 fparnochia 217 
szofpo 718. 127. fparo 42 
xoffeu 1 fparro 42 
rotoneto 66.67 Ípecchio 203 
solo 64. Ípernotza 217 
xubellio 47 Ípetto 74 
guífata 296 íphonga 264. 
rybon 46 íphunge 264. 
. ^ fpicola 73 
Saccheto 28.43 Ípigaro é6 
facheto 218.52. fpigola 73 
 falamandra 361 Ípoletta 241 
| falamandrino 31. Ípongiola 264. 
| fülcna '346 fquadra 141 
falmarino 312 fÍquadro 394 
falpa 68 Íquadro di mare 14t 
falpono 68 Ííquaglio 3094. 
fanguetola 35$ Íquaiam 14 
fanguincrol 283 Íquaio 304. 
fanguifuca 351 fquaiola 293 
farba 68' fquallo 304. 
farda 2.4. Íqualo 69, 304. 
fardanella 346 Íquaqua 14i 
fardella 24.346 Íquatina 141 
fardena 346 lopeeíquatro 141 


fquilla 214.210 
ftella 115.259 
fterniculo 283 
ftornazzo 283 
firacciafacco 293 
firamazo 131.432 
ftratzariola 284. 
ftreia 290 
fretta 3o5 
ftria 290 
ftrigio 290 
ftrilato 290 
ftrinco 309 
ftrititz uel ftrinzo 309 
fturion 332 
fuaro 87.105.106 
fuazo 96 
fueta 290 
furelle 106 
un Suro 106 
fuuaro 106 
T. 
'Tanada 44- 
tanna 4-4 
tarantella 111 
tarantola pefce $7.105 
rarantula 361 
tartuca 183 
i:aciugella 183 
tellina : 229 
tellina regia 219 
temalo 313 
temelo 35 
iemero 313 
temolo 5 
teica 391 
tenca mar 24.81 
tephanus 44 
tcítudine 183 
teftucine 183 
teítnma 385 
tinca mat, 14. 
ton 109.110 
tonnine 10 
tonno 110 
tordo ETo 
' torpedine 124. 
tOrtOra — , 120 
totano 188 
totena 388.189 
trachina 84. 
tragina 84. 
tragono 69 
trazeina $4 
ireglia 39 
tremolo 124. 
tremoriza 124. 
tremula 224. 
triga ' 39 
trigla 39 
triglia 39 
trinca 399 
trotta 212 
troy 289 
truellia 61 
tzull 289 
irutta 312 
turdo 15 
V. 
Vacca 132 
uairolo 73 
uairon 283,285 
ualena 167 
uallopa 317,221.26 
uarolo 732317 
uaron 283 


uechio marino 164 
umbrina 3$,53.54- 
umbrino $4 
umbrinottus 54- 
urfella 293 
uríeta 202, 215.217 
urtica 19$ 
ufel 293 
ufella 293 
Zaphile 44. 
zaphirus 64. 
zedola 293 
zerli 66 
zigurella 26 
zino 257 
zinzin 257 
zifila 3 6 
zolere 6 
ZOzero 8 


HISPANICA ET 


Lufitattica. 
A, 
Aguia pefcado 9i 
agulia 91 
aguilla 91 
alache 108 
almeia 223 
aranha 20$ 
armilla 238 
atum 1o 
B. 
Barbo 307 
báruo 307 
baruo dela mat 39 
bezogo 47 
bize 1 
bodian 22 
bonito 11.112 
bout 350 
brcgieam 223 
budiam 23 
buzios 25$ 
byza 112 
Cabra pefce 34- 
cagador 9 
cagarolo de mar, 252 
calamar 188 
calandra 183 


camarandeLysboa ^ 219 
camaran dc Villa franca 220 


camaron 210 
cangreia 20$ 
cangrcio 20i 
cangreiola 205 
cantheno Py 
caracol 3;o 
caracol dela mar 250 
caragolo 250 
carpa 294. 
cafíaun 14$ 
cauallo 108 
caulinho marino 262 
celema 52 
centola 205 
chabro 205 
chocco 188 
concha 350 
coníalmes de mar 227 
cromgo 89 
D, 
Dorade 4t 
bb 4 


KE miffole 143 
emxarroco 118 
engie a86 
enxaroquo 309 
erizo di mar 357 
G, 
pes Gada 76 
gal 64. 
gamaruli 219 
H. 
Huga | 131.112, 141 
hugia pag. n4. 2 
141 
Lagárto 6$ 
lamio $41,151 
lampréa 36 
lampugo 75 
lenguado 101 
liebre dela mae 393 
limada 151 
peis Limo 1352 
linguado 101 
Ióbo matino 165 
logufta 212 
lupo 73 
lyra 141 
M. 
Marlucz 374 
marmo 49 
maríopa 170 
merluza 76 
merula 14. 
mexilla 227 
molebout 159 
molere 21.81 
moreia 88 
mourorne 88 
mufole 143,227 
O. 
OhRia dela mar 215 
P. 
Pagello 47 
pampauo 61 


peixe uoator ucl uolatór 


36 
percha 28 
peícada 76 
phagro 47 
gicarel 66 
picque 316 
pulpo 189 
KR. 
Raia 128 
rodouallo 94 
ruo 22 
$. 
Saboga 323 
falemaa 68 
f3imonctus 39 
fargo 4$ 


fcaragol 252 
férran 2 8. 
folho 332 
follo 316.532 
fpargoil 42 
fpetto 74- 
fullo 332 
T. 
"Talpaire 154. 
thanna 28 
tinca 301 
tinet 166.169 
toilandalo 151 
tortuoa 183 
tremiclga 124. 
turdo 15 
b^ 
Valléna 165 
uoladór 36 
Xarocho 1:8 
xibia 186 
GALLICAR,S$SABAY 
dica ey" Norniannica. 
A. 
Able 38; 
ablette z85 
aguillade Y43 
aguillat 343 
agrouelea 352 
aiguille 92 
aiol 33 
albergaineg 172 
alefz 323 
angelin 379 
angclot 24.1 
angclo 141 
anguille 319 
apron 292 
areigue $4. 
areng $ 
arondelle de mer 36.72 
athelan e 3 
achon 210,11 
auguyata 44 
auriol 13, 21,108 
peis d'auriou 108 
B. 
Balene 167 
bandroy 320 
bar 73 
baratella 151 
barbarin 39.307 
barbeau 39-307 
barbet 307 
barbier 24 
barbote 309.310 
barbue 96 
baftango 120 
bauofc 1 
beccard 3:8 
beccaffe 92 
' becd' oye 163 
bechet 316 
bechus 264. 
becquet 316 
beluga 34-35 
belugo 35 
berdin 223 
berlin 213 


Index. 


bernadet 14.6 
bernard l'ermite 210 
bertoneau $4. 
biché 1$ 
bieure 352 
bifre 352 
bigorneau 250 
bigornet 250 
bille 20 
bios 243.24.6 
bios cornetos 246 
bious cambus 210 
biffole 340 
bize 112 
bizole 340 
blanchet$ 449.343 
bodroy 110 
bogue 675,  raudé;. 

reneau 67 
bondalle $40. 341 
boniton 25.110, 312 
bouquet . 219 
bordeliere 309 
borrugat $4 
bortiere :8 
boufron 186 
bougnette 120 
boulerot 5. 8 
boullaufe 399 
bouquet 219 
bouuiere 283 
brame pag. 296. de 

mer 41 
brafme 296 
bremme demet— 44447 
breíme 296 
brochet pag. 3:6, de 

ner 74. 
brocheton 316 
byza 312 
Cabot 70 
cabote 344. 35 
cabrolle 115 
caburlaut 291 
cagarcl 65 
cagarolo 350, de mar. 252. ca 

gnola:ss:, — eagnotz44.. 

blau 150 
caine $4- 
calamár 188 
calamaro 189 
calderon 170 
calliaftro 304. 
calliqueg 3 
calug 70 
canadcella 43 
cancre 201 
cantena 44. 
cantheno 33. 4. 4- 
canudo 17 
canus 27 
capeau carnü 198 
capelau 24. 
caramboti a9 
caramot 219 
caramote 317 
carbafíe 203 
cardaire 137 
carlet 29 
carpe 294. 
cafíeron 186.189 
cafiagne de mar 257 
catto rochiero 141,143, 14.6 
catro algarie 143 
cauillone 49 


celerín 3.346€ 
cero . 19 
chabot 19t 
chabre 200,203 
chaluc 7* 
chanadelIe 28 
channa a8 
charree 3t 
chaffo 29t 
chaffot 29t 
chat 344 
chatillon 285 
cheual 26g 
cheualot 2673 
cheuena 306 
cheuefne 304 
cheurettes $19 
chien de mer 142,143 
chouan 304. 
cicada mar, ay 
cicharou 104 
cigale de mar 228 
ciuada 210,115.220 
clauelade 13$ 
conifía 238 
cogniof 307 
coguiol 107 
colíart 329 
congre $9 
coquillado io 


coquilie:3$, large232. de 
pourcelene 25:1. uettade 
237. de faint lacques 232, 
233 


coquin 306 
corbau [1-1 
cormontein 371 
Cornet 188,189 
corniche 189 
corp 44.56 
coulac 323 
coufteaux 245 
couteaux 245 
crado 3 
crape 200,203 
crappaude LET 
crapau d' eau 36s 
crappe 10 
erac 333, debuch 34a 
creuettes 219 
crocodile 356 
cul d'Afne 395.196 
cul de Cheual 197 
cullier 233 
curez 243 
D; 
Daine 44. 
daing $4- 
damo 1$ 
dard 2990 
dardo 300 
dauphín 163 
daurade PT 
dauree 4.5 
delphin 163 
dente 13.48 
derbio 1$ 
domifella, 26 
donífella 26 
donzelle $3 
dorade 41.64. 
doradilla E 
doree 64. 
dormilioufe 114. 
doulcins 257 — 
doufsin 357, rafcas 3257 


draconeta 


draconeto 268 
dromilla , 294. 
-durdo 1$. 2M $6 
E. 
Egau 106 
egullat 143 
cleno 130 
emiffole 14$. 749 
emperador 14. 
epelan 84. 
eperlano 373 
epinarde 284. 
epinoche 284. 
erango 122 
efcarcot 350 
pes Efcomé 74 
Efcrouelles 352 
eícreuiffe 34.8, demer 212 
efpadus grand 114. 
peis Efpafe 114 
efpaulars 169 
eftoille 394. 
eitourgeon 33 
F, 
Faaule 203 
falco 122 
falco mat 72 
farra 341 
fenicte 33 
ferra i49. 343 
ferrata 120 
ferrau 143 
ferraza 322. 143 
ficte 323 
ficla $5 
ficlaz $o 
filat 89 
flambo 104. 
flamme 130 
flammcette 230 
flaflade 132, 119 
fletelet 100- 
fieitam 103 
flez 9$. 100 
flion 229 
frax 151 
friteau 305 
friton 3o$ 
fumado 1219 
fumat 119 
G. 
:Gabot 1 34 
gagnola 92 
gaian 20, 21 
gal 64. 
gallanga 1210 
galline EL 
gautte 333 
gardon 189 
gatrlet 989 
gafcon 106 
gatto peíce 145 
gatufio 145 
-gauot qt 
gerres 66 
giarets 66 
gibbar 166, 169 
giroflade 27i 
glaugio Lr 
glorinus Mo 


. Index. 


gouion 285. ^ demer 6 ligumbault En 
gournautus 3» limanda 99. 100 
goate 7 limaffon 350 
gobio 7 loches, 292,294. franche 
boifon 28$  29:. 294. —demer a 
gornart 32. 195 lochette 294. 
grampella 20$ longouftin 217 
grauan $. lota 41, 307. 309 
grand efpadas 14. lotta 309 
grauenze 341 loup 71 
grenouille 359 loupaffon 73 
gritta 20$. 206 ]outre 354- 
grocn deue 349 lubin ucllubine 73 
gronau 3*. 32 lucerne 35 
gronaut 193 195 lucz 026 
groffe Coquille de nacrede lune 1/9 
perle 2$t 
grougnaut 33 M. 
grundin 31 
Guataughier 145. Maigre $4. 
guernettcs uel gueruette$ 219. malarmat ET 
maquereau 108, baftrd 
106 

H. marguaignoa $19 
marmo 48 
Hadou 77 marmot 399 
hal 131, 332 marfion r 
halachia 198, 323 maríouin 163, 164. 166, 

hannos 233 169 
hannons 233 maríupa 3164. 
harengade 3 martegue 28 
haíeaux 296 maxon 71i 
Hautin 74 medola 6$ 
heriffor de mee 257 meiane 41 
heron de mer 934- melet 3 
homar 21. meleta Maffilia- 3 
horreau 198 melete a 
hoftíes 21$ peisdemenage $ 
des hui(tres 225 mendole 65 
humanthin 146 menefiríet 20 
menuiíe 1 
1, merlan 77 
merle 14. 
Tau 64. merlu 214. 
iblada 45 mcrlus 26 
imbriagó — 39. 4o. 395 meríouim 163 
louziou peis 1$1 micfine 7Z 
iraigne de mer 20$ migrane 803, 1j7 
ittre alle calle 215 milandre 314.4. 
iuocil ? minchiadi Re 17 
iufcle $; mirallet i. 134 
moil 39 
t. mole jt. 91 3158. 

159 

Lacert . $4. moltbout 159 
lampedo a2; morlho AÁrmoricis 163 
lamprezze 326 morhua 79 
lamprillon 386 morhouch Ármoricis 163 
lamproye 326 morme 49 
lamproyon 286 mormo 49 
lampugo "i5 mormuro ^9 
lanceron 316 morrude 3 
landola 72 mottpierre 293 
langoufte 212 motanche 194. 
langrout 21; motella 399 
lamio 1531 moule 349 26 
lanzeron 316 moufíches de mar a26 
lanzon.. 316. mouftelle 309 
laíche - 3 mouftoile 309 
lebre de mat 5 moutelle 294. 
lendole 36 mouttoile 294. 309 
lentillade 1370 muge 79. 71 
lentillat 144 muguetin 191 
lepada 22; mularpeis 170 
leure 354 mulaffo wiaffilig 170 
ligombaud ai, mulet 29 


mulles 

munier 30 

murena, ( forié Moureine) 
$8 


79. 373 


mufíchebous 78 
mufíc 191 
mufiner 306 
mufnier 291. 304. 
muftela $1 
N, 
acre 239 
nacredeperles — 233. 234, 
239 
nadcelle a 
nigr oil 4$ 
niffola 545 
Oblado ^5 
ocil deboue 223 
ocillet 27t* 
ocítre ai$ 
olhada 45 
orcol 108 
oftres 2f peires 225 
oudre 163, 169 
ouelle 284. 
Quitres a2$ 
Oyata 45 
oye de mer 463 
P, 
Pagre 7 
pal M44 
pala 344 
palaes 340 
palamide 199 
palamodo 169 
palourde 230 
paloumbe 149g 
pampalo [IE 
paníar 96 
paffar sá 
paftenaga * 119 
patella 223 
peange 14 
pegoufe 10z 
peires Oftres R2$ 
pelamide 9$ 
pelorde 332 
gelourdeg 238 
perce 492, 293 
percepierre 10 
perdie 302, — demar — 98 
perle 234. 
perlon a» 3$ 
perpeire 103 
perroquet 17. 23 
pefcheteau 120 
peteufe 285 
pctoncle - 333 
phialaffus $9 
pholado 135 
pibaleuclpiballe 287. 316 
picarel éé 
plane ?9 
glatue 390 
platton 300 
plateron 392 
platufe 95 
plye 99 
pole 192 
pommes d'amours 275 
porcelaine petite 248 
poulle de mer 16 
pex 14,6 


porcelane 254.259 feccheuelfeche 186. 
pofterol 195. 197. fecche poupe : 189 
pora marina 194. 199 fedenette 170 
potes 396. 198. feiche 186 
poulpe 189 .fencle 3 
poulícpieds 197 fepio 186 
ES. 189. fetchog 309 
ponipte . 389. ferran 28 
pOUpe- 189 ferraran 28 
poufíle pez 197. 25$. feruantin 102 
pregue dious 220 fjege 189. 305 
pucelle 4. 3?3 ficurel 195 
Q.. fole 101 
Quaras 225 fophio 290 
quarrclet o» fopi 68. 186 
" forrat 153 
Raie 120. bouclée 55. Vide POE Mana 14. 
Raye. paraüon 42 
ramart 148 fparle 4t 
xafcaffa bianca Maffilie — 38. ie , xn 
$6 pets 5palo: 14. 
xafcaffe $6 fpata 14 
raícaffes 257. 258 lpet 74 
raíon 63 fquaranchon 205 
rafpecon 38 fquille 214. 2:7 
raíqueffa $6 lquinaude 203 
rat 38 fquinado — 203. 205 
ratcpenade ,8 ftella Maffiliee. 259 
faye 128. eftelcé 134» 135. P ERME NA aiu i 
Vide Kaie ubredaurade t 
peis rei $4 is B9 
renard 146 furmulet 39 
refponfadouz 348 fuuereau 10$ 
roce 300. . 
rochau 33.14.27 ac 36: 
rode 64. tacom iip 
rogetus barbatus ,9 tapecom 3 
rohart 368 tare franke 122 
rombo 94, 96. romb 94. UR 2 
ronce 1,6 tàliot e 
yondelle E telline 218, 229 
rondole 36 tendie 3o 
ronfe 56 teftard 204 
xonfon teftart 291 
roquau i: tefte daze uie 
rofe 197. 300 thanna A 2 
rofe uel roffe L 284. thun (ton)le perit 110. 
rofiere 283 ihunnine 110 
rof(fe 16, 3oo tinet 166 
rouget 31. 32. 39 ton 4 109, 119, 111 
rouffcau 4o3 !Onnine ur 
roufete 145. 146 torpille. x 
route 344 tortue 183 
$ tortucgue 18; 
" tortugue d' aigue 359 
Salcoque 219 torhena 188. 189 
falicoque 219 tourd 14. 
falpe 68 tourteau 203 
faluch Sabaudis 372. tremble 1:24. 
fame 79. 7^. triga 39 
fanfue — 35* trowpette 92 
dela fante 219 rronchou 6l 
fanut 27 trouette 289 
farde 4. 112 troutte 212 
fardclle 4 troutte Salmonate 343 
fardine 4- trueie 64. 
fargo 13. 45 truitte 3 
faucle 3 trute EIE 
faulmon 318 tumba 3: 
faulrerelle 214.219 tumbe $4. 
fauquene 4-1 rurbot 94. 
faurel 105 irurdo 15 
fcandebec 25 turpillia 314. 
fcaragol 352, 350 : 
fcorpena 86 aee 
fcorpeno $6 Vadigo 109, 115 


Index, 


uandoife 200 
uangeron 384, 300' 
uar 73 
uaftango 320 
ueau de mer 165 
ueirat 108 
uengeron 290.300 
uergadelle 68, 71 
ucrgado 7o 
uergo 56 
ueron 283 
uechono 264. 
uieille 16 
uielle 35. 16. 21 
uilainueluillain 304.306 
uingeron 300 
uirlis 250 
uiue $4. 
umble 34.4 
umble cheualiet 345 
umbre 315 315 
umbrino $2. $4 
uolant 36 
urfin 257 
urtigo 195. 196 
GERMANICA.f NO» 
men fictum fignificat. 
A. 

2faf 319 
eoelfi(cb 349 
abler(ifcb f. 321 
&gel 351 
ágle 351 
? 319 

utt 399 
dfe 3:3 
áfdb 34 
á(cber 34 
&(cb:ocb f. 1:9. 13: 
&gonean 290 
egunen 190, 346 

tDed(ó 346 
«lbe 285 
albele 28$. 349. 342 
alble 28$ 
albóct 340 
alcute 310 
alet 69, 142, 304. 
allegaroen 35$ 
alffe 285 
alt 304 
almunmen 309 
alpuit;en 309 
elput 309 
alputten art & 
elquapp 194. 309 
alfe d 333 
alfenart 346 
alienroccb f. 130 
elrapp 309 
&lruppen 81 
alte 394 
amfctf (eb f- 14 
&novoal 176 
angefifbf. wu» — groff. 

121, 122 
angelin 370 
arBne(fel 196. 197 
ef 24 
ef tec 379 
auge, bot f. 102 
augeroco, f. 132, 734 


B. 

aal 349 
babíft 29i 
badbbambefe 283. 384. 
badbfo:en ober badbfozinen 

290. 312 
bacbceffen 28$ 
bát f. 216 
bá&rbele 307 
bárentrab f 202 
bárentrcbe f. 202, 216 
bárle 3216 
bárlefdynecEen E 
bacr(e 3ox 
baes 375 
balbenen 340 
barnbcle 183, 284. 
bambelen g(cbledpt /— 284. 
banferle 303 
barb 307 
barbel 307 
barben 3o7T 
barme 307 
bar& 38. 303 
bartmalf. ^ 166, 180 
baut 2983 
beiBfer :( 293. 287 
benocl, rnu(dbel ur 2317 
becgerfiféb 375 
berlin 3:6 
being 316 
berfe 301i 
berfidy 28, 302. 30$ 
berfig | 3oz 
berfing 30£ 
biber 352 
billegen 26$ 
bínoe f. 304. 
bincbaut 28g 
bifemer f. 198 
bifemEuttel f. 195 
bifemling f. 191 
bicling f. 66 
blaagfcbnect f. 246 
bl«ctfifdb 186. P[einonno 

lang 389 
blactfib art 188 
blaben 2393 
blauvebunb f. 150 
b'avefelcEen 340 
blaveling 290, 349 
bleed) 302 
bleben 297 
bicf 296. 300. 323 
biictling 3o0 
bliccE 285, 289 
bliegde. 28$ 
bliriind 349 
bloffifdb 371 
blorevwoal 176 
blurtbuno f. 13 
becFeaug f. 313. 214. 
bóctle f. 219 
bocFüng $ 
bold 371 
bolcF 24 
belidb 33$ 
boliidh 24e 
bot 99 
bott 283 
bzaat,, berínd $ 
bzacb(ine 29$, 296 
bzanobzadb(ime f. 4$ 

runo 4. 6. 


bianobsadfmenattf. — 45 
baae 


bise 


Index, 


; 296 egiptifberlumpfifdo pag. geer-vis ^ barber 
b:tfifbtoS04.540.37:. — 196 dubie LT n ida E. 
b:atfarpfe 395. 304. eglc 303 gernaro 214.219 barinck 
b:sunfid 166 einbomf. Y8t gernier 214.218.220. barlüdple 283 
b:ecblíngt 383 einfc:oalef. 233.214. gervoal 176 bar, mufdbelen f. 236, 2: 
b:icbfam 296 cín(ioler f, 210 geufler 390 baftle E 
b:eitele 3oo elIbnefen 33 giftfuttelartf. 195. 194. bale $3 
b:citfü f. 206 éloerit 383 giblidben 298 bauf 3$ 
b:eme 296 clo:t 283 gifft-roccbe f. 13122. baufenavt 36 
bienner f. 216 elft 19937* gím-mufebcn f. 30 bautin 6$ 74. 396. 
b:ennling f. 226 elenbot 100.371 gm. -minidbeln def:blebtf. ^ 4s 
b:efern 196 dri 283 bautinct 92. 372 
bietififdb f- 100 él(dbouvoe 37 elstmaféen a 236, beberbum 728 
em s hos s NM bec. Prabbf. — 205, 

ettmu|caeln f. 25 ecepel r 1 
CNET NECI AE T EE. 
 nft 163. 1 erotputterr 277 gliv&lín $2 16 
URGE e etie 0 ay SURE Ve css 
biyfem 296 erfle 199.37! gob 285 beioor, fifcb v6 Semroten 
büctíng 5 erlínd 283 góbe 285 meer. 106 
biütd) 99 silebib f. 26 golbb:adfme f. 42 beiligbutt 94. 100. 372 
bütnlc 28) efifen 37* golob:eme f. 42 beroet 69. 372 
büb 295 eydydfdoneclef. — . 248 golbfifdb 282,288.3:3. berill 176. 179 
bücfifcb g^pu $. 371 beríng art. f£ 3. 4 
paciédiranbf. Pag. Sar-Futtel f. 193 golfifcben art f, 4. bermtcabble. f 1208 
2148 fcoecFopff. 75 golbfo:n su. befling ij 30$ 
bactling $ feiglingf. 6 goloftreymet f, 68 begookenart 358 
bufolt 156 felcbenober felfen P3E-. gouart » bil 176 
butt 992383 340 gomaro 214 bille 372 
bur 34! feüvedFrott 360 gomarbartf. 34 bimmelgugger. f 38 
fifibeEccFe 176 Li 7 aad 39* birfeüt 372 
€ finger f. 241 gráfig 285. 290 poger. gerníer. f 219 
fingerfcbale f. 244 dracerbpfi f 20t bógering.f 219 
€ab 7 flacfifcb 75.94 gravimacker 39* boger lump.f 18 
«abbelíaus 37* flabfdnec f. 392 gravo-berfidy 393 boger wal.f 166 
cabbelovo 24 áctfifc f. 173 grebling f. 2j bomfif — 91 Elein. f. 92 
cánimen 3:9 flácbbunof. 144446 greg 285 bomfifibeart.f 92 
canitle 282 fláctbunbe art f. 146. greflíng 38$.200.314- boinfdonect. f 146 
eapellengau 24. flámling f. 104 grobar(d) 393 boutincE 6;. 66 
carpel 295 fláfbling 156 gropp 7.191 büd 3 
caper 295 (lammen grof f. 203 groffen 106. 37! bud 35 büb 5 
catut$ 298 fliim-mufdbeln f. 203 groffop(ff. 57 .rotbuedben ET 
cent 37* fliegenber meerfifcb f. pags arünlingf. 20 bumer UR 
e:blem-mufdeln droB f23o0.— 7; grunocle 285.293.294. bumerart am, 2 
é:burlíng 3 fÓune 3v grunofóuinen 312 bunoee., 3sunge f. 102 
clammen vno dammenart: fo: 31374 grunolin 285 bunbfifd) 142. 144. 
231 fo:ben 3? gfcbert;enfiber 133 — a48., 165. 6lawf 150. 
clicuvoc 37* fo:el/ooer fosell Pag. guellfi(dh 309 geftirnt ober geflecfcr. f 
-€ob 285 — a. gufe a85 — 3144. gflicfet votladbr. f 
cop 291. fomnfifc 189 gufin 28; 146  glattcart. f. 149 
cozallmufcbel f. 233 fragf. "? guuFín 285 — grof.f o 
«ormontein 37* frafbuno f. 751.353 güllenEróttle 360 bíünele.f 14.45 
creeft z00 fráflíng f. 73 gypfen 35! bunb., san f. 153 
«rocooyl 356 frófd) 359 dyDen 3$! bürling 393. 36 
currfi(cb f. 34 fro(b 359 buygbe 14). 372 
«uttclfifdp f. 388 fudfbuno f. 148 $9. 1 
furn 289. 304- "jacobe. mufdblen — 232 

e. fürnling 289 Jf^aafi(ct 37* jentling 394 
€nneltgryn 371 baarwal f. 18: jefe 394. 
S9cuel 304. G. baarveurm (m ieer f. 268. jefca 304. 
Sic 3* 35 bágele 342 od 304 
SicfeucE 39$ Qablef. 34 bágener 383 j 304. 
Siebel 297. 394. gablerf. 34 bigling 342 aat. 156 
Qobias 91 gab 76 báring 5 igel(doinect f. 252 
Sellópfel f. 272 gélbermeer(bum. — 194 báringart 346 iuo.f 151 
gor 76. 371 gaernaert 3 báfling 395 jüncFerlin f. 16, 307 
Soxft 371 gangfifcb 349 bacyfifb 37: 1 
Slo:ebauben vi gangbafle 395 be(fguffé 27337* "Raatmofdoclen f PIN 
Surft 371 ganffdweyn f. 163 bagen 314.372 Fab 291 

: &ant-fifd 99 balbfi(d 94. 99.282. Fableau A4 
ScFe | flraub f. 248 Purbrfonnet 343 340 Fáncl. f 2141 
eoclfiídy 349 qmgarif 298 balbFarag 298 Fánelnaffel. f. 27e 
€oelFrecbe 347 gatnart 2X4 belbtunün. 1t Fánelwtürm f. 270 
£oelf(piling 349 garnole 124. bammemufdbel f. 239. Fároer 35! 
edypti(d voa(ferrofe f. gebbei 9! — 240 Famp., fiern. f 26a 
- 35$ gerfi(d 91371 banerfeit 176 Fenirle pp 


farae 295.208 l&ágerbarben 307 tmneer-bone | agz 
Faraufg 298 lagenen 290 mect-biadbíme f. 45 
FarcEvoal 176 lafe 351372. mietrb:ad(men att f 42:45 
Faríg 298 lamb:etj - $6 50.51.5556. Flencartf. 
Forp 295. lamperetj 3136 — 4x bwunf. 44. rote 
Farpe - 295 lampberyn 36  ledtf. 49.51. rotf. 46. 
Farpf 295 lamp:eo 3:6 — grofrotf. 47. (dywarts 
FarpFaraf 295. 298 lano-eale 303  lkebtf. 46.51.56. voyf f. 
Farien., rocobf. 58 langmofdeln f. 23. — 49 
Fartert(dyc f. 138 — 349, meer-biámr f. 269 
Faul, barg 288 [ag 8 mter-butten f. 96 
Foul berftd) 372 lauck 290 Iietr-core 372 
Foul. beupt 29: laugele —:299,300,34.6 meer-ekblenf, — 255, 256 
Faul. frott 361 laugfcbale f. z41 mecer-engcl f. T4 
faul. paf 393 lauvoen 3o1 micer-efcl f. 268 
Faul, perfid) 288 [edpfrill 283 mer-fifcb f. 3 
Faul, vapp 29r leimfifcb f. 104. meer-flam 196 
Fautt 388 leiüfifcbf. 13 imeer-flobef. 269 
Feroerle 35* lempfrio 316 imer-fuce f. 148 
Ferocren art 35i leuffer f. 206 tnier-gane f. 163 
Fculing 291 Lec-3unge 10; metr. gcif f. 219 
Elb:n 341 lcügfifdb y mer-gobf. y 
Eilobenfitib 341 leüteffer 38;  fbwaraf.8, wyff. 8 
Fin. Fboin 23115,2246 linfe-rocób f. i3o mieer-gropp f. 7.8 
Emnclboinen afibledr 246: lóvo z1:4. mxer-droppenartf. — 938 
352. fpi f. i4 lonvwoen go: meer-grunocl f. 1.287 
Firdbling 341 lówfrebe zi4 meer-gwcde f... 262. 266. 
Flábnefjel 196 líüoer 38 272273 
Flipfiíd né lumpen 3oo mecr-ban 3 
Ériab z4 lumpfifdyinf£eypten. 156. metr-banof. 273 
FnacFfifib 92372 lunctf. 266 meer-becbtf. 74- 
Fobellercb f. 10. [ycEclafe 351372 mer-beibor f. 106 
Fónnling 314. lyocr 3:8. mmecr- beybor f. 87 
FoFoosill 36 - : meer-btücl 79 
Fo!fifdh 395 incer-buno 165 
Fon gerfdblang f. 91 Cltaccarcll 198.377. mecr-büt f. 396.198 
Fop 7 macquer, alfef. — 9:306 meer-igelf. 157 
Fopt zig macrell ooer Tiácrill 308, meer-Falb f. 165 
Éràbzoo.448.ffüfwoaffere — 304. 377. — beftattf. meer-Erabb 201 
' frabf. 348 106. groff. 107. mecr-Erabbe f. 348 
Erabe 200  [einf. 107. tud) meer-Frabben art 201,206. 
Erabb: f. 348.200,203  f.106. 207,208 
Eráb, eglc 3o3 macrellen art f. 106 mecr-Frabblein 209 
Frampffife f. r4 máglingf. a64. mcer-Erabbe f. 209 
Frametfi(ib f. i$ máfden 351 mecr-Ercbe f. 212.348 
Frameifildbenartf17.1819. magter f. $4. meer-Frcbflef.209.210,214. 
20.21.22 magerfife f. $4. mecr-Erott f, 120 
Frame fio rot f. 16 marcel 37; meer-Fiü f. 181 
Ercbe | 200,347.348 matryll 37» meer-Eutt 287. 310 
Freeft zoo malb:acbfmen f. ;o meer-lauf f. 268 
treg 294. malermufcbeln f. 238 meet-Icrcbenart f. T 
treffen 285 mannemérbengft — pag. mecer-luncb — — 266 
Eref'íng a86,314 — 3:3 meer-mettel 270 
Free — 303 marmelbiadfmef. ^ pag. mecr-nàgelcf. 27i 
Freuite 348 . $0 mceer-nafen 323 
Ero:tc-rocd f. wi marmelErabb f. 207 mecr-oce f. 181 
Fül»erfing 288 maul, baroerenf. —— 7: rheer-pfavocn art f, 17 
Fulíng 291 mecrel 3oo mer-pfrille f. j «à 
FülinaF io: mecraal 89 mcer-putten 287 
Fulbeit 291 meerabler f. i31 "neer-rauppe f. 268 
Fulpoge 36: meer, ágcl f. 269 Inecr-ródle f. 256 
Fuenle 3:9. meer, áglef. z69 mier, róiclef. 324. 
Fupfecladie 3:9 meer-a[ff. 104. mécr, roof f. 197 
Fü-rocd f. uz mecr-agune f. 4 mcer, rofe f. 182, 268 
Fur — 287.288 310.33.372. mecr-aiet f. é9 mr, [óaart. 194.265 
Fattelfifcbe 186 mcer-aleten avt 2, 70. 71. Tier, (cham 196.198 
Fanelfifitenart — 3187389 —— 72. meer, (ebiltFrott | 184, 185 
Furtelfifcb giffig 193 meer-naffen f. agi mecr | fcblangin f. 94 
mecr-bór f. z6 meer, (c:langenartf. 88. 
K. meer-bambcele f, a.6 89.9. roladtf. — 93 
meer-barbel f. 39 miecr, fcblge f. 14 
f abo:ocatn 78 meér-barf f. 28 mcr, fcbnecfen art 250.252 
labe 327.318 meer. berficb f. 28 metr-[cbnepff. nu 
lacgfoten 3u gqmeer-berfidpártf — 28.31 meerfdbaum 194. 
locbterbane 78 68 meerfcosp f. 86 
lábeb:adpfine f. — 4552 mecr-blaveling f. ng meer-feclen f. ; 


Index. 


meer- fcelen art f. 2.3 
meer -fecFel f. 93 
meer-(merlin f. ri 
meer-fdymio f. 64 


incer-[dyweyn f. $8359. 163; 
166 t 


grof (169g 
meer-(dvutn 194 
meer-fonn f. 262 


meer-(pínn186,188:200.208 


mcer-fpinnle ,208.209 
meer-(pinnen art pag. 
. 205 3 1:54 
meer-flern f. 259.260 
meer-flidling ns, — avoff- 
115 , 

fdwarn f. 7i 
mecr-ftóffel f. 2:1 
meer-táfcben art 201 
meer-taube f. 1:t 

' meer-teüfel f. 1210.17$ 
mecr-traub f. 187 
meer-troftcl f. 1$ 
meer. tríibel f. 273 
meer- trüfdb f. 81,387 


meer-trüfdyenart(.. 31.52. 
91,82. 83 


mecr-vool(f 16g 
mecr-vounoer cínem £óue 
vengley — 1:74. ew 
nem mtüncben 174. 
mcer-vourrm f. 269 
meer-voye f. 34 
mcer-ungenart 98. oa8 
groftg(bledbt f, — 105. 
glatt f. 103 
imcer-3ünglin f. 103 
meyfifd 305.33 
imeltec 3c9 
menecben 3904 
merle o4 
imerlefifcb f. 14. 
merpen-bedot 316 
mefcben 35s 
meüfeffer 304. 
mevb:ad(me f. pag. 
1 


3 
meer ober CTTeuwer f. 


33.  einanoerer (don 
acteilt f. E 
meveling f. 
€. «nDidels mufcbel f. 
233 
migling 340.342 
imnicmuf(dbelen f. 226, 
227 
miller 79 
milcEer 309. 3o 
milling 283 
minoerErabb f. pag. 
201 
mintoe 304 
mitd-tunün f. pago, 
11 
mitiler 34 
mónen 3904 
mónle 360 
inófceln 2217 
mocg 294. 
molecnacr 371 
mon f. 159 
monf.fc f. 159 
mo:f& 368 
mo:fifbe art 139 
mof.rle 309 
mo[deln E 


mofrcin 222 
msll 291 
mullenaer 69.372 
mullíng 283 
munotleym 335 
müotrbuno 301 
mürmuf(deln f. 228 
M 232 

mürneüneugen 286 
mütermufceln f. 254 


mütermuf(deln gefd:bledt 


- 354.255 

miüterftein 255 
muraal f. $8 
thuroica 372 
murte 372 
mufc 294. 
mufdbel 349 
mufcbelen 222, — 227. 


212 
mofcelenElein vfi (dwarta 


f.227 
mufcdel rot 233 
mufcbcln runo f. 235 
omufcbelenart — 223. 227. 
| 228,235 
mufcbelgaft f. 209 
mutterloficen 372 
myoclfifd 340 
£5. 
Viabel(dbnecE [" 253 
nabelfdbnecEen art 253 
nadtfifd 340 
nadytwal 176 
nagel f. 2441 
pagel-mp(dbeln f. — 243. 
242 
nagcl-rocd f. 15$. 106 
nagel-fdale f. 2441 
nagel-(c:nect f, 243 
nagmaul 316 
nafje1 306; — $£lbna(en 
323 
nag-wol f. 181 
nater 36z 
nene- ftern f. 260 
ncinaud 286,326. gro 


236 
nó:ling 299.371 
nonwar(race 176 
nopfen 76 
noitval 176 
« (b. 
(berFóttídpen 285 
ocFele 282 
ocEeln 290 


eclrappe 3 
ópfel oer iebeim meer f. 


een ocftre 224 
obilissen 284. 
ol 39 
olru pen 106,282,309 


onbopt 290 
oor-(traub f. 


283 

owangen 372 
ofter 225 
oftern artf. 235 
otter 354 
alen 89.372 
alyncE 89.319 
ambele 284. 


Index, 


pappedey f. 17. 
porme 397 
pare 302 
peilftert , 121372, d'tof 
122 
peigfer 287 
pen 1372.37 4- 
perffifdh 152 
perficE 302.372 
perle 224. 
perlemüter 234.238 
perlemu(cbel 234- 
perlemu(cbeln art f-.— 239 
24.0 
perle(cbnect f. 234- 
petermandye SUL. Euypy 
Hein f. 84. 
C.Dctere fi (cb f. 64. 
pfál 283 
pfórren 242 
pfafff. 38 
Pfeffermüfebele f-— 229. 
230 
pfell 283 
pfellen avt 292 
pfrill 283 
pfrillen avt 292 
pfülfifd aPT 
picEclbering 5 
picterefi(dp 84.372 
piclind 344 
plaoyf 99.372 
plaetfene 99.372 
plattoíce 99 
planfifcb 94 
plattgin 99 
platyg(col 99 
platcyfe 99 
platyfle 99.372 
plateygle att f. 98. 99 
plómen 297 
ploBfifd) 297 
plone 300 
plye 99 
poftb 372.288 
polfiftb f 18s 
polFuttel f. 189.190 
pomudyll 76 
porcee 287.288 
po:pel 372 
pofct 372 
poften. I4 
pofiten 84.86,87.572 
piafan 296 
piene 296 
p:effen 296 
piicl 286,324. 
pice 326 
pioffen 296 
puntelpacg 3oz 
puntergernier f; 217 
UNI: [245 3$ 
punterfi(cb rotf. 16 
punter-ban f. 1" 
punter-buno f. 14-4. 
punter-Frabbe f. 207 
punter-mevoling f. 13 
punter-par& 3o 


purponrin 372 
purpur(cnecten art. 243. 


245.240 
putte 309. 81 
ptídt 309 
pymper-cle 287.316 
pype-oyle 287 


Ouapp 81, 194..309 
querclen 35 
quep 101,373 
Saan-Futtel f. 188 
rab f. :é 
raof. 64. 
rápplín f, 57 
ra(f 190,373 
ranoecFer 34.0 
raucbfi(d) 76 
raucbling f. 17 
reuenvoal 176 
raup 309 
rapp f. $6.304. 
tappe 305 
rattc-point f. 1t 
refifb  s4fs7» flic 
£feno 32 


reofifdbartf. pag. 34. 39 
reofi(cb gebartet f/.39.. ge« 


barnefcbt f. 3234- 
fdwarts 32.35 
reofi(ebe 53 
rceling 393 
regling 100 
rencben 349 
rencFernegle 393 
rettel 289 
regnfrófcblin 360 
rbegnancE 3218 
rbeynfifeb 77 
riemling 284. 
ricmnlingen g(cbled?t | 284. 
24.6 
rifele 290 
roca 118 
rocd) 128. (Dwoarts vas. über" 
rauc f. 138 
tobtbart 3 
roooau 300 
rooooU 300 
rootbart 373 
rootfer 76 
rocofber 371.373 
róubling f. 73 
róudling f. 129 
rótele 344. 
rofolcE 309 
roobaert 373 
roote 344 
rooten arf 345 
rote 176 
ro:-egile 393 
roi-becbt 316 
rofenmucEen 372374. 
tofinat 368 
voeffer-ro(f5 in S£gypten 
355 
roffEopf 361 
rofcbering 5 
roftíngce 176.179.368 
róttle 313 
rot 313 
cotabert 31 
rotaug 289 
rotbart39. f. 46. alatt/ ons 


bartf. 4o. raudbf. 4o 


rotetígle 285,289 
rotfáber 46.300 
rotfifdb 46. 373 
rotfi(cb fliegen f. 38 
rot-Futtel 193 
rot-rancE 209 
rorfer 373 


rot(der 76 
rott 244. 
rotte 300 
rottel 300 
rottele 300. 34.4 
rortene 300.344. 
rottine 284. 
rub 165.373 
rud) 128 
rüdlingf. pag. 357. 
292 
rufelcFen 008. 
ruffelc£ 309 
rufolcE 309 
rucddet 309 
runofopf rotlacbt f-.— 24. 
runaelmufdbeln f.. pag, 
237 
runcelmufdelnart — pag. 
238 
rtíckte 35 
vánoling 156 
rup 309 
ruppen artf. 81 
rufo: 178.368 
rufivoal 176 
ruttc 81.309 
ryben 372 
ryferle 290 
rygling 290 
Caafftb f. 1n 172 
f&lbuno 16$ 
falim, 327.3:8 
(alfpecE 16$ 
falaut 309 
falut 309.318. 319.332 
fanoat 76 
fanogangfifd 340 
fanoFreffen 28$ 
fanoling 98.373 
(ant 76 
farbeyn 44373 
farcFene 373 
fauff-woat 178 
(ang-wal f. 368 
fauvefifcb f. 58.159 
(auvobuno f. 148 
Profcb.Belge f. tantàm ples 
rung; [cribunt. 
f:baafsunge f. 103 
fsbárfacE «63 
(dbaio 3243? 
fe:baible 37 
(bal 222 
fibalfifdb f. 38 
fcbainlot-Erabb f. 106 
fcbamlot-rocd) f. 129 
fbeocl n7 
fcbellfifd 77.212.373 
fcbellevoyncfe 176 
(cbel-vís 373 
(dberren 99.373 
fbeynfifcb f. iA 
fdbeynfifcbe art f. 35 
feyfierling: f. 65.66 
(dico 317 
fcbiffafell f- uj 
(cbifffuttel 193 
fcbiftleiter f. n3 
fdiler f. 6 
fdbilt ober (cbilln 316 
(d:oiltrott 185.359 
fcbiltwoal 176 
(ebléffer f. 198.1 


Index. 


343 


láffere avt. 125.126 ái 
Eg fif f 25 3j e 31? 5 TRAE 1374. ftracfifdh 374 
fblangensungen 15 feeen 3$ era Luier f- 74. ftraubenbon f. 241 
(blauc | wal f. 169 feelo ' 3o! oe dctbom i firaub-f:necFenf. — 242. 
fcolegs! f. x5 fee, bacnE E wc. 
fdblegelbun? f. 11 Ed ape 4.1 A ef firauben-fdonecHle 248.24 9 
fblegelPopfi f- nio i£01 kousdi uM caelo 19. 92 fir&l-flernf. 260 
fcbleibe 3o: fie. banen artf. fpi-teüfcb 3100 firectfifdy TE 
[cblcy jot fet.baf — 32056572 * esu TUER LOPERTB 303 
fblm, barberenf. 7: — 194. Lodi À un d 76 fieym-baroerenf. — 7: 
fdoleym lero f. 1 fec-bafenart "5 (b x DODGE fime RUE 235.236. 
fébleymlingf- e.71 fee-becbt 4E i nis 76  langledt 217 
fcl:yn 3o ftc-bono b. [pia 295 fireym-tunijn f. n2 
(lig S LrEnS 165.373 (p:ing-FrebBle f. 219 ftüben d. 
féblidbtbacE 126 (ecl-bunb 144 [fpung-wal ^ pag. 166. fir 2 
(dines 373 fze-Ealf es 169176 ftyrte 33: 
fbinclo'íng f. 6 fc-Erób ' EX ipo 374. fuctolt 156 
BATES D 294. fu-Frabbe  pag.200.202. (p:oll je c 
Ablage 2 E (ce-Lerdb f. (p:tialing f. 264. x 
fibmerling 294. (ce-lercben art f. » i despes so Cilletrott 18; 
f-bmo:le 294. feelolecke : 16 fpül: f. 241 táfdben-maul f. 120 
(nac 3€ fec-mufebeln y Ain "s EUR -Frebe 2d 
arbut 
Apte ^id Pd &fcpfarb 196.197 7 Wacbrinsed uc fad o E ke 
j 196 roc 121,122 tco d-fo 
jos pipere je ngos 28. flacbelfcbalen f. 143 tdi mafbcln f. s 
fcbnectling f. A RAM € / " faccl-fifdh 243.384. tell-muftblen avt T 
(bnechadfjel i96258: quapp 94.198 (tadel-fibnectenf. — 243 tepprdber f. 2 
(ned ? b unn pag.53.54. 196. [tabel-f(c:bnecFenart — 243. piae -ffdb f. E 
244245 terbot 
Ups fle »: fcc-rappen att f. 53 fiebel-lumpef. 16 terbut pi^ 
loncopcihfo d pni man ftebcl-mufcdcln f. 23$. teüfel- voal 177 
fonepifbge — 27) fectobes guber MEN Y aoi s 
x € man 
fmorfif VU asocia 26s fuecmufdelf. — 115.240 tbombutt 2d 
fbnoufifz artf. TURAE dd 2 2: d tbomnbiadbfmenf. — «296. 
opea 156, 158. 194. ie fam 374 ficin-b:acbfmen 13. 68.296. itbo:nfifib "m 
fbnottelfzmart — 156.558. (el is eR tbo:nbuno f. 143 
f:nudt 36 fd-bunb » 94 tbonrocbf. 57 
fc:boemader 301 felmling g Maca 286.187.293 ic 332.315 
t " 
ung 27 fingleooct Cengde — pag. fteinbeyffenact 292 tm o 
(bcllen 5» filing z HR MNNE- oos e 
bft gU tonge 
Pav 2» Mite Gg QI Pene pmacbsn f. toda "x 
ficiypssarenenn pie ine gob : tot 84.372.374 
8 ; 
fdbiólL ober (cbsólln 288 n afit 3» (tetobunof. 146 tránle "d 
(bulle né Pe 359 flen-Farpfen artf- pag.345.— tretífdh 305372 
f.büpfi(do yd cm is ftein-Erebs 347 treüfcbenart $3.54 
fbsibine v (mele 6d 6 1 6 (tanling f 15.31 — gàb triccbreregle 303 
fibosa m sey s " rd dmnerle i7. fdwarpbaun 24. trícfib H 
fmslnfi f 38.373. Hu ; 3 A oam m SUE 92 
6,177 
(bartifoun u Sd ui rai gucci 28 troffein " 7 
fbwarrser VTeergobf. "s foleu6 399 LEM 2 p dar eftern i 
OMBRA : 2 (parb:adfrief. — pag.4z. fiein-ocfiren f. 216 tücb E 
fbwerfbwengf. — 148 f ied: ;I- bot f 102 Hein-fdnneindf. page minge 101 
fcbveirefifeb f. 74. (Dist d E | 287.293 , mnia 110,111 
[UE NET T NM 
"n erne-rocco p. 134.135 tnnünl 
Pr aeOgi S ARV Ad 2. knee 358 s j66 
^ : * 134 Ic 373 
aduana YR MA ueri fi ER e: P. 
Qu "| inccr 1.373 
die Er pier Miss QOIBE . wsciei Mee E — QE 
e 393 vctelangcn 
P afa n p t ; " 
pi Y i i Ar r COprrínd) : ftincEcfíng 1337 venus-mufdeln f. E 
fie. J apfilart 258. fpieincben art f. (int 1373 wriud 323. 
fec" baca 373 fbir- all ag.i82, 28 VENE. 7637. 374. vifüpf. 189 
fee —biacbfinen art "s uc P S. E 2, 297. Ls n 77. 78 SÉ 3233374. 
fce cote 37: (piri et Oto: 3j; wife éz. 
BAM pirinc 1 (fió:en art 346 vo: 3 
fec reet 373 Ópuing Pu ftoxme $6,87.374. vorbille yó 


vif 


" - 
viff 299 wüirffling 299.371 Dburt-coct i 
y»., bunb f. 152 Yourm-ftern f. 160 BUG tron exa [113A n f. 
»1.. Flamme f. 23* Yoyf. Cd weyg , belbntt iHd 
v. Frabb f. aos voyffifb — 349 (ableau 76 beríng Li 
p: roc f. 52: wyBgengdfifD — 349342 carpe 195 bolybutt 190 
povángle 372 Yoyflacbter STYeergobf. 8 deuyn 394. bo: 166 
?:. 3unge f. 103 oyfling 76 damme 23e bojepole 370 
ver, val f. 169 voytincE 76 coc 332233. bo:fe-lede 3s 
TNT . voyting 76' cocHle 232233 bowelíg 35 
pácbgling '9 wytling 76.474 cob 24  bonebeac'e ED 
wágle f. 351 / 5 coolgng 28 bowel 55 
Euonvee 350 Nojtriy. Foretfkwu colefifdo 79 3. 
voáller 3? Ey ucl Ei. Belge ij. conger $ 
"xálline 332 ynlanl 5 DW Soci $5 queen» es ; a 
voagl'eroerle f. 35 yfer 34 cohgre $9 Beling 24. 
web 167 yferle 314. cooefi(be 14. Fribbe Calmon 3:9 
- Yoelarin 3:2 yffifdb 78 «crabbe 348 Pypper Calmon 39 
Xoal,. áber f. 180 9. crauyfbe 348 £. 
 woal3., foien. 3» Sanb:adbfime f. 94. ccuié 348 Éamp:aye 3:6 
wvcle d 3j» 3ànbiadbfmen art f. 33 creuífe 200,348 lampzclle 316,  Fleao 
Ever 82 3anbet 76 ceuyfeoftbe (ca zi ne 3:6 
wal ' buno f. 12 3anfifdb f. 47 curre 3: lamp:eye 3:6 
value 33 sedo 30* cutteluel cuttle 186,188.89. lampion 26 
- wal. neffel f. 172 3eewolf 373 lempet 223 
-'tválrocóf. "2 3erte 304. " lengi 78 
val... fdwegn 169 3íeg 33371 Cb 98 ling 78 
"wal. tunijn wt 3ienfifdbe 299 Sare 64. longoiffer 2i 
xoalle 33» aige 282,288.3523:3, Sogfifebe 144. lopftaruelZopftee — pag. 
tool. leitter f. 82 — 371 9oga«cfifcbe S4idj — iM 
| ovallcr 167.332. Sigen art f. 4. Sonecovo 144- lowdoleadye 3it 
xcallfi(cb 160366467 sincEeler f. £49 QSonebowno i44 lucee 416 
"ang wal .. 376 sinceftrauben f. 249 Soc 64. lump 156,157,58.571 
"xv«ffer gryllen f. 352 $inoe 3 Q9ory 64. lympyne 223 
LseafferEáferlin f. - 352 sínocl 29131. 9yeb fpiote 2 
"affer. Falb 351 3ingd EI Clacarcll 106 
L'svaffer., Frott 361 sínne 31 fÉglefin 77 macfercel 108 
"woeffcr-Inug f. 268.351 sirbele 294. egrefin 77 mactell 196,108 
oa[fcr- mane f. 174. aitle 294. cle 319 Tnactill 106 
"Xoaffer- tolle 361 sitterfi(cb f. v4 clepovote $1 marling 73 
Pxeaffer-bimubeimef. — 352 sitterling f. 74 eluers $9 menow 283 
Exvaffer-münd) f. 774. Sitterlinge art 325,126 : | menoy 283 
"Yoaffcr-maug 354 3o:t€ 323 Slonoer 943100 melvocl 24. 
"Yeaffer-natet — 362 3uber-walf. 369 flounocre 95 mereling 77 
|'maffer-ocb f. 355 sunocl 3" flovonoer 100 rmo»ucl 79 
"veaffer-rató 354 sünofifcben art f. 38 flüfe 6s mullct 39.69.37». fos 
vooffer-(cbaben 33! sunge:own verfeertef. 102. flunoer 4oo re 39 
voaffer-fdbleng — 362.363 sungenart 98 frefbwoaterflounber — 95 mufole 21g 
[vec ffer-(bnecEle 348 sünglín f. 103 fryll 205,232.23; muetcde 232 
|'avafjer- (dvoeyn f. 355 3ürid) 335 " mylleretbormbe j^ 
voattfifd) 340 3wer(d-Frebflin f. z:0 (arrefifebe $91 291 
voecFe 374. $wibelfifcb f. 9 giltebeaoe 41 u. 
voeiofi(db 307.340 3ibclfifdble 28; gogion 1285 
Lovcifle 283 3yff. wal 178 goion 285 tiüneseeoe-cale 416 
xecllfifdb 399 ANGLICA ET  gpolocnceie 4t 
xveller 319 Scotica gougeon 285 o. 
voct tct f. $4 Solent Angli ez Scotia uelan. gournaut/GGurnaróe pag. (Dmber 314-315 
Ent 332374. fuis fubftantiuis preponere,ut — 32 ofp:ey/halimetusauis pag. 
ved(de2Ígunenf. — 346 ^ Germanicin/nosomifimus. — graylgng 34 — n 
wetterfifd) 282 gray-trout 35 oyfter aij 
xvocttervoal f. 170 2J[lerfangbt yu grunoin 3 p. 
voettlinag 283 grunolina : Daood 158 
oejoenbletter 296 JD5anfüble :48 guogionc 285 perde 88,302 
Yeeyf. id voy Gafe 73373 gulle 29* perle 334. 
WocyBfifd) — 292,:909.199. Gcuet 333 gurnároe3t.325. dráy3s pblonber 190 
305 6irte 100 — r&coc/ibidem pícque né 
cy fifcblin 28s 6leía 28; gyloenpole 41 picrelle né 
vobytíng 26 GleFe 185300 gyloenpolle 3 pie, | né 
voillocte 374 Olu5-fucfer 3 pirot 244 
ile 332 60ld) 76 £2. pitot 24 
inot-bleben. 297 G:emeoftbefca 47 place $9 
Yoínget 290 Gite 100 [Oabberoyne 78 plafe 99 
veintinget 176 Dit 3:00 babocl 77 playfe 99 
ittewal 176 Outbonm 76 bagfyfb 241 poffen ut 
ittíg 726 Bulbeo 291 baFa 78 pollcróe 304. 
veittitit 374. Gull-trout 3 bolli-bntte 19o po:pofe 163.372 
olfus 3j Ourte 190 bearing $ pope 163,164 


me 


pourcuttel 189 
povoete 319 
pin 215 
pae 189 
pundet — 203 
purple 243 
purpofe 372 
pylóaroe 4.323 
pylder 4:323 
pyntelfiebe 265 
Pyperfyob 9t 
Pypeoyle 220 
Qua wüjuer 84. 
S. 

Saye 1:8 
rcofif(dy 35.46 
todbet 32 
rotd)et 2 
rüffe — 2 
um e dese 

CAalmen 329 
femono 3:9 
fanocle 7.75 
fanoil 7-75 
fcalop ucl Ccallop 232 
fcat of Foy 141 
fdeooe . 33 
fcbefilyng ces 
(e«lfifdb 2212 
farplyng 284. 
(e:ellfifc 76.222 
md 314. 
dympe 214- 
(per befiféfe 114. 
fca, caulfe 165 
(cale. 165 
(ca. Ánayle 362 
fecb:eme 45 
fce creuíe 212 
fecletecEe 373 
fzcoul 158 
feetobe 120 
fele 165 
(bclfifcb ix 
ftate 14.5373 
(teat 328, 141 


Index. 


ffurf ju 
fleue 188 
(míe $6 
(melte 7.373 
(nayle 350 
fole 101 
fperlíng 1 
(pirling i 
(pell, oyle 287.326 
fp:ote 1,373 
fterrefiébe 259 
fticElebaE 284. 
(tícling 294. 
Gendbe 301 
tbo:nebacte 128 
trovete 31312. 
trütte 311 
tuníe 11 
tuny Ti 
turboft 94. 
; turbut 94. 
íuer 84. 
YDale 360 
voalmefter 75 
Yoáttcr,, aoc 362 
voatter.. ratto 354- 
vobalefiebe 160 
vobirlepoole 170 
vwobopoul — 170 
vobyrlepole 170 
Yoíttígi 76 
voittling 76 
wyting 76 
voytínE 76 
ILLYRICA,QVA 


lingua utuntur Dalmate, Sla 

ui,Poloni,Bohemi, Lithvua 

ni, Mofcouite, alijtg plurimi, 
dialectis tantüm diffe- 


rentes, 
Bydlinck $ 
cany 22 
capr 295 


chergniet 45 
chiergner . $9 
Czypo 79 
Dlonnij karpik 295 
dubiel 293.297 
glauoche 291 
glouuacz 295 
glouuaz 3044391 
herynk 5 
hlemayzd 350.2]. Hlemayzd 
laiz 394. 
iazdz 288 
iefch 288 
icfienn 304. 
kak 348 
karp 295 
karpkaras 298 
kielb 294. 
knezik 26 
koza 287 
laccizza 120 
larantola 210 
lin » 302 
linie 302 
lofos 329 
lofos tzarny 319 
lun 302 
mientus 31o 
moríz 179 
morskafuuinia 163 
morskieciele 165 
morski | pies 142 
mnik 310 
mrzen 294. 
nayn. og 326 
neyn. ok 326 
okaun 303 
okun 393 
pagro 47 
pegorella 81 
peícur 287 
phagro 47 
pijauuka 351 


piotrus uel piotrufs 295.298 


pfia ryba 142 
piskors 287 
pitruffa 298 


platanij fliedz 5 
polauda 15 
pfiranik 293 
fczuka 315.316 
fledzuelSliedz .. 5 
flyfs 204. 
fprall piotink 295 
fscika 216 
fsuuecz 3oz 
ftzuka 316 
fum 160.332 
tlaufsie 394. 
tlaufslie 304 
uoruol 165 
uuodny uuaz 36r 
uuokauny 303 
nuídrenka 300 
uiuyz 335 
zoluu 183 
VNGARICA, 
harcha 33* 
harcza 332 
hart(cha 332 
kolkz 31t 
fchuureg 332.335 
tock 335 
tockhal 335 
zick 28g 
AMERICAEET CÁÀ 
nariarum uocabula, 
Brechos 13 
houperou 36s 
tamouhata 3$ 
OMISSA IN INDI^ 
j ce Latinorum, 
Acarnan 46 
alburnus a88 
ancludz 20 
blennus 9 
mazos uel muzos Byzátij ho 
dieuulgo) 77 
muzos,uideMazos 
FINIS. 


I 


ANIMANTIVM MARINO: 


RVM ORDO PRIMVS QVI CONTINET 
PISCES MINORES, NVLLO CERTO GENERE 
aut forma comprehenfos, 


APVARVM SPECIES DIVERSAE. 


XP VA uera, Aphye, &qvs, Ex aphyís 

«4 inquit R.ondeletíus)ea uert aphya dí» 

4 citur, qua ab Axíftotele &9eoc, ab Athe 

VE nao éQei715, à nonnullís &Q90s,à puma 

EAE erIu2 9 S4 maris, undeorítur,nomínata eft ; uelà 

candore,fi Suíde credamus, quí etíam £yexvAup à mul 
tís dictam fuilTe (cribit, ficut && Oppíanus, Sícílle, Sed engraulis magis proprie uocatur afia. A- 
puz fpecíes maior , quz & Encraficholus.  Apuam Latíni uocant, quoníam ís pifcículus 6 plus 
uía nafcitur, Plíníus. ; 

ITALICE, ALiguribus INon nata appellatur, Rondeletíus, | INonnatos uel Nonnados 
uulgus Genuenfenomínat,quafino adhuc prouectos dicere uellet, quorum duz funt ínfigaícres 
differentiz:peculíari autem nomíne alíj ab albedíne Bíancheti, alij à rubedíne Roffez : && oma 
Peící noutappellantur,omnium quos aqua producítpífcíum mínimí, (uz Zphya non ab apbro; id ct 
[puma: teg &zrà vou vay ut Plinius in[muat: [ed à paruitate quaft &quis er waxgocpuris di&a fi, )Belloníus, 1d& 
rurfus Apuas aphrítides Genus tradít Rofíetosnomínari, Cibotides uero ( lego Cobirides ) bíana 
chetos, 

GERM ANICE hospifciculos (2cerfeelen nominarelícebit: quoniam & lacuftres pifcíct- 
los díucrforum generum conferctís agmínibus natantes, &eeleri/ (íd eft, animas, 3 paruítate)no 
firiappellant, €  Apua que à Cantabrígienfibus ((N A N GL IA) uocatur a COyirling:à Loa- 
dínenfibus,dum recens eft,a CO pzote: & ínfumara a zeoe &Optote/ aut a o2yco CO pzote: noa cft 
harengz foboles,ut quída affirmant, fed fuí cenerís píícís, à parente nullo ducens ozígínem, l'ur 
nerus, Sedanalíaforté queda Apuz fpecies (i,non uera, quí &pyrling Anglis uocatur piícicu 
lus,quarendum, Frifij & Germani pleri; ad Oceanum, pífcícülum quend3 nominant &3pir- 
ling/ &picrind/ S pirincE: Angli Cperling. Murmelliusfpírínchum interpretatur eiti pis 
tind) uel Ctint. Príorís equídé nomínis rationem nefcío: pofleríus à fcetore factum efl. nam & 
reces captus, fialiquandiuferuetur,foetere uidetur, Circa K oftochíü etalibínomínatur C5rint 

* alicubi CotincEcling/uel &tincEfifib/coctum falícís fcetentis odorem referreaíunt, Huicfimf 
lem alíum,fed mínorem ac breuíore Hollandi Den appellant,&c, —Io.Echtius;preftantiffimus 
Coloníz medícus,inter alías Oceani Germanici pifcíum picturas CypierincE pilcem pictum mí- 
fitad me,feptemfere digitoslongum , dentatum, &c. Apus ueterum omnes (ópínor) dentibus 
carent, : 


PYA COZITIS Áriflotelià Gobionibus paruís qui 
Aves fubeunt, (uel ut Athengus habet,quíín arena des 
cunt)creatur, A4QvsxeGri, 4 Hac nunquam ad gobíos 
num magnítudínem accedit , fiímíllíma alíoqui gobíonibus 
marínís, Ac, 

GALLICE Lochede mer uocatur círca Monfpelít, eft enim íjs pífcículís (fhuviacilibus) quos 
Galli Loches uocát,tam fimilís,ut uix ab hís diftínguatur. Eadem ín flagno marino frequentifliz 
ma eft,& Loche uocatur, Rondeletíus, Belloníusalíam Cobítídem oftendere uídetur:Quí V e« 
netís (ínquít) ín pífcaría díuenduntur pífcículi, quos uulgus Marfiones uocat, hi funt Cobítzz & 
Hepfeti, hos gobíjsnafcí putauerím,& uulgo noftro uocari Menuife, T'erentíus mínutos piíciz 
culosnomínauit  Etruríus Cíbotídes Genus fcribit nominari bíanchetos,&c, ut íam ín Ápua 
uera recitauí, —Mlarfioní Venetijs dicti íconem fubíjcíemus proxíme. 

GERM A N, uoccabímus eín ((Ocergtunocl/ (Oeerfinerlin.INam & Angli ín litore Cumbri 
co uocant a Otunbling, Lochz pífcículo undiquag fimilem, 


tSCrCVLVYS quí Venetijs MarfionomínaturtU/idepas — «ee c" 
P là anzé in Apua cobitide uerba Bellonij.) P etrus Gillius ueterum dese Mies 
Cottum efle putabat, Pííces quofdam(inquit)Gobionifaxatili M : 
propemodum fimiles, Aríftoteles Cottos nomínat,quos adhuc nonnulli Coranos nuncupant. Síc 
ille, Sed Cottus Aríflotelís (ín Gircís nofirís codicibus legitur boíthus)fluuíatilis eft, PHA 


* 


* 


» Animalium Mar. Ordo . 


tem marinus, Víde mox ínEncraficholo, — 
GERMAN, Ein fifdblin ven oem gefebládt oer (Ocerfcelen/ s8Deneoid (Oarfion ge- 
nannt. ! 


[NCcRASICHOLVS 
ES Engraulís , Éjygev- 
ius, (quanqua & A puz fim 
plícíter alíquí hoc nomen 
tribuit) A pue fpecíes:que 
& Lycóftomusab orísfor- 
madícíur. Dehocpifcículoloqui Plinium autumant, quum garum fíerí ex *mutílato pífcícu 
lofcribit: quo loco alij mínuto , alt] mínimo pro mutílatolegunt, I ondeletíus, | Coepít garum 
príuatím ex inutili píícículo mínímot confici , Apuam noflri uocant, Foroíulienfes pífcem ex 
quo facíunt, Lupum appellant, Plínius, uídetur autem Lupí nomine eundem pifcem , nempe 
A puam lycoftomum íntelligere : cum & nomen conueníat, X genus Apuz , & garum fimilíter 
optímum ex eofíat, €j Cum Graco cuípíam eas quas Anchoías fine Amploías líttus Lígufliciü 
& Gallicum nominat, oftendífem, (umma affeucratíone appellabat Lycoflomos, Gillíus, Re 
centíores quídam uulgarís apud Italos uocabulí imítattone Ancludas nomínant, Belloníus ní- 
mís generalí nomine Haleculas, 

ITALI cumalijsínlocístumcírca Gienuam, ítem H1 SP ANT & GALLI Anchoy, qAn« 
chíoe, Anchoíes R.ondeletíus) nomínant. ^ Venetí (ínquítBellonius)Sardonos, ad Cbalcídum 
differentíam,quos Sardellas uocant:Sed Romaní pro Sardonís Sardas íntelligunt, Tractus líto- 
rum Líguríz íncole, Cueurí,Cueunarí,uel Cueuneurí appellitant: ficqj Genuenfes, Romanum 
uulgus Alíczí nomínare malüt,quafi Haleces díceret, € Cueunarí nomíne ad Coranos (Vide ín 
precedente pífcículo)accedunt, fed Atherína quog; Genue Quennaro uocatur Bellonío, 

, GER K. circumfcribatur, einEleine Ayering att/ ein COpiring att: uel nominetur ein Zn» 
bopt/íd eft Mutilatus,acephalus.caput ením amarum & ueluti bile ínfectt habet,quod uel Grae 
cum Encraficholí nomen arguít; unde & mutilari folet, ei ((2 eerlaugele. 


T Ego inutili 
legerim,ut a- 
libietiam ba 
betur. 


EPSET V Spifciculusfui generis R onde 
His utex hís Doríonisuerbís cóofjcít: A- 
phyz generís quz alba eft, Cobitís uocatur ; & 
Hepfetus paruus pífcicutus eíufde generís eft, 
Hunc pífcículum ( íaquít R ondeleríus) effe o- 
pínor,quíànoftrísTuoildícítur, Bellonius Hepfetum à cobitide Apuanon diftinguít: Doríon 
certe,ut iam recítauímus, díftínguít. Gaza ex Aríftotele uídetur INarícam tranftulifIe, Gramma- 

*  tícíquidà NNarícam apud Plautum pífcem mínutulii ínterpretantur,Hep(ctus alíoquí comune eft 
nomen multorum tenuíum & exíguorum píícículorum,ut Encra(icholorum, Iópum, Atherínae 
rum, Gobíonum, paruorü Mullorum, Sepíolarit, paruarü Loliginum, paruorum Cancrorum, 

GALLICEjluoilutdict&eft, GERM. r. Jingar Eleines meerfijcble/iag ein ((Oeera 
pítille/o9 (Dccrbambcele dencfit werbé: wirt vnoer ote (Ocerfeclen oer Cypizinc gesellet. 


PHY A(Apua) Mus 
nus , cuius Aríftos 
teles memínít, Aphyam 
Mugilum(ínquit R'ondele 
tíus) nihil aliud effe puto, 
quám Mugilü fpecie eam, 
quz fponte fine marís & foemínz coítu nafcitur ex terra arenofa uellimo: cuíufmodií ea eft,quam 
habemus, que nafcítur ín foflis , non procul àuícíno nobís Monfpelienfibus) eo&s antiquiffimo ops 
pídoLaterauocato. Biufdemgenerís eft que in Lado nofiro capitur, & Atbelan nuncupatur, 

G E R. M, círcumícribatur , ein Eleine att oer (Decraleten / welebe von ju felber wacbft vf 
oen mür vno fano. | 


"ipee. 127 uL 
SHARE ertt c 
i M 
229 NN 
ON 


VLL PC OL ORA ^ VIAE, 


P V APhalerícaR on 

deletío, Síc aute uo- 
cat Arífloteles (à Phalereo ' 

Attícze portu) pífce , € quo 
Membrades gígni fcribit, 
ITALICE, Videin Gallícís GArLrrcte NadeleuelMelete circa Monfpelium,ut R on 
deletius iudicat, Atmafculíno genere Ilelet, Atherína eft. Belloníus quídem Membradeim effe 
putat,qua uulgo dícatur Melera IVlaffilía : círca R.othomagum uero & ín litore Oceani ubi Se- 
quana 


a 
LUE 


) D í- r E 
c Pifciculis. 3 
quana in mare influit, un Crado, Ttalíce círca Genuam Arachía, €f Huíts pífcis uenter ítalínea 
quadam afquamís exafperatur,ut ín Alofis & Sardinís, R.ondeletíus,de píícíbus etíam alijs (ími- 
lem hanclíneam habentíbus,leges ín Sardína, 

G E R. M, cífrcumloquor , einimeerfifdle veroer attoer SSpirlittqen : qants lí ttt 
bateintaucben ftricb am baucb wie ki Ae ring. Idem forte d quí ki A uis E CQUUMADR 
tatu uocatur « Cymic:quí fi diuferuetur,ínaquárefoluítur. nam & R ondeletij Meletaadeó mol- 
lis efl & pínguís pifciculus,ut (i aliquandíu digitis tractetur, líquefíat, &c, 


THERINA,lciar.apud 

Plíníit medíc& perpera 
Acerinalegítur. Gaza Aríftá 
uelAríftulá conuertít,atheres 
Grzcísaríflz funt, unde uer- 
bum &&eí(sy , quod eft contes 
mnere, Vilísauté &€ contem- 
ptus híc pífcículus eft: & paruis fpínís tanquaaríftis, duríoribus quàm reliqui huíufmodi pífcícu 
líabundat, GR AEC1 hodíeg Atherínam uocítant, 

ITAL, Latharína Rome :aliquítamenhocnomen cum alío pífce , quem Lauarolum nomí- 
nant,confundunt, Genua Quennaro: V enetíjs Angoella, Bellonío tefte. 

GALLICE, Inlítorenofiroraró capítur: díciturgs Melet (mafculino gen. nam Meleta gen. fem. 
"pua Pbhalerica efl:) Maffiliae & ín ftasno quod Martegue uocatur,frequentíflime, & Sauclez(Sen 
clez, Belloníus) nomínatur. Pro Encraficholo fepe uendítur,Rondeletíus, Gregales íllos pifcí- 
culos,quos Sancletos Vlaffilíz uocant, Grecis ínnumerís Genuz & Maflili oftendí;quíi omnes 
flatím atherínas appellarunt, Gíllíus, 

GERM, E, ciat oer Cypivinden ooer &Ocerfeclen: cin Eleinevaane Ayeving att. 


SN aes 
INJUND je 
PLATOS 


N 


DAS NN aigue 
? POUASPIT EIOUEN 


1 
I —— (2 
2 


Goalíaatherínam(ut Giíllius míbtoften- em 
dentí uocabat) Venetijs olím píngédam NS NI m 
curauí:ubiAnguello nomínatur uulgo:quod NNEEEEESS- 


* 


nome forté ceu dímínut(ui ab anchoía factü eft, anchoie ením (íd eft,encraficholo) perfimí 
G E R. M, E. Ciranoer gefdbledt oer (Decr [eclen. 


lis eff, 


DMURTSS Ben JHcon bac non Celerini Oceani eft : féd illius pifets qui Ma]silie FIarens 
bras.Bebras. Bebra- £446 "ocatur, ec ut Rondeletij uerbis ecitauimus, nam Celerimus linen 
3 3 7 


in uentre [bino[am babezyeg quidem afberiorem quam Flarengua, 
don. / yi 
GAL L.Neébradesfunt, D 
quanti coniectura affequ£ NEA feo 
poffum, hí pífcículi, quos HUMAIN 
» 


Gallí Celeríns uocant, V el 
qui Agathopolí magna co« 
pia (epe capíuntur , paruís 
Alofis fimiles , uocanturqg 
íllic Calliques uel Lafches, S 
Mlaffiliz Harengades R.ondeletius, Belloníus t& Celerínit Oceani,t& Sardíni medíterraneí ma 


rís, Chalcíde interpretat;magnítudíne tantüm díftingues. Quéd fi Oceano peculíarís Celerínus 
efl,non fuerítmembras Grecorü. 4j Plurade Celeríno & cognatis eí piífcibusleges ín Sardína. 


GER M, círcumloquemut, ein Eleine APyering att. 


33992952.» 2392) ah, 
201 293 
0) DD a 


Sardine icon à Rondeletio pofita ram fimilis ef? goo, (quem inter Lacuftres dabimus, )ut di 
fermi wis poftr. :Noflra ueró Sardina bec F'enentjs depila lineam a peram in uenere non oftendit: 
€ fquamas non bene;ut puto,dipofitas babet. 


TT 


copre dh qued 
OE OH. e 2 (ii ji 
B ct bu i M ] 
ERRARE Vif i TT [T qi di Í 
1s in Oo ji i 


SNSSS I P, 


A4 — AnimmaliumMar. Ordo I. | 


Sardine lacti 


flves. 


Similitudo, 


Chalcis. 


FAR tCBIS uel Tríchías,Teie 5i: Tota; 6, Rondeletio unus eft pífcís, fic dí&us obfpinarum 
jr & patuitate:ficuti & T hríffa.nam & (pif rectus per 6.ín fingulari num. relíqui cafus per 
7. icríbuntur, exíguz ením fpinze ueluti pilí funt,quos GraciTelyee uocát. Latíne Sardína dícítur 
à Co'umella: ficut etíam hodíe uulgo a Gallís & Italis. — In Gallia noflra Narbonenfi, ( ínquit 
R ondeletíus,)Prouincia, & Italía;Sardíne dícítur, minor adhuc:deínde maíor Sarde. Et forte etía 
ex Gracís uocabulis T'richías ad maiorem, Tríchís ad mínorem pertínet: quod & Gaza fenfifTe 
uídetur:quí cum anímaduerteret Aríftotelem Tríchíam à Tríchide diífiínxífle, illa Sardam,hanc 
Sardínam ínterpretatus cft; uulgí nímírum nomenclaturas fecutus.nam Sarda ueterum,ut Plínij 
& Athenzí,longé alíus pífcís,ex Lacertorum uel Pelamydum genereeft, Pííces tum mollíores 
tum fíccíores iufto;ad faliendum ídoneí nó funt, Coracíni uero & Pelamydes,& Mylli, Sarda: &€ 
Sardenz, (&gd'as s) Zagd ivan) & c, ad falfuram funt appofítí, Galenus De alím, facultatibus lib, 3. 
cap.penultímo,Et mox; Praftantíllima autem omníum , que míhí experíetía cognofcere lícuit, 
fallamentorum funt,qua a ueteribus medícís Sardíca falfamenta nuncupantur, hodie Sardas uos 
cant, Síc ílle,INO eft autem quod alíquís ptitet Sardas & Sardenas, quonia fímul nomínauít,eum 
pro cognatis duxiIe, Sardíca certe falfamenta ad Sardas tantüm retulerím, ad Sardenas mínime: 
quamuís tum Sardas,tum Sardinas à Sardíníaínfulayunde prímum nímírum mittebantur, nomí 
natas fuifTe,uerííimile eft. 4| Chalcídes etia olim ab alíquibus z«eZ'ivu (mafculíno genere ) nomía 
nabátur:(& Callímachus Tríchídium interpretatur Chalcídem.) Síc € Agonos lacuflres pifces, 
Rome nomé mutare audío,poftquam fal(i íunr,& uocarí Sardenas.Fracafloríus diftínguit:Sarz 
dellarumtp cateruz: — Hís eft maíor Aquo, Benedictus louíus ín Larij defcríptíione Aquonís 
tantüm mernínít. nam qua Salenaab eo nornínatur, (hoc uerfu: Scardua,& Incobía ex Pígís,& 
Piota,Salena,) alíaquam Sardenauidetur.Sardella: ex Benaco admodum laudatur, Platína: qui 
hos pífcículos ab Aconís díuerfos,affimiles tamen facit, Quzrendum an Sardellze & Aquones 
(feu Agoní,)«tate tantüm dífferant, hos ením maíores cffe Fracaftoríuscanit, qj Thriflis fané,id 
cít Alauíis &€ Trichidibus,multa funtcommuniat;nomínís ratío,ut díctum efl; quodG pifces funt 
parui,ariftofi,uiles: quod gregatím capíuntut,& quídem utríq; cantu faltationedp, Línea quidem 
ílla fpínofa inuentre, ín Alaufis & Sardínís, tum marinís tum lacuftribus,confpícitur: item ín Ce 
leríno Gallísad Oceanum dícto, quem R ondeletíus Apuam Membradem facít, Eídem Apua 
Phaleríica pifcís eft Sardínz fimilís,mínor,tenuior:entre fímiliter exafperato.Bellonius t& Celea 
rínit Oceaní,tum Sardínà medíterranei maris, Chalcide interpretaturmagnítudine tantü diftin« 
guens:Celerínus(ínquít)afperiorem fub uentre ex aríftís lineam habet,quam Harengus, Ab eoz 
dem Liparís nomínatur píícículus lacuftrís ín Macedonía: qui Sardínam toto babitu refert : fed 
uentre eft latiore, & líneam fub uetre afperam habet, Idemaut (ímillimus uídetur , quí Agonus in 
Verbano lacu dícítur , alibi ín Italia Sardanella , à maxíma cum Sardínís fimilitudine,fpinofa illa 
uentrís línea. & ípfeínfignís,  Ancludes uulgo dicte ( Apuz Encraficholi R ondeletij)Sardinís 
Sardellís'ue fimiles funt, ítauthz pro íllís aliquando dolofe uendantur, Ancludes ením maioris 
prectj funt, Brafauolus, 

ITALICE Sarde, Satdelle, 

GALLICE fimiliter, utin precedentibus dictum eft, | Sardínz nomen Oceanus Gallícus 
non agnofcít, ut ícribit Bellenius:quí tamen Celerínum à Gallís Oceani accolís dictum , picem 
eundem putat; ondeletíus diftinguít, 

G E R M. S2rdinzan ín Cceano nafcantur , nondum mihí conftat, Germanícé tamen Sardis 
nam ínterpretarílíbet, ein Eleine 4A árind art i meer: cin (Oecragune, qua ínterpretatío etí 
Atherine & Membradí Rondelettj conueníet, Chaleídes ueró & fimiles ín lacubus dulcibus, 
C5 eeagunen/ A áring arten iin füffen wafler. VelSardínam faciemus Alaufz fpecíem:eín art 
oer Siaen oocr Or olofifcbé immer. q[Bellontus Tríchídem facit Alaufam zctate mínorem:quae 
Gallis Pucelle dícítur: Anglís « D yleber/ uel Dylcbatoc. 4| His fcríptis picem Caroeynnos 
mínatum à Germanís ad Oceanum,Io,Echtíus pícum mífit. 


ARENGInDomébor — fron Haringipartim ad Rondeleri,pareim ad Bellomj iconem expre[[a. 
barü eft: neq; ulla eft, 
quod fcíam , huíus appella 
tío fiue Latína,(iue Gireca, 
Suntquínonrecté Halece 


n P ay ad 
SS ONSNS NASESKENN PACK 


uocet, Rondeletíus, Chal SS 

cidum generíshüc pífcem y N NADA 

Bellonius putat, neg; íd te« Y POWDUA AM 
xerezquanquam KR ondele VA HOA 


tius Alaufz potíms quàm 
Chalcídum generí Harens 
gu attribuat. Vídetur ením 
Chaicídis nomen commua 


níus 


De Pifciculis. 


níus efTexcum Oppianus Chalcídes marínas fecerít, A- 
riftoteles fluuíatiles aut lacuftres : (ficut & Sardínz ho- "lia eiufdem inteterati figura. 
die tum lacuf(ires , tum marínz dicuntur, ) & ex ueterí- 
busalíquí Tríchídes(uel Tríchades,uel Tríchíades)ín- 
terpretantur Chalcides:Heracleon; Membrades,& rur 
fus Chalcídes, Sardínos.Conijcío autem ab erís colore 
nomínatas Chalcídes,(Aerícas Ciaza tranftulít, nomí- 
neab eoconfícto quídem,quod tamen ad noftrum 454 
ring alludat;) non quod íjsuíuís (opinor) ís effet color, 
fed ínueteratís: fícut ín Harengís alijsqp,ínfumatís maxí 
meé,appatet, Eftoígítur Harengus, Chalcís aut Tríchís 
Occaní maíor: Celerínus uero eiufdem , Chalcís Trí« 
chís'ue mínor,In hoc tamen fallí puto Bellontum,quod 
Sardonum uulgo R omz dí&um , non modó congenez 
rem Harengo,(quí ín medíterraneo nullus eft; )fed eun 
dem putauit. 4J Harengíuocabulum eft Germanícum, 
Germaní pleríd: A4 Aetitid fcribunt & efferunt e, obfcu- 
t0, ad z, diphthongumaccedente ; Flandrí ZA jarinct. 
Galli afpiratione,ut fzpe folent, omíffaper a,unareng: 
unde Latínum uocabulum alij alíter formant & fcribüt. 
Eco quoníam Germanícam díciíonem effe agnofco, 
Haríngus, uel Heríngus fcrípferím , ut fuam orthogra- 
phía oríginem fateatur. uidetur autem à Greco zuerG- 
dedu&um nome,quod falfamentum fignifícat,ut harín- 1 
gus;quafi haríchos , pro taríchos , appelletur. nullum e- 
ním fal(amentí genus ufitatiusper omnem Germaníam 
reperías. «| Decognatís Harengo pifcibus, & (imilí- 
ter fpínofíam ín uentre líneam habentibus; díxímus ín 
Sardína, «| Sale fumodpínueteratum hunc picem, re- 
.centíores alíquí Haríngum paffum appellant: alij Ru- 
fcupam & Ruburnum, forte à rubente ob fumum colo: 
re, Germani25ocEling / 2oücFing /25ucEing /25ucE- 
litig.& eundem pífcem muría feruatum,DicEelbering/ 
"Kofibeting. Aqua maceratum, ein dewá[jerten ZP3c- 
rind/cin D raatbering. 
ANGLICE. ZPyeryng/Ayeatynde/ AA eating.Infu 
matus ueró «reooe ZPyeryng. 
ILLYRICE & Poloníce, Herynk, Sledz,Sliedz, 
íinfumatus ueró Platanij Slíedz, 
uel Bydlínek, 


uj. Pifcemhuncrarü (ínquít) 
& fpectatu dígnifsimum,cum alíz 
quandíu feruare uellem , totus ín 
oleumabijt: quí euentus me ímpu 
lit,ut Liparim( Liparidem potits,áre E 
&o ox ytono feminino tuzriexs ) quafi »« 


Í IPARIS(marína) Rondele- 


ETT 


Ta 


DP LZ 
i " 
A 
MNA 


DL 
RN 
hod 
AC a a) 


i 
i 


DEI TEPTT 


vely,íd cfl, pinguem,nominem. ZZ E 
Capite terreftrem cunículum re- S zs "n Im AN 
fert; ore eft paruo, fíne dentíbus,. Sad EN J | 
&c,Adeó pínguíseft,utnonuen — | EN VITA 


DE 


tri foli inteftínisq infarct fit pín 
guedo, ueluti ín Mugilibus & Lu 
pís: fed etíam füb cute carnísloco 
nihil aliud uídeatur effe quàm pín 
cuedo. Idem R ondeletíus Ago- 
num quoc lacuftrem píícem Lí- 
»parín(Liparidem)a nonnullís appel 
larí fcribít , àpínguitudíne: quod 
cum ín cratícula affatur, pínguítu- 
do uelut oleum deftíllet, 4| Alía 


zu 
DE 


A 


A 
7, 


N 


FONT 


S 


Cottus. 


6 . Animalium Vlar. Ordo I. 


eft Liparis lacuftrisín Macedonía, Bellonío defcripta, | 

GER M. F, Min Cbmeliling/ein feifling. Caterüm ut hic piífcís(tefte R ondeletíoín o- 
leum refoluítur:fíc ín Elfexía comítatu Anglia habetur piícís,quí uocatur q Gmniequí fi díufer- 
uetur,ín aquam refoluítur,ut Elíora Anglus fcribít. | ApuaPbaleríca quoqy,Sardinis atq; Alaus 
fis non di(similis,& líneauentrís fimiliter afpera ínfignís,ín pinguedinem fermerefoluítur. €] A« 
lius eft ab accolís Oceani dictus cen &5melte;cuíus iconem Io, Echtíus ad nos mifit. 


Zellonius figura V'ariate apud me wifaomnino Epelanum fl. fuum effe aiebat. Icones quidem utriu[g, conueni- 
uutynifi quód pinna uentris non Jimiliter pofize [unt;pitorum forté culpa.V'ide inter Fluuiatiles. 


HRIS S A ;íd eft 
"Alaufa, quaquam 
poft Apuas cum Has 
rengo ínter marinos . 
cenfeatur à R ondele- 
tío, nobís ad fluuíatís 
les referetur, procul ea 
nim fluminafubit. 

VARIA T A ficto 
nomíne. Epclanoflu 
uíatlí Bellonij perdg 
fimilis eft pifcis.quem 
Ic.Czíus medicus An 
glí« ornamentum, Varíatam appellauít,& hís uerbís míhi defcripfit , delineata etíam quae hic ape 
pofita eftfigura. — Variata(ínquit)pi(cís eft marínus,illuftrís,aureus & refplendens magís,uerfi- 
color tamen,utfi multo colori € (plendefcentí exíguum purpureum admiííceas.Is color, prout ad 
Solem ín bancautíllam partem uerfes pifcem, íta alíus atq; alíus eft,ut ín collo columbino: unde 
pífcí Varíata nomen dedimus, Magnítudine eft Alburní,cute & carne Perca : in auftrali noftrae 
Drítanníz marí plurímus, ínter fcopulos atqj faxa frequens. Mortuo marcefcít co!or,& ad pallore 
degenerat,Sícílle, INosquoniam Alburno maíornon eft,quamuis Saxatílem hunc píícículum, 
prímz huíc Clafsíadnumerare uoluimus, Idem uídetur álo. Echtío pictusad me miffus pifcis, 
adícrípto nomíne'Do:e, tanquamaccolís Oceaní Germanís ufitato, 

GERMANICE F.ein((2cerbambeleuel àcolorísuaríatione;ein &diler, 


DE GOBIIS MARINIS ET PRIMVM 
ín genere quadam, 


o B 1v s,Gobío,Cobío. Gouíus ín Halíeut, Ouid, Grece ko65,K290-,aliquib.Káfap, Xwria 
Ge. Pífces Gobioni faxatili propemodü fimiles, Aríftoteles Cottos(imo Corbos,Kü9se ZItbene^ 
us )nomínat, quos adhuc nonnullí Coranos nuncupant, Gillíus, Lege fuprà in Encraficholo, 
«| Gobiones maríni & fluuíatiles toto genere diftant, Fluuíatiles nunc appellamus non é mari ín 
flumina deuectos,fed ín fluminibus ipíis genítos,d marinís& corporís etia fígura dífferentes . Ho 
rum apud ueteres Graecos nulla babetur mentío, Aríflotelesnanq; & Galenus de js tantüm qui 
emariad flumína annatant , loquuntur. & nímírum etíam Doríon apud Athenzum : fín mínus, 
quos ípfe Giobíiones fluuíatiles uocauerít,ígnorare nos fatendum eft, Saluianus, 4j Giobíus maa 
rinus, Venetis Go.Liguribus Zolero.Gallis Gouíon de mer, Plinío modó Cobío,modo Gobío, 
Huíus à Saluíano pofita ímago ,noflrís omnibus diífsímilís eft,tum formaferé, prafertím capítís: 
tum pínnís ín dorfo tríbus, quanquam ín defcríptíone author duarum duntaxat meminit, Co- 
loríínquír)non ídem omnibus.hzctamen colorum fiue picture uaríetas,non fpecíes díuerfas,fed 
diffcrentías tantüm Gobíonum facit.non fecus ením quám Anguilla & Tíncz, loci ratíone colo 
rem uaríant INam quí Gobíonum puríorem marís partem íncolunt,mínüs picturatí funt: eod ab 
Hicefio & Diíphilo,nó quía uere candídi fint,fed quía mínüs colorati, ac ex albo leuíter flauetcen 
tes,albi uocantur, Quí ueró ín ccenofis atcy paludofis marínís locís degunt, cü ex flauo nigricent, 
(cuíufmodí nofter híc pífcís eftà Venetis Go appellatus)nigrí dícunturab Hicefio. Qui poftre- 
1n círca faxofa marís loca uictít&t(quales funt Venetíjs Paganelliappellati)etfí uarjs depii fint 
coloribus,cum eorum tamen partes plurímz flauefcant,yAsjoiíd eft pallentes fiue flauefcentes,no 
autem uírídes)ab Hícefio & Diphílo ture uocantur.Hzc Saluíanus, Ego fané fpecies Gobíorum 
marís díuer(as effe cum R.ondeletío putárím:neq; temere nomína etíam díuería à uulgo eís ímpo 
fita. Quod fiípfe genus unum omníum ín miarí Gobíorum exíflímauit;hoc eft(pecíem unam; cut 
ius índíuídua dí(ferentijs tantüm differant colorum, (neq; ením dífferentías alías ullas exprímít:) 
cur pífcem 81.füum,príuatím nígrum facit, Go Venetijs díctum,à Paganello altjs& díftínguens? 
cum pro quouís Crobío mar.accípí queat,fi ín coloribus tancüm difcrime eft; uero librisimprefz 
fisad nosadueciís addítinonfunt, 4| Aeliani & Oppianí Gobíus mar. noxtjs aculeís armatur, 
. quad 


Aifciculi 7 
^ DePifaiculis. 7 
quod ín cognitis hodie non deprehendítur. €f Gobíonum(marínor&,inquít R ondeletíus) mul 
t funt differentía,à loco uturendi&p ratíone,à fubftantía,a magnitudine,dcolore, ^ Aloco quíde 
& uita,quód Gobíones quídam lítorales fint:alij (axatiles , alij ín fluuiorum oftíjs aut marínis fla- 
gnísuíuuntali Huuíatiles, Subftantia,quodalrj alijs praferitur,uel quód ad palati guftum,;uel 
quodad falubrítatem. — Colore:quoníamalij albi funt;alij nígrí,alij flauefcentes fiue pallídí,quos 
uírídesnonrecté appellant, — Magnitudine:funt enímalij magní,nímírum flauefcentes:alij parz 
ui,albí:alij ínter hos medij,nieri, 

GERM ANICY M noméfingo eit ((Deergob. quoniam & Gobij fluuíatilís genus "Kop uel 
(C 4b Germaní uocant,noflrí Oropp.Scd Blennum interpretor eirt ((Ocerdtopp, quód fluuíati- 
li perfimilís fit; Gobíum uero differentíe caufa eir ((2ecrgob;alludendo fíimulad Latínum uocas 
bulum, 

A RGLIC v M Gobíonís nomenignoro.neq ad hocgenus referendas puto duas pifcíum fpe 
cíes,quarum alteram Angli &arocle,uel C anoil(compofito ab arena & anguíllajuocabulojap 
pellanttqua ín Mediterraneo mari an reperíatur dubito,alteram, Ctrieltequam Eperlani nomís 
ne Gallíco defcrípfimus. 

GORBIO S marínos ínhüc Ordínem potíüs quàm Saxatilit afcíuí,quod & omnes paruí fínt:et 
uita tantüm ex eís fpecies faxatílís,quam prímo nunc loco defcríbemus. 


Golij faxcatili effigies à Rondelerio exbilice. 
ums 


MANN 


y 


« 

ne D 2250 Y PASEAR TE 
O9 292 5 «5 

» 395309905055 443 

TED IHAA 


uS 


. M 
22. NY 


,. es X 3 


XO BIY S marínus maximus, flauefces,S uere faxatilis. Grece Katie xauMvse, yMopécthoc eft, 
Gobíus caulínes,uel fubflauus,errant ením qui uíríde interpretantur: c& yaeecc no modo uíz 
ridem,fed alíquado etíam pallidum uel fubflauum fignifícet, 4j Bellonius hunc Giobfum album 
facit; Fondeletíus album díuerfum exhibuit, 
— TAL. Venetis Paganello. Vercellenfesruftíci Gobíum fl.quog;(quem alij Chabotum) Pa 
' ganellum uocant, R ondeletíus, Paganello autem nomen forte d rubro colore ímpofitum fuerit, 
quoad Pagrum accedit, 1 il 
G A LL, Mafsilienfibus Gobio.Círca Monfpelíium Boulerot,tefte R ondeletío:qui tamen Gio 
bíonem nigrum ibidem priuatím Boulerot dícifcribít, 4| Giobíj faxatíles, uulgo Gioatae uocans 
tur,Gillíus. — 
GER M, JÉin Cteindob im meer:ein gálbladoter (Oeerdob. 


OBI O Niger, (quí ín litoribus & (ta 
(ss feu paludibus marínís degít)ma- 
gnitudine ínter fubflauü & alb medíocrí, 
Ko6iée psAac, Similis eft príorí, (ínqtR ond.) 
fed mínor:colorís nígrí, maxímé parte ante 
riore,Loco binarü pinnarti,que ceterís funt 
ínuentre,unícam habet nigra, barbam eíle 


e 
v8 


2E 


T'ragos. 


» 


9 Animalium Mar. Ordo I. 


diceres, Que notafacít;uteredamhuncelfepi — — Eim/déalia icon 'enetijs pitla, licet maior quàm Pa 
Ícículum, quem Athenzus libro 8.To&tyop uos. ganelliid eff Saxazilus qui maximus Gobios 
cat;íd eft, Hírcum, cui Exocoetum cófert, hís rum à Rondeletio dicirur. 


uerbís, Bxoccetus omníno fímílis eft píícícu- 
loqui Hírcus dícítur ; praeter nígrü illud quod 
uentrículo fubeft;quod Hírcí barbam uocant. 
Sed etíam Mana mas, quum foemína foetu 
ímplerííncípit,ETírcus uocatur Ariftoteli, 

IT AL, Venetis Go,Guo,Gobí, 

GALE. Círca Monfpelíü Boulerot: quod 
nome R ondeletíus faxatilí etíam uel fubflauo 
adícribit, 

GER M, F. fin f:wartser (Ocergob. 

Gobíus níger Bellontj , ab omnibus R.on- 
deletij Gobíjs díuerfusuíidetur , etíamá nígro 
ipfius Giobío. Grobíones maríní(ínquít) V e- 
netís Goí, Genuenfibus Guígíones , R omaz 
nís Mií(lorí uocatur : quanquam MifTorís uox 
ad plerofcg alios pífces trásferatur, Incole ur- 
bísdéle Specíe,& quí Portum Venerísac Ge 
nuam ínhabítant, Z ozeros nomínant, 


oBr vs Albus,Ee6Gtóc Av 

qu ov. mínímus,no 
íta quídem cadídus eft, utcum 
alíorum multorti pífcíum canz 
dore pofsít contendere:caterís 
tamen Gobioníbus candidíor, 
Rondeletíus,Belloníus Gobí- 
um faxatílem & flauefcentem 
Rondeletij, album cognomí- 
nat. 

GERM, F, fin wyfsladb 
ter ((Deergob. 


DE ALIIS QVIBVSDÁM 
paruís pifcibus,ut Blennís, Az 
laudis, & (imílibus: Item 
de Scolopace, 


B LENRKV 5,Belennus,Baon,R ondeletrj. (namalíus eft Bellonij Blennus.)BAqwG", BLAsvvoe Baz. 
&y, Pifciculus eft(ínquit)fímilis eí,quià Tholofatíbus Peís de menage uel Grauan diciturt 
Cotto etíam fluuíatili pifcículo tam fímilís,ut uíx dífcernatur, nifi ab eo quínouerit, hunc ín flus 
uijs;íllum ín alto marí degere, Pelagíus eft & rarífsimus, corporís fpecie Ranam pifcatrícem rez 
fert: colore & carnís fubftantía Aphyam Cobítídem, Sícille. INon íneptéetíam Cottus marínus 
uocabitur, Plura leges mox ín Blenno Bellonij, 

GER M, F, ein (Ocergropp. 

Vilis,humida carne,& plané ínfipidus eft pifciculus:d blenna forté,íd eft, muco , nomenfottí« 
tus;nam & BAivros, C XieAis uocatur: & Lycos quod Díophani ín Geoponícis 18. 14. ' 


BLENRN v $ Bellongj € Saluíani, Nomína díuerfa legesfuprà cum Rondeletij Blenno , qui 
pelagíus eft/hícením faxatílís eft,non tamen dignus qui faxatilibus adnumeretur.nam pro Addi 
Cí faxatiles círca faxa frequentí natatíone exercentur:eoQp ficciorem, fríabilem & falulires íncíz 
bo carnem habent:Blennus autem & fimiles , ín petrís ftabulantur, & propter ígnauíam iind 
exercentur,ídeot mucofa funt carne;& fere figura etíam à propríe díctís faxatilibus differunt. 


Etquarna« 


«| Et quanquam Blenntum 
hunc effe ex ijs-qua autho 
res tradiderunt; prorfus a£ 
firmarí non pofsit : uídetur 
tame ís eflezcum Baqwa mu 
cum (ignificer Aye" igna 
uufn & fegne, eft ením híc 
píícís pre ceterís mucofus, 
ígnauus,timídus, fegnís ac 
tardus, & ín herbofis lítori 
busuiuít:& Cothío fíueGo 
bio abfímilísnon eft:hoc e« 
ním deBeleno Athenzus: : 
il'ud de Blenno Oppíanus tradít.Fortaísis autem ídem etíam Epicharmí Bacon (Bx) fuerít. par 
uus ením eft,íd eft,Bxuc Grace ; & (ímul malus acuílis pífcís Epícharmotefte, Haec fere Saluía- 
nus, Varíno quídem Baey non alius eft quàm BXiv/G* ; fic ením apud íllum fcribitur. Víde etíam 
intrà ín Exocceto Bellonij. Belennum dící non laudo;nifi forte carmínís gratía, 4j Hunc pifcem 
(quí Scorpíoidi Ikondeletij mox exhibendo idem autplané cognatus uidetur) ego quod, olím in 
Italía Blenní nomíne píctum,à Cor.Síttardo accepí. 

CORCYRENSES & Zacynthij Cepolam à cepa fimilítudíne uocant. Capíte eft grandí,fpícula 
to, Xc, Totus quadrantalem non exceditlongítudínem: craísitudo eíus ut cepa medioctís effe co 
fizeuíc, quin & íta flauus eft ut cepa, & Scorpznam colore refert.Quofdam audíui quí hunc Boa 
cem perperam uocarent, Belloníus, 

IT ALICE Borrebotza.Pefce de petre,quodfemper ínter petras agat. P efce de fortefTa, q Ro 
mz non fecus quàm V ranofcopus & Cítus (fie Cortum fl.[eu Gobium fl.capitatum stocat ) Mefloxe dicis 
tur,Saluíanus. an 

HISPAN. Cagador(nífallor)Lufitanis, ' 

GALL, InNarbonenfi Prouíncía à nonnullis Lebre de mar dicitur, Saluíanus, R.ondelett- 
us Scorpíoidem fuum uulgo Lebre de mar uocarífcribít, eft autem ísídem cum Blenno Saluíani 
& Bellonij:ni(i duz fpecíes unius generís proxímialicutuideantur, Vide ín füb(equente pifce. 

GERM. F, /-inanoere ((Oeergtoppen art : ein Cdbleymling/ein Swibelfifdo, Leporem 
mar. Germaníce ínterpretarinon libet propter euítandam fynonymíam. 

BlennoBellontj & Saluíaní,&€ R.ondeletij Scorpíoidi, Galeríta utraq; etufdem & Pholís , co- 
gnati míhí uidentur, ítem Gialetta Venetijs dícta , & Gutturofula: cognatí ínquam tum ínter fe, 
tum Gobífjs,uel potíüs Muftelís maríníssunde & Gialetta forté dímínutíue dícta.hzc tum corpo- 
rís fpecie,tum pinnís & Izuítate cutís,& molli mucofatp carne;ad pifces pradíctos accedít, Giile 
lío cum oftendiffem Venetijs, Gobij genus pefsímum efTe dicebat, 


DePDifeiculis. 9 


CORPIOIDES Ronde: 
letij:idém utuídetur,uel 
cognatifsímus Blenno Bel 
lonij, &c. dequo proxímé 
retro díctumeft, Vulgóà 
nofirís (ínquít Rondeleti- 
us) Lebre de mar:íd eft;Le 
pus marínus dícítur. quía 
rofirü terreni Leporíszoro 
&& admodum fimile habet. 
Leporí quídem maríno ue 
tert omníno diísimilís eft, 
Scorpioídem nó íneptéaps 
pellabímus: eftením capitis forma Scorpioní maríno fimilis , totídenity fupra oculos apophyfes 
molles habet,dentibus differt, Praeterea differtà Scorpíone & Galeríta pínnz doríi magnítudís 
ne,duabus& maculis nígrís eiufdem pínnze,Cutís leuítate Galeríta fimilis eft ; & carnís fubftans 
tía,nonautem Scorpíoni,Lítoralís efi:muco & aqua uefcítur. 
GALL, Lebredemar,urpredictum eft, 
GERM. Vídecum przcedente pífce. Poterit etíam ein € doriectlind,id eft, Cochlioidesap 
.pellarí;quoníam Cochlearum feu Límacum ínftar cornícula protendat, 


LA VD A ctiftatauel Galerítapifcis,utà R ondeletio uocatur.In faxís uiuit; & nattram for 
| mamá faxatilium ímítatur,ín faxatílibus tamen non habetur(à mediícís.) In uertice críftam 
erígitcAlauda auísínftar)mollem,& coeruleam dum uíuít, Carne eft molli , &Cob paruítatem ne» 


Bafilifcus. 


Sunia. 


Troglodytes. 
Bafilifcus. 


[p —  AnimaliumMar. Ordo I. 


oligitur,Rodeletíus, 4j Ba - | 
fililcí pifces círca petras le- 77 
prades degunt Oppíano: 
uerífimile autem eft Alaue 
das noftrasa crifia,à qua et 
regulís auículis nomen, Ba 
filifcos ab eo díctos. Pote« 
runt & Pauones maríni dí« 
cí hípi(ces, nam & uerfico * 
loresfünt,& críftam babent coeruleam,qualem Pauoní pifcí Phafidis Philoftratus attríbuit, 
GALLICE, Percepierre, Coquillade, 
*' GERMANICE uocetur ei Ceelerdy/ein IRobellerdb. 


L A V D A non ctifta« 
pu Rondceleti, fimilís 
fuperiori, crífta excepta. 
Pofísís etíam (inquit) optis 
mo fure Símíam appellare, 
quía capíte Símíam refert, 
paruofcilicet & rotido.uel 
fi nofirorii appellatione fe- 
quí uelís,qui Percepíerrenomínant,nonabfurdé Empetrumuocaueris, ín petrarum enim cauere 
nulís degit, ín&p abditifsimis earum rímís fe occulit. 

G A L L, Percepíerre,ut praedictum eft. 
GERMANICE círcunfcribo,ein CSeelerd on ein Eobel/on ein amp. 
Mordet hac quidem,fed morfuíinnoxío:quamobrem Iulís non eft, 


ACC EE, 


J. 


QU A] ji i hi , 
M [ / //i 
: SS 


A 
LACUM 


y ! Nu WU À e INS TIT 
Lj 


l 


it 


D 


| | | i p. u 
NEAN, W m * dic » 
j AMT SWWCAINTTPP (í ligu (li TS 
7 j 098 | MTM "fiie n 


p 


A r4AvDpis Rondeletij cognatus pífcís: Exocceto quoque Bellonij idem,aut eíus fpecies, 
IT ALICE Venetijs Gotorofa uel Gutturofula;à prominente nímirum fub faucibus tut 


more, 

GERMAN, F.ein artoer Cyeclerden.Litoralis eft pí(cís,& fere fubit foramina lapídum,aut 
paríetum zdiífíciorum ín lítore:unde nó ínepte Troglodytes appellabítur:uel à crífia, Bafilifcus, 
ficut & R ondeletij Alauda crífiata. €J Idem uel cognatiísimus eft píícís Exoccetus Bellonij, qui 
mox fequítur;ubí & alíanomína Giermanica reperíes, 


xocoeTvs Bello« 
nij. Alius eft Ronde« 
let] Exocoetus , faxatilís.) 
In faxís degít:non tame eft 
propríéfaxatilis,utmedici  , 
nomínat, Idem aut eíus fpe 
cíes cognatí(síma eft pifcis ; 
proxime retro pofitus. 
€] Exoccetus(ínquit Belloe 
níus ) fpecies habet plures: 
quarum una ctíftata eft, (cu 
ius iconem damus ,) IMaffilize | 
frequens;prímo afpeciualiquatenus gobíum referens, cute'elabra & lubríca : unde uulgus Girze« 
ciae; 


T) 


MS 


i. 

Wer 

MUS 
AIT 
Hh S - 


* 


9 uz et HAZ 
SONS 


DePifeiculis..— I 
cix elinonnominauic "'ertítm Exoccetigénus etfi Byzantinfs pifcatoribus no alio quàm Gli 
ninomíne pernoícatut,ac nonnullis Chielídoníus appelletur,tamen à Glíno accríftato Exocceto 
díffert,&c. Hac ille, Querendüan híc forte ueterü Blenus fi t,quonía &€ mucofus eft, opinor, 
lubrícacute,unde hodíe Gracís Glínos noniínatur,ut oim Blennusuel Blínnus. 4j Éxoccetum 
ín Arcadía Lychnon modo uocítant, Maffaríus. Plíníus Exocoetum cum Poecilijs Arcadiz pí- Lycbnus, 
fcibus confudiffe uidetur, Boiliey. 

Quarendum an Adonísalíus quàm uel R ondeletíus uel Belloníus propofuere,;pifcís fit: quo Zdouz. | 
níam apud Kíranídem Edone pífcís (dem nimirum A donidí)alio nomírie Ophíidion dícítur, O- Opbidium; 
phídij autem fpecíes una Rondeletío flauí colorís eft:qui color à ueteribus A donídi tribuitur, un 
de & Cirrhiís Ceríst uocatur, &c,utnontres pífces diuerfí, Adonís, Cerís & Ophídionfinr:fed Cirrbas 
unus,tribus díuerfíis nomíníbus índícatus, & pro Ophídío recte à Rondeletio demonftratus, A- Cere. 
donís quídem R ondeletij, Turdorum generí adnumerandus míhí uídetur. 

G R AE C I Conflantínopolí uulgo Glinon uocant. 

ITALI círca Genua Bauecqua, Iomanícumalijs mínutís pifcibus confundunt;modó Cer 
nam,modo Miílorem(aliàs Meflore: uagum nomen ad V ranofcopum , Blennum & Cottum fl.) 
appellantes,Indígenz Comafcí V ulpem uocant,una Folpe,;Belloníus, 

GALLI círca Mafsílíam Grabotuel Grauot, 

GERMÁNICVM Exocctí Bellonjj nomen ignoro, quanquam ín Oceano frequentifsímum 
effe tradít,& in rupibus Bononíz pene ínnumeros reperíri.fingamus igitur nomen, ein Dunter- 
bai,ámaculís & crífia:uelein Cyteinzüp,quódueluti Gobíus aut Muftela faxatilís fit, Vel eade 
nomína qu przcedentí ponamus,ídem ením uel cognatífsímus effe uidetur, 


'Blenazus; 


noris Rondeletij.oo 

Afc, Superioribus(guit; 
de laudis autem e Scorpiide 
proximé fcripferat) &C maxime 
Alaudz íímilís eft piífcís, 
quí Antípolíà mucoBauos 
fa dícítur.Mollifstma eftcar 
ne& glutinofa. Pifcís híc 
(inquit Aríftoteles) mucum quem ípfe emíttit , fibi obducít,ut ín eo quafi cubili quíefcat, Cubile 
autem Graci 9aA&uap aut qoA«p appellant:índe nomen. 

GAL L, Bauofe,ut predictum eft. 

GERMANICE nomínabimus eii C«leymlerdy/ein ((2eerlerdben att. 


es MIA tiny Ris 
qum Nnm. 
rupisund ME 
0) NIDOH OS s 
95-29-75 4 
e 


7 D 
2 f /Di31) 
csl 


SUE IEETEL 


COLOPAx Rondeletíj,(fi&onomíne Graco à roftri longítudíne, quod fcolopís , íd eft pa« 
Qilliiafta: productum habet, ficut & zwAezaf uel Afcolopas,auís,quamaliqui recetíores R. o» 
flrícemnomínanthaud fcíoad quem Ordínem referrí mereatur. R ondcletíus pífcíbus peregrí- 
nísadnumerauít:quos cum ego plerofq; omnes ad fuas clafTes retulerím,& híc unus fuperfit:ín fí 
ne Ordínis prímí,propter paruítate,collocareuoluí. Peregrínus(nquíb & rarus eft pifcís : fem 
perd paruus;utarbítror, Aliqui Elephantum,tanquam à probofcíde,fed roftru m probofcidís ía« EJorfanrus, 
ftar flexilenon eft : alij Ibidem uocare uoluerunt, Síc ille. Egohuncpifcem Serram Plinfj potíüs 7/i;. 
dixerim, (ab aculeo ferrato) quàm Cetum íllum quem R ondeletíus Príflín appellat. Liícebít& $e, . 
Rhampheftem appellare. PauQssoz ením Hefychío pífces quidam funt , à roftro nímirum dicii, 
quod ín auibus,prafertím maioribus, Graci rhamphos appellant, 

GER M. F, Ain Cagfi[d , ideft, Serrapifcis;uel ein (JQeer[dpnepf, id eft, Scolopax maris 
nus. 


[2 
ORDO II- PISCIVM MARINO: 


RVM. QVI CONTINET SAXATILES, ET 


ÁLIQVOS EIS PROXIMOS, MAGNA 
cx parte latos & compreflos, 


DE SAXATILIBVS QVAEDAM IN GENERE: 


7d AX ATILE S pífcesaueteríbus,non ín dulcibus aquís,fed ín marí tantum appel 
4 lati funt:quí nimirum ín litoribus,non ímpurís & ccenofís;non terreís & arenofis:: 
1 ed quíín purís &faxofis locis & círca promontoría depant, Quód fi quístame ín 
?:4 dulcibus etíam aquís faxatiles aliquos contra ueterum confuetudínem nominare 
* ole u2/ uellet,non tj quí fub lapidibus ftabulantur & latent pleruncy, quí & fquamís caret, 
& humidíorí funt carne mínímedq fríabili:fedilli potius quí ín faxofis fluuijs & ríuís degunt,exet 
centurdy fübitide contra aquam natando:;ut precípué Thymalli;quí faxatilibus mrar,conferrí pof- 
funt(quanquam & alij quídam mínus laudandi, ín faxofis fluutjs reperiuntur: quí tamen caterís 
ciufdem generís ín alijs aquís degentibus collati, multó pracftantíores (unt)fic uocarí poterunt. 
€ E (axatilibus marinis Galenus nomínat precipue Scarü, Meruli , Turdi, Iulidem,Phycidenz 
& Percam.Hí(ínquíonec alímenta,necloca mutant;nec dulcíbus aquís utuntur , ob eam& cau- 
íam omnes perpetuo funt ínculpatí; & nullum ín eís dí(crímen manifeftum reperítur , ut quí per« 
petuó ín purifsímo mari degantiaquamts dulcem, & eam qua ex dulcí & matína míxta eft fugí- 
tent, Irag íllos ínquít Saluíanus) quí non perpetuo,neq; omnes eiufdem generís ín faxofis locís 
uictítarnt,cuiufmodí(ipfo authore) Gobío efl,à uere faxatilibus excludit: etfi à plerífqg antíquís fcri 
ptoríbus híquog; ínter faxatiles cenfeantur, «| Saxatilium quídam naturam formam ímitan- 
tur,ut Alaudz R.ondeletij: qui tamen ínter faxatiles à medicís non babentur, £mmorantut ením 
fere faxís,nec ítacircumnatando fübínde exercentur,undé molliorí funt carne , alíquí etíam mu- 
cofa utBlenní:quare nos ad prímum Ordinem eosreiecímus, 4| Suntqui ín faxís quídem de 
ganttfed neq fíguram,neq; naturam faxatílium referant: ut Canícula ílla quae Gallís Cato rochíes 
ro dícítur:ut Locufte,Murznz, | Saxatíles pífces pleriq;à Gallís communi nomíne Rochiíers 
uocantur,à Germanis dici poffunt Coteinfiftb/&teinling. 


ócari iconem queres ad finem libri. 


WYCAR VS,2x9G- intet faxatiles omnes príncípatii tenet. Genera eiusduo funt, órze, de quo 
híc agímus, (quí propter latítudínem corporís,& cum Sargo fimilítudínem,'ad quartum Ordi 
nemreferrí poterat?) € alter ines, íd efl;uaríus cognomíne, Vtríq; multe communes funt notzz 
fed füntetiam proprie, A uerboeszgep(id falire uelfaltare fignífícat : aliquando etíam pafcí, pí« 
Ícis quídem hícalgam & herbas depafcitur)fíuntexeeG- & exaexc, Athenzus & Euflathius.fed for 
té duo hzc nomína píícís uniusfueríntutPerca € Percís,&c, INoalíus híc pífcis uídetur,quám 
quialibi Meryx(wsgvb)ab Ariíftotele uocatus eft;hoc eft, Ruminalís.folus enim híc pífcíum rumíz 
nare creditur;& folus uocalís effe Oppíano, € INoftris ínquít Rondeletius)díu incognitus fuítz 
ned mírum,cum Romanis olím & toti Italíz fero uífus fuerit.nam Columella:Scarus(ínquít)qui 
totíus Afize GracíaG litoribus Sícilía tenus frequentí(simus exít,nunquam ín Líguftícum;nec 
per Gallías enauítad Iberícit mare, Et Plínius:Scarus Carpathío marí maxímé freques,promon« 
toría Troadís Lecton fpóte nunquá tranfit. Inde aduectos íncredíbili multítudíne nauibus, Tibe 
río Claudio príncipe, Optatus e libertis etus, praefectus clafsís;inter Oftíenfem & Campaníz or 
fparíos díffeminauit. Quínquennío fere cura eft adhibíta , ut captíredderentur marí, Poftea fre« 
quentes inueniuntur Italíz ín lítorejnonanté ibi captí, Innoftromari(ínquit Rondeletius)capiz 
untur non procul à Mafsilía,& maxíme círca Stoechadas ínfulas, R hodí maxímam effe copiam à 
Rhod:saccepi, Idemapud Athenzumperperam fcribi aít,hüc pifcem dentibus ferratis, X care 
' niuorit effe, & Lepore mar.uefcí;omnía ením bzcfalfaeffe, 4| Colore ex czruleo nígrefcit,uens 
tre eft candído:Sargo fímilis,corporís formaad rotundam accedente,acüleorum pínnarumdp fitu 
& numero, &c.Dentes planos homínis modo maxillas& habet: immo propríe folus latos habet, 
(Plíniotefte.)atquí Sargí etíam dentes, & Picij feu Melanderíni,& Auratae, plani humanísi fimá 
les uidentur, Ariftoteles hunc pífcem ut folum rumínare,íta etíam non utríng; dentatum efle fcríz 
bír,& fuperioribus dentíbus carere. 
G R AE CI etíam huíustemporís Zxecoy nuncupant, IViaffaríus, 
YT AL, Nonnulliexiftímant Scarum R.omz ínter Auratasá pífcatoribus uendí:qui fímilítue 
dinc(quod facile credo)deceptí,nedq anímaduerfa faporís nobílítate,in foro pífcarío eum A uratís. 
 & Sargís commifceant, confenfu tamen piífcatorum, Zaphíruspi(cis, (fic à cyaneo efus gemmae: 
(Japphiri) colore díctus;) inter Auratas longe fapidifsímus exiftímatur; qui forta(Te Scarus antíz 
quís. 


dDePitabus Gsacil. I7 


quis fuerít,Iouius,  Romanís nofirísq; non plané notus eft, R ondeletíus, 

G A L L.Romanísnoftrís& non plane notus eft.alíj enim ob fímilitudínem Dente, alij Sargo, 
alij Cantheno uocant,à noftrís pífcatoribus pro Sargo aendítur. 

G E R M, In Oceano Germanícoan reperíatur híc pifcís nondum mihi conftat, (Scarum qui- 
dem uaríum ín Oceano non capi Belloníus teftatur.) quamobrem nomen eíus Germanícum fin- 
gottin (Oewer over (D ewling:id eft Ruminator:ein (Ocwbzadofine/cin Steinbzadofme. cir 
oánbiadfme art. 


CARVS uaríus, X«« 
goc &x9se , Aióxs quídem, 
íd eft, uarij cosnomen,mul 


tís ctia alíjs pifcibus efl com cum du CT 
: s . pee RM DONNE ASA SS d 
mune:ut Percís, Coracíno: 22 349 3 95 NS 


& multís alijs faxatilibus ez 
pitheton hoc cóuenit, Ron 
deletius. Superíor Scarus 
' (nquítídem) feré concolor 
eft.híc ueró,oculís, uenttís 
. inferíore parte, ín qua pos 
dex , purpureí eft colorís: 
cauda colorís Indíci: relií- 
| quum corpus partim ex uí- 
rídápartím ex níero,czruleum eft: fquamz uelutínotís obfcurioríbus afperfze, In medío uentrís 
notas duas purpureas habet ; formofifsímus fané pifcis , fi quís alius. Romz per femeftre fpa« 
tíum unustantum míhí uifus eft, Capítur aliquado ín noflro marí,é regione Magalone,& nó pro 
cul à Mafsilia,& Antípolí;círca Steechades ínfulas fzpíus. 4| Belloníus fuperíorís non memínit: 
& hunc fimplíciter Scarum nominat. Nullus(ínquit)eft in Propontide,Ponto,& Hellefponto:ín 
Cretaplurímus, €j Pífcem corporís forma Scarouarío fímilem,totum purpurei colorís, R ondes 
lctíus tertíam Anthíz fpecíem facít. Vide ínfràín hoc Ordíne. 
GR AE CV M ín Cretauulgus hodíedQy antíquam appellatíonem retínuit,Belloníus, 
GALL, Alíquíeum communifaxatilium nomíne Rochau nuncupant;alij Aíol,alij Auríol 
feruatis, ut credibile eft,nomínis ias ueftigijs, R ondeletius, 
 CANARIAR V M iínfülarumincolz,utferunt;Brechos appellant, R ondeletíus, 
G E R. M, In Oceanoreperítur círca Canarías; forte € alibí: quanquam Belloníus ín Oceano 
reperírínegat:de Gallico nímírü Oceano tantümfentiens, INomen fingemus,eín Duntermew 
lind;hoc eft, Rumínator uaríus;uel circunfcribemus,ein fibóner geteilter (Dewer. 


Merula Rondeleij. 


Bellonius aliam 9Merule ico 
nem quam Rondeletius exhibet, 
sefcio an diuerf pi[cis.Suum qui 

- dem Roudelerius T'inca fl cor- 


poris babitu fimilem efe [cribitz 


e futi Bellonius ab Italis Tita NS Wi M 
: MS SAPAANN NS NN Tee, 2 
can mar.appellari, erc.fed cor- /j » $ SN oem m v 
poris [pecies differt , ut apparet. M NNNM AUTRE ———1 
/ : llari | 2 Nw QR QUO NSISUROCENODYA Mem 
| Saluianus etiam Callariam fu- LL : ANTNNADNARANMUN 357: e 
* * p z e AS MAT EPA TRE Reemi 
umjid efC, Pbycide Rondelerij, && iN je xU OUT (BID d 


2 eed 2 " 4r j^ jl 
ome T ingatm mar-ocari fcr 0/17] 2802222029 1D SN 
Dia ds (ui fallor) Coracis NY NS 


utn fianilirer uocatit. 


LA. A niic Crde If. 


"Turdus an 
mas Meru- 
le. 


Ky. 
EeUeQr, 
AloMiag. 


KiynAc. 


Tufanama- 
rina. 


ER VL A pifcís,díctus eft à coloreauíseiufdemnomiínis:ficut & KosvoG" uel A ttícé K6v- 

Qu Graccéiquanquam ín aue color niger eft,ín pífce ad uíolaceum accedit,ex índíco nigre- 
fcens.fed ueteres etíam índícum aut purpureum exaturatum colorem,nígrum uocabàt, ut ín pur 
pura,uíola, lfidorus Hífpaleníis mafc.genere Merulumdixit. Merulz, Turdí, Squille, uere 
nígrefcunt;pofteá candorem fuum recípíunt, Aríftoteles:hoc eft, fuum quídem colorem feruant: 
fcdís magís exaturatus fít círca uer,aeftate uero magís diluitur,mínusq; níger eft, R.ondeletíus, 
Idem etíam alíud Merularum genus obferuauit,dorío nígro uentre indíco, quibufdam partibus 
cceruleís,ut pínnís,cauda & círca branchías. X Oppiatnio Merula mas eft, Turdus(K(yas)ueró fce 
mína.quod forté nonnullis perfuafit formz fimilítudo:quz facítut hodie& nonnulli horum pífcí 
um nomína permutent, l'ermínatío quoq, ín Gracís uocabulís (nam apud Latínos contrá fe ha- 
bet)hanc perfuafíionem promouiffe uidetur, Grammatící quídam Graci etíam KéVzysy hunc pí- 
Íícem nomínant,ficutí auem.ego pro pífce apud authores EesvQoy tantüm reperire memíni, 

1 T A L.Pifcatores marís Ligufticí, Adríatici & noftri quoc, hoc eft;IVfedíterraneí;ad uni Me 
ruli agnofcüt,quà cum Phycídibus etíam confundunt, Romani ramen peculíaríter fpecíe unam 
Merlo nomínant.fzpe etía Canarellas, Canadellas &€ Phycides Merule nomíne uocant, Merulà 
Italí aeque atq; Phycidem, Tíncam mar.nomínant,Belloníus, Merula Turdo fimíllíma eft fed 
nígríor,eam quía l'íncae formam habet, T'íncam mar, V enetí cognomínant,Maflaríus, 

HISPANI & Sardíadhucnomen Latínumretínent, Gíllíius, 

GALL. Videfuperiüsinltalicís. Perítiorespifcatores Merle uocant:nonnulli/Tourd, non 
diíftíinguentes Turdum à Merula:alfj communi faxatilium nomíne Rochau, Rondeletíus, Cae 
uendum ne quís Merlu díctum à Gaallís piífcem(Merlucíum recentíores quídam Latine efferunt, 
quafi marínum Lucíum ) pro Merula accípíat, 

GERM, F, AEín (Oerefifo, uel2ümfelfifd: Germani quídem ínferíores Merulam auem 
uocant ((Detle;ut etíam Galli,quí & auem & picem fta nominat, ucl eit (Ocerfdlye,iíd eft, Tín 
camar quanquam & Phycís quibufdam Italís eode hodie nomíne uenit,& forte alij etíam pífces, 
utgenus quoddam Iulidis.JEin (D eer[dblyen at. 

ANGL, Merulam (ínquit Turnerus ín epiftola ad me) inlítore Angli occiduo'uídiffe me 
puto.hanc pífcatores illic uocabant a CCoeÉefifbe: quód nautarum cocí iure quodam fuo propter 
delícatum faporem apud fe retineant & coquant,quum relíquos omnes facile ad quafium difiras 


hí patíantur. 
DE TVRDIS IN GENERE: IN GENTIVM TAMEN NOMEN* 
claturís quzdam ad fpecíesalíquas Turdorum príuatím 
pertínere uídentur, 


VRDORVAH multafuntgenera(inquít R ondeletíus,yuaría nomina:tantaiy colorum uaríe 
ee íníjs creandís lufiffe uídeaturnatura, Pancrates apud Athenzum author eft , multis 
nomínibus appellatum fuíffe'T'urdum , & Nicander zroWvavvpoy cognomínat. etením E/yAup, xad» 
gor, AloAiey,nuncuparunt;ex quíbus nomen Eíyas frequentius eft ; & íta potíüs fcríbendum quàm 
Eie, Athenzus ex Aríftotele usAavószezwy,íd eft,nígris maculís infignem facít; fed potíüs vrixie 
Acsiemoy díxerim,íd eft uarijs notís diíftínctum;& fícapud Athenzumlegiffe uidetur Phauorínus, 
& Euflathíus, Hxcílle. Addit,multasíllasa fe pofitas Turdorumípecies, folo fere colore differ 
re, 4| Turduspifcís à colore dictus eft;uttradít IM. Varro:non à fapore fimili, ut forfan alíquis fu 
fpicaretur, Attícís Khow,Doribus & Sículís Ksaedícebatur. PoAvevvua recentiores Grzcí phí- 
lofophí uocat,quz Girammatíci fynonyma:unde & híc píícís Polyonymus cognominatur, quod 
díuerfis uocabulísrem eandem fienífícantibus appelletur, ze99- quídem nomen frequentíus ale 
tcrícuídam piíci attribuítur:fiue illi quem Acui fimilem R ondeletíus exhibuit:fiue Lacerto eíufz 
dem peregríno,(Grzcé ením za99G- lacertum fonat:)quem(inquít)aliquí propter uíriditatem iu 
cundam, fimul & oris totíusqp capitís fímilítudínem cum terrefirí , Lacertum uocant, In Turdis 
quidem nullam ad Lacertos formze fímilitudinemreperío : (cd quidam ex eís plane uírídí cclore 
funt,quí prz ceterís forté Saurí nomen merentur, Aeolí fiue Aeolíz nomen,uaríum fignificas, 
a'ijs quocy díuerfís eandem ob caufam pi(cibus,fíue ut nomen,fíue ut epítheton tribuítur:ut Sca» 
ro,Coracíno,alfjs, €. IMerulam ín eodem genere marem: Cíchlen ueró;íd eft, Turdum,fcemínam 
eífe,folus cadít Oppíanus: necdum ínuenít(puto)qui confentíret: ex uulgí nimirum opínione. 
Alexander Trallíanus medicus: Turdus (ínquít) piícís eft tener, humídus,concociu facilis : & fi 
forte ipfam Ptífanam marínam nomínes, non errauerís: adeo recrementí expers eft alímentum 
quod ex ea capítur, 4| l'urdorum plura efTe genera(ínquit Saluíanus)res ipfa declarat:lícet folus 
antiquorum Columella (quod fcíamus) íd notauerít , ínquíens: T'urdí compluragenera ínclude« 
mus.Cauendum eft autem ne omnes píciuratos pífces(quod íchthyopole übíq: fere faciant) Tur 
dos uocemus:non folüm Turdosípfos,quí ueré píctí funt(Turdorum autum ínflar:fed Percas e- 
tíam,Híatulas, Fucas, Merulas, Pauones;atg; reliquos depícios pifces ,'l'urdos perperam appel- 


lantes.Hunc autem errorem facile uítabímus;fi ueterum authorum teftímonio, T'urdí piícís alutt 
'Turdi 


De Pifcibus faxadl. I$ 


"'urdiauís inftar, uaríam (iue maculofam effe antmaduerterimus:quamobrem quí uaríam aluum 
non habent, l'urdí non funt, Hac ille. Veteres quidem illi, quorum teftímonío T urdorum aluum 
uaríam efIe comprobat,nonalfj funt,quàm díuus Ambrofius, qui Turdumaluo uaríum appelíat: 
lMidorus Hifpalenfis albouaríum dixit,tforré quód in wentre candido uarij coloris punta finc: fed horum 
Ícríptorum ín hoc arguméto non magna eft authorítas: ego Turdos pífcesnon in uentretantüm, 
fed alijs etíam partíbus maculofos,&uarfjs coloribus infignes effe uideo:quod nimirum cum alijs 
multís faxatilibus commune habent, Recte ígitur díxerít Saluíanus,aluo uatíos efTe Turdos: fcd 
addendum,alijs etíam nonnullís partibus, Poft hac, Turdorum fpecíes tres defcribit: quas nos 
fuíslocís cum R.ondeletij Turdís componemus:generíbus fummís híc índícatis:T'arduscinquic) 
aut mínor ef; & latus:aut maíor, & oblongus;qui rurfus (ubdíuiditur ín uírídem & rubrum nuifa 
alía quàm colorís díflerentía diftantes, | 

IT ALI,Hifpani& pleríqzalij T'urdum(Turdo)appellant;R ondeletíus & Saluianus, Gíau 
cum piícem IViafsilienfes falfó V mbriínam, V enetí(eundem uel Chromin Bellonü Trdiinoz 
mínant,quí uerus "T'urdusnon eft.fed quí ínter Genuenfium Lagionos peculíaríiter 'T'urdus dicíz 
tur,ís meríto l'urdus eft;ab eo potífsímum uocatus,quód cum eíus color ex rufo ín meliium uer 
gat,aduírídem tamen ínclínet,Xc.Bellonius. €] Papagallo: V íde ínferíüs ínter Germanica, 

HISPANI &alj pleríg; etíamnum T'urdo appellant, 

G AL L, lNoftrates,Prouíncíales,Italí, Hifpani T'urdonomínant:Galli Vielle, Rondeletíus. 
quítamen rurfus duodecímuim Turdíi genus príuatím Viíelle nominat:undecímum ueró peculía 
riterà quibufdam Durdo uocarífcribit.alibí etíam Coracínum ín Gallía Narbonenfi quofda Dur 
do uocareteftatur, 4| Viellenomenad Gracü Cíchla uel Cíchela fere accedit. 

GERMANIC V M nomen fiíngimus Durttet[fiftb,a punctis & maculís quibus díftinguitur, 
Vel'Rrametfifd:nam IRrametuodcl, Turdus auís eft. Vel ((OQeertroftel.nam ínter Turdos s- 
ues mínorem alterum Germani Q roftel uel Lroffel appellant.uel &ecpfawe,id eft, Pauo mac 
nus. R.ondeletíus quídenr genus fecundüm de fuis Turdis mar, príuatíim Pauonem nuncupat, 
Belloníus ín Gallicolíbro de pífcibus, pífcem IR omz Papacallum díQum,Pauonís nomíne exhi 
buít: quem T'urdum poftea ínlibro Latíno nomínauit.is uel idem cum Saluíaní Papagallo eft, 
(quem ínfrà poft Turdos collocabímus;)uel planefimilís, 'Velcommuni Saxatílium nomíneuo 
camus G3teinling/eitt art oer Citeinlingean:ut etíam Galli R ochau, 


vRDY S r, Kondele 
tj; Nonadmodá(ínz 
quít difsímilis eft Cinzedo, 
mínor paulo & latíor , ad 
Auratz figuram accedens, 


7 i 
SUO RRRUR 


S WE Q) eZ 
dentíbus recuruís: pinnarü — T 2^ RS Qu EE —— 
fitu numero& ceterís faxa- 4687 25 eX DENN Ni » NN NES E 
tilibus fimílis, Labra habet S 5ss-7745042/ NE » UM ON Neh ELT 
craffa & rugofatdorfum fu« Rr P2977] «t 2 4329 AX) ys N Se MELIA 
fcum eft, uenter ex albo lí- 50 deeem 
ueícít,& c, dj Idem eft Tur SS xm 


dus mínor Saluíaná&ut cons 
fjcio: quem & latum facit, 
R.ondeletij quídem effigies 


proportione latíorem oftendít:& cauda pinnam aliquoufc bípartítam , cum ín defcriptíone ali 
ter dicat, Cauda non ín duas pínnas, fed ín unam latam definít:( qualís nímírum ín caterís etíam 
"T urdís & faxatílíbus plerifcg fpectatur.) 
ITAL. HISP ÁN, Vide Gallícumnomen. 
GALL, ÁApluribus(fímpliciter) Turdo dicítur.ficut & apud Italos, & Hífpanos, 
GERH. F, Clieerftattver IKramctfifc:ben/(Ocerttoftcln/over ((Oecrpfawen. 
; Lepras Bellonij. 


SN V 
SS SSSREVA SAN SANNN 


xS 
SN 


omm 


ONSE AN T E 


16 — AnimmaliumMar. Ordo II. 


Eiujdem alia icon, enetijs faba pro pi[ce nomine Marsiapan : quam apud me uifam Bellonius , ean» 
dem [ue Lepradi e]fe afferebat. Cognatus buic uideri pote Scarus uarius Aeondeletij, quem Bellomus fim 


licirer Scarum nomtmat.fed differt denzibus, quos planos(Jupra )balet Scarus , &$ in Oceano uon capitur: 
cum bic exbibicus ey Mediterranei e Oceani pifcis fin. í 


Scarus. 


EPR 4 $ Bellonij,(fíctonomíne,) pífcís 
/faxatiílís , quíab Oceano ad medíterrane- 

os deferrí folet, Mihí quídem Turdís cogna- 
tus híc pifcís uídetur.Lege mox ín Gallícís e« 
íus nomeclaturís, Bellonius hunc Pforum & 
Lepradem Graecorü effe putat, Leleprín ue- 
xo Latínorum , ín lemmate híftoríae hutus pí« 
Ícís, Sed leuís eftconíeciura, ead ex folo no- 
P[;,. mine, Pforum hunc pífcem idcirco facere, 
quód ezdem in ipfo (ugeillationes, quales ín 
pfora uellepra laborantibus , uífantur , atquí 
píora uel lepra affectus eft turpí(simus, & foe« 
da cutís afperatp facesthuius uero pi(cis co- 
lorum uaríetate(ut Delloníus ipferefert)nihil 
pulchríus. Hioc etíam non anímaduertít hu 
íus pífcísnomen(Yo?G-) per o.breue fcríbí; pfo 
ra(Yága)cutis uítíum per o.longum, Preterea 
Athenzus fignificare uidetur, Melanderínü 
áàSpeu(ippo Y6yea;à INumenio vapoy díctum: 
IMelanderínum autem long? diuerfum R on- 


GL] BE. 
M 
ij 
Scd 
ems 


D 
^y 
"m 


!, 


' J! ^W 
um j M j 
A TA n 

Jj Ü ) ho y n aM s 
dA ANTEA 


y" 


N i ot 
| N ilh ; ja 


"àÀ' NN D 
1 E N NS 1 » "n : 
V N N /) | go» WS 
NS n j joo X 
he NS 


deletíus exhibet, Sed Athenzí locus a'íquíd | l lj 
Lepras, | dubitationishabet, Porro Lepradem píícem do RH AAT Ip NN 
nullus quod ego fcíam authorum nomínauit: P hos i) NN 
Lelepris. & Leleprís Graecum, non Latínum uocabu- i M oui Ih l p/ N 
lá eft;fed diuerfi pi(cís, qui alíter Phycís díci- D li n Tii j Wm e 
Em tur,tefte Hefychío ín a«Aeze/c. €] Quid fi At- ril Od f AR 
IEPTIA* vigenus fit híc pífcís Athenzo memoratus, !is) p M idu 
propter maculas & püicta, quibus fimílíter ut PUT XT Wl 442 


Atagen auis díftinguitur : fimflíterip ín cibo 

lautífsímus eft? Scío Attapenumalio nomí- 
dcepinus, ne Scepinü dící à Dorione.à quo forte díuers 
cepamus fus fuerít Oppíani Scepanus, (per a.ín penul 

tíma, ) qui ín ceno € paludibus marís uíuít, : 

IT AL, Venetijs Marzapan nomínatur: ni 
mírum quód eque ín delícijs appetatur, ac 
Martíus panísuulgo dictus, 

GALLICE. Armorícís ad Oceanumuo 
catur Poulle de mer,íd eft,Gallína marína,ab 
alijs R offe,)nímírumà colorerubicundo.quís 
bufdam Viíeille,círca Lutetíam. at Rondele- 
tíus Turdum fuum à Gallís Víelle uocari au« 
thor eft, ín prímo Turdorum genere , € rurz 
fus fimiliter duodecímt arg; ultíámum, Víde- 
turautem hic quoq pifcís T'urdís cognatus, 
tum fpecie corporís, tum colorum uatíetate 
infigni; prímo przfertim generí quod R ondeletíus ponít. 

GERM, F, Min rootcr Dunterfifo : uel eii vooter Irametfifcb , hoceft , Turdigenus 


rubícundum, 
TVRDV$ 


d'vRDvs rr, Ronde: 

leti, Híc(inquínano- 
bis díftínctionis gratía Pa- zc 
uo nuncupatur, priorí fimi 


li : M uL 

ís, maior tamen plerunq, Le $ Med 

colore ex uírídí ceruleo uel m NY A) M E 
índíco,colorem collí Pauo NHUNAN nh d 
nís referente ín pinnís om- E Di HEC 
níbus,& ín cauda, «| De T MAS x. EUSEY 
Pauonís nomíne lege fus ho s 2) 2 NY x 

2 s EL ode 


prà ín Germanicis nomíni i 
bus Turdí ín genere: Sal« Bri 
uíanus Pauonem alíum, & 
ipfim tamen;ní fallor, Turdís cognatum exhíbuiffe uidetur:cuíus uerbarecítabímus ínfrá. 

GER M, F, Ccanoer attoer IKrametfifdben eocr (Oecrpfawen/ven fatben an flogfá- 
oerp vno am fdwants blawgrün/wicein D[aw atm balf. | 


VRDVS III. Ronde 
lettj« Superíoribus(ín- 
quít)fimilis eft,colore uero 
dífpar. eft ením uaríus ad- 
modum:uíxg ullus eft quí 
plures colorum diífferenti- 
as habeat, Viridis eft mas 
gna ex parte:fed püctís pu 
pureís , czruleís, índicís & 
alijs confufís coleríbus con 
fperfus, &c. Frequens eft 
Romz,& Antiípolí, & ín 
Lerínoínfula. Videinde- 
címo R.ondeletij Turdo ínferiüs, | 
GALLICE (circa Monf[pelium puto) Nincbía di Re nonnullís uocatur , ut Fondeletíus fcri 
bít, at Saluíanus lulídem Roma & INeapoli obíccenauoce Menchía dí Read eff , Mentulam regis) 
uocari tradít, ! 
GER M, F. Ciictnitteartoer Rramerfifben/ ift af meerern teil (cine lcybe grün/ mit 
mandetley táüpflinen/teten/blawen vno «noern de[psecEclet. 


H 


VRDVS IIII, Rons 

deletij, Hícetíam (ins 
quítuaríus eft, dorfo nigre 
Ícente,pínna eíus uirefcen- 
te, & c. Nonnullí ex pífcato 
ríbus noftris Perroquet , íd 
eft,Pfittacumuocant,quód ,. 
eafítcolorís uarietate, qua '& 
auís illa Indica. «| Alíusos 
pínor,fed cognatus eft, Pa- 
uus Saluíani,quem Romae 
uulgó Papagallum (íd eft, 
Pfíttacit ) uocarí fcríbít , ob i 
oculorum uaríetatem:de quo ín feríüs poft R ondeletij T'urdos leges. 

GALLICE Perroquet,utíam dictum eft, ; 

GER M, F, Clievictoteartocr IKrametfifdben/am rucEe fa:bwarnladt/mit einer grün 
lacbten flegfáern oarauff. witot bey (Donpclicr on ettlicben ein Dappegey genennt / vorr 
widen [einer [arben. 


7 


DEETIOUEE 


SS 
None 


xu 


T vR&D0 Rondeletij quarto cognatus uídetur pífcís, cuius imagínem , qualem Venetijs (ubi 

Porga,fi bene fcríbo,uulgó uocatur)nactus fam,hícexhíbeo.Coloresín píctura noftra, huiuf 

modi fere funt: Dorfum & laterum dímídía pars fuperíor,fufci funtcolorís, maculis crebris fubní« 

grísuaríantibus.Línez tresautquatuor coerulez à branchijs ad caudam tendunt. In oculís cítcus 

Ji duo aureí pupillam ambíunz,ínter quos medíus unus fufcí colorís eft, Cauda quoque maíorí ex 

patte coerulea eft;ídemá color ínítío pínnarum ad branchías, & in capite círca Gi brancbías 
E 


- DePifebus faxaul.. 17 


SPauo, 


SPfittacus. 


Ig Animalium Mar. Ordo IT. 


/ 
EA CN 


zit 
(ail 
£ i Mu 


Tm 
ue eet 
v— I ed z- 

vu METTRE 


ECCE 

SEXCRCEG 

Mri X C T——— 
cec I 
NS 


S 


1 


it 
EEG 
ANS 
NS 


l/ 7 j 7 
RAT / 4 
y / ^ 
y 


44,4 
e 


"ENTE: 11 
ECC 
m 
E ANE 
VATERS 
AUMENTAR CEA 
sS 


— 
zn 


appatet, eodem dimidia pars dor(i pínnze anteríor, pulchré pingitur: pofteríorueró pars cum fla 
ua fit,cceruleí colorís maculis díftínguitur,Laterü pars dímídía ínferíor flaua eft , & maculís fuba 
ruffis uaríat. Pínnze ad bráchias fufca;binz ín uentre,& una d podíce;flauefcat, Relíquaapparet, 


GER M, F, A-inartocr IKramcetfifdon/oer yes demelten vierbten art ánlic, 


EAT: v, Rondes 
lettj, Híc (inquit) Go- 
bionem flauum refert, hoc 
ab eo dífcrepans, quód líne 
am albam ductam ab ocu- 
lísad caudam habet: & maa 
culís níerís, quib. afperfus 


«n SS 
HS VON: 
2) CS NO DN 
Le 771 e^ ZN 


SS NS 
() 
HK) 


QUAE 


M Hm 

Á hs DON 

ZO X) 9^ ) 23 » A 
"ec 


NC 
n DN 
274 1 ARA QR 
UMEN 
PIA PI Mitra 
ODE qe 


a 


Iw 
SN S 


pie————1 


: o) 
AA SEX A 1» 104)" 7j eem 
e E j f: PU EE EET 
2 EG MAANSS Ad , 0 Varr) C €— 
eft Gobtus,caret,colore au s us 2 j LOUPE ipe E. 
reo efl, &c, EE. Ro 


: SSSSOS 
GER M, F, Coiefünffte 
 attoer IRrametfifben/ift 


gelo- 


De Pifabusfaxadl. IQ 
gelofate/ mit einee weyffen linien von oen augen bif s ver fwants. 


VvRDVS vr, Ron«s 

deletij:quínto omníno 
fimilis, línea ab oculís ad 
cáuda ducta,no alba efl;fed 
cerulea: rofiroqy eft longio 
re & aquilíno, 

GERM. F. Giefedfi- 
teattoec IRrametfiltben/ 
de fünffcen Wi a 

er nit ein weyl]s/funoer ein blaswe linien von i6 suti t fit | 
dS RD. oen augen bif sum fcwantsen aim fdnabel 


T^vRDvs vir Rons 
: $ delet. IVlagniítudine 
dnquít)eft cubítali , colorts 
bus uarijs ínfignís, dorfo au 
reo,uírídíbus maculís coti» e, 
fperfo,uentrecandícantedi Xk& 
neís rufís & tortuofís, nul- 
lo ordíne difpofitís, Floc 
genus efle puto, quod Euge 
ab Athenzo dicitur, (unde 
Cerofecerütnoflrí:) quam 
facít tenera carnís,aluo facíá 
lem,fiomachogratam:cus  — — 
íus fuccus íncraffet & abftergat.Sícille, «T Meminit eius aliquoties "T'rallianus ínter falubres pí 
fces:apud Plíníium medicum Cereda pro Cerís legítur.Idem uidetur effe CírrhísQigjie s) Oppías Cirrbzz; 
ní,quem círca petras leprades degere fcríbít;& alibí eundem, ut puto,círrhadem uocans,d Perca gjz;] k 

 deuorarírefert. Cerís quídem à cerze colore uocatur:círrhís uero ab eodemlt Graci ením giluum t 
uel fübflauum(cítrínum alíquí uulgó uocant)colorem «jov appellant, Haec colorís fimilítudo fe- 
cít,utalíquí hunc Turdorum generís pífcem,cum Adoníde feu Exocceto cofunderent, fic ením 
ín Phauoríni Lexíco legímus,Kigfieó iylvc; reda sudpós fy ch Jgnri.óuoitog dE A&y&rot 7retog KUroious Ki 
[2:2 Ad ovic: roa A&kon dé ó Avxvos.ín quibus uerbís Lychnit quog pro pífce acceperím : etíam(i ab 
Adoníde feu Exocceto díftinguere eum uídeatur:ní(i deprauata eft lectío, & fine artículo legena 
dum, zujà A&xoci dt Aoyvoe.. Lychnum ín Arcadía modó uocítant, ut nos ínterrogauímus Exo« 
coetum olím díctum,Maffaríus, Verifimile eft autem Lychnum díctum tiilitér gaC endo d 
cereo colore:quoníam & lychnífeu candele é cera fiebant, (Alíus uidetur Dílychnus Nili pifcis 
memoratus Straboní.) Oppíanus quídem Adonídem feu Exocoetum & Círrhídem plané d ies 
fosfacít, Inuenioín Grecorum Lexícís nomen hoc uarié (críptum, iet, dfi; Kec pie, Kieu?os, Kid 
ji; KigpuJes.ex quibus ultímum forte tantüm probarí poterít;relíqua perpera mihí fcribi uidentur, 
Apud Vuottonum etíam Scírrhís legítur:abundante nimirum e.utín Scordylo & Scolijs, 

GALLICE ad medíterraneum Cero, Girzco uocabulo Kxo/e. 
GERM, F, Ciicfibenoeartoer Irametfifdben/mit einem golofatben rucfen mit grüne 
flicEen befpsengt:mag ein YOsidbfling genennt weroen/oann er wadbffarb ift. 


22209» 
AY 


mo rz T 


K*5ojes 


vRDvS vir, Ronz 
deletij. A feptíma(in- 
quít) n6admodum differt, 


eft ením eodem feré modo T I, A 7 

uaríus; fed líneas multas ha im M zi 

bet ín uentre fefe interíe- MESRN N i» ED a 

cantes, 5290/2 9*2 V a PS à x 
GERMAN, F. Gie e MN " ADS 

adtenoeart oct lIKramet EX as 2x 


fifben/oem fibenoen bey- 
nácd geleycb : bat aber vil 
fibertwáre ffricbe ourd) 
cinanver am baud. j 


T'eragus. 


oo . Animalium Mar. Ordo I 


yRDVS IX, Ronde 

letij:fimilís fuperioráni 
fi quódlineam candídà ha- 
betà branchijs ad caudam: 
alías multas confufas , oblí- 
quas , ut Cerís, qua "aurei 
funt colorís, alíoquí colore 
e(t uario , utrídí, & flaue- 
Ícente, 

GALL, Á quibufdam 
Gaían (fiut eg undecimus ) dí 
cítur,ab alijs Bille;a noftraz 
tíbus Meneflrier,hoc eft, Tí 
bicen:quía uarijs eft coloribus tibícínum rítu,quí uerficolori habítu uti apud nos folent, Ronde 
letíus. 

GER M, F. Clienciinte art oer IKrametfifdben / geleycb oer actenben/ aufi denommen 
vaf fy cin weyffe linien bat von oen oswangen bif an oen fdbwants. 


e e n p m 
UN ST bo Josh SOR Jes m SUM) 
YA us SUED UNA 
NDS 
AE S. rm 


ivRDVS x. onde, 
leuj. Colore (ínquit) 
cit uírídi.extrema operculí 


; : e 
brauchíarum & pínnarum mS Nec 
uentrís purpurafcunt, ocus A TN A DON NM 
li rufí,uenter exalbo Haue« s Mu Sn MA 
Ícit, ore eft paruo, labris HET : Den; M i MSS z 
paruís, 4| ldem híc Saluí- RN YN UE v Ad 


aní Turdus maíor uídetur, 
etíi latior proportióe quam 
àSaluíano píngítur. Tur 
dus maíor(ínquit) etfi i partí 
bus externís ínternísqy (fes 
ré)omníbus,mínorí(primo nimirum Rondelenij fimillimus eflitamen ab eo corporís figura, colore & 
magnítudíne plurímü díffert. INO enim T ínce: inflar lata figure eft, ut ílle,fed oblongo:nec eifde 
depíngítur coloribus.NNam cum hic maior color ísratíone duplex fit, neutrí cum mínore couenít 
color.horum nang; unus(quem Romz& lordo & Verdone appellanptotus uíridís efi:alter ue 
ro fübrubet:catera fimillimí, V tríufg; e- m maculís paruís,rotundís atqj ceruleís confperfum 
eft,uenter uero & latera maculis corfufe permiftis, Turdí auís more, ínfigníta confpiciuntur:qua 
una nota mínorí Turdo fimiles funt.qui etíami palmí menfüram non excedit: hí ad cubítalem alis 
,quando excrefcunt magnitudinem. 4| Alíqui Turdum fimplíciter alío nomine Xebycy uocant: 
quod nomen fia colore,ut aliquis contjcíatimpofitum eft,non omnibus, fed huíc precipué£;utpo 
te uírídí;aucetíam tertío, qui magna ex parte uirídís eft, conuenire uidetur, Saluíanum quídem, 
'Turdí maíorís uírídis nomíne,(qui Rome Verdone uocatur;)non tertíum R ondeleuj Turdum, 
fed decímum hàc íntellexiffe anímaduerto uel ex eo,quódà Turdo fubrubro , colore folüm eum 
feparauitiquemadmodum R ondeletíus quoq; decímum fuum ab undecimo;colorum tantüm ua 
rietate díuerfum facit. il'eením uíridís eí eft, & cut díiximus:híc uero colore rubríce,multís nigrís 
& líuídís maculís refperíus.uentre plumbei colorís.labrís magnis. 4j Idem ,ut füfpicor, Teragus 
Ouídij fueríit;de quo ille ín Halíeutico: Tum uirídís Íquamís , paruo faxatilís ore . ego pro fquas 
mis, T'eragus legendum cenfeo,ex Plinio Ouidium cítante,. Quód fi quís pro Terago , Turdum 
legere maluerít, parum refert: ;Bellonius quidem eundem Ouídij uerfum de Turdo ínterpretatur, 

ITALICE, Tordoaut Verdone Romz,;utfuprà díctum eft, 

GERM, F, Cyaesábenoe ge[dblebt oer IRramerfifoben / grün von fatben/vatumb ea 
Orünling genennt nag werben, 


DE " n M 


P (DIL Ae 2 
à PON 23 dt — 


vRDVS Xr, Rondele 
Ts. Híc(nquío ínter Tur 
dos maxímus,ad Lupí cubíta 
lis magnítudínem & crafsítu 
dinem accedit, c. V íde plu- 
ra ín decímo Turdo ; à quo 
(Rondeletío tefte)colorá dun 
taxat uarietate differt.pícture 
quídem ab eo exhibita alías 


Ed 2 im uv um dmm TRO n 2n 
2 : DN QUIE 
vi. DN puo DIA d SES 


EA 252 SR 


DcPifeibusfaxaul. 2I 


etíam differentias oftendunt:Saluianus pro ut ícam í ibuí níf 
liffe : roq:unícam íconem exhibuit , cum f. 
taxat difcrímen effe admonuiflet, : LERELIR MICE 
: AL 2 nda noftri uocant,alij Gaaían,alíj Durdo, Rondeletíus, fufpícatur autem Autiol, 
quafi dy díctum,cüm fupra Turdum prímum príuatím dAsy nomínárit, Giaían quoq; nonum 
'[urdum fuum à nonnullís uocarí díxerat. 


GERM, F, COiccinliftcartoer IKrametfifcen/ ein totlact gefdbledyt oer Cxteinlingé, 


"pivRDoundecímoRonde 
letj fpecie fimilem cogna« 


P ASN 
9) 
Ih) 


jl 


tumq effe coníjcío, cuiustigue E 


ram híc, qualem amícus quídá 
Veneiijs depíctam ad me de- 
dít,appofuf, Belloníus hunc pí 
fcem fuís coloribus expreffum 
apud me cum uídíffet, Hepa« 


722A 


1c (rf Re di 


(jJ 


utl 
PA 


MA 


1 j 
L 


ou 


T 


NI 
) 


NR 


i) 


tum afe defcríptum ( nam íco- 
nem non dedío eífe affirmabat, 
P ífcis eft undiquaque fermé ru 
bícundus, magísquídem círca 
dorfum, círca uentrem albícat, 
Dorfum dímídía fuí pofterío« 
re parte , tribus maculís atrís 
deínceps notatur , íta ut macu- 
laultíma caudam attíngat. O« 
culorum pupillam nígram cír- 
culus ruber ambít: ísQp rurfus 
includitur caeruleo , uti píciura 
noflra prz fe fert, Turdorum 
quídem generis uere effe hunc 
pifcem , non labeo quód affir- 
mem ; Rondeletij tamen Tur- 
do undecímo fimilem aut cos 
onatum effe ut putarem, fimilí- 
tudo aliqua eftecít, ut promí- 
nentía labra,color rubrica, pín 
rizconfimiles. Nofter tamen 
latior uidetur , Rondeletij ob- 
longíor:quí etíam (ínquít)mule 
tis nigris & liuídís maculís a« 
fperfus eft : quasín nofiro non 
uídeo, nííí quód dorfum ternís 
(ut díxi)atrís maculis notatur, 
ITAL, Venetíjsuulgo alís 
quí Lucium marínum uocant, 
utaudio. fed Sphyrznz etíam 
íd nomen tribuitur : & Afellus 
quoque Merlucíus , quafi Lu- 
cíus tnarínus appellatur, Bello 
níus à uulgo Venetorum Sa- 
chetum , üt etíam Chanadels 
lam,índifferentí nomíne appel 
lari fcribit.folo enim(ínquít) co 
lore,quí pavló magís ín Hepas 
to fufcus eft,ínter fe dífferunt, 
GERM, F. fin totlad- 
te att oer Giteinlingen ooet 
"Rramcetfifbe/beouncet mid 
oer nádftaefesten. einlifften. 
att ánlid vnno gleydb/ wo e$ 
nit áben Scr [elbia fifcb iff. 


irr eere 
Artur ni UA 
4 


fi 


(A 
(ítfr, 
( l 

CcGQ 
CHTE 


fr 
(1j 

(4 

[uv 


(i 
Re 


(t 


27 


& 


Au 


(Í 


Ut 
TON 


/f 


7r, 


2 
77 


MZ 


N 
(lt Ius 


! I ( 


52 . Animalium Mar. OS IL 


vRDVS XII, Ronde 

À letj Echíc(nquíDín Tur 
dorum genera referendus mí 
hiuidetur, quí uulgó Velle 
(fugvà T'urdum in genere à Gallis 
F'iclle uocari Jeripferaz ) dicitur; 
neq; enim mínus uaríus eft, dj 
ceteri íam defcripti. Capite eft 
caraleo,dorío uirefcente, Lía r 


nea uírídís & tenuís d branchijs ad caudam ducta eft,ín cuíus extremo macula eft rotunda, pauló 
fupra caudam.relíquo corpore eft rubefcenté.Pínne uaríz,fed maíoríex parte purpurez., 


GALL, Víelle,ut fuprà dícium eft. 


GERM, F. Ciicswolffte attoer rametfifc:ben/mit einem blawenEopff/onno grünen 
rucéen.co ftrecEe fic audp ein enger grüner ftric) von ven floffáoern/an een [dwang 3ü. 


vR D1s uclScarouaríoforte affínís 
"Ta pífcis,cuífus picturam, utolím V e« 
netijs accepí , huc appofuí, Lufitanos Bo» 
dían ucl R.ufjo uocare audio, Illyríos Ca» 
ny. Coloribus uarijs eleganter depíngitur 
ac uaríatutzfufco praefertim, feu nigricans 
te & rubro.Pínnz ad branchías flauí colo 
rís funt:relíquae fufca , fed fibrís fpínís'ue 
(ad pícturam hzc fcribimus)rubrís díftin- 
ize, utí etíam cauda, In oculís pupillam ná 
grá círculus eluteo fubuiridís ambit: quo 
exteríot alíuseft ufolaceus , fequitur lutes 
us,poftremus níger.IVlaculz: quzedam ma 
ena perlateranigrícant,Sc. 4| Hís fcrí- 
ptísíncídi ín Saluíanípiíce 94. quem uul« 
atínomíne Papagallum nomínat, fígura 
noftro híc exhibito plane fimilem: quandg 
coloribus ab eo defcríptis nonnihil difsí- 
det, Romz (ínquít)ob oculorum uaríeta- 
tem Papagallo uocant, Lufítani Budíam, 
A diuo Ambrofio & I(idoro Hifpalen(i 
propterea quód Pauíauís colorem imíte- 
tur, Pauouel Pauus uocatur, (Defcríptío- 
nem prattereo, conuenít ením cum ícone 
noftra,coloríbus exceptís: && quód dentes 
nímís magni noflro adpínguntur.) Círca 
faxofa maris lítora atqg fcopulos uictítatz 
ubi etíam íngunte cflate parit. Carníuorus 
eft,nó folüfffenim alga atq; alijs maris pur 
gametís,fed minoribus etíam pifcibus ue- 
fcítur,Solítaríus eft; & fere femper finguli 
capiütur folent; uerno ac autumnalí dun 
taxat tempore capí; eó quod forfan eeftate 
calorís,hyeme frígorís ímpatientes lateat, 
Infipídus atq; ígnobilís pifcis babetur, car 
nem babet mol'em potíüs quàm duram, 
cuí & lentor aliquísineft,Hacille, Vilís 
quídem & infipídus cum fit, Scarí nomen 
nonmeretur, Romaní(Bellonío tefte)ge 
nusomne pifcium díuerfis coloribus ínfi- 
gníum , nomíne Pfittací, Pauonís, T'urdi 
uel Merula uocare confueuerunt. Idem 
in Gallíco libro de Pifcibus Pauonis no- 
mfhe pifcem, ut fcribit, R omz Papagalli 
dictum exhibuitiquem l'urdum poftea ín 
libro Latíno nominauit. ís uel ídem cum 


peu 


Sp 


zu 


f2x 


X 


z ir 
EY RT 
EC , 


tI 


IO 9AAS Aa 


gutter 


* 


MS 
l M 
Eie 


Saluíani Papagallo eft;uel plané fimilis, Sunt & Rondeletij quídam Tutdi eidem fimiles, 


" md 2i [ - o 
Jrfeibus faxaci 
DePifeibustaxaul. 
Alítrs ab hoc eftjopinor,quartus R.ondeletij Turdus,quem círca Monfpelía 4 nonnullis Per» 
roquet(íd eft Pfittacum)uocarífcríbít ^ Idem etíam Turdum fecundum fuum , Pauonem uoca- 


re uoluit. 


IT AL, Romz Papagallo,ut fupra dictum eft, 
LVSITANICE Bodían,Budiíam;Ruijo. 


ILLYRICE, Cany, 


25 


GER M, F. 4Éinartoer Oteinfifden / wirbt s Qtorm éin Dappedey denannt/ oon wá- 
aen oaf cr fo mancberley fatben in oen augen bat. pedty d [Sor wá 


ponit, 


(C 


(il 


(t 


(fri 


tj 


((/] 
Mdh 


(f 


RTT 


(f 
(ufq 


(ij 


j 


x 


f 
((( (4 
(ifi 


Y 


^(f 


(t 
((t 

((t 
Mtf 


/ 
( 


/ 

jj 
(t 
J 

(ili 


( 
(ift, 


(ttl, 


(4 


/ 
í 


i 
( (( 
(ill 


HATH 


(fft 
(fito 


VN T etíam pifces duo Venetijs mihí depi- 

ctí;quorum ícones hic fubíungere Turdorü 
hiitoría: uoluf,quód utríg; horum píícíum fpe» 
cíem prz fe ferantalíquam, (unde etíam faxatí- 
lem utrungy eífe cofjcío, ) & colore (íntuarío:et 
alía eorum uetera.nominaignorem, 

Ex hís maíor,(quem propíüus ad Turdos ac» 
cedere puto quàm mínoremi,)Raina de mer, id 
eft,Carpa marína uulgó dicitur, (fi modo recté 
hocnomená píctore adfcríptum efl,)miíhí quí» 
dem nó placet. na & Coracínus Bellonío Mafsí 


liz alíbi&y pefce Carpa uel Scarpa dícítur:-R.aína autem 
cinus à Gallís quibufdam ad medíterraneum Durdo.) In eotut pi&ura pra fe fert) cauda, & pofte 
ríor pínnz doríi pars,rubicunda & punctís uaría eft,anteríor uero & maior cíufdem pínnz pas; 
é fufco albícat.Dorfim ipfum cceruleo uírídids colore míxtís tínctum apparet:uenter candícatz 
pars ad caudz ínitíum nígrícat, Punctís toto corpore fubtigris aut fufcis uatíatur, In oculis pupil 
lamnigricantem círculus aureus uel eroceus ambítiquem alíus fufcus;hunc deníg; fubflauus cír» 


cundat, 
Minor uulgó Venetijs Luifolo dícítur, 


WM S 
NN SA 


t 
« 


AN 
S 


SN 


( 


d su - zt 
A OL 
- Nc aieuci rM LE, 
rip cq 
D s uu T 
M m 
107 DE —,ÁL-— 4 
DE A c ips 
AA FDPALET — — 
ELT ML LL ue 
m LL m, LT A 
f t P, 
— 4 E 
ZU DE E 
um 


VN 
M 
n 


( 
| 


Y 


li " 
V, n ! 
wb p as 
| ! Um i 
M) N^ 
VW 


talicé Carp fonat: & P. ondeletio Cora 


TVRDORY M etíamgenetiplané cognatus uídetur,quem pro Anthía tertío; R ondeletíus 


Maior: 


fibefielégo adfcríptum à pictore nomen: ín quó plüs inops 


"filli 


dE Animaliitiivis (OX do 1l. 


cceruleí eft,prafertímín cauda extrema, X parte próna tum corpore tum pínnís, cuius etiam co» 
lorísín oculís círculusapparet,medíus inter alíos duosalbícantes, Corpus feré fufcum , fed alijs: 
coloribus paísím modíce admíxtís,& punctís quae magís fufca aut fübníera funtuaríantibus. Hec 
adpiícturas, Eundemautfímílem ín Oceano ab accolís Germanís, prxfertím Flandris , audio 
Doffen uocarí,à uelocítate.fic ením propriéappellamus nuncíos Príncipum, (aftandas fiue anga« 
ros Perfz,)quíequís dífpofitís itínera accelerant, 


DE ANTHIIS IN GENERE, 


NT HIAS ut Aeneas dícítur: Graece &9fze i Oppíano AvSifs, EHuíus quatuor genera Kon 

deletíus libro fexto Dé pífcib.mar.ínter Saxatiles defcrípfit, Oppianus pífcibus uagís eos 
adnumerat,Przcí puéinquít)círca petras pzofundas degunt: non femper tamen, oberrant ením 
undíquag,pro libídine gulz,utpote edacifstmi pi(cium,quanuis edentulí, magni & cetacci funt, 
in quatuor genera díftinctí, Prími flaui (unt, fecundi candídi,tertij punícei: quar Euopí uel Au- 
lopí;propter fupercilíorum fpeciem dícuntur, Lege ínfrà quz fcrípfimns cum quarta fpecíe An- 
thíe, Quanquam autem quatuor íllí Rondeletij Anthíz omnes toto genere dífferant: hoc tame 
loco eos cofungereuoluí, donec certíus aliquando de hís píícíbus aliqd cóftet. XJ Aríftoteles Au 
lopiz eundem Anthía facít, necp ín fpecies diflínguit: fort? quód nulla praterquám colorum nos 
tabílís effet dífferentía:quae fi tanta fuiffet, quata ín R.ondeletrj Anthíjs apparet,nomína certé cuis 
que propría deberentur,non unum tríbus,colorís duntaxat dífferentía expreffa, 

Anthías alio nomíne Callíchthys dícítur.alíqui Callionymum & Ellopem quod uocant. alí 
quí facrum pífcem:fed hzecappellatio cum multís alijs ei comunis eft.aliqui Leucum, Asp, (qui 
nímírum Oppíaní Anthías candídus fuerít.)alij Aulopíam,AvAwziay. Oppíanus Aulopum príua 
tím quartam fpeciem Anthíarum facit, | 


NTHIAE prímafpe 
cies,R ondeletío. 
GALLICE círca Mon 
fpelium Barbíer, — 
GERMANICE Circü- 
Ícribí potefi:ein rotlacbter 
AtunotÉopff.nam & colo- 
xerubefcit, & capíte eft ro- 
tundó,non compretlo, 


NTHIAE fecuns 
da fpecíes fortaf- 
fis, ut R ondeletíus fu- 
fpícatur, Anthiz rube 


Ícentí ínquit ) fübíun- T rd 
git Oppianus eyqvoy; cunt SNO ii eme 
id eft, album & fplendí ^s. )Y 


dum, quís autem ís fit, 
me nondum plane fcí- 
refateor,namhicáno- 
bís exhíbítü , fufpicio- 
netantüm quadam motus, anthíam album effe puto : utpote quo candídíorem fplendidioremág 
nullum unquam uídi, Pifcís eft pelagíus;ad afellorüi genusaccedens,fed pauló latíor,noflrí Ca« 
pelan appellant. 

G E R M. SelcE/ IRableau/Capcelleqau. € Ex Afinís Oceaniefttínquit Turnerus ín epiftola 
ad me)uentrícofus ille píícís,cui ín abro ínferíorí barbula eft, unde Afinus barbatus coenomínas 
rí poterít.Hunc Angli Boreales uocat « Ieling,Meridionales « (Co, Occídentales a GOcwelz 
Frí(ij orientales ein. Cabbe- 
low: R.heníaccolz falíum,eirg 


25ollicb. 


Anthíz genus(íinquít) Oppía 
nus nígrum («e xeMavop,pUra 
pureum exaturatum)facít, cu 
íus generís picem efTe eum, 

quem 


De Pifeibus faxacl. 3s 


^ D J ; : H nan H LH * H 
quem hic exhibemus, affirmare aufim;eft enim faxatilís,torus purpureí colorís uel índíci, corpo- 
rís ie Scaro uario fimilis, «| Turdorum generí forma naturady cognatus híc piícis uiderí 
poteft, 


GERMANICE circunloquemur:eín fdwartbsauner Corcinling ooer Creinfi[b. 


A NTHIAEQquartafpe 
7 cies, Rodeletio.Quar 
ta Anthíz fpecies (ínquit) 
Oppíano dicítur Euopus, 
Evazróc, quod bonís fit ocu- 
lis, optímauifusacíe,(ue| 4 
a pulchris uel magnis ozulis: )&&. É 
Aulopus,AvAvzós: nimirum 
quod oculíín orbem uelutí 
fupercilio rotundo , obfcuz 
ro uel nígro,cíncií (int & co 
ronatí;quo fit ut cauí & fint 
& uídeantur,cernantép acutíüs, Hac nota cumhuic,quem oculís fübíjcímus maxímé conueníat, 
quín Anthías fit quartígenerísnon dubítamus, €| Aclíanus(inquítídem Rondeletíus) Aulopi- 
am alíum uídetur defcrípfiffe , magnítudíne maxímum: quí magnos etíam Thynnos, etíí mo- 
le inferior,robore uíncat.Cum captus eftíínquiít Aelíanus)exímia forma fpectatur, oculis eft pa« 
tulís,rotundís,magnis,cuiufmodi Homerus bubulos canít. maxille non folüm robufle,fed etíam 
pulchra funt,dorío eft ccerulei colorís faturati,uentre candído, àcapíte ad caudam pertínens aus 
Yea quzdamlínea ín orbem definit, Exhís (ínquit R.ondeletíus) collígunt nonnullí, Aulopíon 
effe quem língua uernacula uocamus Boníton,nos Amíam efle demonftrauímus,FHxcílle. Ego 
AclíaniAulopiam,utpote magnum pífcem,&c.abAnthíjs díuerfum non fecerím.nomínat enim 
Oppíanus eSiep uxyeiaisu QUA; GC quas earum fpecíes facít, omnes edentulas , non tamforma i$ 
colore aut fpecíe oculorum díftínguere uídetur:at R ondeletíj Anthíe,fiue omnes,fiue pleríg;,m£ 
nores funt, dentatíG omnes, genere totoínterfe dífferár, 4j A INeapolítanisde piíícatore quos 
dam probo uíro accepí,pifcem quendam uocarí Aulopenam uulgo , quem uidere mihínondum 
lícuic, Gillíus, 

3 GERMANICE, fin Cecbiadfmea artmiteinem fbwargladtentErcf ooer ving vii 

icaugen. 


1) NES -. S 
MUI: 
QM 


23247 | 
A I, 
LAM 


VS QU QUA ANDQUNT ETERNI 
" Dh 24] d 4 "P, D E 
i 4 TAS. MAN 
JA » zx - 


V L1, vA Gaza Iulíam conuertit, Pífcisuix digíto(palmo,Bellonins.dodrantem interpretor)lon 
| phe cs dorfo uíolaceo;à capite ad caudam fübauream líneam ducta babet , hínc 
& inde roftrí modo dentatam : cuí pars qua fübeft , colore eftcoeruleo , uenter candido flaues 
fÍcente,& c. Rondeletíus, Hipifcesfrequentes inuadere mufcarum inflar, & mordere folét íllos, 


1 B 
quiín marí urínantur autnatant:nec ueneno caret moríuseorum, 4| Idem forte eft Teragus, O« T'eragus. 


uídij boc uerfucelebrís:'l'um uirídís íquamís paruo faxatilisore,utnofirí codices habent.ego pro 
Íquamís repono T'eragus,e Plinij catalogo pífciam,quíi T'eragum paruum ex Halieutíco Ouídij . 
nomínat.fed eft etíam ín Turdorum genere(decímus R.ondeletío) uírídís quídam, & paruo ore, 
Yulídem quídem magna ex parte uiríde uídiffe memini, INon eft una Iulídum fpeciesinquit Bel; 
loníus.)euaríant ením colore:fed femper reuertuntur ad fuas noras,quibusab inuícem dilcernun 
tur, Legemoxín Italicís nomínibus, Sed magís placet,ut 'Turdum uírídem,de quo upra Ícría 


* 
* 


Ehycta. 
Tulus, 


TU 
4L Wtcamds 
Fina. 


- 


Ld 
»6  - Animalium Mar. Ordoll. 
pfimus,T'eragum Ouídijfacíamus, 4| Hyccam pro ulíde Hermippus Smyrnausaccípít, Syz 
nefius in epíltolis lulum pro Iulíde díxíffe uidetur, Hycca fortejíd eft Sucula , à uoracítate dícta 
fuerit; Iulis ueró dícta uíderí poteft, quód fimíilíter,ut Iulus ínfectum,fuo morfu prurítum ín cor« 
pore excítet, Oppíanus certe de uenenofís morfupífcibus agens:prímüm Scolopendras mar.fuo 
moríu ín corpore prurítum & calídum ruborem táquam ab urfíca herba excítatum índucere aít, . 
deínde, Iulides fimile íllís ore uenenum continere, Eft autem Scolopendra mar.ínfectum à (imiliz 
tudine terreftrís fic díctum:terreftri rurfus fimilis eft qui Tulus uocatur uermís multorum peduin,, 
itaut nauím longam referat unde Lycophron vic ize dixit: & Synefius nauim qua remis 
impellitur (e zmavzeds comparat: Nícander Scolopendra: Aclíanus cetaceam quoq; Scolopen: 
dram nauíremís impulfz confert. Aut forte Iulís dicta eft; quod uteruca maíor lanugínofa, (nà 
& alij uermes multípedes,íulí dícttur,ut Scolopendra:lícer pilos non habeant.quód plurimi pe- 
desforté ín eís quafi pilí quídam fint;)uaríetate colorü ínfienísfit. d] Coloreeft ram uarío,ut pul- 
chritudíne cum Pauone pífce contendat: pífcíumis omnium formofifsímus uíderí pofsít, Palm£ 
magnítudínem nonfuperat, lulís Aríftoteli gregalís eft; noftraín Romano marístracturarífsís 
mé,& fola femper capítur.Hermíppus quidem captu eam difficilem fcribit, Aelíanus & Oppías 
nus tradát Iulídes pííces faxatiíles effe, quíbus os ueneno refertum fit,adeó, ut quemcundqp pilcetm 
deguftarínt,ínhabilem cíbo & perníciofum reddant. eafdem homínem urínantem autnataptem 
ínfefiifsímé perfequí, & Mufcarum ín terra inftar , frequentes íncurrere & morfu affligere. Hac 
Saluíanus [Iulo pí(cí díuerfojnon autem Iulídiadfícribenda putat. .Oppíanum aít díuerfís ínlocís 
utriufq: memíniffe:qui tamen pífcís fit Iulusynondum conftare, Neq; ením Hermolao(ínquiofub 
fcribendum cenfemus,quíi Balaenze ducem , quem alij Mufculum uocant , Iulum uocarí teftatur, 
atqui híc pilcículus ab Oppíano Of'syér,id e(t, dux, no autem Tulus uel ab illo;uel ab alío quoquá, 
quod compererim,nomínatur, qj lam cum non Aelianus modó & Oppianus, Iulidem,non Iu« 
lum,pífcem morfu ínfeftum & uoracem appellent,fed INumeníus quocp iAívix uépyop unà cum ue 
nenata Scolopendra nominet : Iulum autem uenenatum efTe nemo dixerit : eft quód diligentiüs 
hac de re cogítet Saluíanus.Natantes quidem ab hoc pífce morderí & infeflari R ondeletíus fuo 
experímento teflatur:quí etíam íncuruos eíus dentes effe tradít.Os paruumapparet: quare cunt 
efcamuorare nequeant,przmordent:undecaptu difficiles funt, Egoítauenenatum morfum ea 
rum eíTe puto,ut pun&ura Apum & V efparum uenenata ttadítur, hoc eft, magís propter dolos 
remquem excítat,quàm perículum.Exefos uero ab eo pífcículos uenenatosreddí, non fimplícís 
ter crediderím,ex illa quam recítat Aclíanus híftoria;pifcatores cum Squillam medía ex parte ab 
Iulídibus exefam guftaffent uchementes alui crucíatus fenfiffe,Pilcem ením n6 recentem quema 
uís,aut à quouís alío alíqua ex parte exefum, nemo tutó ingeflerit : & quifame coactus íd fecerit, 
periclítabítur, An Iulídes quía panphagi funt , noxíjs etíam círca faxa anímalculís , ut Scolopenz 
drís alíjs'ue non abftínent: & inde moríus earum nocentíor reddíturcquamuís fimplíciter etíam 
paruís & recuruís dentibus uulnufcula inflicta noceant, an à Scolopendrís marínís , quos etiam 
Iulos díxeris,exeía,potíüs quàm ab Iulíde,ueneno non carente Vtcungq; eft, Iulídem a Bellonío, 
R.ondeletío & Saluíano exhibítam:ueram,& eandem A elíani Oppianid Iulidem effe perfuafus 
fum. qj Iulis,ficut & cateri faxatíles,teneram,fríabilem,concoctu facilem , & faluberrímam cara 
nem habet. Saporís quídem fuauítate cum fapidifsíimis mínimé conferri debet, Saluíanus. 
"^ GRAECY M uulguslllecam uocat,uelIglecquam.R hodíum Afdellos. nonnulli Z.íllo, (z5« 
sy, )uel Sgourdelle;Belloníus. 
1TAL, Veneti & Mafsilienfes Donfellam & Domifellam uocant: Genuenfes Zígurellam, 

hoc cft;pucllam,Bellonius.. A Liguribus Gírello fite Gírella nominatur, à nonnullís uero Don 
zella:àb alijs Turela, Tula, Rondeletíus, 4| Roma & Neapoli obfcoena uoce IMenchía dí R e uos 
catur, Venetis Donzella, Saluíanus, Kondeletius Turdumtertíum quoq; fuum ab alíquibus 
Mínchía dí R eappellari fcríbit,/ros [a0 2 s«Qa Mus qoi spec ra i9" "rirrov, BA ewoy xa zen Doeg civ 
dJods wools luuédvt mec dloxéy, INosalium quoq; pífcem rubícundum, Donfellz nomine alicubi (ín 
Italía puto)dí&um,defcrípfimus ín Corollarío de Alphefte, R ondeletio Ophídion Plínij ( fel 
lorum generís pífcículus ut.uídetur)circa Monfpelium uulgo Donzelle uocatur.eíus quíde fpee 
cíesuna R ondeletío flauí colorís efi;quí color etíam A donidí pífcí tribuítur, quem alio nomíne 
Ophidíon díctum Kiranides tradit.ab Adoníde quide Donzella nomen deduci potuít:quanqua 
à Gracís hodíe nonnullís za2ec appellatur : quod nomen forté per aphaerefin à Donzclla factum 
eft. d Ex picturis Cor.Sittardihabco;non forma,fed coloribus,ab ea,quam hic exhibeo, Tulide, 
nonnihil differentem:qua & dentes ore aperto oftendit, "íncam marinam abaliquibus uocarí 
adfcríptum erat,nímírum quód magna ex parte uírídi colore fit Iulidís ílla fpecies, fed Itali I Meru 
las ac Phycídes ín marí, T'incas mar.uocítant,ut fcribítBelloníus, 

GALL; Mafsilienfes, ficut Veneti Donfellam & Domifellam uocant, Lege plura ín Italícís 
nominibus, Noftrís(ínquit R.ondeletius)íncogníta eft , quía uix ín toto noflro lítorereperíatur, 

GERMANICE K ILLYRICE, Sclauoníceé(ut Sigíímundus Geleníus ad me fcripfit) día 
citur Knezik:quod nomen fignífícatuab Italico non difcrepat, nifi quód hoc mafculinum eft , z« 
qué ut íllud dimínutiuz formulz à Knez primitiuo, Germanicé diceres üncEerlin. Videtur 

ením 


LI 


| DePifcibus (xau. ^^^ »7 


enímbic inter pífces cultior,nimirum prafinatus,ceuquifpíam aulícus,aut puellaaulica, €| Lice 
: bit & ápulchritudine C dónling appellare, i 


- 


ume 
3) NAR ULATS T: 


p 


ES 
SSSSSS, 
SESS 


DONIS feuExocctus Rondeletij.riam alíus eftBellontj, Ordíne rínter Gobios, Hic & 
Cirrhís apud quofdam à cirrho,íd eft,fubflauo colore dícítur;aut Lychnus, à colore cerz ce 
. tef ue. Víde fuprà quz cum Turdo R. ondeletij v1t.anrotauímus, 

. SAL LICE, lNullumhuíustinquit Rondeletíus)uuleare nomen comperí , fed cómuni tan- 

tum Saxatilíum nomíne (Gallíco, R ochaufcílicet)uocatur. | 
GERMANICE círcunfcribatur:ein gálber ober gologálber Creinling. Nomine quídem 
SORS communi utilícebít ad omnes faxatiles,Lege fcripta ad fínem Exocceti Bellonij, Or 

Ine I, 


LPHESTES Ronde- 

letíj: quem eunde Cí« 
nedo fiatuít;quod ueterum 
nullus(puto)exprefsít, erus 
díta tamen hec R ondeletij 
coníectura eft, quod utríd; 4 
cereüs color tribuatur: & n 
Alphefiz uelutí libidinis 
caufa,quod cínzdorum eft, 


D Cineduss 
SS DS 
, SEAT 


Nr " 
AO Pra 
ORE 


n 


D 
Q y à 
gU. 


[rr LLLA) 
] LL r7 
pr i i 


e, mer. 

sttizw arvyny alter altériim fe« xr er 
quàntur, Bellonius quog; : ^5; 
hücpiícem Cynadum (per 
yonomínat, . 

GALLICE, Rochau, ] ' . ] 
comimuní faxatilium nomíne. Perítiorespifcatores uocant Catus, Mafsilienfes Canudo , (un Sas 
nut,Belloníus,)corrupto uocabulo cínzdum uolentes dícere, R.ondeletíus, 

GERMANICE, Éinartod Creinlingen ober Cyeinfifden/au(f oem tucEen purpur 
fatb/aim übzigen legb q&lblacbt. n" ] 

Quzrenduman Adonís,quí & Ophídion & Círrhís dícitur, cognatus fit Alpheftz. eft eníni 
Ophiídíon tielutí Muftela quzdam marína:funt autem Muftelzé quzdam colore luteo,omnes quí 
dem uvengiSosni fallor,Sc.ut alíus forte (ir, quàm R.ondeletíus putauít, Alpheftes : quem tamen 
cinadum effe non dubítàrim. Belloníus pro Alphefle eundem quídem pieni píngit:ifed mínus 
latum,crafsioribus abrís,bene dentatís; corpore maculofo , & punctis díftincto ; non exprefsís 
fquaniís, dj Alpheftes ab Aríflotele;utcítat Achenzus;monácanthus dicitur. Dorion fcribit flu« 
uíatílem Mitrznam(l-ampredam nímírü)fpinam unicam folu m habere; Onííce galaríz fimile, 


2 SES ERR ENRIN EIU 
quse 


HÁANN V s uel Chati 
(T. pifcis eft fic dictus 
&x T yovep , hoc eft ab hían 
do,líquída A eolíce duplíca 
ta.X«vvG", Xovvs. INon pros 
bo eos q Xa per ew, díphs 
thongumi ín prima fcribüt, 
&c. Gaza Híatulam ínter 
pretatí uoluítifed quoníam ) ) 
& Chamam conchamalícubi fimiliter íntérpretatut,praftíterit nos Gireca retínere uocabula ; tie 
resdiuer(z confundantur, 4| Channa píícís moríens perpetuo bíatac ríctum edít, €| Hunc pi 
fcem Ariftoteles inter pelagíos numerat;ípfa tamen experientía ín faxofis potíüs litoribus repea 
xirí demonítrat; quod & Oppianus teflatut,non ueré tamen faxatilís eft;Saluianus. 


t. 


o9 — Animalium Mar. Ordo II. 


GRAECORvVAM uulgusadhuc Channo uocat, Belloníus. Chane, Gillíus, ! 
ITAL. Genuenfes Bolaffos uocant. íncolz portus Venerís,Barquetas, Bellontus, CGirzecí 
etiam hac xtate € Venet( uocant Chanen,Gíllíus, Roma, Sopracielo, Genuenfes & Hifpani, 
'an,Saluíanus, 
sd LICE& HISPANICE, ÀA Mafsilienfibus,noftratibusicirca Monfpelium) & Hifpa 
. nísSerran dícítur,à quibufdam Thanna, Rondeletius. IMafsilíenfes pifcem alium ifti fimilem, 
Channam uocítant:& fiagní, quod lingua nofira Martegue dicítur,accolz, pífcículum alium Ca- 
nadelle;quod fíerí poer fímilíitudínem reor, & hos pífces cum Channísconfundi,Idem, IMaf: 
llíenfes Serranos uel Serratànos uocant. 
3 GER M, F. JE infifb gleyc oem (Ocerberfid/ein GOcerberfid art. Tanta eftcínquit Bel 
loníus)huíus pífcís cum Orpho,Hepato € Percamar (cum qua publice díuedi folet) fímilitudo, 
ut píícem pene eundem effe credas, c. 


AN ADELLA uul« 
( uo dictuspifcís à Gale 


lisad Lízuftícti mare, nuns 


quam ad eam magnítudíne //], f 7] 
extuberat ad quam alij pís » S SS Se d 
Íces (axatiles,Delloníus, SENS S ANS C. 
i DN NS ea 
ITAL, Vencetí Saches 25 i " SRODOSQSNS NN 
to uelSacchetouocát:quod ANSA AE -—— NW W 
c i / eS / : 


nomen etíam Hepato no- 
ftro tribuunt (ínquít Bello- 
níus)à quo, folo colore dif- 
fert. 

G ALLIC E. Chanadellequód fort? tanquam díminutiuum à Channa nomen efl. €f Mafsís 
lienfesalíum pifcem Channz fimilem , Channam uocítant: & fiagní , quod lingua nofira Martea 
gue dícitur,accole,pifciculum alium Canadelle;quod fierí propter fimilitudinem reor , & hos pía 
fcescum Channís confundi, R onde!etíus, 

GERM, F. Zip bejunocrevno Eleine arter GOccerberfidben/eoer C ecpatfan. 


Perca marina ARondelerij. 


VA 


P P NE PE e 
CON PA QUEDA. Yy- rA 
NNUS 
27) X OMAP TY. 
PRO aM 
à ) ) i 
iid 


JER C 4 marína,tenera Qt fríabilis eft:fluuiatilis weró, de qua fuoloco dícemus,dura & eglutíno 
Di Graccé ripa dícitur, aliquando mxíR ondeletius, — Etfi Plínius eodem capíte Percas & 
Percídes nominat, íllas amni & marí communes:has ueró marís peculíares facíens: Graci tamen 
hacc nomínanon díftínguunt, Saluianus, | Percam coníjcío dictam colore, quem Graci z«g- 
&voy uocant, d 

G R AE C I etíam hodie antíquo nomíne utuntur, R ondeletíus, ] | 

IT ALICE. Roma Perchía dícítur, quanquam & Phycís eodem nomíne ibidem ficappel 
latur, 

HISPANICE Percha, 

GALLICE Perche demar,ad medíterraneum, 

GERMANICE utfluuíatilem nomínamus 25erfid)/2Óarf:itamarina nomínabímus (cer 
batg/(Oeerberfib. Apud Boruffos?5ertfdbgeuocatur marínus pífcís,fübfufcus, dodrantalís, 
gratusín cíbo,& folíde carnís;nonalíus puto quàm Perca;etíi Bellonius Percamex Oceano nun 
quam fe uídiffe fcribat, Albertus Percam mar, pifcibus,qui círca litora marís Germanici capiana 

tur,adnumerat, 


ANGLI 


DeP'ifcibus faxadl. 29 


ANGLIfimilíter Gallisnominant Derce. 


Hanc quoque iconem Venetijs olim cum alijs ad me milJam, Perce mar. effe conijcio, cum alias, tum 

pyopter maculas tran in an nigrioribus notatas,ut pictura pre fe ferc, imterauallis vubicunz 

' du.aalatera ex ruffo Jubflauus color efC, erc. fed aculeus ab ano , non uidetur conuenire Perca : nifi bec 
proxune pinne pars e$ ,à pitlore imperito didutla. — à ! 


bL 
í 


NAR 
CeCOGS I ( 


i LI t1 d z ( s P C , 

E 3 u-:z Een nm | 

: mECELCI FECE LU ERE HERE U CU pe UG GLK L C TNES 

Je C etulEEBU CERE ECECH E ERES, ( Tess 

7 ELTE EN (IE MIREERS e GC A Cn -E E 
AMO Ur erm eur ; 

Z . eR UE ER [ NIENNTTEEE: 

GONESSRTT Ct OMPECH 


1 


SVictc( 
fte 


MES! 
(6 Lera 


VtBramz marinz fpecies multas fecijnon quód reuera generis uníus fpecíes fint:(ed (imili« 
tudíne quadam formzínter fe conuenientes pifces díuerfos , Giermanís íta ínterpretarí uolui ; (ic 
ab aliqua cum Perca fimilítudíne;alíos quoque díuerfos píáces ceu fpecies eius interpretari nobis 
lícebítut Channam,Phycidem;Hepatum Bellonij;& eiufdem Canadellam,&c, 


Phyes Rondeletij,pitla propifce quem Pbyco(alids Figo Roma uocant:cuius aliam imaginem Ordiue 
dabimus.neq, enim faxatilis 15 pifces eft. 


2 7 ——- 
MN — 
i 


S 
"Avi 


p.59. 
P 
AAA) i. 


AUN CONS SR GA 
RIAM - 
77 


SAN 


-— 


Plyas uera Saluiant, pingitur ab eo pag.2a7. 
Uu Y CI $, Gracé ovxic & ewuoy dícítur:à Gaza Phucauel Fuca uertítur, Phycidion Ariftote 
lis,nihilaliud eft quàm parua Phycís, Pbycís íta dícítur quoniam pifcíü fola wes ex alga, 
, 3 


Aerivas, 


Elepox. 


Pbycis Bel 
loui, 


M 


- 


| * * 'E 
3o  AnimaliumlVlar. Ordo II. 
quam Graci phycon uocant, Phycís etíam phycos Aríftoteli dícitur, ut recentíores quídam fcrí 
bunt, mihí qvis oxytonum genere fozm.per íóta , folüm recie (críbí uídetur, (nen etíam qUxG- aut 
qvxu)icut & apud alíos authores inuenío:necalíter apud Ariíítorelem ín przfentía, apud quem 
tamen libro 6.hífloría cap.t3.9vi«s paroxytonum per». reperío ; de Phycíde mare,  A-Díphilo 
nomínátur à Qvxsp, xo: Qvxis fiue fpecie diuerfi pifces,cognatí taraen ínter fezfiuefexu canvim;ut 
8 QUxuc «o fi Qvxic ab Aríftotele,fexufolüm differentes. eviaiy (ínquít Saluíanus) forté corruptum 
prooeuxc eft, 4[ ——— xox Qviudleo oy Mie — &vdjooe vzrovvyjny 9uAvQeov" nvdlatewTs , Oppianus, 
pro &x,exuetuftís codícibus, legendum às. Girzecus Scholíaftes: Hís uerbís (inquit) poéta notat 
eunuchum quendam:quí patrem ípfius apud regem detulerat:unde ís in exilium míffus fuit, 1A 
tribus quídem manufcríptíscodicibus (inquít Salufanus) fuper nomen qvzivlss , gloflematis loco 
Avriva infcriptum reperiri; quaft Phycídes aezive fuerint dicize,eo nomíne ab eunucho eís ímpo« 
fito, Hac ílle;míbí poetz uerba clariorem expofitíonem requírere uídentur. Rondeletíus díuer- 
fos à Phycidibus pífces, Alpheflas fiue Cínzedos ínterpretatut:fícut & Brodeus. Lippíiusex Op- 
píano uertít, Phycídeseunuchi uero de nomíne dícicquem E. ondeletíus & Saluíanus reprehen 
duntnefcío quàm recte, mihí quídem merító hí pifces, Bunuchí nominari poffe uídentur; quoníe 
am pifcía foli suras, fiuecut Arifioteles loquítur)si&eelae, hoc eft,lectos potíüs quàm nidos , ut quí- 
dam uertunt,fibi confiruant, ín eís paríant, Alga uelut nído conflrucia foetus círcundant,& con 
ira tempeftates tuentur, Plutarchus, Eunuchus fane lecti cuflodem fignificat, ut poliüchus urbis, 
Confirmatfententiam Líppij & noftri;quoód ín quatuor manufcríptis Vatícanx bibliothecae exe 
emplaribus(Saluíano tefie)legíturde V id eft, quas, formínínogenere:utad Phycídes referamus: 
nam (i dealijs quibufdam pifcibus fenfiffet pocta , «vs 9" mafc.genere prolatum ab eo oportui(Tet, 
ldem poéta hos pífces canit degere círca petras quxeny , íd eft algis, & mulco plenas, Quare Phys 
cís fiue cubili fuo algarío;ut íta dícam:ítued petrís,ubi degit,algofis dícta fuerit. ^«zívss quidem 
nomen ad Leleprím accedit: eft autem Leleprís Hefychio pifcís ; quí aliter phycís dícítur , ^«2e« 
zrois.Cum Phycida Mafsilienti pifcatorí ex oppído INeapoli oriundo demonfirarem,díxít INcapo 
1 Leprem uocarí, Gillíus, E ondeletius etiam Phycídem fuam Venetijs Lepo nomínarí fcrí« 
bit, Sed Gillius de quo pifce fenferitjnondum míhí conftat:quí tamen cum hodieG Grzcí, utíp 
fe teftatur, Phycidanominét: & Neapolitani Lepte(tanquam Leleprínyueram Phycidem cognos 
uíffe uidetur, Veneti(ínquítídem)quendam pífcemfalfo Phycum uocant.ís ením fquamís caret, 
& paruula Pelamydis (imüitudinem gerit Phycísfquamof(us eft; & faxatilís, wientalis longítud£ 
niís.Síc ille, Putoautem eundem pífcem quem Phycum Venetijs uocarí fcribit, R oma Fígo díci: 
& fquamís catere.fic enim & Tínca mar.quod eí cribuunt nomen conueníer, Saluíanus ín icone 
fquamas paruas addere uídetur:quarum ín defcríptione non memínít,mea etíam , quam ex Italía 
accepí,huíus pífcís ícon fquamís caret, R.ondeletíus magnas & manífeftas (uz Phycídi attríbuit, 
uam Romz Phyco uocari fcríbít, Quamobrem diligentius expendenda res eft, R.ondeletíus 
' certé Phbycídem ueram non 2gnouifle uiderí potefl,ex co quod Rome Phyco nomínarí fcribit; 
quí pífcís, Saluíano tefte,ín coenofis litoribus capítur:at Phycís faxaulís eft, Aríftoteli,Diocli,Ga 
leno,Plínío.Oppíanus eamcírcafaxa mufcofa degere canít, «| De Bellónfj Phycide, leges infe» 
riüs ín Italícís nomínibus, U : 

GR AECO $ hodíeuulgo Phycída(Phocída R ondeletius)yantíquoe nomíne uocare Gillíus tra 
dit:Pbyceam,Maaffarius;Pephycarifmenam,Hermolaus.Lampinat ucl Lambenam,Belloníus, 

IT A L, Phycídes Tíncarumuirídíum colorematq effigiem referétes, Fíci uulgó nuncupan 
tur, Iouíus, Eft autem quí Romae Fíco uocatus pífcís , Rondeletij quidem Phycís,Saluíani uero 
Afellus callarías, Deltalícís nominibus Lepre & Lepo,leges fupra:ad uetusením GrzcumLe 
leprísaccedunt, 4p Audíoà Neapolitanis pifcem quendam oftendi,nomine Píttara, pro Phyci- 
de,quem Grazcí huíus temporis Phocída nomínenr, R ondeletíus,ín cuius uerbis pro Píttara príe 
müm Leprelegendum puto:dcínde pro Phocída;Phycida:idG ex Gillij uerbís, qua ímítatum ef 
fe R.ondeletíuma pare 4| Phycidemutí Romzunácum Percis,quibus fimillíma eft, uendüt: 
fic à Percís non diíflínguetes,Percía(er(i perperam)appellant, Saluíanus.cufus fententíam appro« 
bat Speufippus, Percam, Chbannam, & Phycídem fimilesinteríe faciens. Éeponomen Vene- 
tijs ufitatum,tum ad Leleprín alludít;ut díxí;tum ad Elepoca , quem Hefychíus Phycídi fimilem 
facít,hís uerbís:EAtvroxt- i y906, 001^ Qxidti. 

PhycísinquítBelloníus)multorum colorum eft pífcís, fluuíatili T'íncz perfimilís, Hunc Ve 
netí promífcue Lambenam, Genuenfes Lagionum,R omaní ut plurímüm Merlínum Merlo cum 
icone Jcriptum erat) uocant.nam íd genus omne pifcíum coloratort,nomíne Pfíttaci, Pauonís, Turz 
dí uel Merulz íllístmínüs tamenrecté)uocarí confueuít.Sic ille, Eft autem Phycís eíus alía quàm 
uel I ondeletij uel Saluíaní Phycís:& meo quídem íudicío,a Phycíde ueterum , omníno díuer- 
fus pífcís, Merulz potius quàm Percz fimilís & cognatus. Italí quidem Merlo, Merulam pífcem 
uocant,Saluíano tefte.Làmbenz nomen Venetijs ufitatum,à labijs crafsís & carnofis facium uí- 
deripoteft,etfi Bellonius Gracís quoq; uulgarem eam uocem efle fcribit. 

HISP AN. Víde ín Gallicis. . 

