f • . . H f p 9 h - • BIBLIOTHECA C/.HC L LOGICA L.B. HoitH jis -.4 it r TV • T SCEPTRA DEVMQ: L/ CONCILIAS > VBSSIS AIJDROmNDI PHROSOPHI, ET MEDICI B0N0NIEN5IS«a DeRelijuis Animalibus ■ exanguibus libri auatuor pofb motem dusekx: Nempe’ DE MOLUBVy, CP.VSTACEIS, TESTACEIS, ET Z00PHYT1S. AD ' UNSTKISSIMVM SE NATVML BONONIENSE ML CumPriuilegys ui mwm Sumptibus Marci Antotaj Bern is 1 ononit f Typis Io: B aprino? Yenoxv^' 16*« llAi ■miiimmiiuiH iMMj H rnmrn II CdttUyJlQ j \tmMg I VLYSSIS ALDROVANDI PHILOSOPHI ET MEDICI BONONIENSIS DE ANIMALIBVS EXANGVIBVS RELIQVIS QVATVOR * - NEMPE MOLLIBVS, CRVSTACEIS, TESTACEIS, ZOOPHYTIS. ET PRIMVM DE MOLLIBVS IN GENERE. Cap. I. PRO OE M I V M. NI M ALI VM exanguium qnatuor genere confKtuit Ariflote- , les: Molle, Cruftatum,Teftatum&Infcdhim. De hoc autem po- J * n* ftremo, confcripto a nobis volumine, nuperque in lucem edito, abunde, ni fallor, didumeft: de reliquistribnsaquspifcesimpro- ^ ^ prie a Plinio nuncupantur , nunc agemus. Nec erit prarter ratio- ’*9i ‘ nem, hoc eodem in tradiatu, qua? de Zoophytis (hoc efl ijs qua? in- ter plantam & animal natura amb gunt)authores fcripfcre&obfer uauimus nos ipfis, proprio etia libro docererQuamuis enim proprc animalia eho non mereantur; tamen cum multa habeant cum exanguibus communia , • fane omnino hoc volumine compledenda veniunt. Ariftor. in libris fuis de Animalibus eorum naturam perfcrutamseft,ficut multi quoque receptiores i Theophraftus veiofide- Jiffimus Ariftorelis imitator nullibi, quod fciam,in libris plantarum meminit. Vnde affir- mem, Zoophyta rcflius Animalibus, quam plantis efle annumeranda. A Mollibus exor- dior, quod ha?c prirriiO1 Jnter C|*nia exanguia locum fibi vindicent, fi ordini a nobilitate, quo in omnibus ferenoftrishiPorijs vfi iuir us, inhamere velimus . Eam antemi , non ab vlu atqs vtilitate, (itafcnitc conchylia, & cruftata praecederent ( /ed a corporis partibus di- A metimur, i Hithr. 4. t*p. 1» M*X«*e* Jip u 1 705 W 10 «•lw>Sw*sidcft, fanguinecarent/a.&foriscarne obdu Hinnolvrm Sil rus Gaza,& eum fecutus Rondelecius, nominis affinitate decepti. Nam Hippolytus Sal- uianus, optimus faoe Ariftotehs interpres &diligetiffimus animalium aquatilium natura indagator, hofce non fine ratione reprehendit in fua de Aquatilibus h ftoria. ait enim «a- A«»o Ap*i«,hoc eft, mollem cutem habentia ab Ariftotcle vocari cartilagineorum pdc.um oua. Ciim enim dixitfet Philofophus , Cartilaginea vero & Vipera: cum intra fc ouage ^ nerent, mox animal foras pariunt; perfedum autem generant ouum , ita enim ex ouo ani- mal gignitur, ex imperfeflo nullum, extra autem non pariunt oua, quia natura frigida funt; & non quia calida, vt quidam volunt; ftatim fubiungit, yawynw, ZaxtStpua ynmcn, Au M 0 ^p«*o >»p etr . Qua’ qui- dem verba (inquit Saluianus) neque a fuperioribus diftindione capitis vnaecmn tpa.are debebat ThcoAtfuwi*® rum non pote» quia igitur mgia* » cutete(fta generant ouajquia en un fe vero moli, te«a funt cure;none»ra;pa,,cnrc„,m vtiq, Athemtus etiam «.S»A hoc eft Loligini fimiiia tur, nobis mamfertauit Galenus, dum moUem, perinde ac in Iwminibus H quidem mollia ^videturiquia ne* mas, neque afperum/neqitellaceumtcgumtntum habeant, dure autem iuntcarnis.Apud Ariftotelem citante Athenio Mollia funt w » Polypi, Oana,Heledone, Sepia, Loligo. Alibi Moli, a fenbii efle Polypos, Sepias, L° g,- nes . Plinius Mollia, inquit, funt Loligo, Sepia, Polypus , & carcera cius aliis annumerari video Leporem mannum & Vincam , quam pcftremato »« Zo°- phyta & his fimiiia recenfebimus, quamuis perfeduro Zoophytum non fit. Mollia autem non efle clarum eft ; nam neque lolidam imus habent fubftaotjam, q^ofl] porportione* tur3vt pleraqj Mollia(lic€t aliocjui cfla3 tcfte philoropho^roinicne ^ ^ patebit) ncc cCfo pedes , nec mutim , ncc atramentum , nec caput intra alueum 5 nec quaiuis tere alias partes, quibus Mollia pradita efle deinceps probabimus. Quocirca qui Vrticam & Lepo^ ran marinum inrsr Mollia retukrunr, nimis late vocem eam vlurpauere,&quaeuisanL malia De Mollibus Lib. I. j A «aj>aadeaaum cedent ia, cnolliq; carne pr*dita, Mollia nuncuparunt. Nos autem con* ciftus propnusque, Phiiofophum imitati, fumimus hanc vocem, & de omnibus, qu* Mol- libus proprie didis conueniunr, hxc in genere feribimus . DESCRIPTIO, ET PARTIVM Anatome. MOLLIA offibus & viiceribuscarerc.qualcmq; habeant carnem, his verbis do. cet Arift. Videntur, inquit, nihil offis, nihil terreni diferetura hahere,quod di- gnutn effatu fit, fed moJita fere tota, carnofa & tadui cedentia. Ne tamen cor- pus eorum facile pereat, modo illorum que carne Jaffiuiunt, natura inter carnem & neruum obtinent. Molhsenim vc caro eft, fed intendi poreft, vt neruus. Fiffilis autem caro eorum B non in dire<3um,fed in anfrad urn: ita enim ad vires comodior effe poreft. Sed loco odium habent quod prinum fpmis proportionetur omnia excepto Polypo ; Nam Sepia? habent quod fepium vocant & Loligines quod gladiolum, vc poftea probabimus, quauis quidam partem hanc duram aefolidam os appellare voluerint. Exteriores partes omnibus fune tres pratcipua?, caput ( ) pedesfc/ ttoJk) fiue brachia , qmequandoque Ariftorelcs ■rtexiaias vocauit,G3xa crura, barbas, cirros interpretarur, rura etiam r0' «oVoj Ww, •deft alueus mdifcretus, feufinus eodem interprete . Non laudat Zoographus, quibus cirrhuscum alpiratione fcribitur,quod huius vocabuli origo Gr*ca no videatur, nifi quis toteawbo.rfpw deducat, fiue quod capillamentum huiufmodi tonderi idoneum fit, vepote prominens veJ pendulum: fiue contrario fcnfu, quod minime tondeatur . Vndc c i- rim vel cirrhidem auem aliqui notam volunt. Kippcj quidem Gr*cis color cft, quem La- tine giluum dicimus.Idem Zoographusredeputataiffosapud Ariftotdem non bene pe» nanfledi, quanquam & in alijs locis farpius, tum in Ariftotelis,tum in aliorum libris, mo- do penanflexum, modo paroxyconur» inueniar. Sed quoniam penulrima breuis , omnino peracuendum cenfet. Ca put vero omnibus contra quam arteris animalibus inter crura C continetur & ventrem, tefte Philofopho: Vnde Plinius de Mollibus loquens fummatim: His, inquit, caput inter pedes & ventrem, in capite os eft & in hoc bini dentes. Vt ex hi- lce Philofophi verbis patet. M ud Jt f6W6 yroM » *'0’ dm>*6’ &**'»• Sepi* fcripfit Anftoteles odo p es e e, fub his duos maximos , feilicet promufeides duas , inter hos vero oculos & os, acq; dentes duos, alterum fuperiorem, alterum inferiorem . Clerum roftrum redius, os dentesq; appellanda funt,vtidodiffimeRondeIetius differuit . Eft enim h*c pars ( os ni- «urum & dentes) adunco carniuorarum roftro perquam fimilis ex partibus duabus corn- intr'!°? luPeriorG&inftriore,commiffura pyx idata,v t loquitur RondeIetius,ita vt inferior vid£“ Partes itaque huius roftri, fuperiorem fcilicct* inferiorem dentes D Hiandam?^ aflePhilofopfcus. Sed cum immobiles finr, neque firme innitantur ad Ja« Carent n, rCwe"da,nr Pr*dam,non fatis proprie dentes dicentur, fed potius difcernanr^1/3 ° ,a »^ed vice eius carnofum quiddam in oregerunt ,quo voluptatem caDiteoculn < :ulcntorum>. vti aPud Phiiofophum feriptum reperio. Infuper habent in continens cerif!n°S Srar,diufcuJos , quibus diferiroen exigua quadam praiftat cartilago, fam hifce W, °Tia °b‘ine“‘ in Pam P*? > «*»«»• in*Vo «rnlnc cite* “I?* AnItoteJes: Pedes ( habent ) parti priori vinctos circum caput, hofteriorcueeosh?bc&denteS,*Scdci,,m catera Oralia quibus pedes, aut parte priore rm^wvnu^eenus^Mon Ut !atfre’ VEea multipedibus innituntur, & (anguine ea- Cuius rei caula eft Quod D! n,mi™[TOparte,qaam priorem in eo capimus, omne continet. n-r-.-m rrnfto/v . m Mniii «nter teftata accidit, genus enim reflatum omnino !d^,5 Qua enim loris lerrenam portionem, mtus i ruftatjsa imi ancur:quaautemlormaciuimodicorporisconftat,cum A %. Mollibus offibus de Viftertbus arere, 2. 'vV far, cap',2. Sepinm^j quid, & gla- diolus. Exteriores partes . Cirri vt jcri- bendum , & vnds dican- tur. jh/tc?. Capu\~ Lib. 9 e. 2 8. /j.. de p-ir. ctrn. c.iP, i. Pedes, Rodrunt, Lwvrn ca O *■ rem , De par t, 4. cap. 5. . Oculi. pedes curin pcirtt prtore. ‘in oftium exacmenti, qua d: hac ita in fanguinco genere difpofita funt,& caput, pedusqt CmobSentp,ta„m. Reliqua eorum ipforum gtatia.aut motus canfa a natura ad, c> dta funr vtroiora poflerioraq; crura, In cruftatis etiam infcaisqiordo inter, oru eodem tncdo conflare vuft , fcdofficijs exteriorum raot,onurnd,ftirtafang^ ,6 Mollia & Turbinata inter fe quidem proxime conflant fedi, e “nuer^ ™ ' ad principium flebitur ,quafi quis 1, neam efflefiendo ducat d ad a. Curo enim, a partes interiores iis collocentur , ambit alucus , quim Polypis tum caput vocatur , qualis m te- flato genete Turbo eft. Necaliud mKte^nifiquodalKtto mo^^quodambffeft^^^- ' ori quam Mcllibusinfla,Tut^^na^atere^Hacde^auJa^de^Molbum^ta^ofio funt p m»ihT “seomm gTnS d“e'rfi. Quibuldam enim pedibus vim coniextumq- talem habent, qualem implicamenta .lia, quibus digitos antiqui memci ?nde«fokte?l““m^ fibris implexa funt, quibus carunculas «teraq; cedent, atra- hant quippe quee laxa prahendant , intenta premant, & retineant, cum pars mterioi o a .Suntetiam quibus pedes breues,& ,nuciles,bm*qipro- muideTprZni?qu,bus velu.ianchorisinnitantur .fequeftabiliant modo naurgr,, ne Sumaris au* tempeflatevrgente de faxis deturbentur, venentur et .aro procul, onque rfcnSquo admoueanr. Iraque non aliud habent , quo capere admouereq; poffin. ,nrfi aut pede?, au. premufeides aut acetabula flue Xu oruX'SamS.SSSmUfupra capo. I br,chia gerant canam quam mo, dd “Sstram partero, modo in finiftram transferunt i hac mate ,tanfm,..un.,& quantum fuo admiferint alueo, quoties ore aliquid capiunt, vt teftatum reliquerunt Ariftoteles ; & Plinius. Sed Theodorus Gaza inhoc Ariftotelis loco, fiftulam hanc Polypo antum tr,- buere videtur . V Vottonus ait perobfcure h?c pronunciaffe AnftoteJem , kd longe aper- G tius eadem in libro dc refpiratione cxplicafle, vbi aperte Mollibus omnibus fiftulam ind- k cerebro oftendit. Et ruifus alibi caufam reddens , cur fiftulam habeant , inquit . Qui- bus autem per cibum humor illabitur , ijs fiftula in fangu.nco genere data eft . Mollibus etiam & aPuftaceis hoc idem adh.bitum eft : Nam & ea quoque humorem propter cibum accipere coguntur. Fiflulahsc modo ab Anttotek faur , modo W >Ga- m narem transfert. Dubitant quidam num prohoc vocabulo legendum fi : apud eundem 9v„f*P , quo vocabulo fepe vtitur ,citm balbarum tionem facit. Sane vbi apud Ariftotekm de Loligmum coitu tur aut «Mbo/cB . <1« <**%*> Vlyfsis Aldrouandi TiQuU» c. x» Itii.g.c.iz» tiiBor. 8. De gtntr . animal, 1. 1, 'ttnnuU, De pat%ani, 4.0*10» jliueus. Catis. Ltb,y%t*\ 2* De Mollibus Lib.L j A Scobem rem fimgulnea appellantur, atque etiam qu«e Mollia nomine fpeciafi vocantur. Quod Plinius quoque confirmat dicens : Cerebrum omnia habent animalia, qua? fangui- nem: etiam in mari qus Mollia appellauimus, quamuis careant fanguine, vt Polypi.Id ta- men minime cerebrum cenfendum erit, fed quid proportione refpoudenscerebro, a quo fentiendi mouendiq; facultas dimanat in omnes corporis partes. Sed non tacebo quod AriftoteJes.cum fentiendi vim a corde, non a cerebro proficifci puterpartem in Mollibus (aui/v diiffam principatum fentiendi obtinere dicat, ac fi h*c effet Jrdhoyos cordi* fic enim feribit : Sed habent illud quoq;, inquit, oportet,quod ei parti proportionetur,cui fentien- di principatus in fanguineo genere mandatus eft: hoc enim in omnibus animalibus ineffe necefie eft. Ergo Mollibus id membrana continetur humidum,per quod gula in ventiem pertendit, admota prius tergo (fic Gaza, ego vero adnata magis tergo , 7rpo07r't(poxi Trpoa- vei er pavn ) mutis id d nonnullis dicitur. Hadieous ille, qui & humidam corpulen- tamq; partem eam efle fubdit,tendereq*per eam mediam ftomachum fiue gulam. Nam, inquit, fi inteream & tergum pofitus eflet,diftcndi gque non poftet cibo ingrediente, pro- pter dorfi duritiam. Inteftinum a mute natura feinouit,extrac|j pofuic,& atramentum in- B teftino annexuit , vr quamplurimum diftaret ab aditu, & pars fordida a nobili & principe procul haberetur . Partem hanc cordi porportionari & ficus iple oftendit,ciim idem fit & dulcedo humoris, tanquam conccdta & fanguinea quadam . Et alio rurfus in loco , Mol- lium nullis ineffe vifcera feribit, fed tantum partem eam quam mutem appellanr,& atrum quendam humorem , quem atramentum nominant, »oV3®/0r>alij vtAthenanis&Djo- fcorides io Hoc feribit Plinius pro fanguine ijs ineffe, de Sep v'ttutem, fiue vim aliam mittat,admoueri ad meatum vulualem' necefie eu. Et paulo poft: Interdum, inquit , tergis quoque Mollia copulantur. Sed ge- nerationi ne gratia, an alia cauia, nondum exploraturo. Oua autem eorum cum impetfc Cta fint loras exdufa, augentur more Vermium, vt idem author tradit: Sed vim viralem a 0f,a vt au' maris afperfo femine habere eft neccffe more pifcium , eodem tefte . Foeminis,inquit, &***'■*> nuius generis mares afpcrgunr , quomodo ouis mares genere pifcium rredduoturqj oua 5* eorum glutino cchtercotia, ad fpeciem vute.Carer iiro quod dicat oua, cum eduntur, gluti- 1 7' \ nociTeeoniundla & oblita, id ad eorum tutelam a natura ia&um.Sed alibi clarius non nifi 3 • gen- rn Sepijs vifum effe feribit, quod mas oua,qua:femina ediderit, perfequatur. Sed tamen 8*. m reliquis e ufdecn generis (mtelligir autem reliqua Mollia) fieri, tationem elle. Qu arcuo- Mittor, c. c que autem oua vitale virus attigerunt , cxijsanimalcula nafcuntur ,vt in Pifcium hiftoria J3* cJaruis explicabitur. Parium vertio tempore ,& Sepia in primis :ouaq; habent candida, qu^ tempore ai cnida vpJ j euadunc, veluci Scilla quse Crufiata edunr. V S V S IN CIBIS, MOLjlIA efui fuere omnia olim, 5c nunc etiam io culinam recepta funt, exceptis paucisPolyporum genenbus. Quie autem cibis idonea funt ,pra»ftant cum funt grauida, vt prod.t Aihensus . Et Ariftoteles difputans probanfq,- femen non ellc m muliere, quod habeant tnenftrua, fubiungK: Generis etiam exangu is Mollia & roU /'3ia0ht'tt,a Unt’ C^‘n v,cero gerunt. Quod enim ianguine carent ,nec pinguedo in iis C?k^a’f!mCpr0p0rr,‘?na C PinSuedinis lccernicur in feminalc excremenruoj. Er iterum a libi: Mollia etiam pra.’ftant,cum giauida funr3vt Loligines, Sepia', Polypi, Dora funt car- nis, veferibunt Acgineta,Galenus,Athenrus,cu!us rei rationem his verbis Cardanus red- er€ conatur*. Qus igitur, inquit, Mollia funt, quoniam cute fola teguntur, ideo duriffima carnem lortita funt; fludiibus enim aliter obtunderentur, Srcuiufcunq; minimi pifas in/u- as exnofiti dfent,ob id duriffima funt carne & difficillima; conco&ionis.Ec poft. Ergo, in- quit, ou* Mollia lunt,adeoconcoiflu difficilia lunt,vc oculos grauent, inquit Hippocrates. t cedatur Galenus, crafiogiutmofoq; fucco confiant, ficun cetacei pifces . AI bi exiguum etiam in fe luccum fa!/um continere feribit , crudumqj iuccum copiose luppeditare, fica- meo coquantur plurimum corpori alimentum exhibere . Diphilus apud Achenatum fla- tus infuper addit parere, quocirca Venerem prantat e,elixataq; probiora effici & vtiliora, quoniam humores quos iniquiores obtinent , eluantur j Vnde c iroipforum durior effici- tur. Oua quoque Mollium in cibum olim videntur recepta, cum dicat Ariftoteles partem quandam in ijs nullius efie faporis, ac fi reliqua ou rum elui dfent acguftuigrata. Nam ait. n mollium genere oua quiddam habere porportione refpondens ei, quod nigricat in ouis c inoru, & parti creditum eft luperiori,ex origine pendens, amarum nec efculentu; « quanquam, inquit, in his id colore differat, inguftabilc tamen &efui ineptum eft. I .ac ga-.c. 19' HtJior, S. cap. vlt. tn Jpber. Hitp.lib . a. 18. Lib.de bo. & vn.fuc. de alim. /ac. Oua nttm (dantur. I> E POLYPO. Gap. II. ORDINIS RATIO. E\ sTpi?10?'1155 dcMalachijsTiueMo]libusvocatisanimalibusfcriplerunt,ali) ditio ex0f£Jlum fumpfere. Sed qui a Polypo inceperunt, ij meo iu- Ptecellit Tanto in e^ere>°^Pr^ant,am & dignitatem, qua longe hic ceteris Mollibus daretur r^preI”£C0rp0ris rol>ore vaJer> vt ne forc,lfim0 quadrupedum leoni ( fi Polypi forti- rthcmcmi b, «hiorum amplexu enauis medio Jo. nUm mulriri j C ra , 5 , i” Conficere, cernitur , & quod amplius eft , ingentem homi- Hominem fc * r .'"'^ad'° v' confici pelli.. Quod f.Leo.ufici.ndum . fottffl ' ' tIlum tortili. p arepoffec. Vtiamaqu.lam omnium auium.cgioam& Aquiism ‘ nam ^U,S non tEirttur atnp.iusab eo pertinacibus circumplexam cirris in altum vineti. pro- 8 Vlyfsis Aldrouandi iii . 6 > de met, cap, 8» florius na- vium dtffus folypus , & vndtdt&us. quid» Ctdmts» Diotractam pelagus , & minimo negotio interfetai . Cstetum longe in eo admirabil jor E ^ -apnJiralliditas ‘auam robur illud quod pradicauiraus, fi quanta verfutiavidum fi- c&m mm L venetur nrsefari velimus. Nec minus etiam in eo laudabile dicimus , quod terram pe- Sic enim duplicis(vt ita dicam) natur® videtur particeps, vt cum Pifcibus, &terrcftrib is IchpimU- quadrupedibus conuenirc poffit . Hafce igitur nos cb rar,onesdePoIyFt>prma,md,.e- mus , eo quem in canibus nolitis hiltonjs feruamus, oidme. B a V I V O C A. APVD Hippocratem & Cornelium Ccifuro Polypus eB caruncula modo alba, modo (ubrubra, quxnarium offiinhtrret,& modoad labra pendens natem picranodd tetrb per id foramen quo fpi ritusi naribus ad fauces dcfccnd,t,tan- tum iumit incrementum, vt poft vnam eonfpici poffit: Orangulatq: bcmmcm.maa.me au- p ftro aut euro flante, fcreq; mollis eft & rato dura, eaqr vero magia fpimum impedit & na- res dilatat qua fete xatmuSii eft. Paulus Aegineta.Polypus, inquit, tumor eft prata naturam in naribus confidens a fimilitudinc marini Polypi nominatus, quod eius carnr S fit At Galenus Polypum a multitudine pedum dici arc: vt emm , mqu.t, ,11, multas habent incifuras feu incifiones .contumefcuntq, & inctefcunt: fic morbus ,fte eodem mo- do. Jtrfiac fignificatione & Horatius quoque vtitiir: Polypus an granis htrjutis culet bircus tn vndts * Vnde polypofus apud Martialem : Piafnlumi olo, nolo Polypolum. ... . - „ - ' us auoque apud Gracos dicitur multos/babens pedes, multipes •- h>nc . Z d Pl«onem dtcuotu, an,mal,a pedes, vt «W* nullos . Item 11Z dicuntur beftiol* quadam multipedes , Cut,o, , es nonnull, , abj porcelliones appellant: nos eVi«o«r nominauimus in nolito de Infodis volumine. noav.oAs d&e i - StjuiV) « ciSa y&c-tfuiv . Hefychius. SYNONYMA. ETYMON. 4 m . — ***' POLYPI vocabulum Latio i aGracis mutuarum tefle Varrone : foletq; in mafculi- no genere efferri : Lucilius tamen apud Nonium in faminmo vfus fuit; vt, exeius hifce verbis corruptis liquet: Pauiifper cui medentia rnedem b*cft vt Polypus tpfa. _ _ Syllabam primam producit Horatius, Martialis, & Ou.dius.qu, mqmt: oynaua p PcljfUih^m Vnde nonnnllhnald adagiorum authorem ex Theognide traftuliffe cefent hunc verfum. nooAviT ov op^'/o^« •»oAD«^o*ey» . Mcmm h*bui vafriPolypi. Lad,,,,, & produci & corripi poffe H Quod primam fyllabam cornpumt • *f 1Iaba apud cos natuta breu,s efl. tWsfrevs Gratcorum im, tat, onc en dimo.Nam prima P 0 roaytouum. Iones, Do.es «e enim Attice dic tur apud Athenarum : I em n E picharrous Aeoles peraiipfum enunaant n.*w.i t/D Athe. S< ^«Polypum ,nuefl,gaus.Hu,c quoque mfpo Eutohius ^ tamim mumto inquit c jr meum lane non videtur. Quippe Iones 0 par- & Aeolicum efie dicit DOtaeD^{^ f d paru0 adijeere v. Vndeap*d Hippocratem unm ,non in o> magnum mutare lolent ’ P QUajJqUain Attici Ion^us quae* Ionica diaicac vumem Wurpat. C?uod dam covinum cum Euftathio;Iomcum faciemus f aroLvTonu a ciuo ecnitiuus wwtvvo&s fieri poteft, a wuM, * proparcxytono non po- u(t;n6 enim ali ;« mi pot‘ft3 Suam v£ • H JMvrov dicere Aedos iuibit Athe^us, vnde itus* ds« Ith. 7. De Mollibus Lib I. p A fed fcribendum per « ex Euftathio. Arftophanes ibv tthav >< otw udi iv)»»*!’. Er rurfus: 17 w* •yttf Myov*cp'-Tov*ifr?riji>7ri^ofj.tv u. EtPlatO Comicus : uavrip jovs TrohoTrofi&ivrpcartraffi, Itaqj pro diuerfis dialeflis h^c omnia erunt vfitata: noAu&ous, riaoAtbrow, nouAtwoc,n&J- Aowoj, no>i&Wow ,riijAo4. Anriphilus Bizantius in quodam epigrammate irovtoTroflui dixit, a redlo 7rcv*»7r «hcr.Inuenio&apudOppianum incafuredo nouMVailW legi quo. rudam fententia. ego potius genitiui cafuseffe exiftimo, &a^6i£T« regi , quod /rA«*Ta- v««hoc eft cirros fignificat . Dicitur autem b-oAv vooc a multitudine pedum tefte Galeno. Liymnw. riout enim apud Grscos pedem fign ificat, quod in cafu accuLtiuo rro^x facit . Animad- uertendu tamen eft accufandi cafum compofita ab hoc diuerfa habere, fcilicetTroAuTro^, oiP.yrouty, ipiyroitu, quod Euftathius ex Athenio obferuauit. Avonoc , ideft exos pro Po- Avo?m. lypo accipitur , epitheton fcilicet loco fubftantiui apud Hefiodum. Lacedemonij tamen Onos > Ciues Polypum fubftaciue & fimpliciter aroVtor vocant, autoribus Elitarcho in gIoffis,& Proclo A/inus mu* in Hefiodum. Onos ideft afinus marinus, quem quidam Pulpum (Polypum ) dicunt, alij rtnus. cdlapodem . Kiranides. Pulpum enim aliqui recentiores indo&i nominant, voce vulgari Lib, 4. in Latinam terminationem deflexa, vtSyluaticus,&GerardusCremonenfis,qui Kirani- Pulpus. B dem tranftulit. Albertus Magnus Multipedem nominat, Gr^co nomine (impliciter tran- Multipes . slato, eodemq;fenfu compofito . Odlapodia pro Polypis apud Pfcllum leguntur, dimi* Ottapodta, nutiuonomine. Hodieenim in Gr^cia Odtapodi dicuntur, &aquibufdam ibi ineptius Catopcdr, Catapodi . Polpo Italistfed Venetis Folpo, & Genuenfibus Porpo , Hctrufcis pefce Ma- lattia. Hifpanis Pulpo. Gallis vt Narbonenfibus Poulpe, alibi Poupe ,& Purpe. Nortma- nisBougre. Mafilienfibus Secchepoupe. Quare Gillius redte fcripfit Polypum vbiq; fe- re gentium nomen retinere. IIlyrijsHobotnizaza. Angli qui Vediam infulam incolunt vocant a Pourcuuel , vta quodam Anglo accepit Zoographus: alij quidam a Prexe,vra Iohanne Fauconero Aeante accepit : Videntur, inquit, idem Zoographus Malacia omnia fiue Mollia Germanice redle pofte vocari Kuttelfi/ch: vt fi Polypum interpreteris ein Kuc*. telfifch art . Non inepte etiam vocaretur ein Vilfuff, vei Polfifch, vel Polkuttel , nomine compofito a Polypo, & Cuttcl quod eft Sepia. Vel circutnfcriberetur, ein Balckfffch m ic lange fuffen, vnd einemkleinem leib, ideft Malacium pedibus longis, alneo modico. v ; c GENVS. DIFFERENTIA. Defcriptio. A . NTEQVAM Polyporum tradamus genera, opersepretitjm eft, quantum a catte- A ris diltent Mollibus, recenferes partiumq; vniucrfale quandam a veteribus fpar- JL jL fim memoratam deferiptionem eftormare , quam no dubitem prima? fpeciei po. tiuSjCjuam caetens conuenire . Differunt autem , tefte Ariftotele , Polypi a ca?teris Molli- bus , quae modo enumeraui, quod alueus ijs fit paruus & crura pradonga : ceteris e d iuer- fo alueus amplus ; crura breuia . Et alibi Sepia: , inquit , & Lolligines non fimili , vt Po- typi, modo, conflant : quoniam vim nandi tantummodo habent, ciim Polypi vel ingredi P^nt.Habent enim Sepiae & Lolligines pedes fupra detes,fenos, exiguos eorumq;nouif- ^uos raajoreSj reliquos aute odlonoru duos ; infra omnium maximos. Vt enim qua- <'ruPedibus crura pofteriora firmiora, validioraqjsut, ita ijsquoqj maximi, qui infra habe- D tur. Hi$ enim onus fuftinetur, motusqi potiffimum agitur. Duo etia illi nouiffimi maiores luis medijS funt,quia illis miniftrent . Polypus medios quatuor habet maximos.Omnibus igitur his pedes odloni. Sed Sepijs & Lolliginibus breues, Polypis magni, AJueum enim corporis Sepia» ^ Lolligines habent magnum, Polypi paruum.Icaqi quod natura Polypis ex corpore dempferat, id in pedum longitudinem addidihquod Sepijs & Lolliginibus de pedibus abft ulerat , eo corporis magnitudinem auxit, Quamobrem Polypis pedes non fo- |um ad natanda veiles funt , fed etiam ad ambulandum : Sepijs autem & Lolliginibus inutiles funt. Et paulo poft; p0Iypi, inquit, promufeide carent , quoniam pedes ad vfum eundem commodos habeant. Quotum autem pedibus acetabula, cirramentaq.-adfunt, h*c vim ,contextUtnq;talecn habent , qualem implicamenta illa , quibus digitos antiqui ttiedici indere folebant. I^ enim fibris implexa funt, quibus carunculas ,ca?ceraq;ceden. tia trahant : quippe qua? lsxa prehendant, intenta premant, & retineant, ciim pars interior rota contingat, atque amplentur . Itaque curo aliud non habeant, quo capere admoue- reqj 1. A Mollibus quid dtfft - ram Polypi, Dtpar.q,, c*h9' Ptdim r dilutio , & vius* 4. eap» I. a'eTar.^. '*h 5» De Part»lib, ■%* c, 8. quid» Gladiolus. De Par» 4. (£•*/. 5* (terebrum, .Ltbro 7. jitramentt edor, Mnxav Po- iypi. dUrawetum, De Par» 4, tap, 5. 'fiid» 9- capi 37* Caput» Cculi» Ltb. 7« Pedes» fi id. 4» tap. s» Gtllfj hpfus» Hift» 4. frf/, 2. j Barbe.’» Praebia, 'Acetabula qua» Lib.x^.tap, 32- ‘yledones* ,0 VI) "Isis Aldrouandi s eqi poffioe, ni/i aut pedes, atte promufeides, ha?c pro manibus obtinent ad vim tum ihfe» E rendam,tum propulfandam.atq; etiam ad extera vitae munia neceffaria. Prxterea vt idem tcltatur, cimi Sepi£, Lolligini, & Lolliopartes dura? ac foiidx intus per dorfum & corporis prona contineantur, Polypus nihil folidum intus habet ; fed caput cartilagine prope con- fiat, qua? fenefeentibus maiorem in modum indurefeit. Cur autem hac folida parte, quam in Sepijs fepium vocamus, careat Polypus ,ipfe edocet his verbis . Habent etiam quod pjfciuro fpinis proportionetur, vt Septe quod fepium vocant , Lolligines quod gladio- lum: Polypi nihil eiu/modi habent ; quod eorum alueus, quem caput appellar, breuior eft, illorum procerior ;ideoq;vtdiredusirflexusq; maneret, natura his adminiculis facien- dum cenfuit. Rurlus idem Ariftoteles Polypis &Sepijs ventrem fimilem effe tum figu- ra, tum radu tcftatur, ftomachum nimii um fiue gulam ab ore prxlongam, quam ingluuies excipit, quomodo in auibus,tum ventrem coniungi ac inteftinum ventri annedifimplex, & vique ad exitum tendere: At Lolligines bina ventris conceptacula habere qua? ventris fpeciem gerunt. Idem citante Athenxo, non /impliciter vifcera, fed quxfanguineorum vifceribus refpondeanr, Polypo negat: 2n-Aay%m J’ ax 'i dvaJuyoitv inquit. Vnde Pli- nius, venter, inquit , fanguine carentibus nullus: inteftinum enim quibufdam ab ore inci- F piens quadam via eodem rtfieditur, vt Septe, Polypo, In Polypo diffedocerebru duplex confpici citat ex AriftoteJe Athenarus : qui & atramentum eius non nigrum vr Septe, fed fubruffum c/fe fcribit:contineriq; id in vefica quam /utlxava vocant. Quapropter falluntur maxime qui excrementum quod in vefica continetur udxwa appcllarut, in Polypo, Sepia Si reflatis: cum id excrementum So^ocGracis. Latinis atramentum vocetur. Gazavbiq; /uKWaapud Ariftotelem papaver reddit: ab oblonga figura fic didam putat Ualecham- pius in /uis ad Athenaum annotamentis . Sita autem eft hac tunica fupra ventrem auto- ribus Aeliano & SchoJiafle in Ariftophanem, itemq; Athenao: qui id ex Ariftotile exccr- pfere. feribit enim; Habent atramentum PoJypj,& Lolligines Pupra apud n: ut impotius pofitum, Septe infra aluum. Subdit ibidem Sepie plus quam Polypo id inefle,nec tacet caufam, quia inquit, habet brachia ,colorcnncjue mutat . Alibi id denuo acctefccre poft- quamemifit, prodidit, vt nunquam deefiet atramenti copia. Ad reliquas partes nunc me confero.Cur KdpaAlu, fiue caput vocent in PoIypo,quod in careris Mollibus alueum, ra- tionem reddit Zocgrapbus,quod bf euior fit, & rotundior ; Hoc in Polypo quandih viuit pradurumeft,& quafi inflatum teftePhilofopho. Oculos fupra duos pedes habete, os, & G dentes in pedum medio cx eodem citat Athenaus: item Polypo odio pedes effe ,ducs quidem fupeme, ac inferne totidem, mipimos i medios autem maximos, cQ acetabulorum ordineduplici,quibus ori cibum admouct. Sed Ariftoteles; pediculi odoni, inquitjom- nibus, binis acetabulorum ordinibus dudiu perpetuo omnibus, excepto vno genere boly* potum, (fcilicet Eledone. ) Vnde Gillij Japfus quoque manifeftatur, qui Polypos odo pe- des habere fimplicibusfingulos acetabulorum ordinibus plenos fcripfit. Teftatur Arido- teles brachijs Polypi membranam interiedam effe ,vtciim dixiflet Sepias quafdanvin bi- na augeri cubita; Polyporum , inquit, brachia tatundem , atque etiam plus magnitudinis capiunt. Theodorus Gaza pro pediculis brachia interpetatur; qua? & crura, & cirros vo- cat,itemq; barbas,Plinium forte fccutus, qui de Polypo maximo, Bai bas, inquit, quas vix vtroque brachio compledi effet; in quem locum h^c Maffarius; fic nos quoque, inquit, bar- bas in antiquis exemplaribus legimus, hoc diximus, quia in exteris omnibus imprefljjco. dicibus branchias pro barbas deprauate legitur; & intelligit per barbas brachia; nec dixit brachia, quoniam (fatim fubfequitur ; Quas vix vtroque brachio copledi effet. n A«t7aV*?, Theodorus brachia tranftuii>,«Q7v WsVac acetabula. Plinium, vbi inquit, Anguinu ouu«>- H vidi, mali orbiculati modici magnitudine, crufta cartilaginis, velut acetabulis brachiorum Polypicrebris,putatZoographus acetabula (qua? ab accipiendo deriuarit Grammatici) i brachijs diftinguere. Barc enim funt veluti vafcula quardam exigua rotunda , quibus bra- chia exa/perantur, Synechdochicetamenproipfis brachijsfumi poffe. Aceptab°ia>ifl' quitCcelius Rhodiginus,apud Plinium Ttcbius Niger in Polyportim ratione acc€piffc videtur pro caliculis vrnalibus peluium modo: vnde apud Senecam funtpr^ftigiatorum aceptabulaihocefl vafcula,feucaliculi,quibusaftantiu oculos fallendopra^ringut,&c. Surit qui apud Plinium pro caliculis legant calicibus , quippe ciim vmal's magnitudinis fuiffe a Plinio referatur tefte Ma/fario,qui etiam tradit acetabula effe caliculos illos in bra- thijs Polyporum, qui rei cuique admoti veluti cucorbitule fuo h3u^u adeo tenent, vt audii nequeant. Eruditioies, inquit Cxlius, xo»t»^»^oVffl{Cxpc,ounti7®^w'^v7ro■ Vnde Plinius, Non habent pinnas qux Mollia appellantur, vt Polypi: quoniam pedes vi- cem pinnarum illis pradlant. Fallitur tamen Plinius, quod omnibus Mollibus pinnam de- JDwij tno*. negaric ,cum omnia habeant, quamuis in polypis tam fit exigua, vt minime aut vixeon- fpicipoflit . Theodorus Gaza in quodam Ariltotelis loco fiftulam tantum Polypo tribue- FtSaU, te videtur, vbi inquit Philolophus: Fiftulam ante alueum politam fupra caput & brachia, gerit cauam, qua mare tranfmitt>t-quatum luo admiferit alueo, quoties aliquid orc capit, Ctftnq,modo in dextra parte transfert modo in lfaiftram,h -e eade fiftula luum quoq;atra- mecum effundere foler . Et Plinius; eft Poly p s, inquit, fiftula in dorfo , qua tranfmictunc Lw*9' c-29' C rnare:camq;modoin dextra parte, modo infiniftram transferunt. Roftrumquoq;eitri- Rostrum. buit lulius Scahgei : itemq; Bdlonius Plittaci roftru. Nulla tegi cute Pliniusauthor efl:ta- 2 1 me Bellonius pedes leu cirros pelle contegi varia fcriplit; carnem albam Galenus, oc Piu- ® er.i. c/* Pr°lixitatediuerfum : & quod vnucn ex mollium numero fimplicem acetabulorum ordi- ^nc> a‘ ne^ a§at: extera namqjomnia duplici caliculantur. Ad hasc ,quodalij Bohtxnam,alij 1 cr*4“ Olfolc^ appeu3nt. Duo item vifuntur genera conchis indita, quorum alterum Nau- C*P‘ 1 • tam aliqUl vocant s a]terum Pompilum, (iue ouum Polypi: t efta ijs vt Pedtunculis conea- 6 'Rana» D ua, fij^plex tamen, nec ita deftinata, vt ei inhxreant. Sxpius iuxta terram palcuntur; vnde euenit vtfiudlibusiadlati in aridam elidantur , &tefta dilapfa nudi capiantur, aut in terra ^ rana. anima ^^inguantur, Conftant exiguo corpore, facie limilesBolitasnis; Elt etiam qui Co- Pompt us, chiearuW m°te filiceo tegmine ita muniatur ,vc nunquam egredi foleat,luaqiimei dum brachia exerat. Vetum cum Theodorus in hac fua huius loci verlione,obfcure certe tvpa- rum redfe ipftus Arifioielis di&a interpretetur, ad Grascaro ledhonem confugere oportet: stts* «luam, curo inGrxcis peruulgatis codicibus corrupta fit, ex vetuftiffimo atque egregio, Antotetn Vaticana; Bibliothecae cxeroplari caftigatam apud Saluianum quis legere poterit, qui fic correctus. cam latine reddit : Sunt autem plura Polyporum genera, vnum quidem valde notum ,& ipforum maximum ; luotverd multo maiores littorales, quam pelagici. Adhuc autem alijparuij varijquinon comeduntur. Aliud etiam Eledone vocatum, pedum prolixitate diuerfura ,& quia foliim ex Mollihusfimplicemacetabulorumordinehabeatjalia namq; omnia duplicem acetabulorum habent ordinem ;& hoc vocant ali) quidem Bolicxnam, Polyporum quot genera apud And, Ltb. 7, Zt&,$ f.?p» qpityppOS Polypus Jri. fioteles torre » {Ius. JLtb.y, De SubtiUU io. Mondrcfas ptftts. Exercita 3I& pifc* itb* i-y.c-7' ii A 30. 1 2 V j visis Aldroaandi j aJij vero ozol/m.Infupcr alij duo in Conchis, vnus vncatus a quibufda Nautilus,& Nau* E ticos,aquibufdam vero ouum Polypi. Eft autem retia eius, veiut Pedunculis concaua & non innata i pafeitur autem hic fa?pius iuxta terram, vnde a fiudibus in aridam truditur, &tefia exutus capitur, & in terra moritur.Sunt autem hi parui>& forma fimilesBolitamis. Et alius in teda, veiut Cochlea, qui non exit e tefta/ed Cochle? indar fubeft,& interdum foras brachia porrigit . Ita fere etiam corrigit Rondeletius , cuius k&ionem fuo loco fe- dabimur. Sunt itaque apud Ariftotelem quinque Polyporum genera , duo teftis indita, tria nuda , quorum primum omnium maximum, valdeque noturo, fecundum paruuro, va- rium, no nefculentum, cuius generis nullus prreter Ariftotelem, quod fci3m, meminit, ter- tium Eleoonc vocatum, quod aliqui Bolitanam, aliqui ozolim vocant. Apud Athenaeum ex Ariflotele & Speufippo fpecies Polyporum recenfentur, Heledone, Polypodine, Bol- botyne, Ofmylus. Et Ariftotelcs Mollia effe feribie Polypos, Ofmylem,HcIedonem, Se- piam, Lolliginem. Hic notandum eft in Ariflotele, dum ait Littorales maiores ede pela- gijs , non noua Polyporum explicafie genera vti Saluiano Plinius opinari videtur , hunc Ariftotelis locum fktranfcribens: Polyporum mulca genera;tcrreni maiores quam pela- gij. Sola namque loci atque magnitudinis varietas generum varietatem non facit. Sed F lolum eiufdem primi generis differentias quafdam edocet; eius namque lictores Polypi maiores funt pelagijs. Atque huius fententia? Rondeletius fuiffe videtur, cum feribit: Polypum hic depinximus qui omnium maximus eft & notifiimus, cuius differentias duas effe diximus: alter enim littoralis eft, alter pelagicus, vita folum,fpecic nuliomodo diffi- dentes. Apud Athenarum inucnio Ariftotelem, in libro de Animalibus Polypuru diuide- re in Nautilum & Tripfichrotem,quafi colore murabilecn dixeris .Forte tres jlte fpecies quas modo enumerauit primum , colorem omnes variant , & per Nautilum eas qua? con- chis praedita; funt, inteliigic . Sunr qui-in Ariflotele legant rp/^p^c , quod attritu colo- rem inducar, malo tamen ex Athenio zpsfff^paic , legere ,quod colorem mutet. Diphilus apud Athenaeum Polpyo fimilem ait, hoc eft Hirundinem , ac volucri hirundi- ni fimilem perquam volutare feribit Plinius . Vndc Edouardus V Vottonus Hirundinem fiue Chelidonem cum Polypis coniunxit , praefertim cum Ariftotelcs Hirundinem a pifci- bus fe parare videatur, maxime eam qua? fublimis volat, & volatu ftridorem emittit.Sunc qui exiftiment Chelidonem Ariftoteli & Plinio pifcem fignificare , Athencei vero Cheli- donem alterius effe generis, quod & V Vottonus veteris tamen nullius feriptoris autorita- G te fretus credidit; nos inter pifces ponemus. Cardanus monftruofum quendam pifcem in- ter Polypos ponit : Alij, inquit pisces funt informes, veiut quod corio eftquafi fu illo, ma- gnitudine ferme elephantis,fuilio etiam capite, pedibus loraceis fiue dentibus, paruis ocu- lis,fub ventre duo foramina habet iuxta caudam . Cauda pra?longa j brachij menfura la- tiore, quam menfuram longitudine & latitudine implent fingula? auricula, corio crafliore quam digitus fit tfbrfanc Polyporum genere eft. Contra qua? verba ficfelulms Scaliger exercuit. Cete, inquit, vaftiffimum, quod elephantis deferiptum magnitudine, ais, effe for- fan de genere Polyporum, manifefte leuitatem prodit ingenijtui . Cui fuillum caput af- fignabas,fuem potius faceres. Nam Polypo fi nefeis , non vc fuibus roftrum,fed vt Sepia cuidam generi, vt pfittaco beccum eft-Vti libet opulentia Gallica ad differentiarum intel- leftionem . Et in antiquis Romanorum monumentis eft. Tum fi non fuifiet,no(iraopera fuerit. Nam fi paHiatisGr«eculislicuit,coruos, ferpentes,vrfas,eafque fi dijs eorum pla- cet, caudatas in coelo collocare: quare non liceat togato viroiarque etiam /agato, voculam vnam e nobiliffima omnium prouincia citare ad comitia litteraria? dibiatura?? Ridiculus vero cum Sepiaceo generi coriaceos pedes, atque etiam caudam, etiamqj longam defigna- H bas,Sed& auriculas cum appingis brachij longitudine,ac latitudinc.-probete nouiffePO' lypum intelligo: qui eum ariculatutn congenerem pifcem fingas . Nam quod fub ventre duo fint ei foramina, quid mirum tandem ? Foemina enim illa fuerit. Totidem habet & bahena. Item mas delphin alterum ad excrementaialterum vnde veretrum tuaginet* Hac Scahger. Ego vero Polyporum fummatim genera facio vnum conchis indicum , quod in duas fpecics diuiditur, dequibus inter Teftata dicemus: alterum fine coeh*5 quod & alias tres fub fe fpecies habet. Prima enim maxima & notiflima , ore , oculis ■> Potibus internis Sepia? ac Lolligini fimilis, vt feribit Rondeletius , brachia vero longiora habet , promufei- dibuscarct : aluocft rotundiore, Sepia latiore, Lolligo vero longiore • Acetabulorum iq brachijs cfitinuus efl,& duplex ordo: qua; initio maiora,deinceps minora fiunr:Sunr etiam quatuor pedum acetabula omnium maxima . his omnibus mira vis ineft, vnde Trebius Niger apud Plinium, negat vlluro effe atrocitis troiaial od conficiendum hominem m aqua. De Mollibus Lih. I. . i 3 A nqua.Lutfatur enim amplexu &forbec acetabulis, ac numerofo fudlu detrahit , cu in nau. fragos vrinanrefq; impetum capit. Sed fi inuertatur, elanguefcit vis, exporrigunt enim fe refupinati . Hunc eundem Polypum fic dcfcripfit BeI!onius:Acetabula in cirris plufquam oftmgenta habet, atque in quolibet cirro plufquam centum, queein imo quidem majora, deinceps vero minora fiunt, & quadam peilicu Ia conteguntur, qua horum dilatationis & contractionis efteaufa. In interna cirrorum ferie ad radices roftrum illi eft nigrum, in tnedio corneum ac durum, pfittaci roftro fimiIlimum,quo cunela etiam durillima commi- nuit. Oculos habet (vt Teftacea)cxtrorfum fitos in ea colli parte , ad quam alligantur cir- ri, qui beneficio natura palpebra integi poflunt:quo fit vt parui admodum appareant, nec quidquam eorum, prater id quod in ijs eft, pullum, confpiciatur. Quod autem Vulgus in Polypo caput vocat, id vero interna parte turgidum eft,multifque loculamentis concauu, eius nimirum alueo ac fiftula. Quodque Polypus in varios colores fe commutare dicitur: ? ! id quidem a molli eius pelle prouenit,qua facile glubi potefhcuiuscolorem nunc album, ■ ^ r mox rufum, poftealiuidum, mox varijs coloribus diftin&um videas.PronusPolypus ocu- ^ los oftendit:fupinus vero fua loculamenta: qua parte commode diffedus, magis cartilagi- B neusfentitur : atque in eius interaneis nefeio quid turbinatum videas, quod cordis vel he- patis naturam habere dixeris . Verum id quidem protinus effluit, & difloirotur. Quod au- tem illi veluti cerebrnm eft, id quidem proportione magis, quam natura tale die credide- rim . Ab ore gula ei patet oblonga & angufta , in quandam ingluuiem ampliflimam pro- du£ta, cui adhsret ventriculus: a quo inteftinum tenue (craffius tamen quam gula)partem repetit fuperiorem , & iuxta os furfum tendit . Corneum quiddam vtrir.que habet Poly- pus,in quo eius oua recludunturducida quidem ea & tranfparentia.Flagella autem offen- dit quina , atque interdum fena. Haec Bellonius. Nos quidem huius generis iconem da- mus . Captus is eft prope Uuatn maris mediterranei infulam ; longus erat pedes duos: cir- ris duplici acetabulorii ordine inferna parte infignitis, albis: fuperna maculis ferrugineis afperfis;capite vario, coloribus, prsfertim rubro ,caruleo & nigro: oculis magnis aurea iri- de,pupilla nigra.Huius iconem ita expreffimus,vt vnica tantum acetabulorum feries con- fpici poflic. In ea quam ponit Rondeletius vtraque confpici poteft: fimile deinceps fubie- eimus, vti etiam eam quam ponit Zoographus , partem pronam illius quam Rondeletius ponit, reprefentans. Huius autem generis cum littoralcs fint & pelagi j,littoralem tantum C depinximus: alterius enim pi&uta non eft opus,ciim fatis ex pra?mifia cognofci queat: pc. lagium enim minorem efle ait Ariftoteles & varium ac cibo ineptum . Notandum autem eft littoraleshofce Polypos certam non habere magnitudinem * naro pro ratione itatis ac loci, magnitudine variant : vtferibit Aelianus inquiens;temporislonginquitate Polypi Li, adeo magni euadunt,vt ad Ceti magnitudinem accedant ,cetaceiq;generis efie dicantur. Sane monftrum videtur, no Polypus, de quo Carrebe capto fic apud Plinium fcripfit Tre- bius Niger.Oftendere,inquit,Lucullo caput eius dolij magnitudine, amphorarii quinde- cim capax, atque ( vt ipfius Trebij verbis vtar) barbas, quas vix vereq; brachio comple di effet jdauarummodotorofas: longas pedum triginta: acetabulis fiue caliculis vinalibus peluium modo, dentes magnitudini refpondentes. R eliquia? afleruata? miraculo pepen- dere pondo D C C. Haec Plinius , quem Fulgofus quoque fecutus videtur , qui narrans lw. 1 1* de flmili bellua hiftoriam, quam poftea referemus, eius caput immefuro f uiffe tradit, hor- Iendvujjq. quod Lucius, inquit, Lucullus qui illud infpexit , putauit quindecim amphora- rum qUx jn nautjcis re[jUS bottas dicuntur , menfuram continere , Brachia autem ingentia adeo , vt vjx hominis complexu cingi pc fient , internodiaqi crurum magna olla? amplicu- D dinemcoujp]ere^£jusautemrejjqlnsjntnjraculiteftimonium fepofita? fuere,fepting£n- tarumqi librarum pondus cxceflerunt. Strabo quoque circa Carteiam talenti pondo repe- liriauthor eft. Non prgtermittendumcenfeo, quod de Polypo feptentrionali narrat Olaus u - 21* f * Magnus, taquam a noftris multum dilcrepante corpore ,quamuis naruraac moribus con- ,n (!1 ueniat : 1° l,ctQribus, inquit, Norucgia? Polypus fiue multipes animal eft , fift u larr, in dor- fo habens, qua mare tranfmittit,eamqj modo in dextram partem, modo in finiftram tranf- fett.Casteriltn per brachia (velut acetabulis difperfis) ac denticulatas forcipes, omne quod flbiappropmquat,inuoluit: animal carens fanguine. Quidquid comedit, aggregatio cauernis, vbi manefcdeinde putamina erofa carne egerit, adnatantefqspikiculos ad ea ve- natur: teftas etiam & cruftas cancrorum refiduas ei jcit.Mutatur color eius ex lapidis colo» fe cui adimet, maxime accedente timore ob afpeduro congri inimici fui. Habet quatuor pedes medios magnos, & in totUm o wus .Omnia in d 0 n u m co mpdrtat, j n piamina erofa carne egerit ,adnatantefquepi- cap. 2. Ha- Oculos ad ca venatur, iulides non edit, vti canit Oppianus, fed Carabos, quos quo aft u Utut. B 2 capiat, . 18 Vlyfsis Aldrouandi Cittfh vi~ capiat, vbUc ingenio, &ipduftr ia cius difceptabicur, agemus. Canetis quoque, &Pagu E ititans, & fis vidiitare obferuauit Beiionius.Vifuscft, inquit ,nobi$PoIyf usin portu Cocyra? nig'* Pagunt, integram horam cum Cancro decertafle . Aelianus aurhor eft carnes quoque Loculfaruo* De JutmaL quandoque exugere ,& fucfcum earum exhaurire. Idem feribitteftimonio pileator u eum i.r.3 3. in terram progredi ad oliua? germen in littore politum. Et alibi Polypos, inquit, & Oin y- lib, (.r.j 7. Jos in lictum egreflbsaftiuo tempore, ex maritimis aiboribus frugiferis fru&us lubripicn* Jt Animal, tes,( fcanduntenim per truncos ,& ramis fe implicant^ tepeagricote & depuhendun», Lib,9,Ani- &pro direptis frudlibus poenas ex comprehenfis fumunt: &pro coromiflo ab eis furto, fruduum dominis iplos adepulas adferunt. Ex plantis, inquit Athenaus ,olea deledlan- clea dde* tur. Eius truncum flagellis amplexos tepe offendunt. Ficis quoque ad mare natis affixi, & Nantur . frudhim mandentes nonnuquam deprehenduntur, v t Clearchus feribit , de ijs qua in hu- Lib, 7. more degunt. Idem quoque ait eo argumento cognolci Polypos ,ole* amantiflimos efle, jias vtfei. quod li olea? ramum in mare demilerit, vbi Polypi lint, ac ahquatulum detineat, quot vo- luerit, modico negotio extrahet circa ramos implicitos.Oppianus quoque, quam lint olea; 4. Aleufi . ajnantiflimi hifce verlibus declarat Lippio interprete. Palladis gaudet Tamis felicis oltua p ’ PtlypUS, & glaucis folys (mtrabijt dtciu ) Corripitur , gltfittq; comas, fronde fq-, virtutes: E fi totus Utus ramis, (fr fronte btntgna. Cum iuxia pontum n gns liat fplenaida laccis Arbor, & txpanfrs coufurgtt intere ramis. Polypus ad prendes trahit ututu per tuga montis Sape canes quarunt vttttgta tecta fer arum. Atque feras prendunt , dominos ad lufir 4 trahentis, Stc virides ramos ghfctt frondentis oltua Polypus, & futue fallis emergit ab vndis , Per terram reptr rames vbi naclus alma. Applaudit trunco latus, radici fub ima Jlettitur implicitus , vtluit conplifittur vinis Nutricem nuper venientem paruus alumnus, Inqifrnus prmttmpucrtlia brachia t a 61 at, g Atque cupit muto conntNcrc brachia collo ■ Stc eli Palladia ramis connexus citus. Polypus , & totus Utatur fronde virenti, N»nt pe atbus tentis ramum compUtlttur illum. Nunc tlium, veluti peregrina ex vrbe r tue r jus. Colle fios vna dulces offendit amicos, Extentus manibus cupide conplctlitnr omnes . Celfa no» aliter obrepunt abite fontes Nexu hedera, & furgunt primum radicibus imis , Jt multis nodis longe lateq;ptt emnts Tolluntur ramos ad fumtna cacumina tenfa . Sic latus glauca fua brachta ttfriu oltua polypus, hunc fimtlem dulci qats dicet amanti, foti quam falladijs ramis exempta cupido , Expleuttq; animamfolqs, fu fronde itrentti || Protinus aquoreas obrtptt latus advndas. Talis amor frondis, vel tam furtofacuptda fiunt capit, & taltptfcattr fraude petitus In medium saltat plumbum quod fronde reuineit Palladia ,« & piftts ramos non temnit oltua , \ Sed foetam prendit frondem, nec defer is vnquam $ In nautm tractus ramt non vtntla relaxat. Non odit vindemiam iam moriturus olsuam, Hiff.vof.i, Salfamenta quoque effe ex hiftonjs admirandis , quas infra inter hitoriea recenfebi- rap. 1. mus, fiet manileftum, Aelianus tanta auiditate Icnbit, pilees, & ot uQt CLVG&iOS *t7ToSct TllOft, Evi’ a. 5 dpa dixqi, ^ iv ti&m Muyoi Aioicn. hoc eft: Tempore hyberno, quando ex offis Polyous fuumptdem arrodit, lnqut frigida domo & in /nbitatulis tndibus, Oppianus Vrfos feribit in rerra fuos pedes labere ac fugere, vt Polypos in mari his.verfib. Eotof C7rzi @cv$ioaiv i'v ic>i'V7ro( oto &ctAa,3jpo'-‘ iti poper dvSnaeivr Axp luQHl apicnt u>xu ito 1 WAo dAdnoxobcn ^ Ectj7rxhtv l isnhoxa/Aoi doM^lui vA6w a bruma, Formidant rapidas vento impellente procellas. Et curuis degunt antris, torpent q\ veterno , Abfumuntquepcdes longos vd non fecus ac (i Carnes non pafcant proprias, qua fape renata Exaturant dominos, Neptunus munera donat , pj. Fcecundatqipedcs tnbabuU grata naiantum. 's etiam fubfcribit Ael ianus.-Polypus, inquit jCum alijs cibis pafcitur,(eft enim edacif- limu ,3 ftaudemqj&infidiascalhdiffimus) tum vero fua ipfe membra conficit. Nam fi pr . a eum ddiciat, brachia fuadeuorat: ac ventre fic faturato, inopiam venationis leuac: deinde renufcjtUr ei qU0(j j,oc tanqUam promptum pradium ad famem reftinguen- dam comparante ipfi natura. Ec Plutarchas, inquit, Polypus ,,iub brumam fciplum vo- rans corrodensq; dcfidet . * KsntiiSw Atoydkwoii deo vel p ger vd itupjduSj vcj ccrj£ vgtrc tam rabjdo , aut his forfan obnoxius omnibus. '?c aiunt iohanni Gramtt)atJCO p0lypo dici *cAo/S VoJW . fct Produs in Hefiodum A'° m wpiexotiaioiTrt^aioi n ohb-n odit, , l^ovus xo* opus ion irlbat, Ideft, propterea n>aiot es pedibus mutilis deprehenduntur. Sed cut hoc, inquit Maflarius,vcrifimi- ledTs D IttErg. iXe VtnaL * . * Lib, Vtrum animal &c. r mn, s. #. a, Lib.de felcr . animal, libq. , •Lib.g.c.^g. Ix itus in 'fictum. Ltb . 7 . ' Lib.g.c.zg, Xib.g.c.ig, fixere, a 1 8. tib.H* litut. i. Z/£. de rtfp, Ltb. 7. 20 Vlyfis Aldrouandi 3e effis non poteft, vt Polypis interdum a fei pfis,& interdu a Congr s brachia pratrodi co- E tingatj quando & Cercopithecos defiderio carnis comedenda? correptos caudam fibi ro- dere videamus ? Nam Ariftoteles, inquit : Quod autem ncnrnlli aiunt Polypum feip- fum comcfle falfum eft; fed aliqui fua brachia corrofa habent a Congris . Plotarchus quo- que falfum id effe fcribit. Et Athenasus, a Congris, inquit, perfequentibus,& infeftiseius fic pedes lacerantur . Quapropter maleProduscommentator in Hefiodum a Paguris eos exedi citat ex Ariftotele. Prxcifa brachia renafci,vt lacertis cauda, author eft Plinius. Non praetereundum Eledcnem quibufdam dici d-ao 10Z «at>»Zu, 6JVv,quod ipfafe rodat. Sed alij pleriqj de Polypo fimpliciter ,non de Eledona fpecie eius priuatim hoc tradunt . Gra?- ci quoque Polypum avietpayw nominant tefte Dalechampio , in fuis ad Plinium anno- tationibus. GRESSVS. NATATIO. F NON defun^qui Polypum in terram defeendere trdar. Ariftoteles in primis,MoI- lium, inquit, vnus Polypus (crura enim ei quam catteris longiufcula , & gradien- di facultate prodita funt) exit in ficcum, graditur per afperiora, vitat Icuia. Idem ex eo Athenaeus: In ficcuin, inquit, exire nonnunquam vifi funt,afpers prxeipue Iocisdec- uesenim odere. Et Plinius : foli, inquit , Mollium in ficcum exeunt dun taxat ( Ariftoteles /uati?*) alperum, beuitatem odere. Idem alibi. Exeunt in te ram,& qui marini mures vo- cantur,^ Polypi,&Mura?nce.Qu:e prcculdubicexTheophraftotranfcripfit Plinius, nimi- tum ex eius libro, qui de ijs, qui in ficco verfantur, inferibitur, hodieque n-ici IpSveevi hoc eft depifeibus. Polypo, inquit Julius Scaliger, pedes funt vix hac appellatione digni, ita enim in folido fub aquis ingreditur, vc humoris beneficio fupefus fludluct. In ficco ambu- latio cum pulfu,& cra&u fiat, alterum folum eft in Polypi motu 5 qui neq$ greffio,neq; re- ptio eft,tradlus fcilicet, acetabulis enim iadlis procul, vt cuique applicuit, id apprehenfum cenet: tum brachiorum contra&ione corpus admonet, ita fubuehit fefe in eam partem, cui adhxferit. Natat tefte Ariftotele, & pinnis, & pedibus: /3atb , 7* 5. Htflor. tap. 12. Htflor . j. r. 6. de gtn . I . f-. 5i. Hifior. j.r. I 2. 4*r. i. 3* Htfior. 5. , graua fit: non quali inftrumcmm id fit vtile ad generatione: etenim extra mea. 1 ,C°IP 'cl>c .Hic iJJe.cui quoque lubfcribit Rondcletius. Cum enim ex Ariftote- ix. t k .a» hiovno, quod pudendi fpeciem referat & in quo duo funt acetabula coire qu .ru.dani lententia, ha?c fubdit verba . Sed hxee, inquit, fomnia efTc anatome certo de- 3 u ‘ 1 r*P'u* PojyP°s di/Tecanti, nunquam vifafunt acetabula ifta maiora in vno orachio quam in alio, praeterquam primo & maximo Po typorum genere, in quo non .uom vno rathio,fedquatuorin quatuorbrachijs acetabula prx careris omnibus ra^ ima comperias, in abjs generibus minime. Quod fi femen (per) hac emitteretur , ncce/Te oret, meatum aliquem ab internis partibus huc deducium : laminam quoq; eodem mea- u emen excipere, ouaq; edere : qua fieri non pofle fatebutnur omnes qui Polypos vide- unt . ouorum in inferiori alui Joco fitus neccflario conuincic alio quam brachij aceta- oouae i.Quocii camihi vera eorum videtur fententia, qui fiftula parere affirmarunt, ac on eecius. Eos autem fiftula parere, Ariftotelis& Athcnafi quoque fuit opinio; isemm oquens de omnibus mollibus: Pariunt, inquit, ea corporis fui parte que fiftula B 'T* ni U™ ^ecutus Athenasus: fiftula, -nquic, qua corporis meatuseft oua racematim p ‘n,ustamcn ore eos parere fci. oie. Longo tempore coitum rabfoluunt vtident 1 0 op o tradit, adferrque rationem: quia, inquit, fanguinis funt expertes. Pariunt utem oua , e quibus multa Philofophus. Ouum, inquit, veluti cirrum edit fructui popu ia £ imi ^Perquamfoecudumhocanitnaleft.Narndec0,quodedideric,copiain« umera prouemr. Et rurfus. Ouum Polypi vnum incomptum foris, & grande , intus • ?rem can£^jcantcn^ concolorem cotum, atque aequabilem continens. Tanta eft eius mr Vp- Cfrtas'vt vas,1^P eat amplius capite Polyp/ ipfius. Rationem quoque alibi reddit, nwiiw? °UUm fit /imP]ex- °uum> «nquit, maxime indiferetum eft in Polypis, vr fim- Polvnorum CfU^ae^ ^orma corporis, qu* fimilis vndiqueett. Er rurfus: Poly por u m yo u u m fimp lex eft. caufa eft formaeorum vteri,qua? fpetic rocunda congloba- taque eft: fiflio enim eius jam repleti incerta eft: Quale autem ouum edat* quo loco, & quo tempore ex eo fftusexcludatur, quantaque fit^usou i facunditas, alibi pluribus fic do» cet. Mollia copulatione, & venerco coitu, ouum concipiunt candidum, quod indies are- dinum (arenidum legunt alij quod eft^ute , &refta dura obtedum) quale illud cruftati generis cudit. Edit Polypus fuum ouum , vel in cubifibus, vel in figuhno, vel in aliquo ^ alio cauo, fim.le labrufeat florentis raceraul.s, (3* Wo,, racematim coh*rens ) aut fiudui ^)puli alba?» vt tam ditium eft. Pendent vtique per cubile oua tanta foecunditate^c coile- is vas impleatur longe amplius, quam caput fit, quo continebantur. Polyporum itaque ouis diebus quinquaginta maxime ruptis, Potyptiii modo Araneorum perquam multi ex erpunt , quorum natura figillatimnondum4oalpicuaeft,quanquam forma fatis tota apparet : fcd ob exiguitatem, imbecillitaremqukcopia interit. Iam nonnulli adeo fpedan- tur exigui, vt nulla partium conflent diftindione,quamuis ad tadum moueantur. Qua? fe- re eunda fic interpretatus eft Plinius. Polypi vere pariunt oua tortili vibrata( melius imi atain caftigatocodice legitur, vt notat baluianus) pampino tanta foecuditate,vt mul- titudinem ouorum eundi recipiant cauo capitis, quo pugnantes tulere. Excludunt quin- ^nagefimo die, e quibus multa propter numerum intercidunt . Author de Natura rerum, emque Albertus Magnus in nido ex furculis, & Jignis coftrudo fpargereoua fibicoh?- t tr^unr' infuper Ariftoteles,oua iam abfoluta ab eis foueri, nec ad paftum inte- CubilirGd^C- ^tab°in loco, Polypus ffroina, inquit, modo incubat ouis, modo in ore fui D Polyp» fC“ brachium fuper ouis exporredum cenet. Quod fic tranfcripfit Plinius: claudit Sp0era*na m°doin ouisfedet ,modo cauernam, cancellato brachiorum implexu nunc oft,otbZa^ "unc oua mre0K touet’ JE T A S. qVAMVxs ,*n centum partes difle&us Polypus viuat ,vt plurima exan. guia, Pr? ertim infeda , tamen breueipfi amum natura conceflit. biennium enim vix egreditur, Vt teftatum reliquit AriftoteJes, his verbis : Genus Lib.g.Hi- ^ inquit ,* 0 yporum roagna ex parte biennio viuere nonpoteft; fua enim (lor.cao. «latura tabi obnoxium cl . umsiti indicium cuin preffus Polypus aliquid fubinde hu- _ °ris emittat, demumq;abfumatur totusi quod fgroinis apartu potiffimiim incidit. Stu- P nt enim f^min«E, vt neque vndis ladatsfentiant , &manu vrinantisde facilicapianrur, Sor- Ziit? .g.c. 5 x . Incubatio. Hifior. 5. cap.18. Llb.g.c, 1. Ltb.-J. ^4 Vlyfsis Aldrouandi Sordefcunt etiami nec praeterea affidendo venari poflunt. Mares vpd alueo tument, & m ’ mucorem lentefcunt . Indicium, ne bimarum compleant , efle videtur, quod ab ortu eo- rum, qui aftatefit ,ad autumnum non facile grandem Polypum videris , cum paulo ante jd tempus praegrandes fpeflentur. A partu ita fe efcere debilitariqitam marem , quacn feminam ferunt, vt vel a pifciculis deuorentur,& facilea fuis detrahantur cubilibus, cum antea nil tale iis vfu eueniat : tum vero paruos , nouellolqiquamuis recens natos , tamen nullo eiufmodi malo affici narrant : quinimo validiores efle , quam grandes confirmanr. Lil.g. Haflenus ille,quem fecutus Plinius, Polypi, inquit, binis menfibusconduntur . Vitra bi- matum non viuunr. Pereunt aurem tabe fem per: feminat celerius ,& fere a partu , t e- nauso n^wVcwj, inquit, otwimtvxds tei, ex Ariftotcle. oulixxuxos autem dicitur in i- cuorem folubilis. habet enim patibilem qualitatem rou oiwinxt&w ♦ Plinius tamen Po y- lib. 6. de rorum tabem appellauit, quem Gaza etiam eft fecutus. Aelianus autem tam bre- 'jnmtl ( ijuium****» . 7 . rrT r\ i feminis vero partum frequentero.Inquit enim:Ex pifeibus libidinofiffimum Polypum, ea- tenus flagranti veneris cupiditate incendi ferunt, dum & omnibus cor poris v iribus exhau- ftis debilitatus, & ad natandum & cibaria inquirenda tantopere infirmus factus fuerit ; vt F pofiea aliis prarda efficiatur . Tiim enim paruuli pifciculi ( tum cancelli^ tum cancri ip um exedunt & conficiunt. Quamobrcm eum non amplius anno viuere dicunt, f^mmaqi etiam propter crebros partus ocyusconfumi.Hatcfane ab Oppiano tranferipta videntur, qui ic cecinit Laurentio Lippio interprete . Exitium & irides tedas commi fc et in vnnm Polypus , & miferam vitam cum /permate fundit* Non coitu ctffat , donec deliquerit artus Roburi & abi umpta fuerint in corpore vires, >■ Atque tpfe in fulua taceat pr obiratus arena Seminecem fcea lacerant tellure iacentem Carcenades mi fer a , & Cancri , m#le% natantes, Jgtios omnes cupide primo ferus ille vor abat. Tunc viuum imbellem minime fua membra tuentem Vtfcerpunt, donec moriatur funere dire. _ Sic perit in coitu pifcts , (it lumina claudit • At ratione pari torquetur fcemina partu, Extremum % diem claudit ,fcetum% refoluit , Non oua vt pilees alij / emota recludo Ventre edit, magno partus cruciaja dolore Junftaracemattm gignit, qua vulfa meatus forte perangudos zentuntpcrimuntq, parentem, Non annum excedunt, te dts moriuntur in ipfis Cum tridivemunt crudelia funera partu* MORES. INGENIVM Sagacitas. f * THENjEVS Polypum it oW Plinius brutum vocat , Lib.p. A quod ad manum hominis adnatet, nec perfequentem vena" Lib.g. c.2g . ,XjL nihilominus in re familiari cal!idus,ac fapiens.Omnia em vCnatur. Lib.gx.2g. tat tefte eodem ,dein putamina erofa carne egerit , adnatantefq; a P hominis Ltb. Htd,g. Eadem ferefic Ariftoreles:Polypus fatuus quidem eft, cum ad manu demiffu . <*?- 37- accedar , fed prudens rei familiaris , ciim omnia colligat , & fuo ,n dom,c.l«° c ond cumque confumpfent quantum vtile fit , abigit teftas & cancrorum cru^ > Conchu larum, & fpinaspifcicu Iorum: & paulo poft, Conchas, inquit, t ■ V que efficere circum fe , velut loricam duram , quamque eo ampliorem > & earum H De Mollibus Lib. I. 25 A neet, & carum carnes depafcatur, audi ex Plinio: Non funr, inquit, praetereunda & Lucio Lucullo proconfule Burica? comperta de Polypis , qo^Trebuis Niger e comitibus eius prodidit, auidiffimos efle Concharum; illas ad cadum comprimi, praecidentes brachia eo- rum, vlrroqjefcam ex praedante capere . Carent Concharvifu , omniqjfenfu alio , quam cibi & periculi. InfidianturcrgoPolypi apertis :impofitoq; lapillo extra corpus , ne pal- pitatu eijciatur, ita fecuri graflantur, cxtrahuntq; carnes: illae fc contrahunt ,fcd fruftra di- fcuneatae. Tanta folertia animalium hebeciffimis quoque eft. Hadenus Plinius. Ariftore- les ait Conchulas abeo complexu crinium frangi, tantum ipfi inefle roboris mirum, ®que atque ea folertia, qua eum vtiferibit Plinius, cum Conchas venatur. Facilius tamen, quod fcnbit Ariftoteles , crediderim, quippe qui teftetur alibi omnes Polypi partes omniaque membra robuftiflima elTe excepta ceruice . tangere item ac tenere brachi js fupinis , man- branamqi his interiedam totam extendere.in arenam tamen elapfo, facultatem apprehen- dendi retineridiq; nullam efle. authorqj eft Mattarius comprehefum hominem in terram deijcere. In hunc autem modum infidias pifeibus molitur vrferibit Aelianus. fub laxa fubtedusdefidct,& in harum colorem fe mutat,vtfaxumefie videatur pifces ad eum tan- B quam ad faxumadnatantes , incautos ficbrachijsfuistanquam retibus capit. Idtcftatur Philofophus hifce verbis: Sui mutatione coloris venatur pifces , trahit enim libi colorem limilem, ijs qu bus appropinquarit, faxis: quod etiam cum meruerit, facit. Et Plinius j co* lorem, inquit, mutat ad limilicudinem loci, & maxime in metu. Eadem cecinit Oppianus his verfibus, interprete Lippio. Polyfodon fraudes populos vulgantur in omnes, fimtlem petra magnum Heclunturw orbem: Nexibus & fpirts hominem pifcemfs rapacem Stc fubtt*fugiunt altu, vttamq ; tuentur , Stparuos videant pifces pradamcj', minorem, Rurfus & tnpifas formam vertuntur, fjr arte Perquirunt vttturn fune it aq; fata repellunt . Canit quoque hacOuidius, docens vna quam caute pifcatores venantefq; illudat , cir- cumrodens hamum quo ipfum venari cupiunt, «St expuens. ait enim. At contra ! copulis crinali corpore fegnis c Polypus haret, & hac eludit rena fraude. Et fub tege loctfumtt mutatq; tolonm Scmper et fimths quem comtqti\atque vbi pradam pendentem retis autdus rapit; hic quoque fallit Elato calamo , tum demum emerfusin auras Brachtadiffolutt,populatumq-y exputt hamum . Qua ex eodem poeta fic notauit Plinius: Polypum , inquit ,hatnos appetere ,brachijfque compledi ,non morfu nec prius dimittere ,qudm efcamcircumroferit ,aut harundine ie- uatum extra aquam, Ouidius in Halieutico tradit . Hunc forte Phnij locum fecutus lfidorus Polypus, inquit, ideft multipes, plurimos enim nexus habet . ille ingeniofus ha- ‘num appetens brach jscompleditur non morfu ,nec prius dimittit quam hamum circum. r°ferit . Catterum vt ad coloris mutationem reuertamur : de hoc inter fe non conueniunt authores.Sunt enim qui in omnem fe colorem mutare affirment , excepto albo . Sunt qui petris quibufuis fe affimilare dicant , vti Theognis & Phocillides , nec non & Ion apud tnen*Utn> jn phoenice tragoedia lic inquiens: ^ Kay *ov Trtrpaiicv tt cenatu jiaifiotn Stv)S> feirctMttKiiipa arohv7rotu> %poo(» Qu® fic vertit Dalechampius. Saxattltmq ; cum exanguibus ctrrts . mut amem tolo^em Polypum, y Ibidem 10 vulgati* editionibus feriptum inuenio Polypum petrofis locis tantum fe afsimi- lareex Theophraftj libro, qui inferibitur de ijs qui colorem mutant, ^ inquit, ^»0» Tripi tito td; %pod»/5 ount^oum C C hocctt LiLg.c. 30. Ltb,g.c.$ o. Lib, 1 .Far. Ht/lor, g.c, 37* Li, g.r. 29. Hal.ltb.i. In frag, de pifc ^ Jgua eaute hamum cir • cum rodat. U, 1 2.r.|^. Coloris mu» talio . Ltb.j, Athcnxus correflut. ( i» At ha. 16 Vlyfsis Aldrouandi hoc eft faxofls maxime, aut folis locis affiroilari , fed harc quoque ledlio praeterquam quod E falia fit , dunuftuJa mihi vifa eft, quare lego 3 idiCTrni toiftoi uahtstt- to® ots t^onotcZcd'cijm Non enim Polypi faxnfis tantummodo Jocis fe fimilcs faciunt, vti p^didrie Jetftiones do- cere videatur, itemq; authores,quos fupra enumeraui,fed alijs etiam rebus, quibus adhre- ferint, maxime tamen faxofis. Nam Antigonus inquit in mirabilibus narrationibus, colo- rem non foliim imitari lapidum, fed & aliarum rerum , quibus appropinquauerint ;& eo- dem in libroalibi colorem foli , fupra quod fertur , amulari tradit. & lulius Scaligereutn arenae colore fitnilctn facere canit hifce verfibus: Et comohres ruptbus,fiburr)fq\ Cirris d olo fi Polypi anebor a ritu SaUciofo,(f turbido in frtto freti. Quapropter cimi Plutarchus, Oppianus, & Aelianus dicunt cum fe in talem mutare co- lorem, quali faxum eft, ad quod accedit, no inficiantur alijs praeterea rebus aflimulari pof- fe. fed ciim pkrunque circa faxa verictur, indifferenter faxum , pro alia quauisre, in cuius Crudatea c°J°rem Je n utare lolet, vfurparunr. Cur autem colorem mutet inter problemata a nobis quo altu ve- exadiflime dicetur. Interim quo aftu venetur , occidatquecruflacea ,pra?fertim Ca- F netur, rabos,qui alijs quam Conthse funt armis proditi, dicemus : qua in re fubfequenrcs hi Qp« pianiverfus,nobisquampleniflimefatisf4Cient, Canit igitur eodem interprete Lippic. pt fortem, & celetem duris, & Carabon armis Polypus occidit, cjuamuisfh robore mul>o Inferior: curuafpeitat fub caute quietum, - In aorfum irrumpi', /inuataey, vrneu/a m flens Comprimit , & longis ex omni partt fl«gelhs Obtlruit,& pedibus psjjis fptraiula fumma, JVec fttt are potefl. nec mijjaspcftoie rurfus Accipere Aenos fiam \(apifcwus vfque Alterno trahitur, tlatuq, remittitur aer ) Carabus cpprtffus liquidis nunc flu fluat vndis, Sape reluctatur, nunc petra illius opaca, / mmotufe manet, nec tanto marte duellum Dctrafl ai , fulua monens pret urnbtt arena . G Et Ve luit patruus infans imum zbttacarje Hutnas, lac dulu trahit , /ic Poiypusvtre De curuo for hei carnes, & mergti m aluum. Matrem tfa *3m ver® a Po ypo matrem contici,vbi natus eft, author eft Pierius Valerianus; nullum ficU' tamen citat au horem. Fieri hoc ea ratione poteft , quatenus poft partum, quinumerofus ef- Ltb, 14, felplet,moritur muter: quo tempore fit efca fmsPolypodijs. antipathia. INN A TV M eft Polypis odium cum Locufta, flue Carabo, Cammaro ,& Aftaco, item Congro, & Murama: quorum quxdam , quin pleraque luperant , & d quibufda vmm fuperantur. Polypi, inquit , Arifto elesLocuftas vincunt: atque adeo , vt fiijidem m jo.de Ant- retibus fenferit Locufta Polypum, pra? metu moriatur. Qua: fic notat Plinius: Polypum, m maU. 38. tantum Locufta pauet, vt (i iuxta viderit, omnino moriatur. Et Aelianus: lam vehe- h.p.ac ani - nienrcr, inquit. Polypum Locufta extimefeir, vt fi quando voo, & eodem reti anibo tom- H nai.i, 25. prehendantur, ha:c continuo moriatur. Idem repetit fere a Jibifimulque altum.quoLocu- ftam fuperat, exponit h s vcrbis.Locufta ideo inimicitias cum Polypo graues habet :qu«4 hictum illius brachia circumplexus fticrit, aculeis, quos in dorlofitos habet, praeclare con- teroptis,& pro nihilo habitis, illam ipfam circumplicans, fuffocat. Cuius lanc rei h»ud >n» fcia Locufta, a Polypo fumme refugit. Eadem cum nullius rei metu afficitur ^tum 3‘Jt^ v^r- fus progreditur non pratenfis quidem ,fed obfquis,& dtimflisio latera tophus, vtne V//?. S.f.2. ®qua contra natationem veniens reprimat cornua, & inde vlrra progredi prohibeatur «h1* t''9.(,62, fugit, & retrocedit ; tum penitus dimittit, & laxatius cornua : & ranquam renas altius de- miffis fcajham propellens, (ic ftfe commonens , multum conficit itineris. Ha?c Aelianus. Bellum quoque ei tfTe cum Congro» Ariftoteles affeuerat , ab eoque 3 quem vincunt Lo- cufttfjfuperarijnon wmenedi c>b iubricitatem corporis. Pauet Lccultam ji(iquit,PJia \ ' pius,; De Mollibus Lib. I. 27 A niuSj Conger: rurfus Polypum Congri lacerant. Sed Mura?na?, non Congro ha?c Aelia- nus tribuit, fic fcribens: Malum ingens, & morbus agreftis , & inhumanus, inimicitia, atq; odium inharens, penitusq; infitum, quod etiam ratione carentibus natura ingenuit inex- piabile , atque implacabile . Munena cum Polypo capitali odio diffidet. Polypus cum Lo- cuftagraues gerit inimicitias. Murxnje etiam tererrimahoftis eft Locufta, atque infeftif- fima. Murarna Polypo brachia abfeindit , dentium firmitaterpoft autem in eius ventrem lubiens, jfdcm malis eum , vt verifimile eft afficit. Hic enim e genere natantium eft, ille vero ferpentium more graditur . Quod fi Polypus in faxorum colorem fe Vertat , nihil ex aftutiah* fallaces profunc: Murscna enim eius veteratoriam plane tenet. Chm vero Po- lypus Locuftasa fe comprehenfas ftraogularit,exugit carnes, atque earum luccum exhau- rit .Harc quoque fic cecinit Oppianus, interprete Lippio. Ex [copulis Murati a ruit furibunda per vndas Ttrqutrens gratum viflum per httora fumma, Polypoda inqutrit letum pradamq; petentem. Ille metupauidm fpeflat , metuuq, natantem B Per tumidas vndas , atque horrida bella parantem * Nec vitare pote ft , nec cauta occurrere fraude . Haftis purpureum nilum Mur&na reuincit. Polypus extemplo contrdpugnare coactus Vertitur, & fpirts & magnis nexibus illa Arcet, fub vano flexu, firmisq ; (lagtllis Nititur, vt pedicas Murrina , & vincula dura Prapcdiat, fed nulla fuga e EI , nec lubrica membra Elabi poffunt, Murana fluit ve/ut vnda : Nunc hodis etrea collum, nunc tergora circum. Nunc circa caudam ftnucfa volumina torquet , ,,, Sic homines duraqut exercent membrapaleflra ■ . ' r Oflentantq , dtu robur , de torpore fudor Effluit ajjiduus, multa contenditur arte: Atque vnda in morem nixus lu flator vttrq\ C E lu fluat & contra magna vi brachia vefaU Polypus extenfos ia flat nullo ordtne ramos Et f udant vana contorquet membra paleflrd. At Murana ferox rapido dat vulnera dente t Dilaniat, partes mtjerum eonfnngtt tn omnes. Nam membra in ventrem partim merguntur i at illa Ore volutantur crudo, fubtguntur acutis Dentibus , hi laceri vtuunt fub denttbus artus ; Atque reludantur , mertemq ; repellere lentanto , Et vetuli annofusceruus cui cornua fronte Sunt rame/a, petit denja icfltgtafylua Serpentis, naflusq; locum, tum naribus illum Attr ahit e luHro , figit q; in corpore dentes , Impluit us genibus ferpens fera pe fi ora nexa ‘ Deuincit , 1 ollum q-, tenet , lemefa vorantur ^ Parum membrorum, partim laitrantur acutis Denttbus, & diri cerui laniantur in ore • Sic mtfert pifcts tu flantia membra mouentur . ^on ftlium mtfero,' vel quid prudentta proded ? prode si laptdts proprium [unpfiffe colorem? toties vttaffe necem ? vuqffe voraces Sub pttra p’fCcs , (i non latuere dolof a Mur *ny»fr audes ? folabac deprehendere mentem» Soli dolos potuit, vanafq; eludere fraudes; y um foedam £r mtferaia „ecem crudelia fata, C Polypus in [copulis dum /aceratus inhartu Ajjtdet ha( tttxtafubridens , verba moucrc» C X jnpifcem Lib.i.r.^x de Animal i Sti? di Itr , animal. Lib.i.dc—j snm. (, 3 7. L'th. %»d(LJ morbis mul, Totypodium herba « />4 9. 14. 4. 188. Lib.26.cap. S. , ZnL 7. Nonpojfc^t fuautter viu. fcc.tpi. far. Anims vis. Adulator. Academici Didletlica. Hexam.t.%. Homo (it proprijs coti» tentus. 28 Vlyisis Aldrouandi Ia pijeem er edas hat / 'commata dtra referre E y> vafer occultas i non Jper as fallere demens f v Experiar nam te Jcopult tutentur , & antra: Aut fpelunca tegat eju a portts claufa repente yirrtpsat , raptum Subito te mergat Statu. T e retro pauidum ex antro conuelltre poffttn . Polypus heu dirum confuffus vulnere multo Hon duros f< opulos dtprenfafyfaxa relinquit Implicitus ramis durafttb caute rcutnfius ; Donec Sola loco reflant connexa flagella. Teftaiur Bellonius, cum apud Epidaurum Muramas fecarct , earum ventriculos cirris Po- lyporum refertos comperi/Te. Plutarchus Polypum fibi a Murama & Corgro metuere verum eficfcribit , quod ab hifcc male tradietur , neque la?dere viciflim poflit ob lubrici- tatem elabenres. Sicutirurfus Carabum illos fuis cirris in complexum venientibus vin- cere: quod tenuitas eorum non fit aduerfusafperiratein Carabi auxilio; hunc tamen peri- re Polypo fua acetabula intrudente . Horum omnium mutuum odium pulchre fuis iam- ^ bis complexus eft Philes, vnam etiam Aftacum ijs annumerans qui Polypum extimefeur. Albertus Magnus ait fe ab expertis audimfie Denticem fiue Dentatum cum Polypo pu- gnaret quoniam extra cubile ipluir Derrexextr^bcrencnpoteft3fiudluarcanteoftium antri fiue cubilis tanquam mortuum : hoc incautus vbi viderit Polypus ,ad eum brachia fua extendere , vt attrahat & dtuoret , brachium auterr fubito cie comprehendia Den- tice. In Polypos inquit Aelianus , fi quis rutam inqciat, immobiles manere in Termo- nem hominum venit. DENOMINATA. O ktrroh* dicunturapud Arifiotelem & Athenarum Polypi parui, foetufue recens n nuper ex ouisnatusiaCoslio Rhodiginonon retfePolypia, calami aut memoria q forte lapfu , Hippocrates quoque Polypodia cum Bolbidijs ( qua? & Polyporum funt fpecies)aliquando nominat. Tio^i/no^iov quoq;hcrba?eft nomen apud Theophraftum & Dio/coridem. Plinius Polypodion, inquit, noftri filiculam vocant: fimilisenitn cfx filici, radix acetabulis cauernofi, ceu Polyporum cirri, in petris nalcens. noAuzrocSW» Polypis abundans, vel Polypo firmlis/IT n o^u c^»,qu£e e Polyporum funt genere.rioAc^o^yii ipecies quadam Polypi, de quo capite fequenci, MYSTICA. MORALIA. HA B V E R E etiam Polypi fuos apud mortales cultores , nam oliro circa Troe- zenem , vt Clearchusapud Atbenaum commemorat, Polypum , quem facrum vocanr, neque eum quem Remigantem ( m Nautilum inteJligity fis erat venari;nimirumceures facras.Piutarchus anima? vim acfacuitarem Polypo comparat. _ Enim vero, inquit ,animus rescft , minime iners aut exilis aut abiecta , neque cupi^ itates H fuas quomodo Polypi flagella fua , tantum vfque ea ,qua? efui iunr, extendit. Sed has celerrime procidit facietas momento temporis, & minima hora’ portiuncula. Alibi iurfus ait a principali anima? facultate , feptetn veluci parces enafei, mque corpus extendi, ficutl brachia a Polypo. Eidem quoque aflimilatur adulator, vt in hieroglyphicis & proueib js dicetur. Academicos Polypis fimiles tffe dicebat Carneades. Vr enim hi pra? fime fuofmet cirros depafcuntur. ita illos au&a iam dorftrioa peritiores f.nSos , in fuafmet opinio- nes mox grafiari , eafque deftruere • Stobaus vero refeit hoc Carneadem de Diale- <5ficis dixiife. Polypi naturam delcnbens Diuus Ambrofius hominem inftruit , vc proprijs contentus , nec alios cireumueniac , nec aliena inuadat , hc inqujens. Et quia deaflutiacospimus fermonem fubrexeie , qua vnufquijqj fratrem fuutn circumue- UJhe^ & decipere nititur , & in nouas4 fe fraudes componere: vt quem vi obtinere non po- tefi3 De Mollibus Lib. L 29 A teft, circumfcribat dolo, & fuco quodam a tis obducat: fraudulentum illud Polypi inge- nium non prateribo , quj vadofo ia littore petram na&us, affigitur ei, atque eius nebulo- fo ingenio colorem fubit , & fimili fpecie terga obduftus, plurimos pifcium fine vlla fofp - cionefraudis aJJafpos, dum notam non praxauent , & faxum opinantur , callibus ftlrtiu e artis includitj&finu quodam fuae carnis inrercipir. Sic i ponranea venit prada ,& talibus capitur argumentis; qualia lunt eorum, qui ingenium fuum farpe commutant , Sc diueifas nocendi artes mouent,vr fingu Iorum mentes, fenlusq; pcrtentem.cum continentibus con- tinentiam praedicantes, incoetu intemperantium tdquam deuij ab ud io cafiitatis , & de- perii intemperantis volutabris: vt qui eos audiunr,aut vident, incauta facilitate k credat, coque citius fabuntur, dum difijnguerenon noiut, nec cauere, quod noceat; dum grauior fit, & magis noxia improbitas, benignitatis odumbrata velamine. Et ideocaucdi funr, quj crines fua? fraudis, & brachia longe, lareq; difpergunr, vdfpeciem induunt, multiforme. Et ifti enim Polypi funr, nexus plurimos habentes , &callidort:m ingeniorum vefttgia, quibus irretire poffint , quidquid in fcopulos fua fraudis inciderit. Et paulo pdfr conciu- dens , inquit.-Vtarour ergo ingenio ad quatrendam gratiam, & lalute tuendam: non ad alic- nam c ircumfcribendam innocentiam, Lite; nobis vri exemplis marinis ad proferStum nrA ftr? fa!uris,non ad alienum periculum . Hatfenus D. Ambrofius. Pcffiunt etiam Polypis diuites ^ffimilarij vt enim illi fuis pedibus plenis acetabulis , fcopuhs , & lapidibus tam fortiter lupini, & auerfi adiment, vt vix auelli polf nt, nili foetida adhibeas, ita etiam luis voluntatibus, ac defider jj$, qua; fluxa tantum, ac mundana refpiciunt,auerli inlmenr,do- nectandem Deustanquam pifcator egregius mortem, tanquam foetidum quendam odo- rem naribus admouear, & ad fana mentem reuocet . Diabolum quoque expiimit Poly- pus Is enim facile homines dum grata fuggeiir, & obkdlamenta proponit, falfos blandi- tijs luis, mfi Dominus tueatur, in abyffum , & gtl ennam , ceu in cades quofpiam abripit, non aliter ac Po'ypus ir caute hominem e naui brachiorum fuorum complexu in altum pelagus detrah t,nili ab aliquo fcciorum enfe refeindatur , ne pars fyncera trahatur, vt in- quit ille. Scorta item Polypi funt; nam & ht* amatores fuos, quos vel fcmel tantummodo, ceu Polypus brtchijs amplexabunt e ita tenaciter detinent in illicito fui amore, vt a diui- na gratia abftrahunt,& non foliim jn profundum illud peccatum immergant, fcd & Iro fa?pe pauperiores reddant, nifi priocipijs iJhobfleut, necfe vinci patiantur, Deiftiuf- C modi mulieribus loqui videtur Ecckfiafles: Inuent mulierem morte amariorem, qua l a - quexs venatorum td, & lagena io* ctus.Vtuuih funt manus eius, & alibi, a carnibus tuts affetn. at illam, ne /e Quemadmodum Polypus oblique incedit, & caudam habet bifur- catam, fiflulamque in dorfo, quam quando natat , modo in dextram partem, modo in fi- niflram promouer.Sic multos fallaces , & proditores ,dum oblique incedut inadlionjbus fuis,quid fadiurj fint non diuines, tantum abeft, vt videas:cauda enim, flue linis fux inten, tinnis bifurcata ell j quia fcilicet vnum proponunt apparenter , aliud intendunt latenter , Fiftulam etiam hnbeotdiimdujcedine verborum fuorum taquam fiftula aliqua alios fe- ducunt, ac libi adiungunt, qui fajlunt etiam , quando ea fiftula ,ijs inquam blanditias, ceu Polypus modo in dextram, modo in fioiftram parte n , hoc eft vel apparenter , vel laten- ter abutuntur. Caput quoque habet Polypus duriffimum , in quod oblique natat , carnei- que, cum conlenuerit, duriflimas, adeo vt contundere opus fit , vt molles liant , & in vfum 1 °runi cedant; ficobftinati,& dura® cetuicis homines, quos Grxci onMiporp et^f^ou, vc* • 1 s uientis , atque animi vitijs indurari , nequeunt , aut per fpiritualem com.nanduca- D Drot)6 r' aurPraec*icationem refipere, nifi a Deotribulationis alicuius poena vel presbytero leffurn t^rau* Pluentia fuerint puniti; feriptum enim eft ab Eiin. vexatio dattntel C teft ‘ CUe Po;yPus ^■^ciosj & Conchas in domicilium comportat , carnesque dcpalci- n akkjti non vult fieri de/fdiojus, amet. Vel quoniam diligentiffimuseft rerum cumulator Polypus, intelligi pofle arbitror, facul* *ates ^lcef nu^a non cura & diligetia cumulatas, breui tempore, vbi amore capti fuerimus, sffipari inutiliterq* dilapidari. Quam extemplo enim ait Lyfiteles Plautinus, famis fagir* t>s percufTuseft, ilico res foras labitur, liquitur , Sc quie fequuntur . Vel qui delphinum— n amotis indicium elTe offendi, Polypum verfutia? indicium dicere pofTem admoneriqj nos co ligno veifutiam amanticum primis apprehendendam, & quod fieri lolere Plato dicit, ,r' a:nat£ rci mores ; tranfmigrandum, vti quippe Polypus in colorum mutationibus, prout cuique rei adheferic, facit . Ceterum ea potius de cauia Veneri Polypum dicari eftiman* dum, quod inter pilees fit omnium faiacilfimus,adcoqjlib;dineturgidus,vtnimio eius vfu non lolii m omnibus pene fpolietur viribus & iam ad cibum libi conquirendum inhabilis reddatur, fcd & minimo negotio ab ahjs capiatur, & a paruuJisquibufq; cancellis&can- ens confiaamr &c. Ait quoque ibidem idem Pierius Valerianus in manuferiptis Hori co- dicibus legi , Au. TroMTTohf riwtp 0t8»*d Ttt 4a UOV »A iu TeV '»V rah (Atpiais 7p 07ruls ffnucbmffi jquod eft duos Polypos vinculis coercitos, & progredientes tamen, curfum folis quem in brumali conueifion^ peragit, figmficare.Quanquam impref- forum codicum kiftio, qua eft Avo ttooh , nequaquam difpliceat .Sed fi, inquit, Pierius, progrcllum exprimere volueris, videndum eft ,fi pedes illigatos pinxeris, qua id ratione tuearis. Ac dc hyemali coouerfione lermo elf, qua; vt in fphtnus,qui pro loco & tempore viuendi jationem aucupantur, ieq> eorum apud quos egiint, voluntati atque fententijs in omne oblequium proni dedunt, omni poft ha- *ta lOgenuitatc.Q.ua cCiam dc caufa (TiuJci «c pnfcis auihoubus hoc ingenium laudarunt maxime, atq e imitandum peifuaferunr. Vt Theognis. Ihvlu-V ouwWfct ^Mn&irovt niiM lu 7rpotratA,At jffft # 7oh, Idtv av». Hoc eft, vt traoftulit amhor prouetbiorum. Volypodilj n‘Oftn, tnuterts vcrficoloris , Cutfubn h [tmper fi, y ^ cm monet Clearcbus iiLo focudo ptoqerbiorum, appofitis hifce carminibus , fcd cuius Poetas fnnt non mdicaus. 'r ■ Aneris fir„ rnstas. folfittiiim . Hori U filio ammaduer- u Moribus a- Uoruni Se ac- (omvdnnu lti femen- '!s' 3* lib.i' JldnUtor, Ltb. de adul. fjr *nt,di[(. Vb , de leg, itb.genul, Jdulatcrum meres. Orat, lj,d< patien.gr io* lerati. Vlyfsis Aldrouandi noo^t/VoJo? pioittxyov i^ovvoo» Avrpihotf HpQi ^ Tdiot* ityapuo £ov3 ctv tv k&\ b*fA07 ‘*tiq Vertit fic lacobus Dalecharnpiui. Polypt mifilt, Amphiloche heros, mentem habe Et ad ejuorum gentem veneris, te tjs aecommod d. Ita quoque fuadet fuauiloquus Pindarus : 17 ey riovd‘1 Jp3C %p®*i MoA/s-* v6cv7rpc$tpavj Tldoccn yroMtoait hoc eft» Marina beffia colori Mentem potisfimum advertens * In vrbtbus omnibus ver fatur. Nec ab hoc diuerfum eft illud Eupoli «v Anttate, quod citat Athenaeus, A vn woAiiw, TrobvTrcVi f( »ovs «po^roo?. hoc eft interprete Dalechampio : Turempvblicamtra£Ias3eflo Polypos mpnbuf, . - Hoc fane ingenio mire proditus V lyfles, indeque (apiens aeflimatus eft, oe ab Homero-icD» AwpiTroc cognominatus. Sunt tamen qui hoc irgeniu furamopere improbant ,vt Pnocii- Jideshis verfibus: MhcT’ «Tfpov *«t /Stii xp ctSi» foV, «AX’ dyoplueot Mnb3di 7rtrpoj5qui fcrnpu cos adeunt, q11’ ta' te & imperio valent, feque pro 1 erum & temporum ratione ita accommodant, vt m propo* Eto & fententia nunquam permaneant, fed alias atque alias legerant, &pf° CUI11 ^ tutu ac libidine mutant fententiam. I HISTq. A De Mollibus Lib. I. 33 ' . J historica: Lih. g. 30 . Citp, ADMIRANDAS certe h'ftorias de magnitudine, viribus ac robore Polyporum reeenfent fcriptores antiqui , & in primis apud Plinium Trebius Niger. Ca?tera, r incjnit, qua? idem Trebius tetulit , roonftro propiora peffunt videri. Carreia?in cc.anjs a/fuctus exire e mari in lacus eorum apertos, atque ibi falfamenta populari ,con« t err,5 in ^ cuftodum indignationem alfiduitate furti ininiodici.Sepeseraotobje ^req» multis tridentibus confici potuit. Offendere Lucullocaputeiusdolij « ^gmtudine, amphorarum quindecim capax; atque (vt ipfws Trebij verbis vtar) barbas quas vix vtroque brachio aropledli efict,clauarum modo torofas , longas pedum triginta acetabulis fiue caliculis nauplium modo: dentes magnitudini refpondentes . Reliquis af- jLU,at? ™iraCL^° pependere pondo DCC. Eandem hiftoriam etiam fulgofus retulit, Lih. x. 1 limo forte mutuatus: Ciim in Hifpania, inquir,pjfcatores, qui Thynnoscondiunt, fin- guiis noctibus aliquid ij« qu* iam parauerant, auferri animaduerterenr, & propterea dili- gentius rem obferuarenr, no fine ingenti formidine, cu latratu fuocanes ad rem infpicien- ammu«rcnt,pro pexerunt vafta ternbilemq; bellua ingenti fpiritu, brachijsq;canesa 1 hnrfrSJ, 1 71 qU >S d^end5lios accurrentes, qui aderant, varijs iaftru&i armis, magno Lboretandem feram confecerunt ,cognouerunrqi Polypum etTe, qui eiufmodi cibi aui- aiilimuslupenoribusnod busquod pifcatorcs deelse fibi querebantur , rapuerat. Huius bellua caput immenfumhorrendumq; fuit, quod Lucius Lucullus , qui illud infpexit, pu» tauit quindecim amphorarum, qua; in nauticis rebus botta? dicunrur, menfuram continere; rachia autem inger.tia adeo , vt vix hominis complexu cingi po/Tent, internodiaque cur- Um magna? oli* magnitudinem complere. Eius autem reliquia in miraculi teftimonium pofit* fuere, feptinge.uarumq; librarum pondus excefserunt. Ha?c Fulgofus. qu® credi pe> se hdem facit Aelianus ,qm lcr bit temporis diuturnitate Polypos ad tantam perue- Lih. 1? ire molem, vt ad ceti magnitudinem accedant,cetaceiq; generis efse dicantur-idq; ipfura (,.de anim. aecjarat exeplol olypi Puteolis capt. h-s verbis : Puteolis , inquit, oppido Itali* auditum j o ypum, cum mufirata ad corporis molem fa«fta progerflione ad maximam magnitu- Jnem Pcruenifset,egiegio fpreto & negleCio maritimo vidiu, in continentem procelfific, terrena pl*raq; vaftalse , & per fubterraneum fpecum Puteolanas fordes in mare tranf- mittentem in maritimim domum adfcendifse , vbi mercatorum res , falfamentaq;in ma- gnis vafistilent; brachiorum circumpkxione primum vafaflride comprimentem corru- ru ac deinde falfamenta depopulatum fu .fle. Mercatores vero mgreffos vbi dolia dif- flutrfJH permagnum earum rerum quas naui aduexifTent, numerumq; exhau- *rrUDt'e^re lend'^^cnt, ftupu.fle: Ac nimirum ciim ab infidijs fores integras, te£fa ab omni tfura lfr0e ,ntaParietes noperfoflos intuerentur, qnifna populator fuiflee, nulla conie- Con^tit^^TU, Potll*^e‘ At enim cum reliquias conditorum pifcium animaduerrerent , eos D pum ver e> CX dome^lc's audaciffimum armatum intus in infid.js ponendum effc: PoJy- aduerfabj10 aU a'rsuetas tanquam epulas adrepentem reuertiffe : & tanqua athletam Eum porro1 C0,rCptum fuffocaffe, fic flagellis vafa circumplicarem perfregifle. fpicuadTen?Ul ‘nfldias m°Hetur>etiamfiIun* fulgore domus illuftraretur ,omniaq;con- fum fuifTe fe*d f™6”* tJU0niam ^0,us cfiet,befti* tant* metu perterritum, hanc non aggref- Ci fide enarrata?C mercatori^us totafn rera explicaffe : quod quidem iplum ij audientes, derril nM,m DerrUm.rerum non Iiabu>fle- Deinde tum negotiatores ob tantum acceptum f e . 1 memoria depofita , ftatuifle fimul ingredi , & congredi cum hoftea teS fa“di° ^ voa i- fiSZ.fL’ "r bfC'd,lfno"a|teao1fto0daIoreS&Pu.atc,tSa,bomnl!robuftir. — «antjfi» entm {pios mctnbraPoJypi circumcidentes , tandem nili no pauco labore e. v Lil.g, ap. f>4» rcdutf* n.eralt 'Aquila Polypo de - tratta in*j mare. J»tb. q.dz^j <*nw0c, i x. 