Lr calor mri -— Ad D pi e. Ht x Hn [ 4v SERCraX S uM mr CT Pace i Te T t [a ^d z «t Enemies 5204. D tef fr One E uu i'm —— — * * 3 Y 3 v "H — MÀ tim ÓÀÀ "Unt pcd : ————— . E : s : : , : ó j Mone e! TP arm e WO YR Cin yr y : [kn ip guess ioni ructimen n iiie acide v AU : cjeressy a Vxbeve faisais Me ze EY rent eurer ote rona siete OR réAC cun nds (hv joa jn nace ral n " ü "S " The Dibner Library of the History of | Science and Technology SMITHSONIAN INSTITUTION LIBRARIES PT. oh Ls T Ue AT avi ME 1 rer PPP DE HISTORIA STIRK PIVM COMMENTARII INSIGNES MA XIMIS IMPENSIS ET VIGILIIS ELA BORATL ADIECTIS EARVNDEM VIVIS PLVSQVAM quingentis imaginibus, nunquam antea ad nature imitationem artíficiofius cfft. Cis&exprefsis, LEO NHAR' TO FVCHSrIO medicohac noftraactatelongeé darífsimo,autore, Regiones peregrinas pleriqalij alias,fumptu ingenti;ftudio indefeffo;nec fine difcrimine uit non- nunquam,adierunt, ut fimplicium materie cognofcendz facultatem compararent fibi: eam tibi materiam uniueríam fummo & impenfarum & temporis compendio, procul difcrimineomni,tanquam in uiuo iucundifsimog uiridario, magna cum uoluptate,hinc cognofcere licebit, Accefsit ijs fuccinctaadmodum uocum difficilíum & obfcurarum paísím ínhocopere occurrentíum explícatio, Vnàcum quadruplicíIndíce, quorum prímus quidem ftirptum nomenda- tUrasgraecas, alterlatinas, tertíus officínís feplafiaríiorum & herbarijsufitatas,quartus germanícas contínebít, xd X E3 o lees eret d 2 i) AAT, IT TT. Zi fll AL CLLM Cr por rut Da ff Caututti preterea efl inuiclifti c & x o 1 Imperatoris decreto,tte quis * alius impuné ufquam locorum bos de flirpium bistoria com- tietitavíos excudat, iuxtatenorem priuilegij -atttà à ttobis euuloati, BASILEAE IN OFFICINA ISINGRINÍANA, ANNO CHRISTI M, D, XLII LEONHARTVS FVCHSIVS AETATIS SVAE ANNO XLL- NSVGNENSRNS UTR : n | KS S» cá daxete e Y SONSEQRO I SSERQY 1 SEN Y t i9 E MA a. SN Ue SSSSSSSSSSENS Aes Nov SOS SNNM MVMMM WS na es s LOS * Hora Ue hu YA ue NS ele) EOS RNRELUE NIS SN a I SNC - SU CE ESSZSU TORNA ESRSSC RRONUN NE MASALA DEVIS UN " S. SSN AUD TA I DN SESS NANNSSNSESNS eL, SS X CR eer La NS SN Aerei M SSSSS SNR ER i ee m eme. CNN) ISSN » N X3 »,g. "idt Eu ILLVSTRISSIMO ET CHRISTIANISSIMO PRINCIPI AC DOMINO, DOMINO IOACHIMO, SACRI RO- MANI IMPERIL, ELECTORL, MARCHIONI BRANDENBVR- , E , , genfi,Stetínge, Pomeraniae, Caffuborum, SdauorumQ Duci,Bure- orauío INorímbergenfi,necnon Rugiz Príncipi, Domíno fuolongéclementifsimo, LE oN HAR Tvs Fuchíusmedícus s, p. p. NW VANQVAM utiterfa medicina nullis non feculis oloriofa co: à diuitta fit babita, Illuflriffime ac cencrofiféme w 158 Cx ps, ta- | etiem in boc eius fummo fblendore femper plus laudis admiratio" Werbari medic ] ntis acpottderis, ea illius pars que naturas Jürpi ueffigat ritta- us 6» | turdsyobtinuit : id partim quod uetuflate,cuius maxima CITIDEY. dis fempey obtis 3 apud omnes autoritas c9 ueneratio fuit, effet antiquifsima :par- nul. mem j tim etiam quod iucunda, utilis qo» nece[Taría eius effet cogiiitio, CLAVA ARAS AXANAUA A Nf Clfft relique propémodumomtes artes fimulatque à. Leo $ tirpium origo opt. max, creatus eft bomo ;imiente fint, ac fübinde multorum induffria aule, fole berba, re poft condita fLatim elementa, uullod; adbuc exiflente bomine, unà cum diuinis - fuis uiribus, ita iubente Deojeterre latebris eruperüt. Li boc nomine nulluis vei aut artis inventio ue- rius quam medicine et fHirpium, Deo affionetur. Q uod fPtamen quifbiam ijs que alJerui- atus impudenter redamare audeat, buic quidem IMofen, omnium qui fcripferuntuetuffifei^ mofts fcriptor anum teffem;utpote anite quem ullum alium inuenies fcriptorem, ted; apud Chaldaeos, feq omit antiquifa c Acoyptios ,tted; P bornices;tteque Crnecos, que tamen fünt uetufHiores nationes, oppote- iy: nus, quipalam quod tos; in Grenefí fia affirtat, INeg; eft cm infolenter co coriturmeliofe quis illtus tefFimoniti repudiet aut afbernetur,ut quem no noftri tttodofed c9» profani quid; nunquam non adimirati fünt, fummis; extulerunt laudibus:quert etiam uenerandut ueridi- cum; ipfa uetuflas facit, Siquidem becip[a, Ciceronete[le;proximé ad deos accedit ; qua- vetusti propter quopropiwus abefl abortu, et diuina progenie, boc melius ea que uera funt retinet, «ortas. Proinde baud tettteré quotquot unquam extiterunt bomines, adbiberi fidem uenerandee ue- tuflati conflanter afferuerunt. Gieterutt ton folum Mofes, fed etiam quotquot eum fequu- zifunt po&e q9* bifloricis ,]Aecyptia exculti difciplina, berbarum originem co»inuentionem dijs tribueruut, Crnecorum nanque attiquiftimti poete Flomerus c3» Fdeffodus (teque Womens er vie etiim quicquam Gxecdi babent quod atte illos citent)aperte flirbium diuitam effe originert Jiodus Grecori teffantur. Flicquidem dum bomines igtorare tradit, quanti in IMalua co» A, [/bbodelove- E gue conditum fit, INamjs uerbis fabobfcuré admodum berbarum uires in intimis earundem me dullis veconditas eJe, bominibusq; ignotas tec nifi dijs ipfis, qui illar i futtt intuemttoves pera fpeclas intiuit, Ille uerodum IMloly berbee laudatifSiee, 9» contra Circes ueneficia mirà e[ficacis inuentionem IVlercurio deorut apparítori acceptam refert, bominibus, inueitu difficilem, dijs uero nb item effe fcribit. Quinetiam in fais T beriacis INicander Pattaces;, quod ipfo [Latim nomine morborü omnii remedia pollicetur, à dijs ipfis inuentii effe, buici; adco Chironiumy Afclepium co» FHerculeum appellatum,memoriz prodidit, Quod gre ci poét;e particulatim atq; de fingulis feré generibus afferuerutt, bocister Latinos Qui- dius, quem unum pro multis tunc produxilJe teflem fatis fit,inuniuerfum de omnibus, dui italoguentem de feipfox Apollinem fimpit,affirttare uoluit, dicens: nuentum medicina meum efLopifexd;per orbem —— Dicor,cz berbarum fübiecla potentia nobis, Q nare nuticommibus perfbicuum e[Je arbitror. fi antiquitatem diuinam; origttem fDecle tus berbaria tuedicina nibil ufquam effe laudabilius (blendidius, bonorificentius, Q uod e 2 AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOACHIMVM Herbarie medio. ffueró utilitatis magnitudinem, quam bec ipfa bominibus affert, atio expendas, quid ea eie uulitas, preslantius fit not uideo, INam nulla alia ve ittagis bonam corporis ualetudiem conferua ttis tuemur fuslentamus quàm [livpium omurs generis fubfidio.L"aletudine autem bona tubil neq; melius ned; pne[Tantius neq; optabilius exiffit utpote [ine qua necpotétia, nec di uitie,neculle alie res fuaues,ey"ufui effe po[funtut pre clare ab FRppoc. noftro dicli fit, Ud dpeA oo ey dre qanue re oe md uaioo re T GANG U Bd owic, &ráp vlc yieite. Neque prejentem tantum ualetudinem berbarum beneficio tuentur, fed «3 labefaclatam c9» conuul[am ijs ipfis corrigimus , emendamus ac reslituimus; Lt enimapes ex illarum oribus materiam colligunt unde mel conflant, ita os ex immen[a earundem uarietate ad- Heboiemedis uerfus morbos remedia decerpimus. Porró cum innumeri ferd fint ttorbi qui nobis à fronte, ementi" tepoo, Letevibus infidias tenduut, fümmóà necefJariat quoque effe exquifitam flivpium noti- tiam nemini obfcurum fore, fed conslare inter omnes puto, Neg; enim fine diuinis illarum ucunditascogni uiribus ut à nobis propulfemus morbos licebit, Q uattum ueró iucunditatis ac deledlatio- nonis fip. uis babeat [Tirpiuim cogtitio, non esl cur pluribus exponam, cum ttemo fit qui nefcat nibil effe in hacuita iucuuduus, delecabihusq;, quàm fyluas, montes, campos , uarijs ijs; ele- gantiféunis flofculis ac berbis redimitos c» ornatos peragrare , intentis; oculis intue- rt, J/oluptatem ueró ac iucunditatem illamuon parum auget, fi earundem facultatum ac uirium accedat ttotitia, Neque enim mittor in co giiofcenido, quam af biciendo füauitas co deleclatio. C) uare cum ueteres illi diuinam efte flirpiumoriginem, easd; in tantauitee bu mane fragilitate tton modo ufum e» fructum immenfüm babere, fed c : fummé ueceffarias effe animaduerterent, non folum de bac parte medicine bonorifíce entire cocperunt, ue- rumetiam nibilin ipfa natura quod fufbicerent dignius aut quod imiesligareit c» perferu tarettur pulcbrius;aut quod cognofcerent iucundius efte duxerunt, Proinde fe totos cy ani no (* corpore in earuidem inquifitionem atque idagationem contulerunt, Et boc ffudio uesligandarum flirpium non plebeijtantuim c2» abiecle fortis bomines tenebantur, féd qo» . ex omni genere bominum potentia; diuitijs, prudentia co» doctrína pralantes, Quuatito enim illi generis nobilitate clariores, prudentia; co* doclrina pra-flantiores fuerunt, atq; adeo de bac parte medicine incorruptius iudicare potuerunt;tato tttagis ad fe&landum boc Reges olim ftis fFudrum anumi illorum funt excitati ac inflammati, FTincef1 quod plerique eges, po- ; Ha NE sca tentia «9 pruderitia excellentes jnegleclo interimregij fa ligi bonore,cumtoto regie digni rfictocupat, fatis fatellitio, per uaylas multarum regionum folitudines ire, inuia montium iuga peragra re, lacus inacceffos lustvare , abditas terne fibras fcrutari, biantes uallium fequi fbecus, minime gyauati fünt, C) uod ut faceretit, nontam eos immen[a iucunditas c9» woluptas,qui- bus tum fruebantur quum uaria loca uarijs floribus acberbis ortataobibantyinuitauit, quamutde bumano genere, adeod; tota posTeritate optime mererentur, co» imiortale wo- aen adipifcerentur, ardor quidam impulit. C) uare de illis quas quifque inuenit fibi afteren. dis ton ittinus acriter 9 [Irenué quam de imperio, aut uita ipfa, qua tübil charius, dimi- carutit : id quod uerum effe multarum flirpium notmita tesTantur, INeque enim P'olemo- ttía berba alia de caufa etiam D bileteeria, tefle Plinio dicla eft quám propter certamen - Gentis Trio» imyenttonis reguttt. INónne Crentiana etiam ip[a,cut à Genio Illyriorü rege eius inuento- uidi i re nomen inditi est, fatis docet quàm ille : fludiofus berbarum füerit? utpote quem etiam in- ter ttedia arma earutidem indagatiotti operam nauave, c9» Crentiana rimari facultates non piguit,idq nullo alio nomine, nifi ut bac ratione memoriam fibi perpetuatm ac nunquam in- Lofimachus Ma. fermorituram conciliaret, Porró Loyfimachum Macedonum regem nontam animi tnagtii- i swa tudo uirium; gloria tobilitauit, quàm Liyfimacbia berba, que ín buucufque diem nomen : Poir, CÍls r'etítet, AMlitbridates fane, Ponti et Partborüirex maximus;ne uiginti quidemduarü | linguarum LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIA, lggpuavum peritia, uarijsis binc inde uiclorijs nomen fibi para[Jé contentus fait : fed ut carior celebriord euaderet;in eam quoque curam fovtiter incubuit, ut omnium fimplicium tedicamentorum, eorum maximé que letalibus aduer[antur, exadlam wotitiam nancifce» retur, C uamuero intentum in camrem animum babuerit, quantum; binc laudis co glo- rie confequutus fit, nibil attinet dicere, quod idipum abundé fatis medicamentum boc quod n hodiernum ufque diem nomen eius retinet, ac IMitbridaticum appellatur, quod$ adbuc bodie ad avcenda uenena à medias ufürpatur, declaret, Et quidem Scordium berba, que tton alía de caufa , Crateia berbario autore , nominata IVlithridatia cfl , quam [Iudio- fiis ille fuerit flirpium fatis etiam monslrat. Prediclis uam regibus nobis adijciendus ue^ solomonvex nít omnium quotquot fuerunt unquam regum fapienti[éimus opulentifsimusq; Solomon, ad. Bebreorum. cuius immen[as laudes; quas illi [acra Bibliorum bistoria defert, hbocueluti maximum, co quodreliqua omuia füperare uidetur accedit, quod de fingulis flirpibus fapientifimà djé- — rere potuerit. Preterca primus Pergami vex. Attalus, ut teslis esl ovauifeimus autor. atus per. Gralenus; ottinis generis medicamentorum fTudiofifimus fuit, ita ut multas ac uarias com- g«rivex. gpofítioues que adbuc extamt, co» nominis eius infcriptionem retinent con flruxerit, Exuax. suax nva- etiattt. /drabum vex tatto ludio inquirendarum flirpium lagra/[e dicitur, ut de finpli- &mvex. cium effectibus ad INeronem fcripferit. luba denique Mauritanie rex berbarum lu^ aba vani dio quámvegro memorabilior ficlus est, Q uantam enim buic Eupborbium berba, quam t«rievex. alle à fe inuentam medici fui nomine appellauit, mirisis laudibus priuatim eidicato uolumi- tie celebvauit,pepererit, neminem effe puto quiigtoret, Cketerum quum fequentibus fubim. Cefares Roma. de antis [S omatorum reges c9» Imperatores propter publicas;easqd; uarias q9* maximas, " Bus occupationes indagatidis [Hirpibus operam nauare non pofJeut,boc faltem fludiofé co» dili- a wies genter curarunt, quod idem Gralenus teslatur, utuarijs in locis, maximis quidem impen- fis; berbarios alerent : idd nulla alia de caufa, quam ut fludíutti boc cognofcendarum | flir- pium,bominibus ton minus utile quàm nece[farium, fouerent,co"ab interitu conferuavent, Z^erum veliclis nc regibus, alijsd; tultis infignibus beroibus, Icucro «LAtacis fratre, qui Jéucrio tomen dedits Achille, quo IMillefolia. Acbilleia cognominata el; Cbirone Centauro, à quo Centauriti tomen accepit: FTercule, qui FIyofcyamíi inyenif]e traditur: quantum opere ac ludi) in perquirendis omnis generis flirpibus ueteres tum Greci tum Latini poétee «9» pbilofopbi pofüerint, breuiter perslringemus, «Atqui ex compluribus votar e phi paucos aliquot, eosd; optimos produxilJe fufficiat, Plinius quideminter Grecos antiquif- "UN, Jim poetam Orpbeum(memo enim ante bunc apud illos memoratur, fiquidem ante omnes. vino. z alios poétas c5* pbilofopbos floruit) de berbis aliqua, curioftus etiam,prodidife, «9* posl. ovpheus. eum IVlufceum eo FHefiodii Polum berbam miris laudibus celebrafe cribit, Preteveave mufens. vut bumanarü peritifsimii uatem FTomerum curam cogtofcendarii frpium tagni fecifJe, Fcfodus. n aye RE . Horterus. nec a fe reiecilJe aut af bernatum fuife, INepentbe, IMoly, Lotos ,c»*. Alcinoi bovtus - fatis offendunt, L'woilium autem, Latinoríi poctarüi principem, flirpium füifte p eritifsimiltam virgis. erebre earundem ín füis uevfibus mentiones palamteflantur.. Q gare n0 varo etiainterpre tibus grammaticis facefsit tegocili illum miJeris modis enarrantibus,C) um ueró ftudiofüs berbarü fuerit Ouidius nemini tto notii est, nifi qui illius carmina introfbicere dedignatus Ouidius. eft. P hilofopbos autem berbariam medicina non neglexifée aut coniteipfifee binc colligitur, quod literis proditum fit Pythagoratt,darum fapientia uirumyittegro uolumine Bulbos ce pythagoras, lebrafte, perinde att; Chbryfippum Draficam, Zenonem Capparitt: quod ficere tanti bí. cisyfpus, lofopbi uunc in animum induxiféent, fina optimé de bac medicine parte fenfiffent« Aristo- zem. lem preterea, fummíi certé pbilofopbum, aliquot de fTirpibus libros vehiquiffe tetto nefcit: adt uude quatitifecerit berbarum coguttionem;tam excelletttis ittgettij uir; quiuis coiecluram f & 3 AD ÍILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOACHIMYVM cit, Sed deffno tandem illuslriumuivorum qui de berbaria medicina bonorificentifümé co» Jenferunt co» fcripferunt, texere catalogum, ubiprius unam etiam pre claris mulieribus, cIrtemifiam IMaufoli Carüe reguli uxorem, que ab bocindagandarum flirpium ftudio ton abborruit, illis adiecero. C) uam enim incredibili quodam ardore acdefiderío cogno- feendarum berbarum becipfa flagrarit, Artemifía flirps, que in bunc ufque diem tomen eius retinet,cum antea Partbenis fit appellata loquitur, Lt nuncommibus pev(picuum fit, omis «9* etatis «9 generis bomines, eosq; nobilitate acdoclrina pre slantifiunos, "oi fo- lum de berbaria medicina preclaré fenfiffeuerumetiam ut illam perdifterent plurimum o- uud pere, ftudij, diligenti c5" laboris contuli/Je « Atqui cognofcere fortaftis à nobis quifbiam MEAT, huicparti medicine parum equus defiderabit, quid tandem illi per nos longo ordine coruttte tifint, torati, boc fludio inquirendarum flivpium cofecuti fint£ Fem fané longé preftantifsmam, nullisq; neq; diuitijs, neque uoluptatibus postponendam, memoriam fcilicet apud posleros immortalem acfempiternam. Lándiu enim firma eo» illabefücla eorum manebit memoria, quandiu tellus fida e9* optima rerum parens Crentianam, L yfimacbiam,Scordium, Eupa torium, Eupborbium, Clymenon, Polemoniatn,et id genus altas flirpes quibus precarifít atorut reguim indita funt nomina; producet. L^wunt itaque bodie grata bominum mettoría; illorum nomina, alioqui fLatim fimulatqs e uiuis excefeiffeut cum ipfis peritura, niff illa Gir pibus indita post fe reliquiffent. Et à nobis cevté meritó bocomniü longà pracarifimum ac[aluberrimum tantorum regum c9* doctifsumorum bominum fTudium atque certamen lau dibus ad celum ufque extollitur, quoties quam optimis donis uitam ntoffram excoluerint, co qua de nobts preeclaré fint meriti recordamur, C) uare uerifeitte Plinius dixit : Sutgu- la quofdam inuettta deorum umero addiderunt, omnium; uitam clarioret feceruit coguo- minibus berbarum,tam benigne gratiam memoriareferente,C) uod ubi mecum reputo, mi vari fübit cur netto propémodum principum noslrorum,ueterum regum c2» beroumexem- plum imitari ffudeat , atque iuuare faltem eos qui boc fludio indagandarum berbarum te- sientur jin animum inducat. Scio quidem eos ttioleflis c5» operofís negocijs fic implicitos mo- | do Spartam que illis obtigit, probé tuevi uelint, ut inquirendis flirpibus operam dare ipft A principib.ber non bofsnt.. «fttamen illorum mibilominus erat bortos optimis , «2* à longe etiam petitis mi es berbrs confítos conslruere, atque quieafdem fübinde colant, augeant c9" conferuent berba- rédasborbas fup ríos, quod etiam olun Czefares I-omanos feci e füpra cümemorauimus. fuis impenfis ale- puütand. — re, Idi ea potifaimum de caufa, quod aulla fit res unde fibi plus laudis «9* glorie aucupa- ri ualeant, aut detota posteritate melius mereri, qu&mfi bac vatione flirpium notitiam con Jeruare fluduerint, Optarem itaque aliquam faltem partem, eamá; plane minimam fuo- rum funiptuum quos magna ex parte inres fluxiles ac momentaneas, tie quid grauius di cart, collocant, ad ilusTrandam banc mediana partem, que nunc qua[l caput fuum à pro- Medici toftri ié- fundis tenebris exerit, potterent, Sed pró Deu itimortalem,quid mirum reges cy prín- ponite cipes boc fludium indagandarum flirpium non admodum refDicere, cum tole etatis e- bari abborrent, fiam tttedici fic ab eo abborreant, ut inter centum uix unum qui pauculas faltem berbas ex- aclé cogitas babeat, reperire liceat. Q uod quidem alia de caufa freri n0 iudico, quam quod eam medicine partem quee [Hirpium cognitionem tradit,ad fe pertinere baud putent:aut ui- liorem inbonestioremd; effe cenfeant, quam ut ad fe pertinere patiantur. Dignitati enit exiffimationig; füce non parumdetractum iri arbitrantur. fi ea traclent, quorum feplaftarij qo quidam aljj,fidijs placet, fibi tam cognitionem uendicaruit. FTince[l quod totam banc cu UH vam in pharmacopolas, indoctum mebercule magtta ex parte bominum genus ,co in flultas Bum die js. Hired fuperflitiofas multerculas reijaant.« deo ut noffratempeslate uniuer[a berbaria peiteplbis. — trtedicitta in manibus fit vuflicari eoueailarum mulieri, ineruditorumd; bomuii,qui evro- | venfub- LEONHARTI FVCHS$II EPIST, NVNCYPATORIA, | rem fübinde errore cumulant, IMeritó itag; reprebenfionem co obtirgationé tofTratn imul- zorurtá aliorum bonovii uirorutincurvunt medici, qui banc cogttofcendarii f'irpium curam funditus repudiant,afbernantuv, co pro tibilo putant, Q uis enim equo aniio ferret bocft bi fludium ígnominiofüm exiflimare,quodolim regibus, Crrecorumq; ducibus, adde etiam pottis co philofopbis fuiffe longé bonovificentiféumti demonfIrauitmus? C uod ff uero quif- pian fecum etiam reputet quam utilis quam, tecefJavia medicis fit becberbari notitia lon Slirpium notitia | gémaxüma cafligatione c9* obiurgatione digitos cenfebit, Nam nemo illorum morbis veclà nedicis tum uti. mederi potest, aut medicamenta comportere aut antea inuentis commode co» opportumid uti, ned nifi fimplicium exactam babeat notitiam. 1d quum omtibus fit manifeflifimit cur pluribus ' demonstremus nibilopus efl. /Ad bancautem con tfequendait notitia ron fatrs est femel | aut bis térue illorum difcrimina, Craleno etiam noslro tesle, fed frequetiter adinodum in- exi/Je, Proinde cutn ueteres olitt cuti philofophi tum medici evo propriamqs infbe veterum medi : élionet ad exquifitam t fTirpium notitiam confequendam nece[fariarm e[Je perfpectum babe- DL. n cir s fin vent barum inquirendarum munus non rudibus c9» imperitis feplafíarys non borum mini tsi ris equéimperitis,aut multo rudioribus, on etiam [Iulte c9» inepte plebi permiferunt; tionem fludiun. fed ad fe potius pertinere banc prouinciam arbitrati, tton unius co» item alterius tantum ve- gionis tracius; fed magnamorbis partem peragvarunt,ut tton folum fuis ibforii oculis omnis generis berbas coutuerentur,uerutuetiat manibus contreclarent,deguflaventi,, ut fcilicet Dacratione ntontantum earutdem imagines, fed co» uires plan addifcerent, Gic fané T beo "Theophraftus, phra[Hi,qui nobis nouetu de bifforia libros certé preeftantiffimos veliquitmultas peragraf- Jeprouincias conflat : neq; enim alias tam exquifita vattone fingulas fGrpium differentias, quas diuerfarum regionumatione babent, tradere potuifJet, D'iofcorides quods,ut tnetipe Diofcorides. teSlatur incredibili quodam cogtofcendarum berbavum defiderio ductus, tulta admodum tu militari labore loca perluslrauit, tantam bincconfécutus peritiam flirpium, utpost fe de dj fdem,Graleno etiam tese;abfolutiféimos veliqueritlibros, quos multi bodie berbarie me- dicittee fludioff, magno cum fructu, on tantum affiduà domi legunt, fed cy fecum nunquam tton circuniferunt, Pratereo tiuttc lubens Cyateiam, Dionyfium, IMetbrodorum, utpote quorut fcripta tion extent, temporum; iniuria perierint. Omitto etiam linium Secun vlisiu ge» dum, diuiniillius operis De mundi bistoria autorem, quemomnes plurimtiopene nono. end. - umin boc cogttofcendarum flirpiut, uerumetiam multarum aliarum rerum fmudiopofuif- fe; ac tandem mortem oppetiffe fciunt, C) uam uarias autem terr regiones ut tedicar materiam exacte cognofceret, uitattá; mortalium iuaret, Galenus lulrauerit, ttemo quí adem. - libros eius paulo diligentius legit,ipnorare potest, INam metallorum gratiain Cyprum, que ibidem multa funt : bituittittis c9» aliorum quorundam caufa, in Syriam Palestinam "mauigauit, Cuantum uero [ludi c2" opene tn fola dignoffenda terra Lemnia pofüerit,js qui nauigatiottis fie defcriptionem legerunt notum esl. FYeclongius commemovauimus atulla alia de caufa, quam ut binc nostri feculi medici dicerent, quantum ipfi à ueterum ab^ effent diligentia : quos tttaximo etiam rerum füarum;adeod; corporis díDeudio, in deufifei ais fyluis eg» temoribus oberrare, altifimad; montium iuga con[Gendere ut exactam [Hir piutt notitiam confequerentur baud piguit:co" ut uel tantorum uirorü exemplo tandem con utcli flirpiti cogno[cendarii ftudium ad fe pertinere credant, Q uod fftamen ijs exemplis pa vut rtouentur ad banc fufcipiendam curamuel pudor eos impellat adigatás. INemo enim eft «eterori artificum qui fíbi t0 ignominiofi fimi e[Je duceret, fi fue artis instrumenta qoa teria qua quotidie manibus cotreclat, ignorare iudicaretur, Cun itaq; in manuarijs artibus siis -ettites eum ridendil effe artificem exifliment, qui artís eius quam profitetur taterit nt fatis " NES eR - gerfpecta babeat;imultó certémaiori cacbinno dignus erit medicus qui fue artis ttaterias, dica, vidicui. & € AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOÁCHIMVM atq; ade fanandi inflvumenta ignorat, Et dete[landa quidem fi mullo alio,boctamen potift aum toimine bec medicorum quorundaminertia; defidia, focordia, c9" negligentia, quod ef^ fecerit ut propémodumomnis fHirpium cogtiítio extiticla. «9 » fuuditus deleta ' fuerit, cAtque actum plané de medicina berbaria füiftet, nifi aliquot bonos, eruditos, co diligentes uiros Deus excitaffet,qui boc ftudium quod iam ad intertiitionem tendebat, co» propé totum obli- feratur erat, taxis q3'uigilis «a'laboribus iuuare;atd; ab interitu uindicare uoluiftent. Inter eos autem qui flrenué in banceuram incubuerunt, mea quidem t fententia primas tenet Hemolas. genere co"eruditione larus FTermolaus Barbarus qui primus omniti,quod [aiam,noslra Bartantie c de facinus longé pulcberrimi ag gredi, camá; medicine partem tieutiqs contemnendam,à tenebris in lucemreuocare aufus est, [Nam initio fufcepti illius laboris preflantifimiLatqs multis iam feculis cGprobatii nedicee materie fariptoré Diofcoridem Latio donauit. Q wo corollarium feliciter peracto labore, Corollarium adiecit, quo nibil erudttius, nibil copiofíus, nibil de- Hemos nit maots varium pos P linium in latina lingua editum effc docli unanimi fententia faten- tur. C) uiequid enim & I beopbraflos. Aibeneo,Oribafío, A&tio,P aulo, Polluce, litio alijsd; cum Crrecis tum Latinis eruditis admodum bominibus, quos nominare nunc tibi attinet, (barfim notati est boc totum in Corollario füo;utto quafi fafce,complexus eft Bar barus..E1 quidem buius celebevvimiuiri fIudiii eó magts à nobis prcdicandum effe cenfeo, quod ipfe primus jfouis profefGone medicus à effet; fecurà interim in utramuis aurem dor- mitantibus medicis, nutanti tum breuid; cafüne rei berbarie auxiliares tanus porrigere osmes Rael. dignatus fit, 1ncoparabilis buius uiriexemplum ac in[Hitutii, paulo posl imitatus eff loan Ii» nes Fuellius Gallus, bomo füpralinguarii periti&nO uulgari rerum cognitioe praditusz fs etim pari conatu ac ftudio cum prodigiofís monfIris congreffurus, eumprimii ttobis auto eim latinitate donatumexbibuit,unde ueram exquifitami; materie medice cognitionem pe tere liceretyut falicet proferiptis e» explofís tandem. Aüicenne c9» aliorum. Arabum in^ Jülfisyerroribusq; tio leuibusrefertis de re bevbaria placitis, àpuriftimo fonte Diofcoride f'irpium notitiam bauriremus Certarunt itaq; inter fe bi duo infignes uiri uter alterituin- ceret;boneslum fane, Flefiodo c» Graleno tostroteslibus,certamen;à quo uterq; immor- talem ef confecutus gloriam, Ceterum cum IF uellius ueteres atq; adeo legitimas flirpium totenclaturas, quibus eas Doféorides appellauit, acceffiote touarti, quas mobrs ttagna Monsborer ex parte tonacbori e9*muliercularii füper[Titio peperityob[curatas nunc cg'oblitevatas ef^ im 2. Je inei etiam fingulas Jlirpes ab uito Difcoride defcriptas animaduerteret, paucis abhinc mendaturasopa «ttttis opus utapparet, multis uigilijs adornatii; cui de flirpium natura titulum indidit,edere fawape. uoluit. In quo fané quicquid ufquam ferd apud I beopbraslum,P linium,Galenutt,alios d; Ruelljjopusde ueteres c2" recentes probatos autores de flirpibus fériptum esl, complecli mago studio nita firpium. seniyus esl, C) uare d plerifqy bodieuir.ille bonus male audit,eó quod complura admodum ad uerbum aliunde; Plinio prefertim ac FJermolai Corollariostranfcripta, füppreftts eo rundem nominibus; in fuos transTulevit comentarios : quaft uerà illi quibus boc [uum tuere tur ficlum,modo füper ses effet, ueterum eorum; probatif&imori fcriptorum exempla de- Rucllis àcdue eftegt e Atqui ut mortuo iam nonibil patrocinemur,, unumtanti cümetmoyabimus. INeminé ima difitditu cs arbitramur qui nefciat Plinium ualum boc füum c9" immortalitate dignum de bifloría mundi opus ex antiquifSimis ac uarijs autoribus cotitexuifJe: is tamen ton quouts ini loco eo" rum unde fingula defcripfit nominatim mention& facit, cOtentus idipfüm femelfea fie, Q ua- re curnin Plinio baud culpetur quod non nifi fémel, libro nimirum primo, eorum unde füa tranfcripfit meminerit, qui fit ut boc ipfüm FR. uellio uitio detur ? cumtamen conslet bunc in pre fatione eius operis ingenuà fateri, eaque fDar]im &ueteribus tradita fünt, fe ucluti in compendium digefsilfe,atq; ufqueadeo ab ijs adiutum effe,ut eis pené totum accepti our | roinde LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIÁ, Proinde cumrs aliorum fcriptis comode ufus fit, ead; quafl in ordinem digefJerit, atq; adeà fia fecerit, erat cur pa sim autorum unde fingula mutuauerat ntomitia maximo lecentium fé sldio apponeret, De ijs itaq; ISuelli) laboribus alijflatuant ac iudicent quicquid uelint: fcio enim quam difparia, c» magtta ex parte iniquaymultorum de ijs ipfis fint iudicia:me cey 1à non pudebit aperté fateri, mibi eius comentarios multum profuiffe, Q uamuis necillud no bis difü imulandumfitnos non raro ab illo difJentire tantum abeslut quifbiam tme in uniuer fut omniaque inijs libris de natura flirpium decernit, probare existimez, V tcung; autem aulta fint in. uellj comentarijs que uo probemus, debet tamen nibilominus eius : ffudium stobrs effe longe gratifstmum, ut qui intanta rei berbarice caligine plus tamen omnibus quí buncantecefJerunt pre flitevit, Sed de S uellio fatis,aut certà plura quat oportuerit dixi aus, pyefertim cum non defínt fuce gentis bomines tumerudititum eloquentes, qui illi mul. 10 reclius quam ego patrocinari in bac caufa poffint, — A. IMaarcellum igitur L'ircilium varia viroi Florentinum, qui post Puellium banc medici partemilluslrare ag oreffus csl acceda- is renis. mus. Quamuis ueró illenon tmagnam adinodum berbarum notitiam babuiffe uideatur, ut qui profeJsione medicus tton fuerit, eod; tepore quo denfifimis tettebris ves berbaría ob- ducla iacuit fiia ediderit, tamen quia complura obfcura co» deprauata DDiofforidis loca em dleauit, co» pristino ntori restituit, debetuel boc faltem nomine illius fe'udium c9» conatus ttobis probari,cum nibil eque ad recte intelligendit Diofcoridem alios ds autores conducat; acexettiplarioril integritas e9* puritas. Q noduer nnnquam à uerbis JDiofcoridis pau lo longius recefJerit tec orum legitimi co» genuini Jenfum affecutus fuerit,id illi uiti cum «ceteris ittterpretibus comune esl, utpote qui nó varo Plinij magis quam IDiofcoridis fen- Jum exprimere acfequi ffuduerint, Q uod ueró nonulli Marcellum -Diofcoridts itterpre velim ain tem plané grammatici effe iudicant,nó tta gnopere reprebendo, Sed quod adijcitit eu in bac iria marcdlu, arte tio fatis tritum, boc faciunt more füo;ne tton palam omnibus ifanire ac fürereuidean- tur; dum ita frniftré acteimeré de bocuiro multisq; alijs de literis et ve ittedica optürié eritis iudicare audent, E po uero ottti a[Jeuevatione affirmare mbil ietuo, Marcellum intanta . etiam rerumomtium caligine;blures berbas copnitas babui[fG, ttagisds grammatici fuiffe, quam illi bodie,quitam impudenter de fama illius et aliorii evuditorit bominti detvabere n8 uerentur, I^ erum otttiféts nuticexteris;ad Crermanos noffros uiros aliquot bonos eo»erudi £os,qui editis fcriptis medicine berbarie lucem afferre, eoeam quaft in inteort reflituere conati fünt,ueniamus ut nte eos etia tttevita defraudemus laude, Inter bos autem primus fuit Orto Brunfelfius uir quidem eruditus ca*pland QUNézT0VO, Gi primiülatino;dein etia ger otto rfilfus ananico fcripto berbariá medicina iuuave coilluffrare conatus eft. Quamuis auté multa in illus fcriptis defideretttur, utpote quod de[criptiones pidluris pa[Gim nb refbondeát,et quod paucas admodum, c uuloares tantii flirpes protulerit, quod fepe nb fuis Q7 legitinis tto minibus appellauerit berbas : nibilominus tamen ut buticomtes certatim laudibus efferant: uelutiíca bac de catifa meritus efP quod ipfe primus omniti reclam pigendarum flirpiut va tiotter deno inGrermaniaim noflyam inuexerit alijs d; bancimitandi occaffotem pre buerit, Cetera que in eo defiderantur cum illa preflare noti potuerit multas ob caufas, potifuni uero propter crebras ac tultas typograpbi moleTias,qui importune infiffebat, editionem: | ut tnetipfe in aliquo füarumuigiltarü loco fatetur maturabat;ueniatm terentur., Quidmul ta&cum constet Brunfelfium primum faiffe in Germania noftra quiberbariat medicinam propémodum extinclam à craféféimis evuere tenebris attentaucrit;certe boc tIOffltie, quan quam on omnia ex fententia ceciderint, uenia dignifsunus el: nam etiam iuxta prouer- biu cvy yy un Ta zipovozreieg, Preterea aim buicoptimo uiro uibil optatius fue- . vit, quam ut posleritati plurimum prodeffet , equi boni, faciendos ffudiofis omnibus AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOÁCHIMVM eius labores,qualefcunq; funt, cenfeo, — Brunfelfioinboc ftudio illustrandee vei berbarie Euricius Cordus Jfüiccefit E uricius Cordus uir preter fingularem poétices aliarum, difciplinari eruditio- ttetiinitegerrimus acdiligentifsimus. Quantum autemrei berbarue uindicandee ab interi^ fu profuerit, Botanologicon quod ille pofleritati fue diligenti teffemreliquit,abundé teffa tiradeà ut nunc tto Tra mendatione buicnon opus fit. Fdoctamen in prefentia dicere uo" lui,uirum butclongiori ttita fuiffe dignifémum, ut qui opera tfta inflaurande berbariz ue dicite plurimum ttomenti adferre potui[fet. Sed quod parenti per ipfa fata non fuit. inte- Valerius Cordus grum perficere, oc filius quem poft | fe reliquit, I alevius Cordus;optime fpei iuuenis;et incredibili quodain cognofcendarii fürpium [Iudio aioreds flagrans nift dij quoq; quod lon gàabfit,illi uitam longiore inuideant, cumulate preffabit.Cumemm micpateruis ueffigijs f[renué infiflat, uS eff cur uelit quafiin medio curfü gradum fiflere. | Poft EuriciumGor- Hieronymus dutmiti banc venam defcendit FAievonymus Iragus qui auto abbincaltero;cum iat propé- Tr. — modwmbos comentarios abfolueramus,gertaticu i fcriptum bene longum de fHirpibus publi cauit. Cuius quidem«conatus mibi ualde probautur, INametfi mibi cum eo nulla intercedit fa stiliaritas, apparet tamen in bocbomine mira quedam in inquirendis fHirpibus diligentia, Et quidem buncuon effe imperitum berbavum, earundem defcriptiones quas affert palam teflantur. Eiufmodi enim magna ex parte funt utoculis fuis infbexiffe büc herbas quas pin git abunde demonfBrent.« Atq; boc quidem tiomine laudem meritus eff n uulgarem,potuif- fetis multorü euitare veprebenfionE nift fingulis feréberbis füa ex IDiofcoride nomina ac- cerféreuoluiffet : quafi uero Diofcorides omnium vegionum fHirpes defcripfiffet;cogritasis babuif[et,cum amen coffet quamuis propémoditterram fuas priuatimferre berbas, Dum itaq; omnibus [lirpibus fua ex Diofcoride omina itponere fludet,diclu mirum quam in- terdum temerà admodum,probatas c9*tmultis iam feculis receptas Diofcoridis lecliones im amutare acdeprauare cogatur. nodquidem ius pneter necefsitatem immutandiloca autori uon folumfibi Ifagus uerumetiam alij quidamyidi apio cum füpercilio,ufürpant: ut ii- hil mirum fitraros e(Te admodum autores, quamuis optimi fínt,quos tto infinitis mendis con^ taminatos uideamus . INeque enim alia esl maior deprauandi bonos autores occafío,quam cum quif, quod maximé placet in ijs immutandis flatuit. C) ui enim fieri potefl ut dum qui- tiis profuo arbitrio tuncdemit, mic adijeit aliquid, maneat illabefacTa getuina c2* legitima feriptoris fententia? C) uare non minus ueréquamlepidà quidaimdixit,eos libros effe opti^ ios qui nullam prorfus lturam experti effent, Cum igitur is tos temere queuts in bonts autoribus immutandimobis femper füfbectus co» infenfus fuerit, diligenter admodum caui. uus ne quid facile in Diofcoride mutaremus jnifiut idipfum faceremus matifeflifimee con ieclung aut P linius,aut alius quifpiam fide dignis autor moneret cogerétue, Sed ad I7a- gumreuertamur, qui quuim fErenud nititur ut fingulis berbis nomina ex Diofcoride im- potat,in alterum peccatum inedit ut na varo falfas co'adulterinas facultates, quod pernicio fifi effe temo nb ouit;cidem af&iguet, FHactenus tum exterorütum etiam nofIne gen tis uirorum aliquot fand eruditorum, qui editis fcriptis rei berbariam inare fluduerunt, bouorificam facere mentionem uoluimus ut quatn bene de nobis totaifs pofteritate meriti cf fetitoffenderemus eo ut extaretetiam erga iam mortuos aliqua gratitudinis noslne fiotti ficatio. Ceteros qui deea medicine parte fcripferunt nibil moror, ut quos conftet plus illi tenebrarii offudiffe quam lucis attulif[é, taceo quod eorum feripta multis ac grauibus erratis gleta fint, L^" erü inter omnes berbarios libros qui bodie extant, nulli funt qui plus crafafa- Egenolphihers. stt0rum errorum babeant, quam illi quos iamiterum atq; itevum edidit E'genolpbus typo- belii. —— eypbus, INammultis inlocis unamatd, eandem berbam pro duabus tribísuejijsis eo for ina (9: facultatibus diffantibus; pingit, Sic ex uno quidem Polygotato, Diclamni co Elle boruttt LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIA, borum album facit, La etiam piclura c MAtriplicem e Mercurialem exprimit, Gladioli nomine tres inter fe differentes berbas defcribit, Omitto alia multa que quiuis, modó per- tenuei berbarum notitiambabeat, primo [Latim aditu deprebendet, De picluris eius boe dixi/Je : fatis fitytne mirari maiorem in modum cur füis pyxidibus non appinxerit etiam afsi- dentes pbarmacopolas, aut illorum ministros precinclos corio, cum nelliaduolattes "iu^ féass«o aquee naues, atq; in ijs ad tranfLra fedeutes nautas adbibericurauerit, Sed cut ton atttagrti faciat comoda fludioforit,eo* adem augendam magis attentus fit, nibil mirum ex il- lius officina prodire eiufmodi libros, Porró ut eó tandem quó tendebat animusperueniart, ego quidem paulo anté comemoratorum longé doclifeimorum uirorum LfAudium imitatus bos de bistoria flirpium commentarios maximis cum uigilijs tum fumptibus confeci, In quibus initio quicquid ad uniuer[am cuiufque flirprs bistoriam attinet,omnibus » Juperuacaneis ve- cifís; breuiter, «9* ordine, ut confidimus;optimo,eodemá; perpetuo, complexi fumus. De- inde fingulis flirpium bislorijs uiuas «9* ad nature eetmulationem à nullo utiquatbace ort nium dixerim;artifrciofius expreféas imagines adiecimus: idit nulla alia de caufa, quam ut ea que udis uerbis exponit bisloría, certius exprimeret,atqueadeo altius anitto tifigeret pictura, INeque fan? peregrinarum tantum flirpium , füads [bonte in Germania noslra baud prouenientium, quarumtamenplus centum ijs in cotmentarijs fFudioft reperient, pi- éluras dedimussueruttietiam uulgarium, c» earum quee iuxta fepes ac dumeta pafmpro- Confilij fii vatio nem in conficien dis ijsde [lirpiura bifloria comenta rijs exponit, Vulegatifiartt ueniunt, ld ut faceremus duabus potifsimum rationibus moti fumus, Primumut berba. ction bebaum ric ttedicie : fludiofí earutidem etiam bistoriam integrati co in ordinem digeflam babe- vetit, quee tagtta ex parte à ueteribus non es tradita apud recentiores ueró nion nifl man- ca c9 cotfufa., Dein ne posteris ttosirís accidat quod nobis eueni/]e tteminiob[curum ey, utfclicet que bodi e fuit ottttibus notiffmeflirpes illis prorfus inco gititee fiant, INam quis picture non con temnende, est qui nefciat.Diofcoridis feculo plerafos berbas tam notas füiffe,ut illum piguerit eavun- dem totas quibus à po[Teris fürs agnofcerentur tradere? Quod fi tatten bodie peritiftimos etiam berbaric rei bomines perconteris,temo erit qui eas cognofcet, Quare ne tostrane- gligetitia, aut temporum iniuria eueniat ut € notitia bominum uulgares mnc plebeisis cogni te [lirpes excidatit, earundem etiam bislorias 2* imagines ijs ttoslris commentarijs infe- vendas ejfe duximus, Etquare notas «9 uulgares admodum flirpes contemueremus,, cum Jepius maior illis uis infit, quàmi)s que à vemotiféimis extremis; orbis partibus, ton i fi- ue axis : fumptibus conquifita, importantur? INam quid Polygoto inagis uulcarefquid contenptius omnium fiquidem conculeatur pedibus : quod fi tamen uim ews quam in frflen- do » fatiguárte obtitet experiri uolueris, nibil eo praestantius dices, Poffem buic fimilia mul- £a commemorare, fed inve ttota tion esl cur temerà uerba fuudamus, C) uid multa? ut tan. quat diuerfis copijs iunctis tobis contra uarios morborum infültus aciem iniruere lice- vet, tam nostratium quam exterarum Slirpiumtum bislorias tum imagines fludioforum oculis fubijcere placuit. In acquivendis auté peregrinis et radicibus cy» feminibus que füb- inde terne tandata uobis feliciter prouetere tttultii nobis profuit FAieronymus Schallerus medicus INoricus orto e5* berbarii alarum; multarü rerum peritiféunus .Q uod bocloco comenmorareuolui;ut noftre atnicitíce accbaritatisaliquod apud pojferos extaretteflimoniit, cout ftudiofí quantum buic bono «9* erudito uiro;qui fua ttobrs tuquam defüit opera, debe vent palamintelligerent. Cieterum cum multarum flirpium quas neq; Diofcorides neq; alij ueteres cogttouerunt bifforias buicoperi inferuerimus:nam cum magia ex parte fint uulne raríz atq, adeo in quotidiano multorii, maxime cbiruvgori ufa pretereundas minimé puta uius sillari certe ufitatis atd; adeo barbaris nobis utendum fuit nomenclaturis quandoqui dem latinis deslitueremur, IMaluimus enim uti ineptis minusqs latinis appellatiombus, d jS Hieronyunus Schallerus, Quare ititerdu ujitatisey barba. ris ufas fit no» mienclaturis, — AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOACHIMVM illis adultevinas uel orecas uel latinas accerfere;tte félicet cum illegitimis earundem toten daturís adulterime etiam ills facultates afcribendee nobis efJettt: quod cotigifJe nonullis qui de re berbaria fcripferunt, fupra comemorauimus,Q nare ubi potuimus babere dictionem gnecam per omnia germanice appellationi refpondenté, banc potius quàm falJam aliquam Curmiteey ex DDiofcoride illis impofüimus. In alijs flirpibus quas Diofcorides cognouit unicé caut- IE 4pulDio: sere tie otftties earumdem tomeniclaturas quee initio capitumreperiuntur comeimoraremus , a quod fciremus propémodum omes à fciolis quibufdam ex « Apuleio, aut alio eius generis pretrte. — autore adieclas c in contextum Diofcoridis temere raptas effe : «g* quod perfpectum ha | beatus nibileque berbarum cognitioniobfuilTe matoremsiacturam attulilfe ac illam con fufam appellationum coaceruationem. Pneflat igitur paucis admodur,ijsds ueris c» legiti anis uti tre nominum conifu[io, verum etiam tobis cofuflonem pariat. Porró adieamus etiam Avborkquanme aliquot arborum biflorias e*imagines non quod ttobis confilium fuerit fingulas uelle defcri M ; dA ee, bere, id enim infiniti laboris erat : fed cum Diofcorides alijs rei berbarice fcriptores illis ictle, flirpium quarundam folia affimilent, atq; adeo fine earum deliniationetota bisloria fatis intelligi non pofüt, barum etiam aliquas ijs cómentarijs inferereuoluimus,ad quas in cogio fceuda flirpium bistoria fludiofi refpicerent. Quapropter quod fecitus, non errore, fed Quid iti cóme- iudicio factum equi iudices iudicabunt, In facultatibus cottemorandis fumma diligetttia ca^ n deir uitius fte alicui fTivpiti adulterinas ac illegitimas quod pleri; tto fite maximo errato cui jikrandum. — tee bumanee dif bendio fécerüit,affignaremus,Q nare in bifloría fhirpilí quas ueteres cogno uerunt;eas duntaxat quee à Diofcoride, Galeno, Plinio, interdii etia que ab. Aétio, Pan loc: Simeone Sethi tradütur retulimus. ldis ea maximé de caufajut omnes fGirent eas facul tates in quibus illitres concordes fünt;e[fe eiufmodi;utin ijs tanqua maxime legitimis (bein certam potere liceat. INamm fi inter fe diffentiunt,tum Craleni potius quàm IDiofcoridis, es buius vur[us ttagis quatn Plinij erit fequenda fententia, Cur autem Graleni fententia omni Lus alijs fit praferenda,nulla alia esl atio, quàm quod is flirpium facultates partim certa quadamratione c9*metbodo,quam literis fübinde mandauit,cognouerit, partim etiam expe vietitia didicerit. In reliquis quidem flirpibus que ignotee ucteribus fuerunt, Graleni fecuti fumus exemplum : nam eas tantum (facultates comemorauimus quas multorum experientia comprobauit, qu d longo ufu receptae fünt ab ommbus, e que ab earundem qualitatibus Oxdirisiniscóe tiom abborrebant, C) uoduero inijs comentarijs orecarum literarum ordinem fecuti fumus, menarijs ralio. 5 d'necefertate ipfa quafi os cogettte fecitnus. INam multo maluifJemus, Diofcoridis exem plo;congereres fibi berbas pafüm conneclere, quam eum quem in[Bituimus fequi ordinem, nifi idipfüm per picluras nobis tton licuilJet. Siquidem cum nullius flivpis bifloriam fine ut- ua eiufdemimapine ijs noslris cómentarijs inferere conslituifJemus, [lirpes ueró ipfas ac earundem genera non nifi diuerfis temporibus, «9* nonnunquam aliquot annorum interue- tientibus interuallis nancifceremur, bunc literarum grecarum fequi ordinem coacli fumus. Qyuanquam tion uideam cur mibi tam exquifita opus frt excufatione, cum bunc etiam ordi uem fequi Galenum, P linium,eo" post eos Paulum, /A&tium, aliosd; complures n pudue piturc ez imas Yit. Quod ad picturas ipfas attinet, que certe finguli ad uiuarut flirpium lineamenta c9 gresquic. — eff'ioies expre[[ce funt,unicócurauimus ut efeent abfolutifimaz, atqueadcout queeuis flirps uis pingeretur radicibus caulibus, folijs, floribus, feminibus acfructibus, fummam adbi- buimus diligentiam, De industria uero c dataopera cautmus ue umbris, alijs minus neceffavijs,quibus interdum artis gloriam affeclant piclores ,natiua berbarum forma ob- Ls Wa hteraveturzteq pafst fumus ut fichbidint fuee indulperent artifices, utin fubinde ueri^ ( phus speeitis £46 piclura vefbonderet. Diclorum miram induslriam predar imitatus esl itus Ro- falbtor. .. dolpbus Specklin feulptor. Argentoracenfís longdoptimus, quiuniufcuiufq;pictune fcul- pendo LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIA, petdo lineamenta tam affabrà expreffit,ut cum piclore de gloria c9" uicloria certa[fe uidea tur, Gedeetfi multis «9 ámpenfis c2» füdoribus picluras parauerimus; tattten tton defüturos: ncontemptores fcimus qui eafdem ueluti inutiles actudllius momenti damuabunt, atque buic quidem füse inc» Pe. ptifcunee fententie Cralenum patrocinari damabunt, ut qui ne defcribi quidem flrpes uo- luerit, tantum abesl utearundem picluras probauerit, Q nanquamueró neminem effe pu- tem qui tion quati illinfaniant intelligattamen eos bocin loco rogare baud pigebit,osen dant nobis ubi locorutt Cralenus flivpium defcriptiones c9 picturas damnarit ? cum certó fciam boc illine per omnium quidem uenifJe in mentem, «Atqui refpondebuit flatittt rale num idipfüm libro fexto de fimplicii medicamentorti facultatibus ,capite dex Abrotono, di- fertd aféerere. L^erum uos uicifsim illis vefpondemus faterittos quidemGralenti noluifJe flir pium formas ac (becies deferibere, non tatmen quod eas ipfas damnaret aut inutiles e/fe iu- dicaret, fed quod idipfum posl tot tatttosis uiros, Diofcoridem pre fertim,qui boc, Graleto etiamibidemteste, abJolutiféune preeslitit, conari plané fuperuacaneum exislimaret, Sed quid multis moror? quis queo fae mentis picluram contemtieret, quam conslat ves multà Pituelaa. darius exprimere,quamuerbrs ullis,etiam eloquentifeimorir, deliniari queant, Et quidem tatura ficcomparatum estut piclura omnes capiamurzadeoq; altis animo infident quee in tabulis aut charta oculis expofíta füttt c» depicla, quàm que nudis uerbis defcribuntur. Einciultas effe flirpes constat, quee cum nullis uerbis itade[cribi poftint ut cogto[can- turpiclura tamen ficob oculos ponuttur-,ut primo [latim afpeclu deprebendantur. Proin- de ub immeritó bonis picloribus füus femper apudomtes atates bonos fuit, E in uniuerfa Greca butcinorem fuiJé noti efLut ingenui et libere educati pueri atte oma aut altem una cum literis picluram docerettur, quód illis conflaret,bancipfam effe que fingulari ve- Yuttt toti Lfoluim Htatilrat exp rüneret,fed co'temoríat conferuaret. Quare ea quod; ars in prinum gradum liberali artium recepta est femperd bonos ei fuit,ut ingenui cam exerce rentymoxutbone[fi perpetuo ittterdiclo,ne feruitia docerentur:ideods in bac nullius qui fer uiieritopera celebrantur «Atqui de piclura;quamquida fatis certéimprudenter explodunt, bec dixiffc atiis fit. Preterea cutn intexeuda [lirpiii bistoria uocabulis paulo obfcuriorí Explicatio quas bus, «9: ab unperitori ittelligentia fenfuqs difiunclis nobis utendi fuerit,opereepreciti nos jt. Puig fücluros duximus, fi borum breuem quandam explicationé adijceremus, ue inter legendum ; parumperitos vemorarettur, | Porró cum fingulis fere [lirpibus quatuor nomendaturas Quauorndici inditas efe conslet,gveecam nimirum latinam, barbaram, quaofficitee feplaffaviorii utu '*?» tur co-gerianicam,quadruplicem etíam Indicem concinnauimus;ut quifos Fatum audito to anineycuiufs flirpis bisloriam querere nullo labore pofüt, — DDeuobis infüper boc affir- amare po[[umus; tos ned; impenfís ned; laboribus inis adornandis cómentarijs pepercilJe, ut multorum de ttobís expeclationi fatis faceremus, INeq; eim grauati fumus in campos c2 Joluas creberrime excurrere, altifima iuga montium cofcendere, multad; artificum tedía, quee illis evratorum interdum emendatio peperit, deuorare:quod quiuis rerum equus et. amator per fe flatum deprebendet, ita ut non opus fit toslramoperam parum modele pree- dicare, Q uod f/tamen quid nobis bumanitus accidit, fat fGimus uenia dignos effe tos boni quid; iudicabunt , quód unius bominis non fit vem berbariam funditus propémodum obfcu- vata, ita inititegri reslituere,ut omniprorfus reprebenftone uacet,in bac preefertim re- vumotnii difficultate,acueteri de flirpibus cómentariori inopia. Inter omnía enim uete- vumde flirpium natura fcripta que earutidé coniunclim totas tradunt, ullum prorfus niff Distoridcsine -Diofcorídis extat:quitamen necomtes jut fupra coprebenfum est, defcribit,nec quas pin- je dus PH git femper diligenter ca*accuratà deliniat. [Nam in facie flirpium repraefentanda interdum n iod uarius effe apparet, tiotttiuttquá etiam tam multas preterit notas ut nibil minus quam eatn gligens, AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, IOACHIMVM de qua illifermo est flirpemexprimere uideatur, Id quod tum maximé fit, ubi à fe non ui Jas; e: ex aliorum fententia flirpes depingit, Preterea nonpudebit etiam tos errata, fl qua commifi/Je conuincamur agnofcere, atque palinodiam canere : tantum abesLut indigne laturi fimus fi quod nos non potuimus impediti aut negligentia, aut iudicij tenuitate, alijin- ueniiant aut farciant, modo omifGrs tnalediclis «9 conuicijs, ut ueritatis fTudiofos decet, va- tionibus potius q9* probatiféimorut i feriptorum tesTimonjs fententiam noslram veuellant «9 cortuiticanit, Q nod !/í uer quifbiamomnino flomacbari, c2 ialioné ín conuicia prorutm- qerepergetbuucipfum füee magis quàm noflre exiflimationi obfüturum arbitramur: quod tetto eum bonum uirum reputet, qui temeré detrabere de fata alterius audeat , Et certe ' qui tam prompti c2* parati funt ad alienos labores uel extenuandos., uel contemnendos, uel prorfus repudiandos magta ex parte in tenebris delitefcunt,qo* in angulis fe continent,ubi apud füi ftmiles eg" imperitos afinos mire triumphant, C) uod fl tamen momi illi aliquan-. - do tenebris erumperent, co» in apertutt prodirent,tettio ton ffatim intelligeret quám itta- ni eruditionis fisluturgeant, quami; fint impudentes tugatores, Et tos certéislos conui- ciatores fic exciperemus., ut fefe in latebris continuifJe, co lucem nunquam affecla[fe opta- vent. INam adillos probe traclandos, ac eorundem tela c9» iacula fortiter propellendare- torquendaq, neque uires tteque artes nobis defuturas confideremus, — De Michaelis Jfingrinij typographi Bafilienfís diligentifsimi, in excudendo bocopere industria cy» fe- dulitate boc ín loco plura dicerem; nifi bas ipfas ex alijs multis quee nunc antis aliquotexil- uus officina prodierunt, fatis cogititas actefTatas effe f'aremus, Et quidemopus ipfum per »fe fatis loquitur quàm ín eo imprimendo diligens fuerit, C) uantos autem fecerit fomptus, factle quiuis ee ftimabit qui operís magnitudinem c picluras ipfas pro rei dignitate ex- pendere uoluerit. Plurimum itaque buicuiro debent vei berbarie : fludiofi,yut qui neque im- penfís neque laboribus quo illorum commodis inféruiret fludiad; iuuaret, pepercerit. Cum uero bodie multos e[Jetypograpbos compertum fit, qui inslar fucorum alienis infidientur la boribuslibrosqs optimis ac eleganti[Gimis typis excufos, e»prestlantiféimis picluris orna tos inepta fua etmulatione deforment atque contaminent ide nulla alia de caufa, quamut ex aliorum incommodis fua comparent comoda, I finovinij etiam, qui immenfos in bocopere ex^ cudendo fümptus fecit, vatto babe nda fuit : ideog; ne quis alius bos toflros commentarios ufquam locorum impune imprimat, Ceefareo decreto, quod initio etiam operis monuimus, cautum c9 profpeclum ed, Quum ueró ufitato tore patronum aliquem ijs nostris contitientarijs duereretn nobilitate ey uirtutum fbleudore excellentem, nemo omnium cuiiu- ftus quàmtibi Iluffrifüme Princeps 0 4 cnim &, dariftimo beroi,bos dedicaudos effe roAcsiMr putaremoccurrebat, Nam fi generis tui uetuslatem atque nobilitatem fpeclo, nemo te bo- i M Rae die Principum aut melior aut pra flantíor utpote cuius maiore | à Gruelfés qua uix ulla in denbwgenfis Cxerinatia uetustior est nobilitas ortos effe constat. C) wodffeorundem uwtutes expen- lw. -— domillampror[us uirtutem magnis ca*bonis Principibus dignamllis defui/fe uideo.Om tiuero genere uirtutum fuiffe claros uel inde maxitmé colligi potest, quod Francie pars ad JAMMoenum fita,cuius tamen gens libertatis tuendee femper fudiofiffima fuit, non alio omine quam nobilitate co uirtute eorum inuitata;i]s parre corperit. Poffeémnunc fingulorü wa- iorumtuorii qui res maximas gefferumt uirtutes cómemorare;filongius euagari epiffolera Albertus Mare. £10 permitteret; quare pretereo ceteros, at unii eur; precipui produco ALBERTVM cbioBrandenbur. j]]urm quem ut reliqui propter infignem fortitudine inq; preelijs dexteritatem ac felicitalem, gn USE germamci, Achillis cognomine celebrariit:ita ego propter fingularemprudeutia;atq; inve" vlyffes. bus agendis miram induftria cfolertiam,germanici I^. bffem merito appellandi effe cen- Jeo.-De buius autéimultis ac uarijs uirtutibunulta extant precarate[Himoniain corii libris; qui Prin- LEONHARTI FVCHSII EPIST, NVNCVPATORIA, qui Principum Germanie res bene gestas memorie prodiderunt, adcó ut de ijs nunc lon gius mibi di/ferendii minimé fit. A d tuam itas celfitatem redeo ,de qua uerifstmó dici poteft quod femina uirtutis à bonis parentibus in posteros propagentur, Tantum enim abefLut à maíoribus tuis Principibus opt: nis degeneraueris, ut plerofq; etiam ingenio cy uirtute fa^ peraueris. Namut multas e«:d, praeclaras eo? magno Principe dignas urtutes tuas, iusli virtues vrina tiamin imperio;pacis tuendee cram, magnitudine animiinte gritatéymodelíam, clementia, P "eo digne «eximiam bonitatemjomittam,nónne bec uere in te regia eff uirtus quod fludia litevarít, studisliteraum quee tamen uulgus Principuttodit cane peius 9 angue, adiuuare, ornared; tantopere fTu- DUC uTHoTeS des f C) uodautem immenfo fauore literarum profequaris fludia maximo el argumento; dÉi quod non folum fcbolam;fed eo aulam doctifmis uiris, quorum opera ad ffudiorum acre- rum gubernationem uteris quorum; te colloquio obleclas,pulchré ornatam babeas, In eo autem quod literas earumj; cultores amas obferuas ,tuerisampliféinisds bonoribusauges fingularis tua elucet prudentiazitelligis nang; fapientise fludio,atqueadeo literis ipfis flo- - rentibus;res omnes quibus bumana focietas conflat coferuari, Literis enimdebemus quod iterari bodie doctrine cocleflrs, aliarum; diféiplinarum puritate fruamur. lifdem etiam acceptum comoda, . referendum quod aliquid,quicquid esL adbuc refTat, quodd; non ommia uttà cum corporibus eodem puluere obruta c9" fepulta fint, CQ uid enim maiorum noffrorii uirtutes atq; res pra daré geffas ab interitu c7 obliuioute uindicauit nifi litere ipfe? Quid aliarum rerum om- niummemoria ufq; ad bcnofIra tempora conferuauit nifi litere 9 Sed idipfum uno c9» item altero exemplo breuiter demonflremus. INemo bodie animantium naturas exploratas ba- beret, tff Aristoteles precdarifiimos illos de eorundem bistoria libros confcribereuo- luiffet.Q uod ut praflare po[[et ton parum Alexandri adiutus e$t liberalitate, qui ad con &cxaxdriliber ducendos uenatores c2* alendas beffuas illi ocfingerta taletita,boc eff, quadringenta c9*oclo litasin Aniftot. gitita millia coronatovi tranfitifit. INullam preterea fHirpium peritiam bodie apud ullam gentem reperire liceret, ft Diofcorides , 1 beopbraflus , Plinius,» alij quidam earundem totas quibus deprebenduntur, literis non mandafJcnt. [Merito igitur bec uerà regia ín te uirtus nobis multis modis predicanda erit, bocprefertimtempore;quo maximus literarum sodio tempo omi contemptus no tantum rufTicas ivrepfit cafas,eg'artificum tabernas. fed ey'ma (gttq-- Yemaximuslitea tuitidotmos ac Principum aulas notus enim quifqs bodie est Principi, quem bec cura con mpi» Jeruandorum fludiorum tangatzita ut nobis metuendum fit,nifi C. L'aliorumqquorundam, paucorumtamen pr dolor, Principum patrocinio c9liberalitate adiutee füerint, ne prope- diem à manibus nostris elabantur,, redeatés priflina illa uerd Scythica barbaries. C) uare ut litevas quemadmodum cozpisli perpetuo ames , foueas , «9* conferues,, tton folum bortor,' uno ctíamper CHRIST V M oro. Siquidem dum eas iuuare «9* ornare [ludes,, fimul etia Que commoda religionemcuius in primis cura babenda esl,nature cognitionem, leges ,co* quicquid eft ad Veram confer t "m ; La E ; uattonem fequati reipub. pacem c9" tranquillitatem conferuandam uece[Jarium, tueris. Proinde tton esl cur. yi. f C. L'eus liberalitatis qua in conferuatione literarü uterrs poeniteat : dum enim barum cul toribus fuccurris,atd; adeo ut fuum curfum fIrenu&urgeantefficis tibi etiam fimul fempiter namlaudemparas Q num enim ilis non fit quod pro tantis tibi beneficijs quibus eos ortas rependant,tamen bocpreflabunt uicifim,ut memoria tua apud posleros perpetuó fit dura tura, ]Nam quanquam reliqua bumana omnia, utcund; in fpeciem uideantur ferma c» foli- daycum atiis fimul labantur c2" deficiant;fola tamen laus quam doctrine conferuatio pepe vit immortalis existit, C) uapropter neq; ampliorem,neq; (bleudidiorem famam eo:gloriz vibi imototi tuc ornatifsumee familie, comparare poteris quam doctrine cz»[Iudiori con- feruatione, T^t autemid quod nunc facis perpetuo quidem facias , in primis te necefitas ipfa; quam paulo ante expofür, cobortetur: dein diuinum etiam preceptum quod bocipfim abs tà : FA AD ILLVSTRISS PRINCIPEM DN, lOÁCH; EPIST, alijsd: Principibus féueré admodum exigit,ut liberalitate ueftra fic iuuetis ftudia, utborum Jabfidio publica pax co tranquillitas conferuetur. Sed non eff cur C T7 fpotte cuvrventi cal caria addat, quit inter omies Grermanice no[Iree Principes uix alius reperiatur qui eque atq tu literas, cosd; qui opinione aliqua eruditionis clari funt,amet,foueat, tueatur ,ornet; " pedidtons ]Nobilitatis itaq, tuce, multarumd; aliarum preclariftimarii quee inte elucent uirtutii (fplen - We. —— dore totus bos quos multis fane fudoribus eg*impenfis adornaui, de Stirpium bifforia co- : meittavios Celfitati tue infcripft, Perfpectum enim babebam eos n uulgare; fed excellens aliquod patrocinium requirere, quandoquidem uix ulla alia poft effe comentatio que plu- riui calumis pateat c9» expofita fit, quam eaque de fFirpium natura explicanda füfcipi- tur. Proinde cumin fpem certifemam adduceremur uoffras bas uigtlias non uulgarem ora tiamex amplifeumi nominis tui im[criptione apud candidos c9 equos inituras fored; ut eai ob caufam maledicoriim conuiciatorii petulattia perfringeretur te quidem in tanto ornatifei torum Principummumnero nbi delegi,cui potiféimum bas ipfas confecrarem, C) uare cum , eas füfcipies illustrife. »xk1N C$, comendari tibi defenfionem co conferuationer buius Disina greftn, Partis tnedicine que fHirpium naturas inquirit; flatues, Q uam ut cupidé clibenter inte ve. tico benignitas cipias multa) fcio, rmouebunt: potifümum uero boc ipfum,quod uix ex ullaalia ve imagis diui s d iplis». prefentia e benigmitas eluceat, quam ex tam uaria [lirpiui tum forma, tur ftatura, dui fcilicet oinnes illas ad ufüm bominis conditas à Deo ipfo perpendimus, Si quid ipitur aliud)berbavum certà diligens contemplatio exufcitat,imó cofrmat ín animis no[Lris opinio tiem banc, quod bomines Deo cure fint, quitam anxie laborauitinijs iuuatdis ac tuendis, dum tot elegantif imis atq; preffantifsimis flirpibus,quibus illitam uarios morbos propul Jare poffunt, terram exornauit, / [Non parum etiam ad eam fafcipiendam curamte preecla- rifümortitum F.egumtum Principum exempla; que füpra recitauitus bortabuntur, Sed omiiun ttaxime immenJa comoditas quee ex ifHius partis tedicine conferuatione ad uniuer Jos perueniet, LAd berbarie deniq; medicine tum amorem tum defenfionem mira quoq; iu- cunditas, quee in contemplandis tot berbarii generibus animi fübibit tuum, inuitabit, Q uid T enim iucundius, quid delectabilius quam intueri flirpes, quas Deus opt.max.tot tam ua rijs pinxit coloribus, totelecantifsimrs vedimiuit floribus, quorumcolorem nullus unquam piclor fatis exprimere potuit:tot deni feminibus o» fructibus, quorum co» in culina co» in itedicina ufus eft maximus ornauit? L'erumnon efl curte pluribus in admirationem buius partis tmedicine pertrabere coner utpote qui antea fludio «9* amore eius fictenearis ut uix fft aliud quod te ifia gfs deleclet, JNunquam enimin extruetidis bortis tot arboribus akk ber bis confitis tantum opere qo'impenfarumponeres,finon illucte vei iucutiditas acfingularis attor pertraberet, Reliquum nuncest illuslrifé. v & Ys c Ps, utpro tua excellenti butta- litate, quee uei familie cognataest, munus boc tioflvíitanqua fpecimen «9 teflemmet erga C. L'amoris e*obferuatttice exporrecla letads fronte accipias atq; tte tuo fauore co- pleclaris,eo autoritate ab inuidorum calumnijs defendas, Bona autem fes ei bunc bor- tum quem donamus C. Lore longé ovatifSitum, ntontantum quod in eo omttís feré generis berbas elegantiféimé piclas reperire queas, uerumetiamquod inde ad quauis tmtorborii ge neraveimedia decerpere tibi liceat, eus opt,max.tetuamd; ditionem incolu- ttem fevuet ut IS.eipub.Cbrifliane atqueliterisdiutifcimé pro- deffe pofüs, TübingeeCalen, Marti)s Atto à tato Chrislo wm. p, XL1L Acetabula, KÁcinus, Aculei. Ácus, KÁdnata, Ale. Alabafira. - Aluta, VOCVM DIFFICILIVM EXPLICATIO, EXPLICATIO QVARVN DAM VOCVM TOTO HOC opere pafsim occurrentium , in quibus affequendis non admodum peri tuslector haerere poflet, 5 Cetabula ab aceto denominata j utdentur:quauís alij ab accípien do díctum putent;atque hínc eft à quodfícribantacceptabulum;ua 2:3 fculatg fueruntorbiículata, cone caua, fine marginíslatítudine, quaeaceto plez naad íntínctus ponebantur, Dehínc uoxad omniaalía quz fimilem cocauitatem habent, translata fuit, Príámumty fic concauas partes in polyporum flagellis, quibus d anímal niti tur, & uelut adminículis fultum exurgit, nos mínauerunt, Translataetíam uoxad foemina rum locos,uocaueruntQp acetabula uenarum arteríarumtp ora, quz in uterüferuntur hían tía, l'ranftulerunt poftremó etíam hoc no« inen ad herbam, quam eam ob caufam Ace- tabulum dixerunt, quod folíaacetabulo fimi: lía ín orbem círcumacta, fenfimQ, fic ut fen« fumfallant;íticoncauam lacunam defcenden tia; habeat, xozvAudlóvse eroecé nominantur. Acínus nontantum grana interna uuze, quemadmodum quídam exíftimant,fed toti fructum;quí ex fucco, & parte quz uelutí ca- ro eft, X ex uínaceís, € ambíente forínfecus cute coftat, fíenificat, 'eftís Galenus, qui lí bro 2.defacultatíbusalímentor& fícfcripti re liquit; Aciní corpusex quatuor partibus con [tat;ex eafcilicetquze efus ueluti caro eft ; exc humoreper eam dífperfo;undeuínum:;prate rea exnucleo;atqp eo quod omnía hecforís cír cuncludit membranofó tegumento, 6d Cirae císdícítur. ^ Aculeí,quzcüd; duríufcula ín cufpídem turbínata punctíonem inflígüt fpiz -culoríímodo,nomínantur, ^ Acus;purga- mentüfrumentí, leuífsimü fcilicetín eo quod uentilabrís extra aream zíáculat, ^ Adnata, uel Adnafcentía, fiue Appendíces;ramulidi- cuntur quos caulísnónundj exfemittít;quafi noudadícítítiamtp prolem,Sicautemuocane tur, quod quafi caulí adnafcantur & fuperace cedant, Girecí aaeeQvoldlae, quod círcum cau lem erüpentesaccrefcant,appellarüt, —Alz, cauí ínter caulem, &ramulosanfractus;unde finuatím noua proles egredítur, facta ab hus manís alís translatione, dícuntur, Crrzecí ue- eydame uocant. ^— Alabaftra funt feruandís odoribus ex folidifsíma & frígídifsíma mate- ría facta uafcula, ficdícta Girzcís quod ob Izee uorem fuum capíteneríG; mànibus non facíz le poffent,Jubricag dilabereritur, Hinc ala- baftrítes lapís, quem nunc alabaftrum uo- cant, quoníam ex eoalabaftra fierent, deno- mínatuseft, ^ Alutapellís feu corium díci- tur poftquáad ufum &€ opus calceorit & aliae rgmrerum concínnatü eft, Hínc algtamen,fi uealutamentíit, opus ex cocinnatís pellibus fa Cum, Etalutarij,pellíum & coríorücocínna: tores, — Alfiofanodiícuntur eaque frigidis locís gaudent, fed contra potíus quz algorcs ferrenonpoffunt, ^ Amulera remedia func prafentanea aduerfus uenena & fafcinatio: nes,qualia quidà ín annulis,& écollo fufpen- fa geftarefolent, ^ Amphora menfura eft que capitduasurnas,feuoctocongíos. Api ces qua ín medio calycis feu follículi quo flos claudit erumpüt,ftamína funt,que ueluti fila mentaab íntímo florís finu profilíát, Habent apíces fzepiusín fummo quídpíam crafsíufcu lum;à quafimilírudinenoméacceperüt, Ar bor eft quícquíd àradíce ftatím fimplici caudí ce, brachíati ramís ; furculofum, díffolutu& contumax affurgít, ^ Artículi funt partes qua ín nodosquofdam íntumefcüt, à quibus perfzperamuliprodeüt, ^ Aíparagíquepri mum ínlucem prodeütoler& eermina;priuf quam ín folía explicent, recentíffimity turío- nesquíedendofunt,dicunt, Arifta,eftque utacustenuís longa, emíneta gluma.1In fum masarífte quafi apices &cornua funt fpícari, Accefuntfoetus mínutiotes herbartt fru tíci;'arborum ue, quí dífper(ius raríusG enafcunt : ut funt partus laurí, A tcp ín hocab acínís differunt, quod ij denfius proueníant, Brachía funtplantarü,przciípuc aute atbo- rumramuli;quodínftar brachíiori in homine extendant, Dulbíradices funtrotüdz tuní catae; quales funthyacínthí, afphodeli, € col- chici, Achryes funtoblonga panícularum mo donucamenta, que fquamatim copacta propendenté ramís. Crefcüt hyeme, uere dez hífcüitín flauefcentesfquamulas;& folio pro- deunte, decídunt: qualía in abiete;pícea, à az Ijspermultís uídere lícet, Plíníus pilulasno- minat, QCalathuseftrectusturbojhoceft,id quod ex anguftijs ínlatítudínem fe diffundit, Calathi effigiem plane referuntfloresliliorü, Calyx follículus eft, quo flos prímit,mox femínísfoetus clauditur, ^ Capillamenta par ticulztereres Koblongz ín capillí modit exte nuatzdicuntur, Caputeftídquodfurfum deorfum'ue ín elobü extuberat.aurín orbem olomeratur.Sí magnitudíneceflerít,capiculá nomínat, Extrematamen uítís partem caput 'etíam uocant, íd eft, ultímtü & productifsimi flagellum, — Capreoli funteolículí íntortí ue lutí cíncínní quídà ín ipfis pampínís tenerio- ribusapparentes,quibusuíftísuelutií manibus quibufdam admínícula coplectitur, ac copre hendít,lí ením utuitem teneant, ferpuntadlo cum capíendum:undeà capiendo capreoli di Cífunt, —Carodicítíd quod corticí fubeft, Caudex dícítur in arboribus &frutícibus, íd quodà radícefupra terra fimplex affurgít, &ínquodáradiceferturalimonía. — Caulis B3 Alfiofa, Aumuleta, Amphora, Á pices. Arbor, Árticulf, Áfparaef, KAriftà, Bacce, Brachía. Bulbí, Cachtyes, : Pilas, Calathus, Calyx. Capillaméeta Caput, Capreoli. Caro, Caudex, Caulís, VOCVM DIEFICILIVAM: ueróidem quod fupra folit fimplex profilit ín herbís nominat, Sic utígy caudex ad frutíces &arbores,caulísad herbas duntaxatpertínet, Ceruíx eft pars illa capítatísradicibus pro díiens;prelongasterestpific dícta,quod ín colli Cyathus, fpeciem figuretur, ^ Cyathus Giraecís ie 709 xvsi; id eft, 4fundendo dictus, eft duodecíma Cymz, parsfextar], | Cymaeherbaráü delícatiores te nerioresq colículi,quos à prima germínatío- ne,&infummafltirpeproferüt, Nam cum uer num tempusappetítprímo quocpfolíorü pul lulatu;przcluíísadhucforü calycib us,quof: dam quafíturíones,olus fubmíniftrat;ín quís bus florísprím&, mox femínísfoetus cocludi- Ciri, tur, — Círrifunt capillamentaqua contorta. Ciauícule, crifpantur, ^ Clauícule colículí funt,quibus quafi manib, proreptans uítísadmínícula co« Coma. prehendít, Coma eftquicquíd hilaríuenue (tate críníi modo, füummaramorti uel colícue Congius. lorum exornat, Congíus;quí graeceysc díci tur, fex fextaríorit capax menfura eft, Eadem Conus, etíácongíaríü appellat, Conus Grecís,uel pyramís, eft ínuerfus carbo,;hoc eft, id quod ex latítudine ín arctius protrahítur ac faftígías tur, Cuí calathus,utdiximus;cotraríus exiflít, Cor elt quod ín medíolígní refidet;&tertiü àcortíce cotínetur,uelutin ofsibus medulla, Matrix, Ab alijs matríx,anonullís medulla nomínat, Corymbus | Corymbuseft hederar& uua dependentib, acinís coacta, Transfert tamen ad multos her Cortex, barüfructus. — Cortex parseftultíma à fub- iecto corpore feparabilís,ueluti crufta quada Cotyle. ad tegendü data," Cotyleuoxeft ín Girecía nata,nam Romaniheminz uocabulo utunt, Creng, VídeindictioneHemina, | Crenefuntque dam ín extremís orísíncífure,a quibus crenaz ta herbar& folíauocantur, hoc ell,ferrata, per Cubitus, ambítütgfecta. . Cubítuseft menfura quáta patetà cubiti flexura ufqyad (ummü medi dí eíti;quefex palmis dígitis'ueuigintíquatuor cófla, —Culmusfrumetícalamus eft;quí fpi cam fuftínet, Ceruix, Cor, Culinus, D , Ecufsisantiquis ad X líterze figurà fies 195: 2. dLatínosdecem fignificat, Hincdecuffari eft ín fpeciemlíterae x: díducí, Dilutü dícitur,quod eft míxtürundeuínum aqua míxtii dicitur díluti, Dílutum uero fub ftantíaü factü,eft íd líquídum,ín quo aliquíd certo tempore macerat& & infufum fuít: ut fi ín uasuini appofitit abfinthíü fuerít , deínde poftínteríect tempus abítracttt,id uínum ab Dodrans, fínthij dilut&uocatur, Dodranseftmenfus ra duodenü dígítori, Alias palmus maíor La tínís, & Gracís azilzua dícitur, Dodrantalís ítag; caulículusuocatur,quí longítudíne duo 'denosaquatdíeítos, Decufsts. Dilutum, ! Chínuseftquícquíd numerofa congerie aculeorum Ítípatur;fiuetegmen,fíue cas put.fiuecacume fuerit: fic díctus quod globo Echínus, fo fpinari agmine maris herínacett mehtiat, | BIST germanz funt,queher barumarborumt minutíores funt radiz culz;ín quasuelut extremas,crafsiores effufe fparguntur. Fímbríefuntueftium extremí rimbrie; tates,a quibus & fimbríata folía dicuntur, . qua ínambítu ín quafdam fimbrías exeunt. Flagella dicuntur cymzarborum & ipfar& fumme partes, qua ad cuíufc uentí flatii mo uentut ; unde etíam nomen traxerunt ab eo quod flatibus petantur, Flagella etíam funtuí tium ramí oblongíores,& productíores, alijs tamen mínores,ab ípfisbrachtjsfurfum afcen dentes : dícta flabella príus, a uenti flatu fcilí cet. Follículusthecarei cuíuslibet,qua gra num uelfemen cotínetínuolutum,Síc meme branofa cutísacini folliculus dícítur, —Frue cus, quod carne& feminecopactum eft, Fre quenter tamen pro eo,quod ínuolucro perín dequafí carne&femínecoactum eft;accípi fo le Frutexeftquodà radíce caudíce multi- típlici, ramofumép fefeattollít, ut rubus, Frons ínterdit pro ramo ponítur, Proprie tamen dicitur íd quod ipferamus círcunqua- que producít, multa interdü folíahabens, & nonnihil cortícísjacuelutí caulículk, G (mo uiteídeeft quod oculus, quía ueluti ocellus quídà cofpicuus,aut gem ma quadam excellens confpicí pofsít, cum prímü éuíte prodít;aut farmento.Hzcíneun teuerefefeoftendít,Iab eaprimüflos,deínde fructus prodíttamínípfísuítibus.quàm arbo ribus, Crenículíftuegeniculafuntnodí qui ín herbísjaut legumínibus;aut etíam fubfruti cibusapparent,Sicgeniculatz radíces nomiz nantur;quaenodís quibufda ínterftínctae pro tuberát;rotundz &leuítercapítulate, ^Cilu Gluma. ma eftfollicufusgrani quod ín fpíca continet, uelgranítheca, |Grofsíappellátur fici, quze nomaturefcíit, Príuatím tamen ín bífera fico eas íntelligunt, quz per meffes maturantur, Hasgroflulos Graciuocantoaudtse, | | | Flagella; Folliculus. Fructus, Fr utex, Frons, Gemma. Geniculf, Grofsi, EminaRomanauoxeft,exereco quíde Hemina, Jd spicv,quod dímidía fextart) pars fit, derí uata, Girzecís xozvAs nominatur, Capituncías decem menfurales;ut copiofe ín annotatíonía busnoftrísín quartit detuenda fanítate líbrá .Galenidemoftrauimus, Herba eft quod àra- dicefolíatum, (ine caudice prouenit, fzepiusqg femen ín caulefert, | Herba. INternodi&, quod ínter artus uel genicula Intemodíü medii íntercedít, dícícofueuít, Interue níum,quod interuenasíntercípít, luba eft arüdínacea coma effufa,qualis ín milio eftrme taphoradefumptaà iubís,hoc eft crínibus aní maliiacollopedentib. lulustamGrzcisq Latíniseft quod ín corylo copactilícallo race: matim Iulus n EXPLICATIO, matím coheret, € ueluti prelongusuermís, fingularí pediculo penfilenitítur, & fru&um praecedit, L Achryma eftíshumor,quí ftatim defe&o caudíce,uel ramo;auttantum ípfo lígno, lanugo. profilit,&capparet. —Lanugo ínherbísatqy arboribus lanata quzdam efthírfuties,qua fo Liber. lia,coliculíicanefcunt, ^— Liberpars corti císínterior quaelíeno prefsiusadhzeret,Is quí. Libra. bus fcríbimus líbrís nomen dedit, —Libra E Romanacapítuncías duodecím menfutales, - Ligula. Ligula quarta pars cyathí dícítur,hoc eft, Z femuncía,demptis fcilicet duobus fcriptulis, Loulaéa ^ Loculamentafuntíeminüínuolucraquze Lomentum. uelutí paruz capfulz ea recludunt, — Lo Ladnie, mentum,fabarumfarínaeft, ^ Lacínízpare tes funt extremze partículatím decorís caufa "eoncifzeoraru ma fummarum cafurz, Inde folia membratím per flexurasdigefta, uel na tíuís fegmíníbus dífcreta , lacíníata uocitanz 5 - ^tur,Sunt tamen quí laciníiofum pro fínuofo - . ufurpent, Ha Mislicorium. A : Í Alicorium eft máli putiíci putamen, xiMalleolüs. IMalleolusnouellus eft palmes inna tuspríorísanni Hlagello,cognomínatusà fimi lítudíneref, quod ín eaparte qua decidítur ex uetere farmento, promínens utrínd; malleolí ^ —— fpeciem praebet, Vel;quod capillatusutrínqg Matrix. Gfurculatus folebat ferí, — Matrix, uídeín Medulla. dícíoneCor, iMedulla,uídeibidem, Mu Mucro. croeftacumen ín quod pars quzcunque defi nít.Sícfolíorum multorü,filiquarum quarun dam, & fpínarum omnit extrema in mucroz Mu£us. nemacumínantur, — IMufcuseftíd quodín ipfa cortícís fuperficíe quarundamarborum lanuginofumapparet, uelutícani quida ipfaz rum arborum uíllí, In quibufdam etíam quae dam ípfarum arborum queuifitur uillofaflo- Ículorum congeríes; quz quod confercaa fit denfat florefcat;mufcusdicí confueuit; utín Mufaria, Líouftro, &Ccompluríbusalis, ^ Mufcaria ^-^ ' funtín orbem radíatz herbari coma,cacumíi na& ín fafces coacta: à flabri fimilitudine, cu- ius uentilatu muícae d sabígunt, dícta, ILachryma., Nucamenta '& T V.camenta dícuntur ea quzecallo fquaz | TN compactilí pendent e ramiísnus cum,roborum,pícearum: fíc dícta, quod fint quafi quedam naturzrudímenta;píneam ny cem facere condifcentís, : O Culus gemmula íllaín herbartt furca lis,prímuin germínationts argumentit dícitur, Oculus. Palma. Alma dicítut matusuitisflagellum,;unde Palmus, Jo attanan uue, Palmusueteribusdu plex fuit, Mínor digitorum quatuor habeba- tur, Cirzecís zu usas uocatus, Maíor díeítorü culam dixere, duodecím, azilzus Girecisdíctus, — Palmi- Palmites, tesdícunturqui éftirpibusacfurculís quotan nís prodeunt; fíicnomínatz,quod in modum humanari palmarum uíreulas quafi dígítos «dant, —Pampínífuntfrondentíumramue Pampíni. fculorum comze colículidy fructum fouentes, &ab ímpendente uíndícantes íníuría, Hínc pampinare,eftpampínosfuüperfluosexuinea ^: detrahere, pofteaquám fronduít, ^ Panícu rankuts, ladícípoteft quícquíd fublongauelfübrotun daeffigíe tumet, ut quz pendet épícearum ra: mís, Lanofam quoq; comá ín mílío, paníco, arundine, & qualem ín aruíscompluresherz bz, &ín paluftribus íuncíeerunt, Latíni paní Pappustam Gracís quàm. Pappus, Latínís eft lanugo ex floribusautfructib, de: cidua,Síc etíam lanofi quídam uíllí, quídeflo refcentíbusaliquotherbísremanent, & poft- modum ín auras euaneícüt, pappí funt, utín fenecione,foncho, & plerífqgalijsfit, ^ Pedí peaicutus. culus, fíue quod ídem habet, Petíolus, id eft quofolíü,fructus,autflosdependet, Peda- peamenta menta quibus flat recta uínea dícuntur, hoc eft;quibus uelutí pedibus nititur, INomínan£ etíamaquibufdam pedamína, ^ Pilula, uíz pitula. deCachrys, Pyramís,uídeConus, Pro- pjraii? pago dícitur uítís uetula depreffajatqg ínterfa. Propaco. per ínflexos arcus fubmerfa, ut ex una plures emergant, — Pulpa ín atboribus eft; quod nosinanímalíum corporibus mufculum apz pellaamus, ^ Puluínuseft quod ínterfulcos eminulü protumet;fícdíctus quod quandam referatpuluínorum ín quibus fedemus fimíz lítudínem, Pulpàá.- Puluínus, Vincuncialis fieura;efus fieurz quede cufsím antíquís fieníficabat;mediía eft, Fiebatuero decufsísad x lítere formam,que quidem apud Latínos decem fignificat, Ata hzcfi per medium fecetur,remanebít v figuz ra,quequínaríum numeri, atqueadeo quíns cuncem demonftrat,Sed hec quidem multos tiestum fuperíus,tum etíam ínferíus multipli catajfíeuramfacít;quze quíncuncialís appella tur, Talem plane Tríchomanís caulículi effi ciunt, l'yposforma quíncuncís,& quíncunes cíalis ordínís; fubijcere placuit. Quuincux, — Ordoquincuncialis, p ; ) Acemus prouua accipitur, Nec tati. gacesus INS uitis eft, fed etíam hedere,Salíar& herbartr, autfrutícum uuas quafdam produ: centíü. Dícítur etíam ramofum íd,quo depen dentacíni, Ramifuntquíiín caulefifsi mul gi tiplíces fparguntur, a Sarmenta. | Scapus. Scopus, Sefqui, Sextarius. Silíq ua. Sinus, Spica. Spongiz. Stamina. Stipulz. Striz: Stolones. Suffrutices. Surculus, VOCVM DIFFICILIVM EXPLICATIO, Armentaprzlonge funtuítium uíreule, y Jin quasuitísluxuríans fpargítur: hoc eft, uitís ipfíus brachíorum &caulium lígna,tam dum funtín ipfa uítequam dum execta,& ex emptafunt. —Scapus eft caulís quí ínítyli modum furfum proreptat; aut ínaltü fertur, ducta à columnaribus fcapís fímilítudíne, Scopusramofum íd,quo dependetacíni, Sefquí uocabulum cum alíqua menfura. uel modi,uelnumerí,uel temporís collocati, noníntegrum modo id cuítungiítur explícat, fed integrum & femis, Sícfefquilíbra, libram unam & femís fignificat, Sefquímen(fís íntes grum menfem cum dímídio, ^ Sextaríusca. pít uncías uiginti menfurales. . Sílíquate- egumentum eít, quo uel grana leguminit, uel herbarüfemína concluduntur, Nam non mo dó legumina, fed & complures quoq; & herz bz & frutícesfiliquas proferunt, — Sínusas larum cauafunt. — Spica eft quod culmus extulít. Hancantíquítus ruftícífpecam uocae bant, & à fpe uídetur nomínata ; eam ením quod fperantfore;ferunt, T'ríauero contínet, granum, glumam , & aríftam , Spíca mutíca eft qua non habet aríftam, Et mutíca, quafi mutilanomínatur, ^ Spongíasantíqui olíe tores uocarunt radículas ílligatas & conne xas, HíncAfparagifatiui &altilisradíces mul tís írretítze capíllamentis coalefcentes , & íns teríe ímplícatze,ac quaft ín unítatem co&unz tesfpongíolz,& fpongiz fpongíofzecp appel: lantur, — Stamínafunt quíín medio calycís erumpütapíces:fíc dí&ta;quod ueluti flamen taabíntímo florís fínuprofilíant, « Stipulae folía funt culmit ambientía, — Stríz partes funt quedam qua protuberant & eminent, Hinc ftríatus caulís, quí hutufmodí ftris eft pradítus, autftríaturis exafperatus, Strígiles etíam, fi Vitruuio credímus, appellantur, Stolones appellantur colículorum foboz les,inutilíscg eradícibusfruticatio, ^ Suffru tícesfuntqua cóopluribus ramulís furculísi lígnofisfcatent, fed mínutís conftant folijs, . Surculus, quod exramísfimplexac índíz uíduum orítur;eftis uelut germen quoddam Thyrfus. 'Tomentum., "Tori, exipfotruncouelcaudíceproductum, "m Hyrfus eft caulis,ídd nomen fibiuendis càuit, quod uirgulz ín modi, uel telí re- Cüitudínem confurgat..— ''omentüt Latinis omneid quoculcítrz ad mollíorem & calidío rem quietem ínfarcíuntur,dícitur,fiue íd lana fit fiae plunia;fiue quod uoluerítalíquis,excí piendís mollíter & fouendíscalore corporíb, noftrísaptum,Síc Díctamnifolía,quod mol- Iíauídentur effe,tomentitía &€ lanea dícuntur àDiofcoríde;hoceft,yveQaasadis, — "loripro minentes partíum callí;& infepulparum mo do colle&í nomínantur, Cirzecí sovdt/Ase uos cant, Hine xovdlyAddise, id eft, torofus, quod idem Latíníseftac nodí formi prazefe ferens, Tríensquatuorcyathí, ^ "l'uníca eft te- nuis cortex & uelutí membranaceus,quo uel arbor, uel radíx ínueftítur,Síc cepe follículís efttunícatum, — 'l'urbo dícitur quícquíd ex acumine tendes ín amplíus fpacíat, Hinctur» bínatum, quod ex anguíto continenter ínlaz tíus prodit, Síc turbínata confpicitur pyrorü forma, Permulta etíam herbarum folíaín mu cronemtutbínantur, ^ Turíones funttene rítates fummítati ipfarum arborum;qua (inz gulísanníscrefcunt, —'l'opíaríum opus cft quod exarbore;frutice;uel herbaad decorem componítur ínteftudínes autcameras fornís. catum, Hínc topíaríz dící merentur arbo- resuel herbx qua nímirum huicoperí,quod: flexiles funt, acfuolentore fequaces, accoma modantur, X 7 Afcula,feminü ínuolucra funt, nzfuntquein plantarü folijs apparent, &ramulos& humore habentes, — Vermi- culatum quod rofze modo, quafí purpurí(lo, rutilat,dícítur, ^ Verticillum florum uel fo liori ambitus, quí colículosautramulos her- barum coronat,exiftít: ab ínftrumenti mulíez bris fímilítudíne díctum, quod fufo uertendí gratía folítumeft adhiberí, ^ Vinaceí, grae nafuntacínorum,yíyaez« Grecís nomínant, quz prefsísuuís cumfolliculo abtjciuntur, Vírga eft queex radícibus;aut caudícís la teribusexít, A nonullís uírezeappellatae funt foboles, — Vírgultamfurculus ís eft,qui cer rz comíttítur,utinarboreínfurgat, ^— Vítis cul: non palmítes autfarmenta funt, fed fla- gella queuítís modo reptantía longelatet ua gantur, acuícínos frutices nactafic intrícant eos,utijsperíndequafi pedamínibusabutans tur;uelfcandentíafuisírretíüt clauículís, quis bus quafi dígítíshaerent, quales ín cucumerís bus, cucurbítís, & plerífgs alijsinueníuntur, V mbella eft florís feminis'iepedamentii, inplures digeftum longiores pedículos,qui fi mulexfaftigío eodem ortí, inlatíus contínuà tadíantur;fingulitpuel lorem;uel feme fufti nentiín orbem círcumactum, Greci huncHo rís habítum e:udd'ioy, Latíni ueró quonía um» bellz, qua mulíeres uultum uíndícantà fole, & etum arcent,círcínatá effigiem gerít, ums bellam díxerunt. — Vmbilicusid ín pomis éft;quodín eís medium uel promínet,uel con díur, —Vnguesin rofis & folíatís floribus intellexeruntueteres, ímas fuorum foliorum partes,quíbus ín capítefuocohzrent, decolo restp dependent, V el breuíus : Vnguís ínfi« ma parsfoliorumrofze albaappellatur, GRAECA: Vez "Triens; 'Tunica, Turbo 'Tutiones, "Topíarium Vafcula. Venz. Vermícus latum. Verticillu Vínacei, Víticulg, Vimbelía, V'mbilícus. Vngues, GRAECARVM/.NOMENCLAÁTIONVM Moo G R AE C A- RVM NOMEN. clationü fndex:cuius nu- merus paginam itera fe quens eiufdé pagina par^ tem,defignat, Picturas, ucl ante;uel poft capita lo catas, ue! iifdem in- ' "fertas repe- ries, A LI que m Beovevop. 8.C à &ypteletédlac- IA aD MN "iireusit 135, Á iem $n &dYoyp 191, À Geor J14À e tooy d &ypp — 799.B eye 797, À "eoo 128,C gx Qu 105..À (oxewÜ Gr, si aoo oc $1,D xol AíUn, |— SATB Govvro 86.C Rapt DA CXTH, (63. À gat I6«C Acum «45€ &Axea A "79.B ' eua bid drop 268.C CAO, 7. À E757 20. C WLoPuKU — $81 C. T Je conet CLuotaarrio 98. C i Qu 66. D Guo Aux, 95, .À Gus cnt 96, D GjTeAG- oioQép Gr xo Autos |83.B eucyedNie, GZA ewaryaTie sovd P. (714.C€ Pk ewdjeóceuuop —..- 7$. A. €78)0. C | eudjeayva (OI. eyutoy 29. Á euÜsuuis. ALD ew lpaziutéQO- $19. eUicap 61, À euQie. coc G7rXOLUR. 5. C áz19- 132. C el rop 68,C episoloyía - 89. B Xe ZB eaduboc i tbuslle 77. A &PvoyMaostp 40, À pop —68,C e Tett -49,Á - [^4 B vpop 9.,C Gri Anu 50.C Qe xvgops doripadis zB Batifecy Ge 59. C eig eade, 133... spp —. 448. € deqi toG" na. D gayeeruMe, 13.À ergkqagie 120. C Koaxn ^ .309.B &NvÜop 3.À B. m Bamecá ^ us Daputpoy 149,À Baciusop, : 546. D Baz 151, Á ES 159.À Brytoy "159,B Biluay 171, .À BAsyop 197. À Bailey 175. BonGoedyp(E^ — 168. D Bosuwop sgua 474. C Borgue 178. C BeG vp OC 234A BsyAgosop ' - 144 B Baxoe - 797. fioviee, 175. À BoolaAuop 143. Beaüuc 149, À Bevop s 165, .À Bevovic 95. Be&uoe 184. C laxeduep 19.4 yannoue . 195. s yediuop, 2 yelhseuop, s yaMenp '195.B "FIOURL, 199..À Men 210. C yne stQouoe 877. À ynyidt :217, .À yxp 197. Á yhuncié fuco I9I, À Avnvetd R 20r, À yrepeiusp 221, N you fh roro a ; 21r, A ^ Apos 45» C dle xoc 2:9. D dl&Qvs &M«Eoudjoun , n idlatet 237, dleQvosdte 226. D Aue Bolaswee ^ 376. D diAaxoc 22. - dieanavria pyodaa , s djeaxivai) pere. 234.D deve 228, C evGrueop - GJGTSB Esoéchyo " - $5A &Óoxop c 16. C Ac TOL. 704.D &AsMoQexQ — 247A sAgfuey 241.À SAtoo voy 271, À SADgvevy 98,.C VAMcbopae Aude. 271, À XAÉiM rioyQqT So 299,À [2777 278.C LU 292. C &erergop 729, B üPiQvANóxonp roy 237. À aif puAop 265.B tettivfe 266. C &geinn 2944 D 2:77 250, C &evÜeódinwop ^ 279.A épvouuoy ^ 256. C AU Coto 261, À vzrot a QAO 1 fTFÜCTUL- - Qiop 243. À dugeirum 245. À tQvdjeop 3144. C eQrnuópoy 239.4 : 9398, C D 268.C z Zu. . 282. C 12777, 128,C i " Havosgoc 287,.À npaovisie 295. À üomeTeLoy 243, A iorytpap 285. À. nPvoyiop 297... C geuoc HuéMe 308.C : (Aedazi , 6 ÜAecozidYop * 309. (ejd'a£ - | 398.C (vagos 338. C (vuópae 2303. Évpos ! 826, C Is$i. 324. D V Giooe 16, C - ise Doautvu 89r. À iéoaraop 5 A8,D t£oc. 3289,D (op woeiveou — 310.D izraroctAuoy 326. D laa 30)6 31, B ioc 316, € Vot olas 239. poitzie 330. € i ce 132, C UT ct 2O38Á ixludtsoey 499. C L4 Eocin 43 À xe reiyop 8A " cow ver Guo 392, C xelorvGe - - 33A B xot dleruaop ' 36 B notpelstaparr yt 324. D satpoc 397, A xapuc. vroVick, 397,B «epuoy Bataviusóp, 378. C antosula 347. aes oet 376. D Aty]gue 410. D nqvrosetou puRpop 38 c.C aépatirie "OU797.K aseatroc 426. C xispop 349.8 lix üüpézep —- ex A lapxazo: 529.À Ligeióp 341, .À luosóc. 42t, À losucie d'aguisdtie, 359. À xvid 105, Á xVIXOC 410.C xviaoc dela: 023. A Loxcapniees 402, C loAenudto: id'a dye 367, À loAoxavlio, - 37),.À lonscie 4435. À LoDyusóp , 5 - éenpeop 358. C loun. 820, D likoxay tilboolevou. 34.4. € 0pavozrag 448. C luveiop 403. .À lied uen pudo 40,D eid, 437.B Lolvop 355. B Lpóroc 442. C Loóuavop 4329. Á loózay 39. leuoe 388.C luawoe 427, .À lodlovie unis — 375. A lvxAgavoc 4s0.C ITI 443.À LuuéyAGosop — 407. À loxpigon 0 443 À lawoc à epus $58. C Luz époc & E Luzrapoe 492. D A A Aydarse 2o 494 À AxÜvojs, 454. D Acdzrotdop 460. D Aout 495... Aevi 466. D Adoxop |0305.8 Aeydip. 47 (s Bs —Muv- Ave 628. C AczidYop 485. À Acdfolipue 397. B AdVnowoy $63. À Adtlcioy dYoeeo/dis 456. D AcUxdioy Ütodecss 485. À Pu&pwtzic. 477.À Aócz$ap — 488.C Augvaciop «o upvotzoy 386. C Puvó(tosie 474. C duvéCtosie yeu goa 443. À Auvoy 470, C, AózH op 376. D Aveiuutop 490, C M Mandy $910. C powdjeeycpaee 529. À pipetüpop $00. C MsAmWTeRCH ^— 153.B pehouftuop $02, D peAMAGrTo 526. C !geAuosóQu Ay y à pxM- CUIR 497. Á peto Aui" 517,B panico Lipecrinie $21, À poca [2 914. D iA zJ7.B pivón 287. À pope 921, B pea 9122, C puépie Lupe — g24.D N N A7TV 537, A vajd G-& dye 855.B Vue | 542. C vvjcQote $9144 C d E e avüioy 578, D [6 On $73. À oivcaln $63. - (X0 54.6.D duae $4 C devo 542.D ó£uc 569. À opsoceAwo $7; À ee/ycwO* 551. Á dopuvoy $67.Á dpo6 ^ $70. C óc'veie 544. D dpyie $58, C ógue mepazrixo — 561.À (QioyAeosty — $78.C It Tas 201, À "sapis 582. C "qezQuAM — 622,D exAG- 604. C "oéMdhaoy 278. C vuv ^ cAg. A mise $91, .À "éprucs paca 602. C "OVTUCITNG 643. B vrezpootAwvoy 654. C "yergorAuvop yeu 73 * Á asévxsdlav- 598. D ryavoy lav 7 615.B 77 628. C mne 474. C "ov yv mt 5498.C AV yovop à &gpqu 6D.B "oAweridioy $87, À "30ÀV'T OLyOU 8r, .À "woTWuoyev0p — Gg2.C 7Ipaciop A. $89, À "PRIN pA 155.B "opiaoy 65). Á vipoga 710, i gren eri. ZI.B ' vijeopan (0-163846 "ép afeetop, 594. D wv£G- 643. À "xvesleop 64.0. C "wUpóg 647, B p PagovG-, 8 epewie, 658. D odi Gies 664. C fodlod cwn 542. C godlidlgudjooy $42«G id 'op 656. C pz: 25 auti 656, C ecedYones BodAavos 376. D c'ate&iporyop, n aerpeicpos yo 729.B D P4 caret zgiovAoy 709. B ; eife) Becvunp. zu. B eeauwoy XN GOV 743. À etel 676. C euer gnat 809. B COL TO putostAsQTI-. xóp 787..A e'ávzAoy 804. D eidtigizie 770.C eixvo, n cikvG" nudo" SAO TE C eue yeu 704, D eA Qo 762. C eMATL 537. cWWmACYPUU — 305. coy 72144 C eipay 750. C eia vue ZA exi Ao 781, A e xóAvp oe 791, À exóedYoy 773. B e'tópod'oy 735. A cuiant Ad 719, Á yin Teyum — 717.B eui«t lucro 707, Á Cu pviop 759. B eoyyirte 318, D cóyxoc , 673. À C 7E WO ME 668, C exretbroy y ft eor etjrrioy 759.A . az Alti 295. À sQupózvzroe 419. À s&Qe d oio 785. sevAivoe 685. À sey 76$. B SXUVTNC 692, C siye 777.B Spezia Th 0 yUMéQuAoe ; 726.C spstioy 779. À spvxvoe 3 691, Á glued 921, B guid nip óaoc 7544 C cUudQvzoy 694. C oupéspoQoe 392, C ni Toxeup 799.B qtlousy 828, C TÓlTAOp 804. D Thug 797.À zilvueAor 810. C "ted vAsy , si. Toedu7uep 809. B vjayémuyuy 820.D "7 giogyie $61,.À "TeiQuA oy 816, C 7gíQu0M) qe xtpzülozréioie Mjyerasdtrog 820, C d 795..À zpVxvog 691, Á VQ 822. C Y Y asarlic 834.C vdpozrezót 842.C vd]ooctAuvap 271.Á VOCRUGIAOQ 832. C Vo uciy 830, C Vosa rog 840.C qo cb d $5 8D Qaayowoy 578. D QJAvoa 863, Á QjAcu/Üpuzrag $1.C QAóog 84.5. A QS 855. B X X Auocier 6;.B XMpex6aAmvOS — 134 B GRAECARVM NOMENCLATIONYM INDEX, Xeuctdjeue $68.C Xeuaeusdosae 877.4 Xepeauxtumiteloses, 973. B yeast ade, .880.C X&ouMeoy use 982, C XMLousMp — A2. D. ^ $82,C yapaezriaie $84.C €7830, C . Xeeidjoerop 34. C xeudiénopusye 8c4. C xeoudióvioy paxep.86 6, € qwccÜuop — 8789.C gr tdunp 120, C Y'ssdieghe. £89.A s iAuolleoy 55. À NUXuop 887. B Muxórede — 349.8 4 Q [I Cokwalfs — 895A Qvavig 6o0.,G LATIN A- RVM APPELLA- tionum Index, A pp Aconitum 86.D Acorum . 13.À, Adiantum 81.4 Aiuga,fiueAbioa s884.c Aizoon '" $21.A Alcea 79,8 Alcibiacum 278.6 Alifma 43.C Allium 735.À Alocn 137.A Althza 16.C Amaracus 666.C Amarantus 98.C Ambubeia 676.C Ammi 66.D Anagallis 17,À - Anagallis aquatica 724.C : Androfzmon 75.A Anethum 29.A Anethiiuaccini — 145.8 Angelica 126.C Angutia 702z.C Aniium 61. A. Anonis 60.C, Anthemis 24D Aparine $c Aphaca 676.D Aphace 109.5 Apiafirum 155.AÀ. Apium agrefte 155.4. Apiumhortenfe/ 745.4 Apium montanil 575.A' Apium paluftre | 271.A Apiumíaxatile — 654. c Apios LAÁTINARVM NOMENCLAÁTIONVM INDEJX. Hpios 132,6 Apollinaris 832.€ Ariftolochia 89.B Armoracia 661,4 Arnogloffüum ^ —4o.A Artemifia 48,A Arum feu aris 68.D Afarum 9.8 Afclepias 130.C Afcyrum 73.B Afparagus $9.C Afphodelus 114.D After atticus 133.A Atractylis 123.A Atriplex 120.C Auena 184..C Auricula muris 20€ B. Batecre 153.B Balfamine 188.C Barbacaprina /— 180.C Batrachium 155.AÀ Beta 804.D Betaíylueftris — 466.0 Bellisfiuebellius 145.A Betonica 349.B.& 351.B Blattaria 182.C Blitum fiueblitus 175.4. Botrys 3178.C Bouis lingua 143.B Brafsicafatiua — 432.D Bubulalingua —— 143.8 Dugloffum 144.B Buglofsü magnü 241.4 Bulbus fylucftris 168.D & 35 8.C Buphthalmum — 145.A Buxus 643. A C (tenda 00 43:.A Callitrichum 81.4 Caltha ucl calthula.581.5 Campanula 431.B Canina brafsica 443.4 Canina málus $29.A Cannabis 292.C Capillaris 795.À Capíella 203.A Carduus 791A - Carduus Veneris -223 A Carduus fuarius | 880,C Carduusniger ^ 882.C Cardiaca 394.C Caron ucl careum 257.4 Caryophyliata 282: & Caflutha 247.À Caftaherba 201.A Caftanea 276.D Centümorbia ^ 4oo.D Centunculii aut centun- cularisherba — 221.4 Cepa - 429.À Cerafus 426.C Chamzcypariffus. 875.8. ' Chamzedaphne 2:;9.4 Chamzleon albus,880.c Chamzmelon 244D C Chelidonium maius 864.C , Ghelidonium- minus $66.C Chry(anthemum | 878.c Cicer 266.C Cicerbita 672.A Cicuta 405.À Cinara 791.A Cincinnalis 81.A Citrago 497.À Clematis Daphnoides . 359.A Cnicus & cnecus, 410.C Cnicusíyluefter | 123.A Colubrina 234.D Columbaris feu. colum- bina $91.A Colutea 445.AÀ Coma 820.D Confolida media 29o.D Coníolidaminor 14;.5 Conuoluulus - 259.4 Gorion feu coriannon 344.C Corona regia 526.C Corona Veneris 721.A Cotoneamálus 375.4 Crambe 412,D Criftagalinacea 5$9:.A Crocus 442.C Cruciata 419.A Cucumis,feu cucumer 702.C "Cucumis anguino 704..D Cucutrbita 367.A Cucurbita fylueftris 373. Cunila 303.À Cyanus 427.A Cydonia 275.A Cynia 443.A . Cynoforchis $58.C Cyperus GC cypir9,452,D D Dinmaffonium 43.C Daphnoides 226.D Daucus 230.D Dolichi 707.8 Dracunculus maior 2344.D Dulcis radix 191,A EbBifus 16.C Ebulus 63.B Echium 268.C : 'Elenium 243.À Elleborusalbus 271.4 Elleborus niger adulteri- ' mus 276.C Ephemerü 259.A et258.C Equinalisherba — 321.58 Equifetum 321.8 Erica 254.D Eruca 261,À EÉruum $70.C " Eryngium 297.A Eupatorium: 243.A Eupatorium adulterinü 2644€. Fzba 388.C Farrago 767.A Farfaria . 139.B Febrifuga 386.C Felterre 386.C Ficus fatiua 754€ Filicula 587.A Filix $94.D .Feniculum — - $oo,€ Fonumgrecum 797.4 Fontalis 652.C Fragaria 854.C Fumaria 337.B Fuíus agreftis 123.A G Giteopfis 193.À Gallion 195.B Geminalis $67.A Genifta 219.A Geniftella 219.À - Gentiana 199.A Geranium 210.C Gingidium 217.A Gith | $02.D Gofsipium 580.C Gramen 135.A H FH Aticacabum 691.À Hedera 421.A Hederaterreftris. 877.A Hedypnois 676.C Helxine 278.C Helxine ciffipelos 259.4 Hemionitis 295.AÀ Hepatorium 243.ÀÁ Hiberis 324.D Hieracium 218.D Hierobotane $91.AÀ Hirci barba 820,D Hirudinaria 400.D Hordeum 437.B Hordenm diftichü 457.5 Hordeum polyftichum 437.B - Hyacintluis 834.C Hydropiper 842.C Hyoícyamus 832,C Hypericum 830.C Hyffopus $40,C Ipiga 884.C Ibifcus 16.C Illecebra 799.B Inguinalis 133.A Intubus 676.C Inula 241.A Iouis glans 376.D lrion. 2544€ Iris 216.C Iris (ylueftris 239.A Ifatis 230,C ' Iuglans 378.D luniperus 77. Iunonis rofa 363.8 : Lbrum Venetis, 223.A Lactariaherba ——810.c Lactuca 298.C Lactuca caprinaaut ma- rina 810.C Lactucafyluatica. 318. Lamium 4.68.D Lanariaherba — 279.4 LarixfeuLarex 495.4 Later, feu Laferpitium * 762.C Lathyris 454.D Lauer 724.C Laurus Alexandrina aut Idza 237.A Lens,fiuelenticula,858.D Lepidion 324.D, — &483,A Leporinuspes ^ 495.4 Leucoion Diofcoridis 456.D Leucoion Theophrafti 4.85.A : Lolium 128,C Lichen 4724€ Liguftrum 4.79.4 Lilium 263.B Limonion 4.66,D Linguacanina 407.4 Lingua ferpentina $78.c Linum 4.70.C Lithofpermum — 488.c Lunariaminor — 481,4 Lupinusíatiuus | 305.c Lupus falictarius uel re- ptitius 165.A Lychnitis 84.5.B Lycoctonum 86.C Lyfimachia 490.C M MaAiorana 666.C Mála infana 532.C Malua 510,C Máluscotoneà 375.A Marrubium 589.4 Melilotus $26.C Melones 702.C Mentha 285,4 Menthaftrum 287.4 Mercurialis 474.C Mercurialis fylueftris mas 443. A Milium 410,D Millefolium $82.C Morsuermium s.B Morus $21,B Myrice $12,.C' Myrrhis $24.D INApus 175.A Napus buniasfatiuus & Íylueftris 175.A. NNardus fylueftris 855.8 Nafturtiü agrefte 224.0 Nafturtium fatiuum 361.B Nepeta 433.A Nerion $42.C Nigella $02.D Nummularia 400.D INuxauellana 397. Nux Regia & Perfica 278.D Nux caftanea 276.D . NuxPontica 397.B Nymphza 534.C QCimum $46.D Ocimaftrum 895.& Oenanthe $63. Olusatrum 326.D Ononis | 60,C Ophiogloffum ^ $78.c Ophris 565.B Orchis 558.0. & $61.A Origanum $51.A Orminum | $67.A Ofyris $42,D Oxalis 4.65. A Oxyacantha $42.D Oxylapathum — 460.D Oxys (086544 LATINAÁRVM. NOMENCLÁTIONVM Aeonia 201.À Panicum Ares Papauerfatiuum | 517.8 Papauer corniculatum 521.À Papauernigrum — 5o2.D Papauerrheas — 514.5 Parthenium $82.C Paftinaca 685.A Pedicularisherba 785.4 Peplos 604..C Pepones 792.C Petafites 643.B Petrofelinum 654. C Petrofclinum fylueftre 573.A Perfoliata 631.B Perficaria 631.A Perfica màlus 602.C Perfonatia 71.8 Pesanferinus 652.D Pes cornicis 4.4.8.C Peucedanus 598.D Phu 855.B Pinaftellus 598.D Piperitis 731.A Piftolochia 89.8 Pi(um 628.C Pituitaria 785.A Plantago 40.A Polygonatum 584.C Polypodium $87. Polytrichon 628.D Polytrichum 81.4 Porrum 623. Portulaca 111.À Potamogeton 652.C Preneftinanux | 297.8 Proferpinaca 6153.B Prunus 402.C Pfeudonardus ^ 889.A Pfilothrum 95.A Pulegium 197.AÀ Pulicarisherba — 887.5 Pulmonaria 636.C Pyrethrü fylueftre, 638.C Q. Qv ercus 228.C Qewinquefolium — 622.D I. Adicula 658.D 8 779.4 Radix 658.D Ranunculus 155. Raphanus 658.D Raphanefylueftris.132.C Kapum 211,A.& 450.C Rhodiaradix ^ 664.c Rhododendron 542.C Ricinus 239.A Rofa 656.C A ofmarigus 477.4 Rubia 279.A Rubus 1571. A Rumex 4.60.D Rutrahortenfis — 615.8 SAbina, fiue Sauina 149.AÀ Saeminalis herba. 591.4 Saliuaris 64.0.C Salix 323. A Salixequinalis — 321,5 Saluia 24.7.À Sambucus 63.AÀ Sanguinalis 615.8, 8t 4.48.C Sanguinaria 4.4.8.C Sanicula 672.C Sardianaglans — 376.D Satyrium regium. 711.B Satyrium trifoliü. 709.8 Saxifraga 729.B Scandulaceum — 305.4 Scilla 781.A Scorpium 86.C Scydücaradix ^ 191.4 Secale 767.A Sedum 21.A Semen 282.C Semenlumbricorü — 5.5 Seminalis 615.B Senetio 285.4 Sentes 151.A Septifolium 259.B Seriola 676.C Seris 676.C Serpentaria 400.D Serpentaria maior;234..D Serpyllum 250.C Sertulacampana — $26.C Sefeli Creticum —— 809.8 Sefeli Maísilienfe 7287.4 Sideritis prima — 770.C Siliquaftrum 731. Sinapi 537.À Sion ' 714.C Sifer 750.C Sifymbrium 721. Sifymbrium cardamine 721. . Sitanium 64.7.8 Smilax afpera 717.B Smilaxhortenfis 707.4 Smilax lzuis 719. Smyrnium 759.B Solanum 691. À Solidago 694.C Solis oculus 582.C Sonchus 673.4 Sorbus 575.4 Spartum 759.A Spinaalba $4.B Spinacia , uel fpinaceum olus 668.C Spina mollis 341.4 Stachys 765.8 Sternutamentaria 628.C Stichas,777.8. (762,C Stratiotes millefolia Strobilus 791.À Succifa 714.C Supercilliüterre —— 81.4 Syluz mater 64.5. A Symphytum 694.C T M Ama $12.C Telephium 799.B 'Terminalis 392.C Terre capilus ^ — 81.4 Terrecorona * 877.4 Terreftrismálus — 529.4 Tefticulus ferapias, fiue orchis 561.A Teucrium 828.C TeucrionPlinij 295.4 Thlafpi 205,À Thymbra 303.A Thymus 826,C Thryallis | 845.B 'Tilia 863.4 Tintinabulü terre. 466.D Tithymalorum genera plura 810.C Tordylon, fiuetordylion 809.B Trichomanes 795.A Trifolin odoratü — 816.C Triticum 64.7.B Trifolium pratenfe.820.c Triffago 868.C Trixagopaluftris 775.B Tuber terrae 4.50.C Tufsilago 139.B. Typha $22,C ME album 271.4 Verbaícum 84.5.A. Verbafculaduo — 845.8 Verbenaca 591.AÀ Vernilagium 882.C Veficaria 691.A Vetonica 34.9.4 Vicia 171.A Victoriola 237.4 Viola 4.56.D Viola alba 485.A Viola matronalis 312.D Viola muraria uel purpu^ rea 210.D Vifcum 328.D Vitis alba 95.A Vitisnigra 96.D Vitis uinifera 83.8 Vmbilicusterrz — 4$50.C Volucrum maius, 64.5. A Vrceolaris 278.C Vrtica 105.AÀ Vrticalabeo 193.A. Vua crifpa 186.C AX Anthium 578.D Xylon 580.C ZiEa 282,C INDEX NO MENCL ATION VM qui ibus officinze x Íe- plaliarioru, & her barij no(tri tempo tris utuntur, AC vss Brotoni.8.c & Abfinthiis.A Y 13. À à Li Acus pafto- EXE Acutella 60.C Aftodillus Agrimonia & 620.C Alchimilla 613,4 Alliaris S alliaria, 103. A Alleluya 565.A Allium 735.& Alkakengt 691,A 114.D 243.À INDEX Alo& 127.A Altaraxacon 676.D Altercum 832.C Ameos 66.D Amoris poma $32.C Anethum 29.À Anifum 61.A Apiumhortenfe 743.A Apiumagrefle «— 155.A Aquilegia 101.B Archangelica / — 4.68.D Arcocus. 791.A Ariftologia 89.B Armoracia 661.A Artemifia 4.8.A Arthanita 450.C Arthetice herbe | 84:8 Articocalus 791.A Afa fectida 762.D Afarum 9.B Afpergula 5g1.C Afprella 321.B Atriplex 120.C Auena 184.C B DBat&mita 721.A. Baptifecula 427.À S.Barbarz herba 745.4. Bardana 71.8 Bafilicon $4.6.D Bedegarim, fiue Bede- guar 54.B Belzuinum 762.0 Benedictaherba | 385.4 Berberis $42.D Betonica 249.A Bipennula 607.B Biftorta. -259.B. Q 272.D Bifmalua 16.C Bombafum £80.C Bombax 580.C Bonifacia 237.À Bonus Henrichus 465.4 Borrago 141.B Branca urfina suD Brufcandula 165. À. Bryonia 95.4 Bucheiden 711.8 Bugloffa 341.A Buglofsü fylueftre, 268.6 Buríapaftoris ^ 3o5,A C'Alamentum 432.À Calendula 3981.5 Camomilla 42D Campana 241.À Campanella Z719.A Canapus 392,C- Candelaregis, que € can delatia 845.A Capillus Veneris — 81.A Caprifolium (645. À Caputi caules 412,D ' Cardo fullonti, feu Car- duusfullonius 223,4 Cardopatium $80.C Cardu? benedict? 125.4 Carota 685.4 Cartamum 410.C Cartam?fylueftris.127.& Cartafilago 729.AÀ Carui 397.A Caftangula 193.À Gatapu- / OFFICINIS SSPLASIARIORVM CONSVETAS NOMENCLATVRAE, Cataputia malor 339. Cataputía minor 454.D Gauda equina 321.B Caulis ^ — 4D Cauta "^ s82€ Cepa- 429.A Cepafylueftris 168.D &839.B Ceniauriaminor 386.c Centumnodia — 615.8 Centumcapitaà ^ 297.A Chamzdrys : 868.C Cherefolium — 217.4 Cheiri 456.D: Chelidonia 864.C ^ Cheruilla "g$0.C Cicer 266.C Cichorea 676.C Cicuta 405, À. Cicutaria $24.D. Citonia 375.À. Citruli uel citreoli. 202.0 Coloquintida 373. A. Colubfina 77».D Condiü 779. Coníolidamaior 694.c, Coriandrum $64. c Cornuceruinü ^ 4148.C Corrigiola 613.B " Cotulafatida $$2.€ "Craffula maior Cotulanófotida 145.4 Cotum $80.C 799.8 Creísio hortenfis 361.5 Crocus 44 2.C Crocushortenfis 410.c Cuculus 691.À Cucumer, ieu Cucumis - 7926 Cucumer afinin?. 704.0 Cucurbita 367.À. Cuícuta 847.A Cycamen | 450.C Cynogloffum. 407.4 Cypirus 452,D Cypreffus $7;,B Di gastconis 676.D Diapenfia 672.C Digitalis 892.€ Digiti citrini 711,B Endiuiauera | .676.C Enula 241.A : Enulacampana, 241.4 Equinamentha 287.4 Eruca 261,A Efula , 810.C Efularotunda . éo4.c | Euifcum. 16.C Tosbsus albus.271.A Eupatorium adulterinüi 264.C XEuphrafia 245,A | Faba 388.€- Faba craffa 799.8 afeoli — 7907.8 Ficaria 192.A Ficus fatiua 254.C Filago 729.A Filipendula $63.A Filix | 594» D . 35 »& Flammula - LI Flos amoris ' 08.C Flosfebruarij ^ 485.4 Flosomnit menfiti 381;8 Faniculum $00.C Feniculus porcin9.598,D Fonumgracum 797.A Fortis,feu (ortis herba 729.À Fugà demonum 830.€ Fumusterrz —— 337.B Funisarborüm — 719.4 Gitlitrichum $1.5 & $67.A . Genefta, (ine Geneftra 219.B Gentíana : 199.À Glaftum 330.C Gratia Dei ^ 210.C Guadum 330.C HEdera terreftris 877.4 '"Hepatica |. 472. Herba diui foan, .:830.€ Herba fortis 729.A Herbafullonum 779.4: Herbzparalyfis — 845.8 Herba Roberti ^ ^ 210.€ Herba ftella 448.7. Hermoda&ylus —358.€ Hirundinaria 130.€ Hifpanach 668.C. Hifpanicumolus 668.c Hordeum 437.& Humulus 165.4 Hypericum 830.C Hyfiopus $40,€ S. lAcobifos 7418 farum: 68.D indicum 2301€ iringus 297.A Iris 216.C Iluamuíchata , 884.c — luniperus 77. Áuíquiamus 832,C. KKEirim 456.D Kerua 339.A L Luc 298.€ Lactucdla — | 675.4 - Lapatiumracutü —450.D Lanaria 845. X Lappamaior 71.8 Lappainuerfa ^ $78.D Lappa minor 578.D Larga 495.À Laureolz . 226,D Lens 858.D Leuifticum 759.B Lilium album 263.B Lilium conualliii 229.4 Lilininterfpinas 645.4 Linaria $44.D Linguabouis ^. 341.4 Linguaceruina — 295.4 Linum 4,79.6 L:quiritia 191.Á Luparia 86.C Lupinus 308,C Lupulus 165,4 M - UN A Aiorana '666,C "Malua ET. Maluauifcum 16,.C Maindragora $29.A Marrubiit nigrum 153.5 Marrübiafrum 153.B Materfylua | ^ 645.A Matricaria 48.A Melanzana* $32,C Melilotum $26,C Meliffa 497.A Mentha 287.4 Mentha aquatica 721.4 Mentha Romana.287. & Mcctha Saracenica.287.4 Mercurialis 474^ Milium 410.D Milium folis 4.88.C Millefolium 726.C Millemorbia 1903.A Mora uaticana 151.AÀ Morella 691.A Morfusdiaboli ^ 714.c Morfusgaling ^ — 20.C Morus celft $21.B Muralis 278.€ N Nagurtium 361.8 Nafturtium Hus 721. Nafrurtium tectorum; 305.À Nenuphar SUE Nigella $02. Nil 330. é WNilech | 320.€ Ocularia 324$.A Oculus bouis aut uacce 143. Oleander 542.€ Opnhthalmica 24$.& Orobus $70.C Origanum £g1,A Os mundi . 109.B Ofatis. 330.C- Ofteritium 762.€ PAeonia 201.4 Paganalingua | 237.4 Palma Chrifti 239,A G 711.8 Pampinula 607.B Panis cuculi .$65.A Panisporcinus — 450.C | &332.D Panis terrae 450,€C Papauer 517.B Papauercornutiü 621.4 Papauerrubeum | $14.D Parietaria 278.C Paftinaca 7590.€ Paftoriaburía — .61o,C .Pentadactylon — 339.4 Pera paftoris 610.C Petforata 830.€ Perfica 602,C Peruinca 259.À Pesanferinus' — 652,D Pesafininus ' — 103.A Pescolumbinus zxo.c Pes corui 155.A Pes leonis 613.AÀ Pesuituli : 68.D Peirofclinum 273,8 Phafioli ' 707.5 Pilofella 604:D Pimpinella 607.B Piper Hifpanum,feu In. dianum 731.4 Pipcritis 483.A Plantago 40.A '"Podagra lini 347.A Polypodium $87.A Polytrichon 795. Porrum 632.À Portulaca 1A. Potentilla 620.€ Prafium 589.4 Prafium fectidum | 355,5 Primula ueris 145.8 Prunella 622 D Pruneola, fiue Prunul a 4 02,C Prünus 402,6 Píeudomelanthion,:23.c Piyllium 087.8 Fulegium | 197.A Pulegiü fylueftre. 423.4 Pyrethrum 6A0,.C ^yrethrü fylueftre, 622.C Pyroi i 4.66.» Qv ercus 228.C Quinquefolium — 62z,D E R FH Aphanus minor & ' maior 661, À. Rapiftrum 256.6 Rapum 211.B Rapunculus 2iLB Remora aratri 6o.C Refta bouis 60.C Rhabarbarii monacho- rum 4.60.D Ribe 662.D Roberti herba & Rober tiana .210.C Rofe canine 656.5 Rofmarinus 477.5 ikoimarinus aculeatus 219,.B Rofirumciconie 210.C Roftum porcinü.676.D Kubeatméiori 279.A Ruta 615.8 DAceidotisuirile 68.5 Salicaria 4.90,C Saluia 247.À $Saluia uita 729.B Sanamunda 283.A Sancti fpiritus radix ' 326.C Sandaracha Arabii 77.A Sanguiforba 799.C Sanicula 672.C. : Saponaria 779.4 Sardianz glandes, 376.D Satureia 203.À Sauina uel Sabina.14.9.A Saxifragalutea ^ 748.D Saxifraga maior 748.C Saxifraga rubea $62.A Scabioía 7A7.A Scariola 676.C Scelerata 155.À Scolopendria 295.A. Scrophularia —— 866.c Scro- GERMANICARVM APPELLATIONVM Scrophularia maior 193.À Semperuiuum 31.A Semperuiuum marinum 137.AÀ Sena 445A Serpenrariaminor 68.D Serpentariz oitiónarm 7721.0 Serpyllum 250.C Serpyllüiromanü — 826.c Sernilla 750.C Serullum 750.€ Sigillà Salomonis. $84.. C Siler montanum | 787.A Simeonis her ba — 79.B Sinapi $37.A Sinapirnficum — 305.4 Siapifylueftre — 256.C Sitanium 647-B Solatrum 691.À Solidago Sarracenica 729.A Sorba $75.A Sorgi 7723€ Sparagus s9.C Spelta 282.C Sphamlafagtida — 795.5 Squilla 781.4. Staphifagria 785.À Stellz herba 448.C Stichasarabica — 777.8 Stichas citrina 98,C Siramonia 691.B Succus cyrenaic9. 762.D "Enmnaüitzus $12.C Tanacetii 48.8.3 49.c Tanacetii fylueftre. 620.C Tapfusbarbatus 845.A Taraxacon 676.D Teficuluscanis — $58.C Tefticnlus uulpis, aut fa- cerdotis 799.B Tilia 863.4 Tinctoriusflos — 809.4 Tormentilla 259.B Trifoliü, 816. C. & 820. € Trifolià acetofum. $65. A Trifolium humile, 495.4 Triniras 493.A Trinitatisherba — 802.D Triticum 64.7.B "Tunica 251.B Turcicü frumentü.824.C V E V Aleriana 855.B Vernix 00 57.A Verbena $91.À Veronica 168.C Vincaperuinca — 359.A Vincetoxicum 130.C Viola 210.D Virgapaftoris — 223.A Vifícum 328.D Vitealis 25$9.A Vitiafylueftris — 109.8 Viricella 95.À Vngula caballina | 159.8 Volubilis maior 719.4 Volubilis media 259.4 Vrinalisherba — 5$44.D Vrtica 105.À Vrtica iners,mortua uel alba 4.68.D Vualupina ^ 6904 Vua uerfa feu uulpina 86.C Vua uulpis Vuularia 691.A 237,À Z Ingiber caninum 731.A GERMANI- CARVM APPEL- : Jatíonu Index. bi Stbon —- 79;.2E Jicerpfrimmen 809. 41 Ailraun 529.2Í ZÍmelto:n 647.5 Jínóon 5cs veeible 589.4l JÓpoftemtraut | 717.21 Jirtícoca 791.€ Jwffenblatt 237. 4l Jiugentroft 245.41 Jiugenvourae 855.25 2iduning —7212Í PLE 855. Xal(ammíüns | 287.2l Pal(amfraut 2987.24 e. 3atrbara Erant 1245.5 2afiliea 446. € Jefigram — $46.) Denmfarc 587. 2anmveell 580. € JSSanreneppid). 271. 2f Daurnfenif 305 .2f Seínbólplim .— 479.21 J5enebictévourp.58;. 5 J5ergmiünrs 551.2l Dertram 640.€ Deerreurt5 | 809.55 Jefemfraut — 305. 2Í JeterslenB — 578. Diberfraut 386.€ ibinellen/ ober 2512 bernelleyg — 607.25 Jifanfreut — 832.€ Pungelreut — 474. € Digmünmn 785.21 Jaumepbew — 421.21 Jarernfraut — 866. 25lave gilgen ober blaw (bwertel — ^ 36.€ 3ave Fo:nblümen 417.43 23lavemenoeríe.868. 2law merpenblümle 8 34- [ 2a vetd 310.9 . 2ütfraut 790.€ A3ütstrópffle 353.5 2oberellen. 691, 2f 25odebart 820. Jecteboin 297.4l Sentn 388.€ Jxadyenoiftel || 297. 2f Jun betonicF. 349.25 Jxaunboften — 551.2f JI:aun melanpá.s52. € Zaaunellen 622.€ nun weierid).490.€ J»aunwurs ^ 193.2Í J:uauner fingerbüt S92.€ XÓxenntraut — 845.2f Jy Blaud) 633.4Í Juudywürg ^ 245.34. 631.5 Zuinnen lebertraut 472.€ 3 übenleng 578.9 Düdampffer - 565.21 JSüdb:ot $65. Düdflee 565. 2l Pupépnm 645.4 ?2lftant 3176.9 Calecurifdber/ober aS pfeffer &boifteurg 276.€ : itrtllen 702, 2 ypzef 873. € olequínt 373-4 €onanoer 344. € Crenbaum 339.41 Crennfalbey — 247.2l Crenpwurt5 — 285.2l 419. 2Í € joa uis 702,€ Cay 317.55 &eimét/ooer Erug oeyment — . 287.2Í Cennaraf 61.5 €ennenmarct | 855.25 Cefdellraut ^ 610.€ C€incFelfozn — 282. € €onoernegele | 551,5 €often 551. 2f €Matblüm 878.1. C:eifeltigFeyt blümen 802. € €xopffhenrs — 587.2Í de ic 651.5 Eerdurd 880.€ - $£oel(albep. 247-21 info 282. € SifenEraut 591.21 $fifernbart 591. 2 £ngel(ug 587. 2f M 400.8 f£pbew 42.2Í db (ficb/ ober f£ppic) s 34.745. 31 BN 5 'rbfe $421 S£roapffel 450.€ Vrotbeer 854. € ffrotepbewo — 421.2f, 877. 4l ffroentrenglin. 877.2f f£ro:audb 317.5 f&rowceiraend) 868.) f£rowurn 450.€ $£rogall 386.€ f£rnrog $10.€ Vruen ;7o.€ i INDEX, € (ela cacumer. 704. ffigbon 308. € cSeigébaum 154.€ Seigvweargékraut 866.€ Selber ^ 35.4 [ln 3531. Sende 5oo.€ Sem) 252, Serbblümen — $09.21 Sicberfraut 86,€ SilgFraur 47» Jngebüt — 89€ Sifdmtng 221.2Í fonswang/ooer Sen. vein. | 799.25 Sla 479. € Slacefraut | 544.€9 $lacefei?en — 347.24 SlódFraur 631.2l Srawenveicl — 312, 2 Srey(dbamtraut. 802. €Ó Sremboer Deterfilien 654. fánff. blatt $22.00 Sünf(fingerfraut 622. € Kf JÍmenoeríe 868. €O Qarben — 726.€ Garten ober beirifd) Jeneoictenveurts. 383.5 GartenfreB//— 361.5 Gartenbyfop — 305. 2f Gartenfenff — 557.2f Gaud)blüm ^ 324.9 (oaucbbzot $20. (BaucbElee 565.21 (Gefblatt 645; 21 Geeler (ingerbüt. 892.4 €Pecler/ ooer guloener Fee 749.9 Geclming 433. 2f Gecl melanpan. 532. £2 Gecl ólmagen 521. 2f (Beel riben 685.2Í Geel (cblüffelblümen. 845. Geel (eeblümen. 534. € Gecelweiveridb. 490.€ Genf(ug 652. €! Genfpappel 510. Gen(erid- 620.€ Gerlin/ooer (Beirhin 750.€ Gerffen 437.5 Gervel 726.6: Gilbblümen ^ 80o9.2f (pilgen 363.25 (latte veinben. 719. 2f Glaffraut 278.€ (Ghotrcut 770.€ Ghtfden 414. Goloblíüm 878.€ Gottbeyl . 621.€ GottevergeB | 589.21 Gafblimen — 351.25 Ginofrant 285.2f Qinowura 460. (5:08 batbengel. 828.€ G: offe beinveell. 694. Gxogepfib | 526.2 (B:of Seigvoarpene Fraut GERMANICARVM-APPELLÀÁTIONVM INDEX, fraut 193. 2f (5:98 fd:walbentraut — Bó4.€ * (5:0 sam moen. 750. € (5:08 ftedbeno voinot 727.255 :oB Qeu(felemil — "80.9 - Gudgauctlee : 565.21 Gulbegunniel | 350. 9 (uloener voioertbon Gunoefreb 877.2Í (urben 7021. Güter Qeinrid. 465. 21 M bidlraut 318. f&elgfraut 431.25 4oenff — 392.€ - barntraut 544.9 barftrang 598. ba(clnug 397. bafentlee 565.21 a ; 493.41 bafenpappe 510. batmitn 604. baudbblatt » iS beoerib. - 256. € berbfirof $10. € bergotebártlin | 790.€ bersgfpen — 394.6 berptraut^ — 287.21 bcyo 254.59 beyorofen. 656.€2 bevoclpfemd) — 252. € beyoni(cb veunotfraut 10-725.21 Dbünelb:ont ^ 845.2 bünel(blüffel — 845.5 bug —— 410. birtenfectel 610. €. birgsung 295 . 4f irenFlee 264,€ Dobn fieinbzecb. 748. bolamangolt | 466.€O bünerftüil 303. 2f bünertól 230.6. bunogblüm 581.€ bunbBFol - 443.4 bune&sungd . 407.2 EN &.299 2fcobs blüm 741.25 : .Xebansfreut.g3o. € C. "Sobans treüblin/ " eoerbeerlm 662. f$ofeplen 305 2f "3fpen 840.€ Jíp 840.€ *"$ucenbütlin / "3ubenz . -oocten/ooer "Suoenz Firfen 691. 2Í t ME 522Inentó:bel. 53 7.25 V Aánle 493. 2f Jantentraut— 3125 Aappi&fraut — 412. €) JAamentlee — 493.2f Janentraut — 855.25 JAamenmüngo ^ 433.2f "Rasenweeocd| — 321.6 Aeegenfraut — 845.2Í eften 376.) - Rin 2:0. € ZJrf(denbaum | 426.€ AMapperzofen — 514. O "Mein batbengel.868. € "Aeinepbev — 42.21 "Aleinmonfraut. 481, 2f "Alein 3ám toic, 750. € "Aleín naterstig.400. €) JAeinfalbep — 247.2 ^Aein (c:belvourt 866.0 "Alein. Caufentgüloenz fraut 386.€ Anabenfraut — 799.25 558.€ "5nobled) 735. À "Anofpen 82.€ "Rel 412,€! "Aélblesfraut ^ 790.€ ZRóolEraut 676.) Ton 267.41 Tomrofen 514. €! Woenmüntgs 4353.4Í iáenfüg 448. € "rau$ bal(am — 287.21 Tren 661. 2Í Aeg 3o$.4Í Areupblimen «211.25 "Rronáglin 810. € Arottenoill 582.€ ArottenflabB | 544. Aüben 797.4Í Aib 367.4Í Aüwurg 474.€ Aunel 303. 4f ZRunidunótrant.264.€ Jüttenbaum — 375.2f ([22ítiid / ober ace tuc 298 .2f Écud 633.2Í Éauenoel ' $89. Écan. '470.€ Kiebflócdhel | 759.25 É.ic&en 822. Éanoen 865. 2l Kinfen 858. Éyntraut 544. £oó:bbaum ——2495.2í Éowenfüg 613. 2f Éowentapen — 613.2(.— Kungenfrant — 636. P n oclgeer. 419. 2f fms EE « Sliag(omen 517.25 VTiaio:an / ooer €Tieyz ' ran - 666.€ Cliegenblümen. 259. 2f £Tíangolt voei vno rot $04. Cliangtrevo 297.21 Cliarenrofen — 845.5 £Tiarobel 589. 2f Clattlümid) — 357.21 CTtaulberbaum |. $21.25 flHaurepbew — 421. 2f Kliasurauten — 729.5 CTieerbivg 488.€ flicerswibel — 781.5 €Ticer cucumer. 702. € ffiyenfrant — 866.€ fTieyfterwura — 762.€ £Ticlaun. 702.9 'lierzettdo Tiehffen. 497. 2l Üliengelwurt5 460. Qlercuninsfrut. 474. € 661, 2f (Tieraenblümée. 485, 2f ClierBé violen — 310. €O anerteam 48. 2f «eufoclin ^— 604.€ Tiftel 328. £Tttelvomnóen.| 259. 2f €Togtolb 822. €. VTitind) rbabarbarum 4,60. € £Tiünm 28 7.4Í fludenfraeut | 842.€ TU 479. 3l 2fbelEraut. 5 4.4. Viacbt(datt.691. 2f Yjagcliraut — 604. Vicrzentolb 822,€ Ylaterwüurg — 772. Vjatersínglm — 578.4. NM 351.25 Q5 Cbfensung. 341. 2 QD oermenig 243. 2f Olanoer $42.€ D JETER $421. vh Dappel — $510.€ Deftiney/ober paftnaz cen 685.21 Deteriin $73.21 Q.Deterstorn. 282. € O.Der.(diüfel 845.25 C.peterefraut 278. € Deterfilien- 573.21 Deterfilien oer. frembo 654. € Defülensvourts: 645.25 Díeffenbóolin 866.€ , "Pfaffenvó:in/ ober pfaf. fenblart 676.€) Dfcben 702. €) Dfefferfraut — 485.21 Dfefibbsum — 6o2.€ Dflaumen 402.€ Díenmigtrant | 400. 2 Dferofwena 32.5 bpirimmen 759. Dieffen. 804. Dott 512. Doumen 402.€ Dfilenfraut | 887.25 MIC Denoód — 250.€ & J(bbiflel ^ 257.2f Wagwurs 561 2f WNappenfü8 —— 448.€ Suo ópffelirut.651.25 SNauten 615.25 Menweiben — 479.2Í ettíd) 659. 2f AWiedbéo anoom. 765.25 Tungeblüm — 391.25 ARoclen 767.24 Rómifbpappel 510.€ oai cerquéoe 826.€ óte 279.21 AXefe — 656.€ Wefewura — 664€ Bofnauin 477.3l BRofmniins 287.2Í Nofpappel 510. € mBoBfbówana 321.5 Wotbeileura 249.55 — Sot nacbtfdatté.6o1. 2f Wotrüben -685.2f Wotfteinb:ecb — 563. 2f Sot. veafferpfeffer 842.09 e e 442, Qalbep — 247.2f Camfraut 652. € Canickel 672.0. Caturon 305. 2f jauramp(fer — 465. 2f Caurertlee — 565.2 Caurid) $42. €2 auxourt 195. 2f Cabiofen 717.4Í Ccartol 676. Coaftripp 726. COdaffgarben — 726.€ Coaffibew 32125 Cobarlad 567.2f Odarpff wino 717.25 C€xbnittland) — 65:.2f Cobeltraut 864, € Ootüüng 405. 2f Cxbleben. 402.€ Oxdblüffelblme. 845.5 Cdlurien 691. 2f. Cdinalnbiüm 878.€ OCdülweiben | 479.2Í Cdimerwers | 694.€ Cd vwelbévwurs.866.€ Cdwarn €ouanber 502.2 Cdwarp dartenoifiel $82.€ (c:bweart Fórmid) 5o2. € Cdwarnwurb. 694. € Cbwarp epbew. 421, 2f Cidwefelwürg.5 58. € Cdweinfroo 652. Cxbwenbt 450.€ Cecblüm 534. Cyffenfreut — 772.23f C^enet 445«4l Cergenfrant — 303.2f Cefei 787.2f Gewbon 832.€ Cewbt ^. /450.€ Cewfenddl — 598.99. Cewtoot 652. 0 Cubengeseit — $16.€ gnitao 15-2Í Cyngrin 359.4f Coegfonen. — 772.€ Cpecfgilgen — 645.21 Cn»eierling 575.2 Cpelr 282.€ Cperenfti) — 419.2f Cpícanarói — 889.5 Cpimüns — 287.2 Cpinet/ over fpinnat 668.€ Cpingfrant 454. Cpnangtómer 454.6) GCpo:ópffel 575.4 Citedenot ópffeliraut 691,25 Cteín^ Colutea differt à Colytea GERMANICARYM APPELLÁTIONYVAM Ckteintlec 748.9 CiteinleberEraut. 4 72. €. Cteinmünm — 435.2f Crenrautem — 729.25 Creinfomen — | 4g89.€ Ctenoclwturt$ 709.25 Cridasfraut 777.55 CrreyfforG | 460. € ius 809. 2f 2fg vii nacbt.278. € "e Quumaric — 512.6 Caubne(fel. — 468g. Gaufentblatt — 726.€ Geuffeleabbi8 | 14. € Qcuffelemild) 604. Gbym $26.€ Qootern 347. 2f Qootneffel 468. €! €ormentill 259.5 QrebFoener | 444.9 €tiacfe 855.25 Gürcli(d €ucumern 702. Cürcifd fen | 824.€ )n Di 456. Deebwurt 316.€ Yergi& mein nit. 86g. € Ver(icb $42. 2 Ynboloenfera 845.2Í Ynfer frawen flacbg $44. 9 'Ynfer (rawven mantell 615. 2f ner frawen mina 287. Ynfer fravoen (büdlin 426. YVogelneft 685.21 JInoliigErnt 795.25 YDalotfarz 594. € YDelotlügen — 645.2f YDa«lottol 466, fo«lonnágolt 466. YDalvotirrs 694.€ YDafferbatenig, 775.25 tTDefferooft 264.€. YPefjerepff ober eppid) 271. 2Í fDaffermáber — 534.€ YDaffermmüng — 721.2f YDa(ferpfeffer — 842. YDegozitt 615.25 YDedaraf 613.25 XDegavearten / ober voegt wei 676.0 YDeioen 33). 2Í YDeioeríd) 490.6 YDeindartenvoinoen 259.2 YDeinvanten — 615.25 YDe$ 2ínoozm — 589.2f YDei&BOlocten | 219:2f YDag dom cliüffel 8 45. YDaf foomnunggblü men. 485. 2f YDeiflilgem . — 3635 YDag morlem — 750.€ YDeiB nievourts, 271. 2f TDeif (ceblimen. 534. € YDeif fenff 261.2Í YDeifwurs& ^ $84.€ YDeffé fteinbzed). 748. € VPcifferepbevo | 421. 21 YDeyot 3310. € YDey(fen 647.5 YOcyffenfolb — 647.25 YDel(db »etel 312. € YDelfcb línfer. — 445.2f YOdfbnu& — 3;8.O YOcl(c:erbíig — 772.€ YDelfcber fteintle 526. € YDel(cberveey(fen 647.25 YDibertoot 795.4Í YDileampffer 460. €Diloerbalfam. 287.2f YbDil fig ^ 995.2f UDilo Óencoicte vourt 383.25 foiloerbertram. | 638. fDilo bingeltráutoas mennle 443. 2Í YDilo cbannullen: 582. € YDilo cucumer 704. € fOilefle(s | $44. . YDiloer dalgan. 452.9 VOioer garten(affran 410, ( tvilo £oimel(oblüfel 845.55 45. YDiloen Flee 526.€2 TDiloer Focffell. 524. fDiloer Fref 324. € YDiuberfürbg — 375.2f TDibmaen - 514.9 YDilo mo:en 750, € Dio münga ^ 287.2f YDilo negclblüme 551.25 Ynilo SeMeTSupit 269. YDilopaftiney | 685.2f INDEX, XDunberbamm YDiloen polep . 435.21 f)rilo rofen. 656. €Y VOibe(falbep ^ 567.21 Yoiofbarlad) 567.2Í XDiloenfenff — 256.€ YDilo (dvoartser cozían oer 502.23 YOilo vwenllFraut 845.25 YDineenfrant — 7:19.2f SXointergrün — 466. €2 SOyfenElee 820.€ YOyfenfümel — 397.2f fDolffemild) menderz leg. 810, YDolgerüt 551.4 YDolriedbeber F[ce 816.€ YDüterid) 405. 2f YDullEraut 845. 2f 39-21 YDunotlraut-. 799.5 YDurmtraut 48.2f CDunot(erling.40;.2f XDuterlingr 405. 4f e ieu ye eber Yngrün.359.21 (884. € | S] S IinFraut, 237 .2f Y oampaftiney 685. 2f oam / oocr gartenfenff 537- oaner (affren. — 442.€ Seitlofen 358.€ Seunling 645.2fÍ ewffern 266.€ Sutterwürt — 460. eweyblatt 565.25 Swibel | 303.21.429. 2f Sequentes dus appendices fuis capitibus adijciantur. cIppetndix in caput de Colutea. Dag. 445. Dum hofce cómentarios confcriberemus non eratad manii graecus Theophraftus:quarecum latino tanti uten- dam efferexemplari Theophrafti,nà fatis coijcere potuimus an per y aut per zv uox ipfa fcriberetur,cum nóraro La- tini eas uoces in quibus grzcé veft;peru efferant, Quarelatiné dicihancherbam Coluteam & Colyteam putauimus. Sed nacto tandem grzco Theophrafti codice,ftatim deprehendimus zsnevziay d swonvsto: diuerfam efle : idipfum enim Theophraftus manifefte innuit. Inlatina uero Theodori uerfione perperám pro Colytea fcribitur Colycea: id quod nobis ctiam tenebras offudit, Legendum itag initio capitis de Colutea in eum modum erit: avvio Grecis, Colutea Latinis dicitur & €, Expungenda itaq; dictio Colytea,& pafsim in hoc capitepro Colytealegendum Colutea, cAppendix incaput de Irifolio odovato. Pag, 916, Nonlatet hanc herbam propé accedere ad defcriptione Loti fylneftris, Caulem nang, fert bicubitalem,8£ aliquan do maioré,numerofis alarum cauis.Folia Trifolio quod in pratis nafcitur fímilia:femen Foenogreco ita refpondens, utnifi minus effet;uix ab inuicem difcerneres:fapore item medicato, Tamen non minus accedit etiam ad Trifolij acu- ti picturam, Frutex enim uerius effe quam herba uidetur;cubito maior,uirgas habens tenues,nigras,iunco(a adnata obtinentes,in quibus funt folia Loti,in fingulis pediculis tria;in ambitu cufpidibus ferrara,ut hinc comodi(simeé dici mereatur i£gvajo», Hzec etiam odorata funt uehementer,ut nonnullis caput offendant: & ad bituminis certé odorem proxime accedunt, fed non parum tamen fuauior & iucundior eft, Florem praterea ex fe mittit purpureum, hoc eft, ad purpura colorem nonnihil accedentem:ex albo enim purpureus,aut fubcorruleus eft, Semen etiam modice latum, & (ubhirfutum, exaltero fíne ueluti cornu obtinens, Quod ego non deipfo quidem nudo femine, fed de eius potius : follicalo,quod in cacumine plané aculeatum ac ueluti cornutum exiftit,intelligendum puto.Radix denig illi longa, gracilis, & tenax exiftirnihiltg eft in tota defcriptione quod ei aptifsime nó quadret. Accedit preterea amaritudo quae in femine non eft obícura,pulchre fibi etiam Trifolij odorati facultates uendicans:mouent enim qua amara funt uri nam, menfes ducüt,comitialibus profunt;aliaty quz DiofcoridesTrifolio huicadfcribit efficere poflunt, Quare ijs ra tionibus motus, concepta fenrentia difcedere nondiü queo,nifi contingat nobis aliam intueri ftirpem,cuius femina, atqueadeo grana ipfa hirfuta,& cornuta exiftant, Q uanquá non lateat parum admodum referreutram fententiá;no- ftram autaliorum amplectaris,cum Lotus & Trifolium facultatibus non multum aut fere nihil diftent, In hoc tamen femine,quod nos Trifolij odorati effe contendimus, nulla inefle apparet adftrictio,quam tamen in Loti femine Dio- (corides requirit, Quod pro confirmandanoftra fententia adijcere uoluimus. Errata quedam momentanca ad finem operís qure, R7 o Goes. S Cem EX Gee «e (EX Qu (s PAGS Qi, MZ NE ABSINTHIVM VVLGARE x 2 ; N z N EE m i C b EE pes P, SOUS VONT NC Mes uel Vp ecu. M (V IAS WM Ut SNNSS (PEERS [ FÉ y ioa be E 13D ed MSS v e " : i, (s 3 p MES LN em V AN NEAN pe j c f v5 RSS £A Ht Arv; 77 12 ui ren qum Iter gren — m SERIPHIVM abfinthium, DE ABSINTHIO» CAP» I» 3 | NOMINA. 2f) Y Inerox erece, Abfinthium latincappelfatur,In officinis IP; fuam appellationem retínuít, Germanice wermüt/ quafi iP; prohíbens hilaritatem &alacrítatem , ob ímmenfam fuam ? amarítudinem, nominatur, INomenhoc Graecíab &J«$ve,. Abfintbium una MF) id eft, contrectando, per «zigpzew. deflexerunt, quod nul, dedic. , P lum anímal, ob exímíam amaritudinem, hancherbam at- i | » tingat, V'eteres Cireci Comici Xailip quoque conformi Uo vU mOTU Usa ctymo;quafi tmpotabilem dixerit, quod hancnemo, pro. pter infignem amarorem, bibere pofsit, GENER A. Abfinthfj genera funt tria, Galeno & Díofcoríde teftibus. Vnum quod Roma vulgare Abfina num, uuleare feu cómuneuocant, & eftíd quod pafsim ín Crermania noftra nafci^ tbi, . tur, & cuíus picturam hícdamus, Huius genetís eft quod à Pontoregione; ín qua naícítur, Pontícum cognomínatur, eft ceterís multo praeftantíus, Alterum genus. ponicun. eft marínu,quod Seriphium nomínant, Germani wel(omer. "'ertium Santonícit, Seriphium. àBantonibus Ciallie populis,apud quos plurímum eienítur,dictum eft, Hincnon. sqonicun. nulli eíusfemen corrupta uoce Sanctum , quoníam Sanctonícum dícendum effet, appellant. Nifi idnominis ob infigne eíus efficacia, quam in necandís lumbrícísobti net;illi ímpofuerint, Hodiefemen Iumbrícori nuncupát, germanice vurmfonen. FORM A. Abfinthit uulgare;herba eft caule ramofo,folijs íncanís, multipliciter fetis, au- Vulgate: rco florcfemínerotundo,racematim cohaerente, Seriphíum uero herba eft praetez seripbiun; nucsramos cirrósue habens, mínorí fimilis Abrotono, exiguis referta femínibus, B fubamara,& grauí odore, Ex qua delíníatíione omnibus perípicuum fiteherbam cu ius efriotem damus efle Seriphium. Síquidem herba eft tenuibus círrís, Abrotono fcemínze (imilís,feminein filiquís paruo, orauíter odorata, & fubamara, SantonícU. suos us. fimile eft Abfinthío, fed nonadeo copiofo femine fcatens,& (ubamarum. LOCVS. INafcitur, Oribafio & Apuleio autoríbus,locis cultís,montofis & faxofis : pluri mum autem przftantifsimumqin Ponto, Cappadocía, & Tauro monte.Seríphíü paísim círca itinera,macerías uínearum,& (epes prouenit: utuerum fit quod à Pli, níodictum efl plerafq; herbas pedibus coculcamus, quarum fi nobís uírtus perfpe- &ta effet,cas in coelum laudibus ferremus,Santonícum ín Gaallía,ut díximus,copio^ fe oienitur, T EMPVS, Colligendum ín fine Iulij menfis , acín umbra exiccandum, quo etíam tempore floribus X (emíne praegnans eft. — TEMPERAMENT VM. Pontícum minus calefacit , quodad(trictionis multe fit particeps. Minus etiam cecterís eeneribus extenuat, no mínus tamen reficcat, Craleno itaq; autore calidum ín prímogradu, & ficcum ín tertío ftatuítur, Succus autem eíus longe quàm herba ipfa calídior eft, Vuleare quidem adftríctoríam,amaram & acrem qualitatem obti net,haud fecus atc; Ponticum.In hoctamenab eo differre uídetur,quodinillo ma: ior (ítamarítado quàm adítri&tio. C'uamuis neque Ponticum modícé amarum fit, quod Outdíus fatis fjs ínnuít uerfibus: T'urpía deformes eíenunt Abfinthia campi, T'erratg defructu, quàm fitamara docet. | Loquitur auté de Ponto. Seríphíum ipfum Abrotono mínus eft calidum , uerum Abtinthío calidíus,Santonícum ínextenuando & calefaciendo deficcandóue; Seri. phio paulo imbecillíus, j ! 2 € 4 PLANTARVM HISTORIAE CAP, Il, VIRES. EX DIOSCORIDE, Abfnthíum calfacit;adttríneit, bilemd ftomacho & uentri ínhaerentem expur, cat, Vrinas cít. Crapulam precfumptumarcet, Inflationibus,uentrísQg & ftomachí doloribus, cum Sefeli & INardo Gallíco potum prodeft. Faftídia dífcutit, IVlorbo reoíocorreptos,dilutum aut decoctum eius per fingulos díes cyathís tribus hauftu fanat. Vlenfes cum melle fumptüi aut appofitum euocat, Strangulationibus fungo- rum ex aceto potum fübuenit, Ixíze, cícutae, murís araneí morfibus,X draconí ma^ ríno cum uíno aduerfatur, Angínís cum melle & nítro ínuncítur, Contra epíny- Ctidas ex aqua, fugillata uero S oculorum calígínes cum melle, fimiliter auribus ex- quibus manat fanies,illinitur. D'ecocti eius uapor ft uffitüsue, dentium auriumq do loreslenít, D'ecoctum cum paffo dolentibus oculis oblínitur. Przecordijs, íecinori, & ftomacho dolenti, ac longo temporeaffecto, cum cerato Cyprino trítum illíni, tur,Stomachoautem cum rofaceo fubactum, Cum fícís, nítro, & farina lolíacea, az quz ínter catem,lienofisip fubuenit, Preterea ueítíartjs arcístpínditum Abtinthíu, ueítes ab erodentíum iníuríjs feruat. Culíces cum oleo perunctum à corporibus abigít& arcet. Atramentumlibrarít ex diluto eius temperatum, literas à murium erofione tuetur, Par eftetíanl fuccum haecomnía facere;attamen in potionibus im. | probatur,ftomacho enim obeft,& capítis dolores adfert, Seríphíum uero per fe;uel cum oryza decoctum, S cum mellefumptum,afcarídas 8€ rotundoslumbricos ne- cat,aluum fimulleuiter fübducens, Eadem poteft pracftare cum edulio aut lentícu- la decoctum, Santonicum eadem quae Seríphium poteft; EX GALENO. | Abfinthium adftrí&ctoríam,;amaram, & acrem fimul qualitatem pofsidet,excalfa ciens paríter & extergens,roborans & deficcans. Proinde biliofos uentrís humores peregeftioneminfernam propellit;ac per urínam euacuat,Vlagís uero quod ín ue. nís eftbiliofum per urínas expurgat.ldeo contentam in uentre pítuítam,fumptum nihil iuuat. Sicnecg fiin thoraceaut pulmone contíneatur;nam ad[tringens ín eo fa cultas,quàm amara ualentíor eft, EX PLINIO, Stomachum corroborat , & ob hoc fapor eius ín uína transfertur, Bibitur deco- ctum ín aqua, & pofteanocte & die refrieeratum füb dior decociis fex drachmis fo, liorum cam ramis fuis ín cceleftís aqua fextaríjs tribus. Oportet & falem addi, T ri^ tum,utaíunt, raro ín ufu eft, ficut & fuccus expreflus. Bibítur & madefacti diluci, Exprimiturautem cum prímum femen turgefcitmadefactum aqua tríduo recens, aut ficcum feptem díebus , deínde coctumin reo uafead tertías, decem heminís, inaquz fextaríjs quadragintaquingy, íterumqQ percolatum, herba eíecta, lente co- quíturad crafsitudínem mellis, qualiter ex mínore Centaurío quarítur fuccus. Sed hícAbfinthij fuccus inutilis (tomacho capítíq eft,cum(ut tradunt)fitíllud decoctu faluberrímum: nam ftomachum adftríngit, bilem detrahít, urínam cit, aluum e- mollit, & in dolore fanat;uentrís anímalía pellít, IVlalacíiam ftomachi & inflationes cum exiguo 5ilí & Nardo Gallíco, addíto aceto,difcutit, Faftidiaabfteroít, conco- ciones adiuuat, Crudiítates detrahit cum ruta, & pipere, & fale. Antiqui pureaz tionis gratía dabant cum marínze aquae ueteris Íextarío, feminis fex drachmis , cum tribus falís , & mellís cyatho. Efficacius purgat duplicato fale. Cuidam in polenta dedere fupradictum pondus addito Puleeio. Alij contra paralyfin, Alij puerís to. lia ín fico,ficut amaritudinem fallerent, Facilethoracem purgat cum Iride fumptt. Inregio morbo crudum bibítur cum Apío, aut Adíanto, Adueríus ínflationes ca. lídum paulatím forbetur ex aqua. lecínorís caufa cum Gallico Nardo, lienís cum ' aceto, autpulte, aut fico fumitur, Aduerfatur fungís ex aceto. Irem uifco, cícutze ex uíno, & muris araneíi morfibus, draconi maríno, fcorpionibus. Oculorum daríta, ti multum cófert, Epiphorís cum paffo imponitur, fugillatís cum melle, Aures eius | decoctum DSI PLANTARVM HISTORIAE CAP, f, $ A decoctum uapotis fuffitu fanat: aut (1 manat fanies, cum melle tritum, Vrinam ac menfes cíunttres quatuórueramulí,cum Caallici nardi radice una,cyathís aquze ví, menfes príuatím cum melle fumptum, & ín uellere appofitum, Anoiínís fubuenit cum melle & nítro, Epíny&tídas ex aqua anat: uulnera recentía, priufquam aqua tangantur ímpofitum:pretereaq capitís ulcera, Peculiaríter libus ímponítur,cum cypríacera,aut cum fico. Sanat & pruritus. INon eft dandum ín febri, Naufeas ma- rísarcetín nauigatíonibus potum:ínguínum tumorem ín uentralí habítum,Som. nos allícítolfactum, aut infcio fub capite pofitum, V eftibus ínfertum tíneas arcet. Culíces ex oleo perunctis abíeít, fumo fi uratur, Atramentum libraríum ex dílu. tocíus temperatu, literas à mufculís tuetur, Capillum deniígrat abfinthij cínís, un, guentorofaceoq permixtus,lVlarínum,quod quídam feriphíum uocát, (tomacho inimicum, Aluum mollit,pellíttganíimalía interaneorum, Dibítur cum oleo & fale, aut infarínze trímeftrís forbítione dilutum, Coquítur quantum manus capíat, ín aquzefextarío ad dimidías, | | VINI ABSINTHITIS VIRES. EX DIOSCORIDE. Ab(inthites uínum ftomacho accomodatum eft,urínam cit. Tarde cócoquenti. bus utile:íecinorofis itídem,nephrítícis, I regío correptis morbo. Cibum nó appe tentibus,& ftomacho male affectis, longis praecordíorum diftenfionibus ac ínfla tíonibus,rotundis lumbrícis, Rt fupprefsis menfibus auxilíatur, Contra íxíze uene na haufta,copiofius potum,St uomítionibus redditum prodeft, ) CONFECTIO. Varizuini abfinthitis funt confectiones,ut ex Diofcoríde conftare poteft. Opti mum tame fit,(i tufze Pontici ab(inthíj drachmae octo,linteo raroligatzeín ampho- $ ram uini coíjciuntur, Vluftum deinde míttitur, relicto uno uafis fpiraculo ne effer- uefcens foras exilíat, | | | APPENDIX. Santonici, quod ut comemoratum eft, hodie femenlumbricoru mocant, praeci, seuen lun- putris hoctempore ad lumbriícos ex corpore pellendos & enecandos ufus eft, Et fi bricorun: cenuínum eít, magna efficacia cum melleaffumitur tam à puerís, quàm adultis, Seriphíum quoc aduerfus lumbrícos à multís comen datur,eoq nomine mors uermium appellatur, Sunt | IMors ueris etiam qui lumbrícoru femen nomínent, A 3 NR v, ET au UA Jr QNT LATAS E uM E A VACUA XY MO ASY- ee EX àv SS EN SN a »8 um 125959 YI. Lr SER ET DT JS E IE 22) vH zs PARAL S u2) RS A e f YAT Dos SUE TORO UR (- 2 ^ (2 Ü cer à CN PERS Pe e Que 4 ( Y EN SR D S bete 1 Y 7 s SN » m NER p 3r Aste 2 t. 3 2 ps MT » ABROTONVM FOEMINA, Gtabtoutt$ coctble. E DE ABROTONO» CAP» II» 5 NOMINA. E-ywemsPoromxom(Crzcs,Abrotonum Latínisnominatur, Officine antí- | quü nomen retínuerunt, Giermanis Oartbagen/Ctabwurn/ €cbofi- Abrotonnt uns. E Se^ M8 vourts/Dertwurts/Autcliraut/2((fru(cb/ appellatur. Hoc autem no- de dictum, D/E/TVA V. men fibi ufurpauít , ut INicandri teftatur interpres, 4| 7» mc ^p & Cpl olt roy qouridroa. A aseai d]a 7o dWasrvovy &ivas. hoc eft, quod confpectu tenerum, molle & delícatum appareat;aut quod grauem,;acrémue difficilem halitum profpiret, GENER A. Abrotoni duorum eftgenerum,ueterum & recentiori omnium fententia,mas & fcemina, Plíníuslib.xxi. cap.víj, mas quidem campeftre uocat Abrotonum,fce mínam uero motanum, V ulgus;fylueftrem Cypreffum,à fimilítudine & odore fo liorum eíuídem , nomendaturz herba frutícisue uocat, Grermanicé weif gart- ban/ober wiloer cyptef. | FORM A. Abotnima. — Abrotonu,quod masappelfamus, farmentofum, mínutis folijs , minus album quàm fcemína, tenui femineacnumerofo uti Abfinthíii, Semen autem nó quouis tempore producit, fed ad Septembris duntaxat menfis ínítía, quo fi diligenter ob- feruabís tempore,femine praegnans effe comperíes, Recte Íoítur Aezféxapzep in Dio. Ícorídelegítur, huíclectíoni no folum ueterum codícum fide, uerumetiá fenfu fu£- &brotonm fragante, Fcemínafrutex eft;arboris fpeciem habens,candícantibus folijs, Seríphij emi. modomínutim círcum ramulos incífis, floribus refertus,ín fummo aurí fuleore co mantes corymbos obtínens,odoratus etíam cum grauítate quadam, LOCVS. Maaspafsím apud Germanos in hortís,& ín campeftribus nafcitur : focmína ue- n toíncollibus & montibus fua fponte prouenit, TEMPVS, Horetutruncg Auguíto,Collipiturautemin autumno,poti(simum Septembri menfe:hocením tempore femen,ut díximus,profert, | TEMPERAMENTY M. | Abrotonu calídum & ficcum,inG tertio ordíne feu receffu poft media fitum eft, id quod amarítudo eíus, quam cuftu pra fe fert,facile monftrat, VIRES, EX DIOSCORIDE, Vtriuíc abrotonifemen feruefactü & crudum trítum cum aqua potum nó nifi recta ceruíce fpirantibus,ruptís,conuulfis,ifchíadicis urinze difficultatibus, & fup- prefsis menfibusauxiliatur, Potum ín uíno exitíalium uenenorum antidotum eft, Cum oleorígentibus illinítur,Serpentes lecto ínftratum &í(uffitum fugat, Cum ui no potum aduerfus eorundem morfus, peculíaríter autem Ícorpionum & phalan- ciorum,prodeft. Oculorum inflammationibus cum cotoneo cocto, aut pane illi- tum fubuenít, Trítum cum farina hordeacea decoctumG tubercula diífcutit, Admi " Íceturírino unguento, EX GALENO. INon inftrenue excalfacit & deficcat, Nam (iue comá cum floribus(reliqtra enim eius palea ínutilís eft)cotufam ulceri puro íllínas,mordax & írrítans uídebit, fiue eo inoleomacerato,caputaut uentrem perfundere uoles,admodi calefacere reperies, Quin & fi quí per circuitum rígoribus capiuntur, eos ante ínuafionem rígorum hoc uoles confrícare, minus utig; rieore concutíentur, imo & fenfus confeítím ubi admotum fuerit ipfum calfacere percipit. Porró quod lumbrícos interímat par eft, nímírü quum fit amarum, Protinus uero quod & digerendi & incidendi uím ha. beat Ícíes. Praeterea abrotonum uftum calídum & ficcum facultate eft, magis etíam quàm cucurbita ficca ufta, & anethi radix , Illa enim ulceribus naris | fimu PLANTARVM HISTORIAS CAP, I3 . 9 A fimul & citra phlegmonem callo induratís profunt, acproinde maxime ulceribus ijs quzeín padendorum praputijs funt competere uidenturtat cínís Abrotoni ulce ribus omnibus mordax eft , acídcirco cum oleo tenuítum partíum , Cícíno fcilícet, aut Raphaníno,aut Sycionio ueterí; potíísimum Sabíno,ad alopecías confert, Bar. bam etíam fegníus tardíusd enafcentem cum aliquo dictorum oleorum elicit: fed nccmínus illis,lentifcino maceratum, Rarefaciendi ením uím,eó qued tenuíum eft partíum, obtinet, & mordax eft, & calídum, Abrotonum uero ínímícum ftoma- cho exiftít, EX PLINIO. V fus eft & folijs, fed maior femine, ad calefaciendum,ídeo neruis utile,tufsi, or. thopnoícís, urínz , torminibus , conuulfis , ruptis , lumbis; Datur bibendum ma. nualibus fafcículis decoctis ad tertias partes. Ex hís quaternis cyathís bibítur, Da- tur & femen tufum ín aqua drachmze pondere, Prodeft & uuluz. Concoquít pa nos cum farina hordeacea , & oculorum ínflammationibus íllinitur cotoneo malo cOcocto;Serpentes fugat, Contra ictus eorum bibitur ín uíno, ílliniturtp. Efficacifsi mum contra ca quorum ueneno tremores & frígus accidunt,ut (corpionum & pha langiori,& contraalía uenena, Prodeft quoquomodo algentibus , & ad extrahen- da ea qua inherent corporibus. Pellit ínteraneorum mala. Ramo eíus fi fubijcíatur: puluíno, uenerem ftímularitraduniiefficacifsimamt herbam effe contraomnía ue neficía, quibus coítus inhibeatur, DE ASARO» CAP» IID NOMIN A. z APON graece, Aarü latine dicitur, Officínis hodie nomen retínet. Grer i maníce Doafelvontg. Afaron autem díctum eft, quodín ornati non ue Afonas ! niat,uel ut Plíníuslib, xxí, cap. vi.inquit, quoniam in coronas atcp ferta, dium. zs.5 nonaddatur:uel quod manualíbus fcopis, que odorís eratía geftantur, mefolítum fit inferi, Hs inini FORMA. Folía hederz fimilia habet, longétamen molliora, rotundiorad, Flores ínter fo» líaad radicem purpureos,odoratos, Hyofcyami cytíno fimiles , ín quo femen acíno | no difsimile, Radices multas,genículatas,tenues,obliquas,gramini per(imiles,lon cetamen graciliores,odoratas,calefacientes, X líneuam admodum erodentes.Caz terum hícadmonendum effele&tore duximus , omnía Diofcoridis exemplaría hoc piofcoridislos " inloco deprauata efle,perperami habere uel voózQw uel ulioózQu, cum potius fcrí esenendatus. bendum fit paMaéz$c, íd quod partím Plínij teftimonio, partím etíam iudíce fenfu ipfo comprobari poteft, Plíníus fiquidem lib.xi).cap.xiij. Afarum fic depingit: Eft hederefoltjs,rotundioribus tantum, mollioribusqs.Si quis uero ea deread iudicem fenfum referat, Afarumi cum hedera conferat, A farí certéfolía neqg denfiora, necp miínota hederae folijs efTe comperiet, quum Afari folía maiora multo fint quàm he- derz., Proinde cum folía hederz íllorum comparatione multó mínora fint, euiden. tilsimum eft pro uloéz$« legendum efTe ueac974, huícnimtrum fectioni adftípu. fantibus Plinio & fenfus fudicio,ut dictum eft: ad tactum em huius folia longe funt hedera molliora. Accedit quodab una díctione ín alíam facilis fit ranfitus, FHis íta. «que rationibus motus, Afarí folía u$, hoc eft, molliora hedera: folijs e(Te di, xí,utreuera etíam funt, | LOCVYS. INafciturin umbrofislocis, montibus potífsimum &íyluis;afpera enim macráue & ficcalocaamat, runt TERMPYS$, PLANTARYM HISTORIAE CAP, IIl, — ^ ^ -— T" A TEMPVS. Bisanno,uere nimirum &C autumno floret, Colligenditm in fine Augufti , à die uidelicet decímoquínto eius menfis,ufcg ad octauum Septembris, ! '"TEMPERAMENTVM,. Afarum in calefaciendo & exiccando ordinis tertíj exíftit,radíces potilsimu eius, VIRES. EX DIOSCORIDE,. Radices Aari calefaciunt, Surinam mouent, Hydropicis &ifchíadicis diuturnis profunt, Ducunt menfes pondere drachmarum fex cum mulfo potze, Pureant Elle boríalbi modo. R uptís praterea, conuulfis,tufsi ueteri, difficultatifpirandi, & uri. na conferunt, Cum uíno pote ferarum morfibus falutares, Folia ad ftringunt. llli ta capítis doloríbus,oculorum ínflammationibus,cgilopís íncipientibus,mammís à partu tumentibus , ignibusQg facris profunt, Coma fomnum etíam conciliat, Síc Crateías herbaríus de Afaro prodítum relíquit. EX GALENO. Afri radices utiles funt, facultate fimiles radicibus Acorí,íintenfiores tame, Itaqg ex ijs,qua de illis prodita funt, híc facienda coniectura, EX PLINIO, INardi uim habet Afarum , quod & ipfum alíqui fylueftte INardum appellant, EX MARCO AEMYLIO, Est Afaron greci L'ulgago dicla latine. FHeccalide c fícae uirtutis dicitur e[Je. Jértius est illigradus,ut dicunt, in utroque. Prouocaturinatm,potatad; menstrua purgat. FHocó, todo iecoris medicatur fumpta dolori, —— 8 Fropicosi; iuuat, fchiafim fugat bausla frequenter. Kit uuluee ttorbis decoclio fübuenit eius, Dicitur iclericumpotata repellere morbum, Elleboritg modo uomitu praecordia purgat. Sed non esl buius purgatio tat uiolenta, ANec metuenda quidem, fi fiat taliter illa; Defolijs eius triginta recentia tollens, cL dde meri tantum quo poféint cutcla recondi, Jóta ttocle mero facias macerentur ínillo, AVane terens uino quo funt tnacerata refolue, - Vüncolus excoctum cum pingui carte recenti orcina, prius egroto da fufficienter, Ett fumat uini uult quantum fortis c» albi, SiccAfari fuccum colatum trade bibendum, Fortibus c9 ttagnis el bic numerus foliorum Sufficiens reliquis;ut diximus; el minuendus Juxta quod uíres,etas c9" cetera pofcunt, APPENDIX. Lixiuium in quo Afarum decoctum eft, fi eo caput lauetur , cerebrum roborat, & memoríam, Succus etíam eius cum Pompholyge,calíeantibus oculis confert, officínarum. A DE ACORO» CAP» ITID 1: NOMINA. jKoPoN orzcé, Acorülatíneappellatur, Officinis nomen retinet, Ger, 4l manice Gel lilgetz/3Dzacbenvourts ober QC cEervouttg uocatur, Acoron lil aphrodifiam quafi ueneream Gireeci etíam uocant, Apuleíus,quícungg 7369. 3ille fuerit, in comentariolo quod dealíquot herbis fcriptuàfe reliquit, Piperapíum dictam fuiffe hancherbam teftatur, quod ea in aluearí]s fufpenfa;nun. quam diffugíantapces. "S FORMA, Folía Irídís habet;anguftiora tamen. Radices non difsimiles,im plícatas, neg ir rectum enatas,fed oblíquas, & in fuperficie exi(tentes, eeniículís feu internodijs di, ftinctas,fubalbas, euftuacres,odorenon ingratas. Prae(tat denfum,candídum;nó cariofum,plenum & odoratum, cuíiufmodi e(tín Colchide & Galatía, Ex qua fane Diofcorídís defcriptionefatisliquet Acorum noftrum, quo hodie officinae utütur, etfi nó uerü fit;tamen aliquá faltem Acorí fpeciem effe: Irídis ením folia obtinetan guítíora tamen, Radices quoqj fimiles,implícatas & ínuícem adnatas,nó ín recti, Íed ín obliquum tendentes:non in profundo delitefcentes,(ed ín fu petficíe exiften, tes, &imodíco cefpíte tectas:deníg geniculís feu internodijs interceptas. [Neq etíam incoloreab eo quem Díofcorídes píngit uaríare uidetur:noftriz ením Acorü nó ra Yo jzoA&t«se hoceft,fubalbas feu candícantes radíces habere confpicitur. Accidítau tem ut & rubentes íntus habeat radíces; quae tamen cum candícantes pafsím ínter- currentes uenas obtineant,recte fubalbze dici poflunt, quod nímírü necg uere rube Ícantnecg candídum etíam prorfus colorem referant,fed eum potíus qui ex rubro & candido míxtus fit, Czeteru radíces Acorí quac intus candicant, forís ut plurímü Ífubrubet.Hinceft quod Serapion inAcori defcriptione Díofcorídis uerba refexes, vaAtinse dictione ítauertereuoluit : Btcolor radicu exterior tendítad ru bedínem, Proinde qui hacfola ratione, quod Acori radix íntus interdum rubefcat, mouétur, utdíuerfum noftri prorfus à Díofcoridís credant,ij non utuntur argumento quod tantí momenti fitjut quod conátur,perfuadere alijs pofsit, Cum ením Díofcorídes Acoriradices 9zA&xse hoc eft; albícantes facíat, nofter certenunquam non tales ha bere deprehenditur : uel enímuere candicantes funt, uel fübrubentes, quas etíam VzoAfirse recte dici pofle íam oftendímus,Porró quamuis odorata non fint eíus ra; díces, tamen níhil obftare poffet odor, quo mínus noftrum uerum effe putaremus Acorum;quum abunde conftet íllum,haud alíter quàm colorem,fecundum díuer fasregiones in eadem fapeherba mutarí:(i non effetaliud, quod ut díuerfum certo crederemus nos urgeret,hocnempe,quod noftri Acori radíces eu(tu acres nó fint, quod tamen omnes ueteres uno ore de Acoro affirmant, fed potíus adftríngentes, Quapropter etfi tota fere deícriptioilli refpodere uideatur,tamen quia acrís nó eft, uires eas quasuero Acoro tribuunt ueteres,habere non poteft: uthocnomineue- hementer errent quià folis defcriptionibus tantu pendent, INecmínus hallucínar tur officínze quae ad urínas mouendas,aut menfes euocandos,lienésue mínuendos coutuntut, Perperàm etíam Díacori compofitionem ex eodem conficíüt, Curent itaggutuerum Acorum habeant, quod iam in multís Germanic officinís proftare puto, Nam radix illa quae à nonnullis feplafiarijs nuncfub nomíne maíorís Gialan^ 9ze uenditur,fi czetera etiam refpondeat, haud dubíe radíx ueríAcori eft, Et debent Íeplafiarij ea uti, quotiesín compofitionibus medícamentoru Acori fit mentío,prae cipuéautem ín Díacorí compofitíone apparanda, quod baec calefaciendo cococtío^ nem ftomachifupra modum íuuet, Et hoccó confidentíus faciendum effe hortor, quod Cialangam maíore uerí Acoríradícem effe exiftimem: genículis ením fcatet, forisfubrubra,intus fubalba, guítuacrís,odore nó íngrata, ut hoc nomineilla tuto & fine errore officínae pro Ácoro utí queant, B Acorn officina vum tton eft uerit Acoruiit, 14 PLANTARVYVM HISTORIAE CAP, IIINL- € LOCVS. Apuleiuslocis cultis, pratis achortís nafci, raram inuentu herbam hanc tradit; INoftrum Acorum iuxtaamnes,& pafsím ín aquofis &paluftribus locís prouenit, TEMPY S. Legitur radix Acoríacftatis initio, & ficcaturin umbra dieitalibus fruftís, TEMPERAMENTVYM, In calefaciendo & deficcando tertíj eft ordinis. INoftrum quidem deficcat, at ci; tracalefactionem, COP HNDERDEIS. EX DIOSCORIDE. Acori radix calefaciendí uím habet. Decoctum eíus potum,urínam cit. Prodeft lateris,thoracis & iecoris doloribus:tormiínib us,ruptis,conuulfis, Líenes mínuit, WVirinz ftillicidio, &uenenatorti morfibus fubuenit, Infeffuquemadmodum Irís, ad muliebria utilis eft. Succus radícís calígínes oculorum difcutít, Antídotís praete- Yearadix utiliter mífcetur, EX GALENO. Acori utimur radice quz guftu acrís eft,& modice amara;odore( non iniucun- da. Híncmanifeftum eft hancfacultate calidam, & coliftentia tenuium partium efz fe, Huicconfentaneu e(t;uturínam moueat, & lienes índuratos fuuet, tum cornez: membranzecrafsítíem deteroeat fimul atqj extenuet, Ad hocauté melior eft ipfius fuccus, Omníno uero ficcificum effe larum eft. EX PLINIO, Visci eftad calefaciendum extenuandum6 efficax, contra fuffufiones & calíoi, nesoculorum fucco eiufdem poto, cótraG ferpentes, Pectorís doloribus fubuenit, & ideoantídotís mifcetur, lecinorí medetur,thoraci quoc & przecordíjs. Vrínam citeíus decoctum, & omnía uefice uítía fanat. l'eftíum tumores radix decocta ín uí p no,trítatg Gc illita mire difcutit, Duritías & collectiones omnes fanat,decocto huius herbzcfouentibus. Cótufis & euerfis pota duobus obolís ín mulfi cyathis tribus ra dix prodeft, Acoron quoqy utile eftinterioríbus Ífcemínarum morbis, ACORI OFFICINARVM VIRES, &cori «dlierini .— Cruftus abunde monftrateius radicem íimmenfam adítríngendi facultatem ob. facultates. tinere, Hínc eft quod díuerfam planéà ueriAcori radice uim fortiíta fit, [Nam ut hec tenuíum eft partíu & facultate calída;ategadeó detergít, extenuat atq difcutit:ita iL la confiftentía craflaru partium,;ac facultate frigida, conftringit,denfat, cogit & con trahit, Quareurínam nó cítjutuerum Acorum,nec menfes euocat, fed potíus fup. prímit, Sanguinem etíam undecuncg manantem cohibet, Proínde recte Pandecta rumautorícribít,eum qui fecum Acorí radicem geftet,anullo fanguinis profluuío corripi, Etex recentíoribus aliqui hancfacultatem Acorí noftri obleruarunt,atque híncadeóo tradunt eíus fuccum iene expreffum, menfes nimium promanantes con firíngere poífe,íd quod certé de Acoro affirmare uanifsimü erit. Ex ijs ítaqp intelli, gentíam feplafiarf),quís ufus noftrí etíamin medicina fitAcorí;nec comíttent,ut fa natíci cuiufdam, qui nuper IVlorophrafti impudentís homínís peftilentifsimas nu. gas & íneptías tegere,atqy adeo epiftola aliqua operi illius temeré praefixa cómenda re;acpre illo monftroreliquos omnes medicos,fi díjs placet contem nereaufus eft,cofilio obfecuti, hocproríus abrjcíant, cum íllius ímmenfa fitadftríngendi,quod demonftrauimus,facultas, De Althza - ALTHAEA Bifimalua. " Bialuauifcus, | 16 DE ALTHAEA»* CAP» V» NOMINA, SI AOATA, Mibiox D", nibii GP eraccét Althaca, Ebifcus , Ibifcusfatiné dicitur. WU Officine, quacut plurimi barbarís uocibus gaudent,Bifmaluam, IVlaL JEN WE uauifcum,& fimpliciter Euifcum nominant. Vlaluaui(ci autem uox cor P 355-S ruptae(t,ex maluanimírü & euifco compofita, quafi dícatalíquís IVlal. ua ebifcus,hocnomine illam ab alíjs maluís,quae fané multae funt.feoreoans. Ger. Althea ute manícé "jbifcb/ober ZEibifdb/G:of ober wilb pappeli. Althza uero à multiplicí dicla, remedíioru poteftate &ufu, ucl ut Plíníus aít, ab excellentía effectus nominata eft, Siquidé dadaix Ciraecis ídem ualet;acfià medendo medica fimpliciter dícas, INam &Matvay illis mederi fignificat, 22foc uero remedíum & medícínam. FORMA. Sylucftris IVlaluze genus eft,cui folíautCyclamino rotunda,lan uginofa,flos ro, faceus;caulís cubitorum bínüm,radíx lenta uífcofa(g intus candída, LOCVS. Locis humentibus,pinguibusQ gaudet, TEMPVS, Radices,utreliquarum feré herbarum omníum,inter autumni ínitia hoc eft, ín fine Augufti, & Septembris menfis principio,legendze, Folía uero &(emen ín zefta te, Floret lulio € Augufto menfibus, i TEMPERAMENTYM, Folia & lores calidi & ficci primo exceffu feu ordíne , Radíces ueroin principio fecundi, | VIRES, EX DIOSCORIDE, Radíxín aquamulfa autuíno cocta, aut per fe pota;ad uulnera, parotidas, ftri mas;abfceffus,mammarü ínflámationes,fedis contufiones,ínflationes, neruorum D diftentiones, efficax eft. Síquídem dífcutit & maturat,aut rumpít, &ad cicatrícem perducit, Cocta quo díctum eft modo, & cum adí peanferinoautfuillo, ucl terebin thína fubacta;ad uteri inflammationes & przclufiones utiliter admouetur, Deco, ctum eíusídem pratat, fecundastgà partu relictas educit , DDecoctum radicis cum uino potum,uríne difticultati,calculoforü cruditati,dyfenterícis,ifchiadicis, trem lís, & ruptis fuccurrít, D'entium mítigat dolorem cum aceto decocta, colluto índe ore, Bemenautem uíríde ficcumQ trítum,cum acetoín fole perunctum alphos ex- teroit, Cumaceto & oleo inunctum à uenenatorü morfibus praferuat , Valetad dyfentería, fanguínis reíectione,& alui luores , Semínís decoctum ín pofca autuí- no contra omnes apum &mínutarü ferarum ictus bibitur, Folía cum exíeuo oleo, morfibus & ambuftis illinuntur, Addenfat aquam fub diuo radíx tríta &admixta, EX GALENO, Dicerendi,laxandi;phlegmone leuandi, mítieandi, concoquendi coctu diffici- lia tubercula, Porro radix eius 8C femen cetera quidem pari herbae uírídi modo a. gunt,uerum tenuíorum partíum,magísq exíccatoríam,ad hec magis exterforíam quàm illa facultate oftendunt,ut &alphos detereant,&femen renum calculos con fringat. Radiícís autem decoctum, dyfenteríze, alui profluuío, & fanguinis reiectío- níutile eft,nempe cumadftringentem quandam facultatem poffideat, EX PLINIO... Althaez contra omnes aculeatos íctus efficacior uis , precipue fcorptionum, ne- fparum,fimiliumQ, & murisaranei , Cyuín & tríta cum oleo,hac perunctianté,ucl habentes cam,nonferíuntur, Eius ràdix praecipue couulfis ruptísgy efficax eft. Co. ctaín aqua aluum fiftit,Ex uínoalbo firumas & parotídas,& mammarum íinflam. mationes , & panos ín uíno folía decocta &cíllita tollunt, Eadem arída ínlacte de- | cocta, PLANTARVM HISTORIAE CAP, V, 17 A cocta, quamlibet pernícíofze tuffi citiffimé medentur, Hippocrates uufneratis , f tientibusqy defectu fanguinís,radícís decoctae fuccum bibendum dedít.Et eam aul nerib.cum melle & refina, item couulfis,luxatis, tumentibus, & mufculis , neruís, artículis ímpofuit, Et a(Thmaticis acd yfenterícis in uíno bibendam dedit, IVlirum, aquáradice ea addítaaddenfari (ub dio, atqj elactefcere, Efficacior aixt quo recétíor, EX THEOPHRASTO, Vuseiusad rupta , & tuffes éuíno dulci, & ad ulcera ín oleo. Alis fi carnibus concoquas,ín ídem agerceare;ac ueluti conglutínare poffe affirmant, DE ANAGALLIDE- CAP» Vl» NOMINA. CSS NATAAAIX erecé, Anagallislatiné,officinis inufitata, germanice G aud) COUP beyl/oecr Colmartraut, Hocnominisforté à Germanis inditum eft, 77774 quod Anagallis in límine ueftibuli fufpenfa maleficiorum íntroíti peL o ) lere credita fit, Errant qui Ilorfum eallínae feu Pafferína uulgo dictam "4l mon Ji EA . * Li o D , * Il; herbam, Anagallída putantihaud fecus atque ij, qui A urículam murís proAnagaL PNE - P lide depíctam oftenduntherbarij, VEM GENER ÀÁ. . Duoduntaxat Anaeallidis cffe oenera ueterum omnii teftimonio conftat, ma- rem fcilicet & fcemina, quee fanenullo nifi lorü difcrimine diíftant, Vias ením puni ceo, fcemína uero cceruleo flore confpicitur, Proinde hallucinarí uniores ac barba ros medicos euidentiffimi eft qui plura duobusAnagallidis genera conftituunt, T FORMA. B —Frutíces funt Anagallides parui ín terra íacentes;folía ín quadraneulis caulibus pufilla habentes, & modicérotundaad Helxines fimilitudiínem, Semen geruntro tundum, INon quícquam fané certius hac fcriptorum pictura refpondet, cum di- plex fit ín flore color, puniceus nímirü &cceruleus, quadranguli caules per terram fparfi, folíanon toto ambitu rotunda, & femen coríandro nó diffimile círcínatum, INon eft tamen quod fichumí proftratos hosfrutíces intelligas, ut prorfus nó fup^ pullulent, INamínaltum etíam furgunt,non tamen altíus, quàm ipfa tibi examut fim pictura monftrat, LOCVS. Pedibusinaruis uineis ubiqg calcatur,neqs quicquam nünc Anaeallide defpe- Ctíus eft;cum tamen in antíqua medíciína multus eius fuerit ufus, Licet autem ubi, que feré proueníat;in uligínofis tamen lzctíor, TEMPVS. Perzeftatem utriufcs prouentus maximus eft; potiffimum autem menfe Augu- fto,Florentautem à Maio menfe ufque inautumnum, TEMPERAMEN'TYV M. Anagallidis utercy fexus calidam & ficcam facultate obtinet, quod fcilicet exter cerepoffint.IVlulieres nancy queafperioré & decolore à natura cutem acceperunt, adleuorem nítorédy uultus harum fucco utuntur , ut hacratione errare neceffe fit, Emor quond quí Anagallídas fríeidas & humidas effe ftatuunt, Gc VIRES, EX DIOSCORIDE, . Vitraqj mitieandi facultaré habent. Inflámationes arcent, furculos extrahunt,ul cera ferpentía copefcunt. Succus ear garearíffatus pituítà capitís purgat, Per na- res infufus dolore dentíü lenit, (iin contraríánarem inijcíat, Arpema cum Attíco melle emendat, S oculoru caligínes iuuat, Contra uiperarü moríus,renum & íeci norís uítía, ex uíno potus prodeft, T'raduntnonnulli eam quz cceruleum florem habet, procíduam fedem reprimere:quze uero puníceum,illitu euocare, D 3 Satidjcpl mele | Hie LELAES MAS, ANAGALLIS ANAGALLIS. FOEMINA, fsaucbbenl eveible, B4 20 PLANTARVM HISTORIAE CAP, VI, Yes EX GALENO. Anagallis utracg,tam ea quzeflorem parít cceruleum , quàm ea quae puniceum, admodum extergendífacultatem obtínent , Quendam etíam calorem attractoríü pollident, ita utimpactos corpori refioant aculeos , Succus earum ex naribus pur. gateadem de caufa, Et ut fummatim dicatur,exiccatoriam cítra mordícatíone facul tatem habent, quamobr uulnera elutínant,& putrída adiuuant, | EX PLINIO, V'triufcg fuccus oculorum calípínem dífcutitcum melle, & ex ictu cruorem , & areema rubens,magis cum Attíco melle ínunctus, Pupillas dilatat, & ideo hocín- unguntur anté,quibus paracentefis fit, Iumentorü quocy oculís medentur. Succus caput purgat per nares ínfufus, íta ut deinde uíno collua£, Bibítur &contra angues fucci drachma ín uíno, Mirum, quod fcemínam pecora uítant, At fi decepta fimilia tüdine(Hore ením tantum diftant)deguftauere,ftatím eam quae Afyla uocatur, ín remedio quzrunt, Ea ànoftrís ferus oculus nuncupatur. Precipíuntalíquí effoffi. Superflitios ris,antefolís ortum,;priufquá quicquid alíud loquantur,ter falutare eam,tunc fub- fun, latam exprimere,íta praeciptias effe uires, V rinam cient Anagallídes, Iecínori mire profunt, Cohibent quas nomas uocant, V tiles & recentib, plagis, przecipue fenum corporí. Ad recentía quoqg uulnera tanta tradítur uís,ut faniem offibus extrahant, Anagallis coerulea procidentía fedis retro agít;e díuerfo rubens prorítat, DE ALSINE» CAP» VII» NOMINA. Morfus gala ^ZINH grece, Auricula muríslatiné, Morfus eallinze uulgo appelfa- line, "v3 tur, Pauerína Italícé, quod pauetís , id eft, unioribus anferibus ora D z55 oV rum pabulum fumminiftret, Auiculas caueis ínclufas,cum faftídiunt à V3 eícà, aucupes hacherba recreare folet, Hínceermanicé Dogeltraut/ Alfine cir 1 Düner(erb/Doimeroerm/Dinerbig uocatur, Alfine autem dícta eft, 4^^ ^ quodlucos,quae Graci d^e« nomínant,nemorofatg & umbrofa locaamet, Aurícu Awi ]aueromuris,quod mufculorumauribus folía fimilia habeat, gave. GENERA. Quamuis Diofcorides &alij unam tantum Alfinen faciunt, nos tamen tría eiuf- dem genera,lícet plura adhucínueníantur, damus, Prímum cenusAlfinen maíoré uocauímus;quod fcilícet uera fit Al(ine, & alijs maior, germanice Dünerberm no, mínatur, Alterius generís plantam Alfinen medía appellauimus , germanícé fit. netferb, Haec quodad flores attinet, quí ccerulei funt, à defcríptione uaríat : etu dem tamen cum príore facultatís. T'ertíj generís herbam Alfinen minorem uocaui mus, Hac,quídem,ut príma;pulchré defcriptioni refpondet;germanícé ZA leínuo^ geltraur nuncupatur, FORMA, Caufiículis ferpit rotundis,é quorum genículis exiles ramuli profilíüt, folijs He xines minoribus, mínusq hirfutis, flore exieuo,candido,forís herbaceo. Haec cum terítur cucumís odorem refert, INon autem illam Peponis maturi iucunditatem, Íed herbaceum cucumerís odorem fubolet, Porró cum Diofcorides Helxína fimi, lem cfle Alfinen tradít,non de ea Helxíne quac uulgo Paríetaría,fed ea potius quae Hexinede alio nomine Ciffampelos dicítur,intelligas oportet: haec ením folía FHederze haud P* ^ diffimiliaobtínet. Adeo utliquido am coftet, Alfinen effe eam herbam quam pat fim hodíe Morfum gallina appellant. Hucaccedit quod facultates, ut ex fequenti. bus patebít,quas uulgus lVlorfui galline tribuít;ab Alfines uiribus nihil uaríent, LOCVS INafcitur in lucis,hortis,& maximéín parietibus, macerfjs,opacisqglocis, TEMPVS, ALSINEÉ .. fünerocrt. MAIOR Gute. | ALSINE MEDIA, 23 * » 2 HD CS 2p » M d T DT SI NSS NU s —M sg Qu. MINOR, fc | KIecitioadtaut. 24 PLANTARVM HISTORIAE CAP, VII. TEMPVS, Incipità média hyeme, Arefcitautézeftate media, Cum prorepit, mufculorü au res imitatur folíjs, TEMPERAMENTVHM. Refricerantem S humectantem haud fecus quàm Helxine obtinet facultatemz eftenim aquez effentíoe frígidaeggt quare & citra adftrictionem refrígerat, VIRES. EX DIOSCORIDE. Alfinerefrigerandi facultatem obtinet, Oculorü ínflammationibus cum polen ta illita couenit, Succus eiusauríum doloribus inftillatus prodeft,In uniuerfum ea- dem qua helxíne poteft. EX GALENO. Adferuentes phlegmonas,& mediocria eryfipelata competit, | EX PLINIO, | Vus eiusad collectiones ínflammationesdqg, Quín emendatomniía quz Helxi ne,fedínfirmíus, Epiphorís peculíaríter ímponitur;item uerendís ulceribus; cum farína hordeacea. Succus eius auribus infunditur, APPENDIX. Eaídem facultates,herbis quas morfus gallinze uufeó nominant,noftri temporis herbari; tribuunt,quod fcilicet ad feruentes inflammationes,;aceryfipelata profint, Omnes eníim,ut dictum efl refrigerant atque humectant, Hínceftquod mínorem aliqui GiermanoruSiebertraut uocent,quia fcilicet febribus accómoda,& utilis fit, DE ANTHEMIDE» CAP» VIII " NOMIN Á. : NOEMIS A yeuslpstep orzece, Anthemis, Chamaemelon fatíne, officinis corrupto nomíne Camomilla dícitur, Germanice C amillen, Chamae 4| melon,quoniam odorem habeat máli;appellant,íd quoddeprímo ge | nere potilsíimum intelligendum uenit, | GENER A. Tría eius genera, oribus tantum diftantía, inueniuntur, Fi enim etfi intus au- rei (int,tamenforís perambitü illis adiacent folia aut candída,autlutea, aut purpu. Leucantbenon . Yea, Cyuseforis ín orbem candida fofía obtínet,ea eft quae à Diofcoride proprie a«v- x&vlquy,SCuulgoó hodie Camomilla uocatur. Que uero luteis per ambítum folijs có. Chryfatbemon ftat;ea haud dubie eft, quá priuatím Diofcorides à fuis floribus xvovfoy nominat, Giermaniautem, pulchréad graecam appellationem alludétes, (5olotblimen/Gel Erantbemot, cemillen/Crreicbblimerrappellant. Tertía fpecies chamazemelí,que nimíru purpu rea per orbem folía habetnullaalía eftnifiea quam hodie uulgus medícorumCon Confolidavegslis (olidam realem, Crermani aute fimilitudine calcarís, cui refpondet flofculus eius eft tertia chame herbze,& à colorelepído regioQ qui afpectari nunquá fatis poteft, X itterfpotti uo cant. Diofcorídes peculíariter sevo, e o quod uere floreat,díci tradit, T ría itacp ín uníuerfum Anthemídis feu Chamaemeli generafunt,quorum fané prímum Cha maemelon leucanthemon,alterü Chamaemelon chryfanthemon, tertium Chamae melon eranthemon Diofcorídi nominatur, De duobus prímís generíbus nemine dubítare,quín uera &leoítima fint,arbíitramur,quod níhil ín ijs fit quod Díofcori- dís defcriptioni, quam mox fubijcíemus,non refpondeat, Tertium forté nonnullís qui morofius omnía obferuant,minime eenuínum Chamazmeli genus efTe uidebi tur : ideo quibus fimus argumentis & coiecturísimpulfi,ut tertium Anthemídis effe oenus credamus, n sci eritoftendere, Potifsimuautem quod nos ín hancfen tentiam pertraxit eft,quod (ineula in Diofcorídís defcriptioneilli congruant, ramí Ícilicet palmum non excedentes,fruticofi, multas alas habentes, paruí & exíguií,ca pítula €anmlen. E ». CHAMAEMELON . LEVCANTHEMON, SY 2-7 em ^ $5el catmillen, 2ó CHAMAEMELVM CHRYSANTHEMON TOR. CHAMAEMELVM | ERANTHEMON, "och po SWttpont: C PE 28 PLANTARVM HISTORIAE CAP, VIII, pítula rotunda,aurea,forís purpureis folíjs, magnitudine in nullo alio eenereR ute folijs magis fimilibus círcundata, Deinde fententíam hancnoftram cofirmauít an^ tiquifsimus codex manufcriptus,in quo pictura exquifitiffimeR egalem díctá con, folidá refert, quam fjs fanéuerbis defcribit: Herba eft quam quídálVlonachell&, fiue Capucíaría uocant (à cucullo hauddubié monachoru, quem flores íllius herbae re ferunt, nomen imponentes) Diofcorides Eranthemon appellat, & eft una fpecíes Anthemídiís, quae folía ínftarCamomillze habet,nigriora tamen:floremautem uío [ze fimile, Hazecille. Quibus omníbus illudetíaaccedit,noftram dehacherbafenten. tíam mírificé corroborans,quod uulgus hodie medícoru C onfolídà regale calculo- fis,& oculís prodeffe tradat, adeo ut illius etíà confpectu multos ex oculís laboran- tes fanaffe dicant . Atcj hínc fit ut ftudio(i paffim eam herba ín fuis mufzís fufpen, fam habeant,;oculís hacratione cofulere uolentes, Has autem. omnes facultates ut ex fequentibus patebit, Eranthemo fuo Dfofcorídes etíam adícribit.)uamobrem nihil certíus eft, quàm Confolídam regalem tertium effe Anthemidis eenus, íd quodargumenta noftra ííam adducta palàám euíncunt, | FORMA. Ramipalmum non excedunt, fruticofi, frequentes alas habentes, parui, tenues & multi,capitulis rotundis, Flores íntusaureos continent,forís uero per ambítum candídos,autluteos,aut purpureos,foliorum R'utze magnítudine, LOCVS | INafcuntur ín afpero;ficcomacrod folo, & iuxta femitas atcp itínera | TEMPVS. , Collieunturuere, ín calídis potiffimum regionibus, in noftris inter zftatis ini. tía, hoceft, lunio menfe, | | TEMPERAMENTVM,. Calefaciunt & deficcantín primo ordíne, VIRES; | EX DIOSCORIDE, Vim habentradíces,flores & herba calfaciendi, extenuandi&g , Potu & infeffio^ ne menfes fcetus,calculos & urínam pellunt, Aduerfus inflationes,&tenui íntefti^ ín dolores bibuntur,Bile fuffufos expurgant,&iecinorofis medentur. Decocto ea^ rum uefícz uítía fouentur , Efficacíus ex omnibus generibus eft, quod florem fert purpureum, ceterísqy maius exíftit, idt propríé Eranthemon uocatur, C) uod uero Leucanthemon & Chryfanthemon cognomín&t,uehementíus urinam cíunt, Ae. cilopíjs illita medentur , Commanducata orís ulcera fanant, INonnulli ín clyfteri bus ex oleo utuntur , terentes ipfas ad pellendos febríum círcuítus , Folía & flo. resreponi debent, & fcparatim contufa in paftillos conformarí , Radix quocp fic- catur, & ufu pofcente ínterím partes duas herbae, florís aut radícís modó unam: in- terím contrà Hlorís duas, & herbae unam, alternis diebus duplícantes pondus, dare conuenit, Bibereautem oportet ín uíno díluto mulfo. ; | EX GALENO, "Tenuium eftpartíum,quamobrem digerendi, rarefaciendí, & laxandi facultate obtinet. Eftítag Chamemelon tenuitateR ofe perfimile,calore uero ad olei faculta tes magís accedít, anímali familiares, St temperatas. Quapropter laffitudínib.ut fi quídalíud,cofert, dolores( mitigat. Prarterea tenfa remíttít &daxat, quacg; medio, críter dura (unt emollit, quaeqg coftípata códenfatáue funt rarefacít, Ad haec febres quae cítra uífcerís alicuius ínflammatione infe(tant,diffoluit, praefertim quae ex hu- morib.biliofis, aut cutis denfitate cofiftunt, Qua dere & ab Aegyptíoriu fapíentit fimis Soli cofecrata eft, febríumQg omniü remedíü putat, V erum hac quídem ín re à ueritate aberrát:folas enim quas diximus febres fanare poteft , easqy quae íam co^ coctz funt. Iuuat autem pulchréreliquas etíam omnes que melancholicae funtaut pítuítofzc,aut ex uifceris inflámatíone prognate; nam harum remediu C Rd a melum PLANTARVM HISTORIAE CAD, VIII 26 & melum uel ftrenuiffimir eft;ubi iam cocos adhibetur; quapropter & hypochon. dríjs, ut fi quidalíud, gratum exiftit, | EX PLINIO, Medici uere folia tufà in paftíllos dígerunt: item florem &radicem,Danturo; mnía mixta drachmeeuníus pondere contra ferpentum íctus, Pellit mortuos pat^ tus, item menftruaín potu, & urínam,calculosdp : inflationes, iecínortr uitia, bilem fuffufam,zeoilopía. Comanducata ulcerum manantes ín ore eru ptiones fanat, Ex omnibusíjs generibus ad calculos efficaciffima eft, qua: lorem purpureum habet, cuíus & folíorum & frutícís amplitudo maiufcula eít. Hanc proprie quidem Eran- themon uocant, ] DE ANETHO- CAP» IX - NOMIN A. SiNH OON orzcé, Anethumlatinéappellatur, Nomen in officinis oenui num retinet, Germanice Dyllen/& D»octraut nominatur, AC MO EPETI FORM A. 388.9 Anethum fefquícubitali procerítate affuroit , multicaule, rmofum,ext, litate folij in ftamínis pene modum extenuata, luteolo flofculo, femine lato & qua- fi folíato,radícelignofa,neque adeó prolíxa, umbella fcenículí;cui cognatum quafi Senus,propter fimilitudinem uíderí poteft, d | LOCVS | Inhortis feritur:interdum & fponte, fceniculi modo, prouenit, cM TEMPVYS, 2B LHoretinaftate,Iunio & Iulio menfibus, d TEMPERAMENTVHM. Anethumadeó calefacit , ut habendum fit aut fecundi ordínis intenfi , aut tertíj remifTi, Exíccantit uero ordínis eft fecundi incipientis, aut prími finientis , V. ftum autem tertíj tum calfacientíum,tum deficcantíum ordinis fit, 23i T VERES, |J EX DIOSCORIDE. Anethíaridi comzefeminisG decoctum potum laceuocat, Tormína & inflatio: nes fedat, AluumleuesQj uomítiones fitit. Vrinam cit, Singultuslenít, Oculos he betat,& genituram affiduépotum extinguit, Decoctum eius mulieribus pracfoca, tione uuluzelaborantibus ad infidendum utile, Semen eiufdem uftum &illitum condylomata tollit, | | |J ." EX GALENO. | ! Anethum ín oleo decoctum digerit,fedat dolores,fomnum conciliat, crudos & incoctos tumores concoquit. Fit ením ex eo oleum, cuítus propinqua fittemperies pus mouentibus, 8t maturantibus uocatis medicamentis, nífi quatenus paulo illis tum calídius,tum tenuiorum partíum eft, atqueadeo dieerédi facultate predítum, Vftum ulceribus admodum humidis illitum prodeft, potiffimum ijs quac ín pu« dendo confiftunt, uz autem in preputio funt ínueterata, ijs probé cícatrícem in ducít, Caeterum uíríde humidus eft; & mínus calidum, itaq magís cócoquit ficco, , &fomnum cóciliat,fed minus dígerít, Idcirco míhi uidentur ueteres coronís ex eo concínnatis in fympofijs ufi effe, and EX PLINIO, — | ^ Anethirructus mouet, &tormína fedat, Aluum fiftit. Epiphoris radices illinun tur ex aqua uel uíno, Singultus cohibet femen feruens olfactum. Sumptü ex aqua fedatcruditates , Cínís eius uuam ín faucibus leuat, oculos & geníturam hebetat, ) EX SIMEONE $ETHL | Adaaflorihumorü inflationes prodeft, Quuida fanéipfum ftomacho bonum C 3 efle, NOENS l Y 7 " - EM N z 1 p / 7 7 * , : T 7 z E: , NNNM ! 