G AL L, Phycídis Saluíani,quamueram exífiímo, Giallicum nomen non habeo, 4J ion €a 

; etius 


A 
DePifcibus Lyriform. - E51 

fetius fuam Monfpeffuli Mole uocari ait, fortaffe ob carnís mollitudinem, Hifpanis IVtolere,r Bel 
lonius fuam Mafsilíze Koquau:quod nomen Saxatílíbus omníbus commune eft, 

-— GERMANICE círcüfcribemus,Éin art oco (Ocerberficde / ein (Ocerfifc ober Stein 
lind/oem (Ocerberfico an oer deftalt vaft ánlicb / bat aber Eeinc übertwáre macEeln wie ocr 
2erfib. €f Rondeletij Phycis;iZin (Ocertrü[cben att. € Bellonij Phyéis, in Cxteinlind/ 
ánli sen (Ocrlefifcb. — ^ 

. SCORPII quanquamáquibufdam Saxatiles dicuntur tà nobístamen Ordíne quínto po- 
fiti funt, &c. / | 


ORT" TII ÍE-SYBRSA ET Sb 
MILIBVS PISCIBVS, QVOS LYRIFORMES 
(AYPOEIAE/Z) APPELLAMYVS: QVI CORPORE SVNT TEREs 


tí,capíte crafTo : plerique rubefcunt , & c. Horum alij funt 
(quamofi,alij fquamís carent, 


Ziellonius picem quenda huius generis C. uculi fumpliciter nominat,uel minoris cognomen addit. maiore 
enim illum facit,quem Wondeletius Lyram:eui pinnas ceruleas tribuityminori rubentes.Tcon quidem "Bello 
nij Cuculumvepre[intans,omnino alia quam Rondeleti] eC , filis Lucerne Venetijs dile, (ubi nos alis 
quando pingi curaumus,quanquam ceruleis ad branchias pimuas , quem colorem maiori Cuculo fuo 'Bello- 
nius ad|cribit, nifi quód tres utrinque infra branchias cirros oflendu:quales in Roudeletij Cuculo , ab alte 
ra tantum parte verni [ettantur. 


fi 
n" : M 

j 7 - 

WC CEPERERYTYT: 


VCVL V $ pífcísauocedictus efl,Kowwf.. Coccyx fimilís eft TríoIo, id eft, Mula 
11o:& Typhon ín librís deanímalibusauthor eft; putare aliquos TrigólanCrecyéAp) 
eundem effe Cuculo píícem,propter fimilitudínem formz,& partíum pofteríorum 
Jd (íccítatem, Athenaeus, 4| Cuculicaput grandíus,Gt ala breuiores (fi Hirundíní & 
I: 9] Miluo prafertím conferas)quám utuolare poffeuiídeatur, IMaífaríus hunc IMilu& 
facere uidetur, fed falíó.ín Míluoením Ouídíustergus nígrum requirít:huíc rubet, Saluíanus. 
IT AL. lNeapolítani Grzcí nomínis ueftígía (eruantes Cocchou,quafi Coccygem, ( Cechutm, 
- Siculi ueró Cochum,Gillius.Itali quidam el Cuccbo Juocant:;larís Illyríci accolae Organo à uoce, ons 
deletíus.fed Lyram quog; fimiliter uoce Organo uocarí (cribit apud Lígures, «| oma peíce 
Capone dícitur. Neapolitanis &Sículís Cocco. Liguribus Organo. Venetis Lucerna, Saluíanus. 
GALL. A noflríscirca Mon[pelium)Norrude dícítur ab ore : quía morre uocant os cum pros 
mínentibus labrís. Galli à Mullís non díftínguentes , quod eiufdem fint colorís Rougetuocant, 
(ut Lyramquoque:)Santones hunc & (imíles Perlon.Mafsili enfes Giallíne, (C orax etiam Jemilis pifcis à 
Romanis Gallina dicitur, Rondeletio tefle.) Agathenfes R ondelle,3 corporís rotundítate, 
GERMANICE & ANGLICE, Áut Cuculus eft,aut Cuculo fimíllimus,magnitudine fos 
lüm fortafísís,aut colore dífferens pífcís,quem ínferíores Germaní Goznatt, uel GO aernaert ape 
pellant: A noli QOurnatoeá crafTo nafo forta(sis.omnibus enim huí us generís pifcibus capítís mà 
gnítudo communis eft. Giallí quídam Gronau proferunt;itanquam à grunnítu uocís,ut K.ondele- 
tíusconijcít. CQXéofif]be, íd eft , pífcem rubentem Angli Gurnardo fuo fimílem elle aíunt.quaz 
re Cuculum,cuí colorrübícundus ín hoc genere maxíme eonuenít, Numenío tefte, Xeofif] be ap 
pellárím:Lyram uero R.ondeletij, Gurnardum, (Alius eft AXetfi]cb Anglorum, ínter Oceani A« 
fellos à Bellonío nomínatus.) Lícebit & QXeofifcb nomen (alíqui Germanorum 2Xotabert uocí- 
tant: Adamus Lonícerus fcríbít A obtbart. Ab authore R egímínís Salernítaní Galbío uel Roge 
tus nomínatur)ceu genus ad fpecíes alíquot ínter fe fimíles extendere.nam & Galli R.ogeticR.ou 
getnomíne fimiliter à rubere facto, Mullum, Cuculum & L'yram cotmprchend m Girace Avgoae 


35 - Animalium Mar. Ordo III. 


déc id eft; Lyriformes huiufmodi pifces appellárím:ut Hirundinem,Míluum, Coracem, Lyram 
utranc;,Cuculum.hí ením omnes multahabent communia, IMullus quoq; parum ab corum fors 
ma recedírlongius alíquanto Vranofcopus. Omnes fere corpore teretí funt, capitibus crafsiores, 
&c, Ttag;genus unum commune flatuí poterít,cuíus fpecíes Germani dífferentíjs exprefsís cir» 
cunloquentur, Cuculus generís nomíne appelletur ein Xeofifeb, ob excellentíà ntmírum rubií- 
cundí colorís,quem tamen cum Lyra & Mullo communem habet; Hirundo & Miluus, fliegen 
oc Xt eofifcbe , íd eft uolantes Lyríformes. Corax, ein fdoweartslacbter 2tebfifcb.. IMullus, eir 
AAetbatt. Lyra,ein D oinatt,ucl Cyecban:uel &cebaf utquídam putat, Lyra altera,ein de- 
barnifdter Oieofifb.  Inquibutdam Anglíz locís huíus generís fufco colore píícem, (tre, à 
fono quemzdít,índígetant, Gurnardorum(inquit '"Furnerus)habemus duo genera:quorum al. 
terum;quod cínerei fere colorís eft , in occíduís & merídionalibus Anglie prouincíjs appellatur 
fimpliciter 4 G ornaro,apud boreales Anglos a dray (Ournaro. Alterum genus quod rubrum 
eft, merídíonalibus noftrís uocatur q OX ocbet;ab aquilonalíbus a reoe C urnarte. In littore ori 
entali Anglize, utin Eflexía, hoc eft , orientali Saxonía, & Norfolcía & Sudfolcía,, fierí poteft ut 
Gurnardus Curre appelletur :atín alijs omnibus Anglíz prouincijs nomen hoc prorfus ignoti 
cíl, d| Antuerpíz pífcemtoto genere díuerfum Leporem marínum(uulgo CSeebaf)ynomínant 
qui totus eft mucofus,& Orbís fcutatus  R ondeletío uocatur, 4| G5yloenpollepíícísapud Ans 
elosalícubídícius :fimilíseft Lucernz ( uel Cuculo , ut audío) míxtí colorís ex cinereo & rubro. 
Delle caputeís fignífícat,quolucet(nimírum etíam noctu) utaurum, quod Angli loe , noftri 
Q5olo appellant, m 
Eft & alius pífcísinquít Bellontus)R omz trítifsimus,quem pifcatores Gríczo uel Ríczo uo 
cant, bícfquamís obducitur crafsífsímis & tangenti afperulís , uelut ín Galeorum pellibus uíde« 
mus,Rougetum Gaallícum,atg; etíam Grundinum Q.yram Rondelerij)capite,pínnís,cauda, & toto 
corpois habítu refert,unde pífcatores pleríg; Caponem nominant. " ! | 


CE OYRA,Avez ,fíc dictus 
la pifcis,quíaroflrí (bí 
furcücornua Lyre antique 
figuram referunt, Sonum 
quídem híc píícís feu firís 
dorem edítquem eí Arífto 
teles tribuit, R ondeletíus, 
Scd forte ab ípfo quem es 
ditíono, Lyra fuerit dícta, 

'peronomatopoeíam, nam 
& Lyra ínfirumentum eft 
fonorum;& fonus talís eft, 
ut ab Ariflotele yeuAucuóe 
appelletur : quod uocabu- 
lum líterís quibufdam partím omífsís, partím tranfpofitís,cum Lyra cólludit, | 4j Bellonius hunc 
píícem Coccygem(d eft, Cuculum)alterum feu maiorem nominat, 4| Abhuíus pifcis fímílítus 

Avgoud'ez, dínealij non pauci forma eí confimiles,Avecevleis appellari poterunt, hoc eft, Lyriformes, ceu ges 
nerís uocabulo: V íde fuperíus ín Giermanícis Cuculí uocabulis. : 
1TAL. À Líguribusuocatur Organo,ob fonum quem edít, R ondeletíus, (Idem Cuculum 
quoquead mare Illyrícum Organouocarífcribit,à uoce) Genuenfes Orgam uel Organum uo 
ant, (nomen accedit ad Gornart Gallicum;per metatbefim: )alij Caníftrum,un Cobino,Belloniis. Ro: 
maní Caponem,louíus.fed Caponísnomen cominunius efi: € Miíluo quoque tribuitur, Saluíae 
nus Cuculum quoq; Roma fic uocarí tradit, i 

G AL L, Círca Monfpelíum Gronau,uel Grougnant,quód grunníat more füís , (aur forth ran- 
quam à nafo groffo-) A Gallis Rouget, àrubro colore, Rondeletius. Gournautum (uel Grundií- 
num,à grunnitu,noflrífimul & Anglíuocant:R othomagenfes Tumbam:(riginefortó Germanica 
; pollice.nam e& Gobium fl.capitatum Angl ((2yletfitborbe uocanr,e pifci Cutve 2vpcaetéicon ferunt; Bel 

oníus, 

GER M, Cyecban, íd eft, Gallus marínus , R ondeletíus, (Albertus quídem hunc pífcem pro 
Lepore mar.accípit, quí Germanícé díceretur &«ecbaf) De Germanicis nominibus Lyrz & 
fimílíum pifcíum plurafcrípfiín Cuculo. Color quidem rubícundus nonín Cuculo tantiim exe 
cellít;fed ín Lyra etíamt:ut uterqy fimplíciter Q&eofifdb Germanis ab eo colore denomínarí uídea- 
tur,ficutí Gallís etiam Rouget.cererüm Curre Anglis quibufdam dí&us,quoníam fufco colore 
efi nonrubro,ut Qomato eorundem, nec Lyra,nec Cuculus fuerit, fed alía eiufdem gencris fpe 
cícs, Corax nean alía, dubíto, «|J Germanicum nomen Geeban,quo Pomerani utuntur , uelá 
rofiri figura factum fuerít,quod durum corneumü ín hoc pífce promínet: tanquam ín uetere gal« 
linaceo,ut Io, Kentmanus ad nosfcripfit, Velab eo g inueteratus ín acrefufpenfus , cauda unde 

uentus 


- i] 


De Pifcibus Iain. | 


Do 


» LN LJ x ; ET LE ^ 
entus fpitet,indicet, (quód de Lyra altera Rondeletíus fcribít,yut cantu fuo témpeflatís mütatío 
nem CGaallinacei, Velafono quem edít ín hoc pífcíum genere Cueulus, quo Gallinz aut Pullí uo- 


cem quodammodo ímítatur ; translato poftea ad alíos fimilis formz pifces nomine, 


Quare € 


"IDalEuo píícís,uel YDolÉus 3 Danís € Pomeranís díctus , alío nomine ((2eerban uocatur , cá- 
ius ad fceleton (conem ídem Io, Kentmanus ad me mí(it:quí uíuum uideríntad alíquem ne ex il: 
lis quos hicproponímus;referri debeat,an (ui generís pífcís fitfudícabunt. Lyriformem quídcemi 
elTe dubium non eft. Bbranchíarum orz multís aculeís horrent,os fiudio díduciitm, & maxime híc 
ans,uelutí orbem,nulla parte promínente efficít; maxillis íntus afperís dentium loco, Pínna caus 


da & reliqua rotunda a 
gemínz funt, 


pparent, praeter bínas oblongas qua infra branchías dependent,ín dorfo 


Lyre alterius Rondeletij effigies (quanquam cornua ab ore prominentia,tane 


qua in. Lyraimfirumsto, milla offendit )ad fceleton olim nolis delineata; 


—— 2 7 j " 2 T 77 7 5. zi T M 


s SAN ew 


. Y R A altera (íue Cornuta R ondeletij, Plínius(inquít) duo: 
buslocís Cornute memínit: príore,cüm de uolantibus pifcís 
busloquítur,(lib.9.cap.27.) altero, cum de cetaceís, (líb. 53. cap. 
11) De Cornuta cetacea alíás ; nunc de pífce quí cornua attollít e 
marí,quíc uolarenititur Eum effe exíftímo, quem hic exhibeo. - 
Nonnulli Lyra fuperíorís marem effe arbitrantur, fed fal(ó, Octa 
onus eft;colore phoeníceo,totus fquamís offeís contectus , &c, 
Hanc aliquando lyram putauímus:fed cüm uocalís non fit, (52 
lonius Lyram appellate uocalem efe infinuat, ) etíami cornua maíora 
habeat, Cornutam rectíus díci nunc arbítramur, Plíníus fefquipe 
dalía eiuscornua dícens,de maxímís Cornutís íntelligit: quae ues 
1o fzepius capiuntur , femípedalía fere , uel etíam mínora cornua 
habent,ut fortaffe apud Plínium femipedalía pro fefquipedaliale 
gere oporteat, R.ondeletíus. quí etíam Cataphractum hunc pí-- 
Ícem ucl Holofteum , fe prímum nomínaffe fcribit , quód undis 
quaque armatus,totustp offeus fit. Belloníus etíam ín INílo quen 
dam pifcem Holofteum uocauít,quemnos Oftracíoriem ex Stra 
" bone. ueteres holofteum tantum herbam quandam díxerunt. 
Fallítur autem ín hoc R. ondeletíus,quod Plíníumlib. 9. càp.27. 
Cornutz tanquampifcís uolantís memíniffe fcribit, Volantes quí 
dem Hírundínem & Miluum capite 36.proxímé nomínárat, bic 
ueró Lucernam prímum,non uolare, fed ín fumma matía fubíre 
dicít.Et mox fubdit: A ttollít € marí (efquípedaliaferé cornua que 
abhís nomen traxít, Sefquípedalía quídem cornua, ceto magis 
quàm pífeí conueníunt:íicut &C hoc,quod e mati ea attollit.(iquís 
dem acrís ínfpírandí caufa cetí plerunque capita ad fummam a« 
quam efferunt. & libri 51. cap. ultímo Plínius Cornutas cum be- 
luísnumerat, Caterüm Cornutzbeluz nufquam alíbí Ronde: 
letius,ut hic pollícetur,mentíonem facít, Eam tamen Gillíus de- 
fcripfit. Apícíus ius feu condímentum Cornute deféribens , pí- 
fcemíntellexiffc uidetur, - 
1T A L. À Liguribus uocatur Malearmato pefce: à R omanís 
Forchato & pefce Forcha,à duobus corníbus. Nonnulli Lyra fu 
períorís(quam Caponem nomínant Romz)marem effe arbítran 
tur,R ondeletíus. A Genuenfibus pefce Armato,Belloníus, 
GALLICEcircaVonfpelium(& Mafsiliam,Belloníius)MaE 


armat,id eft,IVlalé armatus, per antíphrafim, R.ondeletíus, 


Linc 

Uy c M 3. 
CT m eer. T 
pe rd 
ni M 


M 
p 


Lo, 


A 


Catábhra & 
Holoflenss 


SESS 


[cs 


SMilums. 
Hüérax. 


9Miluagos 


24 | Bidusslten Mar. Ordo III. 


GERM, F. fingcbarni[ótet AXeofifdb, hoc eft, Lyriformís armatus ; uel eit able / ein 
(5«blér,a rofito prz cererís huius generis picibus bífurcato, 


"Pleraque ex preditlis uulgaribus nominibusalijs etiam eiu[dem generis pifcibus adtribuuntur , quare 
cauenda eS conf ufio.mam ne eruditi quidem in boc argumento [becies buius generis omnes;etfi non multas, 


Jatis adhuc difFimxerumt,. 'enetijs quem bic exhibemus Lucernam uulgó uocant: tel potius fimilem eiuli 
* LI , 


um nigrioremycerulem ad branchias pintimsscutus ego recens extintli oculos nou lucere obferuaui. 


VCERNA pifcis olím à Plinio dictus, 
A ,Schodiíe Venetijs, Subit ín fümmama 
ria, pifcis ex argumento appellatus Lucers 
na;línguag ignea per os exerta , tranquillís 
nóctibusrelucet,Plínius. Rondeletíus con 
fjcít Hírundínem pífcem eundem effe , qui à 
Plínío Lucerna fit appellatus; Lucernam ue 
ró hodíeuulgó díctam , Míluum effe Plínij, 
fsoxxg, Cuel sou, ut Oppíanus)íd eft, Accípi 
trem Grzcorüum, quanquam Miluum auem 
Graci irivoy nomínant, Vide qua cum Hís 
rundinéannotauimus:nobís ením díftíngue 
relibuit. Miluum quídem eundem Lucers 
nz Gilliusquog; & Maffaríus facíunt. Lue 
cernam Plíníus tranquillís noctíbus língua 
per osexerta lucere aít:id quod omnes piíca 
tores negant;& fanépí(cium língua explana 
ta & mobilis utexeriqueat,noefi,Forté pos — 4 
tis Lucerna appellata fuit , uel quód pinnae py 
ueifícolores noctu fuleorem quendam mitz SS 
iunt, uel quía antíqua Lucerna fpecíemfis — 4 
militudínémd; gerír, Gilltus, INos ocülís 
bunc pifcemrecens niortuum noctu fulgere 
obferuauímus. Ouídius nigrotergore Mil 
üosdixit, Eadem eft nimirum Miíluago Pli 
nij, (ficut & KR ondeletío üidetür:) eà quoties 
cernatur extiàaquam uolítans ; tempeftates 
mutari, l'rebíus INíger author eft. €] Cucul& 
noftrum Maffaríus Miluum facere uídetur, — . 
fed falfo,Saluíanus. Vídeín Cuculo. Idem 
Cuculum fuum à Venetís Lucernam díci 
prodít, Míluusa Bellonío píctus , fquamos 
fus,&c.Hírüdo,R ondelerij eft. Aliqui Cor 
uum (Coracem) noftrum Cuculum faciunt: 
cum ille níger fit: Cuculus uero tguSpcc, íd eft 
ruber dícatur, Míluum uero, quem nos Cor 
uum (forze Efirundinem:buic emm longiffimas pin- 
nastribuit )appellamus,ob pínnarum qua ad 
branchías funtlongitudínem, R.ondeletius, 
Bellonij fané & Saluíani Miluus, R ondeletj 
Hirundo uídetur,L ege ín Hirundine, 

r'r A L. Vénetíjs Lucernaantíquo nomi 
ne uocatur. R ome Capo,uago nomíne;ut íri 
Lyraprzdíximus, 

H1$P. A Lufitaníspefce Cábra, 

GALL. Circa Monfpelium Gabot, ue 
Cabore aliqüibus; à capítís magnítudine: ut 
forte Italícé etíam Capo quati Capito dícas J 
tur.R ondeletíus tamen Coruum(ín hocgeriere nigerrimum)Cabote uocari fcribit a fuís, 4j IVfaf: 
filiz Beluga. Víde moxín Lucerna K ondeletij. 

GER M A NIC E nomínati poffeteí ((Ocetwye;id eft, Miluus marínus,nifi íd nome ad Ha« 
líxetü potíüs pertíneret, Círcüloquemur ígítur;eiti art vo Oosnaro/ooer Currfifc/ooer ces 
ban/eoee CXevbfifob:eiti fliegen ve JXcofifdb att/oie bey nacbt fdbeynet. ucluno nomíne appella- 
bimus eir € dpeynfifcb. 


» 
9 


y 
M) 


TIT) 
WW 


-) 


ZH 


5577]7 


üt 
y RU 


"tjl 
y, 


Wy 


LA L- 
V T 
TORO 


M' 


ANGLI 


—. DePifeibus Lyriform. $5 


ANGLIOVfifbuelOurnatoc uocat; & fimilem huic, fed nigriorem,mínorem, Xtotd) et, 


VCERNA feu Miluus Rondeletj, Pífciseft(ínquit)corporís forma coruo perfimilis;coloa 
ime magís rubro,capíte mínus lato,utrinque compreflo:pínnarum numero caudaG fímilís,ma 
enitudíne & colore dí(sidens.Partí páínnarum quz ad branchías funt externz , nulla maculz rua 
bra ínfünt:ínterna ex uirídí non nígrícat:fed pinna ifle partím flauefcunt,partím nígricant , &c, 
Vídemox ín Gallícís nomínibus, 

GALL. A nofirís Lucerna , quód noctu fplendeat, eádem de caufa àjProuíncíalibus Belus 
go:nam Beluegnez fauillas appellant, R ondeletíus, Gíllius Lucernam ab accolís Adríatíci finus 
uulgo díctam, (que a Rondeletij Lucerna uulgo círca Monfpelíum dí&a , nonnihil diftare uíde- 
tur,coloríbus faltem,)IMafsílíze Belugam(nomine nimirum facto à Greco QMyys )nominati(cribít, Giea 
nerís quídem uníus fpecies due proxímae uídentur. 

GERM, F. AZinanocreattoco obagefesten Ceebanaie ooer C deynfifis. 


'4—0R AX pifcis,id eft Coruus Rondeletij. Corporis forma Mluo fimilis eft.dorfurm et ex cc» 
pen nígrícat,&c, «T Graece Riga, Latíne Coruus à Plínío, Celfo & Ifidoro Hifpalenft vos 
catur,Saluíanus, ' 

QuiíCoruuspifcís & apud Latinos ueteres quofdam uocatur,ut Celfum:& hodíe uufgó apud 
Italos,non alíus quàm Coracínus eft. R.ondeletíus díuerfum ut faceret,uno(opínor) Athenzi Ica 
cocommotus eft:ubí ísfcribit Coruí carnem,duriorem effe quàm Milui ; infinuans fpeciem reH« 
quam effefimílem,carnem duntaxat ín cíbo duríorem, Xenocrates Coraxum (Kéjefop) fcribit pés 
fcem effe prdurz carnís;qui & ín maíorem auctus magnítudínem durior euadar,fapore uirofo, 
WVuottonus, Coríax uel Coríaxusfalfamentum non femel a Trallíano memoratur. 

1TAL.Romz Gallínauocatur, R ondeletíus,Sed Cuculus quog piícís ( eíufde generis | 
cies)à Mafsilienfibus Gallíne dicitur, «j Romae communínomíne cum Lyra & Cuculo,Capo- 
ne uocatur, Saluíanus. 

G A LL. A noftris (circa Monfbelium ) Cabote uocatur , à capitís magnitudine , R ondeletíus, 
(Abeadem & Lyram R.ondeletij , cognatum pifcem , alíquí Caponem uel Capítonem uocant.) 
Burdegalenfes Perlon,ut relíquos fimiles, 

GER M, in [dowarslacter QVeofifcb. Quare ín Cuculo. 

Hirundo Rondeletij:eam Miluus à Bellonio pittus propits vefert,quam Hiruudo ab ipfa pitla:que ad 
fceleton fore? fata efl non ad uinum pifcem.9Miluus autem Rondeletij diuer]us eff. 


Ca 


up 


"c 


Tn 

17 DP THREE zx 
PEUT Pee 
L7 E Ha 


Lucerna. 


Chelidonias. 


36  AnimaliumMar. Ordo III. - 


IR VN D 0, Graece xeud'ap díctus 
pifcís, uolucrí hírundíni perquam 
fimilís eft. quam ob caufam ídem nome 
abomníbus feré gentíbus feruatum eft, 
Orís eius partes ínternz rubra funt,coe 
lorís íacunditate & fplendore fandatas : 


Hirundinem ad fcelezon effitlam cum iam olim babe- 
rem;licetiam apponere libuir. 


cham uel cínnabarín füperantes.fjs par» / P orn. 

tibus Hírundo noctu lucet, uídetürque life — 37. 
candentes catbones ore cotínere. quam Ail Ili 4-5 
ob caufam pífcís idem exiflímarí poteft, qi ll NP 
quía ueteribus Lucerna appellatur: ut d l h 
Plínij fuper hoc pífcelocus ínemenda- NS 


tus fit, X c, R ondeletíus.Sunt qui pífce, 
quem Venetí Lucernamuocant,Miluü 
eíIe credant, Belloníus.ipfe ueró Lucer- 
nam Venetorum,Cuculumfacít. Equi 
dem Plínijlocum non mutàárím ; &C Hí- 
rundínem a Lucerna diíftínxerím, nam 
& hodie uulgo Venetijs alium pífcem 
Hírundínem uocant, (R ondola uel Zí- 
fila uulgus dícít)ali Lucernam,Híruns 
dínem noctulucere , íta ut R ondeletíus 
ícribit)non dubíto. fed non cótínuó quí 
noctulucetpiícís , ín hoc etíam genere, 
Lucernafuerit, Vidí ego Lucernam Ve 
netíjs,ut íllíc uocant, noctuín cubículo 
neo,mortuam quog; recens , oculís lu 
cere, Hírundo pifcis Lucerna tialde (i 
mílís eft, IMaffaríus Venetus, IMiíluus 
fiue Lucerna píícís , tam fimilis eft Hi» 
rundíni pifcí,ut Gracíhodie fal(ó eum 
Chelídonemuocent: Adríaticifinusac- 
cole Lucernam appellant, Gillíus,dy Cu 
culo mulloG colore & corporis fpecie fi 
milís eft Hírundo, longifsímas latifsí- 
masqQ pínnas habet, uolat extra aquam, 
cuíus rei tefles fumus oculatí, funt & tes 
ftes quí ad Herculis columnas nauiga« 
runt:ubitanta alíquando uolantíum hís 
rundínum turba confpicitur , ution pís 
Íces fed aues aquatiles effe credantur, 
R.ondeletíus, Oppíanuslib, 4,ínter pí 
Íces quorum uenenatií fíntaculeí,híruns 
dines teceníet, «| Hírundínís pífcís,que 
Chaldzí uocant iy9vp Xeud'wizy , caput 
habere fertur pífcís cocleftís iuxta An- 
dromedam, Theon ín Áratum.Alíus ue 
1o pifcis eft Chelidoníasille,qui Pelamy 
dícomparatur, 4| Cum Míluus(Hirun 
do R ondeletij) fuper aquam uolítet , && 
nigto tergore ab Ouídío defcríbatur:nullus alíusreperitur & hoc colore fímul, & ad uolandü ído 
neus.Idem autem € Miluago Plínij & Lucerna eft quare in Catalogo cum Lucernam connume 
raffet, Milui non memíniít, Saluianus, 

G R AE C 1 huíus atatís XeAid'ova uocant , addíta uoce NJ go, (elis opfaro,pro op[ariosid eft pice) ad 
diftínguendum pífcem ab aue, R ondeletíus, IMiluus feu Lucerna pifcís tam fimilis eft Hirundini 
piící,ut Grzcí hodíefalfó eum Chelídonem uocent,Gillius, 

ITALICE, Adríaticí marís accolz R. ondela uel R ondola tiocant, R ondeletíus. Rondola 
uel Zífila Venetijs uocatur:in Sicilia R ondíne,quz tría nomína etíam aui híirundini tribuuntur, 
q Roma,pefce R ondíne,Saluíanus. V íde qui fcrípfimus ín Mugile lato, 

HISPANICE, Voladór, Lufítanís Peíxeuoatór,uel potíüs uolatór, . 

GALL, Arondelle,uel Arondelle de mer. IMafsilíenfibus Rondole, uel Lendole, Gallorü 


nonnullícínquít Rondeletius) V olant appellat; quód auis ínflar ad lapidís (a extraaqua e | 
i 


XN 
ws MM 

J UA n 
| 


bus Lyriform. 


I 


— DePifc 


Alia Hirund. 


u 
S 
- 
iu 
F3 
R» 
Icom 
ES 
1S2 
TS 
ENS 
SX, 
SUE 
s. 
So 
i$ 
Uso R 
oS 
Aog 
ESNES 
Su 
w E 
Ncu 
KE 
Mox 
[24 
SES 


nts ima 


7 


'g0, guam 
n exten, 


uerfa 


zx. 
rr EE 
Te 
?: rt rp a Tr, 
e, 


NN Ete. 


EDO V 


r; p CE 5 SUN 
z AUS S E 


[ 


s 


X. UL I LAU HAPUS .....——n 
1A 
Port 
* 2^ Hu 
"n 4 M 
(s ' 
: 
IN] 
ini 
: NN a | 
i 
iiy. | 


z8 — Animalium Mar. Ordo III. 
Ali Papiltonem, Alij Ratepenade;id eft Vefpertilionem:quód colore;alarmm magnitudine maa 
culísq; V efpertilíonem zemuletur. Quae tamen fiattentiüs cofíderes ; tum etíam uolatum (demifz 
féením uolat, quemadmodum aues é flumíne aquamhaufturze,uelà terra feftucas cíbüm ue colle 
curz)Hiírundini uolucrí magis quàm V efpertilíoni afsímilauerís, Haec ille. 
GERMANICE nomínarí poterít cip ydwalmfifo : uel ein fliegenoer OXotfifcb : uel eirs 
ett oer Sünofifdben. 


Piura bec Venetijsfata eft: [atis bona, [ed mintis elegans e accurata a Rondelerij:que 
cirrbum etiam à medio inferioris masille propendentem oftendit. 


77 2A 


ALLIONY MY S, Vratofcopus, Agnus.Easiévvuot , Ovpsworwozrte, vG-. Agnus quide cae 
eoe fignificat;níhil autem de huíus pífcís caflitate legítur, Vranofcopus Coelífpícem fignis 
ficat: Galeni ínterpres Coeli fpeculatorem appellauit oculi enim eius fupra caput fití,rectà coelum 

"nodorca;,  fntuentur.Latíno nomíne caret.Idem nímírum fuerit Anodorcas à T'hebanís díctus , tefle Hefy« 
JTwichus,  €hío:&Calio nomíne Brícchus,Avod égxee, Bois 0 i490c, Nos Gn6awey, Giaza Pulchrtm pífcem ínter 
Pulber, Pxetatur,tanquam Callíchthyn,no Callionymon legiflet, A tquí tuti ob fufcum colorem , tum ob 
capítís totíusQs corporís fpecíem,foedus eft afpeciu,& Callionymus,íd eft;pulchrí nomínis pifcis 
nomínatur,ob Vranofcopi appellationem, quz pulcherríma eft, & homíne quàm pifce dignior, 
ut R ondeletio uídetur,.Sedanab alíqua membri genitalis fimilíitudíne potíüs,ítà uocatus fit,cons 
liderandum eft.nam callíonymus Hefychío,non pifcem modo, fed etíam utríufq; fexus genitale 
fignificat.& Tapecon híc pifcis àIVlafsilienfibusnuncupatut, quód pefst inftar conformatus effe 
uideatur, &c, (Hícefius díuerfum pífcem Anthíamab aliquibus Callíonymum uocari fcribit.) 
Oppíanus Hemerocoet& (Huseórorzoy)nomínat, quód interdíu ín arena dormíat,noctu uíeilet, prae 
da: quaerenda caufa : unde & INycterís (Nvxxe'e, id eft V efpertilío) uocatus eft. & Pfammodytes 
(Yaupad vrac) apud Hefychíum, quod arenas fubeat, 4| Hícan Gobíusílle Oppíanifit,quemacus 
leisfuís uenenatum facit,querendum, [| Pífcem Arabícédictum Sabot,uel Alfabut,alíqui hos 
díe Callionymum Gracorum ínterpretantur:Syluatícus Spínulam(uulgó díctam: hoc eft, Scorz 
píum pífcem.)at hí marínífunt pí(cesiSabotuero(tefle AndreaBellunenfi)fluuiatilís,in Fora Per 
fize flumíne, 

I T AL. Boccaín ca;Bocaín capo. Venetis Bécín cauo.Genuz Prete uel Preue. R.oma Mifz 
fore,quod nome etía alijs pífcibus attribuüt, (Beleno & Cottofl.) Alicubietía Lucerna de petre: 
id eft,faxatilís Lucerna.alíus ením eft qui fimplícíter Lucernauocatur. 4| Roma Mefloro(ficuti 
e "Blennus mar.e Cottus fl.)& pefce Prete, Saluíanus, 

GALLICE.À Va ilienfibus turpi nomine uocatur Tapecon, quód pefsi ínflar conformaa 
tus effe uideatur:& R afpecon,quod caput ob afperítate ad fcalpenda muliebría pudenda accoma 
modarí pofsit,ínquít Rondeletíus. Círca Monfpelium, Rat. 4p Mafsilíz (ínquit Belloníus) Raa 
fcaffa bíanca,quafi album fcorpíonem dícerent, uocatur, Alibi R.efponfadoux., 

GER M ANICV M confíngi nomen lícebít,ein faff, íd eft presbyteruel facerdos, nam & 
Genuenfes Prete(íd eft Presbyterum)uocant,ab eo nímírum quód coelum fufpícíat,ut folent quá 
precesad Deum fundunt facerdotes, Veleirt 4jimmelgugger,hoc eft Coeli fpectator, V el pería 
phraftíce,ein (Ocerdroppenart.nam € Romanícodem nomíne, quo Cottum fiue Gobium fl, 
capítatum nomínant;& erudítí quídam hunc pifcem Blenno cognatum íudicant, eft autem Blen 
nus quoq; Gobíofl. períímilis,& à R omanís fimiliter appellatur, 


VLLVS nome tras 
IV xítà colore mulleo- 
rum calceamentorum , quí 
busreges Albanorum prí- 
müm , deinde patrítij ufi 
funt, Hos(inquít Rondelez 
tíus)purpureos fuiffeopor 
tet, 


Femeroce- 


2 Y NNUS TN ONSNETAT 
IUIS POSTERS 
PIE e cam, p 2 s SUE er 
rU, SPRESPS WE TEE 22220 e ——— 7 
29» qi 
AES ed 1r Yo Er YS a Ai EE 
2 YS Le 2e S eae 


UE 


DePifcibus Lyriform. ' 


tct,cá Mulli fanguinef;íd eft, purpurei fint uel uaríos:Mulli enim magna ex parte purpurei funt, 
alíqua parte candidí;alía líuídi:habent & líneas aureas parallelas,IMaximé cum expírant, colorem 
mutant, Síc ille, Sunt qui Mullumà mollítie deríuent,ut Ifidorus:quód mollífsímum hoc genus 
pííeís (it,non quídem ín cíbo,fed feruítutis indígnantifsímum , Columella tefle. quare ín pifcínis 
non cre(cit.INonlaudo qui Mulum L.fimplicí fcribunt , ficuciumentü quadrupes, Girzece Toya« 
dicitur, íd&y rectiüs quàm TefyA« per «.quamuis funt qui hoc commune, illud Attícum putent, 
Oppíanus(carminís caufaforte)rely?« trochaícum u(urpauit, Ariftoteles hunc picem ter parere 
fcribit:& inde forfitan nomen habere. íd confirmat Oppíanus, à quo etíam zeryAízl4t pifces lutas 
rijnomínantur,cüm paulo ante Tríglam díxillet tanquam díuerfum pífcem ín lítoribus arenofis 
uerfarí.Doríon Triglídes paruas,Hepfetíspifciculis connumerat;unde conijcío eandem efTe Trí 
glítídem Apuarum generís,Siquístamen Tríglídem,Mullum Lutaríumà Plínío dictum effe uo 
luerít,& cundem forteímberbem,efto. 4j Mullí quidem ín mari fpecíes quedam funt : in fluuijs 
nuila:& quí Barbum fluuiatilem píícem, Mulli flunomíne diígnantur,non parumaberrant, qiu 
a & Trígolaan ijdem fint pífces, difficile eft explícatu, Saluíanus, INosinrecto cafu Tríoolas, 
ut Aeneas,dícímus,quem pifcemá Trígla Sophron díferte diftínguít. Typhon aliquos Cuculum 
putare ícríbit,propter fímilitudinem(formz) & partíum pofteríorum ficcítatem, Porró cum Trí- 
gla (imilís fit Cuculo:eídem& T'rígolas am fimilis ut pro Cuculo à quibufdam accípíatur , ipfum 
quog Trígolan fimilem Trígle efTe oportetjut nontemere nomen ab ca fit mutuatus , ac fi Muls 
laftrum Latíné dícas Et probabile eft eundem effe Mullum imberbem: quoníam ídem Sophron 
alibi de barbato loquens,caterís(nimirum imberbíbus)eum praefert, 

Plíníusinquít Saluíanus ) eorum plura genera facere uidetur ; fed que non ueré genera aut 
fpecíes fínt:fed leues quzdam dífferentíz ex alímentí uarietate defumpte : quibus tamen non per 
petuó Mullidífferunt, quippe quorá haud perpetuo hi alga, ili oftreis;alij límo,aliqui ueró alíor 
pi(cium carne uefcantur;fed quilibet horum quolibetfibi obuío indifferenter pafcatur, 

GR AE Ct etíam nuncrecte antíquo nomíne Tríolamuocant, Giillius. Cretenfes nomine 
compofito ex Gireco corrupto, & V eneto, Ezez2wuzrez move ij enim B. per uz. efferunt, 

ITAL. À Romanis 'Trígla,(Tríglía, Saluíanus)à Venetís Barbono,ànonnullís Treglía uel 
'Tríglía: Liguribus Tríga. 

HISPANI Mullum Salmonetumappellant, Amatus Lufitanus. Alíqui,u: audio, Báruo de 
la már,íd eft,Barbum marinum. 

G AL L.|Burdegalen(es Barbeau, allí Surmulet:(forré quód 9Mugilem,quem Muller uocant, precio 
Jiperet:yalíqui Barbarín,alij IVlotl,id eft, marís Perdicem , R.ondeletíus, (ed nomen Moil a Mullo 
detortum uíderí poteft. Parifienfes uulgo Rougetos barbatos,uel Surmuletos appellítant, Bura 
degalenfes & Baionz Barbarinos dícunt,Bellonfus, Mafsilienfes & Lígures, Trigam: quí INíce 
am íncoluntStrilbam,Gilitus, Galli Cuculum Rougetuocantnon diíftínguetes a Mullís,quod 
eiufdem (int coloris, Rondeletíus,quíialibi etíam Mullum, Cuculum, Lyram,à Gallís indiftin&té 
Rougetuocatífcríbít, Et in ErythríneObferusndum (ínquíD diligenter eft Cuculum , Lucera 
nam;alíost rubros pífces Gaallís,& maxime Parifienfibus dící Rougetz:nobís autem Monfpelí- 
en(ibus IViullos, R ougetz nuncuparí: ne quis Giallíca nomina cum Girzcís temere confundens, 
illos Erythrínosefie putet. — 

GERMANICE Mullumnominabímus ein (eerbarbel,id eft, Barbum marínum:; quand 
Belloníus ettam Myftum pifcem mar,Barbo fl,comparat, uoi eir Qteo[ifcb att/cin JXotbart/ ein 
dtbatteter Xeofifob. 

ARGL, In Portlandía peninfula Mullum uerum uídi , quem piífcatores uocant, « fote 
(Oullet, Turnerus in epiftola ad me, ((Qullet quide Anglis , ficut & Gallis Mugílem fignificat. 
fed Galli etiam aliqui Mullum Surmuletappellant:'ab eo fort? quód Mugilem precío fuperet. à 
Gallis Pordandi fuum nomen mutuatíuidentur, Plíníus:Septentríonalistantüm hos(nquíb c 
proxima Occídentís partenon gígnit Oceanus, In Gallíco quidem Oceano Mullos ca pi,Bello 
nij authorítate conflattín Britannico, l'urnerí, 

Mulli imberbíscnquit Salufanus)(olus Athenzus meminit:reuera quídem nullus eorum ín 
betbísreperítur, Duplex tamen Mullorum genus effe nos prímí notautmus:qua nó folüm mas 
enítudínecmnum ením maíus eftalterum mínus:)fed colore etíam maniífeftifsimé díftínguuntur, 
utrunque barbatum, &c, Hac ille, Atfecundá R.ondeletium, Mullorü alij ímberbes funt:fpecíes 
una barbata,quam femper íntelligi puto cum Mullus fimpliciter nomínatur.funt ením Mulli bar 
batí,re£yAa yqvecziittr, multo fuauiores, A 

VLLVS ímberbísinquit Rodeletíus:Saluianus ením díffentít,ut proxímeíndícauímus) 

| V | is efl,quíà noftris Imbríago, (Jic eriam Lepus mar. quód expre]us fuccum. vemitat inflar rubri wuimi ) 
dicitur,ab ínfignirubore.ebríofis ením,quos imbríagos noftri uocant, fepíus rubet facies. Ab hoc 
ícítur exaturato & fplendídorubore, (quo fimiles fibí figura pífces Cuculum & Hirundínem 
uincít,)nomen e(dnoftrís datum eft, Caput eí magnum, ftellulis czlatum.A capite ad cauda dora 


fo medio duo funt officulorum acutorum ordínes, cauum efficientes , € cuius medío pínria rubra 
| P 


T rigle, 
Trigli. 
T rigliti. 


T'rigelas 


ao ^ Asioslum Vile Ord Ll 


aculeís coflans erigítur:cue 
'&us pínnz aculeí parum fer 
rati uídentur, Xc,  Híc pís 
ícís ueteríbus(inquit ídem) 
pari notus fuiffe uidetur, 
quí de folo Mullo barbato 
uidentur fcripfiíIe, - Atquí 
Sophronís apud Athenz« 
um uerba pauló ante recíta 
uerat;/bec:Mulli barbati lon 
g€ fuauíores funt ceeteríst 
hocéftímberbibus. An . — "j "i 
Tríglis Oppíani híc Mullus fit,qtterendum, Vide faprà ín ijs quz de Mullo fimpliciter fcripfi« 
mus.Sed Trígolas potíüs Mullus ímberbís mihi uídetur;utfüprá fcrípfimus, € Pifcem Capone 
uulgó Romz dícum,(VenetísLucernam,)Mullum imberbem fibí uíderí,eundemt& Alutaríum 
(meliis Lutarium ) Pini, ínfinuat Iouíus.ego Rondeletíj magis fententíam circa hos pífces probo, 

GALLICE Imbríago,utfuperiüs índícatum eft, 

€ERB, F, Xinglatter Xotbatt/cin Onbatt. 


A 


VW EISE 


sn 
M 
QQ Nt 
5 S SESS 


n 
Sor MONS 


AN 


SERNNSUS 


" 


: VLLYS imberbisaliüs,afper cognórhínandus,Rondeletj. Huncpifcem (inquít ob fis 
Mae corporís figurain, fimilem colorem, Mullorum generi fubíeci:& à fquamarum afpe 
títate Mullum afperum nomínaui:cüm nullum aliud nomen, ímmó ne mentionem quídem ule 
Tam piícís íftíus;apud antíquos fcríptores legerím. 

G ALL. Á noflris Cauillone dícítur,à clauilígnei, qui cauille à nofirís uocatur fímilitudine, 
GERM, F, /intauder X otbart/mit rauden [ditppen/ oem gebarteten Qeofifd nz 
lid/abet on cin batt. 


Q.V AE fequítur pictura pífcís íncogniti nobis, exhibetur ín Tabula Septentrionalis Oceani 


Europzí per laum Magnum , quí alíud nihil de eo tradídít, Videtur autem pífcem uolartem 
exprimer uoluifle, 


pent 


ORDO 


TRI OBS. 4 
ORDO III. DE PISCIBVS LA 


TIS ET COMPRESSIS, SQVAMOSIS. VT SVNT 


AYVRATA, ERYTHRINVS HOT SILMIDEESSELITORZA: 


les fert , &c, Item De A pro , Caprifco , Stromateo, INo- 
uacula, Fabro, Seferíno. 


Latis et [quamofis buius generis pifcibus , 4utbias quartus Rondeleti] eriam adiungi 
potevat:ér Scarus is,quem idem Ronáeletius Muvaza comparas, Nos eos inter [axcatiles po 
fuimus, erc. ' 

JIconem banc dedi,ut Venetijs expre[Jam babui. Rondeletij 
, Q7 toto corpore guamas oftendi.ety pinnam pr 
teriore dimidia parte [biculis difhntlam per interua 

: nofie, pofferiore non items 


meliorem effe puro que et dentes inore, 


1non dig fumilem:fed an- 
4 [bi» 


25 
797 


S PG 
TE meds 


SENSN RSS 
z cS 


ELLA 


LIAC » í 
NS 21/2 (fff ec 
» y Jf: (1 | EXAM ————— 


e 
N 
M ! | 
iN ( 
Y NN N 1 
US 
7S Lt 


») 


oppo 9» 
)»»» ) » i) 


xà : 2j ESSEN | 
N d NS Jl) 
MusseeanRt, CUM YT S SJ) J »» ) j ) 147 
S 2) y y) ) » 933 324 E ue 


VRATA uclOrata,3bauricolore, Grxci melíüs Aparte, fuperciltjs fcilicetauree 
oe fs, xeveodev appellatunt;non folàüm tamen piífcem hunc, (ed etíam Pompilum eos 
4demnomíne, 
| GRAECI hodíed nomen uetus feruant, 
54339. ITAL. OrataRomz;Saluíanus, 

HISP A N. Dorade. Víde mox ín Gaallícís, 
G AL L, Prouincíales & Hifpani (2 quibus alicubi Doradilla dicitur) Dorade uocant, In Caallía 
Narbonenfi pro atatís dífferentía, qua magnitudine definitur, diuerfa nomína habet, Quz palmi 
maenítudínem nondum atdgítSauquene dícítur;quz cubíti eft magnítudíne, Daurade; qua ín« 
ter íllas eft, Meíane, quafi dícas mediam.Pifcatoresnofirí maxímam Auratam Subredaurade uo- 
cant,id eft Supra A uratam.Galli Dauree,quem nos Fabrum effe dícímus, uocant; Auratam ues 
ró nofiram;Brame de mer;quo nomíne etíam Sparum, Cantharum, & fimilís figurz pifces nun» 
cupant;R ondeletíus, | Vídeo Sargum,Melanurum, A uratam, Sparum,Synodontem, Dentale, 
ita f(imileseffe,uruíx ab oculatifsímo diftínguí pofsint,Bellontus, Bramz feu Breme mar.nome 
nó folüm Gallis, fed Anglis etíam & Germanís late patetad pifces díuerfos,quí omnes tame qua 
mofilatíG funt; & Cypríno;prefertím lato (ut Rondeletíus cognomínat) aliqua ex parte fimites, 
quanquam certís ín regionibus forté fpeciem unam quampíam fic appellant, alícubí ením marí» 
num pífcem Bremz lacuftrí fmilem,(ed crafsiorem & maíoribus oculís,priuatím fic nomínaríatut 
dío. € Auratamarí mediterraneo cogníta, Gallís ignota eft, níbil enim habet cum Dorada Miaf 
filienfíum commune, Belloníus : qui alibí Pífcem S, Petrí à Gallis Dorade uel Doree nomínarí 
fcripferat.. 

ANGLIS Giltebeabe, uel Gyloenpole;pí(cis eft fic di&usab aureo capítís colorezue! Qo: 


bereie, quafi Aureum dícas oculum, habet ís ín fronte, ut ferunt, alíquíd ue , quod aurí 
: 3 


Sparülus. 


rU yades. 


«t fbargi. 


42 


Animalium Mar. Ordo IIII. 


inflat inaquíslucet,&c. Hunc alíquí Auratam, alij Sarum effe putant, Sed Aurátam ín Brítane 
níco Oceano effe Iul.Cafar Scaliger negat, | 
GERM, F. Ain Golobzemce/oocr Oolobzadfmceooer ((Ocerbzadfmen att. 


ratz tam fimilis eft, ut 
ob colorís líneamentortitp 
corporís fimilitudinem,alí 
quando d pífcatoríbus íp- 
fis prímo afpectu nóíntera 
nofcatur,R ondel, Parux 
Auratz tam fimílís eft, ut 
KRomz perfepe proea uen 


S. A RV $ (EedoG») Aus 


datur,Saluíanus, Sargo e« 
tíam fimillimus eft, & folo . 


fere colore díftínguítur,te- 
fte Bellonío. Sparulus a- 
pud Ouídíum & IMartíale 
dicítur, lfidorusfic dicü 
aítà fparo lancea (uel íacu- 
loymifsilí, quod eiufdem ft 
gura fit, Sed cum nome fit 
Grecum;orígo quoq; Gre 
ca potíüs ei quzrenda fuea 
rit. Euftathio zoe dictus 
uídetur àuerbo ezezcey, dd 
eft palpítare, Sparusapud 
Pliníum legítur lib, 33. ín 
Catalogo pílcíum,nec ufi 
alibí quod fcía. nam lib, 9; 
cap.si.melíorlectío eftSae 
gus. dj Khyadesnon Spa 


rífunt, ut recentíores quís. 


dam,CGaaze translatíone de 
ceptí, putauerunt; ( Gaza 
quídem uaríé couertít:)fed 
generalís differentie uoca. 
bulum, Giíllíus ex Aclíano 
R hyades ínterpretatus eft 
Afpargos , quod tion pros 
bó.Ex eo quídem quod de 
eis fcribit Aelianus , per 


hyemem eos quicícetes fimul manere, fé&j mu 
tuo tepefacere:uerno autem tempore longíds 
mnígrare , gregaríos pifces e(Te íntelligitur. & 
quoníam longtíüs abeunt, ita fít , ut non obuíjs 
^ " * " Dna 
modo , fed & ínueflígatis cibis uefcantur, quae 
omníaatrbítror ín uníuerfum ad gregaríos pís 
Íces complures pertínere; ut generale quoddá 


hoc uocabulum fiít,&c. 


ITALIS Sparlouocatur, aliquibus Catlíz 
no & Carlínoto,R ondeletíus, Romz Sparo;, 


- Jconem banc Rondeletius dedit.à Saluiano exhibita maculas qua[da tran[- 
uerjas;latiufculas oflenditquatuor aut NE LK (sh latera Juperne diflin- 
guunt,ut in Mormyro feré. INigram in cauda macu am fimiliter utm Melanu 
ro, Rondeletius pingit : eandem Saluianus neque pingit , nec in de[ériptione eius 
metnanit. 3 


EJ ELLE LT 


) Re) y : | 
1299 FLOS SQ X E 
p say NM AE. » — : 
UT 12» QA om 
DUST CURSOS qd IS TU e 
UD 


S 


yo A 
^ QUAM 


o 
(OR, 
(I 


NUI 
y /Y / Ae E ef 
/ JB c. 
Vas T 


Sparus quiin flagnis marinis degit,ingutt Roudeletius : marito plané fiiio 


li, [Decie,ey caterm corporis partiumytum internarum tum externarum,diffe 


rentis. Quod cum ita fut,cur notan eius iconem dare uolueritymireriss 


RE 

yi 

SU Y ) » j j 
27727) 2209] d 

Ice 


E 


Gienüe (e in Portu Feneris,Bellon.) Sparlo, Sal« 
uíanus, "l'ametíi quotídie R.omz ex mari ín 
forum pífcaríum Spar adferuntur,tamen pífcatorum nemo pífcem hunc Spari nomíne agnofcít. 
promifcue autem cur Auratís & Sargís diuendi folet;,Bellonius. Sparinunc quoque Spatíap 
pellantur, Maffarius Venetus, Alíquí r.gemínato el Sparro proferunt, 
HISPAN, Spargoil, R ondeleríus, 
GALL, Círca Monfpelium Sparallon. IVíafsilienfes corrupte Sparlum appellant, Gillíus, 
GER M. F, 4Éin Cpatbad[men:uel percírcunloquutionem,ein Eleine (Oeerbiadofimne 
ett/bat ein [warten flecEen «m |dwant/wie aud ber Sargus vii Melanurus , ven welcoers 


bátnddy. 


PISCIS 


 DcPifeiblatis&comprez.— 43 


3 
22 x0. » mm 7 
T, 
4f 


es 


( 
c (t C0n 
" n — 
A (6 
x C due cepere mE 
2744 
L LC E4220 4) ERE: 


, WV oM 
Y ^ aa IO 
S tr Tis Ww ARS. 


; ZW. fut DUNS; 
- E, 55) zNM C. f f NATUS E» 
EEEETE MA roa a) 2 YO FEEEEEEE Ly 3 AM ge ur T 
IET 22243)1 "I Ru EE Lb à 2 N NE an e 
QUASI 740) )))3 43325 ip: 017/509 T IR 
NCRQEUGUEAET4- 2) 2,14), 35 E E] e dj 
E1324) 232—377 E 2 ÁEEBEEUT 4) 1 


TEUER 
A X 
—. Ze n 7 
S "Lm 
T oat d z 


- 


Tyr scrs marínus,de cuius antíquo nomíne dubitamus, Coloríbus píngítur uartjs: pinnze ad 
Dos: & cauda flauefcunt,fed cauda innumeris etíam maculís ruffís díftínguítur.pínne bí 
nz ínuentre Indicí colorís funt;illa qug podícem fequítur,prímüm Indica, deínde flaua,ín extre 
morubícunda,&c, Venetijsaudío Saccheto uocarí.alíqui Sparo congenerem eífe putant, Bel- .$;:6]275, 
loníus quídem Canadellam pifcem hodie uu'gó dí&tum à Gallísad Lígufticum mare à Venetís 55570 cogiá 
Saccheto uocatí tradít,ut etíam Hepatum fuum,quí undecímo Kondeletij Turdo cognatus uide Hir 
tur;ab hís uero omnibus,quem hic exhibemus, differre, 

GERM, F. f£inElcincartoer GOearbiadfina/ooer Oparbiado [mer 


Kconem banc Canthari ex alia accepi.ea quam Rondeletius exbibet,corpus oftendit latiussety ft caudam ex 
cipias , infra fuprag votundius.os minus prominens , e denticulatum; «6, 


— 


- m 
(UE CHR Tp 
fik, 


- 7 
* Mic mm Cen non quee fn ^ 
( 


; 4 - c 
C. ES SES *N 
tütt tiun (n f uu Cut u ipt Ns Im : n Ecl dg. It (f [ S RS EE EE 
- CORE QONAE TET "iei ac f mi o ure "ro. jh i3 AN E 2 A SNC: 
A pue oicur (€ f (Ou MOM C EUC n FE d a c M SB S Zi ASSNNNERM 
LL d EE oM cHEn qt i (tau to unn M lr ue ——— 7 iN * ^f NS QN. 
EE - px £x C MU uu (Ea n NM oy QNS : 
E Ez x wc. qu m mud x : o UNDA 
— ME COM 


2233 c»»i ES EIU TERT SR 
p —— £C )»nyguZdgzitnq pv nm 
—c— 9 42 53 EET. a itr 1 ABI ag) ; Ex 
T E in r4) n 4s Mon aos SNSSEN 
L— B —À TP EE? NS. 
— 


£Pifeis bic à Bellonio pro Coracino exhibitus Cantbarus uiderur.sam er Rondeletis Cantharum effe do 
cet pijcem à Liguribus T 'anada ditti;non Coracini.et Gillius pifct Mapffilie à colore caflauce nominatum; 
Coracinum IN eapoli uocari,auduafJo fe ait.unde nimirum deceptus 'Bellomus,Cantbarum bus puxi]Je uides 
tur,brimum jro Coracinoyuon expre[its dentibus:deinde pro Cantharodentatum: 


^CÓHANTHARVS (Ex/9rs 
eot) àfímilítudine cans 
tharí terrení. díctus mihí 
uídetur, Vtením híc fimo 
delectatur , & ín cohyeme 
conditur: fíc Cantharus pía 
fcis ín luto & fordibus]ibe: 
ter uerfatur. quare ínlítorí- 
bus & portubus degít, R o- 
deletíus, ego à colore díctü 
exiftímarím, Profertur &X- 


PAcuitttll Timo 
SNR : 


2214 22)9) 93) ys, 
3 V ED A i J. 
NUS 2770/12107) apa 


darginus. 


deerue. 


A4 Animalium Mar. OrdolllI. 


Cantharís foem,gen.Kes9205,4,. Idem Rondeletius;)nomen Aetnzus(aizve)apud Oppíanum, 
Cantharí pifcís epitheton effe putat:nos fuí generís pifcem effe monuímus, 

GR AE C1 hodíe Cantharumcotrupte Scatarum nomínant,Gillíus. 

t T A L. Lígurcs Tanadaá colorepullo, Quidam Cantara, Romaní Zaphile, Genuenfes 
(inquít Belloníus) 'annauocant;alij Daphanum, Dephanum uel Tephanum,Belloníus. 

GAÀLL. InGallía Narbonenfi,Prouíncía, Hifpania, parum mutato nomíne Cantheno dící» 
tur,Rondeletius, Lutetíe ex Oceano trítífsímus híc píícís, uulgo Bremma marína appellarí (oe 
let, Mafsilize Cantena, 

GER M. F, AÉinbtaune Q2eabiad fme, 


Hanc pittura olim Cor.Sittardus mifit: INoftra bec Sargi icon efl Rondeletij accuratior.mam er li 
que Sargi([i bene memini )caput; os & den neas à fummo dorfo defiendentes offonas reprefantat, (qua ta. 
tes,repre|entaret. menin imortud fere euane/cum: ) «y dentes humanis non difft 


tiles; & migramyiuxta caudam,maculam, 


d 
2 


3 


di 


(e 
MT 


" on 


(T 
(6t 


"- T 


[ 
( 
V 
M 
—— WN 
* 
TOR N 


NS 
Map ad 
Caput 


KMS 


3 


C qa 
C (CQ t 


qw (GCGCACG (Q ICI GG (GC GC (C i NM 


T 
UE: 
SONS 
SEN 
m SES 7 
[uu " 
C qq, 
Xu CC 


4 
NEN 


tras herbídas íncolere dícítur , pifcís tas 
men faxatilís non eft;fedlítoralis,& in coes 
nofis litoribus frequentior, R ondeletíus. 
Grazcézagyó dícítur, oxytona dictione:uis 
detur autem à carne(quam Grací exer no 
mínant) fic díctus, eft ením pro corporis 
magnítudíne fpiíTus , plusqy carnis habet, | 
quam fimiles ei pifces Sparus & Cantha- p 
rus. Apud Ariftotelem quinto hífloríz, 


S: RG Y $ quanquam ab Oppíano pez 


i 
i 


xc. 


M CGGCG GER wc CC x 


T. REA 
(& QV KC GG (au 


(uu m Cu 


L nu L3 
X Vw 
(CC CGECUR 


CCS 


[E 
(« 


(M 
TOROS 


& QM RUE UR GU UG RT 


A y ^ : v E z z - 
bís uelter Zágyoe pro ZagyivG* mendofé legi S E 3 
tur. eft autem Sarginus longe díuerfus pí« e zz 

db | AP SN E E 
Ícis,ín genere Mugilum, «| Similis eft Sar LABES 3 

* H H ] hi * " 2590 S «c - 
gus predictís pífcibus,(aSpatoferefoloco — Sr NS 
lore differt)ítem Melanuro, macula quoq; 
fimilíterad caudam nígra: fed corpore eft / 


rotundíore,compreffo, fpifsiore, &c.ítem 
Scaro: Lege mox in Italícís nomínibus.et 
Apro,uíde ín Illyrícís. €f Círca branchías 
& caudam in eonígra nota fatisampla aps i 
paret: & líneze fubnígra à branchijs ad cau 
dam ducuntur:qus omnía cum Melanuro 
communía habet;atque infuper corporís fi 
guram,Saluíanus, 

GR AE Cr etíam hodíe ueterem eius ap 
pellationem retínuerunt, 

1 T A L. Sargo Genuz, Venetijs,alibids 
feré ubique; R.omz Sárgono, INori modo : 
Müfsilienfes & Ligures,fed omnes quas obíuiregiones, Sargum adbuc uulgó nomínant, Gillíus. 


Koma Sargus imperíalis dícítur;ut Cor.Síttardusolimindicauí, €[ Scarus Romanísnoftrisiy 
non 


De Pifcib.latis & compre. AS 


non plané iotus efl.alíj enim ob fimilitudínem Dente; alij Sargo uocant.à noftrís quídemi pífcato 
ribus pro Sargouenditur,cui fimilis eft corporís forma fübrotunda, & aculeorum pínnatumó fie 
£u acnumero,R ondeletíus., 

HISPAN, LufitanísSargo. ; 

GALL. Cítca Monfpelium & Wiafsllie,Sargo, Oceano quídem Gallícó igtiotus eft píícís 
matírubro € INílo peculiaris,Belloníus:quí pro pectilíarífrequentem dícere debuerat, i 

ILLYRIIpíícíum affinitate decepti, A prum Chergníer uocant, fed uox ea Sargo debetur. 
Aper ením Sargí modo corpus ornatum habet,Belloníus, E 

GERMANICV 1 nomenfingendum efl,niam cum ín Océano Gallico ienotus fit pífcis;tes 
fic Belloníotin Germanico etíarn deeffe uerifímile eft, appelletur ígítur ein Geifibradme ur& 
corporís eíusfpeciem(Bramís uulgo díctís pifcibus fimileni)& occultum cum genere capríno co 
fenfumindícemus, V elei 25*anobzacbfmen art im meer: íd eft, Melanurifpeciesín matí, Vel 
defcribatur: Ain (Oecerbzacb[fimen att/mit tibertwáren [wattsen ffreymen von sam ruclerr 
bináb/wie an cim 25cr[idy/eoeraud) an oem IMormyro: bat aud ein [warten flecten gá« 
| ean oem [dwang. 


JT ELARYVRVS(MAGs: 
qct ) Sargo fimílís eft, 
caudz nígra nota ínfienís, 
ut nomen etíam pra fe fert. 
atriota hzc illi cum alijs quí 
bufdam, (ut Hepatq, Sparo 
& Sargo,)communiís eft ; à 
quibus alijs notís fecerní de 
bet, Gaza Oculatam uer 
tít, Plínius Melanurum & 
Oculatá uelutí díueríos no 
mínauít; fed ís ín alijs quodg 
multís fimiliter díuerfa alí» 
quádo reiuníusnomiínajad 
res quocp díuerfas pertíneré putautt. Nec de alío pifce fenfiffe uidetur Plautus Ophthalmíam no- 
mínans, (nímírum à recto mafculíno Ophthalmias.) Vulgaría quídem hodie pleraq; huíc pífcíno 
mína ab oculís facta funt.hos ením ratíone relíquí corporís admodurn maenos habet,ex cceruleo 
nígtefcentes,&c, dT Veterum Oculatam Melanurum effe Saluianus negat comprobarí poffe 
Plíníum manífefté díftínguere. Celfum ficícribere : Deínde quí quanuís teneríores , tamen duri 
funt,ut Aurata, Coruus, carus, Oculata,ex quibus uetbís (ínquit) haud ulla uerífimili coníedtua 
ra Melanurum ab eo Oculatam appellarí,contjcete poflumus : ut neq: ex Plauti uerbis: alíus uea 
ro uéterum nemo Oculata memínit,. | | 
IT AL, Romani Ochíado nomínant,uel Ochíata;/Torpedínem ueró oculatam, Ochiatellam. 
Veneti Ochía , (uel Ochíada : proferunt autem ac fí nos fcriberemus Citfchada:) Sículi (militer. 
uel Okada,uel IVlarilia,fi bene memíní,à Melanuro nímírt deprauato nomíne, Genuenfes, Ofía. 
GALL, Mafsíltenfes Oblado, uel Olhada, Monfpelienfes Nigri oil, íd eft, Nigrum oculum, 
INicenfes Iblada,uel Auguyata, Oyata. | 
ANGLI, Cyeebziniequod a E & M A N TC E noflra díalecto díceres ((Deerbzadbfine nimis 
generali nomíne:quare cotractíüs díxerím eig 25:anobeacdbfino à títíonís extínáí colorenígro, 


pif. 


Oculata; 


Ophibalmial 


nam & Grecí quídam fimiliter à títíone Melanurd,A«Ac appellant; Hefychío tefle, 3£itt (Qeetz ÀgAin 


bsacbfimen att mit einem[owartsen flecEert am fcbwants/wie aud ber Hepatus, Sparus, vno 
Sargus:weldeosey mannennen mag X áberbzacb[me/&xparbzadofine/GDeifibzac[ime, Ocea 
to Gaallíco perrarus eft, Adríatíco & Mediterraneo frequentiísímus híc pifcís,Dellonius, 


A hs ANDERINV $ Gracís à nigtore dí 

cítur,MsAawdIcow G", IMemínit efus Athene 
us duntaxat.qui fienífícare uidetur Melanderí- 
numà Speu(ippo Pfygrum, à INumenío Pforü 
appellari, GArbenai quidem uerba dubia unz,ut nos in. 
Corollario ad Lepradem fcu Pfor& Bellonij offedimus.) 
Mielanuro fimilis eft, fed corpore paulo roturt- 
díore. "l'oto fere corpore nígrefcit:círca caput 
ex nígro purpurafcit, ficuti uíola, &'c, Rondez 
letíus, 

GALL.Innofiromatireperítur,& Sargino 
míne uendítur,ob fimilem corporís fíguram;R. ondeletits, 


xD 


Aubellio. 
LHyca. 
yea. 
Denticer. 


AÓ Animalium Mar. Ordo IIl1. 


GERMANICE círcunloquemur:É ín fdwattsladhte (Deerbracbfmen art/ríinber bann 
oer meerteil anoeve (Oeerbsac[me. Ain runoe DD ranobzadofmce/ id eft, Melanurusrotüdior, 


Pro Rondeleti] icone noftram iamolim Venetijs pictam exhibuimue,etfi minhs aceuraté. 


Alb. - " T, : 
J ( á A P AAA 2 
i (0 ADU WA 
S NN rd 7 , | 
R WD A ur 


A e enm 


Qu à T Us 


Eus 


A 
É E 


M 
S 
E 


: j " 


" YN P 
ee 


LL 22: ITF TR. 


RYTHRINYsuelErythinus. reuSPiverÉpuSivs, | Erythrinus(ínquiít Rondeletius) aliquit 

doa Plínío RR ubellio;alíiquandoferuato Graco nomine Erythrinus dícítur, Gaza Plíníi (mi 
tarus R ubellionem uerttít, Nomen à rubro colore pofitum eft.Cyrenaí Yx»sy uocabant,uel Ajxuy. 
Falfum eft hos pífces uerti ín Dentíces.quí error inde ortus eftquód cum maiores fiunt, propiüs 
ad Synagridis Denticís'ue formam & colorem accedunt,mínustQ folíto rufi funt, ac ueluticane- 
fcunt, quem colorem apté refert minium pauco candído dílutum.fed fací!é perítí maculis & dene 
tibusà Synagríde diftinguent, €[ I eceniíores quídam Ruftupam & Ruburnum pro Harengo 
£nfumato accípiunt. € Erythrínus Pagro fímillimus eft,(dífferentíam eorum leges ínferíüs ín Pa 
gro)unde díiuerfz gentesa Pagro díminutiuo nomíne denomínarunt, «|j Apud Aríflotelem de 
generat,anímal,lib.5.cap.i.ubi Erythríni flinomínátur, ut quí fíne mare concípíant , Phoxíni les 
gendum uídetur,Saluíanus, 

G R AE C I hodie Lethrínum nominant. 

1T A L, Roma Phrangolíno uocant uel Fragolíno,quafi paruum Pagrum,.confundunt ením 
Pagroscum Erytbrínís.In Líguría & quadam Italíz parte,Pagro, | Veneti Arboro uel Lalboro 
uocant,Siculi Sarofano, Arborem Míchaél Sauonarola tanquam Latíne nomínauít. Quí Iftrid 
íncolunt,Illyrj puto, R yben. Acarnan Rome frequens , ínter Erythrínos & pro Erythríno uen 
diítur:eodemG nomíne(Phragoliíno)nuncupatur, R.ondeletíus, 

HISPANI (ut € Galli Narbonenfes)Pagel.Lufitaní, Pargo. 

GALLI lNarbonenfes,ut & Hifpani , Pazel uocant. Mafsilienfes Pagium íntelliguntad dí« 
fcrímen Pagrí,quem etíam Pagre nominant, Ceterum R ougets Gallíce dicti árubro colore pí« 
fces,longealij funt. 

GERMANICE círcunloquemur;oie Eleiner rote ((JOeerbzadfmen : hoc eft, Bramz matis 
nz genusrubícundum mínus,Pagrum ením ei fimilem, fed minorem effeaiubnt, Vide ín Cypris 
no lato inter fluuíatiles, Quíà rubro colore Germanis denominantur matíní pífces X otfáoer 
& ARetbart,non Erythríni(ed aveiscie: pifces funt. OR otfifcb,id efl; pifcis ruber, in INoruegía pis 
Ícís efi marínus(ut audio)Brame nofira magnítudine & figura fer? fimilísminoribus pínnís, tos 
tus rubens íntus & forís;laudatus ín cibo, Hic Pagro aut Erythrino cognatus fucrit,fi non alterue 
ter cft.Sed cauenda eft homonymiatquoniam Angli alium quoq pifcem 2vpese(s , hoc eft Lucer» 
nísaut Milufs congenerem , Qieofiffbe uocítant; & QXorftfcp Anglorum inter Oceaníafellos d 
Bellonio nomínatur, 


H AGR V S(otyea) Graece dícius pifcísapud Latínos $/multosalíos populos nomenretínuit, 
[bn ín z. mutata, Pagrus ením Latíné dícítur, Grzcé PEagrustanrüm.Phagrusautem uo- 
catus eft quafi q«yor à ucracitate,ad quam dentibus bene ínf'ructus eft, adeó ut echínos ctíá fran- 
gat & pafcatur, Vnde & recentíoresquídam(ut Albertus)huncpíícem cum Dentíce confuderüt. 
Apud Strabonem Phagrus ín Nilo alio nomine Phagorius dícitur,utínterpres Latínus habet:in 
Graco codíce noflro Qeypse/€- legitur,cti rhó ín penultima fímu! & antepenultíma;:unde & Pha 
groriopolísAeoypti ciuitasapud eunde,ecys;G- eft ín Hefychij & V aríni Lexicis, Pagur ín Hali. 

eutico 


-DePifablatis&compref. — 47 


euticoOuidij,nífi mendum 


jb(it, Phagriab Oppíano E " 2 
nomínantur, end od &yeuó T ; i" TUR er. 22 
Qxycot , tanquam Gus unius 2n SSAYVERQAL YO » d are —— 9 
nerís fpecies, Phagrus SRM Dm RUND SS 
uiatilis maríno inferíor i357) j TD LEY NSSUS OD 
il, authore Díphilo.ísane A X399) » XRSQADS RS 
AS «0 


arí lumína fübeat, ut INí- £ 
1m:an à maríno fpecíe dit- 
rat, querendum, R.onde- 
tius € marí fübíire putat. 
M[Pbagro quanta cum R.u- 
bellíone fímílitudo fit,lezes 
mox ín Italícís nomenclatu 
s, ( Pagurum ne quís cum Pagro confundat, cauendum. 
7 GRAECI Phagrumadhuc uulgó nomínant , Gillius € Maffarius,ucl , ut Belloníus fcribit, 
! angro. « Pagrí fimilitudo cum Dentíce;tanta efl,ut alíquí etate tantum dífferre putent, Víde 
nox ín Synagríde, 
7 i1TALI Pagro,nonnulli Phagorío , R'ondeletíus.fed Phagorij nomen potíüs Graecum fuese 
tit;jurpradíctum eft, Romani Erythrínum Phragelíno,quaft Phagoríno à Phagorío;íd eft, Paz 
to,dímínutíuo nomíne appellant, Maflaríus, Intér Rubellionem & Pagrurm (ínquít Gillius) 
inta eft fimílítudo,ut eadem magnítudíne ínter fe collatí,non ab ímperítís ínternofcantur, utLís 
ures Rubellíones etíam Pagros imperíte uocent , & tora Prouincía Narbonenfis atq; Hifpanía 
agellos, quód Pagrí longe maiores euadunt.Sed à pifcatoribus facilé díftinguuntur, nam Pa- 
grus capíte eft rotundiorí , R.ubellío longíorí,tum híc tenuíorteft habítu , & cauda longíore: ílle 
Iraísiori;& cauda breuíore,Huíus extrema pars magís attenuatur , illius multüm larga & craffa, 
Paerípinnz ínímamuentrís partem magís inflexze, R ubellionis uero magís ín dorfum emínent, 
HISPAXI quídam Bezogonominant: Dalmata & Lu(itani Phagro, Rondel, Dalmata 
ifpaníac Lufitani Pagro, Maffaríus, Hifpani Erythrínos,quonía funt Pagris fimiles mínoresáy, 
agellos uocant, Idem, ; 

GALL. Intotolítore Gallíz nofitz Narbonenfis Pagre dicítur, Rondeletíus. Crallí Oceaa 
ni accolz,ut etíam Anglí,propríum eíusnomen non habent, fed communi etíam alijs quibuídá 
ipiícíbus nomine Bremmam marínam uocítant. 

! DALAAT AE. Videfupraín Hifpanicis, 
! GERMANICE círcunloquor;SSie dtéffer rote (Ocerbiadofine, Videin Erythrino, 
- ANGLI, Legeín Gallícís, 


| 
| 
| 


r 
U 
J 


Ü 
E 
ur 
|. 


Jconem hanc Roudeletius dedit:qua cum [atis conuenit à 'Bellonio exhibita:pinna dorfi excepta quam *Bello- 
nius uniformem (qualis e in noflra icone apparet )e pluribus aculeis munitam oftendit 


YNAGRIS & Syno- 


h 9dus (Euvayeic , Euvéd'ovc ) pros A Synodun, 
duo nomína apud Ariftote P SA RMSADS 
llem,recentíorum alijs pifcí QD POSNRNSS » 
ium fimpliciter fpecíe díuer TOR pm ONE) 4^) 
fora , ut Gillío & Beonis DONE QUA 232 NN 
alíjs actate tantüm differen. MY ET DOSSiSdy 
Es alijs uníus eíufdemdgg DES To URDU 
píícís uidentur. Gaza pííce tatnen EO v3 
unum ratus,pro utroq; La- -— 
tínum nomeniDentex po- 
uít,à Columellafumptum. ^ 
Quod ad nomína:Synagrides quidem cur appellentur aliqui pífées,non facile dízerím:nifi for 
tequía gregales fint,ficut & Synodontes: z/a 7» ruueyegsdva oi mute ye Mtf, gia 18 yof sj. ye iss 
f )^4gis 


agrídes uero,alij nimirum pifces ( Epicharmo memorati ab alíqua ad fyagrum , íd eft, aprum fíz 
militudíne dícti fuerínt, Synagrídi quídem hodíeapud Grecos díctze, dentes quatuor, tefte Bello 
nío,czterís lorigioresemínent:quod cum uerre € apro eí commune eft. Idem Synodontí dentes 
omnes canínos exertost effe fcríbít,ficut && Cínzdo: unde Synodontem quoq; tanquam Cyno« 
dontem díctum confjcías:& Cínedí quoq;nomen índe detortum, Scribitur autem Synodus per 
ypíilon ín príma fyllaba,&€ fic à Díphilo nomínatur,ab Aríftotele Synodon, (uvézloy,) & alibi a« Synodont, 
pud eundem príma fyllaba per íóta,Zwod ay.quo modo fcribi à Doríone & Archeftrato, Athenzs Sinodon, 
Us etíam admonet;zaga 2» ciredhve id) BAeafsy vis ode mordaces enim & noxíos detes habet, q Ego 


A8 — AnmaliumlVlar. OrdolIII. 


' eundem pífcem, cum mínor & iunior 

, eft, Synagridem dicifentío:cum maíor 

- Synodontem , R.ondeletíus ; fed nulla : | 
firmaratíone ínníxus, Hícefius fimí- 22- 

lealímentum e Synagríde & Synodon 
te haberí ait: quod fi etate tantàm diffe 
runt,ut R.ondeletíus putat, fímile non 
fuerít.proztate ením id uaríat, at (ifpe 
cie differunt, fimile efle poteft, ín eade 
nímírumztate, Synagridem hodíea 
Grzcís uulgó díctam , omníno Syno- 
dontem effe , neqy notís ullis (níff forte 
quas etas,temporfs'ue autlocí uaríetas 
attuleríno differre fentít Saluíanus, V € 
terumautemSynagrís(inquit) quinam 
pifcium fit, quó uec Latíno nomineaut 
uulgaríuocetur, haud nobís hucufque 
notum eft:fufpícamurg ín pofterü etí» 
am cognítum non fore , quod nec no- 
men eius,nec eua eí authores tribuüt, 
ullam ad íd coniecturam afferant.d] Sy 
nagríde(inquít Belloníus)uulgus Grae 
cum optímís notísa Synodontedifiín 
cuit.hic ením magis recurto eft corpo- 
reiSynagrís Cypriníin modum,ueluti 
cítcíno íta círcunductus, utprolongí- 
tudíne aclatítudíne magís craffus aps 
pareat, &c,Idem Synodontem tantüm 
Dentícem ínterpretatur;Synagridi La 
tínumnomé effe negat:nec ullum eíus 
uuleare nomen profert : Synodontem 
ucro feu Dentícem,genuinam & antís 
quam appellatione ubíg  retínere fcrí-. 
bit.huíus etíam íconem dat, íllius nul« 
lam, 4j Phragolínos (fic puro wocant tum 
PPhagrostum Erytbrinos) quumfefquípal 
mímagniítudínem excefferunt,ín Den 
ticesfiue Synodontes euadere, cómus 
nís pífcatorum confenfus exiftimauit, 
Youius, Dentex corporís figura ac par 
tibus fcrcomnibusPhaero fimilis adeo 
eft;ut non facile ab íínuice ínternofcan 
tur, fant quícredant eos atate folaatqg 
magnítudíne differre, íta ut unusídedg 
pífcismínor adhuc, Phagrus:ad fefquí | 
palmum uero auctus, Dentex appelletur, Saluíanus. Sed Dentícísnomenà pifcatoribus mínàs 
peritís,ad alíos etíam pífcestransfertur. 4| Synodontem,Sargum, Auratam,&c.Bellonius adeó 
fimiles cfe tradít, ut uíx ab oculatífsímo diftínguí pofsint, Ab Aurata (inquit) differt Synodon 
quód exteríores branchías fpínofas habet : & tegumentum eí perpetuó rubet , nec aureís eft cil s 
ut Aurata. «| A recentioribus quibufdam Dentalís mafculíno genere profertur : uel etíam es 
tro Dentale,utà Platína, «| Synodontís(Zuwortovzie foemíninum oxytonum)alíus pifcis eft, nem 
pc Pelamys magna, ? 

GR AE C1 hodíeg Synaerídís nomen babent:fiue id Synagrídís ueterum quoq fit: fiue Sy- 
nodontís ut Saluíanus putat,Synagrísautem ueterum ígnotanobís eft, qrSynagrís & S ESIR 
tam fimíles funt;ut Graecí utrofq; Synagrídes nomínent, Gillíus, i 

1TAL.Dentale. Synagtís € Synodontam fimiles funt, ut Ligures ac IViafsilienfes utrofc 

Dentícesappellent,Gíllius, Suntquíà Phagrotatefolüm diíftínguant,ut fuprà dictum eft á 

GALL, AMNMlAifsilienfibus Dente dícitur híc pifcís.ín Gallía noftra Narbonenfi Marmo.pto 
Mormyro enimoftendítur uendíturi , R-ondeletíus, (Víde proxímeé retro ín Italícís.) Idem ads 
monet Scarü etíáab ichthyopolis círca Monfpelium Dente uocarí, à dentibus magnís latísto: Et 
alibi,Scarit ob fímilitudinem ab alijs Dente,ab alijs Sargo nominari, Synodon fiue Dentalis no 
firo líitori(9ceano Gallico)jadmodumzrarus;aut eo nomíne ígnotus eft,Bellonius, 


"Tia Denticis imago Penetijs no» 


'W 


GERM, F, 


De Pifcib.latis &compref. 


: - €ER NH, F, /itirotlacbte (Deerbzacbfinen art:ein Sanbsadfmeein Sanfifd. 


A CARni, Acharnas, A« 
charn?,Grecís & Latín. 

1TAL, Huncpífce nec 
in Prouíncía , necín Gallía 
INarbonenfi , nec ín Híípaz 
nía uídere potuím*: fed I&.o Z7 23 
mc tantàm, ubiínter Ery- 2935, 
thrinos X pro Erythrínoue 9X 
dítur,eodemq nomíne(fcí« 
licet Phragolíno) nücupat. 
Ide e(t fortaffe quí Albores 
etía dicit V enettjs,quodals 
bus fit, ondeletíus, 


à " 


b 
* 


ADS. 
NU T" D» 1X) Y 


A E 


T 


dal 


: Q) 

Dao d b bo 194) X99 T | 
MuR P d —3 
ib Sont cs Du Dad p—À7 : 
jac tuna cid 
PE 09d 3:3 oM ct 

2» 293935153: 
S EDUA DAE e. 


49 


GERMAKICE.JÉin (Ocetbracbfimen art/w;B von farben/bat ein 
am anfang occ flegfáoern by oen ozwanden, JE : Pes gea 


. Figura becnon Rondeletij efl , fed nobis adum: 
brata «Le a quam Rondelezims ponit, denti 
eulos labris diduttzs ofledit:ec à Juperiore labro per 
breuem farum eminentem cirrum.B ellonius angu 

florem bic pifcem pingit,nec [atis latitudinis prow 
portionem Jeruat. 


'ORMYLVS uel Mormyrus , Mota 
IMiSsaqesà uetbo koevpgap , ut Eua 
ftathiusannotat,nefcio quaratione, quana 
quam íd uerbum producít fuum ypfilon, 
quod in pífce corrípi folerà Girzcís; Ouidá 
us quidem produxit,à quo etíam Mormyr 
ín rectofingulari dícítur.Et rarus Faber: et 
píctz Mormyres,& aurí, Oc, Vídeturau- 
tem melíüs paroxytohum hocnomen fcri 
bí,quám proparoxytonum, & duplici qu£ 
dem e. Mops; G^, magís propría prímatiatg 
yatíone:MzguvAet uero propter euphoníam: 
quare pofleriorí boc Crecípoéte ín car 
minibus utuntur, Idé puto wopuae Epíchar 
mi fuerit. A "Theodoro Mormur cóuertiít, 
€[ Pifcís cft litoralis Aurata fimilis, fed mí 
nüsrottdus:coloreargenteo. líneas habet 
trantuerfasadorfo ad uentrem , nigras uel 
pullas equalibusfpatíjs díftantes, &c,R.on 
deletíus. 

G R AE CI hodíe&,utByzantínum uul 
gus,IMormyrum nominant, 

IT AL, Rome Mormíllo, Venetis IVlor 
míro.In toto Líguríefinu, cut & Mafsitie,) 
Mormo,R ondeletíus. IMafsilienfes & Lí 

»ures, Mormurum uocant , Gíllíus, Rus 
ilice Miarmut dícitur, Níphts Italus, Ios 
mz & Venetíjs Mormoro;Saluíanus, 

HISPANIMarmo, 

G A LL. Mlafsilienfes Mormo uel Mor» 
muro, Víde proxíme retro ín Italícis, 4[In 
Gallía Narbonefi, Morme, Noftri ichthyo 
polz quandoq; Synagridem (Marmono- 
minantes)pro Mormyro uendunt: quí ad« 
modum frequens apud nos n6 eft; fed Ro 
m:e & Neapoli frequentifsimus , Rondes 
letíus, 


7 
. 48 
DT 


; » 7226 


(I »1 


(lire sce) al 
MESES 


: ENT 


- EDS 


8 GQWNCCGCGCRU qi K € & (2, NS 


& IK QCIUUG && t 


( ONCE 


[UR 
CV QE 


[dU 
V4 dq 


pcm 


SONS 


" J : 
" wu 


C 


RLACCG CQ I 


La & D [M 


Myemar 


so — Animalium Mar. Ordo IIII. 

GER M, F, Min QOcerbzacfmen defcblect/lanaledbt/nit alfo bzeit wie oer mectteil anz 
oce. Velein (Oalbzadfine: nam & Ouídíus pí&tas cognominat, Vel, ein &2atmelbzacfine: 
nam corpus eíusalbífsímum effe, & lacteo argenteó ue colore nítere , (maculis tantüm feulíneís 


tranfueríis exceprís,)Belloníus fcríbit:qui IMormyrum etíam,4 marmoris maculís € albedine di 
DAE * H -— DM , 
cum conijcít:fed abf authore,à marmore quídem Marmarum,no IMormylum, díci oportuiffet, 


HROMIS Rondelez 
uj; pifcis litoralís, Víz 


demoxín ltalícís nomínís 
bus, 4| Xeowic € Kesuve ani 
fjdem,an díuerfi fint pífces, e 
nefcío, Athenzo uídétur dí Bc 
uerfieffe, femelením ex E» a 
pícharmo Chromís ab eo 
nomínatur:& alibí ex Arís 
floteleketue; cui lapíde ín à; 
Cremys ali-. capíte tribuit, (quemin bac nofira etíam Chromide ínuenímus,) R ondeletíus. Nos Cremyn & 
wd Chrom Chromin díuerfos efle pífceslíiquído ofiedímus, uidetur autem Crem ys pifcís unus , uarijs quod 
ad termínatíonem nominibus appellarí;nempe Cremys,Chremys, Chremes, & Chremps: & A« 
fellorum mínorum generis effe, quod ctíam Aclíanus infinuat, fícuti & Hepatus A elíani & IVIua 
ficla, Muftela(inquít) Hepato perfimilis eft, fed barbam quàm ís maíorem habet , mínorem ueró 
quàm Chbremes,Cbremes quidem ín ueterum Comícorum fabulís,fenex,nímirum barbatus , ín- 
ducíturmomine forfan a fcreatíone,ad quam harc atas pfoclíüis eft, facto:utínde etíam pifcís barz 
fbroms. — batulusuclutí foco Chrernetísnomen tulerít. Ceterüm Chromisab Hice(io,Pagro & Synodon 
tí comparatur:non folàm quód ad alimenti ex eísrationem, de qua ís author precipué tractat: fed 
«ifi fallor;etíam quod ad formam, Videtur autem per onomatopoeíam díctus Chromís, quedue 
lutigrunnítum zdere audíatur. Chromis ífmmunda íà Halíeuticís Ouidij legítur gen, foem. nos 
maículínum potíüs cffe ofiendimus;declínandum utZqusos,non per d.ín oblíquís, 
Alíus efi Bellonfj Chromis, Vmbra fcilicet, uel cognatus pífcís:de quo ínfrá. 

- IT AL. Chromin(inquit R ondeletíus)cífe puto, qua ínora Ligurie, Antípoli,& ín infula Le 
tíno,fraquentilsima eft: uocaturià Liguribus Caflagno,d caflanez colore. corpore toto nígrís 
cat:fígura alíoquí IMelanuro uel Cantharofitnilis, 4r Vulgó Genuenfium , Mafsilien&um, & ín« 
colarum Portus V enerís,Caflaenola dícítur,Belloníus. 

G ALL, Pifcatoríbus círca Monfpelium íncognitaeft , Rondeletíus, Caftagnola lVlafsili, 
Belloníus, à ; 
G E R. M, F. Ain ge[dledbtoer (2eabiadb[man/übetal [dywartsladot. 


RPH V s Rondelettij. 
Os. Attíce Ogic, Op 
- gaxivsc diminuttüit eft. La» 
tinum nome uetus non bas 
bet, Gaza & ei fecuti Cere 
nuamuerterunt: quod nos 
men ínconílans & dubíutm 
eit; díuerfos em pííces R.o- 
m alíbió ín Italía Cernas 
appellant,ut Percam marís 
nam, Channam , Canadel- 
lam, Metulam, Belloníus 
Cernuá fl.uocat, quà Gers : i 
mani Percam mínerem uel rotundam cognomínant, € OrphumHicefius efufdem generis efTe 
cum Chromíde,Pagro,Synagríde,czterísQ huíufmodií. Verüm ís de nutrímenti non forma fimi 
lítudíne agit, Alexander Benedictus temere Orphos lacuftres appellauit pííces,quos uulgó Tín 
casnomínamus, 4| Nos(ínquit R ondeletius) Orphum hic non depíngímus eum , quí à Grzcís 
quibufdam hodíe uulgarílingua Orphí nomíne dicítur, eft enim noftrolonge maior , utpote qu£ 
ondere uígintílibrasequet,nec fit litoralís,Sed Orphum depíngimus ex Aríftorele, Athenzo, 
Plínio.Is pífcís eft lítoralís magis, quàm pelagius,Pagro quodammodo fímilis , colore ex purpu- 
reo rübefcente,ídeo rübentem appellauit Ouidius: Jerim bec apud Plinium ex Ouidio non rel? citata. 
lgunur.)Pínnarum fitunumerog & aculeís, Pagro fimilis eft, podice admodum paruo. femínis 
»eatibus nullís,quod buic pifci propríum eft:ficut & hoc,quod diíffectus díutius uiuat; R.ondeles 
tius:qui etiam folítaríutn & carniuorum effe fcribit,& breuí é paruo magnumfieri, Ouidius pe 
lagium facít, Ariftoteles uero & Aelianus litoralem,Oppíano degít ín petris cauernofís,qua ple» 
na funt 


ADEST — 1 


$3 
21208 
HH Ll. 


35 
» 
$ 


rod 


SNO 


z Bd ju x TrIMESIT 
SNR NAR 
X9) 9c 


DePifcib.laus &comprcf. 51 
niunt chamís & patellís, (quibus nimirum uefcítur,) Amipfias quoc; catníuorum effe ínfinuar, 
Errat Plíníus,quum folum Ouídíum huíus píícís meminifIe fcribit, 

GR AECI hodie,ut díCium eft, alíum píícem uulgo Orphum uel R.ophum appellant ; quem 
Belloníus Orphum facit. | NE 
'GER M. IÉinrotladte (Ocerbzadfien art/in voeldper man sü Éeiner seyt milcben fint, 


CENE 
ERITE 


"i 
e EN 


& PH Y $ Belloni:quemís Orphtri ideo effe putauít,quoniam uulgo hodíe apud Grecos 
CY Orphos uel Rophos üocatur:fícutí etíam Giillíus.fed cum ueterum defcríptíionenon 
conuenit,ut R ondeletíouídetur, dj Vulgus Grecorum(inquit Bellonius)multa eí nomína ima 
ponít;:Lemnij R.ophum uocant, Cretenfes Cheludam;altj Acheludam, pleríq; Pettopfaro nomís 
nant; (d efc, Perripifrem: Roma etiam Fabrum;pifcem S. Petri uocitant.) Colore rubet, quamuis etíam a« 
liorum colorum uíderí pofsit, magís compreffus eft quàm teres;hoc eft,plus ín latum quàm ínlon 
gum effufus.os habetparuum, coz fatis magnum oftendit) fquamas afperas & firmiífsime ínhzrens 
tes, Pínne eíus uarijs coloríbus ínfignes fpectantur, Labra,ut Scarus,carnofa habet:(abzsforéàChe -« — . 
luda in Creta uocatur:)dentes quocg Scaro perfímiles, mínores, A medía fui votporil parte fecundi 
dorfüm líuetac nígrícat,albícat fub uentre, Caput eft illí pené rubeum;ut Channze, Maculam ín ra 
díce caude,ut Melanurus,nígrá gerít, Apud Gracos magno eft ín precío, Hetrbís uefcitur, U/ere- 
zum Orphus carniuorus es C, )ut Salpa & Sparus. 

GALLICY M nomennon ínuenít,quía inlítore Giallíco uíderínon fofet, 
GER NH. Min [tómbocr fi[do bey oen Ooriecben bcCafit / mag vnocr oic (Oeetbzadfmen 
deeditweroen. — — 


E CRM 
E CUERO 


(fi (i 
NEU (ir JS XA 
SRSSRAA FCRI " 
S CL CIC S 
^ SM i 
: SH 


"n 
(a [e 

» e 
5 


EPATVS Athenzi & Atiftotelis, R ondeletio, Hepatus (ínquít fimilis eft Pagro & Erys 
Histo: Speulippo.Hezo: aut Asoíec Giraicís dicitur. Gaza uerbtim éuerbo exprimens, 
Yecorínum ínterpretatus eft.Hermolaus modo Iecur marínum, modo Hepatum appellat, Huius 
píícis nullum utlgarenomen neq; ín Gallía, neq; ín Hifpania, neq; ín Italía , potui à píícatoribus 
extorquere, À folís Grecis huíus temporís dídícízezaegy hodíe uocarí, Ceteríomnes anonymum e&rspoe, 
efTe dícunt,ob rarítatem:& pro Mara uendunt,a quatamen plurímüm oculorum magnitudíne, 9Viena. 
corporís latítudíne,colore;difiert,ETxc ille, 4| Sed alius eft Bellonij Hepatus, Hepatis color (ne Zellonij £e 

NH. À os CN patur. 


Figo ral. 
Lebias. 


Lebianus. 
SDelcanus. 


' E - á 7 ^ ! "i 

«$2. AnimaliumMar. Ordo III. 

quít)ac maenitudo Hepatí píící nomen dedit. Vulgus Venetor& Sachetum;ut etía (aliumpifcemy 
Canadellam, índiffereti nomíneappellat.folo ením colore (quí pauló magís in Hepato fufcus eft) 
inter fe differunt. Síc ille, Vídetur aute híc pífcís undecímo R ondeletij Turdo cognatus.quere íne 
ter Turdos. Idem Belloníus deiectametí cuíuldà marini genusjHepatís nomíne defcríbít. «| He 
par pro píícelegiturapud Plíníi ín Catalogo. Gracísfemper tribus fyllabís Hepatus nomínat: 
quand & Kíranídz interpres Créemonenfis Hepar díxít, Cauendá ne quís cum Hepato confuns 
datpííces,quos Italí bodie ab hepate denomínare uidetur, utfunt Fígo díctus Venetijs pifcís,qui 
forte Stromateus eft;& ín Líguftíco litore Figon,qué Grací noftre xtatís Myllocopíon appellat, 
q| Lebías Athenao marínus pifcís eft, quíaliàs Hepatus dícítur, Belloníus Lebíamà rutilo & fub 
obfcuro colore díctà fufpícatur,tancg à lebete nimir&, fed Hepatá fiue Lebia illius íam díuerfum 
efle diximus. Doríon Leptínü, Lebíanü(r A«z/woy;^stiavóy)nomínans , eunde & Delcanum effe 
quofda afferere ait, Delcanü quídé pííc à Delcone fluuio nomínarí,ín quo etía capíatur , & falfus 


' ftomacho di cómodifsímus fit, 


author eft Euthydemus, Dei- 
cus quide Hefychío lacus eft 
pífcofus círca T hracíam;& Le 
bía(Ai&) pifces qdà lacuftres,. 
AB ITALIS, HISPANIS & 
GALLIS,nullá huius pifcís, uts 
ote raríísímí, nomerefcifcere 
joodeetiüs potuít, 
GER M. F. Ein 2 áberbtado 
fme. £i bwargblawe(2eet 


[t 


NS: 


AY 


b:acfiné art mit einc [wat 
£éflecte am fdwag/wicaudy 
ber Melanurus, Sed alíus eft 


ISSN 


A elíaniHepatus:paruus(ingt) 
piícís eft Muftela nomíne,&c, 
Hepatü efTe diceres.nam pífcís 
cfi breufs,oculis contuentibus. 
Eiusbarba ij Hepatí maíor eft, 
& minor ij Chremetís . Mein 
fl2 eertrit[cben att. 


PPifeus buius, quem Chromin uocat 
SBellonius;icon bec P. enetijs mili ex 
greffe efi: differt aut ab ea qua "Bello 
nins dedit, in boc,quód cirru [ub men 
ro [eu inferiore labro nó o[lendit: nec 
&aput,preJertim labro [uperioreadeo 
[imum e obtujum,ec. 

HROAMisBellonij, Vis 
bra R odelet i, ut uídetur, 
Alium ab hoc díuerfum Chros 
mín R onde!etij ( cuíus fentena 
tíz magís fauerim)dedimuüs fu 
pra. Magna eft (inquit Belloní- 
us)Chromídís c& Glauco(Rons 
deletius Glaucum longé alium fcit) 
pufillo, ut & Glaucí prouectí 
cum V mbra fimilitudo, 
ITAL, Veneti Turdum fal: 
Gapp ellant, Bellonius, Lígu 
fes Chro, (al Chro, uel Chrau) 
Veneti falfó Coruum, Gillíus, 
LvsITA'NI Celema. 
GALL, Mlafsilicfes Vmbrí 
n&(àfimilitudíne cà V mbrafal 
fo appellat; Bellon.quí & Glau 
cuim ab eade fimliítudíne falfà 
M mbtinam uocarí tradit. 
GERMANI Vmbrai& cos 
, gnatos 


p. 


DePifab.laus&compré. — 53 


enatos ei pifces Corui marini nomíne circunfcribere poterunt,adíecta magnítudínís dífferentía: 
íta ut V mbra fimplícíter dícatur,eirt Cyeerapp, à colore,quí Grzcí etíam & Latini nomínís cau 
fa fuír: Látus,ein gvoffet Gyeerapp:Coracínus ínter hos minímus,fed corpore latíuículo, ein Elci 7/7757, 
net Ceerapp:cin (Oecrbsad[men ooer (OcerEarpfen art. AE. 
Ex hoc pifce e(fe puto lapidem,quem uulgo Coruínum appellant, uel lapidem Colíca , Gers 
mani cin miüter(Eein. ní(i forte € Coracíno fit. uterdy ením ín capíte lapidem habere prodítur. 
Gillium & Belloníum uthunc pífcem, Chbromíin exíftímarent,nomínís Chro uel Chrau, quo 
Lígures utuntur,fimilitudo mouiffe uidetur, Rondeletius Vmbram hunc píícem uocat, & denti 
bus carereaít,cum fuz V mbra dentes Dellonius appíngat;nomína ínterím eadem qua fuze Vm 
bra: Rondeletíus tribuens. Danda ígítur eft opera, ne pílces díuerfos confundamus: Vmbram dí 
co,Coracínum & Latum:quiítres tam fimiles funt R ondeletio,ut magnítudine potíüs quàm alijs 
notís díícernantur:& pifcatores alíquí setate tantàm(fed non recté)eos differre exiftíment,Coraci 
nus ad cubítalem peruenítmagnítudínem: V mbra ad multó maíorem,prafertím ín Oceano:Lá. 
tus maxímus eft, Vmbrauerrucam feu tuberculum ín mento habet , Coracínus € Latus carent, 
Líneas fiue líturas illas oblíquas,(quz à dorfo defcendunt,partím aurez , partím obfcura & alíaa 
xum uelutí umbrz,)R.ondeletíus V mbra tanrümattríbuit, 


3 2DiflinEionis horum pifcium gratia quo|dam ueluri aphorifmos fubijcere libuir. 

n — GlarcusR ondeletij,toto genere à Chromí & V mbriís díuerfus eft, 

*. Glaucus Bellontj, V mbrz cognatus eft,uel (pecíies V mbrz, à Rondeletío non defcripta, 
cuod fcíam:quanquamà Venetís Corbetum qua(i Coruulum uocarífcríbat ; Rondeletíus uero 
Coracínum(inquít) Italía fere tota Coruum nuncupat, : 

3. VmbraRondeletij & Bellonij unus eft pífcís,& rjfdem nomínibusab utroq; nominatur: 
fed non fimiliter defcribíitur.R ondeletío ením dentíbus caret:Bellonio dentes habet ín orís ambi 
tu raros,fíirmos,acutos,&c. 

4. Coracínus Bellonijlong?alíus eft quàm Rondeletij , ut& figure & defcriptiones often- 
dunt;unde non fpecíe modo,fed toto genere díucrfos effe pííces apparet, 

$. Chremín& V mbram confundere uidetur Belloníus. : 

6. Chromís Bellonij, Coracínus eft Saluíani, 1 

7. Chromín& Coracinumutconfunderetalíquí, occafionem fecit uicinitas nominum , tum 
ueterum;tum íllorum quibus hodíe quídam utuntur, 


LAv.cvs Bellonij 

V mbrz cognatus eft, 
ut apparet, À R.ondeletío 
quídem defcríptum nufd 
reperío, nec Vmbíz , nec 
Coraciní , nec Latí nomí- 
ne:quos pifces tres cogna- 
tos &fimillimos facit, Glau 
cus inquir Bellonius,qui Coras 
cino cognatum Glaucum effe pu 
zat, ego Aondeletij potius [enten 
riam Jequor)pe agíus pifcís,à 
fquamarum colore dí&tus,ex eorum pifcítt numero eft, quí ín partes diuiditur , pluresty patínas 
implent. Chromídi(fed alius eft Rondeletij Cbromi)adeo fimilis eft, ut pto eo plerung; díuendatur, 

IT À L, Lutetíz ínuífus,Genuenfibusfrequens eft,apud quos Fegarus appellatur ; Venetís 
Corbetus,quafi Coruulum dícerent. Mafsílienfibus & Romanis nullo alío quàm V mbrínz no« 
míne cognofcítur:quanuís ab hac quibufdam notís díflideat,Belloníus, 

G A L L, Vide ín Italicís nomenclaturís, : 

GER M, F, Jf in ge- 
filedt oer Ceerappen. 
Vide in Chromíde Bello- 
nij, proximé retró, 


AECDJAES 


MAMMA 


d 


A $ 
DAMNA 
WA MAD 
LEM 


emet 

à ADU 
M BR A M pice àco- PU NR n 
lore nomínatum au- 
thor eft Varro: & Ifíidorus 
colorem umbrofum ei trís 
buít. A Latinis plerí(que 
Graci fignificatione emu- 
latís, Vmbra uocatur ; uel 


e S 


E 3 


jSciends 
Sciadesus. 


Sciathis. 


d cientss 
Scu. 


Latus 


$4. AnimmaliumMar. OrdolllI. 


quód líteat colore,ut canit Ouídius:uel quía celeri fuo natatu oculos effüeiens , umbra pífcís pos 
tíüs quàm uerus pilcis, intuentibus appareat,ut innuere uídetur Aufonius , ínquíens: Effugíens 
oculos celeríleuís Vmbra natatu,Salufanus,Sed Aufoníus Vmbrz fluuíatilis tantüm memiínít, 
toto generedíuerfe. Rondeletíus cum de Coracíno fcrípfiflet,fubdír: Vmbra Coracínum fequí 
tur,nec melíüs certé umbra corporís fuí habitum refert, quam V imbra Coracínum. Ob quam (ímí 
litudínern pí(catores & íchthyopolz tam Romz, quàm ín Montepelío Coracínum pro V mbra, 
& V mbram pro Coracíno uendunt:exíftimantes Vmbram,Coracinum,L atum, fola «tate differ. 
te,ut Coracínus paruus fit, Vmbra maíór,Latus ueró maxímus, V.mbra (ínquitBellonius)no« 
men fortíta eft,quod quídpíam babeat íntet Coruum & Lupum adumbratum:uel quód, dum mo 
uetur,adumbrantem quendam oculís colorem írídísín motemrutilet, €f Grace dicitur zixímevec 
proparoxytono nomíne:ut etíam Xvaze;,quií díuerfüs eft pífcís. Item xxd've X enocrarí, Saluía- 
nus monct Scíenam & Scíadeum unumatq; eundem pifcem effe, etfi utríufgs ceu diuerforum ín 
fuo píí(cíum catalogo memínerít Plínius, Epicharmus Scíathídem appellat, zxm9/etz : ego Scíata 
nida (xiwivlz)potíüslegerím,utà Scízria deríuetur Scíznís: à quo rurfus per fyncopen fíat Scí- 
nís,zuiequod nomen Galenus ufurpat,& Scíenam ínterpretatur. €| Coracíni cum V mbra fía 
militudínem,& ab ea dífferentíam,graphícé explícat R. ondeletfus, 

G R ÁECI hodiecorrupto uocabulo Scíon uocant;altj wuAozrézrery, COMyllus undgà 9M yllocopson à 
Graecis dicitur, ETermolaus Mbyllum autem Rondeletius eundem Coracino [itat )IXondeletius, Idem alibí 
Quem marínam à Grzcís hodíe hunc pilcem nominati fcribit, « 

ITAL. Vmbrínam Romanorum uulgus notminat:atcg huíus quídem minorem fpecí£, quae 
arzentet eft(colorís) Vmbrínóttum,Belloníus.' Ab Italís & Mafsílienfibus,deníd; à toto illo tra« 
ctu qui à Mfsilía eft Neapolínufq, Vmbríro uocatur, Rondeletíus, V mbrína, à PlatínaLume 
brína díciturzaliqui Ombrína proferunt: V enetí Nembrella,utaudio, Belloníus Glaucum etíam 
fuum prouectíorem propter fímilitudínem cum V.mbra confundi, eodemd nomíne;Maafsiliz &C 
R.omz nomínari fcríbit:fimilem autem effe imprímís círro labrí ínferíorís, 

G AL L, Mafsilíe Vmbrino,utinItalícís díctum eft. Baíonz Borrugat,quafi Verrucatus, à 
uerruca quam ín mento habet,IRondel, CGaallís & Parífínis Maígre uocatut,à carnís candoreat- 
que albedíne,quam uulgus macíem appellat, quod nullo fanguíne colorata fit,Belloníus, In Gal 

lía INatbonenfi Daíne,nonnullis Peis reí,íd eft, Pifcísregius:fed perítiores Daínam à Pifce xegío 

& Coracino fic díftínguunt.ut Peís reí fít ís qui Latus dícítur,Daína uero, Scíena. poftremo Co 
zacínus, Corp.IMínüs corrupte pro Daíne dicítur à quíbufdam Caiíne,omifTo f; id quod Galli ple 
runc; faciunt ín nomíníbus quorum ínítíum eft (,Rondeletíus. Mediterranei marís íncolz ,a« 
pud quos magísnígrícat, Damam appellant,ung Daíng;Belloníus, 

GERM, F. Min Cecrapp. Licebít & Giallícum uocabulum WVlaígre interpretantes nomís 
nate eiit (Oaderoocr (Dagerfi[d. uel à uerruca mentí,ut Baíonenfes Gallici YOert$er, Les 
ge pauló poft ín Coracíno, 


M —- 
Nee 


E 
^j $24) DA) SNR DANN ( 

S DOTT 

AUR Neieri zT iE) m 

— DU A BESSS ; 

ep PM cud 
T 393 SS 

(ool 


r AT V $ (prímabreui,AzzG-)pifcís à Coracíno & V'mbra difiungi non debet. Eum efTe putas 
mus,quemnonnulli pro Vmbrínauendunt.Sunt quí Coracínum album effe credant ; quot 
fententíam nec probo,nec ímprobo.fít enim perfepe ut ídem pifcis, díuerfis ín litoribus, diuerfis 
nomíníbusnuncupetur, R ondeletíus, Latílus pífcís(Ae729:)à Tarentíno nomínatus,ídem ne fit 
qui Latus,quarendum, 
GERM. DeCotacini , Glaucí Bellonij, Lati & Vmbrz pifcíum confufione diftindiione- 
que & nominibus Germanicis,lege fuperíüs paulo ín Chromíde Bellonij, z, 4£i gtoffet &cez 
Capp. 


. Coracinum 


-. DeMPifab.lats & comprcf. $5 


Coracinum mgrum Rondeletius maiorém ne am minorem bic pi&tum intelligat,ne[cio-n defcriptione non expli- 
eat:fed fimpliciter tanquam de uno loguitur,nifi quod ex Z4tbenao coloris differentiam affert: qui ueró hic pingüzur, 
magnitudine eriamycr reliqua J[pecie,d:i ertnt. 


LL MIRI) ERIT d i 
am 


VU) DS 


D y YA) PS 
UNDC 
FEES UM P 
PREMO. 
EAE das um 


XL 


/^X0R CIN V $ pífcis(Koaxivor)nomíne Graco melíüs uocabítur à Latinis, quàm Corutilus Coraulus; ' 
uel Graculus,ut Gaza conuertit.neg; ením apud omnes conftat à Coruí Graculí'ue;íd eft, à Graculuss 
nígro colore dictum efTe Coracínum,ut docet Athenzus libro 7, nomínatum efTe fcríbens ea 3» 
vuxvexóic arie wgeatc suveiy uox od vrors ascusahut;íd eft, quía perpetuo oculos moueat, & nunquam mo- 
uere definat, Contra Czelíus R.hod.zrà 3»:0pp,id cft,à nigro colore dící putat, Et Oppíanus ; Kd 
Kogeisivoy Eravupoy &9o71 ois, Non omnes tamen coracíní nígrí funt, Kopaxivos 0 cx v Nesv;szfop (uel 
' potíüs xpefop,ut iudícat R ondeletíus),2 giA«c vá Asics, hoc eft, Coracínus ex Nilo : mínor autem 
(uel preftantionniger eft albo, Atheneus.quí & xupióud terc cognomínatos coracínos tradít, hoc eft, 
cereícolorís, Eodem authore Coracínus etíam Saperda & Platiftacus ( zazrtedins «gx PAe isi). Saperda; 
2Dorion 9M yllum inquit;Platiffacum uocari cum au&lior efl,non Coracinum )díctus fuít, INíli íncolze Peltam 2 atiflacufs 
(TPiAzup)uocant, Alexandrini Hemínerum,uel Platacem, (Hauivagep 4 PA&7«&,] Scd quod ín Auras 9vllus. 
tá,idem ín hoc pí(ceufu uenit, ut pro ztatís ratíone , díuerfa nomina fortiatur, nam maíores Co« ZZemineruss 
racíní,Platíftací;quí medie etatís (unt, Mylli(wvao:) minimi, Gnotídia(rvezid'is)nomínátur, Ron 
deletius, 4 Coracinusánonnullís Aeolías uocatur,aut potíüscognomínatur, 4| Saperdamali 
quí Apuam falítam ínterpretantur. 4| Coracínusa nónullis Saperdes dícitur, Doríon, Aciíftote- 
les Saperdam inter fluuiatíles ac lacuftrres numerat, Coracínus uero tum marínus,tum fluuíatilís 
eft, & Ariftoteles forte (ínquít Saluanus) marínum fímplíciter Coracínum, fluuiatilem uero Sa- 
erdam uocauit, Coracínum autem fluuíatilem díco,ín fluuijs natum, eísdg peculíarem;non quí é 
marí afcendat : ut fpecies due fint díuerfze Et rurfus ín fluuijs (ut INilojalius albus eft , pracflantíz 
or:alíus nígertqua colorís differentía marínís etíam conuenit : & (i íd ueterum nemo quod fcíam 
notauerít unquam, Albus autem eft, (75 quet Bellomus Chrominfacir.) Niger,quí Rome Coruo dí 
fortíera uocatur. Corporís quídem forma conueníunt,ur ambos eíüfdem generís effe dubíum no 
fit, Hzec Saluíanus, dj Rondelctíus Coracínum Nilí,é mari fubíre putat : IMallaríus uero fpecíe à 
marino differre:íícut Perca etíam marína & fluuíatilís differunt, Capítur apud nos Coracínus 
(ínquít I&odeletíus)ín marí,& ínfiagnís marinís,ín Buutjs míníme, Aelíanus Coracínos & Myl 
los etíam ín Iftro,íd eft, Danubíoreperíri aít, IMihí quídem ubi & quonomíne ín eo flumíne ca- 
píantur,nondumínnotuít, 4| Coracíno ídem uidetur Kogaxsve GC Koperovic ; unde dímínutiuü fors Coracenzs 
marí poteft Kopesuvidop, A t alius pílcís eft Corax ueterum, quo dírainutiua fuerínt Kopexielioy Eo-. (75771575; 
gaza, Kogexíuos. €] Bellontus Cantharum,de quo fuprà dixíus,pro Coracíno accepifTe uídetut, (55,5, 
4| V. mbra Coracíno (imillima eft:quamobrem íchthyopole tam R ome quàm ín Montepelío Co 
racínum pro V mbra,& Vmbram pro Coracíno uendunt, R ondeletíus. 
GR AE C 1 quíde hodie Coracínum,Córaca(ut IMaffaríus;)uel &égesop (ut R.ondeletíus) Carakíe 
dia(ut Bellonius fcribít)ynominant, €[ Coracinus à Grzcís tulgó nunc IMylocopí dícítur, Saluía 
nus, Hermolaus IMyllum,hodíe Mylocopíonuocariannotat. "5 
ITALICE uulgo Carbo,Coruo, Corfo,uel Corf appellatur, Venetijs & alibi, (Coibetto aute 
Venetijs dí&tus,Bellonij Glaucus eft.) Roms Coruo & Corueto:& ín plerifq Italíz locís pefcé 
Coruo,Saluianus.quí etíam Coracínum fl. nigrum, omi Coruo dí fortíera uocari aít, 


B A4 


Niger fháfs 


Ir (11 / LUTTE EAS 
HI Dr 0 7] Í. 1 


: 223/ 
L—— 


«6 — Animalium Vlar. Ordo IIT. - 


G AL L, lNoftra Gallía Narbonenfis Corp(perapocopen) uocat; alij Durdo, alij Vergo,alij 
Corbau, 

GERM, F. fPinEleinet Ceerapp. (iab quidem uel Ot app pifcis fl.apud Saxonesdiís 
ctus,Capitoni fl.cognatus eft.) ín fdywartsladte (D eerbsadbfmen art. 


Z'eneti]s p&um bunc pi[Gem,quondam T 'ince marine nomine accepi:[ed falfo,ut admonuit Bellonzus: qui uifa 
bac effigie flatum Coruum mar.[iue Carpam mar.id efl, Coracinum effe pronunciauit. Colore magna ex parte mgri- 
cat tum corporeytum pinnts:[ed ber latera fu[co colori aliquid [ubuiride admixtum effunde coloris nimirum vatione, 
T'ince mar.nomé(quod alij uulgo *Merule tribuunt, Romam etiam Pbyaidi Rondeletij;d efl, Callarie Saluiani ) 
imperitior aliquis ei adtribuir. 

GERM. fÉinanoercfiguroeB obdenanten fifcbe/oce [:owárteren. 


SENE: 


(] 
z qnit 


ed A MMMI 


EE re TI 
ret d I 
Afro ruo nr 
Mr 
(1 


fr 

7 

72) 
* * 4 e^ 7 gor 


, lec quoq Coracini fpecies udetur,colore ferà tantim à precedenti differengefl enim candidiorsreliqua uero fpa. 
eie fimilis,oris nempe e caudesitem latitudine,ac pinus e aculeis inuentre, 


GERM. fin wey|]ere dattund oef obgenanten fifdbe. 


TA PA 
Y XY UD 
ORO VASSAEAD A 
dr Vd 
T, 


rt cp 
;. (7A Le T y cA 
(2M * 2 


NS 
SH 


lij 


; NI 
[4 i3 di Mi 
tbt ex CCCo. 


EI ! - 2/0), 
zEOSqRSUEE 4177), 
SR mr m I II ys MI; 
DE ESTEE ELE CHIMIE LM 2), 
(RAM uq m ns Ie TI AC 
VUA EIC: PEE 
t( (REI 7 


PRAETER 


. DePifciblatsetcompre.— 57 


$Pifcem bunc Coruulinomine in Icalia pilum Cor. Sittardus mi]; colorerubicundo,erc. 


R AET ER album & nígrum Coracínum,fuerit forté etíatn tertía quedam fpecies, mínor,rüi 
befcens:quam alfcubi ín Italía Coruulo uocant: alijs nomínibus Giuarracíno,(quafi Coracís 
num,)Capogreflo, Coruafilí, 


SERM, F, Ainrotladtet (2ecrfif)/OrofEopfT/ AA pplin. 


SEQVYVNTVR LATI QYVIDÁM PISCES NON SQYAMOSLI 
quíénihil fere cum przecedentíbuslatís commune habent, excepto 
AproBellontj,quem Sargo cómparat, c, 


à 
SES 


e 


S 


CP 
AS 
em 

SS 

S 


ONVeSeSO 
ANANAS CE e CEA SS. 
QUO AX SES 
RENE NSRORSE Rd 
2S S 


NS 


/CWAPRISCY S(Keroiewbo)pifcisà Gracís dicitur, & w26, Athenzo & Oppíano: & dStrabos 
s líb,17.íncer INÍlí pifces xoig", (íd eft, Porcus,)I ondeletíus, Ego non Caprífcum hunc, 
quí marínus eft pífeís,fed alium fiuufatilem(quem Percam rotundam Germani pleríqy nomínat). 
Porcum Nili effe fufpícor, 4 Aprum fuum Belloníus fquamas habere necat: R ondeletij uero ti$ 
Aper tum Caprifcus (quamofi funt, In caterís pleríícy defcríptío Apri Bellonij, & Caprifci ons 
deletij,feré conueníunt:ut uel fjdem, uel otmníno cognati ínter fe pííces uideri pofsínt, Vtríq; pela 
lis dura & afpera, qua ligna expolirí poffunt: due ín tergo pínne ; quatum príor fortibus aculeís 
obfíirmatut.branchíz non detecta, corpus rotundum fereilínez cancellatz ín cute,una utríng; ín 
Jateribus pínna;Oculí (urfum ín capite, Os paruum:ín quo dentes acudifsími & ualídífsimi; R on- 
deletio:humanís aemulí;in gyrum fiti, Bellonto, Hactenus deferíptíones conueníunt, Icones uero 
abutrocg pofiiz,multum di(símiles funt, : i 

E libro Saluíani, Pifcís Graece dícius Kzrgos, Kezrolros, Xo G^, Y; & moe. Latíne Caper, Aper; 
Porcus,Sus & IVius.Eezgoy Ariftoteles & Athenaeus nominant: Plinius Grzcam uocem ímitas 
tus, Caprum:Gaza Aprum.Eundem hunc efie Capriíco pifcem,non folàm ex maximanomínü 
affinitate:fed ex eo etíam íntellioí poteft;quód uter; duram pellém habere traditur. quód prates 
rea Kizr98^; Xeipoe etíam (cuius apud Strabonem & Atheneum habetur mentio)fic; & dicatur, Athe 
nous cním Aríftotelis K&zregop;Xoigop uocat. Y; uero apud; A thenatü:licet ís dubitare uídeatur an Cá- 
pros (íanum tamen & eundem pifcem efIe,ecadem nomínum f(ignificatío írifínuat.accedit,quod 
quemadmodum alij Kazelesoy & Xoigov ferum elle tradunt: tà Ouidius Sues díros appellat, Po« 
 firemó quód mveetíam(cuíus Aclíanus atqj Oppianus mentionem fecere) & Kezeíewss, unus fit pi 
fcis;apertifsímé declarat Athenzeus;hís uerbís; Captífcus uocatur etíam Moz, (id eft Mus.) nec eft, 
ut unàcum Hermolao Barbaro, Ye hoc Athenzí loco;pro ve reflituendum cóoijcíamus : quando 
quz Myrab A elíano & Oppíano tríbuuntur, Caprífco optíme refpendent, Interím non negand& 
etíamalíos díci Sues marinos;ut Thynnos;quod glandibus uefcantur, líidorus Hifpalenfis Stu« 
xíonem,Suem uocat, aríni Mures etfi non magrio corpore, (uec mágnis viribus, Oppiatius:) ínexe 
pugnabilí tamenfepti funtrobore atq; munítí: quippe quíad propugnandá duplici confídunt ar 


Xolo G^, 
Ys. 


MUf; 


maturz;pradurz níinirum pelli && dentíum roborí, cum ualentibus ením pifcibus & reí pifcatos « 


tíz perítisimís hemínibus pugnant, Aclianus;ex quo ec Oppíanustranfcrípfit, Ariftoteles Cas. 


58 — Animalium Mar. OrdollIIT. 


Plinij Pors 


[472.5 


, durísafpetíscp fquamis tegit, Sed nofter ma- 


qeavno mit (Darpffan ooa in ven floffioeren am bauc vno nad oan weeled. 


prífingulas utrínquebranchías effe tradit, eastp duplices. Congto bíras;alteras fimplices, alteras 
duplíces, Verüm ut de Congrí,íta etíam Capri branchijs hec perperam fcrípfit. Vtrínq; unatans 
tüm pínna parua & rotundaad branchías cófpícitur.nam illís, quz ín pífcibusalijs utríng; ín uen 
tre funt confpícuz, prorfus caret.In dorfo fere medío tres membranis ínter fe func reperíuntur 
aculeftobufüfsími & magní:quórum príorrelíquortrm duorum tríplus eft; eosqj omnesnon fo- 
lüm ubi uult deprimít(híc pifcís: ) féd in fulcum etíam offeum ín dorfo ob íd fculptum recondit, 
Deprefsi autem & reconditi;uti quam facillime omnes fimul eríguntur,íta eorum unus duntaxat 
erígínequit, Et pari ratione erecti omnes deprími poflunt,cum eorum unus folus nequeat.funtgg 
eaarte fabrefactí; ut cum prior & maior quantumuis impulfus deprímí nullo prorfus pacto poí- 
(it:pofiremitamen deprefsione quz facíllima eft,flatím deprimitur: non fecus quam ín arcubali» 
ftis uocatís accídít:ín quibus paruo ac ínferioríferreo uecte compreffo , tenfus íllíco vemíttiturar 
cus:ob cuíus fímílítudine híc pifcis R.omz pefce Baleftra uocatur, cc. Horum aculeort memínit 
Strabo,hís uerbís:xoigorid eft, Porcí,cü rotüdi fint, & fpínas ad caput habeant,perículà Crocódía 
lís afferunt, Et Plíníus hífce:Inter uenena funt pífcíum Porcí mariní fpínz ín dorfo, cruciatu ma- 
eno lxforum,&c, Corío tegítur fquamofo, (cuíus tamen fquamz ferpentís potíüs quam pífcís ui- 
détut,)ita duro & afpero,ut uíx diffecatí queat;atq; lignum & ebora eo políri poffint. T'otíus pí- 
fcísfigura ualde copreffa & lata;atqj fere orbícularís eft.Pondete duaslíbras rató excedít:(quans 
quiam Plíníus fcribat: Appíon maxímum pifcium tradít effe Porcum, que Lacedaemonij Orthra- 
goríícum uocat.) R eperítur ín plerííqy marís locis, etfi fere nullibi admodum frequens, A elíanus 
quídem & Oppíanus Murem,marínum faciunt: Ouídíus etíam Suem;& Archeflratus Caprum: 
Axífloteles uero & Plíníus Caprumin Achelooamne reperíri teftantur; Strabo && Athenas xor 
ec inter INíliacos pifces connumerat,HTucufq;Saluíanus, Ego Plínij Porcum aculeís uenenatís 
Galeum centrínen efle potíüs fufpicor:quí & uulgó hodíe Italís Porcus dícítur,&eíus aculeos ue 
neno noncarere Oppíanus cecínít. INilí etíám xoi9G",id eft Porcus;alíus forte fuerít: ego Percz 
fimílem píícem mínorem & rotundum,capíte aculeato,unde à Lucfjs non deuoratur , & Porcels 
lío apud ínferiores Germanos uocatur , INílí Porcum elfe conijcío. fed híc an ín Nilo reperíatur, 
nonconftat mihí: ut neq; Saluíano ; an Caper eíus ufquam ín ulloflumine, 4| Vide mox ín Cas 
pro Rondeletj, | 

ITAL. GALL. A nofirís(cítca Monfpelium)& Sículis Porco dícitur, R.ondeletius. Ro- 
1x Pefce baleftra, Saluíanus:propter cau(am fuprà expofítam, 

GERM, F, Ain Gamvfifó immer. quanqui ctia Delphini & Phocenz uulgo (Deere 
fdweyn uocantur:fed fj cete funt;non pífces, 


APR 0S, Eezeotab Áriftotele dictus pi 

fcís,d Gaza Aper conuertítur: a Plínio 
nonrecté Caper.hocením Latínís hírcum fi» 
gnítícat, capros uero Grzcís aprum, 

* Anpífcis (inquit Rondeletíus) quemhte 
exhibeo A perfit, procertonondum habeot 
fed cumrarus admodum fit,& notas infignes 
babeat,fludiofos, propofíta pictura, ad rem 
diligentíüs expendendam , ínuítare uotuí, 
Téxyvd «euet eft ezre^ Athenzeo, & nofter híc 


trinus eft, Aríflotelís uero fluuíatilís nempe 
in Acheloo amne , ídem uocalís, Alíus eft T 
Caprífcus dentíbus acutís & ualídís,uírus olens,durus, Capros ueto dentibus caret, & ab Arche 
ftrato laudatur, Haciílle, qui etíam roftrum oblongum & obtufum,Suís modo, íni eo quem exhía 
bet pifce, haberi fcríbít:multosfirmosQ aculeos ín pínnís uentris: à podíce etíam tres breues & 
acutos, Idem praterca Aprum fuum à figura rofirí aculeorumQ fetas referentíum fíc appellane 
dum cenfuítcum ueterum Aper à uoce € grunnítu hoc nomen tulerít, dj Cápronalíqui recens 
tiores cti Caprífco cofundere uidentur, Aprü pífceinquít Gillíus) uídi Venetijs ín foro díui Mar 
cícondítum in opifícís cuiufdam officína pendere: quem cum Thrací cuípíam oftendíffem , Ca» 
prifcum díxítappellarítcum&huíus píctam effigiem Sículís pifcatoribus oflendíllem , Porcum 
cffe affirmarunt.Sícille, Venetijs quídem Porctim appellant Muftelum centrínen , quem alíquí 
Vulpem ueterum effe putarunt. & Bellonius cum fcribit; Pi(cís quem antehac alíquí pro Apto 
defcrípferunt, Vulpes marínaeft:Gilliumnotareuídetur. d] Equidem R ondeletij Aprum Hyze 
nzc,uel Captifcí(quo cuim plutíma habet communía)fpecíem effe coníecerím. 4j Pluralege fupe 
riüs in Caprííco, - 

GERM A NICE círcunfcribo:ein feltsamer Gyauvfifcb im imeer/mir dant raudben fü 


APER 


* A . * LI ! -: 
DePifcib lais& compref. $9 
PER à Bellonio ex- / x Dm 

híbitus , à R-ondeletij E 
Apro differt,cumalíás,tum 
quod fquamas eí negat: den - 
tesalbos € bumanís armu- 
los tríbuít, &c. Illyrg ngo) 
pifcium affinítate decepti, 
piícem íftum Chíergner uo 
cant:fed uox ea Sargo debe 
tur. Aper ením Sargi mos 
do corpus tornatum babet, 
Exít for(an ís quem Athez 
nzus Porculum fluuíatile 
uocat:quem etíam ex Arí- 
ftoteleuocalem effetradít, Hzc ille, Plinij qutdem Porcusaculeís in dorfo noxtjs, Galeuscentti 
nes(meo íudícío)fuerít, 4 Lege etíam quz proximéretró de Capro Rondeletij fcrípfimus, 


GER uM, Ein onbeEannter frómboer fifib/ciner Ocifibsad[men gleydb. 


TROMATEV S, Zrpue- 
Qa. INafcítur Salpz fi- 
milís pífcísín mari Rubro, 
quíStromateus appellatur, 
per cuíus totum corpus lí» 
nez íeu uirga aurez exten 
duntur, Athenzus ex Phí 
lone, Stromata Grecís funt 
firagula & tapetes elegan: 
tíores, uarijs colorum ímaa 
cnumg dífferentijs fpecta 

iles; unde & pifcí nímírü 
nome, Pluraleges cumífes 
quentibus tríbus Eíconís 
bus fcripta, 

IT AL,Pif(cishícfiin aliqua marís mediterranei parte reperítur,nec mari Rubrotantàómpro 
príus ef?;forfan ís fuerit qui I&oma Fíatola nuncupatur,eo à Salpa dífsídens,quód líneas aureas 
breuíores habeat,nec ad caudam uftj productas, (argui Philo requirit in Stromateo paGdlouc d Gov a6 
eioua Q* vr ulace eve (sec: boc ef per torum corpua up lineas aureolassut etia it Salpascui conferturz) 
R.ondeletíus, Idem pí(cem alíum,de quo proxime agemus;ín fíne octauí lbrí cum peregrínís de 
fcribens, Romz uulgo, fímilíter uthunc quod, Fíatolam nuncupari fcribít: tanquam uterque ín 
iMedíterraneo marííuxta Itomam capíatur, 

GERMANICE F. fin (eppicer/ooet CCeppicb fi[cb:sit Qtom beÉannt / mit fdbónen. 
stolofatben (treymon ourd) oenleyb wicein Goloffreymer: gleyd) ale eii Ceppid)tíe vor 
farbe (don ift. 


(7 


A QA 


A 


OUT :s 


Ws 


72/5 Ir 


M 
EE 


Fiatole (alterius )eiconem à Bellonio exbibiram omifimus: qud forma e circun]eriptione corporss , ac pinnis, 
eum ea quam Rondeletius dedit,conueniat.Linee tamen [eu flrie e macule, longé alie ac aliter tn utviufg pitlura 
finczut pifces effe diuerfos aliquis exiflimaret: ficuti eriam exc utriufque deJcriptioneidem non uidetur. Rur[us erà 
propier formam e& pinnas,ut dixiset quoniam uterque circa PRomam frequentem e[[e ,& Fiatolatm wocart,[cribits 
unus uideri potesc. 


Callichtby:. 


"tutbiar, 


flaui pifces, 


6o Animalium Mar. Ordo II1I. 


"Allia eiu[dem pifcis effigies, quam à Cor.Sittardo cum alijs pifibus Rome depitlis olim accepi. Hlac eun 'Bello- 
nianaferé per omnia congrui,mfi quód rudimenta quedam dentium offendit,cm Bellonius omnino edentulam fa- 
ciat:e lineam mediam ream à branchijs ad caudam non exprimit, (cuius tamen in defiriptione Tielloniusnon me 
sninit: )uec aliam uperiorem "Bellomio memoratam,incuruam e [quamo]am;cum reliquum corpus [gmamis careat. 

"debat (Sittardus )non excedere banc magnitudinem.erat autem milJa ab eo pitlura uno alreró ue digito lou- 


gior,quam à nobis bic propofita est. 


X 


GER M, fÉinanocrefiguroce obgenanntcn fifdbs. 


!'TROMATEI fpecies altera, 
uc cognatus eí uíderí poteft 
hicpíícís,Rondeletíus null& ei ues 
tusnomé pofuit. Belloníus Callích 
thynappellauít:hoc eft, Pulchrum 
piícem,quod nomen (inquit) nulli 
pelagío pifcí rectíus conuenerít, 
quàm huíc: ut quí totus fere fit are 
genteus ut Lampuga , ac praeterea 
multís aureís liturís uaríegatus. 
Sed níhil tale de Callíchthye fuo 
ueteres prodiderunt. Fic tantüm 
ex eorum fcríptís obferuauímus: 
Callichthye píícem Anthíam effe, 
(ex Athenzo; fed meliores autho- 
res díflínguunt:) gregaríum, cetas 
ceum, dentibus ferratís , & e'Thun 
no efca gaudere. Arífloteles & 
Oppíanus, ubi Anthías píícís ap- 
pareat, nullumanímal noxíum il» 
lic ín marí effe tradunt, ídeotp faz 
crum haberí.Plinius(líb.9.ca. 47.) 
ubí deperículo (cribít, quod urínà 
tíbus ímmínct a Canibus marinís; 
Certí(síma (ínquit)eft fecurítas uí- 
díffe planos pííces; quíanunquam 
funt;ubímalefíce beftía : qua caua 
faurínantes , facrosappellant eos, 


Hoc ín loco pro planos repofues 
1ím Anthías.Plíníum enimab Ari ' 


ftotele mutuatum, ut alía plerag;, 
n6 dubíto. Belloníus forté híncoc 
cafione cepít;utlatos pífces, ( qua» 
lis e(t Faber, Fíetola, Lampuga,) 
eofdem Anthías fáceret , coftítuto 
hoc quaíí genere ad pifces forma 
plurimüm differentes, Latos enim 
pííces , quanquam à planís diftín- 


. guit,quodnon fualatítudíne natét 


Cyanei. 


ficut plani;uiderí tame & ípfos pla 
nos aítfi fuper folo collocétur,Sed 
hancíententíam efus, nemo (quod 
fcíanndoctorü approbauit, € Ron 
deleríus cum fuperíorem pifcem li 
bro $.ín Latorum cenfu defcripfifz 
fet:hüc in fine octauí ínter cyanes 
os(íd eft coeruleos)collocat , cü díz 
ucríisforma pifcibus Hippuro,Se 
feríno& Glaucísipfius, (quos Bel 
loníusetíam Lápugenomíne An- 
thijs fuís adiungit.) Ego àueterí- 
bus pílces cyancos tanquam genee 
rísnomíne appellatos no reperío: 


ncque à colore alió ue huiufmodi adiuncto , genus conftítui laudo, fíc enim fepeunius 


(jj. 
ur 


»» SS 
MSS 
NNNNNSC SS 


ui 


2 


"11 
z 


z 
7 
y ————— 27 
Fo 


- ? 
— lan 
LLL E 

2 


fpeciei 
pifces, 


 DePifab.latis &comprdf. 6i 


pifces,ad genera diuerfa trahentur: CA nthíze Oppíano alij Hlauifunt;alij níuei,alij atro fanguíne fu 
fci) & fpecies generísunius proxímí,nihil fere prater colorem auttale quíppíam commune habe 
bunt. Nosígíturneq;latos pifces adeo angufte ad tres aur quatuor fpecízs ínfimas cótrahemus: 
neq; abaccídente genus proprie uocandum ftatuemus, €[ Dorfum lateraG ín hoc piíce coeratea 
funt, uenter candidus, labra purpurea.fererotundus & compreffus eft, Se(eríno non ualde abf mí 
lís,nifi quód líneas duas à branchíjsad caudam ductasnon habet: fed unicam duniaxat. À dorfo 
autem ad hanc líneam,& ab hac ad uentrem línez demílT funt; perbellé inflexa , Rondelecius. 
4| Prater omnium piícíum morem,pínnis fub uentre caret, eftt prorfus ínermís: Cantharo quís 
dem fimilis fed eo maior euadít,non tamé zquecraffus.Líneam habet à capíte fub uentre ad ume 
bilicum exteníam,atq; utríng; ín ceruíce nígram maculam.Squamis undecüq caret:preterquàm 
ín eolinex ductu,qui pífcís huíus latera díftínguit,& c, Belloníus. 

G R AE C 1 uulgó Gofidaría uocant;ni fallor, 

ITAL, Romzuulgó nuncupatur Fíatola, quemadmodum Stromateus ob fimilitudínem 
quandam, Rondeletius, Romz ac INeapolíFíetola: T yrrheno familíarís, Adríatíco non ítz,Bel- 
loníus. 4 Dehocpifce,mífla etusicone,doctí(símus Síttardusfic ad me fcribebat : Fetolo uu!zó 
dícítur,R omanís Lampeca,delícatífsímus pifcís, rui Bellonius: IN ulli mquit, mter apprime delicatos 
pifces nomen rezinet:fextur nafci ex Pulmone maríno.Ego ex Pulmone alío ue zoophyto maríno pí 
fcem nafcí, non temere credíderím, Lampecz uel potíüs Lampugaz nomen , alijs pifcibus ( quos 
Glaucos R ondeletíusfacít)debetur, €] Quarenduman híc Venetijs à quibufdam Fígo, ab alijs 
"Truellía nomínetur, 

HISPAN. A LufitanísPampano,utaudio. 

GALLICYM nomennon habet, utnegfüperíor.in noftrís litoribus (ínquít R ondeletíus) 
nunquam uifus. : | 

GER M. F, JÉinanbtre artoeó Ceppidere/s Qtom beÉannt vnbcr einem namen mit 


oannádftgandten. $ de t) R 
j Farfis alia eiu/dem pifcrs eicon, P enetijs fala, 


A f fUr) sot dia ; 
(REIS AENA ARE 


A s Q 


DENS 


zi 220027 


p) 
a 


Hunc primum Ffepatum effe cotiijciebantquomam à F: enetis Figo nominatur:e Italicé iecur quoque Figato: 
€ figura Heparn à Rendeletio pofita,ad hanc proximé accedere uidebatur. Color etiam nigricans conueuiebat. Po- 
fleá me admonuit Bellonius, pilcem bunc potus effe C. allichtbyn Juum, (Jeu Stromateum Rondeletij: ) quanquam 
non fit eidem colores «& macule.idg animaduerti cum ex figura eius , tum qud folus bic pifcium pintius Jib uenire 
careatynec aliam parte [upitna babeat,quàm qua ab ano ese. FTepatus [quamo[us eft, ey c. 
GERMAN. lad cin anvere figurocs [clbigen fijos. 


XESERINVSs Rondeletigj. z«wivG-, Sola(inquit)cor 
Sposi latitudine à Glaucís dí(crepat.eft enim corpore bre 
uiore quidem,fed latiore, compreffo:fine fquamís , cute Iz» 
ui,dorío cceruleo;uentre argenteo, Líneas duas abranchijs 
ad caudam ductas habet, fuperiorem curuam,ínferíorem te 
Ctam.ob quam notam ín ifc pifce manifeflí(símam , in eam 
adducor fententíam,ut exí(i£mem Sefexínura effe , cuius ex 
Auiftotele zd (aoy memínít Athenaus;hís uerbís; Duas uír 


PPulmo mars 


Pauo. 


étromateus. 
eL :conias. 


T'enficula. 


62 Animalium Mar. Ordo III I. 


gas fiue líneas habentalij pifces,ut Seferínus:alij plures & aureas,utSalpa. «| Idem R ondeleti- 
usín Orthragorífco pífce recítatís Aeliani de Lunapifce uerbís,defcriptíonem eíus Seferíno com 
ueníreconíectat, [ Illum cuíus eíconem damus, K-ondeletíus inter pifces Coeruleos ponít;& in 
eodem genere Stromateo non ualde abíimílem facit, 
GALL. CírcaMonfpelium Tronchou,R ondeletíus, 4 | 
GER M ANICE círcumloquemur : in befunberer bzeiter mecrfifb / on f:üippen «mit 
sweyen ftricpen vorioun eswandgen dágen Dei binoeren teil, a 


INouacula Rondeleli. ! 


SR 
A MSRUS 2m 


pA AC 


a 
T. 


AX P LU A 


Ewdem aliaicon,qualis Roma olim depita eflà Cor.Sittardo nobis communicata. 


eee NW | 
ie UA dn I Á 7 : 1 
HE ] LEE ACER LES LM 
UE LSU RLAER TATE: "idi IA : 


3: 2 
Mero 


TovAcvra Rondelerij,(nterIztosplanosambigít,utmoxín Fabro dícetur.) Sequor 
INS hoc pifceínquíouulgarem appellationem,quam ex Latína fumptam arbítror, dicítur e« 
ním Rafon;que uox nobís & Hifpanis nouaculam fignificat:d Plinio ueró,qui folus ex ueteribus 
pifcis huíus meminit, Nouacula pifcís, Etus uerba funt: INouacula pífce qua tacta funt, ferrum o- 
lent.namín uulgaríbus codícibusperperam locus híclegítur, eo quo cítauí modo reftítuendus, 
Et meríto quidem Nouacula dícitur.cít enim derfo cuiceilato, (atqui Plmius à ferri odore Nouaculam 
dicam inintar,) quo maiorem nouaculam apti repra'fentat, pifcis eft marínus, palmí longitudíne, 
tres digítos latus,unum fpiflus.capite Pagrum quodammodorefert,pofteríore corporís parte Bu 
gloffum, Ore eft paruo: dentibus acutís, magnis & recuruís, Oculis eft paruis, quibus defcen- 
duntad os línea oblíque, purpurez & ccerulez, Squaimís tegítur magnis, rubefccntibus; (unde 
aliqui pro Erythríno perperam hunc pífcem acceperunt.)Pilcíseft Rhodo frequens, & ín Melíta 
ínfula,ex quo pofi Rhodum à Turcis expugnatam illuc migrarunt milítes qui Rhodij appellan- 
tur. Capítur & ín Maíoríca Mínoricat infulis.Carne eft tenera, & delicatifsima, ac ín illis infulis, 
quas modo nomínauí,fummo eft ín precío.Sicille, 4j Eundem pífcem poftea Cor, Síttardus me 
dicus Rome depictumad me mifit, Pauonís nomíne.fed nomen hoc alíjs quoq; díuerfis pifcibus 
attríbuítur. Varíetas € elegantía colorum Stromatei nomíne dígnum hunc piícemfaceret: feda- 
liuseft Athenzí ex Phílone zvgauaz«ws in mari rubro,fa6ztouc yop d'Y Gxs m etucrr Q^ meruere uoa 
GO. Aconías pííces quofdam INumeníus apud Athenzum nomínat duntaxat. acóne autem 
Grzcís cotem fignifícat,ad quam INouacula exacuífolent, Tonficula ex Orímíscelebratur nos 
míne tenus à Cafsiodoro,non defcríbítur, 4| Saluíanus nullum adhuc Gracum aut Latínum no 

men 


De Pifeb.latis & compref. 63 


men huiuspiícís inueni(Te (e profítetur.Peculiarem(ínquít)adeo figuram habet híc pífcís, ut nula 
li alij piícium (imilis uideatur , ab omnibus ínternofci facile pofsit. Capite ením permagno eft, 
ualde tamen(non fecus quàm corpore toto)compre(lo,& omni pror(íus roftro carente. Latíufcue 
lus ualde eft, Fabri inflar compreffus. Squamís magnís tegitur: & uarijs atq; pulcherrímís colorí- 
bus egregie depíngítur.Palmí menfuram excedere non folet.Soliuagus,ínfírmus & (mbellís,carz 
níuorus tamen, In Romano foro pifcatorio uíx deni aut duodení quotannis confpícíuntur, Ia 
Rhodío,Sículo & Hifpano marífrequentior gígnítur, Carnem habet teneram atq fríabílem: bo- 
nífucci & concoctu facilem, Vnde ín Saxatilium penuría ipfis fubftítuíi poteft, Guftui fuauifsi- 
mus efi,& in maxíma habetur exiftímatione.Incola eft lítorum;maxímé que faxis abundant, Nul 
lis ferealijs fpínís,preeter eas quae doríi fpínam conftituunt,íntercidítur. 

IT AL. ome pefce Pettine uocatur, (forze quafi Petlen,propter parallelas capitis lineas, ) & ín ple- 
riícy alijs locís Rafon,Saluíanus. 

GALL,Rafon: que uox nobís & n1s P AN15 nouaculam fignificat, Rondeletius, Caufa 
nominis expofita eft (uprá, 

GER M A N.[J/Ein felisamer fifc:b/wirt immeer vmb oieinfeln Cicilia vno (Oalta gefurs 
ben:mit mancoerley [dbónen farben gesieret. oie Srantso[enn vno anberc vólcfer am meet 
vo:2lftica überin 4Éutopa/ncnnen jr ein € dár[acE/ic. 


ABE R, Gracis Zee, id 
[ne lupiter: uel XzA«ste, ! 
íd eft, Faber ferraríus, alíus 3 XaAxfuc, 
omníno píícís elt Chalcís. : ; 
zxvcnomen forté ex pofte- 
ríore nomínís X«Axsvc fylla 
bafactum fuerít, Putaue- 
runt alíqui Fabrum díctum 
afimilítudine fabri ferrari] 
qui fuliginofus eft: (qui etía 
2m cum Coracíno hunc pí« 
Ícem confuderunt;?) macula 
quídem ínfignis eft nigra, 
«| Multz ín eo partesnígr£ 
cant; utà coloreforfan Fa- 
brí nomen índíti eí alíquis 
contjcíat : quanquam fimul 
&hunc & Coracínum no- 
mínans Oppianus: non u- 
truncp,fed Coracinum tan- , 
tim àníero colore denomínatumait,Saluíanus. Dalmatz etíam hodie Fabrum uocant:quí cá 
ex cís percunctarer (ínquit Giillius)cur fic nomínarenr,mihi pulchre refponderunt fe ídeo íta nura 
cuparc,quod omnía ínflrumenta fabrílía ín ipforeperiantur : quod quidem ipfum ftatím uerum 
eíIe períclitatusfirm, &jINon eft híc Cyttus Athenzí,ut quídam fufpicati funt, quoníam àR oma Cyitus. 
nís Citula nominetur.ab Athenzo quídem Cyttus nominatur tantüm,ínter pifces, tanquam Dío 
nyfio facer, Neq; Acanthías,ut propter fpínas doríialiquí putarunt:ís ením Muftelorum generís Zfcantbiar. 
eft, Neq; Orthragoríícus, uel Porcus marínus,quanuis dum capítur, erunnit. €[Dubiítauiali- Porcus mar. 
quando (ínquít IR ondeletíus) ín quam pífcíum claffem píftem huncreferrem. neque ením ínter ftem bunc 
Íquamofos,neque ínter cartilagíneos , neque ínter beluas collocarí poteft, neque ínter Lwziosotés tnter planos 
recenfendus:quíppe quí una parte candídus,altera nígrícans non fit,fed corpore concolore,dem c latos «ma 
ptauníca macula, À planís ueró oculorum fitu díffert, Ar cum exígua (it hec dífferentía,corpore- Pigere. 
que plano fit, & fígurá R hombo capite tenusquodammodo fimili,non inepte planís pifcibus ad- 
numerari poffe uidetur.Sícille, Belloniuslatís pífcibus adnumerat, contzacialatorum appella- 
tíonead paucos, Fíatolam,Lampugam,& c. ut pauló ant ín Stromateoaltero díixímus, | INoslae 
tís (ímplicíter pifcibus adnumerare uoluímus:quoníam a planís & oculorum fitu, pinnísQ plurís 
müm dífiert: € nont illifua latítudíne in aqua natat; Natura quídem , ut plerunque folet inter 
duo genera, quedam íta ambigua producere , ut ad utrum referas , dubites ; (ic Fabrum etíam & 
INouaculam ínter Latos planosty &reugozeolovzee nobís: genuít, refertením INouacula pofleríori 
parte Bugloffum:& latíufcula ualde eft, Fabri ínflar comprelfTa, Saluíano tcfte, 

GR AE CI hodie Chriftopfarum(nomíne compofito à Chríftus & opfarium , quod pifcem fi 
gnífícat)appellant: aíiuntij Chríftophorum , dum Chríflum bumerís geftans mare traíjceret , pí« 
fcem hunc apprehendiffe,& impreffa dígítorumueftígía relíquíffe, €f Hodie forfan ideo Chrís 
floparon nomínant;quía olím z:ws;id eft; Iupíter nomínaretur, Gíllíus. 


Fa 


Ata. 


64. Animalium Mar. OrdolIII. 


ITÁALICE, Romz Cítula uel Cetola uocatur: hoc quidem nomen ceu dímínutiuum à z«óc 
fortafsís factum fuerít,à Gillío Sítula fcribítur, Item Pií(cis S, Petrí, Pefce fan Pietro, ferunt ením 
hunc pífcem fuiíle,quem iubente Chríflo díuus Petrus, utín efus ore numifma pro tributo repez 
ríret:unde digitorum ímprefforum ueflígíaín medío corpore relícta fuerint. ( Sed Orphum etía 
am Grzcí multí hodíe Petropíaro,íd eft píícem S. Petrí nominant.) Genuenfesab orbícularí eius 
forma Rotulum nomínant:Dalmatz Fabrum. «| Lígures Zaphírum appellant, Louíus:alibí ta» 
men Scarum, Zaphírum uulgó nomínari ínfinuat, 

HISPAN Lut& Galli Narbonenfes, Gal, id eft Gallum uocant, caufamleges mox ín Gallía 
cisnomenclaturis, ^ 

GALL. A Mhfsilienfibus Trueíeuocatut:fíue ab infigni uoracítate,ut Belloníus putauít:fiue 
ab aculeís dorfi fetarum ínftar erectís:unde & Hyftrícis fímilítudínem Iouius eí afsignat:;fíue pos 
tíüs,quía dum capitur fuum more grunnít,quod R ondeletío placet.In Leríno ínfula & Antipoli 
R ode uocatur , íd eft, R ota: quía rota modo rotundus feré fit , & ín medío corpore maculam nía 
eram habeatuelutí centrum,alía quídem Kotaeft Plinij ínter beluas, Gallí(ad Oceanum) Doree 
uel Dorade uocant , ab aureolaterum colore , quafi Auratam: nam antíquorum Auratam igno 
rant.In Prouíncía Gral, (ícut & Hifpani : íd eft Giallum : ut & Santones & Baíonenfes Iau, íd eft, 
Gallum, dorfíi pínnís furrectísuelutí Gallorum gallínaceorum críftís;uel(ut Belloníus conijcit) 
abaureoatq; mícante colore,quem habet cum adulti Galli ruftící maioribus plumis communem 
appellauerunt un fau,uelun Cocq. 

GER MANICEnomínemus|licet &.etere fifd),ut & R omaniappellant. (Gallum enim 
& Porcos marínos uocare non líbet :Iquód hzec nomína alíjs quoque pífcibus attríbuantur. ) uel 
ein &Ocerfdbmib,boc eft, Fabrum mar,uel eit X ab, id eft,R otam, 

ANGLI picem quendam GSe:ee uocant,alíj Care uel CYo:ry pronuncíant : quí alíus uídes 
tur quàm Doree Gallorum,hoceft,Faber, Prafino ením non diífsímilem effe aiunt, latiorem,colo 
re Tíncz,ín cibolautí(símum, 


YcoNn hzenefcio cuíus pifcís reperitur ín Tabula Oceaní Septentrionalis ab Ofao Magno e« 
Tus níhilaliud de earefert, quàm picem effe duodecím pedum, Mihi quídem huíuímodi 
pínnarum ín eo pofitus, minime uerifimilis uidetur, 
GERMAN, fAÉinvnbcannter GOcerfift/inoer Cafel oco mittnádbtifdpebeboan meero/ 
ven oun Olao Magno befdiben:fol wélff (cbiscb land [eym. 
ORDO 


ó5 
ORDO V. DE PISCIBVS SIM 


PLICITER DICTIS: QVI FERME ROTVNDL 
(MINVS TAMEN QYAM LYRIFORMES, NON 
comprefsi funt;ali] íquamofí, alij leues, 


iN 


"Mana becimago P'enetijs fatla eC. macula in mediolatere talis effe debet, qualis in 
Smaride mox [equenze cermitur:e pinna à podicelongior quam ft. 


RR , 


AENA, Mavic, Gaza no recté Halecem 
F3 couertít, X IMienídíon Halecula, CAlex AEST 
f e E Plíníonó pifcis , fed carí uiti& efl, gen, 
V Ni | Ed fce, fíneafpiratione: etfi ín Gieoponicís 

EH 47.4 uutlegit.Halecuel Alecgen.neut, Hoe , 
ratíus & Plautus dixerunt : liquamen ex inteftínís pí« 
Ícíum interpretantur. Halecula dímínutíuum femper 
pro pífcículo capítur,uilínimírum quouís, (Columel 
la ríuales haleculas díxít:] quem etíam halecularíum 
Hermolaus appellat ; Graece anthracidem,íd eft pru- 
naríum uel carbonaríum:quícunque fcilicetín pruna 
& cratícula commodécoqui potefl.) IMenarumfpe 
cíes alíz ín utroque latere nígram maculam orbículas 
tam habent, que fimpliciter IVleenz dícuntur., alíze, 
Leucomznides,uel Smarídes,alíz,Boopes, d| Eue- 
nít ut cum foetu impleri IMizna foemina incipit, marís 
color ín nígríorem , plurísty uarietatís mutetur, & ca- 
ro deterríma cíbo efficiatur: uocanturà nonnullís per 
id tempus Tg&yo, (id eft Hiírcí,) Aríftoteles, Dea- 
lio Athenzí Hírco , díctum eft ín Gobione nígro 
Rondeletij, 

ITAL, ÁÀ Líguribus ac Romanís IMenola uo- 
catur; ab 5s qui Adríatícum fínum íncolunt Scla- 
ua, uel Menola Sclaua:uelut ipfi proferunt, Schíaua. 

GALL. À Mlafsilienfibus Mendole, (alíás Mes 
dola,)abalíquibus Cagarel, quód alu& cíeat, à nofirís 
ín Gallia INarboneníi fufcle, R ondcletíus, : i 

GERMANICVY M nomen non habeo, Bello- - 
níus,R aró(ínquít)ín Oceano capíuntur,quod fcíam, 
€ oeyfferling uocari poteft , ínterpretatione Crallíci 
nomínís Cagarel, 

IVIzenulam Italor à Germanís ínferíoribus 4e3ot 
tircE uocarí, olím accepí:fed certi adhuc níhil has 
beo. Rondeletius Oxyrhynchum fuum,quí Antuer 
pie crebró cernatur, Hautin íllíc uocarí fcríbít: alíqui E-——-4 
Acum Aríftotelís (íc nomínant. E- 


Haec, 


Falecula] 


Manarum 


feces. 


ellonij icon fquamas omittit:fex autem feptem we lim 
neas à capite caudam uerjus exprimit. 


MARIS& Gracis(Zuaes)& Latinis dicítur, Giaza Cerrum Latíne uertit, ob íd fortaffe quód. Cerrir. 


Neapoli Smarídes uulgo dícuntur Ceres, Mafsilíe Getres:) mirum cur ii poetíüs Plínij & 
: 3 


Li 


66 — AnmaliumMar. Ordo V. 


Gerres. Martíalis appellatione ufus,quí Gerres dixerunt. Eft autem Smarís ea IMznpz fpecíes , qux Leit- 
Leucomenis, comznis etíam à Girzcís dicitur,íd eft, Mana alba, quía femper alba remariet , càm Mana prior 
Garus, colorem mutet,Eundempí(cem Garum effe , nominis aflinitas facít, ut fufpicer , cum pro Garo 
Cerrus dícatur ; & à Plinio & Martíali multitudinis numero Gerres, & Antípoli hoódíe Garon. 
pretereà ex hoc píícículo optímum fíerígarum experíentía docet, ex Giaro uero pífce optímum 
fieri garum teflís eft Plinius, Rondeleríus, Leucomanídes aliqui Boaces nomínát, Athenzus, 


Smarídes uocantur etíam IMarídes Athenzo., 


Smarídem, Bocam & Maznam cognatos pífces;fic díftíngues,Boca líturís caret,quibus Smaz 
tís praedíta eft, Smarís quoq; afperíores fert fquamas:líneasQ rectas, feríe quadam ínlateribus dí« 
fpofitas, quales & in IMzena cernímus:fed IVlzna nullo feruato ordíne confufas,Belloníus, 


GR AE CI hodícg Marídesaut Smarídes appellant, 


I T AL. INeapolí,Cerres, Venetíjs, Gírolí; Gerruli,alijs etíam Girí, Z erli, R omae Spígaro: Us 
bi & Rotonetum alíquí uocant; quod nomen Boopí debetur, | Sículí etíamnum Smaridas uos 


cant, 

HISPANICE Pícarel, Víde mox ín Gallícis, 

G ALL. Mafsíliz , Gerres uel Gíarets. In Gallía 
INarbonenfí, ut & ín Hífpanía, Pícarel: ob íd fortaíTe 
quód falítus híc píícís & fumo exíccatus, línguamacrie 
mohnía quadam pungít & mordet, R ondeletíus, 

GER M, F.Z Ein voy|]er 3 cbeyfferling.uel imitatio 
ne Hifpanis & in Prouíncía ufítati nomínís Pícarel,eíns 
2itsling. 25iselen ením nofltís de fapore pungente 
& mordente linguam ín ufu eft, IMznulam Italorum 
à Germanís inferíorib, JP ontincE uocari olím accepí, 
quod fi uerum eft, Smarídem feu Leucomznidem íns 
terpretabímur ei wy[jer 4youtinc: Et Boopís fpecies 
duas aut tres, gefdilácbte 9«e APyoutincce / eocr oce 
nádftganeten fifdeo. 


u 
quu 


AC 
EE 
x 


iu 


(Sk 
A 


E Ea, 
"4 


SC BOSSES 


6 0P s,;Box,Boax. Bia Bof, Bünf. 
Hic pífcís líitoralís eft , ex IMzenarum genere t in 
Gallía noftra Narbonenfi,Italía, Hífpanía , & re & no- 
niinenotifsímus. A Plinio Box dícítur , uel (ut alij les 
guntBoca,Gaza Vocam conuertit, R ondeletíus. 
GR AE C1 hodíetp Boopa nomínant, 
| ITAL; 


Boc alia effigies P enetijs expre]a, 


1 

! 
TELA m 
NSNSSSS 


iuc 
SENSE 
SONS NSSSSSSS 


m | 
AVV m 
AMAA 
NN 


Uu 
M 


/i 1 
| 
T 


jh 


[ [Af 


-DePifcibus [implici Cet 67 

IT AL, Venetijs Booba. ín reliqua Italia,Liguría ; Gallía Narbonenfi , Hifpania, Bogue uel 
oga nomínatur, R-omz etíam Boga uel R.otoneto,quód corpore fitrotundíore. 

G AL L, Bogue,utínItalícís nominibus díctum eft, Sunt quí cum Leucomeníde(qua potí- 


üs Smarís eft)confundant, 
GER M. fin gefobledt oce A outincEs. Legefuperiüs ín Smaríde. 


MM I 


M AX / 
OSA NS 
X) 23V. 
ANM) 


2028:4 419. 
S 9S) 82. 
OMS ROI 


O OPI $ fectida fpecies R odeletio. Ex ueteribus folus Oppianus Boopís fpecies duas facit; 

Pifcem hunc(ínquit R ondeletíus)ín multís fuperiori fimilem, Bogue rauel appellant.quíd 

uero íflud rauel (ígnifícet, non potuí omníno aífequi : nii quód perítíores pifcatores fic dictum 

effe putant,quía capíatur & uendatur cum pífcibus,uulgó raualle appellatís,íd eft,mínuiis, quídg 

fimul elixantur & apponuntur,nec propter paruítatem felíiguntur, Rondeletíus, Haud fcíoan 
ídem (it, (uidetur autem effe,)piíciculus litoralís,quí à Bellonio Bogue reneau nomínatur, 

E £ E Em Ein anocr ge[dbládt oes A outince/ ein retladoter APyoutincb. Lege fuperüs 

maríde. 


y o o PIS tertiafpecies Rondeletío, 
Rarus eft híc píícístínquit) cuius nomen neque à pifcatoribus noftrís,neque ab alijs potuí 
unquam extorquere propter rarítatem, 


GERM, Cao iitt ge[dladtoes JP outincEe. V ide fuprá ín Smaríde. 


ALPA,Z&vw. GrecumSalpe nomen Latíniretínuerunt;X hodíe pleríque Europ popu 
Síretínent, Huncpiícemalio nomine Bouem (&cp)appellat,ut eft apud Hefychíum. fed nos Zof; 
alium dabimus magís propríe Bouem díctum ín planorum cartílagíneorum genere, ——-—x&A« 
zraLa? icauxeKiyDU, — Aca Boxe vropxudte GA vot RtASoUcIU; — Ovvetet yassetQUxQ- àd «Acyavay ódlovow, 
Antíphanes,hoc eft:Et Salpee, quas Halízonorü pífcatores nominat Boues; ab eo quód dentibus 
femper alge fuís uentríbus molant. Cognomínátur atit forte icoutisft, quód ín nullo alio pifcí ge 
nere, eque atque ín Salpís, eadem fere femperferuarí magnítudo uídeatur, ad fummum quíde 
bilíbres fíunt,autfemper adlibriaucte apparent;Saluían. Pro agri, lego vopsistr, id e(t, pifcas 
tores retíarij, nam /ex9- eenus retíseft, Falizoni populi funt Áfiz mínorís, Pro &atyevet, 
quod efl;curant, malim &Acvay,id eft,molunt, Eftautem x&vzs apud authores femper foemínini 
cenerís, Archíppus per focum mafculíno genere protulít,tanquam de uíro tíbícíne , propter allut 
fionem uocabulorum, ----ssupudWap Bong, —Z&NmybdÜsekAmryE, | Chrífopleutus, pifcis día 
ctus Salpa, Syluatícus: fcribendum autem Chryfopleurus,ab aureo per latera o | 
E A 


C. ephalus. 


Leucifcus, 


Ceflreus. 


NS, 


T'eraar. 


Salpz fimilis eft pifcis ín marí ubro , Stro». 


imateus nomíne, A rhenzus, 
GR AE CI etíamnunc nomen antíquum tr» 


furpant, 


Animalium Mar. Ordo V. 


Effigies bet Salpe P'enetijs effitla ef, ei qu Ron 
* deletius dedit, fatus umilis : nifi quód uirgas à capite ad 
caudam tendentes siü exprimit: que à pittore colores in-. 


ducente addipo[fJunt. 


1T AL, Rome & apudalías pleraíq; gentes 
(qua Graece aut Latínz língua ueftígía retía A 
nentnome feruat, Gillius & Saluíanus, V enetí y XEVE 
Salpam proferunt, Romani fere Sarbam:alícue 
bi Salpono, 

HISPAN. Lufitani Salemauocitant. 

GALLI etíam Salpanominant , Mafsiliene 
fes Sopí;Belloniotefie, 

GERMANICVXM fingo, cítt Gooloffreys 
met, à ftríjs feulíneís aureís: uel círcunloquor; 
ein att ocr (Ocerberficben mit etlicben gálbe 


LUFT TEPIS 
Nor. "7m 
1747 J^ 728 
PATI 


m» 
dl 
^ $7 0. 


ftribenburd eiefcyten/vomtopff gágé vam ANSNS 
birioeren teil. ZASNSE 


27; 


ALPA mínot eft, atate tantum differens: 

uel potíüs fpecíes eí fimilis, quí ín Gallía 
INarbonenf(i V ergadelle uocatur piícís , hoc eft 
Virgatus , a uírgís fiue lineís parallelis , quibus 
diftínguítur,omnino fimiliter ut Salpa: qua ci 
etíam partíbus ínternís;faporísínfuauítate, care 
nís mollítíe,& uictus ratione conuenit. Rurfus 
autem ab ea differt fígura:eft ením tenuíor,bre- 
uíór , rotundíor , Sparís uel Auratís quàm Sal« 
pisfimilior.ad Salpe magnítudínem nunquam 
accreícit , reperítur ín flagnis marinis tantum: 
Salpa ueró tum ín marí tum ín flagnis, quam 
obrem, ut díxímus , fpecie potíiüs quàm ztate 
differt , contra R ondeleti] fententíam:qui piíce 
huncín Salpa defcripfit, eíconem uero eius nul 
lam dedit. 4f Germaníce nominari poterit eir 


CGitreymbzacbfme. 


SN 
llt 
u [ERU (Í 
( 4 
m n R C 


TY 277777 DA e 
71/7 
M A 
i 
(6L 
SUR CU UR 


W^ ud 
(i 
1 


ill 
GC 


DE MVGILIBVS$ IN GENERE, 


VGIL dícítur Ouídio, Plínío: Muegilís, 

Iuuenalt,Horatío, Gazz,ficut as & afsís, 
Mugil dictus eft,quód fit multüm agilis,Ifidoa 
YUs,. . 

M VGILE $ frequentífsími(ínquíc R ondele 
tíus) & uulgo notífsímí funt pííces ; fed in eorá 
generíbus díflínguendís difficultas eft. Suntes 
ním quí Cephalum(Ktga2sp)genus Mugiílum o« 
mníum fiue marínorum , fíue fuufatilium cons 
ftíituunt,ut Galenus,alij Leucifcum,A«wxíexw,ut Hícefius. Galenus quidem Leucifcum, fluuiati- 
lem tantàm Mugilem facít, Ariftoteli Cephalus fpecies eft,quze cum alijs .Chelone, Sargíno, & 
Myxone)Rtsetoenomíne contínetur, 4| Doríon K«sptee marínos & fluuiatiles facit : & rurfus ma» 
rínorum fpecíes duas K&geAsp &Cwisi,nimis concife, Hiícefius fpecies Leucifcorum quatuor nos 
máínat: Cephalum;ín cibo optímum:deinde Ceftrreum:tertíó Myxinum; pofiremó Chelone, (qui 
& Bacchus dícatur: R ondeletíus tamen Bacchum, portíüs Myxonem effe putat:)ex quibus tres ez 
tíam Aríftotelesnominat:quartum uero non Ceflrreum,ut Hicefius,fed Sarginum,x«cyivoy : Calís 
quí Sargonem Latiné uertunt.Sargus alícubí pro Sargíno perperam legitur apud Aríftotelem,) 
Ego Chelonem non Mueilís peciem proximam fecerím , fed Cephali. Docet enim A rifloteles 
Cepbalorum fpecíem unam lítoralem effe, quam Chelóna nominat:alteram translítoranam , qu& 
adíectiuo nomine zseay cognominat,& muco fuo nutriti dicit , eot fcmper ieiurium cfle, unde 
quoníam,cum quatuor Mugilum fpecies faceret, Chelonem nomínauír, Perzam omifír , ucl Ce- 
phalum fimplicíter díctum,uel Sarginum pro Perza eum nomínafle probabile eft, Rondeletius 


Cephalum Perzam , eundem Cefirco (Hicefij) INeftídi, id cft, leiuno, & Sargíno facít, Quod fi 
quis 


De Pifcibus fimplici 
elileibus fimpliciter. óQ 
quisinquít Rondeletius)Perzam cum Myxíno(quoq;)eundem effe uelit;nonrepugno, prefere Mysinu, 
tím cum dícat Aríftoteles muco(myxa)tantüm fuo uefci.Sícille. FiicefiusMyxínumtum à Che 
Jone,tum à Cephalo díuerfum facít; & Rondeletíus quog; ín fequentibus diftinguít, quanuís du- 
bie, leíuní quidem epitheton ( & prouerbíum KssesVt vussve ) R ondeletíus Mugílibus omnibus 
conueníre polTe fatetur, cüm omnes carne abftíneant, imprímís tamen Cepbalo translitorano co 
gruere íd uídetur,quí fuo tantàm muco uíctítat,caterf ením algís & limo uefcuntur; ut híc pre ce 
teris fícut eft,íta etíam dícaturv&sze, Aríftoteles cum Mugiles alíquotlocís recenfet, tribus,fcilícer 
Myxoni,Cheloní,Cephalo,Sargínum leíuníloco annumeraffe uideri poteft , Ceftreo pro genes 
re pofito:quíbus ínlocís mendofe z&oy€- pro zeeyivG- in utilgaribus noftrís codícibus legitur.O« 
mnes autem hae Mugilum quatuor fpecíes ín marí marínistp ftagnis nafcuntur, Sunt & fluuíatía 
líam non pauciores differentíz R.ondcletíus, &p Mugilum in fluuijs alij émtarí fübeunt; alij ín eís | 
geníti paruís & numerofis fpínísabundant, Galeno tefte, q- Vocantur & raózé» ánonnullís, fed taz, 
Oppíano pííces omneszadzé &Aóe dícuntur, €| Arí(tophanís Scholíaftes Ceftreum cum Cepha 
loconfundít. Ceftreasapud Axíftophanem Murznasalíquí ínterpretantur. Cefiram Doríon & 
Pollux eandem eífe cum Sphyrxna uoluerunt, €| Inter Mugilum (pecíes legímus etíam oui, 
à figura cunei díctum, quadratum & A«y«eoy,íd eft,gracílem uel uacuum.& AaexzvAse uel Ar'asezv 
Adiy,à magnítudíne. 4| Ariftotelís Hiftoria 8.3, uerba: Tg&Qezou dt zr&s x«sosUe Quxel xol ayquio. E sz ud 
6 xiQaDor,oy xgASol vivi yeMiva,aeor ye 8" 105 varcoatte. s Doo uero dt o zr«oatutg Arun ufa TUO kon: du i) vii 
sic Y &e.oi dt xeqador veuorig T3 wp. dluà C Gatoeis i) Bwvad'as det, Graza uertít: Vefcit IMugilís unuf- 
quif alga atq; arena. Capíto quem alíquí labeone uocant,lítoríbus gaudet.alter generís eiufdem 
translítoranus eft; quí non nifi mucore uefcítur fuo, quamobrem femper ípfe feíunus eft, paícuna 
tur límo omnes(in Graco non efl,omnes)capitones:quo fít ut graues & fordídi (ínt, Rondeletius no 
recte uertit, Capíto quem alij Labeonem uocant: fíc ením alíquís duo hzc nomína pro una fpecie 
accípere poffet:cum Ariftoteles hoc ipfo capite diferte diftínguat, fpecíes Ceftrei quatuor nomís 
nans, Chelonem,Sargínum,Myxonem,& Cephalum. Quare ita rmecum fiato , Ariftotelís banc 
fententíam fuííTe: Cephali tres effe fpecies, unum fimplícíter cephalum díctum, ( quem Hícefius 
etíam à Myxino & Chelone feparat;)alterum cognomíne chelonem:& tertíum cognomíne pera 
am uel ieíunum,longíus ením híc alítore degít:quare límum & algam non ínuenit, & muco fuo 
paící uídetur,unde & Myxínus nímírum ídem fuerit.Sunt ígítut tres íftz fpecíes Cephalí,ceu ge 
nerís proxímí:Cefltei uero tanquam remotíorís.R eftat Sarginus,no fam Cephalí,(ed Ceftrei tan 
tüm fpecies; & hícaliquando Ceflteí nomíne (ut Hicefio prafertím ) abfolute uenít : níhil ením 
quàm xesges eft,non etíam Cephialus.Hanc fententíam plerag; & claríora authorum loca confir- 
mant:quod fi pauca quadam & dubía,opponí poffunt: cogitandum ípfos etíam ueteres forte alí- 
quando non omnía fatís diftín&e,fed quedam íta utacceperant,tradidifle, q| Ibídem Ariftoteles 
fcribit:Ceftreum gulofum & ínfatiabilem effe:quare uentrem eíus díftendí:;Sc quádo feíunus fue- 
rít,ínertem aut uilem effe. (ín Gracís abundat negatio , okózay à us visi qose, Áldína editío &€ 
Athenzus,negationem non habent.)Et poffunt hec quídem omni Cefireo conueníre , Myxino 
uel Teíuno excepto. ís enímfemper íeíunuseft, Athenauslibro 7.ex Aríftotele recítans, queda 
non mendofa,ut Saluíanus fufpícatur.fed diftín&tíus certíusq; quàm noftri Ariflotelis operi co« 
' dices habeant,exponít.ut,esz d£ ó tu 716 iQa36c,5  ysAQp o dE q«pe2 "^, lego a595o6, on vreeo ^, ut Sal 
Uíanus:) toi jos esron à uy Qepaz^ yi aar ctr you IUE: 05 xsAdp dua ko ivi, €T Ceftreus dí» 
ctus eftá figara,nempea ceftra,quod telí uel miísilís zenus eft; Latíní uírículum uocant) Zeracus 
lum alij fcribunz.)teli enímsmodo publíca Athenienfium poena íntrabat adulteros, &c. 

1 T A L. Venet(omne Muoeilum genus Cephalos nomínant,Gíllíus, Vulgus círca Venetías 
profert, Cíeualo, Scíeuolo,Sebolo.aliquí etíam Tragono, ! 

GE R M. Mugil uel Cephalus à noftrís Germanícé appellari poteríteiti (Deeralet.nam & e& 
piíícem,quem noftri uocant 2(let, Aufoníus Capítonem uocat , tali Squalum , quafí Cephalum. 
Scío Anglos à Gallis mutuatos;Viugilem uocare a (ullet, & Albertum Gietmaníco nomíne 
JP'arocren:Flandros ((Oullenaer:)(ed illud nobís infolens & fenota fienifícationís eft;hoc orís 
gínis Latínze & Gaallís ufitatum, Albertus quídem perperam Mullum pro Mugíle nomínauít 
Inter ícones Oceani Ger« 
mahnící pífcium , quas à Io, 
Echtío accepí , (Dolenaer 
& f^abernomína nonus 
ni fed diuerfis pifcibus ad« 
fcribuntut, 


Aeiinus, 


EPHALY $,KiQahot, Gd: 
fpecies Mugili, a'The 
odoro conuertitar Capito, 
eftaute capite rnagno,craf; 
fo,latocp, Degít máxime ín 


zo . AnimaliumMar. Ordo V. 


matínís ffaenis X flumínibus : cubítimas "lia eiu[dem eicon, Venetijs 
gnítudinem aliquando fuperat, Alíus eft E 
Capito fluuíatilís Aufontjj, € Videfuprà 
in ijs quz de Mugilib. ín gen. fcripfimus. 

GR AECV M uulgus Cephalum maío 
rem,ex quo botarge fiunt, Coclano uocat, 
Belloníus;mínímosuero,Gíllaros, 

ITAL, R oma & ín tota fere Italía Gre 
co nomíne Cephalo uocatur. R.ondeletí- 
us, Venetís Ceuola, .Quí ad oras Padí 
agunt, Cephalos uarijs nomínibus pro ma 
gnítudíne appellant : Caneftrellos nempe 
mínímos , quos ín caníflrís ferre folent, 
Alíos quoque Baftardos, medíos ínter ma 
íores & minores, Alios Letreganos,cate- 
tís paulo latíores,Bofeguas alíos, medíam 
magnítudínem ínter Letreganum &Míe- 
fínefortítos,Belloníus, Príuatím Cepha- 
lum grandem , Miíeftne, quafi Myxínum, 
uocant Padíaccole, Idem, Capitones ín 
fínu Adríatíco Capítellos uocant, fiue Cas 
píftellos, Giíllíus, 

GALL, Círca Monfpelium Cabot, 
quafi Capítatus: a Gallis Mullet, R onde- 
letíus, Belloníusfcribítun Mulet,& Maf 
filie un Muge uocarí, Cephalum autem 
grandem; auulgo Steechadum Vergado 
nomínarí addít, ( Rondeletíus à pífcatoría 
bus fe accepifle aít , Samez uulgo dictos 
Monfpelij de Mugilum geriere,fpfe priua 
tim Ceflreos facit, ín eos quos Vergadel« 
les uocant, mutarí: ut Capitones ín Mugi- 
les.) Mafsilíz Calug, Gillíus fimpliciter 


MN 


olim nobis picta. 


e 


E 


TM: 
i 
"ttt tt 


mmt 


4 


ili 
Hte tt 


(f 
LASS 


/ 


vomit 


77 
7 


(rer, 


M Un Freeg 


"lili 


A ITI 


rrr gMIE«tl 


7 


^ 


III 
TT lI 


Capítones,MafsilíeCalugos uocari tradit. NS 
ILLYRICE Czypo. NEA 
GER M AN. S3as ctff ge[bledtoes S FE 

(Oecralete. Vide fuperius cum Mugilís : S S i24 | 

bus ín genere, ES M Eu 

TT 


Sy "t 
i NI) 
z eS NSRE A B ALAS 


ESTREY $, Ksseve,. ondeletio , Leucifcorum 

feu Cephalorum fpecies altera, Arífloteles fem« 
per opínor pro generís nomíne accípíit, Hícefíus Leuas 
cífcum genus conftituit , cuí ínter alías fpecies Ceftres 
um fubíjcít, Víde ín ijs que de Mugilibus in genere fcri 
ptafunt, 4| Efthic pi(cís Cephalo fimilis omníno,, & 
idem uíderetur nífi capite effet minore, & acutíore ; lí 
neastpà branchijs ad caudam ducias breuiores habes 
tet, R ondeletíus, à; 


G ALL, 


DePifeibus fimpliciter. 7l 
& ALL, A nofirís Same díctus eft, Pifcatores hunc píícem cum fenuetít in pífcem Vergadel 


Ie díctum,mutari aíunt, R ondeletíus. 
G E R M, F, C3ae anter gefblectoes (Dceralete, V ide fuprd in Mugile ín genere, 


YXoN Rondeletij, 

Mugilum fpecíes al« 
tera, Mv£ay (ínquít) uel vg 
vG- appellatur , à myxa, íd 
eft muco &pítuítofo humo 
re:Ceftreo omníno fímíilís, 
fed magís mucofus : capite 
miínüsacuto, d Efthíc Ce« 
phalífpecíes, quí & peraas 
& neftís cognomínatur.Le : 
ge qua fupra de Mugilibus ín generefcripfimus, €f Doríon Cephalum tradit differre Cepha- 
lino,quí & Blepíias uocetur:R ondeletius quoníam nulla Blepfiz uocabuli ratío appareat, ( randj 
ídnecefle fit,) pro Blepfía, Blennum uel Blennodem legendum putat , utídem fit quí IMyxinus: 
quoníam blenna ídem quod myxa (ieníficet, Sed longealíus eft Blennus marinus, quare Blepfía 
am fí quís mutare uolet(ego quidem non laudo)ín Blenníam potíüs quàm Blennumaut Blenno- 
dem mutet;nullíus equídem pífcís nomen ínav(sctermínarí puto. € Chelónes, Hicefio tefte,ctía 
Bacchí nomínantur,Plínío non hí,fed Myxones Bacchi uel Banchi appellitur, Sed híc ín fjs quae 
à Girecís mutuatur (píufcule errat.maíor fides Hícefio, Graco fctíptori ín Girzcís nomenclatu 
rís:ut Chelon alio nomíne Bacchus dícatur.quanquam hoc etíam confiderandum eft diligentíus, 
Sufpícor ením Bacchí nomen ad A fellí antümfpecíé minorem pertínere,quae Oniífcus & Chel 
lares uel Callarías uocatur,ex Athenzíauthorítate.(nam hic etíam Plíníus aberrauít, Afellos ma« 
áores,Bacchosappellans.)ab Afelli autem nomíne Chellares,Hícefíusad Chelonem,ucel (ut alícu 
bifcribitur)Chellonem, facile tranfierít, Bacchus quídem non Banchus legendum, tum ex uetus 
ftís Plínij codicibus , tum ex Graecorum fcríptís apparet, Ecut Afinus quadrupes Libero, íd eft 
Baccho confecrabatur,ítapifcem quog; Afellum mínorem , eíufdem nomíne appellatum uerífia 
mileeít, | MvEG- & wv(wv pro hoc pífce fcribi,non probo, 

IT AL, GALL, Prouíncíales & Lígures Maxon uocant.noftri communi uocabulo Muge, 
Rondeletius, Mugilum genusetíam hac tate Grzcí Myxones appellantiquí INíceamaccolüt, 
Maffonesnuncupant,Gíllíus, Saluíanus Cephalum fimpliciter Senis Mazone dici (cribit. «Pa 
dí accolae Cephalos grandes Miefíne uocant, uoce ad Myxínum accedente, (forte quafi seva) 
Belloníus.Euftathío wv£ivG«(penanflexum)eft paruí Muoilis zenus, 

GER M, F. Caetitt Sd dd oco ((Qecralete, Vide (upra ín Mugilibus íngenere. 4 irs 
Gdleymbarecten/ein &olepmling. 


' HELON Kondeletij, 
Mugilumfpecíes quar 
a. Grece (cribítur x«Ady uel 
XeMay,KoA2p & XuNiy GCX&A 
Aey , uocabula funt corru- 
pta, Gaza Labeonem uer« 
tít,Labrumcauda placente — £& 
nominauit Plíniusinter O« Sii 
uídíanos pífces:fed Melanu 
xum legí oportet , non La- 
br&ü. Piícíseft (inquít Ron 
deletíus)Cephalo fímíilís,ca 
píte paulo mínore , oculís 
promínentioribus,fine pellicula illa molli, ueluti pítuíta concreta , quam uelutí palpebram habet 
Capíto.Líneas nigrícantes à branchíjs ad caudam aequalibus fpatfjs díftantes,proten(as habet,un 
de Vergadelleà quibufdam (círca Monfpelíum)uocatur, Labra craffa,fpiffa,prominentía. Che» 
lónes Hiícefio tefte,etíam Dacchínomínantur: de quoleges fuperíüsín Myxone, & plura de hoc 
pifce ínter ea qua de Mugilibus ín uníuerfum annotauímus, 
G A L L, Círca Monfpelíum;Chaluc:;à quibufdam V ergadelle,quoníamlínefs feu uíxgís quis 
bufdam niígrícantibus,à branchíjs ad caudam díftinguitur, j 
GERM, F. CYaevicrot defbledtoco (Oceralete. in (frepmbatveren,id cft flríatus Mu 
gil: Vel;ciri (JQaulbaroeren/ein Aaroerean art mit droffen láffagen. 


"Bacchus, 


75  AnimaliumMar. Ordo V. 


| /TvGrr níger Ronde 
Mis . Vndís noflrís 
(inquit) íncogniítus eft que 
hic exprefsíimus : Mueilí 
corporís fpecie ualde fimí^ 
lis, fed totusaterilíneasdp ní 
erasa branchijs ad caudam 
producit: quam ob caufam 
Mugilem nigrum uocauí. 
Maxillam inferiorem ualde diducit, ob id ualde híante eft ore, Septem octó ue aculeos ín dorfo 
getít,uteffigíes(quam Pifís à Portío philofopho accepí)oftendit. 
GER NH, F, J*infrómboer fd:bwartser fifcb oon oer att oer (Oceralete/mit fiben ober act 
osnen auff ocim vucEeniE in (dbwarter (Ocerftidling. 


.* 


v GIL alatusRondeletij. Hicpifcistinquit) alatus & uolans , cum Hírundíne & alijs wo- 

lantíbus collocarí poffet. fed quía & corporís figura, (pínnís,caudatp exceptís,)& uictus ra 
tione plane Mugil eft, (& internas partes reliquís Mugilibus omnino eafdem habet,carne quoque 
& fucco fimílis,)ídeo Mugilibus als fubiunxí, Belloníushunc pro Hírundine defcrípfit:;nos a!í 
am R ondeletij Hírundíne dedimus. 4| Mugiílemalatá R.ondeletij, Saluíanus quoq; Hirundine 
facit: Hirupdinem uero KR odelettj, Miluum;ne Mugil híc alatus, ueteríbus indíctus relinquatur, 
&c.Speufippi uerba, quibus duros ftímulos Hírundini tribuít, & Cuculí Mullid fimilitudinem, 
ei fufpecta funt; cum Mullus etíam CuculusQp (ínquit) preterquam colore nonníhil,(ímiles non 
(int, Oppíanus quod; eí uídetur non recte hunc pífcem aculeatum facere, cum alibí mítem uocet, 
(boctamen Lippius interpres,non Oppianus fecit: )preefertám cum Gobíum quoq; nonreciéaculeatís ad2 
numeret, Sic ille.Ego R ondeletij opinionem pratero, 

ITAL.Romznonrecte R ondola uocátur,& Hírundo marína credítur: noflra autem & ue 
ra Hirundo(Cuculo,Mulló ue fimilis, ut Speufippusait) Míluus Roma credítur, & uulgó dicis 
tur Miluo, (Nibío,) 4| Depictushic pífcís Romz, & plerífgglocísItalíz , Saluíanotefie , pefce 
HRondíneuocatur. — 

G AL L, AgathenfesFalconem marínum uocant, R ondeletíus, Belloníus,qui pro Hírundi« 
nc hunc pifcem defcripfit,à Gallís Arondelle de mer uocarí tradit, IMiafsilía Landola, Sed eano« 
mína cum Hírundinem figníficent,mínüs proprie huíc pífcí tribuuntur. Víde fuprá Ordine ter» 
tioín Hirundine R ondeleti, 

GER M.EF.JÉifn fliegen- 
oer (Ocerfifd:ver deftalt 
nad (aufigeneinen oic fe- 
cen vii 1bwant3) vo oer 

. arteer (Occralcton. 


Ic priorymaiorts Lupiet lana 
Qi efipoflerior uarij et minoris. 


v P V $ pifcís Latíne, 
Grace A&GexEmam Lye 
. cos 


L' 


DePifcibus implicite. — 73 


-csal'us eft: Vídein Lucio A 
inter Huuíatíles)dictus eftà 
voracítate,os ením íllí hiat, 
& repente ac cum ímpetu 
uoratglutitqp efcam:quade 
cauía facile capitur, €f In 
tátohonore apud antíquos 
fuít,utper excellentíam Pí« 
fcís nomen adeptusfit, Lu 
cilíus poétaCatíllonem pro 
Lupo díxít, 4j Luporum 
duo uídentur eíle genera. 
alius ením uaríus eft , tefte 
Columella, id eft, cuíus dorfum ex albo cceruleum eft, uenter candídus , nigrís maculis confpere 
fus, Alíus fine maculís,quí appellatur (cognominatur) laneus fiue lanatus , à candore mollítíeG cara 
nís, Vterque ín marí, marínís ftagnis,fluuiorum oftijs, Gc fluufjs reperítut;non quódin fluuijs na« 
fcatur,fed quod € matrí marínís ue ftagnís fluuíosfubeat, R ondeletíus, | 


"lia Lupi effigies,P enetijs quondam nobis depitla. 


PN 
"i DN Di y 12 TA 


E «t MN T LAM T) ES 
Bcc EN RN RAN UN irc 
: m ENS M NRI S ANY YXYN RAN 1107/77: 
Bec Y is NR 
zug us. 


Columella Lupos alíos uaríos;alíos fine macula nomínat. Neq; ueró eft (inquit Saluíanus) qs 
patuulos Lupos,nígtícantibus notís ínfignes; uaríos ab eo uccarí arbítremur, nam híabillís quá 
fine macula funt, atate fola ac magnítudíne dífferunt:grandiorest factí,nigrís illís deletís notis fi 
ne macula apparent. Hc ílle:qui Lupum uaríum Columellz,pífcem fluuíatilem , uulgo Truttà 

dictum effe arbitratur,ut etíamante ipfum Iouíus,à R.ondeletio ob id reprehenfus, 

G R& AE CI hodíetip Lábracaappellant, Giillíus, . 

—— (TAL. Hodie à Romanis Lupaffo & Spígola(alíás Spícola)dícitur,à Líguribus Louuazzo. 
Venetis Varolo(uel Vaírolo,quafi Varíus.)afolisHetrufcís, Araneo,(R agno, Saluíanus;) R.on« 
delet, Paruus adhuc Venettjs,Baicolo dícitur. 

HIS? AK. Lupo,Robalo, 

GALLICE. Lubín, Apud nos Loup:minor ueró, Loupaffon;R ondeletíus, Oceano fíniti« 
mí Var uel Bar,fíiue à Greco Laurace corrupto nomíne,(iue àuarío colore facto, Burdegalenfes 
Lubínam nomínant,Belloníus, 

GERM ANI eodemquo ÁNGLInomíneutí poterunt: (mocantautem Anglí 45a[e, nía 
mírum à Gallico nomíne Bar:)aut fingere propríum,ein $'rágling/ein Xóubling. 


7 pe 
Nw 


DWOYYDASSS SAN NS 


LUC 


PHYRAENA (ZQveura)picís eft, quem Attíci plerunque Ceflrram nomínant , Dorione te. 
fte.Pliníus Sudím. Sunt praterea(ínquít)d nullo authore nomínatí:Sudis/Latíncappellata, à 
Grzcis Sphyrena,roflro (uus nimirum)imilís nomine,magnítudine interamplíísímos;rarus,fed 
tamen non degener; & Peznz Concharumgenerís, Kc. Atquí memínit Sphyrana prunis 


2Pilcuts 


Catillo, 


Ceffra. 
$ uds. P 


24 — AnmaliumMar. Ordo V. 


Spetttus, ! 
A ygena ali 


gi pifca. 
zMalleolus. 
?Magnitudo. 


Species, 


"Merlucius. 


Spbyrena fl, 


(femel quod fcíam lib.o.híft.cap.s.) & €recentíoríbus Grecís Oppianus, Athenxus, Sudis telí 
milítaris genus eft:& palus acutus;quí in terra defígendus praurebatur.. Ob eandem forma fi- 
militudínem,Ktspz dicebatur ab A tticís, (nam xispateli(zQUo«s avtsg&c, Pollux) genus eft;aut ftímu | 
lus fiue ftylus apud Sophoclem & Ariftophanem:)ab acuta roftri fígura;ut Ceftreus etíam Mugi 
lum fiue genus,(iuc fpecies , díctus uideri poteft , quía teli (ceftra) modo, publíca Atheníenfium 
poena, íntret adulteros , Hermolao tefie, Sphyra etíam (eQvea;oxytonum;ut differat à plurali quos, 
uod efC,malleoliteli genus fignificat, R ondeletíus. Sphyra quidem Grzcé fudím fonat , utarbi« 
tror:cuí fimile & eiufdem (ienificationís uocabulum noftri ufurpant, eii C dbwire, A fphyra au- 
temnomen factum apparet Sphyrenz piíící: quinon folum nomíne;ut Plíníus fcribit , fed reipfa 
etiam fimilis eft fphyrznímírum roftro fuo:utforté nomíní(ín dandi cafu) legí debeatapud Plíná 
um,hocfenfu:Sudis pífcísrofiro (auferendi cafu) fimilis cft nomini fuo , hoc eft fudi feu fphyrze. 
Vocabulapífcíum(nquít Varro)plerag; translata funt terreflribus ex alíqua parte fimilibus, ut 
Anguilla, Sudís, Ab eademrofirifigura, Hífpant, & Itali, & ad medíterraneum Gallialiquot, 
Spettum(hoc eft,ueru)bunc pífcem appellant, Eft enim piícíslongus,& acuto roftro.qua de caus 
fa Speufíippus Acuiafsimilauít, Xj Exrantqui pifcem Iudaeum IVlafsilíze uulgó dí&um(is Zygas 
naueterum eft, & capíte fuo libella^aut malieí (peciem reprefentat) Sphyrznam ínterpretantur. 
Malé etíam Gaza Sphyrznam tranftulít IVialieolum:cum mallei forma Zygzna tantüm capiti 
conueníatunde & pefce Martello à quibufdam Italís uocatur) Sphyrenz uero fudís pali'ue, €] Du 
bíum quidem míhi non eft, quín exhibita à R ondeletio & Bellonío Sphyrzna , ueté fit ueterum 
Sphyrzna:quanuís de eius magnítudine níhíl tradíderint : (nifi quod RRondeletius Sphyrznam 
fuam primam corporelongo & tenuí effe fcribit:alteram,mínorem efle prima, & palmí longítudi 
nem non fuperare:)& Plíniusínter amplifsímos pífcem hunc rarum effe prodat, 4| Specíes eíus 
duas R. ondeletíus facít,de quarum altera mox dícetur.Saluíanus unicam tantüm hucufty fe repe 
rífTe fatetur.Belloníus duarum,ztate folüm differentium,meminit: Sphyrz(inguit) duz obferuan 
tur fpecies,qua ínter fe minimé difsidere competírentur, nífi uetuftas índícío effet, fiquidem ba« 
yum altera "'rachurum colorerefert:atcg eodem modo (ub uentre albícat, altera autem fenefcens 
iMMormyrilaterales picturas colore aflequítur,& c; Hoc eís peculíare , quód ínferíores eorum ma- 
xillz,in Pelamydis modum,fuperíorem magnítudíne uíncant, &€c, «| Vtraq; Sphyrzna Lucío 
iícifl. corporís figura tam fimilís cft, ut qui propríum nomen ignorant Romz & Montepelío, 

Pina marínum appellent, R ondeletíus, Venetijs etíam alíum piíícem Lucíum mar, nomínarí£ 
quídam aiunt: undecímum fcilícet eenus T'urdi R.ondeletij;uel omníno cognatum pífcem,fed mí 
nüsapte, Alíuseft,qui à Gallis Merlu,quafi Lucíus mar,uocatur,ex Afellortgenere. 4| Sphy 
rznautrad; fquamís caret;nífi quód per medíum fere corpus príorís línea ducta eft ex fquamís co 
texta, «| Mugilís fl.genusíllud, quodároftri figura Rondeletíus Oxyrhynchum cognomínat, 
Sphyrznam fl,quoq; díci poffe arbítratüir,à quadam fimílitudine, : 

GR AE CI huíus temporís Zeveuvay adhuc nomínant , Gíllius & Maffaríus. 4] Girzcorum 
Wulgus,quod ab fralís uoces mutuatum eft; Lucíos mar,nomínat.Lesbij Sphyrnam,Grací quí ín 
Afía agunt, Zarganestuoce quídem falía,qua Belonz pifci debetur. 

ATRICARNI Scaume,Rondeletius:ut & Moafsílienfes fere.lege mox in Gallícís, 

ITÁLI& HISPA'NISpetto uocant, Gallicirca Monfpelium, Spet, (d eftueru: ut dictum 
eftfuprá, Italorumaliquí(ut Romz)Lucíum marínum,Lucío de mare, 

GAL L.'Círca Monfpelíum Spet,utíam dictum efl:uel Brochet de mer, íd eft, Lucius mar, 
Wisfsilíiz pes Efcome nomínatur,quód Scalmo multüm affínís fit,id eft,utrínc faftígiatus,Bello- 
níus,ab Africanís Scaume,Rondeletíus. — * 

GERM ARNIC V M nomennon facile erítinuétu, cum ín Oceano deefTe uideatur bic pifcis, ' 
In Gallíaex Oceano nunquamhabetur,quodfcíam,Belloníus. Cuuamobrem fingo, eint (Deer: 
bect;id eft, Lucius marínus:eig Sypiffsfifeein S dwirefifdhocà pali, illud à ueru figura, 


- 


PHYR ÁERN A alterajfiue parua R ondceletij, Oppíanus quídem fpecies duas huíus pifcis re« 
perii author eft, quz ín petrís arenísi pafcantur, V íde ín praecedenti pííce, . 

GALLICE circa Monfpelíum Hautin dícítur exhibítus híc píícís,corporís fpecie fuperiori 
ualde fimílís:roftro tenuí & acuto, c,quare Sphyrenam alteram R ondeletius effe conijcít, Eo» 
dem nomíne AÁntuerpíz uocant fluuíatilem piícem,qui Sphyrzna fl, díci pofle uidetur: & Ger- 
mani alíqui Acum Ariftotelis 4A autin. 

GERM, F, Zin anocr gefcbledt oes (Oeerbedits/Gypiffsfifbe eser C dwirefifós. 

; , | PISCIS 


L$.CI $ huíus iconem ex prímo Saluíanilibro mutuatí fumus : quí nullam eíus apud ueteres 
Pipo:es mentíonem fe reperiíTe fcribit, cum Septentríonalís tantüm Oceaní alumnus fit, 
Quamuís ením arenam fübíens facile penetret , quod ferpentí mar, Ariftoteles tribuit , (Plinius 
Draconí marino, quem R ondeletíus Áraneum ínterpretatur) Serpentem tamen marínumnon 

.e(Ie conítat,cum is Congro corpore coloreg; conferatur, Sed neq; Giobío ille paruus & ígnobilís 

 fuerít quem terramfubíre tradít Aríftoteles , X ex Apua gobitídegigní, nihil enim cum Gobijs 
commune eíus forma oftendit, Quamobremnosnouo nomíne uocabímus Ammocoetü , Exos 
cceti exemplo:nam & ipfe Exocoetus quídam marínus eft; ut qui extra marcín arena fe condat, 
Aut Ammodyten,ab eo quód arenas fübeat: ficuti € ferpens quídam Aimmodytes uocatur ; & 
Callíonymus piícís,alíio nomine PGmmodytes. 

ANGLICE Coanoils appellatur,hoc eft, De arena anguilla: SCfDalmefter,id eft, Deponen 
te monafterío, Saluíanus:neícío quam recté quod ad nome YD alimeffer pífcíattributum, 4f Pí- 
Íciculus eftlítoralís(ínquít T'urnerus ín epiftola ad me)quem Anglí Northumbríenfes , Cumbrí- 
enfes & Caletienfes uocát « Cyanbele: compofito nimirum ab arena er Znguilla uacabulo:)albus,tenuis, 
capite pu(illo:forma alíqua ex parte Anguillam referens. Is nunquam autraró extraarenam , ín 
qua poftreceffum marís ad eiufdemufcg redítum delitefcít,confpicí poteft.Eruitur autem magna 
copía'ex arena, falcibus dentículatís quibus (zeetes demeruntur, 4[ Sí ex pifcatorum manibus 

ín arenam forte delabatur,celerzímeac profunde adcóofcb arenam penetrat , ut nullo prorfüs mos 
do capirurfus queat, Saluíanus, ldem longis & paruis pí(cibus annumerarí eum debere fcribítz 
cum ned pollícíslatitudinem(in medío, ) neq; palmilongitudínem excedat unquam, Qua raa 
tionenos eum prímo Ordíni,hoc eft, Pífcículis marínís adftribere poteramus : propter aliquam 
tamen cum Sphyrenís fimílitudinem,ip(is ftatím fubiungere eumuoluímus. cum altera quidem 
R.ondeletij Sphyrena,ín multís conuenit,rofirí figura & tenuítate , ore paruo, fine dentibus,cus 
te glabra,magnítudine.differt pínnís & alíjs forte, qua íudicabunt qui ínfpexerínt, 


IPPYRVS,lam99*, GazaEquií(elem uertít.Plíníus Graco nomíne utí maluít,Doríon & 
Epeenetus EogéQyuvap etíam uocari fcrípferunt, Hicefius fzzzg« nomínat, INumeníus Laraspop 
apvávrüo vocat, (melims,cognominat,)R.ondeletius, Vocatur autem(ínquít) Hippurus à cauda equí 
na,quód pínna à capíte incípíens caudz equine fimillima fit, id eft,Jonga,continens, uíllísqy mul 
tísconftans,cuíufmodi ín nullís alijs pifcibus reperitur. Praiterea KocvQawne nomen ad íd alludit, 
nam à pínna,qua à uertíce íncipít,in eod ueluti crífta erigitur, &opvgeve dícitur. eft enim wevqs, 
uertex,pars capítis ínter occíput & [ynciput:& per meta phoram cuiuslibet reí íummum & extre 
mum. Hacille,Híppurum forté alíquís díctum coniecerit, 7] o tora el irnny épiep 9a dave, unde 
& ajváUzis uocatur, 4| Kondeletíushunc piícem cerruleís adnumerat. Gllauco (inquit, cui à colore 
fio glaucoyid efC.ceruleo nomen impo[itum efC )colore ínternistp partibus fimilis efl: ab eo difsidens , cp 
hícá capíte fenfim tenuior fit fixictíorG, ille a podíce tantüm,donec in latam cauda defínat, INos 
Coeruleís pifcibus genus peculíare ftatuí;ín Stromateís improbauímus, Quantus quídem híc pí« 
fcis fit,à R ondeletío non exprímítur:quamobrem ad Pífces fimplíciter eum retulimus. 
HISPANICE,Lampugo,tefte R ondeletío ; quíalibí Glaucum maiorem quoq à quibufdá 
Lampugo perperam uocartífcríbít, 
GERM, F, Ain ScocrEopff,id eft , Pínnicepssquoníam pínna dorfi à capíte ei incípíat cin 
(Ocerfifdp in Pyifpanien X ampudge genannt " 
E 


dLnmecaet?, 
D 0/2277. 

mar. 

mmodytes, 


Ctoclfifdh. 
4 alpa. 


Xobtfer. 
Rotfcber, 

C ó:fdb. 
€3oi(db. 
Capito. 
Cpo:ten. 
Domucbell. 
Ctochfifdb. 
ANaudfi(d. 
Slacbfifcb. 


£ft. 


litten. 
Diwedtelen. 
Cpo:oen. 


Viopfen. 
Sirmmulus. 


"Albica. 


Gemma ma- 
ra. 


v6 Anni EON, 


SELL V S pífcísaàcolo 
A dícus eft , aut pígrí- 
tíe; quí uulgo Merlucíus dící 
tur,tanquam Latíno nomíne 
ab Italico & Gallíco detorto, 
vocc Aríftotelí , alijs etíam (ut 
Galeno)óviewee, Doríontame 
onon effe tradít, quem alíqui 
cádon uocent: alium ab oní- 

Íco,quí & gallerídas & galarías,uel gallarías,(clarías Oppíano per fyncopen) & u&fevg^, & yoncts 
gut dicatur. Oppíanus etíam díftínguit.óvov; ením ín alto mari collocat ; óview5ve uero ín cceno lutu- 
lentíscplitoríbus, —Plínio duo Afellorumgenera funt;callaríz,mínores : & bacchi , quí non nífi 
ínalto capiuntur,ídeocp pradatípríoríbus, dj Doríonís Onífcum gallaríam, & Galeni galaxíam, 
elTe Sturíonem R ondeletiusfentítmihi non uídetur.Gallaría nomen etíamnum ín Gracía uul- 
gare effe Gillius à nauta quodam Mafsílize cognouiffe fe fcribit;fed íncertum de quopífce, Bac« 
chí Plínío maíores Afellí funt:Callaríz, mínores : Athenzo uero Bacchus, Onífcus & Chellares 
idem eft pífcís. Onífcon equidem mínorem effe puto quàm fit Onos,cum pro díuerfo pifce aca 
cípítur, (quod & forma dímínutíuaínnuit,)cum Plinío,quanuis aliter R ondeletío uídeatur. 