'gunQ.nt* W«l8' In Aulula- ria, Polypi' men- tem obtine • /• Iphige- nia, 34 Vlyfsis Aldrouandi aboreconfec;#e,ato;ODpreffifle ,&quodquidem admirationem habet, in terra pifcem- expifcatos ,huiufq;bellua; propriam veteratoriam nobis oftend^e.Non minus admira- tione digna funr,qua?fe audiuiffe, teflatur Petrus Berchorius his verbis. Ego etiam le- mel, inquit , audiui narrari quod pifeatores in mari Prouincia? in iittore fuper catbones Locuftas decoqui pofuerat , & cum circa ignem dormirent , ccce vnus Polypus odore Lo- cufta? tra&us de mari exit , &ad ignem veniens, quicum pede JLocuftam accipere vo- Jens, fed calorem ignis timens ad mare redijt, & quandam tunicam quam lococaputij ha« bet fu pre caput, aqua implens, toties eundo & redeundo fuper ignem ptoiecit, qui ipfum extinxit, &fic Locuflam accipiens fecum ad mare detuliffet, nifivnusde piscatoribus qui hoc videbat , ipfum accepilTet , & loco Locufta? fuper carbones comedendum pofuifkt . Idem quoqj Berchorius narrat , fed ex aliorum relatu , Polypum fe quandoque moi tuum fingere , vt tempus expediet opportunum quo effugere poff.t. Audiui, inquit, quod feu ei in quadam Prouincia? villa , Polypus qui videbatur trortuus , fuit emptus a quodam, cu- ius vxor ipfum in pelui cum aqua ponens decoquendum, cum aliquantulum diuertiflec, non inuenit in pelui qua? vndify eum qua rens nec inueniens , tandem lur/um refpexit , & fuper trabem domus Polypu vidit, qui fenriens calorem aqua?, per catena qua peluis pen- debat, furfiim afeenderat , vnde ipfum decoquendum retraxit . Poflremo aquilam, a qua raptus erat, Polypum in mare detraxiffe fuifqi implicafle cirris nanat Aelianus his ver- bis: cfcm in faxum non admodum emari eminens Polypus aliquando correpens afctndif- fet, ibiq. explicaris brachijs fumma cum voluptate, quod frigida rempeftas effer, a tepore foliscal[,fceret : neque fane fe in faxi colorem vertifler, quod quidem ipfunuum aci decli- nandas, tiim magis ad moliendas pifcibus infidias facere folet :aquila acris & acuta in vi- dendo,p ra?dam,non quidem fibi futuram bonam, paratam & promptam libi & fuis pullis perfpicue cernens , quanto pr ruit maximo alarum impetu in Polypum ir hluit : fed & pi- fcis hic circumplicantibus aquilam & pertinaciter adba?refcentibus cirris, in profundum detraxit, hoftero capiraliflimum, fimul & interfecit: qua? quidem lupus hians (vt eft in pro- lubio ) inani fpc illufa, deinde in mari mortua fluitabat . Hadlenus ALlianus . E E P R M S A G I A. CV M in terram excurrit Polypus, & faxa ampleditur , indicium eft venti iam iam prorupturi , vt tradit Plutarchus , cauflfamq, putat effe carnis moljiciem , nudita- tem, ac tenuitatem, qua frigus difficulter ferre poteft . PROVERBIA. PRO VER BII fpecie dicebantur olim homines ftolidi ftupuhqj, vel rapaces & vncisvnguibusPolypi.S quidem, inquit prouetbiorum author,ob eam cauftam Polypo ftultitiam tribuunt , quod ad manum captantis vitro mouetur ; nec al ter capitur , nifi quod nen cedat. Adfcribitur autem rapacitas , tenacitafqj quod quidquid brachiorum flagellis nadus fuerit, fuftu trahat ac retineat. Plautus; Ego idos no ut Polypos, qui vbt quid tetigerint , tenent . Nihil autem vetabit , quominus Polypos appellemus eos , qui femet in omnem habitum veitunt omnibus attentantes .Quapropter idem author adagiorum, poftquatr, txplicaffet H ha?c prouerbiaj/erwirf/rf»^; vtt foro: Extat, inquit, apud Gracos adagium, in hunc ordi- nem referendum, Polypi mentem cbttnc-j . quo iubemur pro tempore alios atq; alios mo- res, alium atqj alium vultum fumere. Adagium natum a pifeis huius ingenio, de quome- minit Plinius: item Lucianus alicubi , feribuntque colorem mutare maxime in metu &c. Prouerbium fumptumeft ex Theognide cuiuis diftichon paulo fuperius inter alios eiuf- dem fententia? verfus recitauimus , ad quos & hi Sophoclis quoqj referendi* Npft^poC clvSpl oui(/.a)7r6tjXt7rov o&coc Iltvpa 7rpa7ri&aj ytnoiov vertunt Apud hominem eum ens, ttbt tn mentem vem At Polypi torporis Ad jaxa 'vanari natiuum eolorttn . Hanc De Mollibus Lib.I. 35 A Hanc doftrin am nobis plurimis grauiflimis fcntentijs iocalcauit Pindarus :vtvbi laudat nominem omnibus moribus & xratibus fe attemperantem : Ma a d*,xa. u*v \6yto7 oi( ideft , mollis erga bonos , afper vero inlidiator erga mole- tos aduerfarios. & alibf rurfus : Er 7rxmi viiiat ttciTs, iv /dpacri* d »' , Tpnor sW* Aa/- f=P aci txctftv «.» /Spoiiot t&tvs. id eft , inter pueros teneros puer , intet vi- ros vir . Tertia inter feniores pars, quodq; vt habemus mortale genus. Eodem quoqjti- tu o quempiam in Pythjs laudat : Tu yapifcaAS-uzoy Zp ^etfn ^ aaSh oa^; /w,( Po,ypi fimi lit udo . Suidas enim & Varrinus ad os fpetf are aiunt, an hoc prouerb um, qui ie cumis accommodant. Sed illud Alexi, nA^/oi» co, tuu, t ttoXottqSo f^etr. Stolidum <(Jc, ac mentem Polypi habere, non inverfipellem& artutum hominem, fed in ftolidumconuenit terte Euftathio. Hefio aus xnigniatic^s explicamr paupertatem, quando inquit, A f7pa St vct%uo ®ocia^£,M nti^oif Ne fe deprendant inopem mala tempora bruma, r» n. . A q\pt dem premere incipiat manus arida crajfum, ^ic etiam figmficauit egertatem, quum canit. - °7 ctvo$ exterhm turbulentia fomnia , occurlantibus miris rerum P nijsprxfCjr e*Cltat* V(,de ciusefum interdicebant ijs qui fuperftitiosecupcrentexinfom- PoJypi caput utura > quemadmodum & fabarum vt idem author tradit. Proinde poeticen quxcaueas, p°c,at,,nn eosqui duriore ingenio pra?diti,non nifignmbusfupplicijs corriguntur. E Aiunt Polypum pifcem captum diu irultumq; tundi cardiq; folcrc ,quo mitior fiat , & ad vfum accomod^tior, author Zenodotus. meminit & hu ius prouerb j Suidas & interpreta- tur xo*uciMa’£tcv,\n ecs qui caft gatione digni sut;quoniamPolypus captus mul- rdyporum ris ilibus emolliri folet. X)i>*vn'Juv «*a*o>/3» Polyporum hecatombe, apud Ariflopha- fatsHnie. rem in Acbarnenfibus nominatur ,ad fplendorem conuiuij, aut infignem edacitatem in- dicandum ,vt meminit author adagiorum in prouerbio,eC/*£.0 beuti , Aoaxandrides quoque apud Atben^utn in Cotys Thracum regis conuiuij deferiptione «roWJW j nominat. NVMISMATA. NVMOS inuenio antiquiflimos cum a Syracufanis tum a Tarentinis excufoscum Polypi icone, apud Huberturo Goltz um antiquarum rerum fcienria prardarum . Syracufanoum duo lunt,a?reum vnum, alterum aureum, Vtruwqjab vno latere Polypi imaginem elegantilfimerepra?fenrat foIaro,a?reum ab altera parte faciem muliebie velatam cum iofetiptione 2TP A . Aureum vero eandem quidem faciem habet , fed alio modo velatam , & a ceruice fiue pofleriori collo ptjeterea pifcem , ab anteriori legitur r.T- PAKOSIflN. Golrzius arbitratur faciem efle Arethufe. Cui vt non reclamem, ita quoq, eius verba aferibam . Arethufa aquas habuit cratos falfiorefque & proinde potui infuaues ,plcniflimas tamen pifeium , quos quod Diana? facri tflent , religio erat violare, atque hinc varia numifmata cum Arethufe capite pifeibus circundato inter Syracufana fpeflari verifimile eft. Totidem nummos excudere Tarentini, fed vtrumq; a?reum , Pri- mum aduerfo latere Neptunum habet delphino infidentem . Dextra tridentem fuum ge- Hat , finiftra Polypum ample&irur . Supra delphini ceruicem pedlinis marini etiam icon eft. a ceruicc vero Neptuni feriptum eft T a P A 2. Ab alio numi latere icon e£t Tritonis dextra buccinam marinam continentis. Scamno infidet, & vnum pedem alio fcamno ap- plicat, fcipionique fub axillis detento incumbit. A tergore ea?dcm littera? leguntur. Alter nummus plaoe eodem modo Neptunum habet pifei infidentem ,& Polypum am- plexantem , fed Pedten deeft . Huius veto infignis icon ab alio latere nummi expreto eft tantummodo. F G EPIGRAMMATA. IN epigrammatum Gracorum libris quoslcflor adire poterit, traextant epigram- mata; vnum quidem Antipatri Thettali,fuperPoIypoqui complexu fno aquilam a qua raptus erat, occidit : alterum Antiphili Bizantij de Phaedone pifcatore , qui cum cepifTet Polypum, eundem proiccit in terram, & per eundem cepit lepore admirabili cafu: tertium Ifidori Geodoti, quod fuperiori fimile eft,nifi quod in hoc epigrammate Gyrtichus Polypum capto fua opera lepore, iterum in aquam dimiferit. Gratior igitur fuitGynichus Phaedone, qui fublato lepore pifcem dimifit liberum; ille alter vtrunq; abUulit. EPITHETA. didfusPhocillidi,quod prope petras verfetur, aut quod easvbi contigerit FI firmiter teneat, vrde & w*r pa7oi ab Inone apud Athena?um vocatur. A mutando colorem ipt^iypas : AriftoteJi quamquam alij quidem vp^^pa; legant; irem jra- At/^pooj (al'isiro>t/VAo*or)Theognidi. Avorm fiue ex offis epitheton eft , quanquatn apud Hefiodum pro Polypo fumatur. 2xoA/!v, quod ego non tortuofum aut inflexum, fed verfutum exponerem, ficut ob timorem innatum Je« AoV, & a rependo «rsras&J M t, -yiv - s>pa,& ipeulu} amoris impetu languidum, vocat Oppianus. Crinali corpore iegnem Ouidius ,dolofum Iulius Ca?far Scaliger ,Scroza pater ob venandi ,ac pilciculos capien- di verfutiam, cautum. PR 0 BL E- ! De Mollibus Lib.I 37 £ P R O B L E M A T A. INTER quaftiones naturales eiufmodi problema propofuit Plurarchus , Cur colorem mutet Polypus ?idq; fic diffoluit i An, inquit, vt Theophraftus fcribir,quia natura ti- midum eft animal, ideo perturbatus vna cuuj /piricu etiam colorem mutat? ideo quo- Rue ditium eft: Semper degeneris mutatur enim color. ( Quod fi hoc ad mutationem fufficit , non ad id etiam quod omnes colores refert . Sic enim colorem mutat Polypus, vt eum fimilem faciat cuiufuisfaxi colori, ad quod accedit. Hinc illud Pindari. Marina bcTiia eoiori Adtitrtt mentem (fi fie vaftr omnibus Ver far e in orbibus . ,Et Theognidis. Polypodts fac morem imiteris ver fic olor ts : Cuifubttisfemperfii fimilts lapidi. Atq; hoc verfutia,& calliditate proflantes aiunt Audio habere, vt fallendi cos gratia quibuf- cum agunt, femperPolypumomulentur . Autcenfent eumcutctanquam vefte vti ,ita faci- le eam vbi vult exuendo atq; induendo . Quid fi Polypus huic affe&ioni principium metu fuo fuppeditat, caufo propriae in alijs funt. Cogita enim quod Empedocles dixit: Hoc meris rebus defluxus omnibus tffe. Non enim animalia modo&ftirpes,&tcrra,&raare, fed etiam lapides a fe continenter dimittunt multos defluxus , & os atqj etiam fenum. Nam corrumpuntur omnia , & olent: quia femper aliquid defluit ,& traCricnesaut infultationes faciunt defluxibus , ali; com- plexus, eorum alij i, I. (•$!• pb,j. 3 8 Vlyfsis AIdrouandi ralem, neceflai iam.VoIuntariam, vt curo aftu id facit, vt PIutarchus.Naturalem, quod cor- g pus Polypi fit porofum ac tranfparens , vt Plutarchus & PlelJus . Neceffariam , quod pra; metu id faciat , vt cum hominis etiam pro varia cordis concitatione hoc vel jllo colore ge- na? perfunduntur. Ex recentionbus Bcllonius Polypum vanjsfecolonbus induere feri- bitjobmollcm eius pellem, qu«e facile glubi poteft; cuius colorem nunc album, mox ruf- ium, poftea liuidum, mox vatijs coloribus diftin&um videas. Putat Cardanus pellem varia qua cirri conteguntur, contrahi atq; remitti in coloris mutatione. Sed vti nulla opinio vetu- ftior, fic nulla melior mihi vifa eft quam ea fcribit Thcopbraftus praeceptoris fui mentem fe- cutus,qui fenb t Polypos habere atrementum fupraapud mutim pofitum,hoc effundere, co- Ioremcji mutare per metum. Vnde Plinius coloremjinquit^mitatad fimilitudinem loci, ma- xime in metu. Sed haec folacauffa mutationis effe non poteft .mutat enim quandoq; colo- rem, cum in nullo eft metu pifeium capiendorum gratia, vt docet Aelianus . V SVS IN CIBIS. r ANTlQyoRVM menfisappofitos fuiffePoIypos,teftis eft Mnefimachus in Hippo- tropho apud Athenarum,vbi ad canam inter aha hac etiam apparat. Squillam, ni- mirum, LoJigfaem, Pallerem, Dracanam, Polypum. Et fane eius caput fuauiffimi faporisfuifle perhibetur. Apud veteres quinto a nato infante die antequam nomina impo- nerentur,quod fiebat decimo die, amphidromia agebatur tefteCoelio RhoBgino, qua ma- nus expurgabant, qua obftetricis munere erant perfun) coqui fcripfit Antiphanesapud Athena?um in Euthidico. ETTftra 7roAi Polypus /inuoj 'a ifuo fi tempore capta **que ingens membris , elixa ed fuautor ajfia 1 partm hac fuertt in longum eltxa valeto . rsam pronnuofa cirrus transferre debebant , ita vt fit fenfus , Polypi cirrum fi fuo fit ca- aff» tempore, meliorem effeaffum quam elixum, fifit magnus: finvero duoclixijhos «s efle meliores . Kam pro vrAnauva quandoque fumitur. Etquamuis Arche- catus io feminino genere Polypum efferat , tamen pon video quis fit fenfus , Polypus fi- u?.a ^pugnat etiam mGr*co verfu vocula ovJivVoJot, qua; eft genitiuicafus,quia 'i o alio, quam itMxrti tegi poteft. Hiixi aurem htdiecomedumur a nautis frequentiiis pilcatonbus , qui antequam elixent , fere per horam eos ligno contundunt , aut adlepi- 'm atlerunt • Sic enim fibrofa: carnis duritie fraifta multo faciliiis concoquitur* D 2 Idem Ltb . an aqua igne Cit vtt- lior. De eju car - ntum ItbeU Vt praepa- rentur. Lib. 8. Eli xt an ajji me Itor es . 40 Vlyfsis Aldrouandi . Idem veteres quoque fa&itare (olent , vt diftum eft ; idemque Plautus his verbis in- E nuere videtur. T ange, affigam te ad terram itidem , Vt ptfcem [oleo Polypum . Z.32.MO. De eo hac traduntur, tefle Plinio , muriam exfefeemittere, & ideo non debere addi in V t eltxetur . coquando: fecari arundine: lerro enim infici , vitiumqi trahere natura definente. Si elixe-» turaqua cum atramento fuo, melior erit : elixatur alioquin oleo, olentibus herbis atque pipere addiro . Platina codlum cum pipere , & lafere condit. Apicius vero pipere, ligu- ftico, liquamine, lafere, &Zin2ibere. Adferuntur Venetias ex Illyrico , & Dalmatia fale inueterati . VSVS IN MEDICINA. SANGVINEM fieri ( cieri legunt alij ) pifeium cibo putant, inquit Plinius; fifti Polypotufo illitoque.Marcellus Empyr icus affatum torminofis in cibo prodeffe tra- dit. Kiranides nephriticis, & lapillos mingeeibus dat c vino veteri in balneo muco- F rem vel fuccum glutinofum , vel , vt ipfius verbis vtar , marcedinem qua: exir a Polypo in nouam ollam vino iromiflb , mox ebullito , aut elixato . Polypi marini cinis fatis copiose adijeitur in medicamenti cx hircino fanguine plurimo cofedti compofitione quadam apud Marcellum Empyricum aduerfus calculos renum . Tertianis commendatur etiam , vt qui- dam ex Plinio medico citant . Idem & cardiacis conferre eundem arbitratus eft . Ad Poly- pos narium hoc remedium certum feribit Nicolaus Myrepfus: Polypum, inquit, marinum in clibano cum lignis olete , donec in cinerem vertantur vrito , & fumpta de eo vncia vna, admifee illi chalcanthi vnciamfcmis: & per arundinem infufflatonaribus. A pituita ma- xime in aquam inrercurem fit tranfitus: in hac qui curabilis eft, obfonium edat Polypos codosin vino nigro auftero , vt monet Hippocrates ; qui fane plurima , & faluberrima ( remedia feminarum morbis ex Polypis przefcribic , vt ad aquam intercutem vteri j ad vte- ri coxam decurrentem, in purgatione, inquit , Mercurialem & Polyposedar. Et rurfus ali- bi , fi vterus ad coxam auerfus fuerit ,Bolbidia( funtharc genera paruorum Polyporum) & Polypodia in vino, & oleo co multer . T>e Juperfa - latione , & de mulier u Ltb . d$ nat , mulier • De Mollibus Lib.I. 41 B Sterilis domus t(i : nec e profundo cernuem exerens, Ac Cerer /s contubernalis, terra procreatus bulbus , anticarum Cum elixus e fi , adtutor , huic malo /accurrerit ; Jfywnec maris caruleist ducatus vorticibus V e narum mut ator Polypus : captus hom mum In torto vinculo cum rotam virgo circumduceret, Implet repofitorij capacem pefions finum , Ad eruntur , inquit Ionius , Venctiasex Illyrici Dalmatiatq; ora fale inueterati: quorum depifc . aceprab ila & extremitates cirt orum fembus ad parandam fobolem expetuntur. Curve- Rom. fd Venerem iLmuIenr, iam dicendum, Caufam putat Mnefitheus ,quod dura?fint carnis CurVene - ac flaruod, Iouius quia falfumfuccom contineant , caeterum ego non tam propter allatas remflimu- tationes, quam propter feminis copiam^quam generanr, fi probe elixentur& concoquan- leto *ur, libidinem excitare affirmem. Nam bulbi, cicer, faba?, Polypodes, conus, inter edulia ttulti feminis recenfentur a Galeno. ' 5 .simpl. rrtcd . facul. V S V S I N ALIIS. (IS C A T O R ES ,tefte Ariftotele , Polypos allatos, non nifi nidoris caufla naffis hiiTlor. 4, ind tos dimitti afieuerant. Hinc Plinius: Exporrigunt enim (Polypi) fe refupinari , (ap' 8. nvre omnibus marinis expetentibus odorem quoque eorum , qua de caulfa naffis h‘9' c. 30* 1 linuntur. Et rurlus: Conueniunt pifcesexalroeria adquofdam odores, vt Sepiam vftatn O.y pum , qua? ideo conijeiuntur in naffias. Author quoque de natura rerum Polypum anum in hornum inferi fcnbit ,ad decipiendos pifces, quod tamen Ariftoteles tantfim de _ rr Sepijs tradit. Oppi3nusdocen5Cantharumcapiendimodum,aiceumnafiacapicircum« "Am texta vndique hguftri virgis & fparti vimine, ita vc fe capaci ore venter in latum porrigat, LtvtU tunc inquit naffir: — ■. ’vdov inctvrs Iloo hvxov epvo^ltn, qf» xapct8cv , ix 7ivroS ot/n. Sepia,n : 04»« M» umi /JZTsJ^ ' faC °PP'“US L'PP‘° “Uerp,CK- Wu Mifitttftra tortui, t ejfffm, D 3 T minus 2- Halien DE Ol £ ledone. Qs(/k\os. Lih 2« BoAka/m, L ib. i,«&* duia. Vlyfsis Aldrouandi DE CETERIS POLYPI GENERIBVS. Gap. III. ORDINIS RATIO. LIQVOT Polyporum generis repcrio nomina . Qua? quantum apud alios videre mihi licuit, etiam hic nominabo, veniam a beneuolo le- pore poftulans , fi non fatis ea explicaucro , nam Oedipo potius quam do&ore egent , cum obfcurfce de his Giammatici fcripferint. O2?- nam cum Ofmylo eandem e/Te, Pollux, & Hefychius authores lunt: quibus eruditi hodie aftipulancur . Athaneus modo difiinguit, mo- do eafdem facit, Diftinxit tarr f Zoographus aliqua ex parte,quoniam non rerum tantum rationem habere folet,fed etiam nominum, rt Grammaticis, qui quandoqj dubitare t folent , num omina diuerfa , eadem fignificare po flent, fatisfaciat , Quaie, & E e onam feparauit : quamuis eam Rondeletius, contra Anftotclis fententiam ,obla rationi us uis fretus , ab Ozana, & Ofmylo non diffinxerit. Nos quoque quamuis d iftinguamus, tamen de omnibus fimul reliquis tefta non indufis hoc capite agemus, exiguam admodum eorum putantes effe differentiam , Athameusex Ariftotcle,& Sptufippo Polyporum gencia enumerat,»^® Jcfw, 7roAu7roJ'i»», BoA&ortyn, cffwt/Aoc.Scd vtab Eiedona incipiam, annotan- dum efthic apud Athfneum ,ciim afpiratione , alibi fine ea fcribi, vt vbi habet ito fcvq, inter pifccs alios, &apud Hefychiu, 0 7ro?v ~>tv . Gyhius, Ni^flarius, \ \ ctto- nusafpirationem feruant iquanquamGramatiei e ante A attenuari ccctnt,neq, excipiunt Eledonarn.etiamfi hoc nomen «Vo uv i AwirQd eft a comptehendenoo compo itum vi eri poffiwndeUicT«»o< forte deriuatura, inquit Z,oographus,qu< d vinculum fignifccatjfniritu tamen tenui in Gtxcorum laxicis feribitur , vnde Suidas Eiedonem vocari putat , utto ^ ' iW> Mg kt.ucJ,Man’. bilem Germanis Moichum odoramen. r,UtU De Mollibus Lib. I. 43 A tum figmEcar, kurtel viro Mollia omnia. BoA|0onW, qua; & /SoA/ra/va dicitur, nomine tantum ab Ofmyio differre putat , quamuis Athemus diuerfarn fpcciem conftituatex Ari- fiotele, fimiliter & wj Nam nullibi apud Ariftotelem hodie illg leguntur fpecies, quefupraex Athenio cirauimus. Qa/uwu^^ audta) @ot0mivctj Bsi^aaaioi, inquit, Hc- fychius , Nec alia funt BoJbwiia Hippocrati didfa forma diminutura. Galenusin exegefi vocum Hippocraticarum t3j/\$ma,inquit, ia C7F0 v vrofaui (4ou@nt.ia, Trpoodyopilop^ja, y-ioz oii?i icvt 0 ,uwpjr 710 ^uttccLv, idcft , Boibitia a multis vocantur Bomby lia, genus rft paruorum Polyporum, ita vtatate ,non fpecie differre videantur. Etenim Epichar- mus in Hebes nuptijs inquit. Poiypi ,jfpi£ venerandae)) Loligines Er qui mare olet Bellius . H,c enim Epicharmus Bolbicin mare olere ait,vnde diminutiutim 0oB@lna) flue @oh@iS't& vc kgicur apud Hippocratem . dicitur Sc (ioXQaiUq apud Athenarum , b FORMA. DESCRIPTIO. NIHIL vel parum faltem differunt qu.? diximus. Polypi genera quoad formam corporis , ab eo, quem primum ddcripfimus . Nam Eledone vnica tantum acetabulorum ordine predita eft, & pedibus feptenis, fi fides fit buidar, & Vatri- no,qui ha c ex Aeliano citant, citrn tamen in ijs, quar extant , huius operibus nullibi quod fciam reperiatur Pedum etiam prolixitate a carteris diuerfam effe feribit Ariftotelcs. Ozana autem Huc Ofmylus, fiue Ozolisc dore infignisduplici acetabulorum ordine praditaeft : a vulgari Polypo diffidet, quod vttcftatur BeJ]onius,ad eius magnitudinem non exuberet; tenuibulque ,& oblongis praditus fit cirris :vcJ \t KcndtJttius voluit, quod corpore fit rotundiore , longioribus brachijs , odore mofchi tum viuus , tum mortuus , & vnico ace- tabulorum ordine; quod poflremiimad Ekdonanvtefueodum exiftimo, vtriiifque au- tem pidura ,eadem eft ,hancque fubijcere pLcuir; Pollux Ofmyham Polypi fpeciuncf- fe feribit, qua; inter caput , & cirros fiftuk m gerit , e qua tetrum umtt.todorem . C Polypi tertia fpecies Rondektij ; Eolitana flue Ozolis Bellonij , LOCVS. ANTIPATHIA. A S nonialit Euripus refte Philofopho. Ozamam AriftotelesOzolin, & Bo ,f*narn vjdetut appellaffe , ea frequens eft in Laconia , qua; regio nunc IU fT • ^onia dlc!tu^;di3°' VSVS LiL 2. de piQtfas mul9 Daletha w*> ptj error , Seo/as pro- monitorium. k» 4 rgon , li-tb. 0> 6, Vlylsis Aldrouandi VSVS IN VARIIS. I\ P Ai P A R A TV R ad cibum vtraque fpccicseoquo fu perior modo Hippocrates ad vteronim cancros futuros pra?fcri bic Bolbidia , & pilees cartilagineos . Et fi vrerus ad coxam auerius fuerit, Bolbidia in vino , & oleo cofta Jaudat . Et rurfum eandem fimiliter prtrparatam , aut Sepiolas ad menfes ciendos . Alias etiam in eiufdem mali curatione. Ad vefperam , iubet, mazam cenare , fi veto panem voluerit, & bolbidia parua Polyporum generis, & Sepiolas paruas, in vino ac oleo coqui, & edenda dari. Ad venerem excitandam pJus ceteris valere creditur, propter odorem, nam vnguentati qui in- cedunt caeceris falaciorcs e fie dicuntur. Non delunt, inquit Bellonius, qui hanc exficcenc, vt fragrantiam vefiibusin arcis concilient. Nam raofchi odorem tum viuum, tum mor- tuum referre teftantur plurimi. DE SEPI A. Cap. IV. , ORDINIS RATIO. EPIAM inter Mollia connumerari , plurimis veterum teftimonljs comprobatum eft, cum in vniuerfum de Molbbus loqucicmur. Cur autem Loligini eam proferamus , non alia nos mouct ratio, quam cum fummaeiusin varijs rebus vtiliras,qua longe Loliginem vincit > tum & corporis ftru&ura, qua magis Polypum quam Loliginem i e fert .Nara quamuis & Sepias, & Loligini fint prcmufcides,quibus Polypi deftjtUUtl- tur; tamen Loligo pinnas vfq; adeo ingentes habet , vtfe quandoque emari eleuet,atq; auium more per aera tranet, cum Sepia; & Polypo cz tam exigua; fint , vt pedum potius, quam earum opera n3tate videantur. Redie itaque de Sepia primum dicemus. Nam, & eo modo primum de ijs agemus Mollibus, qua; non volant, vt funt Sepia & Polypus, dein ^ de ijs qua; volatum exercent , vt Loligo eft. JE Q_V I V dbc in Sepiam mutata fit. Meminit huius Euftathius in Gdyffea. dicitur autem «*P<* , vel onr/tas eluTM , vt apud Orpheum . Herodoto autem , & Pcolomco anr.iux eft Macedoniae pro- montorium , Cabo monaftier Sophiano nominatur. Item gayop* Sepiarum littos eft apud pydiin CteiC-itu^-cu- (jc yoc ,cu addit pt opter fagotum «Jifliculcatcm . Eft Sepia mons . De Mollibus Lib. I 45 auiM^ £t^C ^/Ul nia,non Procu* a Tricrenis, in quo fepuichrum fuit Aepyti Elati H Hj, Pelf>t!° U erPf nt,s inter,Jt • Herodotus Sepia loci quoqj meminit circa Tyrintlmm nfnia^ *C0P|^‘ diuerfisin locis iuxta litora Athcnienfium . Sepiulfa Plinio c 3 C 10 cramicofinu. Creditur Sypuntem fdificium eflfe Diomedis , quam Graci epmntem nuncupat ab electis flutfu Sep.js teftc Strabone. SiPAs,vel Sepius Ciuitas qua fr 1PUnCu ‘?Jca lia dicitur ,a Sepiarumulcitudineflu&ibuseie&arujVtrecentiorquida Seni ac Djacono SePia locus IcaI^ dicitur. Abrahamus Ortelius , dubiratoum fit tur^nUm* a ePiarum muititudine, inquit Ambrofius Calcpinus , qua fluxibus eijciun- Pmi C^ia* n °PP'dum,quod hodie.Manfredonia denominatum eft.Sed Supinum Pirr j • cv - . Cnidiofo Kodos prodidit . Nam Cadmi filias poeta litcras vocat, is enim c Phoenice in Graciam fedecim literasat- tulit, verefert Plinius. Melonis paginam papyrum Niloticam (nam Nilus olim Melo di- cebatur ) notas Sepia1, atramentum. Gnidios nodos, calamum, vt eleganter expofuit An- gelus Politianus. Idem rurfus poeta fic alibi : , Aut cunftts pariter ver/ibus oblinat £ F uluam latttcclor fpongia Sepiam . " Quo m Joco pro fulua fufpicor legendum furua. Nam fuluum adietfiuum non conuenit atramento. Sumitur enim plerunq j pro viridi colore, aut pro eo qui ex viridi, & ruffb mix- tus elt: Furuum autem nigrum, & atrum denotat. SYNONYMA. H7r/*v feribit Athenaus efte paroxytonum, vt dinat , otxitt. Inuenio & Sm rias pro 2nni* apud Nicandrum . Latinis Grjco nomine feruato, Sepia per e limplex ^ appellatur . inepre enim apud quofdam , Sa-p ia per diphthongum fcribitur,cura Gracis non dicatur , fed 2«®/« . Ridicule igitur Ifidorus Sepiam dici ait, quod fe- k*'rCtlti{a *aC*^s caPltur : & a^us quifpiam , oblcurus quod profufo atramento pi- cis ace US C Ve^.ut* fcPitj& occludit. Non enim, vti dixi, vox prorfus Latina eft,fcd ii Grx- lutipii^j' ^e^us itaque eonijeic Adamus Leonicerus Sepiam dici, quod atramento, ve- 15 iiacjjci/'da^uadarafanie»quamGr*ciff«^i'* vocat, abudet. Apud Thebanos Opiftbo. interpre/* Vt tC^IS 4t^cn^us* ^ra^es Sarachan,& Sarthan vocant. Aggregator Rubien cenna KgMUr^cP*amj^clltaut^or libri Secretorum Galeno adfcripti.vtitur ea voce Aui- nantur Difce0^5 ^mP^,c*ter *Peci^ piicis efte fcribit.in tabulis EUuchafem Vrbien nomi- i VniaJ^^€^Cr^ Promoueant}Calidi,&ficci, difficulter concoquantur, ventrem ce Cn * yCfie^l)‘damar^,trantur’ Tefte Alberto Magno Sepias^ fimilespifees Aui- nna voca anagc.Sipja pro Sepia fuperioris feculi homines imperiti fcribebant.Audiuit oographus racos hodie Calamariam vocare : quod nomen Loligini magis conuenit, i uiturq, apu nonnullos >vt apud Italos , qui Loliginem pefce Calamaio nuncupant. in l7,T-a ScPian> mtc.prctacur , la S«cia , calanurro. Alioqui vbique al,. ■ s'f tc c ^at °^e.tUsnomen retinet, exceptis Venetijs vbj Seppa dicitur, atque Galiis s^3 ! ^ MCrrni-tn^f CeP,ais ’°ic nautato . Rondeletius ab Italis Sopi, a cche, Lellonius Mafsilienfibus , & Genuenftbus Sopi nominari feribit, a Venetis Ro- Sepia rhons Arcadia . L% 5* 31. Septtjjd. Lib.t. Sepia pro ^ taameio Jcrt~ ftorio, So‘y-2* EpiB. £‘7a,s6. In mificel . cap.-^g. Aujcnius corteflus. t uluti qntd . Fur uti quid. Lib.p, Etymon . Lib. 14. Fati age. Vlyfsis Aldrouandi Lib , 7. Septa fimilts Polypo , & Loltgini. Z.2.C0M. Dtofc.c. ao. De par, 4* top.9* Hid.^.c. 1, ProntttJ ri- des . i f« 28’ pedes. Sepqs (ur Ireuta eru- ta, Htft.q., t, I. De par, 4. eap.q, Tedes quot & quales. 'Aluetts, De par, 4. c*p,$, J i Quia, Atramen- tum. fitQ. 4*f. I* Htp. 4f*5« Dr 4. 4d Romanifque prifeo nomine Sepias, a Gallis autem vulgo Cichesjquod vt Grarci Polypos, fic Galli Sepias exficcent. Nomenclatori Sjba. Author Gallicolatim Jexici Sepia nominat Seichevcl Boufron. Sepiolam Cafleron. SedRondcIetius,&Bellonius Lolliginem pa- ruam Gallice Cafleron vocari docet . XibiaHifpanicum eft, inquit Zoographus ,fortafie CaJepinum fecutus, qui Sepiam Hifpanicc exponit JaXibia pefcado. Anglis Sepia eft a Cuttel , Cottie . Eft autem Germanicum nomen inquit Zoographus , propriequeintefti- num ftgnificat.Germanimariu accola1, vt idem tradit. Mollia omnia videntur Balckfifch appellare. Superiores Germani aliqui Sepiam Araneum marinum vocant , ein Meerlpin: quod nome ad Pagurum portius refert Zoographus. Belgis Spaenfthe Seekatte vocatur, quafi felem marinam Hifpanicam dixeris . descriptio. SPEVSIPPVS apud Athenamm Sepiam , & Loliginem fimiles efie feribit ; cum tamen Epicharmus in Hebes nuptijs dicat . ** Polypi , Sepia , voluti es % Loligines, Mathiolus quoque Sepiam Polypo aflimiliari ait, praeterquam quod hic innumeris pedibus excellat, illa vero maiore corporis mole. Mucianus tefte Plinio Naupilum animal quod in concham conditur, Sepiae fimiletradit. Omnes autem vera dicunt i Nam partibus diucrfis confidccatis Sepia huic vel illi magis aflimilatur. Polypo quidem, quatenus exiguas, vt hic, pinnas habet : teftaturenim Ariftoteles pinnulam Sepi*efTeanguftam , per totum alueum circumdatam.Plures tamen habere partes, quibus cum Loligine couenit, confiteri oportet, vt promufeidestefte Ariftotele: Sepia?, inquit, Loligines,& Lolij peculiares binas forciutur promufeides (Tr^aattSte) longas , a.cei abulo parte extima bino afpcriufculas , quibus ca- piunt^ ad ora admouent cibos. Pedes has appellat Plinius mquiens : Sepi? & Loligini pedes duo ex h's longi(fimi,& afperi, quibus ad oraadmouenc cbos & in fiudbbus fe veiut anchoris ftabiliunt: caeteri civri, quibus venantur . Cur autem binas habeant ptomulcides tum Sepi*, tum Loligines, Polypis vero e* definc , declarat Philofophus his verbis. C6m itaque Sepi*, &Loligines pedes habeant breues atque inutiles, ne*ftumaristempe- ftateqj exturbentur faxis,vtqu* de longinquo admoueanr, ideo promufeides binas prg- G longas habent, quibus veluti anchoris innitantur , fequeftabilianc modo nauigij . tempe- ftate vrgente, venentur etiam piocul, orique e longinquo admoueant . Polypi proroulci- de carent j quia pedes 3d eundem vfum commodos habeant . Quod autem Polypis crura fint pradonga , Sepijs vero, & Loliginibus breuia, idem author tradidit pluribus in locis ahbique cauftam declarat his verbis : Sepijs & Loliginibus breues funt pedes, Polypis ve- ro magni . Alueum enim corporis Sepia1, & Loligines habent magnum, Polypi paruum . Itaque quod natura Polypis ex corpore dcmpferat , idinpedumlongicudmem addidit: quod Sepijs, & Loliginibus de pedibus abffulcrat , eo corporis magnitudinem auxit. Pra:terea vtidem teftatur , habent Sepi* , & Loligines pedes Anra dentes ienosexiguos, corumque nouillimosduos maiores : reliquos autem odionorum duos infra omnium ma- ximos, vt enim quadrupedibus crura pofteriora firmiora validioraque fune, ita ijsquoq; maximi qui infra habentur : his enim onus iuftinetur , motufque potiflfimum ag':ur .duo etiam illi nouiffimi maiores fuismedijsfunt, quia illis miniftrenc. Polypus medios qua- tuor habet maximos. Vides igitur Sepiam magis cum Loligine quam cum Polypo con- lienire, quoad corporis ftrudluram,& formam. Quin etiam eodem auchore alueum cor- ^ poris Sepia & Loligines habent magnum , Polypi paruum . Et alibi fic inquit , Differunt Polypi a c*teris,qu* modo enumeraui, Mollibus; eo quod alueus Polypis paruus, c*te- risvtro amplus eft ;ipfa autem inter fediferepant, quatenus Loligo longior, Sepia latior eft . Fiftulam autem inter caput , & alueum prominere ex refupinat* Sepi* icone ,quam aSaluiano mutuati fumus, cognofcere licet * Apud Athcn*um Anriphanes lepideSe- piam wpovcoitv vocat , ideft dorfo gibbam. Pr* c*teris Mollibus atramentum habet; copiofiflimum ,vti ex pluribus locis Ariftotelis colligitur. Vilcera , inquit j Mollium nul- lis: fed habent quod mutem appellant : atrumque illum humorem , cui nomen anamen- tum, qdod plurimum m Sepia eft. & alibi. Sedciim atramentum hoc Mollia habeant omnia, tum pr*cipue pluiimumq[ue Sepia continet. Habent autem copiofius atramen- tum Sepi* , quonia magis vtantur, eodem tefte, idq; euenit , quia vitam littoralem tradu- cunt. De Mollibus Lib. I. 47 t> &nihil mio fiblauxilientur , aliud habent; quomodo Polypi & brachijs fibi fufficiunt, co oris mutatione, qua: & ipfa accidit eis per metum , vt effufio atramenti : Sepia igitur p us continet atramenti , & infra; quoniam copiofus: facilius enim & longius profundae roaiori ex copia poterit. Continetur enim hoc atramentum inSepijs infra ad alueum i Po- ypis vero «Loliginibus lupra routim potius . Rondeletius atiamencum in Sepia non ea Parte, quam vocant, contineri , non fine lirmis rationibus difierit contra Athenaeum L. dt foitr. utarchum grauimmos ianeauthorcs. Hic enim de Sepis atran ento ddferens, cum, in- animal. quit, int id genus cautionum ,circumfpedionum ,euafionumque exempla permulta , hoc um epia?pra)terire nullo modo polium. Verficulam hac(fic nominatur^ coho dependeri- m(^rapa *ov typ) habet , atro liquore f atramentum vocant,! plenam . EcAthc- us citans nltoteleni fic icribit» Ev «Fs c, *r<: diurn «f. iSucy wa^duiq, j6 ?o j . i^^otffajideftjVt vertit Rondeletius: Eft in myride atramentucn,qute ad a/C rir°]llCUli fiuC veficiEmodo« Scd qui Ariftotelis verba diligentius confiderat ,eum ei en 1 ecomperjet. H.7ra.yytov S fecFti' ly&iav f*a.ha.Kict)p 3a?fo’ Iwita.htZcniu.uiiv tvri at/i^o^or. Viicera Mollium nullis: fed habent quam mutim appellant , atrumque illum G numerem cui nomen atramentum. Neqscft quod quisti t in ea, muti fc.licct, iotcr- pretetur : iequent.a cmtn reclamant , & g*} poft hanc interpretari oportere docent. ""T7" 7i &*'*»'*< frirfto : S «Te itu™ dmio.m, *Ta> tV0 »& v/xm ^fi7r«p/^>o^joi/ 7ov7ropov r£> ipTfpw , ideft i Mutis fuboreeft, pereaingu aten it .at vero atiamentum infra continetur , qua inceltinum petere incipit — > ?iamCnq’ T eadCm obuolutum ***** membrana, qua inteflinum, fed qu.d, faede I T'2’ ‘”!Pc pi ‘3f’vt n.0Cat cnUi’ in ^-cx*co Hippocratico atramentum Sepia: dicitur , item thclr"’ IC"n ° 1U IC atIUI11 humorem ideft: biJero appellauitj Philes recens au- r)prfpa:T0J?a^M r n^U° ena,m ^ocabldo vt*tur Aelianus, dum Sepia, vt oculos pileatorum^» P lequentiutn fallat , tradit his verbis: c ******* ?mv» Tratfn ,o 4% du*h Aw6a cafeojlatie,&oleruni folijs bene olentibus, concilh.Sui- ius fullr * ^pl£ at/amc^um no^u prtefulgere , vt quorundam pilcium cap ta : cu- f * * Tudit allbl ^ » LoJl8>ni» & Lollio partes duras ac fed^ r i ’ & corporis prona contineri , quas non eodem appellent nomine: *»*• + <-*' SePium rohnftnm|Sei>,JS ^^^^«Loliginibu^glad.olum. Dilicricc.nim,qudd St?tumr fam ,o7ra ?U0ftUm, /pi°am & OS media4^ fc ferens naturam , fungo- fior fit , Form”1^ CC j0/S 5 ^ na * etn corpulentiam : gladiolus vero ardior & cartilagino- netUfc Alibi nii!->erR * crcParej VJCleljcet proalucorum modo , quibus ipfe infertus conci- dit. addens ratinnT^K0 ma^nu[.a ^eP1UfT» » in Loligine paruum gladiolum die tra- turnqiterrenum !s* ^am*dquoq; (inquit, Moilium genus) caret vefica: quan- ePA,,‘ '4* niam plurimum terreni U * acra"lentum fccernitur, & plurimum Sepr^ confifiit , quo- cap' 5* Meminit quoque huiuf sTnrTt habeat» ar^umenro eft SePium ^le tantumque fit. os-p^o» i, ^ 5'*xcu ’Pfum ^ocans :in<5u,c enim h« ck.U 76 » quoque appellat Diofcorldef * r ? ^ Sspla ,n dorr°J ^uod oltracura vocatur. Et fic ^uelliusiegifle videtur ,qU, oj.. UmC3 tcftum appellauit , mfi teftam legere mauis , vt Li 2 c 2Z quidam etiam corticem & os vocanf10 ^loPcor,dcJ vbl loquitur de Sepia teffam tranfiulic ^ * * S‘ teiil huius ollis nobis declarat Arift0LPf'mani F.lfchbe,“ » Scefchuytn . Vfum au- yfus nis Proportionctur , vt Sepia quod Senium1. inc^u,e”s * habent Mollia quod pifcium Ipi- P m vocant Loligines quod gladiolum : Polypi ni- Illi llLUUi rp a MV. Vlyfsis Aldrouandi 48 hil huiufraodi habent :quod eorum alueus breuior eft , illorum procerior . Ideoq; vt dire- dus inflexufq; maneret , natura his adminiculis faciendum cenfuit. Os hoc exemptum e Seri* doiio, cadidum eft fuperiori parte, durum ac Isue: inferiori autem fungofa cuadam medulla repletum, qui & Imiter afpera , & ligni modo frequentibus venis diftmfta vi£i- tur. fungolum hoc fupina parte natura efle voluit , ne facili immergatur , vt optime cenfec De eener. Bellonius. Volaterranus , atramentum .Sepia1, inepte fepium vocauit. Sepijs quoq; & Po- cap 8 JvpisreflePhilofopho venter fioiilistft , tum figura, tum tactu. Atijsquas Loligines ap- 2>f -«er. pellamus, bina quidem conceptacula ventris fpcciem gerunt .AlibjJetiam tradit vuluam tap O ita Loligini & Sepi* articulatam efle , vt bifida cernatur :ciim Polypi vterusfpecie rotun- Magnuud*. da conglobata* fir. Sepias quoque aliquas in bina augeri cubita notum eft exeodemau- „L. ta. x. rhore. Et Plinius cum de ingenti illo Polypo Catte.* in H.fpama capto dix.ffer ex Treb.o Lti CC2 o. Niero, hic fubdit ex eodem feriptore: Sepias quoq; & Loligines emfdem magnitudinis ex- pulfasin litusillud, idem auther eft. In nofiro mari Loligines quimim cubitorum capiun- tur, Sepi* binum . Damus hic Sepi* iconem pronam & fupiQam partem exprimentem , ex Saluiano, qui eam omnium optime expreflit. E L O C V S. Defanit. EPLE Litoralem potius quam pelagicam vitam efle feribit Cardanus, fed tantum li- tucn. toralem prodidit Ariftotelcs, ao maris caucrnas incolere Oppianus. In fumma mari- De'par. 4. O nu anima: eft Sepia, nec vfqua in dulci aqua nafcitur,aut ad flumina e mari adnatar. Abundant infeptenrrionah Oceano quod cuipiam mirum fortafl~eerit,quodcumfrigida &exan°uis fit Sepia, tam frigida degat aqua. Strabo duorum cubitorum Sepias circa Car. feLm lerras trL,vt Latina habet translatio; fed Gr*cus codex legit ideft Lc 1 ioines, & fimi lia duorum cubitorum in eo mari fieri. Diximus fupra ex Plinio, quam mg£- tis magnitudinis Sepi* in litus circa Carteiam expulfe fuerint , Bellon. maiorem Sepiarum copiam in Gallia quam in Italia efte tefhtur. Bartholorn*us Scappus qui de re coquinaria doCtiffimos libros Italico fermonecompofuit,in mari Adriatico maiorem efte Sepiarum co- piam,quam in Tyrrheno ait. Archeftratus plurimarum rerum cognitione elatus canit: G «T* A/S Nam curuum feptum myrti de fronde coronant, Et iungunt virides frondes, quas horrida gignit ■Arbutus, atq; alqsfolijs hoc vimen opacam. Cum coitum cupiant, & dulces f oluere partus in aueam properant , & (Irata fronde qutefcunt , S'e ar*or expletur mijera cum morte proteruus « Tf / l^titn (iccatnclauft ducuntur aremm. Scribit UidorusScpiam diaam,qu6d facile fepibus indufa capiatur ; Vera itaque fort£ erit hac capiendi quamuis fit ialfa etymologia „ Malfilia? vidit Gillius ad honc modum ca- pi : Specula in gnum incjpa ex chorda appenfa in aquam pifcatores demittunt , & fenfim fluitantia trahunt: Sepia ad 1'uifimulachrum le iaculatur ,ac fuis flagellis lignum circumpli- cans, dum le apparentem in fpeculo amatorie in tuetur, interea reticulo circumuema fub- uutur* Luuathius lcnbit etiam aues coturnices laqueo ante (petulum pofito capi- \ E a SEXVS 52 H 12« Athen. It.j. &K9.C.29, 'Lib.n.c.6. Orig% .6. Lib.g.c.^i, filon ccire. _* Zi.lJege». cap. 1 5. Gaz, /uoxrijpx ) in narem inferunt, natatus alteri retrorfum, alteri anteuerfus in os agi- tur. pariuntea fuicorporis partequa fiftula dicitur, qua & coire eas nonnulli arbitran- tur . Qua? fic tranfcripfic PliniusrSepia &Lo'igines linguis, componentes inter fe brachia, & in contrarium natantes: ore & pariunt. Neq; eas linguis coire ( vti Plinius fentire videtur, de coitu enim ibidem tradlat ) neq; ore parere ( vt idem cxprefse teftaturj Ariftoteles pro- ri idir,rationiueconfonum eft,inquit Saluianus. Quod enim Ariftorele authore non ore fed fiftula pariant, clare adeo patet ex proximis eius citatis verbis , vt non fit opus probatione. Quod vero neq; ore vel linguis , vt loquitur Plinius , eas coire afleueret , clarum etiam eft. Nam etfi inquiar Sepias coeuntes inuicem ora admouere& applicare: non proprerea eas oribuscoiretcftatur. Neccftvt pro defendendo Plinio alium Ariftotelis locum adduca-G mus, in quo IegturrMollia, enixu coplexuq; mutuo brachior u coeunt, fic.n.coniungi necef- fc eft: quando Theodori huius loci interpretatio, & non Ariftotelis fententia proPliniopu- gnet: Scribit enim Ariftoteles , m' » utpais ^ideft , Mollium autem Sepia? prima? vere pariunt : &,non concipiunt om- nibus temporibus, pwiuncq; per quindecim dies. Expungenda igitur negatiua particula «wccu perperam inferta. Idem confirmat Plinius, qui Sepiam omnibus menfibus parere fcripfic . Locum praeterea quopariunr, indicat Ariftoteles dicens j- Sepia parit iuxta ter- #'/• ram inter algas, & arundines, & fi quod agtgeftum tale iniedium fit , vt fermenta,, aut lapi- des , aut qualibet alia materiei congeries «r Et 'quidem pifcatores de induftria fafces (ar- mentorum difponunt. Hac perlibenter iners loculamentis parit , prolixam illam conti- nentemqi feriem ouorum , qualis cirri muliebris fpecies eft . Et rurfus : vbi de cartilagi- * 7* neis Locufta? marina? appendicibus effiet locutus : Partus enim, inquit, in ijs recipitur ,vt Sepiarum (armentis , & qualibet colluuione collocatur. Vnde hzc Plinius : Sepia inter- Lib‘9^3^ reno parit inter arundines, & ficubi enata alga; excludit quintodecimo die. Sed hoc mirum quod eodem capite dicat Plinius, Loligines in alto conferta oua edere ,vt Sepias, cum Se- . , pias littoralem non pelagicam vitam traducere confiet. Nifi ita hic locus interpretandus p in-- &civ xaiatyuoa qo'v , i[& yhiiat s^pa. Huius ma» p conuerfionis, inquit Rondeletiusjoccafionem dedit didio temereadiebia^^o^poft *^Ta^aa(luaai delendam effie conuincit Plinius , qui Ar ftotelis locum fic interpretatus ^•9*r*51, * Ua eius ( Sepia? ) glutino atramenti ad fpeciem vua? coh*rentia , mafculus profequi- H ^ a ced 3^S ^er*^Cunt • Vides hic Plinium pro xaretpuaa, v pro/equi afflatu reddidille. • ”C> authoritas locum Ariftotelis citantis. (Jiat Si ax7riav xctra ita efficitur vt foiidefcant ■ Hoc Zoo«raphus. Coteriim funt Sepiarum oua racematim compaU. 4« ■. inter omnia Mollia Sepiam pr*cipue pr* metu atramentum fuum effundere) veriim etiam abfeondendi cauffa . Polypus atqj Loligo atramentum pr* metu mittunt : Ca?terum Se- pi* , vt dixi , farpe & fine pauore fuo vtitur atramento ad fe occultandam , & cum progref- 1» Alexi fa paululum fe oftenderit, redit in atramentum. Idem confirmat vetus poeta Nicander, pharm, qui ciim fcripfiflet Leporem marinum fordidatum , dum recens in lucem editus eft , Loli- ginis inferri fubtilibus comis , perinde ac fi proles efiet Loliginis , aut ttwridfos ?deft Sepi* fugitiu*, cauflam cut fugitiuam appellauit addit: ' fj.iAa.tvfr O ioAo itw» (SoA.a usoav) [xolSqvo' aypufopos oppdw. ideft. — qua obfufeat Elutius fua nigredine dolofum animaduertens pifcator is impetum, £>e eodem aftu fic meminit Ouidius. J” ffdiieu. Sepia tarda fuga, tenui cum forte [ub vnda Deptehtnfa e fi , tam iamf manus timet illa rapaces Inficiens aquor, nigrum mouet illa cruorem Auertis% vices oculos fruttratafequentcs. Vnde & Plinius ait: Ambo autem ( mas fcilicet, & foemina Sepia, de ijs enim loquitur ) vbi £r. 9 • Ct29 fenfere fe apprehendi , effufo atramento , quod pro fanguine his eft infufeata aqua abfeon- duntur . De eadem quoqj aftutia h*c Silianus: Ciim fe a peritis pifcatoribus captari cogno- fcit Sepia , fuum atramentum emittit , quo circumfufa, ab oculis pileantium remoucatur, corumqj perftringit oculos:pifcatores vero ciim fit iu eorum ocuJi$,niltale vident.Sic dEnea tenebr is circumfepto fefellit Achillem Neptunus,vt ait Homerus.Nec diffimilia ab his furit qua’ feribie Plutarchus : Ciim autem, inquit, multa prarterea fint prudentia? in prxcaucndis, & effugiendis infidijs exempla , Sepia» artem pr*ccrire non conuenit . Veficam enim iuxea colium habens plenam atro humore ( Tholus is vocatur ) vbi deprehenditur , hunc effundit foras , tenebrasqi circa fe efficit mariinfe 0 iyeiocra y topos, Oiine fr aaiHflctr. ^ 1 lranftuIitGregorius Berfmannus Anebergenfis: Eft verjjpellis Septa, & vafra tndoles antium qua t allide eludit dolos, tru*rem nam vomens, pontum inficit, Cougtnt mque induta virus eripit, p-*, , tartaq fa ouatfalutis copia, *®° "l"cn?us (iUo9? idem aduertit fic inquiens-.Perfequente pifcatore fuum atramen. £,^7* L_n * “?dlt ^epia* antIOrfom profugere fe fimulans . Porro vt admodum aftut£ fuo atra- Callida j. & de par. 4. cap.9. Ltb.g, c. 2$. Ltb.y. H*liettt.2. Hif.g.c.tf. Stpedenes . J» Catina. In At ha . Jiaretici. Lt.z.aduerf, Mare. 36 Vly/ iis Aldrouandi Calliet ‘a furi tuam meditatur Septa prodam ^ Nam tenues molli Jurgunt de vertice rami Extenti tanquam funes , qutbus ipfa uatantes Ptfciculos , 1 aciis veluti capiunf ur ab hamis , Pendens a fulua caute deprehendit arena. Et Athcn£us:Paru* autem , inquit , Sepis nutriuntur tenuibus pifciculis, quos premu- fcidibus /eu pifcatorio funiculo venantur. Planiuscomprobat ha?cPlutarchus,depifca» toria Sepis arte fic loquens : A tollo fuo demittit acetabulum inftar funiculi, quo hamus dependet, & quod laxatum longe emitti , & facillime retrahi poteft. Id pifciculis , quos prope fe videt , mordeodum exhiber , paulatimqj in fe retrahens fraude ad fe prsdam ad- ducit,dum ore contingere poflir. Porro tcfte Ariftotele ijs pratenturis quoties tempe- ftates vrgent , ad faxa aliqua adhsrentes Sepis, fe veluti aneberis iatfris ftabiliunc» Qua? ita vertit Plinius: Sepia? & Loligini pedes duo ex his longiflimi , & afperij quibus in fludfibus fe veluc anchoris ftabiliunt, Athenaeus ait : Cum famic tcmpcftas , Sepiam aiunt prahenfis minoribus /axis vtraq;fua promufeide , veluti anchora flabiliram quie- fcere. Idem teftaturiElianus: Sepiae, inquit , duabus funt tanquam promufeidibus prar- dit^ , quibus ad faxa cum eft in mari tempcftas , adha?refcunt , & tanquam anchoris ia&is firmata, fludiuumincurfionibusrefiftunt. Poft cum eft tranquillitas foluris promufeidi- bus, rurfus natant; non contemnendam fcientiam tenentes vitandi fanetempeftates ,atq; cxperjculisfalutemconferuandi . Qua ficOppianus cecinit. Si tumidi magno tollantur tn xquore fiudlus. H arebit ptopri/s [copulis de ut udi a flagellis , 'Nattuos data connediet caule rudentes, Pofteaquaro Ariftoreles Polypum coloris mutatione pifces venari dixifTec,fubdit hac: Suor qui Sepiam facere hoc idem autument: colorem oamq; eam /ibi contrahere fimilem loco, in quo verfatur, confirmant, fed pifeium fola Squatina ita affici folet . Ex quibus verbis nihil certo ftatuere poffumus. Gyllius, & Be Uonius audaftcr, Sepiam quemadmodum Polypum colorem, mutare aiunt. DENOMINATA. 0 SEPEDONAS Gra?ci non a Sepia infkdlunt , fed vlcera intelligunr eo nomine putre- /centia. SepiufTam Doridis infulam in Ceranicofinu tefte Plinio ficdidhm a Sepijs conijcit Hermolaus Barbarus . Sepia? paru* Gnecis dicuntur, Latinis Sepio- la, vt Samonico, Q. Sereno, & Plauto: Emito Sepiolas lepidas. 'En-niSi* nominant apud Arhenaum Alexis, Antiphanes, Eubulus,& Ariftophanes in Thefmophorijs. Dorion aulohu mentum fuppeditat , quod lucerna; immixtum facit, vt homines nigri appareant , amoto priori lumine; ita etiam , diabolus deliciarum cupiditates atque diuitias , & voluptates no- jrris inftillans cordibus , nigros hoc eft peffimos nos reddit , & inquietos , amoto veto Dei lumine, ac amore . Rurfus vt Sepia inter alios , duos longos habet pedes , quibus cibum ad ostranfmittit , & quibus in fluoribus fetanquam anchoris ftabiht , tempeftatem aduci ten- do jfic cum multos habeamus affe&us , &defideria duobus inter carteia opus eft , (ciljcet amore Dei , & proximi , qui femper longi effe debent , vtiftis mediantibus cibum diuiore grati*3 & gloria; poffimus demereri, & nos in hifce mundi fludibus fortiter ftabilire . Amor enim Dei, & proximi anchora eft, hominem contra fiu&us tentationum, ac tribulationum confirmans: quia pro certo nullus flabilis in fide ,& moribus efficitur , nili in amoic Dei, Cap.^, & proximi confirmetur . VndeEcclefiaftesr^o/frw** tn vUDortnnt. Sepia vfta meretri- Meretrix . cem quoque denotat , & proflitura; pudicitia: mulierem . Vt enim ad vftatn Sepiam pilees accurrunt , & fica pifcatoribus capiuntur : lic ad illam luxurioli ,& molles , odore hoc eft, impudicitia alledtati , dsmonum retibus ie irretiunt dicentes . In odore vnguencorum tuo- rum curremus, nimirum ad perditionem. HIEROGLYPHICA. ID vero,inquic Pierius Valerianus^raxipuum fuper Sepia fignificacum apud ^Egyptios Hitrogl.UL Sacerdotes erat, vt per eam fignificarent h.ominem, qui mulca pulchra , & magna pol- 2 8. licitusjdaturus omnino fpeciola virtutis exempla videbatur, & per fumma inde igno- pulchra in- miniam foede apfus, omnium fefellerit expe&ationem: ea enim cum fpe&andam fevena- capu turpi* toribus pra?bueric , fimulatque in le aejem inftrui confpcxerit , & clafficum cani , atramen- ur cedentia. tum in aquas euomit, quibus infe&is , demptaque ita venatoribus congre diendi copia, eia- . tur . Quod ( i inter fugiendum acciderit, vt aperto iterum campo deprehendatur', ftatim ^ ffieffufam atramenti nubem fc recipit , atque ita fatpius ac identidem fruftratur venatoris fpem , nulla fui fa<3a copia , vt deprehendi poffit : idq; non in congreflu tantfim facit , fed pierunq; etiam ludendi Audio quodam, atq; etiam inlidiandi. Sumptum hoc Hieroglypbi- cum eft ex Horo. Sepia fefurtim fubducens periculum denotat apud /Egyptiostefte Cclio L Calcagnino. Huiufinodi vero occulcationis caulfa confisum d Grecis credit Pierius, The- p^r\c'tliun ' tim in Sepiam commutari folitam,dum vel eluderet vel ferio fugitaret Pelea illam fequen- * ‘ tero.Ita deniq; hominem qui multis fimulationum inuolucris tegerctur,eiretq; occulte mul- tiplicifque natura? , per pirftam Sepiam notabant. Alij mendacium ex hoc figmento intei- pjornooccuL ligi volunt, propterea qudd Grammaticus Triphon ait , Ivi oh e%u!nus pipiat unaturu ' «AtaopcL/Tc£< , in extremis quippe partibus nigrefeir, & oblcuratur. Sed hec proprie ad mela- nurum pifcem pertinent, quam quidam inepte cum Sepia confundunt. Ceterum literas fa* eW (paiyuffav 0 « A S 65 ctuiovai a t , npo*J TivpvrplS vSap *pWtda»,«po'f /xna^aXovatti n«A6t)c divrlud zanyoxi, K& yd(xep citt ToS’ ufoHycpMtoitpcv. icv >ov OUK arjovact , p K cnci7TVf cs 7p!7mo7riot Vi ic^xaS’ vSateof Kav iois Svafi^uos "p;cn /Sepa Suffi yivit&aj. 'J^Ao S dblkju Ztt7f%tlX(V it OXO ICOXf V7il\ OfAilltV, glcari p ariTriat 7cu So^ci >, 7ov n iratos xpv fteurav* Hi 7* K&j Ttapa Sa.Xaaaa.1 iXtyivyouscLV ** ^»0» j £1: 'Etjpb7riSni'y‘ryca ttji cum (it pt fas, fola album nouit d) atrurt . Eft enim, in^.t adagiorum author, Sepia colore albo.fed fuccum habet attnro.quem fpar- git in metu, ne deprehendatur. Et morum niueo portans in corpore virus . . , ' H dc Sepia videtur pronunciafle Ouidius in fragmento, quod Haltcmicon mfcitbteur . nam fequens verfus deeft. ft/«frt.rJ¥t*,fot.fll >pu ,»to>«.«.hic mali verm adagio- rum author per Melanuros Sepiam. epitheta. SEPIA propter dolos, quos machinatur pifeibus, dum eos venatur^oAo^, dicitur Oppiano : fiue audax , quod majores quandoqipte aggredi audeat, ac mas temina? a tridente percuffe auxiliari in hominum conlpeflu. Vdc, a 07* Us nominat Eubulus quod in farragine coqui fohtae fint.Nicander vinumque vetus , & tenue fuperbibere. Venetijs & Romte omni tempore habentur, fed optima? putantur mcnlibus Ianuario, Februario, & Mattio. Prteftant autem cimi funt grauida? tefte Ariftotele , Elixantur magna ex parte, aflisque praferuntur , vtjfor- le & apud prifeos . Nam elixarum mentionem facit Alexandndes in Protefilao, vbi lym- polium nuptiarum Iph cratis, qui Cotys regis Thracum filiam ducebat, deicribit, nulla anarum mentione fa&a. Quo autem modo fint elixandre Alexis ’v iioinpa doccc, inducto coquo ha?c loquente. "**" " — ■ aii7ricLj <& Istu Apciy/JHS 7^ eis, ia,v di idc, /ut* i ZtXTafat?, Kct< fflt 7riipt>yict oUA7t/ucov‘.k To d’ ci^tau/zct Kara7tncvf7ro^!i6i)iuj2o'Ji; Sun a as 7 t AiTriois a Aci acer duoc E ai io itijaiov ?7ietv pipeo. ideft » A-, Sepia quanti ? £, vna drachma rts . A. harum brachia D Et pt»n as accipe , dijjittatfo elixa : Corpus reliquum in quadrata frtid a multa difeinde, TuJo fale perfrica, & canar edattm ac inceperint , Nam in fartf C(tdens-> eflr ‘dente fartagme nobis affer . n pj. c\ ?,ne coquebant olim ,acelixabanc , vnde Eubulus *>wm«nomi- * 5 Parabantur , oculos eximi folitos, monftrar hic verfus Plauti. *t\tf>rn\!!‘iere 0cufei » itidem vt Sepqs faciunt coqui. vtfrrihir Rf.lloniiKeX^lsfier'neSant Piatores abfq; atramento . Quapropter pifcatores vel m m, rr h, CUm.per feneflutem deficientes fuper aquam flutfuantes , vel viuas feon; fpn^5 CX ^ * 'n Prifnis dant operam , ne atramentum ( quod alias dum fe per- Xt ’ . 7 ) ttmercdiffluat . Bartholomans Suppus , Sepiam in iureluo ’ * p'd« brachia abfeindit , vc tantummodo alneus relin- _ myefie lira , qua atiamentittn continetur , tum eam cultio pet medium aiuidit, lauata. Quando t- derentur. Hift.Z.capi vlt. In Ruderi • 6 o V' lylsij Aldrouandi lauatcfc cartilagines omnes exteriores interioresq; in aqua frigida , aut tepida , donec al- E befcant , deinde difliecac eandem in plures partes , &inoIla fiftili , aut vafe alterius gene- sis, coquitcum butyro, aut oleo oliuarum } additis allijsminutimconcifis, aqua modica, pipere , cinnamomo , croco , & pauco vino , aur omphacio , & falis modico , tandem^; herbas adiungir virides contufas in mortario. Quod fi vero iufculum nigrum effe velit, vt eius efl atramentum 3 herbas non imponit , fedmifcet atramentum cum vini modico, aut cmphacijjcoquitqi iterum , ad ebullitionem vfquertum inferre iubet fuprainfparfis aromatis dulcibus. Nonnunquam brachia feu cirros cum ita coda Sepia infert , lauatos 6e in plurimas partes diuifos, & ficcum eaco&os . Infarciunturq; aliquando Sepia? hoc pa<3o, vtidemferibit. Exempto ofie, & brachijsabfciflis, Jauantur , & implentur cafco, ouis , pane minurim trito , aur conrufo , vuis pafsis , herbis rufis , pipere , cinamomo, croco, commiftis primum omnibus, tempore ieiunij Joco cafei fumi pofiunt amygdal ? co- tufa? , Se loco ouorum auium , oua alterius pifciscruda . Impletae coquunrur in farragine cum aqua? pauxillo, & olei, ita vt vix redae appareant, bulliunt deinde paulatim , donec quibus infarcita? funr, tumeant, irerumq; parum omphacij additur, &aqua tindacum croco, pipere, cinamomo ,&fale recoquuntur per duashoras, aut paulo minus. Plarina f Sepias elixas fubinde ab aheno extradas,& cum pipere, ac lafere conditas infere. Sunt qui pipere condiunt, cinamomo, coriandro , viridi menthi vel arida : irem qui vitello oui, aceto vel agrefta, olei modico, vbi ebullierint, obligant . Sepijs cum nucibus, & allio paratis vefcuntur quidam , inquit Mathiolus,vt in Venerem ftlatiores prorumpant. Qui- bus autem condimentis Sepite fapidiores cuadant , docet Apicius inquiens : In Sepia far- &iL $,ct tili condienda piper ,Ligu(ticum , api; femen, careum, mei .liquamen , vini condimenta codiua calefacies , & Sepiam inde apertam perfundes , atq; ita farcies , codam cerebellis elix seneruatis cum pipere tritis , quibus commifceas oua cruda, quod fatis eft, piper in. tegrum , efitia minuta & ficca,fues ,&in bullientem ollam mittes, itavt coire impenfa poffint. Alia Sepias condiendi ratio, & materia?. Sepias elixas ahenoin frigidam mi- fceascum pipere, lafere, liquamine,nucleis,&ouis, vt vidcbitur,condiesvAliter : Sepias, piper, Liguftxum , cuminum, coriandrum viride, mentam aridam ,oui vitellum, mei, li- quamen, vinum, acetum,& olei modicum, bullire finito: & vbi bullierint, amylo obliga- bis .Sepias veteres aliqui pra?maceranr primum lixiuio cxcineribus , & parte calcis fado, deinde aqua dulci : deniqj purgatas concifasq, inteftinorum inftar condiunt coquntq; , vt G Z/Li.e, 20. audit Zoographus. Sepias coda", tefte Diofcoride ,atramcnrum dum ellur , egrecon. Zi&, 8. coquitur: aluumqi mollit . Diphilus apud Athenaeum ait Sepiam elixam teneram effi- ci , ori gratam ,'concodu fac. Jem ,& aluum ieuiter fubduccre: fuccum qui ex ea gignitur fanguinem extenuare , exaetionemq; per hasmorrhoidas mouere. Qua quoqjin ficcum eieda a quibufdam edi coda in fartagme fcribit Rondeletius . lib. $. de cenp . mtd. [ec . loca , Ad morbos thulicrum , Itb, 3. de t/ or. mul. Ex At rami - to. Lib . 1. zatcl 70X7T, Ad Aloptm Mas . Ex Quis . VSVS IN MEDICINA. SVMVNTVR varia ad varias morbos ex hac remedia. Vtimur aurem veltoea Sepia, vel aliqua eius parte , vt ouis, atramento, tefta , quam oV p*xot> vocant Dio- fcorides & Athenaus. Galenus Sepias (tomachicis prodeffc ait. Kiramdes, Sepia, inquit, elixa in cibo vefica?, renibus &dy furite medetur : Vrinam queqi ciere ait Plinius & lentorem renum difijcere. Acetum inquo Sepia fuffocataeft cum oleo miftum ,ei , qui marini Hippocampi venenum haufit, propinat Aerius. Addentium dolorem , inquit H Galenus in Euponfticis , ouorum putamina , Sepiam & oleu mifceto,& coquito , donec tertia pars relinquatur 5&rcpidum ore contineto . Aluum foluunt Sepia ,tefte Plinio, in cibo dacte, decodaq; cum oleo & fale & farina . Ad venerem proritandam quidam eifdem cum nucibus & allio paratis vtutur. Hippocrates Sepijs ad morbos muliebres frequetifliroe vtitur , vt in curatione vrcri auetfi ad coxam. Ad veiperam, inquit, mazam coenet.Si vero panem voluerit, & Bolbidia parui Polyporum gener is, & Sepiolas paruas in vino, ac olea coquico,& edenda dato Ec eodem hb.eadem bolbidia & Polypod a, aut Sepiolas fimiliter praparata,ad menles ciendos lurni iubet. Vtitur quoqiidcm Hippoc. Polypis aut Sepiolis tollis fuper pruna ad puerperi; purgamenta a partu purganda.Corneiius Cdius atramen- tum Sepia? aluum emollire fcnbic.Idcm Diofcor.Soranus apud Galenuad alopecias atra- mentum hoc illinit fcarificato prius loco, Qua Sepia? vrinam mouent tefte Plinio, renumqj pituitas De MoliibW Lib. I. 6 1 Phineas extrahunt, & tenes purgant .In cibo fumpta vrioa mouent,& renum grauedinem un^ncIu * Marceiius.Idcm ad c?n f os, inquit, veloua Sepi£ in aqua folue,& cu meile permifee, atqjinde ma- culas perfrica, cito abolebuntur. Potionem hanc ad menfes ducendos per/cribit Hippoc. Lib. 2. dc_> Cantharides quinq; auulfis pedibus, alis & capite.-deindc tribulos ad mare nafcentes vnu nat . mut. & cum rad ce,menluram quanta eft Conchf tefta teritot&anrhemi luteam internam partem Ub. de m«rb. iccam tritam, Concha: teftam (hanc menfuram)addito: & feminis apij tantundem,& Se- maU pis oua quindecim: & m vino dulci diluta bibenda dato. Et chm dolor habuerit, in aqua calida defideat,& aqua mulfam aquofam bibar.Idem rurfus in ijfdem libris ad coxa vteri auerfi curationem docet: At in menribus(temporeqqoiJiefesfluere dcbent)fi faoguiseru- pent fatis eft fin minus Cathandes quatuor bibar, pedibus 3e alis & capite reie<2is:& peo- m» grana nigra quinqj, & Sepi£oua,& api) femen cum vino modicum JEt rurfus alibi in Li'. 2. dc^> eodem morborMane Sambuci baccas fex dato in vino meraco, & Sepie oua dece aut duo- mor.mul. ecim. Et iterum : Cum mulieri aut partus purgamenta non fuerint purgata, aut menfes Ld. non prodierint, aut etiam vterus durus fuerit &c.in potu exhibere oportet pharmaca vte- mor.mut. * rina.aut Sepi» ouis,aut caftorio admiftis &c. Ex Sepig tefta tum vfta,tum non vfta pluri- ?* fiunt medicimr.Ha:cfungofa eft, nec vt ofu eorum filicca,abftergendi.ficcandiq,fimi- Bx teda. liter vr oftreorum tefta: v, polletrfed partium eft ccnuioru, vt ait Galenus. Legitur in iuc- cedaneis Galeno adicriptis, pro Sepia tefta pumicem fubftitui licere in medicamentis. Veg„,uS Veter, nanus fiiflkum confliiuit contra languorem morbi pcflifcntialis ex Se- a. ?'* olhbus, & alqsquibuidam remedijs . Apud Plinium extrahunt tela corpori inheren- D.,., na ex aqna Marcebns Empiricus vftorum anerem impolitum educere quixcunq; colori Ad ,L ,*! VCIT° lbfler6crc «tia euris. efficaciora tamen habLr “ rm, > p|ufq«e abtterforii facultatis vftione acquirere mihi videntur. Dioicoridc s Ad culis m. Oilratum Sepif vttu, donec pars incenor & lungoia,ab exteriore cruda abfcedar,trituqj, ... alphos ( ideft vitiligines ) furfures & ephelides ( vitia cutis facie aliqui vertunt 1 exterere ‘ prodidit.Galenus ad vitiiigines,ephelim,lentes,pforas,vfto eo nos vti affirmat,qu6d ab- ftergeat.exficcer.&tenuiuui fit partium. Ad lentigines & fcabicm idem pr£fcribir Aerius. Ai fatim. Ot Galenus quoqi ad fcabiem commendat. Q. Serenus, inquit: * Ltutaa ft maculet factem Lentigo decoram, Erucam at r, acidum Ut icem fm«l illine malis C' ScptoUctneresexoljibusommafanant. Gabr.elHumdbergiusRauenfpurgenfisqaihofceverfuscommcntatuscft^cribitdupli- cem c fle huius olfis lubftautia,vr.am quidem interiorem pumicofam & teneram, qua auri tabn vtutur:altcra exteriorem, duriorem,fiiiceam,cruftaceamqi,in qua cum afpentate ali- qua eft lamitas: atqi huius cinere lentigines & alias corporis defoedationes exterere. Me- detur, inquit Win • & lentigini caterifqj vihjs, ex offibus Sepiaru cinis. Idem & carnes ex- Id. zzx.io ceces tollit3& humida vlcera. Ad alphos c6uenitcrocodilea,& torta: Sepis tefte.Paol. egineta. Vlt* fmegmatisquibufdam apud Actium ad elephantiafim mi/cencur. Galen. LtL derm- epia? partem ofiea admifcetemplaftris candidis, qua: vlccribus dyfepulotisconucniunr. pof.mcd, w. egetius etermariu$ait:Si animal fecerit vulnus, offi Sepiarum & ceffas etiam oftreaiu tety t»». fluemur61 r™ *re* q°oq»' vafis fuliginem pariter mifcebis > qua: bene tufa fi fre- Ub.2 .t.62, reair p? ^fr CnSs ^iccatufn vulnus celerius ducet cicatricem. Galen. fane vlcera deficca- tispiio.-f.1 osattenuare,ficut pumicem Kiranides. Apud Aetiu & Galenum medicauien- ^ent.Ad nrrCnUantJ ■ us,a^numeratlir>vel citra vftionenunam alias oftreorum tcftas vri iu- DPJin.S: a^rihceProde“f sepi*ofia cum axungia vetcrecontuia & illita lcribuc 4d simma:. mentis exdii^ r* ‘TiPiricus* Pileent & hodie mcdiciquidam compofitis illis medica- teftc ZoogvaDtr ls rc^us ficcantibus vftis,qua? aducrlusbronchocelaspropinantur cum fale foflii, t°‘Ad ocuioiurn vana vitia ab omnibus fere medicis commendatur. Nam Ad cadom dunr. Diofcor.eifft vnSues °culoi u abfumit & eliquat, vti Paulus Aegincta,& Aetius tta- Vatu 'titia. tia,Archigenes aDud^r111111 - Ct ^em amm0ni3cum loco foifilis ad eadem oculorum vi- lauieara- DOftea ,3,CnQ ad albuginesascpi* teftam tritam cum meile fubigit & vrit, vkefa os Sepixcreniatn^^ !'oc fabl““ • Galtn' incuP0I;fticls ad & «‘“loru lyrijsad cicatrices cxiergsa cura q““q.‘d oculorum coi- 'Eltc Alexandro Tralliano Pltoh,.™“ pcr,fc “mb“num valcr>cura melkcourritii & «dmia fingulis drachmisaucfior ^ CQ ^ laDfc?‘C,re“ C““ feIc ?^re.arn:^mm ^ ‘ A5.t,us °s»llud crudum oculoru cicatrices exter- vftum, anXistc, f re5atqi eorum vlcera exficcare affirmat °S T CkatriCS ^cd toftum effprnmr • GaJenus non plane crudum, nec tamen ottumefieeupitii.il, «wv», * «&&**,* >mCAm(U m F b- ? a * *0f) I JhA.c.% a. O/. 1 I. "i { Ad dentes dealbandos. Ad thoracis vitta . 'Ad hepati* eas. tib. de fu» perf(£tt 6 z Vlyfsis Aldroiundi c’f P««>) iAW »i y.u-xmet, V) **»• Vbi animaduettendum, inquit Zoo. E graphus,quod Ae ius dixit, oculorum vlcera hoc remedio ficcari, Galenum (nifi mutilata fit Ietiio)ad vlcera fimpliciter retulifle. Oculorum tumorem ruboremqj Sepia; cortex cum 4 latie mulieris illitus fedat,& per fe fcabritias emendat. Inuertunt itaq; genas id agente>& medicamentum auferunt poft paulum ,rofaceoq; inungunt ,&pane impofito mitigant no- tie. Eodem cortice &nytialopes curatur in farinam trito, & aceto illito. Extrahit & fqua* mas cinis eius. H*c omnia Plinius. Nec ab his diuerfa feribit Marcellus, dum ait : Sepi® tefta interior qu» mollis eft diligentiffime trica, & muliebri latie permixta, atq; inuntiio- ne adhibita, oculorum caligini,albugini,& cicatricibus plurimu prodeft.In iumentis quo- que albugines oculorum emendat flatu oris immifta,teftibus Diofcoride,& Phmo. Apud Vegetium albi vitia deterger ifta curatio : Sepi» maiin» ofiSs rafi fcrupulos denos , croci, falis ammoniaci, myrrh», crocodili ftercoris, ana fcrupulos duos , mi ice . In Hippiatncis Gr*cis etiam Sepi» oftraco fuccus feniculi & alia mifcentur in collyrium ad leucomata oculcrum:& mox ad fuffufione eidem rafo adduntur fales Attici, fimus crocodili &c.Co- Jumella fi album, inquit, in oculo bouis eft, trita Sepi» tefta, & per fiftula ter die oculo in- fufflata, fanat. Tardiuusvftamtritamqjcanibusad albuginem adhibet. Author eft Colu- r mella cicatrices oculorum in equis extenuari cum foffili fale trita Sepi? tefta.Eadem reci- pitur in collyrijs abfterforijs apud Actium. Alchohol ad conferuandam oculorum fanica- tem(in libro fecretorum qui Galeno adfcribitur)pr»cerc?tcra accipit rubien,ideft Sepiam (os Sepi» potius) ablutam marinam.Sepiarum teft? palpebras mundanCjKiranides.Con- format» in collyria l»uigandisafperis palpebris affricando accommodantur,vt Diofcor. prodit.Galen.mediocri, inquit, huius teft? fcabritia vti folemus etiam ad magnas in oculis afperitatcsfquas aumae-t c nominat)colIyrij ex ea formam effingentes, & donec fanguis eli- datur infticanresjquo fatio poftea cath»retica collyria efficacius adhibetur.De hoc reme- dio etiam Plinium fentire putat Zoographusciim feribit : Adijciut & officulis eius genas, ii terantur fanari . Dentifricijs quoq; apriffimum eft os Sepi». Marcellus eius molle hifce «unifccri poftulac. Diofcor.vfto vtitur ad dentes extergendos:c*teri crudo. Apud Piateariu sad dentes dealbandos commendatur, fi polline eius fubtili in panno lineo pofitofricetur. Ad faciem dealbandam eundem pollinem cum vngueQtocicrinomifcet.Galenusex Cri- tone finegma dentium quo albi & odorati redduntur hoc defcribit.Nitrum,teftam Sepi?, tmyrrham »qualiter mifcens vtitor. Idem inEuporifticis ad dealbandos dentes aIiaq;eo- G rum vitia fananda: Dafupodiscaput vftum cum feniculo quam albiffimo, & Sepi* tritis offibus vtere . Incertus quidam apud Zoographum Sepiarum teftas adijeit, tum decificijs «um compofitionibus ad os humidum cruentumq; detetgendy m , & gingiuarum carnem inftaurandam.Marcelluscombufti puluerecn ex meile c6cricum,adietia gutta ammoniaci ^ingiuis & dentibus prodelTc feribit, fi ita perfricentur,vc nihil ex eo in fauces defendat. ‘Tefte Plmio Sepiarum cruft» farina pr»parat cutem medicamentis alopeciam replenti- 1 bus . Ex obfcuro probat Zoographus os Sepi» tritum & cum aqua potum thoracis vitijs, «& afthmaticis omnino prodeffe. H*c fic cecinit Vrfinus : Os btbe contritum, faitlis pulmone re f urget Spiritus , & vitium pe ff oris omne feret» Dc medio ofle Sepi?, quod eft molle, puluerem facies, & in mixtione condici optimi ieco- :jrico(hepatico)ieiuno per triduum dabis, ita vt in dextro latere aliquandiu iaceat cu acce- perit,&pofteadiutilfime deambuler, ita iubet Marcellus Empiricus . Galenus in Eupori- ilicis 3d fupprimendum alui profluuium, Sepi? teftam, & capillamenta crementa ex vino vetere potui offert.an vero capillamentorum nomine cirros fe u pedes eius accipere opor- «eat, an ?p illa, quorum pro branchijs eis vfum efle Rondeletius conijcic,qu*rcndu proponit Zoographus. Hippocrates vbi vterus puerper? procidir, Sepi? teftam tufam, & vino imbutam cum pilis leporinis lana excipit ,&apponendam pr*bet .Quod fi mulier pr?gnans menfes profluos non habear, ftercus afini crirurn>& rubricam, ac Sepi* teftam, *ma, fimulq» linteo illigata apponit, idem quoqi fcripfic libro de fterilibus. VSVS IN VARIIS. VT V N T V R Sepijs pifcarores ad capiendos pifces,vt his verbis teftatu reliquit Arift, Nidores deniq*, genera qu?q; pifeium appetunt: vnde etiam carunculas Sepiarum deuftas, odoris gratia cfcam hamis affigunt : ita enim fic,vtpifes auidiiis accedant.Et Piinius:conueniunr, inquit, pifes exalto etiam ad quofdatnodo^ vt Sepia vftarn,& PoJypfl: qu? ideo conijciuntur in naffas. Tarentinus ad marinos mugile fcaios,& mullos efcaea Sepiarfi rcftulis tu fifymbrio viridi(q>eft bryoZoographo) aqua marina, De Mollibus Lib. I. 6 3 ^ Orina, & cafeo bubulo miftis vcicur , dura retibus nauat opera. Sepiii expetitur aurifabris» nam ciiro id ex duabus conftet partibus, fuperiori fcilicet dura ac leui, inferiori autcai fun- §°fa, facile ineam partem fungofamannulorumcjterarumq; rerum forma? imprimuntur, metallis igne colliquatis expleri {olent. Anaxiiaus apud Pliniu tradit atramento Sepij tantam vim ineflfe,vt in lucerna addito aethiopes videantur ablato priori Jumine.Confir- Inopes mac id Sextus Empiricus his verbis : Iam vero & pra?ftigiatores lucernas arrugine , & Se- vt videatur. pis atramento vngentes,faciunt vt qui adfunc, modo gris colorem habere , modd nigri ef- f(riben~ fe videantur, propter paruam eius , quod admiftumeftj infperfionem. Quapropter Pii- niusfcribicinSepijs miram eflfe naturam: nec tamen ex eis fieri atramentum adpingen- j gendum ,autfcribendum. ad qua? verba notat Dalcchampius feptentrionales populos nigro Sepiae, addito tantillo aluminis atramenti loco feribere , nec incommode. Ronde- letiusquoqj atramentum Sepiarum pro atramento feriptorio invfum cedere pofteaffir- niat: quod niger fit humor, & glutinofus. Videtur, inquit Angelus PoJitianus,olim atra- mentum Sepi«e humore fur uo confedum fuifle,vnde Sepiam atramentum vocarint,ex quo Marcianus. Dehincqj nigello puluerc, qui ex fauillaconfcdus, vel Sepia putaretur, illato per cannulas eadem refanari. Coci Sepiarum oculos elidunt, vt pro vnionibus ven- dant: His enim mulieres quadam Itala vnionum vice fe exornant. ; V E N E N V M. V VENENATVM efie Sepia morfum tradit /Elianus,dentefq»ipfius validos jyt animal. latere, minus tamen violenter, quam Polypum mordere.Oppianus quoq} Polv- 5. 0^,44, po,& Sepig venenatum morfum tribuit, fed exigui detrimenti : quem forte cum tnale Vuottonus intellexiffet, morfu non la?dere Sepiam fcripfit, fed noxiam quandam fa- mem ex eius corpore effluere . Eius aurem roorfus venenum cecinit his iambis Phiks . AMcti tfiaai ei i £%>®S Aa/3 0/5 AMoc yap av tpSdvoi »/'s, ‘mreipcti; fifitvocov OSoviai o£«s eis dwQXpoipot fjpta, Kat Snysaot. TrtKpov iou 7rpo»yiu,itov. ^ Quos fic expofuit eodem verfuum metro GregoriusBerfmannus Annabergenfis: Se d ttt caue vittam in manus vtfumpjeris, In ore acumen dentium recondito J%uin potius alius tc prior , probauerit Peflem£, morjut tabidam ve nefiet • DE SEPIOLA RONDELETII. Cap.V. PISCICVLVM hunc inter Mollium genera referendum merito nobis feparacim Dt pife. Ub. defcripfitRondeletius his verbis. Sepia?, inquit, nafceci fimiliseft;polliciscraflima- iy.r.io. gnitudine non fuperat ; odo pediculis coftat } duas probofeides habet, necfepium mdorfo, nec gladiolum habet:vtriqi lateri pinnula veluti ala parua affixa eft, rotunda, nec gura , necfitu pinnis Sepiarum , & Loliginum fimilis ; neq; enim angufta Iongaq,- totam ? HUln ambitjVt in Sep js,neq; lata,& in anguftum angulum terminatur, vt in Loliginibus, rntitn01 r°^aj Parua>ivtrinclue veluti abnata modicam alui partem occupant, neqj ad extre- Ore V^*corPoris Pr°te°fa . Colore eft vario} paruulis enim pundis in dorfo notatur. D ^ ^lis>fiftula, partibus internis a Sepijs non differr. Carne molliore ,& delicatiore eft ^ 0 ypus vel Sepia. Vere maxima copia capitur cum reliquispifcibus,& obparui- M nto^ c^m tamen j vt dixi, fuauiffimus fit . Huius pifciculi nullam quod ifciam, Nominis me 1 nemfecerunr Ariftotelesj Athenaus,Oppianusj Aelianus, Plinius, ob id cum no- ratio . Sepiola Rondeletij, * F 2 men flacent* genus* ! Lolius re- thor . T tv$o(» 'Hift. f.i. !i/£. 17. de De Aquini, lib.2 , Loliginis minoris /y- nonyma. Lib, 28* bterogl » ZiA 1 7. p*>, frf/.J. 64 V ljfiis Aldrouandi men defit, Sepiola non abfurde vocabitur , non quod ex genere Sepiarum fit, fed quod ^ corporis forma Sepia? fimihor fit ptfciculas, quam Loliginibus vel Polypis. Quodenini Sepia non fit, oftendir pennarum magna differentias itero quod Sepio careat. Alterius effe generis a Loligin bus arguit corporis forma, qua? in hoc lata eft , in illis longa ; titm quod gladiolo deftitutus fit. Cum Polypis vero numerari nonporefl ,ciim Polypi omnes pro* bofeidibus careant", vt antea ex Ariftotele docuimus, hic vero duas habeat, cafq; longas* Haec Rondeletius,ex quo huius pifciculi partem pronam & fupinam depinximus. DE LOLIGINE MAIORI, & Minori. Cap. VI. ORDINIS RATIO. iEQVIVOCA. V M non admodu inter fe maior & minor Loligo differant , roultaque a f feriptoribus tradantur, qute vtrique conueniant , neceffarium mihi vifucn eft, vtriufqj hiftoriam hoc vnico capite completfti. T»v&h prxter hunc pi- fcem etiam eft exponunt Hcfychius &Varrinus. Ad qua* verba, panificij, inquit Zoographus , aut placet? genus forte fuit inftar Teuthidis in cirros quofdam diuifum .Nam Alexit (citante Athe- naeo) in Eretrico coquum exponentem facit, quonam padio ex Loligine placenta?;fiuc libi, fiuefarcimin is genus fieret, fcilicec abfeiffis pinnis, infarta pinguedine, & afperfisrecentio- ribus & delicatioribus aromatis. Atq; id farcimen (tti/a, ua quoddam panificij genus in- relligit Zoographus) ab Iatrocle in artopoeicoTeuthidem vocari Pamphilus referr. Teu- this Arcadia duitas Stephano& Paufania». In Lexico communi Gra?co fer ibitur effe no- men ducis in Aulide, qui Palladem vulneraffe fertur . Lolius ( ita Gaza? Loligo maior vo- catur ) nomen maximi rethoris vel oratoris , ad quem epiftolam feribie Horatius, Homeri poefim exempiar vera? virtutis continere j & in Iliade quantum detrimenti aniiporurono- ftrorum perturbationesadferant , in Odyffa?aautem qudd virtus valeat ad bene beated; viuendum. * Q SYNONYMA. SI YNONYMA vtdiftindie tratfentur(confula enim a plurimis authoribus con- | feripta funt) Loliginem in maiorem minoremquediuidemus. Maior itaq; TeSSa? " a Gra?cis nominatur, vt Ariftotele & Nicandro, Gaza Lolium fidio Latino nomine tranftulit,vt a Loligine diftmgucret.quam T to&ida vocantiLegirur in vulgatis Ariftotelis codicibus plaerunqj T ev£oe barytonum, non oxytor.fi, vt aduertit Zccgraphus.-vnde & gc- nitiuus pluralis vltimam fy liabam circumfle- 1n /nppi - ii»,- Ut. In No/ht ><- elator . Lib. j. dz _*5 itng, icit, Etymum j> In apopb* thtg. Lib, 1 y. de ptj.cap.q.. De par, 4, eap,p. Demes . Pedes » t, 1. Promufct - des. De par. 4, cap.Q^ d Sepia cjtitd difjerat Lo- Ugo. Apol. r. titj. 4-r. I. De anint, 5 . tap. 41. 66 Vlyisis Aldrouandi cztiy)*:. Lib. 7. Venter. De par. 4, cap. 5. jitramen - 7itm . Ltb. 7. Ualieut. vocat Sdioliaftes Nicandri . Circa Tcuthi & Teurhidis alneum maiores pin- r na? funr ,c.uatn circa alueum Polypi aut Sepia.lAthensusex Ariftotele Loliginem ha- bere plurima Sepi® fimilia probat , eundem fcilicet pedum numerum, & promufcides, & e pedibus inferiores quidem paruos,fuperiorcs maiores, promufeidem dextram craf- fiorem ,corpufcu]um totum ,ir.olliufculum & oblongum , qua: omnia & maiori & minori Loligini conucmunt. Porro corpufculum fiue oavanoi Athenaus hic appellat , quod xc/- ;\ia»"Anftoteles dixit , Gaza ventrem : de eo enim ficferibit:Sepijs& Polypis venter fimi- lis,tiim figura, tum tadu eft. At ijs quas Loligines 3ppeilamus , bina quidem cqncepracu- Ja ventris fpeciem gerunt : fed alterum n inus ingluuiem imitatur , & radu diferepat , quC- riam corpus etiam totum carne molliore confiat. Inepte Albertus Magnus ,& Ifidorus Loligini fquamas tribuunt. Hac de partibus externis ,&prin um quidem deatramento. Habent hoc vt Polypi fupraapud mutim potius pofitmn,vt ait Philofophus,Sepi£ vero infia adaluum, Prttter atramentum, fuccum quendam purpurafccntem continere Rondcletiusau- thoreft,quocenfet Loligines codas fubpurpureas reddi. Catterum Athenaeus de Loligine loquens ait: mpi S,o^oi' it >d 8v ptihttvu , ufo eo^povy idefi, Habet autem & atra* mentum in vefica non nigrum , fed pallidum. Cui etiam fubfcribit Oppianus hoc vetfu : F : dvb3 ap»*» |aciUir » cum in cieris , thm in grandium L«r ? ‘° ‘“J0? cIar,us aPeruit : PinnuJa» tUr *«>«■*» ,IBA5,^wnfrP innA. L°l'g«num (lego Loliorum , nam in Gr*co legi- 7 8 genere rnnda perpetuabatur ; minores vero quas Loligines vo- cant, Lib,j. Li.Z.depi/c. Loly duo genero* lAriflot. ctr- rcftus . og Vlyfsis Alciroaandi eant , non circumagam per totuiflbJoeutn , fcd de medib orfato habent. Poftrema quoq> g pars aluei , quar retufa eft in Polypo & Sepia , in Loligine valde acuicur , in Loiio vero me» dio modo fe habet. Quapropter iure dixit alias. Pars enim Lolij qusE exit in acutum, latior eft, Athcnaus cx eodem de Loligine maiori feu Teutho feribit , accedere ad tres dodrantes, colore fubruffoefle (u7rtpt>v et')! & ex dentibus inferiorem in eominorem ,fn* periorem vero maiorem, vrrumqi nigrum .accipitris refiro figura non shfirrilero ,difcifIo alueo ventriculum fuillo (imilem videri . Quae fere omnia non modo Teutbidi , fed etiam Sepi# funt communia ; roftrum aurem in Lolio non prorfuV nigrum eft , fcd ad nigredinem tendit. Lolium igitur fic defcripfic Bcllonius : Ipfa quidem Loligine maior eft >vt cubito- rum interdum quinqjefle foleat, inquit Ariftoteles. Exteriore quoque corporis nota ali- quantulum a Loligine dilcernitur. Pars enim Lolij, qua? exit in acutum , in Loligine latior efl. Quinetiam pennula? torum Lolium ambiunt ( pidiura Rondeletij hoc non offendit , vt notat Zoographus ) iundte perpetua?que , qua- alioqui in Loligine partem aliquam relin- quunt. Minusautem accedit ad Polypum quam Sepia. Naro corpus ei oblongum eft , car- tilagineum, duabus pellibus obdu^um rgladium ardiorem & magis cartilaginofum in ter- gore continens, translucidum vitri modo ,tcnui theca inclufum: roftrum aquilinum , pfit- 1* taci figura. Sed eodem modo atramentum quod Sepia emittit, & cirros odlcoos haber,bre- «es tamen : in quibus totidem acetabula confpicies , quot in Sepijs . Ac pmer illos odo- nes, duo quoq; longa flagella feu promufeides mulris in extremo acetabulis circumfeffa videbis : quibus a longe Cancros , Vrfos , Aftacos , Paguros , & omne pifciculorum genus arripit. Porro Lolij acetabula prseter Sepiarum & Polyporum morem, tribus introrfum aculeis offeisrobuflis, in gyrum munita funt: quibus veluti vncinis arripit quoo cupit ,vt non omnino fit tutum Lolium manu in ipfo mari contredare ac prarhendere . Latas in gy- rum diffundit pinnas : a cuius ore corneo gula protenditur angufta , & vlq; ad flomachum longa, quem habet ampliffimutn, atque adeo ingluuiem oblongam , quo hunc procedit. Eadem fereRondeletius his verbis. Pifcis eft pelagius, gregalis, ex Mollium genere , pedi* busjpromufcidibus, capite, oculis, orc, lingua, fiftula, partibus internis quibufdam, coeun- di modo Sepia fimilis . H is vero diffidet . Corpore eft longiore, rotundiore, in acutum de- finente.Sepia breuior eft & latior, durioreq; carne. Sepiae os internum in pron3 parte fitum quod Sepium vocatur ,robuftum, latum , media naturainter os &fpinam , friabile quid Sc fungofum continens . Loliginis io£isro s JMyat iav Zoogrofihus hic le- gendum cenfet, EV/ Si n yttos oAiyot i&v rtv9£>v, vel E’V/ Si fVoc dA/ycv&c, Loli- ginis minoris deferiptionem hanc nobis feriptam reliquit Beilonius: Odio anos vt Sepia habet, multo quam Polypus breuiores, Sepia tamen longiores. Atramentum nigrum con- tinet Sepiae modo. Grandem quoq; habet aluum &fiftulamvc Sepia i gladium etiam in tergore , alteri tantum huius parti inlmentem. Duo crura fiue duas proboicides longas exterit in cirrorum congerie, teretes, multis in extremojtonlis.feu acetabulisconcauas,qui- buscundfa qua; venatur, capit & ori admouet :& ad faxa quibufdam veluti ia&is anchoris ? confirmat . His etiam vtitur , quoties de more palpat, & pifciculos retinet: quibus maiores quoq.nonnunquam euincir. Roftrum porro illi eft pfittaco fimillimum. Rondeletius pe' diculorum numero, promufcidibusjoculis.capite, corporis forma, gladioli fubftantia, atra* mento, deniqj partibus omnibus tum externis ,tum internis perfimjJemeffe Loligini roaio* ri feribit, excepta pinna , & gladiolo, & parte extrema ; pinnam enim latam efle inferiori lo- co magis, qmim in Lolio, gladiolum quoq; & partem extremam acutiores. Loliginis maio- ris Saluiani,& minor is Rondeletij, irem cius cuius pidiuram Veneti js accepimus, rubris vndiqj maculis confperiam, icones tribus hifce tabulis deiineatas damus. Loligo S / 7 o .Mi.-. Vlyfsis Aldrouandi Loligo eadem vel fakem fimillima cum prscedenti. ®$SSg m eVWVvJ^Vv^S- g^vV^SVvsS^ \V^V\vv De Mollibus Lib. I. 7 1 Loligo Saluiani maior. Ve par. 4. tap. 4. fltQor . 5 6. acjQ*ul. Zi. 9. c. 3-0. £/A 2i> dt animal, Ltb.p, Z. f» 2 $• #/#.$. r- 2 . Ltb. 2. dt~s a quaitl, Ltb. 3. Ptjc. Lib . ptp. Vlyfsis Aldrouandi loligo minor Rondel«ij,curo fuo gladio. L O C V s. REjL I Q V A MoIJia prope littora vcrfantur,ibiqi vitam degunt. Loligo vero io profundo mari,vt tcftatur AriftoteJes his verbis: Loligo fola ex ijs gaudet aleo» vitamq; plelagicam agit.Idem etiam de Lolio fcripfit inquiens.-Pelagius ramefl Lolius non alio modo , quam Loligo confidit. Saluianus in omni mari fatis frequented & notam effeair .In nofiro mari, inquit, Plinius, Loligines quinum cubitorum capiuntur» Sed Ariftoreles Lolium ad tantam magnitudinem peruenire author eft, nulla loci fadfcL-t mentione. Albertus Magnus refert Loliginem reperiri quinque cubitos longam in Sixt0( Mauritanif flumine. Abundare etiam in mari prope Euboeam ex Arcbeftrati verfu apud Athenamm citato colligo , nam multas 'efle feribit venales in Dio & Pyrrha oppidis Eu- bee* . In Ponto queqs Loligo reperitur tefte Plinio, cum abfit Sepia . V I C T V S. GAV DE NT pifeibus Loligines.nam tradit Arifloteles,In Mollium genercto' ligines pifcesvel maiores euincerc. Bellonius, Cancros, Paguros, Aftacos,# omnes pifciculorum genus fuislongis protenturis fuperate &arnpere affirmati diligenterq;, quicquid in fiomachum dimiferint atterere roftro, quod robuftiffimucn h*' benr , indeque cundla , quas in eius flomacho percipiuntur , pulmenti faciem habere. CAPIENDI RATIO. CAPIVNTVR plurimis modis , vt nobis declarauk Oppianus . Poftqua*»^ enim aftutiffimasdixiflfetjfubdit hos verfus: fuamuts flnt tales vigili capiuntur ab ane Vfcantts. ponto q*6ttes ve luuntur in alto , Currentes raptunt,pelagt non agmina cunfits Sunt tnfrucla dolis , capti falluntur & hamo, Qui madida degunt terra , qua fluClus inundat , Htplns mente vigent , t fi orum corpore parttos Imbelles tenues potius cum Caride parua Teutbide ( cum ) Cancro capies longtfq $ flagellis , Et alibi hamo etiam venari docuit his verflbus : PiJ- catti A 73 HMup.ll Ltb.q.cap. *9- Lib . i.<& De Mollibus Lib. I. Pijcator virgam contorto fune globatam Praparat, innumeros infigens defuper hamos Vtfct bus exitium ferti mucrone proptnqutsf In quibus infigit fallacem lulidts cfcam, Et rtJ ttptnatos fub lymphis occulit hamos . - . n Vurtiuam medijs fraudem fufpendit invadis * Cum videat fixam Loligo rumpit in ef cam , Humq; premit fujum fe circum fila volutans Cufpide confojjus , quo fe conuellerefrudra 'Nititur , & lu flans contra fua terga reuoluit . natatio, volatvs. NO N natant tantum fuis pinnulis quibus alueus earum cifcundatur , vc ait Arido, teles: fed ijfdem etiam volant, vt habet Plinius inquiens, Loligo etiam volitaC,,ex- tra aquam fe efferens .Quod & Oppianusteftatur,canens: ~ — * Et findunt aer a magnum Loltgo Miluufq ■, rapax , (jr mitis Hirundo. Ltrurfusibidcm . Loligo Mthiusfr rapax & mitis Hirundo Ckm timeant magnum venientem e marmore pifc,em Ex mareprofiliuntfcindtutesaera branchis. Non V ducrum fpecies ^non e(l Loligo natantum . Tu r m at im fertur ponto, geli it q-, volare . Inferius mulio fe tollit mitis Hirundo . At radunt fttmmam milui lati aquoris vndam : Hos nanti Cimilts dices (imiltsq\volanti . Idem Plinius ex Trebio Nigro tradit Loligines interdum volare tanta multitudine, vt nauigia quoque demergant. Et Albertus Magnus, Loliginem feribie quinque cubicis ef- C le longam in Sexo flumine Mauritania:, &iuxta Oceanum volitare fagitt* modo : tan- raqi multitudine s vc naues fubmergant. Neque id omnino die incredibile putat Ronde- etIUS ’ c^m plurim* mutuo complex* natent : ideoque multa fimul capiantur , Caeteriim acum longo tempore exercere non poliunt, quod notauit etiam Albertus, &IGdorus. o igo inquit ille,alis(pinnis)fuis in aerem fe attolliufed quia flatus ventoru fuftinere non potelt, paulo poli vbi ventis concutitur, ad aquas redire cogitur, & in profundu relabitur. ^T AS. SEXVS. A I H EN JE V S ex Ariftotele Teuthi , ac Sepia: vitam breuem effe aflerit: verba Philofophi h«c lunt: viuendi fpaciutn tam Sepi* quam Loligini breue: nam exceptis paucis bimatum non complet. Plinius quoque de Sepia & Loligine lo- etiaUfniait: ^et>us mas omnino caret. Loligo mas, inquit Rondele- nit. Quam^h <*!^ert- hitustneatus duos habeat quibus mas caret, ficuti in Sepijs eue- tutnmarem rfmerrantqm Loliginem feminam dfe putant, Lolium vero a Gaza nomina» > cum etiam in Lolio differentia maris &f*mina modo di&a reperiatur . Lib.iti.de Animal . Lib . y. Ltb.q. Hifi . cap. i j. Lib.g.c.