7 X — Xj p : » NN - D /NS : / : // A L 4 v 7 277 2 NIS 7/ ——— Mure. | : : jf / H j^ M / j —— V A ACT Abe ANETHV ven PLANTARVM HISTORIAE CAR, IX, 21 A effe;alij uero minímé, dixerunt. Illi quidem ad eíus calíditatem,& facultate quae hu- 33 25 miditatem cócoquít, & flatus qui funt ín uentrículo difcutit,refpexerunt:fj uero ad fubftantiam eiusque craffarum eft partíum,concoctu difficilis, & naufeofa, Oleo incoctum difcutit,& fomnum conciliat, Inunctix tumores crudos concoquit.Infla, tíones quoque quz in uentriculo generantur, digerit . Corpus ex immodico labo. re defatigatum,curat, Renes uero,ut quídam aíunt, laedit, DE AIZOO» CAPr- X* | - NOMINA, | | PW ftremum nomen officínz obtinuerunt. V ulgó louis barba, Germani BO wn WE ce Daufwurg/Donberbar dicitur;quod falícetnonnullis locís plebis ! E E95. SJanimosíampridem ínuaferítopinio , non feriri fulmine domum , ín cu. ius tegulís uireat Sedum, Porro Aizoon & Semperuiuum appellant, quod perpe tuo, tam zeítate quàm hyeme uírefcat, nec ullis frígoribus , aut cceli íníuría quan. tumuis frígida,emoríatur, | GENER A. Diofcorídem fequentes tría eius genera ftatuímus, Prímum Aizoon feu Sedum maíus,quod folíalatíora habeat, Alterum Sedum minus, quod Girecís etíam zpe- X quia ter Horeatínanno; uocatur, Vulpgó V ermícularís;à fimilítudíne foliorum, quz rotunda funt, & fieurze oualís, utuermículos putes, & Craflula mínor nom natur, Huíus iterum duo funtgenera : alterum ením mas eft, quod nímírum flori busluteisfpectatur , & Germanis Eleinbaufwurtbas mennle appellatur , Alte- rum fcemína , quod pallídís feu candidis confpicitur floribus, Giermaníce £leír —EWERELZ 0-0 m graecét Aizoon, Sedum,Semperuiuumlatinénomínatur,Po^. Iouis barba, Aiz00H ntdius; Verimicularís. Craffüla. nitor. Alzoonünus, baufwutt eas wefble uocatur, T'ertíum genus eft quod Aízoon fylueftre,ab alijs Tertiumgenis Portulacafylueftris,autllecebra mínus recte improprie dicitur, NamPortulaca Aixoi. Íylueftrís diuerfa ab hoctertio Sedi genere herba eft;ut fuo dícemusloco.Illecebrze autem nomen alíz debetur herbae , quz T'elephíon uocatur , utín eiufdem hifto. ría docebímus , INomína uero hzc generi illi indíderunt;feducti errore eorum qui Portulacam fylueftrem cum tertío Aízoo apud Díofcoridem confuderunt, atque adeó qua debent Portulacae & T'elephionomína ; Aízoo temere affignarunt, Vt ením uíribus díuerfa eft Portulaca fylueftris ab hocgenere tertío Aiízoi , íta etíam nomíne & forma , Quare meríto reprehendendi funt quí duo hac capita fic fibi te mereémifcuerunt , V uleares herbarij V ermícularem mínorem uocant, Giermaní A atsentreuble ober GDaurpfeffer, FORM A. Semperuiutir maius caules profert cubitales,ínterdü etiam maiores, pollícis cra sius; fitudiíne,píngues,epregié uirentes,íncifuras Characie Títhymalli inftar habentes, Folia pínguía;pollícís magnítudine,ín cacumíne linguae fimilía;alía ín terram refu pinata, alíaín capíteínuícem contracta, circulo oculi fíeuram círcunfcribunt., IVli sig, nus Aizoon caules ab unaradíce exeuntes multos habet, tenues, folíjs plenos ro- tundís,pínguibus,paruis,ín fummo acumínatiís , Emittítauté é medio caulem paL míaltitudine,umbellam &flores pallidos luteósue fuftinentem: yaepé ením hoclo» 424. co,utalíàs fepe;pro àxà accipitur,id quod ex Serapione etíam abunde conftare po teft,quihuncDíofcorídis locum íta reddidit: Et habet uíream ín medio longam, cir calongitudiínem palmí,fuper quam eft capitellum,ín quo eft flos citrinus,fubtilis, Bam autem Semperuíui mínorís fpecie quae flofculis luteolís fpéctatur,, dilucidío. rís doctrirnze eratíamarem appellauímus. Alteram uero quz candídos obtinet flo res,fceminá, Tertium Semperuíui genusfyluefltre dictum, foliola habet pínguio- ra;ad Portulace fieuram accedentía,& hírfuta,breuiorítg cacumíne. Hís uerbis ex- Ub oM C 4 quifite " 3 E | ^) B 2C EE Lr M N i dm ax Rc Klcit batteeouta menle, AN EN "x 4 V Y . ' J "ap j z 7 iA. &lein bauftourts cociblc, SEDVM MINVS FOEMINA. | 36 É& Ge tccuble G GENVS, SE D I z : 'TIV 27 | PLANTARYVM HISTORIAE CAP, X, - "€ quifitéadmodum Diofcorides & Plíníus tertium Aízoi genus ; quod uermiculare mínorem hodieappellant,deliniarunt, Habet ením pínguía admodum folíola, ad Portulaca fylueftris formam nonníhil accedentía,hírfuta; & breuiori quàm ín Ai, zoomínoricacumíne , Reliqua qua fequuntur ín quibufdam Díofcorídís exem. plaribus, manifefté adulterina funt, INecp íjs plurahabet Aldinu exemplar, & alía qua paulo funt caftigatiora, LOCVS. IVlaius nafciturin montanis & tefteís, Nonnulli autem ín tectís domorum con. ferunt, Mínus Aizoon ín murís & petrís,maceríjs uíneariz, paríetibustg prouenit, Tertíum in petrofis locís,fepulchris umbrofis,oppidoruma fofsís, TEMPVS,. Florent Maio € Iunio menfibus maíus & mínus, Tertíxautem genus in Vaio tantum floribus ornatur luteis, TEMPERAMENTVM, Aizoon utrunque,tam maíus quam mínus, deficcant modice , uehementer au temrefrigeranttifunt enim ex tertio ordíne & receffu refrigerantíum , Tertium oe. nus calidum effe, Diofcorídis & omnit ueterum teftimonio conftat, Guftus etiam mínímérecamat: fi ením guftaueris, línouam uehementer urít, VIRES. EX DIOSCORIDE, Mlaius uim obtinet refrigerandi & adftringendí, Conferuntad eryfipelata, her. petas,nomas,oculorü inflammatíones;ambufta, podagras, folia per fe,& cum po. lenta íllita.Succus uero cum polenta & rofaceo,capíti ín doloribus infunditur, Da- turà phalangio morfis in potu, diarrhoea laborátibus,dyfentericistp. T eretes lum. brícos cum uíno potus excttít, Subdítus in peffo , muliebres fluxíones fiftít, Suc- cus etíamlíppíentibus à fanguine utiliterinungit, IVlinorís folia antedicto eandem D facultatem habent, T'ertíum genus calfaciendí uím habet;acrem, & exulcerantem, Cum axungia illitum,(trumas difcutit, EX GALENO. Semperuiui utrungs tam maíus quàm mínus deficcat quidem modicé,quando- quide & mediocriterad(tringar,omnís alterius uehementis qualítatís expers: quaz reín eoaquea effentía abundat, Refrigerat non mediíocríter, ideod ad ery(ipelata, herpetas,& à lluxione natas phlegmonas prodeft, EX PLINIO, Vitríuícg uís eadem,perfrigerare &adftríngere, Medentur epiphoris folia impo- fita,uel fuccus ínunctus, Purgant enim ulcera oculorum, explentG, & ad cícatrice perducunt, Palpébras deglutínant, Badem capítís doloribus medentur , fucco uel folio temporibus illitis , Aduerfantur phalangíorum ictibus: aconíto uero maius Aizoum przcipue, À fcorpionibus quoque ferírí id habentem negant, Medentur &auríum dolorí, APPENDIX. Errat non parum hodie magna medicorü pars,qui Sedi eenus tertium refríge- rare;aflerere haud uerent, Et mírum fané curab eo errore illos Díofcorides non re. uocet,qui diferte aít,hoc ipfum calefaciendi,& exulcerandi facultatem habere, Sed forté non magnoperelaborant quíd de hacplanta Diofcorides tradat:debuif: Íettamen errorís huius admonuiffe eos faltem germanica eíus plantze nomendatura, INequeením alíaratíone &2aurpfeffet no- ftrís Germanis dicta eft;nifi quod ín murís proue. níat, euftudacris admodum fit, 95:epteotgriche N MAIOR, | PLANTAGO e LL. DN ( a f ETE EV G»itsigct toco rid. P um. ——— PLANTAGO MINOR. .— DE ARNOGLOSSO» CAP» XI* 40 NOMINA. PROTAQZZzON (recs; Arnogloflum;Plantago Latinis nominatur, ;INomenlatinu Plantagínis officine retínuerüt, Crermanícé YOegerícb/ |Cafsungen/ quodnomen grzco pulchrérefpondet,dícitur, Arno, amogloffnus «$'oloffum,quod eíus folía agninze linguae fimillíma fint,appellarüt Cirae« dc dics. ci, Latíni autem Plantaginem,ducto planta uocabulo,nuncuparunt, Sunttamen Platago. quiáà multitudine neruorum , quibus quafi coftísín dorfo per lon gitudínem folía cius diftíncta funt,Polyneuron uocant, Polyteuroi, GENER A. Duo Plantaginis funt genera,ueterum omnium fententía,maior &mínor, Vla. ior, quam peculíaríter àfeptenís quae ín folijs apparent coftís, oraecé vapdaacipo id eft; Septíneruid uocant, Giermanís noftrís à foliorum latitudine groffer ober bzey- tet vvegríd) nominatur, Minor, eo quod eíus folía fibris quíncg tanquá neruis di^ ftíncta funt,wqrzivévpoy id eft, Quínqueneruía dícitur, Officine, quoniam foltum ar &ius definitín acumen, & uelutínlanceze mucrone faftieíatur, Lanceolatam, uuL gusautem Lanceolam appellat, Giermanícé £lcir ober (piniger wegericb/ quía lcilicetacuminatior & longior eft; & ab equíng coftz fimilitudine, X.ofrípp uocat, FORM A. IVlinor Pfantago anguftiora, minora, molliora, leuiora & tenuiora folía habet, miror. cauleangulofo,in terram índliínato:flores pallidos:femen ín fummís caulibus, Vla- xir. ior contrà craffior uegetíort, latiore folio, betaceo.Folía fiquidem maioris Planta- oinis betaceorum efligiem,nó alteríus olerís referunt, quod Diofcorídes a«evaztas dixit. Nam apud Athenienfes a&voy pro Beta fzpe fumi folet, à cuius folíjs non axe. multum Plantaginea uidentur abhorrere, INon ítacp olus íntelligere potuit, cam ín exprímenda (imilitudine Ípecíatim loquí,non generatím conueníat, Huius cau- lisangulofus, fubruüber;altitudine cubítali, à medio fui ad uertíce uícg tenui femi, necírcundatus,flofculum ín fpica luteum,nónunquam herbaceum oftentat, R adí ces fubfuntilli tenerze,hirfute,candide,di gitalí craffitudine. Defcriptiones haeDío: Ícorídís pulchré picture refpondent, Antíquus etíam herbaríus eafdem pro ma- iori € minori Plantagíne herbas exhibet, T LOCVS. IVlaiorín paluftribus potiffimum nafcitur, V'tracp autem circum fepes,aggeres, prata, SG lacunofaloca... ..- | Sr Bi | eut TEMPVYS, Herba & flores ín aeftatis initio, Vaio & Iunío menfibus , femen uero Augufto carpiturmenfe, —— —- TEMPERAMENTVM. - Mixtzefttemperaturz Plantago;habet enim quiddam aqueirfrígidum:habet uero &Kaufterum quíddam,id quod terreum eft, ficcum,fri gidum. Itacprefrigerat fimul &deficcat, & ín utrocpfecundireceffusàmedijseft, —— — h VIRES. s EXoODIOSCORIDE —— Viímhabentfolía exiccatoriá & adftríngente,ideo ad omnía ulcera mali ena,ele phantíca,quae humore fcatent,& fordída,coferunt, Eruptíones fanguinís, nomas, carbunculos, herpetas,epinyctidasQs cohibent, V Icera uetera & ínaequalía cicatrí. ceobducunt, Vledentur & js quze Chironía nuncupátur.Sínus eutínant, lori. bus canís,ambuftis,inflammationibus,parotydí, panís, profunt, Strumís & xgilo pis cum fale illita coferunt, Olus cocti cum aceto &fale dyfenterícis &ccclíacis fum ptum fubuenít, Datur & ín locum Betz cumlentícula coctum, In leucophlegnia, , tía poftarídas epulas ín medío herba decocta datur, Comitíalib. & afthmaticis da. ta proficit, Foliorü fuccus orís ulcera continua collutione purgat. Cum creta címo- D à lía&c 41 PLANTARVHM HISTORIAE CÁP, XI, lía & cerufa ignibus facrís medetur, Fiftulas infufus fanat , Auri doloribus & ip. pitadínibus fuccus inftillatus,& collyríjs additus prodeft, Gingiuis fánguínolen, tís,& fanguine reíjcientibus potus cófert. Dyfentericis fubter peraluum ínijcítur, Bibítur contra tabem, Aduerfus uterí ftrangulatíones ínTana apponitur:ítem uul uz fluxiones, Semen cum uíno potum aluí lluxiones, & fanguinis excreationes fi, (tit, Radix decocta collutíone, & comanducata,dentiit dolores fedat, Eadem cum folíjsin paffo ad ueficze renumi ulcera praebetur , Ferunt tres radices cum tribus uini cyathís,& paríaquz potas,tertíanis auxilíari, & quatuor quartanís , Sunt quí radice ecollo fufpenfaad ftrumas dífcutiendas utantur, | EX GALENO. Quaecungg medicamenta cum hoc quod refrigerant unà etíam adftrineunt, ea & ad ulcera maligna omnía, & ad luxiones,& putredínes profunt;atqueadeo etíà ad dyfenterías:nam & fanguinis eruptiones fiftunt, & i quid aduratur refiieerant, Sinus quog glutinant,& alía ulcera recentía fimul & uetera. In omnibus feréíd oc- nus medicamentis prímas tenet,aut certénulli fecundis eft Arnogloffum,ídiy tem- peratura fymmetría, Nam ficcitatem obtinet morfus expertem, & frigiditate quae nondum obftupefaciat, Semen eíus & radix fimilis funt facultatis, attamen ficcío- rís,& mínus frípidas, Semen etíam fubtilium eft partium, radíces autem craffioru. Ethuíus herbe folía exíccata;fubtiliorís &mínus frigide facultatis fiunt,nempe dif- Hato ex eoacdigefto excremento aqueo . Hac ratione radicibus utuntur ad denti dolores,tum manducantes, tum collutionibus íncoquentes, Praeterea ad íecínorís & renum ob(tructiones non has tantum adhibent, fed folia quoque & multó nia- gis femen : hecením quandam abftergendi in fefacultate habent, quam & ín herz ba uíridiínefle fatis contjci poteft,juerum ab humídítatis copía uínci, EX PLINIO. un Vis miraín ficcando denfandoGg corpore,cauterij uicem obtinens. INulfa res ze que fiftít luxiones,quas greci rheumatifmos uocant, Stomachü corroborat Plan: tago per fefumpta ín cibo cum lentealiczüeforbitione ; Strimis medetur. Semen eius ín uíno tritum,uel ipfa ex aceto cocta;aut alíca ex fucco eíus fumpta dyfenteri^ cís datur, Liíchenis fcedo malo medetur tríta. Vitia fedis & attritus celerríme fanat, Ex aqua mulfa duabus horis anteacceífionem pota duabus drachmiís,tertíanas le niores facit, uel fuccus radícís madefactze uel tufze ; uel i pía radix trítaín aqua ferro calefacta, Quidam ternas radices in tribus cyathís aqua: dederunt. ídem in quar. tanís quaternas fecerunt, Hydropícos fanatíri cibo cum príus panem (iccum come derínt (ine potu. Folía podaeras refrieerant,&in prímo impetu podaere rubentís, hoceft, calídae,conueniunt. Orís ulcera fuccus emendat, & folía radicesg; coman. ducata , uel firheumatifmo aboretos, Vitioreiectionis fanouínis idem medetur, Phthifim fanat fi bibatur , & ípfa decocta ín uíno cum fale& oleoà fomno matuti. norefrígerat, Luxatís dolores & tumores tolluntfolía tufa;addito fale modico, Fi, ftulís ínfufus fuccus auxilio eft, Sanguinis profluuium (iftit femen, fi ore reijcíatur, fiue aluo fluat,fiue foemínarum utero,Succus uomentibusfaneuinem datur, Contufis,euerfis omnibus modis ipfa fumitur, Medeturomníum oe. nerum ulceribus, peculíaríter fceminarum, fenum, & infa tíum,iene mollíta,melíor &cum cerato, DE AÁLI- et u 18x ?) S&affet oeatich. PLANTAGO AQYVATICA 45 DE ALISMATE» CAP» XII e NOMINA, m BATZ MA, Adeuaosdnep orzece: Alifma, Damafoniuim latine nominatur, Sunt qui eam herbam efle putent, quam herbaríj & uulgusnomínant : Barbam fyluanam,& Plantaginéaquaticam : noónullí uero eam, quam pe^ SEP. * multipaftoralem fiftulam uocát. Príor Giermanís YOa(fer veegríc/ & SrofcbloffeL/quod fcilicet ín paluftribus nafcatur,ubi frequentes funtranze, Altera ueroijfdem Dírrenpfei(f nomínatur, Plantaginem autem aquatícá, ob natales & fimílitudínem quzilli cum uera Plantagine eft, dixerunt: quemadmodu fiftulam paftoralem,quod fingulari fcapo rudis li(tule & longitudine & effigiem quandam uideatur ímitari, Quac uero noftra de fjs (it fententia pauló poftíndicabiímus, FORM A. | Alifma folia Plantagini fimilia habet,anguftiora tamen & ín terram reflexa,de-- miffacg, Caulis illi eft tenuís, implex;altitudine cubitum excedente, thyrío fimilis, capítula habens, Flores tenues, candídos & aliquatenus pallídos obtinet. Radices ut Ellebori nigri tenues, odoratas;acres, modícetp píngues. Ex qua quíde delínía- tione fatis conftat neutram herbarum quarum picturas damus, efTe Alifma, Nam herba quam hodíe Plantagínem aquatícam uocant, non per omnia hiftoríe refpon det, Vt enim alía preteream,radix eíus neque odorata;neque acrís eft, Alteríusau tem; quam paftoralem fiftulam nomínauímus, etfi radix odorata fit, mínimetame actis exíftit, Quicquid tamen fit; hac potius qniàm altera pro Alífmate utendum e£ fe cenfeo, Eius effigiem fuoloco dabímus., : LOCVS,. Aquofaamatloca;in quibus paffim nafcitur. TEMPVS. D j[neftatecolligipoteft;tum ením floribus abundat, TEMPERAMENTVM,. Calídam effe hancherbam fatís monftrant radíces, quasacres efTe conftat , Ab- fterforíam etíam quandam in fe facultatem obtinent, VIRES, EX DIOSCORIDE, — Radixuniusautalteríus drachmz pondere cum uíno pota,hís quileporem ma rinum deuorarunt, prodeft; & quos rubeta rana momorderit, quit opíum haufe. runt, Tormínibus & dyfenteríceperfe,aut cum Dauco parí pondere pota confert. Conuulfis tidem & uteri (irangulationibus, FIerba fiftít aluum,menfes ducit, & ccdemata illita lenit, EX GALENO. Damafonium aut Alifma,De hac herba ín tertío libro tradit Diofcoríides,quod radíx eius epota dyfenterías fanet,& aluum fiftat,atcg cedemata mitípet, Nos uero eaexpertí non fumus, Quodautem cóftítutos ín renibus calculos aqua ín qua de- cocta fuerit pota cómínuat, cafu experti fumus, Ex quolíquet;quodabfterforíam quandam facultatem obtínet, | | EX PLINIO, V fus ín radice aduerfus ranas &lepores marínos. Lepori maríno aduerfaturin uino potum. Strumís imponitur ex aqua ccelefti folium trítum , uel radix cum a- xungío tufa;itautímpofita folio fuo operíatur, Sic &ad omnes ceruícís dolores, tu moresq,, quacungp ín parte, DE ARTE- ARTEMISIA . O^aag, LATIFOLIA, D 4 ffictttat. ARTEMISIA TENVIFOLIA, *u NS —1 i - ERA S SERES 1 N iN / LAN gt, a mos AES eS TS) (sect. L - 1 NI Z4 Nx " B » EN 147A *eN D 7 "NI A SU EIN AS s 24 1 IN | uz : à /- ZX V TY ]o dt Es $ P | x etnfarit, 2d E VE 7 LA, AT : LR A b pe t — b ez ^, ^: " ^: dosi o ctu E NINS -— E a Y» 775 Es ^ aT Te he Ne VR j en MVSE NN ONT P3 24 II ASS AIN BASS «MUR NA, ESETTI ASSISTE RES CCS MONOCLONOS, ( a : ge s Ü AR'T'EMISIA 47 TAGETES INDICA. Sinbianiig tnegelet. DE ARTEMISIA* CAP» XIID 48 NOMIN A. zwmPTEMIZIA Craccís, Artemifialatinis, Germanís25ey (6/25ucten/ AM: &. $obans qirtel/Cyonnenoenó gürtel/ober O:o(fer veinfatri ap 7:34 pellatur, Officine ueterem appellatione retinent, [Nomen herbe índi, Arteuifi wide. $4 tum putant ab Artemifia uxore Maufolircgis,que fibihancherbam fe Jadoptauit, ca ante Parthenís,id eft; uirgínalís,quod uíreo deaillíno. uocaretur, INon defunt qui ab Artemíde coenomínatà arbítrentur, quod priuatím fcemínarü malís, quibus afz«uc, hoc eft, Díana praeeft, medeatur, INomen Germanícu 6. $obane gírtel, quafi diui loannís zonam dícas,à fuperfti tiofulís nonullís monachís & mulíerculís herbae huic ímpofitum eft, Nam fuerunt quínon coronas duntaxat, fed etíam zonas ex í(ta herba cófecerunt, quas tandem inignem;quiín díe diuoloanni baptifte facro,in fingulis plateis urbium fuccende- batur,neícíoin quem euentu, proiecerunt, hauddubíé hacherba in deferto diuum Ioannem cinctum fuiffc fomniatí, | TRIES ih GENER A. Tres funt, Diofcoride tefte, Artemifiefpecies, que etíam hodíeapud nos paffim reperiuntur, Príma z!wz/qv96-, latíné Artemifia latifolía dici poteft, Ba autem eft. atenifi dia qua fimpliciter hodíe Artemifia uocatur, Huius íteru duo funt genera colote dun. feli taxat di(tantía : unu caule & floribus rubens, Giermanis & otbucfen/uel X otbey. (fig dicitur: alterum candícans caule, floribus uero flauís, Giermanicé weif bucfetz appellatur. Altera erecé 2«zfópvaXG-, latine uero T'enuifolía nominatur: quod quide Artemifia temi genus uuleus hodielVlatrícaria, Germani GO terEraut/& QOcttram,quod uterí, folia, — quem matrice uocant, morbis medea£, T'ertía fpecies Artemífía monoconos dici. Puis " tur, 'anaceti corrupto nomine pro Tageté hodie nominant, Germani X eínfatts, 1,5; quod filícís feré fpeciem referat, &in aquarum ripis nafcatur. Alío nomíne YOurm^ Tacetum, Erant, quonialumbrícos é uentre pellat, Effe uero hancherbam aliquam Artemi, «gets fize fpeciem uel híncetíam cóftare poteft,quod prímam fpecie, ut diximus, nónullí - Germaníce O:offeén teitifattt uocant:hac ením nomendatura manifefte docent, 8c eam quam T'agetem appellant Artemifiz efTe coneenerem, quod fcilíceteandem habeatappellatione. Hufus hauddubiéeenerís eft herba quz clegantiffimos pro» fert flores, earyophyllos Indos uocatos: nulla enímín renifi floribus, qui funt ele: gantíores & longe maiores;ab hacnoftra diftat:odore tame noftrá hanc etíam uin. cit, Hinceft quod Tagete Indicam appellauerímus, Germanícé autem $nbíanifcbe negeler.Flis aute herbis tribus couenire Diofcorídis defcriptióes faciléunufquifq ex fjs quee paulo póftdícemus cognofcet, Effe autem Artemifiae genera ex manu, Ícrípto codíce,quem ob uetuftatem lubens cito,manífefté colligi poteft.Is ením pi Clas ordíne tres íam cómemoratas herbas íta ob oculos ponít;ut nemo qui illas ucl femelfaltem uiderit,non agnofcat. Picturz accedunt defcríptiones,& nomendatu xze hodie etíam ufitatze, Prímam ením Artemifiam, alteram Leptophyllon & Mia- trícaríam, tertíam uero T'apgetem, quo nomine Apuleius ufus eft, & 'Tanacetum appellat, ítaut nemo deinceps quin uera fint Artemifiz eenera dubitare debeat, aut meríto poflit, | » S FOR M A, Primafpecies quaepriuatim Artemífiía dícitur , fruticofa eft herba, Abfinthio fi, Artenifu. milísmaiora tamen € pínguíora folía habet,quee fuperné ex nigro uirefcunt, fub. terautem candicat,crebro eríam refecta funt, Flos illí tenuís,& femen rotundi, AL era;folía tenuíora obtinet, llores exiguos,tenues,albos,&grauiter olentes, Porro Sampfuchi odorem cófrícata eíus folia &flores referüt. Que uticy defcriptio italVia trícaría uuloo dictam herbà exprimít;ut nemo non;nífi talpa cecior fit hanc effe aL teram A9 ! PLÁNTARVM HISTORIAE CAR, XIIL- C teram Artemifiae fpeciem uideat. Fruticofa enim herba eft Vlatricaria, folijs quàm [it Artemífia proprie dicta gracilioribus,Roribus tenuioribus, per ambitum albís, (intus ením lutei exiftüt)grauiter cum uniuería herba olentibus . Hallucinant íta^ Partbenimmmon. que quí Serapionís interpretem fecuti, Diofcoridís Parthenium efTe putant;ut fuo est Matricarit«. loco abunde demon(trabímus. T'ertía uvéxaove-, hoc eft, unícaulis dicta, fimplici caule confureitfolíjs mínutím fciffis , Caulísin fummo floríbus luteís & tenuibus abundat, Hzcodorís iucunditate príorem uincít. C)uzc fane defcriptio pulchréher Tanacctum, bam T'anacetum appellatam hodie , delíníat,ita ut tertiam efle Artemi(ize fpeciem nemo dubítare debeat;aut falté iure queat, Tagetes Indíca caule exuroít rubeícen; te,ramulís multis brachíato, folijs tenuibus, mínutim fciffis , & erauíter odoratis, floribus ín fummo cauleluteís,&croci feré colorem referentibus, elegantía nulli al teri cedentibus, LOCVS. ! Príma nafcitur in aquofis, incultis, afperísqplocis. Altera ín hortis, locís ficcís 8 lapídofis. T'ertíaíinaquarumrípis,atque uínearum agceríbus paffim prouenit, un de Giermanicéappofito uocabulo X eínfatii uocatur, Indíca l'agetes non nififata prouenitín Ciermanía, | TEMP YS. T3 Sineula genera tría zeftate, potiffimir cum uua maturefcit, tuncenim abundant floribus,colliguntur.Indíca pauló tardíus ín noftra regíone floret. | TEMPERAMENTVYM. Calefaciunt & modicé de(iccant, & funt; quod ad calefactionem attínet,ordinis Íecundí:quod uero ad reficcationem, aut prími íntenfi,aut fecundi remiíTi, Sunt e- tíam modícétenuíum partium, VIRES. EX DIOSCORIDE. Excalfaciunt & extenuant. Feruefacte profunt ad infeffus muliebres, ducendos p menfes,fecundas,Gtfoctus, V teri praeclufionem atque ínflammatione íuuant,lapi- des frangunt, & urínze fuppreffionem tollunt, Herba ipfaímo uentri íllita copío- fa, menfes mouet. Succus eíus ciumyrrha fubactus &tadmotus,ex utero elícít quae cung, & infeffio. Bibítur etíam coma tríum drachmarum pondere eorundem du- cendorum gratía, Sí quís ftomacho laborans Artemífiam leptophyllon contude. rit probé cum oleo amygdalíno, & ueluti malagma confecerít, (tomachoq ímpo; fuerit fanabítur, Neruorum quoque dolore (i quís affectus fuerit , ac fuccum eíus «um oleo rofaceo mifcens inunxerit, curabitur, EX GALENO; Adrenum calculos mediocriter, & ad uteri fomentationes profunt. | EX PLINIO. Axtemiífia priuatim foeminarum malís medetur , Eandem quoq; fecum haben. tibus,negant nocere mala medícamenta,;beftiámue ullam;ne folem quídem. Dibi tur & hzcex uinoaduerfus opium. Allieata príuatím potens tradítur, potáue ad. uerfus ranas. Alligatam quí habet uíator,negatur laffitudiínem fentíre. APPENDIX. Preter dictas facultates ufu compertum eft; flores Tanaceti pueris ex uíno uel lacte datos, mirifice ex uentrelumbricos pellere, ídeotg Germanis herbalumbriícorti, ut pauló ante dixímus,appellata eft haec Artemífize fpecies. DE APA- 5 DE APARINE» CAP» XIIID e NOMINA, PEPERUAPINH, A ou QuAoxaPo "y QuAmiloaz C" grece, Aparine latíne,"A lebEraut Emantquiputát legetidiieffe ia. | /j Germanicénomínat, Omphalocarpos ab umbilíci fimilítudine, quam. omphato quete", femé cius refert,recte dicta eft.Philanthropos autem uox humanítatís, cepos. tam Diofcoridis Use es our herba fit,necalíter praetereuntiü ueftes apprehendat,quàm folentamici & hofpita ya onttia babent líores afe difcedentes comprehenfa uefte retínere;aut fi d nequeant;alíquandiu fe- dpQaMlapz) qui. Quam appellationem pulchré Grermani exprimentes, "A lebÉrant nominant: Cui fané lectioni e(t enim illis teben/ quodlatinís tenaciteradhzerere, Officínze & herbari nonulli Kis viet Aípergulam hodie uocant:rectíus tamen una detrítalitera nominarent Afperula, poto fédbom quod afperitate fua attíngentít ueftimentis pertinaciter haereat, bilici [pecie;quá " FORMA, | fitu cis ves— Ramulos habet Aparíne multos,exiguos, quadrangulos,& afperos., Folía per ft Ud e ambitum orbém ue Rubiz modo per ínterualla,círcumpofita, Flores albos , Seme toncomni dea; durum,candídum,rotundum,à medio, umbilici modo, leniter cócauum, Ipfa hér» tuisfitimueritó ba ueftibus adhacrelcit, LOCVS db Orofsio Hifba ; mo Hemos, — Njafciturinfrumentario agro;authortis círca fepes & maceríes, " Marcellus,et Rt TEMPVS elliuDio[coridis P s uS : ; TE à. Colligituraftatedum femíne prcgnans eft, qaakepar TEMPERAMENTY M. lcgétesiaxatiti. — Aparinemodicé extergít& deficcat, habet nonnihil tenutum partium : unde fatis conftat hancalíquam etíam calorís ín fe portionem habere, . D | VIRES, EX DIOSCORIDE, Aparines feminis , caulium & foliorum fuccus cum uíno potus,phalangiorü & , tiiperarü morfibus auxiliatur. Infufus doloribus auríum medetur, Herba ipfa cum axungia tríta coacta,ftrumas diícutit, ; EX PLINIO. Efficax Aparine contra ferpentes,femine poto ex uino drachma:;& contra pha, langía, Sanguínís abundantiam ex uulneribus reprímunt folia impofita , Succus . auribusinfunditur, | | DE ACANTHO» CAP» XV» NOMIN A. | 9g KANOOZ, dul Cirzecis, Acanthus (iue Acantha Latinis dicitur, $3 Officinzà fimilitudine, quam etus folia cum anterioribus urforum | pedibus habent, Brancá urfinam uocant, Ad quam etíam (imilítudi. nem refpicientes Giermani,25ernElaw ober 2Serntag nominant, IL E 3 lud non przetereundü effe putaui, hanc herbam olím etíam Roma, Banttorara: nís IVlarmoraríam efle dictam:quae uox ín omnibus Diofcoridís exemplaribus de Diofcoridis lo» rauata eft,acin IVlamolafíam detorta: quód eíus folía columnarti maxímé Corín eisemenist thiarmm capitulis infculpebantur,quarum identidem tamfcapi quàm uertíces mar motreíplendebant, Antíqui etíam Acantho pateras píngebant, dodo Und GENERA. TUE " Duo Acanthi genéra damus, Prímum quídemlegitimam Acanthum nomina uimus,quod fcilicet defcriptioni per omnia refpondeat, Giermanís dícítur YOel(cb Prancatfina, E 3 berntlavo, Alterum Grermanici, quod nimirum in Germanía officínze omnes pro Acantho hancufurpentherbam, Germanis fimpliciter 2$erntlaw uocatur, h | FORM As Sjamorís X comitatus illi ímpofita eft, quod blanda, comis, & hofpitalis did ! YO. p P Ado bernflato, | NS CBE ON RE A NN AS NOR S CS x ($t Ü i (e ^3 e TA dí ACANTHVS | VERA rA ej EE e Seres "a XO XS ARS n "S 5 v E a/ep2a 9? e (Sis / ES eM exta. y S: ACANTHVS GERMANICA, PLANTARYVM HISTORIAE CAP, Xv, 54. A FORM 4A. Folia habetmultó quàm Lactuca latiora &loneiora, Eruca modo íncifutis di, uifa,nigrícantía,pinguia,leuía, Caulem leuem,bínüm cubítorum,dieitali craffitu. dine,ex ínteruallís fub ipfum ufcj uerticem foliolis quibufdam oblongis ueluti nu- camentis;aculeatís,ex quibus candídus promítur flos, Semenilli eft oblongum,lu teum, caput thyrfi fpecie, Radíces fubfunt olutínofz , mucofz , rubentes, longe, Hactenus Díofcorídes, Si autem uerí Acanthi picturam diligenter fpectare uolue rís, huícdefcriptioni prorfus quadrare uidebis , íta utnulla fit nota quae illinon ad amuflimrefpondeat, INeque impedit quod Acantha fpínam fienificet, fpinofa e nim & hec quídem herba eft,fed mollibus duntaxat fpínis, ídeodg à Vergilio moL lís Acanthus dícitur. Ciermanicam tamen Acanthum ad Diofcorídis picturam non penítus accedere,eíteuidentifsimu, Poteft tame ín prioris inopía, huíus etíam cómodus efle ufus;ut ex ijs quae pauló poft dícemus,patebit, | LOCVS, INafcitur uera ín hortís, petrofis & humentiblocis, Germanica in hortis & pra» tisundíque, TEMPVS. Collicitur ín zcftate dum floribus & femíne abundat, Iunio pracipué & Iulio menfibus, - TEMPERAMENTVM. Folía Acanthi mediocriter digerentem facultatem obtinent, At radix exíccato- tia eft, & leuiter inciforía, S tenuium partium , Hancuim Acantho etíam Cierma; nícoíneffe, euftus abunde monftrat, Folía ením eius modícé amara, radix autem fubactis eft, VIRES, EX DIOSCORIDE, s Acanthiradíces uftís & luxatis illitze profurit, Potacurínam mouent, & aluum fiftunt, Tabidis, ruptis, conuulfis, míré utiles funt, EX PLINIO, Radices Acanthi uftísIuxatísQ mire profunt, Item ruptis,conuulfis,&phthifin metuentibus íncoctz cibomaxímé ptifana, Podagris quoc íllinuntur trítze & ca^ Iefacte calidis, | APPENDIX. Etfinoftrae Brance urfinze facíes pí&urz Acanthi non undíquac refpondeat, tame cíus radicem eandem habere cum Acanthí uerí radíce facultate eft euidentif. fimum, Cum ením guftu fubacris fit, neceffe eft ut exiccet,incidat, & tenüium fit partum , Errant ítagg noftra zetatís medicí;qui neglecta prorfus radíce, folijs tan. tumutuntur,quee quidem mediocriter dífcutere ualent, DE SPINA ALBA»- CAP» XVI NOMINA qKANOA Afi orace, Spina alba latín, Officine Bedegarim feu Bede, nedeua; guar Peno nomineappellant, Germani YOcigoiffel/ober Cktecbtraut, INomen herbahacab albis folijs feu lacteís maculis , quibus folia con» spinzalbaune 1S fperfafunt;accepit, de difta, GENERA. Quamuis Diofcorides Spínzealbae duntaxat unum faciat cenus, tamen cu plu. resínueníantur apud nos herbze quz defcriptioni efpondent, plura etíam utillius ftatuamus eenera neceffe eft, Vnum itacs eenus eft, quod hodieuulgó Carduus IVlariz dícitur, Giermanís uero QDatíenbiftel oder Srawenbiffcl nomínatur.INos fpinamalbam hortenfem, quodnimirum ín hortis tantum proueníat, appellaui 3 mus, 55. |— PLANT ARVM HISTORIAE CAP, XVI, c mus, Alterum genus fylueftreeft, proximead Diofcoridis deliniatione accedens, ideotg à Germanis YOetfwegbífiel uocatur, Caeterum uidimus herbam perégriná ficcam, quz fylueftri,quodad formam attínet, per omnía refípondebat,quz haud, dubiéuera fpinaalba erat, & defcríptioni prorfus coueniebat, Picturam eíus,quod uiridi de(tituebamur,dare non potuímus, | FORM A. Folíaalbo Chamzeleonti (imília habet;anguftíora tamen & candidiora, fubden fa, fubafperáue,& aculeata. Caulem bínos cubítos excedente , dígití magní aut mi, norís crafsítudíne,(ubalbum,íntus cauum , In cacumíne eíus caput eftaculeatum, Bchíno maríno non abíimíle,míinus tamen & obloneu. Flores purpureos,in qui, bus femen Cníci forma,fed rotundíus, Quz defcriptio ín untuerfum quadrare ui detur herbze quae uulgó Carduus Maríze appellatur,Folía (iquídem Chameleon: tinon difsimilia;anguftíora, candídíoradg(albís ením maculís undicg cofperfa;un. detam Graecum quàm Latinum,adde etíam Grermanícum nomen YOcígoi(tel/ut diximus , illíímpofitum eft)fubdenfa,fubafperdue,& minimé mollia, & mirum in modum aculeata funt, ítaut contrectataímmodice pungant, Caulis eidem fupra bína cubítaaltus,digiti maíorís aut mínorís crafsitudíne, & ínanís, In fummo uer, tíce Echíno maríno haud difsimile caput aculeatum obtínet , Flores denique pur. pureos,ín quibus femen Cníco fimile, fed rotundius habet, id quod ex utriufcg fe: mínís collatione pulchré deprehendes. His accedit, quod facultates quas albze Spi. nz Diofcorides tribuit ; fimiles fintíjs quae Carduo Vlarízeà noftrís hodie herba. ríjsaífignantur, ut ex fequentibus innotefcet claríus . Sylueftri fic quadrat defcrí» ptio ut nihil magis, Nam,ut cetera omítt&, radix deficcatoría e(t &modice adftrín, sens,atqueadeo genuínas Spínz albae facultates obtinet, D NY "^ ».LOoGVvia Nüafciturin montibus & fyluofis locis , Hodie in hortis pafsim etiam plantatur, . utalía quacdam Carduorü genera. Sylueftre inlocis íncultís SC arenofís prouenit, TEMPVYS, -. Colligendaeftherbain zeftate dum femine preenans eft.Floretautem Iunio & Tulio menfibus, : | TEMPERAMENTVMNM, Radix eíus deficcatoría eft, & modícéad(tríngens, Semen uero tenuis effentize, & calidae facultatis. M | | VIRES. EX DIOSCORIDE, Radix huíus pota,fanguíne excreantibus, (tomachícis & ccelíacis prodeft , V ri, nam cit, Oedematis íllínitur, Decocto eíus dentes in dolore colluuntur, Semen potum conuulfis infantibus, & à ferpente demorfis auxílíatur, Ferunt etiam quod amuletum ex eo uenenatas beftías abigat, D» EX GALENO, — Radix coclíacis & ftomachicis fuccurrít, Sanguinis reiectiones cohibet, & ccde- mata illita contrahit,ac dentes dolentes iuuat,fi decocto eíus colluantur,Semen po - tumíjsquí conuelluntur prodeft, 1 | DE ASPA- sé Share oid, SPINA ALBA HORTENSIS €-4 ) 1 UI SS SN SS NI S | Rh / li $5 » D D uU i | , Us : i » | SN i e 100 UE N NOS MES : / S j b bU / Y ^ - 2 d | / ! B A ! * |) ; VN 7A wii n m | 34 190 t *- Bi EA 3h x | | lut M j ] | D d 1 . "x Y f SPINA ALBA d SN 35g goifd. CoCSYLVESTRIS, 7 V $9 SUN (p SCA 77A CONI RSS ELE Es Mf s f^ f ^ SN NM. IE - AVI | Y ee Ova, e dd DE ASPARAGO» CAP» XVII» NOMIN IA. ETSENESI ' APATOZ grxce, Afparaguslatiné uocatur, Officine extríta priore litera 5paragum nominát, Giermaní CipargeniSícautem potifsímu al, tilis fatiuusqg de quo nobis híc fermo eftnomínatur, eb quod colículos hos, quí príma germínatione prodeunt éterra, praecipuos habeat, FORM A. E radiculís thyrfus prímum exilít,cacumine ín torulos turbínato,quod tandem increícens explicaturín pregrandesramos,quibus ínfuntfolía capillamentí modo, Gut Foenículi tenuata,qua per uetuftatem occalefcunt ín fpinulas, Florem fundit paruulum,quo decuffo baccze dependentprimum uírídes, quae tandem maturita- terubefcunt, feminibus tefertze Radices fpongiofz,lonoz & rotunda, LOCVS. Inhortisferítur & plantatur,intg nónullís locíslapidofis fponte prouenit, TEMPVS, Thyrfo prímü cum uerappetitemicanteuiret, fpíca trm cibis expetita , R.ecen- tes hos thyríulos in uoluptatem gulzeuerterunt helluones, Hodie decoctus ín ture Afparaeus;aceto,fale;&oleo confperfus,magno oulz delectamento comedítur,& in príncipum delícfjs eft, Semen fuolegitur tempore,nimírum acftate, TEMPERAMENTY M, Abftergendi facultatem habetAfparagus,ídiy cítra manifeftam aut caliditatem, autfrigiditatem, VIRES. EX DIOSCORIDE, Afparagi colículi cocti &'comefti alumm molliunt,&uriínam mouent. R adicum uero decoctum, diíflicultati urinae, reoío morbo correptis , nephriticis, ifchíadicis: cum uino autem idem decoctum phalangiorim morfibus auxilíatur.Sí decoctum fuper dente retíneatur,eíus dolori medetur, Facitad eadem omnía femen etíam po tum, Ferunt mori canes decoctum eíus bibentes, EX GALENO, Renesaciecur íinfarctu liberat Afparagus,& maximeherbzei pfius radices & fe. men, Quin &dentíu dolores fanat (iccítatis nomine, quam uel maximé dentes re- quirunt, EX PLINIO, V tililsimus ftomacho cibus;ut tradítur, Afparagi, Cumino quidem addito ín- flationes ftomachí coli(g difcutíunt, lidem oculís clarítate adferunt, Ventrem feni- ter molliunt.Pectorís & (pine doloribus,ínteftíinorumq uítijs profunt. Víno cum coquuntur addíto,lumboru &renum dolores mítigant. Venerem (timulant, Vri- nam cient utílifsimé,praeterquá quod ueficam exulcerant, R adíx quoq; plurimo rum pradícatíone tríta, & in uíno albo pota,calculos exturbat, Quidamad uuluz dolorem , radícem cum uíno dulci propínant, Eadem ín aceto decocta contra ele- phantíam proficit, Afparago tríto cum oleo perunctum pungí ab apibus negant, EX SIMEONE SETHI. Afparaeus olerum omnit: maxime nutrít, Proinde fi quis dícat eíus natur po» fitam effe media ínter olera &carnes,non procul à uero aberrabít; propter nutríen- difacultatem plantaru & carnium,quaz fimiliter fe habet, Vrínam quoq cit, Sc ob- ftructíonesiecorís & renum aperít: íd quod manifeftitex eo, quod urínze odorem in fuum tranfmutat, uthuncquíaliquantuli eius ederínt,fentíant, Neq; quifpiam admiretur illum ftatím urinze fuam qualitate índere:znam &rubea tínctorum fi ma- nibus contíneatur , urínam ín fuum colorem tranfmutat: quod paradoxum etíam effe uidetur,ut extrínfecus impofitum urínam tíneat, Afparagi colícís & renum a£ fectibus, quía pítuíta proueníunt, auxilíantur : femen genítaleaugent, & celeríus quam reliqua olera ín fanguinem mutantur, IVlenfes cíunt, Cordís palpitationíb, Íuccurrunt:dentibus profunt: fed nó femper ftomacho boni funt, propterea aro & olco conditis, cum mediocriter cocti funt, íjs uti oportet, DE ANONE, NO ^d 2D NA EARN // ASNE NES e 0 CE SN NS e LNPS SUL o es ANONIS . Rejla bouis. Renora aratri, Acutella, s/n Anon cur dicta. Ottonis unde, DE ANONE» CAP» XVIII» NOMINA, AG BEREES Aorovie Girecis: Anonis & Ononis Latinisappellatur, Vufous wu herbarioru R.eftam bouiís,quod ín operearantes boues fubinde (iftar, nomínare folet, 'NOnulliRemoramaratrí,quod altis &duris radicib.in E hix agrisaratrum remoretur;appellant.Sunt quí Acutellam uocent, quod fuis fcilicet fpinis íngredíentium pedes pungat & offendat, Germanis f2avobedocl nuncupatur,&C Scfenb:secb/ quía crebrísinter folíaaculeis, haud fecus ac inftru. mentum hocquo mulieres ínum carminát, & à craffiore purgant ftuppa;horreatz uel quod lígone adaculeatam hancherbam eruendam & extíirpandam cum ín aL. tum agitur, & fcfe propagat,opus fit, Equítes Germani Ctallraut/eó quod deco- &um eíus meierenequeuntib; equis offeratur;uocant, Binomínis autem antiquis eft fícriptoribus,una tantumlítera mutata, Suntenim qui Ononim,ut Theophra- ftus & Galenus:funt etíam quí Anonim;ueluti Diofcorides & Plínius,nomínent, Anonís hauddubie ànon iuuando, quod nullo íuuamíne polleat, dicta eft, Siqui- demaratoríbus ínímíca eft,uiuax&nímis fruges opprímit, fuíst aculeis nocet, O- nonís uero,quod afinos,quos Graci óvse uocant, fefe terentes ad illam fcabentestg fuuet, Complures quocg Graíj herbam ficappellari prodiderunt,quod ín ea feuo- lutantes,fpínis eius dorfum libenter affrícent & fcabant, Officinís prorfus ignota, & inufitata, FORM A. Ramos habet falmares,aut maiores,fruticofos,frequentibus ceniculis cinctos, cauís alaru multis, capitula rotunda, Folía exioua,tenuía ceu Lentis, ad Rutze, aut fcenarij Loti fipuram accedentía, fubhirfuta, odorata, nec iniucundéolentía , R.a- mulí acutas fpinas,fpículis acuminatis fimiles;folidastp serunt, Radice candida ni titur, T heophraftus toto caule folíatam effe tradít,ut ueluti coronam ex interuallis . totafpeciesreprafentet. Florem quoqueilli effe mínutulum, & in filiquanonun. dique feptum fcribit, Quse fane fingula pulchrépicturze refpondent, & Anoním effehanc herbam quam R eftam boüís hodieherbari; nominant, euidenter, nulla . Yedamante nota,oftendunt, [Nam haec ramos fpareitruticofos,palmolonpiíores, frequentibus cínctos artículis, à quibus alze funduntur , Capitula exerít orbicula, ta;folía Lentís parua;ad Rutec uel pratenfis Loti fieur& accedentía;hírfuta;iucun. dumodorem expírantía;ínter quz nocentiores,&mucronatze cufpidis aculei qua. fi fpicula fubrigunt. Hosferé Pii dilutiore mícat purpura, in filiquanon undíqua- que feptus, Radix in nigro candícans. | LOCVS INafcitur cultofolo;pingui,& elutínofo, pracipuéautem in feeetibus & aruis, inimíca aprícolis,uiuaxti fupra modum, Cum ením altam lactámue nacta tellurem fuerít,protínus ínaltumagitur,& fingulis annis,furculis in latus emiffis,rurfus ar nopoftero deorfum uerfus acta pluribus ramis luxuríat;ideo runcanda &radici, tus extírpanda uenit, | TEMPVYS, Aeftate germinare incipit, à fruoibus perficitur , autumno fui incrementi finem faciens, Floretautem Iulío menfe,& Augufto, TEMPERAMEN.T Y M. Ononis radix tertio quadantenus ordíne excalfacit, VIRES. EX DIOSCORIDE, Antequam fpinofa fit fale conditur, &eft cibis eratiffima, Radix eius calefacit,et extenuat,cuíus cortex cum uino potus urinà cíet,calculos rumpit,cruftasqp abfter. gít. Decocta radíx ín pofca dentium dolorem collutione mítieat, Huius decoctum potum,hemorrhoídasfanarecreditur,. — ^ | £X GA^ A PLANTARVM HISTORIAE CAP, XVIII, 61 EX GALENO, Radicis cortex maximeutilis eft,habens quippià abfterforíi &inciforium, Pro, inde non tantum urínas ducit,fed &Japides confringit, Eadem facultate & cruftas cóofeltim detrahít, Vtuntur quocp eaad dentium dolores ín pofca decoquentes, & collui decocto eius iubentes. B EX PLINIO, Radix decoquítur in pofca dolori dentium, Badem cum melle pota, calculos pel. lit, Comitíalibus daturin oxymelíte;decocta ad dímidias, DE ANISO» CAP» XIX» | oL. IN OOMTN A u1z0N grace, Anifumlatiné uocatur , Officinis nomen genuinum re- ji tínuit,germanice 2£nif appellatur, WI GENER A. /E^SES 9 Anifumcaule;folio;flore, Apio par effeuidetur, Caulem nanque te, nuiter ftríatum,rotundum,multísG ramulis brachíatum obtinet, Folium ubi pri mum enaícitur,rotundum,fed deinceps Apij modo diffectum.Florem candidum, mulícaríum fceniculi, lota herba, haud alíter quàm femen, odorata eft, LOGCVS. Ex Syría origine habet, iam autem paffim fatum ín Germanize hortis prouenit, Co. "T TEMPVYS: Iunioaclulio menfibus Horet,femíned pracenans eft, TEMPERAMENTY M, Calefacit & deficcat ín tertio ordíne, VIRES, EX DIOSCORIDE,. Aniíum ín uniuerfum calefacit,exiccat. Wavous rectius mea fententía interpreta, bitur pro co quod eft,faciléfpirare facit , Oris halitum iucundíorem facit , Anody- num eft,doloremueleuat, V rínà cit, Diffundit, Hydropicis potum fitím arcet. Pro deítad uenenata anímalía,& inflationes, Aluum,&album focéminarü profluuium fiftit. L'acad mammas elícit,&& Venerem ftímulat . Suffítum naríbus capítis dolo. remÍedat, T rítum,cumGrofaceo infüllatam, aurium medeturrupturis, | EX GALENO. Anififemen maximé utile e(t, acre & fubamarum, utpropéad urentíum acce; datcaliditatem , Proinde & urínam cít,& digerít, atcp uentris inflationes fedat, EX PLINIO. Aniíum aduerfus fcorpiones ex uino bibitur,aPythagora ínter pauca laudatiz, fiue crudum, fiue decoctum, Item uíride arídümue,omnibus qua códíuntur, que- que íntíneuntur defideratu, Panís etíam cru(tis inferiorib,fubditum.Saccís quoq; additur, Cum amaris nucibus uína cómendat. Quin ipfum orís halitum iucundo rem facit,foetoremG tollit mmanducatum matutínís cum 5myrneo,& melle exiguo, Mox uino collutum uultum íuniorem pracftat, Infomníaleuat fufpenfum ín pului no,utdormíentes olfaciant, Appetentià ciborum pracftat. Dolores capítís leuat fuf fitum naribus , Epiphorís oculorü radicem eius tufam imponit lollas : ipfum cum croco pari modo & uíno,&per fe trítum cum polenta,ad magnas fluxiones,extra, hendad (i quaín oculis ínciderint , INaríum quoqj carcínódes confumit illitum ex aqua.Bedatangínas cum melle & Hyflopo ex aceto gargarízatü, Auribus infundi tur cum rofaceo , "T horacís pítuítaspurgat toftüm, cum melle fumptum melíus, Cüacetabulo Anifi nuces amaras quinquaginta pureatas tere ín melle ad tufsím, Pracipuumautem eftad ructus, ideo inflationib, (tomachi & ínteftinorü tormini bus,& ccelíacís medetur, Singultus & olfactum decoctu potumqg inhibet, Potum LF fomnum PLANTARVM HISTORIAE CAP, XIX, 63 A fomnum concitat, Calculos pellít, Vomítiones cohibet, & praecordiori tumores. Etpectorum uítíjs, neruís quogs quibus fuccínctu e(t corpus, utilifsimi , Prode(t eius & capitís doloribus inftillarifuccum cum oleo decocti, Non aliud utilius uen- tri & inte(tinis putant , ideo dyfenterícis & tenafimís datur toftum , Dalíon herba- ríus dedít bibendum cum anetho parturíentib , Phrenetícís quocp illinunt recens cum polenta, Sic & ínfantibus comítíale uitium aut cótractionem fentientibus,Py thagoras quídem non corripi uitio comitíali in manu habentes,ideoG quampluri mum domí ferendum, Parere quocp facilius olfactantes, Sofimenes contra omnes durities ex aceto ufus eft, Semíne cius poto,lafsitudínis auxilii uiatoribus fpopon dít, Strangulationes uuluze, fi manducetur & línatur calidum , uel (i bibatur cum caftoreo in aceto & melle, fedat , Vertigínesà partu cum femine cucumerís & lini parí menfura trínum díeítorum,uini albi tríbus cyathis,diícutít, V rinam cíet. V e- nerem ftímulat, Cum uíno fudoreleniter praeftat, V eftes quoqgà tineis defendit. EX SIMEONE SETHI. Prodeftad uetuftos ex frigore iecorís affectus , & ad fpirandi difficultatem quae ex pítuíta proficifcitur, Platus qui in uentrículo funt, digerit , Obftructiones tollit, & lactis copiam facit, DE ACTE- CAP- XX» NOMINA, VK rk Grecis, Latinis Sambucus nomínatur. Reliqua nomína dicemus V) pauló poft,ubi huíus genera índicabímus,Sambucus porró uídeturab. sanfucu unde authore appellata, cuinomen Sambyx fuít;uel à fabuca muficoinftru, 4e. Smento, quod alíj pectída nomínant, alij magadin, Atque hínc eft quod Sabucus potíus quàm Sambucus,(i Serenío Quínto credímus, fcribendum fit, B GENER A. Duo eius genera, Vnum arborefcit, quod príuatim officinae Sambucum, Ger. mani [2olber à cOcauitate uocant, Alterum CGiraecis xeueuodrzn, quafi humilis, & co^ xeu, acte breuítatis Acte nomínatur, Latínis Ebulus , Germanis 2Uttícb / uel tiíoerer Eb. . bolócr., FORMA, Sambucus in arborem aflureit,uíreís harundintt modo rotundis, fubcauis,ean sautus. dicantíbus;procerís,Folía tría,aut quatuor, aut quíncp, autfex, aut feptem per ín, terualla círca uíreas obtínet , riucís fuglandis (imilitudine , eraucolentía, pluribus incifuris, ín fummis ramís fiue caulibus umbellas rotundas ferentia, Flores albos, fructum acínümue T erebínthi in nígro purpureum,racemofum, fuccofum, & ui. nofum, Ebulushumilís mínorg eft, herbaceo generí propíusaccedens,quadran ziui. gulo caule,denfis genículís, Folía ex interuallis circa fingulos genículos Amyeda. Iz fímilía alae inftar expanduntur,per ambitü fetrata,lon eiora,eraucolentía, Vm. bellam ín íummo fert Sambuco fimilem , flores ftíidem & fructum . Radice nititur longa;dioitali craffitudine, j LOGCVS. V'truncpgenusín opacis, afperísy potifsimü locis, & iuxtaaquas emicat, Ebu. lusueroinagrisetíam quibufdam prouenit. TEMPVS, Parumante Sol(títíum zeftiuum floret Sambucus , "'ardíus autem Ebulus, Iu. nionimirum & Iulio men(ibus.In Augufto uero baccas fuas profert, TEMPERAMENTVM, | Bambucus utercg calefaciendi acdeficcandi facultatem habet, id quodamaritu- do, X adíftrictío modicaabunde mon(trant, Fa VIRES éó PLANTARVM HISTORIAE CÁP, XX, ! VIRES, EX DIOSCORIDE, Eadem utrifcg facultas, & par ufus, exíccás fcilicet,aquá educens,ftomacho no. cens. Folia olerum modo decocta,pítuítam &bilem purgant, Quínetíá tenerí cau- lesín olla coctí,eadem praeftant. Radix ín uíno decocta & ín cibis data hydropicis auxilíatur, Dodem modo pota uiperarum morfibusfubuenit, Vuluas emollit & aperít; & quae circa eas funtaffectiones, decocta cum aqua íinfefsione corrigit, Frü- ctus cum uíno potus eadem efficit, IHlitus capillos denigrat,Folía recentía actenera cum polenta illita ínflammationes mítígant, Ambuftís etíam, & canís morfibus il- lita fuccurrunt,Profunda & quae ín cauernas dehifcuntulcera agelutinant, Poda- erícís,cum tauríno hírcinoue adípe íllita,auxiliantur. EX GALENO. V'tracg Sambucus,& arborefcens St herbacea,exíccandi,conglutinandi,modi, cet diperendi facultatem obtinent, Paulus Aegíneta hzcadijcit: Pote & manduca, tzcaquam per aluum educunt, EX PLINIO, V'riufcg decoctuín uino ueteri, foliorü, uel femínis uel radícís,ad cyathos binos potum ftomacho ínutile eft,aluo detrahes aquà . R'efrígerat etíam inflammatione, maxime recentís ambu(ti: & canísmorfum cum polenta, mollifsi mís folioru illítis, Succus cerebri collectiones, príuatímqs membranze quz círca cerebrü eft;lenitinfu fus, Acini eius infirmiores quàm relíqua : tineunt capilli : potí acetabulí menfura, urínam mouent, Folíorü molliffima ex oleo &fale eduntur ad pítuítam bilem de trahendam, Ad omnia efficacior que mínor, Radícís eius ín uíno decoctze duo cya thí potí,hydropiícos exiínaníunt:uuluas emollíuntfolioru decocto ínfidentiu, Cau les tenerí minorísSambuci ín patínís cocti;aluumfoluunt. R efiftunt folia ferpentu ictibus ín uíno pota. Podagrís cum feuo hircíno uehementer profunt cauliculi illi- p tí.lídemiiínaqua macerantur,ut ea fparfa pulíces necentur, Foliorii decocto filo. 5o, cus fpargatur,muíce necantur, Boa appellatur morbus papulariz, cum rubent cor. pora, Sambuci ramo uerberatur, Cortex ínterior trítus,ex uíno albo potus,aluum foluít.Ebuli fumo fugantur ferpétes, l'enerum cum folijs trítum, exuíno potum, calculos pellit, mpofitum teftes fanat, | C DE AMMD CAP» XXI NOMINA. a uut Grecis, Ammi Latínis, Ameos officinis corrupté, Germanis 2(mey. llappellari poteft, FORM A. i9 ^ Ammícaulerotundo &herbaceo coftat,furculis multis & exieuis:fo £-«« e Vliooblongo, angufto, per ambítüíncifuris diuifo: lore paruo,candído, umbella Anethi:femine exiliorí multo quàm Cumínit,guftu Orígani prefe feren te;acrí & fubamaro : radice candída & multifibra, Bffeautem hancherbam uerum Amniuenii, Ammi,femínis in euftu fapor,qui fubamarus &acrís eft,omniíii maxime oftendit: , talem ením ín eo fapore Galenusrequírit, Origant etíam euftu referre uidet, Qui bus accedítantiqui & manufcripti herbaríj teftímoniu, cuius pictura & defcriptio fatis docent, hancherbam effe Ammi genuíni. Inter cetera enim femen Ammíos piper guftu referre,ideocp à nonnullis piperculà dictà effeait, Id quod certeuerifsi mum effe coperies, fifemen guftauerís: miram enim huícacrímonia ínefle fenties, LOCVS. , Nufquamín Germania fua fpontenafcitur, Satum tamen facilé & magna copia ^ prouenit, ficutdeínceps extírparíuix queat. '"'EMPVS. Augufto menfe floret,ac deinceps ubi defloruit,femenabundéproducit, — | : TEMPER A- d ] » S M NS £5 (28 ZA Ane WESS SEN [e D Des uituli. Serpetttaria. mittor. Sacerdotis uta tile, é8 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, XXI, TEMPERAMENTVM, Ammifemen in calefaciendo deficcandoG ex oxdíne tertio intenfo exiftit; VIRES. EX DIOSCORIDE, Visfemíini excalfactoría,feruens & exíccás, Facítad tormína,urinze difficultate, uenenatorü morfus cum uíno potum, Vlenftrua cíet, Mlifcetur derodentib, ex can tharidibus confectis medicamentis , ut índe exortís urínze dífficultatibus refiftat, Sueillata cum melle íllitum tollit, Colorem potum & inunctu ín pallorem mutat, Suffitum cum uua paíTa aut refina uuluas purgat, " EX GALENO. Herbz quam uocant Ammí,feme maxime eftutile, Facultatis eft excalcfactorig & deficcatoríze,tenuiumq partium, Sed & guftu fubamarü eft, & acre, Et clarum eít quod díecrat,SCurínam moueat. a s EX PLINIO, | Inflationes & tormina diícutít, Vrínam & menftrua ciet.Sugillata & oculorum epiphoras mítíeat. Cum líni femíne fcorpiontr íctus ín uíno potum drachmís dua, bus: príuatím(Q ceraftarum cum parí portíone myrrhac, Colorem quoque biben. tíum fimiliter mutatín pallorem , Suffitum cum uua paffa, autrefina, uuluas put- eat, Traduntfacilius concipere eas, quac odorentur id per coitum, DE ARO» CAP» XXII» NOMINA. |P o v, zapictor Orzecé, Arum & Arislatinédicitur, Officine corrupto,ut folent,uocabulo larum appellát , Quidam, quod folium effigie bubuli ueftiotj prodeat, Pedem uítulí uocarunt. Alfj, quod dracunculii aemula zx SSSsturfolamagnítudine difcrepans,Serpentaríà mínoremappellant:negg id fanétemere, Videtur ením Aron efTe Dracunculus mínor,cuí Diofcorides folía siosoidi, hoc eft, Hedere fimilia effe dicit, que prorfus Ari funt, nifi quod pauló fint longíora., Pliníus etíam Aro eas facultates tribuit , quas Diofcorides Dracunculo minori, Vthíincconfjcerelíceat, Arum cum Dracunculo mínori mifcuiffe ueteres, Vulgus, quod píftillum promiítexerti feré eenitalis effigie, Sacerdotís uirilenomi. nat. Id quod & Giermaní noftri faciunt, qui fua lingua Dfaffenpint nuncupant, Alíàs Avon, & ob uehementem acrímoníam,teíitfcberr $mgber uocant, FORM A. | Folía emittit Dracunculo fimilia,fed longiora & minus maculata:caulé dodran, talem,purpurafcente,piftilli feura,à quo crocí colore fructus exít, Radix illi candi da, Dracunculo fimilís,que quod mínore acrímonia eft, cocta comeditur, He uticg delíniationes adamuflim,nulla reclamante nota;noftro Aro coueniunt, Siquidem folía promit Dracunculí,longiora,&pauciorib. maculis refpería, caulem dodran. temaltum,ín purpuramleniter tendentem, Ante femínis partum, fagací naturear . tificio díienum, erumpit inuolucrum & cucullum , quod mucronata in turbíném Obietlionis dif» [oiutio, uaginula píftillum complectitur, & fuo fouet finu, V erum ubi fructu praenans fatilcit ín híatum , folida piftilli facies dilutíore purpura rutilans emergit, &an. fractu penitus tandem patente, primum uiridía , deín crocea fpectantur femina, quze in coronze modum concinné contexta, imam eius partem ambiunt, Radí. cem etíam obtínetalbam, ad Dracunculí radicem accedentem , ut pictura grapht, cémonítrat, INequeobftat quod Gaalenusradicem Ari elixam mandi fcribat, no. firíautem tamacrís fitut uix euftari ob míras & diutínas, quasín lingua ac palato excitat puncturas,pofsít, tantum abeft ut edendo effe queat, Síquídem Galeno lí brofecundo dealímentorum facultatib . tefte, non parem ín omnibus regionibus acrímoníam obtínét , ed ín nonnullís minimam , ut Cyrenis , Et Plínío quoque lib.xix, —— MÀ us : 1o enr, D REENe" lIEER í i m d 3 N "m ln. a o AUT SES d x " J - (m : : Ü B 70 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXII, € lib. xix. cap.v.tefte;ín Aegypto Aron nafcitur radice mollíoris naturze, quz ctíam cruda edítur, In quibufdam,;ut Germania noftra, maximam, V erba Galeni pauló poftín facultatum comemoratíone cítabímus . Hinc dífcendü erít, multa nobis in Ícriptoribus rei herbaríz,prímo ftatím obtutu pugnantía uíderí, quz; fi ad cceli re ionumdQ díuerfitate reípexerimus,nihil prorfus pugnantia autabfurditatís habe bunt, Quod nifi diligenter animaduertas, multas centrínas herbas pro adulterinís abijcías neceffe erít, His accedit quodGalenus nó fimpliciter dícat mandí Arí radi- cem,fed elixam, INon eftautem mírum fi acría etiam edendo fiant, (i elixentur , Bís enimaütterinaqua decocta, Gialenolib.ij.de aliment, facul. cap.ultimo tefte,acri monia fpolíantur. Porró fiifta fcíolis quibufdam haud fatisfecerínt , dícendu pla néerit Arum Giermaníznoftrz effe Arífaron, quod euftu, Díofcoride & Galeno autoribus, acríus eft. C)uamuís ego cum Ruellio,dilieentiffímo earum rerum ín. quifitore, Arifaronab Aro differre haud putem,quod fcilícetforma utrífqg eadem fit, Cuíus etíam rei fidem facitipfa nomendatura, quae utríufcg retínuít appellatio. nem:duobus tandem uocabulísín unum coalefcétibus,dici ccepitArifaron, Apud ueterrímos enim Arís prímum:deín po(terioribus,copulatis unà nominibus, Ari faron confictum eftnomen, | Locvs. INaícitur ín fyluis,locis umbrofis, humidis & frioidis, TEMPVS. Folia ftatim in Martio, inter primas herbas uerís exiliunt, in Iunio difpereunt, ítaut haud facilé hoc nomíneherbaipía reperiri queat , Semen Iulio & Augufto menfibus reperitur,prímum,ut diximus, uiríde,mox croceum, TEMPERAMENTVM. pn. Arum CGalenusin calefaciendo & deficcando prími ordínis effe ftatuit, Et locu. tus etde Aro quinon uehementiacrimonia pollet.INoftrum hauddubié ín tertío ordínecalídum & ficcum eft,ob multam,qua praeditum e(t;acrímoníam. VIRES, EX DIOSCORIDE, Radiíx,feme,& folia Ari eafdemDracunculo utres habent, Radix priuatím cum Fimo bubulo illita podagrícis prodeft, Dracunculi more reponitur, In toti, ob mi tiorem eíus acrímoníam edendo eft, EX GALENO. : Arum terrena efTentia coftat,fed calida:proinde extergendi facultate pofsídet,ue rum non ualente,ficut Dracontiü. Radices eius maxímefunt utiles, Siquíde come, Ízc craffitíem humorü mediocriter incidunt, adeo ut excreatíonib, ex pectore ído. nez fint:íed magís tamenaptum eft Dracontii, Et in libro fecundo dealímentora facultatibus fícde Arofcribit: Ari radix rapí modo manditur, Quibufdam autem inregionibus acrior naícítur,ut Dracontio feré fimilis fit, Dum recté parare uoles, prioris decoctíonisaqua effufa , repente ín alteram calidam inijcere oportet, ut ín Brafsica € Lente díctu eft, Cyrenís cotrà quàm in noftra regione planta fe habet: nam illic míniími medícamentofi,mínimütgacrímonize habet,adeo ut uel rapís uti líor reputetur: ídcirco radícé quocpin Italiam cóportant, ut quz abíqy ut putrefcat aut regermínet,longo tempore perdurare pofsít, Perfpicuiruero eftalendis corpo ribus hancaccómodatiore effe.Si quis autem in thorace acpulmone collectos crafz foslentosq; humores extuflire ftudeat , acriorac medícametofior magís coueníet., Inaquaclíxa eftur cum finapi autaceto,ex oleo & garo. Quínetíá cum obfonfjs,& fale,&ijs.quze cafeo cóftant, fumitur, Haud uero obfcuriz eft; fuccum eíus qui ín ie curacuniueríum corpus diffunditur,quo uno anímal nutrítur,craffioremeffe,idig maximéquum radix,quemadmodü funt quze Cyrenís aduehuntur , medíca uí ca- ruerít, Apud nosnancpín Áfia;pleregs Ari radices acríores funt, & medicamento, fam íam uim obtínent, | EX PLINIO. PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXII, 7t | EX PLINIO. | Aron míris laudibus extulere Girzeci, prímum ín cibís t foeminarum praeferer, t diis femina, tes,quoníam mas dulcior effet, & in coquendo lentíor,pectorísqy uítía expurgarett ^ aridum ín potione infperfum,aut eclígmate,urínam &menfes cíeret. Sic & ín oxy, melíte potum, ftomacho: ínteraneis exulceratis ex lacte ouillo bibendum,ad tu fim ín cinere coctum ex oleo dedere . Alij coxere ín lacte ,ut decoctum biberetur, Epiphorís elíxum impofuere: ítem fueillatis , tonfillis , Ex oleo hamorrhoídum uítío infadere, lentigínes ex melle illinentes , Laudauit Cleophantus & pro anti doto contra uenena,pleuritícis, peripneumonicis quoque & tufsientibus , Semen intrítum cum oleo aut rofaceo infundens,aurium dolori Díeuches, Cleophantus tuffientibusautfufpiriofis & orthopnoicis, & purulenta excreantíbus, farina per; mixtum ín pane cocto dedit, Diodotus phthificis émelle eclígmate,& pulmonis uí tijs,ofsibus etíam fractis impofuit, Partus omníum anímalíum extrahit natur cir cumlítum, Succus radícís cum melle Attíco, oculorum calioínes, ac ftomachi uitia difcutit. T'ufsím decocti ius cum melle, VIceraomnium generum fiue phagedzene fint, (iue carcínomata, fiue ferpant,fiue polypi in naribus, fuccus mírefanat, Folía ambuftís profunt ex uino X oleo cocta. Alirum inaníunt ex fale & aceto fumpta, Etiam luxatís cocta cum melle profunt, Item artículís podagricis cum fale,recentía ucl ficca, Hippocrates ad collectiones cum melle impofuit, Ad menfes trahédos fe- mínis uel radícís drachmae duzeín uini cyathis duobus fufficiunt, Eadem potío (i apartuno pureantur,& fecundas trahit, Hippocrates & radicem ipfam appofuit, Dicunt &ín pefülentía falutarem effein cibis, Ebrietatem difcutitSerpentes nido- recum crematur,príuatimqQ afpides fugat,aut ínebríat , fta uttorpentes ínuenían- tur, Perunctos quocp Aro utlaureo oleo fugiunt, ideo & contra íctus darí potu ín uíno níero putant utile, In folfjs Arí cafeus optime feruari traditur, | ; APPENDIX, Pofteriores medici Aron difcutiendi,extenuandi, extergendiQp facultatem habe Recétioresqua retradunt :ideog tumoribus auríum, fícubus,ftrumis, Ícirrhísq mederi, faciei de. facultates Aro formítatem cutísq auferre , eius denique radicem ín puluerem redactam fupercre "Pm Ícentemín uulneribus carnem mínuere fcribunt, Id autem poffe preftare;acrimo. níaipfa uehemens quz euftu fcfe exerít.abundé monftrat, Diofcorides etíam Ari. faron acrímoniahaud exigua przditum fcribit, ideod illitum nomas fiftere, colly- xia eHicacifsima ex eo cotra fiftulas fieri. Denicg radicem cuíufcungg animalis pu dendo impofitam,id corrumpere tradit, Plinius quocp Arifaron ulceribus mederi manantibus,item cóbuftis € fiftulis,fcriptum reliquit, Praeterea comíxtum colly, río nomas fiítere ait, DE.ARCIO» CAP» XXIII» v — NOMINA. vit SSERPEEIO RN; 7Oc)mt,am6sozie Grecis, Perfonatia Latinis dicitur, Offici v nz Lappam maiorem , uulgus Bardanam uocat, Germani 5:0 Elet, rappandor, ten, Perfonatía hac quondam ad períonas utebátur, quotíes ín theatrís perfouatisuns 2.3) alijste locis qui cognofci à populo nollent;ecíffe quidpià uolebant,Eft dedic. ením folíorix eíus tanta amplítudo, ut totahumana facíes íjstegi poffit: atque hínc hauddubíé tam Circi quàm Latíni,nomen illi Profopíj & Perfonatíce indiderüt, VE | FORMA, | | ^ Perfonatíafolía Cucutbitze fimilia haber,maiora tamen,duríora,nieriora & hir futa, Caulem fubcandidum, interdum nullum,R adícem grandem, candídá íntus, foris nieram,Ex qua defcríptione nemonó íntelligit, Perlonatía effe eam herbam : " s n Em E, WS NS 65:08 flettetta AS d z SN 7 ANS X a » 3l A el A -— à de ES € - | ES x NN v— NS e REN PERSONATIA qm zw /, e (QS 7l PLAÁNTARVM HISTORIAS CAP, 3OXIII, 23 & quam hodie uulgus Bardanam uocat, qua: folio conftat omnium lapparum maxi» Badan mo,patteauería herbido,aduerfa cano,caule in purpureo albícante, orandibuslap pisqua tranfeuntium ueftíbus adhzrent,in quibus flos purpureus nafcitur, non euídens,fed occultus,intra fe germínans,radíce erandi,íntus candida, forís atra, LOCVS, INaícitur ubicy,potifsimi círca margines pratorum,St agrorum, | TEMPVS- IMenfe Iuliolappas cum floribus fuis producit Perfonatía, TEMPERAMENTVM,. Digerit fimul & deficcat, fed & ad(tringít nonnihil, VIRES, EX DIOSCORIDE, Radix Perfonatize drachmae pondere cum píneís nucibus pota, fanguine & pu^ - tulenta excreantibus auxiliatur, Artículorit quoq dolores, quí ex membrorü fra. &ionibus collifionibusue fiunt,trita & illita fedat, Quinetiam folía uetuftis ulceri, bus utilíterillinuntur, | EX GALENO. Arcium,quod Profopida uocát,cuíusc& folía Cucurbite firnillima funt,nifi qua, tenus tum maiora, tum duríora , di(cutit imul & deficcat, fed & ad(tringit medio, criteriquamobrem folía eíus ueteribus ulceribus mederi poffunt, | | EX APVLEIO, Perfonatiae herbae fuccus cum uíno ueteri ín potionem datus,omnes morfus fcr pentíum mírificé anat, Eiufdem folijs cínees febricitante, &(tatim febrem mitigat, calorem fanat. V uInus,etíam (i cancer erít,cum aqua decoctionís folíorü eíus fo ueto; deinde ipfam cum nítro & axungía, cum aceto tere , & in panno índucito & imponito, Ad canum rabidoru morfus radix cum modico fale tríta im ponit mor» B fui, & (latim eger liberabitur.Succus foliorum eius cum melle petui datus,urinam prouocat,& ueficze dolorem tollit , Puluis feminis eíus cum uino optímo per qua- dragínta dies datus, ifchíadicos mirabiliter (anat , Folía tríta cum albumine oui & impofita,ambufta mirifice curant, EX L . COLVMELLA,. : Venenauiperz pellitfuperfcarificatione ferro factam herba Perfonatia trita & cum fale impofita, Plus etíam eiufdem radíx contufa prodeft contra ferpentes, Ex uino bíbíturduüm denariorum pondere , Strumis radix eius medetur: tem cum axungíaoperítur folio fuo impofita, | DE ASCYRO- CAP- XXIIID NOMINA, Mz EYPON, hdr«ypadie grace, Afcyronfatiné nominatur, Officinis eno | tum, Germanice [Dartbów/id eftdurum fcenumappellatur, Cirzcià Afcyronicity cotrario,huícherbze nomen impofuiffe uidentur ,e«9- ením illis afpe, dicus. ix wsssiritatem fienificat. Pulchréigiturad Graecam appellationem Germani, caalludere uidetur, FORMA, - Hyperici fpecies eft Afcyron,magnítudine differens, maioribus ramis, frutíco, fius,puniceo colore rubens, Flores En luteos,feme Hyperico fimilejodore refinze, quod cumatterítur dígitos feré cruenta, E LOCVYS, Incultis &afperislocis prouenit, G. TEMPVYS, A. | PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXIIII, 25 TEMPVS. Aeftate;potifsimumuero lulio &Augufto menfibus,floret, TEMPERAMENTVM. Effentia tenue eft, ideotg calefacit & deficcat. VIRES. EX DIOSCORIDE,. Semen Afcyri potum ín hydromeliítís heminís duabus,ad ííchíadicos prodeft do lores:;biliofa enim multa excrementa ducit. Sed afsidue dari oportet donec conua- lefcant, Praetercaillitum ad ambufta conducit, EX GALENO. Semen eius purgatorii, Foliorum uero facultas modice extereens & deficcans, ut & ambufta fanare credantur , Czeterum ín uino auftero decocta , uinum ipfum magnorum uulnerum elutínatoríum effíciunt, | EX PLINIO, V'Íus feminis ad ifchiadicos , potus duabus drachmis in hydromelitis fextario, Aluum fofuít,bilem detrahit.lllinitur & ambuftis, t DE ANDROSAEMO» CAP» XXV» NOMIN A. NAPOZAIMORN CGirzcis, Androfzemon pariter Latinis dicitur, Offic ] nísincoenítum. Germanis A unratb/quafi graece dicas T hrafibula;no mínatur, Dictum Androfzmon, quodaut coma, aut floribus eíus tri, pe^ sh. ris homínis fanguinem referat, | — FORMA, Differtab Hyperico & Afcyro Androfzemon. Frutex eft przetenuib. ramis,fur culofus , puníceo colore rubentibus uíreís , folijs triplo quadruplóue maioribus quam Rutz,quae contríta fanguineum fuccum remittunt, Alarum caua habet plu ra,in fummo alarum auium modo pennata expanfáue,circa quas flofculi pufilli lu. tei, Semen ín calyce,nigro papaueri (imile, ueluti punctis depictum diftinctumue, Comatríta refinofum odorem reddit, » LOCVS., Locísíjfdem quibus Afcyron prouenit. . (TE M-POVM S, Iulio & Augufto menfibus floret. TEMPERAMENTVM, Calefacit & deficcat, VIRES EX DIOSCORIDE Androfzmi femen trítum, potumig duarum drachmarum pondere,biliofa alui excrementa ducit. líchíadicis autem potiffimum medetur,fed à purgatíoneaquam forbereoportet, Herbaillita ambufta fanat; & fanguinem competcit, | EX GALENO, Eafdem cum Afcyrofacultatesobtinet, — T HECHEE | EX PLINIO. . Víusad purgandamaluum tufze cum femine;potedg matutino, uel à ccena dua^ bus drachmís ínaqua mulfa;uel uíno,uel aqua pura,totíus potíonís fextarío, Tra- hítbilem,prodeftifchiadicis maxime, Sed poftera die, capparís radicem refine per. mixtam deuorare oportet drachma pondere; iterum quatrídui ínteruallo idem facere, Á purgatione autem ipfa robuftíores uínum bibere;ínfirmiores aquá, Im. ponitur & podagrís, & ambuftís, € uulneribus,cohibens fanguinem, pf G 2 DE. ARCEY^ Androfemon unde dicta, dE E OQ P E x i" c Z3 ^ DE ARCEVTHO» CAP» XXVI 77 NOMINA, — zo Ae 1 1 * L Y n ? "PKEYOoSZ, sajxéulie orece, IuniperusTatiné uocatur, Officinzelatinam | appellationem retínuerunt, Crermanícé YDectbolocr/ A ramatber/id ' eS turdorum baccx uocantur quod fructibus eíus turdí pínguefcant, 2 38523 luníperusautem dici uidetur,quod iuniores & nouellos fructus paríat: fola ením feré arborum foetus fuos ín biennium prorogat,quí ne maturefcunt qui, dem,nouis fuperueníentibus, GENER A. Iuniperus Diofcoridi duplex eft, maior & mínor,fola arboris & feminis m agni, tudíne ínter fe differentes, Minor humilís eft, feffilibus in terra ramulís, baccis mí. noríbus,radícibus fummo cefpite fuis, IVlaíor altíus adolefcit, & ín iuftam arboris magnitudine exurgít,caudice proceto,cortíce tragili,lieno fuluo, odorato, latíori- busramulís, aculeorum aceruo (lipatis, baccís alterí fimilibus, maíoríbus tamen, | : FORM A. Vitríufque facies horrída, coma uírent perpetua, fpínatg potius quàm folío, fed herbacea ueftiuntur, Cortex illis membran eus,fraeilís,nec difficulter fatifcens,ma. teríes fulua, quz fi ienibus dícatur,non iníucundü fumum expirat, qui odorís fua- uítategraflantía peftilentize cotagía depellíc. Ex ea etíam,ut recentíores Girzeci tra. dunt, zeftíuís temporibuslachryma thurís odorem atque colorem aemulans fudat, quz calorís officio durata, coéat ín gummí, Arabum familía,non fine magna cófiz fione nominum; Sandaracham appellat . Officínze uero V ernícem uocant, Baccas ferunt prímum uírentes , deínde per maturítatem níoras, quee biennio antequam maturefcantín ramís pendent, Hincfuntqui baccas in fjs efle ternas codem tempo redícant, anni proxímé exacti nondum maturas, & tertij ante pracfentem iam ma Tuniperus una de dicta, Satdaracba Arabum. Vernix. turas,tertías nouas GC recentes, Caeterum nó defunt qui noftram luni peri non ge- obiedtionis nuínam putét,quod bacc eius ad Díofcorídis maenítudiíne,qua nucis eft pontíce diffolutio. aut fabe,non accedant. Sed cogítentlocum ín caufa effe cur mínores producantur; utplurímum ením omnía quz ín Giermanía proueníunt;ijs qua ín Cirzecía nafcun tur mínora funt, INobís etíam luniperigrana aliunde allata uifa funt, quae nucis auellanz: quantitatem zequabant; ob id ut magnitudínem ac formam eorundem etíam exprímeret píctor,curauimus, CU mooys Amant luniperi montes, & marítima loca,ín planístg & cultís nafci recufant, TEMPVYS. Autumnofructus luniperorü decerpuntur,fed ad bímatum prorogati. TEMPERAMENTVM,. luniperus calída & ficca, utrinquetertij ordínís , Atfructus fimiliter quidem ca^ lidus e(t,fed non fimiliter (iccus;uerum ín hoc prími fuerit ordínis . V ernix calefa cit & exiccat fecundo receffu, | VIRES, EX DIOSCORIDE, Acrísutraque eft, calefacit, & urínam mouet , Incenfa fuffitu ferpentes fugant, Barum fructus,híc quidem fabe,;alius uero nucís pontícae magnitudine inuenitur, rotundus,odoratus,ín mandendo dulcís,&íubamarus, IVlodicé calefacit &adítrin oít,ftomacho utilís, Potusad uitia thoracís,tufTes,inflationes,tormína,& uenena- ta,prodeft, Vrínam cít, Conuulfis,ruptís,& uulue ftrangulationibus confert, Fo. líaacría obtínet luniperus,ideog tam ipfa quàm eorum fuccum ex uíno contra ui^ perarum morfus illíni & bíbí prodeft. Cortex praeterea crematus & cum aquaiilli^ tus,lepras exímit, Ramentum uerolieni deuoratum,ínterficit, G 5 EX GALE- PN y MA d AN 5025 NR S SS JS E AL i. 7f Es IA T - A NEZ A fs S, a d z Bacca Iunipeti maioris, í xu) | p A Us NS Q IVNIPERVS 4! MINOR. | " 9 ^O LÉÉA zt / qu) N cM -— j - : EET : b RE E . Siecfbolocr, PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXVI 79 A EX GALENO, luniperi fructus iecur renestp expurgat,nimírum craffos &elutinofos humores extenuando,cad de caufa falubribus medícamentís ímmifcetur, Perexiouum corz pori humanoalímentum ex eo apponitur. Affatim fumptus híc fructus (tomachü mordícat,caputt calefacit:ex quo illud quandog; implens,dolore díuexat, Alui ex crementa necretínet,nec propellít, Vrinam cíet mediocriter, EX PLINIO. V'tracp excalfacit extenuat, Accenfa ferpentes fugat.Semen ftomachi, pecto- ris, laterisqp doloribusutile, Inflatíones languoresq difcutit,tuffes concoquít & du ritías.Illíti tumores (iftit: item aluum, baccis ex uino nigro potís : tem uentris tu. morcs illítís,IVlifcetur &antídotís oxyporís. V rínas cit.llinitur &oculísín epipho rís, Datur conuulfis,ruptis, torminibus, uuluis, ifchíadicis cum uino albo potum pilulís quaternís,aut decoctís uiginti in uino , Bunt € quí perungant corpus éfemi ne eíus ín ferpentum metu, VERNICIS VIRES EX REGENTIORIBVS GRAECIS, Profluentem énaribus fanguinem fiftít, (i ex candido ouiliquore tríta tempori- bus & fronti íllinatur. Eadem uomitioné ex pollíne thuris & oui albo excepta fup. prímit, Item profluentem aluum cum eiídem illita firmat. Stomachum ín bíliofos uomiítus effufum,;deuoratain ouo forbili polenta eius cohibet, cruentam(aluí pro luuíem retínet, Defüillationes fufpendit fuffitze nídor , arcettpne praccipites ad ima decumbant, Pituitam quz ín ftomacho aut inteflinis cofjt, digerit, Humor etíam coércet,qui pernix à cerebro deuoluitur , l'ineas & caetera uentris anímalía necat, Vlioinofos fiftularum (inus indita reficcat, Menftruos continet fluxus, Girauedíni fufhtus eius auxiliatur . Híantibus manuum & pedum rímis illíitu fuccurrit , Et in 5 ÍummaSnccini polletuíribus,fed paulo efficacioribus:quae fi defit, duplo pondere ín uicem fub(tituitur, LS DE ALCEA» CAP» XXVII» NOMINA. SAEEA Grecis, Alcea Latinis uocatur. Officinis ignota, V'uleares het. baríj & Empirici Simeonis herbam , Germani noftri &íqmarstraut/ sonis | ober Oígmunbfwurg/&c D ocd)leudoten: appellant, berba. uc A E FORM A. Sylueftrís maluz fpecies eft Alcea, folía Verbenacee modo fecta habens, cau. lesternosautquaternos,cortícem Cannabi fimilem obtinentes, Florem exi oeuum Rofz fimilem, Radices albas;latas quínque aut fex,cubitales, | LOCVS, INafciturin pinguiloco;nec ficco. "was 'TEMPVS, Hloret Iufío & Augufto menfibus, | .. ^! TEMPERAMENTVYM., 2 Ex emplaftícorum medícamentori numero effe Alceam,& folía, quae efutíno.- Íum quidaclentorem quendam pre fe ferunt, & radix ipfa quae elutínofa, dulcis, & modicead(tringens apparet guftantibus,abunde monftrant, Hincfatís conftat Al ceam extra omnem infionem tum caliditate, tum frigiditatem ficcare, acplanéem- plaftícorum confiftentíam obtinere, V ide Cralenum lib,iíij.de fimpl.medi, facult, cap.iíi], S fequenti, VIRES. EX DIOSCORIDE, Alcez radices in uino autaqua potec,dyfenterícis & ruptis medentur, 4 EX PAYVLÓ, PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXVII £1 EX PAVLO | Alceafylueftrís maluze genus eft , In uino pota dyfenteríae & rupturis medetur, potiísimum ípfius radíx, | i EX PLINIO, V fus radicis Álcee ex uíno uel ex aqua, dyfenterícís,aluo cítas ruptís & couulfis, APPENDIX. Celebraturad caliginem oculorum ab Empiricís,íta ut non defint qui credant radicem Alcez écollo fufpenfam,;aciem oculoru fupra modü acuere ,& tueri pofle, DE ADIANTO» CAP» XXVIII» NOMINA. | REVELATA N T O N, rao rptyop, t Mrpryop, iC wérpyo. oraccéz Adiantum, Poly. V2 trichum, Callitríchum, Cíncín nalís, l'erre ca pillus,&Supercilium terre pe E latíneappellatur, Offícínz: hodie Capillum V enerís uocant, quo etíam «£5. S nomíne appellari Latínís Apuleius teftatur , Germani Stawenbar / uel "und (rawenbar, Adíantum nomen ab euentu accepit,quod folium efus per- fufum aqua 2 diairerwe, id eft, non madeat, ficco femper fimile, utautor eft Theo. phraítus libro feptimo de Plantarum hiftoria, cap . xij. Id quod mínímé íntel. ligendum erít de merfione longiorein aqua: nam diutius merfum ac irríoatum, a quéacalíze herbae madefcít. Cyuare rectius de ímbre defcendente € coclo, cuíus fti. licidíum folíjs efus non ínfidet, ut te(tís eft ín Theríacís INicander, acci píendurue nít. V el,quod magis arrídet,ab interioribus puteorü parietibus, & fontíum maroi nibus quas coronat, díctum eft Adíantum, quod nímírum quafi fitiens illorum aquas,quas tamen odit &refpuít,quacrat. Polytríchon autem quafi multícomum, quod capillos multos ac denos facíat, eíustg defluuía expleat. Callítríchon uero quafi pulchrícomu,quod capillos tíngat, pulchríoresi reddat, INecalía ratione ca pillus Venerís hzcherba dicta eft quàm à fpeciofis reddendis capillis: necalío no. mine Venerís uox adíecta eft, quàm quod haecpulchrícoma píngat, Hinc patefit maxímus pharmacopolari noftri temporis error,qui fub tribus nominibus, unà &eandem duntaxatherbá figuificantibus, tres díuer(as herbas defienatas effe pu, tant. Alíam ením Polytríchum,alíam Callitrichit, quam tamen corrupto uocabu. lo Cailllítríchu uocat:alíam etíam Capillum Veneris effe herbam exiftimant, Qua- les autem herbe fint, Polytríchum,8cGallitríchum illis nominate, fuis locís often demus. FORM A. Folía albícantia Coríandro fimilia habet, in fummo incifuris diuifa, Caulesex quibus nafcuntur prodeüntue,níoros, admodum tenues, dodrantales,nítentesqg, INeqs Horem;necg femen creat. Folijs uero Coríandrí íam quídem erumpentis,uel pauló antea enatí;necdum caulefcentís, quz quidem ín ínfima eius parte quodam. modolata funt, & ín extremítatibusincifa, conftare Adíantum fciendum erít, Ex quanimírü defcríptione manife(tisimireft,eam herbam qua feré omnes Officinze pro Capillo Veneris utuntur, & quam nosà muris in quibus prouenit, Germani, ce QOautrauten/GC Csteínrauter uocamus, non efTe uerum C apillum V enerís, aut Adíantum: caules fiquidem eius non funt nigri, fed uírides: neque admodum tenues,fed pro herbae quantítate crafsi:neque fplendentes. In fumma,neque figu. ra,neque magnitudo;necy color,necnatales etíam refpondent,quía ín ficcís & foli expofitís muris naícitur,in humídis contrà Adíantum, LOCVS. : Locis opacis, paluftribusg, & humentibus murís, & prope fontes nafcitur , In Giermanía Capillus Vea fieris, Adiantum. unde dict Witt. Polytrichon, Callitrichon. Capillus Venes ri cur dicta. Phartacopolas Yum error. Ruta muraria n0 est. Adian tum. [2 "^ ^ ADIANTYM t | | | 5a Kratenfar, — PLANTARYVM HISTORIAE CAP, XXVIII, 23 A Giermania tamen noftra, quod fcíam,non prouenit:copiofe autem ín Narbonenfi Caallía,& Italia, (T EMPY S. Aeftate uiret,bruma non marcefcít. . TEMPERAMENTVM. Adiantum in caliditate quídem & frigiditatefymmetrum eft, uerum deficcat, VIRES. EX DIOSCORIDE. - Decoctum eiusherbe potum,afthmaticís, difficultate fpirandi laborátibus;ícte, ricis,lienofís,& urinae difficultatibus auxilíatur, Calculos conterit, X aluum cohi, bet. Venenatorum morfibus,& ftomachi fluxionibus cum uino potum prodeft, IVlenfes cit & Íecundas. Sanguinis reíectionem fiftit, Crudaherbaad uenenatoru morfus illínit, Alopecías capíllís explet.Strumas diijcít , Furfures & achores cum lixiuio exterít, Cumladano, myrthíno & fufino, aut hyffopo & uino, capillos de. fluentes cotínet, Decoctü eius cum lixiuío & uíno ab ftergit. Gallínaceos & cotur- níces cibís eorum additi pugnaciores facit.Serítur & maena utilitate círca ouilía, EX GALENO, : Extenuat Adíantum &difcutit. Alopecías capillis ueftit,ftrumas & abfceffus di gerit,lapidesifrangitepotum, V ifcoforum crafforumi ex thorace pulmonei ex creationibus non mediocriter confert, & uentris fluxiones fiftit, ^ EX PLINIO, Videinfra caputde Trichomane, DE VITE VINIFERA-» CAP» XXIX» | | NOMINA. | ud | QM EE AO ovipipG" nto: ausoO- orzece, V itis uinifera & fatiua feu culta fati, ] néappellatur, Germanice YOeínreb, Vitisautem,quod ínuitetur ad u. uas pariendas; dicta effe primo uidetur, : GENERA, . Innumera uitium reperiuntur genera , quae fineula perfequi (uperuacaneir effe uidetur, Sí quís tamen ílla dí(quirere defiderat, rei ru(ticae fcri ptores, Plinium bro xííij.naturalís hiftoriz,qui dilipenti(fimé de íjs fcri pfitlegat, FORMA. Vitis caduca eft, & nifi fit fulta; fertur ad terram, A radice eius caudex unus cort, tortus exit,qui ín ramos frequentes fcindítur , IVlul tiplíci cortíce cingitur, rímofo, Hapellíslongélate& uagantibus,quibus fe quafi fuís manib, erioít,& quicquid na- €ta eft complectitur . Sarmentís,folíjs latís,& ín extremitatibus incifis, la(ciuienti, bus.Floribus fructum ambíentibus lan ugineís, Vua compluribusacínis acerua- ta,quiinterdum purpureo,nonunquam rofeo;aliquando uírídi colore fulgent, Se minibus tunica caufis, | : LOCVS. ; : Paffim Gt in multis Germaniz noftra regionibus nafcitur: & uix hortum inue. niesinquonon proueníat, ^ à : "J | TEMPVS ^. Floretfolftitio uitís,oautumno autem uuas maturas profert, TEMPERAMENTVM, Omníum partium uitis temperamentü ex facultatum enarratione pateícet, Vue *. Vitis unde dida. tamen immatutz GCacerbze frioidae & ficco funt; maturze uero calidae & humidaz./. in prímo gradu,autore quidem Simeone Sethi, v a VIRES 20 ROWDD e —N d oH - d d Dp PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXIX, | 4 85$ VIRES. EX DIOSCORIDE, Vitis uiniferze folia capreolitp trita & illita capitís dolores,ftomachitg inflamma. zolize» ce» tiones SCardorem cum polenta mitieant, Folia etíam per fe impofita, utpote quae preoli. refrigerant & adftringunt, Succus ex ipfis potus dyfentericis,fanouinem expuen- tibus, (tomachícis,& cíttalaborantibus mulieribus prodeft, Madefacti ín aqua ca^ preoli & potí, eadem efficiunt, Lachryma uero eius quee uelutí eummiíín caudíci z«bryma. bus cócrefcít, pota cum uino calculos pellit. Illíta líchenas, fcabíes & lepras fanat, Oportet tamenlocumantea nitro cófrícafTe, Eadem cum oleo frequenter ínuncta, pilos denudat: potiffimum ichor, aquofüsue humor, quí ex íncenfis uírídibus far mentís exudat. Hicetíam myrmecías ínunctus eijcit, Cínís farmentorü &uínaceo, rum círcafedem quaeantea ablata amputatáue funt condylomata & thymía , cum acetoillitus fanat, Confertluxatis X uiperaru morfibus, Líenis ínflammationibus cum rofaceo & ruta, X aceto illítus, V ua recens quzuís aluum turbat, & ftomachü vie. inflat, IVlínus horum partíceps qua aliquandiu decerpta pependit, quód ín ea co. píahumoris exaruerít. 5tomacho accomodata eft, appetentíáQ cibi excitat, & im. becillis cóuenit, Cyuac autem ín uínaceís,aut uínarío uafe feruatze funt,ori & ftoma vide aae tis chogratzfunt, Aluum fiftunt,ueficam tamen & caputtentant, Profunt fanguine 6roij.de dien excreantibus.Similes ijs funt quaeín muftum cóiectae funt, Cyuze ucro fapaaut mu ferif«el mpl fto códitz,ftomachum magís infeftant. R'eponunt & ccclefti cum aqua príus pat Fd frs fac factae mínusq uínofze fiunt, fitículofis,ardentibus & longis febribus utiles, Vi, ja, M naccicarum recondití,inflammatis,durís, tureentibusgy mammis cum fale illínun canem. tur, Vínaceorü decoctum dyfentericis,ccelíacis, & fluxuí muliebri ínfufum cófert, Adi infefliones quoq; acclyfteres aflumítur, INuclei acinorum adftringunt,ftoma- chograti, Toftíaute &tríti & pro farínaiilliti, dyfentericis, ccelíacis & ftomacho re folutisprofunt, Vuaautem pafífa alba maeis t extenuat, Caro illarum comeftajar, Scrapiotlegit; tetízs,tuffi;renibus acuefice confert. Eftur ín dyfentería per fe cum nucleís, Admi «dfrirgit. xta milij & hordei farínge & ouo, accum melle fríxa, & per fe etíam fumpta, atque cum pípere comanducata,ad capítís pítuítam purgandam ualet , "T'eftíum ínflam, matíones fedat,cum fabarum & cumiíni farína illita, Epinyctidas, carbunculos, fa- uos,& ín artículís purredínes X eanorenas, fine nucleíis tríta, & cum rutaím pofi ta,fanat, Podaeree cum opopanace illita auxilíatur , IMlobiles ungues íllíta celeríter adimit, Vini facultates tu ipfe ex Díofcoride, Galeno, & Plínío pete: fuperuaca neum ením,imo tedío plenum eflet eas ín uniuerfum omnes cómemorare, EX GALENO. Vitis fatiuze Scculte adfimilís facultas eftfylueftri,fed ad omnia imbecillior, Vi tis uero fylueftrís racemi, extergendí uim obtinet,ut epheles & nzuos,& íd oenus quacung ín cutis fuperficie fiunt, curare poffint, Habentuero & adftríctionem quandam ipfi , X extrema germína, quae & fale condiriaflolent, Plura de uuís ha- betidem Gaalenuslib,ij, de aliment.facul.cap.de uuís. EX SIMEONE SETHL V uz plusnutríuntreliquis oporís, mínus tame fícís: neqg mali fucci funt, fi ma; turz fuerintexquifite, l'amenhísnó robufta;nec denfa,fedlaxa &flaccida caro gi enítur, IVlaxímum quídem harum bonum, aít Gialenus, quod celeriter fubeunt, atque ideo firetineantur,lzedunt: necením tunc probécócoquuntur, fed crudum eienunthumorem,quí non faciléín (anguine tranfmutetur , INucleorum natura, ficca € quodámodo adflringens eft, Pertranfeunt igitur omnia ínteftina,non alte ratí, Penfiles uero uuze;necg fiftunt uentrem, neque prorítant, ceterís autem faci. lius cócoquuntur.INeq; uuarum parua etin dulcedine, GC aufleritate, Gt acídítate dífferentía, Dulces quidem calídiorem habent fuccum,;auftera uero & acídae frigi dum Aluum fübducut dulces, & maxime quando humida fuerint, Omnium ítaqg tutiffimus ufus eft quádo carnofz fuerint &maturae, & mediocriter quis ipías affu. mat, u 86 PLANT ARVM HISTORIAE CAP, XXIX, c mat. Vuz quzalbz funt, magis fubducuntaluum quàm nigrae . Omnes uero di borumappetentiá excitant, & uenerem, Conuenit cum eduntur membraná &nu deos expuere,quod difficulter coficíantur. Quz immatura funt, uentrem fiftunt, & (tomacho bonz, Calíditatem à flaua bile ortam fedant, Minus uero nutriunt, Oportet autem nó folum uuas, fed etíam omnes fructus molli cortice predítos hu. mídos,ante relíquos cibos apponere, | |: DE ACONITO- CAP- XXX NOMIN A. Aconitum cia o RITON Ciracís, Aconitum Latinis dicitur, Sicautem Theophra: dicium. à ftolib.ix, de Plantaru hiftoría tefte, non & ?/éxovoy, id eft, à cautibus, Íedab Axonís Períandynorü pago, ad Heraclíam Ponti fito, uocatum «3 cft. Alti quod uís eadem in mortem effet,quae cotibus ad ferri aciem de- trahendam,ftatími admota uelocítas fentiretur, Sunt quí aliam ob caufam, quam referre minime neceffarium duco,fic nominatum fuiffe exiftiment, GENER A. | Paddiaches. — [Duo Aconitifuntgenera: unum Gracís Pardalíanches dictum, quod pardi eo Scopim. necentur, V ocatur etíam Scorpíum, quod radice Scorpioni fimilem habeat, VuL. Viawrfa, ousherbaríorü Vuam uerfam , & uulpíni, Germani YOolffabecr / & 3Dolwurs Lyeows. nomínant, Alterum Lyycoctonon Girzcís dicitur, quoníam deuoratum luposcon Lipari, feftím interficit, Vulgus Lupariam, Germani YOolffsveuts appellant. - FORMA, Paddumhe ^^ Pardalianchesfolía habettria aut quatuor Cyclamino ucl fylueftrí Cucumeri je ^— Gmilia minora tame,&fubafpera. Caulem dodrantalem, Radícem fcorpionís cau. D dafimilem,alabaftri modo nítentem, Ex hac defcriptione omnibuslíquídó appa- ret,herbam eam quam Vuam uerfam aliqui nomínant, cuíustg híc picturam exhi bemus,prímum effe Aconíti venus:habet ením tría aut quatuor folía,eatgCyclami nifpecie, Caulem palmíaltitudine, & radicem íncuruam, fcorpionum caude fimi lem;alabafiríg modo fplendente, Quibus etíam accedit quod manufcríptus & ue- tufti(fimus herbarius planiffimé eam herbá quam híc damus pro Aconito píngar, Geermaníca etiam nomenclatura fatis índicathanc herbam ob fuam facultaté perní Lyon. ciofim effe Aconitifpeciem, Lycoctonon Platanifolía habet , magís tameníncifa díuiláue,longiora &nigriora, Caulem ueluti Filix, cubiti altítudíne;aut maiore: pe dículum glabrum,Semen in filíquis alíquatenus longis, Radices círrís marínarum Luparia, Íquillarum (imiles,nigras. V nde íterum conftat Lupariam uuleó appellatam, effe alteram Aconíti fpecie : ea enim folía Plataní, quae Cici aut Vitis folijs fimilía funt; multas habentía díuifuras,obtinet. Caulem Filíci (imilem,;pediculü olabrum.Ho- remoblongum, luteum, poft quem longz proueníunt filiquzein quibus eft fe- men , Radices etíam nígras , ut nemo fubindequin uerum fit Aconitum dubitare poffit. LOCVS, rCwE Primum Aconíti genus paffim in nemoribus & collibus quibufdam nafcitur: alterum autem ín montíum uallibus altiflimis, Magna autem illius copía eft circa montem haud ultra unum lapídem à Tubínga fitum,quem Germaniíca uoce Sar tenberg nominant, TEMPVS. Aconiti primum genus Mlaío menfe potifTimum erumpit, Alterum autem zefta te,lunio & lulio menfibus floret. | ; TEMPERAMENTVM, - , Erofione & putrefactione enecant Aconita,ideototo genereletaliafunt, -—.: VIRV$ ACONITVM . Colmutt$. PARDALIANCHES ACONITVM Seolffetutts. LYCOCTONON PLANTARVM HISTORIAE CAP, XY*Y€X, $o VIRES EX DIOSCORIDE, * Ferunt Aconíti prími radicem fcorpioni admotam eum refoluere, & é diuerfo admoto elleboro excitari , Ocularibus medícamentís dolorem tollentibus mice, tur, Enecat pardos, fues, lupos, & feras omnes,carnibus impofitum & obíectum., Alterius radíce ad luporum uenationes utuntur. Infertae carnibus crudis, à lupis deuoratz,eos enecant, EX GALENO. Aconitum Pardalianches putrefaciendi facultatem obtínet & letale e(t, ítacy ín cibo potud fugiendum: attamen ad putrefacíendü collíquandümue quaedam ex. tra corpus , aut círca fedem,idoneum eft. Herbae uero radix ad haecutilís eft, Alte- Legendum enim rum fimilem príorifacultatem habet, fed peculíariter lupos, ficutillud pardos, ín- 7279 oov terficere con(ueuit, gud ft0ft 71V/c. 5 gà | EX PLINIO. "obs ua , Conftatomnium uenenorü ocyísimum effe Aconitum, & tactis quoqg geníta- bet exesplar al libus fceminini fexus aníimaliiz,eodem die inferre mortem, Hoc tam ín ufus huma. dimwn:aftipulas naefalutis uertére, fcorpíoniz ictibus adueríari experíendo aconítum datum ín ui fPshic in nocalído.Ea eft naturauthomin£ occidat; nifi nuenerit quod in homíne perímat: orc cum eo folo colluctatur, uelut parí intus ínuento.Sola haec pugna eft cum ueneni pretefatino. in uífcerib.repereritimirumQ, exítíalia perfe ambo cum fuerínt,duo uenena ín ho mine cómoríuntur,uthomo fuperfit. Imó ueró etíam ferarum remedia antiqui pro diderunt,demonftrando quomodo uenenata quoque ipfa fanarentur . Torpeícut Ícorpíones Aconiti tactu, ftupentig pallentes, & uinci fe confitentur , Auxilíatur eís elleborum album , tactu refoluente : cedítig aconitum duobus malís , fuo & o. mníum, l'aneütcarnes aconíto, necanti gu(tatu earum pantheras, ob íd quidam Pardalianchesappellauere, DE ARISTOLOOCHIA* CAP- XXXL | NOMIN A. jPIZTOAOXI4A Grecis, Ariltolochía Latinis,barbaris & officínís cor. | rupta uoce Aríftología, quemadmodu etíam Germanis [2olwurg/ & WE D fferlucey nomínatur, Dicta autem eft Axiftolochía, quod abíswzzeas- Ariflclochia t en S iic, id eft, optima puerperís fit, utpote quaeremoratos menfes, haeren. dedids, — fecundas,& reliquias omnes à partu expellat, , GENER A. Axi(tolochíz Diofcorides & alij Cirzeci tría effe venera ftatuunt, Vna eft que ro tunda & fcemína dícítur , Alteralonga & mafcula , "'ertía Clematítís , quafi dicas Ww te ' Germanie offis farmentaría,appellatur. Harum certénullam prater longam officínz Giermaníae. cine folanlona noftrae agnofcunt, INam qua fub Aríftolochíae rotundae nomíne utuntur herba, £4 Aristolocbig | mínímé genuína eft,ut pauló poft euidentiffimis argumentis oftendemus.Plinigs 9^ tríbustjsgeneribus addít quartum,ac Piftolochía uocat,quze certé ea eft quam no- pifulodhis firae officinae Aríftoelochiam rotundam, & Germani X utioe Doolvonts Glío a ppel que. lant,utín eius defcriptione fufius docebímus. FORM A. Aríftolochíarotundafolía Flederze fimilia habet,cum acrimonía odorata, fubro. aritolodiis vo tunda,tenerá,cum multis ínuna radice germínibus:farmenta illí funt oblonga,flo tud. res candidi, pileolis fimiles,in quibus quod rubet grauiter odoratix eft. Radix illius rotunda, rapo fimilis , Ex íjs quídem uerbis fole clarius fit Aríftolochía rotundam officinarum,& qua cómuniter omnes utuntur,non effe eam quam Diofcorides at- que alij ueteres píngunt, Haecením non Eederze folía,fed R'utze potius,maíora ta- men habere deprehenditur, INeque etiam odorata, necp fubrotunda funt, Grauís 3 etiam eC CARISTOLOCHIA — Qangfolout, —— 97 ROTVNDA p Y») - Biurbcbohwuttg, — PISTOLOCHIA Radix rotanda & folida, Le 92 PLÁNTARVM HISTORIAE CÁP, XXXI € etíam qui ex Horibus exhalatodor, in noftrze Aríftolochize floribus nufquam ap- paret, Radiíx deníque et(i rotunda (it, ramen quía concaua eft, elobity formam ob^ tínet, rapo , quodolidum eft 8t oblongum; fimilis díci non poteft , INon fatet ta men interdum etíam reperiri eius generis radices prorfus rotundas acfolidas,utaL tera pictura monftrat: ueri cum reliquae Diofcoridís notzeabfint,leoítíma Arífto- lochía effe haud poteft, His accedit, quod manufcripti herbaríj pictura plané hanc Arxi(tolochia Hederz folía habere doceat , ut hínc etiam euídenti(Timu (it noftram Aristolocbia no eflesenuína, ^ Aríftolochíalonea;folia quàm rotundalongiora habct. Ramu b"8. ^ lostenues,altitudine dodrantales, Flore purpurei, grauíter odoratü, quí cum de. floruerít pyro fimilis fit, Radice díeiti craffitudine dodrantale, autlongiore, Tam huíus uero quàm príoris radíx colore buxeo,gu(tu amara, odore uírofo eft. Hec fané defcriptio non abhorretà noftra Ariftolochía, quae Hedere etiam folijs cóftat, Obictliotis dif xamulíss tenuibus. INecgobftat quod haecnon purpureos,fed luteos potius ores SEU habeat:nam utín Symphyto magno uberíus dicemus,non ubiq; terrarum,earun, Earundi etit. dem etiam herbarum flores fimiles effe, euidentiffimu fit in Boragíne, & Confoli. . herbarum flor da maiore hodie nomínatis herbis, Quamuisautem [utei fint, erauíter tamen odo- i fenis, ratos effe conftat. Dein ubi flos noftre etíam Aríttolochize defloruerit,tum pyro fi milis fit,ut pictura etíam pulchre monftrat, Sed hícobtrudetnobis quifpiam Dío- obietiotis d^ fcoridem,quiCientíanze radícem Aríftolochíclonge (imilem;craffamq effe fcribitz uia huíus autem no(trzenedum digiti craffitudine obtinet, tantum abeft, ut quantita te Gentíanze radici fimilis effe queat, R'efpondeo, hacc quidem uera effe, fed nihil mirum effe (iapud nos mínor reperíatur:uaríatur enim ín una etíam & eadem her baíuxta regiones diuerfas radici magnítudo.Sicuifa eft nobis radix Axiftolochíze totunde multó quam fit maxímus digitus maior & craffior, Hzc tame in Italía pro n uenerat. INeqs dubiu eft quin noflrz etíam radix maior futura fit ubi cultus, & ter, raaptaadmodum accefferít, Nam ut Theophraftuslib,i,de hifto.plant.cap. v.au. tor eft, quaedam ob cufturam diuerfa efficiuntur, atqueà fua natura difcedunt, Síc IMaluain altum fe attollit, &arborefcit;atqs in longitudine & crafsitudíne inftar ha fte erandeícit, C)uíd multaccum noftra maxima etíam pracdíta fitamarítudíne,tu^ toilla pro uera & genuína , nihil obftantibus floribusluteis, & radice mínima, uti clenatitis- licebit, Clematitis ramulos habettenues,folíjs füubrotundis, minori Semperuiuo fimilibus,plenos:flores Rute haud difsimiles, Radices longiores,tenues,cortícem pistolochia. craffum habentes,S odoratum, — Píftolochiaà Plíníolib,xxv. cap.viij. ijs píngt^ tur uerbís: E(t& quae Piftolochía uocatur, quarti generís,tenuíor quàm tertía,den fis radicis capillamentis, funci plenioris craffitudíne, Hanc quidam Polyrhizon co Ariftolodiia wo onominant, Ex rjsautem uerbís nemo nó íntelligit, Ariftolochiam rotundam uuL firarotunda,c 56 nocatam,effe Piftolochiam: hazcením fupra modum tenuis, uel ut apertíus di, Piso — ^m tenera herbaeft, Radixetíam multis capillamentis ieftíta, craísiorís etíam iunci magrnitudine,atqueadeo concaua;ut pictura monftrat, His accedít,quod hec quz rotunda uocatur cauís ulceribus profit, quam etiam facultatem Piftolochiz, ut pauló poft patebit, Pliníus tribuit, Et quíd multis opus eftuerbís ? nomé ipfum abundédocet effePiftolochiam:credítur enim, quamuis reuera non (it, efle Arifto lochíahodie quoqs,haud fecus quàm Plinij temporib. Haec, ut totam eíus faciem teneas,caulem habetrotundum,leuem,folía Rutae hortenfis,latíora tamen, flores feré Eranthemi, purpureos : illa candídos , ut pí&ura quze utrofque unà comple- &itur,pulchré monítrat, quibus abeuntibus, filiquas profert refertas femíneatro, lentibus haud difTimili: radíces,utoftenfum eft,hzcrotundam & cauam,illa uero rotundam,at omni temporefolídam obtínet,colore fubcroceam, P. LOGVS . Verarotunda,quod ícíam,nufquá in Germanía noflra nafcitur, Longa pafsím ín uineis,ac hortis alíjs prouenit, Pi(tolochía ín fyluis X locis umbrofis, TEMPVS, A PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXI, 93 TEMPVYS Longa lunio & Iulio menfibus floret, Piftolochía in Martio & Aprili, quo pra^ teríto ftatim etiam difperit, | TEMPERAMENTVM, Cum fupza modum amare & fübacres fint Axíftolochize, calidas & ficcas effe ín fecundo,ucl, quod magis credibile eft;ín tertío ordíne recte (tatuemus, VIRES, EX DIOSCORIDE,. Rotunda contraalíauenena ualet , Longa uero drachmazeunius pondere cum uino pota & illitaa,duerfus ferpentes &lletalía , IVlenfes, fecundas & fcetus omnes ínutero confiftentes cum myrrha & pipere pota pellit , In peffo (abdita eadem po. teft, Rotunda ad eadem omnía ad que praedicta conducit: amplíusdp afthmati, (in^ cultui, rígori,lieni, ruptis, couulfis,laterísg doloribus ex fríeída aqua potaauxilía- tur , Surculos & fpicula extrahit , Squamas offium illita educit , Putrefcentía exca- rificat, S fordída ulcera expureat. Caua cum Iríde & melle explet, Exterit oíngiuas & dentes. Credítur & Clematitis ad eadem prodefle,cfficacía tamen pracdíctis mi- nor inferíorq e(t, JA EX GALENO, Ariftolochiz radix ad medicationes utiliffima eftjamara & fubacrís, Sed ex ilis tenuiífima eft rotunda, & in omnibus efficacior . Alíarum uero duarum Clematí- tís uocata magís odorata eft : itaque ea ad unguenta utuntur unguentarí) : (cd ad - fanationes infirmíor, Longa uero mínus quidem tenuis eft quàm rotunda, fed nec ipfa inefficax, uerum abftergendi & calefaciendi facultatem poffidet, mínus tamen quam rotunda abftereítatque dígerít: fed non mínus calefacít, ímó fortaflis etíam plus. Itaque ín quibus ufus eft medíocriterabftereere, cómodior eft longa, quem. admodum ín carnís exulcerationibus, & ín uterí fomentatíonibus . In quibus au^ tem craffum humorem ualidius extenuare oportet,illic ufus e(trotundz, Quapro ter doloresab obftructione aut crafTitie crudorum flatuum natos mapís curatro- tunda, &furculos extrahít,& putredínes (anat, & fordída ulcera repuroat, ac den, tes gíngiuasq; candídas efficit . Auxilio eftafthmaticís, (inoultientibus , comítiali- bus, podagrícís cum aqua fríeida pota , Ruptis etíam conuulfisq, ut (i quod aliud medicamentum,ídonea eft, - EX PLINIO, V'alentradíce tantum . Rotundacontra ferpentes , Oblonga ín fumma tamen . gloría eftetíam modo , À conceptu admota uuluis ín carne bubula,mares figurat, uttradítur. )uze Piftolochía & Polyrhizos cognominat, couulfis,contufis, ex aL to przcípítatís, radíce pota ex aqua, utíliflima efle tradit, Semíne pleuríticos & ner uos confirmare, excalfacere , Putrida ulcera exeft,fordida expurgat, uermestp ex^ trahít Aríftolochía, Clauos in ulceribus natos,& infixa corporís omnía,pracíi pué facittas,&offa fracta, cum refina, Caua ulcera explet per fe, & cum Iríde:recetía uul nera ex aceto. APPENDIX. Etfi noftramAríftolochiarotundam nó genuinam effe dixerimus, tamen ob ídin medíco ufu non repudíanda erít. C'uum ením habeat & ín folijs & in radíceacrímoníam, eam nonleuem quídem, fi eenuína defit, fine omni difcrímine illa uti licebit ad omnia ea ad quae uera ufurpatur, DE ÁAMPELO jm (e ; ES ee ; S ; . UN e ^ : s | ; SR e) : N | "d (i ( 27 Mi / : | : | Ne EU x ; 5. 3 S * N : [ Zi - j| El J 4 ) E ,L ye. | : FLY j i TE^ i E Jj | v p ] S SV : : Ni $61 N NS LY LA ? | t ES E | [ M / c RÀ í : DE AMPELO LEVCE* 'CAP- XXXIID» s NOMINA. 2j MEEAOZ Ado, 5 Bovorie a Aolpi. oracce; V itis alba, Pfilothrümlati^ néappellatur, Officinis & herbaríjs Bryonía. V uleus Viíticellam no mínat, Giermanice GiticPwurg/GxbieByurs/X apwurtel/EDounbs ürbg/X ómifcrüb/YOilber sitwoan/QCeüfelotirg uocatur, Vitis aL pA ba uero dícta,non quod uitis fit, (ed quod uiti fimilís exi(tat, Sic etiam Viticella, P&lothriz, quod ex ciusacinis coría depilaríac cófici poffint, Bryonía ue. roà llevo forte, quod eft pullulo atqueadeo extollo, € exalto, eó quod ín adíacen: tes fibi frutices fcandens fe exaltecatqg laté pullulet. FORMA. Sarmenta,folía,capreoli,fatiuz uiti fimilía funt,hirfutiora tamen ominía; Propin E E Sy quis frutícibus fe implicat capreolís apprehendens, Fructum habetracemofum,ru. bentem,quo coría depilant, F adix alba,craffa & magna. LOCVS. Paffim in fepibus & fentícetis nafcitur, eostg quos prope fe nancifcitur frutices fcandit,ut eleganter ín carmínefuo Columella cecínit,dicens: Qu ued; tuas audax imitatur IN fie uiters, Nec metuit fenteis nam uepribus improba : furgetts eA chrados;indomitas bryonías alligat ulmos TEMPV S. Florettota (tate in bonam ufcg partem autumni,ín quo fructum producit, qui primum uírídis e(t,dein ubí maturitatem confecutus fuerit, rufus efTe Íncípit, | TEMPERAMENTYVY M, | Príma germínafübamaram & modicéacrem adftrictíonem habent, Radix au- tem deficcat & moderate calefacit. | | M VIRES. EX DIOSCORIDE, .. Bryoniz ín primagermínatione afparagí elíxi manduntur , utínam S&aluum cientes. Folía, fructus & radix, acrem uim habent: eapropter chironfjs, eangrae nicís,phagedzenicís, tibias putrefacientibus ulceribus cim fale íllíta auxiliantur, Radix abítergit corpus & erugat, Vítía faciei, uaros , lentícines , & cicatrices ni gtas, cum eruo,terra chía, & foenograco emendat, Ad eadem prodeft decocta ín oleo ufquedum líquefcat. Sugillara tollit, & dígítori pteryoía compeícit, Cum ui; noillita inflammationes difcutit , & abícefTus rumpit, Offa extrahit, tríta & illita, IMifceturapté medicamentis qua exedendo funt, Bibítur comitíalibus drachmae ponderequotídie perannum . Attonítis & uertiginelaborantibus confimiliter at fumpta prodeft, Cotra uiperarum íctus peta drachmis duabus prodeft, Fcetus ne, cat. IVlentemaliquando fubturbat. Cít urínam pota. Eclegma ex ca fit cum melle, quod pracfocatione oppreflis,tuffientibus,latera dolentibus, & ruptis datur , Ap. pofita utero, fcetus & fecundas trahit. Lienem trium obolorum pondere ex ace. totrícínta díebus pota confumit, Illinitur utiliter cum fico ad eadem . Ad ínfcffus decoquítur:uuluas fiquidem purgat,& abortum facit, V ere ex radice cius exprímí tur fuccus, bibitur cum aqua mulfa ad eadem,pítuítam ducens. Fructus eius ad pforas & lepras íllítus & ínunctus facit, Lactis abundantiam efficit fuccus eíus fru &us;(i cum trítíco decocto forbeatur, : EX GALENO. Vitisalbae,quam etiam Bryoní uocant,príma quide eermina ab omnibus pro more per uer eduntur;utpotc eduliir ftomacho eó quod adftríngar oratü, Habent ctíamamaram & modíceacrem ad(trictione, quare urin& moderaté mouent , Ra- dixautem abítereentem nonnullam, deficcantem & tenuium partíum; ac mode: IU EAM I RE [ "e Tate Ca» pryofiid. vitis alba cj dicla. Pfilotbrunà unde. Bryorid, o6 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXI ^ c raté calidam uim obtinet, quamobre & lienes induratos liquefacit tum epota, tum ^ forís cum ficubus impofita. Pforam etíam aclepram fanat, Racemofus eíus fructus pelles tíngentibus utilis eft, EX PLINIO, | Bryoníz afparagi decocti in ciboaluum & urínam cient, Folía & caules exulce^ rant corpustutíque ulcerum phagedanís, & gangranis,tibiarumdi tedío cum fale illinuntur,Semenin uua rarís acínís dependet, fucco rubente poftea croci , INoue- . reídquicoría perficiunt:illo ením utuntur , Pforís & leprís íllinitur , Lactís abun. . dantíam facit coctum cum trítíco, potumqy , Radix numerofis utilitatibus nobilis: contra ferpentíum íctus tríta drachmis duabus bibitur, V ítía cutís ín facie, uarosqg &lentígines, & fugillata emendat,& cícatríces, Eadem praítat decocta ín oleo, Datur & comítíalibus potus,Item mente cómotis, SC uertigine laborantibus, dra- chmz pondere quotídie anno toto, Etípfa autemlargior aliquanto; purgat fenfus, Illa uís preclara,quod offa infracta extrahit ín aquaímpofita,ut Bryonía:quare qui dam hancalbam Bryoníam uocant, Suppurationes incipientes difcutítueteres ma turat € purgat, Cít menfes X urinam, Edegma ex eafitfufpiríofis, & cotra lateris dolores, uul(is,ruptis,Splenem ternís obolis pota triginta diebus cofumit, IIlinitur eadem cum fico & pteryeijs digitorum , Ex uíno fecundas foeminarum appofita trahít: & pítuítam, drachma pota ex aqua mulfa, Succus radícis colligi debet ante feminis maturítatem:qui illitus per fe & cum eruo,lzetíore quodam colore, & cutís tenerítate mangonízat corpora: ferpetes fugat, T'unditur ipfa radíx cum píngui fi^ co,erugatty corpus,fi (tatím bina ftadía ambulentur, Alias urít, nififrígída ablua£, DE AMPELOMELAENA* CAP» XXXIII» NOMIN A, SüurEAOZ Aura Grzcis, Vitisnigra Latinis nominatur, Officinis ín cognita, Giermahís YOaloreben/obcr £* ynen/ober X enen uocat, INL orauerouítisdicta eftàradíce nigra, S quod uitis fimilitudine obtineat, pem ade M" FORM A. - Folía Hederz fimiliahabetmagis tamen ad Smilacis folía accedentía,cui & cau es fimiles obtinet: maiora tamen eíus folía quàm illius funt , Clauiculís haec etiam arboresamplectitur,Bemen racemofum, ínítío herbaceum , cum maturuit deinde nigrum, Radícemforís nigram, intus buxeí colorís, Ex qua delíniatione omnibus coftatherbam hanccuíus pictura exhibemus, effe uítem nigram. Folijs ením Hae dere;maioribus tamen,Smilaci proximíoribus, caulibus quocp cognatis, Clauicuz lis fuísatbores períndeatqueadminicula comprehendit. Semen racematím cohze ret;inter príncípia uirens,poftmaturitatem nigrefcens. Radix forís atra, íntus buz xeo colore nitet, Flores eíus,quod omífit Diofcorides,funt candidi, & odorati,qui- bus decidentíbus femen fubnafcitur plumis quafi ueftitum , aut barbae canze effr DE vitisnigrattde dicia. oicm praebens LOCVS, In frutetis & dumetis potiffimum nafcitur, TEMPVS. - Floretlulio menfe, Augufto uero femen profert, TEMPERAMENTVYM. Idem quod uítís alba temperamentum habet, P | VIRES EX. DIOSCORIDE Huíus caulesin príma germínatione olerum modo manduntur, urinze & meti, fibus ducendis utiles, ídem líenes minuunt, Comiítialibus, uertiginofis, GC refolu. tísaccomodati (unt. Radix eadem pre(tat qu uitis albae, minus efficax tamen,Fo^ od líacum NB us 98 PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, XXXIII, € líacamuino illita adíumentorum ceruíces exulceratas conducunt, Qyuínetíam Iu. xatís codem modo imponuntur, EX GALENO, Vitialbzead omnía fimilis,nifi quod ímbecillior, EX PLINIO, Afparagi eíusin cibo urínze ciendze;lienigs mínuendo utiles, Radix offa infracta efficacius extrahít quàm fuprà dicta, Caeterum eidem peculiare eft, quod iumento rum ceruícibus unicé medetur , Aiunt (í quís ín uilla extruxerit, fugere accípitres, tutasqp fieri aues uillaticas . Aliter eadem ín iumento homined flegma aut fangut nem qui fcreatur,talos circunlígata fanat. DE AMARANTO- CAP» XXXIIII-* NOMINA. cmauAPARTOZ Grecis, Amarantus Latínís dícitur,IVledicis &hetbarijs 7H noftrzeaetatís ex amore & anthos dictionem coponi credentibus;Flos amotrisuocatur, Hanc appellationem ufurpantes Germani, Sloza:o: J55995 S nominant, alas &«amatblim/ SC Caufent(cbón appellatur, Amaran- Kunarantus us tus autem nonalío nomíne dici ccepít, quàm quod flos eius nunquam m arceícat. dedidw. ^— Flínceftquodpuellzchyemales fibi corollas ex eo cóficíant: id quod Erfordíze, ubí nonfolum zcítate, uerumetíam hyeme geftant coronas, fierí potifsimu folet. GENER A. Duplex eft Amarantus : unus luteus,qui Díofcoridi $Ajgvesi, Galeno Amaran- Stich citrita. tus, officinis St imperitis Stíchas cítrína, uelut ipfiloquuntur, Stícados cítrínum, Germanís Xbeínbliimen/quodiin regionibus quz Rheno adíacent, potífsimum p ueroquzíntra Spiram & V uormacíam funt,proueníat: ober QDottenblim/obet Ficicbryfon ut "$ámetlirer appellatur, Helichryfon dictum, quodad folís repercuffum comantib. dedum. — i orhemflorum folijs, fuleorem aurí przefe ferat, Alter purpureus, qui hodie Flos los 4moró. amorís uulgo, &€ Giermanís Slotamoz/ober CSamatblm uocatur,ut pauloanteà nobis dictum eft. | FORMA. Amauniulus — Amarantusfuteus qui Helichryfonalío nomine dicitur, uiream habet tenuem, teils, uirentem,rectam,folidamg. Folía angufta ex interuallis, Abrotono fimilia, Coma orbícularem,auri modo fulgentem . V mbellam rotundam, ueluti corymbos are- fcentes. Radicem tenuem, Ex qua defcriptione planum fit eam herbam quam ho- die officínze foloecifmo utentes Stíchada cítrínam nominant, effe Helichryfon , Eft ením herba furculofa, exilibus ramulis, folio ut Hyflopusangufto , euftu amaro, & inftar Abrotoníalbícante: coma orbícularí, aurí modo fplendente:umbella ro- cunda ueluti corymbosarefcentes : radíce gracili, Et ut paucís dícam, non eft nota Amarantis pur use íllínon aptifsíméquadret. Purpureus uero pedali altitudine furit, caule put- pureus, purafcente,folíjs Ocymo fimilibus,maíoribus tamen &longioribus,fpica purpu- rea,ueríus quàm flore,ínodora,qua nihil eratíus afpectu cernitur, LOCVS. Nafcitur ín afperis, fabulofis , ficcís & conuallibus locisluteus. Alter autem in hortís & fi&ilibus ferítur, TEMPVS, ' Helichryfum Iunío & Iulio menfibus Roret, Amarantus uero purpureus zcfia. te,potífsimirautem Augufto menfe, TEMPERAMENTVM. Luteus calidus & ficcus hauddubié eftid quod amaritudo in guftu &facultates ciusabundédemonftrant, Purpureusautem recentiorum herbatíoru fententia frí gídus eft & ficus. | VIRES, 99 Eb UE 22 PA DAY, » [gas S - d AMARANTVS. LVTEVS . z too AMARANTVYV PVRPVKREVS 9 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXIIII, Tot A VIRES EX DIOSCORID E, Coma Helichryfi cum uino pota difficultatibus urinze, ferpentium ictibus, co- xendicum doloríbus;& ruptis auxilíatur.IVlenfes ducit, & fanouinis orumos ín ue ficaautaluo cum oxymelite pota liquefacit. Deftillationem tríum obolorum pon. dere cum uínodiluto albo ieuno data compefcit . Reponitur etíam cum ue ftibus, quas ab erofione integras feruat. Vnde iterum colligere Iícebít, herbam quam X beínbliimen uocant, effe Helichryfum,quodillam hac facultate ut ueftes à tíncís tueatur praedítam efTe,omnibus ín confefTo eft, EX GALENO, Amarantus,luteus nempe,facultatis eft incídentis & extenuantis, Quapropter coma cíus cum uino pota menfes educít, & fanguinis erumos líquare credítur, non folum ín uentre,fed & ín uefica . Sed tunc potíus illam cum mulfo bibere con- uenít, Omnes uero fimpliciter fluxiones pota deficcat, ftomacho tamen aduer(a, EX PLINIO. Heliochryfum ciet urínas éuíno pota, & menfes, Duritías & inflammationes di, [cutít, Ambuftis cum melle imponitur, Contra ferpentíum í&tus & lumborum ui- . tía bibitur, Sanguínem cócretum uentris acueficee abfumit cum mulfo , Folía eius trium obolorum pondere fiftunt profluuía mulierum ín uíno albo, V eftes tuetug odore non ineleganti, 4 : APPENDIX, Recentiores purpureum Ámarantum uehementer ficcare tradunt, ideoG cum uinoíumptum alui luxiones fiftere fcribunt: fed, utaiunt, ftomacho aduetíatur. Lutei floribus ín uino decoctis, ad lumbrícos educendos utuntur: & ad pedículos enecandos ín líixíuío coctis. 5 DE AQVILEGIA- CAP» XXXV» NOMIN A. Ew9vAE Aquilegía uulgó ab omnib. appellatur herba,ca Germanis 2(cfe- A Witey/2tgley/8t 2tgeley nominatur. C)uo uero nomine Gracís aut Lati, iuis medicis uocata fit, nobís nondum conftare potuit, INon effe enim i Graecorum Acgiílopa;utnon fol leares herbarij 3d Ciroecoru giuopa, to:um uuieares herbarr,uerumctiam ma Aquilegia tion .gnínomínis medíci putant, notíus eft quàm utdemonftrarià me debeat, INam ni, e 4cgilops. hil ín uniuerfa Aegilopís,quzealterum Auenz genus eft, hiftoria reperitur, quod Kegilops quid, ad Aquilegíam referrí queat, Neque ením tam ab aneuilla cancer,quàm Acgilops ab Aquilegía difsidet; uthoc nomine errare toto coelo euidentifsimü (it, qui Acgí, lopa effe Aquilegíam arbitrantur. FORMA, Folia Chelidoníj maioris habet,fed paulo rotundíora, ac molliora, Caulem cu. bitalem,& interdum proceríorem,ín cuíus fummo flores purpurei funt, ex caudis quibufdam ueluti mulíebresloculí propendentes . His decídentibus capitula fub. nafcuntur, haud fecus atque in melanthío, in quibus femen atrum eft, Radix eius craffa, | LOCVS. INafcitur paffim in hortís,&pinguibus quibufd pratís.Inuenitur etiam in mon tibusfyluofis,& interdum ín petrís & muris. | TEMP VY S$, Vlaio & Iunio menfibus floret, TEMPERAMENTVM, Inguftu dulcedinem quandam prz feferre uidetur, uthocnomine mediocriter * "ü I—3 calidam AQVILEGIA . - | PLANTARVM HISTORIAS CAP, XXXV, 103 & calidam effe;ac modicé dígerendi uim habere uerífimile fit, VIRES; . EX RECENTIORIBVS, Recentiores omnes,tum hetbaríj, tum medici, Aquílegize omnes Aeeilopis fa- cultates tribuuntat quàm redtéipfi uiderínt, Neque enim uerífimile eft herbe que fubacrís non eft;tantam difcutiendi ineffe Gicultatem pofle. Quum uero modicédi gerat QC exíccet,fcabiei & fiftulís, potiísímum fi illi farína cOmifceatur trítícea, con ferre poteft, | DE ALLIARIA» CAP»- XXXVDLb NOMIN A. SES ONDVM conflat quo nomine ueteribus Grzecís & Latinís herba hzee wa appellata fit, V uleó tamen,có quód tríta eius folía ingratum ac plané aL Alliaria unde 3s F3 líaceum odorem redolent, Allíarís & Allíaría nomínatur, Ciermanícé dicta, AEN. LA oblocraut/obet f eucbel/oocr Gafifraut, Pandectarum autor Pedemafinínum uocat, E Pe; fitis, : FORM A. -— Folía eíus cum prímum emícant fubrotunda funt, uíolze (imilitudine, aliquan, tulum tamen maíora, Adulta autem ín angulos exeunt, Herba ipfa bícubitali pro. cerítate confureit,caule teretí,folijs V rtícze, nifi quod leuiora funt, parcíus fimbría ta,& à pedículo latiora, Allij odoratu cum teruntut,florelacteo albóue, exiliin fili quis femine;atro colore,radíce oblonga,ciufdem cum folíjs odoris, LOCVS, , Paffim propter fepes &agrorum maroínes prouenit, TEMPVS. | | . Folia ftatim primo uere;atqueadeó IVlartio ipfo erumpunt, Floret autem zeftz te,atque deínceps femen profert, | TEMPERAMENTVM. Quum prorfus fuboleat Allium,neceffe eftut temperamento eodem praedita fit. Calefacitieitur hauddubie & deficcat , non tamen períndeatque Allium ín ex, ceffu quarto, ^ ..— VIRES. | Eafdem propé Allij facultates habereucl híne coníjci poteft, quod nonnulli ín iuribus tortíuísQgs fuccis pro Allio fubftituant. Proinde corpus calefacere, craffos humoresín eo.extenuare, olutínofos incidere poteft. Omnia tamen hc mínori quàm Allium efficacía, Semen eius cum aceto emplaftrí modo mulíeribiüs ... frangulatu uteri laborantibus ímpofitum , & uuluz admotum prodeft, aceaídem excitat, Etfummatím,omnía quae Nafturtij femen, fed mínorí effica- cía, poteft, | I4 DE ACA- &nobloctraut. A onend [e m feos] a tel « DE ACALYPHE*. CAP- XXXVII - NOMIN A. gp EA AY omnid Cirzecis, Vrtíca Latinis nuncupatur, Officine latino | nomíneutuntür, Giermanís Tfeffel appellat, Acalyphe uero dicta eft, Acd»phe uns ; Athenzeoautore;quod íniucundo fit tactu, S prurioínem cíeat. Cnide iria CE auté, quod uellícet, pungat, acfuo morfu fenfum lacefTat,à uerbo «uy, id quod pungere & uellícare fignificat. V rtíca ab urendo, quod prurítum puftulasQg vri, igni fimiles excitet, GENER A. Diofcorides duo facit genera. Vnam afperam, quam hodie Romanam uocant: vrtica romana; & eftea quam pictam damus, Huius quídem femine ín officínis utendum, non aL teríus quae paflim in fepibus ac dumetis nafcitur, Grermanice YOclfcbneffel appel latur. Alteram mínus afperam,quam ob id mollem nomínàát. Hancnondum uíde- re potuímus.In Giermanía noftra preter hec genera;alía duo ínueníuntur, Vnum vrtica noftra maíus,quod germanice eyterne(ftl nominàt: alterum mínus, germanice 25zeri, "ador. — ne(fel/uel Daberneffel/ quod nimirum ín auena nafcatur,appellarí (olet, Flarum V!*eemnor. ctíam picturas adíjcere placuit , quod non prorfus ínefficaces efle putemus, quan- doquidem haud fecus atc Romana pungere uideantur, à; FORM A. Romana caule eft rotundo &afpero, fylueftrior etiam &afperior, latior & ni erior folijs, femine haud diffimili ín elobulis quibufdam femínelini , fed mínore, Altera príori fimilis eft, nifi quod non fimiliter afpera eft, tenuiusqg femen habet. LOCVS. j Romana apud nos non nifi fata prouenit, non fecus atque mollis uocata urtíca, Roman; V uleares paffim ín dumetis acfepibus gígnuntur, ! TEMPVYS Semen mefsibus colligi oportet, 'TEMPERAMENTVM, Subtilium eft partíum,& temperatura ficceejnon tamen tantum habet calidita. tís utíam mordiícet, j VE£RES - EX DIOSCORIDE, V'triufcg folía cum fale illita canis morfibus,eangreniís, malignis ulceríbus,can cris,fordidísq,luxatis,ruberculis,parotidibus,phyeethlís, St abíceffib, medentur. Lienofis cum cerato imponuntur. Profluuía fanguinis ex naribus cum fucco tríta & impofita fiftunt, Cum myrrha tríta & impofita menfes mouent, R'ecentía ad. motauterí procidentías emendant, Semen cum paflo potum uenerem ftímulat, & uuluasaperít, Cum mellelínctum orthopnceas,pleurítídas, & perípneumonia iuuat, Ea quz ín thorace funt educit, Mifcetur & exedentibus medicamentis , Fo. lia cum conchulís decocta aluum mollíunt,uriínasqy mouent, Cum ptífana decocta ca quzin thorace funt educunt, Decoctum foliorum cum exíguo myrrhe potum menfes clícit, Succus eargarifTatus,uuam ínflammatam reprímít, EX GALENO. Herbz femen & folia, nam hzecpotiffimu ín ufum adhibentur, digerentis funt facultatis, adeó ut tubercula & parotídas fanent, Sed & quiddam flatuofum obti. nent, quo & uenerem extímulant, maxímé ubi cum paflo femen bibitur , Porro quodnon uehementer calefacíat,fed admodum tenuium fit partium, teftatur craf- forum uifcoforumt humorum ex thorace € pulmone eductío, tum quod partes quas contigerit pruríant. Caeterum flatuofum eíus, cuíus particeps efe dicta eft, dum concoquítur,naícitur:znon enimactu flatuofa eft,fed potentía. V entrem au. tern mediocriter fubducitipía duntaxatabíterfione;ac ucluti títíllatione, non put. MTM du gatione 106 VRTICA. ROMANA —-. 26d&bneffa. VR TICA | MAIOR 108 Ssennel il, um O5 ES E - PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, XXXVII, 109 A gatione, Ciangrenofa & cancrofa, & ín totum quee exiccari cítra mordacitatem po Ítulant,ca conueníenter fanat, | | EX PLINIO. V'rtíca plurimis fcatetremedijs . Semen eius Cicutze contrarium effe Nicander affirmat. Item fungís,& argento uíuo. Apollodorus & Salamandrís cum íure deco Cz teftudínís. Item aduerlari Flyofcyamo,& ferpentibus, & fcorpionibus , Quin ílla pfaamarítudo mordax,uuas ín ore, procídentesq uuluas, & infantium fedes, tacurefilire cogít. Lethareícos expergifci tactis cruribus, magísq fronte, Eadem canís morfibus addito fale medetur.Sanguinem tríta naribus indita (iftit,& magis radice, Carcínomata & fordída ulcera, fale ammixto : item Iuxata , Sanat & panos, parotídas, carnes ab ofsibus recedentes . Semen potum cum Sapa, uuluas ftran- .gulantes aperít,& profluuía naríum fiftitímpofitum . Vomitionesínaqua muL fafumptum à ccena, faciles praeftat, duobus obolis. Vno autem ín uíno poto, laf, fitudínes recreat. V uluz uitijs toftum, acetabuli menfura , Potum ín fapa, ve(iftít ftomachíínflationíbus, Orthopnoicis prode(t cum melle, & thoracem puroat eo- dem ecligmate , Etlaterí medetur cum femínelíni: addunt Hyffopum & piperis aliquid, llliniturlieni, Difficilem uentrem toftum cibo emollit , Hippocrates uuL- vam purgarí poto eo pronuncíat, D'oloreleüari tofto acetabuli menfura dulci po. to,& impofito cum fucco maluz, Inteftínorum animalia pelli cum hydromelíte & fale, Defluuía capitis, femineillito cohoneftari , Artícularíbus morbis & podaeri cís plurimi cum oleo uetere;aut folía cum urfino adipe trítaímponunt , Ad eadem radix tufa cumaceto, non mínus utilis, Itemlieni , Et cocta in uino difcutit panos, cum axungía uetere falía, Eadem pfilothrum exiccat, Condiditlaudes eius Pha- nías phyficus, utiliísimam cibís coctam conditàmue profeffus arteríz, tufsi, uen. trís deftillationi, ftomacho, panis, parotidibus, pernionibus : cum oleo fudorem, B coctam cum conchulís cíere aluum;cum ptífana pectus pürgare, mulierum men fes cum fale;ulcera qua ferpunt cohibere, Succus quoque ín ufu eft. Expreffus illi tusqsfronti fanguinem naríum fiftít, potus urínam ciet, calculos rumpít. Vuam oargarilfatus reprimit, Sí quadrupedes foetum non admittant, urtica naturam fri, candam montrant, | DE APHACE»* CAP» XXXVIII-* NOMINA. Goa Eu Gracís, Aphace Latinis , wuleó Sylueftris uitia, && Os mundi, G4 Grermanís YOilowicten/ober €. C bziftoffel&traut uocatur. Alía eftab Aphaca Theophrafti, quz fylueftrium olerum genus eft; de qua fuo *-3loco plura dícemus. FORMA, Exieuus frutex eft, lenticulaaltior, tenuioribus folijs . Cuz nafcuntur ín ea fi- liqueelente maiores,terna aut quaterna femína nígríora & mínora contínent, | | LOCVS. Inaruis fponte nafcitur, | TEMPVY S, IVlaio menfe floret, & fubinde femen in filiquis producit, TEMPERAMENTVM, IVloderati calorís eft;ualentius autem deficcat. VIRES EX DIOSCORIDE, Semina adftringendi uím habent, quapropter ftomachi &calui fluxíones tofta, fracta, & decocta lentis inftar fiftunt, | K EX GALE- APHACE yn $6ilo tvicfen, X PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXVIII, n1 A EX GALENO, Aphace facultatem obtinetad(triGtoriam, ficut & ipfalenticula , Sed & fimiliter utlentícula edífolet:czcterum eegrius quàm ílla concoquítur, Aluum retínct, EX PLINIO, . Natura ciad fpiffandum efficacior quàmlenti.R eliquo ufu eofdem effectus ha. bet,Stomachialuigfluxiones fiftit femen decoctum. DE ANDRACHNE* CAP» XXXIX» NOMIN.A, eENA^PAXNH Cracis, Portulaca Latínis & Officinis, Germanis 25ütz porc. tsclÉraut dicitur, corruptatamen uoce,cum efferendum effet |DotseL Eraut/acfi porcellorttherbam dicerent, Aliás &avwbor íjfdem appel MX latur, GENER A. Portulaca in duas diftribuitur fpeciessunam hortenfem, & alteram fylueflrem, Portilaca hors qua non eft tertium Aizoi genus;utalíqui feducti mendofis Díofcoridís exempla sc " ribus credunt, Nam quod plerícs nomina harum duarum plantarü cofuderint, fa. PIS cum fubinde eftut multa adülterínaque fcilícettertij eenerís Aizoo debentur, ca^ piti de Portulacafylueftri inferta fint, qug omnía proríus expungenda ueníunt, ut pauló poft darius móftrabimus. Hortenfem Grermani fimpliciter 25utgcltraut/ Íylueftrem uero wilo ober acferburtsel uocant, p qo FORMA. Hortenfis caules habet craffos, pingues, teretes, ín altum erectos, lente uercen. tes in punicei,folía pinguía;à tergo candída, flores exiguos luteos, femína nígra ín | herbaceis calycibus cotenta.Sylueftris folia oleze obtínet,minora tamen multo,nu pg merofiora X tenera, rubentes cauliculos ab una radíce multos ín terra fefsiles, qui. comanducati fucco abundát,elutinofitg & fapore falfi funt. FT2cc eft genuina apud Diofcoride Portulace delíníatío,reliqua uero omnía funtadulterina, & ab imperi toalíquo reru, ex capite de tertío Aízoo excerpta, & huic (ine omni iudicio inferta, - ;.LOCVS : Prouenitinhortorum ateolís,uíneís,&alíjs cultis locis hortenfis, Caeterum ÍyL. ueftrís ín petrofis G incultis etíam nafcitur. | T E-M.P-Y. S; Iunio & Iulio potiífsímu menfib.carpenda folía & flores: femen uero fequentib, S d TEMPERAMENTYVM, | Refriceratutracg quidem ín tertio ordíneà temperatisac medijs, humectatue- ^ roín fecundo : quare uiribus etíam non diftant, Hínc que ín Díofcoride leguntur noníunt propríz,fed Aízoi tertíj cenerís , & àícioloaliquo temere Portulacz fyL ueftriattributz, "a. VIRES. EX DIOSCORIDE. : - Portulaca uím habetadftríctoriam.Cum polenta illíta,capitis doloribus,oculo rum inflammationibus,& alíatum partíu, (tomachi ardoribus,eryfipelatis, S uefi ce doloribus auxilíatur . Coómanducata dentium ftupore,ftomachi & inteftinorü eeftuationem fluxionesqp fedat. R.enes erofos 8 uefica adiuuat. V enerís impetus exoluit,Pari effectu & fuccus eius prodeft potus, & in febribus etíam ualens, Con. trarotundos lumbrícos, fanguinis excreatione,dyfenterías,haemorrhoidas,proflu . uíafaneuinís percocta efficax. Contra Sepís morfus, Ocularibus medicametís uti liter coómifcetur, Inteftinis luxionelaborantibus;aut uulua erofione affecta infun- ' ditur, Contra dolores capitis ex uftione cum rofaceo aut oleo ex alto deftillatur. .. Exanthemataín capíte cum uíno exterit, V ulneribus ad fyderationem fpectantib, €x polenta illinitur, | / K 3 EX GALE- b. $fsilbe burtd. PORTYLAQA eusbospc ObnioS PUN SpRdgst iA rioci siena Tn soni 114. PLANTARVM HISTORIAE CAP, XXXIX, EX GALENO, Portulaca fricida & aquea temperamento eft;paucz cuiufdam aufteritatis parti ceps, Proinde fluxiones reprimit, maximé bilíofas & calidas, cum eo quod eas mu- tet, & in qualitate alteret, magnopererefrígerans . Hacratione & zeftuantes , ut fi quidaliud,adíuuat,tum uentrís ofculo impofita,tum totís hypochondrijs, potifsi mum ín hectícís febribus, Praeterea dentium ftuporem fanat, nempe quaeab acído rum contactu afpere exíccata fuerant, leníens atcp replens,utpote cum uíícofam ha beathumiditatem , Similiter uero & fuccus eíus, Itagg non forís modo ímpofitus, fed epotus quoq refrígerat , Hocfane & totí herbae comefz accidit, C'uoníam aw. tem adftríngit,utilíter dyfentericis editur, & ín muliebri profluuío, & fanguínís re^ icctionibus,Sed ad hzc multó quídem efficacior eft herbae fuccus. EX PLINIO, | Portulacae memorabiles ufus traduntur, Sagittarum uenena;& ferpentium hae morrhoídum & prefterum reftríngít pro cibo fumpta, &plaoís impofita extrahit. Item hyofcyamo poto,e paffog expreflo fucco, Cum ip(a non eft, femen eíus fimili effectu prodeft, R efiflit & aquarum uitijs,capitis dolorí,ulceribusq;ín uíno tufa &€ impofita, R'elíqua ulcera cum melle cómanducata fanat,Sic & ínfantiu cerebro im. ponítur,umbilicog prociduo, In epiphorisuero omnítz, frontetemporíbusi cum polenta, Sed ipfis oculis, élacte & melle. Eadem, fi procident, prodeft, folijs trítís cum cortícibus fabze, Puftulís cum polenta & fale, & aceto ac cera, Et ulcera orís,tu moremqQginoiuarum comanducata cruda fedat, Item dentíum dolores, Tonfilla rum ulcera fuccus decoctz , Mobiles dentes ftabilit comanducata, Cruditates fe. dat,uocemng firmat,& (itím arcet, Ceruícis dolores cum Cialla & Líni femine parí menífurafedat, Mammarü uitia cum melleaut címolía creta , Salutarís & füfpírio- D [is,femine cunrmelle haufto.Btomachürin acetarijs fumpta corroborat, Axdentib, febribusimponítur cum polenta , Et ali2s manducata refríogerat etíam inteftina, V omítiones fiftit. Dyfenterie & uomícis datur ex aceto,uel bibitur cum Cumíno, "Tlenaímís autem cocta; & comítíalibus cibo uel potu prodeft. Pureationibus mu. lierum,acetabulí menfura ín fapa. Podagrís calidis,cum fale illita, & facro ini, Suc cus eíus potus renes iuuat GC ueficas . Ventris animalia pellit, Ad uulnerum dolo. res,ex oleocum polenta imponitur, INeruorü durítías emollit. Venerem inhibet, Veneris fomnía.Pretorij uiri pater eft, Hifpaniae prínceps, quem fcío propter ím patibiles uuze morbos , radicem eíus filo fufpenfam écollo eerere, przeterquam in : balneís,&C italiberatum incómodo omni , Q'uínetíam ínueni apudautores, caput inde lítumdefüllatíionem totoanno non fentíre, Oculos tamen hebetare putatur. DE ASPHODELO» CAP- XL »— NOMINA. $zeo0AEAOz Grecis, Afphodelus Latinis, Officinis corrupta uoce AC ! fodillus, Giermanis Golbvourrg nomínatur, e . GENER A. Duo Afphodd; jS *$9.) Duoelffe Afphodeligenera, utcungruno contentus fit Diofcorides, geltera. teítatur Plíníuslibro xxí,cap.xvíj.marem nimirum &fceminam, IVlas proprie Al Albus, bucus nomínatur,fcemína uero Haftula regia, quod fcilícet dum floret prorfus re- cij Íceptri effigi£ referat, Germanicé Golbwurs. IVlarem depíneit Diofcorides, & radícem eius acrem atqueadeo cibo inutilem effe tradit, Foerninze Theophraftus li Hefiodus femi» bro vtj. de híftoría plantarum cap. xij. & Hefiodus mentionem facere uidentur, nemention£ft» quandoquidem eius ufum ín cibo quotídíanum fuifTe fcribant, FHlocenim de ma, ejcvitit: — ce dicihaudpoffe, radicis miríficaacrimonia facit. Galenus ctíam líbro fecundo dealL FOEMINA 3N$ . Éolbturttoeible. K 4 Afphodclus Was. n6 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XL, € dealiment.facult, Afphodelon fcemínam cognouiffe uidetur dum fcribit, Afpho. deli radicem Scylle radici, magnitudine, fieura & amaritudine quadantenus fimi lem effe, Fecením de Diíofcorídis Afphodelo uerédici non poffunt, cuius quíde radixnon Scyllz,fed Paeoniíze potius fimilís eft, Denícg non eftut fceminze amara, fed acrís,INeqg obftat quod noftra Haftula regía tantáamarítudíne, quantà ei Gia- lenus tribuít)non habeat, Nam ned ea quam Hefiodus fuo carmíne tantopere cele - brauit,tanta praedita fuítamaritudine:aliàs enim cítra cocturá multam, cuius tame illenon memínit,cibo quotídíano ídonea effe non potuiffet , Bt certéut Aron non in omnibusrceionib.paremacrímonia obtínet,íta nec Haftularegia parem amari. tudinem omnibus ínlocisfortitur. Adeo ut dubium non fit Hefiodum de noftra Afphodelo,que fcemina eft,loquutü effe. De femína autemloquutü effeHefiodi, cólirmat quodalibi tradat ín fyluis nafci Afphodeliz, Quod certéde ea quam femi namfecímus,recte díci poteft,quando raro alibi quàm in fyluisnafcatur, Sententía noftram firmare uidetur Apuleiusille, quiinlibro fuo de herbis infcripto, fcorfim & Afphodelum;,& Haftulam regíam defcribit. FORMA, Afphodelus mas folia habet Porro maiori fimilia, Caulem Ieuem in fummo flo. rémferente, Anthericiruocatum, Radices fubloneas, rotundas,elandibus fimiles, Fxmiss, guftuacres, INos marem hacuícehaberenó potuimus. Foemína folía habet oblon ea,anguíta,leuíterlenta, Plantagíni minori non difsimilia; caulem leuem, ín fum mononunum,fed plures flores píngues retrorfum íncuruos, plenos puníceís ma^ culís,radicem itidem bulbofam,capillisAllij ínftar multis fub bulbo enafcentibus, comatam,euftug glutínofam. LOCVS, IVasnon prouenitín Germania ni(i inhortís culta & plantata,Foemina uero ín montibus & fyluís fua fponte ac copiofe nafcitur, TEMPVS, Iunio menfe florent, | TEMPERAMENTVM,. IVlarís radix calida & ficca eft; Foemine folía cum amara nónihil fint &acría, iti dem calída & ficca effe, quemadmodu etíam radicem, conftat. VIRES EX DIOSCORIDE Radices Albuci uim calefaciendi obtínent,urinas &menfes potze mouent, Late tis doloribus,tufsibus,couulfionibus,ruptionibus, drachmg pondere ex uíno po- te medentur, Cómanducataaftragali menfura uomitiones adíiuuat.A ferpente de, morfis datur utilíter trium drachmaru pondere.lllinire aute oportet morfus folijs, radíce,& floribus cum uino, Item ulcera fordida, & depafcentía, Vlammarü quogs & teítium inflammationes,tubercula & furunculos, decocta in uini £ece radíce:ad recentes aute ínflammationes cum polenta, Radicísfuccus,adiecto uetere uíno dul cimyrrha & croco fimul decoctis,perquam utile fitoculís medícamentiü, Ad puru lentasaures perfe, S cum thure,melle, uino & myrrhatepefactus prodeft. In con, traríamaurem per feinfufus dentium dolore mítíat, Cinis éradice cremata illítus, alopecías capillis explet. Oleum in excauatis radícibusigni decoctum, illitum exul ceratís pernionibus, & ambuftis igni conducit, Doloríaurium ínftillatus auxilia. tur, Candidam uitiliginem línteo antea perfríictamin fole;illita radix emendat, Se. men & flores ín uíno potí, fcolopendrae & fcorpíonum uenenis eeregié aduerfan. tur.Aluum quoque deijcíunt, | ! : Lia EX GALENO, : US Afphodeliradix utilis eft; períndeatcg Ari, Afari & Dracontij, Exterottis fiqui. dem & PLANTARVM HISTORIAE CAP, XL, 117 A dem & difcatientis facultatis . V (tae tamen cinis calídior, & exiccantíor , magis te» nuíum partium, & ad difcutiendum potentior efficitur, propterea & alopecías (- nat,Ineftítags ei extenuandi facultas;atag obftructa demolíendi,;ueluti etíam Dra- contío, Ideog ipfius colículus arquatís tanquam fummum przfidíum exhibetur, | EX PLINIO. | Defectis corporib.& phthificis conftatbulbos eitis cum ptííana decoctos aptif- fimé mederí,panem(Q ex his cum farína fubactum faluberrímum effe, Nicander et contra ferpentes & (corpíones, uel caulem uel femen, uel bulbos dedít ín uíno trí- bus drachmis : (ubftrauitig fomno contra hos metus, Datur & cótra uenenata ma, rína,& contra fcolopendras terreftres, Folia quocpillinuntur uenenatori uufneri- bus ex uíno, Bulbí neruísarticulisqs cum polenta tufi illínuntur , Prodeft & conci fis ex aceto líchenas frícare. Item ulceribus putrefcentib. ex aqua íímponere,IVlam. marum quod; X teftium ínflammationib, Decodtí ín fzece uíní,oculorü epíphorís fuppofito línteolo medentur. Folijs ín quocunqs morbo decoctís magís medici u- tuntur. Item ad tetra tibiarum ulcera, rímastg corpori quacungpín parte,farína are factortz, Succus quoqj ex tufisexprefTus;aut decoctus;utilis fit corporis dolorí cum melle, Idem odore corporis iucundu affe&tantibus,cum Iri arída &fale exiguo. Fo. líaetíam fupradíctís medentur, & ftrumis, panis, ulceribusín facie,decocta cum uí no. Cínís éradícealopecías emendat, & rimas pedum, Decoctz radícis ín oleo fuc- cus,perniones & ambufta, Etad grauítatem aurium infunditur , A contraría aure ín dolore dentium, Prodeft & urinze pota modicé radix, & menftruís,& laterís do. loribus.Item ruptís,conuulfis,tufsibus,drachmz pondere ín uíno pota, Eadem & uomítiones adíuuat comanducata. Semíne fumpto turbatur uenter, Chryfermus & Parotídas ín uino decocta radice curauit. Item (trmas;admíxta cachry ex uino, B (QQuídamaíunt,fi impofita radice pars eiusin fumo fufpendatur,&quarta die folua tur,unacum radícearefcere ftrumam.Sophodles ad podagras utrog; modo, cocta crudaq ufus eft, Ad perníiones decocta ex oleo dedit, & fuffufis flle ín uíno,& hy- dropícís , Venerem quocp concítarí cum uíno & melle perunctís, autbibentibus, tradiderunt, Xenocrates & líchenas & pforas, radice ín aceto cocta tolli dicit, Item fi cocta fit cum hyofcyamo &píce liquida;alarum quocg & feminum uitía, Et capiL lum crífpioré fierí,rafo príus capite,(i radice eafrícetur, Lapides renum ín uíno de, coctaatgg pota eximit , Hippocrates femen eiusad impetus lienis darí cenfet, Tu mentorü quoqj ulceraacícabíem,radíx illíta;aut decocte fuccus ad pilum reducit, APPENDIX. Animaduertendü facultates à Diofcoride & Galeno cómemoratas, Albuco feu . Afphodelo mari conuenire;huius ením radix guftu actis eft. Quae uero à Plínío re . cenfentur,ha partím marí,partím fceminze debentur, Fcemine, cüíus radíx & folía glutínofa & amara funt,ulcera glutínandi,(cabiem,rimast corporum, (i quae fi miles funtfacultates conueníunt,quas perítí methodi fimplicium medicamentorü faciledifcernent, Experíentía etíam quotidiana teftatur, huius ufum effe in ulcer bus malignis falutarem,)uze autem mari fint tribuendze,ex Díofcoríde, Galeno, & guítu quiuis deprehendere poterit, INosín tranfcurfu tantum parumat- tentos monere uoluímus , ne indifcríminatim & promíícué u- trícp generi has facultates ineffe putarent, DE ATRA- 2 06 GEL E C DX u E S z e 118 * e ES: - be ES ATRIPLEX HORTENSIS ox « u £500 molte. SYLVESTRIS "^ DEATRAPHAXIDP CAP- XLD NOMINA. QTPAOAEIZ, tijwoiAlxevoy Ciraecis, Atriplex Latinis & Officinis, Ger «3l manis (2olten ober (ilte nominat, Atraphaxis Attícís d líteram ín t mutarefrequeter amantibus, dícta eft, quod 4er fo, íd eft; (ta. tim inamplítudíne adolefcat, Síquidem octauo à fatu die profilít,con- fe(timQ incremento proficere uidetur, Fidem celerís aueméti facit ere ptum ín confinio ceteris herbis alimentum. Ac ne ín hortís quidem íuxta eam nafci Chryfolachas quícquam tradut,nífilanguídum, Chryfolachanon ueró,íd eft, aureum olus dixe. mn. runt;aluteo quem profert flore, Atrapbaxis 1 quare dicta. € GENER A, Duo Atriplicis funt genera, fatiua feu hortenfis,& fylueftris.Satiuam fimplici, ter Giermani QDolten; fylueftrem ueró cum adiectione aliqua, YOilo moltemn/ooet AC fermolten/ober Eleirt (cbeiGmilters nominant, | FORM A. Amplexbo^ — Flortenfis caulem funditquadratum,ramís brachíatum, quibus prímum flores tenjis, lutei exigui, deinfolíatum femen & obductum cortíce promitur, Radícem unam habetínaltum defcendentem,non glabram, fed fibris quibufdam capillatà, Sylue^ Syluftris. (tris tamluxuríofa procerítate prodit, ut quaternos fzepe cubitos excedat: cauleut horteníis angulofo,ramofo, 8C purpurafcente: folio hortenfi nonadmodum difsi- mili, potifsimum quod ad colorem attínet : floreluteo exiguo , femine racematim congefto,radíce (impliciínaltum defcendente,ex qua fe multae promunt. Locwvs 5 Hortenfis non nifi fata prouenit, Sylueftrís fua fponte nafcítur , V traque autem p afsiduo humore fatíari amat, TEMPVS. V'traquelunio & lulio menfibus floret, deinde femen proferunt. '"'TEMPERAMENTVM, Atríplex humida in fecundo ordine, frígida autem ín prímo, Hortenfis tamen fylueftrí humidior frigidior exiftit. VIRES, EX ^DIOSCORIDE, Bftur olerum modo elixum, Aluum mollít, Crudum uel coctum illitum panos difcutit.Semen eíus potum cum aqua mulía morbum regíum fanat, EX GALENO, Atriplex celeríter,ob Tubrícitaté, uentrem permeat . Parum autem omnino cíus eft, quod digerendi obtinet facultatem, Phlegmonis & phyoethlis quíde incipíen: tibus,crefcentibus,& mollibus adhuc;acueluti feruentibus, hortenfis:uigentibus uero,declínantíbus,&indurefcentibus cómodior eftfylueftrís, Semen eíus abfter centis eft facultatís, proíndead morbum regium ex íecorís obftructione proena tum utilis eft, EX PLINIO. Coquit difficillime, Addidere Dionyfius € Diodes,plurimos eigni ex eo mor- bos,necnífi mutata fzpiusaqua coquendum: ftomacho cótraríum efle, lentígines & papulas gienere, Hippocrates uuluarü uítíjs íd infundi cum Beta , Lycus INea^ polítanus cotra cantharídas bibendi dedit, Panos,furunculos incipientes, duriítías omnes,uel cocto uel crudo illini utiliter putant. Item ignem facrum,cum melle;ace to,nítrog. Similiter podagrís. Vnguesfcabros detrahere dicítur fine ulcere , Sunt qui morbo regio dent femen eius cum melle;arterías & tonfillas nítro addito perfri cent,aluum moueant,cocto aut perfe,aut cum malua, autlentícula concítantes uo -mitiones,Sylueftri capillos tíngunt,& ad fupradicta utuntur medícina, EX SYMEO- ! VIV. M; » ER 12i ON x y VÉ: ITI SUYA D ATCCUCCC CN XA — g- ' GC'atoobencict ATRACTYLIS HIRSVTIOR. PLAÁNTÁARYVM HISTORIAE CAP, XLI, 123 A EX SYMEONE SETHTLG | Ventrem quidem cit,prodeftad caliditatem iecoris,ac ictericis , & calidam tem peraturam habentibus fuccurrit , Comodiffima autem bilíofis. Cum malua illita, inflammationes fedat, DE ATRACTYLIDE» CAP» XLII- NOMINA. SESRTPAETYAIZ,AloixG-ayole Cirzecis: Atractylis , Cnícus fyluefter Lati. V2 nis dicitur , Atractylis autem ídeo dicta, quod ea antíquae mulíeres pro. Atradtylis unde Ifufo utebantur: dzgexzG- ením fufus eft Girecis,Sylueftris uero Cnícus, 4/2. Si quía Cníco urbano fimilis eft, i e GENER A, s Sylueftrís Cníci feu Atra&ylidis, Plíniolib, xxí. cap. xv. & Theophrafto libro vi.cap.ííj.autoribus,duze funtífpecíes, V namítior, & Cnicofatiuo fimilior, Flanc propríé Girecí Atractylida, Latini uero fufum agreftem;aut colum rufticam, quod. atrattytis proe cíus caulerigido admodu & exíli,ueteres mulieres pro colu;ut dictum eft, uteban, priédicta, tur,nominabant,Sunt quí Cartamü fylueftrem appellant, Germanice íitags uoce? cartam fle tur wiloer felb(a(ftar/ ut hacratione dífcernatur à Cnico, quem alíqui Cartamu, westris, & Crocum hortenfem nominát, Altera hírfutior, caules & folia Soncho nó afperze fimilia habens,que Officinis omnibus & uulgo Carduus benedictus nuncupatur. csduu pepe Germaníce Cateobenebíict/25ouvoutts/ober gefegneter oí(tel uocatur, diclus, FORM A. Spína eft Cnico fimilis, in fummo autem uíreularü folía multo foneiora habés, Attis pro: caulem magna ex patte nudii;afperumo,quo etíam mulieres pro fufo utuntur, Ca prie dicta. B piítulaín cacumine aculeata;flore pallidus radice tenuem,inutilem , Ex qua fané de- Ícriptione omnib, perfpicuu effe putamus,fpina quam pictà exhibemus effe Atra ctylída, quodCníco fatiuo fimilisadmodu fit, ín cacumíne uíreularü folía quàm Cniícuslongíora habeat, caulem denícg magna ex parte nudi, autumni potíífimu tempore,quofolía fua fponte decidut, S minimeleue,fed afperü ftríatut obtineat. Idem etíam rigidus & exilís eft,ut fufi ufum praebere queat, Summiítati quoq eius capitula infident fpínofa , flos illi pallidus, radíx tenuís: & ín fumma, nulla eft nota que huícnon refpondeat. Carduum autem benedictum uulgó nomínatum effeaL. cadus benee teram Atractylídis fpeciem,ex Theophrafti & Plínij uerbis oftendí poteft: hirfu. dicus. tus enim eft,caulibus Soncheis,humi feré reptantíbus: propter fui enim mollitiem uclutifeffilis caducusq; folo procumbit, femine mínuto, frequenti, amaro, & pilis barbago,quod mollilanugine operítur.Flos eí pallídus Juteüsue, LOCVS Miitior Atractylís in aruis &montibus,hírfutior autem ín hortis íam pafsim pro uenit, TEMPVS. Prior Augufto menfeapparet,eius tamen femen anteautumnum non maturce- (cit, Pofterior citíus nafcitur, eius tamen femen fero etiam ad maturítate peruenit, TEMPERAMENTVM. Guftu cumamarz fint fpinze hze,euidentifsimü eftcalido & ficco temperamen: to effe pracdítas,id quod ex earundem etíam facultatibus collioí poteft, VIRES. EX DIOSCORIDE,. Atractylídis folia,coma & femen tríta cum pipere uínod pota,contra fcorpíioni ictus profunt, Sunt quí diícantà fcorpionibus percuffos quandíu teneant eam her. bam,;nonífentíre dolorem,depofita uero,dolore affici. EX GALENO, Atractylis aut Cnicusfylueftris, Haec planta ex fpinaru eft genere, Facultate ha^ betdeficcandi,& modicé digerendi, cL 2^ APPREN- St attgclic, ac L — EI eel [^21 E OQ E 2l Q Z « RECTE EO A d SYLVESTRIS, VH 16 PLÁNTARVM HISTORIAE CAP, XLII, C à | APPENDIX. | Príma fpína ín fanandiís ulceribus & fiftulis diuturnis efficacifsíima eft, Altera quam Cardumbenedíctum uocát, obftructiones ínternori uífcerum tollít,uríná mouet£,calculum frangít,ulcera;potílsimir pulmonís,fanat , Percufsís àferís uene- natis medetur. INegantetíá peftís experiri contapía,quíaut cum cibo,uel potu prae Íumpferit. Tam quoq correptis magnofore remedio fibi uulgus perfuafit , Ex qui. bus etíam omnibus fit perfpícuu, eafdem quas ueteres Atractyli tribuerüt,utrangs Ípínam habere facultates, Item herbam quamCardum benedictum uocant,contra Íerpentum & fcorpionüt morfus ualere omnibus ín confefTo eft:quam fané faculta tem cum Atractylí etíam afsignet Diofcorides, cofeqüitur ab eadem díuerfam nó efTe. Recentiores Cardum benedictum cótra capitis uehementifsimos dolores,uer tipínem, memoríam amíffam, ín cibo aut potu fumptum ualere tradunt, Item ad putrefcentía ulcera, mammarum potifsimir, fi ín puluerem redactus ínfpergatur, DE ANGELICA» CAP» XLIID NOMIN A. :vNQYID uetetibus cogníta fuerit haec herba, & quo nomineappellata Fiit;nondü fcírelícuit. INecs ením Smyrnion eft, quodícilicet umbellam "3 Anethi & femen rotundum, aliat multa quz defcriptio requírít, n6 ha sU Ze] beat, Silphion etíam efle haud poterít, quod folia Apíj habere mínímé eprehendatur , Recentiores autem uno orc omnes Angelícam, & Sancli fpiritus Sandifpirius radicem, à fuauifsimo eius radicis odore, quem fpírat: autab immenfa contra ue- radix cur dia. nena facultate;appellant, Germanis 2trgelict/ooerbes Deilisgen geyfte vouri/o^ p bOerc2Ówi(fvutts uocatur, Attgelica o est Sucyrnion., neq; Silpiiomn. A GENER A, Hotefis. —Duociusherbzinueniuntur genera, Vna enim mítior eft, cuius quidem radix Sjlucstris. ualde odorata,à Giermanís $am 2tnqelicf nominatur, Altera fylueflrís, eíus radix fuauiodore reftituitur,& à Germanis wiloe 2Ugelict nominatur, FOR. M A. ! Caulem profert duüm cubitorum, cócauum : folía oblonga, perambítum ferra ta,fubnigra:floresín purpura candídos,femenlatum,folíaceum : radícem craffam & multam,forís nígrícantem,intus candídam, LOCVS IVlitior ín hortís plantata proucnít, & ín montofis etiam nonnullisfocís, periti deatquefylueftris. TEMPVS. Tulio & Augufto menfibus oret. | TEMPERAMENTVM. Calefacientem & deficcatoríam uím in tertío ordíne ei afsignant herbarij re. centíores, VIRES, , P LÀ [ 2 LH Y LÀ 1 Aperit, extenuat, difcutit, utrecentiores perhibent, V'nicé uenenís aduerfatur, - 5 » " d D i] 4 " " Peflilentiae populatím fzuientís arcet cotagía . Corporaàlue peftifera uíndicat, (i tanti, ut affirmát,in ore teneatur. Per hyemem cícerís magnitudine cum uíno, per cftaté ex (tillatitio rofarü liquore fumpfiffe fatís eft, INecfenfuri eo die contagione pollícen£,quo quis deuorarítinam urina & fudore uenenuabisit. Lentitíá pituitae dieerít,quapropter tufsi,quam frigus attulerít,medet, CrafTa que ín thorace coe rint,difcutit. Herbaipfa ín uíno &aqua cocta uulnera interna elutínat, Cocretum fanguine refoluít,ftomachu efu corroborat. Cor recreat, Pituiti uentrículi defjcit, faftidía LOLIVM 27 128 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XLIITI, € faftídía ciborum difcutit, & elanguefcenté inuítatappetentíam.R abiofi canis mor fu,autferpentis ictu liberat, fi contríta cum ruta & melle folíaíndantur, deín cocta in uíno bibantur, Libidínem extínguit oreieiuno fumpta. Lafsitudines reficit,tho racem expurgat, Supra febricitantis caputímpofita,fertur ad fe feruore elicere, V a. lerecontra fafcínationes adfirmant,(i quís eam fecum geftarít, , DE.AERA» CAP- XLIIID NOMINA, ; en 1P A, A ÜUao 9-3 Qi cdviep Cirzecis: Lolium Latinis dicitur, Officinze nonuL Officinarm "i [anon fine magno errore;pro IMelanthío feu INíoella utuntur, utnon temeréctíam Pleudomelanthion did queat, Giermanís X atte / obet SA omnegele appellatur. | FORM A. | Folio conftatangufto, Theophraftolib.viij. de plantar hiftoría,cap.vij. tefte, pingui & pilofo; llorefubpurpureo, femine exilí in filíqua hifpida, uel ut Plínius aít,in cortíceaculeato. Ex qua fiquidem defcriptione fatisperfpicuum fitomnibus, Pfeudoueti? P(eudomelanthion hocefle Lolium:folía nang; Porri habet;oblonga,hirfuta,flo. in e Lo vem purpurett femen ín pilofajlonga, angulata, acper interualla firíata filiqua, Et ! ut paucís fingula complectar, hordeo, cuius ut reliquaru frugum peftís & uitium eft,tota efligienon diísimile eft, LOCVS Non folumin trítícea & hordeacea, fed in omni fere alia fecete per fe prouenit. Frugum acerba peftis,ideoGpà V ergilío infelix appellatum, | TEM P V S Iunio menfefloret,& fubinde femen profert. TEMPERAMENTVM, Deficcat & calfacit efficaciter, utpropinquum fit acribus magis quàm lrís : fed non eft períndeutilla tenuíum partíum, uerum multum abeft. Secundum hoc po natípfum quífpíam in principio tertij ordinis excalefacientium, in fine uero fecun- di exiccantium., error, D VIRES, EX DIOSCORIÍDE, Lolíum molitum nomas, putredines,& gangrenas cum raphanis & fale illitum compefcít. Feras impetigines,S lepras cum fulphure uiuo & aceto fanat, Strumas quoque cum fimo columbíno &linífemíne in uíno decoctum difcutít, Cyuae zegré maturantur rumpit, Decoctu exaqua mulfa & illitum,ifchíadícís prodeft.Si cum polenta;aut myrrha;aut croco,aut thure fuffitum,conceptiones adíuuat, EX PLINIO, Lolíum moflítum ex aceto coctum ímpofitumQ,fanatim petigines,celerius quo fzepíus mutatum eft. Medetur &podagris,alíjsq; doloribus cum oxymelíte, Cura, tío hzecà caeterís díffert , Acetifextario uno dilui mellís uncías duas tuftum eft: íta - temperatis fextarijs tribus,decocta farinaLolij fextarijs duobus ufque ad crafsitu- dínem, calíidumGipfum ímponi dolentibus membris , Eadem farína extrahit offa fracta, Vlaeis etíam caeteris purgat ulcera uetera, & gangraenas , Cum raphano & fale & aceto líchenas. Lepras cum fulphure uíuo . Et capitís dolores cum adípean. feríno impofita fronti , Strumas & panos concoquit cum fimo columbíno, & lini Íemíne decoctaín uíno, | APPENDIX. Jam comemoratas facultates huíc etíam herbae,quà Germani X atten nominát, recentio, C Afclepias unde dicta. Hiranditaria. Viticetoxicum. 130 PLANTARVM HISTORIAE CAP, XLIIII, recentiores tribuunt, IVlirifice enim hanc in fanandís impetíoínibus, alíjstp fcabíei generibus cómendant, ltem in uulneribus glutinandis,ac fiftulís curandis, compe Ícendod fanguine;cius effe ufum tradunt, ut hínc etíam líqueat hanc ipfam à Lolío non effe diueríam, EX SYMEONE SETHI. Vim zqualem lrídi obtinet. DE ASCLEPIADE* CAP- XLV» NOMIN A. jZKAHPIAZ Grecis, Aícepias Latinis,herbarijs Hirundinaría, O£ icínís Víncetoxicum, Giermanís &dwalbenwurt appellatur, Afde iasautem ab Aefculapioantíquo medicine autore nominata eft. Hia undínaría uero à filiquís quas producit, que dehifcétes plumofum fe xxr men oftendunt;atqueadeo hírundinis effigiem referut, V íncetoxicir, uel rectius visio hauddubie dicta eft, quod illi infienis aduerfus uenena uis fit, ut pauló poftfufius docebimus, FORMA. Ramulos profertlongos,in quibus folíalonga Hederz fimilia , Radices nume- rofas,tenues,odoratas, Flores grauiter olentes.Seme Securídace feu Hedyfari. Ex qua deliníatione nemíni non perfpícuu fit Vincetoxicu appellatà herbà,eífe Afcle- píada,Fruticofa fiquíde herba eft, caulem obtinensrotundu,leuem,tenuem,acferé funceit,ramulíslongis;folío hederaceo, fed obloneiori, in uiridi níerícante, lorib, exiguis, candídíis,autueríus in albo pallefcentibus, erauiter odoratís,ex quibus fili quac oblongze fiunt, quee dehifcentes femen plumofum Securídaca fimile, hoc eft, rufum & latum oftendunt, radicibus multis,exíguis tenuibus, &odoratís,adeó ut nulla fitprorfus nota quzeilli non refpondeataptiffime, Hís accedunt locus natalís & facultates, quae fingula cum Afclepíadeilli communia funt,quemadmodü ex ijs quz ftatím fubijciemus manifeftiísimum fiet, LOCVS, Prouenitin montibus afperis, altís acarenofis , Copiofifsimé autem nafcitur in monte haud procul à Tubínga fito,ín quo olímarx pofita fuifle fertur, TEMPVS. Aaügufto menfe floribus abundat, acfubinde femina in folliculis obíoneis, for- mam hírundinis cum dehifcunt referentibus, profert, TEMPERAMENTVM. Afdepias,Paulo tefte,calida, ficca, & tenuis fubftantia eft, Cyuo fané tempera- mento Hírundinaría etíam praedita exiftít: amara fiquide & parum elutínofa eius eft radix, foliauero aliquam praefe feruntadílrictionem:utiterum euidenter appa reat; Hirundinaríam efTe Afclepiada, VIRES. EX DIOSCORIDE, Radices cum uino potz,torminibus, SC uenenatorii morfibus fubueniunt, Fo. . lia uero illita maleficísín mammis & utero uitijs opitulantur. EX PAVLO, lTorminibusinuinopota competit, Illítauero uenenatorum morfibus,& mali enísmammarum & uteri uitijs fuccurrit, EX PLINIO. Radicestorminibus medentur, & contraferpentium ictus non folum pota, fed etiam illita profunt, APPENDIX. Recentiores radice eius magna efficacia ad menfiu prouocatione utuntur, & ad rabidi 13) PLANTARVM HISTORIAE CÁP, XLY, c rabídi canis morfum;uenenisQ potenter refiftereaffirmát,unde etíam haud teme. victrix toxid, ré V'ictrix toxici ab tjfdem appellata eft, Hydropícis etiam radícem ín uíno macera- tam &fubinde coctam, mirifice auxiliari tradüt. Flores preterea folíadp ficcata, mox trita; uulneribus utiliter ínfpereiaiunt,Sordida etíam ulcera purcare;&ad cícatríce perdacere, genítalíumq uitijs X rupturis eoreoié mederi docent. Qua in uniuer. fum omnes facultates cum íjs quas Afclepias obtínet pulchré quadrant,uteandem efTe Hirundinaríam uocatam herbam,nullus deinceps dubitare debeat, DE APIO- CAP- XLVD NOMIN XA zegnm Lo Z, igo, 8 yeusuGadAevG" Ciraecis : Apios , Raphanus fyfueftris Lati, q/ FX gen/& 4Éromatel appellatur , Apion uero dixerunt Girzecí,quod ra, 29 Xidicis extremum ín pyriformam turbínatur, Eadem etíam ratíone ifchas Chanebalamos, & chamacbalanos ab fjfdem nominata eft; quod in ficus, uel olandis effigiem radi cis extremi turbínetur , C uapropternon inepte Latinís etíam elansaut ficus, feu carícafylueftrís nominabitur, FORM A. Ramulos duos auttres iunceos,tenues,rubentesQ profert,qui fupra terram pa. rum feattollunt, Folía ruta fimilía,longiora tamen, & uirentía, Semen exieuit. Ra dícem Afphodelo fimilem, & ad pyri fieuram accedentem,rotundiorem tamen, & liquore plenam,íntus candídam,forís nigro cortíce tectam, Hzc Díofcorídes, Alij Wu nis dicitur, Officinis incognita, Germanis A£&vonuf/ Evctelen/sEvofei. n adijciunt Apíon habere tenues capreolos;florem Pifo nó dífsimilem,fedlonoémi | norem, Que fingula fatis declarat herbam cuíus pícturam exhibemus,effe Apionz | ramulos enim magna ex parte duos, uel ternos, ímó ut T heophraftas aít quater, nos, interdum plures emíttit;iunceos, tenues, & ínfima parte rubentes;quií fu. praterram parum fe extollunt, Folia quoque Ruta habet, at longíora & uíren tía.Semen etíam exiouum , Radícem denique Afphodelo mari fimilem , & ad py. ti effigiem accedentem:quod tamen nó de tota radíce,quelongifsíma eft & tenuís, intelligendum uenit,fed de extremis eiufdem,hoc eft, nucibus feu olandibus ab ea dependentibus, pyríaut ficus formam habentibus,qualibus etíam Paeoníae foem. nz radix afsimilatur, Succofa quocp radix eft;intusqg candída , Quibus omnib, ac. cedunt flores Pifo fimiles, & mirifice odorati, minorestamen : necnon capreoli tez nues, Coueníuntetíam uires;ut ex fequentibus patebit, íta ut prorfus nulla fit no^ ta quae reclamare uideatur, ; LOCVS. Prouenitin frumentaceis aeris, hordeaceís potiísimis, trítici & zeze, quos inter, dum fues, ductze cupiditate eius radicis,feu rectius nucum ex radíce dependentiiz, Paris prima. prorfus euertunt, Atque hínceft quod panís porcinusà quibufdam nominetur, cur dictus, TEMPVS:' Floribusabundatodoratís admodum Iunio menfe, TEMPERAMENTVM. Apios temperatura calída eft & ficca medíocríter, id quod ex euftu facile depre- henditur, VIRES. EX DIOSCORÍIDE, Pars radicis fuperior fumpta, uomitione bilem pítuitam&extrahit.Inferiorper . aluum, Totauero utrínque purgationes mouet , Succus eíus fefquioboli pondere ', - hauftus, utraque parte,hoc e(t,fuprà & infrá purgat, Cum uerolíquorem collige- xc uoluerís,tundito radices, coníectísqy ín craterem aqua plenum mifceto;tum pen nacollectum qui fupernatabít liquorem ficcato, EX PLI PLANTARVM HISTORIAE CAP, XLVI, 133 EX PLINIO, Succus pürgat utraque parte fefquiobolo ín aqua mulfa, Síc &hydropicis da. turacetabuli menfura, APPENDIX. Experientía teftatur nuces has naufeam atqueadeó uomitíonem ciere, fi quis il lisuefcatur, i DE ASTERE ATTICO» CAP» XLVID NOMINA. | Oflicinís ignota herba . Giermanís &terrtraut comodeé appellari po. WE teft. Afterís autem nomen, nonà foliorum ín caulibus, fed ín floribus /&" «ES potius figura & fitu;accepit. Siquidem foliorum ín huius herbe florenu merus & forma, ftellam pra fe ferunt, uel ut Plinius ait, capitula per ambítum di. ifa folíjs pufillis, ftella modo radíata funt. Errant ítaque qui (ingula folía ín cauli. bus ftellacformam reprefentare putant. Bubonium & Inguinalis, quod inguínum pracíentaneum fitremedíum, dicta eft, FORM A. Cauliculuslignofus,purpureu & luteum ín fummo florem habens, ueluti Cha- maemelí capítulum,undique per orbem íncifuris díuifum, foliolis ftella fimilibus, Qua uero circa caulem funtfolía, oblonga & denfa hirfutáue, Ex quaquidem de- liniatione omnibus perfpícuum fit, herbam cuíus picturam exhibemus effe Aftera atticum, INam caulis eíuslienofus e(t, folijs ueftitus obloneís & denfis,ín cacumi. ne flos illi purpureus &futeus, ftella modo radíatus, qui fubinde in papposabít: radix fibrís multis capillata, SS | LOCVYS. INafcitur ín collibus,montibus altís,& fyluís, TEMPVYS. Augufto menfeutplurimum floret, durantGjin magnam autumni partem eius flores, TEMPERAMENTVM. Mixta eft potentize,uti rofa;refríoeratenim,non tamen uehementer, & digerit atque exiccat, quod fcilicetilli amara infit qualitas. VIRES, EX DIOSCORIDE, , Aeftuanti ftomacho illita cófert, Succurrít etíam oculorum ínflammatíonibus, buboníbus, & procídenti fedi , Tradunt partem ín flore purpuream, fi bibatur ex aqua,angína correptis, & puerorum comitíalibus opitulari, Recens inguínum ín. flammatíonibus illita prode(t.Sícca finiftra manu dolentis decerpta, inguini adaL lieata doloribus liberat, I EX GALENO, INontantumillitum,fed etiam fufpenfum bubonas fanare creditur, Habet uero quiddam etíam dieerens,ut miftz fit facuftatís,uerum id non adftringit, EX PLINIO. Bibituraduerfus ferpentes, Sed adinguinum medicinam finíftra manu decerpi iubent,& iuxta cinctus allicarí. Prodeft & coxendicis dolori adallíeata. M pr aGRo- jx THP eafioc,Bs6oviey Crrzecis : After attícus, Inguinalis Latinis dicitur, woundis. Aster unde dicta r Itguinalis quare appellata. Kp Quant. ATTLGIV.S DE AGROSTI- CAP» XLVIID- NOMIN A. BrPOZTIZ Ciracís,Gramen Latinis, Germanis 6:af appellatur. Gra men uerodictum eft;quod genículatis ínternodijs mirifice ferpat, à ora Ud Siradíces. FORM A. Genículatís per terram ferpit ramulís, & ab ijs dulces ceniculatasq radices fpar- oit. Folíacíus acuminata, dura, &ut parue arundinis lata, qua tumenta bouestp pa Ícunt , Ex quibus uerbis planum fitomnibus, plantam hanc,cuíus pícturá damus, efTeuerieraminis genus t geniculatís enim ramulis per terrá ferpít, &ab íjs dulces, geniculatas,GCexíeuas admodum ac tenues radices fpargit. E dodrantalibus etíam ramulís círca unumquencg genículubína folía acuminata,dura aclata emíttír, Fo, ribus denícs ad erame Parnafi accedere uidetur:candidí ením funt, & quinis diftín &i folíjs, S his ipfis diffe&tís:quibus decidentibus follículi rotundilini inftar, femi, nepleni exíguo;ut Parnafi eramen,prodeunt, Adeo ut nemo fit quí non uideat i li peromnia eramínis refpondere notas, Quare reprehenfione digni funt, qui Ew. phrafíam effe putant, LOCVS. . Pafsimnafcitur ín umbrofislocís,& dumetis. "e | TEMPVS. In fineferé Aprilis floribus fuis candidis & elecantibus ornatur, TEMPERAMENTVM, Radix eramínis mediocríter frigida Gtficca eft,mordacitaté quandam exiguam, &partíum tenuítatem obtinens, Herba uero ípfa ín prímo quidem exceflu refrige- rat,ín humíditate uero & ficcitate moderata , Bemen alibi quídem imbecillum et, ín P-rnafo uero deficcatoríum,& tenuíum partíum & fubacerbum, ANIRES. EX DIOSCORIDE Graminis radix tríta & illita uulnera conglutínat, D'ecoctum eíus ín potu tormi 155 Gramen unde diendo, uel à eíenendi foecunditate : (iquidé crebró ab ijs nouas fpareit ditm. Error quorutda [eplafiariorum, nibus medetur,S urinae difficultatibus. Calculofa etíam ueficze excrementa cómi- nuit, EX GALENO. Radix cruentaulceraglutinat, Caetert mordacitas & tenuítas quee radici ineft, exigua eftquidem,fed interdum tamen frangere lapides affolet,fi quís ipfam deco quens bibat, Semen autem alteríus quidem imbecillum eft;eius uero quod in Par nafo nafcitur,urínam cíet,& fluxus uentris & ftomachieficcat, | EX. PAYLO, Gramen Parnafi maximeutile eft, fíccatmodicérefrigerat, tenui parti, & fub acerbum,eogy uulnera cruenta glutínat, & decoctu eius uefice calculos confríngit, EX PLINIO. . Decoctumgramen uulnera conglutínat, quod & ipfa herba tufa preftat: tuc. turco, Sab ínflammatíonib, placat . D'ecocto adijcitur uínum ac mel : ab aliquibus G thurís,& piperis, myrrha tertíz portiones, Rurfusq coquítur ín zerco uafe ad dentiu dolores & epiphoras.R'adíx decocta in uino,torminibus medetur, &urinze difficultatibus,ulceríbusq ueficze, Calculos frangít, Semen uehementíus urínà ím pellit, Alu uomitionesQy fiftít, Priuatím aute draconir morfibus auxilíatur , Sunt quígeniculanoué uel uníus , uel é duabus tribüsue herbis , ad huncartículori nu. meri inuoluilana fuccída nigra iubeát,ad remedía (trume panorümue, Leíunti de. bere effe qui collíat. Itaírein domu abfentís cui medeat, fuperuenictiG ter dícere, leiunioieiunu medícamentu dare;atcy ítaalligare,tríduog id facere, uode oramí nir eenerefepte internodía habet,efficaciísimé capiti cotra dolores adallioat, Qyuida propter uefica crucíatus decoctu ex uino gramé ad dímídias e balneis bibi iubent, M a DE ALOE, Superstitiofua. DE ALOE»* CAP- XLIX» 57 NO MIN A. | zu ^on Grecis, Aloe Latínísappellatur , Officina ueterem appellatione | retínuerunt. Germani deftituti peculiari nomenclatura, paríter Latínís | | Aloén uocant, Sunt quí hancá crafsísfolijs, & fimilitudine quaim cum «t$. 3 5emperuíuo habet;Semperuiuum marínum nominent, Semperuiuum: FORM A. TRATTO. Scylle folam habetAloé,craffum,pínguemodicélatum,rotundü,repandumG. Folía utrincs eerunt ex obliquis aculeos raros, &breues.Caulem profert Antheri, cofimilem,florem album,femen Afphodelo fimile, Ciraui eft tota herba odore, & guftuamarifsima, R adíce una,palí ín terram adacti fpecie, INoftra pictura non nifi radícem & folía ob oculos ponít, relíqua hoctempore habere non potuímus. Da. bimus autem operam,modoó Dco ficuifüm fuerit, ut aliquando integra plante pi Curam ftudiofis exhiberelíceat, Ls LOCVS. INafcitur copiofifsimain Indía, prapinguisqg,unde fuccus quoqs defertur, Pro, uenit etiam ín Arabia Afíatg, & in marítimis aliquotlocís,& infulis, utín Andro, INuncín alíquothortís Germaniz noftrz plantatur, ; Jr TEMPVS, Neque florem neque femen ín ftirpenobis uidere contigit, quare de ijs quo ni- mirum proueniant tempore nihil certí monftrarepoffumus, TEMPERAMENTVM, Alcécalefacientiir eft primi ordínis intenfi, aut fecundi remífsi,tertij autem exic cantium. VIRES. EX DIOSCORIDE, Duo funt fucci concreti genera, Vnumarenofum, quod fedimentii purífsimze aloés uidetur (hocoflicinis Caballintt uocatur, ) Alterum iecínorís modo coactum (Succotrini barbari appellát. )Eligito pur& quae níhil doli fenfit, fine calculis,fplen dentem,fubruffam,friíabile;iecínorís modo concretà,facilé liquefcente,eximie ama -xitudinis, Reprobato autem níeram,& fractu contumace, E(taloé uís adftingere, fomnum cócilíare,exíccare, corpora denfare, aluum foluere,& ftomacht purgare, Pondere cochlearís duorü ín aqua frigida, auttepida pota, fanguinis excreationes fiftit, Regium morbi purgat tribus obolís ex aqua;aut drachme pondere in potu, Deuorata cum refina;aut cum aqua;aut cocto melle excepta,aluu foluit, Trium dra chmaru pondere perfecte pureat,Vlixtaalijs purgatorfjs medícamentis, ftomacho minus noxía ea reddit, Síccata & infparfa, uulnera olutínat, & ulceraad cicatricem perducít,compefcítG Priuatím autem exulceratís genitalib. medetur, & rupta ín. fantium preputíaaeelutinat. Condylomata, rímasqQ fedis cum paffo mixta [anat, Sanguinis eruptiones ex haemorrhoidibus factas compefcit. Digitorum reduuias ad cicatrícem perducit, Liuores & fugillata cum melle delet. Palpebrarü fcabrities, angulorumq pruríoínes lenit, D'olorem capitis fedat temporibus & fronti ex ace; to um rofaceo inuncta, Capillos fluentes cum uíno compefcít, Tonfillís,eingiuis, . & omnibus orís ulcerib.ex melle & uíno prodeft. Torretur oculorum medicamen tis in tefta pura & candente, rudiculad fubinde uerfatur donec equalíter torreatur, Lauatur utquod eftarenofifsimum fubfidat, tanquam inutile, & leue & pinguifsiz mum affumatur, | Meses | | EX GALENO. Haecherbanon admodum apud nos prouenit : & quae in magna nafcítur Syría aquofior eft, & facultatis imbecillíoris:attamen ufqueadeó deficcare poteft, ut uuL nera conglutinet. At ín repionib. calidioribus, qualis eft Ccelefyría & Arabía,mul- tó eft melior, Optíma ueroIndica,cuíusliquor eftíd quodad nos tmportatur medí camentir cognominati aloé,ad plurímas res propter ficcitaté mordicationis exper- tem utile, Eftautem nó fimplícisnaturz,fed, ut indicio eft euftus, adftrinoít (imul M 3 &amara PLANTARVM HISTORIAE CAP, XLIYX, 159 A &amara eft, Ad(trineit quídem medíocríter,(ed uehementer amara eft, Subducit & uentrem,utp uta ex numero medícamentorü quae Greci ab excernendo fterco. reuocant cxLozestoxi. V erum & ipfius facultatis mifturam atteftantur partícularía ciusopera : nam X gratum ftomacho eft medícamen ,ut fi quid aliud, & finus olu. tínat.Sanat & ulcera que xgréad cicatrice duci poffunt, & maxímé quae ín ario funt & pudendo . Iuuatetíam eorum inflammationes aqualiquata,& uulnera ad eun. dem modum 9lutinat, Coneruit fimiliter utenti & ad ínflammationes ín ore,naríi, bus,& oculis,In fumma;repellere & difcutere fimul poteft,cum hocut paulum ex tergeat,quantum uídelícet ulceribus purís non fit moleftum, EX PLINIO. INatura Aloés fpiffare, denfave, & leuiter calfacere , V fusin multis & principa: lis,aluum foluere,cum pene fit fola medicamentorü que per feid praeftant, Confir, matetiam (tomachiradeo utnon ínfeftet ulla uís contraría , Bibitur drachma , Ad ftomachi uero diflolutione, ín duobus cyathis aqua tepídze uelfrieidac, cochlearís meníura,bis térue ín die ex interuallis,ut res exicit . Pureationis etíam caufa pluri mum tríbus drachmis, Efficacior,fi pota ea fumatur cibus. Capillà lentem conti » nercum uinoauftero,capiteín fole contra capillü peruncto, Dolorem capíitísfedat, temporibus S fronti ímpofita,ex aceto & rofaceo , Dilutiortg infufa, oculorii uitía omnía fanarí ea conuenit, Priuatím prurígínes & fcabiem eenarü,item ín fionitaac líuída,illíta c melle,maxime Pontíco:tonfillas, oingiuas, omnía orís ulcera, San euínis excreatíones, fi modíce fint, drachmz pondere ex aqua,fi mínus, exaceto pota. Vulneru quoq fanguine, &undecung Buente fiftit per fe,uel ex aceto, Alíàs ctíam eft uulnerib.utilifsima,ad cicatrice perducens, Eade ínfperoit exulceratis ge nítalibus,uírorum codylomatis,rímisQy fedis, alíàs ex uíno, alíàs ex pafto, alíàs fic. ca perfe,utexioit mítiganda curatío;aut coércéda, Haemorrhoidu quog; abundan 5 tíamleniter fifiit.Dyfenterieinfunditur, Eti difficilius concoquantur dbi, bibitur Accena modico interuallo, Etín regio morbo tribus obolís ex aqua, Deuorátur pi lulge cum mellis decocto;autrefina terebínthína,ad purganda interiora , Díoitora pterygíatollít. Oculorum medicamentis lauatur, ut quod fit arenofifsimum fub. fidat, Aut torreturín tefta; penna& fubinde uerfatur,ut pofsít zequaliter torrerí, 4 DE BECHIO- CAP» L» NOMIN A. | zw x10 Grecis, Latinis Tufsilaesoaut Farfaría dícitur.Síc uocata 1398 quod Baie, hoc eft, tuffes iuuare credita fit, Herbarijs & offici sedios unde "us Jnís hodie V ngula caballina appellatur, Germanis ofbüb/ober. dicun, e125:anbtlatticb /quodfcilicet equínae ungulz perfimilis fit, & am. Vngula cabala Jbuftiís medeatur, lina, p A5—re FORMA | Folía hedera habet, fed maíora, fex aut fepté à radíce prodeuntía,fuperné uiren. tía;inferíore autem fuí parte albída; plures angulos habentía , Caulem palmum aL tum,Hloré uere prodeunté pallidi, quem unà cum caule cófeftím abíjcit Inde nó. Bechict fiot id nulli exiftímauertüt (ine caule hanc herba nafci. R adíx illi tenuís eft, que mínimé in. fet ire flore, utilis effe poteft, quandoquíde illius,ut ex fequentib. patebít,ín runapendís thora- cis abícefsibus, & etjciendo ex utero emortuo fcctu ufus fit, Subeffe Ítacp erroreín Diofcoríde manifeftiffimu eft, ubí radice Tufsilaginis djevsoy efTe ínquít, quem ta. Diofcorilisloe men nemo ínterpretu,quod fciam, anímaduertít . Hoc etíam adijciendi duxi pro 4 eiiettdetus,. confirmanda Diofcorídis defcríptione,& confutanda erronea quorundam fenten, tia, lores T'ufsilaeinis effe fueacifsimos : js ehím enatís breuí uígor uítatg durat, longiísimat mora triduum aut quatríduum, poft quod ilíco RUE flaccefcen, 4 tein N | ; Z[ NN , j / ' j » ; Y L, & Li M j N N 1 N | dd | My Uu TVSSILAGO // PLANTARVM HISTORIAE CAP, L, 141 A tesin papposeuanefcunt, & caducí marcent, ita ut non ní(i uere fefe fortefortuna ferant obuíam,quo potífsímum tempore flos & caulis fine folíjs uident . Quapro- pter quí herbam ipfam hoctemporenon cofpexerunt,& tam fübitam florís & cau. Iis iacturam haud anímaduerterüt, fine utrifcp nafci crediderunt, INos tamen & flo. rem &caulem fepíus oculís contemplatí fumus,ídeodqut utriufcp pictura accederet dilíeenter curauímus, | | LOCVS. INaícitur propefontes,& ín aquofis locis, | TEMPV S. Flores uere,8t ín Aprilicollieuntzab hocením tempore,ut paulo ante diximus; nufquam apparent, Folía & radíx tota aeftate durant, TEMPERAMENTVM. Folia Tufsilaeinis uirentía aqueze fubftantia admiftionem habent,uthacratio nefrígida & humida dici pofsint,Siccauero acríora funt,ídeo(g calida, | VIRES, EX. DIOSCORIDE, Tufsilaginis folía trita cum melle illita,ienibusfacrís, & inflammationibus cun. &is medentur , Eadem ficca íncenía, eos qui ficca tufsi & orthopncea ínfeftantur, quumfumum per ínfundibulum híanti fu(cipiuntore, fanant , Abfceffus thoracis rumpunt. Eadem radix fuffita poteft, fcetumi emortuum ínaqua mulía cocta & pota eijcit., EX GALENO. Bechium ídeo nuncupatum eft,quod &5y«c, id eft, tuffes & orthopnceas fuuare creditum fit, fi quís uídelícet folia arida autradicem ín prunis accendens, afceden tem índe fuligine ínfpiratu attrahat, Eftantem modiícéacrís,ut fine moleftía nox ueomnes thoracís abícefTus credita fit rumpere , Sanéfolía uíridía partes cruda ín. 5 flammatione obfeffas illítu extrínfecus adiuuant;propteraquac humidítatis admi, ftionem,qua omnía uírentía tenera,alía plus,alía mínus participant, INam ficca Be chíj folia acríora funt, quàm ut ínflammatione laborantibus partibus conueniant, EX PLINIO, Tufsilaginis aríde cum radice fumus per arundinem hauftus aut deuoratus,ue- | terem fanare díciturtufsím:fed & ín fingulos hauftus paffum guftandum cft, DE BVGLOSSO* CAP» LD NOMINA. ovraozzoNw Gracds:Bueloffum,Bubufa fíngua, Bouislineua Lati nís, quod fcilícet eius folía bubulze linguae fimílía fint : officinis & her- D^ R barijs Borrago, Germanís 25urzet(cb dícítur, Alía uero herba eft QqUa3e 80/490, & hodie BuglofTa uuleó nomínatur,ut fuo oco indícabímus, ve : FORM A. Bugloffum V erbafco fimile eft, folium habens in terram depreffum, afperum, -nigríus, bubulzlínguenon difsimile, Florem cceruleum,fpeciofum, Qyuze nímírü defcriptio íta hodie uocate Borragini herbae quadrat, ut nemo non, nífitalpa cx- cior fit;ueterum effe Bueloffum uideat, Qui tamen eíus rei plura areumenta defi, derat,ea quz libro prímo;cap,xxxíij, noftrorum Paradoxorü produxímus, legat, & nihil puto deinceps dubitabit, | | Cam » v LOCVS, INafciturin planis & fabulofislocis . Pafsím etíam hodíein hortis feritur, ob id olitoribus optímé cognitum, | TEMPVS, Carpitur Tulio menfe, Hy mener Fc TEMPER A^ PLAÁNTARVM HISTORIAE CÁP, LI, 143 TEMPERAMENTY M, Buefoffum calidi fiumiditg temperamenti eft. ^ VIRE $ EX DIOSCORIDE Folium Bueloffiín uínum deiectum animi letítíam efficere credítur. Aiunt quee tres caules emittat fi cum radicibus & femine totateratur, & ín potu detur, contra tertíanos ripores prodefle:ad quartanas uero qua quatuor. Horum autem deco, Goin uíno fiat, FHerbam abfcefsibus etíam utilem effe ferunt, | EX GALENO. Bugloffum uínis inie&um letítize & hílaritatís caufa efTe creditum eft, Sed & tjs qui obfauciumafperítatem tufsiunt, ín melícrato coctum conuenit, EX PLINIO, Buefoffo praecipuum quod in uinum deiecta, animi uoluptates auget, & uoce tur Euphrofynum, Bugloffo inareícente, (i quis medullam é caule exímat, dícatGg ad quem liberandum febre íd faciat, & alliget eí feptem folía ante accefsione, aiunt à febreliberari, EX SYMEONE SETHL Bueloffumurinam cit, & fitim fedat , Caules eíus cocti & crudi comefti íecoris affectibus profunt, A uíatoribus ex eo conficitur zulapíon,& eft utile, DE BVPHTHALMO?» CAP» LII* NOMINA govooAAMOoN Grace Buphthalmü Latine, Hodie oculus bouisaut uaccee, X Cotula non fcetída herbarijs uocatur, Ciermanís X ínofjaug/ E oer JA fiaug. Duphthalmumautem nonalía ratione dixeruntueteres, E c» d quàm quod eius flores oculi ímitentur formam, S boum potiísimüu ocu lis (imiles fint. Grermanice etíam A stotll/hoc eftuaccinum anethum dicitur, quod Ícilicetuerum Ánethum eius folía referre uideantur, FORMA. Colula tion foca fida. Bupbtbalinima cur dictum. Aneibum iaccta tum, Buphthalmtum caulem tenerum emittit,folía fcenículo fimilia, floresTuteos An. themide maíores,oculorum fieura,unde & nomen traxit. Ele fiquidem notz ada- mufsími conueníuntherba quam uulgus herbaríorum Cotulam non fcetidam uo cant:caules fiquidem eius teneri, folía fceniculo fimilía, INec te moueat quod à Dio Ícoríde Buphthalmo utei flores tribuuntur , Cotuleautem non fcctide albi fint:ad diícum enim mediümue Diofcorides refpexit,quod luteum eft)non ad ambitum, in quo folía radiata candida, ut in Chamaemelo, exiftunt, Quod dicimus , confir mant que Galenuslib,vi.de fimpl.medic.facul.