GR AECE hodíe Giaídaros, Arabico afiní nomíne;uel quafí Giados,ueterí Greco, 

1T ALICE.Lígureshodíe quoq; Afellonomínant,alij Afíno,alij Nafello, Romz(ínquít Ni 
phus)Scarmus &Merluzus dícítur, Merluzo,Saluíanus, 4f Venetijs Mollo, Víde mox ín fecun 
dafpecíe Afellorum, , 

HISPAN, Merluza,Lufitanís Pefcada,Saluíanus,malím Pes Giada,hoc eft; Pífcís Afinus, 

G AL L, Merlus,quafi marís Lucíus.huíc ením orísíciffura caudatp ualde fimilis eft, R ondes 
letius. Corcyrenfes & Cretenfes Sphyrznam bodie, impropríé Lucium marínum nuncupant, 
Belloníus, 

GER M, fin YOytling ucl YOyfling/cin ao. Víde mox ín Anglicis, Vel ein &tocE- 
fi[db:quod tamen nomen nímís commune eftad omnes Afellorum(quz díuerfe funtín Oceano) 
fpecies, Merlucíus forte fuerít,quí príuatím ab accolis Oceaní Germanis 2;anoet/ & anat, ucl 
CSantappellatur. qj Nomíne Cxtectfifdb Galli etiam & Anglíutuntur, id à trunco factum eft, 
quem Germaní &tec nomínant, huíc enim arídus híc pifcís tundendus ímponítur.quoníam a« 
xíidítate adeà ríget,ut nifi prasmaceratus aqua aut praetunfus, coqui non pofsit, Atlongé alius pí- 
Ícís eft Salpa;qui recens etíam ferula íctibus ad coctionem prz mollítur, Erafmus Rot.ín epiftola 
quadam fufluaríum pifcem hunc uocat,à baculo quo contunditur, cum à trunco potíüs denomía 
narídeberet, 4| Partescirca uentrem & pínnas refecize,(eorfimq falítze, X ootfer (uel OCotfdoer) 
à Germanís nomínátur,carne alquanto molliorifuauioríty. Aliqui €3toctEfilcp & XLóstfdb uel 
CSo:ftb eiufdem generís efTe dícunt, Aliqui Latine Capitonem uocant, propter capítís ad relíqui 
corporís magnítudínem,exceffum, Venter pífcis , quí (.óz[d) Lubecíuocatur, aptus eft cibo, 
delícatior uéró eíus pars , roftrum & pínnz : posten appellant, uel Cpozoen. «| Domucbell 
pífcís uocatur ín Danía;ubíi abundat, € Prufsía:cui caro eft mollís,caput magnum, iecur quale ín 
IMuftela fluuíatili & fimiliter aue, E maioribus in hocgenere funt, quí uulgo €tocEfifd; 8& 
AXaudpfifdb frigore índuratí,uel ínfumati)dicuntur, é mediocribus fiunt Sladbfi[db dicti (nefcio 
quaratíone.flacb nobís planum figníficat,quare pífces planos ego $'ladbfifcb interpretor.) Parui 
faliuntur,& dolijs ínclufí Cozftb appellatur, Minímis uefcuntur íncolz, quas íta coquunt ut Mu 
ftelas fl. folent medíterranei, Capitíbus mutilatí plerígg omnes exportantur, Capíta ením,maíorü 
prafertím,caudas & abdomen(flitten uocítant,íd efl partes uentris ínferíores)abfcíndunt;& pul 
pas(oie o:wengcleinjac fi quid efui eftfeparant:& Sole toftas has partes dolijs códunt, & Gpo 
oenappellant, cíbus híc delícatifsímus eft. Hoc pífcíum genus quo remotíus ad feptentríonem 
capítur, eo melíus pínguíusq habetur. Alíquí YYopfen uocant,fibene memíní,Murmellius Latís 
nonomíne ficto Stramulum nuncupauít,haud fcío quamobrem, Capíuntur hí pífces uigente friz 
gore duntaxat,ut menfe Ianuarío.calor ením eos laxat & emollít,ut exportarí non queant; frígus 
ueró índurat, | 

ANGLIC E, fDytind,quo noming etiam Germani quídamad Oceanum utuntur, Albícam 
uocatrecentíor quídam. Germani & Angli, alij aliter (cribunt , YObyting / YOytinE / "Opittig/ 
YD ittling. Germanis inferioribus YDytalbum eft, «J Eundem piícem non ultra dodrantem lon 
gum Frífi] oríentales uocant ein GO ao:ubi adoleuerít,eín YD itling. Vulgus ibí Latíne loquentí 
uocat Gemmam maris, (ut etíá Albertus Magnus.) Anglí Occíduí íam exíccat& uocant q 2uf« 
bo:r1,à durítíe cornu;ut nos docuít Turnerus Anglus, uír ut eruditione clarus , íta fíde dignus: 

quí nori ex lectione uel audítu,fed qua prafens uifa & contrectata à fe obferuauít , praefertim círa 
ca Afcllorum Oceani Brítanníci genera, comunícare míhídígnatus eft, 4| Qui ^fDyting €3dxell 
fífcb/& Cableau uel 25oldb,nó tres díuerías e(Te fpecíes putát,fed zetate tantü ac magnítudíne(ut 
primus fít paruus,fecundus medíocrís,tertíus magnitudine feré homínis)ínter fe differre , fallunt, 
i ASELs 


a. 
EEUU 
ANTT - 


De BEibhs (impliciter. "i7 


SELLORVA fpecies fe 
rs Rons 
deletío , Marlangus Bellonío 
ad Gallící nominís ímítatío» 
nem. 

GALLICE, Quíuulgóa 
noftris Meran dícítur, Afinf 
fpecies eft mínor : multumqdp 
abeopifce díffert,qui a Vene 
tispeíce molle,4 Romanís Phyco nomínatut;quí eftantiquorum Phycis,Rondeletíus, Dubí& 
eft mihían ísfit pifcis, quíà carnís mollítie € candoreantíquís a R AE C 18 rrectezoy, hoc eft Ouís 
(eu Pecus dící cofueuerat, Hoc affeuerare poffum, V enetís pí(cem mollem, Byzantinís Muzum 
uel Mazum, (Dorion Onifcum,etiam wigewoy uocari fcribit, uulgo Romano Ficum appellari, quanqua 
etíam hoc uocabulumad permultos alíos Aíellos transferant, quemadmodum Cireciuulgares fu 
um Gaíderopfarum.Eft etíam Phycus alíus ab hoc,ut orthographia, fic natura longe díuerfus , de 
quo ín Phycíde agemus, Belloníus, 

GER M, F, JÉinanocreartoco Gyroctfiftbs. 

A NGLICE.Britanníe lítorauocant a ((2arling:uelrectiós,a (Oereling. Raxus eft tamen 
apud Brítannos pífcís:& Vuitíngo carnís bonitate conferri poteft, T'urnerus.. Ab Arnoldo Vif 
lanou, Merlengus dícitur;& R.ogeto Gornatot exceptís, falubríor alijs plerífque pícibus mari» 
nís íudícatur. 


: SELLORVM fpecies 
I Ee Rondeletío, E« 
gretín (inquit) uel Eglefin 
uocamus;piícem: cuí A N« 
GLTS»cotígp, quí hoc pífcís 
genere abundant, nomé de 
derunt, eftís ex Afellorum 
genere, Grzcís (ut arbí- 

tror)íncognítus, Hunc fàlí 

tum (à Gallis Hadou) a Brís 

tannís APjabecE quida uo- 

carí exíftímant,at míhí alí& 

abEgrefino pro abet? — Eig, Afelli cuiufdam ex Oceanoyad falfum bunc pifcem delineata olim 
oftenderunt aliquando ích  Francfordusubi eum QAbeynfifcb appellant fallamentarij. 


QNS 
p 


NE 
D 


SA raf 
ie 
NEUEN EE 
WRTES 


mam 


uy 


e^. ical le 
: fd" p 


y! Y 
I o 


— 


Ez 
4 
S 


Á 
A 


thyopolz: quílatíor erat;et 

ad eum qué Goberge uulz (h [7 
2ó'uocant, propíüsaccede E 
bat, Rondeletius.Quídam ANN 22 
huncpífcem nonrecte He- V- JI AN 
patum effeputarunt;ut alij r JN ] : X 3 
Ouem marínam,aut Arie: Q7 E A lee y 3) 

tem marínum, 4| Oceano 3 ZUM NS o 


1 


Ip" 


MSCOSSW 


Gallíco peculíarís eft, relí- E 


| N M N »" » d 
WM ! » » : 


T Ar uo er : : ' SS 2 " 
quís lítoríbus ínfrequens Nr i RSS, JP — a 
Koftrum aquilínum eí trís N NA enun » 
buít R.ondeletíus:undefor )» NE s Re m 


fan & 4glefii nomen eífa ME 
cum eft.nam 2£ le Aquíla eft Anglis, ut Gallís Aigle.fed illudfin quíd fibi uelít, non affequor. 
malím A glefifcb,id eft, Aquila pífcís, quanuís longe alía eft ueterum Aquila, 

GE R M. Pífcís quíab Anglísuocatur ar 4eaoooE,à Germanís dícítur ein €cobellfifcb, Tur 
nerus, Audío Cdxllfifdh Coloníz & alibi Q&beynfifcb appellari; id eft, & hení pifcem, pedalem 
plerung;.Murmellíus Latín? fí&tonomíne picem Capitofum uocare uoluit. Scalda, fiue Scaldís 
flumen eft apud Antuerpíam profluens in mare;ín quo capi hunc pífcem aiunt quídam, & nome 
ab eodem mutuarí:(nifi ab Afello íta dícatur, quafi &xellfifcb.) Ego neq; ín Scaldí neq; in Rheno 
capíexíftimo:fed quoníam per ea flumína ad díuerfos mediterraneos uehítur, ab rjs denomínarí, 
4| Caro huíus piífcís crafsíor & durior eft carne Vuhytíngi , & apud Frifios oríentales , ubí mare 
ualde límofum & uadofüm eft, febres excítare credítur. Verüm ín mari NNorthumbríco,quod ual 
de profundum;,undofum & clarum eft, pifcís fatís eft ínnocens, l'urnerus, G 5 


Quis, 


P JB Animalium Mr. Ordo V. 


t 
*€ 


SELLORY M fpecies quárta,Rondeletio, IMatís Oceanf pifcís eft ínquit) quí uulgó 
. Goberge dicitur, &'ex terra patte nuperrepettafalítusad nos aduehítur, Morhuafiue Mos 
ualatior & maíor,&c, Vds. 
, GER M. JÉinanócré art oet Gitecbfifben. Goberge nomen à R ondeletío pofitum,locí a 
licuíus uidetur, CStocEfifd) appellantur etiam Óergerfi[db, Eberus & Peucerus, 


LN 


" - 

SELLORYM quinta fpecies, R ondeletio,. Eft etíaminquitínter Oceani Afinos, íspi« 
9 olus; Avis quidnonnullís Molua , ab alíjs IMufchebout (nimirkm à maculis feu pun&a.nam mou|cheter 
Leopardus. Galli ita diflinguere fignificat, ) ab alijs Leopard à maculis nomínatur. nos Afinum uaríum appella- 
"linus naris bímus,& Moluam maíorem.Moluz ením fimilis eft híc pífcis, (ficut. & Gobergo,)& eodem mo 
"T do maculatus, 4| A Bellonío ZA eberofi uocatur híc pífcís, ab oppido Islandíz , à quo ad Scotos 
primüm,deínde ad BrítannoscAnglos) apud quos magní nominís eft, perueníat, 4| Hic píícís 
utod Germanís Oceano uícínis nominatur 4 aboibeau/ & 2. acbberoane Angli proferunt 
Aryabberoyne: Galli afpiratíoneneglecia,l pro artículo addunt.Ego Leouardiá oppídum effe au 
dio uel pagum prope Groníngam Frífiz,à quo fortafsís nomepifci factum fuerít;aut à iecore for« 
fzn,quod Germaní láber uocant, ab eo ením Afelli quidam laudantur, Alícubí X &fifdb uocari 
aucio,quód ex Islandía aduehatur: ídem nímírum quíalibi apud Anglos grefi 3glanofifd die 

citur, , 
Idem,opínor,pifcís eft 4. índ appellatus ab Anglíssquem meliorem & delícatiorem effeaudío 
quám &toctfifcb:per quadrageíimam edí loco bubulz, capí etíam círca Anglíam , fed paucos, 
, quamobrem pífcatores Anglos círca Maium menfem ín Islandíam fe conferre , ubí magnam coa 
píam conquírant. folos fert Anglos hoc pífce utí, De hoc doctiísimus "Turnerus ítaad me fcrí 
pít. Afini(ínquit) genus quoddam àlongitudine uocamus q 2. eng,e.ín hac díciione non aliter, 
atg; ín plerifque mere A nglícis,ut alij iota pronuncíantes, Eft ením reliquis omnibus Afinorum 
generibus longíor.primo afpectu Afínum barbatum refert,fed multo tenuíor eft & longior , cas 
pítenon íta craffo,nec uentre tam promínente, Caro huíus, faporís eft íucundifsimi , dum adhuc 
recens eft, Cutís íllí denfa eft & elutinofa,Quare poft coctíonem glutínofus humor ín patínís re« 

perítur,quíabartís popínaríz magifiris gelu;aut gelatinum appellatur, 

. Memorato íam piífcí,quem Angli 4 eng uel Zing appellat,forma fímilís eft pífcís JehaEa ab 
eifdem díctus:ut fapore alius, quem (Coblyng appellant: de utroque qux ex T'urnerí epiflola co» 
gnou&adfcribam, Afinígenustinquitqued Ceblyng appellant, nufquam ín tota Anglía, nifi 
ín Notthumbría uídí, pifcís eft Haddocco multó maíor ; fed Coddo multó minor.forma Cod» 
dum & fapore Lengum (nifi me mea fallat memoría)refert. In litore Northumbríco prope oppi 
dum Beduelincopía multó maxíma capítur, €j At quí 4aEa uocatur (ínquit idem Turnerus) 
ín noflro marí nunquam cernítur:;fed ín ílloquod Giallíam refpícít, pifcís eft ualde frequens. fora 

ma , nempelongítudíne & tenuitate ad Lengi fimílitudinem fertaccedít, colore & fapore 
Coddum utcunque exprímit, Síc ille. JA aEa nomen unde fit índítum necío, 
-Germaníuncumuocant ZAaggenuel 4 acÉen: & for(an aduns 
cumhuíc pífciroftrum eft, quale & Haddocco us 
Rondeletíus tribuit. Y : 
7 ASEL^ 


De Pifcibus fimplici tcr. 7Q 


B 
o 


UN 


SELLORVH fexta fpecies R ondelctio , Molua (iripliciter , uel IMolua mínor; Molua 

EA usua Morhta à Gallís nomínatur, ab Anglis ((Dozbuel:pifcís Oceaní,magis corpos 
rísfigura quàm carnís fubftantía A finís fimilís : mínor (aperíiore Moluà, jJ Bellonius tamen 
hanc Afellorü fpecíem prater caeteros maxímam effe fcribít, €[ Fítex hoc etíam pííce, ut alijs 
quibufdam íchthycolla. non ideo tamen (ut K.uellíus putabat) híc ípfe píícís íchthyocolla(per fy» 
necdochen à patte dictus)ueterii eft, cum hunc etíaut & reliquos Oceanipifces,ueteribus ígno« 
tos fuifle exífiíimemus, " IMoluaacarnís mollitie dící potuit , ut Merlucíus Italís Mollo , Gzallís 
Mole, Morhua ueró à Germaníco uocabulo,quo & Anglí utuntur, ((2ozbucl, quanuís Germa« 


ní prímam fyllabam per e.longum petíüs efferüt, (D eerbíicl;quod marínam V lulam fonat,forcé 
quód oculi eíus hébetíores fint, 


Tchibyocollas 


$ELLORXM alífpeciés,quam Colefifcb appellant Angli;id eft, Carboriaríum, à nígtia 
pA i colore. Col ením carbonem fonat Anglís,fícut & nobís, Caput huíus pifcísnon o« 
ftendimus (inquít Belloníus)quód íd ne apud Anglos quídem(apud quos fane peregrínus eft híc 
pífcis,)nobísuiquam fueritcompertum, Defertur ad nos ex eo tractu Brítanníco,quí ad Hollanz 
díam fpectat, Cauda eí lunataacbífurca:que caterís (ín hoc geriere) rotunda eft. Síc ille. Anglís 
non eft peregrínus híc pífcís, fed líippís & tonforíbus notus,inquít Turnerus: nequeAfinorum 
uilifstmus;ütalius fcribitifed recens captus,tam fucundi faporís eft , ut cum Vuhytíngo & IMlerz 
linga propemodum certare pofsit. Ego Haddoko,fi quid meo palato tribuenda fit,multüm pra« 
fero. Verüm non diíffiteor,quín Catbonaríus ille exíccatus,omnem faporís fuí gratíam amíttat, 


ES T praterea Afellorum Oceaní generís proculdubío Anthías fecundus R.ondeletij: dé 
quolegesfuprá,Ordíne x. pag. 24. 


"Callasias Saluiam:qui eiconem esbibuiz noflre buic à Sittardo miffe fatis fimilem: sif quód 
dorfi pinnam,e que à podice incipit Jupinam, digitum férà citra caudam terminat: e [quamas o» 
Jflendit bicomi[Jas.Eadem es Rondelei] Phycus quanquam eicon eius; [upra (pag.29- ) pofita dis 
uerfa uideri poteft. 


SELL YS Galaríasapud Graecos díuerfis modis (críbítut, yaAdolec & yetwrfiae , tahqam 65,5 
fF lacte:ánonnullís per A.duplex jyeeize, Et àlacte forfan dictus fuerit; quod íecurlacteum (5,7... 
habeat: (Callaríz fuo fubalbum id tribuit Saluíanus ) ficut etíam Germaní ínferíores IMluftela fl. "ia 
genus ((Dilcber appellant.ego àjeA potius fiue yxa&z, quod eft Muftela,y«z«e/as, íd eft IM uftelas Galerias, 
rís,uel Muftelae cognatus deduxerím.nomína quídem ín ías uclutí adíectíua quaedam funt, & ha | 
.bítum quendam figníficant.fic ab 2/96", 39, fiuntei9ias,sieiec, (c.  Dorion O'non abOniíco 
:diftinguit, ut Onos fit príma fpecies Afcllorum de qtia diximus. Oniífcus ueró(Gviessc)alío nomi 
- me Gallerídasimalím Galerías)& MaxínusivefarG^ uocetur, Idem alibi tradit Muraenam Buui- 
aulem utiícam folüm fpinam liabere, Onííco galaríz fímilem, /« Arbítrantur alíquí Oniícum fiue 
Afellum mínorem , genere non differre à maíore. ego ueró ut fiorhine Onifcus galerías dicitur; 
"fíc etíam reipfa genus effe medíum ít O'non & Galenfiue Mufiélam credíderím.appellarí aute 
Onifcon forma dímínutíua, quód magnítudíne inínor fit, Ariftoteles quídemi Onon femper no4 
-ínat;alij Onifcon abfeluté dictum pro One accípíürit; *«[ Flacc cum íta Íe habeant, fententíae 


Á 


" 


Qo Aniensliom RR Ordo V. 


Clarías, — SaluíaniCallaríam fiue Clarí&(fic ením per 
fyncopen carmínís gratía,gamma ínfuper ín 

x, mutato, Oppíanus uocitat) eum efle pííce, 

Pbycis Ron- qui pro Phycídeà Rondeletío defcriptus fit, 
deleti. facilc affentíor, ís quídem pifcis ín litoribus 
canofis agere dícítur,quod conuentt íllí que 
hicexhíbemus;non aute Saxatilís eft, ut ue- 
terumPhycís, Víde etíam fuprà in Phycí- 

de R ódeletij, Ordínea.pagína 29. €| Ron 
deletíus(ínquít Saluíanus)Phycidem effe co 
tendíthücpilcem,inde nímírum perfuafus, 

quód uulgo Romz pefce Fíco appelletur, 

Verümís non Grecaorígíne fic nominatur: 

fed quód maturifsími & pafsí ficí inflar, mol 
lís,flaccídus,& non fuccí plenus fit. Athenae 

us Phycídem uarij colorís facit, & fpínís ual 

latam tel coronatam; &€ Perce, Cbannz (i 

mílem : quor nihil huíc pífcí quadrat, INos 

Callariasz.— Callariam effe affeueramus, Afello congene 
rem,fed mínorem:non quód fimplíciter mí- 
nor A fellus fit, fed fimilis, Dorion reawetxy 
uocauít: Oppianus KeAeezzy , & perfynco- 
pen mettí ratíone KAze/ay, Quod fi forté ín hí 
ftoría undecíma:hec íta abfolute diflíncta nó 
funt, ceaad huíus hifloríz cenfuram reuocas 
mus.Pifcís eft baud fuauis: & propterea ubí- 
que feré plebeius & parui preci] efíc folet. 
carnem haber fatís mollem, fed non friabile: 
éoncodtu facilem,fed excrementítíam, Hxc 
ille. Atquí Galenus tradít Gialaxíam precios 
fisimumR ome pifcem egenete Galeorum, 
(íd eft, Muftelorit;) «Ae, uel Galeonymo- 
rum efle , & ín Grazcíz marí forte non ínue- 
nítí.fed fierí potefturt Muftelarum Mufteloz 
rumG genus non rect díftínxerít Galenus: 
hos yeAsis;illas yeA&c uel yas Graeci appels 
lant.Galeonymus quídem ex Cralení uerbís 
uídecur autídem effe quí Galaxías , aut gea 
nusad eum ceu fpeciem : utlóge alius fir qui 
Callíonymus uocatur , € alio nomine Vra 
Maffela ff. nofcopus. Deloníus Mufielam H. (Lotam 
Gallorum)Claríam fluuíat. uocat, pro Calla- 

ríam:;& (imilem eí ín Nilo quendam pífcem 

Claríam Nílotícum: & ín marí Muftel3 Maf 

filz díctam. «| Afellus mínor Athenaeo lí. 

7.0s hàbet magno ríctudiíIecium Guoktoc "moie 

aAscit, hoc eft, Muftelis (ímíliter, Aríftotelís 
teftíimonío,.Sed hoc(ínquit Saluíanus) apud 
Ariftotelem non legitur, neg; Galeis huíuf- 

1nodíos eft. SicilleEgo pro ic yaavic,leges 

rím oic yeAMeus uel yacis, id eft, Muflelabus 

fimiliter, Idem Saluíanus, Afellus minor 

dnquío eft eveyseay, id eft uétríofus, Athe 

nzeo(lib. 7.fol. 163. ueríu 53.) etfi alibí apud 
Atlenzum,eádem Epícharmí fententia re» 

petíta ooi ytsue mendofé legitur, &c.Ego 

"wtsy&spop uocabulum corruptum ac mínís 

mé Gracum effe díxerím.& ín hoc etiam fal 

li Saluíanum,quód Atheneum de A fello mí 

nore hoc fcríbere dicat:cum ís nihil quàm E- 

picharmi uerba referat hec: Meya2eyeuuavác 7& 
yevvagyaruudeysooas 7 iis: fic enim & ín Ono, & in Channís legí debetlib, 7 Athenzi : ut carmen 

fig 


Galeonymus 


DePifcibus (impliciter. ST 


fit trochaícum,tetrametrum,catalectícum.non conflabít autem T'rochaicí, fed neg; alteríus puto 
carmínís ratío fi axA9ysveac legas, Ovove certé Afellos mínores ínterpretaríineptum eft, 

IT AL, Romz hícpiícís Tenca marína uocatur,& peíce Fíco, (alij Fígo Ícribüt,)propter cau 
fam fupra expofitam;à nonnullís Mefanca,utaudío. V enetijs etía Fígo: udlut alij dícunt, Lepoz 
NeapolíLepre. 

HISP? AN, Vídemox ín Gallico nomíne. 

GALL, Círca Monf(pelium Mole,forte ob carnís mollitudínem, ut & Hifpanis Molere, 

G ER M, ZEin fifdb oen Crüfoen eor 2llputten ánlicb im meet : foL sum ted cinem YO yt: 
ling/sum teil einer &Oeertrüfcen fib vergleyden. | 


o P M ptr a E 


ET E E 
7, TUA d i ata / 
7 [7227752777 77 


E 
i UT A 7 
ME T 


T S ee LI NS SS 
RSEN E 


L— E 
[fr RN 
t 


- 


M: STELAuulgaríisRondeletj, Siítne hzc Plínij & Aufonij Muftella,magna ínter dos 
cos contentío eft, Míhí ueríor eorum fententía uídetur,quí Muftelam illor& (Plínij & Au- 
font) Lampetramnoftram ínterpretantur.Quare pífcis quem híc oculís fubijcímus,d ueteri IMiu- 
Ítela proculabeft;/Ob íd Muftelam uulgarem cognomínauimus:quam ex A fellorum genere e(Te 
puto,ut fortaífe Callaríasfít, Afellus mínor Plíntj, Rondel, Ego hunc pifce à ueterib.etía IMiufte- 
lam díctum arbitror ; & Gracos Italos& hodíe Muftela nomen ab antíquís accepíffe, talís enim 
fere defcribíturab Aelíano libríig.deanimalibus cap.i, €] Duxcetí,quem Oppíanus defcribit, 
eftpícís quem uulgó reasy (hoc eft, Muftelam) nuncupant , Paraphraítes Gr&cus ínnomínatus 
Halíeutícor& Oppíani, 4f Porro Callaríá & Gallaría unum & eunde pífcem puto , A fellorá feu 
d wit e feu Stutíone díuerfurn:Muftelz marínze,quam hic R ódeletíus 
X gnatum:;fiueís Grillus hodie díctusfit,fiue Phycís R ondeleuj,ut Saluíanus putat, Ho 

rum ením uterg; Mufielz fluuíatilí ífti,quam Lotam CGzallí nomínant, fímilís eft, Míhí IMuftelze 
marína nomen latíüs extendere placet,ut fpecíes aliquot complectatur;quarum tamen una quae 
píam príuatím nomíne generís appelletur. Hacc quídem à Rondeletío exhibita, fí non ípfa príua 
tím dicta Mufelagg hremes Aclíani forfitan fuerít:quí & barbatulus,& generísAfellorum defcrí 
bítur : & cim Muftela mar. compararí ab Aelíano uidetur, alíusautem pífcís Chremes eft quàm 
Chromís,ne quís decípíatur, 

GR AE CI hodíe Giaíderopfaro(:2 ef, 4finum pifcem appellant. 

ITAL IL,ut Adríatícíaccola & Lígures,Galeam:alíj peíce Moro. 

GALLI círca Monfpelium,Muftellam. 

GERMANICVA F, fin ((Ocertrü[d:ein avtoer Q(uppen/ ever 2(leuppen/ Otutten/ 
Qufecten/Dutten ober QQuappenim meer. : 


Cirrus à maxilla inferiore fumplex e fimgularas dependere debet,ut in Bellonij figura. 


AJESSSN 
51) 


^ri! n V IW) 
esl Jj; 


vSTEL AE uel Galex marínzpecíes altera:quam R ondeletíus fimiliter non fimpliciter 
Muftelam,fed uulgarem(id eft;uulgó tantüm (ic dictam)facit.L.ege qua cum fuperiore ans 
notauímus, 

Pífcem huncapud nosrarí(símum,comperí eum effe quí à Mafsilienfibus (& Gienuz, Bello« 
níus)Muftella uocetur,ob fimilítudíne quicum fuperíore habet;ab Illyrícís(índigenís ad Portum 
Venerís)Pegorella:à Gracis huíus statis et(a(ut fuperior) Gaíderopfaro, id eft pifcísA finus. INo 
tx quíde aliqua infignes,que Afino uel Afello tribuunt abAríftotele, huíc magís competere míhi 
uídentur quam Merlucío, (que emnes hodie Aífellum ueterum effe iudícat,) maxímeuírgulz ad 
allicíendos & capiendos pííces , quibus prorfus caret Merlucíus ; quod lapides molares ín capíte 
habeat, quod lateat; R ondeletíus, 

.: Belloníus Aríftotelís & Galení Callaríam hunc effe putat, 


GER M. F, Ain anocre (2 certrüfdenatt/Ac. 


22. AnimaliumMar. Ordo V. 


o un 
FRCSRNIURAE 


VSTELA mar.tettia, Huic pifcí nota peculíarís efl, cy inter caput & pínne dorfi principíir, 
.V | medía dorfi pars,ad longitudine pollícís trafuerfi caua eft, & albícante intus línea oftendit. 
in luperiori labro duo ceu pilí breues nígtícantes eminent,ab ínferioríunusalbícans dependet, à 
quibus forté Mufculí nomen eífactum eft, quód pilís íftís barbulas muriumreprarfentet: quandg 
alijs quoque muftelarum generibus tjdem non defunt, Caput ceu ferpetís dentículos babet, &c, 
IT AL, VenetijsSorce,quafi Sorex uel Mus,unde Mufculum a Plínío díctum , Balenarum 
ducem,effe conijcío.nam & Oppíani Paraphraftes, Cetorum ducem,uulgó raasp, hoc eft Mufte- 
lam nuncupari fcribit, L- ! Ag "P 
GER M, F. Casbtittdefblebtoer (Oecettrüfden/sc.ein YOalfüter/cin YDalleiter. 


Icon hecnon efl quam Rondeletius dedit:fed noflra Venetijs pifla:eadem prov[us,ut iudico:mifs 
quod innumerzs illus && vorunds feré maculis carerquas in [ua oflendir Rondelerius, "Bello " 
mittit. Quare genera Ophidij ttia fl'atuerim: Barbarum maculojum:alterum fine maculis: terti 
um ymberbe,demá, flauum. 


ESSSINESSNEN 


DE 
Vil i 


SORRQUQ 


SS EAS 


Ophidion. V$TELA marína quarta, Ophídion Plínij, fecundum R ondeletíum: quem Pliníus fe- 


mel nominat tantàám;alibíautem Congro fimilem facít, «| Rondeletiushunc pífcem A fel 
lis(ez Muflelabus adíudicandum negat,cum planéeis dífsímilis fit(ínquít) corporis habítu, capite, 
pínnís;atq; cum longis plane connumerandus, 

Mollíum Afellorum clafsis eft Italorum plerí(que Grilli nomíne cognitus pífcís,palmum ex 
mediíterraneo non excedens,carnís admodum delicate, R omanis antíflitibus ín delícijs habitus: 
áquorum uulgo pro Congro accípítur,atcy interdum ab ichthyopolis eíus loco fupponítur, Sed 
à Congro longe díuerfa eft huíus capítísac pinnarum effigies , &c, quamobrem quíd de hoc pí- 
fce ftatuam non habeo. Veneti quídem hunc quoq; Galeam (sd eff Muffelam appellant: fed quod 
Miuftela fit;ipfius pínnze caudam ambíentes ac nígricantes, (atqui in €Mnculo eriam noflro,er in Mu]le 
la altera Rondelerj,pinne caudam ambiunt: )ipfatg carnísín manducando iucunditas plurímüm recla« 
mant, Audio quí l'ragum antíquorum effe iudicent,Bellonius, Sed praftátía faporis à ueteribus, 
quod fcíam, Muftelarum generí non negatur. quamobrem forma tantüm à IMuftelabus nonnihil 
díuerfa obftíterít:quae cum rurfus ín Gríllo uulgarí alíqua ex parte fímilís fit Muftelabus,cum alís 
ás,tum gemína ceu barba € maxilla inferíore:& longitudo palmum n6 excedens ad Mtuflelas pos 
tiüs quam longos pífces accedat:ambigereemaepqersoKsp)yinter uurunq; genus potíüs díxerím, d 
abalterutro excluferím, l'ragum quídem effe hunc pífcetm;nullis uecerum teftímonijs comproba 

Trapa, — xi poteft: & barbula íllae àmento dependentes , à quibus forfan tanquam arunco Tragum , id eft 
Grylu, — Hírcum;aliquís uocandum cenfuerít,non huíctantàm piícípeculiaresfunt, Gryllus INicandro 
idem quí Cóger eft, Diphílus díftínguere uidetur. anguíllae ením fimilem facít, & infiauem, cum 
congros íam príüs nominaffet, Kondeletíus pifcem círca Antipolim & Lerínum ínfu'am, fres. 
quentem,reperírí tradít,corporís fpecie carnísip fubflantía Ophidío fuo fimilem, fed flauí colo- 

ris, & imberbem,id eft , nullis é maxilla inferiore propendentibus cirrhis, Flíc nímírum potíüs 

Ophiídíon 


* 


DePifeibus fimpliciter. 97 

Ophidion fuerit, utpote fimilior Congro,cum barbulís careat: íd emt Alpheftes Athenzí, quem Ophbidion, 
flauum agpap) &C uovaxgv9oy facit,nam & Kíranídes HedonenQidorp)pilcem memorat,quíalíono 7/pbefle;, 
míne Ophidío dícatur.Fuerít autem Hedone,ídem quí Adonís pífcís, cui flauus color tríbuitur, Jong, 
unde & Cerís nomen. Quod fi Grillus uulgarís Afellorumaut Muftelarigenerís effe poffet, ille 
forfan potíüs quàm ulla alía Muftele fpecíes Callarias feu Gialarías fuerít,cum faporisbonitatean laria, 
tecellat;inomíne etíam nonnihil alludente, Níhíl defínío:ifi medium propono. 

IT ALIS pleri(qy Grillo díciturt Venetijs Galeauelpefce Galia(ut fecunda etíam fpecies Mufte 


[zc Belloníus, Aliquibus Cepolla marina. 
G AL L, Círca Monípelium Donzelle,R ondel, fed hoc nomen alij etía alijs pifcibus tribuunt, 


GER M, F., E vicrot defdledtoer (Oeettriüifden/sc. cin lange KO ecrtr[d. 


raneus Rondel.| Zfranei alie icones noftre quas Venetijs accepimus, Maioras Minoris. 


em 


Lr. 


A AI 


2 


ZSUSAEE 


ANC S, 


t 


eS 


Any 


SK 


SU 
Nu 


CAN S xs 
SSMNN Sl 
SSCNISSN 
SSNS 


NNNN 


l4 
/ 
A 


SC 

4 

EFea., 

AY corpidium. 
5 corps. 


5 corpene. 


pa Animalium IVlar. Ordo V. 


RACO Arífloteli, Plinfoalibi Draco,uel Draco marínus:alibí Araneus, Apetxiop RACesiGa, 
IB Araneíappellationem retinuerunt Galli círca Monfpelium , Matsflienfes , Lígures & His 
ípani, 4| Genera Arancí (ínquitSaluíanus) duo funt, (quod tamen neque ueteres, nequerecen 
tícresanimaduerterunt,)maíus & mínus, 4| Aculeorum eíusicius ucnenatus efl; quare & à ue 
nenatís anímalíbus nomen tulít, 

G R AE C f huíusztatís Dracaenarfi dícunt, 

IT AL. Sículi,& Neapolítani,& Genuenfes, Tragína,corrupta uoce , pro Dtaczna profes 
runt.alij Trachina, Tratzeína,Intrafsíne, «| Romae maiorem & mínorem fpeciem, l'ragina nos 
mínant,Saluíanus. Venetijs mínore ín hoc genere,peíce Raguo:maíore,pefce R agno pagano, 

GALLICE, Víue, Viuaaut Víuío Gallís dícitur, quód prater aliorum pífcíuza naturam, 
captus díu extra aquam uiuat; IMafsilienfes Areígne uocant, Dellonius, Ego maiorem ín hoc 
genere Gallísalícubí/Tumbeuocaríaudio. 

ANGLI Diucr,utGalli Víue: fiue a uíuacítate ut dítum eft:fiue à febrí, quam Fiuer nomí 
nant Anglí.aculeo ením uenenato cum alíàs noxíus eft,tum febrím ac delirium protínus excitat. 
'Turnerus tamen alícubi ín Anglíahunc pifcem a qua wyuer;hoc eft malam uxorem uocarí mos 
nuit.nímirum autem ut pífces Aranei ScorpijG tuto nonattrectantur;fíc male mulieres intracta- 
biles funt:&,nifí cautifsímetractentur,noxíz. (21a pro malo Flandricum effeaudio,ut &C YD y- 
uer pro mulíere, Angli pleríque uocem Q2tta non agnofcunt,& pro uxore fcribunt « "D vfe. 

GER MÀ NI Derermandeuocant,nefícío an corrupto talíco uocabulo, quafi Pefcé ragno, 
alibí (-ezpos,utaudio:quod nomen fortéà Scorpio infecto factum fuerít, quanquam & alíus pí« 
(cís eft fimiliter uenenatís aculeís,quem ueteres Scorpium appellarunt, Germani quídam D oft- 
Een: Araneum ueró mínorem ieterefi[dp,ut in picturis Oceaní Germaníci pifcium, quas Ioan. 
Echtíus communiícauit míhí,obferuaui, 


RACVNCVLY S pífcis,cuíus folusPlinius,quod fcíam, memínít. Poterat is propter par 
Torn ad prímum Ordinem referrí.fed malui alijs nomine & ueneno cognatís ípífum ad» 
iungere. 

GALLICE, Hunceffe putamusquia noftrís Lacert uocatur, quód lacertís terrenís corpos 
ris figurafimilis fir. SC Dracunculum, ut à dracone maiore díftinguatur , effe appellatum , Ron- 
deletíus, 

GER M, F, £ÉinEleiner Determandbe. 

Rondeletius e& "Bellonius unam tantium Scorpij iconem dederunt: pro qua nos Scorpij maiori 
Venetijs depiti effigiem po[uimus;quanus cum neutra illorum undiquaque conueniat. ARondeleri- 
us quidem in fine Capitis, Scorpaenam(1d efC, Scorpium minorem )Je effigialJe [cribit: quod annota 
tum ab eo [uperuacaneum widetur.[i corporas forma non differunt , ut pJe [enit , fed colore duntas 
xat. Idema [yncipite Scorpig fui ceu cornicula quedam in [ummo irifida. produxit. de quibus 
in defcriptione puto [entit,cum inquat , Juperciliórum loco cartilagineas apopbyles duas molles effe. ' 
JBelloniws quidem [uper oculis appendices quajdam Scorpion efe [cribir,ur in Exoceto [no:[ed ni- 
bil tale repraféntat. eius pitlura. Idem pinnam que. ab amo proximé e$, tribus aculeis exafberari 
Jeribit;non irem pingit. Aondelerius ad pine illius initium aculeos duos exprefit. 


CoRPrv $ uelScorpio,fiue pro pífce, (quí pungít & ferítj uenenum fus círca caput acule 
s effundít,Scorpij terreni rítu,)fiue pro infecto uenenatís, Grzecum eft nomen, xoczG-, paro 
xyronum, ldempifcis I(asc; nefcio qua díale&to,dicítur apud Hefychíum: ítem£feoe, 4| Pel 
lus Scorpídium nominat diminutíua forma, cuius etíam Scorpís uideri poteft, — Af eworzrivldt cv 
G9 zii ye hersap, Ariftot.hiftoríz s.10.cüm praecedenti flatim capite díxiffet: O 4E exor size 
dí. unde Scorpídis Scorpijgi nomen, promifcuum ei effe apparet : ita quidem ut Scorpís de foes 
mina potíüs dícatur, Scorpius de utrog; fexu, Athenaeus tamen;quoníam Ariftoteles hzc duo no 
mina díuerfislocísinímírum íam recitatis) ufurpat,an uníus & eiufdem (int pífeís, dubítat, Scor 
píumquídem & Scorpenam diferte diftínguít.Scorpanas (inquit) & Scorpios fxpe edímus , & 
€os fucco colore differre nullus ignorat... Cum Scorpío & Scorpana Gnquít Gillius) eiufdem 

generis 


genetís fint, multüm taz 
men & colore X bonitate 
" differ&t.nam Scorpio ruf 
"fustzvepos Ficefo, Plinio ru 
f* 3 Diphilo xiépoo, [IN umenio 
seuleis: E picharino zrusiAQ", 
quid maiori ex parte rufus fit 


| delet, )& pelagus eft;:Scor 
pananígra & lítoralís(7s- 
varyodinc , id ef, paluffras uel 
am canofo litore degens, ) & cí» 
bifuauítatelongéScorpío 
ne inferior : quod ipfum 
nomodo exantiquorum 
(Hicefr; )confcriptione ac- 


cepí.fed certa palati fapíe-. 


tiaexpertus fum. Hec ílle, 
Quz cit ita fe habeant, fpe 
cie hos pííces dífferre , no 
uerófolám coloré, fapore 
lecoG, ut R ondeletíus fu 
dpicatur,credíderím. Hoc 
uel ex eíconibus nofirís, 
"utrifg; ad utuum factís,ap 
paret, Plíníus quoq; Scor 
panam & Scorpíum tan« 
"quam díuerfos numerat, 
Oppíanus prímo Halíeu, 
etfiScorpíonís fimplíciter 
genera duo elfe dícat, tr» 
trund; tamen ín petrís & 
arenís collocat.quod fi etí 
am loco díísídeant, quem 
admodumHicefio placet, 
(cui hac in parte magís fa- 
ueo,) multo íufiíüs fpeci- 
es duzftatuentur : utlons 
oe fallatur Euftathíus, qui 
Scorpíum & Scorpenam 
fcxu tantüm differre puta 
uit, ficut Leonem & Lez« 
nam. Ambigít aute Scor 
píus utercp Oppíano ad 
petras € arenas : hoc eft, 
modo ín faxofo , modó ín 
arencfolítore degit, Ari: 
ftoteli Scorpíones ínterlj 
toralesac pelagíos ambi 
gunt: qui nímírum fpecíe 
unam tátüm exíftimauit, 


nus,ín faxatilium penuría 


aliqua ex partenigrejcat Ron. ' 


De Pifcibus fimpliciter. 95 


ENT TL — 


Drm Le VS ESSE 
DESSEN 


5 


bs 
A 
à 


ps 
"2 
É 


SES 
E 
e 


AULEM 
Ra 
Cm 


:" 


Quód won [ie 
jroprié faxa 
bilis. 


* 


loco duntaxat differentem. Hícefio (ut díxímus) alius in pelago , alius ín coenofo litore pafcítur. 
WInefitheus Scorpíos faxatiles facít:*Philotímus d':ram carnem eis tríbuít, quod approbat Gale- 


eos fubftítuens.faxatilcs quidem dure carnísnonfunt, 4j Quodad Magzrudo, 


magnítudínís differentiam, Belloníus rufum, quí pelagius quoq; &.faxatilís ei eft , multó maíore 
facit:fufcum uero, (quam príuatím Scorpenam nominandam & ipfe & KR. ondeletius putant,) mí 555752; 
norem.íd quod míhí quog; uídetut,& noftra ícones pr: fe ferunt, R ondeletius dífferétíz ex ma BW 
enítudínenon memínit, fed Diphilitantàm uerbarecírar;qui contrá,non pelagíos & rufos, fed il 
los qui ín ccenofislítoribusagunt,magnos facít. «f Scorpiusapud recentiores quofdam Spiínu- $j/,u7, 
la uocatur,nímírum afpinís capítís, Vide mox ín Italícísnominibus, Sabotnomen eft píícís, & pus ; 
eft Spínula,Syluatíco.nosfuper Arabícohoc nominealiquid in Callionymo annotauímus, s 
GR AE CI hodie Scorpídi;Scorpeenam uero, Scorpínam nominare folent, Delloníus, Cirz« 


H 


Spinulas 


4 corpatid. 


26 — Anmalium Mar. Ordi V. 


cíi à uero nomíne aberrantes,utrunqy Scorpíum appellant, Gillíus, 

ITAL, lNonnulle regiones Italie Scorpium utrunq; Scorpeenam appellant, Gillius, Roa 
maní Scorfano,Saluíanus.  Genuenfes Scorpíum,ad dílcrímen Scorpenz,quam Strafinam día 
cunt;Belloníus, Alíquí pefce Spínuel Spíno,uel Spínofo, pracfertím Scorpaenam, nuncupant, 
Aggregator Spínulam píícem à Galeno libro s,De alímentís memorari fcribit.nominatur autem, 
Scorpío eodemliíbro ínter dure carnís pífces, Scorpio piícís noftro idiomate Doraczna dicitur, 
Syluatícus.fed alibi meliüs Draconem marínum ínterpretatur,quí hodíeQ à Gracís uulgo Dras 
cana dícítur, 4j Scorpxna Rome Scrofanello dicítur,Saluíanus, 

GALL. A Mafsilienfibus Scorpeno dícítur,à noftrís R afcaffe, R ondeletíus, Etrurfus:IMaf 
filienfes eum quí niger efl; Scorpeno:quií flauus eft,Scorpenauocant, €|Scorpíonem Mafsilien 
fes Scorpenam uocant;Scorpenam autem ueterum(íd eft, Scorpíum mínorem)R afqueffa, Bela 
loníus, Idem & Callíonymum Mafsiliz Rafcaffam bíancam;quafí Scorpionem album appellaa 
rí prodídit, e ; 

GERMAN. Bellonius Ciallíco Oceano Scorpionem infrequentem effe tradít : quare Gera 
maníco etíam Balthicog rarum éxiftimárím. | In pí&urís Oceaní Germanici pífciti, quas Echtí 
us Coloníenfís medícus.ad me mifit;inuenío unum Scorpío (mínorí)fimilem, quem Germanice 
DoftEenappellat.Lícebít nobís fingere nomen,eini &cozpion ober &xcospfifdb;id eft, Scorpío- 
nem pífcem:uel cin (Deerfcozp.íd eft,Scorpionem marínum. Príuatím quidem ruffum circuna 
loquílícet,ber gró[fer rotlach COeospfifco: fufcum uero; bcr Eleiier draw CScospfifdib. «| Scor 
píuseí uecognatifsímus uidetur píícís, que à Io.Echtío Coloníefi medico píctit accepi, adícrípto 
Germaníco nomíne DoffFen.tanquam accolís Oceani Germanis ufitato.capitís,quod magnum 
eí eft, SC multís aculeís(quí branchíarum operculís & relíquo capíti hereno infeftá;ac reliqui cor 
porís magnítudíne,proportíone,forma, Callíonymum refert, fufcus eft colore, & maculofus.pre 
fertím cauda(qua fubrotunda eft) & pínnís.Hac ad píctura, «| Audio Frífios appellare « &toz 
ye píícem fere fimilem IS ochetto Anglorum,colore Scombrí;pínnis , ut Perca;aculeatís ín dora 
fo.bínís prope nares ín capíte aculeis,opercula etíam branchíarum aculeata efle, Caput propor 
tíone magnum,oculos magnos.caudam rubram,maculís nígrís.Idem híc uelfímillimus íllí quem 
iam DeftÉen nomínauímus;uidetur;colore forfan folüm differens, 


&corpij minoris eiconye ip[a P'enetis ad uum effitlazà dua nonmibil diner[amyexhibuit Saluianus. 


Ps 


NS 
Vs REN MANN. WM 
VA ASMANNS O 
SNNT 


'CORPIYS minor,quipriuatím Scorpzna dicitur, Scorpíoni(maiori,ínquit Saluianus) fia 
ilis eft,ut colore tantüm & magnítudíne dífferre uideatur, Falluntur qui etate tantüm 
eos díflínguunt:íitem quifolo fexu:& quí Aríftotelem quog eíus memínifle putant; cum Plíníus 
zantüm & Athenzuseíusmeminerínt, «| Pluralegesfupra ín Scorpio maíore, proxímé retro, 
4| Athenzus Scorpíumà Scorpzna colore tantüm & fucco differre fcribit, R ondeletíus: ((ed día 
Cío tantàüm apud Athenzum non legítur.) INos Scorpenam (ínquit ídem ) eam effe credímus, 
quz nígrefcat,quaG ínfuaufor fitymínus boni fucci, & lítoralis,luto&p eaudens, 

! TALIC A & GAL LICA nomína Scorpijutríufque , leges proxime fuperiüs ín Scorpío 
maíore, 
GERM, 


De Pifeibus limpliciter. v 
ER M AN. CSestlei o fdwártter defbledbt oes Cycorofi l 
Ceürfeoem 5 peftten VASA n eh Srcflinbe Arca Purse 


SCORPIOIDEM Kondeletij , BlennoBellonij fímillimum, ni(i idem eft, Ordíne prímo 
collocauimus, 


T CER T Y $ peregríe db atio etium pinntla exprimi debuerat,quam Saluianus nonomili: 
nus uel marís ubrí, qui picem bunc accuratius depinxir. 

Pitcem hunc,tumà colorís 
uíridítate íucunda , tum ab 
orís totíustp capítís fimili. 
tedíne cum Lacertoterrez 
Ílrí,mulií Lacertum uocát, 
KR.ondeletius, Eft autem(ín 


MS AURIS 
DANS 
DK aU. 
US ard 
FI) 


: y) NY M. Pu Ay A 9m 
quit)Lacertus marís Rubrí » 2D ESSERE RU i 
ab Aclíano defcríptus V SNAM MAUPM MSS 

: : 23912) Nh YQ. 


Saluíano híc Saurus uel 
Saurís(zau;Q",xauex) Grae 
corü eft , diuerfusalíquans 
tulum ab eo quí in Rubro 
marireperítur,ab Aelíano : 
defcriptus, Sauri(ínquít)Latinorum ueterum nemo memínít, Theodorus in Aríftotele non re« 

*&ié Lacertum conuertít; quanquam eaig9* quadrupes, Latinís Lacertus eft. at eorundem Lacer: 
tus pifcís , Grecorum «sj eft, INos hunc pifcem Greco uocabulo Saurum appellabímus, Effe zz; Fa 
autem hunc Saurum Gtzcorum,rum ex eo conüjcítur, quod ad terreftrís Lacertí fímilitudínem, ;;,5 pfe, 
propíüs,quám quíuís alíus pifcís accedat tüm quód ea omnía que Sauro ueteres tribuunt; huic 4j quàm 
noflro perbellé conueníant.Is qui Roma hodíe Suaro appcllatur, Trachurus potíüs fuerít,quàm $555; Gres 
Saurus,Oppfanus gayspovs GC zxcgwvs manifeftt ditinxít, Aduertendum preterea T'urdum eti- (5, — i 
am;zeipey d nonnullis appellari. INon ín omnibus au: plerífag marís locís,fed ín quibufdam dun. 77;,/54;u;, 
taxat repetíti folet:coenofoQy loco delectarur, Oppiano tefte, Hzc ille. 

1TAL, Romepefce larantola,Saluíanus, — , ; 

GER M, F, AÉin (rómbber ((2eafifdpmag [einer geffalt ono [:bóneber grünen farb Dal 
ber ein (IOcerbeyoog denennet werbon. . 


ORDO VI. DE PISCIBVS LON 


GIS, SPINOSIS; QVORVM SPECIES 


FERE SERPENTINA EST, 


Longi pifces (inquit Rondelerius )feré omnes cartilagine: funt, ([ed à eartilaginers illisque Gre 


ciu ttominant diuerfi. ) Dicuntur atitem longi à corporis [pecte, qua. a Galei , qui longo eriam 
Junt corpore, differunt , quód votundiores [mt:quodé, ill 9Mujtella , bi Serbentibus fimilres fint. . 
Menden neq, [euum neq, pinguedinem babent , uz Aftheneo placet,ex longrs autem [unt qui 


pinguedinem babent. 


Zellonij Murena flexuofa pingitur.[icut e S. aluiani:maioribus per interualla maculus:ey à Juperiorel "" 
É UM à ji 
bro duo ceu cornicula protendiruz 5 aluiani quoque : e roftrum longius lariisque, 
- fuperiore eius parte ulzra inferiorem prominente, cc. 


v R AE N A, Grecé uóounva, uel Zuv;aee : Malfariushoc Dorícum effe putat , cum 
3 tamen apud Platonemlegatur. apud Kiranidem Zy.ugaura., Eufiathíus docet multas 

dictiones ab ew.íncipientes,olim per («.(críbi folítas. Eídem wveG^ Mveose, ur &wwe 
u eG, pífces, uerbo uógay uel «dx deducunt, quod flüere fignificat, unde & uv» 
Je unguentum liquídum,eft quídem Myrana,cuius mas aic: leiten laa 


*c 


Flute. 


38 — Animalium Mar. OrdsVI. | 


uís & Iübríca,ueluti mnguehito oleóue delíbuta,ficut & aliorum Iauíum:;& motuseorumflexuos 
fus uelutity undofus ut fluereuídeatur.fed borim neutrum Mormyro conuenít: in quo nomíné 
etíam ypfilon corripi folet à Graecis, (Ouidius produxít:)ín MveG- , Mveazy , urea, upsdhva, femper 
producítur,quare MotG" etíam penanflexum fcrípferím ,non ut pleríq; omnes folent; paroxytos 
num, 4| Murznacorporís habítu Lampetrz affinis eft: Anguíllze etíam afpectu proxíma, fed la« 
tior,R ondeletíus. Anguiíllam(ínquít Belloníus)magnítudineac fígura refert: fed recurto & craff 
fo eft magis corpore: & adulta Anguilla omnibus modís Muranam magnitudine exuperat, 
«| Morfis a Murzna eadem accidunt quz à uípera morfís,& fimilia remedía adhibentur, A étíus.. 
In cibo quídem expetítur,& à Galeno commendatur, Imprímís placebant flute cognominatz, 
à Gracís plotze, (z4&7w2,) quód pra pinguedine ín fumma aqua fluítantes , cuteíam Sole adufta 
mergíamplíüs non poffent;przcípué ín Sículo freto: & fimiliter anguílle, €f Sphyrzna& Smy 
renapiíícium long? díuerforum uocabula'ab íinpetítis librarijs alíquotíes permutata deprehendí 
mus, Aclíanüsetíam IMyrum,uel ut ípfe tiocat, Myronem;nonagnouít, Murena, ut & Alofa, 
quanquam marini pífces,paruís ac numerofis fpínis confperfi funt: quod non anímaduertít Gas 
lenus,quí pifces tantüm ín flumínibus ac flagnís genítoshuiufmodi fpínísabundare fcribit: marí. 
norumucro nullum, . 

GR AECE uulgo,ITALICE, HISPAN, GALL, Vbíquegentium ín hunc díem Murea 
nanuncupatur,ut docet IMaffaríusTralus, & Gillius Gallus. A noftrís,ab Italis & Hifpanis Mou 
rone dícítur,Rondeletius,| AblTtalís profertur Murena,uel Morona,;fed cauendum, ne Antacze 
us pífcis cetaceus,quemrecentíoresalíqui, (& Italíuulgó,)IVloronam uocant,cum Murznia cone 
fundatur. 4| Myrum pífcatores nofirí (ínquit R ondeletíus) peculiaríter non agnofcentes, Sere. 
pentemuocant.Sed alij funtferpentes maríní magis propríé nominandi, 

LVSITANIS Moreía, 

GERMANICVM nomeníicnoro:& fané Belloníus nihil IViurzenaín Oceano raríus effe tra. 
dít.& alibi, IMurznas ín Goollia effe negat : náàm oram forte Medíterranei marís , ut Prouíncíam, 
Gallíz nomine non eft complexus:ubi Murznasreperírí non dubíto. In Gellia Septentríonalá 
(inquit Plimus,de Oceanonimirum [entiens ) ure nís omnibus dextra ín maxilla feptenz macula. In. 
Hífpaníco etíam Oceano circa Tartefum & Carteíam,Muranas maxímas , mínarum aliquando 
fupráoctogíntareperírilegíimus. Círcunloquilícebít, ein (D eerfd:landen att:hoc eft , Serpens 


' tísmar.genus, Velnomeningere,ein ((Ouraal,a Latíno Murzna,& Grermaníco 2(al,quod eft 


Anguílla,compofitum.Non probo quídem compofita ex diuer(is linguís uoeabula; fed ca quoqy 
tolerantur,cum melíora defunt, 


Y R V S,hoc eft, marítus Murznz, Latínum nomen non ínuenít, Grace zugor uel mia 

/ 1o97. Vide(üperíüs ín Murzna, Gaza IMurum ínterpretatur, Apud Plinium alicubi IMy« 
rinus pro Myro mendofé legíturtapud Aríflotelem mvezG- pro Myxíno Mugile; 4| Doríonau 
thoreftMyrum per carnem fparías fpínas non habere,totumi utilem efTe, & fupramodum tene 
rum.Genera eíus duo effezunum nigrum, praftantíus;alterum, ruffüm. €j 8myeus etiam apud 
Plíníumlegítur:apud Aelíanum mveay, Myron(ínquitpíícis eft;nefelo nde dictus : Serpentem 
marínum effeaíupnt, €| Mirum hoc, fí Myrus & Murznafexutantüm differunt , focmínam fpi« 
nas habere, marem non íítem:cum hícrobuftíor, ílla ímbecillior ptzdicetur, & hunc concolorent 
effe, illam uaríam, cum ín plerifque , ubí colorum dífferentia eft , uel pulchríor uel magís uarius 
ínmafculísfi, 4r Myrus ferpenti fimilíor eft, quàm IMurzna:roftro acuto;longo corpore, nígrí 
cante,tenuí,rotundo,fine maculís, &c,Rondeletíus. 4| Muraenam foeminam effe, Murumues 
1Ó marem , Aríftoteles non afferít , fed aliorum opínionem refert: quz quidem (inquit Saluíae 
nus) uerífimilisnon eft.qui ením fieri poffet,ut ínter numerofas toto n&re quàm plurímís marie 
nís lítoribuscaptas Mutznas, aliqui etíam noncaperentur Myrí ?cumtamen neque nos multis 
íamannís íd fummopere contendentes,ullum prorfus uíderimus unquam , ab alijs'ue alícubí uía 
fut audíuerímus, Quod fi caperetur , facil? ex fcriptis de eo à ueteribus notís , internofceretur. 
Quamobremcredendum potíüs arbitror, Murznas non fecus,quám alías feré omnes pífcíá fpe» 
cíes,ín mares & foeminas díuidi,neque fi quís eas omnes ouís grauidas capí affereret, ob idt faz» 
míninifolüm fexus effe contenderet: ad Viiperze (utueteres quídam faciunt) aut Myrí concubía 
tum confugiendum effet: cum & alíj quidam pifces memorentur ouís grauídi omnes capí, ut E« 
rythíni , Channze, &c, Hzcílle, 4j Serpens marínusrubefcens , (qnem pictum dabimus fub fí« 
nem huíus Ordinis) Myrus alter forté fuerit, cuius Doríon memínít tanquam Naavzrueovz G^, íd 


efl,rufi colorís. FIT 
GALL, 


DePifcblongisfpinefis. — 89 
G ALL, Circa Monfpelíum Serpentem uocant, Vide fupra ín Murana, 
GERM AR, CoaemánnleCale etlicd meinen?) von Ser obgefesten (IDeerfc:blangen art. 


O N'G E R uel Congrus, réjyo6- Graecís, non etíam Kó)j9- perx.utnuper quidam fomnías 
diei INícander Epopoeus Congros alíter Giryllos uocari fcribit,id eft Porcos, àuoracítate ní Cryllus, 
mírum,&c, Conger,quem € Gongrum Plíníus 33, uolumíne appellaífeuídetur,Plíníus, ^^ Gozgrus 

Duo Congrorum genera funt:unum albícat, & pelagium eft; alterum nígrícat, & lítorale maa 
gis eftquàm pelagium, R. ondeletíus, 

Duo breuíacutaceadp cornículaín extremo roftro tum Congri (tum Murena) exíftunt , Sala 
uíanus, 

G R AECIS noftritemporís Cauorofas, Saluíanus: compofito nímirum nomine ab ophís, &£ 
neícío quo alío, 

ITAL. Rome DrongouelBrongo (Bronco, Saluianus)uocant, Venetí Grongo, — Antí- 
ates Brunchum appellant, Platína, €| Graecum Latínumd uetus huíus píícís nomen plerzque 
gentes retinent, Italí, Hifpani, Galli pleríq; &€ Angli, 

HISPAN. Lufitanís Cromgo,Saluíanus, 

G AL L. Congre, IMafsilienfes nomínant Filat(Fiela;Fíelaz , Belloníus) quía infiar retís pía 
fces inuoluít & ímplícar, Rondeletíus, | Mafsilíenfesplane barbare Phíalaffum appellant, Gils 
lius. 

GER M. fin ((Oecraal:id eft Anguilla marína. Quidamín parte Giermaniz ínferíorís, 
Dalen uocari míhi retulít, neícío quàm recte, Dalynce quídem Flandris Anguilla eft, 

ARGLICA funta Conder/a Conare/a C ongerele, Dicuntur & 4£luer5 ab Anglís Con 
grí pulillirnomíne, utapparet, ab Anguillarumfimílitudine facto) ín fluuío Sabrína prope Glo« 
cefiríam;ín quem paruuli duntaxat é marifübeunt. 


Piura à Rondeletio pofitas 


Pilluram à Bellonio exbibitam omifinus:fimilem feré ei quam Rondeletius dedit , fed multis 
implicitam fpirni, (non quód in mari adeó inuolutus fit fic Serpens;[ed ad longitudinem eius expri 
mendam: )uentre crebris ueluc internodus crifpo.qualem ego eram,lric adiuntlam, ab amico ex [ta 
lia mifJam Serpentis marini imagmem olim accepi.corpore ubique planoynon tanquam aculen quia 
bu|dam emineutibus a|pero , quales in Roudeleriano uifuntur ; quanum eorum in defcriprione 0 


meminit. 


ERPENS marínus,Oquc See 7G», fimilis efl terrenís, dempto capíte quod magis ad Conprü 
accedít, Aríftoteles;quí tamen alia etíam multa ferpentium marínorum genera effi etradit,que 
in gurgítibus feu praealto marí nafcantur;alía alijs coloribus omnís generis jgozy ( tyovet zou Tod lt 
m. lsquemdepínxímus (inquit Rondeletíus) terreno uel fluuíatili ferpenií fimillimus eft.ad 
tríum uel quatuor cubitorum longítudínem accedit, corpore rotundíore quam Anguilla Capite 
ongro fimilís:colore fuluus,fed uentre & roftrocínereus, &c.. € Ab Ophís diminutíuumeft —— 
phidíon,quo nomíne pífcem appellat Pliníus;quem nos dedimus füprà Ord, v. cum Muftela« Opbidium, 


lium Mar. Ordo VI. 


fe 


nima 


Qo 


— GSSSSS 


PD RES 


-, 
LT 


— 3 RN 
E— — e A S 
ANN 


— 
E IP P9 B rs 


SS : 
E c 
4, 


S : 1 


L—34ji "- 
m, 
E — E ae zt 


bus mar, 


DePifcib.longisfpinofis. *— i 
) : » 

bus mar.Bellonius quídem & Saluíanus Ophídion Plínij ab Ophi(id eft, Serpentemat.) non dí- 
ftinguunt,.nos I-ondeletíum díftínguentem fequimur,cum alíás, tum quía maíor eft bíc ferpens, 
quàm ut Ophídíum,íd eft. Serpula dimíinutiué nomínarí debeat, Hydrus dící poteft omnis aqua- 
tícus ferpens,tum ín dulcibus tum in falíis aquís.nam & marínos ferpentes Hydros nomínat Ae 
lianus, (quos alij $9ec9wAez/iovs:)eosqd afperum potiüs ferratís dentibus quàm uenenofumos uí- 
deríhabere, Idem Aelianus alibi de Myrone pifce, (quem IViyrum efTe ,íd eft, IViurenz marem 
ignorafTe uídetur?)eum ipfum (inquiteffe dicunt marínum Serpentem. 4| Alíus eft Draco maz 
rínus Aríftotelís,quem non à corporís figura,fed ueneno Grzcí fic nuncuparunt,ut Latini Aras 
neum. 4| Vídeintrá penultéimamhuíus Ordínís ímaginem,& quz adfcrip(imus, 


ITAL, Serpemarina,Saluíanus, 

GERM. fÉin art oer (Ocerfblanden/ mad ein "Keongerfbland de- : 
nennt werben: bann [y von leyb vno deffaltift wiecin fdlang: mit oen [3 
Eepff aber geleycoct fy bafi einem (Oceraal/ooer "IRongcraal. f 


C V $ (príma fpecies) Aculeatus,Belone.hís tríbus nominibus uti 
" " ^ *" t ^ . 
tur Plínius, CirzceBaova,Padís, habet enimroftrum acus aut fu- 
u 


Nos 7 
yd "up 
es 


lz inflar.item AGAqwaicab eo nímírum quód ficca fit carnis & mínime a. AES 
mucofz, «| Rondeletíus Acumlib,8.defcrípfít, cum Lacertofíue Co- — 8 JO. 
lia & fimilibus pifcibus: míhi illsqui Serpentem corpore quodammos ^  && Z 
doreferunt,adnumerare líbuít. HE 7 
GR AECE uulgó Bavivlz, Zargane, Aíulone, a | ES 
IT ALICE Arguzella, AcucellaR oma, Acícula, Actfigola, Ans — 8 2 
gufigola, * Ss 2. 
HISP A. Aguilla,Agulía, Saluígnus:) Aguía 2 aA- 
peícado. | à. E 
GERMARICE. AAenfifi/ &nacetfifd: & A 
XLobias/C3obias/(Lopeiaf/OD cbbei: & alicubí E 2 
«ii fallor) Derfifc. & A 
ANGLICE.JAoncict/Oarrefyffbe/Dyper 2 E 
fríb/ AP osnebeacEe. T e 


A 

* Querendum an bec fit cus Bello- E 
nij,qua proximé ponetur , maxime Je Ü E 
pier pinnas illas paruas uerfus caudam, £e E- 
ec. Sed cognatus uidetur potius pifcis, A - 
quám idem. Suum ex Oceano "Bellonius ÁN liz 
babuit , bunc ex ?Mediterraneo Roude- S859 A E 
letius. d | E 
à -4 


T eus minor Belloutj: que magnitu 
dine tanti (inquit )à priore dijert,erc. 
Hicforté Saurus Rondelenj.proxime re 
tro exbibitus fuerit. Lege qua cum illius 
eicone [cripta funt, 


NN 


N 


rir, PER arr. 


NM RS RR. RS 
2X Eel 
I P ES e 


NT 


j 


WW 


od 
poA 
e I, 


eem 


ps 
MS 


AVRVS (alius à Trachuro que 
nn Saurü nuncupant ) Acus 
bus fímílís,breuior & crafsior,&c, 
ea ueró corporís parte qua à podí 
ce ad caudá eft, caudad ipfa, Scom 
brumrefert: fíue partís buíus cau- 
dx figuram,fiue eiufdem pínnu- 
las fpectes. & fimílíter carnís fub- 
flantía, Rondeletio híc potíüs, dj 
"Trachurus, Saurusappellatur ; € 
dímínutiue etíam Saurís : Zee", 
xauels.Sed Saurí forté communíor 


NES 
a ua rm 


SIRE KG 


iil 
ES 


Hydrus, 


92. "Animalium Mar. Ordo VI. 


T'rachurss,  eftappelfatío,8e hunc && Trachurum comprehendens:ut ex uulgaribus Trachurí nomínibus có« 


L«certus, 


Typlle. 
Tphline 


tiat. 


Holofleus. 


tjcí potefi;Saurís ueró prítatim qui hic exhibetur; Saurídem enim, Acum, & Sphyrznam fimíz 
les effe Speufippus prodídit.Praflatautem Grzcum Sauri nomen retínere,quàm ex uocabuli fi^ 
gnífícato, Lacertum Latiné ínterpretarí, Lacertus ením Latínorum ueterum, KoAíae Girecís día 
cítur.z«29G- uero uel Saurís Girecorum,ís pifcis eft Saluianoquem Lacertum peregrinum R on 
deletius nominat,ín fíne Ordinís v.à nobís propofitus, 

GALL, Aquibufdam círca Monfpelium Aiguílle uocatur,ab alijs Beccaffe, 

GE R M, F. "in ((Dacqueralfe. Vide infráin Trachuro, Ordíne 8, 1£ in Eleiner ZP5 o:nfifib. 


A Rondeletio propofite figure. 


/, 


az 


xstlisss 


HU 


T—EBPH 
- FEEEEH 


Duas bas eicones(ut fcripfi ) Cor. Sittardus Vie ii uc quidem inter 
ipfas proportio non eadem Jeruazur,que in Rondeleriants apparet. 


c v S (alíafpecíes,)  Acusfeu Belone Ariflotelís, fecundá R.on 

deletíum, SuntquiSerpentem mar.effe credant,fed falfo, utin 
Serpente mar, Kondeletíusarguít, Belloníus T'yphlen uel Typhli- 
nen maríná nominata fimilitudine cum Typhlope feu Typhlíne fera 
pentíterrefirí.Sed l'yphle Athenzo, l'yphlinus Hefychio, ínter INíli 
pífceseft,Lampetra paruafl,nímírum. Saluianus hunc píícem Gra- 
co € Latíno nomíne carere putat. Ego huíuspifcis eícones duas,ue« 
lutí uníus generis fpecies, à Cor.Síttardo Czcilíz nomine olím acces 
pí.uocatur autem hoc nomíne piícís quídé apud ueteres Latínos nul- 
lus;fed T'yphlines ferpes, &c. Bafdem ex R ondeletío, breuíori fpacío 
pícias,exhibemus,&'c. Y Qui Remoram effe conijciunt hunc pifcí- 
culum,uel Mufculum Iulüm ue,falluntur. 

GR AE CE uulgo lNerophidion. 

IT ALICE alicubi Díauolo, fed alij Ranam piífcatrícem Díabolá 
mar,uocant. Príuatím fpeciem alteram, quz corpore rofiroG mínor 
eft,uulgó ín Italía Arzínarello uel Coaliotto nomínarí,Cor. Síttardus 
nos docuit, Saluíano utragjfpecies,ut Graco LatínoG, íta etíam uul- 
garínomíne caret, pauci ením (ínquít) temere potiüs , quàm compros 
bata alíqua confuetudíne, Serpente maríno uocarí aíunt, 

GALLICE Trompette. Mafsilienfibus Gagnola, 

GERMANICE dicí poteft ein XLrommeeter : uel círcunfcribi, 
ein artocf Jyoinfifdbse.€ Intereícones pi(cíum Oceani Germanici, 
maíorí huius generís(cuí os fere rotundo híatu , tuba inflar aperitur,) 
picto, Germanícum nomen AAjautincE adícriptum eft; quod tame eti 
am Mugili cuídam Oxyrhyncho Antuerpía tribuitur , & Sphyrzne 
alteri Monfpelr. Y -Rna£E[ifcb audio effe pífcem,qui fola cute & ofsí« 
bus cóftet, (Holofteum díxerís;)ínutilís cibo, & captus abijcí folítus ín 
lítus;ubímox corrugatur,Híc an Acus fit, quarendum, 


NAM 


^ 


IU 
WO 


PTT PRDLUSPTI f 
7777772 M T 
tectis 


Lat 
SN 


C uA I RR e Ri 


iat 


UIT TERR 


GVAICAs 


j| ) * ^ (4 * A 5 ! 
DePifciblengisfpinofis. — o3 
7X Y AIC AN Y s uel Reuerfus pífcísIndicus, De nouopi(cationis genere Petrus Martyr 
J Oceanex Decadís prímz libro [5 . INonaliter (ínquít) acnos canibus Gallís per aquora 
campi lepores infectamur,illí (pifcatores Cube infule in INouo Orbe: in cymba , id eff caua arbore pijcantes, 
Chriff.Colunbus Juenatorío pífce pífces alios capiebant. Pífcís erat forma nobís ignota:corpus eíus 
anguílla grandior perfimile: (ed habens ( caputgrandíufculum, &) ín occípite pellem tenací(sie 
mam,ín modum magna crumenz, Hunc uínctum tenent ín nauís fponda funiculo , fed tantum 
demiíTo, quantum pifcis íntraaquam carínz queat inhaerere; ned; enim patítur ullo pacto aerís a« 
fpectum, V ífo autem alíquo pifce grandí aut teftudíne,quz ibifunt magno fcuto grandíores, píz 
fcemfoluunt.ílle quum fe folutum fentit, fagítta uelocíüs,pifcem autteftudinem,quá extra teftam 
partemalíquam eductam teneat, adoritur:pelleG ílla crumenaría iniecta, praedam raptam íta tena 
cíter apprehenditutexoluere ipfam eo uiuo nulla uís fufficíat,nifi extra aquae margine paulatím 
glomerato funiculo extrahatur, V ifo ením acrís fulgore ftatím praedam deferít, Prada ígítur iam 
€írca aqua marginem euecia, ín mare (altat pífcatorum copía tanta , quanta ad predam fufficiat 
fuftínendam,donec énauí comites eam apprehendit, Przedaín nauím tracta, funículí tantum fola 
uunt,quantum fatís eftuenatorí utad locum fuz fedís íntra aquam redeat,ibí& de praeda ípfa per 
alium funículum efcascí demíttunt,Pífcem incole: Gaicanum;noftrí R euerfüm appellant, quod 
uerfusuenetur. — 

G ER M, Ain wunberbarer fifi noon jneiani[dén meer/mag cir (2 cerfecEel/oer ei 

G«cEler genennt werven. | 


ERPENSmarínusrubefcens,rarustqué Rondeletíus exhíbuit, Hunc(inquitnonfiulli My Myr; 
Qum elfe putauerunt,fed fal(ó.nam branchías offeo operculo fquamoforumj modo íntectas ha 
bet:pínnasqpad natandum maíufculas, quibus Murena & IMyrus carent.fed Derionis Myrüalte yr, afjip 
rum effe evzvo/oree, id eft;rufe(centem,non ab(urde quis exíftímauerit. : j / 


GER M. in fcláameretladte (2ecr[olang.ein &«blangfifdo inmeer. 


B " * $ L] e - $ 3 . » i I " s 245 
Hicforté SerpensifTe marinus fuerit cuius memimir Arifloteles.eapire Congro u&m Serbetiei fimilior.nam 
5 quoque fului coloris efP.non mirum autem ft in Oceano longé maioreuadat. — .—— 


N Balthico tel Suecíco Oceano, flauí quidam ferpentes marini reperíuritur , tr(gínta aut quae 
draginta pedes long(:quí,nífi írítatí,nemíném Ixdunt.Ouorum íconem Olaus Magnus ín Ta 
bularegionum Septentríonalium Europa tunctarum, dedít huiufmodi, 


TPfetta. 


Syactott. 


o Animalium Mar. Ordo VIE 


FN cadem Tabula alíus Serpens marínus,ad centum aut ducentos pedes longus, (ut defcríptío 
habet:uel etíam trecentos,ut numerus íconí adiunctus pra fe fert;) círca INoruegíam ínterdum 
apparet,marí tranquillo infeflus nautís, adeo ut homínes quandoque enauí abripíat. INauím ab 
eo ínuoluí aíunt tantam, quantz fere ín noftrís fluuijs autlacubus maíotes fierí (olent, quae mers 
cíum uecturz defiínantur,ínuolutam fübuertí;Spíras fupra mare tantas alíquando erígere,ut nas 
uís per unamtranfire poflet Figuram, qualis ín ' abulailla eft;appofui, 
GER M, CSicgrof (Ocer[ólange in l'Tosegifien lanoen/weldoe oic [eoiffleit [dpebiget/ 
wenn oer voir fill ift. 


ORDO VII. DE PISCIBVS 


MARINIS SPINOSIS PLANIS- 


S LANOS pifcesnon cartílagíneos, fed fpinofos , Grzecí Ywaced ét , Latini Pafferí- 
nos uocant, Multa funt huíus generís apud nofiros Gallos nomina, multo& plures 
fpecíes quàm apudantiquos,Belloníus, ^ Ariftoteles vov díxít: recentíores 
Sud quídam Pafferína fpecíe pífces & Pfettaceum genus. Vt Paffer auís prona parte 
zz3»ifufcus eft, fupinaalbus:ita ín hoc genere non folum príuatíimab hac aue denomína 


Rbombi effigiem,que hic collocari debuerat,cum [Dacium defit,in 


Jequentem paginam retulimus. 


HOM B v $ aculeatusR ondeletj, Rhombiuocabulum Gracum Latiniretinuerunt. Ari- 
ftotelí & reliquís Grzciís pifcis híc Y&7« eft. R omani (inquit Athenaeus) Pfettam , Rhombi 
appellant,nomíne Greco. Khombíquídem nomenapud Aríftotelem non extat, Sumitur etí- 
am Paffer fiue Pfetta pro díuerfopífce a Rhombo, Marínorum (inquit Plíniuslib,.o, cap.2o.) alij 
fant planí,ut R hombí,Solez;ac Pofferes:quíà R hombis fitu tantüm corporum differunt, Gale« 
nus etíam & Diphilus Pfettas à R hombís manifefté feíunxerunt, Rhombus pífcís à Rhómbo fi- 
gura(turbínata,Belloníus$)nomen habet,qua quatuor aqualibus lateribus confiat,non autem re» 
ctís angulis, Rondeletius,  Syacion nomínatum anímal,íd eft, Porculum apud Symeonem Se 
thí,alíquí pro Rhombo accipiunt. 
GR AE CI buíus temporis adbuc vaz/zy uocant,tefte Gillio, 
HISPANI Rodouállo, 
rT ALL omnes,Ligures € Mafsilienfes Rhombum uocant ut Gillius € R ondeletíus fcría 
bunt. ! | 
GALL. Círca Monfpelium Romb appellant, Mafsilienfes R ombo (utetiam R.hombum lze« 
uem:)Gallí Turbot (quafi turbínatum ; Bellonius: ) INormani Bertoneau , Rondeletío & Gillio 
autlioríbus, 
ANGLI fimilíterut Galli QC urbotuel (urbut. 
GERMANI (arbutt:Frífj Cerbut/Cerbor. Poffuntautem uideri hec nomina deríuas 
tauelà Latíno T'urbo,ídé quod rhombus Graciís fignificante:uelab orígine Germaníca (bor 
but.compofitam ením hoc uocabulum;aculeatum Pafferem fignificat, Arnoldus Villanouanus 
etíam Türbotum Latínatermínatíonedíxít, JOntt quidem inferioribus Germanis Pafferem 
fignifícat;(alijením quídam Germani fluuíatilem quendam pifcículum, Phoxínum,eí'ue cogna- 
tum, DSuttappellant.Dutt ueró Muftelz fluuíatilís fpecies eft.) Inde compofitz (unt uoces (ar 
butt/ ZAeiligbutt/ C teinbutt. Ex hís Cteinbutt;ni fallor , non alíus eft quàm ('arbttt : no- 
men hoc partím à lapídibus factum , íllud à fpínís, quoníam corpus eíus acutís emínenttjs effeís 
& lapillorum ínftar duris (bafis quídem fingularum inftar calculi rotundi eft ) ceu rub ifpínis , ut 
Kaíarum quog, exafperatur, ' 
Icon 


95 


7 


lanis. N 


' 


inofis;p 


Áp 


." 


lcon bec non à Rondeletio pofita. fed à F'eneto pillore nobzs effitla ef. 


DePifc 


* 
. 


! 
] 


fI SN) , 
7 di SN QUNNUI 


E 
5 


" 
[2] 
zn 

£z 
f 

zT 
pd a 

o &.Z 
Sg 
CR 
i "Ug 
W CM 
EB à 
Si utum 
S-EES Es T 
dRHE 
-E NEN 
SERRSZ 
SM ÉEDHS 
msc» 
uie quim 
Ss d pg 
zB Bow 
O55 
Sub 
*€totuc. 
o 83's» 
EC. E 
c €t 
Mad A 
ESSES 
g8B5zg5x 
ERE EICZS 
AucEO 
I-B:P-NoR 

"Hos 
g 850 
gsm 
CE'E-E- 
EWS€*' 
Q «2 
DEL 

sz 

P 

un 


ANGLICE, 


carí ttadít, 


o6 — Animalium Mar. Ordo VII. - 


Rbombileus [Decies,ab amico P'enetijs ad nos miffa alia quàm à RRondeletio pofmatcuius iconem addere ideo mi 
mus nece]farium uutn efl quomam leuem [uum aculeato per omnia parem facit,dempto quod acnlei caret, 


Rbombus alter. 


* 
OCT! 
NA 


at 


): x 
3 IW ER 
/ AY TI 


xN 
XM 
M 
/4, YU 
/ / EE is 


Ho NM v $2alterefidnquitRSdeletius)quiutà fuperiore diftínguatur, leuis à nobís dícitur, 

R32 aculeisprorfuscareat, Pluralegeín nominibus Gallicis, €f Forté nonabfurdé quis 

Citbarus, exiltimaucrit Rhombum atem, Galení Cítharü effezquód ís mollis fítcarnís , cuíu(modi R. hom 
bum lzuem effe conftat:quod&j eum R.hombofimilem faciat, — 

I T AL, Venetijs,Romz & Mafsilíz,etíi frequénter reperíri folet;tarmen € Rhombí nomen 
babere, & pro Rhomboapud eas natíones díuendifolere;frequenter confpexi, Rhombo quídem 
mínor eft,lzuior,& magís plano corpore,minusQ carnofo,folido ac delícato:capíte etíam magis 
elatoac grandi,&c.Bellonius, Italí quidam Rhombumlatüem acíine fpínís Suazo uelCuco uo 

: citant.aliqui(tali an Gallí nefcío)Soagía, 

GALL1S Barbue dicitur.à noftrisiínquít Rondeleríasper fimilitudínem Paffar,quafí Pafz 
fer:ànonnullís Panfar,íd eft,uentríofus.nosením Panfe uentrem appellamus; Sed Paffar , meo 
quidem iudícío,rectíüs díciturtquanquam uerus Paffer feu v2« non fir, fed ei figura duntaxat fi 
miílís,fitu uero difsídens.huíc enim dexter refupinatus eft, Pafferibus 'aeuus , I&ondeletíus. C Sí 
Rhombum fic ín latus componas,utóculí ccelum fufpicíant,&€ mentum deorfum fpecter, pars fu 
pína;erít dextra.fed fi (ímiliter Pafferem conftítuas, fupína pars erít laeua , Gillius & IMaflaríus.] 
Mafsilienfes R ombo.uide fupra ín Italícís. «| In Gallía quídam (etíam ex coquís)hunc pifcemfe 
xutantüm a Rhbombo aculeato differre rarí, R hombí foemínam temere appellant, 

GERMANO S ((Qcerbutten uocare puto,utab ijs(conijcio)quí lumina EE 
: unt 


De Pifcib.fpinofis; planis. 97 
Sunt& alij quídam maríni duntaxat generis pífces ((Deerbutté (aut potíüs (JOeerputten.Mufte 
labus forie cognatí)dictí, prorfus laues,ut Anguillz,carne etíam fimíli,ut audio. 


HoMBorpzsRon 
deletij. Roma(íngob 
piíce fepe uídímus , quí ab 
ichthyopolís Ihombí no- 
míne uendítur:quem tame 
Afuperioríbus R-hombís dí 
verfum effe fenfus ipfe do« 
ceat, etíamfi figura KR homz 
bum imitetur, Quare hunc 
Rhomboide appellauím?, 
uttantüm à R'hombo pífce 
dífíerat, quanti figura rhó- 
boídes à rhombo figura. 
eft enim rhomboídes figura, que nedy laterazqualia,negy angulos rectoshabet, Huius mentíos 
nemnullamá ueteríbus factamfuiífecomperío. 4| Videanhzcfit TeníaBellonij, 
ITAL.RomzecumRhombo confundunt,ut í íam díctum eft, 
GER M, in Eleine Catbutten arts Qt om/wirt nianer über ein fpann land. 


Citharus Rondelenj. 


é d T NNNNS 


/ AN QA 
N br TN 
M ch (ni 


bh m Vi 
i Mae LUE de 


ad liseiu[dem pi[crs (ut uidetur )eicon,à Corn.Sittardo miJa;pro pifce qui Rome uulgà PeHen toceturs 
fed Saluianus IN ouaculam Rondeletij, Petfinem Rome uocant fcribit. Dif- 


fert quidem bac imago à [uperioreycum ali&s nognibilum pinus. 


P XS 


WR 


I 


(215 
"n Ahi mw 


i M jl) "a tr 
sims quum. eu Mo 


CA 
hi IUS 


eo LIEU ne n 


ITHARVYSRondeletij, Ki9aeG^uel Kos Varíno. Oppíano Ki&igs. Caza ex Axifiotele 

Fidículam conuertít, (| Cítharcedus A elíaní,pí(cis eft;cuíus ille in mar( Rubro genera duo 
deícríbit,folís corporum pígmentis à i Cítharo nofiro díuer(a; ;Rondeletíus, Larítudíne inquit 
A«clíanus)Bugloffum pra fe fert, líneís à fummo capítís uertíce ad extremam caudam nígrís fíc 
difiínguitur,ut eas cithara fídiculas cotentas effe dícassunde & Citharoedus appellatur. € Quí- Tyj,, 
dam hunc pífcem Tníam effe putauerunt , quz Rome uulgo Pectenuel Pectenorzo dicatur, 
INosalías Tzenfas Rondeletij dabímus. 4| Rhombum alterum fiue leuem Rondeletij , Galeni 
Citharum effe non abfurde quís exíftímaueritiquod ís mollís fítcarnís,cuiufmodi Rhombumles 
nem effe conftat : quódq; eum Rhombo fimilemfacíat Galenus, — € Cítharus à P dd inter 


| DUM 


iw 


PP[etta, 


98 — Animalium Mar. Ordo VIT. 


Nili pífesrecenfetut, —— T5 e : | 
1T AL, Roma fatís frequens eft,& Folío nomínatur.Bellonio Tenía ibidem Sfolía,tel Sfoa 


lío:quo & Venetínomine(inquit Soleam uocare confuüeuerunt, Bugloffo quídem,id eft Solee, 
quàm Rhombo fimílior eft híc píícís;fi fquamas excipías,qua in Citharo fünt magnz,rhombi fía 
gura. 
GER M. fÉin Dlateyfleober Sungc art. Ain Canbling: Vide mox ín Anglico nomíne, 
GALLICE. Pifcísquiab Aneglísuocatur a €3b,3 Friftijs Orientalibus ein &anoling, Ga 
leni Cítharus míhi effe uídetur,Is Rhombo mínímo fimilis eft,fed candídior: & círca cauda fuma 
mast oras,quz pífcem totum ambíunt,rubeícít,Saporís non iníucundí, utcunqueapud Londíz 
neníes ín paruo precio habeatur, T'urnerus, 


ITHAR V5 alter Ron 
deletío, quem flauum — - 


Ir 
ER 


fiue afperum cognomínat, M 
- EL D ET E P 
E 4:2 2 dL9Ed MALA COME 
Athenzus quídem ex Ar : DE 25 EDT dee 
chefirato Cítharum unum PUES M HS, EO 2 
Y 23€! ^e DUE JU YE zm. SS H 23 k 
| AéViop, alterum zrvgpop facít, ESCUELAS aee etm MU m 


JUS? 


«|j Sunt (ínquít R. óndelettz 
us) qui uerum Bugloflum 
elle credant, nec fine ratios 
ne:nonob figuram folüm, 
fed etíam ob afperítatem, 
eft enim bouíslíngua , ma-« 
gna afpera, 

GER M, fLinanocregálbladte(Oeersungen art. — ^ 


Palferis effigies FenetijsfaBa,al ea quam Roudeletius dedit,differens,cum alie nomnibiltum quód pinna fite 
oo periorinpitiura Rondeletij ad oculos u[que procedit;paulatim bumiliorge, — ——— 


d 


T 


P 
ji ode 
ji NN 

AVSNSSNS N $73 
ALMAE AUAM, " i 


NN. ay W UMEN nift Mc wn 


Y SONS us N 
ME SSSESSSES i 
€ : 

m 


7) 


M 


and AM SM. Ps 
ET 
T 

er 

T 

2 

2. 


ASSER, Pifcis ize à Grecis, Latínís Paffer dicitur, Rondelet, A colore Pafferum auia 
um Pafleres díctifunt.parte ením fupína candidi , prona ueró tertei colorís , utPafferes aues 
funt, Maffaríus, Pfetta Gracís genus uidetur effe ad R hombü & Paffere: (lege fuprá ín Rhom- 
bo;)taq; & Rhombus aliquando Pfettz nomíne ueníc& Bugloffum Athen&us Attíce Pfettam 
uocaríferibít, vies pifces leguntur apud Suídam : ego ^4Zju ferípferím per s. círcunflexum. 


£zw9U, — Eme95 Gracís Paffer auís eft, A elianus(Deanímalib.14.3.)pifcem quoq; Pafferem fcilícet, uel a- 


Vicloy. 


liquam eíus fpecíem fimiliter nomínatuna cum Rhombo,Pfetta & Torpedine, quareapud Ari 
fiotelem quoq; Hiftoríze 3.15. ídem nomen pro pífce recte legi aliquis coníecerit , quanuís díuera 
fum fentíat Rondeletíus. Yiey quocg apud Symeonem Sethi & Pfellum De díata ncn alius 

quàm 


DePifcib.fpinofis,planis. — oo 


quàm Paffer pífcís mihi uidetur, Pectínem (qui ueteribus ín Teftaceo genere eft) Alberti Mas ees, 
eníztas imperite pro Pa(Tere accepit:inde forfan,quod fpina huíus generís pifcium rectae & pa- 
rallelz.,pectínis inftrumenti fpeciem pr feferant, Eundem pífcem Aufoníus Plateflam normí- 4j 
nat,& moliís epíthetonattribuít, uídetur autem factum nomen à Greco zAezvcteft ením de gene: y4js 
re planorum & latorum:a qua origíne forfan & Ciallíca quadam & Germaníca nomína mox dí- 
cenda deriuantur, Plagítia barbarum nomen eft, Arnoldo ufurpatum pro Latíno, PPlagitia. 

1 T A L. Ab ItalísnoítrisG) Plane dicitur, R.ondeletius, Pafler hodíeqnomínatut R oma, & 
in multís Italíz litoribus, (uulgo Paffaro,)Iouio & Gillío teftibus, 

G AL L, Abltalis noftrísG; Plane dícítur,ab alijs Platufe,à Gallis Plye. Paflerit fpecies mul- 
tz funt.maxima à Gallís Plya;nefcío qua ratíone uocatur:qua à Quadratulo fibí congenere pifce Quadrat: 
(uulgó Carlet)nonní(i ipfa formaac magnitudine differre uídetur.eft ením Plya Quadratulo tan bi. 
tüm maíor:quí ad quadrangulum proxímeaccediít,uterqy flauis liturís ín tergo cínereo fugeillaz 
tur:(übtus,ut & relíqui huius generís, albícat, Belloníus, Sunt ínter Gallos quí Pafferem cum 
Solea confundant, Giilfíus, 

GERM, lNoftriuocantDlatyfloalij Dlateyfe/Dlaoyf : cuíusnominis & fimilium ín alijs 

línguís etymon effe Graecum pauló anié monuímus, Dlattgin, Flandrícum nomen eft, 25of 
ucl Dóutt;unde dímínutíuum 25íitcb, ínterioríbus Germanis, Flandrís & alijs , PafTerem fonat, 
Inde nomína compofita , que ín R-hombo díxímus. 25of tamen & Dlabyfaliquos diflínguere 
uídeo. 2Óutt(ut audio)ínlacubusfeu ftagnis dicitur, marinis craífior,pínguíor ac nígríor; ín ma 
xí &cellen,quíad nos uehuntur, capiuntur ením maíore copía, À nomine Ccbellen , fpecíei 
uníusnomen Dlatyfifcel compofitum apparet. &coll quidem uel & bull Gesmanís quibuf 
dam marítímís ufitatum nomen,quanquam ipfo fono ad Soleam accedit, & quídam non índocti 
nuper Soleam ínterpretatí funt,nonalíud tamen quàm Pafferem populis eo nomíne utentibus fi 
eníficateundem fcilicetpifcem quem Flandrí ein Dlattoice nomínant, Anglí a lace, ut Turz 
nerus me monuit. 4 Oannfifc & JA albfifdhoc eftíntegri & dímidiati pífces, genera quas 
dam Pafferumnomínanturapud ínferíores Giermanos:fola(ni fallor)magnítudíne díuerfa:ut ille 
maíor fit,híc mínor:quem etíam é marí ín Albim ueníre audío,Lege qua fcripfimus fupra de pla 
nis fpínofis ín genere,ínitio huíus Ordínís. dj DlIye Gallíca Pafferís nomenclatura eft: fed eode 
nomíne Germani ínlacubusaquarum dulcíumad Septentríonem,;piíícem,haud fcío an Pafferíni 
generís,appellant. 4| Eft & DlaetEene Pafferís paruí(opínor)nomen. 

ANGLICVY M nomen Dlofeuel Dlay[e;uidetur pex fyncopen factum à Germaníco platyf 
le, Turnerus Anglus fcribit a place. 


ND Y 


| 


3) 


WU 
2 


nih 
h DN 


D 
Were OS NT 
PRAE HI! 

DA RLsL 

/ RID ca D 


SQ 


m, E 
foo, 
d - 


D 7 277 7 Es 


1, 


" 
) 
) 
RAN 


ASSERIS alíafpecíes, Planum hunc pífcem Quarrelet uocant, hoc eft , Quadratulum, 
Suntquí eum hoctantüm nomíne appellent, cüm mínor eft:cüm uero fenuít, Plye.Ego ue- 
1o fpecíe hunc abillo dífferre exíflímo. magís ením quadrata eft forma , unde Quadratuli noz 
men; maculasqirufas fiue iibflauas plures habet. l'otus luis eft.carne candída, molli, ualde hu» 
mida, Magna eíus copía ín Oceanocapítur, Rondeletíus, — A Patfere quíd diílferat,leges fupra 
in Gallícis nominibus Paflerís, 
G AL L. Quarrelet,utpredíctum eft:uel Carlet, Garlet, 
GERMAN, AEinEleine Dlateyfle att/ ein ge[ierto Olatyle. | Quxrendum an ídem fít, 
quiánonnullís Oceaní accolis & cberren uocatur Paffer,deprauato forfan Giallíco nomine, 


ASSEREM Afperumfiue Squamofum cognomínare licebit, quem Galli uocant Límans 
A dam, Flauas maculas ín pínnís quz corpus ambíunt,X ín reliquo corpore habet. Línea cors 
pus ínteríecans finuofa, ín Paflere nofiro rectíor eft, Antuerpianiexíccatos uendunt , Rondee . 
letíus, | 
l s 


r0 — AnimaliumMar. Ordo VIL 


i 
SAID UN 
y » » NM 1 
$7 E SS 2383343 ANM UM bu. 
SUSLIVIe 3 : SATIS Re 
(UA e Leo An tHte d: 
DouNGDUQISA ML SQQSDOCU NN S Od 
5x LY 


I ESREESCE GU E E EU M 
Ze LL ORSDUST UE UE EAM 

ETFUPIANAEEA UU ERNEUT 

MM ARGUI Nn 


TTALIAhuncpifcemignorat Bellonius, 

GALL, Obtenuítatem corporís,quam cumafferíbus dolabra ín laminas díffifis commune 
fiabet(eas lamínas uulgus límandas uocat) Límande nomen adeptus eft;Belloníus, 

ANGLIS admodum uulgaris eft , ipt appellarí folet, Rondeletíus &CBellonius. Ego 
Anglosproférre audíourte,uel irte, uel D:zette:forte à latítudíne plana. (fic enímnoftrí quo 
que affes fiue afferes & rabulasligneas uocant : & índe pífcí huíc nomen aptum fingemus , eits 
25:ettfifcbo Vocatur & DSurtcocl Anglís, eíufdem generis pífcís, mas, ní fallor, CocÉ quidem 
gallínaceuseft, Bellpníus ín litore Anglíz exiccatum hunc pífcemad Germanos transferri aít: 
Ioannes Caíus uero Anglus;nunquamín Anglíafíccatum fe uidííTe, etíamfi uulearís fit pifcísmá 
híteftatus eft, 

GER M, Vídeín Anglicis, 


SPREN 


AS OSEE 
FAI DDR RSS NS 
ORDO SISTI D SS ERN 
US DOrVodR Y SSO SEU E 
DER DEUDA CSS 
ra jim Sos am YARN DEDOS 
SAT XS Mte 2 to DS YE "Te: 
Jes Nd NM MEME. E 
AA ANSA AIMO 
SAN X Sene 
POTUM 98) YD 321077, : 
Ji 4 3) SUXUA o7 
21 rz 
C27 i, 7 7/7 
2 i, 2 


22 


ASSERISalíudgenusuulgóa Gallís Flez nominatur , eíufdemt fpecies/alía maior Fletes 

let.nosFlefum & Fleteletum Latínís termínationibus appellarenihíl prohibet, Flefusfqua- 
mís paruís íntegítur,colore eft nigro, In corpore pínnísQ íd ambíentibus maculas rufas habet, 
Hoc pifce mare noftrum caret.ac fuifTe utrancy eíus fpecíem ueteríbus íncognitam affirmare au» 
fím,quód Oceaní pífces ígnorarínt.E marí flumina fubít,ut alíz etíam Pafferum fpecies:non au» 
tem nafcítur ín eís, R ondeletíus, Flefo corpus eft pauló longíüs quái Pafferís:cumépadoleuít, 
crafsius.Fleteletus Flefo ut plurímüm maíor(etfi nomen eíus dímíinutiuum effe uideatur) ab An 
glícotractuad Gallos adfertur, Belloníus, 

ITALI hospiíces Oceano peculíaresígnorant, 

GALLLutdícum eflfpeciíem minorem Flez:maíoremFletelet nomínant. 

ANGLI fpeciem mínorem,Bellonío tefte, Dblonber uocitant:maíorem ZPelbgt, EgoAn 
glosuídeo fua língua fcribere $lunoer,uel Slenber/Slownber.ín Tamefícapitur. Maíorís no- 
men Elíota Anelíce fcribít JA allibutte, Caius AJAyolybut. JPjeiligbutt (fic ením nomeninte- 
grum Germanicé fcribitur) Pafferem facrum fignificat, forté à magnítudine, Audio piícem ín 
ora Germaniz díctum Q2uep uel eiligbutt;fimilem Pafferi;pedes circiter xij.longum ualidif 
fímum efTe ín aqua.fegmenta eíus oblonga indurarí ad folem , & uocari aff uel Xeglíng : quae 
alio deportata ín delícijs babeantur, Idem pífcis(ni fallor)alicubí Mlepbot uocatur, 

GER M, Videin Anglícís, 

Icon 


De Pifcib.fpinofis;planis. 


, Icon à Rondeleuio exbibita. 


——ÓÓÁ; 


"Aliayquam Venetijs na&i fumussijs q 


varossvs uel Buglofíum 
B (BovyAwes(" à BáyAMvosop)g enus eft 
píícís,Pfettze && Tania fímilis,autho 
reSpeufippo, A Varrone & Plau- 
to Língulaca dícítur;àlíngue figura, 
qua Gracís eft yA& 7a; cuí Dov parti- 
culam additam fuiffe puto, ut magní 
tudinem potíüs, quàm bubulz lín« 
eux figuram fignifícet, A Plinio O« 
uídiots Solea:à figura Solez, qua fo 
lopedís fubijcítur. Galenus Phítotí 
mum reprehendit, quód Pafferis aut 
Pfettz: uocabulü ad Bugloflum,nul- 
Ia fpeciei habita ratíone,temere tran 
fiulerí. Bugloffum Attící Pfettam 
uocant, Athenzus, Píctta pífcícue 
lus planus eft ; uelis quem nonnulli 
Sandalíis (Zavelé2uoy yaut Bugloffum 
nomínant, Varínus, q| Cítharum a« 
fperum funt quí terum Bugloffum 
eíIe credunt , nec fíne ratione, &c. 
€[ Saxaulís uel Saxaulus pífcís Ar» 
noldo eft Solea, nefcío cuíus lingue 
uocabulo. 
GRAECIS hodie razZzdicitur, 
1T AL.Rome Línguata ucl Legua 
ta. Venetijs Sfoía uel Sfoglía;uel Sfo 
lía , à maiotís alícuíus folij forma , ut 


Belloníus fcríbít, Sed Roman& uul- - 


gusalíud quoc; Paflerís genus, (alte 
ram Solee fpecíem;) quod Belloníus 
"aeníam facít, Sfolía nuncupat, 

HISPANI Lenguado, Lufitani 
Linguado uocítant. 

GALLI Sole, Alíquiácarnisde 
lícata(folída tamen & candída)íucun 
dítate, Perdícem marínam. 

ANGLI fimiliter ut Galli nomí« 
nant 4 Cole. 

GER M.Pifcísque ínferiores Ger 
maní &«belle/ &bullcuel €celle 

. indigetant, Soleanon eft, etíi (lla noz 
míne prz fe fert, fed Paffer ut praedi- 
xímus,Soleam uero Frífij & alíj qui- 


dam nomínant CLenge uel Cungo;id eft,linguam, nosSunge proferímus, 


uas ondeletius pingitommibus difsimilem, 


IOI 


Lingulaca, 


Soles. 


éandalium. 
Cithatus a- 


Jper. 


Cori. 


E charus. 


. Ginquít) leuís , fiue Arno- tts 
gloffus fímplicíter , ea Bu- RUE es 


102. Animalium Mar. Ordo VII. 


$ 

OLE Á oculata Ronde . . 
letij, Efttinquit) alijs So 
leis corporis habítu & parti 
bus ínternís omníno fími- 


Z 
zs 


: " a. 11 Avast H kd T 
lis:fed ín prona parte macu E LAC VUD i 
las habet magnas , oculorü idt HQ Ord . ART 
effigíem cum fríde & pupil NN CC Hd " 
lareferentes, unde Soleam SNO "T 


oculatam appellandam effe 
cenfeo: quemadmod&ü Tor 
pedínís oculatz, ítem Raíe LUE, 
oculatz fpecíes una eft. Hu 
íus mentíonem nullam à ue 
teríbus factam fuííle coms ; 
perío:nífi quis Athenaei Efcharum aut Corín effe putet, Hzc ille, Corin quidemappatet de ge- 
nere planorum effet& ere i wSese id eft;ab oculís,uel pupillis díctum alíquís coniecerít, Eunz 
demautem & Efcharum díci Doríon tradit, Caterüm Efchara Rondeletfj,planta quzdam marís 
na efTe uídetur, 

G AL L. Pifcíshic Mafsilíz fatís frequens & apudnos,Pecoufe dicitur, à fquamarum (ut arbi 
tror)tenacítate. íta ením tenacíter hzrent , utnífi díuín aqua calída maduerint , defquamarí non 
pofsít,Rondeletíus, : 

GERMANIC EUoccetur ein Gpiedelbot/cin  picgedlsunde.uel ein 21udebot/sc. 


YNOGLOSSVS, Hüc 
(E Buglofsi fpecíes 
numerareneceffe efle, for- 
ma ípfzfatís arguít,qua Bu 

» elofsí plane fimilis eft, Eft 
tamen corpore fpiísiore & 
breuíore. Squamis tegítur 
paruís , ínambitu ferratís, 

Colore eft fufco. Vt R. hom 
bus à Paffere , íta híc à prí« 
ma Buglofsi fpecie differt 
fitu corporís, nec nonfapo 
re, Eundem forte Epíchar- 
mus apud Athenzum Cynogloffüm.Kuvóyaaosey ) appellauit, Velfi ís non fit(nihil ením certí ex 
tam paucis uerbís Epicharmi ab Athenzo cítatís colligi potefl) optímo tamen íure , ut à czterís 
Buglofsi generibus díftínguatur, Cynogloflum nuncupabímus:negy aliud eft genus , cuí nomen 
bocaptíüsquadret;Rondeleríus, | Belloníus Soleam alteram nominat. 

G ALL 1 Polenomínant,eft autem frequens ín Oceano pífcís.Símilitudine decípíuntur,qui 
ín marínoftro(Mediterraneo ad Monfpelíum)capi putant:eumG efle pífcem,quem Mafsilienfes 
| Seruantín uocant, R ondeletíus, 
GERM ANI uccarepoterunteir J^unoes sunge, íd eft, Caníslinguam ; uel ein verteerte 
5u1:4e/2. ere unge, íd efl, Soleam inueríam,quod os cí oppofitum oftendat , quemadmodum & 
Rhombus Pafferí, 


Sd 


RHOGLOSSVSRon 
deletj. Arnogloflus 


glofsí fpecies ànobís uoca- 
tur,quz fquamís carere uia 
detur, prorfusdp lzuís effe, 
Namutplantacíni herbae à 
Figura uelfoliorum lzuítaz 
te,arnoglofsi,id eft,agníne 
Iínguz nomen pofitum efi; 
íra fpecíes hzc Arnoglofz 
fus à Izeuitate uel fígurare- | 
&énomínabínfr.eum ex Buglofforum genere reuera effe,corporis habitus, figuraiy indícat, à ce 
tcrís differt , quod multis fquamís tenuifsímis & flatím decíduis íntegatur , ut merito leuís dicá 

pofsít, 


DePifeb.fpinofis,planis..— 103 
pofsit, tenuitp tantüm cute opertus effe uideatur, Corpore eft ualde gracili, pellucído, candído, 


"'éeníanon eft,ut quídà exíftíimarunt,cum pínnas quatuor habeat, Ariftoteles ueró Tanía duas 
duntaxat attríbuat, R ondeletíus, 


GALL, Perpeíre círca Monfpelium, 
GERMARIC Y N nomenfingimus, Arnoelofsi fignificatione ínterpretantes,ein Ccbaaf- 


sunge.uelcírcüloquímur,ein glatte art oer ((Dersungen:bat wol vil f:büippelen:oie fino aber 
dar Elein/eno falleno fluy ab. 


"Tena, 


OLEA parua,Língula 
SR ondcled Língulà (ín« 
quít) appellamus , quód fit 
Buglofforum omníum , quz 
alingue figura nomen traxe 
runt, míníma. Dodrantalem. 
magnítudínemnunquá exce 
dit. Línea quz corpus dirí- 
mit, fpínamq firmatuel tue- 
tur,ex (quamís contexta eft long? emínentioríbus quàm ín toto corpore, dempta ea patte qua cir 
ca maxillam inferíorem eft. Satís rarus eft pifcís,& ob corporís tenuítatem uilís, 


GER M, ClieallerEleinffe artoer (Ocersungan/ein ünglin/(Ocersünglin. 


TS 
uus 
SCR 
MATRIS SS: 
Ve SS SESS 
SA 


S. ) 

SS Xy» ? X 23223: 39332 22 

: SUY AY D SRSAR3 OON 
55) 259 325022 j 


NN SS I: 
inum SS 
P 


EDEN PEE EN 332225) 25 

A S^ Horno RES 30455? SS RM 
que SS NN 

2e E Ea 


2 d) MP 
21753223 03 32 7 


BE SRSSNINSSSSUNSSSE 


trPPocLossvsRondeletj, Híppogloffum(ínquipBuolofsi fpeciem, (Oceani tantàm 
Hiis. notam,ueteríbus íncognítam, fic uocauímus,quod Bugloffa omnía magnítudine fü 
peret, Graci ením rei magnitudinem índícant Bev &C ize partículis, 
GALLI Hettanappellant,quod fluírando natet,ut opínor, Rondeletíus, Hac etymología 
fi proba eft; Flefo quoq; & Hleteleto pífcibus,à Gallís (ta díctís, ín eodem Palferum genete nome 
 dedíffe uideri poteft. 


^ GERMANICE uocetur,einD:5utide as dróft ge[dbledtber (Oersundan. 


* 


T AENIA (Tow) pifcis quanquam corporís fpecie ; pinnis & óculorim fitu a czterís planís 
T Diioar: differt;à R ondeletio tamen,propter corporís tenüítatem opínor,planorum hífloríce 
addítur.& Speufippus Pafferem,Buglotlum ac Tzniam,fímilesfacít, Cotpore eft oblongo,can 
dído,& tenuifsimo,fafcíz ínflar, (quam Grací teníam uocant, (icut & uíttam feu redímículum et 
cíngulum,)unde nomen ínuenít, l'enuítatís quídem tante eft, utoffa uertebrarum fpínzG , care 
ne (Ceu)non tecta appareant, Oculos habet magnos:nó ít prona parte ut planí;fed utrínq; unum, 
/Corporís tenuiítate,carnís(qua dura & glutinofa efbfapore candore Bugloffo fimilis, Rondele — ' 
tíotefle, 4| Isquem Arnogloffum paulóanté nomínauímus, non potefieffe TEST ,utquidam Zysplofrus, 
1; J zd 


Fita. 


14. Animalium Mar. Ordo VII. - 


putarunt,cum pínnas quataor habeat.nam Teeníz Aríftoteles(apud quem Gaza Vittam íntere 
" : - H es L H H H * * : 
pretaturPlinius Teníz uocabulum retínuít)bínas tantum íuxta branchías attríbuít. Aliqui etí 


Citbarus RV am Cítharum R ondeletij, quí Roma Pecten (quo somine Saluianus INonaculam Rondeleti] Rome t0» 


deleuj. 


Falx. 


dumid. 


cari tradit uel Pectenorzo dícatur, Taníam effe füfpicati funt, 
GALLICE. Círca Monfpelium Flambo uocatur , íd eft, flamma, quía colore eft rufo fiue 

flammeo:uel quía cum natat,flammz modo moueatur X flectatur, A quibufdam Spafe,id efl;en 

fis nomínatur,à figura, capite ením lato eft, relíquo corpore ín acutum paulatím definente, onz 


deletíus, 
GERM, F. Jin ?Dinocein SUimmling. 


AENT Aalteraa Rondeletío,propter fimilitudínem fuperiorís (quz uera Aríftotelis Tzenía 
"eisiseth Et huic(nquit)teníz,íd efi,facíaz nomen aptifsíime quadrat.eft enim tenuís &C 
longifsíma,quíppe qui ad duüm tríümue cubírorum longítudínem excreícat. Differt tamen à 
príore,quod prater pínnas qua ad branchías fent fitze , duas alías habetfub maxilla ínferiore ru- 
fas,cuíus coloris funtuilli dorficaudatp, Praeterea quínqg maculas habet ín parte prona,purpure- 
as,rotundas.colore eft argenteo, &c, : . 

GERM. Ain anoeredattungocé ned(tgemcelten fife. 


LI 
LI 


AE NIAE genustertíum,ut uídetur,quod Bellonius Falcemufitato Venetisnomíne appel 
"Tni Esai quídem ab co figura;propter íllas uelutí crenas,quibus,ínquit,ín gyrum ferra | 
ta eft, & afperam ín lateribuslíneam,cum R ondeletíanís duabus non conuenit, "T'enuís(ínquit) | 
eft adeó ut pen tranfpareat, Quod ficaudam dilígentíüs infpexeris , uítrarij penícillum refert: | 
quoníam ficca cum fuerit , equínas imítatur fetas. Argentei coloris eff arída, Ea quam uídí,dígís 
tos lata fex,quínque palmos longa erat:ore pregrandi, fine dentibus:nulla fubtus (45 ano) pínna, | 
quod ínalio pifcium nullo obferuauí. Hzc ille, 'l'zeníam autem alium pifcem, quandam Soleze | 
fpecíemappellar,que R.ondeletíj Cítharus fiue prímus,fiue fecundus; uíderí poteft, | 

GRAECEUuulgó apud Tenedum Anthías,fed falfo, | 

1TALiCE, Molliseft pífcistínquítBellonius)íta ut perfrixus uelaffus, ín quoddam ueluti 
glutinumrefoluatur,unde ab omnibusferé menfis explofus, nullum preterquám forma (qua ru 
flicam falcem alíquo pacto imítari uídetur)nomen uulgo Italícoretínuít.noftro(Gallíco) autem lí 
totí plane ínuifus eft, Capite eft deformí,ut Símíam effe dícas,unde Marmotum plerique uocát, 
alíjín Italia Colpífcem:alij ut libuit, 

GERA, F.HEin (Deeraff.ein [unoctreart oer obgenennten Slámmlingen.cin ZLeimfifd. 


E: SSERINI generís uíderí | Fat J 


poffethíc etíam piícís,fi pinnae SESS N24 278 
extenderentur, & oculí ambo una SN MALO ! ii) Ii (27; 
pues prona fcilicet, apparerent, SN iui d l ld A 
conem eíus olím a Corn. Síttardo », W N NN WA js nni ec 
qualéaccepí,appofui, coloreft rus Sq ^ 7 NS l RSS QAUM sse 
bicundus,Sc.(Suntquí Pectínem d NE » d | Jy Qu uua. 
ín Italía uocari dícant, Saluíanus Bes E CSSNNUS 


Rome Nouaculam R.ondeletij íta 
nomínatí 


De Lacertis. I0$ 
nomínati author eft,alij aliumpifcem Pectenorzo, quafi Pectínem, R om uócart míhiretulerüt, 


quí Cítharus R.ondeletij uidetur.) Hunc ultímoloco pofuí;quod fuper eo íncertíor fim, 
j . 


DRDO VIILESSEIECER TIS. 


SIMILIBVSOQVE PISCIBVS, ET ALIIS QVIBVS:, 
DAM MAXIMIS,. NON TAMEN CETIS, VT 
$ funt Pompilus, Gladíus, Glauci. 


DE LACERTIS IN GENERE. 


"ÜACERTORY M nomen communíus eft , aut effepoteft , & plures Colíz fimiles 
E PA 1 píftes compectítur,Colías ením Gracorum, Latínís proprie Lacertus eft, huic & 
i4 [1522/4] fimilibus plerifty omnibus,appendíces quaedam pinnularum uerfus caudam fpes 

59/1 d'ant,ut Scombro, Acus generí uni alterí'ué;,& ínter maíores Pelamydí, Thunno, 
e Orcyno, Amíz, Sed Acus Ordíne v r.cum Longís pifcíum numerauímus, qui fer 
pentíum fere fpeciem referunt,unà cum fimili íllis,roflrro prefertím , R. ondeletij Sauro fiue Sau« 
ríde.nam alíus eft Saluíani Saurus, Lacerto terreftrí (ímílis ríctu,capite,colote,& feré corporís fi 
gura,quem ad fínem Ordinís quíntí retulimus.Et quanquam Saurus Graecis Lacertum quadru- 
pedem fignificet,Latinétamen Saurum pífcem non ínterpretabímur Lacertum , ut caueatur hoz 
monymia, (Latíüs ením Lacertus patet Latínís:Saurus uero Graecís fpecíes una eft, nec huíus ge 
nerís)Síquídem Lacertus Latínorum;ut díxímus,propríe Colías Graecorum eft: non à quadrus 
pedís fimilitudine:fed ob (imílítudínem,quam habet cum mufculís noftrí corporís,qui lacerti eti 
am dícuntur;ut Saluíanus fcríbít.fed an Latíni ueteres Lacertos pro Mufculis pofuerínt,ut fupes 
ríorí feculo reí medíca fcríptores parum Latini folítí funt,nefcio an ulla authorítate cóftet: fieríqs 
poteft ut à Lacertorum quadrupedum alíqua fimili fpecíe , Colíze etíam fuum obuenerít nomen: 
quoníam ut quadrupedum illorum corpus ín caudam attenuatur;,uel ut cauda íllorá crafstor prís 
mo,ín magnam exilítatem collieítur, («oz »vove&«, quod uocabulum ídem fignifícans d Mutís caüi 
dà tractum eft Girzecís,) uox nsAevero, hoc eft, immínuitur; unde € de Latína & Gtaca horum no« 
mínum origine conflarenobís poteft:ut Girecé etíam seAíac dicatur vJà 72 tease o Ceo e 
vi» jody:mon ab aue quam Girzecísoaogp,, L'atíní Graculum uel Monedulam uocant, ut perperam 
Gaza Colíam pífcem apud Aríflotelem Monedulam uerterít.níhilením hís animalibus commu 
ne:etfi «5Aoiós auís ab eode uerbo »Asvdy denomínetur,fed propter alíam eius figníficationem,que 
eft turbare,tumultuarí, Belloníus tamen ab auís Colía fímilitudíne hunc pífcem eodem nomine 
uocatum putat : quód eíuslatera fimilíter multís coloribus uaríegata confpicíantur. fed Coloeus 
(Kohetér) Girzece fcribítur pro Graculo:Colías nullíus auís nomen eft, apparet autem ípfüm eonos 
mineauem illam íntellexiIe, qua genus Picarum eft, ab Italis uulgo Glandaría uocatur : a Plía 
nio modó Píca fimplícitermodo Píca que glandibus uefcitur : quam à Grzcís Kiop dící nemo 
(opínor)erudítus afferuerít. 4l Vídetur ex Plínío Lacertusgenus effe, quod fpecies aliquot cons 
tíneat:& ín hís Colían effe mínímum, Hícefius tamen Scombrum Colía mínorem facít, Elacas 
tenes funt Lacertorum genera Plinío. fic enímuidetur legendum, 4| Scombrum noflri Lacer« 
tum appellant, & Celfus etíam eum pro Lacerto accípereuídetur,louíus. Pelamydes, Thyns 
num,Scombrum,Colíam € Lacertu«,habítu fíguraG conueníre Belloníus obferuauít ; corpus 
eodem modo efformatum habere:pínnís etíam,cauda,;tergorís appendicibus ínuícem perfímiles. 
Hís addo Amíam Rondeletij, Pancrates Arcas T'urdum pifcem alío nomíne Saurum uocari 
fcribit. Rondeletíus pífcem Lacertum uulgo díctum círca Monfpelium,Dracunculü Plínij facít, 


ACERTV S fiue Trachutus, Scombro fimilis, T'rachurus (pe ys; 8" ) idera effe creditur, Z'rachurus; 
quí & Saurus , (Z«9G": ) cui opiníont uulgarís appellatio confentít.à noftrís ením Saurel,uel Jauru 
Síeurel dícítur, Ariftoteles Trachuri nufquam memínít,fed Saurí tantàüm,&c. Athenaus díüer- 
 físlocís de Sauro € Trachuroloquítur;ut díuerfos exiftímaffe uideri pofsít, Oppíanus procul 
| dubío díuerfos fecít, (ed f(íue eundem cum Sauro;fíue alíum Trachurum exíflímes , haud equís 
a . - 13 - 1 i " " 
dem ponam ín magno difcrímíne,nam , utut res babeat , uerum Trachurüm nos certe depingi- 
mus, IR. ondeletíus, 4| Trachurus(inquit Saluíanus) et(í Roma Suaro dícatur , ut IMafsilíze Su« 
ueteau , nontamen eft ueterum Saurus. nam Saurus alíquam fimilitudínem , ut nomen prz fe 
fert,terreftrís Lacertí habere debet, Is autem quí Roma T'arantola nomínatur, colore ac uníuer- 
fa corpotis forma,fímílís adeó terreflrí Lacerto eft , ut dubío procul ze9G- cénferí debeat , ut hí« 
floría 91, docebimus, Trejo; G" proparoxytonum apud Athenxum bís apud Galenum femper 


i06. Animalium Mar. Ordo V HIT. 


TexyEe G^ penanflexum,Hc ille, Scombrü ^ — Effigies becefl Trachuri P enttijs olim mili delineata. 
noftridtalí hodíe,círcaR omam) Lacertum — Aondeletij icon pinnas duas dor]i contiguas oflendit:ez line 
appellant.Celfus quoq; eum pro Lacertoac — am per medium utrinq, eorpus Jerratam melins exprimit,cir 
cipere uídetur:& interpres Cialeniantíquís — euls perexiguis im medio coberentibus deirceps , eminenti- 
or Saurum, Lacertumappellauít,louíus, ^— bus jurfum ac deorfum [unis 
Idem Dracones uel Araneos pifces non res 
cie Tracburos uocat, l'rachuro nomen índí 
s tumáreflexis uerfus caudam quadragenís 
utríncj uncínís, (quibus exafperatur, &X prae 
cipue cauda;)Belloníus, di. 

IT AL, À Roinanís Sauro dícítur, R on 
deletíis, Romaní Suuarum uocant,quem 
Venetiun Suro. Gienuenfes un Souucl Su 
rellenomínant. IMedíolanenfes alija Lon- 
gobardí míffos ad fe hos pifces , Argetínos, 
áacolore quem fale condíti prz fe ferunt;ap- 
pellant, Belloníus. Saurus Romzantíqu& 
nome retínet.mínores Frícture nomíne ue 
níunt,(nímís communi.) multa enim pííciá 


W 


SN 


N 
Y WS UL E TNT 


genera ob paruítatem frígí folíta , fíc appel ZZ t, i D» 
lantur,Iouíus, OlímCor,SíttardusdeLa- — 477 NS ZZ tt 
certa pífce , utípfe nominat, ficad me fcrís . / 7 AN D jji M ez Mee 
p(it:Lacertararo capítur,uagatureniminal — "P WR. 73 A MNA A NS 
to marí.Pellucída eft.eftur,uulgó ( ín Italia) SEA | WE XE 
Racanus dícítur, Lacerta autem uocatur, VET | j Z Au, cis 


quód caput eíus quandam cum Lacerta fiz 
anilítudínem habeat. Dentes omnes habet 
mobíles.Síc ílle,D'e quo autem pifceloquas 
tur,mihinonlíquet, - ; 
GALL,IVlaísiliénfes maiorem huius ge« 
netís píícem Suueram,un Suuereau:míno- 
rem ueró un Egau,( Germanifere Lacertü tera 
vcflvem [ic uocant) uelum Coquín appellant, 
«| Círca Monfpelíum Saurel uel Síeurel dí^ 
'cítur.ab alíquíbus Gafcon, à Santonibus Cí 
charou.à Gallis Maquereau baflard , íd eft, 
Scomber fpuríus, i 
G E R M.Ego Lacertorum genera,donec 
certíus aliquíd cognouero , Giermaníce fic 
nomínabo , plerofqueàa fímilítudíne , quam 
cum Scotmbtro habent, ( Scombrum autem , 
Germani & Angli uocát ((Qaccarell/((26 
Lacrtw. — cvell/&Dactill:) Lacertum fimpliciter , eitr 
Trachurus. QDacrellen gefdbládbt. Trachurum , ( qui 
Scombrum figura, colore, & fapore refert: 
&à Gallis quoque Maquereaubaftard díci- 


TAURI SE H7 


lle 
REY SE Y 


43h 
ONT iN 9 
MANDO SN 


NN NMN 
EDS RSRNNDPUIROR SON 


N 


tur, ) ein baftato GOacrell/ ooer ein rau- ; 
' Saurts. cbet (Oacrell.Saurídem,ein ((Dacquerals ANSA 
fe. compofíto ex duobus pifcibus quos re- NM N 
: fert nomíne, Scombro ínquà & Acu. (Scío fU NV 


2ilfeni à quibufdam Germanís Alaufam uo- 5" «a 

carí;fed quoníam eadem uox fubulam quoque, qua ueluti acus anfata eft, fignificat, accommoda 

read hoc nomen libuit;:cui componendo cetere Acus píícís ufitate Germanis nomenclatura 
Buen ineptíores funt.] Colíam Rondeletíj,ein droffe Oacrellen att.Colíam Bellonij, einEleine O« 
Lacertus pt- ccllen act. Dení ue Lacertum peregrínum;qui toto genere à przdíctís díffert,ein (Oeer- 
regrinus. beioop/ein A eivopfi[cb auf oem OXooten meer. j Qui Lacertum Germanís 
AMrupen (C quod Muflelz fluuíatilis genus eft) ínterpretantur , prorfus 

aberrant, 4p Orofferi ín Germanía marítímís uocari audío 
pí(cem Lacerto Trachuró ue fimilem, quihas 
mur ex ore emittat, 
' COLIAS 


cís dícít, (KoAias: ) que 
Gaza Monedula ínterpre- 
tatur, par récte,utopínor, 
Monedula ením auís KoAsioe 
ab Ariftotele € alijs nomis.|.- 
natur, Rondeletíus. Alíus QS 
eft Colías Bellonfj, nempe - 
Scomber mínor , fiue acta 
te tátüm, fiue etíá fpecieab 
eo difteres. R ondeletíus fu 
um Scombro maíore facít, 
Vterd; tame Mafsilize Colí 
am píícé uuleó Coguíol (uel CogníoDuocari fcrí 
bít.INos Colia Bellonij, mínorem appellabímus: 
quonia € Graci hodíe Colíon uocant,qui Lem« 
num, Thafum,Samothracen & Imbrü incolunt, 
Rodceletij,maíore, ut fentetíze utríuq; faueamus, 
«| Colía Plinius Giraculi reddídiffe uíde&;ut cum 
 Draconé pífce Graculo fimile effefcribít.nam & 
aue EzAiop Plinius Graculü interpretat,alíq Mo- 
neduli. Galenitamé interpres ín líbrís dealimen. 
pro Coracíno Graculit couertít,ut príüsetía Gia« 
zaex Atiflotele, Atheneus Amyclanos & Sexís 
«anos Colías cómedat. Ct Saxetani( Jexitami)po 
natur cauda Lacertí,Maartíalís,uídetaüt de Colía 
fentíre:ficut & Galenus Saxatína falfameta(Zafa, 
vivz 7«efys) nomínás, Colías fiue Paríanus;fíue Se 
"xítanus à patría Batíca, Lacertorüi míníma,Plíni 
us,ego p (miníma]lego, genera.nà & Helacate- 
nes(quod pauló anté díxerat) funt Lacertorti ge« 
nera,4| Plura de huius pífcís nomínib.eortiG cau 
fís, füpráab inítio huius Ordinis, fub lemate De 
Lacertís íi genere,fcrípfimus, KexessAuse,rkvza- 
2x 15,8 c, Oppíanus ínter pelagíos,ubí ;p exoez, 
malím &oMo, 

A GR AE C1 Setíihac etate Colíos(uel xi6Acor, 
ut Rondeletíus habet ín Scombro)pro Colías e£ 
fertur, 

GAL L.A Mafsilienfibus Coguíol uocat, Ron 
del, Qui Níceá íncolüt Coguíol corrupte uocat, 
quafi Coli, Gillius. R odeletíus Colía pífce Sco 
bro.maíore facit,Belloníus mínore, Gc. uterq ta 

»en fuum IMafsilíz Coguíol uocari tradít, 

G E R M, F, Bellonij Colíáà nomínabímus eiri 
Elciner (OD acrellid eft Scombrü parua. Ronde: 
Ictij ueró,ein qtojjet (Dacrellid eft Scombrum 
magnum , uel potíüs magni Scombri fpecie, ne 
quís magnítudíne tantü aut atate dífterre putet, 


* * 
ns LIASpiíícisà Grae 


Scombri bec effigies Venetijs fa&a , non fatis probé 


exprimit pimulasillas uerfus caudam. nam ez plures 90: 


Jüpra infrat, effe dubebantztales omuirio , quales in A4mia; 
olia, T'bynnorimn genere [peGlantur. 


(C'CO M BE R fiue ScombrnsáPlinío & Latínís 
omaibus dicítut pífcís , quí Girece zxx9uoG"; 
Scotnbros etíam Lacertos nonnulli uocant , à fíz 
gurz mufculorum noflrorum fiue lacertorü, pos 
tíüs quàm terrenorum Lacertorum (imilítudíne: 
(Fide que fcripfunus [uprà De Lacertis in genere ab iniz 
tio buius Ordinis: ) nii quís ob uirídítatem quee ín 
Scombrís exágua eft , eos terrenís Lacertís coms 


m] ELTE e 
RoUEC- QE 


D 
1) SX) 
2) $3. 
MINE 
ACA XE) s 5 
y ALL Ur 


Zi 
ó 
E 
E 
7 
Z 


Z 


m 
| 
m 


Coliasmor. 


Coliasmaiors 


Graculus, 


Lacerturs 


108. Animalium Mar. Ordo VIII. 


* . 

parare malít, R.ondeletíus, Non eft híc ueter& Lacertus:an uero ex Lacertorum fit genere,quod 
Gillíus afferit, dubitari poteft.Colíam quídem Girecorum,Latíní Lacertum dixerunt; cui Scom 
bet fimilís eft, Solus Plínius Lacertum genusfecít,quod fpecíes contíneat,Saluíanus, Horatíus 
Sermonum 1.8, pifcemIberum uídetur pro Scombro díxifTe, Belloníus Colíam non aliu e(le 
putat,quám Scombrum ztate paruum: (ondeletíus fpecíes díuerfas facít:) Vide mox in Greco 
nomíneuulgarí, 4| Scombros per omníamaría affatim capifolere , uel hocargumentí efle pos 
teft, quód ubígq; cognofcátur. ín Oceano tanta crafsitudine proficiunt , ut parícum Pelamydibus 
crafsítudine plerunque euadant,Belloníus, €«J IMacarellum Albertus nomínat, Arnoldus V illa 
nouanus Maquerellum;barbarícís wocabulís, tn 

GR AECE uulgoLemnij ínquít Bellonius) mínores Scombros, Colías, alíás Colíos nomís 
nant,quemadmodum & T hafij, Samothraces & Imbríj, Btfane quid inter Scombrum & Colíam 
ínterfit,níhilaliud obferuari poffe puto, quàm quod Colías magís paruus fit: Scomber ueró, paus 
ló maíor, Aíebant quídem Lemnij quídam índigenz , Colíam ídem cum Scombro non efle ; fed 
quum nullam uíderem notam qua utrunque díflínguere poffem, totam ín magnítudíne pofuá 
dífferentíam,Hícefius tamen Scombrum Colía mínorem effe affirmat, 

ITAL. AbltalisLacerto uocatur,à Venetís Scombro,R ondceletíus, Genuz,un Oreol: Vi 
deín Gallícís mox, Gienuenfes(nquít Bellonius) quoddam Scombrí genus uulgó Lacert& nos 
mínant,cuíus tergus multo magís quàm alijs Scombrís uíret,& uenter eft uaríegatus:quem reue 
ra Coliam effe Scombríni corporís paruítate líquet. | Lígures & INeapolitantuocatLacertum, 
Gíllíus. R.omaní Macarello,Salufanus, 

HISPAN, Cauallo,tefte Rondeletío,alícubi Alache, utaudío: quo nomíne etíam pro Hae 
tengo utuntur, Mafsilíenfes Clupeam,fimilem Harengo pífcem,Halachíam uocant. 

GABLICE, Anoflrís(ínquit R ondeletius) Veirat dícitur, quóduitrí inftar fplendeat.uel 
Peís d'autíou,id eft, pifcis Aprilis, quód eo potifsimümmenfe capíatur. A Gallís Maquereau, à 
Mafsilienfibus Auríol, Rondeletíus. Auríoli nomen,quod Mafsilíz ín ufu etíam Gillíus refert, 
(ficut & Ligures Oreol uocítant;)factum uideri poteft uel à menfe Aprili, uelab oculís aureolís, 
Belloníustamen hunc pifcem Mafsílize Forreau nominari fcribit. Viídeplurain Germanicis, 

GERM. VtGallíce Maquereau híc pífcis dícítur:fíc Anglice (OacEerel/(Qacrel.& Germa 
nice ((QaErell uel ((2acrill. Vocatur & ín Noruegía ((Daccard, & inlacu Suerinenfi ((Qa« 
crill;pífcís Harengo maíor alíquanto:utaíunt, &c.Forte autem non Gallicum hoc nomen fuetít, 
(quanuis Belloníus fcribat Macareos;hoc eft,lenones uocarí hos pífces, quód uerno tempore A- 
laufas paruas qua Gaallís uulgo V írgínes uocantur, ftatím fubfequi foleant:) fed Germanícum à 
macrítudíne factum.ín Oceano ením duríor ficciort capitur, & ob íd deterior híc pífcís , quàm 
ín plerífq; Mediterraneílocís,Cafar Scaliger nomen hoc Graeca jaiinis eíTe iudicat ; nefcio qua 
ratíoneznedg enímexprímít, «| Eft & alius pífcís fluuíatilis apud ínferíores Germanos fimilíter 
dí&us ein ((Oacrel; & alio nomine Dsatfifcb: quem ego Capitonifl,cognatum effe fufpícor. 

ANGLICE, Videin Germanícís, 


Pelamydis uere. feu "T hunni Afriflotelis eicon, fecundum Rondeletium seram autem Pelamy 
dem uocat,ad difcrimen Sardi nimirum : e "T hunnum Mriflotelus , quoniam circa Mon[belium 
Orcynus T bunninomine uulgo uocatur, J'on:e& à Santonibus Atbon. 


TIR 


ES M 


uL 
A LT 7 " 
Er aue 


SENS 


EL A M Y S (PsAauoc) Girecum nomen efl; oxytonum , & per ypfilon ín ultíma plerunq; à dos 
Dicibus Ícribitur:generís fcem.fíc dícta;ut Varínus docet, zuo 9» qvzrnAa vay. Sic & Feflus: 
Pelamys(ínquitgenus eft pifcis, dictum quod ínluto moretur, Gaza modó Límofam,modó Lí 
maríam(apud Fermolaum Lutaríam legímus)conuertít, In hísuerbis Plíntj: tCordyla appellas 
tur partus,quí fcetas ( T'umnas partu liberatas,é Ponto )redeütes in mare autumno comítatur.Límox 
fz uero àluto Pelamydes íncípiunt uocarí:& cum annuum exceffere tempus, iam Thunní: ) pro 
Límofzlegerím maiores:hoc fenfu, Cordylz maíores factz , íncípiunt Pelamydes uocarí à luto, 
fic ením ordínís & magnítudinís ratío difertíüs fuerítexplicata, Limofx quídem uocabulum alí« 
bí nufquam,neg; apud Plíníum,neg; authorum quenquam pro pifce inueniri puto, Legerím ígís 
tur,uel maíores:uel deínde:& pro uero coniunctione:ucre,boc eftuerno tem pore , ex Aríftotes | 
le, 4| Plutarchus non zzjà 7 qv zr4^à wey, hoc eftab eo quód in coeno fe occultet:fed à grege illi 

/ nomen 


De Lacertis: Lo (8 


nomen datum innuere uidetur , d]; 7» "lia T hunni imago:qualem olim F'enetijs miffJam accepi. 
"wiAep &ux ; ficut & Amijs vaga 7» ue 
itva4,ego cam quz à luto eft etymolos 
giam prxfero, «| Pelamysuel Thyn 
nus aliquando genus funt ad plures 
fpecies, «| Pelamydes mutato nomí- 
ne Thunnos fíerí autuocarí , contra 
Giliíum Bellontumi, Ariflorelís (en 
tentíam Ik odeletíus & Saluíanus dea 


t7 
W) 


! zÉ : ; 2 CEU DEUS c— 
fendüt.ego ín medío relínquo, R on« EAE 
deletíus íta fentít;eos qui Ariíftotelem B zl £z 
reprchendunt,quód díxerít Pelamys YT 


des ín Thunnos mutarí; non recté 
"'hunnum uulgarem ( Orcynum nís 
mírum,quem uulgó Ton uocari íctía 
bitalibipro Thunno Ariíftotelis ufur 
pare: € Ariftotelem non mutari hos 
pifces díxííIe, fed cum atatenomeé ua 
riare, 4| Pelamydum generis maxís 


EC 


[1 


EESEH I1] cm 
ma Apolectus uocatur,duríor Trítos CE FE | — 
ne,Plinius, Hermolaus neutro genes EE HH qu 
re Apolectumlegit. ego pro ípfo pí- ^OBRERE ct ; A | 
Íce mafcutíinumfecerím: pro parte au Boecl EH EES—— zm 
tem coticífa,neutrum,ut zt«xyG- fubs Ec ENSE—— 
audíatur, Sícetíam Melandrys & Cy Ext gueR———— 
beas, ( m:Azwd]eve KvGsac,) pifces mihi SESS à: js ERUIT 
uidentur; M elandryum uero & Cybi EC ON d 
um,partes ex eifdem concí(is, Pclas p UEIEA —— Z 
mídes ín Apoledos , & particulatim ERE 


confecta dífpertíuarur ín gesera Cy 
biorum,Plínius, Apole&um(:Z uwocaa 
bulum Gracis cum adiecliuum efl eximium 
ele&um6, figuificat)cfie Synodontídcem 
Athenzí Hermolaus aít , & K ondes 
letío quoq; pbabíle eft. Zuvevtovris(íns 
quít Athenzus ) eft maior Pelamys, 
durior quam Chelidenías. Piinius 
pro Synodontíde uidetur Apcleciá 
dixifle:pro Chelidonia Trítone, A« 
thenzus Orcynum cum magnus eft, 
Chelidoniz fimilem facít:eunde(C r- 
cynum)Pliníus & Xenocrates T ríto 
ní comparant.Chelídonías forte à co« 
lore díctus fuerít:ut & ficus quxdam 
& lepores, Chelidon uero, íd eft, His 
rundo,pifcís díuerfus a uolatu proxi« 
méaquam, Trítonem legimus Pela 
1nydum generís magni efle:fine (qua 
mís, Orcyno fimilem.ex quo urzea (f 
ue horza) Cybíafíant, 4| Pelamys à 
Symeone Sethí dicítur o/25u4d'z, (alí- 
ds e/euiiAn,) corrupro nímirum Pela- 
mydís nomíne, 
IT AL. Abantíquo Pelamydis uul 
garía quzdam hodie,quanquá alíorum pífcíum, fed (milium, nomína, detorta uidentur: ut funt 
Polauda,Lopida,Lampugo. hís ením uocabulis Romani & IMiyrij , Glaucos Rond«letij nomís 
nant;pííces ceeruleos: quorum alteram fpeciem Ga!lí quoq; ín Prouíncia Palamideuel Vadigo 
nuncupanruulgó, 4[ Palamipifcís,íd eft,lo Palamodo,Syluatícus, A Platina uídetur Palmita 
dící,tanquam Latíno uocabulo. Venetijs Thynnumuocarí audío el Ton:eíd fimíles pifces,altes 
rumla Palamida:alterum el Szomphadigeío, Saluíanus etíam Pelamídem apud ltalosnomen 
feruare tradit, Víde mox in Gaallícís, | 


GALLI1CY M nomen nullum peculíare R.ondeletíus ac Belloníus adferunt , nam Palamide 
| K 


* 


"tpoleus, 


Cylea:. 
Cylium, 


Synodontts. 
Chelidouias, 


Truon. 


T'hunnus. 


T'annin, 
T byunis. 


"T'hunna. 
T bynnax. 
Cordyla. 


Scordyla, 
Aux. 

Pelamys. 
J'bysnis. 


Ürcynus. 
Cerus, 


£Melandrys. 


66r JAnunaldndo A o MED. 


uulgó dí&um ín Prouíncía,fecunda Glaucí Rondeletíani fpecies eft, Quidam circunfcríbít , Le 
petít Thun, Pelamidí uulgo ab Italís € ín Prouíncía,dictus pífcís, Thünus Aríftotelis eft; ín Gal 
lía ueró INarbonenfi eodem nomíne dictus, Glaucus fecundus KR ondeletij, 

GER M A NR. in (Oitteltunijn. Ain Cunijn oer nit mec ann cin jat alt if£/oodb áltee 
bann cin balbjar. Veterumte(limontjs conftat Pelamidem uocarí Thunnum,quí uti fex men 
fibus natu maíor eft,(ic annuumnon exceflerít tempus;Saluíanus. Víde mox ín T hunno; 


RISTOTE LES$e« alij ueteres T'hunnum à Pelamyde , etate tantum fecernunt: 
quos nunirum fecutus Rondelerius , unam utrin[gue iconem dedit, nos quidem de T bunnopriua- 
cim etiam fcribere uolumus : non folum quia. I bunmi Pelamydaá, nomina tum uetera tum 
uulgaria bodie diuer[a [unt : fed eriam quia [pecie 1s «nonnullis exiflimantur. | Pi[catoves 
Ligures cr 9MajsilienJes aperte mibi oflenderür, ex Pelamidibus nunqua fieri T'hunnos , Gillius, 
Hloc itide fcribit Scaliger:acinfuper: Ex [ane (inquit ) corpulentia diuerja ft aliquatum , fubriliks 


intuenti; Produtlior Pelamys,e linearum filamentis teniatim uaria,qua in Y bynno fant nulla. 


HYNNV s (euiG^Grecumuocabulum,à Latínís plerífqyfernatur, Gaza Thunnumt(y. ín 
Ts uetfo)dícere maluít:ficutietíam Horatíus & Varro.Sícautem uocatur v 9vey xoà ópuus 
abimpétu & concítatione, R. ondeletíus, Piífcís cert ímpetuofus eft,eo praefertím tempore , quo 
agítatur ceftro, Canísexortu, Quod fi hocnomennon Grzcz oríginís eft à uerbo 9uzap, (v. per 
epenthefin lonícam uel Dorícam abundante: ) ab Hebraíco Tannín feu T'hannín , qued Cetum 
ínterpretantur,uel píícem magnum,factum uíderí poterít. 

"'Uhynnos Atheníenfes folent T'hynnídes appellare,ut Athenzeus notat, díligentíores fere dí- 
fiinguunt,ut Aríftoteles, Thynnum ín genere, uel pro mare duntaxat ufurpantes , Thypnídem 
pro foemína.Giaza ''hynnidem interpretatur Thunnam.Eft quando pro Pelamyde 'T'hynnísac 
cípítur,formanímirum diminutíua: cuíus etíam euua£ eft, Oppíanus foemínam euzvay nomís 
nat. Archeflratus fimilíter, && 'Thynnídem quoq. «| Cordyladícítur Thynnorum fetus : qui d 


"Lf ; ] l ' E , » 
. capitís magnítudineforte nomen ínuenit, Cordyla ením Gracís clauz caput,hoc efl;partem crafz 


fioremfignificat.folent autem capíta ín anímalíbus nuper natís , pifcibus pracípue , prop ortíone 
maiíoraeffe, Alíaeft Cordyla uel Cordylus potíüs,quadrupes amphibíum, 

Cum Thynní ín Ponto pepererínt fíunt ex ouo, quas uocantalij Scordylas (zusevtuAs: funt qui 
Cordylas leganz:) Byzantij Auxídas, (Av£ivlas,) deo quod paucís diebus augefcunt ; & Ponto exe« 
untautumno und cum Thynnís,remeant uere íam Pelamydesfactz, Ariftoteles, Etruríus: Cát 
'Thynnídes( euuvidid, Gaza VYnAauuc str, id eft Pelamydes legit,e uertit:quod Rondeletius approbat ) anno 
uno aliquando nulla fuiffent,infequente anno Thunni quoq nulli fuerunt.uidentur ením Thun 
níquàm Pelamydesanno uno maioreseffe, Soflratus author eft Pelamydem uocarí Thynnía. 
dem:poftea Thynnum,deínde Orcynum, poftremo Cetum, | Orcynus Plínio Pelamydumges 
nerís maxímus efl,fimilis Trítoni, «jJ Pelamyda fiue Thunnumuelutí genus effe , quod Triítoa 
nem,Synodontida, (aliam à Synodonte pífce,quem fupra ínter Latos pofuímus, ) Sardam, Pom 
pílum & Melandryam comprehendat,ueterum teftímontjs comprobat R ondeletíus, De Pomz 
pilo & Sarda,dicemus ínferiüs, Melandrys(wtaevdPvs) Athenzco maximorum Thunnorum fpe 
cíes eft;:unde Melandrya falfamenta dícta:ídem híc forté Melanthynus Oppíani fuerít : quem in» 
ter Cete numerat, €j Thunnus uerus Ariíflotelís quem exhíbemus(ínquít R.ondeletius)cute pla 
né lxuíeft,& ínter leuesab Aríftotele recenfetur. At/Thunnus nofter, íd eft , ís quíà nobis Ton 
(alibi Orcynum uulgo fic uocari fcribit uocatur,fquamís magnís tegítur, fed íta ad amufsim compaciís, 
utijscarere uideatur. hz coctíone dehífcunt, tum perfpicué apparent tenuí membrana contes 
Ciz.przterca & gregalís eft, & ceftro concitatur. A ccedit Italíae Prouíncíag uu!garis appellatío, 
Pelamyde.quam uero eo nomíne uocat uulgus ín Gallía nofira Narbonen(i, ex l'hunnorum ge 
nere non eft: (alibi fecundam Glauci à fe uocatam [beciem uulgó Palamide uocari fcribit, ey Pompilum quoque 
pro Pelamydeuendi.). €[ A Pelamyde Sarda,cuí ínternís externístp partibus (imillimus eft , difcers 
nítur:Pelamys Sarda partem quz pínnís ad branchías fitís fubefi,(quamiís tectam babet; Thun- 
nus uero Aríftotelís,ab omnibus fquamis omnínonudus efi;cute leui & tenuí , Rondeletíus, 
€[De Thunnís plura quí noffe uolet,pracedentía etíam de Pelamyde uera,& fequentía de Orcy 
no ac Pelamyde Sarda,ícrípta legat. 

GR AE CI $ hodiíeuulgó Thunnus dícítur Pallax uel Pallacís;mémaE Paese, Niphus,uiden. 
tur autem hzc nomína à Graco uocabulo antíquo Pelamys corrupta. 

ITALICA Thynnínomíina ínuenío, Ton, Tonno, T onníne, IMafTaríus Venetus eos uulgó 
nomen feruare teftatur:quod quídem ínaltjs etíam plerífg; línguís uerum eft, Italia tota cá Pro- 
uíncía Pelamyde uocat, R ondeletíus. 

HISPAN. Atun, Lufitanís Boníto,utaudío.fed Rondeletius Amíam Gallícé ab alíquibus 
Boníton uocari fcribit. 

GALL, OrcynumR ondeletíusfcribitín Prouíncía uocari Ton,à Santonibus Athon, Gal 
lus quídam anonymus interpretatur la Thunnine ; fed íd nomen uidetur magispropric díc 4e 

cainc 


DeLacerus. —.— I 


carne Thunniüprafertim falfa, Vide proxímé retró ín Italícís, 

GER MA NIOmnes eodemquo Flandr( & Anglí nomíneappellarepotertiü. eftautem Flan 
dricum CL ánijn: Anglicum CLunyuel(Lunie. Lícebít & proztatís ac magnítudínis dífferentía 
recepro Thunníuocabulo,epítheta adijcere:ut Cordyla, íd eft foetus Thunní, dícatur cin funger 
XLunijn:uel dímínutiuo nomíne uno, unijnle.deinde Pelamys,ein (Oitteltunijn/ o3 4Aalb 
tuniin: tertío Thunnus, ein Cunijni, quarto Orcynus , ein gro[fer Cunijn.quinto Cetus, eirs 
"foaltunijn. Bellonius Thunnum ínalto degere tradít, l'yrrheno ac Medíterraneo frequente, 
Oceanoatqy Adríatíco non ítem.proínde non mírum fi Germanís propé incognitus fit, 


rente cute;bícubitalislongitudínis,humanit corporiscrafsítíei. Eundem extra Cretam,Co. G/;//s. 
panum uocant,Pelagíus eft,ac delícatífsimí (aporis,A maiori ac uulgarí Thynno differt, quód te Copanus, 
retíor eft;brichíasQ; Pelamídis habeat;ac dentíum locorugofas atq; afperas maxillas, &c.Belloni 
us,. Vocátur etíam Líffes nefcio quí pifces apud Barbaros & anthropophagos quofdam A metís 
ca incolas, Brattí ab alijs dícií, 


s v NN tgenusalíud Cretenfium uulgus appellat Liffamuel Gliffam,à glabra ac fquamís ea. L7//s. 


RCY NV $n0men Grecum;in plerífqy codicibus Graecís uulgatis (cribítur per o.breue;fpí 
Qu tenui; OexvvG-.apud Athenzum frequentius et aípiratux:& fané Girammatiící v, ante e, at 
tenuarí docentes,cum alía quxdam excipiunt, tua qus x.ttel v. pofte, habent , utógsi(o epu c. 
quibus nímírum etíam Ogxvv* adícribi debet. nos quídem promiífcué modó Horcynum , modó 
Orcynum fcribímus : hoc pro confuetudíne & Acolíca dialecto, iltud utgrammaticís etíam alé- 
quídtribuamus. Heracleon Ephefius Thynnum ait ab Atticis Horcynum díci, Vídetur & Og» Orcys. 
xvy ín recto fingulari efferrí pofíe,ficut ezzxvp, ArcheftratasHorcynum ait effe Thynnum ma- — 
gnum, alícubí etíam KszG" nominarí.Sofiratus uero Kiz€- uocarí/Thynnum, quí íam Horcyz E976", 
no maior ad (ummum peruenit íncrementum, | Orcyno ídem uíderí poteft Apoledtus ab alijs 4fpole&us. 
díctustitem Melandrys,Melanthynus,Elacaten. Sed Oppianus (olus Melanthynum nomínat, Melandrys. 
idd ínter cete,cum Orcynos íam antea pifcibus pelagijs adnumeraffet, uerüm ipfe etíam Orcys Melaebyaus 
nus íam fummi incrementí KjzG- dícitur,tunc etíam,utuerifimileeft,nícríor. Penultímam uo» Elacaten, 
cabulí Orcynus, Archefiratus corrípít, Oppianus producít, A Pergzís Keosvac uocatur , tefte 
Hefychío, €j Capítur ín Hifpania, prafertím ad Herculis columnas: item in noftro marí & Tyr» C41D«*- 
rheno,R.ondeletius, Plura diximusfuüprà ín Pelamyde uera, & ín Thynno, 

IT ALICE, Vídemoxin Gallíco nomíne, 

GALL. Anoftrís l'onuocatur,à Santoníbus Athon. Membratím & ín affulas díffectum,fa 
Ie conditam;nofirí T'onníne appellant, Itali Tarantella à 'arentino, unde aduehítur, finu, Rone 
deletíus, Legeetíam fupra ín Thunno. 

GER KR. Ein gro]fer Cunijn/mag ein YOaltunijn genam[et werben, Vide ín Thunno fu 
períus. 


Horcynus. 


Pelamydis Sarda iconem [im- 
pliciter dite Pelamydi non fla« 
um [ubiunximus,quonia tres u- 
periores unius [peciet effe, ctr eta- 
ze tantum differre, ab Ariflotele 
alijsá, eruditus exiflimantur: Sar 
dam uerà alterius fpeciei effe ne- 
310 47£ 'gat. ?. 


^ ; 277 / 
MSS : 
SS 


CPremades. 
fPrimadie. 


Sarda. 


A ilias. 


T rolla, 


ux AnmélumbMasXbdo V 


ELAMYS Sarda ,uclSarda fimpliciter Rondeletíio, Inter Pelamydas (ínquit) Sarda nuz 

merat Plíníus ; & Pelamydem longà ínterpretatur, Ea quídem quam exhibemus,Pelamy- 
dítam fimilís eft, ut eadem plané efle iudicetur, qua autem nota ab ípfa( Pelamyde uera , fea 
fimplícíter dícta) Thunnó ue díftínguatur, íam índicatum eft ín Thunno, '"Iríchíades & 
Premades(alíás Premnades) Thynnídes (7c Guvizles)uocabant, Athenzotefte, Apud Aríftote 
lemfemeltantüm ékrezued'íozlegütur:ubi Gaza conuertít, Prímadz (tríbus fyllabís)hyeme ín coe 
nofeabdunt,&c, Pes«ád'át & norievoz, pifces funt Thynnís cognati , «19 9uuválavc iy9 VG, Hefy- 
chíus. Prímadías Aríftotelís Vuottonus Pelamydes effe contjcít:xnam & Thünis cognata funt, 
& (imiliter infe(tantur afilís,& ín coeno(à quo Pelamydi nomen)delítefcunt, adde quod Thynni 
des etíam alío nomíne dícantur Athenazo; qua ex Aríftotele Pelamydes eífe uídentur. V erüm 
Oppíanuslíb,:Halíeut, Pelamydes prímumlítorales facít,deínde Prenades (Penv&d'ae ) pelagias, 
Confiderandum igítur an píícís híc non fimpliciter fit Pelamys, fed fpecies ílla quz Sarda cogno 
mínatur:cuíus alíud uetus nomen Grrzcum non habemus: etíí Galenus fcribat przeftantifsima 
omníum effe (alfamenta,qua Sardíca(Zaedix)à ueteribus dícia fint: fuo tempore Sardas uocaríz 
Diphilus etíam Sardam nomínans,Colíe eam magnítudine confert,Sané ut Latínís Sarda Pelaa 
mydum Thynnorümue generís eft, Sardína ueró,zegvtw» Galeno;nouo fimiliter nomíne, pifcis 
culus plebeíus:ficapud Cirecos,non modo rezie GC Tezjias;uiles pífcículí memorantur, (antíqua 
uídelícet Sardínz poftea dícte nomína)fed & Thynnorum etíam genere Tríchías (Texas oxyto- 
nump)femel duntaxat apud Athenaum líb.7,ín Chalcídum mentíone , hís uerbís : Teguad ec de «ox 
ats Veuu&d asyric GuuvidlassAcyoy, Sed pifces mínores aríftofi,id efl, (pínís exiguis pilorum ínflar res 
ferti,ut funt Tríchídes, l'richíz, ThrífIze,non temere &$ 7& zpiyap denomiínantur, maiores ueró, 
ut Thynnídes € Premades funt,quaratíone T'ríchíz dícanturjnon uídeo.quamobrem non Ttí- 
chíadem,fed Premadem, Pelamydem Sardam appellabímus ; donec certíus aliquid cognouerís 
mus. 

HISPAN. Vídefiatímín Gallíconomíne, j 

GALLICE, IlNoftrí & HiífpaniBize , nomine communí cum Amía,ob fímilítudínem uos 
cant,at píícículus quílíngua noftra Sarde nomínatur,mínímeé ueterü Sarda,(ed Girzcorum Ttí« 
chis aut T'richías fuerit, R ondeletíus, 

GER M. AEínbfunbereart oer unijnen/oem GO itteltunijn gants &nlid)/ Sann af [y et 
libe fdbtippen bat bey oen floBfáoern ocr o2wangen. oic anocren Cunijnen all fin übergl 
glatt/wicweloer YOaltunijn [üppen bat/fino aber mit einer glatten baut íiberoeckt. 


nr A, Aia, Graeca pifcis nomenclatura eft, quam & Latini retínuerunt, eft autem oregalís, 
atque índe nomen;óz s 7l uixp Qiqeron,a 7d 7o ue ivo , ut ex Athenae & Plutarchí uerbís 
apparet.Pelamydí corporis fpecíe , pínnís & cauda fimílís efl : (ab Aríftotele quídem Pelamydí 
comparatur, )Cutís]zuís, dempta ea parte qua círca branchías eft, fimiliter utín Sarda. Apíx & ges 
nere foem ínflexione 3.apud Matronem Parodum tamen mafculiné ponítur,Kvavéjguc v Alae ar 
quic uae, cc. eft enim dorfo cune fplendente dum uíuit, uentre argenteo ; corporís ma- 
gnítudíne Thynno ínferior, Oppiano tefte;carne ínfírma & molli,fed dentibus acutífsímís, Cara. 
níuora tantüm eft Aríftotelí:(quanquam & algís eam pafcíalíbi fcribít: ) unde à uoracítate nimis 
rum Trocta(Tguxzas, à) apud Aclíanum uocatur, longe quídem alíus pífcís , quàm qua ín dulcís 
bus aquís T'rutta uulgo dicítur, quanquam & ípfa edacifsima, Amía etíam e marí fluuíos fübit, 
preftatqp in fluentís & lacubus Aríftoteli, Plurescollecta contra unum Delphínum pertínacíf 
íimépugnant, Adorfoaduentrem ín hoc pííce línez ductz funt obliqua, nigrícantes,certís ín« 
teruallis à fefe díflantes, R ondeletíotefte, «| Alía eft Amía Saluíaní,uide mox ín Glauco prímo 
R.ondeletij, 
GALLICE, Byzaánofiris(círca Monfpelium)& n 1 s P A Nt $ dícítur, quafi Byzantía , ut 
opínor, A mía ením Byzantía ín precío habebatur, Ab alijs Boníton; R ondeletíus, 
GERMANICE círcunfcribímus:; Ain art oer blawfifdben im meer / oen. (Dacrilletoter 
om Cunijnen gdeydb:mag ein Otreymtunijn acbeiffas werben/ vonn wágen d dien 
wart$s 


De Lacertis. I3 
fo vwartladten, ftteymen/welde von feinem rucEer degen oer baucb ficb ffrecenb. 


OMPIL V $,TVouzAQ^, 
dicitur pífcis ab Athe- 
nzo, Aclíanio, Oppíano, a2 
Ijsép Gracís: & ínter Lae 
tinos Plínío ; quí à quí s zm. 
buídam ínter 'Thynnos e» 
um numctarí fcribit. Ve» 
rüm hí, meo quidem íudí- 
cío (ínquít Rondeletíusfi- Z 
mélítudine deceptí fuerüt. ^ 
Pompilus ením alíus cft à 
"Tbynnís & Pelamydibus, 
ei(í eís quodammodo fimí» | 
liseft, 4| Thynní(nquít Plinius) fepe nauigía uelís euntía eomitantes , mira aliqua dulcedine 
per aliquot horarum fpacía &€ paffuum mílía àgubernaculís non feparantur, ne trídente quidem 
ín eos fapíiüs facto terríti, quídam eos quíhoc é'Thynnís facíant , Pompilosuocant. 4j fiuzey 
Grzcis mittere & deducere eft:unde nomen zmuzre , uíe deductor , & ab hoc rurfus rowziAG- pí 
fcís,quí nauigía ufd in portum comitárí & deducereperhibetur, Gregatim quídem naues círcun 
filiunt,& curfum earum fequuntur miro ftudío,ubí cerram preefenferínt, relictís nauibus ín pcla- 
gusredeunt.híncnaute terram prope effecertó cognofcunt:& ex eorundem comítatu, placidum 
tranquíllumá mare futurum fibi promíttunt.Itaque pro pífce facro habetur, alij tamenalíum fa: 
crum pífcem (ab Homero díctum)ínterpretantur, : 
Quacunque de Pompilo ueteres tradiderunt, (ut funt;nauesín pelago comítari,uaríum effe, 
fupercíltjs aureis, Pelamydi fimilem,)ea omnía pífcí àfe exhibito conuenire, R ondeletius afferít, 
Penultímam ín Pompilo Girzcí omnescorrípíunt, Ouidius ín Halíeutico produxit, 
GALL. Mafsilienfes pífcatorescorrupte Pampalum uocant, Gíllíus, 


GERM, E. Jin citfifd/cin S diffleter/ooer C diffg[cll. 


*. 


In bacicone Gladij pifcis voftrum expreffJum e&C ad imaginem à Io.Caio /nglo mobas iniffam: 
reliquum uero corpusyuz à Rondelerio exbibitum e$(. ; 


SEES GE DUNS 


: NS 
WN 


SSSSSSSSSSS NO AQUA 
NN NNSNSS V^ Ne - 


QUUM Em - 
JI NW j —— 


í d MUS s 
?/ Ss 
^ 1) 
j / : Ed 
J /, 
l 


LADIY S áPlinio & Gazauertitur Grecorum Xiíphias,qui & Galeotesalio nomine dicí 

tur. zr Qjxe uel XiaQ/ace, ut Aivaas.FaAwruc ut Xoveue , IR oftrrum eius oblongum gladij figuram 
pra fefert,/Tomus Thuríanus,quem alij Xiphíam uocant,Pliníus:ut Hermolaus emendauit, cit 
uetus le&ío efTet Tynnus, Tranus,quemali) Xiíphíam uocant.ego legerím, T'hynnus , (ne pífcís 
tam nobílís Plíníano catalogo defit:)'l'hranís, Xc.nam && X enocrati l'hranís,idem quí Xiphías 
eft. Greci de parte pífcís concifi ey G- potíüs quàm z»zep dicunt, Carchatíz canís pars eft quí 
à Romanís Thurfio uocatur,fuauifsimus ac tenerrímus, Achenazus, Graece eveeioy legítur : Her- 
molaus tomum feu pulmentum Thuríanum rranftulít.Cauendum ígitur ne cum Gladio confuns 
damus Phocenam, quam Latíne Gaza ínterpretatur Turfionem, (alíás Tírfionem , uel Tyrios 
nem,Item ne cum Cane carcharía ,aut Galeo. Ex 'Thynnorum uenatíone pinguefcere aíunt 
Galeotas,quos & X iphías uocant, & Canes, aíunt, Strabo lib.i. Grece (cribítur,« 4t QUE 
eric edhvd cb yecAearzetg ie t fuU Acyedhoa wol. cavae qaeip, Euftathíus legit, 5c soà fugiet quod xoà xut 
wAsvcipinuerfis nimírum uerbís, pro Zewxox £9 xiAsUot, oli xuvss Qai, Saluíanus haec uerba Ze ox 
fiQjzc Aye parenthefi íncludítutuerbum $a/non folum ad aureo, (ed etíam ad Bue Ace 
rcferatur,nonautem ad suuze.ut fenfus fit,ex uenatíone thunnorum tum Galeotas(aliás Xiphías 
di&os)pinguefcere;tum etíam Canes,nímirum Carcharías, evewsvc; Xiphías pris ; Hefychius, 


Sacer pifcis. 


n4 Animalium Mar. Odo VITIL 


Fieríquidem poteft ut Xíphía? alío nomíne : 


ídeo Gialeotz dídii fint , quod fícut Gialei caz 
nes(íd eft, Muftelz,) cacteros pífces perfequa 
tur , & forfitanalícubi etíam Canes eande ob 
caufam,fiue fímplíciter,fiue cum adíectíuo & 
Quu:ficut & neoy«elacxaud dícuntur : ut Stras 
bonís uerba non eo quo díxímus modo accí 
píantur,fed ficut Euftathío placuit, Galeotas 
alijs nomíníbus tum Canes tum Xíphías apz 
pellemus, Aelíanus deanímalib, iz, 4.€ Mef- 
fenía Menandri hos uerfusrecítatiEgy us xivig, 
«gs vrovirug lb yop — Aere Gov, aeo ttov vov 
(uro, ONLa d]aQsoep v qupiguov suuoc.uer(us quí 
dem poflremus apparet corruptus, legí pos 
teft; Oda dlaqsoap p [1:77 pudtpxuuós. | Aes 
líanus Xiphíam ínter Ifirí pifces numerat; ín 
quo flumíne hodíeque hunc pífcern capí círz 
ca Gomorrham (Komaramforté) oppidum, 
fupra Budam,raroó tamen, & paruum,uíx trí 
bus dodrantibuslongíorem,teftís quídam o2 
culatus míhi affirmauít. 
GR AE C15 hodíegp zigiac appellatur. 
ITAL. Venctís Spada, Genuenfibus Im 


| perator, 


Glaucidium. 


GALL,Abaccolís Oceaní Heron de mer, 
id eft, Ardea marína. Burdegalefibus Grand 
Efpadas. Mafsilíenfibus (ut Italís)peíce Spa 
da. Circa Monfpelium Emperador , ut Ge 
nuenfibus, quód gladium , uelutí ímperato« 
res pictí, gerat. Alíus ueró eft píícís ex Gia» 
leorum genere, Vulpes nímirum , quem ín 
Prouíncía & círca IMonfpelíum Spatam uel 
Peís Efpafe uocant,cuíus cauda gladij (ímilí- 
tudínem pra fe fert, 

GERMANICE, Céwettfifb. INo« 
firates Milíitem uocant, Albertus : quí alibi 
"'eftudínem mar,aut eius fpeciem quandam 
uulgo Militem uocari fcribit. 


ANGLICE Cdwetbdiffbe. 


" 


LAVvCVS(maíorhexacentrus,) Ron 

deletío:à colore glauco,íd eft,coeruleo, 
dictus, rAex&, Doro eft plane coeruleo. Sta 
tím à capíte aculeos habet, quorum prímus 
inanteríorem partem uergít : quínque alij ad 
caudam fpectant , breues, fed acutí , nulla 
membrana connexí , Ron« 
deletíus. Cilaucidíü, Gilau 
cus eft paruus: ( Gilaucífcus 
uero alius uidet effe quàm 
Glaucus,) Rondeletíus fpe 
cíem alteram príuatím fic 
nominat.qr Ceterüm quod 
A elíanus fcribít, Glaucum 
pifcem fcetus fuos tímentes 
ore admíttere , quod pro- 
pter dorfi aculeos non eft 
probabile , Rondeletiusno 
de hoc Glaucorum genere 


"lia minus accurata Gladij effigies,qualem 
elim ab amicraccepimus, 


* SSSNRNSSSSN 


Itm tttm 


ui 


2 
EX 


T3 


DESSINS 


T 


((rrrerr rra 


xx 
NS aee 


SONIS " 
SAN 
D 


RSS 
REO 
SEEN 

vg 


EIE, 


2 
£7 


/ / IN 
[ND j N S 
FEE SOY 
^ JI SIR 
/ I NS 
C Jf 
AH 
] 


re cT 
AE 
D EN 

LE 


Lm 


fed de Canicula glaucaaccipít, Axiftoteles Galeos & Torpedínem hoc facere fcribit, Solus ( ín« 


quíty 


| De Lacertis. II 


quíb ex Galeís Acanthias nion recípit propter fpínam, &c, Omnía quídem (inquit Salutanus) 
qua àueteríbus Amíx tribuuntur,huíc pifci prob? conueniunt:nec obftat, ut fibipfi obijcere uí- 
detur Iouius,quód cum gregalís (it Amía,íftenofter R omz fapefolítaríus capíatur ; quando utí 
nonomnís marís locus fíngulís pifcibusaccommodus eft, fic haud ubique gregales appellatí pí- 
fces, gregatímreperíuntur:nec corum quí ín congruis fibilocís gregales habentur, in locís alijs fo 
litaríos nonnullos reperírí ínconuenít, Verüm cum Amíz à ucteríbus attributa ( fi earum cum 
Delphinís pugnam,cuíus Aelianus € Oppíanus memínerunt,quam neque huncnoftrum, nc 
ullum aliumpifcem cum Delphínís committere , obferuare potuímus, exceperís ) eíufmodi fint 
ut plerífqy etíam alijs piícibus couenire pofsínt, haud folüm ex eís hunc pifcem noftrum, Amiam 
effe fatendü eft, Sed (i praeter hec anímaduertatur,ab Atrí(totele & Plínío (/Amías cum Th ynnís 
& Pelamídibus Pontum íntrare, eftatemty ibí traducere afleuerantíbus)& ab Oppíano(eas cum» 
"I hynnís ínrobore conferente) A mías Thynnis & Pelamídibus fimiles effe ínnuí: utí nulli piící- 
um qua Amíz attribuuntur, & Thynno fimilem effe, magís quàm huíc noftro refpondent,íta íp 
fum, Amíam efle, aflerere poflumus, Hacílle, Sedalía eft I:ondeletíj Amía , ueríor , ut míhí 
uídetur. 

ITAL, Romz& ínLíguría Lechía uel Leccía uocatur, R ondeletíus(& Saluíanus.) Idem 
mox ín Gilauco fecundo à Romanís Lopída uocatí dícít hunc píícem, Laccía quídem eft Thrifz 
fa. «| Degenere Anthíarumfunt(nquít Belloníus)pifces plani & lati , quos uulgus Romanum 
Lopídas & Leczías appellattquorum utraríores quídem Lopídz,fic etíam maíores:Stellae uero 
mínores,non ufqueadeo frequentes:Leczís frequentífsímze fünt,quas cum hís pí(cibus libenter 
contulerím,quíbus Mafsíilienfes Lampugarum(Jedfalfo, Rondeletius) nomen íandíderunt, 

G ALL, CírcaMonfpelium, Derbío, A Prouíncíalibus Bíche,& Cabrolle,& Damo,(. quafi Ca. 

veolus e; Dama;ne[cio quam ob cau[am.) A quíbu(dam Lampugo, fed fl(ó, uocatur, R ondeletíus. 
Er. Rom frequentilsímz funt,quas cum hís pífcibus libenter contulerím , quibus Mafsilí4 
enfes Lampugarum(Jed fal[o;tefle Rondelerio )nomen índiderunt, 

ILLYRICE Polauda, | 

G E R. M, Gllaucís Rondeletijtribusunum commune Germanicum nomen finxerím, rof 
(Ocerftidiling. uel àcolore (OQectblawling. Suntením magní pifces marini , & ín dorfo acules 
os habent,fimiliter utfluuíatiles pífcículi quos Ctidbling Argentínz nomínant, — ' 


L Y Wl r Li u lLLCLDDLT 
SENSN NH HT DTI 


Wi 


L A V C1 fpecies r r.qua fuperíorísmagnitudiem nunquamattíngit,unde Glaucídium fora 
e ma dímínutíua dici poteft, 

ITAL, Romaníspí(catoríbus Stella dícítur. 

GALL, Círca Monfpelium Palamíde uel Vadígo, 


GERMAN, F, CJicanoer artocr gtoffen GOcerftidlingen. 


H2 3 3 
3 " " 3 
Aii 


JI 
/ 


» nn) 
/; 


L A V C I fpecies rrr.afecunda non multüm differt, ni(i quód huíc dentes funtácuti,Iínea à 
ques sducta,longé magís flexuofa tortuofag eft;à qua(diftínctionis eratía) Glaucum fi- 
nuofum appellabímus,R ondeletíus, 

GER M. Ghaébtitt defdlectber (Oeerftidlingen. * 
4. 


Alipfifd. 


Fppurus. 


Corypbena. 


Bevévrrus, 


uó Animalium Mar. Ordo VIII. 


ZA A 
$7 
y'a gs 


ANE 
AS 


DA 


ua NW "P 
v e 

d fto s Ue 
e 

[AM 


ER Sy 
WXOANNOSP 75 
AIO /di 
Dgeno 


NARRHICHÁA s,Oceani Germanicipifcis magnus,dnobísuocatus, Huiusiconemad 

Íceleton Cre.Fabrícíus ad me mifit, & defcríptíonem adíecít, Hic pifcís inqui à Balihi« 
cís populís fuo nomíne 2x9z:4sc dícitur, "lip enim ípforum língua fcopulum fignificat. Vnde 
"IR ipfifcb dícitur,uel quódfcopulos afcendat:id ením facerefertur:uel quód ín fcopulislatitet. E 
naribus parue quafi fiftulze,quas ex arenís ruftíci faciunt, eminent; & propter fuperiores dentes 
ín capítetuberculum eft, Dentibus ímprímis terribilís,quos non folüim ín mandibulis, fed fauci- 
busquoq; & lingua geftat, anteriores rotundi & acuti , relíqui mólaríbus humànís fimiles , ni(i 
quod ín miedía fauce(medio palato )nofiris fant grandiores. pofitiautem funt duplicata feríe om 
nes,inínferíorís mandibulz parte una;octo, € ín altera annexa quínggineqalíter ín parte eregio 
ne oppofita.fuperíor mandibula plures acutos habet propter fauces: ín quibus tres duplicate fe- 
ríes,medía parte preecípue decem grandíbus imolaríbus munita:quín ín lingua ipfa molares funt, 
Reliqua ex pictura apparent, Vóoracem & ualídum effe apparet,cum alíás,tum caudae icu, qf E« 
co Anarrhícham uocare uolui, (id eft, Scanforem,;) à Graco uerbo &vagrid» , quod proprie ma 
níbus pedibus nitentem & prenfantem,hoc eft , omní ui corporís , ín fublíme icandere fignifis 
cat, Lícebic& Hippurum Oceanínomínare:quód multa cum Hípputo íllo, quem R. ondcleti- 
us exhibuit, (uero,ut arbítror,uererum,quem dedímus fuprà pag.7$. Ordíne v.) communía ha- 
beat:fi modo non prorfus idem eft,fed in Oceano mafor:quanquam eícones patum fimiles uíde- 
antur.ad fceletum ením expreffa e(t,quam Ci, Fabrícíus mifit. Primüm communis efi uttíq; obs 
longa & contínensuna à capíte ad caudam ufque extenía pínna:quarm ín Híppuro fuo notà prae 
alijs omnibus pí(cibus( 7 enis excipimus )illufirem & fpectabilem effe fcribit: & abhac ípfa Híp- 
purí nomenímpofitum putat:quoód caudae equínaé (ínquít) fímillíma fit,id eft, longa contínens, 
uillístg multís conflans, cuíufmodi in nullis alijs pífcibusteperítur, €| Apparetautem ínnofira 
pictura,nonfolüm talís ín dorfo pínna,fed etíamalia in uentte, qua fímiliterà capite ad caudam 
ufque producítur,ut non folum píctura oftendit ; fed Fabrícíus etíam in defctiptione hís uerbis, 
fuprà omifsís : Dorfum paríter & uentet à fine capítis ufq; ad caudz extenfionem pínnas habent: 
quz fecundum corporís quantitatem, ipfa quoq; paulatím mínuuntur. Hoc fi uerum eft, X non 
iníceleto aliquídalíter quam reuera fe habeat appatuit,plané mírum & fingulare fuerit, ín Ron» 
deletíano quidem, pínna ad branchías, illis quz in uentre funt; proxímze apparet, hz rurfus, cum 
oblongz fint,extremitate fua podícem,& qus ab eo fequítur pínnam fere attíngunz, Habent aüt 
pífcesomnes pínnas parte fupína díuerfas.bínas prímum (fi Hepatum & Tzníam Ariftotelis ex 
cípías)deínde anam à podice, T'eníarum genere excepto.Quamobrem uírosliteratos,quí iuxta 
Balthícum mare babitant,ut diligentius inhancrem inquirant , adhortor, dj Híppurus qufdem 
dictus fuerít híc piícís,fiue à dorfi pinnatut déxímus)caudz equínz quodammodo fimili : fiue df 
ro Vrzov dixi ücsei xo revu: hoc eft,ab eo quód Equi inflar cum ímpetu X celerítate,ucluric 
faltu feratur. Ouídius Híppuros celeres cognomínauit, Oppíanus eos fi quid ín maríuagum & 
fluctuans uiderínt, maxime fi naufragz nauís,difiecta oberrent fragmenta, ftatím frequentes pro 
ximé comítarí canít,&&c, Vocatur & Coryphzna, fite ut R ondeletíus putat , quód pinna dorfi 
mox d uertíce (quem sogvqup Girecí uocant)ueluti crífla incipiens, erígatur: fiie, utnos conici» 
mus,3 magniítudíne uertícis feu capítisfuí ad reliquum corpus, à cauda ením uerfus caput paula- 
tím augetur & eleuatur,quod Grazcí diceret ieovqovrot, Hefychius interpretat aZgezva, óNLovroa : 8C 
sou Qsy, «oai, AoQw. À tali figura, Cotto etia fluuíatili pífciculo notne factum uidetur. Hippurus 
Gnquít Rondeletius)à capite fenfim tenuior fit ftríctiorip:íd quod ín eícone ab eo pofita , n6 cam 
claré,utin noflro Anarthícha appatet:forté quía nofter ad ínueteratum expreffus eft: caputauré 
uctuftate non íta conrtahitur,utrelíquz partes qua carnofx funt, Abeadem nimirum ficura,de 
virus appellaturiquód urínatorum,uel agnorum (ejvày) falíentium inftar , ín caput pronus fcra- 


tur/fiue per ludum,(iue dum perfequitur pifces ; carníuorus ením eft, quamobrem naufragia fe- 
Ciatur, 


* * o 1 * 

De Cartilagineis planis. I7 
&atur.ad talem quidem motum faltami corpus egregíé compofitum habet. q, Dentes etiam in 
maxillís,palato,& língua,ut nofter habet, íta fuo Híppuro R ondeletíus ttíbuit ; fed exíguostans 
«üm & acutos,ut os etíam medíocre, 4 Ad quam magnítudínem nofter perueníat,certí nihil ha 
beo : Eícon à Fabrícío mí(fa , dodrantem feté tríum menfüuram aquat, Arí(toteles Híppuri ex o« 
"uis foetus émínímís celerrímeín maxímos euadere fcríbiít, 4J Hippurusueterum ín fpeluncísa« 
tet; hyeme praefertím:nofler etíam ín fcopulis latítat, Sed fcopulos etíam fcandere,de fuo ueteres 
non prodíderunt:unde uel naturam eíus nondum plene ueteríbus exploratam fuíffetuel noftrum 
hunc non eundem, fed cognatum effe pífcem , fufpícor, 4f Hippurus ueterum píngut , fuauí & 
dura eft carne:qualís Thynnorum Glaucorumdy eft, FIzc prater propofitum prolixíüs exponé 
re uoluí;uthomínibus erudítís Oceaní accolís ( qualesíam non paucos Germanía nofira habet) 
«ertíüs omnía índagandí occafíonem preberem, 


ORDO IX. DE PISCIBVS CAR: 
TILAGINEIS PLANIS: PRIMVM DE RANA PI- 


SCATRICE, PASTINACIS, TORPEDINIBV $, SOVATINA; 
deínde de Rafjs díuerfis, 


DE PISCIBVS CARTILAGINEIS 


QY AEDAM, IN GENERE, 


x 


5 ARTILAGINE A nomínamus Aquatilium quo néqué fpínas, ut propric dicti 
 pifces:neque offa,ut Cete habent,fed cartílagínem duntaxat; & nec feuum,nec adí 


ui 


] pem,ut Athenzo placet.ítaque dífferunt àlongis quibufdam pifcibus, quí quanuís 
Galeorum generís non fint,cartilagíneí tamen uídentur:fed pínguedínem habent; 
Ec usi») ut Rondeletíusannotauít, Aríftoteles aes (74) hoc genus nomínat, (7rXtod 70 di 
3e, ut Aétíus docet, quód noctu fplendere uídeantur; uel zmoe& 2» te» Ay ésp, ut Suídas 
quoníam oua concepta íntra fe excudunt,& foetus uíuos paríunt: ) & alibi yodje&«gr9v, Ae yud'uz 
uOppíanus,vAeyez. A pífcibus quídem proprie díctís dífcernit,cum fcribit:ínter pifces,foecun 
dílsíma IVlznís eft:cartílagineorum autem Rana. Alíbínon dífiínguit: ut, Squamofí omnes o- 
uíparí funt:cartílagínet U€rO, 75 vtA«y», omnes uíuípatí,exceptaRana, [ Cartilagíneorum rurz 
füs;alía plana funt, de quíbus ín prfentía dícemus., alíalongo corpore, de quibus poftea, exlon- 
gis maiores ad Cete accedunt,ut Canícula, Lamía, Etíta quídem ueteres díuíferunt,Sed uídetur 
inter duo hzec genera, etíam medíum quoddam elfe , quod fpecies aliquot pífcíum rotundz feu 
fpbzrícz figurz comprehendat: de quibus etíam feorfím agemus,  Belloníus ex Cartílagineís 
quofdam ouíparos facit: Attilum,Collanum,Siluru m, Sturíonem; quibus &Lampetra addi poz 
terít.quí omnes e matí flumína fubeunt:& non proprie Aya dícuntur;pínguedínem ením plerís 
quehabent, 4| Ex proprie cartílagíneís, fola Rana,ut díxímus, Ariftoteli uíuípara eft.quare eam 
primoloco pofuímus,ut pifcibus hactenus defcríptís, quí omnes ouípari funt, uícíníor effet; uelu 
| tema porkooy. 
"CAR TIL AGIRNE A (ínquítSaluíanus)ín Aquatílium duntaxat genere inueníutitur. Ciraes 

days uocant, x A etie yep, Galeno teftezquoníam cutis eorum(afpera)noctu fplendícar. Ec 
hac quídem omnía fquamís carent;& ínfuper pleracp cute afpera funt.quoníam ením fpina cartís 
hgínea conftant,terrenam portíone natura índe ad cuté tranítulit, injp eius afperítate abfumpfit, 

Nonnulla ueró lzeuí cute teguntur , ut R ana marína, Torpedo, Paftínaca, Aquila, Laeuíraía, & 
LzuiísMuftelus, Os plerífque ante & fupínum eft, quamobrem nifi conuería refupínentur, cí« 
bum corríperenequeunt:qua re nó folüm alíorum pífcíum falutí cofulítur, rapina ením piícíum 

omnia haec uíuunt,) quí dum illi fe couertunt effugere poffunt:fed etíam ipforum, ne nímía uora 

ditate pereant, Alíquibus tamen ín extremo roftro os pofitum eft ut R anz marínz, Squatínz; 

Lampetrz. «| Branchías detectas omnía habent:fpínea ením alíorum íntegumenta funt;haecau 

temípína carent. Habentur autem branchíz cartílagineís planís quídem parte fupína:longís aus 

temad latera;utrify duplices & quínz utríneg.  lecut duplicatutn habereuídentut , idi adípes 

umadípe quídem difcreto, quícarní uentrí'ue hzreat, nullo pinguefcunt, Foemínz uuluas ha« 

bentea Ípecíe,quaaues, In hoc genere nec fcemínz fuos conceptus,nedy mares fuum feme fpar 

gere uifuntur.femíne ením minime abundant.Superfoetant, Vterum menfibus complutímü fe 

nisferunt,Sub partum repetunt lítus & uada;relícto pelago, &c. Hacomnía Saluíanus, Etrur- 

Iis;Planí pifces dícuntur(ínquít)à Columella proftrati & cubantes, quí non ut caterí, erectí, fed 

ueluti proftratí atqj facentes (fua latítudíne)natant, Horum alij fpinofí funt,ut Pafferes; alij cartílaa 

gineí,ut Rao: Aríftoteles zàzeg21992eovo;íd eft,latos &X caudatos nomínat, 

"as 


ng. Animalium Mar. Ordo IX. 


Imago à-Rondelerio propofita, 


XY 
nw n 
3 


ANS 


"lia eiufdem piffura «d fceleton:in quo nimirum quedam;partim arte diflorta fant:partim ariditas 
te cre, FIanc mifit Ge. Fabricius qui ab eo'quód capitezantim € cauda con- 


flare deatur, Cephalurum appellari po[Jeyad mos fcripfit 


zu 
22 
Doo 


m TERT guasio amm — —. 


Xu NN 
WW Dre UP 


RAN Ü , 
A Í 7 


E zx : ZN 1 // ATA 10, 
"NC. C " 1 
S a BACON AMAA 
MÁS EX X ES i) MY NNUVAT n 24) ó ( 

Nx 7 ji zz" b /Jo 
í ull I —— / 

NK ——— 7 

5 i. S e. 

NES DURS NC : 


WEM 


A N A pifcatrix,uel marína;alíquando fimpliciter Rana , ubí fcilícet de marinis fermonem 
Ré conftat Plinio, Cíceroni. Gracís BzzpcyG- fimpliciter, uel cum epitheto &«vc, íd eft pí 
Ícatríx:znam &Aizc non placet;&u/G- quídem díci poffet ficut & 9xA«7/w ín A dmírandiís narrationí- 
bus Aríflotelis, €J Picatrícísnomen (inquir Kondeletius)á pífcandi folertía inuenit: Ranz ues 
ro à Ran paluflrísnupernate(quam Grací Gyrínum uocant, príufquam cauda fiue pofierior 
parsin pofteríores pedes degeneret) fímílitudine, capite enim caudaG tantüm conflare uidetur, 
ut etíam Cottís fluuíatilibus pífcibusaptífsimé comparari pofsít, €] Cum cateri cartilagineianís 
synal paríant, Rana fola, Aríftotele tefle, ouípara eft, caput enim multo maíus reliquo corpore ha- 
bet,id&paculeatum;ualde afperum. quamobrem neque poftea catulos fuos recípit;neg ínitioanís 
mal parit, 4| Nonmínor quàm Torpedinifolertía R anz quz ín marí pífcatrix uocatur.emínen 
tía ub oculis cornícula turbatolímo exerit , affultantes piíciculos pertrahens , donectam prope 
accedant,ut afsílíac, Plínius. 

ITAL, Hodíe quoque à Neapolítanís Rana pífcatrix dícítur , Rondeletíus : uel Pífcatríx 
(tantüm,)Gillius. Romz Martíno pifcatore, A Liguribus,pífcis pífcator,(pefce pifcatore, Sal 
uíanus,)Gillius, EpidauridRagufini)ob deformitatem & foedum borrídum6p corporís afpectá 
Diabolum marínum(Díauolo maríno,Saluíanus)uocarunt,Bellonius:eodem nomíne aliquí A« 
cum Ariftotelis nomínant, Hodíeabíncolis Ifiríz piícís R ofpusappellatur,IVlaffaríus, fed Icalí 
etiam Aquilam pífcem R ofpum,íd eft Bufonem,uocant,uttradít Belloníus. Sículi uocant La- 
míam, Gillius:nefcío quaratione,nifi ab oreadmodum híante,uelà uoracítate, Lamíam quidem 
hodie aliquí Canem carcharíam nomínant,&c. 

RISPAN, Lufitani Xarocho:uel,ut Saluíanus habet, Emxarroco, 


Rurfia 


| 


Io 


" 


2 
$ 


ahis 


.* 
C0 accepi concio aute 


| 


do depitlam ab am 


quan 


1 


a2 DiclIs b 
ifcem aridun faltem effe 


* 


| 


arti 


etijs 
adp 


C 
Aurfus alia qualem Pen 


NEC 


Ul 


TN 


f 
( 


Dy 


«(i (s 


" 


(c 


// 


à 
J 
j| 
( 


po Animalium Mar. Ordo T X. 


Turtur. 


Coliba mar. 
zn uolet. 


Species due, 
aut plures. 


GALLICE. lVifsilienfes Bodroyum,(Baudroyum,Belloníus) hoc eft Batrachum , corru«. 
ptéuocant, Gillíus.uel,ut Rondeletíus fcribit, Baudroy, à lato & amplo oris ríctu , quo marfupís 
um refert, quod baudríer uernaculalínguanomínatur, Burdegalenfes,Pefcheteau,quaf(i Pifcato 
rem paruum. IMonípelienfes,Gallanga, , 

GER M ANIC E,ütaccepi, ( óz[d: nifiíd nomen Afellí cuiufdam ín Oceano generí capíta« 
to potíüstribuendum fit, 4| Cxecteoe,íd eft, Rubeti mar, A N G L T € E:(Germanta diceret ((Decta 
Erott)á riu nimírum fimiliter patente, G A L L1 C E eádem fignificatíone Crappeuel Crappau 
de,uocatum pífcem fe uídiffearídum,uir doctus quídam míhí retulítitotum capíte & cauda cons 
ftare,triplícem habereordínem dentium,lingtiam quoq; dentatam,cadaueríbus homínum uefcí: 
& hominibus natantíbus ínfidíari,quos membro uíríli apprehefosad profundum detrahat ac des 
uoret, €| Licebícalíarum gentíum uocabulaínterpretando fequí & nominare, ein ((QeerErott/ 


ein (certeüifel/ein Cáfdemaul. 


AS TIN ACA dicitur 
Pb Plínío & Celfo: qua 
Grzcé Tevjàp, tanqua "Tur 
tut, quo nomíne Latíno p 
PaftínacaA mbrofiusinHe 
xaémero,& recétíores quis 
damufíifunt. Díctam aute 
Paflínacá putodnquít Ros 
deletíus)à cauda colore ro- 
tüditategp (ey longitudine, Sal 
uianis,) Paftinacze radice fí- 
milí,Tevyorz tero non à cos 
lore,ut quídam(Zellomus ez 
Saluianus Trurturem à tergoris 
colore , ac quibufdam ueluti ex» 
paufis alis , in. eufdem mominis 
aum fanilitudinem, ditam conij 
ciunt )(crípfit:imam pifcís híc 
flaucícit , fcd ab alarum expanfarum fímilitudíne tantüm. Sunt quí Columbam marínam appel. 
lent, Vide ín lralícís, Paftínaca cum natandi eft cupídítate affecta, natare potefl;cum rurfus uos 
landi ftudio tenetur, furfum uerfus fublimís uolat, A elíanus.unde à fimilitudíne forté auís uolan» 
tís, 'urturém Grecénominatam alíquís coníecerit, fed Saluíano eam uolare uetífimilenon fit, 

uod grauís & ad uolandum ínepta uídeatur. € Eíusfpecíes duz fünt:quanuís antíquí uníus 
duntaxat memínerint,uel ob fimilítudínem non díftínxerínt.neq; ením facultatibus,neq; caudae 
aculeo differunt, fed roftro tantüm & capite, Rondeletius, De hbarumaltera,qua maior efl;age 
mus proxíme, Belloníus tres fpecíesfacere uídetur, Maiorem prímüm, quam Aquilam nomí- 
nat,deínde mínorem,quam ín Izuem & afperam fubdíuídit. Nos mox ín Aquila (Paftinaca alte- 
ra)afpera cuíufdam Paftínacze caudam, fex dodrantibuslongíorem exhibebimus:utafpera etíam 
forfan duplex fí:una minor , Bellonío nota:altera maior , eídem alijstp fcriptoribus hactenus ins 
cognita 

1T AL. Romani Bruchum nominant, Genuenfes(ut & Mafsilienfes)Ferraffam,(Ferrazza,) 
Belloníus, RomaniBruccho,Sículi Baftonaga;R ondeletíus. Veneti pífcem Columbum (pe- 
fce Palombo, Saluíanus)appellant, Maffaríus,R ondeletius Orbempifcem, Venetis Columbam 
uocarífcribit: GC fimiliter Galeum]eeuem Romanis, Ferrafam Lígures uocant,Gillius, R ondes 
letíus Ferrazam fcríbít,fíc autem nominata uídetur,quód eíus cauda mucrone offeo ad uulneran 
dum,ut hafta ferreo, muníatur, Arma uttelum perforat,ui ferr, & uenení malo, Plínius, 

G A L L, Circa Monlpelium Paftenago uocant. Prouíncíales nonnulli Baftango uel Vaftan« 
go. Mafsilienfes Bougnette: quía farína confpería & in fartagine fricta, ítrfj eenus quod uulgar£ 
lingua bougnette uocant, referat. Galli Raíam,ob fimílitudínem,quam cum R aíjs habet, Burde» 
galenfes l'areronde, Rondeletíus, Lutetíze (ubí nerno precipue tempore frequentifsíma efty 
nulloprzterquàm aic nomíne difcernítur,ac cum Raíjsín foro pi(carío nullo díferímíne díuen 
di folet.quanquam Burdegalis & Baionz T'aram rotundam appellant: ad dífcrímen A quile,cui 
"'arz france nomen índídetunt.IVafsilienfes ac Genuenfes FerraíIam nominant, Belloníus, Ta 
rx nomen Aquítanís in ufu,factum uídetur à Turture aue:quz Hebraícé Tor, lalíce Tortora dí 
citur. Mafsilienfestum maíorem,tum minorem Pafiínacam, Glorinum appellant , Gillius, Día 
cunt autem forte Glorínum,quafi gloríofum feu ambítíofum pífcem:nímirum quód cauda radís 
um erígat,ut ceruicemaccríflas fuperbi & ambítíofi milites folent: & plerofque cateros pifces fas 
cile prz íe contemnat, 

DALMAT AE Laccízza,Rondeletíus, 


D 
OPE] — 


SM Wi 
5 


ANGLICE 


- 4 » » E & 

De Caralagineis planis. 1^1 
khwNGrIcE 2l Doffen,ut audio, | | ] 
GERMANICE ZEin [t:bwartset XXoccbe, hoc eft Raíanigra, ut Valerius Cordus ínterpreta- 

tur. Raíz ením(inquít)fígura non admodum díísímilís efljnígríor, SC longíore cauda, Germani 
ínferíores quídam uocant eer Deilftert:qua uox fagíttae caudam fignificat, C tert quídem caus 
da eft:& pifcíshuiusnomen Flandrís fualíngua caudam muris fignificare,author eft R ondcletís 
us,Flandríforté pronuncíarent een Qtattepoint. Genuenfes quoque Aquilam pefce Ratto uo- 
cant. CSo:tebanben (d eft, T'urtur)alícubíad oram Germaniz dícius pífcís, Paftínaca forte;aut 
eiu(dem generis fuerit,cum acre durarífolereaíunt. Ego Gérmanícum regioní noftre conue- 
'nienshuíus pifcísnomen continxerím, Ojifftroccoe,id eft; afa uenenata.uel Ctadjelrocc;uel 
2ingclfifib,ab aculeo fiue radío ín cauda uenenato, Sic & Paftínacam maíorem, ( quam alíquí 
Aquílam marínam uocant, interpretari lícebit 2(olerfifcb, uel Irotteroco), (capíte ením buffo- 
nem refert)uel grofjer 2inaelfifdb.(quó minis enim ((Deerabler interpreter , Halízetus auis fa- 
cit:quam Anglí uocat an Jy [ptey )Quanquam autem & alij mutí pífces ín díuerfis corporis pat» 
tíbusaculeati unt,níhíl uenenatíus tamen Paftínacze aculeo: ut merító per excellentíam illa à ue- 
'neno aculeó ue factum nomen fibí uendícet.quod fi quís Venetorum nomen ínterpretarí, & Co 
lumbam marínam appellare uoluerít,cín ((2eertaube,per noslicebit. 


PPaflinace alterius, (uel 4guile, )eicon à Rondeletio exhibita, 


A 


T 7177995 


ET 


ASTINACAE fpecicsaltera,Paftínaca maíor, Aquila, Aczé, ut Bellonío placet: quanquani 

R ondeletius Aquilam effe negat, & fimpliciter fecundam Paílínace fpeciem facit, Aquilam 
ueró effe fufpícatur,non affirmat ; Raíam clauatam fuam, 4T Aquila hícpi(cís eft , ínquít Saluía- 
nus,nàm preter nómína uulgaría, quecuncy ueteres Aquile tríbuunt,refpondent:et alís fuís ex« 
panfís uolantem aquílam ímítatur,nec propterea quod proxime ad Paftínacz accedat (imilitudi 
nem,eíus fpecíes altera(utfalo arbítrantur nonnullf)cenferí debet:quando manifeftís adeo notis 
ab ea diftínguitur,ut díuerfa fpecies flatuí,atq; Aquila appellari iure pofsit & debeat , Saluíanus, 
Egofímul Aquilam hunc pifcem appellare;(imulalteram Paftínaca fpecíem flatuere míníme ab 
furdum cenfeo, 


L 


-* 


122 A niodlitienidal OrdoLTX. 


* 


Rurfus alia eu[dem pitlura,a. Cor. Sittardo nobis commumicata. 


or, 
aa 2rrr. 


Pr a 


7; 


[IU 
VLL 


mU jj 
L ma ^ 
ut 


NN 
9 
Ns CSSSSSSSSSSALITTTTETT 
S NSSP A 3 A, 
i 


CN 
3 ANS 
Sy o» 
NN 


y SS 
qq» 


SM 
j5» 


SS 
AS 


Hj OS 
mes mm jm 


Aquilacnquit Saluíanus)caudam multó tenuiorem & longíorem habet quàm Paftínaca : una 
de forfan Genue pefce Ratto appellatur,quía murínam caudam babere uídeatur , Os fübtus ha« 
bet,nec nífifüpinus uefcíturtunde tum ob íd;tum quía haud admodum celer eft, cum pifces, quía 
busuefcatur, baud difficile affequí pofsít,aftu eos uenatur, nam Paftinaca ínftar latrocínatur ex 
ecculto,tranfeuntes radío caudz fígens.quem quídem radium non fecus quàm Paftínaca pernís 
ciofum atq; peftíferum non folüm pifcibus , fed & homínibus effe arbitrantur, unde ubique cas 
ptís Aquílís)non mínüs quám Paftínacís,cauda ftatim à pífcatoribus abfcíndi folet, 

ITALIC E, Romani & Neapolitani Aquílam uocant, Rondeletíus, Romanorum uulgus 
Aquilonem:Genuenfes ab oblonga & ferémurína cauda,duarum ulnarum longítudínem inter- 
dum excedente,pefce R'atto nominant. 11 L Y & 11 línguautentestalíca; R ofpum (hoc eft Bus 
fonem)marínum,à capitís bufonem referentís fimilítudíne uoccauerunt,Bellonius, A Genuenfi 
bus Rofpo & pefce R atto uocatur;á nonnullis R ate penade,R ondeletíus, 

"n GALLICE, Ab Aquitanís Tare franke. ab alíjs Falco, ab alijs Etango & Ferraza, R.onde« 
etíus, 


GER M, 


|. De Caralagineis planis, 123 


GERM. fÉin groffer Deilffert/ein qroffer 2tnaelfifcb/ober tacdeltocd)/Giffttocd/:c. 


V ide pauló ante ín Paftínaca fimplícíter dícta, 


", I I T, A DIBHES 
7, 77, f, / JA 77 7 77 
Y// C LII 777 


TL HE YY NNI 


Ju Vi 


li) e 


a LeSINeNSNNSNE SESS NS N SN 
m 


rs 


Mesi sor natunronsa tussTi VH EE FM TITELETH HH TETHTEAMA VILATUTA 


T" e 
: IIT Ed 
SS 
mmm jm); Wl 
1» mS SS /) 
S e B2, » 
5 5 25 M 
z qum t», E3 EÀ qmm 
2 «e o z E3 iyw 
frs (í A (c S 
«t litri ze (Q & 
Jy MONS 


$ v N Tquí Aquilam(Paftínacam maiorem)ín cauda non unicum ut Paftínaca, fed bínos ras 
díoshabere putent,ut in figura prz pofita à Cornelio Síttardo tranfimiíffa apparet. 


GE R M. C aebinberteil ober tert vor cinam groffar Deilffert ooer Oifftrecb. 


HVIVSMODI quog caudam Cree 
monz ín ccenobío díuí Petri iuxta Padü 
fc uídiffe amícus quídam míhi retulít,Pa 
ftínacz fcilicet maioris, Xc. Longa eft 
hzc cauda ín píctura qu&habeo, dodran 
tes fex cum palmotilata circa initium, dis 
gítos fere tres, Radius maíor, longus pal 
snos duos, uel pauló plus. Bellonius quo 
que hanc pícturam apud me contempla« 
tus, permultas huíufmodi caudas Pafií- 
nacarum afperarü,clauís quales ín R.aía 
füntarmatas, Arímíníi apud Iulium Mo 
deratum,pharmacopolam doctí(símum, 
fe uídife aiebat: addebat&g Burchi illie 
uocari has Paftínacas : aculeos ín cauda 

gemínos habere, eost; contíguos , íta ut 


breuíor fequatur, (fibene meminí,)longíor prazcedat,contrà quàm hic expreffum eft. 