^. Depifcib. ty.cap./j.. G COIT VS. Hi fi, y. c.6. iRondeletitis falittur. l>ih, j. Ltb,$. f.51. Pintf/ error. XuiJegen. cap, 1 y. De part, 4. cap» y. partus, Htfl,5,c,6, AvAos, Jn/loteles comtius. Hid, 6» <» y. Lib,9'(»$l- De gener, 3. cap. 8. HtJ»yt,i$* Vlyfsis Aldrouandi COITVS. PARTVS; CVM Ariftoteles generaliter complicationem Mollium docuiffet,qua vtuntur in coi' tu, hac fubinde infert : Sepia1 vero & Loligines vioimv dy* ouy&i&teyyu*) id s* fleti* 4$ idsitAwavas i« legic o^t/otan, vel S^iovovttq . Quod quidem darius dicitur , inquit Zoographus, fi quis diligentius Ariftotelis verba feorfim confideiet. Si ve- ro apud ipfom Ariftotelem argumentum, hoc eft, ea qua pracedunt & fequuntur,refpiciasi nihil mutare opus eft : tradat enim ex proferto de animalium coitu : &ciim Polypos terrae niti dixirtet in coitu , tfyfyj oiiv [JoAc? rov; orav ilud Aiyoyhlut xupaAlw ipebn ©p os ylui&c. Sepias & Loligines natare (iroul,& coire lubiungit : natando autem vcrunqjfc' , xum in contrarium ferri, vtpote corporibus e regione, & ex aduerfo applicatis. Athenais quoque Ariftotelis verba recitans vioicn legit . Plinius , Sepia & Loligines , inquit coeunt linguis, componentes inter fe brachia, & in contrarium nantes, ore & pariunt . Sed Polyp* in terram verfo capite coeunt: reliqua Mollium tergis, vt canes . Qui locus, inquit Zoogra- phus, ciim ex Ariftotele fit conuerfus, linguis tamen Mollium vlla coire is non dixit :fed neque tergis vt canes. In verbis Ariftotelis dy* auyvuoMyytvaf id siyaia j&icLs 7rAiU idvas \qapyJ7r70wabi. noftri codices redepoft auy^iiMyylvctj diftinguunt ,& fcquentte pariter conftruunt, hoc eft sdy.au fimiliter,vt irMxiavas referunt ad ^tpapydirrovccq-Apud Athenaum vero hac citantem ,diftindioeft pcft slyata : quod Plinium inejuxirte vide- tur, vt ore & linguis ea coire putareticiim tamen proxime fcripferit Ariftoteles eundem coeundi modum Mollibus eundis efte . **id y.7rtexi&>i4 ,aliud^w' etr & iTrepyalveiv .quod non animaduertit Plinius . Quam* obrem quod Gaza etiam vertit , Mollia ore coeunt , non probo : ciim Grace legatur avy vr^Uticq, Ariftoteles certe Mollia non linguas, fedproijs carnofum quiddam habere tradit, quo voluptatem ciculentorum difcernant. Pariunt etiam ea corporis parte (tcfte . Philofophoyqua fiftula dicitur: qua coire eas nonnulli arbitrantur . Exiix^dl xarJiot" &j oftvt&cq (pdm dvicis . Sed hoc ex vulgi ,vtrede annotauit Zoo- graphus,vel pifcatorum quorundam potius , quam fua fententia ab Ariftotele didum» Alioqui dubium non eft, quin & coitus & parcus eadem omnino parte, non locis diuerfis fiant. Theodorus pro vr n3U'8*2 demergant. Quas comprobanda his Ailiani verbis : Loligines, De animal. Accipitres marini , Hirundo pelagia, cum quippiammetiunt , ex mari exilire dicuntur: ac $.cap. 52. Loligines quidem pinnarum longiffimo, &fublimi tradiu gregatim more auium efferri, oane maior his quoq; aftutia, quam Sepijs, ac contra plura pericula fe muniendi poteftas. N im & atramento ( quod vt in Sepijs jpoftquamemilfum eft, rurfus accrefcir, ita vt nun- quam eis defit copia eius tefte Ariftot. )&: volatu fe liberant ,ab imminente hofte , aliove Hisl.p. cap, periculo: quamuis in aftutia pares cfieSepijs his verfibus innuat Oppianus de Sepiarum 27. B calliditate antea locutus , qua fugiunt pilees horrendos infufeata prius aqua . Lib. 3, dc—> Loligo aique alq qui findunt aerapifees pifc . T ales inuentunt artes : no n cll liquor ater Illis, purpureos potius de torpore fundunt Humores : fcd fraude pares afluq; tuuntur . Sed natura de Loliginibus magis fo llic ita ede debuit ,quam deSepijs. Namhaecumli* toralesfinr, minoium pifcium ac minus celerum natatu iniurijs exponuntur ,quos tantum aqug infufeatione decipere luliiciebat: Loligines verocum in alto degant, maiorum pifciu ac maxime velocium periculis obijeiuntur , vnde eis etiam volatum natura conceflir . Pro- mufcidibus quoq;, quoties cempeftates vrgent,ad faxa aliqua adha;retes(aon aliter quam Sepi*; le velutianchons ia&is ftabiliunt ,vtauthoreft Ariftoreles. Vnde /Ehanus. Loli- HiH. 4. e.i. gines & Sepia duabus funt tanqua promufeidibus praeditae, quibus ad faxa,cum eft in ma- Lib. 1 2. de ri qempeftas, adhaerefcunt,& tanquam anchoris iatfis firmatae flutam incurfionibus refi- Animal, c.i. ftunr. Pdft ciim eft tranquillitas, folutis promufeidibus rurfus natant .Non contemnenda fcientia tenentes vitandi fane tempeftatesatq, ex periculis falutemconferuandi.Loligini C quoq; illud accidit memorabile, vt, fi fides fic Olao Magno, folocaAu manu ftupejfaciac. X. ai.f.io* DENOMINATA. MOLLIA omnia communi vocabulo rtv&d$n nominantur , hoceft Loligini fimil.aapud Athen^um. nud-lw o’ «aictsncoTro^Suidas.Dicituretiam TtS&os, aut Tiu$i; voce diminutiua m&iJi ci>, quod frequens eft apud Athen*um: Doryon hep fetis i&iJiu & ffHsld/aadnumerat.Et Graecos imitati Latini Loligunculas,& Sepiolas dixeie Plautus. inCaflna. £ mitto Sepiolas , Lopades , Loligunculas . SYMBOLICA. DE Sepijs, & Loliginibus Matro Graecus poeta dicebat quod fote inter pifces, quid album, quiduc atrum fit , nofcerent, vt ait Rhodiginus . forte, inquit Zoo- ex M ir r ^raPkuGquia uro eorum alba eft, atramentum vero in lecotinet.Sed Athenaeus tum efFunrT dC h°c rcfert:poteft tame & de Loligine alijsq; Mollibus atramen- ciui cuidi Cntlbus ,ntelllSi • J hemiftocles , vt in ipfius vita refert Plucarchus , Erethri^o cu, T»v-3,/E- Vlyfsis Aldrouandi s P R M S A G I A. impellatis VBERNATORES , inquit Cicero , ciim exu Itante? Loligines ,aut Delphinos ffi Cigna, ■ -w« in portum conijcicnres viderint, tcmpeftatcm fignificari putantjPhnio vero Loli- Lf,z6>c.vlu go volitans, Concha? adha?refcentes , Echini affigentes fele , aut arena faburran- na» tes, tempeftatis figna funt. Quteftioque eft: apud PJutatchum : Quid eft quod Loligo con* tuu 1 8. fpe&a magn* tempeftatis pr^nuncia eft? An quia inquit, Mollium genus omne natura fri- goris impatiens eft? Caro enim eorum nuda & glabra eft: non tefta,non pelle, non lquamis munitur: duram ver6 ofleamq; partem interius gerunt. Vnde & Mollium nomen eis datum eft.Quamobrem ciim adeo non facile patiantur,imminentem tempeftatem ilico percipiunr. Vnde Polypus in aridum procurrit, & lapidibus (inipiJion ) adherens ventum iamiatn adcfte figmficat . LoJ/go autem exultat, frigiditatem, & in profundo maris commotionem fugiens. Habet enim haec mollium omnium partem carnofam imprimis mollem , ac tene- TlyCcKq,ca. ram . Eafdem ferecauflas reddidit Pfellus , interprete Ioanne Corterio, inquiens: Loligo f 313* . pifciseftcarnisfuperficiemolli,vnde44*/c2^ovnominatur. Tenuiffimus enim exiftens ne- que tefta, neq; pelle, neqj fquamis tedius, inter malaciorum ( Mollium ) genera numeratur. Cum fit igitur nudus, omniqi deftitutus operimento , hyemem fac ile, cuius patet iniurijs, ptaefentit . quo fit , vt frigus fugiat : & commotionem maris , qua? in profundo eft , declina- re ftudens , in aquae fuperficie natet . Cimi igitur nautae pifciculum iftum mari fupernata- ie vident, inftare hyemem (tempeftatem) colligunt, non aliter quam Polypum petr^in hsrentem ventos fignificare. Indidit enim Deus virtutes quafdam animalibus ad futuro- rum praefentionem : vt quae effient falutaria , ftquerentur * qua: autem damnofa deuitarenr. Hadienus Pfellus. EPITHETA. He pd C °n,US€t‘am mag’s gratam dixit. Zoograpbus iudicari vulc, quibus recen- reDnni^rr65^? hicultas eft . lohannes Brnyerinus Loligines inter lautas epulas itanir rlnts n vccuoclue parentur, duras effe, & agre concoqui air. Gratam effe etiam te- LicehiMr °r* urantfSj^u‘*n^uPer addit appetentiam augere, & optimi effe nutrimenti, re. Pra’/3^* £°ro^.c! 111 ^yphili fupra citatis verbis (impliciter legere , & ori gratum verte- Athenp,?^1^ ^rau,“a 5 ncc caPta ‘n mar‘ mortuo . Archeftratus qui gulae caulfa , vt (cribit tien*us’ terram mareqi peragrauit, de Teuthidc fcripfir. 1 tuBifaf cr Ajp jrjfpjxp tactpa %&//,& Bfcptipa c»’ Afz0pax.ia 7raf4aPhus *uent uo^s nominata a coquo apudSo- Avoo» to* .<*?„). fcjrt nimirum & fapienter coclam & apparatam mlinuans. cfl emm & lua coquorum lapientia . Clido/inu ,,, in. r.>(u™(toteA«w«w..W Zoographus) Sf n^a.tnf %,m «.,.„auA.ua<«,, Vari, nus . Anuphanes m Cyclope LucronemAtchcftratum exuperans , inquit , efto nobis mu. tu Hitncttius i torpedo lub tefta codla : Perca difciffa tfatfla Loligo. Vt autem farciantur ^ coquiiraTntroducit ^ dedarault ^lex*s apud Athenarum , qui in Lretrico hree loquencem JioBidtS} Ihvctiy fict&ity Sn fiet d$oa) Kp M ii ivi tpifi vas nuB/iai l 7Ti vyia duiS)V (*txp ov Trapetes •trtpi tradas HdtytTf4.au AiTTiolt %Aapots cJsSoMvau, fic transfert Iacobus Dalechampius. Teuthtdes, pinna, batts, aphyarum natio : Carnis & interaneorum fruttula : Teuthtdas Concitu earum alis, adipis admilto paululo wfpcr fofale^ Ron, . . ** olere vindi, minuttm tufo , far flas ' condiat. *pluni Teurh ° 'Sinera ,ta P““am > llbi > placent* aut larrninis genus effe putat , quod & P«Pat "°T:namr • 0Wcrua,ur a“T“s *“ , ne, dum cirri abfcinduntnr ,& «o, n TfTr ’ “vT r dllUat\d“C™s C1>im conficitur fine aeramen- ‘Xpiaquoq, diximus. Vnde fic cecinit lulius Cafar Scaligcr: ' u Tum Santonum Loligines cito & magias ° * Cur fu & itineribus (portula atq-, tumento V*rone Itntrcue fluitante [ubuettus, Au' Al "«dqs,v loquuntur Htf par, i Se‘r° n,£r*n ta» fangutms hiifuccum Vff 'A' tp datara> tondtantur vt re fle, ranun patinam tctSp“L1;0l^tU"CUla:> ?,°S doC.et APiti“ ! Ad Loligi"« , conditu- Alia Loliginis cond, tufal £, ? mdl,amodlcu™. liquamen .carenum , & olei guttas, vitellum, mei, acerum, liquamen8'"' a'f ' P|Pct>L'gu(liCDm, coriandrum, apij femen, oui “dem ( (ublatis crucibus9 in u,,i,^ ‘?.U”1&0.CUmamylo;bllgabl.s- lfc!lla dc Loligine ex Lquamine diligenter tricatur s & exinde ifchia pUl&mnr1. G i - addito Li.i i. de re ab.c.13. Lib.p. Praparatio . Lib.7, • In equitibus Loligo fur- fla. In Atho* Lib. 9. (• 3« Lt • 2 • top . I» 7 8 Vlyfsis Aldrouandi addito fucco mali aranti; , comeduntur quouis anni tempore in Italia, ommque atate fi ^ fuerint , fcd valde nocent paralyticis , &conco<3ionifunt rebelles, quare in aqua De rcculi, c ®, untur & vjno5 additis pipere, fafe , & herbis odoratis. Roma? autem , vt fcnbit Bar* Zi>£, c,io$, t^Qjomaus Scappus , minores fricantur , maioribufque proferuntur ,condiunturque i° * jure hoc modo . gladiolo , & oculis exemptis , infpiciuntur cirri, nunquid eis arena adhas- refeat , vt fopdeuenire folet ,deia fepiiis lauantUr ,quod flet melius ciim a corpore auel- luntur, tiun modico fale afperguntur , fr.xanrurque in oleo oliuarum jpoft calido ler- uanturcum fuccoarancij mali irrorato, & pipere a/perfo. Cauendum autem, ne in eo oleo , in quo frixo funt , incoquatur quicquid ex farina fit , aut quod coquendo album fa- cere velis. Quippe dum frixantur, rupta ve fica , atramentum effunditur , & tingitur oleum, Sin in iure voles, proparato eo,vt fuperius diximus,modo imponuntur onco cacabo , aut vafi fi6lili cum oleo , aut butyro , dein paulatim frixantur , addito aquo tan- tillo , quantum ad tegendum eas fatis eft , mox fuperinduntur aromata , cum coepis mo- dice contufis, & ptius frixis, aut herbis, & oleribus, vuis crifpini ,& omphacio claro. Si vero hoc modo proparare volueris fine atramento, eximitur vefica , demde in aqua eli- xantur , recentiq; frigida irerum perfunduntur, ac deinceps in iure coquuntur . Loligines maiores virulenta hoc modo coquantur . demptis gladio, & crinibus, feu cirris Jauantur, vt ab arena purgentur, qua fgpius vndequaque obfidentur , tiim plures in partes diuila?, ponuntur in aneo vafe, aut fi&ili cum oleo, frixantur paulatim, addunturque aromata tan- tumque aquae, vt fupei emineat, hinc coquuntur diii ; longa enim codione eft opus.Vbi fe- re co<3te funt, atramentum cum vino Cretico, aut alterius generis albo , & omphacio conv / mifcentur , imponunturque , & rurfus ebullire aliquantulum finuuntur , mox feruantur ad vfum . Quod fi minus liquidum ius volueris, addenda amygdala, aut olera contufa cum vuispaffs. Farciuntur qucqjvt idem Scappus author eft, hoc modo. Media? magnitudi- nis Loligo mundatur, & qua? eximenda funt, eximuntur, cirri, feu barba cum aqua, & fale coquuntur , atramentum in vefica referuatur . mox farcitur corpus reliquum mixtura fa&a excafeo Parroenfi fis enim pra?ftantifiimus apud nos iudicatur ad condiendum) medulla panis tenuiter trita, vitellis oui, herbis concifis, pipere, cinamomo, vua paffa , croco. Vbi vero dies eft ieiunij, loco cafei,& vitellorum oui fumuntur amigdala,aut nuces iuglandes, aut aueilanje contufa? cum panis fruftulo madefa&o in omphacio . Fardfum ita vbi fuerit corpus, imponitur vafi cum butyro, & aqua quoad fupernatec, additis eius cirris in medio- C eres parr :s concifis: paulatim omnia coquuntur cum modico fale, & aromatibus . co£ia vbi fere fuerint , herbis minutim concifis , aut amigdalis contufis vinoque albo committis , & omphacio infpiffatar ius, qudd fiflauedinem habere defideres, croci parum commifcctur, fi vero nigrum effecupi$3 atramentum eius loco croci poftulatur. YSVS IN MEDICINA, ET ALIIS. De remp, eun.gat . fel A VTHOR eft Archigioes apud Galenum Loligines fiomachicis conuenire in cibo Affatas prodeffe torminofis Marcellus Empyricus. Acron commentator Hora,- ’ I’ JL tij fcribit Loliginem efie genus pifeis , aquo atramentum fit: nili potius in quo legendum fit . Nam ex Sepia atramentum fieri ad lcribendura idoneum conllat , de Loli- gine id nondum compertum . DE LEPORE MARINO. 0 Cap. VII. ADDAMVS huic libro hiftoriam leporis marini omnium quas mare alit , anima; lium venenofiflimiJta nos iubent plurimorum authoritates virorum, qui hoc ani- mal inter Mollia referendum effeiudicarunt,etiamfi mulca quoad naturam partes, ci defint , qua fuperiiis dixim us Mollibus vniuerfisineffe. 'iEQVI- Ai De Mollibus Lib. I. '& c LV I V O C A. 79 L* Latinis (impliciter a pedum lenitate vocatur animal quadrupes, hirfutum, ve ociflmium, quod Graci Aayaov quoqi (implici nomine, aliqui daoiwoda vo- ,d ?i*[)u‘»°cjs Leporis in Leporis terreftrishiftoria fufiiis dicetur. Ly- ™ pjlcem vulgo a Gallis Gronaut(alijs Gornat ) didu aiiqui Leporem marinum effe pu- 7 ’ *rmat“ tloa® Graecorum & Latinorum) fiue ab oris figura , (iue aliam obeauffam di. nicou fiUmilCOL nc[c°b> duorum aut trium generum (ni fallor) reperirur , quibus coaunu- cft h°ura orbiculatis . Eft & alius pifeis oblongus eodem nomine SYNONYMA. V/n ,rn r^mn.ariUS Lat'nis ‘?kitUr> Gr*cis Aaycuc SaXMou Neque mj cmm ea diftm&ionem probo quam adferunc Hefychius & VarinuS>dic£ces,qudd per &>de terreftn dicatur, A «>0r pero b#eue de marino & fluuiatili /ditn fluu,at,,e,ra Leporem nullum nouerim. Ba^a&Vec, xj^Aam ^ Ao ‘yoi. Epi- charmus in nuptijs Heb*,vt citat Athenaeus: fed melius alibi ( ideft membrades &Aayei, quanquam (i qui ipifces Aajci dicantur , nuptijs &conuiuijs apti , illi plane a Le. pore venenato, de quo agimus, diuerfi fuerint. Horatius: p . • # uVecfiarus, aut pottrtt peregrtna iuuare lagois, ani rUbltaC ^ a°n- ’ an,lag0^fic genus pifeis , quod in mari Italo non inueniatur , aut auis debPrar"Cm^ ^^0ri\^ueateGermaniCeLepUSmarinus venenacus circumlocutione efferri H^fnanknmI^,^e!^eh^rbTSS ’ 0der ein §ifftiger ! Kkiner iMuttelfifch . Liebre de la mer GrlPr; ft' Caterum Lepus marinus (ic diiftus eft a colore Leporis terreftris,quem S^TrWrVMnnt^UOd CK Perc°*C^oliu* non acerba , necomnino nigreto-' P s; fimilis . Et Plinius colore tantum Lepori terrcftri (imilem effe fcribit. Idcirco letinh^r rnk^nCS C3rdanutra’ cbm tria genera Leporis marini defcripfiffer ,ex Ronde* fcri- r derc * Ha?c ve^ut reiedianea quadam maris ( inquit ) vt Lepores marinos de- in JV|p?|UI i ?m ^',S C,Um LePoribus fimile ? nec veneni quod potiflimum (ignutn , quodq,- reieft babecur, vila mentio ferme habita . Propior forfan delcriptio alterius colori'? C e^nio recitati^, quamquam nec hoc forfan Lepus marinus dici poflit. Seda ^clani^!!.ClS rC usnom‘”a imponuntur, & inter pifcesleucojleucifcojglauk^erythrino, slata. hor Puta P3^1*5’ mcrui*3 tur(ii nomina ad pifces eiufdem coloris funt tran- ftri tnarino • !? a !)S cont,ng‘t animantibus. Quapropter non mirabimur Plinium, qui terre- D porinus ln ^’LePor*n,] Pr*ter coloreni commune ineffe fcribit . Et quamuis hic color Le- fiii genere m Uf ^Cl /Uf nlar*n‘ Leporis non inueniatur, fufficit tamen in aliquo repe- nigricante at, r” tPC ,cnks imoriago vocant, hoc eft ebrium, quod viuus colore ex rubro g ub plerunque ebnj effe folent, exiftac. fed mortuus ex fufeo albicat. Ser, z. Etymum» Lib. 7. dej var.rer , Contra Car» danum. GENVS. j)e animal, 2,cap. 45. Color , In apologet (Ot go Vljfsis AIdrouandi GENYS. DIFFERENTIA. Defcriptio. HACTENVS fuita paucis cognitus Lepus mariuus, tura quia rarus eft,tum etiam quia varie a veteribus defcriptus. ^Elianus cochlea, tefta exempta aptifiirac comparat . cui (ane perfimilis eft . Plinius offam informem , hoc eft maffam car- neam, vt exponit Rondeletius, potius quam pifcem vocat. Ncqj errim pinnas, neq; oculos, neq; alia membra aptediftindia in hoc videas, quemadmodum in alijs pifcibus, obidfub- flantia fiue carne non corporis fpecie Loligini parua afiimulauit Diolcorides. Alij caudata Loligini fimilem fecerunt: nigrum in fuperficie Scholiaftes Nicadri commemorat.^lianus ex omni parte ad terreni leporis firoilitudinempratcr pilos accedere tradit. P vnoev , ideft fordidus a Nicandro cognominatur. Scholiaftes dicit quoniam yl.wdSm eft . Zoographus y himfm legit per iota in prima . Nam iru per iot3 , rhyphon ideft fordes fignificat Va- r rino , Lepus marinus, inquit Auicenna, eft animal oftracolum lutofum (Bellonius pro lu- tofo reponit durum : nam oftraco fiue tefta hoc animal tegi nullus idoneus lcripfit aurhor) declinans ad rubedinem aliquantulum , inter partes cuius funt quaduri fimilia folijs alu* fneui. Apuleius de lepore marino ait: Cum catera exoflis , duodecim tamen numero offa, ad fimilitudinera talorum fuillorum in ventreconnexa , & catenata gerit . dum in vi- llis eft e rubro nigricans eft , mortuus fufeus , tefte Rondelecio , qui etiam apud Latinum Nicandri interpretem (Leonicerum intelligit) hacfe legiffe tradit. Lepus marinus ex lacertorum genere eft parua Loligini fimilis , informis magis offa quam pifeis. Solo co- lore Leporem referens . Sed nullibi inuenio in Leoniceri fcholijs Leporem marinum La- certorum effe genus , quod fi ex genere Lacertorum ftatuat, quomodo parua Loligini fimiliseffe poreft, qua corporis figura, & fubftantia nihil commune habet cum Lepore^-* marino? & hic exanguis eft, Lacectus autem fanguinis particeps : Leporis manni tria ge- nera dRondeletio deferipta funt , cuius etiam pi&uras damus. Primum genus maxime lethale eft , cochlea nudae admodum fimile , maxime pofteriore corporis parte . Os habet in dorfo veluci Sepia , tenue voluta inftar , contortum , qua parte caudam fpe&at. in late- 6 cibus Sepiarum modo pianas habet alueum ambientes , replicatas : mox cornicula duo carnofa, qualia funt in cochleis, altera tantum capitis parte Zygena caput imitatur : altera parte foramen eft per quod carnofatn quandam fubftantiamexcrit , vt in pidtura vides: eandem pro arbitrio retrahit, in harum duarum partium medio rima eft pro ore. Atra- mento , & reliquis partibus internis Loliginem refert. Idq; in hoc genere admirabile eft, quod cum in omnibus animantibus partes finiftra dextris fimiles fiot , in hoc valde lunt diffimiles, vndeoffa informis merito dicitur. Odore eft pifculento tetroque. Secundum ge- nus fuperiore eft maius, partibusqi internis, atramento, fubftantiaque pradifto fimiic, item partibus externis dextra ,& finiftra , reliquis diffimile. Nam parte priore duas latas appendices carnofas habet ,in quarum medio rima eft: paulo infra cornicula duo , qualia in fuperiore deferipta funt , nifi quod acutiora & breuiora funt . In dorfo os nullum , neqi pofterior pars cochlea exenterata fimilis eft. Huius pofterioris partis vtroq; latere , veiuti in Sepialunt pinnae magis expanfa & replicat*. Tertium genus lubftantia , viribus , & facultatibus pradi&isfimiJe eft, idcirco inter Leporis marini genera retulit Rondeletius, pronamque,&fupinam partem huius reprafentauir. Quod in partis fupinae medio conip»- r citur , eft os : fuprapofita ori pars , alueus, qualis in Sepijs, oui figura , fed in ambitu cre- natus . Ori lubie&a pars membrana eft tenuis, carnofa, m3gis expanla in rotundum, cuius ora fimbriata eft, fimbriae nigrae funt. Intus cerebri nigri parum eft , gulam excipit ventri- culus, ex quo oritur inteftinum inftar capreolorum vitis conuolutum . In medio fubftao* tia quadam eft fungofa fuccum fufeum continens : fortaffis eft cum atramento luo. Toto corpore eft fplendido : cry ftallum , vel pituitam concretam ,congelatamque dixeris* Raro admodum capitur, & vix vnquam nifi in fummo aeftu, tum enim a fu minis fer uori- bus omnia conturbantur, ea etiam qua in maris imo latent. Odore eft valde ingrato, & pifculento : naufeam mouet. Hoc tertium genus Bellonius defcripfiffe videtur pro com- muni Lepore marino :Fuluum, inquit, Leporis terreftris colorem imitatur. Pulmonis thatini tnore per mare diuagarur , tametfi pinnis areat. Pellucidum habet corpus oui anlenm A De Mollibus Lib.lJ 81 forma parre^ernrr0^^,*oclniCl^c^^uc transfert. Gibba cft illi parte nerui pcrmuIH rV/v ,am 8 ^ cr fft:conU£xatn internam partem oftendit: qua eadem uexa apparent : 9«*'bo. eo modo fere ftriatus eft , vt con- ftringendoaqu^mnernnJr ' 111 corPUs diffundit ,diffufum vero contrahit rfefe enim con- pen dices innumTorom\rn,fa »aro™ ^ferat. Septem habet ap- gendo alimentum cornori i ' ' US ^'Patasex fndieo in cyaneum vergentes , quibus fu- aqua emergens luam figuralSS^ fubftantiafungofa cft.Cateriim ex Pcer in vale aquam hab-irr» k ‘ i&mfeipfum concidit, vt pulmo marinus, quapro- Siris «dkVSSSriSST T T Ct>DKmPlari °P°«" • Natat tranquillo mari : facileq- di- laginofa. Osad cirrorum r A’ 1 n.am(P corporis cius lubfhmia mucoia eft , ac veluti carri- «t, vtari radix - Dauld J '«-“"“n 3 P3™ litum haber. Linguam demorfus velli- rnus/v^ ncm fni^, ' "".'“"V PrMCT h*c commemorata fenera tria al.anoui. r ium cuius pidturam primo loco damus Lepori terrefiri, eoiore & parte anteriori pia- Leporis raarini tres fpecies ex Rondeletio. I 82 Vlyfsis Aldrouandi Leporis marini alia fpecies. L 'u i6-«A : (jmile.dieo capite & auribus, pofleriore patte informis apparet orta, nouem aut * rpendic bus in fine pradita. hoc verum Leporem antiquorum cxiftitno . Alterum» #- dote , & forma corporis a prvdi&o differt: colore enim eftamethyftinomaMisalb cgaro , binis io pofleriore parte appendicibus, vc!uticaud.squatuor,auncuiasdixe uas prope os, duas fupra caput : dorfum habet grboofuo . Ternum eft «e, non tamen vnicolor, fed albo & amethyft.no varregatum, g'bbopu pu«fce»tt.q aor appenoicibus pane anteriori, eius rcon datur cttam parte inferna, qua r . r eft ■ ea. Aliud adhuc genus Lepor.s marrn, aptredito diuetfum ,Plin,us& Ael, anu d ■ ut , idq; in Oceano Indico degere, & omnino Lepotem terreftrem , pii» excepto quo ,ff itos hnber, aemulari affirmant, fed lubet Aeliam verba adfer ibere. Magni maris Lcpo ^ |uit (naaiterum3qui in alio (mediterraneo) mari nafeitur, ante dixi)ex omni parte ad / \ A oifimilin De Mollibus Lib. I. ' g ‘f"‘ P*1! n'°ll« f«"' & a<* «rtO haud quid, “f mar,s aqua natare , non multitudini' hunc ^ conc,ge™> tedecur. ipfum in rum. !r'* Viuum eo difficillimum ad capiendum rff™*® a'™™ * CC,er! ac concitata natatione atn accedit. Quum atgritudine afficitur n« °3 '!? rete ,nc,dit, neq> ad lincg ef- ™ouet’ nifi medicina adhibeatur perit * -r ?,U,t ' Quf Pet‘cu*n® e‘ lepores marini duo aJij poftremddefcripci. GENVS. LOCVS. VICTVS. 3 tu|,,c]uiin Ind^om^idcgunr^ah^Europ*?auff ^UI-C ,Vtn^^eP0rCS^n^i'c^iCan' tum h ?ed,terrane°: num enim in Occano CVrmW fUnt m noftnsmaiibus1Adriatico & ™ habemus. Plinium fi verum cfl omAh t T ° 'nueniatur, nodum adhuc cxplora- D ^e[°j^ar,nuin> quLTn “"V ’ & ^cpo- ,V° Tr,hUS- «fS »d C ta^;Jno dcfcnptusadraodum diffimj. Nam luba in™ ™ ,?C"“0as «P“e * Ara>>“ , Lepores marinos losmarinos, v, habcnt ; ‘ f^"d kg^du cenfet Rondelctius, & non citu- quidam cod.ccsaiij hfc Lu„t »2 !“ 1 P!ures hcmi"« capere poffunt : fed quia loquitur de capacjta^ t„n ^ J 1 anas ncminas ea pere,qux lectio magisprobanda, Roligioes&Sephis" -* tove,n?d'Clb"S Lol's“’is & Scii» ocad!Cm Te"-”? nuPa 1,1 kcem cdiiuro fub alis , , 5 »«"J ! Ctultare fc fcnpfit , cuius usturam obiter depingR £ O; «4 Vlyfsis Aldrouandi o s$v*oi PS»9«C f*j? «rwapaialc T ti&idoi i/uptpeiq vtothns yd*oQ- » uitvtvdtt H"*»# / J Jin ea fimileouid Polyporum ouisreperiretur . Efle autem m hoc geoeie rib «a c i marem & feminam tcftisett Plinius; Grauidar, inquit 5fi omnino adfpexerint 1 $i’ fU “eogenere duncaxat , flarim naufea& redundatione ftomach. vicum acentur, ac dei* de abortum faciunt . Remedio eft mas ob id induratus fale, vt in brachialibus habeant . PROVERBIA. IN contabefeentes, quia nulla medicorum ope reftitui polTunt , dicf poterit quorun- dam lententia, Edit Leporem marinum . Amepfias apud Achcnamm in Parco. A uyelv idp*%as37riSi abi $a.hciots(ov. Tu qui hac conturbaBi,btbe Leporem marinum. N -i ideft annotante Dalechampio , fic vinum bibe , vt pofthac femper faftidias, qua; faneex* politio noo placet. Nam ad tardium vini inferendum. folummodo, antiquos ruiflevlos Lepore marino non arbitror; quod nimis ingens fit venenum , vt poftea ex vanjs au- thoribus probabitur . Idcircd puto eo verfu mortem diram imprecari . hieroglyphica. QVI marinum Leporem pingunt, inquit Pierius Valerianus, humanotadfi digito mihi videntur fignificare voluifle, vel hominem minima decaufla exanimatu®* quandoquidem ferunt eum qui non modo digito , verumetiam virga Leporem marinum attigerit, quamprimum exanimaicerc, nifi promptuarium fit rem^ dium, etiam mori. Vel mutua damna exeadempidura libet interpietari ( namhierogY phicum hocapud veteres non inueni)quia humanus attadus Lepori etiam exitialis in Indi co prafertim maruhxc Pictius . 1 V S V S IN MEDICINA. PH R fe tritus, aut cum marina Vrcica illitus , tefte Diofcoride, capillos euelU Kiranides ; Solutus inquit , & inunitus praruulfos pilos palpebrarum non nit renafci. Galenus etiam Lepore manno aliquos vfos fuifle Icnbit per*, di pilos gratia , Et Crito apud eundem pfjlotrss adir.ilcuit. Plinius pfilotrum ait fe , vel fanguine , vel felle , vei in oleo necatum. Ah; oleo ideo coquunt. Galenus i Euporifticis : faoguinem recentem ad idem inungit. Vtendi modum dilucide . ned1 ' los c * los. • 1 8* J. de ,dc- f ; fcc. ponit Marcellus Lmpyiicus , cum ait : Leporem marinum Ad podagra. A "ero eum o] . ^ Mollibus Lib. I. ' 8? quod , & fi° rcnafant’? pdi mUfor?'” * ocu]is PiIorum !oca <'«1“"'«' po unge : poft men inducitur , ru^i ver!> l01CseruntJ quibus iterum euullis fupradi&um medica- D* tomentum cum fanguine mTwnirT^ r 4r‘*lSe?esfaPud Galenum ad trgylopas Ia- Ad agikpc, dat: Pungi, inquit, pifcis eius aui rin^P ,nd,t * PJimDS aduerfus ft™m3slau- Ad formas, neret, prodeft Idetn fici» .‘u* d a,nmari appellatur}ofljculo de cauda,ira vtnonvul- pCfCUremur- Eademvis tflPafli"ara 'iniefli benefaciunt difcu Zl n“I ‘ «““«T* Marini Lepores oleo veteri quam diebus quadraointadilicIenrri!n|!S ’ cdtuuj,pto °Jeo,n plumbeo pyxide inclufi : nendae funt ftrutna?, rSuero^lc ^ r ? ;gatam oportet habcri • Poftca ex eo pinnula obii- daeft: praecipi autem Lo^r?'5 T mm,umtu'nfa > tegendi gratia iraponen- priufquaro bene eluerit Til mfd,camento manus inquinet , aut inquinatas, «nti podagram friLi iJ D,- ^ ,Marcel,us Empyr,cus* Iubcnc & Lepore marino re- necati contra carbuncuIo^aT cr^U° & h,0c^uidara citat ; ran§uis e,us & 61 «n oleo gans morph*am & pannum clnt r Tr f™gUlS ’ mqU,c /Vl,icenna » eft Calidus pur- B. adipe vrfi,& in tVriaPvaldf' r’ tCUls adu(fum generat pilos in alopecia, proprie cura git vifum,^reeroplaftrKuoe^ cx to ficemplaftrum ficutefc abradit pilos. Abfrer- capicc de Lepore terreftri fic fcrinfe- ^ ICut(:ol,yrujm: harc dJe,qui procedenti etiam reniedjum eft vtileaduerfus al o rcc i a ” S ^ u *c xpu !^at pannu mrflr cinis capitis eius- , Echinis magis conuenire- netrrae vt Frh- ProPr,e n arini : fed hoc videtur Zoographo terrearis: & forfan ex diu^an/malt' TlTT* effic3Cior !? conrra alopeciam quam poris marini in palpSSSS, inmit 1 'Lu Vu Vmm roifc“ *•*»»■ • Cinis le- Vt author eft Plinius . A Jbcrtus cinerem in an! C° 11 ^ * 3j qU5m v^um vtddp,mi minimi, beto celebrat. Apud Ga^numTn^ AfcST^' eiuldcm venenum & ru- nyfrj Milcfij ad pilos palpebrarum pongenie» hoc remedium 'uporemma' fi'0’ Dc rfA f“ lino nouovnto,&c. nerem tr-mrr ririnear„^r • . ePorcm mannum infigu. /or . r • . . tu “ fun^ ocinorum ianeuine exr n r<-\ • ° xide vtitor, euullis antea nilic Fntfrr.ro u i b n- exc P W}& rePcEt0 >n cornea py. ' ex ramo, quamde Lepore marmo^um E VV°"°n“S VENENVM ET E1VS C VE ATIO /\ venenofareperiumurqubd in ca marina in radio, ciim Lcdus P'fos ?T tantoma,odo id habet, & paftina. i" fcue contineri putent TtasW„?PT 'dnabeat> Ramnis Bm, qui & huic tantum Catus fuifle dicitur : cumcnimorZl. /V' Do““‘ano Lcpons matini veneno ene- Titi imper a«cfllt,,efpon(nm?nTvryfcmodo„?' >an perijt. Titus poft mortem patris 2“? 'f 5cd VlyiTespadinaca ,em pileis ( Vt ait Philoftratue 'Th,,™ s“flc[ a marino Lepore interfectus eft. Is au- «ra,qu(. man«^^ ^ mortiferos lupra omnia m.6. «aftadUnt > aduc"“a homines (ibi mSlos Y P ™ eP“' u m,fcuilfe fr ltumlratrem vfusfuifteputatur rmddpram» m* ,D )m,t|anus autem hoc eodem con- "‘Tirumita ttemvfoMeZLVt ^dd^ Prattc humano bcn:gnoq^iroTrnperramTlo.^zeaes? CdUm^UC Vid^retllr)^mu:cum Euudem L,fcrrsm.rm,. tun,V ^ocirca HegXto DSusal‘OSfqUOqiiAmhdi0 fufluIiffe eodem veneno refe- mullum 'w«c„cta°g "d P3US’ fmmc ^fnaro.in Arremifijs Dianarfacris les o^ttari (^«p^epe^af) ait,eo, quod videam r I t Chii. 6. 4 lullum wterca,era° uZifZ^Tl 'l A'h1en*°>i" Arremifijs Diana facris Lill, . mini Jetbales m30ri gC tar ^ P ^‘p8,Sr^)ait, eo, quod videatur Leoores rmrinrtc ^ venator Bea; etiam’ “ve^trid^0 7““' & c0Ilfumetc: vt Pifcis “agna hominum vtilitate TicTeI nullum venerantur quod / con^rarctur. PJutarchus vero, myfts inquit Eleufinii Nam Leporem marinum^ '* 5?0c,era^uc Inonis Argium antifta honoris gratia abft/ Lib defo ?ul,iL.Mc?S5 «Jununis & fawl!!”™1"' ^‘.llalis * “axime interficiunt & confumunt .»,1 ■J • A g(S . Vlyfsis Aldrouandi fcisttenerefcitenim tantum, Se ingratior viborq,- fit . In Mullo autem carnis durities ma- E AS xime commendatur. Sed Aificn*u* etiam Icarum Lepoies marinos venari , ijfqipafci trad t. Non ftmj, inquit Plinius, mimus mira qua? de Lepore marino traduntur . Venenum eftalijs in potu aut cibo datus, alijs etiam vifu. Si quidem grauida? fi omnino afpexcrinc foeminam es eo genere duntaxat, ftatim nau/ea «5? redundatione vitium fatentur , ac de- inde abortum Eoiunc. Rcmedioeft mas induratus Tale , vt in brachialibus habeant: ea- dem resin mari & ta&u quiaem nocet. Sc paulo poft tradit, contra in Indra cum vel in ma ii tangitur 3 humano digito, mori, ait enim : in India alfinnant non capi viucntem ,inui- cemq, ibi hominem illi pro veneno cfle, ae vel digito omnino in mari tadium mori: efle 2 utem ampliorem multo, ficut & reliqua animalia. Et alio loco. Lepus, aitjdu uni & vene» natum animal , in Indico miari etiam cadu peftilens , vomitum diffoJurionemqj protinus creat.Huc refer ea qua’ fupenus de Lepore magni maris incola allata funt.Ideauthor de eo qui in mediterraneo habitat , potum non femper mortiferum efle,quandoq; enim tormi- na ,<& moleftilfimos dolores jn ventre excitare his verbis fg-ipturo reliquit : Lepus mari- nus mortem fsrpe infert, aut fi nihil aliud , ventrem acerbilfimis doloribus torquet rquod repetit fere Aelianus 1.2 45. Lepus marinus (inquit )fomptus fapenumero mortem intu- f Jit; ventris faltem dolores excirauir, Gylltus addit j partum abigit, ftomachum difloluit, Grarce legitur •’ <1* SaAauicc, /3po>$eie &a'v C d\ JUV 'jas-tpei t&fwtvat. Ceterum vilu etiam nocere , vt fctibir Plinius , non vfq; adeo verum effe puto , nifi qui afpicic , vicinus fadus tetrum Leporis odorem, ac virulentiam naribus etiam hauriat , quomodo & mulieres abortirectiam pofle cenfendum eft . Ita & Ronde- letius marinum Leporem fibi allatum odore fuo naufeam afiantibusexcitalle,hacnarrat hifioria: Cum ego , inquit, pifeium natura?, varietatisque cognofccndae ftudiofiffimus, pifcatorium forum frequenter inmferem,., cumq; pifcatores propofito pr?mio alledi, cet- ratim ad me fi quid rari aut noui in iraricapotfnr , vel in littus eiedum reperirent , ad me deferrent : eccepifcator Leporem marinum oumaphyis & Loliginibus in faucibus Mal- gurianis captum , nunquam a fc alias ante vifum , afpedu foedo , odore cecro ,beta? folijs jnuolutum mihi effert : quem tiim diligentius contemplarer , mihi muJtisq; ,qui vna me- tum erant, naufeam mouit . Sed hac quiden? a pifeis infpexione reuocatur ,difleca- bam, partesq,- omnes internas rimabar: quum interueoit mulier qtifdamdc mariti mor- bo meconfultuia,cuiquum ad diflfcdionero attentior ftatim non refponderern, odor pif- G cifqjconfpcdus vomitum di/Iolutionemq; venjriculi protinus/creamt & de ventris dolo- re ( erat autem grauida) grauiter quari coepit , vt iam abortus timendus foret : quem ad- ftrin°cnt;bus emphftris ad retinendum foetum ventri lumbisqjadmotisprohibui,& vc aliquot dies Cancris vefcererur,confului . Permulti fu nt huiulccrei locupletiflimi teftes, viri boni & ftudiofi, qui ea qua dixi fymptomara & in fe, & in grauida experti fune, «Sc vi- derunt vt omnino ex his, qua? de Lepore marino veterum litteris prodita fune, huic noitro (Lepori) competere experientia docuerit. Hadenus Ronddetius, qui&tertipm quod defcripfit genus, fplendore diutius infpcdantibus dolorcmoculorumcapitisqiadferrein fe ipfo expertus eft. Reliquum cft vt de accidentibus dicamus, qua? poft venenum affum- ptu infequuntur. Id natura manifeftecalidu eft & arrodens, Eertutius eadem efle teftatur, Symptomata ex cantharidum potu euenire produnt authores: fed no omnino ita efle lubinde pate- ex lepore ma ^ prifnum gufiu & odore deprahendirur , quia pifculencus quidam & virof us fapor ab eis percipitur,vtfcribitDiofcorides7rapaxo/ovAa>?tajc o^ojh /2pch/*udnnv, vbi ma- le vertunt, pifeium virus olent. Nam Aetius eadem habet: Lepus marinus, inquit, repe- ritur fere inter Loligines, animal paruum , virofum odorem habens j comitatur autem co- p medentem, fapor in ore fimilis pifcibus,virofus.Et Scribonius Largusait eiusgufcum non abfimiJem efle illotis pifcibus, aut etiam putentibus , fed ante omnes cecinit Nicander; Eicf doiidi Aa yolo noLx,Q(p$Gpioi7rO!nv *A*» »5 CoAoixivlu,* j&v %ufAt viaodap che tu>&ifvav II S w u7tAuvjo.iv oTTOJAt A rnh dolida, ffldtvn. Quosfic tranftolitlacobusGreuinus ; J%uoa ft flutttuagt Leporis kihak venenum Vel putridi quod olent neq; loto corpore pi}ccs> Deprcndas, fwdum quifumpferityhaUt odorem, ‘X alis & mmundofapor obuer/aturtn ore . Qualiter exempta reliquo cum vifceref^uma, ry " ■ T' " vbi rtno» Jn Alexi- pbar. v/ VW autem !n ve • De follibus Lib I. " ’ 87 A oeconomiam turbat^iini^ intcftinis 1100 venenum fedem figit, naturalem illarum partium ( « afficitur: & “t foto? aT* T°S **** 5 Pt'™™ enim tefte Diofcor.de aluus dolo- de plumbeus redditur cum S5°, °f CorPoris ad arquati fimilitudinem permutatur , dein* lUn»efa<2um cohibet vrin* effnr Ufnore^,ncen^untur autem pedum planta?, & pudendum ris JotlUm faip on Sct^uaetat viXlTm P^rcd*°“ vcr° maJo *gri etiam coerulei colo- etiam fanguinolentum; deinde LulThunn^^^T0^ ,0tcrpre^ emingunt,quandoq; pifcium loturam olentia v j oleabundi ta&ibihola vomunt fanguine perro.fta, & tcr Cancrum . Qui fumr>Vpr *U 31 lfc.m 8ra“eo^ent,a & °®ne pifc.s genus auerfantur prg- veficaqj adficiuntur: ita Vvr 3 Scr‘b°nius Ur8us> Leporem marinum, ftomacho reddant. Stomacho item tenrn cm,dl®cuJrer s & cum dolore , purpureiquecoloris ieant prsterca &fubinde U & d°/-eal' f“nt*auerfo ab omni efca,pr*cipue pifce.Nau- n>e cum fimulauit aur rc,jaunt fPumofa •' interdum biliofa & fanguinolenta , & maxi- tur fubinde audire o. i ■ maU !t a ,qi!,s P‘kem • In fummis Jitoris pufilli fiudlus viden- fiunt; minutatimque r,er ? ' U!ceurantllr > Senx inflantur : coloris mali vel plumbei eonftri^ionpmaiihelirnc d ^Tafi{;hlhl?C,COnfumuntur* His adnumerat Auiccnna^, Ten.^doc B 8«ini, , rUbCdin£m °CU l0rUm J ficcam* fo™ ^ * »*** “•«ruo, rudius «««“«ra» atoi Violaceum , qusndoq; 4. ^ere:PiurimahoSrumatqiSmaviml»»t'»nkotwksvmdua iaitUfMt £x"™‘«lnn>mtm,unebrcf,lumn.virn faf; T" ^ S b1' Cattts °‘ults> ro/eo fucata rubore *PP*nt fa aes, Memvldet contemnere ptfccm Opibus autem ex ctmrM**’ W pueris ager. Lepus, quamuis incerti tem^riTvene^T 'V “‘I*® dfbusraoritintur, quot vix erat Hicnon praetereunda eft d do&iffim; ,Um e^e autbor Licinius Macer apud Plinium. £/.3 i.r.2. Peculiariter pulmones : Id enim fa iJr V^IS. agltata nura Lepus marinus l*dat An pecutti. ad Pifonem. Quadam, inquit inufnh, Ga enUS non vnico in loco > vt libro de Theriaca riter pulmo* f“nt: Lepus enim marinus pulmonen101!*™ qu* c°rPoris paftes quafdam peculiariter lx- net Udat. ' Zy** iecundum gcn rrftrmaK ^ Pri^ d^ compofitione med.ca- cauHS fcriP^untqISCCrtas coroori, n° C°S ««aiantibu. , qui de medica- D Sos “u01* inquit) cos^Tta locamur fC ,*d“nt * vf.1 iuuant * refpondet : | At hoc ■ , Vt Pnlmonem folum ex omnil’ rgU,tfaC“^ ^tatIS ™edlcamentorum adeo efle impe- 2' corporis partibus ai Lepore manno exulcerari partibus vel pro(i[)t effi mcd.camcnra , qusccrtis qu.burdam monemaLep0recQar)no^bnon tsmen ventat, confentaneum efle putat , folom pul- Galeno tranftujCrilnt v ’ ' >in9Ult, Paulus Aegineta,& Aecius,quiomnia ferefuaex runt, de peculiari pul' . ‘ ^ ,!,,usf!auia ac ^uia lymptomatavarijs in partibus tradide- qnanta fit eiufdem Vencn 10 Jl.usa™u3ne verbum quidcm.Diofcorides etiam ac Plinius °on dicunt.Non foJim)itaq.eLniC’es !ac,sfuse declarat, at quod foli pulmoni noxa inferat «aperienti* aduerfatur Galenu'?C^[,JS°mnia Wl de Lepore marino fcripferunt, fed etiam nterpres, ciim videret poetam hunc i'1 EmUS medicus Iohan.Gorrh*us Nicandri egregi us aret, certa qu*dam accidetia oU4? ‘“s re‘ n°n memin.lTe.vt Galenu cum eo & alijscon- fim P^e m,arino orlum trah«e autuma MP°ft ^Uius veneni hjuftum fuperuenire fcribic, 11 paulo p6ft4 Umac,Max»mc,chm Niciider dicat carnes tabefeere fen- H 2- Vndiquc COHciuflO, Remedia to- ira Leporem mannum» Li»i%.c»id» l»2.cap,2 1. Z/.zj.r. io. 88 Vlyfsis Alcirouandi Vndicjue malis Ctu flos exoriens, tumidas tumor occupat ambas» Jispc annotat: Corpus nutriri definit, vel quod a Lepore humores non poflit fibi alhmiJare» vel propterea quod pulmones malo quodam Leporini veneni occulto tandem exulceren- tur ,vnde febris & tabes fiunt: quod quidem vlcerati pulmonis thalum Nicander aperte inditauit,fcnbensgenasrubefcere, & velutrofeo colore pidfas videri: hoc enim fit humo- rum m pulmonibus putrefcenriumcalore in faciem fublato. Erfaneiraefc, vt fcnbit Gor- ihaeus. Non enim vt huic refpondet Rondclctius, aliorum morborum fymptomatumque communis nota eft genarum rubor, fed pathognomonicum fignum Leporis marini aflum* pti, fi alia qua? fupra Nicander retulit, figoa adfuerint. Sed de his fatis: Ad remedia alexi* phurmaca nos conferamus, quorum non paucus eft numerus. Sed ante omnia ptolpicien- dum corpori purgantibus medicamentis, vt fi non omne venenum, faltem nodica eius quantitas per aluum euacuetur, vifqj veneni compefcatur,& a partibus principibus cordiqj vicinis reuellatur . Idcirco Nicander in principio curationis propinat heikbori iadicem, & fuccum fcammonex: ait enim: Tav /uhtpuiimirffav aAi{ uofii ifatQopoio tiatfjidadoii do tsifv tto,8dSMoio xduuvos ^ O ‘i a xoiAias tOipo/ai^HS ooyxotQn, zal i o roo tpxpocaxoo xaxJvauu ct7roppaya» (portytaaafi d* cirtxt truo tS f/,il\at:s tfoiSdpov 7rocn v . id eft , fcribitUt etiam T <2r pitv * xjiVff «v pro QcoztiKluj, V idetur enim potus hellebori in Phocide inuentus. Iubet autem a?gro dari potum heikbori aut Scammonij,vt ventris fluxu excernatur & difperdatur venenum.fi q>o,v» 2oi rat vero dixit nigri veratri potionem. Diofcorides cum iubet dari dcco&um malua? aut cyclamini radicem cum vino » £Me/@opot> jubato? ,<# iri%ots fA.al\d%tis p*07rca,>tus dpot fatue,. Jnfupcr elixa da lubrica tufiulamalus. Scribonius Largus, prodeft, inquit, & malus forbitio bene vndla&falfa . Auicenna a>t: Iuuant &colicuJi malus ,& folia althes recentia elixata , alias femen althea? recens elistf' tum: Plinius , folia ait , Althes cum radice lua decotia? Leporis marini venena reftid' guunc : vt & quidam dicunt fi vomatur. Actius poft lac cum mulfo potum aut decodtu roah u« confdtim vorr.ere iubet . Deinde radicis cyclamini trita dat drachmas quatuor cum v** nodiluto ,aut veratri mgridrachmam vnam: aut Icammonis fcrupulos duoscum bubula ladle vel aqua mulfa . Aegineta non cyclamiui fed peucedani radicem e vino propinat :!*' plu forte librariorum . Nam Diofcorides ,dc cyclamino agens radicem eius contra ven^ na, prsiertim Leporis marini e vino bibi docet . Lepori marino aduerfatur & cyclamin0^ Plinius. Extat apud Zoographutn codex manuktipius Giscus DiofcoiK diattri' eft Greuino interprete. A d,m T • De ^ rudatis Lib. II. 8n ett ab eo TOmkiB*Wr Skbr* laudat ’ ? vcratr“n> album : ncq; enim, inquit, metuendus Vivo V voSi? K pota & vomitu reddita, gpa, dv$po« « hanc V,in“' cidt“' ">al° proddTetradit.Rdi- K . p° dcrefuropia alcxipharmacimturara praftat. Nicander. „ X, Sf,,K THMK fii p« p Pro q**q\ C*dn** vtZintiZr*n* "fo*. &us, ficut & ^1Qk°n'dcni ^S,l: Zoographus xttyiAzt/ideO: cedri £ru- Diofco rides «Iri numero ex Actio. Nau, relinam cc. JrUf»,. bibi, fed cum S£ 7TJ vT!.TA“ ;t,dcro A&ius in hoc ™lo non cum vino paiio iumpta W ? P I 1 & D,ofcoridcS iibro ptimo , Cedria , inquit , in quiens . Suadent &com a inrZ 7'""- aUxili?“r ' Plinius cedri vccat , in. £«.4. r.j. ad idem medicamentum/? ftrP°I'S manni blbcrc ,n pafTo cedri fuccura- Alibi dam per k edi iuher t 3 lde,ftiri;clus cedri commendat, quos innominatus qui- tiuseiusbina terni»*' 1 -u?12 !cs aP“d GaJe““ro daeobnlum & (emiobulum cedri». Ae- B L>at idem etiam hnrr C0Ch ear,a. pcr le fum' ; '«bet, aut cum pafsi cyathis duobus tribufue. laudant D,ofco ides & Z'?" ’ ^cumpaffo plurimo. Acinos mali punici Bpuxoi J’*ZAati xap4ov aht; (potr^ea. ai^ng Kpmdoc, wavfisi, ^ hi ytp0^ susiov Irr.vai Situ sU Kffjrijyimuv : oattftti anA n'pia xapipn 9o/vi xpa^viicni ^ta^pturauen x*Au7&pt,. AMoW ’ cloPcondesquoq; punici maliacinos cum fucco fcammo- borum feri]Cr2t° i ^ ^et * ^etius et,am per £c commendat. Incertus de remediis mor- tut a biwS5 7 'rd™ bnptcirus.Dioicotidcs falso putatus (cita- acerbo inoir* pr ' aP“n,caJ.,ao^' & eoium nucleos in cibo laudat. Hxmalopunico vitiis, narium ■u‘JUS,n!: medicamentum quod ftomachice vocatur, vtiliflimutn oris Li 23 6 n‘s detrafto cortice °fU UrUni) Ca 'fcni f c‘ contra Leporem marinum hoc modo, Aci- roelli5 Attici 0 i k f j ^CC?qi dc^°Uy ad tcrt,as > cum croci Sc aluminis Icifli , myrrha\ t) Leporem inar, Cd hlclocus Zoographofulpeauseft , quoniam remedia aduerfus Plinu luPoe P°^- Apnd unT^^TK^5 “1U?tUt ' h°CaUtem «erni, tantum applicat! TustiT e Lepore marino ’ n5* ia^et: ^AC^i,ar*t,cr va P0CUin contra venena qu* data funt LibU L Jius legunt, Vt /» nre ,!v’lUC s vt Ariftoteles tradit , dorycnium : quidam codices me- 7 hoc enim antea cn 'S C°nWa doryCQium»nimirum lac muliebre prodett, de- & potos hippocamr.^0„CUCUS' Liommendat etiam aliimatis vtrimq; radicem potam e vino. nanus, apud quemVho^T ’ q0* ctiam fr,(aa & in cibo ^mptaprode/Te ait Vale- forbeatur, profunt contra iT™ ™ i Ran? fluuiflIes Cl carnc edant ur dcco^rum Diolcoride, & oderint qui ni?” ™annum- Cbm P1^ ^os omnes auerlentur ,tefte libenter edut, & admjfto vin0 tr'>™ ^cporcr^ hauf5n,05» tolos fluujatiles Cancros codlos Lib.6- e.30', in cibos admittere expetut. Pro his S ’ llnc**ndlcm^ppcsIalutiseft, ciim pilees amare & codicib. inquit Goupiius, legitur ^ 7r,vli71v olft ? PWyima ^ ' dvvav, in antiqiiis ‘ & ut ^ B favutu rfatque item plura. Adhascmaior etiam eft pruden- denioue in pugna robu h ma‘0rq’ ,n Perkquendo fugiendoq; hoftc celeritas : & maius nunquam , non a|;tcr 3CJ 3 aPta habent inftrumenta , haftas nimirum , quibus non- 'kantur.Contra Teftacei^h 'tes la^atl ~ant> ispawa>iu>v nsr> 0 fp** animal. 6. *°J*PMcev & idbm Utov, interpres vertit:Te£f a cruftaue intedorum hoc etiam proprium eft* Etyrnum . Vocantur autem fA.ahaxdgpaxay quod tegumentum non «eque durum, ac denfum habear» vtc.Vpo*c«r?pAia,qua;oVpaaMhoc eft tefta dura & ftlicea integuntur , neque molle operi- Petum veluti pifces fquamofi aut molles, fed durius Mollibus , & tenuius Oftracockratis* GENVS. DIFFERENTIAE. 1 Defcriptio. I in tom.apb. ARD AN V S enumerans Cruftatorum genera, feptemconftituit, nimirum Afta- htpp.ltb. 1. £ coSjSquillasjLocuftaSjErinaceos Vrfos, Cancros, Paguros. Galenus: Aftaci, in* X) e facul, 4- V J qUjtj Pagunt Cancri, Locuft®, Carides, Gammari, & id genus alia tenui tefta coO' Hm.cdp.34. eluduntur, duriticqj Teftaccisluntfimilia. Plinius Cancrorum genera facit , Carabos» Aftacos,Maias,Paguros,Heracleoticos, Leones, & alia ignobiliora. Speufippusfimilesdie dixit. Aftacum, Carabum, Cancrum, Paguru, Nympham & Anfton id eft Vrfam. Diphi- lus malacoftraca vocat Aftacum, Carabum, Carida, ideft Squillam, Cancrum, Leonem* Qu® omnia IuliusCafar Scaligerduobus generibus comprehendit, differentia a fomtf1 corporis defumpta .Omne Cruftatum vel caudatum, vel rotundum .Illius cauda exprefi* & extenta eft : huius cauda quafi operculum , alui exitum obtigit , & ventris infimae pard ica applicatur : vt caudae fpecicm pr®fe ferat nullam. Rotundum Gr®ci zapxTvcu, Latio* tranfpofitiselemcntisCancrum . Caudatum vulgus Gammarum. Quod nomen Plinius ciim prioribus libris omififfiet,in catalogo recenfet finevlla defcriptionc. Qua; profc; &o diuifio bimembris eft & admodum crudita. Sed nos cum Ariftotele, quem vbiqj fequ‘ lereconfueuimus , quatuor ftatuemus genera. Sic enim ille ait . Summa eorum ( crufta' torum )genera quatuor numero funt: Locufta?, Gammari, Squilla, Cancri: qu® fingula ii* plures fpeciesdiftinguuntur,qu® non modo forma , verum magnitudine multum inter ic differant:alia enim magna, alia parua admodum funt. Et alio in loco : Crufta autem inte- diorum, inquit, genus primu Locufta:cui proximum genus alterum eft, quem Gammaru**1 vocant. Et paulo poft: tertium genus, inquit, Squilla: quartum Cancer, quotum fane plur* habentur genera. Alibi quinque conftituere videtur, Echinum his quatuor generibus an' numerans: fic enim loquitur : Natura autem Cruftatorum contra quam Mollium Confiat a Alteraenim carnis mollitiam extra habent, altera intra. Hinc forisrerrenam duritiem ob- tinent: quanqua Echinus nihil habeat carnis . Sed pcrobfcure hac pronunciat Ariftotele5' quemadmodum etiam Plinius, vbi ait : Eodem genere funt Echini , quibus fpina pro pc' dibus. Nam vel ad proximum genus referre videtur , nimirum cruftata j vel ad remoti^ fcilicet exanguia, quorum fummatim meminerat procedentibus aliquot capitulis. Nos^ Echino inter Teftacea agemus ( nam inter ea pluribus locis diferte admodum Ariftote^ numerauit ) & ea qu® hic dicentur vniuerfalia , in quatuor eis generibus iam pranomi0*1- tis comperies. Cruftata igitur aliqua ex parte teftatis fune finiilia . Qua enina foris terrt"' Cur ojftbus portionem ac duriufculum tegumentum obtinent, cis affimulantur, quod meminit Ari»{^ careani. teles:Cruftata, inquit, omnia extra fe munita feiuantur,velut Cancri, genulq; Locuita? " levar.rer. atque etiam Teftatorum. Quatenusautcm molle carnofumqj intus continent, Molh^ ib. 37. comparari poffunt.Nil autem offis habent. Neque enim conueniebat,vtfcrtbic<> 4 ■ A “ pHS pLdtb * 1 Sxertit. =45» Di Par. 4. cap. 8. 4, de p mu cap, 5. A De Mollibus Lib.I. P3 terat* juturis indigebant : atque ob id extenfione , qua? fnbcrufta Aeri non po- tnunes h h >n d t'naml|KCatlua? integumento abfumebatur , oberat oflium generationi. Co- llinum . Alueus cxfn8uibus Part«> vt caput , alueum , gulam , ventrem & inte- Alutuu neca! r, .. -i 6 "r,Itote JeJ t°tius corporis indifcretuseft : nec enim caput diftin&um Htfl.Aua.x. ciim in uni,, /]Uam ‘ ^u,£ £ado cur Calenus Malacoftraca omnia capite truncaritmam 8. De v[» ( de caS arroailb“S f0j“m id fcciffe "*«« di*iflcc , addit fei par. °“° f0‘3Ucn,s>'* * » M***»Vnr. 4, &. 4*,.*. ^ A,(r tlCCen-h^n^ * t0"S «!j“ i?', J’ & Aftacis & Pagum' neurrum eft : il,is ver° caPuf tantum. Locuftis quidem igitur, tiquam . Et al.onariA LnlCI1S,neUtrUm* 0a)nibus autem pifcibus caput ell , collum neu- ioZj ’ ° P°ft Ma]aCoftraca on>nia eadem lege condufit : A Ma xapxtro/s n ZS °‘S t*****0^**01* » ^ 04?« ffft i 10 & 7 Coi Jl&Hfftdtli , ^ *a>„ «a /*of/oV iffi, cbtcrev 7rdvrae ciotoSi xaid idvSapa* abjs Cruftar' ? SP sdcaTra^To Taiar diSsnsicov cpyuvx. Sed & Cancris & B ti5us nrv»A1S-r° putvdcc^ : partem vero qute fenfibus& motionibus a voluntate penden- Videtur r!r m £i;0race ^tam habent , in quo omnes fenfuum fedes eis habitant, tis ire ned*ihnc ^ aKnu* q“an*;um ad animantes iftas attinet, in Ariftoteliskntentiamto- r , . quam iis canut tribuere f £ ^um motumq; omnem tanquam e fonte manare credebar, atmerror j“ ‘\2 ‘ 'Pfi“S V£rb/ h“ doieot : QV S-,V«p i, „V- 5 alijs animantibus t>»rs*hli “**»•» apj» Itaq; quod in nobis cerebru eft, id fit in fi cerebrum non eft certe cor hon™ qU* d"*a ium(fullcct fenfus & n>otus)referantur: aue eius iuit fcntencif , cruftata omnia «ntecarereEtt&al’ tUerit; .Q-UOfcitca Gal“us Penitus putet pradiCtos locos effe ioios aufdenr!.. /IUfdea^ fententig locus,nequis k» ii ^ :n.r jdem knb,t- K*e*^ •• ^ ^cT* L, 7a> TZZ* *?• “Mr 7“r ^apa" vniuerium Cruftatorum genus , ptmerea baJcni , & multa alia eiufmodi , vel capiteom- ^uar- e. no carent, vel erus folum, nodo rudimentum habent. Oudd vero bal*na neo nume ««'«• c >o tecenfctor, mendo non caret; neque enim balaro en ocrore r ,,.B ' C terCrCt(>^Cd ^ *la^et^I^retulri ^ Quarelt^dcic^us^x#Tv/sXirar^quaa|^ Cilttbd£nn. ,i'm,eA,:ud Qa“at' p'fcis "0-"^": «odatisddetetum.quamuis id fitairam” &'renimCnPUtfG7'd!fCrHUm ’ "'T* md tum Vltimo loco dicar C^l^ncrnl- 6,cen«m nos fenfus ipfi docent . Quocirca ftracis decauditisinreni 1 dimentUm ^uoddam «pitis incnequibufdam Malaco- imbecille dicitur CrU(( ccU “ genCu , ^„(„“7 adTdU(n & °5' IdtiK0 ^rotCa, danus b.s verb;.^^ ^ 37. ^Z ~'fWd “UdaU Mah“««ca caput habeant ,n. nutum , qoomo. -fi A, 1Z l*r a.capi',sraasrudine d'«as . vt vult A.hen^us? n,wZ*. * , **U5^rS;T^T7w n’^ ••<*->• , dlCat«us A it *ap“* /P r ma'xlniain *n. corporis partem caput occupar. Quare vel C4r#<" w;" n -^ur^qui ,pfutn fccun 111 :it3 *s^azw' ru,ticf e £h-a^ & ***+ " D id maximi ^ltUdin.c C2p,f,S denominari>qu6d inter carrera cruftata quam in Ucufti J 11 , ? J ^ Vemr£m exciPere in omnibus P^ter‘ inteftinucn, quod ^ .An&^: bis -°* gulam ante ventrem ex.guam effe: mox a ventre 0,‘ menta emittunt & 1 0CU bs& Quibis «Se Aftacis reda in caudam definic, qua excre- iundum,exigUUm apanunc* Alio autem in loco; Habent ftomachu, inquit, ori continuo De Par' 4* quo Locufts vt me teftatur, his vetbis^c^^11 ° dcbnat,^abent Pr*ccrea in ore dentes duos pno- u'0ics. Hc Plinius: In marinisrinmi J-ocu^:acea Cancri binos dentes habent pri- ttrudetesnon etat fatis q.a maena Z, ru ata & Cartilaginea priores dentes habent.Qe- s eoru eget pparatione, & cottitione, quo ad intima corporis Dentes. Li.u.c. De par, 4. ^**p. 3* Ocult vbi& quales, Hsf,q>. f-3* De par.c. i 3 . P4 Vlyfsis Aldrouandi ^ corporis penetrare quear, quocirca natura alios tres in vccriculocoftituit: altrinfecus los, inferius autem tertiu. Quemadmodum in Loeuftis & Aftacis admodum eft mandelto* Qui in ore funt, dentes , longi , non rotundi funt , tefreq,- Philofopho , tegmine operti dU' plici , inter qua talia quadam interiacent, qualia Locuftaru fuo loco dentibus annedi ditf' . intra hos binos dentes, eft carnofum illud , quod lingua proportionatur , eiufq; mus. Lib, 37. de var. Hif.q.c.i, Cernua cur habeant. Tedes quot, Lib.^u.3 1 . De par, 4. cap.8. l,$, quit, ad morem limilem dormiunt, vt pifces : nec fecus qua? Crufta operiuntur, NATATIO. D V N t obliquo motu : nec natant more Mollium , pedibus & pinnis , fed uda tantum,rurfusqjea tantum qua? caudam habent.Docet hoc Arifloteles his ver- tlI1a intc<^a’ V5 Loculfe, caudis fu is natant ,celerrimeqi retrorlum pennarum Pedes fn'“nr3,r b-eneJhC1°* Itaquequ* cauda carent, vt Cancri natare non poliunt. f°num vlhim 3 nafa£umi'|)ePti funt • Nullum quoq* cruftatornm vel vocem vel “um vllum emittit naturalem, vt idem teftatur . LOCVS. VICTVS. ASTAS. ARISTOTELES Cruftat3 minus, in falfis aquis qua; funt potulentiores,quod fi.it natura frigida & exanguia , fed in ftagnis marinis & iuxta amnium oftia gi- quod < ?ni aadlt : A'hen*us ex eodem in Uxorum foraminibus : itemq; in locis limofis. W ld poftremum de certat* verum comperi & in Arift. legi : qnamobrem pro 2plefndueritfd A?en,*U ^«^«.DcTeftaceonun vieiu locutus Anfiot. quon Cruftacea°mnibus vefcbficinquiens:ldem velcendi modus Cruftacciscft: nam ea fterc^°Trrnrrirt\T,Pf>C ^ & laP,IIos & ^mum & algam deuorenc, atqj etiam fed a Ja,lC SI faxatlles • Carnes etiam nimirum appetunt . Nulla Cruftacea refpirant, minibus km egerentia refrigerantur . Humorem ore accipiunt ,quibufdam ter- xit n.i 1 P u Cnd° 5 en;',ttunt<^ue meatu or*s fuperiore, obdu&is meatibus, qui interflu. eXa^-’CarCUrS prinar.m A -n* 1 \rpS1Unt bumorcn:! • Longam eis vitim elfe feribit Plinius , fedhoc Pnuatitn Arifloteles de Locufta memorar. Sonum , aut •vo em nulla emittere. Htslor* 4, cap.g. De gen. 3^ cap. II. Lib. 3. Atbenaus correttus . Ht(l. g.e.i. No» refpim rant • Ltb.g» r.3 1. S E X V S. • I^e i0quIt PhilofophuSj & crufta C0P-rtis mas hab«ur & femina . Et alibi bus & Cnln5 °qUenS* E°rUm qU0que alijs toto8enere fexus vterqueeft, vt Moli:- tudine, operculo- H,S:e0demq’e0demq;aUth0re,dltferCmasdf?mina>,n2Snitudine>craeI- etiam femina; Lqc n-Rim amPbus 'n *?m‘na eft, ac diftantius & h:i Intius, & opacius, quale res tenues genitale* UtD r°rtiuntur* Idera aIio in Ioco: Habcw jnquit,in hoc genere ma- inde, in ambuseu>n™eatUS: fecnina: vuIuas membraneas ad inceftinum fiflas hinc atque que differentia eft n** °fUUm* Vuluas has effe bifidas, etiam alibi docet. In pedibus quo- *'w««iam.tefePhil™0Xnn' •" T* pl.inius • P‘™us P“ duple*', mari fimplex. da"> reduc, ,d ro^ue & capit,s IU cr“ftac“ habe,M>v' a terf ad a«ip,c. '«Si m feminis Inibas , qoi“f fP“'e £0“dl“ fint ! alt£KE P,an“« . I«io- 2 maris meatuum ac femina; JiZ JrtZT ' al‘° ‘n : Non- , & bunioremintra lueo,Tinen'pH^"8"l‘:C1UiPPeCUm ,Kr2UCK™iafitr? pallentem: vterque etiam ex pecore pendet. Ec pdft. HtH er. q cap. vlt. De gen. eap. 1. Hiflor. a «*». De gene , cap. 2. Lib. 9. 3i« De par. cap. l8» Htfior.i cap» 2. r p6 Vlvisis Aldrouandi V Degener, i. taf. \ 4. De gener. 1, «/.II- Dege», e. 8. Partus. Qua. Ifclid . ^,4. r.2. De gener, z. «/.!. poft. Maribus fane pne feminis proprl» in pe&orecamc bina quadam candicantia cofj flant, difcretaa meris partibus, colore formaque protnufcidi Sepiarum proxima : verW lisse torta in vertiginem more Buccinorum, quorum origo acetabulis, qua? fubdica pedi»11 nouiffimis ordinamur. COITVS. PARTVS. COI R E ac parere percipiuntur. Coeunt autem, veluti, prodidit Ariftoreles.nK^ eorum, qua? in auerfum mingunt, cum alterum lupinum , alterum pronum apr cauerint caudas. Etenim, ne parte lupina fuperueniant, pronam impediunt cau^ prs luarum pennarum prolixa appedice: alibi qua parte coeant, explanat his verbis : W tus ille interior idem excrementi & vulua? eft, tum ijs, tiim etiam Cruftatis. Eli cnimf: femen genitale per meatum emittant, idque parte corporis lupina , qua putamen difta* mare illabitur, faciunt. Quamobrem ea p: ne mas cum lamina copulatur. Nam li mas femen,fiue membrum, aut aliquam virtutem, liue vim aliam emittat ,admoueri ad meat#1 vulualeranecelfeeft. Incipiunt autem Venerem exercere ineuntevere , aliquando eti^ cum ficus maturefcunr. Ariftote!es,inquit Athcna?us,libro quinto hiftorfe animalium (&, bit ex ijs qua tefta molli operiuntur , Locuftas, Squillas ,Aftacos& id genus alia coifc tergo more quadrupedum, idqi veris initio prope terram: interdum vero cum maturefc# ficus inc pit . Ha?c Athena?us. Diutius quoque, tcfte Philofopho , hxc quam ca?tera cocN11! more infe&oru. Suntenim exaguia & ob eam rem frigida natura. Partus fimilis eft,vt aDt‘ dicebat, partui Mollium Cartiiagineoruraqi quod per coitum parianr.Nam fa?pe mas co^ junttus cu femina vifus eft.Fgmina ouum rubidum parit membrana obuolutumjpr^ten^ ventri, lateri^;, ac vtriq; inteftinoannexum,idque ad carnem vlq; adherens. Hoc eft q# dicebat Philolophus:Fa?minis, huiusgeneris locus ouis deputatus iuxta inteftinum ort»^ bus. Et alibi ait: Cruftatorum omne genus fibi iuntfta continet oua , itaque fouee. Caf^ nus cur ea lub cauda habeant iunda ventri , his verbis examinauit : Verum id maxim# nec ab vllo ferme animaduerlum, quomodo perfefta cum fint intus , oua rurfus fub catf^ adha?reat,qua? latior eft ob hoc in feminis, idque praecipuum lignum fexus , latitudo c»f dae in Aftacorum genere, cum natura nil fruftra agat, formam vero in vtero dederit ne#*' feeft, vt integra pariat , quod & de Locuftis fatetur Ariftoteles : laxatis igitur membra#* illis parit , que proprio humore fubcauda Itatiro colligit , fibrisque annedit : ibi foucflff quoniam frigida funt fimpliciter ,& animalis comparatione: quaedam enimfimplicircrt3' tum, vt pifeium, qua? fotu non indigent, qua?dam lola fcetus comparatione, vt auiu. G$ mari autem vtroque motu ideo fotu indigent. Nafcuntur igitur annexis adhuc, ouis a0! tnalia: nam cortices cauda? polcquam Gammari exuerint , annexi confpiciuntur: quamc caulfam in cauda pinnas quinque etiam Gammari habent, vt eundo oua non atterant, excutiant. Oua Cruftatorum iroperfe&aefie dicit Ariftoteles, quod foris edita inC^ mentum capiant . Commutant enim, inquit , inter fe vices Infeda , vt qua? ouum pari*1’ imperfe&uro, vt pifces fquamati & Cruftata & Mollia . Horuqa enim oua vermen itnit^ tur , quippe qua? foris incrementum recipiant . Veftiumur , eodem cefte , h^c oua puta#1' ne duriore. \ [ x'. NAT V R A. MORES. w' £ J. TT DEM tradit hyberno folu tempore condi, diebus fcilicet frigidI07mis.Ec Plinit»5^ Cancris hoc eft Cruftaceis Joquens ait: Omnia eius generis hyeme feduntur,autu^ M. no & vere pinguefeunt . Bellum quandoq; inter fe ciuile quodammodo gerunt ! j v quauis chelis plus valeant, quam antennis aut cornibus: tamen his potius pugnant, nulli penealijfintvfui,quaad pugna &defenfionem,vtfcribitCardanus, natura vet°(p Cruda exu- inis minus vtaturnecdTarijs. Cualijs vero animalibus pugnat chelis, quod eadem unt, & tam nuper nat'«9uan> poft, exuuntur per ver, quemadmodum cuft*, inquit inter mar.n 1°& r qUam fcne i f ^a,in Ran exuunt/ operculum) aut vere aut autumno poft t*p.\n. fi, iatLw™ * Lo'uft* > "ollem habentes paitem fuperiorem, quod cru- ‘ ' pta. Nonenim fim,i,s b/, ac|Uct^''''lnler'ori:iI> autcm duram: quia nondumdlet difru- riccm Bt ■ At Suia mirum videtur, quod cor- fiacea, neque Teiludinesmut" UUS!C‘ lndjftau,t Cardanus , fic fctibens : Cur neq; Te- irf.57.de ricur animal quam terta Gc ^ C°rt'^m,Cruftacea ver° mutant? In Tettaccis prius mo- -var. rer. tefta non impeTuZtfoi ' P°'r“ ‘ 1 f™ CMro mo:u non i“diS“«“"a. p 'opterc-a a V1uu.1t: qu/non fiuanhoH 'S „ muraot: quia non monentur; quia parum tefta incrementum non Lt^ in teitudipibus autem ficcitatejed etim n ° ! p cl,t* iNiam ,n Cruftaceis non lolum pragrauaret , & motum cbmficca fit naturi Pari!iC3tCinCrTenuUm imPedirct* Ecrarfus> Cruftaqucque, inquit, mori ex inedia n-/^U/at'one,ridiSebat:atquetuncciim mutaretur, & cum mutata efiq, B ™fintv,arl,^"Ct,a'qUe ta 1,00 ««dere annum, cirm tamen Locufta- dintS Zl^L SrXT °mn,a °bftaCCa * &Pld“ VSVS IN CIBIS ET VARIIS. a?k"i,uni0 m3-"is : ** . vtdicit Plinius, intectorum hoc edam prZium eli” Zd" h "“S h'S r'b,S : Tefla cruHaud nat, opondylt& Ius atunes: itemqueCrnftacei generis Paguri .Locufta’ AnJ ca », lpamnc'lfi*BlM ^oqueeum fiint grauid* , quod iate in Locuftis & reliquis’ duimodi c Proportionale pinguedinis fecem, tur in tonfifti[>J1,nc f» in plenilunio .empore * ™«» fliusaP“d Athenarum fetibit M*™"* ■ P'°ClCS nan>q;mouere.Sunttamen dura came v r 'm r Z Js> ^^“V^rrfaporiseili.r-ri- Cocuftarumjinquic Cancrorum c„ 'Oo blr.efitheus Athcnienfis in libro dcedui js, atq; ad£0 labor, ofior rm,l,T -’Sq "™’&huiulmodi reliquorum difficilis ctt coflio. «lixa magis laudat quam alia’ ^omm *paratl0,lce perfundetur- quod lignum effe fott""” 1° f “ °?,nium "“S** ac Cl,ju! rubicundo ne P'Perat0 faliroque aceVcomedemni' f d ni«a efle. Apte dehinc ex be. potulenta grnij Pont alimenti cr;-n " .<“0^a>ln<)1nt Galenus, Malacoftracainaqua D ran‘“v. cum amittun « deMnnnt Z‘D fe fUCC“m “0“™ eon,ini;a"'> fi in eadem co- vitanda effe ci ■ Pt0P'CT“ I flnnt.Idem Inadet Malacoftrarj Ium eorum hnmotcm lam wr.We volunt’°Jb catnis du,it'cm, & ientun. ac pituito- icruidos aduftosc, i,' , , vet,,confe>'e ommaad canisrabidimor/us, tabidis prodefle aurhor acdd“«e Leuinus Lem„ins'„ad,r. LdZs genitos, eos cum crUft,Hp-V * ^.arncm MaJacoftracorum eontineri ex excrementis ^nr, maximos in his qaUSrf,rf, r£n°n paulo pbft, & ob id qm lapides hoc quff. jere hos lapides alicuius effi- ,(?u*cruftam veterem exuerunr. Ex quibus facile efi coniu «abebunt facultatem qUdln iar,“i,CUlu/lautcm Cu>me latet nec illeid addidit, forte eadem P es in Cancris reperti, de quibus poftea . ^.p.r.37# Ltii* 9 • ^c_> ammaU c.6. De gen. i, 1 s>. Lib\ 2» De alime», f4C'£, f, JsJ, Lib.de rvict% atten. Lib. <&_j ovult. nat . Li. 7. f. 3 7. I DE Btsitr . 4, cap. 2, Car alus oh - topbagus. Lib. 7. Carabus caupo, Lib. 3. £ pg Vlyfsis Aldrouandi DE LOCVSTA. Gap. II.’ R V S T A inte&orum , inquit , Ariftoteles , primum genus Locufta efh proximum , quem (jammarum vocant. Quo loco forte aliquis dubitet cur Gammaro, quetrvaVaut~i> vocat , praeferat Locuftam. Mihi quidem i® prtefentia nulla alia occurrit ratio, quam mirabilis Locufta? corporis con- formatio & ingeniofa fabrica , quamuis alioqui Gamarus maiora habeat brachia bifulcis dentata forcipibus , atque ideo robore longe procellat Locuftae. Cernis ne vt cornua hac vibret ad viam tutd capcfcendam,& ad pugnam aggre- diendam fine hoftis metu ? Cernis ne aculeos? magnam item illam in dorfo & capite aipe- ritate qua & propulfat imurias & bellum infen?arriculcrum vincula, & tabellarum nexus, vnde non tam milites loricas fuas inuenerunt,quam vel Mauors iple ille Homericus magif ad bellum, quam noftra ha?c Locufta, inftrutf a arma obtinuit? Praaercaoon minus fcftiue quam eleganter dicebat in Locufta cum integra apponitur in menfis , tria efte commoda, Dorion qliidam tibicen apud Athentrum Staifitsiw Si^Wjideft ,exer* j citationem, quje fit animi gratia &confumendi tempus, edulium ,& contemplationem. ' Kam in frangendis pedibus , thorace diuellendo , caudaqjdetrahcnda , manus oculiq» exercenturjdein cibus eft gratus conuiuis: ac poftremo mirabilis eius fabrica confideratur* Habes igitur cur primum Locufta; locum tribuerimus. M QJ I V O C A. E Locufta infedlo, quod dxpiSa, Grteci dicunt , item de Locufta vocata venefici Emola & Neroni cariflima, multa in noftro opere de infediis diximus,& hic no» __ _ repetimus . Iam vero apud Ariftotelem Carabus etiam Infctfum vocatur in li- gnis nafcens aridis, de quo inter Scaraba:orum genera vide in eadem delnledis hiftoria» Gaza medo taurum , modo fullonem vertit. Vnde Hefychius xapafiovs dici tradit id. o» itis £»po7s ibAcH in arentibus lignis nalcentes vermiculos. Macedonibus quoque *lu- , id eft, portam vocari xdpa(3ip inucnio. Et Callimcdon rhetor Cara- bi cognomen obtinuit , quod Locultis admodum delectaretur ,vti poftea dicetur pluri- bus. V ixit is tempore Demofthenis, inter opfophagos pracipuus: meminit eius Plutarchu* ( in vita Demofthenis & Athenceus, qui iplum vocat Sia?pciASiv 1/u./SAs7tcov U«>cf i Trituror StaxbvnS 1$ $' ap* /0AeVovpk SoxoZcn ut xbp af. Vertit Iacobus Dalechampius* Dande Callimcdon Carabus Repente precejjit , ac me r efficiens Vt quidem 'videbatur , alterum quendam bcminem Alloquebatur : tgo vero vt par eft , mbil cum wt elligerem Merum qua dicebat , loquenti annuebam inaniter . Huius alia certe, quam apparet ,pufill& vident . # fi Alexis in Phoedone feu Ph*dria eundem voracitatis taxat j item Eubulus in Conferuat*5' E 'rtpoi &iolciUjbusParuJPedcs} longaq; brachia: Carabos nuncupant. Vnde dcLocuftis faiod^ r d'Uerfum *or^e{re Carabum a Locufta , quod cura notae Maflariu / m 5 de Carabis fubrade fic loquatur. Sed cima verba Plini;, vt retfe an- cufta conuerri a di utuata cernanfur ab AriftoteIe,atq; vbi Carabus in illo legitur, Lo- quando Plininc, *,"l5>-' v'dea^r>erunt fane Locufta & Carabuseadem,non diuerla. Natn ftinxit C mhn ^ rUl° ‘n- Cancrorum genera, inquit, Carabi, Aftaci, Ma?ar &c. non di- B nxusounnTP,S^- ocuftlsantea nominatis, fcd Cacroru genera nobiliora indicauit. Ache- tum, l C;dChttfT n°mi"at Carabum> ideft Locuftam, Aftacum feu Camma- q^o nobis fcrmo f Z T animal hoc marinum Gr*cis dicitur, de i-Cqu^apite in«2m > S“S ? Va,T fiC P«« > "i •? peCiorediftinguatur . Apud Aie. ««pa/Shfa; Vbi IacobusCnnn^.r Ai dq • pa^3jcft : nominat enim Av*oW*e, & tes ab aliquo adferipta vt vSv xeto z? ?C ?US’ ? verbaj , iufpican- ■t r ■ «r-s: ab aZZs^ r™ (HV^“ • hui"f 8C“'is > vcl““ fcnetSam exuunt . Et hinc fani feribendum & 1577 W f'’"”*’ >id e(l ad di&us, vt conijcit ^o^rap^sfreaud* mwu^ d^o^ur^ apn°: 7dcan Clurus ditfus videtur i/fdem etiam «.0.W & k r V ‘° nom,ne*Sl‘ t‘0res quidam non fine errore Locuftas marinas b figni?ca^‘ I«« recca-» fint.aiicEF nrufttMf n.- • * /tpiaa s dici putant j cura « xpt^ts infera pagurus eati,OTLu“;?nqurt quit : Vir quidam Crac^TZS dt' d*fc"e,!a hePa!ica = vbi Goupolus in- carbones incefos ad 2 ?"“ nOS doc“it hac voce fignificaridvulgd Grecfe W »v,-, ,«„>*’ d d flfccacomParatoc.Artltophanisbcholiaftesa>-a>^poor»oi;« ira Vnde &Lm r ' Locul,a • ‘“S"" Mdorus , quod pedibus fit longi veluti ha- dic Ug*0fiaTAb^Zrra'm*“, teicc Pierio Valeriano Gammari fiuuia- Gammari fubnigriccnt : qUanp1?[amen niaior e^c atque vafeior , & albicancior, cum *l c°ufpiciantur. Frontem lupia?fl?eriCantC^admodum ^ocu^a in Liguftico ma- l?teles, facicmque latiorem aac D^diu?520^/11- °lem quam Gammaro cfie doccc Ari- " ' anguitius , tetumqi corpus durius ,& minus car- ? a nolmn D Ltb ,3. Lib.g. Car abii, eun- de ejfe cum Locutia* Lib .3. Carabi ely mum . Ltb.j, Carabis» AegilmSi Eifas» Vtfas» Lib. 12» Locutia tty- mum. Zi.p.f.30. Li. g. c. ii» Locuti a quid differat ab Ati aco. litti . 4if« 2« De par. 4.C. 8. . Ac aero quid differat* Htf bf. ea, 2. Lt.tOf.faiub, cap. vlt* Chelarum-j vfus* Yt a cancro dtffcrat. Dtpartib,\* cap.%. ca,2. l,tb,i,aqtta~ ttl.c.$ . Lib.Q, c.$ 0, Dentes . Cor , Eranchix . Oculi . Hi(* 4. ^.2 100 Vlyfds Aldrouandi j nofutn, differ reqj ibidem dixerat brachijs:qua: denticulatis forcipibus Gammarus proten- £ dit : atque etiam quibufdam alijs djicnminibus ,quanquam non magnis: Hinc BeJlonius: Locufta, inquit, fioe Carabus & Vrfa tatn maior quam minor, nullos habent forcipes: quo nomine ab Artato maxime differunt. Quem omnes hadienus fecuti , chelas Locutiis adi- munt. Sed nonitainteiligendus eftphilolophus ,vt forcipes Locufta: neget , fcd quod ram magnos non habeat, vt Aftacus: nam forcipes habere non vnico in locolcripfit,vt vbi ait : Genus Cancrarium & Locuftarium fimiiia inter te fune , co quod vtrumque brachia-* forcipibus denticulatis habeat. Etalibi : Pedes, inquit, Locuftis veroque ex geuere quini vltimis annumeratis, qui in forcipem exeunt denticuLtum. Quare & Iulius Alexan- drinus, dutu ait, Loculis, qute *«pa/5o/funt, chela denticulata tantum, nimirum ex quin- que vtrinque pedibus : maiores 1 III vnico , non gemino, vt in forcipatis Atiacorum chelis, aculeo funt, coque dentis in modum formato, rem acu minime tetigit, & Philolophi jam»# allata verba non eft aftecutas. Verum quidem eft, quod chelas Carabi habeant eafque di- uerfas ab Aftacorum chelis & non ita torcipatas,fedvnico veluti dente munitas. Sed quod chelas in lingulis pedibus efte dicit, id falfum:nec hoc dixit Philofophus,pluresdua- bus enim habere non polfunt,nec erat neceifarium ,cum ijstanquam manibus vtantur, f qme dux funt, ncc plures in ijs animantibus , qua: manus habent , aut quid illis proportio- ne refpondens: Gillius duosLocuftae pedes forcipatos, alios dentatos facit. Reliquas nunc differentias profequamur . Carabus, inquit , Bellomus hirto ( afpero ) funt corpore : Vrfa vero, Aftacus, Pagurus , Cicadaque iceui , & quemadmodum Maia i Paguro , tic Carabus ab Aftaco ipfa afperitace diffidet , tota enim anterioris corporis pars Carabi aculeis riget. Hinc^paW'^ di&as Locuftas a Diphilo Siphinio putat Zoographus , quanquam ali) fi c nuncupatas velint, ob coloris varietatem. Sed huius animalis afperuattm ceftatur quoque Tiberius Cadar apud Suetonium. Is enim in paucis diebus quam Capreas atti- git , pilcatori quifibi fecretum agenti, grandem mullum inopinanter obtulerat , perfricari eodem pifce faciem iuffit, territus , quod is a tergo infu fe per afptra & deuia erepfifkt ad fe . Gratulanti mter poenam quod non Locuftam , quam prtrgrandem ceperat , obtuliftet: Locufta quoque lacerari os imperauit. Locuftam & Cancrum inter te differre tradit Ariftoteles,quod Locufta caudam habeant, Cancri vero ea careaor. Conueniunt au- tem in denticulatis forcipibus, quos in dextra parte, eodem tefte, grandiores robultioreiq; habent. Parte enim dextra efficaciora funt animalia omnia. Cur vero Locuftis cauda fit, 6 & non item Cancris, rationem hancadfert Ariftoteles. Locuftis enim , inquit , vt nanti- bus cauda vtilis eft : natant enim cauda quati remo innitendo : at Cancris inutilis eft quo- niam vitam agere terrenam ,cauernafque tubire folent. Ha:cille,qui&ad natandum»* pinnas Locufta in cauda quinas efte lcripftt. Quod repetens BeJlonius, pinnas, inquit, quinas habet in cauda , reliquum quoque cauda: corpus , quinis tabellis feuibus loricatur. Author eft Ariftoteles cornua bina tam mari quam femina praftonga&alpcra ante ocu- los effe , ijfque alia feuiora cornicula fubiacere . Plinius tamen afptra efte negat , fed pro- pria rotunditate praspilaca . Oppiano ea & Aeliano dicuntur rwirpaideft ftimuli feuacu- lei, quemadmodum chela, ideft, longa. Ariftoteles xipara vocat, Plinius cornua, nosantennas. Aelianus indorfo efte ait. Indeque forte Carabi ana 0 ?VjS4Ai5?cognomina- uit. Dentes praxerea habent Locuftacea primores (>inos cnaiufculos ,& gulam ante ven- trem exiguam, in quo nonnulli quoque dentes funt, quoniam non fatis erant fuperiores illi . Continent quoqj in eodem ventre humorem fimilem muti . Cor earum ex nigro ru- fefeere ohleruauit BeJlonius. Mare autem cum excipiunt ore, id tranfmittunt ad luas bran- . chias , (»» (Bpsry^oMri) quas ipfa: vt ait Ariftoteles pJures , quam catera crufta intedfa ob» ^ tinet.Sunt duris oculis, vt reliqua Cruftacea efte diximus.Vnde apud Plautum Mencchnius interrogatus,num folerent fibi vnqua oculi duri fieri jcfpodet non minus facete quam vere- guiitu me Locutiam cenjes ejje horno ignautjjme. Nili dicamus, hic Locuftam infedium efte , quod panrer durioculum eft. Eft& meat«s quidam fecundum Ariftotelem a pedtore pendes qui ad excrementi exitum pertinetifoemi' ms pro vulua, maribus genitalis feminis receptacuium.Meatus hic iuxta cauura,inquit,caf' nis continetur, ita vt media caro interiaceatrinteftinum enim deuexum pertingit:meatus vc' ro a cauo applicatur. Nec fecus quam in quadrupedum genere hac habentur. Nulla mads meatum ac femina: differentia diftinguitrqoippe cum vterq; tenuis fit, & albidus A huna0' rem intra fe continens pallente: vterq; etia pediore pendet. Ad quorum omniu confirmati0' nem lubet breuiterea qua:R.onddetius in deferiptione Locufta: exadiiusclariulq,•icripbc, adiungere. Locufta, inquit, duo habet cornua ante oculos magna, initio afpera & aculca^» deinde DeCruftadi Libi' II rm cilefcut vt Prarpk.ta 3 *n exoriu craffiflima , qua: paulatim magis sc magis ira gra- Initio quaternis arr ' ,n c'rr^ definatjin omnemq; partem pili inftar fle<5ii poflinr. latcrtlorrcSL in . '5 *'*£** ^ * Vt cbm "■»«** ingruat metus meatu, cornibus ad articulata Union ^rr^n ^ JJ cm ere#is,oblique io latera procedant. His alia duo cornua tur. Oculi cornei femner tCnU,ora Pubfunt: qu;bus pifciculos, vt opinor, allicit & vena- ^rmi/Iimisq- vrrinnnp/*0™^0^5^*6™’ bi obliquum mobiles, aculeis acutiflimis cuUtanquamDaruinr?riqUim ProPuenacolis muniti . Oris lateribus addita: appendi* te «cnH^KK 1 Thmu D?rfum afperrimum dt & «ateatom, velut e fro- des plores quaternis- quia f ^ Jatcnbus branchias habet veluti e pilis coagmentatas : pe- terrena fine, vt ScolonTn V §U'?C ca\ent'a Paribus mouentur notis quam quatuor , flue Locuftis pedes vrrinn r3?’ mU Itipcdar; fiue aquatilia, vt MolJia & Cruftata . Sunt igitur denticulatos moH ' 5 annumcratis extremis chelis, quas Gaza modo forcipes liquum , chel^ r3ch,a, forCipata intcrPreratuseft. Flebuntur omnium pedes in ob- »n pinnas ouinr,.,^1? i.ntrodum* Caua Ja:uis & fine aculeisexquinque tabellis contexta, B tum totius corL,rernS,na?ndiCaUffa* ci9ua^remoLccuna innititur, eftq; in ea fi- da frequentiq- agitatione^ mn cf?e,ler,s Piea parteLocuftam apprehendas -.nam vali- to fpenfam retinere auea» Elephanti Locuftarurgf„et“s niKt! ZTU!‘ 7‘ - *£“?“* EiePha“™ h» l,i.33, <*no Emis articulis fineulisd- fiimnih.., n lE ^busquateroiSjbifiilcisiprictetea brachia Aftacorum ^SSn‘S,dC^1,,ljf“ ‘ Cict£rilm ^dctius & Bcllonius ta. Paulus Iouius Leonem pp •• n T a '' H^mC apriCa lltora dantur, ?ftate in opaca gur- fophus afperis, inquit f' ‘C J-°CU^as Vluere petrofis locis, Cancros mollibus, fit Philo- mHo, «nariselfetLocutusju3bi..no fq sproueniunt: Cumq; ibidem de Locuftis ac Gam- cap Y HclJcipontum,&c.rca Thaf ncutrum ge°us hmofa amare: indeqj fieri vt Gammari apud ^ co repetijt Athen«eus.QUanc0™ ^‘^“^Locufia: circa Sigeum & Athon. Qua: omnia ex res>Locult* tamen ineo maris acLinquit,BelloniusJin Oceano multum fint popula- Ltb. 5 non generanturjin Indico ver6 cuater 31101 k .cfl!foI.cnc * In EuriP° marnefte Ariftotele Libi'. ^«OuiedusteftaturinuenirictiamTn ;r"acub,ta ^plent , vtauthoreft Plinius. Gonzal- til.c., n°u addit. Mare quod Cananoramcu?umfln0 1 0ccidentaJis » ped quam fint magni, Hi.9l ' ~ ^ UCUl-nfluK » Piunmasralit . Nam arce eius infui/, n ub.9. ^ 3 narrat A narratloh R K Crulhtis Lib. II.' Vo3 ob extremair^ffmpl^5 Cllm e* pr£E£^et Laurentius Britus , ab Indis obfe/Ta, Hifpanifque dis terram fun-rfln^ ? 'Uinum numen implorantibus , mare repente intumuit ,& cura vn- diebusnon finp mi.1 u*ma8nam Vim Locuftarum euomuit, quibus famem illi plufculis Pierius Valcrinus ^ ° ° abantur* marj* Liguftico Locuftas nigricantes confpexic V. I C T V S. ITAS. ln<,U,t Ari*®teJ«.v«na'u pifciculorum, circa fua cubilia, qu» forcipe vr r rpenSj “uernofi% laciune . Quidquid ceperint, ori admouent fuo gros etiam maiores deun^f^ <]llOC3uccuincmitc'odem teftc; raur*"as & con- anguftia) obfcrmm.V p v ’ c,bostIl,eB0!e tcrere ( c)“od offendit oris conii itucio, & gula? vita diuturnior data S “* Ate'»s-L<>c“ttis °“™- CAPIENDI RATIO. ^ '• CRES non ignari Locufias hyeme , ac vere circa lirora verfari eftate zsss «b»« capiendas ad aliquid alligat morm^n^o aJtolubct cxercere- Tarentinus adhafee parum (<^ /3p«,ov > & Per deinde Tub aiuo jnru‘’asdeD0^unt^c?ZZter^InkUS^Cni’kus.Ma‘o’*un,o’*u*i°duni 911*.!!11? »ermiuin more augemur .Quod idande Molubusetiamiacde pffcite oulparis Z XdTT T TT ita M • Fi‘ Locuftarum ou^umarm^dumiir * ^ OUiddam annarer Finnfm,v- aucreueris, patent:finafpicis tantum, compofitum^» maqinouiflima continemur m“tUm ’ fcd qUa: media fta Cuotamiai- >'pfnm vlla cotin-unt fed ne'r medi 1,° mmim's><)uama Sranis fi«“™ el». Nec meatum uum , bino mautofdift,W, ^ hfCOt; VIradq; velutoDerculiim r J P . ,*? 1 ^atls non P°Aint , addito extremo cuntrta teguntur, dare oua, ciun enkitur caSdam P' *rfuS L°CUfta cartiJa§iaofis iJIis particulis man- rere. Cartilaginea vc^o iulf n^dd^CenS9&pr°CinuS comPrimens» infl^cnsqu<& fele pa- rcdduntur Partu* r«- ••ppdlcesPer,d tempus augentur, atque ouorum capaces collocatur* I^cuftLTd hnnr^ rcc,p,tur* vt Sepiarum in farmentis , & qualibet colluuione *axi{n m°d“ - M« vbi ea fui corporis parce incr> dicai— fMi«o„g ZTZZVT» ™? ST ''"iu«fa=“nglomerataqi ita in idem, vt & qn"«um,&f 21' T™cxeoLocuft*proueniunt intta diem maxime decimum *guutouaantc^ ^'^^os*|0a,o etrligiti magnitudinem expleant, capiuntur. Excludunt lumman.r.j ciurum. abigunt lamconcodaataueabfolminr-jKor/i u - uaante Ar^, Z. 1 • B,CI magnicudincni expleant, capiuntur. Excludunt D . " Suadam dili^read*/ab^HftotdepnC0^aat^Unl^CI*UUntaFa '^uro* H«omnia D mans femine5 vt MnH 7 An . Ic /bnt trad,ca- Qm er,am *egat oua Locultarunu neris femina: apu, °Jllura afPerS‘ > nec fine ratione , fic enim alibi, inquit , Locuftacei ge- tabellas, vt oUaP fej partu™ “P°?n.nt: quamobrem ampliores ipfe, qUdm mares habent quomodo ouis maZ ; M° .??s rePOnunt, feminis huius generis mares afpergunc, vuff ; At Locuftaceis gene,re p,fcium: reddunturq; oua glutino cohaerentia ad fpeciem «orum fub femina contin qU,d fien nec vifum neque rarione exigitur : conceptus enim ouioriscruffe ponunt oua^ &crufta mtefluseft. Plinius, Locuft^& reliqua, inquit, te- fcne^am more anguium nZ",002’ at5uc ita incubant, Locuft^ etiam nuper nat* exuut uon aliter quam parentes pofe partum. 5- & gena cap.2. DENO- I Peccatores • Coitui liato- res & tutiuti •Tyrannus i » ClUtS » Z/£. iS. Hier egi. Populans fe ditionis ho- tnodudtofus. xo 6 Vlyfsis Aldrouandi denominata: KAp aBior diminutiua vocula, eft parua Locufta , feu paruus Carabus. In vulga» t3men Lexico exponi turnauicula . Kapa0oetJ>itJ& K«pa/W»« , Carabi iuiLo* cufte fpeciem gerens, qui e Caraborum genere eft . Gaza apud Atiftorelem fufioetoSi vertit Locuftacea. MORALIA. PE R Eocufhs peccatores intelligi poffunti vt enim i lix hyeme Eduntur, contraaU' tumno vercq; ac multo magis plenilunio pinguefcunt: Ita hidum prolperis truuntr1 temporibus, luxuria diffluunt, & opulentia pingues fiunt : fed lub vitat exitum , oV metum condemnationis perpetua?, graciltfcunt, l*dunturq; maxime. Et quemadmodum Locufte efferuntur fuiscornibus, itailli fuperbia/edcotrd eum tegmen corporis fit adm<>' dum in Locuftis fragile, ita & peccatores, ciim maxime fupetbiunt, quam occyffimeob coi’ poris fragilitatem vel n emento temporis extinguuntur . Sicut vero Locuftis dentes> ventre ita ijfdem, dum etiamnum florent , nulla eft alia cogitatio quam circa gulae & tris voluptates. Tales quoque dici pefiunt conuiriatores & inuidi , qui in cordis grcm<°j tanquam in flomaebo dentes habent . quia de iam impreffa in animis aliorum fama , qu^“ pofiunt detrahunt maledicendo & mentiendo , neque felici aliorum fortuna acquiefciin1 vnquaro, fed opportunum inueftigant tempus, quo eam de bono ftatu praecipitent. HIEROGLYPHICA. < i AEGYPTII hominem municipij fui longe principem , fed tyrannica in ciues dotff' natione vtenccm notare fi vellent , Polypum & Locuftam depingebant : Si qu!' dem Locuftae, vt ait Horus, in Polypos exercent vires eofque vincunt. Quam111* Ariftoteles, vt didiuro eft, a Polypis Locuftas vinci feribat. Apud Pierium Valerianum p^ pularis feditionis hominem ftudiofum fignificare qui volunt , Locuftas duas marinas i£‘( inuiccm incurfantes pingunt . Videre enim eft fx pe vniuerfas, tanquam gregis collegiu1!' celebrare, dimicare inrerim inter fe cornibus arietum modo , ac mutua flagellatione ioM cem fauire; & genuinum eft, inquit, Pindarus inuicem inuidere. EPITHETA. LOCVSTAM vocat Oppianus aixwpa ob difficilem eius acceffum rpn^tw ob ium dorfum :<®p amor ob mutum celerem ac rapidum :deniq,- o%i7rvyla.,i cau*1 fouua» qu£ in fine acuta eft. vsvs in c ibo. C ALLIMEDON fuit cognominatus Carabus, quod hoc cibi genere impense del^ retur. Itaqj Alexis in Doride horum pifeium valde fuiffe auidum tradit his verbis '• Tifctum mercator bus deiretum t(l yt aiunt aneam Callimedonti datuam Ponere diebus fedts panatbeorum , »tfair rjpams o* ***Ahmiuo<» nM s venus fic tranftulit Iacobus Dalechampius : 1 nuttatus ad canam parafitus Archtpbon A Ptolomeo rege cum ln Aegyptum nauigafjet ex Attica , Saxatitt Zanoq; impefito menfx jj Obfonio, admctis omnibus Locustis Lapideis, allat aq', patina confertijjtma, " / In qua gobiorum fr uda fuere tria , Hir r> Vt^a n07> ^tnt ^ *?ort ct>»uiuis omnibus . nium faxea funt' du n^eTLo^ft ^rfr^n n ‘!^A 35 ,mcII'gJ SrancI« , quarum teft* ob fe- ac Pretio fuifle, multis locis citatis clomicorum&h T8"0 ft“dio c°n(gifitasin cibo Lik* Plentia Ariftophanes, qui in Thefmophoria zllfoait! “ CCC * SufficJCt tamen in Anpifcts quis emptus e (i ? an Sepiola ? An Squilla quapiam lata ? an Polypus ? An mugil nodis ? an Orphis ? an Squalus ? an Loligines ? £. Nonperlouem . A . Raiane ? B. Nec f ane fac inquam A. V itluane ? aut pulmo , aut ittttr apri ? N umfaui ? num porca lumen ? Num anguilla par ua, num LocaTl a magna c Fi- Cutus ef 9 mulie"bus defejjis auxtlitmmi ? Sfttejfjf ab <»*« * >d Aprilem, fau,t- Capiuntur tales in mari Indico, &circa AnhrV ,"teraIt,os clt>osnomi- ^sy0Cfi u IntpiftoU 'ynefius.Laudantur & aPhyllio*fiue PhrXh^r^A rT ? . T??fo* Ar,ftophjnc ‘n wbibus • " V “ *Cj ff0cA^7» A iot^lwxs «fo**,*, M»3^w>ideft, Poypodium Sepiolam, Carabum, Ad acum, Ostrea, C famas, ’ ^naxandridef TmiH P*nn*** Pcfhnes ex Mttbymna . quuntur etiam inaauafrrnenrUI^ a^atam j^ufamefle fcribic in conuiuio Cotys.Co- 8cnuS)njl]viu r - c vlua?*Nam,vt inquit Plinius, vnum hoc animalium £.9. r.3©, quimqU idetn Loconas clibanis aliqtl “do c^^atq^^oc0" fl3*"? “h"1*”' “'“i0"0."- pulp® duri0res , , . ea 1 matis ; totius pifeispars fapidior fit : reliqua: enim .cuksjD, u i ' - ’ “ flu,aa & “Ollis: vnde vulgare illud didum apud Prouin- gemer ftUpa obturarjr f„r 7wf ^5#'«^*N°ftri,ait Rondcletius,ore & ano dili- LiKi 8. d xant,alijcruftar _ ’ ricc^ls 'ntc.r'or c^uat»in furno afiant, alijinferuenteaquaeli- ///f.f.3, fis. Apud nos verdnon r° rU ^ 1Ul^Unt> aromatiSj aceto condientes, apijq;folijs afper- ditur^apud ApitiUm. i ltercoqaunturquam Aftaci, quos Leones vocant.Excant hsecon- canamcoucifamindUr’a^ ocufta 9 inquit } & Cappari pikibusconditaneiscajpam Palla- Lib.y.det tUl«)Vinum,liquanien,o!eS1!ter??5Ifier,liSufi;i:un:ijCareumjCuminum>careotam>tnel,ace-p tul.c. 1. rer>tur hoc modo. Aperian-un1 ldei:r^utn> Jloc *us adijeito finapi in elixuris. Locuft^ pr^pa- ^ c°riandratum5atq; itainJlr^ i 3,^5»cura teftafoa, infundantureis deinde piperatum ' !TiaSis magifquc, donec rite affent f icncur‘ Quum exficcata fuerint , adijeies eis in crate JbUifitum,pctt oiclii)um, mentham r°CU^a VCram prius demes & clixabis dr in!f r:t 1 a de Cau^a f*ocu fi£ facies: Folium acci* * J ePu^ 'Pamconc;des j 6d cuir» liquamine pipere & ouis io8 Vlyfsis Aldrouandi ouisefitia formabis. Aliter: In Locuft«econd mentum elixse, piper, cuminum ,rufa,mef> 1 acetum, hquame,& oleum affumitur. Aliter. In Locufta piper, hgufticunjjcuminura,^11* tlum, rutam, nutjeos, mei, acetum, liquamen, & vinum re&eadhibemus. Bartholoma?uS Ltb» 3 »de Scappus praedare fcribit LocuftamAftaco,cat neque effe teneriori , elixari ado ito fele re cui. cap , mox exemptam carnem & reliqua interiora, vt Crufta illata maneat, lauari, ac deiodecon* 175* tundi ,addicafeuui tritum , oua& herbas; quibus omnibus voa commiftis impleri Crtt* ftam , frigi deinde in oleo, aut butyro , acpoftretroexvarijs fapotibus fiueintindiibld & aromatibus fado iufculo leruari in lancibus ad vium . Plus carnis Locufitt habent ,qui Lib.$» Cancri, vtatt Diphilus Siphinius apud Athenarum* Mnefitheus Athcrm nfis in libro de edulijs, quem citat idem Athena?us,Locuftarum, inquit,Cancrorum, SquilIarum,&hU' iulmodi reliquorum , difficilis eftcodio, atqjadeo labomfior nuito quam cseteroruD1 pifcium. Affari quam elixari pifces illos magis conuenit . Simeon Sethus d.e Locuftis tafl' tummodo agens , difficulter concoqui fcribit, fcd admodum nutrire ,&faJfihiimurisfi<> ciqi participes effe, & fiquidem fgpius aqua dulci coquantur , ventrem cohmere. Corne' L>ib»2, j]OS Cellus de Loculta lic loquitur: Minime intus vitiatur . Vbr Guilhelmus Pantinus eitd , enarrator omnia qua? molli Cruda integuntur per Locuftam mcelligi cupit , vt Gamma- ros, Cancros, Aftacos, quas duritie carnis quadam limiliter ac ccftacea conftant. VSVS IN MEDICINA, ET ALIIS. Lu de comp. med»jec» lo - ONV EN I V N T ftomachicis authore Galeno.Oftracoderma, inquit Alexande* cad,(. 4. § Tiallianus, in cibo non admodum vtilia iunt partibus circa thoracem viceratis,# Ltb. 7, pus excreanribus ; tamen cum humor morbi cauffa falfus & biliofus fuerit , nihil Ltb»demor» abfurdielt pra?bere Pedunculos, Buccinas, Aftacos, Locuflas. Eafdem pra?fcribic Hippo* ntul» crates puerpere, vt melius purgetur. Idem in morbo , in quo ftercus per os eijc)tur,capita' Ltb, 3. de hbus partibus codis vtendu fuadet: & iduypiv *upci/Hot, Locultaru humorem, aluum mo- dixta» uereacvrina.n ciere fcribit. Carabos & Aftacos codos efitacos, eorumqj ius potum coU' tra dorycnij venenum prodeffe Diofcorides tradit. Extar ha?c confedio medicaminis mir* aduerfum dyfenteriam apud Marcellum Einpyricum : Teftam Locuftte id efl illam fp»'(: 'Ad dyfente - nofam vel aculeatam quf eft iuxta caput , combures nitide , & poftea teres , vt in tenuilfr rim» mumpuluerem rediges :&ftc ei, qui ventris fluxu velralura laborabit, ex vino vetere,!* non febricitabit; aut fi inaequalis erit , ex calida aqua dabis i ita vt de fingulis Locuftis ce- ftas fin^ulas integras cxuftas per triduum bibat . mire fanabitur . Author eft Simeon Sf' thustdtas earundem combuftas ac potascum vine meraco renes calculofos expurgari Jjib » 3» bb multumque arenofi lotij educere» Apud Oppianuro Carabus efca eft canthatopifci ca* Utut. piendo idonea. DE ASTACO. Cap. III. fEQVIVOCA. Hif 4.e.2, Ltb .5. Li» 5. c. vlt . Ltb. 7.037. btH%Ccd(f. X Cruftatis proximum Locufta? genus eft Aftacustdte Ariftotele.Mul' ta hocipfum nomen fignificata habet apud antiquos, apud Herodotu^ jj Aftacus nomen viri, apud Plinium regio Byzantiorum. Nicephorii & alij locum in Bythinia ftatuur, qui Aftacus dicitur, de quo Trebelli Pollio ; Scythe , inquit , Bythiniam inuaferanr, ciuitdtesq, dcleueranr> deniqi Aftacum, qua? poftea Nicomedia di&a eft ,gfauitervaftarunt' Teftatur & Eufebius Aftacum vrbem ampliatam , a Nicomede Bythinia?rcge Nicotf^ diam appellatam. Apud Volaterrauu vero Aftacus vibseftinora Afig minoris, finutf>9 cognominat Aftaccnfem, abAftaco Neptuni & Olbia? Nympha?filio. Strabo eam v[' bemin Chalcedonia ft3tuit,atq;a Megarenfibus& Athenienfibusconditam,his verh'^ teftatur. Poft Calcedonum fequitur litus , quod Aftacenus finusappellatur , qui Propo^ tidis parseft. In eo condita eft Nicomedia, diiftaa nnmine regis cuiufdam Bythini,^ eam condidit. Multi enim eodem nomine vocari fuerunt, quemadmodum PtolemabP1.0 pter prioris claritatem. In ipfofinufuit vrbs Aftacus, quam Megarenfes & Athenie«‘e r ' condi* B 'A «ndy£re * De Cruftatis Lib. II.’ i o 9 ^abiratorcseiu^ tlS’ v^Ua ^nus nom,natuseft. Deinde a Lyfimachodirura, ^7tt*)cauruunfi uean i-.v I*™ a N^mediatconditoretranslatifunt. Apud Pollucemur in £clogis. Camriari.n" / rU n ^arSCaUanorainatur* Aftacus nomen pueri Calphurnio ni°» quod fit radice cammamTr0? labec Diofcorides)aconitum vocauere teftePli- Etb.xj.c.^. Cammarus Calepmo: ouiev a”- 1 ,boceft Aftaco , vt quidam volunt. Colora Latine, Cot°ra' 9uod Kouian i tolorara vocant PIt*° *C mba recitat: Ve* Cammarum defrutum mittas, s Y N O N Y M A. di“’ Carabum id efl Lo- M^ntColybdan*, & Ait aci quibus parui pedes, En tamen ?{*?’ 