ín hunc modum fcribit: BuphthaL mi,inquiens,Hores colore Anthemidis floribus fimillimi funt, fed multo maiores, Serapion quocp florem eius magis luteum lore Chamzemeli effe aít, Si itaq; An- themídís floribus fimillími funt, necnifi fola magnítudine differunt, & Anthemi dís proprie dicte flores ín medio lutei, & perambitum candidi exiftunt;necelfe eft ut Buphthalmi etíam flores tales (int , ut fcilicet candida illorum folía,Tuteum me; dium cíngant. Quid multa e Buphthalmiflores ab Anthemídis floríbus nó nifi fo» la magnitudíne differut : erandiores ením Buphthalmi flores quàm Anthemidís Obieclionis fos lutio, confpiciuntur,relíqua facie quamfimillimi, Quod igiturad coloremattínet,ín nuL. lo uaríant, lam dictis accedit, quod Serapionís interpres fub Cotulae nomine Bu phithalmum deliníat. Denics congenerem effe planéherbam Buphthalmum cum Anthemíde Díofcoridis tractandi ordo abundé docet, quum conftet illum tres her bas fibiadmodiü fimiles, Chamzemelu nempe, Parthenitz, & Buphthalmir,uno in loco defcribere, V ndeiteri palnu fit Buphthalmti effe Cotulánon fcetidam, quod fcilicet Chamaemelo proríus fimilis fit,excepto duntaxat flore;qui in illa maior eft, LOCVS$ f — SN e / dL Sora A er S/N f/7 n SS LA d z LT WM f SM NY 7 7 E el. i N | / ANA NS B bBVPHTHALMVM PLAN/JARVM HISTORIAE CÁP, LII, 145 In campis & circa oppida nafcitur, TEMPVS, Carpitur Iulio Auguftot menfibus,& duratetiam ufqzad autumni medium, TEMPERAMENTVM, | Flores Buphthalmi acriores funt Chamgmeli loribus,ob id illis funt calidiores, VIRES EX DIOSCORID E, Buphthalmi flores cum cerato tríti, cedemata & duríties difcutiiit, Ferunt poft exitiabalneo potam, regio morbo correptis colorís bonítaté tractu tem porís red dere. | | EX GALENO, Buphthalmíflores Anthemidis floribus uehementíus difcutiuntjadeb ut &du. ritíesex cerato mixtifanent, Me? EX PLINIO. Buphthalmos cum cera fcirromata difcutit, DE BELLIDE- CAP-* LIID | J. NOMIN A, SENIELLIS necp à Díofcoríde, necgà Galeno, necalijs etíam Girzecis, quod 3(« Ícíam, defcripta eft, ídeog ereco nomine deftituítur, Latinam itac; dun 9:05 Wtaxatappellationem habet, Bellis fiue Bellius,autore Plínío,nomína Eee esit, GENER A, Ic/ober roteblimle nomínant., Altera fylueftris, quam uuleus herbariorum Pri » mulam uerís, quod fcilicetuereínchoante mox erumpat, Giermaníautem (3f. Prinula ueris, . lieble/8CA Leinseitlófle nuncupant, Maiorem officinz nónullae Confolídam me. Cófolidenedia. díam,quod credatur uulnera glutínare, Ciermaní Dengbliim uocant, INosalíam Coníolidam mediam ínfrà defcribemus. nS FORMA. | IVlínor hortenfis, fylueftri praeter lorem qui rubicundus eft, per omnia fimilis siivor. eft. Conftantueroflores íj ínterdum fimplici,;interdü multi plicifoliorum cóotextu, ut pícturaaffabré oftendit, Sylueftris, Pliníolib.xxvi.cap.v.tefte;flore coftatalbo, plisj loas exs aliquatenus rubente,quínquagenífternis, interdu etíam quinquagenifquinis bat, £lic«w- bulis citcínato,folío pingui,in terra acente,ín rotundum oblongo,leuifsime ferra, to, Neq; obftat quod Plinius lib.xxi.cap.viij. Bellio luteum effe lore tradat, quía nonadambítum, fed ad diícum mediumue floris, quod fantluteum eft;refpexit. Hinceft quod à quibufdam Plinij locus italeeatur; uuteum & Bellio,ut fubaudia tur femen, Vlaíor Bellís proceríior affureit,folio nonadmodum díuerfo,altioribus wis, duntaxat crenaturís laciniato,colículis tenuibus, furculofis, cubiti altis, lore prio. rínon diísímili , maiore, paucioribus tantum barbulís, &ín uniuerfum candidis, medíumluteum ín orbem concinné cíngentibus, SUOUEOE VS. | Dafsim in pratisuterque nafcitur Bellíus,Iam & ín hortis feritur,fed flore multi plici,barbularum ftipatu denfiore. | | TEMPVY S, | | Minor prímo ftatím uere apparet, &tota feré aeftate durat. Mlaior autem in Ma, io menfefloret,quo etíam tempore carpi debet. TEMPERAMENTVM, : . Béllius uterque calidus & ficus eft,id quod ex Plinio colliei poteft,qui iflorum addit ffionatblánt. BELLIS MINOR | HORTENSIS., . BELLIS MINO SYLVESTRIS, Wehen. —00 0 147 148 BELLIS MINOR / . Sxngolüm, - PLANTARVM HISTORIAE CAP, LIII, 149 & addifcutiendas ftrumas ufum effe fcribit, Acetofus tamen fapor quem in euftu mí 5 . nor praefefert,alíquam frieiditatís ín ea portionem effe monítrat, Quicquid tame fit,exiccare Dellios euidentifsimum eft. VIRES. Quotquothodie uiuunt uufnerarii herbam Bellium effe nouerunt, ualet po^ tilsimirín capitis fractura admota , Succus etíam herbae utiliter uulneratis bibitur, Laudatur etiam herba ad membrorum refolutionem, quam Cirzcí paralyfinuo, cant;itemt ad podaeras, ifchíada, & aduerfus (trumas, DE BRATHY-* CAP» LIIID NOMINA. PAOYZ nox Bolovipy Cirzecis, Sabina uel Sauína Romanis, etienbaum Germanís dicitur, Officinae nomen uetus retínuerunt, dw) GENER A. | | E DuümeftgenerumSabina, Vnum quodhic pictum exhibemus:al terum T'amaricís folía habens, FORM A. Prími generís Sabinafoltjs Cupreffo fimilis eft, fpinofior tamen, eraui odore, acris & feruens, Arbor breuis, & in latitudínem magis fe fundens & explicans. To píaríus ítacp frutex eftímmortali coma uires; patulo faftíoio, iuniperi fimilitudine, | LOCVYS, Pafsim ín hortis nafcitur, TEMPVS, Quouiís tempore collioí poteft; potifsimüautéautumno dum femine pregnans eft, TEMPERAMENTY M. | | Tertij eft ordinis excalfacientiu & deficcantium, & ex numero eorum quae uel maximétenuium funt partium, | VIRES EX DIOSCORIDE, Priorisfoltjs nonnulli pro fuffitu utuntur. V tríufcg folía nomas fiftunt.Inflam. mationes illita mitígant, Cum melleillita nierítías repurgant, itemq fordes & car. bunculos abftergunt, Cum uíno pota fanguinem per urinam ducunt, fcctumQ ex cutíunt,Idem appofita & fuffita praeftant, Mifcentur uneuentís excalefacientibus, priuatim Cileucíno, . EX GALENO. Sabínaex numero eft fortiter exíccantíti, idip fecundum tres qualitates quas in euftu praefe fert (imiliter CuprefTo,nifi quod ea acríor eft, Sut fic dicà, magis aro- matíca,feu odoratíor, loítur huius quam modo díxi qualítatís eft particeps,nempe acrímonize cóofiftentís ín calído temperamento,;preterea amarítudinís & ad(trictio: nís obícuríorís quam inCupreffo.Síquide quanto magis acrímonía fuperat;tanto etiam potétius digerit, Tracy elutínare nequitob ficcitatis & caliditatis robur, INam utríuícp illi tantum ineft, ut etíam tendat, & inflammatione afferat , At putredíni, - busfimiliter Cupreflo accómodarí poteft, maximeétjs quae malíeniores fuerint, & diuturníores. INam hee cítranoxam medicamenti uehementíam perferunt , Quín & quzatra funtreddíta, & admodum fordida,ea cum melle expurgat.Carbunaz los itemfoluit, Porro ob effentize partíümue tenuítatem meníes quoqj prouocat, ut fi quid aliud , Etfanguínem per urínas mouet, Fcerum etíam uíuentem ínterfi cít,& mortuum eíjcít. Vnguentis inditur, & potífsíimu Gleucíno, & ín multas an- tídotos inijcitur, C)uídam uero etiam Cinnamomi uíce duplum eíus adíjciunt;eft ením extenuandi & digerendi facultatis,fi pota fuerit, | EX PLINIO. Sabinaà multis in fuffitus pro thure affumitur, In medicamentis uero duplicato IN 35 pondere / 150 Greuenbaum. SABINA A B PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, LIII 151 pondere eofdem effectus habere quos cínnamomum traditur. Collectiones mi» nuit, € nomas compefcit., lllítzulcera purgat, Partus emortuos appofíta extrahit & fuffitu.Illiniturieni facro & carbunculis, Cum melle & uino pota,regío morbo medetur, Ciallínacei &enerís pítuítas fumo eius herbae fanari tradunt, DE BATO-» CAP- LV» NOMIN A. ATO Cirecis,Rubusautfentes Latínis uocatur, Aliquibus Mora ua- tícana,corrupta uoce,eíus fructus dícuntur, cum dicendum effet mora uacinía, Nam ín hodiernum ufque diem Girecí mora illa 4 Barre , Bedae: hee 1: Beine cognominant. teftís Cralenus libro fexto,de compof, medica, fecundum locos,cap. prímo, Vergilius ín Bucolícís unius líterae ímmutatione ua- cinia uocauit, inquíens t Alba líguftra cadunt, uacínía nígraleguntur, Edog.fj, A noftrz ztatís medícis barbarís & herbaríjs mora baccí appellantur,cum illís dícen dum effet mora bati. Theophrafto libro íij, de plantarum hiftoría,cap.xvítj, Cha- meebatos,quafi dícas humilis rubus;appellatur, Giermanicé 2510mber, FORMA, | Rubum omnes nouerunt,ubique enim ueftibus practereuntium fefe affioít, re, moramq uíatoribus ínfjcít. Caulem habet minacibus ac pungentibus fpínís & acu leis ueftítum, Folía íncífurís díuifa,nipricantía ab uno latere, altero candentía, Flo. rem initio rubefcentem,deín candidum profert, quo abeunte fructus exít,quí cum maturuerít moro perfimilís fit nierefcens,auibus oratus, nec hominibus ínfuauís cibus , Ineft illi fuccus fangüineus,& ueluti cruoreatro manus ínficiens, LOCV$S . Pafsimin dumis prouenit Rubus, qui protínus quàm pauló accreuit,retro uer. oíitín terram,atque ítaradícatur,íterumq ex fe nafcitur, '"EMPVS. 'Diuerfistemporibusfolia, lores & fructus Rubi colliguntur, Folia nanquein uere;flores eftatis initio, lunio nimirum & lulio menfibus ; fructus autem ubííam maturuerít per mefles & extrema zeftate decerpitur, TEMPERAMENTVM, Rubifolía, eermína, flores, fructus & radix qualitate adftríngente participant, eagp non obfcura. Bed hoc ínterfe dífferut,quod folía potifsimix & recens nata plu- rimum ínfe habeantaquez fubftantie, parum uero ad(tríngant, Eadem ratione & SE germína, Eftítacg eorum temperies cx terrea frígida effentía, & aquea tepida, Fru- Cusautem,fi quídem maturus fuerít, non parum habet fucci temperatí calídi, qui dulcis eft. Proinde eam ob rem, & propter modícam adftrictionem, efui non ínfua uis eft, Atímmaturus à fríoida terrea fubftantia uíncitur,ac proínde acerbus eft, & exiccatoríus, V tercp autem ficcatus reconditur,ualídíus quàm recens deficcans. VIRES. EX DIOSCORIDE. Rubusadftringit & deficcat. Capillos tingit. Ramorum eíus decoctum potum aluum fiftít,& foeminarum profluuía cohibet, Prefterís morfu utile, Giíneiuas fir. mat. Orís ulceribus folía cómanducata medentur. Cohíbent herpetas, & ín capite achoras , oculos procidentes, condylomata & haemorrhoidas,illita folía (anant, Cardiíacís & ftomachi doloribus tríta & impofita fubueniunt, Succus ex caulibus, folíjstp eius expreffus,&in fole coactus, efficacius omnibus íam díctís medetur, Fru Cus eius optímé maturi fuccus,ad orís medicamenta cóuenit.Siftit & aluum ín me día maturitate comeftus,Flos quoq eíus ín uíno potus aluum fiftit. IN 4 EX GALE EET $", ER po f (ou de PLANTARVM HISTOR I ÁE CU P. XY, 153 A EX GALENO, Folía & germína Rubi fi mandantur, aphthas &alía or ís ulcera fanant. Quin & alía uulnera glutinare ualent.Flos eíus eandem fructui ímmaturo facultatem pofsi det:utracp ad dyfenterías,Suentrís profluuía,eiustg robur deperdítu,& faneuínis expuitiones,idoncaremedía, Radix prater adftrictione non paucáín fc habet fub, flantíam tenuem, propter quam etíam ín renibus lapides comminuit, EX PLINIO. INec Rubosad maleficia tantum genuit natura; ideot ex eís mora uel homínib, cibos dedit, Vim habent ficcandi;ad(trín cendíg,einoíuis,tonfillís, genitalibus ac- comodatiífsimi, Aduer(antur ferpentium fceleratifsimis, haemorrhoidi & prefteri, flos & mora, Scorpionum uulnera fine collectionum periculo iungunt. Vrínanm ciunt. Caules eorü tunduntur teneri, exprimiturg fuccus, mox fole cogiturin craf fitudínem mellis, fingulari remedio contra mala orís, oculorumij fanguinem ex. creantes , angínas, uuluas, fedes , ccelíacos , potus aut illitus , Orís quidem uítíjs etiam folía comanducata profunt,& ulceribus manantibus, aut quibufcuncp in ca, pite illinuntur, Cardíacis uel ficperfe imponunturà mamma finiftra, Item ftoma- chi doloríbus, oculis procidentibus, Inftillatur fuccus eorum & auribus , Sanat condylomata cum rofaceo cerato. Calculorum ex uíno decoctum praefentanett eft remedium , Item per feín cibo fumpti cymze modo; aut decocti ín uíno auftero, la- bantes dentes firmant, Alu fiftunt & profluuía faneuinís , Dyfenterícis profunt, Síccantur ín umbra,ut cinis crematorum uuam reprímat, Folía quoque arefacta & contufa,íumentorum ulceribus utilia traduntur. IVlora quein ijs nafcuntur,uel e£. ficaciorem ftomatícen prebuere quàm fatíua morus , Badem/g com pofitíone, uel cum hypocifthide tantum & melle bibuntur ín cholera , & à cardíacis, & contra araneos,Inter medícamenta qua ftyptica uocant,nihil efficacíus Rubi mora feren. B tísradice decocta ín uino ad tertías partes,ut colluantur eo orís ulcera, & fedís fo- ueantur,tantaq uis eft utfpongiz lapidefcant, IDE BALLOTE- CAP» LVD NOMINA. | ES]A A A QT H, petty weelenp Cirzecis, Ballote Latínis, Officinis IMlarrubiu | («| nigrum,aut Vlarrubíaftrum;aut Prafsium fcetidum dícitur, Germanís merdtim nia V fcbwatts 2nbou/ober 2Wborn weible, IVlarrubíum à fimilitudine fo. graucu dici. E28 liorum, nigrum à caulis colore, qui niger eft Vlarrubi refpectu,dicta allote eít, FORM A. Caules ex fe mittit Ballote quadrangulos,nígricantes,fubhirfutos, ab una radi. ce complures. Folía IVlarrubío fimilia, maiora tamen,fübrotunda,pilofa;per ínter. ualla in caule difpofita, Apiaftro fimilia;eraueolentía, undealiqui Apiaftrum eam uocarunt, Flores ín rote fpeciem caules círcumíacent, Theophraftus etiam lib, vi, cap.1).de híftoría plantarum, Ballotenfolio herbído,ferratiori, incifuristp profun- - díoribus & confpectioribus difcreto conflare fcribít, Vnde liquido conftat hanc quam pictam damus effe ueram Balloten,quod illa fit herba fruticofa,quadrangu- - líscaulibus affurgens, nierís, hírfutís feré, folío IVlarrubij, fed maiore, pilofo, cin. gente per intercapidines caulem;odore graui, orbículato florum purpureorixam. bítu,quifcapos uertícillatim obducunt, | | LOCVS ! INafcitur propter uías, domos, fepes, ccemitería, & alijs umbrofis in locis. ; TEMPVS, v4 uM ——— LÍ VAT BALLOTE " PLANTARVM HISTORIAE CAP, LVI, | 155 TEMPVS r Floretin fine Iunij menfis, initio Iufij,quo fané tempore carpi cómode poteft, TEMPERAMENTVM, Amara & actis eft,ideoG calefacit ín fecundo ordíne iam completo;aut tertío re milTo:deficcatautem ín tertío, | VIRES. EX DIOSCORIDE, Huius folia cum fale illíta,canis morfibus medentur, Feruenti cínere flaccefzen- tia,condylomata reprimunt,fordída (g ulcera cum melle purgant, EX PAVLO, Ballote,quodalij Vlarrubíum ni orum dícunt, acris eft & ab(terforia facultatis, Illítum cum fale canis mor(ibus medetur, "^" EX PLINIO. Viis eius efficax aduerfus canís morfus, ex falefolíjs tritis impofita, Item ad con, dylomata,coctís cinere,ínfolio olerís.Pu reat X fordida ulcera cum melle, DE BATRACHIO-* CAP» LVII-* NOMIN A. ja TPaxron Cracis,Batrachium & Ranunculus Latinis dicitur, Apu 244! leius Sceleratà nominat, Vulous medicorum perperàm Pedem coruí » s üocat, Bunt etíam qui Flammulam,ab urendí facultate;appellant, Get, exc2s3 maniloanenfag. Batrachíon autem fiue Ranunculus dicta efthauddu bie, quod limitibus humídis opacísq marginibus ranarum morelztetur:aut quod aquís ubi ranz degunt potifsimir, eaudeat,;aut quia inter eíus frutices ranzefrequen terínueniantur, Aerefteuero Apium feu Apiaftrum, quod folíjs aptum emuletur, 5cclerata, eo quod comefta noxía fit: ucl, quod magis arrídet,quía ualidi (celeratit mendícantes fibi crura & lacertos hacipfa dilaniant, quó pofsint impudentius ft pem extorquere, atque hacímpoftura pecuníolam aucupari, | GENER A. "Plura funt Ranunculi venera, Díofcorídes uero & Galenus quatuor potifsimi efTe tradunt, Prímum duplex eft: huíus enim generís Ranunculus quidam fytuc- ftrís c(t: & híciterum duabus difcrimínatur dilferentíjs, Vnus enímluteos lores profert, & Germanis weiffer Doanenfif dicitur, Alter uero purpureos, quí mihi, quod ícíam, nondum uífus eft , Quidam autem hortenfis, quí nífi cultura accedat proueníre haud folet, Hícitidem duplex eft, V nus qui fimplici florum textura con ftat, Germanicévngefülter garten banenfif , Alter multiplice foliori ín floribus copagem obtínet,ídeoQ Germanis gefülter garten banenfá& dictus eft, Alterum quodáfolíorum fimilitudine quam cum Apij folijs obtínet,à nonullis ewe dyeuy, ideft, Apium fylueftre, uel Apíum rifus cognominatur, Germani YOafferbaner fif uocat, l'ertíum genus exiouum eft, ob id etiam Germaniís tleíiner Doanen(fig nomínatur. Quartum etíam míníimum,;eermanice YUalbtbenle appofitífsima uo. ccappellatur: eftením ínter reliquas herbas quae germanice Pedes valli uocantur, & mínima, & nonnifi ínfyluis ut plurimum prouenit, adeo compofita uoce re- €tílsime YDalobenle nomínatur,quafi dícas mínima ínter pedes Galli, & in Íyluis prognata, Bftiduüm generum: unum quidem lacteo flore, alterum luteo,ut pi ura docet, Prímu autem quodlacteo flore ornatur,eftid quodà Diofcoride pín oitur,vermanicéuocatur YUcif walobenle, Alterum;6as gelb walbbenie. FORM A. Prímum Ranunculi genus folía Coríandro fimilia habet,[atiora;uel ut Plinius ait,ad maluzelatítudiné accedentía,fübalbida & pínguía , Ploremluteum, interdu purpureum, Caulem non craffum, cubíitali altitudine, Radícem paruam, albam, | | amaram, Scelerata, Flanmula. Ranunculus una de dicíus, Koreste apium, Scelevata, Sylueftvis v4a nuticulus, Hortetfise Apiu fylueftre, Pritttiitt getius: 156 (4j DUISS RANVNCVLI PRIMA SPE. CIES SYLVESTRIS SBeffer Danenfág.— em e iz * z S vt z S» de a t» $2 E & &» [57] à RANVNCVLI HORTENSIS SIMPLICIS PRIMA SPECIES. RANVNCVLI PRIMA SPECIES HORTENSIS. MVLTIPLICIS, e SSaffür Ganenfág. SECVNDA SPECIES. ^ RANVNCVLI RANVNCVLI CAS TERTIA SPECIES, RANVNCVLI QVARTA SPECIES LACTEA, RANVNCVLI QVARTA SPECIES LVTEA, N £d68 valobenle.— . M cm ns EE i rl PLANTARVM HISTORIAE CAP, LVII, 163 À amaram,adnafcentias Ellebori modo habentem , Caeterum eflecit cultura, ut qui - ín limitibus fimplici foliorum compage flores oriantur, eemíno quodam denfotg acmultiplici foliorum ftipatu nunc ín hortís collucefcat, quemadmodis píctura a£. fabrémon(trat, Alterum genus lanugínofius, uel ut Pliniusinquít foliofius, altío, Alert, recaule,pluribus foliorum íncifuris, copiofiffimuin Sardinía, acerrímumdt, quod íam Apium fylueftre nominant, T'ertíum genus ualde paruum, grauí odore,flore Tertium. quiaurifpeciem refert . C'uartum huíc fimile, flore autem lacteoautluteo, radice Qzartun. iongiore,& modo quodam nodofa;guítu acrí, LOCVS. Primum eenus Ranunculifylueftrís lutei fine cultura circa fluenta , & in fimiti, bus pratísqp humidis &ulígínofisprouenit, Horten(is uero adhibito cultura in hor tis nafcitur . Alterum genus fecus aquas & fontes gignitur, & apud Sardos copio: fiffimum.Ea fi comedatur,uefcentibus neruos contrahit,ri&ctudggora diducit,ut qui mortem oppetunt,uclut ridentíü facie íntereant, Ob id Sardonius rífus ín prouer, Setonierjur bium ceffit. Bt(iautem noftra non perínde efficax fitatqg ea quze ín Sardinia nafci. tur, tamen hanc uchementiffima etiam erodendi facultate efle preditam , ouftus oftendit. Tertium genusin pratis & campeftribus paffim prouenit. Ciuartum, ut CGiermanícum nomen palàm demonítrat.fyluis familiare eft, Liuteum uero ín ual, lefupra & infra Bebenhufum monatteríum iuxta aquas copiofiffime nafcitur, TEMPY S | Primum genus hortenfis Ranunculi lutei, ftatim inter initia Aprilis foret: IVa, ioautem menfe difperit,& nufquam fubinde confpicitur.Secundum & tertium ge nus itídem tota ze(tateinueniri poffunt, Quartum ín uere, Aprili nimirum menfe, tantum apparet,quo fané temporc hocipfofylue, luci &nemora fcatent,floribust eius candícant, B TEMPERAMENTVM, Omnium tum radix, tum uníuería herba uehementer calida & ficca eft , Primt tamen generis fylueftrís lütei, nó perínde acreliquorir acrís admodum eft facultas, VIRES. EX DIOSCORIDE. Omnium folía & caules teneri fi íllinantur,exulcerandi , & cruftas cum dolore creandi uim habet, Proínde fcabros ungues & fcabíem tollunt, & ftígmata delent, myrmecias, acrochordonas &alopecías modíco tempore illíta fanant , "'epído eo- rundem decocto pernionesfouentur, Radix ficca trítatp, (ternutameta naribus ad. mota cíet.D'entíum dolores adhibitalenit,eos tamen contetit, EX GALENO. Quatuor habet fpecíatim Ranunculus differentías , Omnes ueró uehementer acrem facultatem poffident;adeó ut cum dolore exulceret, Hacitacy ratione (i mo- deratéutare,pforas & lepras excoríant,&unguesleprofos díuellüt,ac ftiemata di cutiunt,& acrochordonas & myrmecías detrahunt. Quin &alopecías íuuant pau- cotéporeadmota, Nam fi diutius inhaereant,non excoríat folum cutis,fed &ín cru ftam uritur, Atcpigitur hacomnía caulís & foliorum funt opera, fi illinantur uiri. día, Porro radix arefacta (ternutatori e(t medicamenti fimiliter alijs quae ualen- ter dc(iccát,. Sed & dentium dolores iuuat,ut & eos,uchementer fcilicet exiccando, frangat, EX PLINIO. . Omnibus uís cauftíca,fi cruda folíaimponantur,puftulasg ut ignis faciüt. Ideo adlepras & pforas utuntur, 8 ad tollenda ftigmata, cauftícisg omnibus milcent, Alopecíjsímponunt, celeríter remouentes . Radixiín dolore commanducata díu^ tius,rumpit dentes, Eadem ficca concifa,fternutamentu facit. Noftri herbaríj ftru- meam uocant,quoníam medetur (trumís,& panís,parte ín fumo fufpenfa, 4 DE BRYO, , 46 YT kd T (fS Y £2 , N E, A R7 EPUM Ps CC E. E L2 LVPV$ SALICTARIVS. DE BRYO» CAP» LVIII- iés NOMINA. PYON (Gracis recentioribus, Lupus (alictartus Latinis, Lupulus offi. ruputu. eg cinís, uulgo Humulus uocatur. Aliquot Italiae rura;ad eraecam appel, Hindu, 3): lationemalludentes, Brufcandulam, quafi Bryon fcanfilenomínát, Ger 2o. uiuo mani Depfferi Giraecí autem Bryon à Bryoniz fimílitudiíne handdu- biénomínarunt, Lupus uero falictaríus, quía fubít fcanditt falíces, &arbu(ta o- rapi filio mnía circumuoluendo fe círcumplectitur,appellatus eft, Hínc quoque Lupus re. riv. ptitíus nonnullís nominatur, Lupus réplitius FORMA. Caules habetaculeatos;longifsimos, Folia uitis albae, hifpida,& nietíorà, Flo res cínereos feu candícantes, acmultís exilibus folliculis Íquamatím compactiles, Radicem fubnigram,longam, | e IE LOCVS Pafsim & copiofe ín Germania noftra ítxta uepres & falicta prouenit, ex ead ceruífiam potum, quo uíní uíceutuntur, Germani conficiunt, IdeoGiín hunc ufum ín hortis plantatur, | L. ; TEMPVS, Aaüeufto menfe floret € Septembri, TEMPERAMEN TVM. Sunt quirefrigerare Lupulum dicant, alíj temperamento medíum effe putant, Atutríqg,mea quídem fententía,falluntur:flores enim quorum potifsími ufus eft, calidos & ficcos effe,odorís & exauítas,& immodica amaritudo teftan£, Antiquus etiam herbaríus calídum & ficcumín fecundo ordine effe tradit , Denique conftat radíces quoque eíus ealídas effe, | VIRES, EX RECENTIORIBVS. Bilem utrang; detrahit, Abfceffus difcutít , Pítuitam ín aqua inter cutem per aL uum ducít , Succus eíus crudus hauftus uentrem magis fubducit, mínus uero ob. ftructionesaufert , Coctus uero magísab obftructionibus liberat, minus uen» trem fubducit, Auribus in(tíllatus eas à putredíne uindicat,& à fcctore libe: rat, Radíces obítructiones tollunt,lienis potifsímum & iecorís. | | DE VERO^ r7 166 ! NI S E NC C€ytbidi male, — Cyenbici ocible. ' VERONICA... /4 quss FOEMINA. 20 eo 169 DE VERONICA» CAP» LIX» NOMINA, 3E TERIB VS Gracis & Latínis cognita fuerit necne haecherba;nondun j conftat, V uleus autem herbarioru hodie V eronícam, Giermaní 1Fren /55-] b:eif ober OwmbbeylL/ob mirificam fanandí ulcera & uulnera faculta, ISXEXI tem nominant, GENERA, Duüm eít generum V'eroníca; una mas;altera uero fcemína, Difcrímina earum ex defcriptionibus patebunt. | FORMA. | Veronica mas herba eft per terram ferpens,cauliculo dodrantali & nonnunquá etiamlongíore,rubefcente X lanusínofo,folijs oblongiís,nieris,hirfutis &íerratís, floribus ín cacumíne purpureis, femen ín uafculís loculí fpeciem habentibus, radi —.. cetenui, Feemínaitidem perterram ferpit caule lanuginofo, folíjs rotundis inftar D Cepa [yluestris, puli, fe herbae quae Centummorbía & INummularía hodie uocatur,míníme in ambitu in^ cífis,paulo quàm maris uiridioribus,floribus inluteo purputeis, femine ín uafculis rotundis,radice,ut mas,tenui, LOCVS, INafcitur incultis & fylueftribus locis. TEMPVS, lunio menfe oribus & femine abundat, TEMPERAMENTVM, | Amaritudinem quandam & uehementem adftrictionem in euftu prze fc fert,ut hinccalídam & ficcam effe coníjcere líceat, VIRES, IVlirificéad cruénta ac uetera uulnera & ulcera fananda confert. Scabici denique G omnibus cutís uítijs medetur, Ferüt quondam huíus herbae adiumento Regem Caallize elephantíae morbo correptum,à quodam uenatore fanatum effe, cum ís cer uum à lupouufneratum eius herbae comeftíone, & afísidua ín illa uolutatíone,cu. rafle feipíum animaduertiffet, Tumores etíam,in quacung corporis parte fuerint, potífsímum autem ín ceruíce,difcutere poteft. Recentiores huíus ufum uticé com mendantín febribus pefüilentíalibus;iecoris &líenis obftructionibus,poti(simum: uero pulmonís exulcerationibus, DE BVLBO SYLVESTRD CAP» LX» NOMINA. zo ABoz dpo6- Grecis,Bulbusfylueftris Latinis,Sunt quibus Cepafyl y 4| ueftrisappellatur. Crermaníce Selo/veilo ober acfersvvibel, Bulbosau- NW tem nomínanttradices fus membranis tunicatas,fiue pluribus capitulís AS coagmententur, uno folliculo omnesambiente, fiue quadantenus di tinctzleparentur, : FORM A. Hetba eft caule dodrantali,cauo;folíjs porraceis,floribus iij finuatím emicanti bus,fpecíofis,fex folijs écalatho ftellatim radíatís,ex uiridi inluteum tendentibus, capillo íntus croceo, capítulo floribus decidentibus tríangularí, feminibus pleno, radice bulbofa ceu Allium,cítraodorem elutínofa, | LOCVS,. | Infocis umbrofis,circadg maroínes quorundam pratorii copiofe prouenit. C)ua^ rein uallíbusnon procul à Tubíngaiuxta monafterii Bebenhufenfe fitis, Sradíce montis Auftríaciad pratum tenue uocatum, Bulbus plurimus nafcitur, TEMPVS, RBVLBVS - do gibel. SYLVESTRIS, 169 170 PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX, * TEMPVS, Per initia ueris, Martio & Aprili menfibus erumpit,ac ftatím fubinde euanefcit, Semen non tantum ín caulibus,uerumetíam íuxta radicem profert, TEMPERAMENTVM, Amaraaufterag qualitate przeditos inueniet,non hunc, fed & afíos bulbos, quí guftum exacte confuluerít. Proinde hos ab(tergere fimul € elutínare,& nimirum ctiam exíiccare pofle, nemini non notum eft, VIRES. EX DIOSGORIDE, Omnes bulbi acres funt & calefaciunt, ueneremg ftimulant, Linguam & ton- fillas exafperár. Multum nutríunt, Carnes procreant, flatustg faciunt, Ad luxata, collifa,furculos;artículorumdq dolores illití coducunt, Giangrenís & podagrís cum melle, X perfe, hydropicorutg tumoribus & canum morfibus profunt, Cum meL leparíter X pipere tríto illítí, fudores cohibent;& ftomachi dolores fedant, Furfu. res & achoras cumnítro tofto exterüt,Sugillata X uaros per fe, aut oui luteo put- eant, lentipínes cum melle autaceto. Fractís auribus cum polenta, & cótufis ur. ouibus profunt, Fícos ín calídís cineribus tofti, 8t cum mzenarum capitibus crema tis appofiti;tollunt. Cobufti uero &Alcyonio permifti uitia cutís in facie, & nigras cicatrices in fole ílliti emendant, Cum aceto elixí & in cibo fumpti ad rupta faciunt, Cauereueró eorum ín cibo copiam oportet, quoniam neruofas partes tentant, EX GALENO, Bulbiamaram aufteramQ uim manifeftam obtinent, quamobrem elanguefcen tis ftomachialiquatenus auiditatem excítant, Atueró neg íjs inutiles funt, quibus éthorace & pulmone pus expuendum erít, quanquam craflioreac elutínofiore (it corporis fubftantia: etením amarítudo crafsitudini aduerfatur , lenta craffaG nata incidere. Quapropter bis elíixi uberius quidem alunt,fed excreare uolentibus relu- n ctabuntur, utpote omni amaritudine exuti, Tum uero ex aceto,oleo garoQp miftís, efitare fatíus fuerit: nam íta magis oblectabutac nutríent,minustpinflabunt, & fa cilius cócoquentur . Quidam horum cibo abunde & immodice ufi, plane feminis auctam copíam, inp uenerem fe efTe promptiores fenferunt, Hos quog; homines uaríé apparant, INon enim folum aqua elíxos, uerumetíam patínas ex ipfis uarie conditas inftruunt, Alij quidam ín fartagine frigunt , multí ín craticula affant. V'erum hí multam coctíonem haud fuftinent, admodum pauca cótenti, Sunt qui nihil prorfus przecoquant: delectat nancy eos amarítudo ipfa acaufteritas integra, quippequiamplíus ab eaad cibumallicíantur : quanquam ad huíu(modiillecebrá duo auttres plus fatisfacier.Si uero liberalius ficapparati fumantur,;prefertim ubi, utmos eft, crudiores ingeruntur, amplíus crudítatem generabüt. ()uidam etíam non probé cocti,inflatíones & tormína pariüt. C)uí ad hunc modum efitantur,alí mentum mínimé boni fucci procreant, Acplurímum decoctorum, aut bís ctíam, fuccus craffior quidem ille erit,caetera uero melior acalibilior reddetur, EX PLINIO. Bulbi exaceto & fulphure uulneribus in faciemedentur:per fe uero tríti neruo, rum cótractionem,X ex uíno porrigínes.Succu cum melle canum morfibus,Erafi ftrato placet cum pice, Sanguinem idem eos fiftere craditillítos cum melle , Alij fie naribus fluat, Coríandrü & farinam adijciut, Theodorus &lichenas ex aceto buL bis curat, & erumpentíaín capite cum uino aufteroautouo , Etbulbos epiphorís idem illinit,& ficlippítudíni medetur. Aequeuitía quae funtín facie,eorum ruben tes maxime ín foleillítís,cum melle & nitro emendant, Lentígínem cum uino, aut cum cumíno coctis, V ulnerib. quocg mire profunt per fejaut,ut Damíon,ex muL fo, fi quínto díefoluantur. liífdem & auriculas fractas curat, & teftium pítuitas , In articulorum doloríbus mifcentfarínam.In uíno cocti illiti uentrí, durítíem preecor diotum emollíunt, Dyfenterícis ín uino exaqua coelefti temperato dantur, Ad con | uulía PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX, - 171 & uulfaintus cum Sílphio pilulis faba» magnitudine, Ad fudoré tufi ilfinuntut | INer, uis utiles, Ideo & paralytícis dantur íuxtàín pedibus , Qui funtruffi ex his, cítifsi- mefanantcum melle & fale, Venerem (timulant.Sylueftres interaneort plagas & uítía cum Silphio pilulís deuoratís fedant, Et fatiuorum femen contra phalangía bí bitur ín uíno, Ipfi ex aceto íllinuntur contra ferpentíi ictus. Semen antíquí biben- dum ínfanientib, dabant, Flosbulborum tritus crurum maculas uaríetatesqpione factas emendat , Elixosaísís minus utiles adijciunt effe , & difficile concoquí ex ui uniufcuiuíq: naturae, | APPENDIX . Hic quem pictum damus Bulbus, facultaté emollíendi & difcutiendi duros tu. mores habet, Humidís denique & depafcentibus ulceribus toftus calído cínerc,& cam melle trítus atque admotus prodeft, | DE BICIO- CAP» LXDb NOMINA. gi kr0N Grace, Vicia Latinénomíinatur, Officínz non fine maximo er offanaum rore ea pro Orobo utuntur, Giermaníialludentes ad eraecam appellatio eor. : Mg nem, YOic'en fimplíciteruel cum adiectione $am wícfer: uocant, Vícia Viciaunde. p ov aute,ut Varroni placet, dícta eftà uínciendo,quod item ut uitís capreo. dicta. los habeat, quibus furfum uerfus ferpit. NM FORMA. Cubitalialtitudine furit, folijs Aphaces,anguftioribus tamen,flore Pifiminu. tis nierícantibusq in filíquis feminibus, quorum quidem figura non rotunda eft, fed, fimiliterlenti,latiufcula, LOCVS. Síccaloca maximéamat,inter autem feoetes copiofe prouenit, E | TEMPVS. Iunio menfe floribüs & femine przgnans eft. TEMPERAMENTVM. IVledium tenet calidítatis & ficcitatís,ualidius tamen ficcat, in fecundo nimirum ordine, VIRES. EX GALENO. Seminahzcnon folum ínfuauía,fed concoctu etíam diffícilía, & aluum retínen. tía.Perípicuum ergo eft, quum huiufmodi naturam obtineant, alimoníam quogs quae ex ípfis ín corpus permanat, improbi crafsitp fucci efle, idoneam ad humoris melancholíci generationem, - ! Pa DE BLITO, DE BLITO» CAP» LXII» 173 A NOMIN A. [pgsexenex 1A 1T T o N Cirecis;Dlítum fiue Blítus Latinis uocatur, Officinehancher offanaum TET ( bam cum Beta cófundunt non fine magno errore, Grermanís QOaíter dí eror. ) Nicitur, Blitum nomen índe traxit,quod iners &fatuum olus effet,fine fa» nlitum unde uss:-24 5 poreautacrimonía ulla , INam Baíaie (tolídos & ienauos Cirzeci dixe, dictum. runt, Síchodiegraca imitatione focordes, & nullíus mom entíhomínes,blíteosap Bao, pellamus,Ita Plautus in Truculento blíteam meretricem nomínauít, FORM A. Bliítum non pingíturà Diofcoride,fed ab Hermolao Barbaro,homíne non mi. » nus docto quàm diligente,ín fuo Corollarío íjs uerbis defcribítur: Blítum erum pít »» ocyfsime,folíjs betaceís, (ineacrímonía fatuis & infi pidís, femíneut Beta cortíceo, » copíofo,racemofo,ut Atriplex, Radícenon una;non ín rectum tendente,fed muL » tiplici;/obliqua,&prolíxa. Ex quibus utiq: uezbísomnibus perfpicuum fit, herbam quam depictam damus efle Blítum,Hec fiquidem ocyfsímé erumpít,atcg ín altum tollitur, folíag Betacea prorfus habet , Infipida denique & (ineacrímonía , Semen eíus ut Betzecortíceum,copíofum,racematím fin gulis ramís infidens.Radíce non una nítítur,fed multiplici ac longa,non in rectum,fed obliquum tendente,R ectío | rem tamen & magis defcriptioni refpondente f; quifpíam protulerít, non orauabi mur noftram mutare fententíam, ut qui probé perfpectum habeamus ín fjs herbis - quz áDiofcoridenon defcripta funt,facillime aliquem ín tanta rerum pené omnii -— caligine aberrare pofle, ' LOCVS. - Etfifpontefua interdum herba hecproueníat, tamen ut de Blito etiam trad unt, - ficultofolo femel nata fuerit, ípía fe per multa fecula feminis deíectione reparat, ut B ctiam fi uelís uix pofsitaboleri,ficfemel nata pluribus annis reftibili fertilitate pro^ - uenit. , 1 TEMPVS Floretecítate & autumno,femíneG precenans eft, | TEMPERAMEN TY M. Blítum frigidum &humídum ínfecundo ordíne, VIRES, ; EX DIOSCORIDE,. Blítum olerís uicein cibum uenit , Aluo utile eft, nullam tamen medícamento. — fam uim obtinet, ; | EX GALENO, Aquofum eftolus,acuti quis non abfurdé dixerit qualitatis expers, & infipidu: quapropter non ex folo oleo garot, fed addito aceto fepíus meliustaffumitur, INónihil etíam adleuígandá aluum momenti affert, uerum ídipíum perquam exí- - guum eft,quoníam nulla ipfis acris nítrofade adeft qualitas , quae aluum ad excre. tione irritare pofsít, Liquet eti quod mínímaab ipfo alimonía ín corpus dímanet, | EX PLINIO, Blitum iners uideturac fine faporeautacrímonia ulla, Vnde couicium fceminis apud Menandrum faciunt mariti, Stomacho inutile eft, Ventrem adeo turbat, ut - choleram faciat aliquibus , Dicitur tamen adueríus fcorpiones potum uino pro^ deffe, S& dauis pedum illini , Item lieni & temporum dolori ex oleo, Flippocrates - menítrua ifti eo cibo putat, " P 3 DE BYVNIA, BLITVM DE BVNIADE* CAP» LXIID 175 3 NOMINA. peesgoY NIAZ CGracis, Romanis INapus, Grermanis &tecfrüb appellatur, Napu. "a Duníadis autem appellatione à tumente figura quam prazefe fere, irae, Bunias quare J ci deduxerunt, INanqr radix INapi buníadís ín amplítudíne excrefcit,& 4i hs jjj in rotundum extuberat, Clíuos fiquidem, colles, uerrucofatg loca Bsvae Devoi, nominant, | GENER. A. INapí buniadis, quem Gialenus & alíj ueteres ín Raporum cenfum reponunt, duofuntgenera, Vnum fatíuum,quod forma proxíméad Brafsícam tertíz fpeciei xapu uti accedit,radícemqs oblongiorem obtinet, Giermaní huíus generís INapos,Cructen fatis. ftectrüben nominant, Alterum fylue(tre, quod folijs uis Brucze non dífsimile eft, sytuestri. radice ampliore, & rotundiore , Giermanice Léafffediviben appellantur cius c, neris INapí, FORM 4A. Folia habet Rapí, leuiora, Erucae modolacíníata, caulem cubitalem, interdum altiorem, rotundum, flores luteos, Brafsicze proxímos, femen in filiquís, radicem oblongam. | LOCVS, 'Bunias gaudet frigidis Iocís. TEMPERAMENTVM, "Cumeafdem quas Rapum uires habeat Bunías, neceffe eft ídem etiam utobti- neattemperamentum, Eft ítag; INapus bunías in fecundo ordíne calidus, &ín pri 3mohumídus, VIRES. EX DIOSCORIDE. Radix Buníiadis elíxa, flatus creat, minus tamen quàm Rapum nutrit, Semen s eiuspotum letalía uenenaínefficacía reddit, IMlifcetur antidotis, Radix etíam eius fale conditur. EX GALENO, Eafdem quas Rapa uites obtinent, V ide itaque caput de Rapis, P a DE BOTRY, 177 - EJ Red S2 NÉ vr$ ei 5 RS: 6 t26^. R1 et NAPVS BVNIAS SYLVESTRIS Botrysunde e dicta, D - DE BOTRY* CAP» LXIIID NOMINA, k zxo Tv z Gracis,Botrys Latinísappellatur,Officinis & uulgaribus her baríjsíncogníta, Crermanís haud ínepté Craubentraut nominabítur, Dotrys uero dícta eftà femíne, quod racematím ramulis adnafcítur, onec s | FORM A, Herba tota eftÍutea;fruticofa, fparfa, multatgalarum caua habens. Semen totís ramulís adnafcitur, Folia Cíchorio fimilia obtinet, totaq ualde odorata eft, ideodg ue(tibusapponítur, Ex qua quidem defcriptione omnibus manifeftum fit, herbam cuius picturam exhibemus effelepítíma Botryn : uníiuerfa enim herba ad luteum colorem uergit,fruticofa eft, & multis ftolonibus fufa, folijs Cichorij, odoratis, fe- míne círca ramulos totos ín racemos collecto nafcente, Quid multa nulla eft pror- fusnota,qua illi nonappofitifsímé quadret. | LOCVS. INafcitur circa profluentes aquas & torrentes , In Germanía tamen, quod equi- dem fcíam,non nífi fata prouenit, | TEMPVS | Augufto &Septembriad maturítatem maximé peruenit : quibus etiam menf, bus,ut Ruellius annotauít,uenalís herba per Parífienfium urbem defertur , Odo- ris enim eratía Cralli ueftímentis, pannis, X linteis curiofe ínterponunt, Apud Ger manos tamen eíus herbzenulla eft eratia,quod illis hactenus ignota fuerit, TEMPERAMENTVM,. Calídam & ficcam effe Botryn amaritudo eius quz guftui occurrit, facilé mon. ftrat, Item uís eíus incidendi, quae illi propter calorem,tenuitatemq ineft, VIRES EX DIOSCORIDE,. Inuíno pota orthopnccas lenit, EX PAVLO. Planta eftadmodum odorata, quae cum uíno pota non nifi recta ceruice fpiran. tibusauxiliatur, EX PLINIO. IVledetur orthopnoicis, DE PÁKBA S'raubenfraut. BOTRYS "Ei DE BARBA CAPRI* CAP» LX V» | NOMINA. zv o nomíne ueteribus Girzcis X Latinis haec herba uocata fit, nobis | nondum compertum eft, Neque enim Pycnocomon eft,quód à defari,. Hec beyba non l Jt e . eft Pycnocomo.,. | go a catrice. B j| ptioneillíus prorfusabhorreat , Quare Darbam caprínà ínterea donec d p NAE 5 : ; 7 om Ms : La» cipem E certius nomen nacti fuerimus,nuncupabímus,à lorum nímírum figu. ra,qua caprínam barbamreferre uidetur, Crermanicé YDalo geifbart/ut eam fe, gregaremusab altera eiufdem nominis, quz non ín fyluis,ut haec í pfa, nafcitur, fed in pratís € fentícetís,appellare nobis placuit, : FORM A. Caulem habet trícubítalem,angulofum,folíaCaftanee autCorylo fimilía;in am bitu ferrata, flores candídos,exiguos,racematim compaétos, ínftar barbe canze de pendentes,radícem nígram,lignofam,intus candidam, Flores eíus ín íulos abeüt, , I2 CY) NIS? Prouenitin obícurís [yluis, & uallibus nonnunquam mínus apicis, TEMPVYS. Hloret Iunio menfe,ac fubinde femen profert, TEMPERAMENTVM, Calídam & ficcam efTe hancherbam facilé ex euftu deprehenditur:miram ením amarítudínem,ín radíce potiíIimum,euftata exhibet, VIRES. Abftergithauddubié expurgattp, & quz in uenis eft craffitiem incidit . Quam- obrem menfes ducit,educendoGp ex thorace, & pulmone puriauxilíatur.Etín fum p ma, fiue craíTa in eis pituíta, fiue pus, fiuealíud quippíam contínetut eíufmodí,ex^ purgat, Hacutiqr ratione € morbo comítíali competit . Extrínfecus íllíta &Z impofita,tumores ex pituita ortos diícutit, DE BLATTÁA- o Pda Uu E: i05 00.99 nu Tc OU c l4 NOMEA AN. LEE, ! NY UM N NN by SIS x EY MERLO n EN ANM ) i NN MoOXWN 5 UN i I» E E kl rs SN vit ii m it ied NÉ aee COQenooma SN SN (y : M pc UT te z 1 4 i^ ] ; X "S Xr] Z ; SN 4 " Vid DRCWUAWMY / - zu i alogciBbatt. BARBA CAPRI. r Blattariaunde dica, 35 DE BLATTARIA-» CAP» LXVI» NOMINA, 5 VM Graecis autoribus cogníta haecherba fuerit, nondum cópertum ha, NES - 2 ; lor "o , ; : 1 NS |. beo. Plíníus certélibro xxtj,cap.ix.Blattaríam nominat, Inuenitau tem iow nomen hoc Latínum,à colligendis in fe blattís, Ideo couenientifsimo nomíneCrermanis appellabitur &cpabentraut, FORM A. | Plíníusloco am cítato Blattaríam fic píngit: Blatraría eft fimilis V erbafco her. » ba, quz fxpefallitpro ea capta, folijs mínus candidis, caulículís pluribus, florelu. D teo. Ex qua píctura fatís conflat; herbam cuíus picturam damus effe Blattaríam:fic ením V'erbafcum mentítur,ut pro eo fzepíus ab ímperítis decerpatur . Etfuntnon pauci herbarfj, qui hac fimilitudine decepti, eam ínter V erbafci genera connume- rent, Folía tamen, quae mínime funt hírfuta & candida, fed potíus uirídia, faciléab hocetrore paulo attentíores reuocare poffunt, Plures denig; caulículos habet, flo- res itemluteos, ad V erbafci lores proximéaccedentes . Follículos quoque lini in. ftar,ín quibus femen contínetur, LOCVS INafcitur iuxta aquas, & fluminum rípas, TEMPVS Horetlunio & Iulio menfibus, TEMPERAMENTVM. V'ehemensamaritudo cíus fatis docet effe calidam & ficcam. VIRES. EX PLINIO, FExcabiecta blattas ín fe contrahit;ideotp Romze Blattaríam uocant. APPENDIX, INon plura de huíus herbz facultati, apud probatos autores ínuenio,fed haud dubíefi quis ea uti uoluerít,eade quae alía amara, ín corporenoftro efficere poteft, Quia qualía fint;ex capite praecedente facile intellioes. DE DBROMO., kan; DE BROMO» CAP» LXVID NOMINA, : Ip 0. Mo z Greece, Auena Latínísac Officinis, Germanis f2abern dicit; FORM A. Folíjs & culmo T'ítico fimilis , venículís interfecto . In fummo ueró sre ructum habetuclutilocuftas duplíci crure diuarícatas,ín quo femen ín duditur, Radicem copiofam. DOG WS. Pafsim in Germanie agrís nafcitur, acíumentorum potíus quàm homínum pa. bulum exíftit, | TEMPVS. Seritur IVlartío menfe,metitur autem Augufto, | TEMPERAMENTVM, | Auenautmedícametum refriperat, Galenoautore: utalimentum ueró, eodem tefte,calefacit fufficienter. V troque ueró modo exíccat, VIRES. EX DIOSCORIDE. Semen cíus haud fecus quàm hordeum ad cataplafmata utile , Puls etíam ex ea fit cohibendae aluo accómodara , Succus eíus ín forbítione acceptus, tuísientibus | prodeft, ! | EX GALENO, Auenaut medicamentum fimilem hordeo uim obtínet , [Nam illitum deficcat, & digerít mediocriter, & (ine moríu, INonníhil etíam adftrictionis obtínet,ut uenz trís profluuía iuuet, : EX PLINIO. ; D Bemenutileadcataplafmata atquehordeum & fimilia, Prodeft tufsientibus fuc cus, Auenz farína ín aceto tollít naeuos, DE VVAÀ LAN € m AVENA "$ DE VVA CRISPA* CAP» LXVIID ' NOMIN A. XewmETERIBVS ne Gracis € Latinísfrutex ille coenitus fueritme Ígnora, ri re adhucingenuéfateor, C)uare cum nomenaliud quo hunc appellare- Vs mus ín promptu non effet, uuloar€ & qua omnes hodie herbaríj utun- DM S rur nomendlaturam ufurpareuoluímus , Vuam autem crífpam fruti, cem huncdiíxerunt ab intortis fereGyín círculum uerfis (crifpaalíj uocant)folijs,& acinis quos producit, Quo etiam refpícientes Germani noftri, J& enfbeer / ober Atüfcbeer uocant, Latíníus forté uua intorta nuncuparetur, FORM A. ! | Frutex eftramulís multís,aculeatus,rectod Ípínarit mucrone horridus,folijs in tortis ac círcínatze rotunditatis, Apij modo difTe&is,flore ex herbido purpurafcen. te,acinis candícantib.& fplendefcentibus,prímum acerbís, à maturitate dulcibus, Ex fjsabunde conftare putamus,frutícem hunccuíus pi&turá exhíbemus,non effe primam,utnonnullí arbitrantur, R hamni fpeciem, INam etfi caetera reípondeant, tamen folía quze rotunda & minime oblonga funt,ut Rhamní,re puenare manife, fté uidentur, Poffet tamen cítra aliquod uítze difcrimen Rhamní generibusannu metarí,quod fcilicet uiribus illi fimilis admodum fit, quas etíam illi fuo loco adfcri^ bemus, Vid erfpacur dicfa, LOCVS. In frutetis & fepibus nafcitur , non tamen pafsim, Nufquam autem copiofius quàm Tubingeeluxuríat, ubí circaomnes ferefepes fefe profundit, TEMPY $ Veris (tatim initio frutex ille pubet, primum hoctemporefolía, dein flores, ac P nondíu póftacínos feu baccas acerbitate gratas profert, TEMPERAMENTVYM. Hauddubié idem quod Rhamnus temperamentum obtínet, Vt enim hicad. ftringit & refrigerat, (ic etíam illa, Refrigeratautem ín prímo com pleto,autíecun^ do incipiente,deficcat uero ín fecundo, VIRES, E DIOSCORIDE, Folia ignibus facris € herpetis illita auxiliantur. Fertur & ramos eius foribus & feneítrís appofitos ueneficiorü arcere maleficia . B quibus Diofcorídis uerbis fatís liquet, Vuam íntortam non hoc tantum nomíne fepibus apponi ut eafdem mu. niat, atqueadeó alienorum ingrefIum prohibeat, uerumetíam ut ueneficía ab hor, tís propulfet, Vthinc quoqp colligerelíceat, eíufdem cam Rhamno effe facultatis. E GALENO. | Herpetes fanat,& eryfipelata non magnopere calida, Porró ad hzc tenerís uten dum eftfolijs, DE BALSA- Q4 ESECUPSL ! - | fh "A A Éüfelbeer, |VVA CRISPA | Prirta Balfae mine. Hierofolymitas num pomut. iirabile pomi. Charantia. Altera Balfartie ae. Balfamitun, Prin. D Allerius. Balfamitte uox uide tidla, 5 3 DE BALSAMINE CAP» LXIX» NOMINA. | zze*memsy o nomine ueteribus tum Girocís cum Latinis appellate fint hae plan, (Mete Ww teme ienorare ingenuefateor,Puto autem illis plané fuiffe íncoenitas, àla| quod de fjs neuerbum quídem apud eofdem fcriptum ínueniatur. Ho S zd] die Dallamines nomíne uocant, Caufam índicabímus paulo poft, Ger. maníadlatínam nomendationem alludentes,25al(amtraut/haud(arbitror)íne, ptéappellabunt, GENER A. Duo Balfamínes genera damus.Primam,quam nos certíoris difcríminis oratia marem fecimus, Lígures Padani Balfaminá uocát, Hierofolymitani pomum He- truría, Mirabile Gallia, uulgus Italorum Charantíam, quoníá feptí modo ín hor- tisfeneftrísq per cancellos opere topíario facile digeratur, Alteram,quam fcemina nominauimus,[talí neutro genere Balfamintrappellát,priori quidem quod ad fru. cum attínet fimilís,nifi quod minor eft, in alijs difsimilis : neqs enim folíjs , neque etíam floribusrefpondet, V trac planta uifu pulcherríma eft, ut hocfaltem nomi nepíngi meruerínt, Etfi praeftet etiam harum habere picturas,ut de ijs plura inue; ftigandi pofterís occafio alíqua fit, | FORMA. Príma tenuibus prelongist flagellis ultro citro reptantib.euaatur, folijs Vi tisalbaefeu Bryoníz,articulatioríbus,exílibus pampínis ex alarum finu prodeun- tibus,quibus illigantes fefe cancellatím uícinísímplicant pereulis:flore cucumerís exalboínluteumlanguefcete,turbínato utríng fru&u,carnofa cute, & per uerfus uerrucofa,acrigidioribus bullis íntumefcete,cucumeris fyIueftris pufilli fimilitudi ne,puniceus maturo-color, cartilaeo intus punícea uellutea, fanguineusqg fitccus, Pomum maturitate diísilit,inanitasqp confracto patet, femínaintus pomi formam referentía contínens, Altera caulem habet crafsifsímir, Portulacz afsímilem,in her baceo colore rufefcente, folía Salícis, ín ambitu íncifis, flores magnos, purpureos, inftar Confolídae hodie regalís uocatae herbze caudatos, fructum príorí non dífsi- mílem,prímo herbaceu,deín pallídum luteümue,pilofum, qui maturitate dífsilir, inanítastg confracto apparet,femína intus aliquotlentículzcfere figura contínente, LOCVS, INon nififateeín Germania proueníunt, Sed íamin multorum hortís plantatae nafcuntur, TEMPVS Floribus & fructibus preegnantes funt Augufto & Septembri menfibus, TEMPERAMENTVM,. Idem quodTelephium temperamentir,potifsimum alteram;obtínere arbitror, Quare ín fecundo ordine íntenfo;aut certe príncipio tertíj exíccare, nec infigniter calefacere,primo nimirum ordine,eft uerifimile, VIRES. Ex primi generis Balfamines femínibus ofeum exprimitur,ad uulnera, quod ín Corollarío fuo annotauit doctifsimus Hermolaus,przcipuum, INónulli pomum oleo príus imbutum alíquot dies infolant, deinde uel fimo, uel terra tantifper ob- raunt,dum prorfus intabuerit,fic Balfami uires elutínandis uuIneribus adfcifcere pollicentur, inde tractum Balfamínae uocabulum, Qyuid multa ?ín uaneribus fa nandis Telephio non inferiores effe coníjcío,hincggBalfaminas appellatas. INos ta^ men deijs peculíarem experientiam nullam habemus.Poterunt itaque alíj,(i lubet,earundem uíríum facere perículum, DE GLYCYR^ ea | Joss] od Eds On c "E « E | S5alamBratit eoetble, — BALSAMINE ALTERA, DE GLYCYRRHIZA» CA P» LXX» * 101 A NOMINA. | —— zz AYEYPPIZA CGracís, Dulcísradix Latinis, Liíquiritia officinis, riquritis. C 24 Germanis &áfbolms dicitur, Nomen tum apud Ciraecos,tum etíá Gcyrbizaum $a oct (ta à| L'atínosá dulcedine, qua radix eíus praedita eft, inueniffe notius. 4cdics. | eft; quam ut dici debeat, Theophraftus nono de plantaruhiftoría Scythica radix. &3 libre, Scythicam nomínauit tadícem,quod ín Scythía círca IVlaco. T es p: tim paludem plurímum proueníat , Sunt etíam quí doy uoci. tent,quod (itím retenta ín ore arceat. FORM A. Breuis frutex e(t, ramos bínüm cubítorum altitudine f; pargens , ín quibus fofía denía, Lentiííco fimilia, pínguía,tactug glutínofa.Florem fert Hyacintho fimilem, Fructum pilularum Plataní magnítudine;afperiorem tame, filiquas Lentís modo - rübefcentes,breuesdg habente, Radices illi funt longz, colore buxez ut Gentíane, fubacerbze,fed dulces, qua Liícij modo ín fuccum coguntur &denfantur, Hzcdeli — níatío íta Liíquiritize hodie uocatae quadrat, ut nulla penitus fit nota quae ín illa non reperíatur,Fruticofa ením eft,ramos bícubitales emittens, folis lentifcínis, dentis, L- pínguiíbus,tactudp fequacilentore elutínofis. Flore Hyacinthi,fructu pilularà Pla tani craffamento,fed afperíore, filiquas Lentís figura, & breues habente, Radici. — buspreloneis,buxeo colore, & dulcibus. | L.C VS. 1 Plurima & optímain Cappadocía ac Ponto nafci , Multa pratereanecionaua Pabenbergenfis aliquot Germanie noftrae locis, Pabenbergenfi prefertím agro,IO AC HIM I noftri 42€ Gborrhie Cameraríj,uiri do&tifsimi,patría, producitur . Echodien ulquam ferénó feritur ín Sed p hortis, His quae femel comprehenderit, tam pertinaci fertilitate cohzeret,ut uix un» 4,5. quam pofsitradicitus extirpari,tam reftibili fcecunditate regermínat, B 'TEMPVS. | Carpítur Septembre menfe,quando femine praegnans eft;aut Vereilíarum oc- cafu, Flores fuos Iulio menfe profert. ^ TEMPERAMENT TVM. INatura eius noftra temperatura familíaris eft: nam tale monftratum eft effeid quod dulce eft, Sed quum adftrictio quaedam adíuncta fit;uniuerfum cius tempe, ramentum quantum ex calídítate & ad(trictione eft, tepíde potíísimum calíditatís fuerít,quamproxímé ad Íymmetrum temperatümue accedens, Porró quum etíam dulcis fit;humiída quoc fit oportet, VIRES. EX DIOSCORIDE, Succus radicis ad arteríz exafperatíones utilís e(t,oportetautemutlín guae fub. dítus elíquefcat, Ardoríi (tomachi, & adiecinorís thoracistg uítía prodeft. V eficze Ícabíem, S renum uítía cum paffo potus emendat. ldem elíquatus fitím reftinpuit, V ulneríbus prodeft círcunlítus , Comanducatus ftomacho (fuccurrit., Radícum recentíum decoctum ad eadem conuenit, Radix uero ficca ín puluerem tríta, pte- ryetjs commodifsimeinfparoitur. j EX GALENO. Huíus fruticís radícum fuccus ín prímis utilis eft,fimiliter ut eius radíces dulcis, fimultg modice adftríngens . Proinde aíperitates lenire poteft,no folum in artetía, uerumetíam fcabra uefica, ídG temperaturaz mediocrítate , Quoniam autem tem. períe quoque humidum eft quod modicé dulce eft, iure fané fitim arcens medica. mentum eft;nimirum modícehumidum, fimul &natura humana frigidius. R efert Díofcorídes,radícem ficcam ad leuorem redactam, pterygiorum íllítu idoneum — efleremedíum, EX THEO Co— B PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXX, 193 EX THEOPHRASTO, Dulcis & Scythícaradíx utilís ad fufpiría,& tufsim ficcam, atqain totum thora. cislaborantís medicamento comoda redditur , Quín & ex melle ulceribus mederi poteft, Sítím quoq; extinguit,fi teneatur in ore, Qua de caufa tum ea,tum Hi ppa- ce, Scythas decem & duodecim díes degere, S uitam prorogare affirmant, EX PLINIO, Radícis ufus in fubditis decocta ad tertías,cetero ad mellis crafsitudine, aliquan do & tufa.E quo genere & uulnerib. imponitur, & faucium uitijs omnibus , Item uoci utilifsimo fucco, ficut fpiflatus eftlinguze fubdito : item thoraci & iecínori, In orc habentes fitím non fentiunt:ob id quidam Adipfon appellauerunt eam, & hy. - dropicis dedere ne fitirent, INon parum auxilij confert ijs qui perpetua fití excru. ciantur ; ideo cómanducata & ftomatice eft, & ulceribus orís infperoitur, fepe & pterygijs,Sanat ueficcefcabíem, renum dolores, condylomata, ulcera eenitalíum, Dedere eam quidam potuí ín quartanís, drachmarum duarum pondere, & pipe. re hemínaaquze, Cómanducata fanguinem fiftit ex uulnere , Bunt qui & calculos ea pelli tradiderunt, DE GALEOPSID CAP» LXXD NOMINA, AAHO YIZUyeMidile) erace; Galeopfis , V rtica labeo latín, uuleo 9 | & officinis Scrophularía maior, Fícaría, IVlillemorbia & Caftrangula ^g dicitur, Crermanice JA saunourg/GCauvourn/grof figwartsentraut, ENNESS Appofitéautem Cialeopfis appellatur, nomine ex erazeco &latíno com. pofito,quod eíus flores prorfus galeze afpectum referant, Aut fi oraeca cum fati- nís componí haud poffunt, yeiolie cum » & non » ut habent multa exemplaría, Ícribendum erít, utídem ualeatac muftelze afpectum referens : lores ením nó dit fimiles effe capiti illius animalís uidentur , Et íta legendum efle Plinius etíam tefta tur, quí Graleopfin hanc nominat herbam , Scrophularíam autem à curandis (tru. mís,quas Ícrophulas uocant recentiores,díxerunt, FORM A. "Totus cum fuo. caule & foltjs frutex V rtícae fimilis eft, Ioeuiora tamen habet fo. lia, & cum teruntur erauíter odorata. lores illi tenues, & purpurafcentes , Huíus delíníatíonis notzeín uniuerfum omnes , nulla prorfus reclamante, herbae quam uuleus Scrophularíam maiorem nominat,conueniunt, Frutex ením eft quiadhu maní corporis fere longitudinem ínterdum affurgit, folíatg V rtícee habet, fed lac uiora, GC que tríta grauem fundunt odorem, Flores tenues;atque purpurafcentes, R'efpondet etíam locus natalís,utex fequentibus patebit. Effe autem ueterum Ga- leopfin uulgi Scrophularíam maiorem,przeter ea quae íam díximus,manufcríptus quoque codex euídenter oftendit, ín quo pictura íta Scrophularíam refert , ute. mo fit quí eam nonagnofcat, Huc accedit quod ín defcriptione,quam ex Diofcori, de defumpfit;aperte teftatur Scrophulariam maiorem alio nomine dictam effe Ga leopfin & Galeobdolon, INeque facultates difcrepant,fed utrarunque fimiles funt, adeo ut hauddubie ueterum Caaliopfis, recentiorum herbariorum fit Scrophula ríamaíor, INafcitur circa fepes;femitasqo, SC in areis zedificiorum pafsim. TEMPVS. Collieítur Iunio & Iulio menfibus,tum ením potifsimum floret, : TEMPE- Adipfon. Scrophularia ialor. Galeopfis cur dicla. S tauttottts, - GALEOPSIS PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXXI, 195 A TEMPERAMENTVM. Deficcat, extenuat, & difcutít, adeoQg partium efttenuíum, id quod amaritudo quam ín guftu pra fe fert, (atis indicat, VIRES. EX DIOSCORIDE, Folía,fuccus,caulis & femen, duritías,carcínomata, ftrumas,parotídas & panos difíjciunt. Oportetautem bis die cum aceto tepidum cataplafma ímponere,Fouen tur & decocto eíus utiliter, Ad nomas, eanerznas, & putrefcentía cum fale illíta profunt, EX PAVLO. Galeop(is,quam lí Galeobdolon appellant, urticz fimilis herba eft, maiorem - tamenlzuorem habet, & odorem orauem , Scírrhofos tumores dilsipat & emoL - lit.Item ad nomas cataplafmatís modoillíta confert, EX PLINIO. -. Caleopfisfolía caulesiy, durítías & carcínomata fanant ex aceto tríta & ímpofi, ta. ]tem flrumas;panos & parotídas difcutiunt.Ex ufu eft & decocto fucco foucre, Putrefcentía quoque & eangraenas fanat, APPENDIX, Recentiores etíam Scrophularize tribuunt facultatem fanandí ulcera putrefcen. tía,&marífcas.Succum eíus mederí deformítati faciei íam fert elephantíce tradunr, ut índefatís conftet Gialeopfi non díuerfam effe.Semen ín expellendis & enecan- díslumbricis effe efficax adijciunt,id quod ab eíus amaritudine non abhorret, NL — eU Te T3 P DE GALLIO-* CAP» LXXII- B NOMINA. | A A ATO RN; HyeDAcorop, iynA moy Cirecis, Giallíon Latinis. Officinis,ut mul tac alíze optimae herbze,neelecta & incognita eft, Grermanís *Onfer líe. | ben frawwen veeg/ober wal/ ober bet(fro dicitur. [Nomen inuenítex eo cj, "de xiss&l quod uim coagulandií,acfpiffandi lactís habeat, ditum. "al 5 i FORMA. Ramulosrectos, & folía Aparínz fimillima liabet, Florem ín fummo luteum, tenuem,frequentem,ualde odoratum, LOCVS. INafcitur in aruís & humidis paluftribüsuelocís. TEMPVS. lunio & luliopotifsimum menfibus floret. | TEMPERAMENTVM, Caallium ficcum eft & fubacre. VIRES EX DIOSCORIDE - .Flos eíusambuftis illínitur,& fanguinis profluuía cohibet, Idem cerato rofaceo - mifcetur,infolaturgp donecalbefcat,& fic lafsitudínes recreat, Radíx uenerem fti mulat, EX GALENO. Ciallium inde adeó nomen fortitum eft fuum, quodlac coagulet. Facultatem ob - tinet exiccatoríam & fubacrem. Flos eius fanguinis profluuijs competere uidetur, & ambuftís mederi, E(tautem boni odorís,& coloris lutei. ! Ro DE GLE- - :onfee frasven veoftros 5a [] B DE GLECHONE»* CAP» LXXIID NOMIN A. AHXAQN, 2 Bxyay Grece, Puleoium Latinc uocatur, Officinz fatinum nomen retinent, Germanice Doley, Blechona autem appellarut,quod i 4 guftatum à pecore cum floret,balatum concitet, Td quod Pliínío lib,.xx, Exe: cap.xíiif autore, de fylueftri ueré dicitur, Puleeíirueró, quod eius flos recens incenfus pulíces ínterficíat, GENER A, Plinius & Apuleius duo Pulegij faciunt eenera;alterum fceminam,alterum ma rem:necalía ratione differre fcribunt,nifi quod mas candídum , foemína uer) pur pureum florem habeat. Díofcorídes Puleoium mafculum, quod fatíuum alío no. miíneín Dictamni defcriptione uocat, duntaxat depíngit, Sylueftre autem fecun. dam Calaminthae fpecíem facit, quam Latini proprie Nepetam nomínant, ut fuo loco dicemus, FORM A, Pulecium mas feu fatiuum, cuius hic pícturà damus, fruticofum affuroit, & ad cubiti altitudinem increfcít, maximé fi fit quo füftentetur: folijs Sampfychi,furcu. lis hírfutis,rubicantibus, & per interualla purpureo floreorbiculatim coronatis, | LOCVS : Prouenitlocis cultis & aquofis;femeli fatum diutina durat tate. | TEMPVS, . Carpítur dum floribus przenans eft;id quod Iulio & Augufto menfib,accidit, . TEMPERAMENTVM. Í Puleeium quum acre & fubamarum fit, ualde tum excalefacit, tum extenuat, ideog in tertio ordíne calidum & ficcum effe ftatuunt, VIRE S, EX DIOSCORIDE. Extenuat, calefacit, & cocoquit, Potum menfes,fecundas,& fcetus trahit, Cum melle &caloépotum,ea quz círca pulmonem funt, educit, & conuulfis auxiliatur, INaufcas ftomachi& morfus cum pofca potum lenit, Atram bilem peraluum edu. cit. Cum uíno potum uenenatorum morfibus fuccurrit, efectos antmo cum ace- to naribus obiectum recreat, Síccatum & ín puluerem trítum crematumQ eíngi, uas firmat, Illitum cum polenta inflammationes omnes mítioat , Podaeris perfe confert ufquedum rubefcat cutis , Cum cerato uaros tollit, Lienofis cum fale uti- liter illínitur, Decoctum eíus pruriginesfieo lauantur fedat, Inflationes, durítías, GC conuerfiones uuluz in defefsionibus iuuat, EX GALENO. Pulegium calefacereabunde maenum eftteftimonium,;quodillitum rubrificat; . &quod.i quis díutius toleret, exulceret , Extenuare uer fatis indicat, quum hu. mida,crafía & lenta ex thorace &pulmone excreatu facilia faciat,menfesG moueat, EX PLINIO, | IVlagna focietas cum Vlentha,ad recreandos defectos animo;,Pulepío cum furz culís fuís ín ampullas uitreas aceti utrifque deiectis . Qua de caufa dignior é Pu, legio corona uertíoíni quàm é rofis, cubiculis noftrís pronuncíata eft, INam & ca. pítís dolores impofita dícíturleuare , Quin & olfactu capita tueri contra frígorum zeflusqy iniuriam, & À fiti traditur : neque zeftuare eos qui duos éPulegio furculos impofitosauribus ín fole habeant, llínitur etíam ín dolorib,cum polenta & aceto, 197 Blechon, Satiuum Pule gium. Sylucstre. PNaufeas cum fale & polentaínfrigida aqua pota inhibet , Síc & pectorísacuentris | dolorem.Stomachi autem ex aquaitem rafiones fiftit,& uomítiones cum aceto & » ,* 2 q . » L4 4 LÀ F, polenta. Inteflínorum uítía melle decocta & nítro fanat. Vrinam pellítex uino, & R 5 fiami PVLEGIVM PLANTARVM HISTORIAB CAP, LXXIII, 159 A fiaminaum fit, & calculos , & ínteríores omnes dolores, ex melle & aceto fedat, IVlenftrua & fecundas , uuluas conuer(as cortígít , defunctos partus eijcit, Comi tíalibus ín aceto cyathí menfura datur , Sí aqua ínfalubres bibendz funt, tritum infpereitur, Salfitudines corporís fi cum uino tradatur minuit, INeruorum caufa & ín contractíone,cum fale;aceto & melle confrica£ opifthotono, Bibítur ad Íerpen tium ictus decoctum, Ad fcorpionum, in uíno trítum, maxime quod ín ficcis nafci. tur. Ad orís exulcerationes,ad tufsim efficax habetur, Flos recentís íncenfus, puli. ces necat odore , Xenocrates Pulegij ramum lanaiínuolutum, íntertíanisante ac- ceísionem olfactandum dari, aut ftragulis (ubijci, & íta collocari eorum, ínter re» medía tradit, ; | EX SYMEONE SETHL ^ Pulegíumattenuat & calfacit uehementer, quapropter humida & craffa in tho- race, Xin pulmone humida & glutinofa iuuat, & ut excreentur cflicit. Cum uíno albo coctum & potum, calidumq fyncerum menfes prouocat, Extrínfecus illitum ifchíadícis,Gcalíjs partibus frigore affectis auxiliatur, DE GENTIANA» CAP» LXX IIID NOMINA, ENTIARH grace, Gentíanalatínéappellatur, Nomenapud omnes o£. ficínas retínet; Giermanicé 4£ nian coet2Sittervurts nomínatur,Sícà 4| Gientío Illyriorum reoe,qui ín bello prímus eius uires reperit,dicta eft, FORMA. Folia Crentíanze fuxta radicem erumpunt íulandí aut Plantagíni fimilia , fub. 8 rubentía: fed quae à medío caule, praefertím autem cacumíne prodeunt,breuiori. — busincifuris fectafunt. Caulis illí inanís,leuis,díoíti crafsítudíne, bínüm cubitori altítudíne, genículís interfectus, ex maioribus interuollís folía proferens, Flores eiusluteí primum calycibus conclufi,poftea intumefcentes explicantur , Semenín calycibus obtinetlatum,leue, elumofum , ad Spondilij femen accedens , Radícem mittit longam,fimilem Ari(tolochíize longee,craffam,& amaram, LOCVS. INafcitur in altífsimís montium cacuminibus, umbrofis locis & aquofis , Pluri, ma ucro & copiofifsima fub Alpínís montibus ín Illyrío,& ín monte Satienberg haud proculà Tubinga fito, TEMPVS. Horet z-ftate, Iunio potifsimum menfe,dein Iulio femen producit, TEMPERAMENTVM, . Amaritudoímmenfà fatís monftrat radícem eíus effe calidam & ficcam. | VIRES. EX DIOSCORIDE. Geentíanzeradix calefatoríam S ad(tringentem uím habet . V enenatorü mot- fibus fuccurrít duarum drachmarum pondere cum pipere, ruta &uíno pota.Succi drachma,laterum doloríibus,ex alto cadentibus, ru ptís & couulfis opitulatur, He. paticis, ftomachícís pota cum aqua fubuenit , Radix collyríj modo fubdita fcetus eijcít, V ulneraría eft, impofita utlycíum,uulneríbusQg finuatím depafcentibus, po tífsímum fuccus,medetur , Oculis inflammatione laborantibus illinitur , Pro me- conío collyríjs acribus mífcetur fuccus. Radix alphos abfteroit. Contufa radix die. bus quínqueaqua maceratur, poftea ín eadem decoquitur, dum aqua radices fü. perftentemíneántue:deínde ubi refríxerit aqualinteolo percolatur,iterum( deco. quítur,dum mellís crafsitiem contrahat;demum in uafe teftaceo reconditur, R 4 EX GALE- heb Gum. Gehtiatiatulia de dica, SEES R22 Z D í ' ig [] (e , - uj fí : 2C NSGy [.u " 4 WN / f) | SUI GENTIANA PLANTÁRVM HISTORIAB CAP, LX XIIIL. 201 Á EX GALENO, Radix Gentianze herbze admodum efficax eft quum opus eft extenuatione, pur eationc;abíterfione,obftructionis liberatione, Nec mírum fi haec pofsít,quum im penfe amara fit, EX PLINIO. Vusin radice & fucco. Radicís natura eft excalfactoria, fed praeegnantibus non bibenda.Praecipuéaduerfus angues duabus drachmís cum pipere & ruta,uíní cya thisfex, fiue uiridis fiue ficca pota prodeft, Tanta huicuís eft,ut iumentis ctiam n6 tufsientibus modo, fedilia quoq; trahentíbusauxilíetur pota, Stomachum corro» boratex aqua pota, Farína eius exaqua tepída fabae magnitudine pota, ínteraneo- rum uítijs occurrít, Radix tríta ucl decocta, à ruptis, conuulíis, & ex alto deiectis potatur, DE GLYCYSIDA» CAP» LXX V» "Et NOMINA. / AYKYZIAB, twutyie Grecis, Paconía & Cafta herba Latínis dicitur, 3 | INomePzoniz in officinis feruat, Germanis Deontenblim/ A ónígf- - 44 blim/ Didotwirn/2Senignenrof / Menebi(cbzo / 2Denebíctenrog/ ze] Dfingffrof uocatur, Glycyfida porro día eft, quod orana malí puni :alcyfida una —- cíacinis fimilia habere uideatur, INam fidía malí punicí grana à Bxotis nomínan, dedica. tur, Paconíaab eíus inuentore,medícinze perítilsimo,Paconeap pellata eft, Peotiia cit GENERA. | xis Duo eíus genera funt, mas & fcemina, IVlas ínuulgaribus herbarijs f'íntuer youets/fcemína uero 'eonienblüm/alíjs nomínibusGermanicis pauló antécom memoratis nuncupatur, lídem,magno errore, Pzoníantà Píonía dífferre putant, atqueadeo díuerfis etíam capitibus , ímó & uiribus di iungunt, Perendustamenís Esorbetu: - error effet nifi utrícp etíam herbae, hoceft, Pzoníae & Pionie,duplex cenusafsigna rion. | rent,marem nímírum & fceminam,cum tamen fub una Pxoniz nomenclatura,u. trungp genus Díofcorídes & alij ueteres complexi fint, | FORMA, Caulis duorum feré dodranti altitudine nafcitur, multas propagines habens, IVlas Iuglandi nucifolía fimilia obtinet : fcemína uero Smyrnij modo díuifa, Sum. mo caule filiquas quafdam Awmyedalis fimiles profert , ín quib. quumaperiuntur, - grana rubra,multa,exioua, punicí mali acinis fimilia inueníuntur,in medío nigra, pürpurea;quíncpaut fex, Radix marís digiti crafsitudíne,dodrantali uero longitu dine,guftu adftríngens, alba, Fcemínze propagines fobolésue ceu elandes feptem autocto,ut Afphodelus habet. Ex qua fiquidem defcriptione abundeliquet, Paso. níam quz paísim ín hortís nafcitur , & cuíus hic picturam damus, effe fceminam, quod eíus folia Smyrnij modo fintlaciníata , & quod radix feptemaut octouelati glandibus conftet. Reliquae note; potífsímum quod ín ilíquís eranaalía rabentía, alianíiera fínt;utrícg eenerí cómunes exíftunt, LOCVS. INafcitur ínaltifsimis montibus, & pafsim hodie;fcemína potifsimum,in hortis prouenit, | | TEMPVS$ IVlaio floret menfe, TEMPERAMENTVHM, Pzonía radicem habet leuiter adftringentem cum quadam dulcedine, Si uero plufculum dentibus mandas,acrímonià item quampíam fübamaram fubeffe perci píes,id quod in radíce etiam noftratís Paconize, quam fcemina efTe diximus, depre- "A aT hendes, PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX xv, 203 & hendes, Peconize uero ín uniuerfum temperamentum tenuíum eft partíum, exic- catoríum,haud tamen infieníter calidum, fed aut Íymmetrum, aut paulo calidíus, VIRES. EX DIOSCORIDE. Datarradíx mulieribus partu non purgatís, Cít menfes Amye?dalae magnitu, dine pora, Ventrís doloribus cum uíno pota auxilíatur, Regío morbo correptís prodeft,renum acueficz doloríbus.Decocta ín uíno & pota;aluum fiftít, Semínís erana rubra decem aut duodecim pota ín uino auftero, nigro, rubentem fluxioné fitit. Stomachícis & erofionibus comefta profunt, A pueris pota € comefta,ínítía calculori eximunt, Grana nigra nocturnis fupprefsionibus, ephialtas nomínant, uuluz: ftrangulatíonibus,&uteri doloribus ín aqua mulfaautuino quíndecim po. ta,opitulantur, | | EX GALENO. Radix Poconíae menfes cit ex mulfà Amyedalee quantitate pota, Sanétundere eam oportetaccribare,& fic infperoere. Expurgatetíam iecur ob(tru&tü & renes, Sed hacc efficere nata eft quà acrís & fubamara cft; quà uerb quiddam etíam ad(tri &oríum obtínet,fluxíones uentris fiftit, Oportet autem tuncín aufterorum uíno- rum quopíam eam decoctam bibere, Eft omníno reficcatoría uchementer, ut non defperauerim eamex collo puerís fafpenfam,merító comitíalem morbum fanare, Equidem uidi puellum quandoque octo totís menfibus morbo comitiali liberum, zifarís. ex co quo geftabatradícem tepore. V bíautéfortefortuna quod à collo fufpenfum erat decidiffet;protínus morbo correptus eft:rurfusd füfpenfo ín illius locum alío, inculpatepofteafe habuit. V ifutn uero eft míhi (atius effe denub íd certíoris expe- rientize oratía detrahere,id quum fecifTem, ac pueríterum effet couulfus, magnam acrecenrem radicís partem ex collo eius fufpendímus, ac deinceps prorfum fanus B eftectus eft puer,necpoftea conuulfus. Ratíonabile ftaque erataut partes quafpía à radíce defluentes,ac deinde per infpirationem attractas,íta affectos locos curare, autaérem à radíce afsidué mutari & alterarí, Nam hoc pacto fuccus Cyrenaícus co Iumellam phlegmoneaffectam íuuat,& INioella frícta palàm deftillationes & ra^ uedínes deficcat,fi quís eam ín calidum línteum rarum liget , aísiduedg calorem ex ea perínfpírationem qua per nares fit,attrahat , Ciuinetíam fi compluríbuslínis, maxime marina: purpurze,collo uiperz íniecerís, illís uiperam prarfocauerís, cag poftea cuiufpíam collo obuínceris, mirifice profuerit tum tonfillís, tum omnibas ijs quae ín collo expullulant. e EX PLINIO, Paconía medetur Faunorum ín quiete ludibrijs, R ubra oranarubentes menfes fiftunt quindecim feré pota in uino nigro. Nigra grana uuluis medentur, ex paílo aut uino totide pota , Radix omnes uentris dolores fedat ín uíno,aluum(Q purgat, Sanatopífthotonum,morbum regium, renes,ueficam, IVlatricem autem & ftoma chum decocta ín uíno, aluumQ fiftit. Eftur etíam contra malum mentis, fed ín me- dendo quatuor drachmee fatís funt, Girana nigra auxiliantur & Íupprefsionib, no. Curnísín uino pota quo dictum eft numero, Stomacho uero & erofionibus,& ef, Íc ea & illinireprodeft, Suppurationes quoc; difcutiuntur recentes niorofemine, ueteres rubro, Vtruncpauxilíatur àferpente percufsís, & puerís contra caL culosindpienteftrranguría, - i DE GERA^ | Gtoscfinbnabd, GERANIVM , PRIMVM, | GERANIVM - 6 | SOuben fg. ES ALTERVM, — A | | | : ——ÓOSSüptttefrauc. CSS. GERANIVM o TERTIVM 206 NN /] 7 l / SUR SS N : y, IN i IU NS U/ € E—2 Ode | E di Ln cmMEEMEES "Sc Ze mcos Nas MT mca Roto Aur d o c n uti EM P ET . e D n ESSE Rs tut 5 E urea Ter Cae ^ xH- M rA o d - 3 - - ^GERANIVM - 3 QVARIVM. ^ Ko 1 z e) XO S - x Q ie, SAlüeouttS, —— | SEXTVM,. | — GERANIVM Prittint genus. Secuttdut. Aion ton est pes columbinus, "rerttun e Koberllatta. Quarti. Quintum. Sextitit. Prüti. D Secundi. Tertij. Quarti. Quit. Sexti... DE GERANIO» CAP» LXXVI» NOMINA : EP ANION grace, Geraniumlatine, uulgo & herbarijs Rofttum ciíco^ UN | nizappellatur. Geranium autem à gruini capitisimagine,quae fummo P-. 44 cius plantze capítulo ine(t, Giraecis aptifsíma (imilítudine dictum eft.Síc i3] recentioribus à cíconize roftri effigie; Roftrum cíconíze nomínatu eft, GENER A Duo Geranij Diofcorides tradit genera, Prímum quodlongioribus roftrís, 8 in mucronem acamínatis conftat. Hoc hodie officinis & herbarijsA cus paftorís &c IVlufcata, Giermanís ueró Ctozcten(cbrabel dicitur. Alterum quod malu folía habet, Pes columbinus uulgo nominatur, Suntquí turpiter aberrantes, Amomu elle exiftimant, Germanice Cauben(iüf/ober Cbattentraut appellatur , Praeter haec duo alía adíecímus eenera,inter quz id quod tertíum ordine eft, folijs Arte- mifize tenuifolíae uel Chaerephyllo fimile exiftit , herba Roberti & Robertíana à nonnullisjhauddubieà fuperftitione aliqua Díuí , qua fuperior aetas mirifice im- buta fuit, appellatur , eermanicé XftpzecbtsEraut. Quartum folía obtinens Ia- ciníata,germanícé pro certiori difcrimine A ranícobalg uocarí poteft. C)uintum, quod folía Ranunculí habet, eratía Dei nominatur, germanice Gottes gnab / ab ínfigniínfanandís uulneribus effectu, Sextum, quod forma quarto generi fimili mum eft,necfereab illo nifi fola magnitudine folioriz, lorum & radicis diftat, ocr. maníce 25litwura /àrubro coloreaut mirificain fi(tendo fanguinis profluuío fa- cultate uocatur, FORMA. Geranium primum caules habet à radice rubentes, lanuginofos, folía Anemo- nes,díuifuris incifajflores purpureos, & ín cacumine caulium faftigía capitulis ci- coníeaut grum cum roftellís longitudineacus emícantía. Radíce oblonga & fub. totundádulcemQg, — Alterirut precedés caules tenues,rubentes à radíce (tatím,a- nupinofostg obtinet, folía maluz fimilia, candídiora,flofculos fubpurpureos,capi- - tella eruínicapitís modoroftrata,radicem tenuem & oblongam, | l'ertíium,cau- les habetà radicerubefcentes,fanuginofos,genículatos,faporís € odorís íníacun, di,folía Chzerephyllo aut Artemifize tenuifolize fimilia , flores purpureos,capitel la gruíni capitís modo roftrata,radícem intus uíríidem, SC adftríngentem, — C)uarz tum,cauliculos itidem utreliqua rubentem,lan uginofum,folía lacíníata admodi, Bores purpureos , ex quibus capitella oruíní capitis inftar roftrata, & in íjsfemína quings nafcuntur : radicem intus candidam,extrafubluteam, | Quintum reliqua omnía maenitudíne excedít, caules emittit oblon gos,rotundos,modiícé lanugíno, Íos,a radice ftatím rabentes,folía Ranunculo fimilía,flores feré czeruleos , capitella precedenti Geranío fimilía,radicem craffam & longam, multis exiguís radículís ue luti capillamentís quibufdam fibratà, Sextum ramos habet tenues,lanugínofos, folíalacíníata,tenuía,flores ín fümmo purpureos,ex quibus,ut in quarto, capítella oruini capítís formam referentía proueníunt, R adicem extrà & intus rufam, | LOCVS. ! | Omniía Geranij genera ín íncultis proueniut, Primum pafsím in campeftribus, & nónunquam ínter fegetes nafcitur, Alterum in colliculís, l'ertíum in umbrofis locis & dumetís. Quartum ín agrorum límitibus, & iuxta fepes. Cyuintu ín pratís, Sextuminlocís montofís & faxofis, TEMPVS. Primi flatím inter ínitía uerís Aprili menfe lores fuos oftendit, & fubinde per integram zeftatem . Alterum,tertium,& quartum, Vlaio menfe florent, Or uíntum Iunio & Iulio menfibus,quemadmodum etíam fextum, ; '"TEMPERAMENTVM. Omniumfolía & radices;prímo excepto,cuíus radix dulcis eft,quodammodo, | atquea PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX € Yon 211 A atqueadco difcutiendi ui praedita;ad(tringunt ac ficcant, VIRES. EX DIOSCORIDE, Radix Geeraníj prími in uino drachmo pondere pota, uteri inflationes difcutit, Secundum nullum habet ín medicina ufum. EUXUCGBRA VIC, Geranium quod folijs refpondet Anemones;radicem habet efculenti,que cum uino drachma uníus pondere fumpta, uterí inflationes diffoluit , Altera Gieranij fpecies ín re medica inutilis eft, EX PLINIO, Prima Geranij fpeciei radix, reficientibus fc ab imbecillitate utilifsima , Bibitur contra phthífin drachma ín uíni cyathis tribus bís die. Item contra inflationes, quae G cruda ídem praeftat, Succus radícís auribus medetur, Opifthotonicis femen dra- chmís quatuor cum pipere & myrrha potum, APPENDIX, Etfi fecundum Geeranij genus à Diofcoridealijst nónullis, tanquam nullius in medicina ufus damnat fit, tamen pofteríor etas quotidiana experíentía ín (anan. dís uulneribus & fiftulis, eius ac reliquorum etíam mírum effe effectum comperitz proinde eas herbas his ipfis ín potu miríficé coferre tradunt , Et certé nó mírum eft caramdem uires olím fuifTe ignoratas,cum &alíarum multarum plantarum faculta tes, quas conftat effe hodie notiísimas,ueteribus fuiffe incoenítas,notíus fit quàm - utdemon(trati debeat, Antíquus quoq; herbarius,pradíctorum Geraníorü folía magnam uím obtínere ín glutínandis uulneríbus,&artículorum doloribus lenien dís tradit, Primi autem radícem mouendi urínam facultatem habere aít;ideoG caL culofis,ftranguríze & difficultati urínze prodeffe, Tertium gerüs ad orís,mammiL B larum,pudendorum$G ulcera fananda unícé códucit, Reliqua fimiliter ad elutinan da ulcera mírífice profunt, Nullum ueró ad fanguínem undecung; emananté com pecendi pracflantius fexto eft:unde etíam Germani;ut comprehenfüm eft,23l5c- vutt$/hoceft,fanguinaríam radicem appellare uoluerunt, | DE GONGYLE» CAP» LXX VID NOMIN A. OFTYAH, s ycyyAic Cirzcis, Rapum Latinis & Officinis , Germanis Goneyle quare | Xübenappellatur. Graciautem àfigura eíus, quae plerunqz rotunda dit. ?! effe folet;juocabulum detorferunt, Nang quod inrotunditatem coa, ] s cum eft, uel ín orbem círcumagítur, yup dixerunt. Rapa ueró, : opo Aya quod ex terra rure, quafi ruapa, Varrone teftejnominata cft, Rapautde. GENER A. Rapiduo funtgenera, Vnum fatíui,quod fimpliciter Germani X üben uocát, - Eftgid iterum duüm generum , Vnum candidum , quod Germani etíam Yocíf. - tüber uocant:& alterum rubrum, tot üben ijdem appellant, Alterum fylue(tre, - quoduulgus Rapunculum, quafi paruit rapum, Germani X aputtmelis nomini, Raputculus, : FORM A. Rapum fatiuü caule & folijs raphano fimileeft: oribus ueró & filiquis, ín qui. busíemen profert, INapís aut Brafsicis . Sylueftre frutex eft cubitalialtitudine, ra^ Sylueflre vapit mofum,in fummo leue,folía nimirum euía habens,díeitali latitudíne;autmaiora, Semenín calyculatis fert filiquís:dehifcentib,ueró femínü ínuolucrís, alía íntus ca. pitirfpecie eft filiqua;in qua femína parua níerafuntfed quz fracta intus albicent, Flos eíus ín purpurei uerit colorem, Radix díoitalis fere eft. Cue deliniatio pror - fusalluditadhancherbam quam uuleusRapunculum nominat: fiquidem cubita lis eft, fruticofa,ramofa, folio díoitali,nioro in filiquís femine, quod cam franpítur album íntus apparet. Flos etíam purpureícolorís eft;radixy dísítí magna ex parte magnitudineconftat, — | 5 4. LOCVYS RAPVM SATIVVM, —.. $8eB xüben. IY | SUD 1 M s ) à -——Á, VUUN E nao Sad At JA2 Ap SN SS 2 3 8 zd a) ScS-RAT RS) es : e 6 CU -— —— | d y 3 S p M e. ERAN: y/it —— um s M H Y x »» 2 4 u^ : XN ' e NI zu CTTNÉE (S S ( m RAPVM RVBRVM, | MM t iC 9tapuntgdit. | e € Qa 4 ES nj cá A [21 jen — -1 PN va A PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXXVII, 21$ LOCVS. Satiuum folum putre & folutum defiderat, Syueftre in aruís nafcitur paísim, TEMPVS Satiuumrapum floret zcftate, ac fili quatur fubinde, Sylueftre autem uerno qui dem tempore priufquam ín caulem attollitur, acetarí]s frequenter ínferí folet, eru. tum radicítus cumfolijs fuis iam recens enatis, quo fané tempore à puetís etiam a. gnolcítur, Deínceps uero exit ín caulem & adolcícít,ac Junio menfe flores, acfub. inde femina prófert, ] TEMPERAMENTVM. Rapa calida funtín fecundo ordine, S humída in prímo., VIRES EX DIOSCORIDE, ' Satiui rapi elixa radix nutrit, inflat, carnem flaccídam cenerat, uenerem ftimu^ Jat. D'ecocto eíus podagra ac perníiones fouentur , Ipfa etíam radix tríta illita pro. deft. Sí ueró quifpiam in excauata radice rofaceum ceratum feruenti cinere liquefe- cerít, exulceratis pernionibus proficiet , Afparaoí etus decocti eduntur ciendze ur nze accómodi,Semen ín antídota & theríaca, praefertim quae dolores mítigare pot " funt;sptéadditur , Potum uenenís adueríatur , Venerem concitat, IVluría condi tum, comeftum mínus nutrít, fed appetentíam excítat . Sylueftre rapum míifcetur medícamentís quae ad detergendam faciem reliquum corpus, ex lupínorum;aut tríticí;autlolfj,aut erui farína conficiuntur. | EX GALENO, Rapifemenuenerem excitat,utpote fpiritum fllatuofum procreans,Síc & radix concoctu difficilis eft , inflati & femen generat , Succus ex ea ín corpus dígeftus, temperato crafsíor eftiideod fi quis ultra modum efitauerit, & maxím fi perfecté - conficere eam nequeat, crudum fuccum ín uenis congeret, Ad aluí deiectionem necconferre quícquam , nec officere díxerís, potiísimum quando bene fuerit per- — eocta,ut que longam elíxatíonem requitat,optimaq fit bís decoctíonem perpeffa, 5in crudíoríngeratur,concoctioni pertínacius refiftet, paríet inflationes, & (toma chum infeftabit,nonunquam etíam mordereillum non uerebitur, EX PLINIO, Rapo uis medíca íneft, Perniones feruens ímpofitum fanat, Item frieus pellíté pedibus aqua decoctum . Et íus feruens podagtís etíam frípídis medetur. Et cru. dum tufum cum fale cuícungg uítio pedum. Semen illitum & potum ín uíno, cotra lerpentes & toxíca falutare elle prodítur, A multis uero antidoti uim habere in ui- no& oleo, Democritus ín totum ipfum abdicauítín cibís propter inflationes, Diío des maenís laudibus extulit,etíam uenerem ftímularíab eo profeffus, Item Diony - fius : magiístp(i eruca condiretur, Tofta quoqueartículorum dolori cum adí pepro deft, Sylueftri ad i d albicandámue cutem ín facíe totog corpore,utuntür, — mixta urina parí menfura, Eíus fuccus círca meffem exceptus,oculos purgat,mede tur calioíniadmixtolacte mulierum, EX SYMEONE SETHI. . Admodum nutriunt rapa, urínam cíunt, inflant, cenitale femen cionut, fauces leniuntatque thoracem, Crebríor illorum ufus craffüum humorem generat, ob- ftructiones iecoris parit. V entré nec fiftunt,nec mouent. Sí cam aceto & fale edan- tur;appetentíam excítant , Horum femen trítum & hauftum magna copía, uene- rem fuícítat, Fertur quod fi quís hocipfum feme cum Calamintha &Lemniía terra cómixtum fumat,eo die neque ueneno, neque morfu uenenatí anímalís 1a. di, Appenfum inguinum morbis peculíari quapíam propríetate medetur, | DE GIN- 216 | ISI. e erest- :3f 4 r^c, Ven / DON íJ 9 AB jx N 7 Le : 432278 Éetbafaut. GINGIDIVM | DE GINGIDIO- CAP» LXXVIID* 217 A NOMINA. | | IT F1AION grace, Gingidium fatíné, officinis Chzrefolfitz, Giermanicé cherefoliun. AetbellEraut dicirur, Chaerefolium autem,oraxca uoce GCatína coale, croi us, ] (centibusin unum nomen,ob íd di&um eft, quod folijs luxuríet. INe ta. dedizum. si men uocabulorum uícínitas aliquam paríat cofufionem, imperítoG Te, cori nomendationi (imilitudo ímponat,fciendum eftofficínarum Charefolium díueríum efle à Cheerefolio Plínij, FORM A. | Herbaeftfylueftri Paftinacz fimilis, tenuior tantum & amarior, Radicufa fub candída, amarícante , Vnde fatis liquet herbam quam hodíe Chzercfolium nomi nant,effe Giingidiii, Nam erratícze Paftinacefolium zemulatur, aliquanto tenuius, radícula fubalba;amarícante,floríbus candidis, femine ín filiquís exiguis oblongo, anguíto & acumínato. | | LOCVS, Pafsim hodie in hortis colitur, TEMPVS, IVaio menfe oret, & fubinde femen profert. TEMPERAMENTVM, .. Bicutguftuamaritudinem & adftrictionem profert, fic tem peramento quoque - ipfo calíditatem & frigiditatem , Secundum uero utrangs qualitatem deficcatoríu - infecundoordíne eft: undeíterum colligi poteft, Chaerefolium effe Ginoidium, — quodipíum guftuiamarorem & ad(trictionem euídentifsime repraefentet, VÍRES, EX DIOSCORIDE, Crudum & coctum olerum modo efuí idoneum eft, Edítur etíam fale códitum 38 feruatümue, Stomacho utile. Vrinam ciet, DDecoctum eius cum uíno potum,;uefi cz accommodum eft, | EX GALENO. Bftur Scandicis modo, Stomacho mirc utile fiue crudum, fiue elíxum libeat fuz mere. Longioriís decoctionis impatiens eft, INónulli ipfum ex garo oleotp efitant, Altj uínumautacetü adijcíunt;ac multo fic magis ftomacho conducit, Cum aceto affumptum,faftidiofos ad cibum inuítat.Perfpicuum ueró efthancherbam medi camentum magis effe quàm cibum, quippe quz & adítrictionis & amarítudinís non obfcure necexíguce particeps eft, ! EX PLINIO, Coctum crudumi ftomachi magna utilitate eftur , Síccat enim exalto omnes humores eíus, APPENDIX, Facultates iam cómemoratas etiam Chaerefolio fuo tribuunt recentiores : fcri» buntením miríficé conferre uentrículo, ci endísqy menfibus, & uríne in uino deco. - dum, utíterum híncconftetà Gingidio non effe diuerfum, "p DE GENI» ; : m E xe GENISTX DE GENISTA» CAP» LXXIX» 219 NOMINA. SENISTA Latínisreiruftica fcriptoribus & Plinionominatur, Offici inis G barbaram fectantibus medicínam, Gienefta & Gieneftra, Germa, Goega; ;à nis Gínft uel Genift appellat, Cieniftam autem uocáthauddubie quod aewsaude * x— «9oenu modo flexilís ad nexus fitzuel,utalijs placet, quía eenibus medea. dici. tur dolentibus, Alíaautem eft à Sparto, quod hoc uirgas habeatlongas fine folijs, ceuitanon c utíuo dícemusloco,illa autem mínutis folijs fcatet. eddé cii Sparto, FORMA. Geniíta frutieat ramis herbaceis, fcabris, folijs minutis fcatentibus, flore Iuteo, apibustperatifsimo,femínelentículis haud abfimili, quod filiquis ínnafcítur, radi, cefublutea, LOCVS. Peraridaloca amat,ideod ín fyluís, & iuxta fyluas nafcitur, TEMPVS Horet Vaio & Iunio menfe;ac fubindeín filiquis hírfutis femen profert, TEMPERAMENTVM, ! Calefacit € ficcat in altero ordíne,id quod amarítudo quà guftata refert, & eius facultates abundé docent. | VIRES. EX PLÍNIO. Semen Geneftze purgat Ellebori uice, drachma & dímídía pota ín aque mulfze cyathis quatuor ícíunis, amis fimiliter cum fronde ín aceto maceratís plurib. díe^ bus & tufis,fuccum dantichíadicís utilem,cyathi unius potu. Quida marína aqua macerare malunt, & infundere dlyftere,Perunguntur eodem fucco ifchíadici,addi, tooleo, Quidamad firanguría utuntur fcmíne, Grenífta tufa cum axungia, genua dolentía fanat. APPENDIX. Ex iam comemoratis uerbis perípicuum omnibus fit,Sparto & Gieniftae, n6 ob (tante quod formanonníhil díftent, eandem inefle facultatem:ut ením Spartum pi - tuítam perfuperna & inferna purgare poteft, ficetía Grenifta, Hiíncadeó ficut eius feminis hodierno tempore contra podagram magnus fit ufus, Vrinam etíam ama- ritudinis ratione mouet, &quía íncidendí &extenuandi facultatem habet,lapídem tum ín renibus,tum ín uefica cofríngere,ut etíam recentiores tradunt, potelt.Stru- mas denique atc alíos tumores díícutere poffe fjdem (cribunt, DE GENISTELLA» CAP»- LXXX» NOMIN A. zc-RIORIE nonadmodum diísimilem herbam nonnulli Geniftellam uo ceujaau; B^ cant, quod fcilicet Creni(ta exilior & humilior fit . Giermanícé appellari x1 est npoteftbte ffedbenbe Din(t. Alij uocat eropfrymen/obertlein (freich. QAM PA blimen. Bunt qui non fine magno errore proGrenifta utantur,quum fa cultatibus diuerfis praedita (it. Sunt qui Rofmarinum aculeatum nominent, quod Rofueioduna cius folía R.ofmaríno fere fimilia fint, leatus, FORMA. Frutex eft Libanotidis coronaríz,quam Rofmarínum uocat,pené folío, fed ri gído acpungente;floreluteo;pifo non difsimili,femine ín exiguis filiquis rufo, ra- dice fublutea, | LOCVS. Nlafcitur ín arenofis locis;fecus uías, | i apes TEMPYVS 220 GENISTELLA'/ "^ Gudebe Ei — PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXX x, 221 Á TEMPVS : ! . Maio menfefloresluteos producit, quibus paftze apes improbu mel conficiunt, | TEMPERAMENTVM, Adftringentem cumamaritudine facultatem pofsidet, ac proinde ualenter, fi. muldj citra mordacitatem exiccantem, VIRES. ——— Semen cíus ferpentibus aduerfari tradunt, Decoctum foliorum, profluuiti men ftruorum fiftít. Idem etíam potum uentrís fluori fuccurrít, Et ut rem in pauca con» traham,idem Geeníftella quod Hippuris feu Cauda equína poteft, DE GNAPHALIO- CAP» LXX XI» | NOMINA. NAOAAION Cirzcis, Centunculumaut Centuncularis herba Latinis Cettuncilum , j | nominat, Officinisienota, Germanis X bárfrant appellat, Ginaphalia 6o e z/Ag| uero uocata eft haecherba, Galeno autore,à candidis mollibusQ eíus fo cnapbddi quà 2€ lijs,quibus suzryreeewp hoc eft; pro tomentis utuntur, Cmaphalion íta- redidtun. que dicitur, quafi tomentítía, Centunculum autem dixerat, quod centonibus cum Ceruedisens tomento maxima fitcognatío , Crermanícam nomendlaturam ab eíus facultate ad. 4 uerfus dyfenteriam illiindítam effe nemini non notum eft, . GENER A. Duüm effe uidetur generum: unum ením pauló latioribus ac candidioribus fo. - lijsconftat: alterum ueró tenuioribus & mínus candidis, quodd flores ín fummi, tateaccacumine tantum profert, Verum cum forma parum admodum, facultati 8 busuero níhil díftent,nos una pictura genus utrunq; complexi fumus, FORM A. Candida 8 mollia Ginaphalium obtínet foliajatqueadeó tom entitía,floresqIu- tcos,radicem uero capillatam actenuem,ut pictura ipfa monftrat, T. LOCVS. | Vulgaris herba ubíc ícatens Gnaphalíum,inlocís ficcis potifsimum,;interdum etiam pínguibus proueníens, TEMPYVYV S, lunio & Iulio mentibus floret, ; TEMPERAMENTVM, Adítxingitatqueadeó exiccat Ginaphalium, VIRES. EX DIOSCORIDE. Gnaphalfj folijs aliqui pro tomento utuntur, Tamen faciunt haec ipfain auftero uino potaad dyfenteríam, | EX GALENO. FoliaCinaphalij mediocriter adftríngunt;ac proinde quidam id exhibent ex au. - fterorumuinorum quopiam dyfentericís, | EX PLINIO. Daturínuinoauftero ad dyfenteríam, uentris folutiones, menfesG mulierum fiftit,Infundíturautem tenafmo,Illinítur & putrefcentibus ulcerum, qu DE DIP$A- DE DIPSACO- CAP-*CLXXXII 5 A ;] NOMINA. : —]EZAKOZ Crecis,Labriuenerís, Carduus uenerís Latinis, Vir Virg patoris. ga paftoris officínís,&& Cardo fullonum dicitur. Germanis 7&ar-— tenoi(tel/2Sbenfteel/YOeberfartets. Dipfaciautt nomen à con- pipficutidé | trarioinuenit, quoniam concauoalarum finu rorem uel imbrem dits. à V recipíat, quo uclutad abigendas fitis iniurías abutítur. Labri ue- «brum ueteris | $^ «neris nomenclatíon£à carínato foliorum habítu con traxit,que fe antractuofa finuantía ambage , peluís uelTauacti fpeciem coftituunt, & intra fe hu- moré nunquam nó retinent, Virga paftorís hauddubié dicta eft,ob longas uíroas, virga paftori: quibus carduíad políiendos pannos utiles ín(ident, quas paftores forté fumunt, & ca parte qua pofsit manu capíaculeís nudant,reliqua autem aculeata parte oreoem ducunt. Carduus ueró fulloníus ccepit appellari, quod earudes pannosuelut echi, cedus fito: ' noquodam expolíunt, detractísQy floccis concínnant, Exrat mírum ín modum Se. viu. rapionis interpres, quí fub Virez paftorís nomine, Polysonon Díofcorídis de se«pionizinter líníat, pres persiringia GENER A. xx Duüm efteenerum, Vnum quodàfullonibusin hortis plantatur, alteri quod fuafponte paísim prouenit, Differuntinter fe hac quidem ratione, quod prímum folíalatiora & profundius in ambitu incifa, flores candidos, echínataty capitula ma ois aculeata habeat: alterum contrà anguítiora € minus lacíníata folía, flores pur, pureos,capítulaQ mínus aculeata obtínet, INos diícrímínis illias rationem haben- . tes,primi generísappellauimus Dipfacumalbum,alteríus ueró Dipfacum purpu- reum,;adflorumnímirum refpicientes diuerfitatem, FORM A. Aculeatarum generis eft heecherba. aulem habetaltum, fpinis horrente, folía caülem amplectentía,lactucze fimilía;ín fin eulis eenículís bína,oblonga,aculeis ar mata, qua ín dorfi medío ueluti bullas intus & extrà fpinofas habent, cócauo quo Ícín genículís coiunguntfinu,quo aquze,rores, & imbres afferaantur,unde Dí pía ci quafi fitientís nomen traxit, In cacumine caulís, fineulis furculís capítulitunum echíno fimile ineft,oblongum,aculeatum , quod poftquam exaruerít candidi ap, paret. Diflectiz per medíam medullam caput,uermiculos habet, Quod fi Ítacg con, templerís eam quam herbarij hodie V iroà paftorís & Carduum fullonu nominat herbam,offendes omnes huíc notas refpondere, Síquidem hzc paftoría uirga pro fertcaulem binüm cubitoriz,imo qui fzepiufculé fuprahomiínis altitudine increfcat, Ípínis horrídum,geniculatufolía lactuce,ín fingulís seniculís bína;pralonga,acu , leata,quorum toruli bullantibus targentfpínis,dorfog nocentibus aculeis rigent, carínato alaru finu, quí peluís uellabri modororís & imbris pluutj capax fit. Gina- rzelatícís huíus auículze,cum folís ardentifsimus opprímit zcftus , hucappelluntur ad fatíanda fitís defidería, illis facta bibendi poteftate anfractuliberalem potum mi ní(trante,Scaporum faftigía echínato mínantur uertice, refupiína hamuloriüi flexu ra, mucronibusdleuiter uncínatís, quibus rudelanificiit afpero ductu lzeuipatur, Singuli echíni érotundo in oblongum quodantenus turbínantur, inter quorum Ípicula candícans autpurpureus emícat los. Hís diffectisin medullo uermículos identidem nobís ín autumno quum exiccarí incipitlicetínuenire, Vermículus au^ — veruicdiin temalbus eft;quí per cauítatem echíni dimouetur, & ín caudícem tranfit. Hyeme echivis Dipfad ctiam euadem uiderelicebitantequam prz frígore moríatur , Imó etíam uerísíniz "t tioin quibufdam uermiculià nobis reperti funt;partim uiui, partim mortui, ba eere 4 LOCVS, Cue NN) 224. Ni JI 3 Sete N LL WI D Nu, DIPSACVS ) ALBVS, NE NN IZ MUT C YrPS ect ^ jo» E dl Let em AL | ———— MÁS AS AN NS DIPSACVS. PVRPYREVS, E 1 - iil 9. 226 PLANTARVM HISTORIAB CAP, LXXXII, c | LOCVS. INafcitur humectíslocís , iuxta ríuos aquarum & fontes : quapropter nonnulli | Dipfacon à Grecis nomínatum effearbitrantur, TEMPVS, Carpitur in etate, Iunio & Iulio potíífsimum menfibus. TEMPERAMENTVY M. ! Dipíaci fpinz radix ex fecundo ordine exíccantíum eft; habetig nonnihil abfter- forium, VIRES EX DIOSCORIDE Huius radix cum uíno decocta & tufa ufq; dum cerati crafsítudiné accipiat, im- pofita rimas fiftulastg fedis fanat. Oportetautem medícamentum hoczrea píxíde recondere, Feruntpraeterea formicis & uerrucis penfilibus remedio effe, Vermi culi capitis eius in follículo claufi &collo aut brachío appenfi,quartanas fanare pro duntur. EX PLINIO. Sanat rímas fedis,item fiftulas decocta ín uino radice ufqs dum fit crafsitudo ce ra, ut pofsícin fiftulam mitti, Item uerrucas omnium generu , Cuidam & alarum, quas modo diximus,fuccum fjs illinunt. | ' APPENDIX Alize facultates quae à Serapionis interprete & alíjs recenti oribus illi concedun- tur non funtgenuinzefed fpuríze,& Polysono adícribendze, DE DAPHNOIDE» CAP» LXXXIIDI -" | NOMINA, y;]A9N0EZIAEZ orzce, Daphnoideslatiné nominatur, Officinís &noftre f, B tatis herbarfjs,eraecam ímítantibus uocem, Laureola, Germanis $et^ pop th Nel ant/O seibclpaft nuncupatur, Daphnoídes autem &Laureola,à Lau dedita. eser qug. ri forma & fpecie, quam in folijs & fructu refert, dícta eft, FORM A. Frutex eftcubitalis, ramos complures habs lori inftar flexiles, à medio furfum uerfus foliofos , Cortex ramos ueftíens admodum elutínofus lentüsue eft. Folía Lauro fimilia,mollíora tamen, tenuíora, necfacilefragilía, os & fauces erodentía, incendentíag . Flores candidi, Fructus ubí ematuruerit fubniger , Radix ínutilis, Obictliotiis di- Cyucin uniuerfum omnes noteLaureole hodie díctze coueniunt, INec obftat quod folutio. Diofcorides fue Daphnoidi candídos tribuat lores, cum Laureola purpurafcentes potíus habeat:lolet ením color fecundu diuerfas regiones ín cadem fzpé herba mu tarí,utfufiusin Symphyto maiore dícemus.Et certe nihil íncómodí etít (1 etía Lau- reolz flores quifpiam candidos díxerít , cum albi colorís non mínor quàm purpu. rciín íjs portio reluceat, V erífimile quocp eft Diofcorídem ab extremo potíus co- lore,quam medio flores appellare uoluiffe, | LOCVS, INafcituriín montanis & fylueftríibus locis. TEMPVS, NUT Floret primo ftatim uereantedgfolía erumpunt, Fructtitaut&autumno profert; TEMPERAMEN TVM, Calida eftadmodum & ficca, VIRES. EX DIOSCORIDE,. Ducitper inferna pituitofa fíccum aut recens Daphnoidisfolium, V omitus & menfes cít, COmanducatum capitís pituítas elícit , Sternutamenta itidem mouet, Purgant etíam feminis eíuspota grana quíndecím, EX. PLIS 2cilant. DAPHNOIDES. Officittarum €rrore Tbymelea ton est laureola. ie 228 PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXXXIIL EX PLINIO, Daphnoíides ftue fylueftris laurus aluum foluit,recenti folio uel arido drachmis tribus cum fale & hydromelite manducata, Pituítas extrahit foliir & uomitus, Sto- macho ínutile, Sic & baccae quinze denzeüie pureationís caufa fumuntur, APPENDIX. Animaduertendühocloco mirumín modum errare officínas, propterea quod folijs Daphnoidis pro IVlezereon, quzetamen grecorum eft Chamelza díuerfaad modumà Daphnoide,utantur:&eíus fructu pro cocco cnídío,quod fructum Thy melez effe notíus eftquàm utdemonftrarí debeat , Sícín manifeftifsimis coecutire folentofficinz pulchre interímad eos errores conníuentibus medicís , non mínus quàm illi rei herbarize imperitis, T'hymelaean ueró non effe laureolam hodíe appel latam herbam, ex eo colligi poteft,quod hecipfa, Diofcoride autore,línum nonuL. lis nomínata fit,non alía quidem ratione,quàm quod fatiui lini fimilítudinem refe- rat,cuí quàm difsimílis laureola fitjnemo non nouít.Sunt etíam quíad hane fimilL ' tudinem refpicientes,in hodiernum ufque diem linum fylueftre appellant, DE DRYI CAP» LXXXIIII NOMINA. »v z Graecis, Quercus Latínis & Officinís, Germanis 4Eycbenbaum ? Blappellatur, ; FORM A. E INotifsima eftatbor Quercus, procera;crafsiore &afperiore caüdice, ramofa,folijs profundelaciniatis, Glandes producit optímas,& erandifsimas,caL lasitem & uílcum. Radix eius latifsimé circumiacentem terram amplectítur, LOCVsS,. Paísim ín fyluis alíjstplocís nafcitur. TEMPY S. Vere quidem germinat,fed taxdíus multis alíjs arboribus, TEMPERAMEN TV MN, Deficcat;adftringit & excalfacit paulo infra medía,in genere Ícilicet eorum quae tepída funt, VIRES EX DIOSCORIDE, Quercusomnís adftrictoríam facultate habet; praefertim id quod inter corticem & caudicem membranz fimile dauditur: quínetiam membrana putamíni elan- dis fubíecta. Decoctu ex ijs datur dyfentericis & fanguiné excreantibus , & in pefz fis tritum contra luxíones mulierum apponitur. Gllandes idem poffunt, Vrínam cíunt,capítís dolorem, & flatus comeftze pariunt , Refiftunt efitatzz uenenatorum íctibus.Decoctum cortícís cum lacte bubulo potum, contra toxíca prodeft, Cru, dzeautem trítze & illitaeínflammatíones leniunt , Ad malíonas durítías,&malefica ulcera cum adipe fuillofalfo coueniunt. Ciallafructus eftquercus, Aliqua ompha cítís appellatur,parua quídem, praefe ferens formam in dioitis artículorum, folida, nullo foramíne peruía. Altera leuís,plana, perforata , Elíoi debet omphacítis quae efficacior eft, V trag; uehementer ad(tríngit, Carníü excrefcentías trítze, fluxiones oinoíuaru & columellz, atq ín ore aphthas reprímunt, INucleus earum cauernís dentíum índítus,dolores edat. Crematze carbonibus doneciene flagrent, € uino autaceto,autoxalme extincta, fanguinem reprímunt . Decoctum earum ad infe fus utile,contra uuluze procídentías,fluxionesqy, Capillos deníerátaceto autaqua macetratz, Coelíacis, dyfenterícís, cum uino autaqua trita conuenienter illínuntur aut bibuntur , Vtiles & obfonijs míxta , autíntegrae ín aqua praccocizc,ín qua ali, | quid co; j LIH ) / A, I on, /! d) ji |) 12/117 !]) ah x E BN IN z OX XN n. 3 1) JP» / » 27777 d] 3 J7 " 4) 299 /// rs am d Vita acrimoniá a ununt. D 230 PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXXXIIII, quid coquendum fit qued ip(is cóferat, In fumma, galla utendum quoties opus eft ad(trictione & exiccatione, EX GALENO, Quercus omnes partes ad(trictoríz facultatis participes funt, Sed plus tame que intruncíicortice membrana fubeft;tum que fub elandiís putamine, ea uidelicet que fructus carnem conueftit , Q'uamobré ad fluxum muliebrem, fanguinis expuítío, nes,uentrísq diuturnos fluxus,coómodam effe credunt, Vlaximé uero ea utunt de- cocta, Síquídem ego quandogy glutinaffe me uulnus memini fecuri inflictiz,quum nullumad manum effet medicamenti praeter ipfius C)uercus folía, T'erebam uero inleuifaxo,& uulnus cum circumiacentibus locis íllinebam, Eandem folijs uim ha bet & fructus Quercus,eog medici nónullíad íncipientes,& crefcentes phleomo- nas utuntur, Nam quae íam uehementes funt,adftríngentíbus haud indigent. Gia la quz omphaciítis nuncupatur,admodum acerbum eft medicamenti, plurímum terrenae frigide fubftantig particeps,per quam deficcat & reprimit fluxiones:ad, hzec conftringitcontrahitg partes laxas aclanguidas,omnibusqQ fluxioni affectib,. ftrenué refiftit, Bfto uero tertij in deficcando,fecundi autem ín refrígerádo ordínis, Altera autem galla,flaua,laxa,8tmagna,exiccat quidem etíam ipfa,fed tanto, quan to acerbz qualitatis mínus eft particeps. Coctaitacpipfa per fe;ac deinde tríta cata- plaíma non inftrenuum eft fedís phlegmonariacprocidentiarum, Porró coquen- da eftínaqua,(i modica opus (it adítriCtione:fin uehementiore in uino.Et fi auce- reinfuperadftrictionem fitopus,uíno etíam utare aufteríore, Denia eallac combu (tz fanguínis reprímendi facultatem acquirunt;ac nímirum eriam calorem & acrí- moníam ex uftioneaffumunt, funt fjs quae ignem non experta fuerínt,tum fubti liorum partíi,tum maíore deficcandi poteftate, Ceterum quum ad fanguínís fup. preísionem praeparare eas uoles,carbonibus impofitas dum undequacp candeant, acetoaut uino extínpuere oportebít. EX SYMEONE SETHL Glandes difficilis funt coctionis, & ualdenutriüut, tardius defcendunt, crudos humores generant,proptereadp illarum ufum deuitarí praecipimus. DE DAVCO» CAP» LXXX V» NOMINA, 31A Y &oz erac, Daucus latínénomínatur, Officinz alijs & adulterinis Bl herbís fub hocnomíne utuntur, Grermanícas appellationes ín eeneriü V. explicatione indícabimus. | | pour qug GENER A. nl Diolcorídes tria Dauci comemorat genera, Primum Cretícum daucum uocat; Jyerwut& Ciermaníis Serwurg/ propter capillatam radícem, aut quia uteri dolorem,qui j£ cur dicla. Creticus daucus dem 25ermüter appellatur,fanat, Alterum nomine peculíari caret , folijs Laferpi^ tío fimile, Giermanís vocif Dir vourm dicitur, Tertium genus ítídem nomine deti tuítur proprío, Giermanís autem nonnullis fd)wattseloirtsvourt nominatur, FORMA. Creticus daucusfolía Feeniculo fimilía habet,minora tame &tenuiora, Caulem. dodrantalem,umbellam Coríandro fimilem . Flores candidos , & poft hos femen acre,candidum,hirfutum,& ín cóomanducando odoratum, Radícem crafsítudine digitali, & longitudine dodrantali, Omnes huíus defcriptionis note, herbae quam 25ervourtt Germaní uocant conuenire ad unguem uidentur, una duntaxat exce pta: fiquidem femen non eft hírfutum , Sed quum omnía alía , atqueadeó facultaz. tes etiam ipfe refpondeát,no eft cur una hzc notanos impedíat,cur mínus Cretícir daucum credamus,aut faltem Giermanicü qui Cretico per omnía refpondear. V el fi prorfus alícui non fatisfaciunt,qua díximus, dícat plané hancherbam effe Sefeli Cretícum, * | | cem T0 ADS AN MPREOASH : ny iy SÉ veisvh. CE V DAVCVS 93Sertouttd, CRETICVS, : z pu » A mam - "- ——— NES E ; Lo AA ÉÓÁMMÉáÁe DAVCI ALTERVM GENVS, B C ——— H S G^ my x G o Serpettavia maior. Dracumculus un de dicta. Colubrina. 234. PLANTAÁRYM HISTORIAE CÁP, LXXXV, Creticum,cuius etíam herbae note omnes huic noftre cóueniunt,neqr etíam facuL tates quas fimiles Dauco cretíco habet,difcrepát, Alterum Apíofylueftri,uel,ut antea diximus, Laferpitío fimile e(t:aromatir modo odoratum,acre,ouftanti odo- ratum &tferuens. T'ertíufolijs Coríandro afsímilatur,flore candido, capite & fe. mine Auethí, ín quo umbella erratícze Paítinacz fimilis eft, femíne oblongo ple- num,faporeut Cuminum actí, LOCVS, Primum ín petrofis & apricis locís nafcitur, nufquam ueró ín Germania copio, fius quàm ín Mlartíanzefyluee quibufdam pratís prouenit , R elíqua duo genera ín altis montibus gíenuntur, TEMPVS, Iunio &lulio menfibus florent, TEMPERAMENTVM, Semen Dauciadmodum calefacit & exíccat, Idem etíam,fed minori efficacía, fa- cit herba, VIRES, EX DIOSCORIDE, Omnium Daucorum femen calefaciendí uim obtinet, Potum menfes, fcetus,& urínas mouet, Tormínibusliberat. Tuffes diutinas enit, Succurrit phalangíorum morfibus cum uíno potum, Oedemataillitum dífcutit , Ex alijs femínís tanti ufus efl, ex Cretíco radicis etíam,quae cum uíno praefertim ad uenenata bibitur, . EX GALENO, Daucí femen efficax admodum tum mouendz urínze medicamenti, tum pro» uocandiís menfibus, Multum etíam difcutereforís impofitum ualet. Ipfa etíam her baeandem uim obtinet, femíne tamen ínferíorem , nímirum ob aquezchurnidita: tís mífturam. | EX PLINIO. Vehementer urínam impellit, Cretícum magis contra ferpentes pollet. Bibitur éuino drachma una, datur & quadrupedibus percufsis, aduerfatur phalanoo, ca pítís dolorí medetur,tufsi (ubuenít,ftrangurize medetur drachma icninis: Pita ra dix ín uino pota,dyfenteríam fiftit, Contu(is & euer(is potü duobus obolís ín mul fi cyathis tribus fubuenit, aut fi febris adfitin aqua mulfa . IVlenfes & fecundas po- tum facillimé pellit, Calculos eíjcít.Folia omnia tela ínfixa corpori extrahunt, DE DRACONTIO MAGNO» CAP» LXXXVI» NOMINA. ]PAKONTIA piyolauji dloenovnop usyx Cirzecis , D'racunculus maior Lati — | nís,nonnullís Serpentaría maior dicitur , Officínís ignota herba , Ger» mani Colangentrautuocant, Nomen autem à figura fumpfit: caulis heowr gus enim olaber, purpureíisqy refperfus líturis, uerficolori facie, corpus an- euinum reprefentat & aequat longitudine, Vertex quoque finuofo orís híatulin. cuam exerens cruentam, caput exprímit, Atque hínc eft quod ueteribus etíam Ro manís Colubrína ac Serpentaría nuncupata fit: uel fic dicta, Plinio autore, quod é terra ad primas ferpentiu uernationes exeat,rurfusdg cum fjfdem fe ín terram recon dat,necomníno occultata ea appareat ferpens, FORM A. Cauléhabet elabrüIeuumdq, recti, bícubítale, baculi crafsítudine,uerficolore, ut anguí fimilís uídeat,purpureis etíá maculís abundat. Folía fertRumícís inflexa, 8 plícata . Fructirín fummo caule racemofum,colorís inter ínitía cíneracei, poftea c& maturuít crocei Xpunícei, Radíce erandé, rotundá, candida, tenui cortíce ueftítá, Ex qua deliníatione omnib.perfpicuü fit;plantà eam cuíus pícturá exhíbemus, effe Dracunculu maíore.Simplici ením caule attollit,binu cubítüm alto,leuí glabróue, recto, baculi crafsítudine , uerficolorib, anguíir maculís uaríegato, purpureis etía intercur,- |. DRACVNCVLVS 236 PLANTARVM HISTORIAE CAP, LX XXVI, intercüríantib, lituris, itautplanéferpentís habitum colorem mentiri uideatur] Inuertíce comofo folia prodeunt fena feptenáue , crafsiore pedículo dicitor mo- do propendentía;puníceis refpería notis, Rumiícís primi oneris figura, Bfolíato Ícapi faftício, uagina quedam forís herbacea profilítín mucronem fenfim turbína ta, uelut erupturí partus ínuolucrum, quz cum dehífcens fefe pandit, purpureum cornu ín acumen faftígíatum demonftrat . Ea feminis incremento diftenta difsilit inrimam,S tandem elanguefcens flaccefcit,fubarefcenstp perit relicto cornu, Cu. iusímam partem racemofus fructus ambit,acínís primo uírentibus,deín croceo & puníceo colore rutilantibus , Radix denique magna,rotunda,alba,tenuig cortíce ueftita, Etín fumma, nulla eft prorfus nota, quzereclamare uídeatur, LOCVS, INafcitur ín opacis fepibus, TEMPVYS,. Carpiturfemen cum maturitate nígreícit. Radix per meffem effoditur, hoc eft, lulio meníe,autínitio Augufti. TEMPERAMENTVM. Dracunculus acris & amarus eftleuículamt quandam adftri&ionem habet,ut calidam & ficcam effe nullus dubitare pofsít, VIRES, EX DIOSCORIDE,. Radix calefaciendi uím obtinet, T'ofta &elíxa cum melle delincta orthopnoicis, ruptís,conuulfis,tufsibus,&deftillationibus prodeft, Pota cum uino uenerem fti» — mulat. Concíía & ex melle illita, ulcera malignaatcg phagedzníca expureat,pra- fertím cum uítealba, Ex ca & melle collyría ad fiftulas, 8 fcetus euocandos compo nuntur, Ad uítíligines cum melle efficaciter illinitur, Polypos & carcínomata abíu mit.Succus eíus ad oculorum medícamenta,item contra nubeculas;albugínes,ca- liginemq utilis eft, Odor herbae radicisQg, recens coceptos abortu uitíat, ldem prae ftant trígínta grana eius ín pofca pota, Sunt quí eas fuccum cum oleoauríum do- loribus ínfudere. Oy uinetíà folía eius;utpote adftringentía, uulneribus recentibus impofuere;ín uíno autem cocta pernionibus, Feruntnon feríti à uipera eos qui fo- lía manibus affricuerínt,autradicem eeftauerint. ] EX GALENO, Dracuntium quiddam Aro perfimile habet,tum folíjs,tum radice, Acre etiam eft& amarum, tenuíum partium , Obtinet quoque leuem quandam adftrictío, nem,qua quandoquidem cum przdictís duabus qualitatibus, acri fcilicet & ama ra,coníuncta e(t, medicamentum factum eft,ut que maxime efficax. INam radix ui Íceraomnía expurgat;craffos potifsímu& lentos humores extenuás, Optíimumg remedíum eftcontumacíirulcerum, ExpurgatextergetG ftrenué tum alía quz ex- terfionem defiderant;tum alphos cum aceto, Folía quoque, utpote fimilem facul. tatem habentía,ulceribus, uulneribusq recens inflictis accomoda funt , & quanto mínus fuerínt ficca,tanto maeís conglutinant: nam quae ficciora funt,uíribus funt acrioribus quàm ut uulneribus cóueníant.Credítum eft cafeum humidi fi illís fo» rís tectus reponatur,ob temperature illorum ficcitate,à putredíne coferuari, Fru- &us ualentíor eft,nó folíis tantum, fed & radice: proinde & cancros, & polypodas eliquarecreditus eft.Succus quocp eius uítía oculorum expurgat , Dracontij radi cem bísterüeelixam,quo omnem exuat medícamentofam uim, in cibo ínterdum Arí modo exhibemus, quum crafsíacelutinofi thoracem pulmonem ínfeftan. . tes humores fortiore ui expellendi ueniunt, | EX PLINIO. Omníno habente Dracunculü ferpentes fucíunt, Ideo percufsis prodeffe in po. tu maioréaiunttut & menfes, fiferro non attingatur, fiflat , Succus eius & aurium dolori prodeft. R elíquas facultates ín Arí defcriptione offendes, Vident enim ue; teres Arum cum Dracunculo mínorimifcuiffe, — ———— APPEN/ PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXX XVI, 237 | APPENDIX Hic e(t uera Serpentaría quat officinis utendum erít, & minim? ea quam alio nomíneBiftortam uocant, INam uíríbus planéab ea qua eenuína eftdífsídet, utfuo etíam loco monuimus , C'uarenon eft cur deínceps eandem medicamentís quae thoracíi expurgando adhibentur admifceant'medici,fed hanc potíus,cuíus pí, cturam oculis fubíecimus, DE DAPHNE ALEXANDRINA» | CARN Exxxvit NOMIN A. S^ NH dAEudeosmaidlatx Ciracis : Laurus Alexandrína , aut Idea Lati vuulaia: WE Binis,officinis V uularía,nonullís Bonifacía, multis etíam Paganalíngua, x Germanís 5ápflinErant/bauctblatt/& auffenblatt dicitur, Theophra zpiphytiocare Ew gest (tus appellat &mevaMétepmo, quod fructum fuper folíjs ferat, Alexandri pos namautemlaurum dictam putamus,quod Alexander uictor ea ufus fuerit, Hinc , 4lxemdrins - eftquod Apuleius hanc Victoríalam nomínet, quod nímírü uictores ea pro Law ied hein roín triumphi & uictoríze finum uterentur: quanquam ín eo capite Daphnoída gu, cum Viictoríala confundat, Idoa ueró ab Ida monte, quo ínloco fpeciofior & co. piofior nafcatur. t FORM A. ; Folía Rufcofeu Mlyrtofylue(tri fimilia habet,maiora tamen,molliora & candi- diora, Frucum ín medíjs folis fert rubentem, Cíceris magnitudine , Ramos fpar- oíta terra dodrantales,& aliquádo ampliores , Radícem R.ufco fimilem,maíorem p tamen,odoratam, € molliorem.Ex qua fané delíníatione fatis perípicuum fit,eam herbam cuíus pícturam damus,effe Laurum Alexandrini. Folío fiquidem Myrtí - fylueftrís, fed ut Plinius lib,xv.cap.xxx.aít, acutiore, molliore, & candidiore, fru. &u ínterfoliarubro, magnitudine Cícerís, ramulis à terra Íparfis dodrantalíbus,ra dice (ylueftri,Vlyrto proxíma, odorata & mollí, LOCVS. INafcitur ín locís montanis, & in Ida monte , ut coprehenfum eft,fpeciofifsima, - Nuncadfertur ex ínferíore Pannonía;atcy in nonnullís hortís plantata prouenít, | TEMPVS Fructumínaeftate ín medio folij,in genículo alterius folij quod maiori fuperna. - fcitur, profert, TEMPERAMENTVM,. Calída X ficca eft, id quod guftus euidenter monftrat. Siquidem guftantibus acris fimul X fubamara eft, VIRES. EX DIOSCORIDE, Radix eíus pota pondere fenum drachmarü cum dulci uíno, difficulter patienti - bus, & (tillicídio urínze laborantibus fuccurrít, Sanguinem quos menftrui dlicít, EX GALENO, -. Potatum urinas,tum menfes prolícit, | ! EX PLINIO. | Celeres partus facít, radice pota trium denaríorit pondere, in uini dulci cyathís tribus, Secundas etíam pellit meníesqg,eodem modo pota, APPENDIX R'ecentíores in fauciu ulceribus, & humecta fupra modum columella utuntur, Hince(t quod nonnulli appendanthancherbam puerís,ut nímía illorum humidi. tas exiccetur, DE EPHE- DE EPHEMERO NON LETALI»- CAP» LXXXVIID 5, | NOMIN A. pao HMEPON, "igedyelz Circis, Ephemeron,]rís fylueftris Latinis 513 dicitur, Cumautem Craleno, Paulo, & Díofcoríde teftibus,duo Epheiteri duo £3 (int Ephemerígenera;alterum,quod Colchícon à natalifolo díci, genera. —— QW 1 tur, interficiens , de quo firoloco plura : alterum quod nonletale «d e(t, & precipuo nomíne Ephemerü dicitur, híc de fecundo,nem- « A. 3 penon interficientenobis fermo duntaxat erit, Ephemerirautem Ephemeunaw . nomínatum eft,non quod eadem die iugulet(nulla ením ei uís mortifera íneft)fed di. quod flos illius confeítím marcefcat,neclonoíus uno &altero die cómoretur. Vul gus &officinz Lilium couallium,quod in opacis & lucis nafcatur,appellant, Ger» ilit condi. mani QOQayenblimle, FORM A. - QCauleé & folia L'ilio f(imilía habet,tenuiora tame, Flores candidos amarosq, ru &um molle, Radíce unam digitali crafsitudíne, longam ,adftríngente, odoratam, Que fiquide deliníatio íta herbe illi quam uulgus Lilium couallium nomínat con- "uenít,ut nulla prorfus in ea fit nota, quz eí n6 refpondeat. Caulem ením & folía Li lij habet,fed tenuiora, Flores candídos & fuauiter olentes,guftu amaros.Fructum mollem,colore puniceum, afparagi fructuí non difsimilem , Radicem fingularem digíti minimi crafsíitudine,longam,ad (tringentem & odoratam, INecobítat quod obicttio dilis |! nunquamautrarífsiméapudnos reperíatur radix que mínímí digiti crafsitudinem tw. zquet. Diofcorides enim cumalicuí herbae autradící menfuram tribuit, id facitut maiori partí índíuiduorüíllius fpeciei quadret, necadeó ftatam menfura affignat, -quín quandoggínfra aut fupra hanc effe pofsit,Cui hoc etía accedít, quod magnitu dofecundi díuerfas regíones in una eademá herba (pe uaríatur,íta ut nihil mir B fitradíces noftri Ephemerí,pauló quàm illius quas Díofcorides uídit mínores effe, LOCVS, INafcitur ín fyluis & umbrofis locis. | TEMPVS In Vlaio menfe flores illius magna copía erumpunt, ac mox iterum euanefcunt atc decidunt, Deinde Iulio menfe fructus profertur Afparago haud difsimilis, ut dictum eft, | TEMPERAMENTVM, Miftzeft temperaturze, Galeno tefte,nempe repellentis &difcutientis, quía fcili cetradix ad(tríngitflorestg amari funt. VIRES. EX DIOSCORIDE, Huiíusradix in dentium doloríbus remedío e(t, decocto eius cofluuntur.Folía in uíno decocta & illita cedemata & tubercula, quae níhil adhuc purís cótraxerunt, diílcutiunt; sv enim & non ve legendum, ut ex Galenolíquet. | EX GALENO. — Bphemerumnon illud letale, quod etíam Colchícum nominant, fed alterum, quod & Irín agreftem uocant, folía & caulem Lilío fimilem obtinet , radicem ob. longam,nonrotundam ceuColchícum:digiti autem potifsimü crafsitudíne eft,ad flríngens & boni odorís , Ex quibus palàm fit quod miftz fit facultatis, nempe re, pellentis,& halitu digerentís , Teftificanturueró id quae partículatím zedít opera, - Siquide non inefficaciter radix eius ín dentium doloribus colluítur,Folía tubercu. lorum tum augmento,tum uieorí congruunt, Oportet auté ín uino decocta prius - quàm pus moueas illínere, Lad EX PLINIO, Radicem unam digiti crafsitudine obtiner, dentibus praecipuam cócifam in ace- to,de- EPHEMERVM b Beier c C d Bfapenblámie. SURRESS A [y X r 4j - l . N . S E M 7M yo / PLANTARVM HISTORIAE CAP, LXX XVIII 241 K to,decoctami uttepído colluantur,Et ipfa etiam radix mobiles fi(tit,cauís & exe- fisímprimítur, APPENDIX. Recentiores roborare cor,iecur,cerebrum( tradat. Hinc eft quod eíus fuccum aut decoctum fyncopa,uertigine,morboGg comítialí correptis, attonítís,& phrene- tícis exhibeant, Czeterum íncipienti elephantize,ne latius Íerpat, & altíus radíces a. gat,uiam praecludere fcríbut, Oculartj medící ad oculorum calipínes difcutiendas eo etiam utuntur, DE ELENIO* CAP» LXXXIX» NOMINA. EXj^EnION Grzcis, Blenium & Inula Latínis , officínís Enula, ruftícis jCampana;uulgo íunctís utrifcg uocabulísEnula cam pana dícítur, Gier. Enula campana ^3manis 2lant, bleníium autem ab Helenzclachrymís,é quibus natum fa rlenium unde di € Zbulantur,quidam dictum effe uolunt, Alij quoníam cotra ferpentes ex &. coprimum ab Helenaremedíum ínuentum fit. FORM A. Caulem ex fe míttít Elentam craffum, hírfutum, cubitalem, & alíquando ma. iorem (interdum ením íuftam homínis ftaturam altitudine equat)angulofumdg, - Huicfupernélutei flores ínfident,& ín hís femen V erbafco fimíle,tactu prurítum excitans, Folíaanguftifolio V erbafco fimilia obtinetlanuginofiora tantum &ob- longa, Radícem fubruffam,odoratam,magnam,fuübacrem,ex qua ad confitionem Lilíorum aut Ari inftar, pingues propagines appendícésue auferunt, Ha: fiquíde 5 notze Enulz campanae uulgo díctz pulchre quadrant,neg obftat quod nó ín cun. obiettiodilita Cís orzcis exemplaribus omnes illae habeantur,cum ín nonnullis, ists probatifsi, mís faltem,legant, Sic Mlarcellus Vireilius Florentínus ín fuís quos edídit ín D'ío« Marcellus [Flos Ícoridem cómentaríjs teftatur, fibi uifum effe antíquifsimirac probatifsimir codi. "etis. cem,ín quo adhucomnes feruentur , Et certé níhil abfurdi comíttemus,fi nonnul - las Díofcoríde notas fubticuiffe dícamus,cum euíidentifsimi fit Inulam nó pafsím - una forma preeditam nafci, quando,eodem Díofcoride tefte,in quibufdálocís cau — lem haud emíttat :ínírríguis denicg procerior &elegantior, quàmín ficcioríb.pro. - ueniat, Fiucaccedit quodaliás fepe notas etíam admodü necefTarías pretermittat, LOCVS, INafcitut montanis, umbrofis, & ficcís locis , In hortís etíam paísím hodie plan. tatur, TEMPVYS Radixecftate effodítur,& concifa Giccatur. Floret Iulio menfe, 'TEMPERAMENTVM,. Elenij radixnon prímo (tatím occurfu excalefacit;ac proinde non dicenda eft ca lida & ficca exacté,ceu mel & piperalbum,fed cum recrementítio humore, VIRES. EX DIOSCORÍDE. Radicis Elenij decocti potum, urínam & imenfes ducit, Ipfa denígs ín eclegma, tecum melle fumpta,tufsi,orthopncez,rupturís,couulfionibus,inflationibus,uc. nenatorum mortibus prodeft,calefaciendi uí quam ín uniuetfum habet, Folía eíus in uino cocta ifchíadicis utiliter illinuntur, Radix etíam Elenij ín paffo condita, fto macho utilís eft, Siquidem faleamarfj paululum (iccatam eam,mox decoctam, fri. gidaaqua demergunt, poftremo ín defrutum coníectam,ad ufum recondunt , Ea trita X potafanguinem excreantibus auxiliatur. EX QUXDEEALOS. 1p Elenij radix maximeéutilis eft. Eclegmatis quae faciunt ad educendos lentos & X &ralTos SESS 242 ANS E E: ( E EX eS mn (cere S" S PM p. | 2» AER y ELENIVM (BN X » j Slant. Do. PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP LXXXIX, 243 a craffos qui funt ín thorace € pulmone humores commodé mifcetur . Rubrificant quocp ea pattesfrioidis & diuturnis uexatas affe&tibus , cutu(modi funt nonnullae coxarum pafsíones, i(chíadas uocant, & exiguae afsiduae(g quorundam artículorü praehumíditateluxatíones, EX PLÍINÍO. Inufaà ieiunís coómanducata dentes confirmat, fi ut eruta eft, terramnon attin» superdltiofum. gat, Condita tufsím emendat, R'adicís ueró decocta fuccus tíneas pellit, Síccata au tem ín umbra farína tufa, & conuulfis, & inflationibus,& arterfjs medetur, V ene- natorum morfus abigit, Folía ex uínolumborum dolori illinuntur, DE EVPATORIO-* CAP- XC» NOMINA. JY FATOPION, «irezienp grece, Eupatorium & Hepatoriu latínc,offL e cinis Aerimonía dícítur, Germanis ermenig/25«mdvours. Eupato. Agrinonia. by rium ab Eupatorerege, quí illam prímus inuenit , nominatam efTe uo, Eupatorimeur zi lunt, Hepatorium ueró quoníam íecorí przecipué medeatur, ditat, FORMA. Hepatoriutit, Fruticofa eftherba, unum, interdum alterum etiam Ícapum eflerens , tenuem, ! lionofum,re&um,nigrum,hírfutum,cubitalem,aut etíam maiorem . Folia perín, terualla partibus potílsimi íncifa quings,& aliquando pluribus, Quiínquefolij uel Cannabís potíusfolfjs fimilía, niprícantía, & ferre modo in extremitatibus inci(a. Semen à medío caule enafcítur deorfum inclinati, hírfutum, adeb ut ficcatum ue- | übusbzreat, Fio deliniationes adamufsim, nulla redamante nota, herbae quam -B uulgus & offícínae uocant Aerímoníam conueniunt, Quapropterhancuerum &. Agrioria c& . genuínum effe Eupatorium facilé deprehendet, quí finoulas defcriptionis partes ve Eupatos diligenter expendet.Síquidem Aeríimonia fruticofa eftherba , Ícapum unum aut. "/"r alterum obtines,lienofum,tenuem,rectum,nígrícantem,hírfutum cubitalem uel maiufculu . Folía ex ínteruallis Cannabína,aut Qui nquefolío fimilía,quínquepar tita uel plurífaríá incíía, per ambitum ferrata , E medío caule femen erum pítdeor- fum fpectans,fubhiríutum,utreficcatum ueftibus adhzrefcat. Proinde pracfracta quadam acímmedicabilí caecitate captos effe eos iudico, quihocipfum hodie non, animaduertunt, LOCVS. | INaícit pafsimÍocis montofis,cam peftríbus etiam, pratis nempée,& circa fepes, TEMPVS, ! Carpitur inzeftate,dum floribus abundat. TEMPERAMENTVM. Eupatorítt herba tenuíum partium, íncidendi extergendity facultatem cítra ma - nifeftam calíditatem obtínet.Ineft eí &ad(trictio modica. | VIRES. EX DIOSCORIDE. Contritahuius folía & cum ueteri fuillo adipeimpofita,ulceribus difficile cicatri cem contrahentibus medentur, Semen aut herba ín uino pota,dyfenterícís,iecino^ rofis, S ferpentíum morfibus auxilíatur, | EX GALENO, Obftructiones iecorís expureat,& robur huicuifceri addit, EX PLINIO, | Semen dyfentericís ín uino potum auxiliatur unicé, E | AX DB EVPHRA- ux 144 NS - j v " ACA COLS 2 eA V À oa WS A DE EVPHRASIA- CAP» XCl» 245 NOMINA. — PERS RAVDDVBIE Euphrafiz herbz nomenáà graczlíngue imperitis phar 15 macopolís deprauatum eft,cum olím $/$pocals dicta (it, quod nimirum. 3vdeiruin 4 poculos, quorum calíginem difcutit, delectet, Ad quod nomen Germa, ceditts. jue. Sninoftri pulchrealludentes 2(ugentroft/ hoce(t, oculorüfolacium ap» pellant, Nonnulli hac quoque ratione motí ophthalmicam & oculatíam nomi. ophibduics. nant, Officíne,ut feréín omnibus alijs herbis,corrupti uocem retínentes, Euphraz fiam uocant. Etfi autem herba haecgraeco & eleganti nomíne donata fit , nihil ta. men de ea,quod fcíam,apud ueteres Giraecos & Latínos;nempé Díofcorídem, Pli nium, Galeni, adde etíam recentiores, Aétíum, Paulum, & Actuaríum Ícriptum reperitur, Cum ueró appellatio ipfa orzecam teftetur oríoinem, uidetur fant à Bi. 9loffo ueterum mutuata & defumpta efle , Vt enim hocín uínum coniectum ania mi lzetícíam parit, atqueadeó &uopizuoy dictum eft , ita etíam illa quía oculos iuuat & delectat, svaeeruó» appellati ccepit. Cyuam fubínde uocem ímperítilíngua,utdi ximus,deprauantes,ín Euphrafiamuerterunt, —— ^ | FORM A. Herba eft parua;palme unius longitudine, Hyffopo fimilis,cauliculis purpureis, folis exiguis, perambítum ferratís, flofculis albicantibus,radíce exigua & inutili. INecobftat quod Hermolaus,immenfz eruditionis uir libro tertío;capíte decímo Hermolaus Bar octauo fui Corollarij, Iuteolos effe dicít:ís enimad partem duntaxatflorum refpe, barus, xít, quz lutea effe euidenter apparet. Certe fiflores Euphrafize exquifité confide; res,neque prorfus luteos, neque in uniuerfum etíam candídos e(Te deprehendes: tribus ením coloribus,nempe putpureo,candído & luteo,ut píctura ipfa oftendit, maculati funt , Cyuum ueró potior florum pars candido colore conftet, fatum eft utferméomnes herbáhancdepingentes,albos illi alsienarint flores, nobís autem hos candicantes dicere placuit. ": LOCVS, — PNafciturinapricis collibus,S pratís feréomnibus, | | TEMPVS Interautumniinitia magna copia erumpit, : TEMPERAMENTVM, | Quas particulatim facultates obtinet abunde docent calidam & ficcam effe herbam, VIRES V'tuntur ea adoculorum caligines & fuffufiones , uel perfe impofita, uel ex ui. . nodecocta, Memoríam etíam oculorumGacíem redacta ín puluerem , & ín uíno albo pota, mirificeroborat,amifam(qQ reparat, X3 DE ELELI$^ 246 EVPHRASIA 9 fuaeittcoft. DE ELELISPHACO» CAP» XCII* ME A NOMINA EXAERAIZSAKON Cirzecis, Saluía Romanis & officinis, Giermanís &aL A bey appellatur.Porro cum ipfa herba femper retorrída &exucca uidea-- pH tur factum eft,ut Graecis Blelifphacon,quafi in tabem redacta,uelín fy. Eldifphaconun HB us derationem flaccefcens dicta fit, tasfsy & «elec uocibusiín unam coa 44i: . lefcentibus appellatione, E(tautem «94x69, feu potíus «odxG« malum in plantís e2«icA- quum per zetatem & ardentifsimu canís aeftum uí folis altius penetrante , humo- retg quonutríuntur deficiente,languent Xarefcunt, Latíni (yderatione nomínant, Saluia autem dicta Latinis,quodad multa, praefertím ad fcecunditate,falutarís (it, sduiacuruos GENERA, | poo Duo funt Saluía genera, quemadmodu etíam plebeij abundénouerüt. Vnum quod príuatim Elelilphacon dicitur, (qualidíus folío & fcabríus,lacunofa facie prze afperum,multolatíus, quafi cultum fenferit, adeo ut domeftícaaut hortenfisSaluía - dicipofsit,INos euídentiorí díftinctione ufi, Saluíam maiorem nomínauimus, Gier. Seluia maior. manís eríam grof oocr breyt &albey uocatur, Alterum folioleuíus & cotractíus, - quafi fylueftrem ob id referat figura, fylueftris Saluía appellari poteft, minus etíam fqualore obfitu eft, Nos Saluíam mínoré díxímus, Germani creíti Calbey / ooet: sduianixor. tleirt Calbey /ober (pits Galbey /cocl &albey nomínant, Díofcorídes utruncg ge nus fub unoBlelifphaci nomine complexus eft, quod fcilícet facultate nihil díftent, - fed ídem proríus efficíant. E FORM A. ; Frutex et obfongus, ramofus, quadrangulas & candídas uirgas habens, Folía mali Cotonei effigie,oblongiora tamen,afperiora, X crafsíora, quac fenfim attríta, rumueftíum modohiríuta,fubalbida,uehementer odorata,fed uirofa (unt, Seme B ínfummis caulibusfylueftri Ormiíno fimile gerit, Haec defcriptío,nulla prorfus re — dlamantenota , cum herba quam Baluíam uulgo uocant quadrat: nanque ea fru- —' tícofa eft,rueofis folíjs,extrítarum latenter ueftium afperitatem fcabrítíiámue refe; " rentibus,incanis,uehemeter odoratís, purpureo ín fpíca flore,ín aquilini roftrifpe- ciem falcato;femíne fylue(tríis Ormini,ut pictura eraphice monftrat, | . LOCVS ! INafcitur inlocís afperís,& utruncp genus hodie pafsim in hortis inuenitur, TEMPVS. Carpitur ín Iunío & Iulio menfibus , quando nimirum floribus & femine prz enans eft, 'TEMPERAMENCTVM. Elclifphacos euidenter excalfacit;acleuiterad(tríngit. VIRES. EX DIOSCORIDE. Foliorum ramorumG decocti potum urinam cít, menfes foetustg extrahit. Pa. ftinacze marinae ictibusauxilíatur, Capillos deníerat. V ulneribus herba utilis eft, fanguinemt compefcit, Ferína tetráue ulcera purgat, Pudendorum pruritus folío rum & ramorum decoctum cum uino,f(i eo abluantur,fedat, | | EX AETIO Traduntquidam fuffitamSaluíam menfes immoderate fluentes, &tomníno mu liebre profluuium compefcere, Aoríppa facram herbam uocauit,quam praegnan. - "tes mulieres fifluidze laxzetp fuerint , utilifsime comedunt: cotínet enim concepti uítalema reddit: acfi íuccí huius hemínam cum modico fale quarto à fecubitu díe mulier potauerit,deinde uiro mifceatur, proculdubio concípíet, Aíuntín quodam Aegyptiloco poft feuas peftilentías ab hís qui fuperfunt;ad eum fuccum bibendu mulieres cooí;plurímosq nde producifoctus , Dato,ínquít Orpheus, fanguinem pod A 4 expuene ATIS PORPOXMD | | | $5108 Gal6cp. 249 MOV DE» »5 1 une yd LIT DI ADEYEVAVPTE EAE 7D EP Cc Pille, Serpyllum unde e dictum, Serpyllum borz tenfe. Syluesire. ZVy&p. Hortenfe. : Syluesire, Plinij ematun . 250 PLANTARVM HISTORIAE CARP, XCII, expuentibus fucci Safuíze cyathos duos;íeiunis cum melle bibendos,& fan euis ifi co cohibet, l'abídís pilulaeín hunemodum parantur. Spicae nardí,Z íineiberís fin^ gul.drach. ij, feminis Saluíze affati tríti & cribratí drach. vii) . Piperis longi drach, xíj.cum fucco Saluíe pilulas conficíto,& mane íeiunís drachmam unam exhibeto, eodemg modo ín uefpere;ac poftea aqua purae quippiam propínato, EX PLINIO. Mlenfes Saluía cit & urínas, Paftinacze marínze ictus fanat, Torporem autem in. ducítpercufloloco,Bibítur cum Abfinthiio ad dyfentería, Cum uíno eadem com. morantes menfes trahit, Abundantes fiftit decocto eíus poto, Per fc impofita uuL nerum fanguínem cohibet, Sanat & ferpentíum morfus. Btfi in uino decoquatur, pruritus teftíum fedat, Partus emortuos appofita extrahit,ítem uermesauríü, Ad tufsím laterísG dolores bibitur, Contra fcorpiones eadem & dracones marínos e£ ficax, Contraferpentes quoqj ex oleo perungi ea prodeft, DE ERPYLLO- CAP» XCIID NOMINA. : SiPEYAAON grace Serpyllum|latíne, Officinzelatinum nomen retínue runt, Germanice Qyueneel/ inlin/Toiimertel appellatur, Serpyllum xi 24 autem,utautor eft Varro, ab eo quod ferpat tam Cirecís quàm Latinis US Ex dictum eft, quonia (i qua eius partícula terram attíngit,inibi radices de- ittit, Eft enim ut Theophraftus libro fexto de plantarum hiftoría,capite feptimo ait,proprium quoddam eíus ramulorum incrementi, quippe cum pofsit ín quan- tam uoluerít quifpíamToneitudine trahí;adiecto lli pedamento aliquo, autfi pro- pefepes plantetur;aut ex altioreloco alíquo deorfum demíttatur: fic ením in lon- gum protrahuntur: Gab hacplantein ramulis eius natura, quód ínlongum ferpít, Greci &€ Latini peculíariter Serpyllum nomínauerunt, GENER A. Duro eius genera. Hortenfe,quod germanice beymifdber Cyuenbel dicitur, Syl. ueftre,quod príuatím Z;yeís uocatur, quod forté eo iugarentur uites, Zvy&y enim. Grecis interdum ídem quod Latinis ligare & uincire figníficat, Germanice fimpli, citer Qyuenbel dicitur, [Nos fylueftris tantum Serpylli picturam damus, |» FORMA, Hortenfenó difsimile eft Origano, potifsímum quodad folia & ramulos ipfos attínet, quos candídíores tantum habet, odore tamen prorfus Sampfychum ze- pracfentar, R epíthumi,& in rectum nonattollitur,Sylueftre contrà huminonfer- pit.fed rectum exilibus ramulis & lignofisattollítur, R'utze folijs plenis, anguftío^ ribus tamen, Hofculos habet fubpurpureos,ouftu acres,odore iucundo, radícem multifidà . Plinius fecus quàm Diofcorides hortenfe ferpyllum nequadg,fylucfire uero humiferpereaflerítadeo ut fubeffeín hoc mendá uerífimile fit: res ením ipfa & uiuz herbarum imagines fatis teftantur, Diofcoridís fententíam effe ueriorem, Diofcoridi fubfcribit Aétius, INeqs mirü eft magis humi reptare cultum, quod ín firmius humoris copía eft, atqueadeó ramis inualidioribus ftare nequit, quàm fyl- ueftre,quod illo rígidius ac lignofius exiftit. | LOCVS, Hortenfenonnifi fatum prouenit, & Columella tefte,necp pinguem, neqy fter" coratum.fed aprícilocum defiderat, ut quod macerrímo folo nafcatur , Sylue(tre autem ín petrís,collibus,S«montibus plerífg copififsíme nafcitur;ita ut eo quafi ue (tiriuideantur, Sylueftre tota zeftate floret) hortenfe autem Iunio & Iulio menfibus, : TEMPERA- igi dutbd. 7 SERPYLLVM 252 PLANTARVM HISTORIAE CAR, XCIIIL c TEMPERAMEN TV. Serpyllum guftuacre eft,ob id calidum ualde, ítaut menfes & urinam moueat, VIRES, EX DIOSCORIDE. Sylueftre efficacius & maiori calefaciendi ui quámbhortenfe,atquead ufum me, dicinzaptius.Menfes trahit,& urínam cit potum, Tormínibus, ruptis, conuulfis, iecinorís índammationibus auxiliatur, Adueríus reptilia potum & illitum , Capi. tís dolores fedat coctum adiecto rofaceo, & aceto madefacti, IVlaxiímé uero lethar- 2o & phrenitidi couenit. Sanguínis uomítum fedat fuccus eíus quatuor drachmis | cum aceto potus. EX AE'CTIO, Berpyllum íta calefacitut menfes &Curinam ducat; Huius genus duplex. Sylue- ftre efficacíus calídiusg hortenfi;atq; omníno ufus eius ín medicina prefertur, Pro. defttorminibus,couulfionibus,rupturis, inflammationib, iecínorís, reptilibusq, Potumacillitum capitis dolores fedat. Mladefactum autem aceto ac decoctum ad. míxto rofaceolethargícis,&díutínam phrenítím patientibus fummopere cógruit, Preterea drachme uníus pondere exaceto bíbitum, fanguínís eiectiones copefcit, EX PLINIO, . Aduerfusferpentes efficax, maximé Cenchrín & Scolopendtas terreftres ac ma rinas & (corpiones,decoctis ín uíno ramís folíjsqs.Fugat & odore, comínus fura tur, & contra marínorü uenena pracipue ualet , Capitis doloribus decocti ín ace toillinitur temporibus;ac fronti cum rofaceo. Item phreneticis, leth argicis,contra tormína &íecinorum dolores, Folía obolís quatuor danturad lienem ex aceto, Ad cruentas excreatíones teriturín cyathís duobus acetí & mellis, V EX PLINIO VALERIANO. Serpyllum calídum, fimul nobís utile medicinae ufus oftendit , Capitis dolores D coctum exaceto & rofaceo temporíacfronti illit mitigat. Serpentes & omnía ani malia uenenata aduftum nidore repellit, ideo & mefloribus ín cíbo mifcetur, ut fi fatigatos fortéfomnus opprefferít;tuté quiefcant contra animalia quze hoctempo- reuenenatís haufibus fzuíre confueuerunt, Contufi puluis ex fcrupulis xíj.ín aqua datus tormína emendat,urínze difficultates refoluit,líenís quogg iniuriae idem pul. uis ex aceto mixtus occurrit, Nec mínus cruentis excreatíonibus fubuenit,ex duo» bus cyathis mellís & aceto temperatus, DE ELYMO- CAP»! XCIIIID NOMIN A. i Avu oz Grecis,Panicum Latínis, Germanis Doeybelpfenic/ober ge (E Ay nic dicitur, Panícum autem panículísin quibus femen eft, Latiniap. amc pellauerunt, o s FORMA, Mili (imilitudine profilit,denis ut plurimum folijs luxuríans,culmo penéín fur" culum extenuato,nutante, rubído panícularu faftíeío, praedenfis aceruato granis, alías purpureis, alías rufis,nigris alías,item & candidis, - LOCVS. Batum facilé quouis feréloco prouenit ,leuem autem & folutam terram potifsi, mum defiderat,INecín fabulofo duntaxat folo,fed ín arena quog nafcit,modo hu- mídum ccelum,uel rífguum folum fortíatur, TEMPVYS. Quadragefimo die poftquá fatum eft abíolui,ut omníaacftiua,inter omnes con uenit, Panicum quare dicium, :] Le E S NS NIA N " WW. " | |J. SBfeniep. / 254. PLANTARVM HISTORIAE CAP, XCIIII, c uenít, Quocungríteítur tempore fatum fuerit, ubi (emine przegnans erit, tum car; pendum uenít. AR. TEMPERAMENTVM, Refrigerat & exiccat; praefertim fiforis illinatur, VIRES. EX DIOSCORIDE, Mlilij fimilitudinem refert , eodemt modo ín panes defingitur, € ad idem ae cómodatum eft,mínus tamen quàm Milium nutrít & ad(tríngit. EX GALENO, e Panícum facultate pauci nutrímenti,& exiccatoría , Siftit quocp nonihil uentris fluxus,ceu ipfum etíam Milium.Paniís itagp eíus exigui eft alimenti & refrigerans, . Conftatínfuper praearidu & inftar arenze aut cineris friabilem effe:caret ením pení tus pinguedíne & lentore, Iureigituraluum humentem deficcat. Aorícolaefarína huius coctaadmifto adipe fuillo & oleo uefcuntur, Panicum ín omnibus Milío ce; dit, infuauíus efu, concoctu difficilius, uentremtg magis coércet , mínusGy nutrit. Huíus farínà ínterdum cum lacte coCtam,ruftici uelutí tríticeam efitant, ClarumQg eft id edulij tanto quàm illud perfe folum affumpti: melíus efTe, quanto lachuíus feminis natura ad boni fucci procreatione, alíatg omnía emínentíus habetur , Dico autem alía omnía, cococtíonem, uentrís fubductionem,ín totum corpus dí(tribu- tionem,adeog ipfam ín edendo fuauítatem &uoluptatem, Hocnanq; femen nuL lagratia aut iucunditate commendatur, EX PLINIO, PanicumDiodes medicus mel frugum appellauit, Effectus habet quos Milium, In uíno potum prodeft dyfenterícis. Similiter íjs que uaporanda funt excalfactum ímponitur,Síftit aluum ín lacte caprino decoctum, & bis die hauftum,Sic prodeft D Qadtormina, DE ERICA» CAP» XCV» | NOMINA. eq p &rk n Grecis, Eríca Latínís,D»eyo Germanis dicit, Officinisinufitata, . FORMA. | | i 4 — Erícafruticofaarbor eft Tamaríci fimilís,multó tamen breuior,Eíus Ee E: floreutentes apes,reprobü mel conficiunt, Plinius líb.xxiitj.cap.ix.fru ticem elle fcribitnó multum à Tamarice dífferentem, colore Rorífmaríni, & pené folío.Id quod ueréde ea Eríca,cuius nos picturam damus, dícitur , Theophraftus etíam Rofmaríno fimilem Erícam facit, Habet flores in candído purpureos. LOCVS. In montibus & fyluis locísqp arenofis nafcitur, 3 | TEMPVS, Autumno floret fola feré in fyluis, TEMPERAMEN TV M. Calída & ficca eft Erica;id quod ín guftu amaritudo fatis docet. VIRES. EX DIOSCORIDE, Eríce coma & flores illita ferpentium mor(ibus medentur, || EX GALENO. Difcutiendi facultate praedita eft Eríca: lore eíus potifsimu & folijs utendum, EX PLINIO. . Ericen aduerfariferpentibus tradunt. », APPENDIX. Recentiores herbarij praeteríam coómemoratas, alías facultates addunt, nimirü florum decoctum lumborü acuentris doloresleníre poffe, Succum ex folijs lori busg elicitum,oculís ímbecillibus euttatim ínftillatum, autforis inunctu coferre, | | DE ERY^ 255 S ? z 3 ; AY | i DA EE WAR c s Su. uM. d QU zu Ue F LA Ü : 3 E 2l A N MT [^ aufi RI 2 462574 2v : NC e NIA 3 5j —. foe. 256 DE ERYSIMO» CAP» XCVIP Rapistvun tion est f ylucstris Ez ruca. Eryfimot. unde dictum. Irion quare uo cata. NOMINA. FORMA. Folía habet fylueftrí Erucz fimilía,cauleslori modo flexiles,floresfuteos.In ca cumíne filiquas cornículorum figura,ut Feenigrzeci oraciles,in quibus femína con tínentur parua, INafturtio fimilia, guftuferuido, Hz utique notze ín uniuerfum omnes;herbaillí quam pictam híc exhibemus adamufsím quadrant, LOCVS, | INafcitur pafsim propéurbes,domorum areas, rudera & hortos, TEMPVYS Perintegram zeftatem floret,autumno autem femen ín filiquis profert | TEMPERAMENTVM. Semen Eryfimi haud fecus quàm Nafturtíj calfacit & exiccat, Terba etíam ipfa arefacta fimilem femini uím obtinet, Flumida tamenacutrídís, multo femíne ínfe- rior eft, VIRES EX DIOSCORIDE, Eryfimi femen thoracis fluxionibus purulentis, tufsientibus, regio morbo , co. xendícum doloribuslinctum cum melle confert. Bibitur etíam contra letalía uene- na.Exaquaaut melle íllitum,occultís carcíinomatibus, durítijs,parotidibus, teftiu acmammarum inflammationibus prodeft, In uniuerfum extenuat & calefacit. | Vli tíus ad eclegmata fiet, fíaqua madefíat & torreatur, autlinteolo ílligatum circum lita pafta peraffetur, EX GALENO. lrionis femen ficutguftu Nafturtio fimile apparet,ita facultate igneum eft &ex calefactorium, Porró ubi ín edegmateutí ex ufu eft, praeftataqua praemaceratum torrere , autlínteolo illigatum fubindedg cruftze piftoríze inuolutu affare , V tile eft | cum eceegmatis ad promonendas crafforum lentorumqgin thorace pulmone hu morum expuítiones, (uin & parotídas índuratas,atcp durítíias mammarum & te fticulorum ueteres iuuat, Refert Díofcorides,quod cum aqua & melle illitum, oc cultís profit cancrís, | EX PLINIO. Vülifsimum tufsientibus cum melle , & ín thoracís purulentis excreationibus, Datur & regio morbo, & lumborü uítijs, pleuríticis,tormíniíbus, ccclíacis, Illinitur uero parotidum & carcínomatit malís. Teftíum ardoribus ex aqua, alíàs ex melle, Infantibus quoq; utilifsimum , Item fedis uítf)s & artícularíjs morbís cum melle & fico. Contra uenena etíam efficax potum, Mledetur & fufpiriofis, Item fiftulís cum ^ axungia ueterí,ne intus addatür, DE HEL^ IRION A Socio. DE HELXINE CISSAMPELO- CAP» XCVIID- 259 NOMINA. —À(c3|^ EIN H usur O- Graecis, Helxine cifTampelos & Conuoluulus La. Je 4 tinis nominatur, V uleus herbaríorum & officíne, Volubilem mediam AS Vitealem appellát, Germani dOittelwinben/ober YOeinqattenvoito isis, zs oer, Recteautem Ciffampelos dicitur: ín uineís ením potiísimum na- ciffonpdos qui io hederaceo, Conuoluulus ueró,quod crebra reuolutíone uícinos fru. Ye dicitur. tíces & herbas implícet, Cotiuoliudtis. FOR M A. j 7 Folía habet Hederg fimilia,minora tamen, Ramulos exiguos circumplectentes - quodcunag contigerínt. Folía denig;cíus fcanfili ordíne alterna fubeunt. Flores pr í mum candídos Lilij effigie, deínin puniceum uergentes, profert, Semenangulo. fum ín folliculis acínorum fbecíe. ! LOCVS. In uineis nafcítur,unde etíam eí appellatio Ciffampeli,ut diximus;indita eft, TEMPYVS Aeftate, potífsimum autem Iulio & Aueufto menfibus,floret, TEMPERAMENTVM, Calidam effc ex uiribus quas illí ueteres tribuunt, facilé conijcere licebit, VIRES, - EX DIOSCORIDE,. Succus foliorum eius potus,aluum fubducendi facultatem obtínet, EX GALENO, Helxíne,quz & Cillampelos nuncupatur,digerendi facultatem habet, DE HEPTAPHYLLO»- CAP» XCVIII» NOMIN A. FTAGYAAON graceSeptifoliumlatíné;uulgó Tormentilla nomíta^ vorn. ie tur.Buntex recentíoríbus qui perperam Biftortam uocent. Germanícé i Cotmentill/ X otbetl wurrs appellatur , Heptaphyllon autemà fepte, meptaplflon 23 nario foliorum numero dicta eft, | ads can FORM A, Qaínquefolío fimillima eft,nifi quod feptem non quíncg habet fofía, utrinag Ia - nugínofa, exigua;parua, ferrata, caulem certís fere interftítijs ambíentía, flores lu. teos , radicem puaíceam ac modíce íntortam . Ex hac defcríptione omnibus con- ftare puto,herbam noftrís l'ormentillam dictam, non effe Diofcoridis Quirique« rome ss folium, Hocením,utreliqua omíttam,radicem non íntortam,fed rectam & oblon e£ aximufoe gam habet. Plíníus etíam libro xxv.capite ix, herbam Qyuinquefolium íncípere gc lm. definere cum uite fcribit, Tormentilla autem non maturé prouenit, fed cum uites iam florent. Áccedít quod hzecín montofis & fylueftribus incultisqg,hoc ueró pra. tis, cultís & aquofis in locis potíus prouenit, Apuleius etíam utrancg herbam (cor. fim defcribit, LOCVS,. INafcitur montofis,utdiximus,locís acfyluis, || TEMPVS Sero accum íam uites lorentherba haec apparere íncipit, | ?TEMPERAMENTVY M. Recentiores iudicant hanc herbà ín tertío ordine frígidam &ficcam effe, Ceterü non effe fríoidam,potiísimu ín tertio ordíne,facultates eíus abundédedarant . Gu | ftusetíam ad(trictioneillam tanta frígíditate prorfus carere palàm oftendít, Quare cum eafdem quas Coinquefolíu facultates habeat,idem etíam temperament ob. bp tíneat Sottmetll. PLANTARVM HISTORIAE CAP, XCVIII, 26t — tíneat neccfTe eft, Erit itacp radix deficcatoria ex tertío ordíne, nullatenus tame ma. nife(ta calíditate partícipans, | VIRES EX APVLEIO, Heptaphyllo herba trita &cür oleo míxta pedes perunges, tertio die dolore tollit, | EX REÉCENTIORIEVS Facultatem obtinet glutinandi uulnera. Farína herba uel radicis ex fucco Pfan. tagínís propinaturin difficultate urínz, Badem refperfu uulnera ad cicatrícem per - ducit. Cum albooui fubacta € figlíno decocta, datur cholericis, Foliori uis deplo- - - ratis fi(tulis inftillatur,necp non oculis ad diífcutiendas nubeculas. Ad putrefcentía orís ulcera herba & radix cómanducata,& ín ore retenta ualet. Herpetas, ftrumas, duritias,tumores, aneurifmatady fanat. Etutantea díximus, facultates ferd ca(dem quas Quinquefolium obtinet. C) uapropter uenenís refiftit, dvfenterias, & omnes - fanguinis eruptiones compefcit, DE ERVC A» CAP» XCIX» NOMINA. jv z oMon CGirzcis, Eruca Latinis,officinz latinum nomen retínuertit, WGrermanis YDcif (en(f appellatur. Euzomosautem Girzcís, quoniam * iura comendet,habeatg ín eifdem peculíare eratíam dícta e(t. Exucam jueroideo nominatam uolunt quod ezodat:hec enim ubi deeuftaueris, — os X línguam fatis acriter uellicat, : GENER A. Duplex eft Eruca, Vnahortenfis feu fatiua, quae Germanis sem xoci fen(f di citur, Alterafylueftrís,ijfdem xoiloer weif (eff appellatur, B FORM A. Sefquipedali thyrfo confuroitfatíua; folio longo,anguftog, in profundas fed ra riores crenaslaciníato,euftu prater modum acrí,floribus pallidioribus, femine ín filiquis rapi,uel finapí,firmo,radice candida. Sylueftris foliofatíuze fimili, ftrictiore tamen & mínore,flore luteo, LOCVS. .' fatiuaínhortis nafcitur. Sylueftris Hifpaniadfamiliaris:propétamen aquas pro | uenit magna copia, C'uzcautem apud nos creditur effe fylueftrís Eruca, ea non eft - fed Eryfimon,dequa quídem herba fuo inloco abunde fcrípfimus, TEMPVS. —. fatitratotazeftate floret:fylueftrís autem círca Calendas Iunij potifsimum erum - pit:alio enimitempore uix reperitur, | TEMPERAMENTTVM. Temperamentum Eruczídem cum temperamento Eryfimi, VIRES. EX DIOSCORIDE, Cruda Erucafatiualargíus comeftauenerem ftímulat. Idem poteft femen eius, - quod urínam cit;coctiont adiuuat;aluumQ bonum efficit. Vtuntur femínead con dímenta, Quod ut plurímo tempore feruetur,aceto uellacte maceratum, & ín pa - ftillos digeftitrecondunt. Sylueftrís femíne hominesin Hifpania finapís uice utun tur, E(tautem ad ducendam urínam efficacior, & multo quàm fatíua acrior, EX GALENO. Olus hocperqu& manife(té calefacit,adeó ut nó facilé folum abfcg iun&is Lactu cze folijs edatur , Quuinetiam genitalefemen augere credítur, & inuenerem ftímu. - losaddere, Caput magis dolore afficiet (i folum edatur, EX PAVLO. Eruca temperamento Eryfimo fimilis,flatulenta eft,ob quod ad uenerem infti. gat.Demen cíus urínam quoq mouet, Caterüfylueftris, domeftica uafentior eft, ! ) EX PLI Etizonos utide dicta, Eruca. E OIL — SYLVESTRE, Officitiarum error. E upatoriit adul trinum. Eupatori& adul terinum non est Hydropiper. 264 PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, XCIX, EX PLINIO. Eruca diueríz eft quàm Lactuca natura: concitatríx ueneris : idcirco iungitur illi feréín cibisutnimio fríoori parferuorimmixtus temperamentü zquet, Eius fe men Ícorpionum uenenis & muris araneí medetur . Deítíolas omnes ínnafcentes. corporíarccet, V itía cutís ín facíe cum melleillitum, Lentíoínes ex aceto. Cicatríces nigras traducítad candorem cum felle bubulo. Aiunt uerbera fubiturís potum ex pu Il uino, durítíam quandam contra fenfum índuere, In condiendís obfonijs tanta eft fuauítas, ut Girzcí euzomon appellauerínt , Putant fubtrita Eruca fi foueant ocu li,claritatereftitui, Tufsim ínfanttumfedarí, Radix eiusínaqua decocta, fracta offa extrahit. Tría folía (ylueftris Exuce finí(ira manu decerpta,S tríta ín aqua mulfa,fi bibantur,ueneremítímulant, ^ DE EVPATORIO ADVLTERINO* CAP» C» NOMINA. gym vM herbahzcueteribus Grecis & Latinis cognita fuerit, & quo nomí wj neab ídem appellata fit, mihi nondum contare ingenue fateor, Offi. NU cínze tamen feré omnes pro Bupatorío uero , cum tamen non fit , haud go fine magno errore utuntur, Hinc cum nomenalíud non effet quo íllam appellaremus, Eupatorium adulterínir nominare placuít, Giermanícé Y&uniqunb Eraut/hoceft, herba S, Kunigundiuocatur, & YUa(ferboft/ ab Origani fimilitu. díne, & quodíuxta aquas proueníat, Alíjs Doírgentlee/ quod uulneratí cerui fibi. hacmedeantur herba, | FÓRM A. ! Caulem editrotundum,purpureirgeniculatu folidum &hírfutum,circa quem alae panduntur,folíalonga, Canabinis fere fimilia,amarady. Flores ín fummo par- uos coaceruatos,ín candido purpurafcentes,tande ín pappos tenues abeuntes. Ra dícem multis fibris capillatà Gt ínutilem.Erranthauddubié qui herbam hanc Dío. Ícoridis Hydropiper e(le putant. INam etfiferétota eíus herbae facies,floribus dem ptís, Hydropiperís delíníatíoni reípondeat,tamen quía nulla pror(us píperís ín fo- lijs aut loribus acrímoníaapparet,non eftcur Hydropiper dící pofsitaut merea£, LOCVS. In fluminum ripis,alijsqy locis humidis nafcitur : potifsimum uero iuxta refides aquas;aut tardo fluxu prorepentes, | à TEMPVS,. Iulio & Augufto menfibus floret. TEMPERAMENTVM. Guftu uehementer amara eft, ut calidam & ficcam effe in fecundo ordíne,aut ín medio tertij non fit dubium, SUN VIRES. -—— Hauddubieherba hzecabítergit,expurgatqg& qua in uenis eft crafsitiem inci, dit: quamobrem menfes & urínas mouet, educendoGy ex thorace pulmone(g purí auxiliatur, aliasqp facultates amari faporis,quas recenfet Gralenus lib.iifj.de Simp. med.facul.cap.xvíj.obtínet, Poteftitagz obftructiones íecorís & lienís aliarumG partíum corporís foluere, Ex recentioribus funt qui hancV ulneraríá effe tradunt, neg; temeré;idipfum enim poffe, ficcítas eius teftatur, Suffitum praterea eíus her, be,uenenatas fugare feras íjdem fcribunt. Euidentifsimiruero eft hanc etíam contra uenena effeadmodum efficacem, DE ERE 265 z t — e 5 ue BE MU p. E HB futttount Grau 3 DE EREBINTHO» CAP» CI» NOMINA, jPBBINOGO: erzcé,Cicerlatíne, officinze latinum nomen retinuerunt, Icermaníce $yffertr nominatur, | GENER A. | S uw Triaprecipuafunt Cícerum genera,album,rufum & nigrum.INos ex ijs tríbus nigri tantum picturam damus. Differunt potífsíimum ín floribus: hoc ením ut cernís purpureos,album uero candídos flores producit. FORMA, Cicer fatiuum caule eftlienofo,obliquo,folíjs exiguis, multis,circinatis,flore aL boucl purpureo,(iliquis rotundis, radíce tenui &Ánonadmodumlonga, LOCVS, Eri : A Ur EET. Pullocraffog folo eaudet, TEMPVYS. Floret Junio € Iulio menfibus;atq fubíndeín filiquis femen producit, | TEMPERAMENTVM, | Calidum & ficcum eft prímo ín ordine, VIRES EX DIOSCORIDE Cicer fatiua bonam facitaluum,urínam cit,inflatíones parit, cutís colorem com mendat,menfes &fcetus educit,lacauget, Ciim Eruo decoctum illinitur ad inflam matíones teftium GC myrmecías, Ad fcabiem, achoras, ímpetípgines, ulcera concrez fcentía & maligna, cum hordeo & melle, Alterum genus aríetínum nominatur, Vitrungpciturinas,dato cum Rofmaríno contraregíum morbü € cutem fubeun- tesaquas eorum decocto, Leduntautem ueficam exulceratá & renes, Contra myr mecías X acrochordonasiubent aliquí noua luna (ingula earum capita emínen- tiásue fingulis Cíceribus tangere , delígatatg ín líntheolo femína illa poft fe abijce- re,utacrochordones decidant, | "e EX GALENO. Cicerlegumen eft flatuofum quod nutrire poteft, aluo mouendze habile, cien. de uríngidoneü& femíni generando aptum, Prolícit uero & menfes, Porró quod uocatur aríetínum, czeterís efficacius urínam prouocat. D'ecoctum eíus calculos re num conftrínoit. Reliquum autem Cícerum genus quod Orobíatr uocant,eadem ui pollet, putaattrahendi , diperendi, íncidendí , exceroendi , Lienem & íecur, 8€. renesexpureant, fcabiesj € impetigines extereunt, Parotídas &teftes índuratos difcutiunr. Valígna etíam ulcera cum melle fanant, : EX SYMEONE ANTIOCHENO, | Cicera difficulter concoquun£ & excrementa gignunt, Venerem (tímulant,ma ois quàm fabae nutríunt, obftructiones tollunt, & menfes educunt, HabentfaL fam fimul & dulcem qualitate, & ob falfuginem uentrem mouent, propter dulcedi | nemautem urínam.Inflatíones quocp faciunt, & lac eíenunt,exrergendit faculta tem obtinent, Nigra medicamentofam uím habent:urínam enim uehementifsímé: mouent,& calculos renu & ueficz frangunt, Nullum uerolegumen ficut Cícera; pracipucauténigra & parua,lapides frangere poteft. Id ueró magís eius ius, quod tamen ue(icz morbís fupra caetera leeumína officit. Cícera uero rubra calidiora & crafsiorü funt partíum quàmalba. Omníaautem urínam ducunt, IVladefacta no &eunainaqua & fumpta, lumbrícos eíjciunt, fed quí utíturfex feíunet horas opor tet.Impofita ut cataplafma parotídibus, molliunt & dífcutiunt tumore, Farína hoz rum aceto fubacta , & fcabiofis inuncta prodeft. Ius eorundem ícterícos íu- uat,& urínam albam reddit , Oportet uero fjs neque ante ci bum;neque poft utí,fed in medío, DB ECHIO; ? VI * q^ -— —- e / NDS EA prat NS YT7 4 ] ( CITTA CICER NIGRVM. 