DE TORPEDINE IN GENERE, 


OR P EDO nomínatur à uífua, Varrone tefte:& ab eadem Graecís Ndgss, torporem cním ft 
1 fluporem contactu fuo índucit membris,ui quadam occulta:nó frígídítate,ut quídam pu» 
tarunt,uíuse ením duntaxat haecuís efl;extíncte non amplíüs, "Tégzreava ctíam pro eodem piíce 
apud Aegínetam medicum legítur , quodà Latino deflexumapparet, Albertus huncpifcem 
Stupefactoremnomínat;utali fimiliter mixobarbarí Stuporem,Stupefacientem. dT Viquídem 
fua non folüm tangentes allígat, (ed per ipfim etíam rete obtorpefacientem grauedínem pífcatos 
rum manibusínduciít, Procul etíam & e longínquo, (ínquít Plíníus,)uel fi hafta uirgà ueattínga 
tur Torpedo,quanuís praualidílacertítorpefcunt , quamlíbetad curfum ueloces allígantur pe- 
des, «| Nec ipfahanc uím fuam ígnorat,fupínam fefe ín terram abijcít, & humi firata íacetímmo 
bilistanquam mortua ; & ítaappropinquantes ad fe torpore correptos, ínuadít. Szepe etía ín nas 
tantes medijs fluctibus pííces íncurrens , celeritatem eorum fiftit , & flupore aflríctos deuorat. 
«| l'orpedínum genera quatuor facímus:tría earum qua maculis notata funt: quartum eíus quze 
maculís caret, De fluuíatili(cuius in Nilo Acbeneus e$ Strabo meminerunt )nihil hic dícendum: à maríe 
na ením non díffert, R ondeletíus, 

AR ABICE Rahade;uel cum artículo Alrahade uocatur, harada Hebraís fluporem fignifi- 
cat.alíqui imperítiàs fcribunt R'ahas,R ahadar, «| Berulíe, Thead aut Fead, Torpedínis apud bar 
baros quofdam nomína;nefcío cuíus línguze funt, 

GR ÁE COR V M uulgus Margotirem(Narcotérem Jappellat, Bellonius, 
IT AL. Veneti(apud quos rarifrime capitur, Bellonius) Sgxamfum àtorpefcentís membríaffe&u — . 
i 


T'urpana, 


lj (* 3: | 
" liumMar. Ordo IX. 
p4 AnmaliumMar. OrdoIX. 

appellant, Romani modo Battipotamjmodo Foterifíam; frequentíüs ueró Oculatellaim dicunt; 
Iouíus.fed Oculatz nomen prímís tantüm duabus à R.ondeletio exhibítís fpecíebusattribueríin. 
4| Venetijs uulgo Tremoloappellatur,à tremore: R omaní ueró (me quídemlatet unde íd nom& 
traxére)Battí potta, € Fotterigía dícere confueuerunt;& alijs ín locís Itali, (ue puli )l'orpedíne, 
Matthíolus. Lígures l'remorízam nominant, Gillius, Iíiri 'Tremulam,Scaliger, 

HISPANICE "Tremielga,ut ab erudíto Hifpano accepi,alibí Hugía , ut Matthíolis fcribit, 

GALLICE. Oceano Gallícoínfrequens eft l'orpedo:Burdegalís nota , apud quós Trem- 
bleappellatur;quafi T'remulam dicerent;Belloníus, IMafsilienfes Dormilíoufe uocant, à ftupo« 
re:Gallí Torpille, Rondeletíus, Gillius IVlafsilíze Turpillíam uocari fcribit, 

GERM ANICA nominafíngimus ad eorum,quibus alíz gentesutuntur fímilíitudinem, eir 
oitterling oocr Sitterfifcb/ein yebláffer/ein IRrampffifcb. Itali enim fimiliter (mutuati nimé& 
rum á noftralingua)fpafmum uocant gramphum,utnoflri Érampff- 


Lr TTL) 
; 


2777 
VUL TI] 
UI LU I 


LUI T 
Dru 27 


-z 


E Oo 


"t 


oORPEDINIS(Oculatzuelmaculofx)fpecies primaà nobis pofita efl ea,cuíus maculas effí 

cíuntcírculi albo nígrody díftíncií:quorum medíum oculí pupillam,maculz tote oculos pla 
ne referunt,R ondeletíus, q[ Plínius Torpedinis íd genus quod ín tergore fex,atqy ínterdumfe 
ptem, ( Saluianus in fua icone, quinq, tantim buiu[modi maculas pingit,ceu per angulos petagoni dige[las: e Ron 
deletius fimiliter in duabus fuis primis, )aut eo mínüs maculas,quoídam quafi oculos referentes gerat, 
Oculatam appellauit,Belloníus. Torpedoá quínq; ín dorfo nigricantibusnotís, R oma Ochías 
zellataliqui Ochiatello fcribunt uocatur, (quafi Oculata,uel Oculatella,ut louíus habet: ) fed alius pí« 
fcís efi Romeuulgo Ochiata, (íd eft, Oculata)díctus,nempe Melanurus,Saluíanus, V erüm Ocu 
latz nomen non cuilibet Torpediní,fed prímís duabus tantüm à R ondeletío exhibítis fpeciebus 
conuenire uidetur, 4| Colore eftad rubrícz fabrilís colorem accedente, 

1TAL, Romzuulgoó Ochíatella,ut íam díxímus, 

GALLICAGGERMANICAnomínaeadem conuenict,qua Torpediíni fimpliciter huíc 
& fequentibus fpeciebus,alíqua differentíz,à maculis prefertím , notaadiecta, hanc ígíüur & fes 
cundam fpecíem uocabimus, S piegelfcblffer,uel de[pieglete Sitterling/:c. 


t. 


ts 
NNEE 
T Nd 
rH 


22 


rre 
"llt t 


m 


4 
y 


ORPEDINIS Oculatzuel maculofz fpecíesaltera:quae à fuperiori differt, quód maculas 
nigras,totundas,circulís non diftinctas habeat;(ed eádem pentagoni figura dífpofitas.eftetís 
am 


De Cartilagineis planus. ? UT aude 
amprimz concolor,Rondeletius, Pluralege ín príma fpecie. 
anvcra Opiegdfolsffer. 


ITALICE, GALLICE, GERMANICE: Legequacá fuperiori adnotauimus, £i; 


f Y». 


M us SR 
3 5 


b 
LA 
T^ 

m es MN 

x E IN 

Peibte we Tem):a 2 

DIESES B 
po - a- 
MM 


es t 
NANI ur 


— 


SN Ness NA 


T We 
jl 


Eiu[dem T'orpedinis maculofe,ur fafpicor,pitura [upina;à Bellonio exhibita. 


* 


4 SNR RE m 

7, «qu 3)» ) NUN SN 
SS e QE j NA 

N KU UU JJ) nU N 
j Zu x J J 


WS e mom 

NI SS ANNA 

B 7 us - 
Cl 


f — 
EU 


po 
ELE. 


[ N 
iud d 


ORPEDO tettía,non oculata, fed maculofa tamen: magísuaría eft quàm przecedentes, has 
berením maculas díuer(arum figurarum, huc & illuc fparfas & fíne ordíne, Rondeletíus, 


ITAL. GALL, GER M, Víde que annotauimus cum príma fpecie, £i aefl&clete att oes 
Sdopláffre ober Sitterlindo/bat Écine fpiegele wie oic $wey erften aefcledt. 


lIconem banc Rondeletius exbibuit:ut e faperiores;Jupina excepta. 


SENSN 
clem 


t » | d. | 
pó — Animalium Mar. Ordo IX. 
Eidem alia umago,a C ornelio Sitardoolim ad me mif[a.eam Rome uulgo Morz 
Jergo & Fi umicotremula nuncupari addebat. 


mem 
9527 


— ZG 
EDU IM 
X X 
SEAT N 
A XEM AUS NS 
RC ER CSI 
ECL: S NS SS 
5 : 94 j Ro S e NA — d 
s CX VEM — —  — MNA RMMUESSSS 
E M ds e — »— NS ÁN 
x 3s SORS 
i x - ES 
k ES ES 
o e. 
RN MAT deer Mi N 
eVv ER GENE 
EC ÁMESENNEES 
. S E EE SETS 
V CURE GN WN X 
A UEIARCERNEBIES ard 
SENS S 
TN SENSN 
/ Vow 
Ac 
V 


E COC€R 
NE 
X 
ii 


7» 
2 
t t aio 
— 


per MEHERHHYVYMIAxFIEES 
pa 444. 


y^ js : 


li 


OR'PEDO quartanoti maculofa 
| ITAL.GALL, GE R M. Lege annotatafuüperids cum príma fpecie, Cas ierot ge 
foládt eins dláffers ober Sitterlinge/bat wever fpicgcle nodo flácEan. 


TORPEa 


tius 


127 


nulli illarum,quas Kondele 


n Da ) wif 
1 i ul We JJ VO ( 
AUT » "4 5 A Um ) / ff, M 

A Ui 2 ii 297 


[ 


"n ; PF j U 
i » A Tr M "y diim i fy A, sj 


ants. 


pÓÓ: |l; fu 1 ; " tyre Vy 
C D 20A ph, (A pott n 
EP] er y AER I d PD Di 
C 2E Ju T tte y $ 
b 77 A PE PEU. A c) m zT 
Q EB ed ess Ar £C 2a z i] 
z iz EHI j O « 
c dE EE TR E db VE IETEE ES 
^ -— E HS 2l qeu rr e x 
- EECLT rever vies Ue y V V s EFIE ER REEZLE! 
b vM IRE Mae i »» 5 
C3 (fia M j 1 firi vi ur en (etn (il [ | 3 5a v 
Mos. Ml y) er HH ler rtr s n ay Ill f, d ou 
T li tM ug VO P M endo eu I Ne M zs 
' o Fe Lg 724 5 th m N (C40 00 NU PEE BECA 2 
I Varas er Mt ARV fft Mc n Ql i MT XB. 
: v! es s, Jh. f T ACT VA "LU e eue ; ; ^it ml M ; cc 
(avi M LAM lin il) dfi. EA AU, (o, MALUM UT E 3 
; : e ffr du o Np MILIA 53 
? e etfi, rq n, Ve, Avi Si 
voy ftrt e Mp Re (cr I 7 £o 
( D » er quf fq zi (o ero, EZ 
Q y NÉ (CV d t£ 
CUT. (c [4 (( Dr Jr. s E 
( vun T i)! AN we í V y "8 n: 
MZARNNDL UP LIB a S o 
L ^ e. Mr I| "s 4L T i22] e 
| : n des 
zE 
Lnd 
4  R- 
£n 
ep 
LIR- 
O t 


T 


128 Animalium Mar. Ordo Xx. 


GERMAN fÉindattungvon oen obgeananten CSdyláffern overSitteclingen:vilidst nít 
beytii beften conter[eetet, 


M DUEGUOROASDIGS CI NOE SGSEDNOESBSPS 


ATAE funt ínterplanos cartílagineosnotí(simz,maximedp uaríe, Latíninominis etymi, 
Rss forte àradendo Raía dícatur,nullum reperí, BZzG- & Bezie à Graccís dicítur, (utrog; nos 
1iíne Plíníus etam utítur,ut & Raía Latínoj;)à rubi quem báton uocant fimilitudine.quemadmo 
dum enim fpínofus aculeatusq eft rubus:íta Kafze omnes aculeos uncos in cauda geftant, aliquae 
Rebus. eiíam reliquo corpore, Rondeletius, D. Ambrofius non recté ad uerbum tranftulít I$ ubum. 
Tex. Arnoldus Villanouanus Regem appellauitnulla ratíone, à Giallíco Raye. €f Ariftoteles Bézop 
nomen przecípue ponit,ubí dehís loquíur , quaad utruncg fexum pertinent: quum ucro de co 
quod fcemíne tantàm proprium efl;BzziZe dícít, Iaíz omnes afpectu ipfo deformes funt: fed 
ruftícís & ijs quí corpus graui labore fatigant, ín cibo funturiles, plurímuméá nutríunt, Carent 
Raiarz ge? pínnís quibus natent.latitudíne ením fuanatant. 4| Raíarumgeneraueteres tría tantüm fecerütz 
r4. R aíam fcilicet fimplíciter díctam, R aíam laeuem,& afteríam, [Nos(ínquit Izondeletíus)dílígens 
tíüsclaríorís doctrínz gratía,ín multó plures fpecíes diftríibuemus, R.aiam igitur prímüm ín le 
uem & afperam díuídimus:deínde ín Raíam ftellulís notatam,& ijs carentem.funt enim & leues 
& afpera ftellulís uaríz,aliz míníme, Afperarumalíz tactum modicéfolüm uellicante lanugí« 
ne;alíz aculeistobu(tís,(ed rarís:alize aculeis robuftifsimís & deníi[simísafperantur, Rurfuseas 
rum quz ftellulís notantur,alía bínas duntaxat maculas habent, alíz plures, Illae bínís maculís 
círcumíectos oculos habent , ut ín Buglofsí & "'orpedínís fpecíe, Harum nonnullz rotundz, 
fiellísqp píctís (ímílesnotas multas habent: quadam albís nigrísq; prona parte confper(z funr. 
Aculeorii dif. &culeís etíam uarie a fefe differuntaliz ín prona fupinatp parteaculeísarmatz funt;alíz ín prona 
ferente. — tantüm,aliz ín roftrífupína parte:alíz innulla parte preterquám ín cauda: quorum ea eft díuerfi 
tas,ut ín alijs tríplici ordíne difpofiti fint,in alijs (implící, Prztereà ipforutn aculeorum plures 
funt differentiz, Suntquídam molles & ímbecilli,pilorum uellanuginís modo:nonnulli pauló ua 
lidiores:alíj robuftifsimi ex offea plane fubftantía, Rurfus alij longi & tenues, alij parui & uíx fu 
pra cutem extantes,altj medío modo fe babent.omnes fercad cauda Ípeciant,longi ferc ad caput. 
ITAL, KRaía Venetijs Raggía nomínatur, . 
HISPAN LutLatíni;& fcribunt € pronunciant,Raía, 
GALLI Raye. 
GERMAN1GFlandriOXody/uel Q&ocd) potíüs, ab ea afperitate forfan índítongmíne: nam 
Qtucb nobis afperum eft, Gothi XecÉa. Haud fcíoan ídem (it marínus pífcís qui círca R.ofto- 
chium ín ora Balthíci maris Xt:d) uocatur. 
ANGL1 2L C beznebacEe,z iergo fpinofo. Elíotz tamen Raíapifcis Anglicé uocatur Qtaye 
aut CyEeat:quorum prius nomen Gallicum e(i;pofleríus Squatínz debetur, 


Z 
e 


N 


RSSSNNSUSSESRSSUSSSSNN 


SS 


Rz I AE in Oceano &€ ín marí mediterraneo plurímz apparent. earum autem foccunditatís 
caufa (ínquít R.ondceletíus)hzc eft.Fcetum quidem unicum aut fummüm duos uno partu es 
dunt.fed prater ouum teflaceum(um,)quod hic depíngendum curaui,aut duo,quz perfecta ín 
inferiore uuluz parte cernuntur, ex díffeciione com perí permulta alía;& fer? infinita ín (uperíoz 
rc uuluz parte haberi, que tempore perfícíuntur:ex quibus , fepíus itcratís paxtubus , fcetus ex« 

eluduntur, 


DEC uio ciiin: 
| CX Art a2thiels b ahis. 120 
eluduntur.atqy haec foecunditatis caufa eft eadeni quee ín Gallínís , &c. Oua quídem ín fuperiori 
uuluz parte fine tefta primüm concípíuntur,alía gallínaceorum magnítudíne, alía mínora, quaes 
dam uíx cíceris.equídem plura centenís aliquando ín R. arjs fíngulís numerauí,Ex hís quz à per« 
fectione propiüs abfunt;ín ínferíorem uuluz partem demífla , tefta operíuntur : ín quibus albua 
men prímüm cum uítello confufum eft, &c. 

GER M, Cie Sármiter/ooet oer Dároarm in oen XXocchen/[ampt oen eiern/wie oic erff 


li obert a oer Dármüter wadofeno : oarnad laft fib yc os teyffeft eino oot 5wey binab 
Sarcyn/vono beEumpt cin fdalen. 


ATA lauís, AecGaz(97 
(GazaLeuíraíam uer 


tít) corpore eft cenuí , & in ( 

amplí(símas alas expanfo: AW // 

cute glabra lxuiG, íd eff ab 4 4 | 

] h] ON | 

aculeís nuda: praeterquam NN m A 
'ín locís prope oculos, quo» E i, ON 
rumuterdaculeomunítus — ^4 ETE 
€ft: ttexcepta medía dorfí e. * : 
línea,& cauda, &c.q Bello — AES mre 
nius(quem & Saluianus fe C S » t) 


quítur) Raíam Iaeuem facít 


illam, qua Mafsílíae Flaffas / 1 » 


da dícatur:eam R.ondeletí- / 
us Oxyrhynchum alteram 
facit. dj Quódapud Athe 
naeum AeCzoc, Pivs (id eft, 
Squatína)uocaturmendum uídetur,Saluíanus, | : 
HISPANICE Líuda,á cutelzui & pellucida.funt quí Rafam uocent à glabra cute ; Roide 
letíus.quítertíam quoq; Raíz lzuís fpeciem (id eft, Oxyrhynchum minorem ) ab Italís Perofam 
tafam uocari fcribit. 
G ALL, Nofirí à colore fufco Fumat & Fumadoappellant, R ondeletíus. 
, E i R. M, Ain dlattec Qtocdo:mag ein Xóucling debeiffarsweroen/oarum af er reude 
tb th. 


T 
z 


M a TOR, c» 
QUA 


"^ 


AN 


— 1 


$4 
c 
SI 


QS 


A1 A luis fecunda: quam(ínquit R.ondeletíus)à colore cíneream:;à maculís uhdarum moz 
do flexuofís undulatam uocamus, Corpore ad ouí potíüsfiguram accedít, quàm rhombi ut 
reliqua, Aculeis caretinifi quód ín línea dorfi paucí funt , paruí,rari; & círca oculos nonnulli. ín 
cauda tríplící ordíne dífponuntur, maíores & denfiores, 
GALL, Quídam Colíartappellant; R ondeletíus, 
GERMAN, E, /Éin2lefbrocb/en Odammletrecd/ein &febfarber glatter QXocdb: 


ro — Animalium Mar. Ordo TX. 
T ye 


PL PT rl jn. 
Me t 
(lllo ER 


"Ub; 
emer 
7 
— 
y 


ANSA 
E C 
S 


S 
LEER — 
RS 


A EEEUUS 


—Ez 


Oxyrbynds, y A14E Izuís fpeciestertia:quam àroftrilongitudíne & acumine Raiam oxyrhynchum aná 
| N norem)appello,Corpore eft maxímo, maculís multís lentís fpecíe ín patte prona notato, Ad 
oculos,quatuor habet aculeos.ín caudatres eorum ordines, Gc, 
IT ALICE Perofarafa.nam Raíamaculeatam fimplícíter Perofam uel Petrofam nomínant, 
Alis Sot,alijs Gilioro,R.ondeletíus.quí prímam quoc; Raíam Ixuem ab alíquíbus R.afam uoca 
gi tradít, * 
GALL, Noftri Eleno(id efC fabulam )uocant,a longo, acuto, tenuí, latiufculo & noni rotun« 
do(qualís eft cerdonü fubula)roftro.alij Lentillade;à maculis íllís multís ín ea lentís fpecie, one 
deletíus, UE 
€ERMARN, F. Ein Opitireci/2llfenrocd/over Linferocd/er Eleiner. 


MA 
AM «mb 


cim 


N 
p NS 
- ZOIIDE 


Qf rm n» 


/ 


13 


e 
« 
SS 


WU 
i "n n j 


WM ' 
T TONTCESS 


AYAE leuis oxyrhynchi fpecies altera, à fuperiore multüm díuerfa, dempta roftrí figura, à 

Bor, qua ídem cognomen meretur.Sunt qui Bouem antíquorum effe putent,quód in maxímam 
molem accrefcat:quód ínore latentes habeat dentes, paruos, inualídos , utpote quí mobiles efle 
uídeantur:quz omnía Oppíanus Boui tribuít, Hís confentít nonnullorum uulgarís appellatio: 

Vacca. Vaccam enim uocant(Liígures.) Proxímz defcripta fimilís eftzaculeos nullos omníne habet,pre 
terquám ín cauda,ín qua unícus eft eorum ordo, ondeletíus. Belloníus & Saluíanushanc Ra 

iam lxuem facíunt, fed diligentiüs confiderandum eft quid Belloníus fenferít, (eorfim ením des 

fcribit Bouem, Vaccamà Liguribus dí&um,ín Raíarum genere uaflifsímum, ( quem Oppíanus 
homicidam uocet,quód undis ímmerfos ac natantes homínes,fua mole obruens fuffocet:eandem 

Parifijs notam effe (cribens,fed non alío quàm communi nomíne Raíz:) feorfim ueró Raíam Lze 

Flafade, — uemfuam, quam Mafsilíze Flaffadam nomínari tradit: cam R.ondeletíus Vaccam à quibufdam 
(Ligures quídem non nomínat)díctam,eandem Mafsilienfium Flaffada facíat. Gillíus etiam dís 

fcernere uidetur, Lege mox in Italícís; Vtcungieft, ín Raíarum genere maximam banc effe ap. 

parct:& Bouís nomená magnítudine, (quam ín compofítíone plerung; Bouís uocabulum, ut etíà 

Equí 


* 


ahis. 


pl 


*. 


ael D1CIs 


1 


l 


DeCart 


Fasc quoq, Ra 


RS 
M 

t 
S 
*. M Pa 
"M jn 
Ron 
S'o 
P 

.S 
LN 
E 
$c 

F3 
Eu: 
ML h: 
SE 
as 

i» 
Ü c 
3e£m 
oou NN 
SE 
AN 
SES 

So M 
RO 
Gut 
KL da PIE 
DEC 
.STS oÀ 
SG", 
MEA 
- 
d eX 

e £8 
3 3,3 
RSS 
S sz. 
S BE 
JODoS 
EG 

fo 
S a8 
ES 
« € 
iE. em 


Lnd Ra 
Ha 


b 
EI 
ER 
dx * 
NN z 
Sq 
UE 
SE 
Dd 
PN 
3x 
tx 
E- 
[^] 
Do 


n "ji 


-/) 

RS x han 
1 NA 
hy 


j 


di iii Ms |. 
s 

Ac ?J NL 

// Ww jj, 2p) "9 »j 


) 
/ uv ilh ) »)) J) 
» ) li 


/ 1) " 


is n " 


Lm 


x may 


NS 


p" Lon 


np 


STRUM SANT 


M 


NS 


p f yy py, 


f i 
m 
"(ntn oer 
tte (Cg Po, 


2h 


jl ; y 
nr MOT 


»t",, p 
A TG ia ru 2 


NNNNS NS 


at Mitre (y eee 


9 Z 


NU 


A) ) LV S 


i 


JN 


n ES 


JJ Ded 


s) gi 


m) A «dj 


nu pl (t wt A , 


j 
22, ff, Jpn 2" "ucc OMM "vy 


[22 «, !t 
y», PII "y m 
QENEUA rjr LAS pos LX TEN 
qun) Jus )» J) cn 


(X 


[1n s 


H 
) ud 


pm nM TM ^ (iy I) pu 74 
m ^ lu RUMMEU NO D — 
jo ) [7 4. (AN "(ffr n j a j —ÀÀ1 
M ^ Mem ) n) Pun J ELM 2A 
v ii a ^) M) ^ !), ew 
Mn IM I Mm Py, TL "m KT z 
NUM )J 1) V RR 
umm n" 7 ) D j))i D 
LM TD iih M ^ T PN 7:20 
Vows TELA 
" Wy a M UM ii n n "i nerd Af, M t M : 
tj gli Ma Min 
427/7789] TM e» « 
raj ail, hi Ma ris h ji a ij 
jn jl UN Ilan. »n 1447/77 » pw Y) ae t 


AW SS 
NUM NS: P 


SH s! 


ini y QNA nes 
a o3», 
Way n WA NI "n UN 


vu n m) NYANS 


ts FIDE 


ND n" 


, t 
by wn 


» 5 
mh y i 2), 
m yy jj A 


S CUN 


s 


132 Et Ordo IX. 


Equí,Grzcís fignificat, ) non à figura, neque cornibus attributum, Bouís quídem uocabulum e« 
tiam alijs pifcibusattríbui (címus, ut Salpse:& Cornuram Plíntj bínís cornibus armarí,ut & V acz 
cam Olaí Magni, 4| Quíalteram fpeciem Rai clauatz Bouem putarunt, à Rondeletío redar« 
guuntut, NN. E CE e 

IT AL, VaccaáLiguribus, utíam díctum eft, Romze Mucofa fiue Bauofa,eó quód muco 


h Er. 3 " " 
fordída eíus fít cutís, Saluianus.  Eandem,nifallor, Venetijs, uulgo Stramazo uocari , olím ; 


accepí: abalíquíbus Lamíam. fed Lamiz nomen antiquum eft de alio pifce cartílagíneo longo: 
quanquam à recentíoríbus,ctíam alijs quibufdam attribuitur, 

Bos planus & cartilagíneus Plinij ad trecentas alíquando libras accedit, Dalmate etiam no« 
ftraztate Bouem uocant,Gíllius, ldem Bubofam fiue Mucofam uulgo dictum , uelutí díuerz 
fum píícem, R aíam Izuem facít, ficut & Saluíanus,&c. | 

Flaffadam Mafsílienfium , Romani nominant Falfam delam à carbaforum forma ,Belloní« 
níus, ! 

n rSPAN. ALufitanís Huga,huncautfimillimum piífcem uocítarí audio, IMatthiolus ta« 
men Torpedíaem, ab Hífpanís Hueíam uocarí prodidit. 

GALL. Quídam ex nofirís(ut & Mafsilienfes) à magnitudine Flaffade ttocanttqua uox fira 
eulum lecti (ienificat, Rondeletíus, Víde fuperius in Latinis nominibus. A INormannís (ni fal« 
lor) Hal appellatur, i 

GERMAN, F, fÉingtrefjer2lefdprocc/ ooer C pitsreccb.cin"Ostecd / YOalrocd/ IRüc 
toccb. 


ONERE 


EX 
rata 
sir 


Jr 
T] 2S 


(P 7H 


| 


dm 
pa 


x i 


Eiu[dem alia imago à Cornelio Sittardo:quam cum bic collocari deberet, fDacium 
dee[Jetim Jequentem pagmam retulimus. 


ATA leuis oculata Rondeletij, Haccinquit) à maculís oculorum figuram referentibus, 
R oculata ànobís nuncupatur: à Prouíncíalibus Mirallet, àfpeculorum paruorum fimilítudía 
ne, fed quía maíor eft hís maculís cum oculís fímilitudo , quàm cum fpeculís , maluímus uulgarí 
neglecta appellatione oculatam nomínare. medíum ením cceruleum pupillam refert: circulorum 
duorum, quí irídem conftítuunt, príor & ínternus colore eft nígro:externus flauo. Corpus fufco 
colore, maculís obícurís confpergítur, INon eft hec R aía ftellarís , utquídam putarunt, R.on- 
deletíus. V íde in Italícís Raíz flellarís(de qua proxímé)nomínibus, 

GALL, Mirallet,utfupra dicium eft, 


GER M, F, ?Einglatter Cypicdedrocch/ cin2lugeroccb. 


Aa 


lanis. 


Aie oculata à C ornelio Sitrardo mi[Ja. 


aeInels p 


rmm PUE P a Fran 
eap tme, amp 

d D moei] 277p 
252777 y 


arti 


b:9 


134 Animalium Mar. 


ATA Aflerías (id eft , ftellaris ) & ípfa 


lzuís,R aríor hec eft(ínquit ondele- : 


tíus)ídeoq; multís mínüs cognita ; degít ez 
ním ín alto matí, & puriorí aqua, litoribus 
mínus frequens. ab alijs Ratjs díftinguítur 
aculeís quos ín dorfo habet;mox àcapíte in 
cípíentes , X ín príorem cauda pínnulam 
defínentes,przter hos nulli alíj funr ín toto 
corpore, Dorfi pats prona, alecp expanfz, 
ftellulís pereleganter funt depíctz, à qui- 
bus afteríz nomen ínuenít, 

ITAL, Raíaficliaris ÁAthenzeomemoz 
rata(ínquít Saluíanus)non folüm pífcís nos 
fter Lr.(quí Romz dum minor eft Arzilla, 
maíor uero factus R.aía uocatur:)fed & qui 
Mafsiliz Mirallet ( Víde proxímé ante ín 
Raía lxuíaculeata Rondeletij)dícítur: nec 
non quíuis alius ex K'aíarum genere,cuíius 


Ordo IX. 


dorfum maculís quibufdam ínfignítum apparet, Secundum alíquoshiíc pifcís Romse uulgo Ar 
filli dícitur, díffertautem ab Axzínarello dícto(quem fecundam Acus fpecíem R ondeletius faa 


cít)ut Cor.Síttardus índícauiít. 
GALLICE Rayecfílelee uocarí poteft 
tribuunt. 
GERMAN. F, fin Cternrecd. 


HACTENV$S$ DE LAEVI 


:quanquam id nomen Galli, Stellarí afpera priuatín 


BVS RAIIS DEINCEPS 


catum genera afpera proponemus, 


A I & Oculata afpera 
X Rondeletij. Hasc (rna 
quit) oculatz lzuí maculís- - 
fimilís eft: aculeís aute di£- 
fert , quosínalís expaníis € 
regione macularum utrine 
que habet, alíos ín lateríbus 
capítís utrínqy,alíosín dore 
fo:alíos ín cauda, mafores, 
ualídiores &frequentiores. 
Falluntur quí fexu tantüm 
ab oculata lzuí differre pu- 
tant. colore quídem eodem 
eft, 
GERMAN, F, fÉin 
rauder Cpiegelroci o- 
ocr 2lugeroccb,* 


^ 
AS 
y 

SA N 


KS 


E TIT) 
SN 70777] 
Y 


e 
SENS AS 
M ANQOAQN A 
yj 


UN 


J ! ; NW ^ . 
A T m M 
»» 


M 
DAN 


2 wl 


OQ 


DE / 
A 


"n 


(7 
[ 


Vez 


X77. ni 


n 


24 41) 

Hl LA 

d LA 
25er 


| 


/ e sr 
ys 


iy 


LT 
MY 


- 


J 


47 


j 


* 


m) 


M 


RÁAIA 


DeCarülagineisplanis. — 135 
, &I A StellarísafperaRondeletij, Afteríasdinquít) hzc etíamappellabftur à ftellulís mulis 
quas habet ín lateribus & cauda príncípio depictas:afpera uero, ab aculeis plurimís quibus 
tora horret, Kc, Hurus generis fpecíes dus effeüidentur:ttia, quae ftellulas habet ín medio albes; 
fed quas ambit círculus ex nígrís punctis conftans,totiimtQ corpus aculeis horrídü eft, altera fiel 
lulas prorfus candídas cum multó paucíoríbus aculéís, 
IT AL 1 (Romaní,Bellonius)Rometam uocant, R ondeletíus, 
G A L L.Raíe eftelee, R ondeletíus & Belloníus, 
GERM, F, Ain raucer Cterneroceb. 


IA rrt 
Iff" 

fif SN 
NW 


t4 


Ni J MSS s ( 
Y W NN E SS N NS 
JDSSSSSQSANS S 


LPS 
S 


"QUE 
) etl 
J N S 


o 


NN 


ATA Clauata Rondeletío dícta;ab aculeorum magnítudíne & fímilitudíne cum clauís zerez 

- ísfiueferreis,  Vidiinquit)huíusgeneris Raías, quibus pofteríore tantüm parte corporis 
aculeíillí magni effent, nulli uero parte anteriore: fed horum fitus díuerfus fpecíem non mutat, 
cum alía omnia tefpondeant.Poffet hec Raíarum fpecíes Aquila antiquorum exíftímari,(nihil e- 
ním hic affitmo.)colore ením nígrícante eft.íncuruí aculeí uncís unguibus refpondent, alas ual 
de expanías habet ueluti Aquila: quam ínter cartílagínea plana numerarunt antíquí, Poflremo 
carne eft dura, qualem Philotímus Aquile efle fcripfit, SX approbauit Galenus, Hzccílle, BeMoz 
níus quídem & Saluíanus hanc ptopftíé dictam & fimpliciter P. aíam facíunt,nos Aquilam alíam 
fuprà ín hoc ordíne dedímus,quam R ondelezíus Páftínacz genus alterum facít, 

IT AL. Perofafiue Petrofa; R ondeletius,Saluíanus ijfdem nominíbus eam appellarí fcribit 
Romz;ob aculeos lapideos. (vU 

GALL, AÀMafsilienfibus & noftrís ClaueladetClauellara,Bellonius) à fimilitudíne quam acu- 
lei eíus cum clauíshabent;à Giallís R aie boucle; quía aculeos habet fibularum fpecíe ; uocatur; 

R ondeletíus, ! 

| SGERM.F. Minlfadeltocd. 


I 


J » SS LL A 
AS Sw s 


| : S ee, 


J 
; | )J^ 
2777 y 


) 


—— AM 
3 SOY GE MESE v : 
"S » 

- uj " SN . 


i 
Met 
NN E 


A. 


WA 


NAA 


)»s t» Lg 
pA 


m 


ex 
xc 


Un 


S 


/ 


deuild; 


lium Mar. Ordo IX. 


Ima 


An 


136 


10 


íodiffert,quía roflro eft acut 


.Colore eft cínereo. Pro dentibus maxillas afperas habet. quare falluna 


m banc Raíz, Bouem efle credunt.Bouí ením Oppíanus dentestríbuít. 


ínqu 
Noftri Ronfe(R once)yuocant;íd eft,R ubum,R ondeletíus, 


H 


ecíes altera Rondeletío, A fuperíore( 


b) 
[»] 
E 
Uu 
BI 
[s hel! 
& : 
-— ua 
OSS.. 
mo2gmuda 
eu 
S Nu d d 
[v ied E 
5 
* B B.t ug 
Ya 
ps 
Ld 


Hin anocter Y f agelrocdo. 


tij. 


gnara Clauatis ondele 


.C8tera apparent, 


t. Videtur autem co 
eJubluteum e$C 


car 


dam J'enetijs ad me mifi 
reliquum corpus obj 


qui 
nguitur fuis. 


iconem amictus 


eris Rate 
?Maculis difti 


ius gen 


Hu 


NM i WT f 
A df ) 


^ 


zi 


Jp 
n, 


7 


GER M, fEinapoertartoert Tadelrocdpon/ale mid beounctt. 


RAIA 


^^ 


De Carlagineis planis. 137 


72097 

YA) 

4 vt, A 

ST LZ 

ras, / rd P Mero , 


- Po ES es 
—— xU ef, rJ ES DELE 


cu URN es Ent ros DA SSNSSENSENNSSSNNS X E 


Sec S 
SIC SSESSS 


VN v 3 A —— AN 
SS » ' LN zs : RSS ZA 
DES Me NS A [IZ 24 
N ANN SS Z1 Y 
D i Y WEN f| j 
QA — 
L] H M j 
N C —2 
AW 
ing 7/2 e 


DIDA 


ATA SpinofaRondeletj. Raízleui(ünquitfimilis eft,fi longas cutís fpinas excipias:à qui 
bus noftri eam Cardaire,íd eft, Laníficam uocant; fpinís illis fiue aculeís , cuíufmodi multi 
infixi funt ínftrumentis ijs,quibuslanificilanas carpunt,INos ab hís fpínís Spínofam appellamus: 
quas non ínalís folüm habet, ut fuperíor(Clauata;fed etíá in lateribus círca caput. Oculis pracfixi 
funt alij duo, In medía dor(ilinea, & ad priorem ufq cauda pínnulam contínuus eft aculeorum 
erdo unicus, 
GALL. Cardaíre,utdíctum eft, 
GERM, F. Mn Cposnrecd/ober AA ecdbelrocdo. 


A [T TTN 
e 
Mart MUR n 
IL id 


ATA M AfperamnquitR ondeletíus)particulatim hicappellamus , quz ab alijs eo differt, 
quódaculeís paruíslatera cofper(a habeat,corporís ipfius truncum nullís.In cauda tres funt 
longorum & firmifsimorum aculeorum ordines ad extremum ufa caudae R.ofiro eft acutiore. 


GERMAR, F, Min üdling eocr QXaudpling. 


M M PN 
[n ic 
HU 
d NN 
il | S [RN 
SSNNS LN 
SS Ti 


S Q ( 
SESS SR INNN S em 

AMD SS NS AN e 26r f 

E SOED ODERAN 
$222 bp bbbhb22)w » 9. (eM wh 
: Y NS e o 
"4 hà M*"A?^A Te wa Tm P PCRON SOS S NOIRS ASSI NISI Ab H 
doris yo eot a atas Te AER IB 


A MUS PAPA TU D D5 2222522 2 

, zr D I D » AO 
727 / HAT (NR 
77 bw ^ M nu rib TP 

ll 1^ n um / 
MU 
M TE 
ile 
jj PI j 


[| 


138 AnimaliumMar.OrdoIX..— | 


A14 FullonicaR ondeletij. Hanc (inquit) Fullonícam cognomínauimus, eó quód ubíg£: 
R& alís,ín corpore,ín capite,ín cauda,totafrequenti(símís & afperís aculeís confperfa fit , ín«' 
ftar ínftrumentí efus quofullones pannos curant políunt&p, quod totum aculeis ferreís confert 
eft, R oftrofatís longo eft & acuto. Cauda aculeííncuruí funt;tríplíci ordine difpofiti, Pugnacifsíz 
ma & rara eft hzc R aía. ( ES 

GERM. F. Ain Rartenrocd/cin lartert(de. 


Tr 

OSNMZZ- 
NS A 

NS ia— 


PASA NI / 
NN 


&1Á afpertima Rondeletij, Hic depíctatinquibR aía, in fupinum conuerfa , proximé dez 
Rips omníno fímilís eft:ní(i quod ílla partetantum prona aculeos frequentifsímos habetz 
hzcnon folüm prona,fed etíam fupína,tota aculeís peracutísíta horret,ut manu tollínon pofsít, 
nifi pínnulís cauda apprehenfis, Hac caufa fuit cur fupinam depínxerím: tum, ut huíus, íta alías 
rum Raíarum partes fupinifítus cognofcerent ftudiofi, fcilicet, orís,naríum, foraminit branchías 
rum,podícís, duorum uuluz foramínum,formam & fitum, Dentibus hzc caret, ut alíze pluríma; 
fedhorumuíce maxíllas habet afperas,& fere offeas. 

GERM. F. AÉiníiberrauder Xtocdy/nitallein an oemoberen teil/[unoer aud) oem vnbe 
ven oesleyba/alfo oa man jn nit wol Ean in oie bero nemmen/anver[toann bey oen flofifá- 
eern am [wants 


SW V 
S 


/f 
TH 
b 
: a pz 
ü S 
H i» Un L- / 
K ES —— 
( ——— 


L A V $ Magnus ín Tabula qua Oceani oram ad Septentríones Europa ob oculos ponít,ín 

Q Oceano píngít Rafam,qua homínem natantem, (uel eriam Jubmerfum, utin Latina Tabula ex- 

plicacione fcribit, qui à multitudine Canum fiue Canícularum ín profundum rapí períclítatur , na« 

turali quodamattectu aliquandíu defendat ac tueatur. Cuíus reí typum (quanquamneque Canes 
nec Raíam probé exprími curauít)ex Tabula eíusapponere huclíbuit. . 

|, GERMAR. YDicoieXtoccen aufi natürlicber neigung belffeno vnno befcbítsano oen 

fcbwümmenoen menfcbenCimboben Ceüt[fcben meer) welcber vonn vilever A unofifcben 

Yriodargesogen wirbt. 

L2 PHARa 


De Cartlagineis planis. 139 

HÁRMACOPOLAE,X 
Dp3; quídam, Raías exícca« 
re, & fceletos earum ín uarías 
admírabílesque uulgo figuras 
effingere folet, cum alías, tum 
qua Serpentem aut Dracó- 
nem alatum prz fe ferant, Cor 
pus ením inflectunt : caput & 
os diftorquent:; alíqua íncí s 
dunt, aut círcuncídunt, lates 
rüm anteríorem partem. alí- 
quoufg refcíndunt: relíquum 
erigunt,utalas fímulet: & alía 
proarbítrío commínífcuntur, 
" alem fceleton olím míhí des 
píctum qualemcunque hucap 
potui. 

GERMAN, Cle cótpel 
vor teotnen XCoccben. wet- 


C 


SS 


NN 


SNNS 
SS 


ze. 


oen vffoife efi «nere mar A 
£berlep wyf felt$am sügerüft 7 
vnno deoecett, * 


fff (1 


(/ 
A, 


xí SN 
N i 
NN 


A ON NY 
NS 


ANS 


hs qr 
[AM Nc PERSA 


Kamen 
: 


Squatina à Rondeletio exhibita. 


k 


4o |. AnimaliumMar. Ordo IX. 


"lia Squatine effigies Fenetijs ad me mi[Ja que ad aridum pifcem extenfum 
fatta uderur:uiio enim non probé re[bondet. 


2 ^ " t: 


— i ( | i : 


——— 


ít 


P 
2E 


f 


E NS 
e 
- - 
E WILL ES 
I A 
— 7 LA TN 
I 2d ES 
- - -—M 
E. EE NW 
m: re L 
— Moa 
— —Ó it d N 7 
EUM MS 
S o 
& - x 
S X— 
: bee 


Y Ne (i AI (i 
S ' 


— N WW 
A w— X NV 
P4 NS 
I^ CNN 
" QE 
/ 3E SY 
| m NV 
[i Wi 
|j, z^ SP. 
1 RAN 
RSEN 
^, NI 
EXN 
| SN 
[2 
l 


$QY A. 


De Cartlaginets planis. LAI 


QY ATIN A Plíníio & Gazz,ís pifcis efl; quí Girecís Rhína dícítur,forfan à (qualore & af pe 

rítate cutís, Vocarur & Squatus apud Plíntum duobus ín locís:& íta ree legi nos oflédímus, 
Squatínz cutelígna & ebora polírí teítís eft Plíníus:quamobrerm Grací Pivzp,íd eft,limam uoca- 
runt hunc píícem.quod nomen cum fabrile ínftrumentum fignificat, oxytonum efle : cum piíce, 
paroxytonum,à Cyrillo quodam annotatum eft, nefcío quàm recte, neque ením ab authoribus 
obferuatur, €| Athenaeus A«cezop id cft, aíam leuem;tradit etíam Pívsp, hoc eft, Squatíná ap- 
pellarí;quos tamen pífces díiuerfos e(fe,ex utríufqy híftoría liquet. hínobatum uero à uulgo Gre 
corum,etíam R.hínam uocaríautbor eft Gíllius, €| Oppianus ínter Galeorum genera , quí pí- 
fces funtcartilagínei longi, Squatínas quognumerat, Hínc forte eft quod R.ondeletíus fcribit, e- 
yudítum quendam uirum, Galeum Cato rochíero uulgo dictum Gaallís , pro Squatína habuítTe: 
quí pífcís eft longus, Galeís relíquís fmilis:Squatínam ueró uulgo exífiímatum pro Squatoraía, 
utpotelatíorem, Gc Raíz alíquaex parte fimílem.Plíníus tamen Squatinas cum planís cartílagí- 


Rina. 


Ay quatus. 


Liobatus, 


Abinobatus, 
Squatina in» 
terCartilagi^ 
neos planos et 
longos ambi- 


neísnumerat, Squatínaquomodo (it medía ínter planos € longos cartilagíneos , a R ondeletío gere. 


ab ínitío Capitís de Raía pifceexponítur.I'Nos quoníam ínter duo hecgeneraambígere uídetur, 

ultímo ínter planosloco,hoc eft, ínter eofdem & longos mediío,;repofuímus. 4I Oppianus fcrí« 
bítSquatínam non recípere intra fe)foetus,fed ín híatum feu rimam (ub pínnís utríng; fübíectam 
foetusfuos ín metud matreoccultarí, € Pífciculís fimiliter feré ut Rana pífcatríx ínfidiatur. 
4| R.hínobatus hucufque à nobís uífus non eftnemo quídem ueterum prater Aríflotelem, & ína 
terpretem eíus Plíníum,ipfius memínir, Saluíanus, 

GR AE CI noftre ztatís € Rhínam,& KR hínobatum,uocant R hínam, Gillíüs, 

1T ALI hodíe Squatínam fiue Squadram uocant, Giillius.. Squatína uulgó nomen feruat, 
Maffaríus Venetus. Scoppa Italus ínterpretaturlo pefce Squatro, Veneti Squaquam uocant, 
alij Squaíam;alij Squadram,R.ondeletíus, RomaníSquadro dímare,Saluíanus, Ligures An 
gclum: Víde mox ín Gallícís, — | 

BISPANILyra,utaudio, fpecie corporís:fed alía eft ueterum Lyra, Lufitani Lamio, Sal 
uianus, 

GALL, Noftri, Mafsilienfes, Galli; Lígures, Angelum(uel Adngelorum;Bellonius:Peange,Saluia 
nui) uocant, fimilitudíne angeli píctí cum alís expanfís. Burdegalenfes Creac de buch, 

GERMARICE en ASuydbehocením nomen Squatínz eíconi ab Echtío mifTz adícría 
ptum reperí.Huga quidem ucl Hugía Hífpanís Raíz quaedam fpecíes eft,uel (ut Matthíolus fcrí 
bin Torpedo. Poteritetíam uocat ein £ngclfifd over (Ocerengel. Albertus Squatínam Ger 
maníce Catulam marís uocari fcríbít:quí pífcísiinquít)quínque pedes longus eft, & ínfüpercau- 
da pedem unum. Etalibí; Lignum radítur corío quorundam pífcíum arído,ut eíus quídícítur ad 
mare Flandríz Cyeerobe,quod eft Canícula marína, Ego Germanícum hoc nomen non agnos 
fco, deprauatum forté à librariis, : 

ANGLICE dícítura C Eate,utaudioruel CEeat. «| PífcemRaízfímilem,quiincibo Ve 
nerem irítet,apud Scotos audío nominari q Cat of Éoy. 


ORDO X. DE PISCIBVS CAR: 


TILAGINEIS LONGIS. 


DE GALEIS SIVE MVSTELIS ET CANL 
BVS AC SIMILIBVS IN GENERE: QVI OMs 
nes Grazcís Fai uel rea«ud'ag dícuntur, 


A LET, quos Muftelosuertít Gaza,funtpífces longi,cartilagíneit, Nomen corpo 
rís habítu IMuftelís terrenís fimili datum eft, raaxót uer fiue reasuvtue , eenerís noz 
3) men eft apud Aríftotelem:cuí epítheta,ut formas qua generí fübfunt , díftínguat, 


rum Ariftotelís,unde fua Plíníus tranftulít,ínfpectione, Squatos autem appellat Squatínas, In 
Catalogo pífcíum,quem confecit Plinius ad finem libri $2, Gialeos nomínatur fuo otdíne : Squas 


SgualifPlinij 


quati, 


L42 — AnimmaliumMar. Ordo X. 


$qualus Qui- Tus nufquam: R hínam ueró(íd eft, Squatíiamjibidem Squatum interpretatur, Ouídíus ín Haa 


dij, zc. 


Galeonymi, 


Galaxias. 


Canet. 


lieutíco Squalum nomínarínter pífcés,quí ín herbofa arena degunt. uideturautem Squalumpro 
Cephalo,íd eft Capítone dixiffe, pet fyncopen. quanquam Cephalí mare uícíinum fluuijs & fita- 

nís amare dicuntur, & límo uíuere, Capítonesfl. quoc ín herbofa arena degunt Aufonio, V ars 
ro etíamlib.s.dereruflíca,de pifcinis loquens, Squalos cum Mugilibus nomínat. funtautem Ca 


pitones Mugiílum fpecíes. Vulgus ín Italía hodíeg; Squallum uel Capítonem nominat pifcem | 


fluuiatilem,quem noflri 2llet.nam quí C dwal,quafi Squalus à noflrís uocatur, longe altus eft, 
ex Leucifcorum fl.genere. Columella etíam ubi de efca píícium,quí ín pífcinis aluntur, uerba fa« 
cít, Squalorum branchías nominans, Cephalos forté íntellexetít Squalorum autem eo inloco le» 

endum,nó Scaurorum; recté animaduertít Rondelétíus, 4j Pífcem yaA«ets Gaza alicubi Miu 
fteligénam,íd eft, Muftelorum gerierís ínterpretatur.. Oblongi € cartilagíneí omnes, Galeiuos 
cantur,mínores prafertíim:nam maíores & cetaceí, Canes Canícülz'ue ; autalijs nominibüs fuis 
appellantur.Phílotímusnomínat Galeonymos ínter pífces durze cárnís, & qui gré conficiütur, 
& c, Latinus interpres Muftelos uertit;nimirum quía Galenus monet, lectíonemalíam effe , Ga- 
leichoceft;ín Gracís Philotími uerbís,alids reAvevvisialías renoilegi. Callionymus quídem lon 
gt alius pífcis eft, Idem Ga!enus Galaxiam Roma dictum, & maxími ptecíj pífcem, Gitzco ma 
ti ignotum,ín ya?ày genere collocat, & inolli carne effe predícat; cum telíqui Muftelí dutà maz 
cisfintcarne, Miíhíuero yeA«fiae, uel potius yeA«e/ze,non ad Galeos,fed ad ratae uel raA&$ ; ire« 
fcrédus uidetur,id efl,non ad Muftelos,fed Muftelas. T'oto enímgenerehí pííces differunt.com- 
muníatamen quzdam habent,quz ut ab eadem quadrupede nomen utrí(que índítum fit, íi caus 
fa füére:quanquam A elíanus,raas marína(ínquit)nullam cum Galeís communitatem habet;&c., 
fic autem uocata eft,quoníam (imilíter , utterrena , omníum cadauerum ín quz incurrít, oculos 


exeft & conficit. Mibí ueró communía uídentur hzc: Vtríq; oblongo(& maculofo fere ) cotpore 


funt:ficut & terrefires quadrupedes czteris comparatz,longíufcule funt, refpectu ad crafsitiem 


habíto. Vtríq: parte fupína albícant,fícut & terreftres, prona fufcí funt.Iecur ütrifq: dülce & adis | 
/ AN . 735- dS " , L. 

pofüm,quod& facile ín oleum refoluatur. Muftelos priuatim aliqui ore parere fabulantur;ficur et | 

Muftelam quadrupedém. Catulos quídem fuos ore recipiuntac geftant interdum , tum Muftelae : 


terreftres, (unde ortaforte credulitas quód ote pariant,)tum Muftela quadrupes,tum Galeí marís 
ní,pratet éós quos catulorum afperítas prohibet,ut Acanthíam. 4j Canum nomen Oppíano Ae 


lianoG cominunius eft quàmi Galeorum, nam Canüm à!íos mágnos & pelagíós effe dicunt , (ut ; 


Csrcharíam:)alios,minores quidem , fed pifcibus prafiatitífsítmis adnumerandos , ín coeno pros : 


fundo degcre:omnes fpecíe corporis, moribus & uíctu ínuícem fimiles: uocarít mínores príuae 
tím Galeos,przeter Centrínas:tanquam Centrínz génus proprium conftítuant,& Canes quidem 
A " 


mínores fint, Galei autem non fint, aut faltem uulgo non íta uocentur, Galeorum fpecies facíunt ; 
" I4 : Ü E . DA - » E ; * P 
exvpVove;Aeiove gt iac a Aurei, zio Aove. Q| Gálei omneslitorales funt, Belloníus, Oppianus | 


etíam & Aelíanus,Canem maícrem (id eft, Carcharíam) pelagium faciunt; mínores uero Canes, 


id cft, Galeos & Centtínas,ín ccenó profundo degere fcribunt, Omnes ex ouís, que íntus con« : 


cipíunt,uíuos poftea faetüs emíttunt. Differunt ínter fe figura, magnítudíne, corporís conftítutio 
ne,atq; íntetís partíbus,prafertím utero,Bellonius. «| Galeorum differentiz cóoftítaí poffunt, 


utalij Galeí fimplícíter;alij Galei cetacei fint;cui generi Galenus Canes(iimirum Carcharias) & Lis - 


bellas fubijcít.Hís Vulpes, Malthbas,alíosgy,quí ín magnam molem accrefcunt ádiurigere poffue 
inus, R.ondeletíus. | 
G A LL, Galeosomnes noftrí nullo dí(crimine marínos Canes(Chíet de merjappellant, Bel« 


lonius. 
GERMANICE Jeunbfiftbappellantur,id eft Canes píf(cesomne Canum & Galeorum ge 
nus: ANGLICE Ceggefif:be: PoL osicz Morskipies:uel Pfiaryba. Lícebít autem diffes 


xetíe caufacetaceos appeilare grofJeA4n) unbfifd:Galeos Uero príuatim dictos,EleineZPyunbfifd. 


MESS uv S ena 


AA 


AL E V $ acanthias,Tz2«2c xewSiae,nomen tulít ab aculeis,quos ín tergogerítfpínacem con 
Cis Gaza.Colorís eft cínereí:duos aculeos in dorfo haber, quibus pinpz ínnituntur, dete 
Cios,firmos,acutos,non admodum latos ueluti ín Centríne. , 

IT AL, Azioà Venetís dicirur , qua(i aculeatus. ea ením uox íllis ftímulum fignificat, quo 


punguntur boues,à Liguribus Agufco, Rondeletíus & Belloníus, Veneti Afilato uocat, quafí 


aculeatum 


; i y. E | * P | * 
DeCarulagineislongis.— 143 
áculeatum,nam fiímulum,quo anímalía punguntur , Veneti , precípué Patauini,à fimilítudine 
probofcídis afilí tergora anímalíum penetrantís,afilum nominant, Mlaflaríus, Ligures Agufco, 
Pesca petto Palombo,communíalijs quoq; Galeís nomíne;alij Scazone,Saluíanus, 

HISPANI IMufoleuocant,ut audío. Vide mox ín Galliícís, 

G ALL, Anoflrís & Mafsilienfibus Aguillat;abaculeís,nomínatur,acus ením à Gallís Beuil 
fedicítur, A. Gallís Chien de mer, Rondeletus, Mafsiliee Egullat, Lutetíz & reliquís litoribus 
Oceaní partículare nullum nome habet:cümuníco,ut díctum eft, riomíne Canís omnes Galeos 
comprehendant,Dellonius. Gallí quídam hunc pífcem Aguillade uocant:alij Ferran, quód acu 
lei nimirum ceu ferreí quídam mucrones emíneantiunde & Paftínacam aliqui Ferraza uocítant. 
Hifpani Mufole,ut audío : quod nomen à Muftelo corruptum uidetur. R ondeletíus tamen non 
hunc,fed lauem,círca Monfpelíium Emitfole uocarí ait. 


GERM A, F, Ein Cbobunb/cin á[bfarber yunofifc/ mitsveyen Sósnen auff oem 


pucen, Flac etiicó F'enetijs effitlaad Galet flellart ree uide 
: jos tur. Is pifcus colore 6 fabruffo palletzmaculisd, crebris in dor[à tii 
Calenz Flur Rondeleni gricantibusyalihi fufcis diflinguitur.Pinue ei in dor[ostres:poft 
branchias,bine:nec alias pitor offendit:qui (uc fufbucor ) neque 
brachiasyneq, pinnas rette exprejsit.Roflriz ezia latius obtu[iuge 

| qiie quam in ceteris apparet: & ad IMuflela magis accedit, 


P 


pou 
ILE 26 


M 
ceti qM | 


pn 


SSNS 


ASSI M uu 
AS a) 


Swbs 


RSEN 


RR Nm 
Neue 


TELS 
BEN 


5 
AN 


à 


SSNSSNSS 


T 


UC laci 
A Sm m 
We PA 
LT Wy uc tu 
li dw 
ilg " MAE 


Y 


dm s 


Bh 


PA] 
Ul 38. ^ 


ANS RMANNANASE 


i 
25 

Ta 

"a7 


EM N 


y 
Ti 


( 


277. 


Q1 ULUD 
| : E ) 

/^7 ALEVS aflerías,id eft ftellatus, ut Gas ) 
Que: uettít; rao Gsxelae:à quíbufdá zruxs 
?síd eft, uaríus cognominatur, Macule dor 
fi eius;aliz ftellarum fpecíem referunt , un« 
de íllínomen, alízrotundz funt, R ondele- 
tíus. Suntqui Galeum fiellatum effe cre« 
dant eum, (ínquítídem,) quía noftrís Cato 
Rochíero, a Mafsiliefibus Catto alearío uo 
catur, (Gillium es 'Bellonium notat: ed nonre 
cé, cum is oua teflaceís quibufdam,;ut íta dí 
cam, membranís ínclufa gerat, íd quod Ca- 
niculís R'aíjscy tribuít Aríftoteles, míníme 
. uero Galeís ftellatis, qf Quanquam vruxiAs; 

fao Ípecíesuna hic à nobís nomínant, Ae 

líanus tamen communíüs accepít. Canura 

ením noncetaceorum genera duo facit , u- 

nium sg7:ytUuoy «o risp, quod príuatím 

F«^«op uocat, alterum paruum, (concolor, ) u£ 

ín Centríne mox dícetur. Sunt & Canícus 
I maculís uaríz, ídeoG nebríz, íd eft, hín- 
nulares cognomínantur, Porro Pocílice 


*O»p n au I 


tu 


Weng T 
TNI ERU 
zm. Dy , L 


t44.— AnimaliumVlar. Ordo X. 


Canicula li 


fuí generís pifces fluuíatiles funt, q[ Fallitur.quíhunc Galeum,Oppíani Pardalim putat : ca e- 
ním ínter Cere & belluas marínas Oppíano eft, 4| Galeus Afterías(ínquít Saluíanus) non eft pí 
fcis nofter 45.et 46.ut Giillius & Matlaríus fufpicati (unt,propterea cp ualde maculofi (int. INà cá 
ouum teflaceo quodam ínuolucro,fígura tibíarum lígulis fímili,contectum (quale ouum tum Ca 
tulorum feu Scylíorum,tum Raíarum efle,notauít Aríftoteles)non nifi hí noflri ex Galeís pífci- 
bus habere reperíantur:hos Catulos,& non afterías cfle,faterí oportet. Iam cum Galeorum pífcís 
um(quí R.omz peculíari nomenclatura pefcí Palombí uocantur)duo fintgenera,íta inter fe conz 
fimilía;ut cum rebus omnibus prorfus conueníant,folís quibufdam albís atq; rotundís maculis dí 
ftínguantur;has ením quínon habet Graleus,A8G-,íd eft,lzuís,cognomínatur:qui ueró habet,&ses 
eiae, id eft, ftellatus aut ftellarís,ut Theodorus uertit; Oppiano raA«ce zoia2ss,íd eft, IVluftelus uaría 
us, Cuíus nos iconem non exhíbuímus:propterea quod tum ínternís , tum externís partíbus , fis 
míllimus adeo lxuí Muftelo eft (folis doríi maculísab eo differens ) ut facillime ex íllius expícta 
ícone,hic etíam cognofci pofsít.FIec Saluíanus, 

GALL. Anoftrís Lentillat dícítur,à maculís albis, lentís magnítudíne , quibus depicius eft, 
R ondeletíus, 

GER M. F, /Éin Cternbunb/ein Sláctbuno/ein Dunterbuno:ein geftirnter ober geflá- 
cEeter Aeyunbfifc. 

ANGLICE 2( Clonebownb(ficut audioruel CYonecow: id eft, fu(cus Canís, Coene ením 
Anglis fignificat colorem fufcum, ad cínereum uel cceruleum ínclinantem, (C eweí]ídem Vacca 
eft. Hunc pifcem maculís nígrís ín cceruleo díftínctumaiunt, Sír'ne is uere ftellarís,uelalía qua 
dam Canículz Galei'uefpecíes maculofa,uíderínt quí ad Oceanum habitant erudítí, 


ALE Y S Canís,uel Canícula Pling,R ondeletío, TeAsóe xvay, Longeéalía eft hzc Plinij Ca 
(oss ab eo Galeo quem Ariftoteles xxvaioy appellat, Gaza Canículam, | Effe autem hanc 
noitram,Plínij Canículam,confírmatur tum à nube oculos operíente, ( quz ínnullo alío Galeo, 
praterquám ín hoc, & Galeo glauco;reperítur:) tum obíd quód partes corporís humani nudas 
candídasdp appetat.quam ob caufam etiam ab hís qui nunc ín marí uerfantur,reformídatur,R on 
deletíus, 4| Quodad Canem Galeum (inquit Saluianus)lícet Oppíanus Aelíanum tranfcríbere 
uídca ur: non tamenambo de uno pífce loquí uídentur, Aelíanus enim colore uaríum facíens, 
non híc exhibítum à nobís pifcem A1.fed potíüs 4$.noftrum,uere uaríum , atq ab alijs zxvuoy &C 
exvpvay appellatum,tertíum Canumgenus(poft Carcharíam & Centrinem) conftítuere uidetur, 
Oppíanus ueró cum fuum uaríum non facíat, & à Scymno,íd eft, Catulo, diftínguat , píícem no« 
flrum Ar.tertíum Canumgenusfzcít, Aríftoteli fímplícíter KVey eft.(namCarcharíam Ariftoteles 
non cognouit.) Àt Latínorum nullus,eíus memínít, Nam Vergilius per Canes marínos, Plíníus 
per Caniculas, Carcharías íntellíeunt, Plinius quidem ex Theophrafto Carcharías uertít Canícu 
las, Quare cum Latíno nomíne careat híc pifcísnofter , nos Cirzcam imitantes nomenclaturam, 
Canem galeum uocabímus, Hac ille, 

GR AE CI huíus ztatís Exv/AeYes uocant, 

ITALICE, RomaníLamíola,(quanquam & Maltham R omz Lamíolam uocarí, alibi (cría 
bic R ondeletius,)quafi paruam Lamíam,quod dentibus Lamíz fimilis fit. Ligures(ficut & IMafsi 
lienfes)Pal:nímírum quod oblonga corporís roftríq ín mucronem producti figura palum feu fu 
dim prz fe ferat.uel à Palumbo:nam Galeum luem à cutís colore IMafsilienfes Palumbum uoca 
re Delloníusfcribít. qj Canís Galeus(ínquit Saluíanus) Italícé peíce Palombo uocatur , nomine 
communi etíam alijs Galeis,acanthíz fcilícer & lzuí: peculíariter uero , Canofa, €J Gillíus hoc 
Ariíflotelís Scylion putabat; Nonnullz regíones(ínquit) Canículam (Italíce uuleó Caneglía) uoa 
cant, 

G AL L, Mafsilienfes(fícut & Lígures,ut dictum eft) Palnomínant, Círca Monfpelium Mí | 
landre & Cagnot,íd eft,paruum Canem, 

GERM A NK. Ain Aunofifdb/ein Eleiner vibus c0 e F.ein ZA iinole.Hocanimaduer | 
tendum, Germanos ad Oceanum;,Phocam nomínare €yecburno,id eft Canem marínum, 


ANGLIC E, 4 Cogf[if]bc. | 
Canicula 


DeCaralagineislongis. — 145 
--— Canicula Ariflotelis.  Teflaceum ouum(inquit Rondeletins feparatim depingendum curauimszet 
| in diffeBla caniculemammas illas candidas, bifidamá, uuluam,crc. 


CR) 


Galeus flellatus Bellomj,quem Rondelertus Scylion "triffotelisad e$, Caniculam facit: 


quauquam eicones parum conueniunt. 


SS SENS. eem 
H TUS A EN SANE RAE d 1 
jS SS SS o SA 

2005 A 

c x SENI h je Cult — aa ! 

MANY SS Nam - 


. 
ANTI: 
Q3 12) 


AUGE 


oy, Giaza Canículam interpretatur, Eundem(Galeum)nebríam,raAoy vs&eizv, appellari dé 
Axiftotelesteftís eftihoc efthiínnularem,à maculís uidelícet.eft ením colore ruffo, nigris maculis 
afperfis,cute perafpera, &c, Athenas exvproy appellat,íd eft, Catulum. €| Bellonius INebrix ma 
culas albas tríbuít:& Mafsilia Niffolam uocari fcribítzut forte híc fit lle Galeus leuís,quer: R. on 
deletíus docet in Prouíncía Emíffoleuocarí, Idem Belloníus hanc Pardalím Oppíani effe pus 
tat:cum ís pocta ínter Cete numeret, Nec alíum Galeum zoriAsy, íd eft, uaríum ; quem alij afterí 
am dixerint.addít dentíum eius morfümnon fecus lethalem efTe, ac Drraconís aculeí puncturam, 
"T res(ínquit idem Belloníus)huíus piícís fpecies animaduertí poffunt, alíus ením eft craffus , nía 
ger,& recurtus:quem uulgus Mafsílienfium Giuattum auguerum uocat, ( Carrum elgarium uidetur à 
anterpretari Rondeletius,etfi icon ab eo polita,cum illa quam 'Bellomus dedit,non conuemit.]. Alius uulgarís,& 

auló magís candidus. ( £Zuius etiam iconem addit. fimilem fere icomi Camcule faxatilis Rondeletij: e fimilis 
zer,ut ille, Rou[Jeram nominat.) "l'ertíus Tyrrhenotantüm(quod fcíam)litori cognítus,carnís íucuna 
dítate acredolentía ceteros exuperat. Quamobrem Romanum uulgus Giuattum mufcarolá no- 
mínauít.nunquam ís fefquilibram exuperat, ftellulis&p ut & toto corpore candidíoríbus eft con- 
fpicuus. Hac ille. 

Catulus maíor,(ínquít Saluíanus: utítur autem Catulí nomine pro Canícula, ) Romz Scots 

zone, Mafsilíze Giuat aughíer;Gallís R.ouffete:Itern alíus, (fimpliciter Catulus, ) ome pefce Gatto, c, 17, 
IMafsilíe Gatufio:Gallís R.ouffete,ficuti & príor: Vterqs ab Aríflotele & v8oxvAcsis ( per fynco- D Me 
pen z«viui,id eft, Catulus(uel paruus Canis,uel Canícula, ut uertit T'heodorus,) uocatur. eodétg 
Axiftotele authore vs&e/G- (íd eft Hínnulus, appellatur à quibufdam.ab Oppíano atq; Athenzo, NIE 
zxvuvot,id eft,Leonís catulus.ab Aelíano uero Galeus nuncuparí;tertíumts Canum genus conftí A 
tuí uidetur, Latínorum nemo horum pífícíum mentionem fecít.nam Vergilij Canis marínus,ut 
& Plinij Canícula,Carcharías eft, Gaza ex Theophraflo Carcharíam recie Canículam uertit : at 
Scylíon ex Ariftotele;fímiliter,non recte. Nos Scylía catulos appellabimus, ne homonymís uta« 
mur;& fpecíes duas facíemus,etfi ueterum nemo notauerít;quod utrifq; que Scylíjs ueteres triz 
buetrunt , conueníant ; fed ex hís príor, Maíor eft:alter, Mínor, IMaffaríus & Gillíus hos pífces; 
ud colore uaríj (int;afterías effe,falfó crediderunt. Heec Saluíanus, 

1T ALICE, Gatta, Venetí Guatta,&c. Videín Latínis, L v st T AN 1 $ Caffaun, nífallor, 

G AL L, Chat círca Monfpelium;R ouffete Gallís,nimirum áruffo & fubflauo colore, Mat: 


filíz Gatto. Pluralegeín Latíníis, N 


C ANICVL A Ariflotelis, Vide quzdam proxímé retró in Canícula Plínij antiotata «are 


n46 -AnimaliumMar. Ordo X. 


GERMAN, £F, 4£in SlácEbuny/ein géflácEter rotladbter Zyunvfifp. 


ANICVL A faxatilisaRondeletiodicta,  Canícufamfaxatilem(ínquitiappellamus eam, 
quz à noflrís(circa Monfpelium)Catto R ochiero: à G.A L 1 1 s,ut fuperíor,I& ouffete uocaa 
tur, Aríflotelís quídem Canícula ín coeno € lítoríbus degit;ad fummum cubítalís:haec ín faxís && 
alto marí frequentíüs, (quamobrem raró capítur,bínos cubítosaliquando fuperans. €[ Gillius 
& Belloníus Galeum ftellatum hunc eíIe putabant, fed reprehendit eos Rondeletíus, V íde fcríe 
pta cum fuperíore. 
GER N. F. E inanbereartoeo licEbunbe/mag cin Cteinbunb gant wersen: oai 
et wonct vmb oic (fin imtieffon meer. 


4flia Centrina galeiimago,à Corn, Sittardo quondam miffJaxquam,cum b&c [bacium tion balo- 
reryn [equentem paginam retulimus. 


ALE Y $ Centrínes(R ondelettj)raaeóe xvzolvus, Latíno nomine caret. Ariftoteles & Plínfe. 
(s nufquam eíus memínére:quanquam Athenzus hzc tanquam Ariftotelís uerba cítet; Kal. 
Ksvapivuy Quai wa YaAsóp ep, xox Ned'avoy.EzrozverG" dt Ezrive zio lox £s, yeigova) PE Kov7pivup xo elus : 
eód'w.Sic R ondeletíus, INotídanus quidem ex Athenzíuerbís diuer(usà Centríne uidetur : noe. 
men tamen ei à dorfo,nímírum emínentíore factum apparet: quod ín Centríne etíam pra cate«: 
rís Galeís,pracípué círca ceruícem feu potíüs fummam tergi partem , prominet. Aoqid propríé 
dícitur ín Suís ceruice furrccta feta; hunc pífcem Athenzus centrum ( unde eí nomen) habere. 
Ícribitzrés à pez Q2, S ondceletíus ín ceruícis pínna interpretatur. A t Galeus acanthías ín dor | 
fo potíüs,quám ín ceruíce;aculeos gefta; R ondeletíotefle, Hoc etíam differunt ( inquit ídem) 
uod Acanthías ex ouo uíuum fcetum parít, Centrínesueró ouaduntaxat. €| Centrínz Aelías: 
noparui &€ pelle dura furit, & capíte acutíore, & colorís albedineà Galeís príuatím díctís, diffes 
runt. Eífdem innati funt aculeí durí, &€ aduerfus omnía refiftentes: quorum alter ad capitis (imm 
dorffummum uertícem,alter ín cauda eft.hí uenenatum quíddam habent.Síc ille,& partím Ope. 
Porcus mar, píanus, Inde conijcio eundem effe Porcum mar, Plínij , de quo ille: Inter uenenafunt pífcíum: 
porcí marínífpínz ín dorfo,crucíatu magno leforum.Quín & Mafsilíz alibito hodíe adhuc Por 
Hysms. — cusuocatur, 4| Hyznam piífcem nonnulli Centtínam effe putant,non recte, Hyanz ením bel. 
luz funt marínz,unde dzrateuy 4y99- votvsc Oppianus dixit: Centrínz ueró , ínter Galeos feu Caa 
nes mínimi,locís etam nominibusip diuerfisab Oppíano nominantur. «| Cur Canumgenus d 
Gialeís,íd eft Canibus mínoribus,diuerfum & peculíare Centrínas quídam fecerínt, ínductí ufa 
dentur à corporísfpecíe nonnihil uatíante,funt enim ceteri Galeí uarij, (maiores. )pelle mollíore, 
capitelatíore. «| Belloníus Centrínam pro Vulpecula pínxít , duabus eíus íconibus exhibitís: 
quarum unam fimplícíter Vulpeculam nominat; alteram Italicam Vulpeculam , que à Venetis 
Porco maríno dícatur.atquí in defcriptione difcrímennullum facit, 
ITALICE Porco maríno,Belloníus. 
GALLICE. Alij Bernadet;alij R enard;alij Humanthín uocat. Noftri & Mafsilienfes Porc: 
] nee 


V7 bp 7a 
dp, PII LI 


7/285 78 


SS "ug uw 
S 
TW. E P 
SNNT (2L ACUTA 
nA yz -- * x ES wv Nes Az Nes SS 
CRT] T u^ 69 ei. 4 Na SG v S 
AL EE P / | y 7 A và WW 
m A nw 7E * T Y Ce X Y 
LER 17. 7 did SNP Ve y 
uu LLL. i ^ TA n, aw. 9 "SY Y | 
200 E - Pep p A eh eg lo PIA, 
j y e pA EL TEN s». 22 cR 
V 7 *; d 2v»; AES 4^ 
PARS T 3 D 
1 CELERE NON OS 
3 NN $ a We: —N 


Y " i /) 1 // i "7 A. 


—— 
ELT 
NES 
S 


5 N SS m 
LJ 
EE S 
NM 3 e d T 
b NS : 
EON A 


Evep 7p. 


"per mar. 


. 


148 Animalium Mar. Cxda d 


nec id ínepté,ucl quía fpeciem Porci referat, uel quía Porci more ín coeno fe uolutet, R Gdeletíus, 

GER M.F. in Coauwbunbo,ex Porco & Cane compofíto nomíne;bat aud) oó:n auff bé 
rucEen wieoer C bomnbunb:aber oen oberen náber beym Eopff: fino m mette vno [áo 
licet im (fich. R.etulít míhi uír quídam líteratus;accepifTe fe a nautís Dalthíci marís,pífcem uo- 
catum APyunbfifdb/ fpeciem potíüs eíus:hoc ením nimis commune eft nomen,) aculeum ín ter« 
go habere,quo lzdat naufragos;& captusfortéín nauím proiectus, afferem quernum etíam pere 


foret, 


Saltieni icon nonnibil ab bac differt:nam pinnam partis [upine ultimam non uidetur bas 
bere:cg caudam in extremo magis acutam. 


ínnuíthunc pilcemab ingenij callídítate,qua Vulpem quadrupedemreferat; Díphilus à gu 
fiu ingrato & grauí, tanquam uulpínz carnís : KR ondeletíus àcaudz longítudíne. A Syracufrs 
Kvoy 7riay id eft Canís pinguís uocabatur,utprofert Athenzus ex Archefirato,hís uerfibus: £y dd 
Pód'o yahsóp op &Azr eni, K&p x9vWcxey — Meus Gp ui Ct rA dy 9A, Govrt y uy: — Op Move Xupea 
s5c10: Kuvet 7ríoyt, cum tamen neque adipem,neque pínguedínem ullam Gralei habeant , R ondelea 
gius, An ueró ín íllís Archeftrati uerbís pro Kuve rove, Kuuzzrqvosga, uel Axezrqvoton legemus? nam fus 
prádíxerat Athenzus Archeflratum a(lerere Muftelum Rhodium effe Auzqvspx. Quoníam ue 
ro omníum fapídi(símum hunc píícem effe tradít, Vulpes autem noflra ubíque uilís ac plebeíus 
pífcís exíftimeturt Archeflratí Vulpem(nquitSaluíanus)aut apud Rhodum folüm eíufmodi efz 
fe:autprater al(orum antíquorum morem,quod magís credímus,alíum.ab hoc noftro piícem, te 
nerum & pínguem, Vulpemab eo uocaríarbítrandum,Sícílle, Galeí quídem Rhodi) íconem 
alíam ex R ondeletío dabimus ínter fluuíatiles, 

Errant quí hunc pífcem, Aprum marínum effe putarunt, propter coríj nimírum afperitatem: 
quz tanta ít hoc pífce eft,utlímam referat, 

Vulpes pífcís eft cetaceus,ex Gialeorum genere, Aríftotele teftetcorpore rotundo fpiff OG, 0« 
re paruo,non multám infra roflrum, dentibus acutís, Cauda pínna;quaz furfum abit, toto corpo- 
zelongíor eft,falcis formam referens , altera multó mínor, Anímal parít. Foetus uentrículo recía 
pit, &c, Rondeletíus, 

GALL, Noflríàcaudelongítudíne,fíguratp enfi fímili;peís Spafo nominát:alij à cauda lon 
gitudine, Ramart,( Gall; ulpem quadrupedem uocant Regnard, )R.ondeletius, 

GERM, F. Ain ((Qeerfucbe/ein Sucbebunt:cin C wertfdwants ein wwertbunt. 


V. L PE S Galeus, à Plínio Vulpes, abalijs Vulpecula dícítur, Ariftoteles fic appellatum 


Solus bicinter Galeos umbilico matri adberet,es c, 


NSSSSSNISSS 


GALEVZ 


De Cartlagi necis longis. L49 


Y ALE V $ luis, raAcée A6, híc uidetur (inquit R on 
deletíus)ex ipfa generandí ratíone, quamei Aríflote 
les adtríbuit,& nospictura exprefsímus,Foetum ením cá 
umbíilíco matrí adharente píngendum curauímus ,ut à 
Canículis, V ulpibus,alijs& Gaaleís dífcerneretur ; cà nul« 
lus ex Galeis alíus fit, cuius foetus fecundís membraníst 
inuoluatur,uterog matrís per umbílícum allígerur, Inte- 
rím non melatet alíum efle Galeum , ín quo cutís quàm 
ínhocfitlxuíor ; quem tamen , cum eodem generationis 
modo non procreetur, Aelianí Glaucum efle afferímus, 
«| Bellonius Gialeos lues nomínat , quicunque aculeís 
dorfi carent: ex ijs uero príuatím illum qui à cutís colore 
iViafsiliae Palumbus uocatur,ab Aríflotele lenem díctum 
tradit, Laeuesquidem Galeí non àcutís lauore dícuns 
tur:omnes enim Galeí afpera cute funt;alij magís,alij mí« 
nus; Íed quoníam aculeís carent, ut opponantur acane 
thís, 4| Saluíanusob ídleuem dici opinatur , quód non 
afpera(ut reliqui fere Galeó) fed lau tectus fit cute, Latía 
norum(ínquit)nemo etus meminit, 

IT AL, AR omanís pefce Columbo dícitur,R ondele- 

tius:quí alibí Orbem picem V enetís Columbum uocarí£ 
fcribit: Matfaríus uero Paftínacam Venetijs fic nomínas 
tí, «| Romznonfecus quàm Aflerías, peculíaríter pez 
fíce Palombo uocatur, (nam Canes galeus atque fpinax 
communí,& non peculíari nomíne,pefci Palombi appel: 
lantur, Saluíanus, 

G AL L. À noflrís Emíffole uocatur, R odeleríus, Maz 
filíenfium uulgo à cutís colore Palumbus,Beilonius. 

GERMANICEcírcunloquemur:/Zin glatte a:toet 
Eleinen A yunofifcben/ bat wel auc ein raucbe baut/ 
Ep. Aryunvfifo überal: aber Écine oó:n auff oem 
Tuctern. 


ALEVSg'aucus Aes 

líani, quatuor aut quín 
que cubítorum magnitudiís 
nemattíngít, Dorfum coceruz 
fei eft colorís exaturati,unde 
íllí cognomen , uenter candí 
dí, & c, Color quídeni híc coe 
ruleus ín nullo alío Czaleo 
fpectatur: unde & Cagnot 
blau,íd eft, Canís glaucus fí- 
ue cceruleus à noftrís appels 
Jatur , Rondeletíus. Hunc 
igitur Galeum, Aelíaní glau 
cum arbítramur: quícatulos 
fuos orereceptos abícondit. 
quitamenab A elíano(X Io. 
"I zeize) fimpliciter raezxG-* 
dícitur,non FeA«ós yA«uxse , ut 
KR. ondeletius nomínat. Alis 
us quidem fuerít Ariftotelís 
& aliorum Grecorum Glau 
cus; qui cum aculeos :muls 
tos , przacutos , ualídósque 
in dorfo gerat:ab illís prohís 
betur foboles ore parensum 


$2 


"yas 


IDE PP 


ru 
TII 
VITIA 


PD SÉ 
VIRI LEE RE FATA 
Laasune 107 FFIFITFTTFVFIITPIA 


Lo WEEEZY: 


[ 


Icon bec,non memini ubiolim mibi ex 


prefJa s eiufdem Galei leuis ; uel [altem ei 
coniungenda uidetur. 


dii 


( 


(i 


l 


77 


A ii 


/, 
// 


j 777 (A 


Js 


a, 


In 


7 


27 


recipi. Pliníus Canículís nubeculam quandamattribuit,qualís eft ín planis pifcibus: qux ex om 
nibus Galeís ín hocfolo,& ín Cane galeo comperítur, híc quidem Canígaleo fxuítía audaciat 
non cedít, humanas ením carnes eodem modo appetit , cuíusreiípfe oculatifsimus fum teftis, 


R.ondeletíus, 


N s 


Glaucus dez 
liani, 


x 


iso AnimaliumMar. Ordo M 


G ALL, Cagnotblau,círca Monfpelium;ut fuprá dictum eft, 
GERHM,F. /Éin2Slawbuno/ein blawer ZA unbfi[d. 


AES ANA NN EAS ANANAS Eee sec 
RSS SESS. 
Sus 


ji N UN 
39))]9953 599] T 
Eod DYDYXYS SES 


e TTA 


L7] 


Qr 


Jj 
5 
/ 
E 
vi 
uq 
m 
BW / 


"Hop 24 py wnjo pipi] xo smpLp1119 40^ umpidop vusSi 204 11d2.) 


D 


ZYGÁEs 


De Caralagineis longis. I51 


"YGAENA piícise Galeorumcetaceorum genete,fic dictus eft à Gracís, (Z0yet,)à fimilia 
tudíne figurae, quía (vyar tranfuerfum librilefíenificat,ex quo lances dependent:uel fimplící 
teri (vj8 id elt, íugo:quod ut tranfuerfum boum ceruícíbus imponitur , íta ín Zygana caput 
ex tranfuerfo fitum eft, Rondeletíus, Latínoantíquo nomíne caret. Gaza Líbellam tranftulit; 
meríto (ínquít R.ondeletíus;)eftením libella fabrorum lignaríorum,cementaríorumtp inftrumen 
tum; quorerum ín plano pofítarum eequilibríam fiue libramentum,& neutram ín partem pro- 
pendens fitus exígítur.ídlígno tranfuerfo conflat.ín huius medío aliud erectum eft, c cuius fum- 
mo filum annexo plumbo demittítur. Hanc figuram pifcís ífte capite tranfuerfo , & reliquo cor» 
pore ín huius medio fito, apte refert, Síc illeicuíus fententíam potíüs quàm Saluíaní ( quí ad hue 
fus ínfirumentí fímilítudiínem hunc pífcem accedere negati& Gazam , quí Libellam uerterít,re: 
prehendit equídem approbárím, 4j Quí hunc pílcem Sphyrznam effe falfó putarunt,quoód ca- 
píte malleum referatItalico eiufdem nomíne (Martello)malleum (ignificante, (nam «Q;« etíam 
Gracís malleus eft; decepti uidentur:ijsueró quí Lamíam arbítrati (unt, dentium fimilitudo ím- 
pofuit. 

IT ALICE Cíambetta dícítur: alicubi pefce Martello(/4 ef&, Malleus,ur di&um eft: Jalibi pefce 
Dalefira:utrunquea fimilíitudíne figure, Aduertendum tamen eftjnon hunc,fed A prum feu Cas 
prum pifcem, R omz pefce Baleftra uocarí, Saluíanus, . 

HISPANICE, PeísLímo,Límada,Toilandalo. 

GALLICE, Mafsilienfes peís Youziouappellant , nonáferítate ( «t Bellonin: fcribit) fed à te« 
gumenti capítís fimilitudíne,quo olim Iudeí in Prouíncía utebantur , Rondeletíus, IMafsilíena 


 fesádentíum fxuítie Cagnolam , & fortafsís à deceptíone Baratellam íncerta nomenclatura día 


cunt:ítem Iudeum,Bellonius, 


GERMAR. F, ? in juo/cin Gdlegcein S cledelEopff/cin &cblegelbunt. 


EET 
DD. 
LT 
A Lodi rm 
LT É 


47 & N 1$ Carcharías, Kvoy seyseize, A" Theophrafto fimpliciter etíam ueyaelas dícitut, faz 
rerabrum(inquít)belluísrefertum eft;plurímostg Carcharías habet , ín tantum, utnaretutüá 
non fit, Quem locum ínterpretatus Plíníus:In marí rübro(ínquítfruticum magnitudoternorum 
eft cubitorum, Caniculís referta,uíx ut profpícere énauí tutum fít,remos plerungiípfis ínuadent£ 
bus. € Dictus eftautem Carcharías,quod pra caterís pifcibus afperos,acutos, ualídosqp dentes 
habeat. R ondeletíus & Gíllíus Carcharíz eandem faciunt Lamíam, Nícandri Colophonij Glof- 
fas fecuti,qui Lamíam etíam Carcharíam X Scyllam uocarí fcribit. Ego cum Oo ppíano potíüs di 
ftínxerim.híc ením pocta alíquotíes Canes numerat ínter Cete:de Lamíis uero príuatím agit &c, 
Fieri quidem poteft, ut ín nonnullís Iocís Carcharías alío nomíne Lamía díctus fit, propter fimi- 
lítudíne:ab alt]s nero exactíüs fuo diferetus nomíne. Belloníus ín hoc potífsímüm hos pifces dís 
ftínguitquod Lamix os ín anteríorí capítís parte tribuit: Carch atíz uero rofirü ín mucrone ex« 
porrectum. Lamía quíde (Age Au; quod nomen Gramatici aua T»y Aeuuou Cid eft, a gula, qui 
pregrande híc pifcís habet]deducunt)à Plínío inter planos pífces numerat, Atquí Lamía(ínquít 
R.ondeletíus)czterort Galeorum inftar longiü effe f piffumtp píícé,ac rotundum ,lenfus ipfe do« 
cet, dempta fola dor(i latítudíne,quaa ceterís Gialeís difertquaedg Plíniü impulit, ut cum planís 
cartílagíneís numetaret,cü proculdubío ín longis cartilagineís & cetaceis cenfendus fit. Plura de 
nomíne Lamíz ín Italícís moxleges. 4| Canís Carcharíae pars eft etíam qui : R.omanís 'Thyrfío 
(Gvecísy)uocat,fuauifsimus ille & delícatifsimus, fiue tenerrímus, Atheneus lib.7. Plíníus Phoca 
nam, Turíioneínterpretat, Gladíü quoq; pífce, Cane & Galeoten uocarí teftís eft Strabo. q Car 
charíam Ariftoteles non cognouít.nam qui fímplícirer Canís ab eo uocatur, vay yas efi, Saluía 
nus. Víde etíam ín Cane Galeo. In Sícilíahodie Raíam pifcatrícem uulgó Lamiam uocari, Sal- 
uianus author eft;ítem Squatínamá Lufitanís Lamío, | 
ITÁALICE, Lamíznomen uetus ín Italía,Prouíncía & Hifpania feruatum eft; R ondeletius, 
Genuz & Neapoli uetus Lamíz nomen notiísímum eft;Belloníus. 
G ALL, A nofltís(círca Monfpelium)Lamiío uocatur, Baíonz rax, R ondeletíus, 


N 4 


Lilella, 


Sphyrena, 


Lamia. 


152 "Romo Mar. OrdoX. 


" Flac piclura Carcharie Canis ad [celeron olim nobis fala ef. 


N 
NS 
m3 N AN 
NS e NSSSISNN MN 


09] 


NM - 
ERUNT Ves. : 
& NOST A e e 
GS I ESSNMIRU NO OR NES 
LINES e NIS NN 
Xs » INN NS P ^ Ü ADM N 
NOSE NW. 


E Y | 
» zÉ y 3 WR 
AL y , 
zz ou | 
SEC m jj l l 


! i j n 
^. ^y My 


z P^ 
T t 
A " / 


Hii 


7 
2 AAA 


T ll p" í 

Ew, 
o 7 i/ 
- E uh p ij 


u 
NON 
W NT — eA 
NN W M N NN e z 2 
À AN NU SS -m Á 2 
Bassus NS EA d 


GE RM, Carcharías & Lamía fiue unus,fiue duo funtpifces propter ecneristamennaturets 
cognatíonem uno nomine à Germanís appellarí potefl, cin Sraf ctxr *icfibunt, duoracírate, 
uelà magnitudine ein "Y?:bunb/ein gro|fer APeunofifd/ein "TP aibuno. Beleniusapud Nor 
uegos Der£fiftb uocari fcribít; quafi montanum pífcem. 

ANGL1 nimium communiad Canes & Galeos nomine egecfifpenuncupant! — 

GLOSjOx 


- De Caralagineis longis. $3 


/ YLOSSOPET R 4 Plini,utuídetur,clapídumgene 
c quarn alíqui uulgo hodíe Dentem Latíz nomiz 
nant,;alij Serpentíslínguam, 

GERMAN, JÉinGtcin/weden etlide nenneno 
€ blangensungen: anocte aber cin Aunosan vóooan 
groffen A Suno[ifcb Lamia genannt. 


ALTHA Rondeletíj, wza92, Latino nomine caret, 
E Suídas cum Preftíde feu Priftí confundere uídetur. 
"Oppianus aperte diftínguit, IVlaltha cetus eft Z'vrevzwyovis 
sQ^íd eflínexpugnabilis,uel difficilis expugnatu. Oppías 
nus ab ínfírma corporís fuí mollítíe denomínarí eam canit, 
Min Ü i uat eno ezrovvu- &doaviuri Ks G^, €] Pínnis,cau 
da, internís partíbus à Cane 
non díffert, nifi quódalba o- 
culorum nebula caret. Caro 
€í cítlaxa mollísG,non fenfu, 
modó,fed & facultate.aluum 
ením mollít cíetG fuccilento 
xe: índe etíam nomen habet, 
Rondeletíus, 
IT A L. RomaniLamíolam uocant, à dentíum fímilítudine, dentes enimlatos & acutos Las 
mía modo habet, R ondeletíus, quíalíbí quoque Canículam Plíníj à Romanis Lamíolam uocari 
fcríbít, 
GALL, lNoflríSorratuocant,R ondeletíu&, 
G E R M. Canemcarcharíam ftue Lamíam interpretamur eirmf rafbunb:Maltham uetó , cin 
Eleiner $tafibuno.id eft, Lamíam mínorem:iuel,ein art oce S raBbunos,id eft fpeciem Lamíe: 
ucl,cin 2luttbuno,à mollitie corporís, 


TRETEN 
D, T7, Tao. y 
[LLLI MT PTT HEFT EPI e 

( 7 


Ey 
d 
Ds 


LO x ^ 
podes ETT 
Ll NOM [orae ir. 


NE 


S 


MSS 


ey 


Lt 
m 
SOSISANNM 


Y 
'wu wt 


nce li 
CURTTENTS 


mt 
Dc 


X 


7 

v. 
Y 
a 


Ayo 
XN 
S 


IMIA matína quxdam,cuiuficonem qualem à Ioan Kentmanno accepí , hic exhibeo. Is Sí 
mía matínz nomíne e Danía fibíallatam fcribit. Pínnas tanquam uolans extendit, ut píctura - 
rz fe fert; & inter duas in fummo dorfo pínnas aculeum retró tendít,ceu Galeus centrínes,os fi 
imum habet,non ut Galeí in longítudinem protenfum roflrum,branchíarum foramína quína ap 
arent,oblíquo ínter os & oculos defcenfu,Color ei uíridis toto corpore : fed ín dorfo magís fus 
Ícus;ad latera pallídus,dentes lati & contínui, R elíqua fatísapparent ín ícone: quae cum ad 
Íceleton facta fit , ín uiuo anímalínon omnía fimiliter fe habere fafpícamur, T'ez 
ftudíneti ínuolucrum fiaccederet, A elíaní hanc Símiam facerem; 
quam ín Marí rubro cartílagínei genes 
rís defcríbít, 


E 


Orchis. 


Pbyfa. 


Caluaria ma 
yia. 


IS A. | | 
ORDO XE-CDESPISQIDNV S 


ORBICVLATIS. 
DE ORBICVLATIS CARTILAGE 


NEIS IN GENERE. 


«Hg CARTILAGINEIS omnibusingenere diximus fuprà ab ínítío Ordínís rx, 
Veteres eorum genera duo tantümagnouerunt,Planorum & Longorum.nos Or 
bículatos addídímus, Orbem certé Brítannicum,cartílagineum éffe,ofsibus & fpi- 
/ £:| níscarere,fapore Squatínz,à Turnero dídici:an ueró ís etíam adípe,ut propríé dí« 


A Rf I 

t T 

AT QS m: 
1—4 
[1r SN 
La e (/ 
C 


T dt 


Ir m 271 


zn 


zz 
ILU Lf Ht 
E: E - z 
7 a nu 0-—mn 
DUE D ICICR-A 


IB 


N qu 


S d & 


E 
Nb s 


D^ 
Eiu[dem alia effigies vudior,ad [celeton inueteratum olim uobus effida:quam,cum bic pomi deberet, 
& fpacium dee[Jet,im fequentem paginam pofuimus. 


R B ES uel Orbiculatospifces appello, (ínquít R ondeletíus,) quód ín orbem & rotundi fi« 
o. círcumacti fint.Forum alíquot funt genera; quorum prímum ex Oríentís , alía ex| 
Septentríonís plaga delata uidi, Ah | 

Orbís prímus Aegyptijs ex Nilo familiaris eft.Capitur círcajSaitícam praefecturam. eenera; 
eíus duofünt, ambo rotunda , corío duro contecta, ut lagenam ímítari uídeantur, Capítur uerà 
nonob alíud,quám ut eíus pellem tomento ímpletam, exterís uendant,Plíníus Orchín,íd eft Te 
ftem,obrotundítatem uocauít;alij ueró Orbem appellauerunt, Durí(símum effe pí(cem conftat, 
qui Orbís(alias Orchis:fed Ifiorus,qui plus quàm 9o0.ab binc annis uixit:er alij,ut Aegregator , legerunt Or- 
bi; uocetur. R otundus eft & fine (quamís,totusqi capíte conftat,Plínius. Hec omníanoftro Or 
biconueníunt.eft ením duri(síma, & propter aculeos afpera cute;cuí cutícula alía tenuís fubíacer,, 
E marí Nílum fubíre conflat:aíuntiy uniones exrore ore excepto concipere, & parere,quod fal« 
fum efTe exiflimamus,R endeletíus, Aríflobulus quídemapud Strabonemtradícnullum ex ma; 
rinís pí(cibusín Nilum afcendere,prater Thriffam, Mugilem & Delphinum: eiusd reí caufam 
addit. Quamobrem diligentius ínquírendumfuerít,an Orbís quog;, ut R.ondeletíus tradit, ana« 
dromuts fit, hoc eft,€ mari fubeat.ex tribus quídem íam nomínatís pifcíbus , nullusídem quí Or 
bís effe poteft:necuerí(imile eft tamrarz: ín INílo formz piífcem , & Nilíaccolís fatís familiarem, 
uulgog notum, ínter alíos Nilí pifces ueteríbus non efle cómemoratum, quamobrem Pbyfam. 
Nili pífcem Straboni & Athenzo nomínatum, nó alíum quàm Orbem efle coníecerím, nomen: 
ením Phyfzab ínflatione factum apparet: & Orbis nofter ueficz ínflar inflata ín globum tumere 
uídetur, Grammatíci phy(an ínterpretantur follem,utrem,ampullam,ueficam,flatü acrem, phas 
cetram,& INílipifcem:& Phyfcam crafsíus ínteflínum ; quod ínflatí à coquís folet,utfarcíatur, 
Idem forté & Caluaría marína Ennij fuerít,neq; ením alium ínuenío pifcem, qui ad craníj form 
magniítudíne,rotundítate,& dentibus humanorum fimilibus, magis accedat. Lufitanícum quo 
que nomen T'alpaíre;índe corruptum uíderi poteft, 


GRAECVA 


: Eu 
| ME 
e 3 
Sum Pu E] 
« ERA t- 
Ds i (n iN E 
NA (e am ER e EB 
7 Í "t , Qc og , d I APPS *S 
me "a (í i 4 Um ( (li ; d ^ A] / ML E- g 
Lowe deo € f (t ((-— (q (i d 4 7 fe, ) 7 il - E S 
í (Q : (t Lu ( fí qi qut ! (i Mh [7 " fg ! "HET | 2 a 
ess 3 / [ ( (4 (í Jl) i (( (i.i. 7 ^ jm S & 
* v i ji (t 1 (q C j Lew (n ; | REC E. 6 
s TM Ql fi QU (it ff f f ip up lt cx MW E 2 
Qj s LET MEA UMP 7 SO 
-— ul TRUE TTE " LE EON t v 
das NW (f i (' Wo df (( f (t et (( ( ( (i " t, fl NS ; »: A E Es] 
"- j ( qo ( / Vl dw jS » qu P (US Qu " e N N Ve 5 FEM 
C3 | | «u [i D " wow n di Lu [i " l ni " ? i ; N X P0 E 
—7À4 NETS om my aol ua P ^e SNNT M .25 
— "t [ TLLA : NM N i e ) ce s 
- A E 
A a LC 
E OO 
ERE Ez Act 
- t L" uU 
Q i; ezu 
A N- - 
WE 
: iz ^ 
Q E 
e£ 


] 
| 
P 


GX AE CYM tfülo 
jo duro contectam,Bellon 
LT AL, Venetum uul 


cor 


EH yf f IX. 


-* 


156 Animalium Mar. OrdoXI. 


faríus Paftínacam Veenetís pi(cem Columbum dici author eft; & R'ondeletíus alibí Galeum Les 


uem Romz fimiliter uocarí, . 
GER M. Ain Xünblind,drotunditate:uelein Sláfdbling , à formalagenz. uel eir £E dypti- 


fer 2 umpfifd). Angli enim Z.umpe ín Oceano uócant alíam Orbis fpeciem , dequa mox 
agetnus, 


& $15 Scutatus Rondeletij. Hunc ítauocamus (ínquít) uta fuperiore & alijs otbícufatís 
e 6e nomínís ímponendi cauía fuit os íllud fcutí forma, quod ea in parte , in 
quaín terrenís anímalibuspectus eft,fterni uícem habet,Sunt qui Scutiferum appellant, (recenzio- 
resforté aliqui & indotli.) Corpore eftterete,mucofo,capíte magís exerto quàm fuperior, A capite 
ad caudam ufque offa oui figura difpofita funt, ínter quorum ínterualla aculeí ínteríacent, Rarus 
eft píícís & non edulís, | 

GER M A, Hollandí, apud quos pifcem hunc uidi , &etolt / alij D ufolg (melins &ynotolf) 
nomínant,à muco quem ore emittit, KR ondeletius, Hollandíalij& ínferíores Germani Cdnot- 
tolf uocant, quafi IMyxiínum & Muconem, nam C dinot uel Cnot illis ídem eft , quod nobís 
Conuber,id eft,mucus & pítuíta,  Inalijs maritimís Germani tractibus , uel hunc, uel fímís 
lem, eebaf appellant:íd eft, Leporem marínum,nefcío qua ratíone,nififorte à forma orís.((ed 
loge alíus eft Lepus marínus ueterum.)ego potiiis&Seeban,id eft, Gallum marínum appellárím, 
quod eíus fceletos,ut (cribit R-ondeletíus,fufpenfus,à qua parte uentus fpírat,roflro ad eam cone 
uerfo,índícet:ficut Gallus auís tempeftatís mutationem cantu denuncíat, unde &: Lyram R onde 
letij, Germani fímiliter uocantein Ceeban. 

ANGLI huncpifcem a 2. uipeuocitant:& eodem nomíne maffàm aliquam rotundam, ín« 
formem,cuiufmodi feré híc pifcis eft,noflris quidem A urp eft j&xG-,id eft, cento, linteum attría- 


tum,ueftíslacera, 


no capitur,manifeftis notís ab alijs dífsídens,nempe aculeis plures cufpides habentíbus,mu 

ricum(machinularum ferrearum quadam fímilítudíne.) His quidem aculeís totus híc Orbís ade 
ríget,ut manu tollere non pofsís,nifi cauda extrema apprehenfa, Sunt quí Hyfirícem ab aculeis 
non ínepte appellent, | 

GER MA N, Einantere att oc6 Cobnottbelfen/ooer Z-umpfifcbe:mag ein dgelftáfdp 
eter GCitabel, lumpe genennt werben. 

ANGLi1,nifallr,hunc priuatim 2 tifmp appellant: & ín cibo (folum opinor inhoc genere) 
commendant,uelutí pínguilsímum lautifsimumá, cute detracta, Audío frequentem effe in An. 


glía;rubentem colore ínfantis recens natí,laudarí;album non ítem,fanguine abundare, 2 
ORBIS 


e B 1$ Echinatus fiue Murícatus R ondeletij, Híc etíam (inquit) ín Septentríonali Ocea« 


[ 


De Orbiculatis pifcibus. 157 


VETE TE U. : or t. 
TIT 
TIRES 
yc 


rra 
M 
—————À 


R B 1$ Oceani fpecies alía;cuíus picturam, ut ab amíco quondamaccepi , Germaníco Le« 
porís marini nomíne, hicappofuí, Lepus quídem marínus A puleij uideri poteft;de quo le 
ges mox ín Orbe Britanníco., 
GER M. Einanocaeartoce Cdnettfifdbe ober Gecbafeun. 


ue ez 3 
E 
A S ROS 


R. BIS Britannici fiue Oceanífpecíies, nefcio an praecedentium alicui eadem , cuíus pictu« 
aic utaccepí quondam,appofuí:quam cum ad Giuil. Turnerum Anglum mífiffem, ut ipa 
fius audirem (ententíam , hís uerbis refcríptit ; Imago hzc Lumpi planenoftratís eft: uerüm duz 
pofteríores pínnz abundant.nam tales ín piíce,quem ego recenter captum uídí, & poftea come- 
dí,nulla comparebanr.Deeft etíam fub mento,utíta dícam,rotunda cauernula, cxteta omnía be 
ne conueníunt,Etalíus quídam Anglus , índícauithunc pífcem,X. ump nomíne , reperírí iuxta 
Cornubízx(pofiremum Anglía)promontoríum.promínentías autem íllas, quz offez forte alícui 
uíderi poffent ex pictura,callofas effe, quibus adhaereat fcopulís, quod pífcatores teflantur, dorz 
fum rubícundum, uentrem album haberí:pífcem ipfum ín magnis delicijsreputarí, 4f Etrurfus 
ín epiftolaad me Turnerus: Lumpus nofter(inquít) non poteft effe Orbís (A cgyptíus) Belloníj, 
eft ením edulís,cartilagineus, nam offa aut fpínas íntusnon habet, fed eorum loco cartílagínes, 
eiufdem eft faporís,cuíus Squatína.Duas tantüm haber pínnas,& eas infra branchías, In (ingulís 
lateribus ternas habetaculeorii aut recuruarit fpinarü ordines,à capite ad caudam ufi porrectos, 
In fummotergo unícam talem habet fpinará feríem, Spínz íam díctz: rubí fpinas mirc referunt, 
(inde"Batum rotundum appellare licebit, nifi quód nO ita recurue funt, V mbilicus ef prominet ín uen 
tre portentofzemagnítudínis, Sub mento rotundum quíddià circuli ínflar apparet:quo fe folo auc 
lapidibus affigere ínterdum uidetur, Caputhabet R ane fimile; & oculosadmodum paruos, To- 
ta cutís fumma, tactu afpera eft. j 
Lepus marínus Apuletj ín Apologetíco (quanquam dubítat an fic fit wocandus) cum catera 
fit exofsis ínquít, duodecím tamen numero offa ad fimilitudínem talorum fuíllorum ín uentre 
connexa & catenatagerit, Vndeapparet eum non effe Leporem marínum ueterum Graecorum, 
ís ením ín genere Mollíum eftjqua omnía ofsibus carent.Contjcio autem hunc effe pífcem, quí à 
Germanís quoq;ad Oceanum Gyeebaf uocatur,id efl, Lepus mar.nefcío qua ratíone;nifi forma 
orís,qualísunus potifsímum eft,proxíme anre hunc exhibítus: cuíos fermé Ran eft,non promí 
nens ut czterís,nec dentículatum.ítem Orbis Britannícus à nobís dí&tus.In hís ením propter orz 
bícalatam figuram fpína dorfi per uentrem nímirum tranfire uidetur, cuíus uertebrz ceu Orbís 


culí quídà (iue ofleí, fiue cartilagínei potidis) inuicem catena inflar nectuntur, R.ondeletíus quía 
o 


Batu rotun 
dus, 


Lepus "máat'ía 


tus dpuleyt, 


ota. 


Ortbragoris 


fus. 


158 AxinialiumlVlar. Ordo XI 


dem de Orbe fcutate,ut ipfe cognomínat fic fcribit: A capítead caudam ufque offa oui fíoura dis 
fpofita funt;ínter quorum ínterualla aculeí ínteríacent. Ea quídem numero duodecím efle conij- 
cío:quoníam etíam forís per medíum corpus promínentíe ceu offez, uerius callofx ín duobus íjs 
quos díxí Orbibus,totídem uífuntut, Sed hzc doctífsimus T'urnerus ; aut alíus quífpíam harum 
rerum ftudíofus ín Anolíz Germaniz'ue ora, diligentius perpendet, Sus quídemtalo caret pros 
bíiore,cum ínter folipedes & bífulcosambígat, authore Aríftotele, quare fcedos Suum talos e(Te 
etíam Plíníus ex phílofophi uerbis repetiit, 

GER M, Minartoce A umpfifdes oc Cdnottbelfs/ módtewol iiber, ein Éommé mit 


einem aufi oen vozde[esten. , 
ANRGLICE 2l Z ump,àfpecíerudís € informís frufluli, Non defunt qui nomínent q €&3ee- 


eul(idefe, NeGuam marinam.) SC O T1 uocant a Daoocl, (nimirum quod capite Ranam referat;) 
"T'urnerus, zi 


if 7 s - BAIT. f 
AZ 


Bl 


e, " LIII 


R 51$ Gibbofi,fiue natura, fiuearte autuí : qualís ab amico uíro erudito ad me míffa icon 
Quas pofuí, Grece Nomeltavoy dixerís à dorfo emínente, ficut && wwzud'avos uel Eatvezifsug 
Galeusquídam nominatur apud ueteres, Reperitur ín Balthíco Oceano, corío cra(fo & renací, 
&c,Spínz funtceurubí,fed mucrone recto, Dorfum ín aciem acumínatum ín carínze modum, 

GERMARX, F, fin AJPjogerlump/ein attoce Cicbnettbelfe miteinanbebenzuctan..— | 


R BIS oblongus.fic ením appellare libet, quód caterís, rotundítate tantüm excepra,fimilís 
(n nomínea Germanis Snotolfi nomíneappelletur. Hunc amícus quídam 
adíceleton depictum mifit;fieríd poteft ut quedam ui aut arteíneo à naturalí habítu deprauata 
fínt. Mucofus eft admodum, (ut monuít,quíi mífit:) nec ofTe 
üm,nec carpeum quícquam habet,mucofo tàntüm lentore 
expletur.Captu diífticillimus, nam ubí hamum uel retía fen 
ferít,fuum illum mucum euomendo,lubríca redditomnía, 
contractog ín orbem exuuío profilít , 


C» THRÁGORISC V S,uel Luna pífcís , Rondeles 
tíj.Oe9eyéourxG", ^ Pifcís híc Luna uocatur à nofirís 
(inquit KR ondeletíus, ) quía extrema corporís parte , qua 
pinnís fubeft, Lune crefcentis ficuram apti(síme refert:uel 
quía demptís pínnis toto corpore rotundo efl, Lune plene 
inftar:uel quod noctu fplendeat : Sed longe alíus pífcís eft 
Aclíani Luna,hodie ignotusnifi forte Seferínus fit.Sed ne 
que Rota Plinij eft , ut Giíllíus putauit, quanuis IMafsilíze 
Mole uoceturárotunditate, AtPlínij Orthragorífcus uís 
detutr,dequo íllefic: Appiíon maxímum pifcium (non 2ui- 
dem cetorum) cle tradit Porcum , quem Lacedemonij Or« 
thragoría 


; 
: 


gorifcum uocant.egrunníre eum cum capíatur, Nofter certé híc pifcíscpifcísinquam,non ce« 
Sadmírandam ín molem excreícít,utpote qui quatuor uel quíng; uel fex cubítórum molem ez 
ie, & dum capítur, Porcí modo grunnít, cuíusreií ego aurítus fum teftís , eíus foni caufa ríma 
eftbranchíarü firícta. neg; folüm Porco grunnitu,fed etíam afpectu,cauda Porci pedibusq demz 
similis eft, Rondeleríus, «| Orthragorífcus pro porcello, Lacedamoníorum gloffa (eu día- 
us uídetur,fíue de quadrupede,fiue depífce dícatur. €J Caro eius cocia glutínum ex tergorí 
sboum confectum refert, uel Sepíarumfalfarum & coctarum carnem, prater carnem, adipis 
multum habet Porcí modo.In noftro maríalíquando capitur , fed rarifsime, 4| Huíus pifcís(inz 
quit Saluíanus) à ueteribus Gracís atque Latínís fcríptoribus mentíonem nullam factam credí- 
SUM cum uulgo Molam uocamus;à figura ferérotunda. Ea quídem qua ueteres R otz pí« 
(citribuunt,huíc non conueníunt,Pífcis eft cartilagineus,uíuiparus,ouís íntrafe conceptís. 

— 1T AL. Bota uel Bottaccio uocatur.hoc uocabulum eís dolíum fignificat , (iue labrum aut [a- 
um. Talis quídem forma etíam Orc ínter Cetenomiínis caufa fuít;ut híc fit Orca pifcís;ficutue 
terum Orca, Orcacetus, «| Saluíanus Italice etíam,ut Mafsilíze, Mola uocari fcribit. 

HISPAKN.Bout, Víde mox ín Gallícís, 

G A L L, Circa Monfpelíum Lunam uccant,ut díctum eft, Mafsilienfes Mole (Rotam quoq, pa- 
"Molam uocari alicubi:fed bec non ef? Rota )uocantà rotunditate, quód mola molendínarie fimilis fit, 
Tí(pani Boutappellant. Nonnulli ex noftrís,quí Prouíncíam Hifpaníam& frequentarunt, utra« 
ue coniuncta appellatione MoleboutnominangR ondeletíus, ) 

GERMARI ((2oruocarepoterunt,quod uocabulum eís Lunam fignificat. uel (Donfifcb: 

Iquoníam & Caalli círca Monfpelíum fic appellant.uel &auwfifd),id eft, Porcum pífcem,ut díffe 

tata Delphíno,qui fímplícíter Porcus marínus dícítur à Germanis , ein ((Deer[dyweyn- pifcis e« 
mnon eft,fed cetus. 


! S i TN 

D. Na libn, 

] : ' E E * » À NN ! ! N S S j 

J EO n NL E 
Ero NY NM "WA 44 : 
vr L7), 7 Res 


"i 


; 2, 72 77729 22 e. 
: VEZ RN 


Y wxRTHRAGORISCI alía fpecies: quam Venetijs depictam uir quídam nobilís Gallus ad me 
X mifit,unà cum defcríptione:Pí(cís Cal, Martij , anno Salutis i552.non longe à Venetíarum 
ciuitate captus eft:qui prímo afpectu mafTa carnea potíüs exiftímabatur quàm pifcís.forma ín or 
bem uergebat.corío (ine fquamís & pilís tegebatur.Os in arctum collígebatur , ut pro beluze ma« 
gnítudine míraculo fuerít, Oculí patentes,promínentes,& amplíores quàm bobus, Branchíz de» 
tecte,carnofz, lzuescp. Pínnz ín lateribus dodrantales. ''uberculum habebat ín fronte durífsís 
mum.Maxillzutríng; dentíum uíce contínui ofsís folídítate armabantur, &c, 

7? GERMAN. JÉinanocte art oco (Oenfifc:be/sü Dencoig defangen. 


v 
, 


DeOtbiculatspifibus.— 59 


9Mola. 


1ÓOo | ! | 


Ly ees 
Cete proprie. 7 


£mpropric. 
Jd'hyinu. 
C. artilaginea 


matora. 


'efludiues, 


Cete cuius in 
fiexionis e 
generts. 


Cetus, bic. 


Ziftrix. 


Belue mar. 


enpttr, 


Fiflula. 


Dentes. 


Vitus. 


ORDO XIL DE CETIS 


PROPRIE DICTIS. 


DE GETIS IN GENERE. 


ET E (EXzs)ex aquatilibus propríé dícuntur,quz perfectum animal ex femine, non 

d ex óuo,gígnunr,utDelphíni,Balenz, Phocz. Et hec pleraque omnía pregrandí | 
funt corpore;quod fanguíne alítur,ofsibustp fulcitur, fimiliter ut terrefiríum refpi- 
965029 4 rantíum,& cum multo calore natíuo abundent, cordís refrígerandi eratía pulmo» 
ee ei nes etíam hzeccomnía babent, Mínímum ínhoc genere Phoca uidetur:índe Phocaze 
na, Delphínus.maxima uero, Balena,Phyfeter, Príflís, | Impropríe uero aliquando Cete dícun - 
tut;alía ctíam aquatilía animalía grandíora;utex pilcibus cüm alíj maíores , ut zsueyizou cognomáí 
nati, quod ín tomos fegmentàue ícifsi uendantur: tum precipue Thynnus:quíalíquando etíam 
fimpliciter Cetus dícítur,prefertím ubíad fummum íncrementum peruenerít.hínc 'Thynnopoz 
1;c,à Latínís Cetarij dícuntur, Ex Cartilagineislongís Canem fiue Lamíam magnítudine pracía 
pua effe puto, ínter planos ueró eiufdem generís Bouem; quanquam & alíus Bos efe uídeturge 
nerís Cetorum propríé dícti, Teftudínes etíam alíquí Cetísadnumerat,impropríc,ut ego iudico, 
quadrupedes ením ouíparz funt, Verümhac omnía fere Cetacea cetatiáue,feu pifces cetaceí,po 
tis quàm ceteuocarí debebant: Kwzav(n (Get i9 Uc xwrülec up aRdrn, Dices proprie díctíos 
mnes,branchías habent, & ouípari funt. 

Cete pluralínumero,genere neutro, Latíni ueteres fert dicunt, Gracos ímitatí : nec alium fee 
ré cafum Gracz declínationis apud Latínos reperías, Celfus quídem Cetos ín fingulari numero 
genere neutro díxit;&C fimiliter Plíníus , accufandícafufíngulari, —Cetarij dícuntur à cete, qui 
maíores (unt pifces, Maffaríus, ^ Graca declínatío 2» sizG-;izuut Biss, Bias. nam Latíne fic de» 
clínarí non poteft, Seruíus, — Plautus & Feftus Cetum ín accufandi cafu fingulari , genere ma 
fculino díxerunt, declínatíone fecunda Latínorum more , ín qua cafus formarí omnes poffunt, 
€| Quotíes Aratus xiicG" habet, à Cíceronefemper uertítur Píftrix; Períoníus, Víde infra ín Ser« 
ra. (6| Omnibus maxímis beluís dux eft exíguus, oblongo corpore,caudatenuí, Kwred" oz 
yhecxeyaeur ull" fy vroi; G^, Oppianus libro s. ubí Ksec generís nomen pro fpecíe pofuit, Balze« 
naforte, nam & Feftus:Balznam(ínquiobeluam marínam,ipfam dicunt effe Piflricem,ipfam eíz 
fe Cetum, Etuulgó quídam Cetum pro Balznaaccípíunt,excellentía quadam, quód hac ín ceta« 
ceogenere fero maxima fit. 

Cetc Latíni Beluas marínas etíam uocarunt, ab immanitate , opinor , & magna cum terreficí- 
bus beluís fímilítudíne. n2m eodem modo concípíuntur X gígnuntur : € pulmones babent, zez 
nes,ueficam,tefles,mentulam,fcemínee uuluam,tefles,mammas. Carnís quoque fubflantía yon 
multüm à terrenis dífcrepant, Externís uero partibus mutílatz funt, naribus carent: ítem pedís 
bus (prerer Phocas, FHippopotamos, 7 alia fortc) aurículís , mamma papillís, Kondeletíus, Beluam 
(alij duplici feribunt belluam )pto Ceto Plíníus díxit, Fefius beluam marínam , Horatíus belluam 
Ponti, Ouídius feram. Grzcí etíam 95gec aut 99/2 uocant Cete; prarfertím homíni noxía, 65oz zriv 
zuyquidam,  Monfira Vergilius díxít;pro cetís rarz & ínufitata forme. 

" Hebrzis Thannín, Thanním, & Leuíathan nomínantur, € Cete,utdíxímus, omnia refpis 
rantiaquam uero non refríoeratíonis gratía, utpifces,fed obiter dum cibum capiunt, ore cogune ' 
tur accipere: eamiy mox refpuunt per fiftulam (Ad, qveswráüge,) que eís ante cerebrum fita eft, 
Edíta etíam per fumma zquorís fiflula dormiunt & fpírant, Hanc Cete maíora omnía habent ut 
quead Delphínum;Phoce uero pro fiflula foramína duo funtante oculos naríum loco:& fimílíe 
ter Teftudínibus, qua tamen Cete propríé non funt, 

Dentíbus ita differunt, Truculentos habet Orca: Delphin multos quídem, fed paruos &/ mí- 
nüs noxíos;Phoca Luporumterreftríum dentibus fimiles, "'eftudínes denubus carent: fed pro 
hís maxillarum pyxídatas commiffuras habent, 

Vic&u etíam differunt.nam Bakenee aqua & fpuma marísuefcuntur: Orca & Phoca pifcibus, 

Catera,ut díixímus,animal uíuum concípiuntparíuntip. Teftudines uero ob íntegumenti du 
títiem,& comprefsíus latíasip corpus, uiuum anímal ín utero geflarenon poflunt,ut R ondeletís 
us fcribit, : 

GERMANRI Cétosomne YDallfifob appellant:quod nomen à Balxna fa&um uídetur, & ad 
illam proprie pertinere, 

ANGLI fimiliter YObale/YObalefifbe. 

ILLYRIISum;utquídamaíunt;ego Sílurum proprie Sum ab eís appellarí puto, 
Delphinus. 


lÓf 


Tb 


De Cet 


"lia Delphini piftura quam à Corn.Sittardo babui, 


mafculo,nt 


ina eum fetu 
[m 


Aondeletius exbibu 


Delphinusfem 


PRAES S eer 


Nw 


NL 


W 


PN ww 


EN SENSN 
ANPRNSDIIDSUNM SENSA SNSNN ese SES 


eS 


o 


52/74 SN 
yug" BERE NNNRNRRRRNRNN NN T eR 
!J ]w ? 


ONES 
NW " 
ENSIS 


NT 


e 


XL, 


NK 


NO] 


NNNM 
NN S 
NN 


»»D4 1p) 


ENSE 


SS 


NNNM 


NNSSS 


2277 7 c 
7. VAI t pu 
pa tug LUI -- f 


162. Animalium Mar. Ordo XII. 


Delphini C. dipans élibro Bellonij 


Ex eodem, Delphini matricis cum fatu efformas 
$o:que Pbocena etiam conuetit, 


NE uxU] 


i 
SN 


gi 


T/À 


At) 
NASSSSSS 


D». 
A 


En 


m 


Ex eodem, /Antiquifsimi numifmatis erei pi 
Blura:quod Delpbinos duos dorfo repando curuos 
offenditnon quod eiw[modi ueré fent: Jed ita pilosa 
res alij, ad smpetum opinor eorum, agite inflar 
€ neruo [eje iaculantium y exprimendum yfingera 


[olenr. 


RI t eium 


L4 


DELPHINV$ . 


WeELPHINVSuclDelphin AagiyAsQi. Cognominatur G^1y90c BC orthleoxsde S QA 
3j €^,ab amore quo pueros & homines profequítur;& Símo , quód hoc nomíne delectez 
"tur. Nonnulli Delphinos,;Berellos uocant;eó quód (ut Alberti uerbís utar) ante naues aquá euo- 
"mant, Delphin us tanqua genus Phocenam fubfe comprehendit,tefte Aríftotele: qu£ fcribit Pho 
tnam Delphíno fimílem efTe,fed mínorem:& à compluribus Delpbíní genus efle exiflímari,Et 
Aelíanus de Taprobanz ínfulepiícibusloquens, Balenas Thynnís in(idiari (cribit: atq; borum 
- duo genera íllic nafcízalterum ferum, dentibus ferratís,& ínexorabili tmmanftate pífcatoribus ín 
feftum:alterum natura manfüetum círcum homínes natare, & more canum blandiri,& fe contree 
"lari (üftínere,atq; obiectum cíbum fumere. 

GR AECIS hodíeG nomen rctínet, 

Apud plerafcj Europe gentes et(i Delphíni nomen pafsím audíatur, & à pitoribus alijscp fis 
"gura eius effingatur,ín Oceano tamé eo nomíne pifcem nullá norunt píícatores. alijs ením nomí 
"nibus barbarís,fingulz fuis, Delphínum nuncupant.In hoc plereq; gentes cóueníunt,quód Pors 
»«um mar.Suís uocabulis appellat:& (ane Graeca ecíam Delphíni nomenclatío, ad Delphacem,íd 

eil, Porcum ín eádem língua (ic dí&tum,accedit.pínguifsimumením anímaleft:& Porco terreftrí 
E non cedít:cut & interíora (ímilia habet,coftas,tecur,ínteflína ; « relíqua ples 


raque.Porcí quídem maríní,pifces díuer(i,à ueteribus dictijlonge alij funt. 


1 TAL, Delfíno, ! 
G ALL, Vulgus noftrum marinumanferem appellat, Oye de mer:quoníam roftro tereti, tea 
"muí,& oblongo Anferís ín modum confpicitur, Bellonius, Ab accolís marís medíterr,Delpbín 
'uel Dauphin uocat,a quibufdá Oceani accolís Marfotiín uel Merfouin (uocabulo Germatico) quaa 
r marís fuem dícas:à Gallis Becdoye,quód promínentíore fitrofiro, R ondel, 4j Britanni & Ar» 
"moríci ín Gallia Morhouch uel Morho appellat;uocabulo fimiliter Porcum marín fignificante, 
—— GER HM. ((Oeer[dyweyn à Germanis dicuntur círca Suerínum & alibi, cómuní nomíne Phoz 
-«ena € Delphiín,Sunt ením ínter fe fímiles:nifi quód rofiro porrectiore & anferíni ínflar promt 
nete Delphínus eft:& ut plurímüm gracilíor,magís carnofus, mínüs pinguís,maíor alioqui, Pho 
«ena , mínor:fed dorfo latiore,roftro obtufo. Orca etíam,quam Oudre Galli uocet,Bellonius co 
Bus nomen Gallicum Marfouín(à Germanís acceptum)facft: quum ea Delphíno nó parti maa 
for fit.INos diftín ctionis caufa nomina imponemus,ut Delphinus dícatein Oanffdbweyrn, co 


"pofito ab Anfere & Porco nomíne:uel,ein GOecrganf, quod eff Anfer marínus:nà & Galli quí 


"dam (ic uocant, Phocana fimpliciter ein (Oeerfoweyn, uelein Elein (Ocerfiweyn,id eft Porz 


"eus marínus mínor.Orca uero, maíor:eiti grofs (OD eerfcbweyn. €f In Frifiaorientali Phoczznam 


accommodari poterít, 
d 2; 3 H AP * H 
— ANGLI Phocenam pracipué,fed etíam Delphiná,utputo,D etpofe(in Northumbría Dose 


EB cu nomíne(ut apparet)ex Porco & pifce compofito , quanquam Gallis ipfis 
"pon ufitàto, 


POLONI Morskafqwinía, 


I. nor eft;dorfo amplíore;colorecoeruleo. plures genus Delphíni effe aiunt, Aríftoteles, Gaza 

pro Phoczna interpretatur Turfionem fiue T'yr(ionem , motus nímirum Plínij uerbís, qui Del: 

phínís (ímilem facít 'urfíonem , ut Ariftoteles Phocenam. — Delphinorum fimilítudinem ha« 

bent qui uocantur T'urfiones.diftant & tríftitia quidem afpectustabeft ením illa lafcíuía: maxíme 

tamen roftris, (ego bic diffinguo:quod Touius & Rondeletius nori faciunt ) Caniculatur maleficentíze afsía 

milatí, Plinius. Idem Ariftorelis uerba , E£ ye» QxAcevuc «£x d'&«AQivG" vd ley hw qv Gd" Pévra: ios à dA 

'Qic uetoéc:fic tranftulit:In Ponsum nulla íntratbe(tía , preter uitulos & paruos Delphínos, quo ír 

loco pro qzacwas , Quxsc eum legiffe apparet. Ephefius uxatvus legit. «p Déuocabulis Türfio, 
"Toríio, Thurío, Thurfio, 9vectay, Tomus Thuríanus: legesfupráin Gládio, f 92«G* cetus eft 

marínus, Delphíni fimilis, Varínus, Phecena nomenforté à Phocafactum fuerít, quod fimilia 
ter prepinguis fir,lardot abundet, A 


P: OCAEN A (ouxuva)Delphino fimilis eftjnafcens ín Ponto. fed íntereft, quód Phocena mt- 


E ein Dozunfifcb:quod nomen eadem ratione; qua (2ecr[dweyn, Delphino etíam & Orce 


De Cetis. 163 


$imó. 
Berellus; 
TPhocenas 


Tu rfíos 


1664. Animalium Mar. OrdoXII. 


Phocenx nomína díuerfis in linguís tribui poffunt, quecunque ín Delphinorecítauimts,mf- 
norís tantüm dífferentía adíecta:& fimiliter Orcz,epítheto maiórís expreffo, ! 

GALLICE Marfouín:íd eft, Marís fus;ob corporís crafsítudínem(obefitatem: ) Delphíno ís - 
fimilis eft, fed differt tríftí corporís habitu guftui:maximé uero roftrum Canicularum roftris ti 
mile habet,utín Gialeís uidere eft, Rodeletius, Medulí & Baonenfes, Delphínos mínores,Mar- t- 
fupasuocát;alíos Marfuínos,quafí marínos fues, Duo genera;alterí rofirum porrectíus ; alterum. 
mínu$,fimum,Scalíger. Pluralege ín Delphíno. 

GER M. ((Ocer|dweynoasElciner/ein Dzunfifco in Sricflano: fd im Sclffyn. 

A'N GLIC E, Phocenam,quam Anglí ín INorthumbría uocat « Dezpe[], in Oríeutali Frifia, 
ín quaadíntegrum degí quadríenníü,quo tempore duas íntegras emijPhocznas,& emptas;cers 
tíorís cognítionís caufa;dífTecui,fcío uocari cip Dsunfifdb, Turnerus, 


HOCA (mediíterraneimaris,) eixwà — "Pboceicon qualem ab amico olim accepi. Aliam accuratiorem, 
Grzcís dicítur , ductonomíne ex J«- à Rondeletio exbibitam,reperies in fine libri : ev 
xs, ob boatum fiue mugítum quem edit, alteram quoq, Phoce Oceani. 
Phocam appellauít Vereilíus. 3 Plínío, 
Vitulusmar, Gaza & alijs Vítulus marínus uocatur; 
cuius nomínís ratíonem fecuta (unt gen- 
tes multe, R ondeletíus, Phoca cétus eft, 
etíamfi offa cartílaginofa & molliora cae« 
teríscetíshabeat, Eiveawpsiz&- , Phocá 
fignificat(Hormero) non quoduís cetace- 
um anímal, Varínus, Plíniusmodoó Vi | 
tulos marínos nomínat: modo Viítulos 
fimplicítericum de marínís (ermonem ef: 
fe ex argumento uel adiunctis conflat, 
Ipfisín fomno(Vuottonuslegit fono)mu 
gítus,undenome Vítul. Non uero mu 
gítu folum, fed & maxilla fuperiore , 8€ 
naribus, Vítulum terreftrem refert: &, fi 
aures excípías , V ítuloterreftrí ualdé fi» 
mílís eft,ut R.ondeletíus obferuauít, Píes 
rius Valeríanus à fpecie tergorís, Boum 
inflar uillofi, nomen índítum putat, q|Bo 
casgenus pífcísà boando, íd eft , uocem 
emittendo appellatur, Feftus. Hertmola 
us hunc effe fufpícatur píícem, quí Box à 
Grzcisappelletur, fed eum uocalem effe 
nemo tradidir, quare Phocam potíüs ín- 
tellexerímhoc nomíne,qua boat mugíts 
que: etiamfi pifcís ea non eft, fed cetus, 
Boxquídem Grace dictus pífcís, à Theo 
doro Voca conuertítur. «jJ Phoca funt 
So: marin. matíníboues, Seruíus & Ifidorus, Vaf 
filienfes uulgo Boues marinos appellant, 
Gillíus, Scriptor de nat.rerumalícubi es 
tíam Vaccam marínam uocat, Alius eft 
Bos marinus plani &€ cartilagínei genes 
Lupusmar. rís. 4| Albertus Phocam, etíam Lupum 
Cans mar. marínumnuncupat: & alibi Canem mari 
num,quoniam Germani fímilíter appel- 
lant, Quanquam autem dentibus ac maz 
xilla fuperiore Lupü refert,authore R on 
deletío : € rapax uoraxip eft Lupi terres 
firís more, (unde & Hifpani Lupum maz 
rínum uocítant;) míhí tamen hoc nomen 
non placet,cüm utretíneamus uetera po« 
tíüs, tum ut homonymíamuítemus, nam 
& píícís quídam rapax, Lupus appellas 
tur:& à Bellonío quadrupes queda perfe 
cia. Eií(dem de caufis, Canís etíam marí« 
ní ac Bouís mar, nomína non probo; ne 


ocas., 


De Ceus Iós 
| ) 
xim Caníbus Galeís & Bobus diuerfis confundantur. 4f Barbaríca (unt apud Alberti, I(ido- 
rum & fimiles fcríptores,Koky, Helcus,Felchus,Kochí,pro Phoca.In Abínfceni librís translatís 
Cokíumlegebatur:Bellunenfis reftítuit Chuchi, & alibí alchufi. Ifidorus quídam Caab anímal 
memorat,cuí attribuít quedam Phoce,quadam Elephanto propría, 

Anímaleftamphíbium,nam ín mari degit, & acrem haurít fpirat& , & dormit ínterra. egre; 
fusipín eam parítín lftote.diutius tamen ín marí quàm ín terra ímmoratur , cíibumdq ex humore 
petit, ! 

F ITALI Vechiomaríno uocant, R ondeletíus:íd eft, Vítulum mar. Alij, prafertím Genuen 
fes,Buo uel Boue maríno;hoc eft,Bouem marínum, 

HISPANILÓbomaríno,;íd eft, Lupum marinum, 

GALLI Veau de mer,hoc eft Vítulum marínum, Mafsilienfes Bouem marínum. alíquí Lu 
pum marínum, 

8 E R M. Quemuulgus Germanícum uernacula língua nunc Lupum marínum,nunc Cane 
nomínat,Pbhoca eft; Sig.Geleníus ín epiftola ad me, Lupus marínus, Germanice (D cerwolff di 
citur: Canís marinus, ((Deerbumnbo, Flandri pronuncíant Ceebonb. quo nomíne de Phoca Gers 
imaní etíam círca Suerínum utütur, Canes Galeos uocant AP yunbfifc. id eft, Canes pifces; Pho 
cas uer fimplícíüs, Canes marínos. Pleríg; inferiores Germanínon Cyeebuno, quod nomen à 
mari & Cane probé compofitum efl:fed Celburnb uel &&lbit pronuncíat , nefcio qua ratione; 
nifi quód Anglí hanc beftía a ele uel &ealenomínant.fed l.lítera forte abundat:nà & Cochles 
snarínam CyeelelecEeappellant, E Phoca proprie effe puto lardum íllud,quod Galfpec£ uoca- 
tur,non é Delphino,ut quidam rentur:níli ex eo quoq iímpropríeficuocetur, FrífijPhocamein 
iub índígerant, Audío & &yecFalf nomen, quod Vitulum marínum figrtífícat , alicubi ín ufu 

effeinos (OcerEalb diceremus. &idb wyter in oer nacbgenben figur. 

AN €L I nomínant 2[ C5ele uel &eale;ut dictum efi;uel & ea caulfe. 

POLOXIr Miotskíecíele,íd eft, Vítulum marínum. 

SCYTHAE. ExScythíscírcafíném Afíz Septentríonalís ducí Mofcouiz fübíectis ptopío 
res Oceano funt Iuhrí & Corelí:quí capíüt Balenas feu Vítulos & Canes inarínos,quos í píi Vorz 
uol appellant, Matthías à Míchou, 


H OC A alía Oceani, Hocanímal etfi paulüm díuetfo fit corporísihabítu à füpertore , nihilos 
,K. mínustamen Vitulus eft marínus quí nafcítur ín Oceano,corpore crafsíore eft magíst in fe 
collecto, & c. R ondeletíus. : 
ITALICVM, HISPAN. GALL, Galíarum gentíumnomínapradícia funt ín Phoca me 
díterraneí marís.díftín&tías quídem nomínaturí, illam (implíciter Phocam, uel potíüs cam adíe. 
Ciione medíterraneí marís Phocam:bancueró Oceaní nomínabunt, 
GERMAR. JEn Gebuno/Gedbuno/Gcl/over tub im boben meer(Oceano: ) ^an 
oic obgefenst figur ift von einem CScl/wie er im Eleinen meer (mediterraneo) gefunen wirt. 


)HOCAE Oceani cognata uidetur bellua,qua à Mofchís appellatur Mots, à quibufdam R.ofs 
Das vie infraínter Cete ex Olaí Magni Tabula, 


anre 


ONU UA 
3 NS SN S e e PA * 


————À€— 


Ww 22 ext 
2342 2/242. ^ 


T?RETHMECHIN (Arabico uocabulo,ut coníjcíoynomínari atunt belluarm , Cütus ícotietii 
Discoons ánebili & dodtífsíimo uiro Theodoro Beza míhi communicatam : addebat ílle; 
nímírum ut à mercatoribus acceperat, ínuentam efle ín Iaua ínfula,noftro tempore, anno Domi 
ní 1551. Aprilís die 14.longam círcíter decem cubitos fuíffe ínter caput & caudam : altam cubítos 
duos cum dímídíotanímal effe amphibium,ad uíuum depíctum, Piícura maerna ex parterubri | 
colorís eft, quibufdam ín locís ccerulea, &c, Cauda ínftar equínz diffunditur:diluti colorís 
ceruleí eft;punctís diflínctarubrís, Vngues leoníniferéaut pantheríni uí» 
dentur: ut cauda quoque panthera caus 
dam referre; 


[4 apitoleus, 


166 — Animalium Mar. OrdoYXrl. 


DID 


^ e 
Dea dit 


UL, 7/ 7 27771277 an 


tus m FI HH 


ERPENTIS Indícinomíne,monflri huius eíconem Híer, Cardanus olím ad nos mífit , Me- 
díolaníín maceríe quadam repertí.nec aliud addídít, Sed cauda uídetur anímalis aquatící efle: 
caputzi9uóed'ic id eft, Símijs cognatum alíquíd pre fe fert:ut & digiti pedum,quos bínos tantüm 
oftendít, manuum ínftar oblongi, Vix equidem aufus hoc anímal proferre fuiflem,niíi à tanto 


A 


N 


SN D» 


n 


A es Qi» 


y QM jp QNS 
NN SN NN NS 
" NN 2. SNNN 


SAM 


ALAERN A ueraRondeletío, Gracís Phalena,etamuva, 
B G ALL I Santonesbeluarum pifcatores hanc beluam uocant Gibbar,à gibbero dorfo , id 


eífi,ín tumorem eleuato;ín quo eft pínna,ea Balenis uulgó díctís minor non eft, fed minüs fpiíTa, 
mínust obefa,longíore eft & acutíore rofiro,ob íd fiftulam habet, R ondeletíus, quem miror de 
barbis íllís à maxilla fuperíore pendentibus, ut pofitaab eo figura oflendít, nullam facere men« 
tionem:Belloníum ueró etíam magís miror,in defcríptione quide earüi meminiffe , ín ícone uero 
prateríre.Peculíarís certe hec pars huícbelluz eft;nec alteríulli cómunis, quanti ex defcriptíoni 
bus & figutis pofitís cognoícímus. Belloniustamaá non hanc, fed ali uer Baleená facit, que uul- 
couT ALIS Capídolium uocatur,ea Rondeletío Phyfeter eft ex Balznarum genere, Ego (inquít 
Gillius)Capítoleumarbitror Balznam ex eo potíüs quàm Orcam(vontra Jouium)effe,quod Graci 
etíam nunc uocant ozAcvsy, quam uulgo appellamus Capítoleum ; &€ quód etíamin Capitoleo, 
& non ín ea quz nuücalícubi Balzna uocatur,fiítula ín fronte fpectetur, 

G E R. M. Jin YO llfifc infunverbeit alfo venten alten genannt/zc. mad onn vnecin 
JPyogerwaldenannt werben / von wágen [cines boben orino begeracbten rucFene: ooer ein 
2Sartwal/oicweyl wir Éein anócren debarteten YOallfifc erÉenneno. — tlic nennenooi- 
fen fifdb ein DDzaunfifcb/welcer ram auc oen (Oecr[cweynencDelphíno & Phocznz) side 
aáben wirt.Síc Galli etiam Marfouin nomen Gallícum(fed originís Germaníce,(Oeer(dowyrm 
commune facíüt Phocenz,Delphíno & Orcz, Ego fimilemfere3 R ondeletío exhíbítz pro Da- 
lxnauera fígurz olim ab amíco accepí;ad Oceanum Balthícum depíctam , ubí capta eft ralís bel» 
lua, anno Salutis 1$4$.ad locum quemuocant (Dripfiwalo longa fupra 14.pedes, Verüm ea 
dentes oftendit inuícem contíguos X latos tanquam homínís:caudam magnam,relíquo etíà cora 
porelatíorem.corpus pelle nigra undíque tectum , nífi quód maculz due magna candídz utrín« ' 
que fupra medium oculí incipiunt, & retro tendunt, &c, INomina adfcrípra eranthzc: Germanis 
cum, 25zaunfifcb: Gallicum & Hifpanícum Tínet; Anglicum, ZA ose. «| Porró cum nullum ali 
um cetum doríofimilitergibbero & eleuato píctum defcríptumue nouerim , eundem hunc ef. 
fe puto,quí à Balthicií Oceaníaccolís Cypzingwal ab agilítate uocatur: quem Olaus Magnus Or 


cam(perperam,ut puto)ínterpretatur.huíc ením altum & latum fupra dorfum mu-rone emínere 
Ícribit: 


| De Ces. 167 


fcribitatque ita depingit. Cipsingwal inquit, Noruegi uocant,quam alij Balenam, alij Orcam 
exíftímant,) Plerzq; tamen ab eo pofítz cetorum figuta , nonueré necad uíuum facta uidentur, 


alena cum fufana,qua confixa capitur ec. 


jl ETE 
eta did 


N NN SN N S NN 


(is Li ue N 


SE ANEASS: NNNSNNS T 


AL AEN A uulgo dícia, fed cum fiftula careat hzc beluatut R ondeletius fcribit) non Bafze 
B uera/fed Myftícetus Aríftotelís,aut IViufculus Plínfj uidetur, Plínius tamen Viufculi bel 
luam & pífcem Balenarum ducem, coafundereuídetur. 4f Fiftula anmantíbus quibufdam a- 
quatícís,non folàm ad reijcíendam aquam, fed ad refpirandum data eft, cuius uíce hzec bellua ría 
mas feu foramína habet,quod roftro (ít non oblongo, fed obtufiore quàm ceterz belluz, R onde. 
letíus, Atquícetum Brírannícum defcríp(it, (cuíus mox íconem fubijcíemus, non alíum ab hoc 
R.ondeletij ceto,quantum uídeo.deíctíptíones ením conueniunt , cum alíás ,tum quod ad lamía 
nas in ore corneas, dentes nullos, &c, etíi icones ipfze plurímüm difsideant, ) tribuit eí foramína 
duo magna ín capíte ; per quz , ínquít , putatur belluam plurímam aquam ueluti per fiftulas eíez 
ciafle, qj Orcacum ín nullís fcriptís,quod íam míhí ueníat ín mentem , tradatur habere fifiulam 
ín fronte, míhí tam díu apud nonnullos regiones Italie peruulgata Balzna uídebítur, quead toa 
tam rem melíüs ínquifiero,Gillíus, 

ITAL,Balena, Valena, 

HISPAN. Vallena, 

GAL L,.Balene, Uo 

GER. M A NE in YDal/YOallfiftb eet fDaller/infunterbeit s enferen Scyteft denanriti 
viewel man funft alle gvoffe meerfif / oiejzen aaten vurdb oie lungen sicpeno/ JYoallfifd 
nennet. 


ueró eiufdem, utfaciledefcríptíonem utriufque conferenti patebít.Item ex eo quód R ondes 
letius reprehendit illum(Gíllium)quí oculos bubulis non maíores eítribuít;quod de hoc ípfo ces 
to Gillíusfcrípfic, ) 
. Effigies cetí huíus(quem Britannicum cognominarelícet , quód iti Oceano Brítanníco nos 
ftra memoría inuentus fi) publícata eft ín charta typis excufa, Londíni prímüm ín Anolía, deíns 
de ín ltalía; índe nos defumpfimus, cum corporis eiufdem acpartíum defcríptione hutuímodis 


B AL AENAE uulgo díciz ícon alía,longé quidem dítier(a, quám R ondeletius dedít:aniímalís 


Apographum ex]íterís ad Polydoruin Vereilium,éx urbe Tynemutho 
ínpartibus Ánglíz Borealíbus. : 

Proiecit ín arenas apud Tynemuthum miare hoc noftrum menfe Augufto (arino Domíná 
1551.) mortuam beluam, molís & magnítudínís íngentifsime: qua íam magna ex parte difcerpta 
efremanet adhuc tamen quantum centum ferme íngenría plauftra auehere uíx poterunt, Aíunt 
quí prímümbeluamuíderunt;& uti poterant dilígenter perfcrípferant ; longitudinis illam fuilfe 


L3 


Myff ICEE A 
Mufculus à 


Pris. 


168. Animalium Mlar. Ordo XII. 


trígintaulnarum,hoc eft , pedum nonagínta, 
À uentre ad fpínam dorfi,quaearenís profuns 
dé ímmerfa íacet, fpací& efle circiter octo aut 
nouem ulnarum: certum non habetur, nam 
27.die Augufti ipfe ibíaffui, foetente íam be- 
lua,ut uix ferrí poffet odor, Coníectant dore 
fum ípfius ad fpaciumtríum ulnarum in ares 
naímmeríum,nam quorídíe alluítur & operís 
tur fluctibus marís, IR íctus orís fex ulnze & dí 
mídía, Mandibula longa feptem ulnas cum di 
miídia, (icut quercus grandís eft, Coftas ín late 
ribustríginta habet, magnaex parte longítu- 
dínis pedum unius X uigínti , circuitu unius 
pedis & dimidij. Tres uetresuelutí uaftos fpes 
cus:& triginta guttura, quorum quínque prae 
grandia funt, Habet duas pínnas,utrágy quíns 
decím pedum ín longítudine.uíx poterant de 
cem boues alteram earumabftrahere, (zraben- 
do à corpore auellere. ) Palato adhaerebant quafila 
miínz cornez,unaex parte pílofequalem íam 
unam uídes,fupra mille; (non eft fabula Polys 
dore;fed res uerífsima, ) quanuís non omnes 
uníus magnitudinis, L ongítudo capítís à prin 
cípío ufquead ríctum;feptem ulne.De lingua 
uaríatur.maior pars cenfet feprem fuiffe ulna 
rum longitudine , (nginr pedes latam, Gillus. ) 

 Aíuntgenitale mafculum eifuiffe prodígiofe 
maenítudínís.Spacíum ínter oculos fex ulne., 
Oculi & nàres tanto corpori ualde impares, 
quales bobus effe folent, (bubulis non maiores, 
Gilliv. )Cauda bífurcata & ferrata, latítudíne 
feprem ulnarum.In capite duo magna forami 
na erant: per qua putatur beluam, plurímam 
aquam ueluríi per fiftulas eiectatfe, Nulli illi 
fuéré dentes, unde collígítur non fuiffe Balaez 
nam. nam DBalenis aiunt maximos eífe dens 
tes , exceptís lamínís alíquor corneis, qua ín 
ore huíus pifcíserant, Hucufqueauthor epís 
ftolz ad PolydorumV ergíilíium:ex qua etíam 
Gillius uidetur mutuatus ín Aclíanum fuum 
tranftuliffe;:fed quaedam parumbene. Nares 
huic beluz , non recie forfan píctor addidit; 
cum foramína(ut díctum efl)in capite habeat: 
quz narium loco cetaceo generí.data efTe , tee 
fiis eft Arifloteles, «jJ Lamínz illae cornez, 
quibus os dentíum loco exafperatur , quandá 
ferra fpecíem pra fe ferunt:ut ab ea forte Prís 
flís appellari pofsit. nam & íngens € oblonz 
go corporebelua Priftis eft.alía quíde à R.on- 
deletío exbibetur, & Pliníus Oceano Indíco 
Priftesattribuit, 


| MN A ES 

N ——Ó 

V Y Mi eei 

WE RESI 

AN SW c—À El 

WESS SÉ S, 

N l TAN A IE 
IN VIES 
R M Ia 

SUN z 


W i 
2g 


227222227 


mw, WW LOS). ul 
— Vul 


GM M, TN 
Sr 4 


T d 


7777 


i, 


NN E: SN uM ud 
ESSA SS DEL 
NEN E SEM, 
NS D 


WW Edu MUN 
Eu 7 
d o 
" y ORE adf 
2S Im P" pi 
SUNNY Ex 3 itutl 
CS i MÀ m 
|* Mmm 
zz zu 
zz E 
pL z TI nm 
Ie x 
m A a Ji 
TUN ? - 
€ A conu uus 
wa - 4 
IE zz i d E 
| cud 
22 


UN 3 


. RN, AN 


f - m k 
NT 


SS 


W 
D 
tl 
enel A ud, e els ee f Ne 


N 


N 


MALUM 


«tt 


A 
— 
(SN 
CN 


IT Í 


GER A. "Ein antere centrafacturoce CYDalfifdbe/oer in YOclfden lanven qmeinlido Ba 
lena denennt witt/aufi ^E ngcllano. 


R C A Rondeletj, Nomen (Cínquít) eí pofitum eft a uafís olearij fiue uinarij fimilitudíne;, 
quod teretí rorundo)eft € informi fpecie. Talís & buius beluz eft figura, nam toto corpore 
eftualde craffo ac rotundo, extremís nó ualde prominentibus & tenuíoríbus.R oftro, fiflula;pin 
nís & cauda Delphíno fimilís:corpore uigefies(quarer aur quinquies, Bellomius in libro Gallico )craísío: 
re,potífsimüm círca uentrem. Dentes haber ualde latos,in acutum definentes, ferratos. hís Balace. 
nam períequitur,quam quum mordet,uelutí mugítum Tauríà Canibus comprehenfi cogit ede- 
re, Quam ob caufam nautz qui pífcatus caufa ín nouum Orbem nauigant, Barbaros rogant , uel. 
(ilíceat)ímperant, ne Orcas ladant aut uenentur ; quoníam Orcarum opera Balenas, Phocas; 
aliasqy 


De Cetis. 169 


aliastp beluas capiunt. Or» 
«a ením truculentís dentí- 
bus alías beluas impetene 
tes, marísgurgítes cogunt 
relínquere, X ad lítora con 
fugere , quas illic fagittís te 
lisG alijs interficiunt. Ore 
carum aduerfus Dalenas 
pugnam eleganter deícrí- 
bít Plíníus, Ab huíus bel- 
luz fimilitudíne,puto prae 
grades Oceanínaues, Our 
chez uocarí, Hzcille. Or 
caà Strabone Grace devf 
dicta uidetur, In marí exte 
to (ínquít) cete & plura & 
maíora fiunt; círca T'urdi- 
taníam uero imptímís, ubí 
fluxusatq; refluxus augen 
tur:(qua caufa nímírum & multítudínis & magnítudínis eft, propter exercitatione), ut Oryges; 
Dalzne & Phyfeteres, Porro Orcynus Grzcorum alíud anímal efl, non proprie cetus, fed ». 
l'hunnorum piífcíum generís, 4j Gillíus & Belloníus Capítoleum uulgo dictam beluam, Balze- Cafitoleidi, 
nam potíus quàm Orcam ( contra louij fententíam) efle arbítrantur ; R ondeletíus ueró candem 
nec Orcam,neg; Balanam,fed Phyfetérem, 

Hyrcha Grzcís,prafertim Aeolibus , fímiliter ut Latínis Orca,uínaríum & falfamentariuni £Zyrcha: 
uas fieníficat: d cuius fimilitudíne Grace etíam Yeyuy hanc belluam uocare lícebit, Suidas íd oes 
nus ua(is duas anfas(d'vo ?7iz)haberefcribít, | Orce teretes funt atque uniformí fpecie Unde & 
uaía dícta, Feflus. De Orca ingenti ín portu Oftienfi uifa & oppugnataà Claudio ptínci €,a-: 
pud Plíníum leges. l'anta ueró cum fítín mediterraneo haec bellua,multó maíor ín Gand ino 
rít,quod uel Strabonís teftímonío crededum eft, Quamobrem R ondeletij potíüs Orcam, quàm 
Bellonfj pro uera ueterum Orca admíferím,utpote multó maíorem, ^ Etfi enimfcríbat Belloni- 
us Orcam relíqua cetacea,qua ín Oceano Gallíco appareant, przter Dalaenam , facile excedere: 
nonmaíorem tamen fe uídite refert,quàm pedes octodecím(uel pauló plusilongam, craífam pér 
medíum decem & amplídüs:que mille libras pondo excefferít, Hzc (nquít)Delphinoac Turíios 
níítafímilís eft,ut non folüm Marfuini nomen fibí uulgó uendicet:fed etíam pro eo publícé expo 
natur, Cute quafí corío íntegítur,admodum glabraac polití(síma,ad dorfum líuente, ad uentrem 
albícante.R oftro efi fímo;furfum repando,&c,Interíoraomnía(dempto líene) Del phíno & T'uf 
fioni fímilía habet. 

Vidi etíam(ínquit ídem Belloníus)numos Claudij Cararís , ín quibus exprimitur Neptunus 
cum trídente infidens pífcí Delphíno fimilí;míhi tame Orcam potíüs uoluiffe reprefentare Clau 
díus uídetur.ís ením (tefte Plínio) ín portu Oftíiz Orcam expugnauit. T'al numi effigiem fupra iti 
2Delphino pofuimus. gem np 

,, HISPANICE puto Tíne t uocarí, tanquam à tíne, íd eft, foli forma, alij tamen Balaenam íta 
interpretantut, , 

—. GALL, Santones Efpaulars uocant,ab humerorum feu potíüs fcapulatum latitudine & craf 
fitudíne, Rondeletíus. Bellonij Orcaad Oceanum Gaallícum,fimilíter ut Delphínus & Phoca 

ina, Marfuín uulgo uocatur;príuatím ueró à perítíoribus Oudre,quod eft, Vter;à craffa nimirum 
& informi utrís [pecíe. i : 

. GERMANICE Orcam Rondeletij interpretor, ein "D a[[swal/eiit Suberwal.Bellonij ue« 
ro Orcam , quanquam fimiliter fere utrís aut uafis urinaríj forma appareat à fimilitudine quami 
cum Delphíno & Phocana habet, tj(dem nomínibus appellabímus,exprefla maíorís dífferentía 
ein drof (Ocer[dyweyn/cin groffer Dzaunfifc/ein YDal[dyweyn. Vel ab utre facto nomíne; 
ein Dterwal/ ein dlaudwal. Olaus Magnus Otcam ufitato Germanis Noruegiís nomine 
C ypiingwal interpretatur:íd nomen fonat falientem cetum , à uelocítate:eamqQ píngitalto quoz Opiingsoal, 

dam & lato fupra dorfum emínente mucrone feu gibbero: unde hanc Balanam ucram 
R.ondeletij effe conijcías, quam Gallice Gíbbar nomínat , à gíbbero & ín tu- 
morem eleuato dorío : quí pífcís fi agilis & uelox eft , & Bala 
nas petfequítur, ut tradít Olaus, Balzeia 
ípfe non fuerit, 


«qu 


" 

HUNE) Y 
x 
SN 


Üry&, 


Flator. 


Pbyfalus. 


refs, 


Capitoleus, 


ro — Animalium Mar. OrdoXII. 


p» 
D 


ANS d » SS 
ZN SNSONRSN 


^ RU V) | 


A EE 


(m s ! 
[ . NS ? —- 
(s gy NS BESSSSSSSSN x 
m) 114). 7 y» 
WWW US, 5, Ji SS SS 1 
NENNEN PE : 


CUESSEEISS E NENSSSNNSSSSSSSSSSSNSINS ESI SS 
SN NS QSSRSMNNSSS 3 
REESE SN 
3» IONS 


PPiftris aut Pby[eter horribile genis cetorum, e ingens,ex capi 
gemultum aqua in naues efflat,er aliquando fubmergit, Olaus Ma 
guus in T abule fue explicarione : ab[urdi[sume autem. bunc cetum 
capite equitio depinxit gc. 


HYSETER (oveurüg)Gireconomine uocatur, quas 

fi Flator, hac belua:quód nímbofam quandam alluuí 
emaquarum efHando fuafiftula emittat , adeó ut plerun» 
que etíam alueos nauígátíum deprímat, Effe autem qué 
hic proponímus uerum Phyfeterem , maxímé índicat fis 
flula,multó amplior quàm in ceterís,quam notam, & to- 
tíus belua figura,ex ijs qui beluas uenantur,dídící, R.on : 
deletíus. Dicituralionomine ctiam Phyfalus, ev&AG-, — "Aem M ANS 
Aeliano& Oppiíano. SedahuseftRubrí marísPhyías — ——C EMI ENS 
lus,píícículus ínformís,non maíor Gobío,&c.(eodemp — ^ ^ ——* ERnsesnacehisl Nc iS 
nomíne R.ondeletius Erucam marínam quandam nomínat:)quem qui guflauerituentre intume 
Ícit,& ipfe etíam cum prímüm extra aquam eft,ínflatur, Phyfeter Ariftoteli non anímal,fed fiftur 
lam figníficatiqua aquam reíjciunt Cete & Mollia: alío nomine uvxz^e, €] IMlaxímum anímal ín 
Indico mati Priftís & Balena cft;ín Gallico Oceano Phyfeter, íngentís columnz modo fe attol« 
lens , altíor& nauium uelís díluuiem quandam eructans , Plínius, Videtur & Preftís, eadem ue 
prorfus cognata Phyfeteríbellua, Vide mox ín Víuella uel Serra, 

1T ALICE, Capídolío, R ondeletíus. Itali uulgó Capodoglío proferunt: alíquí Capítoleum 
Ícribüt,Is pífcís louío Orca eft, Gillio Batzena potíüs quàm Orca. Víde fuperiüs ín Balanaueta, 

HISPANICE Marfópauocarí quídam nobis retulít:ezo id nomen Phocaenz deberi exíflíe 
mo:quam à Santoníbus Marfupamuulgo nomínarí Carfar Scaliger author eft, 

GALLICE, Anoflrispeís Mular,à Santenibus Sedenette,R ondeletíus. ( Phyfeterem exá 
fimo effe, quem uulgó uocant Calderonem : quód hunc ex omnibus beluís maxímam díluuíem 
aquarum eructare dícunt, hunc quídam arbítrantur effe quem Mafsilíenfes uocant IMulaffum, 
nondumáme uifum, Gillius.Bellonío Cetus,quí Calderonus uulgó dícatur, Priftes eft, 

GERMAN, F. fin ypiitwal/ein YOctterwal. 

ANGLI quídam eruditi Phyfeterem ínterpretantur a YObytlepele, (alfj fcribunt YDbitle- 
oole/alij 4A ezlepole)quód lacütideftmare & undas)uertat,excítatís uorticibus , uel quod uns 
das capíte emíttat & eíaculetur.Non íta prídem tres huíus generísín Thameli fluuio Anglia ca- 

ptos effe,;Ioan.Caíus indicauit.ego Phyfeterem multó maíorem effe puto , quàm quí fuuí- 
65 íntrare pofsít , nifi príma atate forfan. Phyfeterem noflrí uocant & YOboz 
peul:quilícetportentofe magnítudínís,ad Balanza tame magnítudíne nun 
quam accedít, Fuíus generís quatuor alíquando uídi , quorum fíns 
gulí tantum aquz e fiftulís capítum eíaculabantur , ut fingus 
| las naues aquarum copía ín profundum füube 
mergere füfficerent , Guilielmus 
. Turnerus, 


Rofirum 


De Ceus. 171 


Roflrum iel.os à capite promimens, [atus commod? exprimi sidetur:reliquum uerà cere 
puá ad coniecturam à Rondeletio effidlum, 


OE 


mr rrempemmmm FIT CTFTNSNSSS 


[/ : Sm 
i SN SNNNN d JN N 
MOIS .SV NN 7 
ANN Pp. 
3 DA n Dn 9D Md y S j Nue —1 
S SEN SEMNKSSWNSU " 3X CA 


ARAS ARS ONES Di NSQNE ESSENT 
NÉS NN eS y» SSNONGNNENSSNS NSSSSSSSQNS NS SEO NS 
QW SS SOS 

z es ANN WS NS zd ' 


NNNM TIRE 
ENTIER DASS 


Eiuj/dem animalis roflrum fiue ferra, feorfm., 


N DI Cetaceum quendam pífcem norunt(ínquít R. ondeletíus) 
inn Viuellam nonnulli appellant, ínfuaui carne,cíbo inutile, 
mirabili forma,maxíme obroftrum:quodualde longum eft, offe« 
um,utrínque aculeatum.eíus actlei ualídi funt, & Delphínorum «n 
dentibus fímiles,fed longiores. Os,cut ínfixi funt,latum;tenue,cu 
tc afpera, cínerea, Hanc antíquotum Prifien effe opínor,re/ssy: 


; 


AN, ] TUAM 
2M 


e 
E 
44 


(quo uocabulo Plínius etíam & Giazaufi funt) va apre, íd eft, »n 
afecando nomínatum,;ac fí Latine Sectorem aut Serram díceres, 


roftro fimili ferrz utríng fecanti;ut forfanídem fit, quem Plíní- M 
usuno loco Serram uocauit, Hzcílle, Mihí Preftis eadem uel acm Y) 


SSSONNNSSNSS NN ENSIS UPS 


prorfus cognata Phyfeterí bellua, tum à nomíne, tumab íplorum » i 
animalíum natura petítísueri(imílibusargumentís uídetur.Scrís — — eem 
bítur à Grzcís uarie , reísse, eisic , & ngisi, apud Latínos Priftes, 5 
Priftís, uel Pifiris & Piftríx. Grace npssis ( lectendum ut Paris, | 
fedfcemín, genere) optíme uocabítur ,à uerbo zes9«p uel zrpáeae: eem 
quod nen folüm urere,fed etíam flare € fpirare,ficut Qvaap, fígni seem) 
ficat, quamobrem & fulminis genus phyfiologí Giraecí zesssoé — il à 
nuncupant.quod femper & praecedere , X comítarí & fequi uen T yn 


tum Olympíodorus docet. quída pro turbíne & uento uehemenz M 
tíorehocnomen ufurpant.Dícit INearchus;óQ9svat Velup dut Quoi eH 
pUway &xc? 9wA&osus, oia 7p tk mpustigoy Bia cvdsoouRwoy , Avríanus de Dur 
cetís loquens,&c, 4j Plinium Serre nomínealíud anímal quàm "Nj 
Priftin Preftídem ue accepíffe coníecto. Libro 9, ením cap, s. de 
rerum uatíetate loquens; Rerum quídem (ínquít non folüm aní^ 
ialíum fimulacrat(ín marí)elfe,lícet intelligere intuentibus gladíz 
um,uuam, ferras, IMoxautem fequentí capíte; Pluríma & maxi 
ma ín Indico mari anímalía , é quibus balene quaternüm íugerit, 
Príftesducenüm cubítorum, q| Vídeo l ondeletíum exhibuif- 
fe cetum roftro ferra infigni , quem Priíflín ínterpretatur. fed Pris 
ftín tale habere uelrofirum, uel partem alíam ferrz fímilem , nul» 
lus authorum fcripfit. De Serra etíam Plinij nequean cetus fit con 
ftat, (Príftín quídem Ariftoteles cetum effe teflatur:)neque an uel 
corpore toto,uel parte duntaxat alíqua ferram referat, Scolopax 
R.ondceletfj radium cauda uerfus plane ferratum habet;eumtp ego 
potius Serramappellárím,quàm eiufdemPrfftím, &c. Ronde. 
letíus roftrum ín bellua quam píngít ferre fígura effe fcribic, Gill 
us ueró os enfiforme, ín modum ferrz dentatum,à fronte ptomí- 
nere. Lufitanus quídam uífa apud me icone, peíce Setra míhi apz 
pellabat:addebat& fpínam dorfi efTe: quod non credíderím., alius 
.Balznz línguam nomínabat, In Medera infula Nouí Orbis as 
quatíce ferrz funt, quíbus ín affamenta fecantur líena , Aloyfius 
Cadamufius. Scío Aelíanum, Oppíanum & Suidam Phyfalum 
(id eft Phyfeterem) X Preflín ceu díueríos pifces; fimul ínter cete 
» s 


xat 


y 
ym) 


t tunt) a t atn t n a am 4 o i tg m a a a A MH IE e aaa hA AI 4) ? 


cS 
SOOO MNCSADONONSDS DNNSONDONSONNNNNNSPENU NURSE eno NWHSSSSAIUNSSNSRNNGSSENENNNNIGERNN NENNS 


IN 


SNSXRO NONO SINPSSNT 


Ut V Mess 


rr a MAR E 


Mff icus 


Fiuclla; 


Puffes; 


^ Serra. 


Pbyfaer. 


! Prefler, 


Seelopax 


372. Animalium Mar. Ordo XII. 


 nomínarí,ego ínterím,ut fuprà díxí,fianímal non ídem eft,maximé tamen cognatum effe putaré 
pergo.& forté Pliyfeter ín Giallico Oceano;nonalíus quám ín Indíco Prefiís fuerit, Ad hxc e Ba 
lanarum genere Phyfetéras effe R ondeletíus a(Tentítur:quibus i Preftís etíam , ut míhí uídetur; 
affínís eft , non crítcetus uelpiícís ílle quem rofiro oblongo ferratoG longé difsimilem Balznís 
pro Prefiíde pingit, €] Quotíes Aratus x&zG- habet,à Cícerone femper uertítur Pí(tríx,Períoni 
us, | Belloníus Serrz quam exhibemus(ofsís díco)fubflantiam per medium fere cartílagíneam 
effe (cribit, & flexilem;unde nímirum píícem etíam ípfum cartrilagíneum effe conijcít,fed cetacea 
um,& Serrz nomíneantíquís uocatum, 
GERM À N. Ainfrómboer YOal[iftb ooer funft droffer fifdb aufs E Vi ein [nabel 
baben/ober ein bein/ven oct ftitnen binauf/gleycb einer [aden/ mit sánen an bécoen fcyten. 
5, Jin Cagfifd. ap Ew 


"s, SS SM p—— | D eee Z 227 P 


, WW : A B ST 
K 3 »— LA S 


pas eed 
f jn 
Jn 


D MN quss "0 e SN 
| Gu poA NS 
C N ENS 

iN 


COLOPENDR A (ZébAezwdjs)cetacea(nam & infectum marínum eodem nomíne efl ) nos 
men tulítà pedum multitudíne.nam Scolopendras terreflres, Centípedes appellant,quí pedes 
dícuntur,appendiíces funt,quibustanquam remís corpus impellit, IMemínit eíus Aelíanus,R.on- 
deletíus, Víde ínfrà Cetum batbatum,ínter Cete ex Olai Magni tabula, - 
GER X. F. Ain YDalnaffcl.nam& terrefire ínfectum uocant ein CÍaffel. 


s 


ASSEENNNY 


NN S 
d 
S « M 
SS 
QUMN ANS A WP 
N N 777) 5: BY m 
UP, M) eS 
ACORN AN Ne CL 


| EFIGIES Ccticuiufdam ex Oceano Germaníco,quam ab amíco accepi , ad fceleton nímía/ 
| | rumexpreffam,íd& capítís duntaxat,ut conijcío:reliquo corpore pro coniectura appicto;nO. 
ES accuraté,ut fufpícor;prarfertím cum fcíffurz poft oculos tanquam branchíz appareant , quía 
us cétí carent, 


GER HR. Zi attoer YOalfifben aufi oer Ceiitfdben meer. Cer Eopff/ acbt idb/ eye wol. 
gamadt/einemotirren nad:oer übzig leyb beouncEt mido nit vaft recbt/ infunbere aufi oae 
id et enácigung ect ozwangen bat / weleood in oen redten XDalfifden nit defun "": 

C au . H ' t 


MACYLO. 


| ACYLO,Anglicuscetus, Annoà nato Chriflo w. p, L v. autumnalí tempore, Lynni 
(quod oppídum eft Norfolc& ín Anglía portuofum)pifcís híc maculofus rudi figura depis 
ctus(ut chartatypís impreffa per Angliam publicatus eft) ín ficcum à pífcatoríbus deductus fuit, 
longus amplíüs pedes 1 x..carne píngui,clara & candícante , guftus (uauítate ceruínam referens 
te. Nomen noftratesne(cíuere pífcatores:nos Maculonem uocítemus,Io.Caíus Anglus ín epifto 
laad me. Branchíz quídem,fi reci addita (unt;pifcem,non propríe ceti effe oftendunt , quem- 
admodum & pinnarum figura fitus(p:& caudafpecíes, Propríé ueró díctum pífcemad tantam 
longítudínem peruenire míraculum eft, 
GER M, fEinwunberbarer fifd/im jar m. D. Lv. in ZEngellanb defanigen bey er (tart 
2. ynne/5i APyerpftseyt/lenger oan vx.[doido / en Z5ngellánoifcben fifdperen enbcEannt. 
mag ein $lácEfi]db genennt werben. 


SEQVVNTYR MONSTRA QVAEDAM CETACEÁA, BEL«e 
luarum terrefiríum aut homínísaliqua fpecie, 


ToNsTRYVM Leoninum. Monftrum eft id quod hic exhibemus, (ínquit R ondeletíus,) 
& pefectum animal, partíbusnullís ad natandum aptís przdítum, Quamobrem cum dubi 
tarem extitíffetne reuera aliquando monflrum íflud marínum, Gísbertus (Horflius) Germanus, 
«qui Koma medícínam facít,uír proculdubío ín rerum cognitione precellens & mínímé uanus) 
omni affeueratione affirmauít,certo fe fcíre,non díu ante obítum Pontificis Paulí 111. Centucels 
lís captum ín medío marí fuiffe, Quare ex illius fíde, quale fuerír hoc monflrum de(cribere non 
dubítaui.Id(utreferebat) magnítudine & figura Leonís erat; quatuor pedes habebat, non mutílaz 
tosnec ímperfectos ut Vitulus marínus , non membranís medíjs íunctos,uelutí Fiber & Anas, 
fed perfectos,ínungues & digitos díuifos: caudam longam , tenuem, ín pílos definentem : aures 
ualde patentes, fquamas ín toto corpore. Non díu uíxít proprío naturali&y loco & alímento deftí- 
tutum, Fac quanuís bonafide míhí narrauít Gísbertus medicus,tamen exíflímo pro pí&orisar 
bítrio quzdam detracta, quedam addíta fuifTe:ut pedeslongiores factos, quàm aquatílibus beflíjs 
efTe foleant,uel omiffam membranam dígitos confungentem, aures patentíores conira aquatílí& 
naturam:;fquamas prater uerítatem addítas pro cute afpera & rugofa,qualí cute pedes & ale Tes 
ftudinum marínarum conteguntur.ned; ením fquamas habet que pulmonibus fpírant, & ofzibus 
fuftínentur,Hucuftg Rondeletius. — Ad Cafirumoppídum ín marí Tyrrheno captus pifcís eft, 
Leonís forma,anno Domini M, cc. rx x xit, (alise anno 1774.alics 1295.menfe Februario, Seb. Fran 
us.ego Martinum 1 1 1T. pontifiem ad quem allatus eC,eleGlum inuenio anto 1281,67 quinto deinde anno [uccef" 


iffe ei Flonorium P". )ís clamore homínís ululatui fimilem edídit,& cum admiratione ín urbem mífa 
[m P z 


374 Animalium Mar. Ordo XII. 


fus eft,fpedtaculí caufa,ad Martínum rir, Pontificem; Author ínnomínatus, & Philippus Fo ree 
ftus Chronícorum libro i5. | 

GER M. Min (Ocervunter einem 4 ówen gleyd/gefángen in meeroas vnben an ta 
liam ftoft/im jar m. cc, Lx x xut bat debület wie ein menfd/ vnb ift von wunocto wás 
gen den vom gebtacbt für oen 2Dapft dDattinum ven vieroren. 


eft,cauda ceuleonína uerberante ) Hector Boéthíus ín Defcriptione regní Scotíz tradidít, 

culít nobís (ínquít) Duncanus Campusbellus eques auratus, ex lacu quodam Argadíc, (sue 
quidem regio lacus plures habet,dulezs an marine aqua;nefcio )cuí Giarloilnomen eft, prodijffe (ub aurora: 
folftítij acftiui anno partus uítrgíneí M, D, X. anímal quoddam uenatící Canis magnítudíne;pedía 
bus anferínís,robora íngentía nullonegocío caudz íctuprofternens:ac flatím pernící curfu uena 
tores impetens,tres tríbusíctibus deí£eciffe,relíquísin arbores euadentibus : nec díu cunctatum, 
protínus fefe ínlacum recepíffe, Magno CMagmum) malum regno portendere id monfitum dum 
apparer,uolunt.nam & alíás;fed raro,uifum eft, 


I: o NINI monflríhifloríz fubrjcere libuit ed qua de fimili feré monfiro (utpote alea , hoc 
€ 


ONSTRV M hocmarinum noflra zta- 
t€ ín [Nortuegía caprum eft, marí procello 
fo.íd quotquot uiderunt,flatím Monachtnomé 
ímpofuerunt, | Apparent interdum ín zftu 
Forthíz,malo omine, ingentíg hominum metu 
portenta quadam facie bumana,cucullos ad mo 
dum monachorum,utapparet,induta, ac umbís 
lico tenus aqua extantía, Baflínatis (forte YD a[- 
(ermanesd "oalfermínd.u Germanus diceret) 
uernacula língua, Hector Boethius ín Defcrís 
ptione regní Scotíz, , 
GERM. Jin (Ocerwunber einem (Dün- 
cben gelepcb / gefuntenn 38 vnferen seyten in 
f'Éoitwegen. 


"y 
M [ie 
vis TANURe 


EH 
p 


Vas 
ZU 
d 


cp 


m 


PEE 
PSCECS 
mm 
uL 


ESI 
vp 
a, 


ova 


ec 


(KITE 


QRGTSQRCTIQI NR 


(UO OX 


CUTTOTTUTN S 


ims 
ui 
ad 


dii 


77 


S CAT 
tS 


SCR 
j pem 
(re 


v 
Y 


a T y 7 


iss 
i 

ur 

ea. 


b 
172772 


"f, 
CP 
ir 


js 
iis 


MP? NSTRY M alíud marínum,annoDomíní i$31,ín Poloníauifum, Epifcopi habítu, 

ME GERMA RM inane (Oerwuncer in olano gefunoean/im jar nado Cbzfti de- 
Utt 1551. : 
MON 


. De Ces. 175 


NN 


— S — SEES 


ONSTR VM marínum ex tabula quadam excufa ín Germanía olím, Vifumfoc aíunt 
MSS RomzínRipamaíore,tertío die INouembrís,anni Salutís M, D, XX1II,magniítudíne 
puerí quínquennís,ea omníno fpecíe qualíshic exprímítur, — 

GERMAN, ££in (2cewuroe 5a term ge[áben / im jar w. D, x xttr, 


ONSTRV M marinum quod hic píngimus, ficubí extat, Pan uel Satyris marínüus, aut 9, 1 $2, 
| V | Ichthyocentaurus,aut Daemon marínusappelletur, lconem à pí&ore quodam olím acz tyrus mars 
cepí:quitalís monflrí Íceleton Antuerpíz depictum fe accepííTe aiebat, Alíus etíam retulít fimile Áchtbyocenz 
monítrum aridum € Noruegía ín Germaníam inferiorem aduectum , marem & foemínam, Fi» ,,,,. 
| dem eifacere poffunt fimilum monflrorum effigies , proxime 4 nobis exhibítz. Hoc quoníam 745,,,,,); 
humana fpecíe fupra lumbos & cornutum eft, Pána marínutm , autSatyrum marínum,quoníam 
fimum quoque eft,appellabímus, —Pána pífcem quendam cetaceum uocari , ín eóque afteri- 
tem lapídem inuenírí,qui à Sole accendatur,& utilís fitad phíltra , Aefopus Mithrídatís àánagnos 
fta tradít, Suídasíniy9ve. In marí círca Taprobanen infulam cete quedam Satyrorum fpeciem 
fimílitudínemque pre fe ferretradunt, Aelianus.  Eugenío quarto Pontifice apud urbem Sí« 
binícum ín Illyríco captus eft marínus homo, quí ad mare puerum trahebat, Is à currentíbus, 
quí rem alpexerant,lapídibus fuftibusque uulneratus, ín fíccum retractus eft. Huius effígíes pes 
nehumana, nifí quod cutís Anguíllz (imilis erat, & in capite duo parua habebat cornua, Manus 
|! quoque duorum tantüm dígítorum formam exprímebant, Pedes autem ín duas uelutí caudas fia 
níebantur: àquíbus ad brachíaale,utín V efpertilione;extendebantur;Baptífta Fulgofus, Plura 
leges ín Híftoría A quatilium nofira in Trítone. 


GERMAN, F. Ain (Occrteüfcl. p 
PA 


À56 Animalium Mar. OrdoXII. 


$EQYVNTVR CETE QVAEDAM EX OLAI MAGNI SE- 
ptentríonalís Oceaní Europzií ín Tabula Defcriptíone, : 


CONV m quasfubijciemus fides penes Olaumauthorem efto. nos ením eas omnes ex Tabu 
Ti ípfíus depíngendas curauímus, A pparetautem eum,ex narratione nautarum;n6 ad uíuum, 
pleraque depínxiffe, Vix probárím capíta quorundam nímis ad terrefirium fimílítudínem efti, 
Cia; ut neque pedes unguibus armatos , & fiftulas bínas (R ondeletíus quidem Balzenz fiíiulam 
unícam tríbuít)adeó promínentes,cum Balznarum,tum Priftísfeu Phyfeterís,&c, — . 

Harumbelluarum nomína quedam confíngemus,à (imilitudine rerreftríum , ut Aprí, Hyzs 
na, Vlonocerotís,R hínocerotís,&c, Extare quidem in ímmen(itate illa Oceani quàm plurímas 
díuerfas & ínufitatís formís belluas,quís dubítet? Et,fi non temere eft,quod uulgo dícitur:nomie 
na etíamilla accolís Oceaní Germanis & Gothís cogníta,teftarí hoc poffunt;qualía funt, YDang- 
wal/2lnowel/C dwynwalXauéwal/YOittewal/Gcbiltwal/ AAanerEeit/ YonwarfracE/ 
Crelwal/GOyp:ngwal/Oetwal/letewal ZPjill/ZAerill/WarcbwalOXufiwal/ Yfacotwal/ 
Yio:wal/YOintinget/ Si[cpeEecEe/GCScpellewyncEe/2vose/Roftinget/C dbliotbacEy sc. 


Dolgeto ctlicbe $igutett auf oer Cafe oet befcbieyburg mittnácbtifdber 
lano oce Olai Magní:wie wolvno rect aber ote felben conter[ee- 
tct (peno/laffcno voir Sen laum verantvoosten. 


A. 


mifilf 
l 


| UU 
x SN Wr REL TRREEL ET 


[|] S 
t1 
Mp 
ET Md n 


"Balana ercfla grandem nauem Jübmergens. | Videntur e& alia quedam Cete ex. eddem "Tabula 'Balenis ad- 
niumerandaque ipje fimpliciter Cetenominat,cum preter magnitudinem 'Balenis precipue conuenientem snullam 
tu [e corpores parem raram aut mon[Iro[am babeans:ut [unt que Jequuntur aliqua. 


SS 
NSNSPSSGN 
NEN NS 
Ic NÉS 


RUSSE 
pde 


7 X M 
D a (s: 
T s E E C 


- 


.. Cetus ingens, quem. incole Fare in[ule ichrbyopbagitempe[laribus appulfumyunco compiebenfum ferreo, fcu- 
ribus dilJecant,& barriuntur inter fe. 


Nauta 


Jj 


X m 


MUTTER IS 


SIND 
! 


ML 


Nlaute in dorfa C etorumque infulas putant,anchoras figenzes;Jape periclitantur. Hos cetos (LtglualJua lin 
gua appellant, Germanice CLetifelwal. 


Sinilis $C e illorum icon apud eundem;capite,roftro d mtibus, fiffulis: quos montium inflar grandes effe fri 
bit,ó naues euertereyuifi [ono tubarum ac mi]sis in marerotundis er wacum uafis abflerreantur. Idem in Baltbiz 
€o mari circa Balenam feri diunt. 


rx 
DEA 


n i 


Hh 


m ^ 
(CCS 


IPHIVY S (Ziphíofimile;ínlibello Germanicoymonftrum marínumhorribile, Phocam nía 
gram deglutiens.Monfirum etíam aliud innomínatum terribile Ziphíoad latus ínfidíatur; 
utOlaipicturarepraíentat, ZLiphij quidem nomen receniíus eftjnon multó ante Albexti fecu 


—Sadotto ali- 
cut Ce? maf 
si[us e[l; Ba- 
lena femina: 
eum Cerus to 
tius generis 
nomen fit, Ba 
lena [peciei 
in utroque fe 
Xt. 


179 Animalium Mar. Ordo XII. 


culum,ab Authore libri de nat.rerum ufurpatum:ídan à Phyfetere corruptum atq; tranfpofitum 
fit.quaerendum. Aríes quídem ueterum & íngens eft bellua;& fimiliter Phocas appetít, 4j Ex 
Teftudíne mar.finxerunt monfirum,à quo Vitu'us mar, deuoretur, R. ondeletíus, 


GER M A N. Sy(fwal dici poterit;uel Oauffwal, à 


lIia,ut Phocas,deuoret, 


) osSMAR TI uulgo à quíbuídam 
dictífígura ab Olao Magno exhí 
bita. Rofmarus(inquíobeft bellua ma 
rína,ad magnitudinem Elephantis,L.í 
torum montes fcandír, & gramine pa 
fcitur, Somnígratia dentíbus fe à iuc 
pe fufpendit, & adeo profunde dors 
mít, ut pifcatores laqueís & funibus 
uinctum comprebendant. Síc ille. 
Eiíufdem cetí piura Argentina ez 
tíam ín Curía fpectatur , fed in ea cas 
put tantüm adíceleton ueri capitis faz 
cium audío,relíquum corpus ex con- 
iectura aut narratione adiectum, Pofz 
funtínfceletis, prafertím maiorum pí 
fcium pínnz,zdaliquam pedum uns 
guíumép fpeciem, arte formarí, Dens 
tes quídem ín Olai ícone furfum tens 
dentes,mínds placent,quàm qui ín ca 
píte Argentínz pícto, (cum Rómam 
ad Pontificem Leonem tale caput é 
Scandínauía mítrerétur,ut audío,)de- 
crfum € fuperiore mandíbula uer» 
gunt,(ícut ín Elephantís , fiue dentes 
fiue cornua potius. fícením commo- 
díüs à fcopulis & rupibus fe fufpens 
dent. Author quí Chorcgraphícam 
Mofchouiz trabu'am nofira memoria 
a didit, Mors hanc beiluam nomínat: 
& fimiliter dentes exertos bínos à fuz 
periore mandibula defcendétes eí aps 
pingit. Dentibuscinquít)fufpenfa;grcf 
fum peraltasrupes promouerin uer« 
ticem ufque, unde cítiüsfe demittít 
per fübíectos campos graffatura, Lii« 
bet ctíam uerfus Germanícos, quí ín 
Curía Argentínz leguntur fuper hue 
íus monftríi effigie hic ad(cribere. 
3wifiet in É'losweg nefit ma micb/ 
Cetus dentatus bin 9ecb icb. 
(cin weybet?5alena iff qenannt/ 
m Jcientifcben meer beEannt: 
«Oadtvngewitter qrof im meer/ 
CS decr 2L ep ano:fi vnb feyn beer. 
Can Ealten meer ftreycb icbnacb/ 
e ü ffreyt vno fecten ift mit dac. 
(26 finot vil reufent meinr aeno[fc/ 
C3iejoláa sán bano au 9 maficn: 
Cie fino ij. ij. itij.elen lang/ 
"Ono [o oicÉ wie ein silig fang. 
Co« ift ein febten vno en reyfjen/ 
(ODitoen walfifdé wir vne bcyffert. 
"Ono all fifd oie wir Éummen an/ 
CSiemógen vo vne nitbeftan. 
C3od bano mic etlicb fe gerriben/ 
Gunver müfr weycben an oen ftaben/ 


ÁHcon bac Zfrgentine in Curia wifirur in panno expre[Ja. 


Na à N 


D 


tci 


SR 


-L— E 
— I T 
LET a RR 
cue Ei 


—— 


Caf id im meer nit bin belihen: 
Sanam id meintóvrlicpen fdbaten. 


Sua 


deglutíendo,quód etíam magna aníma- 


Bid 


De Ceas. ^J 170 


: wenBid abrfbidbmanmid aufmaf/ — YOiewol einElein Rupor id wás. 


olt ich mein scyt auf fóllen láben/ d bett nite vmb all walfifc qábett. 
"Don Y'fiozofía oct Doifeboffbat (ic ftebea: laffen an oem giítao: 
2Dapft 1 comeinentopff gefaoiclt Oen Xor/oa mid mand meno anblicÉt. 


oii Otrafburdbatman oen auc dfáben; — aufentfünffbunoert iffo befdbáben/ 
"Ont neunseben jac vmb YDienadbtseyt/ — (Ocinffarct gbiffs bat mic qbelfen nít. 

A Germanís ad Oceanum, Noruegís & alijs, belluam hanc X offinger appellari audío : ab a« 
Is Xu[o2:à quo forte Rofmari uocabulium alíquí fecerunt:quanquam & Scythicum Mortz,íce 
rís tranfpofitis accedit, €f Cetíquídam habent ríctum orís dentatum pregradibus & longís denz 
tíbus;ítà ut plerung; ínueníantur cubítales; alíquáado duorumauttríum aut quatuor cubitorum, 
Inter ceteroslongíüs promínentduo caníní;& funt fubtus ficut cornua, inftar dentíum Elephane 
tís & Aprí,quículmi uocantur, Albertus Magnus. Etrurfus: Cetí hírfut(& alij longifsimos ha« 
ben: culmos,& illis ad íaxa ín rupibus fefufpenduntdormíturí, 4| Quod fi ídem Elephas uetee 
rum non efl,recté tamen, & magnitudinísratione, quam parem Elephanto Olaus eí attríbuíc; &£ 
dentíum fiue cornuum qua fimilía exerít,ac fimiliter , & ad eofdem ufus , Elephantum hunc ce« 
tum appellabimus, J| Círca oftía Petzore fluufj(ínquit Sígi(mundus Líber Baro ín Commene 
tarijs rerum Mofcouitícarum)uaría magnat ín Oceano dicuntur efle anímalía, Inter alía autem 
anímal quoddam magnitudine Bouís,quod accola Mors appellant, Breues huíc, ínftar Caftorit, 
funt pedes:pectore prorelíquí corporís proportione alíquanto altiore ,latíoret , dentibus (apes 
xioribus duobus ínlongum promínentibus. Hocanímal fobolis ac quíetís caufa cum fui generís. 
anímalibus, Oceano relícto,gregatím montes petít:ubi antequam fomno, quo natura profundío 
re opprímitur,fe dederít;uígilem,gtuum inflar,ex fuo numeroconítituit.qui fí obdormifcat , aut 
forté à uenatore occídatur , relíqua tum facil? capí poffunt. fin mugitu , ut folet, fignum dederit, 
moxrelíquus grex excítatus,pofteríoríbus pedibus dentibus admotis, (umma celerítate , tariquá 
uehículo;per montem delapfi,ín Oceanum fe precípítant: ubi ín fupernatantíbus glacíerum fru 
flis pro tempore ecíam quíefcere folent.Ea animalía uenatores, folos propter dentes ínfectantur: 
ex quibus Mofcí, l'artarí, SC ímprímís T'urci;eladiorum & pugíonum manubriía affibre faciunt, 
Hac ille, Coníecerít autera alíquís ex hac defcríptione nonnihil huíccero cum Híppopotamo Hrpopttás 
comune effe:nempe uítà ambígu&, magnitudine Douis , pedes quaternos,eost breues,dentes e« Í 
mínetes:qua omnía etía, preter dentes,ct Phoca eí coueniunt,X infuper mugítus,& uíta ín mas 
ri,nó ín aqua dulcí; & pectorís altitudo: (efl em Phocz Oceani elatü pectus, ut R ondeletíus pína 
gít,(peciesa Phoca marís mediíterranei díuería, & multo nímirit maíort)& q ín elacíei fruftís alí- 
quantífper ímmoret, Confiderandü fane diligenter eft, ne quís c Phocáaut cognato e( anímalí 
quadrupede;cetü quempí& longé díuerfum, íngctém & depede (qualis O&tfoz uel 3toffitiget uul 
£9 díctus uídet)cófundat, «Eft ín Orcbadibus (inquit Hector Boéthíus ín defcriptione Scotíz) 
ingens quídam , mole fua uel maxímum equum excedens cetus, portentofa quadam fomnícue 
lofitate.Isin cotemalíquamaqua extantem exiliens,dentibus(quosmaxímos robuftifsímosd ha 
beopartem alíquam cotís extantem atq; afperam comprehendít,ac mox ín grauífsímum foluítur 
foporem. Tumnautz,fi qui forté praeteruecti pendentem emínus cerhunt, appellentes , anchorá 
facíunt,ualentíísímo ad eum rudente relígato,ac fcapha ad beluam adnauiígant, cítca caudam eíz 
us cutem atqj caenem alíquantüm excauantes,quo firmíus adlígatus rudens mox falíentem retis 
net.quo facto ftrepítum clamoremq; contínuó nautz omnes extollunt, lapídibusín eum pluríz 
mís coníectís, 'andem uix fomno excítus,utconfueuít, mare faltu repetít, fed cum fe impediti 
ac coprehenfum percípít,totís uíríbus ac íneeti tmpetu uincula rumpere nítít, Verüm qui fe fru 
fira conarí fentít, uictum faffus,ac uelut manus dans,cutern ob quam fe petí nouít,exuít; ac mox 
& ipfe quoque moríbundus refupínat.Eum nautz extractum píngui fpolíit , oleum índe confís 
cíentes,eft ením ingenti quantítate.Cute ad retínacula utuntur;quíppe cumfortí(síma fit,ac rum 
pi perdifficilis,nec longilsími attrítu temporís deteratur, 


?H IU. 


Phocas 


Effigiem monfIri Porco [milis feguens pégina exbibet. 


oc monfirum marínum Olaus Porco fimíle effe ait, & apparuiffe iti mai iixta Thylenín- 
À l(ulam,(qua fupra Orchadas Septentríonem uerfus fíta eftjanno Domíní m. D, x xxvir 
Ego Hyanam uoco,afímílíitudíne fiue Suís,fíue Hysenz, quadrtipedum, Autrículas equidem a« 
nimalí marínoappícias, non laudo. rofirum quoque nímís porcínum uidetur , &c, Ingens effe 
fcribít , & dentíbus truculentis excelfisqy. nos à dentíumi figura fitüque Aprum notinauímus: 
fed cetaceum,ut à pífce eiufdem nomínis difcernatur. 

Quatrenduman eadem fit /Perill Germanice dícta bellua:qualís atitio Salitís &, D. x xtr, 
poftrídíe pafchatis,eíecta ad lítus ín Selandia , reperta eft ínter Vuikkam & locum Cuel oppidue 
lum)quiadíuo Vuerpíodenomínatur,longitudinispedum r3Xxit2ltítudínísuero ped& x i11; 
interftítío ab oculísad ríc'um pedum v1r.de quo concifo dolía,quz ab Harengís denomín&tnos 
fití , centum & quadragínta auecta funt, iecur etíam dolía qüínque repleuit, Capitis figura tane 


i0. Animalium Mar. Ordo XII 


quam Apti fuit, coríum munítumueluti corichis pectínum, 


EN 


y 


GER M. YDobifer YOalfifdo nit ein Jerill iftioen'Sen Ceutfeben in Cieclanb ennb ane 
oerfdwe denannt/fo mag er denamfet werben ein YOaL  Aber/ooer ein Cdyweynwal. 3er 
nam dweynwal fel funff qebsaucbt weroen vonn cinem YOalfifd/verauff eve. Elaffter 
lang vno nit sceffen ift. 


TN DU 


^», 
7 


JOE - 
j»1t 
I 
ENS SRISTUT 
NSW uS »" 

NS 
S, 
3 


3 
[IB B) N 


Wu" 


ME N $TR V M hoc(ínquit Olausymaximum eft,& cornibus,& uifu flaameo horrendum, 

Oculí círcunferentía fedecím uel uiginti pedum menfuram contínet, Caput (quadratum, 

Cardanus) ín quatuor mucrones díuiditur, Barba prolíxa eft, Pars pofleríor parua exíflímatur, 

INos Cetum barbatum appellauímus,&c,Quatuordecím cornibus radíatum caputapparet. core 

nua utríng; ab oculo incipiunt & per occipitíum tranfeunt;nefcío quàm ree, Albertus ením ce 

tísnoflrorum maríum appendices quaídam effe fcribit (círca oculos) cíliorum ínftar, corneas, o« 

ctoferé pedeslongas,plus mínüs,pro magnitudine beluz,fpeciíe magnz falcís foenifecum,ducen 

tas & quinquaginta fuper oculum unum,& totidem fuper alterum,ex lato ín acutum definentes, 

non rigidas,fed íacentes, & difpofitas uerfus tempora, ítautueluti osunum latum magníuannf. 

inflar efficiant, quo belua aduerfus tempeflates oculos muníens operíat. Oculí uníus foueam 

homínes quíndecím;alíquando uigintícapere, «| De hoc Cetofentít Rondeletíus, ubi pícturas. 

Scolopendra 'Vabulee Olai reprehendens,fcríbit,Scolopendram cetaceam monftrofam ab eo píctam effe, qua. 
marina, —— Qratocapíte,promiffa barba. Mihi hacratione non recte à R.ondeletío reprehendi uidetur, &c, 

GERMAR, F, /Zin25attwal. 

CETVM 


De Cetus. 


(C AET Y M Capillatum uel Crínitum hanc belluam no: 
míno,cufuscaput tantàm Olaus delíneauítín Tabula, 
GERA, F. Ain ZSaarwal. 


Cetsa iubatus Olai Magni. , 9Menoceros Olai Magni. 


ONSTR V M hoc íubatum fimul barbatumt ín marí glacíali píngít Olaus, paulo ínfra 
Gruntlandíam,remotíísímam ad Septentriones regionem: facíe humana quodammodo, 
n explícatíone quidem Tabula nufquam eius memínít;ut neque M ONOCEROTLS illíus, íd eft, 
Vnícornís:cuíus caputin eadem Tabula exhibuit, 
GER M, Zwey feltsamevonbeEannte (Ocerwunber/fólleno im JA odteutfden meet ctt- 
van defáben weroen.&3ao mit oem bosn auff vem Fopff/[o co natüititcb alfo ift/fel billido cir 
icinbem gaiennt weroen. 


ONSTRVM Rhínoceroti fimile(ínquit Olaus)nafo & dorfo acutís,deuorat Gambarum 
(CA flacum porius) duodecím pedum, 


GERMAN, F. JÉinTíafwal/cin Gpitywal. 


ACC AE marínze(aut porius DBouts marini cetacet) caput , ut 
M ise nomínat, ín Oceano Septentrionalíi , píngente O^ TER. S MS 
ao, prominethuiufmodi, Plínius Cornutam ínter belluas AS 185277 
marís nomínat,nec ullam eíus defcríptioner addit. Nos hác : 
Olaí Vaccam fic nominare poterímus, neque enim cornus 
tum alíum píícem fcríptores memorant,nifí Aríetem, 
GER HM. F, Ain (Oecrods/ein (Occertü. 


FH ACT EN Sex Olai'Magni T'abula animalium quidem in Oceano uerorum, et uie 
aentium:[ed non [atis weras aut ad uuum. depitlas, ut facile Jupicor , eicones aliquor exhibuimus. 


Hin fabulofa provfus,Equi INepruni] effigies [ubiungatur,drc. 
| Q. 


i2. Animalium Mar. Ordo XII. 


Q Y v $ fabulofus Neptunipro ueterum pictorum arbitrio depíctus, INeptunü trídente íne 

TE rtentinquitBellontrsfitizebát ueteres à quibufdam ueluti Hippopotamís per aquas dez 

ducí preeuntibus INereídibus. orum autem Híppopotamorum ac Nereídum formam pro pís 

&orum líbídíne ín magnam fpeciantíum admíratíonem fic commenti funtut Hippocampí cuíuf 
dam potíds,quàm Hippopotami ratíonem habuiffe uídeantur. 

GER M, Ain etoicbtet (eer, rofT:auff welcemoicalten Zyeionifdes maaler oen fe. 

ptunum/ alecin dott ocfi mecre/ 5i maalen pfládteno. | 


TESTVDINES AOQVATICAS LIBVIT HOC Loco PosT 
Cete collocare, &c, T'errefirem inter Quadrupedes ouiparas ponis 
mus:Lutaríam poft anímalía fluuíatilía 


TESTFDIN FM genus omne unumin Ordinem referrifacilé AAA E que 
terre[Iris ef , AAquatilibus adnumerarinon debet. Et inter A4quatiles , que in dulcibus aquis des 
gunt,non po|[unt cum marins dejcribi, T'erreflris aquam non ingreditur : aquatiles omnes in ter» 
ram exeunt,[alrem propter partum,ec. 


DE TESTVDINIBVS IN GENERE, 


"Teftudínum differentíz, | 
"Terrefirís 


Teftudoaut e 
(d Aquatíca, * 


f In marí, Tefludo mar, X«Aàvs 9zA«osin, 


« Aquatíca aut dE 'f Puriorí,ut lacubus,amnibus. 


| 
| 
A Inaqua dulci Ms fimpliciter Ariftoteli. 


| Coenofa , ut paludib. T'eftudo 
A lutaría,dorfo n6 cóuexo, &c, )- 


- Li * L4 L4 ^ 
Ha fiue fpecies duz funt,fíue una,uídentur uno nomíne à Gr 


" cís Mve uel E«vc,uel vc nominari, - 


Ts $T Y DINIS uocabulum uidetur amplíüs patere Latínís, quàm Xex&vse Arífloteli. híc es 
ním X«Aavap terreftrem & marínam tantüm facít;alías, mod'ac appellat, recto woe, Archíge 
nes éd (firecte fcribítur)interpretatur X«Aávuy Mvotay.apud Hefychium legítur,Euve, Gop qv 2f 
pou ol qu zriysi ywoufway:oi de X«Movuy vb cys(xy Sekp. — INIurem marínum ex Latínís Pliníus tantà 
dixít femel aut íterum,ubí Aríftoteles Moy uel wjolee nominat, de Teftudínibus tamen ín dulcí a 
qua degentibus loquens, woe Oppíaní,non Tefludínum generis, fed pifcíum effe uídetur, R on 
deletio uidetur &vs potíüs quàm uos legendum apud Aríftotelem;uel uxung;legí poffe, Wu 
eríü 


Mus mar, 


De Ceus. I87 


fcriüsin T'efludine mar.) €j Mixobarbarí quídam fcriptores Tortucam & Tartarugam pro Te. Tefludinum 
üdínedícunt, «| Dubítantnonnullí ad quod Aquatilíum genus T'eftudínes referrí debeant, genus, 
- Corticeteguntur Plínio:& Ariftoteli quoque:fícuti Lacertze, Crocodíli,& reliqua quadrupedes 
qua oua pariunt; & genus omne ferpentum.Cortícem hic dícímus, quod fimile uel eU Ayo Íqua« 
"ama fít, Graeci qoAizlg, Idem Plínius Teftudínesalícubi inter T eflacea pofuit. Et Ariftoteles octas 
: uo híftoríz:Exuunt(nquibfenectutem ea quibus cutís mollís , nec pradura & teflacea quzdam 
eft,qualís T'efludininam & T'eftudo ínter cortíce intecta enumeranda eft, & Mus aquatilís;) fed 
qualis Stellioní,Lacerto,& precipue Serpentibus eft.Sed quanquam T'eftudines à tefta denomí 
nentur,& cortícem eorum alíqui teftamappellant,non tamen proprie dícta teflata anímalía funt: 
qua omnía fanguíne carent, tefiam fíglinz inflar fragilem (ilíceàm ue habent.Porró genus aní 
malíum,que qoa osi Greecínominantlatiüs patet:cum & Serpentes quí pedíbus carent, & La 
certos acíimíles Quadrupedes contíneat, Díftínguendum hic etíam cortícís uocabulum : quod 
Latíni quídam aliquando pro Teftudínís tegumento accípiunt : Gaza alíjq eruditi recentiores, 
qoMZlas ab Aríftotele dictas, qua ueluti fquamee funt, cortíces uelcortícem uocant, Ego proxís 
mum T'eftudínís genus aliud non ínuenio,quam ut fit Quadrupes ouipara: quo genere Teftudís 
num fpecíes omnes comprehenduntur, R ondeletíus ínter Cete adnumerat T eftudines: fed hoc 
marínís tantüm couenerít:qua,ut ípfe ínquít, medíz funt magnitudinis ínter Cete, Aut potíüs,ut 
míihí uídetur,ne marínz quidem cete appellari debent, fí propríé loquamur, utcunque grandes, 
nam ad effentíz ac generísratíonem magnitudo non efladferenda. Quod fi cererecté defíníun- 
tur anímalía aquatilía(amphibia ue)fpiratía & uíuipara:(nam cete omnía rum íntra fe, tum foras, 
anímal generant Ariftorelí)) Teftudo autem omnís ouípara fit, cétos eadem non erít, quanquam 
& Rana ínter cartilagínea numeratur,fola ex eís ouípara : cumzelíquís tamen commune hocha- 
bet,quód omnía ouum concipíant, Sí quís tamen propter magnitudinem T'eftudínes marínas, 
non quidem cete,fed cetaceas & «vzod ac appellare uelit, perraíttemus,  Oppíanus lib,r, Halíeus 
tícorum cum cete enumera(let, (ubdít; Caterüm quadam € mati ín Jítus exeunt,ut Anguilla ín- 
terdum & fcutata Tefludo.neque hac cete effe ault, fed de amphibijs díuerforum generum age« 
re íncipít, Quod fí natura ratíonem ín eís fpectemus, quoníam cum Serpentíbus quedam comas 
munía habent, (lege mox ín Iralícís nomínibus,)& pratereà pedes , Lacertís potíüs quàm Cetís 
cognati fuerínt,nam & Lacertiferé Serpentes uidentur, pedibus addítís:& fimilíter terrení aqua 
tilesG Lacertí reperíuntur.Sed peculíarís eft eís latitudo corporis , & tefta 4 qua denominantur, 
«| T'e(tudínesomnes dentíbuscarent, &c, 
|. IT AL, Gallana uel Galana,corrupto nímirum Graco nomíne Chelone, Tauríní Serpens 
tem cupparíam uocantà cuppa;alij Itali Serpentem(Bifcam)fcutellaríam,à fcutella.Serpentís quí 
dem facíes,fibílus,oua,cutís, (qo^id'«t^) cum ijfiem ín Teftudíne affinitatem habent, 4[ Inuenío 
& hac Italíca: T'eftuma, l'eftudíne, l'eflugíne, T'artuca, Cufuruma, Tartugella. 
HISPA N. Calandra, Tortuga, 
GALL, Tortue, Tortugue Monfpelij. ; 
POLONICE Zolw, 
| GERMAN. /Éin CbiltErett:quodueluti buffo quídam fcutatus fit;ut Itali Serpentem fcu 
tellaríam uocant. C sllerErott/O5 [dbertsenfioer. 


TESTVDINVM MARINARVM GENERA DVO, 


MSS NN 
1/19 NN 
2 


EST VD O marínaprima,quamcortícatam(ínquít R ondeletíus)yuocamus,fiue cortícofam: L 
quía cortíce;íd efl; duro & cruftofo ac afpero integumento operta fit, Ea terrefiribus aclutas — 
3 


^s " e - 


"3 
i 


- - 
"1 


I8A Animalium Mar. OrdoXII. 


tijs (imiliseft capiteac tefta , fed maior: caput nunquam ín tefla condit, fed femper exertum haa 

bet:ac ceruícem tàntüm proarbítrio modo extendit, modo contrahit , &c. Capta efl immanís in 

sari noftro;anno i20,quz bigis uix trahebatur, &c,Rondeletíus, €[ xeu wAezIia Graecís,et 
Mus mer. quanquam me Aríftoteli femper Tefludínem in dulci aqua fígnificet, Plínius tamen IMurem ma 
rínum díxit.Et Euftathius:O9wA&21G- pic (inquit)à uulgó perperam ósvdvoy (malím cum tenuí ósv 
vi)uocatur, INos de uocabulís woo Ézve, Ave, multa protulimus ín Commentarío noftro De qua: 
drupedibus ouíparís,Mus aquatilís Plínio,teftudo lutaría eft.Idem Murem marínum modo pro 
eadem T'eftudíne lutaríamodó pro marínauertít, Legítur & Omys(Quvc) apud Aríftotelem De 
partibus 3.9. Omís marína apud Kíranídem legitur. quídam (ínquit)àpizis uocant;eoó quod ín; 
humerís magnam uim lrabeat,nam àwcc efthumerus, Inuenítur & Omidium,diminutiuc. 

ITAL, HISPAN, GALL, Vídemox ínfecundafpecie, c 


GER M. Min ((2ecrfdpiliErott. 