6ratbi*> Carabos nuncupant . Admodum & Oftaphidas p,o Aftaphid s Fnf/h Per ° Pr -T' 0»guibusOilaci. & ,3t' Quocirca GroS Boofciraau^aMd L* ’ Vb' ‘°“r Cancrotum S«>cra cos nume. ‘Uius Gammarum tranflul,, ,2 »™^ V0Ca,£tUr AflaCUS> vulgi nomen fe- quutn efle non ignoret,citans hoc Martialis: C etU1S * ^uamuis Gaaiinari vocabulum anti- p,j • . Conc^or in noQr a G annare lance rubes, ss^S-ssssssx ‘MI* conuertit. Diofcorides aconiti penus a bo Yirgilms , qui tamen re(5ie marinae *tti V» piAafrae , id efl , vt cirros Sciuifi 1r I i ^ a,t haberc^°^P srAui tume aus, qui Squillarum (pecies fic dii5iasfui/fe S * haoceiiis opinionem Athe- P0,> Cammari, Epicharmu^nHeb^ni^^^^^^ ^oman’s bis verb,s tradit. Ka^ta- Horum etiam «Ph*, Cammari. ? i Homanis vocamur “SSnSfh"™- 1' ^ S1"il,a'um fP«'« > & fato fuo, vel morte (2^1,^“ loCO kg- ""i® fatbit. fphm Squillas,, ede Arhenaro, hisrnte k ° S'gDlf?‘ *?*? h*C V0* aliCra Cimmarum antiquorum Aftacorum genus efle, quod te"t,aKonde]eiH nUlfi * d nuncupanr,pofted probabimus . Dicuntur aWo< ex fen- ‘fiSS£pp-3^SE u>aro, & Camb £ fctert 5“*“ PI,niUm ' VuJS° in **«■ diatur Gam- Venetushunc Aftaf ca * ““r ,Sj d/ ^uo hoc caPltein Pr»'ro« agemus,Gamaro di ma- ^orrnar. Uiyr ici Larantola S!P ?°m,ne ab AftaC°5 nominat- Galli, & Normanni ^ Aftacum, ex Plinio ^l0IbPe]»enfes Langrous. Gillius Maflilienfes, ait, & Leonem ‘tacuro,, inquit, Gr*Cl & ^ Pj/ces>vno eodemqmomine Ligombaudos nommantddem 'ua his verbis Belloninc • acco^nt Adriaticumfinum etiam hac fetate fic vocant Ea J^-Qum clam Gracum"^'? Maffilimf« * »» ^Sonrbaulr , Gcnucnfcs Lorubardo nic?u°p0lltani LiczudaJ vel Lichn!intiqUa ?? Aftac* aPPeJIat,onem adbuc retinuit. Con- LoDft Ulber* Polonice Kakmorski H uaapPeiJant*H^PaniceCammaron dicitur. Germa- L™R* ‘O.v, Rad- Angl.ee i Ocuyfc of rhefea.Namw CJs, ABacum^ocuftam & Leonem°°§raphus,non Aftacus:quanquam JEliotadi- mterpretatur a Lopfter.Qujdam apud Anglos K Aftacum Etyrnum. Adact com • manis dt+ fcrtptto. Color , Pedes, Dentes, Oculi, frons, yt d Locuda differat. Collum. Vetius. forcipes. Dcpar.q.c.S Cardam er~ ror. ■ J)ejcrt(tio ex Pelion. no Vlyfsis Aldrouandi Aftacum Crabbefishe appellari fcribunt . Sed hoc nomen nimis generale chm fit omn:bus Cruftaceisconuenitecenfeo, Crabbe enim Cruftata omnia apud Belgas manos, Anglos, vt ab earum linguarum pentis accepi, dicuntur , priuatim tamen Cance»* GENVS. DIFFERENTIA. Defcriptio. PLVRA funt Aftacorum genera. Differunt magnitudine & loco.. Ab ea alia minorj» alia maiora, ab hoc quadam marina dicuntur, quardam fluuiacilia:qua: duo tanti^ inuenio.Marinorum autem tria nouimus: maximujquod quibufdam Leo eft, & phantus Plinij:miniraum,& quod mediam inter vtrumqi magnitudinem habet, generis i11 nomine infignitum,& cuius hanc defcriptionem nobis tradidit Ariftoceles. Differt Ga^ marus a Locufta brachijs, qua; denticulatis Forcipibus protendit : atque etiam quibufd^ alijs diferiminibus,quanquara non multis. Et paulo poft: Gammaro, inquit, color , qv° ex toto dixerim, nitetmigrifqj maculis difperfis euariat.Pcdes inferiores ad grandes vjv difpofiti oifto , tum grandes ipfi longe maiores , extremaq; parte latiores , quam Locuft habentur: fed non fpecie eadem , dexter enim fuum extremum latum & oblongum , & t£ nue habet : finifier craflum & rotundum . Vcerque tamen fciflus in extremo , perinde vI maxilla tam infra, quam fupra dentatus eft. Veriuu dexter pufillos ferratofqj dentes co^‘ linet omnes: Latuus primos ferratos,intimos velut maxillares, fcilicet parte inferiore cfiy tuor, & continuos: fuperiore tres non continuos.-vterque tamen partem mouet Tuperiored1 ad inferioremq,- aftringir.BJafus item vterque firu inferiore, taoquam nati ad capiendi^ premendumque . Duo fupra eos grandes habentur: ali j hirtiufculi , paulo ab ore infer)C' res: mox branchiae os circumdan ,non fine hirfutia frequentes, quas afCdue mouet.Fle^ atque in os adducit duos illos hirtiufculos pedes . Surculi etiam graciles geruntur a pc dibus, qui ori proximi habentur. Dentes huic quoq; duo vt Locufta; , fupra quos corn^ breuiora, tenuioraque, quam Locufta? . Quatuor item alia adfunr cornua, fpecie quifR1’1 duobus iJJis fimilia, fed tenuiora & breuiora. Super ha?c oculi conftitutifunt parui, cr*!' fiufculi ,non vt Locufta; maiufculi . Frons quafi quadam acuta Scafpera , fupra oculos A tat latior, quam Locufta;. Denique facies acutior & perftus latius quam Locufta? , totunw corpus mollius, &carnofius. Pedum autem ofto numero pars fcifla in extremo biferi tur: pars definit indiuifa, quatuor enim bifurccs funt , reliqui quatuor fimplices ex pertendunt.Quod autem collum appellant, quinq; partium foris eft:& fexturo latius, il^ litum loco nouillimo habetur , tabellis continuatum qu mque, i nteriora vero in quibus K mina; prius patiunt ,quam foetum edant ,hiurtiufcula quadam quatuor continentur ^ bus lingulis fpina? lingula breues , ardiaqj eminent ad exteriora . Peclus corpulq; tot^ iaueeft , non more Locuftarum aculeatum , & afperum ; veriim in pedibus magnis leos partis exterioris maiores efie manifeftum eft. Hadicnus Philofophus, qui rudus 1^ dit, alterutrum forcipem fempereffe grandiorem, nec vnquam parem vtrumque viiL,i fuifle. Hoc & alibi tradidit non fine ratione his verbis: Gammari foli non certum, alterutrum aque, vtfors tulerit, forcipem habent grandiorem , tam mares quam farnis . Caula cur forcipem habeant, quod cx eo genere fine, quod forcipem habet. Cur altei-^ grandiorem incertej quod non integrum fui generis naturam renet, fed ita degenerat? quod ad aliud deftinatum eft,eo non eodem, fed 3d greflum vtatur. Aftacum fane non R. uitCardanus,dum eum line cauda depingit , cancrum conftituens, ciim quid Caflcd ^ ignorafle videatur. Nam, vt contra eum licebat Scaligcr , li Gammarum hoc eft Affef1^ vocat eum qui cauda caret, Cancrum dicet illud quod habet caudam. Ceterum ad rcMj qu# fupra ex Ariftotele attulimus , examinanda pergamus. Defcriptionem hanc A* (]|/ nobis exhibuit Bellonius , parum ab Ariftotelis diuerfam i Aftacus a Carabo non tudine tantum (eft enim ille grandior; fed & ipfo etiam colore differt.Carabuseniu1^. tummodb rubet , Aftacus ex rubro fuluoq; liuefcit. Carabus bltefosatq; acuminat0* teriores pedes habet , Vrla? marina? modo , Aftacus extentos & forcipibus dentatos ? temque mouentes fuperiorem aftringendo ad inferiorem . Cornua praeterea ante °cUf^ Aftacus gemina habet , fed paulo quam Carabus minora: quibus eodem tnodoiterPfji tendit > intus concaua , lub quibus alia quoqueeodem numero minora latent ac tenn^ aw De Cruftatis Lib. II. m bent coft?n C°UP'tliri ^untcrafe,ufcuIi,non autem , vt Carabi maiufculi. Lceuem ha- bur incertamml ^ ^ prare qu? ? a^er|ore parte, quo locoroftratam oftendit, ad ro~ vtrinque Qu,tl * L,,/?*cant en,tn A,tac' |nter fc arietum more , cornua attollentes. Pedes flaturin maojs ;nfer*, Vrfnr n^rUm dU? pnore* 10 cxtremo bifidi funtad inceflum: ali; duo l°autem deinccn* hnrpfr^f3 ° 1Dpreiienfi°ni- Tabellas in cauda quinque videas. In col- ando commode vtuutur H7?d ca“dam Pinulas paulo magis hirlutas, quibus in na- icon jVtnon fine rationi*-* r aw^nusBellonius: cuius fanedefcriptioninonconueniteius terat pedes bifulci non ( >P utn^°^ejctius carpferit . Nam in Aftaco que depinxit, qua- miiKipcL definentes Er T* '™onidb’redo« articulis tantum intercepti, & in vngues fiue eandemq; vtriuhtie\w ^ ?iePhan‘utn p,‘nii Aftacum adultum exiftimet,vnara feribes Vlfinque quatuorhi? » cnPtl0neraefle> fibi aperciffime contradicit , dum inquit: Pedes tatui sna°is infer» ^ <3uorumduo priores in extremo bifidi ad inceflum: ali; duo na- lineatione binic aPPrehenfioni . Deinde duo brachia in eiufdem Aftaci de- furu reliouic L.,^UICU11S > forficulis denticulata nufquam comparent , fed illa ® altera parte vel fercta ^ih°f ?u/*ta*at> in finSulos vngues, fiue «ASxtpa delinunt, qua Locuft* neonp aiw V irfUta ^pe<^.ancur • Quare quod pro Aftaco propofuic , neque v>deamus aond nudum0^!301 aptc rc^rt potius commentitia res eft. Nos vero cum figuram hanc nuam evartor^J13^0118 ext'd®® veracn & accurate depiftam Aftaci pbilofophi fupra allata deffl- IITle dePI(^am damus. Hic & colore &forma oprimecum Jubec appellare, itemquecoll'P^ Nam thoracis pars fuperior, quam dorfum 5* nigris & liuidis m^cuS C ^ lamellisquinque , exte- Sed ne cuipiam hoc dubium mnnr ,r * 1 fumma Aftacum hunc pro vero agnofeienus. depinximus, cum tarn^S CO,“ '« P^ibus diftin^u hadenus de Cruftaceis ferinf !»nr rin/nr 'f*°.te.cs Cogat credere , omnefque quotquot nearintj dicimus ™ quinque criatn Partibus colla™ dcli- n,?“ I* “^partem primam thoraci proximam, quandoque muJtdminorem cerni, quaminhoc Aftaco noftro, ita vt proculdubio credendum fit Ariftotelem hanc partem Hnicfubiunxiduos ahosAftSed?, C PWcipue brachiorum articulus thura Jr’ n°n t'uncn v^- 9UC> fed hinc & inde, ac medius <^„bPet'pSre«oeftco ^ ^^^eft*coU"“l««imdilii. a*pera tubercula per longitudinem’» ord ne' noftlh' t $ ’ brafch‘am omDibus articulis Vtfaque parretiim fimenorp nW • po^c? babent, forcipumq; alter dentatus na dc funprni P r tU11 nkriore > aker his dentibus priuatus cuius pars infer- qwor.proftant, mineaccl c„’lo ' h8"* 7a,;ulis ™iesatis • «'"“a & appendices 10 priore, & paucioribus tuberculis icuncula! C^* lt'n8i°reb]uc , quam di Chelam Altaci marini rv /“''s’dan',cula«'ntuscx.guistubercubs. Poftrcmdaddi- “'"'S ridiculam reprifentantem SNam r|Pa|U 6 breuioicra & ad laK,a de' ,,m a‘bo inducam?^ nS? & «rea tepora pili promineat nigri.Facies par D f's 'abera (SandIEn»1! c° ?“'• Li,1g01 in“ar partis chel* maio- ftam quoque ^ pc n^ca^Drafori^ C°‘°re i“%'>«da.Quod fi cri- fummo inpmc, pauonis nutantem, foramini IS, PJane Gorgoneam & terribilem habebis faciem. K Aftacqs Bellonij icon reprobatttr. Chitlit . ctem homi- nis riduttlt reprtfemas. Aftscus vccus. I \ De Cmftatis Lib.II. Aftacus medis magnitudinis prior. > K 3 ) J t 1 1 »4 Aftacus medi* magnitudinis altsto f De Cruftatis Lib.II. Chela Aftaci marini ex Zoographo. i I. Halitu. .r.8. Htfi* 4< ft2« Hif.S.r. 17. £1 <2»w<. 8- r.22. Raltettt* 1. 1 1 6 Vly fsis Aldrouandi LOCVS. CABABVS injidias faciens alcf, A elatus acer IttfaxtS habitant eurois, & pafcua carpunt. Oppianus interprete Lippio. Tamen authoreft Ariftetele&, in leuibus terreni^11 locis Aftacos proueniic, Locuftas in afperis & petrofis, neutros in camofis. Quare circ^ Hellefpontum & circa Thafum Aftacos nalcij circa Sigxum vero & Atho Locuftas. QP°‘ circa Ariftotelem grauiffimum authorem,& careris fide digniorem fecutus Francifcus farius, in his Plinij verbis, Locufta? degunt petrofis locis , Cancri mollibus ; pro Cancri^ git Aftaci . Nufquam non in Oceano frequentes: in Euxino tamen ponto nulli, quod»11 verfibus cecinit Oppianus. Nex/a non Ponto feua educantur in i flo Et parui piftts nequtdquam hofitle timentes Securi dtgunt vndis, procul Ad acus ingens, Polj/podes de/unt magnt, defuntft Paguri . CAPIENDI RATIO. EOS odore efcarum alle&atos capi , fcripfit Ariftoteles, cum vellet probare Cri^3' ta omnia odorandi facultate infignita efie . Capiuntur autem eodem modo Aft3cl1 quo Carabi. SEXVS. COITVS. PARTVS. I^/E M I N A in hoc genere nihil plane differt amaretefte Ariftor. Nam & ( firmina- forceps alteruter grandior niore incerto eftrparem verovtum que n tuter11 quam habere vifus. Coeunt eodem modo, quo catera crufta inteda ,qua?caud3 {unt, hoc cft more quadrupedum retromingentium , vt hemina caudam lupinam exp(,(f masfuam fuperponatj&appiicer. A bruma i amcua ferre incipiunt. ArjftoteJesaritt*1 rfturum oua excludere: abigere iaro coda, & abfoluta reddere Icribit. NATVRA. MORES. ... 4 OR E excipit mare, vt idem atthor cft, turr LocuO* ad branchias tranfrmtta^ ; ne humore longi iis e mari deferri nequit . Quamcbrtm inquit Bellemus ra^f uus Lutetia? vifitur ,putrifqueeft antequam eo peiueniat Csrdanus tamep^t tra , Aftaccrumcam effe naturam ait , vt citius purrefeant ruam moriantur . £>entdj|1; tradit Ariftoteles exuunt vere aut poft partum , vt Loceftff. Tam lunt Irci patnj arrarC|t[ vt fi, tefte Aeliano, quem Aftacum comprahendifti ,eum Jongiffime exportes , reh#^ figno vnde ipfumcepifti,eodem eum ipfum, vnde coroprahenfusfuentjarrepfiflerep^ fi modo ita ex mari exportaueris, & deinde fic prope depofueris, vt ad mare adr£F queat. Qua Oppianus fic cecinit: AUacus mmtrfum thalami fub pcBore amorem Cendtt fpontefua, nunquam de limine cedtt, Inuitum fi quts ptfcem traduc ate in altum , In propriam fubitogefht remeare cauernam . Et cnptt & cju&tt tllofaltare profundo. Ex quo pacator cymba Itnofyfugautl, "Non altos ponti non vult habitare recefpts, Non altam ejuartt patriam, fed fape penates VemijTos repetit , cor.f titia ejs fixa reta fit. fi 17 a sir,u De Cruflatis Lib.IIJ Exiltum j ^ ' tolerare coaetas ? Z!:ZZZI£ k . cr gentes tgncuffr rura . * v 1 antipathia: A ficcanlVS P°'ypUm mtatfti''vtait Aelianus, proculdubio ex Qppiano,qui * **"i*f+**ai~.** „*Z‘2f. hieroglyphica: PO T E S T per Aftacum non inenrp rcgrinisficquandoquefedibus,procuj|ueaLTwn°f.Patri*,qUaraUlSen,m hic JnPe“ -*»*'«■ ?*• vomerum: ’P UJqueaPatr,ofumo^araen vduti VJy/Tesapud ^ m • T°Q. V"i0S C4fUSp0fi t0t crimina rerum tandem in patrium reuertitur folum. nvmismat A. c T * p;rtc n*« n«° <**« . ■ *■ 'IbsAftacus ccrniturjupriCrcZT :^aU'Cm N5r'Um 0'abu'. a»P°- JJ*»«ergort Neptuni T ap a s3 altera vero narrPT :NePtun»Pe^sI;ter* NE inferi. n? 0 ^dentem , infra cuius pedes dua: confnL., arantem Neptuni filium videre licet illi Us^8n^icarc voluerunt, Neptunumabei/> * ^rur htera:, nimirum s a. Quibus om- bus ^,annis dominatur, fed etiam omnibus cui ^ * *n COl-‘ * qul non motJ° beJluis QudrT rrftatifqtJC eC,am’ Tarai>tem autem NeVuniE t?Th C?nt,nentur> Pifcibus viiiori- q d ipfe nomen vrbi, ac fluuio impofuerir» P U° ^ *um ab * CCra Patte exc“di curarunr, IEMPER AMENT VM. taem accipi id *%«■ quippe, Yed a^SuSS^""’ At ^ !" Crufla % % (anguine, vt hicl" ^°nc 7'“, rubri id «loris afptflu 1 4 vsvs JLlh* 2« f* I» AdCardial- giam. Rex Leo di- tius* Leo animal quadrupes quale» Serpens Leo, 118 Vlylsis Aldrouandi VSVS IN CIBIS. AS T A C I omnes marini, tam maiores quam minores carne praedura funt pr?^’ vt Cruftata omnia. Quocirca difficulter in ventriculo concoquuntur, tardeqj d ' fcendunt , ac ventrem reprimuot : 4t rite confedli & praeparati non imbcci! W alunt. SimeonSethi vix etiam concoqui pofleaitprffertim magnos: paruos enim faci 1 coficiceleriufq; defeendere : caudas eorum (hoc eft crura) difficilius etiam concoqui, cr3 fiorifqj eflefucci idcirco condimentis calidis emendari , & ab eorum efu vinum vetus ^ rubellum potari /Intereft etiam vbi capianturin Methymna cnimopumi perhibent0 ‘ Nam Phyllius fiuc Phrynicus , fiue Ariftophanes apud Athenamm in Vrbibus haecdid Poly pedium, Sepiolam, Carabum, Allatum, Ollrea, C hamas, Lepadas , Solenas , Muf culos, F innas, Pechnes ex Methymna Diltgete^s, ^ Qui autem magnos amat,ex Alcxadria portari curet, fi prope eam degat.Sunt,inqu it danus, Aftaci infipidiores, & duriores e mari , quam e fluminibus : adeo vt in Scotia ederem nullius pretij mihi viderentur. Forte Cardanus non bene co&is, nec bene condi^ vefcebatur . Nam Matron Parodus apud Athemeum Aftacum inter catteros pifces laud , res, in Attico quodam conuiuio appoficos ait.Mnefitheus aflos elixis pteiulit, & idcoc bano incoqui voluit . Non parum falfi habent fucci , & minus tamen quam teftata . Fi11 etiam hyfitia ex Aftacrs. Eximuntur enim apud Apitiura de fua tefta , & in mortario co^1 teruntur cum pipere, & liquamine optimo pulpa?, inde hyfitia plafTantur & formantur . VSVS IN MEDICINA. ET ALIIS. TYMPANICIS AClacum rarai& fcflius voluptatis gratia offerre iubet Tral^ nus.Podagricisquoqj prohibebitur, praTertim fi ex pituitofo humore ortuiP ^ cat.Nam talem humorem ab AftacLs generari ideinTrallianus author eft.In 0{‘ dialgia autem conuenire ait, quia non facile corrumpatur,& acribus mordacibufq; hu^ ribus rcfiftat, Aetius in curatione colici affedus ex pituitofo humore, Squillas & Cancffl’ interdicit, Aftaco autem pro voluptate frui permittit .Pliniusmedicusde dyfentericortf, cibo tranans, ac decalorc nimio, Oftracoderma,& Aftagines optimi cibi efle rradit.Pn1* Bellomus per Aftagines eum Aftacos intellexifle. Ex eorum chelis nauta? fdina fua c ow ciunt, in quibus fal in pifcatione teponunt. Apud Belgas talis cheJarii vfus eft . Aedes c* jam ampla? funt, vt habitantes canthari,aut annuli fertei,aut mallei pulfum vix exaudi^ itaque tintinnabula in his Jocis procul ab oftio fitis tabulato aut muri emi nentiori loco3 ^ gunteum loro annexo, aut filo ferreo crafliufculo , per domus penetralia fi qua: fine j deduco ad ofteum vfque, quo pertufo filo chelam Aftaci, locomanubrij anne quod fir princeps omnium bcftiarum . Eft autem Leo animal quadrer ^ omnium animantium ferociffimum& generofiifimum , vno«xcepc° ^ mine, praecipucdun colla armofqj veftiunt iuba?,quod astate accid,rH- — etiam nomen fideris cceleftis apud Latinos & Gra?cos,ex numero d° $ i Zodiaci fignorum. Serpens etiam quidam fic vocatur, alio nomine nvywio* & Mir.indr0 ' l In T k er i ac a a Nicandro: AfWa De Crullatis Lib: II. -,tp fontis curtos, di<5ia la\t a!? Elc'Pbant‘aJls et,'am apud Areccum; At xp'&uoptpu%} Leo *ur , c i tah 'syds Um J' 0tl,s et%cs fu per fonte eo, ex quo aqua effereba- nis fpecies , ab Athenio tampn ^ ° j?e,cu' etiatn *>av ^idta fuit tremenda; faltatio- norr)cn viri proprium vt LatinicO^ n?CU!a.s ^JratJOnes recenfetur . Denique A*W tft animalium maximum’ Europa incoenitrim1!iC£^ElCph1a!;lU^qUa?rUpCseft °mnillm (a'e ElePh*»t**- ,!unt eburnea. Significat ? «tum, duobus celebre dentibus ,ex quibus opera_j qmmca. ^licos illum qUj Latinis lepra dicitur ° ' ^e°US apt'd Athen*um > «tem morbum apud mc* SYNONYMA. Pcam nUinn rl^tl0ncs• vt/!n1uit Gll,ius > etiamnunc Leonem nominantes Afta- CombiXn^r f '****,> «affilienfes enim & Leonem & qui dirtineuant maioren^Aft 1 &^a 1 quandoque vtrofqj Leones , quamuisetiam fine ma«orern cffe. Bele* Leonem I, ” vtruraque diftmgmt, ciim inquit Aftaco Leonem Se°us quoddam Cruftatorum etiamnunc^f C 0ncJocht; Neapolitani , inquit Gilius, aj,um appellent , iudicare non pofifum cum VU,§6 ?orajnanf :fcd hunc ne » §anbus ideo Leonem di&um fufpicatur cui!L I ^ Vldc"ta ,bax ^e* Petina dvul- tudinemqi quandam habeat: quam cum ee2|L terr5flr,s animalis colorem fimili- appellar, putem. ^ CUmeS° nulhm 10 eo offendam, ita ob magnitudinem GENVS. DIFFERENTIA. Defcriptio. B Pibus bifulcis armata funr ‘ rw!!«k b,mS art,icuIis «occipiuntur , & denticulatis forci- d»^umfuiffe crediderim nar^Aft °breraadu: ltum Aftacum a Latinis Elephantum etiam Q.UodficI • a>v*1Ql xptoet?» A»ov,/3Aofft* vtifyyaiva. uc Oppms vettir. • i — * D Aelianus ^nohorroreLto>P°n hsbonendtZygeaa. Sraci',: br«htq“c hZe' Tum ™*fmam;!'‘" r"iS fetI “rpore magis tenui, ac i* «,W. mgnfquediftingyj^ f „ » m CaocrisfitniIia:& coeruleo colore efle,fub- i/Ltcap.g. tum: ac plurjmutn • a «gitur Leonem eundem efie pifcem quem Elephan- mus . Sed ciim verba Aelia ^ ' * qU' no^ras Efcreuiffas Leones efle putant i ha?c Beilo- qu® fcitu fore digna iudic->. •* inte^a n°n adducat de Leone , imd quadam etiam omittat ieinefle fcio , pr*terqllam 1 *'!? hlC fubiun§am: Mannum Leonem inquit 5Locufta? fimi- rum parte coeru Jcusfcjtr u]q , tcnu'or, * ?rac,lior apparet , & ex aliqua cruftarum fua. cft,(^uj)Forcipes illius mavL!^ U Pubn'^r,s maculisdiftingoiturjGillius.)Ignauus bus benp npr».V ‘ O1*) Cancrorum fnrrir»;k.,c c~:u~r. a .4thenaus torrefiat. Lionts Ron - deleti/ de* [mptto. Cauda. 1 20 Vlyfsis Aldrouandi phantum diuerfos effe liquido oftendit , his verbis : Athensus obiter tantiim ex Dip^° Leonem inter Malacodcrma recenfuit , quo in loco pro ttctAnxodiptaco» perperam legltU fcpaxoi hpjuotj vt ex contextu appatet: TSv di pta^axodipucv xap iss Asaxos , K ttptt&Si K«p xivot » A*ot,v i oC ci'Jiou yivous isttc t dicttyipovoii'. /ueiit/or d' Sfb o Aiw/ iou Afctxov. Ar$® teles nullam omnino mentionem fecit. Plinius nominauit tantum. Cancrorum g^' l.g.cap.$i, rajCarabai,Aftaci,Ma?e, Paguri, Heracleotici, Leones.Libro 32. cap. 1 1. notam add)C’ qua a fimilibus fecerni poflit: Leones, inquit,quorum brachia Cancris (ia ilia funt,reli longiores (unr, aculeati, in calcaria terminatiivltimus exiguus, breu is & renuis, nequeat' leis neque pilis munitus.Praterea ab Aftaco dori] aculeis differt, quibus cum Loculta co*' uenit. Vtrinque cornua duo longiffimatenuifiimaq; habet, item alia in fronte breuia,in' ter qua? vnum in fronceeminet acutum , neutra parte ferratum : ha?c funt oculorum pt^ pugnacula, qui cornei funt & prominent. Corpus torum vndulatum eft ,inftar panni** hircorum caraeiorumque pilis contexti, camelorum vulgo appellamus. Cauda perinde & in Aftacis in pinnas quinque definit, fed lineis magis diftin&a. Captus Leo circa Lerind11 infulam (quf nunc infula D.Honorati dicitur)nd procul ab Antipoli, ad me miffus eft.H^ qui cum Piinij verbis conferet , ex brachijs Cancris fimilibus , Loculis corpore , Leone1* effe, quem depinximus , facile iudicabic . Ex Cancris enim permulti brachia pro corpor'5 magnitudine longa habent, hirfuta,forcipatax:orporis Loculte figura longa eft, cauda cf tabellis conftat, dorfum aculeatum, qua? in Leone noftro expreffa fpe&anrur.Non min*5 abfurde de Leone, quam de Aftaco loquitur author libri de Aquatilibus. Nam qucuia*' modum Aftacum adultum, a Latinis Elephantum di&um fuifle creditrita Gracos Aftac‘* grandibus nomina immutaffe, & Leones potiiis quam Elephantos appellare maluiftc^' Nam Aelianus, inquit, eam deferiptionem tribuit Leoni, quam Plinius Elephanto. 0° idem fit Leo Aeliani , & Elephantus Piinij , an propterea recie concludetur eundem e$ Piinij Elephanthum & Leonem ? Sic enim ille concludit. Conftat igitur Leonem eunde*1 effe pifcem quem Elephantum . Non vides Plinium hunc ab illo aperte diftmxiffe ? Na** cumPiinius deElephantisdixiffet, paulo poft Leones fubiunxit,& notam diuerfam a^ dit.-quorum brachia,inquit, Cancris fimiiia funr,rciiqua pars Locuftie. Alius eft igitur nij Elephantus, alius Leo quem hoc capite expreftimus. Hxc omnia Rondektius,ex qu* bus vt dixi apparet, eumconfentirecuinBellonio, quodidemfit AelianiLeo, & PliM Elephantus: fed alium effc Piinij Leonem, ab eius Elephanto manifefte declarat. Quid i* tanta controuerfia fenferic Ca?far Sca liger, nobis non aperuit eo in loco vbi Cardinum^ docet , quot finr Cruftatorum genera , & quinam : fed alio in libro fuo nobis luam fe <#' claraturum fententiam eft pollicitus.Pr£di(So tamen loco fatetur, fe vidiffe Aftacum, cui*' brachium puerilis brachij magnitudinem aquarer. Ergo non magnitudine Aflacuin3 Leone aut Elephanto difiinxit , quemadmodum Dipbilusapud Athena?um , qui Leon*11’ Aftaco maiorem effe fcripfit , fed aut forma , auc nullo diferiniine per Aftacum & Leofi^t idem intelligens. Eft apud me Aftacorumgenusinfigniconlpicuum magnitudine , qu3li vulgari differt Aftaco , & nonnihil corporis figura i plane a Rondcletij Leone , fi eius i**' ni, quam noftro appofuimus,fides aliqua fit habenda, magis diuerlum,quam ipfe Afia^Sl cuius imaginem fuperifts fpe&andam propofui. Is igitur Brundufij captus , ad me m^ eft ab ArchiepifcopoBrundufino. Leonem vulgus adhuc ibidem vocat , eft autem ^ gnitudine tredecim palmorum : brachij dextri ea magnitudine , qua fe confpexiffe reftf luliusScaliger, finiftrumautetnmultdtenuius. Quod miror Rondeletium in {ua^°pt non exprdliffe; nifi eius Leo hoc in fe habeat proprij , vt eadem fit vtriufque brachij gra^ dicas , quod tamen in animum inducere nequeo , cum fit ex Aftacorum genere , qui ^ rutro brachio femper differunt . Erant etiam noftri Leonis huius chelas tuberculis inter,u ab vtraque parte, tanquam dentibus munita?, qua? in Rondcletij Leone defunt . De &K re eius nil certi habeo quod dicam j quandoquidem crufta eius tantum exempta carP* {? me miffa fuit, qua: iucunde rubebat, vudeconijcio, co<3am antea fuiffe. Plinium, vbi phaotu*0 Contra Rei Ionium Ron- o itletius . Bxer. 245, \ Leoauthofk / 122 De Cruftatis Lib. II.' Leo Rondejetij. phantum fuum nigrum c/Tc declarat , aliqui intelligere putant per nigrum violaceum co> lorem exfaturatum. (Na xwls Gr*ce de nigro, vt de Aethyope,& caeruleo, vt de mari & cirur,)fic violas nigras Virgilio dici. Ijdem Aftacosinde purpurei & violacei coloris cGt exiftjmanc 3 rubere autem cum lunt cocti . Nonfupprimendos duxi duos alios Aftacos, propterea quod fint Rondelecij Leoni valde congeneres . Pedibus enim ac brachijs diife' r unr, itemq j cornibus. Nam h*c multo funt vtriqj longiora, ita vt vitra chelas prorendafl' tur. brachia quoq j & pedes crafliores, tres vtrinqj pari fere magnitudine , quippe poftcriflf i dimidia parte minor eft, quem pi&or in fecundo non expreflit. Vcriufqi etiam brachia a d- . tnodum afpera , imo aculeata prafcrrim parte interna , fed priores maxime hirfura & pii o* fa.His adiungo Aftacum marinum,quem Humer vocant Germani, ex defcriptione fepteO' trionalium regionum Olai Magni. Ingentem cfifefcribit , inter Orchades & Hebridesifl' fulas, & tam validum, vt hominem natantem chelis apprehenfum fuffocet. Sed non probo quod pedes omnes bifulcos pinxerit, & caudam tabellis tam multis conftruxerit.In eadeU1 tabula idem Olaus Magnus depingit Aftacum duodecim pedum, qui deuoracur a mofl' ftro marino, vt hic Confpicitur. Foicipibus, inquit Gillius, firmiter Aftaci& Leones red' nent, quidquid comprehenderunt. Cum enim Maffilia? multas Boopes , Maenarum gentf*> & Leones ,& Aftacos cepiflent , nauiculamqj vbi huiufmodi pifces captiui renebantur , ^ Vulpes pedi- litus cxpulfam reliquiflent , & vulpes in eam ipfam ad exedendos Boopes inuafifiet , a cd' busdeteta at dit vt ha?c in horum forcipes pedem poneret , ex quo totam noctem retenta , mane a pifca' Aftace capi- toribus capta fuit. forttpu vis» fur. ANTIPATHIA. AVDIVIT aliquando Aelianus,terreftrem Leonem fumme timere marini Leonis $ petfum, abfurdum fciJiceracformidabilem > fed neq; odorem eius ferre: irem.c ]°e illum ipfum(terreftrem Leonem) marini extritarum cruftarumpuluerem in aqua bibe*1' liem, a ventris morbo liberatum iri. if ii ^ c V$V5 voluant,ne* ve comburatur : coqui item ex aqua & aceto , vt Cancrosfluuiatiles , plusramen co1 alioqui lineis coeruleis tranfuerfis variatum . Rarus ac bona? carnis eft, firmiorifque qu^ Elephas, melioris quam Locufta. Differt a fluuiatili, quod fit dum viuit, colore fufeo, c o? v pore longiore & ftri&iore, cornu frontis latiore & breuiore. haec Rondeletius. # ' Afcacus paruus maripus Rondeletij. , r? i DeCruffcatis JLibl II. 127 DE CAMMARO, sev astaco FluuiatiJi . Gap. VI. SV * ' eant Gammarum efle^pf veter'’s n^rum Aftacum fluuiatilem, quem vulgo vo- Cmmarcn ejuam fupra promiferimn^enf * 1 acen^mclua,^lone capitis initium fumemus, anttqucvum ? nuaqu-d ^ difeui]fu-s ' Q-^icf /g.eor cr.t ^ ^ *‘(n*)yiroszm pX*V«S pL ' « Athcnaw docere videntur, quum inquit: Kduwpot & maruifaui* *N«* quoddam ge^ a^omainir ‘szn^^r0' ‘‘ C3mm^^ aPP^laturecam!I rr/rr. S^iiia parua Gammarus dZ ff f r " d'Cani CUm d°ai(I]mo C*fare ^Jigcro , a jxogaofcctur Gammari roftrarT fjS, "'T* accurate confideres* Diligentius intuenti pro manibus vtitur fomW s ’ i^1 ^mutda*Cammaro pedes duo priores, qui- ^preffior. ^ iU* la™cli* latio™ 'V- ™ *licW’ Ci is nonelet Cammarus hu"C fluuiatiIem a««u*up. Cancerfluuiatilis .Et Varro cum iubet vilhrV b ®nt,eri Cammaros , de marinis Iri. 3. de re AftacisSc Squillis differt ,S^Bibus "°men flexu rubi. *“P«/»ot>C7 ^Kdxapa/Sovf^xzpifej , • ruftata druxeve ^ Trayot/pooc ^ Ltb. 3. dt 3 >vt ex Athenaeo quidam putant! Plinius ' Noneft ;g!'rur Cammarus Squil- ultm. facul. quodam in loco , vbi fex & leptuaginta pifcmrnL. ammar“m a Squilla diffinxit. Nam cum poftea Squillam «odemttpite!^“£Sr f?*"? 5 CammalUm cnumerar, Ll.3 medici, qui Aftacos noftros, fluuiatdes Cancros e* ff° ^ Ct'am hac tcmPeft«e audiendi dumtefte AriftoteIe,& cauda nonextenfa fcdcZnn™*™3!™™ CancnsficcorP«srotun- lo'>go iocuflis iluiili, quod capite collo ac cjielljj ^®acus vnd fitc*rpore SYNONYMA. T 'd«, A®acorum figura,Aftacifluuia- ')» peculiare „omen non dcfignauir td imf ^7,“°^'' " monui f“Pe™s- A'«loreles Pofujffe Videtur. al,i SquiUam fluuM»» Cruflata minutiora , quar nomine carent, ®“Uiatilon Gambarum , & Gammarum Roma"1 ’ 3C Vcr,cr,> G3'nnTaret!am , & f*ud Ariftotelcm Aftacum vocauit I itin? Podtemo vocabulo Gaza in fua vei fionc_,j ,a^a, aCaride nomine de o“o ^“^Creuile.Oauyfahe. led marlm Zat Kreuits : Angbs “na vox Germanica Krcbs. Uirrice Kai. ^ C:iltn Angli a iea Creuyfc nuncupant. 2tC.2 J, G E N V S. DIFFERENTIA. Defcriptio. RONDeletivc: rotundo (, crete. nam»?,? fluuin'lem AB«m> «c efcfcripfit.Corpore eft tundum .& ,pfc R “ ‘/“ndrus &globus vel circulus difetunt, ita tercs& ro- .c‘f ‘“‘IwiZoographusOcapjte ; U"M Pa“lo inferius Cancros rotundos, Aftacos longos fl«,”bd K Cap't' pf*Pofo'um cor„u“, mUCUi“?'b7e& aC“tUm dcfiei"«e, fub quo 'narel,’?" 'cnulut™ Pdi dcG"™,la. v?r?““°ri du° b™,ora,aiia longiora, arricutaa, Pnfttaore. "°T' Ped“ nmmc ftuarerui bi?? 1? cft' afPera, denticulata, articulis “«'«e, ,0 calcar defiunt . Po(l«S“ propiores bifidi fun, St hi.furi,bini F s pars qua collum appellatur , fex tabellis con- lib. i .dea- qtiauU.y m+c. 2* /lo habeant branchias • ! 'AriHot . cor- rectus. M uti n non tffc htpar . L»ptlli /la- cerum VM. 128 Vlyfsis Aldrouandi . jj conflat, cauda pinnulis quinq; media fcuti fc rmam refert ,& articulata eft:vtrinq;dD3’<-D‘,ft' muni articulo, poftrema? proprio coJligaruur.Os dentibus inunitum, vt in Locufta & c3l)' eris . Carnis aliquid in ore & lingua . Sub cauda appendices funt , in quibus oua repo^0' tur. Diligensetiam in fuo deferibendo fuit Bellonius . Nam probans hunc e fle ex Aft^0' rumgenere,fic inquit: Nam eius bifurca brachia duabustamum articulationibus mtcrcl' piuntur , qu«e duo pedes vtrinque foificuhs in extremo denticulati lublequuntui i rel^111 quaterni non diffinduntur. Caudam quoqj vt Cammarus quinis tabellis loricatam, pin°^ laiqj in extremo quinas habet: ambobus (Aftaco tum fluuiatili>tutn marino) iden; fere1^ & excludendi modus: ijfdemq, ambo cornibus, dentibus,roftris,mucronibus,tibip ternis partibus praediti funt, quod idem de internis dicere par efl. Porro Gammari ( fiuU13 diis ) ventriculum muris vndccunqj ambit : multi faisbeius ftercus tflecredur t *. ego vcfC eius hepar efle puto .Multorum ciborum capax eft ftomachus , tam miro artificio fabre»*' sftus, vt etiam in eius fundo alterum os comperias fuis maxillis & dentibus rt teitum. tot’ lateribus branchias habet, quot pedes. Poridvtrinq; in Cammaris fpiraculum leu forafl^ fub cortice ad latera oris videas, per quod aquam ore acceptam referunt. Quidam pcf^i calcuii in Cammari capite reperiuntur , quos Carcinite nomine vocauerunr. Hadenus i*1 ' In his in primis controuerfum eft, num branchias habeat . Nam Anftoteles de Aftacis 1*1*' rinisloquens non branchias,vt Gaza & Rondeletiustransferunt,fed i3pay%icce>bn dixit, ^ eft partes branchijs fimiles : redte VVottonus ,veluti branchias. Sic enim ait Philofopb^ H«eoscircundantnon finehirfutia frequentes, & affiduemouenrur.Ta /3pa.y%iu>&SH piro eJftctSao ia aoMd.Taora Si Stannei xtv&v.Ego, inquit Zoographus,cirroS pOt|lj, quam branchias aut /3pay%i ojbJ» has partes albidas dixerim, quid enim branthijs fio11 1 habent ? non fitum3noo fubftantiam aut figuram, aut vfum. Motum dices fimilem effiet’ qui verum non eft , quod affidua? moueantur . Aftacum enim fluuiatilcm cum vitreo v»|f maxime perfpicuoaqua pleno indufiflem , cirros illos obferuaui moueri quidem & ccW fime , non tamen affidue , nec femper : fed in commotione aliqua ipfius Aftaci aut affe^ tum rur/us quiefccre prorfus . Bellonius mollia lacerum additamenta , branchias in eis pellat : Tot, inquit, branchias in later bus habent, quot pedes . Verhm nos illa quanqu^ Ipecic bianch js non diffimilia, nec intra , nec extra aqu3m moueri vnquam vidimus. re alium earum efle vfum puto, forte ne aqua introi fum penetret, vel ad motum prog^' Conis natationifue eis adiuuentur : non ad cordis & caloris naciui refrigerationijqui chiarum in pifcibus fanguine & corde proditis vfus eft, vt in tcrrelti rbus pulmonis . E*$ guia vero omnia in terra pulmone, lic in humore eodem & branchijs carent . Ad hac ^ branchias habent aquatilium, & aqua fubeunte refrigerantur , extra aquam diu viuere ^ poliunt: Cancri vero plurimis diebus poflunt.Ego fine cibo in fola aqua ad dies tred^'1’1 viuum feruaui nuper , menfe O&obri: aqua finguio vel alterutro quoq; die murata , in & gu lo zeta? noftra? calefacte. Sed neqj vt aquam ore acceptam reddant , dum cibum in^ more capiunt, branchijs opus eft Aftacis. Vtrinq* enim ad latu a oris per foramina quted^ aquam remittunt : vt in extrahis ab aqua apparet , (i contempleris lupinos . Et hoc Bei^ mus quoq, obleruauir . Ariftotelcs vero rn libro de Refpiratione , circa finem capitis ^ decimi fvt nos diffinximus) nec branchiarum nec foraminum,fatis clare, quibus reddat11 aqua, in hoc genere meminit, cum fcribit; Tcl/^J acopzAaxo^paxa, 6/ov om K *rz/tot & ei Kapa/3ot7rapci ia. Saaia clfiaat ro CSop Stctiuv i7ri7rtUyi^arov . paulo ante autem rat,quod non refrigerandi gratia , fed nccelfano dum cibum in aquacapiunt , eam ad< tant, vt & Cete & Malacia. Irem hiftoria: animalium 4. 2. TlwSi ^olAznar Sipat**l(^f\ asrapa ( abundat ha?C pr^politioj 10 4 De Cruftatis Lib.T. 12 9 wcminit ZaoffMri?ln p^^orcpcriri, in proximo fupra forcipes articulo, audiuiffe fe figura , in Cancrorum , fhAa^ * inquit ’ Gtor§ius A8ric- bini ]aPiJli 8lobi dl‘midiati ventriculo adinnA; n j ‘!CoS vocat; fluuiatiliuro capitibus. Videntur illi fummo mollem induere*" u rilWS aP'des cand'dosgigni in oculis, cortice depolito duriore dibus. Crefciinr^ ^ ^ t“'icber, rnaxim°s tradit ,abfumpta materia corticis in lapi- oculis interific in f"’ ‘oercus plenilunio globi dimidiati duo lapidum indar iub quod qua fcSmlT? prffc,pu^ciiai exuerunt. Germani vocant Krebsaugeti li confrnei p^o^nrOuamT1 ^ Vd **bftein- ita* > qu« in Aftaco fluuiatb Kperiantuf, hocta^n U ^ dubjtem * quin ea?em omnia in marino (luotlue di&afunt abauthnrK °diccnda erant , propterea quod Aftacofiuuiatili omnia qua; - d»o»nato„t“ iQtlbasadfa,ban™r.Pc,gamnuncadciusgencra.qua:aIKe„,,,.r,buS GnatA^ DidihiKdc»,,,.. , c ‘axatiles, iapidolos Cancros Albertus, propterea quod fub Ia- , Parte funini iiK-3^Ud Gcrmat^os & Heluetios familiares, di r? i° • 10 nobmum Patin,s fine Sequentes. Hoc fuperius delcrjpfimus cx Ron- cte n „:> e' qU1 et,am ?bfcruauit in P^o captos rotundiori effe corpore magici ^uoiMilluii|lAftacorunfobfcruaufgOTeraCft^olor. 1 “ coJor diicnmen faciat . colore enim rantum aliud obfcure nigricante colore eft £iam.Partc * Sliudcnimca:ruleo , aliud ferrugineo, re ,cum eo quem Zoographus depiri^ & A n depin§ituf» ferrugineo ell colo- fit habenda . Rondclejij Ln ab bS« dlfe a 3ppdlat idem • 'C°ni fideS apparet in Rondeletii icone RPi frert in cauda & corpore, quod Jatius &breuius icone oflenduntut ^ gCT CUm c,ufdem le,i Rm , voica Zcajmur. ' H,S ati,uns° ,concm -bam qua- prona par.emontatoua ,vt coito Aftacusfluuiatilis alius. Aftacusfiuuiatilis alius^ 130 Vljfsis Aldrouandi $ftacus fluuiatilis alius prona parte pitfus» L O C V S. VBIQVE In Europa ficubi non defunt fluuij torrentes, riui aut lacus abunda^ tnen in Hifpania, liret non defint flucnina , inueniri negantur. In Gallia cop[l frequentiflSmi funt, & maximi , maxime vero in Pannonia > vbi carri multi 0(1 rantur eis exportandis alio, Vienna; Panonia: fuperioris fupra triginta currus Aftacis o° ftos nonfemel numerauit Iulius Alexandrinus inforo, quodabhifcc Gammariun»*! eant. Nouus Orbis di&us etiam minime ijs caret : Quin optimos in fluuijs Americanis1! ueniri a nauigatoribus relatum eft . Vtrunque genus tiim faxatile , tim> quod grandi»1* nobilius eft, frequens eft in Helueticis dc Subalpinis regioni bus.Sed laxatilelocaama^ pidofa: alterum vero grandius plana, & teuia, & terrena. ' V I C T V S, I SARCOPHAGI fuot hoc genus Aftaci,& ScatQphagi.Cadaueraq;fe^ fi in aqua , vel equus , vel canis , vel quoduis aliud animal fubmergatur , qua vultures magna frequentia adnatant , nec recedunt nifi quidquid fit carnis*!’ ‘M* roferint. Quo fpe&acuio quidam , inquit Rondeletius aliquandocommotus , quefl»* modum ex boue cefo apes, ex equo Vefpas,ica Aftaco flauiatiJes gigni exiftimauit.Qw^ obrem equos mortuos in aquam conijciendos aliquoties curauit , tandem euentu ab , dem fententia didudtuseft. Cancer fluuiatilis(ait Albertus Magnu$)vt dicunt periti p'^\ tores etiam in gurguftia (nalfas) intrat ad lucium & rodireum. Cancri etiam lapido!» ^ fub lapidibus degunt , carnes comedunt adeo ,vc ( quod Zoographus etiam eft expcftllS, carnibus in Danubio alligaris nauibus , & in aquam fufpenfis adhaireat magna Ca»»^ rum multitudo. Aiunt quidam animal efle amphibium, vefei herbis, no&u ad pafcitf£)i re,pra;fertim Iunio menfe: ranas etiam appetere. Albertus: Cancer, inquit, ladlc pot^J fine aqua multis viuit diebus. Zoographus , vt retuli , Aftaeum domi viuum in diestrcdecim conferuauit . CAPIENDI RATIO. CAPIVNTVR virgulis diuifis in sumicate, quibus inteftina aliqua, autranarC c°r pera inferta suc,auc baculis,quibus iecinora ia fcetctia trasfigutur, ordine dify°l tis ,iuxta gurgites aut loca qu* habitare fol«,deois duodenifue:inde reticuR cumit pjfcator,virgas fingillatira deuas,fubie£loq; reticulo ciim Aftacusno adeo ce . poflk ie explicare, decidit in tcciculklcs pileator magna cu vwluptateccntu aut ducC‘ot rete»c h A^« fii|n _facjJc accedunt :& V1 i- 5^VlUuCvS 3C magnos . nam parui ad deam fublimem non capiunt :ranas decoriat len,lt» anttquam «piantur s excidunt. Alij plurimos fic 105 baculos per riuos vt rlirtenT appcnc^ear > inigunt baculis filiis, & fic di/ponunt ^ceiTsriur Aftaci .deuanrhflf.il3 c"lu|cerD duarum vlnarumfpacioautcirc/ter.Mox vbi ^utuquijvt innumeros cani-inr n^r atim9ue altero reticulum lubcus tenente dcuitiunr. Vitulmutn diffedumin aliquot L?. *iecurabquod imponant ,in nui medio. Ahj iecur JCCUr ^ne allatum, ° e°Jn^ > & io "*& ^pendunt. Alij h: trinum ^Unt3 deinde omento vicuii vrU^3,1 rcinuenitur in libeJlo quodam Germanico) ilii- °n- Pica etiam inter cetera eos ven f rC<*nr circundant ,& tabella? alligant fecundum ar- 1 a,botcln detulerat, tollo compreffam at eo pe, •/fe” qUandam ab Aliaco> Suen> fa<» s E X v S.N q«a^T4l*SoVii,^^f2"iCOr,,,,, ad C,aUd™ COl[inuat“r f“btus> ~ • -*• ttiam maris rotuod.or ctl, & LniotwT ’ f'b“S imms clKat ■ Caud-i Vacua& lata,c]uaficomprdfa. Et alibi nL,** ?*T!'"or’ autem magis tenuis, & ,nembra maiora funtsddcooDertoriornmt; U *mmiSnon differunt: nifi quod feminas maior in femina. pertor,orura ^ tumcarum ftabdlarum ) in cauda , diftantia COIT VS. p AR.T VS. rum. Oua panunt per anum , per quem etiam r d° fe ad Cam fine egrefru ouo~' *Xus membrum habet, quod in .nww . "K«uum; coeunt . Chriftopliorus Encelius L i, T r d per 3PP,lcatl0n=m portarum : ^esclufaiunt-la corpori nranerS df±'"^°?0re coire ?«>*<*• Cardanus “■'“unos Allitos caudat matris adhuc adh*, entes fe conf^ur fetUS ‘ IlienK,u{: m™lnit anjmaduerfum . Albertus ait: Oua femina? nrfm* • fpexiffe>admodum Cruftata omni concr J P^guefcunc, vc etiam v^re & au^^no!! emac,antur * ^potque excarnes , plenilun A CCIATI hcTt A? b b b M A T A. His ocuh v,o,iTyUV m6Ttbus i/ia '»». Cbdarui UrflCe ?*»”•»»* er. do Sic libi prope »fHS Wax*m*q» aluus aeteft, Vcrnuefqiptdf, /***&"* abdomtne venter, Chn ungui m mu,js "t- >l'“ •”*’* iJz!li!tus r,,a- ‘«‘‘JalJa tacis» TEM. n Vlylsis Aldrouandi TEMPERA MENTVM. TEMPER AMHNTVM , inquit MicliacI Sauonarola,non ioucnio abautho'^ determinatum. Sed quia funt de genere pifcium, & fomnum inducunt , iW’ hementer: iudico ipfos frigidos & humidos , ita vt frigefaciant in primo oro* hum^ent in fecundo . Caftor Durantes frigidos in fecundo ftatuit , humidos in pr*^;, Sunt quidam qui calidos purarint, quod inter coquendum rubefeam : quorum ce[J* gumentum valde frigidum eft . Color enim non indicat rei temperamentum , vt al*& apud Galenum legifle memini . Deinde fi indicaret , crufta; tantum naturam oftende qu^ coela rubedinem contrahit 5 non autem partium interiorum , quibus vefeimur, quibus iam eft quaftio. Nec omnium fiuuiatilium Afcacortim ernirse co da: rubefeunt p fus: nam qui inter faxa Japidofaqj loca habitant, codi pallidiores fu a crufta cernuntur* dione autem rubefeunt crufta : quia calor ignis partem tcrreltrem inhumido confift^ deterget, dum inipfam agit mediante humido. P VSVS IN CIBIS. R^ETER Chelas & caudam, nil in his eft, quod comedas : atque ea cum ob dam intemperiem, tum etiam duritiam & crafficicm male andiunt. Quapropter fit admodum concodionem promouent 3 & longiore in ventriculo mora mandat*5 caput ftigidiSj& humidis vaporibus foporem inducunt : coda nihilominus fatis nutrii & fanguinem fuccumq; non facile diffluentem generat, & picuitofum.Facilius autem *j> fynltb. 20*de runtur quam marini, & melioris, fuauiorilq; carnis exiftunt. Vnde Cardanus aidead famt, dum deledatum in cibo fluuiatilibus , marinos vero abhorruifle femper. Caftor Dura*1 Aftacus & molli carne eft & denique fuaui , Pridiius, hinefa ideo p er f at ile excoquitur. T erti» Minores qui inter faxa i capiuntur , illaudati funt , commendatiores qui funt maiores # di rubefeunt j viuos ac recentes conferuari aiunt fi chalibetn appoiueris. Ccmmend^, autem prateipue Martio Sc Aprili menfibus : & magis crefceme luna quam decrefcQ Reperiuntur aliquando in his intricata; vena: alba; , Germani Neftel hoc eft ligulas vo"1 improbantur hi in cibis, vt omnes pifces ita affedi. Dum itaque coquuntur, non fimp . aquam defiderant , fed mixtam cum aceto aut omphacio ; ferlientemq; vt cato eorum*1, da firmetur, coquaturqj facili Cis : apud plurimos nobiles in Italia ficcodi menfis app°nJ, tur, cum acerrimo aceto, & lale & pipere . Tortam ex Gammaris te mpore ieiunij hanc , bis deferibit Platina . Ex Cammaris elixis quod bonum eft , in mortario tundes . SuQ deinde aroigdalinum cum aqua rofacea perfetaceum tranfmiflum praparabis :auC non poteris, iuspiforum aut cicerum alborum feruabis. PaflTulas & ficos quinque co ^ res . Modicum petrofelini, amaraci , beta; parum inccda, minutatim concides : cin°‘^ zinziberis,faccari, quantum fac erit, addes. Mixta hac & bene tufa cum ouis luci;, V*L ( creta melius coquantur , in teftu bene vndo , ac fupter , fuperue incruftato , ad locut*1 ( nes flamma procul , codum fiiccaro & aqua rofacea futfundes . Membra omnia hoc lium ladit. Ex libro Germanico BaltafarisStendelij coqui . Cancros (fic nominac in olla vel in farragine coques ( fcd in olla fapidiores fiunt : facilius rameu aduruntur^i caneatur fedulo) afitffo vino vel aqua, condies fale& modico pipere. Cura neexuod^ efferuefeens, cum pulchre rubent, fatis iam codi fdnt . E Cancris ferum & CQagul*^ j Cancellos paruos detrada crufta , quam & fel fequetur , & vena cauda media extrahi pila tundes crudos ; lac affundes, & colabis (vel tranfiges per cribrum ancum ,id tis exiguis foraminibus pertufum ) defundes in Jartagmem , & cochleari affiduep«fl* / bis, ne aduratur: fic etiam maculis vel pundis pulchre variabitur. Lento igne coq^fy tam aceti affundes, vt coaguletur .Tum in cribrum ancum fundes, modice oncrab*5 fero iufculum facies Si croco colorabis . Coagulum in partes lecabis i cibus eft dd,c ^ Cruftarum fartuta : Cancris elixis crultas & chelas leparabis :& quidquid bona^j^i*! minutatim concides: modicum falis , & aromatum pollmem addes: cum ouo perf»*^ . Si 4 fartura rurfiis- D.C CrU^tis Lib. II. ' Sui butyro frigant idciiP^JI & !n veru %Qco fuper craticula leuiter aflabisjfunt ttt 7°ugraphus. Sunt ou. ™ Lt1"'”’ j “1?* & aiios modos dc pulpis contu(is,quos oro it- Vulmtmi. «in JJu. t: . 5“' dc Aflacis fic fcrme Dareo, : Aflacoacoouunt. terunt 133 , terunt lagitanccutn *■ 4j°o£>rat)hus Sumfo„, i *'*'**'■ «• anosmoaos aepujpiscontuns,quos )“^cdjlapamslqL7t“tTodeAftacis &f«mepa,eot: Aftacoscoquinr,, J“ °urs, modicum aromatici pS/r^d^*1"10 Pr ' faaceum ,"nfiSont:a8i"n boc modo. Integros co&os aan 3Saddunt* lusexeifdcm parat Bartholomartis Scappus Ius. IepidajCJein colar perfecaceum a^vino*acec®>^aIe> P'P?re, in mortario tundit, addita aqua L1L3.dc re. ^Ique vocatur, hoc luteum nw *Ca<5.ua erit rubicunda, ciufdemquecum Aftacis faporis, cul.c. 1 1 3. ^ebat quoque olira garum ex c .*S cfiElc,unc_>J:a“ vf“’ in4u,t> “pbtimureofdem, reporta inu^ue hodie hpi Aftacotu cont te3' J,e’^U°S n°b,SOlim dC Cancris Ptbdid«cau!hotum feripra ,S sM.li r , facillimo exiit unant , qua Cancris : quoniam carne funt prahumida , diUrnatu phthifi ^ ’ t paUCp1UIntnentl * Sanc Le°nellus Faucntinus carnem eorum cuidam ad ^0°ta«nwJiiacobfcft«,illimmt&perfricant. Truduntur vaP“^ (llftr,C'Ud'“r fU,,CrUftlS ' & th>,mici! inKrumcuris ad.gucm lentum fce praparario' . . t“' dcnPjt“s.ln a<)uam colligitur, vtilis ad tabem & atrophiam. Ha- ad, nodum phrhifS ‘U?'Cat A,cxa,nda B=“^iaus i quin per fe prodeffe in hx.uio bulliaJ t d„™T 0’ 1 h:a“J Sbt‘ “““ laudantur' Ptidjiu.u luuaiuiiU) uc iuciiutitiiuuiuiHit.i . «-»* »»i«a r propter calculum, aut ftranguriarp, fic facies : Cancrum viuura in mortario teres, vinum fundes: fines ira per nodletoipoftridie mane exprimes & colabis , & propinabis partem ^ periorem , ideft, puriorem aegroto . M licebis etiam in potu femina vrinam cientia i r 3P ^ ni, apij vel petrofelinj, lithofpermij & nucleos perficorum in cibo dabis, ex incerto . Sim1 remedium inuenit Zoographus commendari ad teneimum &prouocandum aluum. L danus tradit Aflacorum horum cortices, cum peciore & reliquo corpore in fu rno uc toscurare vrinam ptofluuiutn, puto rediiiis vrina? retentionem. Vnguentumad partiunt corporis confumptionem, & atrophiam hoc deferibit Zoographus: Aftacos fluui»11^ viuos cumiecinore vitulino tere & Jaeuiga: deinde cum oleioliuarum & laurini, ana brafemis, vnguentum conficito. Ad clauos & alia infixa corpori extrahenda: Adipe^ leporis mifcccum cancro crudo contrito ,& impone loco, quem dauus ,aur quidquid fubicriti ex aduerfo autem tres aut quatuor fabarum flores illiga: & per horas duodeci^ relinque. Remedium quod ad cephalaeam eflicaciffimum putant, tale extar apud xandrumBenedi&um. Cancrum fluuiacilem coiflum diligeuter tritum, refrigeratu^ cum oleo fcilicet cucurbitino aut violaceo, aut rofaceo, naribus (apponunt, vt oita&u'" uct. Ad periculofamhngu*& gutturis inflammationem, qme febribus aliquando fup1 uen it ,& exercitus epidemio maJofepe inuadic , Germani a colore vocant die bruni?1" media ex Aftaco fluuiatili plurimum commendantur , fiunt autem ab alijs aliter , vr lu , fcribemus ex libris Germanicis manuferiptis interprete Zoographo. Primum cfl huiu modi . Aftacum viuum contufura cum aceto colando exprime per linteum . Purganda tem deradenda lingua cfl, deinde fpatulam ligneam indmftam panno cocci colore: faecum illum intinge: fic linguam & os perfricato. Secundum. Aftacus refriger^ hunc circa caput & caudam euifccratum in pila contunde diligenter : & aquam inde teo expreflfam, ore tenere «egrotum iube, ita vc collum furfumf retro) ac deorfum fl®? ueat, nec tamen deglutiat. Tertium quod a duce quodam militum frequenti expsrl mento cognitum accepi: Aftacos circiter decem viuos continete: & ftillatitios liquorf intybi, rofarum ,&papaucris erratici affunde, inde expreflus fuccus vinum rubellu^ refert , eo linguam abluere, & diligenter ac penitus gargarizare oportet: deinde hauftum eius mediocrem bibere. Linguam abfterfam & purgatam larido infulfo per^ ge> poft horam aut dimidiam quidquid vifeidie pituita: iniederit , rutius abfterge>k facco Aftacorum prtticripto denuo laua. Mire fanat, ctiamli erutis de«fiufculae 13 occuparint linguam. Quartum. Deco&o faluiae in aqua os diligenter collue. faecum de Aftaco viuo contritum expreffum propina; & potionem para huiufm^1’ Fungos de fambuco, ficcerafa vifcula (qua? acida funt & nigricant ) liecaauc recc»lflJ cum pauco alumine in aqua coquito, qu* colata bibi debet . Poftremo os collu#c aqua pura alumine permifta, Quintum. Saliuaequiauenamauchordeum parti, os xg(0 ti diligenter colluitur: deinde ex Cancris viuiscontufis humorem exprimes , eodemqu tJ rurfuslauab s. Quod fi viuos habere non potes, pollinem de Cancris aridis in clibano ftis infperge , poftquam equi faliua ablueris . Anony mus quidam manuferiptus quem Zoographus ad paralyfiu hoc feribit remedij genus ; Pullum ciconia? roftro fub alam i°c ' nato fuffocabis puluino impofito; deinde ( incifum nimirum minucatim) in alembitf^, fario ftillatitium ex eo liquorem colliges , & primum membra paralytica decotto ^ erorum abfquefale ablue, deinde liquore e ciconia collefto inunges: atque (hoc altcf|1' facere aliquandiu perges. Aiunt quofdam omnino refolutos, contrabios & claut:jf|l huius remedij vi egregie refticutos effe , neruos enim extendit & dirigit. Cum mammilla ob la<5iis abundantiam fuppuratur , & cancrofa fit ac perforatur , tum ci illainfeCia & partes vicinas exedens, hoc modo breui tempore curatur: Bufonem c^c, fum occide qnocunque modo, & ligno infixum domum portes, &in bilance P°nu|- res , addafque eiufdem ponderis Cancros viuos , & in olla rudi vitreata opertaque ^ j to munita, ita vt in medio tantiim foramen exiguum relinquatur, vrito fuper PfjV mediocri, calore non intermiflo,& hoc cinere vtitor : ex Innominato . Puluerem d Aftacisfluuiatilibusvftis infla aduerfus vnguem oculi , fic enim in equo appellatur bus . Puluerem ex oculis eorum cura aqua foliorum pei fici potum, poft venam fc in9uit > Zoographus, & ad Ad Mu. fpdepfiain idem remedium uer L. r m,uIlcbrcm & coli a pituita dolores, & mbere hos lapides eenerat;^ c , 7 JJ5 admixtum profuturum . Nam Cardanus pro- nao» mouenc non in homini ‘aCUi°IU® inrcn,bus»ac genitosdilloluerc tradit.' Vri- vrtic* partem addant & an,mm J/cd et,am 'n iumentis . Sunt qui aequalem feminum goi um liquore, aut vino ? Prol,c,e"dara vj,na‘n propinent notfu e letfo ,e ftillatitio fra- tontra calculum vt in !5.aUta^ua-Idemaciucrfes calculum auxiliari promittunt. Puluis coris leporini vftj an:j - 'fla cJuodaua.Germanico manuferipto reperit Zoographus. Ie- dua?. Maxillarum 1, J- ‘ d 1 5 Pctrofci‘ni vuJ§b didii: feminis aquilefe , fingulorum vnche laxifrag* feminum, i'1 ^ ^eoru”1 perticorum,faoguinishircioi,Jithofpermifeminum^, Anifi, coriandri vninrL^r™ de ^ftacis’ Zin2'beris albi , cinnamomi lingulorum vncia. tur* Ad lunaticos nmi C emiuncia> mac,s drachma; duar: faccari vncfe quinq> mifcean- Ruod alij etiam ad cicatricL^vnm^ 3apllJ?silos ferunt & meile exceptos illinunt, ad venenatos ferpentiummorfus rnmOCUa0rUmAne^UISad^‘‘^cnt• Albertusoua eorum Ouorttm tc lalfo teftas Aftacorum tritas oleornf11 ^ * ^duerfus Rabiem puerorum a phlegma- culus. E «eftis Aftacorum in olla VSVS IN VARIIS. «lp* impofueris .relinquet dium nm™ f & Attan“" «> meatum aliquem.. c tcmpore fastor orioiscXuerirT P P = "“«P»» * don« f»»e multo pdft L>E ASTACO CARABOEIDE. Cap. VII. "P' Ata ra MucuTa^if •*- «uuiatili, aut paulo lon-ior coW^" ‘ E? autem par‘ magn,tudl"e eum Aftaco tUM>'luabuslongiorrbus relinok k. 'emereo fere omni corpoirs parte, antennisqua- « ^ato^^^S2^^r““r'^u?1,edib,“ fiaeforcipigas. r:- ^edes duopr^res^l^ ^ep ^ C*Uafn fuPerior multo longior addu. tb'nt ad uatarum&c, SStoSS? “ ?,'*“** circum vndique ferratas D rr ,a„bc“- eonftante, 'miarum t^es ut * ° s*"' Vt ABacusaut S*ilta . collo no- I-ata ett admodum caudaliajutoqq^^ appendicibus , reliqua: eas habent. gammaro terrestri. Cap. VIII. CRvstacei Cuara/las vocantem India Occidentali, (iit ir IpCX|E^t Iulius CaefarScaiippr ar°riHnformam,vccumeffolTunieterracon* tabent, a Gammaris abftinUeric d ^ 1 ac ro£antl ^uid eflet, in fepulchris inueniri ali) di- M 2 DE hii. n.dea. qnat*(*3* 1 3 6 Vlyfsis Aldrouandi DE S QV ILLIS IN GENERE- . Gap. IX. JE Qjr I V o C A.1 ] ' QV I L L JE gibba: quandoq; apud fcriptores generis nomine intelIiflB!*j I tur,quod & magnitudine fere media fint inter maiores minorefque,^1 ■ Venetijshodie [impliciter Squilla dicuntur: & a Gracis hodie Cari^' Quare cum Gillius Venetis Squillas quafdam dicit vocari paruis Gafl>af. 'JpfflfgpgpJZgSF fimiles:an rem acu tangat, alijs iudicandum relinquo:Gra?ci,vt dixi,CaI* des dicunt & Caramidia Bellonio tefte uarum color nigricat.Cadar Scaliger tamen Sq«Q lam minimam ab Adi iaticis generis nomine vocari Icribir. Oppianus vero etiam lup rum pifeium a Squillis interitum decantans: non alias quam Gibbas intellexit, vt Ronde* tio placet . Et qua medici veteres de Squillarum alimento tradunt , de G bbis potiffim^ accipienda putat. Quocirca qure hoc capite de Squillis dicentur , vel ad omnia SquiU*' rum genera pertinent, vel incerto earum generi adferibenda erunt. Nam a veteribus no** ^ ta abfolute proferuntur , qua? ad propriam quandam fpeciem referenda erant, velutiflE ximead g.bbam . Squilla pnEterea Latinis genus eft bulbi a medicis frequenter latis W catum, Graecis didium. K apiJh ab Hierocle in Hippiatricis Gra?cis nominantur ab' fceffusquidam; Ruelhus Squiliares furunculos interpretatur. Athena?us refert ex Ephori vrbem circa Chium infulam xapifoc didlam fuifle, quod ibi multa? nafcerentur Squilla xapiJkc prsterea oppidum Stephanus agnofeie, quod in Phrygia ait fuifle . K apis idem-'' quod xapiet feu feu **pwi Euftathio , qui fic inquit : x»pU xxplr» W napis «Ts . Caris quoque Gallia? fluuius Grcgorio Turonenfi. Cher hodie. In Leget^ ic exonerat. Squilla vulgo Bononia campana vocatur. Z.3 i. c.vtt . Scylla mon - Pirum. Profodta sapie vocu- la. A Lih%. Etymon. Scarus pif cis vnde dttilus. SYNONYMA. PLINIO in pifeium catalogo nominatur Scylla : vbi Squillam legere mau11! Zoographus, qua?Gra:ce «api s dicitur : nifi reueraScylla: nomine monfirum quod marinum intellexerit, cum Phorcum quoq; dCum marinum in eodem && logo recenfeat. Sed de Scylla monftro plura dicemus alibi . Gaza Ciceronem fecuru* * Plinium xapifu verrit Squillam, & *o sapiAor ( qua voce vtitur Ariftoteles) Cicere Sq^1' lam paruam.Obferuandum eft primam vocula: sapis femper produci: vt apparet in catH nibus Oppiani «3 c Archeftrati ,& multis ab Arhemeo citatis verfibus. Vndenon fine ra*1^ nc alias xovp is & xapk dicitur, vt Sophroni in Mulieribus. Vide pulchrasCouridas , vide Cammaros, Vide amica illas afpice , vt rubent, vt leues & hir fata funt. . Ita quoque Epicharmus in terra & mari: Cofiridas phamiceas vocat. Idemque in Log 1 /InvAt-MC I 1 /i Am ft o r-\ • I L «... ^ A . /' «rt lilii'* yoZ (vbi nomina veldiuerfas ve! eafdem res fignificantia, literis tiafpofitisconuenii1^ £>«, 7« ) xapicSa quoq; & axplSa ponit : & faneconuenicei cum Locufta, quodfi011 ^ faJiat.Scaius pifcis,vt & Scarisf szd pos ck dentatis) a verbo j/xa/f ecquod eft falirc/8 *8 J5 7 Adlilusc(tA. De Crufbatis Lib.II. f‘s> ficut perca&DerciVnTthl°‘rU.CrinCautern foNeeiufdem pifcisnomina Scarus & Sca- b°ff*a/pft,fcdjfta initia H ah s cb'cnGUm fic Kapt( idclt Squilla ; nam ea quoque a vcr- quam vt Scaddcm nuXe tC«£ V"iao > ‘V ™6* Z-£-pho PIa- APud poetas iota fiuemedu fvH t t aci3mus » Cllm ld nomen apud authores non extet. KxptSa. kba fre^ucnt,er Pr°ducitur. Eubulus in Orthanne. ro xapejg( dt& el , } "■f™ *8P*«‘> ideft. *!?*”'• vt SqnlUfuptr pruni* Plur ]’ f4ltuttt9 B ProdudaceroinZsM ft!lcnIum lcScrc ert exempla , in quibus media fyliaba *ap,V0! ac»i repedes, CZ “ mTT 1 " Ari«°rel« & A thenari libris) eam /vitabam Eupolidis teltimontom, quf 'antiun plurab excepto. Sohus ** s. , , “7“ " — ?r*Zu! A IT»; ™ a I».*» xaplJai, & aliud eiufdOT ilf Popubs” i’W' tnuA R dd. Reddit quoq;Athen*us curLj' ^ ! c^boJlfaaJ3S^ pnor: tanta eft in illotum obliquis media /vMaK, if dy%llaborum in is delinentium „ 'ut datum eft , at illi poetar qui pr,otcm ia eS vnrl ",piekbant Attlcu V ndc S»id fequa- - ^'sneceflario longam ftatuebanr r «v C vocf producebant , mediam quoque in obli- ^rmus(vt Nicander vulOpudendummqrV Hcfychio. Colybden* nomine Epi. theneuin. Squillam . Squilla? nomen VenetT1 Jn^c *^ICjt]erac,ldes 10 Oplartytico apud »* onwwtffcotic •oJWc.Rondelecius proprium Squillis effeferibit carerechelis, rumq; vice brachia maiora pedibus habere.E contra Bellomus nequaquam audiendos f fet.qui forcipibus carere Squillarum pedes exiftimant.Concihan forte poliunt cum AfJ. teleeumqi infequente Rondeletio, vt, fi hunc dicamus chelas proprie di«3as, quales Air antacateros habent, Squiilis negare: BeJIonium vero pedes forcipatos (impliciter eis atP buere,non quod maiores & proprie di&as anterius chelas habeant. Indica? fane Squilla' fte Aeliano in Gange fluuio chelas maximas habcnt.Color Squillis non femper idem, na 1 vt author eft Ariftoteles, nigrefeunt vere,poftea albedinem fuam recipiunt . Cornua edf, habent, eaqueQppiano tefte acuta, & in fummo capite polita . Aelianus aculeum acut^ n,o triremis roftro fimilem, & felturas, ferra? modo habere ait: Rondeletius Oppiani vA de Squillis fuo aculeo lupos pifces interimentibus interpretatur.peculiariter de gibbis • *, quae minirn* funt, inquit, cornu carent.Cruftafragili,vt ait Plinius,incIufis,oculi rigent^ cuftis Squillifque magna ex parte fub eodem munimento pra?duri eminent . Inteftinu A quoq; eis, veluti Locudis & Adacis, re&a in caudam finit, qua excrementis emittunt, & ^ pariunt. Nunc pergam ad genera. Tria ha?c recenfet Aelianus ite/ous fiue paludres , & J algis ve&itant; fiue faxatiles, qua? terti* funt .Sunt ha: partim a vidu , pard , loco fumpt* different ia?, a quo & ali* marina?, alia? fluuiatiles drei poflint. Nam quem J, loco luoflptcC diltercnticB, CJUCI cc «Uia. Iiiarins:; ajifL ntiuiatiies aiti puuuu. a^u&iu ^ Adacumfluuiatilem & Camarum nuncupaui, ali j Squillam fluuiatilem vocant. Sed C^.rpfnT ScallPPf ! SflUC. nauiuiiULii tum vftuiwtuMu* rMiVTl,v — 1 1 — jpi' alicui generi firailior ed, differentia, nos his vetbis docuit C*far Scaligcr : Sane, inq^ Squilla parua Gammarus parum differt) fi minus accurate confideres. Diligentiiis iot° ,, recognofcerur Gammari rodrata facies, Squill* mutila. Gammaro pedes duo prioresA, bus pro manibus vtitur, forcipati, Squill* vnifarmes : Squilla lamella? latiores , ipla ^ Iirntimlpninmur • Masnitudine nuoo: differunt : Sunt enimA a DU5 piw i " < fufpr compreffior. Hac ille. Iamprofequamur . Magnitudine quoq,- differunt: Sunt enim,'-* j/ cn x 8c parua quas Gambaretcos in Italia vocant, & maiores rurfus non femper eade^.pCt gnitudine: fed omnium maxima exidunt Indica, vtpote Locudis maiores , & forma ia. Harum enim, tede Aeliano, qua ex mari veniunt in Gangem , forcipes ms* # habent, & tangentibus afpera funt, qua veto ex mari rubeo in Indura excidunt, 1***^ dio habere fpinas (aKap&ai crudas, vel dorfa iauia^ fed oblongos& implicatos * ^ dependentesicirros,& forcipibus carere. Differunt itaque ha Squilla Indic^nont3 u magnitudine , fed & forma corporis totius . Cardanus autem fluuiatiles a marinis^ magnitudine differre afferic j fed fluuiatiles vbi co&e funt, fubfuluas effe. tria Squillarum genera recenfet, w&xs, hoc eft, ei bbas ov«5» erangones vemE 5 - ~ - &pam' A& paraas De Cruflatis Lib.IL i'3P ^upetiiisprS^«S“'f tr,aiol“ fiuri!* Kondeletius fpecies plures facit, quia ad eres brseil : p^ereTo'» , 7 ' °™« Nam Squilla latajquat tum c*la!a,tum gla- aft>vtpoftcaexpIicabitu"WDre,-’''° 11 rcaiils , quam Squillarum geneti attribui po- Extra. videret Squillarum pencra ,,Tm Scabgcr , confufa admodum cum a4s. «ut.ad qui non modd quaftradidit Arifiord^f “ult""d,nem >“ du° fumm2dua?,vnavulgariGammarofi- gnitudine : alicubi etiam futJr^r 3S llpf3 Ponekaraus > ^d maxima.- Aftacum a?quat ma- fiotelis. Vbi en^porTe/l^ja31 * ficuf auenam veterin?. H?c etiam nisGambarellus appellatus ab Iftris Hec ScaliV^0*™ nom'nedicitur.Medig magnitudi- Rondeletij Squillam c, latam Z°°graphus pcr Crangen . ab Iftris nuncupatum feribit, Gibbam dic?aIiK n T !T>cdl€ ^magnitudinis Gambarellum Gambarellum vocant. Prcter predi&as Souiii 'Cltcri* Rali quidam etiam minimam xap/^BvfiueSquillulaCouchis^quibu^a^^nhTbi^r^efoJita^d401'5 ^ ^0"ddet’j* hem etiam deea quam raftwp» Ariftoteles, Gaza Squillam KClJ°S * ' *“ c LOCVS. VICI V S. A (unt.Oppianus. «aelianus,ahS prope faxa,vt que pett^ob iddi<% Cvabus in filias faciens oiq -. A/} acus acer c. . . ';MWir«r,r,„^Mlw ’(i ‘ qU,a COP“los- vbi ”“<« fune Conchylia, inde Horatius. Jfinmr, ”»r UurM.„4Umtu J »us!d“Spid™us“ntMS mari rubro, inquit Theophta: quamquam exittimo non viuos pifcesTn Squ'1'* & al,a ^u*dam an“n.aIia: L‘l' d,Mr- »'* quibnldam fa»,s diffiaSis dincSs rerum S-””' 'm'7 T™ ""7"*“’ rt^' & '«er abaChamam tam perfefle innatam faxo vtm8 ^U,&0 1 U*‘‘ T’ circa de hdee fisuris in (axis naturali J8® ! ? * ^Uis eam arte fcolptam mraret . Quo- rus ejfe figu tentia. Maiores Squilla profudiora am”^ ,fl|LU pt,s. mtell,genda eft hiec Theophrafti fen- rasptfctum , D dicum mate,prope^aneem°ra^ °Car mm ^refs magis prope licora degunt . In- Oceanus Gefmanicw !c GaTcusTo.f; r * qU3S Upra defcriPficnus cx AeJiaao . A bundat Tyrrhenum & Adr^ 5 quanquam non , tara magnis , & noftra maria geniofus artifex, fedeiufmoHimnir ^c\^an]ce^rac Archeftratus parandi oblonij in- H>'* o*’ ile i* v- ~ S ^acfd°nia j & Ambracia hoc carmine. Ev tf* n* ? a01r tiaatpUwy v na**™ guyficvertitlacobusDattmpiuT"^^^'^ ' - At tn Macedonia & emtrt ^fienulus rara hac inuenta tff. L°cus quidam xap/Jts di&us fuit ctu*A^u ^Utlfn mu^*' carnibus. Aelianus quafdam algis vefei prodid^^^1^01131 * Y^11^ Oftreoruna i. & Am CAPI- lil . I . Ha* luut . 140 Vlyfsis Aldrouandi , CAPIENDI RATIO; ^ ^ .A qVILLIS inefcandis vitulinum fel cum farina, oleo & aqua mifce,& placentulas f^ to: quibus tandem in efcamvteris res eodem etiam pharmaco mandens > infpuiW 1 aquam, pilcibufque Irueris: Tarantinus: ANTIPATHIA. NATVRA. CVM labrace perpetuum gerunt bellum, vt author eft Gaudentius Merula. Edun^ a Phvcide,& lupo , contra cuius aftucias & voracitatem natutaipfasmuniuitpj Lupus a ... R a [-'nyCiaCjCX JUUU ,»-Ulllia«.uiuo aciuwitw • ||« Scjuuits fupe lagacItate, Vt eum vincant. teftatur id Aelianus his verbis : Lupus pifeis a Squib '4W\ • Iuperaturquanquampifcium(vt ita dicam) maxima vorago eft. Lupi igitur ciim circa pal“ 1 wal eratur quanquam piicium(vt ita aicam; maxima vutugu v». wum , > maris degant, Squillis quoque paluftribus infidiantur . Sunt enim trium generu eplauftres,ali£e qu® algis vidiiant, & terti® faxatilcs . Porrociim feipfas vlcifci SqU»* des 1 alittpbuftrtSjdiiii-ij»»' — - - 1 _ c iip Ix non queunt, pro vltione extremum fpiritum in visoria effundere non dubitant . dem earum aftucias & fraudes non grauabor narrare. Ciim fe interceptas fentiunt , hiW quod eminet a capite , quodque fimile eft acutiflimo triremis roftro , atque in fumma paf< tefeduras habet, modo ferrul® vncinat®, hoc inquam animofeill® befriol® ciim in^ ruarint , fumma teuitate faliunt, & tanquam ialtatorium verfant orbem. Lupus ore nia#1* mchiante, atque imminenti, quae eft pelle tenera&molli , Squillam ex laffitudine viribd* deferam comprehendit,atque prandium fore arbitratur. Squilla primum in guttur is la*1' tare faltat ,poft aculeos in roilerum venatorem defigit . huic interiora exulcerantur ,turn* (cient iaque plnrirouui fanguinis mittunt, deinde fuffocatione Lupum interficiens, inttf* citur: Tetigit hac eadem Philes hifce fuis Iambis. Aafipa.% Hjc jn multis codicibus poft Cancri ponitur perperam virgula. Et t&p, cius. etiam poftSquill® ponetur pundum. Quocirca fic legerem . Item Locuft® , & Sq^ Cancri ore, vt poft Squill® pundo claudatur periodus. Nam quod ore coeant Cacri P° 'S) probabimus. Nunc vero tergis coire Locuftas Squillafque vt canes & ali® quadrup^, ex his Aiiftotelis verbis fit manifeftum : Genera .inquit ,ctufta operta vt Locuftff > . - mao? a mhs &h . De Cruftatis Lib. II.’ T41 kec vc tbe m ' rCiiqua morc quadrupedum retro mingentium coeunt , fci- ineunte vere iuxta terram 7* ” esporut, mas faam fuperponat, & applicet. Coire folent «iam cun ficus maturefrMmroL^1 nC°ttl,S0mnium id genus exploratus eft. Interdum coeunt. ^cipmat .Hoc eodem modo Gammari quoqj&Squil- denominata: cftparua Squilla, extat apud Anaxan- litus:fnquircn;J J bl ,rndctur quifpiam diminutiuis eiufmodi voculis vtifo- K T*T K Spirriar, h Qu* ** 9,vS>xPfo" f*"* *»&*•**• L*fi?eum Squiltulis, perdicalis, thonifodus, & EiufcJe.-n ffmiflcacionls e(l ptiam m^s,,JFftac ( ita legit Natalis J cutngobijs, |'arr> Squillam interpretantur ‘ Et^quonilm^ A.riftotdera>quam Plinhts, & Cicero par- { 0re » ac curuo, fadtum ab eis verbum »~SqU' an!ro qua?dam Ipecies gibbofo fine cor» c.ac» *« ns utaiSoi xpnT*'» i? i ,0' tan/j- *P- T’qi,od Cllruare & veluti conglobare fignifi- des apud Athenarum, «W ^ ’ l>oaft %s ***•& > Euftathius : & Anaxandri- Squiliadermari, quanquam c Z '“““0 Scyllarum autem non arbitror a Scylla, fiuc cu‘n c^> Squilla & bcylla Latinum.^™21” qui lcltn ,nterPrctetur , ox.iW.apos enim Gra> proverbia. £ft 3PUd 'UniUm rubentibus. c <“ I ‘"P” «fdAr d™, « VcrtOnt: Afli Squilla rubenciore.n tc reddam. . epitheta. E 'S Va^J qUl c,tatus ab Athenio hoc modo. < 4^JZi7ZaZ?Z' 7« aUthor ^timologici W interpretatur refertJ hunc verlum Eupolid^fic vertens1- 130320 bbeQtibs DalcchamPio > qui ad colorem Nam . *acit'»h*h»s Squilla funicaZ iatn referens . Et paulTp^unc^v ^ ,C? ph^nicd §enus friffe, hoc eft colore aflam Squil- dicuntur ab Epicharmo Eupol,dis » apud eundem Arhamamra , nvpitis T-* ^U* Oplno^ tTZr n in,eeitolBe Euftathij legitur Ko*^, pu. Epiclurmo $??en ,n.atys quibufdam Crurtaceis afperfo^nTunt™ dift^Miam D propter *0t«p ^arotJ> hoc eft curutt; incuruantur enim facile & gibbofe euadunc ■ Oua •^•wssasiassf- “^sssasfls ,Z> tl S 1 N CIBI S. Capris conft‘at?S menfis quidein apponebantur Squilla; , vt ex hoc Eupolis nAka itu, v Fer"m*‘Mu/Zz l!raxs{ ’i?*-»«« ! JJ,?' “,,l!,n!’vt“'Sl meonScthi. C.*ce legitur: aip. Aicmufll Prfcis qui Squilla vocatu, ZodThZrr''f, fn“Mionera Cardanus , valet fremu/tf. menta , & purgatum etiam ^«fcOportet autem remota effit impedi- '»ic ptodeffe, fi aoua hor t 'T & 'tc,mi ■ HcOica etiam & a motbo extenuatis , exi- Ai HtClicS uiant item “f""? 'Uk',l° > idem prodic. Conue- ‘nquacufpis fagitt* vel’ fnin^ ' H a|f-Ud Ga cn“m- *'unt tritas & particula; impofitas, D „ B ‘«qnibufdam ?0 * ' IP“f*!"f”&'""n"U. tluadaln attrahendi vi eam educett_,. Z ‘ quidem alijs ad hara remedia fun^fficIaTesXs™3'1’’ ‘f?® palmUD’ cxccdant>tius tollitur dolor. Si quis vero Icaloferir Par ^ uPra Perfcriptum locum feribas Caris, «unquam percutietur a sLn££ .sSjSSf1 ^ achate’ & '* annulo! piendos . Si marini & faxatiles pifces inquit Flo!-035 a icI1,.i *d mi Icent efc» ad mugiles ca- inijeere opottet Carides , &gobios & fimilia Mem?i Tr*-* ' c p,fcinis 3 lantur’ in c,bum cis quod fic cecinit Oppianus: ""* * Merula pifcis Squilla viuence efca decipitur, „ , Expediens ( pifcator ) hamum Squillam configit in illo #*»*• Et nexam cuboplumbtfubmergit in altum Aequor, & occultis thalamos rimatur invndit Atque agitat arcum faxofa cubilia fraudem. ' V- Erumpit merulus thalamis, & C arida viuum Riualem punire ratus fubit impia fata. JSlamprado fixum mento mucrone corufeo Lumit -TraXf mtenHm (ontr*Miq; Volentem. P pifcis mefeatur per Squillam, vc idem tradidit. de sqvilla lata, sive vrsa Cap.X. & QJV 1 v O c A. 'S, neXm &*“? f* g ; n,e lePtem bouin «Ugum fubeuntium ; Gracorum nnnnnlli iSax-S*. 3^* c« hancVtfam (udle^ ^™* qU;ob amoris cu Ione commer- Wl * afita relatam. Alitet febuhm k ’ * 3 Ula"a'acu|oc0nfcaam,a Iouceius miferto in_. 'luos ledlor per otium confuiar aninarranc T1^eon Arati interpres ,& Hefiodi fcholiafles aPpcllacur . Accipitur etiam aW,U* aUtem fun[ Wxi maior he^e , minor cynofuraj P atn Pro parce orbis feptemrionaJi apud Herodotum SYNOi Nominis yal ito» tit.f lih£ De Vrfo va- rix opiniones Exeri. 245-. Cancer Re* tatltotuus . VrfelU De AquatiL a.f*33* Maioris ei e* fcttpuc» t I44 Vlyfsis Aldrouandi ■'> T T r. V S Y N O N . Y M' A. . — - f ^ \ l n ■*' r — CCRVSTACEVM quod hic dcpiflum exhibebimus Squillam latam appe^ Rondeletius ,qubd potiiifrSquiJlis quam Locuftis videatur annumeranda0^ Orent enim s inquit , primi eius pedes forcipibus , quos chelas vocant, qu ^ munita: funt Locurtae :alioqui corporis forma Locuftae admodum Eat® aurenlj1oi gnomen addidit,vt abajijs diftioguatur: nec id fine exeplo. Quippe Araieftrarus,vc aut ^ •cft Athen^us napinas appellauit, quamquam Locuftas,Aftacos,Car;das cprr ^ fe yideatur : qua: ratnen fecernenda effc, & ipecie differre feripfit Athenaeus, ied Audop^ nes in Thefmophoria Zufis , npn Archeftratus vt Rondeletius hic fcribit tfAawv » , $at meminit : quo nomine de Aftacis euro fentird Athenaeus conijcir . Sed eft ne ^ Ariftoteli.se1 Roodeletius id pertinaciter negat: qubdAriftoteles V ifam videatur cutfi^ eris numerare, Beilonio contradicens , qui Vrfte nomen Squilla: lata: impofuic , pr0P^t, quod terreftris Vrfi in morem , qui crafio& recurto efteteorpore ,eiulqi eoiorem rcL Profe&d huius Bellonij opinionem defendit lulius C^iar SealigCt. VWumRon J Cancrum Heracleoticum effe afterit;Squillarum,inquit,fpecies vna vulgari (-«ammaiot^ uiatib nimirum fiue Gammaro, fiue Aftacojfimilis ab eo ijs difereta notis,quas fupra pd bamus (citauimus eas pracedeoti capicc,vbi de Squillarum generibus dicebatur) led jna: Aftacum.n.equat magnitudine:alicubi etiam fuper&t quemadmodum fcribit Atheo? Vrfahac eft Ariftotelis. Vbi enim porrefta iacet, Vrficpgium extenfum rcprelcntat.EtP'. io poft ; Quoniam vero dodiflimus amicus- nofter aduerfus alium quendam feribens (in j ligit Rondeletium,qui jcripfic haede-re cobtra Bellonium) d nobis videtur diiTcatireA0^ iij noftri ratio reddenda eft-Negat Ariftotelis Vrfam efte Squillam nariorem: quia le°L{ ab Aftacis ,& Locuftis ,& Squillis pofuerit.Sane, fed Locuftaceis annumerauic , cuna j Locuftis patiendi tempus idem aflignabat . A Squilis feparauit ,quia lub Squillae no°\, haud notat . Ariftoteles enim fi eam pro Vrfa non accepiffer, omnino ei ignota fuifle vi»^ tur. quandoquidem eam inter SquiUas mifquam commemorat.Et celebris tamen tota^ ^ cia fuitrad Smyrnam Iaudatiffima.Neapolirani,& Melfanenfcs in Sicilia vulgo Vrfum ^ rinum vocant Melfacaram,velMairacaram:qusedGr*eco nomine deflexa videntur, i? t*; (n , »' uutfffav ) xupk, hoc eft maior Squilla, vc placet Zoographo , A Liguribus < y - • - . . _ . _ mI chetta vocatur tcfte Rondeletio, quod nomen forte corruptum eft a vulgo pro .Vrfctta. norem enim huius generis fpeciem, alioqui per omnia huiefimilera , Ligures Bellonij Vrlettam appellant. Rom^etiam vtramq,- fpeciem Mazzacaram vno nomine vocari a*** Gallis qui Mediteraneum mare irccoiunr, nulfium adhuc nomen. Nulla enim ibi eiuf^. Squilla.Germanica nomina fingit ZoOgraphus ab Vifo quadrupede Ein Ber, ein eio Berenkrebs. His maioris & minoris diferimen addi iiccbic« GENVS. DIFFERENTIA. ... , Defcriptio. . . 'f-!t CiJ — iviuugotq ca , ‘J BELLQNIVS Vrfeduo conftituit genera, mfiiorem & minorem, quam Rondei^^, Squillam calatam opinamur nominafte,&^quafequenti capjte.Maior igit^ Squillalata Locuftarum modo , vt fcnbic B^ljpmus , forcipibus caret , eade^, cum Locuftis magnitudine : teneftris Vifi in morem erado & recurto corpore , ^ rem habet , vnde illi nomen . Proinde tabellis firmis , fortibuique loricata eft , vt ^ ftaterreftris , cubitalilque nonnumquam eft: antennas ad pratentandum iter non 1 longas , fed coloris Cffiulci) bifidas, atque vtrinque in lateribus ante oculos du3*^^ nuum, leu cirrorum munere fungentes. Tota eius anterior pars vuico conftat thorace ^ gus plaftronum vocat.Quinos virinq; pedes geric,vrjguibusrobuftis,ac nigris muni^^ catastibias, articulationibus quinis interfeptas. Os pratereafubtus habet, vtcateN ^ cuftarjum & Cancrarium genus. Alibi quoque in oblermuionibus fu is i Sim^5,, ’ " i o ""C<>Ue ^ : "<* *< |cis exafperantur3 vc neque Ari 8C°i ^ c^c^as. 1 iUttJ ^ondeletiuseam ficdefcriDfir' ^U,S,‘. ufta enitn toto dor^° fuperiore aculeataeft * ‘nagaitiidine/edhtior mukd & mUS™ *rr SqU‘Ila igjtu/ Iata’ »9«« iLocuftarum ?e vnicura5 m ambito ferratum in n!,! Pr^° Corpore &fl!rro»'n fronte offa duo.vti duob,Ur,'°tCr b£C duoenafcunt^con1uaUffnam aCUt‘UV ‘n al'is l3Cius: his Pinna’ du* busquatuor fiant, non valde longa Q £ amCU ata » c,rca mediutn bifida , S * & onsappendices ita habent 3 vt in Loci _ vt Locuft Brachia 1 4 6 Vlyfsis Aldrouandi ( Brachia duo haber cum aculeis» veluci ciauis eminentibus, pedibus maiora, non in os fle&uncur, qu ibus cibum ori tanquam manibus admoneant . Haec qui bifulca no efle videbant , pedibus annumerabant , u quinque pedes efle dicerent . Sed hocSqU' proprium eft, chelis carere, harum autem vice brachia maiora pedibus habere . »c . vtrinque quaterni funt , vt in Locuftarum & Cancrorum generibus . Oculi parum pi° nent,ob id conditi videntur: frons quadrata & latior quam in vllo Cruftatorum generc> Tumores multi per dorfum fparfi funt , ex quibus extant tubercula , quorum fummaP adeo rubet , vt carbunculos in annulorum pala inclufaselfe dicas. Cauda tabellis quin^ conftat,& in pinnas totidem definit: in cauda? lupina parte appendices funt ad ouarep - nenda, quemadmodum in Locufta. interna quoq; omnia fimilia habet. Squilla lata Rondeletij, L O C V S. RARA eft apud nos, inquit Rondcletius, Mallili* aliquando capitur. SatisfreqU^ Roma? & Neapoli, & in mari Siculo, in Africa autem frequentiffima . Hanc fi ibifC' perflet Apitius, non tam cito ad fuos rediflet. Scribit Athena?us Squillas circa MitfJ . nas Campania; oppidum maiores efle Smyrna?is : que de Vrfa intellexiffe vifus eft crf Xxtr, 345. j)Cajiger: aitenim : Et celebris tamen tota Graecia fuit; ad Smyrnam vero etiam laudat' au. In cenofis locis viuit, argumento eft quod fordida & luto obfita e mari extrahatur. COITVS. PARTVS. EODEM modo coit, quo locufla, codemquc tempore, fcijicet reflate . Idcirco $ Ariftoteles. Iis etiam quas nomine Vrfa; Ar&os appellant , idem pariendi tempu* ?Jj iitff. i° tura (latuit, quod Locuftis : quocirca per hyemem & vere prius, quam oua excludantr laudantur: cum excluferunt, deterrima; fiunt. V S V S IN CIBIS. ' / ' d VNDE patet in cibum quoq; fuifleab antiquis receptam Vrfam.Nec fineratioHc‘P eQim carne molli, vt Aftacus. Proinde eodem modo coquere eam folent* rf De Cruftatis Lib. II. 1 47 DE VRSA MINORE. Gap. XI. ' ~ appel'at‘ Rondeletlus, ni fallor.Squil. non £f°te,'! CranSen **. A maiore, inquit, 'melli p,ft* w lineamentis quibuldatn, quibus tefTeJIats Gibbam^n, ' ’ u f *pa.»,,> Arittorelis ,ait enim , Crangen & in Cnno *qU a vtr‘lnciu<; habere in cauda pinnas: hoc eas differre, quia^» «ft Rondeletij T p,n? fit> in Glbfe acuta , h*c iIJe. Sedali^ potius quam iJIam $* T' fhanc fuam Sclu,Uam «elatam, Cicadam Aeliani effe arbitratur, toatam. Scahger cLd^Aer W ^feMa™n nominat , Cicadam ab alijs exifti- £ num fjc appellatur* Bellonius pu..tat * qua2 £tiam vu,§° a Pacatoribus Vafco- "«• vocari ai, : & Genui Cicadam mari. “'Mt> & fingendum fit nouum, quod LilVoid'!0 ma6'! *iuec > vt “ntiquo nomine non 0s Rom* vulgo d tfos egenere Souillam f ud,0^us > non potuit ignorare Camma- niatioasputafler, »» *** qnod ifeoidem Cicadas oogtaphus, contra Rondeletium , qui hanc StinHl» i WS nccr'° I101 nomine fit vius. Hac 'arum, fiue Cammarum nominatum authoribus Arh^1^— pUtat ant,<3UOIlim Gam- marum inter parui incrementi pifces recen(uk s^then^°*PJinjo3 ColumeIl*,qui Cam- colore enim id tantiun fumit ,qucm ar8UlTentum nullam habet efficax. A Cue crudus fi, .fiuccoans, eumq* c“|o cmt o li hofc>1"'™i" .*«o alio Cruflato, Martialis. t > eoiorem muUimasime referre, quod fcjlicet de eo dicit InwJitiub, fl.u, Ugm, nalii' Nos quid fit cZZl " Um‘ «*«• ^cadam 'f0'*' Ci“nito R“«W* br .‘,lbus fimilitudinem : Squillam veto Ji" !!""1' * ob maiolem cumcicadis l,“"la Pr|ora indimfa habeat , qna nota SandlT 9 r°d ‘uf adia* 'imilisfi« » iw quod fitanivcrd, vr ab alijs intemofcatm nLT" 1 *f»“»&Cancri, fecem, disit -Qt- ? a,t|nci0 varie calatis & fr, i„, “ Nam ‘)umque tabellis conflat , & dotfo egregio natu- “Hoffa .«inquX S;VV„°PtUraf Pr£ffit- SqU'"a rubetfvtidcm funt PinnL, veiutiali cor’„ " Tb'tU,fon“ * acwa > vduti SqoiUa Jata : quibus ndinouet : pedes quaterno, , ciSo, anS brach'a d“° iDd,u‘fa • <'uibus cibos SuasLocufta: magnitudine vero d.ff«rP d 1’ ,nternasPartes> cau^* pinnas eafdecn ^«nisiubflantialftacoquoqLd^ft rd,ldM“to ".agnitudinem viS fuperar. CorP°rc ^f«ciP7b«i «TrfaP^rer’^ Sp-^ch.arsCSquii- maiore comPUt £crit • C*‘«i>m e" corpore robufto & b'T pradita cft * & Dreffit v lnu°tsoftendit. SedBelloninch. • ■ 1 v urt°: omnes demq; notas cum D verba qua ju?“'a ^nillam calatam Aeliani X audatiTmar PP°iUit ' R°ndtictius ex. riuum^l^unoriiprodidit.p,™ :rs;r"»2 tit . & cum captus eft arT ,1Ie ma§na > nec aculeos habet: afnet,fco louis fi"0 coufccrataincfl^16* & f°rdid: hu“atione »&mnt , quod eam di. DE Ext r. 24$s Crangc bea- ligtrt. Cicada rina. LiLj. C ammarus Ron dtutq. Defcriptio* Zi.l^.c.zp- dt ammal. 148 ' Vlyfsis Aldrouandi DE C A R A N G O N E. Cap. XII. SYNONYMA. k - 0 A | B I apud Ariftotelem Squilla? quedam vocantur xpdyyivee , aut “ ' quod nomen magis placet Zoographo : Gaza Crangines , vt delp*11^ vertit. Apud Hcfychium, & Vatrinum Kp«>a>V eft wcTpov £»o», «5^ t x*p;«fo« , fed melius fcribjtur duplici y, vt apud Ariftotelem. Cffar^ ^ ger Squillam c?fatam Rondeletij liue Vrfam minorem, facit Crangejj diximus fuperius . Alia quidem cft Rondeletij Crange, cuius iconem apponemus . ^ Cammerugia & Sparnochia vulgo ab Italis vocatur , a Romanis dempto primo eid”,, toParnochia ,anoftrisinquitRondeletius Caramote ( vt parua Squilla Caramot)a 3Loogouftin>aBurgedengalenfibusferuaca verere appellatione Squilles. DESCRIPTIO. 'Colori Cotn u ittmj fronte , Vculi. Cernuat V v \ / «P cdesl Cauda* RONDELETIVS hancficdefcripfit: Eft, inquit, ha*c Squilla palmi maioris^ gitudine. Crufta tenui contegitur, heui, candida, nonnunquamexalbo paj , rubefcente; cotfta vero tota rubefcente, inftar cornu pellucida . Habet e d od natum cornu in fronte , ferratum ,furfumrecuruum , i Ilius denticulata; afperitares in» »f riore & inferiore fune parte, non in lateribus veluti in Aftacis & Squillis latis . Oculi^ nei funt, fatis promi nentes, in quibus fubiedia pars caua eft cochlearis modo. Cornua^ tuor habet , duo bene longa , tenuia flexibiiiaque , his alia duo breuiora in fummo di^ E lateribus veluti ala; exoriuntur par ua;, alba;, radio fiue aculeo innixa; . Os & oris apr dices , cuiufmodi funt in Locufta & Aftaco. Pedes quinos habet , prater hos brachia f ^ qui in calcar terminantur, pedes terni: qui ha:c fcquuntur, parum diuifi, bini & vltimi uift. Pofterior pars pro reliqui corporiscraffitudine & magnitudine longa , leptem tabe j, conflans , in pinnas quatuor definit : e quarum medio exeat aculeus latior quaro in St)ul( gibba. Supina* cauda; appendicibus, coeundi pariendique modo, partibus internis a W rioribus non differt . Comprobat deinde RondeJetius fe veram Squillam Crangone^ exhibere his verbis: Squillam Crangona nosrefterepnefentafle demonftrare oportet' ’ . primum ciim Cruftatorum animaatiura quatuor fintgenera ( vt prius ex Ariftotele , dimus ) nulh potius quam Squillarum generi fubijci hinc perfpicuum eft. Ea en' , quam exhibemus, lsu is eft , Locufta; toto dorfo afpera : chelas ante pedes non b^Lr Aftaci, cauda eftprotenfa, non rotundo corpore, & fine chelis: non eft igitur e . erorum genere : quare Squillam eflenecelfe eft: non latam quidem, neque celata' vt corporis fpecies & lxuitas fine vila Ixuaturaoftcndunt: neque paruam qu? ^ 'j nunquam fiat : nam ea longe minor eft quam paulo poft exhibebimus : neque Gib^ j quia gibbo caret. His omnibus accedit notacertiffimaab Ariftotele tradita, qua^j,: )a Crango a fimilibus internofeatur : k& » xupis xiKpn rlu/dupdv 7ritpu‘yiu ’4yet • Vlyfsis Aldrouandi Crilftaceum quod medium videtur inter Crangonem, Squillam* & Cancellum^ fiuc Bernardum Eremitam. 1 tr ) j isLMJLs ^W^WilV , X .../, DE S Q^V ILLA GIBBA. Gap. XIII. SYNONYMA, HUmiireUa, V AM Ariftoteles *o vel a gibbo vocat ein HcgerBag, ein Hogergernir. gH; DeCrulktisLib.il. , ijr GENVS. DIFFERENTIA. Defcriptio, £■ S(Oan^^or[^SeH!nnHUf!arUm— 'nori,m fPecIesr°mn« gibbasinmimam qua: £ ci maris accole SauilK C ^ mitdmarn=quam Vafcones Ciuadam vocant, Adriati- Sllam Itali quidam mjn?n 1 mCdlf magnitudinis Gambarellum vocatam ab Iftris: quan- 45‘ tummodo foeciem J , ** vocent- Sed vientur veteres Gibb* nomine vnicaro tan- Jffignac. Squillarum pener?tnn> A ^ T' nimilUR» Caliger mediam magnitudinem Gtu quo csteris- orm 8 ° J n5U. C A»®o«l«»quas gibbas vocamus, quini vtrinqi (pedes) ruirj extrema iari,,r.. rUrr‘ Proximi caPiri acutiores, & quini vtrinqne; aiij ventri iun<3i,quo- Sed vetus Ariftni- r*4-3 iUnC* ^abe^ jjsnull* parte fupina : prona fitnilis Locuftarumcft. Ibidem Souillic Ii nterPrcs> squd],*gibba;.inquit,duodecim pedes habent, verinqj fex. Jjs, qui nuneextanr i ‘i T cfff.tradit>& Pinnas quaternas.Ncc plura de hac Squilla, in C: r1,bf:S f 'ft0te,1S ,nueni0! de corP°ris ac P^tium Angulari forma. Bcl- dices *R tenues fibi as abeuntereoi^ drros * ^jbus Diofcorides aconiti ra‘ Lli' *• dc~ ffnt (vc in csteris Locuftis} nnin* P * ■ Caudam contradam ,in cuius extremo pinna: «quatit. J. d“i ^ * ferratam, fpinofam, nutxicrauiffe pinnas(vt in Crangone dicetiirtfSSv ^uaiernas tantum illi con- qua; talis eft : Gibb* Squilla Crannonii™ fucrit*Hls addac.ur Rondeletij defcriptio, fronte cornu geftant,veIutiCranooncs map^01^5 unt > maxime in cauda extrema, in Cornua, os, oris appendices, interna o^afimr P^^PunsratioiiG.Ocuks.aJIas^cdes, tumorem erieitur vnde illi nnm^ 3 “m GranS°mbus habent , caudee inicium in ex Rotidtic- un^nno g ,JV"deilllLno[nen:abhoctumorCcauda tenuior & gracilior effe inceni *«. pinnas quatuor defimr : harum medium acutius eft , quam in Cran^onibus v? d.vL 5 «modum differt haec piLui RonSiTT ^.“V* rcfponderct.Sed s,«t U git SiM.duas «terrores Simpirccs ^L^ /n"'™ “ “““ «nn» ** z^. . < c V1dcantur: deinde quatuor pedes uriores f duas ftatima pr.ncipro bifidas , vt quatuor fbi firmi. ■mctaodijs^ioicipes annumeres, duos mfnoresCquat0uor1ntetMdi?raStesi.l"0n^al'tC5 Squilla gibba Rondelctij. tocvs; 152 Vlyfsis Aldrouandi SquilJag:bba noftra. Squilla gibba Zoographi, Vqjgtijgadipfummifliu \ A De C rudatis Lib.II. 153 _NsL 0 C V s. p a 11 t v s. I & Belgii .Sua panunt & eaiUt” COp,a c(1 > & “''t1' quoquein litoribus Germani* A milia . Vterum autem sum "£rall[ rame Locuf,arum>qmi funt illius interanea petii- T* DiTcem fh ^qUi-Ui* '"Bener5 dicebamus ex. Aeliano & Phile, nimirumLu- V-/ L, in c.™ 'T,n,?V&;rim': vb' eas dcuoraiit » w Rondcletius & Bello. B l ,mn!;L,£ .qe ^ raulcrunt> »*» «mu ftentis elatum in palatum admodum quamuis pauciora ran^°!‘£s lcJem facere poflunr , quarum cornua dura P«n„s tamen de iouiliis paruis, per quas GibbaSuS Zcc^/r s»n, iqmlU lx,g„.,fmparw M>hK can,t L|PP‘° 1MerPI£K- At magnum & [at uro prae Urum Lbraca ventre Interimunt adu: properat ge/ht % teneri Labrax ptfcunlos qui paruo robore poffunt Non dare terga fug a .• r.0n xquo occurrere OH arte OcaU occidunt boflcm, perimunt % necantem. Cum Squilla riciu ptfctsferbentur aperto , Turmaiim tn medium defcendtt turma palatum , Et feriunt cornu quod fronte infurgtt acute* SZstsssssaaess^ ^ Oox iwnupitp A o’pSo; £ /JiAti?’ Av»» cfe HaptSci io oui/Act naulii An A yxbpafi eVip a^itpv? rcc/ oufzcLios. St tecurues, haud rette futurus es vir optime; Squillarum more, arcuatum corpus hac ftettit, 1 Obtettacfc ante corpus anchora prorfus efl. ysvs IN CIBIS. S CCE* fi/f admodum laudat* apud prifeos 8t recentiores eanquam optimi nutri : delaipdone cecinirl^U0^ Ctiam ^atron Parodusapud Athenpum in At KapjJA 3- at ZlujQi OAm/attIou eiaiv aoiSoi D *vo{. Vertit Dalcchampius.* Etcurua •s*#* Invafatextaiuncis . ‘'Aguntur cum oleo in fartagine* an» «r quoque in cibo mirum in rmU,™ l,xantur ir»aqua & curo aceto comeduntur. Hetfia* Aftaci. m0'Juin «^«untA longe delicatiores funt, quam Locuto aut DE Hi(l^,c,i-j Vt lupuwus pifcem ipus* dant . Vt venderet? lur . VleCIttis coti ferunt» 'tf\a>pos hr quis . 