268 Büploffem 5i — Meslve, Ecbion quere dictum. DE ECHIO»* CAP» CII NOMIN A. cucERGU X Tow 5 &Aabuddhy Gracis,Echion &Alcibíaci Latinis dicitur, Offici, ?3) nísigniotum. V'ulgares herbarij fyl uettre Bueloffum nomírant, quos £4 lequentes Giermaní vilb cbfensumgen appellant, Echíon autem di» * sect ctumuolunt,quod contra ferarum íctus (it utile, Alij quod florefcít ca- pírulis utperze fimilibus, Rectius Diofcorides,quod femina uiperíno capiti fimilía ha! Es FORMA, Folia obrinet oblonga, afpera, tenuía, Anchufe proxima, mínora tamen & pit, guia, Habet & aculeos exiles folíjs adíacentes, Caulículos tenues multos,& utrín- que foliola tenuía,pennata;nígra, minora proportione ad cacumen caulis, Iuxta fo lía lores purpureos,ín quibus feme eft uiperino capíti fimile, Radix digito exilíor, fubnigra.Ex qua fané delíniatíone fole claríus fit,herbam cuius picturam híc exhi, bemus effe Echíon,Folía ením habet pralonga,hirfuta,tenuía,ad Anchufam acce dentía,minora tame pínguíag, tenuibus fpínís horridula,caulículos tenues,nume rofos,mínutagfolía utroq; latere dependentía, níora; ín fummo caule mínufcula, inter quze purpurei Hlores emicant,in quibus femina uíperarum capitulis fímilía in fident,à ceruice paulatim ín roftellum extenuata, tu mídiore fuperna parte, ín qua quaedam promiínulze quafi fedes oculorü apparent , id quod ego hifce oculís non femel,fed iterum atgriterum confpexí, Radíx digito tenuior níorícat. LOCVS,. — Vbicgferéad itinera, & in afperislocís nafcitur, TEMPVS, lunio menfe floret, : TEMPERAMENTVM, Calidum effe citra tameninfignem (iccítaté inde coníjcítur, quod lactis procrea: trícem facultatem obtinet, Medicamenta énim, Galeno libro quínto capíte uigefi, mo deSimpl.med.facul.tefte, quia pituitofos humores calefacientía in fanguinem uertunt,lac procreare folent, VIRES, EX DIOSCORIDE., Radixnonfolum ijs qui à ferpentibus mori funt fuccurritpota cum uino,ue- rümetíam prafumentes eam ne feríantur facit. Idem pracítant folía & femen , Se. dat etiam doloreslumborum,& cum uino autforbitione fumpta lacproritat. EX PAVLO. Echionfpinofa herba e(t, qua: non modo à ferpente commorfis cum uino pota auxiliatur, fed praefumentes quocp percuti non patitur, DE ELEO- 269 4 ; MCN " NS 3 e NA o EY A - ) giis) NN WA P/P (7; VH] ) V tU! Qu AG y í ] J à L , ^ M. $f5ilo ocbfersungen. ! Nrsadi fter í N / eS. ERR, «V Zn Ew A SSESSIDUUE ys j B AXaffer eppip. APIVM PALVSTRE 270 DE ELEOSELINO»* CAP» CIID 271 Á NOMIN A. [E EEEESABOZEAINON;Udewtawp Cirzecis, Apium paluftre & rufticum La. Apium paluftre 3 tinis, Germanis YDaffer ep(f/ober ZEppico/obcr bauteneppido nomt Eleofelitron ura a natur, Sícdictum Grecís,quod in paludibus Gt aquofis locís proueníat, dedicum, £ e FORMA. s Apio fatíuo maíus eft,caule tenero,concauo,folío molli,raro nechírfuto, fimife Apío fapore,odore,floribus,femíne & radice, LOCVS, INa(citurin paludibus & aquofislocis, TEMPVS. Iulio meníe floribus & femine praegnans eft. TEMPERAMENTVM, . Idemquod Apium fatiuum temperamentum obtínet, VIRES EX DIOSCORIDE Eademomnía quz fatiuum poteft , EX PLINIO, Eleofelino uis priuata contta araneas, DE ELLEBORO ALBO» CAP» CIIID -. NOMINA, T3 ^EÉBOPO Z Afviór Grecis, Blleborus candidus, & V'eratrum album Qu Latínis, officinis paríter L'atínís Elleborus albus, Germanis Yoeifi riefo ptleboru cuv wur appellat, Elleboron autem SEE uolunt,quod cibu cor didi; £ poris erípíat, Album àradíce uocarunt,qu2 nigri refpectu candida e(t, AlPiequreco^ FORM A. ghonttaius, Plantagíni fimilia folia obtinet, aut Betze fylueftris,breuiora tamen,nieriora,& colorerubentía, Caulem palmíaltitudine, cauum, quum ficcarí íncceperít cortíci. busfeu tunicis ínuolutum, Radices illi fübfunt numerofe,tenues,ab exiguo & ob. longo capíte cepara modo prodeuntes. C)uodautem Díofcorídes dicit colore ru. berefolía;íd de coftís corum intelligendum erit, LOCVS, INaíciturín montanis locis frigidis & afperis, TEMPVS, Radices eius per meffem legenda funt. | TEMPERAMENTVYM, In tertio ordine eft excalefacientíum & exíccantium, "VIRES. EX DIOSCORIDE,- — Optimushabetur qui medíocriter extentus eft & albus fragilis, carnofus, non » acumínatus;iunceusg,aut quum frangitur puluerulentus,exilem interiorem me. - dullam habens,guftu non admodum feruens,negg faliu& confertim ciens . Huíu. Ícemodiautem ftrangulat, Purgatuomitionib, uaría educens, Mifcetur collyrijs, qug clarítati oculorum offícientía pureare poffunt, Mlenfes ducit &fcetus ín utero - appofitus enecat, Sternutamenta cít, & mures ínterficit, cum melle & polenta fub. actum; Carnes (imul coctum mínuit. Datur íeíunís perfe & cum Sefamo,aut Ptí. - fane fucco,;aut Alícze;aut mula;aut pultej&utlentículaautalía forbítione, Paní có - pínfitur & torret, Apparatus & uictus ratío ab ijs tradita eft, qui de ratione & mo- do dandi eíus,dícato priuatim opere,;fcripferant.Potifsimum autem Philonidi Si culo ab Enna fubfcribímus. Longum ením eflet ei qui de medica matería acit, cu. randí quog ratíonem docere . Dantautemalíquí cum copiofa forbítione, aut i 4 c€oimuL 3 EN e ELLEBORVS ALBVS, PLANTARVM HISTORIAE CÀ?, CIIII, 273 A comulto;aut modicum cibum dari prxcipientes,ftatím Blleborum offerunt prae- fextím ijsin quibus fufpecta timendáue erít ftrangulatío, aut corporis imbecillitas immínet:tuto enim ea fic peragítur pureatío,quod non íntempceftiué medícamen- tum corporibus cibo munítis accedat, Sedi etíam balani ex Elleboro fübditze cum accto,uomitiones eliciunt, ; EX GALENO, Elleborus extergentis fimul & excalfacientís facultatis eft. Quamobrem ad al. phos,ímpetígínes, Ícabíes, leprasQg accomodus eft, Quiínetíam (i ín fiftulam callo induratam ínfandatur duobus tribüfue díebus, callum detrahit , Dentibus (i cum aceto colluantur prodeft, . EX PLINIO. Candidu ueratrum uomitíone, caufastg morborü extrahít: quondam terribile, poftea tam promifcuum,ut plerícy (tudíorü gratíaad prouidenda acríus quz com mentabant, fepíus fumptítauerint. Carneadem refponfurü Zenonis libris : Dru. fum quogsapudanos,tribunor popularium darífsimiz , cuí ante omnís plebs ad. - flans plaufit,optímates ueró bellum Mlarficum imputauere , conftat hoc medíca, mentoliberatü comítíali morbo inAntícyra ínfula, Ibi ením tutifsime Íumitur,quo niam,utdixímus, Sefamoides admifcent. Italía ueratrum uocat. Faríra eíus per fe Smixtaradícule qualanas díximus lauarí,fternutamentu facit, fomnumd. Legun turautem tenuífsimz radices breues ac ueluti decurtatae etíam hae, [Nam fumma "quaeftcrafsifsima,cepís fimilís,canibus tantum datur purgationis caufa, Antíqui tadícécortícemti carnofifsímir elígebant, quo tenuior exímeretur medulla , Hanc humidis fponetjs opertam turgefcentemig, ín longitudine findebát, Deinde fila ín umbra ficcabát,rjs utentes, INuncramulos ipfos à radice fua grauifsimi cortícís, ita 8 dantes. Optimi quodacreguftu, feruenst ín frangendo puluerem emittit, Opti mum praeterea quod celerrímé mouet fternutamenta,fed multo terríbilíus niero, przcipuefi quís apparati poturorii apud antiquos legat,contra horrores, firangu latus,íntempeftíuas fomni uíres, fingultus ínfinítos, aut (ternutamenta, ftomachi diffolutiones,tardiores uomítus autlongínquíores,exiguos aut nimíos , Sedanti- quorum uitium erat,quod propter hos metus parcíus dabant,cum celeríus erum- — pat,quolargíus fumitur, Themifon bínas n6 amplíus drachmas donauít.Sequen- tes &quaternas dedere, claro Herophilí przeconío , quí. Elleborum fortifsimi du. cis fimilitudíni equabat , Concitatís ením íhtus omnibus , ipfum ín prímís exire, Preterea mírum inuentum eft, quod íncifum forfículís,cortex remanet, Hocína- nito,medulla cadit, FIaccín nimía purgatíone data, uomítíones fi(tít, Cauendum eítfelíci quoque cura;ne nubilo detur die , quippe ímpatibiles crucíatus exiftunt, Nam zftate potius quàm hyeme dandum, non e(tín dubío.Corpusfepté diebus preparandi cibis acribus,abftínentia uíni, quarto & tertío díe uomítionibus, pri die ccenze ab(tinentía, Album édulci datur, aptifsiméueró ín lacteaut pulte, INu- perinuenere difTectis raphanís ínferere Blleborum , rurfus comprimere rapha- nos, uttranfeat uís; atcp eo lenimento dare, Reddí poft quatuor fert horas incipit. Totum opus feptenis peragi tut horís, Vledetur ín morbis comitíalibus uertioíni, melancholicis,infanientibus,lymphaticís,elephantíe alb zleprís,tetano,tremulís, podaerícis, hydropicis, íncipientibustg tympanicis, ftomachícis,fpaticis,clínicis, dMchiadícis, quartanís quz alíter non definant, tufsi ueterí, ínflammatíonibus, tor. minibus redeuntib, V etant dari fenibus & puerís , [tem mollibus & fcemínei cor- porísanímeüe exilibus,aur tenerís,& cemínis mínus quàm uírís, Item tímídis, aut liexulcerata (int precordía, uel tumeant,mínimety fanguíné excreantibus, uel late- reuel faucibus, Vledetur extra corpus eruptionibus,pítuitae cum axunpía illitum, Item füppurationi ueterí , Mlures polentaadmixti necat, IMufcae quocp necantur albo tríto, 8C cumlactefparfo. Eodem & phthiria(is emendatur, | DEB ELLE- Gifs unt. M "us n a : E (fe i 2 LA, NÉS ) NMM m CY LA 7 NONSE — D À Mo " NN (ENS : A D ^ 1986 7— EY LTERINVS $YLVESTRIS $^ ] Li La [A BLLEBORVS NIGER L3 3 MM EY a TA L—áÀR — db m "- z — ^u "7$ DE ELLEBORO NIGRO ADVLTE- c RINO. CAP, CV, NOMIN 4A. JE R BA M hanc cuiuspícturam damus non effe uerum Elleborum £i. lé conftabit,fi eam ad defcriptioné referas, Verum quum magna pars 4 jhodiemedicorum pro Elleboro nígro,necy tamen cítra fummam effica 5189.8 citatem,utatur,adulterínum nigrum Elleborum appellare placuít,Ger manís CbiifEwutt dicitur , nonalío fanenomine quàm quod círca feruatorís no» ftrí CHR 1$ T £ natalem díem flores, modo calído ínloco fita fit herba,producat, Caterum etfi cenuínus Elleborus non (it, tamen non admodum ab illo abludit defcriptio,necuitibus multo inferior eft;ut ín alteríus inopía huíus ufus cítra erro» rem efle pofsit, Elleborus niger adulterigus cur 8 dictus, GENER A. Duo cius effe genera deprehendimus. Vnum quod officinae hodie Elfeboruns nierum, Giermaniueró Cbiiffvours/utdiximus,nominant, INos certíorís difcri» Hortenfis, mínís caufa, Elleborum niorum adulterínum hortenfem appellauimus, quod fcilí cetfua fponte, & nifi plantatum fit,ín hortís non proueníat , Alterum quod fylue, Sylucftris. ftre fit, fponte fua nafcitur , Elleboram nigrumadulterínum fylueftrem nuncu pauimus, Germanis f eüfrant dicitur, FORMA. i Fortenfis caufem,uel potius pedículum,habet oblongum & folijs nud um,nifi - jn fummo;ubi folía oblonga,angufta;pluribusq díuifuris incifajatqueadeó ín am^ bítu ferrata producit. Florem habetherbacei colorís, Radices tenues, nieras,uelutí àcapítulo ceparum pendentes , Syluef(tris priori nonadmodum difsimilis eft, nifi quía caulemobtínet crafsíorem,folia& minora. Florem etíam etfi herbacei habeat, tamen é medio eíus,follículi;aut filiquze duae aut tres, in quibus femen eít,exeunt, LOCVS, pn Florten(is,ut dictum eft; pafsim in hortis nuncprouenit:fylueftris in montibus. afperís, lapidofis ac fublimibus, TEMPVS, Fortenfis hyeme,circa c H R £s T 1 nímirum natalem, utcomprehenfum eft; floret, Sylueftrís autem uere & initio ze(tatis, | TEMPERAMENTVM. | Quum experíentía teftetur Elleborum nigrum adulterínum,potifstmu horters Íem,eandem quam genuinus habere facultate, idem etiam obtíneattemperamene tum necefle eft, Calidus ítagg & ficcus in tertío ordine erit, VIRES. : Purgat perindeatqg genuinus ínferioremuentrem, pítuitam & flauam bilent ducens. Prodeft comítíalimorbolaborantibus,melancholicis, infanientibus,arti culorum doloribus correptis, & refolutís, IVlenfes ín peffo fubditus trahít, Foetus necat, Porró cum íllís etiam ínfit extergendi uís, alphos, impetioínes, fcabíem, Ie, prasg curant, Erodentibus medicamentis comifcentur, Ideo& fylueftrís non teme ré,quod pediculos interficiat;£* cgErautà Germanís meis dicitur , INon uero pe dículostantum,uerum etíam oues & alíaanimantía comeftus necat, DE HEL- (C— " A t d 1 3 3 pies guo c TU " M UETEPT ST cg eat me eec m MTM : JT - U»- -" " ^ i^ —- We Helxine unde dicia. Perdicion . Vrceolaris. NMuralis. Parielaria, D 278 DE HELXINE- CAP» CVD | NOMINA. WEINE moddrap orece,Helxine & Vrceolarislatiné nominatur. Oc. 3 ficínac uocant Paríetaríiam, S dempta una lítera Parítarí&, Vulgus IVla * ralium & Muralem. Germaní «ag vnb nadt/6. D eterslraut/ober MA JE pS coe Olaftrant. Helxineautemab afpero femine quod tenaci nexuuefti bus adhzret,dícta eft. Perdícium uero,quod ea perdíces praecipue ucfcantur, V ^ ceolarís autem, quod detergendis uitreis,urceolís uafistdg efficax fit, IVluralis & Pa- rietaría,quod muros ac paríetes natales locos fibi fecerit, ! FOR M A. Caulículos habet tenues,fubrubentes,folía Mercuriali fimilia, hirfuta,circa cau les ueluti exigua femina, afpera, ueftibus adhzrentía. Haec fane pictura fic plante illi refípondet,ut nulla prorfus fit nota quaeilli non adamufsim coriueniat. Eft ením fruticofa,cubitalis,caulículís tenuibus,leniter rubefcentibus,folijsVlercuríalis her bz, hirfutis, floribus purpureis mínutifsimís, exili per ambitum eíus femine, afpe- ro,ueftibus adhzrente,radice fubrubra, fibris capillata, LOCVS. INafcitur in fepibus,murís,macerfjs, parietibus & uínetis.INuncin hortis etiam plantata prouenít, TEMPVS lulio menfe floret. TEMPERAMENTVM. Facultas Perdicio inéftabfteroendi & coftringendi cum humiditate fubfrigida, (pU VIRES, EX DIOSCORIDE,. Folia refrigerandi coftríngendi(g uim obtinent, Quare illita facros iones fanant, condylomata,adufta,íncípíentes panos,inflammationes omnes, X oedemata, Suc, cus eius ceruffae míxtus,ienibus facris & ijs qua ferpunt malis utiliter illínitur , In. ungitur podagrís cum ceratoCypríno,uel feuo hírcino. Díuturnas tuffes adíuuat, cyathí menfura abforptus . Contra inflammatas ton(illas gargariffatus & illítus prodeft. Aurium quoq; dolores cum rofaceo infufus iuuat. "2S BX OGUDLENO. Vim habetabftergendi & paulatím conftríngendi acrefrígerandi, Cyuare phle emonas omnes ínter ínítía, & ín augmento ufcp ad ftatum fanat, maximé calidas, Quinetiam íncipientib. phygethlís cataplafmatis rítu illiníitur . Succus quog eius ad dolores phlegmonofos mediocriter profuerít. Giargarizandür item nonnulli ex hibentad parifthmía, Aliqui etíam medicorum fjs qui díutina tufsi uexantur;illam exhibuerunt, Certéeuidens extergendíexperímentum prebet & ín uafis uitreís, Et EX AETIO. | Exterít alopecias & impetigines priuatim afsidue illita , Sedis hzemorrhoidas aperit, fiftulis medetur, & finus cohibettrita & cum modico fale appofita, EX PLINIO. Hixcinficitlanas , fanat ienes facros, tumores , collectionestgomnes & adufta, Panos fuccus eíus cum pfimmythio , & euttura incípíentía turpefcere , Item uete^ rem tufsim cyatho haufto.Et omnía ín humído,Sícut tonfillas & uaríces cum rofa ceo, Imponítur & podagris cum capríno feuo cera Cypría, APPENDIX, à Mlonendi funt hocloco medici utrectum Helxínes ufum difcant, INam hacte, nus nonrectécam ín frigidis uítijs pro fomento ufurparunt,cum refrígerandi con. ftríngendit uím habeat, Caeterum cum abftergendi quoque illi facultas infit, po» teft etíam calculofis , & js qui difficultate urinze laborant exhiberi , potiísímum fi aliquid * PLANTARVM HISTORIAE CAP, CVI, 279 A aliquid confimilem facultatem obtinens ei admifceatur , Sic Aétíus fedis haemor- rhoídas aperíre tradit,fi tríta cum fale, cui etíam ab (tergendí uís ine(t, apponatur. Quare qui calculofis hancherbam propinant, curentut aliquid quod ab (tergen« di facultatem habeat,commifceant, DE ERYTHRODANO» CAP» CVID | NOMINA. tx3PYoPoA^AnNoN grace, Rubíalatiné uocatur , Officinze Rubeam tin ise ctorum appellant, Giermanícé X óte nominat , A rubore radicis, quo "Manae & coría tínguntur,factum illi utrung; nomen eft, FORMA, Caules fatiuze quadranguli,longi,afperi,imiles Aparinae, multo tam& matores robuftíoresq, folía per interualla in (ingulís genículís habentes , ftellartt modo ín orbem círcüíacentía, Fructus rotundus, per initía uírídís, mox ruber, poftea cum maturuit niger, Radíx tenuis, longa, rubra , Sylueftris itidem caules quadran ou» los,utdiximus, emíttit, folía per interualla ín fingulis geniculís (tellarum inftar ín - orbem círcumiacentía,flores candídos,radicem tenuem,longam & rubram,;adeó ut fuo colore tíngere etíam uideatur, LOCVS. B — Nafciturín plerifgsnunc Germanícelocís, agro potifsimum Argentoracenfi & - Bpirenfi,Seríturautem propter emolumentü quod ex ea queftuofifsimü fentitur, TEMPVS, Aeftaté collieitur fru&us,& fubinde etíam effodítur radix, TEMPERAMENTVM, Calída eftín fecundo ordíne,& ficca in tertio, VIRES. EX DIOSCORIDE, Radix urínam ciet,qua de caufa regio morbolaborantibus cum aqua mulía au^ xiliatur : item ifchíadicis & refolutís . Vrinam multam & craffam ducit, nonnun- quam etíam fanguinem , Bibentes quídem quotidie lauari oportet, & excremen- torum quze redduntur differentíam fpectare , Aduerfus uenenatori morfus fuc. cum cum folijs bibere prodeft.Semen ex oxymelite potum, lienem abfumit , Ap- pofita radix,fetus,menfes,& fecundas trahit. Albas uitilioínes ex aceto illita anat, EX GALENO. . Rubíatinctorum radix acerba & guftu amara e(t, Itaque qu dcuncp agere dixi, - mus ubi eiufmodi coiuerint qualítates , ea omnía ín hac radíce luculenter confpi - cies : quippe quum & lienem & iecur expurget, & urinam craffam copiofami,ac nonnunquam etíam fanguínolentam moueat, Quín & menfes ciet , acimediocri, ter quae exterfionem poftulant,extergit: proinde uitilioínes albas cum aceto illita iuuat, Suntqui eam ifchíadicis & refolutís ín potu cum melícrato exhibeant, | EX PLINIO, j Erythrodanum,quam nos R ubíam uocamus,qua tingunturlanz,pellesGg per ficiuntur , ín medícína urínam cít , morbum reoíum fanat exaqua mulía, & líche; ias ex aceto illíta: & ifchiadicos & paralytícos , tautbibenteslauentur quotidie, Radix femeni trahunt menfes;aluu fiftunt,& collectiones difcutiunt, Contra fer- pentes ramí cumfolíjs ímponuní, Folía & capillum tíngunt. Inueníoapud quot dam morbum regíum fanati hocfrutice, etíam fi adallieatus fpectetur tantum. | a 2 DE ZEA. Rubia cur uos Cáíd, Satiua, Syluestris. oie gam, $30 tuc s E z PEE tee erm AN ; C st e Ex 4 Axe I'VE Ar LAE DITE CE LC ar "d NUES IN SS ve PM CR. m e » T4 ERE E: b.» vl o Q8 EN ques ox P» 9€ ^ £t : ; | 20 282 DE ZEA» CAP» CVIII*» ^ NOMINA, Semen cur dis [EE EEzumy EA Graecis, Zea & Semen Latínis, uulgo & Italis Spelta dicitur. (la Zea, Semen autem Latíni à pracftantía frugis appellarunt. Hinc eft zédlspoe | «Uu quod Hoemerus etíá hanc celebrauerit dicens, idtueoe zeope. yuib, deapa., 44 fanéuerbísinnuitaruum Z;eam largiens , non ut nonnullí arbi trantur quod uítam donet, Plinio autore, T Peu TES GENVS. Duo ez Diofcorides facit genera. Vinum cuíus grana in fineulís tunicis feu Aíxonxoe, glumis gemína, quod Girzecís ea ob caufam doce coonomínatur , Ciermanís hoc genus Cipelg/ober 3DíndelEour uocatur, Alterum fimplicis efteraní, & germa- nice nomínatur AFíntow/obcr C. D eters Eon, FORM A. prmurgems. Primum genus culmo, geniculís & fpíca ttítíco fimile eft , duobüsque utrículis Alem, iunctisduo grana fimulfert, Alterum culmo & fpica eftbreuioribus, erana fingu- lain fingulís tunicís duplici ordíne feu uerfu difpofitis proferens , acin (ummitate aríftis fuís plané hordeum refert, | LOCVS, | Leetum pinguetgfolum defiderat, ! TEMPVS lunio menfe floret, Iulio autem maturitatem confequitur, TEMPERAMEN TY M. Zea media quodammodo eft ínter tríticum & hordeu, quatenus ad calefaciendi & refrigerandi facultatem attínet, placide uero exíccat, VIRES. - EX DIOSCORIDE, D Zeamagisnutrit quàm hordeum , Orí fuauís eft , Digefta ín panificía minus quàm trítícum alít, | : EX GALENO. Zea uníuerfafua facultate quodammodo ín medío eft trítici & hordei : ítaqs ex illis copnofcatur, | , EX PLINIO Z.cs farina efficacior hordeacea uidetur , tríme(tris mollior, Ex uino rubroad Ícorpíonum íctus tepída , & fanguínem excreantibus , Itemarterízc. T'uffi cum ca- prínofeuo autbutyro , Ex Foenograco mollíffima omnium, VlIcera manantía fa- nat, & furfures corporis , ftomachi dolores , pedes &( mammas cum uíno & nítro cocta, ! | FA EX SYMEONE SETHI, ZLeafacultatem habetproximam trítico,Eftüero facilis concoctionis;bonity fuc ci;ad hecetíam emplaftíca exiftít, ^ pE ERL $83 —BAB PRL "obs ' 7284. ———————wgMnM. wee ————À—Ó T Cinfon, ES E (QU e - e R1 o E - ps, ZEAE ALTE- DE ERIGERONTE» CAP» CIX» Á NOMINA, EHE ESPITEPON CGracis,Senetio Latínis,officinis inufitata, Germanis | M DrinbtEraut dícitur . Girzecis autem Erigeron quafi uernus fe. /* nex nomínatur,feu cító uel uere fenefcens, quod celeríter ín pap. pum &lanuginem abeat, Itaque compofitíone nomínís,tempus | Ey Gimulquo floret, & floris mox defloreícentis euentum ; indicare i| uoluerunt Grací,ut quo tempore quaerenda, & quibus notis in^ omnesfcirent, INon igitur fenectutís ratío aliqua ín ea eft, fed cane Ícenteshumani capilli modo poft florem eius pappi;utà fenectute denomínaretur, effecerunt, Eam ctíam ob caufam Romani Senetíonem illam uocauerunt, FORM A. -. Herba eft cauliculo cubitali , fubrubro , folijs continuis, in extremitatibus Eru. ce modo íincifurís díui(is, fed minoribus multo ; floribus luteis, celeriter fcifsís de- hifcentibüsue, &ín pappos deBlorefcentibus : unde & Eríigeron dicta eft, quod 7 were fcilicet capilli modo flores canefcànt , R'adice inutili, Omnes hae Díofcoridís notz,herba: quam Germani Creutvoura GC O:inottraut nominant, reíponde redeprehenduntur.Síquidem caulículus ettillí cubitalis,fubruber, folía contínua habens, pet extremitates Bruce inftar laciníofa, minora tamen . Flores lutei , quí —fcifsi ftatím in lanuginem abeunt , Errant toto coclo quí Senetíionem INaftur^ tium efle oarríunt, | LOCVS. INafcitur pafsim in fepibus, 8 circum oppída. TEMPVYS. - Vereerumpit,quo etíam tempore;utdictum eft,canefcit; SC durat feré tota zefta -8 te eius herbae prouentus, c TEMPERAMENTVM, 7 Erigeron;Paulo Aegineta autore, míxtam temperaturam obtinet:refríoerat € - nim & modicé diícutít, - VIRES EX DIOSCORIDE — Folíacamfloribusrefrigerandi uim obtinent , quapropter cum exiguo uíno, aut per fe illita folía,teftium fedisqp inflammationes fanant, Cum manna,tum reli, — quis uulneríbus, tam neruorum quoque medentur. Idem praftant pappi perfe | exaceto illíti,uerum recentes epoti f(trangulant, Totus autem caulís ín aqua deco- —— &us,& cum paffo potus,ftomachi dolores à bili contractos perfanat, EX PLINIO, - Lanugo eíus cum croco & exiguo aquae frigidae trítze illinitur epiphoris. T'ofta cum míca falís (trumis, Erígeron quoque cum farína thurís & uíno dulci; teftíum inflammationes fanat. DE HE- 285| Erigeroi cur dicta. Senetio. Senetio nón. eft Nasturtium. | E 21 /. 286 C tait$mutt. SENETIO DE HEDYOSMO»* CAP» CX» phi NOMIN A. gue voznwoz, ivl» otzce,Vlentalatiné dicit, Officine nomenlatinum | retinuerunt, Crermanice (36nt uocatur. Hedyofmon Grací,quod — fas percurrat. GENER A. | Menta in uníuerfum duo funt genera . Vna enim fatiua & hortenfis eft: alte. rafylue(trís & fera , Batiuge iterum quatuor praecipua funtgenera. Vna eft quam L Germani 3Dcyment fimpliciter uel Erauf IDeymentuocant, Altera, quam ífjdem —Eeauf 25al(am.. T'ertía, quae fjfdem 25al(ammáns appellatur, & vnfer Scau. socer mint / ober (pitgmünts : à noftrae aetatís herbaríjs Romana uel Saraceníca, —— Quartam Germani quidam f2ergtraut/nonnulli 25atl(amtcaut uocant, Per me tamen licebit has fpecies, quandoquidem facultatibus fimiles fint, ut cuíuís placue ritnomiínare , INobísautem ut certíus diícernerentur predictis nomínibus appel. lare placuit. Sylueftrís, quae Latinis Mentaftrum uocatur, & uuleo equína IMlen- —ta,germanice X ofmin Avilber 2oal(am/ober wil mins dicitur, INonignora- — mus plures effe IVlentz fpecies , nos tamen eas duntaxat quas uídímus;píctas ex- hibemus, ! FORM A, Satíua prima caulem habet quadrangulum,à radice enté punícantem, & lanu. -gine pubefcentem,foliumferé rotundum, erratum, molle & odoratum, flofculos — purpureos ínternodía senículatím coronantes,uertícillato femper ambitu, Altera priori per omnia fimilis eft,nífi quod illi fubpurpureus flos circa caulículorum fa. L8 ftioía fpícatur . T'ertíafolio longiore & acutiore conftat , lofeulis purpureis coliz —— culorum cacumínib, fpícatim infidentibus . Cyuarta ítidem lonoioribus folijs eft, — floribusi purpureis internodía geniculatím,haud fecus quàm ín prima, caules co -ronantibus. Mentaftrum uerófolíjs lanugine canefcentibus, atque hírfutioríbus, 3 Sifymbrio proceríus, odore magís uírofo , flofculis fpicatím colículorum faftíeía — coronantibus, | | T- LOCVS,. Satiuzepafsim in hortís proueníunt, Amantapricum locum,nó pinguem, non — ftercoratum, humidis facilius adolefcunt.Sylueftris autem,qua Mentaftrram alío — nomíneappellat,uligínofis gaudetlocís , pafsimq irrígua hoc Mentaftro pubent, | TEMPVS, Florentomnes menfe Augufto. | TEMPERAMENTVM. Vitraqp,tam hortenfis fcilicet quam fylue(trís,evuftu acrís,S facultate calida eft, ex tertio ordíne excalefacientium. Infirmior tamen eft horten(is,mínusq calefacit. "Exíccatautem ín fecando ordíne : illi ením ex cultura aliquid humiditatís accedit. VIRES. EX DIOSCORIDE. | Calefaciendi, adftríngendiatque exíccandi wím habet IMlenta hortenfis, Proín. defanguínem fiftít fuccus eius cum aceto potus. Lumbrícos rotundos enecat, V e - neré concitat; Síngultus,uomiítiones, cholerami fedant duo autterni furculi cum acidi eranati fucco potí, Cum polentaillita abfceflus difcutit, Impofita fronti, capi - tís dolores mitigat. Vlammas quz tendunt;autlacte turgent,compelcít, Cum fale canum morfibus illinitur , Auríum doloribus eíus fuccus cum aqua mulfa fubue- nit. Vlulieribus ante cotum admota, conceptíoni refiftít, Liínguzefcabrítiem con- frícatale uigat, Laccoire denfaritgín caleum non finít,ímmerfis ín eo foliíjs.In fum. ma,ftomacho utilís eft, & in condímentis peculiarem ufum habet, Sylueftris ín fa- nitate deteríoris ufus eft quam fatiua, EX GA Hedyo[mon uma Saliue genera. Primtas Secunda. t4uB Ocpment. S SECVNDA, a - Uo * R1 E pá io ien Ki |a z E [z: 290 MENTA HORTENSIS TERTIA 291 MENTA HORTENSIS QVARTA Écrtsfraut. a o» e - U) X Ap "a m" »- ES E: PLANTARVM HISTORIAE CAP, CX, 293 ] EX GALENO. Menta fatiuaad uenerem mediocriter excítat , íd quod omnibus íne(tqua hi- miditate femícocta & flatuofa participant, Deníg: ín abíceffibus alíquieam cum po lentaimponunt, Habet etíam quíddam amarum ín fe & acerbum:illo quídem lum brícos ínterficit,acerbitate uero fi cum oxycrato bibatur,recentes fa neuínís excrea- tionesreprimit.Subftantía eft;ut (i quaalía herba,tenuium partíum, Aétíus addit, potum eíus decoctum tríbus feríatim diebus,colícos omnino fanare, B. . EX PLINIO, Mentz horten(is odor anímiü excitat, & lapor auidítatem ín cibis: ideo ín mam. marum mixtura familiares ipe acceffere,ut coire denfariàlac n6 patiantur, Qua relactís potionibus additur , ne huíus coagulati potu ftrangulentur, Dataínaqua & mulío, cadem ui re(iftere & generationí creditur , cohibendo oenitalía deníari, Aeque maribus & fceminís fanguinem fi(tít , & purgationes fcemínarum inhibet, Cum amylo ex aqua pota,cceliacorum impetus, 5yríation S: uomícas uuluze cura; uit, llle8iecinorum uitía ternís obolís ex mulfo datis. Item fanguinem excreantí, bus inforbítíonem . VIcera ín capite infanti míré (anat, Arterías humídas ficcat, ficcas ad(tringit, pítuítas corruptas purgatín mulfo & aqua, V ocifuccus fub certa inine utilis duntaxat,qui & garearifatur uua tumente;adiecta ruta & coríandro ex lacte. V tílís & contratonfillas cum alumíne, linguae afpere cum melle, Ad cóuuL fà íntus per fe,uíti]sQg pulmonis. Síngultus & uomiítus fiftit cum fucco oranati , ut Democrítus mon(trat. R ecentis fuccus narium uitía * Ípirítu fubducto emendat, - Ipfa tríta choleras ín aceto quídem pota , Sanguínís fluxiones íntus . Ileum ctíam impofita cum polenta , & (i mammae tendantur , Illínitur & tem poribus ín capítís * dolore. Sumitur & contra fcolopendras , & (corpiones marínos , & ad Íerpentes, B Epiphoris illínitur,& omnibus ín capite eruptionibus, ítem fedis uítijs, Impetíoi, nes quocp, uel fi teneat tantum,prohibet, Auribuscum mulfo inftillatur, Aiunt & lieni mederi eam ín horto guftatam,ita ne ucllatur, Arídae quoq; farinam tríbus di. gitisapprehenfam, & ftomachi dolorem fedare in aqua , & fimiliter afpería in po» tionem,uentrís anímalía pellere, APPENDIX * Alis fpiritus [ubductos, Animaduertendum, ea qua Plíníus IMlenta(tro tribuit, Calaminthee deberi ,ut. fatis liquet Díofcoridem legenti, INecg fané mirum, quandoquidem autores focíe- tate quz eft inter Mentam , Mentaftrum & IN epetam deceptí , tum fpecies , tum nomína confundunt, T APPENDIX ALTER A. Cacterum appendícis etíam uíce híc annotandum erít, Aríltotelem fe&ione XX. - proble.fecundo,cum affcrít Mentam refrigerare poffe corpora,non pugnare cum Galeno alijsq medícis quí illam effe calidáaffirmant., Per fe nancp calída eft Ven. tatat quia efalibidinem proritat, S heccum immodica fuerít corporís uíres defjcít, atcpadcó animum & corpus refríoerat , ídeo eam ex accidente , quía uídelícetucin uenerem immodice ruamus efficit,refrigerare dixit Ariftoteles, EX SYMEONE SETHÍ luuaticcur frigidum,& uentrem corroboratac ftomachum,coctionem facít,uo mitum fedat & fingultam.Prodeft etíam ad cordís morfus ; &appetítionem fuíci tat, atus difcutit,& lumbrícos ínterímit, potiffimum Íylue(iris Mlenteius. Vene. rem ftímulat , & íecínorís ob(tructiones tollit, Verum hoc uefciad fatíetatem non - opertet,quoníam fanguinem extenuat, & ferofum facit , & ipfum ín flauam bilem mutat:deín elficírutfaneuis quí maxime e(t renuíum partíü difcutiatur ; & craflus » acmelancholícus relinquatur,atcy idcirco oportet biliofos ab ea abftínere. C'otríta cum fale, & morfuirabiofi canís impofita , medicamentum fit (alubre , Ar b 3 idauero 194 UT C4 ! Ditftutaen. HEMIONITIS PLANTARVM HISTORIAE CAP, CX, 20$ -À trita, & poft cibum (umpta,ad coócoctionem facit, & lienofos tuat , Cum uíno po ta difficulter parienti (üccurrít, Ferunt etíam quod man(a lippienti impofita, fiat re medíum:quodq eius decoctum abforptum,confe(tim languínem e faucib.eijcíen tes fanet, Huíus femen uentrem purgat, & pulmonem lzdit. DE HEMIONITIDE-* CAP- CXI NOMIN A. 3MIONITI ZjiazAMuup Girecis, Hemíonitis Latinis, Plinio Teucríon,offi- cínís & herbarts Scolopendría & língua ceruína, Giermanís Díir(suag: scolopendia nomínatur. Alíatamen eftà Díofcorídis Scolopendrio,que Afplenon officinam. 2 &altonomine dicitur, FORMA. Folium Dracunculo fimile profert,Junatum. Radices uero illi multae fubfunt, tenues , INeg caulem, necy femen,necp flor fert , Ex qua defcriptione fatísliquet, sclopentrisdi eam herbam quá uulgus Scolopendríà uocat, effe Hemíonitin, quod tota ill Dío- Beuioniis. - fcoridís píctura,nulla reclamante nota, conueníat, Sunt ením illi folía D'racunculí - feu Ari, ín(tarlune cornículantis falcata. Etfi ením ínterdum ín alti fareant, ramen — ínterínítía potiffimum incurua, & Iunz crefcentís modo falcata funt. Radicibus .— etiam cohaeret multís exílibus, nunquam florefcens, nec caulem, nec femen profe — rens, Non effe autem Phyllitim ín prímís folía docent, que ín ea funtrecta, & mini, scctopendricnd —' me (icut in Linguaceruínalunata. Dein ín tergo ueluti uermiculi,qui in Phyllitide vt?»»lüüs. penfiles , ín Líneuaceruína autem fefTiles € nequaqu& propendentes , fed líratím — digefti funt, 'T'ertío natales ipfi: Phyllítís enim in umbrofis opacisue , & hortís na- B (citur, Scolopendríauero feu Hemioniítisín petrofis. C)narto,quod meomníiz ma - xime mouet, Phyllitidi nulla prorfusTienem liquandi facultas íneft , quam tamen Scolopendrie uuloarí adeffe praeter cómunem confenfum,quotidíana etíam expe, - rímenta demonftrant . Hís ítagsde caufis Phyllítis , Scolopendría uulearis effc auc — dící non debet, Dato ením quod defcriptio per omnía conueniret,facultates tamen Lipf, quae díaerfz funt;alíam à Scolopendría effe manifefte docerent. | LOCVS. - — Nhfciturlocisumbrofis, montofis acpetrofis , copiofiffime aut& fuxta montem 7 haud procul à Tubinga fitum, quem Germanico uocabulo Sarnberg nominant, - prouenirefolet, Nunc paffim in hortís habetur. :OUTY CE TEMPVS. A (tate ufgs ad autumnum abunde nafcitur, TEMPERAMENTVM, - Ad(tringens fimul & parum amara eft , unde credibile eft ín primo ordine effe calidam, & in fecundo fíccam, : | VIRES, EX DIOSCORIDE. Herba guftu adftríngit, Haecautem cum aceto pota lienem liquat, EX GALENO. Hemiíoniítis (imul & adftríctioné & amarítudinem poffidet : quamobrem cum aceto pota,líenofis auxilio eft. EX PLINÍO. | . Medeturlienibus, ConftatG fic inuentum: cum exta fuper eam proiecta effent, fertur adhafife lieni,eumq exínaniffe, Ob id à quibufdam Spleníon uocat. INar- splenion unde rantfues quí radicem eíus edunt, fine fplene inueniri, diftum. ! b uu SSH CERVI -DE ERYNGIO» CAP» OXD — 7 NOMINA. gus uocatur, Plericg etià Centumcapita nomínant,à numero nimirum capítum quz ín fummo obtínet,Plíníj tamen C entumcapita, ab Eryn- Eee. 8 oio eftdiuerfa,utetíáSerapionis,Sí quis enim diligenter cíus defcríptio: memexcutíat,cam plané effe deprehendet, quae Díofcorídi After Atticus & Ingui, malis appellatur, V tríufcg ením pí&turee fic ibi refpondent;ut planéuna effe herba 7 uideat, Giermanís Eryngii nominatur &Danftrew /25tacbenoiftel/8c Kaboiftel, FORM À. In genere dieto ftírpium eft Eryngíum, cuíus folía initio fale condita oe. rum modo comeduntur.Suntaut lata, & ín ambitu afpera, euftu odorata, Cyuum —ueroadolefcunt, in multis caulíum emínentijs fpinis aculeant : ín quorum fummi- tatibus globofa capita , durarü acutiflimarum( fpínarum ambitu ftellae inftar cir "nitur. Radix illi oblonga,lata,forís nígra,intus alba;pollicis craífi tudine, & odora- ta,B quanímirum deliníatíione omnibus perfpicuü fit, ípínam cuius pícturà nunc L exhibemus, effe Eryngíum : aculeatís enim folijs & per extrema fpinofis confpici "tur, odoratís, caule cubitalí, ín cuíus uertíce coacta in olobum capítula ; durorumi L &acutiffimorum fpículorum uallo,ftelle inftar radíantur, quorum color ín puber- : (tate uiridis;adultae cceruleus,flaccefcentí candidus confpicitur ; radíce pollícari,in. ! tus candída,foris nigra;fed odorata, LOCVS | NAME ín campeftribus & afperís locis, Prope Argentoratum eíüis magna eft J eopía. B TEMPVS. — . Colliei hancquidam, ut Plíníus tradít,cum fol Cancri hefpiund tenet, hoc Hs y E folftitio,iuflere, | TEMPERAMEN TVM. — Eryngíum caliditate aut parum autníhil ea qua moderata &ttemperata funt fu (perat Sicciatem uero ín tenui effentía confiftentem non exiguam obtínet, VIRES, EX DIOSCORIDE. -— Vim habetcalefactoríam radix. Pota menfes & urínas pellit, "'ormina &cínfla: ? tiones difcutít, Cum uino íecínorofis, uenenatorum morfibus, & ijs quiletiferum — hauferunt fuccurrit; Bibítur adueríus pluríma cum Staphylini fémíne pondere — drachmz unius, Appenfa & íllita tubercula difcutere proditur, Radíx cum hydro. - melite pota;opifthotonicís & comítialibus medetur. : EX AETIO. ! Potum radicis decoctum colicis medetur. IVlulfo addito calculos, ftillicidia, diffi - eultates urínze, G renum uitía fanat: quod per quindecím iugiter dies, & ieiunos, -"& ínlectum ituros bibere oportet. C)uod (i cum eo Síum quoq; decoxerís , maoís - proficies. Affirmabat quidam afliduoEryngij uftnuncg poftea minxifle calculos, cum príus eo morbo frequentiflime uexaretur, EX PLINIO. naícens, A dueríus ictus: morfusqy radix eius bibitur drachme pondere in uíno: aut - fipleruncy tales íníurías comitatur febrís;ex aqua, Illinitur plagís, peculíariter effi. cax contra cherfydros acranas. Omnibus uero contra toxíca & aconíta effícacio rem Heraclides medícus, ín iure anferís decoctam , arbitratur, Apollodorus ad- uerfus toxíca cum rana decoquit ceeteri in rii j Bein primís aculeatarum Eryngíon eft,contra ferpentes & uenenata omia EXCHETORILESAC SIS EE BUE TUA | x m DE CTHÉEAI- 3»yrrioN Grecis, Eryngíü Latínis, officinis corrupto uocabulo Irín. ringu. Centumcapita, Serapionis Cen tumcapita eft Asler, Birauallaritur, quorum color modo uirídís aut candidus, interdum ceruleusi inue» . 298 DE THRIDA CE» CAP» CXII C NOMINA . x: PIAA € Cirecé, Lactuca Latíné: officinzelatinum nomen rétinue j| runt: Germanice £2? attícb/ober f! actuct nominat, Diíctaautem 3 | Lactucaeft, quód copíalactis , quod credebatur leniter moucre uentrem,exuberet: unde apud ueteres ín prímís epulis ueníebat, | quod Martialis etíam ijs teftatur uerbís: PrímatibidabíturuentríLactucamouendo — Vilis, m GENER A. Lactuca prímum infatiuam & fylueftrem deducitur, Satiuz tría fant genera, | crífpa nimirum;rotunda,& capitata, INos una ícone duo complexi fumus genera, Crifps Laus, Folium enim quod ftatím àradice erumpit,eam Lactucam refert quae Latínís cri^ Ípa, à folijs crifpi(fimis, Germanis £raufet f. attic)/appellatur, Columellalib,xí, | cap.iij. Cecilíanam & Beticam à regionibus in quibus crefcit,nominat, Reliqua fo^ Rotund4, lía eam quae Rotundaà folíjs rotundís uocatur , praefeferunt, Germaníce b:zeíters | capita. f attíd) nomínatur, T'ertíj veneris Lactuca,que Capitata dicitur, folijs fuis, quae | ubi parum terra attolluntur , máli cuiufdam fpeciem rotundam obtinent, & ín | ftar Brafficae capítatze, ín capitís feré formam extuberant, Germanis gtoffer at. | tícb/ uel teí(fer É' attícb Afemine candido nominat, Sylueftrís Lactuca fatiug op. | ponitur, fponte ením fua ínaruís nafcitur. Giermanis wílber £* attíd) nuncupatur, | FORM 4A. | Batiua príma,cuius imapínem hicdamus,folía Intybo fatiuo haud diffimilia haz bet, in rectumqQ furgit, caulibus ín fummo brachíatum , in quorum cacumíne flo- res funtluteí, Altera folíjs,quecrifpa admodum funt,duntaxatà priori uaríat,aliàs | peromnía fimilis, Sicetíam capitata nonnifi folijs fuís , id&g dum paululum creue- | D runtà priorib.differt, Ideo duab.picturis,que omnes referunt,contenti fuimus, Latus Sylueftris fimilis e(t fatiuze Lactucae, radíce tamen breuior , proceríore caule, can | "irn ^ didioribus folijs, eracilioribustp, afperioribus, & cuftu amaris, quz, ut addidit | Theophraftus,ubícofummata funtaculeantur, Ex qua delíniationeabunde cor. | (tat, L'actucam fylueftrem efTe eam herbam,qua paflim nuncab officinis &herba. offidtamm. 11s, no finemagno errore, Endiuía dicitur.Ea ením ín aruís & uinearum limitibus eror, fpontenafcítur,folio Lactucee,& cum adoleuít per oras aculeato, & lacíníatim fer» - rato,caulib, bícubítali procerítate confurgentibus, fpínulis inhorrefcentibus, qui^ bus fuccus ineftlacteus, amarusty,flore ut Lactuca fatíualuteo. Definant ítacg de- inceps ea herba pro Endíuia uti medicí,fi modo recte confultum zcerís cupiunt, LOCVS. Patíua ín hortis prouenit, Sylueftris ín aruís & uinearum hortorum macerijs | Íua fponte nafcitur, dicta. TEMPVS. Florent lulio menfe,atq; (ubinde femen proferunt, | TEMPERAMENTVM, - Lactucafatiua humidum eftfrígídumd olus,non tamen extremé:fiquidé eden, do nonforet : uerum maxime fecundum aquaeut (icdícam, fontanz frigiditatem, Symeon Sethífrígidam & humidam ín tertío ordine ftatuit, Sylueftris autem mi, | nus refrigerat & humectat, | VIRES. EX DIOSCORIDE, Satiua Lactuca ftomacho accommodata eft, refrigerat, fomni conciliat,aluum moliit,lactis abundantíam facit,Elixa maeis alit, Illota autem cometa (tomachícis prodeft, Semen eius potum uenerem affidue fomníantibus opítulatur , & concu. bitumarcet, Ipfe tamen frequentiores ín cíbo , clarítati oculorum officiunt, Con- ' duntur muría, Quum ín caulem prodierunt, uím quandam nancifcuntur fucco aut CTVCA SATIVA CRI SPA ET ROTVNDA, CAPITATA. JLACTVCA . // uM A y Stoffctlattidp. —» LACTVCA | ^ — SYLVESTRIS D autlactifylue(tris Lactuce fimilem.Sylueftris uírib, in totum Papaueti fimilis eft, & 202 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXII, unde aliqui eíus (uccum IMleconio permifcuerunt, Aquofa per aluum purgat po- tus ín pofca liquor obolorum duorum pondere, Exterítargema & caligíne, Cum - lacte mulíebri íauncta ad ambufta prodeft, In uniuerfum foporifera eft , & dolo, rem leuat, Meníes trahít, Contra (corpionum ictus, & phalangiorum morfus bi- bitur, Semen haud fecus quàm fatiuglibidinum ímaginationes infomno,acuene; rem arcet, Succusad eadem ualet, fed uiribus infirmior, R'eponitur fuccus eíus ín - fictili ua(e,antea,ur ín alijs liquaminibus moris eft,infolatus, | bow EX GALENO. | Lactucaad calidas phlegmonas accoómoda eft, & ad parua & leuia eryfipelata, maíoribus tamen fatísfacere minime idonea eft, (t etiam edulium fitim arcens.Se men potum geníturz profluuíum cohibet: quamobrem etíam íjs quí libídinofis Íomnijs uexantur,datur.Síc & fylueftris Lactucz femen, Cuíus quoq fuccus col. ligitur,argema X caliginem expurgans. Ad aduftíones cumlacte mulierum inum itur. Omnibus alijs oleribus pauciffimum fanguinem & uítíofum generantibus, ex fola La&ucanon multus quídem , necuítíofus , haud tamen omní ex partelau- dabilís gíenitur. Vtplurímum cruda ipfa uefcuntur, A:ftateautem cum ín femen - iam proruptura eft,ín aqua dulcí praecoquentes, ei oleo, garo & aceto affumunt, ^ autcumalíquo ex condímentis,obíonijsue, praefertím tjs quae cafeo conftant, Ple | - — r-—— río etíam antequam excaulefcat,in aqua elixa utunt;uti ego íam facío, ex quo den: tes mihí deteriores effe cceperunt, INam amícus quidam meus , quum olere hocà longo tempore me utfamilíari cibo ufum fuifTe fciret,uideretqg poft mandi à me ci tra magnam moleftíam non pofle;cocturz ratíonem índícauít, In iuuentute ením; quoniam affiduo os uentrículí bile efferuefcebat , acftus moderandi gratía Lactu- 1 cis utebar, Quumautem ad prouectá ztatem peruenifTem, olus hoc contra quàm. iniuuentute, fomnum íam ftudio & indu(tría accerfenti mihi;auxilio fuit: quippe quíetíamnum íuuenís uigilijs dedíta opera me affucfeceram , declínanteíam acta- te, ipfaex feinfomni, grauíus hoc incommodo moleftabar, Adueríus quod unt cum míhi praefentiffimum remedium Lactuca uefpere cómanducata femper fuit, | Frigidum ergo humídumQ fuccum proferthaudquaquam tamen uítíofum. tags fícutalía olera àíufta concoctione non excídit , neg; aluum cohibet, utí necgímpel lit, Atcp hecillinonímmerító accídunt,quum necauftera;necacerba fit, quibus fa cultatibus ín uníuerfum aluus fiftitur,quemadmodum à falfis,acribus, & omníno ab(tergendi uim habentibus ad excretíonem concítat,quorum níhilL actuc íneft, s EX PLINIO. Eft quidem natura omnibus refrígeratrix, & ideo eftate oratze à (tomacho faftiz díum auferunt,cibig appetentíam faciunt, Diuus certe Auguftus Lactuca conferz uatus ín xerítudinefertur,prudentía Mufze mediíci, cum priores eam ob relígioné mínimécommanducarent,ín tantum recepta commendatione, ut feruarí etíam itt alienos menfes eas oxymelite repertum fit, Venerem ínhíbent,e(tum refrigeran fomnum(Qfacíunt, Cruditatem ípfze nequaquam faciunt , nec ulla res maiorem ít cibis auídítatem incítatinhibetqg. Ambu(tis profuntrecentibus,príufquam puftu la: fiant,cum fale íllitae, VIcera etiam quae ferpunt,coércentinitio cum aphronítro; mox ín uíno trítze, eni facro illinuntur. Conuulfía &Iuxata caulib, trítís cum po lenta ex aquafrigida leniunt. Eruptíones papularum ex uíno & polenta, In chole ra quocp coctas patellís dederunt, ad quod utiliffimae quammaxími caulis & ama xc, Quidam lacte infundunt, Deferuefacti ij caules & ftomacho utiliffimi tradun. eur, ficut Íomno,& fatíua maxime Lactuca,& amara lactensig, quam IMlíconident uocauímus.Hoclac & oculorum clarítatí cum muliebri lacte utiliffimum effe prae cipitur, dum tempeftiuecapitiínunguntur, Semen fatíuarit contra fcorpiones da-- | ri, Se PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXII 303 Ati, Seminettito ex uíno poto & libídiínum imaginationes ín fomno compefci, Ten. tantesaquas non nocere Lactucam edentibus, Quidam tamen frequentiores ín ci^ boofficere clarítati oculorum tradiderunt, DE THYMBRA- CAP- CXIID NOMINA. YMBPA Cirecis, P'hymbra,Cunila& Latinis, A utrel Germanis appella£, GENER A. "Thymbrzfeu Cunilze duz funt fpecies, Vna hortenfis feu fatíua, Pu mque quíamínori eftacrimonía,in codimentario cenere edultjs cocoqui ''tur: híncà faturando Satureía dici ccepit, Ali] tamen à Satyris nome traxifle putát, "quod fcilicet marcefcentes coitus ftímulet. Giermanicé Gaturon/Eyinerfül/ Xofe "plen/ S:ibel ober GO attenbyfop/ober Cergentraut nominatur, Alteraaere(tis — fiue rattíca Cuníla e(t quee peculiariter T'hymbra nuncupatur. | ; ZI ac | FORMA. "Thymbra fimilis eft l'hymo,fed minor atqj teneríor,ferens fpicam floribus ple. 7 nam, colorís uírídís, Satureía pedalialtitudine fureit, fruticofa, furculofis utringg . caulículis , folío Hyflopi, flofculis per interualla ex purpura candicantibus , odore faporeggratiflimo. LOCVS. - Thymbraín tenui folo; Scafperis locís nafcitur, Satureía in hortis fertur paffim, | TEMPVYS. A (tateutrag; Cunila floret, | TEMPERAMENTVM, B "Thymbra calida & ficca in tertío ordíne. VIRES. EX DIOSCORIDE, - TThymbra eadem quz Thymus praeftat (i confimiliter fumatur, V tilís ctíam in fanítate efus ufus. Eft etíam fatiua T hymbra, ín cunctis fylueftri mínor: ad cibum "cuero utilior, propterea quod non adeo efficax illi (it acrímonía, rà EX PAVLO — Thymbrafylueftris eadem quee "Thymus pracftat, Hortenfis autem omnibus "quidem ímbecillior,fed ad cibum laudatior. | EX PLINIO. INufquamutrungs Thymbrz genus additur,quippe fimilis effectus, E - " EX HERBARIO ANTIQVO . 1 —— Farínaeius ex uino pota,medetur pulmonis, thoracis, & ueficz uítijs. Ciet uri — nas, méfes pellit, Herba ipfa cum floribus Lethareicos excítat calfactu;aut corone — modo capiti ímpofita, Succus cum tofaceoauribus infunditur. Cum trítícea farína —oxendícibus illinitur, Satureíze ufus marceícentes coitus ftimulat, quare à Satyris 'traxille nomen putant, Stomachi concoctiones adíuuat, fa(tidía dífcutit, hebetes -. eculos exacuít, h | c 2 DE THLASPI, Hortetfis, Satureia unde dicta. Sylucftris, Satureia, 204 | Ela s IN TAS j 7 í Kl | /f £4 5 SATYVREIA SATIVA, DE THLASPI CAP» CXIIID NOMIN A. ag ^ A E TELA Drazidi, n civit dyptoy Graecis dicitur: "Thlafpi, Capfella, & &| Scandulaceum Latínis, Sunt huiustemporís herbaríj quí INaftur ) |tíum tectorum, &Binapi tftícum, quod digitis fríatum finapím fub. / JJ oleat;appellent, Alij Burfam paftorís uocant, non fané quod fit reue- [en raeius herba fpecies, fed quod ad formam illius quamproxímeé acce dat, Sic antiquo herbarío Burfam paftorís appellare T hlafpín placuit, Thlafpiau tem Graecís à fructus forma dictum eft,qui INafturtío fimilis eft; fed latior, 8C uelut infra&tus & contufus. ea&3« ením fj(dem contundi eft & ínfrínei , infringendog quod globofum tumidümue erat malleo, lapide, pedéue cum dilatatíone exa — quare, GENER A. - Duo Thhafpisgenera damus, Vnum latioríbus folijs , quodad Díofcoridis de^ fcriptioné proxímé accedit. Hocgermanicé 2S5aurnfenff/ ober A vef nomínatur, Alterum folfjs anguftioribus conttat, & cermaníce 2SefemtEraut/quod fcoparum uices fappleat uocatur, Quare fi quífpíam haec duo genera ab inuicem diftinguere " eertís appellationibus uoluerit,prímum Thlafpi maíus autlatifolíum,alterum ue; romínusautanguftifolium appellet. Díofcorides etiam duo Thlaípios senerafa^ - eít,unumlatifolíum,;alterm anguftifolium, FORMA. Herbula eftanguftís folijs ad digiti longitudinem, ín terram uerfis,in extremita — tibus íncifis , fubpinguibus, Caulem tenuem , duorum drodantum emittít,adnae T fcentes fibí paucos ramulos habente , & per totum eíus ambitu fructus eftín fum mo modicélatus, in quo femen exiguum INafturtio fimile,dici fieura, ueluti con. " quaffatum,unde & nomen inuenit, Florem obtinet album,femen(p acre, Ex ea fa- né deícriptione fatís coftat, herbam hanc quam píctam damus effe T hlafpín;angu- T ftaenim folía habet, potifsímü fuprema eíus parte; digitali longitudine , ín terram fe conuertentía,per extrema leniter íncifa, caulem duüm dodrantum, agnatis in eo 7 paucís calycibus;breui pedículo nitentibus,quadam ligularum uel cochleariorum elfioie,in quibus femen contínetur Nafturtio fimile, fedlatius & ueluti conquaffa tum, quodacerrímí effe euftus deprehenditur, ita ut manfum Sinapis modo os X linguam uellícet, wu " —— LOCVS, In foísis,(emitis,& fepibus prouenit. 7 ( | TEMPVS. IVlaio & Iunio menfibus floribus & femine preegnans inuenitur. : TEMPERAMENTVM, | Semen calfacít € exiccatín quarto ordíne, | bL VIRES$ EX DIOSCORIDE -— Calefacit;bilem per fuperna & inferna purgat acetabuli menfura potam. chia dicis ín clyftereinfunditur, Potum fanguinem ducit; € interiores abíceffus rum. pítmenfes cít,& fetus necat, / : EX PAVLO,. — Semen Thlafpi facultatéhabetacrem,adeo ut internos abíceffus potum difrum pat, Vlenfes cít,& fetus enecat. Per fedem infufum fanguinolenta euacuans ifchía dibus prodeft, Poteft ením alioqui tum fuperne, tum inferne biliofos uacuare hu- mores acetabuli menfura epotum.Infunditur & contra coxendícu dolores, Qyuín- - etíam potum fanguínem trahit,& internos abícefTus rumpit. à é 3 EX GA 305 Nafturtium tee ctorum, Sinapi vufticumt, Bar[a paftoris, "T hlafpi unde dicium, e ENT E E Qu eed ES Aus ND i9) Bs THLASPI ge £z E. £z $2 Et i: LATIFOLIVM, OU GP ON we sU ' " "jg THLASPI ANGVSTIFOLIVM . 9Sefet frat, 308 PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CXIIII, E EX GALENO. Thfíafpi femen facultate acre eft;adeó ut internos abfceffus poti rumpat. Men, fes mouet, & foetus necat, Per fedem infufum fanguinolenta euacuans ifchíadibus prodeft, Eft enim alioqui tum inferne,tum fupernebílíoforum humorum euacua torium, acetabuli menfura potum, EX PLINIO. Semen afperí guftus,bilem & pituitam utríngg extrahít, Vlodus fumendi aceta- bulí menfura. Prodeft & ifchíadicis infufum , donecfanguinem extrahat , Menfes quog cít,fed partus necat, DE THERMIS» CAP» CXV NOMINA supe] 5 P MO Z spseoe Caraecis, Lupinusfatíuus Latinis : offícínzelatínum no» y SN men retínuerunt: Giermanis Seígborrappellatur, Uf D) FORMA, cud] —Vnicumcaulem obtinet Lupínus, folium quinquefaríam aut fepti^ faríam díllectum , lorem candidum, filiquas ín quibus quína fenáue intus grana, dura,lata,rufadg contínentur, Radícem luteam capillamentis fibratam. LOCVS. Exílem amat terram , arenofam & rubricam precipue, Límofo agro non exit, culturamq reformídat, TÉMPVS. n Terforet,prímum Vlaío,deinde Iunío,&tertío Iulio menfe, Poft unumqueme que florem filíquas producit, TEMPERAMENTVM,. Immenfaamaritudo euidenter calidum & ficcum effe mon(trat, VIRES. EX DIOSCORIDE,. Farína eíus cum melle linctalumbrícos pellit. Ipfi quoq; macerati , & amarí adz huccomeftiidem efficiunt, Decoctum eorundem cum Ruta & Pipere potü ídem facíttunde & líenofis prodeft, Eodem eangranas, ulcera tetra;incípíente fcabíem, alphos,maculas,exanthemata, & achoras perfundere utile, IMlenfes & fcetus ídem decoctum cum myrrha & melle fubditum trahit. Farína eorum cutem líuoremdg expurgat. Inflámationes cum polenta &€ aqua mitigat, Ifchíades & tubercula cum acetolenit,In aceto cocta & illita (trumas díffipat,& carbunculos rumpít. Decoctí pluuíali aqua donecín fuccirlíquefcant faciem abftergunt, Cum radice níerí Cha. mzeleonís ouium fcabíei medentur, fi tepido decocto abluantur. Radix cum aqua cocta € pota cíturínam, Vbíautem edulcati fuerint, trítícum aceto & potí ítoma- chífaftidíum leniunt,& cibi auídítatem excitant, | EX GALENO. Lupínus edítur coctus,multisanté diebus maceratíone ín aqua amaritudinem deponens, fiti tuncnutrimentum crafli (uccí, Caeterum ut medicamen íta praepa2 ratus ex eenere eftemplaftícorum, Qui uero natíuam amarítudinem habet, huíc extergendi X dígerendí uís ineft, Lumbricos occiditíllitus , & cum melle línctus, autcum pofca potus. Quuín & decoctum eius lumbrícos eijcere poteft, Forísíden- tidem perfufum,alphos,achoras,exanthemata,fcabíes, eangraenas, ulceratg mali cna íuuat, partím extergendo, partím dieerendo, cítrad mordacitatem ficcanz do, Expurgat fecur &líenem cum Ruta & Pipere fuauitatís eratía affumptum, Elícit menfes acfcetum cum myrrha & melleadpofitum,Porró Lupinorum etíam, farína (ine mordacitatedígerít: nec enimliuída tantum , fed & ftrumas & tuber cula curat: atqui tuncín aceto , aut oxymelíte , aut pofca hanc decoquere oportet, | pro 4 309 Xeigbótt.: 310 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXV, c prolaborantis nimirum temperamento, & affectus diuerfitate,quod ex ufu eft in ueníiendo, Digerítítem qua líuida funt, & quaecunq; modo díctum eft praftare decoctum , eadem omníaefficit & farina, Sunt uero etíam quí Ifchíadicis catapla- Ímatis modo illínunt, | EX PLINIO. Ex omnibus quz eduntur ficco nullí mínus ponderis eft;nec plus utilitatis. Mt ^ teícunt cínereautaqua calídis.Colorem homínís frequentiores in cibo exhilarant, Amari cotraafpídas ualent. V [cera atra;aridí decortícatitg tríti,fuppofito linteolo, aduíuum corpus redieunt, Strumas, parotídas ín aceto cocti difcutiunt, Succus decoctorum cum ruta € pipere , uel infebrí datur ad uentrís animalía pellenda, mínoríbus trícíntaannorum, Puerís uero ímpofiti ín uentrem íeíunis profunt, Et alio genere tofti, & in defruto poti,uel ex melle fumpti, Iídem auídítatem cibi faci- unt, faftídium detrahunt. Farína eorumaceto fubacta, papulas prurítusqy ín baL neís íllíta cohibet, & per fe ficcat ulcera, Liíuores emendat, Inflammationes cum po lenta fedat.Síad mellis cra(fitudinem decoquant,uitiligines nigras & lepras emen- dant, Rumpuntcarbunculos ímpofití, panos & (irumas mínuunt, aut maturant, Coctíex aceto cícatrícibus candidum colorem reddunt, Sí uero cceleftí aqua de- coquantur,füuccus ílle ímeema fit, quo folentfouere ganereenas, eruptiones pítui^ te, ulcera manantía,utiliffimum, Expedit ad líenem bibere, &&cum melle menftruís hacrentibus. Líení crudi cum fico ficca tríti ex acetoimponuntur, Radix quog ín | aqua decocta, urínas pellit, |Vledentur pecorí cum Chamzeleonte herba decocti;z quaín potum collata, Sanant & fcabíem quadrupedum omníum ín amurca deco» ^ éí,utrogliquore poftea míxto,Fumus crematorum culíces necat, | D DE IO» ^ CAP. CXVDP NOMINA. | jo N aepQupoui Ciraecis, Viola muratia uel purpurea Latínis, blavo — "259. JD ciclober GOertsen violen Giermanis dicitur, Officinze fimplici ES ter Violam nominant, Nicander Ion Grecís dictam credít,quod ES Nympha quadam lIoníz, flore illum Ioui prímum dedere mu; 7 ' «| neri, Alfj Circi Ion uocatum putant, quod cum Ioín uaccamà ? ES Sosze es loue conuerfa effet, terra lorem illum pabulo bouís eíus fuderít. ^ violewmde Latini quocp detrita t litera, Víolam quafi uítulam ímitatione erzeca uíderí pof — ""4* funtappellafle, on quaredi&a. Z2 FORMA. Folium habet minus tenuius quàm Hedera,nioríus tamen nec díffimile, Cau liculus ftatím à radíce medíus profilít, ín quoflofculus fuauiter olens, purpureus. Humilís praeterea eft, (tatímig à numerofa radice orbiculata folía fine ramís exeüt, ' Semen quoq; mínutum ínfolliculis uafculisue rotundís, ut pictura índicat, extre - ma feré zeftate producit, LOCVS. INafcitur ín opacís Xafperislocis,ad radíces maxime murorum,hortorum mar» ginibus,& fepibus. | " TEMPVS s ^ Virethzcperpetuo, Theophrafto tefte,(i catus adhibeat: tamen uere, & Mar tío menfe floret, quo potiffimum tempore colligi flores cíufdem debent, Semina ueroínzftate,utdíctum eft. —— TEMPERAMENTVM,. . Viola foliaaqueam & fubfrígidam fubftantiam fuperantem poffident.Frigide - autem funt primo ordíne,humída uero fecundo, VIRES. 3n fsecaen octidl. VIOLA PVRPVREÉA [o . ducunt, Humída capita de(tíllationibus obnoxía reddunt. 312 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXVI VIRES. EX DIOSCORIDE, Refrigerandi uim obtinet. Folía eíus perfe & cu polenta illita; ftomacho eftuarz ti;,oculorum ínflammationibus,fedísqy procidentíjs auxiliantur, Praeterea íd quod.) ínflore purpureum eftcum aqua potum,angína correptís,&X puerorum comiítíali^ bus mederi affirmant, EX GALENO, Folía per fe,aut cum polentaillita, calicas phlegmonas mitigant, Imponunt & ori uentrículi zeftuantí,& oculis, EX PLINIO. Purpurez uiolz refrigerant, Contra inflammatíones illinuntur (tomacho ar. dentí, Imponuntur & capiti infronte, Oculorü príuatím epiphorís, & fede prociz dente,uuluáue. Et contrafuppurationes, Crapulam & grauedines capitis impofi; tís coronis olfactüue difcutiunt. Angínas exaqua pote. ld quod purpureum eft ex ijs comítíalibus medetur, maxíme pueris, in aqua potum. Semen fcorpionibus ad. ueríatur, v | EX SYMEONE SETHL Profuntad inteftínorum dolores,cor uero offendunt, Dolores capitis qui fiunt à flauabile fopiunt pota & odoratz, V entrículürirrítant, & flauá ín eo ínuentam bilem, Caput ficcum humectant,calídumq refrigerant fuo odoratu, Somnum in- DE VIOLA MATRONALI- CAP» CXVII»* NOMIN A. j Eteribus Graecis € Latinis cognitz fuerint nec ne Violze quae hodie, ; quod eas matrone colerefoleant,matronales uocantur, nondum com. »J pertum habemus, CQ)uare uulgarí & ufitato nomine, donecreciíus ínz. : uentü fuerit,utemur, Giermaniceé,quod rarz adhucin Germania dum; i(ta fcriberemus fuerínt,wel(cb?Detel appellare uoluimus,ut nimirum hac nomen daruraà Leucoijs,de quibus fuo dícemusloco,fegregaremus.Poflent etiam haud ínepte Stawenucicl/ad imitationem latini nomínís appellari, | | GENER A. "Tría Violarum matronalíum damus genera. Primi enim generís candida eft;af. tcríus punícea,tertíj purpurea: necdifferreadmodumnifi folis floribus uidentur. FORMA... Fruticofa eft herba, cubitali altítudíne,ramofa,caule & folijs lanuginofis, oblon is,anguftis,mollibus ac caneícentib us,floribus autalbís,aut puníceís,aut purpu^ | reis quadrifolijs,femine ín oblongis filiquíslato ac tenuí,radicelonoa,lignofa, fub- rufa & acri, | LOCVS, Inhortís & cultíslocís proueníunt. '"TEMPVS, Iulio & Augufto menfibus florent. TEMPERAMENTVM. Admodum calidas efle fapor foliorum &radicis,qui acrís eft,abunde docet, Hu midítatem autem multa, Galeno lib.4.cap.18.de fimplí, medi, facul.tefte,eo quod amara non fint,admiftam habent, VIRES. Incídendi & digerendi per halítum uim obtinent, Ideog radix aut folia decocta ín aqua,couulfis, difficultate fpirandilaborantibus,& ueterí tufli auxiliantur, V riz nam & menfes ducunt,fudoresqg ciendi facultatem habent, B Ld DE IRIDE, Ec VIOLA . |. MATRONALIS ALBA VIOLA MA : P TRONALIS PVNICEA VIOLA MA- J| TRONALIS, PVRPVREA. Daun voelfcb ^" ciel, | ele 3 Caufa udegaris erroris, Violaced radix. D 316 DE IRIDE- CAP» CXVIII» | NOMIN A, gox|r17 Grecis,Iris Latinis appellatur: officinis fuam appellationem reti» d j) nuit. Germanis blaw Gílgen/ blaw GCidwertel/ Deielwutts dicitur, 3 RC A cccleftís arcus fimilítudine , quam flores eíus repraefentant, ut paulo d poftdícemus , nomen accepit Irís . Sunt quínon fine pudendo errore - aliam afsignentherbam recto,alíam cafuí paterno,íta ut Irís ab Ireos, tanquá pur» - pureus color àníu eo,díftingui putetur imperitis herbarijs, Promanaffe aute hunc errorem ex graeca uoce aseoy, qua Lilíum, quod candidos profert flores, centi il. lí fienificatur, parum perunius litere abíectionem deprauata , uerifimile e(t , Pri, mam nanque líteram abfjcientes,ultíimam ueró ín e uertentes, dex díxerunt pro ?éeny, Bed hzecopínio índigna eft quac explodatur, cum Díofcorídem & alíos ue- teres omnesfeorfim de Iríde & Lírio fiue Lilio agere conftet, FORM A, Folía Ciladiolo fimilia fert, maiora tamen, latiora & pinguíora. Flores in caule ecqualibus inuicem fpacíjs di(tantes, ínflexi,uaríj . Aut ením candidi, autuírides, autlutei,aut purpurei,autccerulei confpíciuntur, Vndeob hancuatíietatem arcui cceleftí afsimi'ata eft, Radíces fubfunt genículatze,folídze, odoratz;quze fimulatqg | * fuerint díffectze, (iccantur ín umbra, & filo traiectze recondunt , Hzc Díofcoridis - pictura tota huíc herbe,quam Irím hodie herbarfj & officínze uocant;fuffraeat. Sia quídem ea radicibus nítítur folidis,eenículatís & odoratís, adeo ut uiolara purpus - rearir odorem prorfus referre uideatur, & hoc nomine à Germanis noftris SDeiel | wurts/hoceft, Violacea radix, (it appellata. Folia Gladioli faciem (imulant,maiora duntaxat,latiora & pínguíora, Caule recto fefquipedali,é cuius faftiofjs paríínter - uacante fpatio Hlores erumpunt, ínflexis mutuó folíorü labris, quí nítent uaría co» - lorum miftura,inftar coele(tís arcus , Quemadmodir enim aquaríus ílle arcus, qui eftímago maléexprefsi folis,caua nube recepta; uaríos mentitur colores, fic ut cce» ruleas;uírides, luteas, purpureastplíneas ducat, íta cauo calyculi finu uerficolores - lituras llores oftendunt,qua diuerfa fpecie cceleftem zemulanturarcum, Falluntur - itaque qui ín toto florís ambitu huiuícemodi uarietatem perquirunt, cum inflexa foliorum labraucl purpureus;uel cceruleus femper color ínficíat, LOCVS, Pafsím in hortis & maceríjs uinearum prouenit , Laudatifsima tamen eft quae ín Illyrío &lVlacedonia nafcítur,8 melior ínter has quae denfa & breui radíce con». ftat, quxque frangentí contumax eft, colore fübruffa, admodum odorata, gu» (tudGferuida, TEMPVS | Floret uere, Vlaio potifsimü menfe, quo fané tempore flores collioi debent, Ra- díces autem fuo tempore, hoc eft;autamno, | TEMPERAMENTVM. Iris ín altero calefacit ordíne;in tertío aiit deficcat . Abfteroit quocp & maturat, VIRES. EX DIOSCORIDE, Irides omnes calefaciendi extenuandí& uím obtinent , Contra tufsim efficaces, humoresQg;nó facilé excreabiles extenuant, Biles ex hydromelíte drachmarum fe ptem pondere pot purgant, Somnum concilíant, Lachrymas cíent, Torminibus medentur. Cum aceto potz uenenatorum morfibus,lieno [is,conuulfis,refrigera tis, rieentibus , & quibus genítura effluit, auxiliatur . Vlenfes cum uíno potze du- cunt, Decoctu earum ad mulíebría fomenta utile; molliens aperiens locos. l(chía dícis infunditur, Fiftulas & finus carne explent. Quínetía olandís modo cum mel- leappofitac,fcetus extrahunt,Strumas ueteresqg duríties coctze & íllitae emolliunt, Aridae 851» Silgert. )OGERMANICA. 2 2318 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXVIII, € Aridz ulcera explent, & cum melle purgant, Nudata offa carne operíunt. Dolori bus capitis cam aceto & rofaceo utilíter illinuntur, Lentíipines, cutisín facíe uítia cum Elleboro albo, & duabus mellis partibus illitze emendant, Peísis,malagmatís & acopís mífcentur, In uniuerfum magni ufus funt. EX PA V LO. Iris tufsi utilis, Humores in thorace nó facilc excreabiles extenuat, Tormínibus medetur,ulcerag fordída expurgat. Cum mulfa pota aluum ducit. EX PLINIO. Infantibus eam circunligari falutare e(t, Dentientíbus praecipua eft & tufsienti, bus,tínearümue uítiolaborantib, ín(tíllarí, Caeterum ulcera purgat,capítis praeci» pué,fuppuratíones ueteres, Aluiz foluit duabus drachmis cum melle, Tufsim, tor; mína,ínflationes,pota. Líenes ex aceto, Contra Íerpentíit & araneori morfus,ex poíca ualet, Contrafcorpiones, duarum drachmaru pondere ín pane uel aqua fir mitur , Contra canum morfus ex oleo imponitur . Etcontra perfrí&iones , Síc neruoriü doloribus, Lumbís uero & coxendicibus cum refina illínitur, V ís eí con» calfactoría, INaribus fubdíta, (ternutamenta mouet,caputtg purgat. Dolori capitís cum Cotoneís málís aut Strutheis illinitur. Crapulas quocg & orthopnccas dífcu. tit, Vomítiones cit, duobus obolís (umpta. Offà fracta extrahít,impofita cum mel Ie. Ad paronychíasfarína eíus utun£, Halítus oris cómanducataabolet, alarum uitía,Succo durítías omnes emollit.Somnum concilíat, fed veníturas cofumit, Se. disrímas & condylomata,omníag ín corpore excrefcentía fanat, DE HIERACEO»* CAP» CXIX» D NOMINA, i SESEPAKION, 4coyyzut Cirzecis, Hieraceum Latínis díciturtofficinis ínufi 1 Fe) tatum, Giermanicé, quum aliud nomen expifcari non potueramus,i5« [€ 7 bicbtraut appellauimus;ad oraecam alludentes appellationem:neque Hiec urs. E55 enim alía ratione Gireci hancherbam Hieraceir nominarunt, nifi quod dedidum. — accipitres , quosilli pexee dícunt, fcalpendo eam, fuccotp oculos tíngendo,obfcu, Sonchites. ritatem cum fenfere dífcutíant, Sonchítes autem dicta eft, quod Soncho no admo. dum difsimilis (it, maxíme quod ad eíus círcunferentíam & extremam partem , ín qua caules & Bores funt;attinet, FTaec enim & illa cócauo, S&clacteum fuccum emit. Lactuca fylut7 tente caule;luteiscg Horibus eft, Apuleius Lactucam [yluaticam appellat. Plíníus tica, quoque libro uigefimo,cap.feptímo,utalij omnesferé, ín Lactucarum fponte na- Ícentíum numero, propter fimilitudínem, Hieraceon hochabet, Quàm autem ín. uicem fimiles fint Hieraceum & Lactucafylueftrís, utriufcg icones & effigies coL lat moní(trabunt, ; GENER A. Híeracíj duo funt genera , maius nimirum & mínus, IVlaius germanice qtof Dabictraut, mínusautem EleítiI2abicoEraut nominatur, FORM A. Hir&eut — Flieraceum maíus caulem habetafperum,modicérubentem, fpínofum, conca "^ ^ wum,Foliíaperínteruallarariufcule díuifa , Soncho per círcunferetitíam fimilia. Flores in oblongís capitulis luteos . Quae defignatío prorfus hanc quam pictam damus herbam exprímit, Síquidem caulem emittit fcabrum, fubrubrum, fpínu. lís horrentem, cauum, folía ex interuallís & raró lacíniata, Sonchi folijs non difsi- Hieractimims, milía, Flores ín longiufculis capitulis luteos , Mínus Hieraceum folía ex E ís per z-, PR, p d €N TuÀ [223 $5108 Gabitbfraut. -- E Oz EL *o " wd Pe 2n $ es E «e $i HIERACEVM MINVS, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXIX, 321 Alis perambitum diui(uris fciffa obtinet . Caules de fe emittit cauos, teneros & uiti, des,ín quibus Boreslutei circulum círcunfcribentes, Que tidem notze omnes her, ba íllí,cuius picturam exhibemus,conueniunt, LOCVS, Vitrung iin quibufdam pratís prouenit, TEMPVS Tn fine Tulij menfis, &per uniuerfüm Auguftum floret Hieraceum, Succus eíus carpitur per meffes incifo caule. | | TEMPERAMENTVM, |. Mlaius Híeraceum plané Sonchí temperamento conftare uidetur, refrioerat ita^ que& medíocrís ad(irictionis eft particeps , Mínus in guftu pauló maíorem ama, ritudinemrefert, —— —— — | | p^ VIRES, EX DIOSCORIDE,. Vimhabet Hieraceit maius refrigerandí, & modícéadftringendi,ideots zftuan ti (tomacho,&cinflammationib.illitum prodeft, Succus erofionem efufdem infor» bitione mitigat, Herba ipfa cum radice illita fcorptonum í&ibus auxiliatur, Vlinus facultates habet fuperíoríi eafdem, EX PLINIO. Succus fanat omnía oculorum uítía cum lacte mulierum, Arcet nubeculas,cíca- "ttíces,aduftionestp omnes, praecipue calígínes. Imponítur etíam oculís ín lana con "tra epiphoras.Idem fuccus aluum purgat,ín pofca potus ad duos obolos, Serpen. tium ictibus medetur ín uíno potus . Ecfolía tofta, thyrfiGy tríti ex aceto bibuntur, - V'ulneri illinuntur, maxímé contra fcorpíonum ictus, Verum contra phalangía, "commixto uino ex aceto, as APPENDIX, Sunt quítantam ineffe huicherbae uím contra oculorum uitia credant, ut radi. L'«em etíam à collo fufpenfam caliginem oculorum farare poffe dicant, DE HIPPVRLI CAP» CXX» NOMIN A. — [3 manis X offdwarns / Dferotfcbwang / X ofwabel / 2 atsenvocbel/ pu e Aanensagel/Aantentraut/ Gdafftbów nominatur, Nomen tam tunt;accepit, r | GENER A. Eius duofuntgenéra, Vnum ongíius,quod nonnulli a«tatis noftrzc herbari; ab - pectínum &aliorum mínutortr operum rudítatem huíus herbz fcabrítía ín nito. rem expolíant, Crermaníce g£ofi & offcbwar dicitur, Alterum breuíus eft;ad ab; ftergendauafaaptum, Giermani tlein X ofdywants appellant, FORMA. Primum Equifeti cenus cauliculos habet inanes, leniter rubentes , fubafperos, folidos, geniculís qui ínuícem inferuntur diffe&tos, ín quibusfolía íuncea, crebra, & tenuía, Inaltitudínem adfureit, fcandendo proxímas ftipites comis círcunfu(a dependet multís, nigris ut equorum cauda, Radix illi eft lienofa,dura, Alteri co: masper interualla habetbreuíores,candidiores & molliores, | Locvs exrrovprz Grecs,Equifetum, herbaaut falix equinalis Latinis , re Equifetun. *| Pe) centioribus herbaríjs uerbum uerbo reddentíbus Cauda equína, Gier. Cauda equina, Graecum quàm Latínum à caudz equínz imagine, quam comzillius prae fefe. nippaico afperítate quam obtínet Afprellam uocant. Hiínceft quod materíaríj fabriligne Afrele. 6:68 Wefyod. EQVISETVM |..." 02 LONGIVS.- me : | 'EQVISETVM MIN VS, ) | Allein X off dwants 324. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXX, 1 c LOCVS. | Longius Bquifetiri in aquofis locís & fcrobibus prouenit, nec eo ín foffis prope | Xepidlpsvoy. aquas &C umbrofis locis alía planta frequentior eft, ut hocnomíne yepadtgawop Care] *Qvéew. — cisdictum fit. [Neqs enim yapdlztgealiud eft illis nifi terre rima & fiffura sovd'es etiam nonalíaratione,quam quod in aquofis produceretur,nomínauerunt, Alterum ín ' pratis inuenitur,necferéfrequentíus occurrit,inui(a fcenifecis. TEMPVS | Vitrunggzeftate fuis in locís copiofe prouenit. | | TEMPERAMENTYV M. | Adftringentem cum amaritudine facultatem , ac proinde ualenter fimul citra | mordícationem exíccantem,obtinet, | VIRES, EX DIOSCORIDE, Herbaipfa ad(tríngít, quapropter fuccus eíus fanguinem ex naribus erumpenz. tem fiftit, D yíentericis cum uíno potus confert, Vrinam cit, Folía cruenta uuIne raglutínanttrita & infpería, Herba & radix tuffientibus,orthopnoícis,ruptísq fuc currít, Qyuínetíam ínteftínorum diíui(iones, ueficz dífTectionem, & ínteftínorum ramícem coalefcere cogity folía in aqua pota feruntur, EX GALENO. Vulnera maxima conglutinat, etíamf(i praefectos effe neruos contíngat: przetez reainteftinorum ramices cogit. Caeterum ad fanguínis reiectionem, ad fluxii mue liebrem, potiffimum rubrum, ad dyfenterías , & adalia uentrís profluuia eeneroz fum eft medicamentum herba ipfa autexaqua,aut ex uino epota. Bunt quí deea: Ícriptum relíquerunt,quod nonnunéf etíam ueficze, & tenuium ínteftínorum uuL nera fuccus ipfius fanauerit. Prode(t etíam profluuio fanguinís ex naríbus , tum. p flusuobnoxijs in uentreaffectibusex aufterorum quopíam uínorum potus , ac fi febre teneatur ex aqua. EX PLINIO. Viís eius fpiffare corpora. Succus fanguinem énaribus fluentem inclufus (iftit item aluum , Medetur dyfenterícís ín uíno dulci potus cyathis tribus, V'rinam cit. Tuffíim,orthopnccam fanat;ítem rupta, & qua ferpunt.Inteftínis & ueficae foz; lía bibuntur. Enteroccelen cohibet, - DE HIBERIDE- CAP» CXXI» NOMINA. - B EP LZ,AuxetpdleuaurTirci A dry piod nop Ciroecis, Galeno & Paulo alio nomiz | stet 4 Bars ne Lepídion: Hiberís, INafturtium agrefte Latinis appellatur, Offici, apte. 1 [£z X nisnoftrís incogníta. Giermanís Gaucblim/nonalía ratione quàm ME» &6 quod plerofc quí ín illius notitiam nondum peruenerunt, infatuet, | Agriocardamon. Poteftetíam comodé dici wilber AA vef, Cardamantice, & Agríocardamu Graecis. ewdile ^ appellata,quodradici odor infit INafturtij : uel quod eíus folía partím INafturtio a- quatíco,quod àDiofcoríde Sifymbrium cardamíne dicitur, partím ctiam hortenfi, : quod Cardamon Gracís nomínat, fimilía fintzuel quod guftu INafturtiü referant, FORM A. Folía Nafturtio fimilia habet,uerno tempore uirentía,cubitaliloneitudine, aut | mínore,florelacteo,radicibus duabus, fed unaapud nos frequentius;nítitur, odo; re INafturtíj quamacerrímo. Ex qua nímirum defcriptíone omnibus perfpícuum fit, herbam cuíus pícturam exhibemus effe Hiberida:caulem enim cubítalem obz- tinet, folíagg INa(turtío fimilia, Quae enim à radíce ftatim exeunt,aquaticí,quae ue roínfupremo caule emicant hortenfis INafturtij folía referunt, V'erno quocg tem. pore uirent,flos denícy lacteus eft hoceft, inalbo purpurafcens:huncením Do ridem 9^5 Sandiblm, | 226 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXXI, c rídem uocarelaCteum lorem, fatis teftatur quarta Ranunculi fpecies, cuius etiam forem, quí colorc huic fimilis eft,lacteum efle fcribit , Semen quoque ín filiquulis tam exiguum producít,ut, Plínio etíam tefte,uix afpici poísít; radicem autem exte lematque acrem,cuí íneft INafturtij odor. LOCVS. INafcitur incultis Tocis,círca itinera & prata, TEMPVS, V'ernotemporeapparet, Aprili poti(simum menfe & Maio, durat&g ad acftatis initía,quo potiísíimum temporelacteum florem fundít:inítio ením purpureo colo. re maculatus uidetur : effícacioremQy ufum obtínet, quod tum femen etíam ín fili quulís proferat. -—— 0004 COTÉ OX -———o 4 -——oc-—— s CORP REPRE TEMPERAMENTTVM. Ex quarto eft ordine calefacientíum,ut INafturtíum, mínus tamen eo deficcat, VIRES. EX DIOSCORIDE. Radix calefacit & adurit, V tilis eft ad coxendicís dolores cum fuillo adipe falfo; emplaftrí modo quaternis horis illita . Deinde ín balneu defcendatur, & oleo cum: lanalocus perungatur, | i EX GALENO, Similis INafturtio tum odore,tum guftu,tum uiribus, | | EX PLINIO, ; Coxendicibus & articulis omnibus cum axungía modica utilifsima, uiris pluriz) mum quaternís horis, fcerínis mínus dímidio adallípata , ut dein ín balneum dez) Ícendatur ín calidam, & poftea oleo & uíno corpus perungatur, díebusg uicenís interpofitís idem fíat,fi quaadmonitio doloris fuperfit, Floc modo rheumatifmos? omnes fanatoccultos.Imponíturín ipfa ínflammatione,fed imminuta, Adallígata: p capíti cum Qyuínquefolio,epiphoras & fi qua ín oculis uítía funt, emendat, APPENDIX D Recentiores herbarij eius herbze cuíus pícturam damus ufum probant contra) pedículos filíxíuio incoquatur, Vnde colligere lícebít,eam exíccandi &ex alto euo? candi trahenditg facultatem, haud fecus atqg INafturtíi aut Sínapi, habere, INamg) Cialeno lib.í.de compofit. med. fecundum locos,cap. víj. tefte, medicamenta qua) phthíríafi medentur neceffaríó exiccantatcp ex alto trahunt, Vtíterum euidenti: fimum fithanc herbam,eo quod INafturtij facultates obtíneat,efle ueram Hibei da,non ob(tante quod raro aut nunquá duabus, fed una potíus X exilinitatur, DE HIPPOSELINO» CAP» CXKXII* NOMIN A. - REOZEAINON Cracís, Olusatrum Latinís dicitur: officínze eius fez )«s) mine perperam pro Petrofelino macedonicoutuntur; Germanís gvof. Bippofelin us | ET | IE p(ficb/ober grof AEppic appellatur. Hippoftlinon autem à magniz de digi t$-2 € tudine dictum e(t:(iquídem Cirzecí magnís &lis rebus híppo prae. Olus atrit quare ponere folent, adeo ut Hippofelíni L'atínís nihil alíud nifi erande Apiu fit, Ol Is | appdlaum. — autem atrum ucl pullum àfolíjs,quae atro colore nitent,appellatum effe uidetur, FORMA. IVlaíus efthortenfi Apio,caule cauo,alto;tenero,ueluti líneas habente, folijs Taz! tioribus,(ubpuniceis, Libanotídís coma, plena flore, ín corymbos antequá defloz reat cogefta,feminenigro,oblongo,folido,acrí,odorato,radice odorata,íntus cam dida,orí erata;pro caulís magnítudíne non admodu denfa, Porro ne mirerís quod pí&urz non ex omní parte refpondeat defcriptio : neq; enim Hippofelinum íntez erum,& quodad perfectam peruenítaetatem, florestp & femen produxítdamus; (cdid officiniarum |f error. ug j E —— HIPPOSELINVM Ww 7 228 PLANTARVHM HISTORIAE CÁP, CXXII, C fed id tantum quod prímo erumpit, Radicem ítags tantum & folia depinei cura- uimus,ut quae Oleris atri,cuíus fep? fitapud Diofcoridem mentío, forma, faltem — in folíjs & radíce, effet, cerneres , Annitemur tamen ut alíquando integram eius. herbz picturam exhibeamus, | LOCVS, 2 INafciturin umbrofis,& iuxta paludes, TEMPVS ( | Batum tardé prouenit,ideotg factum ut integre depictum dare nobis haud lícue rit, Floret,Plinío tefte,aftate, | TEMPERAMENTVM, Calídum eftín fecundo ordíne,ut Apium, & ficcum ín medio tertíj, VIRES EX DÍOSCORIDE Eftur olerum modo ceu Apium, Radix etíam cocta & cruda eftur, Quinetiam folía & caules cocti manduntur, & per fe aut cum pifcibus preparantur , Crudaj ad faloama condiuntur , Semen potum ín mulfo menfes ducit, Ripore concuffos calfacit potum & illitum, V 1ínce ftillicidio auxiliatur, Radix eadem praeftat, EX GALENO. E Hippofelini fimilis Apio uis eft,ualídíor tamen, Menfium autem & urinae cien- dae potifsimum facultatem habet,ut liquet ex capite eiufdem de Smyrnio, EX PLINIO, Olusatrum quod Hippofelinum uocant;aduerfatur fcorpionibus , Poto femi. netormínibus interaneís medetur , Jtem difficultatibus urínze femen eius deco. | ctum ex mulfo potum, Radix eíus ín uíno decocta calculos pellit, &lumborumae laterís dolores, Canís rabiofi morfibus potum & illitum medetur, | DE IXO» CAP» CXXIID | NOMINA, | qz oz Grecis, Vifcüm Latínís & officinis , Germanis €Diftel / ober xj JV (folter nomínatur. FORMA. É 4 Plantaeftfruticofa, lenta, Íemperuirens , intus porracei coloris, ex- bflaua,folíjs buxí;acinís exícuis, (ine flore, LOCVS. Nundjin terra; fed femper in arbore, quercu pracfertim;pyro, málog prouenit, TEMPVS$S, ^" ; Autumni ínitio cum fuis acínís decerpítur, TEMPERAMENTVM, Calefacit cum acrímonía : ex pluríma ením aéría & aquea, paucifsíma terrena conítat.leitur acrímonia in eo amarítudínem excellit, VIRES. EX DIOSCORIDE, i; Difcutit,emollit,attrahit:tubercula,parotidas, ceterosQ abfceffus cum refina & pari cera mixtum, maturat, Epinyctídas ín fplenío curat, Cum thure antíqua ulce ra, & malíenos abíceffus mollít , Liienes cum calce, aut cagate lapíde, aut afio co» ' cum & impofitii minuit, Cumaurípiementoautfandaracho íllitum, ungues ex; trahit, Vlixtum cum calce &fzce,uím fuam intendit, | EX GALENO, Valenter ex alto humores extrahít: nec tenues tantum, fed & crafsiores, eosdg diffunditacdigerít, Eft autem ex eorum genere quae nomprotínus admota calfa- Y ciuntfed quee tempusrequírunt,uelut Thapfia. trà fi DE ISÁ-; 330 DE ISATIDE- CAP» CXXIIII» NOMIN A, Guádum. 1 pes) (tatur Caefar, Gilaftum olím dícebatur, nunc Giuadum , Germanis au- Nilecb, 'B- | Indicum. BECA Et Lech, & Indicum,utlib.i. Paradox, cap. uigefimofexto monftrauímus, ofais,, Barbari deprauata uoce Ofatim appellant, GENER A. Duo Tfatidís (ant genera, Vna enim fatíua,qua tíngendis lanis infectores utun- tur. Alteraueró fyluettris, qua lanarum ínfectores haud utuntur, Príorem Germa ní (implícíter TOeyot/alteram uero cum adíectione wilo YDeyot nomínant, FORMA. Si, Satiuafoliíahabet Plantagini fimilia, fed pínguíora,nígríorag,caule duobus cubi - tís altiore, HecDiofcorídes,qui relíquas notas; que fylueftri (imiles per omnía funt, comemorare noluít, Ex fylueftrís tamen effigie facilé quales fint aeftímare poterísz Sylustris. bec em tefte Diofcoríde,fatíuze (i milis eft,folía tame maíora obtínet,ad Lactuce fo-- lía accedentía:caules etia tenuiores, multifidos,rubícantes, quíín cacumine follicuz | loslínguarü figura multos dependentes habent,;ín quibus femen, Flos eiluteus & tenuis, LOCVS. Ifatís fatiua copiofe in Crermanía prouenít, prefertim agro Erphordiano,cui ma | enum quzftum adfert, Víridem enim herbam trufatilibus molís premunt,ut her | baceá faníem excludant:deín abacto liquore digerunt ín maenos 9lobos, quos taz bulatís coputrefcere ín ze(tate feruente (inunt, Hos cortínís infectoría coquunt o£ ficínze, SC laneos pannos;acuellera demergunt;ut cceruleu ímbibant colorem, Syl- » ue(trís (ua fponteín quibuídam Crermanizelocis nafcítur,ut Tubínez,ubi omnes - uinearum maceríes hacherba feptze uidentur, TEMPVS,. IVlaio & lunio menfefRorent,ac fubinde femen proferunt, TEMPERAMEN TY M. latis fatiua ualenter admodum exíccantís,nondum tamen mordentís Gcultatís - e(t:amaraením (imulatquead(tringens exiftit. Sylueftrís ueró acre quíddam,tum guftu,tum actione prefert:proínde ualentíus quàm fatíua deficcar, VIRES. EX DIOSCORIDE, Ifatidis fatiuze folíaomnía cedemata & tubercula illíta difcutere poffunt, Cruen ta uulnera glutínant,Sanguínís profluuía (i(tunt. VIcera phagedzeníca, herpetas, eryfipelata, & putrefcentía fanant , Sylueftrís eadem quee fatiua poteft, Lienofis | ctíam pota & illita auxiliatur, EX GALENO, Datíua magna ulcera durorum corporum elutinat, etíam(iín capitibus mufcu. lorum fuerínt, & (anguínís profluuio laborantibus partíbus utiliter illinitur, Tu- mores cedematodss mírifice difcutit, (imul & reprimit , omnibustp ulceribus ma; lignis mírabilíter refiftít,etíam(i putrefcant,etiam(i erodantur, Quod fi quandola borantís natura ualídíor appareat, folíjs eius tritís aut panem, authordeaceàa fari nam,auttritíceam,aut polentam, pro uíncente ín unoquoqp affectu,mifcere opor. tebit.Sylueftrís uero potentífsimé humidis putredinib.obfiftít,ad cetera ueró íam comprehenfa deteriortimmoderatius ením & cum mordacítate deficcat,talía nan- que irrítantur hocpacto,& phlegmonegrauarí incipiunt . Caeterum ob facultatís roburlíenofis quocp utilis eftquumaltera prodeffe nondum pofsit, EX PLINIO, Ifatidis folía tríta cum polenta, uulneribus profunt.Sanguínem fiftít, Phagedo nas & putreícentía ulcera, & quz ferpunt,fanat. Item tumores ante fuppuratíone, ' Contraignem facrum,radice ucl folijs prodeft,uel ad lienes pota, DE ITEA, iz A T1 Ciraecis;Tlatís Latinis uocatur, Gaallis,utin cómentatijs fuis tez- temadhocnomenalludentibus, YDeybt nominat, Arabibus INiL, INiZ- -o wow ro - —" —— o am—— - n H ' |! -——— Á—— 998... ^ Lc mms El - n ^— - "ISATIS SATIVA, SNR Y QR LAE eer n aus n ISATIS DE ITEA» CAP» CXXV» 333 : NOMINA. STE A Crecis,Salix Latinis, YOciber/ obet Selber. Giermanís appella: j| tur. Salix ueró à faliendo dicta e(t, quod ea celeritate crefcat, ut quati fa^ Ss lire uídeatur,Sícetíam Iteam quafi Salicem uocauerunt Graeci, z : GENER A, "Tria Salícis senera T heophraftus lib.iij. cap.xíij, de hiftoría plantarü recenfet, Primánigram nomínati dícit,quod nieroautpuníceo cortíce obducta fit. Secun. "dam candidam, quod candido obducatur cortíce, T'ertíam coactg breuítatis ac pu- milam,Helícen Arcadibus appellari fcribit, Plíníus etíam lib.xvij.cap.xxxvij,tría —Balicís nomina cómemorat: Vimínalem, eandem( purpurcá : V ítellinam à colo. te luteo,oraciliore priore: Crallicam,quze fit tenuifsima, Lucíus Columella líib.iiij, «ap.xxx, eiufdem quoque tría facít genera, Ciraecam, Gallicam, & Sabínam,quam "etiam Amerínam uocaríà plurimis fcribit, Girecam flauí colorís, Gallicam obfoleti purpureí,tenuifsímitg uímínís, Sabinam gracilibus uíroís atcprutilibus effe afferit, Quaefanefingula pulchré cum íjs que Theophraftus tradit, conuenire uidentur. TNam prímam Salicis fpeciem , quam Theophraftus nigram aut puníceam uocat, -tor YOciberr nominant, Becundam fpeciem, quam Theophra(tus candídam, Pli —níus Vitellinam, Columella autem Cirzecam uocat, Germani geel YOcíben , T'er. tiam, quae T'heophra(to Helix dícitur , Plíníus & Columella Gallicam appellant, "Germani ueroà tenuitate Eleírs YOcíberr, FORMA, Balix breui caudíce confureit,ramís lonis,é trunco extremo ueluti à capite pro deuntibus,lentis,flexilibus:folijs loneís, fubtus incanis, fuperné uirentíbus : lore "feu nucamento fquamatím compactili,Januginofo, propendente, fructu qui facile ante maturitatem euaneícat, LOCVS. Aquofis lzetatur,ideod auctu perquam facilís, : TEMPVS Floret prímo ftatim uere, Ocyfsiméamittit fractum, anté quàm omnino matu "ritatem fentiat,ob íd dicta Homero àn«znzez G^, hoceft,frusiperda, Odyff, «. ubi iccanit: gaxpaz 7 eXyeipot xo itas aoseixapz. Fructum fiquídem fert, Plinio autore, "abeuntem ín araneam antequam percoquatur, TEMPERAMENTVM, Salícis tum folía,tum flores, citra mordacítatem exiccantis funt facultatis,ac mo "dicéadftríngunt, Cortex tamen eíus ficcior, VIRES. EX DIOSCORIDE, Ad(tríneunt Salícís folía,fructus,cortex & fuccus. Folía tríta cum exiguo pipe: xe & uino pota íleofis conueniunt.Per fe etíam cum aqua fumpta, przeftant mulie: "ribus ne concípíant, Fructus potus fanguine expuentibus prodeft, Cortex eadem preftat, V ftus 8: cumaceto fubactus, clauos & callos illitus tollit, Ex folijs & cor- tíce fuccus ín putamíne máli puníci cum rofaceo calfactus, auríum doloribus auxi. liatur, D'ecocto corum podagras fouerí optímir, Furfures exterít. Excipitur ctíam €Balice fuccus excifo cum floret cortíce:ín interiore ením eíus parte concretus inue nitur, Vim autem habet exterendi quzecuncp pupillae clarítati obftant, EX GALENO. Salicis folijs ad cruenti uufneris elutínatione quís utí poffet. Ver floribus eius maxime propéomnes utunt medici ad exíccantís emplaftri preparatione: eft enim uis eorum deficcatoría : habent etíam quandam ad(trictione, Suntqui fuccum ex €à expreffum, medicamen feruent mordacitatis expers & exiccatoríum, ad multas res uti» 1 Salix cur dicla, Itea tnde uo2 €4ld, Salix tlgra. Candida, purila. Viminalis. Vitellina. Gallica. Greca, Sabina. Prima Salicis "Plinius Viminalem, Columella uero Sabínam & Amerínam appellat, Germani fpeciss. Secunda. Terlia. OIN ES A ERI J| : / D LE (Sm SN 1 os GENVS.- LIGIS PRIMVM SA Ao Sel S8doen. D ALTERVM SALL CIS GENVS, z —— 711 T, : T v] // T ERIJTENXMJ A. SALICIS Klin Sect. GENVS "a PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXXXV, 337 A tes utile, Haud enim inuenias quidad plures res utilius medicamento citra morda «Citatem exiccante,quod paulum etíam ad(tringat, Porro arborís cortex (imilem fa cultatem obtinet, tum floribus,tum folijs,ni(i quod temperatura fit ficciorís, uelut omnes cortíces , Sed huncquidam comburunt, eíustg cínere utunturad ea omnía - quz ualenter deficcare oportet, [Nam clauos quos uocant,callos, myrmecíasQy tol. lunt;aceto ipfum macerantes acrí, Nonnulli autem dum floret Salíx,cortícem eíus - incidunt, & fuccum quendam collieunt , utuntur ad ea quee pupillas obfufcant, extergente uidelicet fímulQ tenutum partium medícamine, V'tiueró illo ad multa alia quis poflet,fiquídem talís (it,. | EX PLINIO. Balicís fructus ante maturitatem ín araneam abit, Sed fi prius colligatur, fangui. nem reíjcientibus prodeft. Corticis éramís primis cínís,clauum & callum aqua mí xta fanat, V ítía cutís ín facie emendat, maeís admixto fucco fuo, E(taute híc tríum generum, Vnumarboripía exudateummí modo , Alterum manatín plaga cum floret, excilo cortíce trium dígitoru magnitudine, Hícad purganda qua obftant oculis,item ad fpiffanda quae opus funt,ciendamt urínam, & ad omnes colle&tío. nes intus extrahendas , "T 'ertíus fuccus eft detruricatíone ramorirà falce deftillans, Ex fs alíquís cum rofaceo ín calyce máli punící calfactus, auribus infunditur : uel folía cocta, G cum cera tríta imponuntur . Item podagrícís , Cortice & folijs ín ui no decoctís fouere neruos utílílsimum.Flos trítus cum folíjs furfures purgat ín fa. cic. Folía tríta € pota íntemperantíam libidinis coércent, atque ín totum auferunt ufum fzpíus fumpta, F DE CAPNO* CAP» CXXVL» d. NOMINA j^ r so z Grecis, Fumaria Latinís:officinis Fumusterre, Germa. sunu terze. nis JErbtaucb/:Daubentrop(/ A anentórbel appellatur, Fuma. zumaiaude ría uero hacc herba dícta eft; propterea quod fuccus eíus oculís ín, «dict. Wi ditus,ueluti fumus lachrymas mouet,oculosG mordícat. i^e j FORM A. | em Fruticofa herbula eft, Coríandro fimilis, tenera admodum:fo- - dijs candidioribus;cíneracei colorís,undicg numerofis:flore purpureo. : ay LOCVS Lo Dafciturínfegetibus hordeaceis;hortís,uineis,(epibus,& maceríjs, alíjsq locis — incultis atque pínguíbus. | TEMPVS . Carpítur ínfineVlaij menfis & Septembris, TEMPERAMENTVM, Capnos calída & ficcaín fecundo effe uídetur ordine, id quod ex guftu patet: acris enim & amara eft, | VIRES, . EX DIOSCORIDE, Huíus fuccusacrís eft,uifum acuít,lachrymas ducit, unde & nomen traxit , Illi. tuscum eummí duplíces palpebrarum pílos renafci non finit, Comanducata her- babiliofam urínam trahit. EX GALENO. 5. Capnos acrís fimul & amarz qualitatis eft partíceps,nectamen plané expers eft acerba (yuamobrem biliofam urinam multam prouocat, fanat(g íecínorís ob(tru tiones € debilítates , Succus eus oculorum aciem acuit, non parum lachrymaru trahens;uclut ipfe fumus:nam hínc eí appellatío indita. Plebeius quídam ea uti fo. Jebatad (tomachum roborandum, una uentrem lubricandi, Siquidem herbam y d prínum PLANTARVM HISTOR I AE CAP, CX XVI, 339 a primum deficcatam condebat: deín cum uti olebat fub ductionis quídem gratía melícrato ínfpergebat:roborandi ueró caufa, uíno nímíirum diluto, EX PLINIO, , Claritate facit inunctís oculis,delachrymationemq ceu fumus,unde nomen ac- cepit. Eadem euulías palpebras renaíci prohibet, Bilem per urínam trahit, DE CICLD CAP- CXXVII» NOMINA, | ED merry Grecis Rícínus Latinis, Vlaurítanís Kerua,officínis non Cherud, y jnullisCataputía maior, quibufda etiam Pentadactylon &Palma Chri. Cataputia maior 4 (tí, quod fcilicet eíus folía in humanze manus effigiemartículentur: Ger IB. SS2 DJ manís YOunberbaum/ober C reutibaum dicitur, Crotonautem & Rí crotoneo Bicis - 7 einusà (imilítudine animalís,quod femen eíus referre uidetur, nomínata eft, Sunt niudedicia.- Lcenim Girzecis xeézev«, & Latínís Ricini, infecta animantía,que canibus praefertim ligósoovas, adherent, quibus cibi nullus exítus eft, colore líuído, nullís difcreta membris, in "globum contínué creícentía, donec pleníus faginata,poft aliquotdies fponte fua de - — eidant, Hinceft quod à Germanis noftrís Sed'entómer nomínentur, | | | FORM A. Arbor eft parue ficus magnitudine,foliaPlatano fimilía habens,maiora tamen, Tauíora & nigríora, Caudíces uerb & ramosarundinís modo concauos, Semen in z'uuís racemisue afperis, quod cortíce nudatum, R ícíno anímali fimile eft, Qua de- "fcriptio ita pí&turze quadrat, ut nihil magis. ; . LOCVS B NMafciturnufquam in Germaníanoftra,nifi fatum fuerit, Satum autem femel co — piofe prouenit. Síne difficultate etíam pafsím íam ín hortís prouenit, - TEMPVS. . Carpítur Autumno dum femine abundat, TEMPERAMENTVHM, —. Ricínusin fecundo uel fümmum tertío ordíne calefacientium & ficcantium ef. feapparet. | VIRES — EX DIOSCORIDE. | Ex femine R iciní oleum nomine Ricininum exprimitur, ad edendum minimé olemniannt vaptum:alioquin tamenlucernís & emplaftris utile , Girana trígínta numero puta. "minibus pureata,tríta & pota; pituíitam,bilem,& aquam peraluum defjciunt, Vo mitiones etíam mouent, Eftuero iíniucunda admodum & laboríofa huiufcemodi purgatio:ftomachir ením ualíde fubuertit, T'ufa & illita uaros, maculasty fole cotra clas purgat. Folia tríta cum polenta, oculorit cedemata & inflammationcs fedant, mammas$ turgentes cohibent, Per fe aut cum aceto íllíta iones facros reftinguut, EX GALENO. | Semen Ricíní,quod etíam purgat, extergendi & digerendi facultatem obtínet, Sicueró & folium, fed undequacp debilíus . Oleum quod ex femine coficítur, tum calidíus, tum tenuíorum partíum, quàm eft oleum commune,ac proínde quoque dioerit. [ s- o DE CIR RICINVS | ffiunbetbaunt. — 1 ) DE CIRSIO- CAP» CXXVIII» 341 NOMINA. xE]IPzIoN race, Spina mollis, Bugloffum magnumlatínénominatur: sugtoffz. XJ officinze, necnon herbarij Bugloflam uel Linguam bouis uocant. Cír. cirfioncur dida 3] fionautem eó quod uaríces,quos Cirecí siec3e nominát,(anet,dícta e(t. 3 Giermanis Scb(enisung appellatur. GENERA. : INos duo damus genera, quorum unum Germanicum, alterum uero Italicum —eftiín quo omníafunt maiora, - Lr |! FORM A. Caulis eft tener, duüm cubitorum,tríangularis, Ab inferiore parte foliolis rofa ^ ceorum figura, angulos fpinofos per interualla, fed molles habentibus, Folia Bu- 3 'eloffo fimilía, modice hirfuta, longíota, albicantía , extremitatibus aculeata obti "net, Cacumen in caule orbículatumi, hirfutum, ín quo capitula ín fummo purpu- Crea, quz in lanugínes euanefcunt, Heec fane defcriptio fatis monftrat , Cirfion effe "Busloffam hodíe uocatam, cum ei deliníationes omnes, nulla feréreclamanteno- sugloffcnoftra. "ta;conueníant,Síquidem caulis ei tener,bicubitalis,tríangularis,fpinofis per ínter. alla angulis, fed mollibus & innoxijs aculeis, Folia Buoloflo fimilia, longiora ta« xo piofioris »men,autleoe, zip, hoceft, minora,cum Pliniorfubcandida,leniter hírfuta,in. discmendatu. "extremis partibus aculeata, Cacumen quoque caulís circínatum;hírfutum, in quo capitula purpurea , Etfi uero relíqua omnía conueníant, tamen capitula purpurea "nonabeuntin pappos negp in noftra,neqg ín Italíca, LOCVS, Produciturlocís cultis € incuftis,arenofis potilsimum & petrofis, Jtalícu etiam hodie ín multis hortís magna copía nafcitur, TEMPVS, Carpitur lunio € Iulio menfibus. d | TEMPERAMENTVYM, — lnpriímocalefacere & humectare ordíne apparet, VIRES EX DIOSCORIDE - Radiícem Cirfij laboranti loco adalligatam , dolores uaricum fedare Andreas P eripfit.- | EX PLINIO, — Hancherbamtadicémue eius adalligatam, dolores uaricum fanare tradunt, j APPENDIX - Nonpflures íam comemoratis facultates Círfio, Diofcorides & ueteres alij tri, "buunt. V ideantíieitur noftre zetatís medici;ne temeré Buoloffze fuze quasnon ob. B. uires adícríbant, | 1] : : | f s DE CO i METQIME NS n Ne - NPPYEN" . 4 NS ) ; VR i 9, CIRSIVM Stef b dofengurtg: GERMANIGCVM, CIRSIVM. | X ITALICVM,. — Oeo S efensug. 344 DE CORIANO-* CAP» CXXIX- | NOMINA.- — jo PIO N, six5e/wvoy Cirecis: Corion feu Coriannon Latinis,uulgo & o£ Coriandrum. 9] BET Ficinis Coríandrum, Giermanis,quí latínam feu offícinarum appellatio Corionquare o | IN e-44 nem imitantur , Coztanber nomínatur , Corío nomen fecifTe címíces atum. p uxo wy uerifimile eft, quos folía & caules efus olent: *9pve ením CGiraecís infecti "Seve. id eenus eft,quod Latinís címex dicitur, FORM A. Caulis Corianno exilís, Íefquicubítalis, ramofus , Folium dum primu erumpit Adíanti,deín Fumarize,odore oraui.Flores candídos. Semenrotundü acn udum, firmum & díutinum, Radícem breuíufculam,ligneam, nec; admodum fibratam, | LOCVS Amatterram pinguem, Palladio te(te,fed & macro folo nafcitur, INunquamau temni(i fatum prouenit, TEMPVS, Autumno dum femine praegnans eft carpitur, TEMPERAMENTVM,. Coríandri temperamentu mínimé fríeidum ac fimplex eft,fed uaric coalitum & compofiti. Eft enim copiofz quidem amaritudinis partíceps,que ín tenui fimulac. terreftri fubftantia fundac;fed &aquofze humiditatis tepide eí nó parum ineft, Ha bet etí&ad(trictionis nónihil,(icut paulo poft ex Galeni uerbis claríus innotefcet, VIRES, EX DIOSCORIDE, J| HicDifoiis ^ Vimrefrigeratorià habet Coriandrum,undeillitum cum paneaut polenta eryz uerba paulo poft. fipelatis,& herpetibus medetur, Epinyctidas,teftíum ínflammationes, carbuncuz Gdemieitilt ost cum melle uua paffafanat. Cum Iomento ftrumas & tubercula difcutit, D Lumbrícosfemen cum paffo poti pellit,eenituramGauget, Laroíus tamen fumz ptum, mentemnon fine perículo mouet, quapropter copíofiore & cótínuum eíus ufum cauere oportet, Succus cum ceru(Ta;aut argenti (puma,necnon aceto & rofa ceoillítus,ardentes in fumma cute inflammationes iuuat, EX GALENO. Coríannon fiue Corion,aututcuncg uocare lubet, V etuftiores Girzeci Coríanz 7 Diofcoridesr^ non nominabát,;acrecentíores omnés medici Coríon appellítant, ficut & Diofcoz rprebeni«! vides refrioeratoria effe herbam dictitans, fed perpera. Siquidem ex contraríjs con ftat facultatibus;plurímir habens amarze eflentíze, quam oftendimus effe tenuíum partium,Sterrenam,nec modícum etíam aqueg humiditatis obtinente,quae eft faz | cultatís tepídze, Habetautem & adftrictionis pauxillum , Ex quibus omnibus uaz? xié quidem agít ea quzefcribit Diofcorides, 8t non tantum ex refrigeratione. Caetez ^ rum ego cuíusq partículatim actionis caufam enarrabo, tametíi propofitum fue rat mei unius duntaxathocín libro fententi expromere . Sedforténihil ob(tabit, — imo fiuerum fatendum eft, proderít nónihil fuperiores methodos, qua ín paucís medicamentis funtdíctae,huncín modum repetere, Primum ergo nó Díofcorídes tantum,fed & alíj complures medícoru índeterminate & cítra límitatíone de morz? bís pronuncíant,ficut fané hac quod tempeftate non paucos reperías medícos ínfi^ enes,przter alia)hacin re maxime hallucinantes, Interdum ením atra,líuida, fríotz dad reddita parte quae eryfipelas habuit, necamplius refríperantía pofcente medie camenta,ceu antea,fed ea quz infixum parti praeter naturam humorem euacuent, ij tamen refríoerare perfeuerant, Alíquando autem ad dígerentía quíde tranfeunt;. caeterum eryfipelas fanare dicunt. Et fanefcribunt incipientibus etiamnum & cre Ícentibus eryfipelatis alía couenire medicamenta, alíadg declínantíbus, V erum res ita non habet, Neg; ením eryfipelas etíam uocari debet pofteaquam inflammatio: "* | eius. 34.6 PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CXXIX, c eíus & feruor;acbiliofum illud abierint:necg que facultate funt frigida; neq; que il. lafanant, remedío effe putandum eft, fed uelut (i uel ínitío protínus aut percufsis, ' autalía decaufa quauís tumor ín parte quapiá autlíuídus, aut níoer extíterít, eum | frigidum effeaffectum exiftimabis, & quae díeerant excalfacíantég pofcerezad eun dem modum fi calída affectío ín frigidam reciderit, neolioenda quidem príor eft, fed fecundaalio nomíneappellanda. Aut (i difplícet nominis mutatio, (altem ficut aliquíalía fcribunt príncipij,alía declinationis remedia, haud frigida effe autuman- tesdeclinationis remedía,concedendü (ane eft, (i cuí íta placet,ut talís affectio etíant eryfipelas uocetur : fed eam etíam calídá dicere ubi iam refríoerata eft,id ueró neu-- tiquam concedendum. Itaque ne quod tuncei auxilio eft, refríoeratorium effe crez damus, ficut Díofcorides Coríannon, quod, ut ípfeait, cum paneaut polenta illi. tum eryfipelasfanet . Nam quod exquifitum eft eryfipelas, &íam utiqueinflam- matum & flauum eft, nequaquam cum pane fanabit Coríannon, fed illud qued iam refríoeratum eft. Proinde nos fuperioribus uoluminibus, quum determinata ac definita experíentía cuíufcg medicamenti facultatem explorandam cenfuímus, | quammaxímefieri poffet fimplicilsimum eligi affectum confuluimus. At pleríque medici, nec quod uel plurími morborum protínus ab inítio compofití inuadant, norunt, neque quod alíus affectus fit ery(ipelas exactum, alíus uero ís qui uocatur ab omnibus nobís u(itaté, utà ueteribus quog,, phleemone, Alij autem ínter hos medij plurimi , partim ut fic dícam eryfipelata phleemonode,partím phlesmonze eryfipelatodes , Acinuenías nónunquam ubi neutrum uíncat, fedad unguem paz ría (int.C)uínetíam nónunquam cedematodes effe ery(ipelas cofpicítur, ficut aliud D fcirrhodes,ut compofitoru morborum haud paruus aceruetur numerus , De quiz Libroxiij. bus copiofius cum alibi differuímus, tum ín librís de curandi ratíone . DDicetur au Exquifitum ery tem & nunc, quoad faltem eorum memíniffe neceffe eft, quod exactum eryfipelas ; fipclas. haud unquáab antedícto cataplafmate curari pofsit. V oco autem exactum,quum àbilíofa luxione pars impleta fuerit, Porro quod longéà refríceratíone abit Co. riandrtiuel ex ijs quae ipfe fcripfit Diofcorides difcerelicet. Nam ftrumas, inquit, cum lomento difcutít. C)yuod ueró nullumrefrigerantí medícamentorü idoneum fit dí(cutiendís trumis,uel ipfum Díofcoridenon dubitare arbítror,ut qui fexcen. ; ta fcripterít medícamenta (trumas fanare potentía, quze omnía temperie calída, &C actionibus dígerentía efe cofeffus eft, Hactenus Galenus;cuíus quidé,etfi prolixa fint, uerbaideo recenfere placuit, ut uuloi & noónullorum etíam medicorix errore : detegeremus,qui preter uerítaté Coríandri temperamentü effe fríoidumafferunt, periadofumpio D'enigg ut ex hocloco difcerent (tudiofi,quàm periculofum (it Díofcorídísac alíorü foridisferiptafi veterum fcripta finelímítatione fequí , Admonitos quocp lectores effe uolumus, ne limitationeles oc caputex eorum effe numero,ín quo Gialenus à Diofcoríde diffentit, E EX PLINIO VALERIANO MEDICO. | Non dubitanter Coríandro refrígeratrix poteftas datur, no tamen fimplex, ut prudentifsime Galeno uídetur, fed cui quzedá portío aufterítatís immíxta fit, inde quod quada ex eo uítía curantur, quee nunquá omníno curaret,fi fola uirtute friof da níteret. Cum melle & uua paff trítu &impofitu,omnes tumores collectionesdg compefícit. Praecipue tamen ífto venere medicamínís doloribus teftíum fübuenit, Succo máli oranati et oleo ín potíone permixtum;anímalía ínteraneís innata perfe: quit , Semen exaqua potum folutione uentrís ftríngit. Scriptirà multís legítur tría Coríandri grana tertíanas excludere ante accefsione fi fuerint deuorata. ide quog; repellendis efficax eftípfum Coríandrürante folís ortum ienoranti ceruícali uiride fubíectir. Mirum eft quod Xenocrates tradit, (i unum feminis erani foemina bibe ríruno díe menítrua cotíneri, biduo fi duo,& totíde diebus quot grana fumpferit. Eadéferéfunt quz alter Plín.lib.naturalis hífto.xx.cap.xx.fcribit, ideoqs omit. tere placuit, Tantu addit, Marcum Varroné putareCoriandro fübtríto cum aceto, carnem íncorruptá zefTate feruari, APPEN- PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXXIX, 347 APPENDIX. INon tranfeundum filentío erít quod Diofcorides hic diligenter monet, Corían coriadro nico "dri copíofum & cotíauum ufum effe fugiendum, Ideot errare uehementer recens. piofe e cóimà tiores medícos,quí eo tam frequenter, potifsímum ad caput roborandi, cui ínfen, "md fifsimum eft,utuntur,manifeftíus e(t quàm ut probatione indigeat. A quo fane er. — rore uel id faltem reuocare eos deberet, quod idem Díofcorídes, libro fexto, Co^ ?riandrum ínter uenena connumeret, EX SYMEONE SETHILE. Stomacho bonum eft;& eundem corroborat, Cíbos ín uentrículo donec probe cocoquantur retínet, l'oftumigne uentrem (iftít.Prodeft ad phlegmonas & cali- das temperaturas, Sanguinis profluuiu potum, & fi imponatur, compefcit , Cum uino potum, lumbrícos educit: ímmodicus tamen eíus ufus delirium facit, Hu- ius etíam fuccus potus uenenum efít& occidit, C)ui enim hunc bibunt, muti fiunt, - & defipiunt, DE CASSVTHA» CAP- CXXX» NOMINA, je] AzzYvoA recentioribus Graecis: Caffutha,ylítera ín u tranfeunte, ut qr (zepé fierí folet, Latínís appellatur: officinis € herbarijs noftra aetatis LU NM NEZSSSS " "CY 3 06r TEC » o2 " 4 DS híncdeflexa quadam priftini nomínis umbra, Cufcuta dícitur,cum pri 3 mum Caffutha,deín couerfa Cafcutha; poftremo Cufcuta cceperít ap- — pellari, Sunt quí podaeram líni uocant, quod quafi compedibus id cui infederit illi. poz4gratini. B ober Cobtern dicitur, Errant qui Díofcorídis Androfacen efTe putant, cum uete^ sudroficenon — res Girzeci, quod fcíam, de Cufcuta hodíe dícta, nihil memorize prodiderunt, Pli- es cafa. uens fefe : Caffytas enim legendum non Cadytas: fic ením codices alíquot Plínía. Plinij locu ni,utín fuís annotationibus doctífsimus Hermolaus admonet, ij&j emendatiores, emendatus. habent. Jam ígitur memoría Plinij Caffytas herba fuo nomíne Syríaco uenerat in | Latíum, quod multis poftea feculis ufurpantes tam Poeni quàm Arabes, fuis fcri — ptís protriuerunt , Quod autem Plinius (ine fpiritu protulit, idlibraríorum culpa factum effe fufpícor,qui inuertentes mutarunt Caflytha in Caffytas, | FORMA, Herbofis fruticibus adnafcítur, earum adminiculo fulta : radíce nulla, fed uelut * "abalarum finu prodeunte círro capillamentóue mira longitudinis, (tatím ab eius ortu fefe ramulis conuoluente , Quz íam ueluti dlauiculis nixa, fenfim proferpens herbarum faftigía fcandens, SC crebrís uolutíonibus opere topíarío per uertíces ro. tata, comas herbarum complectítur:tam uolubilis illi natura eft. Folíjs uídua cerní tur,Florem fundit album, femine quocp ícatet tenui, Círrí dílutiore rutilant purpu ra,nonunquam ex rubro rufefcunt, fidibus lyrarum craísítie pares, s LOCVS Non ín terra, fed in herbis arboríbustg pafsim nafcitur Caffytha, quas tam fpi fo fzepítrs irretít cotextu;uttentoríj modo herbofum cefpitem àfole uíndícet. Non nunquam cacumínib, ímpendens ftírpes humi deturbat, propríamt parente fuis laqueís ftrangulat;aut continuó materni alímentí fuctu perducít ad tabem. TEMP YS Aeftate, lulio potíísimum & Augufto menfibus, maximus illius ín Ciermanía prouentus effe folet: hocenim tempore tanta eíus eftluxuría , ut mole fua (lírpes onerata feré procumbere uideantur, | TEMPER Á- CASSVTHA PLANTARVM HISTORIAE CAP CXXX, 349 : TEMPERAMENTVM, - In prímo calefaciengium abfceffu (eu ordíne , & deficcantium fecundo ftatuen. . dum;quandam enim refipít amaritudínem, b. VIRES Abftereendi naturam obtínet, & cum quadam ad(tríctione roborandi faculta, L'tepracdíta eft, lecínorís ímpedímentalaxat, infarcti & ob(trudii lienís expedit ui. tía; uenas pítuítofis atqj biliofis exonerat humoribus,pellit urínam, Regio morbo fubuenit quí íecínorís obftructionibus contrahítur , Febribus fs auxiliatur que "pueros male habent: fed ufu nímio ftomachum fuaaftrictione erauat: uerum no. -xatollítur,(i Ani(i momentu adijcíatur , INatura eius flauam bilem per aluum exi. gere,fed efficaciorem cum Abfinthio prbet effectum, Hze quidem ex Poenorum Lac Arabum fententía facultates Caffuthae tribuunt, qui atícp uires illius longé ma- eis glífcere pollicentur, fi parentís ingenium eí patrocinetur, Hínceft quod hanc Worlitan ueteres Cireci;quamuis tríuíalem, eo nomíne fubtícuerunt, quod natíuas Tuae meríto parentis dotes adíciuiflet, € finu cuius uernaculum ebibens humorem aleretut, INam ut teftatum fjdem Arabice fa&tionis medici relíquerunt,fi calídae infidet herbae arbortue,calidam fortíetur facultatem, & fi decubuerit froides, uim fibifríeidam uendicabit, DE CESTRO»* CAP» CXXXLD NOMIN A. ] ^ ? - ] 1 " " "* 2 iid copia remedioru, Ceftron à Crrecís dicta eftthac fiquídem UOCEeOpUs cedronuude xeu interpunctracuue píctum nomínauere , Libri etíam àuaríetate (ubie. dida. — "ftrum,id eft;pi&uratum dixit, Betoníca uero ab inuentoribus V etonibus, Hiípa, setorice, FORMA, 7 Herbaeftcaulem tenuem obtinens,cubitialtitudine,att maiorem, quadrangu Tum. Folía longa, mollía,quernis fimilía,per ambitum íncifuris díuifa,odorata,pro "peradicem maíora,In fummo caulíum femen ueluti Thymbrz fpicatum ineft, Ra dices fubfunt tenues ut Ellebori, | LOCVS, INafcitur in pratis,fyluis,montofis,frigidís & opacis locis, ideog; Girecis Juyézpo- xoyégodop. Qop uocata eft, | | ! TEMPVS. In Vlaio & Iunio menfibus floribus abundat. ! TEMPERAMEN TVM, - Calida & ficcaín prímo ordine completo,autín medio fecundi, VIRES. EX DIOSCORIDE, Folía Betonicze carpunt & ficcantur plurímos ad ufus, Radices cum hydromeli te pote;pituitofam uomitione elíciut. Folía dantur ruptis, couulfis,uuluze affectio. nibus,&eiufde ftrangulationib.drachmg uníus pondere cum hydromelite, T erne in uíni fextarijs duobus cotra ferpentiu morfus ebibun£ , Herba ipfa illita uenena- toru morfib, prodeft, Aduerfus etíáà uenena drachma ex uíno pota cóuenit, Hanc fi quis praefümpferit,letalehauftü uenenu níhil nocebit, V ríná cít, Aluum fubdu. cit. Vledet comitíalibus &furiofis cum aqua pota. lecínorís & lienis uítijs drachme pondere cumaceto mulío pota fuccurrít, Concoctíone adíuuat,fi quis à ccena eam o fabz 350 P5etoric£, BETONICA PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CXXXI 451 A obe magnitudine cum melle cocto deuorauerít , Eodem modo & acida ructanti. tíbus propinat, Stomachícis cam manducare, & fuccum deuorare proderit, fi po. ficadilutum uino forbeatur, Datur fanguinem excreantibus tríum oboloru pon- dere cum diluti uini cyatho uno, Iíchíadicis,renum & uefice dolorib. cx aqua, Hy. - dropícis autem bínis drachmis, febrientibus cum hydromelíte, non fcbricitantib, -eirmulfo, Regio morbo laborantes recreat, Menfes ducit drachmae pondere cum uino pota, Aluum purgant drachme quatuor cum hydromcelitis cyathís dccem po tz, Cum melletabidis,purulentis auxilíatur, Folía cum ínaruerínt tríta ad hos cffe Cus fictiliuafe reponuntur, EX GALENO. Vim habetincidendi, ut euftus indícat , Amaríufcula enim eft, & fübacrís ipfa herba,íd quod & particulatim edíta oftendítactio.Nam confiftentes ín renibusla pides rumpít,& pulmone & thoracem & iecur expureat,abfterciti. IVlenfes mo. uet, comítíalibus prodeft, Rupta atq; conuulfa curat; & omnibus beftiarii morfi bus íllíta ulceríauxilíatur, Acídum ructantibus & ifchíadicis bíbita fuccurrít, EX PLINIO. -. Morfibusferpentum imponitur Betoníca praecipué,cut uís tanta perhibetur,ut inclufz círculo eíus ferpentes,ipfz fcfe ínterímant flagellando, Datur & ad í&us fe ^men eíus denaríj pondere cum tribus cyathis uini, uel farína drachmis tríbus fexta xioaquz imponitur . Obolis tribusinaqüa, contra purulentas, contrats cruentas excreatíonces facit , Faciles preeftat uomiítíones radix eius Ellebori modo quatuor - drachmis ín paffo aut mulfo, Ifchiadicos dolores & fpinz leuat eiufdem £srína ex aquamulía, Aluum foluit drachmis quatuor,ín hydromelitis cyathis nouem, Fo, lía (iccantur ín farínam plurímos ad ufus , Fít uínum ex ea & acetum, ftomacho & j daritati oculoru., Paraly(in fanare dícitur , Eadem torpentíbus membris prodeft, — Adlaterís & pectorís doloresfarínaeíusbibitur, .—— DE BETONICA ALTERA» CAP» CXXXII* NOMINA, v AS effe Betoniczefpecies practer Paufum Acoinetamlib. víj. Plíntus tetíam lib.xxv.cap,víij, abunde docet: & ín aliquibus Diofcorídís codi. 8 cibus huíus quoque fecundze Betonicee mentio fit, Hanc itaque pofte. Iríorem,tam officine quàm herbari] medici T'unicam,detractís à Beto. tot Tuhica. ^ níca duabusliterís prioribus,nomínát, Germanis G:afblimen Gy fegelbliümen/ "quod flores eius garyophyllorix odorem referant,'appellare placuit, GENER A. Duüm eftgenerum, Vna fiquidem fylueftris eft, quam Germani wilo 'YegeL. sje2s; blümen/hoceft, fylue(trem Garyophylleam, & 3Donbernegele; Selotnegele & 35litgrropfile. Alteraaltilis eft,quealio nomine Betoníca feu V etonica coronaría, Alilis. "quod illiusin coronis nímíus ufus fit; dicitur , Germani beymi(cb EY egelbüsmen/ quafi domi natam Giaryophylleam appellant, dit ! FORMA, Specie multumà priore Betonica differt, Radicem enim totam rubram, odora. tam habet, Folía porracea, oblonga ,ftamine quo medium díuíditur puníceoac tubente,cum recto calamo tríangula,floríbus in uertíce purpureis. Fzec Díofcori. dis deliníatio utricg generi comunis eft: priuatim tamen fylueftrís Betoníca herba. »uetri nes fruticofa e(t, folijs porrí,oblongis,angu(tis,per extremit mucronatis, czfís, con. trier. coloribus calamis, teretibus, eenículatís, cubitalibus , floribus fpecíofis , fim plíci- "bus,qui quinis, fenisue folijs conftant,fenté fimbríatis, magna ex parte purpureis, Alilis fcucoros quamuis & ínterdum níueí confpícíant, Altilísfeu coronaría,folijs e(t porraceis, naria Betonica. 9 2 oblon- 352 cooneanae, *É d OZ En ies E a Sues ean 353 DXSAMC 122 TOP ANT fi M f £ ne 7 d z 2 Y N ^ 2 z ESFENNA ^4 Mr N S ! f | Ww W y |! S 2 ^ y '] p N n 3 » D / | N YLVESTRIS ALTERA | .BETONICA . ALTILIS, BETONICA PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, CXXXII, 355 Roblongis;per extremum mucronatís,cócoloratu cxíijs, teretibus cauliculis fefqui. —'eubitalibus,genículatís, coéuntibus pyxidatim ínternodijs, floribus omnium Ípe - ciofifsimis, Craryophyllorum odoratu,fed longé fuauiísímo,quandoquidem alius cocco rutilat,alíus faturata nítet purpura;alíus candido, alius emaculato blanditur colore;alíus uerficolore uaríatur cómíftu, Omnibus teres longíufculusQp calyx fpe &atur;orbiículo fuperiore dentículatus,à quo quína fenáuefolía prodeüt,lenté qui "dem fimbríata, Nonnulli tamen flores frequentíore coma fti pantur,gemínis utrín "que emicantibus (tamíneís apicibus, | LOCVsS. , Sylueftris in pratis, montibus,nitidisq locis nafcitur, Coronaría uero paísim in. "fictilibus uafis alitur,necy facile zedes inueníes, ante quas non expofitam intuearis, d TEMPVS. Inzftateutriufcg magna eft copia. Coronaría tamen longiori tempore durat, atq acftiuas,autumnales,hyemalesiy ftruít coronas. | TEMPERAMENTVM, Calidam & ficcam cffe tum amarítudo, tum odor & alía multa declarant, VIRES. EX DIOSCORIDE, Animas homínum & corpora cuftodít, Contra nocturnas peregrínationes, lo. "ca ínfidiofa, Xt difficiles fomnos cómendatur, In totum,ad omnem medendiratio, . mem celebrata. Recens tríta uulneríbus capítís índíta dolorem finit, Vulnera olu. *tinat, Fracta offa extrahit, & hoc quotidie efficit, donec perfanefcat. Dolori capitis zmedcetur, (i decocta ea ex aqua caput perfundatur, aut temporibus cum bítumíne AMlinatur,aut radix eiufdem fuffiatur, EX INCERTO, Farina eíus tam aduerfus toxíca quàm ferpenti & Ícorpionix ictus ex albo uino Pbibítur, Quartanz reliquarum febrium horrores difcutit, Comitialibus opitula "tur fub ipfam accefsíonem propínata. Eadem per fe carcinomatis inf; pergit,qua taz umen preeftíterít herbze fucco príus abluiffe. Bftur contra uentris tíneas, Succus pe- " flísarcet contagía;atque etiam hauftus,fiíam morbus ínuaferit, liberat, Fit ex lore zeleum ad canís rabiofi morfus, ad fiftulas & parotídas, quibus illitu medetur. Vi. Mus acíem exacuít, leiuno fumpta dolorem dentíum fedat,iure decocti colluto ore. " Difcutit erauedínes, Partum,qui fine febre fit,accelerat, INeruori uulneribus ím. z ponitur, Pracfumpta ebrietatem arcet . Intertrigi nem ín itínere faciundo non fen. "tient qui ex uíno biberint, Faftidia cum aceto mulfo difcutit . lis qui ex morbis fefe »recollieuntaluum ex aqua calida detjcít, V omitiones cohibet , Dolores podagre Jacinflationes uentris fedat , V enena rabiofi canis morfu im preffa elicit plagze díu. "tius íllíeata, APPENDIX. Recentiores fylueftris Betonice fuccum mirifice cómendantin atterendo & edu «endo calculo, & medendis comítíalibus , Altilís autem radicem contra peftís con. taoía utilem effe tradunt. Hancob caufam ex floribus etíam eiufdem, medicamen. tum conficiunt quodConferuam hodíe uocant; quodad eundem ufum adhibent, 9. 4- . DE' COft INIDSO ecitlofen i miteenblámen, — 257 Seitlofenmírblettern vnb (omen, oO band E.O Q MAE" . FOLIA ET SEMEN, 358 * NOMINA. | EITESEjoAXIEON, 42:95 Graecis, Bulbusagreftis Latinis,officinis & her) Hennodaetlus, ee S barfjs Fermodactylus dicitur, Giermanis Seítlofer, Colchícum à Col: Colcbieuneu 3 SSCIS chideueneniferace,ín quanafcitur, nome defumpfit , Dictum uero eft dictum. E-Ee-51 Bphemerum,quoníam uno díefumptum ínterficíat,atqueadeo ab alte" Ephemerum , D E CELUT ris ro Bphemero,quod mínímeletale eft, & de quo fuoloco díxímus,non folum figu, D &ylí, Diofcoridis Colchicon prorfus depingat, Alium tamen efTe à noftroHermo) Hermodatbylus dactylo illum putamus,quem Aétius, Paulus Aegínetalib.víj 8 Actuaríus pecupy remoti 8r? [íaviter GC príuatimarticulorum doloribus conducere fcribunt, Paulus ením fepaz? €arattt,. candos acabígendos pedículos ufus effe poteft, DE COLCHICO- CAP» CXXXIID ra,uerumetíam facultatibus differt, Etfi ueró Ephemeron Colchícum etíam fioniz ficet,tamen precipueid Ephemeron quod ueneno caret , hocnomíne intelligitur, FORMA, | Autumní exituflorem fubcandidum,crocíno fimilem profert. Poft florem folía; Bulbo (imilía,pinguíora tamen, Caulem palmo altum;ruffum ferente femen, Raz? dicem habentem corticem in nigro rufefcentem,que cortíce fuo nudata, alba,tenez! rafucco plena, & dulcís inuenitur, Habet Bulbus eius ín medío rímam fiffurámue: unde fioserumpit , Fluíius defcríptionis in uniuerfum notze omnes ita Hermodaz ctylonoftro conueniunt,ut nemo,nífi Tírefía cacior fit, Diofcorídis effe Colchiciat ambigere pofsit, Exítu enímautumniín pratís florem zedítalbicantem,crocí flori bus fimilem. Pofterius, Februario nímiru menfe & prímo ftatim uere,folia Bulb 5 fed piínguiora, Caulem palmeuferentem femen rufum, Radícem cortíce ín nigro, | colore rufefcente,quae decortícata candícat,teneratg fucco plena, &dulcis apparet, / Bulbus etíam eiufdem díuifiontín medioobtinet, ex qua flos erum pit, ut pictura: exquifité tibi monftrat. His accedit, quod Serapío Arabs fub nomíne Hermoda) ratím tanquam díuerforum mentione fecit, & de Colchico & Ephemero díuerfas ab Hermodactylo capita conftítuit, | : LOCVS | IVlagnus Colchici in Meffenia, &apud Colchos prouentus, INafcitur &pafsim | in omnibus pratís Giermanize noftrze, | | | TEMPVS l Flores inAitumni exitu,ut diximus,apparent, Folía autem poft flores veneram] tur,& prímo ftatím uere € terra erumpunt, Semenin zflate Iunio potifsimu mene? fe producitur, j | TEMPERAMENTVM . | Calídum & ficcum nonnulli Colchícum ín fecundo ordíne feu à medio rece fu (tatuunt, | ^ | VIRES. EX DIOSCORIDE Radix eius comeíta fungorum modo ftrangulando enecat.Hancautem depínz ximusne pro Bulbo deuorataaliquem lateat, Mirum eft ením quantum ienaros. propter fuauítateínuitet, Haec Diofcorides, Proínde fatis liquet Hermodactyli hut íus noftríufum minimétutum effe: uenenum ením eft, & ufcg ad fanguínis excrez- tionem per inferna fubducit, Eius tamen, radícís potifsimum & foliorum, ad ene«— REMEDIA CONTRA COLCHICVM, R'emedio funt edentibus quecunq contra fungos opem ferunt , Bubulum tía. lac potum;adeo utquoties hocaffuerit,nullum preterea quaerendum praefidíü fit, — | EX PAVLO. m Bphemeron,quod nonnulli Colchícon, eó quod ín Colchidenafcatur, uocan | autBulbumagreftem,epotum protínus totum corpus pruríre facit,uelut e ad cua n i - -A fcillatactum írritatumdQ:interíora erodit, ftomachum utít cum ponderofa erauíta te, Inualefcenteautem malo,cruenta ftrigmentis mífta per aluum egeruntur. Suc «urrendum,;ut Salamandra,uomítionibus & dy(teribus,Sed antequam uíres (ibi —— adídfcat uenenum, darí debet foliorum quercus,aut glandíir aut malícorij, aurfer — pylli decoctum cum lacte bibendum: aut Polygoni fuccus;aut furculorum uítís, "autrubí;aut tenerarum ferularum medullz, aut myrti cum uíno, Denefacít etíant caftanearum ínteríor tunícula,fi cum alíquo éfuccis, quos prediximus,affumatur, -Oríiganum quoq cum lixíuía potum, ín ídem efficax eft, Adeo uerb exactum prae s PLAÁNTAÁRVM HISTORIAE CAP, CXXXIII, 359 * ' fidíum eftlac uaccínum calidum potum,&fimulín orecontentum,ut hoc pracfen. "te nullum alíud defideretur, | -DE CLEMATIDE DAPHNOIDE* CAP» CXXXIIII» NOMINA, ] ^HMA TZ dlaqvosdtis Cirzecis, Clematis Daphnoides Latínís,Perutn. ca officinis, Vincaperuínca uulgo nomínatur. Giermanís,eó quod fem per uireat , Yrgtün/ uel &yngrüán., Clematída Grrzci,quoníam «wi- clematis unde T 33 ue72 hoceft, farmenta feu uítículas per terram fpargat, dixerunt, Da. dits. o phnoída ueróà foliorum Lauri, quam eíus folía habent, figura, Plíníuslib, XXÍÍij. Dapbtoides. eap.xv. Clematida A'eyptíam nomínat: libro autem xxí, cap.xí, Víncamperuín. 7'eam, alíot nomíne Chamzdaphnen díci tradít, quod fcilicet humilís uideat Lau. ""rus,ut nomen fonat, INon eftautem cur eam Chamadaphnen putes qua Roma, nis Laureolaaut Laurago dicta eft: hecením à Vincaperuinca cenere & faculta, tibus diuería eft, & feorfim illam Chamaedaphnen depingit Plíníus lib.xxíitj. cap, B xv.uthínc manifeftífsimu fit Plinio duplicem effe Chamzedaphnen, Vnam quar Plinio duplex - fic appellant Díofcorídes, Galenus &alij Circi, Alteram quam príuatím V íncam Chanedaphne, "peruíncá alío nomíne uocat Plínius.Sícautem,quod humí ferpat, & feín modum funículi porríoat uicina quaeg uíncíens,appellat, | FORMA - Barmenta oblonga habet,iuncez crafsitudínis, Folium exiguum, Lauro fieura 2 & colore fimile,multo tamen mínus.Jam fi quís imaginem & effigiem Clematidis "daphnoidis exquifitius exploret, ea deprehendet effe quz hodie uulgó Víncaper- vincspenanea: Zuinca nominatur, Haecením humiles & graciles fpargítiuncos, folía& Lauri figu. —*a & colore obtinet, multo tamen mínora : Hore hyacinthino feu ín purpuram cce- -fuleo, inodoro, rotundo, folíjs quinque fed contínuis diftíndto , Ea etíam, ut Pli. — níus aít,fem per uiret,ín modum línee folfjs eeniculatím circundata, Flybernas fua - perpetua fronde texit coronas, zd Chamedaphne, LOCVS — Gienitur píngui,umbrofo, Iztot folo, fed ínculto, in agrorü uinearumd mar» ^ 5 inibus " TEMPVS. — Haeetfi nunquam non uírefcat, uere tamen duntaxat florefcere uidetur, IVlarz tío potifsimum menfe & Aprili. uÜ j TEMPERAMENTVM, L— ficcitas ín Clematide, Paulo Acgíneta tefte, ceterís qualítatibus przeualet, Id I" quod euftus etíam oftendit: ouftanti enim adftrictionem quandam &amarorem — habereuidetur, Adítríngitautem modiíce,fed fortíter amara eft.Síccat Ítaque,at ci, tra mordicationem. E VIRES . EX DIOSCORIDE. —— Huius caules acfolíaín uino pota;aluí profluuía &dyfenterías finiunt, Vteri di — lores cum lacte & rofaceo, aut cypríno ín peffo appofita (anant, Commanducata | dentíum € CLEMATIS Qonarün. DAPHNOIDES PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, CXXXIIII, 361 ^ A dentíum dolorem mitieant, Venenatortrm motfibus impofita profunt, Feruntur — &afpiídum mor(fibus cum aceto pota auxiliari, | EX GALENO, Clematis daphnoides nequaquam eft exulceratoría, nequeactís, imo aluí pro- fluufjs X dyfenterijs cum uino pota prodeft, dentíaqg dolores manfa mitigat, V te. 7 ridoloribusinpeffo admotum ufui eft, tantum abeft uturataut ulceret, 3 ' EX PAyYyrLO, Clematis quibufdam Daphnoides, alíjs IVlyrfinoides, nónullis Polyeonoídes, farmenta habet praclonga,crafsitudine iunci, folium uero Lauri. Siccandi facultate -pollet,qua aluí fluores, difficultates inteflínorum,& dentium dolores finit, Contra uenenatorum morfus prodeft, APPENDIX. - Jam cómemoratze facultates fatis oftendüt Clematida daphnoida effe Vincam. peruincam: nam codexantíquus manufcriptus, quem ín rebus dubíás lubens cito & fequor, eafdem prorfus uires Peruíncz tribuit , 5anguínis ením é naríbus pro. "fluuio míritín modum prodeffe tradit , Item ijs qui fanguíné uomuntaut fpuunt, In (imma omnem fanguinis luxum folía eius fiftere aflerít,íta ut euidentifsimum "fit Peruincam officínarum eandem effe cum Clematíde hac noftra. Quibus etíam accedit pictura GC defcriptio eiufdem, quae utraque adamufsim Peruíncz noftrae "xefpondent, d ^ DE CARDAMO- CAP- CXXXV» NOMINA. jA PAA MON oraecé,INafturtiufatiuum atiné dicitur. Officinis latinum jnomen retinuit, Barbari noftre zetatís herbarij Crefsionem hortenfem Créfiotorterfis j uocant, Giermaníce Gartenteef dicitur , Cardamirueró Graecis non» Codonm un» Eoo. es nulli dictum effe arbitrantur, i3 23cx2)4Y«e, quod cor foueat,& ín Íynco deditum. ppeilla, quam Cardíacam nomínant,plurímum ualeat . Alij diuería ratione ufi, fic zdictum quod caput edomet,quafi «epictspar, putant, Nam arcem mentis obfidens duo feritacremento, &ionea ui praeditum caput tentat, Bunt é Cirzecís qui spi zo "pe wap, id eft,quod pupíllas oculorum coeuntibus unà palpebris abícondat, íta "dici cenfeant , Nam luminibus admotum fubínde cogit conniuere, A quo,ut uo» Llunt,euentu lajfapszsy uerbum declínarunt, quod conníuere noftra líneua díci^ needteuvztdy "mus, Nafturtium autem appellatum eft, Varrone &Plinio teftibus, naribustor. s«twtit quare "quendís,quod odore & femínis acrímonía fternutamenta prouocet, &ppetiatits FORMA. - INafturtium caulibus affureit feíquipedalibus , ftatim à radice mínutor& folio. fum pediculo,floribus candidis, femíne per ramorum latera copiofo, firmo, calycu isorbicularibus contento,acri (apore. EF | LOCVYS, Paísimin hortis fatum prouenit. TEMPVYS | Hloretecftate, Iunio potifsimirmenfe. Sequenti tempore femine praegnans eft, TEMPERAMENTVM, | INafturtij femen calefacit &deficcat ordine quarto. Herba quoque ficca fimilem "femini facultatem pofsidet, Humída autem adhuc & uiridis propter aqueze humi " dítatis admiftionem multo inferíor eft; adeog fic mordacítas eius moderata eft, ut xum pane ea utiliceat ceu obfonío, | h VIRES. NASTVRTIVM - HORTENSE, fSagtets eg. — PLANTÁRVM HISTORIAE CAP CXXXV, 363 A VIRES. EX DIOSCORIDE, Omnium femen calefacít,acre eft, (tomacho inímicum, Aluum turbat. Lum. bricos pellit. Lienem ímminuit, Fcetus in utero enecat.Vlenfes cít, Venerem exci tat.5inapis & Eruce femini fimile eft, Lepras & im petigínes abfteroit, Lienem il. litum cum melle extenuat & reprímit,& fauos expurocat.Sorbitionibus íncoctum ea quecín pectore funt educit , Potum ferpentibus adueríatur , Suffitu eafdem fit gat.Capíllos decíduos continet , Carbunculos rum pítad fuppurationem ducens. líchíadicis cum polenta & aceto illítum confert, Oedemata & ínflammasiones dif: cutít, Furunculos cum muríaillitir ad fuppurationes ducit, Herba omnia eadem, fed minore effectu, poteft, EX GALENO, Nafturtij femen adurentis eft facultatis patticeps ficut Sínapi. Proinde coxen- dicis &capitis dolores,atqueadeó quodcunque rubrificationé poftulat,eo perinde atque Sínapi excalefaciunt,IVlifcetur quog; remedijs quze exhibentur afthmaticis, tanquamíd quod craffoshumores ualenter incidere ualet,uclut & Sínapi , INam per omnía ei fimile eft, | | EX PLINIO. INafturtium Venerem ftimulat, animum exacuiít, aluum purgat, Detrahit bi lem potum ín aqua decem denaríiori pondo. Cum lomento ftrumis illtum, oper^ tum Brafsica,praeclaré medetur, Ca pitis uitia purgat, uifum darificat, Comotas mentes fedat ex aceto fumpti, Líenem ex uíno potum,uel cum fico extenuat, Tufz — fim ex melle,fi quotidieieiuni fumant, Semen ex uino omnia inteftinori anímalía expellít, efficacius addíto IVlentaftro . Prodeft & contra fufpiría cum Oríeano & uino dulci, Pectorís doloribus decoctum ínlacte caprino.Panos difcutit cum píce, B extrahitG corporíaculeos , Et maculas illitum ex aceto, Contra carcínomata adi. itur ouorum albam. Etlienibus illinitur ex aceto. Infantibus uerb é melleutilifzi. me. Seftíus adijcit hoc ferpentes fugare, (corpionibus refiftere, Capitis dolores con tritam, S alopecías emendare addito Sinapí: erauitaté aurium trito impofito auri, | buscum fico, Dentium dolores ínfüfo in aures fucco, Porriginem & ulcera capítís cum adipeanferíno. Furunculos concoquít cum fermento . Carbunculos ad fi p puratione perducit & rumpit. Phaeedaenas ulcerum expurcatcum melle, Coxen. "dicibus &clumbís cum polenta ex aceto illinitur , Item licheni & unouibus fcabris: |! quippe natura eius cauftíca eft, DE CRINO- CAP- CXXXVbP NOMIN A. : jP IN O N sw Acety Graecis, Lilium fiue Iunonis rofa Latinis, Lilium al^ 5| bum officinis, weif f^ ilgen/ ober Dilgen: Germanis dicitur, Veteres 24 Girzecorir poétzc fingunt é Iunonislacte refperfaterta natum Lilium, 9 wes Nangi cum Hercules puer,quem ex Alcmene fuftulerat Jupiter,Iuno nis dormientis uberibus admotus effet, & lacte fe repleffet, poft fucum dioreffus mamma lacte copiofe profluxit , Quod ín ccelo à puero uago & íncerto fuctu per. fufum eft/lacteam effecit uíam:quod humi fparfum eft, Lilium lacteo flore nítente ereauit,unde rofa lunonis dictum. | FORMA | Lilium caule fimplici,raro duplici, tricubitali,comofo, folijs longis , Satyrij effi. Bie,ex herbaceo nítentibus,flore eximíj candoris,folíjs foris ftriatis,&ab anguítijs inlatitudínem fe paulatim laxantibus,forma calathi, refupinisperambitum]labrís, luteis emicantibus ex fundo calycis apicibus , alteríus quàm flos odoris , conftat, ice Yutottis ofa qua. re dictum Lili. 2 Flos - 364. 5s Sag Gilgen. we cn -— Prmd - eer] ded —LDILIVM CROCEVM, : 365 366 PLANTÁRVM HISTORIAE CAR, CXXXVI, C Flosiflefanguidofemper collo eft;n6 fufficiente capitis oneri, Radix bulbofa, Hec defcriptio planéhuic Lilio cóuenit,quod hodie candidum uocamus, INos alterius etíam generís picturam adíecímus, quod Croceum appellauímus,à flore eius, quí ' non,utín priore,candidus,fed croceus eft, Folia quoqg eiusanguftiora funt quam priorís,aliàs fimile,ut píctura luculenter oftendit, LOCVS., Paísim apud nosín hortís prouenit, ! TEMPVS Floretínitío menfis Iuníj, TEMPERAMENTVM, Lilij los temperaturá míftam obtinet, partím ex tenui, partim ex terrena efTen. tía, ex qua uticpín guftu amaritudine habet, partím ex aquea, ea(y temperata . Raz díxautem & folía prími ordinis (unt exiccantíi &abftergentium, Plus tamen íneft | ab(tergentis facultatis ín radice quam ín folijs, VIRES. EX DIOSCORIDE,. Liam ole, — Ex Lilijfloreunguentü fit quodab alfjs Lírínum ; ab alijs Sufinum appellatur, ad emolliendos neruos,príuatími uuluarum duríties aptum. Folía herbe illíta,feg pentíum morfibus fubueníunt, Feruefacta ambuftis profunt, Eadem ín aceto con ditauulneribus opítulantur., Succus foliorum cum aceto & melle ín zereo uafe co- &us,cotra uetufta ulcera, & recentía uulnera medícamentü fit, Radix affa,aut cum rofaceo trítaambuftis medetur,uuluam emollít,menftrua ducit, & ulceribus cíca- : tricem inducit, Cum melle fubacta neruorum pracifionibus & luxatís auxilíatur, Alphos, lepras, furfuresy emendat , Achoresab(teroit, faciemt emendat & eru. cat, Teftículoriínflammatíones tríta cum aceto;aut Hyofcyami folíjs, & farina tri D tícea demulcet.Semen contra ferpentii morfus potum ualet, Ilínuntur facris ioni | bus femen & folia cum uíno tríta, EX GALENO, Quod ex flore Lilij conficitur oleum &unguentum,citra mordicationem dioe: rendi fimulg emollíendi facultatem obtinet, Vnde fit ut uteri durítiebus fit aptifstz mum Porró radix folíatg perfe tríta deficcant & abftergunt & digerunt modera téiproínde quoque ambuftís competunt:fiquídem haec quocg moderaté deficcan, tem extergentemqQ facultatem poftulát, Radícem ergo affam toftámue, acdeinde cum rofaceo cotrítam,ambüftis quoad obducatur cícatrix im ponunt:quíppecum | alíoquí & aliorum ulcerum omníu bonum fitínducendz cícatríci remedii, Quin- ^ etíam uteros emollít, menfesqy prouocat, Folía uero praecoquentes, & ipfa ad ob. ' ductam ufq cícatrícem imponunt,non ín ambuftionibus duntaxat, fed alíjs quogs uulneribus.Sed funt quíaceto ea códientes ad uulnera (uo tempore utant, Quum. alphos, aut píoram, autlepram, aut achoras, autaliquid id genus extergere uolu- mus,cómifcemus illi alíquíd aliorum medícamentori ualidíus extergentit, cuíufz modi mel eft, Cacterü fi id moderateilli ac cGóuenienter admifceatur, & ad neruorü díuifiones competít,S ad alía uniuerfa quz ualenter exíccarí poftulantabfqs mor» fu. Impofuímusueró etíam quandocg & foliorü fuccum cum aceto & melle coctir, Quinque partibus fucci plus utrocg erat, atcp ínfiene medicamen ad omnía ea que exíccari poftulantabíggs morfu fuit,ceu uulnera omnía ingentía, && maxímé quaín capitibus mufculorit eueníunt, & quzecungg humída flaccidáue, diuturna & zegré ad cícatrícem perducuntur, EX PLINIO, Lilíj radices multis modis florem fuum nobilitauerunt,contra ferpentium ictus ex uino pote, X contrafungorum uenena, Propter clauos pedum ín uíno deco- quuntur, . PLANTARVM HISTORIAE, CAP CXXXVI, 367 A quuntur, tríduotgnon foluuntur . Cum adipeaut oleo decocta pilos aduftísred. dunt, E mulfo pot ínutilem fanguinem cum aluo trahunt, Líeni & ru ptís & uuL. fis profunt,Etmen(truis fcemínarum ín uíno decoctze, Impofitzeg cum melle ner- uis prccifis medentur, Lichenas,lepras & furfures ín facie emendant,Erugant cor pora. Folíaín aceto cocta uulneribusimponuntur. Epiphoris teftít in melle cum Hyoícyamo S farína trítici, Semen illinituríoni (acro , Flos & folía ulcerum uetu- tati imponuntur. Succus qui lore expreffus eftab alíjs mel,ab alijs Íyríum uoca, tut;ad emollíendas uuluas utilís, Sudores mouet,fuppurationes concoquít, | EX SYMEONE SETHI, Odoratum frigido capíti prodeft, Oleum ueró quod ex í pfo paratur,uim habet difcutiendi & emolliendi , Fluiusautem radíce quídam utunturad uulnerum fa- " nationem, DE CVCVRBITA SATIVA-* CAP» CXXXVID» NOMINA, | joA4oEvwea efe Cirzcis , Cucurbita Latínis uocaturtofficinze 1 * Ded poss A VA NN X B Pliníuslib.xix,cap.v.duo fatiuze C ucurbítz genera facit, Vnam cameraríX uo. FORM A. Cuctirbita amplexicaulis eft,reptantibus flaeellis ín altum fcandens, ín ramost uitis modo fe diffundit:tamen ob caulís ínfirmitate humi fpargitur,ni propíusad. fitcui caducus ínnítatur: folío rotundo, Perfonatíz aut Afarí folijs haud difsimi, - Hiiflore candido, fructu colorís herbacei prímum, flaui pauló poft, pytriforrna tur. - bínato, quiautinlongum prorogatur, aut ín orbem collectus intumefcít ,aut ín breue crafTamentü cogitur , Cortex recentí tener , inueterato durus, quo carne prius exinaníto perepre proficifcentes urceortt uíce frequenter utunturin eo uína ' condentes,quo pet iter fe à itís íníuría uindicare pofsint, LOCVS. Amatrígua& aquofaloca Cucurbíta,necní(i (ata prouenit, TEMPVS. Tardíusín Germania ob foli frieiditatem fructus Cucurbítze maturefcit;ideoG uixante exactum autumni maturum eius fructum ínueníes , Cíbus autem quoti» - díanus,doneclienefcat,effe poteft, TEMPERAMENTVM, Cucurbitafrígido: humida temperatura eft,utrag qualitate fecundi ordínis, VIRES. EX DIOSCORIDE, - Cucurbita cruda tríta & illita , cedemata, abíceffusqüe mitigat , Ramenta eíus ! h 4 infan, sb Aoxudn qua re nominata, - Cuantita cur dicia, NV ex 4 ZUNS t e ] E D M cnS i SONO ee EUR Sch uM PN (s S d A X CVCVRBITA | MAIOR, "ELUP tA 2G Arb, LL 2x he 4 2N / à rfi t7 í à SN N EE ; 1 UC | | W* d | D - » CVCVRBITA MINOR, A leinR ücbg, CVCVRBITA OBLONGA, Fang ürb. PLANTARYM HISTORIAE CAP, CXXXVIIL 37i infantibus contra capítís ardorem,quam firiafin uocant,ín fincipite utiliter iflinun, tur, Oculoru íínflammatíones,podagrasQ fimilítet iuuant, Succus éramentís con, £ufis per fe, &C cum rofaceo inftillatus,aurium doloríbus auxiliatur, Aduftíones cu tísinunctus adíuuat, T'otíus Cucurbitze elixze&t expreffz fuccus cum exiguo meL le& nítro potus,aluum leniterfoluit, Sí quísin Cucurbità crudam excauatá uini infundat, X fub dío habeat,temperatumq ieiunus bíbat;aluum leniter molliet, EX GALENO. Succus ramentoruCucurbíte ad aurium dolores cum phleemone functos,cum rofacéo utentibus prodeft, Síctota quogrillita calidas phleemonas mediíocríter re; friverat, Comefta humida eft; & fitim arcet, Cruda cibo infuauis eft, ftomacho per niciofa;& concoctu plant inexpugnabílís,adeo ut fi quís alteríus cibi ínopía íngere - re eam copellatur,ceu quídam íam aufus eft;pondus cum algore uentriculo íncum bere (it fenfurus, ftomachum(euertet, & ad uomitione concítabit, quae una eum ab urgentibus (ymptomatis liberare poteft. Hanc igitur;alíatg ex fugacibus coplu. Ta,aut mox quàm elixata eft;autfrictam in fartagíne, autaffam omnes homínes ef- Íe confueuerunt,Ipía quantum ín fe e(t, humida frigidumQ corporialimenti pra "bet;acídipfum eade caufa exiguum, fed leuiter per aluum fübít, cum ob fuze fub. "ftantíz lubricitatem,tum ob comunem omníum humidorü ciborü rationem, quí "fcilicet citra adftrictiones tales funt. INec fane infeliciter cócoquitur, modo non an- teuertat corruptio, Pluralib.ij.dealiment.facult, Galenus, E EX PLINIO VALERIANO, Veteres medici de Cucurbíta íta fenferunt, uteam aquam dicerent coagulatá, Galenus humídz putat uírtutís & frígidae;idG ex eo probat,quod ipfa ín cibo fum "pta ftomachiü relaxat;bibendi defidería non excítat, Caetera etíam ínCucurbita ta- 3 liaut aperte frigidae poteftatis exempla demonftret, Crudze & trítze lentunt omne " tumorem,[In cibo fumpta molliunt uentrem.Succus earum,ut Galenus aít,ad có- ' pefcendum uelocíter aurículae dolorem tepefactus infunditur, Idem fuccus & do. " lorem denti mítigat,fi diutius in ore teneatur, Sed & rofaceo mixtus, & unciioni. corporis admotus, febríir reftínguitardores, Cínis arídae cortícis efficaciter poteft "combufta fanare, Eundem cínere dídícimus ab expertís uulnera in uerretro íam ín " putredínem uerfa purgare, & ad cicatrícem ufcg perducere, Semiíni ficco illa uis tra ' ditur,utín puluerem tufum & ínfperfum impleatuulnera quac cauata funt, Quui- - dam illud ín uino bibendum dedere,utíolutíones alui fluentís inhiberet, Viticulae "quog Cucurbíte am fenefcentes cum paffo &aceto dyfentericís datae, miro modo - faucía inteftína componunt. EX SYMEONE SETHL Concocu facilis,bonicg fucci eft, & admodirnutrit. Sitím fedat,uriná cit,& aen, ttem mouet, Calídís &ficcís teperaturis prodeft; & ínflámationes uentrís &iecorís feat, Pituítofos autem ledít,colícosq; affectus, Si malos humores affequítur;ab íjs ' corrumpítur, & malum fuccum generat, Semen genitale mínuít,& V enerís appe- 'tentíam extínguít.Sanguís ex ea procreatus, confiftentía tenuis eft, Thoraci, puL moni & ueficae prodeft, Succus ramentorum eíus,cum rofaceo ímpofitus,ad aures inflammatione laborantes confert.Integra ueróíllita,ca- lidas inflammationes refrigerat. DE CQ- COLOCYNTHIS DE COLOCYNTHIDE»- CAP» CXXXVIII*537; Á NOMIN A. joAoKYNorz Ciracis,fylueftris Cucurbita Latinis , Coloquintida celequintis. *i barbarís 8 officinis, Grermanis veiloer Zárbg/ ucl Coloquint appel. 3344 latur.Sícautem nomínata eft,quafi parua Cucurbíta, INam fi eius fru. colocynthis ute 3:20 ctum cum fructu fatiuz contuleris,quantítate longe mínor erít,ac pilae dedic. formaín orbem coactus. | FORM A. Viticulasfoliag per terram ftrata emittit, fatio Cucumeri,ei nimirum quem ^ Citralum hodie officinae uocant, fimilia, díuifurís fciffa, fructum rotundü, medio. crí pilze fimilem, uehementer amarum, fungofa candida íntus medulla : flores, - quod Diofcorídes omifit;palleícentes acluteos, Cucumerí íam nomínato fimiles, LOCVS,. In Germania fua fponte non nafcítur, fata tamen prouenit, fed raríísimé petfe- Gionem attíngít , quod frieidíor (it eius terra quàm quod ín ea fructum proferre - pofsit, In orientalibus enim & calidioribus locís nata ad nos defertur, x: TEMPVS. Eius floresin fine fere eftatis,fructus autem extremo autumno apparent,qui pri | mum quídem herbaceí,mox pallidi fiunt, Legendi ueró funt cum cceperíntín paL lidiorem colorem demutarí. Bt durat integrís natura & uiribus ad quings annos. 4 TEMPERAMENTVHM, - Calefacit & deliccat in tertio ordíne, E VIRES, EX DIOSCORIDE, - Mledulla fru&us purgandi uim habet, quatuorobolorum pondere cum mulía "aqua fumpta, & cum nítro, myrrha & melle coacta ín catapotium , Arefactze pilae 'tritze,utilíter mifcentur clyfteribus ifchíadicorum, refolutíonis neruorum, & coli co dolore aHfectorum, pítuítam,bíilem & ftrigmenta, interdum etíam cruenta edu. centes , Appofitz foetus enecant, Dentium dolores, fi quísrepurget hanc, & lu. tooblínat,& ínaceto nítroqinferuefcat, & ad colluendos dentes det, tollit. Sí ue- 1oquísaquam mulíam aut paflum in ea decoxerit , & fub dio refrigeratum biben. dum dederit, craffos humores & (trigmenta purgat. Stomacho fupra modum ad. uer(atur , Sedi etíam ex ea balani fubtjciuntur, ad excrementa eijcienda , Quuínetià " uirentis fucco;ifchíadici utiliter perfrícantur. | | EX GALENO. Colocynthís guftu amara eft, Sed quee amarifsimo dum potaturadíunt opera "medícamento,ea euidenter effícere nequít,ob purgatoríam facultatem quam uali " dam in fe contínet,nimirum cum íjs quae expurgat,per aluum & ipfa excerni prae uertens. Viridis ipfius fuccus íntrítus ifchíadicis prodeft, | EX PLINIO. Herbaceaarefacta per feinanitaluum. Infufa quoque clyfteribus inteftinorum omníum uítijs redetur,& renum, & lumborum, & paralyfi efecto femine , Aqua mulía ín ea decoquítur ad dímidías , (ictufsientí infunditur obolis quatuor. Pro. de(t & ftomacho,farínz arídae pilulis cum decocto melle fumptis. In morbo ue fo regío utiliter femina eius ínfumuntur,G protínus aqua mulfa, Carnes eíus cum abünthio & (ale dentíum dolorem tollunt.Succus uero cum aceto calefactus mobi les fitit. Item fpinze & lumborum ac coxarum dolores,cum oleo fi infrícetur, Prae. terea,mirum dictu, femina eíus fi fuerint pari numero adalligata febribus, fa. nare dícuntur quas Graz períodicas uocant, E 4 i DE CO A COTONEA 4 füttenbaunt, MALVYVS DE COTONEA MALO-* QCAP- CXXXIX» sm; NOMINA. — LU $2 ^ LE n & x AN EessesQv AQNTA pase Ciracis, Malus Cotonea & Cydonía Latinis, officinis Ww Citonía, Germanis A fittenbaumnomiratur, Cydoníam ueró Graecí. cydonisunde A GENER A. — GCotonezarboris mála Diofcoride & Galeno autoribus duüm funt generum, Alía enim mínora,rotunda,odoratioraq funt, qua: uera Cotonea appellant , Alía 'autem maiora,dulciora;ac minus acerba, Graleno in fine libri fextí de tuenda faníta "te tefte; Struthea nuncupantur, Struthea | FORMA, — Arbornotior eft quàm utdebeat reprefentari, Malo uuleari haud difsimilis eft, ni(i quod ínfra magnitudinem illius fubfidet,fructu fcilicet incuruatos deprimen. —teramos, prohibente(y parentem crefcere , Folium quoque eíus anguítíus à terra : albicat, Pomatenui lanugine pubefcunt, X incifuris crifpantur, ut pictura affabre ! oftendit, | LOCVS,. - Incuftis &hortís prouenit, Locum tame peculiariter & fríioidum & humidum — defiderat.Si in calido ftatuítur, afsidua irrigatione illi fuccurri opus eft: fert tamen mediocris fitus;inter frioorís & caloris naturam,ftatum,Planís & dedíuis gaudet, , "n TEMPVS$S ! Autumno poma eius maturefcunt, TEMPERAMENTVM, Mlála Cotoneafrigido & terre(tri temperamento donata funtpropterG uíncert "'temadítrictionem mínus ceterís mális humida exiftunt , Frigida itaque funtpri mio ordíne,& ficca fecundo, | VIRES... EX DIOSCORIDE, Cotonea ftomacho accomodata funt; urínam mouent. Tofta mitiora fiunt, Coe lacis, dyfentericis, purulenta excreantibus; cholericis profunt , praefertim cruda, Mlaceratoriliquor potus ftomachiatquealui fluxionibus opitulatur,Succus cru- dorum affumptus orthopnoicísauxilio eft, Decocto eorum fedes & uuluz proci dentes proluuntur, Qua melle condíuntur,urínam cientmelautem naturam eo^ xum induit: quippeadftringens & conífpiflans obítruensue fit , Quuze autem cum "melle coquuné, (tomachoutilía funt,.& euftuiucunda,mínus autem coftríngunt, Cruda cataplafmatís miífcentur ad cohibendam aluum,contradg ftomachi fubuer- fionem & ardorem, mammarum inflammationes, líenes induratos SC códyloma, ta. Fit uinum ex fjs tufis & exprefsis,fed quo perduret,fedecím fextarijs fucci,unus Lmellís adíjcitur;alíoqui acefcít, Prode(t autem ad omnía quee dicta funt , Vnouene vyounty ne; tum etíam ex ipfis coficitur, quod IVlelinum appella£, quo utimur quando adftrín. tinm, genti oleo opus eft, Elioi oportet uera, quz parua,rotunda & odorata funt , Btru- "thea autem uocata &( magna, minus utilía, Flos X uiridís &ficcus cataplafmatis uti lís,íjs potíísímum quz ad(trictionem defiderant conueniens, Inflammationibus oculorum, fanguínís xeíectionibus, alui fluxionibus, menfiumqQgimpetui cum ui^ no potus prodeft, | | [ EX GALENO, 7 Eximíum quid Cotonea pta alíjs mális pofsident: nam & plus ad(tríngunt, & durabílem fuccum habent, fi cocta cum melle afferuare quís cupíat , Alioru fuccus AED | | y» i 2 repofi- 376 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXXXIX, C repofitus acefcit;utpote frieida humiditate multa redundans.Strutheorum quogg | fuccus perennare poteftubi recte fuerit praeparatus , quemadmodü & Cotoncoz rum:ueriü hic minus fuauís & iucundus eft,maximedp adftríngit, ita ut huíus quo^ quealíquando ufus fit idoneus ad uentrís maiorem in modum diífoluti robur rez - (lituendum, j | EX PLINÍO. Cotonea cocta fuauiora , Cruda tamen duntaxat matura, profunt faneuíne ex, creantíbus,acdyfentericis,cholericis,ccelíacis, Non ídem poffunt decocta, quoni& | amittunt coftríngentem illam uím fucci, Imponunt & pectori in febrís ardoribus, &tum decoquuntur ín aqua;ad eadem quz fuprafcripta funt, Ad (tomachi autem . dolores cruda decoctáue ceratí modo imponuntur. Lanugo eorum carbunculos fanat,cocta ín uíno,& illita cum cera, Alopecijs capillum reddunt, Qyuz ex ijs cruz daín melle códíuntur,urínam mouent. Mellís autem fuauitati multum adijcíunt, ftomachog id utilíus faciunt. Quae ueró ín melle condiuntur cocta;quidam ad fto machi uítía tríta cum rofaceo folijs decoctis dant pro cibo, Succus crudorum lie nibus,orthopnoicís,hydropicís prodeft. Item mammis, condylomatis, uaricibus, Flos &uirídis & ficcus,inflammationib.oculorum,excreationibus fanguínis,men | fibus mulíerum, Fíc & fuccus ex íjs mítís, cum uíno dulci tufus, utilís & coclíacís &Z iecinori, Decocto quoque eorum fouentur, fi procidant uuluz & interanea, Fít &| oleum ex ijs, quod Melínum uocauímus;quotíes no fueríntin humidis nata , Ili | nus utilía Struthea, quamuis cognata. | EX SYMEONE SETHL Stomachüad(tringunt & corroborant, & ante cibum fumpta uentré cohibent, urinam prouocant.Si ad fatietate edantur, difficulter cócoquuntur. Dulcía minus: D ad(tringüt;acida ueró magis, uomítum( compefcunt. Poft cibum fumpta uentiei mouent:fed quibus eft ímbecilla facultas uentrís retentrix, &'excretrix ualída,plus: cibi accipiant, Maníaà potu, uini uapor ín caput diftribui prohibent.Si qua prz gnans, utfertur,crebríus hec comedat, puerum índuftrium & uerfutum pariet, DE CASTANEA* CAP. CXL» NOMINA. | (3 BAETANA,Adhe BaAavG-, n capdieuoe BaARVO" à Aémuop Ciroecis : Caftanea, | "i Dardíana olans, Iouis elans, INuxcaftanea Latínís appellatur . Gier- Caflatee unde f) | manis no(trís Caffant/uel 7A effer uocant. Caftanez autem à Caftaz; dicie, E i» wu nolVlaenefize oppído,unde prímum aduectz funt, nominatas effe coL. Sardiahe gai. ftat, Dardianzeuero glandes,quoníam in Sardinia optima: náfcantur, des. | FORM A. Arbor eftuülgó cognita, Iuglandi haudquaquam difsimilis,folio tantum ueno fiore € fimbríato. Nux quam producit íntus folida, & plurímum plana,tríplíci te emínís ambitu fepta, membrana prímum amara, mox lento cortice, demum echi- nato calyce, LOCVS. Puram & refolutá terram defiderat,opacoG & feptentríonali clíiuo Laeta, Monz. tes & ualles dilígit.In plerífa; Giermaniz locís copiofifsíima prouenit, TEMPVS,. Ineunte uere germínat,feríustg V eroiliarum occafu fructificat, TEMPERAMENTVM. Ad(tríngit & exiccat Caftanea haud fecus quàm aliae glandes , Calida ueró & ficca eft prímo ordine, - VIRES, Y - AS "s NN | - E E. CASTANEA 378 PLANTARVM HISTORIAS CAPBR CXL; C VIRES EX DIOSCORIDE, Caftanezadtringunt,eadem( qu glandes poffunt, Potifsímt autem quein; ter carnem & corticem membrana eft, Caro hís qui Ephemeron, hoceft, Colchiz con,biberunt,accommodata eft, EX GALENO. Caftanez inter omnes glandes principatum tenent, folzetg fylueftrium fructuit alimentum memorabile corporibus praebent, EX PLINIO. Caftanez uehementer fiftunt ftomachíi & uentrís fluxiones, fanguin£ excreart tibus profunt,carnes alunt, EX PLINIO VALERIANO. Caftanez ex omnibusfortifsimü quidem cibum corpori praeftant, fed qui diffi ciléconcoquatur, Coctz autem ín carbonibus,uel in fictili uafe ficco affatze, Sc cum melle ieiunis date, tufsientibus profunt. Aquain qua cum fuo cortíce decoquütut, ccelíacis, dyfenterícis,fanguinemi excreantib, bibenda haud ínutiliter propinat, Interíor membrana quzecortíce fructumQ difcernít,ad tertíam partem decoctaín aqua & potui oblata, míréaluum fluente refrenat,adeó ut Diofcorides putet etíam cathartíco dato;per hanc potíonem iri obuiam poffe,fi plufquá neceffe fit,purget, EX SYMEONE SETHL Copiofum corporíalimentum przcbent, tardé tranfeunt, & difficulter coquun- tur, CralIum humore,capitís dolorem,& flatus efficiunt,uentremGg fiftunt,Si tor. reantur;aut ficcentur,multum nocumentí deponunt, APPENDIX. Capitis dolores creant, Inflationes paríunt,cócoctu difficiles, Toftae tamen cru. p dis ínnocentíores funt. Arefactee multum noxa remittunt, Trítae cum melle & faz lerabíoforum canum morfibus ímponuntur,Vlammarü durítías difcutiunt, cum hordeaceo pollíne &aceto impofita, jsp uíno maceratis, & cum farína fubadtis, peísi uíce utuntur ad fupprimendos menfes, DE CARYO BASILICO» CAP» CXLI* NOMINA, | jAPYON BanM6) Cirzcis, Regíanux &Perfica;Iuglansi Latinis: offi 224 cinis INux fimpliciter, Germanis YOel(cbrf appellatur, «fpvoy autem 343 Graecis à capitís erauedíne uocatam efTe notifsimum eft, INam folía ar EL $i? borís huius erauem expirant halitu, uiresqy eíus in cerebrum penetrat, bafllics cy Pere atqueadeo eos Topore tentans Izdít qui fub arbore decubuerint, Bafilíca uero, Re Jens. oiánue & Der(icam,có quod e Perfide prímum ín Greecíam à recibus delata (it,diz tuglats. ctam ele conftat.Iuglandem à íuuando & elande nomínatam exi(timant, FORMA, Caryott unde if Greci appelé. |i tariit, Axboreft pregrandís, multis preelongístp nixa radicibus, procero caudíce,muL. tisfummatím ramís ingentibus brachíato, ad bínüm ternümue cubitorü comple: xus fxpíus craflefcente, cortice híulco, & ín rímas altas dehifcente, folijslatís , ob- vmbra vgl» longís,eiucundo grauiter fubolentibus, patulamt íaculantibus umbram & infa dis atoris l*- brem, perautumnum decíduis , V'erni temporis inítio ueluti quodam ecftiente VH foliorum conceptu, panícula przelonea, callo íquamatím compactili protracta,or. dínenucís pínez protuberat, dehícitq . Flauefcens ftatim quàm frondem facere ccepít,nutans caducat prolabitur , "T'um fuper ramenti huius pedículi flos erum, pit, totidemi calyculacea teeumenta quot flores petiolo contrahuntur, fineulísig íjs fingula includuntur nuces,multís munit ínuolucris,prímum herbaceo corti- cemox lieneo putamíne , deín tenuí tuníca , Crífpi íntus nuclei quadrípartító di gerun^ 380 PLANTARVM HISTOR I AE QCAOB, ^C ERO € gerüntur,líonofa intercedente membrana, LOCVS. IVlontibuslIatat;aquasG odit, Pafsim ín omnib, fere Germanie hortis prouenit, | TEMPVS, .. Germinat poft afflatum Fauoníj, non cacumíne, ut maxíma pars arborum, (ed lateribusímpulío príorepullulo.Fructíficatautumno. ——— TEMPERAMENTVM, Huius temperamentum ex uíríum enarratíorie patebít, Virides uero nuces pri mo ordine ficcae, fecundo uero calidae cenfentur, | VIRES. EX DIOSCORIDE. INuces iuglandes difficiles cócoctu,(tomacho ínutiles,bilem augent, capitis do; lorem faciunt,tufsientibusiínimicee, Ad uomítionesíeiunis in cíbo utiles, Prafum- - ptz &à cibo come(tz cum caricís & rutaletalibus uenenís aduerfantur . Laroius | re) efitatzelatos lumbrícos pellunt.Tllínuntur mammarü ínflammationi, abícefsibus, ^ luxatístg cum exiguo melle & ruta , Cum cepa uero, fale & melle, canís homínísq | moríuí conferunt, T'ormína cum putamínefuo crematz & umbilico admotze fe. | dant. Cortex combuftus, trítusQy ín uíno & oleo, infantibus ínunctus capillos ele; gantes efficit,alopecíasg replet, Siftit menfes crematum trítumt, & cum uínoad- motum quod intra nuces clauditur, V etuftarautem nucumnucdlei illítí, gangra nas, carbunculos, xgilopas &alopecías comanducati & íimpofití celeríter fanant, Fit etiam ex ijs contu(is X exprefsís oleum, R ecentes nuces (tomacho mínus no- cent,dulciores enim funt , C'uam ob caufam allíjs mífcentur, utacrímoniam aufe- rant.Illíituliuores quoque tollunt, EX GALENO, D. Arbortumingerminibus,tuminfolijsad(trictionem qtrandam pofsidet , Cae terum euídentem & plurimam ín nucís putamíne recenti & ficco: proinde eo fullo. nes quoggutuntur. Atnos ea exprímentes, fucco fimiliter ut mororum & ruborit decocto in melle; ut ftomatíco medicamento utimur, & ad omnía reliqua ad quae modo dícti fuccí coueníunt, Porró nucis ipfius quod edendo eft, oleofum eft & te Talüsiens nuium partíum, ideotp etíam facilét exprimitur: & quo díutius reconditum fuerit, vu, in bikm magis tale efficitur, Cuamobré oleum ex eo ínueterato exprimere lícet:tunc fané Wertitur. admodum difcutiens fit,uteo nónulli eangraenas, & carbunculos , & zeilopas fa nent: nonulli ueró etíam ad neruos uulneratos utuntur. Caeterum fi recens (itad- (tríngentís noníhil qualitatis quocp obtinet, At quod imperfecti eft etíiamdum,& nondum ficcum, ueluti relíqui fructus omnes quí uírídes funt, plenum eft femico die humídítatis . Cortex tamen eíus ubi ínaruít, tenuíum partium & exíccatoríiz eftmedicamentum, morfus expers. EX PLINIO. Arborumipfarum foliorum uires,ín cerebrü penetrant,hoc(g minore momen to,fedin cibís,nucleifaciut.Suntautem recentes iucundíores, ficcze unguínofiores, & ftomacho ínutiles, dífficiles cococtu, dolore capitis inferentes, tufsientibus íní^ míce,& uomituris ieiunís aptzeín tenaímo folo:trahunt ením pituítá, Ezedem prae fumpta uenena hebetant, Item angínam cum ruta & oleo, Item aduerfantur cepis, leniuntig earum faporem, Auríü inflammationí í mponunturcum mellís exiguo. Item cum ruta mammís &luxatis, Cum cepaaute & fale & melle, canís homínístg moríui, Putamíne nucís tuglandiís,dens cauusinuritur, Putamen combuftum tri tumi ín oleoautuíno,infantiü capite peruncto;nutrítcapillum:&ad alopecías fic utuntur, Quo plures quís nuces ederít,hoc facilius tíneas pellít.Et quae perueteres funt nuces gangreenís & carbunculís medentur, Item fugillatis, Cortex iuglandii líchenum uítio & dyfenterícis prodeft, Folía tríta cum aceto;aurium dolori. In fan- euaríjs Mithridatis maximi Regis deuícti, Cn, Pompeíus inuenit ín peculiari co^ menta» PLANTARVM HISTORIAE CÁB, CXLI, 38t A mentario ip/ius manu corüpofitionéantídotí, duabus nucibus ficcís,item ficis toti dem, & rutzefolfjs uiginti fimul ttítís addito falis erano:& quí hocíeiunus fumar, nullum uenenum nocíturum illo díe , Contra rabíofi quocp canís morfus, nuclei à ieiuno homine cómanducati illítiq, praefenti remedío effe dícuntur, »n EX PLINIO VALERIANO. | INuxuíridis,utpoté adhucaquatiorís hum oris,ftyptica &trigida uírtute cenfet, Pote(tdeníiqs € (tomacho aliquid uigorís acquirere , & uentré cum caro fumpta mollíre.INuces aute ficcac, dure, cum catícís duabus, &uigínti ruta folijs addito fa- lisorano fimul coteruntur,nullísG uenenis opprimi poterit ea die quifquís ieiunus acceperit, Inter Calendas & Idus Iulij centum numero nuces ftatím ut arbori dem ptzcfuntcortice adhaerente quaffantur: hís admifcentur alumínís fciísí librae tres, & in nouo fictili uafe ponuntur : fuper hzecíínfunduntur oleí bonilibrze tres, & db ligenterínloco neg; humido, necs nímíum ficco obruunt, poft nonagínta díes da: - buntoleum,quod fluentíum capillorum damna reftítuit, MN EX SYMEONE SETHI. Viridesuentrem mouent,quamobré quídam ante cibum cum fapo comedunt, —— Facilius etíam quàm amyedalz concoquuntur. Arídae ín ore ínflammationes & —— plagas efficiunt, Stomacho meliores fiunt, (í cum carícis edantur, Ferunt etíam eam quí nuces cum carícís X rutaante reliquos cibos efitauerít, non magnopereà | uenenatís medicamentislzdi , Cócoquuntur facile nuces in frigidis uentriculis , ín — calídís uero ín bilem magís mutantur. Faucium & capítís dolorem afferunt, & tu^ fes augent. Ante alíos cibos fumptz , uomítum adiuuant. Ad fatietatem come; ftas,lumbriícos educere fcímus, Ad dentium prurítum utiles funt, | H DE CALTHA» CAP» CXLIP | quam uoce deinde corrumpentes offícing,in Calendulam immutari, [25-4 Quanquam uerifimile etíam fit, fic nominatam effe, quod omníbus menfium Calendis fruticare comperíatur. Atque hínc fit quod nonnulli orem omníum menfium appellent, Germani Xítigelblimet: uocant, ab íntorto, & in circulum acto femine, FORMA, Herba eftfrüticofa, caule dodrantali, lignofo, folijs longíufculis, in anguftum definentibus,floribus fpeciofis,croceís luteisue,non íngrati,quamuís grauís,odo- tís,qua dote in coronamenta uenit:femíne, cuíus uagína fcorpíonis caudam imita tur : radíce fimplici, multo capillitio fibrata, Curautem hanc herbam Caltham efle credam, facitínprímis Plinius, qui lib. uige(imoprímo, capitefexto, Caltham odore grauem effe fcribit, Dein Virgilius qui &olocafecunda (ie canít: Mollia ltr teola pingit uacínía Caltha, Luteolam,àluteo floru hauddubie colore,nomínans, | ! LOCVS | Proueníitin cultis,atcg uixhortum ínuenies ín quonon copiofe nafcatur, | TEMPVS& Singulis feré menfium Calendis,ut diximus, florere deprehenditur, IVlaio inci. piens menfe, Vlagis autem autumno eiufdem emícant flores, TEMPERAMENTVH, Calídam & ficcam effe (tatumnt,negiíd ímmeritó,quandoquide dufcedine mo. díca cum amarítudine coniuncta partícipet, — | | | | VIRES Caletdula quare dicia, Flos oii menfiun. EA AS oM) PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, CXLII, 383 VIRES EX RECENTIORIBVS. Herba ipfaadhibetur condimentis & acetaríjs , Flos ex uíno potus ciet menfes item herbae fuccus,quo in dentium dolore os prefentaneo remedío colluítur,INon parum etíam eíus flos ad lauos reddendos capillos conducit. Idem,petínde atque ipla herba;fecundas educit mirifice,fi aridus fuffitibus admotus fuerit. DE CARYOPHYLLATA» CAP- CXLIID NOMINA. $3 VALITER Graecis Xantíquís Latinis fcriptoribus haec herba nomi. || nata fitjnondum compertum habeo, Cur enimDiofcoridis Lagopum caryopbyltaa jJ non efTe credam,etfi panículum pedi leporino prorfus fimilem habeat, 10e L«gopu- 2-534] facit quod ín manufcripto & peruetufto herbario feorfim defcripta & depicta utrancp herbam uíderím, Píctura autem Lagopilongé aliam herbam,que —'infegetibus nafcitur,quàm fit Caryophyllata, exprimit: de qua fuoloco dicemus, INeg defunt qui herbam hancde qua agímus, Gieum Plínio díctam uelint, quorü certe fententia periculo uacat , quod eadem facultas utrifgg radicibus fit, Sed ad ín- " füitutum reuertamur, Herbam quam recentíores LatíniCaryophyllatam,ab odo. ——tis íuauitate quam radíces de fe prebent,nomínant, uulgus herbam Benedictam, seria. à diuína fua efficacía, 8. Sanamundam appellant, Germani 25eneoíctenvourg, | GENER A. Duo efle eius herbae genera animaduerti , non tamen multum à fe difsidentia, L- Prímum genus Caryophyllatam hortenfem uocauímus, cuí ex cultura alíqua te« cajoprlta : nerítas accedit in folijs , floribus & panículis . Flos huic pauló minor & pallidíor borterfis. B quàm fylueftri , Germanice garten / ober beymifc) 2Senebícterurt appellari 1 poteft. Alterum huíus herbze genus Caryophyllatam fylueftrem dixímus , quod cayophytaa fcilicet citra culturam proueníat, Flores eíus multo maíores, magísqp ad crocí colo. flucftris. rem accedunt. Germanice ilo 2Óenebictervurts nominari comode poteft, Díffe rentíam tamen nemo rectius quàm ipfa pictura demonftrabit, FORMA. Caulis illi fefquicubitalis,genículatus,anguftus,terna e pediculo longo folía ar. ticulatím exeuntía, perambitum ferrata, bina etíam prioribus mínora, fingula ge. nicula cingunt . B medio alarum finu ramuli funduntur tenues, quibus ín fummis — flosluteus emicat, quo fuccuffo caput extuberat círcínatis acinulís cumulaté ftipa. — tum,quafi rudimentum eluceat nature fragum ínchoantíis, Radix multis luteis ca ;pillamentis fibrata, Caryophyllon olet, LOCVS. Primum ín hortís plantatum prouenit, Alterum ín montanis,opacís, iuxta fe; pes nafcitur, | Sammunda, TEMPVS, * PloretlVlaio & Iunio menfibus. TEMPERAMENTVM. Recentiores, & peruetuftus etíam herbaríus, calidam & ficcam effein fecundo ordine ftatuunt.Folía faneín guftu non mediocrem adftrictionem oftendunt, Rz dix itídem haud paruam adftríctíonem obtinet. VIRES EX RECENTIORIBVS, Radix eiusluto & fordibus eluta (iccatur, & imbre aceti refpería arcas & ueftes - ducuhdo comendat odore, Decoctum huíus fumitur ad perficiendas concoctío. nes, fedandosqQ coli dolores. Radíx eíus pectoris laterisqs dolores & cruditates iu^ — eundo fapore difcutit, Manufcriptus herbaríus facultatem habere difIoluendi, di serendi,X ob(tructiones tollendi fcribit, Fomentü item ex uino decoctionis cius | | menfes CARYOPHYLLATA HORTENSIS. . Garten OSeneoictenwurs. | | YOilo 25enebicremwnesg,. *4 om USE : d € go re Nu cQ EA a ups E: 5 24 "e i 386 PLAÁNTARVM HISTOR I ÁE CAP, CXLIII, j c menfes cíére, Contra uenena trítam cum uíno fumptam ualere, Cococtionem prae. | terea roborare, dolorem uentrículi & ínteftinorü àfrigiditateaut flatibus ortum, ' decoctam ín uíno fanare ait, IMlirifíce etíam ad interna uulnera huíus herbae deco^. | Cum confert, Externa uero ex ea collui debent, DE CENTAVRIO MINORE* CAP» CXLIIID* NOMINA, ERBENTAYPIOR uui, n Arion, «ok Mpriop Graecis, Febrifuga & Fel ter; *A rze Latinis , officinis Centauría minor, Grermanis Eleírt Cau(enorguL 1d oentraut/SicberEraut/2Erotgall/& 2SiberErant appellatur, Centau 2» rium, qued ea curatus dícit Chíron Centaurus, cum Herculis excepti Centaurium ute di de dictum, FORM A. Herba eft Hyperíco Origanóue fimilis,caulem habens altitudine fupra dodran. tem,angulofum,Flores ín puníceo colore fubpurpurafcentes;ad Lychnídis flores accedentes, Folijs paruís & oblongís ueluti Rutze, Semen trítíco fimile, Radícem: exiguam,ínutilem & leuem. LOCVS, ' | Propterlacus & rígualoca, Diofcoride autore, nafcitur , Apuleio uero tefte in folidís & fortibus quoquelocís prouenit, id quod non raro in Germania noftra ac np cidere compertum habeo, TEMPVS, | Floret aeftate 8tautumno, quo maxime tempore , quia femíne eft praegnans, collioitur, TEMPERAMENTVM, In folijs & floribus uíncit qualítasamara paululum obtinens adftrictionis , at. que propter eíufmodí temperamentum admodum exíccatoríum eft medicamen: tum,expers mordacitatis, "ds VIRES. EX DIOSCORIDE. Herbaipfa adhucuirens tufa & illita uuInera elutínat. V'Icera uetera purgat, & cícatríce obducít . Biliofa & craffa per aluum ducit, D'ecoctum eiufdem ifchíadicis coómodeé infunditur, fanguinem educens, & à doloreleuans , Succus ad oculorum medicamenta perutilís,cum melle qua pupillas obtenebrant expurgans , In peffo admotus menfes acfcetus educit, Príuatím potus neruorum affectibus fuccurrit, EX GALENO, | Centauríj mínoris radíx prorfus ínefficax eft . Rami uero & potifsimum folía que in ijs funt atque flores, utiliora , V [cera magna herba ipfa adhucrecens illíta glutínat. Vetera quoque & quz egré ad cícatrícem perduci poffunt eodem modo: utentibus cícatríce obducuntur, Arefacta glutínatoríjs & deficcatorfjs mifcetur Ir cultatíbus, ijs uídelícet quae (inus & fiftulas fanare funtnatze, & ueteres durítíes e mollire, tum ulcerum maligna fanare , Vlifcetur etíam íjs quee rheumaticís affecti? bus medentur, ín quíbus ea medícamenta optíma funt quae uehementer deficcanz tiacum quadam adftrí&tíone nullam habent mordacitatem, Decoctum herbe quiz dam iíchíadicis ínfundunt,ceu bilíofa ac cra(Ta ducens:nam & talía purgat, C)uanz: quam quum adeó uehementer operabítur utcruenta euacuet, tunc magis po . fit, Sue 387 b "" n 1 ; m 7 m, ^4 iH B. N M Im j AT ' p " H ^ BEER YO. | GENTAYRIVM | 51 EX esi | $68 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXLIIII, C rít.Saccus porro eius quum adfimilís (it facultatis, hoce(t,exiccatoríoe & abfterfo- ríz, X relíqua íam dicta pulchre efficere poteft. Cum melle ctíam oculís illinítur,: menfesqs & fcetum appofitus ín pefTo euocat, Sunt qui ipfum praebeant & ijs quí» bus neruiaffe&i funt,ut quí euacuet & deficcetinnoxie quaeímpleta funt, Optimi: etíam medicamentum e(tad iecínorísob(tructiones foluendas, Bonum quodplíez: níínduratoforís impofitum,& nihilo fecíus (i quís bibere fuftínuerit, | EX PLINIO, Purgataluum fuccus Centaurij mínorís drachmaíin hemína aqua cum exiguo falís & acetí,bilemq detrahit, DE CYAMO»-* CAP» CXLV» NOMINA, ev A Mo z Graecis, Faba Latínís dicitur, Officiínae Latinum nomen re; |tinent, Giermanis 25orrett appellatur, P FORM A. Sc Sola Fabaínterleeumina (ine adminiculo nititur, folio carnofo,Por ace fimilí, flore criftato,uerficolore,partím albo,partím purpureo, atrís quibut dam maculís notato,quas IVI, Varro lugubres uocatliteras ; filíqua plerunque fez mípedalí, fructu íntuslato humani unguís effieie, colorenon fim plící, fed autful- uo,autnigro, íam uero etíam herbaceo & coccineo: radice fingularí,líonofa, & ca- " " * , 1 * pillata fibrís . Quaehícà quibufdam, quafi noftranon effet uera Faba, afferuntut. argumenta, non tantí momenti [unt ut confutatione indigeant: conftat enim noz. ftram,eas quas ueteres illi adfcripferunt,haberenotas & facultates, Non tamenne. D gamus in diuerfis terrís maiorem aut mínorem produci pofTe, JE oS S. | Pafsím in hortis fata prouenit, L'zctatur loco pinguiísimo & ftercorato, TEMPVS | Floretaeftate, | TEMPERAMEN TVM, | Fabain refrigerando & exíccando ad medíam temperaturam propinqui(simé; accedít. Eftitaquefrigida & ficca ín prímo ordine, | VIRES, EX DIOSCORIDE. | Spiírítuofa, ínflans, concoctu pertinax, ínfomnía tumultuofa faciens, "Tufsita,. men confert,carnesQq generat, D'ecocta ín poíca, & cum cortíce comefta, dyfen te^ rías X ccelíacas fluxíones fiftít, V tilis contra uomitíones ín cibo fum pta. Minus: inflat príoreaqua in decoctíone cffufa . V írídis magís ftomacho nocet, plustg ín» flat, Farina eius per fe & cum polenta illita, ex plagainflammationes mitíoat, & cí catríces ad relíquí corporis colore reducít, Mammis ín quibuslacín grumos cogi, tur, &ínflammationelaborantibus auxilíat,lacg extinguít, Cum melle & fcenierg. cifarína furunculos, parotídasac fugillata oculorum diícutit, Cum rofa, thure, && ouí albo,procidentes oculos,ftaphylomata & cedemata com peícit, IVlacerataín ui. no fuffufiones &íctus oculorum fanat, Ad fiftendas fluxiones fine cortíce com manducata fronti imponitur, T'eftium ínflammationes ín uíno decocta fanat.Pue. rorum pubí illita díuíimpuberes feruat. Alphos exterít, Euulfos pilos ut non nu^. tríantur & graciles fiant;cortices illiti efficiut, Cum polenta;alumine & oleo ueterí illiti ftrumas difcutiant, Decoctum illorum anas tíngit, Factas ab hírundinibus fanguínis eruptiones, cortíceablato, Faba qua parte coharet díui(a, (i dímidía ape ponatur,compefícít, EX GALE-4 C D ces, Gad neruorü ueteres dolores,cum adipis fuilli uetuftate prodeft, Et per fe corz yuedia. Confolida J 2x : 2 200 PLANTARVM.HISTORIAE CÁP, CXLY, | EX GALENO. Caro Faba paulum quid abftergentis facultatis cotínet, ficut cortex adftríngen .— tis : idcírco medícorum nonnulli totam Fabam cum polenta deco&tam dyfenteri cís,ccelíacis X uomentíbus exhibuerunt, Porró ut edulium flatulenta eft, & co&tu. — diffícilís, ut(i quid aliud , Excreationibus quidem ex thorace & pulmoneídonea, — Vtmedícamentum ueró forís impofita fine mole(tía exíccat, In podagrícís ea (ae« — penumero ufi fumus ex aqua decocta, deinceps adipem fuillum admiícentes . Ad neruorum tum contu(iones, tum uulnerationes, farínam eius cum oxymelite ime ^ pofuimus, Ad eos quí ex íctuíam phlegmone occupabantur,cum polenta , Sed & telum & mammarum bonum e(t cataplafma , INam hz partes cum phlegmone tenentur, moderaterefrípgerariamant, maximécum mammze ex lacte ín ipfis con creto phlegmonen patíantur, Qyuínlac quoque ab eo cataplafmate extinguitur,fi- ' cutpuerorum pubes farína fabacea illita plurímo tempore glabra permanet. IVlaz nifeftefabacea farina cutis fordes detergere confpicitur, quod intelligentes mango ^ nes,acmulíerculzsín balneís quotidie hac utuntur, lllínunt praterea & hacfaciem quemadmodü ptífana:znam quae ín fumma cute emínentlentes exterit, & maculas uelut ex fole contractas, 1 | ] j | EX PLINIO, Faba hebetare fenfus exiftimata,ínfomnía quocp facere. Solída frícta, fernenstg | inacríaceto coníecta,tormínibus medetur. In cibo freffa, & cum allío cocta, con- tra deploratas tuífes fuppurationestp pectorum, quotídíano cíbo fumitur:SC com^? manducata feíuno ore, etíam ad furunculos maturandos difcutiendósueimpont tur, & ín uino decociaad teftíum tumores & genítalium , Lomento quoq ex ace? to decocto,tumores maturatatqy aperit, Item líuoribus,combuftís medetur. V odi | eam prodelfe, autor e(t M, Varro. Fabalium etíam filiquarum cinís ,ad coxendi tíces decocti ad tertías fi(tuntaluum, DE CONSOLIDA MEDIA* CAP* CXLVIx |» NOMINA, | E ENTER multasalías herbas quibus uufnera elutinandi facultas ineft, 8 jj hzec cuíus pícturam damus cónumeratur, Hínceft quod uulgus herba | Guloe guiisel nuncupatur. | FORMA, 3 Caulem habet quadrangulum,lanuginofum,ex qtro per interualla folia bína ex-— fingulis geniculis ín extremitatib.lacíniata, Vlenthze fimilía emícant. A medío cauz. lísad faftigium ufgrex fingulis folíorumalís,flores fex autfeptem ín purpureo ccez rulei exeunt, Radix illi fabeftlignofa, quae multas à fe exiguas radices capíllamenz - torum ínftar per terram latéferpentes propagat, ] 1 LOCVS, Paísiminpratisnafcitur, — TEMPVS, Floret copiofe IMlaío menfe. ens TEMPERAMENTVM. ^ Guftuadftríngit & amara eft,ut calidam & ficcam eíIenemo dubitare pofsit, "IR ES, Vulnera elutinat,Sanguínis grumos ex cafu; uel cóotufionib, coactos ín corpore: | diftjcit. CONSOLIDA MEDIA. j ; X MT J/ 291 392 PLANTARVM HISTORIAE CAP CXLIVI . c dífijcit & diffoluit , Praefens remedium eft aphthis & ulceribus ín ore ferpentibus;. Decoctum eíus tumoríbus illitum eos difsipat, V fus etiam eius ad íntertrígines,ul. cera pudendorum, & ínteftínorum exulceratíones prodeft, DE CANNABE-» CAP» CXLVII- NOMIN A. | ZANNABIZ COirzcis, Cannabis Latínís, Barbaris & uulgo Canapus di^ cea citur, Germanis autem D?anff. d GENER A. ! | Puer Cannabisduofuntgenera. Vna enim fatiua e(t, quam Greci soispi- 9» quod magni ínuita ufus fitad robuftifsímos funes texendos , Germanis $4» mectoanf dicitur, Altera fylueftrís, quam Latíni Termínalem uocant, Germani voilben Danff. | euturéspod FORMA, SalinaCamabis — Satitta Cannabis folía fert fraxino fi milía,erauís odorís,caules longos,inanesqg, Sylusstris. femen rotundum, Sylueftrís ueró uírgas fundít Altheze f; miles,nieriores, afperioz res Gc mínores,cubitali altítudíne. Folía fatiuze fimilía,afperiora & níeriora. Flores fubrubeos, Lychnidi fimiles , Semen & radícem Althez fimilia , Eius eífioiem ui dere nobís nondum lícuiít, | LOCVS. | Batíua,ín locís cultis fata prouenit, Sylueflris ín fyluis & afperislocis, Apuleiodg te(te;jíuxta femítas X fepes nafcitur, | TEMPVS. Herbaad ufus medicos carpitur dum maximeuiret , Semen autem eius, Plinio: D autore,cum maturum eft,id quod prope autumni zrquínoctíurh accidit, TEMPERAMENTVM,. Admodum calefacit & exiccat, VIRES EX DIOSCORID E. Datiuae maíorí copía fumptum genituram extinguít, Ex uirídi autem fuccus ex | preífus, contra auríum dolores utiliter inftillatur. Sylueftrís radix decocta íllitatg, | inflammatíones mitigat, Tumores difcutit,& callos dífijcit, Huius cortex texendis ; funibus utilíseft, | EX GALENO. : | Cannabis femen flatus extínguit,adeoQg deficcat,ut fi plufculum edatur genítu, | ram exiccet, Sunt quí ex uirídi fuccum exprimentes, ad auríum dolores ab ob(tru- Cione,ut mihi uídetur,natos utuntur, Semen etíam cannabinum difficulter conco quítur, ftomacho & capiti aduerfatur,prauosq; humores creat. Admodum excal-- facítídeog caputaeftuofo ac medícamentofo halíru furfum miffo tentat, EX PLINIO, Semen Cannabis extinguere genituram uirorum dícitur . Succus ex eo uermi^ culos auríum, & quodcuncp animal intrauetít, erjcít, fed cum dolore capitís . T'an- tadp uis ei eft,utaquae infufa,coagulare dícatur, & ideo iumentorum aluo fuccurrit pota ínaqua, Radix cotractos artículos emollít ín aqua cocta, Item podagras & fi, - milesimpetus. Amburftís cruda illinitur, fed (zepius mutatür priufquam arefcat. * EX SYMEONE SETHL Semé Cannabís comeftum idem nocumentum quod Coríandri affert: immo díceením fi eftur, ut íllud,deliríü facit. Folía uero arída pota, uelutifarína, aut ma» ' gis pro potione hzc farína exíccata, ebríetatem quandam hofpitalem facit, & quae ab hautíente non fentiíatur, Apud Arabas enim pinfitur, fubigitürue pro uíno, & inebríat, Deficcat uero femen genitale ut Caphura, | ÁPPEN- €^ Qv ea P4 pu. ma anf. 9« CANNA BIS SATIVA $ ji i ( 394. PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CXLVII, C APPENDIX. Quum ex iam dictis coftet Cannabínum femen caput facilé tentare, atqueadeo Lzdere, imprudenter faciunt, qui uulgi errore fequentes,ín morbís,íjsGg maximis; capítis, ex hocfemine confecta ííu(cula zerotantib, magno eorum malo exhibent, 1 LI DE CARDIACA* CAP» CXLVIII» | NOMINA, | «3 vo nomine herba haec ueteribus fitappellata,nondum nobis conftat, $54 j Noftri tamen temporís herbaríj Cardíacam uocant. Germaní Det. V e uc | gípan/ ober Dersgfeert. Cardíaca ueró hauddubié à recentioribus: [2-4 8 nomínata eft, quod cordis palpítationi , quam illí perperàm x«jduodi, appellant, mirifice conferre uideat, Alía eft haec à Ballote,de qua fuoloco díxímus, FORMA. Cardíaca caulem ex fe mittít quadrangulum, eeniculatum, niorum: folía faci! niata,niera,per interualla in caule ex fingulís eeniculis prodeuntía: flores ín can dído purpureos orbículato ambítu caules círcumíacentes : radícem luteam, íntor tam,capillamentís fibratam. LOCVS. Paísím in ruderibus & circa fepes nafcitur. » TEMPVS, lulio menfe oribus abundat. TEMPERAMENTVM, Amara admodum exíftít, uthoc nomíne calidam effeín fecundo ordine, & fic cam ín tertío conftet, 1 , VIRES Recentiores recte contra cordís palpitationem, conuulfionem & refolutionemt: códucere tradunt:poteftením quum amara fitherba,fua caliditate & ficcítate crafz. Íoshumores quí inuenís & alíjs partibus, neruofis potiísimum,funt, incidere, exz. tenuare & diícutere, Hac etíam ratione morbo comiítíali confert, urínas mouet, &b menítrua educít;alíasq facultates quas Galenus libro quarto de fimpl.med. facult.cap.xvij.amarís tribuitobtínet, DE CARÓ, um cm e d Mem - - à i£feo&mid. DE CARO» CAP» CXLIX» 397 a / NOMINA, EA Poz Grecis, Caron uel Careum Latiínís,officinis Carui nomínatur, Ceu. WW Germanis &OattEimid) / ober YOyfentimel dicitur, A Caría forté Cecaunde x dreoione,in qualaudatífsímum naícitur,appellationern accepít. Man OO FORM A. aules emittit quadraneulos ab una radice multos, folía Staphylíni, flores can ' dídos, &cín caulíum fummo femen angulofum ac copiofum , radicem oblongam & luteam, LOCVS,. Paísim ín pratís Giermaniz noftrae prouenit, Optímum tamen eft quod in Ca. ria,ut diximus,nafcitur, TEMPVS . lunio menfefloribus & femine pregnans eft. TEMPERAMENTVM, Cari femen calfacit & exíccat tertío quodammodo ordíne,moderatéacrem qua. litatem pofsidens, VIRES. EX DIOSCORIDE. Semen Cari calfacit;urínam cít,(tomacho & orí oratum accómodumQ. Conco- ciones adíuuat. Antidotís &oxyporis utiliter mifcetur, Anifo proportione refpon dens, Radix elixa Paftinacae fylueftrís modo edendo eft, | EX GALENO. FHlatus extinguit & urínas ciet,non (emen tantum fed & planta, DE CARYO PONTICO» CAP» CL» NOMIN A. L]A P Y A rola Aezifonpve Cirzecis : Auellanze nuces, & Praeneftinze La^ aulane: "e SA tinis, Doa(elnug GCrermanis nominantur, Pontíce autem uocantur, Pontice quare Ww Piquod-in Afiam Girecíamqgé Ponto uenerunt, Paru, quod Iuglandi, wcae. j bus mínores fint, | Parie. GENER A, Duo eius funtfaftioia, Vna enim eftfylueftrís, quam priuatim Germaninoftrí — Da(tnuf nominant. Alteraueró urbana feu domeftíca, quam i]dem X otnuf/o- Leer A enu appellant. iz FORMA. Corylusarbor in qua Auellana nux prouenit, caudice eft multis inferné (tolo, contw, "Dibus fruticante,fuperné ramís brachíato,uirgis breuibus, fine alarum finu enodi, bus, crafsitg nonullis, folíjs ab una parte nigris, altera ueró fübalbís, per ambítum - ferratis, materiaadmodum lenta,cortice fummo tenui, pinguí,maculís albis uario, medulla tenui & flaua , INon floret, fed floris uíce quídam in eo peculíares compa- &ilí callo racematím cohzerentes,& ueluti preloneí uermes fingulari pedículo pen files uli erumpunt, quí ineunteuere dehífcuntac defluunt cum folia profilíunt, ac 14i. :tum calyculacea tepumenta totídem fummatim fimbríata, quot tuli fupra pedícu- lum exeunt,eorumq fingulis nuces fingulz infunt, Domeftíca non differt à fylue- Donftica, ftrínifi quod etus folium maíus, & caudex proceríior, melior fructus, rubra mem. branainclufus, | LOCyS Giaudetargillofis & uliginofis locís: nafcítur itaque in plano , INemora etiam & montes Corylis ueftiuntur, TEMPVS, —. Autumnoleeuntur Auellanz nuces, ! TEM- ; bafdnug. ve a 3j - i-— X My D— GRSA Det. M E zi EA NS S " m^ —] ACUN SRCOWNCN : DeL ASUUESNOA NES - WS S E i ^V Y. - M— " " ul N oM U [ » x p * / ! Dy N Li INC SYN : s AVELLANA. SYLVESTRIS. WX SN "e — : E" ^ AVELLANA c DOMESTICA - 400 PLAENTARVM HISTORIAE CAR CL || TEMPERAMENTVM, "Tum cortex,tum planta,tum fructus guftanti aufterior quàm ugfans apparet, plus itaque habet eflentíz terre(lrís & fríeidze . Symeon Sethi calidas & humidas efTe Auellanas afferít. c VIRES. EX DIOSCORIDE,. Stomacho aduerfantur Auellanze, Trítae in aqua mulfa,& pote ueterem tufsim fanant, Toftee uero &cum exiguo pípere comeftze deftíllationem maturant. T'otze crematae,tritae cum axungía aut euo urfino & ínunctz alopecías explent, Ferunt ' aliqui ufta earum putamina , & ín puluerem redacta cum oleo ceefiorum oculorü pupillas infantibus denierare,perfufo fyncipite, EX GALENO, Valentiores funt Auellanze quàm luglandes:nam denfior ftrictiorGg his e(t fub. ftantía,ac mínus oleofa, Caetera magnz nuci fimilía funt, EX AETIO, | Auellana,que &INux pontícanuncupatur,quod ín Euxino ponto frequens fit, praeter quod frigidior, aufteríor, terre(triordg eft, in reliquís Iuelandi afsimilatur, Comefta dolorem capitis ínuehít, EX SYMEONE SETHL IVlaeis nutriunt quàm luglandes nuces, difficilíusg; cocoquuntur , Inflationes faciunt, S ut quídam aiunt,íeiunum ínteftínu laedunt , Facilius autem cocoquun- tur,mínusq uentrem fiftunt,fi ínteríor earum cortexabíjcíat. Dicitur quod fi quis ante reliquos cibos cum ruta fumpferit,huic necs moríus,necy uenena officere illo díe poffe,&t ícorpionesab ipfo fugere . Bumptae cum carícís, íam à fcorpíone ictos p iuuant, Adaciditatem à nigro humore excitatam omnino confert, DE CENTVMMORBIA» CAP» CLD NOMINA, z"3 vrc herbzsutalijs multisynomealiud ímponere nonlícuit,quàm;,quo J uuleó hodieappellari folet, Centummorbiz , Sícautem hauddubiéà : chirureis, quí illa quotídie utunt,à mírifica fua quam ín plurímíis ulce; | $19. ribus medendiís obtinet facultate, dicta e(t, Sunt qui à folíorü fimilítudi - Biwmmdarie. neque nummi fpecie referut,[Nummularià uocant, À nónullís Hírudínaria,quod ^ paísim terrze hírudinis inftar affixa (it, dícitur . Necdefunt qui Serpentaríam apz^ pellent, quod compertum fitferpentes hacherba fi uulnerentur fibí mederi , Gierz — maníce J£ qeltraut/ooertlein T (atersunq/ober D(ennigtraut nominatur, FORMA. Serpít per terram,exiguísQy radiculis écoliculisatís prodeuntibus nititur, Folía habet ex utrog caulislatere rotunda, pínguiadg;flores luteos, | Centummorbia, E unde dicla, LOCVS, : Prouenít ín locis humidis,potifsimum uero circa lenta, TEMPVS Maio menfe apparet, lulio autem floret. ; | ?