Qmys. 


zH TPPTPTPTUTTTUTT, 
AA 


SCR ERE CE 
7 —SÓ 
f. * VIT T7777; 7 7 


DE RESO AA cec s aS er 
: IE ET, LL 
ó a VERAT Ll Lí 
LLLI 7 


T'efludinis (marine nimirum )hecicon P'enetijs effifla eff:nulliillarum quas Rondeletius exbibet fimilis. Den, 


z e LED 
WR 2j 


"7h qpr,r »— 


Arr — 


UE 
E By 
& v 
* 
"n 


De Molh jus. 185 


EST YDOmatinaalteraRondeletj, Hanc(ínquít) coríaceam appellamus , quód ítitegu- 11, 

mentum habeat nontam cortící fimile, quam corio bubulo,duro nigrotp, &€ íam concínnato Coríacea; 
ad calceos,equorümque frenos, fellas,czteratp ornamenta conficíenda, Eandem Mercurij T'e 9Mercurif. 
ftudinemappello: quod eam effe exiftimem,à cuíus fimilítudíne Mercurius mufícum ínfirumen 
tum à Gallís Lucuocatum excogiítárít.Hac fortéab A elíano Simía marís rubrí appellatur. 

ITALICE, HISPANICE, GALLICEL fjídemquibus Teftudo fimpliciter , nomínibus 
appellatur:fed melíüs adtjcíetur differentía marine:ficut etíam príma. 

GERMARNICE,.JÉin anoeréart oer (Ocer[o:biltEretten. 


ORDO XIIF DE MOLLFE 


BVS DICTIS IN MARI ANIMALIBVS: VT 


SVNT SEPIA,; LOLIGO, POLXPI, LEPVS 
marínus, Vrtíce, 


DE MOLLIBVS (ET ALIS QVOQVE EX 


ANGVIBVS) IN GENERE, 


Simia iari 
rubri 


"EINIMALIV M alíafanguíne pradíta funt, utomnía hucufque ptopofita Aquati- 
^ lium genera. Alía exanguía,ut quz deinceps fequuntur ex marínís Aquatílibus o» 
JA mnía,ea humore (iue (anie quadam,;qui (anguíni proportíone refpandeat, nutríun 
A tur.Sepía ín marí,ínquít Pliníus,(anguínís uícem atramentum obtínet , Purpura- 
Dcus jrum generi ínfector ílle fuccus. Sed fanguís,aut qui efus loco fit humor, corpore to 
to diffundi debet:non uno ín loco feorfím effe, ut Sepíz atramentum & fuccus ille preciofus ín 
Purpurís. 4| Exanguium plura funtgenera:prímum,que Mollía appellamus ; qua forís carne 
mollí obducta, folídum íntus,modo fanguinei generís, contínent.Secundum, quz cruftís tenuí- 
bus operíuntur:hoc eft,qua partem folidam forís,mollem carnofamd íntus contínent,durum il- 
lud corum tegmen non fragile,fed collifile eft: quale Cancrorum genus & Locuftarum eft, T'er- 
tium,quiz filiceatefta conclufa muníunturthoc eft, quibus pars carnea íntus ; folídà forís , fraeilís, 
non collifilístquale genus Concharum & Oftrearum eft, Quartum, infecta omnía , quorum mul- Inetla 
ta funt genera, ea íncifuras parte fui uel (upína;uel prona , uel utraque habent: nec offeum quíc- j 
quam difcretum aut carneum,fed quíddam inter hac ipfa contínent:quippe qua corpore pariter 
intusforíspduroconflent, Sed dealíjs fuoloco:nunc de Mollibus. 

Quz nos Plinium fecuti Mollía uocamus, Graci MaA«rix appellant, forís ením , ut díximus; "Mollia; 
carne(tactuymolli óbducuntur,totafer? carnofa,& tactuí cedentia:fíne fquamís,fine omni afperí- Lc 
tate durítíe ue cutís,inflarhumanz, Abhístotocenere differunt pífces uxaeusGxess: dicti , ut fa« 
xatíles,quorum mollís eft caro:cum Mollíum duriísíma fit, (tenax & dífficilisconcoctu.) MeAeiG- 
dsouc, 79. Ariftoteli De generatione anímal, 1, 1e, dícuntur cua Cartilagíneorum & V íperarum, 
ubi Gaza non recte uertít , Cute molli intecta , generant oua:& tanquam ànouo capite íncepít, 
cüm przcedentíbus cohzreant, | Piíces propric dícti omnes , fanguineífunt, & branchías ha» 
bent: Mollíatieró cüm utrífque careant,(mproprie à Plínío ínter pifces numerantur, €jMollíum 
(inquit Ariíftoteles)exteríores partes ha funt:prímüm & antcri üs,pedes, deínceps hís coniunct& 
caput; poftremo alueus fíue finus,rézixe; pedes(quí ab codem saeczave« étíam , &C à Plínío brachia 
dícunboctonos,bínis acetabulorum ordíníbus infiructos habent, excepto genere uno Polypos 
rum,caput ínter pedes & uentrém.ín fuperiore capítís parte , oculos: ín ínferíore uero, atque ín. 
medío ipforum pedum,os.ín quo ofsícula duo nigra,incurua,  Pfittacíauís roftrum emulantía, 
dentium uice extant.Ineft etíam ín ore caro quedam exígua, qua uícelíngue utuntur, língua e« 
nímnullís hocín genere data eft.Habent & cerebrum , fimiliter urfanguinea ; cum relíqua exan- 
guia eo careant, À capite fequens alueus ucl fínus ( 2/76") contínet totum córpus & ínteríora, 
Huncambíuntpínnulz, Poftremó mollía fiflulam antc alticum pofitam fupra brachía (inferiore 
parte fub brachijs potíüs)gerunt,cauam: qua marc tranfmíttunt, quantum fuo admiferíntalueo; 
quoties alíquid ore capíunt:eamQqs modo ín dextram partem transferunt , modo ín (iniftram. bac 
eádemfiflula (uum quoq; atramentum fundere (olent. Quod ad colorem , Mollía omnia fubals 
bidafunt, Hzc fere Saluíanus de partibus Molliumexternísobferuauit, De ínternís breuítatís 
caufanihil dícemus, «| Mare dum cíbum capíunt, obiter ore admíttunt, (non refrigeratíonís gra 
tía,ut pífces fuís branchijs:) (demás mox per fíftulam ut cete reddunt. Ariftoteles Polypum per ap 
pellatam fiftulam(phyfeterem,fcetum «dere tradí:quod & Rondeletíus comprobat, €| Poly« 
pus & Sepia non fine ueneno,fed exiguo mordent, Oppíanotefle. 4| Ariftoteles Mollibus om: 
nibus d 9axiy,íd eft atramentum,tríbuít:quod ín metu effundür,ut eo ínfufcata aqua abícondana 
tur;íd Sepíz & Lolígíni nígrum eft,Polypo purpurafcít, hoc pro fanguine melos e(Te non tea 

3 
d 


Exanguids 


Mollia. 
Cruflaceas 


T'eflaceas 


Papater. 
Mütts. 


Sepium," 


Sepidium. 


186 AnimaliimMar. Ordo XIII. 


& fenfit Plinius. fanguínís ením loco humor feu uitalís fuccus ís eft,quí per totum corpus difper 
gítur,atramentum ueró excrementítíus humor,contínetur in quadam uelut uefica,quam Gr&- 
cípaxovz id eft,papauer uocant. Alía uero ín eís pars eft yuvzic, mutís; qua non excrementum con- 
tínet,ut quídam putarunt'fed hepati refpondet;non(ut Aríftotelesexiftímabat)cordi. 
GERMAN, luttelfifdbe. Víde inferíiüsin Germanicis nominibus Lolíginis & Polypí, 


.OQIEPIA,Zsziz,nomen apud Gra 
Qo: tulít,quoód atramento,ueluti pu 
trida quadam faníe,quam Graci ewzre- 
d'óvz uocant,abundet. Graecum no« 
men Latíní retínuerunt. Sepíum(54 
gray) uocat Aríftoreles , folídum quod 
íntus eft , noftrí aurifabri S'ift:bbein: 
Athenzus ésgasóy qr GJ verre, Columel 
Ja Sepieteflum, Atramentum ín me 
tu effundit; & ficinfufcataaquaabícon 
ditur, Sepídium,zwzivtiy , dímínutís 
uum eft, 

G R AE C'1 hodie, ut audío, Cafa- 
maríam uocant; quod nomen Lolligí- 
ni magís conuenit, tribuítürque apud 
nonnullos, 9 

ITAL. VbíqueínItalía uetus no 
menretínet,IVMlatthíolus, Genuenfes 
& alij quídam Sopí nomínant: V ene« 
tí & Romaníiprílco nomíne Sepíam, 
(Sepío,Saluíanus,) Scoppagramma 
tícus Italus ínterpretatur la Seccía, Ca 
lamarro, Venetijs Seppa dícítur, alís 
bí Scepa: uel Cepía ,ut círca Liíguftís 
cum. 

HISPAN, Xibía, 

GALL, A noflrís Sepio,à Gal. 
lis Seche(uel Secche)diícítur, R onde- 
letíus, Seichesuocantur exíccate:;re 
centes uero nullíus funt precíj ín Ocea 

no,Belloníus, Genuz Sopi,ut & 
Mafsilie, Suntquí Seícheuel Bou 
fron ínterpretentur , Sepíolam uero 
Cafferon.fed pofleríus hocnomen Lo 
ligini paruz debetur, 

ANGLIS Sepía eft « Cuttel/ 
Cuttle, quod nomen Germaníci eft, 
& propríeínteftínum fignificat, 

GER M A N 1 fuperíoresalíqui 
uocant eis ((Ocet[pinn,;id eft, Aranez 
ummarínum: quod nomen ad Pagus 
rum potíüs retulerím. IVlaríumaccoe 
Iz: mollía omnía uídentur 251acEfifdb 
appellare, Víde moxín Lolígine mí; 
nore, Nofirz quidem díalecto nomen 
"IRuttelfifcb ab Anglis fümptum,ma-z 
gís congtuit, 


Sepie bec icon eC P'enetijs fata. Rondeletius ei ae otfonos 
tribuitznoffra bec plures babet, pilori mmirum negligentia; 


ig 


ligo 


TE 


l 


mn 


Nn 


ligi A 
(( L1 


li 


w 


yi 


( 
li 


Eur 
Dm 


UAM 


$ 3 
£ LOW. 
Me eg 


E 


Vll 


—. 2 
AE 


De Mallibus: " 87 


^" EPIAR VM ouafeorfimhic(inquit R ondeletius)qualíaà mari rércfuntut, depingenda cura 

iSc: ut melius íntelligantur qua de hís ab Aríftotele literís prodíta funt. | 
GALL,lNoftrí Racemum marinum uocant;à fímilítudíne racemí uuz uítís , Rondeletíus, 

Alía eft Vua Plínij ínter zoophyta. 


GER M. OXoden oter cyet von IKuttelfife:ber. 7. £n (Ocertraub, 


EPIOLAM hanc nomino;ínquít R ondeletíus:cutus nullam,quod fcíam , mentíonem feces 

runt ueteres. corporís quídem forma Sepfjs fimílíor efl quàm Lolíginibus uel Polypis.Sepie 
nafcenti (imilís eft:pollícís craísí magnítudinem non fuperar. Sepíaría uu'go uocatur, colore eít 
uarío. V£re faxíma copía capitur cum relíquís pifcibus: & quanuis fuauifsima,ob paruítatem ne 
gligitur.Ex Polyporum genere non eft:& errant qui hunc Polypum paruum uaríumtQ Ariftoté 
lisfacíunt. 4| Sepídíum nomíne díminutíuo Graco dixeris.Doríon Sapidía ínter hepíetos , (d 
eít,pifcículos minutos elíxatí folitos,numerat. ; 


GERMAN, Ain Elcine attoer IKuttclfifben/wirtnit über ein oicben tbumen drof«.— 


OLIGO mágna,T«9G^ (penanflexum: reperítur & oxytonuri , quod míriüs placet,) Tete 
E... Gaza Lolíum uertít nouo uocabulo, 'T'euthís; rV8i , Lolígo mínor eft, Plíníus tum 
"Teuthum,tum Teutbídem,Loligínem couertít. Non ueró magnítudíne tantüm differunt; (nam 
etiam T'euthí quídam parui funt, fuí generís:) fed etíam figura, Pars enim T'euthorum quz exít 
in acutum,latíor eft. praterea pínnulz totam aluum ( totum alueum, Gaza) ambiunt, quz ín T eus 
"thíde funt mínores, (£Aeosop Grece,quod referendum uidetur potius ad 9» oV quátti ad pinnas, ) Mollía quie 

dem omnía T(U/944'» uocantur apud Athénaum, 

Q. 4 


V". * "T o.» "-Lo»x 


Ede CP UIVR T apis 


". 


& 
? 


i88. Aninilium Mar. Ordo XIII. 


M Me cubre s 

Loligo fic dícta eft, quafi Volígo , quod fubuos 
lat, Varro. fed hecorígo primam breuem requires 
rer, qua tamen produci folet, ab Horatío , Ouidio: 
& per I, duplex à Gaza alijsq recentioribus fere 
fcribitur: doctiores pleríque l. fimplici fcríbunt, 

. Viígínes índoctíquidam,ut Syluatícus ; pro Lolís 
gínes dicunt. , 
ITAL, Romanís ac Venetís (ut & Prouine 
cíalibus) Totena dícítur, alij Totanofcribunt, Gie- 
nuenfes tamen & Mafsilienfes Loligíném míno- 
rem, T otenam uocant. Rurfus Italís(plerífque)Ca 
lamaro, Lolícomínot eft: Giallís autem Calamár; 
Lolígo maíor, Pie, 

HISPANI Calamár , Lufitani Chocco trocís 
tant, 

G AL L, Calamár noftri uocant , à thecz fcríptoa 
riz fimilítudíne:fiue quód in eareperíantur que ad 
fcribendum neceffaría funt , uídelícet atramentum 
& gladiolus , quí altéra patte cultrum , altera cala- 
mum refert. Prouíncíales T othena cortupto nomi 
ne pro Teutho uocant, (Z'ide paulà ant? in [zalicus noa 
menclaturis.) Baíonentes Cornet. Vide in Caallicis 
nomíníbus Lolígínísmínorís, Lollium Mafsilíen 
fes nuncupant, quafi Latíne,Gíllíus, — 

GER M A N, Sepías & Loligínes Germani uno 
nomíne uocant 25lacEfifcb , ab humore atramento 
fimili, quem habentloco fanguíriís, eum ením hus 
morem Germani lacE appellant, Eberus & Peu 
cerus, Anglis blal nigrum fignificat, Adamus Lo« 
nícerus Sepíam duntaxat 2ÓlacEfifcb appellari fcrí 
bít, Quod fi generalenomen hoc ad Mollía facía- 
mus,fpecíes fub eo contentas dífferenttjs adíectís, 
Germanís nofirís íta ínterpretabímur : Lolígó màs 
iore groffer langer DÓlactfifcb. Leligominor; 
cin Eleinerlanger 2olacEfifdb. Sepia, eiit bzeiter 
25lactfifb. CSife otey babeno all turc füfi/ 
cin droflacbten leyb/Eónneno nit qon. Polypus; 
cin 23lactfi[cb mit einem Eleinen leyb/onno lan- 
gen füffen/oarauff er aud gontan. Sepíam qui 
dem Anglí uocant C:uttel uel Cuttle:quod carnís 
mollítie & fubftantia, ínteftína quadrapedumtefes 
rat, índe genus omne Mollíum Germanice recté 
nomínabímus (Cuttelfifdb, (uocabulo noftra díale 
co magís conueniente,quàm ?ÓlacEfifcb,) & diffe 


rentías praícriptas adijcíemus, uelfic,L.olligo, eir . 


2Xaantuttel: nam raan, gracile & oblongum no- 
bís(ignificat. Germanifupetíores Sepíam ((Oeet 
fpinn;íd eft, Araneam marínam nominant. quo no 
míne fi quís pro genere utí uoluerít, utatur,mihi 
quídem non placet : quoníam alía quoque marína 
quadam anímalía , prfertím cruftata aranea no- 
míne ueniunt, Quodfi quíscommune Gallís, Hi 
fpanís & Italís Calamarij de Lolígíne nomen Ger- 
manícum facere uoluerit, & expreffo magnítudi- 
nís difcrímíne,duo eíus genera diflínguere , (ic effe 
EMO EYTWUn * 
rat lícebít;Eleiner Cydbseybseiig/ qro]fer doseyb 
sciig. 


ANGLICE, Gltuic,utlIoannes Fauconerus me docuit. 


dící, 


77, 


Polfet etiam 2ÓlaFefiffbe (opínon) 


Loliginzs maioris hanc quoq, formam, etf minus, 
exquifitam quam Rondelerij opinoruz P enetijr az. 


lim mibi confetla ek addidi. 


(1 (ijo 
sb teh ttt 
ld d i » 
LI 
/, n M 
Pe A 


, 


" : » N x Es 
SNNT 


LoLiGO 


- EM 1" «P X a- 
» | , *.^s e 


tn MONS T. 
- De Mollibu 


** - 

e] - 
$. E 
Á j 


vus] 
cO 
be 


er 


777277 


OLI!G0 mínor,T49i;, Pluraleges faperíüs annotatain Lolígíne magna, 
1T A L,Romanís, Venetísac lNeapolitanís Calamaro, Genuen(ibus & Mafsilienfibus T'o 
tena,Belloníus. Vide (uprá in Lolígíne magna, 

G AL L, Mafsilienfibus(ut & Genuenfibus) Totena.ijsuero quí Batonam íncolát, Cornetuel 
Corníche,Belloníus, AcRondeletíusBaíonenfes (inquít) Corbetz & Corníches uocant,magná 
Loligínem à parua díftinguentes.Gallís,prafertím Santoníbus, Cafferon dícítur.à noftrís ( circa 
9Mon[pelium ) ilaugio,corrupta uoce;opínor, ex Gladíolo, quanquam Monfpelíenfes nofirí Cala» 
mar & Gilaugío fxpe confundant.alij magnítudíne díftínguunt, 

GERMAR, JEinkleiner langer 2Dlactfifdo. Quare fupráin Loligine magna, 


DE POLYPIS IN GENERE, 


qp yo rx Pr uocabulum Latínínon habent,fed acceperuntà Graecís, Varro. Graecia pedü mul 
T'isiioe nominarunt:círros ením octonos habet, quibus ut pedíbusac manibus utíturiquare 
& pedes & brachíauocant, €| Polypus maíc.genere efferri folet; Lucilius tame apud INoníü,etía (5,7. 
in fcemínino ponít.Syllaba príma quand natura breuís,plerungy producítur à Grecís,prafertím 9, dn 
epícís,affumpto y.morelontt.Latíní etía producüt,ut Ouidius, Martíalis, Horatius;alij. Inflexío 7,4... 
eíus apud Grecos ufitatíor eft crefcentíbus oblíquis,(icutín nomine z3eunde componít:apud La 
tínos uero parífyllaba, PoMzse paroxytont A ttícü eft;póavzG- ueró(uel roAvz25) Dorícá & Aco Ortbogras 
lícum.cui & nónv4 (ímile eft:p3avz G- lonícti, (quand? & hoc aliqui Attícü faciunt) aut meAvzeve, blia. 
Pàraccufandí cafum facit zvd'«,copofita ab eo ín sy tantüm, ut zmAvzxy, Euflathio te(te: fed zov 
viz quoq; reperíríauthor eft Athenzus, rsavz9vlss, Antíphili Byzanttj eft, PoAvzrocte Aríftote 
li fant parui & nuper prognati Polypi, €| &vóssG" apud Hefiodi,íd eft,exos,pro Polypo accipit, Avéscdte; 
epithetonloco fubftantíui; Lacedemonij tamen Polyp& fubflantíue & fimplíciter Avósey uocant, 
Onos,íd eft, Afigus mar. quem quídà Polypü dícunt,Kíranídes. Al(us,quod fciznemo Afiníno 9,5,, 
men Polypo Net nos Ovvt,id eft, A(inos Afellós ue fuí generís pí(ces,no IMollía, fuoloco de 
dímus, Pulpüalíquirecentíores índocté nomínat,uoce Italís uulgarí ad Latína termínatíonede lpuz, 
flexa. Albertus Multípede nomínat, Greco nomíne fimpliciter translato. Octapodía pro Polypís Multipet. 
apud Pfellálegunt,dimínutiuo nomíne. 4| Polypí probofcídibus carent, qua nota à Sepía Loli- O&apodium. 
gínet dífíungunt fed hari defectü natura pedum ad eofde ufus commodorülongítudíne pen(a- Pedes, 
uit. Suprauentrícul& uefículá habent,& ín ea attramentü,(ed nóítanígrü utín Seprjs & Lolígíni Zrrament£, 
,bus,uerüm purpurafces. V eficula h&c wixeva uocat Aríftoteles, € qua atramentit per fiftulà effun 
diítantealu&fitam. Departu eor& per fiftula, foetu, íncubatíone:& à partu debílítatíone foemíne: 
à coítu uero marístuítz breuitate,colorís mutatíone:Brachía fua anarrodàt ipfi: Quód ín ficcum 
exeuntes,oleam,ficum,& fal(amenta appetentes:item de íngenío aftutíatp (porum, &c, copiofe 
in Hiftoría Aquatil(um fcrípfimus, 
GR AECrIUuulgó Octapoda dícunt,quídam íneptíus Catapoda. 
1T AL, Vbídq; gentium feré nomenretínet, Gíllius, Polpo Romz & alibi ín Italía uocatur:à 
Venetisfímilíter uel Folpo, Genuz Porpo, 
HISPAN, Puülpo. : 
|. GALL,Noftriperfyncopen Poulpe uocant, Galli Pourpe,talíás Poupe)f ondeletius. Galli 
Pourpre, Vlafsilienfes Secche poupe, Belloníus. 
| ANGLIQquí Vectamínfula íncolunt;uocant a Dettt cuttel;at Turnerus me docuit:alij quí- 
dam,utà Io.Fauconero accepí,a DzcEe. lídem Sepía Cuttel uel Cuttle uocítant Germaníco nó 
míne ínteftínum figníficante.uídetur autem Malacía omnía Germanice recte pofle uocarí IKur« 
tclfifcb:ut fi Polypum ínterpreterís, eii IRuttelfifcb art. "" 
GERM, F. in Dil[og/ Delfifd uel DolEuttel , nomtne compófrto à Polypo & "&nttel, 
uod eft Sepía. nam & IMafsilienfes Polypum nomínant Secchepoupe, "Vel círcunfcribatur, 


zin 25lacEfifcb mit edt langen füffen/vno einem Eleinen leyb. 


e 


IQO Animalium Mar. OrdoXIII. 


Icon bac noflra Polypum parte prona repraJfentat:ea ieró quam Rondelerius dedit, partem qua eirres 
conzinet [upinam,gemitis acetabulorum ordinibus eleganter exprimit, 


SANI D», 


P ISSN, 


T 


427m p" 


en NES »» 
ZR NS 
E WLLPYC 
i S LERe Lr; 


i SYL, à 
LL emm E , 


4 WS 
rou uA4L NL, T 
NUT 7227 27 ANA. 


M Appi v9 


S 


LO SESS OSSA 
Es 
SN 


7 rm, 


li 


P LYPv S quem hic depingimustinquit R ondeletius)omnium maximus eft & notifsímus, 


eíus differentiz duz funt,alter enim lítoralís eft,alter pelagícus,uíta folüm,fpecíenullo modo 
difsidentes,&c. 


ITAL. GALL. GERMANICEG ANGLICE nomínaeadem omnía,quz íam ín Poly 
pofimplicíter diximus, maxími differentía addíta,eí conuenient, in droffer DolEuttel/st. 


P LYPOR v M genusfecundumfatís ex prímo cognofcí poteft:boc tantüm differens, quod 
paruum uariumt eít,ciboG íneptum.quare feparatím non depinxímus, R ondeletíus, 


POLXPVS 


[971 


OLY PV stertijgenerís eft, qui dicitur diuerfis nomínibus (inquit R.'ondeletíus ) Eledona, 


Bolítena, Ozolís, Ozzna, Ofmylus, Plíníuslib.9.cap.so. Ozanam à grauí capítís odore díci 
tradít,ob hóc Murenís maximé eam confectantibus. egoueró quód eo fit odore, qui grauítatem 
capítís inducat, díctam fuílTe puto, A ríftoteles quidem Hiftoria 4. :, Eledonam & Bolítzenam fí« 
ue Ozolín,manifefie diftínguít, At reíípftus uerítas paulo alíter quàm Aríftoteles Polyporüges 
nera partírínos cocgít.cum enim cundem femper Polypum uiderím & odore e(Te graui, & lon« 
gi(síma btachía habere,fimplícemd acetabulorum ordinem , non potui non exíflímare Bolítzes 
nam fiue Ozolín fiue Ozznam,ab odore nomínatum,& Eledonam, eundem effe Polypi , Haec 
Rondeletíus, ([Ocus2s: paroxytonum,OQuva & O(gue(Gaza Offolem uertítab odore facta funt 
nomína,fícut 8 à mofchorecentíoríbus, Etforte etiam BeMzeuve ab eodem odore dícta fuerit, B 
2wsoy ením uel BoAGrzoy Girzeci fímum bouís appellant: qui arefactus, przfertím in Sole , mofchum 
fubolet, Ofmylium & Ofmylídíum díminutíua funt, Legímus & Bolbotinen &€ Bolbídíum, 
pro eodempifce nímírum.& Polypodíne Athenzo memorata,nífi Polypí genus fecundum,pat 
uum uaríumdp eft, Ofmylus forté fuerít, patronymico nomine foemíníno , tanquam dímínutíuo 
dicta. Athenzus quídem ab Eledona diftínguít, Eledona Aríftoteli àceterís differt crurum pro 
líixitate:& quoduna ex Mollíum numero fimplícem acetabulorum ordínem agat, ( 2464 ei etiam 

uem exhibemus conuenit, )non ut cetera duplicem. Reperítur autem uarijs modis fcriptum,EA«ds 
yu,EAed vn, E Aselovni, ^c Aud ru. Suidas e a owrlb elei deríuat, acfi Eelevs dícetetur, «| Quís non 
miretur Polyporum uaríetatem?nam horum alíus tetram odorís fcedítatem habet; alíus nomíne 
Ofmylusbene olet, & níhil mufcofius(propiore mofcho odore) feni, Mufcum ením non leuíter , non 
modo uiuus,uerüm mortuus etíam olet.Is quí eum uel occultíísimum fert,círcunfiantes fuaui(si 
mé permulcet.In arcísad ímbuendas grato odore ueftes reponítur , Giíllíus: quíhunc pifcem à 
Gracis hodíe Mofchiten uocarí tradít ; Heledonam ueróab fj(dem corrupte Halidoná,'utpiífces 
duo díuexfifínt,íta ut Arífloteles exíflimauít. Qua de re diligentius ínquírent , uel hodíe erudiítí, 
uelolím pofterí, Belloníus exhibítum à Rondeletío pifcem Eledonamfacit: Ozenam uero, que 
Itali Mofcarolum uocent, Polypo per omnía fímilem, &c. 
G RAE C I hodíe Mofchítenappellant:aliqui,ni fallor, Gopos. 
1T ALI Mofcarolum € Mofcardínum,nonnulli Muguetínum,Belloníus.fed Muguetíni no 
men Caallícum potíüs uídetur, Ego Mofcharolo Venetijs uocarí dídici, círca Genuam Mus 
zaro. ] 

GALL, Mafsilienfes Mufcum nomínantGillius, IMiuguetínus,utíam ín Italícís dixf, Galli 

cum eiufdem pifcis nomen uídetur., 

GERMAN, F. Ain Difemer/2ifemling/25ifemEuttel. 


Nautilus Zrifforelis: uel Polypus tefla inclufus;prior. 


fPronus, AY upinus. 


Ofmylus, 
Üx«tta, 
Oxolis. 
"Bolitena. 


PPolypodine, 


Eledonas 


N. auplius. 


192. Animalium Mar. Ordo XIII. 


Eiu[dem tefla,acati] modo carinatayinguit Plinius, puppe inflexa, prora voflrata. 


NSSSSSSNSNSSSSSNENSNNSNSSSSSSSSSeeS Sees d 


T'eflam tNautili Bellonius buic fumilem pinxit : € conditum in ea Polypum, extantibus cir- 
ris omnibusmuleà (proportione tefle longioribus, nempe triplo & amplius quàm RRondeletius pin 
gutta ut termi eorum utrinque crifbati demittantur,bini in obliquum erigantur, nulla intermedia 
membrana. eam enm ueli loco ad planam tefle extremitatem fiue proram erexit . Oppianus binos. 
pedes erigi ait,interá eos tenuem membranam ;ueli inflar.binos uer utrinque demittigubernaculus 
(oitunsoss )fimiles.Sed "Bellonij icone quam ex 44nglia accepi, ternos utrinque demittit. widentur 
autem remus ,non gubernaculo, comparandi ij. Plinius olus cauda media ut gubernaculo bunc pi- 
feem uti feribit ne[cio quàm re&é. qua enim pars caude nomine in Polypo appellari po[sit e extra 
teflam emiztiynon uideo. 


"Nautili à Bellontio exbibita icon. 


A V TIL V S, uel Nauticus, uel Cutrm Polypí, (NawziAee, Nawzie, (dy zreAvzed G^:) uocatur 
IN à, fpecies.eius tefta Pectínis tefta fimilis eft, cauznon cohzrenti uel adnatz.ípfe par« 
uus eft,& facíe fimilis Bolitzenz. Altera fpecies Cochlez modo tefta munitur,quam nunqua defe 
rít,fed brachia duntaxat interdum exerit, Ariftoteles, Apud Plinium inter huíus pifcis nomína 
pro Pompilo/legendum eft Polypí ouum,ex Ariíftotele. Inter pracípua míracula eft (ínquit Pl 
nius)quí uocatur INautilus,Supínus ín fumma zquorum peruenit;íta fe paulatím fubrígens, ut ea 
miffaà omní per fiftulam aqua,uelut exoneratus fentína,facilé nauiger. Poftea duo prima brachía 
retorquens, membranam inter ílla mírz tenuitatís extendít,qua uelificante in auras caterís fubre 
mígans brachijs,medía cauda ut gubernaculo fe regit.Ita uadítalto Liburnícarum gaudens imas 
gine:&,fi quíd pauorís interueníat,haufta fe mergens aqua. €] Gaza Nautilum,uertit Nautam, 
nec recte tría huíufimodi Polyporum genera facít, cum ex recítatís uerbís duo rantüm ab eo mes 
moraríapparcat. &| Plíníus cüm de Nautilo pau!O ante dixifler, (ex Aríflotele)ymox tanquam de 


' altera fpecie: Nauígeram fimilitudínem (ínquíb & aliam ín Propontíde fibí uífam prodídít Mus 


tíanus:Concham elfe acatij modo carínatam, inflexa puppe; prora rofirata.in hanc condí Nauplí 
um;anímal Sepíz fimileludendi focictate (01a: duobus hoc fieri generibus. Tranquillo enim ues 
ctoremdemifsis palmulis ferire, ut remís:fiueró flatus inuítent, eafdem in ufugubernaculí porría 
gi; pandiG concharum finus aurz, Huius uoluptarem efle ut ferat, illius ut regat, &c. Mihí Nau 
plíusa Plínio Mutíani uerbís defcríptus, non alíus quàm Nautilus proxime ex Aríftotele ab eo 
memoratusuidetur, 4| Sinon ezdenyarcerté fimiliter nauigare uídentur.conchze,que Venerig. 
dícuntur,de quibus Plinius: INauigant V enería:prebentesdp concauam fuí partem , & aürz op- 


ponentes,per fumma equorum uclíficant, «| R ondeletius reprehendít Bellonium, quí Concha: 
Miargaría. 


^ DeMlollibus." loy 


argaritiferam uuloó dictam, fecundam INautili fpeciem effe putárít. 
1T A L. Nautílum uulgus Neapolitanum Mufcardínum & Mufcarolum nomínat:quod etíam 

"nemen Ofmylo commune eft, Belloníus. - 

(— GERMAR. Ein Sartuttc/oocr diff Eutted: utfimul émolliumgenere eum effe,fímul 
GC nautam,índícetur, Keperítur quidem ín Oceano Brítanníco quoq, unde eíus picturam Io. 
Fauconerus medícusolím ad me dedít, 4 N G L1C V M eíusnomen ignorare fe confeffus. 
| Leporis marim prima fpecies Rondel. 


EP V sMarínus(aeyo 
Li S9wAdosiG-) e IMollía 
numero eft.quanqui fan- 
guís eíus (quo Mollía ca- 
rent) ínter remediíaab Ar 
chígene; Plínío et Marcel 
lonomínatur p atrameto 
forte, Is(ínquít Ronde 
letíus ) hactenusa paucís 
cognítusfuít,tumob raría 
tatem,tum obuaríama ue 
teribus tradítà eíus defcrí- 
ptione, Plinius offam ín« 
formem uocat. Aclíanus 
Cochlea exenterate fímíz 
lem facít, Diofcorides Lo 
lígíní paruz, ', Sunt quí 
Quit ZClbertus) Gironautuul 
20 dictum, Leporem ma- 
rínum effe putent (quem pz 

Jc€ Rondeletius Lyra facit :) 
DPií(catores noftri eum quí 
Phelís à nobís exíftíma- 
tur, Leporis nomíne uen« 
dunt;alij Liparím effe cred unt.Quas omnía unícaratíone falía effe conuíncuntur. nam modó no- 
mínatí piícesfrequentíffime menfis apponuntur,ijstp fineullo perículo uefcí omnibus lícet; cám 
'ueterum omníumteftímonío Lepus marínus maxímefituenenatus.Hacílle, | Germaníuulgà 
Orbem marín.uocant Cyeebaf.id eft, Leporem marínum.uidetur autem ís Lepus marínus Apu 
lej,utfupradíxíínter Orbes, Huius generaalíquotreperiímusique caufa effe potuít cur di uer- 
fac ab authoribus tradítz fínt efus defcriptiones, | Prímum genus,quod hic exhibemus;maxíme 
letale eft,ex Mollium genere, Cochlex exenteratz ualde fimile, maxíme pofleríore corporís par» 
te, &c.R. ondeletíus. 

HISPAN. Liebredelamar; quodan uulgó ínufufit de hoc pííce, anab erudíto alíquo pofi- 
tum.ígnoro. , 35 

GALLI círca Monfpelíi Imbríago uocant , (ut Mullum imberbem quod, ab infigni rubore;) Rond. 

GERM A N, Ein Obifftbuttel/an XvotEuttelein Eleiner dbifftiger luttclfifo. 


Pronus. Supinus. 


EIVSDEMjecies fecunda,ubflantia atramento, partibus interms;[upe 
riori fimilis efl,differt autem partibusexteris ez, — 
GERMAR, F. !Éin antereattoer ObifftEuttel. 


A S ni 


H H E E EU Pos 
"acivspEMfpecíesterta. Eocgenus (ínquít Rondeletíus) przcedentíbus fubftantia; uírís 
LH .bus & facultatibus fimile eft, Hic partem pronam & fupinam reprzfentamus.C'uod ín partís 
fupine,fere medío,uides,eft os:fuprapofita orí pars,alueus;qualís ín fepijs,ouí Bgunpied i ambí 


Italice, 


fPulnomar. 
Fruc ifs 


Eolothurii , 


Clerus 
Magnus. 


Geebaf. 


fcequapp. 


(2eet- 


[dwuni. 


to4. Animalium Mar. Ordo XII. | 


tu crenatus.Orí fübíecta pazz, membrana eft tenuis,carnofamagís expanfa inrotundum:cuius os 
ra fímbríata eft, fimbría nigra funt, &c, Intus cerebri nigrí parum eft, gulam excipit uentrículus, 
ex quo oritur ínteflínum conuolutum.In medío fubftantia quedam eft fungofa;fuccum fufca con; 
tínens:fortafTe wixay cum attramento fuo, (£Zec ad Bellonij Leporem accedunt.) Toto corpore eft fplen. 
dído : cryftallum,uel pítuítae maíIam concretam congelata ma e(Te dícas,&c. lifdem uiribus cum. 
prímo,fed ímbecillioribus eü efTe cefeo.híc ín a!to marí,üle ín coenofis locís marís, ftagntsue lutus. 
lentís deott, : 
GERMAR,F. Gaebtittdfblebtbea Obifftutte, 

BELLONIILepusmarínus ab ijs,quos R.ondeletíus exhibet,omnibus díuerfus uidetur, ní 
fi cam poflremoconueniat , Ego (inquit) utliberé quod dehocpifce comperíiaffirmem, dicam 
Leporem marínum,anímal paruum effe:ínter Lolígines,Lollíos aut Sepías)nonnunquam etíam 
unacum Apuis capi folítum : odore tetro, nullam alíam habes formam, quàm (ut fcribit Plinius) 
offe cuiufdam informís;cuíus iater Cyclades magna eft copía, Fuluii Leporís terreftrís colorcin 
imítatur.Pulmonís mar, more per mare diuagatur,tametíi pínís careat, Pellucídum habet corpus, 
ouíanferínícraflitiem non excedens.Gibba eft illi forma parte externa;qua etíam glaber eft, Con 
uexam ínternam partem oftendít:qua eádem parte nerui permulti rectíatq; obliquí apparent:qu£ 
bus eo modo fere firíatus eft;ut couexa fungí pars:jfdemi ad(tríctum corpus diffundit, diffuium 
ucró contrahít.fefe ením aftringendo aquá percutit,ut ín ipfa natatione fungi figura referat. (zde 
cojcio edem enetijs Fongo marino uocari: bunc.n. d lunnus [alus tradit;e|e materiam quandam; (ueluti ) 2 [pu 
ma marina coagulatam:qua quidem uat moueatur, e$ [entiat:[ed corpus membris diflintlum non babeat. ) Sea 
ptem habetappendíces,innumerís promufcídibus flíipatas, ex Indico ín cyaneum uergentes:quí 


busífugendo alímentum corpori fugeerít.appendícumautem fübflantía fungofa eft, Caeterum ex 


aqua emergens;fuam fíguramamítiít, & in feipfum concidit, ut Pulmo marin , quapropter ín ua 
feaquamhabentehunc contemplari oportet,'T'ota corporis fubftantía mucofa eft , ac ueluti cartís 
laginofa.Osad círrorum radíces ín concaua patte fítum habet, Línguam demorfus uellicat, ut A« 
ri radix, paulo tamen remílliüs. Quínetíam ín tenuíafrufta difcíffus, & in mare coníectus, uiuit 
tamen ac mouetur , Marínam Squillam fi quando fuís círrís contigerit,eam non fecus atq; Vrtíca 
marínaretínet.Libere uagatur ín marí,nullísd flatibus aut procellís ad litus eijcí poteft, Hzc Bela 
loníus. Pulmo marínus Bellont plurima habet communía cum Leporemaríno, utfpecicsu- 
niusgenerísuídeatur, Pulmo quídem Bellonij à Gallís uulero obfcoena uoce Pota marina dícírur 
Rondeletius non Pulmonem marínum,fed Vrtíce genus hoc facit, (Germanice honeftíus díce- 
tur ((2eetfcbaam.o Aliqui (JOcerfóut,uraudio,uocitanthoc eft; Spumá marís.edendo eíTe ne- 
gantferríin (umma aqua. radijs ab uno quodam cétro firíatam effe:colore candido.nec uíuere ex 
traaquam. (Holothurij etía  ondeleuj prímafpecíes, non mínus íneratü odorem redolet,quàm 
Lepusmarínus. Lepus marinusueterum, maffa quedam (iue offa carnea iínformís , R onde- 
letio tefte; ne oculos quídem habet.Idem uidetur anímal, quod Albertus Magnus fínenomíne de 
fcribíthis uerbís: Animal quoddam abundat ín maribus Germanie & Flandrie;oui albo fübfran 
tía fimile.figura hemifpharri): in extremís tenue; & in medio círca polum (üí hemífpharij fubfianz 
tía eft craflioristubi etíam lucent duo quafi oculi ("Non oculos dicir.fed auafi oculos )magní;intra fuper 
ficíem fpharz cotentí, Membrum ín eo rtullum eft díftíinGum, Extra aquam immobíle eft; & oma 
níno non díftunditur;amilla fíeura fua, ficut album ouí,& concídíttotü, Rurfus aquae tmmilTum, 
pauló poft recípit figuram fuam,& mouetur (ficut ante) motu dílatatíonís & conflrídionís. Ez 
íu(dem & alibí memínit Albertus:ubíi de Spongts loquens, hocanímal effe Aply(ian putat;mpe 
rite. Aplyfic enim herentnimirumutrelique Spongíz,nofolutíerrant, Hoc ídéalibiuocata- 
nímal phlegmatícum;pblegmatí uí(cofo,& albumini oui,omníno fimile, Phlegma quidem & mu 
cü pituitofum Germani inferiores uocit Cy donet, moftri C dnuber.) unde hocanímal C«dnot 
telfappellatur , quod nomen tamen etíam alijs quibufdam pituitofis & mucofis pifcibus attribui» 
tur, (nam Ceebaf, id eft, Lepus marínus Germanorum [alius quàm Gracorum & Latínorum] 
düorum aut tríum;ni fallor,generumreperítur,quibus communís eft figura orbicularís,) eft & alí 
us pífcís oblongus,eodem nomíne.De quíbus omnibus nos poft Orbes R ondeletíj fcrípfimus, 
Muftelz Mufteli'ue maríni genus,nomíne tantüm cófyderato,uíderí poterat anímal,quód &ces 
quapp nuncupant marís accolz Saxones.fjfdem ením uocabulá Q?napp (&2Ilquapp) Muftes 
Jam flnoftram fignificat.fed audio animal effe marínum;colorís flauí,ouí prope uitello fimili fub. 
ftantía, glabra, mollí,& quz ictibus cedar,tenuí,& ínflar ouí in aquam effufitmouerí, contrahi, dí 
latarí,ínflrumenta corporís nulla habere.exímí ab aqua;nifialiquo uafe excipíatur,non poffe:ex- 
emptum protínus motu deftitui, Hícforte Lepus marínus Bellonijfuerít, Germanícé nomínas 
ri poterít Oy álber (Dcer[cut. à flauefcente colore. nam füperiüs defcríptum cognatum eí anía 
malcolore albo eft,Lícebít & ((Deerfebwutitid eft, Fungum marínum nominari, àfübftantía fun 
gofa & molli ; & quía conuexa etíam fiue ínterna eíus pars fungi modo firíata eft, & in natatíone 
fungi figuram refert,ut de fuo Lepore matin. Bellonius fcribít, Quód firectc Leporibusadnume 
rati poteríthocanímal &Seequapp dícti, id eft; Rubeta marína: (Saxones enímet R ubeti,et Mu 
fiel d.C! pp uocant;)alterum ctíam íllí maxime cogna;um,fed albí colorís,quód ($2 eerfc:bum 
nomínae 


 DeMlollbus. ^.^ 19$ 


 momínauímus,íd eft, Spuma marinam, Leporum aliquod genusfuerit, Rubetz quídem nomen 
! uel a ueneni,uelalía fímilitudine índí potuit. —Eacpluribus expofuí, ut quí non procul Ocea- 
no habítant eruditi , bec anímalía cum ueterum atqg recentíorum fcríptís conferant ftudíofíüs; 8 
ne Leporís,Pulmonísac Vrtíce marínze híftorí& confundantur, caueant, 4| Pharmacopolz a- 
liquí marisfpumam appellant materíam quanda concretam,intus lanofam & tactu urente: quam 
ueterum Alcyonium effe Brafauolus conijcít, Lyram pífcem R. ondeletj,uulgó Gallís Gronaut 
(alijs Gornart,) díctum;alíqui Leporem marinum efle putant,ut Albertus; Germani quídam me 
Jius Seceban.id eft, Gallum maríinum;appellant. Gecban, 
APVLEIV $ ín Apologetíco,Leporem marinum putat effe animal, caetera exoffe:fed quod. Lep.marin. 
duodecím numero ofla ad fimilitadínem talorum fuillorum ín uentre connexa & catenata gerat, 7/puleij. 
An propríe tame Lepus marínushoc anímaluocarí debeat, dubítat., 
Lepus dírum & uenenattrm anímal,ín noftro mari offa ínformis,colore tantüm Leporí (imí 7,/;.,,,. 
lís;ín Indis & magnítudíne & pilo, duríore tantüm;necuíuus ibi capitur, Plínius, 


DE VRTICIS IN GENERE; ET PRIMVM AD QVYOD 
: genusanímalíum referri pofsínt, 
RTICAS tameasquz faxís haerent , quàm qua folutz faxís errant, inanímalíum nume- 77rica; api. 
V ro Aríftoteles receníet.Sentit ením V rtíca (ínquít) X manum admota corripiítadhazrefcíttg 541; e[fejfed. 
perínde ac Polypus fuís brachijs,ita ut caro íntumefcat:os ín medío corpore habet; & de (axo,qua ánpfetliora . 
íi de tefta uiuiti& practernatantespiciculos excípít retinet&p,deuorati ínhunc modum quecun 
que nacta eft efculenta, Genus alterum € faxís foluítur, & Echínos Pectunculosty,quos offende- 
ít uorat.Sícille, Cumigitur Vrtíca (ínquít R.ondeletíus) frondem fuam,que pedum uice eft, Früs earum, 
modó dilatent,modo contrahant:& ore cíbum accípíant;ceu tractu guftatuG przdítz, duobus ad 
"uitam (anímalís) neceffarijs fenfibus,non ínter Zioophyta, fed ínter anímalía non omníno perfe- 
€ta easnumerabímus.Polypis autem & Leporíbus mar.fubiungímus,quód ex mollíum fint gene 9/6/Li effe. 
rc: quód etíam modo fronde expanfa Polyporum inftar pedes multos habere uídeantur : modo 
fronde contracta,maffa tantit carnofa, ínformi (ueluti Lepores maríníi) conflare uídeantur, Hac 
Rondeletíus, | Equidem & hís íneíle fenfum arbitror, qua nec animalíü, neg, frutícum,fed ter- Zoophyra e[- 

"tíam ex utroq; naturam babent, V rtícís díco & Spongijs, Plínius,hínc eft nímírum quód pedícu fé. 

"los earum,frondes quàm círros appellare maluít, XArííioteles etíam De partib.anímalium A. s. 

*Quas (ínquít) V rtícas appellant,non tefta operíuntur,fed exclu(zc omníno (unt tjs que ín genera 

: diuí(imus. Ancípítí naturahoc genus eft.ambígens & plantx & anímali.abfolui ením & efcam pe 

i tere nonnullas;& fentíre occurrentía pofTe;atq; etíam afperítate corports uti ad fc tuedum,aníma 

lis eft.atueró quód ímperfectum (it, & faxis celeriter adlizreat;nec aliquid excremetí emittat (e» 

-mittere uídeatur) manifefte,quanquáa os babeat, plantarum generi (ímile eft. Facile, —INosde 
Spongijs alíás díxímus,nullum eís fenfum ínefle;ideotp Z:oophytis ínferíores haberi; Vrticze ue 

*ró cüm & fentíant, € infuper eorum qux IMollía uocant ín mari anímalíum naturam pra fe ferat, 
Zoophytís fuperíores perfectíoresq; exifiímari debent, quanquam ín fuo etíam Mollium genere 2/5, 7. 
imperfecte. Idem Ariftoteles Hifloriz 8, 2. uídetur Vrtícam T'eflaceís adnumerare: nam de erfells, 

"T'ellaceorum uictuagens,inter cetera tradít V rícam, effe ueluti ínclufam Oflre( carnem:;quete 775, ,, fi- 
ftam non habeat,;fed nuda (it: protefta autem (a^ alzera parte,ut && Patella)utatur faxo cuí adhzret. ,,,,, fla. 

- Hincalíquísforteínter Mollía & Teflata Vrtícasambigere coniecerit:illas precípué que fa-. 7, 
xís femper hxrent:nam femper folutas, Mollía femper dicemus;utrurfus ín earum medio pone- ,,. 3 7, , og 
mus íllas quz modo adhzrent,modo folute uagantur. — Teflata na- 

Qui Vrtícascum Vertíbulís fiue Holothurijs & "T'ethyís confundunt, ex Hiftoríanofira ,,,, 
redareuí poffunt. 

A«xisiQa Grzcis communiíter, Attíce Evízlaz, dicuntur tum berbae,tum anímalía marína:quae un MiQn VÍ 
Latínísetíam communi nomíne Vrtícz appellantur . eádem nominis caufa,quoníàm uredínem 5, 
& prurítum tactu ímmíttant.AxeA4sc nomen Girammatíci Grecí deríuant, aed do p Eye cnp 

- dry:uel per antíphrafín zraez &yep xe2uip eroi &zraduty rtg quy Kvid ue uero zegd zo xvi(sy. Mupid]a etía, Mupid'p, 
id eft, Matrícule,dícütur Vrtíce mar.ab Ariftoph.forteab alíqua fimilitudíne figure Oc vli wapey 
a yuuuxéioy «diy , (| Caro marína apud Trotulam,quantum coníectura alTequor, V rtíca eff. 

GR AEC V M uulgusquum terreftres urtícas Ziuchíndas uocet , marinas tamen Coly- 

cenas nomínat,Belloníus, — Graeci hac etate Colizanam uocant,quód (colis, 12 e] pedunculís fu 

is firmíter Polyporum moreadhzrefcít, Gillius,  Kondeletíus Colycenam (per e diphthong, 

in penultíma) uocari fcríbít, non quamuis , fed prímam duntaxat fpeciem V rticarum.Colybdses 
nam quidem alíqui ueterum pro pudendo mar.ínterpretantur, 

ITALOR y Mmultíanríquo nomíne Vrtícamappellant;altj Flammam maris, " 

GALL. lNormanníCul d'Afne uocant, Bellonius.fed I: ondeletíus príuatím primi tantum 

o Mpeciem fic uocari docet: quà Mafsilienfes Vrtígo nominant: quod nome ceu generale melíus u- 

"farpabitur. Tertíà quoq; fpecíé Gallice quída Pofterol uocant, quód contrada podíc? refcrat,&ce, 

a 


oopbytis f 


fethiores. 


106. Animalium Vlar. Ordo XIII. 


GERMANICE qiudamínterpretantur Cebeflaii/ (Oebsflam. Licebitetíam Cyeeneffel 
appellare, 


YVRTICARYM DIVISIO EX RONDELETII $ENTENTIA; 
cuí conficta fingularum Giermanícanomína addídímus, 


V'rtíca parua,Cul d'Afne INormánís,. 
X Saxís, Steinneffeliut) Simpliciter ein Gxeeneffdl/ otet eis 
Semper adhzrentJ Y Éleine &eenc[Jel Edítur. * 
"Rlábneflen Y Czrulea, 
Teftísalienís,prafert- | * Paruarüau-J Viíridís. 
tím Purpurís & buc- | temalíaeft | Subnigra, 


cínís; ipecíes ínnomí- fed notata [i czruleis 
| nata.eit &dnecEnef. | A pactisuely flauís 
Vittícarum À fcl.non edítur, A nigrís 
alía: i A Cinerea: cirris multís femper explicas 
tís:carnís parum habet.eí áfd:bfars 
be Geeneffcl . 
Proarbitrío hzrent,aut folute uagantur:utrubra Vrtíca: 
ein rote Ceene[fel. 


Semperfolute liberet funt ez,quas Galli uulgo Potes appellant, Albertus Stíncos; 
iin (eer(dam/ein (Oeerbüt. $ Species una,quatuor. 
Ex hís pedes fiue brachía habery Altera;octo : Polypí brachijs n8 
ualde dífsimilía, 


V'rtica parua Rondeletij. 

e ^ R T1C A príma feu parua Rondeletij, — fNucis íuz 

j )PRY V zisndis (inquít) magnítudiínem uíx fuperat,ob íd pat 

KS uaa nobís dícítur, Harum alíz uírídes funt, alíae ceruleaes | 

alíz fubnigre,fed punctis alíquot ceruleís,uel flauis,uel ru ' 

brís notata. In Oceani faxis frequentes funt, apud Santos. 

nes ac Burdegalenfesindelícis, €f Scopulís lítoralibus | 

tam pertínacíter ínhzret , ut nifi prímo ímpetu díuellatur, 

uíx poftea, nífi ín'frufta cocífa dírími pofsit;, adeo fuas trís : 
chasarctífsímé contrahít,Belloníus, 

GR AE CIS uulgo Colycxna, Víde fuperius ín Vrtie 
cís in genere, 

GALL, Mlfsilienfes Vrtígouocant, Rondeletius. 
Normanni Culd' Afne, (íd eft, Podicem afíní,) à cíirrorum | 
contractíone atcg explícatíone,Belloníus, 

cá . c GERMAN, JXÉipnEleine Ceeneffe ober Geeflaint, | 
ein 2trfneffel.einEleine Steinneffel/oon fatben grün/ooer blavw/ober fdwartsledt. 


" 
» 
L 


f 


Eiu/dem alia eicon à 'Belloniopropofita dupliciersmaior explicatam 
Frticamyminor contratlam repre[entat. 


VRTICA 


- DeMollibus. 197. 


AL 


Fran 777 

TOR. — - 

RTICA ILÍiuecínereaRondeletj, — Cinerei (ínquit) colotis efl,tenuisadmodum,quíà 

BU acide magnam ííue círros multos habet,carnís parum,In faxorumrímís uíuít.comá fem 
perexplícatam habet,nec unquam contrahit,a faxo euellí nequit, 

GERMAN, /EináfdfarbeEleine Geenef]c/over Steinneffel: mad voii felfen nit qat 

ge5ogen weroer-batt jr baat oocr flaiieas allweden aufde[pscitet/niemar sü(amen qesogen. 


& 7 RTICA r11.fiuerubrapurpureáue Ro 
deletj, — Prímz (ínquítfimilis eftjnífi 
quod frondem & longíorem & copíofiorem 
habet,Saxísalíquandohezret,aliquando folu 
ta uagatur,efculenta eft ; fed duríor quàm prí 
ina, 

. GALL. IWNoftiriobcolore purpureum 
fiue phoeníceum,R.ofam appellant. alíj Pofte 
rol, quód contracta rectí ínteftini extremum 
cum mufculo fphinctere, fiue podicem refe- 
rat , alij Poufle píe Brítanorit:alij Cul de che- 
ual, 4| Belloniüs Pollícípedes.(quod nomen 
ipfe fingit à uulgari Poulfepieds ,) nomínari 
tradít eos , quos R ondeletius Balanos facít: 
quod pollícum ín pedibus fimilítiidínem ha 
beant, racematím Oceani cautibus adherens 


tes, X catera, , " dh . 

GERMAR, fEín teote Cyeene]]cmag von ber farb ein (ect. toofc denamfet werben, 
JEin reote dro[Je 2trfneffel . ift nitt allwágen an oie felgen debefft wicoie3wo vordamelten / 
funber fatt auch leoig ombirn im wa] jve [pey 5 fücben . [o fy oae baat s[famen 5ciicbt/fo 
bat [y cin gftalt vcf binteren/wicaud oie cft. 


xs 1 y 
Nes A AY 
r 


NS à 


i» 
N 


N 
w i 
NN 


GEAMNGSUSWYWY ^ 
ED 


SS n 
"WS 


SONS 


N SSNNS 
CONWUONNW 
uaa, 


R TICA Irff,Rondeletí. Hac (inquit inftar Holothuriorum teftis alienísadnafcitur; 
. ^ jt " TEXT "n L ' du e aH, M 
V GOmaxime Purpurís, Pars exteríor dura eft; & tígidiufcula, fpifsior& quàm ín alijs V rticís; 
; 2] 


* 


i98 Animalium Mar. Ordo Xll. - 


Círrosbreuifsímos ín ambitu habet , ex ínteríoríbus eíus partíbus filum longum deducitur, nors 
puteo colore tam iucundo tam florído infectum;ut cum preciofo íllo Purpure fucco éertet, Caf 
ne eft duríore,eamqQ ob caufam à noftrís reijcítur. 

GER M. F. in Cdnecneffd/Elábt ober wadbfit allvád an ettlider (Ocer[dnecEe fa 
len Puned e ver Durperfdinectan : wirtven wáden oef berten fiei[ce sG oer [pcyB vera 
Yvo2ITCn. 


LAN 
2A 


EA 
[s LPLLAS 


22/5. flm 3 
2 


RTICA Y. Rondeletij femper foluta,ut etiam fexta, Huíus (ínquit) pars una,ueluti fun. 
WV ua dam mafla,rotunda,caua,ín medío perforata, purpurea uelutí fafcíola ambíente, pí 
leum plane refert . altera parte Polyporum pedibus fimilis eft, octo ením pedes habet craffiufcue 
los,extremís partibus quadratos,ín acutum definentes. Nullas interiores partes díftínctas habet. 
Corpore eft adeo pellucído & fplendído,ut oculos offendat & hebetet, CírczVlagalonam plurís 
mz reperiuntur,maxíme arftate;qua tum diffoluuntur & ínlíquorem abeunt, díflluuntt glacies 
modo;fí diutius manibus tractes, Ad eam magnitudinem accrefcüt,ut pileos, quibus uíatores uti 
folent,fuperent,Prurítum & uredínem ín manibus oculísqj mouent, €j Belloníus Pulmoné mas 
rinum huncfacíens (quam eíus , fimiliter Gillij et Maffarij fententíam R.ondeletius reprehens 
dít:) Huius,inquit,ea eft natura,ut marí commoto, deorfum ad ímum feratur : pacato uero acbes 
ne tranquíllo;paffim folutus díuagetur, Giibbam habet ínftar dímidíatz fphzre figuram,olabram 
pollícís craffitudíne:cuíus pars ínterna neruís rectís à medio íncipietibus, quafi firíjs fuluí coloris 
ín gyrum radíatut , quibus fe diffundítac conftríngít , qua corporís commotíone aquam concua 
tit, & nunc ín pronum;nunc ín fupínum effertur, Pínnarum uice fibrís tenuibus atq; xgré confpi 
cuís ín orbem communítur,ut Lepus marínus.Crucíformes quoq; círros,ftríatos,craflos, ín mos 
dum ftella radíatos,numero quaternos , (ralis ef? fexta Rondelerij Frtica, buiccognata, ) parte ínterna 
natatíoniaccommodatos habet:quos ut exacte confpícías , erít ín lebetem aquz fynceríorís cons 
rjcíendus,&c . Cum ín marí díuagatur,erandís uídetur quafi pítuítae globus; quí unícum tantüm 
colorem referret, nifi rubris illís quatuor círculís fugillaretur, & ea cruce,qua interna pars flríata 
eft,dífiíngueretur. Eum ft ín frufta difcífTum,ín mare reiecerís,uiuere níhílomiínusac moueri có 
períes:extra mare autem exanímís apparet, Emortuus ín alto marí,fluctibus expuitur ínlítus, trà 
Íparentis glacíeí fimílís.FTzcílle , 

GR AECY M uulgus Mogní uocanthoc animal , quód partibus uerendís admotum, prurís 
tum ac Venerem,ímo etíam ampullas excítet,Belloníus. 

I T AL I uoceobícoena Potam marínam, Belloníus, — Lígures Capello dí mare;quafi dícas 
Pileum marínum,a figura; R ondeletíus, 

G ALL. Vrtícafolutas hac & fexta,uulgarilíngua Potesnuncupantur, Hec príuatim à Maf. 
filienfibus Capeau carnu,id eft;Píleus carnofus;á fíeura; R ondeletíus. 

GERMANICE dícipoteft ((Deerftbaam/(Oecerbüt. Oceani accole multí,ni fallor, ((2eer 
fbaumappellanti& Gecquapp/& Gynottolff:quod poftremum etíam pífcí cuídam attribuís 
tur, Nos dehís nomíníbus plura ín Lepore mar.ícrípfimus in Hiftoría noftra dubítado an ad Les 
porem,uel Vrticam uel Pulmonem potíüs referrí deberent:fed uidetur ad V rtícas potíüs pertíne 
re.Lepusquídem marínus Bellonij;pluríma cum Pulmone eíus mar.communía habet;ut fpecies 
duz unius generís uídeantur.ZE is art er Cyeenef[el mit viij. fürfen/Elábt niemar an./ iftall- 
wág levig. | 

VATICÁ 


— DeMollibus.. I9o 


t 
s 
H 
S. 


LLLI 
Ax SNO 


4077 7 


RTICA VI. Rondelaltera fpecies femperfolute,  Supradícte du aqu 
VW ribus fidis eft, Quatuor duntaxat pedes habet, feu frondes potius ; I eios pa B 2 x 
liz V rtícze:quoe fatís apte folijs acanthí compararí poffunt.In 2e in. alíquas in ee 
latím dífpofítas, €] Frondes huius V ttícae uídentur pennas referre:fed alía À enna E : qua 
inter Zioophyta dabímus. € R.eprehendit R.ondeletius íllos , qui hanc & upenerern Vrticam, 
pro Pulmonibus marínís ufurpant, i | 
ITAL.ET GAL L.Potamarína,ut fupetíor quocp, 


GER MAN. AÉinanvereartoer nádfteandten Geae[fdmit idj.fáffen. 


Vicicarum fpecies due,quas in Italia pilas à Cor. Sittardo accepisquarum altera (rotundior) 
videtur [pecies pma e[fe ex illis quas exbibuimus.altera an va 


ticarum generis [ut,quarendum, 
uz 


á 


ORDO XIIITI- DE CRVSTA 
TIS SEV CRVSTA TENVI CONTECTIS 


IN MARI ANIMALIBVS:; VT SVNT CANCRI, 
Cancellí, Locuftz,, Squill, 


DE CRVSTACEIS 


IN GENERE, 


dNIMALIY M Exanguíum differentías expofuímus fuprà,ínítio precedentís or- 

ínís de Mollibus:quod prímum ín marí Exanguíum genuseft. Secundum,de 
4 quo nunc agendum,Crufiata à Plínío dícta,uel Cruftís íntecta: à Grzcís Met Aattóspot 
» ww reíd eft, mollí tefla operta , teementi ením non &que durum denfumd habent ac 
E05 M espaxólsoua, qua oftraco,íd eft,tefta duta filiceatp ínteguntur, Hsc partem folídam 
forís,mollem carnofamá íntus continent, Solídum illud fragile , non collífile eft, 4| Huíus gene- 
rís fpecfesuarízfunt,que magnítudine, fpecíe,figura,afperítate,Izeuitate,nec no uíta díftínguuns 
tur, (| Cruftatis incfi falus fuccus,funtGj omníadurz carnís, & concoctu difficilia: multum nu 
tríunt,príus ín aqua dulci elíxa, Caro eorum,quemadmodum & Oftreorum, uentrem fiftít, quan 
do ín aqua príus elíxa fuccum falfum depofüerínt. &j Cancrí nomen ueteresalíter atque alíteru- (6, 
furparunt, Plíníus pro genere fic ufus eft; Cancrorum genera (ínquít) Carabi, mE Mzz,Pagu 

4 


Cauda, 


Refrigeratio 
Cruflatora. 
Acca, 

Bear yuodetia. 
Ordinis ratio 


Cancrori ges 
nera. 


Differentie, 


500 Animalium Mar. OrdoXIIII. 


rí, Heracleotíci,Leones,& alía ígnobilíora, Aríftoteles éos tantüi Cancros (aexivovs) uocat; quíb, 
rotundá eft corpus,quibusdg cauda deeft, ut ipfeait.R eueratame Cancrí omnes caudá habet, fed 
corporíapplícatam:quam nó extendunt nífi foemínz,, cum eam partém otiorum copía diftentam 
habent, Componítur autem Cancrorum cauda ex quíngy tabellis, (fic appellamus quas Arifiotes 
les mA&xac,cruftas fectas & congeftas:) fed hzc ín acutum defínunt;non ín pinnas ,utín Locuftis, 
quía Cancrí cauda non natant;uerüm ín ea oua deponunt & conferuant. ín eádem eft excremens 
torum exítus, At Locuftz natant,caudz,ut palmulís ínnítentes, Cancri terrenam potius uítam a« 
gunt (n mari reptantes, potis quàm natantes) cauernasQp fubeunt, — Squillalata quídem pedes ha- 
bert & gradítur:cauda tamen non caret.item Cancellus purpurarum;buccínorum & cochlearum 
tetas fubít,íllíca degetníbílominus tamen caudam longam habet &C extentam.Quare reciíus dí 
cemus Cancros caudam habere:fed corpori appreflam,neingreffum ímpedíat, Hac fere IL onde-- 
letus, 4| Calornatiuus Cruflatorum recreatur ambiente aqua; quam quídem etíam neceflaríóo, 
non refríeerationís caufa,dum cibum captum,ore admíttunt; eandem&p mox reddunt,ne ín uen 
trem íllabatur,wegg zt d'zet«, V ocat autem d'aete Aríftoteles;alibi Bezyyiosd ie ín Cruflatís , partes 
íllas círca os hírfutas & frequentes,quas celeríter mouent. iuxta has foramína quaedam, ut Bellos 
níus fcribít,aquam emíttunr. Pluralegesín Híftoría noftra,ín Aftaco fl. B. X In Cruflatís propo 
nendís,huncordínem fequí placuít:ut prím& locü obtíneretrotundiores et Cancrí príuatímdícti, 
císto fimiles,xepuveadlsie, deinde oblogí,inter& hos prímtt Carabí,& fimiles, ab Aríftotele x«ezBoe 
d'é dicti, forcípibusínfígnes:tum quz íllís carent,Squille.Cancellum fiue Scyllarum, ceu ambís 
guz ínter Cancros & Carabos eísty fimilía naturze , medíoínter utraq; loco pofuimus, «| Cancro- 
rum genus (ínquít Aríftoteles)multíplex eft;necfacileenumerandum:maxímum, quas IMzas ap 
pellant.Secundum Pagurí,& quos Heracleoticos uocant, Tertíum fIuuíatiles,ceteri mínutíores, 
& nullís penénomíníbus annotati, Et genus Cancrorumlítorale Phoenice fert, tanta uelocítatís, 
ut eos confequi facíle non fít;undeizz&c,hoc eft, Equítesappellant, Genus ítem alíud efi, quod 
iagnítudíne Cancrum non excediít,facíe Aftacís fimíle, FIxcille, INospluragenera numeras 
bímus, (ínquít R ondeletíus:) qua ínter fe differunt magnítudine, colore, pedum longítudíne: & 
eculorum fitu,quod ij uel contíngant fe feré,uel magno ínterualloà fe dífiuneantur. Omnibus pe 
desunt dení cum chelís;cornua tenuía , parua & pauca , Corporis totíus alueumatq caput índía 
Ícretum omnes habent, Quam nos caudam appellauímus, Arífloteles Gavius vo]vyad'«c uocat, 
Per tranfuerfum & ínlatus progredi uidentur, ín pauore etíam retrorfum pari uelocítate redeüt, 

Cancrí nomen Plínío,ut díxí,& recentíoríbus quibuídam,ad Cruflata omnia exiendítur, Ari 
ftoteli fpeciem tantüm rotundorum fignificat, Iam uero rurfus ín hac ípfa fpecie, quidam fimplís 
cíter Caricri díci uídentur:alij cum epitheto alíquo , ut Heracleotící;alij peculíarí quodam nomí« 
ne,ut Pagurí, Maíz; Pagurostamen recentíotes quidam Greci pro Cancrís promifcue accipítitz 
ficut & Palladíus, | A | 

ITALI Canctosuulgó mutatís & ínuerfisliteris Girancos uocant,tam fluuíales, quám mari 
nos,Platína, à; 

GER M, lNos Cancros (utcommuniüsaccipíam Cancrí nomen pro quouís malacoflraco)Lo 
cuftaríos,KeeaBosctéc, nominare poffumus lande Irebe/uel fimplíciter rebe. Angli Cretiife 
dicüt Aftacum tum mar.tum fluuíatilem; Hollandí alij ínferíores Germani "IKreeft uel Creeft. 
alterum uero genus quod Cancraríum propríeappellatur,Éurt$e Irebs/runoc Irebe : ucluno 
uocabulo QC á[cbenErebs/à fimilitudíne marfupij fubrotundí:uel ((Qeer[pinnen/ íd eft, Araneos 
mar,quanquam & Sepíam alíqui fíc uocat íneptiüs, Vel IRrabbe/TRrab/IRrabe/ CvecErabbe: 
quonomíne Angli Germanig ad Oceanum , (ut Gallí etíam alíquí Chabre uel Crape ) príuatím 
Pagurum uocitant, 


Iconem banc in [alia natus fum,perfumilem Hanc Rondeletius pofuit; primum liba8.cap.za.deinde 
illi quam Bellonius exhibuit. Tomo 2,in libro de pifcibus [lagm marimi,cap. 
12,utrobiq; Cancri anomymi nomine, 


ANCER fimplíciter € generís nomine dictus,cum fit fpecies quedam ínfíma, anonymusa 
( vule cognomínatur, Loc(nquít) &requentiusin'Gallía Narbonenfi uefcímur.na« 
Ícitur 


De Cruftatis. ^OI 


: 
fetu in ftagnis marinis inter fluuiatilem & marinum medíus:quo ín fluuiatilium penuria aduer 
fus Canísrab. morfum utendumceníeo. € Idem uidetur, qui à Bellonío fímplicíter Cancer maris 
nus (EzexivG- 9Ae7]G") nomínatur, Hos Cancros (ínquít)à Pagurís etufdem magnítudínís (cum 
quibus fzpe ab íchthyopolis permifcentur)ipfa glabrítíe prímüm difcernere oportet, Pagurí pre» 
terea tíbías habent hírtas,etbrachía grandíbus forcípibus uallata, atqj (que) in nigrum colorem a« 
beunt;ín extremoliuent. Cancri omnino glabrifunt , eoruméanterior corporís pars,pofteríore 
latior eft, Hc ille. Videtur autem fpecies hecfemper minor effe Pagurís, 
ITAL, Venetís Granceolo dícítur, Ferraríz mas Granzo,foemína Grancella;Belloníus, 
In hocgenere (ínquítídem) V enetíIVIazanetas ( /nfrà etiam Cancvum paruum latipedem, Mazeneram 
ab Italis uocari fcribit) nomínant,Molecís fímiles.hos mares effe,mollefcere, ac uernatíonem exues 
referunt:íllas foemínas putant, & perennícontegícrufta, [Maia etíam Italís Granceola dícítur; 
& ne quís confundat cauendum, | 
GALL, Anofirisgeneris nomíne Cancre appellatur, R ondeletius. 


GERM, JÉin art oer ((2cettrabber, r. ein &DinverErabb/ ift Éleineroann ieredten 
(iOcatrabben, 


ANCER Heracleotic, (Kagsivoe ioosAso716c) , R. 6d, 
(C HC BOPM inquít , ab Heraclea íllufirí urbe 
ad Pontü Euxínii, potíüs qua ulla alía,plures eníimalíz 
bi Heraclez fuerunt.Paguto tá fimilis eft,ut uix díícer 
nas,ueruntamen fpecie differt, Colore eft fufco, &c. ra 
ríorinnoflro marí, «| Heracl. Cacer(ínquít Scaliger) 
grandifsímus eft ín genere Pagurorum , cruribus bre- 
uibus ,forcípibus admodum ualídís : quem pro Vifo 
-Rondeletíuspínxit, Feracleotícus ueró ípfius, parua 
Maía omníno eft,(iue adhucadolefcens , fíue adulta ín 
fuafpecie:níhilenim refert, &c, Plura leges exetcítas 
tíonum eíus De fubtilítate 345.2. 


/GER M, £Eifn dcblecbt oer ((DeerErabben/ober GOcertáfdpen. — 


h A à y 
( EY 


Za ——— 
LE 


e j 
Ar in A UIN 
n 5 AN 1) 
EONSRINIIS NN . 

iov » D , N ve tia — 

Be SOSIRMUNNSSSE QNS ad NS ANNE 
EROS c ON — 
S A SENSN D 
— «c. 73 SNNES SI 
o 23 
Cy 


ANCE R HeracleoticusBellonij. nam Rondeletij hoc nomíne Cancrum íam proxime ex« 
C híbuímus, Cum Heracleasurbes (inquit) uíderem adíacentes lítori, unam Pontí,alteram 
Propontídis,ab eís íd Cancri genus denomínatum effe,facile míhí perfuafi, Plurímus eft ín Sícís 
líz litore, quanquam & Romzaliquandouendítur, IMultí Gallum marinum ea tantüm ratíone 
uocant, quod eíus brachíauídeantín críflze Galli modum tornata effe, Hxcille, Rondeletíus 
bunc Vríum ueterum facít, € iconem ab hac nonnihil díuerfam ponít, V íde pauló poft. 
G ALL. Migrane,íd eft, Malam Punícum uulgó uocant círca Monfpelíum, à figura & colo 
re ualde fimili. 
GER M. JEÉinanoereart ocr (Occrtrabber: etlido nennéobie ein Cecbanc/ven er (dp 
ven geftalt:ctlidy ein Oranatopfel/ven oer geftalt vro fatb. 


Lord 


202 Animalium Mar. OrdoXIIII. 


vRSv $ Galli mar,uulgó dici , (quem Cancrum Heracleotícum Bellonius facit, ) qualem 
olím ex Italía Corn.Síttardus nobís attulít;alía eícon, 
GER M A N. 2leben ocr felbig (OceerErabb/auff cin anvere weyfi decontrafect. 


Eiu[dem Cancri icones alas duas aliter expre|- v- "p s v s quel Via fpxrG- 4. ) Rondeletíj: ídem qui 
Jas proximé vetró pofuimus, Cancer Heracleotícus Bellonij (& Scaligeri; V ide 
m fuperíus) proximéexhibítus:quo cum pluraleges. Vr 
finomen (ínquít) non forma impofitum eft , uc Locuz 
ftis:fed ab actíonib.moríbustp,ut Lupo,Cínzdo, [Bel 
lonius Vrfum feu Vríam facit,qua R ondeletíus Squíle 
larum generís effe oftendít,& latam cognomínat:quam 
nos etíam ex Italía olim Vríi nomínea uíro quodam e- 
rudíto mifTam accepimus . Credíderuntnímírum hunc 
effe Vrfum alíqui a corporisforma : quz craffa ei & re- 
curta eft, (icut terrefiri,& quía genusalterum per omnía 
huic fimile,Lígures uulgo Vrfetamappellant : quac am 
eadem fit Squillae celat Rondeletij, quaerendum. Vi 
de infra ínter Squillas, 

G E R. M A N. dici poterít ei DO árenErabb:uel alijs 
nomíníbus ín Cacro Heracleotico Bellonij (am pofítís, 
[Bellonij neto Vría, ein 25 árenErebe . híc enim longus 
& caudatus eft,ille rotundus.] Éin antere centrafeetung oe nácbftgemelten ectrabben . 


Icon Paguri ueluti in doro iacentis,expre[fJa P enetijs:fimilis à Bellonio exbibue. 


iM li i 


SE— 


Ey — ———2 
pU 
M 
E—— 
x 
am 


D. 2 


"a 
p 


Eeeoem 


S 


Umm 


NN 
SW OS 


PAGVRYS 


De Cruftauis. 203 


Ein[dem alia quam Rondeletius pro Maia dedit effigies. Nos proximà 


O:Maiam aliam dabimus. 


AG V R v $ (P&ys0G-) genus eft Cancti Helychio, R ecétiores Graci pleríc; Pagutá pro Can 
: D3; fímplícíter & ín genere ufurpant.fic Pagurum fluuíatilem díxit author Euporíften , qux 
inter notha Galení funt, Idem à Palladio Cancer marínusuocatur. Pays, vds vro fuip Kzedens, 
-Scholíaftes ín Equít, Ariftophanis, Bias, Pagurus eft marínus,quí uocatur Carabus, Kíraní- Z:[a», 
des. Vocatur autem à Grazcís Pagurus,zega 7» qv voie wvtyoià deep ot ép "TK(& "70 36 vrécyse soelu 
xot QvAcz [ap folet ením qv z&yes, hoc efl,afperís & petrofislocís uerfarí. Príma huius nominis fyl 
laba Oppíano € Nícandrocorripítr. Latínumnomen non ínuenít, Greco ufi (imc Plinius et 
Gaza, Heracleotícífuprà dicti hís omnino cognatíuidentur. 4| Pagurum eundem quem Bel 
loníus píngít Cancrum, ín Italía ab erudítís nominariaudiui.necalium ad me pictum Fracaftori- 
us dedít.de eodem etíam Gillíus (enfít. Atteftantur & nomína;tü alía que Belloníus recenfectum 
Porrí uel Porí nomen ufítatum Italís per fyncopen à Paguro cótractum uídetur, quanquam hoc 
nomen K.ondeletíus fuz Maíz attribuít, Porroní quídem íllejnon Porrí (cribens. qj Negat Ron 
delctíus (inquit Scaliger, nomen quídem eíus (upprímens) Maiíam effe Cancrum illum longícru 
"rem, horridum:propterea quód Maia fit Cancrorum maxíma. At, ínquít, haec quam Prouíneía 
Squínado uocat,no eft maxíma, Maximum enim fert Oceanus Cancrum, Squínado quadrup/o 
maíotem. Vbí nonanímaduertít Aríflotelem de fuis Pagurís atq; Maijs (críbere, non de Ocean: 
| cís.Quíppe etíam Rhombínoftrates paruí,Oceanici decuploamplíores, Atíntoto Aegao,lo- 
nio, Adríatíco Granceo!a (fic ením dícuntur ab íllis IMaiz) funt omníum maxíme Cancrorum. 
Hacílle, IdemScaliger: Pagurorum (ínquít) duas noui differentias.a!ter & orbiculatior, & fu Specie 
Ícior,& maior, Alter eft quadratíor et mínor,colore dilutíore,ac pen pallída uírídítate.PorefTas 
hos uocat Venetus. (| Pagrumpiíícem (o&yeop) perímperítíam cum Paguro cancro facilé confus 
deríraliquís.€] Paguri quando à Cancrís fimplíciter díctís difcernantur,fuprà expofitü eft ín Can 
cro fimplicíter uocato, - 
G R AECI hodíe ubíq; uetus Paguri nomen retínent. 
.. ITAL. Cancer hic (ínquiít R ondeletíus) ànonnullís Carabo dícítur,ab alijs Porroní,à Ve 
nctís Giranci porroní (al. Granci porrí;) abalijs Cancharo de Barbaríe, Rondeletíus. Venetijs 
Poreffa, Scaliger. 
HISPAN. Lufitani Aranha (ut audío) nuncupant. 
GALLI unChabreuel Crapenomínanr, Normanni à rubro uel ruffo,quem eíustefta prz fe 
fert, colore,un R ouffeau appellant. alij quod cocus ín paftíllimodum pulmentá ferat,un Tour- 
eau, Mafsilíenfes Carbaffe & Fagule, Bellonius, — INoftris eftanonymus;quía rarífsímé ín no- 
firolitore capitur, R.ondeletíus, 
ANGLi1I 2| pundcr. 
GER M. "Krabbe/CSecÉrabbe, — Eadem quidem nomína quz Cancro fimpliciter, Paguro 
etíam alijsty fpecíebus,magnítudinis autalía quapíam differentia fimul expre(fa,conueníent.j 


AE AE (ME) Cancri dícunturab Aríftotele , 4 Gaza Maiz, fortaffe d magnitudíne. nam 
ME qua amítam fignificat & nutrícem, alíquando etíam pro grandíore natu fumebatur, 
Kondeletíus. 

Maíz, quía maxíme Cancrorum,íta quafi obftetríces appellantur: quae cum Pagutorum par 
Uítate,tanquam cum infantibus comparentur, Scaliger, | Maffaríusín nono Plínij VIza pottüs 
Grzxco nomíne fcribendum aít, ut codices antíquí habent; quàm Maía,ut Gaza uertít quafi íta a» 
pudPlíníumlegerít, ^ Ariftoteles Mzecrura tenuía tribuit: non etíam parua feu breuía,ut Ron 
deletíus (cribít:nam EHeracleoticís cancrís mox eadem parua effe fubijcit.ícem oculos parum ínui 
em diífiantes, ( Cancrumillum,quem reprzfentamus Maíam effe;louío, Cillío, & Bellonio có 


— 


»oA Animalium Mar. OrdoXIIII. 


JHconem bate pro 9Maia femina P. enetijs pilam accepisilli quam XBellonius 
dedit pictura fumilem. | 


l 


S *44 
€ & SES N 
eu & QU Sea 
NS YET 2 
SN SNSS  NNSSNNSNSS P S. 61r du 
« N 
N 


za SW 


NS Ü 
o 
STAR S 


bi 

: S 

SR RN — 

ER em & CO SS 
AE. i NS SISSE: 


4 NS 
xis ANS 


ee. 


Metis] 


De Cruftaus. |J 505 


^ Eiwdem alia imago à Rondeletio accuratius expre[Ja,e ma[culiforfitanin boc genere, 


uenit, quibus contradicit R ondeletíus,Lege fuperiüsin Paguro, Eeoplerofq inTralía eruditos 
hanc Maíam facereanimaduerti;& fimilem íllí quam pofui iconem , IMaíz nomíne ab Híerony« 
mo Fracaftorío accepi, fed magís pyramídata parte anteriore, c, & faneutín Pagurís anterior 
pars latíor eft,ficínMaispofleríor. Maíz corpotisfiguta, ínquít Giíllíius , pofteríorrotundior 


eft;anteríor pyramídatíor,extremz partes aculeorum feríe círcunuallantur;quorum duo ex fron 


te tanquá cornua emínent.cru:aquibufda fpínulíshorrent. Longe omnium maxímum(nquit 
Scalíger) Cancrorü genus eft IMaía:tota cuppa afperü,cufpidata fronte horrídum,pralongís cru» 
ribus,exilibus,ac propterea imbecillís, 4j Rondeletij Cancer Heracleotícus, omníno parua IVia- 
ía eft, iue adhuc adolefcens,fiue adulta ín fua fpecíe,Idem Scalíger, ^ Dehac fortefenferít Gíllis 
us,paruumgenus IViaíz IVlafsilíz inueníri fcribens , ut corpore multó mínore,íta pedibus multo 
longíoribus, 

ITALICE, Granceola,corruptonímírumnomínea Cancro. — Vulgó Cancreolas cogno 
minát,Viaffaríus. Sed Cancrum marinum etíam paruum uelfimplicíter díctum, Venetijs Giran 
ceolum nomínarí Belloníus tradít:uídeturdg eí nomen hoc ceu díminutiuum melíüs quadrare, 
Venetíac Genuenfes à fpeculís, ín Maiarum corticibus eleeater ínclufis,Specchío,hoc eft,fpecu 
Jum dícunt; (Romanum uulgus Grancítellas:) fupínam ením fi contemplerís,tría parte anteriore 
breuía fpecula ab ípfíus cruftz tegmine contínuata cernes, ínter qua pratenturze duz delíteícüt, 
Belloníius, louíusalíquos IMaiarumrorundioribus teftís fpecula ad elegantíam íncludere folea 
rc tradít, 21 

HISPAN. Chabro;R ondeletíus.íd ad Germanicum Crabeaccedít, Lufítaníce Cangreía, 
uel Cangreiola , uel Centola,ut audío. 

GALLICVM uulgeusobfímilitudínem quam cum Araneo habet, Iraíene de mer. (Efl c& 
"franeus, Cancellus quidam;de quo infrá. ) Mafsilienfes ab aculeís íntínitís, quibus íntergore more Lo 
cufia horret, & uillis quibus undícr eft círcunfeptus, Squínaude (Squimadam Gillius: vimirum quaft 
E«chinatam ) uocant, ad pectínem,ad quem línum attenuatur,alludentes,Belloníus, In Prouín« 
cia Squínado uocatur, abalijs Grítta (Bellonío Cancerlatípes Mafsilíze Grítta dícitur,) Squaran 
chon, Grampella. 

ANGLI 2l $tyll« quanquam ídem nomen etíam Pectínum generí cuídam aculeato tribut 
inuenío, 

' GERM, ZÉin droffer CvecErabbe/mitlangen oünnen füffen/voll raucbet [pitsc. cin qrof 
fe Ocerfpinnen att/ Sie gróffevonoer oen IRrabben . mad ein YO tErabb / ZPyedbelErabb/ ox 
oer Gypicgellrabb geneiit weroen. | 


ANCER LatipesBellonij: quem Grazcé Platypun, uel Platypoda cognomíneslícet, 
Paruus quídam (inquít) & ignobilis Cancer apud nos frequentifsímus eft, nomíne tamen 
caret ob uilitatem, Paruus eft;nucís íuglandís magnítudine,aliquádo paulo maíore,&c, Pedum 

| $ 


Maia parua 


506 Animalium Mar. Ordo XIII 


poftremus & míníimus (utrind; prater ali. rum Cancrorü na« 
turam, unde Latipedem cognominauímus ) ín latítudínem de- 
finitoffeam,E frote extant cornícula quatuor. Cum marís pur " 
gamentis ín lítus efjcítur, & cum pifcibus a!tjsfagena capitur? 
neglectusp in litore relinquitur , unde magna celeritate regre 
ditur ín mare,beneficio latitudinis pofiremor& pedum. €| Car 
cinus paruus aut Cancellus (inquit Belloníus) inter pifciculos 
reperítur:quíi pedes extimoslatiufculos habet, (quibus ad naa 
tandum ceu pínnulis aut remís utitur: ) & hac nota tantüm à 
Cancro maríno differt. 4| Aliosetíam Carcinisalíquo pa&to 
fimiles, Romani ruftíci frequenter cum Teilinís € Conchulís 
diuendunt. quí tamen Carcinís multo maiores ( forté minores ) 
func, &c, híquog; nouíísímos pedes ín extremo latos habent. 
eorum magnítudo pollíce operiri poteft:uiuacestamen ad mo 
| ,. dum .íunt; Naute crudos cum pane edunt, &c. 4| Dehuiuf- 
modi Cancris inquit Rondeletius) locutum puto Aríftotelem,ubi fcribit: Parui Cancrí quí cas 
piunur ínter paruos pifciculos,poftremos pedes habentlatos,utad natandum fint utiles, & pins 
narum uel palmularum uíce, 4j Cuxrenduman híc Cancer fit, quem Curforem cognominant. 
Curfores Bellon.Curfores cácros,eofde Equitibus facít;nefcío qua recte, Ariftoteles diuerfis in locísanomá 
'  mibusquodj díueríis eos commemorat, Curfores ením efe arbitror, quamuis ipfe non nomínar, 
Eques — Laüpedesillosquorummemínit Departibusanimalium lib.4.c.8. Equítum ueró mentionem 
facit Hiftoríz 4.3, Genus efl quoddam Cancrorum (inquit) in litoribus Phoeniícize, ranta uelocía 
tarísut uix quifqua confequí pofsiunde lzrz&c, id eft, Equítes appellantur.ijs nihil fere intus pro 
prcr inopíam pabuli efl. — AjGuoy elt paruus Cancer, Hefychius. ^ Cancrítgouim (inquit Aelíaa 
nus) longelateds uagantur.modo circum lítora errant,ubí & nati funt; modó longis profiífcifci 
tur; & uel ín loca faxofa, uel coenofa, cibum perquírentes,fzpe perueniunr.Belloníus ín Síngula- 
ribus fcribit hos Cancros non multó maíocres eíle caftanea, 
ITAL. Romz Grancetto uocant, (forma díminutíua nfmiruma Cancro.) Veneti ac Ferrae 
rienfes Mazenetam, (Zfoc nomen etiam fimpliciter (Cancro marino poruo atiribusat , ut [uprà ditum eft, ) 
Bellonius, 
GALL. Moafsilienfes Gríttam genuína uoce nomínat,Bellonius. Sed Maía etiam in Prouin 
ciaaliquibus Grítra uocatur, 
GERM. F, M*inbieatfüfi Jin 2 enffer/ HinEleiner (DeerErabb/bat ie ij-letften fü 
biaitlacdt/laufft [oonell. 


NSW 


^ eflislatipss 


2p A 


C ANCER Flauusfiue Vndulatus Rondeletj, — Cancer híc (ínquit) ínter anonymos & íe 

nobíles magnus eft, Cancrís flagní maríni uel fluuiatilibus zqualís, Flauum à colore nomi 
nauimus; Vndulatum à lineis quz ín prona parte funt fínuofz undarum modo,non alíter quàm 
incameloto uulgo nuncuparo.Capítur círca Antíipolím & Lerínum infulam, nec ufpiam fimiles 
uidi. Caudam extentam depinximus, Sc, 


G E & M, F, Hin Obaimlot Erabb/cin gálber (Oeertrabb. 


ANCER Varíusfiue Marmoratus R ona 

deletío dictus, Hoc Cácrigenus (ínquít) 
in (axorum cauernulís degir, non alibí quàm ín 
Agathenfis líitorís fcopulísa me uífum., "T'efta 
eft leuíac perpolíta,duriore quà ín czrerís, cos 
loribus maculísi5 uarfjs uíridíbus,coeruleis, al 
bís,nígris,cinereís,)confperfa,marmor uarium 
fiue íafpídem pulchrereferente , Hz maculz ín 
mortuo maioríex parte euanefcunt , quod fi ín 


Sole 


De Cruftatis. * sop 


Sole exíccetur,totus fit flauus, ] 

GERMA N, £inDunterÉrabbe/batein glatte glitserenbe fbale/mit mandbetley flecEen 
befpzéet/ dtitn/blaw/weyg/[dwarg/Afdfarb/oieweyl [y lábé: wie cin fc:bóner geflecEter mar 
mel ever ia[p.cin dOarmetrabb. | 


ANCER Brachychelus Rondeletij. Cancer hic (inquit) alibi rarifsimus,in Leríno infir 

Ci frequens,ex rubro nígrícat;paruus,eíus corpus pofteríore parte,contrà quàm ín caterís, 
latius eft,anteríore acutius. Chelas duas habet ualde breues,& tenues;unde Beeyvysaoy nomen de 
dimus,&c, € Híc Cancer an Eques ueterum fitconfiderandum , longifsíma quídem prorelíqui Euer, 
corporís magnítudíne crura,füblímem ípfum,tzreyoy, & ueluti equitem oflendunt; & chelarii bre 
uitas níhil celerítati ingreffus officere uidetur, De Equíte quide cancro plura fcrípfifuprà in Can 
ero latipede fiue dromía:quem ad celeritatem no quidem pedum longítudo, fed pofteríorum (o« 
pinor latíudo promouet;íícut & ín marí ad natatíonem. 

G ER M, fÉinElcincartocr GOcatrabben/mit Euren fdbáranlanden fü[Jen : eno oem 
lcyb binoen bzeit/voznen defpitst. 


ANCR I Quadam fpecies, cuius picturam 
Io.Kentmánus medícusad me dedít, Eum 
Macrochelum uel Leptochelum cognomínareli 
cebit, quód ínter Cancros longifsima ei tenuífsís 
mad fintchela, 
GERMARN,Éin((Ocatrabbemit dat lá 
daz vno tünnea [drea 


ANCRIHirfutiRondeletg, | Paruorum (inquit) Cancrorum qui hírfuti funt, differenti 
C astresobferuaui, Prímaefteorumqui chelas aculeatas habent, & ín extremo nígrefcenz 
tes, Cornícula duo:qua fequuntur utrínque partes,ferrata funt, In tefta medía cordís humane fi 

ra expreffa cernitur, Chelís pedíbusig omnibushirtífunt, Fluícgenerifimile aliud eft equé 4, 
hirfutum:fed mínus,& chelarum extrema nigricantía nonhabet,  T'ertíadiflerentíaeorum eft, 3. 
quí fecundis íta (miles funt,ut eofdem cum íjs plane effe díceres, dempta fola magnitudine: quas 
te horü píctura feparatanibil opus fuít, Tríahzcgenera cum relíquís pifcibus euerruntur, & ob 
exiguitatem prorfusneglíguntur, - j 
GERA, "Kleine vnoberedte (befunber an füfferr) (Deerrabbeg, 
Y 


|" 


Pinnoterer, 


piimophylax 


Squilla para 
Ka. 


Cancri perat 


cur 1n. alienis 


te[lis degant. 


508 Animalium Mar. Ordo XIIII. 


ANCRIS Hirfutís Rondelettj adnumerandus uídetur ílle,quem Lupum marínum uuleó. 
Romz, alij Somníolo uocant: quod eíus crufta ín puluerem redacta fomnum índucat.alijs 
: : | * ] & - ' a 
Papílla pílofa uel Caftrangíolo dícítur.Huíus íconem à Cor.Síttardo miflamappofuí. 


GER M.F. /£in Coláffer:oann [ein fal s& puluer geftoffen/fell fblaffen macoen. Ze ins- 


| 


anverc att oer (Eleinen) bateten (OccrErabben, | 


ANCE R hiccorporis trunco (ínquít R.ondeletíus) cor 
C dís figuram omníno refert, cum pelagícís pifcibus pana 
gro extrahi folítus: fed raro, propter paruitate entm e retium 
maculís facile elabítur., 
GERMAN. E, Ain APycttsErabble, 


ANCER quiabrrALISuulgóFolíauelFolca(cit — &. 
ab ca Romam prafertím;ni fallor) nomínatur, eíus ef B 
figiem ut à Cor. Síttardo meo felicís memoríz accepí , 6a 
pofüí, Folca dídta (addebat ís) parum à Maijs díffertni- SN SS KC 
fi quód afperítatem ín tefta tomentofam habet, €] Ouód e 3 
fi pí&ura benefe habet,ut puto,leptochelum hunc Cans 


NND 7; 0 


TT 
MM 


crum,à chelarum exilítate cognomínauerís, s QU E d 
GERM, Jinbejunterer (Occttrabb/in talia — | Ex S: 
bcafit/mit dartleinen [dbáren. E. 


A RANEA CruflataRondeletj:de qua fenfiffepu 
NO: Ariflotelem,cum fcribit; Cancellus forma fimi : 
lís e(taraneís , nifi quód partem capítí & pectore fubíes 
clam araneo maiorem habeat.Sed forfanterrefirí aranee 
Ariftoteles cácellum comparauerít. ínter cruftata ením 
alibí nufquam araneum numerat,ut necp alíus ueterum. 
Intetím tamen hunc quem R. ondeletius exhíbet, fic no 
mínarí propterforme fimílítudínem nihil prohibet:ímo 
multo magís propter paruítate hunc íta uocarí couenít, quàm paguros uel maíores cancros,quos 
(Oecerfpinnen,id eft, Arancos marínos Germani uocant:ad quorum dífferentía, dímínutíuo noa | 
mínearaneum iftum (V2 cerfpinnle, appellabímus, | Araneum marínum ín Frifia uidi íta (ímía 
lem domeftíco,ut fola magnitudine à terreftre differret, Turnerus, 


ANCER paruus (Kaexi»G pixoos) fema 
( s ín alíenís teflís hofpitarí folet, nonta 
men quibuslibet: fed precípue ín IMiítulis gur 
gítum,Pínnís, Pectínibus atq; Offreis. Pífca- 
tores putant Cancros unà cumiíllís, quorti te» 
fiam ínhabítant, nafci : R ondeletíus ex coítu 
procrearí ofledit. « Dícá (ínquítídem) quod 
Íxpifsimeuidí. Cancrí paruí quiin Oftreís re 
períuntur, mínores funt;parue fcilicet fabas magnitudine,toto corpore candidí,preterquá ín pro 
nz cruftz medío quod rubefcít, Quíueró ín Pínnís reperíttur,maíores funt , & magis rubri quá | 
albí:alioquí chelís,pedíbus,toto deníq; corpore tum ínter fetum alíjs omnibus cancrís fimiles, 
€j Cancer paruus cum Pínnam fübit,príuatím Pinnoteresaut Pínnophylax , ut Oppíano in 
carmíne, (Puvorfess;PuyvoQvAeE) uocatur , quod feruet cuftodíatip Pínnam. eft autem Pínnoteres, 
maículinum prímz ínflexionís, ut Anchífes, Minds probo quód á recentíoribus quibufda Pine 
nother (críbitur.apud Ariftotelem de Hift,s. 1g. Pwvc9sgos multítudínís numero legítur,tanquam | 
drecto Fwvo9 cu à,ac fi Pínnze uenatorem dícas:quoníam ín Pínna ín fuum íllíust commodá pí« 
Ícículos uenari foleat.fic ením quídam putarunt:quos redarguít R. ondeletíus, Pínnze enim aqua 
| 


SS 


tantüm & luto uiuunt , non pifcículorum carne utcruftataomnía. IN unquamnafcítur Pínna 
(inquit Plinius) fine comíte:quem Pinnoterem uocant,alij Pínnophylacem.ís eft Squilla parua, 
alibi Cácer dapísaffeciator. Síc ille.Sicatit accipi debent eius uerba,ut Pinotere duo íntellígatur, 
unus Squilla parua,xagiztcy Ariftotelizalius ueró Cancer paruus, nam quía hec etíam (Squilla par 
ua) ín Pínnísreperítur,alíquí forté confundunt, Cícero quídem ea Squilla paruz ín Pínnaattrí- 
buít,qua Grací Cancro paruo. (/Inueniunturautem hí Cancri ín alienis teftís non quód ín ija 
nati fintnec alíquafocietate aut uí&us communís ratione,ut díxímus:fed quía mollíore tefta te- 
&i (unt; & ideo iniurijs magís opportuni, Concharum cava fübeunt, ut illic tanquam ín PAM 

antrís 


| DeCrufcatis. 209 


& antrístutiüs degant, Quare non folüm ín teftís, (ínquit R ondeletíus, ) fed etiain Spongíarum 

'cauernulis,ín faxorum, rímís,ín externís teftarum,quibus Oftrea tectafunt,cauis fzpí(síme Can 
«ros paruosreperi, «| Alius quàm híc eft Cancellus fiue Scyllarus , quí corpore oblongo Locu- Cancellus, 
ftis non Canctís fimilís eft, & ínanes tantüm turbínatasQp teftas fubít:de quo proxime agemus, 

GER M AN. híc Cancer paruus uocarí poterit Ju ean ((OeerErabb : ein (Oeer[pinnle/ 

wonct ifi CydnecEenfobalen ifii meer inn oen (oalen etlicber lábenoen C dinecEen oSer (Oui- 
fdeli.ein ((Dufdelgaff. Cancellus ueró,de quo mox dícetur, uoce dímínutíua eitt ((DeerEra 
ble:ut eadem (it horum nomínum ratío ac dífferentía ín fermone noflro, que Grzcís ínter Kepxi- 
voy iixgà GC Kapxivioy id eft, Cancrum paruum et Cancellum, V el potíüs Cancer ílle paruus utro; 
modo ex íam díctís Germanice appelletur: Cancellus ueró eit ((QeerÉrebfile, ut non folàm par- 
uítas eíus;fed etíam corporís figura oblongíor,qua Aftacum refert;fímul índícetur, 


Cancellus in tefla., Cancellus nudus. T'eflauacua,que INerita uideri poteft, 
quód Buccino Junilis fit,ampla tame, erc. 


Scyllarus fiue Cancellus in [N'erite concha, Cancellus alius oblongus, 4/Haco fl.[imilis, 
F'enetijs ad me mi]jus. quem et ipfum Sitzardus mifu:referendus 
ad tertii genus Cacelli a Rond.memorati. 


ANCELLVS, Aríftoteli Kcpxiviov 9: Oppianoy A elíano, Galeno;Kepurdes. differt à Cans 

i, ;cro paruo,quem proxímé retro dedímus:quod illereuera Cancrís fpecíe fimilís fit:híc uero 

Locuftístefte Aríftotele.Inefi quidem ín eo,Rondeletío authore, quod & Locuftís & Cancrís fi 
milefit:quare hoc etíamloco ceu ínter utrofque medíum repofuímus. — Arífiotelesalícubi ínter 
Cruftata & T'eftacea eum ambigere fcríbí:;quod & Locuftís cognatus fitfuo corpore:et tcfias in. 


E] 


5; pecies due 
p viflot [4 lt. 
Seyllerus. 


Speciertertia 


Lua. 


3i — Animalium Mar. OrdoXIHIII. 


" D - 
grediatur. uerüm cumalíenas ingredíatur teflas, (uacuas duntaxat) ínter 'Teflacea recte cenferí 
non poteft.quín &' Spongías aliquando fubit,fi quando foramé ín eís capax nanciícatur ,qj Can 


" A n , n A nor WV TE » " 
celius (ínquít Arí(toteles,à quo ctíam forma eius diligentifsime defcribítur) inítío gignitur ex ter | 


ra & límo,deínde ín uacuasteftas íngreditur;ubí cum accreuerít,ín am pliorem teftà fubít » uide. 
licetaut Nerítz,aut Turbínís,& aliorum huíu(modí:fpe etíam parua Buccína: ingreffusty eam 
circunfert:íbídem nutrítur & augetur; deínde capacíorem petít, €JIde philofophus fpecíes Can 
celli duas flatuítzunum ín Turbinibus,longiorem:alterum ín INerítís Conchísip,breuiore, & CX» 
tera ferc fimilem, fed dextro pede paruo,finiftro magno:quí prítratím Scyllarus XxviMeeG" o.) díca 
tur, AtRondeletíus;Líbere (ínquít) dícam,quod díu multumq, obíeruau, fola corporíslongá 
tudíne duo hzc Cancellorum genera differre puto: ut Cancellus Turbínatorum bofpes longior 
fit: Nerítarum breuior:quía INerítarum teffa eftIxuís,ampla & rotunda. C)uantum ad pedum bí 
fülcorumlongítudínem attínet,ín omnibus Cancellís, quos plurímos uidí, femper finiflrum pe» 
demcrafísíore dextro perfpexí,quod non fortuíto,fed certa ratíone mihi uídetur contíngere.cum 
ením uítiant ín tefla círca corporis medíum complícatí,quantum dextra partí compreílz: alímen 
tí íncrementíd decedít,tantum finiftra liberiorí & laxiorí accrefcít. Praeterea uidetur Aríftoe 
teles tertíum genus conftítuere,cum dícít: Suntínter Cochleas qua íntra fe beftíolas habeant A» 
flacís paruís fimiles, quiuelin flumínibus gígnuntur:fed dífferunt,quod premollem íntra fuam 
teílam carunculam habeant.€| Cancros paruos cum Cancellís alíquí confundunt.uídetur quídem 
etíam Plíníus confudi(Te:et Ariftoteles femelalícubí Cancellum pro Cancro paruo improprie po 
fuit, Hermolaus Barbarus Cancellum cum Squílla parua confundit. INos Pínnoteren duplícem 
effe monuímus,unum Cancrí exígui fpecíe:zalterum Kegid'wy,íd eft,Squillaparuam, | Non can 
cer paruus folüm, ut Arífloteles tradít:fed Cancellus quog; in Spongíatum cauernulis latet & ui 
uí, Pluralegemox ín Gallícís nomínibus. 

ITAL. LiguresBranchauocant,uel Branchna;Rondel, nis? A Nt, ut audio, Cangréío, 

GALL, ProuincíalesBíous Cambus,noflrí Bernard l ermite,eremítam quídem, quod alíz 
os fugiens,ín tefta perinde ac in folitudíne uíuat,Bernardum autem , quód plebs nofira Bernar- 
dos,ctíam uulgarí prouerbío,fatuos effe díctitet;fatuumq effe Cancellum;quí crufta tectus,che« 
las habens,quead uítam tuendam fatís effe poffent, alienas domos querat,ín quíbus latens uíuat. 
Quod (inon hzcfolüm,fed pofteríores etíam Cancelli partes fpectauerís, prudentem effe iudíca 
uerís, quí nudas & íníuríz ualde opportunas partes, dura & firma tefta muníat, 

GERMANICE uocatípoterít in Eleiner (OeerErebe / ((OeerErebfle. ein ZÉinfioler. 
Giüdininádftgenedten Eleinen Q2eerErabben. 

ANC E R Paruus quidam rarus:quem Sebaftíanus Buot 
(5. Argentínenfís medicus excellens, míihí olím oftedit, 
Auená nomínari uulgo addebat,fi fatís memini, ceu ufitato cír 
ca Monfpeliumuocabulo.Scaliger tamen Squíllam marínam à 
Vaíconibus Cíuadam uocari aít,íd eft, Auena:pugillatím ením 
(inquit) deuorant, ficutauenam ueterínz, «| Parteseíus om« 
nes perexíles erant;caput ut ín locuftarío genere promines.cau 
dabreuís & ad uentrem reflexa,ut ín Cancrís proprie díctís:íta 
utambigere ínter hzc genera uídeatur,ficut & Cancellus príua 
tím dictus, Pedes forcípati omnes,nó chele tantüm:fi píctor res 

. &ié exprefsít,ut arbitror, 
GALL. Auenaforte Monfpelij. Vide in precedentibus, 
GERMAK. Ain befunocrer Eleiner fel$ammer (cer 
Ercbs/ batoas vosoerteil wieoie ZLobfter ober IKrebe :oen 
fwants aber sum teil wie oie IKrabben:oicfüf alle qefdáret. 
STACYS, Asixóé communiter Gracís, Attice Ószxóc , Gaza Gammarum conuertít, uul« 
7 ginímírum Italíciappellatíionem fecutus,cum Graecam retínere praftítiffet. nam Gamma 
rus ueteríbus Romanis, Atheneo tefte, Squillz fpeciem fígnificauíc Flefychíus Camaros,Squil- 
lasrubrasínterpretatur, 4f Elephantus Plínío díctus , àmagnítudíne opínor pedumac brachíos 
rum;non alius quàm Aflacusuídetur,Rondeletíus. Elephantí Locuftarum generís,nigrí, pe« 
dibus quaternís,biftlcis: praeterea brachía duo,binís artículis,fingulis forfículis denticulatis, Pli 
níus. Belloníus Aftacum adultum duntaxat, Elephantum Plíntj effe putat.nam Aftací (ínquít) 
quanto maíores exeunt,eo nígríores euadunt, Eundem à Girzcís fcriptoribus, prafertím Aelía« 
no,Leonem dícium conijcít.R ondeletíus díuerfum quídem Leonem exhíbet ac defcribit, appa 
rettamen eum non contradícere,quín ídem fít Aeliani Leo,& Plinij Elephantus; Plinij uero Le 
onem & Elephantum díueríos efTe liquido oftendit. 
GR AECI & accolz Adríatíci marís,etíamnum nomen antiquum retínuerunt. Conflantíno 
polí Líczudauel Líchuda uocant, 


ITALICE Romz Gammarouel Cambaro (Gambaro) dí mare.nam fluuíatilem Aftacum . 


fimpliciter Gambaro nomínant . Venetijs Aftafe uel Aflefe , Genux Lumbardo, jlllyrící, 
Larantola, ^ mHisPANI Camarón, * Forma 


Al 


IS, 


LI 


De Cruftat 


eft, quem P eneti]s "Iflefe 


epica eft; fed minns 


2727 
MT 


uocant ubi eg d 
Rondeletio. 


^ 


ama 


' 


6,ut «pparet qu 


accurat 


* 


SS 7 gj 


Forma bac Ad[laci, 
UN 
" 
NS 
s M 
NN 


: EM 
AESSSSSSN 


met d 
Ww NY K : ; 


-h 


7 


5i» — Animalium Mar. Ordo XIIII. 


GALLI &NormaniHomar , Mafsilienfes Líigumbault: círca Monfpelium Langrout ule 
Efcreuíce de mer, | Mafsilienfes & Leonem & Aftacü;ex Plínío díuerfos pifcesjuno eodem 
nomíne Ligombaudosnomínant,Gillius , 

GERMANICE Z^umer/ein (OeerErebs, 

ANGLICE 2l Creuyfe of tbe fea. 


ocvsT A Marína;Kpz DG" KaezBic, Aliqui reuNiozoy uocant; Archeftratus etíam Aftacum, 
IE alium Aftacum príuatím fic díctum dedímus, Locuftarum marinarum fpecíes effe plu | 
res ex Aríftotelís quarto de partibus anímalíum apparet, Idem Aríftoteles quzcung; ex cru- | 
ftatís oblongiora funt EeeeBeaei nominat, Giaza uertit locuftacea;ut rotunda cancros, uel cancra. 
rij generís, 

G R AE CI nunc etíam Cárabon nomínant, 

ITALI Locufta, Lígures Alagoufta;alíj Lanchrína, 
HISPANI Logufla, | 
GALL. Müafsilienfes Langoufte, | 
ANGLI Z2 opfter/A opftar. Eliota Anglus díuerfislocís Aftacum , Locuftam & Leonem: 

interpretatur à 2. opfter.lo.Caius Creuife Anglorum, Locufta effejíndícauít, AtQGuil.Turne: 

rus ín epíftola ad me:Locufiam mar. ínquít)nufquam audíuí uocatam a ec, renis, fed perpes 

tuo a 2. obfter. Eft & alíus huíus generis pífcís in Northumbríco marínufquam uífus, fedín Oc 

cíduofrequens,quí uocatur q 2. ondoifter.is cornicula habet cubíto fubínde longiora. . 
GERMANICE F, JÉin (jOceErebs ober ZA umcerart. 


(fie 


STÁCI MARINI QuemHumer uocant Germaní,ex Defcriptione Septentríonalium 
Masini Olaí Magni effigíes.Ingetem effe fcribit, inter Orchades & Hebrides ínfulas;) 
& tam ualidum uthomínem natantem chelís apprehenfum füffocet, Sed non probo, quód pedes 
omnes bífulcos pínxít;& caudam tabellís tam multís confiruxít,&c , 


DeCruftaus. 517 
| CHELA AST ACI Mariniex Oceani, 


gu 


en 


22/2 QCAUIR 


7A : 


SASSSTSS 


" 
" 


j 


N BADEM tabulalVaenus depingit Aftacum xrr.pedum,qui deuoratur à monftro matínà 
fimilirhínocerotí ; cuius rei typumrequiresfupra ínter Cete ex T'abula Olai, 


STÁCVSparuus marínusfui generís. 

femper ením paruus eftnec unquam fe 

ré magnítudíne píciura noflra fuperat; R.on« 

deletíus, 

GERMAN, F. fÉinEleiner Aeyumet/ 
eintleiner (Ocertrebs. 


mmm 
ane EP 
M 

qua dIUTIPDYITE 


DIT 


T £o Rohndeetj, PliniusLeonemno- 
mínat tantum ínter Cancrorum genera 
€um Carabís, Aflacís, Mais, &c.Diphilus A» 


21AL Animalium Mar. Ordo XII 


n 


n l ü Ü 
P umi eun f 
EET RSEN SUSAN SA See 
" 5 BI 


im 


— LAN A MN 


flaco, ([ Aisyà Graecis dicitur, Latinis Leo, colore flauo,utarbitror, quo coloratus eft dum ui: 
uít,& émarí captus educítur;& quod hírfutus fit. Aftaco corporís fpecie affinis eft,(ed brachíalo 
gíora habet,&cc.R. ondeletíus, 
GERM. F, /ÉinZów/ ein Z ówErebe, 
DE SQYILLIS IN GENERE, 
Kaolf^s. APIAQN gefustertium poft Locuftam & Aflacum ab Aríftotele numeratur, Gaza cum Cá 
KS & Plínío Squillas conuertit, Cícero Squíllam paruam uocat 2» Kaeítoy Axiftotelis, 
Pliníuslib.u,Crufta fragili Ginquit) ínclufis rígetes oculí; Locuftís Squillis& magna ex partefub 
eodem munímento preduríemínent, Etlib.g.Coéunt Locuftz,Squillz,Cancrí ore, Athenze« 
us author eft à Sophrone Kse/'ac díctas,à Símoníde & Epícharmo Kee/'e, Idem tradít Kaeleles à 
capitís magnítudíne nuncupatas:quód maxímam eorum corporís partem caput occupet. Quod 
etymum (inquit Rondeletíus) fi uerum efl;non poffum non mírari Galenum:;quilibr.8, De ufu 
Profodis, | partíum Malacoftraca omnía capíte truncàárít, &c, (Prima ín Kee: femper producitur: ultíma 
ueró rectí,qua ióta habet,quodiín oblíquís penultímam conftítuit,plerunq; quídem producítur, 
& circunflectítur:;raríüs corrípitur & acuitur,INomína quidem ín is oxytona bífTyllaba, quorum 
penultíma naturalonga eft;íota producerefolet,ut xevzis: excipitur T«w9ic , & alia forte pauca per 
i4 'G- declínata:ínw9- enim longa funt omnía.Hoc cum íta fit , mírerís quod ín folutaoratíone,ios 
ta huíus nomínís Ezex nunquam círcunflexum reperiatur, AK&»quod efl caput, íta fít Kaexez 
ut à xi, yoxqni, BoNie, yoeQic. Quid fi Kaeld'ec dicte fint, quafi Axeivtssíd eft, Locuftez nà & Galli qui 
dam Saulterelles uocant, quoníam faliant Locuftarum more,aut quafi KagzBíd'«c propter alíquarm 
cum Locuftis cruftatís fimilitudíne,caudas ením fere fímílíter habent; & Belloníus Squíllas Los 
Cobyldena. cuftaríjgenerísefle tradít, € Colybdana nomínealiqui pudendum marínum íntelligunt : uel. 
Chelis caret - Squillam,Athenzus. 4[Hoc Squíllis propríum eft,chelis carere; harum autem uícebrachía ma 
A iora pedíbushabere,Rondeletíus, |, Aculeos ín cauda habent minores omnes puto:maiores,ut 
Species feX«— 1 ata et Celata ISondeletij,nonítem. | Squillarü tres fpecíes conftítuít Ariftoteles:Gibbas, Cran 
gones,& Paruas quz unquam maioresíiunt. INos (inquit R ondeletíus) fpecíes alías tres adz 
Gille. dímus:nempe Squillam latam,& alíam quz czlata eft & elabra;& Mantín à nobis díctam.4] Gíb 
bz quídem prz czterís Squillarum nomine fímplíciter ínterdum íntellígí mihi uídentur, nam && 
Seuilla mini magnítudíne feré medíocres funtinter maíores minoresij ; & Venetijs hodíetp fimplícíter Squil 
qu^4 T! le dicuntur & à Grzcís hodíe Carídes, (uel Caramidia.) Scaliger tamen Squillam mínímam ab 
Ty Adríaticis generís nomíne uocari fcríbít , | 
GRAECIS ueteribus Kae/Zss dícuntur Squillarum fpecies proxime enumeratz , ceu eenes 
ris nomine.at hodie uulgo Giibbas príuatim Carídas feu Caramidía uocant,ut díxímus, 
ITALICE SquilleuelSchílle(Venetí quíde Gibbas príuatím íta nuncupanodici poffunt 
fpecies Squillarum omnes. 


G ALL. fimiliter omnes Squille dící poterunt:etfi Burdegalefes Crangís peculiare hocno 
men faciant, k : 
GERMANICE Squillasomnes (Oeertrebfilin recte appellabimus: fiue fimplíciter:fíue 
cum differentía funoer fübáren;id efl,fineforcípibus, | Germaníad Oceanum Squíllz fpeciem. 
quandam paruam uocant QGarnart/Oyernaro/ (QDesnaro ucro pifcis eft lyriformis, ) GO ernier/ 
Garnele/Gibbam ut puto.lícebít autem hoc unius fpecíeí nome (à Gammaro forté corruptum) 
ufurpare pro genere;fpecíes ueró indícareadíectís differenrijs, 
ANGL, Elíota Anglus Squillà interpretatur q &dyimpe. ego ab Anglís accepí Cidzims 


pe ípeci- 


Kod" £6, 
Kwooid'eg. 


DeCritaus. |. o 


Li fpéciem effe Squille uel Cammarí maíorem:& alíam mínorem uocari q D:an:autforte corrá, 
non ením fatís memíní. 
- ] Squillarum generis diuifio fecundum Ce[arem 5 caligerum . 


Y M Vrfa,magnítudine A flací. 
Maiores) Crange: magnítudinetantüm à fuperíore dífferens, & líneamentis quía 
) bufdam,quibus teffellatelamelle pí&e funt.[EHzec puto Rondeletij Squíl 
Ala cslata eft.namalíam fecit Crangen.] 
Squillarum/ Miínores,gibbe omnes,uíx alío quàm magnitudine dífferentes:Locuftz fimiliores 
alí (unt fi trontís fpectes cufpidem,quám fupradictís Squillis, Omníbus pínnata cauda 
pinníslatísdempra media acuta, 
! Ex hís minoribus 
»  Maxímaeft ín Oceano Gallico,círca Vafconíam, Crangonputo R odeletij.] 
$, Miníma, Vafconibus Cíuada:é Garumna excipitur canífirís.hzec etíam ín ma 
ti agita; nec rubefcít cocta.ab Adríaticís generís nomíne dícítur. 
3. RE magnitudínís , Gambarellus appellatus ab Iftrís ; (Símplícíter Gibba 
alijs] 
Italí quídam, etíam míníimam Gambarellum uocant. 
€ Prater has eft Squilla mantis R ondeletfj . Item Kxe//u,id eft , Squillula conchas quaídam 
énhabitare (olita;de qua fupra ínter Cancellos díxímus, 


Squilla lata Rondeletij, 


line exemplo.nam Archefiratus (authore Athenzo) zwréc xeei'ac appellauítquanquam ís 
cuftas, Aftacos & Carídes confundere uídetur. (4friffopbanes in T efmophoriagufis non. /rche- 
ratus,apud Ztheneum,smiereuy xaojdloy,id efl , Squillarum latarum meminit: quo nomme de [lacis eum [ens 
ire Atheneus libro 3.conijcit.) Locuftarum eft magnitudíne, (edlatíor multó & magís deprelTo cor- 
porehírtotg.Quod fi quíseam ob fimilem corporis fpecíem,cum Locuftís potíüs quà cum Squil 
lísannumerandam cenfeat,uel hoc uno refelli poterít,quód Locuftís pedes ultími ín forfíces ter» 
mínantur:quos chelas uocant,quibus Squílle carent;authore Aríftotele, Haec ílle, q Belloníus 
banc Ariftotelís Apezoy,íd eft, V rfam facit, Terreftrís (ínquit) Vrfiín morem craffo ac recurto eft 
corpore,eíusqs colorem habet, undeíllínomen. — Hanceíusfententíam R endeletíus explodít; 
& alium ipfe Vrfum Cancrís,non Squíllis cognatum,exhibet Sed VrfumR ondeletij Scalíger 
Cancrum Heracleotícum effeafferít. Squillarum maxíma (inquit ídem Scaliger) Aftacum - 
quat magnítudine,alicubí etíam fuperat: uulgari Giammaro (fluuiatili nimirum fiue Gammaro fiue 42 
aco)fimilís,certís tamenab eo notís difcreta, V ría haec eft Aríftotelís ubi ením porrecta facet, Vr 
fícoríum extenfum reprafentat , Aríftoteles cum ei € Locuftís paríendí tempusídema(sígnat, 
Locufiaceís eam annumerat, (ammumerare uidetur, füb Squillae quídem nomine eam non nouit. 
. IT AL. Sículumac INeapolítanum uulgus Mafífacara nomínacBelloníus;Meffacara dícítur à 
INeapolítanís & Meffanenfibus,ut ídem in Síngularibusfcríbit, Míhi hoc nomen deprauatum 
idetur,uelutí à Graeco , utu à ucosoy xxe*, hoc eft, maior Squilla. — A Líguríbus Orchettauoz 
«atur R- ondeletío tefte:fiue tanquam A rcetta;à Greco Arcos,quod eft Vríus: fíue potíiüsab Vr 
feta corruptum, Vrfetam ením Líeures generís huíus fpecíem minoré,per omnía huíc fimilem 
(ellonío tefte) appellant.Roma etíam utranq; fpeciem nomíne uno IVlazzacara uocarí audío. 


^ 


E M. «d 


Bu ILLA lataRondelet. Latam (inquit) cognomínamusutab alijs díftínguatur: nec id . 
o 


Fría, 


Cacer Heras 
cleoticuse 


» 


2 


vat 


i6. Animalium Mar. Ordo XIIII. 


Eiu[dem pictura alia, quam Rome depilam rfi nomine,Corn. 


Sitardus nobis donautt, 


NSW CA^ 
ANTA 


- 


S MAU 
Must 


GALL, Noflríslitoribusincogníta eft, && obídanonymos,R ondeletíus, 
GERMANICA nomínafingo,ab Vrfo quadrupede:cin 2Dár/GO cerbár/DArenErebs. - 


QYVILLA czlata Rondeletij, Vrfa mínorBellonj. Quam hic proponímus (inquítR ons 
deletíus) nofirí Cícadam mar.uocant. alij Cícadam mar. (7f'eliam ) eam eíIe opínantur, quam: 
nos Mantín nominamus.Eà quídé de qua nuncagímus Cicada potiore ratíone nominanda effe 
cenfuüímus,ob maíorem cum Cicadis terreftribus fimilitudinem:Squillam ueró,tum quód fupra 
dícte (imilís (it;tum quod bracíha príora indíui(a babeat, quanota Squillas à Locuftís & Cancrís 
fecérni diximus.Czlatam uero, utabalíjs internofcatur. nam quíncy tabellís conftat, & dorfo, es 
gregío naturzartificio uarié calatís ecfculpris, Tota rubetíd& magis quàm ullá aliud cruflatum; 
Cammaru;, liuecruda,fiuecocta, Hanc Squillz fpecíem effe puto, quam antíquí Cammarum (Latine qu£ 
dam etíà Gammarü uocauerüt, authoribus Athenzo,Plínío, Columella. HzcR ondelet. A Gra 
Cis K&upaeQ- uel Kappois fcribitur ; de quo plüra R ondeletíus ín hiftoría Affaci fcripfit; X ps ín 
eiufdem, 


Fra minor, 


Cicada mar. 


Gammarus. 


- 


De Cruftaus. 5I7 


eiufdem & Squillz huius hiftoría. Minor Arctos per omnia maiori refpondet Belloníus.€r Ce 
fax Scaliger Cícadam marínam eam effe putat, qua etíam uulgó à pifcatoríbus (/Z/a/corum) fic aps 
pelletur:fentíens omníno,ut conijcío,de ílla quee IMantís R ondelenj eft:quam Belloníus Mafsilie 
& Gienuz Cícadá mar.uocari tradít,ego huíc fententie uel hanc ob caufam magis faueo.ne Squit 
lx id genus alío antíquo nomine careat, € fíngendum fitnouum quod R.ondeletíus fecit , A elía- 
nus certe cum Rome uíxerít, & harum quídem rerum fludíofus;non potuit ígnorare Cammaros 
Roma uulgó díctos,e genere Squillarum,ut Athenzus lib,7.fcribít:quod fi eofdem Cícadas ma 
rinas putaflet, non tacuiffet opinor , prafertíim cum alíus nemo hocnomínefitufus, Scaliger 
hanc Ariíftotelis Crangen facit: R ondeletíus alíam, A 

IT AL, Mazzacara Romz uocatur , ut audío, hsc etíam,ut fuperior. Lígures Vrfetamap- 
pellant. V íde fuperíüs in Squilla Iata. 

GALLI círcaMonfpelium Cícadam marínam, IMafsilienfes, ut & Genuenfes , Rondeletrj 
Mlantín,fic uocant:&;ní fallor,etiam V afcones. 

GERMANICE appellarelícebítijfde nomínibus,quibus & Vrfam maiore, hoceft,Squil- 
lamlatam proxímé díciam,magnítudínis tantüm differetía expreffa: Jin Eleiner (Qeerbár:cin 
toorco (Ocerbórlin:uel príuatím ei Duntergernicr,id eft; Squilla uaría, 


Crangon Roudeletij. 


n 77 
Eie utitu 


R ANGONE S (Egtjyovie, c) leguntur apud Ariíftotelem Hiftoríz 4.3.dcinde bís, Crange, 
C Kg&5ys,quod magis placet:quanquam Gaza ín omnibus hís locís uertit Crangines,ut Del- 
phines, Kpzyspoxytonum pro fpecie Squillz apud Hefychíumlegitur gamma fímplíci;mallem 
duplici. | Eft hac Squílla inquít R ondeletíus) palmí maíoríslongítudíne, Crufta contegítur 

tenuí,lzuí,candida,nonnunquam ex albo parum rubelcente, Pedü alij ín calcar termínantur ín- 


Crange. 
[41 


Crange. 


diuifi,altj parum díuifi funt,& c. Exhibítum quídem ànobís anímal, omnino Squíllarum generís ' 


eíTe apparet.nos Squillam Crangone efIe conijcímus,propter A ríftotelís uerba hzc: Squilla gíb« 
ba caudam habet & pínnas quatuor:quas & Crange ín utrag; caudae parte habet. earum medium 
in utrifq; fpínofum eft, fiue aculeatum:fed ín crangonelatum,ín gíbba acutum, Hac ílle, 
ITALICE. Gambatodí mare:à nonnullís Camarugía & Parnochía dícítur, R ondeletíus, 
"Sparnochía,Belloníus,aliqui Spernotza fcríbüt;aut ac fi ita feriberetur, proferunt, Squíllas Ro 
mani hodíe Cammerugías (Gammarufios,Niphus) € Pernocías uocant louíus. ltalíquídam 
míbí Vallopanomínarunt, nefcío quàm recté:cum alij ídem nomen ad IMlantín R ondeletíj retu« 
lerínt, 4| Scaliger quidem Squillam czlatam R.ondeletij (iue Vrfam minorem, Crangen facít. 
hancueró R.ondeletij Crangen uidetur ínter Squillas mínores collocare, qua ín Oceano Giallíco 
snaxíma nafcatur, 
GALL, Anoflrís Caramote,(ut parua Squilla Caramor:) ab alijs Longouftín,à Burdegalen 
fibus feruata ueterí appellatione Squilles dícuntur, R.ondeletíus, H 


Ig Animalium Mar. Ordo XIII 


Einem alia icon à Cor.Sittard.ad nos m). 
GERM. fÉinbefünbere artoerEleinen (2cerz E 
Erebfen/oie man Derniet nefiet/ fólleno im XL eüt[de 
meet sunlid gro weroen:an 9 farb weyB ooer wey 


toot. ] 
' Squilla Gibba Rondcleuj. 


fcont hanc eiu[demsni fallor , $quille, Peneti]s accepi: piékuram minorem effe 
soluilJem e caudam minus dire&lam ,ut cognomun re[ponderet. S ed diligentius 
confiderari deber. nam Rondeletius Gibbe [ue pedes omnes in Jummo diui- 
Josfacitzbac [uis pedibus ad Crangonem propits accedit, 


ESSA ^, 


— 
I— 
LA 


- DeCruftans. DIO 


Q'QVILLAE Gibbx,utrecté Gaza ínterpretaturi Graecís Kao/f'« xvqas: fuo aibbo (caude int 
3o ín tumorem fe crigente) facile fe produnt. V íuee colore funtfufco;minustp albo quà Cran- 
- gones,cocte rubefcunt. V eré quídem has Aríftotelís gibbas effe;couíncít etíam medíus inter cau 
de pínnas aculeus;acutíor & anguftior quàm ín Crangone.ítem magnítudo;qua paruas Squillas 
fuperat, àquibus etíam cornu frontis difcernítur, Rondeletius, — Squílla eibbzeabauthoribus 
aliquando fimpliciter Squillze dictas míhi uídetur.uide fupra De Squillísíngenere, | Caefar Sca- 
liger Squíllar mínorü fpecíes tresfacítjomnes gibbas.uíde fuperíüs in Tabula díuifionís Squil- 
larum de fententía Scalíoerí . míhí quídem ueteres Gibbarum nomine fpecíem unam sez ky) 
íntellexífle uídentur:cui Scaliger ínter mínores medíam magnitudinem afsígnat , € Quomodo 
Squillz exígua fortífsímum hoftem ín eas graffantem Lupum pífcem dolo perímant, Oppíanus 
canít:nempe quód deuorateab eo;acuto frontís cornu medíum palatum íta uulnerent, ut etíamfi 
ínítío íd neglígat Lupus, tandem tamen moríatur.fed cum Squilla mínima cornu careant,d gíba 
bis hoc fieri íntelligendum eft:quod R.ondeletíus obferuauít, 

GR AECV M uulgus Carídas & Caranidía uocat, Bellonius.fed Aftacus fl,etíam, ut ídem a- 
libi (críbít;à uulgo Girzeco Caranís uel Caranídía dícítur. 

ITAL, Romaniàágambis,d efl;tibíjs, quód js multíplicibus conftent , Gambarellas uos 
cant, (zut forte quaft Cammarellas,) Veneti uulgo Squillas, Bellonius, ^ Maríní mínutíores Gams 
marulí;utítadícam,quos uulgo Giambarelli & Gambarufoli appellamus, non funt Cancellí Arí« 
flotelís, ut quídam arbítrantur, fed Squílle paruz Aríftotelis , fiquidem íj quí ín boc genere nun- 
quam rufefcunt, (de gibbis fentir;) V enetísalijsty quàm plurimis populís,propríum adhuc Squille 
retínentnomen,uulgó ením Schille dícuntur, Matthiolus Senenfis.  Romztü gibbas tum par 
uas Squillas,uulgo Crambarellas uocarí,author eft Bellonius, 

HISPAN, InHif, panía,praefertímG ín Cantabría,.omneshí Giammarulí,Szuille tum gibbe, 
rum parue;) Squille nulla dífferentía uocítantur,Matthíolus Senenfis. | Lufítaní;utaudio, Squil 
lam gibbam uocant Camaran de Lysboa. 

GALL, Anoflís(íinquít Rondeletíus) Caramotnuncupatur,ad difcrímen Crangonís quá 
Caramoteappellant.A Santonibus De la fanté,quód egrís plurímum foleantapponere. Síc ille. 

Armoríci (ínquit Belloníus ) des Saulterelles uocítant.faliuntením Locuftarum more, IViafsi 
lienfes uulgó Carambotos;quafi à Caríde deducto nomíne.Quí ueró Gallílítus Oceani íncolunt 
etíam à faltatíone nominant Cheurettes;quafi Capreolas dícerent, Parífienfes corrupté des Guer 
uettes , (forzé Guernettes;ut nomen id à Germanico Gernart dedu&tum fit , ) I: othomagenfes Salícoquas, 
ucl Salcoquas nomínant:quarum que uagínis adhuc ínclufe funt, Bouquetz:tjs autem exute des 
Creuettesappéllantur.HacBellonius, In Neuftría Bouquet;hoc eft, Hírculum uocant,fíbez 
neíntrrpretor.Rupelle quíde Cheurette;íd eft,Hoedus dícitur.falit enim;non íncedit,nec repit, 

GER M. F, APin CypzingErebflo/Soceginle/ (Deergeif/oócEle.ueládgibbo ein 45ógera 
lina/cin 4 egeraernier. | 


Squilla parua Rondelecj. 


QYILLA Parua;(Keoruec , Aríftoteli Kaoid'ap y/G" vt- 
xg9p;) fpecieí,non aetatís nomen eft, nunquam ením maior 
efficítur,  Kxe/vl«sy«aoid les: (Forte Gy) ve quxgae cyyMopue: vues dt 
Seu9pd c xeuuiose (addo sea3iy,) Hefychíus.hoceft, Curídes fi- 
ue Carídes,Squille funt:ín quarum genere rubras,Cammaros 
"tiocant:»paruas autem, Enchloros:à colore nímírum,quem eís " 
uíuís obícurum R ondeletíus tribuit, Bellonius fübfuluum. yaveóe quidem modó uirídem, modo 
luteum colorem Gracísfignifícat, Badem & xowpoxvezid'ec fuerint: fíc ením apud eundem He 
£iu[dem;ut reor, icon alia, enetijs olim tibi f aita. 


fychiumlegiturpro genere Squillarum.malím xAwgexeoivteeinifí à cyrtís feu nafsis quibus capíane 


Squille [im-- 
pliciter, 


Encblori, 
Color. 


Chlorocaria 


tur, Chlorocyrtídes dícere malís , € Garumna quídem canifirís excipiuntur , INecalize weusecolzse des, 


nomínatz ín fympofío quodam apud Athenaum,his uerbís: xav9dz Mietuxaoldlec t nies, n3 & flas 
uus color eís conuenit, & leuítas utpote mínímis, à melle autem denomínantur , quoníam carne 
dulcifsíma funt.& (ut R. ondeletíus teftatur)ob nímíam dulcedínem quibufdam faftídio:uix ením 
vllum alíud cibígenus hís dulciusguftauerís, d[Belloníus Squíllam paruam Aríftotelís,fluuia 
"tílem cognomínat : marínz per omnía fimilem , nífi quód multó mínor eft.Longifsímo,ínquit,à 
mati ínteruallo proueníunt hz Squílle:quod argumentum eft eas origínem à marí minime traxif 
fc, Flumina nofira has delícías non alunt, (/ed Ztalie quedam, fallorsScaliger € Garumna canifiris exci- 
2 


9Melicarides 


Squillafl. 


»»0 Animalium Mar. Ordo XTIII. 


pi fcribic, ed agitare etiam in mari.) AtRondeletius, Hyeme(inquíbin flagnis marínis capiuntur, 
& ín magnorum fluuíorum oftijs.é mari etíami extrahi fepe uídí, ne quís ob carnís fuccum M 
fimum,ín dulcíaqua gígní tantüm exíftimet.ín flaguís quidem marínís frcquentíores multo funt - 
quàm ín marí , Síc ille, Ariftobulus tradítín Indum flumen Squillas paruas ufque ad mone 
tem afcendere,magnas uero ufque ad Indi & Acefínze oftía : Tarentínus etíam Squillas fluuiatís 
lesnominat,& INebriffenfis. ql Ceterüm ut fupra docuímus altud e(Te Kaenivy,id eft, Cancellum, 
&aolduop, aliud Kaexivov uuxgóp:íta hic etíam al fud uídetur efTe Kaels rei, íd eft, Squilla parua: aliud Kaecetuy, 
quod, filibet,Squillulam Latíne dicamus. Oftendímusením Pinnoteren, modo Cancrum pare 
uum effe,modó Carídion,ex Axíflotelís fententía : Plíníus & Craza Squíllam paruam ínterpres 
tantur, fed uerifimile eft, genus íd peculíare eífe, à Squilla parua de qua htc agímus, diuerfum; 
quod idcirco Pínnz hofpitíum requíratquoníam per fe uíuere tutó autcommode non pofsít, fi» 
cut & Cancer paruus:quoníam ís mollíore tefta tectus íníurijs magís opportunus eft, Idem Ga« 
Solarus. za Scyllarum etíam (quí Cancell Us efl; precipue ín INeríte.)Squillam paruam ínterpretatur,tría 
(ut apparet)díuer(a anímalía,uno nomíne confundens, A » 
€Magnitudo Squilla parua (ínquít R.ondeletíus)digíti mínímí eft magnitudíne:capíte pro corpufculí ma 
€pares, — gnitudínecraíIo & lato:fíne cornu,quoa Gibba díffert;alíoquí caudatenuí, paruo gíbbo,orís ap 
pendícíbus, cauda pínnís, ínternís partibus, Gíbbe perfimilis,punctisalíquotuaríatur, colore 


CoHe color. eft dumuíuítobícuro:coctatota rubefcít,Sicille, Bel mago bec 7. enetis pila, Mantin Rondel.mi 
lonius quoq;coctam rufie(cere fcríbit,Scaligernegat: — nur acuratà,qua ab ipfo exbibitayrepra]entat. 
& forté ín Oceano fi non alía fpecies talía tamen qualitas aut na 
tura Squiíllz mínímz fuerit. Scalíger quidem de íllís qua ínGal 
líco Oceano funt precipue loqui uídetur. 

ITAL. Gambarellà uulgo uocant R omaní;alíqui Gamba 
rozolam:nomíne fortafle à Gambaro (Gammaro) detorto. Que 
re fupetíüs ínSquílla eibba, 

HISPAN. Lutitanís Camaran de Villafranca, —Víde 
fupráin Squillagibba., 

GALL. CiírcaNlonfpelium Cíuadeuocantj R ondeletío 
tefte.  Vaícones etíam (ínquit Scaliger) Cíuadamnomínant, 
ob exícuitate, íd eft, Auenam, pugillatím ením deuorant, ficut 
auenamueteríng, —Alíqui Cancellum quendam, proxíméan 
te Locuftam fuperíüs nobis defcrípti,uulgó(ni fallor) Auenam 
uocitant, 

GERMANICE appelletur in ZjwergErebflin;ein Elei 
ner Dernier. — Gedaníínora Germaníz audío Squillas qua 
dam cochlearibus edí;íntegras, quód cruffam duram non habe 
ant.bas mínímas efle puto , quas R.ondeletíus etíam cum crufta 
& pedibus íntegras frígí cradít, 


M? N T r$ áRondeletio dí&ta nouonomine.Cruflatá hoc 
inquit) ad nullü aliud qua Squillarum genusreferre pof 
füm,chelís ením caret,quíbus a Locufta et Aftaco diftinguitur. 

aculeos ín cauda habet, Squillará modo:corporísfpecíe Squil- E : Jj 

. lísfimili,Jonga,quo à Cancrís díffert.Ex ueteríbusquídemnule — ff EA à Au 
Mattis Lo» jus, quod fcíam,eíus meminít. Nos uvas appellauímusabeftíio — f : d 
eufta. la (imílitudíne,quz eft ex Locuflarumterre(iríum genere , E« 
ambeftiolam noftrí Preguedíous, íd eft, Precantem Deum ap«. 
pellant,quod femper uelutí manus íunctas teneat.Preterea cor 
pore eft ualde tenuí & macilento,utquí a(síduís íeíunijs (efe có 
ficíunt.Eandem beflíolam díuíriare uulgus aít;capta enim pue- 
ri noftri interrogant,qua fit Romam, uel Compoftellam ad D, 
Iacobum proficífcendum, ea, perínde ac fi intelligeret , altero 
brachio extentoíter monflrat. Ab huíusioitur beftíola di 
uínantís fímilitudíne, Squille hanc fpecíem M&vziy nomínaui« 
mus, nam utrac; corpore eft longo, gracilí,círca caudamlatíos 
re:brachía duo príma, longa admodum, Sícille, | M&vzip quía 
demhancípfam beftiolam terreftrem,etíam ueteres appellarüt, 
«| Nonnullí Cícadam marinam ( Aelíaní) hanc effe uoluerunt, A À 
nos potíüs Squillam calatam noftram, cuí maior eft cum Cíca- | 


Cicadamar., 


datertefití (imilitudo, Cicadam nomínauímus, R ondeletíus, | 


INos M 


De Crultatis. 251 

Noscum Gillio.Bellonío,alijst uitís doctis, Cícadam Aelíani hanc ipfam facímus:cui fenten 
tí: plura ualgaría gentíü nomina aftípulantur. Vídefupráin Squilla celata, — Tez[gyecózjie cum 
alijsaquatilibus, Anaxandrídesapud Athene nominat. Belloniushanc Speufippi Nympham 
effe (ufpicatur,nullo quídem ualido argumento. femel enim tantüm INymphz nomen duntaxat 
apud Athenzumlegitur, Speuíippoínuícem comparante Aftacum, INympham, Vrfam,Can- 
crum, Pagurum. 

ITAL. Romaní& Genueníes Cícadam marínam uocant.qua autem V'enetijs Cícade no 
míne díuendítur,ca quídem adulterína eft. Cuanquamautem Cícadz ut plurímüm fuo nomíne 
a pifcatoribus Romanis uocentur , tamen ín earum applicatione Parnochijs abutuntur, etením 
Parnochíz Cícadís fapidiores funt,caríusq; díuenduntur,Belloníus, XAlíqui Vallopa;ní fallor; 
Xondeletíus quídem hoc nomen Crangoní fuz adfcríbit, 

GALL. Mlafsilie Cigale de mar,& fimiliter (ni falloretíiam V afcones, Círca Monfpelium 
ueró Squillam czlatam R ondeletij,uocant Cícadam marínam. 

GERMAN. AEinbfanocrcartocr Oerniern /batettwas gleynuf mitt einem J6w- 
ftoffc/mitoen vorxoern langen füffen/aud) mit oem langen vn ranen leyb. mag cin (Oeer- 
fto(fel dernamfet vweroen. 

HACTENVS propofuímus Cruftatorum genera tría, Cancros, Locuftas,Squillas , & quae 
propter nature cognationemad ea referuntur, Rondeletius quidem Pulícem quog; € Pedi- Pulex mar, 
culum marínos;quod tenui crufta íntegantur,Malacoflrracorum generí adnumerauit,nobís hac eZiculus 
anímalcula, (ficut & Erucam mar.qua & fpfa tenuí crufta tegitur, ) ad Infecta potíüs referrelíbu marinus. 
ít, quoniam forma eorum tota à cruftatís plurímüm differre uideatur, magísc ad Infecta accede- Eruca mar. 
re. €| Idem Rondeletíus Echínos cruftaceís adnumerat , potíüs quàm teflaceís ut Aríftoteles, Ecbini, 
uide ínfrà Ordíne fequétí;,ubi de Echínís íngenere dícetur, 4f Stellas Cruftaceisfolus Aclíanus 
adnurerauít:nos poftremo ínter T'efiacea loco deStellís agemus : ubí etíam huíusrei rationem 
reddemus. 


ORDO XV. DE ANIMALE 


BVS TESTACEISS VT SVNT PATELLAE ET 


OMNE GENVS CONCHARVM, MVRICES, STROMBI, VENEREAE, 
Cochlez, V mbilíci,Balani,Item Stello, T'ethya;Echini, 


DE TESTACEIS IN GENERE. - 


dE TESTACEIS alíjsGpexanguibusanimalium diximus nonnihil fuprà, príncí« 
pío Ordínís xit. 4 Anímalía marína teftís durís conclufa , Ospaxoztsou à Cireecis 
Fidícütur,per analogíam:quoníam operimentum corporís ipforum,quod cutís ín a- 
-ilijs animalibus dícitur,in hís oftraco,íd efi;tefte aut lapídi (ímile'efi;ut fcríbít Grale- 
[ok wg nus Inijs (ínquít Rondeletíus) tanta naturz ludentís uarietas eft ,tot colorum dif 
crentía,tot figure utuix numerarí pofsínt, Vocantur à Girecís qua duro filícioty tegminefragi 
li,non collifili munfuntur,partem ueró íntus mollem contínent, uníuerfé quídem Ospaxóttque at 
quc Osper, Axifloteles: Aho vt )9iG« di o zy óspaxod guard noA Giracispup. Latíni Oftrreorum nome 
rctinuerunt, Oflreas etíam dícunt:(] Oftrea genereneutro apud Girecos Latínosi dícuntur , tit 
de fpecie peculíarí,tum ín gcnere de oftracodermis feu teflatís omnibus, Oftrezz uero foeminíno 
cenere Latinís tantüm,defpecíe una . Grzcís quídem óspcay per e. breue, & Gsgeoy per díphthon- 
cum, díuerfas plerungrfignifícationes habent: (hoc eni adíecifue ídem quod tefiatum onmne feu 
oftracódermon fignificat.íllud fpecíem peculiarem,Galenotefte:) alíauando tame promilcue po 
nuntur, Veteres ofirea per e diícebant:recentíores per «. Plato díxít ise eive, q Concha quog et coop. 
proteflaomní,& pro tefta leuífiue zquabilíter rugata fumftur,K.ondeletíus, Sepíus quidem 
adbíualuía contrahi Conche uocabulum folet, «| Conchylíum apud ueteres Latínos ac Grecos. Concbylium, 
nomen eft Conchis omníbus commune, & per excellentíam aliquando pro Purpura ponítur, 
q[Omnía generatím à Latínis Tefl: dícunrur;à durítie operímenti& "Tefftacea,Rondeletius, — Tefe. 
"l'efta quídem propríe ipfum oftracum fiue operímentum dícítur:per fynecdochen tamen pro to A'eflacea, 
to accípi poteft, praefertim ín carmíne, Sed nonomne mare eft generofx fertile tefle, Horatíus 2. 
"Serm, "Tum 'leftule uel Conchz, quafi fedes ín fíngulís fubiectz femínibus adobruuntur, Co 
lumella. Infectorumomníum,& quíbus teftacea operímenta,oculi mouentur, Plíníus. 
Ex hísalía ab alijs teft durítía fuperantur:ut Stelle, Pulmones,Holothuría, Echíní (omníae- Differentie , 
^ním ífta Oftracodermís fubijcít Ariftoteles) longe mínus dura tefta conteguntur,quam Purpure T'efle duris 
& Buccína:imó Holothuría & fimílía,non tam tefla quàm corio duro íntegt uídéetur, uíx pro- zz;. 
príé tcflacea dicí, qj Alíaundíg; duabus teftís círcunteguntur , utíntcríoris tefie níhil cerni pet Conzetfio, 


- 


doe 


— 


P 


Cücba j.uel ij 


Leuitai , a- 


fperitas. 
Color. 


Moti. 


""Adhefo. 


* 


Comuaia eis. 


Coitus. 


555 Animalium Mar. Ordo XV. 


fit, d iGvee wel üzrfeye uocanttut Oftrea, Tellínzs Pectínes, VTytulí ;Pínng;Perne,(Chame,Dacty 
lí) Biualuibusualua uel utragz,uel alteratantum conuexa eft Ariftoteles Biualuium qua 
damanaptycha cognomínat,ut Peciunculos & Mytulos,qus ab una tantum parte claudi refera- 
ri& folent;alía utrobícp fimiliter claudi fcríbít, ut Vngues,quos utrog latere connexos efle fcrí- 
bít:cüm contrá femper altera parte folutos uídeas, Rondeletío tefie;neg; ín eís aut uínculi autar- 
tículationís ullum ueftígíum, Alía altera tantüm parte teítam habent, alterí partíteftzloco eft fco 
pulí pars cuí hzret,ut Lepas, Aurís marína , EguzeAGQw ze dícuntur Aríftoreli que fummís petrís 
adherent;ut praedícta,item INerites, Aporrhaís, Chams & Dactylíutrifqy extremís non integun 
tur,per quecaput & pofteríorem partem exerunt. [/£zgui C bamas ab imitio libri de T'urbinatis fimplia 
eer undique duabus te[lis contegi Jeribiz . n C batmas dicemus [emper quidem hiare,unde er nomen eis fattum:Jed 

aliás exerere partem aliguamzalids nullam, e tunc prorfus claufas eppavere? e fmniliter forté eriam Da&bylos. 
Hoc illis qui ad maria habitant ,lifcutiendum relinquimus.) )&urfus eorum que undiíg ínteguntur,funt 
uz tefta contínua penítus ínclufa fint,ut nulla ex parte carnem detectam habeant ; ueluti Holoz 
thuría, Tethya;Echini. Alíafimiliter tefta continua ínclufa,nulla ex parte confpíciuntur, dem 
pte capite,quod tamefemp operculo tegítur,ut Purpura,Buccína,Cochlez:deniq; turbínata om 
nía. Alíateftaundíque conglobata quídem, non tamen turbínata,nec ín gyrum conclufa funt, 
qua rímam habent fine operculo:ut Conche Venerez;qua uulgo Porcellanz uocantur, q«| Alia 
uníca Concha conftant,ut Lepades:alía duabus,ut Mytulí. €] l'eftarum alíz lzues,ut Vnguíum, 
Mytulorum.alíz afperae,ut Purpurarum;Buccínorum, Oftreorum . Harumruríus permagna e(t 
ín afperítate uaríctas, Sunt quadam pectínatím díuifa uel flríata.Labris alía tenuibus, alía crafsís, 
4| Colore etia diftíinguuntur:quod hic uníus colorís fit, ut Mytulorum tefta nigra eft: alíz flauz, 
alíz rubrzcfuat,aliz uarrjs coloribus depícta. 4| Dífferunt & motione.nam quzdam ín ftabili (ez 
de manent;ut pholades,quaQ ín faxorum cauis & alijs ín locís degunt, ut Oftrea, Pínnz, Moz 
uentur Purpurz & "Turbínata;& Chamz laues,quas ín gyrumuertí ínaqua uidimus. Quadam 
ín uado foluta deguntjalía fcopulís affixa funt. Mobilía modíce;plures partes habent,quàm immo 
biliazxquanquam utrag; paucís conftent partíbus.Mouentur auté (przcipué turbínata) parte dex 
tra,non ad clauículam, fed ín aduerfum. €[ Differuntetíam teffarum adhzcfione,etenim alía uín 
culis ualídíoribus allígantur tefiís:ut M ytuli, Pinnz, Vngues, Que ueró ín turbínatísteftís funt; 
nullo eís uínculo annexa funt: fed pofleríor tantüm parscírca tefte uolumen clauículatím íntot» 
quetur, q Sunt & alíze (ínquit R ondeletíus) fere ínfiníte oftracodermorum dífferentíz,quemad 
modum ipfa ínfíníta fert funt:qua ex (ingulorum híftoría petendz funt, €JIn Concharum gene 
re (ínquít Plíníus) magna ludentís nature eft uaríetas:tot colorum differentiz,tot figurz, planís, 
concauís,longís,lunatís,ín orbem círcumactís,dímidio orbe caxfís,ín dorfum elatís, laeuibus, rua 
gatís,dentículatís;firíatís;uertice murícatím íntorto, margíne ín mucronem emíffo , forís effufo, 
íntus replícato:íam diflinctíone uírgulata;crínita,canalículatím, (alis cuniculatim,)pectínatím,im 
brícatím undata,cancellatím retículata : in obliquum, ín rectum expanfa;denfata, porrecta, finua 
ta:breuí nodolíeatis,toto latere connexís,ad plaufum aptis, (4li4s aperti) ad buccínam recuruís, 
His quadam ín uniuerfum communía funt, ut tefta íntus zqualís & lzuís, operímentum car« 
nís tenue.fenfusfaporü & odorit. Omnib.etíam ín medío alíquíd cordíslocohabetur;ut et Crufta 
tís,Dellonius, Omnía waxevz habent, fed non loco eodem, neqyequalem, neq; ex equo manífe« 
ftum, R.ondeletíus, 4j Omneteflatorum genus plantís fimile eft, refpectu gradíentíum anímalí- 
um,NNullum ín eís fexus dífcrímen, nec exploratum eft an ortus eorum per coítum fit: Cochleas 
tantüm coíre perfpícuum eft, Sed quanquam nullum eorum coítum uel partum uídemus grauí« 
datamen dícuntur:& uerno tempore autumnody ouorum quedam rudímeta habere cernuntur; 
quotempore cibís gratíora funtac delícatiora, ^ Carononaqueomníum efculenta eft: & excre 
mentum, (quod papauer uocant) quibufdam cibo idoneum,altjs multó mínus, «[INautílori ge- 
neraduo,quanquam conchís índíta,ad Ordínem Mollíum retulímus.quod fi quís ad T'eftata eti 
am referre uelit , poft Pe&inem ponat.huíc ením Nautili teftam fimilem facít Aríftoteles; quam 
tamen R.ondeletíus fimplicem effe contjcít;non duplícem,quód eam aqua modó impleat, modó 
uacuet, Eft € Polypi fpecíes,;ín tefta cochlezefimilí,cui adhzeret: Nautilus non adharet, qr Teíta 
cea omnía Angli communi uocabulo uocat Gbelfifcb,nos &oalfifd proferemus, uel €dell 
fifcb.fed príorí nomíne uti praftíterítad uítandam homonymíam: quoníam Afellí quoq; fpecíes 
quedam Gdellfiftb dícíturínferíoribus Germanis à Scaldi fl. ((Qufdeln quídem Gernianicum 
nomen, ((DofJeln Flandrícum, Conchas omne genus fignifícat.fed precipue biualues:& uidetur 
eauox à Mufculís facta,fpecíe una concharum,Cochleas & turbínata , &doriecÉern appellant, & 
"TincEbosn. & dial Germanís teftam fonat,fiue fíimplicem,fiue ex bínís ualuísalteram, €J Hec 
ingenere de T'eflatíssnam de T'urbínatís príuatím pluradícemusinfrá. INuncfingula, & pri 

müm uníualuia,utpote fimpliciora ín hoc genere,proponamus, 

DE CONs 


De l cfraceis. ES 


DE CONCHIS VNIVALYIBYVS, GRAECI MONOTHYRA 
uocant:ut funt, Lepas,& Auris mar. 


Psfa 24. proxime eft Echinusparuus, 
Juxta B. V rtica cinerea. 

Juxta C. Lepasmaior adhaerens; regione, 
Supra D, Lepasinuerfa. 

Jupra E. Lepasparua. 


LL 


"lia Lepadis icon, Penes 
| tijs expre]Ja. 
EPA 5$ Graecorum (Aerács.) à Gazaconuettítur Patella, à uafís : ! 
efcaríj (imilítudíne, Lopasà Plauto dícítur ( ín Parafíto medíco, 
citante Nonío) nifíilocus mendofusfit. Diphilus Lepadisfpecies 
duas facit unam mínorem, alteram maíorem ofireís fímílem. Mínor 
(inquit R.ondeletíus)e cuíus libris pictura utríufqy exhibuímus, feme 
per parua manet; nec unquam adalteríus etíam medíocrís magnítus 
dinem accedít. Eftínfuper Patella fera: de qua moxfeorfím dices 
mus, ltemPatellarubri maris, Ea(ínquítcBellonius) tabellís corne 
ísnumero octonís,tranfuerfis,loríce modo contegítur,atq; undecun 
que cattílagíne obfepta eft:multís fpínulís horrídatjs perfímilibus, quz ín Stellís marinis uifun- 
tur, Sefquídigitum lata;ternoslonga.Eftur cocta,ut Patella uulearís, €f Omnes uníualues funt: 
parte inferíore caro nuda cautibus adbzrefcit,er dífficulter auellitur:sunde & prouerbíum natum 
eft, ow Aerac meis veras, Ariftophani ufurpatum: Hoc eft, Lepadis uel Patellze inftar adhaeret: 
pro eo quod eft,tenacíter & omní ftudíoalicui reí dedítus eft,& ímmoratur afsidue, 

GRAECORV2M uulgus hodie Petaglída appellat, 

ITAL. Venetiparum mutato nomine Pantalena;R ondeletíus:uel Petaltde,Bellonius, 
Ligures € Mlafsilienfes etíam hac etate Patellas uocant, Gillíus. 

HISPANIS Almeía dicitur: Lufitanís Bregígam. 

GALL; LapedoáMafsilienfibus & à noftris (circa Monfpelium) uocatur , RF ondeletíus, 
Ligures & Mafsilienfes hodíetp Patellasuocát,Gilltus. — Mafsilienfes Lepada nomínant: Gallí 
apud Deppam;Berdinum, (Normani Berdín & Berlín, R.ondeletíus ; ) alibí Oeil de bouc,íd eft, 

-Hirci oculum,Belloníus., 
ANGLICE 2| 2 ympyneuel a 2. empet. ij 
GERMANICE 2DecEeaug,id eft, Hirci oculumappellare poterímtis, nam & Galli fualín 
gua fic uocanttuel?É infbale;id eft, Vniualuem.4 in (Dufdbeln art/an oem oberen balb teil 
tit einer (dpalen beoecEt:onoen blof/an ein felfen gebeffc. 


vRIS Mlarína,( ozA&zuo3e,) quae QC Acrae &yoix (id eft, Patella fera) ab Aríftotele dicitur, 
Ei. fatís recté à recentíoribus quibufdam Patella maíor uocatur, Quum ením maíor dícís 
tur,magnítudíne cantum à minore Lepade íam defcripta differre intelligitur, at magnítudíne fo» 
làm non dífferuntíed etíam forma, Hoc tantüm utrifq;commune eft, quód uníca tefta conflant, 
carnofa partefaxisaffixa, ditfert etíam excrementí meatu. parte ením ímateftz , quaforamen 
habetur, Aríftoteletefle,excrementiü egeritur, Falluntur quí Aporrhaídem putant.ea ením Mu- 


4 


2Patella, 
Lopas, 


Aubri mari 
Patella, 


Proserbisi, 


2 stella fera 


Lporrbait, 


A 


o4 Animalium Mar. Ordo XV. 


Icon à Rondeletio pofita - 


Alia eiu[dem;ut widetur , animantis , quam Bellomus dedit: etfi 
diuer[a appareat, cum ali&s,rum quód foramina plura quimis 
ARondeletius oftendat, crc. 


rrr, 
Nee 


etfi 


SEDAN 


SN 


rícum potiüs generís uidetur, Rondeletius,  INícandri Scholíafles Tethea(758») interpretatur 
Patellas feras:quz nos (ínquít) &ziz, Ariftoteles autem ospaz, Sed éspsey nomen ad omnia teftacea 
pertínet,& Tethea propríe dícta fpecíem à Patellís ferís díueríam conftítuunt, ZLoophytorum 
generís Patella hzc uídetur:à quo tamen díuerfum Z:oophytum,& ab anímalíü natura remotíus 
Marínz aurísnomíne Belloníus nuncupat;nulla eíus ícone expreífa;quod an Efcharze R.ondeles 
tij cognatum fítínquírendum. €J Tefta Aurís mar,caua eft;argenti uelunionum colore:forís eib 
ba/líneís multís depícta.parte una cochlearum modo clauículatím contorta,à qua foramína íncís 
píunt;ínítío parua,qua deínde magís ac magís augetur, Rondeletíus, ^ Concha eíusaurificum 
officínas íllufires reddit. eam ením pellucidamac perpolítam íntenueslamínas dílTecant,utínde 
elegantifsíma uafa íncruftent,Belloníus, 

GERMARNICY M nomenfíngatur , ir wilocs 25ecFoaud/ ein droffJe art oer ZZinfdba- 
len/.*c 
DE CONCHIS BIVALVIBV$, GRAECI DITHYRA VOCANT: NEMPE Os 

Ílreís,príuatim díctís,Mufculís & fimilibus, Tellinís, Chamís,ac fimilibus Pe 
Cínibus & fimilíbus, Conchís díuerfis,Pínnís, V nguibus, 


Conche nomen commune eft ad omnia 9Malaco[lraca:contrabi uero plerunque ad Biualuia foler:qua omnia 
fert à Germanis communi nomine ((2ufdoeli appellantur. Vide infrà in Petline . 
OSTREA uocáturab antíiquisofiracoderma omnía,ut íam díxímus ín mentíone eorüi und 
uerfalí; priuatim ueró fpecies una bíualuíum,quamnunc proponemus, 
A. icon 


De 1 eftaceis. 225 


A, B. 


Caramis. 


8 22770 
3v. "Ay 


» SES I - 
H ESI RH $3 e 
I: CR, oo nS Essent 
or 
zelus OU 


(Lu 


H 
HER 3 
L) f£ 
UT 
LATA 


|/ 


(1 Ji [/ 
|t 


7//, 


vA. iconem Rondeletius exbibuitscul nos adiunximus B. offrei Peuetijs expre((i effigiem, 


STREA (ptíuatim dícta) Pelagía uel marína(uel fímplicíter Oftrea)dícímus, quz: neq;ín 

Q ftagnís,nec ín fluuíorum oftijsfed procul ab aquís dulcíbus inueníuntur: ín Oceano maío 
ra,quàm medíterraneo marí; Indis pedalía , aliquando multa fimul connexa , & fu pra fefe pofita, 
tefiz forís (ordidze & luto obductz,cruftís multís fiue lamínís conftant,íntus leues & albz, Cír« 
ca Monfpelíum pallída funt tefta;alibí colore dífferunt, Varíant coloríbus (aít Plínius, ) rufaín 
Hífpania,fufca in Illyríconígra & carne & tefta Circeís. 

GR. AE CI uulgo &spíz/« nomínant;Pfellus Oftrídía interprete V alfa, 

ITAL, Oflireghe, 

GALL. Des Huifires, Ouítres, Oeflres:Ittreallecalle, —IMafsiliefibus Hoftíes; círca Von 
fpelium,Peíres Oftres, 

HISPAN. Oftía dela mar. 

ARGLI 2n Jyffer. 

GER MANI adOcceanumyut Flandrí,&c. en 2 effre/ fter, 


IMNOSTREA Curse) ab Aríftotele dicta in flagnis marí 
I & ín aquís ex marína dulcíp commiíftís procreantur : atqué 
illic prímum nafcuntur ubí coenum eft , Giaza fimpliciter Oftrea uel 
Ofitreasconuertít,cum flagnorum Oftrea dícere debuí(fet, Ineftín 
eís humor quídà candidus, que lacappellat Plínius. INotandü hoc, 
Ofirea marína, tefla quídem long? maíora effefjs,quz in dulcibus a« 
quís reperíuntur:carne uero ínterna,mínora 

ITALI, GALLI, alijjnonalfjsnimirum nomínibus quàm 
Oftrea fimplícíter nuncupant, | Athenzus Offrea ín fluuijs, & fia- 
guís, X ín marígíenifcríbit, InLemanoquídemlacu Oftrea paísi 
bus feré ducentis à rípacapíuntur,qua uulgó Quaras uocant,à IMy- 
tulís quantítate & qualitate díuerfa, 


GERM. Eing[dledt oer Seffern/ inn oen [eben efi meers/ 
eloe von füffJem vno qefalt$nem wafer vermi[ct fino:an oen T 
fcbelen Eleinet/afi fleifcb aber gróffer oann oie (D ecroeffern oic tí lautern meer (in. 


STRE A quxdam ín mari prope Monfpelium capiuntur: 
LE tefta conítant pellucida, partibus quibufdam flauefce 
1e;alijs purpurafcente;forís críníta & crifpa, intus fplendída, la- 
uifsíma, candídifsíma. Caro falfa;amara atq; infuauís eft. Hanc 
Oflreorum fpeciem effe puto fímilem ijs,que tradit Plínius(ib. 
as.cap.6. gíeni in petrofíis, carentibusip aquarum dulcium ad; 
uentu.uel potíüs Oftrea illa &yewid eft,fylueftríaquae Athenae 
us fcribít effe multi alímenti,fed uírus olentía,& ori ingrata, IR. o 
deletíus. 

GALL, Círca Monfpelíum Scandebecuocantur, propte- 
- reaquod fapore funt acrí. ob íd delícatorum labra nímíüm cales 
 faciuntetulcerant.nam Scandebec ídem eft quod roftrum ures, 


GERMAN, ZEinanbere att 9 D ftern/oicma 8 Dom 


! 


» MA 


d Na s 
De MI NE 


556 Animalium Mar. Ordo XV. 


pclier nennet Cycanbebec/ von wágen jrer [dárpffevnto ráffermógeno in Ceiitfo 25:zenner 


ooct 2DDsennling denciit weroen. 


pPHOoNDYLI uelSpondyliex Oftreorumgenere funtil 
sa bodíeà Grzcis uulgó Gaíderopa.feu potíus Giaíde 
ropoda uocátur,hoc eft, Afini pedes: (aut etíam Acynopoda, 
u: Belloníus fcribít:) ob magnam fimilítudinem quam ctt Afris 
ní ungula habent. Gaídaron ením hodie Afin& uocant, Athe 
nas Trachelos ab afperítate,mea quíde fententía (ínquít Ro 
deletíus) appellauít. Plíníus Spondylum ín catalogo pífcium 
nominatduntaxat, Vídetur autem hoc nomen factumhuíc o- 
fireorumgenerí , quodfirmíor ín eo( ínquít Rondeletíus) & 
magis exquifita teftarum artículatío, quam ín ullo alío oftraco 
dermorum genere appareat,uertebrarum fpínze modo firmif: 
fiméartículata. Vertebras autem Girzeci Spondylos dícunt, 
Galeni ínterpres pro Spondylís oflreís, Vertebras conuertit, 
nos Plínij & Macrobij exemplo Grzcum nomen potíus retíz 
nebímus. 4| Saxís adnafcítur Sphondylus, (rarus &€ minor ín 
in Gallíco marí,) quibus íta hzeret;ut non nífi malleo;aut fracta 


"lia eiu[dem icon € Rondelerij libris, 


am. 


uA 


LN 


SN. 


ANS 


get as :* 
TEENS 
ON 
oScoSd 


eee 
oS 


PLC 
s 
CEREEUE 


i 


Gaidaropoda à Bellono exhibita, 


faxi parteauellatur, T'efta duplící conftat,íntus caua & leuí,forís fcabra,&c. 
GERM, dícípoteft /felebfib,ab unguleafinína fimilitudine;uel Cyteinoeffren, id eft, O» 


fireumfaxatile,quod faxis haereat, 


VSCVLVS fimpliciter,uel mínor:Plínío Myra, (íd eft, 
Mufca) alíás IMlyfca uel Myfcus, ut R.ondelet, annotar. 
Vníones reperíri folebantín Conchísquas myas appel: 
lant,Plíníuso.5s,  Aliquí Myías cum yi díiphthongo fcrí- 
bunt, & Mufcas ínterpretantur.quod equídé non probárím: 
quoníam ea uox Grzca eft , & Grecorum nemo fic u(urpa- 
uít, Athenzeus ením Myas de paruís mufculís foemínino quí- 
degenere extulít,fed fine diphthongo,ínflexione tertía qua- 
re & Myifcam proferentibus nonallenferím. ^ moxean díctí 
9r od 7o y. ei so vus dle uoc: uovoQ ic d euAlz, Atheneus ex Arí 
ftotele:an quód murís quadrupede inftar quodammodo hir- 


futífínt? — Arifioreleshifloríz s. 1$, Cancros colore albido plurímos in Mytulis folíatís irinafci 
Ícribit,(icením Gaza conuertít;ubí Grace legitur, qvis pvei vois zr vs set, figura nímirum,non 
quídem folij (eu labri, cuius fundum zquale & planum eft;fed aliorum uaforti quee inzcquale fun 
dum & ín medío profundíus babent, oblongíore figura: ut pv zrveAuvec maiores potíüs Mufculi 
quàm mínoresfin&c. «| Grzci hodie IMídía uocant, R. ondeletíus:melíus Mydía, Gíllius Mu 
Ículos & Cunículos Venetijs díctos,4 Grzcís hodie Mydía nomínari tradit, 

1 T AL.Mufcules paruos € rorundos Veneti Concholeuocant,Rondeletíus, Videtur & 
Cunículi nomen Italícum & Gozoncllí,à Conchula forté detortum, 

GALLI Moules.nofiri (circa qnm ) Moufches de mar. 


SERM. rF. (jDicBmufbeln over ZSarmu[beln:tleine runvefdwartse GO üifdele. 


AMXTYLVS, 


—. Deleftaceis. —— »»7 


Ziellonius huic perfimilem fuum 9Mytulum pingit , cum Cancellointra ualuas appa- 
rente: cum nomina eg reliquam dejcripriouem, ?M»yrulo minori conuententia, ponat. 


YTVLVY S,feuMufculus maíor, Myax Diofcorídís, à Ron- 
deletío exhibitus, 

IT AL, Cum Grzcís homínibus eos, quos uulgó Veneti uocant 
Miufculos & Cunículos , oftendere,díxerunte(Ie Mydía,hoc eft, Mu 
fculos, Giillius, ^ Conchas íllas quas Rhomboídes R ondeletíus co. 
gnomínat, Venetí Mufloli nomínant:boceft,Vlufculos aut Mytulos 
funt ením hísfatís (imiles,tefte Bellonto. Mutilum Aggregator uul 

9 Venetijs aít Gozonello dící; quod nomen ídem forfítan fuerit cá 
Gillij Cunículo concha, Mexiílam LvsiT AN: uocant, 

GALL, Mytulos noftrí (circa Monfpeliz) Mufcles uocant,& Con 
falmes de mar, ad differentiam fluuíatilium uel palufiríum IMytulorum, quibus figura tantüm fis 
miles funt, R ondeletíus, 

GERMANICV M nomen ((Qufdli;a Mufculo Latínorum fatum uíderí poteft; fed ad c6 
chas bíualues omnes extendítur, quamobrem círcumloquemur, íta ut Mytilum fiue Mu(culum 
maiorem nomínemus Éleine [dowartse (2 ufcbeln. mínorem ueró (Qiefimufdbeln/ ^ armuz 
fdeln/à mufco. quoníam,ut fcribit R ondeletíus;tefta eorum fere femper uel muícó uellanucíne 
ebducítur. - 

ANGLI((2ufclenon communíter utnos Concham omnem biualuem,fed proprie & pecue 
líaríter paruam hanc nigrícantem appellant; & Giermaní etíam Oceaní accolz (42 é|coeln/ut aua 
dío,príuatím uocant Mufculos, 


emm 7 


UAM LUI 
UC CIGEGAC I CFT CON 


Tir SV 


ENER À Concharum duo, quas Veneti uulgo Mufculos nomínant, alterum mufco prota 
fus hírfutum eft. Ea Venetijs míhi olim depicta funt: & forfan rotundíora pingí debuerant. 
Mlaffaríus IMlyas;ínterpretatur IMytulos: quos nunc (ínquit) Mufculos appellant, Huíc proxí 
mum genus eft;quas Myías (hoc eft, Mufcas) uocant. differunt à Mytulo rotunditate, minores alí 
quanto atg; hírtz,tenuioríbus teflís. 
GER M. Swey anocre ganál oct (Ocermufobeln/weldet oae ein gat vell mic ift. 


oNcHA Rhomboides,uel Mufculusftríatus R.ondele 
Cs. Hanc (inquit) falfo quídam Balanum uocant; (Ze/ 
lonium notat,) nam nihil fímilícudinis c quernís glandibus ha» 
bet:neg;ín faxorum rímís naícítur,& c. Opíníonem etíam eo» 
rumqui Spondylum appellant, fatis ipfe teflarum cónexusre 
fell. Nulli equídem apud ueteres nomen eíusreperí: qua 
re Mufculum flríatum recte dící poffe puto, quód tefta fiti Mur 
fculorum marínorum tefta fimili, A c, Concha tota nígrícat,ra 
ra eft; ín alto marí degít, 
GR AECI uulgo Calagnone uocant, 
ITAL. VenetíMuffolo,quafi Mytulum:cui fatis fimilis eft, 
GALL, AÁpudnofiros (circa Monfpelíum) nomíne caret, ; 
c M ANICE círcumfcribere lícebít; &in langlecote Ctreint, mufdelfdwatts:ligt iiri 
tieffern meer. à 


EIVSDEM cumfuperíiotegenerishanc quocp Con 
cham effe putat, Venetijs depi&am. 

GERM, Minanoere(Qu(denart/oe nád(t 
ebge[ctsten finlic. 


LJ 


Balanus non 
ejt, 
Neg, Spodys 


lus, 


Bala. 


MUzAG". 


AXipbydria. 
Sciphbydria . 
PPetlunculi, 


Genera duo, 
Bafilice. 
F luuiatiles. 


Daflita. 


3:3 AnimaliumMar. OrdoXV. 


S MAR 
^l 


UuOLADES Conchz,esAadts Athenzo,apud Hefychíi esAdie, | Vidihuiufmodi Cone 
Das (inquít Rondeletíus) ín portu V enerís, Miffum eft ad mealío ex lítore faxum, cuius par 
tem híc exprefsí,ín quo nulle rímz,nulle cauerna,fed foramína tantüm apparebant tam exigua 
utuíx acum admítterent.. Eo ígitur ictibus multís confracto , cauítates ínternz multe erant,uas 
río (itu & díuerfz magnítudinís:in quibus Conchas iftas reperí,quas cum faxo depíctas exhibeo, 
quarum figuram díutíus contemplatus,antíquorum Balanos non effe íudíco,fed Pholades, qua» 
dratením prímüm nomínísratío,nam ut qoae dícuntur ferz , que ín luftrís degunt , ex 79 Qu» 
A&ly , quod latere fignificat: ita níhilín marínís rebus reperias, quod penítus ín faxo lateat, ficuti 
Conchz quas proponímus,Deínde note Athenzí (quifolus opinor earum memíniphís proprie 
funt.nam uirus olent; & mali fucci funt, Facille, | Etalibi dealíio quodam genere Concha fcri- 
bens:Conchula (ínquiít) uaría quedam reperítur frequens.haud procul à Narbone, tota luto obz 
fita, uocaturdp íllís Pholado,quafi qea&e(e dícas.nam Conchz ifl ín luto latentes degunt, fzrpíus 
ad pedem unum depreffz,&c. Earum íconem dabimus ínfrà poft Chamas , Bellonius Pholades 
Patellís congeneres efTe putat, nefcio qua ratione, 

GERMANICE. Ccnchas íllasqua ín faxís latítant hic depíciz, Gteanmvfdeln appellabíe 
£nus;qua uero ín luto;ínferiüs exhibendas,((Oürmufcbeln. | 


—— 
- 

RIT 

WII 


zl 


c 
i 


DE TELLINIS IN GENERE, 


TELLINAE, TOM nomen Grzcum retínuerunt Latíni, A theneus tamen à Romanis fua 
zetate Tellínam,«vzasp uocatam fuifTe fcripfit, quo Loco Hermolaus vzsy legendum putat, ut 
Myrilus & Tellína ídem fint,Rondeletíus. Atquí Hermolaus: Qui Tellinas (inquít) interpreta 
tur ín Martíalí pocta Mítulos,improprielocutos arbítror:cít aliud genus effe IMiítulos, aliud T el« 
linas, Díofcorídís authorítate conftet, 4| Aríftophanes grammaticus Tellínas dícít Patellís fim£ 
les effe, eifdemt pueros pro cornibus (uide in Tellína altera) utí folítos fuiffe : à quibus longe dis 
ueríx Sole clarius uídentur ez, quz uulgó Tellínz nuncupátur,Gillíus, Ego Rondeletij & Bel 
loníj (ententiz fubfcribo,qui Tellínas faciunt,quas & Galli INarbonenfes € Romaní etíamnum 
fic uocant, dj T'ellínz alíonomíne Xíphydría,zipveteze, (aliás Scíphydría,iuqvd'esx) dicuntur a- 
pud Oribafium,nefcío quáobcaufam, [Sunt qui Tellinas et Crenía,id eft, Pectunculos, ídem 
effe iudícent;à celerítate crefcendí nominatas:?z zziz yivovres v&Aei, hoc eft,ocyfsimeperficiun 
tur:quod Ariftoteles tam Pectunculís quàm Purpuris tribuit commune, anno ením magniítudíe 
nem totá ímplent,Plíníus certé medíicinas,queà Díofcoríde de Tellinís redduntur,ad uerbum fe 
ré Pectunculiís (quos Petfinibus diflinguit) ad(cripfit, Hermolaus. Obferuauíthec eadem Maffa 
ríus;& Hippocratem quoque Tellínas a Pectunculís diíftinguere addit. 
q| l'ellínarum genera duo Diphilus facit. Tellínz (inquit ín Canopico oftío & fub INili ínundae 
tíonem,abundant:quarum quz tenuíores funt,regíz (Baciuixox) uoeatae,aluum cíent, uentrículo: 
graues non funt, praterea bene nutríunt:fluuíatiles autem dulcíorcsfunt. — Nos inquít R onde 
letíus) ín Agathenfi (inu dífferentías duas inuenímus:unam earum quz minores funt;alteram ea 
rum quz maíores,& rufí colorís. 1 ; 

GER M. Aingattlcine art oer (Oufdoeln/mit swo fdalen beoecEt: oie fino eín anoeren 


gleycb /glatt/ftarcE/siinlicb oicE ringfweyf mr sánlinen / atumb [y faft wel befblieffeno. 
mégeno Cellmufcbeln genafit werben. 


"ps LLINARVH prímafiue mínor fpecíes R ondeletío, due 
plici conflat tefla,utrágy fimili, leui, ualida & fatís fpiffa, in am 
bitu ferrata;qua de cau(aad unguem coníunctz funt, €j Conchas 
rum omnii mintma bac efi;& à Romanis Tellína regia uocatur, 
Bellonius.hinc Bafilica Diphili uíderí poffet; V íde mox ín fecüda 


De I eftaceis. 229 


fpecie. qRomz circunferuntur pufille quaedam Conchulz , quas quí uendunt Tellínas prz 
dicant, FI uulgaríbus Conchís mínores & lzuíores funt, & candíde,;nec ftríatze, Hermolaus. 

In arenauíuunt;& nífi príufquam coquantur díutíus ín aqua agítentur,ut arenulz excídát, ue 
fcentibus moleftz funt, R ondeletíus, 

GR AECi hodíe,ut Lesbííncola,Chínadesuocant,Belloníus , 

ITAL. Tellina Venetís, Romanís T'ellína regía dicitur: Anconitanís Calcínello,ídip ad 
dí(crímen alteríus Conchas, qua ab ijs Chalcene appellatur;Bellonius, ^ Venetípífcatoresá cap 
parís fímilitudine Capparoculas (fiue Capparelas, Rondelet. ) appellant, Hermolaus. 

GALL. Noflriut Romaní, Tellínas uocant, Rondeletíus, Galli (Normani, Rondeletí- 
us) Flíon;Belloníus, 


GERM, ChaserftonoEleiner gefdblecbt oer Cellmnfdbeln/sc . fido n&dft binverficb. 


ELLINAR V M genusalterum (inquit R.ondeletíus)ín 
dire Agathenfiad oftíum Erarís flumínis ínueni;fuperio 
xi (imile, nífi quód tefta fit maíore, tenuíore, mínustp fpifTa , 8c 
ex rubro flauefcente : parte qua teft colligantur ín acutíorem 
angulum defínente, Hanc Tellínam effe puto,quam Baeuuxl, 
id efi, regíam appellat Díphilus:uel fluuíatilem, quíanó nifi ín 
fluminis oftío reperí,R. ondeletíus.Atquí Díphilus, cuíus uerba recítauímus , marínas & tenuío 
res,Bafilícas nominat, Forfanautem regiz díctz fuerínt, no ut alía quadam à magnítudíne ín fuo 
genere:fed quía guftuí grata fínt,&C mirum ín modum expetantur, Bellonío tefle quí T'ellínzere 
gía nomen R.omz etíamnum ín ufu effefcribit, € Quemadmodà& Athenzus fcribit pueros Les 
padibus & T'ellínís ín os fumptís ludere,tubz fonum ímítantes; íta etíam hodíe nofirí Tellínz te 
Íta altera dentibus admota, díduciís labrís fonos eofdem edunt, R ondeletíus. 


GERM.F, ÉCOitantcrattoer Cellmu[deln:bat ein tánnerevno gáltoote Kbalen/ zc. 


A 


fígurà fuperioribus T'ellinís tam fimilis eft,ut ínter T el- 
línas numerandam effe, nemo negare pofsít.hís tantàm di£- 
fert: Colore eft candído,tefla perfpícua & pellucida, ex addi 
tamentís multís conflata,íntus lxuífsíma, Tenuís eftadmo: 
dum, & ambítu magis rotundato, 

GER M. F, Cyasoit gfbledt? Cellmufbeln/weyf 
vno ourd[deyneam/tíni vno etwaetinoer vimfid. 


A, B. 


ipee Tertíj generís ei merító effe dícemus , quae 


) — 
UNS 


Fas Concharum icones Venetijs accepi , quas puto T'ellinarum generis 

e[[e:€» magis quide illam que A. litere Jubijitur : quamuis eam aliqui 

pro Concha peloridis [pecie accipiant. Altera, fub litera B, Veneti Pe- 
uerayam à pipere cognominant, 


'GER M, (Did) beounciroas aud oife swo figure sü ben obgenanten C elliriufcbeln oíe- 
neno/funberlid) oievnoer bem büdftabé 21. Cicanver neiictiman 38 7D maeoig Deucrasa/ 
oaeift/ Dfeffermüf[cbele. 


YHAME uelChamalzuís. XáusAde, 

* Símilís hzceft (inquit R.ondeletíus ) Conchís Izuibus, 
qua galades dícuntur:fed fragílíor eft, cum uel dígitorum coms 
preffu faciléfrangatur,quod Conchís & Pectínibusnon euenit, 
Intus & forís candídí(sima eft . 4 

Chamz omnes nomínatz funt &à vá xcywguac , id eft , ab hían- 
do:unde Gaza híatulas conuertít : fed quoníam eodem nomíne 
Charinas etíá pifces interpretantur,preftiterítretínere Graecum. 

Chamas eafdem effe cum Ixuibus Conchis , qux Galades dí- 
cuntur falfum eft.nam Aríftoteles Chamas à Conchís díuerías fentít,R ondeletíus , At Aríftote- 
lemalíquís dixerít Conchasà Chamís díflínxiffe quidem,fed fpecie potius quàm genere: & nihil 
" Vv 


qu 2 
ur 


o 


5*0 Animalium Mlar. Ordo Xv. 


prohibere ídem nomen tum generí totí,tum fpeciei fub eo uní attribuf jut inualídum hoc R onc 
letjargumentum(it, € Conchas rotundíores effe Chamís folere,negy hiare,R ondeletius Ícrib£ 

ITALI quídamCaparozas uel Caparozolasuocant;belloníus. Vide inferíüs in Conchu; 
larugata. [In Chamis nomínandís (ínquít ídem) uulgus Gallícum cum Italico conuenit, Síquí 
dem noftrí,maiores Chamas,des Flammes:mínores ueró, des Flammettesnominant:quód cum; 
íureíncocte,nó fecus ac píper fauces & os ínflam mare foleant, Italicum uulgus maífores Chamas, 
Peuerazas,quafi Piperatas,nomínat:mínores uero, Peueronos,quod píper haud tantopere redo 
leant. Cnderins Conchulas rugatas fuas,à P'enetis Piueronos dici fcribit.) Sic le. Et rurfus; Chamam. 
piperatam (maíorem) Veneti Beuetaza uel Peueraza uocant: Anconitaní uero & Rauennates 
Chalena uel Chalcena, nomíneà Chamula detorto:( Z;dene potius à calce, ut & Calcinella F'enetijs . ) 
Palufttís eft,& ín coeno degit. Mínores Bíueroní dícuntur:uel quód ob píperís (aporem fitím ex: 
cítént:uel quód perpetuo bibantneg; díu fine aqua feruarí pofsínt: atqj inforum allatze , & aquae 
immerfz,gemínam atq; oblongam exerantlígulam, ut Cochlez modo perpetuo fitientes moues 
ri percipíantur, Supra modum fragiles habentteftas (/ Piperate maiores Jalicersnam minores, Pelorides 
nuncupat: Rondeletwus Conchulas rugatas:) leues ac compreffas,non ut alíze cóchee orbículares; tenues 
adeó,ut tranfpareant, c. Has quídem e genere Ixuíum effe fcribit:imox autem príuatím de Cha 
maleuíagit,eami ab Italís Caparozola uocari aít,utfuprà fcrípfi, 

GALL. Flamme;& mínor Flammette, Víde proxíme ín Italícis nomíníbus. 

GERMANICE, F. Dfeffermufoeln/Obimmoufbeln,à uerbo Obinen quod híare fígnifi 
catyxtvep Gracís, Slammufceln. 


ANGL I, utaudío,Chamam uocant a Clamme. quod nomen uel à Chama ductum uide: 
rí poteft;uel potíüsa Giallíco Flamme, *4 


HAMA PelorisRondeletij.xsuurowolfe, — Pelorídesapud Athenzeum alicubi nomínan. 
We genus propríum à Chamís diuerfum,& maíus, aga v» zat; hoc eft,ab ipfa ma. 
gnítudíne díctum, ídem alibi Pelorías craffarum fpeciem facit, quas etregías feu bafilícas appels 
lat,à magnítudíne nimírum. — Pelorídes quídem non à magnitudine, (ut Grammaticí putant,lí 
cet Chamís maíores fint) fed à Peloro Sicilie promontorío,ubí optíme proueniíant,dictas e(Te, Ar 
chefiratus,Pollux & Clemenstheologusreferunt, Pelorídes fímpliciteran Chamas Conchásue 
Pelorídesdícas,parürefert, Pelorías dící non probo.Pelorínas apud Pollucem legímus. Con 
chz (inquít) preftant Pelorinze, undeforté nomen adeptz funt que nunc Pelorídes uocantur, 
Quód (ialuto denomínatz effent,ut quidam nuper conijciebat:príma per ».fcribi oporteret. Ari 
ftoteles author eft Conchas, Chamas,Pectínes, Vngues,locís arenofis prouenire , non coenofís, 

IT ÁLIC V M nome noipuenío:ut necp Gallícü;niífi Conchas Chamásue píperatas maíores, 
quas Italí uulgo Beuerazas nomínant,Gallí Flammas, (de quibus plura protulímus ín Chama le 
uí,) Pelorídes efTe dícamus, Minores ením,qua uulgo Bíueroni díctitur Italís, Gallís aute Flama 
mettes, Pelorídes, (que Cbamís caterís maiores praedícantur, effe nequeunt, 

G ALLICE. Flammesforfitan. Legein Italíconomíne. Santones (ínquit R ondeletíus) 
Conche firícte & n6 híátis (pecie, Palourde:que uox à Peloride deducta effe uíderi poteft.fed ea 
Chama Pelorís non eft,ci magna non fítneq;híet. Sícille: quíhanc Conchulam rugatam uoca 
uít. Aliaeftetía Pelourde à Gallísad mare mediíterraneum dicta, R ondeletío Conchula uaría. 

GER M, F, Oroffe $lammen/Oreffe Cblamufden ober Obimmufobeln. 


o 
A) 


V a 


JE 


CHAME 


De Cruftatis. 231 


I HAME Glycymeris Rondeletij, — rAvxvusec,etfiapud Grzecum authorem legere n6 me 
'W 7minerim.  Plíníus Chamas glycymerídas nomínans , addít maíores efe quàm Pelorídes; 
tanquam hísalíoquí cognatz fint, Macrobíus etíam Pelorídes & Glycymerídes feparatím nomí 
nat. Videtur autem R ondeletio Glycymeris dída à dulcedíne , quód fapore fit dulcí mínusc fal- 
foquàmrelique, Eandemab Athenxo Pelorídem maiorem uocarí, putat idem R. ondeletíus, 
'Tefta (inquit) ei oblonga, Mytulorum fluuíatílium modo,fed durior & fpifsior,rugo(a,non ta 
men ob id afpera,exalbo rufefcens, «| Bellonius Chamam nigram, Glycymerídem facit,R onde 
letíus eum Concham nígram pro Chama nígra pofuiffe aít. , 
GER M. F, "sElameClaíiicenim Anglís Chama aut Pelorís eft, Glycymerís ueró ínter 
Chamas maxíma, 


C HAMA afpera, XwwT0yee. —Afperadteftarum 
externa parte dícta eft, ob líneas trafuerfas, obliquas, 
pues ob caufam mufco fpe oppletas,R.on 

eletíus. «| Chamatrachéa ualuas eodem modo ( ínquít rl A 
Belloníus)quoleuís, tornatas habet:efiqy rotunditate pené (/ TS ^ 
orbicularí Rude ce tefta eí aiperas ee Pectínís Isi RSS 
firíata eft.fed Pecten rectas habet flrías:illa uero tranfuerfas,crebras & profundas, Dura adeó te 
fta eft;utnon nífi ualído i&u perfríngatur, cum leuium feré omníum debilí dígíitorum compre(- 
fuaperiri pofsit.Labra ín gyrum, Mytulorum more,lzuía habet, 

GER M, F, /Éin tauc ge[dbleót oer Oimmufcdbeln over Clamimon. vic iíbziqen all ba 

ber glatte (doalen. s ' 


Z 
7 
A 


m 


HAMA nigra Rondeletio. Aelianus (inquit) Cha- 
ape marinas uarías efTe tradít , nam quadam ípfarü ( ín 
quit) nígerrímz funt:nonnullz argenteí colorís. alíze utrocy 
colore míxto ínfignes. 4/Quída nonrecté Concham nígra, 
pro Chamanigra exhibuít. 

GER HM, F, ZZin fdbwattse Oimmufdbel eoer TRlarie. 


] 
IECSMAWAES WW 333 
z NES m 3 AES 
c SM E ER 
EN MES 
NR P ay 


NUS 
NANI 
NNSRGINNNNSSSS 


(7, 
(dt Uu z 
U^ MSNPLUUES 


;* 


ÁN 
Ne 
eti So er e RSS 
O26 MO 


4^ AXoRcHA LongaRondeletj, Duabus magnis (inquit) & longís conftat teftis: Chamze 
X. 79lycymeridi fimilis eftfedteftze multo fpifsiores,magis rugatz, colore uarío, ín ambítu ru« 
beícente;in medio albefcente,intus candído cum lxuítate, Calx ex ca conficítur.item € cinere den 
tifricia optíma, 

GER HM, F, ÍLinZ: angdmufden. . 


2 Ze NS. 
z 22) z 74 
IP 
1 IAEA 
77 "n sra 


n 

2777 Ir or 4) 7 777, 7177777 

7 , MAT TITEL HR 

MIHAMIIIS TU EE I EeE EM VARII IETEUE 
Hg TTHRLA TU ATLAS 

/, EM, Jj H7 7 


37 


7/ 
5 


C? NCHA alteralongaR ondeletij. 
Suntquí hanc Concham eandem facíant cum Dadtylo (id eft, Dígíto,uel Aulo, Solene, 
Donace,) cum Plíniusíb.z3.cap.9.díuerfislocís de hís loquatur,ut de díuerfisrebus. — INos hác Datlylus, 
Concham longam Plínij effe affirmamus,quod nulla fit hac longíor & firí&tior,R ondeletius. 

MT Us 


LÀ 


2 eloris P" 


SPholas, 


535. AnimaliumlVlar. Ordo XV. 


; ALL. Cullíer. 
d Pk d "i i£in anoere Zangmu[dbeln/ lender ono fmáler oai Eein antere.ein Lf: 


felimufdbel. 


oNcHvLA uaríaRondeletij, Ad fauces Maleuríanas(ín | 
( oou capítur frequenter Concha parua,teftís fpífsis & depref ; 
fis:qua líneolís multís & admodum uartJs diftíncte (unt:Chame PE 
fperz non ualde dífsimílis fed minus afpera, Vocantuulgo noz 
ftri (GALLI circa Monjpelium ) Pelorde: (oc nomen etiam C onchule ru 
gere Rondelocij Bellonius tribuit: ) que uox etfi Pelorídi affinís fit , ta- 
ten longealía eft Concha à Chame Peloríde : díctamt puto à no« 
ftrísàluto & fordíbus,quaslordes appellant. R eperítur eademfre 
quens haud procul à Narbone;tota luto obfíta, uocaturt íllic Pho 
lado,quafi ewA&e(z dícas, quz appellatíoapte couenír.nà Conche í« 
fiz in lutolatentes degunt;fzepius ad pedenj unum depreffze. Quamobrem Pholades Athenzi ef 
fe putauerím.Quod fi cuí hzc fententíanon probetur,easQp tantüm Pholades effe uelit, quae in fa 
xorum cauernulis,non ínluto lateant,non ualde repugno, à 
GALL. Pelorde,Pholado:ut íam expofitum eft, 
GER M. F. Ein lIKaatmufcbeln/GOürmufcoele.ligt onoeroantaatober mür:Satauf 
inan [y gtabetmag varuon ein Orebling genefit werben. 


fPetlinis Concha quam prius expre[Jam babebamus:a ARen- 
delerio quidem exhibitayaccuratior elegautiorá, eff 


u TN 


Pellculut. P CTEN. QuiàGracísEzuc uocatur,à Gaza modó Pedlen , modó Pedtunculus conuerti 


Colorei. 


Venere. 


tur, Sed Pectunculiá Peciinibus differunt:et Plinius manifefté dí(iungens,uídetur Pectuncu 
los pro Tellinisufurpatfe.Ex Athenaeo liquet Pe&inem duabus conftare conchis firíatís , & utra 
que parte aurítum elle:id quod non huic tantüm fpecíei,fed alterí etíam conuenit. Pedctínü gea 
nus firíatum,id efl;pectínatím diuifum,;à rugis illísfiue imbrícaturís,nuncupatur, Gillius, Ma 
gno ín errore uerfatur Albertus & recentiores,qui Pectínes pro Pa(feribus(id eft;planís pífcíbus: 
illis quos uulgus nofirum Plateffas nuncupat) accípíunt.Pectínís tefle non femper eiufdem funt 
colorís.quedam ením rubefcunt,quadam albícant,alíze nígricant;R ondeletíus, hínc fucci etíam 
faporísQ differentíae habentur, 

ITAL, Capeíante. : 

GALLICE Círca Monfpelium Larges Coquilles uocantur:alibí Coquilles de faint Yacques, 
Rondeletíus, Pectínum generís quídam arbitrantur eas effe,quas uulgó appellát Conchas S, 
Iacobí:fed alíz Oceanilíttoribus Gallícis cogníta babentur,Gillius, | Author Pandectarü mea 


ub inalíum, V enereas ínterpretatur Cochleas quz afferuntur à $ , lacobo, uerüm ha Porcellanze 
unt, &c, 


GERM. . ANGL, Cermani Conchasbíiualues omnes generali uocabulo uocant (12i 
fen; (Oo[dbeln:Pecinesueró priuatím díuí Iacobí Conchas, jacobemu[deln. Angliuez 
ro (us£ele peculíaríter nominant Conchulas íllasquas Bellonius Mytulos:Pectinem autem 4 

calep. Eofdemaudío Pectínum genus quoddam aculeatum appellare q S ryll:& fimiliter é 
Cancrorum genere Maíam,tefta aculeata €| Pectinum in Anglía (ínquít T'urnerus) fumma ge 
nera duo habemus:quorum maíus uocatur q C3callop. mínus ueró nomínatur prope Portlandi 
am a C ecb;á formagallinacei capítís quam pifcís apertus exhibet. Subhocgenere continetur Pe 
ciunculus ille per omnía littora frequens, C ocEle;id eft;,gallulus per toram Ánglíam dí&tus, Con 
cha quam pro Pecunculo Bellonius oftendit, non per omnía Pectunculí nomen meretur 


qued 


De Cruftaus. o3 


quod firígiles & ftrías non rectas Peiinís more;fcd tranfuetfas habeat, A pectunculorum ramen 
generibus non omníno feparo. 


ECTEN alter:quemcum fuperiore eundem plane effe, 
facil exíftimabit ís; quí non diligentíüs círcumfpexerit: 
fed reuera differt;iiamlatiores € amplíores aures habet:eftcg 
toto corpore longíoré ftríctioreg quàm füperíor, Praterea 
hícteftam utrang, Pectunculorum Burdegalenítü tnodo, có 
cauam habet ; fuperíor alteram duntaxat concauam, alteram 
planam.hic firías fimplíces , prior fíngulas ternís aut quater- 
nís líneís à fummo ad ímum ductís ornatas,R.ondeletíus, | 
1 T AL. Romíam uocant; quód quí é Compoftella rede 
unt(quos etíam R.omíouslingua tioftrauocamus) Pectínes 
huiufmodi multos pileís affixosgeftant;Rondelétius. —— 
GER M. £Éinanber ge[fdlecbt oer jacobemufcbeln. 
ANGLICE 2| CoE.legefuperíiüsin Pecíne prímo, 


INomina quidem eadem Bellonius Petfuria "lia Pe&lunculi icon.fiue eiu[dem.fi 
etilo fuo attribuit, que Rodelerius Juofed pi —— sie cognate fpeciei, quam unde [im nà 
ure funt diuer[e:; Rondeletij ab una parte Éfus,non [atis memini. 
aurita,Pellini fimilior. 'Bellonj,neutra:ca 

pite tefle ita feri [e colligte, ut in T ellims 

€ Chamis.Eam omifimus, 


ECTVNCVLI rec dicipoffe mihi uidetur Pectínes exigui, qui ín finu Aquítanico & íti 
INormanía frequenter capiuntur, Hí Concham firíatam habent,utráq; cauam,aculeís aliquot 
aruís armatam,altera duntaxat parte aurítí funt , aliquando dextra, alíquando finiftra. Horum 
alij candidi funt,alij rubefcunt; Rondeletíus, 4| Trallianus Kv diménutiuo nomíne appellans, 
ipfos fimpliciter Ctenas,íd eft, Pectínes íntellígeré uidetur, «J Contra eos qui Pectunculos cum 
'['ellínis confundunt, díctum eft (upra ín T'ellínís, ; | 
ITAL. RomzGongole,qua(íi Conchulz uocantur.funt enim femper parui;prafertím ín 
Mediterraneo marí,ín A quitanícolítore maíores,R ondeletíus. NOM s T er 
GALL. WulgóPetonclesuocantur; ín INormanía Hannons, R.ondeletíus. — Parí(ienfes 
& Rothomagenfes Petonclesuel HannonsappellantjBellonius. ^ Alíqui Coquilles de faíntIac 
- ques, (ficut & Pectínesfimplícíter. Rondeletius: — i . AG 
ANGLICE Codle,Bellonius.iMleliüs (Coc£le;íd eft, Gallulus.lege fupra in Pectíne prímo: 
GERMANICE nomínemus lícet; Kleine jacobe mufdel/ooer €. (D icelemufdbel: 


oNCHA Corallína à Rondeletíio cognominata. | Conchzepií« 
ctorum (ínquit) fimilis hzc eft colore.rubra ením eft;coralli plas 
néímítatayunde Corallíinam nomínauímus.at fígura pectínemrefert,ii 
fí quód firíata non eft; &c, wl 
GERM. FE, Ain teote((Oufcbd ooer Corallmukdbel. 


oNcHA uulgó Materuníonum dícia, Pulcherríma Con» 

cha & marearitífera (ínquít R.odeletíus) língua Indíca Ber 

beri dícta fuít. à Gallís INacre deperles, pro Matre perlarü : (nos 
 ením Perlasuocamus,quas Grací Margarítas, Latíni Vníones:) 
quód frequentíores & melíores uniones ín hís ; qua inalijs Con- 
chís uel O ftreís ínueníantur. Figura Pectínes zmulatur; (| Ví» 
de quaedam annotata ínferíus cum Concha Echínara. 


$ 


" "- | . 
2354 Animalium Mar. Ordo NE 
Li 
Indorumgentés de Hercule affirmant, íaquit Arríanus ínlibro de rebus Indícis) quód cum 
Cinedu, — mare & terram undíg peragraflet,ín marí ínuenerít Cínzcdum (ivezzlp, Facius interpres Margari 

tam uertit:[ed Indi forté Margaritam, C incdum uocant Xu ex fequentibus colligimus )ornatum muliebrem, 
márgarítam (cilícecé mari, quam Indorülínguaficnominat, &c, Ernibilfane prohibet, Cons 
cham quídem Berberí ab Indís uocari, uníonem uero Cínedum ab fj(dem, 

GALL. lNacredeperles,utdíctum eft, 

GERMAN. Jin Derlemüter/Derlemufdel. et 

MARGARITA quanquam in Conchís diuerfis teperíatur , hoc potífsimümloco mentío- 
nem eíus faciendam exiftímaut , quód ín proxímé exhibíta Concha frequentiores melioresd gí« 

Quid fir. gnífoleant, Muargaríta ígítur alía partus eftíuz Conchz, íuxta Plinium, alía abortus, fed hoc. 
R ondeletíus refetat:& neque ofsículum,neque partem alíquam Conchz,uel quafi nucleum, uel 
excrémentum,uel morbum, Margarítam efle docet: fed in oftreí (margarítiferf)carne Vníonein 
ítagigní,ut ín Suibus grandínem,ínrenibuscalculum, [Pro fígura & alijs dífferentijs,nomína 
díuería fortítur;ut funt, T'ympanum;Elenchus, Crocalíum , Phyfema, Margarita à Graecís &C 
Barbarís appellatur. Maeyaeczuc $. M?ye;G- uel Metoyatcop. fi uatgyaetrie M9G7. A Latinís plerunq; Mar 
Lapilg,, — garíta fcemínino genere profertur,raró Margaritum neutro, Comprehenditur & lapllí nomíne, 
Tes & lapillus quandogi per excellentíam uocatur, Item unio Latínís : non quod ín uníca tantüm 
concha,uel nunquam duo fimul reperíantur, (falfa ením haec funt:) fed quód nullí duo índifcretí, 
uí non ínuicé differant, magnítudine;figura;orbe,leuore, pondere,candore:aut forté quód nun 
quam concreti cohaerent. Inueníunturautem ín Conchís rantàm:& falluntur Aegyptíj, qui Ora 
In quib. Con- bem pífcem rore concepto uníones parereaíunt. Ex conchís quidem uado ínfíxís , Pínna folüm 
elis gignatur margaritifera efl;ex caterís díuerfe,bíualuzs praertim: Vtífunt,C oncha rugata, Concha echína 
ta:Concha Berberi dicta Indice; Pectini altera aure fímilís, Concha fimílís oftreze: & alía Pintze fi 
mílis,alía Strombo: Mys feu Mítulus tum ín mari , t& alicubi ín durlcíbus aquís: Cochlea quidem 
quzdam margaritifera uulgo dicta eftab uníonum colore,nó'quod eos ferat.nec fcío an ulla non 
bíualuium ferat: quanquam ín Murícís genere quodam ad Oríentem gigni audiui, 4y VníoInz 
dícalíngua Cinxdus dícítur apud Arríanum : in Paria & Curíanaregíonibus Noui orbis Tenóx 
Ectola, ras. 4| Conchas Margariítiferds aiunt noctulitora appetere, & ex ccelefti rore margarítam concís 
pere,unde & Eceolz nomínentur, (idorus ,uídetur autem fictum hoc nomen quafi € coelo áfua 
concha concípíantur.apud alium quídemfcriptorem hactenus nullum íd reperi, 
T G R AECIS hodíe mapyageracn. 