154 D E 1 5'. Hiff, 4. r.4. fC- Vljfsis Aldrouandi SQVILLA PARVA. Cap. XIV. SYNONYMA. R O P R I O nomine caret ea Squilla, quam AriflorelesperiphraO'^ Squillarum 10 (UYtpiv yws appellat , rationem addens : aotajyapovy1' vovrcti jwa^of?3 hoc eft : nunquam enim maiores euadere poflunt . Sed hlC lci5toresaduertitredehondeletius, 10 xapifa* >6oj,id eft S'qU*‘' lamparuam, Scio tupt&ov non idem efle quod uxtlMapiv, qtiodtan^n etiam Squillam paruam Gaza apud Ariftotelenvconueitic . Nam ^ Zctpov, inquit RondeJetius , non eft ex Squillarum genere: chelas enim habet Aftaci modo* Koophftfj «»ac iy^copovs-. iaU s &Varinus. Videntur autem Zoographo dicere , Squillas paruas alio nomine « yx*v' povs dici , a colore fortaffis : quem eis viuis obfcurum Rondeletius tribuit , Rellonius ftib' fuluum : cc&is rubefeentem vterque. quidem modo viridem , modo luteum colo* rem Gra:cis fignificat . Ea?dem %Ka>poxvpiiJiS fuerint : fie enim apud eundem Hefychiui® legitur, pro genere Squillarum. Mauult Zoograpbus ^opoxapi^is , riyouo at %Acapai pifts. Et utAtxaptJK nominata; in conuiuio, quod Philoxenus Cytherius deferibit apu^ Atbenauin his verbis : SevSeti /uifoxapiefis ai xoi$a) : nam & color %atd6s , idem qui Z** pos interdum eft, & pro xovipat forte xu$al , id eft Gibba; legendum , quanquam propM agilitatem xtZpq etiam , id eft, James cognominari poflunt: amellcautem denominati videntur propter fuauitatem in cibo:quamuis Rondeletius Squillas minimas omnium du'* ciflimas facit. Sed Scaliger co&im rubefeere negat , dum (ic feribit : Minima etiam c G3’ rumna excipitur caniftris: Ciuadatn Vafcones ob exiguitatem vocant, id eft auenam. Pii* gillatim enim deuorant , ficut auenam Veterina; . Harc etiam in mari agitat , nec rubefei* coda. Ab Adriaticis generis nomine dicitur . Sed fallitur ScaJiger,qutppe Veneti Squil' lam vulgo vocant Gibbam: harccofta rubefeic. Eelloniustum Gibbam, tum paruam Gam* barellam vocari feribir, MathiolusScnenfls Gairbarello & Gambarufolo vulgo dic isb Italis.Scaligcr eam Squillam, qua; media eft inter minores, magnitudinejGambarellum ^ Iftris vocari tradit. Lufitani Squillam paruam vocaDt Caraman de Villa Franca.Gcrm* jiice appellatur ein Zuuergkrebslein, id eft, Squilla nana: vel ein Kleiner Gcrnicr. GENVS. DIFFERENTIA. Defcriptio. D VO inuenioapud Italos noftros Squillarum paruarum genera . Vnum rnaiu5» alterum minimum, illud duriore eft crufta quam Squilla Gjbba,magifqireluceb . viuuraqjnon aliter quam pra;di & gibba? in moducnad oras crenata, vt reuera pinna dici non poffir. H<3ui fupplices Deum deprecantur : Piaterea corpore eft valde tenui & macilento > vC tio. qui a®^u,s iciunijs fe conficiunt & macerant. Eandem beftiolam diuinare vulgus a>t: capram enim pueri noftri interrogant, qua fit Romam , vel Compoftellam ad D. Iacobu^ proficifcendum ea: perinde ac fi Intel ligeret, altero brachio extenfoitermonftrat. w huius itaqj befiiola? fimilitudine , Squilla fpeciem,mantin nominauitmam vtraqjcorp^ rc eft longo , gracili, circacaudam latiore, brachijs duobus primis longisadmodum.Squd' lae fpeciem efle idem probat, tum quod chelis careat: quibus a Locufta & Aftaco diftingl’1' turi tiimquod aculeos in cauda habeat, Squillarummodo,&corporisdeniq;fpeciei>c Squillis fimili , longa , quaa Cancris differt . Bellonius hoegenus Squill*cum alijs pl^G rifque dodris Cicadam marinam appellare maluit , nomine Maflilia? & in Italia vfitato ^ eodem animali . Sed Rondeletius, vtdica Gracis Cancer vocatur) prarerea paflio eft leu mor- v qui tempore Suidaz&Hefychij dicebatur*® xba^aiCorneJiusveroCelft^Cancru Carcinoma ^Carcinomate diftioguit, nam illum oriri & ferpere dicit ab his qua? cxtrinfecus incidunt, ^ Cancer ci°h VCr° corruPta *nter,us aliqua parte innafci. Suetonius etiam Carcinoma dixit. Pollu- „,0rbns tde. ' “°c nomine tumor eft durus cum inflammatione & magno dolore ,qui vlceratur in- v . , m> fnbrubente, ac liuido colore, fanguinem emittens , incurabilis .• connafcuntur ei PJuritniim vena?, aut pili. Eft & occultum, inquit, carcinoma, cetera fimile}fed non ap- ^er>s, m» tVepiparsc. Cancrum efle Gangrenam putat Nonius Marcellus. Sedmedici Gagrena no . ‘"'nguunt . Eft enim grangra?na parcis ex magnitudine phlegmones mortificatio , non td cancer. ^grefadla & confirmata, lcd incipiens. Ita vt pars nondum fit emortua, nec fenfu om- 1)1 Ptiuata, fed emoritur ,acq,- ad exrindiionecn tendit.Canccr vero tumor ina?qualis inter- biti cum vicere, dolens, malignus, afpeftu reter, liuidus, oris pra?rumidus, cancro fimilis. Quidem tumor ipfc Cancri corpus , ven* tumida craffeqj eiufdem pedes oculis repra?- e°tant : vd ( vt Aetius ex Archigene & Leonida refert) quoniam ficut Cancri animalia Ut)t afpera & dura, & fi quid forcipibus fuis ceperint^iaud facile dimittuntzita tumor ifte Pr%inet, & tadui renititur ,& argre tra&abilis eft: atqj vbi femel radices egerit, difficilli- £ c ■melli tolliqi poteft. Eft enim malignus, ferus, proteruus, & quem curatio manuumqj b^Iandiffimatradatioeflerare potius quam mitificare folet. Ouidius vero didlumin- Metamrpb. Ult> quod Cancri modo ferpat & vitiet qua? attigerit: bib. 2- Vtq i malum late folet tmmedicabtle C dncer ^ t Serpere, & tlUfas vttitits addere panes. ^^'^ait Varinus, vicus ferum, quod Cancer dicitur.Pmera *»p*/Vo/dicuntur offa duo ^gaiia, qUi£ pr0pe tempora committuntur . Scribit enim Pollux wciiolc, xposd^ouc efle j0?a/e di avpt,/3o^d: 7rtpietAneaq, nominari ^u)&'/uara,& xapxitcvs: ftunf(anctr c,rla° quoniam ita committuntur, vt Cancrorum forcipes inuicem inter fe coeunt. Di- um ,i^u°q;e°dcm nomine vinculi genus apud Galenum quod capiti conuenit : fufcii_, ‘n plures parces fcifla Cancrorum pedum fpeciem refetetes. VndeHefychius zop. c We^fed cic ftjuot rtra. Eodem tefte zxpzivoi dicuntur hyriS' ■ ptat a xofAa calceamenta aff.a* ^°^uxquoqi za.px.ivus refert inter C •, oSnudio* fpecies ex Pherecrate injexemplmru-; retls*ilT»uof*^»ovjxap»<»8i. Rurfum Hefychius *ap tiiov dici innuit alw Trdpuyot, t 1Q ariquam locus fic mendofus.Exidimo enim legendum ibidem n^pxypav. Nam alio in Hefychius CafQ:T£,3“>p*' fcribitelTe fabrile inftrumentu ( ^a^ziunKov ipyaMi.y, quod & Cacer vo- correfius. a Ur* ^eu Pagurus: propter chelarum fimilitudinem & fimilem apprehendendi modum, ^ v Um. J, ojuoioitira. Aa(2»i, a%H/tx*7/ dr alia Cma^ Ilio cardem matris fateri coac*um, fecit per ambages rcfpondentem. Horum Poeta. ^5dClr'*ntC^CX !^C V1^°SC^ Plutarc^us duinquit:Obharc populos feftos dies agitat: neqj - Caronuscfl AaoPa te E^buir^aut IU Heactc Aftydamas.Cacer & Caeer marinus Ltk degltr‘ v'acer in lapide couerlus tx India delatus, nctufqi eft in Syria & Aceypto,& vr feribit atthto. O 2 Andreas C’ cur, Fafaa cacer. Ltb. defafe. Lib.p.Cill» itfo Vljfsis Aldrouandi j Andreas Belluncnfis, valde in collyrijs vfitatus, forte Reibcn Auicenn&NaReiben P Reibe Lapis, eftficut Cancer, refte Syluatico , apud quem fcribitur etiam Keiben per Kappa . *c . U.2.C.592» Auicenna proReiben rettituit Bellunenfis Rathiaha, is, inquit, Auicenna: eft lapis « Remigi, cancer, refrigerans &hume<5tan$ in fecundo gradu. Vetus Gloffographus Auiceno > Remigi inquit, eft Iapis ficut Cancer. Non cft Carcinias Plinij quia non ipeciem hic Ca , cri marini refert , fed tantum colorem. Habeo in Mufeo hunc Auicenna: Reiben , vel K ' Verfus retrc - thiaha , vel Remigi , & alium qtiendam Cancrum marinum, feu Pagurum qui e mari ei gradu «Sus longo poft rempore faxeus euafit. Verfus retrogradi deniq; nominatur a Gramma cis Cancri jnempe qui non foiiim a dextra ad fimftram,vel a principio ad finem, fed e co trario legi poffunt a fine ad principium j vel eodem fenfu , velqubd artificiofiuseR,^0 * irario * Le&io autem illa conuerfa, vel i jfdem manentibus dicionibus fit, vt in his Scfl*' rijs Scazufis, quibus Zoographus ad Frifinm fuum aliquando lufit. Cancellos mitto vix Friji hos tthi ternos Claudos /icttprorfus, ue videar ingratus Cancris pyo multis tu confttle boni, rogo. f l. Aene idos, Carmen tale reperio apud Virgilium: Mufa mihi caufas memora quo numine Ufo . Aliquando fcnfuscificitur contrarius, vt inhocdifticho. Laus tu a non tua fraus , Virtus , non copta rerum Scandere te fecit hoc decus eximium. Interdum litera: finguhe retro leguntur, vt in hoc difticho: Signa te ligna, temere me tangis, & angis , Roma tibi fubtto metibus ibit amor, SYNONYMA. SAR ATHAN feu Sarthan exponunt Cancrum apud Aufcennam & Serapionem, i* quo male vulgatus codex habet Sarram in fine per m. Kapxiw dicitur apudGr#'^ cos: nomen eft paroxytonum, daCylicumj penultima enim 3 poetis corripitur , ^ Ariftophane, Nicandro, Oppiano & ali js . Quocirca non refte a quibufdam Gramma^' ciscircunfleCitur.CarcinusdiCus videtur, quafi coracinus (vt apud Athenaeum legit Ma*' farius , nam locus hic in noftris codicibus deprauatus cft )quod xo'pa$ , ideft pupillas , # oculos mobiles habeat. Varinus tamen za inquit, **pax;roV jis dv , othuv cvyvZ vlw xdpet : quod frequenter caput moueat, dicitur Cacrinus quafi caracinus.AA^'* fuligo , cinis , Cancer. Aj yrbt oTroJot za puto; , Varinus , & Hefychius : & mox aA«<" 77-arCpax*? forte a»$paxS ts eidem ctv&pnzco^M zitsa.7rviotA^jov.R^ , /3» enim magis accedit ad d cornibus vt videmus boues, nepas aculeis, fuam deniqi cuiqj naturam dTe ad viuend** ducem. Cancri vocantur, vt ait Ifidorus, quia Concha: funt crura habentes , inimic^ Lib, 12. c.6. Oftreis animalia. Itali vulgo m uratis, & i nuer fis literis Granchio, &Granzo voca* Hifpani Cangreio, Galli Caneres, Northmanni Crape& Crabbe(a x«p«'/3o{, ideft L<>^ fta) improprie. Germani quoqi inferiores dicunt ecn Krabbe , luperiores, ein Krebs»1' Angli a Crabbe, Poloni & Huugari Rax. Sarathan, Etymum, A A«x»f, nv^apif. Kd/3eipos. Nepa qmdx GENV& DeCruftatis Lib.II. 161 GENVS. DIFFERENTIA] Defcriptio. OTVNDI funt Cancri,cirra oblonga fint ca?tera Cruftata omnia, quod Arifto- Hiff. 4. c. 2. telesteftatur , inquiens i Cancris ex Cruftaceis foliscauda deeft ,& corpus ro- Cauda an de _ tundum eft, cum Locuftis,Squillifq; longum fit.Idem alibi Cancrum a Locufta (lituantur. jfferre inquit, quod Locufta? caudam habent, Cancri non habent. Locuftis enim vt nan- De par .4« . Us cauda vtilis eftmatant enim cauda quafiremo innitendorat Cancris inutilis eft, quo- eap. 8. n,ana vitam agere terrenam cauernafqjfubire foleant, Sedfalfum tnea lententia quod Caudadeft tuantur : habent enim , fcdreuolutam ,hinc ivixatouct7rvu%uSts Anftoteles ^atjconftat enim manifefte ex tabellis, & corpus pofteriore parte integit, nec in pinnas efinit, nec extenditur ad natationem. Idcirco caute locutus eft Plinius, quum ait: Carabi Cauda a casteris Cancris diftant .Negat Galenus Cancros habere collum & caput, quod a Lik$. c . 3 1 . ® Vehtate abhorret j prudentius dixiflet, caput a ca?tcris partibus non efle aperte dift in&um, Caput & coi. *ju°d his verbis fcripfit Ariftoteles: Habent autem caput animalia omnia fanguine pra?- lum , anba- Ita* Exanguium nonullis indifcretum hoc eft, vt Cancris: Idem Plinius: Quibufdam in- beant. 'Icretum caput eft , vt Cancris. Et rurfus Ariftoteles : Alueus totius corporis indifcretus Hid.^.e .1 o c nec enim caput diftimftum nec aliud quicquam . Quia igitur caput habere ex Arifto- ,e'e probatum fit atq;etiam alijs,hincnafiulli cerebrum quoqj Cancris inefle fcripferunt, cerebrum. omnia qurecapite funt praedita , cerebro quoq; a natura donata fint : cum id in mul- tls exanguibus , prcefertirn infediis falfum efle declaret quotidiana experientia.habent ta- ^en partem quas cerebri fungitur munere: vnde enim dimanaret motus «St fenfus ? a cor- ^ene? fic ait Peripatetica familia: negat vcritas.Vifus autem eorum plurimis eft obliquus: fic Ariftoteles: Cancrorum plurima? parti oculi funt tum intro, tum foras in obliquum V ifus obii - ^ucriapti. Quare nullos excepilfe non admodum re&evifus eft Plinius, vbi fido- qaus. ^itur : Cancri in obliquum afpiciunt crufta fragili indufis ( alias inclufos gerentes) fci* Htfl.q.c. 3 . ;'^t oculis : quia non omnibus eodem fitu pofiti, fcd alijs e latere , non fupra continuo •£• 1 prono (itatis continuo & nullo medio) amplo diftantesdifcrimine: alijs inmedio E breui dif;rimine,Vr Heracleoticis, aut Maijs. Parte ab vtraquequatuor pedibus exornan- tUr» Pedes ait Plinius (de Cancris )odioni omnes in obliquum flexi ,& rurfus alio inio- Pea/es‘ c°: Odionos «St marinis effe diximus, Polypis, Sepijs, Loliginibus, Cancris, qui brachia in Lib.^.c. 13. contrarium mouent, pedes in orbem, aut in obliquum.Iidem foli animalium rotundi.Ca?- Li. 1 !era binos pedes duces habent; Cancri quaternos . Sed mendo non vacare videtur hic Plini/ Jocus °^Us* Nam ciim antea odonos pedes enumeraflet, fubdit paulo pdft tantum quaternos: fufpejlus. r* quatuor in fingulis lateribus efle intelligac. His fi addideris chelas , quas Plinius bra- c jC *• ! ‘a appellans a pedibus feparauit , decem conftitues. Cancrisctiam , inquit Ariftote- ,Sj omnes deni cum forcipibus funt. Et alibi ait : Cancris primi vtrinq; pedes quaterni, "• 4* • p ^ terni alij ordinem eodem modo explentes, reliqua bona pars corporis pedibus carer. Pedes. omnibus in obliquum fle&uncur, quomodo etiam Infefta mouentur. Binas hake e*as , fiue brachia denticulatis forcipibus praedica efle feribit Plinius , quod non exifti* 0 'O omnibus Cancris verum efle: carent enim quidam dentibus interius, quamuis ma- “ lnaa eorum pars eos habeat, aut falcem tubercula quaedam alba , ad firmius retinendum. j) |Ur^Us Plinius , dextrum , inquit , brachium omnibus maius: ex Ariftotele , qui fic dicit: ti -9*(' 3 x* 0Cufta Cancriq; omnes forcipem dextrum grandiorem , valenrioremque habent . Parte De par. 4. cmm dextra efficaciora fuapte natura funt animalia omnia. In brachijs,leu forcipibus pri- non Us aperior pars mouetur inferiore immobili,cuius rei caufam tradidit Ariftoteles, De par. 4. nacum ea, quam refert, cur Crocodilus fuperiorem maxillam raoueat :eius veibaadij- c -1 *• jlar^3 vt clarior dodhina euadat . Caetcra omnia maxillam mouent inferiorem: Crocodi* Croco i.us s uuiatilisvnus fuperiorem . Cuius rei caufa eft , quod pedes ad capiendum retinen* cur Juptrro inutiles habet: parui enim admodum funt.Itaq; ad hunc vlum natura os ci pro pe- ren* niaxi t °as vt'le condidit: ad retinendum vero vnde ictus inferri vehementius poteft,inde mo- ****** * Commodius agitur.lniertur aurem vehementes defuper, quam de parte inferiore.Ergo ^vtriufqjtum capiendi, tirm mordendi vfus ore adminfftretur, magis autem necelfarifx f lnendi otitim fir, cui nec manus fint, neq; pedes idonei, commodius huic eft mouere maxil a, quam inferiorem. Quod idem caufla?eft,cur etiam Cancri fuperiore 1 parte moueant, no inferiote: iiabent.n.pro manu forcipem Ulu itaq;vtilem ad O 3 capicn- Vlyfsis Aldrouandi Caniffem Canter, Dentes» De par. 4. CAP.f» Ht/i,4»C4.2, Centra. Btd.^sCA.l» Li.fJe ani - tnal.2^.c% ltisj,deanu mal»c,$ 0» i»£2»e»i 2> Magnituli» ne differunt » Colore. Tedum lon- gitudine, Otulorum/L tu» £xer» 245* l6Z ? ijrwwuiuiuw*«ui ^ j| capiendum» non ad mordendum forcipem effe oportet . Mordendi autem fecancbty °.^ ficium dentiseft. Cancris igitur caecerifqj quibus Jicet ociofius cibum capere , quonia»1 humore non fint,ofis vius paritus eft,vt manibus aut pedibus capiant, ore fecent,& mtJ deant : at Crocodilis osin vtrumqj vlum vtilc fadumeft a Natura, cum ita maxilla m neatur. Videtur Ariftcreles fibi aduerfari, inquit Auguftinus Niphus libro quarto de an ‘ mabbus capite fecundo. Nam primd tribuit Cancris pedes decem, connumeratis d,a ^ chelis: nunc Cancris affignat pedes quatuordecim. Diluitur ha?c inconftantia , quod n ‘ funt duas indefinita1 (propofitiones)qua vera lunt de Cancro fecundum diuerfas fpeCJf ’ V nde Albertus non imperite dicit Cancrum, qui communiter Cancer dicitur , habete de' cem pedesjqui vero aureus appellatur, eum quatuordecim habere affirmat. Et Auic.e0 na in luo de animalibus libro Cancrum , quem Ariftoteles alferit decem pedibus luog1» nigrum effe autumat: eum veroquem Ariftoteles dicit habere quatuordecim,vult effe aU' reum, quem fua lingua Caniffem appellant, qui aureus interpretatur: hac Niphus. C and interius binos , vt Lccuftacea habent dentes primores & inter dentes carunculam lmgu effigie ttuncftomachum ori continuo iundum ,exiguum proportione luorum corporu® j magnitudinis . Hunc excipit venter,in quo Locufta & Cancrorum nonnulli dentes al)0 habent , quoniam luperioresilli /ecarenon fatis queant. Hinc inreftinum fimplex vlquC ad exitum excrementi dirigitur , Qua eunda Arifloteles , qui alibi dixerat Cancris in£C* ftinum effe qua applicatum illud operculum geritur media applicaminis ipfius: Sc in PaI> tem exteriorem , qua oua pariunt, delinere : Cancrorum /pecies multa antiquis cogniti' Cancrorum etiam genus , inquit Ariftoteles , multiplex eft , nec facile enumerandum-* Maximum quas Maias appellant. Secundum Paguri quos Heracleoticos vocanc. Te1' tium fluuiales: cateri minutiores, & nullis pene nominibus annotati. Genus Cancroru^ litorale Phanice fert, tanta velocitatis, vt vixeonfequi fit : vnde Hippeas ideft equites H' los appellarunt. Iis nil fere intus propter inopiam pabuli. Genus item aliud eft quod m*' gnitudinc Cancrum non excedat, facie Gammaris fimiJe. Aelianus Cancrorum, inqUlC> geneiadiuerla effe audio. Sunt enim quidam faxatiles ( Trirpa/at). Alij in limo,algis, aU£ arena gignuntur , quamobrem & formis , & cognominibus differunt . Sunt qui curford ( «fpoAdoi ) qudd longe lateque vagentur , merito appellantur . Idem poftea : CancrorutA genus lutarium ( ymt xapxim tel K& ntHaj rficGy Ilius legit pro ideft, volaA; tes , veluti in vulgato codice legitur: alias xai 7r itotraj ) colore alijs albius (pedatur : in luto nafcuntur. Ciim inceffit eis metus, humo le excitant ad volatum, & perparuisal,s lubleuantur, quibus quidem gradiertes vti minime necefte habent . Ciim autem iniedA* eis eft metus, nonnihil in his lubfidi;,non tamen admodum firmi habentienimuero c o& prehenduntur, quod furfura altius lubJeuari non queant . Ha:c fere funt genera ab and' quis tradita.Na vbi ha?c leguntur in pifeium catalogo apud Plinium: Cancrorum gene1'* Chamartrachea, Chama?leos ,Cama?pelorides generis varietate diftantes&rotundita1^ ChamaEglycymerides qu» funt maiores quam Pelorides , Colicia fiue Coryphia : ineptC nonnulli exiftimarunt Cancrorum alias fpecies enumerari, ciim ea omnia qua? poft verba Cancrorum genera,finc Teftacorum potius genera, quam Cancrorum.Sunt & C*" celli Kap xivia ab Ariftotele comemorati,qui in teftatis quibufda innafeuntur & inhabitaC' Inter recentioresRondeletius cum verba Ariftotel/sfupra feripta produxiffet,hiecfubd<£' Nos plura_genera numerabimus,qu£ fub Cacriscontjneti nemo no fatebitur. Ea mulcipl1' ci varietate a fe diftinguuntur.Vt magnitudine differunt, Maj, Paguri ab Albis & Pinn0, phylacibus: hi .n. parui funt, illi magni, inter hos alij funt medij. Heracleotici fufeo fuA[ a colore, Paguri & Mais rubefcente,vndulati flauo ciim e mari extrahuntur: Latipes & q°‘ in Oftreis nafeitur albefeente j qui in Pinna , flauefcente: Vrfus colore corticis mali pud' ci* Diftant & pedum longitudine: aliorum enim pedes breues funr, aliorum mediocri^1 longi , aliorum longilfimi. Oculorum quoque litu d.fferunt .-horum oculi fere fe contio gunt: illorum magno interuallodiftinguuntur. Sed diligentiffimusin his generibus cD11' merandis fuit Cadar Scaliger : qui Cancrorum , inquit , fpecies multa? ignota? mihi : qu‘lS cognitas habeo , deferibam , Vna eft apud vicinos noftros genetis nomine , parua , ra, quam nunquam vidi,Phcenicia?,vt aiunt peculiaris, a velocitate Equitis nomine apPe " lata. Quam dodiffimus amicus nofter imprudenter in quarto libro inter tardigrados*111' merauit. Peregrini ij in Jicore Iffico exercent tardiorum prredas animalium . Tertium lius eft fluuiale, rotundius quam mar inum . Quartum infigne tiim robore , tum magolt^ dine. Paguros vocant, quorum duas noui differentias. Alter & orbiculatior & fu fdof » maior» Alter eft quadratior & minor, colore dilutiore, ac pene pallida viriditace.Por^*1 ' hos Ah DeCruftatis Lib. II. ’i6$ j^s Vocat Venetus. Quintum Heracleoticum ,gtandiflimum in genere Pagurorum, cru- Us breuibus , forcipibus admodum validis. Sextum longe omnium maximum quod cru ^QQmine cognofcimus : tora cuppa alperum ,cufpidata fronte horridum , praelongis Co k S* exd‘kus, ac propterea imbecillis . Septimum omnium minimum in fpongijs, & ^u^nyljjs. HifceScaligeri fpeciebus addantur Cancer aureus, & niger qui Caniflcm ab c0 ICenna appellatur , item qui Ialice Granciofpiantano dicitur, nomine mihi tantunu* 8nitus; &venenofus, quem in India Occidentali eflefcripfitCardanus; &terreftris, fijt ^ nauigatores ifti in D.Thoma? infula ftatuunt: & qui a brachiorum longitudine par- Machrochelus,& Brachychelus dicitur; nec non & hirfutusj& qui cordis figuram j0.u ar* videtur, Rondeletio primiim cognitus, vteriaro alij tres priores. Concludamus ur reftefcripfifle Philofophum: Cancrorum genusmultiplex nec facile enumerandu. 3? ^••nion ab Alexandro Tralliano nominatur his verbis; Diabete morbo laborantibus Sterniort -> bc ^Cll'l,nt ex carnibus /£ov'R/2iqv t&i rspivov, ejTes naRi?* iav0o£>v8c c. Quploco quid, ?j obus Ooupilus , accepifle fe ab homine vulgarem Gra;cia; fermonem tenente , teftatur fi ^ 10 v e^e cx Oftracodermoiu genere, fed ex hoc (inquit) loco intelligi potefteo nomine a^am fignificari. Cordis (ftomachi,vd oris ventriculi^ dolore affe&is cibi, qui les tac^calterentur(autcortumpantur ^conueniunt, &qui acres mordacefquehumo- X findant, vt /i /3edR/3a repmt araxoi,^ ^ vr idem Trallianus habet: Zoographus vtrobiq, vuluara porcinam intelligit, Crnij nomine pedlus porcinum potius quam marinum aliquod animal . Sic & incani- )( aPpeticus a nimio ftomachi calore, curacioue,conuenire inquit Wpraf ( vepr ov xetjfip- f°Vty/3ouAj3/ovi$J'!i/uaAut> ( iuuencarum )7rcJ'as , &fi qushuiulmodire- r *Berant fimul, & uon facile concoquuntur.lcem in curatione doloris oculorum ex bilio- . acri humore: Vefcatur reger alimentis mitibus & minimi mordacibus , & incraflan» vt Orpho, glauco, bulbio, Sternio. Verbum bulbino ( inquit Gouphilus ) a nemine ^ino vulua yVoxop/svxSc dedudium eft.eo autem figmficatur animalium »V»pa:cuiu5 cfufanguinis pituitofus reddicur.Quf confequtturdiHe . Eft quidem Cancrorum quorundam eiufmodi fpecies , qua; pedoris figuram referat, vt ab eadem nomen adipifci mereantur : an vero Tra lianus hoc nomine "acodermon vllumintelligac,dubitat Zoographus, prafertiro cfim femper hoc nomen 01 vulU2E mentione coniungat , tanquam rem cognatam , eiufdem nimirum animantis patteui, S E N S V S. MIRE oculati funt cancri atq; auriti, vt qtii infidias incredibili fagacitate fubo- dorantur, quamuis enim filenti taciroq; ingreffu illos infedieris, fubitb tamen mii . prrefentiunt, & confcftim fe luto obruunt, aut faxis fubducunt, & hominum ‘hiantium confpedum effugiunt. b G R E S S V S. CANCER folos fere e Cruftatorum genere non natat , fed incedit , vt feribie Ari- ^otc|es . Visitemalijs , inquit , nandi tributa eft , vt pifeibus , vt Mollibus, vt I loius tere e ^runatorum genere nuu iwidt , uru uucu» , **. j . Visitemalijs > inquit , nandi tributa eft , vt pifeibus , vt Mollibus, vc ^ f#x Pe qUo,r ftat,s>velut Locuftis.Quedam ambulare poliunt, vt genus Cancrorumrquip- cri n ° 0pit *Um* K(«P*iVoc ituovn Stfi oc 1 e ro 1 za.y d^vpdf a A* w» kaWj ari^m •Mp*iiroc.f«V*ow f £rol xa9'*Afivp ctva^d vm ,a‘ f/’° tcl: falfum mare aciueniunt Cancer & Ecbtnus}nat*ndt mtntme pertti,fo/iqi ^aliiTi^/aWwr*^ran^uer^0 ^atere ptocedunt:quanquam id neutiquam fit mirum:cum ^opt cp?ot animaJia eadar! Jcge, aut proportione gradiantur : Nempe vrfus, ac fimia Pi5co r at,tudincropcdhmpofteriorum:quos vt in vacuum ponanc,neceffe eft ingrefiio- inCajjwfo |J,au^Q dike ' tjuadraluram ,Tian^cria crS° fe inferunt . Et ira quoqimoueriScorpium Recef- In Tfendule. Cancros prorfum non procedere centra Ron- delettum, lib.g.c.3 i. Exer, 245:. 164 Vlyfsis Aldrouandi , Recejjim cedam ad parietem, imitabor nepam. Idem Comicus hunc peculiarem gradiendi modum in Cancro notaiiic: yt tranfuerfus non prouerfus cedit quaf Cancer folet. ^ • Vegetius : Paralyticum iumenturo ambulat pronum in latere ad fimilitudinem Ca^c * Eundem motum , non fine dihgenti confideratione , ( funt enim animalia qua: plurmp ’ quam quatuor notis mouentur) Ariftotcles annorauit in libro de Animalium grefiuj fic loquitur: Nam femper in quaternis proximis (pedibus ) pofteriora per tranluerlum ^ priora arripiuntur. Declarant hoc qua? lento gradu motum cienr, vt Cancri: hi enim >t3 mouenr,quia de eorum genere funt, qua: multis fulciantur pedibus. Siquidem pe?tr® ' fuerfum femper eo fe mouent,qu6grefTum dirigunt fuum . Et poft notans huius grC* . caufiam, hscait: Quod etiam animalium genus prarter c«rtera proprium, & fuigene motum agitiquandoquidem omnium vnum in priorem non mouetur partem, fed in to1 ' Cum autem prior pars in oculis diftimfta effiet, natura oculos ita affixit, vt crufcula lequ rentur. In priorem enim partem illorum motus tcndit.Ob eamq;rem Cancri etiam q° damodo in priorem partem fefe videntur mouere . Quibus Philofophi verbis commo^ j Rondeletius, Cancros prorfum procedere eft opinatus, nobifque apparere tantum qu°^ per tranfuerfum moueantur .Ita enimfcnbit : Ciim vero camera animantes & quadrup^ des,& multipedes per diametrum, vel in anteriora moueantur, Cancri per tranfuerfum in latus progredi videntur.Sed quoniam oculis femper prior fiue anterior pars ad iter o fignatur, quia in priore animantis parte fiti funt oculi, Cancri in anteriora reuera prog^ diuntur. Redie igitur Plinius: Cancri in pauore etiam retrorfum pari velocitate redeu^ is autem motus ei qui fit antrorfum, ex diametro opponitur . In hanc opinionem quotf0' do fe exercuerit do&iflimus Iulius Caffiar Scaliger, age videamus . Aiunt, inquit , vulg0 non rede videri Cancrorum progrefTum effe in latus . Etenim cum illis oculi ita mobijj fit, vt aliquando condantur, alias exerantut : exerti modo prorfum , modo in latera ob quentur, non erit eorum incelTus in larus, fi in latus oculi flexi fint.Quia procedunt re$” quaobtuentur. Sane haud afpernanda ratio : Vana tamen, non enim fcorpius oculos l1 bet emiffitios: & (fi velis ludere)laterorfum promouet tamen. Ad hac nemo dicat,linea0 qu* dimetitur quadratum, antrorfum produci, fed ad latus . Neque dicentur Cancri trorfum ambulare , ciim oculi in lacusfle&untur : fed oculos dicemus in latus fledi : progreffio m latus eft . Rationem explicemus. Motum tra&ione & pulfioneficri dixif^1 alibi. Fit ergo fecundum artuum flexiones. At ea: Cancris introi fum ad pedlus lunt. f go quafi ciim triremes circumaguntur , lateris vnius remiges impellunt, ali; altrinf^1! inhibent , aut retro tragunt. Ita quam in partem procclTuruseft Cancer , eius lateris ^ tur cruribus ad carpendum folum: alterius lateris ad afpellendum. L O C V S. J Eib.f, (:$ i. I N I V S, Viuere ( Locuftas ) petrofis, Cancros mollibus feribit. Hyeme apr’c* litora fe exuunt* VNIVERSI , inquit Plinius, vbi aliquando congregantur, os Ponti euincerc n® valent: quamobrem regreffi circumeunt,apparetqitritumirer ,&pauJ6p°lf' Dimicant inter fe vt Arietes aduerfis cornibus incurfantes . Narratur apud dem Sole Cancri lignum tranfeunte Cancrorum, cum exanimati funt, corpus in Cicco tra figurari in Scorpiones. OuidiusbrachijsorbosCancros producere fcorpios, fi fubtff occultentur, canit his verfibus. Concaua litoreo fi demas brachia Cancro Catera fupponas terra, de parte fepulta j Scorptus exibit, caudaq-, minabitur vrtea. Magna huius animalis aftutia,& calliditas in capiendis Oftreis Conchifque obferuattfh Calculoscnim & lapillos patula hiantique eorum cefta? ingerit , ita vt occludi neque^ * mox dentaro forcipe pifculentam carnem abradens atq^ eliciens deuorat , fuauiterqj & cure fua captura fruitur, nullo vindictae metu . Diligenter multi ex Ecclefiafticis lcript(f ribus hanc fraudulentiam defcripfcre , fed diligentiflimc D. Ambrofius : cuius verba rfc. lito quouis neCtare dulciora non pmeribo: Cancer quoqj inquit , qaas cibi gratia prfl^1 gias itruir ? Nam & ipfe Oftrea deledatur, & carnes eius epulum libi quarit . Sed qui** appetens cibi, ita profpic/enspericuli : quoniam ciim difficilis eft venatio tum pericul0**’ difficilis quia teftis validioribusefca interior includitur: nam vel muris quibufdam tnt”1’ tiem carnis, prtecepti imperialis interpres Natura muniuif:quam medio teftarum quoda finu concauo nutrit, ac fouet, & quafi in valle quadam diffundit: & ideo caffa omnia t£ , tamentafunt Cancri, quia aperire ciaufum oftreum nulla vi poteft, & periculofumeft» chelas eius includam ad argumenta confugit, & infidias noua fraude molitur . Itaq; t)ul, omnia genera delediationc mulcentur, explorat fi quando Oftreum remotis in locis 3 omni vento contra Solis radios diptychum illum fuum aperiat , & referet dauftra ' rum, vt libero aere vifceris fui voluptatem quandam capiat, & tunc clanculo calculcu^ immittens, impedit conclufionem Oftrei, ac fic aperta clauftra reperiens, tuto i n ferit c$ las, vifceraq; interna depafeitur . Hadcnus ille . Oppianus haede Cancro marino St quis in aquor eaC antrum conf pexerit alga. Laudibus extollet, tantam mirabitur artem. Concejfa ex alto foltrs prudentia Cancro, Cut parta ed dulcis magno fintprada labore. Ofirea didendis , tedas& tUudrarecludit portarum pafcitqi lutum fcopultfq ; repanda Ghfctt aquas yparuum madida ac rupe lapillum Obliquus tollit Canter, chehfq ; rccuruis Continet , in tedts lapidem demit ut, apertis . jtjfidct t atq; epulis Utus fatur atur amicis. N on pot is cd nixu geminas occludere lances ^ Odrca. nam latis portis fciunfta dthifcit Et moriens faturum Cancrum Utbumqi relinquit. Puto tamen omnibus Cancris hanc ineffe prudentiam venandi Oftrea, nam & in palud^ fis locis aquarum dulcium, ac fluminibus longe a mati diffitis,hac & cancri proU^1' unr. Latent, inquit Plinius de Locuftisloquens,tnenfibusquinis:fimiliter Cancri» eodem tempore occultantur; & ambo veris principio fenedurem anguium more exUunt renouatione tergorum. H$c ex Ariftotele, qui ait Cancros nuper natos , & poft etiafli ve’ te crufta fua exui', quemadmodum Locufta?. Alibi fic loquitur de hac re clarius : Caflctl exuunt feneftutem , molliores quidem perfpicue: fed etiam duriores exuere aiunt >yt Maias. Ciim vero exuunt, mollis admodum crufta fubnafcitur;& quidem Cancri pr#tC' neritate non fatis ambulare poffunt. Idem farpius repetit . deN<> De Cruftatis Lib.II. denominata. 15/ KApx/mt&oj Cancri brachiorum inftar coprehendere, vel comprehendi, contor- queri * Aon, hoc eft alternatim vel mutuo : Cancellari Latine dicimus pro ptto* J®phcari inuicem , & itaconftipari. VLapzirou iaj 6* ** p l^aotaj deitas nsfi e,Mo/ ^ V arinus.Thecphraftes: ^etfiavts fa*q» pallent, aut Iiuent, nonnunquacn etiam in quibufdam delite» fittiil 3 *s *ocus aljj* dolorem affert, in alijs eum non habet . Kapxdem & infirmi , inquit , cuiofdam animantis haud modi- 0ffy Vt jDp ut*am ‘P^ i ac dolofum ingenium mfidioiumqi cum didiceris, volo proinde^, fe^ C admomtus non imitere , fed vites maleficos . Cancer efflidiitn Oftrei carnes cupit, |iatifer^1®C1^sc‘us *P^ ven‘u‘° » ratione qua clauditur , ac munitur : perualido c°de^5 ^ *n^ra<^° fept0 carnis Oftrei mollitudinem natura muniuit.Quapropcer & Oftra- O^r r0l0n aqu^Ie nuncupatur. Cumque du* concauitatcs exaifte inter fe coniunft* *** circumplicet & ambiat, nihil prorfus Cancri deticulati f. rei pes illi poffunt.Quid kct f a^,t • Qpid tandem molitur i Cum viderit illud tranquillis in locis tepore lefe ob- caicr.eduafq» illas valuulasad Solisradiosapetuiffcjacexplicaflejiuncclanculuininieflo Ij4c ° c°uclufionem prohibet , atque quod viribus luis deerat , id tali aftu fibi fuppler. Vt ^ eIt eorum malitia, qu* neque ratione , neq,- voce pradita funt . Ipfe ego optauerim, co«n'nUQrum foiertem induftriam imitatus in parando viatico , a proximorum noxa io- te f0]°dl,cl; l,h« «emperes. Talium eft profeiftb morum , qui fuum cum dolofrattem adi» h ^eipi<^C* CXl°fidijs proximos aggreditur, alienifqj infultat calamitatibus. Eftugito hominum imitationes. Tuis proprijs facultatibus efto contentus, pau- leponeCn!T maC1 ^u®crcnt,a > omn' Potiund* voluptati profe&o eft compoti mentis an« tliijent.er huius imitationem D. Ambrofius,ciim declaraffet quam aftute, ac frau- ftiiaujn 'nJ|d,as parent Oftreis& Conchis Cancri , horum exemplo fraudulentium ho- uex, 5. r.g, 'Siturho ‘ dia,I,»,ngIuurera)cupiditatemq; inordinatam comprehendit his verbis:Sunt Pr°pri£ fdincs qu< Cancri vfu in alien* vfum circumfcriptionis irrepant, & infirmitatem Da‘ Tu Vl tUtJS a^u quodam fuffulciant , fratri dolu nefiant, & alterius pafcantur *tum- ®aiPlicitaUte-I> propnis e^° contentus, & aliena te damna non pafcant. Bonus eft cibus ?*ardefcaS * ,nnocentJ‘E Tua: bona habens: infidiari nefeit alienis, nec auaritis facibus ‘deo be t5 CU' !ucrum orane ad virtuteai difpendium eft, ad cupiditatem incendium.Et r‘5:quia ^ hona fua noucrit cum veritate paupertas, & omnibus pr*ferendathefau- exiguum cum Dei timore. Quantum eft enim quod hominem alat ? * ri« quod etiam abundet alijs ad gratiam , id quoqj non multum eft. Melior eft * "* enim l58 Vlyfsis Aldrouandi enim hofpitalitasin oleribus cum gratia, quam vitulorum pinguium praeparatio cum (j1* fcordia, Vramur ergo ingenio ad querendam gratiam, & falutem tuendam: Licet nobi Voloff ma* yt j exemplis maritimis, ad profectum noft ra? U lucis; non ad aliena periculum. Hadenu gt/fratus, Ambrofius.Impofiores etiam alios & fraudulentos, veluti funtqui uuiratisgubern^ culis pra;f unt, fed luftitiam inique exercentes , exprimunt Cancri . Nam vt hi non re«a progrediuntur, fed dextrorfum, ac finiftrorfum, ita etiam illi via reda negkda, mun^3 impiorum, ac inhumanorum, ipfi etiam inhumani pijs bonorum rationibus, lachrym# proferunt: de quibus fcilicet tam impie cum innoeentibus, agentibus dicebat HiereflJj*5’ Fadi funt retrorfum & non antc:deque ijfdem dicitur in Prouerb. quod ipfi relinquut i£e redum , & ambulant per vias tenebrofas . His tefta dnra eft j quia 10 prauo illo propoli1^ fraudulentifque adionibus perfiftunt : carent fanguihe : quia nihil humanitati? , cordis, ac dulcoris pofllident; viuuntqj in locis mollibus, delicias,ac omne voluptatis gc' nu s amplcdcntes. C4f.fr HIEROGLYPHICA. SCITE admodum Iohannes ille cognomento SchoIafiicusjScalarumanacephal^ hominem qui modo rifui indulgeat,modd ludui, modoauftericari atqj temper^ SofbiQa. luconfanua tiae fere£jdaCj modo dehcijs diffluat, & voluptatibus implicetur, Cancro itquip3ff' uit,nunc in dextram, nunc in finiftram partem gradienti, miraq; vitam fuam inconfta*111.* traducenti: virq,- is fapientiflimus de ingenij eiufmodi proledu nihil fibi quidquam poj3' cetur,quod ad vllarn fit vnquam frugem peruenturum.Eiufdem fubterfugi j, inquit Pier'3 Valerianus cauda Sophiftam fignificare, qui volunt , Cancrum pingunt : eos enim p^*1' miles huic animali dicit Piato Euthydemo, quos vbi validiori aliqua ratione deui#0 comprchenfofqj putes tunc retro fugaci curfu lapfi per diuerticula, atque fubteifugia,#3, iorem priorem laborem tibi intentant 9 fi vilem ac inanem prorfus curam eos coofedaO3 fulceperis . Sed enim non in Sophiftas tantum , fed in ipfaro etiam Dialedicam cborcti3! eft a Cancro cauillum.Nam Arifton Philofophus, vt eam eluderet, dicere fokbar,eos feribunt Aulus Gellius in nodibus Atticis, & Macrobius in Saturnaiibus,vt nofl ^ lum in communi colloquio, fed in Epillolis etiam eo vteretur: &in figillo fuo kulp^ haberet Papilionem curo Cancrojquibus duabus befiiolis prouerbijfentetiamhierog^ phice pingebat: per Papilionem Vermiculum alatum, & velocem innuens celeritate®^ per Cancrum vero, qui motu retrogrado & taroo fertur, moram & cundationem. nvmismata. ANCER innumis, inquit Pierius Valerianus, compadile fcilicet ge®is’ \ quod corpre eft obrotundiore,cuiufmodi pkriqj cslefie fignum figurant i*1 .jj Chorum nu diaco, Chiorum indicat rempublicam. Tradunt id & Pollux & alinfed eniffl1’1; Hieroglypb . itb.i 8. C muscum Ca quiipiaauthor eflet,numus argenteus id fatis indicatet ,in qus> Pagurus is eft cum io^ ptionc, KnjfiK infere AETKini 02. Tna Agrigentinorum numifmata argentea cro. riuntur,in quibus fculpta eft ab vna parte aquila leporem pedibus premens,ac quano illum dilacerans roftro, cum inferiptione in eorum vno tali. ARPArANTOS,®^ : — - - xQF akpantos: in tertio vero AKPA r AN. Horum autem numifmatum parsoppofita ourri & pifccm exprimit, vnius inferipeio talis arpat, alterius AKPA , tertij TA, in quoanguis eft pifciculum ore tenens. In Syracufanoruranumo quoque argc^Ifc . _ De Cruftatis Lib. II. 169 fVlla a<^Ul^a '°fculpra cernitur ardeam, vel vt alijs placet, vulturem pedibus prehen- ^cJph^nenS CUm ,nlcr,I,tIone2TPAK02inN jaltera vero parte Cancer eft,&fub eo duo aqJjj lru* Adraniorum quoque duo exrant nummi argentei , quorum prior vno laterem t^am habet, leporem pedibus tenentem, cum hisinfrafcriptis AaPANlQN, altero ve- hela nCrura ^uP'num cum lex circulis O literam plane referentibus , tribus ad dextram-* Patte J ^ tf‘hus ad finiftram. Infra Cancrum cernitur quid ferra limile. Poftericr vna_» dorfn ^ etiam habet pedibus comprehendentem leporem , & haec fupra caput, & DjtUr ™ a(luil2 feripta titeun» nummi oram A APANlfiN : altera vero parte, Cancer cer- iiatt a V ntra eum ^erPens > auc anguilla , vt arbitratur Hubertus GoJzius , fuperiusvero anCr’ vtrafque chelas pedlen . Sinuelfa vibs Graece originis antea vocata Sinope pifeis CUt^lc argenteum, in cuius vna parte videtur Cancer, aut Pagurus, & infra hunc doCu^°n n^il incuruatus cum hifce infraferiptis literis 2IN TE22AN a, ab altera teftu- peSten eademinlcripcione. Per Pagurum, aut Cancrum volunt intell gi fapientiani_», licij/ j^^cmlaUibritatem. Elie enim calidas aquas in agro Sinuefano he&is&phthi- B Canc Uherfimas, Strabo & Plinius teftantur. In nummo ameo Brutiorum ab vno latere infr.j > intra cuius chelas impreffie ha liter se BPET ,&iuprahas literas caput bouis, t(tj > er° Cancrum TiflN legiturjab altera parte^dece alicuius, nimirum, Palladis caput «ius vertice quinq; Cancri pedes prodeunt. P R JE S A G I A. hVVlIS imminentibus, aut tempeftate, Cancer ex aqua in terram prodies quod feri- Pfit Aratus in his verfibus: ‘ Kai «^utJctroc iiyy xctpx/noi a%tio "Xppaa XeiftcuvoJ (At&ovioi iwuioatt&ctj o^oio. S O M N I A. P ANCER viros peruerfos & inemendabiles indicat, propter animalis trafuerfa ve ftigia. Si quis inueniat marinum Cancrum ,aut pluuialem(fluuialem) virum peruerfum inueniet & inopem. Si marinum, rege:fi fluminis, principem, edquod regem, flumen vero principes, fignificat,Zoographus ex incerto. F A B ? L £ CANCER tefte Hygino & Balfo Iunonis officio inter aftra collocatus , quod Her- culeum, ciimhiccontra Hydram Lernpam confligeret ,& palude pedem haberet, lurw Mordicus arripuiflet. Herculem enim aiunt ideo ira accenfum , eum ioterfecifle, Rhariettl autem, qua; Herculi infenfa erat , inter fidera collocalfe . Hanc fabulam 1 hom, metrice fic defcripfirj ^6t ftellas Herathseufe ntfttts Cuneer portans , & habet irradians , CaUetn mor fu acriter arrtpuit *~ernt* caput arma domat Ua»doTtryntbius acer, amans Occifum tulit atherijs ^0tlnu]]i . rn}Un‘bretitoti mora . fione rco>C^r,nr^r fidera fit collocatus, aliam rationem reddunt, quia nimirum conuer- v°lucrint s 1 tam Pecuhari eo *n animali animaduerfo , per eius imaginem oftendere auf(jgere is carfum , qui cum eo progrefius fuerit , retrorfum auferri , ac tantundem i1 n°firi trVl^CatUr • ^e*utI caPer oppofita ratione confitfus,quia fol ab eo figno,toto po- °Ca Petit ac/j,,alciora Peteie contendat : caper enim dum pafeitur accliuiora , editioraq; C°dditiQ n* ,u*ufin°di veio commentum , vt ait Pierius Valerianus , non ex orbis totius e j led ex caeli noftri fitu fpharaq; ipfaad ardiicum obliquata excogitatum eft: Adranioru. Sinue(/a vr» bis. Brutiorum. Piuutx pra - Jagium. Cacer euri n aftra colloca» tus » Capri fgnu. Lihz%, Hierogiy. Vlyfsis Aldrouandi naro ad squlnoflialcai c/rculuro appropinquantibus Cancer deprimi videretur. <5iij figna attolli: ad id t mc fieret quod Solis pregreflus & regretfus omnino a . ^on^ no ad Cancrum, mox a Cancro ad Capricornum , ledo duobus locis sequincdian ^ deratur. Quod vero aiunt Herculem tot immanium monftrorum domitorem' >,D°^n Hercuks ctjam Cancello laborafTe 3 nihil aliud libi vult , vt veteres interpretantur , *} r v.;o;rrjs nueas obtritas dialeChco difcinlina . Fabulose miror iocatur Plato , cUffG (wt onerum , jfticas nugas obtritas dialettico difciplina . Fabulose igitur iocatur Plato , cum ecadife at- cujcm aduerfus Cancrum defudafie dicit. catur , A P O L O G V S. Serpens , & Cancer. S ERPENS vnacum Cancro viuebac, inita cum eo focietatc . Itaq; Cancer moribus, vt& ille mutaret, admonebat, aftatiaro.Hic autem minime obediat.^ /• — moribus, vt u uic rourarcijuuujuuLudLj iiiuuidU'» *■ ummui • jj[f oblcruaffet igitur Cancer ipfum dormientem, & pro viribus comprefiiflet, oCC'*( At lerpente poft mortem cxtcnlo ille ait:Sic oportebat ante hac redum & fimpliccm ■ neque enimhanc poenam dedifles.Significaturhoc apologo, offendi potius, quam ^ qui cum dolo amicos adeunt. Ad huius apologi fenfum fortafie , aut alterius ei , xx: u: nnMAni tf^rfiic.nnns t/r F.nftarhius& alii . Alcei - alii 5aODhus * GUid&m P^ uui wuui uwiw muiw» - — i a / / OraJl1- di funthi antiqui ver fus, quos vtEuftathius& alij , Alcei , alq Sapphus • quidam M loSicionio efie aiunt. O xapx7roi a>£' 7cv cipiv hetfidv Eoi&sa » o'» ‘trSipop epcfyj, fui tncoAid tari nepa: pro retrocedere & in peius labi: Germani dicut Hinderfich vuie die RfC hoceit retrorfum , vt Cancri ambulant, fed Nepa Icorpionem potius quam Caflcf %n °PPiano* Sed hoc fort^ > in(lult Zo°graphus , marinis potius conueniet , vel om- V eiioUs* vel fPcciei cu idam- pluris in epithetis Paguri. Homerus in Batrachomuomachia ^Qter Cancros delcripfit epithetis. H^ASet» i$eu qui autem eam exuerunt Aprili, &Maiomenfibusinueniuntur,,nonniinquaro etiam ©«menfe Septembri. VSVS IN MEDICINA. f Lih.gx.l i. V TTIC qu*dam communia Cancris marinisj&fluuiatilibus remedia onvifimus,q j Contra fer* E — I vbi de Cancro fluuiatili erit fermo, proferemus. Plinius contra ferpentium i pentes. JL JL mederi tradit, fole Cancri lignum tranfeunte. Apud eundem nil tam atque a Lib.% a.c.5. uerfari lerpentibus quam Cancros, fuefq; percudas hocpabulo libi meder Thrafyliusa thor elhcum lol fit in cancro, torqueri lerpentes. Apri, ait Aelianus, Hyoiryamo deuor 1 . Yar.c.j. to Cancros libi pro remedio quaerunt . Plinius apros hedera libi medei > feribit in morbtfi & Cancros velcendo, maxime e mari eiedos. Cerui, telle Ariftotelb, morfi, vel a phallo Hi(l.$. c. 5. gio, vel a quouis generis eiufdem, Cancros edent, quod idem bomini etiam prodelfe p11' tatuf,fed non caret lalli dio. Paulus Aegineta cotra fcorpionum idus lilphium cum Cafl Contra /cor- cro trito in vino propinat. & Aerius eum appofitum Scorpium occidere prodidit.Sed piones. alijpriuatim de Cancro fluuiatili fcribunt. Carbunculos & carcinomata in mulietui Cotracarbu - parte, tefte Plinio , prafentiffimo remediofanari tradunt Cancro femina, cum falis flor culos, & car cotufo poli plenam lunam, & ex aqua illita. Cancri cum in eleduarijs & antidotis relunr* cinomata. ptiuis ponuntur ,fic praparari debent : Euelhntur extremitates Cancrorum e pedi bus & Vt ad ele- corporibus luis: & abluantur cum aqua frigida & falc cum cinere ;ter, donec iam purarfi^ ftuartapra- carnes, & odor s grauitem exuerint . deinde coquantur in aqua hordei , cum aqua la£hS> parandi . a quo extradum tft butyrum . fic praparati ele&uanjs mifceantur , vc docet Auicennv* lib.4. lui Canon, fen.prima, tradaru 3. capite de medicamentis refrigerantibus hedicoS» Hac ex veteri editione Nicolai Prapofiti. Cancri ex aqua poti profluuia fiftere, ex hytf°‘ . po ( vetus codex legit ccfypo) purgare , & fi partus flranguletur ( fcilicet in enixu labo' Tromutitfi- f j0fQ parturi cot is marris^ fimiliter poti auxiliantur. Eofdem recentes, vel aridos bibuoc rtunt% ad partus continendos. Hippocrates ad purgationem mortuofque partus vtitur illis, cu^ Ad partus £jUjnjs japatpij radicibus, cum ruta & fuligine tritis, & in rr.ulfo datis potui . Item in continendos. cum japat{10 apio aienftruas purgationesexpediunt : ladilqi vberratem faciufl1' Item in febri qua fit cum capitis doloribus, & oculorum palpitatione, mulieribus inV>' hi.$2.c.io. n0 aufterp pocos prodefle dici Plinius feribit • Ad flranguriam quidam iubent tres Cafl' dd rangu - cr0SC0CjUj jn cyatho aceti, in mortario fimuicoutundi,& exprimi & propinari.Cumsq^ rtam. florum Cyani minoris dillillata extrahitur fuccusex Cancro viuocontufo,& eo giog>u ^ /.3. e u. pUerorU[n in dentitione falubritcr illinuntur, iliaco calido, & ficto profer ibit Hippo1’1* ^id dentitio - ^ j*ntcr a]ja pj/ccs jcu ter codos & Cancros , & Conchylia. Cancri reflaro diligenter jj ****** . res, &; vino lubdulci mifcebis , & colatam potionem dabis bibendam ei, qui calculi Il|0f Ad calculo . lcftja laborabit, ex Marcello. Actiusadidem remedium Cancros vrit: Cancros inq«^ tres aut quinque , aut leptem tantum , cum ingenti ftrepitu indefinenter fub tefla & contriti eorum cineris coclearium vnutn cum condito prxbc : eoq; calculofos renes ^ , , , nabis, fed Marcellus Empiricus ad hoc remedium Cancros (impliciter terit ,vt paulo 2 Ad ao orem t£rcc,tauj> Cancrorum cinere aliqui in dentium doloribus vtuntur, ex Plinio : Abeod ^ dentium. Cancri & Scolopcndra marina cinis cum oleo , inter pfilothra numerantur : conijcife ' J*niut~ tem Zoographus ,tion Cancros fimpliciter ,fed cinerem eorum efleintelligendutn* .t ?ni 1 dreasad lepras Cancri cinere cum oito vfus eft, eodem Plinio tefte. Cancri Janaribus inlulflata valet ad languinjs fluxum , ex Rofa Anglica, Galenus in Eu P /id venena £jjcjs a|c . A beflijs venenatis rabiofoque cane demoilos fenat Cancri interiorum c1,^ er rabidos ^ afjUa |ciriej} auc p0CUS ? quantum manu capue poceft, Prodeft etiam m°rJ caolS canes. A DeCruftatis Lib.II. 173 ta Tltf »authorePIinio , membrana /lue fenedius anguium cum Cancro mafculo tri- eiint i?Ipt“ 3“ ex v,nT° trica^ Cancri oculos alligatos collo mederi lippitudini di- ligatL :® « ™'C™cn <*uIu,s> m(Wc Marcellus, fubtilicer fublatus,& in phoenicio con- ilomin/ fi?, lu(Penfus > ^ppiciidim incipienti medetur , fi tamen re medium a cafto deris ad rnii * ramPbos.crodl) (rosuro ardea?; cfim Cancri felle in corio afinino fufpen- lieris vtii; j j .'J8!l?nt,s J dormiCab,t > vt author eft Kiran ides . Ratio conficiendi pul- Ueeipe ??? d?e<5ijone® fr,u' ’ W1 a chirurgo eft conglutinandus , Henrici Ranzou ij. puluerp ? °S Cancri, in fubtihffimumpuluerem comminutos in paruo linteolo. Hunc ditas ni- nerilIS infPerSe 9 & ficcis fokijs , ex linteolo con/edlis , locum obliga , ne humi- rarUm ncruosPcnetr«rc poffit. Hanc ligaturam pcrfpaciumvigintiquatuorho. 'Pfiufai aUam reIinc]UiC0^^P^0 pradidlo temporis fipacio Chirurgus neruum infpiciar, ftar a]!uecongJutinationcmexpIoretJ& deinceps vulnusilludcalidis vinculis deliget in- p,'te c cr,us vulneris recentis, & poft diem vnum aut aherum ligaturam diftoluat . In ca- . aianifeo Cro.rura rePcntur lapillus figura planus , qui acerrimo aceto immiftus motunx_* ^ dos rem Um 1)abere deprehenditur . Huius puluere audio multos feliciter vti ad conteren- *l3re aiunt cx ^JZa^do? Eofdem etiam , in potu fumptos , cordispundtiones fa- V SV S I N VARIIS. PV R G A R I i Scorpijs domos , craduot referente Ifidoro , fi decem Cancri cum ocimi manipulo alligentur , omnes enim qui ibi funt Scorpiones , ad eum locum coituros . Ne a rubiginearift^ in aruis contaminentur ,& in foetidum pu luerem jugantur, quidam tres Cancros cum bouillo & caprino ftercore paleis admiftis vrunc Cincros viuos , inquit Plinius i cremari iubent quidam , vt carbunculi non noceant . VI- in fi°!bcubs §enus quoddam beftiolarum innafeitur, quod Cnipes appellant, qui cum_# « cis gignuntur, ficarios illos ; Culices vat deuorant. Huius remedium Cancros »3,UUnt alHS^dos ( duos de tovtqu (paaiv Svxj t% xaputras •apo7ripovoir , forte orpoempi- c d » pro affigere , Zoographus f in eos enim vertere fefe Cnipes inquiunt, ) fed ficis qui- C,US, ,a iftiufmodi comperta habentur , ex Theophrafto . Frudium ,ait Gaudentius ' planta? continebunt, fi Cancer trunco circumligetur. ^E CANCRO MARINO. Cap. XVII. ordinis ratio. ^•apr.25 Lippitudini medentur . Ad neruos conglutina dos . Lapis in ca * pus cancri & eius vis» Mctncr.cena S. Scorpij e do- mo ut expel- lantur. Ltb . 1 2. Orig.c.S. Li.iZ.c.igl SYNONYMA. AN CR I marini nomen ita accipimus, vt omnes qua? in mari nafcuntur, fpecies comprehendat, & eam priuatim, cuius in hoc capite tradetur hi- ftoria. GtxcisxopKnos SaAufftnos, vocatur, Gallis Canere* quocirca no- mine carere hanc fpeciem fcripfit Rondeletiusjeandem intellexi/Te vide- tur Cadar Scaliger, dum fpecies Cancrorum enumerans , inquit: vna eft Lxercit, Granz0 ^ apud vicinos noftros generis nomine, parua. Italis Granchio dicitur, & 245* manjs jjjr .net's Oranceolo,Grancella Bononienfibus&Ferrarienfibus. Anglis &Ger- guros o, eri0ribus Erahj Crabbe luperioribus Meerkrab. Grasci maxime recentioresPa- S andoq^pro Cancris /impliciter accipiunt. I P 3 GENVS. / 5 74 Vljfsis Aldrouandi GENVS. differentia. Defcriptio. UM elice** VENETI, apud quos Canerorum marinorum infinitus prope eft numerus, M Jetcam vulgo quendam vocant tefte MathicIo,quicruftam veterem exuit, V' re: Ex quo genere funt etiam qua; vocantur Macioetra , nam & h* ci uftam r> tempore exuunt. Quidam has feminasdfe volunt; Moieccas mares, & hos moliefcere, vernationem exuere : contra Macinettas perenni contegi crufta , & nufquam dec.dua , Moieccas, tum quidem torpefcere, chm cortice exuuntur . Aii, tc^o genere d.ttmguun '• Moletia & Macinettas multo minores Moleccis ftatuunt, aliudq; ab his e L-arrimn aiunt, qu perpetuo corticem durum ret.net . Moieccas autem vocant a moli, ac tener, crufta, qua habent, cum veterem exuerunt. Rondeletius, &Bellomus, .rem Zoographus 10 C & f marini piftura non conueniunt. Quem enim depinxit Rondelet.us acuminata magi Darte anteriore prope oculos , & duo habet cornicula , quibus Uellon.j icon , item qu * edidit Zoographus, caret. Quocirca, credo Cancer ftagni marini Rondeletij. Bellonio & Zoographo dep.ng. eu , qui quens vbiq; eft in Italia.Et fane fatetur Z oO' graphus fe na&um icone fuam ex ItaJia.Q^ autem exprellit Rondeletius, frequens eft 1(1 Gallia Narbonenfi , & vt ipfe ait , diu e*tr* aquam v/uit, fita etiam nofter vu]gan>)Br3' chia habet non admodum magna, pedes lo gos in acutum delinentes : cornicula duO' Cacer marinus, inquit Bellonius,rotudo fel ac circinato corpore prgditus eft, anterior1 parte crenis diuifo, cruftaceo tegmine couC' ftito:cuius magnitudinem ad Paguiu & M3' , iam,Aftacum & Locuftam facile contuleris* Maiores enim triu , aut quatuor digitotu la* titudine non excedfit.Ea vero habent bJ?fa> vtrinquein latere quaterna , &duo bracb13 forcipata.Hepate rubro conflant, guftui dul' ciflimo ,’quod Ariftoteles mutim nomina^ videtur, habet porro inteftina multiplicibd cirris obiefia, mouenturq; horum partes i°’ lidiores albis mufculis agentibus . Aliam 3 hisobferuaui fpeciem , magnitudine vulg3' ris, exterum differt pede vlcimo,qui ab ver3' que parte eft. Nam non in acutum defi°lf’ fed breuioribos,accraflioribus conflat inte “ nodijs , & curtior eft alijs pedibus, & in latior duabus poftremis articulationib^ Hunc igitur etiam depilium do jvnacum^ alijs duobus lupradefcriptis,qu6 pes hic?0' fteriormeliusconipici poflit. Habet etiam-^ duo cornicula , qualia fuo Rondeletius trl IaL 2. dc^j ( ap» 3 • Cancer marinus Bellonij. T>e par,t *4* buit, fed corpore eft rotundiori, quo vulgari Cancro marino fimilis. Ariftoteles pelag|U 8* Cancros pedes longe tardiores careris habere feribit ad ambulandum. Can<*f n >De Cruftatis Lib.II. 175 Cancer marinus alius ab Authore obferuatus. OPPIANVS de Cancris marinis: Infaxts habitant turuts & pafcu a carpunt. 1 *^e pif* ajj{lt p vnde forte ab Acliano^-*Tpae<^Utern5 ^uos^am Petr°bs> cjuam terrenis locis vitam agere perfpicuum eft: quod ^Uo,- 0t.e^e el,ci et’am Poteft > tam odlauo de hiftoria , vbi Cancros aquatiles , ftercus £5C mqu,t: quam etiam quarto de partibus animalium, ciim Cancris caudam in ut i- plinius corl tispr e tradar,quoni3m vitam agere terrenam capernafqi fubire foleant,nec defendi fa- \eftus% e ^bnius, nifi quis itvPlinio non Cancri, fed Aftaci legendum exiftiroauerit,vc di- di^6 ex Ariftotele 3 vnde ha?c mutuatur . HaCienus ille. Narrant nauigacores ifti in In- hocjie'j!aBnam copiam marinorum Cancrorum efle prope Infulam Caaibalorum , quse tafle i 0mcneca appellatur 3 &Hifpanosper decem dies continuos hifce vitam fuften- Nicaragua. Rondeletiusfuam fpeciem frequentem efleferibitin ftagnis ma- ofter vulgaris vbique in Italico degit litore, in locis faxofis atq; arenofis. ' Natvra. SAGACITAS. tcjr^a°^0r° Tracio ciim ventus ingruit violentus, Cancri aduerfus flutfus nituntur feou' °?l0nt0r,a vero, vbi venti vis maior eft, omnino rcpulfi auerfique,impetun ^tiU(TJ jarum cogerentur: ca?tcrum hoc prjeuidentes, ciim iam prope ad promon ^e‘nde in U Cr,'nt* ^nSub' in finuofo aliquo loco fe tenent, fimulq; & reliquos expettanr a^endiinfeU^Ccn ^ocum congregati , adrepentes per pr*cipitcs crepidines in ficcunu, le$, Chm* ^u^uum vitnfqua parte violentior erat) euadunt iter pedibus conficien ?arcrecuri.aUteUl ^3nc v,°Jentiam pedibus pratergrefti funt , rurfus per crepidines in- tente in rpUnt ^arcunc autcm e|s pifcatotes , ciim declinandi communis periculi grati; V](ieri Volunt^ F C^CU,tK: neclue botmnes cum fint, ipfo etiam maris impetu feuiores ipfi £-4 ^eiianoi SE- Li.jJe an). mal.c. 24 - 17^ Vlyfsis Aldrouandi SEXYS. COITVS. MARINORVM color ,tefteBeIIonio, maribus quidem rubentior ex liuido in cyaneum tendir. Mares autem fxminas opprimere videntur , ^ De aquatt 2. JL^ Jb tequam ineant: atqj inter fc diutiffime dimicant arietum more . Crura 'n vet\ erem infie&um,dum incedunt , Rondeletius fuo Cancro femina intus partem ‘nc“e'' quandam croceam feribit > qua mares carent , quam ouorum materiam efle putat, cstef partes internas albas tam in mare, quam in femina reperiri. A P O L O G Y S. Cuneer & mlpes. CANCER , vt ait Aefopus , e mari cum afeendiflet , in loco quodam pafcebat Vulpes efuriens vt vidit, acceffit,ac eum rapuit.IUe deuorandus ait,fed ego digna patior, quia marinus ciim fim,terreftris effe volui. His probat Aefopus mines, etiam qui proprijs dereli#isexercitijs,eaqua? nihil conueniunt, aggrediuntur;01 rito infortunatos effe. VSVS I N CIBIS. Vt tequatb lun Bononienfes, & Ferrarienfcs feminas, & mares feorfim ponunt, feminafq; duplo mal°. rispretij vendunt. Qui in Indiam nauigarunt, aiunt in Orientalibus regionibus Canci° marinos plenos effe, fuccoq; dulu turgere cum Luna parturit, contra vacuos citm cft P* - na: fecus quam in noftris Europads locis, vbi in plenilunio meliores exii 1 plenilunio meliores exiftunt. VSVS IN MEDICINA. Ad phtbifi- (OS* R ci' ONDELETIVS de fuo Cancro fiagni marini ha?c feribit: Hoc Cancroru®» nusinter marinum ,&fluuiatilem medium effe comperio,vt in marini &1 ^ fluuiatilis vicem vfurpare pollimus: Stagnorum enim aqua partim marina?P ^ tim dulci conflat . Quando igitur fluuiariles defunt , ftagni Cancros aqua hordei abl°C doscenfeo, vein ea fi quid fit faifugmis,depooantjquibustam feliciter vtemur in Ds • fe&ibus, quibus fluuiatiles valde prodefle praedicantur. Atqshoc expertus profiteor ficis multum auxiliari.IIIisenim ita,vt diximus lotis5& in iure capi, vel cum cremoreP^ fanae co<5tis phthificosdiu fummo valetudiniseorumcommodoalui.Ex eifdem cinis P ^ prones exulceratos mire reficit & recreat, fi in aqua adianthi,vel plantaginis lotus ca(0^ f jj6 bsret, diflipatuq, facilis non eft, & natura fua pulmonum malis fuccurrit. HatSenUS 1 Cancro marino & fluuiarili remedia multa communia dicentur , vbi de fluuiatili fiet ^ Lib. n10* Nam Diofcorides feribit marinos eadem praftare qua: fluuiariles, verum ig°aW’r Aprorum Plinius, hedera, inquit, apri in morbis fibi medenturJ& Cancros vefcendo3 maxime e ^ medicin*. « euedlos. Sed Aelianus tradit apros Cancris fimpiiciter fibi mederi cotra hyofey^ A^°,a"m Cancri DeCruftatis Lib. II. 177 Z&32.r.y. Li.i.de An- tid,c»7$. Contra braf- iicafyiuedro. A ei dr anga- riam, Ltb.z.traff. 2,c. iyo. Lu$i*c. 10. tionfl m .^ancri marini apud PJinium efficax habetur contra dorycnium. Marini apll{j^,Ulat^esaduaiunturin Theriacam Cl. Apollomj ad rabioforum canum morfus pt0(j f a enura* Si equus cum fano, aut pabulo brafficam fylueftrem forte deuoraric, Eua d mar‘nos Cancros tritos cum fuccobraffica? ( fatiute ) mifcere & appradicnfa lin- Canc °S in^undere b s die, idqj per triduum, donec malum egeratur aluo, ex Abfyrto. ^etotOSmarinosan)Par* numero cxuftos vel aridos tritos, &baccas laureas impari nu- fta v ritassada^o meile atqisadipeanlerina rem iffa , aquis ponderibus vniuerla perna i- P°tio UiI| COrf,us *acias j atque aequaliter in duodecim partes diuidas, & in cibo , aut in_j Aje UC a^orant’ phthilico dederis , mire profuturum pollicetur Marcellus . Author eft 143 sn quamobrem in terra fegmflima,in aquis velociffimaeft. Pedes quoqj no habet forcip3t0$j fed vnguibus bene munitos, vtroqj latere quater nos, quinis articulis interceptos. G° , eodem modo quo reliquum Cruftaceum genus rubet : fed viuaaut liuer,aut virefcit rubore phgniceo afperfa eftsquam fi fupinam contempleris,tria parte anteriore breuia ^F. ( fanin* de- cula ab ipfius crufta? tegmine continuata cernes,ifiter qua? protentura? dua? deljtefcunt; 1 fcrittio . bias non habet loues vtPagurus,fedmultafcabritieexafperatas,Maiafomiuaoperci)l° Jatiufculum habet, fub quo duo foramina membrana occulfa in ipfis pofteriorum ti^ rum radicibus collocata apparent . Qpatuor procerea vtrinque femi circulis vtitur in ^ tando , a quorum radicibus o&oni prodeunt pinnati ramuli , quibus horent oua in Interanea cum Paguro , aut Heracleotico Cancro conueniunt : qua: quicunque dilif?^ tihs fpeculiari cupiet, neceffe eft eum viuentis Miia? certam fupenorem deregere . periet autem in capite, atq» adeo ore ipfos dentes extrinfecus duos offeosun palato au^ carunculam qua lingua? vice fungituriproterea ante dentes bina denticulata efiicula»3^ in eius ore cauitatem ftatim ante gulam, in qua quod rnbrum continetur , habet tnultip , ces flexus: eius vuluam effe puto. Ex hac enim oua prodire compertum eft. Subfequ^ ( cauitas fatis capax vacua quidem ea , dum ieiunus eft pileis , vt vel os alterum , vdell! ventriculum effe dicas : cui eciam dentes adfunt (quernadmodm in Locufta} numef quaterni , incilorij & vnus molaris , a quibus gula incipit , in cuius fummo epiglottidi manifefte videas: ea autem ad apophyfes meatibus committitur adeo exilibus, vt vix i pareant: quemadmodum vulua adimplebat maiorem partem recelfuum,fic apop^ les v iq» per cauitaces immittuntur, tenuibus tamen ligamentis adftridte, & maxime & v Iculis. Neceft aliud incertioum manifeftum , quam illud in quo definunt apophyfes , i crementi fcilicetreceptacuIum.Eftautemidteres,ca?terisparcibus incumbens, da n vfqj protenfum . Sed & veficam verinq; vnam in ipfa aluo rubuftam , magna^ * roembranofam cernas : cuius exitus eft per ea duo foramina , qua? fub operimento lat^' B anchias habet vtrinque fub cefta in lateribus numero fenas:qua? certa membrana ab \ Hippocarcinushifpidus. V HippScarci- ntdtftnptic* Oculi , Os, Chtle, Cauda, Cauda, Osi Cauda , Ventet, Pagurus vi n Catttro He racltotico differat. 180 Vlyfsis Aldrouandi f lctio, qui pro fingularj fu* humanitate multa exotica j ac peregrina rargqj mihi m:fit 3 nuamiflus.Longus eft dodrantem & palmum, dodrantem vero lates, altus palmum cu dimidio, fupra oculos ejusemilfitiosetubuhsquibufdam ad latera pr< ttnies tronte tf> ' dia, duo velut cornicula acura excunt,quemadmodum etiam medio ocu Iorum inrerlnt1» ^uod nafi m nebis locum occupat ,vnicum. Sub hoc dure appendite» duobus aincui s ftindte ad latera e regione fere finus , vnde prodeunt , eminent . Item alia paulo inleri ad horum lateia fupremis iJiis cormculisex diametro oppofita , maiora ac longiora, in te^ nuiftmas veluti fetas delinentia. Os fub his infimo loco litum , duo vduti brachiola tus tota villola muniunt. Vniucrlum tergus aculeis Ipinoftiq* quibufdam opeaubsou > tum eft, quff ad latera maiora funr. Quinque ab vtroq, latere pedes, fi brachia annumer^ in totidem articulos diftin eius nem ante nos Zoographus exhibuit a Cornelio Sittardo ad fe miffam. DcCraftatis Lib.IL 181 Cancer fupmus, hippocarcino fimilfs. I 1 82 Vlyfsis Aldrouandi Pagurus Venetorum mas, Cancer Maia alius. C , ■ i Q $ DeCruftatis Lib.II. 185 Cancer Heracleoticus Rondeletij. Cancer Maix congener alius, afperitatc tomenrofa. O 3 j 86 Vlyfsis Aldrouandi L O C V S. IN mari Aegao , Ionio , Adriatico , ingens Maiatum copia eft, & omnium rna*'01 ^ Ideoqu&quafi cbfletrices di efie traditur. M ph&nix cur fagurusdi - tluS. Furagra » Etymum • Paguri a. Eejuiiib, Et/as. Crancipor . re . V S V S IN CIBIS. . \v ' . Ia, ARES eliguntur ad cibum autumno & hyeme, ac etiam menfe ApriJi,in pJ nilunio, foemina vero reliquo anni tempore vfq; ad Septembrem. Coquuu1 f A vt Aftaci & Locufts, obturatis foraminibus oris, ac ventris gofiypio, ne,du bulliunt, aqua impleantur, faporemq; fuum perdant. Affantur etiam in furno, ano &c daufis, alioqui, vt ait Rondeletius, quidquid intus eft liquidi , effluit, & fit fimiiis eris Phoenici js, quibus nihil eft intus ob pabuli inopiam. DE PAGVRO. Cap. XIX. 1QVIVOCA. SYNONYMA. L TE R A Cancri fpecies quam magnitudineproximamfacit Arifto^ les Pagurus Gr*cis, & Latinis , vt Plinio & Gaz* nominatur *. & fi apu feriptores antiquos , hoc nomen pro Cancro marino fit reperire . Lyt0' phron Phoenicem Achillis praeceptorem iam fenem Pagurum dixit >Pr #apa'/3ow , exponit Sc 1 |1 liaftes Ariftophanis. Bifas Pagurus eft marinus, qui vocatur Carabus. Veneti& nus Adriatici accolae Granciporro nominant , nomine fortaffis , vt Bellonio placet , & pofiro, quafi Cancrum Pagurum dicerent. Itaq* porri feu pori nomen ( Rondeletius f ^ roni feribit non bene ; vfitatum ab Italis per fyncopen a Paguro cddlradum videtur i ^ etiam Pauri & Pauari , quibus nominibus etiam vtunturin quibufdam Itali* locis . A ‘ quoq; Cancharo de Barbaria nominatur . Quidam Galli mediterranei maris accola gula Paguro deriuato nomine proferunt. Alij vulgo vocant vn Chabre , vel vn Cr*P Normanni a rubro & ruffo ,quem tcfta eius praffefert colore, vn Rouffeau : alij, quoj ^ tftus in paftilli modum pulmentum ferat , vn Tourteau , quafi paftillutn dicant . lienfes Carabaffe & Fagule. AngJi, vt inquit Zoographus, A Punger: Germani em • fpin , ideft Araneum Marinum fMaia quam a Gallis Bellonius Araneum mai‘s ^ feribit, different^ cauffa nominari poterit ,ein groffe Meerfpin Jfedhoc noro^0 c£1 A Scp^ De Cruifcatis Lib. II. 187 ^ ^?p 'a? p j* , • i. . ^ 4 k bcu c - 1 ^'buunfjciim generi Cinerario magis conueniar. Seckrcbs oder Seefpin ;m 8uru$ 1 -neofi capitur, &in eodem Krabbe didtus ^FrifijsKrab, Krabbe)hic forte Pa~ Qaj , . ‘‘ 1 1 ieft Cahcer mnrinil* mail»frnlll* • .IIh mlnnt- fimnl,V;iAf morlnue r-infpr B c Caocermarinus maiulculus: ille minor, fimplicitet marinus Cancer, nuetur r ^Ceino Gcim vocant Chabre, vel Crape, Albertus Cancrum marinum ro- ,ine cauda , feribit Germanice Cancrum maris appellari . Audio & Lufitanis njarfmp- -'.p* ^ar'nos qo°Wam Cancros alicubi Meertefchen vocitant, a fimilitudme 5cCaUj'^IUs>(IuoU^Sa^'SCOn^ant * 9u,bus extern* moutntur. Rondeletij Cancer Maias, ^ancrUS*50t”SC^*^nn'um ’ vt Cancrorum maximus. Vidi , inquit, ex Oceano accC(j ^Maam, cuius latitudo palmum maiorem luperabat, longitudo ad femicubitu f ,Ht‘ Ttfta la?ui contegitur , cuius lateium ambitus in feroicucuios definit, pedes reues habet pro corporis magnitudine, chelas duas, dextram maiorem, fimltram Cancer M*a$> Rondeletij . Mapnitude. O Crttfta. C r ura. Brachia. Color . Cauda. Branchu. Mulis. Cancer Ma- ias Roadctrj / cornua Cauda. Rondeleiij errer. Rhcn.borum differenti** Paguri de, (irtfite. Mxtr. 545. C alius Ma- rinus cur dt~ dius Cancer fieracUetic . 'JEtymum, Cancrorum Merae ledi- eorum aeleri ftto . Deferipuo a- Ita ex Ronde lato. Migr&ne, Hir futi C,an ciiRondelc 1 '9' 188 Vlyfsis Aldrouandi 0, cornua quatuor ante oculos protenduntur, duo breuiora e nr ed?a fronte, longiora duo oculis nafcuntur,ij non magno interualloa fediftanr pro corperis totius magnitudio^ modo promit.trodo condit. Cauda fubtus eft lata, aliorum Ccrcrr ruro caudis Plar lis. HjecRondeletius. qui contra Bellonium feribens probare conatur ex Ariftcteled1 _ ouern defcripfit Pagurum, veram ette Maiam,propterca quod Ph lofophus CancrO ^ er . 1 , ... 1 a.;n « «-it irnr^ cmniummaxin umtffe tradat,cruraqjeibrcuia& tenuia tribuat, & oculos ha! eat in m breuidiferirrine. Sanenon animaduertit dedus hic vir Arjftcteltm de lu* Paguris» ' “ ' ' % w» Maiis minores funt, feribere, non de Oceanicis,qui multo grandiores.Nec hoc mirutf* ' 9 _ . « > . • /~\ * • . t _. »• « TjQW^ ihcnr bi etiam in mari Adriatico & Tyrrheno parui, Oceanici decuplo grandiores Ariftoteles tenuia, non breuia crura Ma?as tribuit. Dikrepat autem Maia Rcndclcttj a flro Paguro, quem prone, & fupire depingendum curauimus, oculorum fitu,& cornicu Paguro, quem prone, d B * . . n0. Oculi enim lato Jorgoue interftitio funr admodum a fe inuicem difliti tn»^ rum numero flio,& duo rantiim prope eos cornicula. Quocirca -ndico ex eius icone mediam quam3 ^ ette freciem inter Pagurum & Cancrum Heracleoticum .Gilliusait: E genere Cancro'» Pagurus 1? ui derfe efl (tabellaticreqi , Mattarius) . In vtraq; fede viuit, & in aridum f procedit : huius pedes breuioresquam Maiarum , quidquid con prahtndunt , ftridti»1 confiringuntridetrq; oculos modo recondit, modo prcfcrt,vt interdum tanquamcorn extra emineat, interdum intra in tcftam obditi recedam. Iulius Cadar Scaiiger Paguro^ duas nouit differentias. Alter, inquit, & orbicolatior& fuftior,& maior. Alter efl quadra!1,. & minor, colore dilutiore & penepallida viriditate .Portttas hoc vocat Venetus. Subifl1 df addit in genere Pagurorum ette etiam Car erum Heracleoticum, quem noredeRodeM' pro Vrfa Ariftotelis oflendit , vt didom efl fupra. Cancrum hunc Heracleoticum Gal^ marinum vocat no ob aliam rationem quaimquod brachia eius intrifla galli modutorP^ ette videantut, vr in pidura noftra,qua pronum & lupinum offendimus ,conipicere Spittam valde cruttam & robuftam habet. Vocatur autem Heracleoticus ab Hera# Vibibus, quarum vna Ponti, altera Propontidi adiacet : nifi a magnitudine & to¥ quis didum puter .Rondelctius ab HeracJe3 illuftri vrbe Ponti ( quas ob id Pontica d' efl) potius nomen fumpfiffe autumat, quam ab alia quauis Herae lea. Qui Heracleotici V ^ cantur , inquit Bellemus, crufta quoq; firmiore muniuntur ,vt Maia1 j & oculos habe" p3ruodiftanrcsinteruallo. 5 ed crura illis btcuiora funt , quam Maijs. Herae eotici Cancri dorfo non (unt afpero, vt Maia?,nec tam ixuiquam Pagun: tamen idem eft flarum color His tibias vtrinqj funt quaterna? , brachia dua admodum firma, binis ijr(l culis geniculata jforeipibus robuftisbifulca,hifpida& bene armata. Horum autem fuperior elatis crems vallata eft . Rondelet us cum Vrfo quadrupede comparans roborfc’ fic eum deferib t . Quemadmodum ig tur pedibus prioribus vt manibus vrfus vd^r’ ac mijs magnam roboris vim fitarn habet; ita cruflatus hic pifeis brachijs cum forfici'11 breoibus quidem, fed latis & validis , multum poteft. Vtriufq; forficis pars vnaalte^ extremum recipit ad id excauata , pars exterior criffa? Gallinacei figuram refert , N»*' Migrane id eft malum punicum vulgo vocat ,a figura & colore valde fimiJi. Procer br* chia ' ponit ,1 dlJv IU V»‘ | ' v fj* odo, pedes paruos habet , & tenues , quos corpori applicat , brachia ori & ocuhs °r( it , veluti per eorum crenas infpedurus, ac fic conglobatus dormit Vrfimore . 1° fua dclcriptione Rondeletius nullam mentionem fecit tuberculorum , qua? in eius ic° & noftra plurima confpiciuntur per dorfum , colore fere mineaceo , qua? non expreifr fua Bellonius : Item cornuum intra oculosexiguoafe inuicem diftantium difcnminc» cx plurimis articulis feu internodijs conflantium, neuter eorum meminit, v . Huic planefdrma fimilis alter , qui fubfequitur vtroqj fitu depidus , quem fi vid1*1 uK1 Rondelet us , Vrfam veterum potius fecifiet, quam procedentem. Nam& Vtfi cor'u plane refert pilorum denfitate qua’ vbiqueeft in corpore , & colore. Tum etiam robr' prodidum Cancrum Heracleoticum vincit :a quo differt aliter primum chelis, q ^|(LVJIV>-Uiir V --v*'-*-*'- * J "w f* 31 , * « i" gioresfunt , & in extremo pars vtraque qua’ forcipem facit , & inftar dentium fibi i(i . cem dum clauduntur contingunt , colore mineaceo: Prarterea pedibus brcuibus ,qu°rU duo pofferiores vtrinq; breuiffimi, antennis & oculis magis a fe inuicem diftantibus* ^ Et quia birfuti Canci i metio fada eft, non alienum a ratione fuerit hoc loto adder£ 11 futorum Cancrorum paruorum tres differentias , quas obferuatte fe dicit RondeletioS* ^ Fritna eft eorum ,qui chelas aculeatas habent &in extremo n grefcentes. ffuo, qua? fcquuntur vtrinqi partes, ferrata funt, Intefta media cordis huroanifi§ur3 pieffaceniffur. Chelis pedibufq^ omnibus hircis (unt. mc Pagurus pron e & fupint Cancer Heracleoticus author prone Se fu pine. Cancer Heracleoticus alter hirfuttis prone & fupine. v i9l 192 Vljfsis Aldrouandi Huic generi fimile aliud eft *que hirfitum , fed magnitudine differt . minus enim eft E fyperiore, & chelarum extrema nigricantia non habet. Tertia differentia eorum eft, qui fecundis ita fimiles funt , vt eofdem cum ijs plane effe diceres, defumptafola magnitudine jnifioua in vtrifquereperjffet,quodfacit vtcredat / fpecie differre : tamen ob magnam cum fecundis affinitatem , pidiuram horum vnam tan* tum expreffir. Tria hac genera cum reliquis pifeibus euerruntur, &cb exiguitatem negliguntur. His Cancris hirfutis annumerandus videtur Zoograpbo iJle,quem Lupum marinumur vulgo Romae , alij Somniolo vocant : quod eius crufta iB puluerem redatfa , fomnum in- ducat. Alijs Papilla pilofa, vel CaftrangioJo dicitur. Videtur non mulriimabludereade* Lupus Ma« feriptione Maisjvt Cornelius Sittardus ad eum fcripfit, cui hanc imaginem debet: fed po» nnus» tius Cancro Heracleotico fimilis eft, quam Maiae , nec corpus ci adeo hirfutum , vr tribus aut quatuor prsediftis fpeciebus, & his proximis , quorum vterque corporis forma Maiam referre videntur , fi pedes tenuiores effent , & chelae longiores. Prior anteriorem partem mucronatam habet, fed bifidam: pofterior mucronatam, feu acuminatam tantum: ambo- bus color eft caftaneus. Genuae vulgo nominantur Qgte Cancri quidam marini Paguris f fimiles, fed minores. Poftremo ponitur alius hirfutus prone & fupine cinerei , prope aut potius plumbei colobis. Cancer hirfutus prior Qc pofteiior Rondeletij. De Cruftatis Lit>. II. lp$ Cancri hirfuti fpecies alia^ forte eadem. Cancer hirfutus minor. K i _p4 Vlyfsis Aldrouandi Cancer hirfutus alius prone., & fupine. L O C V S. IN VENI VNT VR Paguriquidein noflrfstnaribus^ Adriatfco&Tyrreno, fe*!11* Oceano maximi . Ex eo enim Rondeletius fe Pagurum vid/ffe reflatur , cuius lati^' do palmum maiorem fuperabat, longitudo ad femicubitum accedebat :&Bellon vei muficum inftrumentum , quod tpxnyytcv Aelianus vocauir , intelle- author. NATVRA. MORES. * ’♦ CH.V S T A ipfis rumpitur, & fene&ute, quemadmodum ferpens, fic imegumen* tc fe ipfi exuunt . Id cum primum luxari & a carne abfcedere fentiunt , tum huc Cruda mt~ t] & illuc tanquam furijs incitati feruntur, pleniorem vidium inquirentes, vt tumo- tant. (u Ccetfione & corporis mole inflati, inuolucrum fuum rumpere poflinr, ex quo vbi elapfi I’ atcl> fe explicauerunt, in fabulo iaccnt, mortuorum fimilitudinem fpeciemq; geren* ^^enafcenteautempellcjetiamnum molli ac tenera,maximo afficiuntur timore.Dein- c,Poftquamex diflblucione fe paulacim collegerunt , & quodammodo reuixerunc , pri* t Utr> fane guftant fabulum. Tandiu autem timidi funt, & viribus luis diffidentes, quoad t>«iento circumueftianturtid fimul vr coeptum fuerit conglutinari & folidefcere,con- ^ ^tegmini tanquam armatura confidentes, adfunc animis & omittunt timorem. Ha.’C Z.9. de ani- ‘anus paraphraftice exOppianihis verfibus a Lippio ver fis. maU^ 5. ^ Cum vira norunt fe dtf rumpentis amittus. Affeci ant epulas & pafcua Ut a requirunt . Vt faturo faciles dfrumpant corpore crudas, Labitur e toto ciim ruptum corpore tegmen* t ' Hiprtmum in fultia nunquam Utantur arena, A” tc padum capi unt , nec quicq uam mente reuoluunt , Pxteflant mortem vitales ore calores A 1 on fptrant, tenui formidant om tua pelle, J*ua nuper creutt tener of ab tegmine, ptfces Ne quiquam audentes hceapufcuntur arena , Sunt timtdt , donec firmentur tegmtna membris. Ac ve luti medteus languentem corpore curat, Atqweiat primis epulas gud are diebus , Attenuans calidas morbofo in corpore vires , P aulattrn pratens egulas , qua languida membra b ln inurant, donec tanto Cint membra dolore Purgat*, & vires r edent in corpore firma. * Sic crudis nuper natis fua membra Paguri . Ctiramjetbtfcrum cupientes pellere fatum. - r “Cc* adeo amantes f'nt P ; vt ,4 a i;nturi vt modd diximus , Non modo ,0-. C* fcd «''am in tertam eieai, vel captiui contra facofccntes libi negotium pugnant: «n.m. t3m ipfiim vf0 percepit Gillius.Ciim enim Lazarus Bayfius,poftprjclare obs- ret at1Cemeridian° tempore legationem, aliquoties ipfum ad litus Adriaticr hnusduce- dicr Vt ^ClUm naturas explorarent , cum alia plseraq} periclitabantur: tum puerorum lu- ^.U^nam cum Paguris forte in ficco repentibus fpediabant , pueros quidem in eo-* Cur» pueris orcipes feftucam inferere , hos vero magno robore animi hominum multitudinem pugnant. tjne ‘procludebantur, prcclaxe contemnentes, pertinaciter ,quicquidarripuiffent ,re- ‘C.Neque vel fxpiffime vieftos tandiu obfiftendi finem facere, quoad omnibus viribus R a ~~ de: - Vlyfsis Aldrouandi iptf _ . =V; •— t defeci, tanquam homines pugillatione& Iadlationecertantes, ftrenue decumbebat* InTbtrUc* Scribit Nicander Paguros captos , & mari extraftos a pifcatonbus , aliquando terr*^ raroinalubire.ibiqf mortuos in Scorpiosmutari. PROVERBIA. Sapienti* ym bolum t A V D A T V R prouerbio Paguri faptentia, cuius etiam caufia putat Ronde!^5 c collo Epbefia? Diang Pagurum olim Aifpenfum fuifle^rudenti^&confiiO^y03* bolum: Paguro vero fapientia tribuitur, quod vereciim cruftam exuit, aculei af' milq j omnibus /poJiatum fe fentiens, lateat, & viribus fuis diffidens, nullos aggrediat’ quoad teftam nonam & duriufcuJam recuperarit. Vtitur & iumma prudentia , in J tiendagrauioretcRa, vt diChimeft.vndeTimoeles aut Xenarchus apud Athenaum.^ d>nvs av ukfofjy o&tpiat c* 7rci}Qiipci< f/$p$to7j iy$po7ai, ^i^dv^iorSiveiiixctTraMO^Q , -1 - -J-/' r_v *■ ■ - • • - - - '-pj1 7fW ideft, Demceps pifcator fumus cum fim, fapientiam in Paguris dijs inimi^ pilciculis iauem omnifarias artes. Exer. 245. EPITHETA. E A D E M fere Paguris conuen?ent,qu£e Ca neris, & e contra* impudentes vocat ^ piaous dvttSia /pvha 7rayavpav,i(em df/.p0iOui quod in terra & aquis degere p° tim.On-.,&0f3dnc6v Pagurus legitur apud Varrinum: tanquam ncw fit epicet^ fcd antonomafia: addit & alia epitheta ex innominatoauthore, periphrafin vt videtU^ ue Paguri , fiue alterius Cancri : 67riiQ-o0diuova , rpi%nAov (ni potius legendum fit non cmm tres chelas, fed duasommm hahrr. nnr » . if non enim tres chelas, fed duas tantum habet, aut forte dipdpp^os )&*t*7rotwtmktin n' potius Icribendum fitw/*rar,paroxyton5:, quo natatorem fignificac . Sed video W* Antholog* /. epigrammate Statilii; Flacci tranfcripta, quod adferibere non piget. 6M | Pa//3ocr*lA», ef^DAofj dfa/uodidiut O 7rti3r,j^aftov>a.,‘Tpei^H^ovtoZtct7rOiUt i N»*Tai»75' ipv/uvovaiorid?pctxc%p0a t~ TuDan i&V7rdyoopovopiu.iti/36Aot Aypd<. dTntp^d» etni&nm Kclyraffos, idefi: Obliquum pedes, binas chelas habentem, in arena latitantem Retrogradum , e ollo prtuum, ochpedem , Natatorem, auro corti e munitum, teQateum colore, Pani Tagurumpif ator Captura primitias ttbmt Copafus . Scorpij quidam apud Nicandrum fimilesfunt pat/3o7m uayodpos, ideft vt exponit SW Jiaftes, a Kdu,3oic3 tortuofis, & oblique incedent rbus . Ab eodem 77 ua»ht . hoc eft l&f' les cognominantur; & oxptaoirt(} hoc eft afperi. V S V S IN CIBIS. * CV M coquuntur , parum rufefeunt & parum nigrefeunt . Inter lautiffimosrc^ funt cibosjfed eorum carnes digeftionis durioris a Galeno in libris dealim^ rum virtUtibusrrariunrur.Plellus etiam Vt tur v rum virtutibus traduntur.PIel Jus etiam Paguros & Cancros non facile coqui^j thor elt:& ius eorum ventrem mollire Kiranides.Paguri, inquit Simeon Sethi,feu C**c\ alium quendam fuccum habent,minus tamen quam cstera malacoderma: Ventrem *CV iutuntjcum aquar incotf i fuccu falfum demiferint.Coquuntur eo quo Maie modo,aW l tfum tCftU -3C rationc;Eximuntora™ interiora & carnem, imnient carnei jEximuntomnia interiora & carnem, implent carne aJi°| • r J!tU01 agurorum,addunt p!per,Cairjamjfaccharum,pafiulas,oIera con£lE ' item fi volueris, vitellos, ou. &eafeu tenuiter tritu, dein fub reftu coquuntur inlbutyr^ pra telfu plus ignis qua infra ponatur,mfcrturfucco aurartiorumaloru& pipere ajpy ' De Cruftatis Lib. II. ip/ E>E CANCRO EQVITE. Cap. XX. ^eqvivoca. synonyma. ORMICE qu®dam,qua$ pennatas vocat Plinius,a velocitate, vt & Can- “ cri, quos Grace i«a® *ts appellant, equites vocabantur. Genus eft quod- dam inquit Philofophus , Cancrorum in Iitoribus Ph®nici® tanr* velo- citatis,vt vix quifquam confequi poflif,vnde Iw&s ideft Equites appel- larunt , Et Plinius in Phoenice Hippce vocantur ( potius legendum_# l Con r , Hippeis , vt apud Ariftotelem , ex quo tranfcripfir; tant® velocitatis , vt eros r U' 000 ^r* paruus Cancer Hefychio & Varino. Bellonius Can- Uatj .*|rfo*es, quos Aelianus «Tpojiiac, vocat, eofdem cum Equitibus facit. Et in obfer- ^'otnbus fuis fcnbit , hos Cancros ab Ariftotele Curfores vocari , faliiq; illos qui Dro- aPPellent>cum,i cetaceorum generis pifcesfinr. Atqui Ariftoteles, Equites tan- for ancr?s •» not^ Curfores memorat. Et Dromon Gr«ece idem eft quod Latine Cur- tiirr! c^am quidquam proh bet idem Dromonis nomen tum cetacei generis pifcibus, te r» ' aocns Curforibus attribui . Germanice Zoographus putar pofle appellari ein Reu- r Oder Reuterkrab.Ferrari* ei aliquando eft monftratum Sceleron Cacri Equitis,quem Vlr quidam dodus,qui ipfioftcndebat, Caualliero & CabaJIierof ideft Equitem; nomi- nat, fed corpore oblongo erat, nec fine cauda, vnde certum mihi perfuadeo non fuifle junc Cancrum Equitem noftrum, de quo fermo eft, fed Hippocampum marinum,cuius foriam nuperrime in eo, quod de Infedisinfcripfi, volumine, fum profecutus . 5 GENVS. DIFFERENTIA. Defcriptio. Formica, equius, Lib , Drome, Bello» i/ Um pfus, Htppocaptts marinus. j^*^RANDE phalangium non excedunt, inquit Bellonius in Aquatilium libro, ali- Magnitudo , Cancer latipes Rondeletij. r i/VAIWUI UJ ili 1 lVjUUUiiUIU all bi tamen in Obferuationibus fuis Cancros Curfores multo maiores effeparua Color, Caftanea feribit. Eodem tefte Corpus habent coloris fubalbidi, pundis fubru- ^niperfum,&vt Pagurus tornatum: crura autem vt Maia. Soli obicdi toti pellucidi l)ai 5Pr*terr te fuperiore albefeente, anteriore qut.dsinrncdo nigricante. Ol! a habet paJl'd^ tpuigamenris in litus eijritur, & cum pifcibusalrjs fagena capitur, negl^ u j* ti.qMpar, eop,%. Cum maris p~c — r — , r — , _ inlitorc relinquitur ,vnde m3gna celeritate regreditur «n mare beneficio laiitudim5^ ( ftremorum pedum. De hniuimodi Canens putot locutum Aiiftotekm his vei bi«: Oj 3'mixpQt Kttpxivof ol aAiaxona. ov’ roi( f-tixpoft l%&vPic/c3 eycixniove Gaza verito /coi recta. Troiae ji»a TrpJe ‘oySr atuo?? j &'tr^ ep «T£pt/'>#a « quae fic Gaza tranftulit : C anteili auteu» qui perquam exigui in pifciculis reperiunrur> F.^ des nouiflimos latiufeulos habent, vtad nandum vtilesfint,quafi p‘ro pinnulis, aut rC ^ pedes ha&erencur .Rondeletius fic rebius vertendum cenfet, Parui Cancri , qui caFlUvt cur inter paruos pifciculos, poftremos pedes habent latos , vt ad natandum fine vtl,e.V ^ pinnarum, vel palmularum vice fint illi pedes , Paruds igitur Cancer latitudine qui® ^ fua in aqua fluitat: led vc celerius iropellatur,natura pedes poflremos latos fecit,vt i)s vt JX - „ — I . I O. tur perinde ac rana polterioribus fu is pedibus , & anates, carterajqjaues aquis gaude if ihrt pedes quales* Gritta, fuis pedibus latis: item vt fiber luis, cuius priores pedes dmifi iunt ad cibum capelcenu^ f ad caueam effodiendam, pofteriores cute coniunbi ad corpus in aqua impellendum • fimili fere ha;cfcribit Bellonius :Paruum Carcinum feu Cancellum GraciMoqo*' 31 vocarunt, Roro* Grancettum. Nam admodum exiguus inter pifciculos reperitur. Pe extimos latiufculos habet, quibus ad natandum, feu pinnulis aut remis vtitur. Maff l;e i fcsGritram genuina voce vocant. Veneti ac Fcrrarienfes M^inecam . DiffertaC3 cro marino uouiflimis tantum pedibus , quos habet latos , in quibus vngues anteriori fimileseffeconftat. PifciculosaliosCarcinisaliquopabofimiJes,vt idem tradit,Rop3 j tn ruftjci frequenter cum Tellinis & Conehulis ( quas Gongiias vocant ) diuendunt if. tamen Carcinis multo maiores ( minores forte) funt , fupini albicant , proui fubcineijL funt, punbifqi frequentibus ac candidis in tergore variantur, ophita modo. Nouiff111 < pedes in extremo latos habet. Cancellorum modo , quorum magnitudo pollice °PeL petefij tamen viuaces admodum funt . Genus iftud nunquam grandefeit . Quinos pedes, crafliores, forcipatos,crenatosac robuftiflimos,in quibus bina numerantui cr® , Singulares digiti quaternis conflant articulationibus, mfi quis omnes complebatur : tU° enim fex comperier . Cauda; id quoq; rudimenti in eis eft ,quod omni Cancno geu^ eodem modo fubtus reflebitur , H*c Bellonius , natvra. mores. r«iMpbibtj funu Cur in terra egrediantur. Li.y.de ani» 7na!,24, AMPHIBIOS efle conflat Cahcros Equites: quibus hoc natura prater fui §ctiCL alios fingulari quodam munere tribu ir,vt in maximis reflatis ardoribus m CtPli no tempore agminatim e mari egrediantur, diemque fub Iole tranfigant, aU‘ refrigeriu,aut potius ne a pifcibus,qni interdiu diicurrunr, edantur, quos Bellonius phi Hjerofolymas proficiftes,fines Aegypti pratergrcflus,ex Meridiano litore fub v-ff [( ram mare repetere, atqj inde circa meridiem infequentis diei gregarim exilire obferu^11 fanta autem velocitate ferebantur, vt ne vnum quidem cui fu vnquam confequi P°1^ rit, fed hoc etiam illi magis admirandum cft vifum, laceitam ex ambrofia ( fub qua ^ tefcebat) exilientem Cacrum Equitem,quemvenaretur curfus velocitate (ilio confp^^j ce) nufquam affecutam effe:adeo volare pociiis quam currere videbatur Eques . Aeh3*1- (I Curfores(d/3o/-v pinnarum , Aelianus) adinuant do. Dromonem Hefychij quidam in maris ffftuarijs capi feribunt , fagittteque mo^0 *fjj aqu^fum rnurn decurrere, indeq; nomen adeptum luiile, forte i jdem fint cum ciuos Aelianus alicubi vccat a volando, fedGilhus apud hunc legi vult^K ^ l i. y. de ani maf f.3°» DeCruftatis Lib.II. ip9 (Q, ^ HJOfes ac naturam fagacem & prudentem es eo adfcribere huic iococonuenire pu- ti,^ "K^?rurn> inquit, genus lutarium , colore alijs albius fpeftatur hi in luto nafcuntur: 'n^t eis timor, humo k excitant ad volatum, & perparuis alis fubleuantur, quibus hiI- £radientcs vci minime necefie habent. Cum autem iniedius eis eft metus, non ni- liiriu l!/ iu'°^,bnon tamen admodum firmi habent, enimuerocompradienduntur, quod uai ^hleuare non queant. EPITHETA. CANCRORVM epitheton no^mai ex Cratete Comico refert Athenaeus : Lati* ne aeripedem dixeris, vel poetica contra&ionea?ripedem,a volucri pedum velo- citate. Equitibus autem vtpotevelociffins Cancrorum ,pra? ceteris conuenier, a*n Cancri proxime commemorati pinnis volare dicuntur, no pedibus,nifi dicamus per ^phrafin ita vocari Cancros, quorum motus, vt diximus, admodum tardus eft. VSVS IN CIBIS, ET Medicina. . 9 HON obeorporis exiguitatem Cancri hiEquitesefuinonfunt,fed quia parum obtinent alimenti, vc voluit Philoxophus,duiu inquit. Iis ail fere intus propter inopiam pabuli. Latipes a Rondelec/o nominatus in menfis etiam negligitur,& ''ilis admodum aeftimatur, fed parui illi Cancri, quos Romani pifcatores cum Tellenis 8i ^Qttehis vendunt, a nautis alibi crudi comeduntur cum pane : Roma? coquuntur : quam* ^gratiores fint crudi, nificopia aluum plus tequo cieret, nuntias , fiue vt Gillius legit, Lilrj\ eia o* quidam comedunt, tefte Aeliano, & ex coxarum vertebris laborantibus remedio de ammL '^ferunt. » ' C£>E CANCRO FLAVO VNDVLATO Rondeleti;. Cap.XXI. Cancer flauus vndulatus Rondeletij \ l - f 200' Vljfsis Aldrouandi , CANCER , quem hic exhibuims, inter anonymos & ignobiles magnus eft> eris ftagni veJ flumatilibus aqualis. Flaufi a colore nominauimus, vndulaturt1 Jineis, qua in prona parte luor finuofa? vndaru modo non aliter quamcame^3!, vulgo nuncupato: Capitur circa Antipolim & Lerinutn infulam , ncc vfpiam fitniles v« ^ Vt (*pt’ rint, intro fubeunr , iraq; pedbus batr^1 vt vix auelJi poflint . Metu vacui fuper|J xa in fole apricantur , Crufta fune £3?c duriore, Id Cancri genus inAgatbe1 fcopulis tantum vidi. DE CANCRIS CHELARVM Longitudine differentibus. , Cap. XXIII. Cancer Macrochelos Rondeletjj. IFFERVNT & C0‘, rum longitudine fljj dam Cancri, quorH^ circo ali; paxpox**! «=» -w ideft longis cheli5» ^ 01 , hoc eft breuibus cW ipatifunt.Macrochelorum ^ fpecies , funr enim ali; tenu1 . ali; craftis . Leptochelon C® ai genera ^ diuerfa,atq3-omnia rotudio^1 DeCruflatis Lib.II. 20T *^us tenuibus, vnde Araneas marinas nuncupauimus,feu Phalangia marina Aranea -- _ ine terreftriura . Primo igitur Joco depi&us prone & fupine fufeo eft ,&cine- *■ Aranei marini fpecies, prone, & fupine. ^ n'^rqued^ake^r,0re acutus £JU* caPUE j oculis parum dfe inuicem diftantibus,cor- retQtundi • Us acut*s , quibus differt ab eo , qui fecundo ponitur loco: is enim corpo- ribus IT' p * ^ ^oc r°tundior tertius colore cinereo & fufeo, pedibus, & chelis craf- ^s^emin A ■ n^C0^*^enat0 dono mihi miffus. Differt ab his Aranea marina, cu- Pe(les oP fertim chete, & parte prona non fine tuberculis. CaU' De Cruflatis Lib. II. 203 Cancer macrochelos albicans,, prone, & fupine. Y I 204 Vlyfsis Aldrouandi Cancro brachichelo congener. y" I \ c De Cruftatis Lib. II. 205 Cancer machrothtlos alius prone. Cancer macrochclos idem fupine. Cancri minutioris & brachycheli fpecies. S DE 205 Viyfsis Aldrouandi DE CANCRO CORDIS F igura., Rondeletius. Cap. xxiii. ; ) A N C E R hic corporis truncof dis figuram omnino , refert . y nua duo habete e fronte proff >n liaa brachia duo breui forfice» v ternos pedes , Pelagius eft» ^ ^ «us,vixvnquam inter Jitoralf5 F uentus, fed pan?gro ex alto mari cum pelagi5 y (cibus in litus pertrahitur , neq; admodum f&PL , ter, quia ob exiguitatem facile e retium maculis C bitur . In maiorum Afellarum ventriculis eiulifl0 Cancros fapeinuenimus, DE CANCRO FLVVI ATILI . I Cap. XXIV . SYNONYMA. ^ U E Cancris falfarum aquarum, fuperioribus capitibus di$um \ ijs , qui in aquis dulcibus nafcuntur, agamus. Cancrum fluuiatil^i fluuialem Latini,quero Grteci xapxiyot yroid/Ltiot vocant;Simeon -Seth11’ & Galenus in Euporifticis,Pagurum fluuiatilem. Itali Grachio & Gjo zocommuninominecummarino. Sartban,velSarathan nheri,Ariy . ab Auicenna jabEIIuchafem Vrbien . Germanicedicipotefteinfifii. dn Seuffuuafler krab, ad differentiam Cancri marini, quem Angli , & Belga? fimpliclt vocant Crabbe. DESCRIPTIO. ADEO inter fefimilesfunt Cancri marini & fluuiatiles, vt vixaperitiffimoP'1^, tore, cum inuicem mifcentur, difeerni poflint , multiq; ftatuant locis tantti^ rA pjArwa qtttd diffe- rat, &*er' rique, & craffiore conteguntur , viuiorefqj ac delicatiores funr quam marini. Protere diffenc,Ca»far Scaliger rotundiorem effe fluuiatilem credidit, Vterque, iW Bellonius, crafiitudinem oui gallinacei raro excedit: Fluuiatiles duriore terta , rotu^j, rimiP- fi? mfllnrp mfitPonnHi.. ^...2 : n.