^ TEMPERAMENTVM, : ! "s " Giuftu admodum adftringit, uthínc conftet fecundi aut tertíj ordinis exiccane - tium efle herbam, Á i VIRES, . Huíus flores &folía tríta adeó deficcátad(trínguntg,ut quzuís ulcera olutínare ^ ualeant. IdeoG pota cum uíno dyfenterías,uentrís ímbecillitates,fluxusq; ac humiz ditates fanant , Cataplafmatis rítu illita ulcer putredínofa íuuant , Profunt etam adían, 40 . A PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXLI, C ad fanguinis reiectiones,profluuía muliebria, & ad omnía interanea uulnera & ul cera, potifsími pulmonis , Externis etiam ulceribus fumme confert, fi uinoin quo herbahzc decocta eft,lauentur atque abftergantur, DE COCCIMELEA-* CAP*- CLID NOMIN A. EROKEIMHAEA Gracis, Prunus Latínís & officinis, Giermanis eiusar- i99 borísfrucus Dflaumen/ober o:umen dícuntur, LA GENER A. FORMA. : . Prunusarbor eft radicibus fummo cefpite uagantibus paucis,caudice fubrecto, Ícabro, multis brachíato ramiís , folio ex oblongo feré rotundo, per oras minutim. ferrato,flore candido,foliato;pomo carne cute ueftito,ofTe intus duroín quonuz? cleus íncluditur, : LOCVS, | Satíua Prunusin hortis nafcitur. D'amafcenain Damafco Syriz, à quo cogno; ^ minata funt, Sylueftrís autem pafsím ín fepibus reperitur, TEMPVS, D Satiuainzítate poma fua profert,fylueftrísautem autumno, TEMPERAMENTVM, Satiuce Pruní fructus mediocriter humectant & refrígerant , Sylueftris adfirin: eunt,utfufius ex eorundem facultatibus innotefcet. VIRES. EX DIOSCORIDE. Eíus pomum eftur,ftomacho tamen aduerfatur. Aluum mollit, Syríaca autem. pruna,& pracfertím in Damaíco genita, exíccata ftomacho utilia funt, & aluum co 1 hibent. Foliaín uino decocta & gargarifTata columellam, eingíuas & tonfillas fluz- xionelaborantes reprímunt, Praftantidem & fylueftríum Prunorü fructus cum. maturuerunt ficcati, Cum fapa decocti (tomacho utilíores, € ad cohibendam al uum aptiores redduntur, Gummi Prunorü glutinat, Potum ín uíno calculos con terit, Ex aceto illitum,impetioínes infantium fanat. EX GALENO. Pruníi fructus uentrem fubducít, recens quídem plus, arídus ueró minus, Cae terum Diofcorides, haud fcío cur, Pruna D'amafcena ficcata uentrem fiftere aít, quum tamen & ipfa palàm etíam fubducant,minus tamen tjs quae ímportantur ex. Ibería, Damafcena quidem magísadftringunt: at quae Iberia fert, dulciora funt, Quin & ipfzearbores fructibus proportione refpondenttmínus ením ad(tringunt quz ín Ibería nafcuntur,magís uero que Damaící, Porró ut ín fumma dícam,quaz rum ínfolíjs autgerminibus adftri&tío quzdam íneffe apparet manifefta, íjs decoz ctis phlegmongin columella auttonfillís exiftentes colluuntur, Sylueftríu fructus euidenter adftrí&torius eft, uentrem fiftíc, Giummi autearboris funt quí dicant cum uíno potum lapides confringere,cum aceto ueró puerorü fanare ímpetigines, Acfi id pracftat, clarum eftíncidendi tenuandit illí facultatem íneffe , Raro frw &tum huncaufterum aut acíidum,aut omnino íniucundum ínuenias, ubi exactam mat -—— — mmm r* ZU t M f) (fi iM NM [o T IL. Hn nm 1 [5 5 i S E ; 2 E T x - m Pu etui AN ATACAR PDAS SISSE Mes Rn SUIS ESSEN P ES : AT PEN EE EMEN. bee SES PRVNVS. SATIVA, RRSN ——— M ÁÉEM Axxenc mc su E cx T CE —M— CE EE - er s SUC Y ' E ,j NM Pw: 3 e : — tuas" (/ m" DNE ES a p - ox Ra D » NI v4 " PLANTARVM HIS$TORIAE CAP, CLII, 405 P n maturitatem fuerit affecutus , Priufquam ením eó perueníat,nulfus eft fermé quí mon acorem,autacerbitatem prae fe ferat;eft quí & amaritudinem, Proinde ex hoc "fru&u minimum alimenti corpus accípit, Verum quum humectare & refrigerare "mediocriter uentrem ftatuemus;utilis erít: quem fubducít humiditatís & lentoris fuieratía, Prunis porró zequeacficubus conceffum eft,ut uel exíccata utilía perma "neant, Damafcenis prímalaus bonitatis magna homínum opinione defertur, Pro "xima fjs qua ín Iberia & Hifpanía proueniunt, Probatifsíma in Damafcenis funt, — qua cum medíocri adftríctione magnalaxag funt, At parua, dura, acerbagg & ín "cibo permolefta , & uentrí fubducendo minus idonea, cui officio Iberíca maxímé "coueníunt. In melícrato plus mellis habente,abundé uentrem molliunt,ctíam(i fo» lacomedantur,& multo magis fi melícratum ipfum fubforbeatur. EX PLINIO, Pruni folia decocta tonfillis, eingíiuis, uuze profunt ín uino decocta, & fubinde ore colluto,]pía Pruna aluum molliunt. Sylueftríu quidem Prunorum baccz,uel radice cortex, ín uínoaufterofi decoquat, ítaut triens ex hemina fuperfit, aluum S tormina fiftunt , Satís eft fingulos cyathos decocti fumi , Et in ijs & fatiuis Pru. nis eftlimus arborum, quem Girzeci Lichenaappellant, rhagadijs & condyloma: tis mire utilís, DE CONIO» CAP» CLIII- NOMINA. | jo NEION erzcé, Ciícuta Latinis & officinis, Germanis YOutterlíng/ "e TOunot(berling/Gxditling/ ober YOdterid)/ quafi tyrannus dicitur, 24 quod fcilicet Uere PUMA intra corpus fumatur., Hínceft quod e Arhenienfes eius fücco ín interímendo fapientifsimo philofopho So- trate, quem falfo Anytus & IMlelytus quafi parum recte de Díjs fentíret, accufa "runt;ufi funt, | 2. FORM 4A, Caulem profert geniculatum Foeniculi modo, magnum , Folia ferulze, uel, ut - Plinius aít, Coriandro fimilía, anguftiora tamen & graueolentía, In cacumínibus adnafcentes ramulos & umbella, Florem fubalbum, femen Anio fimile, albídíus "tamen, Radicem concauam nec profundam, LOCVS. Paísim in pratis,locis incultis & umbrofis nafcitur, A4 TEMPVS. - lulio menfe flores & femina profert, TEMPERAMENTVM. | Summam habetrefrigerandi uím Cícuta;atqueadeo uenenum eft, s. |. VIRES. — EX DIOSCORIDE. Interletalia connumeratur Cícuta, fua frigiditate enecans. Remediío eft meraci -uiní potus, Succus exprimitur ex eíus cacuminibus contufis, priufquam femen & 1 comaarefcat,expreffusdrin fole denfatur, IVlultus aridíad medendirationem ufus — eft. Miifcetur utiliter collyríjs,quze leuandi dolorís oratía adhibentur . Flerpetas 8 —eryfipelata illitus reftinguit, Herba cum coma tríta teftibus circunlíta,libídinum infíomno imaeínationibus auxilíatur , fed cenitalía íllítà refoluít, lan euídaQ red. - — dit, Lacextinpguít,mammas ín uiroinitate íncrefcere prohibet , Puerorum teftícu — los tabefcere facit, i ! j EX PLINIO, Cícuta uenenum eft, publica Athenienfium pcena ínuifa, ad multa tamen v- uus non omíttendi , Semini & folijs refrigeratoría uís , quze fi enecat, íncipiunt B | Lu algere t AT us f e eR / DS LA QUT " y TT / IAM T AS LA e RU Í dà : f, MR UA) ( 7 A LA t ^ PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLIII. 407 [oereab extremitatibus corporís , R'emedío eft, priufquam perueníat ad uitalía, inatura excalfa&toría. Sed ín uíno pota, irremedíabilis exiftimatur . Succus ex^ mítur folijs lloríbusggitunc ením maxime tempeftiuus eft & melior. Semine trí. xpreffus, X fole denfatus ín pa(tíllos,necat fanguine fpiffando. Faecaltera uís, "Etideo fic necatorü maculz ín corporibus apparent. Ad diffoluenda medicamen. tautuntur illo pro aqua.Fít ex eo ad refríioerandü malagma, Praxcípuus tamen eft urcollyrijs,& alíosomnes rheumatiímos cohibet. Folía quoq; tumorem omnem oloremt& & epíphoras fedant. Anaxilaus autor e(t,mammas à uírgínitate illítas, emper (taturas, C) nod certum e(t,[ac puerperarum mammis impotita extinguit, ueneremq te(tibus círca pubertatem illíta, | DE CYNOGLOSSO OFFICINARVM» | G/X Rib/edtitL | | NOMINA. YNOTAQZZON gQrace,latine Lingua canína : officinze graecam ap- 9S pellationem retínuerunt, Germanice Douribfisung appellat, Animade x Juertendum tamen nos non temere adieciíTe officinarum : neque ením | £j Diofcorídis damus Canínam linguam, quz uídua caule eft;& uiribus "etiam ab hac noftra díuer(a, E. d FORMA. REY UN ; "Caulem obtinet cubitalem, & interdumlongiorem, hífpidum, furculofum:fo^ iaangufta,praelonga & lanugino(a;non uenola,molliatg:lorem prímum purpu- 'um,deín ceeruleum, (tamina habenté purpurea : radicem oblongam,& profun. déterram penetrantem, | Ec LOCVS. — Pafsim circaitinera prouenit, 3 | - TEMPVYS. - Iunio & Iulio menfibus floret. | | : | | TEMPER AMEN TVM. 7 Recentiores herbarij fríeidam & (iccam effe ftatuunt ín ordine fecundo, ! VIRES . : Oris & alijs maleficis ulceribus medetur. Dyfenterize etíam prodeft, Debet ita, milibus morbís, Auxilíatur etíam gonorrhcez & deftillationibus : atque hinc eft - quod catapotíorum compofitioni, quorum nomenclatura eftad omnes mor bos catarrhí;aut de Cynogloflo;admilceatur, DE- CNICO, que illius herbe ufus effe in omnibus ulceribus, uulneribus,fcabie Flifpanica, & (i^ ad cohibendas epiphoras aeftiuas,oculorum( dolores fedandos circunlítus, Mlifce. Lingta canina. Diofcoridis Cys nogloffon. Catapotia de Cy togloJJo. CYNOGLOSSVM . » V Éunbgsung, OFFICINARVM, &Gibet gartenfaffean. CARTAMVS$S' n DE CNICO» CAP» CL V» ; NOMINA. ze] s1K oz erzcé, Cnícus & Cnecus latíné nominatur. Officine Carta (wu mum & Crocum hortenfem appellant, Germani YDiloen garteifafe NE ran /addifferentiam Atractylidis,de qua fuprà dictum eft, : FORMA Folia babetoblonga;incifuris diuifa;afpera;aculeata, Caules cübítales,in quibus capíta olíaze magnitudine, Florem fimilem Croco,femen candidum & rufum,ob, longum,angulofum, ! Cartanus. Crocus bor- Ps tenfis. LOCVS. Nafciturin hortís & agris fatus, TEMPVS Floretlulio & Augufto menfibus;acfubindefemen etiam profert, TEMPERAMENTV M, TTertíj eft ordinis excalefacientium eíus femen, fi quísforis eo uti uolet, VIRES. EX. DIOSCORIDE, Huíus floreutuntur in obfonfjs.Semen tundi£ & ex eo exprimit fuccus qui cum hydromelíteaut gallínaceo fure datus aluum puroat, Stomacho tame adueríatur, Fíuntetíam placentze quz aluum emollíunt,fi fuccus eius amyodalís, nitro, anífo, & mellí cocto mifceatur. Oportetautem ante coenam in partes quatuor díui(as Iu elandis nucis quantítate duas aut tres fumere, Eas hoc modo conficere oportet. Su matur Cnici candidi fextaríus, amygdalarü toftarum & decortícatarii cyathi tres, anifi fextarius unus, aphroniítri drachma una, carícarum triginta carnes , Seminis fuccuslaccogit,S&c ad foluendum aluum efficacius efficit, ( EX GALENO, n Cnícdfemineduntaxatad pureatíones utimur, DE CENCHRO»- OCAP» CLVI- NOMINA. ) " " R7 Nilum ute gà P dediciunm,-— Li IAMBEN, FORMA. UNA Framenti genus ftípula cubito altiore, eenículata, folio arundína; ceo, femine ín iuba teretí & pendulo, folliculo conclufo, radíce numerofa, capilla: ta, ac multiplici frutícante culmo, | LOCVS, Satum ínaruis prouenit.In frigido & aquofo folo príus ferendum, poftea ín ca lido praecipiunt, Giaudetfololimofo uliginofoG, TEMPVS Augufto menfe demetendum., | TEMPERAMENTVM, | Mlilium prímo ordine refrígerat,exíccatautem tertío exoluto, aut certe fecundo intenfo.Paululum etíam tenuíum eftpartíum, —— VIRES, EX DIOSCORIDE, linus czterís frugibus alít, In panesautem coactum, aut tanquam puls confe; cum aluum fiftíturínam autem mouet, T oftum uero faccis inditum & fomentilo coappofitum,tormínibus & alijs doloribus auxílío eft, EX GALENO, Milium-utferculum comeftum inter omnía frumentacea edulía minimu nutriz : mentí confert, Sed & uentrem deficcat, Porro forísímpofitum ín facculís idoneum | e(t fo; | 412 PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CLVI, € eftfomentum fjs quae cítra morfum exíccari poftulant, Cataplafmatis etiam modo illitum exíccare poteft, attamen admodum fríabile eft , proinde difficilis eft eius in Panitexmlio, cataplafmatis ufus . Panis ex milio exieui eftalimenti & refrigerantis, Conflatin fuper prearídum & inftararenulzaut cínerís fríabilem effe:caret enim penitus elu tínofo pínguí:íure ítaquealutrm humentem deficcat. IVlilium tamen ad omnia pa- nico pra'ftantíus,nam & fuauíus edítur,facilius concoquítur, uentrem minus co hibet,ac magís nutrít. Huius farínam lacti incoctam efitant, ueluti trítíceam aeríco Ix:carumt eft id edulij tanto quàm illa que per fe fola fumuntur melius effe;quan tolac milij naturaad boni fucci procreatíonem, aliatg omnía emínentius habetur, Dicoautem alía omnía,concoctionem,uentrís fübductionem,in totum corpus die (tributíonem,adcoGiípfam in edendo fuauítatem acuoluptatem,. EX PLINIO, ! Milio fititurafuus,difcutiuntur tormina,in quem ufum torretur ant, INeruo- rum doloribus & alíjs feruens ín facco ponítur,neque alíud utilius, quoníamleuifz fimum mollísimumQ eft, & caloris capacifsimum , Itaque talis ufus eíus eft ad o- mnía quibus calor profuturus eft, Farina eius cum pícelíquida;ferpentium 8 mul tipedae plagís imponitur, | EX SYMEONE SETHL Difficulter concoquitur, uentrem fiftit, parum nutrit. Iuuateos qui refrigera, tionc & exíccatione uentriculi índigent,Sumptum cum lacte, uel amyedala thafía facilius concoquítur,& humidus fit, AS DE CRAMBE SATIVA» CAP» CLVII» D NOMINA. Ef RI PAMBH A440 prece, Brafsica fatiua latine, officinis & uulgo Caulis; (Ew GermaniceA él appellat, Crambe Grecís dícta cenfetur quafi seeza& 3| quod pupíllasoculorum, quas Greci sópee uocantobtundat,hebetettg, 453 In qua certe fententía fuiffe Columellam hoceius de cultu hortorum carmen te(tatur: ^ LJ L] . 4 EJ ? JNuncuetiat quaruis oculis inimica Coramble, Attici integro nomíne s5ets&w protulerunt, alio fed potiore etymi fenfu, quafi »669 dp6s, uel rectius ai»i6s, id eft, crapulce fatietatitg contraueniat , INam uíno ad. ucrfatur,ut ínimíca uitibus, Antecedens ín cibís ebrietatem arcet; X poftea fumpta crapulam difcutit, | ' GENER A, Etfi plurima fint Brafsicze genera; ut ex ueteribus rei rufticze fcriptoribus liquet; quatuor tamen duntaxat, quz hodie ufitatze funt, producemus:quarum una Grae. Brafiicaleuis, cís Ae, hoc eftleuis nomínatur,orandibus & latis folijs, caule magno : Giermanís b:citer ober groffet Al uocatur, Altera crífpa, quacà fimilitudírie apíj euvoed'üe, Api, ideft, Apiana nuncupatur, Vulgo crífpus caulis, Germanícé fraufer 2A 90, Ter Crane, tía propríé uocatur Crambe,mínutioribus caulibus,& tenuíoríbus folijs, floreIt teo, Giermaníce Elcíner 2A 6L/ utab alijs difcernatur, nomínari poteft;aut fimplici, capitata, ter &C ineadiectione A 6L. Quarta feísilis eft, folio & capite patula, Vulgus capu tos caules,quaf(i capítulatos appellat,quoniam in capítis formam extuberant, Folía enim horum ín orbem elomerantur, exteríus callofa & perambitum rugata, mul tísintus carínarum uolumínibus, externís femper ínteríora complectentib, Hue alludentes Germani Cappifttaut uocant. INonnullíà candorefoliorum Brafsi, camalbam, & caules albos appellare maluerunt, Hoc genere Brafsica: ín plerifque | yin | Germa^ |. BRASSICAE TER E Lo lene Sol. | TIVM GENVS$ uu 5 24 NA . mU IN d "t d ; 7 y AN BRASSICAE QVAR fappifraut TVM GENV$S | PLANTARYVM HISTORIAE CAP CLVIM. — 417 Germanic partibus, Boioaría potiísimum, peri ntegrum anni currículum quoti, "die uictitant quod illíceíus prouentus fit uberrímus, E | FORMA. Cauleeft Brafsica Teuiter rubente;craffo,folío pregrandi,carnofo,ex czfio can» "dícante,ín fatus utríncp diffufo,promínulis uenarum torís fruticante,cyma patula, floretumluteo,tum albo;femine in filíquís, | LOCVS, -Inhortis hodie pafsim proueníunt Brafsice, Frígidis uero & pluuijs regionibus politío carundem optíma, 3 TEMPVS. : Augufto menfe potifsimum florent,ac (abinde femen etiam proferunt, TEMPERAMENTWY M. - Brafsica tum manducata, trm foris impofita exiccat , Síccauero & calida! prímo "erdine, ! | B | NIRES$ EX DÍOSCORIDÉE. | fal Brafsica'fatita aluo eftídonea,fileuiter feruefacta edatur, Percoctaueró aluü ft fiit, Simulto magis bís cocta; & in líixiuio decocta, E ftíua flomacho nocet & acrior —eft.In Aeeypto propter amarítudín£ nó e(tur, Obfcuritate uífuslaborantib.&tre, zamulis comefta auxílíat. A cibo (umpta ex crapula & uíno noxas reftínguit, Cyma Is ftomacho utilior,fed acrior, & ad cíendá urina ualidior, Códíta fale ftomacho imica eft, aluumq coturbat. Crudus eíus fuccus cü iríde & nitro deuoratus alui mollit, Ci uíno potus uiperari morfib.fuccurrít, Cum Feenigreci farína, podagrí. [ais XGrtículortt doloribus correptis,ulceribustg fordidis &uetuttis illitus prodeft, Üaput pureat perfe naribus ínfufus, Mlenfes ducit cum lolíacea farína indítus, Fo xerfe aut cum polenta tríta,omnibus inflammationibus & cedematís coferunt, Erylipclatis,epinyctidis & leprís medent, Cum fale carbunculos rumpunt, Capil Lorum íincapite deluxü retínent, Coctaautem & mellí míxta perd paícen- bus malis opitulant, Cruda ex aceto comefta lienofis profünt, Mlanfa ueró deuo- fucco uocem amifTam reftítuunt, D'ecoctü eius potum, aluum & menfes mo- utt, Hlos poft conceptione ín peffo fubditus fterilítate facit, Semen eius, pracfertím "quz ín Aeoypto nafcitur, potum lumbrícos pellit, In antidota coelíacorir additur. D iem lentíoínesq expureat, Cauliculi uirides cum radice crematí,& adipe porci "uctufto exceptí,diuturnos laterum dolores impofiti mítigant, ZI | EX GALENO. OU TR ? Brafsica efcufenta deficcandi uim habet tum efa, tum foris impofita; non tamen tiam admodum acrem, Alioqui GC ulcera glutínat,& maligna ulcera fanat. Przete- i phleemonas íam índuratas, ac xgré folubiles, & id &enus quoque eryfipelata, adem facultate epínyctídas & herpetes fanat, Habet quiddam etiam ín fe abfter- um, quo lepras curat , Porro femen eiuspotumlumbrícos ínterficit, maxime Dralsicoe A ceyptíae, quanto ea fcilicet temperatura ficcior eft.Sané amarze qualita Ltis partíceps femen eft, icut uidelicet omnía alía medícamenta quae ad lumbrícos Jidonea funt, Secundi eandem facultatem ephelidas, lentigines, & quacuncpalía emodiciabfterfione poftulant;adíuuat, Caules Brafsíce combufti,cíneres efficiunt modum deficcantes,utuídelícet iam &adurenté uím partícipent, Hacratione eí erem adipem comifcentes,ad inueteratos laterum dolores, & fi quid eíus fuerit | veris;adhibent, Nam ualenter dígerens medicamentum efficitur, Brafsice quo- € fuccus purgandi quandam uim obtínet: contrà folidum eius corpus ficcitatís tione cohibere magis quàm incitare deiectionem poteft, Proinde quum expel. aluí excrementa propofitum erit, ahenoín quo elíxa unà cum aqua fuít, pro. pius admoto, ipfam eximere confeftím;uafculoG ín quo paratur, oleum cum aro P — € X ) Íníjce. 418 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLVII, C ínfjcere oportebit, Athument£aluum ficcareuolentes,quum mediocriter buljffe: uidebitur, priore aqua effufà repentéalíam calentem ínijcímus, acíta rurfusinea difcoquímus ufquedum tenera flaccídats cuaferit. | : EX PLINIO. i Cato crifpam maximé probat, dein leuem grandibus folíjs, caule magno. Pr deíle tradit capitis doloribus,oculorü caligini,fcintillationibusq uel ftomachi do; loribus,crudam exaceto &melle,coríandro,ruta,mentha,laferís radicula, fumpta. acctabulis duobus matutino. Tantamty effe uim, ut qui terant haec, ualídíores fie ri fefentiant,Ergouel cum uínotrítam,forbendam, ucl ex olei intínctu fumendàá; Podagrac autem, morbísQy artícularíjs íllini cum rutze,coríandri GC falis mica, ho£ dei farína. Aqua quoque cíus decocta,neruos artículos( mire iuuarí.Sí foueantur uulnera & recentia & uetera, etíam carcinomata, quceenullís alijs medícamentisfa nari poffunt, Fouerí príusaqua calidaíubet, & bis díe trítam, imponi. Síc etíamHt (tulas eluxatas, & tumores reuocarí, quaque difcuti opus fit. ]níomnía etíam; uie ilíasty tollere decoctam, fi feiuni edantquamplurímam ex oleo & fale, Tormína fi decocta iterum decoquat;addito oleo & fale,cumíno;polenta.Sí íta fumatur fine. pane,magis profutura. Inter reliqua bilem detrahit per uínum nigrum pota. Quín & urínam cíus qui Brafsic& efitauerit, afferuari iubet, calefactam neruis remedio efTe, Auribus quocp ex uíno fuccum Brafsicec tepidum infüillari fuadet., Id&y etiam tardítati audientium prodeffeaffeuerat, Et ímpcetigines eadem fanarí fine ulcere; Graxibiles detrahere non percoctá putant /Ttem aluum foluere, candem bís coz ctam fiftere, Vínoaduerfari,ut inímicam nitibus, Antecedente ín cíbís caucri ebríe tatem , Poftea fumpta crapulam dífcuti, Hunccibum & oculorü caritati conferre multum, fucco ueró crudzcaneulis uel tantum tactís cum Attíco melle; plurimus D Hippocrates ccclíacis,dyfenterícis bís cocta cum fale dariíubet. Item ad tenafmong. & renum caufas, Lactís quoqj ubertatem puerperís hoccibo fieri íudicans,& purz gationem fceminís, Crudus quidem caulis fi edatur, partus quoqs emortuos pd i Inuenio & à podagraliberates edendo eam;decoctaq ius bibendo. Hoc &ccardía: cís datum & comítíalibus morbis addito fale, Item fplenctícisin uino albo per dies: quadraginta. Contra uero fingultus cum coríandro, & anetho,GC melle;acpipereg & aceto.lllitam quoque prodelleinflationibus (tomachi,Item ferpentirictibus;à fordidis ulceribus & uetuftís,uelipfam aquam cum hordeacea farína, Succu exace to,uel cum Feenogracco.Sicaliqui &articulis,podagrisQ imponunt, Epinyctidas acquícquídaliudferpitin corpore,ímpofiraleuat, Item repentínas calígines:haset fi mandit ex aceto, Sugillata ueró & alíosliuores puraillita. Lepras & pforas cum alumínerotundo ex aceto, Sic & fluentes capillos retinet , Bpícharmus teftíum 86 cenítalium malis hancutili(simé imponiafferi . Efticacius candem cum faba trita, Itera conuulfis cum ruta, Eemuriís araneí morfus, foliorum aridorum farina alte rutra parte exínanít, Stirpium Brafsiceearídorum cinís, inter cauftica intelligiture Adcoxendiícü dolores cum adípe peruetufto,Plura de Brafsicee uiribus uideapud Catonem dereruf(tíca,cap.clvij. | EX SYMEONE SETHf. IVlalum & melancholíciz fuccum procreat. V ifum hebetat,& fomni per contra zia ínfomnía interturbat, Succus eíüsaliquatenus purgat:corpus uero eíus uentie fiftít. Quapropterín quibus humccidaluum exíccare uolumus, ipfam modicede coquentes, aquamq primam abí]cientes, confeftím alteri aqua feruentí indímuse nibil enim neque aérís,neque frigida aque quod bís coquítur tangere debet. Ac fti ua Brafsíca peiorís fücci eft quàm hyberna. Cítueró urínam,lumbricos interficit & ijs qui ex uíno crapula laborant auxiliatur, Perturautem quod ab humiditate ertam hebetudínem fanet , Cocta cum píngui carne; plurimum noxa atque uiti, amittit O» PLANTARVM HISTORIAE CAR, CLVII, 419 Flos eius proprietate quadam femen genitale corrumpit,utero impofitus, res concipere prohibet, Pulmonem lzdit, ''radunt quoque (i ante alíos affumpta fuerit, ebrietatem arcere, Et quod eius fuccus cum melle fum ptus, ice defectiones uocis iuuet, V ulneribus impofita, ea conglutinat, X malefi- era, & induratas ínflammationes fanat, [1j X» DE CRVCIATA» CAP» CLVIII» j NOMIN A, 3$ vo nomíneueteres hancherbam appellauerint nondum compertum l| habeo. Neque ením Ifatís eft, quam uulgus Saponaríam uocat, ut fuo loco docebimus , ideotg nomen quoillam nomínaremus finpendum £4 luit. Adímítatíonem autem Germanice nomenclatura Cruciatam di^ Cruiatacir s, quod eíus radíx ín modum crucis transfoffa fit, Vt hoc etíam nomíne ora, 4^ qd anpirua G- dici poffet, Giermanicé Crcutgwurg / Cperen(ticb/ & QOabelgeer savpézvaG", nuncupatur, - | ! FORMA. Caulem rotundum obtínet,dodrantalem,in fummo rubentem, afas multas ha. tem,e quibus fingulis bína folia craffajangufta &coblonga,floresq orbiculatím ipurei e filiquis coloris herbacei prodeunt, Radícem albam, longam, crucís in^ flarab utrogplatere perforatam;à quailli nomen inditum eft, ! | ! LOCV$, INafciturlocis incultis, | | TEMPVS. Floret Iulio menfe. . | B. TEMPERAMEN TVM, Admodum amara eft,unde facile colligerelicet calidam & ficcam efle, 1 "VIRES Recentiores eíus efle magnum contra peftilentize uenena ufum tradunt , Item quod ea qua ín thorace funt educere ualeat, Cue fane fingula pracftare pofle ama, apor qui ílliineftabundédocet, Abfterguntením expurgantQy amara, & qua nis eft crafsítiem incidunt , Galeno libro quarto de fimpl. medícamentoru tatib, cap. decimofeptímo, autore, C)uamobré menfes etíam mouet, comitía, limorbo competit, & alía que amarís ab eodem tribuuntur,pra(tare potett. V ulneribus etíam glutínandís mírificé conducit. DE CISSO, d ui : NI | fi ^ DEÉ.CISSOF CAP» CLIXM. . 45 - NOMINA. ns 12202 grecó Hederalatiné, 4 pbevo Germanicé dicitur, Athenienfes Ciffos cur tomis Bacchum appellarunt Cítton, quo nomíne rígens Hedera qua finead a. De míniculo ftat, folaomnium generum ob id uocata eft Cí(los;c diuerfo Lee nunquánifi repens humi Chamzeciflos.Síc Dionyfia;hoc e(t, Dacchica nominata eftà Baccho, qui prímus ex Indís ín Girasciam Hederam afportauít: ucl quod in tutela cíus fuerit. INam ut ílle iuuenis femper,íta haec uiret , INec fecus o-. : mnía, ficutille mentes hominum, illigat, Hederauero dicta eft, quod uetuftis pa- zredercune ictibus hzereat:uel potíus quía edíta petat, & alte diuagetur : uel quía íd cui adhae, «pelas. Íerít, edatatque corrumpat, | 4 S Diony[ia. GENER A. - Plurimas,Diofcoride autore, figillatím habet fpecies, fed maximé eenerales tan tum tres, Candida eními quedam dícítur, co quod candidüfert fructü:haec fcemina. cautids. à Plinio uocat . Germianís wei(fer £Fobew nomínari comode poteft, Alteraniera, wigra. quanigrum producit fractum: hzec Plínio mas nomínatur., Germanis fat. fiet Epbew, Flecetía paríetibusobrepit, muris pertínacius haeret quàm utpot fitabite , hínc &Qautepbew Germanis uocatur, & 2Saumepbew/quod fcilicetar- . boresfio complexu ftrangulet, l'ertía príuatím Helix id eft; dauicula, & hederu. nix, Vanuncupatur. Germanis £&eírr ZEpbew/ober ZErbepbew, | ! ».FORMA. | - INigra, quae in Germania noftra prouenit, arbores & patíetesradícofis ample wigre. itur brachijs,ín totum frutícofa,folía primüm cum pubefcit aneulofa, compluri, mumín tríangulam facíem exeuntía liabens, V etuftíori rotundantur,pínguía,du ra,immortali uirore:flore exilí,uítioíneo, non inodoro:baccis prímum herbaceís, Bimoxatrís, Xx nonnunquá croceís, longiori pediculo ín uuz: modum dependent, busíparfioribus racemis non ín elobum candídae modo coéuntibus,fed ín acínos difcretís, Radíce num erofa,denfa,Rlexuofa,cotorta,ac furculofa,nec admodü pro- funda, Candida inter mediíafolía emittit brachía,quibus arbores com plectítur,ma candide, ximeéramofa & robü(ta, corymbis,hoc eft,racemís ín orbem circumactis, aut folío albícat, Ficlix quantu muis dít uiuat, Theophrafto autore, nunquá fert fructum, nia. adcog (terilitate à ceteris diftat, Parua tenuidue huic folía;angulofa & rubra, uíti, culeg tenues fine corymbís, - a — Au P . L0CVSs Hedera aquís gaudet, Nigra pafsím circa muros crefcit, Helix uero in fyluis hu- mi ferpit, B EE S | TEMPYS, »DNufquamnonuiretHedera. —— —— — | E TEMPERAMENTVMHM, - Hederaex conttarijs copofita eft facultatibus: habetením quiddam adftringen tis labRantize quae terrena & frígida eft, Habet etíam nónihil acrís, quae calída eft, INecdeefttertia,aqueam nangy fubflantíam quandam tepídam obtinet, certe (i ui- xidís (it, Siquidem dum arefcít, haec príma exhalet necefle eft,maneti quz terrea eta frioida ad(tringenstp,& ea quae calida & acris, OU VIRES. EX DIOSCORIDE, - Hedera omnis acrís & ad(tríngens eft, INeruos tentat, Flores tríum dicítorum Carptu,in uíno bís die poti;ad dylenterícos faciunt, Ambuftis cum cerato illití pro- lunt. Tenera folía ex aceto coctaaut cruda cum pane detríta,lienes (anant, Foliori $ corymborum fuccus cum íríno unguento, melle, aut nítro naribus infunditur, Etcontra ueterés capítís dolores ualet,atque co perfunditur caputcum aceto &'ro laco, Dolentibus & purulentís auribus cum oleo medetur, INiotz hedere fuccu s, m E P * 3 : n aut D » cá Ri 2p (Oautepbew. * E (m. d ME 424. PLANTARVM HISTORIAE CAP CLIX,; ac Lachryma eíus depilat; pedículosip illita necat, Radicum fuccus cum aceto "- EX GALENO, Viridis, folíjs eius ín uíno decoctis, ulcera erandía conelutínat, quaeque mali ena íunt,ad fanítatem reduaít. lene etíam factas exulcerationes cícatríce includit, Cum aceto decoctafolía lienofis profunt , Flores autem quodammodo ualidiores. funt,utadleuorem redacta cum ceratoambuftis conueníant. Praeterea füccus mez dicamenti eft,quod naribus infufum capití pureando idoneum exiftit, V etuftas aurium fluxiones fanat:ad hzculcerauetera tum ín auribus, tum in naribus. Por ro fiacriorappareat, autrofaceo, autdulcioleo mifceatur. Lachryma eíus pedicu losinterímitpílis nudat;ufqueadeo calidae poteftatís ut obícuré adurar, EX PLINIO. INaturaomnium Flederarii ín medicina anceps, Mentem turbat & caputput gatlargíus pota, INeruis íntus nocet, lifdem neruis adhibita forís prodeft , Eadem natura quee X aceto,ei eft, Omnia genera eius refrigerant, Vrínam ciunt potu,ca: pitis dolorem fedant, praecipue cerebro: continenti cerebri membranae utiliter mollibusfoltjs impofitís,cum aceto & rofaceo tritis & decoctís,addito poftearoía- ceo oleo. Illínuntur autem frontí, & decocto eorü fouetur os,ca puti perungitur,. Lieni & pota & illita profunt, Decoquuntur & contra horrores febri um,eruptíoz nesq pítuitz, aut ín uínoteruntur. Corymbi quoque poti ucl illíti lienem fanantt íccinoraautem illíti, 'rahunt & menfes appofiti.Succus Hederz tzrdía nariü eraz ueolentíamq emendat; przcípuéalbz fatíuzs, Idem infufus naribus caput purgat; efficacius addíto nitro , Infunditur etiam purulentisauribus, aut dolentibus cum oleo, Cícatricibus quoque decorem facit. Ad líenes efficacior albze eft, ferro calcfaz ctus:fatisqp eftacinos fex ín uini cyathis duobus fumi, Acini quoque ex eadem al baterni, ín aceto mulfo potí,tíneas pellunt:ín qua curatione uentri quoque ímpoz fuiffe eos utile e(t, Hederae quam chryfocarpon appellauimus, baccís aurei colorís. uiginti,in uíni fextarío trítis, ita ut terni cyathi potentur, aqui quz cutem fubierit,. - perurinam educit Erafiftratus, Eiufdem acinos quíncg trítos ín rofaceo oleo, cale factosqpín cortíce punici,in(tillauít dentíum dolori à contraría aure, Acini,qui cra ci fucci habent, praefumptí potu,à crapula tutos pravftant. Item fanguíné excreart tes , aut tormínibus laborantes. Hederze nigrae candidíores corymbí poti fteriles: etíam uiros faciunt. [línitur decocta ín uíno omníu ulcerum generi, etíamfi caco&z the fint, Lachryma Hedera pfilothrum eft; phthiriafimq tollit. Flos cuíufcung ge neris trium digitoru carptu,dyfenterícos & aluum cítam emendat,ín uínoauftcro. bis die potus. Etambuttis illinitur utiliter cum cera. Denigrant capillum corym» bi. Radicís fuccus ín aceto potus,contra phalangía prodeft, Huíus quocp ligni ua fe fplenetícos bibentes fanarí ínuenio.Etacinos terunt, mox cóburunt, & ítaillí nuntambufta,príus perfufa aqua calida.Sunt quí &íncidát fucci eratia,eod utate tur ad dentes erolos, frangit tradunt, proxímís cera munitis ne ledantur, Gummiíetíam ín Hedera quarunt,quod ex aceto utilifsi mum dentibus promittunt, 426 J| DE CERASO- CAP» CLX» NOMINA, EPAZOoZ Grecis, Cerafus Latinís, Germanis " it(cbenbanm dícítur,' Cerafum autem arborem,ut Atheneus refertlib, ij. Dípnofoph.à Ce MAS M ej // A] CN NINE * rafunte Pontíca cíuitate,prímus ín Italíam Lucullus íntulít, debellato Cerdisunde Eom) Mithridate. Illeídem eft quí etíam fructum cognomíne ciuitatis apz. didi, uit Cerafium, r GENER A. Vlulta Cerafiorum funt genera, ín Giermanía tamen tría,quod fciam, duntaxat prinus. proueníunt, Primí ením generís (unt rotunda, ac maxíme rubent, fuat uoce illi 3 Scodem. dicuntur 2 marellen, Alterius genetís, quod ad figuram attínet, prioribus fimili; funt,differuntautem colore, quíillis ad nígredínem accedit. Vocantur autem hoz. Tertio. rum lingua YOcícbfel, "T'erti) generís preedíctis minora funtac longíora, partímQg ruübent,partím nigricant: à nonnullís priuatim Airfcben ue A ev(cben appellanz tur, INos unaícone omnía tría complexi (mus. Cuz ín utro oenerenigra funt; eauefcentíi manus & labra fucco fuo,quí fanguíneus eft, mororir inftar ínficiunt, FORM A. | Cerafus folio feré Mefpilí,duro,latiore;& in ambitu ferrato coftat,cortíce leuo, ín candido nígricante, ore albo racematim congefto, fructu rubro autníoro, ma» enítudíne fabz, m LOCVS : Frequens eftín omnibus hortis Cerafus. Quetamen pofteriorís cenerís Ceraz fia profert,ín fyluis nonnunquam & nemoribus etíam reperitur, Gaudet aute aquofis montibus. TEMPVS. p» lunio aclulíopotiísimum menfibus fructus maturítatem confequitur, Flores) primo ftatím uere apparent, TEMPERAMENTVM, Ceraforum non unumídemi eft temperamentum, quod ex eorundem facuL. tatibus perfpícuum fit. Symeon tamen Sethi frigida & humida effe tradit, | VIRES, EX DIOSCORIDE, Cerafia quidem ipfa (i uirídia fumantur, uentrí utilía funt. Eadem ficcata aluum fiftunt, Gummí Ceraforum cum uíno díluto fumptü uetu(tz tufsí medetur. Co2 lorem commendat, Viíum exacuít, Appetentíam inuitat, Idem ex uino poti cab culofis auxilio eft, EX GALENO. Cerafusarborfruc&tü fertnon parís adftríciionis in omnibus partículatím pfanz tis partícipem,INam & ín horum, ficut etíam malorum granatorum, & malorum; quibufdam auftera qualítas,ín quibufdam uero dulcis, in nonnullís autem acida exuperat, Q'uínetíam ipforum dulcium ea quae nondum concocta (untac matura; quadam admoduacerba funt, quacdam (imiliter morís acída, Sed ín morís ímma turís acída qualítas acerbá exuperat,in Cerafijs non fem per. Ergo que dulcía funt, magís quain ínteftínís funt íubducunt, fed minus apta ftomacho funt, Contra auftera, Cyuzecung uero acída funt, ea pítuítofis excrementofisdg (tomachís com ueníunt,Síquídem aufterís magís exíccant, & nonnihil etíam incidunt. Porroip. fiusarborís gummi comunem omnibus uiícofis & mordacitatem expertis medie camentis facultatem obtinet, quae & ad arterías exafperatas accómoda eft.Propriíé autem(fi quidem uerum eft quod quídam fcribunt)calculís uexatos cum uíno pe tum adíuuat, Nam ficillitenuium partíum quaedam facultas ineft, EX PLINIO, Cerafa & aluum mollíunt, ftomacho utilía, Eadem ficcata aluum fiftunt, urind ciunt, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLX, 427 & ciunt, Inuenio apud autores, fi quis matutíno rofcida deuoret cum fuis nudis, ín tantum Jeuarialuum,ut pedes morbo liberentur, EX SYMEONE SETHI, ^ Cerafia mali fucci funt;uentrem fubducunt, humidum uentriculü ledunt, prze., fertim cum non funt matura , Profuntautem calídís & (iccis uentrículis ac tempe 12 aturis, Gummí uero arborís cum uíno fumptum calculofis auxilíatur, APPENDIX, . Sunt qui tradunt gummí quod ex arbore deftillat ueteri tu(sí mederi, exq ui^ n 3 fumptum gutturís leníre afperítares,faftídía difícutere,& ciborum appetentíam moliri, Colorem cutísfacere eratiorem, « oculis afferre claritatem , Líchenes ín- fantium ex aceto fanare, DE CYANO» CAP» CLXI NOMINA. $23 YANoz Grecis, Plínio & Latinísalijs Cyanus appellatur. INonnaL lis Baptifecula,quod fecantibus & metentibus officíat,retu(a in eíus oc naptifeeuta. | curfu falce . Nam & feculam ueteres falcem dixerunt, Rectius tamen | -3 Dlaptifecula uocaretur, quod Aaezfsy Girzecis nocere fignificet, INoftri florem frumentorum, Germaniautem blaw AX oinblimen nominant, quod fcíli^ glos frumentor cetín frumentarío naícat agro, Cyanos uero dicta eft heccplanta, ob florem quem cyansen ditta profert cceruleum, aut quod honorem nomen dederit cceruleo colori . Hiaceft od püerí ín hodíernum ufque diem barbulas calycibus erutas , ex candído oui - terant,quo ín píngendis grandioríbus literís cccruleí nitorem mentíantur, ) FORMA. Caulis illi e(tangulofus;folía angufta & oblonea, calyces rofarum, fed fquaro(i n m triftes,quos plurímaz ccerulez ftípant barbulae, Radix oblonga, lienofa, fi^ bris quibufdam capíllata, LOCVS. - Txíuialis flos eft ;pafsím ín frumentis nafcens, |^ — TEMPVS -. Iunio potifsímum meníc Roret, nec parum gratíze fio cceruleo colore frumen- ^ isadfert, Hinc eftquod ruftícorum etíam coronís inferatur, quanquam ínodorus | prorfus fit, - TEMPERAMENTVM. — Frigide eft temperatura atqueadeo repellentis,id quod ouftus etíam faciléíndi ct, uilcofitatem manifeftam,& nullum prorfus calorís indicium pr fe ferens. VIRES B aus recte tradunt huicherbzefacultatem ínefle, qua oculís alijstg parti» bus inflammatione laborantibus profit, ' n 4 DE CROA- 428 r^ - Te. t. 2l tior Emm mm e.- AM n | 325208 m D bog £122 30008 iom DE CROMMYO» CAPF CLXID IT NOMIN A, gpoumvow Grecis, Cepa,&in neutro Cepe, Latínís dicitur, Officine "4 genuinum nomen retínuerunt, Germanis Swibel appellatur:quod (a | d néuocabulum à Gallíco detortum effe uidetur : quandoquidem Calli | Ua fua língua Cepam uocent Siboulam, Crommyon autem, Aríftotele ín crono ws problematis autore, díctum eft, quod oculí pupillam comprimi cogat. Nam ocu. dedicun. losucllicando exprefsis fubíndelachrymis contrahi pupillas certum eft, Itidem Ii €*P4 «e wo- bronono Dípnofoph.te(tatur Athenaeus. Cepa ueró à capitis magnitudíne, — ^"^ FORM A. Folíahabetferé porracea;intus concauatcaulem teretem rotundum, per cuíus faftigium Bores prímüm candidí;acfubinde femen, in orbem fparguntur:radícem tapitatam pluribus compacà tunícís, que fummatím preetenuibus rufísq ueftítur membranís,uertice nierícanté,a quo fibrz capillítij modo fruticant, LOCVS Terram Cepaeamant pínguem, uehementer fubactam &irriguam, pafsimag "hodieín omnibus plantantur hortís, JU TEMPVS - HoretTulio potifsimi: menfe, & deínceps femen profert, quod nonante legen. »dum,quàm cum nigrum colorem prae fe feret , Siquidem eo colore perfectionem fatetur,níoritíagy matutítatís índex eft. : TEMPERAMENTVM,. Ex quarto eftordíne excalefacientíti, effentíatg eius craffarum eft partíum.Sí fuc um cíus exprimas,quod relíquum eft admodum terreze fubftantia eft, eiusd cali, 3B dzeat fuccus aqueze aeríaedg calidítatís, P VIRES. EX DIOSCORIDE, Cepalonga acrior eft quàm rotunda,item flaua quàm candida, ficca quàm ui- ridis, & cruda quàm cocta, aut fale condita, Omnes tamen mordicant, flatus ei^ gnunt,appetentíam ínuítant,extenuant,fitím excitant, faftidium pariunt & expur gant, Aluo utiles funt, Detractís tunícís ínGj oleum coniectz,ac pro glandibus fub ditz,hemorrhoídas, reliquast excretíones aperiüt, Succus cum melle illitus, ocu. Torum hebetudínibus, areemís, nubeculis, & incipientibus fuffufionibus auxilía, "turangínaglaborantibus.Suppreffos menfes mouet, Caput purgat naribus ínfa fus.Canís mor&bus cum fale,ruta & melleillinitur, Cum aceto autem ín fole ínun 7 éusalphos (anat. Cum parí fpodio, fcabras lippítudines fedat. V aros cum fale re- "primit, Contra calceamentorum attritus,cum eallínaceo adípe utilís e(t, Alui flo- xibus prodeft. Aurium grauítati;ac fonítui confert, Ad purulentas aures, & clí cien "dam aquam ín fjs ínterceptam ualet, Alopecíze earum fuccoutilíter perfrícantur: - eeleríus ením quàm Alcyoníum pilos euocat, Largior Ceparum cibus capítís do, — lores ciet, Cocta ehementíus urínam pellit. In morbis, cocta etíam, copíofius co. -mefta;letharei effícít, Cum pafísis uuis,& fico illita, tubercula cócoquit & rum pit. | EX GALENO. | | - Hemorrhoídas aperit,tum appofita,tum ctraceto inuncta.In fole alphosabfter git, & alopccíjs attríta pilos Alcyonío citius reftituit. Porró fuccus cíus ijs qui fuffu — fioneoculorü laborant;autaciem oculori obtufam pra crafsitadíne humorü obti nent,inunctus prodeft, Tota Cepa manducata flatuofa eft. Itacg que temperatura funt ficcíore,minus flatuix generant, Craflos corporís humores extenuat, elutíno, los incidit, Bis tamenautterín aqua decocta;acrímonía fpolíatur, quanquam ne ficquídem uím perdit extenuandi ; uerum facultaté quandam obfcurifsimá alendí corpo. 430 CEPA . Sibi. PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CLXII, 43i "corporis exinde acquírít, cuius antea quàm decoqueretur, nihil prorfus obtinebat, ALME. EX PLINIO. | Cepzolfactu ipfo & delachrymationi, & calígini medentur, magís uero (uc 'diínun&tione,.Somnum etíam facere traduntur, & ulcera oris fanare, command, "cat cum pane, Etcanís morfus uírídes ex aceto íllítae, aut (icce cam melle & uíno, "itaut poft diem tertium foluantur, Síc& tríta fanant , T oftam ín cínere epíphorís multiímpofuere cum farina hordeacea, &genitalíium ulceribus, Succo &cícatricés "oculorum, € albugines, SC argemas inunxere, X ferpentium moríus, X omnía uL. ceracum melle. [tem aurícularum cum lacte mulierum, & ín fjfdem fonitu ac gra- a ítatem emendantes, cum adipeanferíno, aut cum melle ftillauere. Etex aquabi. bendum dederuntrepente obmutefcentibus. In dolore quoqrad dentes collueri dos in(tillauere,& plagis beftíarum omníum;príuatím fcorpionum, Alopecías fri uere & pforas tufis cepis. Coctas dylenterícis ueícendas dedere, & contra lumbo- rum dolores, Pureamenta quoqj earum cremata ín cínerem, illinentes ex aceto fer "pentíü mor(ibus,interíp(as quoq; multipedes ex aceto. Reliqua inter medicos mi^ radíuer(itas. Proxímí inutilia effe preecordíjs & concoctioni, ínflationemq & i» tim facere dixerunt, Afclepíadisfchola ad ualidum quoq; coloré profici hoc cibo, Btfifaccum ieiuni quotídie edant,firmítatem ualetudinis cu(todirí, (tomacho uti, lia effe;ac fpirítus agitationi, uentrem mollire, haemorrhoidas pellere fubditas pro balanis, fuccaim cum fucco fceniculí contra incipientes hydropifes miré proficere, Iter contra angínas;ruta & melle, Excítarí eifdem lethareícos, | | . EX SYMEONE SETHL E Cepalotium cít,&femen genítale gignit, Cibi appetentiam excitat, Capitís do. -8 lores cit & ftomacho officit. Ratíonem etíam, ut aliqui ferunt,Iaedit, Sí uero co- — quatur, plurímum malignitatis deponit, & utilis fit ad thoracís afperítates, & tut fs, Hamorrhoídas ímpofitaaperít, & cum aceto inunctum alphos extergit. Etfi — autem craffarum partium fubí(tantià habeat, humores tamen craffos & lentos ex^ tenuat, Ventrículum uero inflat, Sí crebrius quís ea utatur,in lenis uitía incidit, L DE CAMPANVLA-* CAP» CLXIII» NOMINA. ! $v vM nobís nonconítet quo nomíne ueteribus appellata fit haec herba, placuítillam Campanulam, àflorum fimilitudine, quí campaná plané »udl referunt, nomínare. Germanis falBEraut,hoceft Ceruicaria, dicitur, xij quod fcílicetad orís, S ceruicis,faucíumq mala mírifice conferat, ) | FORMA. - Caulem profert quadrangularem,hirfutum, rubefcenté,folía oblonga,hitfuta, inextremitatibus íncí(a & ferrata, ad V'rtícam proxime accedentía, flores purpu- feos campanzeaut calatho fimiles, ín medio luteum quid prominens obtinentes, quibus emarcefcentibus ín rotundis capitulis femen prouenit, Radícem multifa, tam intortam,X candidam. | i; LOCVS, Gioniturín pratis (iccis,ín quibus dumeta plurima exiftunt, Propemodix enim nunquam nifi ín dumetis reperírí poteft, TEMPY S. FloretIunio & Iulio menfibus. | TEMPERAMENTVYM, Guftuad(tríngít;uthínc exiccandiilli uim effe quifgs conijcere queat, | | VIRES Ad(txingendí habet facultatem, idco y decoctum illius unicéad oris exulcera. | tiones, -—^ Campanula uns. de dicla. Ceruicaria. ] ^ ^ nn A » [ n V "74 7 Ve/ Yr" "it |: L' Ig M 1! d t [ £ K. « dins NYA LX vene NATAS MESS IN. Hr n , |. ^ ; |L- - CAMPANVLA PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CLXIIIL 433 iones, alíady eiufdem mala quae adftri&tione indigent,confert , V tilís etíam haud- dubiéadalia quacuís ulcera, ob infienem quam obtínetín exíccando facultatema. DE CALAMINTHA» CAP» CLXIIII* | NOMINA, AAAMINOH Cirecis, Calamintha Latinis, officinis Calamentum no» , minatur, Giermanícas appellationes pauló poftindícabimus. Calamín Calenintba qua thaueró dicitur quafi uel bona;ucl utilís mentha:;nancp nídore fuo fer, rcdicis. Berns5 pentes fugat. Quod teftatur etíam Aríftophanes íjs uerbís: cv 4t c agAegiadse ipee Asi, INifi quis exiftimet à x&as, hoc eft,líono, quafilignofam ap. ) pellarí mentham, | GENER A. Calaminthze Diofcorides tria facit enera, Prímum amat montes;ideo huíus 9e Prin, merisCalamintha montana uocatur, Giermanís Gteínobet X atgemmána dícitur, "Alterum Latini proprie INepetam,uuleus eo quod Pulegío fimile (it, fylueftre Pu. seamdum., "leeium nominat. Giermaníi eta uulgi opinione fequentes,wilben Ooley & AX oir Prlegim fplucs nnnm uocant. Officinze pro Calamento hocfolo genere utuntur, Tertium Men, n taftro fimile eft, Germanice Geelinéitits comode appellatur, Sy FORM A. Primum Cafamintha genus folia Ocymo fimilía habet,fubalba, ramulos angu lofos,florem purpurei, Alterum Puleoío fimile eft,maíus tamen,propter quod quídam, ut dictum eft, fylueftre Pulegíum nomínant, quoníam & odorem illius vemuletur, "l'ertíum Menta(tri (imilitudine e(t,longíoribus folijs, caule & ramis praedictis maíus,fed mínus efficax:flore luteo, DE * ES086yS. - Primi eenerís Calamintha iri montibus & afperis oionítur,unde & montana di €taeft, Alteríus in campeftribus & agrís, Tertij ínaquofis locis, TEMPVS. Florent Iunio,potifsímum uero Iulíomenfe, | TEMPERAMENTVM. Calamintha effentía eft tenui & calída, ficcatg in tertio quodammodo ordíne, Horum manifefta funt indícia;partím guftu apparentia; partím experíentía cogní ta, Giuftu quide acrís & palàm calída eft, ac paulum omnino amarítudinis obtinet, VIRES. EX DIOSCORIDE. Omnium folia guftu feruentía admodum & acria, Radix inutilis, Pota autillita demorfis à ferpenteopitulatur, Decoctum eius potum urínas & menfes expellit, Tuptis, conuulfis,orthopnocee,tormínibus,cholerz,ríeoribusq auxiliatur , Prae, lumptaín uino uenenis refiftit, Regium morbi expurgat, Lumbricos & afcarídas cum fale & melle pota; enecat, INecíecus cocta cruday (i terat, Elephanticos efitata adiuuat,(i poftea ferum lactís bibatur, Folía tríta & a ppofita,meníes ducunt,& fce tus interímunt, Accenfa aut fubf(trata ferpentes fueant. INierís cícatricibus cando. rem reddunt,ín uíno cocta & illita, Sugillata tollunt, Ifchiadicís imponitur, uthiu morem ex alto cuocet,meatusQ tranfmutet, fummam cutem exurens, V ermes ne- «at fuccus auribus inítillatus, | | EX GALENO. Periclitantibus & corpori admouentibus extrinfecus impofita, primi quidem ualde excalfacit & mordícat,cutemQylaniat; poftremo etíam ulcus efficít.In corpus gutem intro affumpta, tum ipfa perfe ficca,tum etíá cum melícrato,perípicuó calfa dt, fudorem cíet,omnety corpus tum digerit, tum exíccat, Earatíone ducti qui. Sam ipfam contra ríeores per cucuítü repetentes adhibuerunt , forís quídem oleo [y inco» 434 RE ROS | T— SUIT RES SEE V IL 2? P MVM GENVS s p— AA DE 435 Da " CALAMINTHAE SE . CVNDVM GENYS&. i doe Spolep, pod. 2 CALAMINTH AE «dle ftint, TERTIVM GENVS, N PLANTARVM HISTORIAE CÁP, EEGCIPBNO 437 "íncoctam toti corpori inungentes cum fríctione non fceni,intró uero affumerites, "ficuti e(t díCctum , Qyuinetíà & coxendicibus eam quídam in zerítudinibus ifchía. dics tanqua ftrenuum remedii illinunt:trahít enim quze in profundo hierent, to. tumg adeo articulum excalfacít, cutemq non obfcuréadurit, ménfesi tum pota, tum appofita admodü efficaciter prouocat, Bonum etíam elephanticorü remedíu, "non eo tantum quod ftrenué tenues humores digerat,uerumetíá quía extenuet & incidatualenter craffos, quales funt qui hunc morbi procreant, Síc & cícatrícibus atris candorem reddit, & (uoillata digerit.Sed ad talía recentem magís quàm aren. "tem adhibere praeftat, Quippe arefacta uehementíor redditur,& ad urendü prom 1 pior.Porró talís cum fit, ad uenenatarü beftíari morfus a(Tumitur,uelut etia cau- teria, X queecungg medícamenta calida funt & acría,tenutumq partítr, quad facile ex alto ad fefe cíircumiacente omnem humiditate poffuntattrahere, Czeterü quae iL liíneftamaritudo,plané exigua eft,uerum ad quaeda íta efficaciter agít, ut quae ua. re Kalcaridas & lumbricos fuccus eíus infufüs aut potus enecat. Eadem ratione au rium uermes, aut (i alícubí ín parte corporís finuofa aut ím plícata quae putredíne tentetur,talís prouenerít affectus, Síc & conceptü feu pota, feu admota ínterímit & -efjcit.Ieitur íncidendi quídem ei uis adeft propter calore eius,tenuítatem,& amari tudine:abftereendi uero propter uriícam amarítudíne, Itacs a(thmaticís ob omnía antedícta prodeft. [&terícís ueró potisimum ob amaritudine, ficut alía ferc omnia amara, utpote ab(tergentía & expureantía in iecinore prouenientes obftructío -nes, Ad omnía íam dícta efficacior eft montana, EX PLINIO, Decocta ín aqua ad tertías dí(cutit frígora, IVlulierii menftruis prodeft, Aeftate 3 fedat calores. V ires quoqg contra ferpentes habet, Fumü ex ea nidoremq fugiunt, quam & fubfternere ín metu obdormíturís utile eft, Tu(à coilopís imponitur, & 'apitis doloribus recens,cum tertía parte panís temperata aceto íllínit, Succus eíus —in(tillatus naribus fupinís,profluuiu fanguinis (iftít, Jtem radíx cum myrti femíne Lin pafTo tepído garcarízata,anpínis medetur, DE CRITHE- CAP- CLXV» | NOMINA. TEN ero & CGracís,Hordeir Latinis & officinis dicitur. Germanis Getrften. | Ex eo polenta,quam Cirzcí &AQ,:y nominant, &Ptifana,medicamen. | taueteribus ufitatífsíma,conficiuntur. GENER A. ici duo effe Hordei genera tradunt, Vnum Polyftichi,quod ficdictum eft hoceft, Hordeü magnum uocatur, Alterum Diftíchirnomi natur,quod fcilicet ín duos duntaxat uerfus Ípicetur, Germani &eíri 5 crftei/id e(t, ordeum exiguum appellant, | 1 FORM À. IW - Culmum habet trítici, fragilioré tamen mínoremQ,quínque, fex, & interdum "pluribus geniculatüartículis, fimplici ín ftipula folio, & eo quidem fcabroaclato, Grana fere nuda,longiore capillamen to,mordacíc arí(ta.In uerfus fpicatur,radíce Irequenti,capillís fibrata, | E LOCVS, Hordeum pinguifsimum amatagrum. J | Qi 3 TEMPVS, [] l " , lentifsíma e(t,nimirü quum coiuncta fit uchementicalori cumtenui cfTentía, Qua- Polenta. Hordeum polyz quiain multos uerfus fpícatur, Suntenim ex hoc genere que fpicam tribus,ínterdu ftichwn- "quatuor,nuncfex,nuncocto uerfibus diftín& proferunt, Giermanís gtof Gerft/ Diflichum. 438 . HORDEVM l f£:olfc Saft. POLYSTICHVM, . i [vi N 325 9 e — | MEUM MELDE MPEELOECAISmILIGML HD Auc du lee - 479 is. HORDEVM DI $STICHVM, flineBof, pud TM MT 1 ; RC ( Di J[——— ' d ] N z e dM A VJNNC d 440 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CLXV, C TEMPVS. Erumpità prímo (atu die feptimo, & caputalterum graní ín radícem exit,alterür inherbam.iVletítur Augufto menfe. TEMPERAMENTVM. Hordea prími funt ordinis ín exiccando & refrígerando. NOICISOEUS Ex DUM UG O-RSPSJE | Hordeum optímu eft candídum,purumG., Minus quàm tríticum nutrit. Pid fana tamen ob cremorem ín elíxatione redditum, plus alimenti prebet quam E lenta ex hordeo facta. Contra acrímonías ateg faucium fcabrítías, exulcerationesQg. pollet,quibus etíam triticea ptífana pracfidío eft, fed plus alít, maoísqy urinam mo. uet. Lacabundeé fuppeditat,fi cum Fcenículi femíne decocta forbeatur. Abftergít, urínam cíet,ínflat,(tomacho aduerfatur,&cedemata concoquit. Farina hordeacea cum fico ín mulía aqua decocta, ccdemata & inflammationes difcutít , D'urítías ci. píce,re(ina & fimo columbino concoquít, Cum meliloto autem & papaueris caly^ ce dolores finit quí latus excrucíant, Adueríus inteftínorum ínflationes , cum líni. femíne,fcenogracco & ruta illínítur.Strumas cum pícelíquida,cera,oleo, & impu bís pueri urína, ad concoctíonem perducit. Cum Myrtoautem,autuino, aut ÍyL ueftribus pyrís,aut rubo;aut malícorio,alui profluuía fiftit, Podagricís inflammaz tionibus cum cotoneís,aucaceto prodeft. Decocta in acrí aceto,modo quo hordea ceum cataplafma,Gcalída impolita,leprís medetur, Líquata eadem cum aqua;atqg; cum píce & oleo decocta, pus excítat , Cum acetoautem líquata, & cum píce deco Cia , contraartículorum fluxíones prodeft, Farina ex ijs aluum cohibet, ínflam- mationesq mítípat, | EX GALENO, D Hordeapauxillum etiamabfterfionis habent. Pauló etíam plus deficcant quàm farina fabacea,cuí non in(int cortíces. Cetera ueró fimilía funtforís utentibus.In ci boautem hoc preftantfabís,quod flatuofam natura exuant: fabís quantumcungg quecoxerís, flatuofa natura remanet:funt ením crafsíoris effentize quàm hordea; quamobrem ijs plus etíam nutríunt. Quoniam uero ambo paulum à medío recef ferunt, multo funt ufui , INam talia medicamenta multis alijs mifcentur ceu mate: ríze quaedam:ítaque etiam cera & oleum paucís medícamentís coniunguntur, Poz lenta uero multo plus hordeo deficcat . Plura de hordeo, ptifana & polenta apud: Galenum libro prímo dealímentoru facultatibus offendes, | E X PLINIO. Farína ex hordeo X cruda &decocta,collectiones ímpetusqQ difcutit; lenit &con coquit . Decoquituralíàs in mulfa aqua;aut fico ficca . Ad iecinorís dolores eam ít poíca pofitam cocoquí opus eft,aut cum uíno. Cum uero ínter coquendum diífcw tiendumdQ cura eft,tuncín aceto melíus;aut ín fece acetí,aut cotoneis pyrisue decoz ctis, Ad multipedu morfus cum melle,ad ferpentium in aceto & contra fuppurane tía;ad extrahendas fuppuratíones ex pofca; addita refina & galla, Ad concoctione uero & ulcerauetera cum refina , Ad durítias cum fimo columbíno, aut fico ficca; autcinere, Ad neruorü inflammationes, aut inteftinori ucl laterum uel uiriliu dolores, cum papaucreaut meliloto, & quoties ab ofsibus caro recedit. Ad ftruz mas cutn pice & ímpubís puerí urína, Cum oleo & foenograeco contra tumores praccordíorum, uel in febribus cum melle, uel adipe uetu(to, Suppuratís tri ticea farína multo lenior, INeruis cum Hyofcyami fucco illi, nitur, Ex aceto X mellelentigini. DE .CR ^ Bill bulla nbs: locI FLORES ||. GaffcatibUboner. &affrenblerter, Nw CER Crocus unde dictus. D 44r DE CROCO: CAP- CLXVI» NOMINA, z*g]PoKoz Grecis,Crocus Latínis appellatur. Officínz antíquür no ^W retinuerunt. Giermaní Gaffratr uocant fimpliciter, aut cum adie ; pine, 5amer Gaffean. Síc ueró uocatus à Croco íuuene, quí propte AS jamorem Smilacis uiroinis,in lorem fuí nomínís uerfus eft:quod O | us teítatur,qui ficfcriptum relíquit: 1 Et Crocum ín paruos uerfümcum Smilace flores, FORMA, Crocus folío eftangufto adufque capillamenti pené exilitatem:flore purpureo Colchiícifloribus non admodum difsímili, in quo lammea Croci ftamína: radice bulbofa,copiofatp ac uínací, edd (| faece LOCVS. INafcítur ia Coryco monte Ciliciae optimus, Proximanobilitas ei qui in Olym, po Lycía: monte prouenit, Dein eí quí ex Aegis &tolíz urbe affertur , INuncin plerííque Grermaniz Iocís plantari ccepit haud infeliciter, quod uiribus é locís iam comemoratis allatís haud cedat, TEMPVS,. i Florem ante folium eedít: per autumnü nang; Vergilíarum occafu floret,neque ultra menfis fpàcíum Bores durant, Poftquá autem hí decidunt, ftatim folíaa Ot fta& oblonga prodeunt, uírentig tota hyeme, | | TEMPERAMENTYM. Crocus paulum quid adftringens obtínet,quod terreum frieidumi eft: fed fü peratín eo calefaciens &qualítas & facultas;ut tota efTentía fecundi fit ordínis exci lefacientium,& prímí exiccantíum, VIRES. EX DIOSCORIDE, Crocus emollít,concoquit,leniter adftríngit,urínam cit, & colorís bonitate effi cit, Arcetcrapulam cum paffo potus. Fluxiones oculorii cum lacte muliebri inu " &us fitit. Potionibus quz pro ínteraneís parantur, utilíter miícetur: item íjs quae uuluzfedítgfubijciuntur & illinuntur, V eneré (tímulat. Infammatíones eryfipez latofas inunctuslenít. Auríum remedijs utilifsimus eft, Letalem fané dícunt hum fitríum drachmarü pondere cum aqua bibat; Radíx eíus cum pafTo pota;urín& cit, EX GALENO. Crocus concoquendi uím quandam habet, adiutante fcilicet ín hoc & paucaad» ftrictione, Qui ppe quibus medieamentís,quum non admodü excalfaciát,pauc lr adeft adítríctio, ea parem facultate habent eflentíjs emplafticís nominatis, quas cum íunctas calídítatí non uehementi contígerí t,concoquentes efTe conftat, EX PLINIO. | Difcutitínflammationes omnes quídem,fed oculorii maxímé ex ouo illitir. Vul uarum quoq ftrangulatus,Stomachí exulceratíones,pectorís & renum,íecinoril, pulmonirueficarumQ, peculíariter ínflammatíoni earum uehementer utile , Item tufsi & pleurítícis, Tollit & pruritus. Vrinam cit, Quí Crocum prius biberint,cra: pulam non fentíent, Ebrictati co refiftunt, Corone quoq; ex eo mulcent ebríetaté Somnum facit. Caputleníter mouet, Venere ftímulat.Flos eius iení facro illínitut cum creta Címolía,Ipfum plurímís medicamínibus mifcetur, EX SYMEONE SETHL Stomacho bonus eít;ciborumt concoctione efficit, Obftructiones tollit, Pítui tofa & letharoíca uítíaíuuat. Difcutiendi quoque uim obtínet,& uifceribusuti s eft,ad fpírítusq difficultate conducit, Si quís illo mediocriter utatur, bonum col ^ rem habebit:fin uero cítra modum, pallorem contrahet, & capítís dolorem, cibíg inappe "PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLXVI, 443. e inappetentíam faciet, Cum opio & lacte & rofaceo pedum doloribus impofitus ubídolent,fummopere prodeft, fuperpofitis Betze folijs, DE. CYNOCRAMBE- CAP» CLXVILD NOMIN A. ] Y NOK PAM B 1, 3uuvíe, à TwéQasic dy oiespplo Cirecis, Canina Dra(sica, Cy nía,&lylueftris mercuríalis mas Latínis,wilo 25íngeltrautobas menn» le/Pounoptol Germauís appellatur, | n FORMA. PEE | - Caulem ex fe mittit dodrantalem, tenerum & fubalbida. Folía Vlercuriali fimi- lia, albefcentía ex certis interuallís.Semen prope folía paruum,rotundum.Ex qua quidem delíniatione fole merídiano clarius eft herbam cuíus picturam damus cffe nocramben , Síquídem ea caulem bínüm palmorum altitudíne habet, mollem fubcandidum. Folía Mercuríali (imilia admodum, certís interftitijs, fubalbida, Semen item iuxta folía exieuum,rotundum,gemínorü ínftar tefticalorum conne- xum;& in fumma,nihil eft quod non ín ea deícriptíoni adamufsím ref; pendeat, EE. | E LOGROS: - In fyfuis copiofe prouenit, EN n TEMPVS, Semen ueris inítío,nempe Aprili menfe,profert,maturefcitautem IVlaio, E | TEMPERAMENTY M, | - Quumguftunihil à fatiua IVlercuriali díftet C ynocrambe, colligitur híncideni "AN quod illa obtinere temperamentum. | P VIRES, EX DIOSCORIDE, | 5 Caulis& folia pota, & olerum modo comefta aluum cient. Tus uero decoctoru ;bilem & aquofa detrahit, | fn) D APPENDIX - Alíaeft Cynocrambe ab hacnoftra,ca cuius mentionem facit Galenus, Paulus "& alij; adde etíam Diofcorides, uerum fub nomíne Apocyni : quod le&orem ne !diuerlas herbas unam effe putaret, monere uolui, . » ' DE COLY- &eQ p "" Ó Z - ce DE COLYTEA- CAP- CLXVIILD 445 : NOMIN A. mr IOAYTEA Grecis, Colytea & Colutea Latínis dicitur: 3nul!o tamen, r quod fcíam, ueterum,quàm à Theophratto lib. ij. de plant, hift, cap, TN Qu xvi].celebrata, i GENER A. Duo cíusfunt genera, Vnum quod príuatím Colytea uocatur,officinis ín coení Cobtets tum, Germani vwel(cb £ infer: appellant, Alterum officinis cognitum & frequen, | tiufi à medicis ufurpati, IVlaurítano fermone Sena nominatur. Germaniad eam alludentes appellatione, €etiet nuncupant. Differuntautem inter (e magnítudi, ne:fiquidem prímu eenus maíus eftaltero, utpote quod quadríennío, Theophra. | ftoloco pauló anté citato tefte,fe in arborem efferat.Siliquae etíam illius magis tur^ 'eidofpiritu dí(tenduntur , Sena uero filiquas profert lunatas, nec íta practumídas, emen deni: Colyteze rotundum, lentís obtínens fimilitudínem;Senz autem ol longum,cordisq; humani inftar acuminatum, CT | FORM A. Frutex eft ramis exilibus,folio fcenioreci,flore geniftze aut pífi luteo, membra, colteedes »neo folliculo, pellucente, practumido, & ueluti quodam fpirítu díftendente tu roi. feiptio. 'do,itaut digitis fi prematur,crepitans difsilíat;ín quo femen atrum,durum,latum, lentis magnitudine,pí(i euftu,in ordinemág digeftum dauditur, LOCVS, Satum uttunqueín hortis prouenit, | j | TEMPVS, — Horet Colytea Maio & Iunio menfibus, ac fubinde in filiquis obloneis femen y profert, : a TEMPERAMENTVYM. Arabes calidam in principio fecundi, & ficcam ín prímo ordine ftatuunt, AM US OU VEIRES EX ACTVARIO. | -. Senefiliquofus quidam fructus à barbaris appellatur, quicitra noxam drachme "pendufculo potus, pítuítam & bilem deijcitzpoft hos reliquos humores modef(tif- fimépurgat,retorrídam atramQ bilem, eiustp fuffüfiones ex gallínaceo iure depel. lit. Vetuíto capitis dolori, fcabíei, comitialibus, impetíoini fuccurrit, Sed feruefa. "iius potíus quàm tríti farína propinatur, Inreraneorum obftructiones tollít, ' APPENDIX. - Quum nonforma tantum, imó etíam fapore duo haec Colytez cenera fibi fimi- lia fint;faciléetiam hinc colligitur facultate inter fe mínimé differre, Quare utrun- "que cítra moleftíam atram bilem retorrídamq educit,caputGgac cerebrum, & in. -— firumenta fenfuum à noxijs purgathumoribus, Quíd multa aduerfus m omnía uitia ab atra bile nata ualet, p DE CORO- a4 4$ DE CORONO POx CAP- CLXIX» i NOMINA, | | OP GNOP OY Z, 4dspiop Crzecís, Pes Cornicis & Sanguínaría Latinis di *'*5 citur, Officinis incognita herba, Giermanís cómodé Vk ráen ober X ape Coroftiopus tis 9 3 : ; j : de difta. l penf'& appellari poteft. Coronopus ením non alía ratione díci ccep ü " ENS Y ,? t PP 5 ; Sanguindria, B) quàm quod Cornícís pedem cffioíe repracfentet, Sancuínaría auter Bebafile. Sanguinalisue uocata e(t, quod faneuíni fiftendo apta fitherba, Sunt quíherba Corm ceimi Ceruinum cornu uocarunt, É FORMA. Herbula eft oblonga, per terram ftrata, folíjs fifsis, radíce oracili & ad(trínpene te, Ex qua quídem defcriptione ; etfi concifa admodum, fatis liquet, herbam ha d cuíus picturam damus efle Coronopum . Herbula ením eft folijs oblonoís & fcifz fis acín multas partes lacíníatis,atqueadeo cornícis pedem cftigie referentibus, hue miquoque femper fparfa proferpit:radice denique tenuí admodum &adftrínoem te predíta, Quibus omnibusid quoqueaccedit,quod Díofcorídes Pfyllium folía Coronopo fimilía haberefcribit: quod fi uerum effe ex utríufque herbz collatione experiri uoluerís; fentíes Coronopi huius noftri folía plané Pfyllij folíjs fimillima effe, potiísimum ubí prímum éterra erimpunt: imo quod ad folía, flores & femi naattinet,omnia in utrííq: fibi fimilia deprehendes, ín eodp folo diftare comperíes; quod Pfyllium folíanon fiffa habeat; in altum furgat, fingula am dicta maiora producaticontrà Coronopus humi repat, minora omnía proferat, Vtraq; igitur herba luteos obtínet flores, & Íemína in capitulis pulicibus fimilía , Capitula uer ín Coronopo funt multo quàm in Pfyllio tenuiora ac longiora, íd quod pictura . D graphicémonftrabít, Ex js quoque manifeftum fit errare illos toto ccelo, quí ora . men aculeatum & Coronopum unam & eandem herbam effe contendunt, cum tamen forma non parum diíftare uideantur, Atque hínc eft quod omnes ueteres tamGreci quàm Latini utranque herbam feorfim,& in diuerfis locís defcripferínt; Plíníus fiquídem líb.xxiiij, cap.xíx.aculeatum gramen ín cacumine aculeos pluri? mum quinos habere;atqueadeo Dactylon uocatum effe hoc nomine; quod fcilicet digitorum fpeciem referat; fcribit. Coronopus ueró neque quítios, neque ín cacuz míneaculeos obtinet, fed tantum folia fiffa, uel (i aculeos placet appellare has fiffuz ras,non ín cacumíne;fed ínambitu paísim foliorum eas reperíes:ut certum fit Coe ronopumnon effeaculeatum gramen. | LOCVS. Diofcorides ín incultis, femitis, & iuxta domicilia nafci tradit, In Giermanía taz men,quod fciam,nufquam nifi fata prouenit. TEMPVS Floret Iunío menfe, ac fubinde in oblongis capitulis femen profert, | TEMPERAMENTVM. Ex adítrictioneipía fatis conftat radicem ipfam ficcandi uí preditam effe, VIRES. EX DIOSCORIDE, Herba coctaefturólerum modo, Radicem habet ín cibo ad(iríngentem , quae ccelíacis conducat. EX GALENO. Coronopodis radix comefta ccelíacís prodeíle creditur, EX PLINIO, Seriturínterím Coronopus,quoniá radix ccelíacís praeclare facit ín cinere tofta, DE CYCLA- , 450 DE CYCLAMINO» CAP- CLXX» c NOMINA, 1 ERDYEKAAMINOZ, AMylvibii Girzecís, Rapum & tuber umbilíicusdg terrae j L'atínis, Cyclamen offícínis mutata uoce, Panís porcínus & terrz,at | Arthanitaá noftre ctatís herbarijs, Germanis 4£rbwurt ober 2L piel Coclaninus us. Ez yea) Cicbwctt ober Cevobzot dícitur, Cyclamíno Girzecí nomen fecerunt, - de dicla. circumactá ín orbem eíus círcínatione contemplatí, &4 v8 «vi^», quafiab orbe Cy. daminon,hoceft;orbicularé dixerunt, Fuítiy haec prior & antíquíor plantae huius" Ichthyotheron. appellatio, Ichthyotheron uero fjdem,quod piíces eanecantur nomínauerunt, Ro: Rem teme. mani Rapumterrae,quoníam eius radix ín terra uelut Rapum extuberat, Qua faz Tubrtere, nérationeterrztuber,quod ín molem quandam íntumeat: aut umbilicum terrae vmbilisteye quoníam ut umbilicus círcinata forma emergit,fic &.C yclamínus fub terra confpi/ Patis primus, Citur,etíam appellarunt, Panem porcínum hauddubié prímum uocarunt fubulci Patíicre, quipecori fuo radícem huíus gratam pabulís cognouerunt. Czeteriantíquum Cy clamíni nomen ignorantes, quod fzpíus radicem ín orbem círcumadtà íntuerenz tur, que non ín globum íntumefcens, (ed ueluti prefTa fefe ín latítudinem explíc ret, quaforma quotídíano ufu panes uifuntur,terra panem cceperunt appellare, FORMA. | | Folía Hederehabet, purpurea, uaria, fuprà ínfraQ albícantibus maculis, Caufem longítudine quatuor dígitorinudum,folijsQg carentem, ín quo flores rofarum e£ figie purpureí.Radícem nigram,rapo fimilem,in atitudínem fe pandentem, LOCVS. INafciturin umbrofis & uepribus,maximé fub arboribus, TEMPVS | Cydamiínus ad finem Augufti folia fua quae per integrü retínuít;amittit, & fub; D indenoua emittit,atqg (latím inter ea flores oftendit, qui integro durantautunmo, TEMPERAMENTVM, Clarum eft ex partícularibus operationibus,quas ftatim fubíjciemus, Cyclamte num effe calidam & (iccam in tertío ordíne, 1 VIRES EX DIOSCORIDE, Radix Cydamini cum hydromelite pota, pituitam, aquam per inferna trahit, IVlenfes pota & appofita cit. Tradunt fi prsenans mulier radícem tranferediatur, abortum fierí. Partum appenfa accelerat, Bibitur & ín uino contra letalía, praefetz - tímleporé marínum.fllita contra ferpentíü í&tus remedio eft, Immi(ta uíno ebríez tatem facit. Regium morbum fi(títtribus drachmís pota cum paffo;aut diluta mul; fa.Sed oportet eum quibibit cubículo calído reclinare, multís ueftíbus cotectum, quo fudet. Eíectus uero fudorfelleus colore ínuenitur,Succus eius ad purgandum caput,naribus ínftillatur.Sedí etiam deijcienda excrementa ín lana fubíjcit, V mbi lico, imouentrí & coxzillitus fuccus aluit mollítuerum abortu efficit , Suffufis8 hebetibus oculís inunctus cum melle fuccus prodeft, IMledicametís abortü inferen. tibus admifcet, Sedem procidenté cum aceto ínunctus fuccus cópefcit. Exprimitut: tuía radíce fuccus, & ad mellis crafsitudine decoquit, Radix cutem exteroít, Exanz thematareprímit. V'ulneribus perfeexaceto aut melle medet. Illíta liene mínuit, Viítía cutís ín facie à fole & alopecías emendat, Decocto eius luxata;podagra, 8 ca pitísulcufcula,pernionesq utiliter fouent, Ipfa in uetere oleo feruefacta;ad cícatrl cem perducit qua oleo illo inuncta fuerint , Cauata radix oleo exple£, & cíneriferz uentiímponít,adiecto ínterdu thyrrhenice cerae modico, ut ftríomenti crafsitudie - nemcontrahat unguenti, cum prímís utile pernionibus, Radix Scilla modo core cifareponítur, INarrantad amatoríam affumi cotufam, & ín paftillos conformat&; EX GALENO. Cydaminus uarías uires obtínet,nam & extergit,& incidit, &ora uenarum ape. tít,& attrahit, difcutit, Clarum ueró íd eft ex partícularibus operibus, INamft cus ci ^ 452 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CLX X, € cus eius heemorrhoídas referat, uíolenter( ad receffüm prouocat ín floccís appol tus, Sícetiam medicamentis tubercula, ftrumas,alíasqg durities difcutientibus co mifcetur, acfuffufis cum melle illitus competit: ad haec quocp per nares expurga Adeo eftüchemens eíus facultas, ut abdomíneillito uentrem Íubducat, & fectum interimat, INam & alioqui ualidum ínterím endo conceptuí medícamen eft,in pe Ío addíta . T'ota uer radix fucco imbecillíor eft, quanquam & ipfa uehemens fit, INam & menfes fiue epota,fiue appofita euocat, & regío morbo prodeft, non mo; doipfum uifcus expurgans, fed etíam quae ín toto corpore bilís fuerit, eam per fu dorem excernens , Proíndeà potíone omnibus modis (udorís adiuuanda prouo. catío eft, Modus eíus bibendi eft drachmarum tríum, fiue cum melícrato,fiue " paífo. Cutem extergít cum ín alijs, tum quod alopecías, ephelidas , omniad exanz themata curet. Lienem quoque índuratum íuuat illíta; tum £ecens,tum arída, Sunt. quiradícem (iccam a(thmatiícís exhibeant. | EX PLINIO, Cydamini radix contraferpentes omnes bibitur, In omnibus ferenda domibus, fi uerum eft,ubi fata (it,níhil nocere mala medicamenta:amületü uocant:narrante eaebrietatem reprafentari, addita ín uinum radice, Bt (iccata Scillae modo concifs reponitur,decoquíturg eadem ad crafsítudine mellís , Suum tame uenenum ine ei, traduntig fi praegnans radicem eam tranferedíatur, abortum fieri , Radix de nique tribus drachmís bibitur ín loco calído,& perfrí&tionibus tuto;fudores enim felleos mouet, DE CYPERO* CAP» CLXXLD NOMINA, : jv PEPoz üxvzapO- Grecis, Cyperus &Cypirus Latinís dicitur, Quun ^4 pq" enim Graeci quandog; diphthongo, ut Theophraftus, quandog; uo 4| yen cali breui, quemadmodü Diofcorídes, Galenus & alij quidam,penult Ee WS mam fcribant,fitut aliqui ealf) ueró í retineant. Poétae qui e ex dipl thongo retinuerunt, merító penultimam in Cypero producunt , Officine latín nomen retínuerunt, Giermanís wílber Galgan uocatur, FORMA, - Cyperus porri folía habet,loneiora tamen,eraciliora &folidiora. Caulem cub talem, &inonunquam altíoré,angulofum, (chceno fimilem, ín cuíus cacuminem nutorum foliorum ac feminis productio e(t. R adices illi fubfunt,quarum ufuse oblongz,olíuarum modo fibi ínuícem cómifTe,aut rotunda, níorae,fuauiter olet tes, amarz:uel,ut Theophra(tus deliníauit,ingquales,partím crafLe,carnofztg,. partim graciles atqj furculofze, Ex qua defcríptione omnibus effe perfpicuum arbí tramur,(tírpem cuíus nunc picturà damus effe Cyperum. Siquidem folia fert potz. racea,longíora exilioragg:caulem altítudíne cubiti,aut altiorem,angulofum, in cuz ius cacumine mínuta folía prodeunt,inter quae femen refidet, Radíces huícfuntob. longz;oliuarum modo interfe connexa acínuícem ímplexzsaut rotundze,niora iucunde fpirantes , euítu amarze, Praeterea magna inzequalítate notantur , quod. pars quzdam craíTa carnofatg, quaedam oracilís atquelienofa fit. Nemo ením non uidet radicis tenuítate furculofam protinus ín olíuaría tubercula uertícillarí , [Nae Ícitur quoque élatere huíus radícula,quod Theophraftus etíam notauít,unde cau liculus erumpítalius,ut pictura affabre monítrat, LOCVS INaícitur in locis cultis & paluftribus . Jn Germania certé non ni(i cultus ín hore. tís prouenit, : TEMPVS. IMinutafolía in cacumíne cum femine Iunío & Iulio menfe producit, TEMPEA YOiloer Galgan, CYPERVS iL 7 200 9 9. ! por. d 7 y LI 454. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLXXI, C TEMPERAMENTVM, Cypeti radices maxímé ufui funt,excalfacientes pariter & exíccantes cítra mot; ; dacitatem., * VIRES EX DIOSCORIDE JH Radíci Cypeti calefaciendi uis íneft, urínamQ mouendí i Calculofis & aqua in. ter cutem córreptís pota faccurrít. Aduerfus Ícorpionu ictus remediío eft. R'efrige | rationibus uuluze & preclufionibus fotu auxilíatur, Pellít menfes, Aridatrítaorís - ulceribus,etíam fi depafcant, prodeft, Vlalagmatis calefacientibus mífcetur,& unz guentorum fpiffamentis accommodatur. EX GALENO. Cyperi radíces maxim? ufui funt, excalfacientes paríter C exiccantes citra mor; dacítatem, Itag ulceribus quae prae nímía humíditate cícatrícem difficulter admite - tunt, mirificé profunt:habent enim quiddam etíam ad(tríngens, quapropter ulcez - ribus item orís conueniunt, Quín & íncidendí uím quampiam illis ineffe teftifican. dum,qua & calculo uexatis congruunt, & urínam menfes mouent, EX PLINIO. Cypero uís ín medicína pfilothri, Illinitur pteryotjs, ulceríbusqs genitali um,& : quz in humore funtomnibus,ficut orís ulceribus, Radix aduerfus ferpentíü ictus | & (corpionum praefertim remedio eft, V uluas aperít pota, Laroíori tanta uís, exz pellit eas, Vrinam ciet & calculos:ob íd utilifsíma hydropícis,lllinitur &tulceribus qua ferpunt, (ed hís precipue qua ín ftomacho funt, ex uíno ucl aceto illíta , Iuncí radix in tribus heminís aquae decocta ad tertías tufsi medetur,Semen toftum & in - aqua potum,fiftit aluum & foeminarü menfes, capítísqg dolores facit, " DE LATHYRDP CAP» CLXXIID NOMINA, | Calaphtianinor ]^ovPtz Grecis, Lathyrís Latínis, officinis Cataputía mínor, j quare dicta | quodín pilulisquibuídam,feu potius catapotfjs,femen ferat:zaut, - .] quod uerifimilius eft, quía granis eíusad aluum fubducendam | E^| pro catapottjs utantur , Giermani GypzíngEraut/Gpzingbóuner! .| eocr CreibEóener appellant; quod femen fcilícet nifiín tempore i 4 auferatur,fua fponte ex loculamentis faliendo excidat, | | FORM A. ' ; Caulem profert cubitalem, uacuum, digiti crafsitudine : ín eius cacumine funt" alze, Folía ín caule oblonga;amyedalínis fimilía, latiora tamen & lzeutora. Quae uez róín fummis funtramulis,mínora, Aríftolochízc aut oblongze Hederze fioura, Fru &um fert ín fummís ramís tribus loculamentis díftinctu, rotundi ceuCapparín,in - quo terna funt femína putamínib.inuice difcreta, rotunda, maíora eruís, quce quit | corticibus exuun£,candida funt, & euftu dulcía, Radix illí tenuís & inutilis, T'otus j autem frutex lacteolíquore, T'ithymali modo,plenus eft, Hanc certé defcriptione, ' cataputiamiror fi fingula comparare uelís, ita Cataputize minori quadrare inueníes, utnulla pror," fus (itnota,quam non pí tura referat. INam hzc caulem cubítali emíttit lonoítudiz ne,& digitali crafsítudine, Gignunt ín faftioío alzc, & folía ín caule oblonga,amyeg- dala proxima,latíora & laeuiora, Quuocautem ín fummís emicantramulís,mínora . fjsqua caulem ambíunt confpíciuntur, Ariftolochía: autlongíoris Hedera figu: . fa.TIn cacumíinibusfructum oerít tríplici cellula conceptaculóue diftín&tum, ceu. Capparín rotundum, ín cuíus uenttículís orana tría intercuríantibus membra. nís díuiía contínentur, eruís maiora, rotunda, qua corticibus exutaalba fpectanz tur,cuftatu dulcía, -——— ] LOCVS, 152 NW z— WD Na )a V : m WE es " H ES | AC jd D 3 ] z [rm AE P p » z "n. / AA (CR Lic eme mo ops (N de^ LA, 4 456 PLANTARVM HISTORIAE CAR, CLXXIL LOocvs. | INafcitut locis cultis & fabulofis. | i Carpíturautumno dum fructu pregnans eft, fementg eximítur dum tuniculze quibus íncluditur,ínaruerunt. | TEMPERAMENTVM, Calidam ín tertio, &ín prímo ordíne humidam ftatuunt. VIRES. EX DIOSCORIDE, Purgantaluum grana eíusfex uel feptem fumpta ín catapotio, aut comefta, aut cum carícís aut palmulís deuorata, frigida fuperpota aqua. Ducunt autem pitui^ tam & bilem, & aquas.Succus Tithymali modo exceptus, eundem effectum prae. (tat, Folía cum eallínaceo aut oleribus decoquuntur ad eofdem effectus, | EX GALENO. Sunt qui Lathyrín dicant Títhymali effe fpeciem, tum quod fimiliter illis fue. ' cum habeat,tum quod eodem modo purget, uníuerfag illis facultate fimilis fit, ni- fi quod femen guftantibus uideatur dulce : quod fanéetíam maximé purgatoríam uim obtínet, EX PLINIO. | Grana uícena in aqua puraaut mulfa pota, hydropicos fanant. Trahunt& bi- lem.Q)uíi uehementíus purgari uolunt,cum folliculís ipfis fumuntea, nam (toma; chum laduntiítacg inuentum eft,ut cum piíce;aut iure eallínacei fumerentur, DE LEVCOIO DIOSCORIDIS» CAP. CLXXIII, D NOMINA viola alba, V jEv&otoN Grazcis, Víolaalba, uel Viola fimpliciter Latinis, officinis Chri. |i Maurítana uoce Cheiri uel Keirím appellatur, Germanis ?Deicl. INon autem temeréadiectu eft Díofcoridis:hac enim uoceà Leucoio Theo : phra(tí,de quo fuoloco dícemus,fegregare uoluímus, GENER A. Etfi Leucotj nomine Viola fienificetur candída,tamen & pro lutea,& cccrulea; & purpureafolet ufurpari, Quatuor ítaque Víolae huíus funtgenera,quacfolaflo- || viola pupireá rum díuerfitate interfe differunt. Alia ením candida,alía lutea;alia purpurea,.INon | PIG. eft tamen quod per pürpuream híc íntellígas eam quae Graecis iz, & Latiníspro- | prie Víola dícitur:nam eíus alíaab ea de qua hícagimus familía eft;huictgtum qua | litate tum facultate,adde etíam forma, contraría, Ea enim quae sy Girzecis uocatur, | humilis eft, ob id à nonnullis Sefsilís dicta, & latiorefolio, Contrà noftra illa, ut. mox dicemus, cubitali eft altitudine, & minime fefsilís, Idem de candida dictum '! viclsesndils putes,nam ea quocp duplex eft:unade qua hic fit fermo, alía fefsilís, de quain prae dpkx —— Íentianihil dícemus,INostría duntaxat genera picta damus:cceruleas ením uidere nonlicuit. Quare fuppofititium hocuerbum in Diíofcoride puto,maximé cum Plí níuslib, xxí, ubí defatiuis Violís loquitur, purpurea fcilicet, lutea & alba, nullam de ccerulea mentionem fecerit, FORMA. Cubitalialtitudine profiliunt,ramofz, caule Brafsice exiliore,folíolongo,molL Ii, canefcente;flore quadrifolio, Viola Íyluefirís odorem referente, non uníus colo rís,nam alíj candidí,ali) luteí;alij purpurei, Semen folíaceum tenuibusquidem, (cd quincuncíalibus filiquíis contínetur. LOCVS. Vbicp feréin hortís & cultis reperiuntur , [Non ením nafcuntur magna ex par- te ni(i fata fuerínt, : TEMPVS. atit SOetel, 2 4 T —NLOLA PVRPVREA 460 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CL XXIII, C TEMPVS Prímo uere & IVlaio potifsimit menfe;ínter Hores emicat Leucoion.Hocítaque tempore flores carpendi, Semen ínter ze(tatís inítía profert, TEMPERAMEN TVM. Leucoion abítereente facultatem pofsídet,& tenuíum eft partíum, Gialenoau. - tore,proínde utcalidum fit neceffe eft, | VIRES. EX DIOSCORIDE, Luteaín medicina praecipui ufus eft , FIuius flores arídi efferuefacti ín defefsio nibus,contra uuluz ínflammatíones ualent,& menftrua educunt, Cerato excepti rímasfedís fanant:cum melle orís ulcera , Semen eíus duüm drachmarum ponde re exuínopotum;autcum melle appofitum,menfes, fecundas & fcetus educit, Ra díces cum aceto íllíitac,reprímuntlienem,& podagrícos iuuant, EX GALENO. | Leucoij frutex uniuerfus extergenté facultatem obtinet, actenuíi partium eft, plus tamen flores, &iínter hos quifunt ficciores magís etíam quàm uirides, adeó ut & oculorum craffas cícatríces extenuent, Tum menfes quoq; decoctu eorum mo. uct,& fecundas,fcctumG emortuum elícit, & fi bibatur,abortum facít, Eftereo id medícamentirut fi quodaliud, amarum , Quod fi quís uíríum efus uehementíam multa aqua admí(ta mitiget, aut certéid venus alíquo, habebít & ad phlegmonas bonum medícamentit, Sicdecoctum eius fi non merum fuerit, uterí phlegmonas identídem perfufum fanat, potifsimum quz díutíno tempore ad Ícirrí modum ín- duruere, Síccum cerato ulcera zegré ad cícatrícem peruenientía curat, Sunt uero etiam qui cum mellead orís ulcera adhibeant, Semen quum eiufdem fit facultatis, aptiísimum eftduarum drachmari meníura potum, tum menfibus ciendis cum D melleappofitum conueníre creditur, fcetumQ uiuentem interficere ac mortuum eijcere , Radices fimilis quoque facultatís,nifi quatenus crafsiorís funt effentíze & magis terrenz;, cum aceto líenes índuratos fanant, Nonnulli uero & phlegmo. nas índuratas fjs curant, imo cw EX PLINIO. Extenuant,menftrua & urin& ciunt, Minor uís eft recentibus,ideody aridis poft annum utendi. Lutea dímidio cyatho ín aquae tribus,menfes trahit , Radíces eius cum accto illíte fedantlienem.Item|podagram,oculorü inflammationes,cum myrz rha & croco, Folía cum melle purgant capitis ulcera,cum cera rímas fedís, & qua in humidis funt, Ex aceto ueró collectiones fanant, DE LAPATHO- CAP- CLXXIIID NOMINA, Lapatbin unde es ess] P A 0 ON Graci, Rumícem Latíni,barbari Lapatium uocant, Lapa- ditum. x AN 51 thumautem ab effectu nomen accepit, quod fcilícet exínaníat; etenim Nezr&cap uacuare uel exínaníre Cireccís eftzomnium fiquidem generum folijs decoctís aluus mollítur. GENER A, Pimm, —Huiusquatuorgenera facit Diofcorídes . Primum oxylapathon Graecis & La 7 Lapatium acus tinis dicitur, Officínae Lapatiumracutum, Germani GOengelwurg/Giinbrwurg/ tun, Citrey (Rourts/Sittervuris/ YUilbampffee nominant. Oxylapathu,quamutsan: cepsín acidum faporé uel acutam figurà uideatur figníficatio, tamen nomen hocà Scaundum, folíjs quae in mucrone definuntaccepíffe uidetur, Secundü genus hortenfe príori difsimile,non quídé ín uniuerfum,fed duntaxatin folijs,quae Serapione teftemul; tofuntlatíora, Hoc genus hauddubiéeft Rhabarbarii monachorum,quod pafsim hodie ín hortis plantatur: Oxylapatho enim per omniíaferé fimile e(t, folía tamen latioraobtinet,S&ob culti pauló teneríus eft. Cum autem prímüm erumpit folía, Totim. purpurcafere funt, deinquotidie utridiora fiunt;ut pí&tura ipa monftrat, Tertium Íviuez 4 M - iip Xbabarbaron, aotnd RVMICIS$S SE CVNDVM GENVS3 P, ——— VET UR OXALIS PLANTARVM HISTORIAB CAP, CLXXIIIL 465 Lfylueftre;paruum,plantagíni fimile,molle &humile eft,quod uuleato nominebo nus Henrichus,germanice güter [oeínricb dicitur;id quod ex forma prímüm col licitur : folíaenim eíus oxalidí, nífi quod amplíora funt, atqueadeo ad plantagínís nonihil accedunt folía, fimilia funt, Flores autem eíus & femen fic Oxylapathu refe unt,ut uix ab inuice dí(cerni queant. Deín uíres etíam coueniunttuulneraría enim herba cft Bonus Henrichus, ac míríficé ad fordída purganda;ac glutinanda ulcera confert, (ic ut appenía etíam,actríta uulnerib. impofita, uermes qui ín ijs nati funt excidere facíat, Quartu genus Greci fend, Latini Oxaliden, officine Acetofam, Quat. Germani &aur 2umpffer nominant , Oxalís autem ídeo dicta eft, quod ín guftu Acuofz. " acoré plané refipiat, unde etíam uulgus Acetofam uocauit, Hanc propríé Romani appellarunt R'umicé,forfitan quod ab ea fuccus non alíteratq;y mamma, quam Iu gumex unde "men ueteres dixerunt, fitíentibus exugifoleat, Galenus tría tantum genera Lapa. dice thí facit, Oxaliden, Oxylapathon & Hippolapathon, quod fic Girzeci quafi grande - Lapathum dícunt, magnis amplisQ rebus hippo praeponere folíti, ab equo excel. Eitpo- lentis amplitudinis animali magnitudínem mutuantes, FORM A. Oxylapathü folijs durís & ín cacumine acutis,femine herbaceo acuminato ex mi Oxlipathi. nutífsimis pedículis dependente;radícelonga &lutea uel potíus crocea.. Secundu genus Oxylapatho perquàm fimile eft;folijs tame latioribus ac teneriorib,conftat, caule bícubítali interdum, (tríato,floribus exíguis;luteís, femine ut Oxylapathon tríaneulari,radícelonga &luteafeu crocea, Tertia genus, quod uulgus hodie Bo numHenrichüu uocat;foliu Oxalidi,latius tame,autAro,uel ut Diofcorides inquit, oxdids. plantagíntue fimile obtinet, Aliqua ením Arí;alíqua aute plantaginis folía referüt, Caulé prioribus duobus humiliore, in quo flores & (emina racematím multa de. B pendent, Radiíce ueró longam & fubflaua, Oxalis aute folía fylueftri & paruo hu. miliue Rumící fimilía habet, Caulís eius no adeó grandis eft,fefquicubitü altus.Se men acumínatum, rubrum, quod folíaceo ueftitur inuolucro, fapore acrí,quod ín caule & adnafcentibus colículís nafcitur. LOCVYS | Oxylapathon ín paluftrib,&circa foffas potífsimu nafcitur, Secundi genus ho- díein multorü hortis confituní prouenit, T ertíti pafsim in areís,fepibus & circa iti cra crefcit, Oxalísin omnibus pratís copiofifsimé prouenit, TEMPVS. A flateantequam prata demetantur omnium copia haberi poteft, .TEMPERAMENTVM. Recentiores Acetofam ftatuüt effe fríoida & ficcá in fecundo, Atqui quale huius & reliquarüi Rumicü fittemperamentu,ex facultatibus earundem,quas mox dice- mus,facilé deprehendent ftudiofi, Secundi generis Rumex infolíjs manífeftifsima - acíditatem oftendit,ut hínc etíam conicere líceat effe Rumicem,utcungg monachi S cum íjs multí quoc medici, Rhabarbarum effe contendant, VIRES EX DIOSCORIDE, Omnium Rumici olus decoctiraluum mollit , Crudum illit cum rofaceo aut croco melícerídes difcutit,Seme fylueftrís &Oxylapathi & Oxalídis cum aquaaut uino utiliter contra dyfenterías,coclíacos affectus,ftomachi fa(tidía,fcorpionumqg ictus bibit, Si quís etíaín potu pracfumat,nihil ictus patíet. Radices ipfari ex aceto - &crudzeillita,lepras,impetigines,fcabrofosq; ungues fanát. Sed antealocus aceto & nítroin fole perfricandus eft. Pruritus decoctit arum fedat,fi eofoueantur, Co^ Cizcín uíno fi cum fure colluant,auríum dentiumQ dolore mulcent, Strumas paro tídasg difcutiunt fi cum uíno decocta íllínant, Lienes auté cum aceto. Alíquí utun turradícibus contra ftrumas,uínculo collo eas appendentes, T rite & appofitgfoe, mínaru fluxiones fiftunt. Decocte cum uíno & poteregío morbo correptos emen, dant, Calculos ueficee cómínuunt, Vlenfes cient. Scorpionum ictibus auxiliantur, Hip polapathon eafdem antedictis Rumicum generibus uíres obtínet, EX GA- 466 .PLANTARVM HISTORIAE C ARPIATCHTARCUROE M Met, "E | EX' GALENO. | Lapathum moderate digerente facultatem habet, oxylapathum ueró miftamg nam fimul cum eo quod digerit,nonihil quoq; reprímendi facultate participat, Sez inen eorum manifeftam quandam adítrictione obtinet , adeo ut & dyfenterías, & àlui profluuía fanet;potifsimum autem oxylapathi , Hippolapathon eafdem dictis facultates obtinet,fed imbecillíores. EX PLINIO. ] Sylueftria Lapatha fcorpionir ictibus medentur, & ferire prohibent habentes, Radiíxaceto decocta fi coletur, fuccus dentibus auxilíatur : fi ueró bibatur, morbo reoio.Semen ftomachí inextrícabilía uítía fanat. Hippolapathi radices priuatim un. ues fcabrofos detrahunt. D yfenterícos, femen duabus drachmís ín uino potum; liberat. Oxylapathi femenlotum ín aqua ccelefti, fanguinem reíjcientíbus;adíecta àcacía lentís magnitudine;prodeft. Prae(tantifsímos paftíllos faciunt ex folijs & raz | díce, addito nitro & iure exiguo, In ufu aceto diluunt. Sed fatiuu in epiphorís ocuz lorum illinuntfrontibus, Radíce melicerías & lepras curant.In uíno ueró decocta; ftrumas & parotídas & calculos , Poto uíno & líenes, ccelíacos aeque & dylenteríz cos & tenaímos. Ad eadem(g omnía efficacius ius Lapathi, & ructus facit, & urina ciet,& oculorum caliginem diícutit , Jtem prurítum corporis, in folia balneariradz | dítum;aut príus ipfum illitum fineoleo.Fírmat & comanducata dentes, Eadem de cocta cum uíno,fi(títaluum,Folía foluuntadiecto fale, | | APPENDIX. Ahdbardmos — Alteriusgeneris Rumicis,qui Rhabarbarü monachorir uocatur,radix pureane $8$, Beta fylueflris unde alcía. tchorum facil di etam uim obtinet; fiin puluerem redacta drachmz pondere fumatur, Neg; id mirumadmodum, cum etíam Díofcorides ípfeomnium Rumicum olus decoctü emendare,ob bilís nimirum per inferna eductíonem, te(tetur, DE LIMONIO-* CAP» CLXXWV» NOMINA. (s JErw oxrom Grecis, Limonion, Betafylueftris & T'intinabufum tet, WO /ANS| rae Latinis, uuleo Pyrola, Germanis TUintergrin / f2olmangolt/ SECUN Nes E € ; & AMA YOalotmangolt/ooer YOalottol appellatur. Beta autem fylueftrís hec [esie wj herba dicta eft,quod ín fyluis & locis mufcofis, horten(i Betze prímum pe NEN A D aluum mollíre,atcg decoctas eorundem radíces cum uíno; regio morbo correptos / "raninabulu erumpenti haud difsimilis, proueníat, Tintinabulum , à floribus eius tintínabu. — inae. lo fimilibus. Pyrola, quod eíus folía arboris pyri folio fimilía fint, Porole, FORMA. Folia Betz fimilia habet, tenuiora tamen & minora, decem,aut plura, Caulem tenuem, rectum, lilio zequalem, femine rubro, guftud ad(tríngente plenum, Ex qua fiquidem defcriptíone abundeliquet,herbam quam uulgusPyrolam uocat cC fe Limonía.Folíjs enim Betz (imilis eft, ueram tenuioribus & minoribus (legen: dum ením ín Díofcoríde suxpózds, & non uere, Plinio libro uíecfimo, capite . octauo,tefte) decem, interim pluribus . Caule tenui , recto, lilio fimili, pleno fe minis rubri,quod euftu adftríngít. Cyuibus accedít quod germanice YDalonmnan golt/id eft, Beta fylueftris nominatur , Neque uires difcrepant: adftringít enim, uulnerariatg herba eft Pyrola, baud fecusatque Límonium. Flores deníquetín- tinabulo fimiles funt, ut cítra ullum difcrímen Pyrolam Diofcorídís effe Límo- níum afleuerare líceat, me LOCVS. Inumbrofis & fylueftribus prouenítlocis. TEMPYV$, E UU TTATAS 467 ^ S ONES y | "i D ^ LIMONIVM L 468 PLANTÁRVM HISTORIAE CÁP, CLXXY, C TEMPVS, Junio menfe floret, TEMPERAMENTVNL Folía & femen euftuuehemen teradítringunt,íta ut ín tertio ordine ficcitatis iL. lud recte recentiores collocent, | 1 VIRES, EX. DIOSCORIDE, | | Semen trítum ín uínopotum acetab ulí menfura, dyfentericis ac ccelíacís auxilía. . tur, Rubrum fcemínarum profluuíum fitit, d EX GALENO, | Límonij femen utpote aufterum, ccelíacís, dyfenterícis & fanguinem fpuentiz bus cum uíno exhibent, Iuuat & profluuíum muliebre, Satísautem eft acetab uli. menfura, | i" di EX PLINIO. | | Huíus folía ambuftis utíla, euttantía adítríngunt, Semen acetabuli menfura dyfentericís prodeft, Aquae éradíce cocte maculas ueftium eluere dícuntur, item membranarum, | EX RECENTIORIBVS Pyrolz decoctum ínterna & externa uulnera potum fanat. Item fiftulis ac al s. malienis ulceribus medetur. : DE LAMIO» CAP» CLXX VI» NOMINA. | A MIVM Plíniolib.xxi, cap.xv. & lib.xxij, cap.xiiij, uocatur. Vulgo | V rtíca iners & mortua, Suntquíalbam Vrtícam nomínent, & Archa 1 ' gelícam, Officínís inufítatum,germanice Coottre(fel/ ober C'aubnefo Vrtica mortua | fel dicitur, Iners & mortua cognominata, quod folijs non mordentiz qureditt. bus fit, & mitifsima, | Archaneelica. GENERA. l Vrtícoe mortuc tría ínueniuntur genera, Vnum albis, qued propríé Lamíum: dicitur : alterum luteis, & tertíum purpureis floribus conftat, INos,quíafolís flo bí bus differunt, nec ín eorum folíjsaliquod difcrímen apparet, una ícone omnía tría complexí fumus genera, j FORMA, | Folijs conftat V rtícae pungentis,minoribus, fimbríatis, candidioribus, lanu ot^ nenequaquá mordaci, caule quadrangulo, florealbo, luteo, aut purpureo, radice, ex interuallís cíncínnís capillata, Girauí odore tota fragrat. Innoxía eft & morfu c ^ ret, Semen ín caulibus per ínterualla copiofum & niorum profert, LOCVS. Paísim circa femitas & Íepes nafcuntur, TEMPVYS. | Vere primo,Mlaio potiísímum menfe,floribus abundant,& tota feré xtate, TEMPERAMENTVM, Calidum & ficcum eft Lamium,uelutí etíam alía V rtícae cenera,id quod ex gu. ftu,cíusg facultatibus deprehenditur, : VIRES, EX PLINIO, Mledetur cum míca falis contufis íncufsis Gp, inuftís & ftrumis,tumoribus,poda. otís,uulneribus. Album habetín medio folío, quodienibus facrís medetur, Quiz dam énoftrís tempore dífcreuere genera, Autumnalís V rtícae radice allíoata in tet. tianis,ita utzeerí nuncupentur cum eruítur ea radix, & dicatur quae, & cuí, & quo) rum filio eximatur, liberari morbo tradiderunt, Hocídem contra quartanas polle: re,lidem. 470 PLANTARVM HISTORIAE CJAP,. CLXOOVL c re.Jídem radice urticae addito fale,infixa corpori extrahi, Folíjs cum axungia ftru, | mas difcutí,uel fi fnppurauerínt,erodí complerítg. | Y EX RECENTIORIBVS ; Recentiores hacínerti Vrtíca utuntur fiftendo ruentís é naribus fanguinis im; petu,imze ceruíci uel fcapulís alligando,índe fperant ín aduerfum trahí cruorís ma nantís ímpetum , Vlceríbus denique, putredínibus & fiftulís mirifice conferre;ac mederi tradunt, DE LINO» CAP» CLXX VII» NOMINA. iNow Graecis, Línum Latínis & officinis, Grermanis £eíts/ ober Slacb$ appellatur. | AA VS FORMA. Ex Herbaefttenuicaule;folijsanguftis, oblongis, & in fummoacumi, natis, oribus cceruleís, fpeciofis, quibus decidentibus folliculus enafcitur ín quo femina contínentur fulua, | LOCVS. ximmapis — Gaudetpínguifolo & modicé humido. Agrís autem noxiu eft; deteriores enim - toxWü. — cosfacit, id quod íjs carminibusín Creorgicis fienificauít Virgilius: | FFritenimlini campum feges,urit auene, J/vunt letbeo perfüfapapauera fomtto, TEMPVS. T V ellitur zeftate ubi matutítaté confecutum fuerit, quae fané duobus argumentis / D intellioi tur,íntumefcente femine, uel flauefcente colore, TEMPERAMENTVM, i Eftin príimoordíne caliduac humiditatis &ficcítatis quodámodo in medio fitu, | VIRES |. EX DIOSCORIDE. L Semen Líni eandem Fcenogrxco facultatem obtínet , Omnem íntusforisGg ínz » flammatíonem difcutít & emollit, cum melle, oleo, exiguatg aqua decoctum, aut" melle co&o exceptit, V ítía cutísín facie crudum, uarosQy cum nitro & ficu illitum, ^ Cum líxiuía autem parotidas, duritiesqp difcutit , Flerpetas ín uíno decocti, 8 fa^^ uos purgat. Vngues Ícabros cum parí modo Nafturti) & mellis eximít, Cum meL.- Íc uíce eclepmatís fumptum,ca quae in thorace funt educit. Tufsim lenít, Venerem ftimulat fi cum melle &pipere mixti pro placenta lareius fumatur, Huiusdecoctit inteftinorum uterítg erofionibus íniectum medetur, add excrementorü eductíoz) 4 Li Li , 4 , 1 m nem prodeft. Ad uuluz inflammatíones ín defefsionibus haudalíter quàm Feeniz? erac perquam utile eft, ! EX GALENO. | Linifemen fum flatuofum eft, etíamfi fríeatur, àdeó fané excrementítía humiz) ditate plenum eft. Vifceribus tamen quecírca hypochondría funt, ut fi quíd aliud, i gratum exiftít. Cuidam hoc toftoinftar obfonij non fecus acfactítío fale cum garo utuntur. In ufu e(t & melle confperfum, Inferunt nonnulli panibus quoque , Stoz macho & concodtíoni repugnat , T'enuíter corpus alít , C'uod fpectatad deíectíoz: nem, neclaudandum, nec uítuperandum, perexiguam tamen uím mouendz uríz nz tenet,quaeín tofto efficacior eft, Idem quoque aluum magís fi(tít, Ruftíci fpez numero torrefacto adiecta portione mellis utuntur, | |. — EX PLINIO, Lini femen cum alijs quídem ín ufu eft , Et perfe mulierum cutís uitía emendat ín facie , Oculorum aciem fuccoadíuuat. Epiphoras cum thure &aqua, autcum myrrha, Cum uínofedat parotídas, Cum melle;aut adipe;aut cera, ftomachi folu tione C Hepatica, | Lichenquare (RUP dicta, Hepaticaquare. ' 472 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CLX XVII tionesinfperfum polentze modo, Angínas ín aqua & oleo decoctum, & cum anifo illitum, Torretur utaluum fiftat, Coclíacis & dyfenterícis imponitur ex aceto, Ad iecínorís dolores eftur cum uua paíTa & ad phthifin utilifsime,Semine fiunt & edi emata.IVlufculorum,neruorum,articulorum,ceruicum duritías, cerebrí membra nas mítíeat farína feminis, nítroautfale, autcinere additis, Eadem cum fico ítem concoquit ac maturat, Cum radíce uero cucumeris fylueftrís extrahit quaecunque corpori ínhacrent, Síc& fracta offa , Serpere ulcus ín uíno decocta prohibet . Exu^ ptiones pituítze cum melle emendat. V ngues fcabros cum parí modo INafturtíj, & telum uítía & ramíces cum re(ina & myrrha, & gangranas ex aqua, Stomachí dolores cum Fecnogrzeco fextaríjs utrifq; decoctís in aqua mulfa, Inteftínorum & thoracis perníciofa uítía,cly(tere in oleo € melle, DE LICHENE» CAP» CLXXVIII* NOMINA. «1 Erx uu Graecis, Líchen Latínis,officínis & herbaríjs Hepatica, Ger 7| manís Cxteírrobcr 2óeunnenlebertrautdicitur, Líchena autemGrze 2 ci & Latíninomínauerunt,quod cotra Lichenas omnibus remedíjs 1C] anteponatur: autàreipfanomen dederunt, quoníam faxa quibus ze hzretlínguze modo lambat, FHepaticam uero recentiores uocarunt, quodíecínorum fibris (imílis confpícíatur. | FORM A. Folio fucci pleno, craffo & oblongo con(tat, rorulentis petris adhzrente , fub quo caulículi,pedículorum forma, capitula ftellata habentes,exeunt. | LOCVS. INafcitur ín rofcidis & grauíter olentibus faxis, TEMPVS. Iulio menfe ea qua picta eft forma decerpitur, TEMPERAMENTVM,. Abftergentem ac modícé refrigerantem facultatem, utrancy uetó reficcantem ^ habet. Abftergentem quidem atg exiccantem àpetra, refrigerantem autemabas ^ queo humore, VIRES. EX -DIOSCORIDE,. Lichen iflitusfanguínis eruptiones fiftit,& inflammationes compefcít. Impeti^ cines fanat, Inunctus cum melleregío morbo affectis prodeft , Oris &línguae dez Bu arcet, EX GALENO, Lichen qui in petris nafcitur, eft ueluti mufcus quidam, fed recte ex plantarum | cenere cenferi poteft Sicnomínatus uidetur, quod líchenas feu ímpetígines curet. Extergentem & mediocriter fríoidam facultatem obtínet, Porró quod ex talibus fubftantíjs cóponítur, aduerfum effe inflammationi nihil mirum eft, An ueró fanz cuínís eruptiones fiftat,ut Diofcorides aít;íd neutiquam dícere queo. EX PLINIO. Sanguinem fiftít uuIncribus infiillatus, & collectioncsillitus . Morbum quoc regium cum melle fanatore illito &língua.Stíemata etíam delet, | DE LINO* 476 Gin Cebecfiaut. LICHEN f 474. C Mercurialis. Mercurialis cuv dicla DE LINOZOSTE»* CAP» CLXXIX» NOMINA. INOZQOZTIZ A t9u$ Bortucp ime Graecis, Mercurialis Latinis & offici nís dícit, Grermanis 2Síngellraut/ GOcercuriustraut/ ober ZA fours, | IVlercuríalís dícta eft,quod à Mlercurío ínuenta fit, FORMA, IVlercutíalís folía Ocimo fimilia habet;ad Helxines foliorum figuram acceden, tia,mínora tamen, Ramulos genículatos,alari caua multa & denía habentes. Foe mína femen fert racemofum & multum, IVlas ueró iuxta folia exiguum, rotundi, gemínorum teftículorum modo connexum , T'otus frutex dodrantalis, & non» nunquam maior, LOCVS, ! Nafcitur ín campeftribus cultís,uinetíscg,aliquibus locís tam copíofa & efficax, utfapore fuo uína etíam ínficíat,& bibentibus íngrata reddat, TEMPVS Augufto menfe (emíne prcenans eft. TEMPERAMENTVM, Calídam & ficcam ín prímo ordine effe afferunt, VIRES EX DIOSCORIDE V'traqaluum mouet oleru modo comefta, Cocta in aqua & epotaaqua;bilem & aquofa ducít, Creduntur praterea foeminae folía tríta & pota;aut poft purgatio, nem pudendis appofita, ut foemínze concipíantur efficere , Mafculee uero fimiliter D adhibita,mares progenerare, | EX GALENO, VVlercuríali omnes duntaxatad uentrís purgatíones utuntur , Verumenimue: ro fi quis eíus facere perículum uolet ín cataplafmate, fanédígerentís admodum : facultatis efTe experíetur, ROO | EX PLINIO, Mirum eft quod deutrog eorum genere proditur:ut mares gíenanturhuncfzz cete,utfcemínz illam, Hoccótingere fià conceptu fuccus protinus bibatur ín paf fo,edantürue folíadecocta ex oleo & fale, uel cruda ex aceto . Quidam decoquunt eam ín nouo fictili cum helíotropío, & duabus aut tríbus fpícis , donec decoquaz; tur, Decoctum darí iubent & herbam ipfam ín cibo altero díe pureatíonís mulie; ribus per tríduti, quarto die à balneo coire eas . Hippocrates miris laudibus in mu. lierum ufu praedícauit íllas . Eastg ad hunc modum adhuc medicorü nemo nouit, Tile easuuluze cum melle, uel rofaceo, ueliríno, uel líríno admouit, Item ad cíenz. dos menfes,fecandasdq. Hocidem praeftare potu fotudg dixit. Inftíllauit auribus furdís fuccum , ínunxít(g cum uíno uetere , Aluo folía impofuit, epiphoris, ftranz uríac & ueficee, Decoctum eíus dedit cum myrrha & thure, Aluo quídem foluenz dze,uel in febrí,decoquitur quantum manus capíat;ín duobus fextaríjs aquae ad d midías,bibitur fale &melleadmíxto:necnon cum ungula fuís,aut p deco cum falubríus, Purgationíis caufa putauere aliqui utrancg dandam,fiue cum — malua decoctum, Thoracem pureant,bilem detrahunt, Íed (tomachum laedunt, DE LIBA 475 VN YN £c s ii O Pp m [ Ne cer 473 MERCVRIALIS FOEMINA DE LIBANOTIDE CORONARIÍA» 477 C A P, CL X X3 NOMINA. xgipAmorIZ Grecis, Rofmarinus Latíriís & officinis, Germanis X of. Rofuainu 3/| mati: appellatur. Libanotis ueró dicta eft, quod odorem thurís ved, ritanotis eur A dat. Libanotida autem nó eam qus fimpliciter fc nomínatur à Girzecis. dicta. 3 intellige,(ed eam que cum adiectione, coronaría Libanotis appellatur, Libamtiscos FORMA. ronarid, Rofmarínus qua nectentes coronas utunt, uireas habet tenucs, círca quas funt folía tenuía,crebra,oblonga X gracilia,intus candícantía,exteríore autem parte ui, -ridía, erauíter odorata , Florem, quod Díofcorídes omifit, ín candido coeruleum, radicem nigram, multis fibrís capillatam. ! LOCvVvS | Hodie pafsim ín hortis & ficülibus uafis plantatur. In Narbonenfi autém GaL lía ua fponte prouenit tam copiofe;ut eíus íncolzealíud lignum non urant, AUC UTEM PYS Carpitur Maio menfe & deinde ufque ad Septembris medium, Floretqg bís ai^ - nuatim,uere & autumno, TEMPERAMENTVM. Calida & ficca eft,id quod ex eu(tu & uiribus coníjcere quic poterit, VIRES. EX DIOSCORIDE, Calfacit, Regium morbum fanat, fi quis eam in aqua decoxcerit, & ante exerci -tiabibendam dederít,deín poft exercitía lauerit,&t uino potauerit, IVlifcetur etíam acopís,& mufteo oleo, | De OGUACPENN OU i; — Libanotidis,quaead coronas eftutilis, quàm Romani Rofmarinu nuncupant, — decoctum regio morbolaborantes potum adíuuat, Omnes ením Libanotídes ab. ^ flereentís & íncidentis facultatis funt participes. " APPENDIX. — A Recentiores Rofmarinum fuffitu tufsim & deftillationem fedare tradunt, Et quod ín prímis nobile,tutam praeftareín peftilentia domum crematam, nidore ím 7 probam aéris diluentem perniciem , Adijcíunt & alías facultates,eas nempe : Rot: — marinus corroborat cerebrum,fenfus interíores,memoríam & cor . Succurríttre mori,refolutioniqg partium, Loquelam amífTam reparat, SC alía multa poteft, qua comemorare fuperuacaneum eft, DE LIiGV- DE LIGVSTRO-* CAP» CLXXXD — 479 NOMINA. IGVSTRVM Plinio alíjstg Latinís nominatur , Officínís inufitatum, Germanis 25cínbólulin QOunbtboli/ X cit obet Ccbübweiben dici | tur, Quoautem nomine Gracis appellatum fit, nondum certo nobís con(lat: neque enim ut feréomnes hodie putant Cypros eft, quae Pli, Ligurum s» miolibro duodecimo tefte,femen habecC oríandri,pereerinag exiftitarbor. At Lia est Cypros, :guftrum femen non Coríandro fimile, quod rotundum ac fubflauum ett, (ed po- : íus atrum, X altera partelatum modíceqy cocauum ín racemis profert, INecarbor ceft pereorína,fed fponte ín fepibus & fenticetis ubías prouenit, IVlea tamen fenten L'tía Phíllyrea potius apud Diofcorídem erít, quod hzc Cypro congener ac fimilis philrea uides t fit;caídemt quasLiguftrum facultates habeat, Iudicium tamen penes prudentem tree Ligdir — lectorem efTe uolumus, | E FORM A, Liguftrum arbor eft parua,folijs Olea fimilibus,floribus paruulís, candidis & odoratís,racematím florentibus,fructibus initio uirentibus,proceffu temporís ni, 'gríseuuarum more congeftís, | ' i LOCVS. J Nihil frequentius Lieuftroin uepribus occurrit,nihilig crebrius in dumetís ín. "uenítur,íta ut hoc nomine contemptui habeatur, Quapropter hucrefpíciens V ír- ? eilius ín Bucolíco carmíne, eius flores negligià pa(toribus, ac ínutiliter períre ca, ^ nit,dicens: : ) Alba ligustracadutt,uacinia nigra leguntur, TEMPVYS, Maio menfe floret,autumno autem cum maturis baccis nietefcit, | TEMPERAMENTYM, | Etfi forma nónihilà Cypro diíftet Liguftrum, temperamento tamen eodem eft ? preedítu, Eíus ením folía & furculí míxta qualitate conftant:difcutiens ením quíd- - dam cum aquea fubftantia, modíce calída, &: quiddam etiam adftrictoríum ex ter, " rena fubftantíafrigida,& fine morfu ficcante,obtínent. à VIRES. EX PLINIO, Succus eíus neruis, artículís, alooribus, folia ubíqs ueteri ulceri cum falis míca, - & oris exulcerationibus profunt, Acini contra phthiríafin, item contra intertrígi, - nes,folíáue,Sanant & gallinaceorum pítuítas acíni, | APPENDIX. Recentiores Liguftri fuccum ulcera orís, ueretritg fanare tradunt , Idem etíam pofle folía ín uíno decocta adíjciunt: ut hínc euídentifsimu fit,folijs Liguftri,haud - fecus atque Cypríaut Phillyreze, ad(trictoríam íneffe uim, propter quam cóman- ducata & decocta, orís potífsímum ulceribus opitulantur, [ DIE "mv zh m pie 7 / QUE $3cinbólalítt. DE LVNARIA MINORE: ip CA DO TS XT, . NOMIN A. | rv multumq dehuíus herbae nomenclatura fuimus folícíti, at utcun. quemultos interrogauerímus,tamen aliud nomen quàm ídípfum quo nuncappellamus expifcari haud potuímus. V ocetur ítaque Liunaría runaia min». «5, mínor, donec certíorem appellationem habere contigerit, Germanice Hein QDontraut/ut (itad Latínam nomendaturam allufio quedam,nuncupetur, —— "OME FORM A. | Er - Rotundo eftcaule,cui folía utringg feptem annexa,cordís feré humani formam nabentía:in fummítate caulís femen Betz fimile profert, — dS LOCVS. | | - Nafciturin montibus . Copiotifsimé autem Tubingae ín pede montis Auftria- ti prouenit, Prope hancnunquam no Ophris,de qua fuo dicemusloco,ínuenítur, "M |J ,TEMPY $. | - Infine Maij & Iunio men(einuenítur,deín (tatím euanefcit. | | TEMPERAMENTVM. - Terreftre quid prac fe fert euí(tata, atque parum adftri noit, ut hinc mediocriter Irioidam & ficcam efle uerifimile (it. : | E VIR E S. - Visfoliorum eíus hauddubié uulneribus efficax, glutínandi nanque facultate iredíta eft, Chymícorum nugas, quibus eius herba ufus frequentífsímus eft, Iu. ens pretereo. Có(tat autem experíentía, ad (upprímendos menfes, & album mu. liebre profluuium, mirifice conferre hanc herbam. s DE LEPÍ- LVNARIA MINOR. M. BDDELERIDIOX CAP. CLXXXIIT ^Q NOMINA IR JM sm Need E Pr ro v Gireecis, Lepidium Latinis appellatur , Vulgus herbariora ) Piperitím nominat, )uam denominatione Ícquentes Grermaní noftri 10/2 61 Pfeffettraut uocant, [Nomen ueró hocà pipere traxit, cuius acrímo- Eo:s463| niam herba haec guftata refert. Díuerfa eft ueró,ut obiter partim atteri, moneam, ab ea planta quam Plíníus Piperitím nuncupat,de qua ftio loco dice, mus copíofe.Sunt qui Lepidium alio nomineraphanum nomínent,quod non alía "fitratione, quàm quod herba haec quod ad folía attinet, raphano fylueftri, quem "Amoracíam alio nomíne dícunt,admodum (imilís fit . Lepidium uero appellatir, - quod 2:252«s, hoc eft, fquamas & maculas ín facie deleat € repurget; | | FORMA. E M IN Fruticofum eft, ín cubítalem altítudínem furgens, folijsTaurinis, fed mollibus, 7» & maioribus, Síc quidem Lepídion depingit Plinius & Paulus , Vnde fole claríus "fit;/ herbam cuíus picturam damus efTe Lepidion:cubítalís ením & interdum bícu. biralis eft caule folido & rotundo, folijs oblongis &lauríinís, maioribus tamen & mollíoribus, guftu piper referentibus & acribus, magnopere líneuam ucllican- tibus, oribus candidis exiguís admodum, femine paruo,radice oblonga. In fum: ma,forma totíus herbae raphano;ut diximus, fylue(tti fimilis e(t, E | LOCVS. In hortis potiísimum prouenit, ín quibus uíuacitatem fuam ufquead multos 'annos prorogat, b. TEMPVS. — Horetlunio & Iulio menfibus,deinde femen profert. y TEMPERAMENT V M. B [nordinequarto calefacit;ut INafturtíum,exíccatautem ipfo mínus, | VIRES EX DIOSCORIDE — Baleamorum more, fale cumlacte conditur. Foliorum uis acrís & exulceratrix Left. Quapropter ífchíadicis pracfenti remedio illínitur,tritum cum radice Inulae, & — quarta unius horz parteimpofitum. Similiter & lienofis prodeft, Lepras idem pel Jit, Radix collo adallieata,dentíum dolorem euare creditur. EX GALENO, —— Facultate Nafturtio fimileeft, ' | EX PLINIO. - Infaciecutem emendatexulcerando, uttamen cera & rofaceo facile (anetur , Sic "lepras & pforas tollit femper facile; & cicatrícir ulcera . Traduntín dolore dentium 7 adalligatum brachio quà doleat,compefcere dolorem, | | APPENDIX. Lepidion craflos & elutinofos cibos & humores extenuare, & incidere ualet: ? ideoG culínaría eft herba, & falfamentís idonea, S.2 DE LEV- D 4 Piperitis. Rapbanus cur di citur Lepidium, Lepidium unde dictum. EE o CYM 0 eo fefferfeaut, LEPIDIVM X :| DE LEVCOIO THEOPHRASTI- 485 E: Gn b Ge SxITTÓ NOMINA, gEv&korouw Theophrafti hoc loco defcribimus, quod plané díuerfum ,| eftà Leucoio Diofcoridis,quod fuprà depinximus,id quod tamen ple A X4 rique etíam docti uirí non anímaduerterunt, Latínís Víola alba dici, vio; aíba, Ese tur. Giermanice wei$ D»oinungfiblimen/ober GOetrienblümen. INon 7 autem ab re Víola alba díci ccepít;flos ením huius herbae colorem album, && Vio» viola atbacur larum odorem refert, | dicta, ) | FORM A. Folia habet Porro fimilia, tenuiora tamen & molliora, ex radice bulbofa pro, deuntía, Pediculum etíam profert dodrantalem, tenuem ac feré íunceum, in quo candidus flos eft, ín medío croceus, Violarum purpurearu odorem referens, quo decidente,;capitula INucís auellanae quantitate erumpunt, ín quibus femen Sínapi haud diísiímile continetur. Quod fi ad hanc defcriptionem adhibeas ea qua de Viola alba Theophraftus libro fexto & feptimo de ftirpium hiftoría tradit, certé fole manifeftíus erít herbam hanc cuíus picturam damus effe eam, quam aévioiop "'Theophraftus uocat , INam hzc príma florum fe oftendit , Bmicat ubi ccelum de- Theophyafti ala mentíus ftatím, etiam non hyeme exacta: ubi ueró immitius, poftea, Celeríter. Paula, quoque euanefcit,RRadicem denique bulbofam & florem odoratum obtinet, Que - fingula etíam de hacnoftra herba ueré dici poffunt, Prima fiquidem florum, hye. zt Februarij me etíam nondum exacta, Februario nimirum menfe, &die diuo Valentino facro, wocaius, ubi ccclum clementíus fuerit, apparet, In Aprili, ubiappropinquareíam cceperít IVlaius,euanefcit.Flos item eíus, Víolarttm purpurearum proríus odorem refert, Radix etíam ad Bulbi fimilítudinem orbiculata exiftit, uthocnominenemini du^ - bium effedebeat, quin fit Viola alba Theophra(ti, :: | | LOCV$. | Prouenitin umbrofis fyfuis & locis, qualis eft non procul à Tubinga paulo fu; prà & ínfráà monafterium Bebenhufum uocatum,ubi copiofifsime nalcitur, Plan. tatur nuncetiam pafsím ín hortís, TEMPVS. In Februario (latim hzec erumpit,ut diximus, herba, inter initia Martij ad per fcctíionem uenit, Semen ín Aprili oftenditin capitulis,ut ín altera pictura uides, TEMPERAMENTVM, Folía feré qualitatis omnís expertía,radix aute dulcís & elutinofa eft, uthocno. mine ad(tringat & exíccet,utreliqui bulbí, VIRES. Digerentem leuiter, & cum hocadíiringente facültatem,ficut reliquos bulbos, habere ex ijs quze cómemorauímus fatís conftat, l'amen nunc nullus,quod fcíam, eius ftirpis ufus eft, | s 3 DE LITHO- 486 lómmítoenm (omen, Yodf Doungfb / SEMINE. CVM VIOLAE ALBAE FOLIA $4 dor ^Y TE j 4* DE LITHOSPERMO- CAP» CLXXXV» € NOMINA. : «s]19ozrirwoN Graci, Líthofpermum Latínis, officinis & medi «| dshodieomnibus iVlilium folis appellatur . Giermanís (cerbírg/ Ww ober Giteínfomen. INomenà lapidea feminis durítía accepit: neque ( ením Liíthofpermon alíud fonat Girecís , quàm lapideum femen, 3 Quum ítaquefemína tanquam calculos ferat,candore & rotundíta ilium folis. Litbofpermon. | V. i wide diclum. FORMA, Folía habet Olez fimilia, longiora tamen & latiora, & quz in ima parte funt, humiíacent, Ramulos ueró rectos,tenues, crafsítudine luncíacuti, folídos, ligno, fosg;. In quorum cacumíne bifidi díuarícatitg exortus, caulículortrm fpeciem exhí bent longa habentesfolía, ínter quac femenlapideum, rotundum, paruum, eruo equale.Plíníus eraphicé candore & rotunditate margaritas referre dixit, Noftrum autem Líthofpermon multo mínus quàm Diofcorides & Plinius tradiderunt fe; men profert, quod foli díuerfitatí acceptum referendum erít . Radix etiam Litho- fpermí,quodadijciendum efle arbitror,exteriore fui parte rubore perfunditur, LOCVS, Lithofpermon afperis & fublimibus Iocís gaudet, Satum etíam in hortís pro, uenit, TEMPVYS. Foret lunio & Iulio menfibus,eoG tempore femen etiam profert. D TEMPERAMENT TVM, Semen Liíthofpermi,cuius maximé ufus eft,calidum & ficcum effe facild ex eiuf dem facultatibus conijcítur, Omnía fiquidem urinam cientía, Galenolib, v, de fimpl, medicam, facult, cap.xíj.tefte,calída & ficca funt, VIRES — EX DIOSCORIDE, Semen cum uinoalbo potum,calculos frangit, & urínam ducit, EX PAVLO, Semen cum uíno albo potum, calculos conterít,& urínas pellit, EX PLINIO, Lapillis eíus drachmae pondere potísuíno albo calculos frangi pellitg conftat, & (tranguríam difcutí, DE LYSI- LITHOSPERMVM , / "i A490 Lyfimacbia uite de appellata, Salicaria, DE LYSIMACHIA» CAP- CLXXXVb NOMINA. zn pofita iugo, afperítatem cohibeat, Quarea diffoluenda difsidentíum pugna,non ínepté LyGimachía uidebit nomínata, Salicaría ueró quod folía falícís, aut quod ínter falíces nafcatur,dicta eft, LT ey redii EIU IL Rr cet (uis Lytimachie duo efle genera ex Diofcoríde & Plinio fatisliquet. Plinij enim pur pureum florem habet, híncnos illam purpurea appellauímus , Giermaníce bzaurs YOcíberid). Diofcorídis uero rufos, hoceft,aureos,ut metipfe ínterpretatur,flores obtinet,ideodq luteam nomínauimus, Germanice geel YOeiberíc, Ethaec quidem altera magisadftríngit;íng ufu medico hocnomíne eídem praeferenda, hys FORM A. | Caules profert cubitales,autetiam maiores, tenues, fruticofos, quorum à gent, culis folía exeunt gracilía,falici fimilia, ouftum adftringentia,flores rufos,autad au ricolorem declinantes, Ex qua pictura nulli non notum fit,plantas quas pictas da; mus effe Lyfimachías , Caules ením emíttuntcubitales, & multo quoque longio: res, tenues & fruticofos , Folía etiam habent falicis, cumlentore quodam ad(trín: entía, Flores hzecrufos,illa autem purpureos habet, utnon contemnendus autor eft Plinius, His accedítlocus natalis, S alía quae referre non attínet, NW! LOCVYS INafcuntur paluftribuslocís, & prope aquas, potifsimü ubi falices proueniunt, ACTOGM-PR VS Junio & Iulio menfibus florent;acfubinde purpureain filiquis oblongis femen producit, lutea ueró decidentibus floribus, femen exiguum, Coríandro haud dif Íimile profert,quod guftum non fecus atque folía adftríngit, | TEMPERAMENTVY M. Superantem ad(trictoriam qualitatem,adeodQp exiccatoríam uim obtinent, VIRES, EX DIOSCORIDE, Succusfoliorum eíus,cui adftringendi facultas eft, ad fanguinis excreationes && dyfenterías potus & infufus confert. Siftit & mulierum fluxum appofitus. Contra erumpentem é naribus fanguinem herba ipfa utiliter ínferítur , V ulneraría etíam eft, & fanguinem compefcit. Incenfa acerrímum habetfumum, utferpentes qui- dem abígat,& muífcas enecet. EX GALENO. V'ulnera elutinat, erumpentemi ex naribus fanguinem emplaítri modo illita fitít: quin € reliquas fanguinis eruptíones compefcere tum ípía, tum fuccus eius multó magis poteft, Pota dyfenterías, fanguínís reícctiones acmuliebrem fluxum fanat. EX PLINIO. Vis eiustanta eft, ut iumentis di(cordantibus iugo impofita , afperítatem co; hibeat.Pota uel illita, uel naribus índita, fanguínís profluuíum (iftít. V ulneribus ijs príuatím quae calceamento facta funt contrita & arida ínfrícata efficax eft, DE LÁGO- 4?t " E m LA É cam LYSIMACHIA S5ot 4f efoctich. PVRPVREA. 492 LY S: MANCHER LV CEUESA IAS S CCS uj DE LAGOPO-* CAP» CLXXXVIID 493 NOMINA, AT Oroy Grecis,Leporínus pes Latinis, Trifoftum humile SC Tri vrinitas. nítas à tribus folijs herbarijs dicitur , Officinis noftrís ignota e(t her- ] ba. Germanis D'afenffg/ober I atsentlec/ober ZA Ale nominatur, 4 Sic uero Grzecí atque Latíni hanc herbam appellarunt, quod Lepo. ragopuceur 3 ríno pedi fimilem panículam habeat. dicta, | | FORMA, A nullo,quod fcíam, Lagopus defcribitur , Herba autem quam pro eo exhíbc, mus,caules habet rotundos, hírfutos, folia Loto trifolize quz ín pratís gíenitur fi — milía,femen ín panículis mufcofis lanugínofisq, leporíno pedi fimilibus admodi, —— ad(lringentis guítus. | $^ | | LOCVS. i —. In fegetibus, Plinio etíam authore, Sin hortorum areis, ut teftatur D'iofcori, - des,gignitur, | TEMPVS Iulio & Augufto menfibus potiísimum apparet. TEMPERAMENTVM,. Exiccandi facultatem obtínet, Galeno tefte, Lagopus. DILSVIER E S, EX DIOSCORIDE, 7 Vim habet Lagopus herba fiftendi aluum cum uíno pota Febrientibus autem L cumaqua danda, Allieatur eadem contraínguínum inflammatíiones, PME EX GALENO, Fluxus aluí probé exiccat, EX PLINIO, B Laoopusfiftitaluum uino pota, autin fcbri ex aqua , Fademíinguini adalliga- . turin tumore, US OM | | | APPENDIX. Ex fjsomnibus abundé conflat, herbam eam quam depictam damus effe Lago pum, (iquidem & nomen & forma illí aptifsimeérefpondent. Locus etíam conue- nit:nafcítur ením copiofisiméin fegetibus. Nec temperamentum abhorret, quod illi e(tad(tri&tortum & exíccans. His omnibus accedunt uires:uulgó enim omnes hac planta ín dyfentería,8 alui profluuío utuntur, mS | t . DE LARI / 1 am j/ NW 1/) (AE € e A S 77, 7, SS — uu 2 7L. NN 727 7p) f fe We ewm DIOS D 7, P. x 77 27 7 We ME SS [ A y zw UR RA NS , (ifii f Radeon, DE LARICE» CAP» CLXXXVIII- 495 E NOMINA, | JEEEE] APr£ Grecis, Larix & Larex Latínis, officinis & uuloó Larga, Gier, L«iz feu Laex manís £* ózcbbaum appellatur, FORM A. [xesudomd ^ Larixarboreft maena,Piícez limilis,crafsior,Iaeuiorid cortíce, folio uillofo pectínum modo,píneui & denfo, molli& flexu, matería prae(tanti, ruben. te; odoreacrí, Hiíncerumpítnonnihil liquorís melleo, Diofcoríde ac Plinio te(ti [ bus,colore atquelento,nunquam durefcentis, Eft autem refina quam Larígnam, mu toii; L aut certé Larícinam uel Laríceam uocant, qua hodie omnes ferc officinze pYO tere- hodie pro terea - binthína,non fine ertoreutuntur, Terebínthina ením candida eft, pellucida, & ín Pinthinautuntur modum coloris uítrí ccerulea & odorata . Lignum eíus propémodum íenibus ín. 9f. Luíctum, necy flagrat, necp ín carbones recídít:necalio modo ienis uí confumitur, " quàmfaxum ín fornace ad calcem coquendam adhibítum,quod quidem nec flam. mam recipit,nec carboné remittit fed longo fpacio tardé comburitur, E ramís eíus - panícularum modo nucamenta dependent,quod píctura affabre oftendit, LOCVS. Po Larix,utautor eft Vítrauius,circa ripam fluminis Padí, & litora marís Adría, tici nalcítur, Copiofifsim?é autem ín SileGa prouenit, unde Illuftzifsimus Princeps "GEORGIVS Marchio Brandenburoenfis dominus meus clementifsim us,plures ezogcivs "arbores Onoltzbachiit transferre curauit, à quo fanéhanc etíam cuius híc damus M«rcbio Bratie picturam ad me Tubíngam tranfmifit, In Sílefia ex eius arboris lieno hypocaufta "Pega. conftruuntur,tantus illius ibídem prouentus eft, | TEMPVS, Laríx nullo exhilaratur flore, fed turgens tantum zedít eermína, P TEMPERAMENTY M, -. Minimum ín eíus temperamento ignis & aérís, humoris autem terreni pluri. mum, Hínc cum non habeat fpacía foraminum quá pofsít lenis penetrare, fit ut eius uim, quemadmodi pauló anté diximus, reíjcíat, nec patiaturab eo cító ledií, Ad(trictoríam itaque facultatem, haud fecus atque píceze, eíus folía & cortíces, ut - ftatim dícemus;obtínent, gH | VIRES, EX DIOSCORIDE, Cortex eíus ad(tríngitac intertríoínib,trítus & íllítus prodeft, & ulceribus fum Lt mam cutem occupantibus;ambuftist cum lithareyro & manna thuris. V Icera ín - tenerís corporibus cerato myrtíno exceptus ad cicatrícem perducit, Trítus cum atramento futorío,ferpentía cohibet. Fcetus &fecundas fuffitu eijcíit, Potusaluum fitit, & urínam mouet. Folía eius tríta llíitacginflammatíones eniunt, & uulnera ab inflammatione uíndicant, Tríta uero & ín aceto cocta, calída collutíone dentíü | dolorem mulcent. Refina eíus,utomnes alíze,emollít;calefacit, díícutit, expurgat. Tufsientibusactabidisín eclíemate perfe aut cum melle conuenit, Thoracis uitía | expurgat. Vrinam etíam cít,maturat,& aluum mollit, Pilos in palpebris olutínat, Cóotralepras cum eruoeine,atramento futorio, & nítro ín ungitur, Auribus faniem - ftillantíbus cum melle &oleo,& ín genítalium prurítu. Mifcetur etíam emplaftrís, malagmatis & acopís,Laterís doloribus per fe íinuncta & im pofita auxiliatur, EX GALENO. . Cortex eius uíncentem habet adftríctoría facultatem ufqueadeo, ut & íntertri. gines belli[sime fanet, & uentrem potus fiftat, Sed & ambuftis cícatrícem índucit, In folijs arborís, ut que multo funt cortíce humidiora,uís íneft uulnerum olutina- toría, Refina eius deficcat & calefacit. | EX PLINIO Laricis folía trita & decocta in aceto, dentium dolori profunt, Cínis cortícum t 2 inter^ M | , N di ll [] : " 2 PCOTEANS A^ NEST z 1 N 9 UN wZ y PLANTARYVM HISTORIAE CAP, CLXXXVIIi, 497 E intertrigini &ambuftis medetur.Potusaluum (iftit. Viritiam motiet, Suffitu uuL .uas corrígít, Refina larigna tufsí efficax habetur, polletqp contra uífcerum ulcera, DE MELISSOPHYLLO» CAP» CLXXXIX» NOMINA. . | EEIBAIZZOOYAMAONJuAQuM) Cirzcis , Apiaftrum fiue Cítra- |! co Latinis, officinis IVleliffa dicitur, Germanis QOeliffett / aoc; | liffentraut/ Donigbtim. IVleliffophyllum non alio noriineap^ E pellatum eft, nifi quod apes eius folio magnopere delectentur: & necp ením gevsiovAvy aliud quàm apum folium fienificat, IVle, ;J liphyllon ueró, qua uoce INicander ufus eft, mellís folium indi- non fug GENERA. ' Duo futitex uulgarium herbariorum fententia IVleliffophylli cenera , Vnuni uerum:alterum adulterínum,quod Giermaní YUangentraut nomínant,ut paul .póftdicemus, FORMA. |. Folia &cauliculi ueri Mleliffophylli, Balloti feu Marrubio niero fimilia funt, ma * loratamen & tenuíora,necíta hirfuta, cítrí málí odore, Perperàm hodie officínze p prouera Mleliffa utuntur herba pafsim ín hortís proueniente, quam Giermaní, ut diximus,quía címices olere uidetur , YOarisentraut nomínant, Pocdus ítaqs cum huíus herbae odor fit, non e(t cur apes ea delectentur, neq; ei lorenti ínfident, fed . eam potíusfueiunt, Contrà illa quam pro uera pictam damus unicéoblectantur, quod illus tam gratus odor fit;ut ín edibus (trata,eas gratífsimo odore compleat. : LOCVvS | INafcitur in fyfuis uerum;adulterínum autem ín hortís, | TEMPVYS. Carpitur zcftate;Tunio potifsimum menfe,quo floribus preenans eft, TEMPERAMEN T V M. .Mieliffophyllon ex fecundo ordíne calefacientíi cenfetur,deficcat ueró non ae - qué, fed ipfum quifpiam in hocprími ordinis efTe pofuerit. VIRES EX DIOSCORIDE, Folía cum uino potaaut illita, contra fcorpioni, phalangíori, canumQ morfus - profunt. Decociu eorundem,fi eo perfundantur, idem poteft, In infefsionibus ad ducendos menfes utile eft, Dentes eodem ín dolore colluuntur. Dyfentericís ínie- - €um prodeft. Funcorir (trangulationibus, folia cum nitro pota fuccurrunt , Tor, . mínibus auxiliant, Danturín eclegmate orthopnoicis , Illita cum fale (irunias dit cutíunt, V Icera pureant, Artícularios doloresillita mitígant, — | EX GALENO. Meliffophyllon IVlarrubio facultate fimile eft, fed plurímti ab eo uíncit: quam, - Obrem necutitur illo quifpiam. Superuacaneum fiquídem foret pracfente IVlarruz bio,cuíus tantus eft ubícgj terrarum prouentus,uelle uti IVleliffophyllo. Caterum fi cuiforté ad manum quandocp Marrubium non fuerit, illo ad quaecunque uti là - €ebit,modo quanto ab hocexuperetur cognítum habuerit. EX PLÍINIO, Meliffophyllo fiue Vlelíttzena i perunganturaluearía, rion fugient apes : nullo L3 enim Mcliffa. Meliffopbyllum inde diclum Ápiaflum. Citrago, MELISSOPHYLLVM VERVM, 499 (P^ Q bi NM NP ^ a 4 ^ EN | PN LI S 707 Büantentedut, T (enit MELISSOPHYLLVM- ADVLTERINVM, |. MS bi QW TU É $00 PLANTARVM HISTORIAE CA PLUCLOXXXISS C enim magis gaudent Bore, Copía íftíus examina facillime continentur, Idem prz; fentifsímum eft contraíctus earum uefparumQ, & arancorum, item Ícorpionum, remedium, Item contra uuluarum (trangulationes addíto nítro, Contra tormina é uíno. Folía eíus ftrumísillínuntur,& fedis uítíjs cum fale decocta, Succus fcemínas urgat, & ínflationes diícutit, & ulcera fanat, Artícularíos morbos fedat,canisig moríus, Prodeftdyfenterícis ueteríbus,& coclíacís, orthopnoicis, lienibus, ulceri, bus thoracís, Caligínes oculorum fucco cum melle ínungí exímíum habetur, | EX SYMEONE SETHL Ad (tomachi ex frigiditate morfus, 8 à nierabile triftítias & timores qui finera, tione ex illa fiunt,confert. Hilarítatem efficit,& ad melancholicir ac piítuítofum hu morem prodeft. Fertur quod índuftríam afferat, & quodante fomnum fum ptum, bonafomniía facíat,contraría ratione cum Brafsíca, quae mala infomnía affert, Bu- bonesladit, DE MARATHRO» CAP- CXO NOMINA, APAOPON grace, Fceniculum latíné, officina: antiquum & latinum Mayhem ci NNUS [S nomen retínuerunt, Germanicé Seidel dícitur , IMlarathrum Grzcís «ppelatum, — ANTES i díctum putanta marcefcendo, quod ad codienda pluríma cum ínarue, Fonicilun. 993423 4 rit comendatifsimum fit, Feenículum autem dici exiftímant, quod fa- tum magno cum fcenore femen reddat, FORMA. D Foniículumferulacei generis eft,homínisq plerunjproceritatem fuperat, cati, le genículato,fungofa intus medulla, leuí exteríus cortíce & herbaceo, folía Abro- toní,fed longiore molliorigo, iucundo odore, umbella rotunda, am plajfutea;ín or. bem radíatim circinato, ín qua femen nudum dependet, radíce candida, longa&. odorata, LOCVS | Paísim in hortis fatum prouenit, Sua etíam fponte interdum ceu Anethum nafcitur, TEMPVS Cellíoitur caule tureefcente.Floret Iunio & Iulio menfibus; TEMPERAMENTVM. Foeniculum tam ualenter excalfacít, utex tertío ordíne excalefacientituim cenferi pofsít, Exíccat ueró non zequé fed ipfum quífpíam ín hocprimi effe ordínis pofue rít, Proínde lacprocreat,quod,fiadmodum deficcaret,non fané efficeret, VIRES. EX DIOSCORIDE.- Foenículi herba comefta mammas lacte replet, Idem poteft fem potum aut de- coctum cum ptifana , Comze decoctum fübditum ímpofitümue, renum & ueficae uítijs utilequippe quod urínam cíere pote(t, Contra ferpentíum ictus in uino po- tum prodeft, Menfes ducit. In febribus naufeam,& ftomachiardorem ex aquafri, gida potum,fedat. Radices contritae & cum melle íllitae, morfibus canum meden- tur. Succus caulibus & folíjs exprefsis in fole ficcatus, medicamentis quzead excí- tandam oculorum aciem cóficíuntur,utiliter adíjcitur . Extrahitur etiam fuccus ex Íemine uiridi, folijs, ramulísqg, ad eadem utilís , Radíx ín prima eermínatione ex- primitur.In occidentali Iberialiquorem gummi fimilem reddít, Caulem medíum dum herba floret íncolae demetunt, ienig admouent,quo facilíus uí calorís exu- dans gummi remittat, Hoc efficacius fucco eftad medicamenta oculorum, EX GALE- ESSE D — FOENICVLVM. $02 - PLANTAÁARVM HISTORIAE CHAP. CXG c T EX GALENO. Foeniculum lac procreat.Suffufis auxiliatur. V rinas menfestgcit.In condimen, tis afsiduus Anethi ufus, Fceniculiueró & in obfonijs, Apud nos in hocreponunt, non fecusac Pyrethrum & Terebinthum condientes, utín totum annum ufui fit, quemadmodum & cepas & rapas &alía huiufmodi quadam ín folo aceto, alía ín oxhalme afferuantes, ] EX PLINIO. Ad ícorpionum ictus & ferpentium, femine ín uino poto ualet, Succus & auri7 bus ínftillatur,uermiculosqp ín his necat.]dipfum condímentis propé omnibus ín- ferítur, Oxyporiís etíam aptiísime. C)uin & cruftís fubditur panis . Semen ftoma- chum diffolutum adftríngit , INaufeam ex aqua trítum fedat , Pulmonibus & íeci noríbus laudatífísíimum, V entrem fiftít cum modice (umítur, urínam excitat, c tormína mítieat decoctum,lactísqp defectu potum mammas replet. R'adíx cum ptí fana potarenes purgat, (iue decocto fucco, fiue femine fumpto , Prodeft & hydro- picis radix ex uíno cocta:ítem conuulfis , IIlinunturfolia tumoribus ardentibus ex aceto, Calculos uefice pellunt. Greníturzeabundantíam quoquo modo hauftum facit. Verendís amicifsimum, fiuead fouendum radíce cum uíno cocta, fiue con- tríta in oleo illítum . Multítumoribus & fugillatis cum ceraillinunt., Et radice ín fucco uel cum melle contra canis morfum utuntur. Et contra multipedé ex uino, EX SYMEONE SETHLI Lacprocreat,& fuffufis remedio e(t, V rinam cit, & menfes ducit, DE MELANTHIO» CAP» CXCI» D. : NOMINA e EA AN orO Nu Girzcis, Papauer nigrum, INieella & Giith Latinis dici; ! tur. Officinz omnes Nigellam appellant. Melanthionautem & Nigel 73 4 la'à nierofeminis colore haecherba hauddubie dicta eft, NEA GENER A. * Et(i apud Diofcoridem aliosQg ueteres una duntaxat NNigella: Ípecies reperia- tur, nobís tamen domefticas & horteníes tres uidere contigit, quarum duze qui; dem habentíemina nigra, tertía uero fubflauum., Inter eas quee habent femina ni^ era, prímá (wars A ommid germ anicéappellauimus,alteram autem fdwart$ C o:iatiocr/quodfolía eius Coriandri folfjs non difsímilia fint. Tertia, quod ad fo- lía & flores attínct, primae per omnia fimilís eft, ín femíne tantum quod flauefcit, ut diximus, diuerfa, Herbarij huíus temporís Nigellam citrínam nominant, Pra | ter has tres íam cómemoratas eft quarta, quz fylueftrís INioella dicitur, quod fci licet fua fponte ín aruis nafcatur , Giermanís wil (dywatner Cozíanber nomina, | tur, Videturautem efTe potius tertium genus Cumiíni fylueftris, E FORMA, | manh, — Melanthion frutex eft pufillus, ramulis tenuibus, altítudiue palmorum duo- rum uel amplíor, folijs paruis Senetionís herbae (milibus, multo tamen exilioz ribus, capitulo in cacumine, exíeuo ceu Papauerís, oblongo,intercuríantibus in- ternédiftín&ionibus oculofis quinque autfex, ín fummitate extrínfecus cornicus latís,quibus femen nigrum,acre,odoratum íncludítur.Sylueftre alteri hortenfifez ré (imile cft, folia fiquidem anethí habet, flores prímo fimiles, nifi quod colore fintelegantiores . Capítulum plané Aquileiz refpondet, atque ín fe femina nigra - & odorata contínet, mim & IE $n z E 2 ma TERT LOCYS au Me K—ÁEEC—A L^ - - i " AME ENS E n - J^. - , UUA————np— ; v i E M—. SSOA : p RE Er ERN ANE | 4 NIGELLA HORT SIS ALTERA. | Gidwars Coiíatibet,. E. UT P T 1229 a [E RSETAS IM tuatem / 9 Ji T——Ó am L2 ZZ D 7 78 — E c ac p 0j | 7 4 iler (cwoargetr Costanber, SO L WOE.S T RoE, MELANTHINVM | c D $06 —— PLANTARVM HISTORIAE CAP. CXCIL LOCVS Melanthion domefticum non nifi ín hortis fatum prouenit , Sylueftre autem, ' utdíctum eíLin agris fua fponte prouenit, TEMPVS, Mielanthion floret Iunio menfe, Iulio autem & Augufto femine precenans eft; TEMPERAMENTYVM. Mlelanthium excalefacitatque deficcat tertío ordíne, . VIRES. EX DIOSCORIDE. Capitis doloribus illítum fronti Vlelanthiu,& incipientibus fuffufionibus cum irino trítum & naribus ínfufum prodeft, 'T'ollitlentígínes,lepras,cedemata uetuz (ta,duritiesgy cum aceto íllitum, Circunícarificatos clauos excutít cum uetere uino impofitum, Dentíum doloribus cum aceto & teda decoctum,fi eo colluantur, fuc currit, R otundos uentris Jumbricos expellit,ex aqua umbilico illitum, l'rítum au tem & ín linteo colligatum & olfactum,deftillatione laborantes adiuuat, Pluribus díebus potum, urinam, menfes & lac prouocat, Difficultatem fpirandi cum uíno V potum finít, Phalangiorum morfibus drachmz pondere cnm aqua hauftum au^. xilíatur,Suffitu ferpentes fugantur, l'raduntlargíus epotum enecare, EX GALENO, Tenuíum eftpartium IVlelanthium, unde deftillationes fanat calidum in linteo admotum,atque afsíduó olfa&um, Quinetíam fi intró ín corpus fumatur, uel ma xime flatus extínguit, Hínc conftat effentíze ipfum effe tenuís, & ad unguem à cali ditate elaboratz. Propterea fané etíam amarum eft, Itaque mírum non eft (ilum bricos interímatnon efum modo,fed etíam forís ímpofitum, INeque fané etíam mi randum fi lepras,clauos,myrmecías efjcíat. Sícuero etiam orthopnceam íuuat, € menfes prouocat, quí ob craísitiem aut uifcedínem retenti fuerínt , In fumma, ubi incifíone,exterfione,deficcatione, excalefactione eft opus, preftantifsimum id re medium eft, : p EX PLINIO. IVlelanthion medetur ferpentium plagís & fcorpionum , Illini ex aceto && melfe reperio, incenfod ferpentes fugari, Bibitur drachma contra araneos , Deftillatío, - nem naríüm difcutit tufum ín linteolo olfactum , Capítís dolores illitum ex aceto; & infufum naribus mitigat, Cumíríno oculoru epiphoras & tumoreslenít, Denz- tíum dolores coctum cum aceto, Vlcera orís tritum & comanducatum , Lepras € lentígínes exaaceto trítum emendat. Difficultates fpirandi addíto uíno potum. Du xítías cumoresqp ueteres & fuppurationes illitum , L'ac mulíerum auget contínuis diebus fumptum. Collie ftrua ciet, Similiterlaroius uenenum eft,quod míremur,cum femen eratifsímépa nes etíam condíat, Quínímo línteolo allíeatís tantum granis trípínta, fecundas tra hireperío, Aiunt & dauísin pedibus mederi trítum ín urína , Culices fuffitu neca réiitem mulcas, EX SYMEONE SETHILK Efttenuíum partíum, lumbrícos ín uentre necat, flatus difcutit, pituitamd ín, cidit, Ad orthopnceas & defluxus capitis facit odoratum; praefertím poftquam cz lefa&um fuerit. Dicitur ueró quod fi teratur,& cum aceto uentri imponatur, etíam ficlumbrícos necare, Et (i cum melle fermentetur,&calída aqua hauríatur,calculos inrenibus & uefica mínuit,urínam cítmenfes ducít,&uelutiremedium con^ — - trauenena eft;fi quis ipfum ieiunus affumat, DE MALÁ- oítur fuccus ut Hyofcyami, Oculos purgat,urínam &tmen" T caf Crieofan. MALVA v - ua z i69 E rÁ [e) ZH MALVA SYLVE 7 STRIS PVMILA.. 9 topyapsd, u 3 510 DE MALACHExr CAP» CXCII» NOMINA FEAAAXH grace, IVlalualatíné, officínis latinum nomen retínuit, Ger, B j| maníce Dappel dicitur, Mlaluaautem Graecís ab emollíenda aluo no: ||| men traxít: pezisp enim mollire fignificat. Quínetíam Latínís Varro -s (2.3 IVlaluam quafi moluam, quod aluum mollíat, dictam effe contendit, Antiquí ením ea utebantur ín acetarijs cum Lactuca ad fubducendam aluum, Vn Fxoneraturas uentrem mibi uillica maluas cAttulit, co uarias quas babet bortus opes, GENER A. Nlaluarü genera effe duoDiofcorides & Galenus tradunt, V.na ením hortenfis; Borterfis altera fylueftrís IVlalua dicitur , Hortentis, quae ín hortís fata prouenit, Germanis Mau. Xémi(cbe Dappcl/uel£enrof/quod(fcilicet mefsis tempore Roreant;uel Derbi tof nominatur. Huius iterum uaria funt genera:alía fiquidem rofas purpureas,& has uel (implíci uel multiplici foliorü textura conftantes, ut pictura mon(trat: alía candídas & iterum folioru textura differentes producit. INos una píctura quatuor Sylwfris. hacc hortenfis IVlaluze genera complexi fumus . Sylueftrís non qua in fyluís, aut | afperísTocís, fed quae ín incultis locís fua fponte nafcitur, intellioí debet:id quod Apo, or2eca uox xe, qua Diofcorides utitur, maxíme docet. Haecenim Graecis inz cultam & ínelaboratá terram fignificat, qualís ín femitís,pratis;alíjsq; huiufcemodi rutis & agri partibus eft. Erratíca haecfeu fylueftris Mlalua ítidem ín duas di(tri, Putils. buítur fpecies : quadam ením pumila eft, & humi ferpens, hanc Germani enfe Arborefcens, pappel/ A Ag ober D'a(enpappel uocant, Quadam altíus attollitur, & feréarboz reícitvhanc germaníce X o&pappel nominant, D | FORMA. e Bote, — Flortenfis Malua grandefcit in arborem, eíusQfcapits tanta maonitudine pro- ficit;ut baculi ufum praebeat, Folía huícam pla,circinatze rotunditatis,multis ín am bítu fegmentis, Caudex fimplex, luxuriofz proceritatís attollitur, à medio feréad uerticem pulcherrimis floribus decoratus, breuíadmodum pedículo dependentiz bus,quíiuenuftaterofis non cedunt, & fi fuppeteret odor, de príncipatu certarent, Colore conftant purpureo;uermículatóue &candido. Capítula quedam breuibus ínnixa petiolis, & leuíterín mucronem faftigiata primüm écaule profiliunt, fjsQg paulatim íntume(centibus,przgnantía florü ínuolucra fatífcüt,ín quibus dehifcen tes rofz fee pandunt, & explícant ín folía quíngg, ínterdum (tructili quadam ferie, ut díxíimus,numerof(a, calycibus apices paucos cóplexis, quí lutei medíjs emícant, quibus decidentibus erumpunt purpurea ftamína, Hís foetus fuccrefcít multiplici, ter tunicatus,atcp in umbilící formam numerofo femine coagmentatus, ín quibus cum decuffa funt folía, relíquarum Maluarit modo femínarecluduntur. | Sylue slwftrispus ftrís pumila & humi repens, folío rotundo, pingui, & ín ambítu ferrato conftatz iila. caule magno, floribus ex candído purpurafcentibus, radicecandída, — Sylueftrís Sjlueftris pro altior folio magis lacíníato nafcitur, floribus ex cccruleo purpurcís,radíce candida, fiore LOCVS. Hortenfis ín hortis fata prouenit, Sylueftris autem locís incultis, pinguibus po tifsimum,& humídís, " TEMPY S. Hortenfis floret lulio X Augufto prafertím menfibus: neque ením flos ís ut rofa fugax eft, fed diu uígor uítagg durat. Sylueftris pumila per totam zeflatem, & ín maximam autumni partem durat, Arborefcens autem lunio & Iulío menfibus, floribus quammaxímeabundat, TEMPERA^ PLANTARYVM HISTORIAE CAP, CXCII, si ! TEMPERAMENTVM. IMaalua fylueftris digerentis paululum, & emollientis leuiter eft facultatis. Hor. tenfis ueró quanto plus habet aquezc humídítatis, tanto facultate ímbecillior eft, "Fructus eíus tanto ualídíor e(t, quanto & ficcíor. Inter Lactuca, Betam & Maluam - ídeftdifcriminis, nem pe quod ficcíora fintfylueftría, fatíua humidiora , Permi(tir sytuftriafatinis eft Malug fuccoalíquid elutínofum, quo Lactuca caret. A refrígerádi facultate ma fecere. nifefteabeft,utante fumptioné cernere lícet, (i ex ambobus partículatím oleribus, quemadmodü factitare homínes confueuerunt,cataplafma ad calídum quempiam altectum,qualís eft ery(ipelas, componas, mollíuícula folía diligenter tundens do» necadleuorem redacta fint exactifsimum, l'um nanque cognofces Lactucam ma. nifefte refrigerare, Vlaluam uero modicum, & quafi tepidum quendam calorem — obtínere , Facilé hoc olus deorfum labitur, non tantum quía humidum eft, fed | L | etíam quía elutínofum,Si horum tríum olerum fuccos ínter fe compares,tenuís & ) n abfterforíus Betz, crafsior elutinofiorg IVlaluz, in utriufqs medio Lactucz fta- - tuetur, Haec Gralenuslib.i).dealimentoru facultatibus, | VIRES; |. EX DIOSCORIDE, Efui aptior hortenfis multó quàm fylueftris , Stomacho noxía, aluum bonam efficit, praefertím caules, inteftinis & ueficae utiles, Folía cruda íllíta, & cum modi. cofaleaddito melle comanducata, eeilopas fanant, V erum ín índucenda cícatríce, ca (ine faleutendum eft, Contraapum uelparumqictus illita prodeft. Etfi cruda trítaty cum oleoanteafe ínunxerit aliquis, non ferítur , Achoras, furfuresqg cum urína illíta fanat, Sacris ienibus & ambuftis decocta folia trítag utiliter cum oleo " imponuntur.Eíus decoctum uuluas infefsione mollít, Prode(terofionibusintefti norum,uuluz fedísqy,clyftereinfufum, Ius decoctze cum radice fua omnibusleta- libus uenenis auxilíatur, fi contínuó à bibentibus reuomatur , Contra phalangio. - rum morfus remedio eft. Lacproritat , Semen eius admíxto Loti fylueftrís femíne potum cum uíno ueficee dolores lenit, 1 EX PLINIO, — Mlafuze contra omnes aculcatos íctus efficacior uís, praecipuefcorpionir, uefpaz rum fimiliumtg, & mutís aranei . Quín & tríta cum oleo qualibet earum peruncti ante, uel habentes eas nonferiuntur , Folium ímpofitum fcorpionibus torporem - affert, Valent contra uenena. Áculeos omnes extrahunt illítze crudos, aut cum tanetho pote, [Decocte ueró cum radice fua, leporis matíni uenenareftríngunt: GC. taliüs aceto; : - utquídam dícunt,(i uomatur, De eifdem mira &alía traduntur,fed maxime,fi quo tidie quis fucci ex qualibet earum forbeatcyathum dímídium,omnibus morbís ca. ritarum , VIcera manantíaín capíte fanant, in urína putrefactzlíchenas, & ulcera orís cum melle , Radix decocta furfures capitis & dentium mobilítates . Eíus quae unum caulem habet, radíce círca dentem qui doleat punge, donec definat do; lor, Eadem ftrumas & parotidas panósque , addita hominis faliua , purgat citra uulnus, Semen ín uino nigro potum, à pítuitís & naufeís liberat, Radix mam marum uiítijs occurrít , adallioata ín lana nigra. T'ufsím in lacte cocta, & forbt tionís modo fumpta , quínis diebus emendat, Stomacho ínutiles Sextus INiger | dicit, Olympías 'Thebana, abortiuas efTe cum adipeanferis , Aliqui purgari fcc^ — mínas, folíjs earum manus plenae menfura, ín oleo GC uino fumptis , Vtique cone — flat parturíentes fubftratis folijs celerius folui, protínus à partu reuocanda, ne uulua fequatur, Dant & fuccum bibendum parturientibus ieíunis , ín uíno de- cocta hemína., Quin & femen trítum adalligant brachio, genítale non continens - tium. Adeóque ez Veneri naícuntur, ut (emen unicaulís afperfum genítalí, fcc» minarum auíditates augere ad infinitum Xenocrates tradat, Item tres radices an ] uU 4 adalli- 512, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCIL C adallieatas, tenaímo & dyfenterícis utilifsíme infundi, Item fedís uítíjs, uel f; fo; ueantut, lVlelancholicís quoque fuccus datur cyathís ternis tepídüs , & infanienti, | bus quaternís, Decoctze comítíalibus hemínz fucci, Híc & calculofis,& inflationeg & tormínibus, aut opiflhotonico laborantibus tepídus illínitur , Et facrís ionibus & ambuflís decocta ín oleum folía imponuntur, &ad uulnerum impetus cruda cum pane, Succus decoctz neruís prodeft, & ucficze, & ínteftínorum rofionibus, Vuluas &cibo &ínfufione mollit in oleo, Succus decocte porí meatus fuaucs facit, J EX SYMEONE SETHL V'entrículum facilefubit,non folum propter humídítatem, uerumetíá elutino, fitatem,atqp inprímís fi cum oleo & caro offeratur, uíno quo edítur tem poreirro: rata, V eficam,thoracé;pulmonem(iuuat,S& raucam uocem lenit , Sylue(tris mal ua, utferunt, comefta, dolores ex uefparti morfu tollít. Si quís morfusà uefpis aut apíbus,fucco Mlaluae;praefertím fylueftris, peruneatur, confeftím dolore leuatur, Dicítur etíam quod huíus decoctum potum, lapides conterít, fomnum conciliat, facilemQ partum praftat, fi mulíer ea crebríus utatur , Illíta ínflammationes lenit, eag qua indurata funt emollit, Illud IVlaluze peculíare eft, ut impofita íctibus ue- Íparum & apum, dolores leuet, DE MYRICE» CAP» CXCIID ; NOMIN A. Y P1K 8 Gracis, Myrice & Tamarix Latinis,officinis Tamarifcus, Ger manís Camatifce & Dozff nomínatur, VELIM GENER A en 2 Diofcorídes duo ''amarícís genera facit, Vna enim fylueftrís eft, ualís eft ea quz ín plerífqg Giermanízelocís prouenit, quami híc píctam damus, "Tamarifcus. "LI" Altera fatíua,quae priori ín cecterís (imilis eft, nifi quod fructifera eft, & mínimé,ut "| illa, fterilis, FORM A. Sylucftrís arbuftum frutéxue humilis eft, ramís ex herbaceo fuluodg colore uaz riceatís;folijs Sabinae aut Eríces,flore mufcofo, qui demum ín pappos euolat, Sa tiua caetera fimilis eft fylueftrí, fructum tamen gall non difsimilem profert,quí guftu ínzqualíter ad(tringit, LOCVS, Proxime paludes,refides (tagnantesG aquas nafcit, Sylueftristg copíofa in Ger maníaad Rhenum & Ifarum, ínfignes fluuios, prouenit. Satíua ín Syría & A ey. pto;ubi proceríísimas aequatarbores,oíienitur, TEMPVS, Perpetua coma frondet. TEMPERAMENTVM, IVlyrice ab(tercentis eft acíncidentis facultatís,ab(os perfpicua deficcationetha betueró etíam adftrictione nonnullam . Caeterum fructus & cortex non paucam fortita e(Ladftrictione,;adeó utoallae omphacitidí feu immatura proxíma (int, nifi px A rue ba quodacerbitas euídens eft ín galla, fed Mlyrices fructui temperatura ineft iuasquaz lis:ímmi(ta eftenim nature eius multa partíum tenuítas, atque uís abíieroendi, quod fané gallze haud ineft . Porró Myrícae combuftz cínis admodum deliccato ríe facultatís eft, plurímam ab(tergendi facultatem habens, pauxillam adítrinz gendi, | | VIRES ^ EX DIOSCORIDE. Fructu uice gallein orís oculorumQg medícaminibus utuntur, Cruentis fputisin potu [^o 3 EA S"e *X SS i E) EM Re. i, Wir AE up —] SUIT. D -—^t a ^X f. Stamactfc 2 TAMARIX . 4 $14 PLANTARVM HISTORIAE GUVCP IECIT c potu,cccíacis,fceminarü Bluxionibus, morbo reoío,& phalangiorti morfibus pro. deft, Oedematailllitus reprímít, Cortex eadem quze fructus poteft, Decoctum fo liorum cum uíno potum,lienem mínuit, Ad dolorem dentium ín collutíonibus fà- lutare eft, S mulierum fluxionibus ín defefsionibus . Aptéhis in quibus pediculk . & lendes abundant circunfundítur, Cinis lignorum eius appofitus profluuittex Cdicespolorij utero fupprímit, E trunco eíus nonnulli potoríos calíces fabrícant,quibus in líenos - ex tico 147 fis pro poculo utuntur,quó datus ín fjs potus proficíat, i us EX GALENO, Myriceprodeftadmodülieni indurato, decoctís cum aceto aut uino radicibus, fiue folijs, (iue extremís ramulís,Sanat uero etiam dentium dolores, EX PLINIO, Lenzeus fanari ea carcínomata ín uino decocta trítaG cum melle dicic, Ad líenem praecipua e(t,fi fuccus eius expreffus ín uíno bibatur, AdeoG mirabilem eíus anti pathíam cotra folum hocuifcerum faciunt,utaffirment,fi ex ea alueis factis bibant fucs,(ineliene inueniri, Etídeo homini quoque fplenetíco cibum potumdqdantin | uafis ex ea factis, Líenum & flos & folía & cortex ín eofdem ufus adhibent, quan^ quam remifsíora, Datur fanguínem reijcientibus cortex trítus,& contra profluuía foeminarum, ccelíacis quoq . Idem tufus ímpofitustg collectiones omnes inhibet, Folijs exprímitur fuccus, Ad haec eadem & ín uíno decoquuntur:íipía ueró adíecto melle eangrenís illínuntur, Decoctum eorum in uíno potum, uel í mpofitum cum rofaceo & cera fedat,Sic & epinyctidas fanant, Ad dentium dolorem autí um, de coctum eorum falutare eft, Radix ad eadem, fimiliter & folía , Haecamplíus ad ea quze ferpunt íimponunturcum polenta , Semen drachma pondere aduerfus pha langía &araneos bibitur. Cumaltilíum uero píngui furunculis imponitur. Efficax p Gcontraferpentium íctus,praterquam afpidum. INecnon morbo regio,phthíría fi.lendibusg decoctum infufum prodeft;abundantíamt mulíerum [iftit, Cínisar borís ad omnía eadem prodeft, DE MECONE RHOEADE- CAP» CXCIIII» NOMIN A. 5j BK 9 m fae Giraecis, Papauer rhceas , hoc eft, fluidum aut erratícum ||2 L'atínis, Papauer rubeum officinis & herbarijs, Giermanís à ftrepítu 2/3 [4 quem ludentes puerí harum folíjs concauo pugno impofitís,altera pal ad M ma íncuffa edunt, A lapperzofen/ quafi dícas crepítaculares rofas, & Rho unde dis Glit(cben/& wilo (Daen/ac Jowrofen appellant. Rhocas autem à flore, quí eí eum. protínus decidit, dictum eft, | iz» FORM A. Folía Erücze;aut Cíchorio fimilia, & íncifa habet;lonoiora tamen &afpera, Cau T dliàs iuiceum lem tlanugínofum,rectum;afperum,cubitalem. Florem puníceum, &alíquando candídum, fimilem fylue(tris Anemones flori , Caput oblongum, minus tamen quàm Anemones, Semen rufum , Radícem oblongam, fubalbam, mínorís digiti crafsitudíne,amaram , Ex qua delíníatione omnibus perfpicuü fit, herbam quam Papauer rubeum hodieuulgó nominant,eífe R hocada,quod (it folio Erucze, laci» níato,fcabro, &longiore: caulelan ugínofo,recto, afpero,cubítali: flore Íylueftris Anemones puníceo;nonnunquáalbo,oblongo capite : (emíne rufo,radicelonga, papauer ribeii fübalbida, mínorís dioiti crafsitudin e,guftuamara.Errantitaque quí Anemonem nift Anemone. efTe arbitrantur, quod folía eius, quae Coríandri funt, euidentifsime reclament, INos Rheeadis utriufque pícturas damus, V níus, atqueadeo prímí, quod Erucze folía habet;alteríus quod Cíchorfj, LOCYS, LUFT. ,4 PAPAVER ER //4 RATICVM PRIMVM. EXON XN NV : ) 4 4 t ^N —N NW SN an r3 -— | 1 MX mm Nul ] I CEU ad 516 PAPAVER ERRATI GVM ALTERVM, foofctt. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCIIII, ^ "EOCyYs, INafciturinaruís&feoetibuspafsím. —— | TEMPVS, Vere &acftate dum frumenta meffem appetunt, Horet:quo etíam temporc de cerpítur, | | PairA TEMPERAMENTY M, R'efrigerat,utalía genera Papaueris. OELIVCORS BE-S. EX DIOSCORIDE, Huíus Papaucris quínque féxuecapíta cum tribus uiní cyathis decocta donec ad duas reducantur, potuí dabís quibus fomnum accerfere uolueris , Bemen aceta- - bulí menfura cum aqua mulfa potum;aluum leniter emollit. Ad ídem praeftandü mellítis & dulciarijs immifcetur, Folía cum calycibus illita inflammatíones Íanant, Eorundem perfufione & fotu fomnus allícitur, à EX GALENO, Papauer quoddá Rhoeasnuncu pat,quod fcilicet celeriter flos eius defluat, Hu ius femen ualídíus refrigerat,íta ut nequaquam co quís ínnoxié folo uti pofsit;uelu tífatiuo melli admifcens, Admodi uero ita fumptum fomnum conciliat. Scd &pu fillum eíus ínfpereunt ijs quac ex melle conficiuntur bellarijs,placentís & panibus, EX PLINIO. Aluum exínaníunt capita quíncg decocta ín uíni tribus heminis : potafomnum - faciunt, t EX RECENTIORIBVs, | | Bacro feni medetur, Mulierum men(trua profluuía com pefcit.Sanguínem éna - ribus fluentem iecorí impofitum fiftít. Língüa ex decocto eíus lota, ardorem fau- B cíum fanat, Pudendorü tumores detumefcere facit. Tem poribus illtum, phrene- - tícís Íómnum concilíat, Calídos oculorum dolores línteoím pofitum mitigat, Vn. deruríus omnibus liquet; Papauer hocrubrum non effe Anemonem, quod fcil '€et haec ipfa contrarías plane facultates obtíneat, DE MECONE SATIVO- CAÀP- CXOCV» NOMINA, HK ON "n44G^ otzece, Papauerfatiuum latíné dicitur, Officinze antíquü - : nomen retínuerunt; Germanícé (ODagfomen ober GOán uocatur, Di. : ^ A Cum autem CGraecís uilap à pi iovy, hoc eft, non míni(trando ; quod Mecott qidreap Es fuisfuneimunijsuefcentesnon patíatur, — — pellctug. GENERA. -. Batiui Papauerís duplex cenus,albu uidelicet, cuíus flos & femen candida: & ni grum, quod femine níero cóftat, [Nos utrungsgenus una pictura complexi fumus, ; FORM A. Folíjs conftatlongís,perambítum Íerratis,nullog pediculo caulí adherentibus: floribus uel candidis, uel ex candído leniter purpureis; capitibus oblongis,ín qui, —busíemenatrum uel candídum., | | LOCVYS. . Pafsim ínhortís fatum prouenit, o? . TEMPVS - Aftatefloret,acfubínde femen profert. f TEMPERAMENTVM, - Refrieerat,ficutomníaalía Papaueris oenera,ín quarto ordíne, | VIRES. EX DIOSCORIDE, . Cómuniísipfis refrieerandi uis eft; proínde folia & capíta inaqua decocta fotu E X ^. Íomnum , cmm md V" ueni sane os. n — T" s^stüitnd - 4i 7$ ' | e v2 L-: e | É- PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCVY, ? 5i9 1 "A fomnum accer(unt, Bibitar & decoctum contra uieilías, Capita tríta &ctrm polen, — ta cataplafmatís míxta, onibus facris & inflammationibus profunt, Oportetau. tem uirídía ipfa tundere,& in paftillos conformare, fi Ccatosq reponere ac uti, Capí taper fe etíam ad dimídías in aqua decocta, dein iter cum melle dum humor den- fetur craflefcati decocta, eclegma medícamentü efficiun t;doloré mítigans in tuf fi Rluxionibus arteríae & ccelíacis affectionibus, Efficacius redditur adiecto Hypo- - ciftidis fucco & Acacia, Papauerisníeri femen trítum cum uíno bibitur contra flu. — xíones aluí & foeminarüm profluuía. In peruigilijs frontítemporibusis cum aqua — illinitur, Biufdem líquor plus refrioerat,infpiflat, iccatqs. Eruí quantitate fumptus — dolorem leuat,fomnum conciliat & concoquit. T ufsiatque coclíacís affectibus au. - xiliatur , Mlaioriíautem copía hau(tus nocet, letharoícos efficiens, & interimit, Ad dolores capítís cum rofaceo perfufus facit. Aures dolentibus cum amygdalino, myrrha & croco in(tillatur,In oculorum ínflammationibus cum tofto oui luteo & — croco. Teni facro & uulneribus cum aceto, podagrís cum lacte mulíerís & croco fe. - di pro balano fubdítus,fomnum allicit, | | ; | ÉX GALENO. Satiui Papauerís femen panibus utilíter ceu dulcíarium infpereitur,non fecusac Sefamum . Candiídíus níeriore praeítat, uímQ refrieerandí habet, ideod fomnifi cum eft. Si uero liberalius fumatur, foporem etíam índucet, cereq concoquetur, — Tuf&ím praeterea ex thorace & pulmone compefcit, Confertaduerfus tenues ex ca. — pite defüillationes. Corpori nullum notatu dignum exhibet nutrímentum, EX PLINIO. — — Candidi femen toftum ín fecunda menfa cum melle apud antíquos edebatur, Calyx ipfe teritur & bibitur fomní caufa.Semen elephantijs medetur.E nigro Pa. B pauerc lactus fuccus fcapoincifo exprimitur, quí denfatur, & in paftillos trítus ín ? umbra ficcatur,non ui foporifera modó, uerum (i copiofior hauríatur, etíam mor. L'tifera per Íomnum:opíon uocant, Semine cíus tríto in paftillos, élacte utunturad fomnum, Item ad capítís dolores cum rofaceo . Cum hís aurium dolori in füllatu, - Podagris illinitur cum lacte mulierum , Sic & folíjs ipfis utunturad facros iones, - Item uulnera cum aceto, Ego tamen damnaucrím collyríjs addi , multo magis quas uocant lexipyretas, quastp peptícas & ccclíacas , INierum tamen ccelíacís in —uíno datur, ! EX SYMEONE SETHI 2. Mus eftalbum quàm nigrum , Somnificam uím habet, & difficilis eft conco» ? &ionis,parumq nutrit.Sí autem cum melle edatur,femini genitali adijcit. Prodeft -& thorací, & afperaarteríz, actufsi , Ventrem fiftít,etfi quídam falfo putauerunt Lipfum mouere, cum contraríam habeat uím , Lzedít caput, fi copiofius fumatur, idem aggrauat. Suntquí ipfum conterunt, & uieilantiü fronti imponunt, ín hoc "xutfomnum conciliet , Czteri nigrum Papauer frieídius eft, &' magis fomniferiz, 1 adeo ut fi quís eo immodícé utatur, fomno profundo fimiliter lethareícis capiatur, -. Cumrofaceo impofitum capiti,eiüfdem dolores à calore ortos fanat. Dicitur ? etiam quod illítum cum lacte muliebri & croco, podagrícos íu- uet, Huíuslachryma uenenum eft, Nigri autem fuccus eft uocatum opium, x à DE MECÓ» ] — Gelbilmagem — DE MECONE CERATITE* OCAP» CXCVb NOMIN A. WERE wm HE ON xQerine Gracis,Papauercorniculatum Latiínis,officinis Papa N uercornutum; Germanís Gelb ólmagen: appellatur , Corniculatum à zi u fructu,quem producít,cornu modo inflexo nomínatum eft. RE Ed FORM A, Folía habet candida, hirfuta, V erbafco fimilia, per ambitu Papaueris fylueftris modo ferrata:caulem etíam fimilem,Hlorem luteum pallidüómue,fructum paruum Áutcornu ínflexum, fcenierzci corniculo fimilem, unde € nomen ínuenit , Semen pufillum , nigrum quale Papauerís , Radícem ín fuperficie terrae herentem , ni .gram,craffam, LOCVS. Diofcorides in maritimis & afperislocís prouenire ait, In Crermanía tam en no» ftranon nifi fatum fueritnafcitur, | TEMP YS. . luniofloretmenfe,Semen autem círca meffesleoitur. TEMPERAMEN T V M. - Calídum & ficcum effe, facultates eius,& in euftu nitrofitas,fatis oftendunt, / VIRES. EX DIOSCORIDE. Radixad dímidias cocta ínaqua &pota;ifchíadas,& iecinoris affectus fanare po teft. His etíam qui craffas & araneofas faciunt urínas prodeft, Semeacetabuli men ura cum aqua mulía potum, aluum leniter purgat. Folía praeterea floresp cum oleo illita cru(tas emargínant, Badem inuncta íumentorum argema acnubeci. '" fasemendant, ^ B | . — EX. GALENO. Papauercorniculatit nominatum quidem e(tà fru&tuleuem inuerfiont haberi te,ueluti € foonumgrzcü,ut bouís cornu fimile effe uideatur, Vim habetinciden, di &abftergendi , Proinde radíx herba inaqua decocta ad dímídium,iecínoris a£ fectasadiuuat. Folía & lores, fordidaadmodum & maligna ulcera iuuant, Sedab hisabftünere oportet ulceribus iam purgatís:adeó enim abftergere ualentut & pu ra quoque carnís nonnihil eliquent, Hocfacultatum robore non fordes duntaxat, fed & cruíTam ulceribus detrahit, | | | EC EPULODNMU: Semen aluum pureat dimidio acetabulo ín mulío, Folia trita cum oleo,argemas iumentorufanant. Radix acetabulí menfura cocta ín duobus fextaríjs ad dímidías, datur ad lumborum uitía & íecínorís, Carbunculis medentur ex melle folia, DE MORO-* CAP- CXCVII» NOMINA, "2oPEA, Sevuue Ciroecis, IVlorus Latinis, officinis & uulgaribus her. j barfjs Morus celfi, Germanis &Danlberbaum appellatur, CEA URS E FORMA. EE SO Morusarbornotioreft quàmutdefcibi defideret. Folia autem ro- tunda feré habetnifi quod ín fummo fint acuminata, ín extremítatib, ferrata, Sc ad Mlenthaehortenfis prími &fecundi generis folía accedentía. Flores lanugíneos, fru Cum flatím ab ortu candidum, cum pubefcit rubrum, ubi maturuítatrum , [Non eft certe filentio tranfeundum, quod IVlori folijs quadraginta fere diebus à V eroi liarum exortu ufgsad folftitíu paftí uermiculi,qui esps» Ciraecis, Latinis bombyces ac Beres nomínantur,fericei uellus, quo turget uterus,pedibus explicantes confi, ciunt: nulla ením ínrealíanaturafagacior deprehendit, necars aliquid ab ijsacce. piffe uidebitur,in quo íngeniofius laboraucrit,(i tam multas dum id uellus perfici, | X3 tur na, $ii Paper core tiitum. Morti celft, Seres uermiculi unde nulriantur, €7 eorundem mi randa nctamors phofts. 2" 9 | a - CORNVEEEN E a uut z ' ff " : ves | o | MORVS fiaulberbautt, XOASN T . 7 ES CLR B p ^ M PLANTARVM HISTORIAB CAP CXCVih. 533 A turnatura: mutationes, artis dum ad uitae ufum difponitur labores &ftíimemus; Appetente fiquidem uere oua, pifcium ouis haud disimilía, linteolo cliartacüe ad: " hareícentía,qua proximoautumno produxerunt,radíjs folís exponuntiir,aut ca; ' fidoínloco;hypocau(to nímírum,feruantur. Quo fit ut nermículi excludantur exí oui, qui mox iVlori folijsnutriuntur, quoad erandiores factí fuerint: tum ftatím " penulac cuícg.chartaceze, uel potíus ínuolucra conficiuntur; quibus inclufi mirabili " naturz opere lanitío Íefeínuoluunt, accongefto glomeri fe coridentes, pefiquam " fuum nendi obíerunt munus emoríuntur, adeo ut femeftris tantum illis apud nos ^ mita fit, Vlortuis teftacea fubinde tuníca índucitur, qua aliquot diebus obdu&tí re; ^ uiuifcunt, acafcítis fibíalís ín uolucres papiliones degenerant, quíafsidue ínuícem " infidentes co&untesqy;tandem relictis ouís milij forma & colore,quibus fua redíui^ " uaptoles fequenteanno renafcitur, íteru moríuntur, atqueadeo cum nullius prae^ ' terea fint ufus abíjciuntur , Oua autem ad uerís uíqy ínitía feruantur, Hanc mírifi- " cam metamorphofin quam nó raró íumma cum admiratione ac delectatiorie fum " contemplatus,non potui non cómemorare, quó ftudiofis uermículorum i(torum -- qui Morifolíjs pafcuntur natura prorfus perfpecta effet, L LOCVS. | -— FNafciturin hortis quibufdam, Amatautem inprimis oca calida fabulofatg, Giai — detfofsione & ftercore, E... Isi ve TEMPVS | Nouiísima urbanarir eerminat;necnifi exacto frigore, ob id dícta fapientifsima wonw fapieia L'arborum, Proinde cum hancgermínare uiderímus,frígus minimé timendum erit, tfüntarborii TEMPERAMENT TVM, à Immatutus Vloti fructus ubi exaruerítadmodü adftríngit, Vlaturusautem me 'B diocríter ad(tríngit. Cortex radícis arboris amaritudinis cuiufdam & pureantís fa- : - cultatis partíceps eft, Folia & germina quodammodo mediía temperie inter ad(tri- - €tionem & purgatoríam facultatem funt praedita, p VIRES, EX DIOSCORID E. IVlorifructusaluum foluit,Facilé corrumpitur, Stomacho ínimicus e(t. Pracftat hocidem eíus fuccus, Decoctus autem zreo uafe, aut ínfolatus, magís adftríngir, - Admixto mellísexiguo;ad fluxiones,nomas &tonfillari inflammationes facit, Au - getur uís eíus adiecto cifsili alumíne;oalla,croco &myrrha, item tamarícís femíne, - iríde & thure. Mora uero ímmatura ficca tufatg, Rhoís uíce obfonijs mífcent, cce fíacos iuuant, Radiícis cortex decoctus ín aqua &potus aluum foluit.Latos uentrís Iumbrícos expellit: ijs quogsauxilíat quíaconitu hauferut, Folía tríta & cum oleo illita, ambuttís igne medentur. Decocta ín aqua ccelefti cum uítís & níora fici fo. líjs capillos tíngunt. Succus foliorum cyathí meníura potus,phalangíorum morfi- busauxilíatur , Cortícís X foliorum decocto colluuntur utilíter ín dolore dentes. . Colligítur per meffem fuccus,circüfoffa & (ecta radice arborís : ínuenítur enim po ftridie concretus,qui ín dolore dentíir utilis eft, Tubercula difcutit,& aluiz purgat. EX GALENO, Mori fructus maturus uentré quide fubducit:immaturus arcfactus medicamen - tumfitfatís coftringens,adeó utad dyfenterías & coclíacos affectus, alíiostg omnes - quiexfluxionum funt genere efficax (it, Contunditurautem & obfoníjs miícetur, uelutí Rhoísfructus:aut (i cuí íta uideatur, ex aquaaut uíno bibitur , Porro quod maturorum füccusad ftomatica medicamenta fitutilís, propter eam uidelicet quze ineftilliadftrictionem,nemínem latet, Preterea ad alia complura partícularía, quae mediíocrem pofcunt adftríctíone, competit. Atímmatura practer acerbitaté acídí, tate etíam participant. T ota quoqgarborin omnibus fuis partibusmiftam alíquam obtinere facultatem ex conftringente & purgante compofitam uidetur , Attamen - ínradicís cortice purgatoría cum quadam amaritudíne exuperat, adeó ut & latum X 4 Jurnbri- $24. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCVII, € lumbricum interficiat. In alíjs autem partibus conftringens uíncit , In folijs tamen. & germinibus media quodammodo coprímentis & fübducentis facultas eft. Cae- terum IVlora ubí in uentriculum purum, & príma fuerintínge(ta, cítisime per in» teítina tranfeunt,& alíjs cibís fuo ueluti ductu uíam ftruunt, V erum fecundoloco affumpta, autprauum ín uentre humort inueníentia, celerrímé alijs unà cum cibis corrumpunt,extraned quandam atcp ínexplícabilem corraptelam inducentía fimi liter Cucurbítís, Tametfi enim fugacibus lhiecomnía fint efculentis innocentíora, corruptione ramen nifi uelocíter deorfum concedant,non fecus ac Pepones, uítían tur. Porro quando uentrículi os fqualídum calidumG erít,tum ficut peponibus,íta & Moris utendum. Talenancp iecur ctíam tunceffe neceffee(t, Immatura Mora ab arbore decerpta;ficcataQp,ín hyemem reponunt,ut fibi medicame ex íjs parent; utilead dyfenteríam, aluitp díuturnum fluorem perfanandi, Quod quidem facile defícendantforte eís ufuuenitfolafubftantiae humiditate & lubrícitate, forte etíam admiftioneactiorís facultatís,quz ftímulande ad excretíonem aluo fit fatís, INam ad(tríngens qualitas adeó nihilad deiectionem opitulatur, ut etíam reprimere fti pareg fit nata, Proinde Mlorís exiguam quandam eíus facultatís portiunculam ín; efTe cofjcio,cuius permagna in purgantibus medícamentis habetur : quac facitnon folum utfacilé deijcíantur, uerumetía utdíutius morata ín uenire corrumpantur, Quod fi corruptionem effugiant,omnino quidem humectant,fed non planérefrí,- " gerant,nififrioida accipiantur, Pareifsimécorpusalunt, (imiliter ut Pepones,haud tamen uoimitum cient,nec ftomacho utilliaduerfantur, . DE MYRRHIDE» CAP» CXCVIII» D Í NOMINA, : EuwEES YPPIZGie(s Graecis, Mlyrrhis Latínis, uulearibus herbarijs Cicuta» B !: ría, quod fcilícet caule &folijs Cícutze fimillima fit, Hacfimilitudine & quidam decepti;ueram efle Cícutam putauerunt,cum tamenab ea,ui- j| ribus potifsimu, diuerfifsima fit, Germanis YOileerto:ffel appellatur, j FORMA. Cicutae caule & folíjs fimilis eft, radicem obtínetlongam, teneram, rotundam, odoratam,ín cibo non ínfuauem. Hzectota Díofcoridis delíníatio,nulla prorfus re clamante nota, herbzecuíus effigiem damus píctam fuffragatur , Siquidem caule ftríato,folijs & flore Cícutz fimillima eft, adeó uteam nonnullià Cícuta difcerne, : re nefciant, Radicem etíam habet longam, teneram, rotundam; cibo iucundam Cicularia. Error de duplici Cicuta, & odoratam, | | LOCVvVS Pafsim in hortís & pratis nonnullis prouenit, TEMPVS. Mlaío menfe loca in quibus nafcitur huíus floribus quafi candicant, TEMPERAMENTVM,. Ex fecundo eft ordíne excalfacientíum;adiuncta partium tenuitate, VIRES. EX DIOSCORIDE. . Phalangíorit morfibus radix Mlyrrhidís fuccurrít cum uíno pota , Menfes pur. gat & fecundas educít. Coctain forbitione tabídis utiliter datur . Ferunt praterea aliqui eam bis térue die potam ex uino ín pe(üilentíalibus con(títutíonibus, à mor, boíeruare íncolumcs. EX GALENO. Radix eius menfes mouet, quavG ín thorace € pulmone funt expureat, EX PLINIO. Cít menftrua X partus cum uíno, Aiunt quoque eandem potam in pritens alutarem : e / ios ANTA MYRRHIS | L4 526 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CXCVIIL C Íalutarem effe, Subuenit & phthificís ín (orbítione. Auiditatem cibi facit, Phalan, gíorum morfus ref(tríngit, VIcera quoque ín facíeaut capite fuccus eíusinaqua tríduo maceratz fanat, DE MELILOTO- CAP» CXCIX- NOMINA. QÉAIAQTOZ Cirzcis,Vlelilotus, Sertula campana, Corona regía La à tinis dicitur, Vleliloti nomen officinae retínuerunt, Sertulam uero dixe he 5 runt, quodflos eíus coronamentis dícatus fit, & quíaex eaantiquitus 2-1: &J coronae & ferta factítata (int, Coronam autem regiam, quoniam luteis floribus fuperné coronetur, GENER A. vulga Mes — "'rialVlelilotihodiefaciuntgenera, Primum uuleare, ftatím à radice frutíco» lilotus, fam, cubítalem, folío fcenierzeci mínuto aclenté fímbríato, flofculoluteo, odorís Prinum genó [rauis,teretí per ramos diffufo femine, Hoc quanquam tertío oenerí,quod nos ue- dx ^4* vum effe putamus, folfjs & floríbus fimilefit,tamen cum nullam guftu pra (e ferat . A adftrictione, quam fummérequirunt Diofcorides, Galenus &alíj ueteres medici, &practeramarítudiné haud exiguam acrímoniá habeat,fitut ínter IVlelilotos,meo quídem iudício,recté conumerari non pofsit, Hínc eft quod nos infrà,hancalío no Geratica Mc« mine dígnati fumus, SaxifrapamGluteam appellauerímus, — Alterum afpectu ca litus, no, Croci flore,folijs Trifolíj, minutifsimis,ut pauló poftfufius dicemus, Hoc fané. genus nos Mlelilotum germaníci uocauímus,quodilla,& non prior,in Germanía noftra pro uera IVleliloto fit ufurpanda, ob ad(trictíonem illam manífeftam quam guftu pracfert, Accedunt folia quae píneuía funt, & flores Crocicoloré referentes, | D quos Díofcorídes requírít. Sententíá noftram confirmat antíquus manufcríptus herbaríus,qui hancpro Vleliloto pingit, INeg; obftat quod hec herbanon admo» dum odoratafit; fatemur ením non effe laudatifsímam Melilotum, fed eam quam og J c. Germanía noftra profert, [Nam quum Plinío lib.xxi.cap.xí.te(te,IVlelilorus ubiag. naícatur, fuam quzeuís habeat feréregío neceffe eft, Nihil ioítur mírum fi huicher bze non adfint fingulee notze, quas illí ueteres Girzecí & Latini attribuunt, Satís au- tem eft eí míftam quandam, nempeadítringente & dígerentem inefTe facultatem, haud fecus quàm optímze, Germani hanc herbá nomínant *Dnfet feawen (cbücb- ttdlica Melilotus líss/uel voiloertlee, — "'ertíum eenusnos optímam & legítímam effe arbitramur iMlelilotir, quam nos maíorís difcrímínis caufa Italicam nuncupauimus,quod mos fit patríus Crermaníz noftra;,omnía feré peregrina uocare Italíca, Giermanícé ítaqg haud ínepté welfcber Citeintlee nomínabitur, FORMA. mellouwGes — Vulgaris Meliloti defcriptione inuenies fuoloco. Germanica, herba eft humi m4rica. lis,palmialtítudine,folío pratenfis Trifolfj,píngui & cano,flore pífi;minore tame, dics. lutco, femíne ín filíquis, radícerufa, Italica, quam é Campaníaallatam in Germa. níam arbiítror,caulem habet fubrufum,rotundtü, folium Ícenieraeci, in ambítu fer^ ratum,floreluteo,odorato,femínein filiqua lunata,ut pictura luculenter oftendit, Tota etíam herba odorata eft,uthíncetíam conijcere líceat ueram effeVlelilotum, LOCVYS. Germanica paísim in pratís Giermaníz, montofis potiísimum, nafcitur, Italíca in GCrermanía, nifi fata fuerit, non prouenit, In Campanía uero círca INolam, Dío- Ícoríde tefte,copiofe nafcitur, TEMPVS. Floret feré per íntegram zftatem utrunque genus , Silíquas tamenin fine Iulij & Augu(to menfe proferunt, TEMPE^ *onfst feawwen (cbidolím, MELILOTVYS GERMANICA, PLANTARVM HISTORIAE CAP CXCIX, $29 TEMPERAMENTVM, - | Mlixtze eft facultatis : habet ením quiddam ad(tríngens, fed & difcutit & matu. "rat:copiofior ením ín ea e(t fub(tantía calida quàm frigida, p VIRES. EX DIOSCORIDE. Mlelifotus ad(tríneendi facultate obtinet. IVlollit omnes inflammationes,preci^ L puéautem oculorü, utei, fedís & te(tium ín pafTo decocta & illita. Aliquando aut€ addito ouiluteo afTato, aut fcenigreeci farina, aut lini (emíne, aut pollíne molarío, aut capitulis Papauerís,aut Intybo. R ecentes melícerídas per fe cum aqua,&acho. rascum ctetaChía &uíno aut galla íllíta fanat.Stomachi dolore cuim uíno cocta, & «ruda cum antedictis leuat, Auríum etíam dolores cruda expreíTus fuccus, & cum - paflo ínftillatus fedat, Capitis dolorem lenit, cum aceto & rofaceo infperfa, x | EX PLINIO. - Mlelilotosoculís medetur cumlacte,cut cum lini femine, IVlaxillariz quocs dolo reslenit,& capítis cum rofaceo: ítem aurítt é paffo, quacqpin manibus íntumefcunt ucl erumpunt , Stoómachídolores ín uíno decocta, uel cruda trítaG. Idem effe&us eftad uuluas, T'eftes ueró & fedem prociduam,quaeG ibi funt uitía recens ex aqua "decocta;ucl ex paffo, Adiecto rofaceo illínuntur ad carcínomata, Deferuefcitín ui- 7 no dulci, Peculíariter & contra melícerídas efficax, DE MANDRAGORA-* CAP CO NOMIN A. ANAPATOPA Z,ploie Cirzecis , ed lpmzrouopoG" Pythagorae, Latinís caninaaut terreftrís málus, officinis Mandragora, Germanís 2Llraun à dicitur. uui Circzam uocarunt;nomenilli à Circe fecerunt, quoníam cie, quaredia ESSAIZ4 V creditur radix eíus ad amatoría conducere, Pythagoras hauddubiéab &mandragora zhumanaforma, quam radix eius referre uidetur, Anthropomorphon appellauít, Ambropomora, L Hinc fumpta occafione;agyrtee & impoftores illí círctiforanei radices humana effi, phoscur romiz — gie infienítas círcunferunt, quas IVlandragoras effe teftantur , cum tamen conftet Bor ret - eas efTe fi&títías, S manu factas ex cannarum radícibus humana fpecie fcul ptissbor 5 Lftea plantatis.INafcunturautem fubinde radícul paruze, quz reprafentant capil- P los,barbam,pectínís pilos,& ex terra eum acquírunt colorem, ut radices cffe appa —reant, Sunt & alía multa quz nebulones illi fabulanturut pecuníam ab im perítís extorqueant,qua: comemorare ín praefentía níhil attínet, 'Terre(trem málum Ro. Terreftris málua zmanidixerunt,quod mála proferat;nec ín altum ut reliquae arbores fureat. | — GENER A. — DuoDliofcoridi & Plínio iVlandragore (unt venera, IVlas candida e(t, udoup suas, 7 Grac uocant, Huíus hic effioíe,cítra tamen poma, qua habere non potuimus, da. mus, Fcemína nigra, Girecis deu'axíze à fimilitudine foliorum appellata. Theophra ranis; ftus tamen lib,vi.de hiftoría plantari,cap.fj.tertíum quoddam genus |Vlandrago Lowsrbeophra 7*2 conftituere uidetur,cuíus fructus fit uice, oz feydd'ue sco ümddine y yvui», hoc eft,ni l'iexplicdudifa —ger;acinofus,Gt fapore uínofus , Et nifi hoceenusà príorib, díuerfum effe ftatuas, "^ — difcrepare inter (e non leuiter Theophraftii &Diofcoríde nece(Te e(t fatearís.INam - Diofcorides palàm afferít poma príorum duorü oenerum uitellís ouorü e(Te fimi Tia, & pallida : contra Theophraftus níora;acinofa, ut diximus, & fapore uinofa efz fe tradit, Accedít quod ídem T heophraftus eode locolVlandragore caulem tríbuat, L perindeatque Plíníus , quem Diofcorídes penitus aüfert: ut hoc nomine neceffe fithzecomníaad tertium hocgenus Mandragore referre, quod nos tamen ínfrà ín ter 5olani genera recenfebimus ubi etíam eius picturam offendes, FORM 4A. Fcemina anguftiorib, S minoribus quàm Lactuca folijs eft,erauiter odoratis & Fornüine, y uirolis, " MANDRAGORA | n M Uoc MARS | fletum venne, b PLANTARVM HISTORIÁE CÁP, CC, 531 "R uirofis, per terram fparfis, iuxtay folía pomis uitellís ouí (imilibus,pallidis,odora; 4tís,ín quibus femen quale pyrí,radicibus magnis,bínis ternisue,fibi ínuicem ímpli citis,ín (uperficie nigris, intus candidis & crafsi corticis , Caulem uero non fert; IVlarís folia funt magna, candida,lata;Iuía ut Detze,|Vlála duplo maiora quam fce "mínz, crocí colore, cum alíqua grauitate odorata, quae comedentes paftores qua^ dantenus foporantur, Radix fupradictz fimilis, maior tamen candidior , Orba. a& hzc eft caule, | | | LoCcvS, imum Proueníit ín fyluis & umbrofislocís, Nuncin hortis etiam plantatur, | | TEMPERAMENT V M. . Mlandragorauincentem habet facultatem refrígeratoríam, adeó uttertij itor" —— dinis refrígerantium, V eruntamen nonnihil etíam calorís ineft;&C ín pomis humí. ditatis, Radicis cortex non tantum refrígerat,fed & deficcat, re TA E VIRES EX DIOSCORLID IE. Succus collíoituré cortíce recentis radicis tufo & pralis fubiecto, quem infola. "turi cum íam cocreuetit;in fictili uafe reponere oportet, Colligiturítidem épomís fuccus,ienauíor tamen, Delibratur radícís cortex; & traiectus lino ad ufum fufpen ditur , Quidam Mlandragorz radices in uino ad tertías decoquunt, & traíectit per "colum ius feruant, utentes cyathi unius menfura ín peruigilijs, & doloribus, & in hís quos fine dolorís fenfu fecare aut urere uolucrínt. Potus obolorum duorü pon dere cum! mulfa aqua Mandragora liquor, pituitam, nigram bilem ueratri mo^ " do pureat, V erum maiore copía potus uítam adimit, IVifcet medicamentis ocula- "Yibus,& fjs quae dolores finiunt, pefsis quocp emollientibus.Per fefemioboli pon. dere appofitus, menfes & fcetus trahit , Sedi pro balano fubditus fomni facit. Ra- B dix ebur emollírefertur,fi fenis horis cum eo decocta (it, &ín quam uoluerit alíquis formam fingi & formari facilem reddere, Folia recentía;oculoru &quas ulcera excí tarunt inflammationibus cum polenta illita profunt.Difcutiunt eadem omne durí "tiem;abíceffus, (trumas,tuberculaGg,quing aut fex diebusleniter cofrícata.Stíigma "ta fine ulceratione delent, Folía condita fale feruantur ín eofdem ufus , Radix aute trítaex aceto ignibus facris, S ferpentium íctibus ex melle aut oleo medetur.Stru- amasatque tubercula ex aqua difijcít; Artículoru dolores cum polenta fedat. Con^ ficitur citra coctione uini é corticeradícis, T ernae mínz ín uini dulcis metretà con, "fjciuntur, Dantur ex co terní cyathí,íjs qui (ecarí,aut uri debent;utanté dictum eft. "Siquídé nullo tuncafficiuntur dolore, eó quod fomno quodam prefsí torpefcant. "Mála olfactu,& comefta foporem afferunt. Poteft idem & eorü (uccus, INímíus ta "men eorundem ufus obmutefcere facit, Semen málorum poturn uterum purcat, appofitumq cum fulphure ígnem non experto rubra fcemínarum ptofluuia fiftit, Collioítur ex radicelíquor, ea fcarificata multifaríam, & eo quod erumpit, in cà- uum uasrecepto., Eft autemlíquor fucco efficacior, Sed non ferunt omnibus locis liquorem radices;idq experientia oftendit, ||. EX GALENO. -. Soporem concilíandi uim habent Vlandragorz poma, Radicis cortex ualenti(^ - fimus eft, reliquum quod íntus eft imbecillum exittit. ! |. EX PLINIO - Succusfit & é málís & € caule, decifo cacumine, & radíce punctisaperta aut de^ - cocta, utilis hacc uel furculo, Conciífa quoque ín orbículos feruatur in uíno.Succus nonubícg inuenítur, fed ubi poteft, círca uindemías quaeritur , Odor grauis eius, fed radícís & máli erauíor, IVlála matura in fole (iccantur , Succus ex ijs fole denfa- tur;item radicis tuíze,uclín uíno níero ad tertias decocie. Folía feruantur in murfjs efficacius, alíàs recentium fuccus peftis eft : ficquoque uires noxíze , Girauedinem y 2 afferunt 532 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAR, CC, C afferuntetíam olfactu, quanqu& malain alijs terrís mandantur, nímio tam odore obmutefcunt ignari, Potu quidem laroíoreetíam moríuntur, Vís (omnifica pro uí ribus bibentíum. Medía potío cyathi unius, Bibitur & contra ferpentes, & antefe, Ctíones punctionesdg,ne fentíantur , Ob hacc fatis eft alíquibus fomnttodore qua ifle. Bibitur & pro Elleboro duobus obolís ín mulío, Ad ftrumas radix Mandrz gorz ex aqua bibit , Artículis profuntfolía cum polenta, uel radíx recens tufa cum cucumere [ylueftrí,uel decocta ín aqua. Cum cerato apoftemata & ulcera tetra, fo. lia Vlandragora recentía fanant, Radix uulnera cum melleaut oleo, DE MALIS INSANIS- | CAP» CCD- NOMINA. ||| alijs amorís poma,à Germanis ueró QOelattgan/num ucteribus cogni ta fuerint affeuerare non aufim , INon latet tamen Hermolaum ín Co 4j rollarío fuo ín ea effe (ententia,ut putet effe tertíilVlandragore fpeciem; . málainfananon quam IMlorion uocant. Quam tamen fententíam cur non probem, facitinprímís: funttetia Mat» "l'heophraftus,quilib.vi.dehiftoría ftirpium cap.tj.eius fructum effe nierum,aci, dragore [pecit- f mts (cribit, qualia mala ínfana non funt. Deín quod IVlorij fru&tus letalís fit, málainfana ov mala uero infana mínimé,ut pauló poftdicemus.lVlala autem ínfana dícta funt,nó dicia. quod letalía (int, fed quod difficulter concoquantur. Amorís autem poma, quod - Amoris poma propter elegantíam & pulchritudinem digna fint quz amentur, quare uocatd. GENER A. Duo unt malorum infanorum genera. Alíqua enim purpurea feré tota, aliqua D uerólutea, aut candoremaliquem prafe ferentia , Prími oenerís poma germanice byaundOclantan/alterius autem,gcel GOclantat: uocantur, , FORMA. Mala infanaín frutice nafcuntur, qui Perfonatiam propémodum caule & folijs refert. Differuntautem huíus folíaà Perfonatíz, quod longiora, magísq lacíníata fint. Flores habet purpureos, fpeciofos, fex folfjs é calatho ftellatím radiatis, fru» €tusoblongi maliforma & magnitudine, ín quibus femen filiquaftro non dífsímiz le, Radicem multiscapillatam fibris luteamdg, | |» LOCVS& Inhortísapud nos feruntur, (ed frequenter in fictilibus & penfilibus feneftrarit hortis, Eteodem cultu quo cucumeres & melones gaudent, TEMPVS. Floret Augufto & Septembre menfibus, acfubínde fructum profert, TEMPERAMENTVM. In his malís hauddubié ut ín cucumere efculento, aut fungo, frigida &humída temperies fuperat, | | VIRES, Nullum, quod fciam, ín medicina ufum habent , Eduntur autem à nonnullis j * em v AE mála infana hodie appellantur, & à Neapolitanis Mlelanzana, ab - 1 L éx oleo, (ale € pipere fungorit modo cocta, Alíj ubi paulufum inferbuerunt igni, in orbiculos uel taleolas digerunt, & in acetaríjs ex oleo,uel pipere Gc aceto come dunt, Salgamarij ín muría acída feruant, cibo per hyemem & uer orígrato, fed taz men qui gríus concoquatur. Quíd multacdelícatorum & omnía deguftare uolen tíum cibus eft malum ínfanum, Quare qui (anítatis ftudio aliquotenen- — ' tur,íj (latím nomine ipfo terríti,ufum illo. | rum euítabunt, DE NYM^4. Ue DE NYMPHAEA» CAP» CCII» le NOMINA. han Netuphar, gexscspsss-merrrx Y Mo ALIA Ciracis, INymphaa Latínis, officinis Nenuphar bar; CINES | bara uoce nomínatur , Giermanis &«eeblüm / YOaffermáben, Nomphea cur. B3 Eo. CSS )| Nymphez autem nomen fibí uendicaffe uidetur, quod aquofa dicia, 19x amet loca : ucl, ut ex ueteribus alíqui fabulati funt, à INympha, [6| quae zclotypia Herculis íntabuit & mortua eft, íntp paluftrem 2 hancplantam mutata, GENER A. | Cada — Duo eiuscenera. Vnaenim à flore candido, Lilij fimili, candida appellatur, Luces, Giermanicé weifj &eceblimen , Altera itídem à floribus, quí lutei funt, lutea no-- mínatur, Germanice gcel Geeblümen.Poffent etiam radicibus difcerní,cum prior. nigra;altera ueró candída cóftet, adeo uthoc nomíne príma candída, altera autem niera díceretur. Multó ueró con(ultíus eftà floribus,quàm radice difcrimen fume re, quod illi nunquam non oculis expofiti fint, radíces autem non nifi effoffze in tueri pofsínt, FORMA. Príma,folía Ciborio fimilia habet, mínoratamen & longíora, quadantenus fü. ' peraquam eminentía, aliqua tamen etíam fub aquís, plura ab una radíce prodeunz tía.Flos candidus, Lilio fimilis, ín medio quod croceum fitobtínens . Híccum de florueríitrorundus,& málo circunferentía,aut Papauetis capiti (imilís,colore níger fit.In quo fanéfemen clauditur nigrum,latum,denfüm, euftu elutinofum, Caulis | illi Iacuís,míníime craflus, niger, A:eyptize fabae fimilis . Radix nígra, afpera, clauae per(imilis, Hac fingula notacalteri Nenupharí uocato quadrant, Folío enim con- D Ípicitur orbículato,Iouí,herbaceo,amplo,ín ftapnantibus aquis fupernatante:flo, recandído,L ilio (imili;ín medio croceum habente,&cum defloruerit capíte Papaz ^ uerís,ín quo femenlatum,amarum, pingue, Caulis oracilís e(t € laeuís, Radix ni ra & ampla,dulcís,)nodofa,clauzcformam reprafentans, — Altera folia antedi cg - fimilia habet,fed radicem albam & afperam:florem luteum, fplendentem, rofze fi. 7 milem . Quz itidem notz in uniueríum omnesalteri INenuphari, qua luteis eft Boribus,refpondent. LOCYS, INafcitur in paludibus & aquis ftagnantibus. TEMPVS. Flores in fine Viaij & Iunio menfe colliguntur. Radíces autemin autumno e£ | fodiuntur, TEMPERAMENTV M, Nympheze tum radix, tum femen refrigerandi & citra morfum deficcandí uim obtínet, VIRES EX DIOSCORIDE | Radix priorís ficca cum uíno pota,cccliacís & dyfenterícís prodeft, Lienem ab - fumit , Stomachí ue(icze(g doloribus illínitur. Alphos ex aqua exterít , Alopecias ^ cum pice impofita (anat, Eadem contra V eneris ínfomnia bibitur, (iquíde ea com; peícit. Paucis diebus, (i quís contínuó bibat,genítale ínfirmat. Idem femen potum efficit. Alterius qua lutea dicitur, radix & femen contra muliebría profluuía ex uie nonigrobibuntur., | d: mm diPushs un. EX GALENO. | INymphgz radix &feme,uentrís profluuía cohibent,fementg genitale (iue per fo mnía,fiue alio pactoímmodiícé profluens retinet, Iuuat dyfenterícos. CeterülNym phaa qua candídà radice habet, potentioris eft facultatis, ut & muliebri pro 2 1 medea: , S5 eB Geeblümen NYMPHAEA CANDIDA, Ged Geblámen, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCiL 537 ^ medeatur, Verum & hzc, X ea quoque quz atram habet radicem, ex uino ní; 9ro auftero bibítur , Porró nonnullam etíam abftergendi uim obtínent, ita ut al, phos & alopecías fanent, Ad alphos uero macerantur aqua, ad alopecías pice líqui da, Sedad hzcaptior e(t ea cuíus radix nigra eft;(icut ad alía,cuíus alba, EX THEOPHRASTO, INymphzaa tríta plage impofita fanguinem fiftere traditur, V tilis & ad difficule tates inteftinorum pota. | | EX PLINIO. Venerem in totum adimit INymphea,femel ín quadraginta dies pota. Infomnía quoque Venerís à ieiuno pota,S& in cibo fumpta. Illita quoque radix genitalibus, inhibetno folum V enerem,fed effluentíam geníturzetob id corpus alerejuocemig dicitur. Semen cum uíno potum dyfenterícis auxilio eft, Tenefmo radix eiufdem ex uíno bibítur.In uíno quoque pota líenem confumit. Dolores uefice fedat ex ui- no, Vlanantía fanat ulcera, Maculas omnes emendat, T ríta plagis Ámponítur, V1» ceribus, príuatim ijs quae calceam ento facta funt;prodeftarída infrícata, DE NAPY» | CAP» CCIIDP NOMIN 4A. BAT Yom orece,Sinapis & Bínapi latinéuocatur, Officine nomen re; |] tínuerunt. Perperá tamen faciunt, quodaltero genere pro Eruca, quam qb (uo loco depínximus, utunt. Germanícé sam ober Gartenfen(f nomi. - EESPENX: ] natur, Sínapís autem nomen e Gracía uenitín Latíu, cenfetG dictum Athenzuslib.ix. Dypnofoph.Sínapi, $z10ivert vic orate qi v8 d p hoceft,quod olfa | ciumlumínibus officíat. Pleragg Girzecía INapy nomínat quafi INaphy,ut ídem eo - dem ínloco interpretatur , quoníam non fine natura fitfedacri € proínde íncom- moda donetur, Alij Napy per priuatíonem uidelicet vizwy, quafi immíté dici uo» - lunt,quoníam acrímoníz uehementis partíceps fit. e | GENERA. —— | | Sínapís duo ínueníuntur genera,folijs, floribus & femine díftantia, Primum fi quídem genus rapitíam frondem exprimit, loremq luteum obtínet, ac femen aL - bum profert. INos à floribus luteis germaníce geelem G artenfen(f nomínauimus, Alterum ín Eruca: folium lacíníatur,floregy albícante,& femine ueíco pulloG con; "flat, [Nos genus hocab albicantibus floribus weiffert Garten(en(f appellauimus, — utelfechuius aliquaab Erucae nomenclatura díuerfitas, quam Giermaní fimplici» - ter veei(fers C'en(f uocant, FORM A. Primum caulem habethirfutum,longum,ramofum, folíarapi, minora tam& & afperiora, flores luteos,filíquasrotundas ac híríutas;plenas femíne candícante, AL- terum genus ítídem hírfuto caule predítum eft,minore tamen,folijs Erucae, maio» — ribus tamen aclatíoribus,laciníatis, floribus albícantibus,crucisq effigiem referen - tibus,filiquis teretibus € oblongís, femine pullo rufefcenteue refertís, | | LOCVS | Vtrung; ín hortis fatum prouenit, Et quamufs nullo cultu plerung germinet, "terram tamen aratam & congeftítíam magís amat, TEMPYS$. Floret utruncy lunio ac lulio menfibus, eodemt tempore femen in filiquis fuis profert. TEMPERAMENTVYM. Sínapí calefacit & deficcat quarto ordíne, — VIRES. EX DÍIOSCORÍDÉ. Calfaciendi,extenuádi &extrahendi uim habet. Cómanducatü capitís pituitá ei [e (UA Officinamum €rror. Sinapis unde dicta, Napycuruos catum, E 3$ ) ; / SINAPI PRI MVM GENVS TM .SINAPIS. ALTE | fA EL R AVM GENV $40 PLANTARVM HISTORIAE CARP, CCIIE C cit, Succus eíus hydromeliti mixtus contra tonfillarum pracduros tumores, ac ue terem callofam( arteriae fcabrítíé conueníenter gargarízatur, Trítum naribus adz motum,fternutamenta ciet, Comiítialibus quoq auxiliatur, Foemínas uuluz ftra eulatu oppreffas excitat. Lrethareicis,derafo capite,illínitur, Fícís ammiftum Gc im pofitum donec rubefcat locus, ad coxendicum crucíatus,lienes, X omnís generís díuturnos dolores confert,cum permutandz pafsionís caufa ex alto in cutís fuper: ficiem alíquid trahere uoluerímus. Alopecíjsillitum medetur, Faciem purgat, Su; eillata cum melle,aut adipe, aut cerato delet. Ex aceto contralepras,& ferasímpez tigínes perungítur, Arídum contra febríum círcuitus bibitur, aut potuí polentae modo ínfperfum, Extrahentibus empla(trís, fcabiemtg extenuantibus utilíter am mifcetur, Grrauitati aurium & fonitui,tritum cum fico impofitum prodeft. Succus ad hebetudínes oculorum & palpebrarum fcabrítiem illinitur, Exprímitur autem ex uiridiadhucfemine fuccus, & ín fole ficcatur. EX PLINIO. Sinapi Pythagoras principatum habere ex hís,quorum fublime uis feratur,íudi cauittquoníam non aliud magis ín nares & cerebrum penetret, Ad ferpentiu ictus & Ícorpionum trítum cum aceto illinitur, Fungorum uenena difcutit , Contra pi tuitam tenetur ín ore donec líquefcat, aut gargarizatur cum aqua mulía, Ad den» tium dolorem manditur , Ad uuam gargarízatur cum aceto & melle. Stomacho utili(simir contra omnía uítia,pulmonibusQ, Excreationes faciles facitín cibo fum ptum. Datur & fufpiriofis. Item comitíalibus tepidum cum fucco cucumerir, Sen- fusatque fternutamenta capitis purgat,aluum mollit, menftrua & urinam cíet, Et hydropicisimponitur. Cum fico & cumíno tufum ternis partibus comítíali mor- bo, Etuuluarum conuerfione fuffitum excitat odore aceto míxto, Itemlethargiz D cos: X fiuehementior fomnus lethargícos premat, cruribus autetíam capíti ílliniz tur cum fico & aceto, V eteres dolores thoracis, lumborum, coxendícu, humero- ram, & ín quacunque parte corporis ex alto uítía extrahenda funt, illítum cauftíca uiemendat puftulas faciendo, Atín magna duritía fine fico mpofitum:uel (i uehe mentior urioo tímeatur,per duplíces pannos . Vtunturadalopecías cum rubríca, píoras,lepras,phthíiríafes,tetanicos,opi(thotonicos.Inungunt quoq fcabrasgenas - autcaligantes oculos cu melle.SuccusQ tribus modis exprimitur ín fictili,calefcitgg ín eo ínfole modice. Exit & écauliculo fuccus Iacteus, quiíta cum induruit, denti dolorí medetur , Semenacradíx cum immaduere mufto, conteruntur , manusQg plenze menfura forbentur ad firmandas fauces, (tomachum,oculos,caput,fenfusdg omnes, IMulieruetíam lafsitudines;faluberrímo medicinae genere , Calculos quoz que difcutít, potum ex aceto. Illinítur &líuoribus fugillatiscg cum melle & adípe anferíno, aut cera Cypria, Fít & oleum ex femine madefacto in oleo expreflotg, quo utunturad neruorum rigores, lumborumQ & coxendícum perfríctiones, EX SYMEONE SETHL Sinapi uim habet diffoluendi & difcutiendi humiditates quae in capite &ftoma^ chofunt, Confert etia lienis affectib, à humiditate & flatu procreatís . Item quarta; nis morbís,qui ex adufta pítuíta contracti funt : ad hec € podagris à pituita factis, Officitueró uifui, & calido capitiaciecorí, Adíuuat concoctione & diftributione ciborum craffari partíum.lVlinuit quz ín uentrículo funt humiditates , Illítum le: prís,eas in melíus mutat, Linguas etíam humíditate erauatas ficcat. Sí cum melle fumatur,tuffes refoluit, Cum carícis ueró ifchíadicis illitum,& lienofis utile eft:trahit enim qua íntus funt ad corporis fuperficiem, Su£- fitum ueró &íncenfum,ferpentes fugat, DE NE- 543 . Óltnor, $4 DE NERIO- CAP» CCIIID [e NOMINA, [Eggs H P Lo N, »fodbdloJavu, i Godldigudoey Cirzecis, INerion & Rhododendron La. Oleatder, Is NO | tinis,oflícinis & barbaris Oleander, Germanís £3lanber dicitur, Rhoz - Rhododaphrte $i dodaphnen autem Girzci díxeruntà rofze oribus & laurí folíjs, quae cur dicla, E^ frutícís huíus praecipuze funt notze, INecrefert quod Díofcorides amy, gdalzc folijs eíus folía coparauerit,lauro ením & amygdalze nó difsimilis magnope Rbododendros ve folíoru figura eft, Fecitídem rofz flos & arbor, ut eade gens Rhododendruno, quare, minauerit, /—.. FORMA. INotusfrutex, amygdale longiora & crafsíora folía habens, florem rofarum fiz gura;fructum amygdalz fimilem, uelut cornu, qui dehifcens lanea natura plenus; eft pappisacanthinis fimilí, Radix illi e(tacuminata,longa, lignofa, euftanti falía, LOCVS. INafciturin hortismarítímis,& fecundum amnes locis, .TEMPVS Quoc menfe floribus &fructu praegnans fit INerion , non fatis conftat: neque enim uel Hores ucl fructus eíus nobís uidere licuit. Hínc eft quod etíam pictura quam exhibemus íj(dem careat. TEMPERAMENTVM, INeríii Arabes calefacere ín principio tertij ordínis,&in fecundo ficcare tradunt, VIRES. EX DIOSCORIDE, Flores & folía canes, afinos, mulos & quadrupedes plurímos enecantthomíni ueró cum uíno pota contra uenenatorii morfus praefidía falutaría funt, praefertim firutze comiícueris,Infirmíora uero anímantía,ut oues,caprasQ, fiaquam biberint in qua folía eíus maduerint,moríuntur, | D EX GALENO. INerium aut Rhododaphne notus omnibus eft frutex, Forís quidem illitus di cutiendí uím obtinet , Introautem ín corpus affumptus, pernícíofus ac uenenofus non tantum homínibus,uerumetiam plerifcg pecudibus, EX PLÍNIO, Rhododendros ne nomen quidem apud nos ínuenit latinum: Rhododaph: nen uocant,aut Nerímm, Mirum, folía eius quadru pedum uenenum effe, homini z- ui e —— ueró contra ferpentes pracfidium,ruta addita, & € uíno pota, Pecus etíam & caprae fiaquam biberint ín qua folía ea maduerínt,mori dicuntur, DE OXYACANTHA» CAP» CCV» NOMINA, E EYAKANOA Cirzcis, Oxyacantha Latinis, officinis Berberís, | Germanis aíffelbeer / Cauticb / Z£eb(el/Der(ic) uocatur, | Hauddubié Graeci à fpinarum acumínatís cufpidíibus Oxya; ! J| canthan dixerunt, i í FORMA, (mens Sylueftri pyro fimilís arbor eft, fed minor & nimis fpinofa; | Eru Myrto fimilem, plenum conferctümue, rubentem , fractu facilem, intus nucleos habentem, Radícem multifídam & altam, Huíus delíníationis note; nullaprorfus reclamante, arborí quam uulgo Berberim barbara uoce nominant, [ij adamufsim refpondent , INanque arbufcula eftpyri fylueftrís afpectu, fed humi? lor, ramis ex interuallo fpinofis, foliolenté per ambitum aculeato, acínís rubentí^: bus, in pedículo iuxta & racemo pendulis, guftuacido & fubauftero, duobus ínz ts granis,radíce numerofa, LOCVS, » J |y | DW RO ZA-—— y, : C37 544. |: PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CCWV, C « LOCVS. IVlultis nafcitur locís, fyluís nempe, frutetis, campef(tribus, montanís, ficcís Gt. aquofis. TEMPYVYS. Ciermínat ineunte uere,ab occafu autem V eroiliarü fructifera , Per Septembre itaqueac Octobrem menfes carpítur,campos fyluasq exornans. ] TEMPERAMENTV M, Oxyacantha adftringit & deficcat, atqueadeo quorundam fententía frigida & ficca in fecundo eftordíne, Fructus tamen tenuíum eft partíum,& paululum quíd dam íncifiuum habet, ie | 1 VIRES EX DIOSCORIDE. F Huíus fructus potus & comeftus,alui profluuium,& muliebrem fluxum fi(tít, Radix tríta & illíta aculeos & fpicula extrahít , Abortum facere tradunt, fi fenfim - uenter ter radíce feríatur aut perungatur, | ! EX GALENO. Oxyacanthus arbor ut pyro fylueftri fimilem habet fpeciem, ita &facultates mi nimédiísimiles, Quin & ipfi fructus, Pyrí quidem fylueftrís prorfum atcp abfoluté aufterus eft, Oxyacanthesautem tenuium partium eft,&imodicé incidit, Porró ar^ ! borís huíus fructus, pyrifylueftrís fimílís non eft,fed IVlyrti potíus fructui, rubens T dpietidetr fcilicet && trarus, Habet uero & nucleos, Caeterum non tantum efus,fed &bibitus - i and ** omnes fluxionum affectus cohibet atque fiftit. Re EX RECENTIORIBVS | E baccis uínum exprímitur eodem feré ufu,quo uínum ex málo punico. Conz- diuntur ítem acíní uel melle uel faccharo ad reftríngendá fitim, depellendam fe^ bricitantíum malaciam , quor morofum nímís palatum cibum ferre quemcunqs." rcfpuit, Elanguefcens appetentía erato huius acore recreatur, L DE OSYRIDE-* CAP» CCVID NOMINA. | ge z Y P1z Girzecis, Ofyris Latinis, officinis Linaría,nonnullis herba uriz^ | V nalis appellatur. Grermanicé Slacbffraut / £ yntraut/ Darntraut/- d ?Onfer frawen flacg/Yoileflacb6/ A cotenflacb/Yfabeltraur. Lína j riam autem dixerunt recentiores à folijs que Lini facié referre uident, - FORM A. | - Vireultum farmentümue nigrum eft Ofyris,tenues uíreaslentastp habens, In. quibus foliola funt terna & quaterna, modo quína,interím & fena,ceu Líni níera inítío,deín colore mutato fubrubefcentía , lam firem dilieenter expendas, nullam." delíniationís notam Ofyrídi tradít&;in Línaría dicta hodie deeffe reperies, Síquide ^ haec caulículisfruticat nígrícantibus,&quí ob fuum lentorem haud facile frangune tur, tenuibus, atrís quoque folíjs , Línifacie , Concolorí deníque femine tantifper dum maturefcít,poftquam ematuruítrubefcente , Senefcentes quoque ramuli ni orítíam in ruborem uertunt. FHís accedít antiqui & manufcrípti herbarij teftímoz - níum, quí Línaríam eam effeherbam tradit , quae Díofcoridí Ofyrís dicitur, flo^ rema habere luteum inquit, R efpondet etíam per omnía pictura, LOCVS, : Paísim ín campeftribus prouenit. TEMPVS, , , Hloretaflatetota & autumno, : TEMPE^ Vindviaquare à * dicia, ] — ue yr M Je ARR AN SIS ANS TES GI ANNZ CA dA. S / " ; $46 PLANTARVM HISTORIAE CAP CCVIL G TEMPERAMENTVHM, Olyridi amara ineft qualitas, & obftructiones aperíendi, adeotp ut calída fit ne; cefle eft; Amaranancp, Galenolib. ííij. cap.x, de fimpl. medicamen, facult, tefte, qualítate praedita,omnía calída funt.Síc etíam eodem autorelib.v.cap.xi.eiuldem tractatíonis, fingula que poros & meatus expurgant , ab infarctudg liberant medi Linaria tot cf camenta;calida funt & tenuiüi partium, Vehementer itaque errant, qui Línariam frigida. frigidam & humidam efle afferunt , Et certé praeter ea quae íam dicta funt, uel hoc unoargumento erroneam illorum fententíam confutare omnium maximelicebit, | Cum etením Línariae urinam mouendi facultatem íinefle fcribant uuleares etíam herbarij,collieiturillam non effefrigidam & humidam,quandó Galenolibroíam [ cítato cap.xíj.atteflante,omnia quae urínam ducunt ex acríum atqueadeo calidorü & ficcorum (int genere, VIRES. EX DIOSCORIDE. Huius decoctum potum morbo regío affectos iuuat. Rbonp[o enim EX GALENO, mo folum fcopas, trtur , uerume« quare & ín íiecinore confiftentes obftructiones adiuuat, tiam soo uoa, EX AETIO, A Vi cdaem. Ofyris eft herba fübfruticofa, tenuibus uírgulis,fractioni renitentibus,folijs Li efi conptorise; 0 fimilibus,nierís primo;poftea fubrubefcentibus,guflu amarís,underegío mor uentiflantia f:ci£ bo conferunt, Wedicaméta gre EX PLINIO | dixerüt:é qu Jis Ld 5 , 1 : 2 Wiss we Bmegmata mulieribus ex Ofyridís folijs faciunt. Radicum decocti potum,fa. roOfyrisqfl que at arquatos, Ezedem príufquá maturefcitfemen conciíz, 8 fole ficcatae;aluum fi. ciamarafitexs ftunt. Poft maturitate uero collectz,, & in forbitione decoctz;, rheumatiímis uen tergerectiá qu? trís medentur,& per fe trítze ex aqua coclefti bibuntur, funt in corpore, fücie potifiimit, maculas potest, DE OCIMO»* CAP» CCVID Hinc recie Pli a niusex eius folijs NOMIN A. mulieribus, utpo gez K 1M O N. Carzecis, Ocimum Latinis, recentioribus Giraecis. Aaevusop, id ! li lo) 2 IS tc pius e. urs teque pins ats E/E eft, regium appellatur , quod nomen apud omnes noftre ztatís herbaz comere €7 uenu e esee i d S Q y o. ; 4 , " -— fiae acm fos jries & officinas ufurpatur.Bunt tamen quibus Ocimum caríophyllatu lent ; fimegmata EE — «i nominetur, Germanice 25afilien/ucl 2Sa(ilgram dicitur, Qcimumau WE. : RORIE I UU EN PER - r ' , . " LI " 5 ; P. firisadt. — tem quibufdáà nafcendi celeritate dictum eft, fiquidem à fatu tertío ftatím die emi cat. Quod ueríus Ocymo uidetur conueníre, quod pabulí & farragínís quoddam cenus eft, fíicnomínatirab àxie graeca dictione , quz cito fienificat, Proindefunt - Ozimwm cy. qui fignificantíus per z fcribendu ducant Ozimum, ab 4», quod redolere deno. déwm. ^ tatquoníamherbatota fuauifsimü fpiretodorem, Ab eodem odore, quod bafili« Bájlicimt, ca & regia domu dignum fit; Bafilicum hodie nuncupatur, GENER A. Sunt quí duo Ocímí cóminifcantur genera: unum latíora folia habens , quod priuatim Bafilicum : alterum anguftiora, quod Ocímum garíophyllatum appel lant.INos tría tibi exhibemus ex uno promifcaé (emíne nobis nata, Prími maiorís difcríminis ratione Ocimit exigui, Germanice Eleín 25afilíen/nomíinauímus, AL terum mediocre, Germanice míttel 25afilien . T'ertíu magnum, Giermanice groff 25aftliert uocauímus,INeq enim nifi folijs folís diftare uident, quz ín prímo gene: re exigua admodü funt,in altero ueró pauló latiora, ín tertío primi refpectu latíísi" " E E , ma, Odor autem omnibus tribus unus idem eft, FORMA; Ofyridi, ex qua medicamenta ad exterendam leuigandamG cutem, Graeci segs ut quidam abi» ptr uocant, fieri folent;amara ineft qualitas, SC obftructiones expediendi facultas, - . EN 4 2A Leírs 25afilier. OCIMVM EXIGVVM, 548 OCIMVM MEDIOCRE (itte afilíen,. OCIMVM MMAGNVM, | LE p Me UCET !ouum 1 Py (Soc Ke ORA E com a cw l p ECC eon m ERST t S DEM, LE PERS "dedii aci Nuieuer a mee ^. T "ITE PIENE w— Pac —n " As x-6 3 Bj EDD OEOAPUER EP T FER ENIAN: i is " D WA LETT EDI Vr BM p reri M QU - aque aU ERE med wv MW Sec . Y : : E $50 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAR, CCVII, FORM A. Ocimum pedali altitudine profilit,furculofum, ramulís rotundis, folio Mlercu. xíalis, dilutí uírorís. Floret partículatím, prímó parte ínferíore, demum fuperiorez. flofculo candido,femine pullo nigróue,cui cortex obducítur, Radix una defcendit. ín altítudínem,crafsior & lignofa, caeterae lateribus funduntur exiles ac prolixe, LOCVS. [ , Pafsim in figulínis uafis mulieres extra feneftras aedium fouent Ocimiz, In horz tis etíam fatum prouenit, | | | TEMPVS lunio & Iulio menfibus floret,deín femen producit, : TEMPERAMENTWYM. ! Odmum ex fecundo eft ordíne calefacientium,cum excrementitía quadam hue miditate. Y^ | VIRES EX DIOSCORIDE, Copiofe comeftum oculorum acíem hebetat;aluum emollít, flatus mouet, uri. nam cít,lac euocat, eegredpín uentre mutatur , Illitum cum polenta farína, rofaceo: & aceto,ínflammationibus, marínity draconis & fcorpíonís ictibus auxilio eft, Per feautem cum uíno Chio oculorir doloribus , Oculorum calíeínes fuccus eiufdem abftergít,eorundemi fluxiones exíccat, Semen potum quibus atra bilis eíonitur; - diffícultati urínze,inflatísGy conuenit, Olfactu per nares attractum, copíofa fternuz tamenta mouet, Quodidem herba efficit. Porro íinftante fternutamento oculos; comprimere oportet.Sunt quí Ocimum cauent mínímed comedunt,quandoqui dem manducati,&ín fole pofitum uermes gignat, Libyes autemadiecerunt,quod — fiferíanturàfcorpione qui Ocimum ederínt,nullo dolore conflictarí, | EX GALENO, Ocimum excrementitía humiditatem habet,proinde neccómodum eft quod ín. corpus fumatur, Ceterum forís illitum;ad digerendum & concoquendi utile eft Plería; hoc etíam ut obfonio utuntur;ex oleo &earo offerentes, V itíofiorísautem fucci eft, Admentiuntur ob hocquidam dicentes, fi trítum fictili nouo indatur, ce lerríméíntra paucos díes fcorpiones eienere, prafertím ubi quís quotídie ollam foliexpofitam calfecerít. Sed hocfanéà ueroabeft, Id porró ueréde co dixeris, pra- ui fucci; (tomacho inímicum,& concoctu pertínax olus effe, EN PEINIO J. Ocimum Chryfippus grauiter increpuit, inutile effe dícens ftomacho, urínz, oculorum quocp dlarítati. Preterea ínfaníam facere, € lethareos,& iecínoris uítía, ideotp capras id afpernaríithominibus quogfugiendum cenfet, Adijciunt quídam, tritum fi operíaturlapide,fcorpíone eignere:comanducatum, & in fole pofitum, uermes afferre, Alíj ueró, fi eo dieferíatur quifpiam à fcorpione qui edíderít Oct mum,fanarí non pofle. Quínímo traduntaliquí,manipulo Ocimí cum cancrís dez cem marínís uel fluuíatilibus tríto,couenire ad eum fcorpiones à proximo omnes, Diodotus ín empíricís,etíam pedículos facere Ocimi cibum , Secuta zetas alacríter defendit, nam íd effe capras, necmínus quàm mentham & rutam fcorpíonti terre; firíum íctibus,marínorumqQ uenenís mederí cum uíno,addíto aceto exiguo , Vu quocp copertum, deficientibus ex aceto odoratum falutarem efTe. Item lethareicís, & inflammatis refrígerationi, IIlit capitís doloribus cum rofaceo, aut myrteo,aut aceto.Item oculorum epíphorísímpofitum ex uíno,Stomacho quoq effe utile, in, flationes & ructum ex aceto díffoluere fumptum. Aluum fiftereimpofitum, Ví, nam cíere,Síc& morbo regio & hydropicis prodefTe, Choleras eo & deftillationes ftomachi inhiberi, Ergo etíam ccelíacis Philiftío dedit, & coctum dyfenterícís & co licis Pliftonícus. Alíqui &ín tenafmo,& fanguine excreantibus,in uino, Contra du ritíam precordíoru illínitur mammis, Extínguít quocplactís prouentum, Auribus | utilifsi, : PLANTÀRVM HISTORIAE CAP, CCVIIL, 551i & utilifsimu infantium, praec puécum adipeanferíno, Semen trítum & hauftum nà- ribus,fternutamenta mouet,& deftillationes capiti quogp illittrm , V uluas purgat incibo ex aceto , V errucas míxto atramento futorío tollit, V enerem ftímulat, EX SYMEONE SETHL- - Bafilicaocíma olfacta cor & caput iuuant, Si aqua irrígantur, humidiora funt, fomnum concilíant, Semen eorum cardíacis affectibus fuccurrít, Animi moero- em exatra bile ortam,in hílaritatem & lactítiam mutat, | APPENDIX, | Videsin referendís Ocimi facultatibus non parü inter fe diffenttre Diofcoride, aleni & Plinium,ita ut uix pugnantes illorum fententías concilíare pofsís, C) ua- xecofultum erít ut híc, quemadmod ín alijs etíam, Craleni amplectarís opínioné, qui quodammodo inter hos medíus interíectus, comendat exteriorem eius ufum ánijs quae eviezelwxox d]ioépsay, id eft, concoctionem & difcufsione defiderant: da- mnat uero internum, ob excrementiítiu humorem quo grauat & laedit ínteranea, P Etadhunc etíam fcopum refpicíens, plerafcg alías Diófcoridís & Plinij contradi iones tollere poteris, ' DE ORIGANO» CAP» CCVIII*» |. — NOMINA. | PITANOZ Graiis, Origanusuel Origanum Latinis,officinis nomen (uu retinuit, Giermanis YDolgemüt/3Doffen/25zaunóoften/uel 2Serg. mint nomínatur. Origanum uero quod montibus gaudeatappella- Orígamm unde je. 385753 tionem apud Grecos inuenit, $2 722p», id e(t monte, & xepàs, caudio, dicturi, Herodíanus quod uifum exacuat nomen duxiíle teftatur, ab ies uidere; & «và B darifico,quafi aciem oculorum illuftrans, Theodorus grammaticus nomen ex ad, uerfo dati putat;à &iy&, quod eftalgeo,fierí fyevyy, quafi rigens,cenfet,& tandem "afcíta litera principe;o,in Origanum efle confictum,contrarío tamen fenfu, quod mínimérefrigeret, | GENER A. nut Orieani genera feurectius coonomína quatuor effe conftat, E(t enim Heracleo seadeotiomt; ticum, Onítis, l'ragoriganu,& fylueftre, Prímum ab Heraclea Pontí díctum , cz, 'tera à pecoribus coonomenta defumpferunt, Onítís,quodab afinis impeteretur, oniti, acin cibo eratum effet, l'raeoríoani quafi hírcínum Oríganum, non alía forfitan Tragorigenmt, ratione quam quod eíuspabulí uoluptate anímal hoc caperetur, Sylueftre,quod (i^ sjtwftre. necultura, & fua fponte proueníat, copnominatum fuít, Caeterum quum ín tanta cura nomenclationü tum hiftoríze ambiguitate uaríetategg tam Girzecorum quàm — Latinorum nó facilé fit quicquam in folidum de his ftatuere, fatis fit unum genus; C fylueftrenimirum & uulgare;pro omnibus pictum exhibere, quód;ut Paulus aít, 7 utcunque nomínibus diftinguantur, una tamen omníum fit facultas, adeodp ín re admodum incerta, multum operazeaut laborís temeré ínfumere mínimé necefTa. xium putaui, ^s - FORMA. à 7. — Orieanumuuleatefruticulus eft;tam folíjs quàm ramis Serpyllo fylueftri fimi? vulgare. ? lis, comante fupra cacumen umbella, ín qua flores haud fecus quàm ín Serpyllo ín albopurpurei, odore iucundo predíti emicat. Ex qua fane delíniatione fatis liquet, ? Orieanum hocuuleare, l'ragorioanü, uel faltem eiufdem fpeciem quandam efle, quod hoc ut Diofcorides refert, folijs & ramulis fylueftri Serpyllo fimile exiftat, LOCVS u Montibus diuofisQy locis gaudet Origanum noftrum, paísimi ín hís propter Íepes nafcitur, 1 / | | TEMPV$, ORIGANVM SYLVESIRE , SEV VV GARE Sy idi NN | $fsolgemüt, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCVIIL $53 TEMPVS, Floret Julio menfe, | ; TEMPERAMENTVM. Omnes Origani fpecies, Galeno & Paulo teítib us,calefaciunt & exíccantin ter, tio ordíne, VIRES, EX DIOSCORIDE, -. Heradleoticit excalfacít,unde decoctum eius cum uíno potum uencnatort mór Mibus prodeft : cum paffo autem ijs quí cícutam, aut meconiü : cum oxymelite ijs qui gypfumautephemerü hauferunt. Ruptis,conuul(is, hydropícís cum fico man ditur, Arídu acetabuli menfura potum cumaqua mulía,atros humores peraluum yducit,menfest cíet, Linctü ex melletufsibus medetur. Prurioínes ítidem,fcabies, DDregiumg: morbü,decoctum eíus cum ín balnea defcen(um e(t, iuuat , Succus eiuf "dem adhuc uirentis,tonfillas, columellas,orísq ulcera anat, Per nares cum oleo írí oo infu(us trahit , Cum la&te aurium dolores mitigat , Conficítur ex eo & cepís, & n xhu obíonioru uomítoríum medicamenti, omnibus ijs in ereCyprio fub Canísar genti sc(tu per quadraginta diesin(olatís , Herba uero fubftrata ferpentes fuat, PiDnitis cadem qua Heradeotícü Origanum prafftat, non tamen eadem effícacía, D5ylueftre priuatim folijs & Roribus cum uíno potis, uenenatorü motibus auxilia tur, Omnía autera Tragorigani genera calefaciunt, urína mouent, bonam faciunt aluum, fi decoctu eius bibatur;biliofa enim defjciunt, Lienofis cum aceto potautí^ Mía:cum uino autenihis qui Ixíam hauferunt, Vlenfes ducunt, Tufsientibus, peri, t pneumonícis,ex melle ín eclemmate dantur, Eft & efficax potío, quare cibum fafti. dientibus,& ftomacho male affectís, & acida ructantibus datur, Item fjs quibus tà maris íactatione naufea, & hypochondriorü calor excitatur, Oedemata cum po- B lenta illita di(cutíunt, — SENE EX GALENO. -. Oripanus Heracleotica efficacior et Onitide. Sylueftrís ueró utracp ualentior, (Omnesautem íncídendi,excenuandi & calfaciendi facultatem obtinent, Tragorí ganus quippiam etiam adftrictionísaffumpfir, —— | | EX PLINIO. Origani priuatim ufus contra tor(iones ftomachi in tepidaaqua, & cruditates, Contraarancos fcorpionestpin uino albo. Luxata & contufaín aceto & oleo & la na. l'ragorieanirurínam dict, tumores dífcutít,contra uífcum potu uiperedg ictum efficacilsimu, (tomachotpacida ructanti & przcordijs . T'ufsientibus quoque cum melle datur, & pleurí tícis,&peripneumonícis, Heraclium Íerpentes fugat, Percut fis efui datur decoctu, Potuuríná ciet, Ruptís,conuulfis medetur cum Panacís ra^ dice, Hydropicís cum fícojaut cum hyfTopo, acetabuli menfurís decoctirad fexta, Jtem (cabíem, prurioíne, pforas,ín defcenfione balnearü. Succus auribus infundi turcum lacte mulieris, Tonfillis quoq; & uuís medetur. Capitis ulceribus, Vene- [ona opíj & gypfi extinguit decoctu,fi cum cínere &uíno bibatur, Aluum mollítace tabuli meníura, Suegillatis illinitur, Item dentíi dolorí,quibus etíá & candort facit cum melle &nítro,Sanguíné naríum (iftit, Ad parotídas decoquítur cum hordea: cea farina, Ad arterías aíperas cum gallo & melleterítur, Adlienem folia cam mel lc & fale. Crafsiores pítuitas & nigras extenuat coctum cita aceto & fale fumptum tur ex eo,ita utneuenter attingatur, Epinyctídas cum pice fanat, Furunculos ape- LJ rítcum ficotríta, Strumas cum oleo & aceto & farína hordeacea, Lateris do- : lores cum fico illitum, Fluxiones faneuinis ín senítalíbus tu, fum ex aceto illítu m, Relíquías purgatio. |. mum à partu, 1 AE àa DE ORCHL T dliás replea tione paulatim, R'egío morbo trítum cum oleo in nares infanditur, Lafsi perungun. - ORCHIS. MAS LA | JyngefptengtZA nabentrautmennle, TIFOLIA, | | 555 Ge(piengt"A nabentraut. mennle, aa 2z $56 P» Das avóffer A nabentraut OR us Dp. ME MINA MAIOR. Ix i2 I iri Vs Bez - - T9 gei €^ Pu Sz G * jS [z:] dt : EE ves &á ia - lari z : c : / ue O9 ? | woe : E oQ Mis 4 E m ; m * - : da 8 Mim Q [a -d * Q. 3 558 DE ORCHI CAP» CCIX-* z NOMINA, Teflialus FEET P X12 ewieipae Gireecís , Orchis & Cynoforchis Latinis, 1 cfticulus- TA AX y canís officinis, Germanis X nabentraut uocatur, Orchís dicta hecher | Orchis cur Qj ba eft, quod radíces fibi inuicem haudfecus atque duo teftículí cohaez e ici — 4H reant. Cynoforchis ueró,quod canum teftículís fimilem radice habeat, - GENER A. : Orcheosduo effe genera animaduertimus,marem nimirum & feminam, IVlas" . in uníuerfum maíor quàm fcemína proceriorG eft, ut pictura ipfa pulchrédeda; rat, Eft duorum generum, Vnum latioríbus folíjs &candicantibus feré floribus; | quod Orchín marem fatífolíam uocauimus . Alterum quod anguftíoribus folijs, - & maculofis maoís, floribusig purpureís conftat, INos maiorís difcriminis ratioz- nem habentes, Orchín marem anguftifoliá nuncupauímus , Fcemína ítídem duo- rum eft generum;una ením maíior,altera mínor eft,ut píctura fatis demonftrat, FORMA, Folia habet círca caulem & ima cíus parte per terram ftrata,, oleze molli fimiz [a ,anguftíora tamen, leuía & longiora, Caulem dodrantalí altitudine , ín quo purpurei lores, Radícem bulbo fimilem, oblongam, duplicem, ín modum olíuae. anguftam,fuperiorem alteram, inferiorem alteram; & hanc quídem mollem acruz gofam,illam uero plenam. LOCVS. INaíciturlocís, Diofcoríde autore; petrofis &arenofis,In Germania certé noftra. D inhortís & pratís,locístpfabulofis copiofe prouenit, | : TEMPVS, In Vaio & Iunij principio carpitur, TEMPERAMENTVM, - Radíx eius maior calida & humida eft, euftantibustg dulcior effe apparet. Vli. noradmodum elaborata eft;ad calidius ficciusdp tendit, VIRES, EX DIOSGORID E, Radix editur utbulbus cocta.Fertur de ea;fi maiorem edantuíri,mares cenerae riminorem uero fcemínae,foemínas, Addunt etíam in Theffalía mulieres paruam cum caprínolacte bibendam dare,utad uenerea excitent:arídam ueró ad ínhiben-- daatque difsipanda, Alterum etíam alteríus potu refolui, : EDU G A LE NIOLLE Radix maior Orchíos multam uidetur habere humiditatem excrementitiam 8C Batuofam:quapropter pota Venerem excítat, Altera uerbmínor uidelicet, contrá? non mcdonon ftímulatad coítum,fed plane cohibetacreprímit , Eduntur bulboz rum more afTx, EX PLINIO. T'umores & uitía partíum earum erumpentía,cum polcntaillita radix fedat;uel per fe tríta. Eadem ex lacteouillo neruos íntendit;& ex aqua remittit, DE ORCHI. alc. c 459 TRIORCHIS SERA . A nabenteautinauteoas Heiner, PIA$ MAS | | TRIORCHIS FOEMINA, Suv teible, DE ORCHI SERAPIADE-» CAP» CCX» 5ót NOMIN A. ; jPXIE E etéataca pope, Paulo & Aétio teftibus, Girzecis dicitur, Orchis xy fiuete(ticulus Serapías Latínís , Officine eius cognitione non habent. $8 Germanice X agwurss dicitur , Serapías autem ab Andrea medico ob sj, qué E71 multos radícis ufus,ut ínquit Diofcorides, appellata eft . Sunt qui à Sa- aic, 'rapí Alexandrínorü deo nomínatá uclínt; propter laíciuíà ímpudente, qua ís deus "Canopi, ubí templum & cultu & relioione excellens habebat, colebatur: de quo L Strabo in xvij.fuze Gieographize libro. T'ríorchís uero, manifefto ex ea appellatio- 755,4; uy 7 neargumento, quod non duabus, fed tribus teftículatís radicibus in terra nítatur, dica. ' Quauna quídem re faciléà prioribus diílcríminanturOrchibus, GENER A. Duo effe Orchis Serapiadis (eu Triorchis genera, res ipfa fatís monftra. Etfi ením ín fols ac radicibus nihil aut parum difcríminis habeant, tamen ín Horibus | maniífefte differre uidentur , INam alterum genus, quod nos marem uocauimus, micis nus, floribus conftat purpureis, & parumper albicantibus. Alterum ueró,quod nos ut certius à príorí di(cerneretur, foeminam nominauíimus, flores obtínet diuerfis co. yii fees - loríbus díftínctos,purpureo uidelicet; candido, uiridi ac nigricante, inferiorety par mina, tefuci plané effigiem exhibent. FORM A. Folía habet Porro fi milía,oblonga,latiora & pinguía,ín alarü cauís inflexa, Cau lícalos dodrantales,fubpurpureos flores, Radicem mínímís teftículís fimilem, LOCVS. Prouenít ín pratis & campeftribus, j UTEMPMS, In fine |Vlaíj menfis & ínitio Iunij hoceenus apparet, deín nufquam inueniri | poteft, 1 TEMPERAMENTVM., Valentius quàm primo ordine exiccat. | VIRES EX DIOSCORIDE, - Radix illita tumores difijciendi uím obtinet, atque ulcera expurgat . Herpetas — cohibet. Fíftulasabolet,inflammatione laborantía illita mitícat.Sícca nomas com - pefcit;ulceratp putrefcentía & maligna orís (anat. Cum uino pota aluum fiftít, Fe. runtur de hac etíam quaecunque de Cynoforche dícta funt, [ | EX GALENO. Orchis Serapiasad V enerem nó fimiliter accómodus eft , Oedemata ilíitus di - cutit, & vlcera fordída pureat, & herpetes fanat. Síccatus multó magis deficcat, — adeó ut& putrefcentía contumacíady ulcera fanet . Habet etíam quippíam fübad, - firíngens;ac proinde uentrem ín uíno potus fiftit. | ! EX PLINIO. | Eíusradices fanantorís ulcera;thoracís pituítas,aluum fiftunt é uino potz, DE OENAN^ 95ot Gteittfsedb. |t ) LU "m / " LÀ NS Ll e LN D z Ga DE OENANTHE* CAP» CCXI NOMINA. pa INANOH, nAui» Ciraecis, Oenanthe Latinis, Filipendula officinis, » V ac Baxifraga rubea, Giermanís rot Giteínbzed) nominatur, Oenanthe | autem dicia hauddubie eft quod cum uino floreat , Leucanthon ueró E» aflorum quos producit candore. Filipendulam à numerofis illis & ro. is in radíce capitibus tuberibüsue, qua quati ex flo quodam pendere uíden- tur;appellatam efe conftat, FORMA. I FoliaPaftinacefylueftris habet;flores candidos,caulem craffum,dodrantalem; A femen Atríplicís,radicem magnam, multa habentem capita rotunda . Ex qua de — fcriptione palàm apparet, Oenanthen eam efTe herbam quam ztas noftra Filipen. - dulam uocat, quod nulla prorfus fit nota quz illi non conueníat, Folíjs ením Pa. L. ftinacze erraticac e(t, quae plané eius herbae quze uulgó Petrofelinon hodie appeL - fatur folijs fimilia funt, Hince(t quod ín uulgaribus herbarijs fcribatur folía Petro " felino fimilia habere : quamuis Staphylino legendum effe putem, Manufcriptus - etíam herbaríus Filipendulam folía Dauci agreftís habere tradít. Flores deníque - illi albí,caulís craffus,dodrantalís, Atriplicis femen, Radíces quoque multa.quín. queínterdum autfex,nonnunqu& etiam plura capita rotunda,tanquam à filo pen. LI. dentía,utaitantiquus herbaríus,habentes:íta ut hinc effeOenanthen abundécon, D ftet.Sed demusnon effe;nihil tamen inde periculi erít,quod fcilicet Oenanthe eat dem quas Filipendula,ficut ex pauló poft dicendis patebit, facultates obtineat, LOCVS. ] L— Naíciturinpetrís & montibus afperis, Tubingz certé in monte Auftriaco no. L mínatocopíofifsime prouenit, ín fylua non proculab arce eius oppidi díftante, B , ) uu T.EM.PV.S Iunio menfe floret,quo fané tempore quía facilé ex floribus agnofcitur, carpi po - teft. Radices tamen ínter autumni initia colligendae erurit, | TEMPERAMENTV M. Amaraadmodum eft Filipendula,ita ut non temeré hancrecentiores calidam & " ficcamín tertíoordíneftatuant. — — | VIRRBRKS, EX DIOSCORIDE, Oenanthes femen,caulís & folía cti mulfo ad fecundas eíjcíendas bibuntur, Ra: dix cum uíno contra ftranguríam conuenit, EX PAVLO. Oenanthefecundas eíjcit, urina füillicidio,morbog regio medetur, EX PLINIO. | Caulis eius & folía cum melleacuinoniero pota,facilitatem pariendí prac(tant, fecundasQ purgant, T'ufsím é melle tollunt, V rínam cient, Radix ueficze uítíjs me, B der. ——— am. I j | EX RECENTIORÍBEVS$ . Filipendufainlotij ftíllicidío S urínae remoratu, neque non renum doloribus, - atquelapide eorundem, couenit; Badem ftomachi ínflationes difcutít,medetur & - fufpiríofis & anhelantibus,& omnibus morbís quos caufa frieida concítauit, Fari, nam eiufdem cíbís comitíalium infpergunt. DE OXY, 563. Saxifragarubea Oenantbe quare dicía. Filipendule, 2 6 | "A V S E" T 7 E —— 2527 i 1/ C * $5 *e Wd e OXYS NOMINA & Y x otzcé, Oxys Plinio & Latinis , Trifolium acetofum & Alleluya officinisuulgoPanís cuculi,uel quod cuctilus auís eo uefcatur,uel quía ;B hocerumpente,cuculus uocem fuam edere incipiat. GrermanisCSatiter DES uem Elec/25ücbtlec/25acbampffer/25üdbb:ot/GaucbElec/Dud' qaudtlee Dafentlce appellatur, Oxysueroabacidofaporedictaeft, — ! FORM À. T 9 - Humílis herba eft, longis tantum pedículís, tria fumratim folia perinde atque "Trifolium proferens, exigua; & in cacuminelacíníata, faporeacido . Florem habet candidum,ín fimplici (tylo inter folia profilientem:rufum ín lunatis (iliquis femeri, "Radiícem ín tranfuerfum longam,genículatà ac rufam , Antíquus & manufcríptus herbarius putat hancherbam efle Lotum fatiu&cuits certe fententia, quód à Dio- fcoríde non defcribatur Lotus,neq; probo neq? ímprobo, Cur tamen non fequar;; facit quod herba quam Alleluya barbarí uocant,;non fit fatíua,fed pafsim in fyluís '&alíjslocís umbrofis nafcatur future tempeftatís prenuncia , Síquidem appropíri quante aliqua tempeftate;arrígítur contrà tanquam tempeftati colluctatura, LOCV$ —— | L Mlaultíslocis prouenit: nam ín fyluis circa petrofa &taquea loca nafcentem coti, Mpeximus. INullibíautem copiofiorem quàm Tubingz in prímo ftatím confcenfü "montis Auftríaci ad dextram prouenire uidimus, TEMPVS. Apriliatqueínterdum Maio menfe floret, dum fcilicet cuculi uox prímüm exaii — dítur, atcp hínc Cuculí panem díctam effe puto,utdictum eftantea. Obferuatir ad Lem eft à nobís,atqueadeo multorum aliorum experientia coenítu,quod eíus her. B ba copiofi Bores, crebras illius anní pluuías, & aquarum ínundationes certó por: tendant;paucí contra ficcítatem. | TEMPERAMENTVM. — Quum acidum in guftu faporem prz fe ferat, idem cum Oxalide habere tempe "'ramentum, frigidum nempe & ficcum,euídentifsímum eft, VIRES. EX PLINIO. Daturad ftomachum difTolutum:edunt & qui enteroccelen habent, | EX RECENTIORIBV S. | V Iceribus,uulneribus & fiftulis,potifsimum autem orís,medetur. Sítím arcet; & utfümmatim dícam,eaídem quas Oxalís, acetofam noftri nominant, facultates obtínet,- DE OPHRI- CAP» CCXIILD ^ NOMINA. |. Sp*8 PHRIN hancherbam nominare placuit, quod inuenetím plantá binis j ETT duntaxat folíjs conftantem hac appellatione infieniri. Germanicum ie À nomen nullum extorquere potuimus: neque ením ea eft que 3:Durcb- c ESE— 65] vacs/hoc eft; Perfolíata uocatur, ideoQj hanc à gemínis folijs 3xvey; blatt nomínauímus, ! FOR M Á. Caulem à radice (ingularem ac rotundü emittit, per bína qua tantum habet fo^ líapenetrantem,à cuíus medíoad fummum ufque calyculi multi funt, & in hís ue. lutilínguze diflectze nutantes Hofculi, Radix uero illi fübeft tenuis,adnafcentes (ibi radículas multas,obliquas & odoratas obtínens, bb zoevs, DE OXY» CAP» CCKXIDP $65 "rrifolitmi dcéo to[um. Alleluyd, — paris cuculi. Oxys qiidré dicla. Ophiis; —J OPHRIS |. Setpblatt, — " , . LOCVS. | | INafciturín montibus, & nullibi maíorí copía quàm Tubings in pede montis Auftríaci prouenit, | | TEMPVS ; IVlaio & lunio menfibus floret,deín (tatím euanefcit, Quapropter hoc potiísi, mum tempore colligenda, ! TEMPERAMENTVM, Guftantí elutinofa e(Te apparet, &C quodammodo dulcis, ideoGg calidam & fic- cam efTe conijcere licebit, | | VIRES, luxta dictarum qualitatum míftionem contrahendi & conftringendi facultate - praedítam effe nemini non conftat, Hínceft quodad rupta, & uulnera cóglutínan - Y * da hacherba comodé utantur recentiores, DE ORMINO» CAP» CCKXIIIID NOMINA. PMINON Cirecis, Ormínum & Geminalís Latinis, Gallitricum offíci Nynis, Ciermanís &iparlad) appellatur, Orminon autem Graecis haud. /8| dubie díctum eft, quía Venerem extímulat, dJrE i GENER A. | Orminiduofuntgenera, Vnum fatíuum, quod Gallitricum fimpliciter nomi. nant, & germanice &datlacb. Alterum Íylue(tre, quodalio nomine Saluíam fy 'ueftrem herbarij uocant, Germani wilber Cibatrlad)/ober wilbe Galbey, FORMA. B, Orminumfatiuum herba eft folijs IVlarrubio fimilís,caule quadraneulo, femi. ? cubitali,círca quem emínentíc filiquís fimiles prodeunt,ad radicem uerfus nutan. &s,in quibus femen eft, Ex qua delíniatione abundelíquet herbà quam hodie Gal litrícum uocant effe Ormínum fatiuum : haec ením folijs IVlarrubio fimilis eft, ni(i "quod funt maíora & míríficé odorata:caule femícubítali,quadrangulo,ab imo rufe "fcente,calyculís círca caulem filiquarum effigie prominentibus, Sad radicem deor fum fpectantibus, ín quibus femen nigrum & oblongu íncludítur:flofculis ín can. dido purpureis, aut ín dilutum ruborem indlínatís , Sylueftre príorinon admodü difsimile eft;folijs fatis ad Saluíam accedentibus,rugolaty afperítate praeditis : cau- lefefquipedali,leniter hírfuto,in was ftríato:floribus é cceruleo ín pur. pureum uergentibus, adaquilíni roftrí e igiem falcatis, calyculís pluribus ín ter. "ram ínclínatis, ín quibus ad (ummum quatuor femína, parua, rotunda & fulue. Icentía reperiuntur. - LOCVS. Batiuum nufquam non ín hortis fatum prouenit. Sylueftre autem pafsim omnia prata exornat,fuag [ponte in fjs nafcitur. | TEMPVS —— Vtrunque lunio menfe floribus & femine przgnans eft, | TEMPERAMEN T V M, . Orminum calidum & mediocriter ficcum e(t, id quodamariítudo atqueadftri. &tio ín euftu fatis monftrant, VIRES. EX DIOSCORIDE, Creditur femen fatiui cum uíno potum V eneré ftímulare . Cum melle argema eC oculorum albugines purgat. Illítum cum aqua cedemata difcutit, Surculos cx. trahít. Herba ipfa illita eadem poteft, Sylueftre uchementiorem facultatem habet, 'quarcunguentis mifcetur, 3 | bb z EX PAY- PLANTARVM HISTORIAE CÁPR CCXIIL | 567 t. Galliram. Orrirbn cur dicunt, | | Saluiayucftris. | | Ormitujn [stia um. d Sylieftre, SATIVVM, Gd aad. ORMINVM SYLVESTRE, - $70 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXIIII, c EX PAVLO,. Orminon Venerem ftimulat,oculorum crafsitíes cum melfe repurgat,cedema^ ta difcutit, & extrahítaculeos, 5ylueftre domeftíco eft ualentíus, EX PLINIO. Semen ad Venerem ftimulandam, & ad oculorum argema & albugínes ualet, V'troque genere tufo extrahuntur aculeí ex corpore, perfe illito ex aqua, Folíaex aceto impofita, panos per feuel cum melle dífcutiunt. Item farunculos, príufquá capita facíant,omnestQ acrímonías, EX RECENTIORIBVS$ | Recentiores etíam eafdem facultates fuo Gallítrico attribuunt: potifsimum auz tem conferread albugines & oculorü caliginem tradunt, uthíncetíam colligi pof , ; 2 fit herbam hanc Ormínon effe Diofcoridis, DE OROBO-* CAP- CCXV» "NOMINA, jPoBoZ Gracís, Eruum Latínis dicitur , Officina graecam appellatio, A We wA appellari poffunt, EB—o— GENER A, Duo funtgeneraErui:unum ením candidum,alterum autem rufum inuenitur, INecinterfe nifi floribus &radicibus differunt, quemadmodü pí&tura affabre mon ftrat, Rufum ueró fylueftre eft,fuatg fponte ín aruis, & ínter dumeta prouenit, FORM A. y nem retínuerunt, Giermanís JFrücn/ ad ímítationem latíni nomínís, D Exicuusfrutex eft, tenuis, angu(tis folijs, floribus uel candidis, uel in candido . cceruleis aut puníceis, feminibus in filiquis fine Íepto cylindraceís, quemadmodu pifa,fe inuicem tangentibus. LOCVS. Letaturloco macro,non humído,quía plerunque luxuría corrumpitur, TEMPYS. Floret Iunio & Iulio menfibus,fjfdem(t femína profert, | TEMPERAMEN TV M, Deficcat quidem Eruum exceffu fecundo intenfo, calefacit uero prímo, VERES CEX-DIOSGOTIEDXZ Capítis erauítaté facit Bruum, uentrem turbat, fanguínem(g per uríná ducit fi comedatur. Coctum tamen appofitü boues faginat , Farína eíus bonam facítalui, urinam cít,corporiscolorem cómendat, Frequentíorín efu aut potu fanguíné cum torminibus peraluum & ueficam ducit. VIcera cum melle purgat, & lentíoines,& afpredin& cutísín facie,eiu(demQ maculas & relíquir corpus, Nomas,ganerenasqg cohibet, &&mammaru duritías emollít, Fera ulcera, carbunculos,fauosqp rumpít. In uíno macerata canum,homínüuiperarumq morfus íllíta fanat. Cum acetoautem difficultates urine,tormína & teneímos lenit, Prodeft etía íjs qui cibo non nutríun tur,nucís maenítudínefrixa &cum melle fumpta, Decoctum eíus fouendo pernío nes,G in corpore pruritus fanat, | EX GALENO, Orobus quatenus amaritudinis eft partíceps, eatenus incidit, extereit, atqs ob. fiructiones expedit, Caeteru fi fumatur copiofe, fanguine per urínas euocat. Homí num cibis prorfushocfemen damnat;eft enim &ínfuauifsimu & praui fucci, Erao autem inftarlupíni preparato ex melle utímur,ut medícamento craflos pulmonís thoracistg humores expurgante, Candidum mínus eft medícamentofum, quàmid quodad flauum aut pallidum colorem tendit, ( DE OREQ^ ei | ERVVM SATIVVM. E ddbEme. — LÁ ERVVM Aotober voiló Ze ructt | SATIVVM.. R DE OREOSELINO- CAP» CCXVlI» 57 NOMINA. | | PÉOZÉAINO RN; Aaczgituopdyowy Cirzecis ; Sylueftre Petrofelinim, & Apium montanit Latinis, offícínís & barbaram fectantibus medicina A»it wont nf, j Petrofelinum dicitur. Id quod híncaccidiffe puto, quod líriguae graecae Penofelinit offi EE— «69 incita, Oreofelinum dictionem ín Petrofelinum mutauerint : uel quía Grid fimpliciter enuncíauerint quod cum adiectione nomínandum erat Petrofelinü ÍyL p im uc(tre,ad differentia nimirum IVlacedonici, quod ueré eft Petrofelínum ueterum, ^ — Germani Deterfilgen uocant. Nos teut(cb JDeterfilgen/obocr Deterlin nominaui "mus,utdiícerneretur à IVlacedonico,de quo fuo dícemusloco, : FORMA, 2. Caulemhabetunum dodrantalem à radice tenui exetintem, círca quem ramuli 1 & capitula Cícutz fimilía,multó tamen tenuíora.In hís (emen oblongum,acte, te- nue;odorati, Cumíno fimile, Ex qua fané defcriptione fole daríus apparet, Petro- "felinum officínarum effe Oreofelínum ueterum:caule ením uno prouenit dodran tali ex radíce pertenuí, qui perambítum ramulos fpareit capitulis Cicutze, tametfi multó tenuíoribus:ín ijs femen,acrímonia ouftu praferens;odoratum,tenue, Cu Diofcoridis los Lmíno proximum, Nequeobflat quod in plerifque exemplaribus Díofcorídis capi, € emendatur, —tulorum Papaueris fiat mentío : error ením haud exieuus fubeft,quod fcilicetnon quilovio zpqappi hoceft Papaueri fimilia, fed zevá, id e(t, Cícutze legendum fit, Id 7 quod in prímis confirmant ea quz fcribit Plinius libro xix. capíte octauo, ín hunc 2 modum: Oreofelinum eft Cícutz folíjs, radíce tenuí,femíne Anethi,miínutiore ta- 7 men. Qyuod fi tamen hzc fententía mínus arríferít,nihil moror quín dícas Petroíe. "línum germanícum,cum forma parum admodum à uero Petrofclíno diftet,ut pa L Em fit utriufque picturas intuenti, | | LOCVS. : B —Nafciturinocis petrofis& montanis,unde etiam nomen accepit, In Germania " ueró noftra ín hortís pafsim plantatur, | TEMPVS . lunio& lulio menfefloribus & (emine pravonans eft, | " TEMPERAMENTYV M, Calidum eftín fecundo eradu extenfo,ficcum ueró in medio tertij, * | VIRES, EX DIOSCORIDE. Die f LJ BemenG radíx ín uinopota urinam cient. Menfes etíam ducunt, IVlifcetur anti, dotís,necnon medicamentis urínam cientibus & excalfacientibus. Non hallucina- L'rínos oportet, exiftímantes Oreofelínum effe quod ín petrís prouenít:zaliud enim Lab hoceft Petrofelíinum, | APPENDIX. Vtcunque autem diligenter hoc monuerit Díofcotídes, tamen cauerenon po» | tuit quín pofterítas medicorum Oreofclínum effe Petrofelínum certo credíderit, | EX GALENO, j M Orcofelíni (imilis Apío uis eft, | EX PLINIO, | »— Oreofclinum urinae & menftruis efficax, Eo etíam purgantur fcemina 2 uino, | u 9Leut fob SD «efilg, OREOSELINVM DE OI$» CAP-.CCXVID 75 ; ' DEENUSEDPNRd 0. M. prc H Graecis, Sorbus Latínís,eft arbor cuius fructusGiraecis de toz ove, Cra, Sorbus, | 9 Ieno tefte, Latínis uero Sorba appellantur , Officinz latínam nomen. sojj;, Ace claturam retínuerunt, Gérmanis Cpeterliiq/ uel &pozópffel corru. Eb. eis- cl pta puto uoce pro &otbóp(fel nominantur, Vel (icab au(terítate uo» cata funt,quafi mála auftera, GENER A. Sorborum duo genera tradit Theophraftus lib.iij.de hiftoría ftirpium,cap.xtj. nuofutgerera fceminam fructiferam,& mafculam fterílem, Differre quoque fructibus ídem fcri» Sorborà Yheos bít,quodalíz orbículatum, alia? ouatum ferant . Fructusautem orbiculati dulcio, P?4*» res (entiuntur,ouati fi»penumero acídi,minusq odoratí , Plíníus lib. xv. cap. xxí. plius quatuor in Sorbo quatuor differentías Latínos nofle memoríz prodídít:alijs ením eorum, differentias sors ait,rotundítas máli eft;alijs turbínatío pyri,alíjs ouata fpecies ceu málorum, Quar boram poni rum genus tormínale appellant, Nos picturam eius generís damus, quod turbina. tum pyrí inftar fructum zedít,quí Germanis Gipobirr/corrupta uoce pro Go:b bírn/autquafiaufterum pyrum dicitur, | | | FORMA. *i Hd Sorbus arbor eft procera,recto caudíce,cortíce leui pineuiufculo, colore ad Ha» uum albicante,cuíus folía pedículo fingularí,prolíixo, neruaceoq, ín uerfus condi^ ta,alae modo à lateribus exeuntía, tanquam ex omnibus unum fiat, ad neruum ufz "quelaciníatum,uerum amplíufculo interuallo diftantía . Omnibus ramulis ín ex- tremo pedículi folium impar promínet,cuíus accefsíone impar numerus efficitur, Figuralaurum tenuifolíam imítantur,uerum ambitu ferrata, breuíoradg funt, nec ínextremum acutum mucronata,fed in rotundíus orbiculata. Flos racematim fin. oularí petíolo, émultis mínutis & candidis conftans. Fructus uel orbiculatus,ut di ctum eít, uel ouatus, uel pyri inftar turbínatus , Radices haud multas, necalté de^ Ícendentes;ualídas tamen & craffas & incorruptibiles agit, LOCVS --^ Locaamathumida,montana &frigida,ecodem Theophrafto autore, TEMPVS, | Autumno fructus fuos Sorbus oftentat, TEMPERAMEN TY M. L4 Ad(tringentéobtínet qualítatem Sorbus,fed multó imbecilliorem cj Mlefpilus; VIRES, EX DIOSCORIDE, Sorba málorum colorem referentía,necdum maturefcentia,difTecta &in fole fie cata,cum mandunturaluum fi(tunt. Farina eorum cum mola terítur, polentzlo: coín eundem ufum fumitur, Pote(tídem & decoctum eorum, Ax | EX GALENO. ". Sorba quidem ad(tringunt,fed multó fortius Mefpila quàm Sorba . Quamob. rem aluo fluentí ín ciboaccomodatifsime exhibentur, Sorba maiori cum uolüptae tefumuntur:proríus enim initio nihil acerbi uti IVlefpila habent, fed fuccus eorum citra acerbitate duntaxataufterus eft, Illud porró neminem putolatére,hzcc omnía parce, nonlargeut ficus, uuasQ effe comedenda , Nequaquam ením eis ut cibís,fed magís ut medicamentis egemus, - DE .OorPHios Gyéacding. Tr Ü iO lA. Sas ir [ pc [ n " J. dme ( L : s [els HD i ^N Ap HEN DN j i | , X (y S uU ZA Ll LL HR M 7 ( Hz D / | ID / LXCY UI 1 ALS Ve 4 Or UE NUS N SORBVM OVATVM * - * ! * i * l ! N x 4 d i PEN M * X t P» ; WIS " "s ! à P : / .J. OPHIOGLOSSVM I [ 44 as À Cr e CCCCTTIDITAS- CU ACCESS ee p, n 2 DE OPHIOGLOSSO» CAP» CCXVIID c NOMIN A. | FERBA haoc appofitifsima uoce oraece óQioyAuosey appellari poteft, non ! 58 Hl quod (iceam ueteresautrecentiores greci nominauerint;fed quod cum S ogermaníca nomenclatura optime quadret, INeq; ením certó conftatan 4.8 Graecis, & fub quo nomíne herbailla cognita fuerit, uapropter utno uam eiinderemus appellatione neceffum erat : meliorem ueró hacípía quam retuz Lirgus ferpets limus;inueníre haud potuímus, Latine Ophiogloffum, autlingua ferpentína dici. s poteft: germanicéením TYateestinglin uocatur, à forma & figura quam refert. B fingulis nanque folíjs ingulari pedículo prodit, quodligulam ferpentis forma fua. referre uidetur,ut pictura affabre monftrat. ! FORMA. Folium unicit obtinet pingue, digiti longitudine, Plantagini aquaticze uocatae haud difsimile, écuius finu inferiore pedículus exit, cui quippiam herbacei coloris ' ínfidet,quod ferpentínzelingua uocatilapilli fimilitudine refert, 9/6 Amosoy cur dicta. LOCVS. Copiofein monte prope Tubingá Auftríaco nominato prouenit, Amat &alía: pratain montanís fita, i TEMPVS IVlaio menfereperitur,fubinde autem euanefcit,ac nufquam apparet, TEMPERAMENTVM, Cítracaliditatem ínfignem exíccat;id quod guftus fatís docet. VIRES, V ulneraría eftherba,maligna fiquíde & curatu difficilia uuInera fanat ,"Tumo: D resetíam difcutit, X fere Symphyti facultates obtinet, DE XANTHIO» CAP» CCXIX»* (» uU NOMINA. | ANOTON, AQ&eyavp grace, Xanthium atinénominatar, Ab herz. baríjs noftrae tempeftatis Lappa mínor & Lappa ínuerfauocaz. L-&P| tur, Giermaníce 2Settlerslenf / ober 25übenleug. Xanthion diz i| ctum,quod &wfs, hoceft, flauos capillos facíat, FORM A. ex221 .. (Caulem habetcubitalem, pínguem;angulofum,& in ipfo aas: iplici (imilia,incifuras habentia,odore INafturti), Fructi rotundit: ceu grandem olíuam;aculeatum ut Plataní pila, contactu ueftibus adhaerente, Ex qua quidem deliníatíone nemo non uídet herbam cuíus pictura damus effe Xanz thíon,quod illiomnes notzad amufsím refpondeant, Caule ením eft cubitali, pín» gui,angulofo,crebras fundente alas;folíjs Atriplicis íncifuras habentibus, INaftur» tíum manifeftifsiméolentibus,fructu magna olíuzemodo rotundo,ut Plataní pil fpínofo,contactu ueftes apprehendente, INudeus quí ín echinata pilula clauditurà pueris eftur dulcí & grato cibo, Kappaitterfa. anthion unde di&um, LOCVS. : INafciturlatís & pinguibuslocis,& lacubus paludibüsue exiccatis, TEMPVS. Fructgs Autumno maturefcit,quo fané tempore collioi debet, TEMPERAMENTYVY M. Cum difcutiendi uires habeat, facilé colligitur temperamento effe calido & ficco: pra ditum,id quod ex fapore etíam,qui eft amarus X fubacrís, deprehendi poteft E: VIRE $, OM Perdeteleug, €c2 580 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXIX, [e VEROES . dX DIOSCOmNIDE- ! .. Poteftfructus antequam penitus ínarefcatcollectus,tufus,& in fictili uafe recon ditus, capillos lauosreddere, fi quís cum ufus exioittrybli) pondus ex eo furens tepídatyaqua madefaciens;nitro príus capite pre»parato íllínat, Alij ca uíno tufum. iplum reponunt, Fru&us etiam cómodétumoribusillinitur, —— , EX GALENO. Xanthíon uocatur etíam Phafeaníon, Fructus difcutiendi facultaté obtinet, DE XYLO- CAP- CCXX» NOMINA, Gofipion, 3 YLON SC Gofsipium Plinio &alíjs Latinis dicitur, Girzeci, quod fciam; MM 3| eíus nufquam meminerunt, Barbaris ac Arabibus Cotum & Bomba Cotonium. B € feu Bombafum, Germanis 25aumwoll appellatur , Línum eíus cotoz dem UE TE^ XJ nium uulgo uocatur, ficutlanugo ipfa coton, Ab huíus generís planz. yline ue fis ta ueftes xylinze, & lina xylinanomínata funt , Iurifconfulti lanam hancliígnea Xanalign,, Du rncupant, í FORMA. Frutex eft exiguus, folio uitium, fed mínore, floribus luteis ín medio purpura, fcentibus,fructu barbatznuci fimili.lanugine pleno, que netur ínlínum candidifz fimum, mollifsimumq , Nuxautem ipfa cum hiafcens fatífcit, lanuginis elobos repraefentat, LOCVS. Superior pars A'oyptiín Arabiam ueroens, Plíniolib. xix, capite primo tefte; frutícem huncgignit. In Creta etíam nafcítur, & ín Apulía,ac Maltha prope Sici , líam ínfula, INuncín Germanic noftra hortís plantatur, ut pluríma alía peregríz na,nobís antea proríus incognita, | | TEMPVS. : Tam fertilis hic frutex eft, ut fimulatqueadoletiít, quod duorum menfium fpaz cioaccidit,/nunquam definat florem & fru&um proferre, donecafperítate & inde mentía hyemis impediatur, | TEMPERAMENTVM. | Arabes, ut annotauít Serapion, frutícís huiuslanugínem calidam & humidam effe (tatuunt, | VIRES EX ARABIBVS Foliorum fuccus medetur infantium alaiprofluuío atque torminibus , Semen tufsi & thoracís uítijs , Oleo femínis emaculantur lentipgínes & faciei puftulze , Sez men etíam eíus genitale femen procreat, D DE PAR THENIO- CAP» CCXXDP G NOMINA B A PO ÉNITO N, duceibp,xeuatushop Cireecis: Partheniti, Amaracum, | Cauta, Solís oculus, Mlillefoliu Latínís : Thufcís Cauta,officínis & herz Cotula fectida. baríjs Cotula fcetída dicitur , Germanis "R rottenbill /Voyunbf- blüm/wilo Cbamillen. Caterum cogítabunthocloco ftudiofi, / j| Amaracum de quonunc agímus díuerfüm effe ab eo quem alío dj nomine Sampfychon Grací uocant, ut fuo loco fufius dícemus; FORMA, | Folía Coríandro fimilía habet tenuía, Flores perambitiüi candídos, ín medio luz" teos,odore grauí & fubuirofo,euftugg amaro. Haec Diofcoridis defcri ptío pulchré & per omnía herbae illi quae hodíe uulgó Cotula fcetída nomínatur,refpondet, Si^ quídem ea folíjs eft Coriandri tenuibus, flore perambítum albo, intusluteo,odo- re graui, & faporeamaro,Folíjs autem C oríandrí,non quídem íam erumpentis &€ paulóanté enatí, necdum maturefcentís, quz funt quadantenus lata & fubrotunz da,atque ín extremitatibus ínciía: (ed maturí,cuius quídem in alto folíaad Chamae" meliaut Fcenículi foliorum formam accedunt, capillatat funt, contare fcías . Sic | enim utriufque folía fimilia (unt;ut Coríandrum Parthenfj, & rurfus Parthenium. Coríandrí prorfus referre folía uideatur, Quod ut diferte innueret Diofcorides, Qv Mzifa, id e(t, folia tenuía dixit, ut fcilicet hac uoce latíora, quz inínfima funt. Coríandrí parte; fecluderet. Quod autem de íjs folijs Díofcorídes locutus (it,ex: tractandi ordíne abundeliquet. De tribus fiquidem herbis, Chamaemelo, Parthez nío & Buphthalmo , quz fanéínter fe congeneres, atque folijsadmodum fimiles funt, ordíneagit, quod nunquáfeciffet fi nulla inter has fimilitudo intercederet faz D liorum, adde etíam florum, Buphthalmü tamen folíjs ad Fceniculi formam proz píus quàm reliquae duae accedit , Sententíam hancnoftram con firmat,quodaliqui, Parthenium, ob fimilítudíne quam habet cum Anthemíde, Chamamelon díxez rínt. T'am fimilis ením e(t Chamaemelo, ut frequenter etíam ab imperítís pro illa; carpatur, Hís accedit & hoc, quodob foliorum tenuitatem nonnullís Mlille£olium appellatum fit Parthenium, quod fierí minime potuiffet (i ad latiora Coriandri fo» Cotilauxutde lia Diofcorides refpexiffet . Praeterea effe Parthenium Cotulam, nomen quod ilf; deducta. Thufciíndiderunt fatis declarat: Cautam enim appellauerunt, unde dimínutíut Caurula deductum e(t, & tandem corrupta uoce Cotula. Fectidam autem effc, gra uisodor quí ín ea omníum maximefentítur, euidenter dedarat. INequaquá itaqg. parten i$. ea efTc herba poteft, quam IVlatrícaríà uulgó uocant,ut Hermolaus,&alij multi do drmameris | Ci uiri huncfequentes putantiquód huíus folíalatiora fint,quàm ut cum Chamz meli, Buphthalmíaut Coríandrí tenuibus folijs cópararí queant,tantum abeft u£ fimilia Gnt, Huc accedít,quod omníum maxímé euertere uidetur aduer(aríorü (en tentíam:nemo unquam ex recentioribus IVlatrícaríae herbae bilís & pituítze per ínz. Ln ferna tractricem facultatem tribuit,quam tamen Parthenio Diofcorides; Paulus 8 . alíj ueteresafsionant, utetiam hocnomíne Parthenium non pofsit effe IVlatricaría herbadiícta uulgo. LOCVSs. Nafcitur interfegetes & iuxta femitas,intermixta feréfemper Chamaemelo, In hortorum etíam fepibus,Plínio tefte,prouenít., TEMPVS. Primo flatim uere,Vlaio potifsimu menfe,erumpit,actotam zeftatem durat, VIKES, mS Sec pF -— Z SS 2 : 7 SS Y 2 is ftottenoil, PARTHENIVM 584. PLANTARVM HISTORIAE CAP CCXXI, C VIRES. EX DIOSCORIDE. Sicca cum oxymelíte, aut falepota, non fecusatque Epíthymum bilem atram & pítuítam per ínferna ducit, Afthmatícis &tmelancholícis prodeft, Herba ipfa flo tibus demptísà calculofis & a(thmaticis utilíter bibitur, D'ecoctum eíus ad ínfiden dum prode(tín uuluac durítía & inflammatione, Illínitur cum floribus facrís ioni; bus, € ínflammationí, EX PAVLO, Parthenium aridum ín potu fümptum atram bilem per inferna deducit, EX PLINIO. Siccatum cum melle & aceto potum;bilem trahít atram, Ob hoccontra uertígi, nesutilis X calculofis . Ad ínfidendum decoctü ín duritia uuluarum & inflammae suparstitiofut. tionibus, Ilinítur & facro ioní,item ftrumis cum axungía inueterata, Vlaoi contra tertíanas [iníftra manu euelli eam iubent, dicitg cuíus caufa uellatur, necrefpícerez deín eíus folium zcgri linguae fübijcere,ut mox ín cyatho aquae deuoretur, DE POLYGONATO» CAP» CCXKXII» NOMIN A. Exo ^YrowaAroN Graecis, Polysonati Latínis dicitur , Officinisitem » ur 3 A 95 L4 ^ L4 LÀ * Sigillun Sdlo« |.) [5 P herbarfjs &uuleo,fieillum Salomonís, Giermanís YUcifvourts/hoc eft, iu LM em 1 o2) | radix albanomínatur. Polyeonatü autem à radice geniculorü frequen- cwrdidum, zu e-e|tibus nodis ex ínteruallis tumenteappellauerunt,. GENERA, , Duo eíus genera damus, Vnum uerum,latíoribus folijs : alterum multo angue D (tioribus, quemadmodu píctura graphícé oftendit , A folijs utrique nomina funt | índíta, FORMA, Frutex eftcubito altior, folia lauro fimilia habens, latiora tamen & leguiora,fapo- re máli cotonezaut punice:euftatum enim ad(trí&tione quandam refipit, Per fin» .gulosfolíorum exortus candidos flores promít numero maíore quàm folía, fuppu tatíonearadice facta, Radicem habet candída,mollem,longam,geniculís plenam, denfam,graueolentem, díoítí cra(situdíné obtinentem., Iam fi fingulas Salomonij Sigillum $do» fioilli notas libeat profequi, omnes,ne una quídem reclamante, adeffe comperies, m""" INanqueín montibusgienitur, fruticecubito proceríore, folíjsTaurilatioribus,&€ lzuíoribus,qua guftara quendam málíi cotonez aut puníce faporem referant cum aliquaadítríctione. Flores per fineulasfoliorum eruptíones exiliunt candidi, qui folíanumerolongefuperent,à radicead cacumen Íupputata. Siquidem bíni,terní, aut pluresab unoquoquefolíorum finu prodeunt. Radix illi candída,mollís, lon ca,crebrís nodisartículata, denía, orauiter olens,digítali crafsitudine, Floribus ex cuísis bacce pífiferé magnitudine dependent, ex uírídi nierícantes,& in quendam ordínem díoe(tec, LógVs wa. INafcitur ín montibus, TEMPVS$ IVlaio menfe floret,quo etíam tempore carpi debet. i TEMPERAMENTVM. Polygonatum míftam habet qualítatem . Eftením ín eo adftrictionis pariter 8 acrimoníz quíppíam,necnon faftídiofz cuiufdam amaritatis explícatu difficilis, VIRES, EX DIOSCORIDE, Radix illita uufneribus auxílíatur, Quíineti&uultus maculas delet & aufert, EX GALE^ - Afetitousts, POLYGONATVM - LATIFOLIVM - 1 V le : Viovy POLYGONATVM AN | SdmaleYOcifyourg, GVSTIFOLIVM, t ! PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXIL 587 A | EX GALENO, — Radicem Polygonati quidam uulneribus íllinunt , Suntetíá qui illo nauos ma- - «ulasi ín fa cíe detergant, | APPENDIX. - Hodiequog; mulieres figillo Salomonis fibi faciem extergunt& fucant,ut pla, 7 nenullum fübfit dubíum,quín Polygonatum effe conftanter credamus, : DE POLYPODIO» CAP» CCKXKXIII* F | NOMIN A, oAYtoAroN oracePolypodit, Filicula latine, officinze erzcam ap^ pellatíonem retínuerunt, Giermanice Z£ngcl(ag/ 29aumfatz/ 3Dzopf - 2 | Ic: | (A c ] LJ Lj edo LI LI 'q2 Li *. — D PUE 7 & rosobtinetinditum eft , Filículam autem Latínià fimilitudine foliorüu dc dictum. | Filicula, cum Filíce nuncupauerunt, FORM A. Herba eft palmi altitudine, Filici fimilis, fubhirfuta, incifuris díuifa, non tamen adeo tenuibus. Radix illí e(t hirfuta, cirros polyporum modo habens,míními dioí tí crafsitudine. Derafa hzc intus uírídis eft;acerba,guftu fubdulcís, Parteauerfafo líafuluis maculis notata,(ine femíne, 3 | LOCVS | Gigníturin mufcofis petrís, S in agreftibus quercuum truncis, TEMPVYS. Radixin fine Augufti carpenda. | TEMPERAMENTY M. Polypodíum dulcem fimul & aufteram habet uíncentem qualiítaté;ut facultatis fitadmodum deficcantis,cítra morífum tamen, | VIRES. EX DIOSCORIDE, -.— Purgandiuimobtinet, Coquiturautem cum gallina;aut pifcibus, aut Beta, aut - Mlaluaad purgationem, Aridaaquz mulíz ínfparía, bilem & pítuítam ducit, Ra^ - dix tríta & illita luxatís confert, & ad fiffuras quae ínter dígitos funt, EX PAVLO. Polypodíu exiccatadmodum citra morfum, & potum per inferna purgat. EX. PLINIO: ; | Radixin ufu. Exprímiturfuccus aqua madefacta,&ipía concifa infpergitur ole: - ri, & Betze, & Maluz, del fal(amento, uel cum pulticula coquíturad aluum leniter - foluendam,ucl ín febrí, D'etrahítbilem & pituitam. Stomachum offendit. Arídae farina indita naribus Polypum confumit.lllitaluxats medetur, — — S Ü DE PRKASIO, vourts uocatur. Polypodío nomen à radice quee polyporum modo cir. pobpodiunus; 499 Cnadfüp. POLYPODIVM DE PRASIO* CAP*- CCXXIIID 589 NOMINA. IEcexsmmPAzrom Grecis,Vlarrubiu Latinis, Prafsium officinis uocatur. Ger arabi, | : PS 14 [4 manís 2(mbon bas weiblin/vocíf Junbom/ADatobel/Gottgvergef, Prafum. 2407 Ur FORM À. 135---—] Frutexeftabunaradíce ramofus, fabhirfutus, albicans, uirois qua- drangulis.Folíium pollici equale,fübrotundu,hirfutu,rugofum,ouftu amarü. Se men perínterualla ín caulibus eft. Flores afperi uerticillori figura. Haec delíniatío adamufsimlVlarrubio hodie dícto refpondet.Siquidem fingulari radíce;angulofis wann. "ramulis fruticat, lantiginofum : folijs feré orbiculatís, pollicis magnitudine, ínca - nis, hírtís, amarís, lacteo ore, uerticillato cinctu caulem ex ínteruallo am plecten, te,cui fuccreícit teres S afperum femen, | LOCVSs INaícitur circa domicilia collapfa,& inter rudera, TEMPVS Colligítur herba in acflate, Tulio potifsimü menfe,dum femíne eft praeenans, TEMPERAMENTVM, Mlarrubiu ín caliditate quídem fecundi ordínis iam completi eft, ín ficcítate ue. 'ó tertij medíj aut completi, VIRES. |. EX DIOSCORIDE, Huius folíaarida cum femine decocta ín aqua;aut uirídíum expreffus fuccus,da. turcum melleafthmaticis, tufsientibus & tabidis , Craffa é thorace cum íríde ficca "ducunt, Datur mulieribiüs qu& non purgantur, ut menftrua & fecundas pellant, Item difficilé paríentíbus, hís qui à ferpentibus morfi funt, & quiletale quid bibe, runt, V'eficee tamen & renibus nocent. Folía cii melle illíra fordída ulcera purgant, pterygía nomasQg cohibent, Doloreslaterum mítígant. Ad eadem pollet ex folijs contulis exprefus fuccus & fole coactus. Cum uíno & melleillítus, oculorum cla^ ritatem exacuit, Morbüregium per nares expurgat , Aurium doloribus per fe,aut cum rofaceo ín(tillatus prodeft, ) | .SEX. GALE RN-O. - ^, Prafimmutgüu(tu amarum eft, ita (j quís utatur confentienté huic aporiactioné habet,iecur aclieneni obftructioneliberans, &thoracem pulmonemi expurgans, -acmenífes promouens, Sed & illitum detergítac difcutít. Succo eíus cum melle ad aciei oculorum claritatem utuntur, Quinetiam & per nares morbum regíum pur. gant,& adauríum dolores inueteratos adhibent,ín quíbus utique obftructíonem diftycere,meatumdi ipfum & explantatíones membranarü exp urgare neceffe e(t, J Te | EX PLINIO. | Huius folía fementy contrita profunt contra ferpentes,pectorum & laterís dolo. res,tuísim uetere.lís quí fanguine efjciunt eximie utile, fcapís eíus cum paníco aqua decoctis,utáfperítas fucci mítigetur. Imponítur (trumis cum adípe, Sunt quí uíri- dís lemen, quantum duobüs dioitís capíant,cum farris pugillo décoctu,addito exi guo olei & falís,forbere ieiunos ad tufsím iubeant, Alij nihil coparant.In eade cau. Ta Vlarrubij & Fceniculí fuccís ad fextaríos ternos exprefsis,decoctisqy ad (extarios duos,(i cochlearíj meníura ín dieforbeaturin aqua: cyatho. Virilitim uitijstufum cum melle míré prodeft, Lichenas purgat ex aceto, R uptis,conuul(is, neruorum contractionibus falutare, Potum aluum foluit cum falé & aceto, Item menftrua & fecundas mulieri, Arída farína cum mellead tufsim ficcam efficacíísima eft, Item ad gangrenas &pterygía. Succus ucró artículís,& énaribus morbo regío,mínuen. dae bili cum melle prodeft, Item contra uenena ínter pauca potens. Ipfa herba fto machü & excreatíones pectorís purgat, Cum íríde & melle urínam cíet. Cauenda tame exulceratz ueficae,& renum uitijs, Dícítur fuccus clarítate oculori adíuuare, dd DE PERISTÉ- MARRVBIVM Sen "S ÉSagsintonr a DE.PERISTEREONE- CAP» CCXXWV» ED NOMINA. EPIZTEPEON, p Bezio orece: V erbenaca, Verbena, Columbaris feu Vetenac. 3| yj Columbina;herba Sagminalís latíné,herbarijs &officinis Verbena uo Verben. |j d) catur, Germanice Fífentrant/uel XFifernbart/hoc eft,ferraria,quod LE nomenutolím,fichodie quocp habet. Periftereon nomen índítürà co, Periflereonca: - lumbis,quíín ea uerfati plurímum delectantur, Hierobotane autem,hoc eft;facra ?id«- — herba ídeo dicta,quod ea olím apud Romanos domus purgabatur, familía luftra. F'eofotarc. * batur, louís menfa ad facrificia &tepulas uerrebat, &fcecíales ín facrís leoationibus illa coronabantur,uel ut Diofcorídes inquít,quod ín expíationibus fufpeníà &allí gata míre utilís (it, Saemínalis uero, quod ínter faemína, hoc eft, eramína ex loco - facro; przcfertím arce Capitolíj,cum fua terra euulía,prímum haec honore haberet, GENER A. Dto Verbenace & Grzci & Latíni fecerunt genera, Díofcorídes & alíj Graci aplantec habítu rectam & fupinam, Plinius à fexu marem &fcemínam, Recta Dio Ícoridis, eft Plinij mas,alioQy nomíne Cri(ta oallínacea, à (erratís folíjs quae gallína crift« galli ceze criftze formam referunt, dicitur, Recta autem nominata eít,quod rectís ramu. "4c. lís afluroat.Supínaautem Díofcorídis apud Plinium fcemina eft, Romanis Cin - cinnalís uocatur.Supínam ueró uocarunt, quod femper humi fu píné procumbat, Germani etíam perfexum generailla dí(tinguunt, uocantQrectam V erbenacam ZÉifenteautoas mennle/Supinam ueró $as weible, Ts FORMA, Recta (iue mas herba eftaltitudínís palmí;aliquando etiam maioris. Folia htric -incifa,fubalbida,é caule prodeuntía, qui ei unus eft magna ex parte,quemadmodu B G radixuna,Flos luteus, quo folo feréà fcemina differre uidetur « Haec defcriptio - pulchre Verbenacz marí refpondet: eft ením herba dodrantalís, interdum uero. procerior,quemadmodu ea eft quac in Giermanía noftra prouenit;inunquam enim - autrarííTime palmí altitudine non excedit. Folía haber íncifuris díuifa, albeícentia, erumpentía é caule, Sinoularis denique illi, ut plurímum, caulís & radíx una, Su. Supitta, pína feu fcemína ramos profert cubítales,aliquando ctíam maiores,aneulofos,cír- ca quosfolía funt per ínterualla quernís fimilia, anguftíora tamen & mínora, per ambitum íncifa,colore fubczefio. R.adícem habet oblongam,tenuem, Flores pur - pureos, tenues , Cuíus iterum delíníationís nota» Verbenze fceminaeadamufsim - conueniunt, Síquidem multis flatím à radice anoulofis colículís conftat,coma fub tus íncana,folío querno non dífsimili,ni(i quod inínus eft & anguflíus, multis per ambiti íncifuris:Hofculo ex albore & purpura uerficolore, Quibus omnibus ma- nulcripti codícis,qui Periftereon interpretatur V'erbenam, accedit teftímonium, | & communís omníum confenfus, à quo fine manifeftis coniecturis & rationibus nunquam eft difcedendum, Sagiitalis. Reda, LOCVS. -.. Viraquein planís S aquofis locis prouenít, "TEMPVS IVlas cítius quàm fcemina apparet , C ollioidebent,potifTimü fcemina, circa Ca- | nisortum,nam hoc tempore floret, Ji on M»TEMPERAMENTVM, - Viraque deficcat & ad(trinoit, , VIRES, EX DIOSCORIDE, ' - Rede Verbenaczfolía cum rofaceo, autadipe füillo recenti appofita, uufua^ rum dolores finire putantur.lonem facrum cum aceto illita reprimunt, Putrefcen [ tía ulcera cohibent, V ulnera glutinant;ueteraq ex melle ad cícatrícem perducunt, | dd z Supiínae WERBENACA SVPI Cifenfyaut vvetble, SIVE. FOEMINA, : 594. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXY. Supinze autem folia & radix ín uíno pota illítatg, aduerfus reptilia ferpentésue fa. ciunt, Eadem drachmz pondere cum thuris obolís tribus,& uíni ueterís hemína, quadragenís díebus ieiuno contraregíum morbum bibuntur , Vetera cedemata, &inflammationes illita miticant.Sordída ulcera purgant. l'otaautem herba ín ui no decocta tonfillarum cruftas abrumpít,& orís nomas oargarííTata cohibet, Fer. turfparíoaqua tríclinío qua maduerít,laetíores conuíuas fieri, Datur potandumin tertianis febribus tertíum à terragenículum cum adiacentibusfolijs : quartanís, quartum, EX GALENO. Vim habetadeó deficcantem ut uulnera elutinet, EX AE'CTÍO. Vetbenacarectaad capitis dolores fummo pracfidio cffe teflatur Archigenes,fi cacoronetur patíens,aut fi teratur cum aceto & rofaceo &iillinat,autoleo decoqua tur, acfoueatur caput. INectantum ca pitis dolores fedat,fed capillos quogpfluen- tes compefcít , Radicis decoctum calidum ore retentum dentíum dolores mítipat, ac mobiles firmat, orístg ulceribus medetur, Ad colícos radíces femícontufas ín aqua ad dimídíam decoquíto, & diebus quínque decoctum potandum daro: effi caciflimum id effe experientía compertum eft, Facit &ad calculos atqp ad ínchoan- tem élephantíafim , i cum melle propínetur, Vtere itídem ad epileptícos, & ad quotídiana,quartanáue febre laborantes, Ad podagrícos uero & coxendicit mor- boaffcctos uino decocta exhibetur. Succi éradíce exprefli collutío ad fiftulas com, modiíTima c(t. Etfi mororum liquorí ac melli míxtus exuratur,& acidus íllínatur, fiftulas fanat.Poteft etíam melleafTumi,& fiftule tanquam collyríum ínijci,ac mi. rum ín modum prodeft, | EX PLINIO. Aiuntfi aqua fpargatur triclínio qua maduerit Verbenaca, letiores conuíctus fier. Adueríus ferpentes conterítur ex uíno, Omnibus uífceribus medetur, aterí^ bus,pulm oníibus,iecinoribus;thorací,peculiaríter autem pulmonibus,&quos ab ijs phthifis tentat, Dyfenterías emendat ex aqua data carentibus febre, aut ex uíno aminco cochlearíbus quíinque,addítís in cyathís tribus uíní, EX SYMEONE SETHL Vetbenaca recta facitad capítís dolores & defluentes capillos inuncta , Dentíü . doloresfedat, SE motosatqs concuffos cofirmat, Oris ulcera fanat, Decoctum eius xilix, Pteris cur dicta. |: : Pteris. "belypteris, colícos X calculofos iuuat, Pota íjs qui prímum elephantía laborare incipiunt, & .comiítíali morbo affectis fuccurrit. Item quotídíana & quartanalaborantes fimili H H LE FE. 11* teriuuat, Podagrícos uero & coxendicís morbo captos,uulneratosdy illíta fanat, DE PTERIDE- dCAP- CCXXVI NOMINA, S TEÉPIZ, «uu Grecis, ilix Latínís dicitur, Offícinze latino nomine Wi utuntur, Germanice YDalotfat: . Pteris autem & Pterion ab alís auítr, 2// (/] quarum formá in ramulis difpofita eíus folía referunt, Cirzecís díciturz £9. pennatus ením; & pennatis folijs frutex Filix eft, GENER A. Duo Filicis funt genera, mas fcilicet & fcemina, IVlas Girzecis fimpliciter aifieit, Latinís Filix mas, Germanis YOelotrfat: mennle dicitur, Fcemina Girecís (aver, Latinis Filix foemina, Germanis YUalotfat: voeible appellatur, FORMA, - EIE c o6 9 3377724 8 QR. EXE AN So - ME $9526 e 3 X 456 27- : yw CurNTV EE MIS oe t am s : i. " PN» Ji MAGO Uy [d m ipe At Tadebv ce | - X P^ CO ABS X AC EAE JACX X X AO XS. UNS Poo? 9 s es SN z : A. OY TA Say ter OPES OY Y Wa COP CES LU Y nj CN reo enm 284 S NONAS S IAY3X CONT LOYFeS S TUN ; 3E, (Ü FILIX MAS ZA v $ S AAA uS SY SN À l- »V LUE "zs - Vase S Aj E DIÓNCNN » Peu ISE— "um || AA AX ; zt ü mE ( cu V S J » y^ FILIX . FOEMINA, Sesalofatin vocible, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXVI, ^97 : FORM A. | '^Fifix mafcula folia habet fine caule, (ine flore, fine femine,ex uno pediculo cubi. tali longitudine exeuntía, íncifa, alarum auium modo explicita, odore fuberauia, Radícem ín terrae (uperficie foris nigram , crafTam, oblongam , adnafcentías ap^ »pendicésue multas habentem , Ex qua fiquidem defcriptione fatis conftat hanc - quam fub hoc nomíne pícam damusherbam effe Filicem mafcalam : hecením neque caulem(quod enim ín ea (upra terram extollítur, pedículi foliori, non cau is rationem obtínet)neque florem,neque femen habet:folía ex uno pedículo cubí talia terra ftatím, aut ex ftípite eíus exeunt, utroque latere pinnata, fuberaui odo- re, Radix deníqueilli eft per (umma cefpitum nigra, & ut Theophraftus ait, crat - fa;oblonga, multis adnatís & capillamentis fibrara, atque, ut fummatím dícam,o- mnes illinotzzadamuffim refpondent. — Filix fcemina folía priori (imílía ob tínet, nontamen uno finsularía pedículo utilla haerentía,fed adnafcentes ramulos mul tos altíorestg habentia, Radix illi lonea,oblíqua,ín nigro colore fubflaua, aliquan do uero rübefcens. Que defcriptio iterum per omnía cum ea herba cuíus picturam exhibemus íta conuenít,ut nulla prorfus (it nota quae illí non refpondeat. LOCVS. INafcuntur ubiqs, fed maxim? ín montibus,fyluis & faxofis locis, TEMPVS, Effodiuntur V'ereilijs occidentibus,hoceft,autumno, E TEMPERAMENTVM. Lo Amare(untFilices,paululum habentes adftri&íonis,ut euidentiffimum fit has , calefacere & exiccare pofle. 7 yYEDOL'"- VIRES. EX DIOSCORIDE, .. Filícis mafcula radix pellítIatosIumbrícos pondere drachmarum quatuor curi aqua mulfa pota, Vlelíus autem fi cum Scammoníz,aut ueratrí nigri quatuor obo — lís deturtueruntamen oportet fumentesallía praefumpfiffe , Líenofis utreftituan- — tur prodeft pota, Radix etiam cum axuneia íllíta contra (ctus ab harundíne factos — utilis e(t, Eius autem heec probatío. Peribit Filix quam perambítum copíiofior ha- — rundo coronet: & contrà euanefcet harundo, quam obfepiens multa Filix ín or- bem cínxerít, Fcemínze radices cum melle ín eclesmate fumptze, latos lumbrícos L pellunt, Cum uínoautem pondere trium drachmarum potz, rotundos lumbri. cos efjciunt, Vlulieribus date fterílitatem faciunt. Et fi praegnans fümat, abor- tum, Bíccee & ín farínam trítae humidis & fjs quae difficulter (anantur ulceribus ín. Íperguntur. Vledentur iumentorum ceruicibus , Folía eíus nuper prodeuntía ole; - rum modoclíxa comeduntur,aluumQ molliurit, EX GALENO. Filix mas radícem habet maxime utilem : latum ením lumbricum ínterficit , - quis eam quatuor drachmarir pondere ín aqua mulfà fumpferít , Ad eundem mo. — dum fcetum quidem uiuum necare, mortuum autem eíjcere mírum non e(t, VI - ceribus ímpofita ualenter deficcandi facultatem obtínet;nó tamen mordax eft , Si. - milemeiuím habet "Thelypterís nominata. EX THEOPHRAS'TO, Thelypterís feu fcemina Filix,contra lumbrícos uentris & latos &graciles utifís eft, Contralatos quidem cum melle míxta,contta tenues autem ín uino dülcí cum - polenta data. Qyuínetíam mulieri (i detur,pracgnanti quidem abortum: (impliciter autem fcemínís fterílitatem facere affirmant, | | EX PLINIO, Filix ma[cula. Filix focttilia, 598 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXVI, C EX PLINIO. Vfus radicis ín trímatu tantum, nequeanté nec poftea, Pelluntínteraneorum animalía, Ex hís tíneas cum melle, caetera ex uíno dulci trídiro potze . V traque ftoz macho ínutilifsima, Aluum foluiít, prímo bilem trahens, mox aquam , IVlelíus tí; neas cum Scammoníj parí pondere, Radix eius duüm oboloriz pondere ex aqua, poftuníus diei abftinentíá bibitur, melle praeguftato,contra rheumatifmos,INeu tra danda fcemínis,quoníam grauidis abortum, ceterís (terílitatem facit, Farína ea- rum ulceribus tetrís infpereitur, lumentorum quoque ceruícibus , Folía címicem necant, ferpentem non recipiunt, ideo fubfterni utile eft ín locis fufpectis , V (tae ctíam fueantnídore, APPENDÍX. Wlixfemiepro — Falfum & coómentitium hauddubié eft quicquid neoterici aliqui de Filicis femi fácre^ —— nefabulantur: quod(cilícet una folftitíali nocte floreat, eademQ hora cum deflo- ruit maturum ín terram femen cadat, ideo nifi quifpíam tuncaffuerit, necuideri florem,nec colliei femen pofle,tum quía íncredibilía funt,tum quod omnes, Theo : phraftus fcilicet, Galenus, Diofcorides, Plíníus,fterilem & fine femine díxerunt, INeg; etíam medici uel Arabes uel Perfae ad magicas uanítates natí, femínis huíus meminerunt, ()uapropter omnía haec agyrtarum comenta effe uidentur humaz .nzíienorantiz ad quatum impudenter illudentium, quz certéuel una hacratío- neabundefatís confutari poffunt,quod cáncta illa fierí &obferuarí natali nocte di ui loannís Baptiftze preecipiunt,cum natalís ea nox & folftítíalis illa duodecim díe^ rum numero nuncínter fe diftent, » DE PEVCEDANO» CAP» CCXXVIDP NOMINA, | |EY KEAA N OZ Girzcis, Peucedanus Latinís;bfficinis & herbaríjs no, ftra aetatís Foenículus porcínus dícítur, Germanis Doatffranq/ Cc. 40 Ki feticbel/ober Ccbwefelvouris/quod lachryma éradice fulphuri autthu ri fimilis exudet, Peucedanum autem nomen inuenit à pínu, quae Grae, voctiiculus pora €ifius, dedica, cis w5ix« dicitur, cui folio par eft, Hinc pofteriores Latini Pínaftellum eum uo- Pinésiellu. cauerunt, Peucedatius ulta FORMA. Caulem emittit tenuem, macilentum, Fceniculo fimilem , Comam habet círca radícem copíofam & denfam. Florem luteum ,radícem foris nigram, intus albanr, erauí odore, craffam, liquore plenam , Hz fanéomnes notae, nulla prorfus recla Officina Pes, mante;huícquam pictam exhibemus herbz conueníunt, Officínz, qua: non taró ecdanis won e? adulterínas pro genuinis uendüt herbas, Peucedanit oftenduntradíce nó fuccofa, &UWH. ^ ^ (edlienofa,nec eraui odore,fed íucundo:unde fatís coftare poteft uerum non effe, L O:G V58. Gignítur ín montibus opacis;potifsimum ín monte prope Tubíngam,cui olím. arx impofita fuit;ín itínere uerfus Rotenbureum fito. TEMPVYS. Horet lulio € Augufto menfibus,atque deínceps femen producit, Radíx fodi^ tur exitu autumni, | - | TEMPERAMENTVM, Calefacitordíne fecundo íam completo:deficcat ueró tertio iam íncipiente, VIRES. EX DIOSCORIDE, . Radiceadhuctenera Peucedani cultello íncifaliquor effunditur, profluensdy fta timin umbrareponít:in fole (iquídem languefcit, Facít cum colligit capitís dolores & uertieínes,nifi quís antea rofaceo nares prauneat,& caput írrioat, Radix affata inutilís Oatftratg. P PEVCEDANVS. éco PLANTARVM HISTORIAE CÁPR CCXEXIII c inutilis fit, Collioitur &ex caulibus & ex radice ficute Vlandragoraliquor atcp fue cus. Minus tamen efficax faccoliquor,&uclocíus expirat.Interdu etíam cocreta ín ueníturlachrymathuri fimilis, caulibus radicibusqg adhaerens, Ex aceto & rofaceo ínunctusethareícis,phreneticis,uerticinofis,comitialibus, diuturnis capitis dolo ribus, refolutis,ifchiadicís, conuulfis:ín untuerfumtineruoru affeciionib, ex oleo & acetoínungitur.Strangulatu uuluz laborantes olfactus,fopored profundo cot reptos reuocat, Suftitu ferpentes fugat, Aurium doloribus cum rofaceo ín(tillatus prodeft, Cauís dentium erofisíndítus eorundem dolores mítígat , Contra tuísím ín ouo fumptus facit . Difficultati fpírandi, tormínibus &ínflationibus fubuenit, Aluumleniter mollít.Lienem mínuit.Difficiles partus egregie adiuuat, Ad uefice renumq dolores & diftentiones potus confert, Aperit uuluam , Radix ad eadem utilis e(t;fed inefficacior, Eius decoctum bibitur. Sicca tríta fordida purgat ulcera; ofsiumqQ fquamas detrahit, ueteratg cícatríce obducit , Ceratís malagmatísQy cale; faciendí ui praedítis mifcetur . Elioí debet recens, non caríofum, folidum, odorís plenum , Succus ad potiones amarís amyeodalís,aut ruta, aut pane calido, autane^ thodiffoluítur, EX GALENO. Peucedani radice quidé maxímé,fed tamen etiam fucco & liquore utimur, Sunt auté hzccomnía eiuíde fpecie facultatis, fed ualentiorlíquor, admodu excalfaciens & digerens, Quareaffectibus omnibus círca neruos confiftentibus conuenire crez dítur,tum morbís ín pulmone & thorace ex crafsitudine atque uifcofitate humoru factís, Btíntró quidem ín corpus fumpta, fed tamen etíam olfactu profunt , Porro quod incidatatque extenuet,fzpe etiam dentium perforatorü dolores cauítati ímz pofitus protínus fedauit,quia uidelicet e(t tenuit partium, & excalfactorius. Quin D etíam lienesíndüratosiuuat, nempe incidendo, díoerendo & extenuando craflos humores, Sed & radícead hzc utilicebít,quae & fquamas ab ofsibus celerrímé dee trahit, quía uidelícet ualidéde(iccat,minus tamen quàm fuccus excalfaciens . Et uL ceribus malíenísarida illita optímum eftremedíum ; ipfa enim expurgat; carnem oenerat,X ad cícatrícem perducit. EX PLINIO. Peucedani radíces conciduntur ín quaternos dígitos offeís cultellis, fanduntig: fuccum ín umbra, capíte príus & naríbus rofaceo perunctis, ne uertigo fentíatur, Btalíus fuccus ínuenítur caulibus adhzerens, íncifisgg manat, Probatur crafsítudi^ ne mellea, coloreruffo, odore fuauiter graui, feruens guftu, Ethícin ufu & radix, & decoctum eíus pluribus medícamentis , Succo tamen efficacifsimo, qui refoluiz turamarís amyodalís,aut ruta,bibiturGg contra ferpentes,X ex oleo perunctos tue tur, Idem pectorís doloribus fubuenit , Pítuitam & bilem detrahít Peucedani ra dix, Eadem decocta lieni & renibus prodeft. Perungunt & radice fudorís caufa eli ciendi, quoníam cauftica uis ei eft , Peucedanoad recentía uulnera tanta uis eft, ut faniem ofsibus extrahat. Cum femine Cuprefsibibitur, fi fanguís per os redditus eft; Huitqgab infernis , Strangulatus uuluzenídore uftum recreat, laxanturiy fuffo^ cationes eo:fed quidam ammifcentín uíno femen Cuprefsi cotríitum, Potum cum coagulo uítulí maríni zequís portionibus comitíales fanat, Succus infantium rami" ci, umbilicis eminentibus ínungitur,Stranguríae cum melle medetur, Item feminelethareici excitantur, & ut perhibent ex éuphorbio naribus tactís Peuce, dani fucco, | DE PERSI- ^ DE PERSICA ARBORE- CAP» CCXXVIID- [e NOMINA. Eum ÉPZIKH we Grecis,Perfica málus Latínís : antiquum nomen her, /| barij uulgares retinuerunt: Giermanís ferficbbaum appellatur, Per | ficafortedicta,quod ex Perfide prímum aduecta fit, wr ES | FORM A. Perfica folíjs amygdalae maioribus conftat: flore fubpuniceo, pomo carnofo; fucculento,forís lanugínofo,düra intus &€ fcabranuce, ín qua nucleus qualís amy. odalis. LOCVS. Pafsim ín hortis,uíneis potifsimir, nafcitur, Craudet autem aquofis, TEMPVS, Floretprímo ftatim uere,fructus uero eíus autumni feré exítu mature(cit, celer, rime marcefcens, dicta. TEMPERAMENTVM, Perficaatborín germinibus & folijs uíncentem amaram qualitate habet, ut hoc nomíne calídam efle nemo dubítare pofsit , Fructus eius ín fecundo ordíne frígie dus & humidus exiftit. | | VIRES EX DIOSCORIDE. Perfica poma ftomacho grata funt , matura bonum faciuntaluum, cruda ueró aluum conftríngunt.Síccata uehementíus adítríngunt, Síccorum decoctum hau ftum (tomachí & uentrís fluxiones fiftít, | | EX GALENO, Folía Perficee trita & fuper umbilicum impofita lumbrícos necant. Alioqui (a^ néetíam difcutiens medicamentü eft, Pomorum ueró eíus fuccus & ueluti caro fa cilécorrumpitur, omnínod noxam ínfert, quapropter haud poft alíos cibos ulti D modQ.ficutnonnulli folent;illa offerri oportet:nam ín fummo natantía corrumpun tur, Huius ueró,quod omníbus cómune eft, memíniffe oportet: quzecungp uítío- fi fucci quae humida & lubrica funt,facileQ defcendunt fecedüntue; prac alíjs come denda elle:ficenim & ipfa celeriter fubeunt, alijs praeunt,ac quafi fter munífunt, Poftremoó autem fumpta;unà fecum alía quoq in corruptionem trahunt, EX PLINIO VALERIANO, Perficorit cibus eft quidem ftomacho ínutilís,eó quod cító fuccus eius ínacefcat, & caro zcque ín digeftíone uítíetur , uerum mínímegrauis, dum non díutíus ín in teftínis moratur, & ad íma femper exitu celerifeftínat. Perficorum cibus negatur à medícís membra nutríre,Sed & Gialenus fuadet nunquam omníno poft cibum fu. mere,corrumpi affirmans fi cibis czeterís ínnatent , Perficorix folía tríta & ímpofi, ta uentris animalía perímunt X expellunt, Eadem ficca & in puluerem tua, recen; tes plagas cruentoru uulnerum claudunt, Nucleus perficorum capítís dolorí cum oleo & aceto trítus illínitur: quamuis quidam cum folo rofaceo terere maluerint, Gummigutta quam Perfici truncusillachrymat,fluenti aluo medetur, Eadem mi xtacum uíno etíam ín ueficalapillos frangit , 'Tríta ex aceto impetigines reprimit, Decocta cum croco tumores faucium mitigat, Afperam arteríze canalem leuíorem facit, Excreantibus fanguínem míro modo fubuenit, Thoracís obftríctos finusre. - feratiuitía pulmonís expurgat, APPENDIX. Flores Perficze faccharo conditi,inftar rofarum autuiolarum, aluum haudleut ter mouentatque fubducunt, DE PEPLO, T WC ENEMMEES Mii o Uo ob SUA IN, : | - Afolffemdd. Q SG * / | os 2 ESQ |VMHS $4: DE PEPLO- CAP» CCXXIX- $ NOMINA. Efi rotunda, rjErAoz GracisPeplos Latinis,offícinis &uuleo Efufarotunda, Ger; "m j| y manis Ceufelfimild appellatur, | | // FORMA. -*| Exiguusfrutex eftalboliquore plenus:folíjs paruís ut R.utze,fatiori men, T'ota eíus coma dodrantalis,rotunda;humi fuía : femine (ub folijs par. uo & rotundo, mínore quàm candídi papauerís , Radíce una, ex qua totus frutex prouenit, LO'CY'. [ INafcitur in hortis & uineis, TEMPVS | Colligitur mefsibus,ficcaturg in umbra, & continué uertitur] TEMPERAMENTYVM, Idem cum T'ithymallis habet temperamentiz, atqueadeo ex quarto calefacieri tium ordíne eft, i VIRES. EX DIOSCORIDE, Herba ipfa multos habetufus, radix ueró inutilis , Semen eíus tufum, feruidadg aqua madefactu recondítur , Pítuítam & bílem acetabuli pondere cum hydrome- litís cyatho potü ducit, Obfonijs mixta herba aluit conturbat, Conditur ín muría, | EX GALENO, Peplos frutex liquorem fimilem Tithymallis habet, cumin alíjs, tum quía put eat ceu illí, | EX AETIO Pituítamacbilem ducitacetabuli menfara cum mulfz cyatho bibitum Pepli fe co Dp men.Baleetíam herba maceratur,flatusQ dífcutit,ut Hippocrates afferít, Summo pere íoítur confert flatuofis affectibus, quiín melancholía domínantur, ítem díu- turnislienis & uteri X coli latibus,tumefactisqg cedematibus in abdomine, EX PLINIO. Semíne Pepli poto aluus foluitur,bilis ac pítuíta detrahitur, Vledía potio eftace tabuli menfura,in aquae mulfe hemínis tribus , Et cibís ínfpereitur obfoníjsq ad molliendam aluum, DE PILOSELLA» CAP» CCXXX» NOMINA, «x vonomine ueteribus Cirecís aut Latínís nominata fit hecherba, ínoe S 1 nue fateor me ignorare. INecp enim eft pvicse Diofcoridis , Cum íta- 45 quegrzeco & latino nomíne deftítueremur, barbaro utí nobís neceffe pasce fuit, nifi planéherbam hancuulneribus glutínandís miréutilem, prae vilftllautde tevire uoluiffemus, Herbartj itacg noftrae zetatis à copiofis pilís quibus ueftítur, Pi, dicta, lofellam, Germani (oeufo:lin/uocant. | GENER A, Mdo. —Duoeius herbzegenerareperiuntur,in nulloferénifi floribus diftantia, Vnum cenus maíoribus folijs, & quaefe à folo fuftollunt, floribustg luteís,maior Pilofella Mito. nominatur, Germanis proprie Z'íagelEraut, Alteri mínoribus folijs, ín terra fe filibus,floribus purpureís,& quafi ín pappum euanefcentibus, Giermanís (enfe óiín/ober Dafenpfátlin peculiariter appellatur,Síc etíam fuam Pilofellam manu fcriptus herbaríus in maiorem & minorem dioefsit, FORMA. - Herba eft folijs in terram gramínis modo fparfis, pilofis, albicantibus à terra, fuperné - SARI Cos ] 3 E xr x " PILOSELLA MAIOR, 606 PILOSELLA -- MINOR PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXKX, 6o7 "A fuperné uirentibus, lloríbus luteis atit purpureís, radice ín exilitate multam exte» nuata , Ex qua defcriptione fole claríus fit, eam herbam quae à Grecis IMlyofotís, à Myofotistoneft Latinísautem Aurícula muris dicitur,non effe Pilofellam:nam,utrelíqua taceam, Pofl. —— — neque maior neque mínor Pilofella cceruleum flofculum uelut Anagallís obtinet: Mu. Er - utnon parum errent herbarij noftrítemporis qui Pilofellam alío nomíne Mauris aurículamappellari tradunt. | LOCVS. INafcitur utrunque genus Iocís montofis & collibus terrenis , Maiorautem in^ uenitur etiam ín afperís X íncultís aerorum limitibus, : | TEMPYS. | IVlaio & Iunio potifsimu menfe florent, Mínor tamen Pilofella paulo poftini, tia Juníj menfis difperit, Sz nufquam fubinde inuenitur, TEMPERAMENTVM, -. Effe calidas & ficcas Pilofellas euftus palàm declarat:habent enim adftríctioné «um exigua quadam acrímonía coniunctam, ut hocnomíne ad purificandaacfub. inde glutinanda uulnera fint mirifice utiles, VIRES EX RECENTIORIBVS Feruntfoliorum farínam uulnera mírum ín modum elutinare. Herbae recentis | fuccum exprímuntad cohibendos quartanzefebris horrores, Eodem tíngunt gla. " diorum aciem,utomne ferrum alíud domet, fecetip: ferrum enim quod huíus fuc; co cómaduittantam contrahere durítíam, tamt magni induere robur produnt, - utchalybisaciem refpuat . Fas certéomnes facultates manuícríptus herbaríus Pi - lofellae adícribit, Recentiores huius herbae radícem Mato menfe effoffam, ficcatá, & in puluerem redactam,ac fubínde potam,aut ín cibo datam, efficacifsirnü efTe ad B uerfusramicem remedium tradunt, DE PIMPINELLA» CAP» CCXXKXI» NOMINA. vo appellata fit Girzecís aut Latínís herba haec quam hodie uuleus her; 9.) baríorum & officinze Pímpinellam uocant, nondum nobís certo fcire PANES licuit.Sunt qui Pampínulam & Bipennulam nomínent, Germani 25i. Patipintila; pesce binellen 8 25ibernellen appellant. | GENER A. Duüm eft eenerum Pímpinella, Vna maíor,radíce admodiTonga,folíjs multi. faríam fcifsis,Sifaro haud difsimilibus,caulibus angulofis,floribusqg in fummo exí euís & candidis . Altera minor, caulibus rufefcentibus, folfjsg minoribus, & non - diffectis multifariam, fed ferratis tantum,aliàs priori per omnia fimilis, | FORMA, Herba eftfolio mucronato, diffecto, aut in extremitatibus ferrato, caulibus ab eadem radice bínís aut trínis,angulo (is, & interdum rubentibus, in quorum fum- mo nafcuntur flores mínutí & candidi, & tjs decidentibus femen exieuum Oreo. Íelini femíni (imile. Radice craffajlonga,& fubrubente;acri admodum, LOCVS. Lucis & opacislocís minus, ín pratís autem maius, affatim cítra culti erum pit. TEMPVYS, | Aiflate in autumnum ufque floret, TEMPERAMENTY M,. * Quum acrimoniam non exíouam ín guítu pracfe ferat, hauddubié ín fecundo: ordíne calída & ficca erít,ímó fecundum calefaciendi ordínem excedere credibile e(t, & ad tertium feré accedere. €e. 4 VIRES , « EAM e da— : A N o ZEN ETANGS LAT NN z 2 Dog p EN N 3 2 "4 "d 4 PIMPINELLA "^ ; MAIOR. 10$ 2Sibinel, ó6o9 PIMPINELLA . fici Sibinell. MINOR. ES j) PRA A (SS 11 PN N pd ru 5 / fe JV PEN. 610 PLANTARVM HISTORIAE CÁR CCXXXI, C VIRES EX RECENTIORIBVS Pímpinellze fuccus bibitur contra ferpentium morfus, Ex uino pota calculos: terit, Strangutíà etíam decoctaleuat., Succus eíus potusomne uenenum difcutit, Aqua eíusignís ui exprefTa oculoru caliginem difcutit. Hae funt facultates quas illí antiquus herbaríus tribuit, Alíj tradunt fuccum eiufdem faciei maculas deteroere pofle. Eft autem radicis Pimpinellee tum ufus przecipuus, quum fzeuíentís populaz tím peftilentíz contaeía arcere conamur:unice ením uenenis aduerfatur, & corpoz samguiforba nó. ra ab haclueuindicat;utadfirmant, fi tantum ín ore teneatur, Quod certénon po- gt Pimpisla, teftea quam hodie Sanguilorbà uocantherba, Quare mírumin modü errant, quí. hanccum Pímpinella confunduntur fufius fuo dícemus loco, DE PASTORIA BVRSA- CAP» CCXXXID NOMINA. 373 v o nomíneherba quam uulgus Paftoriam burfam appellat erzcís && jjj latínis medicis dicia fit, onorare me íngenué fateor . Sunt quí peram «mj ctíam paftorís nomínent, à follículísín exiouz uuloz fimilitudinem | uxo comprefsís, turbínata cordis effioie , Giermanís 3De(cpeltraut & Doirz- tenfecfel uocatur, T Eurfa aut pee. 4 V rapaftoris cur dicia. FORMA. Herbarato pedealtior,ramofa, Eruca folía habens, at mínora , Flores exiouos, candídos,Semen ín uulgís minutum & nigrum, Radícem candicanté & oblongà, | DeoScM S | INafcitur propter uías pafsíim,& ín paríetinis, D j | TEMPVS. Iunio & Iulio menfibusleoítur. T'TEMPERAMENTVM, R'efrigerat & ad(tringit, : VIRES EX RECENTIORIBVS | Ex aceto tríta collectíionum inflammationes refrigerat,aceó confluentes humo. mores cohibet, Imponiítur facris ignibus, & quibus ftomachus zftuat. Succus eíus purulentís auribus infunditur. Cruenta fanat uulnera . IVledetur dyfenterícís, fan. guinem excreantibus,necg non muliebri profluuío., Manufcriptus herbaríüs ad. dithancfanguínem énaribus profluentem (iftere mirifice poffe , Herbam quoque - manu tantum geftatam, mox ídem efficere tradit , Quid rnultaz mire c£ | ficax eft ín comprimendis omnibus fangui, | nis eruptionibus, DE PEDE PES LEONIS DE PEDE LEONIS» (4CAP» CCXXXIID m ^ — NOMINA. SV AM uuleus herbariori Pedem leonis nominat, non e(t Diofcoridis Leontopiodíon » uil L.eontopodion, id quod defcriptio (atís monftrat, Quo uerb nomíne Diofcoridis tton (t Cireecis & Latinis appellata fit,mihi nendum conftat, Sunt ex barbaris 2 2 ROMS RCP z3jquíi Alchimillam, alij etíam qui plantam leenís nominant. Sícautem dí. VERENA cta, quod folía habeat ínftar leoníni pedís lata & rotunda , Germanís GynttaYo/ pesleonis cur Dowentapen/£' 6wenfóf/8vnfer fraven mantel uocatur, dicia. | FORMA. Dodrantalís e(t herba, folíalata, crifpa & rotunda octo ferratis incifuris diftin- Ca,non tamenad pedículos ufque, quí ftatim é radice exeunt, fifa habens , Flores item exieuos & luteos profert, Radícem díoito crafsiorem,& (e(quipalmoleneío. - rem,fubrubefcentem, LOCVS. Pafsim ín pratís,in alto potifsimum fitís,nafcítur. TEMPYVYS, IVlaío menfe eru mpit;acinter luni ínítía floret, TEMPERAMEN TVYM., Folía & radix ad(trictione uehementi participant, atqüeadeo exiccant , Recent, tiores idipfum in fecundo efficere ordine tradunt. VOD ENSTDOSÉ S: RECENTIORIBVS Vulneribus glutínandís aptifsima e(t. D'eco&to enim illius lauant utiliter omnía uulnera, Línteum quoquein eo madefactum illis cómodé imponitur , Mulierum mammas impenfe laxaslínteum decocto eiufdem íntín&tum & impofitum, duras folidasc, efficit. DDecoctum denique hocepotum ínteranea uulnera, rupturasqg ofu tínat, Et quod díctu mirum eft, tanta eíus planta ín elutínando uís eft, ut ramíces ínteftínorum,ín pueris potifsím um,fanare pofsit, ' DE POLYGONO MARE» CAP» CCXXXIIID NOMINA, O AYTONOR Ajfy Grace: Proferpínaca, Semínalís à feminis multitu- senindis in 244 f ||díne,& Sanguínalis à cohibendo fanguine nomínatur , Officínis Cor. dit. 4 Em T irigiola && Centumnodia, Germanicé YDeggraf / 3Denngraf / YOeg, Sangindis, - [ee gm oxítt appellatur, Polyeonon à geniculorum frequentía, & multítudi. D No e - nedictum eft, | i FORM A. Herba eftramís tenuib us,teneríbus, copíofis, geniculis interfectis, in terra era, minis modo repentibus, Folijs Ruta: f; milibus longíoríbus tamen , Iuxta fingula folía femine,unde mafculum uocatur. Flore albo aut puníceo, LOCVS,. X Nafciturpaísim,quotidietg pedibus conculcatur, fua fponte in aggeribus & fe. mítis proueníens, TEMPVYS £ flate floret, quo etíam tempore legitur, TEMPERAMENTVM. Vti adftrictione quandam obtínet Polygonum,ita fané uíncitín eo aqueum fri- Sidum,ut uidelicet fecundi fitordínís medicamina refrigerantíum;aut etíam quo» dammodo ín ínítio tertij, B(t etiam exíccatoríum. — VIRES. EX DIOSCORIDE, Vim habetad(tringendi & refriperandi fuccus Polygoni potus.Prodeftfanou£ | ff nem exe PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXXIIII, 615 nem expuentibus,&alui defluxionibus,cholericís & urinze ftillicidio. Vrinz enim euidenter ducit, Cum uíno potus uenenatori morfibus auxilíatur, Valet etíam ad febrium círcuítus una boraante accefsione fumptus, IVluliebre profluutum appo- fitus fi(tit, Auríum doloribus, S purulentís auribus ín(tillatus confert, Cum uíno decoctus melle adiecto,eximiead genitalíum ulcera facit. Folía contra ftomachi ar dorem,fanguinís reíectionem, herpetas, ignes facros, inflammatíones, cedemata, GCuulnera recentía illinuntur, » | EX GALENO, .Polygonüíjsfane quibus ftomachus zítu feruet extrinfecus illitum auxiliatur: uelutí etíam ienes facros X calidas phlegmonas iuuat, Porro tale cum fit,& fluxio, nesreprimit, & hacratione uidetur exiccatorium efle, Quare cum herpetum,tum ulcerum, aliorumQ bonum eft remedium : efficaciísimi autem inflammatione & fluxionelaborantium partium, Eft & cruentorum uulnerum glutínatorít , Sed 8 aurít ulceribus prode(t:& (i uel fatis purís infit, hoc tamen etíam deficcat, Eafdem ob facultates & muliebre profluuium, 8 dy(enteria,& fanouínis eiectiones, Gc un decunquealíundeiímmoderatiores impetus fiftít. Refert Diofcorides quod & uri nam prouocet exhibitum füllícidio affectis , INon tamen affectum exacte difcrimi- - natín quo dari ipfum expediat, EX PLINIO, Succus eius infufus naribus fupprimit fanguinem, & potus cum uino, cuiusli, bet partís profluuíum excreationesq; cruentas inhibet. V ís eius fpifTare ac refríoe- | vare, Semen aluum largius fumptum foluit, urinam ciet, rheumati(mos cohibet: qui finon fuere,non prodeft, Stomachi feruorí foliaimponuntur, V eficze dolorí illinuntur,& ignibus facrís, Succus & auribus purulentisínftillatur,& oculorü do lorí períc, Dabatur &iín febribus ante accefsiones, duobus cyathís ín tertíanís quar tanisue precipue, Jtem cholerícís,dy(enterícis, 8C ín folutione ftomachi, | DE PEGANO* CAP- CCXXXV* | NOMINA, HTANON nzé7w orzece, Ruta hortenfis latine: officinae retinuerunt jj nomenlatinum;X auterr & YOcíntauten germanicé uocatur, Pega- | [7 non Grzeci, Plutarcho libro tertío fui fympofij tefte, à facultate, quod ezanon unde P. «| calore ficcítateq geníturam coagularet, dixerunt: wXyvv9o enim coa, diftum, gulare, & quafi in glaciem contrahere eft, Flíncuterum eeftantibus ínimíca etíam coronís inferta putatur, | FORMA, Frutex eft Ruta hortenfis erauifsimi odoris, femper feré uirens : folio exiguo, pene rotundo, cefij colorís, denío, furculofis ramis : flore luteo angulofis calyci- bus, ín quibus femen album contínetur, LOCVS,. Prouenitpafsim in hortís,amatapríca & ficcaloca; | TEMPVYS. Floret cftate, femen autem Autumno maturefcit, quo etiam tempore carpen. : dum uenit, | TEMPERAMENTVMNML. - Guftanonfofum acri,fed & amaro eft,ex tertio ordine excalfactenti um, &ftre nuéedeficcantíum, GEM VIRES. EX DIOSCORIDE, Vit, calfacit, exulcerat, urinam mouet, men(truáque ducit, Aluum fi flit pota E t2 & co, c UL — dmt » TENSIS. . PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXXVY, E A & comefta, Letalium uenenorü antidotum e(t,(i femen acetabuli menfura in uino bibatur. Folía perfe ante cibum fumpta, & cum nucibus iuglandibus,arídísQy ficis, inefficacia uenena reddunt , Contra ferpentes (imilíter fumpta profunt, Geníturá tam ín cibo quàm potu extinguit, Coctum cumanetho ficco, tormina fiftit . Facit etíam ad laterís thoracísq dolores, difficultate fpirandí;tuffes, pulmonis inflamma tíonem,coxendicum,articulorumQg crucíatus,ríoores círcuíitibus certís repeten tiu febrium,;uti praedíciu e(t; pota . Ad inflationes coli, uteri & recti inteftíni, decocta cum oleo & ínfufa , V uluz ftrangulatu liberattríta cum melle, f1à genítalí ufq ad fedem imponatur. Feruefacta cum oleo & pota,lumbrícos excutit, Artículori do^ loríbuscum melle, aque inter cutem,qua hypofarca dicitur, cum ficís illinitur, Ei dem pota auxilíatur;ín uíno decoctaad dímidías partes,&fi ea ab(tereantur. Cru. da,falegy conditaac comefta;uifus aciem exacuit, S oculori dolores cum polenta il lítafedat.Cum rofaceo & aceto capitis doloribus fuccurrít. Sanguinis narium pro. fluuía tríta & impofita fiftít , 'e(tium inflammationibus cum Lauri folijs illita, & exanthematis cum myrto & cerato prode(t. Cum uíno autem, pipere G nítro con; Íricta;albac uitilieíni medetur. Cum ij(dem illíta thymos & myrmecías tollít. Cum melle & alumine impofita lichenibus prode(t . Succus ín malícorío calfactus & ín. (tillatus aurium doloribus fuccurrít. Oculoru hebetudínibus cum fucco Foeniculi & melleinunctus fubuenit. Tenes (acros, herpetes &Cachores cum aceto, ceruffa & rofaceo ínunctus fanat, Ceparum & alliorum acrímoníam cómanducata domat. | EX GALENO. A Rutaíncidere atquedieerere craffoslentostg humores poteft. Ob eam autem uim &urínas mouet, Quínetià tenuíum eft partiíit,flatusqp extinguit, Quare ad in; flationes prodeft, ac V enerisappetitum cohibet. Difcutitatcy exíccat (trenue: eft B ením ex eorum medícamentorü numero quz ualenter exíccant, t EX PLINIO, : — Quecungg Ruta & per fe proantídoto ualet;folijs trítíis Sex uino fumptis.Con traaconitumaxime &ixíam, [tem fungos, (iue ín potu detur,fiue ín cibo, Simili mo do contraferpentíü ictus, utpote qui muftelze dímicaturze cum hís, R'utam príus edendo (e muníant, Valent & cotra Ícorpionu ictus; &araneoruapum;crabrontr, uefparir aculeos, & cantharidas;acfalamandras, canisue rabiofi moríus,acetabuli men(íura (i fuccus éuíno bibitur, & folía tríta uel cómanducataímponunt cum mel le &(ale,uel cum aceto &cpíce decocta, Succo ueró perunctos, aut etíá habentes;ne gantferíri ab his maleficijs. Serpentest,fi uratur R uta, nídorem fugere. Efticacit fimatamen eft fylueftrís radix cum uíno fumpta: eandem adíjciunt effícaciore efTe fab dio potam.Pythagorasoculís noxíam putauit falfo, quoníam fculptores & pi cores hoc cibo utuntur oculorü caufa, Cum pane quoqy uel nafturtio (atíuz atq Íyluefttis propter uifum. V taiunt, multifucco eíus cum melleattrito inuncti di cufferunt calígínes, uel cum lacte mulierís puerum eníxee,uel puro fucco angulís - oculorü tactís.Epiphoras cum polenta impofito . Lenitautem capitis dolores po. tacum uíno;autcum aceto & rofaceo illíta . Si uer fint cephalzea, cum farína hor; deacea;uelaceto, Eadem cruditates difcutitymox inflationes, dolores ftomachíi ue- teres, V uluasaperit,corripgitig conuerías,illíta ín melle toto uentre & pectore, Hy- ropícís cum ficu, & decocta ad dímidías partes, potat ex uíno. Bic bibitur & ad pectoris doloreslaterumq,& lumbori,tuffes,fufpiría:spulmonu,íecinort;renum uitia: herroresfrigidos, Ad ctapulz grauedines decoquuntur folia poturis , Et ín cibo uel cruda uel decocta conditáue prodeft . Item torminibus ín Hyflopo deco, €ta,& cum uíno, Sic & fanguinem fiftitínteríorem,& naríum,índíta:(ic & collutís dentibus prodeft, Auribus quoque ín dolore fuccus infunditur,cuftodito ut dixi mus modo, E fylueftri ueró contra tardítaté & fonitum cum rofaceo, ucl cum lau. | ff s reo oleo - é18 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXXXV, xeoofeo;aut cumino & melle.Succus & phrenetícís ex aceto trítze infillaturin tem 3 pora & cerebrum. Adíeceruntalíqui & Serpyllum,& Laurum,illinentes capita & colla. D'ederunt & letharegicis ex aceto olfaciendu. Dederunt &comitíalibus biben - dum decocte fuccum ín cyathís quatuor ante acceísiones,quarum fricus intolera, . bileeft, Alfiofisqg crudam daríín cibo, Vrínam quoque uel cruentam pellit, Foe, - máínarüetíam purgationes, fecundastip, etíam emortuos partus, ut Híppocrati ui» » PP detur, ex uíno dulci níero pota. Itaqueillitam & uuluarum caufa etíam fuffire iu. bet. Díocles & cardíacis imponítex aceto & melle cum farína hordeacea. Et contra iléum decocta farínaín oleo,& uelleribus collecta , Multí ueró & contra purulen, | tas excreatíones ficcze drachmas duas , fulphurís unam & dímídiam fumi cenfent, Etcontra cruentas, ramos tresín uíno decoctos , Datur & dyfenterícís cum cafeo in uíno contríta, Dederunt &cum bítumine ínfríCtam potíoní propteranhelitum, Ex altolapfis femínis tres uncías,ex olei libra, uinidg fextarío. Illinitur cum oleo co- ^ &ís folijs partibus quasfríeus aduflerit, Siurínam mouet, ut Híppocrati uidetur, mirum eft quofdam dareuelutinhibentem potui contra íncontinentía urinae Pfo, xas Xlepras cu melle & alumíneillita emendat. Item uitilieines uel rugas,ftrumas, & fimilía, cum hírcíno & adipe fuillo; actauríno feuo, Item ionem facrum exaceto & oleo,ucl pimmythío, Carbunculum ex aceto, INonnullí laferpítíi unà illíni iu-- bent,fine quo epínyctídas puftulas curant, Imponunt & mammiís tureentibus de coctam, C pítuitze eruptíonibus cum cera, T'e(tíum uero epiphorís cum ramíslau, rezetenerís, adeó peculiari ín uifceribus hís effectu, ut [ylueftrí Ruta cum axungía ucteríillitos ramíces fanarí prodant, Practa quoque membra femine tríto cum cera inipofito. Radix Rute fanguínem oculis fuffufum,&in toto corpore cícatrícesaut | maculas illíta emendat, Ex reliquis quoque quae traduntur, mirum eft,cum feruen tem Rutz naturam efTe conueníat;fafcículum eíus ín rofaceo decoctum addíta un- cía aloés,perunctís fudoré reprimere, Itemi generationes impediri hoc cibo, ídeo profluuio genítalí datur, & V ener& crebró per fomnía ímaginantibus , Praecauen- dum eft grauídís,abítineant hoc cibo;necarí enim partus ínuenío, Eadem ex omní bus fatís quadrupedu quoq; morbis ín maximo uftr eft, fiue difficile fpírantibus,fi uecontra maleficorum animalium ictus, infufa per nares ex uino: aurfifanguifu- | cam exhauletít, ex aceto, & quocunquein fimili morborum cenerc utín homíne temperato, EX SYMEONE SETHL . Inciditcraffos & tenaces humores,pertg urínam uacuat,& ad ínflationes condu cit;appetentíamig V'enerís compefcit,ac (trenué exiccat, Ad ínflatas aquas inter cu. tem, anafarcam, morfos à uípera, fuccum Papauerísautaconitum bíbentes, co. lícostp,pota & infecta, Traditur quod comefta uifum acuet,ob idantíqui pictores ' hancaísiduédeguftabant. Nonnulli &fuccum eíus mellí cómifcentes,medicamen tum ad oculoru aciem acuendam cóficiunt, Succurrit díffícultatí urínze fi cum oleo coquatur, & ea uefica foueatur , Item difficulter fpírantes cum melle data, confe ftim iuuat, Lethargícis pota, & per clyfteres iniectaremedíum fit, Inteftína corro» borat,non folum calídítate,fed proprietate quadà, Fertur etíam quod fi przenans. mulier ex eíus fucco bibat, abortíat. Et (iín dies quíndecím folía affumar, ídem fa- cít, Obftructiones iecorís &lienis tollit. Siíeíunus quifquam ipfam affum, — — - "i píerít,eo díeà ueneno non Izdetur, zy DE POTEN« * enti) POTENTILLA *^ DE POTENTILLA* CAP» CCXXXVD C p NOMINA. exem vo nomine Graci & Latini hanc herbam appelfarint, à nullo, quod Potentia, |f $2 Nl Íciam,adhucproditum eft. Recentiores herbarij Potentillam,aliqui ob Tanacctum [yb WS e e Gmilitudine Aerímoníam & Tanacetum fylueftre nuncupant, Germa t " : SE o pda » : A , ert une ud ni,quod herba illa anferesin cibo delectentur, G enferíd) uocant, FORMA. Herba Eupatorio,quod Aerímoníam hodieuocant,haud difsimilis, Caules ex unaradice multos profert, humi flratos . Folía Eupatorío fimilia, fuperné uíridía, infernécandícantía, FloresIuteos fingulari pedículo pendentes, Radice extrinfécus rufeícentem,intus candidam, | * " LOCVS. L INafcitur pafsim circa femítas & loca aquofa, atque in fluuiorum ripis ac maroi, nibus, TEMPVS. Atatcfloret,quo etiam temporelegideber, — TEMPERAMENTVM. Quum folíacius & radix ad(tríngant, temperamento à Pentaphyllo (eu Quin. quefolio nihil differre uídetur. Quare haec; potifsimum autem eíus radix, ex tertío ordine deficcatoría eft,mínimumdqy euídentis caliditatís habet , Errantítaqs mirum Potentillanacft f modum recentiores, quí hanc humidam effe ftatuunt, nulla alía moti ratione fuii, quàm quod in humídis locís proueníat:quafi uero INafturtíum aquatícum, quod i ' * * ', L2 L4 Sifymbríum cardamine Diofcoridi uocatur, haud ob(tante quod in aquofis nafci. tur, non etíam in tertío deficcetordíne, Debuiffetcerteillos ab hacfententía deter, D rerenonleuís ílfa ad(tríctío;que certifsímus eft ficcitatísindex:adítríngentía enim, Galenolibro quarto de fimpli. medícament, facult, capite fexto tefte, terrena funt & craíla eorporis confiftentía, atqueadeo ficca, VIR ES. . Recentiores Potentillà luxionibus &puncturís oculoru prodeffe,recentia uuL nera glutín are, S exedentía fanare, mulierit menftrua copefcere, artus &( membra * cófirmàre,rectétraduntinam ídipfum poffe, adftrictio,quae in hacherba haud mo dica e(t,abundé docet. Etcum habeat Quinquefolij temperamentü, eius etíam fa. cultatesobtíneatnecefle eft, Dentiuitag dolore finit. Exedentía orís ulcera fanat. Dyfentericis & alui profluuijs,coxendicís artículorumQ doloribus fubuenit, San; ouínis eruptiones fitit, alíatp poteft quz à Diofcoríde Cyuínquefolío tribuuntur, Quod ueróadíjciunthancetiálumbrícos extermínare pofle,id minus recté facíut, Ea fiquidem facultas non huic, fediilli ineft herbae quae uere Tanacetü dicitur, quae Herbarij Polette quidem efttertía,ut fuo dixímusloco, Artemifize Ípecies.Proinde noníL tillam cum Tad ne magno errore,Potentíllam cum ea quz proprie ceto confuderit. "I anacetum uocatur herba con | fuderunt, DE PRY^ D PRVNELLA ^» DE PRVNELLA»* CAP» CCXXXVID c NOMIN A. Vp O0NDVM nobisconítat quonomínehac herbaucteribus tum Graecis wr |tum Latínis appellata fit, Vuleus tamen mediícorü & herbaríorü Pru» Prutella, [309 5:5 nellam nominant, Germaní 23zaunnceller ober Gottbeyl, 0 DEEAARS | FORMA. Caules habetin medio ftríatos, pingues & hírfutos:folia Ocimo fimilia, coloris herbacei, X acuminata, Flores ín fummís caulibus fpícatos, Lauandulze uocate her bae non difsimiles, Radícem tenuem, multis capillamentis fibratam. LOCVS, INafcitur pafsim ín pratis, TEMPVS. IVlaio & Iunio menfibus floret, TEMPERAMENTVM, Calidam & ficcam effe conftat,id quod ex euftu patet:elutinofa enim admodu, | & modíceamara eft, i; VIRES V'ulneraríam effe herbam euidentifsímü eft, Succum eíus cum aceto & rofaceo mixtum, uchementes capitis dolores fedare recentiores uno confenfu tradunt, fi 2 poraex eoínungantur, Aphthas & orís ulcera;fauciumi uitía fuccus eiufdem anat, DE PENTAPHYLLO- CAP» CCXXXVIII* NOMIN A. D D à eer LE ARP Y T4 ENTAOYAAON CGracis, Quinquefoliü Latínís & officinis, Germa: Gub inis Sünffingertraut/ober Sünffblatr appellatur, [Nomen ànumero sidedichin- &Iitolioru habet:ín unoquog; enim pedículo quincg effe deprehendunt, EAE GENER A. Etfi Diofcorides unum duntaxat Pentaphylli eenus facíat, tamé nos ad noftras Maius Pet» Yefpicientes terras tría eíus oeneraín uniuerfum produximus, Vini quod maíusap Pol. ^ selfauimus,prorfusad Díofcorídis pícturáaccedés, ut hocnomíne ueri effe Quin quefolíi putemus. Eft duüm generü:unum quod pallídosfeu candídos flores ob tinet, hínceftquod Quínquefoliu maius candidum appellauerimus , Germanicé. gtof xoci Sánffingerlraur, Alterum floribusornaturaurí coloré aemulantibus; feu luteís.INos ut difcerneremus à priori, Quinquefolir maíus luteum nomínauiz: mus, Díofcorídes etíá haec duo genera innuereuidetur, cum inquit florem habere Minis. uel candídum uel aurí aemuli, l'ertíit mínusdiximus , quod priori haud difsimile e(t, nontamen pafsím utillud quinquefolía obtinens , Hoc, cum non haberemus aliud nomen quo ipfum appellaremus , ínter Quuínquefolij genera connumerare placuít, Videtur uero Hippocrates etíam duo Quíinquefolí) eenera nouiffe, unix humilíus;alteru proceríus,ut hocnomine nobís etiálíceat minus &maíus ftatuere, bh FORMA. Ramulos habetfeftucaru inflar eraciles,dodrantales,&ín íjs femen, Folía IVfem tha fimilía,ín fingulís pedículís quina,raró plura,per ambitum ferrae modo íncifaz florem ín candído pallidum;auri aemuliz, Radicem fubrubrá,oblongam,Elleboro Maii Quinque nigro crafsiore, Ex qua fane defcriptione omnibus liquet;maíus Quiínquefolíu effe filium cft wert Jeoítimum, Ex una fiquidem radice fubrubra & oblonga, ramulos profert tenues, Pentaphyllo., — se proríus feftucaceos,&in fjs femen,folía IVlenthe, quina in fingulis pedículís,per ambitum ferrae modo crenata,florem luteum,autaureum, Quibus accedit natalís locus(in ríguis ením naícítur)& íimmenfía ad(tríngendi facultas ; quze quidem finz eulaue- J. QVINQVEFOLIVM MAIVS CANDIDVM, Q:of weif Sünf fingertraut, NS ^s. QVINQVEFOLIVM MAIV$ LVTEV M, Q:of SánffingerEraut, 55 95 Allein Sünffingertraut, Sets s v. SN N 2 MSS - QVINQVEFO j LIVM MINVS, 626 PLANTARVM HISTORIAE CAP CCXXXVIII, € gula uerum effe Quninquefoliu docent , Adeotg mirari fatís non poffum, cur non» nulli adulterína hzc effe Pentaphylla fibi perfuaferint, LOCVYS. - Prouenitaquofislocís,Gtiuxta aquzeductus.Interdum etíam ín incultis,(iccis && arenofislocts, TEMPVS Floret IVlaío & Iunio menfibus potífsimum. TEMPERAMENTVM, V'triufcg certéfolia,flores & radices uehementer adftringunt:atqueadeo,ut Gia [enus aít,radix,cuius multus eft ufus,ex tertío eft ordine deficcantiu, minimum ha bens euídentis calíditatis. VIRES. EX DIOSCORIDE Radícis Quinquefolij decoctum ad tertías depreffum deductümue, fi ín ore rez tineatur, dentíum dolores fedat, Putrefcentía orís ulcera collutione fiftit , Arteríae afperítates gargarizatum emendat. Contraalui profluuía, & dyfenterías auxilía: tur. Item artículoru & coxendícü dolores potum fanat, Coctaín aceto & illita; herz petas cohibet.Strumas di Ícutít,durítías,cedemata,aneuryfmata,abfcefTus,eryfipe lata,díoitorum pterygía,condylomata, (cabiestp fanat, l'enerac radícís fuccus, con-. traíecinorís pulmonísqpaffectiones Xuenena prodeft. Folia cum hydromelíte;aut uíno diluto, & exiguo pipere,contra febrium círcuítus bibuntur : in quartana qui^. dem quaternorü ramulorum folía,ín tertíana uero tríum,ín quotidiana unius, Trí cenis dícbus pota comítíali morbo medentur , Succus folíoru per dies aliquot tríüt cyathorü menfura potus,celeríter regit morbum fanat. V ulneribusac fiftulis cum fale & melleillíta medentur . Enterocelícís, íd eft, ínteftínorum xamíce laboranti D bus fuccurrunt, Sanguínís eruptiones porum & íllitum Cyuínquefolíü fitit, Incíz ditur adexpíationesluftrationesue,fanguínis profluuía & caftimonías, EX GALENO. Pentaphylli radíx deficcat uehementer,mínimum uero actis eft:quareín multo eftufu, uelutalia quoque omnía, quz quum fint tenuíum partium, cítra morfum. deficcant, EX PLINIO. Quinquefolítt adhibetur pureandis domíbus,.Strumis medetur, & pectorís ui tíjs, Idem ifchíadicis bibitur & imponitur . Panos fanat. Impofitirartículis utilifsi mum . Fíftulís quac ín omní parte ferpunt auxilio eft cum fale € melle, Phalangío: aduerfatur,lichenas emendat. Succus de Quínquefolio potus cyathís tribus angiz: ne medetur. Idem íecínorís &pulmonís uitijs,fanguínemdQref)cientibus,cuícuncg, faneuínis uítío intus occurrit, IVlulti fupraomníalaudantad deploratos dyfentez ricos Quinquefoliu, decoctis inlacte radicibus & potís . Item decoctum ad es ín uíno ícterícis darí atqp illíni utilifsimu eft, Eíus folía ex aqua comiítíales fanant, Jtem contríta ex uíno fumpta trígínta diebus ín betonícz farínze pondo denariori tredecim cum aceti fcilliticí cyatho, comitialibus morbis liberant. Celerríme fuc cus regío morbo medetur,tríbus cyathís cum fale & melle potus. C)uínque- folij fola quidam terna tertíanís dedére, quaterna quartanís,plura m caterís,omnibus obolis tribus cum pipere ex | aqua mulía, e PISVM $108 CrbB, E DE PISIS CAP» CCXXXIX» C NOMIN A. pec x0 N, aul" oracce, Pifum latine dicitur. Olficinis hoc nomíneno, e an timsicematis d A£vbf/ober AF recy(fen. Síicautem à Pífaloco ín quo - zu olím copiofisime nafcebatur,nomínatum cft, icd GENER A. Duoa apud nos genera Piforum reperíuntur. Vnum ínaruís caduci, humi ferz pens, quod genus Grermaní Elein felo £Evvoey (feti nominant, Huius, utpote uul^ garís, pícturam haud damus, Alterum ínaltum fcandít,arboribus aut palis quibus accubetadfixís, quibus fefe capreolis uínciens illigat , loc Giermani qvof garten AEpwey(fen uocant, Genus hoc pictum exhibemus, FORMA, Caules ín terram fpareit concauos,ramofosq praetenui furculo:folio frequenti. prater caeteroru morem longíufculo:flore papilionís forma,circa umbilicum pure pureo:filiqua oblongafeu cylíndracea:eranis rotundis, &, ut Plinius ib, xvífj. caz- pite xíj.aít,angulos multos ínzequales habentibus: radíce íimbecilla: ut mírarí fatís non pofsím, unde plerifcp fufpícío orta (it, ut Pífum noftrumlegítimum effe dubi, | tauerínt.Scío aute efle quí ilegumen hoc quod hodie pafsim Pifum appellatur, pu^ tent efle Cícer aríctinir, quod ícilicet ualuula feu filiquae eíus cornu aríetíni form&' habeant. Quorum certéfententíam probarenon poflum,quod, Plínio tefte, Cicer | arietinu fic non fit dictum quía ualuulze effigie aríetíni cornu exprímant, fed quía / legumen ipfum feu granum Cíceris aríetíno capití fimile fit , Bam autem formale- sumen hocquod Pifum nomínamus non refert, í LOCVS. Aptricis gaudetlocis,frigorum nang; impatientifsimu, Tepidum ítaquelocum; D &cocdlumtrequentis humoris defiderat. TEMPVS Iunio & Iulio menfibus floret, & fubinde etíà femina in mraluulis profert, TEMPERAMENTVM, Quü Pifum fimile quid tota fubftantía cum faba,ut teftatur Galenus, obtineat; necefle etutnon multum à medío temperamento ín refrigerando & exíccando recedat, VIRES EX GALENO, Símile quid tota fubítantia cum fabis obtinent Pia, nec alío quàm illae modo: manduntur.In duobus autem euaríant, Non ením fimilíteracfabe inflant, necab: ftergendifacultate habent,ideody feoníus quàmillze peraluum fecedunt, EX PAVLO, Piíum molle quidem &laxum eft;non tamen adeo inflat, DE POLYTRICHO APVLEIANO» GA. GR E NOMINA, Polytrichià Apu. [ESSE O N temerecadiectu eft Apuletj, ne fcilicet quifpiam Diofcorídis & alíoz lejcurdidum. — |: Pj j rum Grazcorum intelligeret Polytríchon, quod fanéformaab eo quod »inuncdeícribímus alienifsimu eft, Giermanícéà coloreaureo quam haz SCUSA bet, guloincr YUibertbor: uocatur, Officinís íncogníta eft haecherba, Dora dicia eftàramulis,quíi capillorum inftar tenues fune GENERA, PLANTÁRVM HISTORIAE "CÁB, CCXL 629 | GENER A. -.. DuoPolytrichi Apuleiani damus genera, V num maius, altertm minus: necp - enim differuntnifi fola maenitudine, | AE | FORMA, Ramulos habet capilforiinftar tenues, colore aurum referentes, circumq hos -. folía multa capillacea, ín fummo capítulalentís aquaticae ferc forma, eiufdem cum ramulis colorís, | L-O0VS. ! | Mlaius nafcit in pratis humidis & uliginofis . linus in petrisac muris humidis; || TEMPVYS, | . Menfelulio utrunquetreperitur. |» JTWEMPERAMENTVM, In caliditate & frigiditate fymmetra funt:deficcanttamen,extenuant& digerut, | VIRES | s - ^ Decoctum eorundem in aqua autlixiuía capillori radices firmat, ideotg in alo^ | pecia caput glabrum capillis ucftít, Potum, uifcoforum crafforum( é thorace pul ' moneq excreationibus non mediocriter confert; lapides frangít, & urínas ducit, . IVlorbo regio correptis &lienofis auxilíatur.Strumas diícutit,& in fumma eadem - quz Adíantum poteft. Recentiores fuperftitione quadam ducti,illis multa ridícu- - la&íncredibilia tribuunt, | Maius Polytrichum | dpulegj, Qs drog guloin tDibertbon, Minus Polytrichum cpuleij, €2«s Hein qufoin TOioertbon, — g9 5 DE PERSI- DE PERSICARIA» CAP» CCXLI NOMINA, i: i) caria uocata ueterib, fit, Sed mea quide fententía, ín uniuerfum omnes QNS] coniecturis ufinon fatis firmís,decepti (unt. Et ego quídem fateor inge. 7&5 Jnué necmihi conftare num à ueteribusdefcrípta it;tantum abeftut íci- ;xe queam quo illam appellauerínt nomine , Vulgus herbaríorü uno confenfu ho. ? die, quod folía Perficee habeat, Perficaríánomínant, Germaní SlébEraut, 2 FORMA. Folía Perficee arboris habet, fufca ín medío macula plumbaginéue : caulegeni- culato, rubente, longo : flore fpicaceo;prímüm candído, dehínc purpureo:femíne mínuto;radice lutea,numerofa, M A | LOCVS. Inbumidis & paluftribus locís frequentius prouenit, j : TEMPVS, Iulio & Augufto menfibus floribus ornatur. TEMPERAMENT V M. Prigidam &admodum ficcam effe euftus abundé monftrat; mirifice enim gu. C flata adítringit, VIRES. V'ulneraríam herbam effe temperamentü eíus fatis docet , R ecte itas iuniores medici ín uulneribus, X maxímé fiftulís curandís utuntur, Vilis hauddubié ín dyfentería,alíjsqs malís quzerefrigeratione & adftrictíonem requirunt, DE PERFOLIATA» CAP» CCXLID H NOMIN A. | vemm xhecherbaueteribus coeníta fuerit Girecis & Latínis,affirmare certó AU non poffum.Eeo plane Cotyledonem putarem Dfíofcoridís,ni(i radíx / E? indiuerfam me traheretfententíam,quae olíuz inftar rotunda non eft, p pes Hodietamen, quód caulís eíus fi ngula folía diffecatatqs penetrat, Per ) folíataab omnibus appellatur , Germanícé 3:Durcbwacpg & 25:ucowurts dicitur, E FORM A. 2 Caulisillirotundus,rubefcens,iólía fineula penetrans,quz Piforum folíjs haud 7 difsimilia funt, tenuía admodum & elabra, In fummo colículorum capítula, & in AE floresluteí, & femina formam fere T'ithymalli, quam uulgo Efulam nomínant, L prac fe ferentía, Radix candida, fibris capillata, u LOCVS. INafcitur in hortis fata, & interdum fua fponte iri arenofis locis prouenit, TEMPVS, Floret Iufío meníe,& fubinde femína producit, TEMPERAMENTVM, Amaramodice eft & adftringít;ut hínc collioi líceat calidam & ficcam effe, VIRES | — Vulneribus & ulceribus tam externís quàm ínternís curandis aptifsima eft her, ? bathaecením elutinat, Valetautem potifsímum ad ramíces puerorum fanandos, — Auxilíatur etíam exulcerationibus &promínentíjs umbilici, Plurímushuíiusapud —. chírurgos ufus, gg 4 DE PORRO, zm oN dàm me eft quàm uarie à multís díuinatum fit, quo nomíne Perfi. 631 Perficaria, Perficaria uide dicta, Perfoliata cir. dicia, DE PORRO» CAP» CCKXLIII» 63; NOMIN A. Z3 PAx ow Grecis, Porrum Latínis & officinis , Germanis £'aucb ap. jl pellatur, Porrum autem dictum putant, quod porro eat, & longe la. dn teQ oraffetur, "1 [oii GENER A. - Porrí duo genera (ignauícantíquítas. Vinum capitatum, fic nóminatum quod eius radix ín caput íncrefcatatque extuberet. Alterum fc&iuum, cui frondens co. ma fuperterram eminensauferturamputatürue. HocGermani pulchréad nomen latínum alludentes,&coníttlaud) nomínant, & 25:y glaucb. FORMA. Capítati: fimplici capite ex albae ceruicís anguftijs extuberante conftat, fronde fuper terram carínata,&in angulum oblonga.Bectíuo uero caulís eftlongus;íntus cauus, multis ín uertice floribus aceruatím collectís, & ín fpecie abfoluti orbís con, olomeratís, íd quodin bímo accídit:quod etiam fementefcít, fparfo per eius cac. men femine, & emorítur, Radix candicans,craíTa, multis fibrís capillata, ac tunicis uibufdam ueftita, | LOCVS, Laetofolo gaudet,oditrigua, TEMPVYS. | Duodeuigefimo dieà fatu prorumpit,bímatumq perfert, TEMPERAMENTVM,. Calefacit & extenuat perínde atque cepa, utex eíus facultatibus euidentiusiti noteícet, Symeon Sethi calidum & ficcum in fecundo facit ordíne, VIRES. EX DIOSCORIDE. Porrum capitatumínflatíone facit, Noxium fuccum creat, difficiliainfomniía pa» rit, Vrinam ciet, Aluoaccoómodum, Extenuat, Oculorum obfcuritate facit, Men. fes pellít;ueficam exulcerat&, renesty ledit, Cum ptifana uero coctum & comeftu, ea quz; in thorace funteducit, Coma eíusinaqua marís X aceto cocta, in defefsio, nibus ad praeclufiones uuluze & duritías,utilis habetur , V na & altera aqua coctu, autaquafríeida maceratum, dulcefcít, € multo mínus inflat , Semen acríus cft, & quandam adftrictorià uim habet, Cyuare fuccus eius cum aceto, addíto thure aut manna, fanguinem,maxímeé naribus prorumpenté f(iftit. V ener (tíimulat. Con traomníathoracísuítía pro delinctu efficax eft, &t ad tabem come(tu. Purgatetíam arteríam,Sed fiafsidue eftur,uifus obícuritate inducit. Stomacho aduerfatur, Suc cus ex melle potus;contra beftíarü morfus auxilio eft, Idem quoque illítus poteft, Qum aceto,thure & la&te,autrofaceo in(tillatus, aurium doloribus & fonitui pro. deft, Varos tollunt folía,cum rhoé obfoniorumillíta, Epinyctídi medentur. Cri ftas ex fale illita rumpunt. Veteres fanguinis reiectiones cohibent feminis drach- mz bínze cum equali baccarum Myrti pondere pota, | EX GALENO. Corpus calefacit, & craffos in eo humores extenuat, elutinofost incidit, Bís tamenaut ter in aqua decoctum, acrímonía fpolíatur : quanquam ne fic quidém uim perdít extenuandií, EX AE'TIO, Porri capítatí acrís faporís ueluti & cepe funt, cuius ratione corpus calefaciunt, cralfostg humores attenuant;aclentos incidunt, urinam prouocant,fanguiné pur, gant, Prx(lantifsimus ufus eorum qui bís coquuntur:ítaeniím acrímoniam depo- nunt,nequeam plíus deprauatum fuccum retínent. | EX PAVLO, Porrii mali (ucci eft & acre, Vtauté Diofcorides aít,grauía facitinfomnia,aluudg bonam, uríná cít X extenuat, Faber & abftergendí uím aliqua, cum ptífana: (iqui. dem porrum unde dictum. Capitatum Pore vum. Sedi. 64 PORRVM CA PITATVM, - Gdnitdaud. zs — D — - — ; Iu ALT LU CE "EE YN PORRVM SE |^. CTIVVM. C 636 PLANTARVM HISTORIAE CAP. CODUTEBBH dem coctum,ea quz ín thorace funt educit , Semen ueró eiusnephriticis mífcetur medicamentis . Folía etíam nóníhil adftringunt;ob eam caufam fuccus ipforum fanguinem fupprímít, EX PLINIO, Porro fectíuo proflía fanguinis fiftíín naribus, contrito eo obturatis, uel eal lg míxto,aut menthze, Item ex abortu profluuía, poto fucco cum lacte mulierum, T'uísi etíam ueterí,ac pectorís € pulmonis uítíjs medetur, Illítís folijs fananturam buta, epínyctídes:íta uocatur ulcus aciem hebetans, &C ín angulo oculí perpetím. humor emanans, Quuídam eodem nomine appellát puftulas liuentes, ac noctibus inquíetantes,Et alía ulcera cum melle trito, V el beftíaru morfus ex aceto. Item ferz pentíum, Auríum uero uitía cum felle caprino, uel parí menfura mulfi , Strídores cum lacte mulíerís , Capitis dolores, fi ín nares fundatur, dormíturisue in aurem, duobus fuccí cochlearibus, uno mellís , Succus & ad ferpentiu fcorpionumt& ictus ín potu bibitur cum mero, &ad lumboriür dolores cum uíni hemína potus. Sangui, nemucroexcreantibus & phthificis,deftillationibus longis, uel fuccus, uel ex ipfo Pulittotarid cur ttomindla. cibus prodeft. Item morbo regio, uel hydropicis , Etad renum dolores, cum ptifa nz fucco acetabuli menfura,Idem modus cum melle,uuluas purgat , 'Toftus uero edítur & contrafungorum uenena,imponitur & uulneribus . Venerem ftímulat, fitím fedat, ebrietate difcutit, Sed oculoriraciem hebetare tradítur,inflationé quo. quefacere, quz:tamen ftomacho non noceat, uentrem(Q mollíat. Capítato maior eítad eadem cffectus.Sanguínem reífjcientibus fuccus eius cum cauleautthutis fa rina,uelacacía datur, Hippocrates & (ine alía mixtura dari iubet,uuluascg contra- Ctas aperírí putat, Fcecunditate etíam foeminarum hoccibo augeri , Contrítum ex melleulcera purgare. T'ufsim & deftillationes thoracís., Pulmonis & arteríae fanat uítía datum ín forbítione ptifanze:uel crudum,praeter capita, fine pane,ita utalterz nis diebus fumatur:uel fi purulenta excreentur.Síc oci uel V enerí,íomnog muL tum confert. Capita bís aqua mutata cocta, aluum fiftunt, & inflationes ucteres, Cortex decoctus íllítusqo, inficit canos. | EX SYMEONE SETHIE Virinam cit,& mali fucci eft, Afsidue comeftum uifus hebetudine efficit, Difficiz lía inuehítfomnia, & ftomacho nocet, Semen genitale calefacit, & capitis dolores excitat , lecur, renes & ueficam ledit. Confertad hemorrhoídas, Bís ueró aqua coctum, &aceto, garo & oleo, cuminoGg conditum, falubre eft íjs qui frígído funt ftomacho, DE PVLMONARIA»* CAP» CCKXLIIIIx» NOMINA, «umm T ueteribus Girzcis & Latínís nominata fit hzc herba , nondum fcire ] licuit, Hodierní temporís medici & herbarij Pulmonaríam uocant, &-* Germani É£'ungentraut. Sícautem hauddubieappellarí coepit, quod x5 pulmonum uitijs, exulcerationibus potifsímum eorundem, praefens remedium fit, FORM A. Folía mollía habet,ínuicem íncumbentía,leniter Iaciniata,cauis multis praedíta, fuperíore parte uíridía, inferiore ín luteo albícantía, acuelutí punctís aut puftulís uibufdá notata, atcg hocnominealíquam pulmonis humaniformam referentía: unde etíam Pulmonariam dictam effe conijcímus, E LOCVS,. Prouenitin quercu arbore, & faxofis locís, ; TEMPVS, 627 ^ , D EE 7 — A 27^ ETE mU Mf 4 : » SEDAN T e SM 7f 612 7 (S Wy BE (t CNN, ( iN SS ^ PVLMONARIA ('uigmbraut, 638 PLANTARVM HISTORIAE CAP. CCXLIIII, X TEMPVS, 'Totazeftate inuenitur locis iam monftratis. . TEMPERAMENTVM. Recentiores frigidam & humidam effe,mea quidem fententia, falfo ftatuit : ad. modum ením adítringít, ut hocnomineídem cum quercu ín qua nafcitur habeat temperamentum , Deficcat taque & paulo ínfra medía calefacit, ín genere eorum uz tepida funt, 4 P VIRES Deficcandi & adftringendi facultatem obtínet , quamobrem uulnera recentía olutínat, potifsíimum autem pulmonis, Ad incipientes quoque ac crefcentes phle; omonas utílistnam quae íam uehementes funt,ad(tríngentía refpuunt, Confert au tem hauddubié etíam ad muliebre profluuium, & fanguínis expuitiones, & diu- turnosalui fluores, DE PTARMICE» CAP» CCXL V» NOMINA. Sterhutdntentae TAPMIKH Gracis,Sternatamentaría Latínís dici poteft, Sunt qui fyL via, ls ueftre Pyrethrum nominent,quod fcilícet Pyrethrí modo, quanquam INE Fores e /.| míitius,linguam uellicet. Atque hínc eft quod nonnullí pro uero Pyre; vum, -E- Exe thro, feducti eíus títillante acrímonia, defcrípferint . Germanís woilber Ptamiceemr 25evtvai appellari poteft, Ptarmice dícla eft,quod flores cíus naríbus obiecti fter. dicta, nutatmenta elicíunt, | FORMA, Breuis frutex eft;paruis,multis,teretibus, & Abrotono fimilibus ramulis,circa quosfolía multa,oblonga, oleaoínís fimílía, In fummo Chamasmeli capituli, par- uum,rotundum,olfactu acte,fternutamenta cíe ns,unde €inomen ínuenit, Hacte- nus Díofcorides. C) uod fiítagg naturam atqueimaginem eíus fruticis recté expen: das,undiquacp ei plantze cuíus picturá damus, hzecdefcriptio quadrabit, Nam fur- culis trutícat exiguis, multis,rotundís, Abrotono non diísimilibus, lenté rufefcenz tibus;quifolijs frequentibus, longíufculís, oleae fimilibus,anguftis,utríncp leniter ferratis ambíuntur,cacumíne Anthemídís umbellam obtínente,quaeactí fuo odo» te naresferiens (ternutamentum írrítat, | 4 LOCVS. Inuenitur fzepius in montibus altís & faxofis locís, TEMPVS. Horetzeftate:radix eius extremo effodítur autumno, TEMPERAMENTVM. Eius temperies eft calida & ficca, uírídis etíamnü ordine fecundo, (iccata tertio, VIRES. EX DIOSCORIDE, | Folía cum floribus illita (ugillata emendare poffunt, Flores fternutamenta effi cacilsimé mouent, EX GALENO. Ptarmices flores ciendz fternutationis uím obtínent,unde & herbze nomen, Su eillata & reliquas ecchymofas difcutít, | EX PAVLO, Ptarmíces folía fternutamenta mouent, Totusautem frutex uiridís fueilfata, fi uoresq alios difiicít, DE PYRE- PTA RMICE . Yoiloer 2Sertram, hhaz 2v WT MD NN. Eo» T NN S RN zm LV ANE tr I NN " i N e» Is. M Y ZLN e RUSSE WV UAM. | | [ hu 640 DE PYRETHRO» CAP» CCXLVI» NOMINA. YPÉOPONOrxcé, Saliuaríslatíne dicitur , Officinze graecam appella. prettrose |3 CRGO |y tionem retínuerunt, Germanice 2Dertram nominatur, Pyrethron au dicm, à 52/4 [Z) tem à feruido,acionís fimili, qui ín eíus radice eft fapore, Greci dixerüt. Salinas berba. P o2 55 Saliuarísuero,quod manfa uel oretantum detenta eíusradix,copiofam quarenonind4. (tinam eliciat, Romanis appellata eft. FORMA, Herba eftcaulem folíaG fylueftrís Daucí, & Foeniculi inftar proferens, V mbel, fam Anetho fimilem orbículatam , Radícem pollicis crafsítudíne, longam, fapore feruidifsím&, HaecDiofcorídes, Vbi nobís monendus uenit lector, Pyrethrum no ftri foli nonex omniparte huicdefcriptionirefpondere. [Non ením umbellam ane Pyrethrum tos tho fimilem,fed anthemidís potius orbículatum capitulum,quod Ptarmici tribuit fran Ptarmices Dyiofcorídes,habere deprehenditur, Caetera omnía adamufsim refpondent.Siquiz fores obtinet, — dem habet Pyrethrum caules & folia Dauci fylueftris & Fceniculi , radicem polli, cis crafsitudine,oeuftus ardentifsimi. LOCVS, In Germania noftra,quod fcíam,non nifi plantatum prouenit, TEMPVYVS. Floretzcflatís maxima parte, J TEMPERAMENTVYM, Excalfacit & ficcatín tertio ordíne,uel ut aliqui putant;in quarto. VIRES EX DIOSCORIDE Pituità elícit radix:ideocg dentíum doloribus decocta in aceto, colluto inde ore, D auxiliatur, Mlanfa pituitam extrahít.Sudores ciet,inuncta ex oleo, Díuturnis rigo» ribus efficax, Contra refrigeratas partes corporís acrefolutas eximie conducit, EX GALENO. Pyrethriradice potifsimu utimur urentem facultatem obtínente,qua utíqs den. tium etíam refrigeratorum dolores mitipat, Etad rígores ante circuitum cum olco infrícatur. Ad haec ftupidos & refolutos adiuuat. EX PAVLO, Pyrethriradix adurentem poteftatem occupat, dentium quifrigori patuerunt . doloreslenit.]tem ad febriumrigoresante circuítum infrícatur cum oleo , Ad haec ijs quorum corpora ex refrígeratione ftupent, & refoluta funt, efficacifsimé adhi betur, | DE PYXO, AN Ad E Y | y 7 3 € jf. " A / on 74, » e— | ANO A DE PYXO* CAP» CCXLVID NOMINA, | 1 v z02 Cracis,Buxus Latinis, Germanis 25uc$baum dicitur, y FORM A. 7/ 1 Arbor immortali coma uirens;folío Mlyrti,exieuo,fubrotundo:flo, zs re herbaceo:femine rufo &rotundo,omnibus animantibus ínuifo, — LOCVS. Gaudet frigidis & apricis, plurimatg ubig Buxus, TEMPVS, Perpetua fronde uíret, neque ei ullo tempore decidunt folía . Quo nomine po» tifsimum hanc celebrat germanica illa cantilena,eiufdem ac Salícis contentionem * continens, TEMPERAMENTVYM. v R'ecentiorés temperatam eíus arborís effentíam effe ftatuunt, id quod ob muL tas caufas,quas recenfere fuperuacuum eft,non uidetur uerífimile, Hauddubié ue- 1o ad(tringit;atqueadeo exiccat, : VIRES. INonadmodum magnus, Buxi ín medícina ufus eft, Folio eius in lixiuto decocto rufant,aut flauefcere efficiunt capillos , Scobem eíus decoctam ín aqua alui proflu. uium fanaretradut.Somnum capere fub hacarbore,cerebro uehementer íncoómo- . dat, quod eiusodor naturae prorfus aduerfetur , Ferunt (erpentes uulneratas cíus xadíce degu(tata, (latim fanítatem recuperare, j DE PETASITE» CAP» CCXL VIII» | NOMINA 643 &TAZITHZ CirecisPetafites Latinis appellat, Officinis penitusigno, || ta, Germanís Peftileniouts nominatur, quod nímírum efus radix przfentaneum fit contra peftilentíales febres remedium , Petafites au. : tem à petafo,píleum fignificante, dicta eft, quod folíu eius pedículo fu. perpolitum,petafi modoamplum,;ut fungus dependeat, | FORMA, | Pediculus eft cubito maior,crafsitudíne pollícis, ín quo petafi fieura folium ma- - gnum,ut fungus dependet.Ex qua fané defctiptione fatis perfpicuu fit, herbam cu — fus picturam damus effe Petafiten, Haec ením ftatim ínter ínitía IVlartij,flores fuos - inalbo purpureos,agglomeratos,&botri fieuram referentes profert,cítra quidem folía,quodDíofcorides omifir. Hí marcefcentes fine fructu abeuntac decidunt, Po Ítca purpureos emíttít pedículos,cauos, hirfutos, quibus folía fu perpofita funt ma - ena;piletampli figuram obtinentia,füperné uirídía, inferne uero candicantía: quae - intantam crefcuntamplitudinem,ut unum ínterdum,orbícularé menfam proríus - tegat, Radix illi craífa & longa;íntus candida,uehementer odorata & amara, Qui- bus accedít quod uires huius herbzeà uiribus Petafites, ut ex fequentibus parebit, - non díícrepent: ut hoc nomíne níhil euidentíus fit, quàm eam herbam effe pland ueterum Petafiten, LOCVS. INaícitur copiofifsimé ín pratis humidis & iuxta riuulos fitis, | TEMPVYS ; ; Inítio Vlartíj menfis, ut comprehenfum eft, floribus fuis confpicua eft herba, qui Apriliimmínente (latím citrafructum decidunt, Quo facto folía cum pedícu, -lisfuisprodeunt, - hh 4 TEAPERA- Petafites quare dicla. - "PE TASITES epefttletit souttsel. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXLVIIL 645 TEMPERAMENTY M, Ex tertío eft ordine deficcantít;id quod amarítudo eíus,quam guítu deprehen. dimus,facilé monítrat. VIRES, EX DIOSCORIDE, Facítad maligna & phagedaenica ulcera trítum & illítum, ! | EX GALENO. | . Ad maligna & phagedaenica ulcera, ea utuntur, Idem etíam de Petafite tradit Paulus, APPENDIX, | Experímento comprobat eftradícem hancmirificé coferre peftilentíalibus fe. bribus,quod fudore uehementer moucat,fi ín puluere redacta cum uíno fumatur, INecminori efficacíabibitur à mulieribus quas uterí tormína & pravfocationes ex^ ercent, Valet etíam unícéad enecandos lumbrícos , Buccurrít quog; ijs quí fpiritus difficultate laborant, Ducit urínà & menfes, Efficax eftad uulnera praehumída, & ad reliquas cutís fcedítates. Hecueró pofle,amarítudo eius euidentifsímé docet, cu íus quidem hae funt facultates,ut ex ijs quee fzrpe íam diximus, & Galenus lib, íiij, de (impl, medi. facult,cap.xvij.fufius docet,maniífeftum eft, DE PERICLYMENO» CAP» CCXLIX» NOMINA, | EPIKAYMENON Cirzcis, Volucrir maius Latinis, Scribonio Largo Syluz mater, uulgo Captifoliiu & Vlaterfylua, & nonnullís Lilium ín, sytuemater. terfpínas dicitur, Germanis (Deyfblatt/ Gpedt ober YOalbtgilgen/ Caprfelim. EET] & Seunling. Sícfané dictum, quod círeumuoluendo ade uicínas ar, Lim iter B boresautírutícesuocet, S ndas . FORM A. unde dictum» Simplex frutex eft, exinteruallis folia fpargens ipfum amplectentía, fubcandi, da, Hedere (imilia:flores candidos, Fabe fimiles,fubrotundos, quafi ín folium pro- cumbentes:femen durum, & quod difficile uellitur:radicem craffam, rotunda, Ex qua quidem deícríptione perípicui fit, frutícem quem píctum exhibemus effe Pe. riclymenon:fiquidem caulibus fuís uícína amplectitur, eemína perínterualla um^ bilicata folía habens, tetra czftjs,fuperne herbofis,ad Hederz fimilitudine:flores albos, Fabz non diísimiles,fubrotundos,potifsimum antequam dehifcant;baccas hederaceasaut R.ufci,radicem crafTam, LOCVS. ; INafcitur ín aruísac fepibus, conuoluens fe uícinis fruticibus , INunc ín hortis etiam pafsím plantatur, TEMPVS, Floret]unio&luliomenfibus. : TEMPERAMENTVM. V chementer calefacit &deficcat;id quod euftu etíam ipfo deprehenditur, Folia fiquidem acrimoníam quandam przfe ferunt guftata. VIRES. EX DIOSCORIDE, Fuíus femen poftquá maturuit collecti, & ín umbra (iccatu,drachmze pondere datur ín uíno quadragínta diebus,ut liene mínuatabfumádtue, & lafsitudíne díícu. tiat, Orthopncce & fingultui prodeft, V rínà cítà fexto die cruentá, Partum accele- rat, Habenteafdem uires & folia : qua trígintafeptem diebus pota, fterilitate face. . reproduntur,[n períodicis febribus cum oleo ínuncta, ear horrores mitigant. EX GALENO, Pericdymeniutilis eft tum fructus,tum folía, adeó uchementer íncidentis & ex- calefa- PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXLIX, 647 x calefacientis facultatis, utfi plufculum bibantur, urínam fanguinolentá efficiant, " Principio quidem urinam tantum mouent: porro forís cum oleo illíta calfacíunt,- Tuuát &lienofos,&difficulter fpirantes, Copetens potionis menfura eft; drachmae unius pogdus cum uíno. Caterum deficcat quoque femen. Et quídam aíunt,fi co, | piofius bibatur, fterilitaté omnino bibentibus afferre , Sunt etíam quí certum die- " rum numerum ad talem potíonem pra:finiunt,quemadmodiü Díofcorídes;qui fe. ptem & triginta dies eos tradí refert, Hic quoque cruentam urínam reddi à fexto die memorat, EX PLINIO. Semen eíus in umbra (iccatum tundítur,&in paftíllos digeritur, Hi refoluti dan tur ín uíni albí cyathis tribus, trícenís diebusadlíenem , eumqp urína cruenta, aut peraluum abfumít,quod intelligitur à decimo ftatim díe, Vrinam cíent &folía de. cocta, qua X orthopnoicís profunt. APPENDIX Ex íam cómemoratís facultatibus nemo non intellioit fruticem hunc effe Peri^ dymenon:cum enim guftu acrímonia pra fe ferat, necefle eft omnia haec quae ue teres Períclymeno tribuunt, pofsit, Quibus accedit, quod recentíores etíam herba iij fuo Caprifolío eafdem uíresafsignent, Exiccare ením ipfum tradunt ulcera hu- mída & fordída,fanare impetigines, & alias cutis fceditates, líenem abfumere,di£ ficultatifpirandi conferre, partus celerítatem facere, calculos pellere, faciei maculas ab(tergere, & alía pofle quae rion attínetreferre, DE PYRO»* CAP» CCLI* NOMINA. vPoz Grecis, Triticum Latinis dicitur, Officinze antiquumlatinum f| nomen retinuerunt, Giermanís YOcy (fers appellatur, l'ríticum uero di^ Triticum unde qo ij cítur,quod tritum ex fpicís fitjut autor eft Vlarcus Varro, E i252 VIP - G E N E R A. Tritícifumma genera tría obferuant quí frumentarize rei períti funt , Primum primm. quod Robus dícitur,quoniíam & pondere & nítore prae(tet. Crermanis fimpliciter YOey (fert nominatur, Secundum trímeftre,& nonnullis Sítanium dicitur, Fríme. semi, ftre quidem,quod tertio feréfatum menfe maturefcat: id quod tamen noftro ín or^ benon fit, ín quo Martio menfefatum, quínto tandem, hoc eft, Iulio menfe meti, tur, Germanís 2(ielÉost dícitur,hauddubié non alíaratione;nifi quod ex hoc ge. nere tritící amylum optimum conficíatur , Eius pícturam dare hoc tempore non potuimus, Tertíi eenus trítíciynon undíquacg notum, Grermanís wel(dber YOey (7 Tert. - (e/ & YOey(fentolb dicitur, . ^ FORMA. nib: | Primum tritici genus cuftiro eft quàm hordei altiore, tribus geniculis conftan. te; folio arundíneo,fpica à folijs remotiore ,incondíta, & in nullos ueríus difpofita, Exterítur ín area,utalía quacdá frumenta, Alteru culm o,genículís,eranísq prio, ti fimile, necab eo differt, nifi quod fpicam multis aríftís uallatam, Gt ín duos uer» fus difpofitamobtínet, Tertium genícula habet quaterna, aliàs praecedenti per omnía propémodum fimile, | LOCVS. | Pafsim prouenit Trítictm primi & fecundi generis , Poftremum in Alfatia, & agro Tubínsenfi gígnitur, TEMPYS. Floret,utalía feré omnía frumenta, Iunio menfe:in Iulio autem metitur. TEMPERA- 648 CPROELICIOPRI MVM GENVS, g epffan. | -— GENV S TRITICI TERTIVM at | XOelfcber YDey(fr. í1 ———Óá——— - —— * Ww L^ 650 PLAÁNTARVM HISTORIAE CÁP, CCL TEMPERAMENTVM, Triticum ut medicamentüforís impofitum , primi e(t ordinis excalefactenti, | non tamen necreficcare,nec humectare manífeftó poteft, Porró quod ex eo confi cíturamylum,eo tum frígidíus eft,tum ficcius, VIRES. EX DIOSCORIDE. Optimum ad fecunda ualetudínis ufüm Trítícum habetur quod recens & iam perfectéadultum,& colorem máli refert, Crudum ín cibís rotundoslumbrícos gi enít, Canum morfibus prodeft manfum & illitit, Confectus ex eius [imilagine paz nis,plus alít quàm cibarius, quem Graci evyss;siy uocant, E Sítanfj farína panís leuiorem cibum praebet, & qui faciléin membra demandetur, Farína eíus cum hyo Ícyami fucco illinitur aduerfus neruorü fluxiones. Item contra ínteftínorü inflatío nes. Lentíoínes ex oxymelite tollit, Furfures autem acríín aceto elíxi & calentes il. liti,lepras pellunt.Incipíentes etiam ínflammationes omnes íllíti leníunt, In Rutze uero decocto elíxi,mammas turgentes fedant. Viperarü ictibus auxilíantur,&tor eo mínofis profunt , Confectu ex farína trítícea fermentum calefaciendi extrahendidg uím habet Príuatím quaeín plants pedum funt extenuat, Cetera tubercula, furun culosd ex fale concoquít,& aperit. Sítanfj farína contra uenenatos ictus cum aceto autuíno comodeillinitur, Eadem fi decocta in glutíni modum delíneatur,cruenta excreantíbus fuccurtrít, Cóntra tufsím & exafperatamarteríam, cum menta & bu, tyro decocta efficax eft. Trítícípollen fi exaqua mulfa, aut hydrelaeo decoquatur, omné difcutit inflammatione, Panís €: cum melícrato coctus & crudus ínfláima- tiones omnes illitus mulcet, cum emollíat, € quadantenus refríeeret, mixtus her. bis fuccíst quibufdà. V etus autem & arídus per fe, adíectísqy alijs quíbufdá,citam aluum cohibet, Recens muría maceratus & illítus,uetu(tas impetioínes fanat, Glu tinum ex fimilagine & pollíne, quo charta elutínantur, fanguínem excreantibus prodeft,filiquidíus actepídum cochlearis menfura detur forbendum, EX GALENO, "Triticum quiddam lentorís, & obüruentis natura habet, Quod ueró ex pane fit cataplafma, uim obtínet magis digerentem, quàm quod ex Trítíco:nímirum quum & falem & fermentum panís adíuncta habeat:quippe cum fermentum uim habeat attrahendi digerendig ea quein altorefident, Plura de Trítíco petenda e runtex capite prímo,librí prímí dealimentorum facultatibus, quo ín loco uarie pa^ nis fpecíes exponuntur, EX PLINIO. .. Grana Triticiferro combufta,fjs qua frigus ufferít preefentaneo funtremedio; Farinaex aceto cocta, neruorü contractíonibus auxilíaturtcum rofaceo ueró & fi co ficca myxísq decoctis. Item fuppuratísneruís cum hyofcyami fucco illinitur. Ex aceto & mellelentíoíni, Furfures tonfillis faucibusqpgargarizatíone profunt. Sex, Pormpeíus prectori) uírí pater, Hífpaniz cíteriorís prínceps,quum horreis fuis uen tilandis praefideret, correptus dolore podagre, merfit ín'T ríticum fefe fuper genua, leuatusQ (iccatís pedibus mirabili modo, hocpoftea remedíoufus eft, Vis tanta eft,utcados plenos ficcet. Paleam quoqp trítíci uel hordei calidam impo niramícum íncomodis experti iubent,quad decoctze funt aquafoueri, DE POTÁ-^ POTAMOGETY — Gamfraut. ^ as M "ert 652 C Potamogeton un | de dicla. Stachyites, (9 CE D Pesanferins mus .lINa sir dicla» DE POTAMOGETONE- CAP-* CCLP NOMINA. OTAMOTEITON, ezyvizze orzece, Fontalís & Potamogeton Latínis. (34 [4 dicitur. Offícinís íonota e(t herba, Germanis &amtraut uocatur. Po- /// [/] tamogetonautem quafi flumínibus uicina dícia eft : fiquidem aquofis ie] & paluftribuslocís nafcí amat, Stachyiítes ueró quafi Ípicata,ob caulem quem ex fe mittit oribus & femine fpicatum, FORM A. Folium Betze fimile habet,denfum,& paulum extra aquá emínens,Ex qua qui dem breuiadmodum delíníatione fatis intelliof poteft,herbam cuíus picturam da^. mus effe Potamogetona. Caulem nang; rotundu habet, eenículis interfecta, é qui» bus pediculí exeunt folijs Betae aut Plantagínis ueftíti, paulum fupra aquam emíz nentibus.Flores etíam fpícatos,Plantagínis inftar, profert;ac fubinde feme, Quid multa:folía huíus herba plane referunt folium Indum uocatum officínis, LOCVS. INafcitur in lacuftribus & aquofis locís. TEMPVS Floribus praegnans eft Iulio menfe, ( TEMPERAMENTVM, R efrigerat & exiccat,ut guítus etíam abundé docet, VIRES EX DIOSCORIDE, Refrigerat &tadftringit: pruritibus;ulceribusdp uetuftís,& ijs quee pafcendo fcr. o punt,confert, EX GALENO. Ad(tringit & refrigerat fimiliter Polyeono, fed effentia eius crafsior quàm Po. , lygoni eft, EX PLINIO. Potamogeton ex uino dyfentericis & coclíacis medetur, Peculíariter refrigerat, fpiffat. V fus ín folijs, cruribus uitiofis utilia, & contra ulcerum nomas, cum melle uel aceto, : .pE PEDE ANSERINO» CAP- CCLII» | NOMINA. sx] vo nomine ucteribus tum Graxcís tum Latinis fit appellata haecpfan- «WII taánondum cognofcere potui : quapropter nouam ut íllí nomenclatura 3/4 inderem neceflefuit, Alíam autem & comodiorem nonlícuítínuenire a s] praeter eam, quamalludentes ad germanícam appellationem impofui. m fifolía eius fpectes inambitu laciníata, planéanícrini pedís formam ac fimilitudinéreprafentant, Híncappofitifsimé Crermanis noftris uocata eft 6enf. (0B/ ober Genffüfle. Quum uero eadem herba fuibus ínímíca admodum fit, at queadeo mortem inferat, factum eftutà mulíerculís etíam fit nomínata Gewtoo/ & Cdweinftob, Eti uero ínoflicinis eius herbze nullus fit ufus, tamen quía pat fim nafcitur, &temerefortafsís à nonnullis uires eius ignorantibus ufurpari pofTet, eam filentío tranfire noluimus, quo fcilicet facultas tam uulearís herbae omnibus patefieret, | La FORMA. Caulem profert cubitalem, ftríatum:folía ad Flalicacabi formam accedentía, in ambitu tamen lacíníata;atqueadeo anferíní pedís fpeciem referentía;floresexíguos | : ruben, Me Wr rr: 654 PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CCLII, C rubentes femen racematim,ucluti in atriplícefylueftrí,finoulis ramis infidens ; taz dícem obliquam,multasqpadnafcentías habentem, | LOCVS. Paísim ín hortis;alijsGg locis ubi fimum reponitur,nafci folet, TEMPVS. i lulio menfe potifsimum floret. TEMPERAMENTVHM. Hauddubiéin fecundo refrigerat ordíne,non fecus atque Solanum hortenfe, VIRES. Suibus exítíum affertherba hacc comefta, id quod experientia cognitum eft , In humano corporeídem poteítquod Solanum hortenfe , Quare facultates eiufdem fuo quaresloco, | | DE PETROSELINO-* CAP» CCLIID NOMINXA. Api [axatile ]ETPozEAINON Gracis, Apium faxatile Latinis, & Petrofelinumap - pellatur, Germanice frembber JDeter(ilíert nominari commode, ad al terius quodOreofelínum eft,utíuo diximus loco, differentíam;pote(t, drin ii Officinz eius herbae cuíus nunc picturam damus femíne pro Amomo | utuntur, non tamen fine magnoerrore, quum conítet omnibus, modó conferre intere utriuí(que hiftoríam non pigeat, Amomum ab ea herba efle díuerfifsimum, INos ut tandem fciremus é qua [tirpe femen hoc decerperctur, terra illud manda |» uimus,& heeccuíus pictura form& oftendit herba erupit, quam nos uerum effe Pe - D trofelinum;ut pauló poft oftendemus,credímus, FORMA, Petrofelinum, inquit Diofcorides, femen Ammi fimile obtinet: odoratius ta; men, acre, & aroma olens, Dreuís quídem delíniatio hac eft, atque ímperfecta, ut nihil mírum fit, nos hactenus quod uerum efTet Petrofelinum non potuiffe coeno Diofcorides te« Ícere.IVlerito itaque hocloco,ut compluribus etíam alíjs, Diofcorides neolíoentíze gligenticinfin infimulari pote(l,ut qui mancas ac mutilas plerafcp pofterítati relinquere ftírpium fn hí(torías uoluerit , Siueró quifpíam paucas etíam has notas expendat, hauddubíé herbam hanccuíus picturam oculís fubiecimus, Petrofelinum effe comperíet , Se- menením eius ÁAmmií tam fimile eft, utab eo uíx difcerni queat: odoratíus etíant exi(tít, S acre, acaroma olet.In fumma;nulla eft nota queilli n6 refpondeat,ut hoc nomíne uerum Petrofelinum effe credam, Quinetiam tota eius herbzc forma, quae non multum à noftro € Germanico Petrofelíno abeft;atque odor,Selíni fpeciem effe docent, ut pro Petrofelíno ufurpare hancipfam officinz tutó pofsínt: femen enim quo hodie utuntur,non Macedonicum Petrofelinum,fed Hippofelínum,;ut fuo diximusloco,exiftit, | LOCVS. In Macedonia frequensoptímum( nafcitur, hínc Vlacedonícü dicitur : ing faz xis X pracruptís potifsímulocis,unde cccpit appellari Petrofelínu INafcitur & alijs inlocis,utlib,i,deantidotis teftatur Gialenus,at minus laudatum, TEMPVS. | Floret Augufto menfe,atquefubínde femen profert. TEMPERAMENTVYRM., Petrofelínum ut guftu acre eft cum amaritudine, fic & ín operibus calídiz , Fuez rititacg & ipfum tertij ordinis tum excalfacíentíum,tum deficcantium, Y IRES, T E XM ni 2 4 diu H ! SERE 7 ao j T " 1 XJ 2 7 Á : NONE erc M SIS oru : rA. P A 4 D 5 ; T MU ANE EN T - S 3 » "n » " ;" / " " C^ ^S v. NND SC m cT E E ri UU.) OQ C dictum. * 656 ' PLANTAR3XM HISTORLAB CAP, CCLIII, : VIRES. EX DIOSCORIDE, Virínam cit, X menflrua ducit, Stomachi & coli inflationibus auxiliatur, & tor minibus , Laterum quoque, rénum & uefice doloribus ín potu fumptum fuccur- rit, Vli(cetur antidotís urínam cíentibus, EX GALENO. Petrofelíni femen maximé ufui eft,quum tota etíam herba unà cum radice fimi: lem,fedimbecilliore, facultatem fortíatur.Incídendi etíam uím habet : hínc menfes & urínaslargíter prouocat, Flatus quoque extínguit, | APPENDIX. Sunt qui hanc herbam qiram pro Petrofelino damus, Sifona effe putent:quorü fententíae cur non magnopere repugne, facit ín prímís Diofcorídes, quí Sifona pe- rindeatcy Petrofelina fuís notís haud defcrípfit, Deín quod uiribus nó difcrepent, atqueadeo ín ufu huíusautillius nullum fit perículit, Nos tamen noftram fenten. tíam propter adductas paulo anté ratíones deferere, nifi euídentibus conuicti ar- eumentis, non poffumus, DE ROSA» CAP» CCLIIII* NOMINA, 77] 0 ^oN graece, R ofa latiné,officínis eodem feruato nomine appel, X253 latur, Crermanicé X ofer. Rhodon autem Graecis, Plutarcho au- ;jj tore,nomínatur, quodlareum odoris effluutum emittat, GENER A, Theophraftus libro fexto,cap. ví.de plantarum hiftoria, pene Ini. 7 £45 rarofarum multa elTe tradit, quac folíori multitudine, paucitate, afperitate, leuítate, colore & odore differunt, Plínius etíam lib.xxí, capite quarto, ex loci diuerfitate multa rofarum genera collicit, INos (implíciter duo duntaxat il. larum genera faciemus,fylueftres fcilicet & domefticas.Sylucftres, quz etíà Cani nzrofeuocantur,afperiores tum uiroís,tum folijs funt, acodore;colore, magniítu, tudíneà domeftícs fuperantur, Giermaní Doeybrofen/& YUilbrofe uocant, In utroque uero genere duplices exíftunt, puniceze nímirum & candídz, INos utrun- que genus una pictura complexi fumus, | | FORM A. Vulgo omnibus nota eft Rofa . Víreas fiquídem fufcis maculis tínctas, & acu» [eis plenas emíttít ; folía íncifuris diui(a, nigrícantia & afpera. Germinat prímum incluía eranofo cortice, quo mox íntumefcente, & ín uírídes alabaftros faftíoíato, paulatím rubefcens dehifcit;ac fefe pandit, in calycís medio fui (tantís complexa luz teos apices ftamínatp capillamentís infidentía, quae proprie flores dicuntur , Sylue- firís fponoíolas etíam producit,quas plerzeqg officínae Germaniae noftra, non (ine deteftando errore pro Bedegar ufurpant:fructum quoqy parít rotundi, ínítío uirí dem,deín puniceu. LOCVY S. Domeftíca paísím in hortis prouenit, Sylueftris etiam nufquam non ín campe ftribus X dumetis nafcitur, TEMPVS. . Rofautnouifsimainter uernos flores erumpit,ita etía flatim deficit. Decerper, daitacp erít Iunío menfe ubí prímum erupit,ne mox nufquam compareat, TEMPERAMEN TVXM. R'ofarum uis ex aquea calída fubftantía duabus alijs qualitatibus, adfiringenti uidelicet & amarz mita, compofita eft, Flos ear magis etíam ipfis Rofis aditrin- Sít,ac proinde fané exiccatoríus eft, VIRES, N SS T EA um LOREM. p N lo? IN 4 3 X —. : CON £— VT e- Ns —— 0 mx 7 Zn 658 PLANHTARVM HISTORIAE CAP, CCLIITI, C | VIRES, EX DIOSCORIDE, Rofarefri gerat & ad(lxinoit, fed ficca magís ad (tríngit , Succus recentibus folfjs vnguis. exprímendus, detracto forficeungue.Sicappellatur quod candida eft in folio : re; liquit mortarío premi & terí debet in umbra donecdenfetur, & itaad oculorü cir, cumlítiones recondi,Síccantur etíam folíain umbra crebró ueríata, ne mucefcant, Ex arídís rofis ín uíno decoctís expreffus liquor, ad capitis,oculorum,aurium,oín iuarum,fedís,recti inte(lini ac uulue dolores penna illitus,collutus infufüsue,con ducít, Eadem fine exprefsione contufa & illita, praecordiorum inflammationibus, ftomachi humidítati,X facrís íenibus medentur , Sícczeac tritae femoribus infper- guntur. Mliceri folent compofitíonibus quas antheras uocant, & uulneraríjsantia dotís. V runtur folía ad honeftandas palpcbras.Flos quí in medíjs R.ofis inuenitur ficcatus, gíngiuarum fluxíonibus efficaciter infpergitur , Capita pota, aluum pro fluentem,& fanguinis reiectiones fiftunt. EX PLINIO, V (us fucci ad autes;orís ulcera, gíingítas; tonfillas, earoarizatu:ftomacht, uu uas, fedis uítía, capítis dolores, In febre perfe, uel cum aceto ad fomnos, naufeas, Folíaurunturín calliblepharum, E ficcís feminaafperguntur . Epiphoras quoque arídas leniunt. Flos fomnum facit. Inhibet luxiones mulierum, maxímealbas, ín poíca potus,& (anguínis excreationes, Stomachi quoque dolores, quantum in ui, ni cyathis tribus, Semen hísoptimum crocínum,necanniculo uctuítíus, & ín um, bra (iccatur. [Nigrum inutile, Dentium doloriillinitur, Vrínam cíet.Stomacho im ponítur.Item ignifacro non ueteri, Naribus fubditum caput purgat. Capíta pota, Íanguínem & uentrem (iftunt, Vngues Rofz epiphorís falubres funt:ulcera ením oculorü Rofa fordefcunt, praeterquàm ínítíjs epiphorz, ita utarida cum paneíinr p ponatur, Polía quídem uítijs ftomachi,rofionibus,& uítijs uentris, & inteftinoriz, & precordijs utilifsima uelillita. Cibo quoque Lapathí modo condiuntur. Cauen dus quoque ín ijs fitus celeríterínfidens.Etarídis & exprefsís aliquis ufus . Díapa, Ímata inde fiuntad fudores coércendos;ita utà balneis ínarefcant corpora, dein frí, oiídaabluantur,Sylue(trís cum adipe urfino alopecias mírificé emendat. n EX SYMEONE SETHIL Odorata calídis capitibus prodeft, humida ueró offendit, ea deftillatíoni ob. noxía reddit, Sumpta uero ad febres ex flaua bile procreatas iuuat, & roborat fto. machum & íecur.Proprietate autem quadam teftes laedit; prohibettg acres exhala- tiones nead caputferantur, ; APPENDIX. Spongiolzac fructus Cynorrhodi feu fylueftrís Rofze mirifice ualent contra cal. culum, urínz difficultates, (i leuigatae ín puluerem exhibeantur, DE RAPHANO- CAP- CCLV» | NOMINA. ZUQAOANOZ,A1exQorie Cirzecis ; Raphanus, Radix, Radicula Latinis dici, Es P tur, EHaccautem generís funt nomína, ídeodp errant non paucí noftrae Raphanus unde. | $5 etatis medici & herbarij, qui Radiculze nomen ad fatiuu duntaxat Ra^ didus. — j| phanum transferunt, Raphanusautem fibínomen & à f& qalyey. íd €ENERA, — PE » NOST TA Ae "i Mw / J Eo pp d ero) CU UU CZ wer m ^. | v 2 tl "o [POT NW HAN RAPHANVS TEES 77705 R SYLVESTRIS, UU (HIT FILLELTEEHITTT, eOCUGG( ( (CI LITT "rice Un PLANTARVM HISTORIAE CAD, CCLY, ó6ói GENER ÀÁ. Raphani Graci duo faciuntgenera, fatiui & fylueftris . Satíuus officinis hodie peculiariter Raphanus mínor dicitur, Ciermaníce X ettícb. Sylue(trís Latínis At^ naphanatis moracia appellatur, Giermani ad uocem Romanáalludentes,GOerzetícb & TX ven. 07. nomínant, Noftri hodíe herbarij,fua potius quàm ueterum autorítate freti, Radí, Anor«ia. cem fimpliciter,generís nomine,uocant, Nonnulli Raphaniz maíoremappellant, gaptemumeor propter folía ipfa, quaefatiui folia magnitudine fuperantzaut quíaacrímonía maio- reaut uiribus efficacioribus praeditus eft, FORMA, Radix atia caudice uno affuroit nonnumquáarboreo,radícead Rapi imilitu, saiueralix, dine folijs lacíniatisangulisqp horrída:Boribus candidis, & femine in filiquís, Syl- sytuftris, ueftrís dicta Armoraciafronde copiofior quàm corpore, folía fatiuae feré fimilia ha bet, magís tamenad Lampfíanz formá accedentía,longa & acutatradicé oracilem, mollem,Sínapi inftar acerrímá,adeó ut caput tentet,& lachrymas íncítet, LOCVS. . Raphanus ín hortis nafcitur, Amatautem terram píneuem,Palladío lib.ix.cap. quinto tefte, íolutam & díu fubactà , Sylueftrís etíam hodie ín hortís habetur, fici translatus ad culta, edomita ferítate mitefcit melíortp fit , Crefcitaliàs círca maroi, nesitineri, &locaarenofa, índ pratís nonnunquá fua fponte copíofe prouenit, ut . fitinpratoad oppidum T'ubíngam fito,facrificori uocato, TEMPVS, Cumfrieorís patientifsimus fit Raphanus, non fofum eftate,uerumetiá hyeme colligi poteft, Eftp illius ufus quotídianus. Floret ac(tate, TEMPERAMENTVM, p — Raphanisfatiua excalefacitquidem ordine tertío;deficcatueró fecundo . Syfue- (irisautem inutroqp efficacior e(t, Quin & femen ipfum planta efficacíus eft, VIRES. EX DIOSCORIDE. Raphanusfatíuus excalfacit;flatus oionit,ori fuauis eft, fed (tomacho inimicus, Ructus & urínam cít, Bonam facítaluum,Sí quis à cibo ipfum fumpferit, diftribu. tioni eius magis conferet, Pre(umptus autem,cibum fubleuat. Prodeft ante cibum datus uomituris, Senfus exacuít, D'ecoctus contra ueterem tüísím, & crafsitiem in thoracenatam prodeft, Cortex eius cum oxymelite fumptus maiori efficacia uo. mitiones cítat, Flydropícis utilis. Tll(tuslienofis etiam confert, Cum melle ea quae ferpendo pafcunt fiftit, Sugillata tollit, Contra uiperarum ictus auxilíatur, Alo. pecías pilís explet, Lentigines cum farínalolíacea exterit, Hiís qui à funois ftrangu, lantur fubuenit, Menfes trahít, Semen eius uomítum proritat, urínamq mouet, Cum aceto potum líenem extenuat, Coctum cum oxymelite calido angínalabo. rantíbus utiliter gargarízatur , Contra Ceraftís morfum ex aceto potum auxilio | eft, Cumaceto illitum gangrenas efficaciter difrumpit fcarificáttte, Sylueftrís tam folía quàm radix olerum modo in cibo coquuntur, Excalefacitautem,urinam cit;aeftuofus eft, EX GALENO, Facultas ineft Raphano difcutiendi, itaque ad fugillata;&talíos id eenus liuores .ob eam facultatem conducit. Radix eius ex eorum numero eft qua obfoníj potius quàm nutrímenti nomine frequenter comeduntur, V ís illi extenuatoría,cum qua .confpicué unà excalfacit : acrís enim ín ea qualitas exuperat, V erno tem porecau. lem ín altum affureentem prodacere folet,ceu alía quee nata funt excanlefcere, Hic elixus eftur ex oleo, garo & aceto, ut Rapae caulis,Sinapi & Lactucz , Etfané cau- lishíc magís quàm crudus Raphanus nutrít, ut quiacrímoniam ín aqua deponat: quanquá mínimam fané € ipfe alendí poteftatem habeat, Cyuidam non folum cau kk lem,fed 662 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLV. C]em, fed unà Raphanos ipfos elixantes comedunt Raparü modo, Cacterum cum medicos, tum ídiotas illos mírari fubit, qui à ccena crudos eos concociionis íuuan- dz gratía edunt, IpGi quídem fe experíentía id abundé compertü habere dícüt nul. lustamen exemplum illorum fine dámnoímitari potuít, Factenus Galenus, cu- ius equidem uerba eo libentius recitauimus, quod uulgi errorem Raphanosàcce na comedentis lepide notare uideantur, EX PLINIO. | Raphanidecocti mane potíad ternos cyathos, comínuunt & etjciunt calculos; lidem ín pofca decocti,contra ferpentiu morfus illinuntur. Ad tufsím etíam mane ieiunís prodeft Raphanus cum melle, Semen eorum toftum, ipfumQgcómandu-. - catum ad lagonoponon:]In aqua folíjs eíus decoctís, bibere uel fuccum ipfius cya- thís bínis. Contra phlegmoni ipfos illinire tufos utile, Inchoantibusautem recen- tem cortíce cum melle,ucterno(is uero quamacerrímos mandere , SemenG toftiu, deín contriti cum melle fufpiriofis,]ídem & contra uenena profunt , Caeterum ce; xa(tis,(corpionibusaduerfatur, uel ipfo femine infectis manibus impunétractanti, bus.Impofito Raphanofcorpíonibus,moríuntur,Salutares &contra fungorüaut hyofcyami uenena equ e, ut Nicander tradit, Et contra ixiam quoq; dari duo Apol lodori íubent;fedCitieus femen ex aqua trítum, Tarentinus fuccum, Lienem item extenuant,iecinori profunt & lumborum doloribus. Hydropicís quoque ex aceto & inapi fumpti, & lethargicis , Praxagoras & iliofis dandos cenfet, Pliftonicus & colícis, Inte(tinortr ulcera fanant, Ac purulenta precordíoru, (i cum melle edantur, Quidamad hzccoquere cosín luto illítos malunt;fic & fceminas purgari, Ex ace to & mellefumptiinteftinoru anímalia detrahunt, Item ad tertías decocto eorum poto cum uíno enterocelís profunt, Sanguinem quoque ínutilem fic extrahunt, D Mediusad hzc & fanguíné excreantibus coctos dari iubet, Et puerperís ad lactis copiam augenda, Hippocrates capillos mulieri defluos frícari aphanis, & fu per umbilicum imponí,contra tormenta uuluze, R educunt & cícatrícéad colorem. Se, men quoque ex aqua ímpofitü fi ftitulcera quae phagedznas uocant, Democrítus Venerem hoc cibo ftímulari putat, ob id fortaísis uocí nocere aliqui tradíderunt, Folía qua in obloneis tantum nafcuntur,excitare oculorum aciem dicuntur, V bí ucró acrior Raphani medicina admota fit, Hyflopü dari protinus imperant. Hacc antipathía e(t, Erauríum grauítati fuccum Raphani in(üllant, Nam uomiíturís, fummo abo efle eos,utilifsimu eft, Sylueftrís urínze duntaxat cíjciendac utilior, DE RIBE» CAP» CCL VI» NOMINA, R AECIS cognitus fuerit nec ne frutexille, nondum compertü habéo; & IVlaurítanis & officinis hodie Ribes nominatur, Germanis €x, *$o- 17 gi bang treublin ober beerlín/quod fcilicet circa diui loannis Bapti(tae m5 diem fructus eius frutícis ad maturitatem pertíngant, FORMA, Frutex eft nullis fpinis horridus, fed topiíarius magis, uítis pufillz folijs, baccís rubentibus ex pedículíslongis dependentibus refertus, ut pictura ipfa abundé do» cct, Vnde manifeftum fit Maurítanori Ribesà noftro diuerfum effe, quodnon uitis,fedlata potius,maena,rotunda & uirídia folia habeat. Quanquam nonflateat Arabes ctíam ín Ribes defcriptione non admodum concordes cffe, LOCVS, lka €, obans beetlim,. -uA NN gc SN d piss -- - € D - ES h ' z—- -— i, "i P NE 3 2) 2 LR u '- x " 2 V S 1 664 PLANTARYM HISTORIAE CAP, CCLVI, i LOCVS. Pafsim in hortis nafcitur,ac eorundem puluinos & areas fepit, ^ "TEMPVYS. Circa díui loannis Baptiftze natales ferías,& Iulio potífsimu menfe, baccis acu» uis rubentibusfrutex ille ornatur, | TEMPERAMENTVM. Folía & fructus uehementerad(tríngunt, Mlauritani frigidum & ficcum faciunt in fecundo ordíne, j VIRES EX MAVRITANIS Baccz acido fapore placent. Refrígeranteftuanté ftomachü:fitim reftinguunt, qua cum alíos,tum maxime febricitantes excrucíat , Cibi fa(tídia difcutiunt, & ap. petentíam ínuitant, Fcedam uentrís proluuiem cohibent, V omitiones fiftunt,fto- machum firmant. Alui profluuíu quod bilis attulit, retínent:erofiones & ucllicatio nes eiufdem tollunt.Sanguinis feruore demulcent, & bilis acrímoníá domant, Se; plafiarí) fucci eius fructuscondíiunt;ad anni totíus ufum, Rob de ribe appellantes, DE RHODIA RADICE» CAP» CCLVII» NOMINA, Rbodicralix EE OAIA je erzcé R hodía radix latiné nominatur, Offícinis ienota,ger, erdie, — m3 P9 E^ maníce Xofeneuri uocatur, Rhodíamautem tam Girzci quàm Lati, T 95 nidixerunt,quoníam contríta Rofasredolet, Quapropter R ofz, quas ] Graeci. (4e nominant,non Rhodus ínfula,utímperíti putant,huicrae D dicinomen fecerunt, FORMXE. Radix rhodia Cofto fimilis eft, leuíor tamen minoris ponderis, & inzequalís, odorem Rofarü cum teritur reddens.R elíqua eíus facies T'elephiü refert,ni(i quod flore € (eminecarere uidetur,id quod Galenus etiáafferit, & ín Corollarío fuoan- notauittermolaus, Diofcorides etíam illorum nullam facit mentionem, INafcitur potifsimu in Macedonia. INunc in muftís Germania hortis plantatur, TEMPVS Radíx autumno effodienda. TEMPERAMENTVHM. Rhodia radix in calefaciendo fecundi ordinis,aut certe tertij incipientis, VIRES, EX DIOSCORIDE. V'tilis ef1 capitis doloribus,fi madefacta fronti & temporibus cum modico rofa. ceoímponitur, à | EX GALENO, T'enuíum partium,& difcutientis e(t facultatis. | DE $SAMPSY^ ^ RHODIA RADIX Sofenvourt, $6 DE SAMPSVCHO* CAP- CCLVIID C NOMINA. | Maiordtia, AMYYXON,Adpzeexop Girzecis : Maiorana , Amaracus Latinis? | officínae latinam appellationem retínuerunt, Germanis (/24fo. Duplex Ame Eia ^| tam / ucl eDcytan dicitur . Anímaduertendu autem nos híc de Vdcllie A Amaraco ealoquí quz iucundo placet odore, Duplex enim Cirze FORMA. Pr. Herba eft Sampfuchum furculofa, per terram ferpens : folijs hirfutis & rotun- dís, Calaminthe tenuífolíe fimilibus,admodum odoratis, Haec deliniatío adamu£ ; fim herbze IVlaíoranz uulgo díctze fauet: eft enim furculis lenté rubentibus, folíjs pilofís,& rotundís,iucundo odore,femíne copiofo,quod bullulís quibufdam con- tínet;Blore candído & exiguo.Serpítetíam per terram:uerum id non ubicy fit,ínter dum ením rectà (urgítínaltum., LOCVS, Pafsím in hortís & fictilibus uafis prouenit, Craudet autemlocís umbrofis,aqua & fimo, TEMPVS A ftate dm floribus praegnans eft carpitur, TEMPERAMENTVM,. D Sampfuchumtenuium partíum,& dícerentis eftfacuftatis : deficcat enim & ca lefacit ordíne tertío, VIRES. EX DIOSCORIDE, ^ Calefaciendi uím obtínet,& coronamentís apta, Decocti efus potum,incipien,. tiaquacínter cuté prodeft; &ijs quos urínzc difficultas, SC tormina difcruciant, Ari dafolía ex melleillíta,fuoillata tollunt. In peffo fubdíta menfes ducunt. Cótra fcor, píonís ictum ex fale & aceto illínuntur, Luxatís cerato exceptaímponuntur,SímL líter & cedematís , Adueríus oculorum ínflammatíones cum pollíne polentzilli^ nítur,IVlifcentur acopís & malagmatis calefaciendi eratía. EX PLINIO. Sampfuchum fcorpionibus aduerfatur ex aceto & fale illitum . Menftruis quo» que multum confertimpofitum. Minor eft eídem poto uís, Cohibet oculorum epi phoras cum polenta , Succus decoctí tormina difcutit, Vrínís & hydropicis utile, oleum Amaral IVlouet & naríum fternutamenta, Fítexeooleum quod Sampfuchinum uocatur; nte aut Amaracínum,ad excalfaciendos emolliendosqy neruos, V'uluas calcfa- cit, Ecfolia fugillatis cum melle, & luxatís cum cera profunt, DE SPAÁANA-- 667 | Sieiotan, AMARACVS JP DE SPANACHIA» CAP» CCLIX» C NOMINA, FANAXIA Gracis recentioribus, Spínacia uel Spínaceum olus Lati, nísappellari poteft, Arabice factionis príncipes Hifpanach;hoceft, Hi Spanachia eur panícum olus nominant , Ciermaní &píret / ober Cpínmat. Spana- zxÉ. chíam hauddubiéab olerísrarítate dixerunt Graci : raro ením illo ute bantur medíci,quod cibo magís forfitan quàm medícínze nata efTetjnec quicquam illuftrefortíta, V el, quod etíam fimile ueri eft;ab alíjs natíonibus emendicato fpína Spitaciaunde ceo nomine, Spínacía uulgo dicta eftab infieni feminisfpiculorum nota:etíi enim dicta, MIocdta. herbaipfa olabra & mollís fit, femen tamen ín fpínas occalefcit, Hifpanicum ueró Hifanicamolis olus nomínauere, forfitan quodíndeprímum duxerít orioíne, ad caeteras tandem natíones translata, | FORMA Exitfeptem diebus à fatu,;folio prímüm tríangulo, molli, mox intybi, plerungs quà pedículo coharetlacíníato, inerti fapore , exígua radíce, tenuibus capillamen- mentis fibrata;caule cubitali,nonnunquá altíore,íntus cauo:floribus ín uertíce ro, tundís,racematím coéuntibus,exíguís:femíne fpínulis horrído, LOCVS, Nullum folum refpuit,fed ubicunquefatum fuerit híclzetífsímé prouenit, TEMPVS, Serítur Beptembri menfe, non horrens hyemis frígora, ut uerno tempore cibü fuppeditare pofsit, Vlartiío etíam menfe ferítur , Iunío autem & Iulio menfibus fe men & flores profert. TEMPERAMENTVM. D Spínachiaprímirefrigerantium & humectantíum ordínis eft, VIRES, Aluum emollit, Melius Atríplice fuppeditat alimenti, fed aluo parum haerens facilé exigitur, Flatus colligit, & uomítiones concitat, nifi excrementítíus humor - abíjcíatur, V entrem decocta íus proluít, Stomacho ínutile,Et caeteras feréomnes Atriplícis uires fibi fertur arrogafle, DE SANI T dh b e n r ue UÉOE : ^ TT 67V Gaticfd mennie, SANICVLA 672 Dispenfia, (8 Sanicula cur [£21 él [^ DE SANICVLA» CAP- CCLX» NOMINA, : b. * " "m 4 " re ERBAquam omnes hodiíe Sanículà uocant, à nullo, quod fcíam, uete. rum delcripta eft;fed à recentioribus ínuenta,ut multae alíze uulneraríe herbe. Suntauté quí Díapenfiam nominent. Germanis Caníctel di. e 2.8 citur, [Nomen Saniculam à fanandís uulneribus traxifTe uulgo conftat, | GENER A. Duáüm eftgeneru. Vna quz propric appellatur Sanícula, ideot marem,ut cer- tius efle difcrimen, appellauímus , Giermanicé &anictel mennle . Alteraab omni. . bus feré herbaríjs pro fpecie Ofteritij uulgo uocatí habetur, fed falfo,quando necg infolijs,nequein radice ulla appareat acrímonía,fed perinde atqueín mare Sanicu. la;amarítudo & ad(tríctío, Ciermanís errore etíá quodam 9íetleít: QOeifferwurg nomínatur, [Nos eandem cum & forma & facultate ad ueram Sanículam, quam marem fecímus;proximéaccederet,Saniculam fcemínam nuncupauimus, Germa nice &anictelweible, FORMA. Banícula uera;atqueadeo mas herba eft folío uitis,atrt Apfj,in quincp partes di fecto,rubentibusin fine fe&ioni maculís quibufdam : furculis quocp rubrís ad ra^ dicem, quae multis ei capillamentis fibrata fubeft:capitulis ín fummis coliculis pu- fillis,herbacei colorís & fubnieris, Foemina quod ad folía attinet priori fimilis, ru. bentibus tamen maculis caret;ítemQ rubrís ad radícem furculís,quod ín ea haec fin gula candída fint, Flores ín fummo candídos, acfubínde femen ftríiatum & oblon- oum profert, LOCVS, INaícitur in fyfuis & umbrofislocis, TEMPVS, Carpenda cum fuis capitulis Mato & Iunio menfibus, | TEMPERAMENTVYM. s] Non eft (implícis nature,fed,utíndício eft euftus, adftringit (imul &amara eft, uthocnomine calefactoríam &exíccatoríam elTe nulli dubium fit, Statuuntautem calídam & ficcam ordine fecundo, K | VIRES, Sanicule herbae fuccum uulneratísin potu mirifice conferre experientia com, pertum e(t , l'umores quoque reprímere decoctam herbam impofitam, aut eíus fuccum illitum tam in homine quàm in pecoribus conftat, Neque enímalíud prac fentíus eftauxilíum,cum ad fauces uel pulmones uítíum decubuit, Et ín fumma, omnía quz Symphyton,pracftat etiam Sanícula, Potífsimi ueró fanguinis fputo, dyfenterízerenumqQ uítijs medetur, DE SONCHO, DE SONCHO»* CAP» CCLXLP NOMINA. EXXSS-]orxoz grece Sonchus,Cicerbitalatine dicitur, Sunt qui Lactucelfà NN «Y & Lacteronem appellent, quod fcilícet caulis eius diffe&tus copiofo di 5:42) Ruatlacte, Germanícé 400f/ober Genfoiffel uocatur.Sonchus autem exeE| fibínomen uendicauit ix zácá xe, có quod falubrem fundat fuccum, utpote qui fua forbítione ftomachi rofionesleníat, & lactís abundantiam nutríci- bus fummíniftret, senitalibustplocís collectionelaborantibus praefidio fit , Cicer, 673 Sonchus ci? dicla. Cicerbitá, bite tamen uocabuliu,quo omnís Hetruria adhuc utitur, recens effe adíectitiumqg, & exnon multo tempore Diofcoridi accreui(Te uidetur, GENER À. Sonchi duo funt genera, Alterum fylueftríus,aculeatius, S nierius,quod erf oíffel germanice uocatur. Alteru teneríus efculentumQp,ac mínus nigrum, Germa nis Dafentel dícitur, Et Apuleio Lactucaleporina, quod cum leportanimus de- fecit aeftujhac fibi herba mederi foleat, | | | FORM A. Cubitalis & angulofus Soncho caulis eft; cauus & aliquando rubefcens, & qui fractus copiofo lacte manat. Folía habet per interualla ín ambítu fcifTa , Florem lu- teum, qui, ut Benecionis,breui dígeftus abít ín pappos,uanefcittp ín lanugines, LOCVS, Sottchus afpera, Nona[pera, Vbics feréín maceríjs hortorum, potifsimuautem ín uíneís Sonchus prouenit, | | | TEMPVS, FloretIunio & Iulio menfibus Sonchus utercp. TEMPERAMENTVM. T'emperamenti eius quodammodo mixtum eft:conftat ením ex aquea terreatg effentía,utracy leuiter frigida, Nam & adftrictionis cuiufdam eft partíceps, Et fiue cataplaímatís ín morem imponatur, fiue edatur,manifeté refríoerat, Pofteaueró quàm plane reficcatus fuerit, terre(tre eius temperamentir redditur, modicam ha» Beeuscaldiatemh, — 27 050 o | VIRES EX DIOSCORIDE, a - — Vis uttriqueSoncho refrigeratoría, modiceQg ad (tringens . Proinde ftomacho eeftuanti & inflammationibus illíti profunt, Succus eortm ín forbitione datus fto. machírofiones morfusüe mítigat,& lactis abundantia efficit. In lana appofitus, fe. disacuuluzinflammatíonibus opítulatur , l'am herba quàm radix illita Ícorpios . num ictibus fubuenít, EX GALENO. Sonchus ubi adoleuerit, ex fpinofis plantís eft, Caeterum uiridis etiamnü & te- ner eftur perínde ut caetera olerafylueftría. | inl. EX PLINIO. Albus qui élacte nitor,utilis orthopnoicis Lactucaru modo, Erafiftratus calcu. los perurínam pelli eo monftrat;& orís graueolentíam cómanducato corrigi, Suc. custríum * cyathorü menfura ín uíno albo & oleo calefactus adíuuat partus, íta ut àpotuambulent grauídze , Datur & in forbitione . Ipfe caulis decoctus facit lactis - abundantíánutricibus,coloremi meliore infantiu:utilifsímus fjs que lac fibi coire fentíant.Inftillat auribus fuccus;calidusq ín ftranguría bibitur, cyathí menfura:& * afobolonem -— ín (tomachi rofionibus cum femine Cucumeris,nucleísa pineís.Illínit & fedís coL. lectionibus, Bibítur cotra ferpentes fcorpionestp,radix ueró illínitur, Bademtg de cocta in oleo punící málí calyce, auríu morbis pracfidium eft, Hacomnia ex albo, Cleomporus nigro prohibet uefci, ut morbos faciente, dealbo confentíens , Apga- thodes etíam contra fanguinem tauri demonftrat fucco eíus uti. Refrigeratoriá taz men uim efle couenít nigro, & haccaufa imponendü cum polenta, Zeno radíce aL bi ftranguri& docet fanarí, l1 DE SERL 676 . DE SERIDE- CAP» CCLXID NOMINA, [suu] Reiz Graecis, Serís & Intubus Latínísuocatur, R'elíqua quacilli funt NOM j nomina,in generum diftinctione mox dicemus, E A GENER A. Eme] BerinGrecinduofa(tigia partíuntur,ín fatíuam & fylueftze, Sic & Satius Trtubius, intubum Laatiniin duo genera dioefTerunt,ín fatiui & erraticum, Satíuü, quinon Erreticus. nifi cultu & humana diligentía prouenit. Erraticu ueró,qui fuz fpontis &liber,fub nulla olitoríslege uagatur &errat,díxerunt.Satíuus In tubus, quem príuatím, Pli níolib.xx.cap.vitj.tefte,Serín nominarütueteres,ín duas diftrahitur fpecies, Vna latiore folio conftat, Lactucz fimilior, Haec corruptaab Intybo uoce, ín Hetruria Endiia. pafsím Endíuía appellatur, Etdeberin omnibus prouera Endiuia ufurpari offici. nis, Nam qua hodie fub hac uoce utuntur, non eft uera Endíuía,(edLactuca Íylue | ftrís, ut fuo dixímusloco. Germanice Fnbíuien uocari poteft, Altera anguftiora sericla. folia habet, & fubamara e(t, Haec diminutio à Serís nomine Seríola dicitur,quod -.— Seriola. deinde corrumpentes recentiores Scaríolam fecerunt, germanicé Gicaríol appel, larípoterít, Erratícus iterum Intybusín duas fpecies, Plinio loco antea cítato au- tore,degenerat, Vna, quac Graccísab infigni amarítudine z:xelc liydezp nomina, Cichorea, tur, Liatínis auté Ambubeía, Vulgus herbariori & officinae Cichorea uocant, Ger maní YDegwarten/quafi uíarum cuftodem,uel YOegweif/quod peregrínis quafi "Hedjptoi, uíam indicare uideatur, Altera, qua latiorefolio prodit, Plínío Hedypnois nomí. natur,hauddubíénon alíaratione;ni(i quod fuauíter dormire, Íomnumiirrepere faciat, V.el,fipauló duriorha:cuidetur ínterpretatio, quod flos eíus preter alías Se. D rídes fuauíteradmodu fpiret, "T heophraftolibro feptimo de plantarü híftoría, ca Aphact. pitefeptímo,& Plíniolib.xxi,cap.xv. Aphacaalio nomine appellatur : diuerfa ta. menab ea quam fuprà defcripfimus, & qua aliàs V ítía fylueftrís dicitur, Vulgo Dennis | ensleonís, quod folium finuatim per lacinias dentículatü fit, & Roftrum porci, Rofi!P9* vum nominatur. Officinis noftrís,que barbarís delectantur uocibus, Taraxacon, casoucn, AUt Altaraxacon dicitur, Germanís Alfraut/Dfaffentédin/Dfaffenblate, FORMA, SeiwsInwbu. — Satiuus Intubus caulem edít magnum, rotundum, firíatum, frequentibus fur. culis brachiatü. Germinat folíatu flatím à radíce uenofo, Flos illí in ramufculis cce ruleus,& nonnunquam etíam candidus emicat , Prima autem cíus fpecíes,ut dixi mus,folío latiore,altero angu(tiore conftat. Erratíci Intubi genus primum, quod €icborium. Cichorium uocant,oermínatà radice poft Veroilias;folio Betzelaciníato, ferc fem per ín folo procumbente: caule magno, fiftuloío, frangi cótumace, multis ramulis brachiato, ad uínctum quoquelentis : lore cccruleo, interdum albo, partículatím ufque in autumni erum pente, quínubilo etíam diefolís exortu panditur, & cum eo círcumagitur ín occafum, noctu femper compreffus, & interdíu hífcens, Hinc panditur rudifsimus quorundá error, qui hancherba quam Germani YOegwart nominant, Heliotropiu effe cótendunt,cum tamen prímum folíarepugnent, quae nonfunt Ocimo fimilía,neque candida, fed nierícantía maeís , Deíndenon candi dum, fed magna ex parte cceruleü florem habet, Radix deníque eíus,ut Helíotro. pij,non ínutilis,(ed,experíentía tefte,miré efficax, Quibus omnibus accedit mani, fefta cum alíjs fatiuis Intubís fimilitudo, quae una fatís docet Intubü effc fylueftre, &non Heliotropiit. Vt quorundam temerítaté non fatís mirari queam,quí contra apertam uerítatem,Stomníum medicorum cófenfum, fecus pronunciare audent, Leotisdes. Alterum,quod Leonis densnominatur,folijs multís con flatutrings dentículatis, in terra (efsilibus,cauliculis dodrantalibus,concauis,leuibus & enodibus, flore lu. tco, (ti 677 fi Ns INTVBVM SATIVVM . LATIFOLIVM, 678 INTVBVM SATIVVM ANGVSTIFOLIVM, Gcatíol . Ilf 4 TAREUAM IO SUE -£ZEAO e E OE LO me. zx NEN pm ! PAS c eeedn cud MN —— 2 LA | j di ) T /, IN A Pop mE : 777 ES en d. : INTVBVM SYL-. VESTRE : M - -—- - ^ - "—-——-—.—--—————.————ÀMET NEM ST D, v Sw A ^N LE MT MAT 5 RTL (il // 7 7 t 7, MINNS ARN HEDYPNOIS PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXII 681 ^A teo, ftipantibus ín circulum foliolis coronato, qui fenefcens euanefcitin lanugine, quac cum aura raptím fertur. | LOCVS. Satiuus non prouenit ni(i ín hortis cultu & diligentía humana:;haud tamen di£ ficulter ubi fatus fuerít,emergit. Exratíci príma fpecies pafsím iuxta ítínera nafcit, Alterain hortís,& pafsím feréetíam fponte fua gignitur, TEMPYS$ Satiuus Iunio & lulio menfibus floret, Cíchorit eodem feré tempore incipit flo. rere, & in autumnum ufque durat, Hedypnoídis in Vlartío erumpunt flores, & ín zeftatem ufque perdurant, | | TEMPERAMENTVM. Serís olus eft (ubamarü, & magis quod fylueftre eft, quod ob idipfum Picrída quidam nuncupant, quidam uero Cichoríum appellant , B(tautem ea ficca frígi daetg temperaturze,utruncp fecundo abíceffu, Porró domeftíca magis etíam quàm Íylueftris refrioerat.Sed & humíditatis multac admiftío ficcítatem extinguit, V tra. queautem ad(tríngentis qualítatís particeps eft, VIRES. EX DIOSCORIDE, Omnes adftríngunt & refrigerant, & (tomachuradiuuant, Aluum fiftunt cote, fi cum aceto affumantur.Sylueftres autem ftomacho meliores, Comefti ímbecillu & acftuantem leniunt, Cardíacis perfe, aut cum polenta utiliter illínuntur , Poda- erís & oculori inflammationibus fuccurrunt, Herba & radix illita, percufsis à fcor píone fubuenit.Tenibus facrís cum polenta medetur, Succus eorum cum cerufa & aceto utiliter js que refríoerationem defiderantinungitur, EX PLINIO, B Intubiquocp nó extra remedia funt, Succus eorum cum tofaceo & aceto capitis . doloreslenit. Idem cum uino potus, iecínoribus & ueficae & epiphorisimponit, Cichorí refrigerat.In cibofumptum & illítum collectiones,fuccusqy decocti uen. trem foluít, lecinori & renibus, & ftomacho prodeft, Jtem fi ín aceto decoquatur, urínz tormina difcutit.Item morbum regium é mulío,(i (inefebre fit. V eficam ad. iuuat slVlulierum purgationibus quidem decoctu ín aqua adeó prodeft, ut emor- tuos partus trahat. Adfjciunt magi, fucco totius cum oleo perunctos fauorabilío- res fieri, & quae uelint facilius ímpetrare, Hedypnois ftomachum diffolutüadftrin. nebpuidi: fie eitcocta: crudagp fiftitaluum , Et dyfenterícis prodeft magis cum lente , Rupta & «dites. conuulía utroque genere íuuantur. Item quibus eenítura ualetudinís morbo e£ Huar, Serísutracg (tomacho utilifsima, praecipue quem humor uexat, Cum ace. toin ciborefrigerantuelillítzc, difcutiuntig & alíos quàm ftomachi , Cum polenta Íylueftrium radices ftomachi caufa forbentur, & cardíacis íllinuntur fuper finiftrá mammam ex aceto, Omnes hae &podagticís utiles, & fanguine reijcientibus, Item quibus eenítura fluít,alterno díerum potu. EX SYMEONE SETHL Stomacho bonum eft Intubum,fí cum aceto quis eo utatur, Poftquam decoctü eft;aluum fiftít, Ob(truciionesauferendi uím habet;ut nullum aliud olus. Sangui nis feruorem fedat, & inflammatíones iecoris dífcutit, & icterícos iuuat. lecur pro- prietate quadá corroborat. Mediocriter Íomnü índucit, Tradunt quidá poft uenac fectioné,aut cucurbitas,fi quís cum aceto utatur,íecinoris fanitaté conferuare, V e. nerísappetentiá extínguit, & femen genitale in js qui frigidam habent temperatu. ram,minuit, V tile eftad fanguinis excreatíone, Huius etíam decoctum ie cnoríadmodum utile, Semenfebresexflauabile — ortasiyuat;at lien nocet, 2IMM DE STAPHY- é82 PASTINACA SATI VÀ PRIMA, ELS! S yz ^ /— Sew SANTA EE NJ ASTINECA SATI p. VÀ ALTERA, | | 7 fcdrübat | ME , Y zi Ü zu e NS TAS Ne Y — DA Y t Z4 AERSSN NN iA EN x N J, MESS Ed 3 Z7/ z^ res. ^L n NV NA VAT IN T J.A "7 *, M 2/9 dO U V// WI // Wj J/ ! ! PASTINACA ER RATICA. S6 docspaftaep. DE STAPHYLINO* CAP» CCLXIID e Á NOMINA. TAOY AINOZ grece, Paftinaca latínédicitur , Germanicé Daffíney / | oer Deaffnacen. Paftínacee ueró nomen à pafcendo dictum uidetur: patincumie natura enim eí calens, fapor uehemens, alít corpus,& Venerem cít, — 4e — - GENER A. Duplex Paftínace genus, Vnaenim fatiua eft, quae iterum duorum eft generi, Vnum genus quod uulgó Carota dicitur, Germanícé sam Daftitey / & rot Aa VETT up d j/À FORMA. Folía Gíngidij habet Paftinaca fylueftris, latíora tamen & fubamara , Caulem rectum,afperumdi, umbellam Anetho fimile obtínenté,ín qua flores candidi, exi. guum quíddam purpurei ín medio habentes, &feré ad croceüi accedentis, P. adíx dí gíti crafsitudine, dodrantalís, odorata, quz cocta mandit, Hortenfes fylueftribus peromnia fimiles funt,nífi quod flores ín medio purpurei quíddam non habeant, & radix unius ín fuprema fuí parte purpurea fit, alteríus aute maoíslutea, LOCVS. Paísim círca itinera, loca petrofa, & hortorüi maceríes fua fponte proueniunter» ratícze, Satíuz ín hortís nafcuntur, TEMPVS. Iulio & Augufto menfibus flores & (cmina Dauco fimilía producit utracp. TEMPERAMENTVM,. Calefacit & abftereit utracg,magis camen fylueftrís, : VIRES. EX DIOSCORIDE, Erratícze femen potum autappofitii menfes ducit, V rínze difficultatibus;hydro picís,& pleuritícisín potu confert, Contrauenenatorum morfus & i&us utile. Fe- runtnon Iedía uenenatís qui íd prefumpferint, Coceptus adíuuat. Radix ipfa uri nam cít,&€ Venerem flimulat, Fcetus ex utero pellitappofita, Folía tríta cum mel leimpofita ulcera depafcentia expurgant. Hortenfis Paftínaca cibo aptíor e(t, Ad cadem,fed minori effícacía, prodeft, | EX GALENO, Pa(tínaca fatiua imbecillior, fylucftrísad omnia potentior, Vrínas mouet, && menfes prouocat cum herba quídem tota,tum maximé femen &radíx, Habet por- ro etiam abflerforium in fe quippíam : quamobrem pafcentía ulcera quidam folijs eíus cum melle,quó pura reddant,illinunt, EX PLINIO. Paftinace erraticee femen contritum, Sc ín uíno potum,tumenté aluum, & fuffo cationes mulieru doloresq lenitín tantum ut uuluas corríeat, Illítum quod € paffo uentríearu prodeft, Virisueró cum panís portíone aequa trítum, Ex uíno potum contra uentrís dolores. Pellít & urínà, & phaeedenas ulcerü fiftít recens cum melle impofitu. V elaridae faríne ínfperfam radice eíus Dieuches cotra íecínorís & lienis, ilium,lumbori G reni uítía,ex aqua mulfa darí iubet , Cleophantus & dyfenteri cis ueteribus.Philiftion ín lacte coquit, &ad (trangurià dat radícís uncíasquatuor, Exaqua hydropicis, fimiliter & opifthotonícís,& pleuríticis,& comítialib. Haben | teseamferíríà ferentibus negantur;aut quianté guftauerint, non ladí, Percufsis imponit cum axungía, Folía contra crudítates mandunt, Orpheus amatori íneffe Btaphylíno dixit, fortafsis quonià Venerem ftímulari hoccibo certum eft:ídeo có. ceptus adíuuare alíquí prodiderüt, Ad relíqua & fatiua pollet, efficacior tamen fyL ueftrís, Bemen fatíuze quoq; contra fcorpíonü íctus, ex uíno aut pofca falutare eft, R'adice eius circunfcalpti dentes,dolore liberantur, mm DE $TRYCENO, B | / S E rit SOLANVM il N | HORTENSEÉ VARI AN , I xS i P sRowg. UA ems 688 : fS EN. Ru E : S | j SW ! | | | Qo fp [ HALICACABVM EAT PEREGRINVM, 85dfd Sdlutn. SOLANVM Collfraut, SOMNIFERVM, mm STRAMONIA, Aaucp epficlEtaut, DE STRYCNO»' CAP» CCLXIIID ^6» NOMINA, rPYXNOZ orzce, Galeno peruníus líterzc abieCtíionem sp/9^, Sofa; num latíné,officinis Solatrum,uulgo Cuculus, Vualupina, Vuauul. solarum. pís,IVlorellaG dicitur, Germanice 1$ acbt(cbatt. GENER A. Quatuor, Díofcoride & Galeno autoribus, Solani funt genera, Prímühorten, solammhtors fe dicitur, quod fcilicet olím ín hortís cum alíjs oleribus quae edendo funt, femínaz tef. batur, Hodie fua fponte, & inuítís cultoribus prouenit, INígrum alío nomine; ni orís nimirum folijs,autín extrema maturitate fructu nigro, appellatur, Giermanís. fimpliciter Z'acptfcbatt uocatur. — Secundum, quod príuatím Halicacabum no- minatur, Veficaría quoq; uocantàfollículis quos producit ueficarum in anímanti bus fpeciem imitantibus;uel quod uefice caclulís medeatur, Officínze Arabes fec - te,corrupto Halicacabi nomíne, Alkakengi appellant, Giermaní noftri "$ubenbit^ Altatengi. - din/obce DDoctli/ $ubentirfen/ Csdlutten/ 2Boberellen/ X ot 'Yacbtfcbattetr, Bt preterea alía Halícacabi fpecies nuperríméinuenta, X aliundeín Giermaníam allata,cuíus nemo antíquorum fcriptorum, quod fcíam, mentionem fecit, INos dí, (criminis gratía Halicacabir peregrinü nomínauimus, Ciermanícé wel(cb &ebluc, ter nonínepténuncupauimus, — Tertium Solanum fomnificti;ab effectufcilícet solu fori, nominant.Sunt qui Solatrum dormítorít uel marínum dicant, quod rupibus non ficu. longé àmariinueníatur, Quartum Girecís pavióp, hoceftfuríofum nominatur, sau; furion - officinis Solatrum mortale, fun, FORMA. | !—B Solanühortenfe (rutex eft efculentus,exilis,alas multas habens,folianigra Oct, i55, mo maíora & latiora, fructum rotundir, uírídem, cum autem maturuerit nígrum, autrufum, Floshuíccandicat, —Halicacabufolfjs príori fimile, latioribus tamen, zliczodum, - Caules eíüs poftquam íncreuerunt ín terram ínclinant, Fructum fert in folliculís | rotundis ueficis fimilibus, rufum, rotundum, leuem, utrarum acínís fimilem, quo - coronarijutunturtexentescoronas, Peregrínum planta eft pergulís operíendís LJaptifsima:latifsimé ením fuis clauiculis fefe diffundit, Folia habet oblonga, &laci^ níata, Flores candídos, ueficulas Flalicacabo fimiles, ín quibus femen íncluditur pifisaut cíceribus fimile, ín cuius medio effioies uelutí cordís humani ínfculpta & íncifaapparet, "Somnificum frutex eft ramos babens multos,deníos & lignofos, sonificum, difficile fraeiles;folíjs pinguibus refertos,máli cotonei fimilitudine,florem rubri, orandem, Semen in filiquís croceum, Radiícem cortícem habentem fubrubrum, erandem, Furiofum folíum obtinet Erucz fimile, maíus tamen, fatís ad fpínam zuriofum., quam Paederota uocant accedens, Caules à radíce proceros decem aut duodecim emittit, ulnarü cubítorümue quatuor altitudine, capitulum effioíe oliuee ínfidens, fed hirfutumut Platani pilulze, maíus tamen & latius , Florem nígrum, poft hunc fructum racemofum, rotundum, nigrum, denís aut duodenís acinis conftantem, Hederz corymbis fimilibus,mollibus ut uuz, Radice candidam, craffam, cauam, cubítalem, ^ Caeterum plantatur nunc in hortís Giermaniz herba Italís uocata Srramonía, & pomum fpínofum, quam nonnulli ínter Solani fpecies numerant, non quod defcriptioni refpondeat,fed quod eius folía opfj odorem referre uídean, - tur. Quare ut alíjs occafionem daremus cogitandi de hac planta, hocloco eíus pi, curam ínferere placuit, Floreshuíus herba fuauem Lili fpirant odorem, V ide. tut uiribus parum à pofteríoribus generibus Solanidiftare, Germanice à pomís appellarelíbuit,ffecpen ober aud) opffelEraut, Morell. Halicacabum, Veficaria, — — mm 4 LOCVS, C 692 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXIIII, LOCVS. Hortenfe paísím ín opacis locís,& femítis obuit eft, INaícitur & in hortis, Hali. cacabum ín uíneís copíofifsime prouenit.Somnificu ín faxofis nec procul à marilo- cis producitur , Furiofum ín montanis, acuento perflatis locís, & ubi Plataní na Ícuntur, TEMPVS. Hortenfetota feréze(tatefloret, autumno autem fructus eius maturefcit, Halica cabum uefícas íllas fuas in fine Augufti, & ínter ínitia Septembris menfis colore prí mum uírídi,mox paulatim rubefcente profert. 'TEMPERAMENTVM,. Hortenfe refrigerat & ad(tringitin fecundo ordine, medium autem abfolute ín humectando & exíccando, Galeno lib.v,fimpl, cap.ix.tefte. Idem faciunt Halíca. cabifolía.Somnificum terti) eft refríoerantiu ordínis , IMlanici feu furíofi cortex ra dicisrefrígerat fecundo ordíne íncipiente, & deficcatin fecundo íam completo, & tertio incipiente, VIRES EX DIOSCORIDE Flortenfe refríoerandi facultate obtinet, quapropterfolía ignibus facrís,herpeti bus cum farína polentzeillíta profunt. Der fe autem tríta &ímpofita eoilopas,capíe tíscg dolores fanant.Stomacho e(tuantiauxilíantur, Parotídas cum fale tríta & illi, ta difcutíunt. Succus eíus ualet aduerfus íenes facros,& herpetas, cum cerufa,rofa. ceo &lithargyro. Ad egilopas ueró cum pane. Infantíum quoq; ardorí,quem fy, ríafin uocant Girzecí,cum rofaceo perfufus proficit. Vlifcetur collyríjs pro aquaaut ouo contraacres fluxiones ad ínunctíoues, Auríum dolori ínftillatus prodeft, IVlu líebría profluuía ín ana appofitus fitit. Succus fuluo eallinarum ín domibus ober rantíum fimo fubactus &línteo appofituszeilopís remedíoeft, —Halícacabum uím ufum horten(is Solani habet,uerum non comedítur, Fructus eíus potus,có quod urín& mouet, regium morbum expurgat, Vtrorumcg herba exprimitur, 8C fuccus ficcatus ín umbra reponitur, ad eadem utilis , Somnifici radícís cortex in ut^ nodrachmz pondere potus fomnificam facultate obtínet Papauerís fucco mítío, rem, Fructusuehementer urínam cít. Corymbi eíus feré duodecim hydropicis dan tur. Pluresautem poti ec(tafin facíunt . Remedio eftaqua mula copíofa potuí da- ta.Succus eíus medicamentís dolorem leuantibus & paftillis mífcetur, In uíno de- coctus & ín ore retentus dentíi doloribus fuccurrít, Radícis fuccus cum melle ít unctus oculoru hebetudines tollít, Furíofi radix ín uíno drachmae unius pondere potanon illepídas neg; íníucundas imagínes fpecíesue efficit , D'uari uero drach marum pondere pota;ad tres ufa díes ec(tafin affert, Quatuorauté drachma hau (iz ínterímunt, Remedío eft aqua mulfa maiore copia pota, & uomítione reíecta, EX GALENO, Solanum efculentü quod ín hortis nafcitur, noti eft omnibus, utunturGgíllo ad omnía ea quz refrígerari & ad(tringi poftulant, Cacterorü ueró non efculentorum unum quídem nuncupatur Halícacabum,fructum habens rufum,acíno uuz tum. fieura,tum magnitudíne ad(imilem, quo etíam ad coronas utuntur, Alteri autem frutícofum, quod fomníficu, & tertium quod furiofum dicitur , Halícacabum ioi, turin foliorü facultate hortenfi fimile eft,fructum habens cíendze urínze ídoneumz proínde multís compofitís facultatibus quae ad íecur, ad ueficam & renes accómo- dantur, mifcetur , Solani uero fomnifici cortex radícís (i cum uíno bibatur, fomni accerfit drachme pondere fumptus.Sed &ad cetera Papaueriís fucco perfimilís eft, ni(i quod eoufcg ímbecillíor eft,ut ipfe terti) habeatur ordínís refríoerantii,quum hicín quarto fit con(lítutus, Huíus femen urínà mouendi facultatem habet, Sí au- tem plus PLANTARVM' HISTORIAE CAP, CCLXIIIL 693 tem plus duodecim corymbis hauferís, dementià furiámue adícifcet, Porro quod rcliquum eft ex dí&is Solanís,ad medícationes queíntró ín corpus adhibentur;in- utile eft, INam fi quatuor cíus drachma fumantur, mortem ínferent : fi pauciores, 'infaníam, Vna certé ínnoxié offertur, caeteri necipía utile quid obtinet, V erum (i forís corpori íllinatur,ulcera maligna & depafcentía curat , Sed ad talia radicis cor^ tex optimus eft, | | EX PLINIO. - Strychno,quam quidam Trychnon fcripfere, utinam nec coronartj in A oypto uterentur,quos ínuitat Hederz flori (imilitudo, in duobus eíus generibus, C)uo^ rum alterum cuí aciní coccinei, eranofi follículí, Halícacabü uocant. INoftri autem ucficaríam,quoniam ueficz & calculís prodeft, Frutex eft furculofus uerius quàm herba;folliculís magnis latísqg, S turbinatis,orandií intus acino, qui matureícit INo uembrí menfe, T'ertío folía funt Ocimí, minime diligenter demon(tranda . Reme^ día ením,non uenena tractamustquippe ínfaníam facit paruo quocp fucco, C)uan. quam & Greeciautores ín íocum uertére, Drachma ením ponderelufum pudoris rí,repraefentari mortem, Floceft uenenum quod ínnócentilsimi autores fimplici" ter D'orycníon appellauere, ab eo quod cufpídes ín preelijs tíngerentur illo pa- fim nafcente, Quín & alterum genus foporiferum eft, atqj etíam opio uclocius ad mortem, Laudatumueró à Díocle & Buenore:quíppe precfentaneum remedium ne diutius id fieret:delírationem enim gigni eo, Comendatur & ín cibís tertíum ge nus, lícet praferatur hortenfis faporibus, Et nihil effe corporis malorum, cuí non p falutare fit Strychnos, Xenocrates predicat. Somnifici radícem bibunt qui funtua- - ticinandi callentes,quod furere ad confirmandas fuper(títiones afpíci fe uolunt. Re medio eft (id enímlibentíus retulerím) aqua copiofamulfa calída potuí data. INec illud przeteribo, aípidum natura: Solanu fomnificum ín tantum aduerfum, utra- díce cíus propius admota foporentur;illud foporeenecante uím earum, Ergo tríta ex oleo percufsís auxiliatur, ! APPENDÍX. —. Quod nosfomnificum effe dícimus Solanum,alíqui hortenfe non fine maximo errore effe putant; pluríimum6 fuibus conferre, ac eafdem à letalibus morbis prac feruare afferunt. [Nos tamen non laboramus magnopere quomodo fuibus fuccur; rat, fed quid ín homíne pofsitmagís confideramus, quum conftet pleraque alíjs anímantibus effe cibum, quaehomíni uenenum funt. Experíentía uerocognítum eíl; cemínos pueros ftatim ex efu acínorum huius generís Solaní mortuos efle. Quod fané exemplum nos mouetut fomniferam effe credamus, potiíísímu cum in uniuerfum fere illi defcriptio quadret, uno hocdempto, quod femen non habet in filiquis croceum, Suntautem notae quaedam ín hortenfis etíam delíníatione que illinon conueníunt, INeque,ením exilís eft frurex, fed propémodum arborclcensz neque etíam florem candídum,fed fpadiceum obtinet. C)uod ucroad flores & fru &um attinet; uidetur accederead hiftoria Solani furíofi,ut fufpicio fere fit duoruna horum generum hiftorías efTe confufas:quam quidem auget T heophraftus,qui ín corundé defcriptione nonnihil à Díofcoríde uaríat, Cyuicquíd uero fit, certum eft -. Solani effe fpecíem,quod forma ípfa folíori abunde docet:atg; huicuehemente rez frigerandí uim, maxime (i paulo copiofiusfumat;ínefle,ut hocnomínepro fomnife ro Solano eíus ufus medícis nullo periculo effe queat. INos uulgi fententía fequutí; appellauimus 3Dolltraut. Poffet etíam germanice uocari &ela(f Z'Eacbt(cbatt. Sunt qui GewErautnomínant, Quod fi tame haecnónullís haud fatisfecerínt,cer, téneceffc erít IVandragorae fpeciem effe fateantur tertiá, quam pingit Th de : US 11D, ciení dixerunt,fpecies vanas imaginesqg; conípícuas obueríari demon(trantes. Du. plícatum huncmodum,legítíma infaníam facere, Quícquid uero adíjcíatur ponde ad dentes mobiles firmandos, fi colluerentur ; huíc tamen exceptionem addídere, Veficaray "^ 4 Symphylum cur dictum, Confolida tttaio Obic&io ditur D 694. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXIIII, ftus lib.vi.de hift. plant.cap.tj.fjs uerbís : V9 £6 xreat f pedo yles v utem opa. ife xg oivddlue i78 yvy, hoceft, fructus Mandragorz peculíaris, quía níger,aci^ : nofusq,& uinofus fuofapore fentitur, FI2c ením omnes notz ín fructu huius fruti- cis reperíuntur, Sed plura ea de re ín capíte de IMlandragora diximus, DE SYMPHYTO MAGNO» CAP» CCLX V» NOMINA, CXLUEAMYTON,ARouQweyueys Graecis, Symphytü & Solidago Latinisyo£. - Wes] cinis & herbaríjs Confolída maíor, Giermanis YOalwurn/Gd»watts Ue 27. 3! wurt/Gidmerwurg/gtoffe beyrwell, INomenilliapud Gracos La- z64 tinosqp egregía conftringendi X conglutínandi uis fecít, FORM A. Caulem emittit bínüm cubitorum, aut matorem, leuem, craffum, angulofum, Sonchi modo ínanem;círca quem folía funt non magnis interuallís diftantía, hír(u ta,angufta,oblonga,ad Bueglofsi foliorum fieuram accedentía, Habet caulis fecun. dumangulos emínentías quafdam producias , Folium tenue ex fingulísalís pro- dit, Flores Iutei, & femen V erbafci, Totus ueró caulís & folía quandam lanugine modiícéafperam,tactu prurítum mouentem,habent.R adíces in fuperficie extráue níoraíntus candída & elutínofz,quarum eft ufus. Hac fiquidem delíníatio ada. mufsím huíc herbae quz uulgó Confolída maior appellatur, competere uidetur, quod nulla prorfus fit nota queilli non quadret,.Sed obtrudet quifpíam, florum co lorem non refpondere, quem Diofcorides luteum effe dicit, quum ín noftra Con- folida alíus fit, Cuíítarefponfum uolo. Coloris ifta ín floribus diuerfitasnon tan. tí momenti eft,utaliud à Confolida maiori Symphyton efTe,conuíncere pofsit:ne- que enim ubique terrarum,etíam earundem herbarum, flores fimiles funt,Exem- plo eft Bugloffum, quod Boraginem hodic officinz uocant: hoc enim interdu aL bos,quos nos Norimbergae & Culmachij fepe uidím d autéex parte pur pureos producitflores.Sic quoque Symphytum frequenter lore fubrubro, uelle; niter purpurafcente,ut Onoltzbachij,raríus candido confpicitur, Tubinge tamen omníaflore albo uifuntur, Luteís floríbus nullum ín Germania uídifTe me memi ní, Quodautemalíos quamluteos nonnunquam proferat lores Symphytum, fa. tís docet Apuleíus ín comentaríolo illo quem de herbis confcripfitquí illius flores nigros effe tradit, fabrubrosaut fubpurpureos hauddubié innuens , INos una pi^ Cura utrofcy flores exhibemus. Germani candidis floribus Symphytum fcemíná, fubrubrísueró marem appellant, — Caeterum non eft quod ín Symphyti defcri, ptíone te perturbet aut remoretur, quod idem caulís (imul leuís & angulofus di, citur:id enim ficintelligendum uenit,quod caulis nó perpetuoleuís aut angulofus fitfed modo hunc,modo íllum producat pro foli díuerfitate, LOCVS. Locisaquofis,paluftribusgabundé prouenit, TEMPVS. Perintegramaftatem floret. Radix tamen ín autumno carpenda uenit, TEMPERAMENTV M, Modicé,ordíne fcilicet fecundo,calefacít,exíccat & contrahit, VIRES. EX DIOSCORIDE, Radices trita & potze cruenta expuentibus, ruptísqpprofunt, Recentia uufnera illita elutinant. Carnes fi unà coquantur cogunt, Inflammationibus,fedís potiísi^ mum,cum Senecionis folijs utiliter illinuntur, BX GALEe Y d X E : N . 5 XM ATE. MAGNVM, 0MPHYTVM 606 PLAÁNTARVM HISTORIAB CAP, CCLXY, EX GALENO. Symphytu magnum fimilem petro facultatem habet, non tamen euflantibus dulce,necg odorantibus odoratum apparet, fed íjs fanéab íllo díuerfum eft, Cacte- rum quatenus uífcofitaté quandam & mordacítaté obtinet, Scilla fimile eft, V ti- toreo ad omnía quz petrzo, Pote(tautem petrzeum collecti ín thorace, pulmo, ned pus expurgare, Habetetíam contrahendi uíra,qua fanguinis eiectionibus au. xilíatur, Enterocelíjs imponitur, & ad conuulfa & rupta cum oxymelíte bibitur, In uíno decoctum ad dyfenteríam, & profluuium muliebre rubrum conftríngen, . dum exhibetur, - EX PLINIO, Symphytiradíx íllita,enterocelas cohibet, V ulneribus fanandís tanta praeftan. tía eut carnes quog; cum coquuntur, conglutínetaddíta, unde & Girzecínomen impofuere, Ofsibus quoque fractis medetur, SYMPHYTI PETRAEI VIRES Quum Diofcorídes & Galenus ad Symphyti facultates lectorem ín Symphyti magnihiftoría ablegent remíttantG, necefle eftut illas ordíne cónumeremus mo- requidem noftro prímum ex Diofcoríde,deínde ex Galeno & Plínío, EX DIOSCORIDE,. Decoctum ín aqua mulía € potum Symphytix petrzum, quae ín pulmone funt expurgat.Sanguine rei)cíentibus & renum doloribus cum aqua datur , Ad dyfen. teríam & rubra fcemínarum profluuíaín uino decoctum bibítur , Ad conuul(a & rupta exaceto mulfo fumitur, Comanducatum fitim arcet, Gutturís afperítatibus prodeft, ecentía uuÍnera gfutínat, & ínteftínorü ramíces illitum coercet , Carnes cum unà coquitur conglutinat, EX GALENO, Symphytü petri ex contratíjs conftat facultatibus:habetením íincidendi uím quampíá, qua collectu ín thorace & pulmone pus expurgare poteft. Habet etíam quandam contrahendi facultatem, qua eíectíonibus fanguinis auxilíatur : & tertía ad cas ineft humiditas quzdam non ímmodicécalída, per quam guftantibas dulce apparet, & odoratuíiucundum. lVlanfum fitim extínguít, & arteríae afperitates fa. nat. Porró fecundum omníum díctarir uíríum míftíoné fimul díeerere abundé po teft, (imult corpora contrahere & conítringere , Proinde enterocelíjs imponitur, & ad conuulía &€ rupta cum oxymelite bibitur, Caeterum quí ipfum in uino deco, ctumad dyfenteríam, & rubrum muliebre profluuium exhibent, tanquam defic- cante & contrahente utuntur, Qui ueró ad nephritin renümue dolorem,tanquam expureante & íncídente, EX PLINIO, V'ilifsimulateribus,lienibus, renibus, torminibus pectoris, pulmonibus, fan. cuinem reíjcíentibus,faucibus afperis, Bibitar radix tríta, S ín uino decocta, & ali, quando fuperlínitur, C)uín & cómanducata fitím fedat,praecípuetg pulmonem re, frigerat. Luxatís quoque imponitur & couulfis,lieni,interaneís , Aluum fiftit coa. Cain cíneres, Detractís quocp follículís tríta cum piperis nouem eranís,& exaqua pota, Vulneríbus fanandis tanta przeftantía eft;ut carnes quoque cum co- quuntur, conglutínet addíta,unde & Girzeci nomen impofuerunt, Ofsibus quocp fra ctís medetur, DE SICY VN CVCVMIS SATIVVS VVLGARIS, Qucumerm, " gd EE: z 2 vi - "OE i421 m pet T aer CO M a O t) — ^ 4 [A "72. "m - z- 7 AT * ffüécee Cueumer, MÀ zS& CVCVMER MARINVS. CVCVMER CITRVLVYS, &itculletg. ALME / Ci x 3 | Cip et Y ELA est | NOS d AS f mm», T PEPO (Np iss DE SICY SATIVA» QCAP-.CCLXVD C: NOMINA, v n LC Y Z, tto oi«vG" 44498 Cyrgecis, Cucumis & Cucumer Latinis dicitur, ORAS KC V. n Ead: A i Um c Officínzelatínam appellatione retinuerunt, Aétíus Anguríü etíam uo» ———— / 277 H] », " L , Li cuamer unde ZA ^| caritradit, Crermani Cucumerr uocant, Cucumerautem,ut Varroni dictus. Exc«xEsF) placet, dícíturà curuore,quafi Curuímer, Sícyn uero Greci ex aduerfo SÍ. VS p odlap «9x xvep, quod ícilícetappetentíà concumbendi minime (timulet, nomi- Addi. naffe uidentur, Hínc celebratum Girzecís prouerbíü eft, utex Athenzeo annotauit Texticesme^ Flermolaus : l'exens pallíum mulier cucumeré deuoret,quód textríces magna ex 8^4 eX P?* parte. fi Aríftoteli credímus,impudica fint, &t opportunze V ener, Vtergo fjsim- MUDANGES petus infrenet & elanguefcat;adaeíit edendos carcumeres textrícibus confulebat, GENER A. peores, — Cucumerügenera funtPepones & Melopepones, ín quos ftatim degenerant; Meopepoes. fioura tantum & quantitate ínter fe difsidentes , Síquidem quí magnítudíne exce dunt;aut ín longítudíne procedunt,quales multis locís nafcuntur, Pepones quon- dam uocati fuerunt, Sed qui formam &effieié máli referunt, &humirotundantur, IVlelopepones Girecís uocantur;facto ex Pepone &tmálo nomíne:neq; ínter Pepo, nes &Melopeponesalíud quàm quod fumitur ex figura quondam,ut díximus,dí mones ew ÍIcrímen fuit. "lotum hocgenus Palladius WVlelones, quafi uiaevas, id eft, pomeos, dai ^ àmálorum figura appellauit, quonomíne maíor pars hodíe medícorix fimul cum . officinis utitur. Suntítacín uniuerfum tría Cucumerüfatíuorum genera, — Pri Cuemis. mum genus abfoluté Cucumis, à noftra zetatís herbarijs, cum adiectione Cucu, mis citrínus,hoc eft;flauus;à colore quem habet cum maturuerít, appellatur , Ae Atgiris, tias, quod equidem fcíam, prímus Anguría uocari tradít, quae ueteribus eixve, íd eft, Cucumeres nomínantur, Horum fane plura funt genera, nos quatuor potíora D cómemorabimus,quoru etíá pí&turas exhibemus, Primi eenerís eft uulgarísCucu mer,fructi obtínes oblonga Gcmaculofüm,germanícé uocat gemeyn Cucumeris, Buntquíillum príuatím Anguríaappellent, Ad quod fané nomen alludentes Ger mani noftri,alionomíne &urcber nominant, | Alteríus generís Cucumer eft pe regrinus, quem uulgus T'urcícii nuncupat, príori multó maior acproceríor foliis, floribus & fructu;quí utin prímo nó eft maculofus,fed tamen oblongus etía, Ger- mani Cürctifd Cucumeriappellant, Fructus eius admodix flauus exiftit hinc eft Citredi at quod multi eundé príuatím Citrulum & Cítreolu, quafi cítríni, hoceít, lauu uo-- Cimd, ^ cent.Fluiusfeminaalba &latafunt. Tertíj generís Cucumer eítqui marínus dici tar, Turcíco, quodadfolía, flores &(emina attínet, feré (imilís, nífi quodin hoc o- mnía fint mínora, Fructus uero rotundus;ut píctura monftrat, VuleusZZucco ma tín uocat. Crermani meer Cucumer, Officinis perínde atqj Turcícusienotus. Quar ti generís Cucumer eít,quem officine hodie Cítruliruocant, Folía habet feré Colo cynthídis,multifaria difecta & íncifa:fructu rotundi, herbacei coloris, & ín eo fe- mína lata, & colore fpadícea;hoc eft, in rufo atra, [Nos officinas refpicientes nomi^ nauímus hunc Cucumere cítruli,germanícé Cítruller, Alteru genus Cucumeris Pcpo. eft, qui nunc fimpliciter Pepon, à Zweraivsie, hoceft, matureícere dicit, Is enim mitis actener maturítate flaccefcit, Giermani feberrappellant, Tertíix eenus Cu Mdos. cumerís hodie IVlelon ab omnibus uocatur, Germani Q2claun nominant, A prío- reforma & fuauítate differt;irotundior (iquíde & máli cotoneí quafi forma referes, mítíorg exi(tit. Difcrimen hoc fentíentes pofteríores Girzeci eixw fimpliciter dixe- runt, quem nos príuatím modo Cucumeré uocamus, Adíecta autem Peponís uo. ce,huncquem noftra ctas príuatimPeponé nomínat, exa» sczeve, id eft, Cucumere Pepone dixerunt mite fcilicet & maturitate tener Cucumím ínnuentes,Sub quo eum etíam,quem à terctíac rotunda málí effioie uiaere peculíaríter dixerunt,com- plexifunt, FORMA. | Cus, Cucumisfarmentis uiticulísty preclongis ferpit, in ramosQg uitis modo fe diffun, Lo dit,ta. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXVI, 703. dit;tamen ob caulís infirmitate humi fpargitur, ni propius ad(it cuí caducus incum bat: folío angulofo;floreluteo, fructu cartilagíneo, & interdum maculofo,colorís tum herbacei, tü cítríni,tum nigri, Pepo uiteferpit praclonga, flagellis ultro citrod reptantibus,uitioineis feréfrondibus,fcabrís,floreluteo,fructu cartilagineo,orbi^ culatím ftríato,prominulis puluínorü torís,ftrípilibus in uertíce pomi & umbilico coéuntibus, ibidem ftellatim decufTatis, cuteafpera uelutlentigínibus occupata; carne íntus fuaui,femínibus ín utero liratím dígeftís, | LOGWS Píneui gaudetfolo,locist apricís uberíor prouenit Cucumís, INafcuntur & pe; pones bene cultís locís,eod latius fi fubínderigentur, Amant ramen apríca loca, € fole irradíata : ídeoqg cum annus eft pluuiofus X nubilus, non aeque utín ficcís an- nís proueníunt, Libertate etíam gaudent, qua pofsíntultro uagarí, Magna copía Peponum & Melonum apud Norímbergam,celeberrímu Giermaníe noftre op- pídum,prouenit, | TEMPVY S. A (tatis fine, lulio potifsimu menfematurefcunt, Ciítius tamen IVlelones,quàm priuatím Cucumeres dicti, ME: TEMPERAMENTVM,. In Cucumeribus fuperat humida & frigida temperíes ,non tamen uehementer, fed quafi ín fecundo cenfetur ordíne, Attamen (i quís aut femen aut radicem arefa- ciat, haud etíam humida fuerít natura, fed iam deficcantis, ídqpin primo quodam: modo ordíne;autín fecundo incipiente, VIRES. EX DIOSCORIDE, : Satiuus Cucumis bonam facitaluum, ftomacho accómodatus eft. P efrígerat, neccorruptíone fentít. Prodeft ueficze. Olfactuanímo deficientes reftituit, Semen eius medíocríter urín& cit, Cumlacte aut pafTo ueficz exulceratíonibus fubuenit, Folía eius cum uino illíta, morfus canum fanant, cum melle uero epínyctidas . Pe- ponís autem caro comefta urínam cít.Inflammationes oculorum illita fedat. Supe rior eius cortex contra aduftíonem infanti, quam firíafin uocant, fyncípití impo» nitur, Fronti utoculorü fluxíones auertat;íimponitur. Vlixtus farinae, S cum femíe ne in fole ficcatus fuccus,fmegma fit ad extergendáà cutem, &C nitorem in facíe corz - cilíandum , Radíx ficca, & cum hydromelíte drachmae pondere pota, uomitiones mouet. Quod fi quís modícéà ccena uomere cupíat, gemini oboli fatís erunt, Sanat & ulcerain modum faui concreta,cería uocant, cum melle illíta, EX GALENO. | Cucumis efculentus maturus quide tenuíorís efTentíze e(t quí uero ímmaturus cft, crafsioris. Sed & abftergendi & íncidendi facultate partícipant, quare & urin& mouent,& corpus fplendidum reddunt:at magis (i quis femine arefacto contufodg attp cribrato,uice puluerís abfterforíj atatur, In femine & radíce maíor abftergen, di facultas, quàm in fructus ipfius carne. V níuería Peponi natura frigidior cum larga humiditate exiftít, Habent & quandá abftergendi uím, ideodg urínam cient, & deorfum expeditius quàm Cucurbíta & Melopepones rapiuntur , Quuod por^- roabftergant,difcere licet fordidam cutem defrícando. Quamobre maculas etíam Pep folís calore factas, & lentículas faciem occupantes, & in fuperficie alphos extergere . poffunt, Semen quodin eorum ueluti carne continetur, ad hoc efficacius, adeó ut renibus etiam calculo infeftatis fit accómodatum. Gignitin corpore uítíofum fuc. cum,potíísímü quando non recté concoquítur. Tum ueró morbü etíam quí cho lera dícitur,inducere confueuit. Etenim priufquam ad corruptionem peruenít,uo- Anítioni quoque idoneus eft : lareíusQ ingeftus, nifi quísaliquid corum quae boni funt fucci fupermandet,omnino uomítum concitabit, Melopepones mínus ved lem nn 4 mídi [e — D Cucutiis ditguis. nus Cucuiner dinis fus. 704 PLANTARVM HISTORIAE CÁPR, CCLXVL midi quàm Peponesfunt,necadeó praui fucci,fegnius item prouocant urinam, tar dius deorfum defcendunt, Ad uomítü excíitandum non eandem uím Peponibus obtínent,(icutnecceleríterín uentrículo, quandoillic prauus humor coaceruatur, autalía corruptionís caufa illum ínfeftauerít, corrumpunt, V entriculohaudqua. quam ceu Pepones officiunt, ^ Cucumeresautem urínam mouendi facultatem, perínde atque Pepones habent, fed ímbecilliorem : mínus nanque fubftantía hu- mídi,ideoG nó facile, ut illi, in uentrículo corrumpuntur. Inuenías quí hos ceu alía multa,quz bona homínum partí concoqui non poffunt, conficíant,ob totíus fcili^ cet naturae cum eis proprietatem, | EX PLINÍO. Pepones qui uocantur, refrigerant, maxímé ín cibo, & emollíunt aluum, Caro eorum epiphorís oculorum, aut doloribus imponitur, Radix fanat ulcera concre- ta ín modum fauí, quz cería uocant, Eadem contra uomítíones ficcatur, ín farína tua datur,quatuor obolísín aqua mulfa, ta ut quí biberít, quíneentos poftea paf fus ambulet, Hacfarína & ín fmegmata adíjcitur. Cortex quoque uomítione mo. uet,faciem purgat. Hoc&folía cuiufcuncy fatiui illita, Eadem cix melle epínyctídas fanant:cum uíno canis morfus, Cucumis odore defectum anímí, | EX SYMEONE SETHL Anguría;que Cucumeres dicuntur, fecundum ueró cómunem fermonem Te trangura, ob frigídu 8t humidum temperamentü noxía funt, & malí fucci, Ex ijs autem parua magnisanteferre oportet, Haxcurini ducunt, & fiín aceto macerenz tur,ín acutís praefertím febribus, mítioré calorem reddunt, Crebrior ueró horum ufus femen genítale mínuit, ín Veneremtímpetuaufert, Semen autem horü de: ficat, calíditatem quand pofsidet, contrariamQy hís actione efficit, urínamt ma- eis prouocat. Pítuità efutínofam T'etrangura ín uenttículo eíenunt,que cruda per uenas diffunditur, Propterea quí his crebríus utuntur, ílli propter humores tem. porís fpatío ín uenís, & alíjs corporis cauítatibus coactos, loneís corripiuntur fe- bribus. Semen uero horum uríná cit, fed mínus quàm Peponi, quoniam celeríus ín uentriculo corrumpuntur, Melíora ín his funt quae habent femen exíeuü. Cali dos aute X ficcos (tomachos íuuant, & (i ínardente febre cum aceto porrígantur, ualde profunt. Propríu ueró horum eft naufeas uentrículí calore excítatas, fedare. Horum autem ínteríora effe oportet:nam queforís funt,mali fucci exiftunt, & di£. ficulter admodu concoquuntur, & feré uenenata , Habent ueró & alías propríeta- tes,utanímo deficientes propter excedente calore refíciant, Síaute pituítà ín uentrí culo nancifcant,naufeas faciunt, colícós affectus, & hypochondriacas paísiones, DE SICY SYLVESTRI» CAP» CCLEXVID NOMINA. IEY X dypiG- i verieny, ficautéspropríé uocaturfuccus eius Graecis, Cuz cumís anguínus,fylueftrís & erratícus Latínis,offícinis & barbaris Cu 74 / cumer a(ininus, Germanis'wilo Cucumer/uel e(ela Cucumcer appella. ESNNSEZZS Wo! tut, x FORMA. . Solo fructu à fatíuo Cucumere diftat, quem multo mínoré habet, elandibusq longiufculis fimilem, Folía & (armenta (atiuo fimilia, Radicem albam & magnam, T'otusfrutex amarus, LOCVS. Ruderibus fabulofistlocis prouenit, INufqua tamen ín Germania, quod fcíam, ni(i atus nafcitur, s TEAMAPVS, VESTRIS, Toile Cucumer, i --1 p va en E E d o —- [9] 206 | PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CCLXVII, TEMPY S Augufto menfe floret, atque fubindeautumno fructüm tempeftiuix producit, | qui feminibus acfucco plenus eft,qui decerpto pedículo confeftim exilire folet, | TEMPERAMEN TV M. Calidus & ficeus eft Cucumisfylueftrís,ut ex uiribus latíus patebit, VIRES "EX |NMO:SOCOTRCDDE Foliorü fuccus inftillatus aurium dolori conuenit, Illíta ex polenta radix omne uetus cedema difcutit. Impofita cum refina terebinthina;tubercula rumpít, D'eco- €ta ex aceto & illita podaoras dífcutit.Iíchiadicis infunditur eíus decoctum, eoGín dolore dentes colluuntur, Arídatrita;alphos,lepras & ímpetigine abfteroit, Cíca- trices níeras, & ín facie maculas expurgat. Radícís fuccus fefquíoboli pondere, & ítem cortex acetabuli quarta parte;bilem pítuítamdip defjciunt, praefertim in hydro | pícís, Purgat ueró cítra ftomachi iniuriam, Radicís felibram accipere oportet, intg duobusuini, pracfertím Libyci, fextaríjs conterere, ac dandi ex eo terni cyathí, do- Eldtrij confes nectumor abunde fubfederit, Quod uero Elaterítruocatur, ex fructu huíufce Cu- vr cumerís paraturad hunc modum. Elíeito Cucumeres qui tacti faliendo fuccum ex fe profundunt;acnocte una repofitos dimitte, Poftridie cribrum raríus neque cre- braforamina habens craterí fuperponito, fupínotg cultro furfum uerfus aciem ha, bente fioíllatíim Cucumeres utrifgs manibus prehendens diuídíto, & per cribrum in fubiectum craterem humorem exprimíto,fimulti carnofum ín eís quod íam cri broadhzretexprímito, ut & illud defcendat, Quae expreffa funt in paratá peluím Cof]cito, Coaceruatís autem ín cribro quz antea difTecta fuerunt,ea dulci aqua per, fundito,&cum exprefferís abíjcito, Humor in pelui agitatum,& linteo opertum, foli exponíto,dum$ fteterit totam fupernatantéaquam,cum humore cócreto;per D colato, Facítotpíd fxpíus donec fupernatans aqua fubfidat, quam cum diligenter excolauerís,conicctum in mortaríum fedímentü teríto,& ín paftillos conformato, Visor. Elateríum ueró à bimatu ad decenníti purgationibus utile, Integra quantitas obo» lus eftmínimafemíobolus,puerís chalci duo, Copiofius ením potum,perículirad fert, Pituítà &bilem per inferna paríter & fuperna trahít, Optima autem per ipfum difficulter fpirantibus fit purgatio, Quod fiítaque ínanímo eftperaluum purga- | rc,adiecto falís duplo,& ftibi) quod colorari fufficiat;ex aqua catapotía eruímaeni tudine dato, Poftea cyathus unus aqua tepida forbeatur, Ad citandas uerb uomi- tionesaqua diluens Elateríum, fubiectas linguae partes penítifsimé penna oblíni to. Quod fi quifpiam difficilius uomat, oleo aut unguento íríno diluito, Somnum inhibeto, Porró ijs qui fupra modum pureantur, uínum cum oleo míxtum conti» nuó dare conuenit:etenim uomendo emendantur, Quod fi uomitiones non finían tur,aqua fríoída, polenta; pofca;poma,&quze ftomachum denfare poffüntofferen da funt. Cíer Elaterítt menfes. Foctus enecatín peffo fubdítum, Morbo reoio me^ detur,cum]Jacte naribus ínfufum, Díuturnos capitis dolores finit, Efficaciter angi, nalaborantibus ínungítur,cum uetere oleo,melle;aut felle tauríno, EX GALENO, Cucumeris fylueftris, & fructus ipfius fuccus, quem Elateríum uocant, & non míníme radicís acfolíoriz, ad medícationes perutilís eft , Elateríü itacg menfes ciet, & foetum interímít appofitum, ceu alia omnía amara & fubtilium partiti, maxímé fialiquam habeant caliditatejueluti Elateríum, Summé fiquídem amarum eft, le. uiter calidum,utex fecundo fit ordíne calefacientiüt, Porró tale protínus quoq di. gerendi uím obtínet.Bícieitur eo angína laborantes inungunt quidam cum melle, autoleo uetere, Bonüritem eft regio morbo affectís fufum cum lacte ín nares, Hoc etíam ufu dolores capítís fanat, Atqs Elateri quidem eiufmodi eft, At radícís fuc. cus,ut & foliorum, licet fimilem uím habeat, imbecillioré tamen, Sed & i pfa radix dii M Ac adimi, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXVIH 505 -ad(imilem facultatem pofsidet;abftergit nanque, digerítatque emollit, Porró cor; tex eo potentíus deficcat, | EX PLINIO. Ex Cucumere fylueftrí fit medicamentu quod uocatur Elateríum, fucco expiet foé fructu. Cuius caufa nifi maturius incidatur,fuccus exilit,oculorüu etíam perícu^ lo. Obfcuritates € uítía oculoru (anat, genarumq ulcera. Tradunt hoc fucco tactís radícibus uitium, non attínoi uuas ab auibus, Radíx autem ex aceto cocta poda, erisillinitur,fuccoq dentium dolori medetur, Arída cum re(ina íimpetigíne & fca. biem, quam pforam & líchenas uocant, Parotidas & panos fanat, & cícatricibus colorem reddit, Etfoliorum fuccus auribus furdís cum aceto ínftillatur, Nullum ex medicamentis Elateriolongiorezuo durat. Incipit à trímatu , IVlelius autem quo uetuftius erít, quod íam ducentisannis feruatu efle autor e(t Theophraftus, Etuíq ad quínquagefimu lucernarülumina extínguit, Hoc ením ueri experimen, - tum eít,fi admotü príus quàm extinguat,fcíntillare furfum acdeorfum cogat. Effi- cax eft contra fcorpionu ictus Elateriu, & ad purgandi uterum, aluum. Modus portione uíríum à dimidio obolo ad folidu.C'opiofius necat.Síc € contra phthiría fin bibitur & hydropiles.lllitu,angínas & arterías cum melle, & oleo uetere fanat, DE SMILACE HO RTENSI* GA TIN GXCHEPREXC MWOEXE NOMINA | 1A A S xuzoi oraece,Smilax hortenfis atine,officinis inufitatatreceti: "Qe. tiores Grzciacherbarfj, & quí Arabum, praefertim Serapionis & Aui i 0)| cennae, fe&tantur placíta, Phafiolos uel Fafeolos, Galenus & alij uete- cel] res Gireci Dolichos appellant, Germani Sa(elen./ voel(d) ober xvilo 25onetr; uocant, | FORMA. Folía Flederze fimilía habet, molliora tamen:caufes tenues, & capreolos uicínis frutícibus fe ímplicantes, ín tantum íncrefcentes, ut tabernacula efingere pofsint; Fructum Feenograco fimilem profert.longíorem tamen maioremáin quo femi - marenibus (imilia,non unius colorís,fed ex parte fubrufa continentur, Ex qua cer» -. tédeliníatione fole clarius fit Smilacem hortenfem Díofcoridis non effe nifi phafeo los uulgó uocatos,cum fintfolfjs Hederz,mollíoribus atque uenofis,cauliculis te- nuibus,clauiculis propínquis fruticib. fe implicantibus,ramis incremento fuo ten- toría & hortor cameras fornícesue facientibus,filiquís Foeenograco haud difsimi, libus,lonoíoribus autem & maioribus,femínibus intus uerficoloribus, & renibus inuniuerlum fimilibus. Que certéunícà nota ad docendum Smilacé hortenfem efz fc Phafeolos fufficere poffet. Accedit quod Phafeolori apud Serapioné defcriptio non fitalía quàm apud Díofcoride Smilacís hortenfis, id quod manife(te patebit .utraíg conferenti, Caeterum etfi duo Phafeolorü uideantur effe generatfuntenim aliquí candidí,nonnulli uero rubentes,tamen quía ín folijs nulla eft prorfus díuerz fitas,& Díofcorídes quoque innuat femína hacnon effe uníus colorís,fed ut Sera. pion interpretatur, quedar ad candore, quaedam ueró ad ruborem accedant,ídeo fub uníca píctura utríufcg coloris Phafeolos exhibemus : necs enim diftantalia ra^ , tione, quàm quodalbí producant flores candidos, rubentes ueró purpurafcentes; Licetnon ad candidos & rubentes tantum haec Díofcorídis uerba, 3x ico, refe renda elle exiftimem,fed ad alios etíam:funt ením nónulli fufcí, alíj uero gilui, coc- : rulei & caítj, alij maculís & orbibus atrís uaríeeati, nifi quis omnes iam díctos co» lores [ub candido & rubro,ex quibus i] cómíxti efle uidentur,complecti uelit, LOCVS, —SRO——-————wP— (— ————— d Phaftoli; Dolichi; Y Jj. u^ 4903000; SN NI "we ZA E "7 ( : i X ' RCRUM TENSIS PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXVIII 709 LOCYVYS. Smilax de qua hic agimus, ut ex nomine (atis conftat, in hortis fata prouenit, & cum longis ferpat flaoellis,propé poni ridice paliue debent, quas capreolís fuis, ubi increuerít,complectatur, | | TEMPVS. Zftate Hlorent;ac fubinde filiquas & ín ijs femen producunt. | TEMPERAME SN T.V M, Symeon Sethi & Mlauritani in primo ordíne calidos & humidos effe Phafcofos ftatuunt, Galenus etíam ínlibro primo de alimentorü facultatib,humidiores natu» ta efTe afferít, VIRES. EX DIOSCORIDE, "2 Oleri modo efui apta eft filiqua cum femíne Afparagi modo elixà, Vrinam pel litiinfomníad 9rauía & tumultuofa facit, EX GALENO. Dolíchinon minus quàm Pifanutriunr, militer etíam flatu carent:fed quod ad fuauitat&attinet & deicctione, peiores funt, Alibiles itaq funt,nifi quando íntepri G etíamni uirídes unà cum fuis filiquis ex oleo & earo ab homínibusingeruntur, Alíqui uinum etíam adijciut, Sed horum in repofitione, ut Piforir, nullus eft ufusz quippe quum natura fint humidiores,cító corrumpi cofueucrunt, Attamen fi quis hos tuto reponere cupíat,ficcare prius diligenter & exacté oportebit, Siquidem eo modo & à putrefactione, & à corruptione tota hyeme uíndicantur,eundem quem nobis Pifa ufum exhibentes, EX AETIO - Siliqua feu Lobí qui nunc pafsím uocant;apud omnes antiquos Dolichi &Pha fioliappellati, degenere Piforum (unt,Gimiles illis quant ad mínímam flatus gene rationem ; quantum uero ad iucunditate cibi & egeftíonem, peiores , Peculíariter autem Lobi dícuntur,quoníam feré iftitantum eorum omniu qua filiqua ueftiun tur,cum filiquís fuís comeduntur, | EX SYMEONEÉ SETHL | Qui ex tjs maoís rubri funt,calidiores, Vlanifefta quoque ín ijs humiditas, quod cito putrefcant, Humoré generantcraffum & pituitofum, Medium locum habent, utaít Gialenus;inter ea quae facile & difficulter cocoquuntur,celeríter & tardé tran- feunt,inflant & noninflant,parum & multum nutríunt, Ante alíos cibos cum fapa fumpti,uentrem prorítant, Cum finapi oblati,plurimum noxz deponit. Albi iot tur Phafiolí craffiores,Sdifficilioris coctionis,achumídiores funt quàm rubr, Pro prictateautem quadam turbulenta fomnia facit, fedad bonam habítudiné corpo- ris conferunt, & urínas mouent, Et horum decoctum menfes mouet, DE SATYRIO TRIFOLIO»* | CAP- CCLXIX» ] NOMIN A, xc ATYPION zgiQvA) Ciraccis, Satyrium trifolium Latinis, officinis no^ (J| (tris incognitum autínufitatu : uulgo Tefticulus uulpis autfacerdotís, ^efticli udpis, //| Germanis €tenbelvourg nominatur. Satyríoautem nomenfecerunt sariauunde -: Satyri, qui prími fylueftres dij colludentes nymphis per fyIuas &antra, dicm. adfirmiorem Venerem herbam hancinuenerunt, Trifolium uero, quoniam tría rifolian. fertfolíaad terram uera, h FORMA, Folía tría fert Rumiciaut Lilío fimilía, minora tamen & rubentia, Caulem nu dum,longum,cubitalem, Florem Lilio fimilem;album, Radicem bulbo fimilem, o0 mali ^ SATYRION TRIFOLIVM, Gtenodeutts. PLANTARVM "HISTORIAE CAP, CCLXIX| 7i máli modo extuberante,forís vafam,intus oui modo albam;euftu dulce &ori era. tam, Q)uod uero hícdícimus Lilio fimilem, non ficintelliesendu uenit quafi quan, titate & tota figura Lilío fimilis flos fit, quando euídentifsimi fit Lilium quantiíta- tefuaBatyríj orem multis modis fuperare, Denícg nec figura etíam per omnía rc Ípondet: quare haecfimilitudoad colorem & florís effentíam referri potius debet, quz plané eadem eft cum Lilíj colore & effentía, id quod conferenti hos duos flo res manifeftum fiet, |^ — L0CY$ | In montofis & apricis nafcitur, iw Ure: TEMPVS In Iunio menfepotifsimum compáret. | TEMPERAMENTVM, . i Calidum & humidum eft,quamobrem guftu dulce apparet; VIRES--EX DIOSCORIDE, .. Radixinuinoaufteronigro;ad opifthotonü bibitur, Ferunt etiam hanc impe: tumad Venerem excítare, ! LN : EX GALENO. * SBatyrion excrementítia & flatuofam humiditaté pofsidet, quocircaad Venere incitat, Haecuero &herbeipfius radix pra:(tare poteft, Porro ut nonnulli fcribunt, cumuinoníeroauftero potum opifthotonum fanat, - | EX PLINIO: n Radix cum Satyrio gemina fit,eíus ínfczior pars &/mator mates eienít, fuperior . acminor fcemínas, DE SATYRIO BASILICO» CAP C GILXOO NOMINA, 7/]A TY P1o N Baenuóp pofterioribus Grecis, Satyriü rceium Latinis, o£ | ficinís Palma Chrifti, Arabibus Bucheiden, Auicennz: Dieiti citríni, L4 Germanis Xreugblünei uocantur, Palma Chrifti propter fimilitu. -:som4! dinem quam eíus radíx cum h:nana habetmanu;dixerunt, ^ GENERA, | Duo eius funt génera; quorum alteram mas folia non maculofa,florestg purpu» reos habet. Alterum fcemina maculofis e(t & paulólatioribus folíjs,floribus ín pur pureo albeícentibus, Radícum etíam in colore e(t differentia, quod marís quidem radix flauefcat citraalbedinem,fcemínz autem cum albedine, Quam fané differen tíam Auícenna etíam exprefsifTe uidetur, dum unam cx flauo & albo comiftam ef- Íc colore;alterám ue£ó ex flauo fine albedine inquit, - :E p Eon T. E I n Folia cum reliqua fuperficte Cynoforcho fimilia (unt, Radix tamen ei fubeft fuc . taautflauefcens;ínftar manus ramofa:modo ením quatuor, modo quinque, mo» - dofexaut plures radices prodeunt, quae ferc humanos dígitos ímítariuidentur, - | -N LOCV$- Prouenitin montibus;& locís foli expofitís, In Maio & lunio menfibus inuenitur, Mas quidem lunio, fcemina uerb Mlaio; i /— TEMPERAMENTVMN, 2059 088 Vitrungpamarü eftmagistamenamarum qued maculofis conflat folijs. Ideo LUE oo 2 iton Pala Chrifti, $5, 9,8 8,10 A Mass Fontiftds 71 - Éeeutsblüm mavile,— SATYRIVM BASI vá FQ E E - o - | 71 CVM FOEMINA. | | fuut foctóle, 00 3 C Moris diaboli. 7A4 PLANTARVM HISTORIAE CÁAPB, C€r33X non perperám cenfent Auicenna & alij quidam ex recentioribus medicis, qui calt dum cflc & ficcum ín fecundo ordine tradunt. VIRES EX TOE CEN ITIORISYVYS Vus eius ad erugandá cutem,ad neruorü dolores, & contra noxía medicamen ta. Fertur Xamuletum efle radix geítata.Semen ex uíno fümptum nouem díebus, comitíales fanat.Ín eundem effectum uinum diluitur herbe decocto. Scobs radicís propínatur ín uíno ad arcendam quartana,quam &uomitione curat pauló ante ac ceísionem pota, Plura in pracfentía refcíre de huíus facultatibus non licuit, DE SVCCISA» CAP» CCLXXD NOMINA, 1 vo nomíneucteres aut pofteriores Girzciappellaueriínt hancherbam, coenítamqQ illam habuerínt necne, nobís nondum conftat, Nonnullí A759 Geum eflearbitrant. [Nos Succífam nominare uoluímus, partím quod [2-5 4 id nomínís latinum eflet, pulchré huícherbz quadraret, cuius radi ces cíircunrofz funt, partím quod antiquus manuícriptus herbaríus fic uocaret, Vulgus fuperftitione quadam motum credit cacodemona, tante cfficacie radicem inuídere homínibus, atque hacratíone ubi fuccreuerit ftatím eam undiquagy cír. cunrodere, Hínceft quod Díaboli morfum appellitent, Quam etíam fuperftitio- nem plufquam muliebrem fecuti Germani, Cev(fele abbi(f5 /hoc eft; preemorfam à diabolo,nomínant, FORMA. Bínüm cubítorum faftieiatur altitudine,folijs Plantaginis minorís,aut Cirfij [e uioribus,folidioribusd,leniter laciniatis, Floribus purpureis, Radicib, fubnieris, fuccifis & circunrofis, | LOCVS. INafcitur locis incultís & montanís, faltibus, acínterdu etiam pratis € dumetis, TEMPVYS. In Augufto eius magna eft pafsím inlocís íam dictis copía. TEMPERAMENTV M. Supra modum amara eft,unde calidam & ficcam efle fatis conftare cuíuis poteft, VIRES Prafentaneo remedio ad maturandos, atqueadeo fanandos carbunculos adhi betur,(i herba uiridis trítaimponatur,aut uínum ín quo decocta fuerítbibatur. Ra dix per fe eftur,autuínum eius decocti in uulue doloribus bibitur. Haec manufcriz tus herbarius.Hodie,cum habeatfacultatem difcutiendi & incidendi, utuntur ea ad diffoluendos fanguínís orumos, DE SCABIOe " e M^ em 25 «e E: bv ES s) SVCCISA - m oU T T rcu TIME Mem scr LU TMTTUM OMUEEUMUTN I ERUNT IMP ELNE——PRTPRHITS—G———MTEeEEPESD——————TPE————AREREAARee———M—M— CMM DE SCABIOSA» CAP» CCLXXID- zT NOMINA, sg T hacherba quo nomíne Graecis uocetur, fatemur nos ignorare, Sunt quí Aetio Jdecp dictam uelínttuerum cumnomíne tenus eam tantum | profequatur non adiccta defcriptione;níhil certi conftitui poteft, V uL E59 eus Bcabiofam uocat, quo nomíne nobís utendum erít donec legitimi Scabiofz. com pertu fuerit, Giermaní &cabtofen/ober 2I poffemErautnomínantScabiofam sediofa mde ucro autàfcabro herba habitu,aut quod fcabíei medeatur appellatam efTe euiden. i. tifsimum eft: íd quod etíam Pfora uox pretendere uidetur, Stccben Díofcoridis scdbiofemonqt non efTe multisareumentis conftat, qua praetereo, State, T. FORMA, Folía carnofa, Erucae modolaciníata & multifida habet, fubhitrfuta, non tamen aculeis horrentía, Flores fpeciofos, ditturnos, colorís ex cacfio aut pürpurcoalbi- - cantís, Radícem craffam, LOCVS. Pafsim in omnibus,potifsimit autem humidis pratis prouenit, i TEMPVS, In Junioantequágramine denudentur prata, paísím floret, | TEMPERAMENTVYN, Quum fit uehementer amara, calidá &ficcam effe nemo nefcit,idemG cum Suc cia temperamentum habet, VIRES. Faídé quas Succifa facultates obtinet, Potiísimu autem fcabiem & tufsim fanat; DE SMILACE ASPERA» CAP» CCLXXIII*- NOMINA. MIAAZ vpn5e Diofcoridi, ist Galeno, Smilax afpera Latinis dicis suiloxetmites /«| tur,officinis noftris incognita, eermanicé gzof flecberio ober (cbarpff 3| YOinibt/ab aculeis quos habet,nomínaríapté poteft, "NN FORMA, | ! Folia habet Peryclimeno fimifía, ucl, ut Theophraftusaithederacea : ramufos multos,tenues, Palíuriaut Rubí modo aculeatos, Circiimuoluitur arboribus fur- fum deorfum fe circiragens, Florem candidü, fructum racemofumfert, cum mati, xueritrübentem,euftuleuiter mordente, R adícem craffam & duram, . i LOCVS. | In paluftribus & afperis nafcitur, Plinioautem teftein conuallibus opacis; TEMPVS. f Smilacé quidem afperam nafcentem, non uidi : ficca enim aliunde ad me trant milfa éft;itaut certó indicare quo tempore floreatautfructum producat, haud pof: fim.ld quodideo referre uolui, ne nos calumniandi anfam habeat ofor perueríus; finon ex omni parte picturam natíuz ipfius herbae formze refpondere uiderít. Co» gítet enim non uírídem,fed (iccam nos pingendam tantum dediffe. Theophraftus : tamen libro ii],cap.ult,de híftor.plant.hancuerno tempore florere fcribit, | | TEMPERAMENTVYM. Quale fit eius temperamentir, uíres fatis declarant, 8t folia ipfa atcp fru&us,quae fineulain euftulenem quandam mordiícatíone prz fe ferunt;ut calidam effe & fic. cam haud dubíum fit, | VIRES EX DIOSCORIDE, Huiusfolía & fructus fi ante & poft bibantur cotra letalía uenena ice funt, radítum x E D nl EE [221 |t * o PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXXIII 219 Tradítum eft; qued fi quis tritum eorum aliquíd nuper geníto infanti bibendi de, derít,nullumilli poftea uenenum nocíturü, Concidítur ctiam ín alexipharmaca, gu ont EX GALENO. Milaxafpera cfauiculis plena eft,utarboribus furfum deorfum díuetfimodé cir. cumuoluatur, Folía euftata acrimoni& aliquam habent, & alioqui fiillis utarís ca, lefaciunt. — "AV. , d | | Wis" EX PLINIO, Coronam ex eafactam impari foliorü numero, aiunt capitis doloribus mederi; Contra uenenata efficacifsimi acínori corymbi,in tantum-utacinort fucco infanti bus fzpe inftillato,nulla poftea uenena nocítura fint, DE SMILACE LEVI- CAP- CCLXXIIID NOMIN A. KIAA& 2s Diofcoridi, z«t£ Galeno &Paulo dicitur. Latinis Smifax 3». feuis, Officinis & herbarijs Volubilis maíor,à nónullis Campanella,& votisifisimdor; fos Funís arborum, Giermanís YDinbentraut/glatte YOinben/obet Yoeff runis arborum, Lo [EE Dloctetr uocatur, Lacuís autem fionaliaratíone, nifi quod aculeís ca siilecLeuiscue LJ reat,dicta e(t, - d tiommindtd E FORMA | Hederz fimilia folia habet,mollíora tamen,Izuiora &tenuiora, Ramufos fupra dicta fimiles;aculeis carentes, Conuoluítur & hzcarboribus;utprior, Fructü fere -— Lupinofimilem,nierum,paruum,fuper quem femper Bores albi;,copiofi, & orbi- -— culati pertotam Smilacé exeunt, Z (tate tabernacula per ipfam fiunt,autumno au^ " p tem folía cadüt.Ex qua defcriptione planum fitomnibus,herbam hanc quam uul- -— gushetbarioru V olubilem maiorem uocat,efTe Smilacem Iguem,quod illi fcilicet fingula notaánobis cómemorate conueníant, ld quod etiá pictura Smilacis afpe- rz», li cum haccóferas,fatis demonftrat,quam uno hocnomíne dedimus,ut ex eíuf dem collatione manife(tíus leuis ipfa conu Hisacceditantiqui & manufcri | ptiherbari teftímoníu,quí Smilacem leuem, V olubile maiore ínterpretatur, Eius etíam píctura, V olubilem quam maiorem appellamus,penítus exprímít, | LOS Sdn | INafcitur pafsim per fruteta,& fepibus fefe ínuoluit, Amat culta, & in fjs etia po» tifsimum eignítur, s. 2 | D TEMPVS Kflate floret,autumno fenten profert, . TLEMPERAMENTY M, IModicamamaritudinemin eu(tu pra fefert, : | VIRES — EX DIOSCORIDE, — Huius femen cum Dorychio, & utruncy trínm oboloriz pondere potum,fomnia multa & turbulenta facere fertur, . j |» £X GALENO. IViilax leuis facultate quodammodo predicta fimilis eft, | EX PLINIO, INulliusefteffectus, ^. ^ j/ WC APPENDIX. "A &io wd .. Empitícihodiefucco Volubilis maíorís ad calidas utuntu£ pafsiones,capitis po; tifsimum & oculorum, ds bo lei E | | DE SISXM- A " GrofglateYOinbt ^ LEVIS | DE SISYMBRIO*- CAP- CCLXXV» 7" NOMINA. izvu BPrOoN Cirecis,Sifymbriu Latinis appellatur.Sifymbriü dici pu 25 tat Varroà Sifymbrio, qua fuit ueteribus comcedíjs meretrícula, Co- 344 ronam ctíam V'enerís nonullí dixerunt, uel quod ob odoris fuauítate corone veneris Ec.) quam prefefrt,eo iuuentus que amoribus gaudet coronata, ín comet. edd. fationibus fuís blando odorís oblectamento fuas illecebras cómendaret , Vel po. tíus, quod Sifymbrij caulis articulatím per ínternodía uerticillato lorum ambitu concínne coronetur, GENER A. Sifymbrí) duo funtgenera, Vnum quod fimpliciter Sifymbríi diciturthocfepla, fiari) Balfamítà, ut manufcríptus etíam teftatur herbaríus, uulgusautem lVlenthá pafanite; — aquatícam, Germani Si(dbmünm/YOaffeenin/ ober 25acbmini uocant, Alte, Metbeaquae rum cum adiectione Sifymbríi cardamíne nominatur. Offícinis INafturtíi aqua. tie " , , ; * 405 asturi4aquda ticum, Giermanís 25:umnentrej. Sic ucró dictum, quod fapore Cardamum, hoc ,;,, eft Nafturtium, imtietur, | | FORMA, Sifymbriu hortenfi Vlenthe fimile, quadrato caule, quadantenus purpurafcente, sifymbrium, folijs Vlenthz,, ferratís, latioribus & odoratioribus : oribus internodía genícula, tim coronantibus,uertícillato femper ambitu. Si lymbriítt cognomento cardamíne sifumbrigu car folía inter initia orbículata habet,cum auté creuerint ut Eruce folíumlaciniatim Ga desine, duntur, Caule profilít cauo,fefquipedali,ima fuí parte pluribus radicularum fibrís fubinde capillato, e cuius alarü cauís círri frequentes finuatím erum punt, Hore can dido, Semíne Eruce ín(tar ín filiquis acri & exíguo., LOCVS Vtrungjríeuos tractus amat, Primumautem potifsimi círca ftagna & piícínas nafcitur, Alterum nufquam non in aquatilibus, i TEMPVS, A ftate;potifsimu ueró Augufto menfe,cum Mentha florent, | TEMPERAMENTYM, Sifymbriu primu excalfacitatqg reficcat ín tertío ordíne, Alterirauté quum ficcü eft;itidem tertí) eft ordínis excalfacientiu & exiccantíü:quum humídü & uiríde,fe- cundi, VIRES. EX DIOSCORIDE, Sifymbrium prímum uím calfaciendi obtinet, Semen eius ad (trangurías & cal culos cum uíno potum prodeft. T ormína& fingultus fedat, Folíatemporibus & fronti illinunturcontra capitis dolorem, Adueríus etiam apum & uefparum ictus ualent, Vomitiones potum fiftit. Alterum cardamíne coenominati calefacit, uri. nam cíet, Comedítur quog crudum. Lentigines & cutís à fole nigríciem & afperiz tatem exterít tota nocte illitum,maneautem ablutum, | EX GALENO. | Sifymbriir prímum tenuiti partium eft, dígerentis,calefacientis & exiccantis £i, cultatis, Semen quoque eíus tenuíium partium eft &calidum, Quocirca ipfum quia dam cum uíno exhibent fingultientibus, & tormína patientibus. Sifymbríi quod quídà Cardamiínen uocant,quandoquidé Cardamo, id eft, INafturtío fimile quid. dam gu(tu prafert,eadem feré poteft, EX PLINIO, Vtrungj Sifymbríi efficax aduerfus aculeata anímalía;ut funt crabrones & fimi. lia;,Sedant capitís dolore,item epiphoras. Alij pané addunt. Alfj per (e decoquunt ín uíno, Banat & epínyctídas, cutis uítía ín faciemulíerum íntra quartum díem noctibusimpofitu, diebustg detractu, V omitiones, fineultus, tormína, ftomachi PP diffolu- ! SISYMBRIVM S JEMEN f 3 AM í T (Al e Le. LI ^ 77 2d. | j SISYMBRIVM CARDAMINE, 7?3 224. PLANTARVM HISTORIAB CÁP, CCLXXY, C diffofationes cohibet (iuein cibo fumptum,Giueín fucco potum. INon edendi era uídís nifi mortuo conceptu, Quippe etíam impofitum eíjcít, IVloueturínam cum uíno potum , Sylue(tre & calculos , C)uos uígilare opus fit excítat infufum capiti cum aceto, j DE SIO- CAP- CCLXXVI NOMIN KA, WI O N, wey ie wud] G^ Cirzecis:Sion, Lauer & Anagallis aquatica Latt qnis dicitur, Officinis ionota herba, Giermanís YOafferpungen/25ad» j| pungcen/ober Dungenappellatur,Síonauté nomen fibi adíciuità con. | cuffu,quod Greci s&sp dícuntinam excutíendi uim nactum eft, utpo. 4nzg4is aqu te quod àrenibus calculos pellat, urín£ & menfes ducat. Anagallís aquatíca, quod tica. flores eíus Anagallídís fcemínz floribus per omnía refpondeant. Lauer nomen . Laer. hauddubiéálauando cótraxít, quod fonantíbusaquís enatü femper eluí gaudeat, FORMA. , Pufillus eftfrutex,rectus,pínouis,folijs latis, Olufatro fimilibus,minora tamen; GC odorata, Qyuz delíníatio prorfus a(típulatur huicherbze quam Germani YDaf- ferpungen nomínant, Flzcením ríuulís eaudet, frutex pufillus pineuísq cft, latís folijs, Flippofelíno fimilibus, & dioitis leniter fríata iucundi expírantibus odore, .. Horibus cceraleis, Anagallida fcemínam referentibus, LOCVS, Inuenitur in aquis citatoapfu repentibusaut etíam refedibus, Sepe uero intu meícentibus demerfum uídetur, D TEMPVS, lunio menfe Horibus praegnans eft, TEMPERAMENTVM, Quum amara admodi fit hecherba,ut calefaciat & exiccet neceffe eft, Atqg hine iterum collíeerelícebit,ut patebit ex uerbís Aétíj,eam effe Síium, VIRES. EX DIOSCORIDE,. Sj folía cocta crudag comefta calculos cómínuunt & excernüt, V rínas mouent, - Fectus & menfes educunt, D yfenterícis utilíter comeduntur, EX GALENO, Síum quantum eu(tu odoratu eft,tantum etíam calefacientis facultatis eft parti ceps, Digerítautem & uríná mouet; & calculos renum frangit, & menfes euocat, EX AE'TIO. Sium quatenus guíttt odorati eft, eatenus calefacit, & exiccat , Difcutiendi etía uires habet;urínà mouendi, calculos ín renibus diffoluendi,ac menfes cíendi, l EX PLINIO, . Prodefturinis,renibus,lienibus,mulierumdi menfibus, fiue ipfum in cibo fum. ptum,fiue fus decocti, iue femé éuíno drachmís duabus. Calculos rumpit;aquísqg qua gienunt eos, refiftít , Dyfenterícis prodeft infufum. Item lentíoini illitum, & mulíerum uítijs ín facie, noctu illtt momento cutem emendat, & ramíces lenít, && Ícabiem equorum, Sion unde dicta. 37] j 27 A a (4 ESNNNSGZZZ 98/747 |J APPENDIX, Veterinarij in hodierni ufq; diem hacherba ín tumoribus difcutiendis, & Íca^ bie equorum fananda utuntur,uthínc manifeftü fiat illam effe Síum. DE STRAÁTIO- 2w L2 228 DE STRATIOTE MILLEFOLIA» ^" c | CAT. OGGI XSV d NOMIN A. LLL] TPATIOTEZÓjMQwAG- Gracis,Stratiotes millefolía Latinis, offi. Killefolium. | i .| cínís & herbarfis IVlillefolium, Germanis Gatben/ Gidafgarben/ | Gafripp/ Caufenotblatt/ & Gerwel nomínatur, Stratiotes ue- "5| ró Grecis,id eft, militaris dicta eft, quod uulnera ferro facta fanet;at^ zd queadeo ín militía & caftrís multus eíus ufus fit, FORMA. Frutex eft exiguus,dodrantalis & maior, Folia habet pulli auium pennis fimifía, 5untGQ foliorum exortus admodu breues,incifuris díui(i, Breuitate ueró & afperia tate Cumínofylueflri maxime afsimilantur, & etiamnum breuiora, Huíus deni que umbella denfior &plenior:furculos enim ín cacumine paruos habet,in quibus Anethi modo umbellz funt, Flores illí candidi & exigui funt, 1 ! LOCVS. INafcitur in agrís afperis, & praecípué circa uias acfemitas, TEMPVS, Stratiotes unde. E» Perintegram floretacflatem, TEMPERAMENTVMHM, Nonnihil adftrictionis habet;atqueadeo exíccat, VIRES. EX DIOSCORIDE, Exímié utilis eft herba ipfa ad faneuínis eruptione, & ad ulcera ttetera acrecen. tia;ítem ad fiftulas, : EX GALENO. p —Vulneraelutínare poteft,& ulcerib, utilis e(t, Sunt qui eaad fanguinis eruptio, nes utantur, X ad fiftulas, EX PLINIO, : Hetruria Millefolium appellat herbam ín pratís tenuem, Àlateribus capillamen ti modo foliofam,exímij ufus ad uulnera, Boum neruos abíciffos uomete, folidari ea,ruríusqgy iungiaddita axungia affirmant, APPENDIX R'ecentioresad eofdem ufus Millefolium fuum adhibent, ad fananda nimirum omnís generís uulnera, difToluendum fanguinem concretü, & ad conftríngendos menícs, VndcáStratíote millefolía non efledíuerfum omnibus perfpicuix fit, : DE SARRA- " EL S e P f Pa AKEEN ; u wey Z AH STRATIOTES MILLEFQOLIA, Ur TODAS SOLIDAGO SARRACENICA, Ar ( E :) Ww [y2) W * y PS Mi * i DE SARRACENICA SOLIDAGINE C A P, CCLXXVIIIL NOMIN A, J| placuitufitatáactrítam noftri temporís herbarfjs appellatione ufurpa- /&| re; donec ueríorem comperire contínoat, INon tamen latet à nonnullis | x4 corrupta uoce Cartafilaeine, ucl magís deprauata Filaeinem nomína- ri, cum dicendum eflet Ceratophylace, quía nímirum partem oculorü ceratoída, hocefü,corneam,defendat, falutitg percuffam aclacfam reftituat, Cur uerS hocno- mine non appellanda cenfeam, facit in prímís quod defcriptio C eratophylacis illi non conueníat,Deín quod pictura eiufdeín manufcripto herbarío illi herbe quam Fortem uocant;prorfusnon refpondeat, Herbam ítacp Fortem, uel utalíj habent Sortis,nominamus eam qua Germanis beyonifcb YDunbEraut uocat,dquod forte à Barracenis reperta putetur, Hínc, ni fallor, à quibufdà Confolída Sarracenica di^ citur, Fortís uerb à uehementi odore, FORM A. Caulem rubefcenté,duüm triümue cubitorum ac cauum habét,d quo prodeunt folía oblonga,in extremítatibus ferra» modo íncifa, Salícitg fimilia, Flores luteos in pappos euanefcentes, Radícé multifidam,forísqy rubentem, LOCVsS. INafcitur in fyluís & in montibus altís, Copiofe autem ín monte poftarcem Tu. bingenfem,quem germaníco nomine $íeóberi burg uocant; prouenit, TEMPVS Augufto menfe floret, TEMPERAMENTVM, Giuftu adí(lríngitmodiceQ amara eft;atqueadeo ficcare euidentifsimü eft, VIRES EX RECENTIORIBVS V ulneraria herba eft; id quod eermaníca appellatio abunde fatis monftrat. Im, pofita íítagy uulneribus carnem prímum generat, dein ftatim elutínat, Sícca ín pul. uerem tríta recentía uulnera,fi infpergatur, celeriter fanat, Fiftulis etíam medetur, malienat ulcera mundificat;ac confeftím fanat, DE SAXIFRAGA» CAP» CCLXXIX» NOMINA. APEIOPAT ON, Sodio, A tuaergty Girzecis, Saxifragon & Saxifraga £x Q3 | Latinis, Oicinís quibufdam perperàm Capillus Veneris dícitur,ut ín (72.2. | Adíanto docuimus, R ectíus muraría ruta uocaretur , Sunt quí Saluíá E-—ezE| uitam hodie nomínent. Germanís (Oautrauten: & Citeinrauten ap pellat.Saxifraeon, quod calculos é corpore pellat frangatty. Empetron uero, quo. niam ín faxis proueníat, Officine hodie alías practer hanclatínoru Saxifragas often dunt,de quibus fuo dícemus oco. | FORMA Surculofus frutex faxis haerens, iuncís tenuibus, Epithymi non difsimilibus, ni oris, breuibus, folijs 'Tríchomanís, maioribus, interius leuibus, auerfa ueró parte annexa puncta habentibus,fine flore, (ine femine,radice nigra, fuperuacua, LOCVYS. | In faxis & afperislocis prouenit, Ideo eíus magna copia inueniturapud uetufta zcdíficia,ín lapidum comiffuris, ANON TEMPVS, & vvM nobis non conftet quo nomine uetetibus nominata fitherba hec; 729 Herba Forlis nó est Cartafilago, feu ut rectius dia cdit, Ceratophy lox. c Officitar& error Saxifragon cur dicium. Empetroit; 730 ff&autiautet, SAXIFRAGA PLANTARVM HISTORIAE CÁPR CCLXXIX 721. j TEMPVY S, | Vere GC acftate inuenitur, potifsimtim autem Iunio menfe, TEMPERAMENTVM. » Satis ex facultatibus cius euftujy, in quo manifefta quaedam adftrictio apparet; colligitur hancherbam calidam & ficcam effe, | VIRES EX DIOSCORIDE, Inuino cocta & pota, febricitantibus opitulatur, (lranguría: & fineultui mede. tur, Lapides ueficzefrangit, S urínam mouet, —— | EX PAVLO, Saxifraga urinam ciet;& calculos conterit, DE SILIQVASTRO» CAP». CCLXXX» NOMINA. & ILIQVASTRVM conuenientifsimo nomine à Pliniolib, xx, cap.xvij, siliuftrni; dicta eft herba hacc, à filíquis nímirit magnis & oblongís quas produ, j cit, Badem etíam ab eodem Píperítís, quod (emen eius gu(tatum pipe» ripeitis; [s 5i rís faporem &acrímoníà prafe ferat, nominatur. Alía tamen e[tab ea . quam uuleó Piperítim appellant,ut fuprà etíam monuimus,Sunt quí piper Hifpa numj,alíj piper Indíianum;nonnullí etíam piper ex Chalechut uocant, Auicenna uí Piper Tdiatum. detur appellare Ziínziber caninum, Grermanicédici poteft Cbalecbutifder ober zinc cns Anofani(cber Jo(effet. | flit | GENER A. IVlaius & minus e(t Siliquaftrü. IVlaius filiquas producit maiores, & colore fub. , nioras, aut fuícas, Vlínus contrà minores profert, & colore puníceas, INos tamen - utrungjgenusuna píctura complexi fumus, utt híantes due pingerentur filiquae - curauimus, nonfanéquod fpontefua ficrumpantur, fed ut quale intus effet femen cerneretur, Procter heec, genera alíafuntbína, quorum unum longifsímas & colo, repuníceas;alterum uero latiores multoG breuiores producit filiquas, Damus ítag; quatuor Siliquaftridiftíncta genera, ut ex píctura manifeftifsimé deprehendit, Ho | rum primum diícrimínis oratía maíus;alterum minus, tertíum longum, quartum | latumappellauímus Siíliquaftrum. FORM A. Herba eftcaule rubro & longo,crebrís eenículis,folijs Laari, floribus candidis; femine ín filiquis oblongis & maenís albo,uel potíus Hauefcente,tenuí,ouftu Pipe rísacerrímo, Radíce uníca, fubalba,capillamentís fibrata, Ex qua nímirum delínía- tione fatis conftat herbam cuíus picturam damus effe Plinij Silíquaftrum feu Pipe ritím,Caule fiquidem,ut ex Caftore collegit Plíníus, rubro & longo, denfis etianx oeniculis, undefolía Lauri folijs fimilía erumpunt, feminéalbo, tenui admodum, - guftupiperis, Quibus omnibus etià Siliquaftri & Piperitidis nomendaturz, quae huicoptíme quadrant,;accedunt, | LOCVS In Germaníaíam ín fictilibus ac teftaceís (atum pafsim fere prouenit , Perpaucis antéannís Giermanís incoenítum fuít, | | TEMPVS. Zitate quidem floret,atque mox decidente flore filiquze prímum herbacei;dein puniceiautfufci colorís fubnafcuntur, plenae femine, ! TEMPERAMENTVM, | Valenter excalfacitatque deficcat,id quod feminísimmenfa acrímonia,& folio- rumamarítudo euidentifsimé monftrat:ut certé non temeré plerig; hoc femínelo. €o uert SILIQVASTRVM MAIVS ET. MINVS.. SILIQVASTRVM QVARTVM. 2Dieyter CÍnbianifa Prefer. P Uo NT 4 METIUE s " "EN t A E HL Ew € PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXxxX, 735 & coueri Pipcrisutantur:eaídem ením facultates hauddubid habet,quas etíá ex Dío Ícoríde fumptas fubíjciemus, VIRES, EX DIOSCORIDE, Piper comuniter calefaciendi facultate habet,urinà mouendi,cocoquendi,extra hendi,diícutíendi,& quz pupillas oculoriobtenebrant exterendi, Prodeftrigori, bus circuitu certo inuadentibus poti & ínunctü, V enenatorü moribus fuccurrit, Fetus ex utero ducit, Tufsi & omnibus thoracis affcctib.in eclegmate & potu fum ptumauxilíat. Cum melleínunctü angina correptos fuuat. T'ormína cum teneris Lautifolijs potü foluít , Pituita ex capite purgat cum Btaphyfaeria cómanducatu, Doloresleuat,ualetudinemq tuetur, Appetentía mouet, Concociíoné adiuuatad intínctus addítu, Strumas cum pice exceptu dilcutit, Cum nitro alphos abfteroit, EX PLINIO. Siliquaftrix utile eineiuís,dentibus;oris fuauitati,& ructibus, APPENDIX. Auicenna Zínziber caninum ab (terere cutís & faciei maculas,fentesGy tradit, Jtem ftrumas alíosqg tumores, eíus femen digerere fcribit, ut hínc etia eafdem cum ucro Pipere habere facultates collioere liceat, ' DE SCORODO» CAP» CCLXXXbD NOMIN A. KoPoAON orzcé, Allium latinéappelfatur. Officínzelatínum nomen retinuerunt, Crermaníce A nobloc/oocr A tiobloncy. Scorodon auté scorodon unde dicit,ut nónullis placet, qua(i exezy cw, id eft, rudís R ofa, quod afpe. didum. E-———veEÉ|refupra modum redoleat, & olfacientíi nares offendat. Latini Allium Allia, à Girgcofortafsis uerbo da«9os, id e(t,exilire, uocát,quod nímiru exiliendo crefcat, GENER A. Tría in uniuerfum Allij funtgenera, Vnum hortenfe &atiuü domefticümue, Alli bortenfe, quod Germani gatten ober beymifcb A nobloucb uocant, Alterü [ylueftre, quod Giracci éQuoenseodty, id eft,anguinü Allium nomínant,ínaruísaccam pe(tribusfpon Anguini Alliam tenafcens. Cuíus nos duo genera damus,quorum prímü Germanís wilber X nob loucb dicitur, alterum ueró SeloEnobloucb. Tertium itidem Íylueftre, urfinum co» vfum, gnominant, infyluís proueniens, Giermanís YOaloEnoblouco appellatur, ; FORM A. Allium hortenfe fronde uiret cepítía, caule tereti & inani, In cacumine flores in Hortenfe, olobum circumaguntur,in quo feme emícat. Radícis bulbus tenuís,uelatur mem. branís,mox pluribus coagmentatur nucleís,& íjs feparatim ueflítis,ín cuíus uerti- ce complures fibrae círrorum exemplo crífpantur,tedíofo habitu,& afperofapore, Sylueltre folijs conftat prclongis,teretibus,intus concauís,iunceá fpeciem reprae syluftre. Íentantibus,caule procero,lení,purpureos flores oftentante, cacumíne tum colore tum forma confpicuo, radice bulbofa & capitata, nucleis fpicatim copactilibus ín. tumefcente,fummo uertice capillamentís fibrato, V rini odore molli, folís gran Vrfinat, dibus,& Ephemeri non letalis folijs (imilibus, floribus ín fummo candídis, capite pratenui, , . | LOCVS. : Hortenfe pafsím in hortís fatum &plantati prouenit. Sylueftre fponte ín aruís, ut diximus, & campeftribus nafcitur, V rfinix autem ín nemoribus, TEMPVS, Hortenfe & fylueftrezftate orent. V rfinirauté uere, Aprili & IVlaio menfibus, TEMPERAMENTVMHM. Allia deficcant & calfaciunt quarto exceffu. VIRES EX DIOSCORIDE, Facultas Allio eft acrís;calfacit,flatus excernitaluum turbat, (tomachü exíccat, dq 2 sitim DEC QN Y Sw //A oL Ee ee 736 ALLIVM HORTENSE. . F ECTS XX 737 ALLIVM SYLVE STRE PRIMVM, Xem SS cae 2 n RES |. BENE" (" 2 p ) XEdofnobloudb. STKE ALTERVM, 738 ALLIVM SYLVE 7 C Yecendiin Dios fcoride, o £3 Quuemesoui- op eAxQxóp 240 PLANTARVM HISTORIAE CAR, CCLXXXI, Sitim efficit. Inflationes permutatalterátue, Summam corporis cutem exulcerat, Eadem pote(t Anguínum allium, Comeftülatos uentrís lumbrícos expellit, V ri^ nas ducit, Contra uiperarir morfus & haemorrhoidi prodef(t, ita ut non aliud ma; ois,fi uinum íugíterfumatur, autín eodem trítum bibatur, Contra rabioforii mor fus utiliter illínitur, Allium ipfum ín cibofumptum contra aquarix mutationes con fert, Afperas arterías claríficat, Veterem tufsim crudum & coctum comeftü lenit, Cum Origaní decocto potum,pediculos & lendes enecat, V (tum & ci mellefub- actum illitumg, hypopya & alopecías fanat, Exanthemata cum nardíno unoguen- to,fale € oleo curat, Alphos,impetígínes,lentíoines,achoras,lepras, furfuresq exí mít, Cumteda & thure decoctum, (i ín ore contíneatur, dentíum dolorem Ieuat, Contra muris araneí morfus cum ficulneis folijs, & Cumíno íllinitur, Comze deco &umiín íníeísionibus menfes & fecundas trahit, Eiufdem eratía fuffitur, Factum ex co& nigra olíuaíntrítum,quod Cirzecí uvafezwy uocant, uríná cit, & obftrudtio- nesapetit, V tile etíam hydropicis. EX GALENO, Excalefacit corpus, craffos in eo humores extenuat, olutínofosq incidit. Bís ta- menautterín aqua decocti, acrímonía fpolíatur:quanquá nec fic quídem uím per dít extenuandi , uerum facultaté quandam obícurifsim& alendí corporís acquirit, cuius antea quàm coqueretur,nihil proríus obtinebat. Ceteri: Allium non modo utobíonii;uerumetíam ut medícamentu fanítatiaccomodum, quod ob(tructafol uere & difcutere pofsit,ufurpatur.Eftautem Allium ex eorum cibori senere, qui & flatum diícutíant, & mínime fitím inferant, Ophiofcorodon domeftico, uel reli qua omnía fylueftría,ualentíus eft. 4 EX AE'TIO Allium comeftü flatus difcutit,fitím reprímit,cratfos & lentos humores íncidit, Habettamen quídpía utrofum,& mali fucci, quod amíttít i aqua clixetur, Ab eíus afsiduo ufu pracfertím calídas temperaturas cauere oportet. EX PLINIO, Allio magna uis, magna etíam utilítates contra aquarü & quorumlibet locorü mutatíones.Serpentes abigit & fcorpiones odore:atqy, utalíqui tradídere, beftia; rum omniuictibus medet,potu uel cibo,uel íllitu. Príuatím contra haemorrhoidas prodeft,cum uino reddíti: tomítu, Acne contra araneorii murum uenenatii mor fum ualere míremur, aconítiz, quod alío nomíne pardalíanches uocatur, depellit:- item Hyofcyamü:contra canu morfus, íng uulnera cum melleímponitur. Ad fer^ pentíu quidem íctus potü cum reflibus (uis,efficacifsimé ex oleo íllinitur, Attrítisdg corporu partibus,uel fi uefica íntumuerít. Q)uín & fuffitu eo,fecundas partus euo^ cari exíftimauít Hippocrates:cinere eoru cum oleo, capítís ulcera manantía faníta, ti re(tituens.Sufpiríofis coctum,aliqui crudum id dedére, Díocles hydropicis cum Centaurea;autin fico duplícíad euacuanda'aluum:quod efficacíus praeftat uíríde, cum Coríandro in mero potum.Sufpiriofis aliqui &tritu ín lacte dederunt. Praxa^ coras & contra morbi: regíiruino mifcuit;& contraileum ín oleo & pulte, ficilli, nens.Strumis quoque. Antíquí & ínfanientibus dabantcrudum. Díocles phrene. ticís elixum, Contraangínastrítum imponi & gargarízare prodeft, Dentíi dolo. rem tribus capitibus ín aceto trítís ímmínuit: uel;fi decocta aqua colluantur,adda- turd ipfum ín caua dentíu, Auribus etíam in(tillatus fuccus cum adipe anferíno, Phthíríafes & pruríogínes potum,tufum ítem in aceto & nítro, Copefcit & deflilla, tiones cum lacte cociu,uel trítum permíxtümue cafeo mollí;quo eenere & raucíta- tem extenuattuel phthifin,in fabe forbitione.In totum aute coctum utilius eft cru» do,elíxumq tofto, fic& uoci plus confert, Tíneas & relíqua anímalía interaneorü pellít, ín aceto mulfo coctir. 'enafmo ín pulte medetur, T'empori doloribus illi tum,elíxum, & puftulís coctum cum melle, deinde trítum, T'ufsi cum adipe uetu. fto deco. PLANTARVM HISTORIAE cCÀP CCLXX€L 741 ftodecoctu, uel cum lacte, Aut fi faneuís etíá excreetur,uel purulenta fint.Et pitui tac fub pruna coctum,potum,& cum mellís parí modo fumpti, Couulfis & ruptis cum fale & oleo. [Nam cu adipe tumores fufpectos fanat, Extrahit Giftulís uítía cum fulphure & reina, etíam harundines cum píce, Lepras,lichenas,lentipínes exulce- rat.fanatQgcum origano,uel cinis eius ex oleo & earo illitus.Síc & facros iones.Su- eillata autliuentiaad colore reducit,cóbuftum ex melle, Credunt &comitiale mor bum fanare, (i quís ín eo cibo utatur autpotione, Quartanas quoq; excutere potu caputunum cum Laferpitij obolo.In uíno auftero tufsím,& alío modo acceptum, Suppurationes quantaslibet fanat, fractze íncoctü fabae, atgpita ín cibofumptum, donec fanitate re(títuat, Facit & (omnos, atqj ín totum rubicundíora corpora, Ve nerem quoq ftímulat cum Coríandro uiridi trítum,potumqQ é mero, Czeterir con- tra pítuítam & gallinae & gallinaceís prodeft, Mlíxtum farre ín cibo, iumentisuri- nam reddere,atcp non torqueri tradunt,fi eo tríto natura tan eatur, JEX SYMEONE SETHI | Cómodifsimi: eft craffüm & tenace, aut crudum humoréagerecantibus : eum enim íncidit, GCobfítructíones ab eo factas tollit, abet ueró quíppíam mali fucci, - quod decoctü aquaabíjcit. In frigidis temperaturis fepe fanitaté praeferat, Tem. peratura uero calidos,Izedít,&& maximé oculos,caput,pulmonem,& renes eorum, Proptietateautem quadá fitim à falfo humore factam fedat, & lumbrícos efjcit, & flatus difcutit, Etfi uero fanum uifum offendat, nihilominus tamen eius hebetudi- nem propter humiditate ortam fanat.Semen ín calídís corporibus exiccat.In fríot^ dis ueró & humidis corporibus idem calefacit, Venerem(q excitat, Eftetíam reme dium contra uenena, X morfus uenenatorü, perindeatgitheríaca : unde & Gale; nus hoctheríacam ruftícorum uocat. Hoc ipfum fugíuntferpentes,tanquam Ru- tam, Quapropter Perfze coquínas ipforum Allijs replent Non folum autem fla- tus díícutit,fed etíam horum generatione prohibet , Colicosaffectus à flatibus or. tos, & diuturnos coxendícü qui à pituita proueniunt dolores, iuuat, Alimenti &£ fanguine extenuat, & faciem rubíficat, aíperamQarteríam purgat. Si uero affetur, & corrofis dentibus aut propter humíditate dolen tibus imponatur,prodeft. Non folum ueró fumptum ad uenenatorti morfus confert,fed etíam poftquá tritum eft, fuperpofitum, Lacdít preegnantes &lactentes,menfesGg ducit, DE SANCTI IACOBI FLORE CALP CCLXXXÍLI NOMINA 2 vM herba hecueteribus Gracis & Latinis éognitafueritjnondum cet | to affirmare aut inficíaríaudeo, Vulgus tamen herbariorü fancti lacobí |floremautherbam nominat, Officinis íncogníta e(t, Giermaní €, a: 3 cobs blíim appellant, | FORMA | ! Herbaeftfruticofa,cauliculo rubente,multifariá ftríato,folíjs exiouis, Erucz in ftar confectis,floribus luteis,forma Chamgmeli Horibus haud difsimilibus, radice adnafcentías multas habente, | LOCVS. | | INafcitur inagrorii marginibus, S aquarum ripis,locisQy arenofis, TEMPYS. lulio & Augufto menfibus floret. d riw TEMPERAMENTVM, Amara eft & ad(lríngit,ideotg calidam & ficeam efle conftat, . VIRES, & Xe sh sepe qq Am M , Qs NE 742 — QNUM à S. IAC/OBRII. HERBA. PLANTARYM HISTORIÁE CAP CCLXXXII, 743 A VIRES, Recentiorii medicorum experientía coenitix eft, herbam hancuulneribus miri ficé mederí,& ad interanea prodefle, Fiftulas quoque íjdem curare, & ne ultrà fer pant prohibere, impofitam tradunt, Q)uae fané omnes facultates pulchré eíus tem, peramento refpondere uidentur, | DE SELINO HORTENSI-* Gu BS o6«ugkEcGgxupE NOMINA, EATNON luzcoy Grecis, Apium hortenfeautfatiuum Latinis uocatur, Officinze latinum retínuerunt nomen, Germanís AE p(ficb/ober AP p. 3I pic nomínatur, Selínon autem Graci uocant, quafi taseesvipftvoy, hoc 251 eft, paludibus íimpulíum : paludofis ením gaudet, & in fjsenatum Iz, tius exureit, i Ped Le A ! ANC f FORM A, Apíum hortenfe fepe cubítalem zequaz altitudiné:caufe rotundo, tenuiter (rta. to,multísq; ramulis brachíato:folijs tripartito diffectis, & leniter crílpis,in extremi tatibuslaciniatís:flofculis candidis, & quibus minores haud temeré reperías;femi neexieuo:radice fingularí, longa,capillata. Fizecítacy herba, cuíus pictura damus, eftuerum Apium;quodilli omnesrefpondeantnotz,adeó ut temeré nonnulli pu- tent effe uuloare noftrum Petrofelínum, — , LOCVS,. In hortís fatum prouenittamatautem loca potifsimi aquofa, Hínceft qitod fua - B fpontenóproculà Canftadio Ducatus V uittenbergenfis oppido in paludofis pro ueniat, | TEMPVYS. lunío &Iulío menfibus floretacfemíne praegnans eft. T TEMPERAMENTVM, Calidum eftin fecundo ordíne,& ficcum ín medío tertíj. VIRES. EX DIOSCORIDE, Ad oculorü inflammatíones cum paneauttenui polenta illitu prodeft, A ftum ftomachí mulcet. |Vlammas grumís índuratas difijcít, Cruditaut coctum comeftu urinà mouct, D'ecoctum eíus radicum( potum, letíferís medícamétis aduerfatur, uomíti cíens, Aluumcohibet.Semen effícacius urínam cít, Succurrit &ferarüi mor fibus, & fjs quílíthargyru hauferunt, Inflationes difcutit, IVlifcetur etiam utiliter medicamentis dolorem leuantibus,theríacís,R tufsí medentibus, | EX GALENO. Apium ufqueadeo calídü eft, &t & urínas & menfes cieat, [atus quoq difcutit, G magís femen quàm herba ip(a, Orí, ftomacho pratifsimum, EX PLINIO, Rami Apíjlargis portionibus per íura ínnatant,& in códimentis peculiare eratía habent, Oculis illitu cum melle,itautfubinde foueant feruenti fucco decoctí;alíjsQg membrort. Epiphorís perfe trítum;aut cum pane, aut polenta impofitit, mírc au. xilatur, Pilces quocp (i eerotentin pifcinísapio uírídi recreantur, V er apud eru ditos non aliud erutum terra ín maiore fententíarirautoritate eft, Ad cibos non eft admíttendu, imó omníno nefas : nam id defunctorii epulis feralibus dicatis exifti^ mant. Tpfius quoq uifus claritati ínimícü. Eos quí ederínt fterílefcere mares fcemiz nasq tradunt, In puerperíjs ueró ab eo cíbo comítíales qui ubera hauríunt, Inno, «entíoré tamen efle marem. Ead caufa eftjne ínter nefaftos frutíces damnet, Viam. marum duritíàimpofitis folijs emollit. Suauiores aquas potui íncoctü pracftat, Suc co maxímé radícis cum uinolumborü dolores mitieat, Bodem iure ín(tillato ora- uitatem Apium bortenfe Selitton quare dieti. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXXXIIEl 745 A uitatem aurium,Semíne uríná cíetmen(trua ac fecundes partus.Et (i foueantur fe míne decocto fueillata reddit colorí,cum oui albo íllitum, Aut ex aqua coctum po- tumGrenibus medetur , In fríoída tritum orís ulceribus, Semen cum uíno, uel ra. dix cum ueterí uíno ueficae calculos frangit, Semen datur ex tribus cyathís ex uíno albo, | EX SYMEONE SETHLILI -. Vtinam cit,obftructiones tollit,non inflat, magis uero flatus dífcutit,& menfes ducit, Difficulter autem concoquítur, atq; ob eam caufam oportet ipfum ín medio ciborüfumí, Paululum quíd uentrem fiftit. Propríetate ueró quadam comiítíales Izdiít,& oportethos omnino abítinere. Sepe enim quídam qui feré ex hoc morbo conualuere,parati autem eum íncídere,ex eius ufu iterum comiítíales facti funt. O£ fenditetíam teftes,.Semen autem quàm folía ualídius & efficacius, & eo radix, Pro- . de(tad (ingultusà craísís excrementis profectos. Abfteroít renes &uefica, Obftru Ciones ín uenís Xarteríjs factas aperit, Semen praefumptu,ebríctatem arcet, Con- fertetíiam ad bonum *corporís odorem, multig crebriore huius ufu grauem *cor, *4f.oi poris odorem abegerunt, lVlulieres ad rem ueneream promptíores facit, Sí inhu. *oris ius decocto calculofi defidant,calculos,ut ferunt, eijcít, &difficultaté urínae anat, & renes curat, Lactantes mulieres oportet ab eius ufu ab(tínere ; mínuitenim lac, S" BARBARAE HERBA» C AÀ P, GoG LNXUoCITTrT NOMINA. EQYE huíus herbzealiud nomen, quàm quo uulgo appelfatur, afferre jpotuímus. Superftítíone enim quadam ducti priorís temporís herba- s. satarebera | rij díuze Barbarze herbam nomínarunt, INecnosaliud nomen utcun. Paar dicia, $^! queínueftigantes ex herbarig rei peritís extorquere potuimus, Crerma nis &,25atbaraEraut uocatur, | FORM A. Caufem habetrotundu,folidum, (triatum,folía Erucae modo lacíníata, flores fu tcos,filiquas teretes;femíne refertos, radicem ex obliquo prodeunté, &oblongam, à LOCVS. Pafsim in campeftribus nafcitur, TEMPVS. IVlaio & Iunio menfibus floret;ac fubinde ín filiquis femen profert, TEMPERAMENTVY M, Guftanti primum fubacris effe, deín parum etiam ad(tringere uidetur, ut calida & ficcam effe nemo dubitare debeat. 1 | VIRES. Vulneraríam herbam e(fe & temperamentü eíus & experientía docet, Hís uero petilsimi ulceribus medetur quae impura funt,&ín quibus caro fupercrefcens fue . tít:nam quia ualenter ficcat;ideo fordes extergere,& carnes mínuere poteft, rr DE SAXIe -— med Y ci (NS Q9 Bes VI Pd Uie —-- «9 747 bec Gteinbsed, £50 SAXIFRAGA MA I1OR SEV ALBA. rt 2 748 DE SAXIFRAGA MAIORE* G Ga P. 46 CE XI SSSC Y, NOMINA 2 INuetetibus Girzecis & Latinis herba hacccoenita fueritjnondum mihi J| conftare ingenue fateor, V uleus herbaríorü GC officine Saxifragá maío «E rem,Scalbam,quod fcilicet mírificam ín cóminuendis frangendisqy caL E35. culisuim,acHoresalbos habeat;hodie uocant, Giermaní boben Gteíis- ccb/uel xecí(fett teinbzec appellant, FORM A. Caulem habetlanugínofum,fubrubícundi, folía exíoua,rotunda,in extremíta tibus incifa,flores candidos,radícem exilem, cui granula Coríandii feminis quan. titatem referentía adhaerent, partím alba, partim rubea,quibus officinze pro femine eius utuntur, : d LOCVS. Ín pratis & montibus, potifsimum ficcis, prouenit, TEMPVS. iVlaio menfe floret,dein ftatim euanefcit. TEMPERAMENTVM, Quum flores, folia & radix euftanti amara fint, calidam & ficcam in ordine ter, tio e(Te uerifimile exiftit, b: VIRES. | Virinà mouet, calculos frangit & conterit, Stranguriz itaque confert: abfteroie enim expurgatqj,X qua ín uenís eft crafsitiem, ficut omnía alía quacamara funt,iti cidit, Mlenfes quoque cít,craffagp ac olutínofa ex thorace educít, DE SAXIFRAGA LVTEA» C À P. Q'C LXXxwvE NOMINA 5: OMEN hocín prefentía fingereadlubuit,cum fcilicetaliud quo herbang AS " ES N18 hancappellaremus non occurreret, ut hacratione à príori difcerni pof- V Sefapeom EE s fet. Baxifraga autem uocare placuít, quod nímírti calculos frangat, Ad . fel Les Ac Y - . 999 , Aw dicis. BCOIGEA quod fanénomealludentes Germani &teítilee nomínant,quod ídem uale * £rror,. FORMA. Caulem cubiti feré altitudine obtínet,folía fcenogracco fimilía,in quouis pedícu lo tria:floribus pifiamulto tamen mínoribus,luteis,odoratís, deorfum nutantibus, femíne per ramulos diffufo rotundo,radíce fubcandida, LOCVS, Pafsiminaruis & fegetibus prouenit, TEMPVS, Floret tota zftate;potiísimtrautem Iulio menfe,ín quo femen etíam producit, TEMPERAMENTVM. Calidam & ficcam effe euftus abundédocet:amara enim & fubacrís exíftit, VIRES. | *-' Abfiergit,expurgat, que ín uenis eft crafsitíe incidít;atqueadeo obftructiones iecinorís 749 Za in&ee, £:offce Gt 3793 í SAXIFRAGA. LVTEA, Ne 250 PLANTARYVM HISTORIAE CAP, CCLXXXVI, c iecinorís & fienis tollit, Vrin& mouet,menfes cit, lapidem frangit, & qua ín thora cefüntglutínofa extenuat & educit, Recte ítacy recentioresín obftructionibus re; num & ueficz, earundem partíü calculis hacherba utendum effe docent, Succus ctíam eíus herbzeac florum eiufdem ad caligine oculorum ínftillatus confert, DE SISARO- CAP» CCLXXXVID NOMIN A. izAPoN Gracis,;Sifer Latínis, uulgo Paftinaca, quod eí congener fit, "Y lappellatur.Sunt quí extrítís priorib. literis díminutríceforma Berulfu, A: $i autSeruillam,aut Cheruilla,pro Siferculo nomínent, Grermaní ad cor, usó! ruptam hancappellatione refpicientes,Oerlin &€ OD eirtin uocant, GENER A. . Duo (unt Sifari, Plinio lib.xx.cap.v.autore,genera. V num fatíuu,quod iterum duüm eft generum : unum enim magnum dicitur, Crermanís gtof 5am (Dozen. Alterü ueró mínus,quod fjdem príuatím Oeírlin/weif (D otclen/Elcín sam a20- rctz/uel GOotcbelert nomínant, Alterum erraticum,quod wílo (20er: appellant, paucas. COfficinís nonnullis Daucías dicitur, FORMA. Sfaonfuum, — Sifaron fatiut caulem habetangulofum, folía oblonga, &in extremitatibus in^ cífajflores magnu luteos,minus ueró candídos,femen latum & folíaceu, radices írn- Erntticim, tus candídas, iucundi guftus, efuitpgratifsimas. Erratíct caule eft bícubítali, folis Pimpínellze,fed maioribus,floreluteo &X umbella Anethi,feminelato & rotundo, utfatiuum,radice tenui aclonga., D LOCVS. Copíofc ín Germanía noftra prouenít;gaudet ením frigidis locis, Satiuum qui» dem ín hortís,erratícü uero pafsim ín incultis,uberius autem in aprícís pratis. TEMPVYS. Vtrungparftate floret,atque fubinde femen prodücit, TEMPERAMENTVM, Gifaron Paulus ín tertio ordíne, Gialenusautem rectiusin fecundo calidum efle ftatuít,Satíuum autem ficcum quidem fimulín prímo ordíne,quandoquíde Vene rem ftímulat: erratícum ueró,quoníam adiectam habet amarítudíne quandà cum leuícula ad(tríctione,ficcíus exiftit, VIRES. EX DIOSCORIDE. Suauís ori elixa Siífari radix, ftomacho utilís,urínà cít,& appetentia excitat, , EX GALENO. Sifariradix cocta, (tomacho grata eft; & urínam mouet, EX PAVLO. Silari radix cocta, (temacho utilis eft, & urínze ciendae, Semen tenue eft & dit cufforium, ualídumq: idcírco ijs quos fingultus & tormína male habent, cum ui, no exhibetur, EX PLINIO, Sífer erraticum fatiuo fimile eft & effectu. Stomacht excitat, fa(tidium difcutit, Exaceto laferpítiato fumptum, autex pipere & mulfo, uel ex garo; urinam ciet,ut Opíon credít,& Venerem, In eadem fententía eft Díocles, Praeterea cordí conuez níre conualefcentíü,aut poft multas uomitíones perquam utile. Heraclides contra argentum uíuum dedít,& V eneti fubinde offenfanti,zcorisqyfe recollipenti, bus.Satíuí priuatim fuccus cum lacte caprino po tus,fi(títaluum, DE SYCE. ) t) | aaa x $ z PESOS quise AS TS EN D y, lc» N 6: S u Eye S E j — y v M CEPS NOE j RN Ne / € N, j S tu 7 (o3 NEA AU 177, A ; (^ t / ds NS eR VD jJ [o M m ] » S | l n ww WU B /7. / Ea " zT "n & Í 4 N | deos | / Y : K N : ll LLMÁ —- 2 | i T "1 E: hf ) TS QUA Ss rm l | wi -——— ) pd ! SN p ^ YA NS ON n / e RD i L ) !N M 3 N l iy N NS NOURU SY sl 3 EM S zm N. d xx li E L diu ^ (LA o MI S | of 5am (ott - SISARVM SATIVVM | - MAGNVM, rrt 4 SISER PATIVVM, ^*^. . SISER. SYL- VESTRE, 754 [o Ficlis. DE SYCE» CAP» CCLXXXVIII* NOMINA, v X 3 20496- Gracis;Fícusfatiua Latinis &officinis, Germanis Seígen. baunm dicitur, FORM A, g5| Ficusfatiuaarboreítnon magnopere procera,quanqu& amplíísimze quadam ínueníantur, uel pyris emula magnítadíne,caudíce breui,cortíceleui,me dulla carnofa;folío perquam magno umbrofodg, profunde admodü lacíníato, fine flore,pomo quod fuprafolíj pedículu nafcitur, tubínato,molli, íntus eranofo, fuc. cocum matureícítlacteo;poftea melleo:radícibus multís,oblíquís aclongis, | LOCVS, Iam ín plerifeg Germaniae noftrae hortís plantatur,at ín pauciísimis fructus maz turos producit, Calídíora SC aprícaloca amat: arbor ením omniüferétenerríma & delícatifsíma,gelícidía & olacies horret, i TEMPVS. Germinatfub Arcturum poftuer,aut pauló ante fofftitium; TEMPERAMENTVM. Ficusarbor calidae temperatura eft, tenuíum(q partíu, ceu indícant tum liquor eius,tum foliorum fuccus, Valenter enim eorum utercy calídus eft, Fícus quoque recentes & arídze prímo ordine completo calefaciunt;aut fecundo incipiente:defic- cantuero in medío prími, VIRES. EX. DIOSG ORE Fici mature,tenerze recentésue (tomacho noxíze, Aluum foluunt,fed faciléab eis contracta fluxio fiftítur, Exanthemata & fudores prouocant, Sítím fedant, calore reftinguunt, Síccae nutríunt, calefacíunt, fitim magís afferunt, bonam facíunt aL uum. Fluxionibus tamen (tomachí & uentris ínutiles:arterize uer, ueficae & reni» bus utiles, Amícae etíam ijs quoslonga ualetudo decolorauit,afthmaticis,comitía- lí morbolaborantibus & hydropícis. D'ecoctac cum Hyffopo & potz,qua ín tho racefunt pureant, V'eterítufsí,& diuturnis pulmonísaffectibus profunt, Aluum molliunt, tufzc cum nítro & croco manducatz., D'ecoctis earum arteríae & tonfilla- rum inflammationibus gargarízatu confert, Cum hordeacea farina cataplafmati miícetur, & ín mulíebría fomenta cum fcenograco, aut ptífana, Cum Ruta deco. Cx, in tormínibus ínfundunt, Coctz, tritzillítzetg, durítías difcutiunt, parotidas ac furunculos emollíunt , Panos maturant, maxímé iríde, nitro, aut calce addíta, Crudze cum antedictis tufze, eadem efficiunt, Cum malícorío, pteryoia purgant, Cum atramento futorío difficiles curatu & maleficas tibiarum fluxiones fanant, Quín cum uíno decocie, addito abfinthío & hordeacea farína, hydropicis íllitze au xiliantur. Crematae Gt cerato comixtzpernionesfanant. Cruda & trítze fina pihu- mído exceptas,acauribus impofitze,fonitus & prurigínes curant, Succus tam Íylue ftris quàm fatiug Fící,coagulí modolac coagulat, concretum utacetum diffoluit, Exulcerat corpora,ac uenarum oraaperit, Soluít aluum, Vterum laxat,cum Amy odala tríta potus. Mlenfítrua cíet cum luteo ouía ppofitus, auttyrtheníca cera, Po. dagrícorü cataplafmatís cum farína fceníorzeci & aceto utílís, Lepras,lichenas, dif: colorem à fole cutem;alphos,fcabies,achoras, cum polenta expureat, In(tillatum plaga percufsísà fcorpionibus, uenenatorü íctibus, & rabíofi canís morfibus au. xiliatur, D'entíum doloribus lana exceptus prodeft, & cauís eorum indítus, Myr mecíam tollít cum adípe círcunlíta in ambítu carne, EX GALENO. Ficiarborisliquor,&fuccusfolíori eíusnon mordícat tantiz,aut abftereetuehe menter,fed & ulcerat,& ora uaforü referat, & myrmecías eíjcít, Verum & purgare poteft. | —— ÜEgenbaum. 756 PLANTARVM HISTORIAE CÁP, CCLXXXVIIL c poteft, Fícusaridz tumores duros concoquunt,eosd ftatim difcutiunt, Atc ipfe per fe illita cíufmodi uím obtínent.Sed & decocti earum eiufdem utíg nature cft, Verum ubí magis cocoquere confilíit eft,mifcenda eft farína trítíceasubi uero plus digerere, hordeacea, Paníshorum ín medio eft, In przfentíari hacc de carícis no^ uifTe fufficiat. Scire ueró oportet, quod qua pinguíores funt,magís poffunt conco quere:quae ueró guftuacríores,magís tum extergere,tum difcutere, Caeterü quod .. exijsplurímüinaqua coctis efficitur, fimile eft melli non folum confiftentía, fed &€ ——. facultate, Porro Ficus uirides comefz propter admiftam humíditate facultatis funt imbecillioris:fuübducunt tamen aluum utrzegz tum humidae tum ficce, | Praeterea Fícus cómeabiles funt, & faciléín totum corpus peruadunt, penetrantig, [Nam & abítereendi ui pollent haud obfcura:cuíus gratia coómanfz,e calculofis renibus are nulariruím propellunt. Carícelícet multiplici utilitate comendentur,fi quís tamen crebró largiterQ efitauerit,fentíet non efleiínnoxias. [Non admodü enim probum fanguine gignunt, quapropter pedículorü quoqpagmen eas comitatur, Incídendi extenuanditg uím habent,quo nomínealuum ftímulantad excretione, renesqp ex purgant, lecoríautem lienítg ínflammatione obfefsís officiunt;uelut Fícus quogg, comuni ratíone omníti dulcíum epularir, non peculíarí quadam eximia facultate. Obftructísaute illis,autícirrho tentatis,ipfze ex fefe proprijs uiribus nihil profunt, necobíunt:fed incídentibus,extenuantibus,& abftergentibus íunctae,non medío críter auxilianturzideoq medici nonnullíín díctislienis iecorísqy affectibus eas lon, ceante cibum cum thymo,aut pípere, aut zíngibere, aut pulegío, aut fatureía, aut calamentha, aut orígano, aut hyfílopo darefolíti funt, Ad eundé modum cumalio quouís acrem qualítatem, aut omníno incídendi extenuandi(y uím gerente carícas affumere,nófolum ita affectis,fed fanís quoq ex ufu fuerit.Siquíde iecorís meatus, D perquosferturalímentu,patentesapertosd feruarí non folis laborantibus,fed be. neualentibus etíam tutifsimu eft, Proinde hoc pacto Fícus extenuante fale, aceto earoG conditas uulgó comedunt, experímento íd utile effe cópertum habentes, EX PLINIO, Fici fuccus acteus,;aceti natur& habet : itagy coaguli modolac contrahit, Excipi, turante maturítaté pomí,& in umbra ficcat ad aperienda ulcera, cíenda menftrua, appofitus cumluteo ouí,aut potus cum amylo, Podagris illinitur cum farína fceni- orzcí & aceto.Pílos quoq; detrahit palpebrarum( fcabíe emendat. Item líchenas & pforas, Aluum foluit, Lactís ficulni natura aduerfatur crabronir,uefparumQg, SC fimilíum uenenís, príuatim fcorpioni, Idem cum axungia uerrucas tollit, Folía & qua non maturuere Fíci ftrumis illinuntur,omnibusi que emollienda funt difcu- tiendáue, Prac(tant hzc & per fe folia, Etalij ufus eoru, tanquam ín frícandoliene & alopeci]s, X quaecung exulcerari opus fit, & aduerfus canís morfus. Ramorute nerícaulículi cutí mponunt, Iidem ci melle ulceribus quze cería uocantur,illinun^ tur, Extrahuntinfracta offa cum Papaueris folijs fylueftris, Canum rabioforii mor fus,folío tríto ex aceto re(tríngunt. E níera Fícu candidi caulículi illinunturfurun- culís,murís araneí morfibus cum cera. Cínís earum efolíjs,eangranis,confumen, dísqg qua excrefcunt, Fíci maturae uriná cíunt;aluum foluunt, fudoré mouent, pa- pulasqy, Ob id autumno infalubres, quoní fudantía huíus cibi opera corpora rez frigeícunt. INec ftomacho utiles, fed ad breue tempus, INecuocí contraríz intelli" guntur, INouíísimze falubríores quàm prímze. Mledícatze ueró nonnunquáíiuue^ num uíres augent, Senibus melíoremualetudine faciunt, minusq rugaru.Sítim fe^ dant,calorem refrícerant:ob íd non neganda: ín febribus conftrictis, quas ftegnas uocát.Síccac Ficí ftomachüladunt,eutturí &faucibus magnifice utiles. Natura í]s excalfaciendi.Sítím afferunt, Alui mollíunt, rheumatiímís eíus & ftomacho con- traríz, V e(icze femper utiles, &anhelatoribus;ac fufpiriofis, Item iecínorü,renum, lienum uitijs, Corpus & uires adiuuant, ob idante athletze hoc cibo pafcebantur, Pythago, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCLXXXVIII vm Pythagoras exercitator, prímus ad carnes eos tranftulít, Recolligentibus feàlon- ga ualetudíne utilifsíma:, Item comitialibus & hydropicis, omnibusqg quae mati randaaut difcutíenda funt;ímponuntur,Bfficacíus calceaut nítro admixto. At co. ce cum hyffopo pectus purgant, pítuítam, tufsím ueterem, Cum uíno autem ad fedem, &tumoreé maxillarum,& furunculos, panos,parotídas,decocte illínuntur, Vtiles & decocto earum fouere fcemínas. Decocta quoq; ezdem cum fcenoera, co utiles funt pleurítícís & peripneumonicis , Cum Ruta cocta, tormínibus pro- funt, Tibíarirulceríbus cum zrís lore. Pterygtjs cum puníco málo. Ambuttis, per; níonibus cum cera, Hydropicís coctz ín uíno, & cum ab(inthio & farína hordea- cea,nítro addíto, Aluum fiftunt manducatz , Scorpíonü ictibus cum fale trítee illi- nuntur, Carbunculos extrahunt ín uíno cocta? & impofitae, Carcínomati, (1 fine ul cere eft, quampinguífsímàá Ficum ímponí,pené fingulare remedíü eft:ítem phaoe- daene. Cinís non ex alía arbore aciem purgatacríior,conglutinat,replet, adftríngit, Bibitur & ad difcutiendu fanguinem concretü. Item percufsis,praccípitatis,couuL fis,ruptis, cyathís (ingulísaqua & olei. Datur tetanicis & fpaftícis. Item potus uel infufus ccelíacis,dyfenterícis, Et (i quís eo cam oleo perungat,excalfacít. Item cum cera & rofaceo fubactus,; ambuftis cicatrice tenuifsíma obducit. Lufciofos ex oleo illitus emendat,dentíumq uítía,crebro frícatu, Produnt etíam, fi quís inclínata ar. bore,fupino orealiquem nodum eius moríu ab(tulerit nullo uídente, atqj ín aluta illigatum lício écollo fufpenderit, (trumas & parotidas diícutí, Cortex trítus cam oleo, uentrís ulcera fanat. Crudzegrofsi uerrucas & thymosnitro farínaty additis tollunt,fpodijg uicem exhibetfruticum à radice exeuntiu cínís, Bís toftus adíecto pfimmythiodigeritur ín paftillos,ad ulcera oculorum & fcabritíam, EX SYMEONE SETHI. Ficus admodü nutríunt,non tamen adí(trictam &robuftam carnem efficiunt,ut panis ac caro,fedlaxam. V entrem flatibus implent, nifi probécoquantur, Minus ueró quàm cetera opora funt malí fucci, SC uentrem prorítant, & facilé exeunt, EC fatu digná extergendi facultate obtinent:proinde arenofa multa fi edantur nephre ticisexcernuntur, lVlaturze Ficus nihil feréobíunt, proxímet ad carícas accedunt, quae multa utilía habent, Vlalum hocillis ineft,quod fanguínem nonadmodubo. num gienunt, unde & pediculí procreantur . Oportet autem po(t ufum Fícuum, alimentum quod extenuet,íngerere, Ad haec Fíci pulmonem & thoracem íuuant. Aiunt infuper cotra uenena facultate habere, fi quis (ineulís diebus ieiunus íjs uta, tur, Caríce pectus íuuant, & tuffes, Vrinam cíunt,fatísqy nutríunt, corporís etíam bonam habitudíne efficiunt. Ante cibum fumpte,uentrem írrítant,fed nifi celerius uentrem pertranfeant,non bonum fanguine gignunt, Quapropter fiad fatíetatem ufque eduntur,fcabíem & prurítum excítant. Cibus autem bonus eft, & aduerfus uenenaremedíum,fi cum nucibus autamygdalís comedantur, R'enes expurgant, - & iecoris, lienisqg obftructiones auferunt, uerum calefaciunt, & fitim inferunt, & flauam ín calidíoríbus temperamentis bilem procreant. Impofitz parotidibus & reliquis abícefsibus,emolliunt & concoquunt, potífsimum ín fjs quibus funt carnes molliores.Podagrícis cum fcenograeco X aceto .impofitae,non parum iuuant, | ss DE $PARTO, ^2 SPARTVS 6 DE SPARTO» CAP» CCLXXXIX» 759 NOMINA. 7j FA PT O N, azeziop Cirzecis, Spartum Romanis uocatur, Officinis ir. 2X cognitum, Ciermanis D frimmen appellari poteft, Sparton ueró díxe: Spartum unde 571 «.44| runt, quod funiculíacuinculi ufum in alligandis uítibus prebeat, diclum, ES FORMA. Frutex eft uiroas longas proferens, fine folíjs,ualidas,difficulter frapiles,quibus uites lieant. Silíquas phafelorum modo fert, & ín íjs femina lentís formam haben- tía. Florem Iuteum;ueluti Leucoion, LOCVS. Aridum folum amat,eftig ueluti terrae íuncus, TEMPVS, Hloretcirca Idus Iunias;ac fubinde filiquas producit. TEMPERAMENTV M, Calidum & ficcum cffe, & euftus & uires indicant, | VIRES . EX DIOSCORIDE, Sparti femen & flores in aqua mulía pota quini obolorir pondere, per fuperna cum intenfione uclutí Elleborus cítra perículu purgat. Semen perínferna purgat, Quinetiam maceratís ín aqua uiroís eius, deinceps uero tufis & exprefsis, fi fuccus cyathi unius menfura iciunis bibatur;ifchíadicis &angína laborantibus auxiliatur, Quidam etíam muría,aut marína macerantes;ifchiadicis clyfterem ínfundunt, Str ementa autem cruenta elicit, | | EX GALENO. Sparti,quo & uitesapud nosalligant,tum femen,tum uirearum fuccus,nón ín. (irenuétrahentis eft facultatis, | B EX PAVLO,. 5parti,quo uiteslicant,& femen & flos cum mulfa pondere quinque obolorum: pota;perfuperíora purgantueratri modo (ine periculo, Semen per inferiora quo» que pureat, Viro ipfiusad coxendicumdoloresproficiunt, —— j EX SYMEONE SETHL 5partí, quo uites lieantur, femen & flores cum aqua mulfa fi bibantur pondo obolorum quínque,per fuperna purgant,ut Elleborus albus,fine perículo, Semen autem perínferna purgat. V íroze uero ifchíadicis profunt, DE SMYRNIO» CAP» CCXCOC» NOMINA. 1M vPNtroN Grecis, Smyrníon Latínís, officinis Leui(ticit, Germanis Ds Qo É-febfte cel dícitur.Smyrnion dictu, quod huícidem fitodor qui Myr. smiorcu: zu qus Diofcorídi Lieufticum appellatur . INeqs enim caulem genícula. FORMA. , Caulem habet Apio fimile, adnafcentias obtinente multas, Folía latíora Apio, adterram confracta, fübpinguía, robufta, cum acrímonia odorata, mediícatatp, & .colore fublutea, V mbella fupra caulemA nethofimilem,Semen rotundi,ni orum, faporeacre,Radiceacrem, odoratà, teneram, fuccofam, fauces mordente, forís ni, . gram,íntus pallidam;aut fubalbida, Ceteri fi quis fingulas has notas uelit expen, dete;facilé perpendet Smyrniu eam efTe herbam quam hodie Leuiftícii nominant, smi ee — Siquídéeaut Apíu caulem profert concauirac floIones multos, Folía quoqs Apíj, zeifiam, : -—— ON X P S$ 2 atlatio- PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXC. 761 A atlatiora, ad terram contracta, fubpinguia, firma, cum quadá acrímonía odorata, odore tamen mediícato, coloreín luteum languido:mufcariü ín capitibus caulium Anetho (imile:femen rotundu, nígrum, acrífapore: radicem odorat&, acrem, gu ftu fauces mordentem,fuccofam,mollem,forís atram, intus fübalbidam, aut palli- dam, Hiísaccedit quod Leuifticiiforma 8& odore Apío ualde fimile eft, ítaut non^ reuifticit forma nulli hacratíone motí putauerínt effe Apij fpeciem quanda:ut congeneré efTe her, etodore Apiofi» bam,quemadmodi teftatur Galenus, nemini dubíü efTe debeat, Vnde iterum li, "It quido colligi potefteffe Smyrnion, quód certe (latim ab Apío Díofcorídes,tanquá fimilem congeneremq herbam, idipfum defcribat, Conueníunt etíam utrarun- que herbarum facultates,ut paulo poft monebímus, Item Diofcorídes fcríbit Paeo níam focminà folía Smyrnij habere . Cyuid uero folijs Pzeoníze fceminze, quàm fo. lia Leuíftici hodie nominati magis (imilezut nemo dubitare debeat (ubínde 5myr nion efle Leuifticum, DE | LOCVS. INafcitur hodie pafsim in hortís, umida autem loca amat, | TEMPVYS Floretaeftiuo tempore, TEMPERAMENTVM, Calidum & ficcum in tertío ordine, VIRES EX DIOSCORIDE, Calefaciendi facultatem habent radix, herba & femen, Olerii modo comedun. turfolía muría macerata, aluum fiftunt, Radix ferpentiit morfibus pota fuccur- rit. l'uffes & orthopnceas mitigat, V rínac difficultatí medetur. Illíta recentía cede. mata,phleemonas, durítías difcutit, V ulnera ad cicatricem perducit. Feruefacta B GÍubdita;abortusfacít.Semen eiuslíenis, renum & uefica uíti]s prodeft, IMenfes & iecundas pellit, Comodédatur ifchiadicís cum uino, Inflationes ftomachi lenit, Sudores & ructus ciet, Potu peculiariter hydropicis, & febríü círcuítibus prodeft, ] EX GALENO, Smyrnion cíteiufdem generís cum Apio & Petroíclino : fueritig Apío quidem ualidius,Petrofelino autem ímbecillius, IVlenfes itaque & urínas mouet. Cilices ín Amano monte natum Petrofelínu uocant.E(t quídem & ipfum Smyrníon,mínus ueró Petrofclíno & Smyrnío acre eft, Proinde & ulceribus imponi poteft, quía ui. delicet (ine moleftía deficcat.Sed & digerere quac índurzata funt, ualet. Ielíqua fa cultas eius Apio X Petrofelíno fimilis e(t, Quocirca & femine utimur ad menfes, urinas X afthimata, Haec Galenus, Ex íjs Galeni uerbis liquido apparet duplex e£ Íe Smyrnion,unum quodalío nomíne Hippofelínon,de quo fuo díximusoco,di, citur;alterum autem quod ín Amano nafcitur monte,de quo híc nobis fermo eft, | EX PLINIO. Virínà & menfes ciuntfolia X radix, Aluum fiftit femen, Radix fuppurationes recentes, & collectiones diíícutít: ítem durítías illita, Prodeft contra. phalan oía, ac Íerpentes, admixto cachry aut polline, autapíaftro ín uíno pota, fed partículatim, quoníam uníuerfa uomitiones mouet, qua de caufa nonnunquáà cum ruta datur, Partusadiuuat; & fecundas pellit, IVledetur tufsi & orthopncez radix uel (emen, Item thoracis, líenis,renum & ueficae uítijs. Radix autem ruptís,conuulfis auxilia, tur , Sudores cíet & ructus, ideo inflationem ftomachi difcutit, V ninera ad cíca- trícem perducit. Datur ifchiadicisín uíno cum crethmo.Exprimitur fuccus radicis, utilis fceminis,thoracis & precordíoru defiderijs:calefacit enim,concoquit,& pur. cat. Semen peculíaríter hydropícis datur potu, quibus & fuccus illínitur. Conco. Ctiones facit, Sapore fimillima piperi, ideoad obfonía utuntur cum mulío, oleo & garo,maxímein elixís carnibus, : 8S 3 APPEN- C Oftritium civ dictum. D Laferpitium ger TRatticultt. 761 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXC, ! APPENDIX. | Confer cum iam dictis facultatibus eas quas Leuiftico recentiores tribuunt, & comperíes prorfus eafdem efle, Tradunt enim eius femé mouere menfes & urinas, inflatíoncs tollere,ferpentíi morfibus mederi, calculos confríngere, fudores cíere, uulnera conglutínare, lienísqpobftructiones auferre : adeó ut hínciterum conftet, Leuiftíicum à Smyrníionon effe,faltem uíribus;díuerfum, | DE SILPHIO- CAP» CGXCDP NOMINA. t^ 610 Si Grecis,Lafer,&Laferpitium Latínis dicitur, Vuloo & o£ ficínis corrupta uoce, deflexa tamen quadam à Laferpitío priftínino mínís umbra, Ofterítii uocatur. Prímüm fiquide,ut díctum eft, La. E- S.| ferpitium,deín deprauata nomenclatura, Ofterítit poftremo Oftri LE. tium ccepítappellari. Qui fanélapfus facilis admodum fuit, Abíecta nanc príma litera, Afteritium,& deín a mutatoín o, Ofterítiir, ac poftremo ma- eísconciíe Oftritium nomínareímperiti cceperut, Veteribus Germanis hauddi. bíe É'aferwuris dictaeft hecherba,quam quídem uocem, utpote femilatina, po- (terínon recté intelligentes, in &Ocyfferwurts mutarunt, Q»ua quídem appellatío, ne adhuchodíe omnes utuntur Giermani, , FORM A. Caulem ferulz fimilem habet,folía uero Aptj,aurei coloris,femen fatum, folía, ceum, radícem quz corticem nígrum obtínet, à qualíquor etíam modice rubens, translucídus, myrrhamqQredolens, ac odoratus deftillat, Ex qua quide defcríptio- neluce daríus conftat, herba hanccuíus pictura damus, effe Laferpitiu, faltem oer manicu. Caulís ením ei fcenículaceus,feu ferulze, hoc eft, eenículatus, folía Apij in aurícoloré languefcentía,femen folíaceu & latum;nempe quod figura exile folíolix exprimít:radix crafTa & multa;forís níerícans;intus candida, miragy flaerans íucun dítate,que fi uulneratur,liquor profluítlentus;ac modice rufus,fuauifsimumd fpi^ rans odorem, linguam fua acrímoniía uellicans,ut fane nulla fit prorfus nota quae xeclamare uideatur, Hís accedít quod facultates Oftrítij nominatià Laferpitij uiri busnondifcrepant,quemadmodum ex fequentibus patebit, LOCVS Nlafciturin Syria; Armenia, Media & Aphríca, Cyuod ex Armenia & Aphríca affertur fuauifsímum odorem habet, praefertim Cyrenaícum, unde & zie, íd eft, i Ae, DEI Succus Cyres- fuccus Cyrenaícus appellatur, INechoc Laferpítíum aliud eft quàm concretus ille talus. fuccus,quem officínze Belzuinum, uel BenTuínum uocant. C)uod ueró ex Media Eezuimmc*: àv Seria affertur, Diofcoridetefte, uirofum odorem obtinet, acputrilaeíne refipit, Laferpitium. Afa. foctida. ídeotg uidetur effe id quod hodie officine pafsím Afam fcetídam nomínant, Quod etíam hínccolligi poteft,quod in hodiernum ufque díem ex Syría Alexandrína,& hínc V 'enetías deportatur, INoftrum in montofis locís prouenit, acín omnibus fe. réhortís nunc plantatur, TEMPVS. Iunío menfe oresadmodum exíguos accandídos, inftar Anífi, profert, atque fubinde femenlatum, | TEMPERAMENTVM, Silphij liquor calídiísimus eft. Verumenimuero & folía, & caulís, & radix fat ftrenueexcalfaciunt, INoftrum etíam Laferpítii ín uníuerfum calidius atcg acrius eftpipereipfo, adeoq calefacit & exiccat in tertío ordine, Radix autem & femen, folía & caulem fuperant, utín eo etíam effícacifsímus omnium aliarum partíum fit liquor,fecundo loco folía, poftremo caulis, VIRES, LASERPITIVM GER MANICV M, x 764 PLANTARVM HISTORIAE CAD, CCXCI, "VIRES. EX DIOSCORIDE, | Lafetpittj líquoracrís eft,inflat, Inunctus cum uino, pipere S'aceto;alopecíias fa. nat, Oculoru aciem exacuit, Incípíentes fuftufiones cum melle ínunctus difsipar, Cauernís dentíum ín eorundem dolore índítur, aut cum thure ín línteo círcunpo- nitur, autcolluitur eo os cum Hyflopo, & Ficis coctis in pofca. His prodeft, quos beftía in rabie efferata momorderiít,uulneribus impofitum, Valet adueríus omnía anímantía quz uírus eiaculantur,uenenata tela, porus aut ínunctus, Scorpionum t aexirzuos plagis oleo dilutus circunlinit, Giangraenís tantea fcarifícatis immittítur. Carbun. Sy'rep lege» culis cum ruta, nítro 8 melle, uel per fe, Clauos, callosqg príus círcunfcarificatos. dius tollít,cerato, autarídorü Fícuum carne praemollítus, R.ecentes líchenas ex aceto fa nat, Excrefcentías carnis,polyposQp,fialiquot diebus ciratramento futorío aut eru. gine illinatur, Extuberantía cum forfice extrahit. Diuturnís afperzarteríe afperita- tibus opitulatur. Vocem fubit exafperatá irraucefcentemue, dilutus aqua & ab. ' forptusconteftim reftituit, Vuam cum melle ínunctus reprimit, Angína laboranti bus exaqua mulfa utiliter eargarízatur, Coloris bonitate íjs quí eo uefcunt auget, Inforbilí ouo datus tufsiauxilíarur,pleurítícisqy ín forbítionib.Suffufis felle, & hy- dropícis cum aridis Ficís utiliter exhibetur, Cum pípere,thure & uino potus,rigo- res foluit, INeruorum diftentionelaborantibus;opifthotonicísQs datur oboli pon- dere deuorandus,Hzrentes gulae hírudínes,gargarízatu cum aceto detjcít. Ad lac intusín erumos concretü, Comítíalibus ex oxymelíte fumptus fuccurrit, IMenfes ciet cum pípere & myrrha potus. Ccelíacos ínacíno uuze fumptus iuuat, Cum líxí uío potus,repentínís conuulfionibus & rupturís prodeft, Ad potiones difloluitur amarís amygdalís,aut ruta;aut calído pane, Folíorülíquor eadem poteft, fed muL tó minori efficacía, Cum oxymelíte manditur ad expedíendam afperam arteríam, praefertim amiffam uocem, V tuntur eo cum Lactucis,pro eruca comedentes, D EX GALENO, Omnes Silphij partes flatulentzc maeis funt efTentize,ac proinde concoctu diffi ciles, Forís tamen impofitz corpori,efficaciores, & omnium potifsímü liquor, ad- modum trahente facultate obtinens, Attame excrefcentias imminuendi,& líquan- diuím quandam propteríam dictam temperie habent, Líquor Cyrenaicus quíde omnes caliditate &tenuitare exuperat;ac proinde etíam omnii maxime difcutit, EX PLINIO, ; Folía Silphij ad expurgandas uuluas;pellendosq emortuos partus, decoquun. tur ín uino alboodorato, utbibatur menfura acetabuli à balneis. Radix prodeft arterijs exafperatis, & colleciionibus fanguínisillinitur, Sed & ín cibis concoqui, tur cre, Inflationes facit & ructus. Vrínze quoque noxia. Sugillatís cum uino & oleo amícifsima, & cum cera flrumís, V erruca fedís crebríore eíus fuffitu cadunt, Liquor eius per fealgores excalfacit. Potam neruorum uítía extenuat, Fcemínis datur in uíno. Et lanis mollibus admouetur uuluz ad menfes ciendos, Pedum cauos circunfcarifícatos ferro, mixtus cerz extrahít. Vrinam ciet cíceris maegniti- dine diílutus , Andreas fpondet, copiofius fumptum necinflationes facere; & con- coctioní plurímum conferre fenibus & fceminis, Item hyeme quàm zc(late utilíus, ueruntamen aquam bibentibus, cauendum(ine quaíntus fit exulceratío . Ab e erítudine recreationi efficax in cibo. T'empeftiué ením datus, cauteríum obtinet: affuetis etiam utilius quàm expertibus . Ad extera corporum, indubítatas confe fiones habet, V enena telorum &ferpentíu extinguit potus:exaqua uulneribushis círcunlíni£.Scorpíonum tantum plagís ex oleo. VIceribus ueró non maturefcenti, bus,cum farína hordeacea,;uel fico ficca, Carbunculís cum ruta, uel cum melle, uel perfe uifco fuperlitü ut hzereat. Sic &ad canis morfus. Excrefcentibus círca fedem, cum tegmine punici máli exaceto decoctus . Clauís pedu,qui uulgó mortícini ap, pellant, nitro míxto, anté fubactus, Carnes replet cit uino & croco;aut pipere;aut 1 murium C PLANTARVM HISTORIAE CAP CCXCH . 765 a murium fimo & aceto, Perniones ex uino fouet, & ex oleo coctum fmponitur: fic & callo, Clauís pedum fuperra(is praecipue utilitatis. Contra aquas malas,peftilen tes tractus, uel dies , In tuísí,uua, fellís ueteri fuffufione, hydropicis, raucitatibus: confeftim ením pureat fauces, uocem reddit, Podagras,in fpongía dilutus pofca lenit, Pleuríticis in forbitíione uinum poturis datur, contractíonibus, opifthotoní. cis,cicerís magnitudine cera círcunlitus. In angína gargarízatur, Anhelatoribus & ín tuísi uetufta,cum Porro exaceto datur, atqj ex aceto hís quí coagulum lactis for buerint, Praccordioriruítíjs,(yntecticis,comitialibus ín uíno,ín aqua mulfa línguae . paralyfi, Coxendicibus &lumborum doloribus cum decocto melleillinitur, Non cenfuerim, quodautores fuadent, cauernís dentíu ín doloreíndítum cera íncludi, magno experimento homínís quífe eadem caufa precipitauit ex alto, "APPENDIX, Laferpitiu noftrum ex traditione recentíoru unice uenenís aduerfatur. Irem pe^ rafepitij germ ftilentíae populariter eraffantis arcet contagía. Lentitiam pituítoforu humorum tii fevliates. incidit acdifcutit: quapropter tuísí quam frígus attulit medet, Craffa quz in tho. race coéunt,diícutit, Coloris corporis bonitate js quí eo uefcuntur, efficit, Concre- tum in corporelac & fanguínem refoluit.Stomachu efu corroborat. Pítuítam uen. trículí deijcít, S elanguefcente appetentíam ínuitat.Menfes & urinam cíet, Rabío- fi canis morfu, aut ferpentis ctu liberat, fi contríta folia uulnerí indantur, Hypo. chondríorü uítijs auxiliatur, Item lumborum doloribus, Carbunculos cum polen tatritum & ímpofitu fanat. Cum uíno potum rígores diícutit, Flerba ipfa ín uíno & aqua cocta uulnera ínterna eglutínat: & ín fumma, omnía qua Angelica uccata herba, & maiori efficacía,poteft, Vthinc etíam conftet Ofterítium à noflris nomí natum,eafdem habere quas ueterum Laferpitium,inefficaciores tamen,facultates, B Quarecum metus fit ne Laferpitiu adulterinum,;autfaltem non optimu ad nosa£ feratur, prae(tTat noftroutí,quod fcilicet exioua admodi pecunía comparari pofsit, & uiribus fatís efficax fit, Nam eadem qua Diofcorides X Plinius Laferpítio aísi- gnant,recentiorum teftimonio praeftare ualet. DE STACHY» CAP» CCXCID NOMINA, TAXYz Grecis Stachys Latinis dicitur, officinis ionota. Ciermanis ríe CJ cbenber 2unoor nominatur, Stachys uero dicta, quod uertícillato flo- ss inae - 9 Irumambitu,& orbibus fpicarum caules cíngentibus coronetur, dicla, Meg FORMA, | Frutex eft Vlarrubio fimilis,fed altior;folía ferens plura, fed rara; hírfuta, dura, odorata, íncana. Vírgasab una radice plures emittit Marrubío candidíores , Ex hac deícriptione perípícuum fit omnibus, herbam quam pictam damus, effe Sta. chyn: eft enim frutícofa, Marrubijt fimilitudínem refert, nífi quodaltior eft:folía quocp plura;at rara obtinet,item híríuta,dura,odorata & albícantía. Virgulas de. nique,et(i pictura ídipfum non oftendat, ab una radíce plures emíttít, candídíores quàm Marrubíum, Quibus omnibus florum purpureorüuerticillatus acceditam bítus,acorbesfpícarum,quicaulescíreundant, — | | LOCVYS. Afperíslocis,montibus accollibus prouenit, j TEMPVS, FloretIunio& lulio menfibus, — | | TEMPERAMENTVM, ] Stachys guftuacri & amaro eft, tertijqp ordínís excalfacientii, V ndeiteruliquet haacherbam effe Stachyn,quod guftataacrís € amara uideatur, | — VIRES, 766 SMedenoer 9fnbosm, STACHYS PLANTARVM HISTORIAE CAP. CCXCII, 7652 A VIRES, EX DIOSCORIDE, Vim habet excalfactoría & acrem. Ideof decoctumfoliorum eíus potum, men fes X fecundas pellit, [ EX GALENO. IVleníes prouocat,abortum facit, & fecundas cíjcit. | EX PLINIO, Pellit menftrua, DE SECALE- CAP» CCXCIID NOMINA, 29 ECALE dicitur Plíniolib.xviij.cap.xvi,&Farrago, Germanis X od'etr Ned j| GC our nomínatur. lVlagnoín erroreuerfantur qui hocfrumenti ge 17) nus Siligiínem efTe exiftimant, Siquidem ex hac, Plíniolib.xvíij.cap.íx, secde mon eft eo te(telautifsimus fit panís,tener, candidus, & primatum tenens: ex illo 5/ligo. cibarius,ater,& pondere precíipuus;ad arcendam pauperum famem tantum utilís, qui ueterafcens acorem etíam contrahit. Item Siligo habet ípicam erectam, Plínio loco íam cítato,cap.x. autore, necrorem continet, quz rubiginem facíat : hocueró procumbente, € ideo quod imbres retíneat, rubigini opportuni. Síligo praterea orano eft candido, leui, & multipliciter tunícato : hoccontrà nígro, ftriato,& olu- mis feréexplícito, Denicr Silíeo finearífta e(t, hocuero arí(tís horret, Poftremu ex Siligine piftrinarür opera fiuntlaudatifsima, ex Secale nullum fere tentatü eft. His: itaque rationibus euidentifsímu effe puto,hocfrumenti genus quod Germani no, ftri K oder uocant,non efle Siligínem. (B FORM A. | : | | | Secale frumenti genus uulgo notifsimu, ftipula eft cufmo tríticeo, eraciliore & proceríore,geniculis ut plurímu quatuor,fpíca innocentiotib,ariftishorrente,non erecta,fed (emper propémodum procumbente,erano glumís explícito, &ob id ca duco,trífti;nigrícante,(trígofo. Plíníus cap.xvi.libri xvítj. fcribit, Secale foecunda; fed gracili ftípula effe praediti, níerítía trífte, fed pondere przecipuu. Quze fingula fatis monftrát,frumentü quod X ocferi uocant Germani, efTe fecalen,&nó filigine, LOCVS. Gienitur qualicunque folo, ídeot paísim in Germanía, prafertim Rhetía, & V indelica feritur, TEMPVYS, FloretIunio meníe,metitur autem lulio, | TEMPERAMENTVM. IVlaeis uidetur excalfacere quàm T ritícum,mínus tamen refrigerare quàm Hor - — deum. Mlagisítem exíccare quàm Tríticu,mínus tamen quàm Hordeü aut Zea, | VIRES Habetafiquidlentorís & obfiruentis naturae Hincpanis ex eo confectus; poti fimum fià furfuribus non fit probépurgatus, ftomacho grauis efle folet, Reliquae uíres ex capitibus de Trítíco & Flordeo colligenda, | $AIHTO | DE $IDE- SIG AdP E Socfen. o OAK MTM v mU MES M. ar SIDERITIS SlbfrquG — PRIMA, 58 779 DE SIDERITIDE PRIMA c CAP QG3XOCIIIT NOMINA Chamepitys LAHPITIE Ciroccis, Sideritis príma Latinis dicitur, IVIaena officina daulterina, pars hacherba pro Chamepíty uera utítur,non fine errore,cum fatis ex $67: :.4]| formaillius conftet, ut paulo poft mon(trabímus, non effe Chamzpi- Sideri cur |ESssssól tyn , Germanis Olíotraut appellatur. Síderitis ueró nomínata, quod NS olutínandís uulneríbus apta; praecipuum ín bello habeat ufum, FORMA, Herba eftfolía Vlarrubio fimilia habens,lonoíora tamen, ad faluize aut quercus figuram accedentía, uerum mínora & afpera, Caules fundit quadratos, dodranta- lcs, aut longíores, guftu non íníucundos, aliquo modo adftríngentes, ín quibus perinterualla uelutín IVlarrubio uerticilli ín orbem cíircumacti, & ín hís femen ni. erum. Ex qua quídem delíniatione fole claríus coftat, herbam cuius híc picturam Sideritis prime. exhibemus, effe Síderítin prímam, Síquide folía Marrubij habet, fedlonoiora, ad faluíac fimilítudinem afpera & rugofa, minora tamen, Caulem quadratum & hir. futum, non íníucundi guftus, aliquantum fubad(tringentís, quem perínterualla uertícillati orbes coronant,ut in| Vlarrubio uiderelícet,ín quibus flores fubcandidi acluteí, & fubinde femen nígrum. R'adícem exiguam & fubluteam, quod filentio Sideritis won eft ttanfiuít Diofcorídes.INon effe uero hancherbam Iuamarthritícam,nec Chamae- Waathüs pityosgeneribuspoffeannumerari, híncconijcerelícebit:primu, quod non fit pu. mila,fed ín altum furgat,fruticís uerius quàm herbae fpecie, uod ueró neque prí- mumnedq fecundu genus Chamepítyos dící queat, hínc manifeftü fit,quod utrun- que folfjs Semperuíuí mínorís fit, à quibus faluize, qualía haec habet, diuerfifsima D Ííunt. Neg etiam tertíum;quíafolía eius non funtexilía, LOCVS, INafcitur afperís, petrofis & incultis locis, TEMPVS, Tunio menfe florere incipit,necdefinit nifiín Autumni fine, TEMPERAMENTVMHM, Sideritis habet quandam abítercendi facultate, id quod amaritudo etus fatis in. dicat: & pauculam adftríctionem, Plurima tamen eius pars humida eft, & medio: críter frioida, | VIRES, EX DIOSCORIDE, Folía eíusillita uulnera glutinare,& inflammatione arcere poflunt, EX GALENO, Phlegmonem fedat, & olutinandíi uím obtinet, EX PLINIO, Síderitís tantam uim habet,ut quamuis recentí oladíatorís uufneri illieata, fan» euínem claudat, DE SORGI, 772 DE SORGID CAP» CCXCV» NOMINA E ESEWEREGRINVM efthocgenus frumenti, &ex Ttalía ad nos alfattr,ideotg rm ») * Germani wel(cben Doir$ uocant. Alij &orgfomen / quod fcilicet ín E ItaliaSoroí nomínetur. INecy conftat quo nomíne ueteribus fitappel £1 latum,nifi farrís genus fit, quod ín Gallianuncrubrum & barbatu fru- IUS mentum nuncupant. Probe ením illíhec nomenclatura uídetur coueníre,quod ni, mírum eíus fpíca rubra & barbata fit , Certó tamen nihil affirmare audemus, nam Panícum etíam referre, quamuís magnitudo repugnet,uídetur, FORMA. | Culmos habet quatuoraut quíncg altos,craíTos, ceniculatos,rubicundos,fofíjs ueftitos longis,latís, & ín fummitate acumínatis, harundíni non difsímilibus:fpica quàm Panicu maioré ac denfioré,rufam & barbati,in qua femen rufum,rotundu, lentis magnítudine,&acuminatü, Florem luteum, Radicem multis fibrís capillatà. LOCYS. INon prouenit nifi fatum, nuncín multorü hortis colitur ac plantatur,non ta men facilé emergit, TEMPVS. Floret lulio & Augufto menfibus,flore,ut diximus, futeo, necnifi extrema fere autumní parte ad maturitatem peruenit, : TEMPERAMENTVM. | Semen dulce eft,& Panícum planéín guftu rcfert; ideoQp temperamento ab hoe minímé differre putamus, VIRES. : Tametfideilliusfacultatibus nihil comperti habeamus, tamen quía Panic ou» D (turefert,eafdem illi facultates obtínere exiftiímamus,quas fuo loco ínueníes, DE SERPENTARIIS OFFICINARVM»* GAPRJECOXCYL NOMINA, *3j vo nomineueteribus medicis Girzcís & Latinis appellatze int, nemo V hactenus, quod fcíam,indícare potuit, Recentiores herbarf & officine offiinanm. | 99/3] non fine magno &intolerando errore Serpentarías uocant, non certé erdum. — (OXTES quod ín nomenclatura tantum fit fitum,fed quod forma & uiribus plu rimum ab eaherba quam Grad 4eeivziy, Latini autem DracunculuacSerpen: taríam nomínant, plurímum difcrepent, ut fuoloco latius demonftrabimus, Gierz mani noftri has herbas T'faterwurss fualingua appellant, GENER A, Duo funtSerpentarize recentioru & officinarü genera, forma non multum ua; M4. riantes, Vnum quod leuibus admodufolijs, & radice in fe contorta conftat, Hínc sifort. eft quod herbari]s noftri temporis Biftorta dícatur . [Nos certíoris di(criminis era- tía marem fecim us,germaniceg Yíaterwurmnmennie uocauimus, Alterum rugo^ fioribus folijs, maioriqp radíce, & minus íntorta;ac multum capíllata uídetur, V uL romins, gares herbari] Colubrín&nuncupant. INos fcemíná cóftituímus,ideoG germanicé Colibrita, Y'Gatevvourts vocible uocauimus. Serpentarías uero utrung genus dixerunt, pro» pterea quod ubi prímum éterra prodeunt, língua ferpentínze pelle tenuí ueftítae, formam obtínent, d FORMA. Caulículo conftant tenui ac iunceo,glabrefcente, per ima tantum folíato,fpicofo flori uertíce, quibus dilutiorís purpura color ineft:folio Rumicis à terra cacfio, ft. , perné SERPENTARIA MAS *SBYV CBISTORTA tt 3 COLVBRINA SEV SER. PENTARIA FOEMINA, PLANTARVM HISTORIAE CÁP CCXCYVL 77$ A pernéuíridi & herbaceo:radice, mas quidem draconis modo ínuoluta & contorta, Ícemína uero oblonga, maiore ac capillata,extrà niericante;intus rubefcente, LOCVYS. INafcunturlocis umbrofis & humidis, pratis potifsimi IVlartianzefyfuce, TEMPVYS, . HlerentVlaio menfe & lunio,quo maxímétempore,ut omnesaliz que floribus ornantur plantze,díenofciac inueniri poffunt, TEMPERAMENTVM. Vtriufqs radix mirificéad(tringit,utrefrioerandi ac exiccandi facultate praedítas efTe nemini it dubium, Antiquus manufcriptus herbaríus frígídas & ficcas effe ín tertío ordíne cenfet, | VIRES, Radices illarum efutínant uulnera, fcetum ín utero retinent, uomitü biliofunt reprímunt,dyfenterià fanant, Haecantíquus herbaríus, INoftrae ueró ztatís mediz ci aliorü errataimpudenter fectantes, ad longé díuerfos ufus Serpentárío utriufcg radíces adhibent,)nempe ad eos ad quos Díofcorídes, Galenus & alij ueteres fuum Dracontitt;cum tamen uiribusinter fe maxime difcrepent,quod guftus etíáiabun, déteftatur, cum Dracontij radix acrís fit;illariueró uehementer ad(trín cat, Vtioi tur errore huncrelinquant,fubínde medicos &feplafiaríos hortor,nifi forté perde^ remagis quàm fanare in delíti)s habeant:fciantQg Serpentarías (uas non alias quàm Britannicà habere facultates, ad (tríngendi nímírum, priuatim ad ea qux ín ore & tonfillis funt depafcentia ulcera accómodatas, St ad omnía alía quibus ad(tríctione opus eft, Folía etíam ín farínam tríta labiles dentes confirmant, DE SCORDIO-* CAP» CCXCVII» NOMIN A. jj& o PAto R Gracis, Latinis Tríxago paluftrís dicitur, Officinis fero» mnibus íncogníta, Germanisallufione quadam ad Romana appellatio j| nemapte YDaffeebatenig nomínabitur,Scordion autem Girecís ab AL. scordion uide Iijs dicta eft herba haec, quod nímirü eíus folía affricta, Alli), quod Gira ditus. cis 5corodon uocatur, odore referant, Ab hoc mali & íngrati odoris fenfu, t(dem etíam dlvGryop appellataeft, Vtueró Tríxago dicta fit, fimilitudo fecit: Trixapini D»fofon: enim,quze Cireecis Chamzdrys nomínatur,(imilis e(t, Paluftris autem,quoniahu T'*x«gopaluá mentibus ac paluftribuslocís nafcatur, Hg FORM A. Folia Trixaeini feu C hamzedryi fimilía habet,maíora tamen, necficin ambitu incia, odore alíquantü Allium referentía, euftu ad(tringentia & amara , Caules quadrangulos, in quibus flos fubrubefcens , Haec delíniatio fic refert herbi hanc, cuius pictura damus,ut ouum ouonon fittam fimile. Folio fiquidem e(t Trixagi^ nis, maiore, & perambitum non ita profundé ferrato & incifo, odore aliquatenus Allium reddente , ad(tríngentís & amari guftus, quadrangulis caulibus : ore ín caulibus, inftar Chamadryos & T'eucrij, fübrubro, & mínímé ín fummis cauli^ bus, utaliquí putant, quemadmodi pictura ipfa abunde docet, Haec taque herba in theríacos paftillos inferenda erít, & non fylueftre Allium, utmaximo ín errore uerfentur feplafiarij inftitores, qui pro retam falutari atqg omnibus putrídis mare selatarionm coribus, Galeno lib.í, deantidotís autore, aduer(ante, fylueftre Allium ufürpant, cor Sed indigníus erratum,quàm quod multis explodí debeat. In huncautem eofdem uicinitate uocabulorü potíísimu incidifle errorem, libro primo Paradoxoriz, cap. xxiiij.abundémonftrauimus, tt 4 LOCYS, PLANTAÁRVM HISTORIAE CAR, CCXCVIL 777 , A LOCVS, INafcitur in montanis &humentibus locis, Necinter fc pugnant Diofcorides & Plíníus, dum hícin campis humidis pinguibusty, illeautem in montanis nafci (cri bit. Vterg; ením uerum dixit: ín campe(tribus fiquidem & montanís, non tamen omnibus prouenít,fed,quodDiofcorídes etíam adiecit, humentibus tantum,Plan tatum autem Scordíum non difficulter nafcitur, & poffunt de uno duntaxatramo complures prouenire,modo folo humido comittantur, TEMPVYS, Iunio & lulio menfibus floret, flos tamen non nifi diem unum durare uidetur, ficcontínuó unusalíum fequitur. TEMPERAMENTVM, Tum ex faporibus, tum etíam facultatibus pauló poft exponendis fatis conftat Scordíu calidum effe, Nam, Galeno etíam teftejamarum quíd obtinet, & acre, VIRES. EX DIOSCORIDE, Herba uim calefaciendi habet, & urinam cit recens tríta & pota , Arída quoque cum uíno decocta contra ferpentítt morfus,& letalía uenena bibitur, Ad ftomachi rofiones,dyfentería, &urínze difficultate pondere duarum drachmarü cum hydro- melíte, Purgatcraffa purulenta é thorace, Facítad ueteré tufsím, rupta, conuulía, cum nafturtio, melle & refina in ecligmate arida cómíxta, Hypochondriorü uetu. ftas inflammationes excepta cerato lenit, Succurrít eadem podagrís cum acríaceto circunlita,aut ex aqua íllita, Vleníes fuppofita mouet, uulnera glutínat, uetufta ul cera purgat, «cum melle ad cícatríce ducit. Siccata carnium excrefcentias reprimit, Duccus praeterea ex ea expreíTus ad praedicta uitía bibitur, | EX GALENO. Expurgat fimult excalfacit uifcera,tum menfes urínamt mouet, Preterea con^ B uulfa rupta &lateru dolores ab obftructione & frígore natos fanat potum. De, nicp uírideillttum magna uulnera conglutínat: uerum fordida purgat, & maligna ad cícatrícem perducit, íllítum arídum, EX PAVLO. | Scordíum uaríum exiftitut quod amari, acerbi & acre fit. Purgatigitur fimuf & calfacit uifcera, urinas & menítrua cit, refrígerata omnía recalfacit, uulnera olu. tinat,repurgatosaridum illítum cícatricem inducit, DE STICHADE» CAP» CCXC VIII» NOMINA. TIX AZ grace, Stichas uel Stoechas latine appellatur, Officinze cogno- sticha ardica, mento Arabícam uocát. Giermanís nominatur Crícbastrant.Stichas ueró nomen accepítà Stcechadibus ex aduerfo IVlafsilize (itis Ciallíae ín. Stichas unde | fulís, in quibus prouenit, Arabe factionís autores patriam Stichada relí 4«t«- quis omnibus praztulerüt,hinc fequaces illorum gentili cognomento Arabici nun. Arica quare cuparunt, FORMA, | Ndedias Herba eft tenuibus ramulís, comam fimilem Thymo habens, longiore tamen folio, & guftu acrís, X aliquantü fubamara. Hactenus Diofcorides, qui llores atq; Ípicam prorfus omifit, Suntautem flores,ut pictura abunde mon(trat,exieui &coe rulei,fpíca uero lauefcit,feminereferta exiguo;tríquetro,&colorís fpadicei, Radix | illi efttenuis & lignofa, LOCVS. r A—- -— 8 " " 2 " 3 D " T" Á " INafcitur,utantea eft cómemoratiin infulis Gialliae e regione Mafsilizeque Sti» chades appellantur, à quibus etiam gentilitíam appellatione accepit, Prouenit etià in Arabía;alijsqg copluribuslocis,& in multis ctiam Grermaniee noflrze horrís. | TEMPVS$, *—31 - 2 2 NS / S l X TET TUI : ACC mà , 7 / d : S S eL 27/ Jil N z 7 f z /, s N XI n 77 Í / / — : , : V E: ! RSS 7 L d : SS E n f 7: za ] T 7f J ac ) 7 / z 7 — y'/, i "t eH ] A M — E * !) / x e EN 3 I / l Uu m zm ; EN : - - X - 4. T^ A Rc e XA £z : UA — : s AN Ar 7 yo ce / : S - 4 TIAS c. E: 93a. CA. i AY — S LETS / P^ SCAN 7 / N NE, V MC 1 Z um - Ze Jette d, / 3 z Z M 9, NS ( / 5 : ZÁ 44 Se ud v )S DEUS c 7 77 | | SE 9 y, ^ : A 7 7 zm "uo er o NN D 7, /, ld - - j TAN e AZ Er E NE IE n P A X / N I, 775 i — 3 7 ] z b WEIL — iod ES / INN LK A, / n, /) VAM2s US rr M n — A , X Iud m a E A " | y ca cà T "7 Ps 4 LL 7 7 V EAE 4 AA I zm E M M I DT, - 7, | d XC Sa S —— f / i| Aw LZ j —— zt A c Ua ifi 7, li SNC — Zz : | c — pU / i Z e CCS | : | j* Z ^ c. ES l I jj eaae ZA / NEST // Gadaefraut, STICHAS . PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXCVIII, 779 TEMPVS Floret eo quo Lauandula tempore;nimírum ante Solftitium zeftiuum, hoc eft, Iunio menfe, TEMPERAMENTVY M. Stcechadis qualitas guftu quide amara eft; & mediocriter fubadftringens. T'en, peramentüruero compofitum ex terrena effentía frigida exigua, unde fané adftrin git; ex tenui;altera,qua terrena eft,copiofiore;à qua utiqy amara eft, VIRES EX DIOSCORIDE Decoctum eius,quemadmodum & Hyffopí,ad thoracis uítía efficax eft, Mice, tur antídotiís utilíter, EX GALENO. Obftructione liberare,extenuare,extergere,roborareG tum omnia uifcera,tum totum corpus eftnata, EX PLINIO, IVenfes cit potu;thoracís dolores leuat, Antidotís quocp mifcetur, DE STRVTHIO- CAP» CCXCIX» NOMINA, TPoYotoN Grecis, Radícula,fiue Lanaríaherba Latinis, Vlauritanis madicua; Q3 & officinis Conditi,nonnullis herba fullonum, uulgo Saponaría, Cer» L«neriz: 1| manís Geyffentraut dicitur. Vnde uero Greci hanc herbam Struthíü Aen m5 appellauerínt,non fatis conftat,nifi forté à foliorü pofitura, quaeauium . 55,5 ug, alas quadantenus imitant, nomen illi índiderínt, INam gens ea spsfóp & spstiop pal^ sominatum, ferem,& minores alías aues appellat, V el forfitan quod V enerem ftímulet, Cirzecí ením, ut dictum eft, sesfip pafferem uocant, & ab eius auis falacitatelafciuos, & ín Venerem procliuiores homínes sesfc, quafi pafferes uocant, Porro ftrutheum,ut. spatii, e(tapud Feftum, nuncupant obícoen& uírilem partem, C)ua imitatione Vlartialis & Catullus pafferem pro uirili membro in fuis uerfibus ufurpaffe uidentur, Lana- renaiseoe ríam ueró díxerüt, quodad candorem & mollitiem lanarü ea ufa fuerítantíquítas, ^^ INam cum füccídaelanze cefypo fpurcatz colores refpuerent,prolutae huíus radicís fucco, ad quofcuncg fuffectus ímbibendos praeparabantur, quibus cefypum erat impedímento.Sic fordefcentes lanas ueteres hac herba eluebant, ad munditíe con trahendam, quz prímumab ínfectoribus querebatur, fordídis colores afpernan. tibus, Sícquocs à precipua & utílíore parte, Radicula Romanís eftappellata, Sa nadiedaquare ponaría recentíorib, dicta eft,quoníam eluendis ueftimentorü maculis,fordibustg «pella. lanarum expuregandis,faponís uícem exhibet, Herba autem fullonu nomínata eft, Tue MORE quod ea ínterpollandís ueftibus,& mangonio poliendís fullones utantur, Herba illonum, FORMA. Struthion herba eft caufelanuginofo,folijs oleze prodeuntib, ex interualfo qua^ fi geniculatím,plerung quínís in unum co&untibus, ín fummo colículorü floribus candidistradice,quam fummo cefpite non ín altum ultr citro per longitudinem fundit, magna, tereti & oblonga, qua concídítur purgandis lanis, LOCVS. Nafcitur in Afia Syríag, faxofis & afperis locis praecipue, INuncin hortís qui^ bufdam plantatur. | | TEMPVS& Floret zeftate, Iunio maxime menfe,fed per duos cótínuos menfes floribus pra^ enans e(t, | TEMPERAMENTVYM. Calidum & ficcum temperamento;ex quarto quodammodo ordíne, ! I VIRES, Gebffenfraut. STRVTHIVM | N | / D ? : T ? / SN du cmt Z7 | f z S v r : " 1 / ju | $ i err NS : : p uU * ESSEN 5 a ANN Z | | S S N 1 (x mu "E bs $ c ! P ; NS " CN N S. SN f I N — ; : ON RN N SINN 2 QS Extr d NN / S N X í Sus « : — [ SEN : NS N 1 : : BNNS N 7^ eU s IILNINN UN N M : NE -—» -x m) / "7 k T U eT - 1 / a fat I] Uh N ZA POCO MSA, M j 7224 / 7/ / p p, Á "" 9, "M NR—E N ZZ 9 V 29/277. 