ITAL, PerlauelPerna, 

GALLIS, GERMAN!S ET ANGLIS Perle. Concham ipfam Margaritiferam , fi; 
de generebíualuíum fit, Germanice uocabímus Derlemufcbel: (in Cochlearum generís , Derlea 
fénecE: qualis efi Coclilea margarítifera uu'gó dicta: quam tamen uniones ferre R ondeletíus ne. 
gat,in biualuibus tantàm gíeniaflerens, Aelíanus uero in Indía Margarítiferas Conchas magnis 
Surombís fimiles faci . 


Figura, 7c. 


Cinedus. 


C ONCHA Imbríczta Rondeletij. —Concfia (ínquít) hzc eft díftín&ionetefle imbrícatím - 
undata,ut loquítur Plíníus,ad undarum fefe attollentíum fimilítudínem,íta ut díftínctíones 
alíz alijs infideantímbrícum modo, À Gracorü uulgo Aganon uocarí audío, & à Caloíerís Ara 
biz (íd eft Coenobítís qui illíc funt) "'rídacna, (ur annorauiz Bellonius.) Verum Trídacna, quorum 
memínit Plíníus,effe non poffunt.Síc enim ille quum de oftreís loquítur:In Indíco marí Alexan 
drírerum authores pedalia ínuenírí prodiderunt , Necnon ínter nos nepotís cuíufdánomenclas. 
tor Trídacna appellauít:tantze amplítudínís intelligi cupiens,utter mordenda effent. Hac Ron 
deletíus, tanquam Plínius Trídacna Indíca oftrea effe díxerít:quod non díxit; fedítade Trídac 


nís tans 


— De Crufcaus. 235 


nís tanquam dealtero genere quod ín Italía etíam reperiatur , loquutus eft. quoniam, ínter nos, 
ínquít, c. 

G E R M, Ain droffe artoer D ftern ooer (Oufcbbeln if meer/ funSerlico im Qtooten meer: 
b« fy oiemtnden Crivacta nennaio/oaeift Crymáümpfcig. 


ONCHAM echínatam (inquit R ondeletíus) ab afperítate uocamus , fictitaculeatam ab a^ 
(s uocare poffumus. In hac uniones reperíríteflatur Plínius, Nam & Iuba tradit Arabis 
cís (margaritis) Concham effe fimilem Pectini ínfecto;hírfutà echínorum modo: ípfum unionem 
in carne ípía effe grandinifiímile, € De hac A elíanus fentíre uíderí poteft lib, De anímal.:o,c.10. 
fcribesin Marí rubro Conchas quafdá na(cí, quart tefte fecturas quafdà , et cauítates etlabra acu 
ta habeat,que cü coctt ínter fe ficalterno íncurfü coiungantur,ut tanqua duará ferrarit coéuntíc 
dentes uideantur ínter (e conuenire:unde fítut pí(catorís natantís quancunq parté,etíamfi fub ex 
os fübeft,mordícus apprehenderínt,amputent. [Ego ín Plinij uerbís Pectiní ínfecto, ínterpre 
tor,non fecto;non celato. s d'ityAvza yàg, 0v ap To isprtop tyeínquít Androfthenes, o elec v.ad 
dít & unionem ín carne ípfa effe erandíni fímilem, Vnde de eadem Concha eos ( Plíníum & An 
dro(ihenem) loquíapparet:non,ut R ondeletíus putauít, diuerfa , Fortafsísautem eadem tefla & 
lxuis dici potef?, quod ad fuperficíem:& hírfuta,propter ena(centem materíam. Androfthenes a« 
pud Athenzum Berberí nomínat hoc ofireum ; íd R.ondeletíus ad matrem perlarum uu'gà día 
cam refert: € vizev. fpilTum interpretatur. Ego rem ín medío diligentíüs efiímandam relínquo, 
4| Hzc eadem forte fuerít Concha illa afpera, Keré;íd eft; Aríesab Atheníenfibus dícta;Corycus 
ucro à Macedonibus; figura nímirü fere globofa:ut Aríes ab afperitate aculeorüi, quíceu cornís 
cula promínent,Kóyyszgzysie, Meminerunt Athenzus & Hefychíus. 


GE R. M, F, Aun raude (Quien att/ein Otabelmufden. 


ONCH AE echínatz Rondeletij fpeciem alíam fimí 
qpocem Venetijs olím accepi, (no puto tamé ín A» 
. dríatíco aut Mediterraneo ínueniri, fed oríentalí Oceano, 
adíungere uoluí, l'efiz utraeq; figura tü forís,tü cauítate in 
terna,quecaput uerfus recurua eft, ínuícé fímiles fünt.hoc 
pulchrá in eís, tribus ín fummiítate artículís gínglymo íun 
guntur, íta ut emínentes utríndg mucrones, mutua ínfertío 
ne, uterc; ín oppofita teft acetabula,cohareant. 
GERMARN, F, Ain anoere Stabelimufdeln. 
Anglí Pectinum genus quoddam aculeatum appellantq 
Syll: uc& Maíamín Cancrorum genere;tefta aculeata, 


75 
" 


SONS 
ns 


CONCH A flríata príma Rondeletij, 
IT AL, Capatonda,àrotunditate, 
GALL. Communinomine Coquille. 
GERM. F. ££in Ctreym, mufdeln/ mit 
übertwáren linien.ein tunoc (2ufceln. 
p 


236 | Animalium Mar. OrdoX V. 


ONCH A flríata altera Rondeleti, (ímilis príorí: ní(i 
quód ílla alíquotlíneas tantüm à latere ad latus per firía 
rumtranfuerfum ductas habet.hac non líneas fimplices, fed 
uirgas latas ficuti fafcías per tran(uerfum ductas habet.eft etí- 
am rufa:unde Concha flríata.fafcíata, & rufa dící poteft, 
GERM, Ainanoere Ctreym, mufdeln/mitíibertwá 
ten bseitlacbten glepcb ale benolen.ift von [arb rotladt. 


ONCHA flríatatertia Rondelet]. Hzc (inquit) czte- 
rís longior eft,ouífigura: teftís multüm cauís, canalículís 
parum profundis,aliquo: líneís per tranfuerfum ductis , 


GE R M, asetit gefc:bledtoe Otreym, mufdeln. | 


ONCHIS firíatis Rondeletij fubíeci fpeciem illam,qua Venetijsrotundz nomíne pictam 
accepi, KR ondeletíus primam e tribus firíatís fuísrotundam uocat, 
GERM, YOiverumb ein Gtreym,mu[dd/ bat ilit Écin enter(dbeio venter votde 
festen erften ever anocrn. 


T 
Q 


ERES oom TIU 
r7 Hrrostsssattta eL LLL TIT t 


IP flagnís quod$ marinisreperíiuntur Concha nonnulle, & Cochlez:ea maxímé rotunda & flría 
ta,quam hic exprefsímus,R ondeletíus, atquí pofitas ab eo figuras duas Concharum, non Co- 
chlearum generis effe apparet,utín uerbís eíus fic legendum conijciam: In ftagnís quoque maríe 
nísreperíuntur Cochlez nonnulla, & Conchz,&c. 


SER M, Geemufbcdn/wieicifi gefalisnen feben bey oer meer gefunsen werben. 


(^ ONCHA Craflz tefiz , & Conchulz uaríz R onde- 
. Alem. A Galade & Chama afpera (inquit) hzc Con» 
chacrafsitudine tantüm teflarum differt, Hz lineis aliquot 
alatere d funt,nihilominus tame lzues funt, 
SERM. XÉmartber Olattmufoeln/oennádftacs 
nainten glepcb/aber von fcbalen vicEer, 3S 


ir 


CONCHÁ. 


De Cruftaus. 237 


^W(oNCHA Fafciata à Rondeletío dí&a. Superiori Galadi fcilicet, dinquib (iimilis eft Con 
C cha hzc;nífi quód paulo latíor eft, quod Ixuíbus uidetur peculíare. Praeterea quínque uelis 
tí falcías latas à latereadlatus ductas babet,ijs (ímiles quibus puelle nofira capíllum redimire fo- 
lent:quas V'ettes appellant, íd eft, V íttas. 
GALL, Coquílle Vettade,id eft, Conchafafcíata, — 
GERM, F, /Éinglatte2oenoelmufóel. 4 Huícfimilem planc adiungímus,quamob id 
peculíaríter non depínxímus, díffert tantüm líneís purpurafcentibus , quas per tranfuerfum dus 
clas habet à fummo ad ímum;alías partím flauecentes;partím albas, intus tota uíolacea eft, 


CONCHA galas, & Conchanigra Rondeletij. | Con« 
CQ che galades (yaA&etsc ínquit) Latinum nome nullum ín- 
uenerunt,has interleues numerat Aríftoreles,ícte autem for 
tafsts galades fueríntálacteo colore, funt ením candídi(símz, 
maximz,& lauifsímze.INonnullze parum purpurafcentes,quae 
dam flaueícentes reperíuntur: fed íntus omnes candídi(símze 
funt. ! 

His Conchas nígras opponímus, quas propría píctura no 
egere exíftímauímus,quoódfuperioríbus plane fimiles fint, nífi 
quod intus & forís nigrícant. 

Bellonius Galades effe putat illas quz alio nomine Chamaz leues dícuntut. 

GERM, f/Éinartoer Olattmu[dedn/vonfarben an oer [alen fdón wey: oc finbt 
Tian aud rofenfarb/vno gálbladot:[io oocb all ii wenbid gar weyfs. ber oie [dywart5e vor 
oifeti sfeblecbt fino innen vno v[fen fcwears. 

ONCHA rugataR ondeletij. IMagnahac Concha 

(inquit) & líneís multis & elatís per tranfuerfum du 
ctis ualde rugata eft:teftís ualde fpifsís;íntus lzuib. & fple- 
dorísargenteí, pergínglymum & uelutí détes artículatím 
cocuntes artíiculatur. I eft ob fpí(situdínem ínlamínas et 
frufta diffecantur; ex quibus fphzrule precum confíciun 
tur, X dentíícalpía, quemadmodum ex uulgo dicta matre 
Pérlatum,fed nó adeo fplendída, In bac Concha uníones 
reperíri non dubíto, Videetíam (equentem iconem, 

GERM, F. fÉiti Xtuntselmu[dbeln / mitviliiber- 
twárenboben línicooer ftreymen. ZPaltet ilit audp 
Perle if weyter bey oernacuolaenoen figur. 


4 | NS i7 En 
SS LZ ?, RR SS 
NS H 2 /, j uu ANS 
2 7/7 MM 
e TRIS 
- NN 
SS 


239 Animalium Mar. Ordo XV. 


oxcHAE rugate Rondeletij (imilis eft,auteadem forte haec , quà Venetijs olím Matrem 
4 Perlarum nomínarí audíui; hac feré ualuarum alteris magnítudinefpecíetp. 

GER M. M inanoerecentrafactur cincr [cbalen von oer pets genatiten Auinselmufcbeln/ 
eoct ood jren garánlidy:wirt von etlicben anco Derlemüter geneiit. 2luf Ser polierté fa: 
len adt man Dater nofter ringlc/5ándriibel/enno anvere [dbóne atbeit : Soo nit [o |dón 
ale von oer redoten Derlenüter. 


ONCHVLA rugata Rondeletj, INon abímoad fume 
C mum (ínquít) líneas ductas habet hec Conchula,fed à late 
readlatus multas uclutírugas fparfim & fine ordíne, T'efte non 
funttumidaz & ín dorfum elate,quemadmodum ftríataz omnes, 
fed depreffz colore uarío.funt ením ex albo cínerez, & adlíuís 
dum accedentes.Labra teflarum craffa funt: & tam arcte connez 
xa, ut fíneuí nonaperíantur, faciliusqp rumpantur tefte, quam 
patefíant,quod à Chamarum natura prorfus alienü eft, quarum 
teílac híant, Vnde eos errare conflat, ( Zellonium notar,) qui hanc 
Conchulam pro Chama peloríde exhíbent. 

IT AL, Veneti Biueronos uocant,uel Píueronos, Genuenfes, Arfellas, Anconitaní, R auen 
nates & Ariminenfes, Pouerazos,quafi Pauperculos nomínant, quod íllicnímia populares pau 
peribusg offerrí folítee fint, (Alíze quídem funt Beueraze uel Calcinellz , uulgo Italís díctzz Con 
cha, forma comprefsiore,tefta translucida, &c.) Alibi ín Itala Caperozoe dicuntur; colore ni» 
mírum, quód ex rubro fubfulue fínt,ínquít Belloníus.ídem tamen Chamamlzuem quo Capos 
rozolam uulgo dicí,alibí fcríbit.CQua quidem Venetijs Cappz rozz, uel rozzolz uulgo dícuns 
tur,ab erudítís quibufdam íllíc Pelorides exiftímantur:& à Girz corum uulgo hodie ópvizas dícüa 
tur, hoc eft,fofsiles.nam ín fundo feu límo maris à fodíentíbus eruuntur. teftam earum lzuem & 
albídam effe puto. 

HISPANI Armillasnomínant, 

GALLICE, KRegíasaut Bafilicas Chamas Galli Pelourdes, ad Peloridum uocem acceden 
tes, dixerüt. CRondelerius C onchbulam uariam [uam Gallice Pelourde nominate 8 luto erui [cribir,evc.) A lu 
toautem,e quo tum maníbus tumretíbus euerruntur,nomen habent,z»Aàc ením lutum eft, (Re- 
prehendit banc etymologiam Rondelerius. ) alij díctas à Peloro monte Sicilíz uolunt;Belloníus. Idem 
& Rondeletius Conchulas haíce Mafsilíz ClonífTas uocari tradunt. 

GERMAN, F. JÉinanoere ono Eleinere attoer Qxunrselmufdoeln , inter "IRIamen/ 
Elein $lammu[dbeln.Quare ín Concha Peloríde, 


Hec fu aut Conchule rugas 
t& Rondeletij eadem e[f,aut plant fe 

GERMAR, f/Ainanoerecentrafactur oer nádoftae[etsten milis. 

(Oufcbeln/oocr vedo oer (clben dang ánlidy. 


C ONCHA Pictorum Rondeletij, | Hac (inquit) pictores utebantur, non ín díluendís aut 
j afferuandis coloribus,ad quam rem píGtores hodíe Mufculorum teftís utuntur:fed ut colos 
rem de fuperficíe tefize abraderent.fíc ením Arífloteles Híftoríz $.15. Coricha quz pictoribus utí 
lís eft;crafsitudíne plurímüm excedít,& florem illum non íntra teflam, fed foris babet , reperitur 
, ídgenusmaxímécírca Caríam, Cum hac defcriptíone (inquit R.ondeletíus) Concha hac conue 
níc:teftís fpi(sis, intus auibus, forís ínzequalíbus & afperís, Círiabaris aut fandarachz colore,figu 
rafípondylorum aut mínorum oftreorum. 
GER M, F, "Fin Dalermufóeln.oaf fy im bzaudo wae bep Sen malern/welde oie [cbórs 
toot farb von er [cbalen aufwenoig abfcbabteno. 
PINNA- 


DeCruftats.. ^ — 230 


X 
SS 
Á NS 


e 
AA 


A mm ON 
mn N RAN T 


INNA magnaRondeletj, Concha (inquit) biualues funt Pínnz & Pernz, à Mytulorum 
| o» non multüm alienz. Cancrí etíam (paruí) ín hís nafcuntur (Pinnoterz feu Pínno phys 
laces díctóde quibus fuprà fcripfimus.Pínnam Latíni uocant, feruata Graecorum appellatione, 
quibus Pívm (raríüs etíam rivvz,ut Ifidoro apud Athena) dícítur, fortaffe à fordíbus,quíbus fem 
per obducta efi:niv- ením fordes fignificat, ut fcríbít Varínus , Rondeletius. | pwízy quídem e- 
tíam filum Gracís fignificat.funt autem fila queda Pínnís adnata,uilli alícuíus (cu byfsi ínftar,un 
de & à Genuenfibus Pínnalana uocatur, € Concha A egyptía paralíos cognemíne,quam & Pín 
nam uocat Democrítus, Hermolaus. 4| Alíquando ad cubíti magnítudinem accedit:ín nofiro li 
tore pedales funt, Mytulís quodammodo fimilis eft , nifi quod flríctíorem partem multó magiís az 
cutam & longam habet:quoníam ín arena uel cceno,affixa uíuit. ubi byffo fua proxímís corpori- 
bus;ut firmius fübrecta femper fiet;alligatur.Intus multum effcarnís, cuíus omnes fere partes ín 
difcretz funt, ueluti ín Mytulís,Pínnarum by(fus (qua mollí(síma & delícatífsíma Iana eft) à My 
tulorü byffo tà differt; quá fluppa cariabína àtenuillimo & delícatiflimo feríco , eíus magnítudo 
Pínnarü magnitudini refpondet,ín maximís ením pede unü longus eft. Tefte Pínnarü omníü e3 
de ci Mytulorum teflís facultatem habent, R ondeletíus, 4j In Pinnís uniones reperíuntur ín A« 
carnania,authore Plínio,fed nonlaudatí, Eftínter fluuiatiles Concha quzdam oblonga:quam 

 Belloniusapud mecum uídíffet,Pínnam fluuíatilem appellandam cenfebat,quód & erecta fiare, 
& margaritas continere foleat, 

G R AECI Pínnasuulgarinomenclatura,antiqua fere períimíli nuncupant, Gillius, 

ITAL. A GenuenfibusPínnalanauocatur,ob byffum,à Venetís Aftura ((Naflura, Mafs 
Jarius) nomíne communi alijs multis conchís , Rondeletíus, Pínnam INeapolítani Pernam ape 
pellant;Sículi Lanam pínnulam, Gillíus . 

., SAL L, Mafsilíz Nacre,R ondeletío tefte:quíalíam quoq; Concham fuperíüs exhibit, Pes 
Cinifimiliorem, Gallis Nacre de perles,pro Matre perlarum uocarí tradit, 

GERMAN, F, Jin Cteclmufdbel,quod acutíor efus pars fundo ínfixa fit. rel Zaire 
mu[cbel;a fimílitudine perne.uelcírcunloquor , 4in Derlemufcbeln art. ein avoffe A'yamme- 
mul[cbel.In Oceano forte rara;aut nulla eft, przefertím noflro , Lutetíz quidem nunquam haberi 
Bellonius refert, 


INN & altera,quz príuatím Perna dicítur;cuíus memínit Plíntuslibro 53. capíte ultimo, £a 

^ * - H H H H H H 
ter ea quz a nulloauthore nomínatafcríbít.—Pernz (inquit) Conicharumgenerís,círca Pon 
tias infulas frequentífsimz, flant uelut fuillo crureQuds & nomen acceperusr) longo, in arena defixe, 


Pinna fi, 


Perna, 


Perna, 


5240 Animalium Var. Ordo XV. 


híantestg qua limpítudo eft; pedalí non mínüsfpacío cibi uenantur.den- 
tcs ín círcuítu margínum habent,pectínatim fpiffatos.Intus pro fpondy- 
lo (ficuocat callum feu carnem duriorem e interiorem o[ffreorum , qu alij agayuaoy) 
grandís caroeft, [De hís fenfiffe uiderí poteft Theophraftus , ínlibro 
de Lapídibus fcribens:Margarítas generat oftreum Pínnís fimile, (rhe 
neus bunc locum citans,addit,fed minus,)tam magnas,quam eft magnus píícís 
oculus. (Pínnahzcparua (ínquít R.ondeletíus) ín marí noftro reperí- 
tur,& ín eauniones parui, [Belloníus Pernam facít Pínnam maíorem: 
Rondeletíus, mínorem, cuiaffentíior, | Cirecum peculíare eíus nomen 
non ínuenío, nam ruvys & nívine àv" communíus eft. díciautempoterit 
T7€v« , cádem ratíone qua Perna Latipe.Pluralege mox ín Píniia altera, 
ITAL. Pínnam Neapolitani Pernamappellant, Gillíus , querens 
dum autem,totüm ne genus Pínnarum;an fpecíem príuatím unà fic nun 
cupent, | 
GER MH, F, Z£in ZA amemu[del.ein attoer C tecEmufdeln ooer Derlemu[deln. 


M 
777977 
€ D 
m 


SS 


SSSSSSSSSSSSS M 


T SSSSSS 


77 


SONNSNNNNNANNNNN 
D 


Pinna minor, 


Pina maioris,ut utdetur alia piura, 


iir 


j 


NS 
I-A 
L 

li rrr 
1 


o 
prar 


aan 
s 
EP 


Jh 


2o 


-- IT 
2. 
z 


SN 
e 
LO) 
SLT 
J 
1 
T 


NN 
j 


zl 


SS 
NN 
NW 

Y 

; 1 
JT] ri 
, 
777 a 


LZ 
Zee. 


T 


p——À 
E 
«€ 


E— 
T 


—RÓ 
I us 


V re NOTE -— 
E YE 
c 


m 


EERM 
e 


INNA paruaRondeletij; | Conchahze (inquít) & figura, uídtusratione,& byffo Pínne 
Pesce efi: magnitudine díffert, & eo quód antequam ex acuta & flrícta parte inamplítudís - 
nem extendatur,excauata eft, €] Pínna mínor Venetijs non uifitur, ín Propontídís finu íllo quí 
INicomediam fertur,frequens,Belloníus:HancPínnx fpeciíem;ne quis cii Perna confundat, quae - 
& ipfa Pínna quedam mínor eft,cauendum.differentíz quídem gratía, hanc fimpliciter Pínnam - 
mínorem,aut Pínnam mínorem Ixuem;Pernam uero pectínatam cognominare licebit.Pectínit 
ením fpeciem propofíta à R ondeletio ícon prz fefert;& détes ín circuítu margínum pectínatím - 
fpiffatos effe Pernís Plínius author eft, 

GER M, F. /EinanocreEleineartoer JAammemu[den eoer OrecEmufdeln/alatt att 
oen [oalen/nit qebólt ober Fánelet wieoie n&dftgemclt. 

BELLONII Pínnam mínorem;neícío quam ex tribus R ondeletíj Pínnis effe dicam: uides - 
tur enímab omníbus dífferre, Icon quam exhibet, ad Pínnam magnam R ondeletíj accedit: nifl ^ 
quod ín fumma concha, qua fatíísíma eft,paruus quídam círculus confpicitur, quem alíus paulo 
maíor ambít;& ab eadem parte ad Ímum líneealiquotrectz defcendüt.per medía ueró línearum ^ 
interfiítía, multi exigui círculi,o.uocalís qua fcribí folet círcunferetía pauló maíorí, deinceps pet 
interualla dígeruntur, Huic pícturz ego (ímilem ferc à Cor. Síttardo olím mifTam,hic exbíbeo. 

GERM iLinanoer gemálocrerften over aroffjen 4ammemufoc/ale mid beounctt. 

DE VN* 


, 


De Cruftatis. 241 


| DE VNGYIBVSIN GENERE ET 
| príuatím de mare, 
ole mas RRondelerij. 


NGVES inter Conchyliaà Varrone numerantur:quos Plíníus femper Gracís uocabulís 
| * nomínat. Hac ením eíus uerba funt, Iíb.53.Solen,fiue Aulos,fiue Donax, fiue Onyx,fiue 
Dactylus.atlib. 13.fexu díftínguit,bís uerbís:Purgaturuefica & Pectínum cibo, CRondelerius pro- 
à addit, & Solenum,idé, Athenaiteflimonio confirmat.) Ex bis mares alij Donacas,alij Aulos uocant, 
foeminas Onychas, Vrínam mares mouent:dulcíores foemínz funt,& unícolores, — Gracífexu 
quidem dí(tínguunt,non uero nomínibus,ut Diphilusapud Athenacum; oí d£ zuAvec uii or&c 77- 
vay xa Nsulwoiz rs swüy dt Aui, gi Abvawse, oi OvuyesyaroAvyuASL uo xexoyu Aot, xoc : C oi pop &Qpwse 
eu faGeluor eimip,EX c, Vídenturautem pleracy hzc nomina, à figura pracípue factaque oblon 
ga,teres & cauahís Conchylijs efi.Solen quidem Grecís proprie fignifícarfíftulam,tubum,;cana $oey, 
lem,imbrícem.aulos,fíftulam fiue tibíam.dónax eft harundo (que & Cypría cognomínatur Dío ,7,/;;, 
fcoridi) zre& 7e eloviws dícta. quód facile uentis commoueatur.refert autem hzc Concha arundí- Doax. 
nis ínternodíum, Daciylí,authore Plínío;ab humanorum unguíum fimilítudíne appellantut:me Da&ylus, 
lius autem díxiffet,digitorum.dígítos enim referuntfigura;plerung; &longítudínequanquam —— ' 
& longiores inueníantur,ínterdum dodrantales, ) € crafsitudíne, | Abhumanorum ramen un- 
guium fimílitudiíne ut Grecí Onyches,(ic Latíne Vngues dicuntur. partes ením extrema pracci Onyches, 
pue.tenuitate (lauítate) & figura unguibus fimiles funt: uelà teft colore & fubftantía uaguibus 
noftris non dífsímili. Longe uero alius eft Vnguis odoratus , Conchylrj Purpura'ue operculum, 
Gaza ex Ariftotele modo Vngues,modo digitos interpretatur. 4j Díffert ab bac Cocha lóga Pli 
nij,ut Rondeletius docet:quanquam & Solenes vaxezcxóyyesà Sophrone dícátur, & wasooxóyyunor 
ab Epicharmo cognomínentur. «| Solen ex Concharum longarum genere(ínquit R ondeletíus) 
duplíci tefta conftat,altera tantüm parte collígata nigro uínculo, (etíamfi alíter fcríbat Arífloteles 
Hiftorie líb.4.cap.4.) abalteraueró parte foluta, ítaut nullum uínculí aut articulations ullíus ue 
ftigium cernatur,Extrema duo femper aperta funt;anteríore caput exerunt & retrabunt T'eftudí 
nísrítu, Tefta ceruleo eft colore, líneis euídentibus per tranfuerfum ductís. Aqua & arena uís 
uunt, «| Vítam foemínz ín arena traducunt:mares ín eo lapídís genere,quem Glaftrum uocant, 
necunquamalibi uífuntur,Belloníus. 4j Daciylís natura in tenebrís, remoto lumíne,alío fulgo« 
re clarere:& quanto magís humorem babeant,lucere ín ore mandentium:lucere ín manibus atq 
án folo, atq; uefte;decídentibus guttis, Plíníus. 4f Vnguíum alij mares;alij fcemínz dicuntur, Plí 
mío & Diphilo:quanquá nó procreant, ut quz proprie (exu diftínguuntur:fed (ficuti & alíae quae 
dam Concha) locís arenofis fponte proueniunt. 
G R AECI etíamnunc Solénas appellant, Gillius & Maffaríus. . 
I T ALI (ut Veneti) Cappas,id eft, Conchaslongas . Apuli Iribriícesaíímilitudine, Puto 
& Dortolí nome (à Greco Dadctylí)alícubí ín Italíaüfurpari.(Gillíus Balanos mar.à Venetis non 
recte Dactylosuocaríícribíit] | Genusíd Concharü,quod à nofirís Spoletra uocatur, aliqui Spo 
dylos;alij Dactylos mar.effeuolunt, &c, Brafauolus. — Spoletta quídem uocabulum, accedít ad 
Germanicum Cpülen,quod cannam uelarundinem fignificat. 4j Duo earum dífcrímina uulgo 
Venetoagnofcuntur:quorum alterum Capa da ferro;alterum Capa da deo uel da detto (quód ex 
fua thecafolo dígíto (íne ferro exímí pofsít) cognomínat,Belloníus, 
GALLI des Coufteaux (uel Couteaux) quód cultrí manubríumreferant, 
ANGLI Diretucl Ditet. fed Io.Fauconerusalíud Anglicum nomen indícauit, at 495442 
fyfb. A Vuallís in Anglía Thymbíuocaríaudío. 
GER M. F. Yíagd/Singer/Iánel/Spüle/ 4A effte/uel Y'Tadclfdbale/Singerfcbale/2. ád 
f&alcuelTiagemufben/eas mánle/:c. : 
Solen femina Roudelerj. 


Concha loga, 


Sexut. 


Med 


PRAE NOM 
MAS E " 
tera 


3l; 
/ 
j 
Y 
UT j/, 
eC? d L 


Code, 


Murex., 
Conchylium, 


Pelagie, 


245 Animalium Mar. OrdoXV. 


glia Solenis icon ,/enetijs olim nobis depitla. — 


2 


77777 


aam iari dus NSSSNRSSSSSSSSSS SS 


oLEN fcmina Rondelet, ^ Onychas íinquío appellat Plinius Solenes foemínastqua co 

lore,fapore,magnítudíne a maribus differunt;in alijs omnibus fimiles, T efia líneis czeruleis dí 
ftíncta nó eft, ob id à Plíníounícolor dícítur, Caro dulcior eft. maríbus mínores efTe folent.Plura 
lege fupráin mare, | 

V VLGARIA diíuerfarumgentíum nomína,eadem huic , quee marí, attribuí poterunt;alía 
quo (fi uidebitur) differentiae nomine adiecto, "M 
- GERM, F, T Íagelmu[belnoao wepble/c.iftEleiner oafi vao obdemált mánnle/enno 
füffez/sc. | 
DE CONCHIS TVRBINATIS IN GENERE, 

VR BO proprie dicítur fíguraqua examplo & lato paulatim ín mucrone definit, ut de Bue 
adis; fcribit Ouidius: cauabuccínafumíturilli '"Tortilisínlatum, qua turbíne creígítab í« 
mo. Huiíusfigura etíamturboluforíus, Quem puerí magno ín gyro uacua atría círcum 
Intentíludo exercent, | Ab huius fimílíitudíne dícuntur Turbínata ofltacodermorum genera, 
Espop Bein Ariftoteli,quaecund; in wolutas & anfractus,feu fpíras, quales in praelis & torcularíbus 
uifuntur, (&Aixze Girzcí dícunt;unde Guxodts forté eadem quae spass uocari poffunt,) teflas fuz 
asquoquo modo reflectunt;fícut & Cóchlex.he enim omnes turbíinate funt,fed breuioresrotun 
dioresQp;nec exeunt ín mucronem fuo turbíne,ut Strombi,id eft Turbínes, proprie & príuatím 
dicií,quí ín longum protenduntur. Hefychius non diíftínxít ,Strombum (implícíter Cóchlon ína 
terpretatus,necy Maffaríius: qui, Aquatíles Cochlez,ínquit, funt quz Grace Strombí, Latine 
Turbínes communi nomíne nuncupantur,quód ex amplo ín tenue defícíant , in uertígínem tor 
tc. Theocrítus quoq; firombum & cochlon ceu fynonyma nomínat,ita nimirum ut genus ac fpes 
ciem, Aríftoteles alibi Echínos etíam Turbínatorum nomíne complectítur,alibi non , Turbínae 
tís certé hoc peculiare efl,ut tefie poflrema à capite clauículatím íntorqueantur;& operculit oma 
nía iam indeab ortu natura gerant:que echínis nullo pacto conueníunt,&c. Vide Rondeletíum 
lib.3.De aquatílibus cap.r. 

ITALI Turbínata omnía, nifallor, Porcellanas uocant; aliqui príuatím V enereastantüm 
Conchas. l 

GER M, Cochléeas & Turbínata quoquo modo nominabímus CydonecEen: Strombos uerà 
priuatim, StraubforiccEen/GOtraubenbow/G pite TRinctboi: CO dymale langladte vn 
ge[pinre C dnecEen. | 


Purpura cum operculo quam Rondeletius exhi 4tlia Purpure effigies noftra:ex adriatico, 
buit,qui & aliorum pifuras reprehendi, in qui 
bus uel roftrum tubulatum, uel turbo non expri 
matur, 


3"// P gs 
m " 
ERUIT IPS fm 


VRPVRA Tutbinatorumgenerísnobilifsima concha,à Gracís ropgvoa dícitur:cuius dimi 

D usisum eftreeQveny.  Murex etfi fj pecíem unam fignificet, fcilicet Buccinum: generale tas 
men eft uocabulum, (ficuti € Conchylíum,per excellentiam, ) Purpura comprehendens & alía, 
Koyyv^s, Conchyle, Hefychio &-Suída: Purpuram fignificat: Conchylíaueró oftrea.— Purpuz 
rz nomíne alío Pelagíz uocantur,Pliníus,Maffaríus quidem & R ondeletíus, Pelagías loci ratío 
ne Purpuras quafdam effe docent, non autem totígenerí hoc nomen conueníre. fierítamen pos, 
teftutuulgus Plínij feculo eas fic appellárituz Zzoyl2 quod ille maxíme requíreretur , utpote & 
maíores, & quz magís probati florem haberent: quii etíam Pelagium pro colore fcu flore Pura 
pura Plíníus díxerít,Buccinum(inquit)per fe damnatur,quoníam fucum remiíttit:pelagío (4 eff 
Purpure flore) admodum allígatur,&c, — Purpura anímal fiue Concham proprie fignificat;accipi, 
rur autem etíam pro colore ex eo facto;ei'ue fimili, Víole (üblucet purpura nigre, V ergilius. iter. 
Purpura 


DeCruftans. 2A3 


Purpura pentadatbylus Bellonij (atqui eri dn pinguntur) 
prona.P'idetur autem ad Aporrbaidem Rondrlerij  propiks acce 
dere. T'urbinem quidem pentadatbylum Rondelerij,infrá dabimus. — Eadem [upina. 


G —— SS 


proueftmentoeocoloretíncto. — Cruorille qui parcífsimus ín fingulis reperítur,flos, fucus; pe- 
lagíum;fuccus,medícamentum,pharmacum,nomínatur:color ipfe purpureus, Puníceus, Colofsi 
nus, Calaínus,& alijs forte nomíníbus, 4| Purpurarum genera plura funt, carü dífferentíx (umun 
tur àloco, magnitudine; paruítate,florís fiue fucci uaríetate.is ením alijs nígrícat,alijsrubet. Ea 
rundem plura genera tradit Plíníus, pabulo & folo dí(creta.Lutenfe,putrilímo:& Algenfe, cnu- 
trítumalega;uilifstmum, Díalutenfe,uarío foli genere paftum, &c, Phoenices pífcem,cuíus fangu£ 
neferícum ín purpuram tíngebatur,Sar appellant, Seruíus, 

G R AECI etíam hacztate antíquum nomen retínent, Gíllíus, 

ITAL. Genuenfesquód muricatís aculeís ín orbem circiualletur atdjhorreat , R onceram 
uocare folent, Venetorum & Romanorum utilgus ab ungue odorato(quo íam índe ab ortu natu 
rz fefe quafi concludendo tuetur) Ognellas nominat, T'eflas príuatím Porcellanas uocat Italía, 
eodem nomíne Conchylij &enus omne íntelligit,Bellonius, | Purpura mar,íd eft , Cetula ma. 
rína,Syluaticus. 

GALL, Woftri Curezuocant,quafi Murex, Rondeletius, Has & Muríces & Buccínos, 
WMlafsilíenfes Bíos uocant, Gíllíus, 

GERM, F, fÉinfadclfonech,abunguísfimilioperculo, fin Durpurfdnecten art, 
uteonomíne Buccínum quog; & Conchylium íncludamus.. Fig Cotacbelfdeclen art. uide 
infra ín Muricibus, 

^  ANGLICYVAM nomen eft Durplonefcio an uulgare,an effictum ímítatione Latíni, 


DE MVRICIBVS IN GENERE, 


v REX alíquandofumítur pro Purpura:(ic Muricem Tyríum Vercilius dixit, Nonnun 
Mi generisnomen eft,cuíi fubijcíuntur Concha Venerea & Buccínum. Murícum gene 
rís fant quz uocant Grzcí Colycía;alij Corythía;turbínata equé;fed minora, Plíníus.Quare cum 
Murícis nomen pluribus accommodatum fit, Giaza Plínfj n cereris plerifg) ímítator Kupuxac no Iu 
rices conuertit,fed Buccínos, Plíníum quídem Kvgvzec no femel Muríces ínterpretatum conflat, 
Rondeletíus, Nos Plíníum E9jvx«modo Mutícem , modó Buccínum uertíffe obfernauimus, 

Firmiorís íam tefte muríces & concharum genera, Plíníus: cum proxime de quibufdam fra- 
eilíorís teft díxiffet. Apparet fané Latínum nomen Muriíces,à Graeco Kágvse defumptum:d Mu 
ricibus autem metaphoricé tum tribolos (ut Graci uocitant) ferreos: tum fimiles ín faxis alibi'ue 
mucrones duros & acutos promínentes.I.ondeletío Muríces proprie dícütur,qui turbínati funt, 
& logos firmos aculeos fiue clauos habét, Hos Germanice &xtacbelfdalé uel Grtacbelfibre- 

&Een nomínabímus commodé;nomíneab aculeís & concha compofito. nam & aculeatos pífcícu 
'6s fl. aliqui Crtacbelfifcb appellant, 
Miutíanus prodídítEcheneídem effe Murícem,latiorem purpura, &c, R.ondeletíus Veneres 
amhanc Concham nuncupat;uulgus Porcellanam,&c, 
S ede 


i 
] 


244 AnimaliumMar. OrdoXV. 


AL, iconem Rondeletius exhibuit cui nos fomilem alteram B. adiunximus, Concha cuidam [eu Muricis ori 
entalis,quam / enetijs natfi [umus in ea margaritas quoque gignt quidam nobis rerulir, nefcio quam ueré. Color 
forinfecus pallefcitintrinfecus eum pulcherrimo Jplendore ex a bo rofeus eft. Labrum exterius prorendit fe c di 


letat in marginem.Mucrones infra caput feu conum tefte duo magni fed obzufp prominet, in ip[o cono parui ad- 
modum e Jubrotundi, per [piras deinceps, non aculei [ed tumores wijuntur, 


SS 
NSSS VN 


ISSEWC 
ll 


SN 


EN 
SONS 
NN 


ESNSNNES 


SN 


S SRNS os 


WN 


NN 
ESSE 


€ MIT / 
3, 7 
d 

PPM ARN 


SESS 


NW 


— 
vR Ex Marmoreus R ondeletío díctus,d eandoreduritiaty,qua marmortinquít)candid& 
gmulatur parte extetna:parteínterna ex albo purpurafcit, 

GER M. Xin att 9 CtacbefónecEé/aufwébig wey wie ein marmce/iiiwebig leybfavb, 


vREX Tríangularís Rondeleti. Fic altera par 
Mt (inquít) Murex planus eft;alteta feré rotundus; 
fed ita ut utríng; duo fintlarera,tertíi plapa pars effícíatz 
àquaficura,qua huíc propría efi, tríangularis iure dící« 
tur, Varío eft colore.Foramen duplex habet, rugofum:z 
quo ob tefte amplítudine ecbreuítate , fonus edítur gras 
uis et tríflís. T'efta totaad Conchylij tefta magis accedít, 
GERM, JÉinanoercartoc Ctacbedfóneclé mit 
try ccten an 9 [dbale. 


eA ara 


p zi [] Á H1 
a S Ao 


BYREX 


De Cruftatis. AS 


vREX lacus Rondeletij,álacteocolorenuncupatus, Hic (inquit) exochas & tuber 
cula potíus habet,quam clauos fiue aculeos. 


GERMAN, 2Einfdbéónweyffer Otacbel(dorecE. 
M5 & E X Coracoides Rondeletj, ^ Vtanatomici (ín- 


quít) omoplate appendícem à roftrí coruorum fimilis 
tudine coracoídem appellarunt; ítanos Murícem hunc aba 
culeis íncuruís, € rofirís Coruorum fímilibus, 
GERMAN, JÉinantereartó OttacbdfdnecEe/mit 
Eruimladoten fpinsen / gleyd) wieie [dbnábel oet tappen. 


Lege fcripta fuperiis cum Purpura pentadattylo Bellomj, 


A PORRHAIS murícumgenerís Concha,ut R ondeletío uidetur,qui Plínii etii de hoc ge 

[^X netrefentiffefufpicatur,hís uerbís;IMurícit generís funt quae uocant Girzcí colycía, alij cory 

thia, (al corypbia;) tutbínata equé,fed mínora multo, | Gaza aporrhaíde , murícem ínterpretatur 
apud Ariíftotelem. 


GERM, £Éipartoer Otacdfdneea ove Durpurfdnecten iimmecer. 


Ton bac noftra eft, fie Cochlea.[iue Buccine:quam apud ciuem quendam nofrum uidimus mucrone pertufoscircu- 


lo ffanneo ambiente,ut apta e[Jez inflar, A Rondeletio pro Buccina exhibita effigies, noflre quidem fimilis ejt. fed 
tuberculis rotundis [cité clauata. 


AJ mig" Ni 
| x i((/1]) RUN M eet 
T onu Ni u m l Qum ab ui Ts 
M I) 2 ) j | f) let AM vM ho. DN 
JN y Ji) | J| ; (i T JI yw EN 


// jill JJ) A Cy / 
i 7) iu / ] A) í 


XE M 
/l/] Á 1 // 2 
E EM 


ub, 
v 


"ps 
jj [)/72):- 
e 


(| 
4 1 1H à 


[ 
M 


/ANSES 


546 Animalium Mar. Ordo XV. 


Y7uPYKA Aríflotelis;Buccína Gaza femper interpretatur; Plinius Buccínum . Buccínum 
(inquít) mínor (aliér melius, maior) conchayadfimilitudínem eíus Bucciní, quo fonus editur: 
unde & caufa nomíníi,rotundiítateorís ín margíne íncifa, Genus alterum ( Concbylij) Purpura uo- 
catur. Alíquando IMurícem uocat, Rondeletíus, — e:xavp hodie à Girecís appellari audio , Gillí« 

us Grazcos quofdam hac etate Strophílidas uocare fcribít, 
IT À exis uulgó Cornetos nominant, (Bíos cornetos, Gillius; 


GALL, Mafsilienfes Purpuras & Muríces & Buccinas,Bíos appellant: Buccínas príuatím 


GERMAN. F. Ain ZAeinfdnect over Dolaaffibnect ini meer/grófier vann ein Dur- 
purfdnecEmagsit blaafen debzaucbt weroen wie cin bezn. Min IRincEbesn gefcblecbt. Eft 
autem TIRincEbosn inferioribus Germanís nomen generale ad omnes cóchas turbínatas, factum 
áremediío.prodefTe ením putantaduerfus tufsím ficcam, (ín qua tufsíentes paxii excreant, X fpía 
ritutanquam recíprocante offenduntur ,quod TRincEber appellant) fi cereuifiaaliumue potum 
€ cochlea bibant, Figura becad noffras conchas effitta eft ,alis — Efl er boc paruit Buccini genus, 

Roudeletius pofueraz,fed buic fuillimam. —— ex conchis noftris org accedit 
ait ad Turbine pentadattyli, Rod. 


vccIN1 fpecies due mínores,Inter Buccínori geneta (inquit Rond. )hac duo reperí;parud, 
líneís frequentib.afperíufcula Et alterü buíc fimile;nifí qplíneas pmínentíores habet, & tráfz 
uerfas,utflríatit meríto dicípofsit, ^ GER M AN. Zweytleine ge|dpledptoer INinctbosnen, 


! 


DAWwWWY N 
) 


NS 
y, 
y » 
» 
lj 


SS 


$oo 


es 
et 
SS 


SON SSANS 


ONCHYLIVM apudueteres Latínos & Gracosnomen eft conchis X cochleis omnib, 
commune,& per excellentíam alíquando pro purpura ponítur. Diofcorídes quídem cum 
dixifferde Purpura & Buccíno,aliquantó poft de Conchylío eiusd operculo feorfím fcribít: uns 
de fpecíe peculíare effe apparet:ea fcilícet qua híc ex Rondel. fentétía exhibeo, KeyyvAoy soy yan. 


GERM, F, AE in dfblebt 9 purpur|dnecEen/bat Éeine pits o9 bucEdn wiebie anter. 


Operculü quod in medio latius ct rotundius exbibetur,Bucciti aut Purpura eft: cetera ueró quatuor angu[tiord lógioraq;, Cóchylij. 


CONCHYs. 


De Cruftatis. SE c 


( YXoNCHYLII operculum, Purpure operculum (ínquít R ondeletíus) 5a&76- (iue BA lata yy, 
C Buv(avmy uel Bo(xvzG- appellarídebebat, | Blattaueró Byzantía Arabum níhilalíud eft 
quam Conchylij operculum. Pharmacopole noftrí Conchyliorum Buccínorumd opercula perz 
mifta uendentes,Blattas Byzantías uocant;bas rotundas,íllas longas.Díofcorid. Onychem Gvve nguis, 
x9 id eft, Vnguem, uocat; Conchylij tegumentum, (oue 79 x2yyvAi) à figura nímírum, qua auí- 
um carníuorarurm unguibus fimile eft;alíqui etíam oftrracíum,ut refert Plíníus,uel oftracon , O- Oftracium. 
nychem Paulus A egíneta teftam uocari dícit Conchylij, duntaxat Indící: quod & Condylíon ap 
pellat, qE((& Onyx fui generís Conchaíntegra,alío nomíne Dactylus. 
GER M, Clastece von oernádftgefasten att oer Durpur[dnecEen. 


Ex duabus bis Strombi magniiconibusmimor à Roudeletio exbibita ef: maior ad Strombum quen- 
dam peregrinum (quem domi babeo ) expre[Jus. 


TOLL 


i 
S5» 


Y 


) 


)"y 


VvR20 longus € magnusR ondeletij. Multis (ínquit) uoluminibus conflat: tefla eff alba, 
"T iios tuberculísiy multís fcabra & afpera. ! 
GERM, Swo langevno droffearten oer Otrauben[dnecton. 


T'evveftves 
fpecies, 


248 Animalium Mlar. Ordo XV. 


VR. B O tuberofus R ondeletíoa tuberculís multis cognominatus:inter czeteros quí hic exhís 
bentur,maior.  Longusefl,(nquít;)tenuísín mucronem defines, Huiufmodi funt quídam | 
albí, quídam nígri, quídam uarfj.Pollicis magnítudínem nüquam excedunt, In hís Cancellícüm 
parui funt uíuunt,longiores íjs quí INerítarum funthofpítes, €[ Huius generis Turbínes ín ter- 
ra etíam reperiuntur. (| Eiufdem T'urbínum generis funtalíquot fpecíes díuerfe: quedam lon- 
gz,tenues,acutiores,zues:cuíufmoditres funt tuberofo propiores, alij, pofiremi fcilicet duo ín 
píctura,ínzquales,tuberofi,fcabrí,uírgati. V íta,moríbus,fubftantía non differunt, 
GERM, M*tlide befunoereEleine trauben[donecEle/oerglepcben aucb iii erotrico auff 
trednem lano defunoé weroéo: oer gtóft auf jnen mag cin ZEydbelfdonecEle genciit werben. 


VvREBO angulatus Rondeletj. Híc Turbo (inquit).Buc 
"TS fatís fimilis , quía teftze uolumína íta à fe dífcreta funt, 
utín medío angulos efficíant, cognomínatur angulatus,Inferís 
üsín Turbínem tenuatur,fuperíus ín logum & acutü roftrum: 
nam & Plíníus Purpurzroftrum dixít, Colore eft marmoreo, 

GERM. F, /Éin ZcEeftraub. 


vREO muricatusRondeletj, Afpectu quidem (inquit) 
Buccíno haud difsimilis eft ; fed à tuberculís multís,breuib. 
quídem & obtufis murícatus appellatur, (appellari potefl.) Superi 
ore parte tumidíor eft,Intustefta purpurea eft, forís alba & ues 
lutí calce illita, 
GER M. F, fÉin2ÓucEdftraub. 


VR BINES díuerfi,qui íntra fpongiasuíuunt,  Cümfze 
píus fpongías fecarem ín frufta, inquít R ondeletíus,)ut pe 
nitus earit naturá pueftigare , ín ijs uarietate maxímàa reperi Co 
chularit omnís generís, Conchylíorü paruorit,Buccinorü ,'T'ur 
bín&, Nerítarü, Vmbilícord,cuiufmodi alíqt hic exhibeo:omnes enim perfequi, infiniti effet ope 


ris.Dicemus tantüm de eo paruo Turbine,qui dextre manui proximus efl:rímamtp longíufcue 


Couchula la. lam ueriüs quàm foramenhabet,tefta non íntorta:quí & íntra Spongías,& extra reperítur: Con 


Gea. 


chulatj lactea àcandído colore nomínari potefl:uulgó petíte Porcelaíne dícítur , Hac ín fucis u« 
tuntur mulíeres, Equorum frenis & phalerísnonnulli accommodant.ex eíídem & gagatarü glos 
bulís mulieres monílía & cíngula contexunt,&c.Sed que equorum ornamentís adduntur, craíz 
fiore duríoretp funt tefta:alize tenuíore & fragilíore,utreq; & candore & figura fimiles. 

GERM, (Danderloy Eleine SdnecEleono Gtrauben[dnecEle/ wie eieinn [dowimmen 
defunen werben. . 


TYRBO 


DeCruftaus. 249 


VR30 aurítusRondeletj, | Sicauté uocamus (ínquít) ob extremialteríus turbínatze par 
tí aduerfi latam utríngy appendícem.perelegans eft , € rarus ín marínofiro ; extantíbus pul» 
€hro ordine tuberculís díftínctus.horum ímaginem ímiítantur aurífíces ín urceís efformandís,ad 
díta bafi, " 
GER M, F, JEin Serftraub/[ónmitbucteln.oie golofdmio formiereo etlide gefbirs 
ele fcpalen auff eife weyB/macbeno fle oatan. —. 


VRBINES duodigitatiRondeletij, Inter Cochleas (inquit) Plínius Pentadactylos quof 

dam nomínans,dehisne T'urbínatis intellexerít (que proponímus) nefcío. Dicítur autem 
Pentadactylus Turbo, quód quíng habeat appendíces longas & acutas, fí extremum Tuxbínis 
annumeres, Alíuseft 'urbo Teífaradactylus,cui quatuor duntaxatfunt dactylí, —Exhiísalij 
albifuntalij nigrícant, alij funt uarij.Síc ille. Bellonius Purpuram quandam Pentadactylumnos 
mínat € píngít: quam fuperíüs exhíbuimus:ficuti etíam poft Buccína genus quoddam paruum, 
Pentadactylo Turbíní Rondelettj perfimile, | 

« ER M, F, Qincieler/aincteftrauben/ ecinec mit vier/ver anber mit fünffsincEen ober 

enocn. 


&ocHt dRondeletío dícti,&alij quidam Turbínes, | Hoc Turbinum genus (naui, fentit 
347 de duobus tantum bic depitlisnempe maximo, e paruo ei adiuntlo)à fimilitudine inftrumeti quo 
lufitant pueri; T'rochos appellamus. [7 vochi;i eff Rote , 4feliano bellue quedam marine [unt.] Horum 
alij (ant paruí:qui àfuperíore amplad parte,ftatím in breue acum defícíunt, Alij longiores. Om 
fies Ixues (unt & uarij. T'efta uelutí cruftís duabus conflare uídetur:externa mínüs nítet,qua fub 
facet uníonumeftfplendore, Prater uero Trochos duos;adíecímus alíquot díuer(as Strombo 
rum formas:quarum alíz ad Buccínorum,alíz ad Conchylíorum fpecíem accedunt. 


GERM, ((2anderleyEleine Otraubenfdnecle. 


DE NERITIS, QVI INTER TVRBINES 
& Cochleasfere ambígunt, 


Concha eft ampla e& capax: nos imaginem eius ueram,non magnitudinem ,expreffimus, Rendele- 
Hus, — Inlcunoftro Tiguri fimiles feré Concha reperiuntur.fed perexigue;catidide fragiles. 


ERITES Atifletelís,Nuo/zwe 9, — Quas Ariftoteles (ínquit Rode 

letíus) Nsetzzs uocat, Gaza lNatíces conuertít, natando,ut opínor. 
«| Natex quídem Latínís à nat&do díctus uídetur , ut Gracís etíam wsec- 
v1càvw,vip, Naticempifcelegesapudantiquos,etuídetur anatando : 
díctus,Feflus, "Tl'eftaquídem Neritz Aríftotelís, cum cauítatem am- x 
plam & rotundam habeat,ut natet € quodammodo nauiger ídonea uidetur. poteft enim a€ré co 
piofum capere, & ínnatare faciliüs,uentotp ímpelli,uticonijcío.neq; ením hoc authores tradunt; 
fed grammatíci tantum ín etymología:círca quam tamen uaríant. Hoc prímüm monuerím Nerí- 
tesíemper mafculíno genere proferendü, ficut Anchífes,fyllabís omnibus longis, fiue Nse£us per 


Ortbogras 


phia. 


Erymologia, 


"duarites, 


Ordinis vatió 


oso. Animalium Mar. Ordo XV. 


vin medio fcríbatur:fiue Nsoézue per s.utín Oppíani Halieutícís, apud Hefychíum wem - fcribi ' 
tur,ut à9oszG",termínatione & accentu:;quod uocabulü alioquí adíectíuum eft, & fignificat ma 
gnum,copíofum,excellens.íncomparabile, quocum nihílalíud ín eodem genere conferatur aut 
contendat,ávs,príuste partícula et uerbo tesy. (fed ,p copiofo et ínnumerabilí ufitatíus efl fcribe 
Ye vieiSuoy,d vu & &ex9uss,) Ergo fi quís INeríten cochleam à magnítudíneuel pulchrítudine qua a- 
lías eiufdem generis excella;nominatá uelít, bene eft.fín mínus, Grammatícos audíat, Suidam 
& Varinum,À uerbovio,va, quod eflnato, imquimnzscuius fururum eff vucto unde «€ via Q- ditla, ) fítvs 
gés, quod concauum aut humídà fignificat, índe fit vaeirus, Quuída tamen à Nsesíc deducunt, C)uód 
fi à Nereo' fieret Nupdzus fcribendum foret. & fane à INereo deo maríno deductum huíus Cochlee 
nomé rationenon caret , (quod & Aelíanus ínnuít, INeríten filtum INereí ín hanc Cochleam con 
uerfum tradens;) quod is forte tali Concha tanquam elegantiore Buccíne loco utí fingeretur;que 
ad inflandum ínepta non eft,urpote ampla & Buccinz fimílís. 

INon alíus uidetur quí Anarites & Anartas (ávee/rwe, Avtezae) apud Athena dicítur:de quo 
fcribit:xoyySeles dt oy 7o óspxop zr&otyeraa vae "stpate, c are && Mz &e/hse i quod fimilíter de Nerite A ri 
ftotelestradit. Apud Phauorínum fcribítur etíam Avse/se, alpha quídemà príncíptjs díctíionum 
nonraró abundat,quod fi quís Anartam dictum coníecerít,à uerbo Zvepr&ch«, quod eft pendere, 
quafi pendulum:e faxís ením dependet,non temere fecerít. PgorQVg óxwc 71: yoigaeluy &vaelsus, Hle 
rondas.Símile prouerbium eft,Patelle modo adharere, 

Neríte Turbínatís ab Aríftotele diferté adnumerantur:nam cum à Strombis,id eft, Turbíní 
bus (quorum longa& firícta eft tefta) eosfeparat, unius generís duas fpecies facít. quod & R on 
deletiusapprobat;Sí quis (ínquít) INerítam inter Cochleasreponere uoluerítnon ualde refraga« 
bor.Mihí INerítes prímusab eo exhibítus,ad T'urbínata referendus uidetur:fecundusueró,ficus 
ti & Bellonij INerítes magís ad Cochleasaccedít.propter nomen tamenunum, cum genere etíam 
non multüm differant; coníungere hic omnes uoluí, Grammatici INeríten xoyAsp xoyMey,xeyM voy, 
aut Conchylium;cochlez fimile effe dicunt: Athenaeus A naríten xoyy&ettc ispxoy facit. 

Ariftoteles:INerítas inqui) tefla eft leuí, ampla & rotunda, forma Buccinís proxíma: papas 
uer tamen non nígrum ut Buccina, fed rubrum habet, Pafcítur ín marí tranquillo à faxís folutus, 
quibus alíás Patellarum inftar adharet,tegmíne feu operculo dímoto,&c. "l'eflaàm eíiusuacuam 
Canceilus fubirefolet, 4j Hefychíus INeriten uaríum effe fcribít;,colore nímírum, : 

ITAL. lNerítenquíaccoluntfinum Adríatícum etíam nücantíquo nomíneappellant,Gil- 
líus.ego Naridolam ab Italís nuncuparí accep, 

HISPAN, Caragólo,tefte Gillio, audio tamen Hífpanos Cochleam mar , in genere uocare 
Almeía,uel Caracól dela mar, 

GER M, Min (Deerfdneclenatt/bat ein tunoe groffe fc:balen/nit fdpmalvnt langladot 
vic oie Straub(dinecEen. : 


ERITES Aclíni, Aclíanus (inquit Rondeletius)Tongeéalíter qua 

Axifloteles INerité defcribít/hís fere uerbis: Cochlea eft marína,magní- 
tudíne exígua,formz pulchrítudine exímia fpectatur,marí puro & tranquil 
lofaxísadhzrens, €[Paruitateigitur & forma pulchrítudine ab Arífiorelís ' 
INeríte differt. Punctísnigrís eleganter díflínguitur,tefta intus purpurea, ín 
margíne candida, R ondeletius. | 

GERM. JÉinEleinefdbóne (Ocer[dnecEen art/ mit (dowartsen tipflinen befpsendt an 

eer fdbalen/welde innwenbig rotladht ift:an oen bozten weyfi. 


ERITES Bellonij: quí à prímo Rondeletij INeríte plane di« 
INZé8: eft:ad fecundum autem accedít,tum paruítate, tum figura, 
Etcum paruus fit,non erít Aríftotelis Nerites, nífialius quídam Arífto 
telís INerítes fit quàm R'ondeletíus exhíbuerit, ab hoc Bellonij INerite 
magnitudine tantüm differens, €J Turbínati (ínquít) generís heec Con 
chula eft. T'eftam habet lzuem,rotundam,exíguam,ut neg; ín Oceano, 
nec; in Mediterraneo pollícís crafsitudínem excedat, Carnes eíusuul« 
gus Gracum crudas edít,quibus apperentíam maxime excítarí aít. Pul 
menta quz ex hís confícíuntur , mínio tincta effe díxerís: quod à rubro 
ipfarum papauere (quale et Ariftoteles Neríte tribuít) prouenit, 

GALL, VirlísLutetíe, Armoricis Bigornetet Bígorneau uocari folet:apud quos maxíma 
eft harum Conchularum copia, Bellonius, 
GER M, Min anocreEleine &2eerfdnecEen art/mit einer glatten zunoen [dalen/sc. tus 
imilis 


DeCrufatis. — — »51 


COCHLEAE quanam proprie dicantur leges fupráab initio huíus ordinis, 


Similis fert buic Cochlee ef, Margaritifera unlgà dila, qua proximé fequitur. 


SN 
NN N W 
SONS VOD 


"HA 


- uM 


f XocHLEA quzínoleario ufu erat, 

E hzc (ínquít R ondeletíus)rotunda eft, & tefla íntorta 8! magna admodum,adeó ut 

fit qua aqua quatuor libras capíat, Ob íd eam efIe puto, quam Plíníus memoríe mandauít ín olea 

río ufufuiffe,quod ea oleum decapularent.Huíufmodí Cochleam etíam aurifices , addítís anía et 

bafi, ín urceos efformant elegantíartífícío,quód eam contra uenena alíquid ualere credant, 
GERM, f£Éin(2cer[ónec mit einertunven eno weyten [palen / médoce 6l oareyn vi 

auf 56 gieffen dcbzaudbt weroen. 


U/ 
dp //, 
PE "7102. 


Uu b 
ZI? 


ah 


| OCHLEAHM hanc Margarítiferam,queexIndía € finu Perfíco adfertur, uulgus appellet: 

dorem uníonum colore fit € (plendore:nam uníones quídem ín ea non reperíuntur, Auro ar 

| gentoj íncludítur ín poculorum fpecíem.Ex eadé in frufta díffecta ímaguncula;globulíad nun 

| cupandas preces, moniílía confíciuntur.Suntquí hancfecundam effe Nautilí Conchz fpecíé txa- 
dunt,;fed falfo;R.ondeletíus. 4| Porcellanam uocant,quód Muricís concbe formam habeat. ean 
ením etiam Porcellanam nomínant:;ex qua antíquís uafa que murrhína dicebantur,fieri folíta có 
ijcío,Belloníus. 

|! GALL. Coquillede pourcelene:Groffe Coquille de nacre de perle. 

| GERM. JÉin(Ocer[dbnect aug "fnoia over Derfia/ ift defarbt vnb alitert wiebárle7 
(perle) Sannen jn etlicp ein 25irlef(cbnecEen nennent: wiewelman tein Derlein jnen finoct. 
oie fil wirt mit gol oocr filber eyndefafit sü trincEafebirzen. 


OCHLEA czlata,(cumfüuo operculo,) Rondeletíio. | Ad T'urbínís (ínquíó fpecíemac- 
oss Czlatam cognomínauímus, quod tefta cxlaturís ínzequali & fcabra conftet. Suntquí 
V mbilícum appellentfed non fíneerrore. «[Belloníus V mbilícum marínum , aut Fabam ma» 
rinam nominat: X ab Aríftotele fimpliciter KoyAsy uocatum putat, 

Quumturbínatum genus omne pratenuícrufta carnem patulam ambiente, operculiloco fe- 


o52. Animalium Mar. Ordoxv. 


fe tueatur t hzcunalapiditubro perfimili tegumento oce 
cludítur. R otunda eft eius forma , umbilicum plané refe- 
rens,unde eí nomen. Auxífices lapidem effe putant, Hus 
íus tefta fola ínter noflrí Oceaníturbínata polítíe admite 
tít,Belloníus, 

GALL, HISPAN, Anoflrís (círca Monfpelíum) 
Prouíncíalíb,& Hífpanís Scaragol,uel Cagarolo de mar. 
nomínatur,quód ad Cochlearum terreftríum, quas Caga 
roles uocant,formam accedat, R ondeletíus, 

GER HM. Jin ((Qecrboonce,id e(t, Faba marína: per 
fynecdochen nímír& , operculum ením príuatím fabam 
alíquí uocant, 


mínamus, tota tuberculís fiue aculeis confperfa eft, 
Buccínís fígura fímilís, IR ondeletíus, 
GER M. F, AÉinraudeartocr IRincbbouten.cin 
^jsclfibnecE. 


OocHLEA Cylíndroídes nominari hec poteft, fi- 
Q gura cylíndro proxíma,Pyramídem etía refert, pyri 
modo turbínata;punctis uartjs notata. pollícís crafsítudís 
nem uíxunquam fuperat, R.ondeletíus. 
GERM, F, 4i CoinwefdnecE. nam finwel no- 
bís teres eft, 


C OCHLE A Echinophora,fic enim ab afperitate no 


AE VIS eft & polita admodum.Cochleaiífla, atqj ín 
Tusitem longíufculum defínens,fed obtufum,oper 
culotegítur ;círca Lerínum infulam frequens, Ronde 
letíus. 
GER M, fÉingdlatteartocr (Ocer[fdneclen. 


OCHLEA depreífa ,ut Rondeletius nomínat. 
G Operculum (ínquít) Cochlez celata refert:efttp 
fimillíma Cochleís terreftribus quae alíquádo ínterra ef- 
foffa reperiuntur, Altera parte plana eft , altera excauata 
ín uolumínibus, 


GERM, F, /Éin Sladfibnect. 


MBrLICVS Rondeletj, Apparet (ínquít) ex 
Acer: loco (lib.3,De Oratore;) V mbilícos effe 
Cencharum fiue Cochlearum fpecies:íd quod uerum ef- 
fc índícat ipfarerum natura:qua nobís,à Turbínatis,Có 
chís , Cochleísqp omnibus fpeciem diuerfam exhibet ea« 
rum,quz przter foramen íllud,quo Cochlez faxis ínhae« 
rent,quoQ corpus exerunt;alterum habent,umbilíco íta 
fímile,ut nullus fít qui has uíderít, quí negare pofsit Vm 
bilícatas merító uocari. Id foramen profundum, conuo- 
lutíonum ueluti centrum eft,;uel círca quod anfractus Co 
chlee conuoluuntur.;uelutí círca zrépixoypuoy, & c, 

KóyAos & xcytuec "'heodorus nonnunquam V mbili« 
cos uertít. Sed V mbilícus Latínísfemp uídetur certam 
fpeciem fignificare. cochlosueró Grzecís nonnunquam 
generale eft, 4j E(t cochlosapud Aríftotele animal tefta» 
ceum , & alíud quàm límax: Theodorus V mbilícum 
uertit.hocetíam Cochleam eft ubi Aríftoteles appellet, fi 
cutlímacem quoqj Cochlon, Maflaríus. 

Cochleam czlatà R.ondeletij Belloníus Vmbílicum 
facit: R ondeletíus reprehendit, 

Suntquí Vmbilící ceu generís uocabulo, Cochleam 
marinam omnem comprehendant ínter recétíores: quo 
rum fententíam non probo, Alij fpeciem unam intelli 

gunt, 


De Crufcatis. 553 


gunt,qux & ipfa alías fub fe complectatur,turbínati & Cochlearum generís,utR ondeletius.Sed 
Arnoldus Villanouanus, Ageregator & alij, Porcellanas uulgó díctas, (quarum lzuís eft, no vir 
binata concha) V mbílícos uocant.alíquí corrupta uoce Bellículos,quaft V mbiliculos, Sunt po Ze/ljruli, 
firemó quí V mbilícum mar,& Fabam marínam nomínent, non animal alíquod íntegrum cum 
teftafed operculum duntaxat Cochlez íllius.quam ca]atam R.ondeletíius cognomínar. 
GER M, F, MÉinifabelfdnecE. 

( JuzrLICI duoalj à Rondeletío exhíibiti, Maiore, Varium 
cognomínat: míra uaríietatea natura diftíncia, fcilicet nígrís, 
rubrís & albís tuberculís , corallíorum omnium coloré & naturam 
referentibus, | Alter Vmbílícus eft ualde exíguus,cicerís magní- 
tudine,uel pauló maíor.reperítur ín fpongtjs, ueluti granulis rubri 
corallij mulis confperfus,&c. 

GERMANICE maíorem círcumloquemut, eirt defpzed» 
gleten ooer teilten Y'fabelfconecE. Minore, ei Elein Y'Éabelfcone 
cElin/wirt ifi oen [dowiüfrien gefunben. 


OCHLEA Vmbilícata Rondel.cii operculofuo, | Cochlea 

hac (ínquitín magnítudínem fatís ínfignem accrefcít.alíae hu 
íus generís nígrícant , ali cornei funt colorís , alíz maculofz. Pro 
xímé autem accedunt ad formam Cocblearum terreftríum paruaz 
rum , que conglomeratz foeniculí crafsíoribus caulibus adherent: 
qua etíam prater relíquarum Cochlearum terrefiríum naturá ums 
bilícate funt;carneG; funt bona. 

GERM, Minanoercartoer Y fabelfdonecEen. 


oOCHLEIS Vmbilícatís adnumeranda etíam hzc eft , Yon» 
E giíor,X multísanfractibus contorta: quorum longítudo & ob- 
liquítas ín caufa eft,quó mínüs umbilíci extremum perfpíci pofsit. 
"Tefta lxuís eft, & qua(i cornea, uelunguíum fubftantiz fimilis, 


GERM, ÍÉinanocrerifabel[dnect. 


OCHLEA rugofa € umbilícata Rondeletg, T'ota (inquit) 
huíus Cochlez tefta rugas per tranfuerfum ductas habet, ita e« 
latas,utfiríata díci pofsít. Colore íntus eft albo, forís laue(céte, Hàc 


tertíam effe Nautili fpeciem,quídam fa!fà tradídit, 
GER M, AinY íabelfdnecE/voll übertwáren tuntslen vn (trcymen. 


Porcellanas nomínant Hermolaus Barbarus Plínij locum libro 33.emendans , pro Venerí 
.cymbía,legí pofsecenfet, Veneriz, Senecam cítans; V eneríiz,(inquír,) Spondylí,& Oftrea.Ean 
dem effe puto qux apud Gnidiorum V enerem colebatur,unde Cocha fiue Cochlea V enerea dí " 
cia fit:quam defcribit Plínius ex Mutíano,quí Murícem appellabat, Mutíanus (inquit) Echenei- Echeneis 
dem prodít effe Muricem,latíiorem Purpura:neq; afpero,neq; rotundo ore: neq; ín angulos pros 
deüte rofiro:fed fimplice Concha,utrog; laterefefe collígente.quíbus ínharentibus Penn uene 


C oONCHA Venerís,uulgó Porcellana: quanquam Itali (puto) Conchas turbínatas quafuís 


PPorcellane, 


Xoioiyas, 


?Matriculi, 


Otaria, 


254. Animalium Mar. Ordo XV. 


Fcon bec non eft Rondeletij:fed fimilis,ad unam 6 noftris Porcel 

lanis conchis depitla, E in hoc genere maxima efle vufa co- 

gnominari pore[T. 
SS 


NNNM SN M - 
AS ISSN 


Jr E 


tisftetifTe nauem,portantem nuncíosà Períandro;ut cafltarentur nobiles puerí: Conchasdp qua 
íd preftíteruntapud Ginídíorum Venerem coli,R ondeletíus, € Belloníus Concham lauigatos 
ríam appellat.In Rubro marí (ínquít) capiuntur , Earum apud Graecos & Turcas quoq, chartís 
expoliendís ufus eft, Chartarum fcabritía (inquit Plinius) leuígatur dente,concháue:fed caducae 
líterz fiunt, Aliqui hodíe ad fufpendendas claues uel confícíenda cochlearía utuntur. Hís & Aes 
gyptij fua línteaglutíno imbuta lzuígare atg; expolire confueuerunt, Mulieres noftra (ínquít 
Kondeletíus) otnamenta quedam fua línea ín amylo aqua multa díluto lota, deínde exficcata,po 
líunt;adeo utfplendeant. €| Porcellanas recentíores quidam Latíné uocant, Italís & Gallís ufita 
tonomíne,facto fortaísís à quadam orís fuíllí fpecíe,quam parte fuí ínter labra dentículata dehifce 
te;uel potíüs altero extremo teftz,nempe acutíore & emínentioreroftrí fuilli ínftar,quodammo 
doreferunt.unde & Graci à porco yugjvas uocarunt, à d] 7e uoeito ysuxeito arc &ouxquaz , unde & ua 
terínos calculos,quí ín boc genere candídi & mínores funt, uulgus noftrum appellat, & quód fi- 
gura quodammodo uterum referant,corporíi appenías uterí morbís falutares effe aliquí mentíun 
tur. Mulieres (ínquít Varro) nofirznutríces maxíme,naturá qua foemínz funt;appellant por 
cum:& Grazcí eádem fignificatíone chzero, fiue delphaca, | Bellonius Porcellanz nomená Pur 
pura detortumuídetur ínnuere, Purpurarum teftas (inquit) Italí Porcellanas uocant , quo etíam 
nomíne Conchylij genus omne íntelligunt, 4| Ab Ennío nominantur IVatrículí, cítante Apua 
leío;ínter res marínas,de quibus,ní(i Conchze Venerez fpecies funt,non habeo quod díuínem. 
€«| Belloníus ín Gaallíco uolumine De pifcibus,coníjcít murrhína uafa olím ex Porcellanís maíoré 
bus Concharum generis,facta fuifTe; que Murícibus quodammodo fimiles fint.noftro quídé tem 
pore ad eorum ímítatíonem fíglína pararí, uocarítp Concharum ( quas colore fplendored; aemu- 
lantur nomíne Porcellanas, €] Nauigant INerítz (al' Veneríz,) prabentesQ concaua fuí partem 
& aure opponentes, per fumma zcquotít uelifícant, Plíníus 9.53. Gieleníus V enerez legí mauult, 
Suntením Concha (inquít) non gratz modo Veneri , fed etíam cognatze ob communem é marí 
eríginem,&c, —Sanéà pulchrítudine,fplendore& & Ixuore, quz dotes Venereí formofitg cor 
poris przcípuz funt, meríto Conchas Venereas dixerís, quas uulgus Porcellanas ; & quas eo« 
dem nomíne uocírant margarítoídeís conchas, — Laeuísab zequorea cortex IVlareotíca concha 
Fíat,ínoffenfa curret arundo uía, Martíalis, Vocatur & Erythraa & Erycína concha:illud à ru« 
bro marí;hoc,quod € Erycína Veneris epítheton fit.quín & ipfa Venus é concha mar.prodtjffe 
díciítur , tem A mathitís (nam Amathüs infula eft Veneri facra:) & Cytheríaca, 4j Eademnímís 
rum funt, Otaría (Ove, íd eft, Aurícule;) uel Otía(17i«) à quibufdam ueterum dícte conchz. Os 
tarium genus oftreí Antigonus Caryftiusaurem V enerís (5e Aggod'íruc) nominari (cribit, 

1 T A L. Porcellana;ficut& GALLICE Porcelane, [Saxís adhaeret ín marírubro & Ocea- 
no, R ondeletíus. 

AGERMANIS Porcellanz omnísgenerís uocari poterunt ((JOütermufdeln0Deasmu- 
febeln:uel Olettmufcbeln,à uerbo gletten quod eftlzuigare, 


C ONCH AE Venerezfecundafpecíes,«Rondeletíio, Hac 
quod (ínquít) uaría eft , ut fuperíor: maculas tamen íta ín- 
fperfasnon habet;fed pro híslíneolas, tefta eft tenuíore & míno« 
re, magísqpperípícua. Atdefuperiorí dixerat:eam totam íntus 
Oque effe, forís uarietate colorum ínfignem, ín diuerfis con» 
chís. 


GERM, fÉinEleiner ge[lectber &Oütermufcdbeln. 


CONCHAE 


De Cruítaus. 


- 
| E. NCHAE Venereztertíafpeciesondeletio, | Hac (ínquít) pat 
41e qua plana eft, comprefla eft magís quàm fupradí&iz , altera magís 
"aepo. rotüdís notata TUA & fpifsior fecida,colore cadído 
GER M.AE in anocreart 9 Eleinere (Oür ; 6 farb/ 
AU (Dütermufebelen/weyf vo farb/ 
Icon que dorum offendi à Rondeletio exhnbita eft.altera que 
rimam , nobis adietla. 


oNcCHAE Venerezquartafpecies,Rondeletio, — Para (ínquít) femper manethzec Cori 
C cha,Partealtera plana eft;altera ín tumorem elatazín quacirculus eft aureícolorís:alioquí to- 
ta torís candida eft,íntus cerulea.€] Aethiopes quídam conchulas porcellanas albas,quas Buzios 
nomínant,adeó expetüt,ut pro jsuel aurum quandoq; copíofe , aut etíam filías (uas permutent, 
Eiífdemloco monete utuntur. 4| Multíapud nos ephíppíorülorís ornatus gratíaaffigunt. Con- 
chylía mínuta & candída,umbilícost quidam fanda claudunt, Ge. Agrícola, qp Bellículos marí- 
nos (ut medící quidam recentíores nomínant,)alíquí pro hís Conchulis interpretantur: cumij po 
tíus V mbílici maríni uídeatur,hoc eft,opercula Cochlearum quarundam mar.umbílícís fimilía, 
4| Pharmacopole quídam Dentale hanc Conchulam uocant ; quód rímam ueluti dentatam habe (55,55, 5 
at. d/Conchula lactea etíam à R ondeletío dicta,exhibíta fuperíüs cà "'urbínibus qui in fpongtis £c; Es vo 
uiuunt, Venereís cognata uídetur, 1 
iITALiICVM KGALLICYAM nomenPorcellana omnibus,nímírumhuiusgenerís fpez 
cíebus, attríbuítur.dífferentía à magnítudíne & colore adijcí poteft, 
LVSITANICE & AETHIOPICE Duziíos. 
GER M. (üterftein/id cft Calculusuteri uel matricís.filicea enim eíus tefta uídetur, C96 
allerEleinft 4OGtermü[dcle. 
EIVSDEM Conchz Venerez alía fpecies:quam R.uffam minorem appello, 
GERM. fÉin anoercartocr (Oütermu]|deln/ von dftalt ono fatben (oun- 


cEcltot oer raucbfatb) dleycb oer erffen/abet Elcyner. 


$T pratereaquam STELLATAM cognomíno,prímze fímilís,fed pauló mínor.( 
Plurímz ín ea ftella feu macula funt confpicue, fingula ín medíofuiatrzzam- 


bitu ruffz,plerzeq;rotundz,&c. 


DE ALIIS QYIBVSDAM ANIMALIBVS$S MARINIS, QVAE AD 
fuperiorareferri non poffunt. 


cu nomínatur, Gaza Glandem conuertít,Duo mea quídem 
fententía ( ínquit Rondeletíus ) Glandíii genera funt; unti quod 
in Gallía & Brítannía noflra (ad Oceanílítora.ín Mediterraneo 
an reperíantur,querendum) Pouffe piez appellant:Pollicípedes 
nomínant quídam,quod pollícum ín pedibus fimilitudínem haa 
beanr,quod nomen eíusQp ínterpretationem nO probo, Id genus 
glandem effe colligimus, quod illi cum glandibus magna fit fimi 
litudo,&c, Cxterum genus íllud Mufculortim,ín Líguftíci líto- 
ris (axis latens,quod nónullí Glandes ueterum e(Te putant;,Pho- 
Jades effe potíüs exíftímauerim,fi quís tamet nímís pratractede 
fenderít Glandes effe;non refragabor. Hc ille. 
Conchas íllas quas Balanos Belloníus facit R.ondeletius Conchas rhomboídes appellat, qr Ge 
nus Concharum eft, quod Greci noflra atatís,adhuc antíqui nominis retínentes; Balanosuulgo 
nominant.Plautus & Columella etíam Dalanosà glandíum fimilítudine.funt enímleues ; ut uidi 
mus,incauernís faxorum fabulantur, V enetí non recté Dactylos appellant; Per.Gillíus, 
GERMANICE nomínarí poffunt (j2cereid)eln/lábeno in ocn [clfar. 


BX ANY marínaá fimilitudíne balani, id eft, gládís ín quer 


2 


Epilogus. 


Teflatine 
an cruftati 


9772 


o6 Animalium Mar. Ordoxv. 


T) AL ANI genusalíud, T 
Sícuifuperiores Gandes non placent, alias propono qux 
glandibus fructibus fímilíores funt.INa(cüturín faxís & ín rímís na- 
uíum,quze díutíusimmotee uno ínloco manferínt, adnafcuntur etí» 
am Mytulis,R ondeletíus. 
GERM, fínanoet dfdlebtoer (D cereidlen. 


ENICILLY M marinum uocamus (inquit Rondeletíus) à(i- 
milítudíne penicillorum quibus pícores utuntur. T'ubulus ,.| 
eftteflaceus,molli quadam & laxa fubítantía faxís alligatus, íta ut a- 
quarum undís cedat & agítetur , In cauo carnofum quíddam contís 
netur,quod cum fe exerít,frondem expandít;ut ín pictura exprímíe 


hocloco teponere uoluf, 
GER M, F. £ín ((Deerben[clift ein E&nele ober vó:le von einer IncEen [dbalen/ in oeren 


etwas fleifdbacbte ift: weldoee fe ce fic berfür lagt/ift co cinem benfel gleycb. 


vBVLV S marínusalius,quem Pharmacopolzuulgó Antale 
"ientatium alíquí,ut Dentale Concham V eneream paruam)no 
mínant, à quadam dentís fimílíitudíne,Is candidus efl;teres,firíatus, 
una aut alteralínea tranfuer(a íneequalí ambiente;praefertím ín míno 
ribus,maíoresad quatuor dígítos accedunt, longítudo nonomníno 
recta fed modícé ínflexa eft, dentís caníníi inftar , fübftantía praedura 
& filicea efl,utín plerífqg teftatís, €] In Italía pharmacopoei Purpus 
ram & Buccínum,;Dentale & Antale appellant;ut Brafauolus tradít, €] Eofdem hos Tubulos ex 
Rondeletj librís dabímus mox ordíne x v r.inter Infectaypropter uermesineisdelitefcentes. — 


GER M. Ain ((Ocet, tóxe/in oen apotecÉen Antale genafit. 


N JT NOBIS uitio uerti merító poffet, (inquit R.ondeletíus) fi que ín hoc genere illufiría funt; | 


& aueteribus diferte expreffa, przetermítteremus:íta curíofius certe facere uíderemur , atdg 
fuperuacanez dilígentize accufandí effemus,fi omnía && mínuta Conchularum , Turbínum, Co- 
chlearum genera perfequí uellem, Sí quís ením ocío abundans ín marínís litoribus fpacíari uelit, 
& infaxa marís penetrare,totam ífram rem ínínfíníta uaríetate uerfarí uídebít, Crenera igitur & 
illufiríores fpecíes cognofcenda: atqj ut quer uel mínutz uel neglect , uel pomínibusnon ex» 
pieíIa fuerint,ad genera fua erunt reuocandz, 


DE ECHINIS MARINIS,ET 
prímüm ín genere, 


E CHINVS (EyvG^ duplexefl:terreftrís & marínus,terreftrem Gaza Erínaceum interpreta 
Autrzaquatilis nomen Gracum, Plíníum nímírum fecutus, retínuit, Eft fané Echínus Giracís 
commune tum terrefirí,tum aquatilinomen: Latíni ueró ueteres Erícíum & Erínaceum deterre 
firí dícunt:de maríno uix unquam, fed Girecum Echíni nomen feruant, €[ Plínius (inquit Gilli« 
us) Echínorum tegmentum uocat crufiam,alíás teflam:cum tamen Ariftoteles, relígiofe femper 
Echínos ínter T'eftacea numeret, & tegmentum eorum teftam appellet. R ondeletíus cruflatís po 
tíüs Echinosadnumerat;& íntegumentum earum non durum;neg filicei efTe aít, fed fragile cru 
fizetenuioris modo, Verüm etíam dura & filícea;fi tenuítas accedar , plane fragilía funt, & magís 
etíam quàm mínus dura:flexilía autem,ut cruftatorum coríum,prafertím recens,non funt, Cona- 
chulas quoque multas teflam tenuem proríus & fragilem habere uidemus , neg; áteflatorum ge» 
nere excludímus. 

GR ÁECIS 


* 


» DeCruftatis. 257 


GRÁECIS Echinushodieqinomenantíquumretínet, — — | $4 

1T AL I Ríccio marínonomínant Ligures & Genuenfes Zínzín, Níphusuulgó Cardum 
(1d efl, Carduum) marínum appellari (críbít.In diuerfis quídem Italie locís uocatur Ríccío, Rizzo 
de mare, Ziíno,Incíno,Scoppa grammatícus Italus Echínum ínterpretàtur Líncíno de mare;B 
gancítola, b 

HISPANI Erízodímar,ueldelamar, — 

GALLICE uocantur Echíní (ínquít Rondeletíus) ánoftrís Vrfins corrupto ex Etínaceis 
uocabulo:ab alijs Caftagnes de mar,quod uelutí caftanez echínato calyce contedtí fint, A IVlafsis 
lienfibus Vrfins € Doulcíns,qui fint edules , etíamfi dulcesnon fint, fed fal(i & fubamarí.maío- 
res,quíG edendo non funt, R afcafles ab ij(de appellantur,hos noftrí Migranes uocant, quía cum 
detrítí aculei decíderínt,putamíníbus malorum Punícorum fimiles fint, Hacille, | Accolz quí» 
dam Oceani Heriflon de mer, hoc eft, Erínaceum marínum uocítat:quód terreftrís Erínacei mo- 
do ín orbe contractus, undíg; aculeís círcunualletur,IVlafsilienfes à dulcedíne faporís Dulcínum, 
un Douffin: eumd quí magís eft albus ac pelagíus, addíto cognomento, Doufsínxafcas nomína 
runt,Belloníus, 

GERMANICE Ceeapffelid eft; Nalum marínti;círca Daniam, Noruegis, & alibí:quód 
& rotunditate figura & magnitudíneferémálumreferat, | Quódfi quís alíarii plerarungigen- 
tíum imítatione,eit) ((2eeriqel,id eft,Echínum marínum appellare uoluerít,reprehendínon poz 
terít, 

Echinus maior uelouarius e efculentussinteger, 


Echinusidetm in duas partes diffectus, 


C HINI fpecies ptíma cibo ídonea:ín quo oua multa & magna funt, efculentatp,non folum 
ES maíoríbus,fed etíam ín mínoribus:quare ouaríum hunc echinum appellat Hermolaus. 
€«| Echíni edules, uix grandís gallínzcouum magnítudine excedunt , Diuerfa ín hís colorum uas, 
ríctas,& mütatío multiplex, Alij ením omníno nigrí;alij albí, quidam uítrei,altj ruffi,aut f auí,alij 
gemmarum nitore confpíciuntur, quidam funt cyaneí, alij purpura fplendent, fubínde cítcumas 
| gentíbus fe ígnículís mícantibus ad aculeos, fcintíllz modo,Belloníus. 


GER M. Giiegróffer att oes Cyeeapfelo/wirt in oer [peyB debzaudbt. 


CHINOR VA fecundí& tertij generís, Aríftoteles breuiter meminit hís uerbís:alía duo ge Spatangets 

nera Echínorum funt, Spatagí (alíás Spatangz) & Brifsi;pelagiaacrara. Is quem hic exhí Buifus, 
bemus (ínquít Rondeletius)cum pelagíus & rarifsimus ínuetu fit, Aríftotelís rel patagus, (Spa 
tanges melius fcribítur;) uel Briffus(alíás Brittus uel Abrytus,corrupto forte uocabulo ab Bug, 
quod cibo íneptum fignificat) uidetur. . Hg 


v 


»*& Animalium Mar. Ordo X V. 


GER M, fÉinanber defdbledt oco (Occrapfclo / entau- 


dedibsüedfjen. 10 


M 


CHINOMETR Á (quartumEchinorum genus) uocatur, 
Ip mater aut matríx Echínorum. eft ením Aríftorelete- 
iteomníum maxíma , Plínius hanc magnítudínem non ad cor- 
pus fiue calycem,fed ad fpínas refert, Echínometrz (inquíb ap- 
pellantur,quorum fpíne longífsime, calyces mínimí: cuí Grilli- 
us fübfcribit.Egoueró (ínquít Rondeletíus) à corporís fiue ca- 
Iycís potiüs,quám aculeorum proceritate, Echínometras dici e- 
xiftímo, cur ením Echínorum matrem ab aculeislongís nomí- 
naífentueteres,cum fit alíud,quíntum fcilicet genus,paruo caly 
ce;fpinís longís durístp,hoc quídem genus pro Echínometrau- 
furpaffe uidetur Plíníus & eum fecuti , contra Aríftotelís men- 
tem,cüm perfpícue utrung) genus feparet, 

G ALL. Echínos maximos mínímís aculeís,Mafsilícfes wo 
cant R afcaffos, Gillius, Víde fuprá ín Gallícís nomínibus Echi- 
norum ín genere, Zh. d 

GER HM, Giicallergtófteart oer Cecapflen. 


SEA 


mE e 


AS 


Z DU AL 


Jufra AA. proxime eft Echinus paruus. 
Infra B. Frtica cinerea. 

Juxta C... Lepas adbavens 6 vegione. 
Supra D. Lepas inuerja. 

Supra E, Lepas parua. 


CHINI genus quíntum. Hoc (ínquít Rondeletius) faxoinharens reprafentamus, calyce 
paruo,fpiníslongis procorporís ratíone,& durís. — Vide fuperíüsin Echinometra. 
Bchínos ínfpexí calyce exíguo, longítudíneaculeorum ( ut quí digiti longítucínem fuperas 
rent) przeftantes:à stc v Lis Mafculíappellantur, Giíllius, ^ Genushoc wvzwy cognomínat Arí- 
fto:eles, (Gaza pelagium uertít;) alibi uero ín alto gurgite íd gígní folitum fcribit , 
VulgusGR AECVM,UtlT ALICVM quoque & GALLICV M, Iudeumuocat, quad perpetuo 
. nigrefcat;fordeícat,& guftus íngratí percipiatur, Belloníus. . P. 


GER M, CSieEleinffe attoer Cecapflen/oes leybe balb:funft bat fy oie lengiffen tbézir. 


ES HINI füperficies Venetijs pícia:príminifallor à R.ondeletío po- hu JT 
fiti generís:fin mínus,quíntí, : au. 2 
ESNSS NU oZ p. 
DE STELLIS ET PRIMYM IN GENERE. zw EA 
Ó—Ó—ÓMÀÓ ED ER 
FH quod ges STER (Asso)ab Ariffotele uocatur marínit aímal: à Plínío Stel- 
(sri ofertde. A la, fimilitudíne ftellarum pictarum, Afteríum mar. recentíoribus 


Grzcís, q[Stellas Aríft, Hift, $15. T'eflatisadnumerat. ceterüm De par 
tibus 


Ad d — De Cruftáts. — 230 


tibus animalium 4.$.medíam ínter plátas & anímalía naturam eís atttibuít,(icutí && Vrticis:& fi- 
milíter Plinius, Aelíanus uero Cruftaceís connumeragStellz Plinius extrá callum duríorem (co- 
rium duritie callum ut Helotburijs, Roudeler.) ellatcribit:is quidem tam durus efi (Gillío tefte)ut uix 
9ladij mucrone perfríngi pofsít.radíorum anguli ad filícum durítíem accedunt:nec mínüs ab icií 
bus ínuíctos quam ferrum ípíum fe praftant, Huíus tam durz fübflantíz ratione forfan Aríftote 
les Oflracodermís easadnumerauit. Oppíanus Stellas tozvszpas dvxAise cognominat, | Nos (ín» 
quit R.ondeletíus) ínter Infecta & Zoophytareponimus,íncifurasením multas ín radijs habent: 
GC uíx perfecta anímalía dícípoflunt. INosad poftremum T eftaceorum locum, uelutí ambígue 
inter ipfa & Z oophytanature,eas retulímus, Cum Echínís certé quedam communia habent, ez 
at plura quàmullo alío anímalíum genere, ut deínceps dicetur. 4j Stellís omnibus communía 
funt bsc. Kadijs (quos quidametiam cirrbos nominat;non laudo: & brachia , Oppianussána) quínque cons 
fiant,quí ex multís partículis, tanquam ex multís uertebtís componuntur,ut ín aqua mobiles efz 
fent,ín quorum medío orís fitus eft, && quingy dentium,ut ín Echínís . Excrementorum nullus e« 
xítus, Ore ígítur Vrtícarum moreexcerní qua fuperuacua funtarbítror , Rondeletíus, 4j Stella 
rum mar.caro brachijs inclufa (ínquit Belloníus) rubra uel lutea;edulís eft: (zudam ramen fpecies c- 
dendo non [unt;) quarum permultas ín lítore Epírí tantae magnitudinis cepínius,ut fefquípedem 1a» 
tz e(fent,&c. Natura fjídem armaturís,hoc eft, promufcídibus, eas muníuít,quibus Pudendum et 
Échínum.Extra aquam omníno ímmobiles apparent;fed (i eas quífpíam ín aquam ímmergat, & 
fupínas ínftrauerit,promulcídes acetabula ín extrema plus quàm quínq; míllía exerere cernet, at 
que ín pronam partem mouerí, Os etíam uerfusterram ut Echíni habent,ín medío radiorum.Su 
ctu quoq acetabulorum, Echíní modo,lapidíbus adherent, €[Spínulís etíam horret Echíni ferd 
modo, Maffarío tefie. R ondeletíus príuatím fpeciem unam, echínata cognomínat. [Stelle tam 
feruidam naturam effe tradunt,ut quícquíd fumpferít, (degluzierir,) íd lícetíllico ab ea (eius uere) 
extrahatur,dífcoctum appareat: Aríftoteles,ut nos ínterpretamur.non ením fimplícíter contactu 
abeahoc fieri fcríbit,ut Plínius & Gaza uerterunt, & Plutarchus eti tradít, «| Genus quoddam 

earum ín Euripo Pyrrhzo maxímum efle ferunt,ut ídem Aríftoteles tradít; Gaza longe alíter lez 
git & uertí,&c. «| Differunt Stella magnítudíne:quadam ením magna funt, alíze parua quee n& 
quam magís accrefcunt:& quod alíz aculeatze,alíz lxues funt:ítem radíorum breuitate ac longís 
tudíne. Alíz etíam radíorum appendíces & quafi ramos multos habent;a!íz íjs carent, Pofiremó 
alíz rubefcunt;alía flauefcunt;alíz nígrícant;alíz cínerez funt, alijs brachía uídentur quadrangu 
la;alijsadmodum plana.nonullas uídímus (ínquít Belloníus) ín brachía x t1.extendi,alías ín quas 
tuor tantum,Sunt quibus tantüm tríafunt;alijsfenaueloctona, idem genusunum,maxímiü ni 
mírum,edule facit,alías omnes non edules, 

G R AECI hodíe Scauron nuncupant, Gillius, ; 

IT AL, Stella omníbusnota,fuum adhuc nomen retínet,Maffarius Venetus, 

GALL. lMafsílía etíamadhuc Stella dícítur, 

GERMANICE nomínocirn ((cerftern. 

ANGLICE, ELlíotaAnglusínterpretatur & Ctegrefifbe, 


Pro uua Rondeletij icone nos dnas alias (illi ge 
zamen fimiles )que iam priis [culpta nobis e- | 


rant po[uimus. 


277 D ÉR 


m 


ERES e 


Comunia om 


nibus, 


7 


? 


2:] 


5 


566. Animalium Mar. OrdoXV. 


TELL AE prime non magnítudínem (inquít Rondeletíus ) fed figuram ueram reprafentae 
Qs ciis enim radij pedís longítudínem equant. Corío duro íntegiturut Holothuría fed afpe 
ro.radij ením undíg; aculeís muníuntur mobilibu$,quales ín Echínometra uídere eft. lidem radij 
excauati fantiex quibus carnofz appendícula dependent, quales ín V rtícís quibufdam cernun- 
tur. In medío radiorum os eft rias índealimentum ín quing; partes díftribuitur, ut ín Echís 
nís.Internz partes omnes índifcrere funt,ut ín Vrticís.Hac Stella € parua Echínata;afpectu pul 
chetrímz funt,potifsímum corío fuo fpolíata, ob exquifitam & míram partíum compagem , Ex 
hís quzdam cínerez funt,alíze flauefcunt, V írus olent.Sola mollís internatp pars edendo eft.à no 
flristamennegligitur,necunquam ín menfas admittitur , INullus etíam ueterum eam pro cíbo ha 

uit. 
: GER M. fÉin (Ocerftern /oas er(t gefeblebt/ift ró[fet oai oie anberen: bat sincEen eic 


nee [ice lane. 


TELLA pectínata Rondeleti. — Inter Stellas ma 
enis (inquí) hzc quoquereponenda eft, utpote cu- 
ius radíj ad pedís longítudinemattingant, Superíori (i- 
milís eft,ijs demptís quz fequuntur. :adij círca rotun- 
dum corpus difpofití,ín exortu fuo angulum acuti non 
conftituunt,fed obtufum, A culeí quíbus latera muniun 
tur,rarí & rectí , pectínatím difponuntur ;: unde cognos 
men eifecímus pectínatz,&c, Rara eft hec fpecíes. 

GER HM, Ain antereart oer droffen Cternen/ 
mag vor oen fpitscooer 5ánen an oen [eytc/ein IRap- 
(tern/over Oxteállftern aenafit werocn. 


TELLA lxuisRondeletj, — Prorfus (inquit) aes 
uís eft;aculeísqp omnib, atqj afperítate deftítuta R a« 
dij longi funt,rotundí,flexibiles, Murium caudis perfi« 


N 


S 
(ESO P 

S 3223. 
DE 


C 


miles.Eorum integumentum cortici ferpentum fimile eft; & ob nigrarum albarumQ macularum 
uarietatem fpeciatuíiucundum.In medio corporístrunco círculus cernítur,intra círcunferentíam 
quínque maculis rotundís,& ínter has ftellulae pícturá díftinctus; Brachiorum longítudíne & ua 
rio flexu celerríme natat.Edulís non eft, ) 

GER M. fÉindar dlatter ((Ocerffern/ mit weyffen vno fdwartsc tüpflinen (bón befpsen 
get. Ar (dbwiimmet im meer voft [donell mit feynen langen vn alioweicen sincten. 


'"TELLAM atrborefícentem ( ínquít R ondeletíus ) à frondium & ramorum multitudine noe 
cine Ta radíos quínque fiue truncos habet:in medio os,cüi quínque appendicibus,qua mul« 
tis paruís dentibus horrent, & c. Quilibet radíus flatim in bínos fíndítur; hí rurfus ínbínosramos 
díuiduntur;atque íra deinceps, quoufque ad tenuifsimos & capillorum tenuítatem referetes de« 
uentum fit, À quolibet orís angulo línea albicans prodit, & per omnium ramorum medíum proa 
ducítur:alioquí tota Stella nígrícat: (Szellas quidem marinas nigras FIippocrates nominat ) & venui , neg. 
admodum dura,fed afpera,cure contegítur. R amulí omnes íntrofiectuntur: quíbus undíque(ceu 
brachijs) contractís pradam (Vrtica rítu) comprehendit; quod nos ipfi aliquando ín marí fpecta | 
uímus. 


GERM, 


De Cruítatis. 2Ó6I 


err Tn 
z Wy mA 
e. o a n f mut ^ 
o E BW SR - 2 
S Pk ST AT) Ae 
e) bc EEG S S ED 


i X 


77? 
NM 


QT) 


mui, 


GERM. F. fÉin Otauvenftern/wirt dar felten im Cefitfiben meer gefunten. 


TEL L A retículatafiue cancellata Rondeletij. Inter 

diftínctiones (ínquit) retibus uel cancellís eleganter (ímí 
les extant tubercula quzdam rotunda, à quibus etíam tube & 
rofa cognomínari poffet.Brachía efus ad pedalemlongítudi ' 
n& perueniunt, (quare ínter maíores Stellas reponenda eft;) 
craísíora alíarum Stellarum radijs. A culeís paruís utring ea 
dem muníta funt, 

GERM, F. MeinYTetseftern/ift ger vicein darn oz 
oer nesemit Sinceen eines [dide lánge. 


TELLA echínata Rondeletj, TInterfaxauíuít:corpc 
re exquifiterotundo paruod conflat; & radijs quinque, 
Íed breuíoribus,unde fítut mínor fit caterís. Illi éparuo círe 
culo,in quo crucis fígura delíneata eít,uelutí é centro exorí- 
untur,tenues,frequentí(simís aculeís horrentes:qua de caus 
fa (ínquít) Echínatam nomínauímus,ín lateríbus difpofítís, 
Radíorum flexuofo motuferpentum rítu repít hec Stella:et 
ínficco pofita eos mouere nunquam defínít,quoufcg in pars 
tes dífíecerít:qua feparata etíam mouetur per flexus, ut uer 
míum partes & Lacertorum cauda abícíffz , Cochleís pars 
uís Cancrísip uefcítur, In ícopulís Agathenfís finus reperi 
tut, 
G E R7, r, Min YOurmftern/Eleineroann oie anbe NS 
ren/vellfpitsen an oen sincEen/ weldoe et on vnoerlag bu AUT 
cEet onno bewegt. 


AN 
LU DROP" E 
Eat, Y Sy 


S 


S 


EA NC 


« 


fe 


S 
ses 


S O L marínus (ínquít R.ondeletíus) uocari poteft quem hic depíngímus.differt ením à Stellis: 
quód in hís é medío corporis trunco,uelutí € centro;radij enafcuntur:ín hoc ueró ex corporís 
otundí círcunferentíabreues,mínimeafperí fuperiore ín parte,fed ueluti ex fquamís compofití, 
ín lateríbus uero paruís aculeísrígentes,albí,ad extremum ufque eracilefcentes. Corpus ílud ro 
undum,ín medio rof picta figuram expreffam habet, Oxe,uictu. facultate à Stellís non differt. 


£4 


*" und, 


562 Animalium Mar. OrdoXv. 


«| VtRondceletíus Solem inter Stellas numerat: fic & 
LVNAM marísolím abamíco (utípfenomínabat) míhi 
oftenfam memíni:radíjs quínís,genículatís fere ut Can- 
crorum caudz, fubftantía feré teltacea, mollíori , ínftar 
teftze oui, fríabili & arenofa dum mandiítur : cínereí co- 
lorís. 

GER M, F. /Éin ((Oecron n. 


DEHOLOTHVRIIS TETH Y- 
1$, PVLMONIBVS ET PVDENDIS MA« 
rínís. Quas omnía communi nomíne Z oophy- 
ta teflacca dixerím: R ondeletíus quide - 
ad Zoophyta retulít. 


iT STATORYHA quaedam mínus proprie fic dícuntur,utpote nó tam tefta, quàm corío dus 


roíntecta:ut Holotburía, T'ethya,Stellz, Pulmones.De Stellís íam díxímus,de Pulmonibus 
mox dícturi. Rondeletíus Stellas Infectís, cetera Zoophytís adnumerauit. lIdemStellam prí« 
mam corío duro (callo, Plinius) integi fcribítut Holothuria;fed afpero. C uare cum Stellas ad T'e« 
flatorum genus retulerímus,hec etíam ultímo loco eís fubijcere uífum eft:non quód cum illís qui 
uel fímplicíter Zoophyta,uel ambíguz ínter hac & Teftata naturz,ea efTe maluerint, cótendere 
uellem. 4| T'eflataomnía fere ín cibum ueníunt,Holothurfjs & Stellís quibu(dam exceptís. Zoo 
phyta & Infe&anulla (quod fcíam) edulía funt; T'ethya, ut dícemus,edütur.quze forté íuftíori ras 
tione quàm Holothuría,utpote Qwzmoez, T eftatís potíüs quàm Z:oophytísadfcribentur, 


Hiolothurtorum RRondeletij prima fpecies. 


OLOTHYVRIA, OA92o, Gaza Vertibula uertens tum hec tum T'ethya confundit:alibi 
Hiis Holorhuria ínterpretatur T'ubera & Callos €c.(Mihítría hec nomina Latína T'ethyís 
melíàs quàm Holothurtjs conueníre uídentur.) pracftíterit pitur nomen Grzcum retínerí:quod 
unde factum fitnon fatís uídeo. Secunda quídem eorum fpecíes a R ondeletio exhíbita,genítalís 
uírilís quandam fimilitudínem przfe fert;zut Holothuríum díctum uiderí pofsít,quafi toto corpo 
re ad huiufmodi fpeciem uellibidínem conformatum.95eoy ením ínterpretantur líbídínofum:9g& 
7pay,oycity;&X 9apoy,geníturam. €| Qua: Holothuría uocant, &€ Pulmones, & complura eiufmodi ' 
alíaín marí, parum à plantis differunt, fua ipforum abfolutíone, Viuuntenim fine ullofenfu, (ez 
motu, ) perinde ac plante abfolutze, (que alíquantífper fuperuiuere poffunt, ) Aríftoteles lib.4.c, 
5. de partíb.animalium,ubí T'eftatorum differentías explícans, ipforum quoque ínter alía memí- ' 
nít:quanquam & Spongíarum ibidem, non tanquam eíufdem generís , fed quód fimiliter fere ín 
medio plantarum anímantíumQ generís ambigant, Giaza quidem interpres illic de fuo addit,fím 
plící mítiorít tefta ea operta efle, 

Zoophyta funtfaxís non hzrentía, (prímum genus aliquando acetabulís fuís haeret , fed folaía 
tur,)afpero corío contecia:nec ínter cibos habentur,fed ín lítoribus neglecta iacent, Pífculentum. 
odorem refíipiunt,nec mínus íngratum & infuauem,quám Lepus marinus,R ondeletíus. 

GER M, Min (Ocergewedofi/ batEein funberlicb láben noc bewedliEeit/audp ifiwenid - 
Ecin vnofdeio 9 glivern. 


OLOTHVRIORVAfÍe 
Ian fpecíes,quae mo- 
tum aliquem habere uíde- 
tur, cuíus príus expers eft, 
prímum genus. 

GERM. Min anoere 
att be yesdemelte mecrz 
gewecdf[jee. 


De Cruftatis. 263 


T'etbya à Rondeletio propofita corio fuo te&laz e unum eo nudati, — Ale icones à Bellonio exhibit, una integri, 
«t caro interior uentriculi formam veferens appareat. altera aperti T etbyi : qua an cedem [inr cit 
illis quas Rondeletius dedit,conhderandum. 


* 


PER 
! v NET 
J ! 
gulli 
»ibiilifi 
PEL 
UT 


? 


PPiluras quatuor [equentessolim Cornelius Sittardus smfutz que uel "T'etbya elfe videntur uel eos 
rinature propinqua . Duas maiores Fungos marinos e[Je aut uovari in Italia;addebat ,te]lo dure 
anclufos , Colore, ut pi£fos accepi,uario funt, [ed magna ex parte 'fu[co.qua uerü in maxima uirga, 
contextu quodamodo rericulato (ee continue effe debebant) sifuntur rubr Si Tetbya non funt, 
an Fungi mar. Xenocratis fint, quibus T'etbyacomparat.querendum. — Minores duas uulgo ao 
minari Specie ,ab odore aromatico,earum pittura foris fu|ca uel fubuiridis birfuzad, apparetzfubo 
flantia Cut aliquis couecerit) coriacea.ititus autem caua & rubra. Saxis adherere aiunt. His fer? 
fimiliter fua. I etbya Bellomus pinxit, 


ETHY A uel Tethe Grzcís dícütur, 
(rs9va & TÁ99, Ut xgdpuvac ner , ) pluralí 
numero neutrígenetís : non placet quod 
apud Plínium alícubi 'l'ethez legítur foe- 
míníno genere, Giaza cum Holothurijs có Sew, 5» 
fundens, Vertibula, Callos & Tuberaín- 3$39— P am 
terpretatur, utproxímeínHolothuríjsdi- y P s 
'"xíimus, "Tethyafungorum ueríüs gene- Sei 
rís quàm pífcíum funt, Plíníusthoc eft, Zoophyta potis quàm (x. (Similía (untfungo, plantae: Fungi, 
snarínz, Xenocrates.) Aríftoteles T'eftatis adnumerauit Hiftoría lib, 4. cap.6 . ubi cum qualís fit 
eorum tefta,quo& modo faxís adharreant,expofuiffet fufiüs reliquas pattes perfequitur.Duo (ín 
quit) foramína habent;afefe diíftatía,ualde exígua,íta utferé oculorum aciem fugíant, quíbus hu 
moremreddunt € accipíuut,Corío fpolíatís prímüm apparet membrana neruo(a, corpus ambí- 
enscarnemQ ípforum totà contínens:nulli écaterís teflaceís fimilís,&c, 4j T'echya ínquít R on 
deletíus) non folüm pettís, fed.etíam Oflreorum noftrorum teftís affixa (unt , & ín ídem ueluti 
tumores duri effe cernuntur. Ouífígura funt;alíquando longiore , T'efla extra fufca, ínzequa'ís &€ 
rigida, (rota occuluntur tefla leui, ]triflor.) intus argentea;leuís. Eorum caro membrana alba ínuolu- 
ta,uentrículí formam refert;rotundam (cílicet && oblongam:meatus crafsíor & amplíor,gule pro 
portíone refpodetzalter mínor,podici, utercy colore efi rufo:reliquum corpus croceum.quum di 
gitís premítur,aqua per meatus exilít,alioqui fenfum fugientes. € Venetijs in foro uendi folent 
"Tethya,inquít Belloníus,magnítudine ouigallínaceí:quz fí manu pauló uiolentíüs comprímas, 
fyríngís modoaquam longifsime ex foramíne parum ad latusfito eíaculantur. Sícille: & forfan 
inde dícla fuerint r49ve uel T4/s,quod ficut z79oj,id eftmamille, tuel vta id eft, nutríces fuis ma. Tetbya un- 
millís,)lac emíttunt meatu uíx apparente;fic & íllahumoremfi comprímantur,uel quód ceu mas 4, 4ji;. 


564. AnimaliumMlar. Ordo XV. 


T etbynacia 


Patelle fere 


Colybdena. 
Colymbena. 


Colycena. 


fPiren, 


millares quídam tumores petrís Oftreisueadb&reant, r9 duigáy, Homerus dixit Ilíad r. de 
urinatore Tethyaín fundo marísad cibum conquírente. ubí Euftathíus T'ethya fcribit Oftreord 
generís effe,fic dicta terra quam T'ethyn nomínanc.funt ením (inquit) pra cazterís marínis natu 


Fx terrena propter ambientís teft durítíem,autforte denomínantur à nutríce infanti, quae T/9» 


dicitur,propter tenerum eorum corpus, ueluti& lacte & rofcídum; qua ratíone huiufmodí (O« 
ftrea) etíam &esiwza quida cognomínat, Alibi (Odyff.A,) ídem Euftathíus,à uerbo 982, 9o, quod 
eftla&o,deríuat. Tethez ínueníuntur fugentes ín folijs (ondeletius legit fcopulis ) marínis, Plin. ínfi 
nuans fortafsís etymologíam ípforum à uerbo 92,94c«, quod eft,laco uelíugo. "T'ethya gígnun- 
tur ín cauernís faxorum,maxíme ueró ín coeno & lítoríbus, qux phyco algáue marína abundant, 
inueniuntur & ín mufco marino;autalíjs ín herbis folijsüe marínís : Vuotronus € X'enocrate fe- 
ré.unde folijsapud Plinium (ínloco proxime cítato) rectélegiapparet Idem Xenocrates (ín» 
terprete Rafarío) Tethya fcribit qualitatem manui índere,qu difficulter abflergatur.maxímé ue 
ró (inquit) coríaeorum non cóficíuntur.auxílíantur autem renibus, &c, «| Motu, & forte etiam 
fenfucarent, tactum exceperím , olfacium Ariíftotele eísnegat. 4| T'ethynacía (dímínutíuum íd 
nomen efl) Epicharmus apud Athenzum cum teftatis alijs diuerfis nominat. | Grammatici quí 
dam Grzcí T'ethe ínterpretantur Oflrea;uel genus Oftreorá:quod tolerabilíus eft, fi Oftreü pro 
oftracodermo ín genere accípíant:ineptíus INícandri Scholiaftes Patellas feras, qua nos (ínquit) 
Oría,id eft, Auresuocamus, — T'ethez fimilesoftreís, Plíníus. 

GRAECVAM uulgus Spherdoclos nominat; Bellonius:forte à fpharíca figura, 

ITAL, Venetorum uulgus Sponghas, hoc eft Spongiasnomínat, Bellonius. — Adríatíci 
finusaccolz ex eo Spongías nomínant,quía cum premuntur, ranquam Spongiz;fic aquam fora 
mínibusreddunt, Suntquíuulgo Spongíolas marínasputent uocítarí, Braíauolus, Sfunge 
(Sphunge) uulgó fcribuntac proferunt.forté nó à fpongía,fed à fungo;facto nomíne. Fungorum 
quídem generís ea effe,ut Pliníus:autfungo planta mar. fimilía,ut Xenocrates tradit, díctum eft 
füprá. Vulgóapud Tarentínos dícítur Vertícillum, propter formam, & paruos quofdaman- 
fractus quibus defcribítur, Niphus:qui alioquí Vrtícas cum Vertibulis confundit. 

GALL. WNoftriBechusuocant, Rondeletíus. | Hocgenus pífcium IVafsilíz paucifsimís 
cognítum fenes quídam (cüm eíus defcriptíone multüm ipfis ínculcaffenr) nomínarunt mihi V iz 
chonos,Gillius. | Víde etíam mox in Germanícis nomínibus, 

GERM. [InOceanoadlitus Gallícum frequentía funt T'ethya:alibi autem nufquam (quod 
fciam) edulía:perfzpe quidem Oftrearum teftís adhzrrere Lutetíz uidetur, Belloníus.qui tamen 
Gallícum eorum nomen nullum depromít, | INosiínde Germaníco etíam Oceano eanon deefs 
fc facílé coníjcímustzquia ueró nomen nullum habemus,fingímus hzc, Cyp:íjrsling/oarufii oae 
von jnen wafer fcbetiBt aleycb wie von cincr fpzütsen fo man fy ss [amen trucEt. oer (Dág- 
ling:Sann as flaifó 9ao ifi ver [cbalen eynbefdbloffen/fidpt einem magen gleydy. O dwiiin- 
ling/252üftling/zc. 


I— 
E— HH 
IEEE. 
RA 
zS 
2 
a 
Ü 


Ex 


sil, 


ql, 


D 
-— 


VDENDVYM mar,uírile, Mentulam mar. (inquit Rondeletius) Zoophytum hocuocae 

mus,eíus fíguraet fpecíe maxime nosadíd ímpellentetatque etíam uulgarí appellatíone,qua 
Maf(silienfes & nofirí utuntur.Corio duro conftat, ut Tethya.quum uiuit,intumefcít ac díftendís 
tur:poft mortem flaccefcít. Foramína duo habet,quibusaquam trahit & refjcít. Partes ínterna.ín 
difcretze funt. Multa huiufmodi circa Stcechades infulas capiuntur. Varia funt;alia uírídía,alía nia: 
grícantia,alía flauefcunt, € Colybdena nomine Epícharmus (cítante Athenzo) íntellígit9zAd 
voy eoo, íd eft, Pudendum marínum: uel, ut Heraclíde placet, Squillam. | Colymbzna cum 
Gammarís,Squillis, Sepijs,&c.ftomachícis ín cibo conueniunt, Galenus de compofit. med. fec, 
locos 8.4.per Colymbznas nimirum Cruflata quzdam & ciboapta intelligens. — R ondeletíus 
Vrtícam paruam hodie à Grzcorum uulgo Colycznam dici fcribit,à Gallis Culum A fini, € P 
ren (Pepsp) Numentj, Pudendum marínum mafculum,aut aliquam eíus fpeciem fignificare uíde 
cur, qj Halefurion aucforté melíüs Halofuríon) pro genitali marino accipi uidetur, quafi 4Aeczgd 


íd cft, 


,potíüshec fit Penna mar, R ondeletij:quam pífcatores círca Monfpelíum;forme extremí alteríus 


De Cruftats. 265 


id eftmarína cauda, Vegetius quoque Zoophytis quibufdam marinís Caudam adnumerat. Caudei 
Eft & pifcis (communiss accipit pi[cem pro aquatico ammali) nomen Aedoeon:quod & nos Geníta« |A4edzor, 
lenuncupamus marínum;à nonnullís Halefuríon Grece dictum:quanquam Halefurion funt quí 
pro Callíonymo pifce capiant, Hermolaus Barb. € Pudendi maríni utríufquefexus memínír A 
puleius,nomínatautem Vírile, Veretíllum:& muliebre, Virginale: quod etíam ab ííndocto quo- 
dam ínterfoemíneum appellatum reprehendit , Hzcfriuola (ínquít) pleraq; ín litorbusomnibus 
aceruatim íacent, 4 Holothuríorum fecundafpecies paulo antt exhibita , genitalís uírilis quan- Tolotburiz. 
dam fimilítudínem pra fe fert, € Oflreum quoddam uníus concha inuenitur , quod habetfpeci» Offrez queda 
em uirílísuírga ínferíàs:& aliud eíufdem eenerís,quod habetfimílitudinem uuluz mulíebris, —dztueecis, 
Huiíusoftirei concha refert Cochleam: & eft fpinofa extrinfecus, ín cibo gratae & delícatz carnis, 
ín eodem fxpíus margarítae reperiuntur , abundat autem ín litore marís Giermanící & Flandrici: 
uocaturQp ab accolis 25illedet, Albertus.eft autem forte ídem hoc genus, qued Pulmonem marís Pylmo mar, 
num ueteres uocarunt.ís enim & tcflaceus efl, & formam Pudendi reprzentattiquamobrem Tta: 
liuoce obíccena Potam marínam uocant;ut Belloníus tradít:quanquam Pulmonem marínum ilz 
líus,R ondeletíus Vrtícae genus facit, 
GALL. PropofitamàfeíconemR ondeletius Mafsilíz & círca Monfpeliutm,Mentuli ma; 
rinam uocariínfinuat, |. Abbacueró diuerfam,quam nos Pennam marípà,piícatores noftri (ín« 
quit) Mentufam alatam uocant. 
GERMANICE tum cam Vrtícz fpeciem,quam Itali Potam, tà exhibita à R.ondeletio Pu 
denda, & fiquíd aliud ín marí eandem fpeciem prz fe fert, (eerfbaamuel Cecfcbaan,id eft, 
Pudendum marínum nominabímus:uirile príuatim CSeeftert. (De Germaníco nomine 25ille 
gen pauló anté ínter Latínadixímus, 
ANGLI Pudendum mar,ma(culum Dyntylfi[be appellant, 


Feretillum, 
Firginale, 


vDENDI marínialtera fpecies. Zoophytumi(tud Ginquit IR ondeletíus) à mentule cona 
px formanon multüm díftat,fí eam cum fcroto accípías.Ex dura quídem tefta conflat, (ed 
uelutí cartilagínea,fpiffa;rugofa;per(picua. Foramina à fefe fetuncta duo habet,quibus aquam re: 
fjcit quum comprimitur.Partes internas índifcretas habet, ueluti reliqua Zoophyta. Sic ille, 

De eodem fentire uídetur Belloníus,quum fcribit: Alía funt purgamenta marina,quz genita- 
le uiríímítantur,tum fpecie,tum magnitudine,pínnís etíam fubnexiís bínís loco teftíum.nifi forte 
fimilitudíne inducti Mentulam alatam uocat, Cuíus etíam Albertus memínit,loco teflium ín hís d bá fte 
ZLoophytís alas promínere ícribes:tarde moucrí ea,nec uíuerc nifi ín aqua, €[ Longe altíud ab ha to rid ip 
d&enus memoratís Pudedum illud marínum eft,quod fíc nomínauit Bellonius:cui fenfum tactus, hi xig d 
& motum Lumbricí uel Hírudínís , (tum contrahendofe, tum ferpendo delocoad locum: ) & M j ds 
partes internas dífcretas,os cum dentibus,gulam & flomachum attribuit, Crenítale (ínquít) dícia i 
tur,quód teres fit pedemlongum,& medíocrís brachij craísiítudinís, S c.rufi colorís,afpectu toro 
fo, Nympha radícís fímilítudíne,.femper ad íma fídít,nunqua natat: contrcciatumóp ín feipfum 
contrahitur,ac cornu durítíem habet,uíxG acutacufpíde pertundí poteft: alioqui permolle, dum 
fua fponte mouetur,.Suas promufcídes quando uult exerit;atque íta conftríngít, ut ex peda!í Ion» 
gítudíne uix fex dígitoslongum appareat. acetabulís qua ín promufcidibus habet, lapídibus hes 
ret;ín quibus plus quàm quatuor míllía nonnunquam annumeres , Ex anteríorí capitis parte crís 
nitas emíttitueluti arbufculas,acetabulís plenas:quibus quicquid palpat;ad osadducit:quod tam 
amplum aperít,utuel íntegram conchulam admíttat.ueícitur enim omní Conchylíiorum genere. 
Eíus recrementauiícída,copíofa, & albifsíma funt:quz íta tande índurantur , ut cum fidibus ner« 
uea fírmitudine certare pofsint. Ofsibus & fanguine caret, exceptís dentibus. Hoc marís purgas 
mentum à pifcibus alijs mínímetentatur,nec à quoquam ín cibo expetítur, Lírorale eft: nec alibi 
reperítur quam ubi Patellzc && Vertibula, Vulgus Italicum Cazo maríno nuncupat; Graci Pío 
li. Síc ille, nullaeíusíconeappofíta. Mihícerte plus quàm Zioophytum hoc anímal uídetur: 


qued non uideo quó referri pofsít,nii fortéad Mollium genus, quumanímal fit exangue, finc of: 
z 


Halipleumó. 


266 Animalium Mar. Ordox v. 


fibus,non teflaceum,non cruffatumnon deníq; ínfectum, Quod modófolutum uagatur, modà | 
acctabulís fuis adharet;íd etíam cum Mollibus;prafertim V rtícís ín eo genere,commune liabet, 


; " LATTE llo 


o uo 
Lm 
Dr m 2 


SK 


n 
Ze NW 
fo, n 


"ni 


: 


| 


| - 
NE 
1 


AURI 
LM 


cr aar em, 


NS 
SIN 


VDENDI tar,alía fpecies,cuíus pícturam olím Cornelíus Síttardusad me mifit , Idaliqua 


ex parte fimile eftílli,quod fecundo loco R ondeletíus propofuít, colore eluteo fubuiridi. IMaf" 


fa quedam ínformís uídetur,retrorfum ubi crafsior altíordp eft,ueluti cornu paruum, rugofumdg 
extendítur. oppofita pars humilior ceu ín glande colís foramen oftendít: (dg zubícundícoloris, 


fi píctor nonfallít, Hoc ín Itala prope Komam raró capí;nec efui effe aiunt. 


VL MO marínus, (PvUeop uel PAdipop Attíce Avíflotes — Corpus quoddam roiiidum;pile mar.ma- 
lí,) Zoophytumeft fponte proueníens, IMultíseadem — doserc.quod an Pulmo mar Jit, Rondele- 
natura quz frutíci;ut Holothurijs, Pulmonibus,Stellís,Plís — zius dubitat : viderur aut£ boc ipfo faltem 
níus,à quoalibíetíam Halipleumonappellatur. Inter Te  porihseffePulmo mar. S quod priore 


B 


ftacea habetur ab Aríftotelecodemfcílícet modo quo Ho» — loco à Rondelerio de[cri 


itur.qu0d nonaf. 


lothuría, T'ethya & Stelle:que omnía corío durocontegun — fixum [axis,fed abjolutum efl, ec. ablya 
btt ouis : S j; ep 
Proyerbiug, tU. Pulmonísuitamuiuere;prouerbiumeftíneosequío- fie quoq, familitudosnon minus buic quam 


tíofam & fecuram nímíüm ftoifumes uít&degunt,(inefenz  sJfawer. 
fu ferc, & temporis ratíone,Plato ín Philebo: Acyieus d ssoóa 

psvoy,uudt eic doy eremo yeovoy de yougua'eit, vlla zo S siad Gp 
dt ox. Sez Dioy, A zw" A ov", T dot Sedit px ost 
voy sp^.vy& &5 coperoy. Hinc & PAdVgovíacfcya B AxixóU 71 e 
$9 apud Suíd.ínBAd«e, 4| Pulmo mar.id eft, Cunnus marí 
nus,Interpres Kíranídis, fed obfcoeno hoc nomine Italís dí 
Cum Zoophytum, (Pota mar.) Vrtíce genus potíüs fue- 
rít:quamuis etía Bellonius pro Pulmone mar.accípíat, V e« 
teres quídem Pulmonem marínum ceu uulgó notum nó fa 
tís defcrípferunt. €] Confjcere aute licet Pulmones;uelà pul 
monum noftrorum fízura , uel ab eorundem fubflatía laxa, 
mollí,foramínibus plena, nomínatos fuiffe, inquit Ronde- 
letiustunde Aríftoteles Spongíasaplyfías Pulmonibus có- 


parauít, Eoquidemínloco de marínís potíüs (utpote quorum denfa & tenax fit fübflantía,) 
quamuis dabítat Rondeletíus,quám de uifcere animalium fenfiffe mihí uidetur, 4j Pulmone ma 
xínofi confrícetur lignum,ardere uídetur;adeó ut faculam íta praluceat,Plíníus.quí etíam pfilos ' 
trí uim eiattríbuít,&c, €rINos (inquít Rondeletius)cum illa quz faxis affixa (unt;diligentiüs rí- 


maremur & contemplaremur, inuenimus fubftantíam quandam illís herentem,corío duro & ní 
groíntectam,íntus mollem,funeofam et fíflulofam,Spongíarum aplyfiarti modo, Ea ín faxorum 
rímís nafcítur,cuíus ímaginem non exhibemus,quia commodé pictura exprimi non poteft. 

Vel Pulmo marínus dící potefi corpus quoddam rotundum,píle marínz modo;uírefcens;fo 
rís fubftantíafeltro fimile, íntus totum fiftulofirm ueluti Spongía aplyfía.id ín maríaqua plenum 
eft & graue,extra mare ín fe concidit & flaccefsit,In (axorum rímis delítefcít,et inter algas.quu 
uero per marefertur,tempeftatís fignum eft,quod de Pulmone maríno Ícripfit Plíníus.Hec Ron 
deletíus, Pulmones quanquam zoophyta,non adhzrent,fed abfoluta funr, Michael Epheftus. - 

GER. M. Ain fanoerlid) (Oeergeweds/vonocn alten Grieden ein 3 uncE/otet (Occrz 
lunc denafit/ aufwenbig miteiner berten baut gleycb ale lóoer (wie aud vie | oon 


piinling 


DelIníectis marinis. D67 


GOyp:iitiling ónno anbere) beoecEt.fo man einbolty mit repbet/foll es febeyné ale ob es bzíin- 
ne. (Dan sweyflet ob ee oifeo dewecs fye/wellicbes bic fitdeftelt wirot/wie ein Eugel/ qrtim- 

ladt/vno wie filts aufwenoig / ifiwenoig aber delócberet wicoie gat groben f:owümoie fico 
nitt bereiten laffeno/vno allweg vnreyff belepbeno, 


PUTOooPHYTA relíiquaordíne x v 11, requíres,qua fcílicetnon corío autteftz inftar callofo 
p^ operímento,fed alío quopíam fuo ínteguntur,& c. R ondeletíus aptíds hzc & illa coniunxít. 
nos dum Aríftotelem,quí hec T'eflaceísapponit,fequímur,incommodeé diuulfimus, Ordíne ín« 
(ectorum ínterpefito, 


ORDO XVI. DE 


INSECTIS MARINIS. 


E MOLLIBVS ínmaríalijst; exanguibus anímalíum,fcrípfímus fuprá ín genere, prín 
T3256 Ordínísx rrr, € Pulícem & Pedículum marínos , quanuís tenuícrufta integantur, 
Infectis potíüs,quam ut R ondeletíus Cruftaceís,adiunxímus, quód forma eorum tota à Crufta- 
tís plurímüm differre uideatur, magístp ad Infecta accedere. 4p Ad Infecta referri potui(Tent etís 
am Stelle.nam íncíluras multas ín radijs babent:fed ultímo T'eftatorum loco, uelutíambíguee na 
turze,eas referre maluímus,, qj De ínfeciís ín genere hoc ín loconíhil dífIerímus: quoníam long 
plura infecta terreftríafunt : quorum híftoríz tractatío alíqua hís atqpíllis communis pramíttens 
da eft, 


Icon bec Venetijs fatta efe minis accurata quàm Rondeletij:que e pilos ab eminentibus 
Jimgulis in capite dor[od, partibus fimgulos oftendit, e. . 
pilam in extremo dor[o. 


IPPOCAMP V S, rzóxeuzr G^ ,à Greecis díctus,apud Latínos idem nomen retínuiít, abhip 

pos quod eft equus,& campe quod eft,flexura,uel eruca, compofitum, capíte quídem & íu 
ba equum zemulatur;corpore autem eftrepando,& ín arcum fe curuante;pratere uillofo & íncí 
furis multís difiuncto quemadmodum qua ín arboribus & oleribus reperíütur erucze. Ergo cum 
erucas,maxímé cauda referat,reliquo corpore equum, Híppocampus f. quafi Equerucus ) optímo íu 
re uocatus eft, Rondeletíus.  PliníusHippum,ut Oppianus uocauit, Athenxus Híppidíi, Bel- 
loníus.fed hac eius coníectura íncerta eft, cum authores illi Híppum & Híppidium nomínarínt 
tantám, Videtur autem potíüs fui eenerís pífcís effe Híppus, ut & Hiíppidium, fiueídem cum ils 
lo.fiuediuerfus. Campas ("Melms, FTippocampos) marinos equos Grecía flexu pofteríorum pars 
tíumappellant, Varro. Híppocampí,equíi maríní,a flesu caudarum quz pífcofe funt, Noníus, 
at ueri Híppocampí cauda pifcofa (d efüpifcíum cauda fimilís) non eft : fed fabulofo Neptuni e- 
quo, (quem falfo quídam Híppocampum & Hippopotamum appellarunt, ) talem affingebant o- 
limpíctores. —Caballiones maríní pro Hippocampís nominantur à V egetío ín Híppíatricís, 


Fippus. 
Hippidium. 


Caballio 


Albertus barbaronefcío cuíus língue uocabulo Zydeath dixít. 4| Fel & (anguinem eíattrís yjar, 


buunt,R. ondeletíus etíam hepar & cor : quare non erítforfan proprie Infectorum generis , ut ex 
corporís eíus fegmentís uiderí poffet, fed ambíguze inter fanguínea animalium & Infecta que (an 
guíne uacant;naturze, R. ondeletíus tamen,quem fequímur,Infectís eum adnumerauít, 

G R AECI hodíe Azzid'z uocant;quídam Salamandram marínam, R ondeletíus. 

1 T A L, Romaní,Illyríct, Genuenfes, Chaual nuncupant, Venetí Draconem.quídam Gallum 
marinum, Ktondeleiius, — AtBelloníusà Venetis Faloppa dici fcribíc: ( josdeletits Crangonem 2 
Squillis V allopam nominari: Genus & Mafsilíze Gaballum (2u0d malim quàm Gallum) marinum. 
€| Sunt quí Caualín maríno, Caualín rítorto;uel Dragonetto aocét: hoc eft Equículum marínum 
uel Dracunculum;ut Matthíolus ínterpretatur;alij il Dracone maríno, 

HISP. Caulinho maríno. 


GALL, Mafsilienfes & círcaMonfpeltum Cheual & Cheualot;Rondeletíus. — Mafsilien« 


LA MACA 


Aydeatb. 


Phy[alur. 


568 Animalium Mar. OrdoXVI. | 


fes Gaballtui m mar.Belloníus, Gallí Draconeto, A matus Lufitanus. A zs 1 
GERMANICE nomínetur eín (cer, tef]s/ein Cyeerófale.. Afpidis quidem, Dracuncu 
li & Salamandrz nomina à díuerfis populís,(i formamrefpícías ínepté ei attribuuntur: atquoní. . 
am uenter eíus, Aelíano tefte, uenenatus eft , uenenatorum quoque anímalium nomína $pavvias : 
forté ínipfum translata fuerínt. , 


Tq7RvcA marínaRondeletj, Ore (inquit) & oculís caret.in medío latior eftjextremavtaz 
Eun & íncuruantur.In uentre fiue ín fupínia parte;rugofus efl;pudendi muliebris fpeci« 
em referens.ín prona parte,fiue ín dorfo tumores parui emínent ( V errucas pífcatores noftri uos 
cant) € quibus pili uírídes exíftunt. Ad contadtum íntumefcít & fupernatat,ut A elíanus de Phys 
falo fcripíit praterea uenenatum effe in Cane expertí fumus.cum Phyfalo tamen A elíaniídem ef | 
fehocanímalnon affirmamus,eí tamen certé non ualde dí(simile fuerít: uel Erucarti marínarum 

enerirectíüs fubficietur.Sícille, — Aelíanuscerté ovemMsy fuum pifce facít marís R.ubrí;fíne ote 
& oculís,& bráchías eí tribuit: R ondeletij uero Phyfalus círca Monfpelium ín medíterraneo noe 
tus,ínfectorum generís eft.quoníam tamen híc quoque uenenatus efl, & tactu ínflatur, Phyfalum 
appellarínon prohíbebímus. Aelíaní quidem Phyfalum pleraque cum Lepore maríno commu- 
nía habere obferuauímus;ut fpecies cíus uíderí queat. Eft € inter belluas mar , Phyfalus,alio nos 
mine Phyfeter. qp Díuerfà ab bacefl Eruca marína Bellonij, 

GERM. ([2agdein((2et vauppe genennt werben iff ein wunberbarer baarwurm in 

meer. 


eaInimal boc marinum cuius iconem ( nefcio 
Icon à Rondeletio exbibita, undenattus ) bic pono , [i Pediculi mat [pez 
cies non eC, quo referam dubito, 


EDICV LV $ marínus,(o9sc9wA& 7G Aríftoteli,) cum Pulice confpirat ad infeflandos pifces. 

& tenui crufiaintegítur: (unde à Rondeletío cruftaceis adnumeratur, ut fcripfímus inítío hus 
íus Ordinis.) maiorís fab magnítudíne & latitudine eft,Scarabeo terreftrí (imilís,corpus ex alí 
quot tabellís conftar, Pifcibus ita heret,ut eripi non poffit.Sugiruthírudo:nec príus abfcedít qua 
tabidum & exuccum piífcem reddiderit, Errantquí Pedículum marínum, Afilum fiue Oeftrum 
Arittotelis faciunt, R ondeletíus, quíín flragnís etíam marínís Pedículos naíci fcribit, íta conglos 
meratos , ut pífcesuelhamo íam captosabfumant. — Vide mox etíam ín Pulíce mar, «| Eft & 
Pedículus pifcís Aríftoteli; qui omnium pingui(simus fit pabuli copía , qua Delphini (quem fe- 
quítur) opera fuppeditatur,ín marí quod eftà Cyrenaad Aegyptum. 
: 1TAL. Pedozomarino. Idemforteeft Prufa Genuz dictus,non Afilus ut Gillius putas 

at. 

GERMANICE ínterpretor fDafferlauf,ucl potiüs (Oeerlanfi, nam ín dulcibus etíam ae 
quís ínfecta quedam appellari audio YOafjerletif. V el (Deerefel. Afellís enim multipedíbus(qui 
fub aquarijs uafis ftabulantur) fímile hoc anímal facít Aríftoteles:nifi quód caudam latam habet, . 


vLEX marínusRondeletij. véG" 9xA& 71€" : (ic dictus eft nimirum 
D tam à forma quàm faliendi (imilitudine , & fimiliter pifces ín marí 
infeflandí natura, ut Pulícesínterra moleftifuntanímalibus, Hicexhí- 
bítus facíehomuncíonesrídiculé píctos uel Símíam reprafentat; alíjs partí 
bus Locufiz fimilis eft,tam exíguís quidem utnifi ab oculato dífcerni non 
pofsínt. T'enui cruftaííntegítur: quamobrem à R ondeletío cum Cruftaceís 

deícribitur ficuti ab ínitio huius Ordinís dixi. -Pifces (inquít Aríftot.) uel manu facile caperens 

tur dum dormíunr,nifi a Pediículis & Pulícíbus uexarentur.nunc uero fifomnum díutius capíát, 

noctu ab innumera multítudíne befiiolarum íftarum occupati ab(umuntur, Gígnuntur ex ín pro 
fundo - 


" t Y . 4 
De Infe&tis marinis. 269 
fundo trat tanta foecunditate,ut efcam ex pífce confectam;fi diu ín (mo manferit,toti corradant: 
atque pífcatores fxpe efcam demiíflàm;glomeratís undíque hís beflíolís, perínde ut globum reci- 
píant.: €|INiphus Scolopendras mar, uulgo Pulíces marínos díci fcribit, quód pifces eodem nio- Seolopendra 
do infeftent,nos Scolopendras mar,longealías dabímus inferíüs, mar. 


GER M, F. JÉin (Qcarflobe. 


QY STR YS ucl A(ilus marínus , quífimiliterin mari pifces quofdà 
(prafertím "'hynnos & Xi phías) fiimulat & exagítat, ut Afilus ter 
relirís, 

ITAL, Prufam uocant Lígures,Gillius.ís ánquit)quem uídi albus 
erat, & ad pífcem Pagrum ínherefcebat.Pifcatores affirmant maxímos e- 
tíam pifces ab eo confící,Síc íllefed an Pedículum mar, pro Oefiro acce 
perít, inquirendum, 

GERM, F, Ein (Oeetbyim:ftupft vno treybtoie fifdbim meer/ wieein bzám bietbier 
auff eroe. 3 

[iR VDOmarína. —Víuíthzc (ínquít Rondeletí- 
Hi ín marí &C marínís flagnís, ei qua ín aquis dulcís 
bus nafcitur, per(imilis.Lícebit & Lampetra pífcem, Hi- 
rudínem marínam uocare,Strabonís exemplo : quí fcrí- 
pfitín quodam Liíbyz fluuio nafci Bztz«efeptenü m cu 
bítorum,quz branchíashabeant perforatas,íta ut per eas 
refpírare pofsínt,LLampetra quidemore,fímiliter uthíru 
dínes,uelutí fugentes adhzrent. 4| Hírudínem fl.quares ínfrà. 

GER M, Min ((Ocerágle/(Decrágel. 


ER M15 Miícrorhyn- 
E onus) R.ondeletij. 
Vermíum (íinquítut ín ter 
ra, itaín marí díuería funt 
genera. (De Seta marína ín 
fluuiatilíibus dícetur. ) hic 
duostantüm proponemus 
quos fxpe ínter marís purs 
gamenta reperímus,ueteríbus (quod fcíam) índíctos. Eorumpríor cute molli contegítur , tota 
incífuris conftante:os uel rofirum obtufum eft, parumt promínet, unde iuxeogvyaespor cognomí 
nauimus. Alijs rofirum deeft:& foramen tantüm habent capíendi cibi gratía. Totus uermís dígíta 
li eft magnítudíne, dígítí míními crafsítudíne, 
GER M. Jin (Ocerwurm eince fingere land/oes Eleinften fingere oicE / miteinem Éur- 
ten Eumpfen fdonábele:etlicb babeno nur ein L6ble an ftatt oes fdbnabele . id balt er fyeoct 
naturoet ((Octtlen/wie aud oer nadbueldeno. 


ER M13 Macrorhynchoteros R ondes 
M ie Híc (ínquít) multo longíor eft fu 
períore. namalíquando duorum cubítorum 
magnítudinem zquat, pollícístp crafsítudís 
nem.roftro etíam multoólongíore,(ímilí Hip 
pocampí roftro , unde paxgogvyjdzsooy nuncu 
.pauímus. Farcímíníis longi fíguram refert. 
 Intuslongum duntaxat uentrículí uel inteftí 
ni ductá habet,aqua & luto plení, unde per- | 
fpícuum eft hís tantüm uefcí, V iuit ín luto marís & marínorum ftagnorum:Síc ille, Videntur fa 
neex fjs quz fcribít Lumbrícís cognatí bí uermes. 
GERM. fÉíinanboere ((Ocerwurm geé[fer vno vicFer/mit ciné lengeren fniabel. d 
im nádftgemelten. 


Dentale, 


270 Animalium Mar. Ordo XVI 


vMBRICVY slongus;tjs quiíncorpore humano procreantur.fímilis, ín mari etía& flagnis 
en prouenít.eft autem ínter alíos ftagnorum mar.uermes híc frequentior . bínüm cubi. 
torum longítudínem non fuperat, Rondeletíus, | Lumbricus mar. terreftrí maior , ftabulatur in 
lítore íntra arenam,ín eo potífsíimum tractu,quem aftus altí marís contegitzunde mrerdum dífce 
dens fíccum relínquít,Píícatoribus ad efcam plurímüm confert, &c, Bellonius, €f Aliquí Lam 
predam,Lumbrícum aut Vermem marínum uocauerunt, 

GER M. /Éin ((Oecmcttcel. 


y» 


TT 


NE R ME S íntubulísdelítefcentesà Rondeletioexhibiti, INafcuntur(inquit ínfaxís mari 
nis,& fuper Concharum uetuflarum teflas tubulí uel fiphunculi teftaceí;rotundi, (ereres;) a- 
fperí;candídí,íntus Izuifsímí,quorum alij recti funt;alij contorti & replícatí, Inhís procreantur 
& uiuunt uermes,quí foras fe exerunthauriendz aque gratia. Hí colore & fubftantía Scolopens 
drz rubra fimiles funt:fígura & magnitudine nonníhildífferunt,longifsími ením digiti magníru 
dínem non excedunt.Pars pofteríor folij myrteí modo ín acutum definit, Príore parte utríngg pes 
des habent uelutí Scolopendrz.índe fiftula promíner.ín extremo obtufa,tubze modo, & perfora 
ta,qualem ín Afilo maríno depínxímus.eá aquam trahít, Horum uermículorum tefta Pharmaco 
pacínoftrí utuntur ín compofitíoneungueti cítríníproDentali, Huiícfimilem teftam etia Den 
tale uocant, fatale legerim,acuminatam nimirum inflar cornu, ) quo ín eodem ungueto utuntur, Huiuf 


 modíalíquot pícturz fuperiori afperfimus.Sic ille INos eundem hunc Tubulum marínum,urpos 


te teftaceum,(ineuerme propofuímus fupra, Ordine x v, proxímé ante Echínos,qualem à phar« 
macopola accepímus. 

GER M, F.Ránelwüirm/TKánclnaffeln/rotlacbt /mit vil fáfen/in etlicben E&nelfeoalen/ 
oicauf oen fdfcn oes mcere wadbfeno( Dentali von ettlide 2IpotecEern genafit) verbezgen. 


DE C EE AN M 
»»» ONSE 2» PS Gar) 


es XL 
/ Es 24 - 
Uv ÉSN 23 
: HERO dH 
H D 5 d 
; IS S 
Yu ES E - 
, FE 4 
f SS m 
3 (s TS n. 
(m t A et 


COLOPENDR AE marínz (inquit Ariftoteles, zx6Azred'ens 9mAa s) afpectu terrenis fimí« 
es funtmagnítudíne paulà ínferiores.efígnuntur ínfaxofis locis,colore magís rabro funt, Pe 
dum numero terrefiresfuperant, qp [Nos (ínquit Rondeletíus) fpecies duas hic proponimus. 
Príor mínor eft,colore plane rubro, dodrantalí magnitudine, ín faxofislocís degit, A capítead 
caudam utrínque pedes habet plurímos.in flexus et uolumína fefe contorquet,nunc longíor,nic 
breuior:nuncgracílíor,nunc crafsíor efficítur, ^ Altera eft füperíore multo longior, utpote quae 
ad cubíti longítudinem accedat,tenuíor,colore ad candídum uergente, Huius generís Scolopen 
dras ín uentrículo Lacertorum marinorum & A cuum fxpe reperí, & fxpe ex ore extraxí: quod 
maxímo eft argumento , buiufmodi pifces ijs uefci fine pernicíe;easQ non ín litoribus, fed ín al» 
to marí,ut Lacertos € Acus,uíuere. 4| Scolopendramar,quam uídí , ad dígíti longitudinem & 
craísitudinem accedebat, Gillíus, Marcellus Vergilius marínas terrefiribus longiores facít. 4/ Ha 

mo des 


J 


De ZLoophytis. 29] 


mo deuorato Scolopédrz omnia interanea euomüt,donechamü egerat:deínde reforbet, Plín, ex 
Aríftot. Mordet (Prarirum facit )non ore,fed ta&u totíus corporís, fimiliter ut quz V rtícze uocan 
tur, Aríftot, Morfus quíde Scolopendre,tit terreftrís,t marínz,uenenino expers efi:cuíus & no 
tas fere X remedía paría medicitradunt.Suntquí Scolopendras mar.à Pulícíbus marínís períms 
perítíam non díftínguant.q] Proxímé retró uermes ín tubulís delítefcentes Scolopendrís fimiles, 
defcripfimus, Scolopendram cetaceam (uo loco dedímus, 

G R AE CI hodíe Scolipetras corrupte nomínant,Gillíus, 

GER M. F. ((Ocetnalfeln/geleyd oen Üíaffeln auff oer erben denafit:welcbes fino lang: 

lacbte/votladote/tünne wiirm/mit vnsalbaren füffen/zc. 

PHRYGANI Y M àBellonío dictus flauíatilis uermículus , quamuis marínus quoque eft, 
inter Infecta fluuíatílía referetur. 


ORDO XVII. DE ZOOPHY- 


TIS MARINIS QVIBVSDAM: QVAE NON CO 


RIO DVRO SIVE TESTACEO INTEGVNTVR, (EA ENIM 
ultíma T'eftatorum fecímus,) (ed (ui generis operímento. 


OLOTHVRIA & Tethya,queRondeletius Zoophytísattribuit,ultímo T'eflatorum1o- 
H& (ubí etíam efus factíratíonem reddidi) recenfui, €j De Spongíarum naturaalíj alíter fen- 
ferunt:nos in earum híftoría nonfentíreeas oftendimus.Sunt fané gradus quidam nature;utalibí, 
mírifíce femper vx piow «ox vzrupomo/orzw appetentis,ita in tranfitu à frutíce ad anímal.Poft ínaní 
mata corpora,medía quzdam forté fequuntur, (ut fi qua ínter lapides & metalla cre(cedí uím for 
té hábent;) tertío anímata,ut Plantz.In plantarum fíne,Zoophytorum ínítío, Spongíe funto, prí 
müm fimpliciter dictz:deinde aply(iz:mox Pulmones, Holothuría, Tethya, ac mu'ta deinceps 
Z oophyta;alía fere alijs perfectiora,ufque ad Conchas, quas fuperant Cochlez,&c.donec ad Ho 
mínem ufque confcenderít, qj Zoophyta uocamus (inquit R.ondeletíus) qua nec animalium 
nec frutícum,fed tertía ex utrog; (genere) naturam habent:que Latíné nomínare non poffumus, 
nifi Plantamínes,aut Plantanímalía dícamus. Horum nonnulla Aríftoteles ínter Teftacea recen 
fet,ut Tethya & Stellas: qua quoníam duro corío ínteguntur cum T'eftaceís : quoníam ueró na- 
tura ínter plantas etanímalia ambigunt,cum Z:oophytís explícari poffunt,INos eode libro utrun 
que genus coníungímus:quod quedam fint Zoophyta qu ad Infe&orum; & quadam Infedia, 
qua ad Zoophytorum naturam accedant, Síc ille, 


rz forfan fimíilitudínealíqua. Quod híc reprze- 
fentamus(ínquítnofiríi píícatores Gíroflade appellat, 
à fímilitudíne pulchrí & boni odoratí florís, quem no« 
firí Gíroflade, Gaallí Oeílletuocant. Sufpícor tantüm 
necdum procertohabeo;fit neueterum Efchara,cuíus 
mentionem àfolo Athenco fieri comperío ex Archíp 
po.Super faxa enafcítur,ex pedículo exurges,aliqua- 
do fupralígna ín mare deiecta, nonnunquam pedícu- 
lo caret.Ex duraterreaG fubftantía conflat:cuterubra 
contegítur, qua fublata totum corpus fpectatur críbrí 
inflar perforatum, lactucz crifpz fiue capítatz folijs fi i 
mile.In cíbís inutile prorfus eft, Aduerfus ulcera malígna prodeft, V ehementer ením fiíccat,& fü 
peruacuam carnem abfumit, Hac Rondeletíus. Archíppi uerba funt : A«zrcup, tyivore, &grtgaue, DeAd- 
vat 7x,70ic xrersrí s, V detur aüitílle ín ueterís comcedie fabula, ín qua opfophagos precipue tradu 
cit, de fjstantüm pífcibus & aquatilibusloqui,qua cíbo apta funt. R ondeletij Efchara cibo ínepta 
eít.quare Archíppum de íllo pífce potíüs, quí mafculino genere Efcharus à Doríone nomínatur, 
fen(ifle coniecerím:eum alío nomine see; appellat; de genetelatorum pifcium, R ondeletíus due 
bítatan hzc fítfpecies illa Solezz,quam ípfe oculatam eognomínat: & fané habetilla maculas tane 
quam oculos pupllís ( quas Grzecí Spas uocant)ínfignes. — Caeterüm Efchara R ondeletíj planta 
quadam marína forte fuerít,fuco bryoue maríno coenata.defcríbítur ením hoc lactucae folijs.rts 
gofum,uelutí contractum,fine caule,plufculís ab ima radíce exeuntibus folijs , nafcítur ín lapídi- 
bus te(taceísqp.praecípua eifíccandí fpiffandíG uís,&c, — Aetíus lib.13.cap.ss. Lactucx (inquit) 
ín marí,funt germínalata & oblonga, ac uírídíora,tenuía & fubrugofa;ac ueluti conduplicata, ad 
litora maris per fluctus eíecta, 
 GALL,Giroflade,utiam díctum eft, 


GER M, F, "n (Ocenágedewadft an oai fteinen iii meer. 


E CHAR A, Eg&ga,ut Ródelet, fufpícatur :à figu 


ZA 


Eoloth:: 
T ecl 
$ponz i 
Gradu; 
tura, 


272 Animalium Mar. Ordo X VH. 


SS 


PIPETR VA Corneli) Síttardí,quod píctü ad me mifit, IVIafTà quedam informis uidetur, 

fpongíofz & cauernofz fubftantíz,fex dígitos longa, fefquidigítum lata;ínzqualís & tubero 

ía, multís ceu acerabulís compacia:colore partím nígrícans,partím rubefcens, Hanc apud me pi 

ciuram cum Belloníus uiídíffert, Pudendum marínum fibi uideri dícebat, INafcí puto círca petras 

Epipetrü ler. maris,eísqp herere,ut índeal(qui Epípetron nomínare uoluerínt.fed zoophytum hoc eft, Vete 

ba. rumuero Epípetron herba eft , quam Ariftoteles etíam fufpenfam , multo tem pore uígere tradís 
dít, Gc. 

GER HM, fÉinbe[unocrlucE vno f:bwuntadtig meerdewedos/:c, 


vcv ars marínus; quem Plíníus colore € odorefimilem 
Qs terreflti. 

GERA, F, Ain (2eertuEumbse. 
ooPHYTrIhuíusnomen apud fcriptores nullum reperío, 
quare à fimilitudíne Malorum ínfanori , (quz Alberzaínes 

noftri uoc&t,alij Pommes damouts,) iViali ínfani nomen eí accom 
Puata4r,  modore uifüm eft. Vuz marínzfpecíesquibufdam uíderí poffet; 
fed quia flores uuz nullosrefert, uerüm foliorum potíüs uel plu« 


marum formam:quia etíam pedículo differt; dilucidíoris diíftínctionts gratía ab Vua mart.fecreui 

mus: & à (imilíitudíne malííllius terreftrís , quod oblongius eft (nam eft & alter&i rotundíus) Más 

lum ínfanum appellauímus.Facultate ab uua mar. (quam mox fubijcíemus) non differt, R.ondel, 
GALLICE, Albergaine uel Pomme damours dela mer. 


GERM, F. fin fupocrlid) (Oeergewedps:oollópfecl ooer ópfel oer liebe i meer. 


SONNSSNUS 


V7 v5 marínaPlinj. Rerumquidem;non folàmanimalíum fímulacra marí ineffe, licet intel | 
ligere íntuentibus Vuam,Gladíum,;Serras.Plínius, Intellígitautemopinor(inquit Ron 
. deletius, 


De Zoophytusmarinis. — 273 


deletius) eam Vuam quz hic depingitur,externa ín parte uu flores optím? exprímens, Eft au 
temoblongaquedam & ínformís maíTa,ex uno pedículo dependens , Partes ínternz índifcretz 

funt;ínter quas alíquando reperíuntur ueluti elandulz parue , cuíufmodi unícam feorfum depín 
xímus, €«| Vua marínaínuíno putrefacta ( rufa e madefatla in uino [ufficienti , INicolaus Myrep[us) ijs 
quí inde bíberínt tedíum uiniaffert,ait Plinius; cuíus reí caufam fcerorí & maríno odorí attribue 
itRondeletíus. | Vegetíusin V eterínaría medícina ínter díuerfasres marínas Vuam quog ads 
hibet in fuffitum contra peftilentem morbum. Vuam feu Ampelon Gracé;alíqui uocant genus 
alga in aquís dulcíbus,quod florem fructum racematím dígeftum habet, A mpelís et botrys Ae 
líano ínter algas funt. 

GALL. Noftri pífcatores nonhoc Zoophytum,fed oua Sepíarum racematím compacta, 
pediículo uno dependentía (utfuprà exhibuímus) Vuam mar,nominanc R ondeletíus, 

GERM. F. /Ein ((Ocertreibel:ein (2eergewecbo/ an welchem aufiwenoig geleyco wie 
traubenblümen gejáben weroeno. Idquodín Oceano Germaníco "S affduffc uocant, ma» 
gís fructumquám piífcem referens, (imíle quid effe fufpícor. | 


nm D» 
j aT ! 
j^ « 


NS ANS 


SS 
e 
[7 


SP dh 
CES 
ANA 


fi 

N f 
NA 

QS ff 


(/ 
Aft ttti 


T(feery rd 


ANY $ marína,dictaà fimilítudíne quadam; 
GER X, F, £Cin(Ocetbano. 


Penna marina Rondeler. 


ENRN A marína,ut Rondeletíus nomínat. | Eftením (ínquít) pennís magnís ijs quz ín píles 
D. geftarí folent;perfimilís, c, Noctu maxíme fplendet,flellemodo, ^ Eftinter Vrtícasquo 
que a R ondeletío exhibítas, fpecies una quz frondem pennz fermé ínflarexplícat. Pennámas 
rinam alíam rubentem,fróde fimili fere,nulla cum glande fimilitudíne, Cor, Síttardus olím ad me 
mifit, € Penícillum mar.fuprá cum Teftaceís ínueníes. 

GALL, lNoftripifcatores,formz extremi alteríus fimilitudine ínductí, Mentulamalati uo 
cát,eft enim ea pars pení (ine praeputío;íd eft, glandí,fimilís:altera uero parte penná referr. R od, 


FINIS ORDINIS XVII ET VLTIMI DE 
ANIMALIBYS MARINIS, 


Fua alga. 


n LITORA 


274 | 
AQVATILIVM ANIMANTIVM DIVISIO «SE 


CYNDYM LOCA JNQVIBVSDEGVNT, 
ex Oppiani prímo Halíeutícorum, 


PISCES MARINI ALII SVNT 
A M at tuj iss ! | 
Y  anENOsozrenis & rebus queín eís naícütur uefcetes,ut Híppus, Cuculus,Ery 


thínus, Cítharí, Mullus, (hunc etíam infra cti genere Saxatilium nominat: ) Melanu 

rus, Trachurus,Bugloffus;Platyurus, Tenía, Mormylus, Scomber, (fed bunc infra 
| quoque nominat, cum fjs quí círca petras conchís plenas degunt: ) & fi quíalij líto» 
rales funt,q£Asi icyizheia , item Nautilus polypo cognatus : quí tamen etíam ín fuimz 
maaquanauigat. €] T eftaceorü alía in petrís,alía ín arenís degunt;ut INerítz, Strom 
bí,Purpurz,Buccina, Mituli,Solenes,Oftrea, Echíní, 

COE NO $ 0,& ín paludibus,que Tw&ys uocant: Teyeyavfes pífces,lutaríos uer- 
tátalíquí,ut Raía,Bos,Paftinaca, T'orpedo,Paffer, Clarías, Tríglís, Onifc,íSaurus, 
Scepanus,& altj quidam. €j De Canum genere carcharie pelagi fünt:centrínae uero 
& galeí eorumüp fpecies,ut Scymní,lzues,acanthíz uarij;alopecizrhínz,ín coeno 
profundo uerfantur, 

nERBOSsOuelalgofo:(Give cv weacixosay) inter herbas:ut Manis, Tragus, A« 
therína, Smarís,Blennus,Sparus, (fíc enímlegendü,nó Scarus:) Box uterq, & alij. 

| FLVVIOR V M hoflijs adíuncio,uel flagnís dulciorís aqua, (ubí multuslímus 
collígítur,& aqua dulcis maríne mífcet:)ut Ceftreus, Cephalus,Lupus, Amía, Cbre 
KmemeT p opecels multos anadromos effe puto,hoc eft, flu« 


LES:& ho- 
rum alij pa 
fcütur ínlí- 
tore, uel 


mína fubíre; quanquam Oppíanus Lupum dütaxat amnes fubíre dicír, Anguillam 
contrá ex amnibus defcendere.] 

M Y SCOSIS, (emínentibus nimirum altiüs,)mufco & alga obductis:ut Perca, 
Iulís, Channus,Salpa, Turdus,Phycis, (& alij.) 

HV MILISV S$ínarenofomarí,que Leprades nomínit: (aliqui Lepradem in« 
terpretantur petram marís afperam,altam,alba uel cuí lepades adnafcantur:fed Op 
píanus diftinguít, A elíanus;ni fallor,afpra nomínat:]ut Cirrhís,Syena, Bafilifci, My 


2, SAx A vi I E (Oe Mylli Mullusquem etíam fuprà cum prímo genere Lítoralium recenfet, 
i I : "dm M Cete det ron 3 ; 
BESUNIMD Hi pracipue à medicis Jaxatiles dici uidentur quanquam e fequentium quidam. 
P addeac HERBOSIS (fub aquanimíri:)ut Sargus, Vmbra, Faber, Coracínus,Scarus, 
cipitSaxa-) , CONEBIS aut patellis plenís,cauernofístp;ut pífces fubíre pofsínt:ut Phagri,et 
tilid nome | AgriophagriCercuri, Opfophagi, Murene, Scombri,(hos fupraquog prímo gene 
ii indie litoralíum adnumerauít:] Orphí. T : 
ci.Ethide- | R.1M O S18, fiue rímas & fiffuras quafdam (Graci Xee«d qus dicunt & uelutí f pe 
gunt ín fa» | "5 babentibus:quí ín fuis latibulis manent, & praternatantíbus pífcibus ínfirmíorí 
bus infidíantur:ut Ouís,Hepatus,& Prepontes magní quidem corpore,fed ígnauíz: 


ET 


ORE & Onos,íd eft, A finus, 
Saxatílíurn folus Adonís fiue Exoccetus díctus, relicto marí undas fecutusin pe 
tram alíquam fe recipit quietís caufa. | . 
Locufta etíam & Aftacus ín finibusmarís petras incolunt, Aftacus etíam procul 
[ sbfiradius, femper ad fuam fedem redit. 
Teftatorum alía ín petrís,alía ín arenís degunt. 


AMBIGYVIadporas uelarenas:in utrifq; enim degunt:ut Aurata, Draco, Simus,Synodon,Scorpius uterq;, Sphya 
rana, Acus, Charax, Gobius; Mys (id eft,Mus, Capros alio nomine Athenzo,) non magnus, fed corio & dentibus ualiz 
dis, ut uel homini refiftat, 

PELAGII,proculáterra:ut Thynni, Xiphie, Orcyni,Prenades, Cybez, Scoliz, (Coliz nimirum:) Scytalz, Hip^ 


j puri, Callichthys facer pifcis, Pompilus comes nauium.Echencis cubitalis pifcisjanguillze fimilis, Xc.Item cere,ut Leo, Zy 


gena, Pardalis,Phyffalus,Mclanthynus,Preftis,Lamne (uel Lamia, ) Maltha,Arics , Hyena: & Canes, nempe cetacei uel 
carchariz. (nam aliz 2, Canum fpecies ucrfantur in coeno, centrinz, & galei cognomine, quorum multz funtfpecies. 
VAGI, quicertam fedem non feruantzut Chalcides, Thriffz, Habramides,qui modo ad faxa,modo ad pelagus, mo 


* doadlitusferuntur, femper peregrini & errones, — Anthiz pracipue circa petras profundas degunt: non femper ramen: 


oberrant enim undiquag,pro libidine gulz:funt enim edacifsimi pifcium,quanuis edentuli:magni & cetacci, in quatuor 
genera diftincti, &c. Primi flaui,fecundi candidi,tertrj punicei, quarti Euopi uel Aulopi propter fuperciliorü fpeciem,Item 
Delphini,qui modO circa litora,modó in pelago funt:nec ufquam in mari defunt, 


6. AMPHIBIUI Cutéfaxatilibus forré Adonis:) Cancri, Squillz, & Paguri . Item quiin recefsibus aut cauis locis ma 


ris habitantes pedibus przdiri (unt:ut Polypus, O(mylus,Scordylus, (nimirum Cordylus:) & Scolopendra, Egrediun2 
tur & cere queda e mari, (ut Phocz, propter fomnum:Balzna, propter Solis calorem.) Diu in terra uiuunt Anguilla, Te 
ftudo & Caftorides, quarum dirus in litore ululatus eft... Sunt & aues amphibiz,quz exaere in mare fe demittür, cibi cau 
faut Lari, Alcyones, Halizeti. & contra pifces aliqui pra meru in aeré euolát, &c.Loligo longiis,& altius: minis alie Hirü 
do;!p;j ucro, id eft,Miluus fiine Lucerna,proximé aquas, ita ur aquam contingat, & partim nolare,partim natare uidcarur, 


FINIS, 


TOMVSIFLIBRI NO- 
MENCLATORIS AQVATILIVM ANIMANTTI 


vVHMIN $VOS ORDINES DIGESTORVHM,CVM PICTVRAIS 
ERORVNDEM AD VIVVM EXPRESSIS, 


CONTINET AVTEM VT PRIOR TOMVS 


MARINA, ITÀÁÀ HIC QVAE IN DVLCIBVS AQ VIS (FLV 
uijs, Lacubus , & alijs) deguntanimalía, 


ORDINES HI SVNT. 


1 D E Pifcibus fluuíatilibus;Cuíus Partes funt. 


n, DePifciculis. 

4, DeSaxatilibus, 

5, DePifcibus latís, 

4.: DePifcibus fimpliciter. 


e 


s. DePifcibusanadromis,íd eft;é mari fübeuntibus amnes, 
Y D E relíquis in dulcibusaquis anímalibus:Cuius Partes (unt 4» 
» DePifcíbuslacuftribus. 
4, Deanimalibus Cruflatís, 
s. De Teflaceis, 
4. Delnfedis. 
$. DeAmphibijs uiuiparís ouiparistp, 


T.) hau D» d 
Mi Wt E. 


yet m iX idi —: axi 


e seite m jon - PU D. 


"fft sodomssdia 5a bicicioal nu E Lg 


uidi: cidilaina: siopsa audt- btüh a2 


270 
AMPLISSIMIS AC PRVDEN 


TISSIMIS VIRIS COSS. AC SENATVI ILL V- 
STRISREIPVB.BASILIBNSIS,DOMIUNIS $VIS HOa 
NORANDIS CONRADVS' GESNERVS 

Tigurinus S. D. e 


AI tm 


SLVVIATILIVM jim effigies ueras ac uuas cuin unum librum fé- 


bes praterlapfis ar) amnibus innumeris aubfus tribus ofHjjs Oceano fe infiandit. [m Helsetia 
quidem curbis cueftra ad pulcherrimum buncamnem, quo media tnterluiur , frtus longé a- 
meni[simus est-et talis , cot aduena aliquis nondum perluflnrata curbe, dubitare posit plius 
ne gloria fluuio ab curbe, am urbi a fluuto accedat. At 1s qui omnia curbis ornameta perfpe&ia 
babuerit,cum pleraq, alia longe mferiora oppida idem boc flumen alluat , ea plus glorta à flu- 
u10 accipere, quam dare:ueftram uero plus dare quam accipere fatcbitur. Nam gj magnitu 
do Bafileacveftra mediocris eft , (laedanda autem videtur mediocritas , ut pherif, in rebus 
cateritita gy) urbium magnitudine: ) qj) munitiones itidem mediocres fitus ueró cum alias 
tum propter Rbenum.ut dixi peramenus:ad.ficua publica augu[fta, qp) priuata quoq, non con 
temnenda. Ager etiam circuntacens planicre collibus.fyluis amanus: idemá annona, arbori- 
bus gj) uinetis  Jfertilifsimus. Aer non im[Alubris:eiusd, tempertes non adeo inclemens. Cuses di- 
uit;js mediocres: humanitate, benignitate alis, uirtutibus excellentes . Non defunt egregn 
mercatores ,uon artium mechantcarum & aliarum quibus IMuaturet ornatur ctuttas omne 
genus opifices. His accedunt qua optima maxima, Junt tn rebus bumanis: primum uera relt- 
quon ac pietatis erga Deum fynceritas , cut tanquam columne ene omnts omnium rerum- 
pub. flatus qui ad felicitatem afpirat immniti debet.dermde huius propaganda conférnandá in 
Jirumentum philofophia : quam t Academia cueffra optime confittuta permulti dochifsimi 
clarifsimid, uiri, intribus illis antiquifsimis lmgus Latina, Graca et Hebraica, felicifsime 
docent ac prcfitentur . qui omnes (ficuti etiam literati aliquot in ipfo Senatu ueftro cviri) ia- 
dicare de boc opere meo poterunt:id quod ut faciat cupto,quanquam cuerecundius,tenuitatis 
mea mihi con[cius. Certe ut nibil fuamius, ntbilglortofrus contmgere poteft bomimi bene fentien 
ti, qudm approbari à cUiris bonis qp) eruditis : ita ab eifdem doceri ac emendari proximus ad 
gloriam gradus fuerit... Égo meaommium doctorum bominum tudicgs ac cenfüris fabmitto. 
Erunt autem ill mibi equiores cum fecum reputarint,quam difficile fuerit fluutatilibus pi- 
fGium inuenire nomina antiqua, Latints aut Gracis,cveleutrifo, ufrtata. quonia cueteres 7 
jus biflorta conditores defólis fere marini mentionem fecerunt:de fluuiorum nero et dulcium 
aquarum alumnis quam paucif simis. Quare cum pleraq eorum nomina uera bactenus a L- 
teratif imb etiam coiris (abfrt muidia dicfo) ignorarentur , ac ueterum de eis feripta, tan- 
uam de rebus peregrinis,nulloó fructu legerentur : ego quam potui lucem,multis [ane cutat- 
dijs & laboribus diuturuis,magnod  Jumptu, bis tenebris mtuli: & tlli, Se rerum INatu- 
ra centemplatto cordi eft,ut conum omnium Architeébum im [rais opevtbussmagis magtsá, ad- 
4 4 


" 


280 Epiftola nuncupatoria, 


mirari, agnofcere , cuenerari ac celebrare pergant; euoad etus potui, cuiam patefeci, — Efoe 
autem quicquid efl inclyto nomini cueftro,ornatif simi qj) prudentifsimi viri dico ata, deii 
coy cum ob caufas iamexpofrtas, (fluminis inqua Rbeni plurimis optimisd pifàibus abundas- 
ti magnitudimem,et adiacegtisei urbis cueflra maieflatem:ciuium coirtutes, ee) do&lorusm 
bominumsqui bac ut [pero legere qj) iedicare dignabuntur, praftantiam:) tum dicpturegd 
rentiam g) amorem [mgularem,quibus erga urbem coeftram, tanquam alteram patriam 
meam, ajficior:idá, meritá. in celeberrima entm c/Academia cuefira adolefces olim bonarum 
artium elementa bauft : demde iuuenis medendi methodum in eadem à praceptoribis tmbibi, 
ac met profétlus boneftum tefhimontum publicum accepi:et bodreá, plurimorum dolbrina pre 
flantiumin ea bominum,qua ipforum cvirtus g) humanitas est, amicitys fuor. Vos igitur 
me clientem coeflrum, gj alma c Academta Bafiltenfis cueluti filum olféruantifsimum,ac 
qnultis nominibus Reipub . cueftra deuincium (quod bac dedicatzone , ceu a bows en 
monumento,teflari ac profiteri uolui) agnofCere,et cuna cum. hac libro colis commendatum. 
babere , gra[simoá patrocinio cueftrotueri dignabimini .'U «A L € T € domini Ee 
mili nunquam non obferuandi. D €'U $ 0. «M. pater Domini noftri Iefu Chrifli — 

cyos omnes y) Rempub . cuniuerfam cum [anta apud cvos Ecclefia 777: 

perpetuo tueatur gp) feruet..— Tiguri. pridie Kal. Maias, 
anno Virgineipartus eM. D. LX. 


OM UAM M M € UTIMS 


Animalain dulcib.aquis Ord.L. o8 


DE FLVVIATILIVM PISCIVM DIFFE 


RENTIISET ORDINIBV& | 

VVIATILE $pifces príüs quàm Lacuftres defcríbemus: quonià lacus pleríq; ómnesá flue 

utjs efficuntur,ubíaqua fluminum humilíore & profundioreloco ftagnat:maíores quídem à 
maioribus.Fluuíatilium numerus maior eft, Quí lacubus & fluuijs communes funt, íllos Hluuíatí 
libus quàm lacuftríbus adí(cribere maluí:lacubus quídem peculíares pauci funt, quos feor(im da- 
bímus Ordíne fequete. R ondeletíus Lacuftríbus quofdam adnumerauit, quosnos fluuíatilibus: 
ut ex latís Cyprinum, Tíncam, Ballerum,quanuís hi non ín omnibus fluutjs reperíantui: fed ma- 
foribus tantüm fere, prefertím qua longíüs à montibus & orígíne fua diftat, fluuntip tardíus.(Cy- 
priniquídem ín Rheno Bafilez etíam capiuntur.) Idem fluuíatiles pauló mínàs accurate qua nos 
diftínxít.prímum enímlocum tríbuít anadromís,quí ultímí effe debebant , utpote aduenz; 1jsQp 
Vmbram fl. € Glaníníntermífcet:bunc quídem ratione Siluri cuí confertur,íllam nefcío qua. 
Saxatíles nullosfacit : nam proprié dictos , marínos tantüm exiftímat: ímpropric ueró dictos 
paruis adnumerat,ut latos Lacufiribus. «| Ego cum fluuíatiles fimiliter ac marínos díuídere cupe 
rem, Ordines alíquos prorfus non ínueniebam;nífi aliqua fimilítudíne uel analogía tantit: aut ín 
ueniebamforté,fed uix unum & alterum ei fubfjcíendum pífcem:eumá forte non proprium flu- 
uiis, fed e marí aduenam, Lítorales,Saxatiles,Pelagij ín marí dícuntur, à dífterentíjs locortim 
ín quibus degunt:quas ín dulcibus aquís non ítem reperías;nífi comparatíone quada. Sunt ením 
uelutilítorales,quí ín rípís maiorum flumínumaut lacuum uíuunt,ut mínores quídam pií(ces: & 
quí ín lacubus paruís ínueníuntur,aut ín riuís przfertím ccenofís , Qui uero ín lacuum maiorum 
ac profundíorum gurgítibus aluntur, ut Albularum genera, Pelagíorum ínftar , tum locí tum fa- 
cultatís ín nutríendo rat(one míhí uídentur lítoralibus non parum anteferendi, Saxatiles ín lacu- 
bus opínor nullos díxerís:nam ín marífíc appellantur qui ín litoribus purís et faxofis circa petras 
natant;quamobrem & locí puríorís ratíone,& exercítationís cotínuz propter undarum círca fas 
xa agítationem perpetuam /falubríores exíftimantur.at quí ín ípfis faxís delítefcunt,& para exer- 
centur,non propríe dícuntur faxatiles,& fucci minüs falubrem gignunt. Fluuíatilíi quídem Sa- 
xatiles appellemuslícet,íllos quí amnes autríuos puros,lapídofos,& rapídos,ut feré funtín locís 
montanís aut propíus montes,incolunt:ut Thymallum precípue & Pyrünta,íd eft Truttam ríua 
Iem.Improprié autem illos, quí cum fub lapidibus delítefcant, & non exerceantur,hypópetri potí 
üs quàm petrei Gracé uocarí poflunt;ut mínutí quídam & fine fquamís pífces, Muilele míníme, 
& Cottusfl.qui etíam folus,quod fcíam, fluuíatilíum,;no alímentí ratione,fed corporis forma, ma 


Aodeletij dis 


uiuo. 


pA un 
Flusiatili 
cum marinis 
comparatio. 


Litorales, 


Pelagij. 
Saxatiles, 


Eypopetri, 


Petra, 


rinorü illis quos Aveodetsic (id eft; Lyriformes) appellauímus,conferrí poteft,ceu capite magno, of. Avecsdes, 


feo,aculeato:cauda exili, corporeteretí; Vranofcopo przcípué;quanquam etíam fimilíor eí marí 
nus ílleeft,qui Blennusdícitur, Planifpínofiín dulcíbusaquís nulli funt, prater Pafferes íllos 
quíé mari (ubeunt,longífsime (puto) poft Salmones et Clupeas, At cartílagínei plani nulli unqua 
(puto) ín fluuijs uel natí uel fubeuntes deprehenduntur,ín eo genere quídem Rana pífcatríx eft, 
qua fimilitudínís nonnihil cum Rana paluftri noftra habet, ptefertím ueró efus foetu, quem Gy- 
rinum uocant,caudato, . Sed neq; Cartílagineum píícem longum, unquá ín aqua dulci captum 
audiuimus. Habent íllifimile quippíam IMuftelarumnofirarum generi :fed dífferuntcum aliter, 
tum quód uíuípari omnes,& os (prater Squatínam) parte füpína,non ín promptu habent. Gra 
cécommuní uocabulo raa«or uel raA«od'ec dícuntur,Latíné Muftelos & Mufteligenas díxerís.]IVlu 
ftelac uero foemíníno genere Latínís,& Grzcís fimiliter rav, fiue ab illorum alíqua fímilítudíne 
dicte funt,ut ego coníecerím:fiue,ut Aelianus, ab eo quod fimiliter ut cadauera oculos exedant. 

Verüm ílle de marínísloquítur:quíbus tum fluuíatíles,tum lacuftres,adcó fimiles funt, ut me 
rítonomen commune habeant, At Muflelí maríní cartilaginei fant, Muftelee aut& dulciam aquae 
rum fpínofz:quare pifcibus fimplícíter à nobísadnumerate funt, A ntacaí ícítur ex anadromís dí 
cti,ut Sturío € cognatí,item Lampreda.Sílurus,cartílagineis longís ín marí fimíliores funt, tum 
cartílagíne,tum orís fítu,dífferunt tamen hí quoq, quód ouiparí fínt,& píneue dífcretum habea, 
Antaczíprafertím,In marí etíá Conger cartilagíneus eft,huíc tame generí(quod etaeyo: nomínát 
Grzcí) non adícribítur|, partu, orís fitu , & pínguí differens, Pofiremó , quanuis pregrandes 
quídam ín fluuijs & lacubus pííces ínueníantur,ex anadromís maxímé,ut Antaceí,Siluri, Salmo 
ncs:e fluuíatilibus uero proprít díctís Lucíus, T'rutta, Cyprínus:quos xwrovlac fere, íd eft, cetace- 
osappellarelícebít:cete tamen propríe díGta ín noftrarum regíonum,& totíus Europz, ní fallor, 
fluuijsneutíquam funt.nam ín INílum afcendit Delphínus:et Crocodílus ín eodem flumine,ut et 
Hiíppopotamus;ueluti cete (unt: quanuisín fíccum exeant;ut Phoca & T'eftudo é marí,R ana pa 
lufirís,ridículum quoddam ceti rudímentü uíderí queat,ut Símía Hominis:fed haec cartílagíncm 
pro ofsibus haber; & fiftula cetorum propría (fi phocam & T'efludínem demas) caret. quare pro» 
píus ad cetorum naturamaccefferít, l'eftudo aquatilís,qua ofsibus przedíta eft : differt tamen rur 
fus quód ouipara (it, quod fiftula caret:mediz fere ínter (erpentem & cetum naturz; ut Caftor 
ínter Quadrupedes X cetum, | Ergo cum eofdem Ordinis, quos in marínisínflituimus,feruare 


* 3 


"Plant [pino]; 
Plaut cartila 
ginet. 


Cartilaginei 


lougi. 


9Maflele, 


Zintacei dt, 


Cete, 


582 DéPifciculi Fluu. Pars. 


Ordo 1, hic omnes nonlíceret:quoad tamen fierí potuít;illosfequutus fum, Itacy prímum Ordínem pífci 
bus fluuíatilíbus attríbutum,ín partes quinq; fecuí;quarum príma pífcículos contínet , tum fquaz 
 mofos,tum abf íquamís, Secundafaxatiles, tum íllos qui proprie (quanquam ueteribus nul 
lí luuíatílium faxatíles cognomínentur) tum quí improprié,ut fuprá diximus, íta uocarí poflunt, 
Tertíalatos,ut Cyprínos ac fímiles:quí omnes íquamofi funt, l'ínca excepta. Phoxinoslatíu- 
fculos propter paruítatemad prímum Ordínemretulímus, — Quarta, Pífces fimpliciter, ut Leu. 
cifcorum genera, & fimiles alíosqy teretes fere X fquamofos : dempto Muftclarum genere, quod 
lubrícum & fere fínefquamís eft. — Vltimohutfus partísloco Anguillam pofui : quz ut fuí plane 
ínter pífces generís eft;íta ci Muftelabus uídeturalíquíd commune habere:& fola,quod (cia, pi- 
fciam,cx amnibus ín mare defcendít,ut tj quí proxíme defcríbentur contrà é marí ín flumína aícé 
dunt. Quínta pifces anadromos,hoc efi, illos quí é marí fluuíos fubeunt : ex quibus prímü fecí 

Salmonem,quoníinon modo afcendit,utfequentes ; (ed fcetus eius etíam defcendít ex amnib.& 

breuítempore ín marí adultus fluufos natales repetit;ut,fícut (equentesanadromí tantü funt, An 

guilla qua pracefsít,catadromus:Salmo míxta uel ambígua fit naturae, «oz weraved'qouós 15, A na» 
dromosquídem uetercs,fimplíciter etí uocarunt fluuíatiles,ut Murenam fl. (íd eft, Lampredam) 

Doríon,a!ij Silurum &alios, Hocanímaduertendá,in fluurjs quofdà & nafcí & manere pííces, 

quí tamé eadem marínís nomína babent, nó quod é marí aduenerínt,fed propter fímilitudín£ ali 

quam, ut Percz, Leucíící, Muftelze:& Barbí uel Barbatuli,fi íta etíá Mullos uocarelíbet, Exa- 
nadromís longifsíméafcendít Salmo,deínde Alaufa,qua Bafilez eta ín R heno inuenítur.tertío 

Pafferes,qui ín Rheno Coloníz capíuntur,& forte etíam altíüs.quarto,nífallor, Sturío & Anta« 

czi cognatí.Lupíminüslongéà marí difcedunt.Poftremó Congrorá fcetus ín Anglía;mínüs etí« 

amLupís  Caterümute maríflumína quídam fübeunt, & flagna marína:íta e riuís etíam ín flu 

mína intrant quida, paruí prefertím ac (ine fquamís pifcículí;& e lacu cüi parturít Trutta lacuftrís., 

loánesKentmanus doctifsímus Torgz medicus,piíces ín Albí flumine,hís ordínib.diftínxit. 

Lo Emaríafcendentíum alij proficiunt & paríuntín Albi,ut Sílurus , & Cpirall uulgo díctus, 
& ZertauelPlícca. e 

Alij paulatim contabefcentes moríuntur:ut Sturio, Salmo, Alaufz fpecies zjige uel Qoolofifdb 
dicta, Pafferís genus AP albfifdb, Lapreda maíor & medía cui noue oculís compofitü eft nome. 
s.  Suntquíeriuísiín Albím migrant, manent,& crefcunt:ut Thymallus, Trutta, Muftela illa quà 
Aruppenappellant, Gobíus capitatus feu Cottus,Lampreda míníma:Smerla uulgó dicta, (€ Mur 
flelarum genere míníma;) & eiufdem fpecíes faxatilís cognomíne:Phoxínus Izuís,Pcecílías. 

A4.  Alijeflagnis & flagnantibus aquís ín Albím tranant:ut Albí pífces CYDeyffifib) uulgo díci, 
Rutili,Bramz feu Cypríni lati, Gufteri uel Pleftyz, l'incee, Characís uulgo dictí fpecies duz mís 
nores, Centrifcf. 

Alí ín ipfo Albi nafcuntur,manét & ppfíciunt:ut Lucius, Cyprínus, Charax (uulgó díctus) ma 
ior,Barbus,Capíto Aufonij,& ei cognati(ut coníjcío)quos Rappos &€ lefosnomínant:Capíto fl, 
minor,uulgó ZAe[lind:Perca, & Perce (imilísille quenos Porcum INilf interpretamur: Anguilz 
la.& ex mínutís Erythrophthalmus,Phoxínus fquamofus, Alburnus Aufontj;& quí uulgo dícia 
tur JcEele/Cxebneppelfifob/ YO ctterfifeb . 

6.  Poftremó eft quí ín Albi nafcitur & manet,non tamen profícit,ut qui Canitsle uocatur,quem 
Geor. Agrícola Salarem nanum ínterpretatur, 
Ordo 11. Qr In Ordíne fecundo Pifceslacuftres primum expofui : deínde etíam relíquas dulcium aquae 
Qrdojir, rumalumnasanímantes:prímo Cruflata;ab eis T'eflacea, & Infecta:ultimó Amphiíbía;tum Qua. 
drupeda uiuípara aut ouipara,cum quz pedibuscarent,ut Hydros, — Zoophytumquidem pros 
prie uocandum in dulcibus aquís nullum adhuc ínuenímus, 


ANIMALIVM IN DVLCIBVS AQ VIS ORDINISI. PARS 


L DE PISCICVLISFLVVIATILIBVS, 
PPhoxini leuis icon ex opere ondelecij. lia á Bellonio exhibitaymaiu[culi quàm par fit, 


(eee — 
SANE WU 


3 


i3 
M E—— 


Llias quam amicus 8 Sueuia mifit. 


7 AM 
// 


4 


PHOXIs 


Animal. indulcib. aquis OrdoL. 583 


HO XINV S$lxuís híc cognomíncetur,ad fquamoforum differentíam.ocpwG" dictus fortc à caz 
Pss acumínato, quod Gracíqefépappellant, Phoxínus pifcís flatím natus (prope díxerím) 
oua habet.parít aüt ín flagnís (yv veze apoMuivaer) luuíorum, Aríftotelesargumentum hoc faciens, 
etia (ine coítu oua confiftere fozcunda,nec aliud de eo prodíti reperimus, nífi quod (emelato pa 
rít, Wonrecie quida (cribüt, Aríftotele Phoxínos omnes foemínas facere.Quód (i Phoxiní, pí 
Ícículi míními (unt, ut uídentur;nil mírum,fi propter paruítaté medíocres etíam ex eís nuper naz 
ti uideantur. V erífímile eft a&it tantíllos pífciculos,ficut & Mures ínter quadrupedes,brcuí tepo- 
re petfíci &€ generare poffe, 4| Pifcículus que hic exhibemus, ex Phoxínorü genereuidetur elfe, 

uantumulís ením paruus capíatur,ouís plenus reperítur,cute lzuí íntegitur punctis notata, &c, 
Rond, Phoxínorü,quos Rond.& Bellon.fic uocanr,alíj leues funt;ut fpecíes ea quá híc pponí 
mus:alij (quamofi;utfpecíes duse mox fequentes,ex quib.mínorís nomína cü leuí cofundí uídeo, 
non foli apud noftros Germanos,fedalíjs etiain linguís.Pínnas quide numero fitu& fimiliter ha 

; bent;utríq; amaríufculí,& míními etíam ouis plerunq; plení (unt, 


GR AECI quídam aboculor&ü rubore EpvleéQSwAuoy uocant, R.ondel.apparetaüt eum de Gtze 
corum língua hodie uulgarí (entire, Oculi quídé etiam alijs quibufdam pítcículís rubet: ut Albur 
no Aufonrj,quem potíus erythrophthalmon díxerím.Phoxínolzui an rubeant, confiderandum 
ef diligentius.apud nos hicrarus eft; & hzc dum conderem, nullus erat, 

ITAL, Florentíaà maculofa cute Pardellum nomínat,Bellon. quía nimírü ut Pardalís uarí- 
uscft, IralíPardillá; Rond, InfubresSanguínerol,jàrubore, MedíolanefesEfbreuon, Roma 
ní Morellà (uel Morellum, Morelle) ànigrore;albus quide effet;nífi punctis nígrís & tenuíísímís 
líturisfugoeillaretur, Sedpifcículori mínutorum (inquit Bellon. ) R oma nullum habent difcría 
men,omnestp promífcue Morellos nomínant, AlíquiFreguereul & Freguen uocant hunc Pho 
xínti,eg fortafsis quod femper ouís pregnans fit;/Bellon. uel quód frígi pífcículi ifti oleo butyróue 
foleant, Hetrufcilonctíum, (ut fcribit Bellonius ín Gobío fl , ) nimírum quód ínter íuncos & ha 
rundines uerfetur, 

GALLI Veron uocat, quafi uaríum ,At ís quemItali quídam Varonaut Vairon uocant Gobí 
us fl, Aufonij eft. GER X, Dftill,uel utBauari 
ZLecbpfrill, Auguftziubíi mínimos huius generís YDeyfle;i.orphanos nuncupant. pfat/pfát 
Sueuí, (Dilling uel (Oullind;circa Argetína. Alíbi YDettling.item 2»slen uel "E rlíng/ab alnís 
forte, Apudnoftros ZA yarlitdole, (quod nomen forte factum fuerít à Gallíco Locha , quod eft 
Fundulus,cui fimilís eft:uelà Saxoníco 4lrit$,líteris tranfpofítís & forma dimínutíua facta : ael 
ab /Etrling;afpíratione prepofita,&c.)uel 25ad)bambele:& 25íinle forte quafi 25intsleà uncís; 

.uel dímínuto nomíne quo círca Acroníü lacum utuntur, S ntt/2Dott/Doaut/ PDintsbaut, Sa- 
xones & Mifení uocat "Eloerits/AElrig/A5lozits. Fluncaíuntalibi fell uocarí,é ríuís ín flumía 
na maíora íntrare,& fingulís menfib.parere.Phoxíni quídé Aríftotelifemel anno paríat, In Kin 
zetalaregione AP ágener appellatur, & miními huíus generís 2secling. A Rhetís circa Vel 
curíam 25ambele:quod nomen noftri fquamofo tantüm attribuunt. 

J| ARGLIJ2Í ((Qenoy/ucl ((Qenow:quod mínutus,ímO pifcíámínimusfit, Videtur ís quide 

.Bellonío Phoxinus. cuí equidem (ínquit T'urnerus ín epiftola ad me) confentíre , fi ín "UgoAq410 78 
fluuiorum & lacuit círca arundíneta pareret,uelutí Percz; hoc ením Aríftoteles de Phoxino (cría 
bit.nunc cü femper ínfaxofis uadís aut fabulofis,ubírapídiores funtaque decurfus,paríar, ipfi hae 
ín re fubícribere non audeo. 


HO XINV SÍquamofus mínor, Rondele 
Ps. Phoxíni(nquit) nota ab Aríftotele po 
fita, quód minímí etíam (& recens natí) ouís 
orauídíreperíantur,cum multis alijs commus 
/ nís efi:quos quantumuís paruos capías , fem- 
per ouis plenos reperías: fed ei uni ex omní- 
bus maxímeé conueníre uidetur, quem (pe ín Pícardia uidi obferuauity illic uocatur R oftere. di 
midíati pedíslongitudínem nunquam fuperat, Corpore eftlato & compreffo: oculís magnís pro 
corporís ratíone, Bramís minimis corporís fpecie fímíllimus eft:colore luteo . Quamlíbet parui 
capíantur;femper ouís grauídi funt;adeo ut perítí pifcatores ct ouís nafciaffirment, — Hac Ron 
deletíus, Ide plané;aut cognatus eft píícís Bellonij Bubulca, fictumab eo nome € Grallíco Bous 
uíera:nam Bouuíer bubulcum fignificat: nímírum per contemptum,) nifi colore forfan differat, 
Videtur etíam Alburnus Aufonij eí cognatus. 


1 /' j. 
ITALI quídam;,utaudio,eodemquo Gobium fl,nomíneappellant, Varon, ^ Verbanílaa 
cusaccolz círcaLucarnum;Stornazzo uel Sternículo. 


GALL, lnPícardíaRofiere,utdícium eft. | Et,fí eadem efi Belloni] Bubulca,alíjs apud Gal 
los nominibus Bouuiera;id eft,Bubulca;& Peteufe, etymologia a bombís obícoenis tracta. 
a 4 


584 . DePifeiculis Fluu. Pars I. 


GERM, AnoftrisD5ambelefeu Dambeleuocatur:(ut leuís 25 adbambele)Rheti círca 
Velcuríam id nomen etíam lauí attribuunt. Argentínze QGiemling. : 


HO XINV $ fquamofus maior Rondele- 
Ps Superíori (ínquít) non multóm abfi- 
milis eft pífcís quí Gallice Rofe uocatur a ru- 
bore caude.relíquo corpore coeruleo eft, pau- 
Ió maior.mínüs lato corpore.ouís femper ple- 
nus eft, etíam minimus. Sícille. Mibi certe 
incognitus híc pífcís eft:nifi forté fitille, quem íde R ondeletíus ínter lacuftres Lemano lacuí pro 
prios, utipfe putabat, Vangeron appellauit.huíc enim cauda & uentrís pínnz rubent:& ín INor- 
mannía (utaccepi) R.offeuocatur , INon tamen ín lacubus tantüm capitur, fed etíam fluuijs,pra- 
fertím tardioribus , ín quibusforté non eandem magniítudínem quam in lacubus attíngit : & fieri 
poteft ut R ondeletíus mínüs adultum uíderít.Q'uód fi pífcís ídem eft;ut fufpicor,figura eíus non 
fatis probeexpreífa à Rondeletío fuerit. VídeínRutilomox Partís tertíz antepenultimo pífce. 

GALL, HRofeuelRoffe,ut predictum eft, 

GER M.A6 beouncEt mid ein OXottine feyn/aber nit wol demaalet oom QXoneletio/1c. 
££in anoere vno beffere contrafactur finoeft ou vnocn. 


SRSNSS cy 

DJ 

MNA 
4 
Max 


DUDEN 


M 


SS 
N 


NN N 
ERNSSNNM 


liz TAS A) 
NE S 5511 s. 


PELANY S Sequanz uelFluuíatilis Bellonij,toto genere à marino (uel potis anadromo: 
Eva infrà Parte v.) differt. nomen ueró ídem fortítus eft , fiue quód odore cum eo conueni 
at;fiue quód ut ílle ínter ceteros pífces excellat, Pífcículus (ínquitBelloníus) eft odoratus,de bo 
nítate & príncípatucum alijs omnibus contendens: Alburno fimíllimus , atque hoctantüm ab eo 
difsidens,quód ruffasradíces pinnarum Grardonís & V eronís modo habet:aclíneam;quz latera 
eíusfecat uerfus caudam admodum ínflexam & uelut arcuatam,.quínq; dígíitorum longítudínem 
pollícíslatítudínem interdum exuperat,marino crafsíor eftac breuíor. Hac ille. V ideturaüt PRO 
xiNY s uel Phoxinís (& Bubulcz Bellonij) cognatus pífcículus, 4| Alíus eft Epelanus mar , uel 
anadromus,de quo ínfrá, €«J Variata pifcís marinus faxatílís, quem fuprà Ordíner, Marínorum 
exhibuímus, pag.6.ídem Epelano fl.Bellonij,autplané cognatus uideri poteft, 

ITAL, Ferrarienfes Borbolumuocant. 

GAL L. EpelanLutetíz, | Rothomagenfes Ouellam eo argumento nominant , quod feme 
perouís praegnans fit,Belloníus, » 

GERM, Ein ge[dlebtoeróambelen ober QGiemlingen. 


CVLEATY Spifciculus, ut Rondeletiusnominat, Pungítius 
EA. Rire Magno:& alijs quibufdam obfcurís Spínachiía, Turonil 
la.Centrífcus T heophraftíi. A culeatí pifciculi genera funt duo: IMlaíus, 
quod tribus tantüm aculeisín dorfo munitur,tríbus ín uentre, contun- 
Ctís: Alterum mínus.fenos aculeosrígídos ín dorfo habet, &c. R ondez 
letíus. V ilifsimi funt. E ftagnatíbus aquísín amnes ueniunt, ín quibus 
manent & proficiunt, 
IT A L. Stratzarígla. 
GALLICE Epínoche uel Epínarde, ab aculeís quales cernuntur 
infemíne eiusgenerís blítí quod uulgó Spínaceum uocant, 
GERMANICE Crtidbling/Otadxlfif/Gtedbittel/C besnfifdy. Adamus Lonicerus | 
Ícribit etíam Jybilisen alicubí uocari. 


ANGLiCE, Odarplyng/Odeftlyng/Gticing/GticebaE/anffitle. 


ALDVR» 


" 


Animal.in dulcib. aquis OrdolL 2585 


A LBVRNY SAwufonij. 


[ ITAL, Arbolíno, uel Ar« 
beríno:;alibí Scauardíno , Agulla (at. 
Placentíní Leucilcum fl, prímum A« 
gullam uocant) Pefquerel : alibi Stre 
gía : cum tamen Stregía alibi fítídem 
quod Leuciícus, (fl.fecundus.)ínquít 
Belloníus. 

GALLICE Able, Ablette, 

GERMANICE 2ílbe uel2(Ibele, ab accolis R heni:(nam noflri alium pífcem ín lacubus fic 
uocant.) 2flffe/ 2tlble/S wibelfifcble/ YO eiffifcblin:25liecE/25liedqe/ Goncioefifole. Cir 
ca Acronium lacum ab oculís rubícundís nominatur Ototeíisle: quod nomen alij díuerfo piíci trí 
buunt. Cognatuseft Alburno Aufonij beróttidoen dictus ín Albi pííciculus,coloríbus tan 
tüm differt:quanquam & ípft,oculí rubefcunt. / 

|— ARGLICEDSleis uel 2SlcEc, 


2 
kx jV Aes 
URRIA 


$?, 
VISSt ut Pat 
Suc 


Gobiusfl.à Rondeletioexbibitus. 


o B 1O Fluuíatilis Aufongj, figura marino fímía 
Cris non eque tamen ín cibo laudandus , Graci 
LatiniGp ueteres maríni duntaxat memínerunt, Ron. 
deletíus, In flGufjs etii Cobíiones pínguefcere Arí 
floteles teflatur,&X Doríon quoque fluuiatilíum me- 
minit: uídentur autem marínos quí flumínum oftía 
fubeant, intellexiffe , non puto tamenaltíüs flumína 
fubire Gobiones marínos,fed parum fupra oftía.De 
Gobijs ingenere quadam díxímus ín Gobíonibus 
marínís, 


Ewdem icon alia elis expve[Ja.fed maior inflo, 


1T AL, Mediolani Vairon dicitur, (aliusef£ Veron Gallorum nempe Phoxinus Atriffotelis,ut conij 
&ms:) uel Varon,uaríetate nímírum.utrínque enim latera eius maculís rotundís níerís píngun 
tur, (Romani piífcículorum mínutorum nullum habent dífcrímen , omnesqQ míxtim conchulis 
exceptos díuendunt,& Morellos nomínant,Belloníus,Saluíanus hunc pífcem Italíe flumínibus 
fere ínfolítum etfe fcríbít,& ínnomínatum, 

GALLICE, Gouíon,LugduníGoifon. | 

GERM. Grefling/IRrefling/Ovef/ Ieeffen/SacbEreffen/Dob/Cob/ ábe/Oufe/ (5u 
uin uel uuEin círca Coloníam,) 2. cüiteffer,id efi, Anthropophagus;quód cadaueribus uefca. 
tur. Árgentínz Gobiones paruos GanoEreJen appellant. orimbele uel f runolin proprie eft 
Cobitís barbatula R ondeletíj,alíquí etiam Gobíonem fl.fic uocant, IK refling aliqui etíam Thy 
mallos paruos ímperíté nuncupant:ut Laugelam noftram , Gallorum V endofiam , (Leucifci fl. 
fpeciem, ) Gtá[id pílcatores Acronij lacus círca Líndauíam, 

ANGLICE.(Doion/Ooudeon/O ogion/O ubgione. 


AMPRED A (uulgó dícia) míníma.Suntením alía duo genera maicra:qua quoníam é mari 
Is flumína cóflat, Ordíne quínto ínter Anadromos pifces de eís agemus, Dehac quídem 
ane marí ueníat,dubítari poteft; ut mox pluribus dícetur: quoníam tamen pleríg; ín fluuijs & gí- 
gni & manereeam putant;/hoc ín loco eíus mentíonem facere uoluímus, €| Nomina eí eade qua 
caterís duobus generíbus, (de quibus Ordíne v.leges,)attribuilícebit,expreffa mínima differen 
tía. € l'yphle Athenzo, (92s: Typhlínus Hefychío , TvQ?A9vG, ínter INilí pifces nominantur, 
nímiríià fímilitudínealíqua ferpetís quí Grece Typhlínes uel Typhlops, Latíné Czcílía dícitur, 
& quoníáfpecíes hzc Lamprede ferpetí caeco à noftrís appellato (quauis an ide ueterü fit Cecilía, 


Typlle. 


Oculata. 


»:6 . DePifaculis Fluu.ParsI. 


Icná Rendeletio exlibita. 


Itali Orbifolam uel Crbolum uocant,nefcío,) non eft dífsimilis, 'yphlen aut Typhlínen appella 
rieundem quid uetatc quod fíín INílo pifcículum hunc reperírí míhí confiare; plane hoc nomíne 
appellandum contenderem,Hoc fiadmittant eruditi, medías quoque et maíores Lampredas, Ty 
phlas aut Typhlinos T'yphlínasue;expreffa magnitudinis dífferentíaanominabímus, Xenocras 
tes T yphlinidía nomínat,ín capíte defalfamentís fluuíatilíum & lacuftríum , unde & paruos effe 
piíciculos(ex forma dímínutíui nominis,)et fluuiatiles lacuftresue,et fale condiri folítosapparet. 
Scioaliquos T'yphle píifcem marinum facere illum quem Rondeletíus Acum Ariftotelís uocat: 
fed nullus hocnomiíne inter marínos à ueteribus memoratur. «| R ondeletíus (ficut & Bellonius) 
Lampetrarum duo tantüm genera facíens , hanc paruam & fluuíatilem cognomínat. quanquam 
ením füperiores quoque ín luutjs reperiuntur, mari tamen afcendunt. mínima hzc ín fluuijs & 
ríuulís nafcí uidetur: utpote quz illic capiatur (ínquít R ondeletíus) quo nullus matínís adítus pa 
tere poteft: cum neg íllí ín mareconfluant, neq; mare cum ijs ulla parte fít coniunctum. tales ín 
Aruerníz ríuis ínueníuntur.Síc ílle.Sed forte riuí omnes fluminibus mifcentur,flumína demum 
marí.& Salmones non ídeo € marífubíre negamus, quoníam ín montium etíam ríuís ínueníans 
tur. Fluuíatíles quidemtantüm hos pífcículos efTe non nego:fed alío,quàm R ondeletíus fecít,ars 
gumentoídconfirmandum puto, — Saluíanus Lampetram unam maíorem,biícubítalem femper 
inuenírí tradít,& maculofam.minorem ueró uíx pedalem efTe aít, abícg maculis, fübcineraceam: 
(ab utraq differre tertíam íllam fpecíem,quam Dic Germani appellent: ) Harum utranggrepe 
rirítum in marí,tum ín flumínibus.miínores nang; frequentiores , maíores uero rariores (ínquit) 
ineunte uere flumína marí proxíma fubeuntin íllísQj toto uerno tempore cómoratz, ín mare de- 
inceps zflate incipiente reuertuntur.Sic ille, X Apud Germanosliíterati quidam hunc pifce , aut 
forte cognatum eí Lampredam illam quam DzicE uocant nofiri, Oculatam nominant,ea ratione 
fcilicet quam ín Germanícís Lampreda medíz nomínibus expofuí,nos homonymíam uítamus: 
quoníam ueteres marínum pifcem toto genere díuerfum, Oculatam nomínarunt. q[Eríuís ams 
nes fubit, 

HISP. LufítaniuocantEngíe,ut audío, 

G ALL, Lamproyon,Lamprillon, Tholofze Chatíllon. 