^rprCil1 t bijs afperioribus, & brachijs fortioribus ac rugufioribu$ proditi funt : Vtriq; forcipi multum crenati; fed marino frons non vfquequaq, rotundatur. Marinus pra?terCa ^ dum loti corticis colorem refert, fluuiatilis ex ruffo nigricat. Marino vngues exttc^, tibiarum articulationem faciur, Fluuiatiles multas crenas in gyrum circa vngues Proinde etiam marini leues funt ,&longiotes tibias habent. Sed Rondeletius, qu^j y qua: de corporis figura fluuiatili Caneto adlcripfit Bellonius , attribuit marino, aut mi aut memoria? lapfu. Cum enim Synony ma Cancri fluuiatilis recicaffet,h*c fub^y, corporis quidem fpecie marinis fimdis, verum tefta tenuiore Jeuioreqj corpore min°s ^ tundo brachijs primis cralfioribys & longioribus , pro corporis magnitudine, pedes habet, < ' * * CAH'' / DeCruftatis Lib.II. Cancer fluuia diis Matthioli. 207 L O C V S. Gallia vt aiunt nulli confpiciuntur, nec in Germania, & quo magis ad feptentrio- nem vergas , vnde Aftacos fluuiatiles pro Cancris vfurpant , Mihi tamen in frigidis fCi' de?ere> ‘deo Perfo*do,quod Caftorem fe Cancris explere tradat Diofcorides, iticoi aoima^ & fluuiatile & terreftre cft, nec non frigidorum tantummodo locorum »ec * ^periuntur frequenter in Gracia, Creta, Sicilia, & Etruria, alijfqj Itali* partibus, Ct0s ° . Nil° > vt ex plurium recenriorum & veterum teftimonijs comprobabo . Can- MaJ^tiles, inquit Bellonius, in Creta plurimos vidimus, circa Colocafias & in Atho 0n*^ monte ; aeqj adeo in Cilici* riuu Iis , qui non longe ablflo defluunt: &ali- ftri5Gno^1screpufculum adquendam riuum (montis Atho; peruenimus Cancrisno^ fent; s,ammavns diffimilibus adeo abundantem , vc mille temporis momento capi potuif- tUUj e Pau^ poft: Ciun autem eos Cancros a noftris Cammaris diuerfos efleobferuare- deote°5 Perreptaffe arbitrabamur: at obuertetes nos & regionem ad mare defeen- nujjo”1 Conternplantes , locum adeo fublimem & aditu difficilem animaduertimus: vc tr>us i^°do Perreptare eo potuifle Judicaremus: deinde cum exa&iiis illos obferuaflc* b 9nnotai!er Cos ^ raar‘nos magnam diffimilitudinem deprehendimus, & iftic exprefsc • his verbilmUn ^ancros cfle fluuiatiles a Cammaris diuerfos. Habitant etiam in Nilo,vc tfjginta ant • Ur Aelianus : Gum autem Nilus in agros redundat , tum quidem circiter gtant;qu ,e^*ebus longius ab eo in loca eminenuora Alpidesvnacum fceribus demi- rec /rmunus a natura acceperunt tanti vt fluminis, tamqi operofi quotannis accef- fccere nor C U!J non mod° 000 'gnorent,fed ab eis etiam damno cauere fciant.Hoc idem iut0 ■ J Teftuflines , Cancri & Crocodili : Ha&enus Aelianus . Latent pr*fcrtim, : Olfer. 1. ea. 4 6. De anim, 5, ^/.52. VICTVS 20 Vlyfsis AIdrouandi VICTVS. CAPIENDI Ratio . ISCIVM ac Teftaceorum carnibus vefcuotur , & vt ceteri Cancri farcopbagi ^ ' Cum inuiccm rangunr, pedes fibi arrondunt & vorant, quod verum efle ®on5ef{, cius expertus eft. Cum enim ducentos Roma? emifler, domiq, in aquam vt l ele UUd VA^V»iU<) WIU VUUI UUilll UMV.WIJIVJAVW»*'». «UllUkV) UVUtiVjJ *«« * ^|( ficcrent couiecifietjita inter fefe confliftati funr, vt pJurcs quinquaginta mutilatos ref . m « r\ -* - V f n . _ J_. U J ret, eo tandem deuentum cft, vt omnibus necatis, vnus tantima fuperfles fuerit . Ronn^ gonibus effoffa ferobe, vel etiam ttubla capiuntur. N A X V R A fi dcmmiU AD paludem, inquit Aelianus , qua; iuxra Ephefiam metropolim exift r, aiunt^ uernam efle ferpentium plenam maximorum : qua: vt magnum acerb tatis v Unlwirt»- in i *s% f* *\ m tat- (Z nv /•miArnti nnrttnp i>( rv O rl r.fftV l m U iTl P _ habent in mordendo, ita tametfi cxcauerna prodeuntes vlq;ad proximam! dem ferput, tamen natandotraijcere conates,vtin oppofitam ripam exeant, Cancrot11 qui eas extenfis forcipibus comprehenfas interficiunt, metu deterrcnturiiraqjconqui^11 atque atranfmittendo fefuftinent, Cancrorum cuftodias formidantes & penarum . exhorrefeentes: ac nifi mirabili natura? dono paludis ripas Cancri incolerent , & tuta' ’ omnia pra?ftarent ,dudumpeftiferis ferpentium morfibusincoli perijffent. Haec AC nus, quae hoc loco mihi recitanda videbantur, quia hi Cancri in paludibus aquarum “ i cium degunt. • fAVifili Ca em iorrtfih MORA I/I A. - ^ XIGIT a nobis Cancer ambiguum quidem informeq; animal, StcuiconfueP6^ '» capto pueri libenter illudere;fed humano generi non penitus inutile, pro Ope JL-J cotra venenata homini Jiberaliter affert: multorum contra le maledica & cotV^ lias deleri : quibus iniufte damnari & immerito explodi a proribus & poetis fe ^ qui non habentes quam parafitis & adulatoribus aptiorem & concinniorem m raimaginem redderent , fluuiatilibus Cancris eos comparauerunt : foeliciter ideo c°j paratione ilia vti fibiperfuadentes, & ab al i js crediti ,qu>d tota eius animalis fig1^ fpecics huic hominum generi eorumqj ftudijs ad vngue-m congruere videretur' treff ^ deretq;glomer & globus ille corporis : nec n ifi venter tota in eo moles gukecoenarV^J, ftudio & petitis vndiq; a parafitis multa fcurrilitate lautioribus epulis . Numerola 2%, illarum pro pedibus ieries celeritati roraqi vrbe vagis eorum difeurfibus , quibus * • lariorem ficubi ea illox'lfe videatur* foitunam , quotidie properant • Denticulati forfices , quibus in afcenfu & periculo vtitur & harret id animal morfibus , maled1^, clandeftinffq; lufiirris & delationibus, quibus apud principes alios exagitantes, pr° r^j5 luteq, eius curam laboreraque luum probare & gratiam inire nituntur. Pofttemofl11 $ fummodorfo , veluti inaltiffima fpeculapcfiti ,exerti nunquam fomnoconniueo^U ad omnia vigiles oculi, ingenio fcgaciqiconiedu^quaconfiliajvorajamoresjtras/;0 pli5 eorum quibus blandiuntur , intellcxiffe volunt : vt inguinum modo corruptis > & ,nJ/ iam tumentibus affediibus illis adfint . Quam iniufle autem irppr udenterqj & cont -jr liose id egerint , naturam intclligentibus cognouifle facile cft : qui ambiguo & ,0 do ficcoq; elemento pariter agenti animali , ventris inanem plirumq; globum i^ulllplitr dediti vt quemadmodum folent pueri alligato ex humeris fubere , rotundiore & re cucurbita , fecuram in pifeinis primam aufpicati natationem : fic poffet & Caflce meris illius ope in fumma aqua fine periculo fluitare . Multas vero illas & longi°r£5f/ JaSjVt per terram ingredienn aliorum animalium modo in maiore profluentis a9u* te impetu,qualis per autumnum & ver largior & inexpe&ata fipc defcenditjapp^s „ Dc Cruftatis Lib.II. 209 OtnnesU^ U^ra atJUamJ dum ea defluat, incolumis penderet. Mobiles poftremo in Videntes ^ S exce^° con^uutos oculos , nec minus a tergo quam d fronte omnia.* ^gnofc-5 vcJnhrmutn tardumqj animal , occurfantes vndique noxas ex longinquo pra> QjUam 0^1 Cauere: offerentiaq; fe vita; & falutisfusecommodacertiiisaffequi valerer. felicert) nU °fUm ^ortem 10 ^omine defiderantes antiquioresaliqui , negatam nobis tatn tem lanuaCURara> ^ v^en<^ Poceftatem , figmentis /altem oftenderc conati funt , bicipi» tUrafafl aij °ctoCocorPore oculatum Inachia; bouis cuftodem fingentes , vt quales d na- tate > fiq°Se S n°S °Porteret» imaginibus illis /altem intelligeremusmulla earum neceffi- tius con?-U* (‘'auao ^nt 5 fagacis naturae , non adulationis & parafiticre notas diligen- -mplemur: H^c omnia Marcellus Virgilius. EMBLEMATA. X fuPerIor» itaque fenfu tradum eft illud emblema Alciati in Parafitos; t^jtos tibi donamus lluuiales accipe Cancros , OHunera conueniunt moribus i/la tuis. His oculi vigiles, & forfice plurimus ordo Chelarum armatus , tnaxirnaq; aluus acidi . Sic ttbtpropcnfus (lat pingui abdomine venter , Peraictfq-y pedes, fptculaq; aptapedi. Cum vagus tn trtuqs, & menja fedibus erras , Inq-, alios mordax, fcommata lalla i acis. V S V S IN CIBO. r) OMTI in foio pifcario, cum carni interdicitur, filo appenfi actraiedi, ne for- C cipibus alter alterius brachia > aut chelas lxdat , proflant. Edules autem lunc e*ueri °mn* ^u‘^cra temPoreJ fcd affiate meliores, & pofteaquam durum corticem-* duiCl0^ 5*uncma§natum menfis apponi folent. Aquibufdamladefuffocancur, quo fire^ses&radlo^^nt,cum friguntur. Crudi etiam edi inGia;cia folent rCiimtran- vt ^u°da n<^U't *««*■•. per montem Athon,inuenimusriuumquendam Cancris adeo fur * diflj^ii tltem> Vt VC^ m*^e ^ar,m caP* potuifient.Erant autem autem Aftacis fluuiatilibus deljCatCs*eos ab itineris duceperfuafus ,cum crudos e'derem : nihil vnquam fuauiusauc *ncau/Uf ^a^e m*bi v’^us /um,fiue illi vereeiufmodi fint, fiue efuries aut nouitas cibi fqtUl(1 a uermt, ha;c ille. Satis nutriunt, & corpora humedant . Quare marinis efficacius r“nt va?* a ProPterea f genus eft ^JepOfem^^^^^jfjbis, vel pifis natura cognatum) marinus quidem fubtiliorcft.Qui Cr°s libente I,nUtri bauferunt.ciimpifces alios omnes auerfentur,folosfluuiatilesCan- nt^Diofcorides. S $ vsvs o . JLib.z.c.io, Contra ve* vena. lib,%» c.io. Lib.%%, f.j. Modus vren « dt, fra£f.$. 4d morfum aranearum (tmnarttm . Ltb.z,tra£U %. cap. 150. Lib. i « f • 5' ^ Canis ra btdi tnorfuo* Cineris e an- trorum 'vfus & v is. 210) Vlyfsis Alclrouandi VSV S IN MEDICINA- Nrtl CANCRI raarini omnia poffunt,qua?fli!uiatilesrefte Diofcoride.AtPlinius»c^_ remedia quadam ex fiuuiatilibus ddcripfiffet:M!nus,inquit,inomnibushiSl rini profunc , vt Trafy Ilus author cft . Cotfos aut affatos comedi contra ve0^ j qualibet Aetius iubet.Cancrum fluuiatilem admifeet Nicander antidoto aduerlus °& mala remedia» Et Plinius: Cancri, inquit, fluuiatiies triti potiq; ex aqua recentes, feu Cl ^ re afferuato, contra venena omnia proIunt,priuatim contra Scorpionum idtus cum afinino,vel fi non fit, caprino, vel quocunque.Addi & vinum oportet.Actius ad omn1^ reptilium i<5tus, crudos contritos commendat, fi ladle potentur . Et Diofcorides, fi ,c ' bantur ex ladie afinino auxiliari contra ferpentium phalangiorumq; morius , & lc°r^j numi&u$fcnbit.Niletiama?queaduerfari ferpencibusqudm Cancros, fuefqj PerCU ud hoc pabulo fibi mederi, cu fol fit in Cancro, torqueri ferpentes Thrafyllus author efi 3P | Plinium, Necant Scorpiones triti, & cum ocymo admoti , ex Diofcoride . Sed m‘rU‘o(I). quod dicunt Magi tefie Plinio: Decem Cancris, cum Ocymi manipulo alligatis i nes qui ibi ffint Scorpiones ad eum locum coituros, & cum Ocymo i pios cinereinU^, rum percuflis imponi. Modum quo vri debeant, IcripfitBukhafis . Ad viper* mori» bibuntur e vino per fe; vel cum ftaphide agria, fale & polio, vt teftatur Aegineta, fcd ^ tiusdat cum lacie tritos, & plaga etiam adhibet. Aliud eiufdem remedium : CancroE fl.(viginti, Aegineta) carnes terito(cum fari na triticea, Aegineta) & adietfla iride neta non habet jridem)&calaminthe,rurfuslufficienter tericoridemqirurfus modico a ^ dio fale facito, & paftillos informato, quibus in vmbra exficcacis vtitorcin potu quidc^ aqua mulfa,aut vinorincataplafmare vero cum lacie diffoluitoJHoc remedium Arcn)?( niauthori adlcribit. Succus expreffuscumladte( alias aqua autladle) affumpeoap1) mine, a phalangijs morfos confcftim liberare proditur apud DioIcoridcm.Razes fi bi® tur cum ladie afina: contra morfum aranearum citrinarutn peflimarutn ( ideft Phala^ rum; & Scorpionum auxiliari affirmat. Auiceona vero emplaftri modo impolitos,»11 cibo lumptos , Decodii & cum iure ditati i;s profunt , qui leporem marinum hauferl) ' tcfte Diolcnride , & Aetio , qui & rurfus ait : Crudi & e ladle triti dantur contra ve°lj<, tos idlus,pr«cipue Scorpionisific & defperatume poto lepore marino confeftim Eaoa ^ Notandum vero , eorum tantum carnem teri cum ladle . Idcirco Plinius atque ali; ' fupra nominauimusj contra venenatorum omnium morius celebrat, priuatim conti» « takm & angues : & contra leporem marinum , ac ranam rubetam . Mira etiam tur hifce Cancris ineffe vis ad canis rabidi morius. Diofcorides cinerem , qul 6 „ tur hiicc Cancris ineffe vis ad canis rabidi morius. Diofcorides cinerem , qul - cochlearia expleat adiedlo dimidio radicis gentiana modo ( ICnfer0j^ent’an£E incorruPta? quinquuncem, thuris int gri &indiui'dui albi vnciam ^ ^ acur lnde cochlearium vnum. Ad Cancroiu vero exuftionem ligna vitis exiguntur. Rl0l1at‘nri defer ibam porro & aliud pharmacum, corporibus recrementis abundantibus & fition US Cont*ucens* autem id quod a rabido cane morfis datur cuiuis,cuius cotnpo- gr,- 10 termone decanis rabidi morfu tradidimus . Adieci autem ego, inquit Phiia- huius pharmaci apparatum etiam pecrofelinidrachmasodio , vt plurimum vero bus ^UOt^ vnn® c,end* vim acquirat, & multos fane arthrichicos iuuit,pra?fertim qui- f0late.nerum & albu corpus fuit, mediocris myftri mcnfuraexeodata,aliquandoexaqua ^quando» aqua mulfa.Quin& meile dcfpumatofsepeipfum excepi, quo validum biuc ratranipar)tionem adferuarem, deinde veio veluti pradidlum eft,bibedumexhibuii dum V r UC ^etlus* Cicerum Pelops Galeni prsceptor ( quod non ofcitancer pr*tereun- No ^ Cau^amtradcnSjCur Cancri fluuiatiles canisradibi morfibus auxilium adferant: hu? fhsrc, inquit, Cancer chin animal fit aquaticum, prodeft a cane rabido morfis,qui- «t a Ide^*et metus eft ne corripiantur affe&u ficciftiir.o , nempe rabie ; quamobrem fane $ licet ac^?a!n metuunt . Ac fluuiatiles , non marinos Cancros conuenire didtitabat , fci- tuer 5 ^ll°^ aniniah3 marina ob admiftionem falis natura ficciffimi haud a?que exa(5hm_*» noo^^ream,qu£eft aduerfusrabiem,contrariecatem. At cum quidam fubiecifler, cur in potabili aquadegunc animalia, perinde vt Cancri iu.uarc affblec? quia, exii '^h^hem Cancris praeparationem non admittunt. Nam horum vftorum cinerem cil ^at0r‘us cum h£> canum mordentium venenum abfumere, fimulq; digerere profeffus At ^°psdicebat ambitione magna iadtas, omnium fe talium nouiffecauftas. f 5 inquit Galenus, nifi p'ane me Ici te quippiam prius perfuafum habeam, alijs per- c a ere non tento . Itaque nec Pelopis rationem, vt veram accepi, vt qui crebras habeat Dt»tradi<3iones: verum Cancros opinor ex proprietate totius fubftancia: prodefle. Nunc Vtad rem redeam: Tefte Plinio .triti in oleo & aqua perungis ante accdfiones in febribus Pfofunt. Aliqui piper addunt . Alij decoros ad quartas e balneo egreffis bibere fuadenc ,tl quartanis Simeon Sethus Paguros fluuiatiles, pulmonibus viceratis mederi, fed veficie j^re feribit . Auicenna extenuatis valde conferte dicit .hoc eft hetfticis & lenta febre la- Qtatibus:hosenim humidumleue,ac modice refrigerans alimentum fuggerere affirmat. q ^actia de cauflfa a Diofcoride & Plinio decori & cu iure efltaci phthificis prodeffe tra- qntur. ice & lputo fanguinis,vt Elluchafem addit. Actius etia in larfte conterit. Sed & ru* J cbuulfa in afinino la&e triti maxime fanant, vt ait Plinius. Tritiqi finguli in hemina Aa*”gif,am ^ ? anginis medentur gargarizati:aut e vino aut calida aqua poti.Ec rurfusrTriti, inquit, Vetb ^ p0C' aiua fiftunt>vrinara cient,in vino aluu, fobfcurus eft hic locus, Brafauolus calcuUm c'cnt repetit, tanquam in vino aluura cieant , ex aqua fiftanc ) Ademptis brachijs c0ru ‘**s pellunt tribus obolis cum myrtha triti, fingulis eorum drachmis,decoafari drachma vnam.Mifceto,aquaex ipfo flumine, vnde Cacri extrafti fune cduce \ pt0Pinalo> aliquando vero pro afaro opobalfami par pondus additur. Aquam pio cns hydropicorum per vniuerfum curationis tempus pota aqua , ex Nicolao Myre- b vnam.UrCrorutIlfluuiatiIium aridorum fine manibus & pedibus ademptis teftis libra m_-* Cancrf hhram vnam.Trira &commiftaexaqua pluuiali(fluuialiyvndedefumpti funt pr^d^^hibenda. Interdum pro afaro feruatur. Videtur hic aliquid mutilum ,& ex ratem pentlt>Us Archiginis verbis reftitui pofle . Galenus in euporifticis ad vrins difficul- leftanteap|UrUm huuiacilem conterit,& paniculo expreftum exhibet. Triti & in vino poti de me i 11010 profluuia fiftunt , vbi Eraflauolus male id de alui profiuuio accepit & non ofiori ^ vteri fiuxu’ Clli tamcn Hippocrates prtcfcripfit in his verbis: Si fluxus vteri fus.5iflUrs Cancros fluuiatiles in vino fuifocato:& qu^ficcant fuffito & apponito. Etrur- ^enduinHUS Vter' habCancros fluuiatiles in vino fuffocato, &: de tali vino cum aqua bi- tjtte.Sjt aC°‘ ^Ceni ru,lus> h mortuus inquit, foetus in vtero fit, Cancros fluuiatiles quin vn«aUflK*S-aC fUtff radicem,& fuliginem defurno omnia fimul trita, 8c cum aqua mul- tis extn3nr k di° per nodtem exponat, & ieiuna ter bibat. Salutare etiam remedium mor- c°rPori hCIS ’ * ntl ^ cacaP^almatis more impofiti extrahunt tela, id eft palos & aii^as Hinnientia teftibus Plinio &GafenoadPifonera, Viuus tritus & impolitus ex; ~ '““'v crahic Ad Hydre- * pem» Ad vrijta tem . Li 32.f.io. Ltb . de nat» tnul» ' . •> Lt.zJerKor. mul. i De mor.mni* l.lib . Ad fagittas extrahendas 212 Vlyfsis Aldrouandi Trjff.zJ.u trahit cufpides fagittarutn ( rts acutas & fpinas Auicenna) infixas carni, Rafis: qui e^.'a^ ® <■.1 50. ficmlitet applicat vt apoftemata dua difliper. Contritus vel combuftus ( vt cum Pl‘nl . AH tit urnas, dicam J«m> meile ftrumis medetur. Rafjs id de pede tantum habet: Pes ( inquit ) Canc uaot , . dicam ;cum meile diurnis medetur. Rafls id de pede tanriim habet: Pes ( inquit /C3*1 in carta conuerfationis a collo ems qui hl? bet , IcrophuJas curat quamdiu durat fuper ‘P" Ztb.z,dt an- fum. Pto cphta cacos dimittant in aquam, tertianas abigi promittunt, eofdemq; oculos cum carnibus fcinis in pelle ceruina alligatos, pradare vigiliam fomno fugato tradunt, apud Ph°,u Oculus Cancri, inquit Rafis, appenfus oculorum dolorem mitigat : in pueris dentiujj exitum accelerat , & prohibet tertianam . VIccra in auribus aut vlla corporis parte C-® erorum fluuiatilium fuccuscumfarinahordeacea fanar. Ad reliquos morbos triti &c Gculoruwui vis. 'Ad aurium perundis prolunr , vt Plinius ait . Et rurfus: Saccus eorum cum farina hordeacea ani .|llH •ulcera. Ad angina. vulneribus efficaciflime prodeft.Illicio ( ftomatica ad anginam, vel alia oris vitiajfeu g3^ gardmusex Cacris fluuiatiljbusiCancrosfluuiatilcscorncosin aqua: cotyla vnacotf°s percolatos pr^begaigarizindos.Siquidein crafla multa duc c &lceuat ftatim hoc mC“,£ , mentum, -Nicolaus Myrepfus ex Galeno, fcd apud quem id hodie non legitur . Caod fiuuiatiles viuoscontulos in modum empladri inflatis mulierum mammis imponit i» . Myrepfus : forte inflammatis legendum , nam & eofdem ad profundas mammarum 0“ ties cum ouo applicat Aetius , fleque etiam lac reftinguic . Ett moibus in mammis mul) •priebia qui rum,qui »p i%td ab AnftoteJe dicitur, fit pilo cafuhaufto in poculo} hunc e mamma r/t orbus, hunt Cancri fluuiatiles illiti tefte Plinio. Ex quadrupedum genere quaidam eti Ztb.j.c,'» i* fuos morbos hinc petunt auxilia . ScnbitPJutarchus porcos ciim capitis dolore labof3 In qua f. nat, ad fluuium ddeendere Cancrorum capiendorum gratia: horumqjefu capitis dolori ^ & gtyllo, deri.SueSjiuquit Didymus, non agrotabunr, fi nouem Cancros fluuiatiles eiscome^ fora vt do- dos poatxei s. De jjidemhatc Aelianus: Sues agrefies non omnino iunt medicip* lore» lapilli curationis imperiti. Itaque ciim per imprudentiam hyofcyamum comederunt ,ftati^ ^ turtni . trahunt poltenora , refoJutione & paralyfl affeda. Deinde licet contradi, tamen ad aflt, ^ 1 lTllJf I \ i ~ II llinr I | (* f \ 1 A C f O T\ f a* W» ■ i I rs h . 1 V* .. » #\ M. . . /I? ma X ... Mi . l-x , m rt m. M ^ f 1 1 1 t'9' i. perueniunt, & ibicolledos Caneres epulantur promptiflime, qui morbi remediu^. -j praftant, & priflinam valetudinem rdiituunt}HaciJle.PelagoniusHippiarrus ad caP1^ jia (aptus in equo dolorem hac potione vtitur : Cancros fititiiatiJes feptem tritos cum Jadiscap1'^ fcxtano& olei cyatho permilcet, tum pure colatam potionem per os infundit. | quoqj a lcrpentibus morius Canet cs fluuiatiles quarit, vt canit Oppianus. equo. V S V S IN VARIIS. CANCROS fluuiatiles faltem duodecim fidili nouo cum aqua ingerunt, & ^ operculo fub dio collocant, vt ad dies odo vel decem infolentur,hac aqua tibus aut arboribus infperfa dicebat Democritus neq;at bores neq} fegeteSjJ1 : • 7-l. - C: Udantur, quidquam aliud aquopiam J^di, minime vero abeftijs maioribus.Ficusagra nefr^ j proijciat , a Palladio curatur Cancro fluuiatiii cum itiix ramo fufpenfo . Pfdem I / — WM.«. . M.M. .MmMV tM.p*...’-' — I Ne Heus fru- Scorpiones omnes e doino expugnabis.Nam tradunt aliqui apud Plinium manipul0 ^ tturn abij' mi cum Cancris decem marinis aut fluuiatilibus trito, conuenire ad id Scorpiones ap ciat, xirno omnes. Vt Scorpio - d£ crvstaceis in concH*5 Degentibus., & primum DE CANCRIS PARVIS. Cap. xxv: Ordinis ra ito. V N T & alia Cruftata, vt Cancelli, Cancri parui, &Squillula?> Scy liari} non quidem figura corporis vfq} adeo a pratdidis diuct^'.^ fingula fub quatuor generibus pradidis conditui poflint, fe^ ^°CP; $ quo degunt, modoqj viucndi: degunt enim ac veluti hofpitantuf 11 ? ^ jw w* l -S ^*.onc^ls> vt MituJiSjPinnis, Pedinibus, Oftreis ac varij ge°er^^ binatis. Quamobrem feparatiai hic de iis agere placuit, a Can cr® N, exordio funipto. " • DeCruftatis Lib.IL 213 K Pinnottret» SYNONYMA. AP*v- **' t •ahvluo. Maflarius & Rondeletius pinnothcr fer ibunt in tertia declinatione Pfcoaf0*11®^'0 cluam °kcaufTam,ex Plinio, vt apparet, qui ita habet, Nunquam nafeitur Cane lfle C?m,te (luem Pinnorcrem vocant ,alij Pionophy lacem,is eft Squilla parua,alibi ^ofutr)1 a^*S a^e^ator*^Pud Ariftotelem legimus oi *ct Mv/uSpu 7r/>voBn\ aj,quod fi men- Stylla» Pjnna n°n eft>rc(Sus fingularis 0 7T‘tvaSn,pa.s> >’yau> xetpxlpos oa’r»^ ivm $«pi£»,hoc eft in ^ScilICnar* ^°^tus Cancer. Pinnophylacem Ariftotclcs, vt putat Vuottonus,ScylIaro« fi Qium ne dil.gcntiiis diffinxit, vti mox referemus.Ger- Ver6 h Cancef Patuus vocari poterit^efte Zoographo, eio Kleiner MeerkraN Cancellus Uiitn5 Oftreis, veriim illi nullum confpicuum capiunt incrementum. GENERATIO. ^OMODO autem generentur plane controuerfum eft inter authores Pifcarores {efte Philofopho lococirato, Cancros eiufmodi nafei confirmant, vna cum illis 1 ^ ^orum tefia inhabitant.Et Athenaeus etiam de Cancris & Pinnis Ioquer,s:p* : Vfl ffapxt Hi J Tct/TOU toioo Kz4y%ot>r6 jua.ii ytthai t^ovyi^ voulio *aom nifelVh I A f ) lll/l £.► . r. - U degant. aperiat , & intrante in eam pilciculo claudat, quia neq,- Pinn* quemadmodum ne£ tuh, aut Oftrea pifeium carne pafcuntur, fcd aqua tantum & luto . Cur igitur in P^l Oftreis Cancri parui reperiuntur ? Quia , vt ait Rondeletius , cum omni generi an<, dum a narura tributu lit,vt fe vitamq;tueantur,vt paftu & latibula qumat Cancri p* 4 n i)c Cruftatis Lib.I. 215 quarT;e- f ceti: & ideo iniurijs magis opportuni Concharum caua fubeut,vt illic ran- fuincan ^ec^u^anl:r*s tut‘^st^eSanc» Quare non foliim in tertis ,fcd etiam fpongia- /W r,ernul!S> fas°rum rimis, in externis teff arum, quibus Oftrea tefta Iunt,cauis f&mif- -incrosparuos rcperifle fefe idem Rondeietius affirmat. hieroglyphica. HOMINEM qui feipfumnoncuretrverumapropinquiscuretur^gnfficarc^ Homo feip- v olentes , Concham & Cancrum pingunt. Adhaeret enim Cancer Concha: , & fum non /«. eam ipjtu vj0Catur Pinophylax, ideft Concha cuftos, hiat autem Concha cum efuric ; in rans. rd adm f h,antem chm pifciculus intrauerit , pungit Cancer vngula Concham , ha?c ve- tatnen ?n-Ca Concha«» claudit & hoc modo venatur pifciculos ex Horo Apolline , quod Lib. 2. Hic- ^ cn> vt iatn oftendimus, falfum eft. rogiy, D£ CANCELLO. Cap. XXVI. M Q_V I V O C A. 4 ANCELLI erant veiuti fepta qradara ex lignis trafiicrfim iunais obii, emolliam quatifq; ad defendendam, boc eit repellendam tutbam. Cicero de Ora- luttpu ‘ toie libro • primo. Nam fi quis erjc qui hoc dicat, efle quafdam oratorum F * proprias fentenciasatqj caufas,& quafi certarum artium, forenfibus Ca- cellis circumferiptam fcientiam , fatebor equidem in his magis verfari .. hanc noftram dicionem. Et pro P.Quintio:Et me facile veftra exiftima- g* reuocabitis, fi extra hos Cancellos egredi conabor, quos mihi ipfecircundedi . Qui Pr0 Seftio e fori Cancellisplaufum excitatum feribit. Sidonius autem ApoUinarisqua- C ha^ hbri quinti epiftda; Vmbram, inquit, ftipitibus alatis, cancellatimque pendentibus hb "pinus fuperdufla texuerat . Cancellorum rationem graphice expinxit Varro rei ruft. fi/ e^0 ; Pr*terea » inquit > e perticis inclinatis ex humo ad parietem & in eis tranfuer- acthe' > ' modicis ,nterua,lls > Perticis adnexis ad Ipeciem Cancellorum fcenicorura pifCjnatn * Hinc cancellata elephantorum cutis dicitur Plinio . Riuis per quos exundat fcilJ(i)a>pra:figantur a?nei foraminibus exiguis Cancelli , quibus impediatur fuga pi*. dum / . umHJa, 8* 7. Hofce Cancellos item Cancros dici, quamquam rarenter admo- jj11 ‘nriaduertimus.Inde fcitu dignum prorepfit adagium, vt inter orci Cancros adhar- effug.CatuC °lui ita irretitus illaqueatufque teneatur , ac impeditus ,vtnufquam pateat inter crci Gr^i ^u' Cancellos pro abaco leffili interpretetur. Suntque qui Cancellos dici a Cancros ad - Ciq]js a *'>.* putent. Atiftophanis interpres in Velpis dicafterij , id eft ftationis iudi- harert , q m quit thnUan3 dlC‘ Putat quam, inquit, etiam Kay^iarUn dicunt. Hy fplax,in- dicantur . queij, neoc^itl *nterpres, laquei Ipecies cft: proprieautem curforum carceres fic vocantur, tiqUls °s Cancellum dicimus. H xc omnia Caelius Rodiginus. Cancri dicebantur ab an- ^ 'J"Ulnuncptrdiminutionem Cancelli, Feftus Pompeius, SYNONYMA. f j f at‘n« Cancellus, Graecis x*p«/W nuncupatur, Oppiano x apmas vocabu- m * oVp'**6*^ xapxiro/ Mvxoi^o de ftiytSoi; Tra^rav /utxpfoh tfyj cr’ toij fcL 3rvsAfiJdWj,! oi «atAod^o' ^rwj^wpa/.Quum verd dicit inanium Oftrearum t fecondere &c» hunc interpretatus eft : 10 J‘s *ap*JMor>iwa* ,«V *4o 4* luxivd icit $7p uxuveledviiq, *$ej ao^avop.ivuv niittouua 7ru?\iv eii j lrf.9tc.42» gop oVpaxcv . Alio vero in loco Plinius Pinnotherem feu Pinnophylacem facit Squ» . paruam & Cancru/propius Ariftordis mentem lecutus.Ccntharum generis Pinn* tur in lime fis, fubreCtafcmpcr, nec vnquam fine comite, quem Pinnctherem vocajfoj > * p/ffxo ciatpBeipovia) Saite», Vbi Ariftoteles,7<3 xap ximo»»mj rou *«p*irot> /*/xp®1'’ ^ Cancellum pro Cancro paruo fpecie diflimili vfurpauir , Quod vero Plinius l«Pr^a [£( verbis per Cancrum non Cancellum xapximv , feci Cancrum paruum inrcliigat , . Athenaeo, apud quem eadem dc Cancro Pinnothere leguntur , qua? apud Plinium *, Cancro dapis aMatorc. Plini j verba funt, qua; fequuntur . AlibiCancer dapi^|, tfator. Pandit fe Pinna luminibus orbum corpus minutis pifeibus praebens 1/ tant alij protinus , & vbi licentia audacia cieuit , implent eam . Hoc tempus fpecli Q index, morfu leui fignificat .Pia ore compreffo , quidquid inclufit exanimat , parteny focio tribuit. Athenaeus inquit: Chryfippus iolerifis dt honefio & voluptate ait : D^j), & Pinnoteres operas mutuas praeftant, feorfum viuere non pedunt. Pinna ex Pinnoteres Cancer paruus .Pinna teftam pandit, ingredicntefque pifciculos obfc^ Pinnotheres adftans , fi quid fubierit , morfu Pinna fignificat : qua demoi fa tdfafl' ^ ditieoq; quod indufum eft, communiter vefcuntur .Vides itaq; quod x apxh/ot dix‘l j ftoteles,loco poftremo citato Cancrum dici a Plinio, a Cryfippo ** p^»o» ligenter aledore obferuandafunt,ne vna cum Hermolao Batbaro exiftimer Cante . & Cancrum paruum feu xapxinot Si x zpKnov /Aixpot eade die femper apud Ariftotf j Cancellus Ariftotelis a Gallis vocatur Eremite, & Beinard 1’Eremire. Eremitam quljj. :Btrn^dt* quod alios fugiens, in tefta perinde ac in folitudine viuar. Bernardum aurem , quod « qui Galli i at jn Gallia Bernardos fatuos prouerbiodi»! HuL^.r, 4. ANCELLVM nobis cxaftiflime fic defcripfit Philofophus.Quem Kj'"- Cancellum appellant, communis fere focius Cruftatcium,&Teftarorum £ J eft ,quippequi fpecie Locuftis fimili /petfletur , nafciqj feorfum per fe Jorma». Zwmcula* Verum quod reftam deinde petit, quam ingreffus, vitam rraducar , hinc fimilis teclis animantibus eft : quapropter is in ancipiti efle , genufque fibi vindicare ^ J videtur. Forma tamen ( quod fimpliciusdixeriin 1 fimilis Araneis eft , nifi quo^F^ yPfy&Pe^ri fubdjtam ampliorem , quam Aranei habeat. Cornicula duo ^ gerit, quibus oculi totidem fubiacent, qni nunquarp intro recedam ,vtCan(:‘^ fedfe _ De Cruftatis Lib. II.' 217 P‘Uribn^Cr Cm*nentes appareant. Os fub ijs eft quod veJuti capillamentis quibufdam-.» ni «em C3!cundatur*Iis Pedfs fubiumfti duo bifurces , quibus cibum ori admoneat. Bi- ieft0q. p Tl & ingredi eodem ipfo grandiore potiffimiim folct. fit Soniii ° SenusJ ve^ intra Conchas,quaru adhaffio fimihs caeceris eft,reperitur: quod OQ|> i d J • *•***• WVMVUajjVjUUl u aUUlt I1U UUIUW U WilJ. V Hlll , LJUUU <}j0refi ‘ani paruamfVKvaaapci') appellant: & paulo poft: Quibus vero finifter pes gran- Clctatern 1JpUntluatn CUm Turbinatis hofpitantur , fed cum Naticibus tantum ineant fo- 'lifferre * ^llCat R°ndeletrus Cancellorum hac duo genera fola corporis longitudine^* * rirjii !ctiVL ^ancebus Turbinatorum hofpes longior fit, quia eorututcfta Iongior:Nerica* j!°r J Neritarum tefta eft !euis,ampla & rotunda. Quanthm ad pedum biful- pedem att'net > *n omnibus Cancellis quos plurimus vidi , femper finiftrum tinnerf< ra(”°rem . Ef° pcrfpcxi, quod non fortuito , fed certa ratione ipfi videtur con- Parti r * Cut£en,,m v‘ua.nt *n tefta circa corporis medium complicati , quantum dextra» ,a>tiorf0mprr - a,I.,.I"entG ac proinde incrementi decedit.tantum finiftra? liberiori ac %crr> f , C* Vldetur& aliud genus tertium confticuere AriftoteIcs,ciim dicit: Sunt gjfin, °chJcas qu* «nter fe bcftiolas habeant Aftacisparuis fimilesqu* in fluminibus enuntur, ied ea differentia , vt praemollem intra fu3m teftam carunculam habeant, for- a quales nam fint, ex diffediionibus contemplare . Qua? quamuis ita fint , vnica tamen Jjcriptionc contentus ea tria non admodum differre fenfiffe videtur , earumque paucas «differentias. Rondeletius pauca quadam ab Ariftotelein deferiptione omiffahis lis ls fuPPkuit: Cancellus, inquit, ex Cruftatorum eft genere, Locuftis vel Aftacis fimi- icorpm-e enim longo eft: cornua longa, tenuia,flauaque habet, totum corpusex rubro Wu Clt‘ Che,arura cum ingredi vel pifccs capere vult.Duo ah j vtrinque hir- Cotlftar° ra *ntUS ktenc > 9uibus Innixus corpus intro trahit. Pars pofterior nullis tabellis tis jnt 9 ed cute duncaxat: ob id ab A riftotele mollis dicitur, .rcd ad eam firmandam ccr- duas Ua'bsdiflitas lineas tres habet , latas , durioris fubftanti*. Corporis extremum»* Crttnq ^nastenuesm°Pes j i n lateribus fitas gerit. In eiufdem extremi fupina parte ex- El rne3tus cernitor , quem fi digitis comprimas , excrementum emitti videas : quo cit, ^ancelium carere non affirmat Ariftoteles, fed non euidentem effe ait: quod fa- %rtl)CrcdaiD Ariftotelem , non tam diligenter Cancellum a teftanudum , quam eadem Cance^ 'Pe^affe. Nam meatus is in Cancello tefta fpoliatoperfpicuus eft. Rxcille Ilc,Ped K*11 Poniac,£E l,mac,s raolem. raro excedere tradit Bellonus cum hac deferiptio- chijs for US vtr,nquerernis brachiatur villofis: quotum duoanreriores,feu priores bra- ftitiji-3 rujv Us bTulcis conflant , quibus cibum ori admouec . Crufta dura procute ve- vtr«iqUe ta>nunc cyaneo, nunc coeruleo, nunc fuluo, nunc rubro diluta.Duoillipedes ^nt. Cirih U' ^racbia fubfequuntur , vnguibus in extremo oblongis , & aduncis vallati ^ Aftacj ej °s an£e quidem duos , rubros , fub oculis ( Carabi modo) gerit: oculos inftar ri°r pars i^S5PbaSus tenuis, vt filum ad ftomachum protenditur . Inteftina !.nte^nisat)^mrCUokuntur:actlu| 10 eiusftomacho viridis humor fpeftabatur, is in_* 1Cata teprrtf ^ fcrcandlidus* Cancelli, quem in Adriatico mari natantem in Concha mu- r ( tr^s arrf- ,.Q0§raP"us> caput folum & pedes ,& parum quiddam in extremo cau- ,QlliitUclinet-s 1 Vld5bc.et^cru^amunidntur :£0£us reliquus alueus nudus mollifq; eft, anteriori prafeicim parte ,cum Cancro fluuiatili habet , oculos in cornr^ T culis Osi Thorax* Genera . Vt differant'. Chela, T cHhtHt ge- nus* CbeU* Defifiptia ex EeUonto* Inteftina» 21 8 : Vlyfsis Aldrouandi culis eminentibus, geminas pmendiculas , forcipes breues . Oudimin poflrema ch» parte condit, caput anterius habet, & pedes prasendMtque «a Concham (e Cancellus Authoris. totum fic in penetra1^ ‘ Conch*condere,vtu" eius appareat. Pede» q ^ ambulando prastedta P ^ tim rubentjpartim &r $ funt,hiduti. Primo JC totidem pedes vtrin^P j( 1 ter brachia bifulcis & . j1 pibus piaedita,quibusd ^ pedes proximi hirfud * Iongi,quinq; articulis^ flantes, aduncis in e^1 movnguibus. reliqui o admodum parui tribu5 ' arnculis condituri . ^ aurem fequitur figo** Ambrofio Paralo , eft ™ nardi Eremita? didi & ce Ili in tefta latentis i df De far, c.8. (I inde nudi , fed non bene exprdfilfe nj dum, quia binis taO^J natura pedibus vna c* . brachijs donauit . Ro^l ietius ex quo Pargus v)M tur iconem mutuafie,^ , aut quatuor vtrinquc\J buit, quemadmodum nos noftro priori.Cum hoc non paruaro fimilitudinem habet q0^, j nos ei fubijcimus totum rubrum, exceptis villis qui funt in pedore , & cauda , qui (atfy nerei. Sequitur deinde Cancellus alius, qui, vt Cornelius Sictardus ad Zoographum J | pfit, extradus eft ex cochleari domuncula , expetitus in cibis , frequentiffime capite ad fcitur Buccino, itavt vi extrahendus Cancellus fit quodammodo-.qund Valerius Co*? & Zoographus experti funt,ciim plures in mari cepiffent apud portum Liburnum, vbi^ j piofiflimevifitur , non procul alitoremaris Liguflici inter laxa . Depingitur pra?terf\,, Cancellus oblongus Aftaco fluuiatili fimilis , quem & ipfum Sittardus ad Zoograp11 (, mifit: quem Zoographus ad tertium genus Cancelli a Rondeletio commemorati ^ ^ Deinde oftenditur Cancellus m Cochlea varijscoloribus maculata, vt marmor. 1^°%, mum aliqui,vt teftatur Zoographus vulgoauenam vocant, Scaligcr Squillam mini^rJ & a Vafconibus Ciuadam vocari ait, id eft, auenam. Pugillatim enim ( inquit) deu^1^ j ficutauenam veterinae. Cancelli autem perquam exigui in pifciculis reperiunrur ,f ,, nouiflimos latiulculcs habent, vt ad nandum vtiles finr, quali pro pinnulis, aut rem>5 ^ des haberentur, Ariftotelesjquibus verbis adhuc aliam C ancelloruro /peciem a diuerfaro commemorafle mihi videtur. Co$‘ ! DeCruftatis Lib. I. 219 Concha;, aducna; Cancello, feu Bernardo Heremics plena; effigies. Et Cancdiij feu ikrnauii Heicmit* nudi imago . Can- T 22 q Vlyfsis Aldrouandi Cancellus alius ruber. , . .. *.• * Cancellus in buccina ex Zoographo. \ / De Cru Jiatis Lib.II. 221 Cyllarus fii yS lUe _ Cancellus in Nerite concha , Cancellirs alius oblongus aftaco fluuia» y*ieu)S ad Zoographura nulla. “ tili fimilis ex Zoographo. Cancellus, V. auena. Squilla minima Scaligcro . VIC.TVS. NA XV R A. Generatio. P antm. 7, 3i- °rL^POS Venere exhauftos deuorant quemadmodum cecinit Oppianum.In faxO- “s ^ocis verfantur: carne, luto; deniq; ijfdecn quibus Cruftata alia, vefccntes. Ari- trannui «es ait> Turbines, Buccinas & (imilia, in quibus habitant Cancdli^aici man m- * cipere abfoIuta faxis.At quoties flatus vrger.c,hofpites Cancellos illos (dc in laxa re- dUnt; vir.K tutari f*pe,tefie Aeliano, de fpolijs multo certamine inter fe concen- dc & Conchi. u%mferiorerepulfo, vi&orexuuiasaffequitur. Antea vero hsc fcripferat. A (a(> ad habi^ inoPes & nudi primum Cancelli nafcuntur: deinde eas tanquam domicilia ‘ Turbia L . de%unt. Chm vero vacuas & inanes offenderunt Conchulas Purpurg aut tUt't,Qlji,^.r,mo lntra eas ingrediuntur: deinde cum in ampliorem magnitudinem creue- N’ec]; mod^r VC 'n teftam ampliorem tanquam domum alteram demigrant. ^c,5nti & a ° *U^ra Odiorum Conchas immigrant, fed & per multas alias capaciores cran- ^.r. 1 5 atUe ea tanquam maiori domicilio gaudent. Eadem OppianuS , & HcoVoriftotdeshisverbis: Cancellus ille Concharum holpes principioex terra cbatu am j. * mox Conchulas ingreditur vacuas : vbi cum exercuerit , tranfit in Con- Puotem, videlicet , aut Naticis^aut Turbinis, aut alicuius fimilis. Sxpx etiam X 3 ' paruas 222 Vlyfsis Aldrouandi paruas Buccinas fubit,, ingtcflofqi ampliorem illam gerit pari modo •& vl“lt ‘n lio capaciore , rurfufq; excrefeens aliam perit ampluycm . Verum quod dicai phus, ex terra limoqi na (ci, facit vt credam ipfum partem internam CanceJJi n fpexifle, cui ad latera adhaerent tanquam racemi, aut globuli, oua filo annexa, ttc tum eft mares a fseminis aperte diftingui, quod eodem tempore haeoua habent , « ‘ 1 ‘ # me. Igitur ex maris femina: coitu generantur .Nec impedit coitum rcfta , qua ,nte& ~ Nam quemadmodum teftas fuas deferunt ,vt in capaciores tranfeant j itaftatiste ribus natura ad Coitum incitante teftisfe exuunt, vc corpora commifeeant * i J V S V S IN CIBIS: & Ali js. CONCHAM muricatam vria cum fuoCancello domum cumretuliffctZoog I. phus, decoxit, vt extraheret Cancellum, extradus odore, colore, fapore,flun lem referebat. Dorion in libro de pifcibus,quero crtat Athera’us,inter eos p ^ culos quos hepfetos vocant, memorat Cancellos xapxina. Cancellum fuum tradit nius non dfe edulem, fcd alijs pifeibus, vt Iulidibus, Channis, Orphis, Percis, & id »e faxatilibuseffegratiflimum obfonium . Quamobrem pifcatores Cancellos plurimtia1'^ petere , quos fu,s Cochleis nudatos , ac viuos hamo impofitos , fuis calamis appendu - , ^ bcc enim modo magnam faxatiiium pifeium capturam facere.Galenus Mullos Cati' iM dml cellorum efu deteriores fieri & mali odoris his verbis ait : A i quo rpiyAq xctpxivuSaC i&iowq} KM auauJ&seiffi, , KSH £uff7ri7rrct , ^ x*“ xo^o/uo/. Eadem Aecius. Vnde patet Cancellum mali etfe fucci difficile concoquijfalfumque fuccum gignere, indequeapif- eatoribus negligi. RondeJetius Galeni verba de Can- cellis, qui in fpongijs,qu«e •rpcijoi a fetido odo- re nominantur, rede intelligi pofle pu- ! tat: ac de Cancellis alijs 3 qui in eoe* i nolis litoribus dcgunt,parniq> lunt : nam quandoq; ad Aftacorum fluuia- Silium magnitudinem^# accedunt. Galemkcus txplicatus* Finis Libri fecundi . <*■"- — . i | \\\\v y/ Jf) t- mluft ni V V /v \lsV ^<0- t-^*S vi VTtT»> nf VLYSSIS ALDROVANDI philosophi et medici 8 BONONIENSIS de animaubvs exangvibvs \ . Reliquis Quatuor LIBER TERTIVS, QVI EST DE TESTACEIS SIVE CONCHYLIIS. ET PRIMY M DE IIS IN GENERE. Cap.I. ORDINIS RATIO. E animalibus marinis exanguibus fcripturus, Mollibus primum, fecundu Cruftaceislocuaffignaui, duabus fere rationibus motus tum quod vbiq;atq; in omnibus imitandus praeceptor Ariftotelcs ita me docuifle videtur, vbi omnium horum animaliu genera re- ccnfet, atq; inuicem diftinguit:tum quod in omnibus meis hifto- rijs nobilitatis ordinem fequi fo leam. Sed quia haec dupliciter ac- cipi hoc loco potdI,vel ab anirnatium horum, de quibus hoc vo- lumine trabatur, partibus, vel eorumdcm vfu: pattiu placuit ra- Qe cauL a°erej nam aboqui Teftacea quae & Concha & Conchylia nominantur, non vna P^^enda omnibus ijs erant ,quemadmodu etiam quilibet, qui ne centefimatn §eneta \^rCeiK (^ntenirn innumerabilia & nunquam fatis cognita, cognoftcdaqj eorum vCrfat3-8fnofcit> judicare poterit, vt interim eos praeteream, qui in veterum fcriptis opti- Diit, cjUr 1 u°t.Cedit quidem in cibum Mollium caro,ededoq; funt Cruftacea: fed Mol- lalubrjs p J. 3C yentrRuloinobediens, fereq; abominanda hominibus eftj Cruftatoru vero ^'atn obc f f^°e,quin §rat:®a,a ficum illis coparcs,fin cum Taftaceis,minime.qu£e non ' l”am Dgacifiima rerum omnium parens natura ta dura contegifle tefta videri ^r, fed 3 c5Uiirnplunnais animalibus marinis, qiue eorum carne delebantur, deuoraren- in n°fifUm ccdeicnt vfum. Ea autem vt inquit Cadius Rhodoginus adeoproce- " ~ ribus Cur de tcfh- ctts po(l re- no loco figat autbor . Carnes exan- gui» inuite toparantur. Concljl;or» a carne has, L1.27. lech ant,c,2$‘ / Conchylii viduarum cufedix, Lt.ii.epig. 53» Sylth Te Hac e a fru tttbus com- parantur* Poma maris dtcta Con- chylia, £?>2.f.20£. Lth. I Ep, pr, Luxus Ro- manorum in ccncbylijs . %ib,%.e» 57. Lib.gtc»i 4» 224 Vlyfsis Alclrouandi ^ ribusgulg probata fuere. vt vel inde ccnfoi matum fit adagium, efie Conchylia vi u cupedias,ficuti Phiiaieus commeminit Demetrius, vt Sophtonem taceam Mispograp Enumerantur Eadem d pcetis inter ganeas prarcipuas , Martialis ; Mentiar vt venias, ptfces, conchylia, lumen * Et cortis laturas , atque paludis anes. Eleganter Statius inquit: Ah rnifert quos ao/Je iuuat, quid Phafdis ales J) t flet ab hyberna Rhodopes grue, quis magis Aufer E xta ferat ,iurT hufcus aper gener cftor V miro , Lubrica qua recnlent conchylia mollius alga. , -j' Queraadmodnm vero frudus arborum varij funt & ineffabiles ,menfarum p .jjjj namenca,& gula: incitamenta, ita quoqi Conchylia fiue Teftacea,ex quibus quam e* ^ animalibus numerofior materia ganeceft, quare Septimius florens Tertullianus „tJ ni merito maris poma nuncupauit .Tanta vero eorum vbiq; terrarum copia cit \, uuncujjtum • iiiuia vuuluiuui , - i # y apua authores mentio vt dcdliflimus Hermolaus in quodam luo in Diofcoridem c Jario5vbi dc Oftreis & Conchylijs ei erat tra&andi locusjfe copia deton er i dixerit, reqj primum gulas huic generi datu effe adagio inde nato, adagio nimirum quod citaui. Sed incredibilis Romanorum aliorumqj populorum m hifccTcftaceisluxuria^ gis in plurimorum particularium hjftorjjs ffianifeftabitur.Atqui hccloco illud foluu- ^ do dixiflefuffecerit in hocce guhe genere, quod pauciflimishifce verbis Plinius ferfp (J reliquit: Luxuriar mater Conchyliorum pretia margaritis propemodumxquauit.Q111'^, autem ea fuerint, infcrlpto de margaritis capite fufitis dicetur.* vel fi & hoc parum diamus quid in hunc luxum Seneca Pjiiiofophus in prauos hominum mores inu1- ^ feribat : Quantulum finquit)ex tot Cofkhylijs tam longe aduedis per iftumftoroat y inexplebilem labitur. Quam longinquis autem e terris Conchylia peti fcleant, p° ^ norunt, qui veterum fcriptaeuolucre j idqjnos multis deinceps locis inhee opei t monftrabimus. Audiamus item Ciceronem, cuius difertifiimi viri teftimomo^nihiDT aptum eft, patrimonia, quin integra regna dilapidate, nihil inquit, in L.Pifoneapud ^ ( Iautum,nihil elegansflaudabo inimicum) ne magnopere quidem qttfcquara per furaptuofurn . ExftrudamcnfaQon Conchylijs aut piftibusfcd multa carne fubranQ,. Loquitur ironii£s vt oftedar,qucmodo & lua Sc aliorum qurr furto fuftulerat, bons r^ diderat. Audiamus deniq; rurfus Plinium grauifiimum fcrjptorcm, ex quo legem efleapud Romanos colligitur aduerfustam Juxuriofi , actam preciofi cibi intemp^ tiam.Sorices finquit)& ipfos condi author eft Nigidius, ficut glires, quos cenforiar princepfq; M.Scaurus in confulatuno alio modo crenis ademere quam Conchylia,^ alio orbe conuedas aues. Haud minor etia luxus erat in colore illo praTtantifiimo,q ,, dabat Purpura, Conchylium, Murex,colore illo,inquam,quo Regum omnium, ac ^ ratorum paludamenta toga?qi tingebantur, quoque nunc Sacra: Rom.Eccl. Principe * fplendent , & quantopere mundanis HcroibuspraTerendi finr, vel foloeo nobis dcl ^ ftrant.Camiim tanta parui fiet Juxuria,fi eam contemplemus, qua: fuit in margarit'5’ ^ vnionibus,qu£e hinefuum ortum agnofcunc. Etenim longe admirabiliora, ac pl3*^ credibilia de ijs memorabimus poftea , nunc vero illud duntaxat fatis fuerit dixific ^ patratn folam fexcenticsfcftertia vnica ccena abfumpfiffe . Concludamus icaqj cu e° Plinio nullibi maiorem quam in Conchylijs luxui tam extitiffe . Sed quid haec tam parua commemoro, cum populatio morum atque luxuria non aliunde quam e (Ct charum genere, proueniat? Iam quidem ex tota reru natura damnofiflimum mare & ^ modis, tot menfis,tet pifciu faporibus, quibus pretia capientium periculo fiunt.Sed fi | hac portio eft reputantibus Purpuras, Conchylia, Margaritas?Parum fcilicet fuerati^^ las condi maria, nifi manibus,auribusjCapite,tGtoq;corpore afoeminis iuxta virifq^ ^ rentur.Quid mari cum veftibus?Qujd vndis fiudibufqjcum vellere^Non rcderecip^ypj nos rerum natura, nifi nudos. Efto, fit tanta ventri cum eo focietas, quid tergori? eft,nifi qui vefeimur periculis, etiam veftiarour. Adeo per totum corpus, anima h0< ^ quafita maxime placent . Principium ergo culmenque omnium rerum preci;, maf» tenent. ■9 9 ® 9 syH°J A De Teftaceis Lib.III 225 synonyma, jeqvivoca: jVT °Y!1NA , quibus iftiufmodi animalia , qua? duro filiceoqjtegmine fragili atque . [Uptili, non colhfih’ muniuntur, cum apud Graecos, tiim apud Latinos veniunt, oVpaxo&p- tiOs. “}ucni° non pauca,fed qua declaratione magna indigent.Ariftoteles alijqjmub dereli*^*^anuncuPant,acfiYeftacc£CUtisanii!naIiadicas. Huius vocis etymum vi- - dea* iUent|J et aPud Galenum , qui ita fcribit, quoniam totum corpus ambiens veluti integu- in Buc^ V.n‘cu‘9» congenitum appellatur tf«pMa,ideft, cutis, fecundum porportionem ide 0VpaC'n;s 1 f>urpuns Oftreis & Chamis &alijs eiufdem generis dicitur , ob id vocantur lecus a °K-PMa huiufmodi animalia , quia teftae , vel lapidi fimile plane eft , quod extrin- filiCUmn'blt ^petimentum.Itaqi Plinius, modo,quibus Teftacca operimenta vertit, modo fioipli • Ur‘l*c ince vc multoties Theodorus vertit apud AriftoteIem,& Teftacea,vt Fvon- 6rued'S V°Cat * abJq>recent,orum multi, & ipfequoqjTheodorus aliquoties, non incon- x JCl poterunt: nam & Telia? quali '67 pax* ab Horatio nominatur hoc verfu : Ltb.i.Sat. 4,’ Cicero T» J mare™ &e™Dr* . Tt/ia dicitur di(jSri er°b^lluasnatiuistefljs adhai entes duxit in libi o de natura deorum ,& Palla- c*^cazov, tUaj:., au a mans a£,maba> cum ait: Luna incremento fuo omnium clauforum maris ani- r(fiudo eft a i?,at<5i ^r0nCharl!m mc,mbraturgere iub«. Telludines itema quibufdam dici teftis Ltu , 1 Je Albertus Magnus his verbis : Vniuerfaliter autem haec omnia animalia , qua? dura? 1]^ ani.j Vocantqr &a qmbufdam dicuntur Telludines, fecundum veritatem, funt qua? ^ d nos Olliea, ^onchylia nomen habenr. Alio nomine OVpi*phiIofopho nominatur, cfireurn' «cut difemlfimd alibi feriptum reliquit : aMo S\7im te /, TZ' a Galenus in declaratione huius vocis parum fibi conilae, modo enim ani- adZin ^liaeffe dicit, vt in decimoquarto de vfu partium , modo inter animal & plancam me- ■' aidelUocphytafaat^tinhbro de formatione fstus. Gaza modo Concham, modo ofIr(a ‘ U reamtransfe.tifedOftreaneutrogenere ciim Gra?cis ,tum etiam Latinis nominantur 0(intl autc Cmln " in g^ere de Oftracodermis feu Teftaceis omnibus : Oftrea? vero foe. t0 jao§cnere cantum de fpccie vna , vt annotat Zoographus i Rondclet.us ve, JJ fu genetll,r,nqUlt3 0ftreorum nomcn «inerunt, Oftreas etiam dicunt. Nec pro vniucr, ^«rpat^ °,UU1> fedpr° fPecieeti3™ earum quibus tefta fcabra eft & alpera , nomen id fa$pje r* Graecos quidem orpsoy per t breue , & per diphthongumdiuer- ^cnmenUmqUe^ni^Ca^0neS^a^Cnt’abqUan^°P,Ssmi^;:u^ Ponuntur. Sedlatini id di- Ub.u.Sm» Cata fu Jgnoranc* OV, , inquit Galenus , vocat , quae ab Ariftorele d^pcua/Stp/u* VO-> J'Utn D nt,qu°d autem oVpso» vocatur fine/, in fecunda fyllaba/pcciem quandam Oftrco- 0bniusquoqjOftrea per Oftracodermisaliquandotra(lulit,vtvbiapud Ati- rargauv -n^ko rard^paxoSipjuaUjXpci tu u^hocict^t , nulli; Oft^5* Qu*fic ille interpretatus eft : Non omnibus animalibus oculi , Oftrcis °^rac Actiam ,rat'0^erraa camen fepius multdlatius patet, quam Oftrca, vt iam diximus, vn- in auibuc 0l1^ °^raco vt Propertius vocat . Vitruuiusin hocfenfu. Ea Conchylia chrau* Pr°fluens3 eir nrn.nt,S c*rca ^un<^untllr 5 e quibus plagis purpurea fanies vei Jachryma_3 l.elbsexitrurnXClil “in!nortarijs terendo comparatur, & quod ex concharum mannarum 'V0,*pi l»oc * 1 cp° r^nieli vocitatum, l-laioduunpci^cs^pucpoi \utwt aipouoioiw} In Crntyl. Plores ciin ov ?jtDV } ^ 07/c2i[, va3 Oppiano oVpaxopinxjoVpttxnpcfjos-paxft.lnuenio etiam apud eundem Opp ianun Aipjfts. cepuxopitafi apud SuidamoVpa*d^p*a7o?>c>pTi'^o/,Conche.Ko‘>^oj,& Latinoi um j, . Ltb. 4^,4. cha perquam frequenter fumitur pro omnibus Conchylijs & 1 eftaceis , item pro q { Jjtb, x. dc~t dam eorum generibus. Theodorus in translatione Ariftotelis Oftrei & Conchato j 7 refl.cap.\. vtitur pro vniuerfo genere teftato,Rondeletius vero Concha, inquit, fumitur & pr0 {i Ltb.x. c. 17. tefta, & pro tefta Iaui,fiue inaqualiter rugata. Et rurfus: Concha nomen latiflimep . Ltb.^.c.$^» iamdiximus j hoc vero Plinij authoritate maxime confirmatur , qui Pedtines, CocE Euccina Concharum nomine comprehendit.Bellonius de biualuibus tantum vfurpau , detur, &Zoographus Concha vocabulum generale videri quidem ait , videri fibit* ad biualuia magis proprie referendum. Huius fpecies, inquit, alia turbinata funt ,« ’ . Cochlea, qui. chlea dicuntur; idque, vel hebeti us, qua generis proximi nomen feruant, aut etiam , rioris : vel acutius, ideft, longiore, magifque faftigiato, vel muefonato dudlu, 8cvoc& Strombi. Alia turbinata non funt, qua & ipfa communi vocabulo adhuc Concha di Strebi quid, tur , flue in orbem fere aquabili & plana fupcrficiei curuatione fe colligunt, VtVefl &Porcellana didfa: fiuebiualues ,liue vniualues flor jvt Concha vocabulo genus ■ Coch* voca- lum Teftaceum comprehendamus: ficuci Cruftaceum , Cancri ; quorum vtrumq; , bulu ad om - terum Icriptorum teftimonijs comprobari poteft, vel certe eft permittendum , vt defe^ niaTtftacca. jpfis commodius verba faciamus. Nicolaus Perottus Concham ab Oftreo ficdift*^ Concha ab Concha dicuntur, quatefiam lauem habent & politam , flue vniformicer rugatam >‘l , oSreo dtfltn denticulatam:Oftrea vcroqu^afperam fcabraroqj,quamuis generali nomine Oftrea qu° guttur. Concha dicantur, quales funt Cochlearum. Quidiuss 0/lreaq-ytn Conchis tuta fime futs. ^ . Hac ille, & rurfus:itaq; Purpura inter Conchas potius numerabitur. Murices inter 0« ^ obfcabritiem corticis. Sed cum teftarum fcabrities ficdiuerfa, ahafcilicetinOfb per totam tefta fuperficiem , alia in Muricibus & Purpuris eminentibus quibufda^ acukrs , Perotti hac poftrema fententia vacillabit. VVottonusfcribic Conchas apP..^ lari a Plmio , non qua tefta adeo fragili clauduntur atque Cochleg , Pediines , digit* > , qua firmiore , vt Purpura , Buccina , Pinna . Atque ica fane Plinius : firmioris , iara Tefta fde quibufdam fragilis tefta dixerat prius, nempe Vnguibus, Pedtmi C ncha d Co Cochleis, Echm is & Cancri$)Murices,& Concharum genera. Quandoque feparat a ^ l l t> ! chyliOjVtcum ait: Concharumad Purpuras & Conchylia eadem quidemeft m'AlC # v r ‘ ur * feddiftat temperatura. Aliquando pro omnibus Teftaceis accipit : Concha o010^! lerrimecrefcunt, pracipue Purpura : aliquando pro preciofioribus : Populatio mot11^ atque luxuria non aliunde maior quam e Concharum genere prouenit j de Concha pro nimirum & Purpuris & Conchylio fentiens. Quidam etiam hoc citat ex eodem- Thia. t Concbas principatum tenent Margarita. Feftus ex Varrone: Imperito nonnunqu^si Concha videtur Margaritum. Accepit praterea Concham pro teftaexterioriQin^ ^ Li.z.de arte. Polypi vefcuntur (Concbyliorutn carne, quorum Conchas complexu crinium fra^p ^ Item vbiapud Ariftotelem legitur, rdi t*b duZ /xtidiciv o’rpux:v xovri**1 ^ ie tranllulit lic. Et maioribus quidem Purpuris detradia Concha aufeiunt* - dius. Li * de nat. Liter e quot Concha , tot funt in amore dolores . deor. ’ Columella. Implicitus Concha limax. Et CkQiQ.duabuspatuiaConchis. A Hii DeTeffcaceis Lib. III. 2 27 Jt Cet,a® Concha numerantur a Martiano I.C. fF.de fundo inflrufto & inftrument. le- Q0'f)irlter JnftnimentapK5i°rum , qui pigmenta Kua in Concharum ceftis feruarc folent. vtr Pr*terea nomen notante V Vottono , vnam fpccicm fignificat, nempe Chamenj tQ ^ri^ote^™ »n quatto de htftoria,fed & priuatim Chamen Tracheam, vt in quin- Oribafium in feciindo . Idem legere eft apud Galenum in gloflis, item apud thai 1IUm ^ Varnnum.Sed &Gaza alkubi ex Theophrafto pro Pinna (impliciter Con- ^ij^^ftuiit, quod non probo, ciun Plinio Concharum generis tantum fit ipfa Pinna, genu apUd AnftoteIem idem Gaza pro ropAcev id eft , Cochlearum vertit , Concbarqm, pt0 s ^apiens pro fpecie. Et xoy%os Hefychio eft *o -pAutc^ Cochlea, qui & Kcy^cv d/dAer, lW a,lter dici rradic> Pro *laov wowasyid eft , fecifti aqualem, fed vcl tefte etiam au- Prou e ,e^Uri lingua? Gra;c£ eo nomine potius Concha vocatur, quam Cochlea , vtex ex vn' '°e° liquet; nec enim Cochleam polles ch eAei> ,vt Concham , quippe Cochlea-, bus VHatefta gyris quibufdam & voluminibuscompada conftat , Concha autem dua» Fcutuhs clauditur, qua; facile diuelli a fe inuicem queunt. Ita igitur Athenaeus B J '‘n°nemT«v Aojiuv xapoxcur 7rpoxpivM,r)v x6yyo\Ei Paufanias xoyy/s cj a. Actuum tUn 5 xoyfim Al&a . Concham quidem veteres nonnulli pro Cochlea dixe- ed niarina maxime . Auditum in quodam fpecu Concha canentem Tritonem. Tri- aiic|ui Fabulantur Concha perforata buccinare .Apuleius, Triton Concha fo- Succinat, item: Concha fonaci leuiter buccinac.' Virgihus: Caruleum Tritona vocat, Concba»{ fo nanti Infpirareiubct.YLx. de Mifeno tubicine. ^ r... Sed tum forti’ caua dumperfonat aquoraConcba. lljU$ Italicus Conchas iftas eleganter tortas nominat, cum canit; Nec mor«t terri/icts (eu* Qrtdoribus aris Per vacuum late cantu rc/onante profundum Incubuere tuba-,queis excitus aquor e Triten Expauiti tortu certantia murmura. Concha Vtx meminere maris . etlio&apud eundem: r pf.. , Audit veniofa perfianiem murmura Concha . aUteni h°m‘nes ante tubam inuentam vtebatur Cochlea marina, vt meminit Scho- es Homeri ad haec verba > xo^Aa^u. Attenuas iairl Atti^ov . Vnde & Dardanus dicebar, fhpi Non facit ad nctlros arta Coucbajwos. Paci0n ?rc^us: nam ficut pecora orationem hominis non intelligunt,fibilis autem ,& pab itctjj pbus accuratis & fiftulis aut Conchis excitantur ac fopiuncur a paftoribus.Keperio 0ilcham fumi pro Cochlea terreftri apud Eprchaimum in hoc veriu: h Orj-A k. Kby^or idv tritu Aov cbrtty ’ jqv tpBopov. artialis Concham Lucrinam pro Oftrea aliquoties dixit, vt &bria Emano veni modo Concha Lucri no. Hem: Concha Lucrini delicatior (l»gnt. ,ccm: Sed cui fotus em Cone haLutrina cibus, ^lcun(vUs ^T|phus diferimen quoddam inter Concham & Coneam ridietne fomniauit; r^U't,C°ncaFcribiturc, exili, id eft» fine h, fignificat genus id eft, omne tcfta- fti&Qa , ^°ncha cum h, fpedem vnam eorum tantum importat, qua; fi fit canaliculis di- b *“ba 4ija 'CltUr etiam Concha, fi fit laeuis & plana, Chama vocatur. Sic ille.Iamvcio Con- htis Pacu;UU^Ue Hnbet fignificata , vti vafis in prunis quoddam genus concauum ac fupe- fun ?ttl ,{IU0d Iuuenahs intellexifle videtur, cum ait , cum bibitur 1 Concha > & Hora* vafe, in Vnguenia de Cerni his . Alibi quoque Concham falis puri dixit , pro ; ° aJP°niin menfa folet. Sed &Anftoteles in quarto de Amroaiium hiftona °lc° can m7aauic Concham, qua in implendo & deplendo vtuntur , vt & Diofcoridcs ae % api*", wyw KaS’ UcxU* P«» : folem quotidie Coa- Concha olsutn coJlac*PliniusiP^cinis fidlilibusitiipcficufn jab<10sVt omnis duritia foluaturjac rurfus tuditur , dein- lf> °nchis, ficcaturque.Iddm Perottus alibi Concham vas oblongum occon* ac npefi^ Hietatur , ex Plinio forte , apud quem hoc legitur . Vafis genus concauum, prQ Paulum , a Concha; naturalis fimilitudine Concham vocamus . Concha; no- aie Lugduni etiamnum feruant ,vt notat Zoographus , addens efle quoldam. Concha fr, vn a/pe ite, Gaza erro res. Lib.q. In Auicis. Concha po~ niiur quan- doque pro Cochlea. Lib. 14. Cochlea marina vfi prija loco ut ba. In lliad. Lib. 7. Sym- pof% ijuad.B. Concha Lu- crina. Nipbi nnga Concha alit fig mi/ cata. Pro vafe . lib.l.c.%2' Concha Vas c^uale. fhltA. Li.^.Reg.j» Cymbala _> Concha di- £i*. In Alexan- dra. Calcat capi- tis Concha i vocata . Vmbo Con- cha vocatas. Castitas au- ris Concha dicitur. Fgloga 6» Nauis di eia Concha . Ji, de re na - ua/. hi.de calati, laj/t. Canatli Cet- ch^ua * gura uis latitudine illa carent, quam habent patifta?,platta? vulgo 16 ttAujo^ 1 rr 7 Ci O fA /.!/■ »1 /«ii ^ /li n ► In-» . 'ia dyyein oAae, » rut %eiAav. ) rotundiora tamen fune , quam vc Concha? nomen fliel tur. Cato rurfus; In cellam olcaream hac opus funr; dolia olearia, opetcula* labra o^JJ quatuordecim, Conchas maiores duas & minores duas, Plinius alibi ferream Conc dixitj& in facra Hiftoria proditur decem fuiffe lutures, feu Conchas a?ncas, quaru»1 ^ que tenebat quadraginta batos . Hinc & cymbala a poetis Latinis Concha? votf 11 ^ quod Conchas fimilitudinefcutulata referant , & ab earundem fimilitudine LycoP°r , xoy%ct> vocat hemicranium feu caluam capitis , nam & ipfa eft fcutulata. Tureis xvyoyov iuSf tm w?ff5!/.3pud Ariftophanem azctylot dicitur ficuti Iulius Pollux anno*3 ^ fedfcaphium etiam fpecies Concharum marinarum eft , qua Mys alio nomine d'cl Eandemqj item ob caufam vmbonem clypei Polybius ?p'y%ot appellat in Epitome sVpjUovoVT» Sop iS> nd) ffJePnpu xcyyot, » ra{ oAotr^tp^s «Vofayft TrAnyds AiScor . ^ xbyypt nominantur eodem modo i« iyxotAarcov 6^c^'^^^,1, Adytu itTrpoattTfMfanm. Dicitur & Conchis foeminmo genere. Martiali*. Si Conchem tones meam cmt[ks. Item alibi. Sijpmetrdra Conchis tibsp alitia tcfl*. Wc’ '"«Malis, ^tcl> h*c de De Teftaceis Lib. III. C uitts conch/t tumes. Z2C) fccoli ' C ^ ''oc(abuli Concha diuerfis fignificationibus .Kihil autem refert x&ypp ne in fiue id ln°3 30 iL°'i^os ’n mafcu^no d^cas, Keperitur & fignificans putamen Oftret, ptirg ^Uo.ime§itur Oftreum , quodque abijcitur , cum comeditur . Icucnim Pollux de ^ e°rum ,qua in mcnfa apponuntur , noypytim , zo%*us i km o^ptctVy xlyyyu tap " 0Ct,|'^‘7r«, Ksyx*pct@civ crpxxa . Nifi forte reponendum Kdy^u;. Kcy^ia, diminu- J>iofma °r,dem reperitur quoque xoj%u p ut . k oyyfM hinc quoque deriuatum videtur ,fed 1ftll^caremuenio Purpuram ; vt Suida in hoc loco , eu xoy^Aaj uxo^tura/ tpctj- Hefychio quoque xoy%oAai funt -tu. os-psa**/ ‘wcpjsp^)verum *0yyJS' jgall* jforfan ob fimihtudinem. Seruius Conchae vocabulum a Graco ki/nt Aliqui Latinum putant a concauitate dictum: it aque fine afpiratione feri- Caua* 1Ildorus vero Conchas & Cochleas inde didas arbitraturi quia deficiente Luna^ liu^ j^r 3 ld eftj euacuantur, & minuuntur. Hinc & «0^5 0 a taotara duritiem acuko effe . Et alibi , Spiritum fydus , inquit, ^aoj e^^1ITlar,’,^^0C eAequod terras faturet,accedenfq; corpora impleat, ablcedetlfq; g(t a a^:,deo cum incremento eius augeri Conchylia,fpiritum fentire, quibus fanguis non i“eU2us. E Conchilijs aluum fimul & vrinarn cient 3 praecipue Mituli, Oiirea, Pedi- dic’ Alioqui xoyyvAcovy fiueConchyiium, decerta quadam Conchatum fpecie jj. Itllr> expetita non menfis foliim, fed & veftium infedionibus , vc inter alios docet Pu- lll$ loco paulo ante citato, vbi locutus dc Purpura flore illo tingendis expetito veftibm, ,cd Vnde(inquit) Conchylijs pretia, quis virus graue in fuco, color auflerus in glauco, & ‘jtfccntifimilis mari ? Ibidem dicit Concharum ad Purpuras & Conchylia eandem qui- ^ effe materiam, fed diftare temperamento. Et Ifidorus Conchylium didum elTe au- ^tjquod Conchulis marinis color eiuscolligiturjidem & Oftrum vocari,&Conchy- Icev 3r*s exPonit> qu:E c*rcumcifa ferro lachrymas purpurei emittunt coloris: qu bus col- C cir *S Co*or PurPureus temptratur, & Oftrutn exinde appellari, quod ex ccftae humore eli- 3Puh* ^nde&*‘W;w8 *9°k^a vocant floccum lana Conchyhj fanieinfedia. Crito jjQ. Calenum in tertio xaict rcVw , midei xpo^cSetjesy^oAtb. Floccum lanae Conchi- Ijj crue<^* 3 vt Pl‘n*us loquitur. Quin etiam toyyyhtov nominatur lana veftifuc Conchy» °btut°re*n^a ,Vt a^U£^ ^a^enum Zf4i0pctffffi 1' ovs , Conchyliata vclte aurem ejip . 3*. apud Quintilianum de puero nimis molliter educato. Nondum prima verba 5 & •an- coccum ictdligir , iam ConchyFumpolcit ,pro Combyliaram v Sal»S> Koyytjs. Lib%6. i.J 5. K°'yz‘a‘ K oy^api'.v, Koy^oAu. Concbx et\- Wurt}. Conibytiu quid, Ltb*6*f.i6 Lik.z. tUcm Li.fg.OriT. r.28. Eiymuw» Libti^. c,j. Conchylium pro Titi e co- lorata. Lib.i.c.i. iltt. Cos.thylf, Cc-ni hyluL* pro Otirtu. dettliniJ Vetbis vtamur, Cicetoms imitatione, qui conchyliata periflcmata dixit . In eo- ljir ciUoc3s fenlu Conchylium accepit Horatius, chm air. non fuguttr Cornhyita t hoc eft vcftes conchyliatas, quibesinduti in publicum Pljne Unttanquam nobiles Romani. FrancifcusMaflariusadtxplicationemiftorum.-» coap Vtl^0run.:Cctihyiia,& 1 urpuiason nis oraatterit:ptt Conchylia, inqu.tjhic io- iAl p. VeflU* intellcxerunt Murices j Murex enim Conchylium per excehcmiam dicitur , vn- chyie lst‘n^aMunce, Conchyliata dicitur. EtAi gelus Decembiius Concha & Con- /..-£ ■ 1. vd-.. i H0rateXt)Onic Teftudine pifces , quibus & ad Pui puram cohficitndam. veta csvfi fu 1Us Pr*uatim pro Oftreis Conchylia dixit hoc vetlu. No» me Lucrinat uua int Conchy Ita, Etrutfus- t~^lf(uerts e hxa limuloonchylta turdis, Slttiul ajjlS. Vitj i^ui heu eris elixa (imul conchylia t urdis, ^•Uatn 1 ^k° ^urPura: incipiam nunc de Oftro dicete,quod & charifiimam & excellen* lio ttiarin ' 1 prater hos coiores alpcifius fuauitatem , id autem exprimitur ex Conchy* litn etian 0f3e PurPura «•'ficitur. Quare Conchyl j nomen & polylemum e(l, ¥* . Oftreum habet craffum, teftamque vniformem & leuem. Patella biforis eft, lamemq0^ habet teftam. Natalis de Comitibus.) Lepadibus concha & ea Januis, vnica eft. MuR° ^ rum duplex tefta vno loco tantiim coha?ret . Sojenis & Balani vndique tota coafc^L coniungitur. Ambobus id commune generibus eft,qudd operiuntur tefta.Grjtce R§j ' A ptgotlAtS S’ iv l&vttpi %d>av} orpta 7rimio7pi^J uus, aaAuuu, zoy^ti , indos3 fidAuvos . riopfuuxti Siy *»pt£ , yrep^pu ,1 fSlipopipupa , tyivos , ^pelfitiAos . eV' fiivzras 7pu^vo^ato(pa/3Sard(.Tb Se ik&ol uppd/SSarot , Aeiofpazov. » Si it)m s-afto». To^ovpjo» >araxyffoncv . Zoographusairhunc Jocum fibi videri corruptum? t ,( Latino interprete non bene translatum . Quid fi fic ? inquit . (xtvdQu pov Si w (vel potius »p*^oo>p»*o^Ai vag.St$oy ot Si Ae-.o^puKovytuSs.avpt&apoh Si Aiam # y, ftoteles dicit, ori i r’ a, p«p) VHpuzi)^ Aeid?puzoy 3aceAlw.y-otoif)dis S\ /3a'A*rol.)Vlflj6 po» Si i&i A&prpuKOty Myra.! Si Si&opor A«sVp«*or. eouptits S\ pii /j, /zotoi. pote St ^ fpaxo* 3aahltju kw @cl Aut cs.Kcivov S‘ e^a^po^Xij^jj.IdcZoographusapud AriftoteR,(^ citat Athensus, ha?c verba diu qua?fita non repetit. Libro autem, inquit, quarto Hi^j, animalium cap. 4. Teftatorum differentia? leguntur huiufmodi : Eorum quadam nataeffe rpc^/Sacf»; alia non turbinata . Rutius cx hi sptovdSvpa fune quit tefta vna^, * linentur, Suvpas qua? duabus. Sunt item quibus altera pars fuperficieidetedacarne ^ j | oftendat, vt Patella. Tanquam Patella? inter non Turbinata genus tertium eonftitu3.n ^ caeceris duobus , biualuibus , inquam, vniualuibufque diuerf um : ciim tamen rccefl11^ pleriq; omnes Patellas vniualues faciant. Certe hoc in loco Ariftotcles tria genera »P ^ /■ n it 11 i# .1 ■% r. S? t' yi ►w n /. r«rv ■ 1 t 9 £2 t* tfo h fi k « I _ A. Trn. M !u.. Tv u I. ^ A r I . . u 1, i rtill* 1 f limus cxpli catus , Vefftn. Jcthyum. Lepas . Mufculh rAihttui lo- cus corru- ptus ammad uerfus. Vniualue , €$* Biualucs (jUtd, D’gr effio de Vmualntbus. T urbi natas qualia» Comha Ve - joerea vninal uesfunt . Batilla» conftituit, vt retulimus, & Gaza fimiliter tranftulit , ita nimirum fentiens, Turbioat0^fl? carnem includi, mfi quod ceruicem & caput exerunt ciun lubet : Non turbinatoruP1 v(J)j. in ahjs includi tefta vel gemina, vt in Chamisjvel fingulari,quorura fpetiem nulla*11 nauit : videtur autem de Conchis illis fentire , quas Venereas aut Porcelianas o, minant-.namfi Ariftorelesfub monothyris illas non comprehendit, quodnam aliud eis affgnabimus c Prartetea ciim non modo dichy ras , fcd monothyras quoque ^ Aiis celtis, has lingulari, i Jias geminiscontineri & includi (^tpii^^j cjicatjPatf11^ Concham vei tefta vnam ducaxat habeant, ea tamen non continentur aut includ^11 ,fji altera parte nuda funr,cua laxo adh*:cr>qucd eis a Iterius tefta? loco efttQuaobre flJ . DeTeftaceis Lib. III. 231 Plinia H'1 i^I^orc^csJ non turbinatorum ponemus genera, aut potius bina tantum in IUl^one 5 lta vt C0ruin alia ditbyra fine , alia monothyra , & horum rurfus fpecies ia * p3 9u:Etcfta fua le in orbem colligente carnem occultat, vc Concha: Venerea: : alte- ajte^a> 9uat carnem ex dimidia parte nudam oftendunc . Addit & quartum genus lWe^rUm 9uasocnnino & omni ex parte folida includantur , vt lunt Tethya. biya? p0“ » c^m faibit ,* Papaucr Concha: omnes habent , fed alia parte Patella , alia_>» fieri t>UeS* V,dctur Pare^sceu vniualues, biualuibus opponere, quod quidem eo modo ,Js viri 5 vt,am ditium eft. Verum quarto de partibus animalium cap. 5. efolisPacel- *jsteftCt*>r vn'ua^ujum genus conftituere Ariftotelesi Vniualue genus, inquic , quod /a* vt q a *n dorfurn data adimet, fer uari poteft : fitqi alieno fepto quodammodo biualue, Ujq ? vocantur.Sed ne aduerfetur ipfe libi AriftoteIes,ita,vt pradiximus, vniual- qnddgenUS,liud fi'0ncbarum quas Venereas cognominauimus ignotu fuifle quis putet, aut ar °n ‘n Mcditerraneo fni fal!or)fed in Oceano tatiim generentur, & ex India etiam, tasfqjrj^ Orientem ficis regionibus maritimis adferantur • Plinij quidem faculo no- globu- r b‘ura non ■ Dubitet etiam aliquis an thyra , hoc eft valua nomen , in_. B SUad ^^^bgenti Concha retie poflit attribui : Patellarum faneteftis multo aptius X00orare Vjdctur, qua etiamfi fimplices funt, biualuium tamen teftas referunt . Hadienus . pfiUs» b'ed vt vnde noftra digrefta eft oratio.reuertamur.Ifaacus Cafaubonus eun- S' Vt Vnde no^ra digrefia oratio, reuertamut,I . ?®i ^ocum ceu mendofum,& pauci faciendum arguir.Solet, inquit,? Athcnaus, nuenit, in vnum congerere. Siccum .pleraqj omnia deferibuntur qua de quic . wHiuvuuviuui, vc pduu uuem fijperrin eadem re variis locis difperse feriptum inuenit, in vnum congerere . Sic ciun Qn yltreis ait , Apirm a»? «Te &c. tff *a omnia deferibuntu ini e,s pbd°^°phus dixerat, non in ijsfolum libris qui hodie exrant, fed quadam etiam Js quos hodie non habemus: nam hiftoriat um lib^.cap. ^..d^pxaoSspptsof diuerfi non ? rtltn inftituitur diuifio : qui tamen locus cum ifto cti conferendus . Re<5ie autem do<5lif- ‘jfius Zoographus,quo loco feriptum eft, etiam in membranis, etiam in Epitoma , a* raus J Jliflopov KW oi , u&apictyup rotioiuiu7ct, yin fiSp abftTiiqviii ) id St StatAiAuiai, ,iP« Kff) ttvoiys&atf . 7« Si SiQupa /jS^j iZW 6 notas Si a^/nuapoxcY i tt ci/aQo- daaja°,01,O^&,^6{‘ °^reorura StQSpui/ qua binis foribus vtrinqj concluduntur j qua- tesfor ?ecxParte hiantia, vc Pe&ines, & Mufculos : quadam vtraqjex parte coharen* esflabere,vt Solencs. Quibus verbis contradicere vides philofoplium dipnofophi- Ponj 301 fi’c^°lcnes facit jKoropeSs, ille ouuea\ quod difiidium etfi non nego poffe coni* ‘Renali iftas ivxyuatpaHixs in fuisferipris reliquerit philolophus accuratilfimus, bus ^es* Qua fequuncur obfcura funt , xoitov i^d/x^lr xSy^n. Dalechamp. ambo- de f0j: ^^roune generibus eft, quod operiuntur tefta, frigida plane fentencia ; nam ciun ^cBaceis fit fermo,quid erat opus hac admonitione? & quare dicit S, udcJv potius i\ ^nt /raai’ * Ewrouero qua philofophi mens fuerit , non diuino : verba autem hoc fo* ^ ff^s?mA Uneexambobuselt fi'OBC^ai apfStv , cx vtroque genere 7« fj.ov.quae peculiaris eft fpecies Teftaceorum , naturam vtriufqjgene- $icCafa'Pare taf« eorum qua clauduntur , quam eorum qua ab vno tantum extremo, didit Anab°nus,Nos omnia, quacunque ad differentias varias pertinencia memori? pro. fcpere ex ?Cscx Thcodoro Gaza referemus vel ea ratione, quoniam aliquoties in hoc {>Unt T eft U fUQt futura • In (luarco itac]j de partibus animaliumrquinto capite ita feribit: tUtbinatab°rUmecncra plura* Alia.n.;turbinatafunc,aliabiualuia, alia vniualuia. Sed ^ongenit 1Ualuibus quodammodo aflimilantur, quippe qu? omnia operculo quodam_rf deric „ Carnl patula oppofito cl.mdanmr ut p.imnrr. Ruccina.Nacices & relioua ee- I ■ ! patula oppofito claudantur, vt Purpurc, Buccina,Nacices & reliqua ge- ^ : ,d<^J Pr?Ild,icaufa • Qua enim tefta non protegit, facile offendi poffetab atlbfr'et r 'n .s mcidercnc . Cetetimi vniualue genus quod faxis tefta in dorlum data lllr'^iUaiMCr?-ar' Pote^ : br,:l» alieno fepeo quodammodo biualue , vt qu? Patell? vocan- nUi,^?aToeCOnCludCndotUCCor> Vt vt Mituli. Turbinatum crufta iUapi?te- ute integitur , quafibiuaiuc exvniualui tfficicut. In quarto de hifcona y 3 cap, Te/latorum quirtum-j genus. Conch Jt Fe- ntrc& Arifle* teli tgnolA, Patella cur faxis nohx- reat. Biualuium dt ner filas *. Baleeham- fij error. Tefl aceor um different ex AriQotele. Turbinata cur biualnt- bus effimile- tur . 232 VlyfsisAldrouandi Caro Telia- cap.4» hascbabct omnia , Qua vero tefta operiuntur animalia, vtVmbilici , Cochlefr uewv». ^ “ ~r * ,..rt# teorum & &omoiaqu* Oftrci nomine appeljamus , atqi etiam Echinorum genus carnem qu*); — * • ^ Crudatoru, que, fimiliter atque Cruftata habent : quippe qu* intus eam contineant, teftaquet ^ claudantur , nce intra ie duium habeant quicquara . Sed ipfa inter fefe numerofa dnc Echini car- ne carent. Limax, Cocaiia, ni))U pant differentia, tum tefta?, tum carnis interioris ratione. Alijs enim in eo genere eft ctix o, vt Echinis : alijs eft fed penitus indufa, nec vlla ex parte confpedu , excepto <*P te,vt terreftrium Limacibus, & ijs qu* Cocaiia quidam appcllarunt,& aquatilium PurP ris ,Buccinis, Cochleis & reliquis omnibus Turbinatis. Oerera aut duplici conftant valo la aut fimplici, vt genus alterum biuatue, alterum vniualue poflit nominari . Biualue2? pello, quod gemina tefta continetur : vniualue, quod tefta lingulari clauditur. Sunt lte Biualut , & quibus altera pars fuperficici detedia carnem oitendat , vt Patella: . Biualuis generis p| qutdvMnal- clufiliseft, vtPcdtuncuIi & Mituli. Eiufmodi namqi omnia parte altera ligata , altera ^ ne, luta conftant, vt & concludi pofiint, & aperiri. Alia binis quidem condufa valuuhs Biualuium verum vtroq, latere connexa, vt Vngues,fiue Digiri.Non ddunt,qu* tefta rota occul^ differentia , tur,vt nulla exparte carnem detecla habeat, vtqua; Vei tibulaftuc Tubera & CallosC, Vnguis. lamus. Ipfarum autem teftarum magna varietas:na ali* J*ues,vt VngueSjMiculi,^ 1 Vertibula, charum quatdam, quas aliqui Galadas appellant : ali* fcabr*, vt Oftie*, Pinna^ & Differentia cha? nonnulla; & Baccina. Qu*datn etiam pedbnatimdiuif*, vt Pedunculi ,&Conc a ttflts. 'ai motu. pinna im mobilis . A carne. rum nonnulla; . Craflitudine quoqj diffaunt, & tenuitate , tum totius , tum partis : V6 labrorum. Alijs enim labra tenui3,vtMitulis,alijscrafta,vr Oftreis.Item ahafemou^1 vtPedines,quos etiam volare nonnulli aiunt : nam & de ferramento, quo capiuntur r pe exiliunt. Alia item natura immobili funt, vt nunquam fedem , in qua tuerent, fpolV te ipfa murare valeant ,vt Pinna. OmnefaneTurbmatoium genus mouctur ,&ferP^' Patellla etiam faxis abiolui , in paftumq; ferri lolita eft. Commune autem & ijs , qu#aljj huc enumeraui& careris Teftacei generis, vt tefta intus aqualis l*uifq; habetur. Ca’ biualuis & vniualuis generis ita tefta: adharet, vt mfiper vim nequeat detrahi . Attur^ nati laxior continetur &abfolutior:cui generi peculiare eft vtrelt* poitrema a capite ^ torqueantur . Operculum etiam eadem ram inde ab ortu natur* omnia gerunt . Mou^ Tjb operculo, tur item eadem omnia patre dextra, non ad vertiginem fiue clauiculam, fed in aduerl^' Vt moneatur Partes exteriores eius generis different/js ijs variantut. Interiorum natura (imilis quoda Differentia modo in omnibus eft, maximeq; in turbinatis. Diffei unt enim inter k magnitud nisr 1 parttu init - ccftufqj affedtu . Necverd multum vniualue , ac biualue genus condufikfibi diffid^ riorum, quippe qu* patum differenti* inter fe afferant: quanquam longe ab immobilibus dil^ pentj quod latius poftea patebit. NatuiaergoTuibmucoium himlis confiat , necnift^ Turbtnatoru gmtud ne variat, vt modo d.xi . Alijs enim paries maiores atqj cuidentiores: alijs ffflK dtfcnme & res,obfcuriorefq; funt. Adh*c difcnmen illud duritia: , molini* , ceterarum que genefl dtfertpuo, eiufdem affc&ionum . Caro enim prima m ore reft*, quam omnia toiofiulculam hab^ Caro, Caput* . ,j|< alijs magis talis, alijs minus. Caput eius medio pams prominulum iungitur, & coid^ la duo qu* pro magnitudine aniimntispius minus capiunt incrementi . Exerunttff more omnia eodem, idtmque per motum rctrahunc intro. Nunnuilis etiam os, & de(|1 ^ acuti, breues & renues , vt Cochleis. Promufciclas item gerunt more mufearum • Os, Dentes, quidem membrum Jingu* effigiem pr* fefert. Habent hoc idem & Purpuis & Bucci»3^, firmum, & torofum,quofi;njjiter vc Afili atqj Tabani, quadrupedum tergora pencb^ imo longe validius : teftas enim cfcarum poflunt perforare . Venter os protinus Promufcides fimiiisin Vmbilicis gutturi auium ihabcntq; pauc inferiore duo quaedam albida tot0^ V enter, mammis fimilia ,cuiufinodi carunculas, vel 10 Sepijs cflc animaduertimus , led haed0^ fiora. Gula a ventre duplex, longa ponig.t fe vjq, ad Papaucr,quod pofticmutn Cula , commiffum eft. H*c ergo, vt in Purpuris & Baccinis conlpicua, m clauicula teft* ^ ^ InteHinum, nentur. Quod autem gul* fubiungicur ,mtdli nuiis eft,gui* jpiicont.nuum,fimpii^’\, Papaucr qUt- toto , vfque ad exitum : cuius init um circa anfractum papauens elt , qua & laxius b*r bus horum Quod enim Papauer appe!!amus,quafi materia vacans, atqj excretnentitia, magna fui Pj ener ut» m - te in omnibus generbus Tcftaceis m eft . H.nc furlum verius replicans, carnis repeti11 dem, fioitq; ad caput: vndceijotur cxucmcntum , par. ter in omnibus Tuibinacjs gen . “-L* — *• ' « •• * - - * ' generum iit . nbus, tam aquaticis , quam terreftribus . Membrana in grandiukuhs VmbiJicisa ve^ gula- attexitur continua, per quam meatus prohxior albicans colore ffiavhs fupen°r|1^. illis mammillantibus carnicuiis tendit. Habet etiam incifuras, quales in ouis l°cl) tum habentur : verum hoc albidum , illud rubidumeft. Nullus exitus huic null0131 ^ raraen poftreuium patet , fed prteteuui membrana cauoprv.daiftus angufto conti[,c£ ■ Tendu^ A DeTeffcaceis Lib. III. 233 eJjduntJabinteftino ad imum nigrantia quadam afpera , atq> continua , qualia veJ in Biualui a,& citudincvifuntur , vel minus nigra. CasteriquoqjVmbilici hac habent eadem, fed vniualuuu>, ^ minores, eo minutiora. Vnmalue autem &biualue genus partimijsfimileeft, par- vt a turbt - '^diuerfum. Caput enim & cornicula & os obtinent, atqi etiam quod lingua fpeciem nutu differat ^rat svetum hac in minutioribus fenfum prxfuaex'guitate effugiunt. Nonnulla etiam Caput . mammatis, aut non mouentibus percipi nequeunt. Papauer illud, quod etiam mutem papauer non 1 jPWIatnus, omnia habent, jfed non loco eodem, nec par, nec ex asquo manifeftum, fed omnibus eo - £te'j®in imo, biualbiavero ad partem qna mutuo teftarum complexu continentur. /Jrnt hun _ .aP‘lIamentis etiam illis hae omnia circundantur : & quod ouum appellant, tempo- ^ * ” " * tl]’c!Uogigni folet , ambitu alterius lateris ora continentur , videlicet i;s , quibus da- gi ltJ a natura eft , ficut etiam albugo Vmbilicis: id enim illis iun&um fimile intelli- ta Us% ^ed eiufmodi partes , vt dixi , tiim confpicuae in magnis habeantur , in paruis p en aut nullo pafto, aut vix fentiuntur : quamobretn in magnis Pectunculis prascipue 0(pnt * gcnus »deft » cui altera valuularum latior , velut tegmen fuperpofita cft : quii11111 fxcrcmenti exteris a latete eft. Foramen enim quo egerant , omnia habent : t)a PPcciim papauer illud , vt iam didiuro cft, excremcntitium quiddam omnia membra- fcutL°nte-ntUni *ort'antur* At illi , quod ouum appellant , foramen , nullo in genere , tri- hir v,dcrou$ » fed carni ipfi intumefeit : nec eadem , qua inteftinum , parte contine- eft * A ^csrera » inteftinum habeat finiftra . Cxteris ergo talis excrementi exitus paielU anu tJtc • Vcr° fera > ^uam marinamaurem quidam appellarunt, parte imatefta: qualis. Een rn,rUr * <3ua f°ramen habetur. Ventiem etiam poft os die , in hoc eodem Patella; Ijs ereconftar, atque etiam ouisilla fimilia. Sed quis eorum cuique ficus fit, diligen- lib difle&iombus petendum eft . Hac omnia itaq» philofophus , qui & in feptimo v,f| quarti de partibus animalium capite de partibus horum Teftaceorum exrerioribus Tedacta. ^c prodidir. Teftarorum corpus non mulciplexeft. Cuius rei caufa eft , quod eo- cur p aucto , ^ natura flabilis eft . Quae enim nobiliora funt , hxc plures habeant partes necefle res habe an f "'•quoniam asiones eorum fint & officia. Plura enim defiderant inftrumenta eaquee partes, motiones exercent . Ad hxc ,aut omnino immobilia lunt , aut parum motus adi- v^ntur. Verum natura confulens eorum faluti, duritiam teftae obduxit. Suntalia Tcdacuret '/• demi aco. Ouum. Anus vbt . Papauer ex crementittit * alia^u'a > a^,a bkialuia , alia, turbinata, vt diftum iam eft. Turbinati etiam generis dem. !n snfradlum intorta funt , vt Buccina : alia in globum tantum circumara, vtEchi- Turbinatoru ter^Utn 8enus , nec non biualuium : alia referatilia funt , vt Petftmes & Mituli . Ab al- differentia. nodo ligantur, quasdam vtroq; latere connexa funt , vt Vnguium ge- caput omnia Ium omnia Teftata caput infra , plantarum modo . Cuius rei caufa eft , quod ci- habent tnfra fetjQr capiant, vt plantae radicibusfuis hauriunt. Itaque ijs vfueuenit, vtin- &cur. Abeant lupra , (upeiiora infra. Membrana obducit , qua portio potulenta hu- hquataqi cibo aftumitur . Nullum cx ijs eft , quod capite careat. Cx- Loto differre i^a rP0fis partes nomine vacant , prxter eam , quae cibum recipit . Differunt prxrc- Ttdacea. fc^Verh Scner«tionis inter fc, quemadmodum idem diligentiffimus Philofophus hi- Lib 5. Htft. UntHf - lia°cuh. Tdftacea omnia iponce naturx in limo diuerfa, pro differentia limi ori- cap.i 5. tibma* nanim coenofo Oltrex , inarenofo Conchx. Rimis cauernifque laxorum Ver- 0^*««**« & Glandes , &quae per fumma adhaerent, vt Patellae & Naticcs. quppe 1,a 8enus celeri incremento augentur, fed prascipue Purpuras, atque Peftincs, b anno Pei^c* poflimt. Nakitur ergo Concharum genus , quemadmodum Ualiaatenmfeft» ^d Jocis varqs: nam alia vadis, alia gurgite , alia duris locis atq.-afperis, ®"S!& alia fedem mutant, aliaftabilitcr degunt. Pinna ex ijs qux fedemnun- ^atienc. iarefolcncj rad.ee innituntur. Vngues&Conchx nulla innuentes radice per- £u& (edem ^°nchy'linUU^K Viuere prxterea nequeunt pinnx. Mirum quod prodidit Serabo, mutent , & Aquarii f!Um ^dsdam efle , qua: mugitum edunt in Nilo v Ex rccentioribus Rondele- qua non. ‘ei)iflur,t;,& loculenter differentias Teftaceorum ficcomplexus eft. Abhis,alia It. 17. Geog. ilta of ^Ur*tia luperantur vt Stellas, Pulmones, Holothuria , Echini, (omnia je tlaao* ’a opet e n ^ |trac°der mis fubi;cit Ariftoteles. Nosftcllas pro Inieris marinis edidimus rumdfftren N. Alia° tr° £,e ^n^is ) longe minus duratefta conteguntur, quam Purpuras, & Buc- a* extende* Tcllmx p circumteguntur , vt interioris corporis , nihil cerni poffit , vtOftrea, Luo. ^ «ui h J tlOCS* Alia a]tera tanthm parte teftam habent, alteri parti teftx loco eft fcopoli a tc&muub. , 111 ^ po(it Ct* ^arn* ^ ^ue Solenes vtrifqj exrremis no integuntur, per qux ca- BuCc r,°1Cm Part^ excrunr. Eoru qux vndiq; integuntur, qux turbinata funr,vt Pur- ^um, aha turbinata non funt , vt Concha: quas anoftris Porccllaincs vocantur. V ^ Alia motione , 234' Vlyfsis Aldrouandi , Alia vnica Concha conftant, vt Lepades, alia diubtts, vt Mituli. Teftarum aliae ^UCS» Vnguium, Mitulorum, alia;afjpera?vc Purpurarum ,Buccinorum ,Qftrcorum> ff*41 lurlus teftarum permagna eft in alperitate varietas t qua; in lingulis decl itabitur . ^ lore etiam diftinguuntur, quodhsc vnius coloris fit, vt Mytulorutn tefca nigra el liat flause, alia; rubra* funt, alia? varijs coloribus depi&jc. Differunt & motione in qua?daminftabili fede permanent , ve Pholades, qtisquein laxorum cauis, jS locis degunt, vt Oftrea , Pinna; . Mouentur Purpura; & Turbinata, & Charate !a?ues > ^ in gyrum verti in aqua vidimus. Differunt etiam teftarum adhasfione . Etenim ali* culis validioribus alligantur teftis vt Mytuli, Pinna;, Vngues.Qu* vero in Turbin teftis funt , nullo eis vinculo annexa funt , fed pofterior tant&m pars circa tefta; voW1^ dauiculatim intorquetur. Sunt & alia? fere infinita; Oftracodermorunr» differentia .ffj — 1. — fingulorum hiftoria petendcB funt, nec isomnjaconueniunt, vt quod omnia mw* ha' b& 1 admodum ipfa infinita fere funt , rentia? Io lum, fed etiam ea , in quibusomnja fed non loco eodem , neque a?qualem , neque ex aequo manifeftum . Quod modo ad tes eorum pertinet , earumqj vfum ac neceffitatem , de his licet quaedam etiam fuP^t De 'panium Malint, ciimnon vnoinloco locutus fit phiiofophus, nonnulla hic rurfus recenfeb1 ^ 1 Tedaceorum lnter^as primum occurrit tefta, de qua ille ficin fecundo de partibus earumq; c3 ^ s/tf. capite o&auo memmit . Cruftata omnia extra fe munita feruantur ,veluc Cancri ,ge” 1 j, Tffa' omneLocultarum , atq; etiam Teftatorum , vt qua; Oftrea? appellantur . His eaim 0^ Car». bus caro inCUS 5 terrenum autem illud , quod contineat & confcruec , foris eft . Nato P . Cur uda no» ter *P*um continendi officium , quoniam eorum natura parum caloris obtinet jciiffl ^ fabeat, guinc careant , idcirco tefta veluti furnulus quidem ampleiftens conferuat intefti calorem, & tuetur. Cur vero non mutent teftamvt Cruftacea fuam Cruftam, triP^ decaufaid fieri putant, nimirum quia non mouentur, quia non liceantur , durior^ CurduraCmt tefta &craffior quam Crufta, &quia parum viqunt. Caufa duritiei eft tenerum eo* \ teda» corpus , quod meminit etiam Iulius Scaliger his verbis : Mollia igitur ipfa intus »°J ^ Exer,2 1 2. habuere duritia exteriore . Ita offa tura alijs , tum Sepias conftituta fuere intus ad co ' ftendum. His extra & ad eundem finem, &ad mollitiem tuendam. Qu £ prop^l, etiam in multis frudibuseft. Vtquibufdam interna, alijs extima fua fit duritia. Ita * 1 aliaadiunxitpra?fidia j alijs denegauit: vt Pulmonibus marinis, ob vilitatem, Ech>? 'i pulmo mari- ne ad duriora affluftarentur , cirros proanchoris : Lepori marino admirabilem faCuL fius cur non tem. Is tametfi informis, ac mollis caro: tamen nullis tempcftatum agitationibus itJ udus. peratur, vtinlituseijcipoffit. Quibus vero non fabricauit munitiones, ijs tamen ^ * Jiepus mari. qua hhiiam fabricata compararent, vtCarcinadi: vacuas enim indigenis ConchaL nus. quatit > & inuenit , & fubit & fubinde mutat : fi ita ei fatfa fit acceffio corporis, vt p^‘. Caninas • bus *dibus capi nequeat . Catus & inquilinus , & oeconomicus , magiftra natura . ^ j item problema apud Ariftotelem, cur lapides & tefc;einmari rotunda reddantur ? ^ quia extrema, inquit, compari ademptu circumfrada, in rotundam fe colligant (peCyj Seft. 2*. haec enim folafimjli extremo clauditur, mare aut quoquo verfus agitando pariter probi. 5 6. vndiqj frangit, atq,- obtundit . Eft & fcitu dignum , cur ftrias habeant nonnulla , non^ Cur Tcda i» vero non habeant: fuperqua re audi aliam Scaligeri exercitationem aduerfus mari rotuda num,qnittriarum in hifceConchyhjs ordinem, ciim vellet ad certam fibiqj notam & . reddantur . ccrecaufam, itaferibit. Fitautem varietas tum Uris certo ordine: quoniam res P3^, Strias cur ha variata ac mifta, etiam obiter, dum squaiiter crefcunt fpatia , certo ordine laborati j beant tedata. cur . Siccine Cardine, inquit Scaliger, quare manus duas habeam , caufam reddis ^7 / Exer. 2iQ* manus duas infans cura haberem , fimul cum corpore creuerunt . Hoc non eft > fed tt imb' i* s^ovjOftcndere cauffitn. Strias habent Buccini, quia eis ablati o°n ^ Ego vero, fime, caufashafce quod nefeiam irrideatis j non iratus dicam, vos od' . philolophos; fubtiliores infanire . Namq; partira caufas cum ex vtilitatibus quarum partium nullus vfus percipi queat, ea; parces fui quoqjcaufas nobis ign°f3^(i' bene . Eiufmodi eft color , la?uitas , ftria , fplendor j orae in plantis crenats , ferrat# > ^ tata;, finuata?. Quippe in calidis 3c frigidis a?que fpeiflantur , Natura vero pl°s lib.^dertr. noftrarum mentium agitationibus quam in ftriarum ,macularumiic tum ordine, nat. tietate. Atque h*c de teftis liue operimentis, quibus adde quod ait LucretiM* p Oculi an fint rara omnia fere fua dediffe operimenta : canit enim . tedatti. Vropttrtaq-y fere res omnes aut corio funt li. I ,Htf.C'9' Atit /eu > atil Conchis , aut callo , aut cortice tc£la l $ " Ariftotdcs Tcftatis oculos efie negat . Etenim fic lcribit : Habent profero cc De Teflaceis Lib. III. Ac„etaan. J^cieicaccis j^ib. m. 233 L%o tatnf3 J,Um g£nera omnia P^terquam tefta intefta, & fi quid ifflperfeaum cft aliud. L, oculos Q 'n epidcda c3uada«n Plini;, Infe&orum omnium & quibus Teftacea operimen- Eftd, x 3 $• ^Philofn0!