7 | E - 7277 ; vtr y ui . / 7 2 j "S yx um / Y / 7 a Á | | x Z j Us » f, ps Ji pe / T " / ms / ^ - | : , ; | | ! p PD PETS. TUNE Z7 Á/ 4 MAN N Z . E / ! ib: / / N N NS NN / 7 ÁN MIEIN / | / ! | ( NO x À d | 207 l / ] x l Hi ; : N / N ^ à ; Z : M ! ^, ; l J ! WS : MU | : d ! Sd | | | : 7n ^fi i ; | | | : j1 i j| 1 5 z -— xz j / : | s i —— i ! 1 DA ! I | 7 i ' | vd ; f ; pe ; í AE / P A PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCXCIX, 781 VIRES EX DIOSCORIDE, Radix cius acris eft, urínam cit, fecinorofis auxiliatur, tufsi & orthopnocis cum melle cochlearís menfura fumpta, Aluum fübducít. Eadem cum Panace & Cap- paris radíce fumpta, calculos frangít,&x per urínam exturbat, Lienem induratü mí, nuit, Subdita menfes elícit,& fcetum manifefté enecat. Cum polenta & aceto illíta, lepras tollít, Cum farína hordeacea in uino elixa,tubercula dífcutit. IMlifcetur prae^ terea collyrijs & malagmatis quz ad dlarítatéoculorü conficiuntur, Sternutamen- tacít,& críta cum melle naribus infufa; per os puroat. , EX GALENO, Struthíj radice potifsimi utimur,eu(tu acti quidem exi(tente, Sed & abftetoit, & irritat, ideotp fternutamenta mouet, ceu cxtera omnía qua euftu acría funt, & temperamento calída, EX PLINIO, Iedetur morbo reoioipfaradix decocta, & íus potumtítem thoracis uitijs. V ri nam cit,aluum foluít,& uuluas purgat. Ba & ex melle prodeft magnificéad tufsím orthopncez cochlearís menfura. Cum polenta uero & aceto lepras tollít, Badeim cum Panace & Capparis radice calculos frangit; pellitig, Panos difcutit,cum farina hordeacea & uíno decocta, Mli(cetur & malaematis & collyrfjs,clarítatís caufa. Ad Íternutamentautilís ínter pauca , Líeni quocp acíecinorí, Eade pota denarij uníus pondere ex mulfaaqua,fufpiriofos (anat, DE SCILLA» CAP» CCC» NOMINA, ! : 7] KI AAA Cracis, Scilla Latinis, Squilla, exemplo Varronis, omnibus &:«| nuncoflicinis uocatur. Giermanís autem Gcerswibel, FORM A. | | 4 — Ecillz radix czepae modo multipliciter tunicata corticofatg, ex qua prius,utin croco, caulís profilít, tum ex eo flos ínluteo candidus emergens ínfidit, quí cum fenuerit folía demum multís poft diebus emícant lata, nullo nixa pedícu. lo, czepítía quadam fpecie; & pleracg ex íjs in terram deflexa, LOCVS Scilla undíque;ut czepae & allía, prouenit, TEMPVS. Sillam ter florere, tríat tempora fationir oftendere, Theophraftus libro fepti. mo capite duodecimo tradít, Prímum enim florum prouentüarandi prímum tem pus fignificare fcribit, fecundi medium, tertíit nouifsimü, Quotením fuerint i(tí, totidem & ararí tempora fermé occurrunt, Scíllze praterea flos,ut eft Berytíusau. tor,uíreata fpecie profiliens,modó celeriter nó emarceícat,laroos frugum prouen tus,ac uberem annonam nobis promittit, TEMPERAMENTVN. Admodüincidentem facultat& obtinet, non tamen admodü calidam, fed fecuri. dum hoceam quifpíam fecundi ordínis cenfeat excalfacientíir. | 7 ^V IRES. EX DIOSCORIDE, Vimacrem &feruente habet, Affata ueró multiplicé obtinet ufum, Pafta aut fu. to oblíta, ín dibaniz conijcítur, aut carbonibus obruitur,doneccircunlíta paítafu£ ficienter tofta fuerít, Qua amota,finon emollefcat, altera pafta aut luto círcunlini, tur, X eadem quz príus fiunt , Nam quzeíta non affatur, noxía maoís eft, prafer, tím interaneis data , T'orreturítem ín ollaindito operculo, & ín dlibani coniecta, bumitur ex ea,abíectís extímiís partibus, quod maxímé medíü eft, quod concifum, effuía priore aqua; coquítur,nouag fuperinfufa uc dum necamarítudine, neque uu acri SCILLA Bicenseotbd, oo pIM———-—— l—— ————u€— PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCC. 7293 A acrimoniam habeat aqua, Síccatur autem ín umbra diffecta, &líno traíecta, íta ut B ne taleolz ínuícem fe contíngant.Sícioítur fecta, ad oleum,uínum,acetumG fcillítí cum utimur, Ad rímas uero pedum crudze Scilla interanea pars in oleo feruiefacta, autcum refina liquefacta imponit . D'ecocia ín aceto demorfisà uipera cataplafma e(t. Affzc eiufde pars una toftí (alis partibus octo fübigitur, daturtpieiunis cochlea, risuníus duorümue pondere ad emolliendá aluum . Additur potionibus & odo. ramentarijs medícamentis, &ijs cum quibus urínam ciere uoluerímus, hydropi^ ciscp &ftomachicis, quibus innatant cibi, &morbo reoio,tormínibus,in uetere tu fi,afthmaticís,cruenta reíjcíentibus, Trium uerb obolorum pondus ín delínctu ex melle fumpfifIe fatis e(t, Coquítur eadem cum melle, fümíturg ín cíbo ad eadem, maxímécoctione adiuuans . Strígmentítía peraluum ducít , Cocta & fimili modo fumpta,idem poteft, Cauendus Sillas ufus tjs, quibus interanei aliquod exulcera tum erít. Prodeft uerrucís &pernionibus affam ínungere.Semen eíus tritum,cum caricísaut melle exceptum,íi manditur,aluum emollit, Pro foribus domus fufpen: fa tota amuletum eft, EX GALENO. Precftataffam aut elixam fumere:fic ením uirium efus uchementía exoluitur, EX PLINIO. Scillarum ín medicina alba eft quac mafculus,fcemína níera. Sciffa que candidit: fima fuerit,utili(sima erít. Huic arídis tunicis direptis, quod relíquü &uino eft, con- futum fufpendit lino modicis interuallís , poftea arida frufta ín cadum acetí quàm alperrími pendentíaímmerguntur,ítane ulla parte uas cótingant, Hoc fitante Sol ftitium diebus quadraginta octo, Gypfo deinde oblitus cadus, ponitur fub tegu. lis,totíus diei folem accipientibus, Poft eum numerü dierum tollitur uas, Scilla exí mítur, acetum transfunditur , Hoc claríoré aciem facit , Salutare eft ftomachi late. rumq doloribus, param fumptum bínís diebus , Sed tanta uís eft, utauidius hau. ftum extínctee anímz: momentoaliquo fpeciem praebeat, Prode(t & oínoiuís & dentibus, üel perfe cómanducata , Tíneas & reliqua uentrís anímalía pellit ex ace- to & mellefumpta . Línguz quoqj recens fübiecta praeftat ne hydropici fitím fen. - tiant, Coquítur pluribus modis in olla, quae coni]cíatur ín clibanum aut furnum, uel adipe autlutoillita;aut fruftatím in patínis, Et cruda ficcatur, deinde có cíditur, coquiturq ín aceto, tum ferpentium ictibus ímponítur, Tofta quoegr purgatur, & medíum eíus iterum ín aqua coquitur, V fus fic cocta ad hydropícos. Ad urínam ciendam tribus obolís cum melle & aceto pote. Item ad fplenetícos &ftomachiícos, finonfentíant ulcus,quibus innatet cibus. Ad tormín a,regios morbos, tuísím ue. terem cum fufpírío, Difcutít & ex folijs ftrumas,quadrínís diebus foluta, Furfures capitis, ulcera manantíaillíta;ex oleo cocta. Coquitur & in melle cibi eratía,ma- xímé uti coCctionem faciat. Sic & interiora purgat . Rímas pedum fanatín oleo co- Ca, GC míxta refine, Semen eíuslumboru dolorí ex melleimponiítur, Py. thagoras Scillam in límine ianug fufpeníam, malorum medícamentorum íntroitum pel, | lere tradit, | uu 2 DE STAPHIDE | | | I VN 2 A i E | | | STAPHIS AGRIA | DE STAPHIDE AGRIA*» Gd EC Uu GL NOMIN A TA o1z Xjeíe Crrzecis, herba Pedicularís & Pítuitaría Latínis , officinis Staphífagría, Germanis 2Sifmiin, Pedicularís autem Pituítaríat La. Pedicularis quas 5.25 | tínis à uiribus quas habet, dicta eft : erum pentibus ením é corpore pe. redi. d SENS TU ae zx diculis ex oleo inuncta adueríatur, & cómanducata feruore multam pi tuitam trahit, FORM A. Folía habet Labrufcz,incifuris díuifa, coliculos rectos, molles, nierosc, flores líatí Gimiles,femen ín uafculis uírídibus fimilibus Ciceri tríangulu, afperum, ín ni ero fubrufum,intus candidu,guftu acre. Haec defcriptio herbae huic cuíus hic effi. oiem damus per omnía quadrat,floribus tantum exceptís,quí minime lati (imiles Íunt;negg ín coloreneg; in quantitate. Jíatís ením flores lutei funt, & exigui,huíus contrà fubczftj;ac multó maiores,ut hincfere fufpicer eam herbam non efTe quam ueteres pínguntStaphída agrían , Czeteru cum proxímé tamen ad picturam acce- dat,neque uiribus difteradmodi,inter Sraphidis arías fpecies recté à plerifq; ho. die herbarie rei fludíofis cónumeratur. Folía ením fert pleruncp feptem,aliquando etíam paucioribus incifuris díuifa,coliculos rectos,nigros, S in folliculis herbaceís Íemen tríiquetrum,ín nigro fubrufum,intus candidum,guftu acre,íta ut illi omnes notz,demptis floribus,refpondeant, | LOCVYS INafcitur, Plinio authore,in opacis, Ea cuíus picturam exhibemus,nunc pafsim in hortís plantatur, TEMPV S. Floret acftate. TEMPERAMENTVM. Quum urendi uim habeat Staphis agría, confequitur eandem ín quarto ordíne effe excalfacientium & deficcantium,. VIRES. EX DIOSCORIDE, Eíus grana quíndecim (i quis tríta in aqua mulfa dederit, craffa per uomitü pur, cgant.Bed qui biberínt,ambulare debent, Quinetiam afsidue attendere oportet, & aquam mulfam potui dare, quod ftrangulatienis pericula inferant, & fauces deu. rant, T rita eadem, & ex oleoinu ncta,pediculationi,prurigini & fcabiei auxiliatur, Plurimá cítpituitá comanducata. Decocta in aceto, dentium dolori, fi ea colluan. tur,fubuenít. Gíngíuarü rheumatifmu fiftit, V Icera orís, aphthas nomínant, cum melle fanat, Mifcetur praeterea urentibus malagmatis, EX GALENO. V'chementeracrem obtínet facultate, adcó ut ex capite purget pituítam, ab(ter. gatq ualenter,]tacp ad fcabié accómodata eft.Sed & urendi uim aliquam habet, EX PLINIO. INudleis eíusad purgationes utí non cenfuerim propter ancipite ftrangulatione, necad pituità orís ficcandá:fauces enim edunt, Phthiríafi caput & reliqui corpus liberát trítí, Faciliusadmixta fandaracha. Item prurítu & pforis. Ad denti dolores decoquunturín aceto. Ad auriüruítía,rheumatifmi gingiuarü,ulcera orís manan- tia.Flos trítusin uíno contra ferpentes bibitur, Semen enim abdicauerim, propter nimíam uim ardorís, Quidam eam Pituítarià uocant, & plagis ferpentium uticp il linunt. ltem phthiría(i, qua Sylla dictator confumptus eft. Nafcuntur quog ín fan guíne ipfo hominis anímalia exefura corpus. R'efiftitur Staphidis aerias fuc. co,cum oleo perunctis corporibus. Hac quidem in aceto deco Ca,etiam ueftes eo taedio liberat, uu 3 DE SESELI Püuttaria unde. DE SESELI MASSILIENSD CAP CCCII, NOMINA, ke) FORM A. Folía gerit Focnículi,crafsíora tamen, Caulem uegetíore, umbellam Anetho fi. milem,ín qua femen eftoblongum,;angulofum,& deeuftanti confeftim acre:radi, cem longam, & odoratam , Ex qua Diofcorídís deliniatione fatís conftat flíirpem, cuíus picturam damus, effe Sefelí Mafsilienfe, quodhuic nimirum, nulla prorfus notareclamante, tota defcriptio fuffragetur, Cyuid multa ; dato etíam quod fingu. lzc illi non refponderent note, tamen cum eas quas ueteres Sefeliattribuerunt facul tates obtíneat,cítra omneperículum pro eo ufurparetur, LOCVS. Optimüíuxta Mlafsiliam,tefte Diofcoride, Giallize urbem nafcitur, unde etiam 737 cognomínati eft IVlafsilienfe , Prouenit autem alíjs quocg inlocís calidioribus, & nuncín plerifc; Giermaniz hortis,fed non nifi fatum & cultum, | TEMPYS Floret zcftate,& femen fubinde producit, TEMPERAMENTYV M, Calefacit & deficcat ín fecundo ordíne, VIRES. EX DIOSCORIDE, Semen & radix calefacíendi uim obtínent.Stranguríc,orthopnceze, uteti fuffo. cationibus & comítíalibus potamedentur,Vlenfes & foetus ex utero ducunt, Inte. rancís omnibus profunt, & diutínas tuffes fanant, T pfum femen cum uino potum coctioni confert, tormína difcutit, & epíalís febribus utile e(t, Ad arcenda in itinere frigora cum pipere & uinobibítur , Datur caprísalijsig quadrupedibus bibendi, utpartus itiuet, EX GALENO, Sefeli & radix & femen ufqueadeo excalfacitutadmodum urínà mouere queat, Sed & tenuium eft partíum;ut & comítíalibus, & orthopnccis competat, EX PLINIO, | Prodefthominiad tufsím uetere,rupta, couulfa, ín uínoalbo potum, Item opi» fthotonicis,& iecinorüruítijs,& torminibus,& firanguriz, duarum auttríum ligu. larum menfura, Sunt & folía utilía, ut quae partusadíuuent etíam quadrupedum, Hocmaximé paící dicuntur ceruz paríturze. lilínítur & ioni facro, Vlultum ín fum mo cibo concoctíonibus confert, ucl folio, uel femine, Cuadrupedum quoque al, uum fiftít, fiue trítum potuiinfufum, fiue mándendo cómanducatum é i fale,Boum morbís medetur,uel fi contri. | tum infunditur, uu 4 DE SANGVI- Se Ned i Y M e SET ON Y feo f x ! DN 78 8 "See * ü b d NA E c I £108 &ólbleofraut. lj / Au TUA N | - ' i M ANNE e ^N NN - A NS CERNI N SRL M $ex i: Y JP YSS i 7, SEN ri er ER BE " z EBAY, m n ^ «2 3] | Hi ZA (o EECRERN IN ll. 2 RUM od Ey » jj f i 7 e NS S : ÁN SNR £ NS eH, [PS EAE CE S j ADAE re NU fH i ni V SAN Ui E SS As | Nf 1] WI Zi. zr A ; ih —3À ts A 4 n MU » i , | M0. UN f INS Put AN ^r. NC 7*9 ,DE SANGVISORBA» CAP» CCCIII- NOMIN A. sm vvM ienoraremus quo nomíne ftirpem hancueteres Greci & Latini, (i a || modo tjs cognita füit,appellarínt,maluimus interea uuleari utinomen 4 clatura, donecaliud certius nomen ínueniremus, Elatinen tamen efTe 54 iudícarem, fi folía pufilla;pilofa,& rotunda obtineret, Nunc quam ne- que pufilla, neg; pilofa, necp rotunda, fed mucronata effe uideantur, certí ftatuere sanguiforba eur nihil poffum . Sanguiforba ueró dícta eft haec herba, non quod uulneribus íniecta dicia. ferri & fpícula facile & cítra fenfum dolorís exigat, ut nonulli arbitrantur;idípfum enimnon poffe mirifica quz illi íneftad(tríngendi facultas abundéoftendit:fcd po tius quod eí ín fi(tendo fanguine undecung; emanarít,mira admoduü ínfit efficacia, Emoreorum qui adeo ut huncipfum quafi abforbere uideatur, Errorís autem huius nulla alía caufa Pimpincla e*t e(t nifi quod hanc (tirpem multi cum ea quae hodie Pimpinella uocatur, confun- Sanguiforbaeot qon t; qua certe propter calídítaté quam obtínet haud exiguam, quandá ctíam tra- Fuunm hendi facultate habere uidetur,adeo ut ínfixa corpori extrahere facile queat. Quod uero cum Pímpínella confuderínt non alío factum eft nomine, quàm quod huíus folía proximéad Pimpinellz folia, qua itidem ut haecferrata funt , accedere uíden. tur, Sed hzcconfufionon careterrore,ut pauló po(tdícemus , Germanis hzcher- ba "& élblestraut / à capítellis quae ruffefcentibus punctís maculata funt, dicitur, INónulli etíam Grermanorum D'ergots bártlírn nominant, Quidam etíam à (i(ten- do fanguíne 23l/ttraut, GENER A. Duo funt eius herbae qua Sanguiforba uocatur genera, Vna ením maioribus Segura conftatfolítjs aclongioribus,colículis tamen tenuioribus, ideot ab hacfolíori for- "4v. tnamaiorànobísdictaeft. Altera minoribus folijs, colículísautem maioribus effe min, deprehenditur, quareab í(ta foliorü effigie recté minor appellari poteft,utínter eas aliquod difcrímen efle herbariz rei (tudiofi hacratíoneanimaduertant, FORMA, Herba eítà radice craffa & longa, flatim foliofa, minor potifsimi, coliculos ha- bens plurimos rubentes,folía afpera,in extremitatib.laté crenata & ferrata, ín fum. mo colículorü capítella ruftefcentibus punciís maculata, quz fi híant flores exeunt herbacei,ín medio croceam comam oftendentes, LOCVS, INafcunturlocis incultís,aridioribus,& foli expofitís, Vnde íterum colligere, cebitnon effe Elatínen, utcuncg à facultatibus illius non dicrepet, quod Díofcori- de & Plínío tefüibus;Elatíneín cultís & feeetibus proueníat, | TEMPVS, FlorentIVlaíio &lunio menfibus. — TEMPERAMENTVM, Giuftantibus ad(trictioné haud uulgarem acuifcofitatem herba prac feferreui detur , Quapropter ficcam admodum confiftentíánacta eft, fimul corpora con. trahere, GC conftringere poteft;atqueadeo emplaftícam,eo quód elutínofa fit,facul tatem obtínet, VIRES, Ex tjs quze diximus abundé conftat utranque Sanguiforbam ín re(lringendís ac fupprímendis fanguínís profluufjs effe efficacifsimas, adeó ut nonnulli conftanter aflerant, eas etiam manibus geftatas fanguínem undecungsmananté fiftere poffe, Experientia certé compertiteftad muliebre profluuiü fanandü, nullum poflerepe riri prcfentíus íjs ftírpibus przefidíii. Glutínant etíam uulnera íllarü folía, carcíno- matis & fiftulis medentur, Generofum deníq: ac (trenuum remedii eafdem e(Te ad dy. PLANTÁRVM HISTORIAE CAP, CCCIIN 791 À ad dyfenterias,& reliquos uentris fluxus;fi ex aqua autuino bibantur,nemini non notum eft, Qyuíd multa v Elatínes herbae, cuíus certé hae duze (lirpes genus cffc uí dentur, facultates habent. Quare toto coclo errant qui herbas has, ut füprà etíam comemoratum eft, cum Pimpínella confundunt, quod hacipíaacrísadmodü fit & multum calída:illae contrà fapore;haud fecus atcp Elatíne;ad(tríngente, Vcrum nontantum differunt facultatibus,imó etíam odore,col oreq foliorirmaxime uero Hor diuerfitate;ut quíuis ex utríufcqg herbe picture collatione (tatím deprehendet, DE SCOLYMO* CAP- CCCIIII NOMIN A. j&oAYMoz Graecis, Carduus & Strobifus Latinis, Columella? Cina. 43 lradícitur, Sunt qui hodíe Arcocum corrupta uoce nomínent, prímam 74.5 | uocis fyllabam articuli uíce praeponentes, Alij pauló rectius Alcocalum Eee uocantt Cocali fiquídem nomine,nux pínea, cui Scolymi capitulum fi, mile e(t, uenit. [Nuncuulgo herbarioru ab artículo ftatim duabus íntericciís literís Artícocalus, autexpuncta uocalía, Articoclus, uel magis curtato, ut fere fit, uoca; bulo, Artícols uel Articoca nuncupatur. Germani inflar uulei Q(rtícoca. nomína. bunt, aut &trobiloozn. Strobilum autem Romani hancftirpem non alíaratione dixerunt, quàm quod eíus capitulum, ut diximus, ftructilí nucleorü ferie pineam nucem referre uidetur, Cinaram ueró funt quí appellatá putent;quod (atum & cul tum cíneribus gaudeat. Alfj à Cínara potíus puella, qua ín cíus fpeciei Carduum mutata e(t,dictam effe uolunt, | FORMA. Folia habet Chamzcleontis,& fpinze albae uocatze imilia,nigriora tamen acera? fiora. Caulem emíttít oblongum,foliofum,in quo capituli [pinofum.R adice uero nigram & craffam, Haec Diofcorides, Caeterum caputeíus & uertexín (quarofum extuberat globum, cortícofis unguibus turgente, fpíciscg (quamatim coagmenta- tum;quort orbís exterior uiret, ínteríor niueo candore nítefcit, Flos purpureo ru tilatcolore,qui tande euaneícitin pappos . Caputuetuftate tandem difsilitin corti, ceas laminas, femen o(tendens Cinici figura, INos tamen íntegrá Scolymi facit ac pí cturá hoctempore dare non potuimus, quod prímoanno fructum fuum nó often. dat, Curabímus autemalío tempore ut (tudio(i integram eius habeant picturam, LOCVS. Nlufquam, quod fcíam, ín Grermanía prouenit Cínara, nifi fata & culta, Quare Scolymus quí in hortis colitur & plantatur,ueré Cínara exiftít. Cyuod ideo monen dum effe duximus, quía inter Girecos effe conftat; uteft Paulus & Aétíus,qui Sco. lymum à Cinara difcríminát , INon eft aute alíud ínter eas ftirpes difcrimen, quàm quod Scolymus ferus eft & fylue(ter, Cínara ueró domita cultu;ideocg à nonnullís Carduus altilís nomínatur, TEMPVS. Quum Sol(lítii eftiuum agitur,Scolymi flos erumpit, Hefiodo in ib, ij. cui tí- tulus Opera & dies,tefte,qui ea florente cícadas acerrímí cantus effe, & mulieres li, bidinisauidifsímas,uirosQp ín coitum pigerrímos,capite, genibus, actoto corpore pra Sirfj cftuarefcentibus,fcribít. — -Aba.. a TEMPERAMENTVM, Quzsefecundum qualitate editur actio,calídum ín fecundo ordine completo;aut tertio incipiente,medicamentu índicat,ficcum ueró ín fecundo, VIRES — EX DIOSCORIDE, | | Radix Scolymiíillita eraueolentià alaru,&totíus corporis emendat, Item fi deco. cta ín Pimpinela n? fo luti facultatibus, uerumetiam fora ina d Sanguifore ba diuer[a. Cardum, Strobilus, Chiara Alcocaluss Cocalus, Articocalus, Articoca, Strobilus cu dica. Cinara quare appellata. Scobymus bora tenfis proprié Cinafa dicitur. Scolymus. Ciara. Carduus aliilis, D PE i NT NFL HÀ : RA N NI NN í RA o —SUNCNSSPS NN r GQttobilyott, SCOLYMVS PLANTARVM HISTORIAE. CAP, CCCIIII, 793 A cain uino bibatur, Vrin& etiam copiofam fcetidamt pellit, Herba cum recens na. fcitur tenercícitue;afparagorum modo in olera tranfit, EX GALENO. Scolymi radix copiofam urinam graueolente elicit, (i quís eam in uíno coca bi. bat:ideoGy graucolentíá fanat, tum alarum,tum totíus corporis, Atcp hocfané me. dicameto ex tota íne(t e(Tentía,utpote eius fucco exí(tente purgatorio, Etínlibro Íecundo de alimentorü facultatibus: Praui fucci edulium eft Cinara,precipué cum iam durior euaferít:tum enim biliofi humorís copía abundat,totaG eíus fub(tantia duríor exiftít, adeoqgut ex ipfa melancholícus, ex fucco ueró eius tenuis & biliofus humor producatur, Proinde coctam edere praftíteritadiecto Coríandro, dein ex oleo, earo, uínoqgfumatur . Si tamen ín patina aut fartaginead efum praeparetur, abícy rjs comedatur, Pleríque ením fic eius ueluti cacumina comedunt, quz fpon- dylos nominant, EX PLINIO, Vtinam ciere Scolymum przcipué tradítur, Sanare líchenas & lepras ex aceto, Venere (timulare in uino, Hefiodo & Alceo teftibus, qui Rorente ea cícadas acerrí mi cantus cfTe, & mulieres libidinis auídilsimas;uirostp ín coitu pigerrímos fcripfe. re,uelut prouidentía natura hoc adiumento tuncualentifsimo. Item eraueolentia alarii emendat radicis emedullatze uncía, in uini falerni hemínís tribus decocta ad tertias, a balneo ieíuno, itemQ poft cibum cyathis (ingulís pota. Miri eft, quod Xenocrates promíttít experimento; uitium id ex alís perurinam effluere, DE SPHATVLA FOETIDA» (S D (OQ Ge NM NOMINA. pw ERBA quam officinze Sphatulam fcetídam uocant, quod grauem ex. spb«tula fetidg | E i, halet odore, quomodo ueteribus fitappellata nondum certó fcire po( 9? iie à B/384 & fum. INomen quídem ipfum Xiphij feu Gladioli fpeciem efTe docet: sphata. jl! Aiee.8 Bphata fiquidem Latínís eladium (ienificat. Non efleautem Xiphíum Sphatula fctida radix eius cuidenteradmoduü oftendit,quae non eft bulbofa, nec gemina, íta ut al- non eft xipbix. teraalteri infideat, (ed capillamentís fibrata . INeqs etíam Sparganit effe partím fo- mondft spagae lia eius quein terram non procumbunt, partim etíam femína, quz non ín pilulís, trn. fed folliculis aut filiquis profert, INon uidetur etíam effe Xyris, quod illa radicem, xoseft xris, hàbeatlongam & rufam,Sphatula ueró fcetída neclongam nec rufam, fed rotunz dam;albam S capillatam, Tamen quícquíd (it gentilem ijs c(Ie foliorum fimilitu dine conftat, Germani eam YOstiotleuftraut/à necandis cimicibus appellant, FORM A. Folia Iridi (imilía habet,minora tamen & angu(tíora. Caulem ex fe mittít,in cu. ius fümmo folliculos aut filiquas Paeoníae fceminz non difsimiles profert, quibus dehilcentibus femen ín íjs apparetrotundum & rubrum, Radicem obtinet capilla mentis multis fibratam, B LOCVS. Circa fepes & dumeta nafcitur, frequens ín Italía, nufquà tamen ín Giermanía, quod fcíam,nifi fata prouenit, TEMPVS. Fructum feu filiquas (uas autumno profert, acfübínde ín íjs, ubi dehifcunt, fe. men oftendit, | TEMPERAMENTVM, Vehementeracrem qualitate obtínet, adeó utguítata, fauces quafi urere uídea. tur, Proinde calidam & ficcam admodum efle con(tat, | xx VIRES, « i -—- E - c iam [em 22 "T4 rd A he 2 di Q Sf lE uou o € - PLANTARVM HISTORIAE CAR, CCCYV, 795 VIRES. Non multum à Staphidis agrizeuiribus abeffe apparet: ualenter enim abfter, oit. Hincadfcabiem,eíus potifsimü fuccus,abieendam utilís eft, Surculos etíam & fpicula;períndeatque Xiphíum & Xyris,fine dolore extrahit. Címíces quoque ne cat atque fugat, DE TRICHOMANE-* CAP» CCCVDb NOMIN A, 7| PIX OMA NE grece, Tríchomanes, Capillaris latiné uocatur, O£ | ficinis Polytrichon falfo dicítur:id enim nomínís Adíanto herbe, pofytridhon off 3 quam hodie Capillum V'enerís uocant, Díofcoríde & ueteribus «ian, ; ! alijs teftibus,debetur. Giermanicé YDibertobt/ober 2tbtbor ap^ y pellatur. l'ríchomanes aut à facultate fua Girzeci nomínauerunt, Trichomans Gu em quod fcilicet fluentem capillum expleat, & fubnafcí facíatz powop cr diftum, ením ea oensrarum uocant, zj& autem capillum , Hoc etiam nomíne Capilla- capilar FORM A. Filici (imile e(t Tríchomanes, paruum admodum, Ex utraqy parteordíne quo^ dam folía habettenuía, Lentís figura,contraría ínuicem,ín ramulis tenuíbus,fplen deícentibus,fubnigris & aufterís, Cuius equidem defcríptionis notae omnes,nulla penitus recamante, herbz íllí quam hodieofficinze Polytríchon uocant, pulchré quadrant.Síquídem caulículis iunceis,quincuncialibus, à radice ftatím pené folía- tis conftat,folijs rotundis,lentículae forma, aduerfis inter fc pedículis, ramulis fub. B niotis X nitentibus,(ine flore,(ine femíne, LOCVS. INafcitur ín paluftribusatque umbrofis locis, humentibus murís, 8 iuxta fon, tes,haud fecus atque Adíantum, TEMPVYS. Carpitur etate X autumni ínítio, La TEMPERAMENTVM. . Trichomanes ín calíditate quidem & frigiditate fymmetrum eft, uerum defic, cat,extenuat X dícerít, VOICROB SO CEMM DIOSCORIDE, Eadem poteft quz Adiantum, Cum itaque Adíantumaliunde in Germaniam fit deportandu, && Triíchomanes pafsim proueníat;licebit hoc ín alteríusinopíauti, Etconfultus multo ut T'ríchomane utantur officinze, quàm Adíanto adulteríno, - Prodeftigitur Trichomanís decocti potum afthmaticis, d yfpnoicis, felle fuffufis, lienofis,urínactg difficultatibus. Calculos franpít. Aluum fiftít, V enenatoriz morfi bus, & ftomachi fluxionibus ín uíno potum medetur, Vlenfes & fecundas ducit, fanguinis autem reíectiones (iftir. Crudum illinitur uenenatorü morfibus, Alope- cías explet, (irumas difijcit, Furfures & achores cumlixiuio exterít , Cuml1adano, myrtíno, fufino, aut hy(Topo & uíno capillos defluentes contínet, D'ecocti etíam eíus cumlixíuio & uíno fi eo abftereantur,idem poteft, EX GALENO. Alopecías denfat, & flrumas & abíceflus difcutit, lapidesig frangit potum, Vi, fcoforum craflorumig ex thorace pulmonetg excreationibus non medíocriter con. fert, Ventrís profluuiix Giftit, nullam tamen manifeftam caliditate affert, ficut nec frioiditatem, 1 EX PLINIO. Calculos e corpore miré pellit, franeitiy, utique nigrum, Cyua de caufa potius quàm quod ín faxís nafcerctur, & à noflrís Saxifragum appellatum crediderim, xx 2 |BDibitur ^ 796 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCVII, 707 ^ Bibituréuino quantum terni decerpfere dípiti, Vrinam cient, Serpentii &araneo rum uenenís refiftunt,In uino decocti aluum fiftunt, Capitis dolores corona ex íjs fcdat, Contra fcolopendrae morfusillinuntur,crebró auferendi ne pereant, Hoc & in alopectjs.Strumas difcutiunt, furfuresQy in facie, & capitis manantia ulcera, De coctum ex his prodeft fufpiriofis, S iecinori, & Iieni,& felle fuffufis, & hydropicis, Strangutie illinuntur,& renibus cám Abfinthio.Secundas cient & menftrua. San cuínem fiftunt ex aceto,aut R'ubi fucco poti, Infantes quoque ulceratí perungun- tur ex íjs cum rofaceo GC uino príus , Folium in urína pueri ímpubís, trítum quide cum aphronítro,& illitum uentríi mulierum;ne rugofus fiat,pracftare dicitur, Per» dices & eallínaceos pugnaciores fierí putant, in cibum eorum additis, pecorít efe utilifsimos, DE TELI. CAP» CCCVII» | NOMINA, | 2 HAT, xaizitazyind O^ BénQO- Girzcis, Foenumgraecü Latinis:oflicinze | genuinum nomenretínuerunt: Germanís 25octsboztz/ ober Z& übostt w| dicitur, Magna eraecarum appellatíonix pars à filíquarum quas produ- io t citfigura defumpta eft:he ením cornículís fimiles exíftunt. Hinc Cerat cei a àcornu fimpliciter díci ccepit : :&p«c enim Girzecís cornu eft, Aioocerosautem à dide. — tís capríni cornu fimilitudine, quemadmodum à bubuli Buceros, quod fané nomen co Theophraftuslibro quarto de híftoría plantarum illi ímpofuit, Cum itaque corni, P9"* culís (imiles habeat filiquas, factum eftut illam Columella fimpliciter Siliquáno- minauerít,Pliníus Siliciam, Varro Silículam. h ; s, FORMA. ud Caulículis emicat exilibus, rubicundis, folío pené Trifofij, lore candido & exi. cuo, femíne ín filíquís oblongis, ac cornu inflar íncuruís fuluo , Radice fübrotun. da & oblonga ínnititur, LOCVS. Satum Feenogracum pafsim feré prouenit, TEMPV S, lunio & Iulio menfibus floret,& unà filiquas producit, Semen tamen in Auew- fto maturum legitur, TEMPERAMENT TVM,. Foeenumgraecum calidum eft fecundi ordinis, deficcat primo, VIRES, EX DIOSCORIDE IVlolliendi &difijciendi facultatem habet Fcenogracci farina, Facitad inflamma. tiones quz intus forísqyfunt fi cum aqua mulía decocia tríta íllinatur, Lienem cum nítro & aceto fubacta &illíta mínuit, Decoctü eius infeffu ad muliebría mala, quae cunque per inflammationes aut przeclufiones confiftunt, utile eft , Expreffus Fce; nograciín aqua decocti fuccus,capillos;furfures & achores exterít, Cum anferino adipe pefsí uíceapponitür,loca quzeiuxta uterum funt emolliens & relaxans, V fri de cum aceto ímbecillis & exulceratis locis prodeft. Decoctir eius aduerfus tene. Ímos,&erauiter olentía dyfenterícori excrementa confert, Oleum eius cum myr, tino capillos & ín genitalibus cicatrices abfteroit. | EX GALENO. Feenumgeraecu feruentes inflammationes irrítat , Cuz ueró minus funt calidae, &G magis durze,eas dígerendo curat, EX AETIO : | Fceenumgracit habet etíam abftereendi uires, Varijs modis comeditur, fed co, piofius fumptum caput tentat, Atcremor decocti Fcenograecí cum modico melle XX 3 exhibí, FOENOGRAECVM PLANTÁRVM HISTORIAE CÁP, CCCVII, 799 A exhibitus,omnes deprauatos ínteftínoru humores educit. Permodici effe oportet quod permiícetur mel,ne erodat, In diuturnis ueró doloribus qui fine febrí thora. cem ínfeftant;pingues fimul palmulz elixantur, inde fucco expreffo melleq admi, xtofuppofitís carbonibus rurfus decoquuntur ufcqgad congruam confiftentíam, Daturíd diu ante cibum, obferuaritp oportet ne ijs exhibeatur quibus facilé caput dolet:;palmulz ením capiti infeftze funt, EX PLINIO, Vis cíus ficcare, mollire, difToluere, Succus decocti foeminarum pfuribus malís fubuenit:fiue duritía, iue tumor,fiue contractio fit uulug, fouentur,infidunt. Infu fum quocr prodeft. Furfures ín facie extenuat.Spleníaddito nítro decoctum & ím pofitum medetur, Item ex aceto.Síciecínorí decoctu, Díocles difficilé paríentibus femen eíus dedít acetabuli menfura trítum in nouem cyathis fapac ad tertías partes bibere,utqui biberentin calidalauarentur.Etín balneo fudantibus dimiditr ex re^ lícto iterum dedít,mox à balneo reliquum, pro fummo auxilío, Farínà Foenograe, cícum hordeoautlíni femine decoctam aqua mulfa cotra uulue cruciatus fubíecit, Itemdimpofuitimo uentri, Lepras, lentígines, fulphurís pari portione mita fart nacurauit,nitroanté preparata cute;fzpius die illinens,perungitg praccipies, Theo dorus Foenograco mifcuít quarta partem purgati INafturtij acerrímo aceto ad ez pras, Damíon Feenigraci femen acetabuli dímidía menfura cum fapze &aquze no, uem cyathis ad menfes cíendos dedit potu. INec dubitat quin decoctu eíus utilifsi mum fit uuluís,interaneísq exulceratís, ficuti femen articulís atcp precordíjs, Sí ue- ro cum IVlalua decoquatur, pofteaaddíto mulfo potus, ante cxtera uuluis intera- neis; laudatur: quíppe cum uapor quoque decocti plurímu profit, Alarum etíam oraueolentiá decoctum Foeenograeci femen emendat, Farína porrípines capitis fur, B furesqp cum uíno &nítro celeriter tollit, In hydromeliteautem decocta addita axure oía genitalibus medetur, Item parotídi, podagre,chíragre,artículis,carnibusqg que recedutab ofsibus, Aceto uero fubacta luxatis, Illinitur & líeni decocta in aceto, 82 melletantum. Carcínomata fubacta ex uíno purgat, mox addito melle perfanat, Sumítur & forbitio éfarína ad pectus exulceratt, longamqQtufsím , Díu decoqui. tur donecamaritudo definat;poftea mel additur, DE TELEPHIO- CAP- CCCVIID NOMINA, j 2 HAEÉOIOR, 2ád(eyiyeuy Grecis, Telephiu & Illecebra Latínis,offícinis & uulgo Craflula maior appellatur. Sunt quí Fabam craflam, à foliort craft inaor; ] quam cum faba habent fimilitudine,nominet, GermanísYDunbEraut/ rabacafa. 2 ZA nabentraut/ Sonswang/ Sotswein dicitur, Telephii ueró díctum elephiamunde Elise iN e(t,;iquod ulceribus malignis & deploratis, quibus T'elephus IMlyfizerex ab Achil. dicun. le uulneratus confenuít, quc eam etíam obrem T'elephíauocantur,auxilietur, — T^ Phiaeeree GENER A, Diofcorides duo eenera facit. Vnum floribus albís,quod nobís Telephialbum reteguim nominare placuit, eermanice YDuribttrautbas wocible , Alterum floribus luteis, «bun. quod Norímbergz me uídiffe memíni, Damus pro íllo T'elephi purpurafcentiz Telepbios puta bus floribus emicans,quod ad differenti priorís T'elephíix purpurafcensappellare peefens. uoluímus,eermaníce YDuribErautóas mennle , Praeter lores qui ín prímo candi- di funt;in hocautem purpurafcentes,foliorum etíam colore differunt,qui ín candi do uírídis & herbaceus exiftít, ínpurpurafcente autem paulo pallidior. Caetera o^ mnía ín ijs fimilia apparent, folía potifsímu, que fabacea prorfus funt,nifi quod pín guíora,& crafsiora exiftunt, XX 4 FORMA, TELEPHIVM ALBVM, TELEPHIVM PVRPVRASCENS. pm ANN - ; » V AunoByaut niente, $02 PLAN TAÁRVM HISTORIAE CAP, CCCVIIL C FORM A. Folíjs & caule Portulacze fimilis herba T'elephíum. Alas bínas ín Gineulís fofío: rum genículís ínhzerentes habet , Famuli radicefeni fepteníue prodeunt, refert folíjs cceruleis,crafsis,olutínofis/'carnofis:flores illi lutei, uel albi, uel purpurafcen- tes;radix íma, quod Diofcorídes omifit, innumerís tuberibus fcatet, [Non eftauté cur díuerfum T'elephiu hocnomíneab ea herba, quam herbarij hodie Craffulam maíorem nomínant,;fufpicemur,cum omnes reliqua notz à Díofcoríde cómemo- ratzilliadamufsím conueníant. Etfolenne certé eft Díofcorídi ut multas notas, ín his potifsimu herbís quae ipfe noneiídít, atqueadeo ex alioru fide píngít, eas ma- ximé quidem neceffarías omittat, X filentío tranfeat, Quibus etíaacceditlocus na^ talís,& facultates T'elephij,quae eaedem funt cum ijs quz CrafIulae maiori recentes herbarfj adícribunt, Sunt quíalterum acetabulu effe putent, quorum fané fenten- tíam nonadmodum abfurdam efle iudico, LOCVS, TNafcitur ínter uites, locís cuftís & íncultís humidis, TEMPVS. Vere ftatim profilit, Iulio autem & Augufto menfibus floret, TEMPERAMENTY M, ! Telephitt exíccatordine fecundo intenfo, aut certé principio tertíj,nó tamen in fioníter calída,uerum in hocforfan quifpiam ipfum prími effe ordinis cenfeat, VIRES. . EX DIOSCORIDE, : Folia fenis horis illita;albas uítilioines fanant:fed oportet poftea hordeacea fati^ naillinerelocum . Quínetiialphos tollunt cum aceto ín foleínuncta , Sed ubi ína, ruerínt,abftereuntur, D EX. GALENO, Telephià detergendi & exíccandi facultate eft praedítü: proinde ad putrida ul. ceraconuenít,X leucas X alphos cum aceto fanat, EX PLINIO, Illiniturlentieini, & cum inaraitteritur., Illinitur & uitiligini, ternis feré menfi bus fenis horis noctísaut díei; poftea farína hordeacea illinítur, IVledetur & uulne- ribus & fíftulis, APPENDIX, Recentiores herbarij fua Craffula maiorí in curandis uufneribus,&fiftendo fan ceuínis profluuío utuntur,ut eandem efTe cum T'elephío uel hoc faltem nominene: mo dubitare debeat, Vlagnamautem efficacía habere ín internís potifsimi uulne^ ribus € ulceribus,mirificeGg herniofis prodefle íjdem tradunt, DE TRINITATIS HERBA» CAU UONSO Du NOMIN A. Rus vo nomineprivatim planta haec Girecis aut Latinis appelfata fit medi, || cís, ignorare mefateor , Conftat tamen Viola inodorz cenus efle, & | meaquídem fententía Iouís florem, Vulgus triplici colore florís, her- 27 bam Trinitatis nominat, Sunt qui Iaceam, & herbam dlauellatà appeL lent, Giermani 3DzeyfeltigEeycblimen/& Srey (c«bamtrautuocant, FORMA. Herbahzcfolío eft initio rotundo, per ambitum ferrato,proceffu temporis ob. longiore, caulículo tríangulo, íntus cauo, leuíter ftríato, ex interuallis oenículato, prodeuntibus exalarum finu pedículislonoís, ín quibus fummatim elucent flores figura Youis flos. AN Herba Trinitatis ls unde dicta. | Iacea, HERBA TRI NIIATIS 904 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCIX, c figura & fpecie uíolarum purpureari, fuperiore parte purpureí,ín medío candidi, inferiori ueróluteí, radi]s quibufdam níeris di(tincti , Quibus decidentibus femi na protuberant, | | LOCVS, | Sua fponte ín aruís interdum prouenit. In hortístamen ut plurímum plantatur, fpeciofiordg nafcitur. | TEMPVS. Vereuíola hecpoítpurpuream emícat,& tota 'flate floret, TEMPERAMENTTVM, Herba ín euftulentorem quendam, atque modicam acrimoníam fetr mordacL tatem prz fe fert, atqueadeo àSymphyti temperamento non admodiü abeffe ui, detur, íd quod etíam ex facultatibus quas illi recentiores tribuunt facilé deprehen- ditur, Calída ítaque & ficca eft, | : VIRES. Quum acrimonieratione íncidendi uim quampíá habeat,ideo refi recentiores afthmaticis,pulmonísQ phlegmonibus prodeffe tradunt:colle&ü fiquidem ín tho race & pulmone pus expurcare poteft, Hacrationepucrorum etíam comítíalibus morbis auxilío effe folet, Ceteri non parum ad pruríti & fcabíem confert,omniíatg cutis uitía emendat;idqg medíocrís acrímonía ficcítatís ratione, V Icera etid,quía uifcofitatem obtinet, elutínare poteft, DE TEVTLOxR. CAP CUCOX* NOMINA, —jEYTAON 45m) Gracis,Beta Latínisappellatur , Germanis &Oatr- i5 golt/ obet Díeffert. zdVz2ey autem Gireciab ímpulíu nomínarunt, cte- J,j nim cultus ratione quadam incrementü capefsitarborís,neque ulli hor : «3v tenfium latítudo folíori maior, Betze nomen fibi adícíuit, quoníam fL guram € [íterz graece dum femine turget referre uidetur, [Nam fummitatem ín ca. camine relexam obrínet, ld quod teftatü nobis reliquit Lucius Columella ín fuo carmine de cultu hortorumi íta canens: Nomine tum graio,ceu litera proxima prie, Dangitur in cera docli mucrone magislri, Giccg* bumo pingui ferratee cu[bidis iclu Deprimitur folio uiridis pede candida Beta, GENERA, Eius àcolore omnes duo genera faciunt,candídam & nieram, Candidaalio no. mine Sícula,ut l'heophrattuslibro octauo de híftoría plantarum, & Plíníus libro decímonono,capite octauo, memoríz prodíderunt;appellatur, Et nuncextríta li, side. tera una feré omnibus noftri feculi medicis Sicla nominatur. Germanicé eciffer Nigra Bet. (Qangolt. INígraadatrum uidetur tendere colorem, & à Germanis roter (Oan. golt uocatur, | zUrAe unde je y dictum . Et Beta cur dica, Candida Beta. FORMA, Caulem habet ftríatu,bicubitalem,folíum fere Atri plícis,flores exiguos luteos, femeín caulibus copiofum : radice unicam ínlongum protenfam, écuíus lateribus alízc, modo fingulae,modoó bínz,nonnunquá ternz fundunt, fibrís multís refertc, LOCVS. In hortís pafsim, & cultís locís nafcuntur Betze, TEMPVS, lulio& Augu(to menfibus floribus & femíne turgent. TEMPER A- qo. $5erfer fSangolt, BETA CAN DIDA NIGRA. | SSotee fbangolt. | PLANTARVM HISTORIAE CAR. CCCX, 807 K TEMPERAMENTVYM, INitrofa qualitate partíceps eft . [Nigra tamen adftrictionis quippiam adiun&ta habet, & magis in radice quàm ín alijs partibus, Symeon Seihícalídam & ficcam ef Íe in tertío ordíne afferít, | VIRES EX DÍIOSCORIDE, INiera Beta cumlente coctaaluum efficacius cohibet,multot magis radix, Can dida aluo utilis eft , V trac ueró propter nítrofam uím quam habet mali fucci eft, Vnde fuccus earum cum melle naribus índítus caput pureat, Auríix etíam dolorí^ busauxilíatur. Decoctu radicum & foliorum, furfures & lendes deteroet, Pernío, nes fotu mitigat , Crudis folfjs alphos nitro príus perfríctos,alopecías prurientes, atq; depaícentía ulcera illiní prodeft , Cocta exanthematis, eryfipelatis, ambu, flís medetur, : EX GALENO. Beta nítrofze facultatis eft particeps, qua tum extergit, tum dioerit, & per nares purgat, Caeterum cocta nítrofitaté omnem exuít,fitip facultatis phlegmonis aduer Íz,leuíter difcutientis , Porro ad detergendü digerendum(q ualidior eft Beta alba, INam nígraadiunctu habet quippià ad(trictionis,& magis ín radíce quàm alíjs par tibus, Beteítag; abfterforíus ínefle fuccus confpicitur, adeo utaluum ad excretío- nem extímulet,& nonnunquá ftomachu demordeat,;pracfertím ijs quibus ille fen. filiorobtigit:eoqylargius commanfa, ftomachum infeftat, Huíus ceu aliorum ole. rum,exíoua e(t alimonia, lecorís obftructionibus, quàm IMlalua, aptíus accómo datur, magísautem ubí cum Sínapi eftur, autaceto, Liienofos ítem fimiliter man ducata, mirifice iuuat, EX PLINIO. B NecBeta(ineremedio eft utracy. Siue candide, fiue nier radix recens & ma defacta;fufpenfa funiculo;contra ferpentíi morfus efficax efTe dicitur, Candida Be ta cocta, cum Allio crudo fum pta,contra tíneas,INigrae radíces ita ín aqua cocte, pruriginttolluntjatay ín totum efficacior effe traditur nigra. Succus eíus capitis do lores ueteres X uertíoines,item fonítum aurium fedat,infufus tjs. Ciet urina, IVIe; detur dyfenterícis iniecta, & morboreoío. Dolores quoque dentium fedat íllitus fuccus. Et contraferpentium ictus ualet, fed huius radici duntaxat expreffus , Ipfa ueró decocta; perníionibus occurrít, Albe fuccus epiphoras fedat,fronte illita, Alu. minis pauco admixto, ionem facrum. Síne oleo tríta lícet,aduftis medetur, Et con; tra eruptiones papularum cocta, Eadem contra ulcera quz ferpunt. Illínitur &alo^ pecíjs cruda. Et ulceribus qua ín capite manant,Succus eíus cum melle naribus ín- dítus, caput purgat. Coquítur & cum lentícula addito aceto, ut uentrem mollíat, Validius cocta, fluctuationes ftomachi fiftit & uentris, E EX SYMEONE SETHLIE, Eius fuccus mediocriter abftereit. Hic etíam uentrem ad effluxir prorítat;& fto» machum aliquando uellícat, eorum prafertím qui hunc ualde fenfilem obtínent, Quapropter edulium eft ftomacho infe(tum,fi plurímu comedatur, Exiguum eft eius alímentu, ficut caterorirolerum , V tilis uero eftad íecorís obftractiones cum aceto comefta, Pari modo (i edatur, & líenis obítructionib.bonum fit medicamen tum, Conftatautem Betaex contraríjs facultatibus . Succusením eíus calidus eft, uentrem conftrínoít, &fitim affert, Eíus uero corpus craffarum partíum, flatuofum,concoctu dífficilé & frigidum,uentremG fiftít, maximefiaquaín qua coctum eft,fubín, | deabijcíatur, YY ? DE TINCTO- &ibblünt, TINCTORIVS FLOS cOo—— — ——————ÉÉÉBRRN DE TINCTORIO FLORE C À P. CCCXLI NOMIN A. ZEN IN herbahacueteribus cogníta fuerit nondum compertis habemus: | quapropterad germanicam alludentes appellatione, Tínctoríü florem ? interím dum certíus nomen nactí füerímus, nomínabimus , Germani P$ 3:23 Gilb ober Otreíd) ober Secbblimen/ quod flora illiusin tíngendisli. bris & alijs quibufdam ufus fitjnuncupant.SuntquiJ(erpfrímmen uocant, — FORMA, Geniftze non admodü difsimilis e(t hzc herbat:ramos enim herbaceos, utilla ha. bet;acfcabros,folía tamen pauló longiora & latíora,ad Hyffopi feré formam acce. dentia,R'orem luteum, Pifo fimilem,femen in filiquís Lenticuloe haud abfimile, ra. dícem planeligneam, | E ) d i rau ACOEWE- LOCVS. Prouenitlocis altis,incultis & arídis,atque pratis nonnullis, TEMPVS. Floret Iunio & Iulio menfibus;atque deinceps femína profert, TEMPERAMENTVYM. Amara eft;haud aliter quàm Gienifta;ut calefacereillam & ficcare in altero ordi, ne fit euidentifsimum, VIRES. Vtforma & temperamento Genifte fimilis e(tfic etiam facultatibus hauddubié eidem refpondet, Has ioítur fuo loco reperies, 5 DE TORDYLO» CAP» CCCKXILD NOMINA. EXT]O PAY A ON, 3 ztpdtizun, cere Lowry Graecis: Tordylon & Tordylion, * & Seleli Creticu Latínis, Paulus Giordylion appellat, Germanís 25eet- EQ muris dícitur,utfupràin capite de Dauco quoque diximus, INam cum E57 5e Daucifemenhirfutum fit, utcungg cactera refpondeant, hocueró míniz mé,non eftcur D'aucum effe credamus, : | FORM A. Fruticofa eftherbula, femen habens rotundi, ceminatum, clypeo fimile, (uba. cre & odoratum, Quz fané omnes notae huíc herbaze,qua à Germanis 2Ócerwurt dicitur,refpondent,ut eíus píctura,quam ín capite de D'auco reperíes, abundé do, cet, Hancautem propter radícum fimilitudine inter Daucorum effigies haberelo. cum uoluímus, | LOCVS. INafciturin Amano Ciliciae monte , In multis etíam Germaniae noftrae [ocis co. piofifsimé prouenit, ,TEMPVS, Iulio menfe floret,acfubinde femen profert, | TEMPERAMEN TVN. Calfacit & exiccat;ut ex facultatibus eius abundécollicerelicet, VIRES, EX DIOSCORIDE, Potum eíus femen contra urínze dífficultate,& ducendis menfibus prodeft.Suc cus uero caulís femínísip adhuc uírentís trium obolorum ponderehauftus decem diebus ín paffo, nephríticos fanat, Efficax etíam radíx : cum melle fiquidem líncta, qua ín thorace funt educít, s YY 3 EX PÁV- 909, Sefeli Creticua, $10 PLANTARVM HISTORIAE CAR, CCCXII : EX PAVLO,. Gordylon alij Sefeli appellant;urínze &menfibus ducendis habile, Radix ipfius ex mellelíncta,quae ín thorace haerent, educit, E X. PLINIO, : Combuflapotu ciet menfes, & pectoris excreatíones, efficaciore etiamnum ra, díce, Succus eius ternís obolis hauftus renes fanat, Additur radix eíus & ín ma- laemata, C DE TITHYMALIS* CAP» CCCXIII* NOMINA. Lacldria berba. es] ea cur tiominata. Ez Latluca capris caufam, quía fcilicet ex hac herba haud fecus atcp ex Lactuca fecta lacfluit, Capri quare ioca, nam,quod caprae Tithymalis uefcantur, | | GENER A. rz Ed | Septem funt, Diofcoride & alfjs ueteribus teftibus, T'ithymalorum cenera,Pri- Chara, mus Characías, íd eft, uallarís dicitur, quod uallis feptísg; muniendis idoneus fit; Minis, Secundus IVlyrfinites,à Myrtifoliorü fieura:aut à nucibus, quibus fimile fert fru. cum, Caryites nominatur, Huncfructum funt qui Nucem uomícam, Germanis Padis, ZAtoráglitr uocatam,efle putent, T'ertius Paralíus, id eftymarínus, quod ín mart Hliofcopius, tímis nafcatur,appellatur, C)uartus Helíofcopíus, hoc eft, folí fequus,quía eíus co» p maadíoliscurfum círcumagitur, nomina£:germanícé Connenwenbebe YDolifs- Coparifiias, ttílc) uocarí poteft. Altjs nomínatur grof YOol(famild). Quintus Cyparisías à | Cuprefsi fimilitudíne nuncupatur, Germanícé cypie(fetie YUol(femílc) nominari Dendroades, poteft.Sextus Dendrosdes,à ramorü copía dicitur, Septimus Platyphyllos,id eft, Plabphyllos. Tatifolius;à latítudine folíorü nominatur, Germanice bzeytbletterte YOolffemilco/ alij grof Geuffelfinild) uocant. INos ex ijsgeneribus tría tantum depicta damus, quod reliqua uidere nondum nobis licuerit, Proferentfortéalij longe plura, FORM A. t Nos eatantum genera quorum picturas exhibemus,omifsis alijs, defcribemus; Heliofcopi. Fleliofcopius itaque Portulacz fimilia folía obtinet, tenuíoratamen atque rotun, , díora. 'amosautem à radíce prodeuntes quatuor aut quinque míttit, dodranta- les,tenues & rubentes,copíofo lactis líquore plenos . Caputhuiceft Anetho fimi le,& femen ueluti ín capitulis inclufum, Círcumagit huius coma cum fole,unde & Coparifus, Fleliofcopíjnomenaccepiít, ^ Cyparifsías caulem emittit dodrantalem, aut maío- rem, fubrubrum, ex quo germinant folia pini (imilitudine, teneríora tamen acte- nuíora, Etín uniuerfum pino nuper natz fimilis et,unde & nomen traxit, Abur Plyphylls. dat haec etíam fucco candido — Platyphyllos V erbaíco fimilis eft, longioratgreliz quis folía habet, LOCVS,. ' Heliofcopius in ruderibus potifsimum, & circa oppida nafcitur, Cyparifsías in campeftribus frequentifsimus occurrit. Platyphyllos uero ín fyluís, TEMPVS, . Bemé Tithymalorürautumno legitur, fuccus ueró incipiente pomorülanuoine, TEMPERAMENT V M, | Viíncentem habent acrem calidam facultate, ineft ueró & amarítas, Ex quarto itaque calefacientíum funt ordíne, Gt ualenter deficcant, VIRES, TITHYMALVS | Gonnavenbebe YOol(femilco, HELIOSCOPIVS, | YY 4 Un» m CE T FTO ii € TITHYMALVS. PLATYPHYLLOS, e q 814 PLÁNTARVM HISTORIAE CAP, CCCXIIL ^ V IRES, EX DIOSCORIDE, Vim habet Characize liquor lacteus aluum per inferna purgandi, pítuítà & bi, " lem ducens, duorum obolorü pondere ex poca fíumptus , Cum melícratoautem uomítum cít, Appetente uindemía lacteus collioíturliquor. Depilat liquor híc re- cens ex oleoín fole ínunctus,renaícentesQ flauos & exiles efficit, randemtp omnes deftruít , Cauernís dentium índitur, leuatGg doíores : fed cera dentes oblínendi,ne effluens faucesautlinguam uitiet, Idem inunctus myrmecías,acrochord onas,thy. mos & impetigines tollit. Valetetíam aduerfus pteryoía, carbunculos, phagedae, nas,gangrzenas,fiftulasq.Semen & folía eadem lacteo fucco praeftant,dímidi; ace. tabuli pondere pota, Radix drachma pondere cum hydromelíte infparfa & pota, per inferna purgat, Decocta cum aceto, colluto ore, dentíü dolori auxiliatur, He. liofcopíus eandem príori uím habet, non tamen ufqueadeo íntentà, INecdíuerfam facultatem obtínent Cypariísías & Platyphyllos, EX GALENO, Validi(simus Tithymalorüliquor eft, Secundülocum tenet femen & folía, Sed & radix earundem facultatum partíceps eft, fed non ex equo . San&ipfa cum aceto decocta dolores dentíu fanat, maxímé quiillis erofis prouenit, Atliquores ut quí ualentíorem uím habeant, ín foramína quídem ipfa dentium induntur , Caeterum fialíam corporis partem contígerínt,contínuó adurunt,ulcerantQg:quapropter fo ris ills cera circunlinitur, Síc pilos quoque fuccus ínunctus tollít; Porró quum ue. hementior fit, oleo mifcetur:& fi íd (epe fiat; tandem prorfus radices pilorum adu- ftac corrumpent,corpusQ depile reddetur, Eadem facultate myrmecías, acrochor, donas,pterygía & thymos auferunt, detergentüplichenas & pforas,quía fcilicet ab. (tergendí íllís facultas ineft; propter amarítudine, Preterea ulcerum phagedanica, D anthracede & gangranede, quía ualenter calefacíunt & ab ftergunt, fi ín tem pore & moderaté quis utatur, iuuare poterunt. Verumenimuero & fiftularii callos, ea. dem facultateadímunt. Porró heec omnía eenere quidem fimiliter, ímbecillíus ta. mer & folía & fructus prac(lare poffunt, Quibus fané & ad pííces ín aqua ftagnalí capíendos utiafTolent, Celerríme nanque abillís ín uertiginem actí, acfemimortui reddití,ad aqua fuperficiem feruntur , Caeterum quum feptem fint eorum gene, ra,ualentífsimus eft quem Characíam nomínant, &Vlyr(inites,& quíín petrís na^ Ícíturad modum arboris:deinceps qui V erbafco adfimilis eft, & C yparíísias:poft Paralius, denique Heliofcopius, Proportíoneueró com preheníz illorum faculta- tís & cínís & líixiuíum erit, EX PLINIO, Tradunttotíes purgari hydropicos fico fumpta, quot guttaslactis C haracie ex- ceperít. E(CGC femen ín ufu cum melle decoctum ad catapotía foluendze alui oratía, Semen & dentium cauis cera includítur , Colluuntur & dentes fücco radicis deco. cz in uínoautoleo, Illínunt&lichenas fucco, bbunt& eum ut purgent uomitio nes,X aluofoluta, alíàs (tomacho inutilem , Trahit pituítà faleadiecto in potu, bi lem aphronítro,Si peraluü purearilibeat, ín pofca:fi uomítione, ín paffoautaqua mulía,IVledía potío tribus obolís conftat, Fícos à cibo fum pfiffe melíus eft, Fauces urítleniter,Eft enim tam feruentis naturz,utperfe extr corpori im pofitu, puftu. las igniu modo facíat, & pro cauftíco in ufü fit, Helíofcopius trahit bilem per ínfer, nain oxymelite dimidio acetabulo, Czeterí ufus qui Characíze, Cyparifsíae eadem uis qua Heliofcopío aut Characize, Platyphyllos pifces necat;aluum foluit, | tadice uel folíjs,uel fucco in mulío;autaqua mulfa drachmís quatuor, Detrahit priuatim aquas, DE TRIPHYL- AN ; Boa: | e PA P F ned vx N ; X A P2273 Y (77 c , €; X p. £A v. (xS / AR N UA NT Nx n : Gibetgcsdits TRIFOLIVM . ODORATVM, 2 DE TRIPHYLLO- CAP» CCCXIIID C NOMINA. PIOYAAON Cirzcis, Trifolium odoratu Latínis, officinis fimpliciter Trifolium odora. v lrifoliu dicitur, Germanis Gibengescit/propterea quod fingulís die. | bus feptíes odore fuum habeat,& toties etíam amíttat, quandíu ín hor, £2.59 tocreuerít,D'ecerptum ením &exiccatum,odorem fuum perpetuo re. tinet, Qui certé pluuiofa temporis conftítutione ac tempeftate ínftante multo ue- hementior eft, fic fané ut totas edes, ín quibus hzc herba repofita eft, odore fuo compleat, Poteft etíam appellari comodiísim? wolrícd)enber 2A Lee FORMA, Frutex eft cubito altior,uirgas habens tenues,nierís,iunceistg adnafcentijs mul tis pradítas, ín quibus folía Loto arbori fimilía funt, terna ín finoulís ermínatio- nibus, Hís recens enatís odor Rute ineft;auctisueró iam,bítumínis, Florem emit. títpurpure&m, femen modicélatum & fubhirfuti, ex altero extremo apícem obti, nens. Js adíx illi tenuís,longa,ualida. Ex qua quidem delíníatione fatis conftat her; bam, cuíus picturam damus, efTe Trifolium odoratum:fiquidem cubito altior eft, caules tenues obtínens,underamufculí multi nigrícantes quodammodo, acíuncei oríuntur, qui (ingulíterna folía producunt odorata , Flores etíam habet ín purpu. reo cccruleos , Semen quocp lilio haud difsímile in folliculis modicélatis, pilofis, & ín fummítate aculeum habentibus, profert, Radícem denícs longam, candidam acualídam habet,ut prorfus nihil fit quod defcriptioninon relpondeat, LOCVS, ! Sponte fuaín Giermaníanon prouenit. Satum ueró nulla difficultate prodit, TEMPVS. D luliomeníefloret,acfubinde femen producit. TEMPERAMENTVM, Calidum eft& ficcum in tertío ordíne. VIRES — EX DIOSCORIDE. Semen & folíainaqua potalaterís dolore laborantibus, difficultati urínze,comi, tialibus,incipientí aquae ínter cutem,uuluzQ ftrangulationibus auxilíantur,IVlen fes etíam ducunt, Oportetautem feminis tres, folíorü uero quatuor drachmas da^ re, Succürrunt&C uenenatorü morfibusfolia tríta cum oxymelite & pota, R eferüt quidam,f(i totíus fruticis,radícís &foliori decocto foueantur fa&ti ex Íerpentíi mor fibus dolores,cos mítígari.Síueró alius ulcus habens eodem illo decocto quo qui píam fanatus fuerít foucatur, eadem fentit quae morfi à ferpentibus, Dant quídam etíin tertíanís bibenda folia eius tría;aut totíde femína cum uíno,ín quartanísaute quatuor;ucluti quz círcuítus foluere poffunt. IVli(cet uero eius radix & antidotís, à EX GALENO, Tríphyllum potumlaterum dolores ab ob(tructionenatos iuuat,urínà & men» fes prouocat, tum cur dictum. E v9. EX PLINIO, Trifolium fcio credí praeualete contra ferpentiü ictus & fcorpioniz, ex uínoaut pofca,femínís oranís uiginti potís,uel folijs, &tota herba decocta; ferpentestg nun quam ín Tiifolio afpici, Praeterea celebratis autoribus cótra omnía uenena pro an. tidoto fufficereuigintiquínque erana eíus. | APPENDIX. Debeteius Trifolij odorati ufus effe fubinde ín omnibus officínis,quod mirificé uenenis aduerfetur,& ad ulcera malefica fananda perquam utile fit, DE TRIFOLIO 'RIFOLIVM PRATENSE : TRIFO 25sann YOy (cnElee, PVRPVREVM, zz (E 1» t T — : uw». ES "n : js Sw. [| 277772 EUM AS | A NY TRIFOLIVM PRATEN. SE ALBVM, . TRIFOLIVM PRATEN- "SE LVTEVM. (eclee Y0y (ente d DE TRIFOLIO PRATENSI c | CAPR CCCXV ] NOMINA. PIOYAAON y 29ezororaonc 9yasfy Cirzecis, Trifolium pratenfe Latt. j tínis dicitur. Officinzelatíinum nomen retínuerunt,& fimpliciter Trífo 3 (4 Ilíumuocant, Vtendum ueró illis efTet odorato Trifolio,quemadmodu :&y altero abhínccapíte diximus. Giermanís YUy fentlee nomínatur, M MK GENER A. Trsgerpra | "l'risapud nospafsimín pratis prouenientía Trifolij inueniuntur fa(tioía, quo. (5TU ^ vumprimumafloribus purpureis, Trifolíà pratenfe purpurei, germanice bzaurt 2 TN YOyfentlec/ alterum itidem à oribus fuis candidis, 'T'rifolíi pratenfe candidum, Lucem. germanice voci YOyfenElee/G tertium luteum, eermanicé geel YOy (entlee appel, lauímus, Quodadfolíaipfaattínet,non admodiu differunt: quoduis ením horum generum tríbus conftat folíjs, quac ín prímo funtlatíora & herbacea,ín fecundo au- tem longiora & angu(tíora,maeísq pallefcentía candícantiáue, In tertío funt míno |». ra & rotunda;atquead Fcenigrzcci folía accedentía, Sunt quihocgenus Lagopum effe putent.Sed de Lagopo fuo diximus loco, FORMA, Caulem rotundü,cubitalem obtínent,ramos exiles, folía per interualla tría:flo.- resin fummo aut purputeos, autcandidos,autluteos:radícé longam &lígnofam, | LOCVS, Scatentíjs prataomnia,unde etiam nomen nacta, | TEMPVYS., D HlorentVlaio & Iunio menfibüs. TEMPERAMENTVM, Adftrictorie cuiufdam qualitatis fenfum ín euftu pre feferunt, non tamen mul tum admodum, ut nihilominus (int tenuíum partíum & exíccatoría, quandoquí, dem etíam exígua quafi acrímonia praedita uideantur, ^ VIRES. Hauddubié medíocríter concoquendi & exiccandi uim pofsident,utnon teme, ré quidam ex recentioribus herbaríjs tradant, Trifolía haec albo muliebri proflu. uio mirifice conferre. Eadem etíam inflammationibus impofita, eas cócoquunt, &€ ad maturatíonem perducunt, DE TRAGOPOGONE- CAP» CCCXVrp | NOMINA. | PATOPROFPON,1:159 Grecisnominatur, Latinis Hirci barba, & Co. 4| ma:oflicinís íenota eft herba, Germanis 25octsbart & Gancb:otdi- citur, Fiieronymus herbaríus Braunfchuuigenfis magno errore hypo- Trégopogoneur sees] cifthida ín hacherba nafci putauít, Sícauté eam Girzeci uocarunt, quod didis, à calyce eius promíffze pendeantbarbze, uel rectíus quod utei illius flores ín uolu. cres barbulas euancfcant, Hircibarba, 753 FORMA. Caulem habet exieuum,loneum tamen, & bícubitalem interdum, ceniícufatir, folia Croco fimilía, radicem longam & dulcem, fupra caulem calycem magnum, &in eíusfummo femen nigrü, lorem luteum, qui ín canefcentes barbulas fati(cít, Hacetíam cum carpitur lacte manat. LOCVS, Suafpontein pratís nafcitur, TEMPYVS, ted e I" $3ocfebart, TRAGOPOGON 822, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXVI, Gu | j TEMPVS, IVlaio & Iunio menfibus floret. TEMPERAMENTVM. Dulcedo qua ín radice ac totafere planta apparet, fatís monftrat eam effe cali, ditate tepida praedítam, & modicehumídam, VIRES EX DIOSCORIDE, Herba & cruda & cocta edendo eft, APPENDIX. Ex recentiorum traditione, & temperamenti ratione, zeftuanti ftomacho utilís eftherba,thoracís & iecorís uitíjs,renum ítem & ueficae malís, Succus eiufdem mi^ rificelaterum doloribus auxilíatur, | | DE TYPHA»* $CAP» CCCXVII- NOMINA. 2 vou Grecis, Typha Latínís, officinis ínufitata, Germanis (20fi/ obe 3 Dfattentolb dicitur, A nonnullis nofpen vn X íegen, W ! FORMA, yc €») —Foliüprofert Cyperídi (imile,caulem Iaeuem,enodem, cuius in fum mo capite los obducitur denfus,euadens ín pappum feulanuginem, Qua defcri ptio huic plante fic quadrat, ut nulla fit nota quz redamet. Folío fiquidem Cype. ridis erumpit,caule alto,Izui, plano; enodi, cuius cacumen denía florum congeríe (tipatur,& ueluti fpiffa cíngíturlanuegíne,qua in pappos tandem euanefcít, LOCVS. D QGieniturin palu(tribus & ftagnantibus aquis, TEMPVYS. Tulio menfe caulis lanofa loccoru denfitate obducitur , Augufto autem in pap. pos abít,& euaneícit, TEMPERAMENTVM, Quantum ex uiribus eiufdem colliei poteft;non euidenter, potifsimir eius flos calefacit &refrigerat,modiceg abftergit;atqueadeo exiccat. Quum enim ambuftis medeatur, & ambut(ta, Paulo libro quarto, capite undecimo tefte, medícamenta quae mediocriter cítra infignem calíditatem atit frigiditatem abftereunt,requirant, fequitur hoc quale díximus temperamentum obtinere, VIRES EX DIOSCORIDE, Ffos eius cum fuillo adipe uetufto eloto exceptus ambuftís medetur, DE TVRCICO 923 Snaesenfolbert, $24. erurcic frumene E tun cur dictum, B D DE TVRCICO FRVMENTO»r CALP CIGAC X NUM NOMIN A. 3 0c frumentum,utalía multa, ex eorum eft genere quz aliundé ad nos translata funt. B Girecía autem &CA (iain Giermaníam uenít,unde Tur. ] E cicum frumentum appellature(t: Afiam ením uníuerfam hodie ímma, L5 fgg. € nifsimus l'urcaoccupat. Giermaní etiáad loca unde affertur refpicien, tes, Cürdi(do Eo: nominant. [x GENER A. Quatuor huius frumenti reperiuntur genera, uoddá enim erana rufa, quod, dam ueró purpurea, aliquod lutea, aliquod fubcandida grana profert, Spicarü feu panícularum etíam ín ijs eft diuer(itas:etfi ením omnes mutice fint,tamen alía can- dídos,alíaluteos;alía purpureos;prout fcilícet orana colorata erunt,flores obtinet, Alíàs,quodad formam attínet,in íjs nulla eft differentia, FORM A. Culmum habet craffum, rotundum, altum longümue, infima eíus parte pur- pureum,genículis ínterfectum:folía oblonga & harundinacea,in fummítate pani» culas, autípícam mutícam, & granís uacuam, inftar Secales florente, nunc luteo, nunc candído, nunc purpureo colore, proutfructus quem profert coloratus eft, Fructu uero & grana tríangula, díuerfis íam coómemoratis coloribus tíncta, in fo. liaceís,rotundisac crafsís membranis acuaginis,quz elateribus eenículorum feré fingulori prodeunt,contenta obtínent,coaceruata ac penítifsime iuncta, ing octo aut decem uerfus ordíne dígefta , E faftigio uaginarüu capilli tenues, íam candido, íamluteo,nunc purpureo colore maculatí dependent,;ut píctura fatis oftendít,que uníca quíde tibiomnía genera repracfentabít, Flzec ín una uagina quatuor tibi era- norum colores monftrat, cim tamen quzeuís unius duntaxat colorís erana, nem- peautlutea, aut purpurea, aut rufa, autfubcandída omnia habeat, Quod nos, ne aliquem pictura deciperet,monendum effe duximus, LOCVS, E Gracia uel Afia;ut dictum eft;prímum ad nos peruenit, INuncautem pafsím inomnibus hortís prouenit, TEMPVS, Seritur menfe Aprili,necnifi fub finem Augufti & initia Septembris ad maturi tatem peruenit, | TEMPERAMENTVM, Dulcediné &lentorem quendam erana guftu pra fe ferunt,ut hauddubicidem cum Títíco habeat temperamentum, | VIRES Cumidem cum Trítico habere uideatur temperamentü,eafdem etíam obtineat facultates neceffe e(t, Girana itaque teruntur ín candídifsímam farinam, quaeín paz nificía fubinde cogitur. Panís tamen illelentoris quiddam & obftruentís naturg ha bet, Hinc eft quod in Afia & Tl'urcía illius nullum ín cíbo ufum effe,nífi cum anno- na premit inopía,dicunt. Caeterum foliorum fuccum refrígerandi facuL tatem obtinere tradunt, híncad eryfipelata utilem ad. modum efTe conijciunt, DE THYMO, IVRCICVM FRVMENTVM. S wrcEifep Cos, 8:6 DE TH YMO» CAP.» CCCXIX» NOMINA. sepollu Ro [E]ERg] Y wo 2 Giraecis, "Thymus Latínís, herbarfjs uufearibus Serpyllu Ro- Wanati. v ASIN manum, hauddubíe ab odore quem cum Serpyllo comunem habet, di 17 A| citur. Officinzeantíquum nomen retinuerunt, Grermanis Cbym /& Thynus utde eo | c iesteu X ómifeber quenbel uocatur , 'hymus autem Graecis ab excítando, yo quod &sp dícunt, nomen inuenit, INonnullis potíus hoc placet etymum, ut Thy, mos quafi thyzmos;hoc e(t, fanguinem impellens dicatur, FORM A. "Thymus furculofus frutex eft, mínutís multis & anguftis folijs circundatus, in fummo capítula floribus purpureis referta habens, Ex qua fané delíníatione omní busconfpícuü fit herbam cuíus picturam damus effe Thymum. Dodrantalís ením & furculofus frutex eft, folijs exíguís, flofculis ex purpura candícantibus, fuauifsi- mí odorís,capítella fpecie complícataru formícarum;radice lignofa, enafcentías ui- rídes multas obtínente,quibus ín terra radicatur, LOCVS, INafcitur petrofis & tenuibusocís : neque ením locum pínouem;necg ftercora, tum, fedaprícum defiderat, INuncin hortis multis Giermaniz prouenit, 7EMPVS. | Floretferó,quod Theophraftus etíam libro fexto de híftoría plantar, capite fe^ cundo teftatur,círca Solftitía,cum & apes decerpunt, & auguríiu mellís eft, TEMPERAMENTVM, 'Thymus uehementer calefacit, Itaque ín calefaciendo & exiccando ín tertío or; díne ftatuendus eft, D VIRES, — EX DIOSCORIDE. Potuscum fale &aceto,pituítà peraluum ducit, Decoctu eíus cum melle ortho» pnoicís &afthmaticis prode(t, Lumbrícos uentris, menfes,fetus &íecundas pellit, Vrinam cíet, Vlixtus melle ín ecleemate,excreabilía efficit thoracis uítía, R ecentía cedemata cum aceto íllítus difcutit , Sanguinis grumos difloluit ,"'hymos S uer- rucas penfifes tollit, Iíchiadicis cum uíno & polentaimpofitus auxiliatur , Hebeti^ bus oculís ín cibo fumptus opítulatur, V tilís etíipro condimento ín fanitatís ufu, EX GALENO, "Thymus incidit, &calefacit manifeftétob id & urínà &menfes prouocat,foctum eucllit;& uifcera potus expurgat, educendís ex thorace &€ pulmone confert, EX AETIO,. Fizcexperimentis de Thymo comperta funt, Dato íeiunis artícufari morbola- borantibus, Thymiaridi mínutifsimí drachmas quatuor cum oxymelítis cyatho, Bilem enim reliquos humores atq; acrem faniem euacuat, Facit & ad ueficae ma, la. Ventre ínflatís,ubi intumefcere cceperínt, drachm& unam dato íeíuno cum co, «hleari aquae mulfzc, Adlumborü coxendícumqg dolorem, laterístg & thoracis, ac hypochondríorü fufpenfiones, ac inflationes,pondere tríum drachmarü cum oxy melítetemperato,menfura cochlearí) ieiuno exhibeto. Similiter etíam &melancho licís, & mente turbatis, tímoreGg detentis drachmas tres cum oxymelítis temperati cochleari przebeto. Dato ítem ietunis & ante ccenam adueríus lippítudíne, & uche mentem oculorum dolore, Praeterea contra podagram, etiam quz motum omniz nointerceperít,cum uíno utilifsíime propinatur, Poftremó ad tumefactos teftes,íe iunis trium drachmarum pondere exhibeatur. EX PLINIO. Oculorü claritati multum conferre exiftíimatur, & ín cibo, & ín medicamentis. Item díutínzetufsi eclíomate faciles excreatíones facere cum aceto & fale. Saneuíne concrefcerenon patitur é melle, Longas faucium de(tüillationes extra illíta cum Si. napi, SS otnifd queiod. Us 2 A XE : à x s. * IS JLSNNS à DEA » jme A t x : . - 21. 2 ^ LO SS e] ^ 4 S 1 T ——(Z Sie - / 5 p ul 3 "e d 5 V ERU: T 3 i; x W UN o -— 4 ! P AZ 2 »- (j A NL 2 - —. t ES / e - E NL $28 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXIX, C napi,extenuat;item ftomachi & uentris uitía, IVlodícé tamen utendum eft,quoniá excalfacit, quamuis fiftataluum;qua fi exulcerata fit, denaríj pondus ín fextarium accti & mellís addi oportet, Item filateralis dolor fit, aut inter fcapulas, autín tho- race, Pracordíjs medenturexaceto cum melle: quae potio datur & in alienatione mentis & melancholicis , Datur & comítíalibus, quos correptos olfactus excitat Thymi, Aiunt & dormire eos oportereín molli Thymo., Prodeft & orthopnoicis & anhelationi, mulierumQ menfibus retardatís , V el, (i emortui (int ín utero pat- tus,decoctum ín aqua ad tertías, V iris ueró contra inflationes, cum melle & aceto, Et fi uenter turgeat, teftésue aut ueficae dolor exígat, E uíno tumores & impetus tollítímpofitu. ltem cum aceto,callum & uerrucas, Coxendicibusimponitur cum uino, Artícularibus morbís tríum oboloru pondereín tribus cyathis aceti (mel. lis, Et in faftidio,tríitum cum fale, | DE TEVCRIO» CAP» CCCXX» NOMINA, ET7EYKPION,Ayeuuadeve Ciraecis, T'eucrion Latinis appellatur, Officinis v ignotum, Germanis grof 2Satbengel dicitur, T'eucríum autem uoca- rum eft Grrzecís paríter & Latínís, quod Teucer Aíacís frater hocínue. S nerit. Inuentum ueroab eo fic tradít Plinius, Quum exta in facríficio fu "Teucrum unde ? dictum. Teucriumbocdi accreuít, Diuerfum tamen hocT'eucrisab Hemionitide,quod à Plínío etiam T'eu. pa ded i crídm appellari diximus, Chamaedrys autem nomínata eft hzc herba, quod Cha. in onam madry fimíllíma (it, adeo ut uicifsím etíam Chamzedrys hoc nomine, ut fno díce- Lon musloco, dicta fit l'eucríum , Maiustamen eft Teucríium quàm fit Chamadrys, D utmeriító Germanís grof 25atbengel nuncupari queat, FORM A. Herba eft uirez referens effigiem, Chamzdry fimilis, tenuifolio, non multum Ciceri difsimile, Haec quanquá breuifsíma fit Teucri] deliníatío,taméabundé mon ftratherbam hanc,cuíus picturá exhibemus,efTe uerum T'eucríu, cum níhil Cha- madry magis fimile dicí queat,;(i diligenter utriufcs plantze notas expendas. LOCVS. NNufquam,quod ícíam, fponte fua in Giermanía prouenit. Satum tamen copío. fenaícitur,In Cilícía plurímum habetur, TEMPVS. Floret Iunio & Iulio menfibus,ac fubínde femen producit, TEMPERAMENTY M. In fccundo excalfacientium,tertío autem exíccantíum exi(titordine, VIRES, EX DIOSCORIDE. Viride cum poíca potum, aut aridum decoctum ac hauftum, lienem potenter minuit, Lienofis cum ficís &aceto illinitur, Venenatorum autem morfibus cu aceto fine ficís, EX GALENO. T'eucrium incidendi, & tenuium partíum facultatis e(t, quare lienes fanat. EX PLINIO, Recens T'eucriía in pofca;uel ficca deferuefacta, potu líenem efficaciter cofumít, Item ex aquaillinitur.Pota arida & decocta quantum manus capiat, ín acetí hemiz nis tribuslieni medetur, Ad uulnus illinitur eadem cum aceto, aut fi tolerari non pofsít,ex fico uelaqua,Serpentíum plagis imponitur cum aceto tantum. | | DE HYPE- » Y cM pe t zx -— E O — Ea E — 9? . DE HYPERICO- CAP. CCCXXD C NOMINA. E EUM REÉPIKON,mdóreuap, yapeerirvt Grecis , Fyperici Latinis dici, 3 tur. INomenlatínum in officinis feruat, V uleus herbaríori: Per ( | foratam uocat, quod folía foli obíecta innumeris foraminibus fca à AI tere, &' omni ex parte punctís quibufdapertundi uideantur, Her, T. Qu [Xe NM. bam quoq; díui Ioannís appellant, Giermanís €, Yobanetraut Atdrofemon. Vei 479] nominatur, Androfzemon ob florem eíus quí digitis confricatus Chanepios. (e ouineü emíttitliquorem, dixerunt. Cham epítys uero ab odorefemínis refinaz Eigademo^ ceo nominata eft, Fugam daemonüalíqui, quod (uperftítione quadam induci, fi. care poffe daemones credíderint,appellauerunt, FORMA, Folía Rute fimilia habet,furculofus frutex, dodrantalís, rubefcens. Florem ft teum, quidieítisattrítus fanguíneum emíttít fuccum, qua ratíone Androfzmon, quafi humanum díxerís fanguíne,appellatur. Siliquas eerít fubhirfutas, ín rotün» dítate oblongas, hordei magnitudine, in quibus femen niorum, refinam obolens, Cuíusnimirum defícriptionis nota íta herba illi, quam Perforatam uocant noftri temporis herbarfj,refpondent,ut nemonifi prorfus pracfracto fitanimo Hyperici effe deíncepsreclamare pofsit.Síquide furculofa eft herba, dodrantalis,fubrubens, folio R.utz, flore luteo, quem fi dioítis libeat terere, manus profecto inuenies fan- guíneo fucco cruentatas.Silíqua deníque terete, hordei magnitudine, femíneintus níoro,refinam olente, Duo ítagpín Perforata ínueniuntur,quz effe Hyperícü Cer» tam tibi facíut fidem, cruentus nempe floris tríti fuccus, odorG feminis refinaceus, marcdlitlorete qui diuerfum fentíunt hauddubie Vlarcelli Florentini ín terpretatíone falía (educti üncmm. (nnt quíflorealboconftare Hyperícum afferít, cum tamen ín Díofcoride fit, «vu g- 2 D Spypiiuvoy, hoceft,floremluteum habens, : LOCVS, Gienitur ín cuftis,& afperís locis. | TEMPVS Acftate floret, Tulio potifsimum & Augufto menfibus, TEMPERAMENTVHM, Hyperícum calefacit & exíccat;tenuisip fubítantiz eft, NURMRSESS C UCECXTU YUTO-S CIO RAI EP ES V'rinam cít, menftrua ducitappofitu. A tertíanís quartanísg cum uino fotum. liberat.Semen quadragínta diebus potum ifchiadicís medetur, Folía cum femíneil ' lítafanantambufta, Porforata, We EX GALENO, IVlenfes & urínas prouocat : fed ad haec totus fumendus eft fructus,non tantum femen, Cum folíjs illítus uíridis ad cícatricem ducit cum alía, tum etíam ambufta; Cacterü fi ficca contufa ínfpereas, humida & putredínofa ulcera fanabis. Sunt non. nulli qui ifchíadícis bibendum exhibent. EX PLINIO. Natura femini Hyperici fpiffandi, Aluum fiftít, urinam cit, ad calculos uefice - - cum uino bíbítur, sue zit fes Ver a DE -HYOS CYÁMO,.. G. Sjobane Graut, PA ESN tZ ue RNC y | j HYPERICVM 82» DE HYOSCYAMO» CAP» CCCXXIID ( , ! NOMINA ozKvAMoS Grecis, Hyofcyamus, A pollíparis Latínis dicitur, Ara» bibus Plíníus Alterci uocari teftatur, Officínís corrupta uoce lufquía^ j| mus dicitur, Germanis 23ilfamEraut/ucl fimpliciter 25ilfer. Hyofcya- Fiyofcyamon un | monautem Graci uídentur appellare quafi fabam fuillam aprínámue, dc didum, quód,utin hí(toría fua Helíanus inquit, pattu huíus herbe conuellantur fues apri, ue, pracfentí mortís periculo, nifi copiofa aqua ftatím fe forís & intus proluerint, Adeunt(g aquas non ut proluantfe tantum, uerumetíam ut cancros uenentur: fjs enim nactís protínus fanitati reftíruuntur, Atque hínce(t quod à nonnullísetiam Apollinis. Crermanis €ewbor: nomínetur , Apollinarem ueró Latini ab Apollíne medici. nz inuentore dixerunt, | Alterum. | GENER A. | NigerHyofode — "l'riafuntHyofcyamigeneta, Vnum purpureos fert Rlores,folía Smilaci fimilia; mus femen nigrum,cytinos duros & fpínofos. Hocnigrum herbaríj appellant, Altera rias. floresluteos ceu máli effigie, folía & filiquas teneríores, femen fubflauu ceu Irionz Al laum uocant, Ethoceft quod pictum damus, T'ertium utilead medicinam, pla. cíidiísimum exíftens, píngue, tenerum, lanuginofum, flore & (emíne candido ; aL. bum nomínant, Quod (i uero illud non adfit, utendum flauo erít, INígrum utde- terrímum improbandum, | FORMA. Frutex eftcaules emittens craflos, folía lata, oblonga, incifa, nípra, hirfuta. Per caulem deinceps flores prodeunt uelurí máli punici cytíni, clypeolís fepti, femine, ut Papauerís, plenis. Cyuid multa:frutex eft trifti afpectu,folio lato, longo;píneui, D hirfuto, uenofo, & laciniato:caulibus crafsís, € quorum latere flores prodeuntran- quam málorum punícorum cytini, muricatis calycibus, ramos contínua feríe ue» (tientibus,femíne intus Papaueris refertís, LOCV S. | Primum genus ín Galatia nafcitur. Alterum pafsim círca littora, & inter ruínas & rudera prouenit, Tertium ín marítímis & ruderibus, TEMPVS. Semen nullum nifi poftquam inaruerit legendum, Floret feré per inteerá afta tem,potifsimum]luliomeníe. —— | TEMPERAMENTY M. Candidus ex tertío qudammodo ordine refrígerantium eft, Reliqua duo sene; tauenenofa, t | VIRES EC DIOSCORIDE, Exprímitur fuccus ex tenero femine,folijs,caulibusq,ín quem ufum tunduntur omnía,expreffustp ín fole ficcatur. V fus eius adannum uftg : facilé ením putrefcit, Exprímitur príuatím etíam fuccus ex arido femine,aqua calída perfufo, tufo & ex- preffo. E(t aeró fuccuslíquore preftantíor,& magís dolores finit. Herba autem ut rens contuía,& trímeftrí farinze mista ín paftillos coformatur & recondítur, Prior uero fucci exprefsio, S quodà ficco femine exprimitur, collyríjs dolorem leníenti bus comodé mifcetur, I contra acres calidasqg luxiones,dolores auríum,& uuluae uitía, Cum farina autem autpolenta,contra oculortt; pedum, alíasQy ínflammatío- nes,Semen eadem poteft. Facitad tufsim, deftillatione, oculorum fluxione, uche, mentes dolores, mulíebría profluuía, aliasqp fanguinis eruptiones, obolí pondere cum Papauerís femíne, & aqua mulía potum. Confert podaeris, teftibus inflatís, mammísqQ à partu turgentibus, fi trítum cum uíno illinitur , IVlifcetur utiliter & alijs cataplafmatis dolorem leuantibus, Folía omnibus medícamentís dolorem fe- dantibus, perfe, & cum polenta mixta utiliter illinuntur , Recentía ad mitigandos omnes HYOSCYAMVS FLAVVS, 834. PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXIL * comnesdoloresillinunt, Tría aut quatuor cum uíno pota, hepíalas febres fanant, Decoctaolerit modo, & triblij menfura comefta, mediocrem íinfaníam gienunt, Idem efficere tradunt,fi ín colo ulcus habenti quis per clyfterem ínfundar , R.adíce ín aceto decocta,dentes ín dolore colluuntur, EX GALENO, Hyofcyamus cuíus femen atrum eft, infaníam & foporem affert , Huícis cui fe. men mediocriter lauum eft propínquam facultat£ obtinet, Fueiendi autem utrigg funtutinutiles & uenenofi, Ceterü cuíus femen acflos candidus eft, ad (anationes uel maximeidoneus eft, EX PLINIO. Hyofcyamiü contra canum morfus ualet,ín& uulnera cum melleimponit, Con. tuum cumfolíjs ex uíno datur peculíariter contraafpidas, Eius fuccus fanguinem excreantibus medetur, INídor quoq accenfi tufsientibus, V fus femínís & per fe,& fucco expreflo. Exprimítur feparatím,& caulibus folijs utuntur, & radíce, teme. raríaín totum(utarbítror)mediícína, Quippe etíam folíjs conftat mentem corrum pii plura quàm quatuor bibantur, Etíam antíqui ín uíno febre depelli arbítraban tur, Etoleum fit ex femíne,quod ipfum auríbus ínfufum tentat mentem, DE HYACINTHO» CAP» CCCXXIII-* NOMINA, FECNEZA] A E18 002 Grecis, Hyacinthus Latínis,officinis incognitus, Germa; (a nis 25laxo QDernenblimlin / quod uidelicet cum Viola purpurea ín | Martío & prímo uere erumpat,appellatur, GENER A. All Hysintbi, | D'uplicesfunt Hyacinthi,albi &ccerulei,utex hocC olumelle carmine colíiei po, p teft:INecnon uel níueos, uel cceruleos hyacinthos, Abos uero non íntellígas pror, fus candidos, fed eos potíus qui fi cum cceruleis cóferas pallefcere uídentur,quem- admodii píctura affabre tibí demonftrat, Germani album fceminá, ficut ceruleum marem uocant , Sunt quí ad etatem hanc differentíam coloris referre uolunt, quo» rum ego fententía ueríore effe exiftimo:cum ením adolefcunt, pallefcere incipiunt. Coeruleautem Hyacínthü noftra terra tríplicem producit, ut é pictura manifefté cernerelícet:maximu,maiorem,& minore, Minor floribus differt plurímtrà maío re;in illo enim maíores ac patentíores, ín hocauté mínores & quafi orbículati funt flores. Omnibus autem defcriptio, ut ex íjs quae (tatím fubtjciemus plani fiet, puL chreconuenit,uthínc congeneres herbas efTe conijcere cuiuís liceat, FORMA. Folia Bulbo fimilia habet, caulem dodrantale, leuem, mínimo dicito tenuiore, uirídem,comam adíacenté íncuruam,plenam florum purpurcorü,radicé & ipfam bulbofam , Fizec certé defcriptio ita pí&turis quas damus quadrat, ut nulla prorfus fiteius nota qua íllas nó appofitifsimé exprímat. Folía (iquíde Bulbi protínus à ta- díce prodeunt,caulis dodrantalís,leuís,& mínimo digito tenuior, herbaceus,coma Obicio. procumbens íncurua, plena lorum purpureorü, radix bulbacea, V erü poffetali, quís cauillarí, hos quos defcripfimus flores non efTe Hyacíinthos,quod ín ijs difcur Ouidius xiijme« rentibus uenis eraecarülíterarum figura At, utPlíníuslib. xxí.cap.xi, prodidit, S teo tamor. ipfe fios Poetae fabulantur,haud infcripta legatur. Cui (icrefpondemus: Hyacinth ü,quem had genitus foljsit^ Dyiofcorides & alij hiftorici defcribunt, diuer(um effeab eo de quo Poétz fabulan. « a4 odd ife tur. Cuíus rei teftís e&t Paufanias,qui refert floré qui natus eft extincto Aiace apud k * ptan, funetaj; Salamína,non efle Hyacinthi, fed literis Hyacintho fimilem uíderi,ex candído ru- 7,;. liradulaet. bentem, ac Lilio mínorem, quemadmodü Ouidius,ítemt Virgilius defcribunt, " 7e ; Idem etíam autor Cofmofandalon díci floréapud Hermionenfes, Trcecenijs E zi. nes HYACINTHVS COERV LEVS$ MAXIMYS, 25a dOeegenblümóie geé fee; aaa 4 836 HYACINTHVS COERY- LEV$ MAIOR, (Ocrienblimlin bie Efeítzer, 837 HYACINTHVS COERVLEVS »5lav (Oeetsenblm mennte, MAS MINOR. | 83s HYACINTHVS ALBICANS SEV 25laxe mertsenblimlin voeible. FOEMINA SIPLRANTARVM -HISTORIAE.CAP, CCCXCXIII, 83e A. finesteftatur, Cum itaqueconftet duplicem effe Hyacinthum;alterum rubentem, 2545); ——. eumliteris illisinfcriptis, qui à Poétís defcribitur;alterum areró purpureü feu coeru. pofiouv. leum(nihil enimrefert utrum dixeris, quod Diofcorides per purpureum colorem mibi v; uíolaceum dilutu;hoc eft,clariorem &apertiore,quem cceruleum uocamus, ínte]- fcoris, lexerítznam & Pliniuslib.xxxvtj.cap.ix. Hyacinthi colorem uíolaceu dilutum uo- cauit ine literís, à Diofcoríde alijsqy hiftoricis defcriptu:níhil ením Díofcorídes ín fuo Hyacintho de literís cómeminit : Haud igitur temeréin Viíreilio ferrioineos remuginite: hyacinthos,non cceruleos, fed rubentes ad (imilitudine ferrueínis quifpiam ínter «t^i qui api pietabitur,potifsimum cum Poétarum Hyacinthus,non cceruleus,fed rubens fit, Vergini, quemadmoduualibi Viíreilius € Paufanías docuere.R ubet etii color ferrugineus, vergilis Edog, INeque obftat quod INoníusferrugineos hyacinthos cceruleos interpretatus eft; tti: Et fueve isením cceruleu tantum Hyacinthu nouerat, Quod (i uero haee morofis quibufda sí SUE AL] non probabuntur, fed proríus funeftas literas ínfcríptas effe contendant, íjs ita re. Kor Íponíum uolo, Quas ín Flyacíntho literas appellant Poétze,&reras non efle, fed po. ritereinmy«in tíus notas quafdam níeras;íd quod hínc palàm fit, Plinius lib.xvifj. cap. xij. ubi de thogides. Áeguminibusloquitur,líteras lupubres ín flore etíam fabae ex fententía IVI, Varro. nisreperíritradit, ín quotamen flore non líteras ullas, fed nigras tantum notas, ut res ipía &pictura docent;infpicere licet, C)uod fi necifta fatisfecerínt,dicemustum ..— « penitus fabulofum effe quod regum nomínibus infcriptum Poéta,florem huncca- virg.Dicquibus nít.Si enimid credendu erít, credendum etiam quod ídem ex puero transformato !" terisinforiptt nattsfit, V el,quod ucro fimilíus eft, de reeijs florum appellationib, Poétaíocum folu forc ; ftruxiffe uídetur, cum paftorem índucít fcilcitante, quibus ín terris infcripti nomi, 1, ij, e nareeum nafcuntur flores:funt ením complures flores quibusáfuís ínuentoríbus — — regibusnomína funt indita, INeg; nunc ulla prorfus regt permultorü extaret me^ B moría,nifi ín flori nomendaturis, qui nomínibus regum inícripti funt;afTeruaret, LOCV:S. | INafciturin nemoribus:atque hinc eft quod Galli,apud quos, Plinij etiam teft monío, exímíé prouenit, ut in fuis comentartjs de INatura flírpíum uir eruditione darus loannes Iuellíus autor eft, nemoralem uel agreftem cepam nomínent, Et. uelle. cius certé magna eftcopía uerno tempore ín nemore haud procul à uico Lufche, ^eHisepe nauiuxta l'ubineam fito, ut uel ex natalíetíam fatis conftet llores hos quos pictos exhibemus,eílegenuinos Hyacínthos. — | | in TEMPY$. : V'ere,menfibusnimirü Februario &Vlartio,cum uiofa purpurea, Theophrafto lib.vi.deStirpium hiftoría,cap. ultimo te(te,erumpit : híncVlartium florem Gre? matiuflos, manís noftrís dictum elle [uprà monftrauímus . Hocpotifsimu tempore prorum- pítis quem Hyacinthit minorem nominauímus, Exit etíam,eodem Theophrafto autore,cum Gladíolo, quí uernus etíam flos eft. C)uo fanétempore is maxime lo^ rct, quem maiorem appellauímus, Proinde cum tempus etíam coueníat,nemo eft qui deínceps ueros efTe Hyacinthos;dubitare merito pofsítaut debeat. "M TEMPERAMENTVIM, Hyacinthi radíx bulbofa eft;ordínis primi ín deficcando, fecundi ueró completi, aut íncipíentis ín refrieerando, Semenautem tertio quadantenus ordíne deficcat, inmedío calidítatis & frigiditatis confiflens. | VIRES EX DIOSCORIDE Hyacinthi radix pueris cum uíno albo illítaimpuberes feruare creditur. Siftítal uum, Pota urínam ducit, Gzphalangíoru morfibus auxilíat, Semen magis adftrín» oít, G'ccelíacís prodeft, Potum cum uínoregíum morbum emendat, | EX GALENO, RA. | Radix pueros diutifsimé fertareimpuberes ín uíno illita creditur, Semen regio morboaffeciís ín uíno exhibetur, | i | EX PLINIO, 940 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXIIL [e EX PLINIO, Radix Hyacinthi ín uino dulci illita pubertaté coércet,&non patitur erumpere; Tormínibus & araneori morfibus re(iftít, Vrínam impellit , Contra ferpentes & Ícorpionesymorbumqgregíum,femen eius cum Abrotono datur, DE HYSSOPO- CAP» CCCXKXIIII NOMINA. cem zzonoz grace Hyflopus & Hyffopiülatine, Officina nomen legiti 73 mum retínuerunt, Germanice $(per/ober (op uocatur, Ue EIOS GENER A, : Hotefs, ESI GCAE] — Duüm generi Díofcorídi Hyffopus eftjhorcenfis & montana, Hor NEo'4*. cenfis quein hortis prouenit;ac culinarü caufa colítur, gattetr $(pen Grermanís uo» catur, Montana qua ín montibus nafcit, &eermanicé bírg 3 (per appellari poteft, FORMA, Herba eft pedali altitudine hortenfis, frutícofa, folio Satureiz fatiuze, floribus in cceruleo purpurafcentibus, thyrfos fpícze modo ueftientibus, radícelonoa & li Hortenfiserttos onofa.Vlontana priorí haud difsímilis eft, Errant qui noftram Hyffopum horten. fa Bffopiset (em non effe ueram putant: habetením plané folium orioani, nífi quod anguftíus wg git e(t INlecplures funteiusapud Díofcoridé notze [Nam que deumbella quidam ob- fjciunt,nihilad Hyffopuattinent, cum fimpliciter fcribat Díofcorídes, Oríganum D nonhabereumbellamrotze fpecíem obtínentem,Id quod uerum eft, LOCVS. Inhortis,utdíximus;hortenfis,ín montibus ueró montana nafcit, Cacteris prae, fertur quain l'auro monte prouenít, TEMPVS. K ftate floret,quo etíam potifsimum tempore carpenda uenit, TEMPERAMENT TVM,. Hyffopü calefacit & deficcat ordíne tertio: fed & tenuíum eft partium. VIRES EX DIOSCORIDE, Vim habetextenuandi & calefaciendi, Decocta cum ficis, aqua,melleacruta,& pota;períipneumoniícis,a(thmatícis,tuísi uetuftee, deftillationi & orthopncez opi, tulatur, Lumbricos necat. Cum mellelíncta idem praeftat. Decoctit eius cum OXy- melíte potum,crafsítudiné per aluum ducit, Eftur cum fícís uírídibus, aluum fub ducens, V ehementíus purgat adíectoilli cardamomo, autíride, aut eryfimo. Co. lorembonum prebet, Cum fíco &nitro illínitur ad lienem;aquam íntercuté, Cum uínoad ínflammationes , Difcutit íueillata cum aqua feruenti illita , Anoína labo. rantibus cum decocto fícorum optimi gargarifma, Decocta cum aceto, dentíum dolorem collutione mitigat. Inflammationes qua círcaaures funt fuffitu foluit, EX PLINIO. Hyffopum in oleo contrítum phthiríafi refiftit,& prurieini ín capite, Stomacho e(tcontrarium, Purgat cum fico fumptum perínferna, cum melle uomítionibus, Putant & ferpentium ictibusaduerari,tritum cum melle & fale & cumíno. DE HYDROPI- HYSSOPVS HORTENSIS. e: 44 DE HYDROPIPERE- CAP» CCCXXV» NOMINA, —zjAPorzr£Pi Grecs Hydropiper Latínis,officinis Áncoenitum, Ger. / T manis YOafferpfeffer / ober GOuctentraut nominatur, Hydropiper | 2X autem alocís quibus nafcitur, & píperís fapore quem praefe fert, quafi xD Ver dixerís piperaquatile,appellatum eft. IVlufcae denícgab eo uehementer abhorrent:neque enim íd quod fucco eíus afperfum eftattingunt,híncGg adeo alte, ram appellationem Germani illi índíderunt, FORMA. Caulem zdit geniculatu,robuftu,citca quem alarum concauítates,8t folía Men tha fimilía,maiora,teneriora,candídiorag,guftu piperis acrí,jnon tamen odorato, Semenínramulis tert fecundum folía naícens, contínua ferie congeftum, racemo- fum, & acre, Radícé exiguam & inutile , Ex qua defcríptione fatis conftat herbam hanc,cuíusímagine damus, effe Hydropiper: nulla fiquidem nota eft quz illi non coueníat, Caulis ením eíus genículatus,folidus,círca quem alze panduntur, & folía IVlenthe cofimilia,maiora tantu, hoc eft,longíora multó,teneríora & albiora, Quae fingula facile diligens quifpíam oculís luftrabít, Sí uero língu& confulat, folía me- ram piperis acrímoníam refipiunt,nullam tamen odoris fuauítaté ín eis deprehen- det. Quod fireliquam faciem excuflerít, offendet (emen prope folía enatum race matim congeftüu, X quada feríe cohzerens, ipfum acre , Accedunt denicg natales, . facultates, & alía, ut nullus planéambigendi locus relictus fit, D'amus hícetíam aL teríus herbze qua inaquís prouenit pictura, quam nónulli Hydropiperís fpecie ez fe arbitrantur, quz fere Hedere folia obtinet, & fecundü ea femen, Ari femíni haud difsimile, Nos à colore femínís appellauímusHydropiper rubeum, germanicé rot YOafferp(effer, Huius herbe & racemofus fructus, X folía acrimonia funt praedita, LOCVS, Gienitur prope ftantes aquas;aut quz leniter fluunt, Copiofe prouenit ad flu men Pegnícum haud proculà INorímbergo. TEMPVS. Floret Augufto menfe floribus albis fpicatím cohaerentibus, acfubínde femen minutum profert. TEMPERAMENTVM, Calidum eft,non tamen ufqueadeo ut piper, & (iccum : id quod guftus abunde docet, VIRES, — EX DIOSCORIDE, Folía cum femine illita, cedemata,ueteresqg durítías dífcutíunt, Sugillata delent, Síccata € tufa pro pipere fali & ob(onijs mifcentur, Radix parua, nullius ín medi cína ufus. EX GALENO. Hydropiper à locís ín quibus nafcitur, & à fimilitudine quze illícum Piperein cuftu eftjnomenfortítum eft. Caeterum calidum eft, fed mínus quàm piper. Atcg herba ipfa etiamnum uíridís cum femíne cataplafmatis ín modum ímpo(ita fugi, lata, St índuratos tumores dioerít, EX- JD EPIO, Hydropiperherba eft ínaquofis naícens,ramufculis acfolijs Vlenthe fimilís,ma ior tantum,guftuacerrima ut piper,perexíoua femína fingulis folijs ferens, Calida quidem eft;nontamen accedens piperi, quz recens illíta fueillata ac durities fanat, Hancnonnulli condímentis piperís loco addunt, APPENDIX, Cum ínterea temporís dum fub prado funtnoftrí cómentartj,quomodo ueter, bus fitappellata herba quam Hydropiper rubeum uocauimus diligentíus cogito, tertíam Dracontíj apud Plíniülib.xxíirj, cap.xví. fpeciem efTe coperio : hancením ta pingit; Tertía demonftratio fuit folio maiore quamCornus, radice harundinea, totídcm bbb a H Ut d eee [Iu i3 a —M SEN M o) v. SUM SON / PRONUS x z "^ zd as L / d: EL À Em -: n $. : " / HYDROPIPER RVBEVM,. 9Sot Saffepfeffer. PLANTARVM HISTORIAE CAP CCCXXV, 845 A totidem utaffirmabant geniculata nodís, quot haberet annos:totidemq effe folía, Híea ex uino uelaqua contta ferpentes dabant, Quae quídem notze huic etíam her bz competere uidentur, B(t enim folio maiore quàm Cornus,radice harundinea, nodisq genículata , An ueró tot nodis fit genículata, quot habet annos, totidemdg folíjs,nondum obferuare potuimus. Quinetià uniuería tum foliorum tum fructus forma,acrísqy fapor, Aríac Dracontí; genus effe euidenter oftendunt, Facultas de- nique contra ferpentes, quam Diofcorides fuis etiam tribuit Dracontijs, abunde quod contendímus docet. INon eftautem, ut quidà exíftimant, Plinij Arís, quod eíus radix oliuze erandís magnitudinem atcp formam non referat , Hanc noftram de hac ftirpe fententíam hocloco referre placuit, ne quis nosillam Hydropiperís efle eenus pertínaciter afferere actueri uelle exíftimet. DE PHLOMO»- CAP» CCOCXXVI* NOMINA, ^onoz erzce, Verbafcu latíné, officinis Tapfus barbatus dici, Tapfis ba tur. Sunt quí Candelam regís, Candelaríam, LanaríamQynomi, Paw. — — nent, Giermanice YOulliraut/ JA ertsentraut/ DOnbolben Berg, Cemtrlarcgis. Dimelbzant/25:enntraut uocatur. Phlomon autem hauddubié phlons cw díxerunt Circi, quód ea pro ellychnijs utantur, Candelaría quo. di. [4 querecentiores nomínarunt, quod caulibus eíus adipe, feuo, uel candclaria. lítís,nonnulli pro lucernis utantur, GENER A. " Verbafciomnium ueterü teftimonio duo habet fumma venera, Candidu enim p alterum folfjs, nierumalterü eft, Candidum ruríus ín marem & fceminá díoeritur, Preter tría haec, &fylueftre habetur,wílo YOullEraut Germani appellant.Sunt etiá V exbafcula duo,quae à noftrís herbarijs herbae paralyfis, & uulgó arthetícee, cum voa duo, arthritícze dicendum eflet,uocantur, Germanice &clí(elblimen. Horum unum net«padfis, eftodoratu, alterum odorís expers, Príus eermanícé fimpliciter &cblíá(felblme/ ober gelb &clá(felblümen / trímel(cblü(fel / ober €, jQetere (cblüfcl / alterum xoilo &clüffelblimen / obet weif VYinel(cblá(fel appellant, Eft& tertium V er. baículum,quod Lychnitim;alij autem T hryallida appellant, Germani QDaríento fett uocant. Fizecfunt genera V erbaící quemadmodu à Díofcoride & Galeno com memorantur, quorü fane omniu pícturas damus, excepto ultímo, quod hoctem- porenondum floruerat, Quanquam diftíngui genera haec, ut Plíniuslibro xxv, cap.x,aít;penefuperuacuü fit, quum fint eíuídem effectus omnía, FORM A. V'erbafcum candidum fcemína,Brafsicze fimilía folia habet,multó tamen hírfu- tiora, latiora & candida , Caulis eius cubitalís & amplior, candidus, fubhirfutus, Flores albiautfubpallidí,Semen nígrum.Radix longa;acerba,crafsitudine digiti, Candídum mas à foliorum candore Leucophyllon Cirzcís díctum, oblongiori. cardi mas, bus & aneuftioribus folíjs, & tenuí caule, INigrum ín cunctis candído fimile, nífi Nigrum. latioribus nieríoribusQ conftaret folíjs , Sylueftre uírgas fert altas & arborefcen. Syluefire, tes, folía Saluíae fimilia, Habetueró circa uireas ramulos IMlarrubij modo, Florem luteum, auri fuleore, V erbafcula duo hírfuta, terrae ínhzerentía, humiliáue : folijs veibafaia, rotundis, & multó minoribus, rugofis, é quibus medijs ftylus exílit'tenuís, palmi altitudine, íncanus, in cuius uertíce terní, quaterní, & plures etíá dependent flores lutei,fummis labris dentículati,in altero odorati,ín altero inodorí,calyculo ín albi pallefcente , Lychnitis fiue Thryallis folíjsternis, autquaternís, aut etíam plufcu- rijs. lís,crafsis,pínguibus, hirfutistg, ad lucernarü lumina utilibus,floribus purpureis, bbb 3 LOCVS, VERBASCVM CANDI DVM MAS -—-. A fL | ze s "VERBASCVM CAN. SUV 06g YOullEranttvcibls DIDVM FOEMINA: bbb 4 7" VERBASCVM NIGRVH, Gidbwarg Youlltrant, n ws EL » ON. s "E M e E MT UL ETT b c PE ———ÓÁÀ—— VERBASCVM E SYLVESTKRKE, 850 - Sel Gdláffiüblmen. VERBASCVLVM ODORATVM, 851 Yocig eli frelblüns. VERBASCVM NON ODORATVM 852 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXVTI LOCVS, Candidum & nígrum ín campeftribus,& ín fyluís etiam proueníunt, Sylueftre ín campef(tribus, potifsími ficcís &lapidofis, nafcitur. Verbafcula duo pafsim in pratis & hortís producuntur, Lychnitis fimiliter alijs ín campeftribus nafci folet, TEMPVS. Verbafcula duo prímo ftatim uere emicant,certítj huius appetentís nuncij, Hoc fanétempore carpenda ueníunt,quod confe(tím fugacía euanefcant:uita ením illis cum plurímum menftrua, nectemeréad fummum fefquímenfem excedunt, Reli, qua generaautumno,dum florent & femen proferunt,collienda, | TEMPERAMENTV M, Omnium folía deficcandi & detereendí uím pofsídent, VIRES, EX DIOSCORIDE, . Radixpriorum duorum adftringit : undetaliludicrí magnitudine ín aluí pro» fluuio utiliter cum uínoín potu datur, Decoctieiufdemru ptís, conuul(is, contu- fis, & antiqua tufsi auxiliatur, Dentíum dolorem collutione mítíoat, Verbafcum cuíflosaurei colorís, capillos tíngít, & quocunqggs reponatur blattas ín fe contrahit, Folia in aqua decocta aduerfus cedemata, & oculoru ínflammationes illinuntur, Syderata ulcera cum melle autuíno, cum aceto autem uulnera fanat, Contra fcor- pionum ictus auxilio funt.Sylueftrís folía ambuftis illinuntur, Ferunt feminae fo^ lia carícis interpofita;incorruptas atqà putrefactione immunes feruare, : EX GALENO. Príorum duorü radix guftuacerba e(t, & fluxionís affectibus prodeft, Sed & ad dentium dolorem eam nonnulli colluunt, Folía tamen digerendí uím habent, Síc etíam aliorum folía;potífsímt autem eius que aureos flores obtínet, Capillos quo, D queflauefcere faciunt, C EX PLINIO, Contra fcorpiones bibiturradix cum Ruta ex aqua magna amaritudine, fed e£ fectu pari . V erbafcum príuatím tonfillisín aqua potum medetur. Tríbus obolis bibitur Verbafcttcuíus flos aureus eft, contra omnía pectorísuítía, tuffem, & pu» rulenta excrearitibus, Tanta huic uis eft, ut íumentís etíam nó tufsientibus modo, fed ilía trahentibusauxilietur potus, Laterís & pectorís dolores Verbafcum cum Rutaexaqua fedat, Panos fanat cum fira radíce tufum, uíno afperfum,& ita cinere calfactum;,utimponatur calidum,Semen ex uíno decoctum & contríti luxatís me detur,dolorem &tumore tollens, Radícís medulla collyríj tenuítateín fiftulam ad. ditur, Contufis,euerfis, & fi febris fit potatur ín aqua V erbafcum, cuíus flosauro fimilis e(t, Folía ex aceto imponunturin ftruma , Semíne ac folíjs decoctís ín uíno actrítís,omnía corpori infixa extrahuntur, , APPENDIX. Recentiores duobus V'erbafculis hos effectus afsignant, Tríta imponuntur c£. ficacíterartículorum doloribus. Radícís decocto uefice renum obftrudtiones fol, uuntur.lus herbz propínatur & illínítur aduerfus rupta,luxata & líuentía, Quod ueró hzc eadem pofsint,temperamentir eorundem palàm docet: parum enim ad- ftringunt:(i guftauerís,amara,&modicéacría funt:uthoc nomíne deficcandi &de- tergendi facultate,quam illis Gialenus fcribit, habere nemo dubitare debeat, INo. ftri etíam temporís herbartj calida & ficca effe ftatuunt, Et mulieres formze ftuden- tes,fucco efloribusillorum ex preíTo faciem illinunt,quod maculas, rugascy, & alía eiufdem uítía mírificé detergent, V thínc euidentifsimü fit herbas, quas edliffclblümen uocant Germani,efle V erbaícula, DE FRAGA- ars. N z DANA X rm nc v^ NU VA LC Citer. FRAGARIA MAIOR ET MINOR, ecc 5^ DE FRAGARIA* CAP» CCCXXVID e NOMINA, Eu R AECIS utherbaquz fraga gerit nomínata fit,certó conftituere nobis 2 nondum lícet. Sunt tamen quí Bezop idliay, hoc eft, Rubum Idzum effe | f| putent, eum potifsímum qui fine fpinis ínuenítur . Quorum certe fen» Ux 5 tentíam ob multas uaríasq caufas, ut ín fequentibus dícemus, mínimé repudíanda exíftimamus, Apuleius Cirecís sépopop appellari fcribit quod fi uerum cít;alia fità Comaro quam Díofcorídes, Galenus & alij quídam depingunt,necetz fe eft:haecením arbor eft, illaautem herba, Ego tamen uídí codicem manufcriptir, in quo hzcuerba: Comaron Grzcí, Romani Fragum nuncupantinon habeban. Fragaria ue tur, Qyuicquid uero fit,ex numero lVlororü efTe coítat eius fructum optimi odoris: dicia, híncáfrago uerbo,quod odore reddo fignificat; herbai pfa Latínis Fragaría, & fru ctus fragum dící cceperunt, Ciermaní 4£rotbeer uocant, Greciautem fi Comaron appellarunt, ob fructum arboris eiufdem nominis quí fragis ijs terreftribus fimi lis e(t,hauddubie fic dixerunt, Rubus deus ui- [f deturefJc Eragae 9 f Yid, GENER A. Duo Fragariz funtgenera. Vna flores fructustp pauló maiores, altera mínores obtínet, [Nos una pictura utranque exprefsímus, FORMA. Fumi fine caule fpargítur, multis àradicelanuginofis pedículis,quorum alf; flo re candido coronantur, alíj tríeemíno comantur, folio perambítum ferrato atque uenofo, ali) fructum gerunt exiguis quidem IMlorís haudabfimilem, caeterum (ui generís folidum,callofum,teneru,quum maturuít rubente, tum euftu, tum etíam odore fuauifsímum , Radiceforís atra aut rubefcente, íntus candída, multo fibra, D tacapillítio, LOCVS, In fyluis,dumetís,&in opacis montibus,ac fecus uías fponte nafcitur, V nde etia colliei poteft effe Rubum Idzeum, quando & ís inlucis proueníat, In hortís etíam nonnunquam utgrandiorem fructum míníftret,colítur Fraearía, TEMPVS. Floretuere,& tota zeftate;inig maxima autumni partem, Fructus tamen eius fuz oax,raro nifi ze(latís ínítío inueniri poteft, TEMPERAMENTVM, | Detemperamento Fragarie recentiores diuerfa tradunt, Serapio calidam & fic cam ín fecundo ordíne tradit, Alf) fríeídam &humida ín prímo:nónulli,quí tamen proríus meo íudício hallucinarí uidentur, ín tertío ordine fcribunt, INos folía ipfa guftu modice effe amara, & adftríngere deprehendímus,ut ficcam effe hacratione, &míníméhumid& oporteat, C uapropterin tanta fententíarü de eius temperamen to díuerfitate anímaduertendu, idem de Fragaría, quod de Rubo fentiendum effe, nempe quod folía,flores,fructus & radix adítríneat, Differre tamen ínter fe,quod FlisEragarie. Folía potifsímti recens nata plurímum ín fe habeantaqueze fübftan tíae, parum uero adftríngant:adeo ut uerifimile fit de ijs locutos effe, qui frigidam & humida ín pri, mo ordine Fragaríam ftatuerunt, Eft enim eorum temperíes ex terrena frieida e Frictucinfdem, entía, & aquea tepida. Fructus immaturus frigida terrea fübftantía praditus eft, utfrígidus & ficcus hocnomíne dici mereatur. Vlaturus aute non parum fucci tem perati calidi qui dulcis eft, modicamQy adftríctione habet, íta ut calidus & ficcus di, cendus ueníat , Defructu ítaque intelligendi erunt, qui Fragaríam calidam & fic. cam effeaffirmant. Quare ubi de temperamento Fragaríz agitur, non fimpliciter, fed cum predicta diftíntionerefpondendum eft , Vnde cum ídem feré cum Ru. bo temperamentum habeat Fragaría, iterum hanc ab Idazo Rubo níhil differre uerifimile eft, | VIRES, PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXVII, 855 VIRES, Quum recentiores ín cómemorandis Fraearie facultatibus partím eas quas Dío Ícorides R'ubo Ideo;partím etíam quas Comaro tribuít Apuleius, uíres Fragariac alcripferínt,operepraecium mefacturumarbítror,(i utríufcg de ijs uerba premife, rout nímírum quifcg hac ratione, quapropter iuniores ijs facultatibus Fraearíam ornauerint,certíus intellioere queat, EX DIOSCORIDE, Ideeus Rubus eadem poteft quac Rubus , Amplius eíus flos cum melle tritus & illitus,oculori inflammatíonibus auxilíatur , Sacros lenes extínguit , Stomachicis cumaqua potui datur, ESNQECAGBOV OR TESY 0 Adlienis dolor& herbae Fragi fuccum ex mellís uncía potui datum miríficé pro» ficere certum eft, Ad fufpiriofos eiufdem fuccus cum piperealbo & melle mixtus, potui datus,mírificum eftremedium, Has facultates ctíam antíquus manufcri ptus herbaríus Fragaríze adícribit,nomíne tamen Apulei ín Diofcoridís nomen ímmu. tato, Addít tamen huíus fructum comeftum ftomacho conferre, & ex fucco eíus os contrafoctorem colluí,íd quod Serapíon quoque tradit, ; EX RECENTIORIBVS, Herba Fragaríaín cibofumpta medet lienofis,item fuccus ex mele potus.Idem cum pipere candido datur fufpiríofis. Fraga fitim fedat, ftomacho profunt,fed pre- fertim bilíofo, Succus Fragís exprimítur,uetuftate uíres accipiens,preefentaneo re- medio ad facíeí ulcera,oculorü fuffuiones,neg nó epí phoras. Radícís decocti íecí norís feruores mulcet matutíno & meridie potu, V tuntur hodíe frequenter Fraga ríaad elutínanda uulnera,aluum fiftendam,men(trua cohibenda,eíneiuas confir mandas;orís ulcera,eíufdem(q fcetore tollend um,quee fingula Rubus etíam Ideus peteft;utínde rurfus conijcere líceat Fraearíam ab eodem nihil differre, DE PHV GERMANICO» GU cPUGPG C XXV Ibn NOMINA, Seo, &&yeit vitbd G- Cirzecis, Phu & INardusfs ylueftrís Latínís, Valeriana Nardwls 7 Fs officinis & herbarijsnoftri temporís, Germanis 25alozton/ 3Dennen sfr. 77] matct/ober JAanenfraut/ober QLugenwurtsel appellatur,quod fcil Valriana, i| cet catti odore radicis eíus,quo eoru oculi roborant,im peníe delectent, a GENER A. Duo funtprecípua Phu genera. |Vlaenum;quod alio nomíneTheríacaría uoca tut. Focdefícriptioni peromnía refpondet, eermanícé q1of 25albzion/ & Ctíacta appellatur, Vuleus herbariori: Valeríanà maiorem nomínat, Alterum uuleare, quodalio nomine Valeríana etíam uulgarís nuncupatur. Germanís gemeíis 2L o:tor/8C A anenwurgel dicitur, Hocetíam genus à píctura Diofcorídis, ut paulo poftfufius docebimus,non abhorret, FORMA, Folia Elaphobofco,(iue Ofufatro fimilia habet, Caufem cubítale, aut procerío» rem,leuem,teneru,purpurafcente,ín medio cócauum, oenículís interfecti, Flores ad INarcifsi llores accedentes, mínores & teneríores, ín fubalbído purpurafcentes. Radices ín fuperiore parte míními díoiti crafsitudíne , Adnafcentes etíam radici» las oblíquas ueluti íuncus odoratus,aut ueratrü niorum, inuícé implícitas, fubfla- uas,bene odoratas,nardum ín ouftureferentes, cum quadam uírofa orauítate, Ex qua certe deícríptione fole claríus fit, herbam quam uulgaré hodie Valerían&no» verant: CCC NS minant, $45, 856 Ofoft. L V4 $508 93a] PHV MAGNVM M . Las [20 Mes NS NS E aret Wo 2) XS Sandia S3alostoft. umo NDS 7 ANS s x72 Z2 ou ul 237 S. fi^ A NC / Z d, : " j] iM]. x 4 27, (NU 4] P pus "Cf V II, / L4 c - « ON T N / : & * 7 [SS E (L2. UU [: NN JEN e S SNNT NU) SE Ju Js So X ( S "PHV GER MANICV M, ccc 3 858 PLANTARYM HISTORIAE CÁP, CCCXXVIII, Cc minantéffe Diofcorídis Phu,quod omnia feré ficilli refpondeant, ut prorfus nulla . redamare nota uideatur , Folía nang; huíus cum prímüm erumpunt Elaphobofci praícferuntimagine:poftea ueró dumadolefcit ín Olufatrí modum lacíníantur, Caulís quocp eíus cabítalis,&maior(nó enim raró ad tríum cubítoru longítudíne caulís à nobís uifus eft) Izeuís,potifsimtr ín ínfima eíus parte, denícg tener, purpu- raícens,ín medío cocauus,genículatus. Flores eiufdem quí fummís caulibus emer. eunt, Narcifsi certam exprimunt effigie, quamuis mínores fint, atqueadeo tenerio res, Vthocnominecum Rucellío ín erecís codícibus Diofcorídís esse pro peo Te- PhuPoni, cendum efle putem. INi(i quís exiflimet Phu Ponrí, quod Diofcorides potífsimu deícribit, fauentís ccelí beneficio maíufculos habere flofculos , Przedícti etíá flores aceruatím coéuntes ín purpuram candícant , Radices quogpín fuperíore parte mi^ nímídigiti crafsitudíne obtinent, multasq radículas obliquas,Schení,autnieri Ve ratrí modo fibíjpfis ímplicitas,fubHauas,odoratas, Nardum,cum uírofa tame ora. uitate,ímitantes, Quum ítagy hze omnes notze, Valeríane noftrerefpondeant,mul torumq cofenfus nobis fubícribat, & facultates eíus quas íllí recentiores tribuunt, planécum íjs quae Díofcorídes Phu adícribit coueníant,quid ímpedíat cur non cer to affirmemus Valeríanam hanc uulgarem effe Phu Díofcorídis non uídeo, prae» fertím cum manufícriptus etíam herbaríus Phu effe Valeríana aperté doceat, íta ut mirarí fatis non queam cur aliquot docti uírín Crermanía noftra díuerfum aftrue- re uoluerínt, LOCVS. INafcítur ín humectis locís, & prope aquas, haecg ad miranda altitudine furoit, Prouenít etíam ín lucis & czeduis fyluis,fed hecín tantam procerítaté non emergit, TEMPVS, Floreti ntegra aetate, : TEMPERAMENTVM, Calidam & ficcam effe ín fecundo ordine tradunt, | V-DRCESSR VEOXIUUDUDO SE ORE DE. | . Phu calefacit.Sicca pota urind mouet, Poteftidem & decoctum eius, Ad [aterís dolorem prodeft, Mlenfes ducit, & antídotis mifcetur, | EX GU EE NO, Odorata quodammodo eft huius herbae radix, Nardo uiribus fimilis, fed tamen ad pluríma infirmíor, V rínam plus mouet quàm Indica aut Syríaca INardus, fimi, liter autem ut Celtíca, : D EX. PLIBGDUCS Radix Phu datur potui tríta, uel decoctaad ftrangulationes, uel pectorís dofo- res,uellaterum,lVlenfes quoque cit, Bibitur cum uíno, APPENDIX, IVlagni Phu radice hodie muftí,magno cum errore, pro calamoaromatico utun tur,quod hocínloco monere placuit, DE PHACO» CAP» CCCKXXIX» NOMINA, n, PRGEPREIA E09; aquia Grecis, Lens & Lentícula Latinis dicitur, Officinis & her «| Paw barijs latinum nomen retínuit, Grermani £* ínfers appellant, FORMA. itis €93 Lensracemofumlegumen eft, folijs Vicio, fed minoribus, floribus exieuísín candido purpurafcentibus, filíquís paruís,molliterin latitudine fufis, ín quibus tríaaut quatuor grana,inter leeümina minima, funt, LOGVYS, Prouenit pafsiminagrísfatum, — 22^ A TEMPVS, 860 PLAÁNTAÁRVM HISTORIAE CAF, C GG CUERO, TEMPVS Iulio menfe floret, & deinceps ín filíquis erana profert, TEMPERAMENTVYV NM, Lentes mediu tenent calídítatis & frieiditatis, deficcanttam&ín fecundo ordíne, VIRES. EX DIOSCORIDE, Lens crebró comefta,oculoriraciem hebetat, A'oré cócoquítur. Stomacho no» cet,eumt & ínteftína inflat, Aluum cum cortíce fuo cometa (iftít, Przeftat que fa, cillimé concoquítur, & nihil atri ín maceratíone reddens, Vím habetad(trictoria: quapropter aluu fiftit,(i detracto antea cortice accuraté coquat, prímatpaqua ínter coquendu effundatur, Prímiz ením eíus decocti aluum foluít.Som nía tumultuofa & grauíafacít, INeruís, pulmoní & capiti inutilis, IVlelius fuo fungetur offícío con. traalui luxiones, admixtoilli cum aceto intybo, aut portulaca, aut beta níora, aut myrto,aut cortíce puníci málí,aut rofis ficcís,aut mefpilis,aut forbis,aut pytís The banís,aut cotoneís málís,aut cíchorío;aut plantagíne, aut gallis integris, qua poft decoctíoneabíjcíuntur;aut rheis que obfonijs ínfparegitur, Acetum autem cum eo diligenter percoquí debet;aliás aluum conturbat, Cotra fubuerfione ftomachi tri. cinta erana lentis fuís cortícibus denudata,deuorata profunt,D'ecocta cum polen ta,Cillita,podagram lenit, Sínus cum melle efutínat. Cruftas rumpit, &ulcera pur cat, Decocta ín aceto durítías & (trumas dilcutit, Cum meliloto, aut cotoneo má. lo, medetur inflammationibus oculorum & fedís,addíto rofaceo. In maíoribus fe- dis inflammationibus &(inu amplo cum malícorioaut ficcís rofis,adíecto melle de cocta, Contra nomas eangranícas fimiliter utuntur,aut adiuncta marís aqua. Ad. ueríus autem puftulas,herpetas, eryfipelata,pernionesqp,utantea díctum eft, Con tra mammas orumofum lac contínentes, & lactís copía turgentes, ín aqua maris cocta & illita auxiliatur, | | EX GALENO. Lentesnonualenterad(trinout. Ipfum itacp earum corpus deficcat & fitit uen. trem:ceterum decocti írrítat, Proinde etíam prioraqua abíjcítur; ubi retentíonís caufa adhibent, Cortex efus uehementer adftrí ngit,carnea fubftantía tenuíter,que & cralsi fucci &terreflris e(t. Succus porro Lentis adítríngenti eft cotraríus, Quo» círcafi elíixac ín aqua fufculum fale earo oleotg conditum bibatur, aluum deíjcíet, Atquodeex bís decocta Lente ferculum apparatur, contraríam fucco uím obtínet, TINam queuentri obueníunt fluxiones deficcat,os uenttrículi;inteftína,&totum de nicp uentrem corroborans, Quamobrem caclíacís & dyfenterícis accomodatus eft cibus, Lens ueró decortícata, utillam adftríngendi uehementia, cam hacalía ui delicetomnía qua cofequuntur;amittit,ita alibilior quàm integra illa efficitur, cra(; fum pramumi fucci gíenens, tardé cómeans:alui tamen fluores haud deficcat, utí ca quz cortice non eft fpolíata , Iuréigítur qui modum ín hoc edulío non feruant, clephantiafim quam uocant, & cancrum íncurrunt, Siquidem craffa ficcatg cibaría faciléín melancholícos humores uertuntur , Quareíjs duntaxat quibus uitiofa eft habítudo ob aqu& ín carne diffufam, Lens cibo utiliter prebetur,ceuarídís & Íqua- lentibus admodi damnofe. Eandem ob caufàm uífum integrum & ínculpatihe- betat,immoderate exíccans, Ei ueró quí contrarío modo fe habet, humídíori uíde. licet, opitulatur, Mlenftruis purgationibus inepta eft: craffum ením & tardifluum fanguínem facit, At muliebriappellato profluuío conuenientifsima, EX PLINIO. Lens optima quae facillimé coquitur,eaQ quae maximéaquam abforbet, Aciem quídem oculori obtundit,& (temachü inflat: fed aluum fiftít ín cibo,maeíst diíco cta cocleftí aqua, Eadem foluít,mínus percocta; Cruftulas ulcerü rumpít, eaqg quae intra osfunt, purgat & adflringit, Colle&tiones omnesimpofita fedat, maxime exulceratas &crímofas, Oculorirautem epiphoras cum melíloto aut cotoneo, Con : tra fup, PLANTARVM HISTORIAE CAP. Cccx xr, ' *. pét A trafuppurantía cum polentaimponitur, Decoctz fuccus ad orís exulcerationes &C senitalíum adhibetur. Ad (edem, cum rofaceo aut cotoneo. Tn fjs quzeacríus reme; díum exiguntcum putamine punící,melle modico adiecto, Ad id demum ne celerí terínarefcat;adijciunt & Bete folía. Imponit & (trumís panísQp,uel maturís,uel ma turefcentibus,ex aceto dífcocta. Rímis ex aqua mulía,& eangraenís cum puníci te^ emine.Item podagrís,cum polenta, &uuluís,Rrenibus, pernionibus,ulceribus difficile cicatricem trahentibus. Propter diffolutione ftomachi tríginta erana Len, tis deuorantur.In cholerís quoque & dyfenteria, efficacior eft ín tribus aquís cocta, inquo ufu melíus femper eam torrereaut tundere, ut quamtenuifsíma detur, ucl períe,uel cum cotoneo málo,aut pyrís,aut myrto, auti ntubo erratíco, aut betaniz oraaut plantagine , Pulmoni eft ínutilis, & capitis dolorí, neruofisqy omnibus, felli, nec fomno facilis , Ad puftulas utilis, íenitg facro, 8t mammís,in aqua marína decocta: ínaceto autem, durítías & (trumas diícutit, Stomachi quidem caufa, po» lente modo potionibus infpergitur. Qyuz funt ambu(ta, aqua femícocta curat; po^ flea tríta, & per cribrum effufo furfure, mox procedente curatione addíto melle, Ex pofca coquítur ad euttura, EX SYMEONE SETHIE Crafsi fucci eft, SC aufteram uím atque qualitatem pofsidet, Si quis ergo ín aqua coquat, & eam aqu, oleo & fapee cum fale mifceat, potionem faciet quae uentrem fubducat. Bis autem cocta;uentrículum & ad ipfum defluxus fiftít. Inducitautem ftomacho robur, & inte(tínis, & uniuerfo uentri . Cuapropter utilís eft cibus cce líacis & dyfentericis.Si ueró cortíce ablato fumatur,uehementíam adftringendi ab fjcit, magis uero nutrít,cum tardi fit tranfitus,& craísíi fucci, non tamen adeo ficcat; utantea dixi. Qui uero hocedulío crebró utuntur,elephantíam contrahunt, XC can p cros, & duritias, & neruorum dolores, & melancholicos affectus . Aptus ením eft craffus & ficcus faneuís,ut fiat fuccus melancholícus , Quibus igitur habítus quif píam malusaquofus ín carne eft, íjs folis utile eft edulíum, quemadmodi ficcís &C Íqualidís maximé noxium , Similiter uífum falubriter fe habentem nimium exíc. cando hebetat, contrà ueró affectum iuuat , INeque etíam ad menftruas purgatio- nes utilis eft, eo quod craffum & difficulter fluentem fanguinem efficiat, Ad hzec Venerísappetentíam, femen exíccando, extinguit:ideo cafté uiuere uolentibus ad hoc maximé confert, Grauía etíam fomnía facit,eó quod ex ea melancholíci fucci ín totum diftribuantur corpus. Cum Vlentha decocta, plurimi ínflatíonis deponit. Nonnulli & Betam huius reí eratía eo quo decoquítur tempore ínfjcíunt, Lens ue ro probédecocta & tríta, fi uulneríbus ex íaculo aut telo facta imponatur, fangui^ nísfluxum uchementer compefcit, Paruz uero Lentis decoctum fum, ptum,difficilem partum foluít, Auribus ex quibus pus emanatínftillatum,fuccurrit, DE PHILYRAÁ. | ANS DESC TILIA FOE- MINA, DE PHILYRA» CAP» CCCXXX» 86; NOMIN A. IAYPA Grzcis, Tilia Latínis & officinis, Germanis £2 ner: appella. SS tur, Aliaab haceftarbor qua Díofcoridí &vpie uocatur, Quodnon pbilbreclisà //| animaduertentes uiri etiam nonulli doctífsimi, utralcg arbores magno Phibis. ECEP €319 errore confundunt,quod forma admodu difcrepent, ut ex ijs quz pau fo poftdicemus,& é Diofcoride & Theophraftolib.iij.de plantaru híftoría,cap.x. inuicem collatis abundé conftabit, Differunt itacp inter fe Philyra & Phillyrea, ne- que una utracj uoce arbor fignificatur,fed diuerfa, GENER A. Tilizs, Theophraftolocoíam cítato autore, duo habentur genera, mas fcilícet && foemína, Diftantig inter fe tum materíze, tum totíus corporís forma,& quod altera fructifera, altera fterilis, IMateríes mari dura, laua, nodofior,fpinofiordg : foemínae candídior:& cortex marí crafsior,detractusqp inflexibilis propter duritià eft:foemt, ne candidior flexibiliortg,ex quo cunas faciunttítem fcemíne odoratior. Et mas fte rilis,nullog flore eft:fcemina, cuíus tíbí picturá damus, florem & fructurgienit, i FORMA. Folio efthederaceo,molliore; 8t ín anguliracutiore rotundiore &prolixiore,8& in orbemlentécrifpo atcp ferrato:Bore tantifperdum calyculo contínet herbaceo;ubi emer(itflauo:fructus magnitudine fabz, fimilis acinis hederz, ín quo fermé praete- nue quantu atriplicís,omnibus animantibus ingratit,cum folioru pabulo maxime ducant,corumq míra dulcedíne capiant, Nunc cum fjs confer ea quae Diofcorídes de Phillyrea tradít, & fentíes effe diuerfifsíma, Nam quis uncf dixit Tiliam habere folía oleze,& fructu ferre fubdulcé ad fimilitudine Lentifci;nieriz, uuar more con. eftücPhilyrze enim feuTilizefolia funt hederacea atcp ferrata;adeody ab olezc folijs difsidentia:fru&tü deníg fert nó modó non fubdulcé;fed quí à nullo mandi poteft, ES LOCYS. IVlontes & ualles dilioit Tilia fed plus montibus gaudet aquofis, TEMPV3S Floret Iunio menfe, | TEMPERAÀMENTVY M, Calidà effe T'iliam,;uel ex eolíquet quod fríoidís cerebri malis, epilepfie Gt id ge^ nus alijs mírificé conferat, Amarítudo etíam cum glutinofitate quadá ín ea reliquís qualítatib, przeualere uidetur,fi hanc deguftes, Quare abftergendi plané facultate cum modíca adftrictoría;perínde atq V Imus, cuíus facultates illi Plíníus, ut ex ijs qua paulo poftfubijcíemus planum fiet,tribuit,habere euidentifsimu eft. d VIRES, EX GALENO, V'Imi folijs alíquando recens uulnus glutinauimus, confidentes ad(tríngentem pariter & extergenté illís ineffe facultate, Cortex amplius etiam fubamarus eft & adí(trictoríus,itacg cum acetolepram fanat , Porro uiridis etíamnü & recens fi uu, neribus deligature uíce circunligetur,ea elutinare poteft. Radices eandem uím ob tínent:proinde & decocto earum quídà perfundür fracturas quibus callo inducto opus eít. | EX PLINIO. Cortex interior Tilíaelepras fedat,& folía ex aceto illita. Vlulti cortíc€ comandu catum uulneribus utilifsimu effe putant.Folía tríta,aqua afperfa;pedu tumorí. Flu mor quoc; émedulla caftratearboris effluens,capillü reddit capiti illitus, defluen. testg contínet, Humor denícy cutí nítor&índucít faciet gratiore preftat, Folía ad infanti ulcera ín ore cómanducata profunt.decocta & pora,urínà cíunt & menfes, APPENDIX. Quum Plínius feré omnes facultates Vl1mi etiá T iliac adícribat,ut ex eiufde uer^ bís patet, ídeo é Galeno qua ílle de VImo tradít produximus,5i uero quifpía uires 1 | quz à Chelidonitunde 7 duum. $64 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXX, C quzárecentioribus Tila tribuuntur,probé expendet,nihil ab ijs quz ex Plinij & Gialeni fententía retulímus differre comperíet. Nam maculas faciei abftergere fcri, bunt Tilíam,fi illa eíus fuccolauetur, IMederí etiam morbo comitíali bibitum eius liquorem (ftillatitiu, oculís clarítatem índucere, calculum fanare,tumores diífcutere fjdem docent, Q'uíd multa? omnes facultates VImi obtinet Tílía, ideodp uulneri^ bus etíam recentibus fuccurrit,& alía quac à Diofcoride & Galeno ín V1mí hifto- ría comemorantur, poteft, DE CHELIDONIO MAIORE C'A-PGE E C Odo SS NOMIN A. ZE ÉAIAONION pcyt Graecis, Chelidonitt maíus Latinis, officinis 3 Chelidonía, Germanís GorlEraut/Gicbelwurs/ grof Cdwal benEcaut dicitur, Chelidonio autem, uel (i mauís Hírun dínarie, auís hírundo quae Grzedis xeudóp uocatur, nomen índidit, uel, E&| utautor e(t Plínius,quod hancprímüm ínuenit, & ea oculis puL : » lorum ín nído reftítuít uifum, ut quídam tradunt, etíam erutis, ucl quod floretaduentu hírundínum, difceffuG; commarcefcít : id quod de mínore uere dicitur, FORM A. | Caulem emíttit cubítalem & maíorem,gracilem, adnata folíjs plena habentem, Folía Ranunculo fimilía, teneríora tamen, & colore fubcacfia, í uxtag fineula folía florem Leucoio fimilem, Succusillí croceus,acrís,mordax, cum aliqua amaritudi, ne & odorís grauitate, Radix fuperné (ingularis,inferneautem plures, Fructus cor S E D nutiPapauerís ínflarteneiís,longus ueluti ealee conus;ín quo exíeua femína funt, Papauerís femíne maiora, Huius defcríptionis nota omnes Chelidonio noftro re- Ípondent. Síquidem frutícofa eft herba, cubitali altítudíne, caulículís lanueínofis, . tenerís,folío Ranunculí,magís angulofo,tenuiori,aduerfa parte caefio,auerfía ínca- no,floreluteo, L'eucoío confimili,femine Papauerís,quod ín cornículís feu filiquís longis exilibus dauditur. V ulnerata fuccum croce emittít,puftum uellicante, Ra dix in fuperiore parte unajín inferiore parte multísluteis fibrís capillata, LOCVS, INaícitur ín opacis & parietínis, TEMPVS. Chelidonii hirundínum aduentu florem excitat,atqueadeo toto deinceps uere & ac(late floret, quibus etíam temporibus carpitur, | TEMPERAMENTVM, Herba hzctertíj ordinis abfolutí eftín calefaciendo & deficcando, VIRES, EX DIOSCORIDE, Succus Chelidonij míxtus melli, & in eneo uafein carbonibus decoctus,contra oculorum caliginem prodeft. Exprímitur autem füccus ex folíjs,radícibus & flori bus incipiente acítate, ficcatur(pín umbra & ín paftillos conformatur , Radix cum Aniío & uino albo pota,reeío morbo medet, Sanat herpetas cum uíno illita, Den. tíum dolores commanducata fedat, EX GALENO, Chelidoniii admodum exteroentís & calidae facultatis eft, Sed & fuccus eius ad acuendum uí[um comodus eft, utique ín quibus craffum quiddam ín pupilla col ligitur difcufsione índigens, Vi funtquídam radice eíusad morbum reoium aie, corís obftructione proficifcenté,in uíno albo eam potui exhibentes cum Anífo.Pa rimodo manía,dentíum doloribus confert. EX PLINIO, C $crofularia mia tior cur dicia. D 866 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXXI, EX PLINIO, Florentibus fuccus exprími£,& in reo uafe cum melle Attíco leniter cinere fer, uentí decoquitur, fingulari remedío contra calígínes oculorum, V'tuntur & per Íe fucco ín collyríjs, quze Chelídonía appellanturab ea . Eadem oculorir aciem adíu- uuat, fiaddíta aqua foueantur. Succus eius cum melle culíces, nubeculas, obícuríi^ tatemq difcutit,cícatríces extenuat, Albugines etíam íumentorum, DE CHELIDONIO MINORE» CAP CcXXxXXIIE NOMINA, EEÉAIAONIONuixpip Gracis, Chelidoniii minus Latinis,officinis Scro» 2 fularía mínor uocatur,quod ftrumofa radíx multís eranorum frumenti B erumis uídeat coaluifle:uel quod ftrumis, quas imitatione graeca Scro- 3 V fulasuocant, medeatur. Grermanís Seíqwattsen obet 2Slaterntraut/ id eft Ficariam, Dfaffenboolin/Eleitti Cicbelwurr/ ober Ciwalbenwurt / ober (Ocyentraut nominatur, Chelídonium autem haecherba uocata eft hauddubié, quod;ut Theophraftuslib.vij.cap.xíitjhíirundinu aduentu lorem excitet, FORMA. Herbula eft à (tolonibus pediculisue pendens,fine caule, folíjs Hederz fioura; rotundíoribus mínoribusq,ítem tenerís & aliquatenus pinguibus, Radíces habet paruas multas,ex eodem callo prodeuntes, trítící modo aceruatím congeftas,qua- rum tresaut quatuor ínlongítudínem progredíuntur. Hacc Díofcoridis delíiníatío prorfus herbe ílli quam Scrofulariam mínorem uulgó nomínant, conuenire uíde, tur. [Nam hacherbula eftà pedículís pendens,uidua caule,folíjs Hedere,rotundío ribus multó mínoribusQ,tenerís &modíce pinguibus. Radíces oftendít ex eodem callo prodeuntes,paruas,complures ín granoru trítící morem aceruatím collectas, quarum tres uel quatuor ín longum protenduntur , Flos ei Ranunculí ut maíorí, luteo colore nítens.Hís acceduntlocus,tempora,uíres,Galía quae íam cómemora. buntur,quz fingula Scrofularíze mínoríadamufsím quadrant, utnemo hanc Che lidoníum mínus efle ínficias ire fine magna impudentía pofsit, LOCVS, In paluftribus, propeaquas, & ín límítibus humidis, omnibus ulieinofis tra ctibus achortís paísim gíenítur. TEMPVS. Verno tempore,lVlartío menfe, & pracfertím hirundinu aduentu floret,neclon :go poít tempore marcefcens euanefícit,fic utírrigui limites, qui largo foliorum flo, rumq ftipatu pubefcebant,confeftím fjs fpolíati elabrefcere confpicíantur, TEMPERAMEN TTVM. Chelídonii mínus, Galeno te(te,quarti ordinis abfoluti eft ín calefaciendo &de ficcando,ídeog magnam przefe fertacrimoní&,guftum erodentem. INoftrum au. tem ufqueadeo acrenon eft,utcommanducando fzpe nullam prorfus fentías acri moníam, potiísímum ín eo quod humido inloco natum fit, In hocautem quodlo. cís ficcís prouenit, fenties &tamarítudínem & acrimoníam, fenfim tamen guítum erodentem, VIRES, EX DIOSCORIDE, Acrem uim habet, Anemones modo fummam cutem exulcerante, Scabiem & unguíum lepras tollit, Ex radicibus expreffus fuccus adpurgationem capítís addi to mellenaribus utiliterípftillatur , Símiliter decoctum eíus cum melle eargariíTa^ tum,caput ftrenue purgat, X omnía pectorís uítía, EX GALENO, a $67 ^ cz SS SS 77 j| dA ^ UN Li VEA ?, ANS e SL IL ÁAN SS ) A NBN: y) i:ctamartenfraut, . CHELIDONIVM MINVS ddd z 968 PLANTARVM HISTOR,ÁE CAT, CCCXXXIL 6 EX GALENO. .. Chelidonii minus cum acrius fit maiore;íillitum confeftim cutem exulcerat, un. guesq fcabros eíjcít, Succus eius per nares purgat,utpote uehemeter acrís exiftens, APPENDIX. Recentiores eaherba in exterendís ficubus marífcisue, & ftrumis, magna expe. rientíautuntur,ut inde certé Scrofularía nominari,quemadmodu díximus,merue rit. Antíquus etíam ac manufcriptus herbaríus, fub nomíne tame Pediís uituli,quo Aron nomínatur, fcà quodam quí expertus fit cognouiffe fcribit, quod haecherba contra maríícas ac (trumas mirifice profit, DE CHAMAEDRY-* CAP» CCCXXXIID NOMINA. - 23 A.M AA P Y Z oraece, TrifTaoo latine, officinis graecum nomen infedit, Sematila. ENS uulgo Quercula mínor, & à ferratís folijs Serratula appellatur, Chamg Chanedrys un- : E drys ueró Girzecis dicta eft, quafi humilis ac terreftrís quercus,quod fci dedida. PESES- Y licetfolía Quercus habeat, &huius refpectu quafi humí repat.Sunt qui $i. Serratáà nomínatáideo putent,quodab ea ferra inuenta fit, Diofcorides hanc Teu. críum eti, propterea quod T'eucrío fimilís admodü fit;appellari à nonullís fcribit, £m GENER A. Etfi Diofcorides alijQg ueteres unica facíant Chamedryn,tamen nos,quía plures herbasad eíusformam ac pícturá accedere uídemus,duo eíus genera produxímus. Quorum fané prímum uera Chamzdrys exiftít, & germanice Elcírs 25atbengef nominatur. Illíus autem rurfus duo funt genera, Vnum ením quod prz ceteris o^ D mníbus pícturz Diofcoridís maximé accedit, mas dicitur , alterum uero fcemina neque ením aliter nobís difcrimen indicare licuit nifi fexus ratione, Alterum genus uulearís eft Chamzdrys,quod iterum duüm eft generum, mas fcilicet & foemína, IVlas germanice AErotweirauc, / foemina uero Gamenberle / 25lawmenberle/ XDergif mein nit/appellatur, FORMA. Frutex dodrantalís,folíjs exiguis, forma &diíuifuris quernis fimilibus,amarisQr, florefubpurpureo,exili; femine in calyculís atro , Q'uze utique defcriptio ita herbís illis quas píctas exhibemus refpondet, utnulla prorfus nota reclamare uideatur, Sunt ením herbae palmum altzeutplurímum, exilifolío, effigie & díuifura Cyuer. cus,amaro, flore pené purpureo & exiguo, ítaut mírari fatis non pofsim, cur non» nullíalteram fpecíem genuinam Chamzdryn effenegent,cum tamen Giermaníca etiam appellatio pulchré ad antiquum atqueadeo graecum nomen alludat. Sed ín. obictiionis ftabit forfitan quifpiam dícens, Chamaedrys Diofcoridis palmum alta eft; haec tua folii, — yenfuram hancexcedít, Fateor fané, attaménon multum exuperat,quod fi etíam plus exuperaret, non tamen hocnomíne alteríus fpeciei herba putanda eflet : necg enímadeó (tatam atque certam men(uram herbis tribuit Diofcorides, ut quando» que ultra cítrat confiftere non liceat: uerum cum alícuí herbae menfuram adícri^ bit,id ea ratione facit,ut maiorí parti índíuiduorü illíus fpeciei quadrare exiftimet, Inpríoris itaque inopia;alteríus ufus effe poteft, LOCVS NNafciturafperis & petrofisTocis, interdum etiam ín montofis & campeftribus folidis, & C wES TEMPVYS, Primum genus Iunio & Iulio menfibus floret, Alterum autem uere potifsimu, Carpuntur femine pra'gnantía, TEMPERA- Sf VAS 3 A) ] d | CHAMAEDRYS VERA MAS. Is 4 — Klein S3atengd, X. oie me VO EN N "m d SEU Tt S ) 870 0 gi ez SOSENS - : CHAMAEDRYS VERA FOEMINA P z "1 /J CZ I. MV N 77, UA £u, jj li CHAMAEDRYS VVLGA- RIS MAS, $72 uc A CHAMAEDRYS vvrga. | RIS FOEMINA, L, Qanmenberle NI | PLAÁNTARVM HISTORIAE CAP, CCCXXXIII, 873 | TEMPERAMENT V M, Ex tertio ordine calefacientiu & deficcantium facít Gralenus, Giermanícae tamen minus calefacere & deficcare uidentur, utpote ín regione fricidiore nata, VIRES. — EX DIOSCORIDE. R'ecensacuiridis ín aqua decocta Xpota,conuulfis,tufsientibus,lieni indurato, urínze difficultatibus, hydropicis ínterínítía auxiliatur. Cít menfes, fcetusqp extraz híc, Lienem exaceto pota mínuit, Aduerfus uenenata cum uíno pota & illita effi- cax eft, T'ríta ad predicta in pilulas conformatur, Cum melle uetera ulcera purgat, Cum oleo tríta;inuncta & illita,oculorum caliginem difcutit, | EX GALENO, Chamzdrys uincentem qualítaté amara habet; & e(t quodammodo acrís.C)uo circa meríto líenem colliquat,urínam & menfes mouet, crafsitudiné humorum ín» cidít,& uifcerum obítructiones expurgat, . EX THEOPHRI ASTO. Triffaoinis folía ad rupta; uulneratpin oleo trita ualent, & ad depafcentía ulcera, Semen bilem extrahit, & oculís quocg beneficum eft, Folíum ad albugines tritum . inoleo prodeft, ES d | EX PLINIO. Aduerfus ferpentiti uenena potu illitudp efficacifsíma. Item ftomacho,tufsi uetu ftc, pítuitze ín eula coharefcenti,ruptís, conuulfis laterís doloribus. Lienem con- fumíc, Vrina & menfes cit,ob id íncipientibus hydropicis efficax, manualibus Íco. pis eius ín tribus heminiís aquze decoctís ufque ad tertías , Sanat & uomícas, & for- dida ulcera cum melle, Fit & uínum ex ea pectorís uítíjs, Folíoru fuccus cum oleo, caliginem oculorum dicutít, Ad fplenem ex aceto fumitur, DE CHAMAECYPARISSO» C À P. CCCXXXIIII NOMINA ZOAMAEYRAPIZzOSPliniodicta e(t,quafi pumila Cupreffus, Apud 4i Graecos, quod fcíá, eius frutícis nulla fitmentío, Vulgo Cypreffus, Ger NN manis Cyptef nominatur , Cypreffusab odore &t forma folíori eiuf- Coprefu unde » X dem nomenclaturz arborís uocata eft, dicia, FORMA. Inarbufculi formam fruticat,folíjs incanís, Abrotoni foeminae modo fcifsis.Ffo, tibus ín fummo aurí inftar fulgentibus , Totus frutex odoratus eft, Errát quíChas chenecyparif^ mapityn effe arbitrantur;neque enim utilla humi ferpit,fedaltius à terra,ut píctu, fuor est chas ramonftrat,confurgit, mepitys, LOCVS. In hortis pafsim acfieulinis prouenit. TEMPVS. Aiftate loret. Paucos auté frutices inuenies ín quibus flores intueri liceat, quan- dó peruniuerfam uítam non nifi unum hunc, cuius pícturam damus, frütícem in quo floresapparuerínt,uiderim, TEMPERAMENTVM, Apparetín ea,ficut guftus teftificatur,leuis quídem acrimonia,fed maior amari- tüdo,multot etíam plus acerbítatis ín tota planta, R.eficcat taque abícy infigni ca» lidítate, VIRES EX DIOSCORIDE, Quumeafdem quasarbor Cypariffus qualitates habeat Chamaecypariffus, ne^ o T ceíle eft In» s ^ UE A "€. NN ed EN ENSE P CHAMAECYPARISSVS, PLANTARVM HISTORIAE CAP. CCCXXXIII, e75 A celfc eftut etiam facultates eafdem obtineat, Arboris ígitur hzc funt uires, Adftrir. oit & refrigerat, Folía eius cum paffo & myrrha modica pota, ucficze Ruxíonibus & urínz difficultati medentur, Pilulae tufe,& cum uíno potzs, contra fanguínís re- iectionem ,dyfenterias,alui luxiones,orthopnocam,tulsímQ profunt.Decoctum earum idem poteft, Tufz cum fico durítías emolliut, S polypos in naribus fanant, Leprofos ungues cum aceto decoctae & trítze adiectis lupinis tollunt, Inteftínoru ramícesillitae coércent, Folía ídem poffunt. Pilulze cum coma fuftitze culíces abige recreduntur. Folía tríta &illita uulnera elutinant,fanguinemi fupprímunt.Cum aceto alitem tríta, capillos tíngunt. Ilinitur per feaut cum polenta ad eryfipelata, herpetas,carbunculos, & oculorum phlegmonas , Cerato mixta & impofita uen: trículum firmant, EX GALENO, Cuprefsi folía,oermina,pilufa: recentes & molles, magna ulcera ín durís corpo- ribus glutínant.Ex quo darum eft quod reficcandi uím habeat, abíq infigni acrí^ monía & caliditate. lanta íneft eí acrímonía calíditastg, quanta fatís fit deducen- da ín altum acerbítatí: nullam tamen mordícatíonéaut calidítatem ín corporibus efficit. Proinde in alto latentes ín flaccídís putrefcentibuscp affectibus humíditates, fine moleftía tutoQj depafcítur,quum quze calefaciunt & deficcant,eas quídem que contentze funtabfumant , caeterum acrimonía & calíditatealías attrahant , Sicínte^ (tínorü ramice affectos iuuat: fiquidem exiccat & robur addit corporibus prze hu- míditate laxís,utpote quum ad(trictio in altum fubeat,eó quod caliditas que lli ad. mifta e(t deducat;ad eam quidem menfuram perueníens,ut preire quidem ualeat, nondum tamen mordícare. Quidam ea utuntur ad carbunculos & herpetes polen tz mífcentes,tanquam abfumat cítra calefa&íonem eos morbos efficientem humi; B ditatem,Suntquíad eryfipelata utantur, admifta nímírum polenta cum aqua, aut oxycrato aquolo, EX PLINIO. Cuprefsi folía tríta ferpentum ictibus imponuntur, & capiti cum polenta,fi à fo fe doleat. Item ramicí,qua de caufa bibuntur, T'eftíum quoque tumori cum cera iL linuntur.Capillü denigrantex aceto. Eadem tríta cum duabus partibus panís mol lis, & é uino AÁmíneo fubacta;pedum ac neruorum dolores fedant.Pilule aduerfus ferpentium ictus bibuntur, aut [i efjcíatur fanguis. Collectionibus illinuntur. a micí quocp tenerz tufze cum axungía &lomento profunt, Bibuntur ex eadem cau fa. Parotidi & ftrumae cum farína imponuntur, Exprímítur fuccus tufus cum femi. ne,qui míxto oleo,calíginem oculorum aufert, Item uictoríati pondere in uino po. tus íllitusqy,cum fico ficca pinguí,exemptis eranís,uitía teftíum fanat,tumores di cutít,& cum fermento ftrumas, Radíx cum folijs tríta potat, ueficze & ftrangurize medetur,& contra phalangía, Ramenta pota menfes cíunt, Ícorpionum ictibusaduerfantur, Chamzcypariffos herba ex uino Cbanecyparifti pota contra uenena ferpentíum omnium facdiates, Ícorpíonumqg pollet, DE CHAMAE- 876 £Sunodteb, (à ) y SE CHAMAECISSO DE CHAMAECISSO* CAP» CCCXXV» $77 NOMIWN A. "Ese AM ALE.LE X O 2, 4 yne siqavG* Ciraecis, Hedera terreftrís, l'errae corona. Hedera terres (3| Latínís appellatur. Officine nomen Hederz terreftrís retinuerunt, fr^ B Germanice Gunoelreb/corrupto fanénomíne uocatur, cum dícendu eene 3 effet Otunbteb/hoce(thumirepens uítícula. INominatur etíam Gier manís AFtocpbew/8t ££rbentrenalin, Chamzciflos ueró dicta eft,quod nunquá& chaneciffos un nonrepathumi,folijs Hederz fimilibus. Corona terrae, quod ramulos fuos per ter 4e2i4- ram fpargens,foliofo ueluti ferto eandem coronare uideatur, EUR ITER FORMA. Folía Hederze fimifía habet, minora tamen & tenuiora , Ramulos dodrantales multos,folijs plenos;à terra quíncp aut fex prodeuntes, Flores Leucois fimiles, mi norestamen, & ín ouftu uehementer amaros, Radix illi eft tenuis, alba, & ínutilís, Ex hachiftoría fatis conftatherbam hodie uocatam Hederam terre(trem,efle Dio Íícorídís Chamaciffon , Siquidem folijs Hedere conftat, minoribus tamen & te nuioribus, ac ín círcuítu incifis. Legendu ením effe uxpizde, & non. pexeézde, res Diofcoridisloan ipfa docet:nam etfifolía Chamaecifsialiquatenus Hederz fimilía (int,tamen rotun eae. diora,atqueadeo mínora etíam & tenuiora exiftunt. Et eft hiclapfusab «ín «apud Diofcoridem frequens ut ex alijs etíam locís fupra notatísliquet. Ramulis etíam dodrantalíbus multís,foliofis,qui tamen antequam fcíndantur quíngg aut fex à ra- dice procedunt, Flores denique eius Leucois fimiles funt, non quidem luteis, al- bís,aut purpureis,fed cceruleístíta ut uehementer errent qui eíus flores neque figu ra neque colore floribus Chamacifsi, qui Leucoís ad(imilantur, effe fimiles pu^ tant, Etfi ením colore neque albí,nequelutei fint, cceruleos tamen, qui color etíam Leucoiorü eft;efTe conftat. In euftu denig, ficut etíam folía;amari funt, Radix quo que eíus tenuis, & nullius prorfus ufus eft. Hís omnibus accedít,quod nomen etíá pulchré quadrat:neq enim Cirgcis alíud fonat Chamzcíflos, nifi humilem achu. chaneaffs mirepentem Hederam, Caeterum non effe Elatínen, praeter alía multa quae referre rede terreftris fuperuacaneum arbitror, fapor manifefté oftendit, qui ín Fledera terreftri amarus fon est Elatine. | & modícéacris eft;atqueadeo calorem pra fe fert, Elatine ueró refrígerat atque ad. fixingit,Sícnon effe Afclepíada,ut taceam quod Securídacz fimile femen non pro xor cst afe, ferat;uel unuslocus natalís fatis mon(trat, Afclepías enim ín montibus, Hedera au Pi tem terreftrísin decliuibus locís & uallibus, ut germanicum nomen O:unbtrcb abundeé índicat,prouenire folet, Quz autem herba fit Aíclepías,fuoloco dictum à nobis eft, pps | LOCVS. INafciturin cultis ocis,iuxta etíam fepes & dumeta, TEMPYS. ^ In Martio ftatim erumpit, & floretín maenam ufcg ze(tatis partem. TEMPERAMENTV M, ' Amarítudo exigua acrímonía folíori & florum fatis monftrant herbam hanc calidam &ficcam efTe;íta ut hí qui frigida effe ftatuunt,reprehen(ione non careant, Error quorund £y | | VIRES EX DIOSCORIDE, , fiotatir, Folia eiustrioboli pondere ín aqua cyathis tríbus,quadragenis aut quinquage; nís diebus pota,ifchíadicís profunt. Mlorbum quoqueregium ín fenos feptenósue dies fimiliter potaemendantatcy expurgant. | aide Wr due EX GALENO. — Chamacifsi flos quum fitadmodum amarus;iecoris obftructiones foInit, Sunt quiillum etíam ifchíadícis exhibeant, | eee EX PLINIO, 878 | PLANTARVM HISTORIAE CÁPR CCCXXXY C EX PLINIO. Chamaeciffon appellant Hederam non attollenté fe à terra, Echaec contufa in ví noacetabuli menfuralieni medetur, Eius folía bibuntifchíadici tribus obolis;in uí ni cyathís duobus feptem díebus,admodum amara potione, APPENDIX. Has omnes iam comemoratas facultates Federz terre(tri recentiores tribuunt: necj dubíum eftquum fitadmodiramara,quín ealdem habeat,X alía etíam pofsít X^ quz illí adfcribunt,ut euocare fupprefIos menfes,urínam mouere, obtufum audi. tum remouere, Contrapeftem etíam traduntefficacem efle: íd quod equites quo» que fciuntthi ením quoties fibula dí&ta peftís equum corrípuerít, hac contra eande herba magna efficacía utuntur, DE CHRYSANTHEMO» CAP» CCCXXXVI NOMINA, jevsawetmo mx Grecis, Chryfanthemu Latiínis,officinis inu(itatum, Germanis Dolotblim/Csdymalablim,/à pinguedine qua contríto di oítís Rofculoapparet,& 3D:atblfiim nominatur. Chryfanthemon uero... à floículísauri fplendorem & colorem praefe ferentibus, dictum eft. FORMA, Herba efttenera,fruticís tamen fpeciem obtínens,leues proferens caules, Scmul tifida folía:luteos flores,uehementer fplendentes,& oculi inftar circulares, Ex qua fane deícriptione fatis larum eft, herbam quam pictam damus, effe Chryfanthe- mon,quodiillí omnes à Diofcoríde traditae notze,nulla prorfus redamante,conue, D níant. Quibus Democritiín Hydrofcopicoacceditteftímonium,qui herbam hanc quae Batrachío fimilís eft, C hryfanthemon Grecis appellari fcribit,folijsqg Aptj e£ Íe, maioribus tamen,flore aurí colorefplendente. Addit denícg ab Aquilegíjs mire celebratá effe,eó quod aquam fubefle certum fit;ubi folet emicare, C)uae quíde fin. cula herbe illi quam depicta exhibemus refpondent.INam ut cztera omíttam, ubí haec nafcitur aquae latíces fubefle non eft dubium. Quidam perperàm YOaffetba. nenfiifi germanice nomínant:inam hocnomíneappellata herba, alíaab ea eft, ut ín capite de Batrachio docuimus, INam cum haecnoftraacrímonía uacet, quanquam Batrachíjs fimilis fittamen in numero illorum effehoc nominenon poteft, LOCVS. INaícitur prope urbes,in pratis humidis, & affjs Tocis aquofis, TEMPVS. IVlato menfe eius floribus prata &loca humida fplendefcunt, / TEMPERAMENTYVM. Eíufdem effe cum Buphthalmo temperamenti,& guftus & facultates declarant, Calídum ítaque effe & (iccum conftat, | VIRES, EX DIOSCORIDE. Eiíusflores cum cerato trítí,fteatomata difcutere produntur, Regio morbo cor, reptís colorís bonitatem tempeftiué reddit, à balneo poft longiorem in eo moram exitu pota, ; Chro fantberzuam. orbes unde dicua, TN ZA EX PLINIO, V eficae calculos Chryfanthemon efjcit,, DE CHAMAE- CHRYSANTHEMVM Comalsblim, pu | ume 7 Webb eel e LEBER. /J ye DE CHAMAELEONE ALB O» C CARP CQ C C 26 XUXONW dVE NOMIN A. carduus fuarius. ] AMALAE ON Adixie Grecis, Chamaleon albus, Carduus fuarius &ua- Cardopatiim. ríus Latínís, officinis & barbaris Cardopatium appellatur, Quod no. 3.) men hauddubié corrupti eft,deductumqQ à díctione Pancratíon,nam Chameleon un- |ExpzS9 (icolim efíenominatu Chameleonem Apuleíus teftaturzautàCarduo de diclus, uario,à qua díctione,u fcilicetlíteraín p,&r ín t mutata, ín Cardopatti facilis eft lapfus.Giermanís A£berwurts/elegantiallufioneadCarduum fuarium,nuncupa- tur, Chamzleon autem à foliorü uarietate díci ccepit. IMlutat ením cum terra colo- res, Plinio tefte: hícniger, illic uírídis,alubi cyaneus,alíubí croceus,atcp alíjs colo- Susi Carduis ribus uidetur. Suariusautem Carduus díctus eft, quod fues fi ín polenta exhibea- quarc noiittus tur, perímat. Ob quam etíam caufam ZEbervourr Germanis nuncupatam puto, FORMA. Folia habet Silybo aut Scolymo fimilía,afperiora autem,acutiora, nigro Cha, mazcleone ualídíora , Caule uacat, uerum émedío fpínam Echíno maríno, aut Ci narz fimilem erigit. Flores purpureos, uclutí capillos,quí ín pappos euanefcunt, Semen Cníco fimile, Radiíceín pínguibus collibus craffam, ín montofis ueró ora. ciliorem,ín profundo albam,aliquatenus aromatícam,eraueolente & dulcem. Pli níuslíibro xxfj.cap.xviíi],breuíus herbam hancdepíngit,fic ínquíiens: Afperiora fo lía habet, ferpít ín terra Bchinimodofpinas erígens, radíce dulci, odore eraui(si^ mo. Quz certé note ín uniuerfum omnes, herbz qua hodie barbara & corrupta uoce Cardopatiü uocatur, adamufsim refpondent, ítaut nemo non effe Chamae leonem perfpícue intelligat, Hucaccedit quod facultates etíam eaedem fint, Radix D. enim Chamzleonis albi haufta;uenenis refi(tít , Radix etíam Cardopatij ex recen tíorum tradítíone, mirifice uenenis aduerfarí,& contra peftilentíam populatím fze- uientem,ut pauló poft dicemus, efficacifsimu effe remedii dicitur, Quod fi tamen rectíora quis protulerít,non grauabímur hic,ut in alijs quocp, mutare fententià, LOCVS,. In elabretís montíum prouenit, & in fyluís,ut hínc etíam fyIuatícus Carduus co enomínatus fit, T EM, PASS. lufío € Augufto menfibus cum fuís floribus effodi poteft, , TEMPERAMENTVM, Radix eius calefacit fecundo ordíne abfoluto,deficcat autem tertio, VIR ES. EX DIOSCORIDE. Radix pota acetabuli menfura, latos lumbrícos pellít, Sumitur autem ín uino auftero,cum decoctoOrigani, Hydropicis cóomodédrachma ín uíno datur: etenim eos extenuat, Contra difficultatem urinz decoctum eíus propinatur, Pro theríaca cum uíno pota eft, Occidit canes & fues, IVlures ítem necat fubacta cum polenta, aut hydrelaco madefacta, EX GALENO. Radix eius potui daturacetabuli menfura contralatos lumbrícos cum uíno au ftero, Exhibent etiam aqua inter cutem laborantibus, EX PLINIO, Hydropícos fanat fucco radicis decoctz. Bibitur drachmain pafTo. Pellít & ín; terancorum anímalía acetabuli menfura fucci efufdem in uíno auftero cum Oríga, ni fcopis,Facítad difficultatt urínz. Hícfíuccus occidit canes fuesqpin polenta, Ad. dítaaqua & oleo contrahit ín e mures & necat, nifi protínusaquam forbeant. Ra- | | | dícem XN ) JC NN (L402))))) A / v ASN Jy T AS n) A ! 99L A BRANI M YE MAN » N CHAMAELEON ALBVS Cóettoutts. eec 3 882 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXEXXVII, C dícem eius aliquí concifam feruaríi iubeat funículis pendente, decoquuntigin cibo contra fluxiones, quas Girzeci theumatifmos uocant, APPENDIX, Recentiores radice Cardui fuaríj drachmze pondere ín uino fumptam cótra pe- ftilentíe contagia prodefTe tradunt. Eandem etíam ín aceto decoctam, contra Íca- biem,impeticíne,&comnes cutís fcedítates curatu difficiles conferre fcribunt, fi eius decoctolauentur, Idem dentíum etíam dolori fuccurrit, DE CHAMAELEONE NIGRO» CA E CC OGOXCOAUGUV RUPAMP NOMIN A, EAMAIAEON gue Graecis, Carduus níger aut V'ernilagium Latinis 4 dicitur, Officinis haec planta incognita exiftit, Germanis allufione ad .& latinam nomendlaturam (d)watser Gartenbiftel uocari poteft, quod JE (cilícet ín hortís tantum culta proueníat, Sunt qui eam à candore folío- | rum nomínent voel(cb vocíg 3DíftelÍed prior appellatio ad difcríminandas plantas Chamelconnis. yyyelior exiftit, Chamacleon uero dictus eft à uarietate foliorü, qua pro terrae & lo- geromdhu. cori differentia,autadmodü uiridia,aut fubalba,aut coerulea, aut rubra inteníun, tur, Niger ueró hauddubié à radíce appellari coepit, FORM A. Folíjs Scolymo fimilis eft minora tamen,tenuíoratg,& rubentía ea habet, Cau. lem emittit digitali crafsitudíne,dodrantalem,fubrubriür, quí ín fummo habet um- bellam,& fpínofos flores tenues, hyacínthi aemulos, uerfícolores, Radíce craffam, D nígram,denfam,& alíquando corrofam, quae dií(Tecta fubflauefcít, & cómanduca- ta mordet, Ha quídem notz quanquá plante,cuíus hícpíctura damus, feré omnes uideantur quadrare:caulem ením euehít dodrantale,& altiore etíam, dígitirequan tem crafsitudíne,fubrubrum, folía ín(tar Scolymí, mínora,fubalba & leníter puni, cea,candíduachífpidum florem,hyacinthína purpura uaríatü, radícem nigram & ^ fubflauam:tamen cum non admodülínguam uellícet cómanducata radix,fit ut nó parumanlegítímus fitChamzleon niger addubítem, V eri cum multi huíus tem. porís uiri erudíti hanc plantam Chamaleoné nigrum effe credant, nolui hoctenr poreab fjs proríus diflentíre,atqueadeo eandem quzeilli plantae huic indere appel lationem uoluí,maxime cum nullam alíam eidem coueníreapud Díofcorídem de. Ícríptíonem uídeam, donecalíquíd certíus de ea nobís autalíjs compertum fuerit, LOCVS. Nufquam fua fponte ín Germanía prouenit, quare cultura índíget. INa(cíturau tem Chamzleon niger, Díofcorideautore,ficcis,cam peftribus,diíuo(isi, & mariti mís locís, TEMPVS, lulío menfe loret,ac fubínde ín capítulís rotundis Augufto menfe femen hífpi dum profert. TEMPERAMENTVM, Chameleontis nigri radix ficca eft ín tertío ordíne;calefacit uero ín fecundo abfo luto. Y IRMESS "EX DIOSCORIDE" Radix tríta,addítis exiguo atramento futoríio,cedrino oleo, & axungía,fcabiem abigere poteft, Abftergít etiam ímpetigínes,ad mixtis fulphure & bítumíne, Deco ctum eíus collutíone dentíum dolore mítigat, Cum parí pipere &cera oblíta,dolen tibus dentibusauxiliatur; Quínetía fouentur ea dentes,quü decocta ín aceto, & ca, lens impofita fuerít.Scríptorío ftylo doléti denti calída admota, eum frangít. Cum falphure decoloreob fole facie, & alphos emendat, Mlifcetur medícamentís eroden tibus, Phagedenas,ferínacp ac tetra ulcera illita,ad mitioré habitu tránsferens fanat, EX GALENO, EX EN CH S ZONSS aW (EPA XS UU M LUN b i NI caca we). W EST o ESSI ] TEN. "Mese pos, RSS 75) / e TISSU PIE dz i ET fte RSS NN UNES ud (La $$ ZI CHAMAELEON NIGER, Giówars Gartenoiftel, ; 5 Sed S xscE S] M N09 A Ad NIST s US A zw CEN ZA Uu s 26. Nd MESES M ART ANNGSS i CEA fI d (( f ] h^ S IC NU ' ] [Ss m - HANS CAN W , ud 5a m" ET $84. PLARNTARVM-HISTORIAE CA B,s4C C6 2 XVII c EX GALENO, . Radix quiddamletale obtínet, quamobrem eíus foris ufus ad fcabies, impetioi: nes,alphos,& ínfummaad omnia quz deter(ione poftulant, Praeterea emollientia bus & difcutientibus medicamentis mifcetur,ac íllíta phagedaeníca ulcera fanat, EX .PILILXNIQG, Radice eiuslíchenes curantur,cum fulphure & bítumíne unà coctísscomandu. cata uero dentes mobiles,aut ín aceto decocta, Succo Ícabiíem etíam quadrupedum fanant,Etrícínos canum necant, DE CHAMAEPITY»* CAP» CCCXKXKXIX» NOMINA. , anam Grads,Aíugafiue Abíea;autore Plinio, Latinis dicitur, x77 | Inuenítur & Ibigauocarí,quod nome, Hermolao tefte,feréferuant ho^ » | díe Illyrici. Hincabiectís duabus literísi € e; Iba, 8 ab Aiugaabiectio- wu, EA, nelíteraruma &g, Tua manauitín uulgi nomenclatíone, Officing Iuam cognomento mufchatam appellant, Germani y e lenger ye líeber, Caeter Chamze Abiga qure uo» €dÍde GENERA. Pima — "lriaciusfuntgenera, Vnafolíjs Sedifeu Aizoi, quamnos fcemina fecimus, AI Altera. tera ramis anchorze modo íncuruís, quam nondum uidimus , T'ertía mas dícitur Ter. ctam Díofcorídi, Harum difcrímina é defcriptionibus certius coenofces, D FORM A, P Príma, herba eft per terram ferpens, fubcurua, folía mínori Azioo fimilia ha, - bens,multó tamen tenuiora,pínguiora:hoc eft,ut Serapion ínterpretatur,fuper fe plus humíditatís tenacis habentia, Gt hirfuta; círca ramos frequentía, odore píceze, flores exiguos,luteos aut candídos, radícem Cíchorij. — Altera cubitalibus eft ra mís anchorze modo íncuruís,tenuibus,coma fupradictz fimili, flore candído,femi neniero, Oletautem & ípfa píceam, — "'ertía que mafcula appellatur, herbula eft foliolis tenuibus, candídis & hirfutis,caule afpero, candido, flofculís Iuteis, femine fecus alas pufillo, Píceam &chzcolet. LOCVS. Sua fponte,quod fcíam, in Geermanía non prouenit, [Nunc tamen in hortís plan tari ccepit, Plinius tertíam ín petrís nafci tradit, TEMPVS, Floret Iunio & Iulio menfibus. TEMPERAMENTVM,. Chamzpitys euftu quidem amarü faporem acrí ualídiorem obtinet, Eftautem in calefaciendo fecundi,ín ficcando ueró terti] ordinis. VIRES. EX DIOSCORIDE, Folía prímz feptem diebus ín uino pota;regío morbo medentur, Quadraginta ueró ex hydromelite,ifchíadicos fanant, Dantur peculiariter íecínorofis,urinze di£. ficultatibus, & renum uítijs, Profuntetíam tormíno(fis, Eaapud Heracleam Pon. ticam,períndeatcgantídoto contraaconítum utun tur,bibentes decoctu. Adante- dicia illinitar,cum polenta íure decoctí macerata. Tríta & cum fico pro pilulís data aluum emollít, Excepta melle,fquama zerís,&refina,purgat, Appofita ex melle,ex utero ducit, Mammarü duritías difcutit, Vulnera glutinat, Vlcera quec ferpunt, cum . £85 "us Yelender yelieber weible, CHAMAEPITYS PRIMA elengaet ye lícber mennle, PLANTARVM HISTORIAE CAP CCCXXEXXIX, $87 A cum melleillitacohibet,Secunda & tertía eandem uim obtinent,non tamen ufque adeo efficacem, EX GALENO. Bffectu expurgat Chamzpitys, abftergitig uifcera plus quàm calfacit, Proinde reoío morbo correptís,& omníno quibus faciléíecur ob(trnitur,bonum e(t medi. camentum, Quin & menfes ducít tum pota,tum appofita cum melle, Sed & urinae mouendz aptum eft medicamen, Sunt quí etíam eam exhibent ifchíadicis decoctá in melícrato, Herba porro ipfa uirídis magna uulnera conglutinat, X ulcera putre- Ícentía fanat, Mammarum preterea durítíes difcutit, J EX PLINIO, Profunt aduerfus (corpionu ictus, Item iecínori illita» cum palmis aut cotoneis, R'enibus & ueficee,decoctu earu cum farína hordeacea, Morbo quoqg regio, &uri nz difi.cultatibus,ex aqua decocta bibunt. INouiísima contra ferpentes ualet cum melle.Síc & appofita uuluas purgat.Banguíne denfatum extrahit pota.Sudores fa cít, perunctis ea, Peculíariter renibus utilís eft, Fiunt ex ea € hydropícis pilule, cum ficualuum trahentes, Liumborüu quoc dolore uíctoríati pondere ín uino finit, & tufsím recente, Vlortuos foctus ex aceto cocta potaqp,eíjcere protinus dicitur, APPENDIX. | Recentiores herbarij,&& magna officínaru pars,alíam Chamzpityn oftendunt, officinam folio Saluic rímofo,anguftiore tamen,& ad radícé maíore, flore fübcandido aclu. €"? tco, & femine nígro:qua tame legítima Chamaepitys non eft,fed príma potíus Si. derítídis,ut fuo diximus oco,fpecies, Definantigitur fubínde hacherba pro Cha; mzepíty uera uti, acillius loco has quarum nunc pícturas damus ufurpent, Errorís autem huíus nullaalía fuit caufa,quàm quod Chamzpitys etíam ueteríbus alio no B míne dicta fit Siderítís, Hincplericp decepti eam herbam quz priuatim ac proprié ficnomínatur,pro Chamepiíty ufurpare cceperunt,Síderitís auté nulla alía de cau- ía dícta eft Chamapítys;nifi quodilli uulnera elutinandi ínfit facultas, DE PSYLLIO- CAP» CCCXD NOMINA, | YA AtoN orzce, herba Pulicarislatiné,nomen graecum in offici - i nisretinet,germanice Dfiltientraut nomínatur, l'am graecam au 4| tem quàm latínam appellatione à pulíce, cuíus effigie [emen eíus pfyttn unde & | refert fortítaeft herba. V elutnonnullis uídetur,quía fi uírídís ín ditum. 3id domum feratur,generaríín ea pulíces prohibeat, FORMA, fimile)nigrum durumg. | | LOCVS. Inaruís & íncultís nafcitur , INufquam tamen, quod ícíam, in Germania nifi fa^ tum prouenit, TEMPV S. Flores tota feréae(Tate ex capitulis eíus; quae fpica: formam obtinent, erumper. * na E " " » Y tes dependent,canino capiti haud diísimiles, ut pictura abunde monítrat, Semen uero autumno profert, | TEMPERAMENTVM, Semen eíus ex fecundo refrigerantium eft ordíne, ín deficcando uero & hume- ctando medíum quodammodo &fymmetrum, Coómentum leues de fubftantía mefiescómess eius ínteríore calída nihil moror, VIRES, m. £. A s ul J PSYLLIVM eplientraut. A PLANTARVM HISTORIAE CAD, CCCXL, 889 VIRES, EX DIOSCORIDE. Vis Píyllio refíoeratoria, Cum rofaceo,aceto;aut aquaillitum articulori dolo, ribus,parotidibus,tuberculis,ccdemarís,luxatis,capítístg doloribus prodeft, Ente rocelís feu inteftinorirramicibus puerorum, & umbilícis prominentibus cum ace- to illitum medetur, Oportet autem acetabulí menfura tufum in aquae hemínis dua bus madere, & ubí aqua concreuerítillínire:eoreoié fiquidem refrioeratideiectum ením ín feruentem aquam,calorem eíus reprimit, Prodeft eryfipelatis , Perhibent fiuiridis domum ímportetur, prohibere ne ín ea pulíces generentur. Tua cum adi pe, fordida & maligna ulcera expureat, Succus eíus cum melle adaures fluxione tentatas,& uermículofas conducit, | EX PLINIO, Vis eiad refrigerandü íngens.Semen in ufu, Fronti imponitur in dolore &tem, poríbus,exaceto & rofaceo;aut pofca, Ad cactera illinitur acetabuli menfu ra,fexta» rio aqua denfatac contrahit. Tuncterere ac crafsítudine illinere oportet cuícunay dolorí,& collectioni ínflammationitg. Tenafmo ín aqua cum radicibus decoctum medetur, Omnibus artículoru morbis falutare e(t huius femen madefactà ín aqua, admíítís ín heminam feminis duobus refinze colophonig cochlearibus,thurís uno, DE PSEVDONARDO»* CAP- CCCXLLD NOMINA, EYAONAPAOZ graece &latiné nominatur, quodfcilicetnon fit uera & genuína INardus,cuíus Diofcorídes & alij ueteres meminerunt, vd "| GENER A, »4 Duüm cernitur generum, Alterum proceríus eft, & maiorem fpírat odorem,necmínus quàm INardus placet. Hocnos Pfeudonardu marem díxímus. Officínze & uulgus herbariorum Spícam à fpícatís floribus nominant, Germaní Cipicanatói, Alterum amplitudine & odore minus, quod nos Pfeudonardü fcc- minam appellauimus , Officine & herbarij recentiores Lauandulam uel Lauen, dulam,eó quod balneis & hominum lauacrís expetatur,elota(gj omnía fi permiícea turodorís commendet fuauitate,uocant, Giermaniad hoc nomenalludentes £? 4. nenocl nuncupant, e» a MAPS A FORMA, Frutex e(tfolio crafsiore, carnofo, an guíto, colore fanguído, in candidum uer. cvente,pilofo,frequentibus fpicis ín ariftas fparfis, flofculis ín fpíca feré cecruleis, ín Lauendula autem purpureis, LOCVS. Ciaudentaptricis & petrofis,tanta fuauítatis fragantia,ut omnes pené flores odo risiucundítateuincant,quadote ueftibusinferuntur, — TEMPVS. V'traque perpetua coma exitu uerís canefcít, Iunio & Iulio menfe fpicatur,flo ribusq praegnans eft, | TEMPERAMENTYVY M. Calefacit & ficcat ordíne fecundo, tenuibusdg conftat partibus, haud multum à natura Celtíce INardi difsidens, . VIRES, Antiquus manufcriptus herbaríus eaídem fere facultates Pfeudonardo, quas Celtica habet, tribuít,dum ín hunc modum fcribit: Stomachi dolorem frigidum, eiufdem ínflatíones, uteri dolores, lienis duritiem, iecinorísqg ob(tructiones tollit, £ff Btrangue Pfeudonardus unde dicta. Spica. Lauandula, "o C$picanatot, PSEVDONARDVS MAS. [51 o Cra Cc ce: TES 9 XD 4 NE S St ———mÓp JM AE | (/ 7 D onini e T, / PSEVDONARDVS FOEMINA. 892 PLANTARVM HISTORIAE CAP, CCCXLrEIL C Stranguríze & dífficultati urinze auxiliatur. Capiti admota calefacit,eíusc; b:«o:i tates exíccat. Hinc eft quod recentiores tantifper eius u(um ín frigidis cerebri nce uorum morbís;apoplexía,paralyfi,& fimilibus comendent, Gequettía duo capita, quottiam abJolutofermé opere ad nos uenerunt, coídcirco fuo loco re- poti non potuere, tamen ne leclor ijs fraudaretur, in calcem potius reijce- requamotititio preterire;collibuit, DE DIGITALI CAP» CCCXLIID NOMINA. $3] V od appellatione tum graeca tumlatína herba haec hodie deftituta fit, yy nullaalía de caufa factum exiftimamus, quàm quod ueteribus íncogni, 2/4 ta fuerít. [Nos pulchritudine eíus illecti, »dvvucp effe díutíus non fumus -e si pafsí. Appellauimus autem Dígitalem, alludentes ad germanícam no» menclaturam Sítigetbüt/ficenim Germani hanc ftirpem nomínant, à florum fi. militudine,quze digitale pulchré referuntac exprímunt, Hacappellatione utemur, donecnos uelalíj melíorem inuenerint. GENER A. Digidi pue — D'uümefteenera, Vnaenim purpureos obtínet flores,ideod Dioitalem purpu purea. ream appellauimus, Germanis bzauner Singerbüt dicitur. Alteraluteos habet flo pigitdisluez. res,obíd Dígitalis lutea dicta nobis eft, Germanis gecler Síngerbát nominatur, Inalíjs peromnía fimiles funt, D FORMA. Herba eft cubitalís;folijs latís & oblongís,Plantagini non difsimilibus,ín extre, mitatibus ferratis, Horibus à lateribus caulís ordíne dependentib.dígítalis formam referentibus, purpureís autluteís, Quibus decidentibus, femen ín calycibus latum & oblongum profert, Radix illi eftexigua & capillata, LOCVS. INafcitur ín montibus,umbrofis & faxofis locís, TEMPVS Floret Tulio potifsimi menfe;atcp fubinde cadentibus floribus femen producit, TEMPERAMENTYMHM, Impenfe amara eft herba; perinde atq; Gentíana,ut hoc nomine calídá & ficcam efle euidentifsimum fit, VIRES. Haccherba hauddubié quum opus eft extenuatione, abíterfione, purgatione, &obflruciionis liberatione,efficax admodu effe folet, Nam,ut teftatur Galenus li^ bro iífj.de fimp. med.facul.cap.xvífj.amari fapores abftereunt,expurgant, & quz in uenís eft crafsítíem íncidunt, Quamobré menfes etíam quacamara funt mouere poffunt, & ex thorace & pulmone pus educere. Quíd multa ? poteft haec herbaferéomnía quz Gentíana, cuíus uíres fuo ín Lo, co ínuenient ftudiofi, DE 3OCIMA- DIGITALIS PVRPVREA | DIGITALIS LVTEA, —R ARES. qu DN Z^ SS ie DE OCIMASTRO» CAP» CCCKXLIIID $5 NOMINAG, -XEIMOÉIAEZ CGracis, Ocimaftrum Latínis dicitur . Offícinisinufita- 3 tam atque incognitum, Crermanis wiló 25afilq appellatur, Ocímoides ocio en "ÀJ uero Girzcis haud alía ratione díctum eft, quàm quod Ocímo,fuis po- ditt. Eg ifsimum folijs fimile fit. Ocímaftrum autem Latíni,quafi fylueftreOci oanatrus. mum appellauerunt, Nam fic ipfum uocare uidetur lib,xx.cap,xíij, Plíníus, Sylueftre Ocia FORMA. Wm Folíahabet Ocimo fimilia, ramulos dodrantales;cofdem(y hírfutos,filiquas Hyo Ícyamoperfimiles,femine nigro plenas, Vlelanthio feu INigellze fimili(legendir em. Diofcoridistos ín Diofcoride inlóz& & non texézweut habentalíqua exemplaría)R adíx illi eft gra ctcinendatuss cilis & inutilíis,Ex qua quidem delíniatione omnibus palàm fit, ftirpem, cuíus effi ciem atcp picturá dam us,effe Ocimaftru:fiquide folia fert Ocimí, ramulos palma, res € quadratos(quod Diofcorides omifit) hírfutos, flores purpureos (quos ítíide Diofcorídes no explícauit)forma Ocimi floribus (imiles,qui tamen colore;qui illís candidus eft,díftant:decidentibus floribus filíquas Flyofcyamo fimiles,femínis ni erí,IVlelanthio fimilis,plenas oftendit, R'adice etíà nititur tenui & fuperuacua, Hís omnibus etíam acceditodor, quí plané Ocimum referre uidetur:íta ut nemo dubi tare debeat, quín hzecherba uerum fit Ocima(trü,potifsimtim cum illí Diofcorídís defcriptio fic quadret,ut nulla prorfus nota reclamare uídeatur, LOCVS. INafcitur arenofis ín locis. Copiofe aut& iuxta INirtíngam ad INicerum oppiduli prouenit,ubi idipfum prímü uidi,ac reperí:alias,quod Ícíam,mihi nunquá uifum, TEMPVYS. Floretín fine Septembris & Octobre menfe,atcq (imulin filiquis femen profert, TEMPERAMENTY M. Ocimaftrum, maxímé eíus femen, eft calidae & ficcze temperature, quod (apor etiam fatis oftendít,qui cum modica ad(tríctione amarus eft. VIRES. EX DIOSCORIDE, ; Semen Ocímafüxi ín uíno potum, medetur uiperaru &Calíarum ferpentiis mor» fibus.líchíadicis daturcum myrrha & pipere. | EX GALENO, Ocimoídes quidam philiterii copnomiínant, Radix fuperuacanea eft, At femen tenuíum partium, deficcantis citra mordacitatem facultatis eft, | EX PLINIO, Sylueftri Ocimo uis efficacior ad eadem omnía, quz fatiuo, Pecuflíaris ad uitía quz uomitionibus crebris cotrahuntur, V omicisguuluz, contrad beflíaru mor, fus radix in uino eft efficacifsíma, APPENDIX. Vefyfueftre Plinij Ocimu dítrerfum eftab Ocímaftro, aut in uerbis éiufdéiam pii focus productis,errorfubeft.Cyuum enim Ocimaftri radix, Díofcoridís & Craleni tefti. enendatw. - monío;ínutilís fitjnon recte Plinio dícitur quod eíus radix ín uino contra beftíaru morfus efficacifsima fit : fed hoc potíus, Díofcoríde tefte, femíni tribuendum erít. Quarein Plíníolegendü,contrag beftíaru morfus femen ín uíno eft efficacifsimi, Quam fanelectionem Díofcorídis autorítas abundé confirmat,qui Oci- ma(trifemen cum uíno potum, contra uiperarum Q alio, rum reptilium ictus efficax efle tradit, | fff 4 COMMENTARIORVM DE S$STIRPIVM HISTORIA FINIS, In m3 2: Q z B OCIMASTRVM PICTORES OPERIS 9MIbertuó Heeper. LE £eaticuo Xoullimaucee, EXUXONNNN, SR y) aon jy» Cyecfle, * SCVLPTOR 9Dítue S300olpf M o» NSSSSESS il (e : N , 3 v eM ASTU AS QEON AS / Lc E ESNDNAS ET NN reete EROANIONENAMT EMENDANDA IN COMMENTARIIS de Stirpium biftoria. Pag. 4. uerf.11, legendum, Hypochondrijs,iecinori &€. Ibid.uer(.2o.legendum,Eadem poteft praeftare cum fapa,autlenticula, Pag.8.uerf.11. Plin.lib.21.cap.21.marem quidem campeftre &€. [bid.uerf.15.ceiuf- dem nomenclaturz:expungendumitag; cóma poft eiufdem. Ibid.uerf.16. quod mafculum appellamus. Pag.11.uerf.19. Ex Macro. Pag.14.uerí.5o.lege,de Acoro uero affirmare. Pag.16.uerf. 40.tubercula facul tatem obtinet, Pao.28.uerf,29.tenuis inteftini dolores. Pag.29.uerf16.ramofum. Pag.s7.uerf.ult.acris, ut piper,admodum fit, Pag. 45.uerf.penult.axungia, Pag.54. uerf.10. mollibus duntaxat fpinis predita, Pag.79.uerf22. Tenias,pro Tineas. Pag.86.uerí.11.ab conis, Pag.o;. ucro. illita, aduerfus. Pag.o8. uerí.8.fi quis in uilla eam extruxerit. Pag.126.uerí.27.deftituitur, Pag.128.uerf.s 4.lege, Cum polenta, & expungedictionem Si, Pag.155.uerí,46.Ieiuno. Pag.141.uerí26.aquez. Pag. 148. iuxta picturam lege, BELLIS MAIOR. Pag.z10.uerf.ult.dulcis eft quodammodo. Pag.256.uerf.5 s. utig; maxime, Pag.265.iu Xtapicturam,ERVCA SYLVESTRIS. Pag.264.uerf.19.Kunigundis. Pag.304.iuxta picturam, SA T V REIA SEV THYMBRA SATIVA,. Pag.s26.uerí.5 4. nitatur,adijciendü,radice. Pag.28. uerí.3 7.ter- rena fubftantia conftat, Pag.; 44.. uerf. s. «oie enim Grecis &€, Pag.;55. uerf.28.tenias. Pag.365. uerf.e. quz in thoracefunt educit. Pag.597.uerf.57.crafsisty nónullis, Pag.4.40.uerf.28.abundat,que. Pag.45o. uerf;2 5. perintegrumretinuit annumamittit &&, Pag.eadem, uer(,58. Sedi etiam ad deijcienda. Pag.452. uerí.1.ad feceffum prouocat, Pag. 472.uerf.23.utranqy uero. Pag.510.uerf.14. floreat, Pag.529.uer(15,aut cumlini, €, Pag,672,ucrf.o, effet difcrimen. E eR Y e e tx n SS L9 72707797 ^ rH e a 7 ntt NUT e o 724 1144) o Purtsred- AL t OS raa MOS Mr - deg "» CAD PE ay rh m n o d H7 cud TRA MITHSONIAN INSTITUTION LIBRARIES LICERET 3088 D09884585 nmahrb fOK41.F95 De historia stirpium commentarii insigne /a cr a Ceo hl A. Lv? M [osi gehe - E y £5 0 P " - ! 4 | -. Ladder S. y" E . "A — Deine —LT K z n wo Arc ; — M — — T-—— xU D T rt rr Ee aue t uo. am A " - , -» J T cc rm ar Me Ed rA E ME uM" MAS M T I eme pre Ok DEW EA Uere] 7 Fra TIAE LOC "pops, neri eig eee NAAR E , Ton HIER UT 15 i-e a VA Scie ts ? 8,24 n ELI va uc i ur. V usu fn ^ df ned Pete! aum. "Tec MN (URP DENEN] dE at Cn t SP E. "n x A put A. n DNE i eei TE EPA di b rv ER M Adkap dl; NYC Tan t " E E 7N ge. A L^ Cw Lad * i ; RT), y) EUM t2 ] ew e RU Ut QM] rial a or at Sr ta ue : ed. rrt ; SI Med rele aud vr? hor Anm Ww 2 re Ae es Cdi ae i a rio d. pl Teey Codd ec med d 6 it GE. e tt "ucre ^ r A mn ersevnigoenmmmienwiiy enm m ias PR i pd eo M Dar C "m 2a e Mv ys ta conem tt M iom te edet & Foviaar mo im osr enés mi Án lore iom HAE 3 nidare deis RP SA PIUURU ibes R ds tdm scq Roa Pia Cu T lp, a deeds La n rom d s mt Lg e pt M i mln ie —À e " Ls Mis cienonmRRAOO e UNIO ts EY eme oem dd 9 sos Flies smt om Femoga em dme dp pne pom od deni oe n n an dca dle omae D ace iH cd egi il dog dd (2 al, ob cp dit ent a e 7d apti andi | mima t i rad ! T 4 uw 1 ^ ees "ay "a ^ * Uu y La M du M ^ $ | h y Aulo FL qe. M 21 EUR xut ET uu iy ^ - ot T ev ML COLS, ario x S ny A CM 2 E x, Ty Yes d t ulla VN or ey "OM uU 4. - Vr "E " - z h - , Lo tr WI n - "P ANT. ^ - Lx P9. vio 1 4 ; ^ P "A i 05 yen . ^ Men P de 87; : "HN ret ire om n FI ARRA PAFUPRTETINS Ts PL IPE PPP TU ora m MW PR Ia CUT TE TRENT LUTTE RLEUT nhe e EA rtm pina dl aura m oos m o pr rur . D m MEE RR s D DLL ^ Fil: dote e al VIO HP S mL coda UR noe I7 Se ntn Mer s, n anuo e OPI Ta multa RC Ye tlle me dc Fl FI ond ans ps Lr fttt (0m idm mal d CH ome DU TINIEIEETRELI IDILESTLILIUDIEI Bei Mb Ii mA Messm bee o je de m the Hn o ido oe i ei Le te ET ee eed atum, tuf amm ,. "- w - 1 , "i "^ : - 1 n : * " - " | £5 * M rto ide Mode ot 173. v aru LUC FU y AMA rens t m moe de EAR UR na WTY A Fete MS 1 lm SR re a abes 2E ata Ce ar i Emm Rut 6 et irm. ge Pe n cnm one d oem Moos cs ome inem ni em ta nh gt qim" ———À JD c m—— emo Moda o erm ee emen sit ai a £z - 4 Nu" h ^ 4^ DOMEDN ] j: b qoos Coach. ipia e kA Cove. cete Mgr eet ( Y Uie Lou SEI ET y ^ LADEN, n T0675 Tonos su nra eif s, ' PANE OT a alu: Lycus es it P ERU DI uL PS Vii E ES TDE VP C AMET Jd iam re rai P Mh edm pu "OT psc eres reed AT " Red aer m RN i 2 dil ; prep à Ms) Ax A iub: e age ME A7 L- Ae m a "i uh, Sa.— "5st í m res Sm hd 3 P. ae, " " cien ru 1A 7 anm nt Pa M — f j — e Auc cu ; gat e Feier gn. e COM UN vn t, A YA i e T ad UN P eer e E PAN Hh 2i Ye A CRX ei da NU fimi. 4 g- YEN ani e DN PEEL P PC Cy 1 T TEM nC Pans Dr oru Jer CN 495-91) S^ 7E M en PTCQAATS 2» ^3 UL UÀ ha AT. AP "Ld "IT Fw DEC BACC 2^ value ^ A DIRITTO DOORS TS NI I eov -LOAY D ad "laesae West V ESI AMT S Mens E pire Re E MAI MESI AR ad n Eae Lg "ES e MU I vaa i iei ceo OM ae Red qel iu Cid i f ha Mori dn lh d lta . 9 om d is buie qe (n on IAS 6m mid pn ie e o NI Scio jf i e 6 Mi ÍT aie d RH ee M E M C ew ptm ids y p ecd EDO MIRA ur OR Dm slm Mb a Kleve 8 JC SOS COHMIE Qe la o De rtt ik lee e dile dC m Re Hd eig ptr p i nor m eT 1 ln fg Tk ih AUN HT drm 3, der genet Memor omo ema RET eco Selten om reme Ml n 5 s ; Li ENT UPUS WP E UT j datae j I: XH nri i sedo là na e LR e "Prset A EE T ] z Tac d d s ni Co dna Ln mmt dp t 1 2 C REN e T " -*4 ; cg P Dl aco grt eM Li 7008 ch Jd Rap eA etn LA i oe NMODETVPETEPS "n m LES Mode es ad 4 4 Xe E" Re CI Nd | tp o A REN Lol ENDE ous ARS Lio iab eu evo V ? EC PS e ih. rr NOn t am o T P LN " urat em -——— a -— & VITSE AG j — - 2 "ox M E Tw A — wy ) Tul. - (745 Lm, 1H t 2 AM (7 , ^ud aD 4 EU x mn — :[ - — (7 L OEC TEE Y , 1 LE T : b ds 1t MY 2 5 1! : WM s ui - e CR Fer E cedi / - ! L ] U EAS D Sj e n XA es MAT ANSE Re : e cere ' "n * oj pon d LS » jieiipardrogt ote PRESA 4 atu M ooa a M C M ce f Pin Mona qs a e vndas orar adeat fie PARS C Mr PERGERET eae e s rial ^v abes igo 5 aed a 40 amas LATE 2! intei MI Md Rm ami P Kn jv) H Ph H P * - LI) € ;: h H - —-— J "- A - " ^ » y . js K ; " 3 D "s » ce - uM M Ir ETE Ms sj AR Oo JB Vita hmi, refi en SS ua nie Ml s S Moe ded den ui M a icio c et Me He dee Reis E DAE 1 M moe re ju) Api s tdm A 5 j" r Ir xtd D. P ez Ty fn — , "Um m eom remo NM CE : A LUE m " , RETI Hi T3 d 24 1 « quu ? Set ET MS XN JS S bi. mm. EN Xm t : &Vwiy quove oe pr. m US MP md AE eene mer LEA l3* Lu II x — "T m os m 4 "- T RUEPEEP NIST nA, zx 3 Mau TT FETESS. Ty / q- *ie "E * P $ x 24 2 2 x -— POETS ew co rds iex MN -$ g 3m n an cS SES DN gem DR Sce D Ea - P TUS T. ADITU 2 6-2 E: E ee - E [s E E -L SERE tm E E ge er a 5 ' " AM HO DM UD py oM Md 4 d rmm sten ea v" ada DT aum as "es SC A M CV AREA), de yn pua eor Ft (TRAN. ig Ci i rr pude Ea hne - * ^e : di M ES : EU LEE Mor x4 c pra 29 * ne Te dy Rau d des TNA, - z , WAR c» HM Da D DOSpDpRerp pp WR ANCMSENUNS. P) ipsc ue wr panties SONIS e o A. eA Mg n if Ii Re Mysr ewiMav E t lis: ish hut TQ 5 7 - Mere emn e RM rv "UA $i ud cfi vui Eg Moss RE NERONI Sc PED CEA RE a c dba Pci, cu A rm x AC 2A ONT ETE) DES TET E qe Mies finie nur eee ar, CET WT Jd Jm riy " M uc : T ae PI -—7 ea cc rr E NEM jm gosase oue se a X camem Lie spem apre duh MAU, Tro tent br Met Sar e turi f LUN m s ji Rl E jJ tec ' 7 S ASSURER * TU door ia aeg A ! " C ; x i Mun C 2 ERA jg NERIS wee VA pere zoe aa Pe anta x T An. "e ] iy gue aig" t S d 7 A T t JE TENE A47 $9hu 7 ar V MAE 5 wur ZEMCYS 5L Ke 00 MUTA ONE Sew 2I ECT za er ; tape Be d Me ae 4t Rein. Ti 306u Vd dei Eos Se NES eT Is at ^ i f DEM m T a AR aci "ePUPmS ME / amm " ky, Mea Ia ea 0o Mies S! IN tl RCURLUET T Phe d lote dem Da id etate eie kamal Suede cb sea) en Peg ^ i X Xu 4 vu Drs reti onn ovs " ——— womens. d y acao—Àd rv «n