GER M. JEinlYfcinaug/ideft,Enneophthalmus.Lege ínfrà ín Lampreda medía inter ana 
dromos.Mifení & alij quidam Cxteinbeyfi nominat, uocabulo nobís de alío pifce(quem mox par 
te rr.defcribemus) ufitato.€] Audiíoalterü quoq; genushuius pífcítij reperírí,cui à cceno nome no 
ftri pifcatores fecere, (D ürneiinengen:nigriores effe aiunt , nec admítti menfis : (ed ínfígi hamis 
adineícandos Thymallos, Anguillas, &c., 


D 


OWN NN 
No WWW ju WN S 
QONSNSNSNSNN NSSSN AV 
NSONSNNSCSASONNNSS 
ds Z » 5 NNN 


ww 
ANSCISSSNSNY 
"Ja "i / , 


SAM ue e 2A APIÉ 3 ye SS 
2 Nec ? S 


p? C ILIA $ pífcís,roriMas: erudítí quídam hodie IMiuftelam fofsilem aut uaríam nomínant, 
In Aroanio Arcadíz fluuio (Zn "Adorno per Pheneum fluente, dtbeneus) pifces (unt tum alij , tum 
quí a uaríetate Paecílíz appellantur,hos uocem emíttere tradunt Turdi uolucrís fimilem.Captos 
equídem uidi:(onum autem nullíusaudíui, quanquam ín rípa ufque ad Solis occafum permanfe« 
rím,quo potifsímum remporís uocem zdere dicebantur, Paufanías, PlíníusExoccetum cum 
Pacilía confundit. (Pifces fosiles (inquit Georg. Agricola) duorum generum inueniuntur,fcd 
intra terranonnihil reretes ut Anguilla:fed pelle carettenaci,fquamís etíam,ut & Gobij. durájg, 
nec admodum íucundam guflui habent carnem, IVlaíores crafsi funt fere duos dígítos : minores, 
digitum illi longí;circíter palmos quatuor;hí,tres,Sonum edunt acutum, Eos pharmacopolz ín / 
uítrum 


" 
y 


. Animal.in dulcib. aquis Ordo I. 587 


uítrum ínclufos de teabe fafpendunt,ut fpectaculum homínibus prabeant, longotp tempore alát 
pane X alijs quibufdam , Ex fluminibus autem qua currunt ín locís paludíno(is egre(sí pet rípás 
rumuenaslongíüs penetrant ín terram , & ínterdum ín proxímí oppídí cellas ufque fubterrane« 
as,Hzcile, Pifcesfofsiles (ut Georgíus Fabricíusad nos fcrípfit) quí à noftratibus Peiff£er 
nomín&tur,funtlongítudíne palmí (maiorís,) crafsitudíne d igiti:quanquam maiores etíam mule 
tà reperíuntur, Dorfum eolorís cínerei cum punctis multís,maculisi tranfuerfís , partím nigris, 
partím cceruleís, (inc Pacilie nimirum roc ef£ , Varij ditti Junt. ) In lateribus línea utrínque nígra & 
alba. Venter flauus cum maculis albís,& punctís rübrís ac nígrís,íta paruís,ac fi acu facize efTent, 
Ab ore carnez partículz emínent, quas nando extendunt, extraaquam contrabunt. [n Mifena 
trans Albím duobus locis , quod fcío, fodiuntur : ad Pelnitíum amnem prope Ortrantum, 
& ad Dobram ríuum prope Hanam oppídum, Item ín pratís ad R ederam fluuium copíof? effo« 
díuntur,fi flumen ínundet.Ex terra cauernís ingrediuntur etíalacus & paludes, Cüm aqua exe 
tra ripasexcrefcunt,e terra prodeunt. Aquís autemrefidentíbus , ín pratís camptsue relínquütur: 
& ubi greges funt,relictfuorantur à fiibus.Sordes amant;& ín cloacas , quz aíía purgari ratíone 
nequeunt,íníecí,omnía confumunt,Cum ín ríuís paludibüsue capíuntur recetes, folent à tenuís 
oribus, etíam men(is adhiberi Seruíunt imprimis fraudí agyrtarum,quí eos alunt, & uítris ínclu 
fos multitudíni oftentant pro ferpentíbus:quía à paruo ferpente non mult figura differunt, Sunt 
quí cos fpírare putant. ubí ením plures huíus generis pííces fimul funt, fpuma fupra eos effertur, 
Vitro ínclufiore anguflo,crefcunt,& fuo quodam fucco uiuunt ufque ad femeftre.Hac ille, Tro 
glodytam forte hunc pifcem alíquis non ínepté dixerít,quód terram & caua fubeat ac penetret, E 
ríuís fluuíos íntrare folet. 

GERMANICV M nomenDeifiFeruelDeifiter, quanquamad Gracum Poecilías uidetur 
accedere,per onomatopceíam potíüs factum uídetur;znam & Poloní fimiliter fereappellant. Alíe 
quí uocát (Deerputten/ (nos (Deerireiifcben diceremus;) qui funt crafsiores.fed meliüs Jrbt« 
putten uel ^E rotrüiden dícerentur.aliqui (Deergrunoelà corporís fpecíe,maculís & barbulís, 
quibus fundulum noftrum (id cft, Gobíj fluuiatilís fpecíem) refert fonum acutü edit. Alij (Decr 
Futt,id eft, Vluftelam marinam: quanquam (Argentina) etíam alius quídam pifcis IKutt,à Gcr 
manís dícitur, Hunc maculís aureís díftingui aiunt.(onumab eo cum tangitur, uel premítur, ceu 
felis dí.In cibis àpaucís admíttitur.Diíu leruatur ín uítreo uafe,fi aqua mutetur tertío quod die, 

Alíqui Dfülfifib appellant. Dful quidem Mifenís & alijs quibufdam palus eft, uel palufirís la 
cus. (| Poecilías minor díci poterít, quem Germani Cteinbyfs uel GCiteinfdymerling appellant, 
&c. qj Idemaut fimillimus fuerít quíab Anglís &pzall eyle nominatur, à Flandrís Dymperele/ 
ab aliquibus Dypeoyle.é Flandría quidem ín Angliam importarí audio. Coguatusforte eria quí 
à Mifenis Cpirabl uocatur. Píballa nome quo Galli Oceaníiaccole utuntur,à Germanico Dp;m 
pcr ele corruptumuídetur:fic autem uocítant uel Anguillarum uel Lampetratum foetus. 

POLONICE Koza:uel Peícur, Pifkors per onomatopoeíam. Abfjcít eum uulgus ín latrís 
nas ne obftru&tur:nam pifcís híc omnía permeare conatur.Sí uíuus in Capra os immitatur, quod 
uulgo ludentes facerefolent,uíuum aluo reddí aíunt, 

Y RGAR IC E Ziíck peronomatopociam, 


TPerca fl minoris icon "frgentine expre[Ja. 


oncvsNilixooG-,Strabonilib.i7. Crocodili (inquítabftínent à Porcís,qui cum roturne 
Ps (Spoyyé/e) fint, & (pinas ad caput (à z$ xx$aA) habeant, perículum beluís afferunt, - eh 
deletius quídem Caprífcum füum,Porcum Strabonís facít uerum ís marínus eft pífcís. quamob« 
rem fluuiatilem illum,quem Germani pleríq; Percamrotundam (teretem melíüs) nomínat, Por« 
cum fl.Strabonís effc coníecerím.quem et Percam fl.mínorem appellare lícet,nam & círca caput 
ac bráchias fpínofus eft:abflinentip eo Luctj propter fpinas:& Frifij Desceó eum peni un 
de aliqui Latíni Porcellionís nomen fecerunt. Saluíanus Caprum & Caprifcum uníus píícís no« 
minafacit, tI ondeletíus diftínguit;) nec alíg Porcum INili effe arbíratur,lege fuprà Ordíne rut, 


538 . Dee Pifeiculis Fluu. Pars I. 


lia eiu|dem accuratior,quam To,Caius ex Angliamifi, — * 


NS DA A (Ny 
(I DPI Ed NN 
TORIO ARQRO NONO 
WW COSSSOOM? 
VEN QC ACE 


EN 


Lens 


pag.57.&58. «Non probo quodBellonius Cernuam fl.huncpifcem appellauit, Gaza ex Aría 
ftotele Orphum píícem marínum ínterpretatur Cernuam,Sículos nímirum fecutus,qui eundem 
Cernham nomínant, utmonet Gíllius. | Cernuz etíam Aufoníü ínter fluuíatiles meminiíffe qui 
dà fcribunt:ego apud Aufoníum noninuení, Habet híc pífcís (ínquít Belloníus) fimílíitudínem 
aliquam cum Perca mar, & partím etíam cum Channa: quorum utrunque pífcatores alíquí Italiae 
Cernam uel Cernuam uocant;ut alij Exocoetum quoque € Percam fl.quod anímaduertít Bellos 
níus.Idem Plínij medící Acerínam,recentíorum Cernuam effe putat:ego corruptum pro Athe 
rínauocabulum díxerím, 4| loannes Caíus medícus Anglus, Afpredínem hunc pífcem ab afperá 
tate commode appellauit, Falluntur quí Melanurum putant.marínus ením ís eft, | 


ITALISCGGALLISignotum puto. 


GERM A X1 uatícappellant: utt/ Raut/IKaulbatf/(d eft,Percarotunda:? TRaulperz 
id/ Rülberfing:GDelofifdb:(Sed alíus etía pífcís, € mari flumina fubíens,Sturíonís comes, qué 
Aifenigyige, id eft,Hírcum uocant,nónullís Qjolvfifdb nominatur.) Circa Coloníam D ófdp. Fri 
fij Dosces. 
ANGLI Quiffoabafperitate, 
POLORNIIefch,uellazdz, 


P: s crs ín Danubio hodíeuulgóà Germanis dictus dsoll uel €&dsólli / uel C dosellele 
cuíus iconem ab amico accepi, idem aut perfíimilis fuperiori uídetur, quod fidíffert, fuperíos 
remín Danubío non reperírí puto, A íunt quidem in folo Danubio capi : fed fxpe fit uthomínes 
non longíüs peregrinatí, peculíare alicuiloco putent,quod alíbí etíam reperítur. Raro (utíndíca 
uit à quo mílTa eft) longior fit quàm figura oftendit, fimilis Perca fl.pínnís & aculeís doríi. Quo» 
quo modo paratus,ín cíbo optímus eft. Color inícone noftra, dorfo fufcus eft:lateríbus fübuíri- 
dis, plurímis punctis fufcís interuenientibus : quales etíam in pínna dorfi ( cuíus aculeíalbícant) 
cenfpiciuntur. Venter candídus eft. Inítíum pinnarum ad branchíasrubet, &c, ' 
GERM, Cybsóll/&c.utíam dídum eft, 
Ev cts cr feu Mugilísfl.fpecíes príma, Rondeletío. A quodam recentiore non rede Sar« 
gusuel Sargon & Cephalus appellatur: Gardus nonnullís, Gallící nomínís imitatione, 
1TALICELaf(chauel Lafca, Placentínís Aeulla, quanuís alíbí Alburnum fic nomínent, 
Mediolaní 


Animal.indulcib.aquis Ord.I.— 280 


Figura bec maiu[cula efl quam par fit, 
Mediolani Oladiga,alibí Ocradíga, Ora * * gamer 
díga, Orada ab aureo capitis fulgore. Cír 
«a Verbanumltalizlacü Trull uel Troy. 
Paruus ín hoc genere Roma à pífcatorí- 
busR euillano dícitur, 

G AL L1CE Gardon, círca Monfpe 
liumfortafsís Síege.nonníhíil ením diuer 
fuseffeuidetur, Rondeletíus, In lacu 
Lemano Trouette;ní fallor. 

GERMANICE Cdwal/ Sutn/ 
(quanquam nónullí Capitonem fl, $ur 
appellant) QXettel/2toraug/ OX oteíigle/ 
(quod nomen etíam Alburno A ufonr] trí 
buítur;) Ad Acroníumlacum círca Linz 
dauíam , hunc pífcem S'e:nfifdb uocant 
prímo anno, deínde ein (Dnitt/ tertío einn 

Surm. SuntquíÓliecE uel Xoteüiglin 

nuncupent ab ínítío, (neq; diftínguat ab 

Alburno Aufonitj:que fui generís pífcem 

ab hocfemp díueríum,ut ego fentío,no« 

firi DÓliecE,alijXeteiigel uocant:)poftan 
nü $ürnlind, demi $urn uel Odwal. 


BC 


/N 


ÓN 
NIE d 


V 
NANISALA 


Yy ^ e 
XQORV GR 
DANS 
NRNNRSN 


E VcrscIflfecundafpecies Rondeletío. Bellonius Ven 

dofiam & Dardum uocat, Grallíicorum nomínü ímítatione: 
Albertus Víndofam: aliqui hodíe Strígíle cum Italis . Accole la 
cus Bíftonij,(cuíus aqua partím dulcís, partím falfa eft ,) Lilínga. 
Capíuntur abunde ín Epírí lacubus,ubí Scouraníci uocatur. Ve 
netí eís maxime utuntur nauígio aduectís,eodemá propé uoca- 
bulo Scourancas nomínant, Leucorínís maiores funt:fimilíter ta 
men fale confperfi ínfumatít ad exteros mittuntur, Belloníus:fi 
rede hec tanquam de eodem pífce ab eo fcripta accipío:pauló an 
té quídem ípfum hunc pífcem à uulgo Greco Leucorínum uoca 
ríícripferat:fiue à pelle;ftueà nafo albicáte , E fiagnantibus aquís 
flumína fübeunt;ín quíbus manent & augentur, 


Lencorint, 


»»»  DePifeicuis Fluu. Pars I 


IT ALICE,Streíaapud Infübres:alibi Strígio, Strílato,uel Stría dícitur:forté à flríjs illis re- 
cis, quibus ínter fquamas díflíngui uidetur. Ferraríenfes quídem Stregíam uocant etíam illi píz 
fciculum,quem Alburnum Aufonij effe eruditis placet, 

GALL, Vandoife;Santonibus & Píctonibus Dard,quód fagitte modo fefeuibret, —Círca 
Monípelíum Sophío,Lugdunenfibus Suíffe, Sabaudis círca INeocomum Vengeron;atinLe 
mano R utilium nofirum V engeron appellant. : 

GER M. A aucE/Z augcle/ YDindcr/ 2 nbept. Acronijlacusaccolenomínibus uaríat: rj 
fig Líndauíe uocant; Vberlingz 2. atigele ut nos:Conftantíz d& parui funt, Sienfifcbe uel Gorá- 
find:adultiores,2Lgoné,2Lgunen/ 2. agenen.Sedalius eft Agonus ín lacubus Italíze: & Qoráfing 
nomen cauendum eftne quís accípíat pro Gobío fl.illo,quem multí Orefling appellant. In Du 
nenfi Bernenfium agro,genus hoc Leucifci 2Ólawling dícítur : noftrí Bezolam Sabaudorum fic 
uocant, lidemhí Leuciící,cum míními,denfis agmínibus natat, S eclen,íd eft;anímo à noftrís 
uocantut,alíj fimiliter Bezolaslacufires pífces adhuc pufillos, Mifenis,nifallor , príuatím 'YDey[- 
fifib dicuntur:nili potíüs 2 cEelrn ab eis dicti, hi fint. 


Icon bac ad Rifelam noftram fatla eft. 


p. 


fH (LE / AM 


D 
AEST, 


E "m 
quad MAMMA a dn IP gg god ^, DL 
$5 : DLE As 
23 ^ 2 jai Mp id M 
- 2 EN — c t 
M - m ] : 


E v C15 C1 fl.fpecíesquadam effe uidetur;qua Italíco nomíne Sueta nomínatur à Bellonfo. 
Pis (inquít) Ferraríenfis Leucifco quàm Squalo fímilíor,femipedalis eft: rofiro uel ore La 
uareti,fed fübobtufo,neque ut Squaloín gyrum grandi: capíte acumínato , cauda & branchíjs ut 
Leucifcus,Branchías ením habet paruas , tenuibus fibrís conftantes : fub quibus mox ín íngreffu 
cefopbagi feni utrínque dentes comperíuntur.Squamís eft pauló latioribus quàm Leucifcus.Pes 
rítonzum ínterna parte eí nigerrímü eft ut in Salpís.cor fpongíofum, &&c, Adamat flumína quae 
magno ímpetu ex montíbus deuoluuntur. 

GER M, Idem,utconíjcío pífcís eft, qui QXifele/uel C yferle/ uel X yflirid à noftrís uocatur. 
Digitilongítudínem parum excedit, colore per dorfum écoeruleo uireícete, per latera & uctrem 
candido.Pínnís albicat,fímilis feré Capítoni fl mínorí,quem Hafelam nofürí uocant, latera eíus li 
nea díftínguuntur.Hac olímannotáram, Audio prxterea fquamofum effe , non dífsimilem Go« 
bíoni fl. Aufoníj,líturís etíam quibufdam notarí:perítonzum eí nígrícare.In Silo torrente ad ura 
bem noftram , círca lapides capítur , locís profundíoríbus círca cataractas manu factas, fed raro; 
(quamobrem hoc tempore dilígentiüs íntuerínonlícuit .) uermículis uefcí, € torrente alíquando 
Límagumnoflrum fübíre. ínter lautiores pífcículos haberí, 

LEVCISCV $maíoruocarí poterít,quem Capiítonem fluuíatilem minorem uocabímus íne 
frà,Parte r11 T. huíus Ordínis, 

MYGILV M fluuíatiliumfpecies duas Rondeletíus defcribit:quarum altera cum palmí lon- 
gitudínem uix fuperet, ad hunc locum referenda erat: (ed quoniam utríufque ícones fímul & des 
Ícriptiones R ondeletíus coníunxítad Ordinem quartum differemus ; ut mínor potíüs maiorem 
(ís ením feré cubítalís ínuenítur) quàm contra, fequatur, 

TRYVTTAERiualesuulgó díciz ,2Óacfósinen. quanquam pífcículis adnume 
rati poterant,propter cognatíonem tamen,cum T'ruttís 
cateris Ordine1 11 1. memorabuntur, 


ANIMALIVM INDVLCE 


BVS AQVIS ORDINIS LI. PARS II. 


DE PISCIBVS SAX ATILIBV S, 


S. X ATILESpífcesáucteribus didi marínitantüm funt : nos fluuíatilium etíam illos qui ín 

( d da d " E " " 27. t " 5H 
(axo(is fiuuijs aut ríuis degunt,fic appellamus, ut pluribus indícauí fuperius ubíde Fluuiatilí- 
um differentijs (ab initio huíus Ordínís) ín uniuerfum quadam protuli, 


C oT T v Sfcu Boítus R ondeletij:quem Gobíum fl.altert ab Aufonij Gobio díuerfum,Bello 
níusappellat. q|Piícem qui ab Aríftotele B3/7G-dícítur, Giaza Cottum cGuertit, nefcío qua 


"afi M - : * , E a " : 
xatione motus, Quod fi Latínum hoc nomen feruemus, ínterím meminerimus diuerfum efTe pi« 
fccm 


Animal. in dulcib. aquis Ordo. 29i 


Eicon bec Cotti noflri efC diuerfa nonnibil ab illa quam Rondeletius exhibuit, pinna 
dorfi fmgulari er cauda peuicilli mflar logiufcula,erc.ut genus aliud (Cotti circa Mon 
Jpelium baberi fufpicer.LacufIres quidem bi pifces apud nos,à flu- 
uiatilibus [pecie differunz. 


(2 
ff 
" 
(E 3E 


j 
( 
| 
i 
ff 


aac ,- 
mr 


fcem ab eo quíà Numenio ex AthencoK293G- dícítur.íic enimille Gobionem appellabat; R ond, 
Pí(ciculus eft fl. R ane piícatríci (imílis,i parua magnis cóferre licet, corporís figura et colore,etc. 
ldem. Apud Arífiothiftoríz 4.8.Boítus femellegítur,5a7G-^ duabus Íyllabísín noftra edítíone, 
nontríbus,ut alij quídamlegunt:& per z.non per 9. Giaza uídetur 19/9- legííTe,quoníam ítatran 
ftulít, Pífciculum quí VeneujsIVlarfio nomínatur, Petrus Gillius Cottü effe putabat, Pífces quof- 
dam (inquit) Gobíoní faxatili propemodá fimiles, Ariftoteles Cortos nomínat:quos adhuc non- 
nullí Coranos nuncupant,Sed Cottí (ut dictum cft) nulla apud ueteres mentío:Boíti apud Aríflo 
telem tantum,tanquam fluuíatilís,cum Marfío marínusfit. Eft (anépifcíshic nofter Blenno ma 
ríno fimillímus,utzequíus fere Blennus fluuíatilís,quám Gobíus fluuíat.dící mereatur. qr Aríflo 
telí (&oízG- ínquít Saluíanus:) uelut ín uetuflifsimo manufcrípto Vatícanz bibliotheca: exempla 
ri nidimus,ssíz G-, (3i bifyllabum e[l uocabulum, wv G penanflexum fcribi debez , ) quam quidem lectios 
nem ueríorem putamus,tum propter codícís uetuftatem,tumratíone etymoloogíz , e» z8 «o/z2, id 
eft, cubílí, quoníam fubfaxís fabulantur & cubant, Díuerfus ab hoc uidetur Athenzi «vz/g», de 
quo níhíl aliud affert;cg Baccho facri effe, Símíllímus cft híc pifcís maríno Gobíoni unde merí- 
tó fluuíatilís Giobío appellari poteft:quauís nemo ueterü eo nomine et appellárit, Hzc fere Salu£ 
anus, qui etía Cítum Latine fcribit, ct Grzcce semp legerít,unde Coetü per c.díphthongum díce 
re debebat. Cottus quídem à capítís magnítudine díci potuít , s & «7c Giràmatíci caputínter- 
pretantur:unde weoó7,&c, ^ Capitonemrecentíores quídam Latíné uocant: (fed alíus eft Capí 
to fl, Aufonij,alíus Cephalus uel Capíto marinus ueterum, de genere Mugilum:) alij Capítellum 
minus probando uocabulo: Albertí Magníztas Capitatum,INos differentíze caufa Gobionem £i. 
capítatum uocabímus, 4| Quodfi quís etiam Vranofcopum fl. nominauerit ,aut Lucernam fl.à 
snarínorum fimilítudíne,non poterít opínor reprehendi.quín etíamnoctuoculís e& lucerc aíunt, 
cog ín partes duas diffecium nafsís ímponi,ad ínefcandas Truttas.E ríuis fluuíos fübíre (olet. 

IT AL. Romani Miíforís nomíne appellant, Medíolanenfes Scazot & Bor, hícením eft cui 
propríé uox Botolí adícribi debet;quo nomíne eum Ferraría quoq; uocare confueuit.alludit hoc 
nomen ad antíquam Boítorum nomenclatíonem, Vercellenfes Bouteíolum uocant, ruftíci uerà 
Paganellum,Bellonius, In alíjsIralíz partíbusalíter nomínatur,Capitón, Capídono, IVarfón, 
Chiozzo,lozzo,lonciío,Scazón,Scazíon,Maieron,Botto.& nífi fallor,etíiam louían, Go, La- 
gíono, Michael Sauonarola Latíné etíam Marfíones díxitItalícum uulgare nomen fequutus, fed 
alíuseftín marí Marfio, Romz Meffore dicitur & Capo groflo,Saluíanus. Meffore quídem 
nomennon huicfolüm R omz,fed etíam Vranofcopo,& Blenno mar,tribuunt, 

GALL, Chabot, &€ círca Monfpelíuni T'efte daze, utroque nomíne à capítis maenítudíne 
facto.Cenomaní ( ínquítBelloníus ) Mufnier appellant, quód ín ríuís píflrínorum aquatícorum 
uerfetur, Sabaudícírca INcocomum Chaffo uel Chaffor, utIralíi Scazon. —Gallícírca T'olos 
famCaburlaut, —Capíto Aufonij etíam à capítís magnitudine Gallícumnome Teflart adeptus 
eft, quod quídam Gobío capítato non rectéadfcríbunt:quanquam ídem Capito Aufontj Lugdus 
níappellaturun Mufníer: quo nomíne Cenomanís etíam Giobíus capítatus uenit , ut Belloníus 
refert. 

GERM, GOropp/ Cop/ IKab/ IRopt/Kaulrapp/2Dabft/ 4Dull/Cbellman/ Reulinc/ 
"IülingE/ IRuling/ ulbeit/ lKaulbeupt. Exhís nomínibus pleraq; à capítís magnítudine fa- 
€ta funt;alía ab eíufdem rorundítate, 

ANGL. 2l 25ulbeo.íd eft,Bucephalus:ob capitis magnítudínem, non fimilitudinem formz. 
nam ul Anglis taurus eft: nífi forte corruptum hoc nomen eft  Saxoníco "Rulbcit. Alibig 
Qulleuela (Oylletetbeibehoc eft, Molítorís pollex, 

ILLYRICE Glauoche,id eft; Capítatus;Polonís Glouuacz, 


Blennus ft. 


Capito. 


Marlio. 


»9»  DePifcb.Saxaulib. Pars H1, 


I 

M JS A 

DONA) S UAR 
» 
95^ 


M RC Xy 


uem 


spERARondeletionomínatusuel cognominatus pifciculus.Lugdunenfes (ínquit) pifcis 
pe Gobíoníperíimilem Apron uocantab afperítate fquamarum. In Rhodano tantü ín 
uenítur,non quouís ín loco,uerum ea feré ín parte, quz ínter Víennam & Lugdunum eft ínteríe 
cla.Capíte eftlatíore quàm Gobío (fl.) ín acutum definente.dentibus caret, Colore eft rufomacu 
lísnigrís,latís, dorfo ad uentrem oblique defcendentibus uaríato. Vulgus eum auro uefci putat. 
«| De eodem Dalechampíus medicus Lugduni clarifsímus, hís uerbís ad me fcrípfit, Pífcatores. 
aiunthos pifces non nifí noctuíntenebrís capi,nunquam fecüda aqua deícendere, femper aduer 
fus rapídifsimí fluentís s curfum obniti: Rhodanum amare: fugere Ararím. ín alueo tantum gla« 
reofo natare,nunquam ín ceenofo aut fabulofo.aurum perfequí & eouefcí.certífsímum fignum ef 
fc aurí ínueníendi,fi píícem huncalícubí reperíant, Suaui(sima & delícatifsíma carne eftinonniís 
hil folída,que tamen dígitís facile teratur & fríetur:nihil uiífcída aut glutínofa, 

GALLICE Apron,Lugduni,ut díctum eft. 


GER M, AinOtdlingwirtinber XXorten bey 2 yon defangen/ vno eafelbff Apron ge 


nefit vor wágenoer reübefeyner fioüppen. Perfímilis eft pifcis qui Germanice Sirnioel nomina 
tur, Vlme & alibi ín Danubio capiíolitus,fed maíor,de quolegesinfra Ordine 1 1T J,etíconem at 
que defcríptíonem conferes:uíderí ením poteft ide aut omníno cognatus píícís:fed quíanondum 
fatís míhí conftat, Afperum Rhodani hocloco proponere uolui , quod ín glareofis feufaxofislo- 
cís uíuere eum conftet, Síccos duosDalechampíus ad me mifit;paruum utrunqo;& quatuor dígi 
tís pauló longíorem.Danubíj quídem Zindelus multo maior eft, 


OBITE S (mafc.genere,utubaudíatur pifcís: uel 
Cobitís foemínino,ut fubaudíatur A pua) fluuíatís 
lís a Rondeletío díctus,fimplícíter,uelleuís cognomí- 
ne;ueteríbus índíctus, — Huncpífcículum (nquir ons 
delerius) Cobítem fl, nomínamus, quod marínz (pue 
cobiridi marine.no bic exhibitus primus Cobites fl.[ed tertius, qui 
mox fubijciezur, Cobitidis barbatule nomine, fimilis e$ stum [pes 
cie corporis,tum quód [quamis caret , bic uerà exhibitus forté cum 
Gobio fluuiat . ZAu[oni] aliquid commune babuerit ) pexfimilis 
fit, Prímumgenus Lochefrancheuocant Galli;uel quód totum Lzeue fit, (an totum leue dixit , quod 
etiam [quamis careat ? bas tamen piura vepre]entat , defcriptio non meminit ,) GCaculeís careat; uel quod 
mollíor fit & falubríor.In ríuulorum & fluuiorü rípís degit, digitali maenítudine roftro fatís pros 
mínente.Corpus flaueícit, & maculís nígrícantíbus notatur;fubrotundum eft & carnofum, Cara 
ne eft humida & uíícida, 
Belloníus & Rondeletíus quod ad nomina & defcríptíones huius generís pífcículorum,non 
fatis ínter íeconueniunt:ego quem potui delectum fecí, 
GALL.Loche franche,utdíctum eft. Vide mox ín Gallícís nominibus Cobitidís fl.tertíze, 
GER M, Videtur ele fpecies pifcículorum quos Germani fellen uel Dfrillen nomínant, 
Cobites fl.aculeatus Rondelerij. 


(5 BITE S fl. Rondeletij fecundus, quem acu- 
X, /leatum cognomínat.Supradicto (ínquit) fimíz 
lis eft,ni pauló maíor effet & latíor,no rotundus,fed 
compreffus. ín branchíarum operculís aculeum u- P 
tríng; habet.Spína ínterna dura rígídíor eft, quo fítut pífcículus ífte ínter ededum moleftior fít dj 
cobítes Iauís, Saepius ichthyopola parü cautís ímponunt,& proleuib.uendüt, Hec ille. Míhi quá 
d& rantüm huíus & fuperioris piíciculi ín exhibitis ab eo pícturís difcrímen uidetur, ut cuíuísuel 
prímo íntuítu ínternofcere fitfacillim&.hic longus & gracilis eft,abfcy fquamis;aculeatus, pínnís, 
in uentre nullís,píciorís forté incuría.ille breuior crafsíorgofquamofus,abíg aculeis, pínnís in ue 
tre íta ut pleríq; omnes pífces pradítus,& ore mínüs acuto, Ego Cobitídum generi hunc mínímé 
adnumerárím, Pluralege cum proxíme fequenti cone, 

8 ALL, Lochefimplíciter,(nam fuperiori cognomen franche addítur;)uel Perce;ab aculeís; 
aut quód lapídes penetrare mordereue uideatur, 


GER M, Lin artoer Cmerlan over Oteinbyffan. 


Eiufdem 


Animal. in dulcib.aquis Ordo L. 293 


Eiu|dem, ut uidetur,icon accuratior. 


ESTHITETH ERR pay 
EUUIUEDSUneTN 


BATTERIES 
UM S RESRNSSNN 


Quod (i ídepífcís eft, Gicuti fufpícor, qui Cyteinbeyfi à noftrís dícítur, melíor à noftro pídore 
facia eíus ícon,quam hícappofuf.fuerít;etfi hacc quoque no fatís perfecta míhí uídeatur,orís pra 
fertím fpecíe, 

Cobítes híc roftro acutiore eft,à quo fi quís oxyrynchum cognomínet , non fecerít inepte. Et 
quoníam pí(ci fofsili illí quem Pceciliam ex Paufanía nomínauímus, tum fpecie , tum natura co- 
gnatus efi, Poccilíam mínorem;uel ímberbem,uel oxyrynchum appellare lícebit:(Sed alius Poe- 
€ílías feu Fofsilís minor Georg. Agrícola uídetur;magnítudine tantüm, fpecie neutiquam à ma- 
iorídifferes) Cobítem ueró mínimum , qui & ípfe barbatulus eft, Poeciliam mínímum. Albertus 
Maenusnullo alío nomíne hunc píícem nouít quàm Germanico: Vulgó (inquit) Mordens lapí 
dem uocatur: GR AECE eádem fignificatione Dacolithum díxerís. nam & GAL L1 Perce uoca- 
tur,quódroftro penetret uelut perforaturus,& à Sabaudis círca Neocomü Mort píerre , (At quí 
Perce píerreà Gallis uocatur , pífcís marínus eft, Alauda R.ondeletij.) Foragua círca V íncenti- 
am Venetorum,quod retículo (Guam uocant) contínerínó pofsít,fed foras euadat , In alijslocís 
Ttalíze Grifella, Vfella uel Vrfella dícítur, corruptísà Muflela nomínibus, ficuti & Cobítís flomí- 
níma. Latíné etíam IViuftelam fl, aocarelícebit,alíqua ex przdi&ís differentia adíecta: V el Eche- 
neidisfl.[peciem:non quód reuera uí retínendí naues aut alíud quícquam polleat;fed quonía ore 
mordens;fugensueutLampetre,retentíionem mínatur. Germaníhunc píícículi,ut díxí &stein 
beyf& appellant,à morfu lapídum.& forte Poccílías etíam Paufaníz (quem huic cognatum effe di 
ximus,alterum barbatulum , alterum ímberbem cognomínauerim) oeiffter à moríu dictus fue- 
xít.Mifení circa Albim ein Coteirifdymerlin,hoc eft, Fundulum faxatilem.(Fundulum ením,hoc 
eft Muftelam feu Cobítidem fl. mínímam , dmerlinappellan.] | Sunthodiequi fimpliciter 
Saxatilem appellent, quod non probo. q| R ondeletíus & Belloniusaculeos huíc pí(cículoín bran 
chíjsattribuunt, Albertus branchías omníno eí negat. Mihi ín fceleto ueftígía quídem branchíara 
foris apparuerunt,fed locus ipfe claufus & folídus. Georgius Fabricíus nuper foramina parua cír 
ca oculosei fícutín Lampredis,efle nos monuit, Non eft rotundus(inquít Albertus, )fed quafi co 
lumnalis compreffus:& fpinam acutam íuxta os habet, quae,capite recuruato;uulnerat manü tan» 
gentis:colore eodem quo Fundula, q| Dacolíthus eríuis ín fluuios tranfit, 

ITALICE,. Belloníusdehoc pífce fcribens:Medíolanenfes (ínquít) V fel uocant,Placen 
tíni & Parmenfes Goufangle:Locham R omaní pífcatores, alij Morellam , quod poftremum no- 
firo Veroni fl.magis debetur: Lodenfes Z:edola;Ferrariefes Squaiola;alíquí Lopola,q] Plura le 
geínprafícríptis, Straccíafacco uocant Pedemontaní,à dífirahedo,íd eft, dílacerando facco fiue 
retículo,R oftto inhzerere aiunt arenze,ut à retí uix capíatur, 

G ALL, Perce, Mort pierre, Víde praícrípta. 

GER M. Gteinbeyf/Steinfdbmerlinutprafcripta eft.Círca Albim fl, quídem, etia Lama 
predam mínimam Cteinbeyf uocant, 

POLONICE Pfiraník, 

Colitis barbatula Rondeletij, 
oBITISfl.tertía Rondeletij,barbatula ab eo 
el ooo e) (inquít) dedímusa cír- 
ris tenuib.é roftro barbe modo pédentíbus,quem- 
admodum ín Barbo. q| Nos Muftelam fluuíatilem 


Eidem alia icon noflro pittore effhaymaiuéula quàm uellem. fed plenior accuratiorá,. 


mínímam,uel Poecilíam mínímum nomínarí poffejproxime in R. ondeletij Cobítíde fl.altera mo 
nuímus,Híc quídem pííciculus precipué Cobítís fl.dící meretur: fiquídem A puam cobítíde ma 
rínam prz cxterísrefert,Bellontus Lochiam Gaallícinomínis imítatione uocat : aliquí Germaní- 


I:Dacolith« 
fPerce 


M:Muflelz 


E chencis 


Saxatilis. 


cum nomen (Orunocle iaterpretantes, Fundulum nomínant: Albertus foem.genere Fundulam, Fagdulus, 


fed cauendum ne cum alío pilcículo fquamofo (quem Phoxínorum generís effe putant) quem fi» 
E b s 


T hedo, 


294 — DePifab, Saxatlib, pars 1I, 


milíter Germani quida appellant, confundatur Sunt quí hüc pífcículi, 'Thedone Aufonij exifii- 
métde d unicü hüc uerfum ín IMofella relíquíit: Et nullofpínz nocíturus acumíne 'Thedo, Quod 
fi diuinandum eft,Lampredam íllam mínímam,quam enneophthalmó nomínant nofirí,cum fpí 
nís prorfus careat, Thedonem effe cóíecerím, Muftelam quídem marínam quodammodo refert, 
quód eíus inftar barbatula fit , & oblongo luit; corpore: & uulgares quzedalingua nomina hu- 
ius pífcís à Muftela detorfere. €[E ríuis in fluuíos mígrat. 

1T ALICE Fondola;R eliquanomína plerag; huíc & Cobítídi aculeatze Rondeletij,commu 
níá effe conijcío, prafertím qux à Latíno Muftela nomíne detorta funt, 

HISP A Nt utpífcículo hoc carent,íta etíam nomíne, 

G AL LI CE, Loche,ut fuperior, uel Lochette,díminutiua forma. eft ením mínima ín hoc ge: 
nere, Qua Loche france dícítur (ínquít Belloníus) palato delícatíor eft:que ueró coenofum límo 
fumdtractum íncolít,cra(lo &C obefo corpore conftans, atq; ob íd pínguís Lochía (nimirum Loche 
graJe) cognomínatur , ualetudínarijs admodum perníciofa eft, FIzcíndiícís digit crafsitudine 
efi;quínque digitosloga:círris,tanquam myfítacibus,ínfignis, c, XJ A Burgundis uocatur IMou 
telle, uel Mouttoile, X fimilíter à Sabaudis; quítamen círca Lemanumlacum habítant Sabaudí 
corruptíüs Motanche nomínant,X alionomíne Dromílla,quod fub lapidibus dormíre uideatur: 
(ficut & cottus fl.(í 15/76" nomínetur,ut codíces quídam pre fe ferunt,ídem fignificante nomine, 
nam & (fimiliter ub lapidibus Iatet,appellabitur Grace: ) non tamen hunc folüm piícículum, fed 
alías etíam duas fpecíes, quas alij Gallí (Celtze & Belga) Loches, círca Lugdunum Dromillas uo 
cant Burgundí quídam,alijue Galli; Effoille proferüt,fiue quafi ftellarem , propter uaríetatem 
punciorum:fíue potíüs hoc etíam nomíne à Muflela corrupto. 

GERMA RICE. Crunocle/(fed alij pífcículum fquamofum , quem ad Phoxínos R.ondele 
tíusrefert, fic appellant: ) Sitle/2jitocle7 &dmetlin/ &mcerle/ & dmetling/ &dmetlin/ 
G3dmosle: Al(atij,cín Irefj/quod nomen Gobíoni fl. Aufonij debetur.Brabantí & alij quídam 
inferíores Germaní,nominant ((Qoef/((Dof/ (OD ufc corruptís a Muftela uocabulis , Sueui & as 
Ij quídam hos pífcículos adhuc teneros & recens natos, enale uel Cendcle uocítant, 

ANGLI CGalliceuocant q 2. ecbe. 
PoLomNriKielueclSlyfs, BohemíMmrzen, 


EPERLANYV Spifcís faxatilis Sequanzlítor& alumnus , ut Belloníus tradit: dífferetut ad a« 
" " : ^ H E E nr 
nadromos,non ením ín Sequana naíci,fed e marifemper afcendere puto, nam alíus eft fluuiatilís 
pifcis eiufdem nomínís, quí ín fluuijs nafcitur,de quo díxímus Parte r,huíus Ordínis, 


THYMALLOS & TRVTTASParte v. reperies, ínter pífces fimplíciter: quanquam in 
puris & faxofis tantü fluminibus degunt, ut Saxatílibus marínís melíüs quà praedíctí coferantut, 


ANIMALIVM IN DVLCI 


BVS AQVIS ORDINISI PARS III- DE PF 


SCIBVS FLVVIATILIBVS LATISQVI ET $Q. V Ae 
mofi funt omnes excepta Tínca. 


C Y PRIN V S,EuzeivG^, (Kuzeuvóe Athenco,fed KvzgivG-legedum uidetur,cum Aríflotelem 
cítet:) Aeridlezis, — Lepidotus,quemalíqui uocant Cyprianum, Doríon, «| A recentíorib, 
híc píícis Carpa feréuocatur:ab alijs Carpanus,Carpo, Carpío,íte Bulbulus, Regína, Vide mox 
ínltalicísnomínibus. Defiínet Carpam Danubius, Ifidorus, Sed Carpíolacuftrís Benaco 
peculíarís píícís plane díuerfus eft, Truttarum generís, (| GR AECI nonnullí,prefertim Aetoli;an 
tíquam Cypríniappellationemretínent, Quí'Turcísinferuíüt Grací (ínquítBelloníus) Safan 
appellant:Strymonís amnísaccole, Grínadí,  Rondeletíus ad pííces lacufires Cyprínumretu 
lit.nos ínter fluuíatíles pofuímus, eostanti lacuftres nomínates quí lacub. proprij fint. Aríftotes 
les& Doríon fluuíatilibus fímul & lacuftribus adnumerant. Oppíanus non recté(puto)marínís, 

ITAL. Placentíní Carpanum uocant, Ferraríenfes (ut & multíaccolz Padí) Carpena, Ve 
net( Kaínam,RomaniBurbarum,Bellonius. Círca Laríum lacum Burbaro (alibi Bulbaro) uel 
Bulbersdicitur, Bulbulusantealíosímmaní corpore pifces, Benedictus louiusín Larij defcríz 
ptione. Venetijs Carpano:alibi R.eína , tanquam R egína , quód magnítudíne ínter fluuíatiles 
& lacufires excedat, & à ganconibus pínguíores ex eís precípuéappetantur, Ant, Brafauolus 
pro Carpa Regínamdíxit, | Carpas Mantuz Bulbaros uocant,Platína, 

HISPANICE Carpa. 

8 ALL, A Gallis omnibus Carpe uocatur, 7 
&ERMANI 


Animal.in dulcib.aquis Ordol. 29$ 


Cypritri bec icon ex noflris efConon ea quam Ryoudelecius dedir, 
GERMANKI fuperiores uoc&tein TR arpf: ^e l 
ínferíores "Rarp uel IKarpe : & alicubi , ut 
audío, eir 2Ófib : quod nomen ad Bulbulum 
uel Butbarü Italorum accedit, alíbí een (C ar« 
per/FlandríCarpel. — Apud nos pro xtate 
etíam nomínibus diftínguitur, uocatur ením 
prímo ano ein &etsling. fecüdo ein &pzoll 
ucl Cyp:sall. tertío ein IRarpf. €j In Fráco- 
nía Cyprínorum quoddamgenus appellant 
Gpicgelbarpen,à maculis, SN or 
ANGLIA Carpe, EN T 
BOHEMICapr. PoloníKarp. 


: vx AN YA 
mee | we 


DE GENERIBV$ DIVERs 
fis Cyprínorum. 


vPER é Polonía quidam, uírrerum 
INS (tudíofus,de Cyprínorum ín ea 
regione & Germanía dífferentijs,fententíam 
fuam hís uerbisad me perícrípfit: Cyprínos 
rumgenera apud nos quatuor ínueníuntur, 
ut nomínibus , (ic etíam forma & fapore dís 
uerís. Genus prímum fimplícíter Carpam 
ClRarpfern Germaní,Poloní Karp)appellàt. 
Alterum corpore multo anguftíore eft, ita 
ut fupína pars ín latítudíne círca medium mi 
níme protuberet,fed ab ore caudam ueríus fe 
cundum rectam (ferc) líneam ea pars proten 
datur.Ineptus eft híc pífcís elixarí: melíor, fi 
a(fetur: quamobrema Germanís Poloníz ac 
colis2Ó2atEarpfe nomínatur:à Polonís ueró 
Glouuacz propter magnítudinem capítís, 
quod corporís relíquíi proportíone pregran- 
de uidetur ( Víde ínferíus Parte 4. huius Or 
dínís De Capítonefl.coeruleo.) — Tertíum 
genus DÓadbfime Germanís eft, (Cyprinus las 
zus Rondeletio: ) Polonís Dubíel ; latíor Carpa 
communí,& fquamís albíor: & quía píngui- 
or,fapidior, maiorísq; precij. Quartumlas 
tíus fuperíoríbus , fere ut "aras dicus pí- 
fcis:sunde etíam compofito ab eo & carpa uo 
cabulo "RatpÉarafi dícitur Germanis , &€ 
Polonis fímílíter, uel alío nomíne Píotrufs. 
Hic tríbus fuperioribus prafertur, & ín ma-: 
dotí precío eft. IKaraeEarpf/ (cadidior efl qua 
inis quam Carpa fimpliciter dila in medio latior, nec : 
ad eandem magnitudinem prouenit, Ge, Fabricius.) Caeterum qui Cypiedelbarpfen à Germanís uocan 
tur,apud nos (Cracouiz ín Polonia) non funt.Quí GenslingE Germaníce, hí Polonicé dícuntur 
Dlonnij karpik, (uel) Sprall piotink.Hactenus ille, dicítur autem Genlind à Giermanís, Cyprí- 
usquiannum etatís nondum excefferít. 
YPRINYSmonfirofus hacforma captus eft ín Ácronio fiue Conftantíéfi lacu, ppeRetz, 
( duos fere dodrátes logus,prefente illufirí € generofo uíro Comíte Vuolffde Schaumburg, 
anno Salutís «, D, XL v. ídib, Nouembr, Voluí aüt quanquam ín lacu capti, Cypríni bíftoríe ei 
hic fubijcere:quoníà Cyprínum fluuiatile potíüs,quam lacufirem facere placuit:etíamfi lacuftres 
quoq, apud nosquiíde frequentíds quà fluuiatiles ínueníantur, Monftrofi quídem ímprímís hí pi 
fcesreperíuntur ín flantíb,aquis;ut lacubus, fiagnís, pífcinis : rali ením effigíes tresaut quatuor 
íamaccepímus:fluuíatile uero monftrofum hactenus nullum. Ante bienníit Geryon Seílerus íllu 
- firís medicus Augufiz,ícones tresad me miíít Cyprínorum monfiroforü, quí anno Salutís $97. 
Odtobrís díe 23.captí (unt ín píícína,quam uocant 2D ulcÉawer teicbt, iuri(di&ionis Retz ín Au 
- firía: quorum duo fquamofí (unt & Cyprínís comunibus fimilíores : fed capíte rotundo , orees 
tíam rotundo, promínente , híante , labrís ambíentibus: ín eo tantüm differentes quód os uní ín 
promptu & anteríus eft;alterí reductíus ad medíam ími capitis partem, b 4 


IN 


S. 
LN 
: x 


SN 
MALLA 


96 — DeDifeib.Saxaulib.Parstt, 


"Tertio corpus eft breuitus,rotüdíus, totum 
in uentre ualde protaüberante collecta: cam 
da perparua & exilí; fquamis nullís,colore 
fubflauo:caput & os fímilía pracdíctís, INos 
- iconem prímí duntaxat (quoníam monfíra 
perfequí nonínftítuimus) ínlacu Conftan« 
tienfi captí,facíe feré humana, pofuímus, 


- 


(t Tiffrereezetti i (ttf fir 


(t 


cY? R INI aliquando hermaphrodti, 
id eft , utriufque fexus capiuntur ; aliquans 
do neutríus. 


TU 


P 


«« 


9 


AC 


$*, 


YPRINV $Ílatusfíue Brama Ronde 

letj, Si Cyprínorum (ínquít) nota 3 jl t SR 
propría fit palatii carnofum habere línguae e M fig m 
uice, pluríma quídem funt Cyprínorum ge : HAMA 
nera. Namque Tínca et Drama nomínatur, UPS 
atque plures alij pífces , palatum carnofum E 
habent, Quoníam uero qua Carpa à Gallis 
uocatur, ínter caeteros omnes pííces maxí- 
mécarnofum palatum habet, atque íta euí- 
dens, ut uulgus etíam língua appellet,eam 
pro ueterum Cyprínoaccipíemus: alíquot 
alíos quíbus nota hzc communís eft cá quí 
buídam alijs huíc tanquam fpecíes fubijcíe- 
mus, €| Hunc pifcemrecentíores quídam 
Germaní Latíne Prafínum uocant, ut Al- 
bertus Brefmam , Giermanící nomínís fmí- 
tatione: alíqui Bremam . Platína Scardam, 
Benedictus Iouíus Scardulam , Grapaldus 
Scarduam,Italícumímitatínomen,  INos 
Ballerum maíorem nomínabímus;ut à Bal« 
lero fíimplícíter uel mínore (quem noftrum 
uulgus Blíccam appellat) díftínguamus. 
qj Quídá nomínis uícinitate deceptus Bra« 
mam putauít Abramide fl. recte uocarí pofz 
fe, 4j Víde etíam (upra ubí de Cyprinorum 
differentíjs dictum eft, 4| Alibi hie piícís de 
ftagnantibus aquís flumína fubíens, manet 
in eís ac proficit, 4j Eft aqud noslacus pís 
fcofus nomíne Gryphíus, in quo pifcíum í« 
florü genus peculíare reperit, quod tein. 

:acb[mern (ut ín Acronío etíam Líndauíe, 

alibi QC beznbzacbfimem appellat:lautíus ac 
delícatíus ceterís, & fub tempus, quogene 
rationi uacat,aculeatum (ut fertur) & albíus euadít:mares duntaxat,quanquam & alij Cypríní a 
tí quum generant, fquamís exafperantur,& alij fortepleríg; pífces:eots tempore ad cibum mínüs 
probantur, 4| A Bramz fluuíatilis aut lacuftrís fimilítudíne quada permultí maríní pifces,ab An 
glis, Germanís & Gallís (ímiliter uocantur, aut uocari poffunt , adíecta aliqua cuíufcunque diffez 
rentíz nota:ut Aurata,Sparus,Sargus, Melanurus, Dentex uel Synodon,Synagrís, Chromís,Pa 
grus, Erythrínus,Hepatus, Orphus, Anthías, Charax, Coracínus,Scarus,&c. b 


(e 


$ 


H 


KT 
M) 
do 7 
X es 


1 T AL, Placentíni Arbolíc& uocát,alíj Scardolamfiue Scardam, Venetí R.uffatam, Bellon, 

. GALL, Bre(me,uel Brafme. — Gallí Bramam uocant; R ondeletíus, Huius generís quí me 
díocri funt magnítudíne, Lutetíz Hafeaux nuncupantur,Belloníus, 

. GER M. A noflrisnomínat ein 2Ó:acbfime. Sunt quí putant prímo anno eunde effe piíce dict 
ein 25licE, ( quem nos Jui generis pifcem effe in Ballero oftendimus:fimil quidem ed qui ad tanta magnitudinem 
nunquam perueniat: ) fecundo demum uocari ein 25:acbfme, atque íd nomenretínere, — Alij Gera 
toD) alirer proferunt: Dza[em, Saxones:25:a fern, Frifij:círca Coloníam Agríppínam, sy 
fem:alibi5:efem/ 2:efan/p:effen/Dzoffen/:edlam/Dzapme/25seme/ quod nomen pofire 
Eyed Gallicum accedít:uc &»óbarlen l'rídentí ufitatum,ad Italicum Scardula, «| Apud Mí- 

enos ín Albíhi pifces ab ínítío, dum dígitobreuíores funt, à figura nomínátur XP eyoenbletter/ 
id eft, 


Animal, in dulcib. aquis OrdoT. 297 


Icon bec Cyprim lati accuraté fatla ese ad unum ex lacuftribus noftris. "lius à Rondeletio exhibitus. 


i // NS LI ; b S 
Pu dee M 
CO 
4 ^n iie e 
(LT LT MUN 
PITRAITL m WT 
Em m 7 NNI 


| jor incu 


» ll J 
"i Wr, [| jr ifi 
sti (UI 
E 
estf 

bu PM p 
TATE. — 


) 


C X 


——À 
—1 


A tL 


[qu 


— 
E—————À 


z- 
m 


id eft, Salicum folía:deínde aliquanto maiores, YO inotblebett:iam uero ad libre pondus auctí & 
naíores,5leben uel 5laben:uel Dlótsen, Tandem bilibresauttrilibres (raro ením treslíbras ín 
Albi fuperant;) 2Óseffen uel groffe 5leben. Dletsert autem uocantur, quód figura referant ufícas 
tum antíquítus gladíj genus ualde latum,breue ac tenue,eode nomíne dícium.hínc nímír& Chrís 
ftophorus Encelíus hunc picem Latína termínatione Plocenum nomínat:& eundem (ni fallor) 
Germani ín Marchía, Dlefififib:quod nomen recentíor quídam (Baldazar Trochus)Sillagínem 
(neícío qua ratione) interpretatur, 4| Sunt quí «effert & 25lebe pro diuerfis pifcibus accipíat: 
quód híc candídíor,tenuior.ficcíortp fit:ille nigrior,crafsior,pínguior&.. ego cum dílígentifsímo 
Kentmanno fenferím,;ztatís tantüm differentiam effe, 
POLORXI, utaudío,Dubiel fed alius eft Saxonum Díebel,nempe Capito fl. 


H AR AXuulgódictusGemnanís, KHuíus (przterIanum Dubrauium ín doctífsímo De 
pífcínislibro,) quí memínerítnondüínuení. Charax(nquit Dubrauíus)forma flaurad nó 
multum à fetu Cyprini abfimilis eftjnifi quód paulo latíore corpore díftendatur, & dorfum habe 


50g . DePifeib; [ atis Pars III. 


Icon becpifcis ef fimpliciter IKavaf diliscui familis es etiam Carafi minoris icon,ut ab amico accepi 
nifi quód caudam extremam feré arcuazam e ininedio vedu&iam babet , ec. 


vi 


IRR 
| MANAN 1 


d 


- 


2e 
c 
pr 
pd 
[o5 
[5 
7 
Z 
[7 
(7 


atafperioríbus fpinis uallatum (unde eí nomen , ) quódq; iuxta caudam fquamís ínauratís magis 
ímpallefcat.Sed & marínus Charax tergo caudady aurí fimilítudínem gerít,ac praeterea purpuree 
iscíngulís, purpureístp oculís,ut Aelianus prodít,illuftratur. quorum neutrum ín noftrate ínue- 
nías:fed neq; dentíum extantíum feríem,Hunc uernaculum Characem pífcínarij, quí farturze Cy 
prínorum confulunt,ne unquam ín eadem píícína cum Cyprinís commífceant, dílígenter cauet; 
quod uel tantillus Charax audeat & ualeattantum pra fe Cyprínum pafcuís depellere:nec tanti í« 
pfe tamen diíftrahi, quantí Cyprinus poteft, Hacille, Seducter& Charax marínus eft pífcis;quí 
Oppíano ín petrís € areníspafcítur, Synodon& Charax Diíphilo eiufdem funt generís: fed 
hicpraftat.& quanquam ís dealímento ex pifcibus loquítur ; uíderí tamen poteft non (olüm nu« 
trímentíratío,fed ctíam forma hís pífcíbusfimilís,& forté Charax hoc nomine dictus fuerit quod 
firmís dentibus os uallatum (fimiliter ut Synodon) habeat, 4| Cyprínum afperum nomínare lís 
cebít, 4 Defpeciebus píícís IRaras.leges mox ín nomínibus Germanícis, & fupra ubí de díffe« 
rentíjs Cyprinorum ín genere díctumeft, 4| Pí(cem ín Frífia oríentali Carut3 díctum, Carpíos 
ni (imilem,fed mínorem,& c.omnes quí ín uíuartjs feruant;conflanter affirmant , fexíes anno pas 
xere.quare fí Carpío uulgo dictus (quem tam fcecundum reperíri nondum nobís conftat, ) Cypr£ 
nusnonfit,híc meríto effe poteft.fed níhil defínío, Turnerus, 

GER M, TRarafi//Karig/Oatig/IRarauf. | Generaeius tríaín Albireperiuntur, | Prí 
mí generis pifces funt paruíf,tenues,latí,colore fubaureo,cuí cítca dorfum fufcus admifcetur. du 
pla eísad latítudínem longítudo . Squamae ut ín Cypríno, Genus hoc Mífeni paruum cognomí« 
nant,Elein laraf:uelà colore ibliden.Hi e pifcínís etftagnantibusaquís ín Albím ueníunt. 
Raró octo dígitos longítudíneexcedunt. — Alteríusuero generís Carafi,alíquanto crafsíores &€ 
longiores funt:uocantur& dímídij Carafí, 4^ albEaraf: uel lRarpEarafi: quoniam € Carafo & 
Carpa uelutí compofíti uídentur , Hí quog; € pífcínís & ftagnantibusaquis Albímíngredíuntur, 

APoLomNirsfimilíer IRarpEaraf dicitur, uel alío nomíne Píotrus,Pifcís ínquít Ianus Du 
brauíus)quem Bohemí Pítruffam uocantjín pífcínís frequens,non alius effe quàm Cyprírius cre 
dítur.fed degener, & uelut abortiuus , quanquam ín cíbo haud íngratus, prarfertím fi ín cratícula 
torreatur, "Tlertij demum generís Carafitenuíores & latiores funt , quàm dímídij nunc díctí,fi« 
míles prímis,fed maíores & pulchri candorísargentet. Hi ín Albi nafcuntur,non aliunde (ut prae 
dicii) ingrediuntur. 


1 . ^ o4 mos u E " 
Qs F V saGermanisuulgo dictus pifcis)nondum à me uifus eft, preterquam Augufte Vín 
delicorum ín pífcína natans: ín qua urbe ícone etíam mihi depingi clarifsímus medícus A2 
chílles 


Animal. in dulab.aquis Ordol. »99 


chilles P.Gafferus curauit,Dorfo eft rubícundo,uentre albícante,fquamís magnís & fatís , pauló 
latíoribus quàm Thymallus.Capítoní fluuíatili forma cognatus, maior; Cyprino mínüs latus,fed 
craísior. Certo anní tempore éfquamís eíus ceu clauos quofdam emínere aiunt.fimiliter utín Cyz 
príno clauato Larij.quamobrem ad Cyprínos potíüs quàm Capitones pertínere uídetur,Specíes 
ei inter Carpam & Brefmam media,íicut X magnítudo,ut audío.Lautus et (apídífsimus habetur: 
ille przfertím cuius caro rubeat.nam altera fpecíes reperítur carne alba.Síccam eíus carnem, frías 
bílem & falubrem effe tradunt,mínüs fuauem quàm Thymallí, Mufcís uefcitur. In lacubus & pí- 
fcinisfermé reperítur apud Vindelícos,NNorimberge & alibi.fed etíam ínaquís fluentibus;ut INo 
rímbergz ín Begniza flumíne. 

GERMANIuocit Jxff/Of//ErfleX T osflng/Yolivffling/AElft. ipecies ea cuius caro al 
ba efl; príuatím Augufitz YD cyffi[d appellatur, : 


E 
SINN 'L 
foc E 

i EX Y 


ANC 


| 
l 


l 


———3s 


l 
j 


Y 


TU 
AA 
M 
(i 


'A N 
j 


zoo  DePifcib, [ aus. Pars III, 


v TIL Y M huncpífcem appellareuolui à colore pínnarum,à quo Germani etíam nomen ef 
IR erant Ronddecius Phoxínís adnumerare uídetur, inter fluuíatiles ; & rurfus Sabaudico 
nomíne Vangeron ínterlacuftres, Víde fuperius Parte Lín Phoxíno fquamofo Rondeletij maío 
re, Apud nos quídem ín lacubus tantüm reperítur,non etiam fluuijs,qui ín noftra regione rapidi 
ores funtzalibiín fluuijs quoque nafcítur , quostamen € flagnantíbus aquis fübíre folet, Ex eíus 
cum Cypríno lato,coítu,hybrída gignítur;ínter utrunque ambigens. 

ITALICEcírca Comumin Laríolacu Píotauocatur,ut círca Verbanum quoque;:unde La 
tína inflexíone Dlotam Paulus Iouíus dixít. hoc nomen uíderí poteft a Germaníco plet:e dedu- 
cum,quanquam íd Cyprínum potíus fignificat: quem imperítiores cum hoc pífce confundunt, 
Idém nefitquí círca Ferraríam uulgo Aurata Padi uocatur,ínquírendum, 

GALLICE Roce, Rofe, Rofle , CírcalacusSabaudíz Viíngeron, Vengeron, Vangeton, - 

Circa INeocomum tamen ídem nomen longe díuerfo pífci attribuunt, ex Leucífcorum genere, 
quem 2. augcle nofiri uocant, Galli Dardum. 2 

GERM A NICE, INoftrísXottene/Rotte/ Xottel/ Xortele/ (fed longealij pifces funt2Xot 
& XX étele noftris dicti, femperín lacubus magnís tantü:)alijs QXotfeoer /RetrancE/XXoooow/ 
AXoboau. 

ANGLICEZXodcc.AliuseftQ&ocbet Anglorum,ínter marínos, 

POLONICE Vufdrenka, 


VN 


7i 
O2 


ALLER V $ AriftotelisutRondeletío uídetur,Gracíshodiead Strymonem amnem Ple« 

flya: ad Pifchíacum ueró lacum ín Macedonía, modó Platanes, modo Pleftlya,modo Platos 
gnia uocatur, Alicubí é flagnantibus aquís flumina fubit:ín quibus manet ac profícít, 

G AL L, Bordelíere,inlacubus Allobrogum:ín Lemano Plateron,alibi Platte, Platton. 

GERM, /EZin?5licE/licEling/25zeitele: & círca Coloníam,ni fallor, 2Óleedb.alibí lecble, 

Argentínz ((QecEel,ut contjcío.In Albi fl,à Mifenís uocatur QSenfter: Blícca uero alteríus pifcís 
apud ipfosnomen eft, qui alio nomine Z'erta dícitur:de quo ínteranadromosagemus, Chríftoe 
phorus Encelíus Latínatermínatíone Gufterum díxit, ! 

ARGL1)SlcEcuocantuel bunc pífcem;uel potíüs Alburnum, 


HACTERN V $ de pífcibus fluuíatilibuslatís € (quamofís , R.eflat Tínca, fola ín hoc genere 
Ixuís &€ lubrica, 


Ti N C A pífcisplebeius,hoc nomíneab Aufonío díctus:quod Italí & Galli bodieretínent, nul 
lo antíquo nomíne apud authores nofcítur,quod mírum eft, cum ubíg; frequens fit ínter uul 
gi folatía (ut cum Aufonío dícam) pífcis, Sed uiliorum pifcium mentíonem nullam reperíri , mís 
nus eft mirum, Phycis aut Merula fluuíatilis, filibet, nominetur , eftením Tínca Phycídi maríno 
pifci;ut (cribit Bellontus:uel Merule,ut Maffaríus,fimilíis,ut uulgus ín Italía T'ínce maríne nomí 
ne appellet, Mihí Merulz fl,nomen,potíüs quàm Phycídísarriferít, Tínca nomenárecentiorí 
bus uarie fcribitur, Tíncha, Thínca, T'enca, Tencha, Tencon.mihí ut T ínca fcribatur magis pla- 
cetnimirum quafi Tínctaquod Gallus díceret Teínte. colore enim uírídínigrícate ueluti tincta 
uidetur. Alexander Benediícius Orphum lacuftrem appellauít, (à colore nigreícente, ut contjcío, 
d] 2» dppvàp mic ygtue:) fed cum Orpho pifce maríno;nihil opinor commune babet, 4| Sunt quí À« 
ríftotclís YvAwvz efTe putent , quem Fullonem uertít Gaza : de quo níhil aliud fcribit quàm quód 
gregalis fit,& litora petattranquillíora: ex quibus uerbís de pífce maríno eum loquí apparet, Ga« 
zacur YéAova Fullonem uerteriít,nihilaliud ratíonís prater nomínís fimilitudiínem uídeo, & for- 
fan ípfe qAeve,non «vAave legit. TvaQsue quidem Grzcís fullone fignificat: quo nomine piícís me 
minit Dorion apud Athenzum: eíustp decocto maculam omnem eluí aít, Facit autem (Bellonío 
tefte) Tínca etíam decoctum ad detergendas lanarü fordes , Sed ide & Anguíllarum & Ichthyo 
coll, & aliorum píftium admodum glutínoforum,decoctum praftare poteft , IRondeletío tefte, 
«| T inca flagnantíbus aquis ín amnes tranfit, & permanens proficit, 

ITAL, 


Animal.in dulcib.aqus OrdoL. 501 


Afin s 


; | 
i 
Ze / (C 


— 
—À 


ITAL, Tenca, 

HISPANICE Tínca, 

G ALLICE Tenche. 

GERMANICE Ciley,quafí myxon uel muco,uel (ut erudito cuída placet) Hímaría, ''ín« 
cz quide ut ín límofis fordídísty locís degunt,ítamuco obducuntur,& fefe mutuo lambunt, Alfj 
fcribunt €&5djleibe/nofiri &cblig, (e. íta proferentes, ut í. confonam:) alij &iye/ &obleyn . ali- 
cubi etíam Gallíco uocabulo €Liricb appellant. Geldri 4. auwen/2. ouwen/GSeelo/ Sycelo . Frífij 
- ni fallor, &O fiotbunb/(nefcío qua ratíone:) &alío nomine medícum omnium pífcíum , (L. ucíun 
quidem Tínca affríctu fua uulnera cong]lutínare aíüit;) & futorem nigrum.Hollandí quoque eer 
B ebranad dist efi,futorem,ob cutiscrafsítudínem:& Diraumacter, (nos Orabmmader di 

c 


3o2. DePifcib, fimpliciter Pars IIT. 


ceremus.) ídeft, Vefpillonem,quód fubinde ín terra effoffa autfepulchris ínueníatur. 
ANGLICE. (ende. 
POLONICE Linuel Lun.Bohemice Línie; & Sf uuecz quafi Sutor, 


ANIMALIVM IN DVLCI 


BVS AQVIS ORDINISI PARS III DE PE 


SCIBVS FLVVIATILIBVS SIMPLICITER, 


Perca fl, àoflro pilore adumbrataztion ad eius imitationem fatla quam Rondelerius dedic, 


Salubritas E R C Á fluuiatilís (Ptexs à TPepuic wooTpia: cuius Ariftot, Plintus & alij meminertit) lacus & fta- 

rius € colla- Pa incolít, IMarínz quidem nomíne fimílior eft,quàm corporis figura, aut carnís fubftan» 

80 CUm fh! tia aut fucci bonitate,Vlarína enim tenera & fríabilís eft, concoctu facílis bonítp fucci , fluuíatilis 

doit hísomnibus fere dotibus caret; R ondeletíus,quí etíam medícos imperítos reprehedit,quí ea que 
de Perca mat,dicla funt a Gialeno;ad fluuíatilem transferunt , INos R ondeletij fententíam proba« 
mus,fí marínís fluuíatiles Perca conferantur.hoc tamen diíftínguedi gratía addíderím:;Percas no 
firas qua ín fluutjs & lacubus maíoríbus purioríbusq uerfantur, longe praeferendas effe altjs quae 
ín mínoríbus minus purís aquís degunt. Accedit ín flumínibus nofirís, etíam uelocior curfus: 
cuíus ratíone magis exercentur.Itag; e Rheno faluberrímz putantur: quod & uulgare prouerbí- 
um teftatur;& Xenocrates etíam prodídit;Qua ín Rheno (ínquit) gignitur Perca, marínís piící 
bus fucci probitate zqualís eft.Item Aufoníusín Mofella: — INecte delícías menfarum Perca file 
bo, Amnigenas ínterpííces dignandemarinís. Quo quídem mínores fuerint, eo; GGidurz & 
glutíno£e mínüs,concoctutpfaciliores funtinififotté fpine quz in mínímis fimul íngeruntur, có- 
cociíonem ínzqualem & flatuofam faciunt, 

Quodadfalubritatem (inquit Saluíanus) fluuíalem Percam marina inferiore tudícamus , fed 
nec; hzc ínfalubris.nam etfi fríabilem carnem nón habeat,cum tenera tame fit, neque difficilis eft 
concoctu,neq; mali fucci, quare in Saxatilíum penuría,ea quoque, & maxime ín faxofís &C purís 
flumínibus capta, cítra noxam uefcí poffunt ualetudínarij : Saporís uero fuauitate marínzelonge 

Perficints. & multümantecellít fluuíalís, «| Platína Perficinumdíxít, quód Perfíci pomi faporem referat, 
ut ipfe putat.Ego ner hunc faporem líquído huncpífcem prz fe ferre arbitror: neque nomen ab 
co mutuarí,fed potíüs Perca Latíno GirzcoG nomíne,Perficum effe interpolatum: nam & no- 
frí 2Serficb pronunciant : & Perfecum uulgó à Perca quafi Percecá dicí Maffaríus V enetus tta« 
dít, q( De Perca mínore uel rotunda cognomínata;uíde fuprá,Parte I.huius Ordínis, ' 


ITAL. PeríicouelPerceco. d Hetrufcís Perfega,R ome Cerna,(quod nome etíamalijs pi 
Ícíbus attríbuunt,) Belloníus, v 


GALL, Perche. : 
ANGLIDerd:e/(imiliter ut Galli, E 
GERM, Heluetijs & Vlofellanís 5erficb . alijs aliter , Derfig / Sd DerficE/2Berfe) 
Jarg/Darf/D5ar[ob.pofteríora hec Saxonibus & finitímís in ufu (unt, Frifijs 29aer[e. apparet 
autem omnía hec nomína à Grzeco Latíno& Perca effe defumpta. €JINos fpecíem unamtantüm 
babemus,cuí nomína predícta proprie conueníunt,eademdq Percz mar.fimilior eft:Saxones et 
alij, duas. Maíorem,quam hic proponimus:illi fimplíciter Darf dícunruel Dupterparf/ Dunz 
tdpatf/ 


LI e .4 . Pa " 
Animal.indulcib.aquis Ordol.. 503 
tdparf.id eft,Percimaculofam:ttel Gtreifbet[irig.quod maculis ftrijsue (id eft, líneís) notetur 
«ranfuerfis.)fic ait ín Albi nominat, VelOyrobar[d/O tawbetfidb;id eft, Percam füfcí colorís. 
Minorem uocant TKaulparf;hoc eft, Percam totundam,Xc, € Petcz nómína apud no(tros 
yro atate etíam uaría funt,na foetus adhuc nouus & tenet, ZA üitling uocatur,íd eft,hornus: paue 
B maíor,fed íntra prímum adhuc annum, ránle.Secundo antio,J* ale. 'ertio C tidpling. Po. 
firemo,Xceeling/2Serficb/& (quod ínufitatius eft) D5anferle, — Circalacumueró Acroniu, prae 
fertím Lindauíz,;pufillam Percam fimiliter notínant iítlifid:maiorem, IKretset/(Conftantíe 
Gtidling:) tertio Cidbonbfifib. poftea 4gle/uel tencEernegle. — Vocabulum &xricblingà 
pínnís aculeatís,Percís attributum, (ficut etíam "Rretser,eádem caufa, ) alibí píícículís paruís tan 
tüm,quos Aculeatos Rondeletiusnomínat,tribuitur, Innoftrolacualiz ín profundo capíun- 
tut, albiores, ( riecbteregle:alíae propiüsrípam,colore magís fuíco,2 anoeale/JXozegle/ IRrábs 
egle. Grazcé mínimas, Percídía díxerím.maíores, Percídas:maxímas,P ercas, 
POLORICE. Okun:Bohemice Okaun,uel Vuokauny. 


Capitofl.à Rondeletio exhibitus. 


Mee 
e. 

* 

S 


APT OofcuCephalus fluuíatilis, CAdVxíris czortulo 1G, xi QaAB- morei^, Grece dici póz 
oco Huncpifcem Aufoníus ín Mofella Capítonem nominauít, | Idem uídetur Squalus os 
Iim Latine díctus,quod nomen hodíey Italía alicubi retinet. Varro lib.s.de re ruft , Squalos cum 
IMugilíbus nomínat:& Ouidío Squalus in herbofaarena degít:ficut & Capito fl, Aufonio.Squa* 
liquídemnomen uulgus Latínorum íam olím à cephalo deprauaffe uídetur.In Plínij INaturalí hí 
floría bís Squalos legímus, (ubí R ondeletíus Galeos íntellígit))ego utrobícf Squatos uel Squatís 
noslegendumex Ariftotele obferuauí. | Columella 8. 16. V eteres (ínquiít) ín dulcibus aquís mas 
vinos etíam clauferunt pííces:atq; eádem cura Mugilem Scarumd nutríerunt, qua nunc Mute 
na& Lupus educantur. Saluíanus probe pro Scaro reponit Squalum, — Apud Plíníü Squalibís 
mentío fit:fed locus uterq; (ínquit Saluíanus) ex Aríftotele corrígendus ; ut ín altero pro Squalís 
Galeos, ínaltero pro Squalo Squatínalegamus,Pliníus Valerianus medícus : Pífces de flumine 
quí petram habet,ut 'Tru&tí, Squalij, Comede.pro Squalíj autem,legendi Squalí, Hí ígitur autho 
res, Varro, Columella, Plinius Valeríanus,Squalum píícem dulcís aquae alumnü,uulgaremd & 
uilem facíantiíd quod Squalo noftro conuenít,quemadmodum & uulgare nomen.Hec ílle,Lon 
ge quidem alíus eft Gibwal/quafi Squalus uulgo à noftrís díctus,e Leucifcorum fluuíatilium ge 
nere. (| Alíus píícís eft Thedo Aufonij;nullo fpina nociturus acumíne:alius etíam quí ín Mugís 
jum genere Chelonuel Bacchus nomínatur , marinus uídelícet ; quod moneo, quoníam noh inz 
doctus quídam confudít. €j Galenus (ínquít Saluíanus) hunc Leucifcum dixilleuídetur,[Mugis Furius, 
lifimilem in fluuijs, capíte mínorí;faporeacidiore:zhac enim Squalo noflro conueniunt. — Jdem 
& Aufonij Alburnus uidetur: quem uílíoribus fuac Mofellae pífcíbus adnumerat:quanquam Gil Aures, 
liusalium pífcem quí Albo dícatur uulgo, Alburnum Aufoníj putauit. Sícíle. INosalíosLeus Z4lbo, 
cífcos huius Ordinis Parte I. propofuímustutalíum quod; Alburnum, ibidem, pradam puerilí- 
bus hamis , utcanít Aufoníus, utpote piífcículum exíguum;quod huic non couenit, Praterea Au 
foníus qua ín regione fcrip(erít cogitandum eft;et quinam hodíe illic pifces ijídemaur fimilibus 


nomínibus appellentur. 


[27 
js 
p 


304. DePifcib. fimpliciter. Parstill. 


ITAL. Veneti & Romani Squalum (Squaglío,R omz) uocant,quem pifcem Infubres Ca 
uedanum, Placentíní & hís fínitíimi Cauezale nomínant.Eundem nondum adultum R.omaz Gas 
uettumappellarí audíuí, Bellonius,  Squalo,Squallo,Squadro,Squaío,Capiídon,Cauedo, Ca« 
ueano, Caueden.unde & Grapaldus Latína termínatíone Cauedulum dixit, Ht) 

G AL LI CE Muníer (Mufníer Lugduní,Bellonius) dicitur,quód círca moletrínas plurímus 
fit. Ab alijs Vilaín,id eft, turpís ac fcedus; à uictus ratione;quía flercore,cceno, fordib, delectetur 
& uiuat, R.ondeletíus. . Aulícííchthyopolz Vilaín,íd eft,uillanum aut uílem,commode nomi- 
narunt,Belloníus. X Alij Cheuefne;alíj Calliaftro, Cenomani & Andegauenfes un Chouan, uel 
Teftard ácapítís magnítudíne;Idem.quialibí ecíam Giobíum fl,alterü afuís Cenomanis IMuínicr 
appellarí prodídit. 

GER MA NICE Zllet/2(lle/2llte/AElte/((Dónen/GO yn/QDinwe/(QOeneden/ cunde Alber 
tus Latínum Monachi nomen feciíTe uídetur:) $utn: quod nomen alij (ut pifcatores círca Acro» 
níum lacum) díuerfo píící attribuunt,quemnoftrí uocant eir y d»wal é genere Leucifcorum flu 
uíatilium, Saxones & fínítími uocant Ciebel; uel Ceucl: unde quídam Dobulam Latínatermís 
natíone proferunt.alíqui (Oeufeffers unde Chriftophorus Salueldenfis Murilegulum Latíne día 
xí. Quidam Cbüpfiftib (comuni (quamoforum píícíum nomine) fi re& íd fcribit Saluíanus, 

ANGLICE Cbeuyr (ab Italíco Cauedenuel Caueanoforte,) Idem pifcís cum mínor eft et 
palmum non excedit, Dollatoe ab Anolís uocatur,Belloníus. 

BOHEMICE Tlaufsíeuel Tlaufslie, Dubiel Polonorü alíus eft pífcís, nepe Cyprinus latus, 


CAPIT O-Lacuflrís quídam infrà cum Lacuftribus defcribetur , qui Albus à Saluíano uos 
catur. 

PRAETER Capítonem fl. illum nobis vulgarem, de quoíam díxímus, alij etiam quídam fi« 
militer fluuíatiles, forma non dífsímiles,ad idem genusreferendi uidentur,ut funt apud Saxo« 
nes X Mifenos dicti jefen/2tapp/2serte/noflrís pifcatoribus (fícut & Gallís,& Italís,ni fallor ín 
cognítí. Horum duos príores hic exhíbemusitertíum uero, quoníam é mari fubit amnes, ad Pars 
tem v.differemus, 


CE ECDORN KR EE AER RUE t 
PUES DUNRNN ANON A 
rn OS eee ea RO e QU As 
ENS ESE t CR MN NES ur 
2 " OS 20 Vue MAN NNNN OR INS 


D 7, 


EOS SCR COSS 
I I oz à ECCO OC 
C 


C APIT Ofl.coeruleuscognomínetur à nobís hic pífcís,quem G E & M A N r accole Danubij 
"jentling appellant.fertur ením coerulei colorís effe, dorfo prafertím & partím capite; Capá 
tone Auíonij mínor,cum raró duas libras (x vt,uncíarum)excedat, Latera & uenter argentei co 
lorís funt:pínnz fermeruffi,fícut & cauda, Affus precferturzundealíqui ozatfifdb appellant. Sa« 
xones "$ejen:qui ad Víadrum habitant, "eftt: Dantifcani efus aliqui "fefe,c, ultímum nó pro 
ferentes, & prímum obfcuriüsinftarz,diphthongífere. — Hic pifcis (ut Stephanus Laurus Fer 
dínidí Augufti medícus,à quo etíam íconem accepí,me docuit,) neutiquá falubris eft, quód pín 
guíufculusfit,etnon faxatilium modo fríabilís,fuauís tame fatís,eftur frígidus,affus potiísimum: 


quanuís & elíxus,& alijs modís, Longítudo eíus cubitum non excedit , nec latitudo tres aut quaz 


tier digítos., poft Pafcha potifsimüm capitur, 4| Idem forté pífcís eft quí 2zatEarpfe à Germa. 
nis Polonizfinitíimísuocatur. Quaxrendum etíam anidem fitqui círca Coloníam & apud ínfe 
riores Germanosín Rheno (jDacrelluel (acrill dícítur,& alio nomíne5:atfifd,ut Adamus 
Lonícerus tradít;& ín aquarum fundís latere addít,noctu cum face à pifcatoribus capi,Eum quí« 
de Mrd Aufonij efle, non re conijcít , Long? alíus eft qui ín mari (2 acrill díciturneme 
pe Scomber, 


í , ber » L4 , Li CXII 
POLONICEHaíz,uelIcfier.quxrenduman ídem fit quí Glouuaz ab eis dícítur,ob magní-- 


tudinem capítís,de quo fupra Parte i11, ubí de Cyprínorum ditferentijs agitur. 
CAPITO 


| 


D 


Animal, in dulcib. aquis Ordol. 305 


ene ARA ANA cm 
mRNA (X) (X) $) S A EM. 
THU RR MM PAN NE 
EL RAMUS) ALL QU 


EAT 


C A PIT Ofl.rapaxautuorax difcrimínis caufa cognomínetur hic , quem GER M ANT Mifeni 
cin Qtappe,íd cft, Coruum appellant. Eft ením ( ut loannes Kentmannus fcríbit;quí efficic 
quog; cómunícauít)Coruíauis inftar rapax uoraxdp;non mínüs fere pernícíofus uorandís píícib. 
quàm Sílurus & Lucíus.In Albi capítur:in quo etíam nafcítur, non aduena eft. Squamís tegitur 
latíufculís,tenuíbus & perfpícuís.Longus eft;craffus,& carnofus , carne aríftís plena, longitudi- 
nead latítudinem quintupla, Dentes eínon ín ore,fed ínfauciíbus funt, IMaximiíquí apud Mife- 
nos capíuntur;ad fex aut feptem líbras (fedecím uncíarum) accedunt, &c , Píícís eft admodü lau 
datus & boni faporís, tum affus, tum elíxus, fi rité coquatur, quod plerique ígnorant.facíle ením 
ín pattes alíquot dílabítur,fí ín feruídam ímmíttatur. itagz ab ínítío ftatím ín frígídam prz paratus 
ímmiíttí debet,ut paríter cum aqua concalfíat,&c, 


Icone fequentis pifcis non opus eC snam per omnia Capitonem fl.communem nofIrum refert nifi quód minor efg, 


A PI T O uel Squalus fl.mínor,autmínímus potiüs,eft quià GERMANIS ZA filing appel- 
latur,quafi Lepufculus:forté quod agílítate ac celeritate natandi lepores reprzentet.fcríbí- 
tur autem uarijs modís; 4e afcle/ Ar afile/ AP efling.In Albí Z7 efllinq appellatur,uel à dorfi craf 
fitie, C icEruc,id eflzwyusezG"tuel nimis cómuni nomíne YDeyffi[cb. Argetinz € dnotfifd 
vel &óbnatfifc.CAlícubi etíam ((2eififcb, à menfe Maío, quo prafertur; quod quidem nomen 
Alaufi etíam tribuítur.) Coloníz "Ielfifdohicaut alius perfímilis, In lacu iuxta T'ugium Helue 
tiorum Qangbafileuocatur:& Suala noftra fíue Giardus ibidem AP safile dicitur.ficut etíam Lu- 
cernz.  olyffenapud pifcatores noftros generale nomen eft ad pífcíum fpecies tres, quas uocat 
APsafele/2 augcle/Cdbwalen. Y Quod fi quís Leucífcum maíorem appellare uoluerít, permít 
iemus,eft ením Leucifcís ills, quos fupra Parte r,huíus Ordínís defcrip(íimus maior , Capítur az 
pud nos tum ín lacu,tum in fluuío.fluuíatilem oculis rubere aíunt:lacuftrís non ruber, fed fuper- 
naoculorum parte flaua eft, Dentes ín faucibus utríngs codítos habet.ficut et Capítones maíores, 
Dorfüm ei fufcum & craffum eft; & fimilíter caput.(quamís medíocríter magnis tegítur, Círca ríi- 
pas plerunq; natat,ubí ex herbís uermículoslegít, & mufcas aut culícesríparum marginibus ínfis 
dentes rapit. 
GALLICV Mnomen neícío.nam Hafeaux Gallis dicti pífces, Cypríni lati mínores funt. 
IT ALIC E,nífallor, Stretta uocatur ín Laríolacu,à corporelongiufculo & firíio, id cft, mís 
níméelato.ín V erbano Giíauetta.Papía Kabacello, 


TUUS SONS TNCS ; S xd NN ir 
iu SM MINE 
jus 


MS WW SAN es 2 
) ORNA e 
: SN ce 


SD 


is 


Cm i 


| VGILV M fluuíatilium fpecies duz Rondeletío, — Frequentifsimus (inquit) eft pífcís in 
| V | tíaulís & fluuijs labentibus ex montíbus Cemeneís,quíà uulgo Síego uocatur. Hunc ad as 
liud quàm ad Mugilum genusreuocare non poffum:Quemadmodum nec pífciculum illum quí 
à Lugdunenfibus Fríton & Fríteau nomínatur : quí fuperíorí fere fimilis eft, fed mínor.palmi e- 
ním longítudínem uíx fuperat:fuperior ín Arari,& ín alijs quoc aquís,etía cubítalís eft , Híc cor 
porís afpectu Mugilibus (forté fluuiarilibus) fimilís eft:nec non pínnís, earum numero, fítu, cauda, 
partibus ínternis,  oftro eft acutíore,fíne dentíbus.Idem cum ínferiore (maior nimirum cum miaore) 
quiin Ararí frequens eft, uictus ratione, carnís mollítíe & fucco maxímé conuenit, 4| Síego pi« 
fcís inquit Dalechampíus Lugdunenfis medícus in epiftola ad me) nó ín Ararí noftro gígnítur; 


c 3 


Nafutus, 
N'afo. 


Simus, 


Pachyrbyn - 


chus. 


Labeo.fl, 


306 DePifcib, fimpliciter. Pars III, 


fed ín Erari (nulgó Erant) fluuío,qui fub Agatham (uulgó Ade) mare íngredítur,quatuordecím 
millibus à Monfpeffulo INarbonamuetfus, €| Idem fale condítos ad me mifit pifces binos ex fjs; 
quos Gallí uocant Fretus;Fríton,& Fríteau,quafi zwyswusze, ut uocat Athenzus, eos quídem no- 
ftri pífcatores non agnofcunt; tanquam peregrínos,Dehoc quanquá paruo uolui híc agere fimul 
cum maiore;quoníam R.ondeletíus etíam ín unum caput coíníunxít, 

GER M, F, Sweietley fifcb in füffen waffetn/von oer art oer 2lleten/st 3. yon beEafit: oer 
gréffct witot auff anoertbalb [ori lang:oer Eleinernit über cin fpann. 


V M BRA ínGardone Gallíz INarbonen.flumíne,ex Truttarum genet eft, quí uetó eodem 
nomíne pífcís ín Lado nofiro reperítur, Mugilís fluuíatilís fpecies eft, R ondeletíus. 


A $ V s (uulgó díctus) pifcis eftín Danu fe. 

bío,etaquís ín Danubíum ínfluentibus; s 
fimilís Monacho (id ef, Capitonifl. fed tenuíor, 
nafo ualde craffo, Albertus, INofcítur hoc no 
míne píícís pafsím apud Heluetíos & Germa 
nos, (| Peculíarenec íllaudatum genus píícía 
um eft,ín amnibus & aquís Laní degens , car 
nofum,molle & rotundum fere , Barbatuloráü 


er 
NN 


| 
CBarborum fl.) pené guftu , duoráü tríümue pal 2. 
morum magnitudíne,quod Germani f'fafers - S 
quafi INafutum nomínant , Adamus Loniíces oce ;W 
rus, ErgouellNafum,uel Nafutum,uel pos Ium i 
tius INafonem appellabímus hunc pifcem:cus E : h 
iusín aliorum quí hactenus de pifcibus fcrí- Rma z A 
píére libris nullam extare mentionem , quod IE * 
icíam,demíror, qj Labrum feuroftrum fupes —— z i 
ríus craffum, fimum, obtufumt& habet: unde En od 
et Simus Latíné,Grecezigéc dicí poterít,nam AE — 0 
eódem nomíne pífcesainter Níloos legimus, aE opea pda : 
nempeut fluuíatiles quídà Mugilesfiue Leus E t $c c 
cííciarofiriacumíne Oxyrhynchí uocantur; EE 
itahicab eodem fimo craflotp Símus & Pas | Eo 
chyrhynchus,recté uocabitur, Genere quíde EOM M. 
Leuciícis fl.ad(cribi debet, Venter eíus intrín ) - pop rap. 


fecus nigerríma membrana ambítur . Os eius 
uelutílabra habere uídetur,utab ijs Labeo aut 
Chelon fluuíatilís dící mereatur, —Plebeíus 
plané pífcís eft,carne femper laxa & infipida. 
In Rheno praftantíor habetur, 

1T AL, Circa Tridentum Saueí) uulgo dí 
cítur,duabusfyllabís, "Vide mox cum Gal- 
licísnomínibus, 

GALLI&Italí multi, puto ,nomiínaecíus 
c Capítonís fl. (cuíalíiquo modo fimilis eft,) 
nomínibus confundunt;ut funt Víllaín,Ches 
uena, Mufiner. 

GER M, Ain Yiafe. 


Bé R P vVS ab Aufonío dictus, Barbulus 
Platíne : quem R ondeletius non ínepté 
ob roftrumlongíus & acutíus ínter Oxyryn« 
chos cónumerarí poffe fcribít : quoníam mul 
tí inquit) eo nomíne a ueteribus donati (unt, 
«| Nos Sturíones & fimiles eís pífces olím o« 
xyrynchos díctosoflendímus.Eft & ín Mugi 
lum genere oxyrynchus:& R ondeletíus prís 
mam Leucifci fl.[pecíc;oxyrynchum deMus 
gilís fl, genere effeinfinuat. Eft & fuus Nilo 
oxyryncbus, quem Lucíum effe Belloníus fu 
fpicatur : & alius marís Rubri , & Antuerpíz 
uulgo dicium ZAautin píícem fluuiatilem, AN NE 

Ronde« | | 


| 


Animalandulcib.aquis Ord.I.— $07 


Barbus hic à noffro piilore delineatus eC maiu[culus 
quam uellem,ut e? alij mulri, 


R.ondeletius oxyrynchumnouo nomíne ape 
pellat, Quamobrem Barbum picem neq; o- 
xyrynchum, ned; oxyrynchorum generís fa» 
cere libet;netamen afymbolos abeam, de ues 
terc eíus nomíne, coníecturam meam profes 
ram, Barínus(BagivG-) Aríftoteli díctus pi 
fcís,an Barbusfit,querendum.nam & nomen 
alludit, & fluuíatilem effe pifcem,& prz obe 
fitate flerilefcere eí conuenit. Giázz ínterpre- 
tatio pro Baríno non redé Carínum habet. 
«[ A recentioribus quibufdam Barbulus, aut 
Barbellus,Barbatus aut Barbo uocatur;à non 
nullis inepte Balbus , & quoníam Barbatulus 
efi;ut Mullus , abimpetítís cum Mullo longe 
diuer(o & maríno pííce confunditur, Alexan. 
der Benedictus Mullum fl,uocat, 4| Ab acco 
lís Strymonís Gracé loquentibus , Muftacas 
tus uel Myftus dícitur, tefte Bellonio:à myfta 
ce,id eft,barbitío, quanquam fuperíoríslabri 
barbam tantüm propríe myftacem Gracino 
minant, lMyftus etíam ín. INílo frequenter 
capítur,ínquít Belloníus:fed quomodo Lucí cu 
us Italicus à Gallico differt, fic INílí Myftus à C cem 
noftro dí(sídet, nofter ením oblongus eft, & RS T: 
quafi teres ; INilotícus uero craflo & recurto P um 
eft corpore, Memphílibras Xx. pendentem ARI 
uídi:quo ín loco IMythus uel Myftus dícítur, (iN 
uulgus Gracum Muftachato pronuncíat,  /AN 
Sícille. Idem lMyfium marínum quoque [NS 
reperítifcríbitin Adriatico, fluuíatilimagna — 
ex pattefímílem , &c, qui fi (imílíter Myftus DN 
- & Myfiacatus appellatur;an Plínrj Mufculus 
fit & cetorum dux,quaerendum  míhí tamen 
Muftela potiüs dux ílle uídetur,&c. : 

ITALICE Barbío,Barbo. Medíolanen 
fcs,íam adultos Barbos, Barbaros uocant:mí 
nores uero, Balbetos, 

HISPANICE Bárbo, Báruo, 
GALLICE Barbeau, Barbet: € Barbas 
rino quum minor eft. 

GERM ANICE 2Datb/arben/at- 
bel /25átbele, Saxonibus Darme. Flandrís 
25arme. (In Rhenocírca Scaphufia YD eio 
fifi appellantur,pi(ces quí per hyemem ín lí 
bero flumine uagantur & pafcuntur, quod 

| pracípué Batbífacíunt, & híquídem melíos 
resfunt , capite mínore , corpore rotundíore 
& obef(iore, quàm quí ín latíbulís fe cotínent, 
quos 2. ágerbatben appellant, Ex hís uagan 
tibus alíqui reperíütur fteriles, ín quibus nec 
genítura nec oua ínueniuntur.eos 1 íincEer- 
lin/íd eft, Nobiles uocítant, & quouísanní t€ 
pore ín cibo commendant, 


WU 
ON 


2 


*, 


n 


d 
M 
SS 

SS 

S) 

jt 


eN 
QS 

NN 
e 

we 


NAI 
NV. 


ij 
j 


' 
N 


M 
j 
INN 
j 
N 


n 
' 

i 
à 


Ll. 


V 
; 
j 
j 
| 
l 


f: 
BRA 
MA 
ANN 
ANS 


i 
j 
A 
j 
d 


uc 
E 
m 
v 


— 


Q 


HI "li 
D) 
/ 


m 
A 
j 
ji 
Y 
QN 
OUS 


^ 
a 


T eR 


/ 
N 
Q 


VSTEL A fluuíatilis díci poteft; pifcís quem R.ondeletíus Gallico nomíne Lotam appel: 

lat, Muftelz ením marínz perquam fimilís eft ; multo quidem fiímilior quàm Lampreda, 

hoc eft, Muftela fl. Aufonij, qua é marí flumina fubít;hzec non item,Suntautem fpecíes eíus diuer 
fe , alíz fluuíatiles tantüm , alíz lacuflres tantdm , alie fluuijs & lacubus forte communes. , 

Antíquumeíus nomen nonconftat. Bellonius Claríamfluuiatilem uocat, fed Claríam Op 

píanus per fyncopen pro Callaría díxít: quí pífcís marínus eft, Afcllorum generís : Muftelas 


c 


208 DePifcib. fimplici ccr, Pars III. 


Icon bec Mufflele fl.noft re ef maior proportione quàm oportebarz Ein|dem alia icon à Rondeletio 
piunula eriam dorft anterior non [atis diffin&la incuria pitloris, exhibita : in qua [quama forfie 
E U ten nimis manife]le funt. 


* 


L Wl 
yy, 
TUA 

17M 
fud 


Í TUUM 
P i DANT 
j pu )y), "i 
: M Ma, TT UTR 
jp Em s iU , 


p, 


j (i | 
iy 
uU ^ 


| 
fli 
| li ] 


XT 

lll 

" ^ ; D 
?l) " 


^ 7) v 
/ 70 1 


(77 SN g 
qn il | 


jJ ; 
47 


A p, 
E^. 


Tl 


bus tamen (líceat ita dicere ) marínís cognatus, quamobrem noftras quoque IMuftelas fluuías 
tiles autlacuftres, Callarías nuncupare, addita aqux dulcis dífferentía , abfurdum non fuerít, & 
Graece etíam KaYeo/ap aootiuop à 2upevoiay uel rel oet à Mucio appellare. qj Alabes,Aa«Bus, 
inter Nili pi(ces à Strabone numeratur: lubricitate nímirum dictus, quód manucapínon pofsit, 
hic (i Lampredzalíqua [pecíes non eft (ficut & Olifthus,id eft , Lubricus Oppíaní, ) Muftela fl. 
haec noftra uideri poterít.hanc enim ín Nilo capícertum eft:etfi fpecíe diuer(am à noftrís , IVieme 
Clarias phi (ínquit Bellon.) pífces quídam edules círcunferuntur,e Nilo captí.quorum nonnulli funt ín- 
INüloricus. fipidi;alg ita uiles,uta pauperibus trantüm edantur, quorum ex numero quendam obferuaui , cus 
ius glabra pellis ut Anauillz erat, Claríam (hoc eft, Lotam Gallicam) referentem : unde Claríam 

INilotícum uocari pelle credidi. Pedalís eft longítudinis, (alíquando cubitum excedit, ) brachtjs 
craísitiei, - 


Callarias. 
"labes, 


Lj 1 
' , FR - : . 
Animal.indulab.aquis Ordol.. 509 
"erafsitiei, Cirros duos femipedem longos ac molles gerít, unde Barbatulz pleríqsín Aegypto uos 
xant.Superíus labrum paruuos admodum dentes duobus ordínibus dífpofitos habet: ínfetna au- 
tem maxilla,tantüm exafperata eft, Follículum quí pífcibus datur ad natandum, fauí ín modü cre 
brísforaminibus pertufum babet, Exhís Bellonij uerbís, Clartíam Nili ab eo dídtum , commu- 
ne quidem aliquid c& Muftela fljnoftra habere apparet;fed fpecie differre, aut potíds genere proz 
ximo, Muftela ením noftra neq; dentes,neg;follículum habet:& círros duos, qui à parte orís fupe 
riore prominent,admodum breues;INilí Clarías femipedem ín pífce pedali longos, Quamobrem 
Siluram Nili effe dixerím hunc píícem.nam & noftra Muftela Siluro fimilis efi: ac idem effer, fi 
agnítudo corporís,& Barbularum longítudo accederet, Dentes etíam conueniunt, duplíci or« 
din fupertüs,fimpliciínferíüs, labro tantüm exafperato,funtautem paruí admodum utrobíq;. Sí 
Iurum autem hunc potiüs quàm Glanim efe coníjcío,quoníam ín INílo Silurum,etía ueteres (crí 
ptores memorant, Glaním nemo:nifi forte Bellonius,qui hos pifces non diftínguit, INec refertpe 
dalem tantüm hunc picem ab eo defcribí;cum poftea círca Bufirím cubíto longíere fe uídiffe (cri 
bat, & fierí poteft ut longíores ínueníantur.ned; enim ipfe multotempore ímmoratus eft.Efto igi 
tur híc Sílurus:autcerteBlax , pífcís Síluro fimílís , (ut Suidas fcribit, (ed ínutilís adeó utne Ca- 
 nesquidemgulftare uclínt, ([Iouíus hoc pifciumgenus Gobíos fl.nominat;Belloníus omnino dí 
uerfos efleoftendit: — Murmellius multo ineptis Alaufasfacit, — Falluntur & quí Lacertos, & 
quí Myxones exiftimant, 4| Fluuiatilegenus unum eft & fimplex,cuíus figura exhibemus. idé 
apud nos (puto) ín fluuijs nafcítur:alibíi € ríuis ín maíora flumína,ur Albím,tranfit.In lacubus ue- 
ro noftris fpecies dua auttres,tum a fluuíatili, tum ínter fe diuer(x ínueníuntur, díuerfitas,colo- 
re,magnítudíne,& pínnís,pracipueé dorfi,pluríbus,aut paucíoríbus,conftat, M" - 
.. IT AL. Infübreshos pífces Stríncíos & Botetrifsías appellant;uulgó Bottatrifo, Sttínzo,Io 
uíus.Círca Comum Srínz,Boflríz, & Suínco,nomina ufítata funt, Bottatrí(fa, ad lacum V erba- 
num.alijs l'rínca. A Benedícto Iouio inter Laríj pifces Trífius appellatur: & ab Heluetijs fimili 
uocabulo Q ríifd.Botatríffo quídem proprie ínlacubus quibufdam dícítur, fpecies mafor. Gla- 
ním pífcem (ínquítBelloníus, qui Silurum à Glaníde non diftínguít) refert ís,quem Infubres & 
"Tauríní Botetrilfam nominant, dempta magnítudíne , funtením tam propinqua fímilítudíne, ut 
eorum alterummaíorem;alterum uer mínorem dicere pofsimus, Síc ille ; qui & Strínfiam Itali 
conomínehuncpifcemappellat, Fluuiatilem uero Claríam príuatím;ab Italis Botola,uel Bot& 
uel Botánuncuparítradít;queetamen nomína Giobioni fl;capítato potíüs conueniunt, Bottatri 
Íiz nomen ex utrog; compofitum uidetur, Bottam Itali quídam pro Rana rubeta uel Buffone dís 
cunt, eftautem huíc pifci ríctus fimiliter díductus, €f Hunc píícem Paulus Iouíus & Matthío- 
lus fluuíatilem Giobíum elTe (non recté) credíderunt.nos quoníam aliud nomen uetus nullum ex 
tat,cum Benedício Iouío T'rife& uocabímus,Saluíanus: qui in fluminibus & lacubus quibufdam 
tantüm hunc pífcem procrearí addít:nec intellexit fluuíatiles & lacuftres Trífeos (pecie differre: 
& eundem effe quem proxímé anté e Germanía míffum defcripferat , (ímili nomine (reifen: 
proquoalij Q&urten uel Qiuppen proferunt. 
HISPAN, Lufitanís Enxatoquo dícítur : fedhoc nomen magis conueníreputo Ranz pía 
Ícatrící. | 
GALL, CiírcaLugdunum Lota (uel Lotta)ín Arcarí, Gieneue uero Motella, quafi Muflefa no 
mípnatur,Rondeletíus. Vulg Barbota dicítur,nona Barbís: fed ex hoc quód Galli barbotare, 
conum & fimum roftro,anferum modo,commouere dícunt.Sunt quí Marmotum uocent,Bello 
níus. A Gallís Senonibus Boullaufe uocarí audio ; forté quód plerunq; uenter cíus ceu bullís ín 
fletur.Sabaudi Mouftelle uel Mouttoile (alij (ímíliter Cobítide fl.) nomínat, Mouftoile;ad lacum 
INeccomenfem, Círca Rhodanumalícubíi (haud fcío an Vallefij) Setchot, | 
| GERMANICE Crífb.apudnosprecipue:Crefift/(Criefd.Etciírca Acronium acá prí 
uatím fic uocatur huíus pífcís fpecies, qua in profundo uer(atur, quz autem ín fummaaqua & p» 
cellís obnoxia natat, Confiantíe ad eundem laci 3D ellfifdb, Líndauiz G5uellfifib dícítur.efttg ea 
mínor,pulchríor,nigríor,& ín cibo delicatior,quám qua in gurgite manet, Idem pífcís,magnítit 
dine & ztate mínor,((Defierle;à muíco & alganomínatur.funt quí Latinum nomen Mufconís eí 
finxerunt,nefcío quàm recte.Conftantíz tamenjalteríus generís,quod ín profundo agít, paruum 
adbuc pífcem ((Deferle nomínant:deínde maíorem,loco etíam uíctudg mutato, Trífcam, Reli 
quí Germaní nomínibus in hoc pifce díuer(ís plurímüm uariant,ut uix ín ullo alío. Alijs ením a« 
Ijs&y locís nominaufitata funthzc:Xtugget/Xutte/XtuffelcE/ufolcE/ X ofolcE/Rup/ Qtaup/ 
2ilrupp/2ltupp/JSeltappe. item Qouappe/ Dutte/ Difitt/ que nomína Ranam uel Rubetam 
fignifícant.alij compofitís abhísnomínibus & Anguilla uocabulís;2tlput/2lelputt/ 21quapp. 
^ Apud Albertumleguntur etíam hzcnomína; 2(lmutsen/ (malim 2flpuitten.) &C 3 untpen. 
Deeodem (inquit) fertur,quoód círca duodecímum annum etatís,cum ín maxímam quantitatem 
excreuít,&3elatue appelletur.ego pro Colaue legendum puto Calautuel &alut:ítaenim Sa 
baudi & uícíni Fieluetij Silurumnomínant:quem tamen ex Muftela hac noftra nafcí falfum eft, 
qEft & (DilEer uel (D clEer,à lacte deríuatum nomen, ínferíorbus Germanís de hoc pifce uul- 
gare; Galaxíam fluuíatilem Grecédixerís, (nam alíus Gialaxías fiue Galarías marínus eít;)INome 


Silurus ONG 


Pax, 


Glanit, 


Multo, 


Galaxias, 


310. DePifab. [impliciter, Pars IL 


íd pofitum àlacteo iecorís colore puto:qualein magnis lacuftribus noftrís precipue uifitur. R on 
deletíus iecur albícans Lote etíam fuz tríbuít,& Barbotz, A Geeldro quodam accepí pífcem Mu 
flele noftre prorfus cognatum, fed breuíorem,crafsíorem, & nígríorem;à Geldtís fuis ((DilÉeruo 
carí,& alio nomíne IRutt: (fed pofteríus hoc díuerfi etíam pífcís nomen eft.) lidem (DilEer uo- 
citant, Harengum marem príuatím,non omnem píféem marem ut noftrí2llcuite quidem nomen 
pro hocpifceapud Albertum etíamlegítur,nefcío quàmrecte. quín & Muftelam fofsilemuel ua 
ríam quibufdam Latine díctam;alíqui (QcerEutt appellant, 

ANGLIDowtenomínant& J£lepowte:ficut & Germani inferiores Dutt & 2llputt: quo 
rum nomíntü rationem explícaui fuperíüs:alíter quám ab Anglo quodam nuper accepí, qui 41e 
powtec uocati aíebat,quafi Anguíllam uentrícofam. 

ILLYRICE, Poloníuocant Míentus,Bohemi IVinik. 


V$TEL AE fluuíatilís fpecies aliaa Rondeletio exhibita: qui non alio quàm uulgarí Gal- 
Mi nomíne Barbotam appellat. Inlacubus (ínquit & fluuijs mínimé rapidis Lote fpes 
cies,uel ei perfimilis pifcísnafcitur,qui à uulgo Barbota nomínatur.Lotam corporis fpecie refert, 
ni(i quod roftro eft acutíorezítem caudatenuiore, & magís in acutum deficiente, uetre prominen 
tiore;alijs omnibus fimilís, € Belloníus Claríamffl.fimplíciter,Barbotam nomínauíit ApudAI 
bertum Borbocha,utconijcio;pro Batbotalegítur , Sed Hufonem quoq; uulgà dictum Danubij 
pifcemab accolís Tanaís Barbotam nomínari fcribit Belloníus,à barba fcilicet, 

GALL, Barbote, ut díctum eft, 
GER M, Jinattorr Crüfdenmit einem fpiten [pnabel/vnno oan [wants aud ge: 
fpist:mag ein Cpistrü[d deaeit werben, 


i E UN TN 
BNSSSSSSSSSSS 


M: STEL AE fl.noftrz,pulcherrímis diftínciz coloribus. flauo,croceo,cidído,rofeo, atro, 
oculor& pupilla nígra,parte ambiente coerulea,ante paucosannos in Bohemía capte funt: 
& Pragz propter pulchritudinem R egi feruatze uíuze ín uafe amplo aqua pleno;no fine límo fun» 


E uníus íconemhic exhíbeo,qualem Io. Thanmyllerus iuníor , chirurgus Auguftanus , ad 
me dedit, 


SP E R Danubij, quem hic proponimus pífcís appelletur , propter fimilitudínem eius cum 

A | Afpero Rhodani (quem dedímus fupra Parte rr.huíus Ordínís:) quanquam multó maíor, 
Capiítur VImz alibit ín Danubío.Squamis (ni fallor) tegítur.dodrantalís plerung; & librz pon- 
dere eft: fed etíam ad duasaut ad fummum tres libras (x: v 1, unciarum) accedit, Pínna à podiíce, 
incuría pí&torís omiffa uidetur. Colore eft partím € fufco ruffefcente (ut icon prz fefert , tum ea 
quamlIulíus Alexandrínus Ferdinandi Auguftí medicusad me mifit:tum altera,quam Kaphael 
Seilerus 


Animal, in dulcib. aquis Ordo... si 


Seilerus I, C, Auguftanus) partímnígrísmaculís fatís magnís per interualla díftínctus: quará alí- 
qus à dorfo ad uentrem oblíqui tendunt. Lautifsímum e(Te aiunt fímul & faluberrímum omní» 
um Danubij pifcium, ín píícínís feruarínon poffe . caudam adeo duram habere, ut uíx amputarí 
pofsít, 

GER MANreum uocant Sinod/3inoc/Sunod/SinneSingcl. 

YNGARIKolkz, 


-TRVTTARVM GENERIS DIVISIO. 
Truttarum alíe funt fluuíatiles,aliz lacuftres. 


capite mugilís fere, Gc, ondeletíus,25adbfozen-hze apud nostanta non fiunt, 

a. Maíores,flauz,in Erarí, 

b. Subnígrasmaculís rubentibus,colorem íllum (ínquít R ondeletíus) ex Senío có 
trahí exíftímo,ez ením omnít-maxímee funt,& lacuftribus íllis (ímiles,que Trut 
ta falmonatee uocantur.Fz ín ríuís Mífnize 2. adbfifozen appellantur , compofito 
àSalmone & Truttauocabulo,carne rubéte, maculís aurcís; (unde alícubí, ni fal 
lor,etiía Golofo1en nomínátur,alibí & dowattsfozen:)que in caterís uulgaribus 
Truttís nígrícantut Mifenus quída ad me fcripfit. Agrícola Truttasnígtís macu 
lis repetíri annotauítad Suarceburgum Mifena oppidi,ín fluuio cognomento 
Nigro, &c, TT | 

a, b. Easqux flauefcunt & nígricant ab albís differre comperío, quód illis roftrum 
fit acutíus, & ueluti ínfronte maculanígra. praterea albae mínores funt,& carne 
mínüs flauefcente, R. ondeletíus, 

Rottela uel Hucha dícia Giermanís círca Auguftam, eadem forté alibi (eic f5::5 
dícia,id eft, T'rutta pífcínaría. | 

Salmo etíam fluuíatilis quzdam T'ruttauíderípoteft, 2 —— 

Item Eperlanus, $ Sed híambigüt ínter fluiío 

Salmarínus círca Trídentü dícus,proculdubío Trut- . tiles & marínos, 
ta quedam fluuiatilís eft, 


Í Paruz,albz;in Santonum & Boiorum fluuijs.cubiti magnítudiínem uix attíngunt, 


Fluuíatiles 
alic funt 


Truttamagnauelfalmonata, ín magnis lacubus, [4 Orunbfé:inc. 
Salmonemlacufirem díxerís, ^ Seefózine. 

Lacufttes [ GOodowábfó:ine. 
funt,ut Carpío Benací, 1 
Minorjinlacu Tígurino,& alijs, y Differüt ha à cetetís Trut 
| 3Xótele. p omnib.ctaliás;tti quód 
Vmbla uulgó díctaz) IMledía, ín Lucernenfi; & Lema» Ucarnemlongé mollior? ha 
no, ootern. bent: ínmínore V mbla e; 
Maior , quà ín Lemano equeftre | tii lapillosín cerebro ob- 

cognomínant, drofi JXooten. ).feruaui. 


Truttis coz In fluutjs, Thymallus & V mbra, 
gnati funt, 

fed abfque ) In lacubus,Lauareti & fimiles, 
dentíbus, 4. 


TRYVTTÁRVM NOMINA ET DIFFERENTIAE ÁAPVD 
; Anglos,ex Guil, Turnerí epiftola, 


TRVTAM Angliuocanta Cruteuel (rowte, | Earum ín Anglia duo genera reperíuns 
tur. Alterum,quod Aufonij Salar (nimirum et ipfe,ur Gillius & alij, Salaris nomine "Truttam fl.[implicizer 
accipit) eft,à Northumbríéfibus meís uocatur a 5 urutreut (Germanico forté Soze,ey Gallico Tvout 
ze,unius picis nominibus in unum confu[is ex bisenim duabus linguis aMnglica feré conflat bodie, ) Ad hoc ge- 
nus alía fpecíes referrí poteft, Trutta ílla qua uocatur aj 2llerfanabt:hic pifcís quàm alter (Jzperz 
er) uentre magís promínulo efl, & per omnía crafsior, & maxíma ex parte , ut ílle ín locis uadofís 
& non íta profundís:íta híc ín profundioríbus torrentíum & fluuíorum locís, fub alnorumradíci 
bus,quz ad rípas fluutorum nafcuntur, ínterdíu delitefcít.atq; ídeo ab alno.quz nofiralíngua uo- 
catur aloer uel aller,nomen fibí fortituseft, | Alterum Trutz genus ín Northumbría uocamus 
a 5ulltreut;hoc eft, Trutam taurínam,ab ínfígni magnítudíne qua alías T rutas fuperat . cubito 

.enim aliquando longíor reperit.crafsíor eft Salmone, proratíone fuze magnitudínis : fed capite, (i 
recté memini,breuiorí, Caro eft quàm Salmonís multo ficcíor & fríabilior, & multorit palatís gra 
tior. Accepi eandem ín alijs Britanniz regionibus uocari a D ray trout, S alíjs a C Eur]. 


35». DePifeib. fimpliciter, Pars nil. 


R v TT A uulgoapud Gallos & Italos díctus pífcis;uthodie à plerífcyliteratís, fic olím etiam 
T: díuo Ambrofío & Ifídoro Hifpalefi,fímilíter Latina terminatione uocatuseft. Varij inquit 
llidorus,à uaríetate dícti funt pífces, quos uulgó T'ruttas uocant. Cum igitur tum quoque uulgas 
re hocnomen fuerit,non Latinum aut Girecum , necapud ullum uetuftíorem Ícríptoré ínueníax 
tur,antíquum aliquod cíus nomen indagemus., Pliníus Valerianus etíam Truttos & Squalos no 
minat:apud quem & alia quedam recentíora legütur, qua ab aliquo ei adfcrípta effe alíquis fufpiz 

cetur, Platina c.(implici Trutam fcribit, T'orrentinam Scoppa grammatícus Italus nominat, facto 
Men: à torrentibus noininc:ín hís ením,& ríuis motanís abundat. Platína T rutas díctas putat;á truden 
Ty,  doquodfemperínaduerfum & impetuofum flumen nítatur híc pifcis. Troctes quidem A elianí, 
á marinus pifcis eft,ídem plane quí Amíaz non Truta, utquídam putarunt. Alíasaliorum opini 
ume ones nimíüm leues pratereo. Salar Aufontj, non Trutta fed Salmo paruus míhí uídctur, Faa 
ríoautem A ufonij,fireáe íta legitur, (mam plures Saríonem legunt; ) T ratta fuerit, uu!gari Gere 
manís nomenclatura accedente,nec mírum fi hune pífcem à Saiare & Salmone xtate rantüm dífz 
ferre exiftíimauít Aufoníus , uulgarem quorundam perfuafionem fecutus, & c. — Variusnomen 
de hoc pííce Ifidorífeculo eruditis ín ufu fuít,ut dixímus;afpernatis nimirum uu'gare nome Truc 
tx:non quód antíquiorum aliquís íta uocaffet.Lupí quídemalíj conco!ores (fere, ) lanatí à cando 
re díctizalij uero uarfj, quorum Columella & Xenocrates memínerunt, Hos ipfos Lupos uaríos, 
"Truttas noftras effe, louíus & poft eum Saluíanus contendunt, quibus contradicit R ondelerius, 
cuius egofententíamfequor. — Kecentíores alíquí Truttani uocant Turture,fie authore. d Ae 
lianusín Aftreo Macedonie fluuío pífces colore uarios(zlb ycixp xg7ws7722,)nomine ab íncolísIVla. 
cedonibus ínterrogando,gígni refert:quí peculíares quafdam illi fluuío mufcas,círca fummam a« 
Thrata, | quamuolirantes.appetant — Videtur aütplane de Truttisnofirísfentíre, "Dlhraffa uel Thrats 
ta Ariftotelis, T rutta uideri poteft;ut pluribus dicam ín Alaufz mentíone,mox Parte v, "Thraf- 
fx pifces apud nos uartj dícuntur;ínquít INíphus Italus,de Truttis nean Lupís uarijs fentiens,ne 
Ícic, in lralia equidem Varfj nomen de nullo pífce uulgare efTe puto, preeterquàm Lupo maríno, 
quí Venetijs Varoloappellatur,quafi Varíusaut Varíolussquanquam & Phoxíní fpecíes,pifcis 
culus quídam lauís , Varon (quafi Varíus )alícubiappellarifolet, | IMinefitheicerté apud A« 
theneum Pyrüntes,nonalij quàm Truttzfuerínt.Ex fluuiatilíbus (ínquít) optímí funt P yrüntes, 
quí non nífi ín rapídi(simis ac gelídís fluuijs gignuntur, & facilíüs quàm cateri fluuíatíles concos 
quuntur,Siíc ílle.Nihil autem refertan Pyrüs mafculino genere proferatur, Fupéac,Pvgés: anfoemís 
níno,PyrufTà uel Pyrutta.praftíteríttamen mafculino gen,efferre, ut fubaudiatur iy9vc, eft ením 

adíeciíuum ab ígneo ucl rutilo colore factum, &c. 
IT AL. Trotta, Trutta:& Trutala círca Laríum lacum,dímínutiuo nomíne, | Apud Rhzs 

tos qui Italíca lingua corrupta utuntur, Críues. 

TRVTTARYMfÍI.generiseft etíam quí Salmarino uel Salamandríno apud Trídentinos 
dícitur:cuíus hifloríam & íconem Saluíanus dedír. 

GALLICE & Sabaudicé Troutte, Truítte, 

G E R M, Sozc/ Sozben/ $ósine/ S ozcl/ Sosell.pleríq; primam per £.pauciper u, confonantem, 
fcribunzut *De:beile;quafi Varíolus, 

ANGLICEA (rute/Crowt. Vídefuperíüs pauló de Truttarum nomínibus & differens 
tjs apud Anglos,ex epí(tola Turnerí. 

QvoD Trutta multígena fitid quídem ex ftellís ( pun&lorum uarietate) (iatui uix poteft. nà dí« 
uerfi amnes eiufdemgeneriís pifces diuerfo modo pictos habent, quanuís in eodem tra&ucapían 
tur íncerdum,ur R illa INeufiríz fluuíus, Bellonius, 

GERMANICE diCtiadbfezen € YDalbfozerá ríuís & torrentíbus (yluarum denomiín& 
tar:GDolofezen & &dywarnfezen,à colore:& egdem,ní fallor, 2. acbfifezen,compofito à Salmo ^ 
ne et Trutta nominezquód Salmonem tum magnítudíne,tum carnis colorereferant. Lege fupe« 
rius in diuifione Truttarum generis, Hísfimilesinlacubus maioribus reperiuntur, Greefósinen. 
Orunvféuneay CS dwábfénen:de quibus ínter lacuftres dicemus. GQelofoxen fquamas ha», 

bent 


li ario. 


Varius. 


T'urtur. 


Animalan dulcib.aquis Ord.L s 


bent deauratas Auguftze Vindelicorum: QXotfozeri carnem habentrubentem & ualde fapidam, 
utannotauit Val. Cordus. 


dU pífcinaría,(i libet;appelletur híc pí(cís:quí GER M A NICE 450p / ZA db ucl 41d 
apud Bauaros, alíos&j uocatur. Eius cone Achilles Pyrminius Gafferus,preftatífsímus Auz 
gufie V indelicort medícusad me mifit. V ídetur atit cüdilíás ex pictura Truttis cognatus,tá quód 
pinnulam íllam adipofam fímilíter ín fine dor(í habet, & püctis uaríatur.In libro Germanico Ba- 
uarícarum conftítutíonum & píctus hícpifcís proponitur, & menfura eíus duodecím aut redes 
cím dígitorit, quibus breuíoruedinon debeat, ^ Auguftx (utaudío) híc pífcís uocatur ein QXot 
uel X óttle/àcolore rubícundo : que nomína noftri V mblís (ut Sabaudí nomínát) lacuftribus trí 
buunt. Voracem effe aíunt, boní (aporís, ínferíorem tamen Truttís. In Carínthía Hucha rubrae 
(ror Aueden) quadam cognomínantur,ín Hluufjs:quas Salmoní comparant, carne etía rubra: 
& alírí ut ínueterentur,folereaíunt, | Apud Mifenos Truttas quafdam uocarí Ceicbfezer, (hoc 
elt, pífcínarías,) easqp pifcinz fundum glareofum requírere, etríuulos fluidos quí fe ín pífeínas ín 
fundant,ex Georg, Fabrícij literíscognour. hz an forfitan Huchís proxime dictis,utalijs íam prí» 
üs memoratis Truttís eedem (int;iínquírendum. Huchas quídam ícone noftra ín(pecia in quíbuf: 
dam Germaníz locis alí ín pífcínís nobís referebat: & ín Traga flumíne Carínthí reperírí : zeta- 
tis& progreffu ín Salmones (fpecieroftrí nimirum) conuerti ; quod & Lacuftribus Truttis diuer 
fis accidit. T bymalli iconzer altera eiudem in fequente pagina. 


HY M ALL V $abA«cliano uocatur pifcísipon Thymus utquídam fcribunt,nec T'hymalus 
(oves Ticini incolazuerüm ís ínalijs quoque fluufjs plerífqgapud nos reperítur, puris (cí 
licet,faxolis & rapidis maxíme,Ingredítur autem maíora flumína € mínoríbus ac ríuis. Nomen eí 
facium,quód thymum herbam redoleat,uel potíüs nefcio quid fuaue, non íta pífculentum ut cx 
terí pilces.id quod forta(sís cíbi ratíone eí contíngit.uefcítur enim non auro,ucutilgus putat, fed 
ín(ectís aquatilibus, míllepedibus,pedículis & pulicibus aquatícís ac terreíftribus, ut fcribit Bello 
níus: quíctíam fcarabeum terrefirem a'íquaado ín efus uentrículo fibi repertum addír, itaq; non 
emnítempore &€ loco hunc eíus odorem percipiputo. — I ecentíores quídam fcriptores, praefer 
tim Icalí,uulgare Italicum nomen tanquam Latínum proferunt, Temulum, Temolum, & Teme 
jumícribentes, Idémnefit Vmbra flauíatilis Aufonij dubíto. nam & Albertus Magnus Thy- Fmbrajl 
mallum interpretatur V mbram,& Sabaudi bodíe eodem nomíne uocant; € Anglí quídam fimi: ] 
lirer,utconijcít Turnerus, Aufoníushoc rantüm uerfu , Effugiens o-ulos celerí leuís Vtmbra na- 
tatu,ín Mofella eius memínit.ín quo Humínecum Thymallí reperíantur,ut audio , tam nobilis pí 
fcis nomen íile praterícrít,nifi Vmbraab eo dicta effe cocedatur , Rondeletius & Bellonius Vm 
bram fl,à Thymallo díuerfam faciunt: neq; ullius ínuícem fimilitudínis memínerunt , Mihi quí» 
dem,íi non unus ef pífcis (aliam ením fluuiatilem Vmbram preter T'hymallum nond(t uídí;nec 
unum efte aío,fed infcítiam meam fateor) omníno fpecie natura cognati uidentur , íd&p ex ipfos 
rum feri defcriptionibus.Sed de Vmbra illorum proxíme, 


IT ALICE Temolo,Temalo, Temelo:pro lin ultémaaliqui r.proferunt , T'emero. apparet 
autcmnomenà Greco atinóue deflexum elle, 
G A L L, Sabaudís V mbra,utdíxímus, 


d 


314 De Pifcib, fimpliciter. Pars III, 


GERM, lefdb/2l[/ eodem quocínís 
nomíne,.ácolore,ut puto,quí ínhoc pífce, mi 


T bymalli icones due à diuerfis pictoribus rion ume 
tempore nobis exprejJa funt. n utraq, lineam qua à 


nüs quá caterís plerífgy fquamofís candidus branchijs ad caudam defcendit defidero,erc, 
autargenteus efl; fed magís cínereus & pun» 39s 
&iís afperfus nígrís , ut cínís carbonum partí» NI 


culís aut fauillís nígrís, Nomína pro etate mu 
tat, Noflrí príimoanno nomínant "Rrefiling 
uel Girefilind: quod nomen etíam Gobíoni 
fl.attríbuunt,e quo Thymallum fierí quídam 
falfó putant, Anno fecundo, ein "Rnab/ ein 
yfer over Yfetle. Tertio cin 2lefcb. In Rhe- 
no círca Scaphufíam anno tertío audío uocas 
rí ein ((Oittler: quarto demum ein 2(efcb uel 
2iefdber, c parereíncípít, INoftrí quídam 
pífcatores Thymallum paruum etíamalio no 
mine appellat ein IRó:nling ooer Cburling. 

A NGL. Eftín Anglía pífcís (ínquít T'ur« 
nerus) d Truttarum forma non multüm ablu 
dens, qu€ à colore cínereo uocamus q (Oray 
lyrig. eundem audio alícubí Smber nomína 
ri.ídem nifi fallor pífcís eft, quem uos uocatís 


ein 2le[cb. 
Fnbra Roudelerij, 


(i ll 
i | 


lt 


Hn 
f 
Il) 


Vs B R A fluuíatilis Aufonij , à R ondele- 


letío exhibita, Bellonius iconem eíus id 


té ín Thymallo.Longeé díuerfa eft marina Vmbra;quanuís imperiti aliqui confundát, Vmbra flu« 


cum 


Animal.indulcib.aquis Ordo. 3:5 


cumhís & arenaauri lamínulas hautít,Pura aqua maxime delectatur,ín montium amnibus capís 
tur, Carne eft ficca & alba,qualís eft Truttarum paruarum,&c, Hzcílle,  Influmínum aclacu- 
um uortícibus degit; piícís Allobrogibus & Lotharingís peculíarís. Lacus que Allobroges uulz 
go d'Aígue belette nücuparefolent;affatím Vmbras promít. € An Vmbram dulcíum aquarum 
íncolam duorum generum flatuemus;una Tbhymallo eandem,;aut cetté cognatífsímam: alteram 
lacuftrem,& magís aflinem Truttís, quam Sabaudi V mblam uocítat:qua rurfus ín duasaut tres 
alías fpecies fubdiuiditur:& tertíam forté nobís incognitam,de qua R ondel. & Bellon.loquunt? 
G AL LI Narbonenfes,demptís Monípelienfibus Vmbram uocant, R ondeletíus, Allobro 
gibus (ac Lotharíngís) Vmbre uocatur, Dellon. Sabaudifané Thymallii , Vmbrá appellant. 
GERM, A infi[d vmb2 yen eno in Z utbzingen Vmbregenaiitimit weldemnam. oic 
Goffoyer aucb ein 2lefc:ben nennen: foll oen Sózinen/Xételen/ooer 2lefcben gleycb feyn. 
ANGLIC E 2n Zmberu A ngellano/oifer fifd/ooct ein 2le[dp. 


Lucij figura hec noflra efE: non adiillins, quem Rondeleti 


1s dedit imitationem expre[Ja. 


vcriv M Aufoníusprímus ex Latinis nomínauit,de 
ducto (ut opínor) a Girzco nomine zi Avxz, quod Lue 
pum fignificat : quía híc ínter fluuíatiles (it uoracifsímus, 
quemadmodum ínter marínos Lupus (longe diuerfus pí- 
Ícís) cui Girecí à uoracítate AgexG^ nome dederunt. Di- 
uer(üus ctía eft quí Lucius marinus appellatur uulgo,à Gre 
cís Sphyrzna, R.ondeletíus. Platína Lucíum pílcem, Ly 
cum etíam & Lycíum appellat.Sed Lycusnomen Grecis 
propiíce rarifsimum eft, pro Lucío quíde pífce nunquam 
ufurpatum.Blennos pífcículos mar, Grzcí quídam Av»os, 
ídeft,Lupos appellant. Lycoftomum Apuarum generís 
piíciculum mar.Foroíuliefes Lupumn omínáit:alíquí Ans 
 thíametíam facrum pí(cem Lycon,al A«oxp, € Lucíus an 
fit Oxyrhynchus Nili memoratus Straboní,dubítat Bello 
níus.Capitís quídem & rofirí figura acumínata hoc nome 
meretur; & noscarniuorum quoq; Níli Oxyrhynchü efz 
fe obferaauimus;cum alij Oxyrhynchí( Cafpri] nímírum, 
hoc eft,Sturíones , Xyrícha uulgo Grzcís dícti) carníuo- 
xí non fint:ut nec; Mugiles , quorti alíquí oxyrhynchi epí 
theto cognomínantur, Alibí etíam Belloníus fcribít Lucí- 
um pífcem ín INilofrequentem effe: uíderíg illum quio- 
lím díctus fit Oxyrhynchus. Plutarchus quide Oxyrhyn- 
chum,quem A egyptij colant, marínum facítnefcio quàm 
recté,tanquam € maríín Nílumíntret. (| Lucíumálucen 
do Bellonius díctum arbitratur (ut ipfe mihí retulít) quód 
ficcatus noctu luceat, €| E(ocem Plínij, quem maximum 
ín Rheno pífcem facít, (€ eundem forte Hefychum A e- 
liani) Lucium effe non defuntconíecturz: (&inec accole 
Rheni ínferíores appellant;Poloní Sczuka.) nam fí quí a- 
lij etíam maiores ín Rheno reperíuntur , ij Rheno proprij 
non funt,cum émaríafcendant,ut Salmo & Sturío, 4| Pan 
thera fl, etíam appellarí poterít, tum propter uoracítatem 
qua & ín pifces & alías anímantes graflatur,tum quoníam 
maculís plurimis albícantíbus latera eíus diftínguuntur, 
plerífq; oblongis: unde forfan T ígrím fl.potíds quam Pan 
theram alíquís appellet. nam & mefe ex cedro crífpze, ob- 
longouenarum difcurfu,tígrínz uocabantur:íntorto, pan 
therinz, &[ Gallíci Lucij ín longum protenduntur, funt; 
delicatíores:Italíci uero uentre funt promínente, &C corpo 
risuelutí truncata mole;atdj ínlatum exporrecta,Belloní- 
us, InHifpaníanulli funt. q|Doterít Lucius, eti&Sphys 
rzna fluuíat.dícií:nam & Sphyrenam ín mari,Lucium ma 
rínum uocant multíi.uel Afellus fluuíat, quí à Gallís Mers 
du,quafimarínus Lucíusdicítur, Lucíus pifcís (inquít 
Scaliger) eft ex genere Afellorum, fluuijs alijs dulcibus 
aquís peculíarís:ficutí marí Callarías, & alíz fpecies. INon 
autem Oxyrhytchus, ut quídà exífiimarunt. «| Apud no 
d a 


Efox, 
Hoéfychus, 


Pantbera fü, 


Ja 


uU) 


Spbyraua fl, 
"ellus ft. 


9 à * L) . 9a 
z16 Dec Pifcib. fimpliciter, Pars TIT. 
bilifsimum quendam ín Sueuía uíram,Luctj dentís (ut ipfe dícebat)míraculum uídi;unum uides... 
lícet dentem maximum grauífsímumép, quatuor dígítos latum, octo longum;mucronelato obtu « 

foG:filo corporís ipfius dentís) erecto fere fuperficie lui & fplendída, 

ITALICE Luzzo, 

His P, Sollo,utaudío.quanquam & Sturíonem Sullium uel Suillum appellant. Angli Lus . 
cium pífcem Lufitaníca uoce Picque nuncupant, Amatus Lufítanus: quí tamen Hifpaníam unis 
uerfam Lucío carere tradít. — Y 

G AL L, Burdegale Lucz nomínatur : à GallísBrochet , (quod oblongofít corpore, ut ueru, 
Belloníus:) uel Becquet;Bechet,droftro promínente: Bec enímlíngua nofira rofirum fignificat, 
Aulícinoftrí Lucium pede mínorem Brocheton uocant; maíorem Lanceron : quí pedum duüm 
tríümue eft magnitudine, Drochet, Rondeletíus, —Solertíseítín com parando fibí uícttinatura . 
pífcis.fiquídem ftans contra fluentis aque raptum,quotíes Ranam uelalíud quídpíam delabíaut 
mouerí aduertít;illuc fefe protínus emíttít,atq; eíaculatur ín predam,unde Galli Lanzon uel Lan 
zeron uocant; Belloníus. 

GER M, Noflrí dAedtappellant,X dífferentíam àlocísfacíunt.eorum ením quiín lacu des 
guntalios quí círca harundínes uerfantur , Xosbedbt uocítant ; alíos quí ín altiori gurgite, €yee- 
becbt. In Albi;alij à Martio menfe ((Oert$enbecbt uocátur:altj poft Pafcha e AByeót,id eft, 
Lucijmagni, Círca Colonia ufitatü eft nome €xdnucbt:alis dnace/ dnecE/ neuce/ 
ut Flandrís:à roftrí fígura forfan promínente : nam & culices Germaní &dnacEen nominant à 
promufcídelongíufcula. Argentine Lucíos mínores & codem anno natos Arsürling appellat; - 
quod nomen Percís fl.noftrí attribuunt. 

ANGLIS Lucij maxímí 1 uces dícuntur;medij, DiEee:mínimilDicrellee. | Anglicis quis 
dé Dye (ic ením plerícjfcríb&t) ad Giallicit Becquetaccedít,à roftro factum, ac fi rofiríce dícas. 

POLONICESczukauelStzuka, Bohemíce Sfcika, 


- V CI V S pifcis ario Salutis m. CcCC, 
xcvit.'captus eftín flagno círca 
Ars aylp:ufi imperiale Sueuíz urbem: & 
repertus ín eo annulus exare Cyprío ín 
branchijs fub cute, modíca parte fplende 
re uifus:cuíus fígura et ínfcríptío fuic qua 
lem exhibemus. Verba Graca círcunte- 
rétize ínfcrípta: Erud xev" t9vegovzu M uvg 
ertysóerourr G^ Govrso elc d]gc ro or quteri ex lnola 
xx D,mie leas, qv q8 6. npcsoa v8 Orr Dols.a.c. 
A, Latínefonant , (fícuti loannes Dalburs 
gus, Vuormacíenf(is epifcopus, interpres 
tatus eft: ) Ego fum ille píícis huíc ftagno 
omníum prímus fmpofítus per mundi re 
Corís Federíci (ecundí manus, díe quín- 
to Octobrís, (ano Domíní) M, CC, XXX, 
Indecollígítur fumma annorum cc,rx- 
V 11. € nímírum antequamàa Frideríco 
Augufto íta fofigníretur, íam alíquandíu 
uixerat;i& fi captus nondum fuiflet,longi 
ori tempore adhuc uixiffet, 


V CIOPER C Á nominati potefl,híc 
T. rdc es compofito, à fimílitue 
díne quadam cit Lucio & Perca. nullum 
ením eíus nomen uetus hucufcqy,nec ín a» 
lalingua quàm Germanica cognoui,Ico 
nem quam exhibeo Iulius Alexandrínus,Ferdínandí Augufti medícus,é Praga Bohemie mifit, 
nefcio e quo flumine aut lacu, Germanico nomíne bill uel &«billn adícrípto:& alíam eidem. 
peromnía fímílem Achilles P.Gafferus, Auguftanz reip.medícus,é lacu quodà Bauaríz, f'íad« 
maulnomíne adfcrípto.ego neutríus nomínísrationemuelorigínemaffequor, —Capítur híc pi 
fcis ínquít Gafferus) ín Ambronís lacu Bauarize,(ifit 2Ifrierfee:) non fpe tamen,quoníam raró 
altíüs natando euchítur, Longífsímus ulnam equat. Non dífsímilis eft Lucio, &c.fquamarum ma ^ 
gnítudíne;ordíne & afperítate Percam refert, Pínnze dorfí erecta aculeis tres feré dígitos longís 
rigent. Oculialbicant.Pínguís eft admodum: & carnem etíam cocus albifsímam feruat , Síc ille, 

, Lucío plerungs maiorem effe aíunt,tres pedes longum,pifces uorare,à Lucío tamen uíncí, car 
nís efle tenacís,non eratum ín cibo;abundare ín Danubío, fedín pífcínísetíaalt Inpiídura quis 
dem 


y 


* ! | E34 
in4 

| 

] 


Animal. in dulcib. aquisOrdoL 3:5 —— 


Ri — 
P 
aui rid 

CU 


1 
i HER (Ge 
USE PNLACS Se 
CR CS 


HUM DTE 


(29 T E 
La CE ra ana am 'arani 
I E 


dem à fummo dorfo latera uerfus , macula nigrícantes fatís magna tranfüerfz , ut ín Perca fere, 
uifuntur, | Quibus ín Dauaría & círca Danubium pifces obferuandi occafio eft, diligentíüs ín- 
quirent,ídemne Schíllus Danubíj fit, & ín Bauariz lacu INagmulus. exhíbitus quídem à nobis fí 
non Schíllus,omníno tamen INagmulus uídetur.alíus ením quídam, Schillum Danubfjaliter mí- 
hi defcripfitforma Siluro potiüs quàm exhibito hic pifcí conueniente. fed certi nihildum habeo. 
Alius Góaiole ín Danubio pífcem , Lucío nó dífsimilem forma effe retulit; pinnis dor(i aculea- 
tis Percz inflar.C3cbaio quidem ín codem fluuio Silurus eft, fic dictus uel à quadam fpecie uagí 
nz:uel à damno,quod fua pifcíum uoracítateínfert:à quo &dbaiblefor(itan differt: etíam(i dími 
nutíüum ab eodem nomine factum appareat, Eft & &dpebel ín Bauaría dictus pífcis,que non 
fupra quatuor palmos minores excreícere audio, pífces alios deuorare:díctus forté à capítísma 
gnitudíne; nam &icbedel craneum fonat, 


GC 42^ 1 4 G ín Bauaría díctus pifcís(nefcío qua uocis fignifícationeaut orígínetnec qui 
bus autqualibus in aquís degens) à proxímé memoratís omníbus differt. Iconem eíus é Germani 
colibro Bauarícarum Conftítutíonum mutuatus fum: ín quaan píuna pofleríor probé fit exprefz 
fa dubítarí potefi.ín Thymallo quídem eandem male píctam proponítídem Liber, maiorem fcilí 
cecquamanterior dorfi pínna fit, & fpecíeuerís pínnís fimilem , (cum adipofa fit & fibris careat;) 
quemadmodum & ín T rutta, Squamze ín eo fatísmagnz apparét.Hoc eífere peculíarequódap- 
pendícesgeminz breues,ceu cornícula;à labro fuperiore promínent, Vienfura,qua nullus mínor 
in hocgenere piícis uenum exponi debet;quíndecím fere dígítorum eft, fimiliter ut Luci, | INo 
men Latínum,fi libet,fíngamus IMyftoceros,quód uelutí cerata,íd eftjcornícula myftacís , íd eft, 
batbzelabrí fuperíorís loco habeat:donec alíquís cuí pi(cem fpfum propíus uídere & noffe cocefz 
fum fueritaptius ímponat. 


z x SS SN a ee. s 
S Ls AUR ") NS » MAS 


a 
LOS Y Y Ó s TORT ) 
RUE. NN Mem Duis 
( 2 2) 27, 9, SS QU 


CMPHYR AEN À fluuíatilis uocari poteft híc pifcís, marínz enim Sphyrzna rofirum fimile has 
bet,Jongum,tenue,& maxíme acutum:fed molle & nigrum, à quo etíam Oxyrynchum appel 
lare pofsis.Sed alius eft Oxyrynchus INili;& alíus quem mare rubrum procreat; R ondeleríus, 
INos de Oxyrynchís quadam ín genere fcrípfimus ín Barbo, ínter fiuuíatiles. Lucíum quo- 
3 


zi. DeP'ifab. fimpliciter, P arsTIll. 


que díximus Sphyrznam fl.uocarí pofle, & forte íuftiüs, 

GERM, Antuerpíz crebró capitur, & JP autin nomínatur; R ondeletius, (Quidam ex ínfe 
ríorí German ía, Manulam míhí ínterpretatus eft AA otntincE, fed Acum Aríftotelís etíam fecun 
dum Rondeletíum, aliqui Zyoutinct nomínat,) INoftra língua,filibetuocemus eis Cypitsnaf. 


JS 


STRACIOXNIli,quem Belloniusfíco nomine Holofteumappellat, Vidimus (inquit). 

pífcís INilotíci Íceleton hbolofteum,à círculatoribus círcunferri , quo exenterato , íncolz tea 
ftam illam duram qua contegítur, pentagonà feré , multos annos íncorruptam feruant, V íuus ín 
cauda penícillum habet;&É pínnas fupra infra&p caudam : ac rurfus pínnam alíam utríng;, oculos 
albos,os paruum:Color eílactefcít, & uelut ín pallidum languet,Longus ínterdum ad pedís men 
furam eft. € Ego Oflracionem huncpiícem nominandum coníjcío,nam & teftam Oftraci inftar 
duram habet : & Oseaxíoy pifcis à Strabone ínter INíloos numeratur, €] Quidam nuper Holoftei 
picís nomíne Pícz (ut uocant) Indíceroftrum,ínconfiderate defcripfit, 

GER M, fEin frémbboer fif aufs oem fluf F filo in gypten/ ift mit cincr bertep fd:oalen 

beoeclt/ven weder man jn mag cin oalfifbnenen. 


STRACION Ameríce, 
Rígatur Ameríca (ínquít 
Andreas '"l'heuet) flumínibus e- 
greefjs, límpidí(simís & pífcofis, 
Inter cateros unum pracípua ad 
miratíone díegnum uídímus,paus 
15 mínorem noftro Harengo:quí 
ácapíte ad cauda inflar T'atí par- 
ux (ín eadem regíone) quadrupe 
dís,armatus etuelutilorícatus eft. 
Caput eí pregrande & enorme, 
fi conferas ad relíquü corpus. offa 
intra fpínam dorfitría contínet,Edítur ab íncolís,quorum língua uocatur Tamouhata.Síc ílle,e« 
co propter cruftas íllas ueluti lamínas,quibus munítur, Oftracíonís nomen,adíecto Ameríce uo 
cabulo,ut à Niloo differat; pulchré eí conuenire opínor.Iconem ab ipfo pofitam qualemcung; ímá 
tatí fumus:ní(i quod dentículos píctor nofler exprímere neglexít, 
GERMANICE Ein anocrer fifdp auch mit [c:balen gewapncet/wirt in oanneiiwen lano 
2imerica gefunben. | 
"Pifcis buius qualem à bono e&& dolo uiro figuram accepi , talem exbibeo, nec certi 
aliquid fLatuo, Rondeletius Sed inquirendum diligentius, primnm an extet buiuf 
modi pi[cissep fi extat, quod ei apud ueteres nomen. Glas quidem fi effet , Silura 
Jimilior effe debebat , &j Pifcem alium (inquit idem) pro Glanide u[urpant nona 
qulli;q ab Ffeluerijs €&alut nominatur, &»c, nos buc pro Siluro pitt dabimus, 


ea 


/) 


Sd 


i 

, ^ 9j p 

QU j 

NUI A reo 


N NS C ; 
M SW m ) ERR 
MSS NRNNONSNS 


GLANIS 


E] 


Animal. indulcib.aquis Ordol. 319. 


L A N I S,TAxu; 6, fle&tendum per uel coc. Attice :à fluuio Italiz eiufdem nominis (quí 
C ras puto Glanícus , Claníus uel Lyrís appellatur) fic dícus , Piíniusalicubi ex Aríftotele 
tranfferens,pro Glaníde Silurum pofuít:unde & Theodorus uidetur deceptus,ut Glanín ex Arí 
ftotele Silurum ínterpretaretur , Alijs quidem ín locís Plíníus ín commemorandis ex Glaníde & 
Siluro mediícínís,eos tanquam díuerfos ponít:atq; etíam uno eodemi capiteprímüminedicínas — - 
Silurí,deínde Glanídís commemorat, A elíanus diferte díftínguít,cum Glaním íncolam facít Me 
andri X Lycí Afianorum flumínum,& ín Europa Stry monís,fpecíeac fimilitudine Siíluri. Vide 
ri poterat Glanís, ex ijs quac ueteres fcrípferunt, fluuíatilís tantüm ; Sílurus uero marínus etíam, 
(«7 lacuftris,) anadromus;hoc eft,é marí flumina fübire folitus. Ego Glanim Silurifpecíem mino- 
rem efe conijcio,noftrísregíonibus ígnotam,nam & forma & natura ei fimilis defcríbítur,ut mí 
nüs mirum fítaliquos confudifTe, Silurus quide Ariftoteli íncoenítus fuiffe uidetur, quód ín Grae 
cía nullus fit; Glanís uero cognítus, quód etía ín Thracia(in qua patría habuít Stagira ) reperiret, 

BYZANTINVM uulgus,apud quos frequens ex Strymone confpícitur, antíquam díctíonem 
xetínens Glagnum ab infigni glabritíe (ezymologia bec à Latinissut uidetur petita, Greco uocabulo non con. 
ueiic) nominauit, Confufos ín ore dentes habet, multis ordínibus ín maxilla dífpofitos: os magn& 
& amplum; &c. Maior ín fluminibus quám ín squore euadít,ín quo etíam raríüs reperítur, Bello 
níus:quítamen hunc pifcemà Síluro non feparat, Sí barbatus eft Siluri noftri inftar, (quod equía 
demnon dubito,etfi ueteres non tradiderunt) mítumíd à Bellonio przterítum effe. 4j Beluasho 
mínibus perniciofas Graecorum fluutj ferre non folent:ficut Indus, Nilus, R henus, ler, Euphra 
tes & Phafis.hí ením feras inter fe fimiles, (Siluros nimirum, ) & maxime homínum uoraces alunt, 
fímilesfpecíe Glanibus Hermi & Mzandrí alumnis, ni(i quód & color eís nígríor eft , SC uires 
praftátiores:( Suluri eriam adultiores eiufinod: [unt minoribus comparati:) Glanides & nígrae mínüs funt, 
& imbecílliores,Paufanias. Athenaus Latum ín Nilo píícem,fímilem effe tradit Glanídí, quí 
in Iro capítur.q] Híc pifcis inquit Saluíanus) Latíne Gllanís & Gilanus dícítur; Plíníius modó Sí 
lurum nomínatperperam ínterpretans:modo Glanidís nomenretínet. Aelianus Glanídem Silu 
rofimilem falfo facit, Síc íllexqui Silurum etíam noftrum pro Glanide píngit. nos Aclíani fenten 
tíam tuemur;& Saluíanum,;quí Sturíonem facit Silurum,non toto (quod aíüt) coelo, fed toto ma 
ri & omnibus undis errare dícimus. Fo 

. GERM. fÉin [rómbbocober minoereart o Caluten / ober YOcl(er/oie ettlicbe YOcllern 
ever C daioen nennen. 
"nguille iconem;que boc loconomenclaturis eius prapomi debuerat,cum [paciumn dee[fet ,poftpofuimus. 
NGVILLA, GrecéEyywe,liodíeuulgoéyw, Retínethíc pífcís nomen Latínum apud 
ITALOS, GALLOS & HISPANOS. ) 

Anauíllas marínas quanquam ueteres quidam fcriptores memorent,Saluíano tamen probas 
bíle uídetur,ín marínullasgigni (prater paucas forte círca fluuíorum oftía tantüm) fed € fluuijs tà 
tüm ín mare defcendere,cum Aríftotele,Xc, | INosultímo huius Ordinísloco Anguíllas collos 
care uoluímus;ut quoníam foli fere pifcium catadromí (unt, ut íta dícam, hoc eft, ex amnibus ín 

amare defcendunt: mox ante anadromos, íd eft,é maríafcendentes, locum haberent, 4| À noftrís 
«Gallis circa Monpelium) pro etatís & magnítudiínís ratione uarijs admodum nomíníbus defígnas 
tur, Iídemanguíllas ín marem & foemínam díftínguunt. marem uocant Marguaignon:qui breuís 
ore,crafsíore,latíore eft capíte.foemínam uero Anguillefíne , Arífloteles difcrimen hoc círca ca» 
pítís fíguram non fexus (quo anguílla non differant) fed generis díícrímen facit, 
GERMARNICEJ2[al/2. Flandríce2iel/Dalinct. | Anglice 4£le. 

Anguíllatum apud Fladros;ut audío,funt duo genera; Vnum, quod nobílíus habetur , uocát 

palynce,aoftri 2fal;id eft; Anguillam.) Alterum genus mínus eft,et contemptum;quod uocant 


2lal/nobís ignotum. : 
NE QVID CHARTAE HIC VACARET, EX PIERII VALERIANI 
Hieroglyphicis hac adícripfimus, 


Anauilla fignificata rara admodum apud Aegyptios fuerunt, Noftri multa hieroglyphicis Aegyptiorum fimilia, quae 
pet eius imaginem intelligenda effent, excogitarunt. — Vnumenim id tantum fuper Anguille nora traditum ab Acgy^ 
piisinueni,ut homincm omnes alios aucríantem, Gt feoríum ab aliorum coníortio fibi uinentem;per fimulacrum eius fi^ 
gnificarenr propterea quod eam nunquam cum ullo alio pifcium uerfari,neg; quidem coniugali inter fe ufu mifceri depre 
hendiffen. ^ Commentifuntalij,hominem,de quo nulla poft obitum memoria fuperfit,per Anguillam mortuam figni 4, 
ficari,illa fiquidem mortua non fuperfluitanec furfum fermir,ut maxima ex parte pifces cateri faciunt:fed peffum in pro^ 
fundum rapta, in codem quo genita cftlimo computrefat, — In diuinis Hebrzorum literis edem profana fenfu myfti^ ; 
co dicuntur:neg; enim fquamofz funt,quity huiufmodi funt pifces in aquc profundum immerfari,& in ceno libenter no ?* 
lutari confpiciuntur, Ad horum fimilitudinem,animi qui terrena tantum fapiür, idonei non funrutad facra proponantur, 

Adhzchominem alieni cocli impatientem;uel in eo ditficulter fe habentem intelligentes, Anguillam inhydrijsduab, 4, 
pingebant,capite fcilicet in unam,caudain alteram demerfis. Anguilla fiquidem nullam uchementem tolerat mutationem, 

& fi arftate de lacuinpifcinam tranfferatur, uiucre nequit,etiamfifrigidaaquafuerit, — Hominem infuper qui fugitiuam $. 
rem aliquam nulla confequendi fpe fectaretur, indicarefi uellent, Anguillam pingebant,quam manus à cauda prehende- 

ret. facillime enim illaelabitur, — Quod (i certam effe fpem deambigua re quapiam oftendere uoluiffent, obuoluti eam 6, 
ficulneo folio pinxiffent, quod fcabritiefua pren(anti fitadminiculo nequaquam irrito.nnde pro uerbium,zá pio dp asp. 
Hominem ueró ex ciuilibus feditionibus & tumultuofis difcordijs cre(centem,retQy auctum fignificantes, eum in An- 
guillarum uenatione occupatum efüingebant, Aqua fiquidem quieta limpidag , earum captura nulla Pronmonums mas 


gua uero fi perturberur, : 


Lai 


* 


E 


. Pars 


ICICCT 


Ícib, ftmpl 
uille Rondeletius 


1 


320 [DX 


pofuez 
10$ 84s 


rimen indicaret: 


Zing 
contenti fuimus. 


m iconem 
quam dudum [culptam babebamus, 


orte ut fexus difc 


Duplice 
rat fe 


L2 


ANIM Á- 


Animal.in dulcib.aquis Ordol. 52i 
ANIMALIVM IN DVLCI 


BVS AQVIS ORDINIS I. PARS V. DE PL 


SCIBVS ANADROMIS,HOC EST, E M A- 
ri fübeuntibus amnes, 

ARINOR V M píftíumalij marenó relinquunt: alij ueró lacus marítímos aut etíam fluui 
Ms petunt. Hos (quí amnes(ubeunt) Graci quidam evepépzs appellant; alij círeunloquens 
tes dícunt eos &va9eiy, cvezpeye , oavasdoz. , viviczr elus xvrivrTay eic TÀe TUUS. Squílla é maríín 
Gangem eva9tsay:& aliud ear genus e marírubro eclvelép verizon, Aelianus, Ariftoteles Trí 
chías ín I(trum avezraep dixit, rurfus uzzezAdy dc Avloixy.  Aelíanus Coracínos, Myllos, Antace 
os & Xiphías inter Iftrí pífces numerat:omnes opínoranadromos, nifi quís de coracínis & myl« 
lis dubítet,& alteríus generís marínos;alíos fluufjs propríos, quáquam eodem nomíne effe exiftá 
merficut& Percas, Circa Budam & Gomorrham ín Iflro hodíeqg Xiphías paruosreperíríau 
dio. StrabonilNilum fübeunt Mugilestantüm , Alaufz & Delphini. —Paufaníastradít Canes 
in Lóum Thefprotíz fl.afcendete. — Thynníetíam;authore Plínío;amni ac mari comunes funt: 
item T hynniídes,Silurí, Coracíní,Percz, Sed de Percís & Coracínis confiderandum eft dilígen- 
tíüs,ficutía díxí.Círca oflochía in ora Germaníz , audio Prafinos (genere forfan potíüs qudm 
fpecíe eofdem nofirís) uulgo díctos émarí per fl. Varuon ínJacum quendam mígrare. Congrí pu 
filli in Anglía fubeuntflumina,fednonproculutaudio. — Amia fluuios fubit, pracftatáy ín fluen« 
tís X lacubus, Aríftoteles; INosquídem ex hís & alijs forte , nonnullos inter marínos exhibui: 
mnus:quód uel an ijdem genere efient,dubitaremus;ut de Coracínís íam diximus:uel non fimplí- 
citer,nec ubígq;anadromí nobís uíderetur:ut Delphíní, Canes, Amíx, Squíllz, 'Thynní. Vel non 
procul ín fluuios;fedad proxíma tantüm afcenderét,ut Congrí, Mugiles,Lupi, Lupi quidem (ní 
fallor) altius Mugilibus, ut hí quàm Congríín fluugjs pergunt. nullítamen horum ad longinqua 
àmarílocamígrant. Altífsímé omnium,ad fontesufcq flumínum,a(cendit Salmo:& foetus eíus ín 
amnibus genitus in mare remigrat;quod eí peculíare eft. Anguilla aquatílíum fola, cum nó afcen 
- derit é marí,necex anadromís prognata;in ipfum defcendit, Antaczí, hoc eft, Cartíilagineilongí 
" euiparí, hoc ením à Galeis differunt,) omnes forté afcendunt,& quídem procul:ut Sturío, Oxy 
rhynchus, (oer Siirídb/) Hufo, Attius, & Galeus R hodíus , Ceterí genere dífferunt , ní(i quód 
Mutftelz uel Lampredaz fpecies dua afcendunt, 4| PafTerum fpecíes quxdam amnes fubeunt , uc 
Rhenum & Albim,& fatís proculpergunttaliz ín marí immorantur;nos tame de utriftg inter ma 
rínos egimus. T'hríIe & alij quidam forté;in mare quod relíquére, redeunt; Salmones, ní fallor, 
uíxredeunt perraro quídem ín marí capíuntur,& ij forfan non adultí,fed Salares adhuc (hoc eft, 
prímoztatís anno) defcenderunt:tum breui in mari auctí,rurfus ín amnes enatant, nec amplíus, 
opinor, defcenduntiqua ratione catanadromí dící poffunt;ut Anguilla (de qua ín fíne przceden- 
tís Partís egímus, tancjambígente) catadromus: Thrí(e anacatadromí:cateríaliquot anadromi 
fimplieíter.fed preftat;ut fimplícíüs agamus,omnesquos hac ín Parte exhibebímus,appellareana 
dromos,.ufitato ueterum quibufdam uocabulo. | Anadromorum igitur alij ín fluuijs non manet, 
acpaulatím deficiunt & intereunt, (quod Kentmannus nofter anímaduertit, ) ut Sturío , Salmo, 
Alaufa, id efi;ein Sigeooer Ooolofifd Paffer Germanícé díctus eíti P albfifd:Lampreda ma 
iíor& mínor. Alij emaríprofectí in amnibus manent, profíciunt patíunt&p,ut Silurus, Spíralla 
uulgó dícta:& Mugilum generís Zerta uel Plíccauulgó dícta ín Albí, €j Sunt & Gobíones mas 
rini quídam anadromi,de quibus in príno Ordíne Marínorum díxímus, 


i H RISS A ueteríbus Grecis,Latínís Clupea;ab Aufonío Alauía plebeio nomine dícitur.R e 
a pie quídam índoctílínguarum, Aríftofum & Alfam nomínant. 

'Trichís pífcís non alius quàm Thrí(fa uidetur quíbufdam:alijs uero potiüs Sardína,quorá (en 
tentíz nunc magísfaueo. Eft & Abramis (oxytonum,uel potíüs Habramís) pífcís:cuíus apud 
Aithenzum & Oppíanum mentío cum Thrifsís femper coíungítur,u: füfpicari necefle fit(ínquít 
R ondel.) Abramides Thrifsís fimíles efTe,uel etufde eenerís,atqymarínas, quz ftatís teporib, flu 
uíos fubeant;qua de Brama uulgo dicto piíce (quem aliqui nominis aff mitate nimirum indutli Abrams 
dem exiflimant) díci n poffunt.Sic ille.Sed,nifi fallor,etíam Brama autPrafinus uulgó díctus, uel 
omnino cognatus eí pifcís,ad oram Oceani Germaníci ínter anadromos feré habetur; (apud nos 
lacuftrís tantüm eft, alibi fluufatilís fimplícíter:) fed neg; hoc fatis míhí conftat:neq: fí conflaret, id 
círco Habramísfuerít. Oppíano Habramídes conferctz nunc petrasnunc pelagus,nunc lítora (e 
quuntur;& fimiliter Chalcídes ac Thrillze, Vídentur aute Chalcídes quoq; Thrífsís fiue Alaufís 
cognatz,cum alíás,tum línea illa fub uentre fpíinofa.Athengo Abrams eft ínter [Nili pífces: cons 
íecerím autem à mari ín flumen illud eam afcendere,(i modo recté ab Oppíano inter marínos re« 
fertur.nam & Cyprinos & Chalcídes quos ipfe marínos pifcesfacítalij no facíunt, Abramídium 
dimínitíuum apud Xenocratemlegítur, «| Alaufamalíam e(leà Clupea , Saluíanus contendit: 


Canes, 


"hIntacei, 


Gobiones. 


Tinaffa, 


T'ruttas 


z5»  DePifcib; anadromisPars v. 


Figura bac eAlaufe Penetis expre[fa efl.ea quam mRondeletius pofuit, vetlà [quamas 
oftendit, e in medio uentre lineam [pino[am. 


T 


M 


m 
VAN 


FE RETA 
227 


EET 
Dura 


" 
PM 


Aoc 


es 
za 


co 
2) 
22 
2 
co 
CO 
DO 


SANTA Oy TONO RISPOSTA ALS S 
ANNIS NM SIND RA DU hb M 
M M No AUT / MU ir 


ES 


AAA 


ra p 
AUT UA P 


4 


CC 
EU 


COT p 
ZRRUM 


quoníam Pliníus fcribat Attilum magnum Padi pifcem,à mínímoappellato Clupea, quí uenam 
quandam eíus ín faucibus míra cupiditate appetat, morfu exanímarí: Clupea uero mínímus non 
fít píícís: && Attilí quanuís maxímí os tà modíce pateat, ut ne medíocré quíde Alaufam ad fauces 
admittere pofsit.addit, Alaufam nullos prorfus denteshabere,nullamq orís aut maxillar& afperí 
tatem, Sícille, Atcum Clupez nomenad Venetum Chíepatam prope accedat, ín í,mutato,ut 
plerung; faciunt Italí;& aliud Latínum nomen huíus pífcís non extet, nam T hríffa Graecum eft, 
Alaufa Germanicum, quanuís et Gallís ufitatum:nec alíus pífcís Attílo íta infeftus nofcatur, non 
temere Clupeam effe Alaufam,negandum eft, Nam & nomen, & alía etíam quz de Clupealegun 
tur apud ueteres conueníuntpleraq;z;nempeín amnibus capí,fluuíatilibus feré omnibus preferri, 
(quod fi non omnibus, Tyberínís tamen conuenit:) aríftofas effe & fpinis plenassmagnum effe pi 
fÍcem,'Thríffam mínorem Grzci'Tríchídem uocant, uel Tríchíam: utroq; uocabulo và zit spiz 
yat facto,ut Euflathío placet;hoc eft;ut ego ínterpretor;à capillari fpínarum,quibus abundant exi 
litate:qua nifi mandentibus moleftz effent;cum nobilífsimíis pífcíum certarent. Sed Tríchísfor- 
té potíüs Sardínafuerit. —Thraffauel Thratta Rondeletio,eadem Thriffz uídetur,ex Atheneo: 
quítamen hoc non dícít,fed mox poft Thríffe mentionem:nunc etíam (inquit) quead Thrattam 
pertínet; dícamus.niíhíl autem alíud,quam pauca authorum quí hunc pífcem nomínarüt, teftímo 
níafübíungit.Quod tamen Ariftoteles fcribít; Anímalía quaedam toto genere uaría funt,ut Pan- 
thera,ut Pauo;X pífcíum nonnulli,ut qua T'hrattee uocantur, (De generat, anímal.$,6.) Thrifsís 
conuenire uídetur ha enim parue adhucternís & aliquando quaternís rotundíoribus nígrís ín la 
tcribusactergo utríng infieníunt maculís,ut Bellonius fcribit, Sed forfítan Thrattz potius Trut 
tz nofirz fuerint:cum & nomen quadret, & uaríetas nonín mínori tantüm xtate , nec tribusaut 
quatuor folüm maculís,fed pluribus illís,"l'ruttís per omnem etatem omnibus conueníat, Adde 
hactenus nullum aliud T'ruttze nomen uetus proditum effe, (preterquam à nobís Pvjuvz fed us 
nus píícis ín díuerfis regionibus díuerfa nomina habet: ) & ípfum 'Trutta nomen , Gaallís Italísqs 
ufitatum , non omnínorecens aut barbarum eíTe exíftimandum eft, cum à Plínío Valeríano me 
díco quoq; fit ufurpatum.Stephanus Girammatícus Thrattam fcribit efTe gentíle nomen à Thra- 
cía,fcemínini generís:& praterea auís ac pifcis. credibile eft autem hospifcesà Thracía denomí- 
natos,ubi nímírum fluutj frígidiores & montani funt;ín quibus Trutte fiue Pyruntes,nafcuntur, 
Ad Alaufam redeo:quam paruam adbuc Galli Pucellam(Pucellejnominant,uelutí tranfpofiz 
tislíiterís pro Clupella, Ennij € Phagiticís carmen Apuleíus recitat: Omnibusut Clupea (alie 
Clypea)przeftat Muftella marína, quod qde hactenus à nemine fatís confíderati uideo. quod fi íta 
legas,utrecítauímus, nullus cómodus fenfus uidetur, quare deprauatum fufpícor , (ut etíam alia 
quada Enntj ab Apuleio citata;) & proomnibus,reponoamnibus.id eft, fluuijs:hoc fenfu, Inam 
nibus praftantíor eft ut Clupea,íta etíam Muftella marína;hoc eft,quz é mari afcenditzut pifcem 
utrung;é mari amnes fubire fentíar,& in ijs meliorem fierí:íd quod de Alaufa conftat: & fimiliter 
de Lampreda quog;,(i Muflelam mar.pro Lampreda accipiamus, Ego quanquam Lamprédam, 
Muftelam effe , & marinum díci poffe quód € marí in fluuíos afcendat , nonnegauerím:alíam ta. 
men quoq? Muftelam marínam agnofco,quz ut marína cognomiínetur,quoníam ín marí femper 
manet digníor efl.írag; Ennium ita potíüs fenfifTe díxerím: Vt Clupea optímus pifcís eft ín amni 
bus,ítain mari Muftela;fiue eo nomíne Aelíani Galen, (íd eft, Muftelam, ) (iue A fell Galariam, 
* "XÉelt, 


Animal, in dulcib. aquis Ordol. 323 


(ideft, Muftelarem & fimilem Muftelz,) aliumue cognatum pífcem intellexerit, Quod fi quis le« 
gere mauult, Omnibus € Clypea (tanquam íd cíuitatís nomen fít;inam &€ fequentibus pifcibus ad 
dítlocorum nomína é quibus praflant;)przcftat iViuftela marína, non contendero,Eft autem Clu 
pea cíuítas Afríce propríe dícta;ín promontorío Mercurtj fita, 

INafcitur in Ararí Giallíze fluuío magnus quídam pífcís , Clupea (Kazez«) nominatus ab íncoz 
lís:quí crefcente Luna albus efi:decre(cente , totus nigrefcit : & corpore nimíum aucto d proprijs 
fpinis ínterímítur. In huíus capítelapis reperítur, fimilis erumo falís ; quí optíme facit ad quartas 
nas.finiftro lateri corporís alligatus, decrefcente Luna, Callifihenes Sybaríta apud Stobacti,Quuze 
an Alaufz in Ararí accídant,uírí naturz ftudíofr, quíbus cognofcendi haec facultatem flumínís il 
líus uícinítas prebet,obferuabunt. Hzc ex ueterum lectíone de Clupea míhí anímaduerfa funt, 

Iam quod Saluíanus anguftíus effe Attíli os fcribít, quàm ut uel medíocrem Clupeamad fau- 
ces eius petendas admittat:confíderandum alijs diligentius relinquo:praefertím Padí accolis.Pli- 
nius quidem mínimum hunc pifcem facíens,Callífthení qui Clupeam magnam facít, aduerfatur, 
Anídem pro atate ut maíor & mínor eft; díuerfa nomína fortítur? Frígídum hoc,quod fine denti 
bus morfu exanímare non poffet,Belloníus: Alaufam (ínquit) líneam afperam & ueluti cultella- 
to mucrone fcíndentem (fub uenrre:ficuzi FTarengus, Sardma,Liparis, Apua,P balerica, e Celerinus Ocea 
ni) gerít.qua Attilum íngentem Padiípífcem exanímat.ea uero acutíor eft ín pufillís píícíbus.Td fz 
uerum eft,non Plíníum (ut facít) tefle cítare debebat:fed errorís potius eum ínfímulare, quí Clu- 
. peam Attilí uenam quandam ín faucibus míra cupidítate (fanguinis nimirum eíus fugendí) mor- 
fuappeteretradí, ^Effequídem infeftum huncpií(cem Attilo,eo facilis credíderím:quód Stus 
ioni etíam (cuí cognatus eft Attílus) cum Alaufa dífcordía quzdam íintercedat:quod ex To.Kent 
- manni Albis fluuíj pífcíum defcríptíone dídíci.Sige;inquít;pi(cís (íd eft, lircus) ab accolísappel 
. fatus (alij olofifdo nmneupanr) à Sturione compulfus Albím fubit. € Eft autem Sige pifcís, uelíp 
fa Alaufa,ueladeó fpecíe naturadp fimilís,utmeríto eodem nomíne appelletur, 

G R AE CI hodíePhríffa uocant. 

AFRICANIIarrafa,utfcribít Scaliger. 

AITALI Chíepa;Romz Laccíauel Lachía. 

HISPANISaboga. 

G A LL t Alofe,Burdegalenfes Coulac. IVlaffilfenfes Halachía; Mínorem ueró ín hocgene 
re Pucelle nominant Gaallí,;alibi Fícte ucl Fenícte, Andegaut Conuerfum:alibi Gautte. 

GER M. 2llfe/Alfe/2telfe/^Dint:2. eii fifdb/malím 3 auffifd:& circa Argentina (Oeyens 
fifdb. (quod nomen alibi ín I:heno Leucífci fl.zenerí,Hafelam noftri uocant;tribuítur,) ((2anne 
mcr bengft. E mari Bafilea ufty afcedít. Ide puto eft D erindb, nifi etate forfan & magnitudine tan 
tümdifferat. Idemetíam,automníno cognatus;Sigeuel ied ín Albí díctus pífcís eft: cuínos 
men hoc ab hírco índítum eft propter uirofumfaporem.aliqui à colore capítís, & oculorum prz 
fertím, Oolofifcb,id efl, Aureumnominant, utaudío: quo nomíne dictum ín IMarchía, cetera fi- 
milem,fedlatíorem effe aíunt, 


ANGLI Cdabbeminoremueró Dylderuel pyldatoe. 


f MM 4 
QUAM AAA HOA 
AMA WI» f; WA (4) Ó j 
sid 


177 


/ 

Él APITONIBYShuncpiíícem adnumero, propterfimílem (ut ex pictura quam Kentman- 
nus mifit contjcío) corporís formam. differentíze uero caufa anadromum cognomíno, quód 

ex Oceano Albím fübeat.Nafutus uídetur, prominente & carnofa fuperiore orís parte, ut ín no- 

Áitrís fluminibus ís quem Nafi nomíne defcrípfimus fupra: cuí etíam reliqua corporís fpecie per 
omnía adeó fimilis eftjut dífcrímen nullum anímaduertam;ne colorum quídem fereiniífi quod Al 

"bínushíc INafus (aut Símus) magís albícat,nofter ueró magís fufcus eft. Sed nofter plane fluuíati- 
lis eft; Albinus émaríafcendít:quem uelab Albi eir 5lbnafen/ uel à marí ein ((Qeernafen appel 

lare lícebít, Preterea nofter uilís & plebetus eft; Albínus uero inter laudatos;prefertím affus.Hoc 
etíam notandum,cum Albínus alio nomíne Blícca (OÓlicE) dicatur,longé alium píícem eode no« 
miíne à noftrís uocarí,, de quo dícemus ínter Lacuflrres, — Zertz quídem nomen , etíam Polonís 

ufitatumaudío, Germaní quídam (ni fallor) este per o. proferunt, 


PERLAXKv's,ucl Epelanus uulgare Gallícumnomen eft,  Inofifjs fluuíorá (ínquitR. on 
deletíus) ín Oceanum ínfluentíum,ut Rhotomagi & Antuerpiz,freques eft piícís qui Eper- 


Viola. 


lallus, 


E mari afcen 


dit. 


Mujftela, 


724 De Difcib;anadromisPars V, 


lan dícítur à nítido & fplendído colore,quo uníonem (peram) refert. Idem uiolze odorem refipit, 
Eíus duplex eft genus.alíus marínus eft & lítoralis,qui afinos paruos refert, &c.alius fluuiatilis, 
Sic ille.Sed fluuíatili nomen ídem;genus omníno díueríum elt. «| Saxatilis eft Epelanus nofler, 
Sequanelítorum alumnus,partim marína;partím fluuíatilígaudens aqua. Glabro eft corpore;un 
de falfó quídam Afellorum generis effe íudicarunt:capíte ad Merlucium accedéte,&c. Aliquí ab 
odore Violam pofle uocarí cenfenr;Bellonius:;qui faxatilibus marínís eum adnumerat , egoana- 
dromís malui. . : 

GERMANICE uocari poterít ein ((Deer. rótele. Plane ením cognatus ei uidetur pífcís,que 
"Xétcle noftrínomínant (efl autem V mbra lacuflrís mínor) à colore;,quo forfitan díffert,rubícun 
do:relíqua ením conueníunt,fígura,magniítudo,pinnz,dentes in maxillis & lingua,mollíties car 
nís,fuauítas faporís,lapidesíncapíte, Audio A4 Sagen apud Germanos inferiores dictum pifci 
culum,fímilem effe Eperlango. 

ANGL 1, apudquos copiofifsímus eft, Cdbmeltappellantabodore. Turnerus Anglus 
Gobrjgenus effe putat.Smelta (ínquít noftra, pifcis litoralis,gregatilis,circalítora parit,& in flu- 
uíos fubít,ubí pinguefcit.nec perpetuo ín fluurjs degitifed uere cantüm,quo temporecopia onge 
maxima ultra Londínum aduerfo flumine natítat, Raro aut nunquam ultra fpitbames longitudí 
nem excrefcít. » 

Liceat & Graecum nomefíngere tam nobili pífci;ut íta Grzcis ab ío (íd eft;uiola) dicatur Ia] 
lus,ficut à thymo Tbymallusdenomínatur, 4| Lege etiam fupra in fluuíatili Eperlano Parte 1,hu 
$us Ordinis. 


Figurabec Lampetra ad pifcem "Bafilee caprum expre[Ja eft : ab ea quam Rondeletius dedit nona 


uibil uarians:preJertim caude pinna. 


AMPETR A uulgódicta eft à lambendis petris , (aliás Lampreda:) quód integrum feré di- 
L em ore fuo faxís (quemadmodum & pícatis nauium clauís) fic ínhzreat,ut ea lambere uídea- 
ur,Bellonius, Lampetras duas Saluíanus exhibet. Ex hís maíorem,bícubítralem femper inue- 
níritradit,& maculofam,.mínorem ueró uíx pedalem eíle;abfcg maculis,fubcíneraceam.ínter has 
autem colore & magnítudíne medías nullas inueniri (ciréa Romam:) unde probabilius uídetur,es 
as non «tatetantüm & magniítudíne, fed etíam fpecie differre,  Éaueró (ínquíb quam Dayct 
Germaní appellant,eíufdem generís fpecies quadam tertía eftmedía ínter pradíctas conftítuens 
da, &c. R eperiuntur tum ín mari tum ín fluminibus.mínores nanq; frequentíores , maíores uerà 
raríores, íneunte uére flumína marí proxíma fubeunt:ín illísqy toto uerno tempore commoratz, 
ín mare deínceps aflate íncípíente reuertuntur,&c, Sic ille, De mínima Lampetra fiue Mufte 
la, díctumeft fuprá Parte 1. quoniam alijs plerííg (preterquam Saluíano) fluufjs & riuís propría 
uidetur, 4| Muftela marína fimiliter ut terrenayomníum cadauerum,ín quz íncurrít,oculos exeft 
& confící,ut audío, Aelíanus:tanquam nomíne inde facto, ego à colore nomen Muftelís noftrís 
hoc eft, Lampredz & cognatis píícíbus, inditum fufpicor: quód prona parsferé fufca uel (üblutea 
in eís fit fupina albicet;fímiliter utín terrefiríbus : quas etiam corporís longítudíne quodammoz 
doreferunt — Muftelínum colorem ínterpretantur fubliuidum ac lentigínofum,cuíufmodí ín ue 
ftibus cruore commaculatís appareat. Adde Muftelas marínas barbatulas effe, ut terrefires: & (i« 
míliter fer fluuiarilesillas,quas Trifsiasuoc&t, — ScarisPlínij tempore príncipatus dabatur, Pro 
xima hís (ínquít) menfa eft generis duntaxat Muftelarum:quas (mirü dictu) ínter alpes lacus quo 
que Rhetíz Brigantínus emulas matinís (alíqui legunt Muraznís) generat. Brígantinum quidem 
lacum effe, quí uulgo ab urbe Conftantía denominatur, qucq Rhenus penetrat, certum eft:ín eo 
nullas Lampredasreperíriaudío.neq; mírum: nam cum e marí fübeanttum maíores tum medío- 
cres Lamprede,catarrhactas Rhenifüperiores,qua nó longe ínfrà illumlacum funt,fuperare no 
peffunt,ut neg alij ullí pí(ces, praeter Apguíllas forte. Sed hac dere ínquirendü dilígentius.quod 

finule 


Animal.in dulcib. aquis OrdoI.. 325 


fi nulle (ut puto) ín eofacu Lampreda unquam ínueníuntur, Plíníusalíum pífcem eo nomíne ín 
tellexerit, Trifsíam nimirum uel Botatrí(siam Infubrum,quz bodíed in lacubus Sabaudorü Mu 
ftela uocatur, Caterüm Aufonij Lampreda, quando íta doctifsímis nofiri feculi uirís placet, efto 
Muftela : & Gracé etiam ra? wozepiz nominetur, € Lampetram Graci Galeonymum & Gaale- 
xiam appellarunt: Latíní Muftelam , à maculati huius nomínis quadrupedís tegmínís fimílitudi- 
ne,Belleníus. Rondeletíus Galexíam uel Galeonymum Galeni,Sturíonem effe fufpícatur:quí 
forte nec Sturío,nec Lampreda eft , (ed é Muftelarum ín marí manentíum genere píícís, | Lam- 
petra (ínquít Saluíanus) Grzecís íncogníta eft,cum, Galeno tefte;quí Gialexíam nominat,ín Grae 
co marinullibí nafcatur.R ome autem Gialexíam uocari ícríbít Gialenus,cum hoc minime R oma 
num fit nomen , necab ullofcriptore Latíno ufurpatum, (ut neq; Graeco quod fcíami,) & Galeno 
ípíiíhocuno íinloco: ad ímítationem nímírum Latíni nomínis (aP ipfo alijsite Grecis in Italia habitans 
tibus confido nomine.) Gale, n. Muftela eft, (unde raAsfíac forte fa&tai, aut reMo/ae, (icut ab A fter, A fte 
rías,) Hac ille, €] Lampetra ex genere eftcartílagineorum pífcíum,quílongi lubrící& funt.Eam 
non recié uocaríárecentíoribus quíbufdam Lumbricum marinum, R.ondeletíus docer.Lampre 
de quídé nomen à Lumbríco detortü uíderí poteft:iídip eó magís,quoníà non omnes modó popu 
li qui Latinze linguz ueftígía retínuerunt, Lampredam fercappellang Itali, Galli, Hifpaní:fed etíz 
am Germaní,Xc. 4j Alíquí Vermem aquatilem nomínarunt, propter hzc Plinij uerba: In Gan- 
ee Indiz Statíus Sebofus haud modíco miraculo affert, uermes branchíjsbínís fexagínta cubíto- 
rum,czruleos:quí nomen à facíe traxerunt.His tantas efle uires,ut Elephantos ad potum ueníen 
tes mordícus comprehenfa manu eorum abíftrahant, Color czruleus Lampetrz (ínquít R ondele 
tius) tem mores quadrant, nam petrís & nauibus íta herent Lampetrz,ut auelli non pofsínt, ne- 
que repugnat cubitorum fexagíntalongítudo:ín Indía ením omnía grandíora funt. Vermem tas 
men aquatilem hunc effe aut dícínon probat Kondeletíus. Caret ením (ínquit) omníno pínnís, 
ut Murzna.atquí non ídcírco non debetuermís dící, quód pínnís careat,fed eó magis etia. In dor 
fo quidem pínnas dírígenda natationís gratíahabet, In Indía Cluíias fluuíus rectaad Oceanum 
fertur:cuíus accole nobís dederunt uermes,ex ípfo fluuío extractos,femore humano crafsíores, 
omni genere píícium fapore przferendos, Alexander IVlagnus ín epiftola ad Aríftotelem.Híuer 
mes nímírum Lampredz uulgó díctz fuerínt;aut eís cognati pííces;Zxamuxes vovujuoi, | At Gana 
getícus ille fuí plancgenerís & díuerfus fuerít:cuí nec brancbías,nec brachía bína, fed dentes bí- 
nos Ctefías apud A elíanum tribuit, fímilem alíoquí uermí ín lígno nafcenti faciens, &c.ut ín Hí« 
ftoría aquatílium noftra , ubí de Vermibus aquatícís díctum eft ; copiofe expofuímus, €f Lícebit 
Lampredam, etíam Bey, id eft, Hírudinem marínam appellare,Strabonís exemplo:qui fcripfit 
in quodam Libyz fluuio nafcí Bdellas feptenüm cubítorum: qua branchías habeant perforatas, 
íta ut per easrefpírare pofsínt, Nam Lampetrz ore íta faxís & nauium clauís herent,ut optímo íu 
re Bleu tg 73 Bd &ONap,id eft,à fugendo,dícatur, quemad modü fanguífuee;R ondeletius, | Ean 
dem, Murenam fl. (à marína toto genere díuerfam)appellatam fuille ex Doríone perfpicuum eft: 
quí Mogazvap mou;sity ait unicam habere fpinam, fimilem Afello Gallaríze, Idem, Ceteri Oppía 
nus hunc pifcem proculdubío Echeneídem ab effectu nomínauít ; qux Latíne Remora dícítur, 
Defcríptio quidem eíus undíquadq; conuenít:naues autem eam ín marí remorarí,experíentía no« 
ftra comprobatum.Interím non me latetalíam effe Aríftotelís, Híftoríz 2 .14,& Plínij 9.25. Eche 


ncídem,[dem. ^ SíLampetraeílet Echeneís, multi ín Lígerí líntres curfurn tenerentab hís reten 
tí;quod quis aut uídít unquam aut accepít * lo.Brodaus, 

Nauibus quidem ín mari plerunq; animal aliquod adherere exiftímandum eft , ut alíquod gc- 
nus Cochlez, uel Lampetram, uelalíud:quod cum nauís uel ín portu manet , uel curfu recto fer- 
tur,nemo anímaduertít;at ea ímpedíta & occultam aliquam ob caufam detenta , inquírentes alíás 
aliud anímaladbzrens,ínuenerunt,ín quod more caufam;cum alíam nefcírent,reíecere: ítag; alij 


alias Echeneídes defcríbunt, € Lampredas funt quí à fulgore(nirore nimirum cutis ceu oleo delibute 


Galeomymus 
Galexias, 


Lunbricu: 
mar, 


Fermis an. 
ülis. 


Hüirudo 


"iar. 


Murena, 
Echeneis. 


Lampyrídes uocent,(ed auctorem nullum habet,Barbarus.ego Lampríasappellare malím, fi fín Lampyris, 
gendum eft uocabulum Gracum (ut Anthías dícímus) non à fplendore, quí uífu percípitur, (ed Lamprias, 


conuíualí.A«wzeovezu ením et [plendídí(sima funt conuíuía,in quibushuiufmodi dij uifüntur.hí e- 
ním dij funt 7eic OyaspiStac, ut íta loquar:hoc efi, íllis quorum deus eft uenter, 4| T íneas fontium, 
quas Plíníus frígorís eorum índíces facit,ego non Lampetras , ut aliqui , fed ínfecta illa aquatílía 
ínterpretor,qua uulgo Scrophulas allí uocantnoftrí (5yt3en. 4| Alabes, Aaz Bue, (ut Chremes, 
Chremetiís,) Straboní pífcís eft INili : Plinio INilídislacus. Alebeta (inquit, malim Alabetes) Coe 
racíní,Silurí,reperíuntur ín INilide lacuquem Nilus efficit. Apparetautem a leuítate & labrícíta 
te nomen ei factum,ficut X alabafiro.& cum Lampetra piícís lubrícus fit,& nomenferé conuení 
at, (a.ínítíalí detracto, & m, ante b,adíecto,recentíores quíde Grzcí plerunqg; v, ante w.prepontt, 
| ut ezsAzei,.p puluerís;) ut p alabeta,dícatur Làbeta:fi hic pífceín INíloreperiri míhícoftaret, 
omníno Alabetem effe contjcerem. €| Archefiratus pre omnibus anguillísIaudat eam, quam ín- 
ter pifces folam &zwoluoy effe dicit: Lampredam forte íntelligens, qua ut ín fummis delícíjs eft, íta 
omníofsíum fpinarumdQ durítie caret.Loco ením fpíne dor(i,cartilaginem babetieamqQ teneram 
adeo , utín cibo etíam appetat, In mínoribus Lampredís memíní me loco fpínz dorfi neru& uni 
e 


T'ineefontit 


M cropbula. 
labes, 


"Anguilla da 
pyrenos. 


z26 | DeDPifeib.anadromis Pars v. 


cauum contínuumrepetíffe. A pyrena quídem emalorum Punícorum genere wveliinc, id eft,nu- 
cleos habent nec duros nec magnos.Quod fí Apyreno llíquídam uelutíartículum prafíeas, faci 

Fifa Lam Vin Lampyrenam & Lampredam mutabís, Sedfatísde nomínibus. Focin huíus pifcis natu- 

prede. ra mírabile,quód prater aliorum piífcíum morem, fifiulam ín capite fupremo medíotp gerít: qua, 
utcete qua pulmonibus reípírant, GC aerem trahít, S hauftam aquam reijcít , eam ob caufam ín 
fumma aqua fluítat, facilegp fuffocatur,fi ínuitum fub aqua díutius retíneas, € Albertus Magnus 
pro Lampreda Muranam dixít, € Lampetra flaua capítur ín marí Oceano inter Anglià & [Nor 
uegíam,fedraro:catera fimilis uulgarí. 

ITAL, Lampreda, 

HISPAN, Lamprea. 

GALL, Lamproye,Círca Monfpelium Lamprezze.Sabaudis ad Neocomenfem laci, Lam 

bri, Foetuseorum Burdegalenfes Pibales appellant, Rondeletíus. Alíter Czfar Scalíger:San 
toníca (ínquít) uox eft Piballa:pífcículus tenuis,uermículi fpecie, Anguillarum more natans;co- 
lore candído.marítímz natura confultiaítunt effe Anguillarum prímarudímenta:adultíores Pím 
perneaus uocarí.perfectas communi nomíneagnofci, Sicilli,  Fíeríautem poteft utergy ut falla 
rur, & Píballa Gallorum non alíus fít pífcis , quàm 
Flandrorum Dyrpetele : uel ut Angli uocant, Dy« — Zconem banc tit ab Mis d ue piftore accepi, po 
peoyle/ &pzall ole: Mifeniad Albím ypirabl. J[uiymaiorem quidem quàm uellem. 
Hic ením pífcís eft longus,füubfufcus,fpecie qua relí- 
qua anguillz:lubrícus,roftro & capíteacumínato. E 
maríín Albim afcendítinec durat, fed contabefcens 
morítur, 

GER M, d ampseo/2 ampset/2. empfrio/ Bafil 
lex 2 ampberyn/droffe 'ieiinaug: Vide ín Lapres 
da medía. per ínferíorem Giermaníá Z. ambzeij: Coa 
loníz 2. ampeteij. 

ANGLICE, A ampseye/ d ampsaye/ A. antz 
pidl/ Zampzon:uelanyne ceoc caloid eft, Enneos 
phthalmís Anguilla, 

POLONICE & Bohemíce INeynok uel INayn 
og, uocabulo Germanico, 


AMPREDAmedía(uulgó dícta.) Nomina Lati 
Ie. eadem quz fuperíori,huíc conuenient. mínor 
eft quàm przcedens, maíor quàmfequens,  ltalís 
& Gallis ignotamputo. Hac quoque émari fluui 
os fubit. Lege qua füprá fcrípfimus cum maíorí uel 
fimpliciter dicta Lampreda, 

G ER M. Argentine uocatur ein 2 árle/2erlin/ 
?5erlind. Francofordíe & apud inferiores Germa 
nos ein DaicEeuel D5zicE,quod nomen à Lumbrico 
dempta príma fyllaba factum uideri poteft. Ad Al« 

Enneopbtbal bím ein Y Yeiinaug,hoc eft, Enneophthalmus , quafi 

mus. nouem oculis ínfignis, praeter ením duos oculos pro 
prie dictos,branchia paruz, rotunda, detecte, feptes 
nz , ocellorum quadam fpecíe apparent, INoftrí hoc 
nomen príuatím mínimz Lamprede tríibuunt;fedut 
nominíshuíus caufa, eadem & fimiliter ín Lampres 
dís omnibus apparet : ítahoc nomen quog; generale 
& commune couenerít omnibus;ad fpecíes uero des 
fignandas magnitudínis differentía exprimenda fue 
rít. 

ANGL, 2UlRleane Zampselle/ a fimal Lame 


pelle. 
21. 1£in 


E E-E-n 
[5 


EE 


T—1 


: 
i 
[ 


El 


EL 


n 
LA 


—. Animal. indulab.aquis Ordol.. 527 


21. tin alm. ?5. * in 3. ade. 

vL. Icones Salmonis antepartum , boc es uerni e efHiuis non [atis probe expreja. — B. uero autumnalis 
& byberni Salmonis Jab partum e à partu ; ( qui ro[lrorecuruo ac maculis pluribus facilé dignofcitur,) effigies 
esCsmelits depila quàm alterius sque emendari ad buius exemplum poterirzaliud enim non dif- 

fert putosmfi quód roftrum ei incuruum non efC ec. 


Colli 
p 
) 
jd 
em 
, 
EMI ar 
^ 
Lm 


t 


TIPOS 


N 
R. 


A 


Y N M m wi 
NE 9 qW 


M 


uu 


: 
G e" 
SON SX 


ped wet - 
UNES Ov. 
Bere i E CIM 


Xi 


i 


LL 


ETAT 


 — E 


* 
OX 
XA 


Pa 


*. 
gu 


es 
e 
A 


SES 


* 


U 
tl 


^ 
Qu 
() 
A 
D 


o "7. 

pt 

PUT 
Ares Meet 2 CN 
" Me MADRE "*. 
2^ $5 t i*. 


^r 


SERT RR ON NR IA 


mUNTEE 


det 
t. 
C 939 


Af. Sel nv c9 


»- 


"S enm LT 


t 0G 0979 
QoooOo0 
Q0. 9 


(3p cr te sy 


LEE PLC E Cr C SU 
xm a E 


E XA 


«ncborago, 


Efox, 


Salanx. 


728  Delifcib;anadromisPars v. 


Salargd efe, Salmo paruus, £Einy Gelmling. 
A E 


ALMONISnomenapud Plíniumlegitur.Gracís incognítum fuíffe,& ideo Greco nomine 
Niere Due Grazcí ueteresín Oceani non penetrarínt, In Oceano ením tantüm 
nafcítur, (nos influuijs rant nafci quos ex Oceano fubit oflendimus:)qua de caufa fluuíos tantü eos fubit, 
quí ín Oceanum ínfluunt, Rondeletíus, | Belloníusetíam Sulmone fcribít;ín príma per u.quod 
non probárím, 4| Salmonis nomená Germanís R.hení accolís uel Giallís Aquítanís Latíni accea 
perunt. uíderíautem poteft à fale deductum nomen:quod hí pifces ín magna copía falíri, uel fale 
muríatp ínueterarí foleant,ín tomos cócífi:perínde atq; in mediterraneo Thynni:quos & magnís 
tudíne referunt, & robore corporís , uíd faliendi , (ut (í Latínum effet uocabulum, à faltu factum 
uíderi poffet:) & natura mígrandíad fumma flumínum,ubí paríunt:ac índe reuertendi. quemad 
modum T hynní ex mediterranei ínferioribus partibusaduerfo mari in Pontum afcendunt , índe 
à partu reuertuntur, Thynnum afili ínhaerentes agítant , Salmonembirudínes &lampreda. — A 
Salmone dimínutíuum recentíores alíqui faciant, Salmulus, quem & Salmunculum dícamus lí« 
cet;ís paruulus Salmonís fcetus cft , ut Cordyla Thynní.ídem ab Aufonío Salar dícítur, adultior 
íam Sarío,medía ínter Salarem & Salmoné ztate:alij legunt Farío.& omníno uerifimile eft T'rut 
tam quz uulgo Forína dicítur,ab Aufonio Salmonem,fed etate mínorem exiflímatum,ut (Parte 
A.hutus Ordínís) ín T'ruttadíxímus, — 'l'ruttaquídem tam multa Salmoniaffinía habet, ut nuls 
lumalíud pifcíum genus ei rectíus comparetur, Anchorago Rheni pífcís à Cafsiodoro pra dícas 
tur;quí uel Salmo uideri poteft,e Rheno praflantifsimus, & certo tempore roftrum anchore ín 
ftar íncuruans:;uel Truttalacufirís,quam cum ídem patítur, YnlancE appellant Germani ad ofti 
um Rheni ínlacam Acroníum fe infundentís ; ficut & noflrí quà Límagus fl. lacum íntrat. parís 
tura ením fluuíos fubít,ficut & Salmo:& formam roftrí fimiliter mutat, eundem pifcem ín lacus 
bus CarínthízeQ(beinancE uocari puto, tanquamà Rheno & anchora compofíto nomíne. INon 
hzcuero folàm,fed & alíe quedam in fluuijs & lacubus Truttz fic afficiuntur; & eo tempore dete 
riüs fehabent,ín& cibo mínus grata funtficut & Salmo: ítagy etiam nomína mutant, uel omnes, 


uelalíque, Salmonemalíquíalio nomíne Efocemuocant: ego Lucium potíüs Efocem íudíco, 


4| Salmonis.ut díclum eft, Girzcit nomen uetus nó extat:quí uoluerit, Salange appellettquoniam 
E&A«yE boni píícísnomenlegiturapud Hefychíum:neq; praeterea quínam fít explícatur,aut potía 
üs àfaltu, unde & Latínéalíquí díctum putant Salmonem,)4Asoy nomínetur;uel à migrandi na« 
tura, xz loouG" fed íd epitheton potíüs quàm nomen fuerit, uelà(G- nwoivzG", Auveisc, íd eft, 
"Truttz foecies,marína Trutta,uel dromías dromásue fluuíatilis, Ariftoteles ením ín matí droma 
des uocat Thunnos , alíosG gregales , qui aliunde in Pontum excurrunt, & uíx unoloco cone 
quiefcunt. 

ITALrIUutSalmonecarent,ítaetíam nomen eíus à Gallísaut Germanís mutuentur oportet, 

GALLInomínantSaulmon. WMagnos, Salmones uocant;paruos, (Galli € Aquitaní)Ta 
cons,preterea marem à foemina diftinguunt,hanc ením ob roftrum magísaduncum, hami modo, 
Beccardappellant;Rondeletius. | Alíquí foeminam à ferendís (portendi: ) ouís, Bortiere , differt 
becámare aduncitatelabri ínferíoris,Belloníus. | Eft Truttz fpecies (ínquít Czfar Scaliger)eo 
ín fluuío,quo INormannía Brítonibus feparátur:cuíus ínferíor mandibula , extrema cufpide cur 
uata,furfum uerfus condítur ín foramíne fuperíorís. Quem roflri uncum falfó quídam ín Salmo» 
neo genere fcemellís defignauit. Non ením fexus íngenere,fed fpeciei notam effe patet: quód hic 
fine illa;ut ita díci; pyxidatione;quotídíe ouís foetze certo anni tempore capíuntur, Sic ílle,([INos 
flrípifcatoresin mafculo tantüm Salmoneroftrum inferius ínfigniter recuruarí aiunt, ín foemina 
perparum:nefcío quàm rede, 

GERMANIS círca Rhenum & alijs Salmo ( ein &yalim ) tempore ucrís zftatistpnominas 
tur,ufquead díuíTacobí diem, quí eft uicefímus quíntus Iulij. deínde mutato nomíne ein 4. ad 
ínutroc (exu (quanuís marem aliqui priuatím apud nosfic uocant,fcemiína ueró A. poer uel 4. í$ 
oer) ufque ad díui Andrez diem, quí poftremus eft Nouembrís. Salmo igitur uernusaftínusqg 
eft:Lachíus ueróautumnalís & hybernus, fub partum fcílícet & à partu:quafi laffum dícas;longa 
iam natatione aduerfo flumine & partu exhauflum : uel ágenítura quam noftrí 3. eid» appellant, 
quafi Aye", círca Roftochium 4. «f nomínant, | Saxones & Mifeni Salmonis nomíne non ua 
cuntur;fed 2, acf appellant tempore, fexu & etate quibufcunque.per autumnum quidem & hye 


inem - 


Animal;indulcib.aquis Ordo. 529 
mem cumfublapidíbus & faxis delítefcens contabe(cit & maculís ruffi feu ene colorís (mpletur, 
ab ijs ipfis IRupferlacbe uocitat. «| Salmunculos,id eft paruos X uíx dígito longíores Salmones, 
noftri alijgpnomínát Celmling:Mifeni Canitsen/ IKanitsle/IRuntsle/ab ipfa paruítate puto:un 
de & Georg. Agricola Latíné Salares nanos uocauít, 

ANGLICE. Calmon uel Catnono.priuatimuero dum melíor íncibo, & fuauíore ac fría- 
bíliore carne eft;uocatur a IRtibbe Cyalmon,hoc eftfríabílís Salmo . at poftquam carnem dete- 
 Yíorem habere; & rofirá curuare coeperítporco grandinofo ab eís comparatur, uocatur& a "I yp 
pet Calmeon:quod Germanus díceret ein Rupferfaltn. 
ILLYRICE Lofosiquonomíne Poloní & Bohemi utuntur.ínuenío S aliud Polonici Los 
fos tzarny. 


1L VR Y M pifcemprímus noftro feculo Io, Manardus Ferrarienfís medicus, agnouít : quod 
Sin epíftolís eíus apparct, ubí Vngarícum eíusnomen profert;fed male, à Manardo Belloníus, 
quitamen Silurum à Glaníde ( Plínij errorem fecutus) non díftínguít,nec (atís diligenter defcrí- 
bit; barbularum mentione omíffa.Ipfum ueró píícem omnibus adhuc ígnotum , & multis lógísqs 
eruditorum controuerfijs agítatum, prímum ego píctum exhibui, & ín noftris regionibus often- 
di,uaríjstp nomínibus (qua nunc fübijcíam) quís fit interpretatus fum, Belloníus forté ueri Gla- 
nídem defcríp(it,utpote ín Strymone Thracíz fluuío captum pifcem , ubi hodíe& Glagnum ap- 
pellant.ín eo ením Gilanídes agitare tradít Aelíanus, Síluros uero ín IMzandro & Lyco A fize, &€ 
I(iro Europa flumíne.Equídemconijcío omnía que de Glaníde fcribuntur, Siluro etíam conue- 
níre, & duas uníus generís proxími fpecies effe:shanc maiorem & nígriorem;íllam mínorem & al 
bíorem,ficut Paufanías etíam fcribítiquanquam Siluros non nomínat, de ijs tamen eü fentíre du- 
bíum nen eft.(Lege qua fuprafcrípfimus ín Gilanídís mentíone,fub fínem Partís rur, huíus Orz 
dínis,) Dentibus etíam Sílurum à Glaníde non differre putauerím, quanquam Silurus à nobís ex 
híbítus non magnos dentes.fed paruos & conferctos habet, ordine uno ín maxilla feulabro ínfes 
ríorí,duplící aurem ín fuperiori:praterea ín palato fauces uerfus , utríndg dentículorum congerís 
es quzdam apparet, quibus ab ínferíorí parte nullí occurrunt:fed ínferíor orís pars, (ínteríor quí- 
dem,non príma flatím quà branchíz quaterna ad eam quz loco língue eft partem adnafcuntur,) 
Iimz ínftar exafperatur.hzec dum fcriberem,Silurí caput arídum, manibus tenebam , Aríítoteles 
Glanídí durí(símos dentes efle fcríbít;utuelhamum rumpat morfu, íd quod Sílurum etíam face- 
re poffenon dubíto;non tà (ingulorü denti robore ac durítie,dj ftípatorü(ut dixi) congerie, alibí 
&yxispopayoy appellat,quod hami deglutíre foleat;nà fic Aelianus interpretatur.& hoc quoc; Sílu 
rum noftrum facere conftat, quem ín hífloría nofira non dentes habere dixi , fed labía lima ínfiar 
exafperata,fic enim ab alijsacceperam.ac rurfus ex aliorum uerbis,id&5 melíüs, dentes eí attribuí, 
paruos & ínftar pectínís illius quo lane ueftes depectuntur. Caput quod babeo parui Silurí eft, 
in maioribus dentes etíam maíores ualídíoresqpfíerípar eft, ^ Ouorum cuftodíam ut Glanídi 
(mari) Ai toteles tribuit, íta Siluropifcí Albertus SumumlIllyrico uocabulo appellans : & rurz 
fusiíacremeatí tardítatem, Ariftoteles Glanídi, Albertus Síluro, &c. Vtranc feram effe uorací(- 
fimam,etín queuis oblata anímalía graffarí,authorum teftímonijs liquet, Iac; fimíllímos e(Te hos 
pííces, fpecies plané congeneres non dubítamus, adeó utnon fít mírum ab aliquibus tantam fi- 
milítudínemnon diíftínguentibus nomen uníus alterí attribuí cum olímt& hodie, Aríftoteles Gla 
nidís tátüm memínit; Pliniusex eíus uerbis Silurum ínterpretari folet,cü alíbí díftínguere uídea- 
tur, Gaza quoq; Silurum tranítulit, Aelíanus Glanídem ín Strymone capi fcribit, Silurum ín Ly 
co & Mzandro;at alibi Iftríaní etíam Silurí mentíonem facit.Delloníus Glanídem Nilo attríbuít, 
ueteres Silurítantümín eo fluuío memínerunt, Athenaeus Lati ín INilo pí(cem fimilem effe tra- 
dit Glanidi Iftrí , tanquam híc ín Nílo non capíatur . Verüm Belloníus Glanidem à Síluro pror» 
fus non díftinguit,Saluíanus cum Iouío Sílurum ridículé putat effe Sturíonem: & uer& Sílurum, 
utpote ín Danubío captü;ut aít,p Glaníde pingit. BelloníusSilura,fiue potíüs Glaním.cartilagi 
neís ouiparísadnurmeratcum Sturione & Attilo:quod quàm recte fiat, con(íderandum eft , forté 
enímnon cartílagíneus,fed fpinofus Silurus eft.nos Glaním fuprá ínter Huuíatiles (implíciter po 
fuímus:Silurum uero híc ínter anadromos,quoníam € mari flumina fübire;ín& eís parere,mane 
re, & proficere ex Io.Kentmanno didící. ex ueteribus quidem uter fluuíatílis tantüm effe uíde- 
tur. Glanídem quoq; cum natura adeo cognata fite marí fubíre uerifimile eft. Reperitur hodie Sí 
Juras non folümín Mozno Germaniz fluuío,ut Plíníus prodít:fed ín eo,utin R heno quoqzDau 
faníasín Rheno & Iftro eígni fcríbít) quem ingreditur, perraro : frequentíüs autem in alijs Ger- 
maníz flumínibus plerí(qy, maioribus prefertím,ut Danubio, Albi, V íadro, V iftula Sarmatiz:ía 
tem Lyco € Tibifco,quí Danubio milcentur: CA ufonfj tempore etía ín Mofella,qua in Rhenum 
defcedít,capíebatur.) Item ínlacubus alíquot Heluetíorum & Sueuorum,;ut Moretano Bernens 
fium,& luerdunenfi Sabaudorum,& Acronío quem à Conftantía denomínant;& mínorib.qui- 
bufdam;ut ppe Rauenfpurgü et YD alofee oppidatín quos fortafsis ex Acroniolacu per €«bufs 
fl.afcendunt, (ed quomodo € marí afcendentes illuc perueniunt ? ratifsimi quídem ín Rheno ca- 
piuntur, & ut per Khenum afcendant, pet Catarrhactam eíus fuperíorem,quí prope Scaphufiam 


ca? 