^" 5 cantum vt neSet habeie. De internis partibus & excrementis, ha?c ®CcarnofUa^MUSjre^^U't* ^ru^atorurD& Mollium more binos dentes habent primores, Inter ter a te - «cafnofu i] ^ruiiacorum« Mollium more binos dentes habent primores, letr> elCU]e^ 1 ProPortionatur , ad cibum fcntiendum , fiue quo volupra- (latorum De- t,Qnefuor Corum dilcernunt; tumftomachum ori continuo iun<3um , exiguum propor- tes • viquc ad e mcorPorum ^ignitudinis , hicqi a ventre excipitur $ dein intettioum fimplex Stomachus. ^Partes fT 1,0teftini d,ligitur- Singula autem Teftatorum genera has eafdemobti- ^anteu d’1 • 3 ** exPknatiUs,aliaobfcurius,quanquam maiora confpe&um earucn pr*- t35ciPit ve enti°tem* °ri autem iu°g'tur 9uafi ingluuies auium,in qua ftomachuseft,quem Duuni tendar ,n ^U° ^uo<* PaPauer ( u”KOf ) appellatur , mox inteftinmn conti- Ingluuiesl hccexCr 11 fimplex, originem a papauere illo ducens. In omnibus enim Teftaceisineft Venter . «que 0memen^ » Suod vel efcuJentum cfle praecipue fentitur . Et mox rurfus . Caro non tnttdmum , ^oneumnipm e*cldenta • Et excrementum , quod papauer vocatur , quibufdamclbo Papauer, \ E^Ualuia * ^ontirienf hcc Turbinata omnia fuadauicula; vniualuia fuo fundo, vt Patella?. Caro. altero Ja. ^Ua |!?do ^Santur 3 qu°d autem ouum vocatur , latere dextro biualuia habent, Papauer qui - fit, qual/r,Coftium cxcrctncnticontinent . Sed errore ouum id vocatur , quippe quod tale bus & vbi. Ouum . Carnis nomt na. Luna decre- tam c » qtlaJe a uc . oea errore ouum id vocatur , quippe quod tale an°i.quo f Pinf.?.,n *' ar|Su*neo genere, citra viget . Quamobrem fieri folet per id tempus Ullb exuJ,8ent>1Cll,Cet V^C ^ autumno*L“borant enim Teftata omnia per frigus & ?ftum ^°hibuc ^nt,am te^Por«s pat' nequeunt . Aliasetiam Teftatum genus omnino partim ^euj Crnft1116 CrrC 1C1C* ^oa eoim foris , inquit terrenam portionem, intus carneam ha- COtlUenir atlsa antur' qua autem forma eiufmodi corporis confiat , cum Mollibus £,4 diif,c.c toto,;:': °m"e quodamm°do,fed pr*ciPue qua ex Turbinatiscuniculo in anfradum con- Vt crudai .Ruentur. Natura enim eorum vtrorumq perinde fe habet , quali quis dirc&a linea (vt & Mollii a quadrupedum & hominum genere eft ) primum extrema linea? parce fuperiore os ficum elhgat: quaazmox ftomachum ,quab:tum ventrem , qua e: deinde inteftinum vfq; in Cr cxcreiTientl. 3 qua d : h*c ita m fanguineo genere difpofita funt i & caput pedusque uoi obtinent primum. Reliqua ipforum gratia , aut motus caufa a natura adiefta funr. I"* f ““ fu mUS d,x,mus*Hef Iolaus Concharum carnes interiores, GrK6Sp0n. c ile d’ a Ca 5 'Cem °,mnem Callum P,nn* & ConchiIii interiorem, papauer CcT naAn^ 01 xkl™C*'^ '*(>**>” «JwSAc, ') u» rat orpetut ro «p IsAf. & Cruftaceorum carnem decrefcente Luna diminui, crefcente verd — ^UQ phll°r°f hl & 3 !?5U® muItorura fcriptorum teftimonio confiat. Pliniusde luna. fcente l“" terrasf,3 con,e^‘at‘° ej*'l‘Et ,haud fruftra fpirituin fidus Lume exiftimari. HocelTcquod tedatorum ^Usaup accedensq» corpora impleat , abfcedensq; inaniat. Ideo cum incremento minui. ^hiiin^r Conch>'lia ^ max>me fpiricum fentire , quibus fanguis non fit . Lucilius apud ^•2* c-99* •Luna alit Oftrea,& implet Echinos, (nuribus & pecori fibras addit. Horatius: Lib.q,c,2o. Qppi Lubrica nafcentes implent Conchylia (una, Ltb.i.fai.q, nUs hinc capiendi tempus defumic. Li. 5. depif, ESrta cf’ 0 ? omcpita, 7 d & ip7ro£u °^CaiifamUfmtnCa ‘mhecilIiorainfirmioraqi ciimdecrefcit illud fidus pronafei: eamque Li.^.dcfan. ^jtouC 1 larum Icrum prudentesin hacmenfis partegenita , quod minus prjeftabilia caP>56‘ yt iDfr erC’ Vt.non a*antl,r • Cardanus lumine luna? non augeri putat, fed impleri, hoc Cardam opt- ^ ^xanpn Xponirj piflguefcere.Sed verba adferibam: Cur non foliim Conchylia, inquit, ** l0,(“r c, qua?in aqua degunt , omne ferme genus luna: lumine impleatur, caufam (j eluderent: pinguefcnnt ergo, quoniam dum qu* (aqua: )& limus quibus ve!i:u”™jn attenuantur , extenuantur, exconcoquuntur, ideo melius nutriunt, calor quoq?) I eundis animantibus augetur , in his ob propriam imbecillitatem cuidenter augetur , ^ fitvt duplici caufa pinguefeant. Pierius Valerianus aliam habuit opinionem, na‘ tionem redditurus, cur, fi quid abditum & arcanum luci proditum ,acreleuatum ° / dercqnis vellet, Pagurum & eius generis pifces, qui latebris gaudent, face appo 11 gurabant: confiat inquit, eos nodurno tempore , admoto lumine, de penitiffimis cauernis euocari : Ea vero de caufa Cancri ad nodurni luminis fplendorem a^cur, njo quod id omnegenusTeftaceanodu plurimum pafei foknttcompcrcumqi eftpk01 t ea magis pinguefeere , propterea quod liceat his tota tunc node pabulari , copiofio1 ^ que tunc efeis enutriri: vnde pinguiores fiant, vt ijexiftimant, qui plenilunio nu 3 effevim ccelitus h»c in Cruftaceis efficiendi ,remq; ita ad commodiorem naturi nem deducunt: quamuisvna cura Bafilio Magno, magna philofophorum pats en ^ Bafiliusautem fieferibit. Atqui corporibus animalium conftitucndis , catcrai^nrfy rum, qu»d terra nafcuntur, non mediocriter Lun» mutationes conducere reor . Na fl modo corpora cum ipfa decrefcit, alio, cum accrefcit, afficiuntur i etenim nunc f ^ fiunt, inaniaqjciun imminuitur. Nunc contra Luna accrefcente& ad luminis p e properante orbem , corpora rurfus diffarciuntur , & implentur : propterea quod . rem quendam calori immixtum, in profundum vfqjtum imprimit occulte atqjnn tit. Declarant id ita efie tum ij quifub dio lunaq; dormiunt , capita quorum vitra j1, dum humore replentur, tum animantia nuperrime iugulata , qutemox incurfu iflP^( fioneq, lunas permutantur: tum etiam animalium cerebra, & animantium in mari gentium ea qu» humore copiofo praditafunt: arborumq; medulla, qu»fuafane j tatione conuertereJuna eunda non poffiet , nifi quid immenfum (vt feriptura tefta exurperanfqj vitibus effiet . H»cille. lam dicamus denutritione. Nutriuntur Oft£ .}/ derma more plantarum , perpores vt inquit Albertus, vndiq; nutrimentum tranen j cuius, inqbit, fignum eft, quod pifcatores FIandri»& Germani» colligunt Oftreum q eft vniusteftafpiralis inftarCochlc» ,& ponunt fub arena iuxta mare: quamobrem tura non format eis caput]. Arifioteles quoq; aquatilium plura faxis affixa vitam nem traducere fcribit,vt Conch» (ospwv) genera plura: nondcefieqj complura cum fintabfoluta ,mouere tamen fe nequeant , vtOftrc» ,& qu» tota fimplici miti?1 * tefta opera. Vertibula appellantur & Calli, & Tubera. Alibi vero de eorum nutriti0.^ modo ita loquitur :Ciim animalia trifariam in aquatile &terreftrediuidancur: auten.^ recipiendi aeris aquarie neceffitudine aut corporis temperatione , aut tertio vidusr3t ne: vitee prorfus diferimen pro hisdiuifionum membris confequetur. Alia enim J perandi corporis gratia, &vidus ratione, atqj etiam recipiendi aeris aut aqu» nece^ te ita degent : alia temperamenti, vidufq; caufa tantum : Igitur eorum, quee tefta oP ' untur, nonnulla immota aluntur humore dulci , & potulento , qui per fpiffia tranfmitt* -f cum tenuior ipfc mari concodo eliciatur, quemadmodum & primo natur» ortu 1 ^ tuuntur. Dulcem autem contineri humorem in mari , atq; ita tranfmitti & percolari £ ftateo experimento, quo fi ex cera vas tenui latere finxeris , idq; annexa linea in ^ demittas inane die ac node vna , humoris copiam dulcis intrafe colliget. Vrtic» P culis forte incidentibus vefcuncur. Os in medio habent, quod in maioribus eUi^t tiuseft. Meatum etiam vt Oftre»,quo excrementa fecedant, habent parte fupefl ^ Vrtica enim ipfa quafi Oftrcorum carocffie videtur indufa faxo, perinde vt refta> teli» etiam iecedunc abloluenres fefe vt vefcantur. Qua? autem mobilia eademffi j, ne vefcentiafuntjijs vjdusex pifciculiseft , vtPurpuris: funtenim carniuora? > & demefcahuiufmodi capiuntur 3 quanquamijs etiam, qu» mari pullulant, alliciuO ^ Anni pluuij eodem tefte, hifce animalibus profunt, praterquam Purpuris, CU,u£jjC. indicium efie ait, quod fi amnis in mare fluentis aquam guftarint , moriuntur eod£&^f Viuit Purpura extra mare ,qn» capta eft, dies circa quinquaginta. Alit altera alt^- eo quod fua tefta agnatum vcluti algam, mulcumiic gerit . Qua? autem pro - \Q‘ runt, ponderis cauia adhiberi aiunt, vt in libra fintgrauiores. Caeteris fqualorinc0 $ dus eft , nam & pauciora redduntur & deteriora . Et quidem Pcdines tunc magis tr rufum colore. Ia in Pyrrheo Euripo Pedincs aliquando defuerunt, non modo Pt0V\-cC\ii' ramentum, quo pifcatores abradendo vbertim caperent , veriim etiam propter *1 ^ tes. C»teris etiam Teftatis imbres conducunt, propterea quod mare dulcius reddi^J^, fri gus facit profedo, ne vel m Ponto, vel in fluuijs gigni poffint, exceptis biforibus]? L.0 C Dc Teftaceis I b.III L O G V S. 257 T CEA omnia fponte natur* in limo, fed alia alio, oriri iam di&um ex Ari- otcle eft . Et CoJlumella, vbi de pifcibus loquitur ,limofaro maris regionem ctlarump\°£hyIlj!S ic*oneam c^c fcribitjMuricibufq» & Oftreis Purpurarumq; tum Con- Aegy _ cc“mculis, vt ille loquitur.Mare vero ita amant, vt maris hieroglyphicum apud re V|iea °S nch?Iia ^a^ercntur > quamuis interim Jitora potius quam altum mare ama- Etenim ibi maior copia reperitur : ibique capienda efle docet Oppianus his TSi/ JV fd fx\t Sovovus tl? ro/3po^a^tpo) Aiyorrccj A vfpi$ -^ct/^adoiCy t d d’ Iz cmhdSav ipvuoi NaMfiuj ifj.&vpvaioLytd d*t( c Pontus habet, btbuli It toris illa mora e/l. ^cretiuss . Contharumepy genus far ili ratione videmus Pwgere telluris gremium, qua mollibus vndis J, Litor ts tncurut bibulam lauat aquor arenam. 01 Vero teftante Horatio. Ccr, . ~~non omne mare e fl gener oU fertile concha, C ca ;cc ^rifloteles in Ponto neqi Mollia efle, neqi Teftata feribit nili locis quibufdam pau- e4(je°ncra *n raar* rubro Teftata omnia mira quadam magnitudine augeri. Celebrat h*c ^poetarum recentiorum decus Iacobus Sanaxarius. Ael'1Us . Nam q»Sodrubratuuant fulgentibus aquor a Cone his, Ctlatn Iulius Crotta, fed a copia, non a magnitudine , N on tot fulgenti conmutnt fydera calo ^ infuj T 01 nec Erytrao collucem Ut ore concha, ^ial a babyl°nc magna efle ait Philoftratus: Bibaga ( Biba&a vocatur Arriano in hi- b efti 1Ca) etiam Oftreis & Conchylijs referta eft , vt Plinius memorar. Indi* infu- 1)0,1 vq auiflus Textor Lucrinum lacum ijfdetn abundare ait : fed e Lucrino lacu Oftrea, IUe^liter Concha» commendabantur olim. Oftrea & Conchylia ( Ta' cVp (a> inqu*t Strabo , & multitudine & amplitudine in mari extero exce- tHr{ ^ui,c veto (circa Turditaniam ) in primis, quod fcilicet fluxus & refluxus hic augean- c , a> vt par eft, magnitudinis & multitudinis propter exercitationem eorum-* *n litoribus maris Aegei copiam celebrat Martialis, dum canit : ^*(ia da nobis Diadumene frejja. quot inquis ? °ceant /ludius me numerare tubts 9 1 UiAris Aegret [par fas per litor a conchas h 1 Se Lacn • £t ^U<* CecroPw monte vagantur apes. %Ura °n,c«m mare Conchylia, fed ex quibus tefte Paufania ad infefluram veftium Ve«o in Qniparatur , nobilitate foJis ijs qu* in rubro mari capiuntur , inferiora. Cum mare diditis in ipfius terrae , quin in duriffimorum lapidum vifce- >)VtV ampbus in fummis montium alpiumq, iugis Conchylia reperiantur,h*ccu effe ,Um cft fymbolum finr,difputatuminuenio;nunquidhifceinlocisolimmare Parfas ex veteribus praxlariflimos feriptores qui id affirment , quorum omnium-* ^Uerit hak°QeS ^1;c in^rere non eritinconueniens,vt qui vel negare id ,vel affirmare tie^e8ypto 5at vndeopinionem fuam ftabiliar. Herodotus de Aegypto. Qu* igitur teruntur, eafic habere cum eorum fide adducor, qui mihi fic reculeiunt: cum b j Vbi neftaiur Ltb.%. c*l6, Vt mare 4- tuent. Li.^.depif. Li.z.AmoT' Zib.z • VbinonPmt. Llb-$. Ettt. cap, 28. Jn rubro ma ri maxima Conchylia. Lib.i.Eleg. Lib. 3. 1 6, Ltb.^.t. 21. Oftrea vbi laudabatur. Ltb.6,Epig. 33- In Laconicis Cur Concha, rti vana ge- nera m n,iti lus & iK—> alijs lens a mari diffttts re periantur. / 238 Vlyfsis Aldrouandi CmdylUin tum v«6 de mea ipfios opinione in hanc item fententiam defcendo, proptereaqw ^ metibus 4e. deam Aegyptum continenti fib. terr* prrmcere & Conchylia iin ipfis etia ^ cerni, necnon falfuginem quoque eftlorefcere adeo vt piramidibus noxia n •• a|jPd montem eum , qui Memphi imminet ,fo!as arenas habere, &c. Et mox hisa ^ argumentum a facerdotibusadduiftum : Dixerunt vere& illud mihi Saceidoccs, ^ magnam conie<3uram de hac regione facio , quod regnante Myri, cum fluuius ^ ^ miflimum cubitos excrefcerer , fatis irrigabat Aegyptum ,Memphiinfciioun- ris quidem necdum nongentis annis c viuis exceflerat. At nunc nifi fexdtcim ' H \ $ cim vt minimum cubitis afcendat, regionem non inundat . Eiuidem de Aegypc° ^ ^ ti«e eft Ariftoteles libro meteorum primo , quam dicit in dies magis magilq. ^ &aKilototam effeinuetfamaggeratamque. Sed quia longo temporum tractu ] ^ oblimentur, & habitationi reddantur idonea?, initium rei obliuione inuoiui. Atq» ab Homero Thebaidos mentionem folam fieri ,-Memphi vel nondum enata , yc * ^ eo progrefla,vt digna commemoratione haberetur. Signum etiam efle , quo P' ^ fit aqua esiccata, quod Sefoftris didicerit, mare rubrum altius cfle Aegypto : at caufa , quod in animo habebat ,foffam a mari Erythrao in Nilum non dux> e , m ^ igitur Aegypti cauitatem , quam eius aluei effe , que Erythraeum mare continetur ^ Jtridottlh OpiMQ* vero fi Aegyptiorum regio, quos omnium mortalium antiquiffimos die credit , ua ^ fit enata ,vt tanta ab Homeri tempore fadia fit commutatio ; par eft decattensquor^ ris idem exiftimare,& canto pofterius exiccatas effe i quanto homines i nijs habiti ^ Aegyptijs funt pofteriores. Atq; hinc iam effici , vt neque flumina vlla fint perennia j Zoc* modo femper mare illud fuerit, quod nunc mare effe cernitur ,fed viciffim modo mare , lly terra, modo terras, eodem loco fieri certis quibufdam temporum couerfionibus, quibus fato mana pecudis nunc maxime ficcitates, nunc maximi humores alijs atq* alijs locis exiftant : atq»idfl , philofopku . in longiflimo quodam anno fieri , haud aliter quam in anno communi asftatem ,, mem fieri videratis. Ita Tanaim & Meotida paludem , Stipium etiam Pontum e* $ tum iri, atq; fimiliter omnia permutanda in temporis infiniti infinita duratione . huiu fmodi plura Ariftoteles , partim ex Herodoti de Aegypto hiftoria , partim de l ^ nis Atlantide infula videtur haufifTe . Putat enim cum Platone mare extra columnas ^ culis vadofum effe , & nauigijs maioribus minime peruium j non alia , vt opinor , ca quam quod ficmagiftro fuodidiciffec. Strabo quoqj Aegyptum ait prifeis temp0^ ad Pelufias vfq; paludes & montem Cafium ,lacumqj Sarbonidem maris inundatio0 1 j opertam' fuiffe :& nunc quoqj inquit, per Aegyptum huiufmodi effoditur falfedo,£ ^ fub arena falfa referta? Conchylijsfoueiereperiuntur, perinde ac agro maris aquis *% dato . Et rurfus , loca Aegypti, qua; valde fublimia funt, Conehy lijs irrigantur .Id^j primo ait mirari aliquos quomodo fiat, vt duobus tribufueftudiorum millibis l°°®y mari in Medireraneis locis frequentibus Concharum , & Oftreorum , & Chetamid0^ magna cernatur multitudo &lalfi lacus. Etmoxibidcra. Eratofthenes ait multis1 ^ cis d mari longinquis vidiffe lapidibus inhaerentes Conchulas,Pee0^ fuoetiamnum tempore Conchee in fodinis & montibus etiam plurima? inuenireo1 Polybii opi - omnes Pulei & *°ntcs a^uam falfam & amaram haberent, illius videlicet maris nio “ ^ quod loca ea olim occupauit. Polybius idem fentit,fed verba eius non citabo, Lt, 1 rea qu°d ,s Vlt^eatur Ariftoteli effe pedaneus in timore, quo veretur, ne pontus ahfl nauigationero excludat. Lego & apud Ouidium. Vidi ego quod fu nat quondam fohctijfma tellus E(fe fretum : vtdt fati as ex aquor c tnras , Et procul a pelago concha iacuere manna I>ib- 1 • Strabonis opinio • Ltb, 1 7. Vlutarchi opinio • Et vetus inuenta td tn montibus am hora fummis . , . ■ Cap. 1 4. Solinus quoqj in fua polyhiftoria : pergam , inquit , ad refidua qua? in Theffalia111 Soltnt opi - moniam porriguntur : funt enim arrcCtiora quam nufquam proceritas montana ^ valeat: nec eft in terris omnibus, quod merito ad iftas eminentias comparetur quas folas diluuialis eruptio cum vniuer/a obduceret humido fitu ,inacceflas Durant veftigia non languida fidei, quibus apparet, hos locos fuperftites vndofer^j^ flati fuiffe. Na m in latebrofis rupium cauaminibus,qua fluCiuumconfligijstunc3 $ fnnr.reduuiiE Conchvliorum refederunt .&alia multa , aure affatim mari in^UO e *_ nttu I 7']" — W ' funr,reduui* Conchyliorum rekderunt ,&alia mulca , qure affatim mari incito fiiO Alllf DeTeftaceis Lib. III. 23'p ^tcntb ^int^CCt *ac,*c mediterranea, apparent tamen fpecie litorali. Subfcribit horum Li% i$i.Ysu li^sre ^*terea^dorus» Conchas concretas & etiam Oftreas, qua; in remotis mon- Jit» ina^C u£ntur* ,n9u°d fquamm* atqj te&oria Conchyliorum durefeentia item Gellino- 0(fieQ ^lnarutI,J credo) adhuc ibi paffim reperiantur, qua quidem refidu® reliqui® lunt Atqj Concharumque, qu® ibi mari cerreftrem fcicilicec cutem recipiece reftiterunt. Wrl0f°PhUS interPreC3tub«nfetqj Aegyptum mare olim fut/Te,& poftea in terr® ^bitabij nUer^ani‘^1^i autem Pot,us videtur, paluftria loca ea fuifIe,&ob hanc rem io- C°I'S> i tn atcb'ncidta cbm aliquo tempore fuiflent,mox fimo inuedlo confoIidari,ficcari, u ^rtahous ipfa ccepifle, cuius limile quid circa Argos quoqj accidit, vt paulo poft ditur , ‘ArSos namqj illud quod hodie homines habitant, paludofum olim fuilfepro- offia lu ^ ad banc quidem expolitionem quadrant quoque rationes allat® . Ob id enim latuen ^ .tnanu^a.namqj quanquam Nilus limi vim magnam ingereret atq; diffiparet, ditiis*3, maSn,tudine aquarum quali obrui Aegypti incola videbantur, oftia ac exitii iC Mem 6LC0£,tarunt • Quin & poeta Thebarum tanquam opulentiffim® vrbis meminit, k‘tatetuf f auten) reticuit, hac forcaffis de caufa,propterea quod nondum vrbs il la ha- ^periurj’ ed Palu^ris ftagnanfq, adhuc ellet. Quanquam autem teft® Conchyliorum ibi htlatn >n ^ jll£n tamen ratio hac necelfario oftendit mare quondam fuilfe Aegyptum^#: ^rtalfeo0ntl“Uscluoqj3ltiffimis,quilongeamaridiftanr>eiufmodiTeftaceareperiuntur: . c acea c!tr ^bementiores vent‘ *n abum ipfa abripientes a finibus maris vfque ad iuga |ropHlsacceri1,"ma^roiecel*nt• ^ecundumautem interpretationem magis ad veritatem rt ™ r 43 ur“ n ea loca QCderC 3 ex 'Pk ^uocl» Ariftotelis intelligi poteft , Infert enim ciufmodi verba, > 1 ^ CX hll m irim «-/1 ikn f/vim • J . . j‘ lUiknfi. ..>r» T nlHi do 'rns vere,1’ vyjy£nP,odorus. Sed loan. Goropius Eccanus longe aliter, quam Olympio- Goropj opi* ille fuDUm K°P,nion« refellit ,cui doCiiffimo viro ego libenter alfentior,quamobrem nio, eai)lcrip(jf 7' aC curi°bifima quaftione , in quam plerique viri do^ii incidere fape fo- ^iruo. A Ufn ac* rem n°firajn omnino faciant, neutiquam mihifilentioinuoluenda_a» r» r'^°telis Uf adatas ahquot veterum opiniones , nimirum Herodoti, Platonis, ' ^^atn y; d lutarchi, neque alios inquit, rogabo feriptores quid hac de re fentiant,po- eo tetius eruditionis coryphgos, & non antefignanos mododed ipfoseciatn 24° Vlyfsis Aidrouandi nib^ imperatore somnium difciplinarum in eadem effe fententia , & v£ fint, ciidem ^ niti. Non igitur eft mirum, fi noftrates quoque homines eifdem argumentis m bus prifci illi fcriptores, nihil certius habeanr, quam tota hanc camporum latitu & f£, qUst Mofte j Scaldis, Oceani, Arduennscquc finibus continetur j DcJphinoi uP ^^|t, liqui Phorci exercitus ftationem quondam , non terreftrium animalium , fuifle . dum igitur mihi , an quicquam contradici queat , quo vetufta harc , & forte pI: fcrtio vel eleuctur, vel (quod forte /pero; tuta nihili efle& flocci pendenda v) ^ fed modo rationum pondera, non magnifica teflium nomina , flater® appe,^lj s ^ Primum igitur illud quoddeConchylijs magno applaufu argumentum Hero > ^ - . Plutarchus ducunt , vanum omnino & quauis palea Icuius effe contenao . Eo L ^ cur in pertjinci queat , fummasalpes aliquando fub Oceano JatuifTe : qnod fi adm.ttant > fummis al~ pjus contra regionis noftra? , quam contra omnium terrarum , vctufhtem PuSn^n pumtugis» & jn illis Concha &Oftreorum tefta? inueniuntur. Nihil eft tam altam, nihi jj aquoreis fiudtibus remotum , in quo non fitreperire teftas eorum , qua? in 0 ofPui marinis vitam agunt. Quod equidem cum aliorum relatu , tum experientis diue^, mannis vK /- i • ■ n t »• • /•» • — ^ 1 nfl*'* . . luuuiiuui rv»» ...... . — - . r, firmantibus & ipfe Conchas inueni, &abijsquiCapricornos, fiue ipices ^ fe&antur , didici non raro inueniri. Et crebrius haud dubio inucnircntur , n aque illic atque infimis locis exciderentur. Nunc cum vc&ura illinc nulla eflet] ^ nulla eftlapidicina , nificura arces ex lpfis rupibus excauantur anguftispraxipM ^ capreolorum femitis vel funibus fubeund* . Ciim igitur eiufmodi teftc internis» f terra?, velfaxorum vifeeribus delitefcant , & in lumtnis alpium rupibus inteina turj non poteft fieri, vt illic crebro videantur. Videntur tamen, faxis torrenti^ derafis , aut immani gelu , magno tonitru diuulfis , vel flumine , turbine , aquar ^ violentia praecipitatis, aut difruptis, velalia vi quapiam natura: dehifcentibus : fiat , vt , qn,T intus condita fuere , prodantur . Apud vicinos noft ros Limburgos j j dios, Chondrufos, Namurcos , Hannonas , Atrebates , Tornacenfes , & alios muit° jj, In ptsrmwe quibus , vel marmora nobis, vel alia lapidum genera aduehuntur , non paruacflQ, ftRen* rum copia & varietas . Vidi ipfe in marmore caeruleo iolidiflimo Pediinem Stiph^ dem ita affabre delineatam, vt nihil ars fimile poffe videretur . Vidi in filice durl j Cbama w fi (Habeo & ego in mufteo filicem quem ciim forte rumperet quifpiam pro exciit'* j Utu igne, afpe raro Chamemjeiufqjfedeffl.intus^ftendit.) Bahums aduedto ,quo via’i!J)J( nos flernuntur , tot Conchulas totas lapideas ,& conclufis valuulis integras ,n’3plV vccura& arte ex illis fuiflecoementoaliquocompaSus iudicatetyr. Infubmba^ p rifienfiagto, qui fuperne copiofa fruge luxurians, fubtuscaua magna fui parte d I * i* riffroc flnn mitrae Tni*h»nnm m a vt rvnrivm . f4 Df <4 •Z-Zlfi t ctc. vehiculis peruius, inueni teftas non paucas Turbinum marinorum, degantiu^ y "^9^ dinc & tortas ,& tuberculis infignitas , atque ita omnibus modis perfers, nihil Terat inh ^ ter viuum pifciculum, ad integi itatem deeflet. Vidi in Anglia lapidem , e fumtnis ^ tibusexcifum , quiPercam ad viuum exprimeret, ne minima quidem lineola dfionem defiderata. Nec pauca mihi monftrauit Venetis Andreas Lauredanus , 3;'( ^ tatum omnium & natura: miraculorum dihgentiffiinusobferuator &cufio$ . tis ? neminem effe credo non omnino ociofuro natura fpediatorem , qui non ta obferuauit . Omnibusergoeiufmodi locis mare aliquando iuperius fuifte , ne** Id Vlk/lViuvuit ■ vmMiuHkJv.jc.y viu*»*,'/v i * fateri , fi proba illa collectio , quae dc Conchylijs marinis Neptunnumauorutn induxit: atque ita nihil mihi oberit, quo minus dicam noftrarn regionem non n?I^c qH1' quam efTe,quam ceteras omncs,in quibus id genus Comhylia funt inuenta.Satis 1 ' dem mihi eft ad Herodoti & Plutarchiconclufionem inlirmandam . Sed , quia ^^p() illatio, quamuis fatis ea vnde proceflitjfilfa eflc oftendar,non tamen iei,de qua naturam explicat , atq; idcirco animum dubitationi non eximit , fed plerumqjn%^' noluit, fatius erit veram afferre folutionem.Hatc tatr.cn non poter it cxhiftoriemo^^i' Eeftitatie tis afferri, fed petenda tota eft e philcfophis penetrabiiibus,ad qu* rapi videmur ^ philcfofhiat rabilium confiderationc . Sed quia natura arcana non funt nobis hic tia&aod* ^fJfj 9 & brcuius , quam res poftulet , difputationis munere defungemur . Materia gen ni fubiedla ficut omnes formas «que recipere peteft , ira de fuo finu fiue petenUQ ^ educit. Si enim educeret, antehabuiifct: deindeeducere , agentis eft: nis formam prafuifte monftrat . In materia igitur forma fuerit, cuius c™c^rp-^ lO11’ V A forti, De Teftaceis Lib. III. 241 ^°0abeJe UCantubqu°d abfurdu.AJiude igitur form* procedunt atqj reiueficnti*., biis addi(3mentIS>n° a c?J°>quoruforro* funt adlionibus proprijs quibu/da & motioni- ftifi veiinm£^,ra Vt nd)d excc ient/us efficere, quam ipforu mouendi poteftas ferat: •Het poflj d s *cere <3u,cqua dfe,quod alteri vita dare poffit excellentiorem, quam ipfura- r,at*4uomod° igitur dicitur, homo generat homine &foJ?eo nempe, quod ho- |eoerer id ?tenam PraParent> vt idonea fit forma: recipiend*.C*Ium enim hominem fi ^'oq jgL aLiat > 9u°d ionge fit c*lo exceJJentius , cogitandi incelligendique facultate, ^quidem^ T *?*masdati fedad formas recipiendas , materiam difponit& aptat; S fficcjr,, * p?"t10 e°ufque pertinet, dum id tantum producitur, quod caloris, frigo- %ir* ,y JS & reJ,quarum qualitatum qua his funt fecundari* efficaci* , produci poteft. tendus ^^tforfan qu*dam c*lo debentur j fed fi vita accedat , aliusnuncopifexqu*- vnhwCOe{° Praj^antior« Hunc formarum datorem nuncupemus, qui fe per to- tanrif^. er,um infinuans,vbiqueadeft. vbia; materia0 nrapnarara0 formas dat. & eas in ea ^iiperT^ infinuans»vbiqueadeft, vbiq; materi* pr*parat* formas dat, & fit , fjUp ^uferuat , dum materi* compago & pr*paratio ferre poteft . Hic , fiue vnus Formarum dator quis. 3 I f . **,M*,•, »*wui^a^u ul JJI ecjJUI duu iwl I C pUlLll • J HUW VUU3 & bc«i adtni Uitaslub ^ 'ntcb gentias habeat , imperio &poteftatcfua tota formarum or- ^ P'fcicu p - rat> & ‘ui* matcr** dat pro eo, atqj ad fufcipiendpm eft idonea. Hic ranis teria Prius** 10 a|Cre> b C mur*bus& vermibus , & c*teris animantibus e limo genitis, ma- n‘tQr ad Tpo* ° Pra?Parara» formas infundit . Vbicunque igitur humor fiue liquor inue- CaPax , illa 3- ^eoruro vita£D. idoneus , viua Teftacea generantur . Vbi vero materia erit ^Pifcici 1 em f01!11* e,us j qu* dat , vt tefta quid fit & -pitcic,,! 'i- . "i — j». «.«.ua vjuju ut oc vocetur, non poffit vero vi- tUr* forma* °rCUI*: Pra;f*are* fet vt tefta dumtaxat , non pifciculus,genere- mJ as’ \uc guras accuratas & animalium proprias,non c*lo aferibo, SfcT P“ul:are s f°™“ ** ' <* P°“«- fed ip S £>mhmn datori , qucm’ *d qi J, ipeCiebus alium & alium adefle, tamquam efficientem quandamideam,fi dixero, '^ero , quod poliem tueri . Antnem 190 1'lforvtiiP mi. V . f • * • M _ 1 /r 7 * wmuwiutiu uuauaam iacam ,11 aixero, % * » quod. poftem tueri . Antuerpi* latomus quidam viuum bufonem in medio Suc°aMnn^eII 1 fi,e° °CO aptus humor bufoni fuit inuentus, quid vetat quo ^ r i° ^o0.r,a ^axjsinuen,atur> quo marina quoque animalia generentur: tat $ C\ ]ocus & hJumor (erafi corporata vero tantum , fi humor vitam non admit- CX enim co’ 0r*S C^Ct‘ ^eC Porro vlquamin mari autlitore tanta congeries Con- v pHtn, fqa~ p**} eff > vr ftuftra fomniemus , ita paulatim mari recedente fuifie con- tQribus tanr * cocniflet, cerneremus adhuc in Zelandi* , Hollandi* & Flandri* fi §na eft r *ctaffitudinis congeriem iaccre . Quid ? quod Pedl num in litoribus noftris t,s Qoftris infi 35 1 adf° vt a Iacobo c mari GaJlaico pro monftris afferantur ? at c fof- bj'^c»qui Con,tJC°pia edu<3aquam 'n vallo, quod montis inftareftcuiuis licet vide- i^^^lto q nchulaalcgerevolct,ei nihil opus eft littora profici/ci , in moenibus habet fi aP'dicinjs M™1 btoribus abundanti*. Ego igitur non magis hic mare fuifie credo qua f>,atlScseteroo . §arenfium,£ quibus lapis effoditur Concharum marinarum coalitu con- rj^caidaojQ.1 can^'d1ffimus,quem are ipfa Cochidaappellarut.Quod fi mare huic ori- ProtH6toriiV Ctdi dcddfec,in Pireo potius debebat inueniri. lam cum tota Gracia va- ieA^egaris j!,.10 raarc ^currat, varijs finibus mare admittat, nufquara tamen Conchis, c* . a MePanrMenn ' , “*? "oft ra crufta fic induruiflet, vt lapide quoqi folidu copone- t(.dlp,cra ex eo faA f ° ‘cl^coiuic)vt Caris,Phoronei filij fcpuichru& alia no pau- aQt>quiCarrlf Ul a- au 3n*as teftecur.Ad eade causa detes illi in foffis inueti, refe. ari£ detibus adamuffim refpodct,mfi qff de terra, io qua diu cacuerut, X pro Conchylia cur quan- doque ViUAy cur & T eft a tantum na - fcantur . Bufo •viuus i» medio marmore. Prope An- tuerpianui multa Con- c hylta eru- untur. Lapis Con- chis refer- tus apud Megarenfts. Dentes in-> fojfts inueti. 24- Vlyfsis Aldrouandi procandido ; pullum colorem videantur traxiffc i in his aJiqui runt ferrati , ^ ferram in acumen tendunt: omnes tamen acutifluni. Sed quia pauci funt, qi» tamen acutilhmi. 5ed quia pauv. ^ 1 ;i* Canisdentcs viderunt , fit vt non dentes, fed lingua: lcr^n;'n^U g° fiue i,ng# rilitudinis. Huius generis iiue dentes , p5 Lingutt fer ■ petrina den- tes qui dilti Bugloffiis p:s. quibufeum tamen nihil habent fimilitudin.s. nuiusg^------ - ' fccrn , cu»*' h foflis circa Antuerpiam frequenter extrahunt minore miraculo , quo p dens videri queat, non cognofcant, alioqui clamatura, carcharias s ico Quibus lapides hi lingua videntur , gloffopctras eas nominarent . . P # 0 gloffum lapidem illum vocabimus , qui fimiliter e follis vrbis noftr - , Jfl, longitudo iefquicubitalis i latitudo qU3 maxime patet, dodrantem aqua >p • $ cufpidem obtufam ad lioguaformam prodmfta , colore & duntie a a a dere ferrum , parte fui latiore &crafliore foramina duo habet ea arnp i ‘ ^lljs,»£ caluaria equina oculorum cauitates videmur , cetera hngua u i! r0 ao,^' merito vel ab ea , vel ab ingenti magnitudine bugloffus vocari P° 1 • ocJ,us ad*'”' rinae belluee , & quod os in hunc lapidem tranfijffe dicemus , i *V o0' maliura partes fine rcuocanda . Ego certe nullam inucmo , nec u> ^0' non magis quam animal aliquod fuiffe , cuius vel lingua, vel d“ / Narn quamuis his locisa mari non longo interuallo diffitis U pi ^ \ uilg^ Cate liaris; deotes effe , non tamen idem fibi petfuadetet meo 1« > ^ adeo lapidei ferpentes ? Ad vim itaq; formatricem in ConchyJijs noftris iccurrim ^ in quaque re id facit , quod praftantiffimum in ea fieri poteft , pro elementorum 1^ in quaque re ia lacie, quoaprauantiumiuinnjcaus.*igut.>-«> - ^ ne. Vbi ergo viua fieci non tulit materia difpofitio , aut locus , illic figuram ia . duxit, vitam additura, fi locus ^temperamenta permififfent. Inlitore Anco» j r : r? niiirinm priim iibrarura . e mari tran m Lapides pi~ faxa magni ponderis, quinquaginta & plurium etiam librarum fabus pra- hjscoios& tonftitucioexteriori ea eft, qua lapidi aetiti, rudis nimirum & noo g nantes vbi, jjsjxfuaut tritu i interior vero crufta, aut tunica dura eft, & qua poliri poih > «I • < ♦ r i 1«^ no K ir nniHfffl! V 115 isciu uui miM j * — ' — — » 3 — — - * , - - , nOt^ fecus atque interior aetita tunica j colore etiam fubcaruleo , ne hac quidem * aetite difcedens. Rumpuntur hac faxa maioribus malleis ferreis, magna vi diis, non quo intus, vt in aquila lapide, alius calculus inuematur, kd quop^y dclicatiffnni extrahantur , eiufdem generis cum Solenibus ,quas Cappas l°nga rP appellantifed eo delicatiores quod non aqua marina, led rotequodam tcnuimm ? lappa longa pidem imbibito pafcantur , HipIuresnurneto,adviginti,moddpJutes,tnodo p i.,j,.rt r i- /r.nWnc o,-i r.-.ooni>i!ftinem & fisuram pda piQCIIl MlJUiUJLU l^aiLdULUr • ni piuiLonwuj^ivjau | * 7 j ita faxo includuntur, vt fingulis fuus fit nidus, ad magnitudinem & figuram P1 ^ • «• 1 t - ‘>ni.n»AiVin rofliAn/'iki.r nnn r) Ca,!l dunt3Xat ^ kailliiiwi.iu , IjUH WIJ/UIIUUO IIU1I VJUJ3 WUl.iV.UJ ik.liipv.1 UIWWW.U..M., - at* tudinis perennitate, caufam ego ab effedlricibus idais , non a cali duntaxat j1 0V forma, eiufque tuotione circulari, pendere credo : atque ita in vmuerfum c s DeTeftaceis Lib. III. 243 afqUe ^Ua,ilcjue formatricem tantum vbiqde producere i quantum materia capere poteft, lta muita corporatura quidem hoc, vei illud animal effe, vita vero nequaquam^ $JC . aliquo prodire tenus a li non dator vitra. .uid««rn etiam terreftrium offa, nedum marinorum, in terra generantur* atq* modo cDja ■ ,D °^a perdurat, modo vero fucci lociq* natura in lapides tranfeunt.Georgius Agri- um Luneburgenfi teftis eft offa beliuarum marinarum orta effe & in lapides con- io^' ‘n*us etiam c Theophrafto offa in terra nafei & in lapides tranfire autbor eft.Huc (Jeri]n refocnda fine offa illa enormia, qua? gigantum fiiiffe vana hominum ingenia credi* nja c’ Vcrum ne vlterius quam Conchylia noftra & offa belluina poftulant,natura? feri* W Ut'am * ^ic ^ncm ^u,c confiderationi impono, certus neminem fore, qui noftra haec igity rutnin3ric,quin roox fit conclnfionem illam e Conchylijsconnexam derifurus.Hoc ‘nSeffln C0Inmune refponfum fit omnibus ijs qui Conchas , & magna pifeium offa nobis tiffe Minor equidem Piutarchum hominem philofophum, iftud non animaduer- rt*mVui CXe° ^tem » ar€» non afferuit , fuperiorem Aegyptnm atque inferiorem mari cooper» ipfos t 1 C ? ^°C ^ ^ateretur > in Thebaidatandem ipfam Aethiopiam mare deduceret , & clijfjo 3n^Cttl ^Ipes fubmergeret hac fua colloftione . Sed vereor fi multus fim in hac con- PlUt mfirmanda , ne ego prius ambitiofa? in re clara reprehenfionis accufer}, quani_^ f.ir a ChUS inconfideranria’ . Mnlfnrrrrp nrme (PfPrr, rfirin r?nnchtllis& falfue '**U5 incon^erant,« • Multo certe prius Eracofthenes fefetorfitin Conchulis & fiionrISrrCaUfisapUde0sinuentiE 9u*amar! longe /untjrerooti, praecipuam illam qua> ^iterr10^ a,en* * Pninatn ^ac > vt duobus tribufqi ftadiorum millibus a mari intra me- tyj anea » plurimis locis , Concharum & Oftreorum , & Cheramydum , ingens multi- tat Cernatur> ^ Pr*ter h*c falfi etiam lacus inueniantur, quafi maria effent ( vri fit ) cir- , emplum Hammonis, & in ea qua: ad illud ducir, via, qua? ipfius teftiticatione Jongiru- &em habeat trium millium ftudiorum . Hic enim plurimam Oftreorum colluuiem effe, /alis eciamnum multum inueniri, & marinas exhalationes in fublime ferri, prope ipfutn ^mnauium maritimarum fragmenta monftrari, quas hiantibus terris finceffufa: tum ,1*°* columellas extare , fuper quibus delphini funt, habentes hane inferiptionem , xvp«- bu His Eratofthenes induftus, Stratonem Phyficum,& Xanthum Lydum C 4(| ‘nIer catera, qua? multa recitat, exiftimarint ipfura Hammonis templum prius culu *rC ^c.tl^c * ac ffet , lacus qui ante ibi nunquam comparuiffent , repente extitiffc^», t35atuiffe C Pontes nouosex eifdem locis terriemotu excitatos fuiffe , veterefque multos te,0tlgeab ‘mirum Plurimam a<3uam tu^ dulcem,tum falfam,tametfiabeis locis ma- «liis ^..Deuct, ex vifceribus terra? fic ctnanaffe, vt tratftum vniuerfutn tum Oftreis, tut» Concha fofi files» Loca alia lo- gtnqua a tna ri Conehis er/a» '^Plfcib Us marinis referferinr. 2 SEN- 44 Vlyfsis Alclrouandi SENSVS. MOTVS, gutbtts ftn* fibus c areat &quib, no. SILICEA tefta inclufisfid eft, Teftaceis) fatendum eft, inquit PLnius^iulIutn1^ fenfum, vt Oftieis . Etrurlus; Carent , Concha? vifu , omnique feulu alio,9% cibi & periculi . Atque hoc eft , quod & Suidas Icripfit , Conchas ( rd,; *QWl p quamuis careanr vifu, efcas tamen fequi videri, odorandi fcihcet facultate. ( Stnfus exte- rerer habe- ri* Infethrum fcnfus, Mettium, Apu gttfitts* quarto de animalibus capite oiftauo difputans ,docen!q; quibus animalibus infic Ru di vis , Mollia & qua? vel crufta , vel tefta operiuntur , atque etiam Infedh lenfibus P ^ dita efle omnibus conflare alferit,nam &.vifu & olfa&u,& guftu.Infe&a enim, pennata, quam nort pennata, procul fentiunt, vr^mel Apes & Culices didi Muliones. Sa?pia?, Polypi, Gammari, odore efcaru alledati Capiuntur, & Polypi quidem ita ad f, f. fcunt,vtauelli inde non poffinr, fed truncari ihde non patiantur. At vero pulicaria ba admota, protinus ab odore eius refihre 'dicuntur, Guftos edam fimihsratioji dum enim cibum profequuntur diuerfura, nec eifdem faporibus omnia deleftantur. ' Apes nullam ad rem putidam folent aduolare , fed dulcia petunt , Culices nulla d^ geftiunt , fed acida , Tadu vero fentire omnibus datum animantibus eft . Qua: a^ filiceo tegmine operiuntur, olfadum, guftumqi habere conftat, argumento elca*, Purpuris enim efcas putidas Purpurarij emoliuntur & accedunt ipfa? ad eiufmodi d ; a longe , vtpote odorantes . Scnfusrtem faporum ijsinefle , eifdem illis rationibus 4* tet. Sapore enim rerum earundem quatq; delebantur, ad quas veniunt odoribus i tata, quos gratos lenierunt & difcreuerunt. Adde quod quacunqjos obtinent , ijs iuptas pcffaporum attrabionem euenit& dolor. De vifu& auditu quanquam t certi , manifeftiq; habemus , Vngues tamen ad ftrepitum fe lubcrahere , inieriufq, i . dere cernuntur., quoties ferramentum fentiunt admoueri . Exiguo nanqj extant , reU autem toto corpore perinde ac in cubili , occuluntur. Pcdine*quoq$admoto digic0 .) hifcunt, mox comprimunt fevt cernentes. Natices item qui capiunt, non aduerio*y fed fecundo adeunt , quoties efcam pCrfequuntur; nec voce vlla, fed lilentio agunt , ^ pote chm& olfaciant & audiant . Nec fieri polfc aiunt , quin fubterfugianc , fi I feratur. Echinus inter Teftacea genera quibus facultas ingrediendi eft, Vertibula, j defqj inter immobilia eiufdcm generis, olfadlum minime habere videntur. Ariftoteles,apud quem in quo de partibus capite quinto, cum explcaffct partes ^ Jium, Cruftatorum , Teftatorum , atque Iofcborum , ad cibum accommodatas , leg'0^ $ oportere certe vt illud habeant,quod ei parti propoitionetur, cui fentiendi principatU fanguineo genere mandatus eft , bocemm in omnibus animalibus incile necelfe eu ^ Quod modo ad motum Teftaceorum attinet . AJbertus Magnus tradit ideo par uatn 1 ^ ipfis partium exteriorum diuerfitatem elfe, qnoniam animantia funt ,qua? vno eode loco remanent, & fi moueantur, paruum elfe motum: elfeq, qua? nullo pabo moueaf1 fed affixa femper ha?reant . Eft autem ha?c dobrina Ariftotelis, COITVS. PARTVS. generati^ t m .. i mP Non coeunt* TrDEM philofophus,quiomniumanimalium naturas quamdiligentiffimepcrl^()tJ(i. I tuseft,coitum,quin & partum iftiufmodi animantium generibus, qua? tefta JL tur , adimit. Nam erfi in decimoquarto capite libri primi de hiftona anim31' ^ fuper eo ambigere videatur, inquiens: An Teftati generis vlla coeant, i°c^‘ ^ eft : plurima tamen non cciie apeitmn eft . In quinto nihilominus eiU‘ hiftoria? capite decimoquioto hoc vnum feie genus totum expers coitus elfe & in noni capite trigefimo, tefta inte&a , inquit , vt Pediincs , omneque ^ $ Cratit da di • rium fiue Conchiarium genus , atque etiam Cruftadnteba tunc optima lunt , cttntur , fed uida , vt late in Locuftis & reliquis huiuimodi pater ; fed quanquam tefta inte^ ‘ ^ non p artant. uida dicimus , tamen nullum eorum , vel coitum , vel partum videmus . bic iH^p A» videant , & audiant Conchylia, Natius, vt capiantur, "Echinus, Motus, l,ib. 14. de anim, tratt, l.f.2. Atj , DeTeftaceis Lib.III. 245 ^Cfl in ^odtiffimo Gallieni Imperatoris epithelamio legimus . """" No» mutmuraveflra columba, £t j0 . £r*{ bu non biderx, non vt neant ofcula concha. tonca?3^0^0 ^ua^dam ct'am Conchas nafei feribit Aelianus , cedis tura non leuibus, iflCUffU,s 5 ^fcduris diftimftis , tum labris acuris , qureciin coeunt inter fe fic alterno conueU con^unguncur, vt tanquara duram ferrarum coeuntium dentes videantur inter fc c^) ir ni?J yndc v£ ^ P'^cacor‘s natantis quaneunqj partem , etiam fi fub eam os fub- DCq. • ,^s apprehenderint, amputent: & fitnjlirer fi articuli locum comprehenderint, ruiti s ra‘rutn c^e,eiim tanta fit marginum acies. Vt vero exa&ius quifpiam de Tcftaceo- phor^^ §enefatione volens fatis fiat, non ab re fuerit altius ea ex eodem philofo- it (^£terc j 9U£ is integro fuper ea capite complexus eft. Generatio Teftatorum , in- cum anifna]U°^ Partitn » Partira ctEteris eft .Id q; euenit ratione : quipoe gnj _ comparatione plantis , plantarum animalibus alfimilencur , ita vt femine gi- tu»m ex°^animocI0 yelur animalia videantur; vt alio modo non femine, &cumfponce, fc fpone ” ^ iauta^ia ^P°nte, alia ex fe oriri. Sed quoniam naturam proportione plantis rc« t}uaje CCCfn hoc genus habeat, hinc tefta intedlum aut nullum in terra gignitur, aut paruu: ,r>ore ^Cnus Limacum eft, & fi quid eiufmodi aliud fit, fed rarum. At in mari.fimiliq; hu- ficnui^)Uha & varia gignuntur. Genus plantarum contra mari locifq,huiufmodi parum atq; d-r m 'n lCrra autcm omnia oriuntur.Habent enim naturam proportionale, tanto luni-*atn- Sed quanto vitalius humidum, quam ficcum, &aqua, quam terra eft, natura Teftatorum, quam plagarum, viuacior eft. Nam alias ed quidem fpediant, Q|i Cut pLnt* ad terram , fic teftata ad humorem fe habeanr, quafi piant* Oftrea terrena, tl)r'rea piant* aquatiles fint. Hinc etiam fit, vt multiformiora fint , qua; in humore gignu- ^ r » quam qu* in terra . Humor enim naturam habet ad effingendum afformandumque ^Olliorem quam terra , nec multo minus corpulentam eam , qu* pociffimum in mari ha- ^tur.Humor enim potulentus dulcis quidam,alumnufqjeft.Quam ob rem qu* fangui- c minus etiam falfis aquis, ™ fint potulentiores gignuntur, vt Teftata, vt Mollia.vt Cruftata.H*c.n.omnia fangui- pacant, & natura frigida funt . Sed ftagnis marinis & iuxta amnium oftia gigni (olent. C 9q *tUnt en‘m vna cePorcm > & alimentum . Mare auc humidum , multoqi corpulentius videajP°tulenta eft, atq; etiam fua natura calidum eft , vt particeps omnium partium fic, Pj4n[ hamoris,aeris,terr*.ltaq, omnia adipifeuntur, qu* lingulis his locis gignuntur, «.^enkntm. incolas quifpiam effe ftatueric , aqu*aquatile animalium genus ,ae* dififcr c re> ^ed quod magis minufue & remotius aut propius res conftet , magna miraq; t*igjt ntla exiftit» Quartum genus non his locis qurerendum eft , quanquam aliquid effe tiotip0rdi.ne,8ois.Id enim quartum corpus enumeratur. Verum ignis femper formam vldcf roPnam habere videtur , fed in alio corpore. Auc enim aer, auc fumus,auc terra effe Uijj jj.r,quod ignitum eft.Sed enim genus hoc apud Lunam quaerendum eft. h*c.n.quar- tiijj r anfl ^iftantiam adipifei videtur.Sed de his al.as.Natura Teftati generis :ofiftit5par hna^r ntcJ Paftim aliqua ab ipfis emifla facultate, quanqua f*penuraero eaquoqjlpon- tiir en:Untut conftitutione. Sed generationes plantarii accepiffc hoc lococogruit. Oriun- fertj0 In earum ali* femine , ali* aunlfione , nonnuil* etiam fobole, vr c*pe. Hoc igitur fcuccj,, l&^° tituli gignutur, quippe qui minores fubinde iuxta principium adnafeutur. h ““Ucoio P^rPUf* y & qu* fauare dicuntur , quafi a feminali natura humores quoldam plagis i(i'tT'*CCUnt" Semen vero nullum elle eorum putadum eft, fed quo diximus, modo, aliqUldU filantur. Quatr.obrem larga eorum copia piouenit , cinn primum conftiterit Orjg0 pr* *C.' 601111 °mnia, vel fponte vt oriuntur, euenit. ltaq; ratione tunc magis , cum fit6 cjc af Cefi^'it,confiftUQt. Aliquid enim excrementi fingulis proficifci credendum me- 'cm c,bu , C° Prin<-ipio, cui ioboles qu*q; adnafcitur . Sed cum fimilem habeant faculta- con(Cot Sexcrementumqj cibi, fiuantiumfubftantiamfimilem effe conftitutioni prim* lc,n nuijlneUfne*t:qU3ProPtcr excremento hoc gigni probabile efc. Qu* autem vel lobo- Ju* hoc* 0 protreanL vel nc>n fmant, eorum omnium orcus fponcinus efc . Omnia vero “1Cadm m°do,con^^unc » auc in terra, aut in aqua cum putredine gigni vifuntur, & im- 3ccePlt f0 e7n,m dt|Le m principiu conftituenducn fecernituLquod fupereft, talem lridtjnje tmatn • hhbil autem gignitur putrefeens , fed concodfum . Putredo vero & pu- >^*abart rCll,entUm re' conco<'t‘E eft* Nihil enim ex toto efficitur , quomodo neq; in ijs, ^Conduiitur.Nam nifi itaeffet/acere r.on requireretur. Sed quantuinuriJe t/r, d Ura> aut at;e detrahitur. Generantur autem in terra humoreq; animalia^ X 3 pJant*, 20 Conihjt vbi coeant. Li.$.dfge~ ner, antm. 1. 1 1. Z eftntoru ge ner atto, qui- bus compa- retur. Limatu or- tus. Te flat a cur piatis vitta - aera. Forma mul- tiplices itL-> humore ge * mu . ^ute in la- eu non na - / cantu? . Planta ter- ret tncoU . In igne non generatur a* nirnal . T tdatorum venerantur duobus mo- dis. Purfuraru eur magna copia . fponte najcanmr. 146 Vlyfsis AIdrouandi Cochlt* 16- zmh planta , quoniam humor io terra , fpiritus in humore, calor animalis mvaiuerfo i»0^' Anima. m» ita vt quodammodo plena fintanim* omnia. Quamobretn confiftunt celeriter, ma plena, l°r die comprehenfus fiue exceptus eft , Comprehenditur autem, & humoribus corporC‘ incaJeicennbus efficitur velut bulla fpumofa. Sed differentia nobilioris ignobili generis conftituendi in comprehenfione principij ammaliseft. Huius autem rei cau^ & Joca habent, & corpus quod comprehenditur. In mari vero multum portionis^' nae eft . Quocirca ex tali concretione natura Teftati generis oritur , ita vt pars terrena^' citer durefeat, cogaturq,- eodem modo, quo offa & cornua fiunt enim hac hhqu^jj igne ) corpus intus contineatur , quod vitam obtinet . Vnum ex his genus CcchJcarl,|I, coire perfpeftum eft . Sed an ortus earum per coitum iit , nec ne , nondum fatis exp^ tum habemus. Sed enim quarec quiipiam retfe, quid nam in his iit, quod fecun^jj materiale principium genitale a mare profeflum mouens potentia tale , quale quo venit, animal efficit. At in his quid nam hoc effe dicendum iit, & vnde & quod cipium genitale fecundum marem? Ponendum igitur in animalibus generantibus ^ rem in animali contentum , fecernendo exciboingefto , & concoquendo facere tf^fl Conceptus mentum, quod conceptus principium iit. Nec fecus in plantis, niii quod in ijs & qul^ principium, daro animalibus , nihilo maris principium deiideratur. Habent enim intra fe hoc At plurimorum animalium excrementum illo principio eget . Alimentum autet» 7* aqua, aJi js terra , alijs quod ex ijs conftet . Icaqj quod calor inanimalibus conretf*1^ alimento efficit, hoc temporis calor in aere ambiente contentus ex mari aut terri ^ cernit concoquens, atque conftituit. Quod autem comprehenditur exceptum in ruammali, id conceptum facit, motumqj imponit . Conftitutio igitur plantarum M fponte oriuntur , fimihseft. Quadam enim ex parte contrahitur, & alterum eius pjrj! principium genitale, alterum alimentum fit primum ijs , qua; oriuntur . At vero ani^? quadam verme nafcuntur , tum exanguia, qua» non ab animalibusgignunrur, tutri*^ fanguinea, vt Mugilum genus quoddam , & aliorum ftuuiatilium pifeium : ad haec guillarum genus. Hac enim omnia , quamuis naturam parum fanguineam habeafltr, men fanguinea funt , & cor obtinent : quod principium fanguinarium corporis eft* autem inteftina terra vocantur, vermis habent naturam , in quibus corpus anguiJl^f confiftit. Qpamobremde prima hominum , atqj quadrupedum generatione, fi qt)an ■’ primum terrigena oriebantur, vt aliqui dicunt, non temere exiftimaueris altero de^ bus his modo oriri. Aut enim cx verme conftituto primu,autex ouo, quippe chra aut W Je habeant cibum ad incrementum neceffefic,qui quidem conceptus vermis cH^uta^11 de accipere, idque aut cx parente, aut ex parte conceptus. Itaq; fi alterum fieri noftf teft,vt affluat ex terra, quomodo animalibus ex parente relinquitur neceffario vt & f te conceptus accipiatur. Talem autem generationem effe ex ouo aut verme fatemur*^ go fi initium vllum generationisommum animalium fuit, alterutrum de hisfuiffe bile effe apertum eft. Sed minus rationis eft vt ex ouo prodierint: nullius enimg^ tionem animalem talem videmus, fed alteram tumfanguineorum.qua diximus; tufl»^ gium qualia lunt Infetf orum nonnulla & ea, qua tefta operiuntur, de quibus agitur* ^ enim exparte ajiqua oriuntur, vteaqua ouo nafcuntur. Incrementum etiam vt vermes capeffunt . Vermes enim augentur , in partem fuperiorem , & qua princip^f, continetur . Alimentum enim fuperihs ab inferioribus miniftratur . Atq; id quidem c-:, «nunc cum ijs qua eat ouo proneniuot, habetur; fed illa totam materiam abfumunt.Inl1 . Animalior fanguinea-), ex putredt- ne. Cor f angui- ni} princtpt* 'Animali o, qua ouo ge- nerentur. £x aermc-j qua genere- tur, Infeffa 'vt incremetnm fumat, 'TtRaceaf po- te er iri. Genitale par lemnori ha- bet ttllaud. continetur . Alimentum enim fuperiiis ab inferioribus miniftratur. Atqj id quidem 1 mune cum ijs qua exouoproneniunt, habetur ; fed illa totam materiam abfumunt* vero qua ex verme gignuntur, ciim ex conftitucione in parte inferiore contenta p*rS l perior crcuerit, mox ex reliquo alimento inferior articu Jacur. Cuius rei caufa eft,q buspoftea quoqj in parte fepto fubie&a conficitur omnibus. Incrementum autei*1^, modo neri vermium . flmflim m anibus *CCtCrifrt: /Tmiiiknr : n«ffv modo fieri inferiorem vermium , apei tum in apibus , ccterifq; fimiiibus, eft. Principio enim P**# magnam, fuperiorem habent minorem . Idem augefeendi modus in etiam eft .Quod &ipftrmconftat in genere Turbinato jfcilicet anfradibuseius3qul inde ,accrefcentes plurcs efficiuntur in partem priorem , quod caput vocatur . D1’*' \c quemadmodum generatio , tum eorum, tum caaerorum fponte orientium agitur . ocPL ailtern tenus Tefta tum loonre inftirui ianerriim hir..- .n ' j _0-/>nt£'(t autern genus Teftatum fponte inftirui i apertum hinc eft , qudd nauigijs putret uor celpumofa adnafeuntur, & Jocis multis , vbi nihil tale aderat ante, poftper inopia*11^ 7rcfrp'°ucncrunt : vt af «hodum mT?* fe“' “ marC KmP°tC f 6“ CCen0 ol>«0 “«« °«ie* "cilii periebantur . Nihil aurem partis genitalis emiih ab ijs argumentum eft , quod a"" "Jj quidam exPyriha lesbi mini* Ollrcas viuaspoiHflcnr,& in loca quida maris rec'P‘ A*ftus&I| De Teftaceis Lib. III. 247 mcnco . 0 dimififfent , plures nihilo fuere temporis fpatio, quanquam mere- ns CQ°fP°Ils Phimum profecerunt. Qu* autem oua vocantur , nihil ad generatio Oua Teffdceo (luamohIeri3ft,^,n^,:*0 ^untnutr,cat,on's mch°ris» qiialein fanguincis pingue eft: rum genera* n* ^ n reni kpore per id tempus praftant , ciboq, laudantur , argumento quod & Pin- ttont inepta, ius’ aij vUCCI.nai & Purpurat continent quidem femper ouum illud vocatum, fed alias ma- Pfoce/5 minus * .^unt ttiam q,j2; non fcmpcr fed vere id habeant . Mox enim tempore oua h0c c ence ®inuitur , demumq; totum aboletur , vt Pe<5h'nes , Mituli , Oftrear . Tempus vocata ha. e0fumJ[iPr°defi eorum corponbus . A lijs nihil tale aperte venit , vt Callis . Sed lingula beant* les>q ?*9uibufnam oriantur locis, petere ex hiftoria debes. Hac omnia itaq; Ariftote- auj 1 j!n 9u,nto dc hiftoria capite duodecimo genus omne quod tcfta integitur verno b0idon^ tempore habere cerni teftatur ea quseoua appellant, exceptis Echinis ci- 1° te neis » quippe quibus etli per ea tempora praecipue vbercas ouorum eft, tamen nui- dis rC(f °re c°mmittitur , vt ouis omnino careant, fed maxime plenilunijs , diebufq, tepi- CorPor f» UntUr rcddunturq» pleniores.-qua de re fupra plura diximus: Concharum quoqj & riuje rra f*un® ( ‘n plenilunio^ augefeunt. Plinius . Idem omnes Conchas celer- ‘•‘tlcere feribit, pracipuc Purpuras* TEMPERIES. VIG ENT feftacea vere & autumno :Iaborantqi per frigus &*ftum, tempo- ris exuperantiam ferre impotentia . Argumento eft , quod Echinis euenit , ha- lem bene enim id lam inde abortu nacurg & pleniluni/s vberius , non quia per id j^pus copiofius parcuntur, vt quofdam putare diximus, fed quod noifte lopter lucem pleniorem. Calorem enim defiderant, quoniam frigori patenc,vrpotc qu* * guine careant . Ex quo fit , vt asftate potius vbiqj vigeant , prarrerc fed quod noftes tepidiores lint \ frigori patenc,vtpotc qux rw..— , prarrerquatn inPirenfiEu* *iu n?m,- 1 1 n0n ^inus temPorehyberno probantur : cuius rei caufa eft , quod tunc vbe- ^spabulentur, cum pifces per id tempus ea loca relinquant. Arifcoteleschm dixiffec la- 5 aliquorum genus totum, aliquorum partim Iatere,partim non latere,tefca intefta om- C iibh]nCre traf 1 [t’ Vt 10 ™an PofPura^ Buccinum , omneq* id genus . Sed abfolutorum la- uium cuideotiBf eflecondienun feceffuvtPetfiaes facere videntur. Aliqua leniore tegmine fuperimpofito delitefcere vt Cochlea? terreftres, ideft Limaces , &ad- tnaCes mutationem incertam efle. Kon tamen eodem tempore omnia latere , fed Li- ctam ^cmc » ^urpuras & Buccinna canis exortu dies circiter tricenos condi , Pe&ines cuiporeeodem. Sed eorum plurima fanfc latere algore vrgente&aefcu. PRiESAGIVM. ANTIPATHIA. CONCHAE adha?refcenrcs , inquit Plinius ,tempeftatis Cigna, funt . Antipathiam quandamcum tonitruhabere videntur, etenim funt qui velint Conchylia & arena r °^rea tonitru ficuiente margaritas quafi abortiendo vomere , ideoqj multas in Ethinorur» natura . Ii. J}!jm lateat . Cochlea t vt lateant . Sjiando /*■ itant. b denominata. authore Hefychio, wtTrow&q «Vo» « aby^ar , afonitu >4.^^ Concharum, forfan afonitu, inquit author thefauri lingua? Grsc£,qu6 inflat* K0. reddunt : inflari autem eas& fonare , anteciun ex Plinio, tiun ex aiijs diximus. ^ qui conchylia venatur, Conchyliarius,feu Conchyta, vt Plautus loquitur. Salueufurts maritimi) Conchyta atque Hamiota In rudente* *ar/,eltea hominum natio , quid agitis ? rilcL>u,:S tctr%Habfl« feribit «WA«D&i«d ^lliiyiUDas ?c”b,t In codice Iuftiniani dicuntur mu- iinrile^ ^°nch\!r ^ uafi Murie arij a Muricibus. Dicuntur & Conchylegi , Cod. de metallariis , qui eCd,^MuriC£s.f£uPu'Pura!colliSu'lt- Ai^et , qiiem Hefychius f" 11 «mruinfitinfe habere rt!ns . Meminit huius lapidis Pollux quoque innuens Conchita lapis. OdracidiLj ludus. Inpanttlo. OQrearum tergum ge- (lare. Lib . x.Geor. Oflrarites gemma. H.37.C.10 Li.l6.eA9 yeneridicd » it Concha. L*b. $.fy(u. Lib.i. Lib. 2. Concha Erj ana. In Rudente. ejWulierum effictum. Lt. 2. Mitbo leg. L1b.28.Htt rogi. 24S Vlyfsis Aldrouandi innuens a Xenophonte vocari . Conchitea lapidem erui infofla H'.cfcs. *• * miae vrbis; qui incuruis liris ad fcapulas redeuntibus & aurei coloris armatura deCor»tu^ teftaturGeorgius Agricola. Longus, inquit, efle folec palmos duos, lacus palmum.*- chir* lapidi alij etiam cognati funt, fimiliter afimiiitudine, qua Conchas aliquaS'', Teftacea animalium referunt, didi; vt Cochlites,Myites>Ctenites,Strombite$.Eii & ^ chitesfaxi, vel marmoris genus, cuius Paufanias meminit in Atticis: ExGrarcis foli Megarenfes Conchiten habent, & in duitate multa ex eo aedificarunt . In primis ve candidus eft, 8e reliquis lapidibus mollior, cui Concha marina femper infunt. K07 ■pone, Hefychjo funt ywatxts vvfxtpajt. 0’rp aaivSa, Polluci lufus genus eft , quo duda i,p difpartitosin partes pueros difperfit ,mox proiedo Oftraco fiue teftapars qua lupi’11^. pronumqj eius cafumdiuinarit, alteram in fugam dilaplam infequitur. depreheij (afinum nominabant) confidet, reperitq; cantionem nox an dies.Lufum ifturo apud*1 landos etiamnumex vfu efleferibit Nomenclator, vocariqueibi Luyfen oft nopPe ’ fiue bolofbol, quod eft planu neancauum. Milphio feruus apud Plautum ait feOttrf3 tum tergum gefticare, ideft, verberibus & vulneribus duratum, vt funt Oftreorum teit. ' , Oftreofus,eftOftreis abundans. Vtitur hac didione Terentianus Maurusia exe®P Priapei carminis. ( r, Nam te pracipue infuis vr bibas colit ora , Hellefpontia , careris oUreoftor eris . Oftrifer ,qui Oftrea, (eu Conchylia producir, Virgilius: tentus & odrtftri fauces lentantur Abydi : Oftracias fiue Oftracites , ( ) gemma eft Teftacea , cuius du* ponuntur fpcc,i j a Plinio, altera firoilis achat*, nifi quod achates poiitura pinguefeit : altera tam dura 3 1 ali* gemma? fragmentis eius fcalpantur. Nomen accepit ha?c gemma ab Oftrei fim1^* dine. Eft etiam Oftracites lapidis genus tefr* fimilitudinem habens, cuius vfus eft pro micead Ia?uigandam cutem, vt legere eft apud eundem Plinium . MYSTICA. CONCHA Veneri erat dedicata, atq; eam ex Concha natam veteres fabulabat tur« Concha itidem Cyprum deuedam canunt, Statius: Ite dabit curfus mitis Cytherea fecundos, t lac abit notos , fors & de puppe timenda Transferet , wcffua ducet fuper aquor aCor.cha . Et antea dixerat. Hac c arulas tnecum conf urgere digna E luCtibus , & mdr a potuit confidere contha. Dicatam ei de* Concham nonnulli autumant , quoniam Conchula: , Pinna? , antequ3"’ excludantur, inter fe quam primum coeant, fed Ariftotele teftante , Conchyliorum ‘°1‘ tus incertus eft; quare alij ad falacitatem referunt , qu* concitetur ex eorum cibo ; ^ etiam apud Martialem legimus . Lauto 1 0 cone his Galle Cytheriacis , Id eft Venereis. Sed & Propertius Concham Erycinam appellat. Et venit e rubro concha Ericina miri. Et ante hos Plautus de ipfa Venere locutus. Te ex concha natam ejfe autumant, f Alij deniq; idem fignificare volunt, quod Phidia? illuftris illius pidorisfymbolum $ Ehenfibus Venerem , Teft udinem calcantem pinxiffe legitur , eo fymboio , veluti ambage indicans , mulierum munus efie, o’anpUv ^ aimlw ideft a?diu cuftodiam ^ . lentium. Qua dereconfuk Plutarchum , Stoba?um, & Paufaniam. Sed &hocqu®^’ fymbolum Phydia: in priori fenfu Placiades interpretatur ex authoritate Iuba?ioP ^ fiologicis, nempe quod Teftudo toto corpore fimul aperto in coitu mifceatur. Oftr^^j ro etiam Hellefpontiaco ludibrio , inquit Pierius, ne deo dicam, ira dedicantur?^ Concha Vene: i, putarim ob earum copiam , qusLampfacenolicore, totoq; Hell^P0”* to ingens eft; vndeltyphallico veteris poer*ipfi priapo dido, ita legitur. ' . - Aam te pracipue tn itus vrbtbtis cohi ora. Hcll(fponita> catins oflrcofor ons , Qui verfus apud Terentianum reperiuntur, vti paulo ante citauimus. H^‘ De Teffcaceis Lib. III. ' * ,» t hieroglyphica. '49 C^KCHAm & Cancru pingebant Aegyptij Sapientes tefteHoro Apolline, vo- lentes fignificare hominem, qui feipfum non curat, fed curetur a propinquis. Per fiftj t 9^rea verd pi^ia fculptaue humanum genus fignificari.philofophorucn antiquif- cnjfjj Aderunt, Hinc diuinus Plato humanum genus Oftreorum fimileefle dixit : nulla itH3jt^°tu^^m,^tudinenoftrf imbecillitatis naturam fignificantiiisexplicare,ciim Oftrca anim Uni cffe dixit animi in corporis carcerem & tenebras conic&i : ita enim Deus corpori Qiiid ^ ax^utinauit, vt neceflarium fit hominem corporis afte&ibus tangi vel inuitum. poriajf r° aiiud 'Ha vel diuina? vel fiellaris efsetie fcintilla hic patitur, nifi quod dum cor- fit, Vc r ?relcit,& vinculis fecoerceri fentit,& quodam obfcuritatiscarcere detineri? vnde pterunqj immemor originis, modo fenfui fe,modo appetentia; fubijciat & alieni J eft,qui riS>Cl"1 materia,cui adglutinata eft, rapiatur in preceps . Pifcatore igitur Petro opos /enti d °°S aut/c°puhs auu Jfos,aut de imo mar s fundo erutos aflertori noftro litora reuiQ prunis a flos inefeam apponat, vt ita abfurapti in ipfius diuinitatisample- fi u“hmioris vitae confortia tranfeamus. Quod vero teftam Oftrea pro pelle habent, '8«or neeorutn interitu auferri no poteft, eorum funt hieroglyphicum,qui necfquammas f ^ dcPonere poflunt diuinis admonitionibus quantumlibet infl itui, nec cultu fpi- ^tis U ClPe.re P^iuturjqtii quidem vt Hierofclytnitanus Hefychius aic,etfi in mari baptif- titj E ,n.Uen'antur>e£fi in fluminibus poenitetia?, abominabiles tamen funt: curaq,vita for- pc nt ,n ^acr* lauacri tindiura, vocationem tamen, regeneracioneroqi corruperunt , dutn tj0^c pinnulas neque fquamas induere procurarunt, fublimem videlicet vitam , cogni- ti ^mque diuinorum,qu*ca;leftiseft,fed obcarcato corde in ignorantia; voraginibusde- j^Otur & propterea in his qui fquamas habent, nequaquam adnumeranrur . Quare Pau- ^fonicatorem,,auarum idolis ler uientem, maledicum, ebriofum,detrav«7os , ideft ,cergigrauis nominatur his verfibus: r*To,uey fvxoy %aiai Ba^aaoovo^Sti /Sapvwroify Kctj UH? %thu(6VTi xpara s uVepTarct taitranac . ideft , ttfpice tergigr/tues Conchas quandoque mannas Ricinus, txcmploy. obduci a Chelys tibifaxo t>icitllr ‘i ■ £ffePot'fti fummo ut videas in corpore terram . qu0 poft 1^ea' vonos quafi legem habens marin An, hoc eft,marina,fiuc aequorea, rem°epitheto vfuseft Martialis, dum canit: x «/ x ab aquor e a cortex Mareottca Concha Alijs £o_ , ^'ateinojferfacurret arundo vu. Qncha m ^U0(lue Erycina vocatur, ideft, Sacra Veneri Erycina; , aut quod Venus ex icentis 3rifla Pr°dieric, vt etiam innuere videntur verba Statij Venerea» loquentem in- ^icitur & r • f — Et noflra potuit tonfurqcrc Concha . Concha quoniam Oceanus Indicus maxime mittit Margaritas , qua; oriuntur in ^°nchvl*neC n°n et,ara s'donia, quoniam apud Sidonem frequentes fuerint, vel propter kr s(jce 1Q]rUm fanguinem quo fiebat purpura . Cur Conchylia Horatio lubrica dican* ^datriT *Cat Turnebus. Lubrica Conchylia dicuntur , intus polita , leuia, nitida, etfi ^OJlt*fori°r ^Ca^ra ^unc &afpera,vtexhisqu«efubijcit Flaccus, apparet , alioquin fune !lQr 4q'S ^onchx, & quaxiatn ab hiftoricis vocantur Lioftrca , quod eorum fic leu iga- ■ rtlisL ^ 1 lorforis tefta. Lunata veto vocauit Plinius, vel quod curuafint in modum tr!n*J aU£ cluo<^ noua impleautur luna. Conch£ quoque apud Ouidium cogno-- 3 anna:, tenues. Terga cauis (aper obfita Conchis . Idem de ceto dicebat in quarto Metamor- Homo ftip. fum non _> curans . Humani ge- neris typus . Anima ut torporis in- hareat. T eft is tegi quid fignifi- cet . Lib. i^. £ptg. 209. Erycina Concha . Margarita ubt nafcars- tur. Conchylia lubrica cur ditta, Lib.l.c.2%* aduerfa. Lunat* cur ditia P lltUO / Gtor. 2. 1» Rudente» Cocha digni 4jut dicatur. Conchas de- gere, Li,z,de Ora- tore, Lth* 8* f*8» Concha di- videre* L,q.,de trid. Odreiinmo re adharere. F(us ad cul- turam, Georg, vim tium.2 , 250 Vlyfsis Aldrouandi Mctamorphofios s& in decrmoqointo habet : Detritis Conchis teuior Horatio viles, capaces : fqualentes Virgiiio3 aliqui fordidas interpretantur, malim aridas ve K ras. Cicero grandes dixit, fed hoc differentia , non epitheton eft » Nominantur a Pla ^ genere Concharum Plagufia, quo nomine eas venire exiftimat Turnebus,quscrult3® gumenti laram patulamq; haBenr, quafi Ti-Raxoteaoi dicantur. Nam a wRadvs deduc inquit, quo nomine cum fit mons Cilicia?, idem tamen etiam mons PJacudus vocatur* PROVERBIA. :< KOyyn\ a^ioej Concha dignus1. Quo loco author adagiorum: Rem nullius/^ pretij Concham dicunt Gncci, quemadmodum Latini nauci & floccum • rfr quod contemptiffimum,n ulliufqj rei fignificabant,id d$o* dicebat ' cbas legere prouerbio dicuntur, qui ad animum remittendum nonnunquam ad Iu®1 £ 1 qua:dam fefc demittunt. Ita Cicero. Sed tamen ita narrare folet Sc^uola, Conchas s% Caietam &Lucrinum legere confuefle,& ad omne aflimi remiflionem ludumqj de*ce ^ re. Hic fcimus, inquit Manucius, non de futuros, qui nos dicant etiam gignere ProU jjjj quos ad Angelum Politianumremittir, qui prouerbio nominatim&adpofite vfus£ j Mifcellaneis,cuiusviriauthoritatem apud fe fandiorem effe dicit, quam vt eiusiucomparabili eruditione vel latum digitum difcedere.Valerius Maximus de ne & Lelio: Ita animi qooqjremiffioni communiter acquicfcebant.Conftat namqjC°s.i iera?& Laurenti Conchulas & calculos Iedirafle. Author adagiorum ineiufdam ^i declaratione fummi ocij effe feribit, Conchas & Vmbilicos legere in litoribus , qui * ^ efle foler puerorum : quamquam, inquit, trans ferri poteft ad eos qui aliii(d agentes» ^ ter etiam leuiora quadam animi gratia admifeent . Ko yyjw £nXMyGoneham diuid d(,^\ ijs, qui nullo negocio quippiam perficiunt , Suidas dixit , item Hefychius & VarinU*»’ tZv puSicotUTroihviaiv. olor, tttoiov s*?! tocTs iu itoy^or JVtAtjv. Et Suidas TUrfuSi Ci, C7f^ f ^ ^yhlw «h*A3» ,trttpoifata hr\ luv «rquamquam minus quam noftra imbres perferar**1 qui in vitium cultura Teftaceis vtebantur, vt innuit Maro his verfibus, J$uod fuperefl quacunq ; premes virgulta per agros ; Sparge limo pingui & multa memor occule terra , Aut lapidem bibulum , aut fqualentes infodeconchas. Inter enim labentur aqua, tenuifqiJ'ubibtt> Halitus : atq‘,anmos tollent fata, t .pfj VbiSeruius, Cochlea (melius Concha?; propter admittenda fpiraraina info^ ^ ^pis DeTeitaceis Lib. III. 2*> Ijf vVcr^ arenarius & propter fpiramina , & propter immodicum hauriendum humorem 8arif C Pl03lus ^ueric. Artifices aliquas quoque Conchas , praefertim vero illas , qua; mar- _ pro as eruntjpo!irc folent, h* polita: nitore placent pulcherrimo, & iridis coloris «mulo li,i Han^Uc ^juerfa ad lucem conuerfione , vt colla columbarum vario, inde opera varia, or- ^ ^ ' jj0(u nta^i> conficiuntur. Iifdem chartam Isuigamus, ifquevfus antiquus & Martiali * * japudquemfie legimus. * L&uis ab Aquor e a cortex Mar e otica Concha Co , . Fiat .* inojfenja curret arundo vta. y , ac[[uf- c * “‘dem marina; luffragia primum fuere , quas pofiea ex aire confe&as av ovMtee itlv rc> deinde faba; albte aut folidae in vrnam ligneam abfolutionis, nigra? aut perforata: * “ ^ream condemnandi caufa mitti folitse.Solebanr olim& Conchis ceu vafculis b ^ Aia iTriTi&htov taii atppmyiatt do(peo^it. Vade dicit manaffe illud tm fis 07rt)i ov'%>i /uirafiaMo/ubuir , prouerbium iOfpctKUTriQifpotpii , liu£ c^pcfauystpi^pd^' /*STat*tffovtoS> id eft f7uyzrpayiudraiy SgctMayivi uv d i eroyj r, rebus forte fortuna hoc Utat*5, D‘Citque ibidem Euftathius , etiam ab eis qui oVpa*i»«h* ludunt ,prouerbiurn ait .°rtu^ luifle. Polluci idem ludus JVpaxirda dicitur, citans Platonem in Phoedro , vbi Ttffr^U?as ^ yiyvnct) e’x iuiuv , KSH aVsffspuxSr v/. 'dvayzns , o 7roh tpusn 5, os*p uku/m- ^let a^70(* 'i7al$vy%fAt'rzfi&hav.j<$'idiuyH3i£i7atSict>KeiVuya,vct»iot>\/i KSH t7r&&ci£cei. eon. or‘c^ vero de fubita rerum mutatione dicitur & conuerfione repentina, quahs eft L qu.v-ts jj^^QUicV .. . $7Tl 1 0 3i AT/5P i >«- dlCAtUT °§ia , qUl oV, axivJi (C- *ca at Oftraco conuerfores Roman* in melius celfere. Lucianus in Apo- racijmu». »0{ ? * . / (M&cp aworicov» EVeira 7ra'vict>v&Kha.$.fAiVQS biKi. id eft, deinde oblicus fcftar . m> ^ftula^t aiunt, tranfmutara^okns ipfe femee in feruicutem vfquc adeo mani- taphor" ^ lnfignetn coniecit. Adagiorum author incertum efle ait vtrum lumpta fit me- quod h a ud’ genere eo quem diximus , an ab Oftracifmo fuffragiorum geneie quodam, tttodicic 1 Ca*Cu^0S ac fabas ferebatur, in hoc repertum, vt per id clues , qui vel opibus lm- fe proI>S, Ve^ Mobilitate, vel gloria,vel alia quauis infigni virtute multitudinis inuidiam in a^aui nkCa^entj ‘n exdium decenne relagarentur. Hoc pa&o fuit cicvt illi liberum interun Vlyfsis Aldrouandi 2 w jl t x nui +* ) +* * XJ AJ1^ X l.A\.4l vuauui ^ j interim e/Tet fru&us fuos accipere. E; at itaque Oftracifmus non improbitatis ca^f|uC( fed vulgaribus animisinfita?inuidia;pJacatio. Delulu veto Oftracotum ante ex P° diximus. V S V S IN CIBO. VANTOPERE varijs Conchylijs deledati fjnt veteres, ac maxime Ratuaflj K I M antca innlli » & in Ungulorum feiepriuatis hiftorijs patebit . Affien* Hora, * Oftreacea quandoque humorem habere fcnbit Jatfi fimikm,ecqi temp°re Xjtb.^x. uiffimaeffe. Omnia aurem teftePlinionmdicecoJluim abis oportet,^ Z.g.fjt.c.2 o Saporis gratia perit. Optima funt ciim grauida funt, licet nemo,vt ex Anftctdedi*101^ Muum tur eorurn vel coitum, vel partum viderit. Commune vcrd omnibus hoc eft, vtfallun^Cj cieant , & ^amin fua carne fuccum habeant, quo aluum citare nata funt , id quod vnjcuiquelP ^ qua, &qua minuliie datum eft. Quas enim dura carne conftantjtninus hoc habent, quam Oltre^^ non» fane omnium Teftaccorum molLflimam carnem habent : parua; vero Chamas >^Punpu' Solenes, Purpura-, Buccinaq; & alia id genus, duram . Itaque Oftrea; minus quid^' pt triunt & aluum facilius mouent: qua; autem duriora fnnt, vbeniis alunt, & difficil^^^' coquuntur, purpura I3uccina?que duriore funt carne, fuccumque efficiunt craUIoi^’ j caro in alijs , prafertim in Oftreis humidior tcnaciorqj eft . Praterea qua duram carnem , & conco&u difficilia, ita corruptioni minus obnoxia funt . Qua quidem ratl r, lapius ea exhibere folemus ijs , quibus ex malorum fuccorum copia cibus inventr^J Quibus dcn rumPicur » fi“e eo ex Minore affluant , feu in ipfius ventriculi tunicis contineatur • P j( °tur. tur autem , inquit Galenus , ijs quibus cibus in ventre corrumpitur in optima ^ u terue decoda , ita vt cum falfa prior iara fen tiatur in aliam qua pura Ut, transferat*^' ^ ijs qua; duram carnem habent , fuccus procreatur , quem crudum vocant , Ucuti qu*1^, lem, pituitofus. Quemadmodum vero ea qua fuccum illum falfum exuerunt, carncP1 , bent corruptioni repugnantem , & qua aluum fiftat , itaU ( cum lale & garo condi** y rint ) eorum ebiberis iufculum, venter quidem abunde mouebitur , corpus vero nil^j, fentiet alimentiiat caro ipfafoJidior& difficilius concoquitur, & crudum craflumqia<: gidum gignit fuccum: maximaqi ex parte lentum ac pituitofum: quamobrem fenibu5^ xime incommoda eft Oftrearum , & Teftatorum omnium caro. MneUtheus Athefli£r Nocumenta, de 1 eftatishac prodidkj Oftrea, Chama, & Mituli, cateraqiid genus , carnem b3^, qu* ob falfum , quem in fecontinentfuccum,a?greconcoquitur , & fi cruda edant»1'^ uum cient Aluum vrinam . Quod fi concoquantur, vel in quouis humore, magnam falfuginis pa1^*1^ eo relinquunt, quo fit,vc eorum iufcula aluum tur benKcaro vero i pfa,falfi illius ftit£* ^ expers, minime ventrem perturbet . Quod fi probe aflentur Conch* , maxime euadent,vt qua; fuccum iam habeant ab igne veluri fueeenfum, & prope dixerim,»^ & ptum ,Ad aluum vrinamuc ciendam caErerrs pra;ftafit MituJi ,011 re* , Pedunculi# ^ ma, vt auihor eft Diodcs Canibus. Galenus pariter Conchularum maris &ca;te£ Venus cCon Aetius,qui re venerea vti no poiTunt, edere Polyp0s,& Concharum omnia genera ' c ha nata cur Infigniter fane Venerem incitat earum efus, vnde Venerem Concha Cyprum vetf a%. dicatur , a]jj ^ Cohcha natam voluerunt: atque huc pertinere putat Adrianus Turnebus ilffi^ lJ(V/ ti ;Caueiu harum Conchas fpreueris» Quod ad condituram Conchyliorum attine* ;ifC, In Rudente . omne genus Conchyliorom condimenta fumes, inquit Apitius, piper, Jigufticum5Pel Vt condtan * felinum , mentam ficcam , cumini plufculum , mei & liquamen: fi voles , foliuni & lP A J J r»* J * . y aenciunr,ad olla cofugere tam is)a Conchas , qu^ carnem .habeant , hoc modo khthyophagitefte Strabone nutriunt sO* foliam vel lacum immiffis , pilciculosin cibum inijciunc,atqj in penuria pifeium ^ De Teftaceis Lib.IIL VSVS IN MEDICINA. 2*3 EuporiH. 2. io 6. Ad agylcpes. Ad Aci/ores, Ad zhcrs maligna, TeflaCoilrOr Cr ^LIA, inquit Sauonarola , & Ofirea magis medicinae quam cibo idonea 3j nr* ^*afcnus ad mgilopes cum teftis fuis teri & apponi iubet: aliquos vero etiam vftas vnilt^en ^ ^brham mifcere ait, & alias in Jib. de compofit. medicamenr. Conchas r^Usmaf medicamentis ad achorcs efle. Eorundem teftarum cinis vlce- n°n . ^n,s prodeft. Rafis Conchas marinas aduftas abftergendo dentes purgare, ex rd yr, U ,s cotritis emplaftrum applicatum adudionem ignis fanare afler it. Quomodo vc- ‘Md Ur ^°CCt ^eru‘tor his veibis . Oportet qui vult comburere Teftas Conchyliorum, CXtrahaCraniUr ^ Ponantur *n ©da munda ,& ponantur in furno figuli vna node , deinde toties d-Ur. ^cut combufta* >ficut cinis albus : fin autem ponas iterum in furno panis vel rum vi tom- txufflan lm‘tte°do, nec fint alba calcinata. £t funt qui ponunt Cochleas fuper prunas & burantur . & per cark1’ ^ dimittunf j donec fuerint alba? , & terunt & ponunt fuper Teftam terream fu- °nes & exufflanr, donec fine alba? fecundum voluntatem eorum. TESTACEIS TVRBINATIS in genere. Cap. II. SYNONYMA. Tpo fi/SaSii in genere dida fffpius Arifloteli , inter Tefiacea , maxime vbi de Co- chlearum generibus ei fermoeft Theodorus Gaza Turbinata tnterpretatur . Sunt Turbinata autem b*c quxcunqj in volutas &anfradus,feufpiras, quales in pialis &torcu* qua, ^te]j * vifunt ur, Teltas fuus quoquo modo refledunt , vt in Cochleis in primis cetoe- '^enUn onncs^ur^:nit9 iunt.fed breuiorcs rotundiorefq* nec exeunt in mucro- Po^110 ^Ufbme , vt Strombi propre & priuJtim didi ■ Zoographu?» thiKoeiSri etiam dici ^^>UCa-c>tluoniarri Gra?ci vocant, quas diximus volutas, fiueanfradus Et s*i ita* ftcit>!sfntle^tl0*n^enere ^urnitur pr° omnibus Turbinatis : quemadmodum hilce verbis Strabus pro CUm re^,clUiC* Mattarius vir admodum dodus in fuis annotationibus in nonum genere. futitv , 'n‘J ex*fttmat Cochlease Gr^cs appellari «roM/Sac id dl, Turbines. Emsha?c ti\Ss ttja. Suat autem Cochie* inter Teftacea , qu« fanguine carent. Vei um alia; aqua- Cochlea qua funr* al,astcrre^res lu it , quzitem in plures fpcciesdiftinguuotur. AquatilesCochlea? Gr«e Strombi , Latineq, Turbines communi nomine nuncupantur , quod cx Aquatiles S<"*nue deficiant in vertiginem torti. Sed ille mea quidem lententia fallitur. Nam Cochlea d tal°go | Gochleis lecernuntur , vel ipfo Plinio authore , qui in pilcium marinorum ca- Strdbts dif- Poiilt ’Ie°dum Concharum genere &Strombos recenfmt: & alio in loco pro diuet fis ferunt Ron* fl^i)le hattanis ^ot^*eaE fluuiaBles in cibo recentes . Deinde : Strombi in aceto putre- deletio, excitaat odorc.Rcuera Cochlea? iZt.v>ou0uiSc» * nocnineconcluduntur, i* ^^ntntc -Cn <5MS*p.'|6tiSM multo latius patent. Nam s^po/u^ada» nomine intclli- crc.io. ‘UtitQ tlam>ciu*in longum Turbinem dtfinunt.&anfraduscontouum, a quibus ditfe- siromoude Pfoteufa * Cs,clt®d tefta quidem fint dauiculatim intorta,fed rotunda & non in longum quid. tliciinu)v’tllCuntUt cnrm quod habeant 7a'IVpa*a x?po/u/S<» veroctia ^fupe^^^nstefiaquide in Turbinem definit, etiam fi dauiculatim contorta non fit,vc j^Us ^trotI1bJS,quos depinximus, perfpicuum fit. Quod fi quado apud auiho- ^ri,pj4 dantui hrefignificationesobferuandum cft pra?ter rerum ipfarum naturam id %vocenmniaRonde,etlus.: c*tcril,ri 6 Ccchlea? aque ac Strobi figura amulentur ,in- tUr s‘P°f2^J«,quid vetat quod noctiam Cochleas vocaie polfimus voce tnul. Contra Ron * Cat‘°^ainrn* ^,clu‘dem fi Sucronis fola habeatur ratio , latius patebit Strombi figmfi delet. antractUo^ °chlcaE, fcd ita non videtur, voluifie mihi Malfirius,fed quod fitnul omnia ^atUSi ^lnt ' Ata9uoc!> Helychius non didinguit Strombum fimpliciter *o^a.V inter- 1°) ^ 9 * in hifce Theoctiti verfibustrt-mbus ,& Cochlea ceu lynonyma nominatet. Y X luu Strobilus. Strabelus, turbo quid. turbo lufQm rius. Li.q de par t. eap.j, Tu} hin&toru duo genera, Echins an-> Turbtnatts annumeradi. T urbiuatis quid proprtu Cotra Rodcl, And. expis- catus. Echinos in- ter Te/latas numerut Ari flot . Tedatorum dtntfiO. 254 Vlyfsis Aldrouandi 'XluiCp ds STti u@q> saA.V ocpsuai-,» vps ati duros ’2.tr' laza,piaiot JsJtgtVa#, J]ty7tr«iudr,?rsni^cnt:is d’ ijx.avu^tiottio xo%hci. Alteri veto Conih a pulchram udam ^ cusus carnem ipfe Comedi , quam tnfiopults Icatjs captaueram. Quamtn qutnq; partes diutfi prafenttbus. Illevero ittjonuit Concha, _ Sic Strobilum quoque &Strabelum&CocbIon,& Conch3m,pro Cochlea marin^^ >ij fiuegenereiUo,quoad buccinandum vrcbantur,authores vfurpare , t »us teftimonjs, conflabit. 2p«/S# *a,ico Hefychiusj. Ts’< TpiW«< «« di*’ 1 H pt/TTH /a. im. Improprie iraq; Cochlea pro Turbinato etiam fumi poflit. Eft cnl ^ Turbo, vr ipfius Rondeletij verbis vtar, qui ex amplo , & lato paulatim in mucrone® finit* vtdeEuccinafcripfitOuidius, dum canie: — — Caua Baccina punitur tlli Tortilts tn latum , qua turbine erepit ab imo. Huius figura? efi Turbo luforius, Quem pueri magno in gyro vacua atria circum, Intentt ludo exercenti vt ait Virgilius, G E N V S, DIFFERENTIA. Forma. Natura. TVRBINATORVM duogenera facit Ariftoteieshis verbis: T« h $U7rtp ilamecj n poVepov ; neti itticev id /Ppih'titltv%2Qvru ,o/av xnpox-ts : icto1* aj, poftd» /aevevi la^nVip 10 icov itiner y'vo(, hoc eft Turbinati generisalia in intorta,vt Buccina,alia in globum circumara, vt Echinorum gen era. Aduerfus «u intorta,vt Buccma,alia in globum circumacta, vt fccninorumgenera.nauerius diuifionem infurgit quodamodo Rondelctius, dum alio in loco dicit Ariftotelem ® ^ . bmatis Echinos non recenfere , quamuis tefta opertos , vt ex his , inquit , ve* bis ^ cuum eft . Qu® tefta operiuntur , vt Vmbilici , Cochlea? , Purpura ( in textu Gra c0 J UU4 upei lUIIiUl , VI V UJUMJll 5 V^UWUlWct * 1 u* pui a- ^ v - y( eft, quod Purpura refpondeat. ) & omnia qua Oftrei aut Concha ( nihil quoqjt ftj^j Concha vocabulo refpondeat ) nomine appellamus ,atc]jetiam Echinorum genus* j terea Turbinatis tradente eodem ( ibidem; hoc peeuliare eft, vt tefta pofrretna a caplt $ dauiculatim inrorqueanrur , Operculum etiam ea omnia iam inde abortu nat®^ runt: qua Echims nullo modo conueniunt Sic ille, qua fane argumenta neutique® p ium; CJUct UVIllllJd IIUIJU UlUUU iiiv* vjugl ai^unrwmo uvuiivj*— iudicio conuincunt , quo minus Echini in Turbinatis firt recenfendi • Ciim en m ^ natis proprium efle dicit , vt tefta poftrema a capite clamculatim intorqueantur f°f ^ Iumq; iam inde ab ortu natura ca omnia habeant , loquitur de ijs tantum qua vere ’g0>> eftclauiculatim Turbinata funt,& non de rotundis, vr funt Echini , qui per fed1 jj> nimirum rotundum Turbinatorum genus efficiunr.Neque etiam verum eft, quod [0ti) coquent adducit Rondeletius , Echinos a Teftaris,fepaiet. Etenim philofophus c „[0 capite agit de Tcftatis ,eorutnqi inter fe differentijs : vnde a principio fete capifij.’^/ poft allata verba, fed ipfa (teftata nimirum) inquit, inter fe numerola diferepant tia, tum tefta, tum carnis intus ratione: alijs.n.in eo genere nulla eft caro, vt f*V eft, fed penitus inclufa , nec vlla ex parte confpedta , excepto capite , vt terreftriuF- cibus &c. Difertillime vero in decimo eiufdem libri philofophus Echinos T eftaI°' ^ v;" generis facit inquiens: Echinus inter Teftata genera, quibus faculras ingrediendi c ^ tibulajglandefque, inter immobilia eiufdem generis, olfadum minime habere v® ^ O^uid darius? Poflem praterea & alia philofophi loca adducere, nifi df ipfe Rode jpc> fe' fe gladio occideret vel binis falte,qua? fubueniunt nunc mihi locis, quot u prior e ofr pite eode de Stroir bis vbi hanc pofuit Teftatoiu diuifionc. Sed ncquafitinTeu2 diuifioneobfcuritaSjCa fic perfpicuediftinguemus.Tcftaceorumalia fuftt vndjqjctjj^,A alia pattcdunraxar altera.Vndiqi conteghtut Tcilina1, Pedines,Mytuli, Concha 3 co^ tcra tantu parte, vt lepas,aurismarina.Rurfuseoruqu«e vndiqj integuntur, aha te tinua penitus condufafunr.vt nulla ex parte carre deteda habeat, veluti Holoti® ^ thya,Echini.Aliatefta c6tinua inclufa qcie, nec vlla ex parte cofpcdajdfptocapJ^’^ pliaius inter Cr udato, E - c binos po* Echini Cru» /locet Phnto. Ac.na DeTeftaceis Lib.III. 25$ felh .Cochlear: denique Turbidata omnia quar capitis operculum habent • Alia UCo ft(uq, conglobata quidem , fed non in gyrum conclufa funt, qua; rimam habent fi* U)t ^io5vt Concha: venerear. Alia vndiqj duabus teftistonteifta , vt Peftines ,Cha- Te(i ^c* ^rcr J°cus 5 9UI nunc in mentem fubit , in primo capite libri cius de ft5 pr-ltn* * vbl ^uotf eorundem Teftaceorum differentias ponens fic loquitur : Ex Ui S c .c*s,Miia ab alijs teftfe duritia fuperanturjVtStelliCjPuIinoneSjHolothuriajEchi* gunt °mn!a en*m Oftracoderrais fubijcic Ariftoteles ) longe minus dura tcfta conte- ’^e^Urclu^inPnrpura;,&Buccina&c. Fatetur itaqi Rondeletius Echinos a Philofopho annumcrari » & 'pfemet ille in fua diuifionc ita feribit : quare mirari fubit , cur ftata ° . Echinos *nter Teftata non repofuerit, loco de ijs agens inter Teftata:5c Cru- cjUci^^.'0; Nam quod Plinium in Cruftatis reccnfuifle fcribit,Iocus ille Plinij quem ad- tottir A°*b* valde eft fufpe&us, quin do&ilfimus Maffarius longe aliter eum interpre- ti^’ §ensenim is author toto nono libro de varijs animalibus aquatilibus, nomina- 5c{ji r° Capite vigefimo de ijs qua: fanguinc carent , & trigefimo de Cancris , Echinis & Juit , fc j vbi de Cancris effet locutus , fubit, Ex eodem genere funt Echini &c. q0a d°delecius ea verba ad proxima referenda arbitratur vnacum Z«ographo , (quan. r«c>e ' C Cancros, hic ad Loeuftas refert) MalTarius vero ad exanguia j& meo iudicio t ^ ^C(luent‘ ^binde capite idem Plinius nullo interpofito alio animali iterum V|ti ';in e°dem genere Cochlea: & c. Quarefi & hoc ad Caneros vel Echinos,de quibus fl)di/rU'nvraC locutus,c.^ec referendum Teftacea qualia Cochlea: funt cum Cruftaceis co* f£(j R ec* Non me Etet interim Plinium in ea fuifle opinione, quod Echini fine Cmftacea, jj- ^ndeletius id viduor ignorafle, ciim locum Plinij minime adducat/ Is autem in ec- infi °r° caP!tf duodeno legitur, vbi jgit de digeftione aquatilium per fpecies, acq; ita : Aquatilium tegumenta plura funt. Aliacorio & pilo integuntur, vt vituh' & hippo- dami. Aha coho taiuinn , vt delphini : cortice vtteftudines : filicum duritia , vt Oftrc* ^Concha^Cruftis vt Lociift*: Cruftis & fpinis, vt Echini: fquamis, vt pifcesj afpcra cu. j» vt fquatina; molli, vt murama: alia nulla, vt Polypi. Sic Plinius icasterum nos, Philo. ^hum potius fequentes, Echinos inter Teftata ponemus, & alterum Turbinatorum ge- . $ faciemus. Vt itaq.-diuifionem Philofophi repetamus , Turbinata quidem non omnia C t habere c6ftat ex verbis Pars pofterior in Mollibus addu&a eft inanterio- — tim * ^Cut *n Turbinatis Tdhtorum. In vniuerlum enim tefta, partim cum Cruftatis, par- habent, '^Usll ^US conUen*unr* Cruftatis quidem, quod partem terrenam foris, carnofara labea^ figuram autem corporis eodem modo quo Mollia , Teftata etiam quodam- vt "im rP V*y9°?n*a ^a^>cnC: uiaxime vero e Turbinatis ea, qu* volutam habent, .««vus1* Caza vertit: qua; ex Turbinatis cuniculo inanfradlum (vt in ^UenturJ natura enim horum vtrorunq; perinde fe habet , quafi quis dire&x linea f^^quadrupedum ac hominum genere eft ,) primum extrema line* parte fuperiore os a: mox ftomachum qua b. tum ventrem , qua c. deinde inteftinum *0M |rftlumexcrcmenti,qua d. Ha:c ita in fangui neo genere difpofitafunt &c. At ve- 13 ^ ^urfinala»>nter k quidem proxime conftantjed illiseconuerfo.Finis enim er^ flebitur, quafi quis lineam infleiftendo(in circnlum)adducat d. ad a. Ciim Tcfta. 3 interiores eis collocentur, ( foris ) ambit alueus in Mollibus , vo kvtoc : in fit pro ° ^.Cncre> Turbo, 0 yp» iu/Soc. ( Notandum hxc monet Zoographus, quod Strombus Str™us PY0 Ori vkin ^ Cxtcr*0re tantiim,& pro animali toto accipitur.) hinc fit vt cxcrementu meatu tefloexteue. ^o0gra^e’nittatur . H*c Ariftoteles. Helicen autem forte ea tantum habuerint , (inquit rt* ^Trot°m h , lin °S ^ ^U£e *n turbinem , veluti pyramidis forma exeunt , alia , vc Cochlc* qu*- 10 Anima hfunt^yj ^ luas al>tet «bgeftas habent, circulorum feteforma: quipluresicaconiuntfti 4 Moi j./n,notcs a maioribus contineantur , quod in helicoide linea non fit . Quomodo hint Us d|ff«ant, etiam in Mollibus ditfum eft . Ab vniualuibus , biualuibufqj diffc- Eurbmot&vt T Ht fanato emuta oon-*> Vt eum Mol- libus & Cru- (latis canite '• ntani. ab Vntu aliti- bus Btualui- ...jvnoiu 111 1'1UIIJUU0 UlVIOIi» . 1' phus p^^^quod iJhsadnara fir caro, ciim turbinatis magis fit foluta,vti idemPhilolo Parti^. • * aPudquem plura de Turbinatorum partium forma inuenio, & ne f*pein capjte arium hiftoria veoianr repetenda, hxc adieram. In quarto itaque de partibus, d,h(' intcriactUl^t0 J.cbm d,xi^tt Cochleas & dentes praduros , acutofq; habere, &quod ram‘ 3cu^Utn & /nt*bus » ^ar°°fum fimiliter vt Mollia & Cruftata , promufeidem etiam inter W Vcnte unguam: infuper ori i ungi quafi ingluuiem auium a qua ftomachus eft,& fub ^inPlex f J 10 ^U° ^tUm ^UQd PaPJUCr V(>catur , mox inteftinum contirtuum tendi Ve’°( ^ nem 3 PaPauere *^° ducens. In omnibas.n.Teftaceis ineft hoc excremerum e £ukntum elfc pi *cipue fptitur, iubdit: catera etiam Turbinata-* vt Purpura:, Y a ttuccina VJ •Operculum, '256 . Vlyfsis Aldrouandi { Buccina (mipvxts) fimiliter vt Cochlea conftar. Biualuibus quomodo differant,^ ° x mus,atquoroodohifceei/deaflimilentur, d ximus fuprain Teftaceisin genere, nl vt operculo quodacongemto carni patula oppofito claudantur . Io quinto hdtori* cum dixiflct eundem modum & idem tepus gignendi efle Buccmis,quod Purpuris, git.Opeiculum item oris idem tam huic vtriqjgeneri adhaeret natiuum quam casteris ^ bmatis omnibus. Pafci quoq, exerta lingua appellata liib illo operculo lolent.D^’ CdtHtV» ijUJt habeant. Interior .0 lurbtnatoru , Caro. Caput , Demes', quoque carnem alijs Teftatis nullam efle, vt Echinis j ah js efle , led penitus inclui^r111^ . vlla ex parte conlpc&am, excepto capite, vt tcrreftrium Limacibus & ijs qua: Cocale 4 dam appellarunt, & aquatilium Puipuris,Buccinis,Cochleis&reIiquisTurbinatis* ^ riorum natura io Turbinatis ( iumpta iunt hac cx eodem philofopho hiflor. quart. t*lP^ quarto, ; omnibus fimilis eft, ncc nili magnitudine ( excefiuque; variat: alijs enirn P3Q maiores , alijs cuidentiores, alijs minores ,oblcurioresquc funt. Adha^cdilcrime0’ g duritia , mollitiae , caterarumqueeiuldem generis affedtionum . Caro enim prima*0 ^ telix ,quam omnia torofiufculam habent , al.js magis talis , alijs minus. Caput eius tis medio prominulum iungitur, & cornicula duo qua: pro magnitudine pius min»Q Trmufeisl piunt incrementi. Exerunt caputmore eodem omnia, idemq; per meium retrahunt»1 Nonnullis etiam os& dentes acuti,breues,& tenues, vt Cocblea:.Promufcidaseti3tf c , t flV' Ytnttr. Cula, Intedtmm, papauer. •Turbinatis quid pro- prium. runtmodo Mulcarum : quod quidem membrum lingua: fpee em prae fe fert .Habe»1 ^ idem & Purpurae & Buccina firmum & toroium, quo limiliter vt afili & tabani quad^P dum tergora penetrant, imo longe valid iis : tertas enimclcarum poflunt perforare. . ter os protinus excipit, fimilis in Vmbilicisingluuiei auiumj habetq; parte inferiore d albida, rorola, mammis fimiha,cuiulmodi carunculas vel in Sa:pijs efle animaduerti'» fed hac torofiora . Gula a ventre duplex, longa,porrigit ie vfqj ad papauer, quod p°/ u mum fundo commiflumeft. Haec ergo vtin Purpuris& Baccinis confpicua in cl3ti'c tefta? continentur . Quod autem guk fubiungitur , inteftinum eft , gute ipfi contio» flmplexqj ex toto vlque ad exirum:cuius mitium circa anfra&um papaueris eft,qua ^ xius hastet, quod enim ui k^vo. , Latini verbum e verbo papauer appellamus, in omfli \ Tcftaceis generibus intft. Hinc lurlum verius replicans, carnis repetit fedem, fiflitc[oC. j$ caput, vndecijciturexcremecum, pariter in omnibus Turbinatisgcneribus tam aq»3fI.. quam terrertnbus. Hxc eft interiorum partium , quibus T urbinata conflant , defcriP^O prout ex Philofopho citat Rondeletiustqui itempoft traditas omnium Tcftaceorut» fetentias: Ex his omnibus , inquit, ea tantum hic tradlamus , qua' tertam habent vmc3 totam continuam ,atq; hoc quidem Turbinatis proprium eft, quo a reliquis fecer»3^, ipfis tamen omnibus commune eft , quod iam diximus , quodqj terta intorta fit . j ru hoc de anfratfuolo genere tantum, non de rotundo intelligendum efle diximus 1° P £ui crefeat . ex Anftotele. Scitu quoq* dignum elt quomodo adeant. Huius quoque memio»1 ^ Jofophus in tertio de generatione cap. vltimo, vbi cum demonftraffet Teftatacreft»1^ vermes, id lpfum etiam in Turbinato genere conflare reflatur , icilicetanfraCtibu^! ,, quifubindeaccrefccntcs pluies efficiuntur in partem priorem ,quod caput vocatur* ita ifla pratenui , qu*e a fronte integitur, quafi biuaiue ex vniualui efficitur , eodem ^ agenteque dc Teftatorum omnium congenito operculo quo carni patula: opP*' ., clauduntur . Alias etiam tum dixiflet Nerices quafi tegmine dimoto adhaerere , q»°0 ^ Operculum. Jut operculum fibipoffidenc. VJum enim , inquit, quem biualuibus pars vtraq» a n. . ^ 1 lm 't- »• .