330 ^ DePifab.anadromis Parsv; 
Effigies Siluri, quamolim accepi.eiu[dem tero poftea accuratits expre[Jas icones Iulius Alexaune 
drinus Ferdin&di dugufli medicus à Danubio,fobannes Kentmannus ex "lbi,er Carolus £ gels 
lius clarifimus Rauenjpurgi medicus à lacu uicino , ad me dederunt: ei quam bic exhibeo fimiles, 
[td colore magis mgricante,et oblongiore angufliored, uerfus caudam corporis filo, 


Mi ut 


SOIN 
IF 


» NE 
y (9) 4) AES 
h Y E 2 


10909))99/7 


gU AES 
c JA SS, 
S SUA SS 

NS EE 2 S 


S 
USD 

SONS 
NS 


7777777 


I, /, 


"lia 


-— 


| 


- Animal.in dulcib.aquis OrdoL 331 


eia eiufdem (parui adbuc ) icon; lacu "Bipennatium dirionis Bernenfium, 
€ Benedicto /Crerio mifJa, 3: 


[——— 


MENx 
AM. 


NN SES 
SDN vis 
I MM Pa a 


"Alia & pifcina pifcatoris cuiu[dam Ztrgentine,uidetur autem cauda eius e e t 
pe pifcine angu[Ha aut aliam ob caufam.barbule uer, que quotannis ei decidunr, 
nondum plene venata. Flodie quidem aliam eius formam e[[e dicunt, quàm cum mihz 
depingeretur. etatis certe locorumá, di[criminaymutationem aliquam adferunt:ne- 
que idcirco [pecies diuer[z fuerintyut primm exiflimabam, iconibus tam diuerfis ad. 
me mifis.poftea enim cum pifces ipfos dugu[la, d rgentinad, widerem aliter tudicaut. 
uiamen [bacies diuer[a in Germania reperiamur, diligetiores olim cou[iderabunz, 


eft,elucarinon poterutit ut neque Salmones , necalij pifcesprzter Anguillas.itaque uel é marí 
nonueníent ín Acrontum, ín quo tamen rarífsímé ínueníuntur , & forfan € pífcibus paruis buius 
generís olím íniectís,aliqui funt prognatí.uel(i e marí mígrant,eádem qua anguille corporís agí- 
Vitate Catarrhactamíllum euíncent, Argentínz pífcatores duo cíues (quorum alteri nomen eft 1a 
cobus Baltner,alterí lacobus Lamp) ín pifcínís fuís Silurosalunttuterg; fingulos,aut alter bínos. 
eorum duos anteannos quadragínta ín I heno captos aíunt,uíx dígiti longitudine, & ab eo tems 
pore ad pedes fex cum dímídío excreuiffe,alterum faltem. Vnius iconem Petrus Stuíbíus affinís 
meus íuuenís doctifsímus ad me mífít, qualem exhíbeo. 

Silurus Latíno nomínecaret , neque mírum cum nullus ín Italía reperíatur : quanquam ne ín 
Grzcía quídem forté,fed aliunde ímportabatur fal(us, Graeco quidem nomíne Silurus díctus uí- 
detur d cauda agilítate , qua Anguillam & Thrí(síam uulgó díctam refert , In quibufd codícibus 
Grzcís pro £ix 9" legitur Aiax9G- facililapfu,& quí non malé cecídít, Aelurusením Felem figni 
fícat:uidetur autem nefcío quid felinumhíc pífcís afpectu;barbulís,&€ caudae mobilitate pre fe fer 
re. Suntquícauda pífcesab eo percuffos ori admouerí dicant. Barbulas modo anté feexerit, ceu 
ad explorandum;modo ad latera comprímít.Forfan & ad uenatíonem eís aftute utítur, íta ut fuis 
Ranapifcatríx,quam etíam orís ríctu & uoracitate refert, Ex mínimo,ut díximus, ingens euadít. 
Mlaxími libras (uncíarum 16.) círcíter X Xx.ultra c.appendütin Albi, & pínguítudo in magnís per 
dorfumuel duosdícítos craffa,ceu ín porco;apparet, Apud Bohemos uulgo fertur, pílcem pí« 
Ící praedam e(Te;at Síluro omnes , INoftra memoría ín Tibi(co,di(Tecto huius pifcís uentrículo cas 
put humanum cum manu dextra & tríbus annulís aureís repertum fama eft conflans ; ut ipfe ab 
homíne Vngaro fide dígno accepí,&c. Publíca apud Pannones fama eft, ínquit leannes Mas 
nardus , alíquando captum ín cuíus uífceribus humana manus ornata anulísínuentafit. —Saluía 
nus puerum ín Danubío apud Poffoníam natantem ab hoc pífce deuoratum refert, q[ Borbotam 
Albertus Magnus hunc piícem uocat:aut potíüs fpecíem illam Muftelz , quam T'hrifsíam uulgo 


|" muncupant,Boeratrifsíam Italí, prafertím lacufirem , Cum autem duodecím annos excefterit in 


€ 4 


2 0 rbota. 
Barbeta. 


&olarir. 


Sumus, 


Ru 1f 


$32 DcP ifcib, anadromis Pars ME 


quít) híc pífcis,in uaftítatem aclongítudínem maximam crefcít, & Solarís uocatur , quía ín Sole 
libenter ín ripis flumínum íacet.Eadem uerba apud I(idorum,& ínnominatum de nat,rerum fcri 
ptoremleguntur. Apparet autem eos fimílítudine deceptos effe, quoníam Barbotta fiue 'Trifsia (i 
millímus eft Síluro paruo píícís,íta ut uíx díignofcaturtefte Bellon, Solarís nomen à Silurocorru 
prumefle putárím, Barbotta uel Barboth nomen Germanís alíquibus ín ufu eft de Thrifsía no 
fira, E(t & Barbotta píícís barbatus círca Tanaim díctus, ex Antacxorum genere: quem ích» 
thyocollam Belloníus nomínat, & fímílem ef (Parbis nimirum er capite) Silutumfacít, Athenzus 
Latum ín Nilo píícem tradít albifsimum fuauifsimum£y effe , fimilem Glanidi quí ín Iftro capís 
tur.quíbus uerbís genus hoc Antaczí petíus,quam Latum de genere Coracini ab alíjs dictum ín 
tellígere eum díuinarem,fí an ulli Antaczíin INílo caperentur míhí conflaret. Vngarí quídem Sí 
lurum ipfum à latítudíne Harcha nuncupant. 4| Sumus nomen,quo Albertus pro Silurouel Gla 
níde utitur,factum eftab Illyríco Sum. | Idem Albertus: Aliquando (inquit iacentes ac dormi. 
entes pifces ín fundo percutíuntur trídente,ut ín Danubío Ruffi, Hufones,Sturíones. Quinam 
uero pifcis fit Ruffus ín Danubío,refcíre nondum potuí. Stephanus Laurzus Ferdinandi Aug, 
medicus,de hoc nomine ac pífce Pofonij ad Danubium cum iínquifiui(Tet: refpondit omníno uel 
Scuríonem uulgo ab Vngarís (Schuureg) díctum,ex Antaceorum genere,cuíus fubruffa fit ca» 
ro,Ruffum Alberti fibi uíderí;uel potíüs quem uulgó Harcha nomínent, (íd eft, Sílurum,) cuius 
in uentre cum alíz macule,tum ruffx appareant, neque ením ín Danubio poft Hufonem & Stu 
rionem,pífcem alíum magnum cognofcí,prater duos íllos quos dixímus, & infuper Tokex An 
taceís. 

1 T ALIC V M nomen non babet,nam in Italíz fluuijs,inquit Saluíanus,nullibí (quod fcíam) 
habetur.Síc ílle, Quod fi ueré fcribunt Grammmatici quidam, Glanin effe fluuium Cumz in [taz 
I:aa quo etíam pilcís Glanís uel Glanus dícatur,Saluiani Glanís,idemá ei Silurus,à nofiro Silu 
ro diuerfus,cognatus tamen eí;in Italía reperíetursquod mihi non eftuerí(imile,elt & alius in [tas 
liacodem nomíne fluuíuscítrca Tíberím,& tertius Iberíz,authore Stephano, 

G AL L 1 ctíamneque pífcem hunc ,quod fcíam,neg; eius nomen habent: nífi quód ad Iuerdus 
neníem lacum Sabaudi,Saluth eum appellant,nomíne ad Silurum alludente. 

GERMANIC Aeíusnomina ín alijslocís alia funt:&yalpt in Bernenfium dítíone,quod no 
men an ip(ià uícínís Sabaudís acceperint;an contrá,nefcio. Acronij lacus accola: & Sueui uocat 
"YD aller/fOGller/YDAlline: alij aliter proferunt, YDale/ YD alle/YDalarin. uidentur autem om 
nía hzc nomína facta à Latíno Balzna:quód ut hac ín marí, íta Silurus in dulcibus aquís magnis 
tudíne excellat,ficut etia Aufoníus canit.Saxones,Silefij,& marítíimi Germaní YO cd uel YDu$ 
appellant.Danubíj accole ein €5pato, fiue à damno quod uoracítate fua infert ; fiue à figura uae 
ginz gladij,prafertím equefirís:quelatíor inítío,paulatím ín anguftum definit, Víennae dum par 
uus eft, & pedem aut cubitum non excedit,appellatur ein CSicE:adultíor cin &dbai , Sed ab a- 
lio quodam accepi, pi(cem Cice uel QC íícE uel Cic ín Danubío capi , non quídem círca Viens 
nam,fed ínferíüs círca Budam.molem eíus libras (x v1. uncíarum) x x v, appendere, corpus ut 
Hufonis,minus, multis ceu ftellis uarium,&c. 

ILLYRICESumuocaturapud Polonos € Bohemos:quo nomíne ín mari etiam Balznam 
& Cetum íngenere interpretantur, 

VNGARICE Harcha (quod íta proferunt, ac fi (criberetur Hartfcha uel Harcza,d Germae 
n0,) àlatítudine doríi aut orís fortc, 


Jcones require in pagina fequenti, 


CIPENSER, Aquipenfer, Oxyrynchus. fed hocnomen etíam alijs quibufdam pifcibus 
D sibuitus V dad Sturío,uel Stora, Eftautem de genere Antacxorum,é quibus ichthyocola 
la,íd ef;glutínum habetur. — Hícidem eft, ut ego íudico,quem Plinius in Danubío Porculo ma 
ríno fimillimum dixítlibro nono capite decímoquínto, de maxímís pifcíum fcribens:ut funt (ín- 
quít) inter marínos Thunní:& ín quibufdam amnibushaud mínores (fcilicet Thunno ,) Silurus 
in INílo € Moeno,Efos in R heno, Attílus ín Pado: & in Danubio maior, (Jcilicer T bunno, aliqui bie 
pro maior legunt Marioquüd nom probamus, ) Porculo marino fimíllimus . Dorionis Onifcum gallarís 
am & Galeni Galaxiam effe Sturíonem, R ondeletíus fentít. mihi non uídetur , Vide füperíüs in 
Lampreda. Rídículé quídam Silurum ueterum, putant effe Sturíonem noftrum. 
IT ALICE Sruríon. Sturíones minores,quí cubítalem magnitudínem non excedunt, Por- 


^ B - . ^ " . » , 
cellee uulgó uocantltalí:grandiores ueró Sturioni , differunt autem etate folüm,non etíam (pe« 
cie,ut quídam fufpícantur,Saluíanus. 


G ALLiCE EftourgeonBurdegalenfibus Creac, 
HISPARNICESulloquafiSuíllus.alij Sollo uel Solhoferibunt. 


.u4 5.8 AE CI5 recendoribus Xyrichi, (id eft, Oxyrynéhus:)Cyprijs Moxona; quod nomen Ita 
li Hufoni noftro tribuunt. 


GERMANICE CtouStyr/Gtytle. 
Sturionum 


Animalindulcib.aquis Ord... 533 
Sturionum bas duas icones P'enetijs natTus fum: fecundum Moronam nominant, — | 
STVRIO primus, STVR 4 fecundus. 


N 

/ Y 
W 
iB uv 

M - (L3 
|& ^ 

E^ 3 
a 

LE) 

mx. 


DO 


J 


AS gii rs 


NN 
UM 
22ITI SW 
T UN]N 
RA 

M 
NY: 


3 


L 
X 
Y 
M 
Y * 

1 ru 
E») 

» 
Vu. 
» 


LS 


) Pes 
M 
Ul 


Ww 
n» 


E-— 


rg 
———] —1 — 
L—7, 1 ———— 


a E 


LLLA 
LLL 


o I— m 


—[—1 
I——À 
LÁ 


u—Ó— 


EI 
ra 
E —— 
E 


VRAT 


2r 


——— 
2 


Lo 
zs 
4 
E — 
4d. 
cJ 
ee - 
z 4 
LE 


L—— 
"— 
74—1 


—-—. 


z zbpzzm 
PIEOHHT HA 
5 P2PIMPH- LA 
P 
Jj —] 
2 
zs -— 
— 


EET 
T, 
IL s 


no 
DOT I 
DOO PL 
T E — 
3 
LE 


- E 
v S23) ir I 
 €—! ESSA z a ;- P [A 
E—— Án FIGEEIHUEU EE EET EE € 
T z H ——————L —22——5— Z——4 zh 
EL £u p ^ [: zs , 
z 2 a —Á LX £2 r—— 
Lo Gm L——À- EET 
— i E 
PLE E — 
í —— ^ $ -— P c 
y————J 
L—— 
£— 


E; 
P, — 
- 


ZA MUN, 
Zu UN 
7, 
T ni 


- 


O*734. Depifcib;anadromis Pars V, 


KE xor. 


vIEIntaceus, 


Boii 


(C 
M NA UR SIS C . 
NS y" m 
/ / BRENNEN NNNM ARN. n 


SSSNSNSS SINN dide 


" 


EE 


At 
MS 
A 2 ANNUS 


7, 


N T AC AE V $ Boryfthenisà Rondeletio exhibitus , Símilis eft buic fíeura Attilí ín Bello- 
Ax libro:nífi quod unícam ín dorfo pínnam habet, & caudam nonnihil dífferentem. fed alí- 
ter Attilum Rondeletíus píngit, De Antacxínomíne,lege cum fequente pifce, 

GER M, £inartocr A4ASaufen over Ctówn inoem luf Y ícper. 


hj —€———ÀMMÁÁÓÁAE- E DS ccons 
: UU EE 77 zr N ) Ua iie 
aur gui — ua ze 73 » ws ow 
ccu ra" v BERE wu 
m — ] zt - Y 
SS Ma 7 A jy) 
n 77 A 
2m c -- L7 1 A AA (i. M 


z 
ZA 


ANTA CAE illius quem Germani FIu[onem uocant, effigies alia, Pannoz 
nia nobis tran[milJa:e melior ut apparet quàm eondeletij, 


NTACAE v saliusutà Rondeletio pictus eft, roftro quidem non acuto ficut Oxyrhyn- 
A alij,quibustamen cognatuseft. ldemExoffemhunc pifcem appellat:ueré quíde quód 
oísibus careat,fed non probé,tanquam ex Plínio:cuíus uerba funt lib,g.cap.ig, de maximís pifcí- 
busloquentís, hec: Sunt ínter marínos Thunni: & ín quibufdam amnibus haud mínores (/cilicer 
T 'hbunno, ) Silurus in Nilo & Mano;Efos in Rheno, Attílus in Pado:& ín Danubío maíor (fcilicet 
T'hunno) Porculo maríno fimíllimus , & in Boryfthene (quit) memoratur pracípua magnitudo 
Qd ese pifcis pracipue magnitudinis,) nullis ofsibus fpintsue ínterfitís, Hac ille, intelligendum eft au» 
tem Boryfthenitem hunc pífcem,uel eidem cum Danubíano illo qui Porculo marino fimilís eft, 
non cum Efoce Exofstue, ut R.ondeletíusaccipít:uel potiüs fui hunc quoq; generís effe, & à prze 
cedentibus omnibus díuerfum,nímirum Hufonem uulgo díctum;ut Porculo maríno fimillimus 
Sturío fit;Efos uero R hení,ab utrog; díuerfus.Hufo quídem effe non poteft, cum ís ín Rheno ni 
quam ínueníatur,nec alijs ín Oceanum fe exonerantibus amnibus , IMihi certe Efocem , Lucium 
pífcem efTe animus ínclinat. | Vbi Plíníus fcribit;utrecítaui,etín Danubío maíor,alíquí pro ma 
iorlegunt Marío,;ranquam pifcís nomen:quam lectionem R ondeletíus reprehendít: quanquam 
ad Italicum (Morona) nomen hocaccedat, &c, — Quarendumanhíc ídem fit Latus INilí, cuíus 
Athenzus memínit, albifsimus fuauifsímusq; quoquo modo apparetur , Glanidi (Siluro opinor 
dícere debuit) Ifiríano fimilis, Víde fuperídsínSiluro. dj Antacaus nomen commune míihí uí- 
detur,et huíc & fimilis formz pifcibus (etíam Sturíoní) ímponedum.debet autem penultíma per 
e, díphthongum fcríbí, | Antaceorumpifcium maximorum ín Iflro Aelianus & Athenaeus ex 
Sopatro memínerunt:g tanquáalbífsími fuauifsímitg celebrantur, — Antacei Delphinís magní- 
tudíne pares círca Boryfthenís & IVizotídís oftía ad Gauca:mam (ficenímlocum appellant)ligo 
nibus effodíuntur, Strabone tefte:forté quód glacíem lígcaibus (cíndant. Aelíanus quídem Anta 
cxos magnos ín Iflro fub faxa fübijcí;aut in imam arena c: sd uitandum frigusabdiícribit, Anc 
taces nomen uidetur amnís dedífIe ín Meotím lacum Aíiztica parteinfluens,Hermolaus. An 

tacites 


Animal, in dulcib. aquis Ordol. 335 


tacítes Sarmatía fluuius haud longe Tyramba oppído ín Maotím exít,d quo Antacei pífces,&c, 
Vadíanus, Plíníus Antacas populos círca Meotín Colchís uícínos facit, Vngari pífce Tock 
uel T'ockhal appellant, non alíum opínor quàm Hufonem , automníno cognatum ex Ántaczoz 
rum genere,nomíne forfan per apharefim facto ab Antacxo, ídem aut fimilis Germanice C3icE/ 
uel (LicE/ Q'iicE/4 Germanís Danubij accólis nominatur:quanquamalíus Sílurum paruum V í« 
ennz fic nomínarí nobísretulít:& forfan propter alíquam fimilitudínem, (capítís & barbularum 
aut alíam, ) ut & Sílurus & Hufo, Barbotta uulgó uocatur, ín diuerfis tamen locís:íta etíam Ger» 
maníalíqui idem nomen (LiácE utríg; attribuunt, alíj in alijs locis. 

Bellonij figura ab hac,quam ex R ondeletio dedimus, díffert;prefertím cauda, — Pontico uul 
go (inquit Belloníus) Collanus híc pífcís dicitur , Bononienfibus Copfus, Italís Colpífcís,& ul» 
go Colabuccus. (Germani dicunt ((Dunotleymy/id efloris glutinum,) Ferrarienfes (apud quos pStus 
rione,nequiísíma ichthyopolarum fmpofiura ínterdum uendítur,quum eíus caro multüm ínferí 
orís fitnotz) piícem Iudaicum nomínauerunt, alij Copefce; Hac ille ; Audio & Moronam Iralís 
uocarí quod ramen uocabulum Cyprijs & alís nonnullís Sturíone fignificat, dj Pado peculíaris 
eft in Italia, Sturioni € Attilo cognatus. Herodoto Antacaus dícitur, Pomponío Magnus Borys 
flhenis íncola, Alíjs quibufdam ueteríbus Ichthyocolla;per fynechdochen , partís enim ex hoc p 
Íce ad conglutínandum ufus eft, Ab ijs quí Tanaím incolunt, uulgo Barbotta uocatur, quód qua- 
ternís ueluti barbís ad labía (ít communitus,Belloníus. 

GERA Aauf/(Bellonio tefte) 4A ufiunde & Hufonem Latíné recentiores quidam uoca 

-runt;non quídem per hyperbolen,quód cuíufdam paruulze domus magnitudine referat: fed qua 
fi hys uel yfca,unde & Illyrícé Vuyz appellatur:nímirum d pínguítudine feulardo quo porcum 
refert ficut & alij oxyrynchí. Errantquí25olid) Flandrís hunc pifcem uocari fcribunt:ut ílli ez 
tiam quí Silurum,afcllorum enim Oceaní generís eft.quem íta nominant. 


S Ny 
: YA T RETE 
NN 7 jJ / P 
XP ; ; 2 1j $ 
icf d YR 
Sus 1 LSU 4l AU V sae A sr Nes ^ 
(ER ng QNS UR SS Us 
EET PP 2D UE BURIED 
Tha elc eret ven XP ed usas it 


"uo 


. 


N T AC AE V Sflellaris,filibet,appelletur híc pífcís:cuius conem,qualís Straubichij in Dae 
Wi Wenn captus eft, Geryon Seílerus fummus & celeberrímus Auguflanz reíp.mediícus ad 
me dedit, Píctura ín linteo fatís magno expreffa colorem ubig; ferc ceruleum oflendebat,uenter 
candidior ad rofeum ínclínabat,Spínz ín dorfo,& ftella (que fpinis delapfis relíctoe uidetur) pal 
lidí colorís erant. punctaetíam paísím uel € pallído albícantís,uel fufcí Indíctue colorís, | Cogna 
tus hic fuerít qué in eodem flumine (LücE appellari díxímus paulo ante;ab Vngarís Tock, Idem 
quog autfimilís uíderi poteft Zucca Caffx,cuíusín íchthyocolla memínit Belloníus,z. pro t.po 
fito.  Alíus puto,fed (ímilis eff , quem rjdem Vngari Schuureg;quídam Germanice Siirid) (ab 
Oxyrhyncho,utconr|cío,deprauato nomíne) uocitant;alíqui recentíores Latíno nomíne ad uera 
naculum formato Scuríonem per Sc,non per St.de quo nonnihil etíam ín Siluro dixímus. Quí- 
dam míhí retulít QL icÉ píícem ín Danubio ínfra Víennam círca Pefium & Budam capí:mole cor 
porísad xx v.(fedecím uncíarum) líbras;cuteuaría undíquaq,& ftellata fimilíter, ut ín híc exhá 
bíta ànobís ícone.fed rofiro differre, quod longíus & gracilíus fít,anferino ferc fímile,cztera Hu 
foni fimilem effe pifcem,fed mínorem, ídeoGp ab ímperítis Hufonem paruum effe putarí , Híc an 
fit Galeus R.hodíus,querendum. 


T T IL V S piícís Pado peculíaris,cartilagineus:Sturioni cognatus, Antaczeorum uel Oxy 
TRXAMEU NA generís:& anadromus;ut conijcío,ficut & relíqui Antaczí, 

Attilus quum ad certam magnírudinem excreuít,fquamas hífpidas abijcít:quas per quínque 
uerfus difpofítas gerít,ín (umma fcilicet dorfifpina,ex utrog; latere geminaras,& fibi quafi parals 
Iclas:extremus uerfus pinnas attíngít. Contrà Sturío femper hifpídas fquamas fuas tota «tate reti 
net,Calius Calcagnínus. 

IT AL. Adcllo, Adeno; Adena, Adano,Ladano, Attína, 


3536 De Difcib, anadromis Pars V, 


9 Mifit ad meolim eriam Znt.Mufa Brafauolus Ferraritfis medicus nobiliffimus 
"tili effigiem que cum bac Rondel.pulchré conuenit:nifi fund Hpinofos illos dora 
fi clypeos plures latiores, contiguos babet, 


" DS NN 


SN NR 7 ' 
ESSA. NN ZA / 
SNNT ES TZ ] 


RSS 


& 

WO ORNCRE mme 

7 U " Ue Ne As MS A3 Rr 
cj UEM sue ee WE 


GERM, F. ZÉingrofjeattoer AGSaufanooer Gitóan/wirt allcinin Jftaliaiti [Dabo qe- 
fune. x | 


DRESS 


ARR SS NW 


f T. 2 yy "S n rf. 
D^, ^ DS 


(e ? AWTR 
o BS 999220702202 
(d M s [ME SS d A 


ji s 
Mt, mm WU 
4 Dit ' SN 


D 
( 


ym — 


USE 


ALEvVsRbhodius,reAecPétG^, | Ego (ínquit Rondeletíus) hunc Galeum Rhodíum, fi- 
G ue Vulpem R.hodíam effe exíftímo:quem Archeflratus eundem effe cum Acipenfere cre. 
debat, non finerationeín hanc opíníonem ínductus. eft ením píícís ifle Acípenferi fiue Sturioni 
períimilís,non folàm corporis fpecie et partíbus,fed etíam guftu ac fapore,dempta uníca differen 
tía,quam non nifi j percípient,quí exquifito euftatu fuerínt. hac non anímaduerfa , facilé Galeus 
Rhodíus cum Sturíone confundetur,quod Archeftrato euenit:cuíus fententíamrefellít Athenae 
us, Acípenfer enim (ínquít) paruus eft, & porrectíore roftro, & figura tríangulari magís qudm il» 
le. - Etpauló pofi: Archeftratus de Rhodío Galeoloques;amícís patrío more confulens;aít:Ga- 
leum ín Rhodo.quem Vulpem uocant, fi tibí uenderenoluerínt , uel mortís perículo rape, Nos 
mínant íllum Syracufaní «uve wiove,íd eft, Canem pinguem, Hac ílle.Conueniuntautem hecom 
níanoflrís pifcibus , Sturíoni ínqua,& íllí quem hic exhibemus.ís ením Sturíonem totíus corpos 
rís figura;tergí ofsibus acutís € clypeorum modo efformatís,alijs item ín lateríbus difpofitís,píns 
nís,cauda,ore ín fupína parte fito,omníno refert.& quemadmodum Sturíones, relícto marí am- 
nes fubít, R eperítur ením ín Pado & ín Rhodano, & pro Sturíoneuendít:d quo tamen diftinguit 
ab exercítatís,capíte crafsíore, & roftro breuíore obtufiorettum gufiu.refipít ením ferínt quid, 
quod de Stutíone dící non poteft , carnet eft duríore : à quo fapore Galei & Vulpísnomenha« 
bet. Galeí enim & in eorum genere V ulpes,feríní funtfaporís & ingrati . Sí tamen ín dulcíaqua 
díu natauerít,ín cibís haud afpernandus eft, Hac Rondeletíius. | Ozísy xvey,nomínatur etíam ab 
Epícharmo. (| Antaceís cognatus eft, uíde mox ín Italícísnomínibus, 

IT ALICE Copsaánonnullís uocatur: quo nomine figuraexpreffum hunc pífcem mifit ad 
me doctifsimus medícus Antoníus Mufa Brafauolus , Altj nominís affinitate decepti Copfoap- 
pellant.eft ením íd nomen alteríus pifcís, Gllius quem German Flufonem,Bononienfes (C opfo wocitant: alij 
[tali Colpefce,) Rondeletius, Apparet quidem Cops nomen per fyncopen factum effe à Colpes 
Íce:hoc uero à colla et pífce compofítum.Colla enimfiue glutínum ichthyocolla díctum,ex diuer 
fis eiufdem generis pilcibus fit,quos Antaczes generís nomíne omnes appellárím;ut ín Hufone 
díctum eft.quanquam etíam ex alíjs quibufdam fieri autfoleraut poteft. 

G ALL. In Rhodano captus pro Sturíone uendítur;ficut díctum cft, 


GERM, JÉinartoes Otósen/wirtin 3talia defangeninoem Do/vno in SrancE. 
teyo ur oem QXottéoem Stó: fo gants ánlid/oas erbarfür vers 
-Faufft witot/bat ein Eíteren Eitmpferen Tonabey 
cin oicEeren Eopf: ofi wiltelet ffarcE, 


FINIS ORDINIS IL, TOMI IL DE PISCIa 
bus fluuíatilíbus. 


DE 


, ^g 


- 


| $574 
ORDO II TOMIII.DERE 


LIQVIS DVLCIVM AQVARVM ALVMNIS 


ANIMALIBVS: CVIVS HAE SVNT PARTES, 


|. Depiícibus Lacuftribus. 
II. Deaniímalibus Cruftaceis. 
III, De Teftaceis, 

- HII, DelInfectis, 


V. DeAmphibijs tum quz pedibus nítuntur,uitiparís, | 
ouíparísq:tum quae js carent, 


D M 5$ 
SIGISMVNDO LIBERO BARONI IN HERBERs 


STAIN, NEYPERG, ET GVTTENHAG, VIR T Vs 
tísac merítorum ergo immunitate donato, 


P, p * 
e 
DL A L A meprimo tellus fub flove iuuenta Excipit e patrie veddit,cbarisá, propinquis. 
"durata patrie donatum torque vemifit. PofC ubi mortalis defunto munere uite 
*— "Masimus Zfemilius Ce[ar uirtute fide(, Carolus acer auo fucce[ferat bunc quod, dulcis 


Forté mea addutlus,Patrum me protinus Aule Impulfus patrie precibus,de more Jalutans 


Confilio adfcripfit. requies binc nulla laborum Indomitos adi] populos,et ditia regna 

Fatfa milizmagnis de vebus iu[Ja peregi. Hejperie.Reducem dein Ferdinandus ab Aule 
Faderibus iunxi reges:pacisf, menda. Confilijs flazuit,laté quo regna tenente 

Accendi JIudio,laté quà Rhenus inundat "ros iterum Reges Populosd, veuifr, 


Danubiusá pater,uagus ALlbis,et Iflula,quad, Fin mibipro meritis ferisd, nepotibus au&um 


Dura Boryflbenides colit impiger arua colonus, — Libertate decus, quod nulla aboleuerit atas. 


Et gelido manat T anais defonteninojus: "poftquam inuafit Solymannus mania Bude; 
Rba leni placidas qua agmine lambit arenas "Accenfum furijsuim perniciemá, minantem 
Nauigijs penetrans luftraui caca Rubonis Pannonia , Orator comprefé dirai, retro 


€ rononisá fluenta ey inbofpita T'efqua peragrans — 7C noflris fuafi iugulis auertere tela. 


Legatus mandata tuli, Regumá, [uperbas Flisnunc defunctus curis pofl fata quiete 
"Acceffi fedes: gemino [ubietla T rion Sopitus placidasiufH dum buccina [fomnum 
Baltbea tranaui freta magni Regia noffre Judicis excutiatdormi[cam.V iue uiator,, 
Danorum domini letata falutis bonore. Exemploá, meo patria [eruire memento. 
Quis geflis rebus me Cunbrica Cherfonne[us Tob. Rofinus. 


339 
MAGNIFICO ET ILLVSTRI VI 


RO D. SIGISMVNDO LIBERO BARONI IN 


HERBERST AIN, NEYPERG, ET GVTTENHAG, VT GENERE 


íta uírtutíbus &X docirína nobilifsímo, Conradus Gefnerus Tí 
gurínus S. D. 


eV VM diebus, nobilifSime beros,admirandi cuimfdam Ceti effigiemsg) Su 

AE IET (ut AMofcr Tartari, appellant,ego ex cveterum Gracorum leétione Colon) 
ESCAS caput cum fiis cornibus probe depiclum, ab amplitudime tua accepiffem,mepra 
DUENS fantia tua (quodiandudum optabam.) non prorfus tgnotum e[fc,no parum mi- 
bieratulabar,atq ex ammo gaudebam.Nam libros etiam meos,animalium bifforte prafer 
timyIn cognitionem tuam cueni[[eseosa, non indisnos tibi cvifos,quibus aliquod ornamentum. 
ex rebus tuis (quasmon dubito multas ac raras te pof sidere) accederet, €osQ IHdicIo tuo non pe 
nitus difplicere, hoc argumento facile mibi perf&adebam. Et cium commodum fub pralo effent 
noftra Aquatllium animantium, Excones cum diuer[arum gentium nomenclaturis, iam cuf" 
que ad Lacufhrium pifcium ordinem typis impreff , (cuz Teflata ettam g) Cruflata , Infe- 
&aá dulcium aquarum animalia dentq, Amphibia fabiunxi, mox eam partem fab luftri 
nomtne tuo,taquam optimi dochi/simia patroni, in manus hominum prodirespar effe iudica- 
«i. Quamuis enim prolixiuset luculetius aliquod ammi grati teflimoniz qua tua in omni cir 
tutum gg) docirma genere excellentia est tibs deberi intelligerem,ad id -vero praftlandum lon 
guori tempore opus e[Je, omnta interim cuia momenta nobis tncerta gy) innumeri mutationi- 
bus obnoxia fluctnare, prafentis aw extemporalis gratitudinis qualemcua declarationem non 
iniucundam magnificentia tua futuram arbitratus fim. In eodem quidem genere quo benef- 
centiam tuam expertus elJem.gratiam referri, non improbatum abs te iri pero. Animalium 
enim hiftoria te obleGtari cum ex tjs quas mififB pluris tum Vriy) Bifontis (quorum efft- 
ques rulfs tuo pulcherrime typis excufas (L.'U. Vuolfsangus Laziusolim ad me mifit) conrj- 
ciebam. Hancopinionem mili augebant Commentarüj tui rerum MofGouiticara, quibus zma 
ximalaudem g admirationem tui apud omnes Aus homines excitafdi , ac nominis im- 
mortalitate tibi comparafhi. in tjs enm evt de V ro et WBifonte, ita aljjs quibufda raris amma 
libus quandoq, cuerba facis. Itaq, matri fiducia banc tantillam bus Operis partem amphi 
tudimi tua dedicaui:quam ut ab hominetui nominis et honoris apprime fludiofà profé&fam be 
nigna fronte accipias, qu) fi quid amplius ad quacunq, Animalium bifforie parte illuflranda 
cüférrepotes,quod von dubitoymature coferas,etiam. atq, etia oro f) obteflor. Inter cetera an- 
tem rem [ummoperegratamsqr) huic in tuum nomen inferipta parti conuenientem mili pra- 
Jfesteris fé nomina pifcium lacuflrium , qui apud cvos &) in Pannonia reperiuntur diligenter 
mibi tanquam in tabula confgnari curaueris, 1d cuernaculis tum Germanicistum Vngari 
cis aut etta Sclauonicis nominibus à regione pofitis ubi id fieri poterit . [n pulcherrima quidem. 
ila Pannonia chorograpbia,quam excellentiféimus Lazius edidit, lacus pracipuos inuenio du 
05, CUm In cutcimia c Aufiria Ferteu quem Germam dicunt Yevo[iolerfge. eJ cver/us 
Styriam Balaton, Germanis latfee. Im borum [mulis quinam piféium uimant, feire auco: 
eut aliquando Additionibus aut Esmendationibus ad noftros de ammalibus libros,aliquid ex. 
tua libertateornamenti accedat. S, peroetiam fi quid circa fluuiatiles pifGes,"Danubij prafer- 

Hm, tn feriptia ynets defiderdris, libere ac libenter praflantiam tuam me admonita- 
ram.ac [fquid addi poterit,communicaturam liberaliter. V ale dotbiffime 
berossg) erautfttmo patrocinto tuo me dignare. — Tiguri Hel- 
uetiorum,anno Uirginei partus AM. D. LX. 
decimo Kalend. lung. 


DE 


LJ 


Animal.in dulcib.aquis Ordoll. $39 
DEPISCIBVS$ LACVSTRIBVSIN GENERE, 


E Lacuumalumníspifcíbus R.'ondeletius prioreloco quà de fluuiatilibus agere uoluít , Cá 
[nsa (ínquit) à marí marínísQy ftagnis difcefferis, lacus & amplítudíne & latítudíne cate- 
rasaquas füperant,& ex hís ríuí plurími,Gepíus etíam fluuij exoríuntur,uel eos praterfluunt, (per 
fluunz forcé dicere uoluit pro tran[élint ey permeant-) | INos contra fluuíatiles lacuftríbus prepofuimus: 
quoniam cum pifcíum alij fluentibus amníum aquís proprij (int , ut Thymallus, "T'rutta: alíj fta« 
gnantibus lacuum,ut Albulz nobís dictz:alij communes, ut Cyprini, Lucíj: 1j quí Lacubus pro- 
prij (int,paucífsími ínueníuntur:plures quífluufjs:plurimi forte quí communes, prefertím fíana- 
dromos proprie díctis fluuiatilibus nonadnumeres, ut qui ínter ípfos & marínosambígant. Des 
inderíuosac fluuíos ex lacubus orírí non díxerím, nífi paucifsimisforté locís id cotíngat:fed con 
trá.nam ín Heluetíjs cum plurímíaltífsímity montes fint, X amnes plurímí per ualles decurrant, 
permulti etíam lacus, dilatata & flagnante flumínum aqua, pafsím uifuntur; quorum alíj longítus 
dine;alij latitudine, alíj profunditate alios fuperant: funtením quí ad centum aut ducentos paffus 
profundí celebrantur aliquibus fuí partibus, Verüm híomnes ferénon ríuos autfluuíos efficíunt, 
fed ab eís ceu corríuati efficiuntur, «| Sunt autem (ínquítídem R ondeletíus) lacuum perpetue et 
perennes aquz;ftagnorum non ítem,nam hyeme collectz,uel plurímüm auctz;xflate fíccantur, 
Lacus fert omnes píícíum optímorum tam funt feraces, ut ín medíterraneís marini fluuíatilesqg 
non defiderentur:uelutí ín Italía, Germanía, Allobrogíbus, Quorum aliqui funtlacubus quibut- 
dam proprij & peculíares:quí ín nullís alíjs aut lacubus;aut flagnís aut paludibus aut fluufjsrepe- 
riuntur,ut quí Carpío ín lacu Benaco dícítur.In Arethufa genus effe píícium. quod tranfcurrenz 
tís Tígrisnon mífcetur alueo,teftís eft Plinius:ficuti nec ex Tígri pííces ín Jacum tranfnatant, A« 
Iij funt lacubus cum czterís aquís communes. De proprijs dicemus , & communibus non om- 
nibus quídem,fed de nonnullis duntaxat.Cateros uírís doctís & lacuum magnorum accolísperz 
tractandos relínquo. Hc Rondeletíus. | INoslacufiríum pífcíum ordíni eos tantüm adícribere 
uoluímus,quilacubus propríj funt,et ín magnis folüm lacubus reperíütur, IMínorum ením lacu 
pííces omnes communesfunt,nam lacubus propri) ín gureítibus fere folüm degunt, hoc eff, pro- 
fundifsimís locís : (minorum uero lacuum tanta profunditas non efl: ) quamobrem pelagíjs recté 
comparantur tum loci tum alímentí ex eís ratíone: quoníam ín alta & pura aqua degunt, ríparíjs, 
ut illi lítoralibus;falubríores.ripz ením lacuum ímpuríores plerung;paluftres & límof funt. 

Lacubusígítur proprij funt,quorum híftoría deínceps fequetur, Communium alij femper aut 
fimplicíter communes dící poffunt, quauísnon ín eodem traciu. nam ínlacu noftro Cypríni tum 
propríe dícti tumlati,& Percz, T'fncz,Lucij, Pleftye;R utility uíuunt;ín Límago fluuío nulli ifto 
rum:cum ín Kheno Bafilez ftatim alibitp omnes ífti capiatur. Brama (uel Prafmó ín his tantüm 
fluufjs reperíuntur,qui tarde fluunt, turbídaty funt & crafsíore aqua; (qualís eft Ararís, & multi 
in Gallía Belegíca, ) necínijsad eam unquam magnítudínem accrefcunt, ad quam ín lacubus & 
flagnís,Rondeletiotefie, — Alij díuerfís temporibus, modo ín flüutjs , modo ínlacubus degunt. 
nam Leuciííci illi quos 2: audelenofiri uocant,ín lacu noflro hyemare folent, cit perzeflatem tam 

' ínlacuquám ín fluuíoreperíantur:ín fluuio quídem paul maiores. Similíter quí 4Aafele nomi- 
nantur, (Capítoní fl, Aufonij fimiles, fed mínores,) autumno afcendunt € flumine ín lacus partem 
profundam; & Martio menfe rurfus defcendunt,ut ín flumine uel ríuís paríant. Dífferunt autem 
oculorum colore alacuflribus qui ín fluurjs funt, "ruttz lacufires contrà füb autumnum elacu- 
bus ín flumina paríturz aícendunt, Fluuijomnesopinor quo propíores marífunt,& tranquil« 
' liores mínusa purí, eo magis pifcíum genera quadam ín eís reperíuntur quae noflrilacubus pro 
pría effe putant; exceptís ijs que ín profundís tantüm lacubus agítant : quorum imultís hoc come 
mune eít,utin doríiparte pofteríore pínnulam paruam & adípofam,Salmonum ínftar, habeant: fi 
cut Albularum genera, & V mbra V mblzüe, T'rutta & Carpío Benací. Illorum quíé maríam 
nes fübeunt,nullum ínlacubus cófiftere puto:fed etíam i intrauerínt;ut Salmones, altíüs femper 
eniti,perpetuo afcenfu:excepto Siluro:quíín lacubus manet;augetur,& parít, Sedín Verbano 
quoq; Clupeam émaríaduenam píícem capi audío: de quo ínter fluuíatiles anadromos dixímus, 

'T'ínca,Lucíus, Squalusac Barbus ín multis lacubus reperíuntur;aliqui ín paucís duntaxat,ut 
qui Albo dícítur uulgo ab Italís,ín Thrafymeno & alijs forté paucis , Saluíano tefte. Albularum, 

* utnos uocamus,genera,ín maíoribus folum & frígídioríbus lacubus degunt,ut noftro, Lemano, 
Acronío,& tjs ín quos Athefis íllabíitur:& Allobrogum lacubus Burgetij & Aequebeletij: & Sar 
matíz quodam lacu,utaudío : ín Italía lacubusnullz, |^ Atintepídioríbus, Chalcídum uel Sar- 
dinarum genera Thrifsís cognata reperíuntur, quibus carent frigidíores:; ut Celeríni Allobrogi- 
bus díctí: Agoni ín Larío, V erbano,& Benaco,tribus Italízacubus:Liparídes (ut Belloníus no- 
mínat ín Conío ucl Pífcíaco Macedoníz lacu . Sarachi, quí Agonis tjdem exiftímantur, in lacu« 
bus Epirí, Hi omnes afperam ínuentre,ut Harengi lineam habent, Suntquieadem nomína c 
fluuiatilibus habeant,fpecie uero dífferant,ut Muftelie quas Trífsías uel Boratrífsías Iraliuocant: 
'Truttz, A ftací,Cotti. .| Sunt € Concha quadam maíufculz lacubus ac ftagnis peculíares : ítem 
Cochlez,Strombí,& V mbilící parui, &c, ; 

X 


T - 
ur t 


S 


(d 
er 
—77 


Pr 


Em 
"Hae 


/ 


222270770 
Bes 2979/9» 


AVYVARETVYShicpifcísàRondeletiouocatur,Gallicum uocabuli imítato.íd quide à mun 
Tie & candore factum aít,quod nunquam fordídus fit,fed bene ablutus. INos Latíníus forté 
Lautum,cum propter hoc ípfum,tum quód ín méfarumlautítijs celebratur ,appellabímus. La 
cuum Allobrogum (inquit) proprius eft;ut Burgenj, &« Aequebeletij  necullus eft qui ín Italía, 
Germanía, Gallía,aut alibi ufpiamuíderíit, Belloníus tum ex prediíctís lacubus,tum etíam Le- 
mano Lugdunum aduehi fcribít.Ego Lauaretum ac fimiles eí lacufires pííces,uno generalí nomí 
ne Albulz compledcií uoluí;quodita fíngere libuit, quoníam fert omnes huius generís fpecíes & 
fquamís candídí,& carne alba funt:quanquam noftrí príuatím fpeciem unam 2flbelen uocant, & 
alíam YOyffifcb, &c.Ex hís Albularum formis díuerfís, unam efle Lauaretum Allobrogum non 
dubíto:prafertím nobilem illam quac Conflantíe 2foelfifcb appellatur, & apud nos ein YO yffifdb 
o8 YO yffet 2Ólawling.Picís ídé nondi adultus Confistíe ein Canogangfifd. noflris ein lits 
lind nomínatur, Cum Lauareto quídem híc picis conuenit candore; & nobilítate;ín genere Al» 
bularum:& defcríptione tota à R-ondeletio pofita:nífí quod fel eius (ecorí deeffe non puto: hoc e- 
ním Lauareto fuo Rondeletius negat : Bellonius ueró hepar album eíattríbuens , uníus tantüm 
lobí, ín eíus dextro latere fellis ue(iculamadíutam effe fcribít. Genus hoc totum an Cephalos aut 
Leucifcos lacuftres appellare pofsímus,confiderandum,Lauaretum príuatím Albulam nobilem 
uel Albulam candídam appello. Víde plura mox ín Albula coerulea. 


L5vLÁAcctulea,r.Bezola R ondeletio, nomine Sabaudis ufitato , Bifula Bellonío , qui 
Lauareto proxíme pofito eam comparat , Mihi quídem fpecies dux uníus generís proximi 
uídentur, Lege precedentía proxíme. 

G ALL 1C E,BízoleuelBiílole Sabaudísín Lemano, 

GERMARIC E. Specíeshzc Albularum (forte & genus totum) alícubi nimís communí tio 
mine 5zatfifd) dicitur,ab eo quód ad cíbum fere affari folear.alibí melíüs f'elcEen/ $eldoen/(qui 
dà nuper Latíne Falcones temere nominauit:) & à fübczruleo colore 25lawfelcEen/25lawling/ 
(quanquá nonnulli etíam Leucifcí fl.fecundam fpecíe fícuocitár. ) ite 5 albenen/25aal/2tlbócE/ 
ORenden. — Albularum cuíufcung; generís pífcículi paruí adhuc, à noftrís n&cupatur (Digling: 
à Dunenfibus ín agro Bernenfium DÓtidjfifdb:alibi &tiiben: ad Lucernenfem lacum cum dígíta 
Ies íam (unt, f f acotfifib: deinde poft annum, *Selfpitslina/ poftea ZZoelfifdb : deinde ein balb- 
gevad[nealben,poftiremocin2Óalben. | Conftantícueró ad Acroniumlacum prímoanno 
dicuntur Cyeelen, (alij leucifcos fl, (ecundí generís adhuc pufillos fic uocant:) Líndauiz (2ybel- 

ifc. fecundo Gtüben,tertío aalen/25alben uel Oandfifd/uel YDattfifdb.inueteribus quía 

ufdam ínftrumentís & fcriptís publícís Latíne fed índocié confcríptis, Vadipifces n&cupantur.) 
Quarto XXenoben,;Líndauiz, Quínto Zalbfifd, ibidem, Poftremo dantse Seldben uel 5law- 
lind. Rurfusnomen Gangfifd) commune eftad tres fpecíes.quidam enim dicuntur Conftan- 
tix Canogangfifdb,tdemtadulti Albulz nobiles,2(oclfelen.alij Orüngangfi[ob; ex quibus 
Albulz coerulez fiunt;25lawfeldpen. Alij YO yfigangfifcb.id eft, Albulge candide quee nomen no 
ímmutant:nedy ad alíarum magnitudinem accedunt, cumlongifsimus ex eís dodrantem parum 


excedat, Cceruleí noftrí quotempore Percarum foeturam ceu pafcua fua fecuti é fuperiori ae 


cus parte defcendunt,círca inítíum Mafj, YD cyofifcb dícütur, hoc eft, Pafcales pííces:QXkanbecEet 
uero nomínant pífcatores quídam íllos,qui oblongi & eraciles funt. 

Audio Albulas nobiles ín Acronío lacu míndüs profundé,propiusQqp rípam agere quàm coeru 
leas, & retíínclufas ubí fe fenferínt,ad aqua fuperfíciem tendere:coeruleas contra, deorfum. INo- 
ftras ueró cceruleas,tanquam fpecíe díuerfas,nobilibus magnítudíne & natura fimiles, ín fupers 
ficiem quoc fimiliter ferrí,&c.Ita ín díuer(is lacubus díueríz, & quibufdam forté peculiares hu- 
íus generís fpecíes funt, 

Bízolegeneralenomen eft círca Lemanum lacum : & fpecies comprehendit Blanchets, Pal« 
laes,Ferra, Bondalle: forté & Groen de ue, id eft, R ofirum uítuli.hunc ením pifcem fimilem effe 
aiunt Bízolz;nifi quod roftro differtquod nefcío quomodo uítulínum reprafentet. A^ 

iunt 


[ 


Animal.in dulcib.aquis Ordoll. 


Aiunt preterea quoddam Bízolarum genus 
in Lemano Girauenze díctum ,à c«terís dignofcí 
quadam afperitate cutís utríngy proxime dorfifpis 
nam:INouembrí et Decembri maxíme capí cum ín 
fignibus lactibus, íd& ín finibus humilioribus, id 
eíl,non altís,quos finus íftí uocantbennas, 

Alíud etíam in eodem lacu Bízolarum genus 
uulgó Bondalle nominant. hac ab alíjs Bízolís (ut 
Io. R íbíttus me docuit) hoc díffert, quod & píngui 
or eft,& crafsiore gutture, adeo ut guttarofam uos 
cent Bondallam,idd precipue Augufto menfe, 

Huncpífcem noftri uocant ein 25ut5: Conftan- 
tienfes TRircblinuel IRilcben:& paruos ín eo gene 
re IRilcenftíib,quos tamen maíores effe aiunt He 
gclís noftrís,qui intoto Albularum genere mínímí 
funt. 


m 


OQ 
MN 


on 
MN 
i 


b 
P 
X) 
M 


V 
iW 
M 


SX) 
REOS) 


€ 
f 
(3 »- 
" 
QN 
SN 


72. 0 
Ni 
^ 
* X 
AN 


i 


S 


aS 


y 
5 
H 


[(11/ 77 


Z 
[/ 
TR. 
m 
y 


341 


LIA fpecies Albulzacuftrís , magnitudine cubitali , utfcribit Rondeletius. — Farra (ín« 
quít) uel Ferra, uel Pala ab accolís Lemaní dícitur:carne candida & fuauí, qua Lauaretoriü 
"T'ruttarumQ carnínon cedit Effigies quídem eíus à Lauaretí effigie , ut R ondeletíus ambas ex- 
híbuit, níhíldiífferreuidetur, | Amícusquídam nofter ín Catalogo Lemaní pifcium;Palà & Fera 
ram fpecies Bízolz díuer(asfacit: & Ferram longífsímeà rípa capi fcribit. 


GERMARICE,JÉingtoffe attoer feldoen/ooer oer YOyfififiben / oer YOyffen2ólaw- 


linden. 


fs 


342  DePifab,lacuftribus Pars]. 


LBVL Aparua qua a noftris fimpliciter Albu 

la uocatut : à Sabaudísad Lemanum Blanchet, 
nifallor.Non folüm autem paruítate à ceterís Albulís 
diíffert,(ed fuí generis pifcís eft:quemadmodum & A1 
bula míníma à nobís dícia, 

GER M ANIC E, 2(lbeleín l'ígurinolacu & Gry 
phío uícíno, INondum adulta,ut Bezola quoq; (& 
alíj huíus proxímí generís pifces, ) communi nomíne 
uulgóapud nos ((Oigling uocatur. Símillímí (fíno 
ijdem) hís uidentur pifces quiin lacuad Conftantíam 
"orfganafifd.id eft, Albule candida uocantur. 


5 
" 
1599 
VR MOC n eA 
ROS 


SE 


Icon bec Allbule minime bene fata ef, nifi quód. piis 


nitla partia in extremo dorfo defideratur, 


E 
— 
— 
——— 
ANSA 


GESA 
EA 
BIN VS 


T 
z[ 


S 
LE 
E 

ez 
Gm 


cs 
qe 


", 
Jenna 
A 
N 


Q 


S 
(X 
(XO 
NOR) 
y 
"HA 


moo 26 rd i 
- wl 

EE MN 
seco pepe oe EM NN 


eee A 


mn 
S n3pj) 
) 
S ^w P) ) 
"y iy DAT 


) 

» 

y! Y 
A ! 
N 


n 


A 


4 4 
D 
0442)) 249»! y 
Lyn ) 
a aaa» 


ENS X 
SNR 
NN 


LBVLAmínima;ínlacu Tíegurinofrequens, 
A GERMANICE JA ágeleuel ZA ágling. Friburgi Heluetiorum (utaudío) Df&rren: 
quod nomenad Sabaudicum Ferra,díuerfx tamen ín hoc genere fpeciei nomen;accedit, 


T'rutte lacuftris imago proxima pagina fequetur. 


Ta VTTARVYNfluíatilium fimul & lacuftrium differentías expofui fupr Ordínís 1.Patte 
quarta, hic T'ruttz lacuftrísillius quam Truttam Salmonatam ín Burgundía uocant,quód & 
magnitudíne etcolore carnís Salmonem proxímé referat,effigiem damus.Difcis eft magníprecij, 
pinguis & lautus:necnifi ín magníslacubus capítur.füb autumnum ín flumina afcedit , ut paiíat, 
& rofiro tumincuruato,ficut Salmones,nomen queg; mutat apud Germanos. 

GALL, 


Animal.in dulcib.aquis Ordoll. 343 


G ÁL L, Troutte SalmonateBurgundis. T'rutta lacuflris de qua precedente pagina leges, 
GER M, £Ein Cyeefózine.Sub autumnü » 

ut díxí,incuruato roflro,uocatur eín Y nlac E 

Anchorago Cafsíodori fortafsis , Lege fupe EN 

riüsínSalmone. | Carpio Benaci, E , 


"" 
(RIO, 
$40 (N y 
MG 
SC : 


$ 
S 


ARPIO Benaci. Grece círcifcribo rvesy 
das Myvoss de" :id eft, T ruttac lacuftrís 
fpecíes,eft enim figura, partíit numero,etcat 
nís fubftatia T'ruttís fimilis híc pífcis,«Benaco 
lacuí peculíarís, Eft atít (ne quísfimilitudine 
nomínís fallatur ) pífcís híc toto genere díuer 
fus à Cypríno,quem uulgó Carpam ucl Cara 
pionem nomínant, 

Carpío Benací, & fí propé adeó ad T'tute 
tz accedat fímilítudínem, ut proxímz fpecís 
es cenferi debeant;ab ea tame euídentibus ín 
ternoícítur notís.promínentíorí enim roftro, 
maíoribus oculís,candídiori ac turgídíori ue 
tre;ac fubnigriori dorfo eft, & c, Saluíanus. 

IT ALICE,Feruntolím hunc pífcem ín 
Ttalía Pione appellatum: deínde cii quídam, 
cui caríüs píícís híc uendítus fuerat,facete díxifTe fe car pone emiffe,índe uocarí coeptum pro Pío 
ne,Carpíone, 


GER MANICEUocatí poterít,eir CO atot[ózineuel per circunfctiptionem ein Cxeefésinen 
atti Oatotfee. 


Fmble minorisitones due ut à diuerfis picloribus non eodem tempore nobis delineata [culpta(, 
fine .. In utraq, boc peccatum ef quod dentes non exprimuntur, 


puc LU f l 


Salmones Le 
mant, 


Sees TN 
Wer enr t j | 


443 DcPifcb.lacuftribus ParsI. 


"TU 
EH TIUS THEM HH 


ct: 


(LEETURS 


SESS 


MELAUuel Vmbralacuftrís mínor, — Vvmbla uulgó díctus pífcís ín Lemano lacu, quibuf. 
dam líteratís uulgí appellationem fequentibus V mbilícus uocatur. Sed V mblaforte dícta 
eft,quafi Vmbra.habere enim eum alíquam fimilitudínem cum V imbra fluuíatili puto, (Belloní- 
us fcribit Vmbla fl.íconemídcírco fe non appofuiffe,quod ad Vmblam proxímeaccedat:) & u« 
trung; Truttarum generí cognatum effe , à l'ruttís tamen proprie díciís differunt mollítíe & fub» 
ftantía carnís:& quód lapillos ín cerebro habent:quodtip maculís feu punctís carent: forte & alijs 
notís,fi quís accurate obferuet, | Vvmblaalía maíor eft,ea& duplex:alía mínor, quam hic propo» 
nímus, Omnes lacuftres funt, & ín magnís tantüm facubus inueníuntur; ín noflro Tíguríno mi- 
nortantüm:ín alijs quibufdà mínor fimul & ntaíorís fpecies una,utínlacu Tugínorum,que 2[ege 
tcfee nominant, & Lucernano,ín alijs forté;omnes tres, minor, maior, & maxíma, ) quod tamen 
nondum conftat mihí,ín Lemano maíorem & maximam reperiri teftís eft R.ondeletius: ín quo 
mínor (puto) nonreperítur, Omnes (nífallor) dentata funt,tum maxillís,tum etíam língua:ní 
fi ín ea[pínas quàm dentes dícere malís, Omnibus (ut puto) color aliqua ex parterubícundus,un 
de & nomína Germaníca eís obuenerunt , Kondeletíus maiores tantüm defcribit , quas V mblas 
uel Salmones Lemaní nomínat.ego ad Truttarum genus magís quàm Salmonum, eas accedere 
arbítror. Vt carne mollíorí & teneraomnes funt;aptitp ínueterarí:íta etíam omnes natura ímbecil 
les, & extraaquam flatím íntereunt, V mblís (przfertáím mínorí nofira) cognatus uídetur Eper 
lanus Oceaní píícis, fígura, magnítudíne, colore; pínnís, dentibus, mollítie & fuauítate carnís,Ia« 
píllís ín cerebro, c. 4 
G A LL, Sabaudiscírca Bíelam dícítur R.oufon,à colore ut coníjcio, 
GER M. À noflrísalijsG Heluetijs, Xótele: círca Bielam (feulacum Bípennatium) 2Xottele. 
noftri alium pífcem OXottele uel Qtotteneuocant:quem nos Rutílum appellauímus , In lacu Da» 
uaríx Ditsling dí&us,non alíus quàm V mbra mínor fl,noftra míhi uídetur. 


7. C 
/ ' 00232) 13A 

1038) 3)9) 2 DETTA 

" QM 2)) ) 2552 2) »o3 A ED PERS 

452 39203203533523 0,3, 2 29533? nme 


Wi 
UNT, 
/ 


35 
J4 232425 
i 2 3 133 
x 2655] 32335225 133 2232 53 : Es A 223 — 
MASS AN SNSONNASNANNNNNSRO NS QS 0 22242 


5 (3 922 202357 7 9 
EL SNNNIEORL NET. 

IN eL 2-7 3 Zub 

X Y SA 

7 D) 


7a 
DU E 


CR 


AL M 0 Lemanílacus , ut Rondeletíus uocat : ego Vmblam (uel Vmbram) lacuftrem maio- 
Siren potíüsdixerím. Oreeft magno (ínquít) non folüm in maxillis dentíbus armato,fed etí- 
am fex magnis in língua:corporís fpecíe Truttís uel Salmonibus fimilis, &c.alíiquando duos cu- 
bítoslongus Lugdunumaduehítur, — Vide fuperíüs ín Vmbralacuftrí mínore. 

G A L L. Sabaudísad Lemanum, V mble;círca Bipennatium lacum Routte , nomíne à Get» 
manís fumpto, 

GER M, Heluetijs Xoote;círcaBielamOXott.In Lucernanolacu brachij ferélongítudíne ex- 


crefcit, magís albícat quàm mínor, debilis & ínfirmus pifcís.nam fi uel parum lzdatur,mox uelutá 
moribundus fupernatat, 


S LMO Lemaníalter,ut R ondeletíus uocat : ego Vmblam Vmbramüelacuflrem maxímam 
nomínaremalím.  Legefuperíüsin V mblalacuftrí mínore, 
GALL. 


Animal.in dulcib. aquis OrdoII. 


ANS 
WS SN 
SN SQ S NS M 
N N SS 
b 


ANSAY NN 
NA NON 
AXIS e S 
US 
RUN MA A. VY v» SAT 
OSSIA AN UP. 
Jy YES EOS YS 


Y 


odi SN 
j S Riu 


SA TY 
^el ir 
osos RN MILITE 
l Dac 
qw eel — 
ANDE —3 


Sj 
m 


3545 


G ALL, Lemanilacus accolz appellant V mble Cheualíer, (id efi, Vmbram equeflrem,) for 


tal[e ob magnítudínem, preflantíam & robur, 


fitis reperiri non puto, 


M ISSS NENNEN. —À A 


y XY V MSN 


Ds ESO SCENES 
X9 PX O29 2930199 iUa Pene E 
DO RS SORA PPMerts 
: ADUCROSPIOIO REC MMMÓER 
Au D »» Pn Se EXSO 
Sd p A E 


GERMANICE círcunloquor eif anbete X ooten art/oie drófteri Xooteri. Inlacubusnos 


7ÓYPRINVSclauatus, áRondeletíiodí&us, | A Mediolanenfibus'( ínquit) Pígus uocatue 
pífcís, Girzecis ueteríbus (utarbítror) íncognítus;quamobrem nomíne Girzco;atq; etíam La 

tíno uacat;etíamfi Plíníus huíus mentíonem fecerít,fed abítyullo proprío nomíne.Duo lacus (in 
quit) Italíz ín radicibus alpium: Laríus & Verbanusappellantur: ín quibus pííces omníbus an- 
. nís Vergilíarum ortuexíftuntfquamis confpícuí,crebrís atcy prazacutís, clauorum calígarium ef 
fígíe:znecamplíus quàm círca eum menfem uífuntur. Vulgíergo appellationem fequentes, Pís 
gum nomínare poffumus:uel,quía ex Cyprínorum eft genere, clauis, quí emedíjs fquamis exí« 
ftnt, Cyprínum clauatum uel aculeatumrecté uocabímus,ut hoc maxímé difcrímíneà ceterís día 
fiínguatur,Hacílle. Ego Pígumappellatum confjcío,quod clauísfiue aculeis fuís pungat,qua 
fi Pícum,nam et auí Pico,roftro pungenti,inde nomen effe factum arbítror. T'olofani rofirum uo 
cabantbeccum:;& noftrí uerba becEen & bicÉen pro tundere & pungere,ut aues roflro folent,us 
furpant. Albertus hospífces Vergilíadesuocat:quoníam,;utfcripfit Plinius, Vergilíarum ortu 
apparent, ([Scardua,& Incobía ex Pígis, & Plota,Salena, Benedíctus Iouíus de pifcibus Lari. 


4| De Cyprínisalíjs diuerfis fupra ínter fluuíatiles diximus, 


ITAL, Círca Verbanum Pícáuulgo nuncupatur.alijs Pígo uel Pícquo:uel etíam Pícho; ut 


Saluianus fcribit. 


GER M, F.J Fin Cbobzad[men ober Oteinbzadfinen/ooer CtteinEarpfen art auf 6 


"Rumerfee/ooet auf oem landen fee . 


Alli pifcis iconem elegante Saluiatius exhibuitznos omifimus,quàd Capitomi fl. per[imilis fu: Albus tamen pau 
- lolongior ef proportione latitudinis [uazroftro acutiore oculis maioribus:ac dor[o magis repando , quod repente ac 


plurimum à capite extuberat:pinnis Jubnigris.[quamis amplioribus:ma guitudine eadem. 


r$ C15 híclacuftrís inquit Saluíanus) Alboín t T AL 1 A uulgo dicitur, id eft, Albus:non eft 
| e Alburnus Aufoníj,quí piícís fluuiatilis eft, Eius quidem antíquorum Grecorum Latí 
norumüe nemíném,mentionem fecíífe fcímus, Albus hic quanuís Squalo(Capironi fl.noftro fianplici- 
ter didlo) perfimilis eft,ab eotanien euidentibus quíbufdam notis facile ínternofcí poteft, &c , Inla 


cubustantüm repetítur,ut T'rafymeno & alijs non multís, 


£5 


X) 
qai nm 


3 46 Dc Pifcib,lacuftribus Pars 1, 


GoNv s,utRondeletius € Bellonius uocant; Latíno nomíne ad uulgare Italici facto: uel 
Zu alj,Aquo, Mollísaquo déptis uiuere nefcít aquís,Benedictus Iouíus(Benedícto Pauz 
lo& loutjs Aco uocatur, Saluíanus.) ]n lacubus quibufdam Italíz capítur : Chalcís Aríftotelis,ut 
Rondeletío uídeturquanquam Oppianus & Athenaeus marína fuam Chalcíde faciunt . €f Cbal- 
cídem pífcem lacufirem effe puto , qui ín AllobrogumJacubus fatís frequenter capitur , Lugdus 
num(p defertur, &C Celerín nuncupatur , ob maxímam fimilítudínem quam habet cum pí(cículís 
paruis, Thrífsis fimilibus, quibus abundat Oceanum mare, Celerínos Gallí uocant, Eandem effe 
puto qua ín Italía Sardanella uocatur a maxíma cum Sardínís fímilitudíne:cuiufmodií etíam fert 
Laríus lacus,qua à Medíolanenfibus Agonus nomínatur, R.ondeletíus, . Celerínos duos Dale 
champíus medícus Lugduno ad me mífit;Jongos;dígítos decem: latos uero,duos uel paulo plus: 
oculís magnís,fquamís mediocríbus,línea fub uetre afpera ficuti T hriffa & alij quídà: in Burgeto 
Jacu,ut uocant,captos,marínís figura & guftuomníno fimiles,nifi quod aqua marine (apor,aque 
lacuftrís dulcedine nonihilelutus effe uidet, «| Híc pifcis (ínquít Saluíanus) ad Alaufz,atq; uul« 
garís Italorum Sarda (quam Grací Tríchtan & Trichíada appellant) proximé adeo accedít fimi 
litudínem;utab eís nulla ferealía nota,quam magnítudíne differre uídeatur , illa ením mínor,hac 
uüeró maíor eft.quare cii Athenzo authore, Chalcís, "T hriffa & Trichías,fimiles exiftant: Acones 
(ficutí & Sardonos & Harengos uulgo díctos) Chalcídum generíattribuimus, - 

1T ALIC E. Áccone, Aquone: & alibiforte Sardanella, Vídeín precedentibus, | Agonos 
Romz nomen mutare audío,poftquam falfi funt,& uocarí Sardenas uel Sardellas;aut forté,ut aa 
lj proferunt, Salenas, V ide in Sardína mar. Ordíne r, 

GERMANIC V M nomennon habeo, nec ín ullo Giermaniz lacu hos pifces capi exiftímo, 
Appellari poffunt, YD el fibe 2l4unen/2lqunen auf vem "Rurnerfee.nam qui ín Conftátíenfilaz 
cuquem Rhenus efficit,2idunen uocantur, pííces diuer(ifunt,à noftrís 7 qugelen dicti, fecunda 
(utreor) Leucifci fpecíes R.ondeletio. «| Zin£leine A5 áring art/miteinamrauden (trid) an 
baud. Plura legemox cum Chalcídealtera;&€ fupràín Harengo, Ordíne 1, Marínorum, 


Q 
95956799, 
KO ELO 


LL 


HALCISaltraRondeletij. Epírotz (& Grací)eundem cum fuperiore pífcé Sarachum 
(risipdonc itin inlacubus fuis capiunt. Huius generis quídam funt mínores , Sardínísuel 
"T hrifsís paruís tam affines,ut uix ínternofcas,ficut píciura demonftrat , Alij ad magnarum Thrif 
farum magnítudínem accedunt; R ondeletíus & Belloníus. 

Sunt ex Grzcís qui Sarachos uulgo Stauxídas uocent, 
GER M, fin anoere ober frómboe2Igunen over Ay áringen art in füffen feberr. 


SNC SSS 
SUSSN SS 


IPARISlacuftrisBellonj. Eftín Macedonia (ínquít) lacusequem uulgus ConíumuelLi- 
Is Pifchíac nuncupare folent:ín quo Liparídes affatím capiuntur : quz toto habitu Sardí- 
namreferrét,nifi uentrem magis ín latítudíném díftentum haberent.His merító à pínguedíne no 
men eft índítum,quód uelleuiori ígnís calorí appofíití pífcículí;toti fere ín pinguedínem refoluan 
tur, Líneam fub uentre afperamac tranfuerfam habent, &c, — Dehac nímirum R.ondeletíus fen 
tit,cum fcribit: Audío ab hís quí nunc Grzcíam incolunt, Alofam quandam Avzue(melíüs Air 
ej a) uocarí —Líneaeíínuentreafpera eft, ficut Chalcídi , T hrifsee, etía alijs quibufdam, De 
alia Líparíde ínter marínos díxímus, Ordine r. | 

GERM, F. Jin artoer2llfen/ooet P Aringen/oocr 2igunen/ wirt in (Oaceoonia in eic 
nean febe gefangen/überauf feigt/ mit einem raudpen ftri am baudo wic oic anoeren yersge 
nannten fi]db. 

PISCIS 


Animal.indulcib.aquis Ordoll. 347 


ts crsquídaíncognitus ,qualís proponit in Tabula Oceani Europzíab Olao Magno edíta, 
Pa lacu albocognomine:quí maxímus remotíísímusdpad Septentrionem eft, & partím ad Mo 
Ícouítas, partím ad Suecos uel eis fubdítas gentes pertíne 
re uídetur.nec aliud addítur ab Olao , nifi ín eo lacu, (quí 
cumamarí undíque fit remotus, aqua dulcí plenus uide- 
tur,) pífcíum auíumqp fpecíes ínnumleras reperiri, 

p E Muftelalacuftri,quam uulgo Trifsíam uocant,dí 
clum eft fuperíüs inter fluuíatiles, Ordínís r. Parte rri. ín 
quaLvCIOPERCAM quod exhibui, hoc eft, f'£admaul 
uulgo díctum, quí in Bauaríz lacu Ambronís dicto capí- 
tur;quoníam ía Danubío quoq capí uidetur , quanquam 
alío nomíne uulgarí € pill. 

S v N T lacus dulcíum aquarum ín montanis Lapponiz,cc cc, milíaríum Italicorum longitu 
díne,latítudíne ueró c, & amplíds:;ín quibus tanta eft Luciorum (quanuis & aliorum pifcíum)co 
pía,ut non folüm alendíshominibus per quatuor ampli(síma Septentríonalía regna fufficíant,fed 
etíam latíüs, fale fole& ficcatí nauígijs,uelut lígnorum magnz ftrues ín amplam Giermaníamuen 
dendíexportentur. ltídem delacubus Fínlandíz cenfendum erit, Olaus Magnus, 


ANIMALIVM IN DVLCFE 


BVS AQVIS ORDINIS IE PARS II. 


DE CRVSTACEIS, 


Q Y AEcrufla ínteguntur animalía ín marí multa uaríafp funt : ín dulcibus ueró aquís duo gez 
nera tantüm,nobís cognita, 


"Aflacus fl.talisapud Hieluetios e Germanos ef, maior fcilicet, e fimpliciter ditus "IKreba / uel ££oel- 
Erebs, eo euim minor ef, c colore diuer[us qui Saxatilis cognominatur, &yteinEteb e. Rondeleri] uerà 41]Ta« 
cus fl, noflro latior ac breuior uidetur: €» cande quoque figura diff erre. 


22 
7I, 

Har rif, 537 » 

— : 4f 


Sg) 22A 
(RS MNT 


MUWASESSSST 


STACY sfluuiatilissnon,ut pleríq; hactenus putarüt,Cancer fluuíatilís, Cancrís ením corz 
$e rotundum efl,tefle Aríftotele,fine cauda:uel cauda corporí applícata.non extefa. A fta« 
cus corpore longo eft, Locuftís fímili,quod capíte et collo tabellís diftíncto conftet, R ondeleríus, 

G R AE CI $ hodíeuulgo Caranís uel Caranídia dicítur,à Caríde (íd eft , Squilla) nomíne de« 
torto, Belloníus. Matthiolus Senenfís Gammarídes à Galeno uocarí putat , mutuato cum R.o 
mam uení[Tet à Latínís íd uocabulum, quód eo carerent Grací, At R ondeletíus utuioizlzc à Graz 
leno nomínatas à Cammarís Squillarit generís níhil differre putat, (| Sunt quí apud ueteres Cam 
marum díctum rentur: nos Cammarum, maximum duntaxat efle, Squiíllarum generís, oftendí- 
nus, | 


349 De Cruftaceis Pars TI 


ITAL, Romz Gammarella & Gambarus:círca Padum Cammaro feu Gammaro,eft autem 
in Padorotundíore & magís crenato quàm ín Sequana noftra corpore,Belloníus, 

GALLICE Efcreuifle, | 

GERM Rrebes. — Flandríce Kreuíts, 

ANGEICE Creuie/Creui[e/Crauyfobe. 

ILLYRICE Kak, 


Qe 
d pl 
APR - , Ku) 
: IN xL 2 " 
m E mns IA ———À j 
NC d o» TET € nml d 
Y um n. ái ^Y n 
(rs e Su 277777771 1 


ANCERfluuíatilis, X KeenívG^ aozzjuC", 

Cancro fl.carent Gallí & Germaní: & non fine errore Aftacos fl. ín Cancrórum uíce us 
furpant. Reperíturfrequens ín Sícilía, Italía, Hetruría, Creta, INilo, Cílícía; Symeon Sethi 
fluuiíatilem Pagurum uocat, € Galenus Euporifton;. 

IT AL, Grancío,Granzo. (| Granchio Venetijs: & ubí cruftam exuerit, à corporís mollitie 
uulgo uocatur Mollecca , équorum genere funt etíam quz appellantur Macínette , IMatthiolus. 

GER M A NICE dícipoteft ein IKrab/"Rrabbe/ Cüfwaffertrabb. nam Anglí Cancrum 
mar.propríe díctum uocant Crabbe: quem nos differentíz caufa uocabíimus eit ((OcerErabbe, 
Aftacos uero, IRrcbe:& ex tjs marinos, (D eerÉrebs, 


ANIMALIVM IN DVLCFE 


BVS AQVIS ORDINIS,II. PARS III. 


JDOBROT OBS T.OACE.I S, 


Cochlee fl,à Rondeletio exinbite, 
C OCHLE AE paruz:quales flumína & lacusgene 
rant , quarum tefta longíufcula ín acutum definit, 
Stromborum modo.R eperíuntur quídem in rípis lacu 
um noftrorum Cochlez perexígua;quarum alíz latío- 
res funt;alíz oblongíores acutíoresqy, illas, Vmbilícos 
lacuftres:bas uero, Strombos appellarís, Sed Strombí 
lacuum noftrorum cornícula non protendunt:foramína quaedam ín eís tanquam oculí apparent, 
Parscírca os & uentrículum ruborísaliquíd & fanguinis habet, 

GER M, YDafferfdnecEle. — 

CONCHAE Scotíce margarítíferz, — Inter pluríma apud nos Concharum genera , (ín- 
quit Hector Boethius Scotus;) queda paruze,ac uulgarí ufu recentes palato fuauífsima funt,non 
nul maíores,eat forma & quantítate , qua funt que purpuram habent: fed hís illius nihil ineft, 
faporís tamen funt etíam homíni delícato haud fpernendí. Atez quz torno faflígíatas à capite 
teftas babent,maculistp afperfas,longo interuallo relíquas (ut etíam fcetum fileam) fuperát. Quíp 
peadco nonnullis ín locis funtdelícate,urno ímmeritó apud ueteresgulé prímatum obtínuerínt, 

& uiduarum uulgó cupedíz fint dicte : quanquam ín quibufdam fluminibus, idqüe prafertím 
Dea Donat efui inepta iudicantur, Ha magno apud nos numero repertz, límpídi(símís amnib, 
| ac nul« 


Animal,in dulcib. aquis Ordoll. 349 


ac nullo unquamlimo turbídís,qua profundifsimi funt , agere gaudent, ín eísáy folís Margaritas 
.concipíunt,&c, Suntetíam eiu(demferé generís Concha ínorís Hifpanicis quarum teítas quí 

peregre à díuo Iacobo redeunt, adferunt , fed haud foecunda , propterea quód aqua fal(à uiuant, 

INam & círcunquaque ín lítoríbus Scotící maris ingens natat,fed fterílís multitudo, Hc ílle, 


vscvLv saque dulcis , reperitur autem maxímé ín a- 
qua ftagnante,fere nunquam ín rapídís fluminibus. 
G AL L. Moule. ; 


GER M,eín (Ou[dbelauf füffen waffern. 


ONCH AElongzfpecies ín dulcibus aquís: cuius teftam al 
tera parte cíus interna expreffam hic exhibemus, alteráàno 
uidífedbínas fimiles effe puto,& ginglymo artícularí, Superfi- 


S 
qu . 
-—Á s 


cies externa fcabra eft:qua adempta ínteríor leuis candícat margarítiferee concha inftar. Belloni- 
us cum teflam apud me uídifet, Pínnam fi. uocandam putabat , quód & erecta fiet, & margaría 
tas contineat. | 


G E R M. Ain Zangmu([dbeln ifi füffen weffern/fell Derlebalten. 


A j T 
72 A 


1656 75 AUTE 2 We 
AU Me TAS 
NES) 
QS uU á * 


i 
1 1 CUN E S S 
| | AE esum 
(Xo CHLE 4 terreflrís:Límaxalimo, authore Feflo, KóG-4:yac eec". ^ Aduit; anie 
inal fimile Cochleze; Hefychíus. à i 


$ 


Amphif2ena 
quat, 
e 
drichias, 


Ql olygon. 


750 De I eftaceisPars TIE. - 


A Graecis hodie uulgó Kay (G- uel z&yas nominatur. Quanquam autem aquatícum non 
eft hocanímal,quoníam tame plereq; omnes T'eflaceorum differetie aquatiles funt, amaíore fuo 
rum congenerum numero,feparare nolui: fícut & Cochleam nudam,quz proxime fequitur, 

IT AL,Lumaca, Lumacha, Límaca;& apud T'ufcos,Chíoccíola; Venetis Bubalo uel Bou« 
ualo. ' 

HISP A N, Concha uel Caracol. 

GALL, Líma(fon,Efcarcot. qj Prouíncíalibus & Hifpanis Scaragol uel Cagarolo, R ondel, 

GER HM, Ain Cnect/Sdnedg/C dnegel. | Flandrís Clecte, 

ANGLIC E, 2| C nayle. 

ILLYRICE.Hlemyzd,uel Hlemayzd. 

In Lígutíz alpibuspomatiz, Ceuazzioz,) id eft, operculares cognomínatz cochlez, Diofcos 
tide inter optímas & ftomacho utilesnumerantur.De tjfdem fentire Plinius uidetur,cum fcribit: 
Eft & alíud genus mínüsuulgare;adharente operculo eíufdem teflz fe operiens, obruta fempet 
terra hae: & círca marítímas tantum alpes quondam effofI:ze, coepere íameruí & in Velíterno, Mat 
thíolus Senenfís pomatías cochleas , uulgares noftras maíores, qua pracípue ín cibum ueníunt, 
nomínauít,nec ego díílenferím, 


OCHLE Anuda maior,que rufo plerundj colore eft, quandoq;nigro, | Curautemhoclo 
C co exhibeatur,lege quz fcrípíi proxíme cum Cochlea terreftri, 

GR AE C EZqaAG- uel AiNag dicítur.fic ením lego apud Hefychium:xiaAsi n5yAion, ol dift «Av 
Quest qui AiNaxee, — Recentíor quídam etíam Sefilum (xtaÓsp) Cochleam nudam ínterpretatur, 
ueterum (quod fcíam) nemo, 

1 T AL, Lumacho,Límaga,Límagot. 


GERMARIquídam hoc genus appellant YO gfdbnecEen/ut Carinthij. 


Sunt etíam paruz quaedam nudae,ut qux gregatím folía fectantur,& hortos infeftant, cínerei 


autfufcícolorís, Etha quídem femper nuda funt,quod fcíam : Ariones ueró Acliano memo- 
ratz,non femper. 


ANIMALIVM IN DVLCIE 


BVS AQVIS ORDINIS IL. PAR S III. 
DE INSECTIS, 
Nümis cra[Ja bec figura eC tque uix 
V ER MTS aquatícus, que recentiores aliqui Setam aut Viz fere equina craffiti£ excedere debuerat, 
tulum aquatícum nomínant,  Hícetíiexanguís Infectoz 
rümnegenerís fit dubítari poteft, quoníam pellisuna contínua 
€í eft,nec ítaut Lumbrící mouetur. 

Vitulí quídem nomen unde factum fit einefcío:ni(iabeo & 
forte quód à uitulís per etatem íncautíoribus, nonnunquam ín 
aqua bibatur, magno etíam uítze perículo, Alij Setam aptíüs uo 
carunt, fiue a fimplici & tenuifsíma corporís oblongí fígura , fiue quód € (eta equína in aquís pu- 
trefacta nafci exiftimetur.Caput eí nullum effe uídetur:ferpítetíam & natatín utrang: partem:un 
de Amphbisbenam aquatícam díxerís,uel d pilí fetzeüe fimilítudíne, Tríchíam,3 recto Trichías, 

Forté inquit Albertus) épilis nafcítur equorum. hí ením in aqua fite pofiti uitam & fpiritum 
accípiunt, C mouentur.ficut multotíes expertí fumus. Hauftus híc uermís ab homíne cíi crucíae 
tr, languore (X tabe) uíitamaufert:contactu alioquíínnoxíus.Sícille, Ego ín puro etíam & frí- 
gído fonte huncuermem inueniffe memini:& alí4s in horto fuperfolíoquodam, Eofdem & in 
marí degere putarím,Sunt ením ín marí (inquit R'ondeletius) uermes huíu(modí, ut nuila alía pí 
cura,quam linea una contínua exprimipof(sínt,nam adeo índifcretas partes externas & internas 
habent;ut píli tantüm crafsíores fiue carnofi effe uídeatur:quos anímalía efTe neges,ni(i motu cíe« 
riagitaritg confpexerís, 4 Ololygon, ó12vyay,ut Theon Scholíafles Aratí Ícribít,animaleft pa 
lufire,fimplex,índi fiinctum,oblongum:terra ínteflíno fímile,fed multà gracilíus:frigiditate gau 
dens:ígnoratum A riíftoteli,quí olo] ygóna uocat tantüm maris Rane,fcemíná ad coitum alliciens 


tís,uos 


Animal.in dulcib.aquis OrdoTI. 551 


tís uocem.Sed ololygón pro uoce Ranz,per onomatopoeíam factum eft nomen. pro anímali ues 
ro palufirí,quod íam díxímus,forté red vb oMyóruze, ut Aeavyay inepte, alterius nomínís iínuítan 
te fímilitudíne,pro oxryop dicta fit,hoc eft, Minutula, 

GER M. YDaffertalb;id eft, Vitulusaquaticus. 


Icon bec Hirudinis maioris t uarie eft. 


XUI 


TEEDR 
SW SERE , e 
SAN jii ro C ees 
eS ud TTE ae 
NSQNE S AAA A 
SN AQEE Y MISSE: 


IR. V D 0, Grzcé Bénas eg 75 Detamay,id efl, fügendo:quemadmodi à Latinis quibufdam 
Sanguífuga,R ondeletíus,  Prifcíquidem Hírudinem femper díxere, pofteríores Sangui 
fugam quoque.De Hírudíne marína díctum eft fuprá, 
IT AL. La Sanguifuca, Sanguetola, Magnata, 
GALLICE 8GSaníue, 
GER M ANICEJ2fegle, duabusfyllabis,2fegel.Inferíores Germani,ut Flandri,Lake,uel Ly 
ckelake uocant, 
ANGLICE ZAotfclecbe/uel JPosfelid)/quód medeatur equorti cruribus admota.nà Z736z 
fe eifdem Equus eft.alfj uocant 2. ow leacbe/25luo fücEer. 
POLONICE Pijauuka, 


Phryganumuudum. Jdem [ua theca inclu[um. 


HRYGANIY NM Bellontj,uermículus fluuíatilis & marinus, Phryganij quide nomen quod 
^ femelufurpauít Plíníusquodnam effet id anímal (gnorare fe profeflus;an recté aquatíco huic 
uermiculo tribuerít Belloníus,íam non dífceptabo.ipfe quidem fic appellare uoluít:quód (utipfe 
loquítur) phrygana;íd eft,fremía,cremía, fiue feflucas,fua theczfilo tanquam aranez ab eíus ore 
dependente;agglutínans atqj alligans círcunponat.Senos (imó ternos )utríngg pedes habet,quibus 
ín aquis etíam rapidi(símís íncedít,anímal tenue,oblongum,paruz Eruca fimile , quod auídifsi- 
meappetunt Trutte.eodem fua theca exempto,pifces ínefcantur, 
- G AX, LIUocantCharree, " - , 
GERA ARIRetbetle, ucl fRátber: quonomíne omnem quoq pífcíum efcam trocare fo- 
lent:etgenüs unum eorum quod lapidibus ínferne adhaeret, &teinby[Jeni, quafi Dacolithos.Eta« 
liudab hís díuerfüm genus;quodiín fundo lacusnoftrí nec lapidibus herens.nec thecís ínclufum 
inuenitur, Xüctle,quafi Eruculas;alij Q2uerclen & YOaflerletifi,id eft,Pediculos aquatícos. 
Bellonius Tíneas aquatícasde quibus mox dicemus, Pedículos aquatícos poffe uocarítait, 


IBELLAXM fl. libuitappellare hoc ínfectum, à fimilitudíne qua ílli 
La cum fabrili ínfirumento,& cum Líbella marína , FTecbeftioja pars 
uaeftadmodum, T litere figuráreferens,R ondeletius. — Videtur autem 
uermíbus ills aquatícis,quos Phryganía Belloníus uocauit,cognata. n 
GERM. F, Min funoctlide attoct IKetoetn : ein YDag. Ectoer- AX 
le/ein YO Aigle. Wh 


T'ince aquatica quanquam uulgaris animalculi iconem in prafentia non habuimus. 


IB M Y Saquarumuítíum eft, (i tamen íídemamnís Anguillis fcateat , falubrítatis índícium ha- 


betur:ficutifrigorís, l'íneas ín fotegieníi, Plinius, Hermolaus Lampetras uocatfontanas Tí2 75,6, 


neas.ego ueró has Plínij T'íneas efTe putoquas noflrí sen appellát;alibi Oypfen/&tabyfen/ 
(Defden uel (DA fcen/&c YDa[fer[dbaben:ex quib.poftremü Tíneas aquatícasfignificat;R epe 
riunt ín fontib,no quíbufuis,fed bonís & frigidís dütaxat,prefertím IVfartío mefe.Sunt atit uermí 


8 * 


252 De Infectis Pars HI, 


culí perparuí:et quoniá coglobarí conuolui& tandf inarcü folent;minores etía apparet,ut fallat alá 
quando bibetes, Colore albicant, Pedíbus nítunt plurimís cotíguís,per totíus fere corporís alueii, 
fibene memíni ab ore etíam ueluti pedes promínent: ut Multipedes uel Afellí aquatící nominará 
mereantur:aut etíam Pediculi,ut Bellonío placer, Pedes mollíores funt, quàm ut extra aquam ín- 
gredí queant:nífiforté non mollíties ín caula eft; fed pedum contíguorum multítudo,quosnífi ín 
aqua non facile diducunt.In aqua mouentur & curruntcorpore non recto & xquali , fed ín alte- 
rum latus inclínato.R etrorfum quoq; íncedunt,fi bene memíní. Cauda oblonga ín aculeum defi« 
nít.Oculí funt perexílía punctaalba,cum centro nigrolongé mínutifsíimo. —Cumpotu haufti pe 
tículum creant,ut alíquí putant , etíam uíta , Ventrem ijs quí biberíntinflaríaudio, lidemfunt 
Scropbule «s uermes Gallice díctí Scrophula aquatícae (uulgo Aeroueles,uel Efcrouelles;) hz fialíquando ci 
aquaab imprudentibus hauríantur,(crophulas (fiue ftrumas choeradesue) ulceratas & exedentes 
nullo tumore, ín gutturís cute , procedente etíam aures uerfus ínterdum malo, & fauces alíquan- 
do penetrante,oríti putant.hínc & uermibus ipfis nomenímpofitum, Hoc fcrophularum genus 
áregíbus Gallorum € Anglorum folo contactu curari aíunt, 


quat, 


ANTHARISuelPygolampís (etfínoctulucerenon puto) aquatíca. — Tales ín 
C paludibus & fofsís círca lacum noflrum per fuperficíe aqua motu írrequíeto huc 
iliuccírca edem fere femper locum mira celerítate fe tratjcíunt:nec ín fümmo tantüm p29 
fed etíam profundiüs feruntur, Magnitudíne & forma címícesreferunt. Crufcula fena 
habenrfubruffa. Vagínz énigro uírídes,prefertím ad Solem,& fplendentes, alas tegüt, 
fed non totas;ad caudam ením alarum extremitas promínet, quae cum ín aqua celeriter feruntur, 
utfolent,mirabili candore fplendoret confpicua argentum uíuum quodammodo refert. unde & 
Pygolampídes aquatícas fí quís appellet, nomen ipforum nature conueniens pofuerít. In acrem 
fi prorepferint,uolare etíiam poffunt, 


GER M, F, "IDafferBáfertin/Colyfling. 


ICAD A fluuíatilís, 
Cernuntur ía ríaulís beflíola: Cicadisterrenís perfímiles, quas 
ob íd Cícadas fluuíatiles nomíno, RR ondeletius. 
GERMANI Cícadzterreftrís nomen non habent:fingi autem poteft 
ein 2óaumgryllen:& Cícadz aquaticz,ein YOafferaryllen. 


QYTILL A fluuíatiís Rondeletíj, Infectü hoc (inquít) tenuí cru 
y. Afia íntegírur.Cauda ín duo Ióga et tenuia ueluti fila definit.ci Squil 


lis marínís magna eí figurz affinitas, quare non uideo quo aptiore nos d C TT, EP. 
mine donetur,quàm Squil' fl. Sic ílle. Sed foxté Gryllus fl.commodi "ib E 
üs nomínabítur. b» 

GERA, F. ein YDa|karmubceime : 


ANIMALIVM IN DVLCE 


BVS AQVIS ORDINIS ILE PARS V. 


DE AMPHIBIIS, 


ET PRIMVM DE QY ADRVPEDIEB. VIVIPARIS AMPHIBIIS, 


A NIMALIY M Ámphibiorum aliauiuipara;alía ouípara funt. Víuipara,ut Caftor, Lutra, 
- X Hippopotamus.Caftorem quídem & Lutram,alíasq; paucas, ínter Quadrupedes etiam ex 
hibui.nec repetíjffem hic, nifi tam paucus eorum numerus fuiffet. Ouiparorü alia pedibus ora 
díuntur,ut Crocodilus, Lacertí, T'eftudi nes,Rane:alía finepedibus ferpüt,ut Hydrí, | Auespal 
mipedes,ut anates,mergos, laros, &c.pífcibus autalíter ín aqua uictitantes, ín terra ucro pariene 
tes, & ín aereuolantes,unde merító amphibiz dícuntur:& fídipedum qucque amphibías,ut Ara 
déolas & c.quoníam permultz funt;inter Auíum icones;ín fuís clafsibus propofitz , repetere hoc 
loco noluímus, , 
FIBER, Caflor.Kése. Canís Pontícus , Kiranides Caftorem alio nomíne Canem fluuíatís 
lem nuncupat:alíj potíüs Lutrz hoc nomen attribuunt, & equíüs quídem.quandoquidem Lutra 


pifces inuadi:Caflornonitem. ^ Plurauíde cum Iconibus Quadrupedum, 
ITAL.Biíuaro, 


GALL, Bifre,Díeure, 
GERM, 


Animal.in dulcib. aquis OrdoTI. 355 
€ ER M, DDibcr. 


ANGLICE 2Deuer:quiquam ín An 
glia reperíri negant, 


Lutra. 


fil " 
IDA 


| zn NI 
mom 
Ü WM 


Icon hec Fibri,Rondelerij eC snos aliam in Libro Quadrupedum dedimus, 


3A 
DATA 
NOH 
M 


WC 


INESN 


iD t 
j 


S 


Ee SS 
em M t 
au E ES - NSSSSSEOS 
E I quer ——M— t NUUS SAEI 3 
€ UL m Ir ZEE SEE TAE UM 
- - : LL - dct IL 2 de 
rr Vr E - — 
z A 2 2 z D em 2 
—LLZ AT z 


E 
mm 


€ 


— 
— 


Ec 
E 

a e 
E E 

Firm 
27 


E —Ó—À 


N y Ü NN 
NNNeS 


[mue 
"Dat. 
T —4 
m 


«q 
«n 
« W 


( 
W 
j 


v T & A4, uelLytra,uel etíam Lutrís,ut Gazauertit. Ariftotelis Evvelotejwd'o/ G^, oxytonum 
»* or t] 5r rea n H " ? 
! fcemíninum.EHerodoto Evvefers,gvvzle/G^, paroxytonum foemínínum. — Aelíanus de anímalí 
- cum uocat, 


bus 4.21.5uue wozupistid eft Canes fluuíatíles nomínat. Seruius quídem Caftorem,Canem póti C. atii. 
Pluraleges cum Iconibus quadrupedum, 


e 3 


354 De Amphibis Pars v. 


iTAL,.Lodra,Lodría,Lontraa | GERMANICE AJMtct. 
GALLICELoutre,Leure. 


rete 
Nj ROCA 
PV 


/ 


CONUS 
ASSI RM TEES 3 
SN AES 
SQUE 7, 


un 


LT——— : 
CE S i PT PU 
rar ram ram m m am. 
CIF ar a ar a a a 
L—— nes T 


v.Saquatilís quadrupes Bellonjj. IVagna eft ei (ínquít) cum Rattís,hoc eft, maíoríbus nos 
| V firis muribus fímílítudo: hoc dempto tamen, quód foemínz tres excernendís excrementís 
(urina,fzcíbus,fcetu) meatus extrorfum diftínctos pra fe ferant , IVlaxímos amnes natando traijs 
cit, herbam depaícítur, fi quando à confueto fibi locorecefferít ,ijfdem frugibus uefcitur quíbus 
& caterímures. Ad INílum & Strymonem fub noctem fereno tempore deambulantes, Mures hu 
íufmodipermultos ex aqua ín rípam concedere,& aquatiles plantas erodere , atg; audito flrepítu 
ruríus ín aquas demergí multotíes confpeximus.Hacille, Aquatílium Muríum Ariftoteles ín 
Mírabílibus meminít:& Theophraftus cítante Plínío,Scio ín marí etíam pifces quofdam Mures 
dící;& Murem aquatilem;pro T'eftudíne quoqj accípí;fed Theophraftus diferte Mures terrefires 
' in Lufis Arcadíz quodam fonte degere tradít. In Scatebra Cafinate fluuío frigido , utín Ar« 
cadíz Stymphali,enaí(cuntur aquatíles Mufculí,Plíníius, Audio & círca Treuerím reperírí, 4| À« 
quatícos mures multos uídímus ad flagna Lígurum Taurínorum.Fcemelle tría fub cauda funt fo 
xamína,à uefica,ab aluo,à matríce,Scalíger, G AL L,Ratd'au. 
IT A L.Sorgo morgange:íd eft, Vus mergus. 
GER M, in Dalfecnauf/ ober TDa[fer,tat$. — ANGEL, YOattertatte. 
Hippoporamus ex Coloffopui Nilum 4e yptium Rome in aticano veferz, 


em E 
- z 3 

wx i 

AN 


Elippopotamusnumi[matis Adriani. Facies eft Adriam im peratoris. Spbingi intititur finiflra:dextra tenet Cornu 
copie:circa bafim Crocodilus & Hippopotamus.in quibu|dam eria Ibides adduntur.Figura tora [Nai reprefentat. 


Eel ree— o —— 
IPPOPOTAMYSnemenGrxcum efl; IzzrzázeuG-:quod tamen Latíni etíam pleríq; om 

| | nes ufurpant, Herodotus duabus díctionibus Urzoy «eeu, hoc eft, Equum fluu(atilem, dí 
Xit, 


Animal.in dulcib. aquis Ordoll. 35$ 


xit. Obfcurus denaturísrerum fcriptor Equonilum , Albertus díuifís díctionibus Equum INís 
li, € Equum fluminis, ITAL (1 (ínquít Belloníus) praefertim qui Conftantínopolí dez 
gunt, Bo marin , íd eft, Bouem marínum (quanuis in marinon degat)nominant, TVRCAEX 
GR AECL,utríq; uocabulís fuz língua Porcit marínum.Etením uetus Hippopotamí nomen prors 
fus ubiq; hodie obliteratum eft, & neín Caíro quidem ín Aegypto cognítà ampliüs . V ertum aüt 
Hippopotamum fe exhibuitTe idem confirmat ex antíquis Aegyptiorum et Romanorum ftatuís, 
& priícts ímperatorum Romanorum numifmatis;ín quibus Híppopotamí tam exacte repraefens 
tantur,ín porphyríte;zre,auto,argento;ut eundem effe quem uiua Conftantínopoli uídí (ínquít) 
níbil omníno dubitationis mihírelínquatur. 4| Hippopotamihiftoriam (inquít Scaliger) ex nae 
uigatíionum Commentarijs,qua cum ueterum ac recentíorum fíde conferrí queat,adícriba, Híps 
popotamo Gambrz puíncize magnítudo Vacce,pedes bifídi,crura breuía. Dentes utríng fingu 
li,ex inferíore mandibula furrecto flexu;fefquípede maíores,candore (plendored eborí pares: eo 
praftantiores,quod utebur nund pallefcunramiflo candore, Materíam quoq; firmiorem tradát, 
A ethíopícis, Aegyptíjs, Afrícanís, A fini procerítas.De corij durítía alibi à nobís díctum eft, Con 
ftat e Lufitanorü nauigationibus,pedeflrís lancez perferre ict (íne noxa. Illud controuerfize prze 
fe fert fpecie, Aiuntquídam pilo carere.In Hifpanicís líbrís inuenio & nigros et balíos.Et Plin.pí 
là dat, Legimus ín ij(de narratíonibus;deprehefosín terra duos paucorü Lufitanorit euafiffe tela, 
Mox in mare cü fefe recepifTent Hippopotami,uírosqg nauígíü cofcendiffe cofpícati e(Tent, fa&to 
impetu nó foli aggreíTos audacilsime,fed etía mordicus latera nauicule corrípuifTe. Ned íctib,de 
tertítos abícefsiíIe,fed maleficij defperatione.In alía nauígatione,remígantíü lembi dorífofuübuer 
tere conatos,ut prada uefcerent, In Aethíopía Troglodytíca uocant, Giomar, Huic orarionís flu 
xuí nuper fcopulus obíectuseft ab ijs, quí cícure Byzantij fefe fpectaffe dícüt.Loge nang; alia pín 
gunt fpecie, Effe corpore fuillo, pedíb.dígítatís, cauda fuilla aut teftudínea, Pedes quoq; ad T'efta 
dine potíüs referunt, Capíte uaftí(simo,FHíatu tà laxo;ut plane fit illud, quod Aríftot.de quibufdz 
ferís,"usdjuryos. Síne ulla iuba. Vtfi uelínt dedíta opera deftruere A riíftothiftoria,non meliüs pof 
fint:quí Híppopotamo ínter cztera os afcrípfit parui, Quomodo hís fímul & Herodoto Plíníog 
credemus: quorüalter& ín Aegypto,ubi díufuit,Híppopotamum uidí(Te credere par eft. alter írs 
publicísludís Romz fpectare potuít, Tum ij neq; INauigatíonibus affentíri queunt, de ped ratío 
ne:neq fibi ípfisquiínaliolibro fuillos pedes attribu&t, De exertís quoq; dentíbus apud ho(ce,ni 
hilaudías.obtufos ením pdunt. Hac omnía Scaliger, Io.Leo Africanusnoftro feculo de Hippo 
potamofic fcripfit: Niger ac INilus flumina hí(cebeluís referta funt; qua forma Equiüt,magnítudía 
ne Afiná,depiíles tamen,reprafentant.In aquís perinde ac ín terra degüt;noctu (alte in terr ena« 
tantes. Cymbís ínfidíantur,qua mercibus onufle fectido INígro ferunt;quas dorfi frequetibus ey 
xis agítatas demergunt,De Boue atit maríno,qui forte Híppoporamus Belloníj eft,fic: Durifsima 
pelle círcádatur Bos marínus terreflrí omníno fimí!ís: caeterü ftatura ínferíor Viírulü femeftre res 
fert. Reperitur ín flumínibus INílo ac NNígro,& àpifcatoríbus captus díu extra aquá uíuus perma 
net. Vídiin Alcaíro catena publícé collo deductum, quem ad Afnam Nilí cíuítate quadríngentís 
paffuum millibus ab Alcaíro difsitam captum afferebant, G E R M, dící poterít;eir] M di- 


pgufb Yoafkereffi/cin YO afferocf ober YO afferfepweyn in Zgipten. 


SY MBOLVM hocPíeríus Valerís 
anus hís uerbís ínterpretat. Celebra- 
tíísíma eft fpecies illa quz uifebatur 
olím Hermopolí:ea fcilícet píctura, 
ut Hippopotamus effet,fupra quem 
fculptus erat Áccipíter c Serpente 
dímícans.Cuíus argumeti fignífíca 
ti id effetradunt Aegyptiíarü líteras 
rum perítí , ut Typhone ab Oftride 
uídomít&á, cum de príncípatucertas 
men conferuiffent, íntellígend&ü aus 
tument:;per fluuíalem equum Typhoneab Ofiríde uí domitum, per angu princípatum interpre 
tantes:(per Accipitrem uer uim &y principari quo ille wiolenter fibi quefito, fepe per improbitate tum ipfe turbarz 
sí alios pereurbare fua [ponte uoluerit, Plutarchus in lib.De Ifide & Ofiride:) atqj ita ímprobítate potiores fis 
bipartesafferere conante;uírtutí demü cedere fubinnuat, Eádem de caufa ct (acra faceret eo díe, 
quo Ifidísaduentus éPboenícía celebrat, fluuíale equum relígatit libís íncelTere per ludibríà cofue 
uerant. Non dífsímulárím híc Aureolí tyranní tumuli ad ponte Aureolum Infubríz fupereffe,a 
Claudío Cafare fex elegorü uerfuum epítaphío nobílitatum,ín cuius condítorij parte príma Híp 
popotamusfit íncífus,qué Serpens cauda mordícus comprehenfa cóplectítur.Id putofígnifícare, 
tyrannídem tande remporís fpacío domítà, &c. Hxc ílleín Hieroglyphicis,fub lemmate,Impro« 
bítasedomita, Porro pedesne & ungulz Hippopotamí in hoc Píerij fymbolo melíüs exprefsi 
fint,an ín js quas Bellontus exhibuit iconibus,oculatus tantüm teftis aliquis probe díjudicarit, 


& 4 


356 De Amphibijs Pars V, 

Quínouum orbem obíuerunt;in flumine Grambra nuncupato,teflantur pifcem procreari Vis 
tulí matínífpeciem fimilitudínemt gerentem,prater caput,quod equinum exiftit: amphíbíum: 
eádem qua bos fo&mína corporis uaftítate:fed cruribus longe gracilíoribus,bifulcís pedíbus:den- 
tibus duobus ad latera eminentibus,quí magnítudíne ad duos palmos (dodrantes, Gillius) accedit, 
ínftar Apríarmatum, Nec alibí quàm bac ín regione huíufmodi anímal ínuenítur, Aloyfius Cada 
muftus Nauígatíonis ad terras ígnotas Capíte 44. P. 4 

Dentes Híppopotamí Belloníus equinis comparat:eofdemty ualídos, oblongos & obtufos cf 
fce dicit unde ín mentem míbi uenit dens nefcío cuíus anímalís, quem nuper amícus meus Chrí- 
ftíanus Hofpínianus,uír erudítus,ín torrente quodam (ní fallor) agrí T'iguriniàfeiínuentum mí« 
hidonauít,&c,.formam & magnítudínem hic delíneaui, 


ZNSNSSSSNSNSNSNSSNS 


DE QVADRVPEDIBVS OVIPARIS, 


Quadrupedes ouipare omnes utrag, crura(anteriora et 
polleriora ) antror[um flettunt, mfi quód parum ad la- 
tera declinant, "I4rifloteles Efiflorie 2,3, bocin Chbame 
leonte € alijs quibufdam pitfores noftri 
non ob[eruarunt. 


ROCODIL Y S,KgoneleMes, NeAoxponod en 
(co 

I T A L. Crocodilo, 

G AL L, Crocodile, 

GERMANICE Creceoyl/over TRoEo: 
ozill. 

Crocodilus Afríce quortdam fluminum, 
prefertím INilí íncola eft beftía.4] In Indía quo 
que multi funt, Germaníce dícti 2lllegaroen/ 
ut (cribit Hamburgenfís quídà ín híftoría INaa 
uícatíionís fuz. atqui 2[llegaroe nomen Gers 
manícum non eft, fed factum (ut conijcío) ab 
Hifpaníco Lagarto,quod Lacertü fignificat, 

Palladíus quoq; Crocodilum , Lacertam, 
quafi generís uocabulo nomínat, 

Crocodilí Aegypti] Chapfaz (X&uvaz) uos 
cátur.lonesappellauere Crocodílos,íllígenez 
rí Crocodilorum(Zacertorum quorundam )quod. AES 
apudeos ín fepibus gígnítur, quantum ad cor jj 
porís fpecíem,cóparantes, Herodotus. [| HE- 5 
BRAICAQ ARABICA Grocodili nomina legí 
mus hzc; Zab, Hazab, Thab, T'enchea, T i(a 
ma, Altenfa , T'emfa, 4[In Arfinoítíca prafes 
cura míre colítur Crocodilus:et eft facer apud 
eos ín lacu quodam feorfum nutrítus, & facer 
dotibus máfuetus,& Suchus uocatur,Strabo, 
Vox quide Suchus accedít ad Scíncus,quod 
nomen eft Crocodili terrefirís mínoris, 


dh 
Tit [ 
[ 


[ 
Tuo Magtt 
HT 
Vijtli 


p 
Dp, 


Ii, 
ban 
Hl 


TE, 
Ea, 
ET af 
Eus 


zn uh 
UNE 
v : 


Crocodiliterr icon  Jequente pagina exhibetur . 


ROCODILV sterrefirís quínam fitre- 
ape nemo hodíedocuít, Egogenusils 
lud Lacertí (cuius pellem ex America allatam 
doctifsímus loannes Ferreríus Pedemonta- 
nus ad me mífit) effe arbítror : quí etíamá Io, 
Leone Africano Defcriptionís Afrícz libr.9, 
Dub Axabícé nomínari uidetur, V íde ínfrà ín EE 

Cordy« » 


Animal.in dulcib.aquis Ordoll. 357 


Caput ad [imilitudinem noflri [eu uiridis Lacerti fatum ef, reliquum corpus ad exuuium. 


Cordylo Rondeletij. Quoníam autem Scíncum quoq alíqui Crocodilum terreftrem uocarunt; 
hunc maíorem,illum mínorem,diíícrímínis gratíacognomínabiímus.| Mítto ad te (ínquit Io, Fer 
reríus) pellem Lacertí , quam ad me attulít ex Brefsilla regione ultra Tropícum Caprícorni Gul. 
Henrifon Scotus;qui ílluc cum domíno INícolao Villapagnonío equite hodío ante bíenníum 
nauígauit, & nuper ad nos redíjt,Pellís ipfa feréad unam ulnam Gallicam longa eft,fed capite ca» 
ret, Huíufmodi Lacertis illic uefcütur promífcue omnes,Et,utrefert meus Scotus, carnes íllze nó 
mínüs füntgratz palato, quàm apud nos T'efludines noftre habentur, Sícille. Pellísad me mif 
fa quatuor dodrantes cum tríbus dígítíslonga eft:lata dígitos decem. Crus anteríus,longum digí- 
tos quíng:;pofteríus;octo,In anteriore digiti quíni,fitum & fiffuram dígitorum homínis referens 
tes.in pofteríorí erant díftortí;ut fít ín fceletís, fed uídebantur totídem; wes medij xqualís fere oríz 
ginís:ex quibus interior,breuior:exteríor,oblongus erat.duo extremí,ínferiores orígíne,de quoz 
rum fitu nihil afferere pofIum propter corij luxatíionem. Cauda logífsíma ín fummam tenuitatem 
abit,interuallís candidís & fufcis díftíncta. Corpus totum qonidtezoy eft, multis, paruís, (plendídís 
& Izuíbus fquamís obtectum:qua ín medío uentre maiores X candída funt. Dígíti pedum un- 
guesi,omníno gallinaceosreferunt. — AlícubílegífIe me puto,anímal effe amphibium, Dub 
anímal (ínquít Io.Leo Afrícanus)ín defertís agens,forma Stellionem refert,aliquanto tamen den 
fius,longítudíne brachium,latítudíne quatuor digítos explet. Aquam non potat, & (i quís aquam 
inos ínfundat,eueftigio morítur. Oua excluditad modum Teftudínís,atqy ueneno caret, Ab Ara 
bibus ín defertís capíuntur.Quín & ego àmecomprehenfum íugulauí,parum tamen emíttít fan- 
guínis. Affatus pelle detracta comeditur faporem,ac guflum R anunculz exprímens.Lacertá ues 
locítate reprzfentat, & fiínter uenandum, ín (pecum fübterraneum cauda forís remanenre pellas 
tur,nullís uiríbus extrahi poteft: uerüm ligonibus dílatato foramíne à uenatoríbus capítur . 'Tría 
duo maciatus dum ígní apponitur, non fecus mouetur ac fi recens necatus foret, 
S CINCTI íconem X hífloríaminlibro De Quadrupedibus ouíparis dedimus. 


NS C 
NE 


e 


oRDYrLvsRondeleti, KejotvAG"; Bellonío Crocodilí genus terreftre eft, haud ita proces 
quee (inquít) & Arabíz peculiare;reliquis animalibus ínfenfum , Lacertam proue 
ctiorem ac maxímam elfe díxerís:à qua tamen prater duritiem ac cutís firmítudínem hoc diftat, 
quód caput cruruméGartículos atq; adeó pedum dígítosfquamofos gerat. A INilotíco Crocodilo 
hoc díffert,quód caudam habeatín clau modum tuberculís elatíoríbus afper&,qua corpora, quí 
bus ínfultat , atrocíísímé diuerberare credítur, Haec Bellonius. Alíquihodíe ficto nomíne Cau» 
diuerberam nomínant. qj R ondeletíus Crocodílum terrefirem hoc anímal non effeoftendít: puz 
tat autem Cordylum Aríftotelis effe:cui folí Aríftoreles branchías & pedes tríbuit, Bellonij ícon, 
quam & R.ondeletíus pofuit;branchías reprafentare uídetur,in Caudíuerbera (quà Grarcé Vraro 


Cauditerbes 
Td. 


Freomaflix. 


Crocodilus 
verve[tris, 


PPhattages. 


Cordylus. 


359 De Amphibi JS Dars V. 

maftigem dixeris)non probé,ut credo:nam ín defcriptíone earum non memínit,ut ned; dociifsi- 
mus Thomas Eraftus nofler, qui cótrectatum áfe (celeton míbi defcripfit.Hoc nímírum impofuit 
R ondelctío,ut Cordylum effe conijceret, Sed neq; Salamandra aquatíca, Cordylus eft,ut Belloní 
us putauít, | Caudíuerbera quam uídí (ínquít Thomas Eraftus) Crocodilo fimilís erat, fed decu 
plo feré mínor.Lacertz fpecíem putant.Maxiíllam ínferiorem mouet; Ore & capíte T'eftudini fi- 
milís.collo breui, ínferíore parte medía ínflato,& c. Cauda rotunda, ín círculos diuíía míro quoda 
modo, Squamz ín ea durífsímz funt, uidentur& offeze, quadrangulz feré & planz,nifi quód caue 
funt leuíter,ut caudam efficiant rotundam:íta una alij coniuncta eft,ut tegulae , &c , ficutí ín rudí 
hac pícturaapparet. - 


To. Leo Afrícanus líbr, s,Defcríptíonis Afrícae;Dub Lacertum defcríbít,logitudinebrachij, 
latítudine quatuor dígitorum,&c.quí affatus pelle detracta comedatur,&c.capí ín defertís, uene 
nocarere,Is nímírum Crocodilusterreftrís fuerít, Etmox, Huíc fimile eft (ínquít) animal Gua 
ralfed pauló grandíus:quod ín capite paríter & cauda uenent gerít.quibus partíbus przecífís Ara 
bes eo uefcifolent, Deforme & tetrí colorís eft:quam ob caufam eíus carne guflare femper ínhor- 
ruí,Sic ílle.Quarendum autem an Guaralfit Caudiuerbera noflra: & eadem A elíani Phattages, 
ozz7«ysc:de qua íllefic prodídít: Apud Indos nafcíturbeftía,Crocodílo terreno fimilis,magnirudi 
ne Melítenfis catellí:cuíus pellís adeo afpera denfat cortice eft (qox Graece nomínat) ut detra- 
cla eílimz ufum prabeat, X uel zs difTecet,ac ferrum exedat.Indi Phattagen uocant, 

Verumquídem Cordylum amphibíum hactenus nemo oftendit, unde fufpícor peregríni cfz 
fe anímal:& forté ídem quod apud Babylonios uel Indos reperíritradütauthores , amphibíum a- 
nímalculum abfq; nomíne:quod pínnulís ceu pedibus (quos nímírum alíqui fimpliciter pedes ps 
pter forma aut ufus fímilitudinem uocarunt)gradítur:& quanuís branchías habeat;cibi tame gra 
tía ín fíccum egredítur,cauda fubinde mobili;capite Ranae marínz fimile,relíquo corpore Gobi- 
is.E fluuijs ín terra exiens faltat,& ín aqua reditfícuti Rana. Quare cópofito ex pífce & Rana no- 
míne,Pifciranam alíquís accommodato eíus natura uocabulo appellàárit.branchías ením & pofte 
ríora ut pifcís habet;caput;naturam amphibíam,& faltum;ut Rana:forté & caudam Rane imper 
feci (quam Gyrínum uocant) non difstmilem. (| Cordylus uocatur etíam Scordylus,& Scordy 
le,Czeterüm Cordyle,uel Cordula, partus eft Thunnorum. 

GERMANICE círcunloquemur:eir 2[rabi[cbe art oer ZA eyoopen/ocm irrbifcben TRoEo- 
osillnit vndleycb / bat [:blippen auff oem Eopf / in oen gelencEen oer [encEeln / vfi auff oer 
secben eerfüffen/sc. — 2Éin: Stertrürer/id eft, Caudiuerbera. 'YDonct allein auff ern lano/ 
aleicb acbt/ iff oocb biebar geftelt/harumb Gas es etlicb für ein waffertbier debalter. 


DE TESTVDINE IN GENERE, DEQVE MARINIS TEST VDINI 
bus,díxímus fuprà ín fíne Ordinís x 11, Marínorum,qui eft de Cetís;de 
terrefir uero ínter Quadrupedes ouipatas terrefires. 


qe ST VDINE M Lutaríam(ínquit R ondeletius ) Ariftotelesab ea qua ín dulci aqua uíuít, 
non feiunxit:quam Muremaquatilem conuertit Gaza:quaz dícitur ab Ariftotele wo, uel for. 
tafle ips, Foec quam híc exhibemus,ín paluftribus & límofis aquis, fofsiskay urbium & caftellorü. 

moaonía 


Animal.indulab.aquis OrdolI 359 


moenia ambientibus,uiuit. Teftudínum (inquit Plinius) eft tertium genus,ín coeno € paludibus 
ufuentíum,Latítudo his ín dorfo pedtorí fímílis,nec conuexo íncurua calyce,íngrata uífu.Euvs, (3 
ep qu Myvu xg go awys jyoouRuaysol dt, yeMovlus rl tysmapsoky. | Similis eft terreftrí, nifi quod cauda eí 
lorgior eft,perínde acín Muribus;à qua Murís aquatilis nomen accepíffe credíderím, T'efta cos 
lore eft nígro:alíquot partículís uelutítabellis pectínatím íunctís conftat.Pro arbítrío pedes, caus 
dam,caput,modo exetít,modó recondit,Partes ínternas eafdem habet,quas marina; renes quod 
& ueficam R ondeletío:quas tamen partes Lutaríz fux Plínius negat. 

GALL, "Tortugued'aígueanoftrís uocatur;id eft, l'eftudo aquatilis,Bellonius. 

GERM, fin Cyoilttrottin füffemftillen waffet/ale ettlidber gráben vnb ie ffett on 
felefferzin pfütsen vno Eleinen [eben 


LA T, Rana, ITAL, Rana, 
G ALL, Grenouille, GER M, Srófd/Srofd/ Nee. 
Aeptsger. » S 


: MN : Y 
Ny AN, 


m, Lpu.7 
UM 


Mirambellum oppidum eft Santonícepraturz.In eíus 
agro tantum pluít I&anarum , ut cumulatím tota uíz tege» ( 
rentur;oppídani neq; domo efferre pedem, neq; ubt ueftígi Nu? 
um ponerent,haberent,Scalíger Exercít, defubtilítates2s, — Wr" 
ubí pluuíarum ínfolítarum,ut Ranarum,terre;lapídum,fer 
rímateríam proxímam non e terra haurírí, fed ínípfis nubi 
bus ftatím orírí,contra Cardanum difputat.Falfo (ínquít)la 
pídís pluuíam creas tu ex puluere haufto à nubibus , atqj; ín 
lapidem condenfato.& Ranarum ouís ín aerem fublatis ra« 
nunculas excludi fcribís , quibus pluat, quod aeque uanum 
cft. Quippe deduciís ex híatu nouo rupium limpidifsimis 
aquís:utpoftridie non gyrínos , fed perfectas ibí Kanas uídímus, ín lapidea foffa,quze ante uillam 
eratnullís prídíe ouísapparentibus:fic ín aerelícet eidem INaturz non ex ouís generare, (| Plura 
de Ranís fimpliciter dictís,leges infràín Díuifione Ranarum ad numerum 7. 


RANARVHM DIVISIO. 


n Calamitz r, 
( Terrefires i "f Bufones proprie dícii. 3, 

Pies | *Rubetz Alíe quadam fub terra uelftercore degentes.s. 
| creá 


E Gibbofz. 4. 
ex femine, Cornutz quzdam dictz, $, 
ut ] AFoflesó. - 


Rana: 

rit alíze [1 Virides "1 
luuiatiles edules H Nigrícantes $7 
Á 


Flaueícentes 


Aquatíce^ $ Maíores 8. 
A Palufiresuenenatx ? Mínores 9, 


Alío quodam modo í T'emporariz,uelzeftíuz, 10, ; 
proueníunt;ut Aüzerés,coelítus uel cum pluuía demiffze, wu, 


Diuifiouis explicatio, fecundum numeros. 


. t, Calamitz funt uírídes,paruz,qua X arbores fcandunt: quanqua Plínius uidetur díftíngue 
re, cumalíás, tit quod Calamitas mutas & pernícíofas facit:arboreas ueró,uocales,nec meminit 
earumuenení, Ego ínter díuerfas R'anarü pícturas habeo miffam ab Argentínenfí píctore fub» 
uírídem quandam paruam,non ita pulchro colore ut Calamítes eft,fed fubobícuro:qua fi non ad 
Calamítas,forté ad temporarías referri debet, 

2, Bufones propríe dicti fimilesfunt paluftribus & uenenatís Ranís,fed maíores,&c.quareís 
conem eorum íe omiífIam R ondeletíus (cribít.quí tamen non fimplícíter terreftre hoc genus fas 
cít,fed amphíbíum ex Plínío:R'anz rubetz (ínquít) ín terra & humore eft uita, & A etío, quí eas 

ex paluftríbus terrefires fíerítradit.C) uzrendum an potíüs non una Rubetz fpecíes,eademi am 
bígua fit,fed duae díuerfz:quarum una femper terrefirís,altera femper paluftrísfit.Poffunt tamen 
alíqua per zftatem,dum aque fuppetunt;ac tepor fíriít,ín aquís agere:deínde autumno & hyeme 
in terra fe occultare:quod aquatícac omnes faciunt; prater temporarías opínor, 


360 De Amphibis Pars V, 

5. Rubetz quz fub terraucl ftercore ínueníuntur, (inquit Rondelet, ) Ranís fimiles funt:ro 
ftro acutiore,cruribus breuioribus:cute tota tuberoía,maculís multis cínereis notata, oculís mul 
tüm promínentibus & uírefcentibus,&c,Hacílle. Fa mínores funt Bufonibus:& I&ubete ter. 
teftres mínores uocari poffunt Inferíüs ín numeros.genus aliud eí cognatum de(cribemus, 

A. Rubeta gibbofa,cum Quadrupedibus ouíparís à nobis defcrípta eft. 

$. Cornibus exafperari Rubetarum dorfum;quod Plíníus fcribit hactenus non uidi, Gibboz 
fe tamen Ranz à nobis díctz,ofía ín dorfo cornuum feréínftlaremínent, — Alíaratíonerecentío 
resquidam parum Latíní fcriptores, anam quandam cornutam uocant;à fono uocís,quo cornu 
fcu tubam ímítetur quodammodo. — In Gallijs eft Bufonis genus quod cornutum dícítur , à uo- 
ce, Verno tempore prodeunt, & uocem ínflar tubarumbínz ínuicem emittunt.colorís cínereí fu 
fcí,(tetrí,) ín uentreueró croceí, per toram quoq; Germaníam altífsíme clamát: & fal(um eft extra 
Gallíam mutas elTe, In paludibus putrídis degunt, Albertus € author denaturís rerum . Has pu- 
to minores Rubetas (uel Ranasuenenatas) paluftres effe,de quibus mox (ad numer 9.) dícam, 

I eperíuntur & terrcftres argutífsíma uoce , quam tube aut campana ínftar audiri ex longin- 

quo aiunt:fatís frequentes circa nobilem Tíguríni agriarcem Kyburgam : rare aut nulla ín uícís 
nis regionibus. Hz duplo feré mínores funt comuni Iiubeta,catero fimiles. Vna mihíallata, (de« 
prehen(a fub truaco,ubi (e abdiderat, utTateret per hyemem ; Septembris ínítio,) tergo eratlurí- 
do;afpero,uentre ex fufco albícante;oculís aureolís, (fed aureo colore per medíum díuifo:) cluni- 
bus cruribusip,fed precipue digitis pofteríoribus;piloffs. Eas non in aquofis,fed arídis locís dege 
re audio;uére uocem fuam emítrere & eftate.cum uefperí clamant, noctem fequentem fine pruí- 
na futuram certo fpérarí:autumno & hyeme non audiírí.Genus hoc cognatum exiflímo Rubetaz 
terr. mínori,de qua diximus numeros.ficut & fofsi ibus Rubetís,de quibus nuncdícetur. 

6, Rubetafofsílis uel faxatilisappelletur,de qua Georg. Agrícola fic fcribit: Rana uenenata 
quam metallící noftri ex ígnís colore qui ínfidet ei Pve/Qouisp , (S eiiwztrott/) nomínantín faxis. 
perpetuó qua(i condíta & fepulta íacet, Altiüs intraterram gígnitur : & reperítur modo ín uenís; 
fibris, fasorum commiíffuris cum hz excauantur: modo ín faxís ita folidís, utnulla foramina quae 
uideri pofsint,appareant,cum cuncís díuiduntur.In lucem elata prímo turget ac inflaturzmox de 
uíta decedit 

7. Fluuíatiles,R anze (Bt zeayor fímplíciter dictae, degunt ín aqua pura,fluutjs,fontíbus, ríuue 
lis:funtQ edu!es, Hz parus & informes adhuc nígrícar.Grandíorum alía uirídes funt;alíe nigris 

cant;aliz flauefcunt, Rondeletíus.Inueníuntur autem ín paludibus quoq; & ftagnantibus aquís, 
Aquatícz illae quz pra caterís ín cibum admíttuntur,uirides funt,nigris pafsím alperfz maculis. 
Sunt & füblíuida atq; fubcínerez quzdam aquatica; qua partím uocales & edules funt , partím 
mutz,& non eduntur,ut Georg. Agrícola fcríbít, 

8. Paluftres Kanz,uenenate cognomínanda:utab ínnoxijs,quz & ípfe ín paludibusreperiz 
untur,dí(cernantir, Bezozyor sàeii Girzecís medícís : Ariftoteli forte uua mor Bizpayo, Gaza Ras 
nas lutarías uertit. Has Díofcorídes R ubetís fiue Phrynís coniunxít,tum ob corporís figuram no 
difsimilem,(magnítudíne quídem inferiores funt:) tum ob uím qué perníciofam,R ondeletíus: 
ex cuíus libro figuram quoq; cíus mutuatí ponemus, i TT 

9. Proxime díctís míneres funt,quz à noftrís OiillenEréttle, id eft, lacunales R ubetulz di- 
cuntur: € (Dónle, inde puto quód dorfi uentrísqp coloribus Salamandras aquatícas (quas índo- 
cii Scíncos putant) repracfentent, Hze femper funt parue; & uiuunt inlacunís & aquís corruptis, 
ficuti de cornutís fuís Albertus fcribít,cuíus uerba proxíme recítaui, (nec puto has ab illís díffer- 
re) uentre pallido fiue cítríno,punctís quibufdam diífcolore ; & fuo quodam fono uocís utuntur. 
Has Ariftoteles in Problemat.R anas paruas Rubetis fimiles appellat, (uoxgze Baczyoeyoe Qouwoad'eic,) 
quarum multítudo annum morbofum futurum fignificet: quanquam has R:ondeletíus euizezeis 
facít, 

1o, Latenthybernís menfibus ín terra Ranz omnes,exceptis temporart]s iftís minimis, (Ger 

maní uocant Xeynfró[dblin,) que latent ín cceno,& reptant ín utjs ac rípís. He ením quía nonex 
fcmine genitali, (ed ex puluere eflíuís ímbribus madefacto oríri uidentur; díu ín uíta efTe non pof? 
funt,Georg Agrícola, | Forté autem temporarie zftíuztp Ranx , non uníus generís funt,fed tà 
ex fluuíatilíum cenere,tum Rubetarum,prafertim minorum palufirium: aut faltem utrífcqj fimie 
les," Legeetíam fuperíüs ad numerum i, huíus díuifionis. | | 
, U. Aaereie, quaft à Ioue; íd eft; coelo cum pluuía demiffz. De hís leges etíam fupra, Scaligeri 
üuérba,qua cum Rana fluuíatili recítauímus, Plínius quidem R anas diopetes (alij dryophytesle- 
gunt) cum Calamíte alicubi confundit. Rondeletíus qevvosd ét ct Vuezrereis eafdem putat:ego Phry 
hoídes in ipfa terra ex eíus putredíne generarí dixerim : elizezss (ficenim malim per i. in antepenultis 
ina ,quam per o, ) uero in aere & nubibus gigníutraíq; automatas. 


, Aquatílium Ranarumicones hoc in libro pofuímus:terreftríum ueró,ín libro De quadrupes 
dibus ouiparís,ut R.ubetz mínoris,& Gibbofz,& Calamitz, 


RANAE 


» 


Animal.in dulcib. aquis Ordo... 5i 

A N AE foetus caudatus, Grecis Gyrínus, Nícandro Gery« 

nus, Kanarumaquatícarum (tum uirídium , tum íllarum 
qua fublíuida funt)foetus(nari fcilicer recens ex ouis) funt prímo car 
nes paruzrotundae,nigrze;deín oculístantüm et cauda ínfignes; 
quas INícander quía caudam mouent,uoAze/zlas; Aratus, quía ro» 
tunda,yvelvzc:ali] Graecí Bezpayid'ac , quafi dícasranunculos, no- 
mínant.quorum poftea fígurantur pedes; príores ex pectore : ín 
pofteríores fíndítur cauda, Geor. Agrícola, — Abhísfactumeft 
prouerbium, Rana gyrína fapientíor. Ranequídem cum tribua 
turloquacítas (ínquít Erafmus) que ftolídítatís folet effe comes, 
mínímum mentís íneffeoportetgyrínís,quos uíx deprehendas anímal effe;nifi mouerentur, Plaa 
to ín Thezteto de quodam: INos illum (ínquít) propter fapíetíam tanquam deum admírabamur: 
at ille nibilo magísantecellebat prudentía quàm Rana gyrína, 


GER M AN1C EXo[Eopf/IaulErott/IRulpoge. 


A N A paluftrís uenenata,uel Bufo aquatílís , In pa- 
Ritasto: locis € putri foetídocplímo oppletís nafcí- 
tur, ubeta fiue Phrynoterreftrí minor, Venenum eíus 
mala fymptomataqg eadem fequuntur , qux Rubetz , ut 
traduntmedící, Viídeífupraín Díuí(ione Ranarum ad 
numerum 8, 

GALLICE Crapau d'eau. 

G E R M. ín YDa[ferErott / wonet in Lacben/ pfü- 
tcn/eno faulen wafferen/oen irzoifdben Erotte ánlidp/ 
abcr Eleiner. 


7 l| f 
Uny 

(AA AOL 
d 


OO 
"" VOU 
Vr 


ACER T v Saquatilís,Salamandra 
pere , Lacerta paluftrís uel luta- 
ría QuiíCordylum Ariíftotelís exiftí- 
mant, falluntur, - Medici & Pharmaco 
poleimperiti; pro Scíncís eos fupponüt, 
proremedío uenenum, — Vídi hic ím- 
pudentes Pharmacaríos (ínquít Scali- 
ger) anteaduentum nofirum ex Cordu- 
looleum pro Scorpiíonum oleo paraffe, 

1TALIQquídam Salamandramhanc 
beftiolam uocát , fímiliter utterreflrrem: 
alij IVMlarafandolam , tranfpofitís nimírü 
literís , & forma dímínutíua : nifi quís à 
Maraílo (fic Víperam uocant) deductum hocnomen malit, Bergomi Cercalínam:círca Vincen- 
tíam Salamandram uel Tarantulam. 

GALLI, Tac,Taflot, 

GER M ARN1YUDaffecrmolle. 


Hi D R V S, íd eft,Serpens paluftrísaut fluuíatilís R ondeletij. Y 96^ Gaza Natrícem coner Natri 

cit, Vocatur & Cherfydrus,quoníam ín aqua & in terra degit; & Enhydris Plinio, Enhydrís z ddr 

(inquit) uocatur a Gracis coluber in aquís uíues, Arífloteli uero Enbydris (Évv'elc)eft Lutrís uel ie un 

Lutraquadrupes, Qui príimüm Hydrus eft ferpens,pofiquam aquas relíquerítín terra Cherfy. Cherfydeus. 
h 


Bod. 


362 De Amphibyjs ars V, 


drus fit. Hydra fcemína eft Hydri. Aclíanus Flydras ín Corcyra procrearí dixit, ferpetes uelaffla 
tu aenenofas;quí Chelydri uel Dryiní uídentur.Boa ferpens eft aquatilís , quam Graci Hydron 
uocant, qua íctí obturgefcunt;Feftus. Hydrum Gazae "Theophraíto Colubrü uertit nímís com 
muniuocabulo. Anguesaquarum funt, ferpentes terrarum, draconestemplorum , Seruíus ín 
4. Aeneídos.fed authores haccomnía multó communiíüs accipiunt, qj Hydra (ínquít Io.Leo Afri 
canus) ferpens eft curtus,cauda tenuí,& círca collum gracilís.in Libyz defertís agit. Virus habet 
pernicíofifsímum:;ned aliud morfuí remedíumferunt,quám eam membrí partem excíndere, prí 
ufquam uirusin reliqua membra penetret, 

ITALIC E Mara(fo de aqua. 

GER. M A N. Georgíus Agricola Boamfacítdomeftícam & uernaculam Natríce : & Germa- 
nícé ínterpretatur,ein DO nEe.Hydrumueró Cherfydrum & Natrícem, eir Y Yater/alij YD ajfer- 
natcr/YDafferfolang/drawe YOafferfblangée. Eliot A x a 1 o Chelydrusefta Gea [nays 
le,hoc eft, Marínus ferpens.INon probo.Melíüs YDatter abet. 

POLONICE Vuodny uuaz;íd efl;aquatilís ferpens. 

([R eperíuntur apud nos Hydti etíam ín calídís thermarum aquis. 


Y DR I Cherfydrtue(ni fallorgenusaliud,quod torquatum cognomínauimus.Serpetís hoc 
Hs fatís frequens apud nos ín terra eft: fed ín aquis etíam reperír( audio , & apparere ín« 
terdum perlacum à felibus denomínatum noflrís, uelocí natatíone tratjcere , Colore fere cínereo 
eít,& ad magnam longitudine peruenít,crafsítie mínorí quàm nígrí (uernaculí fcílícet, Orophig, 
Myagri nofira regionís ferpentes,INora eíus infignís,íin collo macula cádícans e pallído, torquís 
ínflar,non tamen abfolues círculum. ínter utrafq; maculas ín fummo ceruícís angufium eft ínter- 
ftítíum,duarum forte fquamularum;ubí macula utríng tanquam tríanguli forma ín acutum defi- 
nunt.IVlaculz nígrz fplendídz utríncyfingulz pofttorquemfunt, &c. — Has INatríces torquatas 
alíquí noftratíum Y'Éatern:ali] ZPyecEnatern,id eft, Natrices mordentes X uenenum ínfligentes 
uocant:ínferíores Germani , prefertím Flandrí €dnacEen . lidem uaccarum ubera (ut ueteres 
de Bois fcribunt) ab hís ferpentibus fugi aiunt, & poftiridíe fequi fanguínem , Eofdem alíquando 
ín dormientium ora irreperefertur:& homínes illos, quos fubíerínt, (uauíter canere, elici autem 
ferpentes, fi fupralactís feruídíuaporem híantesfe contíneant.INon morfu tantüm , fed aftrictíos 
ne etíam partíum quas ínuaferint , nocere audío:degere ferme ín pratís & locís umbrofís: interdit 
in aquís.uocem edere fatís fonoram, fimilem rubetarum quarundam uocí, fed magís continuam 
& fuauíorem. 


Jconem require mn pagina Jequente. 


Hé DRAmonftrof, Hydra fepticípitem effe (ínquít INíc.Erythrzus) tam uerum eft, quàm 
Caftorem & Pollucem ortos ouo,Plutonem ín inferno regnare,natos e ferpentum dentíbus 
armis ínflructos homines,Gc, Hac autem admonuimus propter nonnullos ufq; adeo rerum ím- 
perítos homínes,quí proxímís diebus Venetijs Hydram feptem capitibus terribil£,ad poetarum 
exemplumfíummoartifício fictam,fpectantes horruerunt,etíam de tam terrífíco móftro naturam 
ipfam uehementer accufantes , Hzcille, ^ Vídetur autem de fíctítío illo monftro fentíre , cuius 
hictiguram damus , qualís ín charta quadamtypís ímpreffa & euulgata eft. Infcriptío erathaec: 
Anno à Chriftoincarnato M. D. x x x. menfe Ianuarío ferpens monftrofus;cuíus typum íma« 
go hzc cum magnitudíne;tum colore refert, é Turquía ad Venetos perlatus:deinde Francorum 
regi datus,fex& millibus ducatorum zeftímatus eft, Addítur & interpretatío authorís ínnomína- 
titanquamhoc portentum alíquíd rebus T'urcicís mínetur, Sed díuínator híc prímüm resne ue- 

raan 


Animal. indulcib.aquis OrdoILl. 563 


.. ££in fibenEopfigefdblang. 


) » Tm 
W Y 


L—2— 
Wes 
XOT 
Sc 
e 


P 7 )) V) ) 

2/2 /  TRUTTA 

A T A-DIfESMM 

e T2009 729 
XS e. PEST : 


taanfícta effet, quxrere debebat. Mihí cum Erythrzo plané commentum artís uidetur, A urícule, 
lingua,nafus,facies,toto genere à ferpentíum natura difcrepant, quód fi figmenti author , rerum 
natürz (qua ín ípfis etíam monftrís plerung; non undíquag; degenerat) nó imperitus fuíffet,mul 
tà artíficiofids potuílTetímponerefpectatoribus, 
GER X. Ain YDa[ferfdlang mit vij-Eópfen/foll auf oet d t: 
bsacbr fep wozoen/ vnn9 oa offenlico gescyget/ imjat (O. €9. X X X. 
2|bet eo bebuncEt oie verffenoigen 9 natur/Ecinnatiirz 
licber/funoet ein eroicbter Eózpel feyrs. 


FINISAQVATILIYM ANIMANTIVM 
ICGONVNM AG NOMINYM,. 


36A E 
ADDENDA OVAEDAM SVIS 


LOCIS OMISSA, QVIBVS ETIAM PAVC V- 


LA QVAEDAM EMENDANDA INTERSERVRNTYR, 


Numerus prior paginam;poflerior verfum denotat, 
vA. addendum. L, legendum. 


15,56.poft haec uerba, ínter faxatíles cenfeantur. A. MInefitheus apud Athenzü Scorpios quo 
que faxariles facit:inó recte, Philotímus ením eos durz carnís effe fcribit,quod approbat Galenus, 
(faxatiles ueró dura carnís non funt,)& ínfaxatílium penuría eosfuübftítuít.Sed plura de Scorpis 
ís dicemus ínfrà Ordine V. uj. ; " 

Ineadem pag.i2.poftuerfum 531.apponenda fuerat Scarí fati uelonize R.ondeletij icon hac; 


SESS cm 
NM e S 
DS OSCAR, 


ze 2^ DAN 


i 


NN YO at 
SORA 
- ZZ ya 5 
9. » Pw, Po. 
"eso 


- e 


34.34. À, Sacrum quidem pífcem grammaticorumalij Anthíam interpretati funt:alij Cale 
líchthyn,alij Callionymum;alij Ellopem,Xc.índenímíirum factum eft;ut ímperítiores aliqui, etía 
am ex Gracís grammaticis , (utapud Athenzum libro v t 1. appatet, ) omnía hzc nomína Ána 
thiz attríbuerínr,INos Arífloteli, Oppiano,Doríoni,qui authores de pifcibus ex profeffo fcríben: 
tes, illos omnes ínter fe diíftinguüt, potíüs quàm grammatícís, tot homonymías nobis íntroducen 
tibus,fidem habebímus. Pluraleges ínfràin Stromatei fpecíealtera, 28.51.poft Saluíanus A, 
Percam quídem fluuíatilem fui generis effe conftat , nec fübíre € marí : quanuís nomen ídem haz 
beat cum marína propter alíquam fimilitudínem. — 31.8.ad finem Ordínis 11. Mlarínorum A. v A- 
R1AT A lo.Catj,cum non maior fit Alburno, quanuís faxatilís, Ordíne1. repofitaeft, | Pag.ss. 
Lemma Hírundinís Rondeletij,fic eftlegendum. EZzrundo Rondeletij: eam 9Miluus à Bellonio pilus pro 
piis vefert,quàm Hirundo ab ipfo exhibita. Miluus autem Aendeletij diuevjus eC. Bellonius quidem Mugilem aa 
latum pro FHirundine accepit. — $6.61, poft Lendole, notato commate, A. utfcribitBelloníus:& con 
ueniunt quidem hzc nomína Hírundini uerz,hoc eft; R ondeletij: qu&uísà uulg (quod fecutus 
eft Belloníus) Mugilialato tribuantur, — $8.33. pofthaecuerba,Callionymum uocari fcríbít,nota 
gemínum,& A.qua de re fententíam noftram fuperíüsín Anthíarequires, — 40.41. A nihil cera 
té uerífimilítudinis hzceffigies habet. 41.55. poft, Bellonius.A. Chromis, Pagrus,Erythrinus, 
Hepatus, Orphus, Anthías, Dentex, Synagrís.fimiles funt, Gillius ex Athenzo. Huic fimilíz 
tudini adíunxerím Characem,Synodontem,Coracínum,Scarum, &c, — 43,3. A. Videmox ín 
Germanícis, Et mox uerfus. A.Bramz mar,nomen ad quofnam pííces extendatur, aut exten» 
dí poísit,à Gallis, Germanis & Anglís, proxímeretroín Gallícis Aurazz nominibus dictum eft, 

46.$9.poft,confuderunt, A. De Phagri quídem fímilíitudíne cum Dentíce,& quód alíquí eta 
te tantüm differre putent,íta utíuníor dícatur Phagrus,&c.leges mox inSynagríde. 7.4$.A. 
Mys quídem forte díctus fuerít,quód mordeat ínfiar IMüris,nam & Mus, lícet paruus, morfu ta« 
men fe defendít contra homínem:aut quód dentes forté murínisfimiles habeat. —€o.23.pro Cal- 
lichthye l.Callichthyn, | 75.58.A. «| Hippurus Oceaní,fiue ídem huic, fiue cognatus piícís, des 
fcribetur à nobís ín fine Ordínís vtt. Anarrhichz nomíne, 

, Pag.76, Afello Rondeletíj fubiungí debet ícon haec, euam fequenti pagina , cum [ua infcriptione,res 
quires, 


$2.10, 


progreffus diffículter percípi 


Emendanda. 


365 


"Alli primi [iue Merlucij iconem banc F'enetijs naGus [um,ubi $Mollonominatur. 


$81.20, pro, Caputl.Os, 
. Pag.87.ad finem Ordínís quintí addenda erat 
piícís hic fequentís cum fua defcríptione icon, 


Andreas Theuetus Defcríptionís Ámetícae ca 
píteó7.quod deInfula Muri infcrípfit. Iuxta hane 
infulam (ínquít) & totíus Ameríce oram ínuenítur 
píícís quídamrapax,& Sylueftribus(homínibusjl- 
lic degentibus) terríbilis,Leonís aut Lupi famelíci 
inflar, Houperou fua língua nomínant, Deuoratís 
alios pífces,uno tantüm excepto , quí paruo Cyprís 
no zqualís,afsiduusilli comes eft, fíue occulta qua- 
dam nature confenfione: fiue quoníam cum eo tus 

tus fecurust degat,ut níhil ab alijs pifcibus ei fit me 
tuendum, Huperus íllehomínem quoq ín marí pís 
Íícantem (folent autemillí nudi pífcari) fi confequas 
tur , demerfum ftrangulat , autfaltem corporís pata 
tem quancung dente cotígerít,laniatam aufert. Ab 
eo Syluefires ín cíbo abftínent:fi quando tamen uí- 
uum comprehenderínt , quod facíuntaliquando fe 
ulcíícendi caufa,fagittis confodiunt.Hec ille de Hu 
pero, cuíus formam non exprímít , ego ex Canum 
genere efTe diuínárím. Etmox de alío eiufdem re- 
cionís pííce, cuíus effigiem quoq; exlíbro eíus mus 


27i N 

5 
ME 
E AI 


pm emm 


EE 
A : 


S 


SS 


or 
SS 


"T 


path MetnIMT 


Hüuperus bos 
micidas 


122257 ES 
Ae 


(F7; f, 


YET 


Ó—ÁÀ 
XE. 


—L—— : 
qree(etteret ELE 0 nan 


! m J 

IE unm 

i t yy , ii 

S l DUI z 

RW op 

i n4) 
SUNT 
i " 
/ | 


D 


EDU HEEETA 
zr 
DUE 
e $» - 
Treeeerieee o * 
LL 
— ÓáÀ 


— PA 
I A 
—— L— 


RTI 


— 


?Majtopogott 
Pag.95.prouerfu 42.& duobus fequentibus delendís:ítalEft ín litoribus Noruagicis nquít 
Olaus magnus ín Híftoría regíonum Septentrionalium: ex quarum Chorographía feu ''abula 
per eundem authorem edíta,íconem quod; adíunxímus) uermís glaucí (al flauí) colorís , longítur 
díne xr.cubítorum,& amplíüs,uíx fpifsitudinem ínfantis brachr) habes,íslínee modo,íta ut eius 


queat;per mare fe tráfmittit,nemini noxius, nifi humanís maníbus 


preffussunde contactutenerrímc cutís eius tangentes dígíti íntumefcunt , Vexatus & detentus 
cancrís,tortuofum curfum euadendi gratíaattétat;fed fruftra, Cancer enim brachíjs fuís,quafi den 


3 


366 Addenda. 


tículatis forcipibus,tum etiam pedibus,íta eum ftríngít,ut nó fecus ac nauís anchora demilfa,firz 
metur, Hunc uermemfxpíus uidi,ab eíus tactu nautarum informatione abflinens, 

Pag.9A.proprímistríbus uerfibusdelendís,fic'l. Quinaualibus exercitijs (ínquítide O« 
laus) ínlítoribus Noruegía uel mercatura uel pifcaturze operam nauant, concordíteftímonio ftu 
pendam fanérem afferunt; Serpentem uídelícet uaftae molís,ducentorum pedum & ampliüslon« 
gitudine;acuígínti pedum fpifsitudíne,ín rupibus & cauernísad oras marís Bergenfium uerfarí: 
quí uitulos,agnos,porcos uoraturus,ab anurís,folüm lucído noctís tempore per zflatem exít: uel 
polypos, (ftc uocat aflacos,) locuftas & genera marínorum cancrorum ut deglutíat, maría tràfmitrit. 
A collo deínceps dependentes pilos cubitalis longítudínis habet , fquamasép acutas, atro colore, 
& flammeos oculos rutílantes, Híc nauígía infeftat;hominesq , fe ín fublime inflar columnz erí« 
gensrapít,ac deuorat; neq; ídfine portentofo fpectaculo regni , ínftante mutatione eueníre folet; 
nempe cum príncípes fato coceffuri funt,uelín exilium turbandi, aut bellícus tumultus eueftígio 
immínet, HazcílleínEiftoria; In l'abulxexplícatíone hzc etíam ab eo adduntur . Nauím ab 
hocSerpenteínuoluíaíunttantam,&€c. Ibidemuerfu 6.Lege:Figuram,qualísin Tabulaab eo 
edíta pingítur,ín fíne przcedentís pagina pofuí. Etmox A,Eft & alíus (inquít ídem Olaus) mi- 
rz magnitudínís Serpens;ín infula (2666 dicta, dicecefis Hammerenfis;qui ut cometa Orbi relís 
quo,fic ísregno INoruegía: mutatíonem portendít; prout uífus eft anno M, (D.) X X t1, alté fuper 
aquas fe extollens,atq;ín modum fphztz (e conuoluens. Exiflimatus eft hic ferpens , coniectura 
collecta ex longinquo uífu,quínquagínta fuíffe cubítorum:quem expulfio regís Chriftierní, atq 
grauís przlatorum perfecutío fequuta eft:ímo excidium patríz demonflrauit — Etrurfus: Nigri 
colorís ferpentes partím aquas,partím terras íínhabitant, partím tubera in paludib.extftentía, (Go 
thice (.uuar dícta;)partím rupes petrofas aquís contíguas, Hí ferpentes de genereaquatícorum 
funtatginoxíijexiftunt. u7.41louípara, 143.3.poft Scazone, A, (quo nomíne Cottum fl.2s 
fíjnuncupant)  Pag.14.adfiínem A. Quanquam autemfluuiatilís € Nilo peculíarís híc pífcis 
exiftimaturmarínís adnumerauí, eo quód ín fluuijs nullos alíos eí cognatos reperíamus , ín mari 
ueróalíquot,utfequuntur, 16o.$4.À. — Qua pulmonibus fpírant,fquamasnon habent; R on» 
deletius. Pag. 164.addendaz erant Phocz icones duz:que hic fubtjcíuntur,utraq; à R ondeletío 
exhibítze, X ad uíuum diligenter expreffx:una( A.) Phocae mediterranei marís;altera (B.) Phoce 
Oceani.De Phocis pluraleges apud Olaum magnum, 


A. 


SES, 


MEN 
uii »») Tm l 


168.51, A.Hunccetum (inquít Olaus Magnus) à nobili quodam Anglo uere defcriptum,líto 

S UAR inter Bergenfium ac Nidrofenfium oras , cotinuum fere domefiícumQ hofpítem 
abent, 

Ad finem pag.172,Hoc inloco reponendus eft Cetus,quem illuftrís uir D, Finn Li» 

ber Daro 


^ .  Emendanda. 367 


ber Baro fcíté depíctum mihí donauit:ipfe ueró ab egregiouiro Matthía Hofeto,ex Oppído Ty 
ben unácum defcriptione eius acceperat.Illíc à uulgo Balena exiftimatur, 


m ur ara au 


uL 
——— 


eS 
T 
I 


INuper (inquit Hoferus) Kalend, Iunij,(díe fabbatínoctu) anní Domíní M, D. L v. prope Pís 
ranum oppídum,in ualle Sícíolenfi,finu T'ergefiefi Adríatici marís, deprehenfus efl pifcís uiuus 
ín uadohzrens,íta ut propteraquam molí (ue non fatís profunda, (quanuís ad quatuor paffus pro 
funditas erat) natare non poffet, [tags occí(us bombardiís,haftís,uncís,& alíjs ínftrumentís,ad pre 
díctum Venetz ditionis oppídum cum plurímís nauíbus ín aqua deductus,& ín litus pretractus 
 (t.Pellis efus finefquamís erat;alutz elaboratz fimilís,colore plumbi, ipfelógus paffus quatuors 
decím:craffus uero per corporís medij ambitii,paffus octo. Mandibula inferior, loga pedes xirir. 
dentibus quadragínta quatuor ínfiructa: quorum finguli longítudíne & crafsitudine a quabant 
maxímas pyramídes ligneas illas, quíbus ín Pyramídum ludo (globo lígneo prouoluto ftcrnedís) 
utuntur:Hí omnes appendebant centum libras, (x v I. seicierum nimirum.) Superior ueró mandibus 
la uacua & fine dentib.ínferíorís dentes claudedos ín fe recipiebat, Cauda lata pedes tredecím, & 
íuxta proportionem fatís craffa,cum appendicibus quibufdam clypei inftar rotundís, Oculi paus 
Ió minores fert equínís,afpectu obfcuro. Caput longum tres paffus,R ictus latus paffum unum,et 
fimiliter língua.Pínna etíam (ro loco guo branchie in pijcibus effe Jolenr)eiufdem longitudinis. Membri 
genitale.longum pedes quatuor, T'eftículi magnitudínis pile tríginta librarum, In fummo capíte 
foramen dodrantíslongítudine,fed inflexum inftar noux Lunz:quo aquá eíaculabatur,íta ut me 
diocrem nauem proximam, repletam demergeret, Incolarum aliqui fimiles pifces priüs etam fi« 
bíuifos aíebant,& nomínabant Balanam:(alia ef Roudeletij'Balena barbata, crc.) etate non excea 
dere trienníumac multó maíores fierí.Ex huius cetífolo capíte , extractz funt igne adípisampho 
xz (^ mer) centum,contínet autem amphoralibras centum. Amphorarum quzlibet uendita ef& 
aureis Khenenfibus quatuor cum dímídío, V fus eíus eft ad lucernas, & forte etíam alía quaedam, 
nam partíumadeo tenuíum eft,ut peruítreum etíam uas penetret. (Ziderur boc fidem Juperare,epiftoa 
la pars boctn loco attrita erar, et in uocabulo uitri;litera deerat:aliter quidem legere non potui. ) Canis,qui forte 
fuperuenerat, cum abunde huncadípem íngefsiffet,ftatím per corpus & cutím undíq; eundé red 
dídit;tanquam fudorem;& pauló poft eo ín loco perit. Adipís huius color refert Maluaticum (ut 
uulgó nomínant uínum uetus € clarum, Huíus pífcís,eenerofe domíne,coftaadtemitto,unam 
ex minoribus & capítí proxímís,e qua ad Solem fufpenfa circíter tres libre adipis extillarunt.Síc 
ille.Ego cofíam quoq íllam depíctamab illuftri Barone accepi , dodrantibus quatuor longiorem 
alíquantorquanquam recie menfurarí non poteft, cum ín femícirculá feré ínflexa fit; & fimul dem 
tem,fimilíter fere inflexum,mucrone hebete;dígítosocto longum,tres latum. 
* * ^ " " D " 

17o,4e,À.  Phyfeter (inquit Olaus Magnus) ducénum cubitori eft,terribilis bellua, in per 
niciem ením nauígantíum,plerung; ultra nauíum antennas fe extollit hauftostp fitulís flu&us fu 
pracaput collectos íra eructat;ut nímbofa alluuíe pleriíq; naues fortífsímas deprímat,aut maximo 
pículo nauígates exponat, Os magná & amplü habet,círculare,ueluti Murzna, ( Lampreday) quo 
eíciuel aqua fugit;pondere& fuo ín prori uel puppím iníedto & ímpreffo,nauím deprimit & fub 
mergít.quadog; etíam dorfouel cauda nauím;ut mínufculumalíquod uas,crudeliter euertit,Spif 
fum & nigrum coríum habet toto corpore;pínnas longas ín forma latorum pedum: ac caudam bi 
furcatam latítudíne x v.uel x x.pedum: qua círcunuentas nauíum partes uehementíüs firíngit, 
Occurrítur eí tuba míilítari , cuíus afperum acutum fonum ferre nó poteft: & maxímís uafis feu 
dolijs eíectís,curfum beluz ímpedietíbus,uel pro luíu ei obíe&tís:autualídis bombardís, quarum 
fono magis,quàm ferreo uelfaxeo globo terretur.elobus quídem uel aqua uel pínguedine obftan 
te,uím perdít: uelleuíter tantüm uulnerat uaftifsimum corpus ímmenfà pínguedine ínflar ualli 
munítum.In INoruegíano quidem lítore frequentíüs ueluetera uel noua cernuntur monftra, pro 
pter ínfcrutabílem aquarum profundiítatem.Hc ílleín Hiftoría gentíum Septentrionalium: ubi 
pro Pbyfeterenon caputillud ueluti equínum píngít, ficut ín Tabula, fed Cetum quendam dens 
tatum, (quem ín Tabula fimplíciter Balenam effe dixerat ,) cum ín defcriptione dentes eí negare 


hb 4 


368 Zkdüendamw Ww 


uídeatur.nam fi efcam uel aquam fugít, quorfum ei dentes? quanquam & Lampreda tale os crm 
habeat, dentibus non caret,exertos faltem dentes habere nó poteft quod fugit. Giermanict dicí po 
terit áfugendo,/£in Gaugwalmit cinem runoen maul wie cin Z-ampseo. 

Pag.178.ante Rofmari íconem ponenda fuerat píctura,qua Olaus Magnus Balenam cüad- 
iuncta Orca cam ímpugnante reprarfentauít: quam exhibuímus ín magno uolumíne nofirode az - 
quatílibus,in Balenz hífloría; pag. 157. fed nullo detrímento omíffa eft , ut hic quogj cum ad ma« 
num non effet:quoníam plerifqy eius pícturís nulla fídes. | AM 

Pàg.178. Addenda eft R ofmari cetííconhac cum fua infcríptíone, que non recte illic contex 


tus de hocceto príncípíum occupat, 


RRofmarus. 


'Tumiconi fubijcíes uerba hzc: Noruagícü litus (ínquít Olaus) uerfusToca ad Septentríonem 
magis uergentía,maxímos pííces Elephantí magnítudíne habet:quí IMorfifeu Kofmari uocatur, 
forfítan ab afperítate mordendi fic appellati,quía fi quehomiínem ín marís lítore uiderínt, appres 
hendere& pofsínt,in eum celerríme ínfiliunt;ac dente lacerant,utin momento ínterímant. Caput 
habentBouís inftar: & pellem hírfutam, (quare ab Ztlberzo Magno Ceti birfuti uocantur.) cuius pilí,cul 
mi frumentaceí crafsítudíne,late díffluunt. entibus fefe ad rupíum cacumína ufq; tanqua per fca 
las eleuant , ut rorulento dulcís aque gramíne uefcantur,fefe&5 uolutando mari uícifsim exponat, 
ni(i ínterea íomno profundífsímo opprefsí,pendendo ín rupibus dormíerint, (e reliqua fimliter uc 
ex Hietloris Boethij fcriptis recitauimus.) Expetitur autem maxímé propter dentes;quí precíofi funtas 
pud Scythas, Mofchos fcilícet,& R uthenos ac Tartaros (uti eburapud Indos) ob durítíem , cans 
dorem & grauítatem,Hcille, Iconípofitaín eadem pagína.178.adícribendum , Eiu/dem Rof- 
mari icon alia qualis zrgentine in Curia uifitur ,expre][a in pannozad uuum quidem ,quod ad caput, cum ad Leoz 
nem X mitteretur é Scandmauia;reliquo uerà corpore ex cometlura aut narratione appitlo . Ffoc dubitari potefi, 
meliüsne dentes bini exerti deorfum uergentes pingantur, à fuperiori mandibula orti ut in bac pitlura, qui fitus etin 
am ad veptationem per rupes banc beluam iuuave potest :an ab inferiore maxilla orti furfum [peGare debeant,ficut, 
Olaus € author chorographica tabule "Mojcouie pinxerunt, — 79.35. poft, confundat, A, Accedit prates 
rea ad Híppopotamumferítate & uictu.nam & homines ín litore fübító aged deni la 
cerat:& ínficcum pabuli gratíaexít:& quód dentes eius ebori comparantur. tales ením efe IHípa 
popotamí Gambrz flumínísín INouo orbe dentes Scaliger ex INauigatíonum librís repetit. forté 
& nomen ipfum R.ofmarí,Equum marínum fignificat: XofJ5 ením Germanís Equus eft: ((Qare 
etíam Anglis Equum fignificat,unde Marefcalcí nome, &c. A ppellemus ígítur Híppopotamum 
Oceaní.filibet.nam & ín marí Híppopotamum reperiri, recentiores quídam ínnuüt , putauerím 
autem círca flumínum oftia frequentíds reperíri, Ecut plerag; ín Oceano maíora fiunt anímalía, 
fic hanc quog belluam,in eo maiorem quàm ín flumínibus uíuere;uerifimile eft, R ofmarum qui 
dem Equo uel maxímo maíorem effe quidà fcribít.Sed Hippopotami nomen,quonía ex Equo &€ 
fluuío compofítum,eídé marino & Oceani íncolz,non bene conuenict.quare uel Elephantü;uel 
Bouem,uel Equum, uel Aprum marínum potiüs nuncupare par erít,cum fingulis ením íftorum 
aliquíd commune habere uidetur. 

Equíquídem maríni, ficut & Bouis feu Vaccz tanquam díuerforum à R ofmaro anímalíi í 
dem Olaus memínit. Equus mar. (ínquío ínter Brítanníam & INoruegíam fiepius uídetur ; caput 
babens equinum,& hínnitum emíttés: pedes autemfifTos cum ungulís ad fímilítudínem Vacce, 
tam ín marí qui ín terra paftü quxrens. Raro capítur,lícetad magnírudíne Bouís deueníat, Cauz 
dam deníqsut pifcis bífurcatam haber Sic ille.ego talem effe caudam ín quadrupede ulla quanuís 
aquatica,uix crediderím. 


GER M A N.AXofmare/ober 3tufoz/ 3toftinger/(Dosf bey oen (Dofcouiten denafit. 
G AL L. Roharni fallor;alicubi à Bellonío uocatur,nomíne paucís cogníto, praeterquam are 
! — tificibus 


E mendanda. 369 

tifícibus illis qui opera ex ebore, dentibus & ofsibus parant, A 

179.57.À. — Anímalhoc (ínquítidem Olaus ín híftloría reeionum Septentrionalium) ín O« 
ceano Anglico captum , omnibus fuí partibus portentofum fuit, Habüiít enim porcínum caput, 
quartam Lunz partem ín occípite,quatuor pedes Draconis, duos oculos ab utroc latereínlum- 
bís;tertium ín uentre ad umbilicum ínclínantem: atq in pofteríoríbus caudam bífurcatam inftar 
ufitatí pífcís, Antuerpíam aduectum coram omnibus díuendítum eft, Pag.18o. dedímus ex Ta 
bula Olaí monfirum quoddam cornutum, quod pluribus ab eo defcríbitur ín Hiftoría regíonum 
Septentr, ^ InmaríNoruegico (ínquít) ínufitatí nomínís dícetreputentur de genere Cetorum) 
pifces funt;horribilis formz,capitibus quadratís: undíq fpinofis & acutís ac longís cornibus cír» 
cundatís,ínftar radícís arborís extírpatze.decem aut duodecím cubitorum longitudine, colore ní 
gerrímo,przgrandibus oculís,quorum ambítus octo uel decem cubítos excedít.pupilla ueró uni 
us cubíti, rubrum € flammeum colorem referens , quí longe ín tenebrofis temporibus ínter un 
das,ueluti ígnís accenfus,pífcantibus apparet.pilos,ut anferínas pínnas , fpíffos & longos habet 
ín modum dependetís barba. relíquum ueró corpus ad magnítudínem capitís (quod quadratum 
cft) ualdepufillum;cum ultra Xitit.uel x v.cubítos ínlongítudine mínime habeat, Vna har& bes 
Iuarum plures naues & erandes.fortífsímís nautís refertas, facillime fubuertit & mergít. Fiuic ad 
miranda nouítati idoneum teftimonium perhibet longa ac clarífsíma epiftola Eríci Falchendorff 
archíepífcopi INídrofienfis ecclefie (que totíus regni Noruegíae metropolís eft) Leoní x .círca an 
num Salutís 1$2o.tranífmi(Ta: cui epíítolz annexumeratalteríus cuiufdam moftri CRofmari fcilicet, 
de quo diximus ) horrendum caput,fale condítum. 

Pag.i81, Adde ijs que fcriptafunt de Vacca mar. 

Vacca marína (ínquít Olaus ín Híftería) monflrum eff magnum,robuftum,íracandum & ín 
furíofum. edens partumfibí fimilem , nonfupra geminos,plerung;unum: quem plurimüm dílí- 
gens,folícíté fecum ducít,quocund; tandem per mare fe cranfmíttiraut ín terra erelfus dirigit, de- 
cem menfibus uterum fert.demum hoc anímal aliquando cx x x. annís uíxiffe , per cauda ípfius 
amputatíonem probatum eft. 

Pag.eádem adfínem Iconum ex Olai Magnítabula,addatur hec quog;. 


252777 PAP y 
7, d / 


EM 


v2 


Olaus Magnus ín Tabula fua,quamliteris díftinxit,in B.b.belluam hác marínam fine nomís 
nepingít;eamQ íngentem effe (cribit, c dentíbustruculentís excelíiscy, Nosádentiumfígura 
fitu& Aprum nomípauímus.fed cetaceum;ut à pifce eiufdem nomínís dífcerneretur, 

Ibidemíubiungehec. Multiplex eft genus cetorum,quídam ením hír(uti,& hí quatuor íu» 
gerum magnítudine:(íugerum uero habet ín longítudíne pedes c C XL.inlatítudíne C x X.)quí« 
dam planz pellís,hí& funt mínores , atqj ín occidentali ac feptentríonali Oceano capiuntur. Quí 
dam ríctum orís habent dentatum;ac longifsímum, uidelicet longitudínís x 11, uel x 1111.pedum: 
ac dentes fex,uel octo,uel duodecím pedum. Duo tamen dentes canini czterís funt logíores, fub 
tus ficut cornu,ad modum dentium aprí uel elephantis. Hec autem genus cetí habet os aptum ad 
manducandum:oculos adeo amplos,utambítus uníufcuiufg; x v homines fedétes admittat, imà 
xx.uelamplíüs,fecundum belluz quantítatem. Cornua praterea longitudinis fex uel feptempe 
dum,cc L, fuper quemlibet oculum habet,cornea durítie;ad rígidam uel placídam,anteríoré uel 
pofteríorem motionem GC uentilatíonem., Fac fímul coherent ad oculorum eurer onpa tem- 

- 1 by 


370 . Nomina Aquatlium 

pore témpeftuofo, aut cumalía eum ínuaferít bellua ínímíca , INeg; mírum quod tot cornua,lícet 
fatís molefta,habeat,cum inter oculos ín fronte fpatium fit x v.uel x x.aut amplíüs pedá &c.Plu 
ra quz ad uníuerfüm Cetaceum genus pertínent,quií uoluerít,ex Olai híftoría petat, 

186.1. poft, Plíníus,díflingue,& A,.utdiximus,  188.27.dele hzc uerba,qué habentloco fas 
guínís 191.51,4b eol.ab Aríftotele. Pag.245.ad Zucanum Rondelerij adfcribe:Cancelliin Bucs 
cino effigiem requíresfupràpag.2e9,  291.43.Scazón, A. (alícubi ín Italía Galeum acanthíam 
uocantScazonem,)  322.34.ín faucibus A. (an fauces etíam forinfecus dící poffunt,ut n6 opus 
fitín os eíusadmíttí?) Pag. 3:5. poft uerfüm a. fubíunge: SALMARINVS círca Trídentum uo- 
catur pifcísrarus & paucís ín locís capi folítus, l'ruttarum generís,ut equídem conijcío:cuíus íco 
nem pulcherrímam Saluíanus dedít . nos ín magno noftro De aquatilibus uolumine ínter Trut- 
tas Saluiani uerbiseü defcrípfimus. 357,27.(ic leges. Legi in Theutonícolibro Hefsí cuiufdam 
exnouo Otbe reuerfi, Lacertos iflos ín terra X aquareperíri,edulesipeífe, — Ibid.ss.A, Similis 
uídetur Hígoana Lacertus Indícus,cuíus Scaliger mentíonem facit, conuenit longitudo, X quód 
editur, & coríum nigrum maculís(candicantibus)diftinctum. Dorfum ferratum congruere nó pu 
to;nam pellísad me mífTa;extenía erat, Caputnon uídí, — 79.6, proínl.inter. 


ACCESSIO DE GERMANICIS. 


QVIBVSDAM NOMINIBVS$S PISCIVM. PRAE 


SERTIM QVORVMIN PRAECEDENTIBVS MENTIO 
facta non efl;ordíne literarum, 


CL. V. LEVINO LEMNIO, MEDICO ZIRIZ AÁEO, 
Conradus Gefínerus S, D, 


OND Y Mexcidité memoría mea, ornatí(síme Lemnií, illud humanitatis tuze officíum,quo 
NIS íta pridem ex Italíareuertes me antehac ignotum domi mez falutare, & doctífsimis fer 
monibus tuís obleciare uoluífti, Nuper etiam cum Liber tuus De occultis Naturz míraculis,om 
nijuga eruditione refertus,& Antuerpiz typís excufus,ad nos delatus effet, plurimüm eoauidif- 
fime perlegendo tum fructus tum uoluptatís percepiffe míhi uideor, Inter cateraueró cum etíam 
Germaníca quedam A quatilium anímantíüi nomina inueniffem;uel noua míhi,uel commodiíüs, 
quàm hactenus dídici(lem,ínterpretata;uifum eft refrícandz tibí memoríz noftri caufa, hanc Ac 
cefsiunculam tuí nomínísínfcríptíone ornare. Rogoautem te, uir prefiantifsime , prímum ut 
Librum hunc totum fuccifiuis horís euoluere dígneris ; & ubícung; aliquid inciderit, de quo ad« 
monendus tíbi uídear;annotare,íd&p quám liberrímé:deínde ímprímiscírca Germaníca & patrie 
tuz ac uícínís ufitata nomina, interpretationes meas caflígare,augere,minuere, & quoquo modo 
íllufirare uelis, Si qua ueró nomína uefirz gentis funt , quz Latíné aut Grace efferre nequeas,ea 
feorfum ut míhí cofcribas;ficut ego ín hac Accefsiuncula facere alíqua ex parte ínccepi, & aliqua 
defcríptione breuifsima declares: Cumt&p prímüm licuerit, de js omnibus libellum aut epíftolam 
ad memiíttas.Hac ínrequantumcung, míhi praflíterís,gaudebo,erotp gratus.Scío autem eam ef 
fe erudítíone tuiac dílígentíà in omníumrerum naturalíü cognítíone,utfeculit nofirum perpau 
cos tibi pares habeat, Iuuato ígitur fuauí(ime mi Lemni et me ín dífficillimo hoc copiofifsimotp ar 
puro nímís díu íam laborantem:& ftudiofis harum rerum innumeris homíníbus, omnítp po 

erítatíalíqua docirínze tux luce affulgeto:id quod tibí nó difficile eft , quíab adolefcentia harum 
rerum fuerís ftudiofus:& in patría Oceano propínqua degas : ubíut díutífsíme fcelicifsímetp tibi 
tuísig & amícis uiuas, Deum O. M, rogo, Vale Tígurí, Nonís Iunij. Anno falutís «. D. LX, 


Germaníca aquatilium anímantíum nomína, unà cum Anglícís infertís , ordíne alphabeti re« 
cenfuí & ínterpreratus fum quàm pluríma (ín eo libro ín quo etíam Ouídij Halieutícum emenda 
tum & fcholijs illuftratü dedi: & Aquatílium nomina Latína iuxta Plínium enumerauí:) hic qui 
dem illorum nihil , aut pauca & obfcuríora tantüm repetij, eo confilio utboní & eruditíaliqui uía 
ri hzclegentes,de quibufdam dubíjs incertísi míhí adhuc certiorem me facerent. 


2Ingelin Germanis & Sabaudis,pifcíis magnitudine Harengze rarífsimé capitur in lacu Bíe 

lenfi , totusalbus inftar níuís, 
2lelec Alberto magnopifcís eft ín mari Flandríz & Germanie Raíjs cognatus, uernaculo 
nomine fic díctus,&c.ego talenomen bactenusnon audíuí, Olaus Magnusrepetít uerba Alberti 
de hoc pifce, quem alatum cognomínat (alas autem pro pinnís diícít:) nec aliud addít , nec authoz 
rem 


Germanicaquzdam. 371 


tem cítat.qua in re ignorantíamfuam arguit, cum pafsím multa fimiliter ex Alberti libris recítet, 
qua eíu(modi funtut ipfi etíam Alberto incogníta & temere ex índoctís quibufdam fcriptoribus 
repetita effe uídeantur.ítacy fala uerís permífcens,& alíena (quae tanquam fua recítat) fuís, uerita 
tís ceterorum gratíam corrumpit Olaus, 

PSergerfifcE. — Celeberrímum dnquit Olaus Magnus) totíus Noruegíz emporítt eft, quod 
2BÓergen uocant, à quo etíam pifciá ( Afellori) genus 25ergerfifcE appellat;meliüs quàm &5tocE« 
fifi à fufteuel baculo;ut mollius ad coquendum fíat pluries fuftigatum.Huius genus unum lon- 
gius Afellum uocant:cuíus uentres ín bícubitales lígulas inftar funium abfcíflos , & aere deficca- 
tos, quaft longe delícatiores cibos, Aquilonares elígere & uendere folent, oebfcber díctos.Sími 
liter & extremas caudas eorum pifcium ín magnis uafis ad quaftum , fiue delícatam efcam referz 
uant,quas pese Germaní uocant. 

25ats/ cH Geebacs. 

JDleffifcb elfe audío pífcem;uulgó ín IMarchía dí&um , quem Baltazar Trochus Síllagínem 
neício quaratione appellet. 

25eld inferioribus Germanís ex Afellorum genere,forté hoc nomená figura && magnítudía 
ne tulerit, tanquá ínfiar longí ufculz trabís ( quà neftrí?5Gld) appellant) auttrabeculz excrefcat. 

Cabbcliau díctus uulgo, Afellus fimpliciter eft Leuíno Lemnío,& lapillos ín capítenon ha» 
betíicut Callarías, 

Cent;piícís quídam Danubij.ante annos aliquot Ratísbonz captum unt, Cafarí Auguftam 
miíTum aíunt. 

Clieuwe inferioribus Germanís, ídemaut cognatus uídetur pi(cí quem Angli 3. tmp appel 
litent,erudirí quidam Orbem, 

Coztniorteir, ín Bielenfí apud Heluetíos lacu, Sabaudicii forté potíüs quàm Germanícum 
uocabulum fuerít, Albulz (utnos uocamus) maiori fimilís,& nímírum cognatus, 

CSanneltaryn nefcio quís in Rheno pífcis Coloni uocatur, 

Co:fE pifcis efl notus ín Líuonía;partím Sturíoni, partím Siluro fimilís.alij Curt fcribunt, 
nomíne forfan à magnitudine facto.nam CSurfen Germanínomínantgigantes, Alij yozfcdb pi- 
fcemín Afcllorum genere cenfent ; funt qui Ranam pifcatrícem ita nomínent, fimili capitís mas 
enítudíne forte deceptí, Vide ínferíüs ín T, 

MElenbotinferioribus Germanis uocatus, R.hombi fpecies oblongior uídetur, 

4Elftín Rhenouocatur Coloníz & alibí;uarijs coloribus infignís pifcis, Alaufe'fimilis,aut i- 
pfa potis Alaufa, ín Catalogo quidem pífcià Rheni , quem Cronenburgíus praeclarus medícus 
Coloníaad me dedít,aliud Alaufz nomen non ínuenio,quam tamen ín Rheno capícertü eft.Eun 
dem piícem ín diuerfíslocís nominari puto, AE rfle/ Ss(f/ YO ürffling/Y tosffling. 

Mfbeuwe.  Vitalequíddam íneffe uidetur Spongijs & Vrticís marínís quas noflrí /£*]s 
fdouwe uocant:quarum ínnumerz zefiate ín Oceano fluítant,exemptz& mari díffluunt, ac día- 
tíüs manibus contreciatz líquefcunt,uttradít Leuínus Lemnius lib.i.de occultís nature míracus 
lís.ín margine quídem adfcribebatur Alga marís : fed Vrtíca Algz nomineappellarí non deber, 

4E Een audiopifcem effe apud inferiores Germanos, quícerto anní tempore ftellas quaídam 
ín capite habeat uelutílepram. 

Oxeetuio ucl Octfifd apud inferiores Germanos eft Acus;roftro oblongo, dentículato : alío 
nomine C3ee, rciger,id eft, Ardea marína uocatur; Alberto Aniger, tanquam Latíno uocabulo, 

Golofifd.qui & utt Argetínz dicítur,pifcís Perce fimilisyminor,rotundíor. —AtínlVlar 
chía Alaufamfic nomínant; quz iliíc latior capítur:in Albiueró longíor , (diuerfa nimirum fpecía 
€5,) ita utlongítudo eíus quíntupla fit ad latítudínem,& alio nomine Sjige uel Sieg appellatur. 

Greffe à Germanis marítímis dictus, pifcis Sauro fímilis eft, & hamum fertur ore emíttere, 

APaeyfifb 4 ay Brabantís)ín Germanico marí Galeorum generis eft;albícatís per latera et 
uentrem colorís, ín doro nígríor, punciísfufcís afperíus , utoftendít pictura, quam doctífsímus 
Echtíus ad memífit, Idem uídetur dequo Olaus Magnus; Homínem natantem (ínquit) in 
aquís falfís,pífcís de genere Canícularum marínarum, ( Galeus canis fcllicer , quem Caniculam minorem 
uel Plinij Rondeletius nominat,) Boloma Italíce, & A aafifcE INoruagicé dictus , adeó auidé turma» 
tím& ex ínfidijs adorítur,ut non tantüm morfüu,fed pondere etíam ín profundum demergat,deuo 
reti teneríora membra, nares uidelicet; díeítos & genitalia: donec fuperueníat R aía,ceu íniutías 
rum uíndex,qua impetu quodam fuccurrens graffatoresabígír, & homiíne utenatetpro uíríbus 
urget:eum6 cuftodit, donec fpiritu extíncto, poft aliquot díes, c& mare naturaliter fe purgat; fur 
fum feratur.Cernítur hoc míferabile fpectaculum ín INoruagícís orísquandolauandi gratia homi 
nes,exotící uídelícer nautz,perículorum & ínfidíarum ígnari,e nauibus ín undas exiliunt , Latí« 
tantením Canículz ifix fub nauibus ín anchorís manentibus,uelut Aquatici Aríetes, Cutís eará 
afperitate fua,ligna & offa expolít,fícutí & R aiarum, | 

Aeyaffauffe ín Oceano magís refert fructum quám pifcem,nímfrum ut Cucumis & Vua Plí- 
nij, Ego uocis huíus Germaníca aut Saxonícz,etymologíam non affequor,ut & multorum alíos 
rum,quíbus marítimi Germani utuntur;plurímümá nobis diuerfa díalectouocabulorum. V nde 


272 Nomina Aquaulium 
fit ut Latína uel Graeca quorundam aut índícare uetera, aut noua fingere nomína;non pofsím. 

APyadeanaudío pífcículum ele fimilem ílliquem &pirling appellant. 

JP aro, uel 4A crocr, cft IMugil pifcís,uel Mugilis fpecies, fquamís fatís magnis tectus, & n 
neísá capite uerfus caudam alíquot;inftar T hymalli, dífiínctus. V ide inferíüs (Dolenact. 
APyautincE, Acus Atíflotelis, Antuerpíz pifcíslonge alius JP) attin uocatur. 

JPyille dí&us pifcís cetaceusín Oceano iuxta Pomeraníam captus eft,noftra memoría: cuíus 
imago íllícín templo uifítur cum hocepígrammate: Hilla uocor piíícís, ad flumína fertilis Hilde 

Indigenís captus prada ftupendafui, INedubíta, quííquís piciuram uiderisiffam. — Sicca 

ut & dorfum,fíc míhí cauda fuit. 

JAitfeitt nefcio qui pifcís uocatur ín Marchía Brandenburgenfi, 

Aeyuyabe; Squatína inferioribus Germanís. I3 | 

"IKnacEfifdb,totus pelle & ofsib.conftat, quare abijcít,tanqua cibo ínutilís;inlítus,ubi corrua 
gatur.Huíufmodi funt T'yphle marina Bellonij uel Acus Ariftotelís,Hiíppocampus, & fímíles. 

3. aEe Gothicé uocatur piícís ín fluuijs & lacubus degens,breuíor Anguilla, fed magno.uens 
tre.híc profunda petít;przterquam hyeme, quando füb glacie (ut fuprà díctum eft; malleo flupe- 
factus capitur, Olaus.Nos hunc Muftelà uocauímus,&c, INoflri uocant (C ríifcdb,alij aliter, 3. ys 
cEclaEe Flandrís Hírudo eft, : 

(OaErecl dí&us pífcis,capitur ínlíitoribus INoruegíz,przcípue ín fcopulis Asloenfibus, mae 
xíma copía:quí probefalítus,optímus eft:finefale;pefsímus, Olaus, ego hunc nó alíi cg Scoóbrum 
efTe dixerím,cuíus fímile nomen etia Grallí habent & Angli, alij fcribunt Macrell, Macríll, Macca 
rell. híc píícís quoníam mare non relínquít;alíü effe apparet quí Coloníz ín Rheno ((2a£rill no- 
catur, nonnullis Dzatfifdb. | 

(Ocercozs/uel &eecozo.pífcís quídamapud ínferíores Germanos, Anguilla fimilis, &c.idem 

forte quem A. aEe Gothís appellari nunc diximus. 

(QQolenaer,uel ((Qullenaer Flandrís dictus;)non Mullus eft ut quidam putant,fed Mugiílum 
generís,ut ex píctura alo,Echtío miffa facile coijcío.Galli & Angli Mullet nocítant; fPjaroeré fu 
períüs dícto cognatus. 

Murís caudam Flandrilíngua fua Paftinacam uocant, R ondeletíus, ego non aliud Germanís 
inferioribus de hoc pífceufitatà nomen hactenus cognouf,quàám Deilffert,quod fagítte caudam 
fignificat. 

— (Oureicaapud nos dícítut pifcis, cuíus offa (zo£fu) lucent, Albertus.uídetur autem nome ez 
fe corruptum.alíbi Murucaab eo nomínatur Sturíoní (ímílis, 

(Ourte;pifcículus quídam uilís,magnitudine Farengi ín Noruegía. 

(Outtelefiden.pifcís quídam ín lacu Suerínenfi, 

Zywangen CO wángleuocantur à Giermanís branchíz pífcium:ab alijs OX pben. 

Dale Congrum efTe inferioribus Germanís;an recte quídam míhí retulerit, dubíto, 

Delffert. Quare ín Murís cauda. 

Den.Quare in Opírind. 

Pergolicià Chriftophoro Encelío (qui Germanica pifcíum nomína ad Latínas termínatíones 
deflectere folet) inter pifces numerantur. t 

Derficb ín Auftría audio pífcem effe díuerfumàa Perca, dodrantalem fere , palmilatitudine ín 
medío:fquamís uix apparentibus,aculeís tota cutí abundare: Vienna & Pofonij notum; nó € Da 
nubío,fed aliunde Viennam ínferri, ; 

Determandoe, (alijs Dictero, uifdo,uel (ozpoz,) Araneus pifcís eft,ut facilé conijcio ex Icoa 
ne quam Io. Echtíus mifit. 

Dlabyf, & DlaetEeno;Pafferum fpecies duz,;noftri Dlatyfle fcribunt, 

Despel. 'Thriíffamfiue Clupeam pifcem,quem R omaní Laccíam uocant,nuper in Prufsía 
círca mare recens (utuocant) eo ínloco, ubi ín fínum Balthícum (feu Codanum íuxta Celtem) fe 
exonerat, (círcacaftraBalge X Lokftede,;ad ducem Prufsíe pertínentía,)maxímo numero captit 
elfe,compertum habetur, Nam horum pífcíum quos Pruteni D ozpel appellant (nomen antea ín- 
cogaíturm) pífcator quídam duodecím míllía & fexcentos, menfe IMlaío íntra quatuordecim díes 
(prater alios pííces, quorum etíam haud parua copía erat) cepít, Olaus Magnus, 

DoftEen eft Scorpiuspiícis, inferioribus Germanís:ut ex píctura à Io. Echtío mífTa,conijcio, 

Defc£ apud Frifios, Centrifcus Theophrafti eft;nií fallor:Pungítíus Albertí.at qui [pófdb Cos 
loníz uocatur,alibi Porces, Iutt/ IRaulberficb,Perca fl.fimilis, minor, Porcus Nílí mihí uidet. 

Doftepiícís quídam, Flandris à uelocítate fíc díctus, 

Putpontin Germani quídam , ut audío, proferuntnomen factum ab Anglico Durpo(cucl 
Deo:pofc (quafi Porcum pilcem dícas) quo Phocznam & Delphínum figníficant, 

AUben. Od Dwanden. 

, XefenmucEen funt in Prufsiz ftagnantibus aquís; ut lacubus uel pífcínis profundis Cypri 
nis latís cognatí, quadruplo fere maiores & prepíngues. afsicum aromatibus ad príncípes & los 
cupletes uíros míttuntur, Quare Trofluli, 

AXaff. 


Germanicaquzdam, 375 


TRaff Exuentre Rhomborum (apud Noruegos) fiuntlígulz cubítales,uel bícubitales, (ed 
latiores alijs,ualde píngues:quas íncolee uocant AXaff:eisqp pro pane & obfonío utuntur, Conues 
nítís cibus robuflís homínibus;non delicatís:fere eíus faporís, cuius eft femen pífcía índuratum, 
qued Bottargi uocant Italí;fedlongé pínguíor,Capítibus horum pí(cíum loco lignorum pro cibís 
coquendís INoruegí utuntur, Olaus,Ego fegmeta illa (culígulas AXaff. fieri audiui ex pífce Quep 
uel JAeligbutt dictounde eundem quoq; Rhombum efle contjcímus, 

AXeco[cber. Vide fuprà ín DSergerfifd).Suntautem uetres Afellorum;hoc eft,exteríores uens 
urís partes refecize & falfz,alij fcribunt OXotfer.ea caroaliquanto mollior & fuauíor eft, 

Xotfifb uel Otebfifctb, ín INoruegía dictus pífcís marínus , uídet Erythrínus aut Pagrus effe, 

SXootbart/uel XXoobaert ut Frííij proferunt;pi(cis eft Lyriformís;& díuerlis fortéipecíebus 
íd nomen attribuitur, 

AXub Frí(ijs, Phoca, 

Canoling Frifijs orientalibus dictus, Citharus Galeni forté fuerit, 

CSatcEene,(i probé memíni,pífces quídam apud Belgasuocantur, 

CSarveynabínferioribus Germanís uocatur pífcís marínus, Sardína nimírum uel Chalcis, 

C3dwanmfifd.Quare Gwamfifd.nam inferiores Germani fere S.fcribuntubí nos Sch. 

Ccluis Belga indígetant Callarías (Afellorumgenerís) à fcabra cute ac fquamata; ut tradit 
Leuínus Lemníus:qui etíam lapillos ín eorum capíte gigni fcribit, Sed hoc confiderandum eft dí 
ligentíüs,ego Cxcbellfifdb effe puto Afcllorum R ondeletíj fpeciem tertíam;Callaríam ueró alterá 
us generís, c, 

e3errenfpecies quedam Pafferum Beleís. 

Càmcls. Víde&melte. 

€5dnepelfifdbgein Albi pífcículus eft candidus,non ultra digitum longus, Zertz uulgó dí« 
Gc pifci;fere fimilis.Is mihi uidetur omnino Phoxínus fquamofus mínor I:ondeletij, ni(i colore 
forfan alíquid differat, 

C5ec (uel Seeut alij fcribunt) Beleiís eft mare;nobis (Deer mare fignificat: Cyeeueró lacum, 
Línccompofita funt nomína, &eebace, Lupus marínus,ni fallor; quem Angli fimplíciter 25afe 
appellant.addítur autem eíforté marís uocabulum ad differentíá eíus quí fluuíos fubit, yecÉrab 
be, Cancer marínus eft; yeecreeft Aftacus mar... yecbaenten, Gallum marínum fonat, pifcem 
Lyramueleicognatum, | &Seebont, id eft, Canís marinus, Phocam fienifícat, C5ee reiger, 
id eft, Ardea marína. Acus eft,rofirolongo & dentículato, — &eefibut, Hollandís,os Sepia, 
Cyectafebe, uulua Raíarum , qua fpecíe pera ínlítoríbus eiectareperítur, ILeuínus Lemníus 
Lupum piíícem marínum ínterpretatur Sceolf, (iue ad uerbum, ut fufpicor:fiue recepto aliquib. 
Germanís dehoc pííce uocabulo, qf Eft quando &3eel pro Gee fcribunt ín compofitís dí&ioni- 
busut Secbunbo pro Phoca, & €5eclelecEe pro Cochlea marína ; fed hoc pofteríus (puto) Ane 
glícum eft. 

Cbo:E pifcís quidam pedum quínaz magno uentre, 

€5Eate Anglis Squatinamfignificat,ur conijcío.  Squatína;ínquit Albertus;pifcismar.eft, 
quem Germani Catulum marísuocant, Kc. Leuínus Lemníus Sepíam ínterpretatur Felem 
marinam, 

C5ijE Gothíce dícuntur pífces quidam,Hi (inquit Olaus) ficut & Lupi (Zucij) Mugiles,Praf. 
mi € Borbochz,ficcarífolentapud Septentríonales,maxima copía,etut firues lignorum compo 
ní. Etrurfus:Quídam pifces malleís érobuftoligno factís,ante decoctione fuftígantur:quídam 
étíam Sole faled fíccatí,crudi tundunturac manducantur:quos &iijf uulgo uocant, funtjp gene 
re duplíci,prafertím ín mari Bothníco,ín quod ínfluunt maxíma flumína ex altífsímís montibus 
TNoruegíanís.Fumati pí(cesnon infimam fortíuntur zftímaríonem, ut Salmones, Prafiní, eit, 
Hatec, Murena, Mugiles € Boces. | Ecmox;Sunt& Boctes ac Orches pífcesfumizatí, quí ín 
eim genti Septentríonalícedunt. — Ec alíbí:In Harengorum genere foemínz uulgizítímatione 
caríüs emuntur: quía oua eorum uentrem fatíant dum ftato teimpore à pifcibus abftínendum eft: 
quod & fimiliter al(orum pifcium oua,ut Salmonum,& quos Gothi &ticE uocant, facíunt.Síc íl 
le.Ego eundem pifcem ab alijs Germanís €5tint/ GstincEeling & Griinctfifib uocarí puto , Hí 
infumatí adferuntur ex Líuonía,ouísi multís € pinguibus abundant. & ijf quidem nomen uel 
àficcítatefactum eft:funt ením pifces exiccarí foliti.uel à tin«E per (yncopen:quod nomen fce 
torem fígnifícat:quoníam & recens capti hí pifces, & alíquandíu feruati, foetereuídentur, —Vi- 
de mox ín Cypiring. 

Cmelte Anelis & Belgis eft pífcículus (alij &dbmelt magis Germanice proferunt; píngue 
díne nímírum) delícatífsímus,quem Galli Eperlanum uocant colore fpledído perla,íd eft,mar 
garítz.aliquí Víolam à gratí(símo eíus odore poffe uocari cenfent. Aqua partím marína ; partím 
fluuíatíli audet. Fíoura (à Bellonío exhíbita) & defcriptio eius plané míhi referre uidetur V.m« 
bram (ftue Vmblam)lacufiremnoftram mínorem. | DD'octifsímusTurnerus Smeltam Gobíon& 
generísfacit. Sedalíur quoq; pifcem apud Belgas imnelte díci coníjcio ex pictura, quiá clas 
rifsimo medíco Io.Echtío accepí;corpore paruo,oblongo;angufto ; pínna nulla, (forté quód pí« 


$374 Nomina Aquaulium 
Gor omiferít:)roftro longiufculo;acumínato,íta ut maxilla fuperíor aliquanto breuíot fit, 

Gypiring/OpierincE/Gpitling,fi Apuaaut A puís cognatus cft pifcís , ut T'urnerus putat, 
miror eum dentatum effe, ídem píícis &ijcE Gothíce dicitur, de quo fupra fcripfi, Audio effe do 
drantalem,candídifsímum,longum;anguftum,nullo uentre forís apparente,nihil cibí ín eo repes 
rirí:fpínam dor(i Anguillis fimiliter habere;fímplícem;nullís adnatís.gregatim degere,Huíc fimi 
lem effc per omnía Den (forteab Apua corrupto nomíne) díctum Hollandís. 

Gpoze. V ide Serderfifeb. P [ mw v 

Cypiitsenapud Valleíios noftros, PhoxíntTeues,ni fallor: dícti quód propter lubricitate ma« 
nuretinerí,quinelídantur,uíxqueant, —— | 

Gypiott circa Infulam R.hení píícis eft,à Spiríngo diuerfus,cum apud Anglos &psote ídem 
fit quí Spíringus. J : 4 

C3quamc dictus pifcis e Dacia (forte Dania) adfertur : is poftzquínoctíü autumnale demum 
parít, utfcríbit Albertus Magnus. fed alius eft o dequo Olaus Magnus; Monfirum 
( Cete fer inenfIra nominar) INovuagíco idiomate &ywamf[d dictum,rotunda eft forma , prz cun» 
ctís marínís beluís gulofum,Stomachum diíflínctum non habet,ut ferunt: & omnís cíbus ín cor- 
porís eius crafsítudínem uertítur, utníhilaliud uíderí pofsít quàm una maffa pínguedínis adunaz 
ta. Dilatatur & extenditur:cumqp amplíüs extendí nequit, pifces per os facile eijcít,quonía,ut cae 
terí pííces,collo caret.Os eíus contínuatum eft uentrí, Ade craffum eft,ut urgente perículo care 
nem,pinguedínem & pellem fuam,ficut Herícius,fuper caputreduplícet ; & contrahendo fe ca- 
put abícondat:non fine fui detrímento, nam ínímícas beflías tímens , fame urgente fenon aperit, 
fed efu carnium fuarum fuftentatur, cum alíquam fuí partem confumi , quàm à beluís prorfus dee 
uorarí malít Síc ílle.ex uerbís quídem eíus cetüsne an pifcís fit,non fatís íntelligitur, ponít etiam 
iconem,fed qua míhi fufpecia (it,ut & alía plerzcy ab eo exhibita. 

GincE. Víde Gic. 

CtocEfifcb. Lege erderfifd. 

Ctonne Frifiorum,Scorpíus píícís effe uidetur, 

Gitrecéfifdo uel € tracEfifd;nefcio qui pi(cís, Gedani feruatur ín aere ut durefcat, 

XLerbot apud Belgas Khombus quídam eft,hoc nominepíctumrofeo colore à Io. Echtío ac: 
cepi.alij C barbutt/ucl (atbut proferunt. 

(oipo:. Quare ín Derermande, | 

KLozlcÉ uuigo dí&i pifces,ut& Arengz, Anguillx, Prafmí faliri, uento (iccarí, aut fumo ma« 
cerarífolent.fic autem (XLes[cE) Gotbícé uocantur:quí ab Italis & Hifpanis IMarlucz,, deferütur 
autem Ifomam uíg; per Hífpanos € Lufitanos, ^ Vide CXosft fuprá, 

XLroffuli apud Boruffos capiuntur,partím ínlacubus,partím ín aftuante marí,Erafimus Stel^ 
la.ego hoc nomé e Germanícoalíquo factü conijcío. Iídé forte funt AXofenmucEen fuperiüs dicti. 

"DcEelangen pí'cís quidam circa oftium Tangrz nomínantur à Chríftophoro Salueldenfi. 

"Dint Belgís eft Alaufatquo nomíne etíam Albertus Magnus utítur, 

"Dotepiícis apud Belgas,paruus,fquamofus,uaríusunde & nomen ei fadum puto, latíufcu- 
lus, pínnís rubrís:candido,luteo & fubuírídi colore díftínctus, utex píctura ab amícoacceptaap- 
paret.Idem opinor Varíate pifci,quem Ordinei.Marínorum pínxímus, &c, à Trutta quam noe 
ftri &o1e nomínant longe díuerfus, 

"YDecÉe apud nos pifcís eft uétre magno, & flomacho uillofo omni genere uillorum, Albert, 
XU ittim uel YD ytling, Afcllus prímus eft. 
"YU illocEs Belgis Cochleze quaedà maríne funt,colore ruffo:quarii foramína operculo tegüt. 
€] Gedani piícis eft, cuíus díflecti etíam frufla mouentur & tremunt:carne uc yOclf,id eft, Si 
lurus.forté Anarrhicbas nofler,quí ad Sílurí naturam accedere uídetur , 

q| Pi(cium uaríz figure: (ínquit Olaus) per Aquilonaría lítora ínueníuntur: quorum nulla a« 
pud ucteres mentíoreperítur; Vtpífciculus palmàlongítudíne non excedens, leporína facíe , ac 
ipi-ulis ín dorfo:quibus quoslibet etíam magnos pifces folo afpectu terret, & ín fugam conuertit, 
CHiic forti é genere Lyriformum efC. ) em pifces aculeati dorfi, inftar ferrz, qui afperís illis aculeis ac 
pinnísacutis, antrorfum (dum nocere intendunt admotís, omnes offendunt; & hí duo tanquam 
aquarum & pílcíum latrones,ubi capíuntur,ut ínutilesob fpínas & aculeos, & carnem ínfipidam 
ahijciuntur , Sunt & pifces cornu in capíte gerentes antrorfum, ficuti rofiratz uel Liburnicz na« 
ues,in uentre ora habentes, macilenti & ínfipidi ob corporis macrítudínem,quam íncurruntalios 
pifces perfequendo. Hzc ille, t 

Patauij prope xdem díui Antonij;apud heredem Monfcolari cuiufdam (quem Antiquitatum 
fludiofum fuiffe aiunt) audio feruarí Equi maríni caput planc fímile equíno : quod an Hippopoa 

iami fit, querendum eft. Item rofirum ceu Cíconíz adíundto corpore píícís quafi uefíca; 
emari Adríatico,fine nomine. Varinus Camers Porcum (PópsSU) aquatís 
cumanímal,&c.defcribít;utrís fímilitudíne,in 
Danubío,quadrupes,&c, 


FINIS 


EBRAICE, 
mote vim mmo 
"25-35 m ns 
"Ureoaios naBoN 
"AW "2a€NeY 
spen '"22€vyauv 
G R AECE, 
Aó£a GEQu mz 6UEaur7t 70 are , «gu. TT TIE RUVOUS 
Va7yi uya co qud, T8 wp UG" touty:id miris 
Éeya SsapBuy rtv 9unsAec 700a git $928, 
Ovgatia xS évie xol gv ficos ilt SA osS, 
LATINE. 
Omnía quifecit,mouet & conferuat;alítG, 
Sitfolifemper eloría, laus € honor, 
Omnibus in rebus,tellus,aqua,pontus & zether 
Quas claudunt, uís eftinfíta clara D E I. 
Omnía funthominem propter ceu condíta finem, 
Fínishomo efthomíni:precipuus,D E V S eft, 
ITALICE 
R'ende Lettore ogníhonore e gloría 
A fol rp D10, chetutto'l hà fatto, 
E mouendo '| nodrifce,e ferua ín atto, 
Tabcheftupifce ogníun dí merauigliía, 
GALLICE, 
en feulgrand'D I £C, quitout a fail, conferue, 
AMeut, e nourrit cé,qu esten | umtuers, 
En terre,en l'eauyenlaer,feuycteulx diners, 
Gloire a iamais,los,boneur qu'on reférue. 
GERMANICE, 
Sürdtenb oen allmádotigen/ | 
£ereno oen allwüffenoen/ 
2L iebenb oen allüitigen 
Ayerren O2 C C/ vn vatter. . 
Aller oingen/[cópfer/ 
2Beweger vno erbalter. 


n 


LIO SS CMEDRREGET Lp 
ptt Mane d APIS € i 


2155 ^ ge 
aT abut 


B d 
A1 ET 


*$ a 


D cn 


FUTT PRIME. 
L'efar g^ Vis. d 
: ^ 
AUS 


i 
yd^ 
Tof 


[ 


zi 


TII 


ji 
3 UL | 


I 


|! 
D 


xU: 


ATTI 
SY 


ze 


z 
hw 5 


ES 


AL 


ur 


» 


SZ SRIIT 
€ Jes 
4A Au) 


ts 


4 


f : zm : Gu. €um y ECT ps Ca £e. C Ses 
: ME zm e " PAREN SPUREN A (i 

gel, 6 oe RM € Sx za p - LZ SENI z E e 

z RM pe 1 diss S9 un. $5de S ; : : à 


E SC Ea ROCA RT IY I EE "2 RC VN INTENDI OAROVNI ERR INICIAR IER 
EAE ODE E RR RU Mr A ML RC CA ACA EA OR AA EDA E RC ATA AT E E 


cae