* r • » • 1 Cy ftrat, eundem altera exhibet Tutbinatis.Cotincnt papauer fua omnia dauicula,vt i° .q tode partibus, capite quinto docuit , &inquartode hiftoria animalium capit» Amari ali- quid habent . Echinosfcribithaberequidamarumnecefculentum , idqj efle etiam in teftudine > rtl ^ ta, rana atqi etiam in Tuibinato genere, & in Molli, fed colore diuerfo,& aut om»‘n0 0d guftabili, aut magis ab vfu cibario alien o. Alibi cum fcripfiffet , Echinis euenirc, vr 4 /j, Quomodo coeant. caput appetant , & os verfus terram fit, quod veto ad excrementi exitum deputatu»1 0 id fopra habeatur, idem omnibus Turbinatis Patellifqjeuenire tradit:paftumenim ad peti neccfle efle. Mouentur etiam Tuibinata atq* ferpunt omnia , partedextra, fl0 j ]0c clauiculas,fcdinaduerlum. tx eodem , qui demum quomodo coeant, etiam °°^lS£(jiJi reliquit in quarto dc partibus capicc nono. Mollium,inquit, partium interiores anlC ’ $ -- r • - *• -- - caterorum expolui , tunc exteriorem ordinem prolequemur. Habent hac foris v s corporis indilcretum, & pedes parti priori mndos circum caput, infra ocules > c»c‘^ °fj y dentes Sed cum cifcera animalia quibuspedes auc parre anteriore , pofterioreq» £°S g c' beant , aut latere , vt ea qu>e multis pedibus innituntur & fanguinc carenr, hoc nus pedes parte, quam priorem in eo capimus, omnes continet . Cuius rei caufa c®^(i ^ Pars cius DeTeftaceis Lib. III. 2$7 ®odn t P5>^cri0r a£* priorem eiusaddufta eft, cxtremaqj coeunt & confunduntur, quo- urbinatis inter Teftata accidic &c. D£ TESTACEIS IN SPECIE. Et Primum DE NAVTILO. Cap. III. (VM vriliratis, tum partium proflantia , quam hicpotififimum obferua- ordinis t* mus , Tutbinata cateris Teftatis anteponenda videntur . Inter hoc vero tio , Nautili hiftoria pi imo loco congrue texetur. Etenim cum Cruftaceis ac iiniin mu ii Mollibus, de quibus proxime iam diximus, conuenit ,quia pedibus in- ftrudus eft, vnde Polypis accenfetur ab Ariftotelej cum Teftaceis , quia Li.ep.htf.c. \ uicludicuricum Teftaceis aute turbinatis, quia Cochlea? fere in mcrc ?po.u/2d ov Sotha ct~ fari.V,,^7r)0<*^/^OI,jI1”''£eAt'‘^so/3e®’,^tPa§*I067.cradithunC7r8A«9r ■•7rl7ro(X7r'i has dviQ/Juei. x Pompi/os extremo reddens temone gubernat. topoft ex Corinna, vavinaiv r/ri fXTTCOf 7rhoov tvTrhoot ifc&tis b ^0l*nivaaii7rpv,iuviiSii iuuv ddehtt tralpav". P°rnpilct felicem qui nauta perfreta curftim ^idetn c v !‘t*^>es » tyf* meam rexifti latus amicam. Apoijlne‘ Apollonio prolixe refert fabulam de pompilo illo, quem feribit Euftathhis ab hebatj Jn J:0niPrehenfura,in cognominem pifcem transformaturo efle, naui qua eum ve- ^ Conuerfa;fed aliter quam Euftathius fabulam enarrat. Ibidem ex Diony- 1'* ?Ct5vay ^,{lema nautis nau7nhot vocari h p.v tradit, fi di ,xihctyio^ixfj7nt- ainNi lu -t **r“ yrthaiAtSti 7T0/*i Aot.Eft aute marinus pifeis, varius ac Pe- ^ ^0> i it E adnaues bpe confpicitut.AIiquato poft ex Clitarcho.o/ fuv7indt7ro[a^ ^ c,,?.W(n did-tb i*7rthdyovs 7rpo7riu7rc>rid.i iau( iai c-Uhi/xiva. S&f4' , ^pPoro^po» S»T«.Naut* facru pifcePompiiu vocat, quia naues Fabula Fi • mothet Mi-, ledi. Nauplius Pltntj . Pompilus & Nautilus fy ■» nonyma Pli- nio. Pompilus f0\^ AottoSos . Tc cTe oSpaxov civtS Wiv olcv xietc. xriAoS , k#i do uo/utpone .« ros /(f*iraj7ro?Aa , 7rapa ilw ylut 3 && v’720 vcZv xvfJcLicev tzxAvgiiaj e!$ *d £#pov , t^vripi7rtoov(os r* ofr dAiamcq »5 “VoSjMMfl. fltri de ai^c/ ,M eft no animaduertitte Ariftotelem duo cantu Polyporum gene- de AquatT L°nc'uk conftituitte 3 vt ex verbis eius liquet, contra cuius mente author libri lepr0(jjt 1 *ous(BelIoniu intelligit,) tria ponit. Tertia, inquit, Nautili fpecies ab Ariftote- ni cauo vii fecunda quam adfert, Nautilus Ariftotelis effe nequitmeqjenitn Pedli- C°nch- a ex Parte comparari poteft . Deinde cum Nautili corpore fine exiguo, trahere D a?r* ^^gnitudinis non poffent. Hoc non eft artificiose fingcre.*qui eniro fingit, Prot>abilia debet dicere. Neque Concha Nauplij, quam depinxit Plinius , effe po- (innUit ^ CU'US RSura hac Concha alieniflima fir. Nauigera m fimilitudinem & aliam ta© 3 jnn 'n fJfopontide fibi vifam prodidit Mutianus , Concham effe acati; modo carina- ^©idelet*3 PuPPc3p^0ra roftrata: in hac condi Nauplium animal Sepiae fimile • Hucufq; . c°gnouer-US “ ^*tcrhm ciim nec ipfe, ficut neq; alius quifpiam etiamnum aliud animal ® lonijCo .lc^cdam ^eP,nxerit, quod pro fecundo Nautili genere accipi poflit,pIaeet Bel- ^rropi ' • ra* raaximecum longe aliter in eo quam in cateris Cochleis animal lateat. % :na|in'US C^m de^autdo Paid° ante dixifiet ex Ariftotele , mox tanquam de altera <<’§crara fimilitudinem , inquit , & aliam in Propontide viiam fibi prodidit Mu- 0nc“3m aca£,j naodo carinatam, inflexa puppe, prora roftraca: in hanc condi ......eUUin, animal Seni# fimile Centra Bello niutn. Lib. effeque paruum & facie fimilem bolitasnis. Bolitaena autem Polypi fpecies P(bP* Jyp0 gfnus Nautilum fecit idem Philofophus. Oppianus quoque Nautilum Po- nus' qutdam curuo ttttusfub rortice pi/cis Polypodt/imtlis, quem dicunt nomine -vero ^a^a©n \‘luttief,i infig»trn ponto fuaplorta fecit. Stt>entis r 7 ^autili deferiptionem reliquit Bellonius.Eius Concha, inquit, tribus fra- ^u°r«m j°oftare videtur a (carina fcilicet& later ibus: cum tamen vna & fimplex fit , ) BeUny de- ,,-ra vtrimqs eeu earina iundia apparent , ea vt plurimum magnitudine , quam jcriptio. ampledi poffuntdatitudine autem quantum pollex cum indice comprehen- duft;S a|*tcm non exedunt craflitudinem membrana pergaraena;ftnjlqi in oblon- ^Ct Mrascren’s*ac,n^at®Rintl‘nforraatnrocundamabeuntes: foramen autem M ^usa^!:ur>acdi5xitde^'0ncba,inagnumeft.hacfragiliseft,laftcic0l0ris, Co, A °uum polita,omnino nauis rotunda effigiem referens.Nauigatenim per ma- ult* 2<5o Vlyfsis Aldrouandi Nautili primum genus Ariftotelis fecundum Bellouiul & Authorem. % A t.fu DeTeflaceis Lib. III. 261 inan, ( raa‘ cIatus de imo gurgite, effcrtq; fe tefta inuerfa , vt facilihs afcendere poflir , & <■ ^3ch|Ca- a cnau,§et > at9> vbi inde emerferjt,tum Concham inuertit. Caterum Nautili lenuis'^S lnter'3Cet membranula , qualis eft inter palmipedum digitos , iedharc magis eft . , ^os tc^ af4ne* modum , robufta tamen qua etiam aura infpirantc velificat . Cirris Ctrru tinusnniciifnu^0s habet, pro gubernaculis vtitur,atqi vbi metuit, cum Concham pro- tW arinohufnore oppetam demergit. Carteriim Pfitaci roftrum habet , fui/qj cirris Ro*r(tM» P^iur ' 6raditur»ai eodem modo acetabulis (orber. Hxc itaq; Beilonius- Nautili vetb- °an* Fauconerus medicus egregius ex Angliaolim ad Zoographum dedit, his Dere 0 cP,^°^a adfcripns: M tto ad te hic pidturam cuiufdam pifcis ex Teftaceorum gc- nUs ! p“t0 ^«ttotelis Nautam effe: quam mihi primum, ciim in Italia cffem, Caffar Odo. b°fpit 1 °r ^ed'cus Bononienfis exhibuit, vir vt humaniflimus, ita in exteros admodum tunj ' a IS:poftea vcrohicin Anghaipfumpsfcemvidhquem pro loci ac temporis oppor- vcrd , P‘n§endum curaui. Teftam habet externa parte ex fufcaruffefcentem : internam ’ ‘Kffi ifa nt^nrPm .R; fnfnr»^#»nrS o» mi m \7 niV>niki.n nrPi» rlprnlAfic ft«otc 1 rte°1 *ta°itenrem>&fplendent£»vt cum Vnionibus preciofiffimk decoloris E tentig tC(itare P°^eti Multa quoque habet in ipfateftae carina tabulata eodem colore ni- De#f • ^^um conflat ex pellicula tenuiffima. nMx.id.vaf ab vtroque latere dem iffecat- tellq nc & molles, vt Polyporum cirri, reliqua corporis pars confula erat & indifcreta,vt Ure fe°rUm Teftaceorum generum. H«ec Fauconerus, Anglicum huius pifcis nomen igno- poter. c^^effus« Sed h«ec Fauconeri defcriptio ad fecundum Nautili genus re&iiis aptati in ea P* , tara blatitili Beilonius fimilem cum ea quam Rondelctius, pinxit, & coditum ^3in r yPuin extantibus cirris omnibus , mulco proportione longioribus, nempe triplo Hjj Y' usquam Ronoeletius pingir: ita vt terni eorum vtrinque crifpati demittantur, bi- ^ obliquum erigamur, nulla intei media membrana. Eam enim veli loco ad planam ^'^extremitatem (fiue proram) erexit Oppianus binos pedes erigi ait,interque eos te- ^ membranam veli inftar,binos vero vtrinque demitti, gubernacuIis(o/W*o7)fimiles. Bellomj icon, & quam ex Angiia Zoographus accepit , oecnon & mea ternos vtrinq J # - I W V | A ~ »» tkMiVV v «.*! IIVJJ ^ittit .Videntur aurem remis , non gubeenaculo , comparandi ij . Plinius folus cauda pj^ erml n?Aia vt gubernaculohunc pifcem vti fcribit , nefcio quamrefle , qu* enim pars cauds ^ine in Polypo appellar ipoffic, & extra teftam emitti, non video. O R T V S. M O T V S. E generatione incrementoque huius piicis nihil adhuc exploratum habuit Ari- AJ ftoteles: non autumat tamen hunc ex coitu gigni , fed vt c*teras Conchas pro- tq1)cj ucniie, neque vero an Concha folucus viuerepoflit Nautilus. Rondeletius fe- ( pri^!n Nautili genus fponte nafei , vt cateras Conchas tum dixiffet, addit: De Nautilo ^ ^ te|Cjpf)e,T1pe genere ) idem fentio, etiamfi ia fibi non exploratum effe fctipferit Arifto^ ‘ J * hirris Polypi modo graditur, & eodem modo acetabulis forbet . VT NAVIGET. 1 * J ‘ ’ ARISTOTELES non minus eleganter quam iucunde Nautili Polypi, naui- gationem depinxit hoc fere modo , Eft Nautilus quoque Polypus & natura & "•tefta ( adlone mirabilis: nauigat enim per maris fumma elatus : Eximo gurgite effert Mem[,raft/Lt CVonUerfa’ vtafccndat facilius , & inani fcapha nauiget. Ciim vero emerferit, Con- vf -n aHium .nuert't.brachia membrana congenita conexa funtiquemadmodum palmipedum pc^um t Ve|° fpir§1C :fed h*c cral]lior ett & denfi°r: illa longe tenuior araneam telis fimilis: hac vt ^ntC aUfj; hr!ifh;i< ! l/f onkpfmmi 1 ir > iu $6 «V/CTff nr Aft V«T/» v£v rrrrt * p aurj’ brachijs vt gubernaculis vtitur; ( avihi^aMm J* iat7rMx.ntvuV7rapa- ‘ %in pj 2a vertlt* Cirros pro gubernaculis vtroque demittit latere.) Si quid metuerit, mari replet, acq; ita demerg t.De eadem natandi peritia Aelianus, Nau- ^ aqp ‘ 1 j: gen«t Polyporu Cocha vna proditus eft, is cum ex imamaris fede ad lum- Dtt,Crgati|t^CUUr »*nueitlt ^Hiutat Concham deorfum verfus , vt nehaufta aquarurfus itj Ve' ° ac^ fu^niam se quoris perueuit,& mare ab aduerfa tepeftate conquie- Concham vcrtit.Hacm.tanquam fcapha nauigatione fertur; & duo (ego tria potius z6z Vlyfsis Aldrouandi : potius dixerim» nam & Polypi odio habent)brachia in vtrumq; latus demifTaj ^^^J moderati mouens remigat, domcfticamqj & natiuam nauem propellit , quod nv al Hat, brachia quaeranquam remos prius longe lateqi porrigebat, gubernacula conft»tu^J{ qu« casrerorum brachiorum media eft membranula praetenuis , ca pafla & intenta pr > lo vtitur: ficquecum eft fine metu, nauigat . Sin quippiam a valentior.bus beluis ©c ^ ft temptfla- fe demergens Concham aqua complet , & fimul ex pondere in profundum delaben*; tem vitet . occultat, atque ita hoftern effugit. Pdft vbi mare eft tempefcate vacuum , & a BeluJS q tum, de imo maris gurgite fe extollens , rurfus per fummum mare nauigar , vnde n° Lib.g.c.tg. habet. Hucufque Aelianus. Plinius quoque Nautili mentionem faciens ,e ndemn* ^ plintj locus rionem de/cr; bit, fed mendum vnum illic fabefle fufpicatur Rondeletius : nam pf0 1 ^ fufptftus. pilos, Polypi ouuro legendum efle arbitratur ex Anftoceic , ex quo Pliniu hac mt*tU ^ efle certiffimum : nam Pompi Ius (inquit) longe a lius eft a Polypis . V erba Plin i j f°ot Plinius] & Cppianut co* (lltttfs Zfauigia VH’ de imenta. PJdtltiluWLj vbt venari non liceret. tiburniu natus. eue ceruminum: namrorapiius^uiquic^ionge aiius eu rcuypis. vtium ^ Inter praecipua miracula eft, qui vocatur Nautilos , aib alijs Pompilos . Ariftotele* ^ xa/\bfA.uei dito tivav vabriAof KStj o’ vavutos,u no hiat edo t nobuiicSoc. Pergit* ^ Supinus in fummaaquorum peruenit,ita fepaulatim fubrigenj,vt emiflaomni per ^ lam aqua, vclut exoneratus fentina, facile nauiger.Poftea duo prima brachia retor<| $ membranam inter illa mirae tenuitatis extendit , qua velificante in auras ceteris ^ gans brachi js, media cauda vt gubernaculo fe regit. Ita vadit alto Liburnicarum^ j imagine: & fi quid pauoris interucniat,haufta fe mergens aqua.Oppianus tradit Nj id eft, pronum e gurgite furfum natare: Plininsfupinumivterqj quidem alter forte ad teftam, alter ad animal jpfum refpexir,Senfus quidem clarus eft, nam ** l vas vacuum in aquam caua parte pramaifla adigat xqualiter , rurfufq, etiam eximat non intrabit, obftante aere. Propius autem ad Ariftotelis mentem acceflitOppian^' tninusperfpicue Nautili nauigationem cecinit his verfibtisex Lippij verfione: —Jilutm dicunt nemine vere Hauulon, infignem pento lua gloria fecit . Per freta dum cautus fub natus imagine indit . In fabulo demus ed,fumma defertur in vnda , Pronus nen pontum capiat, plenus^ grauttur. Cum nanao vthtiurpcr fluftus Amphitrites , Extemplo verfus t nmtdata per marmoris vndam Labttur , vt nandi doftus puppis % peritus . Atque pedes geminos tendit de more rudentum , J^uos inter medies tenues membrana tume f at . Extenta atque pedet contingunt aquor a jubttr 7 hemoni ajjimtles nauem, ptfremfi domum £ Deducunt, (t 'forte malum fuptrtmtnttvllurn , Abjorbet fluftus tntus, ljmphtsq;grauatus A tumtdts trahitur cum pander cflufttbusvnda&c. Qj1 Hinc homines nauigia inuenerunt , vt ex eodem Oppiano citat Lilius GregOiJllS raldus. Plaudra maris nauts qui primus repperit : ille Siut deusftu mortali de jemine natui Audax orauit fluftus tranor e marinos ' , Mautgtumfptftans ptfcts: dum robura neftit , Fecit opusfimile . Hinc & ventis vela tetendit Funtbus , aperutt retro dehinc frena canna . t j(c0' Synefius quoque nauim qua: remis impellitur , £dq> ■rruhlvoth comparauit infui* lis. Hinc fortaffis etiam circa Troezenem, vt Clearchus feribit referente Atheo*0 } ^ f aerum appellatum Polypum , neque remigem ( rov xcisnn^drlu») polyPuc(N*V intclligo) fas erat pifcari ; Sed tum hofce pilees, tum Teftudinem mannam attmp* ^ vetitum. Aeque hiec de nauigatione . Cater bm cum Plinius de Nautilo vclificanIf Qfl & remigante dicat: Ita vadit alto Liburnicarum gaudens imaginerde Nauplio vcr° cham efleacatij modo carinatam, inflexa puppe, prora rofrrata , non incongrUU01 verba explicare . De Lyburmcis multa Bayfius in libro de re Nauaii : nos qu* tradit, recitafle contenti erimus. Fuerunt ( inquit; Liburni alterum. Illyriorum Ionium mare, & qua? in eo funr, infulas depravabantur celeribus & leuibus nauig'l'f0(' de etiam nunc leues & celeres biremes Romanis Liburnica vocantur • Talis °aU^joi ‘ J»am DeTeftaceis Lib.III. '261 Bayfius. Idem acat um docet a Strabone' pofitum jpro pradatorio ilis fCa i *‘*irtIumfimpIicitern3uigiutndixifle5quod Plutarchus acation ,& Tranquil- nm' Vallam ^Ul^c ^ maxima ctimid.v3,tuci TfW»0» t/Acv, os v 0 oaaiv, /v oaaTrep •($ ipstota a, av/zpipiiat, E’s <1’ 67?-icroy vapa SiVas iaX iSas3 otyp* yivaptaj 2c< »o’ wep/ffju^-fo» Traiynot A’p' Su hei/* wi » g «f ’ eis 7 ri po(3eifiiyap cbr^ac T i jct ft 1’ a/foTfpns &>‘o» A’Axt;o*m, K^ea»/fc aVAa •Su^aTpi ebcPa %apip 6 i£t ydp tc&Aa r , Pae£eiv, xctj 2,/uvppm tsh «V* A’* BaXapcnai . legit Zoographus , M«cfgV« $«- Iulis. C B dcsyus 7t d\ os , &c. Smyrna? plures fuerunt ,& earum vna Aeolica. De ouo Akyo* esj Uon habeo, inquit, quod dicam. Idem Epigramma ita vertit Natalis Comes. Concha vetus fueram Zephyris mpuljaper vndas, Depofitum prtmum nunc Venus ipfa tenes Nautam , fulcabam pontum , fi ventus dr aura Dum meanatiuus vela rudens tenuit . Si tranquillus erat3prabebat remigtsvfum Ipfe pes , vt nofirt nomina figuificanti J-itt oribus vicina fui fimulcbma Iulis F.ffcm (pedandus fudus vt Arfiones . At non in thalamis vdutolim , morluicumfum Ouum peioris nunc pario Agones Clinia, adtpfe bona me gratificare forort: Qua Smyrna nata ell patribus Aeolidis. D De navtilo altero. Cap. 1111. / k. -L n Kl-LONIVS Cochleam margaritiferam vulgo nuncupatam, akerumArifto- ^ Tj ,el*s Nautilum, vtipauBaofeinnuimus, facie. Id quamquam reprehendat Ron- . ^ tflft c ct:us, nos tamen non improbamus, donec tandem alia detur Coch]ea,quac re* j fQndcar. Robeitus Coi.ftantinus Nauplii (fimplicitet) Concham nunc aGracis , ideft , polythalamum vocari feribit ,quod nomen huic Cochlea' Euc R a .abit , mirum enim eft , quot intus thalamos habeat : quamuis videam Naupli) ttiUs) a,Uti,Dccundam fpeciem ab ijfdem Gracis, nunc ( fi eidem Conftantino credi- finqllij/,lW{NS‘“M nominari a velo, vt ait’, quod nauigando erigit. Velificatur enim > more nauium, protenfa ac fublata membranula fiue tunica. Defcribit veio vc $ V • % ] 264 Vljfsis AIdrouandi »t opinor longe aliam, quam tcllor.ius Cochleam . Inquit enim : Eius Concha no” ior Cochlea;, fed fubtilifiima , ac pcliuc ida : eoius hiatus oblongus , vt in Conchis reis.Sic ille. BeJJonij fanc Concha Cochlea multo maior eft, de qua fic ferib r: Sccund ^ forttlUn» futili Concha; fpcciem ab Ariftotde traditam dTe hanc puto , quam noliri artifi^, magno pretio ad vafa ditioribus abacis accommoda conficienda habere foknt. P°r3|]! Vsjanijrrht Janam ob id vocant, quod de Muricis Concha; (de qua in Buccinodificremus)^^ 94 vnde di- habeat. Eam enim etiam porcellanam nominant, ex qua antiquis vafa qua; mUrl11 ii*. dicebantur , fieri folebant : id enim mihi conijcere per vos licebit i quanquam ali) 3 la urr binus rh* (q^m Gr*ci ojuvpt av vocant; fragrantia dida fuifte putent. Mnrrhinum igitur ^ &4utilius. tiium hunc dicere poterimus . Huius amplitudo cum fuperiore ( Nautili prirro g£p , conuenit . Sed paulo magis eft craflus : prior praierea Pedunculorum more firiatt|S hic omnino glaber, parte interna infinita habens interftitia j vndecunque nitidus, 3C 1 f Syucnym 4 colorum varietate fplendens : fubinde circumagentibus fe in purpuram candorem*!’ ^ C*llu4, culis. HarcBellonius. Gallica nomina iconi adlcripta erant hasc: Coquilledepd^u ne 5 velGrofte Coquilledenacredeperle. Cardanusquoq;hanc Cochleam de^.1^ Dtftriptb fcd alterum Ariftotelis Nautilu dTe non apparet eum nouifie, In Conchis marg3titit£ J( tx C4rd4»9, ,nSuk, color non abfimiliseft Cochleis, quas India, vt dicunt, mittit. De colore,^ ^ acfubftantia dicere poflum ,qubd eas viderim farpius, vnde veniant , non fat dic^^j (um.Eft igitur forma triremis cum alta puppi : in qua vafculumaliud, diceres poCi*‘d natura excogitatum: nam & magnitudo tanta eft eius quam vidiivt cotylam c3p,at' rCs profedo vfus elegantiflimi & pulcherrima; forma . Limacis igitur hac eft Concha, Margaritarum Conchis fimillima; tanto vero noftris nobilior Limacum Conchis.quanto Iadicus aer, ac terra, tum aqua, noftris demetis funtpr$ftantiora. multorum enim farculorum cur» fu res meliores euadunt.Hpc ille.Habes hic primo lo- co Nautili teftam rudi cortice obtedam ac va- riegato colore caftaneo.altero vero teftam beuigatam, vtrumqi autem aperta & perforata prora, tertio loco Nautili tefta eft vari js ab Indis imagini» ' bus extimo cortici infculptis exornata, quarto ac poftremo tefta per medium fedaconfpicien» da proponitur, vt in- terior ftrudura appareat. / r Nautifus tefta rudi cortice obtc&a ac vauegata caftaneo colore. Nautilus alter leuigatus, vterqj aperta pcrfrafta prora» 26$ NautSir § z66 Nautilus ab Indis varijs imaginibus extimo cortice infculptis exornatus. v A DeTeftaceis Lib. III. 267 de p v r p v r a. Cap. V. VRPVRAM Turbinatorum generis Concham nobijiflimam efle ait do- ttiffimusRondeletius. Quod plane veriflimum effe, nos qui inter om- nia turbinata Purpura: quoq, primas tribuimus, nullo pcene negotio af- feiere atqj affirmare poffimus, ciim ex pretio , in quo apud prfficos habe- batur , tum ex vfu eiufdem . Theopompus apud Athenrtum author eft, Purpuram (ita quoq; eius florem, quo vcftes tingebantur, nominamus,) Vt*qii ,le§*°us raram »& expetitam fuifie , tanti quidem pretij/ vt ab hocaufpicemur 3) I)°snua larSento penderetur. Plinius pelagium, hoc eft , Purpuram in libras quinquage- & COs , Vt^mos j & Buccinum centenos ponit , ideft quinquagnja folidos & centenos Galli* centum,ej^U^*0^u^utac^ay^us,cluiet'ama^^,r V1°lacca: Purpuree libram denarijs ^ber/n^’ ^eccrD aureis folatis conftitiffie, flue libris Turonicis vigintijfupputante^ folij ? Cenah ; dibapham Tyriam, denarijs mille , id eft , mille Iuli js vel centum aureis Ullis! v! l°r‘s Turonicis ducentis. Acceptum hoc quoq; ex Plinio eft,apud quem fic legi- W.CP<* Cornelius, qui diui Augufli principatu obijt: Me inquit , iuuene violacea.^» fyiicf a V/fC^ bat, cuius libra denarjis centum veniebat , nec multo poft rubra Tarentina. k ucceflit dibapha Tyria, qua? in libras denarijs millenon poterat emi. Celebrat item rPUra? pretium Epigrammatarius, dum canit. Emit l ac er nas milLbus det em B affui. fc . Tyrias 3 coions optimi. f in Mancinum — — Mollibus decem dixit, h Emptas lacernas munus tjjt Pompihe. ^°lt3 *° Pr°5uk,am( inquit B3yfius,)veflis Purpurea? immenfum pretium ponit, trabeam fuiffie puto, vel togam pidhm, de quibus paulo poft fufius dicetur. Ludit i Xor{’01 ‘I02 diuertit a viro, propteiea quod praor effiet renunciatus. J^utd, rogo, quid f afium tdfjubut qua c&ufa doloris ? Ntlmihi ufpond.es ? Dicam ego }pr ,en*ern Purpuram intelligit togam pidam ,qua ornabantur pra?tores cclebran- *ibti5 jn^a en^bus ludis . Vel fortafle Mcgalenfls Purpura accipienda eft ea qua? a prato. %.?fnatum chori in ludis illis, paitim emebatur, partim conducebatur, partim etiam f>r*t0r at0 rogabatur. Cuius meminit Plutarehusin Lucullo , vbi loquitur de quodam . ^fpur °e ^Pe&aculis ambitiose folicito : quicua Lucullo in chori ornatum Chlamydes lnterr0JaS Pcte,et>refpondit, infpetfurum /e fi domi haberer, daturumque,poftridie vero Pete i^aUlf eQm 9 cllJ0t ^^i effiet opus , illo autem affirmante centum lufficere , iuffit acci- ^Umiti,, 0tldem* HaftenusPJutarchus, qui ex Horatio fumpiiffiehac videtur, epiftolaad 'Um»dumait: s j ■ — ■ Chlamydes , Luculi us ,vt aiunt , SipoJJet centum Jceru prabere rogatus , ^»tpo]]im tot ? att, tamen & quaram, & quot habebo , Mittam, p 'od paulo fcrtbit (ibi millia quinq', T(Je domt rhlamydum, pariem vel tolleret omnes» ^erbtn vt fr ‘J‘S vbt non & multa fuperfnnt» Vetb's: Cr , rputa: Pretium rcuertamur , id fi quis alius maxime celebrauit Plinius his tiaPenetvnChylia & PurFurss omnis ora ( hora ) atterit : quibus eadem mater luxuria pa* Neflio ‘lam margaritis pretia fecit; Proxime autem dixerat de cnargaritis>a:terna? prope feif,! s e2Seffie & feaui h.vrr^r. c, .. fi NobilijfiMa cfii Turbina- torum Purpu ram . Pretium, Magaletifis Purpura. LueulU /«„ AUs. irnpenH' S c,ant,clui Jha mercantur immenfo.Sedalia luntin hneinitiariuuatq; lu- r' ^US Seminare mifecndo itcru,& ipfa adulterare adulteria natura?:flcut jr ln§erejargcntu auroc6funderc,vr eledira flat, addere his £ra,vt Corynthia.Ex b>cnti pretio purpura non a quibufuis vfurpatam fuiffe conflare arbitror. Sc- Z 2 crates. Pur puram** non \ omnes' vfurpabant . f t Purpura amarent ve- teres. Li.l6.Geog. Ijrtj cur di - nites ftttti. £>ui Purpu- ra v fi. Ve fi es Purpu rea Dijs ab- lata» Li. i o, Sila» 7epla Dtoru Purpureis vt fi tbus er nat a. tab. i.Sylu» 'Lib. i.de—s rapt.Prcfcr. lrih.%, f.8. Sacerdotes Judaoru fur pura vfi. tli.jp.C. 2 Ia Toga regias Judaorum. Ltb.S.cap. 8. T oga pitta qua. Regum orna, rnentii Pur- pura» Euripides taxatus» Vlyfsis Aldrouandi JB’* 26 s crates, referente Plutarcho in libro de Animi tranquillitate ,quendam anucorUP1 diens dicere: quam fumptucfatftvibs? mina venditus vinum Chium, Purpu' at" * mellishemina quinque denarijs: adduxit ud tarinasidicens, (extarius venditur ob^ j - galiter iu vrbe viuitur: tum ad oliuasj duobus a?ne s chamix; deinde ad oxooideSilwC ^ cem drachmis venditur veftis: viles funt in vi be . Sic Socrates , innuens bene quemp1* ac honefte veftiri poffe, etfi ex tam pretiofa Purpura tindia non effet. Erant tamen Purpurae (ummopere amantes , aceo vt tinttores illius & qui eam aduenerenc , a ve<3 0 libus immunes haberentur: Quare nec mirum erit, quod de VladislaoPolonorutrrft> legimus, Valachis quadringentarum Purpurarum tributum impofuifie. Strabo affici 1] rios ob ringend» Purpura? peritiam (quanquam maxima huiulmodi officinarum 11 . titudo eorum vrbem redderergrauiorem) locupletiores fadtoseffie ,& nonfoliui bus, fed a Romanis etiam libertate donatos fuiffie . lam vero qui Purpurati f furp^1 ^ aliquid dicamus, & qui ea deledtati fint, quales profedlo reges fuiffie ,ac fummos^ giftratus inuenimus, quin etiam facerdotes, & quod amplius c(t, ip/oimet deos . Palladis vulnus Purpurea (afeia obligatum fuifle legimus, faicia (cflicct^quaf deam ^ f rct immortalem, quando mortalibus alba fufficere poteft . Conflat quoque vefles ra imbutas dijs fuis veteres , tanquam eximia ac Angularia dona cbtuliffe ; in quo apud Statium legimus IuncnifceptrigeraiaTyrijs peplum donooblatum , quod PUIP ia in primis condecoratum effiet: Peplum etiam dono^cuius mirabile textum Nulla manus Ciertlts , nec difociata marito Ver far at calathis, ca(U zelamwadtu& Haud fptr nenda ferunt , varijs vbt plurima dotes Purpura piPla modis, mixtoqi incenditur auro. Ornabant autem etiam deorum templa tam pretiofo apparatu , quemadmodum id^ poeta lub exemplo Veneris demonftrat, canens: Digna Dea fedes minus nec fordei ab astris Hic Libyo us P^rygio/t/; filex, hic dura Laconum Saxa virent, hic flexus onyx, & concolor alio Vena mari, rupefqs nitent : quis purpura f ape £| Oebalis & T irij moderator huet ahent. , Claudianusilluftrisadmodum poeta eiuldem dea fuperbiffimum comptum dcfalr rus, non inuenit colorem pneftanciorem , a quo vefticum eius commendaret ,quaP*u pureura: canit autem: Illi multiplices crinis finualur in orbes Idalia diutfus acujud at a manto ItbuUy purpureos gemma [ujpendit amici ut. Ex recentioribus noftri ieui poetis non ignobilis Aelius lulius Crotta de Apolline ait : Phoebe pater latoTyriolpeciabihsoiiro. ^ In Tyro Herculi , faccrdos , referente Alexandro ab Alexandro , cum infula & P01"^ incedebar : Sed & Hebraeorum Sacerdotes Purpura vfum magni admodum feciffie nG eft a ratione aut veritate alienum. Tradit enim S. Ifldorus Araonis cingulum Purp«Jr Cocco, & Hyacintho fmffe contextum, ex quibus praeterea tabernacula Dei conte#* * p fe ex diuino praecepto facra pagina teftatur , non fine aleo myfterio vt fuo pdft loc° bit. Inuenio item Purpura , & aureo monili vtendi poteflatem ab Antiocho cognofrlC Sedete datam fuifle Ionathani duci & Pontifici Iudamrum , qui fummi facerdocs aP^ eos munere fungebantur. Erat veruntamen Purpura tegum ac ceterorum procerun1 P^, cipuum ac peculiare ornamentum. Togam eorum regiam acpiftam didiam zius autumat, quanquam & Romanis Coffi. pofimodum , vt modo patebit , ex vfu Erat autem eodem Icribente non modo Purpurea , fed aureis etiam flofculis ex°rn3^£[]. Quantum vero decoris atque ceu authoriratis regibus adderet tam pretiofum ot0^{C(i’ tum , vel quilibet penes fe iudicare poteft. Piutarchus in praeceptis reipublic* % ^ da? id obiter innuit, inquiens: At vero magni illi reges, &aIoue, vtHomcf'j,s ' ^ prognati , Purpuris, fceptris , ftipatoribus, deorumque oraculis feipfos extwj^ vbi maieftate fua tanquam prarftam»cris , ipfi naturx vulgus fibi fubiecerunt &L j3iU ra. Audi quaffio quod nobis facundiffimus acDiuus inquit Ambrofius: Q°Jt,J^ Purpuras memorem, qua; ornant regum conuiuia, amidius imbuunt? AquarU eft igitur , quod in regibus adoratu: . Quatnobrem taxatur a multis Euripide*^ Ainvea;t De Teftaceis Lib. III. 269 ltlaureis & pCCri'S 1'ntro^uxcrit re§cs & priocipes, & e contrario laudatur Sophocles ,qui Pfetiogg; urPure)s . Veteres quoque poeta?, eofque fecuti recentiores omnes amidlus K «Une n°m,nat/.un» e°s Purpureos femper faciunt, vt pluribus fubinde locis pate- ae regibus iplis prolequamur. Ouidius. ' At edto rex tpfe rejcdit Medea a 4&mint Purpureus, fceptroq-,tn(ignts eburno. ea 3pUd eundem de Iafone: . Sfeean. Rl^eat & Tyrto taceat fublimisin oflro. s nter etiam Horatius dicebat; C*terJl &ei *h covfpettm i» auro, nuper & oftro. Wllisdi ne in vn^ tantum regione Reges Purpura refplenduiffe quifpiam credat,de non- ^UrPUrat CrflS ab(^u*d 9U0C]> dicendum elfe videtur . Strabo author eft apud Nabataeos tQ^0U)sr°SlnceAerere^es* P^rP^ 3utem in primis Purpura induebantur. TeftaturHe- PUre3fij cum confpexifleta rege Perfarum miftam libi vellem Pur- & fb Ichthyophagis didiciflet rimSura? rationem, dixiffe, cTStf»** e°ruu) ft’?aTa ’ id 3 non foJbra homines elfe fubdolos , fe d & velles petito ,° °JS* u^alc llas(3U0 10 hhro de malignitate Herodoti de Purpura &vn- ° °lJS °™?s’ c}oIo^as velles efle Perfarum. Et in Sympofiacis r h,S Verb!S ; ArUt vnSuemuro P «i&s Sc Purpuram auerfarour ob rurfusl^hor in doiofos coIor«,vt barbarus ille dicebar. *Tmd^ ‘ Sy “■i0” ‘em rrT(ner"ione ,csa rcmuneratus eft : namq; pro vefle illi re- L c d °"Unat v&0pS,nf- P^eaepigrammaPW. N Citer °aJ d Lacedsra(;n,usXe^‘ Perfarum regi infultac quddeius corpus et>refpuens !nfUe^ inuentumob hngularem virtutem Purpura contegendum curaf- C|%UenienLm P rlh°n0rem ’ prodlton n',ag's f 9uam Laccdff monio , id eft , viro forti - • ^ParonapudLucianumc£ima Mercurio qua?litfet, qui apud mortales ‘et^Polvr 1 c UrPuream fibu]a «edebat, quemque corona adornabat ,intellcxif- 01,1 ^ti(u jn r ratenl tyrannum dfe, affirmat fe huiufmodi hominum quencunqj reeinm nau!^‘° a§nouei Jt> maxime derifurum , quando, inquit, neque Purpuraro, ^0 medijf ^ parant conniuia te ilis. '* * eadem Ui0,‘U l“B“- ^HfoPerh . ^ ^*egjna venatum cum Aeneaeunte, 1 f tjnam thalamo cun flantem adhmtna primi Z7" eX?f*nti infignis & auro tfompes , & frena ferox fpumantta manent. * undem progreditur magna comitante cauma c dont*'»P*&o chlamydem circundata limbo P - aretva es. humeris, crines nodantur in aurum urc* Purpuream [ubnefiit fibula vellem, Z 2 Aeneas lib. 3. Metans. In arte poet. Li* 1 6 • Geo - PerjaPurpu rati incede « bant. Lib.cp. Lib. 3. q.l. In Thalia. Lib .4. Lu i/pfeog. Sylojon rex Sami quo- modof altus l.q.Atnetd. Ltb.Cf, Lib.i. Didonis ha- bitus. i Attic*» !,i. 4’ Viony/tus Purpuratus . /# Ariflippi vita. Li. y. dee.^, Philippus purpuram refpuit , phoenix pri- mo Purpu- ramgcjjtt. Tributum ex Purpura Regalis tur dttta Purpu- ra, Ltb.8. Reges Purp» rei cur dlEls, Pnrpuranuj petere quid, Chrifius Purpurea ve (ie indutus & cur . 270 Vlyfsis Aldrouandi Aeneas etiam apud eundem vigoribus praemia proponit , quae funt : Armari & P er fit f a vedes , argenti, auriq; talenta. Sed & Mercurius ibidem Troianorum regem Aeneam fundantem artes ac teli a nouantem Con/ptcit , atq j illi de liat us iafptdefulua En fis erat,Tyrioq j ardebat murice Una Demttfa ex humeris , diues qua munera Dido Fecerat , & tenui telas difereuerat auro. ^ Liuius vero feribit Hieronem , filiumque eius Gelonem , Sicilia; reges necPurpur* ftis habitu , nec alio vllo infigni differentes a exteris ciuibus procefiifle , contra Hier oj mum Purpura ac diademate, & fatellitibus armatis quadrigis* etiam alborum equotu interdum vfumefle . Dionyfius veio eiufdem infulx tyrannus non moddipfe Purpu* induebat , fed referente Diogene Laertio, iuflit aliquando in conuiuio , vt finguli in v Purpurea (altarent. Id cbm Plato renuerer, dicens. O^x «»* Ivtuiptlin Siihlw \v$vvrimos dauarios Perfas quingentos circa tabernaculum Am01 4, - taher riaftitiffe Purpureis atq* melinis (colore mali CydomjJ veftibus indutos, extra tay J(y culum Purpuratos quingentos , quibus cum veftitum indulferat . Scripfilfetum Ale (f dt um ad Ioniae duitates & primum Chios , fibi Purpuram vt mitterent : velle nafl#j J/ familiares omnes Purpurea ftola veftire . Sed de regibus ha?c citaffe fu fficiar , Re^e ^ dem regalis inde Purpura dida eft . Cicero pro Scauro: Quem Purpura regalis no° J? mouit, eum Sardorum maftruca mutauit ? Maftruca veftis erat Sardorum e pellibu ' Claudianus regiam eam nominauit, canens. Cum regia arci , Conuexum gradibus veneratur Purpura vulgus, jpfos vero reges Purpureos, Sub tua Purpuret venient vedigia reges. . Hinc quoq* Purpuram petere pro ad regni gubernacula afpirare Latini dicunt Gra?ci . Plutarchus libro de fraterno amore: Contra Antiochi, Seleuci, Grypi» W cum non didiciflent fecundo a fratribus effe loco,fed Purpuras ac diademata appct ^ feiplos inuicem , ipfamqj adcoGrxciam multiscalamitatibusoppleucrunt. Vir»!i* Tion tllum populi fafces, non Purpurartgum . Et alibi — — Nec Purpura regem Tilia monet, , A' Quamobrem vefte etiam Purpurea in hunc modum cr6tor ac redemptor riSjVelut fcenica larua regem fidirium agens ac ridiculum a nefarijs illis ludasis t ur,cu alroqui Purpura illa grandi no vacaret myfterio,de quo poft agemus:ficut ^ pileus & purpura, in Concilio vniuerlalidecimotertio Lugdonenfi concefia a Ordina Teftaceis Lib.III. 271 fangJi”a^us > vt admonerentur fe femper paratos effe debere , pro Chriftiana religione Cardinales ^luftrifrtT,,L?1" ^Cr PurPuram Chrifti defignatur, effundere. Ami&usiftius Cardinalium, cur Purpura mi Hyppoliti Eftenfis exemplo meminit Arioftus: geftent. *>d»d c bt tnpoHttfical b abito tmprtme Cat.^.d. 14 l purpureo Capel la Sacra cbtomu ^ *l Uber al, magnanimo, fubhmc, Cran c ardtnal de la Chtefa di Roma Hippoltto, ch*a proft , d verti, a > ime latn ve» ' t Data ma,ena etern* i** °&m idioma. ftiSera 0 Laced*moniosad praelia euntes puniceam veftem (pwnifuffiuntlt autem ve- pet^ v‘fdis purpurea, vnde & Plutarchus QomxiPtt pro paludamento, (qus veftis Im- f0mx)s Fe - v^corrnerat)PurPureodixittefte Bay fio.) indutos venire oportuiffe tradir Aelianus, fits qua. terribji °r a^>Ma h>ai ?* 7ro^iFV quanquam alij Tullum Hoftilium,qui poft Numam Pompilium vixit re- ti^, ltClue » Pfimum Purpura vfum cfle ve lint , alij Numam Pompilium allata Regis Hs- aJ c®rum vefte,alijiplum Romulum qui primus regnauit: verum ego alia Romulum--», Rttnani rei j ‘‘Numam, Tullum aJia(vfum fuifle fufpicor . Plinius, Purpura? vfum Rorosf inquit) „es qui prim Jj^per fuifle video ,fed Romulo intrabea. Nam toga praetexta & latiore clauo Tullum r^m purpu oftilium e regibus primum vfum Hetrufcis deuiftis fatis conftat.Trabea autem, (de qua ravfi. ^ plurajproprie regum erat,eaque poftmodum alios vfos fuifle fufpicandum efhquare ec»nic Virgilius: lpfe Quirinali 1. tuo, par uaj, [edebat a Succinffus trabea, lauaq; anale gerebat. Aonius vero illuftris admodum poeta ac vir confularis id declarat dilucide , ducanit: Epifl.21.ad Paulioum, Autoniumcf, vir os, quos facra Quirini paui , Qjjj v Purpura, & auratus trabea v elauti an.tftus. 4nVer°trabeaerant induti,trabeati vocabantur, quod ex Ouidio innotefcit,apud quem Trabeati qui ^mulo legimus. r: / tloe tgttur vidi trabeati cura J$uirini PRq. . Cum rudibus populis annua tura daret . Vjg lt.P°fica & confulibus Romanis (de quibus poft) atque Imperator ibus Purpura, atqj fit: 010 aufpiccmur,deeoapud Ciceronem inuenk>,Ca?farcuin Purpura vefte procef- itiCejjrurfi,s de eodem; paulo ante interitu Caflaris, dim immolaret illo die quo primum fiuS0^ai,rca fedit,& cum Purpura vefte proceflit, rn extis bouis non fuit cor. Dion Cai- Vcftc«C' auiufn Auguftum teftatur peculiares fibihabuiffe purpuram , pal matas pi&afque iteris interdixiffe earum vfum. Legitur idem Imperator, ipfe quod emerit 1 ‘49’ tetUe vmiSpurPuraraJ vt fi qua? prarftantior effer alia, libi cedere in vfum. Caligula refe* ius *P fa te Ue^Qnio Ptoioma? um & acccrfitu e regno &exceptum honorifice non alia de cau- e 1 urPuraTn Perculfifle, quam quod edente fe munus, ingreffum fpe& acula conuerufle ho- e”,n' > teftat,, 0Cul°s fulgore Purpurea abollae animadueriiflct. Nero vero, vt idem Suetonius ‘gu.acur 1;^. ub Pifcatii» pft fimiKiis rindhs. 1 .epo etiam apud Xiphi- pt0 omaum T rabea. erit . ^ ^^CatUs eft fete aureo, Purpura coccoqj funibus tindtis. Lego etiam apud Xiphi- 16 Ccndn5 Neronem vela, qua; in theatris vel amphitheatris fuperinduci folenr, ar- P^CUJJL u‘&foIi, Purpurea fufpendiffe,ftdlis aureis vare interftindia. Eius verba funr. 1 troms pi~ >«ft 7rywii'rfa.a.ia » « fai i* oPipm fiaudivia. , orat, »'» nRiordvtpvxet , uAh p- l dvuvv up/xet -Viato tav o’ N i‘pci)v Prt^itao , aSipt',6i %p t/aot jnqng .. 3 ‘d eft , Vela etiam qua? per aerem expanfa ad arcendum lolem , Purpurea erant; Nero acu piCtus , currum agitans ( videlicet inftar Phoebi, vcaitdoiftifli- ^“der kUS‘)cucum verd vn£fi^a'Jfc« ftelk. M. Antonius apud A<2ium,vc feribit Ale- ^kKandro , Purpureum velum pra?roria: naui pio mfigni dedit .Idem fecifle ^ Viuen'* le§lmus Akibiadem.Plinius,nefcio an de eodem Nerone,vidimus,inqu:t,iam fiafcjc omum veliera Purpura, Cocco Conchylio fefquil brisconfe<5fa,velut illa fic °Seote luxuria. Huc quoque fpeiilare videtur quod Iulius Capitolinus in vita Cio* i sVi- purpm rea . Ltb.S. Vanar* 272 Vlyfsis Aldrouandi dij Albini fcribit • Sane vt t itu infigne aliquod imperatoria maicftati.t accedat j babeb1* Vtendi coccinei pali j faci. Itarem, me prafence & ad me & cum tnecum fueris , habitui-0^ & Purpuram ,kd fine auro. Atbalaricusrexluftinianolmperatori apud Cafliodorut11 ■ principio . Non vos, inquit, ( innuens omnes Imperatores Purpura vfos fuifle) ma'f rU Purpuratus tantfcm ordo clarificat, nen fic regia fella fublimar,quantum longe latetyP tens gratia veftra nobilitat Et rurfus ad Hildericum regem Vandalorum.Macer qu'0'®1 haberi debuit , qua nobis regna profudit . Nam & hoc nobilitati veftrse fuiflet adie# ul11’ G inter has diuorum ( Hafidirigorum) ftitpem retinuilfetis Amali fanguinis Purpura^ dignitatem . Adeo vt equidem luce fit darius omnibus Imperatoribus ac regibus P°rP ram placuifife, Claudianus de Honorio Augufto quai tum confule: Omnibus tu sepiis vitro ie r egi a J olunt Protulit , & patrio felix adolefcts in ofro, Herodianusde Commodpzfimul, inquit, Purpureas fibi auro intextas veftescircund^’ non fineomnium irrifione). Quippeeodemfchemate&foeminarum luxum :Lib,^.Hi(i. virtutem repradentabat . Sic & apud Theodoritum legimus D. Ambrofium, curo iu® j vtTheodofius Imperator cum reliquis laicisconfifteret, quia ad Joca interiora folys' cerdotibus aditus pateret, dixifie, Purpura Imperatores, non Sacerdotes efficit Fuit'1 Ectle, f.17. vt Theodofius Imperator cum reliquis laicis confifieret , quia ad loca interiora folis ^ *-‘-I *’ n t ^ ‘ ^ ‘ r* f3 7 Vt 'vfus & di- Plinius ab equitecuriam, id eft,infigoecrat Romani magiftratus ,atqi idcirco qua^P1 Purpurae Purpura vfus iam inde ab initio vrbis condita vt diximus, diftinguebatque, vt guttas apud rimo vendebatur. Huic (Purpura flori ) fafces ficurefq; Romana viam faciunt,(c°P^ Romanos, latus autem infignia erant duodecim fafces, totidem livores, Purpurea pratexta, CUt'* * fella) idemq; pro raaieftatem pueritia eft . Diftinguit ab equite curiam : Dijs sdnocf ' 1 * t — — Q wmi iuui • 1 j « Confules pheandis , (confules enim non nili Purpurati facrificabant) ornnemq; veftcm illutn'11 . Romani Pur in triumphali mifcetur auro.Quaproptetexcufata & Purpura fit infania. Hac Plinius, f parati / acri - Fus ^ane tritum in modum Purpurg dignitatem extollit, adeo vt mirum fit Purpura ftabant, tam rarura vel penitus nobis potius ignotum efle , cum alioqui tota pofteritas IuxUt'0. admodum fuerit. Hinc paffim Purpura proipfomet magiftratu accipitur, vtapud^1 dium dePifone. Cum tua bifftnos numeraret Turpur a fafces. Sic & Iuuenalis ait Sed quinq*, taberna. | £>uaclrtr.gentapar ant, quid confert Purpura maius Optandum, ft Laurenti cuHodit in agro Conduttas Coruinus oues. Eleganter ac dare Claudianus de tertio Honori; confulatu canebat: * Biues ldafpeis augefeat Purpuragemmts Succedant armis trahea, tentoria iiffor Ambiat, & Latia redeant adfigna fecurrs. Aeque dilueide Lucanus in panegyrico CaJphurnij Pifonis. £uis digne refert, qualis tibi luce fub illa Glort a contigerit, qua tu, reticente Senatu Cum tua bij/ines numeraret Purpura fafces , Caf artum grato ceiintdipe&ore numen ? Nec non & Martialis. Te primum pia turba rogent, te voce falntent, Purpura teftltx,tc colat omnis honos. Et rurfus de confulatu Sylljj: Rerum prima f alus & vna, Cafar Gaudenti fupered adhuc quod optet Telia Purpura , tertiufq-, cor. fui. Ltb. 1. T ad, pl‘nius de gallo gallinaceo: Vt plane digna aliti tantum honoris prabeat Roman3 Ser.atus Pura Ouidius de nono confule. Jamq-, rom pracunt fafces , neua Purpura fulget. Quin & ipfum magiftratum fiue Senatum purpureum vocari legimus. Statius : l Cantu purpureum trabes fenatum. f< Deponebant nonnunquam Purpuram, nimiru vel allato trifii aliquonuncio, eo tfm^U,lrp,am a^n,S5 ^uo teniPorc pnlla fefe induebant : quare Plutarchus ait: F ett A, die Crafium non Purpuieum (vt Romanorum Imperatorum mos erat) fedatioPa. -jjj, meto ad milites proceffiffe.LucariUS de toto tnagifiratu preuidete calamitates belb n Purpureus ditius • Ltb . i.Syl , In Crafjo, Ltb. 2. I » De Teflaceis Lib. III. 273 ^ri9 concipiunt i quintis fy cladibus vrbi ConQalur a /Ides fuper umifer ale per urbem l*dittumt latuit plebe to uctus amiti u &at atJtctn °*ms heuos » n»ttos comitatu est Purpura fafces. ^rapr*te ' pura > ‘nquic Lazius , apud Romanos per omnes veRes, nimirum Pur- CUlt autccnXCi*a Purpura in lato clauo, Purpura chlamys ,& Purpura paludamentum. jTa- 1)65 ca Vc,1tfa^)eam>dequa tamen alij multa fcribunt.caterfcm Purpuram fuifle per om- l*Us his v fs^Uot^ nos quaerimus) etiam confirmat aftruitquedo&iflimus Aldus Manu- ^liquij . 5 : Reflat color : quem fuifle Purpureum non modo in latis clauis , veriim ia Pure* f etlatn tunicis, veterum teftimonijs probabo , nam fl tunica? expertes lati claui Pur- ca$aqt em ^ CUf ,atos ciauos» ,d eft > nobiliffimum tunica? genus Purpura priuemus ? tuni- ^Urpur* at®c^auo carentes Purpureas fuifle , aperte docet Quintilianus his verbis : Vc ^oicai^^^c^cndant, Ieuis cura eft : notatur interim negligentia . Non loquitur dc 1« ^in0rd,claui’ & Purpuras tamen nominat . Cicero etiam Purpuream tunicam non mo- ^eL. p ^ ,ne Senatorio, veriim in plebei js quoq; hominibus videtur agnofeere , ciim ait %ca_ js?ne ,n oratione pro Sextio : Veflitus a/pere , noftra hac Purpura plebeia ac paene nica fili c ° r™’ dixitl qua nos vrimur Senatores : plebeia vero , quia Purpurea Pifonis tu- HcolU®rud,OC P^ei* Purpura fimilior,quam fen^toria, videretur, deinde fubiun- (je ore!> PCEn^ (ofea : quia varius erat Purpurarum color , vt ex Plinio liquet . Ve- aPerta pll^ ca ^atl c^au’ PurPurea > vt omittantur dubia: forcaflis fidei teftiroonia , fatis 4 «t figniheatio in hoc Ouidij verfu. Indutturq-, humeris cum lato Purpura clauo. 0a. Us autem > cum dixit: Purpura diftinguit equitem a curia : non fignificauit inSe- jh tunica Purpuram tuifle , inequeftri non fuifle: iam enim probauimus Purpuram ^Qini tunica fu, fle, ied delato clauo Purpureo locutus eft , qui Senatorem ab equite ^ fpureum quidem ciauum , anguftum tamen geftante , diftingueiet . Id explanat idem C : Aonuil diftinxere alterum ordinem a plebe ,ficut tunica abannulis Senatum pr*c 01 * quanquam & hoc fero : vulgoq,- Purpura latiore tunica? vfos inucnimus ctiam_j» °nes . Quis non videt latum Cianum iianifirnn > nom fi fnlno — 1 _ C «... Lib. 8 .ca.S. Purpura Romanis per omnes ve ft es Lib, ii. “Cnn • - d 1' 1 f Iimwiiimuj tUdiiA-i» 'UbtQ' .* • ^1S non videt latum dauum flgnificari ? nam, fi folus Purpurae color Senatu ‘Miah05 djftinx‘R« jnondixiflet, Purpura latiore tunicae , fed Purpurea tunica. Ap- fefl0 htUr aurem tunica ^at* daui, ab ip fis clauis Purpureis, qui tunita inferebantur, vt ex Pa^Ct 3quancinaHKUni Dalmarafftnfnnftar ' r i ^ qw| luiiiv.* ju tvt iudiuui j vi v.a vt°Pin 5 tluanclnam euro pacata confundat, vt di&um eft • Qui bus clauis Puspureis fialij . bayfius mappa quoq; ad limbum, variari fokbant. Et hoc eft quod ait Mar- lllre*Ufm* ^/0^4f/4/4,®4/<^f/a*^Gtacieam vocabant^/i&a 7rPiaivartfA ov . Infereban- °d’ ck°* Purpurei ad eam fere partem qua penius tegebatur. Horatius. Et Utum ^Auum»non quod reuera effent claui, fed quod viderentur clauoru Purpu- l3rjj^' a upereminentia in tunica? fuperficie. Dicebatur item ha?c tunica. Purpura Stla- °niamt veteres flatum dicebant pro latum & slitem pro litem. Iuueualis. erunt ijriu humana furpura mu, 5rat v^r° loga didia eft a pratexendo, quia ei Purpura , vr ait Macrobius, pra?texta_* ^,cjfcu cft>qu>a Purpuram in ora habebat; vnde etiam Gra?ci Tripiwopipvpov vocant, id Purpuram habentem . Hac vtebantur pueri vfque ad annum decimum l/^Uoi 11 u*Puriim naocuccai . nac vtcuamui pueri viqueao annum aecimuu ^4llc inJU,annus ryrocinij dicebatur . Cuius moris caufas plures Macrobius indicat. ^ cxit Iuuenahs, ciim ait Vellem ante dix Purf>uream tueris quoq: Mecsnaitbus aptam • ^tillS qn £tPr,ttctps T yrio veRempr&texuit adre, ^ °q> meminit de Aty iuuene loquens: Hunc pedtsenfe vagoiprenfis nunc celfus habenis C tufpe(leturi agitytriphci velauerat odro ur gentes et tamnum humeros & Leuta mater Aeciora: tunc auro phaleras, auroq ; fagtttaS . £,n&ulaq; & manicas, ne continge vilior iret j '^Utu ^Te^erat) & m*xtum ceno crtfpauerat aurum, ^‘Caret Q|Crtiad Pleros pertinet, pracipuumpratextafignificatum fuit, vt pudorem QCl *cdicet atasea, qua? pra?textata dicebatur, libi proponere debereti eiufq; ^nibus 3 C c Purpureum coloi em, vnde admonerentur vciecundiam in ditiis fadiifqj dandam. Inucnio interim pratextam togam non tanthm puerorum fuifle quin Lt, p* c, ^ E, pltntus exm plicatus • Lib. Tunica lati claui unde ditia, Togapratex taqua. Stlataria Purpura. Annus tyro- ctnij quts, Sal.y, Lib, x. Sat, cap.6, Sat. 12, Sat.i 1. Pueri cur praHXtavte rttnur:‘P,A texta /ogtt-* etiam rnagt- flratns , 1 Li.^dee,^, Purpurea fa* feta . Toga palma* ta% Toga pili a. Cur pitla dt catur» Trabearum genera. Lib.$ 1, Triuphat in toga p tela. 574 Vlyfsis AMrouandi q; ;& magiftratus. tiuius in oratione L. V.tlaij : Purpura ( inquit) viri vtemurp agiftidtibus jin Sacerdctijs, liberi noftri pr®cexcis Purpura toga vtentu»* ^ > texiatnn map - . _ eil„ taichus >n qu®ftionibus Romanis . Purpura pratextam vertero tribunus plebis nong ^ alijs magiftratibus gerentibus: an quia magiftratus omnino non eft : nam neque J‘c .j habet mbunus pkbisyneque pro tribunali fedens refponfadat. Huc ipe&are videt ludbihj Italici: Bijjitics hac prima dedit prae edere fifces Et 1 unxit totidem taetto fer mone fecures, Hac altas choris docorautt bonore fecures Et princeps Tyrio viQtm pratexutt oflro , Allufifle quoqj apparet ad praetextam fcpigr^matarium hoc verfu: Dtuifit rsodras Purpura vedra togas, Inuenio etiam pratextam qua Romanus magiftratus vttbatur , a nonnullis Pur pu ^ quandam fafciam valde latam intelligi,qu® tamen multipliciter plicata in anguftum ^ traheretur, atque ita fupra alia veftimenta nunc ab humeris , nunc a pc&ore in talci^ ^ dum circumduceretur , nunc eiuscapita vtrinque ab humeris in peCius dimittcientu » ius generis amicula Roma» plerifq; antiquorum ftatuis induda confpicias.Togam Pa taapalmispidisappellatiexiftimat ideManutius , cuius tamen non multa apud lcr * J res veteres mentio extat : plures meminerunt tunica: palmatae. Nec aflentitur Aloui ^ Fertum fecuti , fi modo Fertus ita fcripfic , tunicam palmatam a latitudine clauoru^ £tam& eandem efle cum lato clauo, arbitrantur . Quid enim fimile (inquit) habet & ^ cum palma ? Quare tunicam palmatam fuifle credit, quam triumphantes , toga p*^a to* perimpofira,tanquam infigne vi&ori® praftarent. propterea Liuius ea fimul cutIjy ga pida nominat in decimo. Quos, inquit , vos fellis curulibus , toga pratexta , tt»11^ palmata, & toga picta & corona triumphali, laureaq; honoratis. Quo loco fatis pat£ » fignifican latum clauum : non enim port togam pr®textam nominaretur : cum togaQ, texta fit honoratior , quia non ea Senatores omnes , vt lato clauo , fed cantum qui ^ ftracum gererent, vtebantur. Toga pida , vcftis Hfitrufca fuit , Purpurei coloris , a^i ftin&a , a triumphantibus geftari folita , quam vt ait Florus , fubadiS duodecim Th° populis, Tarquinius Prifcus Romam tranftulit, id quod etiam Dionyfius con^yif Macrobius ,& Plinius id non Prifco , fed Tullo Hoftijio cribuunr . H®c Purpurea Dionyfius oftcndic . Pida vocatur , quod in ea varis figur® ita fingerentur , vt e3 iPl , ad pidur® fimilirudinem accederet. Djfferebac ab hac toga Purpurea, qui hscer^, ra,& omnibus Senatoribuscommunis,quanquammagiftratum non gererent: a texta vero, quia hac erat alba cum limbo Purpureo -ciicumdudo^iim Purpurei ^ bum non haberet . Trabearum genera cana fuifle Suetonius in iibro de veftimentis aP ^ re Seruiooflenditivnum e lola Purpura , dijsconfecratum, alterum e Purpura °°{)$' albo, quo reges vfifuerinc , tertium augurale e Purpura & cocco. Primum itaq; te fuerit, quodnos luperius Dijs & confecratum&gratum fuifle dixmus. Secutia^fl> neris trabe® fuerunt pr® reliquis in maximo apud Romanos vlu. Nonenirri regcS^ij< tum, verum etiam pulfis regibus confulcs, item equites, cimurabeati idibus QPl0 bus tranfueherentur ,eas vfurparunt. Htconfulum quidem trabea , vt videtur A^® ^ nutio , port reges fuille militaris habitus , quo confulcs in bello vfi fuerunt : ad cU,u nionis corroborationem citat illud Liuij:Coaiul, cum Corcyr® hybetnafiet, vercp ^5 jncontinente trabeatus ad hoftem ducere pergit: eandemq; obtauflatn etiam equ^s turmas bellicam fpeciem rcpr®fentances,idibus Quin&ihbus trabea veftitostramu efleafferit. Meminit huius trabe® confularis Aufonius in gratiarum adione, pt° c ^ latu, his verbis : In procindu & tum maxime dimicaturus , palmat® vertis me® ta dilponi feliciter Si bono omine : namqi ifte habitus, vt in pace confulis eft , fic 1(1 ria triumphantis. Parum eft fi qualis ad me trabea mittatur , interrogas ; te coram F^jCt iubes. Hxcille , ex quibus illud primhm conflat , triumphalem Romanis trabea1® cd' quod alibi non facile inucnias: triumphabant enim in to£ja pidla, vt diximus . de‘° ... ... . & y fularem :quod reipob. temporibus inuficaturo fuit : practxta enim tuuc&confuk , liqui magiftratus vtebantur : poftremd trabeam & palmatam veftcm, & togam i o 1 ~ ‘•“‘''■uni w. pdmidiuui » rflV eandem facit : quin etiam trabeam auro pitfam dicit , quod nec Suetonius , vbi # . trabearum generibus agit, nec quilqinm alius veterum /criptoiu veteris & hbei® * ^ meminit . Vnde apparet Gratiano imperante & trabeatos confulcs fuifle , flui P.dbe^ antea fuerant, & trabeafmfle piftam contra veterum conluetudinem. ^ctGn,0^aci^ Atott DeTeftaceis Lib. III. 275 voCltC luitur DionyfiuSj vbi de Saliorum vcflitu vel trabeis fciibens,eas Tnpmqpi pac PUrj p' e^5 Purpura pratextas , puniceo colore alternis intertexto . Erat pmerea Por- ^tinu^L3 * CU|US naeminit Eufebius his verbis : nam infignis Purpura patritiaCon- PurpUr S '°at Parerna domo, patrem quafi reuixifie eundis in fe monfiraturus . Militaris «dtp q a v'rtutem dono dabatur , quod meminit Iulius Caefar , dum feribit : Cadar tia^ a. ^CIT1 honores minime proponere velle ait , cum piures tribuiflet legionibus coro- qui fCr ?scurmarum ducibus , tribunifqj Purpuream veftem- Et poft Ca?farem Virgilius, Cl° tlon ^eneam Cloantho , quod prae caeteris, rem bene geffifiet , Purpuream chlamy- VittericUmydem auratam , quam plurima circum Purpura Matndro duplici Mehbwa cucurrit . fttitlc^an§Us Lazius arbitratur ab huiufmcdi Purpura Satrapas quondam , & qui in co. alio vX^Pis aut regis erant , didos efle Purpuratos , qui , inquit , alia item voce ab propjp laientl' genere nominabantur pmextati. Liuius: Sopatrum ex Purpuratis & ' effe. regis cum quatuor millibus Macedonum & pecunia nuper miffumin Africam r*^iali$ 1 Purpura eodem Lazio feribente magiftratuum erat & prouinci® praefe- eat.jvj 1 quafortaffe Pilatum induiffe Chriftum Saluatorem noftrum credendum iudi- iRiperCtI),lJic illius togae Spartianus in hiftoria Septimi; Seueri. Habuit etiam aliud omen bcbat ^ 1 c^m rogatus ad caenam Imperatoriam palliatus veniflet , qui togatus venire de- Ap0U ,sJ°gam pradidiariam ipfius Imperatoris cepit . Hanc intellexifle videtur Sidonius Huic Socer Antemius prafeflus, conful & idem ludtcifs populos atque annum nomine rexit Purpureos fortuna viros cum murice ftwtfir Proftquttur folumt bii tantum mutatur i o illis . Vt regnet qui conful erat • o.^nasin vfu vulgi pullas fuifle conflat. Lipfiusi 0 c . _r_ J excipit delicatos, qui, inquit, amathy- ^oloris fumebant aut coccinei, non tamen fitie nota hominum feuetiorum. Martialis. Amator tlle tridturn lacernarum C Et baucaius atq\ Icucophaatus Jjlvtcocctnatos non putat viros tjfe Amethyflinfqi mulierum vocat velles: 2V attua laudet , habeat & Itcet femper it , Eu fc os colores , Galbanos habet mores. h[Ja 1 1 5. Quod vides iftos fequi i qui aut vellunt barbam aut inreruellunt , qui ™ fll" Oli- t * - • ■ I * - * a. >. 1— . /•• — — ■ m a. * trilia. L.l.dc Con dant . Purpura mi* litaris . Lt. 5. de bel. ciutli • Eib.S. e.$. Satrapa pur parati pra - textatiqne^j cur dicit. L.io.dec .3. Praftdialis Purpura . Lacerna. Lt. 1* Etebf. Lacerna eo- ioris tmpro- bt . Lib*yj. Ltb .5. Equitum la* c trna . 7<5 Vly fsis Aldrouandi Stulte,' Purpura cur plebeia dtBa Leges lata aduerfus Purpuram, au* Ltb,%, fiiS* purpura ple • beta quatis. Proceres tur Purpura vte rentar . purpura in* uenttOs ^ HydronTU» Itca . Y emit patri» tij quibus viantur ve» (libas. fetles Putp» rea alta. Hac & talia dum refert lupinus Illas purpureas & arrogantes lujftt ( 'urgere Lt chiis Lacernas. Eodem modo lego apud Athcna?um iuuenem qnendam ex Ionia indutum Purpuw ■ > ‘j{ reis fimbri js Athenas cum profeiftuseft , interroganti cuidam , cuius effet, refpond»1 ^ effe diuitem. Vt non videatur mirum Purpuram a Cicerone alijfque plebeiara v°carl’ enim procedit Purpura, vt ne plebs ab ea fibi temperare vellet ,adeo vt fgpe legesjr fus illam latas efie legamus. Suetonius: Iulius Ca?far Conchyliata? veftis vfum, n^.C)£j] ( perfonis & «cratibus, perq;certos dies ademit . Dio Caffius longe aliter: Oeferetp ^ quifquam nili Senator,qui cum magiftratu edet, Purpuram geftaret,quam iam vw ' (J) mi videbar. In codice Iuftiniani et/am priuatis hominibus vfus Purpura? interdi^^ titulo quze res vendi non pofiit . Nero vero Tyrij & amcthyftini coloris vfum pr°r ^ rerdixit referente Suetonio. Etapud Syraculanos Jcgeerat cautum, ne Purpura femina? fe exornarent . Pfetcrea a feuerioribus omnibus probro dabatur eadem » ^ p paret exoratione Ciceronis pro Calio: Si quem eriam minimorum horum alidllIOu; fendat, fi Purpura? genus &c.Plutarchus inCratone: bawop murice aut cocco, fed herbarum fuccis inferam . Nos quoque fuprabene fuicam Cicerone diximus 3 alij putant fuiffequidem ex Purpura, fedca?rulea aut oblitura* 7'^ riim vt ad nobilium Purpuram reuertamur, cur ea vrerentur ij proceres atque vti de ^ elegantidime ac diferteadmodu docet Cafliodorus: Comitis Scephani infinuatio^ j perimus, facra? veftis operam, quam voluimus neceflaria feftinatione compleri, di*^, magis labore pendere: cui vfum fubrrahendo folennem abominandam potius infer^ jj, gnofeeris tarditatem. Credimus enim aliquem proueniffe negle&um, vt aut crines ‘y Lici, carneo poculo bis terq; fatiati, pulcherrima minus ebrietate rubuerint, aut auxerint adorandi muricis pretiofiffimam qualitatem. Quapropter li perferutac0^ drontini maris incufa Cochylia folennitercondidiftet apto tempore, aceruus illegi nius, generator florentis femper Purpura, ornator folij, aquarum copia refolutus $ aulicum flammeo liquore laxaret. Color nimio lepore vernans, obfcuritas rubens? f9j do fanguinea regnatem difeernit, dum confpicuum facit & pncftat humano generi ^ afpetftu principis poflit errari. Mirum eft, lubftantiam illam morte conferam , cr*»°L de fe poft fpatia tam longi temporis exudare , qui vix folet viuis corporibus vulnc pt' ciatis effluere. Nam cum fex pene menlibus marina delicia; a vitali fuerint vig°cC % rat*,fagacibusnaribus nefcmnteflegrauiflima?:fcilicec ne fanguis ille nobilis aliflji J rarct horroris . Harcciim infe&afemel fubltancia peifeuerat & nefeit antefaberahb^ veftis poflit abfumi. Quod fi Conchyliorum qualitas non mutetur , fi torcularis 0*$ vindemia eft, culpa nimirum artificis erit, cui fe copia nulla fubtraxir. In illis eundis fontibus cimi alfcetescomas lerici doiftus moderator intinxerit, habere dch^c fi poris puriflimam caftitatcm , quia talium rerum fecreta refugere dicuntur immu0^'1 ji!l pauiopoft. Verum talis tantaque res, quam facili legitur inuenca compendio? fame canis auidam Tyrio litoreproie&a Conchylia impreflis mandibulis cont0 illa naturaliter humorem fanguineum defluentia,ora eius mirabili colore tinxerullt'^r eft mos hominibus,occafiones repentinas ad artes ducere, talia exempla meditaot£S runt Principibus decus nobile dare, quod fubftantiam nofeitur habere mediocre111' Tyros eft Hydron Italica, aulicum profero veftiarium,non antiqua cuftodiens, ^ a- ternouella tranfraittens. Cum itaque tanta apud Romanos in dignitatehabitafiy Jli' ra, non mirum eft, cur non omnes Patrici; Veneti ca vrancur. Hi enim togati in ce<^ mili fere quo Romani antiqui amiculi genere , eo excepto quod Purpureum n°Dr , nj/ cx nigro panno : Purpura enim nifi magiftratum gerentibus conceditur , bifqs bus. Nuptialibus quoqj & cum primi honores quos procuratorios vocat, alicui ( Sunt vero hi facrarum largitionum pra?fetfi ) tum confanguineis & cognatis licet per aiiquot dies vti Purpura in fetitfegratulationifqjfignificacum.Iam verd jpt quibufdam veftibus,quas Purpura decorabat, poftquam in eas incidimus,non a^s ilf' rit qua?dam quam brcuiflimerecenfere, ne Purpune authoritatem atque hofl01 P?*??!? vc^e icamur • Rauifius I extor feribit Purpuram in ijuo conficaro lusved DeTefhceis Lib. III. 277 ii>. hisfo quod limbus dicitur, vndelimborarij vcftimenci huius textores dicantur. Ab VtSfQrfcn°n differebant perinefa vocata veftimenta, in quorum etiam extremitatibus, i^ult' a°US i^clucus a'f5 Purpura affuta circumcurrebat. Forteqj etiam Iimus dicebatur: Jjaiu^n‘maPud Virgilium legunt velati limo ,vtteftatur docliffimus Turncbus, nam veftis erat ab vmbilicoad pedes , ad pudenda poparum tegenda . Higerms in c 1 Cin<^Unj ideo dicit vocatum , quod Purpuram tranluerlam habeat : habebat enim ;0^‘ retI)o Purpuram limam. Paryphes (^-apupw.) apud Pollucem & Paralurges ( srap*- ^ indumentum appellatur attextam verimq; habens Purpuram. Id vcroabloni- p4t '5!tl,r Pachyales. (7r«^t>aAsc. ) led & in tunicis virga? (p «#00/ ) Purpurea’ vocantur tam f l ^ ^dpttpot) vnde & in latinis litteris ( inquit Ctehus) virgata veftes,& apud poc- virgataqua haberent in virgarum modum dedudlas vias: cui fencentfe fub- Ccretn , J°^orus ; tametfi in eo allufum SeruiuS putat ad Gallicam linguam qua virga di- lPurpura. Virgilij verfus eft. *' V irgatis lucem fagulis , tumlaiiea celU :*rypk Auro innet} uKlur. iettsf aiam n°niinatur apud Athenaum his verbis: Syracdfeni prohibuerunt, ne mu- ^ ter^nt velles Purpura p rarexta s, 7r ^ Agendum putat quatuor fylJabisw*p/i»fftf«, quoniam ita habeat Pollux: n jpiruc- 1’j,^ "°xpo{ au afiua. >noiuna. ih Trip/ppoii iS ^pdjuaroS . hoc eft , ita Vt arr- ^Vndiquaque Purpura, vellem reliquam, ceu mare infulam includeret; vt forte cande { Ifrn Anaxilasi«n zavdui oAowoppv- op^anqua holopor phyro non -aop^ipZv {impliciter, fed periporphyron & diaporphyron Ontur. (Holoporphyruro,n.diciturad differetiam periporphyn &diaporphyri,qui- cxr UrPUra pr^rexitur loliim,aut intertexitur quibufdam ceu virgis Purpureis,de quibus di..; *l*° prxdidueft.) Et mox ibidcro:Crates(inquit)in Samijs de Purpureis veftinrientis it sm r P. j - . _ . n — S * r\ r* t' I A' - ! .. s > #• Hjtqr dra.ha,aoia.(,7r pvvpxc. Heiychius. Polluci vero dAupyii expo» Heyy virilis a colore diCIa , lient & 7rcp^vphj 7ro.p<»A>tipyit veto muliebris. Hinc apud eundem, vbi habet, atepyvpifotjTroppopi&s, legendum cft dAtspyi&s. A Aupyn cflatn Etymologo, purpura eft, »’ utto ^aAaoaiu ko^Au /(& «PT-a^oiwtw.Me» Ariftophanes in equitibus his verbis , uAupyida, h\a>v zu.1a.7r as w ,kw s-*- h “Pi^aToj: vbi Schohaftcs interpretatur 7ropoj}^1°t,^eriuat:& fubftantiuum femininum effe ait:adieCtiuucn autem mafcuhnum a^up- ^nia^^ninum fit dyupyas, neutrum dAupya-. quod tamen non probat Zoographus. non aliter moueatur quam dyaSk: & iple etiam genere neutro dAnpy U ' \svt Condam L^roeni, caufias Purpureas, & chlamydes Coccinas, cateraque . VUtQ ornamenta, arbitratu fuo dilargiri. A’Aap7/sc, 7rcpipvpSi/ eft apud Hely- Ant^,m .fcholijs Ariftophanis legitur , a"^p>«j i&ds , » Troppopa. Ioanncs Tzer- 1e°*s Sybarita ipdrior a’Avpye'G3 id eft, veftem Purpuream piiluris & gem- 'oHetn, defctibit, Carthaginenfibus venditam centum. Si viginci talentis, A a > deau- Ltmb. quid. Peritu fa 'vedimenta, Li.il.Ad. oip.i. Limus qtu vestis. Patypbes, L.8.Ae/i(id. Lib. 6. Parypbes . Piifdynjos. Lib.y. f. 1 3. Hv?ic ve siis qug. Candys. HciPAv. dAupyis. TrccpxAoup* yh, Hefychius cor reti ut. Cauda. 'Jllica. lib.q.t LphapttSx In Temnio. ,278 - Vlyfsis Aldrouandi de autbore duhitat: fufpicatur aurem apud Plutsrchum fe legifle . Ego apud Arft°f Admirandis legere memini & Athenarum in duodecimo. A’Aap>* Etymologus w-r , interpretatur, Suidas .S-aAaffffCTrcpiptpa: HefychiusTa ix 7#j.S'«Aaooiu7ropyi' 4 A ^ s-d/Ur apud Athenxum lego: qui & Hippia ha?c verba citat : u^ntya uh cluvrt/ wJ’5' s pj/3o'*atUy %hv>U7/ popnjua}7rop'ior i‘d, Hefychium , efie /u.xpontwd^dp^opo» Ipta iw t/£« p/xw. Vtebantut & Grxu equ|tcS genere veftis, quamephaptidem appellat Athenxus in qu.into, his veibis: **Vf« o‘ . pmivoi il% ov TropJ>opd( hptn turi fcts, 7roM.1t ff oia^eadisi >&j U->C efc , bei'"1 , r« cphapfidas. Polluci ephaptis genus cft veftis tragica: trvppe/Ujua uq, poivuSv \ p 7rtpt ilw %upa, oi •zroAsttSm? , » oi Bnpdmc e lino tenui nimirum ,iericou£‘ ^ pureo, quod propter tenuitatem facile manibus conuoluebatur pugnantium atque ‘*j nantiuro.Lenones & fcortorum matres in traggdijs, 7ramfcv rl yropip^pav 7rtpi tlw*^ | iyjsiri tefte Polluce, exterum ipfa quoq* fcorta Purpuram vfurparunt;quare apud $3’ tum quoque legimus de quadam meretrice loquentem; Meretricem pudorem gerere magis decet quam Purpuram Magijq; meretricem pudorem\qudm aurum gerere condet et t Pulchrum ornatum turpes mores peius cccno collinunt Lepidi mores turpem ornatum fac ile fati ts comprobant* Er alibi rurfus inquit. Purpura at as occultanda e(l aurum turpe mulieri Pulchra mulier nuda rr it, quam Purpar at a pulchrior. • 'Babylon cur ^ec aliam obeaufam Babylon quondam omnis luxus plena a Diuo Hieronymo Purpurata ratamererr,x nominata td. H.cenimin quadam epiftola vocat fe colonum Purp^1 meretrix IPerctr'c,s* SoptaiTpiot* , « rat ^nara moftl,) «aAaoy jv xo^Aa mulieres quafdam Mulierum d ^ §e0affe inueni? apud Pollucem . Nxqius : Mulieres operta; amo Purpuraque- K rarthus luxum mulierum m Purpura texat in Sympofiicis, inquiens : exiftimo autet»G mmrum interdie mter fuperuacaneumculrum & munditiem . Nam mulieres fuco/u guentis,auro, Put puraq; dum vtuotur, curiofe, Sc impenfiiis quam par cft ornatui \ gere videntur: Er rurfus in libro deconiugalibus prxeeptis. Aegypti* mulieres mai°rlJj infbruto caletis ron vuhai rui , vt doir.i meminiflent tempus exigendum hod.c^ manfurx fintplera-q; fi aureos calceos & armillas &pcnfcehdes & Purpuram nes auferas. Authoreft Lampridius Alexandrum Seuerum Purpura: claritfima: fuum vfum, fcd ad matronarum ii qua? autfvti) p oflenr auc vellent , certe ad vende^ Alexandri, §rau,fl5,1'um «udiorem fuiffe : ira vt Alexandrina Purpura hodieqj dicatur , inquit/, • . . . I .Ti m Ji«.ai..k ■ w j* > Oli > **v J f\ ff * r\ ■ « . m * . ujr In MoficlU Purpura^ isa Purpura vulgo Probiana dicitur .idcirco quod Aurelius Probus paphijs prxpofitusidgenU^ L,b 10. rici'sfeperifret. Artemidorus citante Turnebo tradidit ingenuas mulieres albata ^ * * * 1 Kxir» » m rihi I • n 1*0 f ! Jl « x k. . . A I • ^hl*' 'Aduerf 6 , bcrtinas atratas> nobihores Purpuratas . Atque haiSenus^de tam variJS Purpura iti ortu' Par- «tisveftibusjquot veroetiatnali* i Purpura nomen obtinuere, licebit videre io ^ pura tnduti. JT1,nat,s* P’13™ mterinn «Se illud quod fummopere etiam Porpurx magnificent'3'!1.,,, honorem md eat, quod nimirum & mortuos ed induerent, cuius his vei bis meminit R im fuiife eleganter Murex Cochlea m dus in nono triumphamis Roma; :Iam Purpuram pretiofiifimam fuiife eleganter rl!^A tem conftar. Eius originem fic edocet Placidius Grammaticus. Murex Cochlea mar,s \>i qua Purpura magiftratuum color, de qua Liuiusin trigefiuio poit M. Caronis verM c% tra tribunum plebis, legem Oppiam abrogare conatum. Purpura viti vtemur pra^* ti, mmagiftratibus & facerdotijs, liberi noftri prxtexcis Purpura togis vtentur : tv4'Ky bus in colon ijs , in municipijs , toga? prxtextx habendx ms eft : nec id v t viui beant tantum infigne, fed etiam vt curo eis crementur mortui, & cum tibi viro liceat pura in vefte ftragula vtij matrem familias tuam Purpureum amicum habere non 6°j oc equus tuus fpeciofiiis inftratus erit quam vxor vefiitac Hucufq; Blondus . Motet» ^ Ht, dedit inferiis lumulit, i««e»H»£ju„Hm He/mVarp,: _ , „ J r* deeiTW, 05 ve,° vi (r on o diximus , Purpura fuidc decoratos cum apud alios s^01 ^ttt ~ Romanos vero ipfo verius cft. Id enim etiam indicat ornatus «qui D, donis , DeTeltaceis Lib. III. 27.9 A|j$. a venatumproficifcebatur : cuius cum fuprdfa&a' fit mentio, hic non repetam. apud eundem poetam legitur: Lih.j,Aen Eleo o/iro ahpedes ,piftifq\ tapetis » nter Claupianus canebat: Vtcjuc luti primum tonipes (alearibus artit, Turbantur phalera Jpumofis mortibus aurum Fumat , anhelantes exudant fangutne gemmee» Ipft labor ipuluifcj, deiet,eonfufaq‘, motu C<«/ anes , vellis radtato murtee folem ■ . Combtbit , tn getio cnjpamr Purpura vetite. 11 ltem Silius Itahcus ; *■ -StratumqioFiro quem ceperat ipfe Scitu 0 Ccr»lpodem» Puruu ^Ue digoiflimum eft , ex ferlcone, anexlanaiftiufmodi, quas diximus veftes Exferuoan ^ hictflfe*Con^'ter'nc» h* vellere fa&asftyfte demonftrat apud Luaanum Demonax, elanaPurpu dine llf} c°nfpe<5to quopiam ex molliter &, delicate conueftir s, propter Purpurae latitu- rea veflts ve ^perbienrejafolentiufq; incedente, admoto ad illius aurem capite, apprehenfaq; ohmfafta, li(n * c°mmonftrata:heus tu, inquit, hoc ante te ouis ferre f alebat & ouis(Vpd/3*T5v)fuit, Pctib!fl° ^urPura praeterquam in veftibus , in alijs etiam rebus placebat antiquis : m ta- ^sin primis: Citat enim Giraldus hos luliani rhetoris verfus : lam tonfiles tapetes tbrij fuce q <£>u os Coni ha Purpura imbuens veuer.auit » t 0tlchyliata periftomata Cicero nominat in Ph lippicis : Conchyliatis Cn. Pompei pe- Conchyliata .‘Ornatis feruorum in cellis ledtos ftratos videres. Inue h tur autem in nimium Mt Anto- periflomata, fluxum, vnde fubiungitjquamobtemdefine mirari haec ram celeriter efteconfumpta: J°n modo vnius patrimonium quamuis amplum , vt illud fuit, fed & vrbes & regna tan ^equitia deuorare potuilfet. Taxat eandem ftragulorum luxuriaro Plutarthus in libro .cupiditate diuitiarumdicucenim Agathofinquic; fiftulam econuiuio ad mulier es emi- ^julhcere ratus fermonesconu-uarum: ita repudiauerim etiam ftragula Purpurea, men- C At>Ptuofas'& h*’Peruacanea omnia, videns diuites ijfdem vti rebus quibus pauperes. en*us item fcribic Purpurea ftragula in foro fubftraca fuiffe inconuiuio Cotyisregis. teBttiragu^ leis u°ra ^ auro ^ratus erat C. lubo Caelare interfeCfo . Le&i autem etiam Purpu- purPHrels Egulis cohoneftabantur ,quod aliquoties innuit Epigrammatarius, vt in vndecimo: ornati» Ltngontcis agedum tumeat ttbt culcitra lanis » ■ C o^trmgatij; tuos Purpura texta toros . ,q £t te Purpura delicata velet Itio,,* £t cocco rubeat [operbustndex, «orurfus ad Mulas: ^Unquam grandia nec mole fla pofeit Aa a * Lib.utheb, Libri Purpu- ra ornati» 280 Vlyfsis Aldrouandi cedri decorata purpura^ Nigris pagina trtutt vmbthcis9 Net oorteneris iflayfed teneto. Sic tancjUam ntbu offeras , agafqs St noui dominum nouem foror um Vitro purpureum petet libellum » Nec non in decimo: ter fer Ateflwa nondum vulgata Sabina Carmina,Purpurea feei motio futa toga . Si iraque Purpura totam fupelledhlero cohoneftaiet, & tantopere color ille placeret»11 erit quod miremur luuenalem , dum fer ibit, eis qui ambitiofeviuunt, magnosfu^P effe faciendos, ac perin e animum ad varias rapinas conuertendum, proinde canit : * — Peregrina ?gnotaq',nobts Ad fc cius atque nefas quodcunque cft Purpura ducit. , t Sic quoqj Plutarcbus libro de Confolatione ad vxorem exclamat :Quid quarfo H»agi* a ratione alienum, quam nimium rifum & gaudiu amputare , fletui & eiulatui exeo » fonte promananti fluxum liberum permittere ? aut de vnguento& Purpura noflDV cum vxoribus delitigare , interim concedentes tonfuram lugubrem , atratam veftc^ . Quo puCto etiam idem luuenalis Purpuram inter pretiofiflimam fupeliediiiem rep0'11 1 Purpura in* vbi de viCtis Cilicum Piratis canit hos verfus: ter /appelle- y^on tdem gemitus ehm , non vulnus erat pe t stile pretio ; Damnorum focijs florentibus , & modo vUits f*m* " Plena demus tunc omnis & ingens flabat accruus Nummorum, Spartana chlamys, Conchylia Coa • ^ Spartana chlamys , id eft , vertis Purpurea . Hinc quoq; Purpureum a poetis pro Purpureum , ac venufto poni ex illius coloris proflantia & pulchritudine non ett ignotum : atej*^. pro pulchro. Virgilius lumen vocat Purpureum , verque Purpureum, quod vere pulchri dentur quos & ipfos Purpureos nunc upauit, vc — 'Mantilis date Itita plenis Purpureos jpargam flores , Item: q Purpureus ve luti tiitn flts fuca fas aratro . m Lucianus Hippia» balneum deferipturus ,lurnptuofiflima fplendidiflimaq; eiusorna115 ta&ftrufturam miris extollens laudibus ait : o' dt tv^v J*cs xaMifo<3 os »• a6^ t?vai*t?oc, K& ooS7rip 01 u* Purpuro; nec non Porphyrius libro fecundo de Abftinentia ab animatis , O itre«* (|0“ ^ omnigena, Purpuras, vrricas &c. Deus homini condidit, vc luris & ferculorum ( &0M”u0 vrapa.dot.sum ) copia nobis fuppeteret. Sed haede re poft nonnulla alia. Sufficiant , in Purpurat laudem, qua fola moti, eam coteris turbinatis protulimus. jesay De T eftaceis Lib. III. 81 ^Eqvivoca. synonyma. ) 1-/EST AN7ISSIMVS iffeeoIor,c£im non e foJa Purpura, fed etiam e Conchylio, murice , Buccinoqj colligeretur, multi v/ri dodii omnia i(lxc Conchylia vel fimul cf|'Cq NConfuderunt , vel /altem non re&e diffinxerunt . Sunt qui Cochylium nihil aliud *ZTp{am PurPuram arbitrenturtquorum fentcntiam erroneam efle, fic ex Plinio ^Un3 0{iamus:a,t enim:Conchylia & Purpuras omnis ora atterir, quibus eadem mater lu- pene etiam margaritis pretia fecit . Et de Purpura loquens : Calculofa: appel- chy|,a '! Ca-!a,Io maris, mireapco Conchilijs & longe optimo Purpuris, Sic manifefte Co- ctirtj ^ Purpuris feiunxir. Alijs Conchylium idem cff quod Buccinurn; quod Plinius, t,0t aos tantffm genera Turbinatorum coptinentium florem ilium tingendis veftibus tur;g e.exPet'tum pofuerit, alterum Purpuram , alterum Buccinurn neceffe efle videa- ricc Ccinum efle qui mutex nfipv^ & Conchylium appelletur, cum etiam conftet & mu- ^ eatrij 10 'n^3sve^es dici & Conchyliatas. Qu® ratio etfi valida nonnullisvideatur, cl]y]i,anicn hicileconuellere poflum eiufdem Plinijauthorirate:qui euidentiffime Con- ilis^ ^ a ^llccino feiunxir . In Conchyliata vefte cetera eadem fl ne Buccino pra?terquc a^,0io !^^ratura? C alias ius remperactir ,) aqua pro inuifu humani porus excremento. Et prouQ„ °'0: Conchy] ls |uum florem coioremq; proprium tribuit: luxuria veffibus quoque Vnllrn ,au_[ eos Acues qui colore commendantur . Hos animaduerto tres efle principales: pha ,iri Cocco,qui in rofis micat ,gratius nihil traditur aipe'^urjcumnomcn, inquit, generalius efle video, quam Buccini, vt- CH'JUod&Purpur3m^uo^uecomPrehenda^ Mjffarius collatis aliquot Arittocelis & t^00!5 a^Piinicim oftenditeerycem modo muricem ex eo quod vertigo Concha? in acu- % *7^ndar, Cfnurexi enim, inquit, pro acuroquandoqjcapitur)mod6 Buccinurn, * , vy ^ ^*nat0 8eneri Buccino didto flmilis , conueitifle , quem Theodorus, in- °C1S a8n|ficationem imitatus, Buccinurn femper interpretatus eft.Ca?ryx enim ide $ *Co d8a,ficat . verum qua; aporredes vocantur , murices conuertit, vt muricis no- nera^s efle quam Buccini coniedarc liceat. Ceryx igitur , qui fecundum Plinium s 22?* Buccinurn vocatur, Conch i eft e Turbinato genere , Purpuris magnitu- tlln(lit eriora CtTiilis Buccino illi Turbinatorum generfiquo fanus editur, oris tantum ro- tofof *e r Margine incifa differens, protnufcidem modo mufearum habens > firmam & lingua? effigiem pra;fe fert: cuius flore illoPurpureo antiqui veftes inficic- frUnij & Conchyliata; dicebantur. Ha?cMaflarius. Ecrurfus enarrans ha;c b i^tiq durioristelta? funt, vt murices ,Purpur* ,faliuario lentore proueniunt. . rPUr* lentorem appellat mucofarn illam congeriem fauaginem d cla, quam Murices flue Buccinte conftruunt. Vbi etiam comprehenditur Plinium mu- Cet^Bu Ceryce>fi°e eftjBuccinocomprehendifle. Haec enim duo genera, Purpura fcili- %h*-Uro pau‘ficare fohta funt, ex Ariftotele quinto de hiff oria. Nos quoque quid ^nchvr generatim.tum fpcciatim figmficet, antea cum offendebamus, ftatuimus Conchylium d T urtica quid diffe- rat. Lib.g, <-.35* Lih.9s.36, Lth.9tC.39* Lth.2l.CiS, Murex quid Cetyx quid. C c r 1 "chyi- - generatim.tum fpcciatim figmficet, antea cum offendebamus, itatuimus Schyi,Um a rour*ce & Purpura differre:concedimus interim muricem per excellentiam iCetinct ' 31 aIl9Ujndo dici, praffertim curo pro ipfo flore fiue colore 'accipitur, quin mu- Hm _ a yeft|s, a Purpura tiudi,vel Conchyliata etiam apud difertiflimos feriptores ne Saltuarius lentor • Conchylium qutd. urpuratincti, vel Gonchyffata etiam apuu uiiuiiuiiuvaiwipiuisa UrPur\ 'fdetn dltfert: Sed ha?c ex priuata cuiufuis Concha; hiftoria regius patebit : nunc >color°nyfna examinemus. Non modo autem h^c vox animal ipfum fignificat, fed pj!r)rem Ve^ ex eo fa vaue° C°,0re l,nftr'5 & magiftratuita veffitum,vt paullo anteeriam demonftraui- lS^°r«n u°Cet!am Purpurati pro Purpura induti diefitur & Purpureos reges pro Purpura- 5 afijq; appellarur. Animal jplum nimitu Purpura Latinis nominatu , a Graecis A a j pariter purpura qutd. hb.^ Cecvg. I 35? /» Bliacis in fi» e. $tr anima/. ttoKtbatlcr* cuica, i 'pilarginam. Bulpia. jintale. Dentale BenirtUus, marinus. Vent alium ^ tyntalt^ TcnetUuied iafa %nde tiiii a. \ 2 §2 Vlyfsis Aldrouandi pari er confimili voce 7rapvp* appellatur , ab Ariftote!e^op0v>*^/W ,P»rPara P j dicuntur , Gillips Gracos 1 ac atatc idem nomen ( porphyra ) retinuifie teftatur . r Latinos penultimam corripit, vti fimilitcr apud Graxos. Oppianus: Nftftf»#/, rpou/Swr* >'e»o« Hff* 7rp tpupai A«/. _ Verbum tamen vr^C^v produci inuenio apud eundem Oppianurn , Item apue ^ rum & Theocritum. Synonyma Purpura? ad florem eius pertinent , eaq? pdft , vbi c ^ agam, enumerabo, qu£ ad animal referenda fine, admodum pauca, quin nnlla rtbcn f s jn quod Plinius feribit Purpuras alio nomine pelagias vocari ,Iacobus Dabchanp ^ dodiffimis fuis fcholijs, & ante eum Rondeletius , atque ante hunc rutfus Maflano ^ (f;, nium volunt vniuerfo Purpurarum generi , quod ficus ac loci proprium eft ,o(citao ^ buifie, id quod ex Ariftotele fatis liquet, qui pelagias Purpuras ter tium genus ‘7CIt 3p;jpij verba poftmodum enumerabo. Zoographus tamen fieri poflfe arbitratur , yt yu ^ fxculo eas fic appellant (acer’ i'|^i£»',qubd illxmaximxrequirerenru! ,vtpote & 171 &qux magis probatum florem haberent :)ciim & pelagium pro colore feu flore rx Plinius dixerit: Buccinum, inquit, per fe damnatur, quoniam fucum remittit : P w, (id eft, Purpurat flore ) admodum alligatur , niroixq, eius nigritixdat auCteritatci i Reperio &apud Seruium a Phoenicibus pifcem , cuius fanguine fcricum in Purpura ^ ecbatur , Sar appellari . Sed Paufanias in Eleorum terra vermem oafei feribit jq^ • rem IVUI ) WBt Hl^pilUX | «*.M » — - - jfljpfi1 Graeci ,( «r?pa anominatiuo J' ris:ficcanti,s, refrigerantis & abftergentis natura:. Quidam dentale &antalc non for*0*1’ (t Bra fauoius, nec aliter, fed magnitudine tantummodo diftinguunt , In Germania Zoograpyhus; pharmacopola Germani tubulos quofdam oftendunt,velutioficos ic*J)r dos, fbvmje tereris ,ftriatx, vna aut altera linea rranfuerfa inaquali ambiente, pr^y in minoribus: Maiores ad quatuor digitos accedunt. Longitudo non omnino rc^ modice inflexa eft dentis canini inftar . Subftantia prxdura eft, non offea, fed ali°rU ^ I flatorum fubftantix fimiiis. Concha non merentur appellari ,ciim neque biualui«n^p£' vniualuium generis fint, neque muricibus aut venereis Conchis fimili forma . \iy j tiicillus marinus Rondeletij tubulus quidam teftaceus ,fed molii & Lxa fubftantj3^0[jD lerius Cordus vocat Enthalium,aitqt!e cffetelfaccum qmddam marinum s fiftu^]/ longum &concauum,forisftriatum, longitudine digiti, ( non tranfuerfi fed fecunu^ girudinem: ) dentalium Conchulam effe marinam , paruam , dentatam rimam ha^ Nos huiufce Conchulat inter conchas vencreas mentionem faciemus . Poftman005^^ inquit Brafauolus fupra maris iitora inueniuntur . Sunt qui hxc coda & qui crud» e ^ ficut alia roaris Conchylia.Antale diuerfis inuolucris circumgyratur:eft autem B«c^}tiif' & accidit quandoque flante vento per antalis anfra an porcellanas aliqUas excipias ,egocum Zoographo parum intcrefiecenfeo. qui barbaram fedfantes medicinam tradunt elle lapidum genera. Grace Myrepfo arsa^ IktivvaXt feribitur. Atque haede antali. Cuius hicquinqjR0^^ gntiudinc tantum differentes damus . Bellonius Purpurarum teftas ab Italis p°* vocari tradit, eoq;noroine omne genus Conchylij|ab illis intelligi : vnde nos (Ga que , inquit, detorta ad vafa appellatione, porcelJanica vafa appellamus, voccmft^dO' agnofcimusinglobu]is,qoibus nofirx mulicrculx luas preces nuncupare folent • ^ c p ftresde porccleme nuncupare folent ,quiexteftis maiorum Purpurarum r,Jt®.Up3S Sciuntur. Sic ille . Sed ex Purpuris globulos factos nedum ego obfcruauhporcd 3 ^ v-da C°V DeTeftaceis Lib. III. AC uc i eicaceis ivib.m. 283 c venercas, qua» fub muricis nomine etiam a Plinio comprehendi diximus , appel- Dentalrum quinque differentia?. 3 4 5 , ,, jwr SFIiTO® lamus,ex quibus eos fieri certum eft. IdemBello- nius Purpuram a Genue- fibusRonceram dici fcri- bit ( quod muricatis acu. leis in orbem circumual- Ictur ) a Venetorum vero & Romanorum vulgo ab vngue odorato (quo iam inde ab ortu natura? fefe quali codudcdo tuetur; Ognellas nominari.Eade fynonyma repetit Rode- IctiuSjadditqiPurpuram fuis ( Gallis ) dici Burcx, mutuata, vt apparet di- «ftione a latinoru murex. Maflilienfes vero tcfte GilliojPurpuras, Murices & Buccinas , Bios appel- lant. EcSeruius in hrec Virgil. verba, Virgatis /«„ (tnt fagults. Purpura Gal- lica lingua Virgas dici fetibit . Zoographus Ger- manicu Purpura? nomen facit ,ein Nagelfchnegg, ab vnguis fimili opercu- lo , fimili nimirum ratio- ne, qua Veneti& Roma- ni OgneUas,nuncupans; mugneiJas,nuncupans teft iircu^fcribit, dn Stachelfneggen art, ideft, Concha’ aculeata muricaraue fpecies.Po tL^uir,* Purperfneck dici taquam genus, cuius fpecies /int Purpura, Buccinum,Con Purperfneckenarten. Purple Anglicum nomen eft, nefeio, an vulgare, an effe- ci ratione Latini, GENVS. DIFFERENTIA. x ^ FORMA. |JV^VRAM Concham efle ex Turbinatorum genere , difertiflime profitetur Ari- Oteles,cuino vnum earum genus notum fuiffeexhifce eiufdem verbis difeimus: ’ <>0v> ^ ttoV7rcfup<*>v ybn K& ci.v a/Tfpiro Siyesor,^ Aix- olr zt itp E 'opiTrtoj <5^ 7rijd iliis xapiciv, Kai di (Ap ct' 70 7s X0A.71013 i^vya A zty ficQ tauri dv&oc ivrZv ai ^ (j 7rAe5V«f ftihoi» ffdfih/Of $'i ’pt>S pov hik pov &C.Qua? VtW^°nuertit ; Genera Purpurarft plura, & nonnulla magnitudine augentur infigni, Pusfi ■ aJ %eum & Lerftum ( Ida promontoria ) gignuntur . Alia parua , vt quas Euri- h0t^Ul)‘ ^ar'a* Pdagia? magna fcabraqjfunt , quarum flos magna exparte niger ,fed rubidus pufillum.NonnulIds ex magnis vd ad pretium minf euadere nouimus. j ittorg & 6fas(c/ *ou cPsyiatoTc *(cy nep* ctKfuf) rcpcriuncur flore rubro# ^a*amet,Us Purpuras qua co’»07c xotyrw nafcuntur, pelagias rede interpretatum fuiffe s xqA&us 7h j SuAaoGiti Graci rd.xoiAaju.ttTa 7n s &aAaffffns appellant ,& florcm pdagijs tribuit Ariftottles , talem pelagio ^ras ^ VCl,.'Cei nigricantem. Addir ibidem Ariftoteles in partibus item Aquilonijs Pur- I^On- Cr' ni&raSa & *n Auflrinis magna ex parte rubras.Ex quo forte VitruuiusPurpu» Hs colore djfiiugui tradidit ; Septentrionales nigriufculas & fubobfcuras . Oricn- Rtttceral Vngellal T urbinatum e(Je. TurpurA gr& vbp Vlyfsis Aldrouandi Jl Sa t - / ^ 'T J A '/1^(1' tales &• Occidentales liuidas. Meridionales rubras & genuinas . Ifidorus quoc; Occ[ ^ ti tribuit fubmgras, dum feribit ferruginem etfe Purpura fubnigr*colorem,quac ™ j, Purpura {pania, iuxta iilud. Ferrugine cUrus ibera. Mihi quidem rubias Purpuras, atqjnk i,. favdtlttij, dereraro licuit, fed quales Rondeletius depingit, innumeras , a quibus qua: b)CPjTrrf3t, co exhibetur , in hoc potiflimiim differt, quod pluribus fpinis huc mucronibus f1 ^ , maxime vero in poflica parte *vt» ^ I nata efiitxrrao; medo candicar;tuoo° j Purpura pluribus mucronibus horrens. Purpura mu 9M> Eibtva- ta. Purpura altera minus mucronata. nata eftscxrraq; modo candicar/ro uefcirjinrus modo violacei coloris cM1^ do rubicundi , cfom Rondclerij vndiquaq; ,exrrd minus, intus tnag1^ A dicet. Altera echinata pariter eftJf ^ iniooribus ,ita quoqj rarioribus fp'nlS’^'. breuioribus pradita :eius tora pars tl'L nata rubicundo colore confpicimf ’ jj,, furo vero ( ita eam partem qua mag's P(, ba eft,aut extuberat, liceat appellato^, tim rubet, pattim viridefcic. Anteri°r ^ cro acutus non eft,vt in pi ion, fed li latitudine fpettabilis ,&velut tuor vel quinis roucronibuscon*^. Intus color ferrugineo , fl3uefcentC,f({ eleganti earuleo variat. Ex hoc g£|) * nonnulEs alias fpecies obfcruau^ in gratia ftudioforu & deferibere pingere libuit . Qua itaque ab ii roa eft ,eiufdem plane magnitu^ colore tota cinereo , intus quan ’* * • (V candicante ,quandoq;fubcaruldVf nis etiam loge breuioribus, quieti nullis, eum extuberantia hic peti^ j appellanda. Variat hoc genus P*5^ . fun ii, opere fecundum quantitati Purpura intus fubcarulea, Purpura pe« vt ex duarum icone adiedfa videre licet. Huius quoq; potius quam alterius gep*r \ videtur pulcherrima ifthac Purpura , pelagia forte Ariftotelis , longis vndique tuzp3fr • vbiq; ferme duplicibus, at minime acutis, fed obtufrs plena, labro Jarifiimo /quah£ 9 tam culat0>bin* cn,m id fouea percurrunt, tota feremarmorea duritiei, vndiqi caP * fr e p terquam in extremis foraminisoris , quapurpurafeunt . Huc referenda prffterea mote* . jntJc ab ea marmorea pingitur, tota ex cinereo candida, miner quam priores on f*S) ^ fubtus fpinofo , feu echinato , cum alioqui nulla’ alia fpinat in toto corpore dentur tum in hoc ab omnibus fere Purpuris differens, quod vix vilius Tuibinis h£ura,^t!t;u> marmorea De Teftaceis Lib. III. 28$ Purpura marmorea . rPUra2 tr6tre enim plane eft feffili.Quie hac ordine (equitur, fffpius a n.e obferuata, e\ cinereo rogr tans, a Zoographo prirohtn depitta fuit}fcribentc fe eam cx Adriaci- coroari actepifie. Pf ftrema? ico. nes Purpuram defigo; nt prone fupincqj depidram a Pct. felio- nio, appellaram pentad«idty i om \ cumaiioqui fexda<3ylis i Ttru- 6bm depingar. Purpuram luam Rondeletius ira delcnp (ir , Pur. D(fcrjpt puranoftra oui eft roagnitudi- ex Rondelc- ne: non nego alibi multo maio- 1. ^ rem reperiri . Tefta rugata, afpe- ra, cinerea, aliquando flauelcen- te , aliquando ex vindi cinerea, intus luteo colore . In anfratfus contorta eft . Aculeis veluti da- nis ord ne ddpofitis munita, pri- mis minoribus, medijs longiori- bus multo , vnde Plm. clauatam efle Purpuram dixit, adrurbi- Ljbg nem vfqj aculeis in orbem fepte- nis fere. Roftro eft longo, tubu- li modo excauato, per quod lin- guam exerere creditur. Ante id foramen eft rotundum, opercu- lo intedum, quod feparatim de- pingeodumcurauimus ,de quo Purpura ventre non turbinato! etiam feorfum dicemus . Ex his perfpicuum eft quam aliena? finr a vera Purpura aliorum pi- ^urf .quorum hi toftrum tubulatum, illi tuibmem omiferu. Caro interior, quale in Turbinatis antea ex Ariftotele deferi pfimus: funtqj fj!fiffim j quodam lentore praditum, vifcum effe appareat . Hoc Aim° j^i pauer appellare voluit: ad eu*0 m, mucus Purpureus ( quo olitn ^ jl tur ) apparet, in recentibus VMp illieoextorquen^us: :otus enio* j mortuis perit . Quibus autem Pu y tioftura (uccus apparet , ea dinemedioues funt , ouutng*** J ro excedentes : quanquam n°n j ciuldem magoitudinis nihil iot£ J eius appareat. Vt modo ad PM{|f differentias redeamus, eas J cius fumi au, a loco,magnitudip uitate , floris flue (ucci varietat^r nimirum ex Anftotele paullo ^ J cebamus. Quod ad magnitudini tiner, Aelianus Purpuras ac 0U J tanta c(k tdlatui in Indico mari’ cile congium capuut. Si apud/ ^ telen. in modo pracitatis veib,s $ tur, yivciueti a 7c.f> f*valaft qua? Gaza vcitit ;n 00°°/ m gnis vel adpret uro mina no-ii mjs Z ographusno bus (yii-tbi!. (quanquam codex fic recitat) fed tribus'«»«rafy legit , quia & Xcnof hon XIQ* < <*r y teft* decem cotularum funt capaces- Quales (ane Purpuras pelagias eueeonue rum caro tefte Xenocrate careris durior effefolet. Earundem plura genera trad'c y[(il‘; pabulo & folodifereta: Lutenfe putri limo & 3 lgcnfc enutritum alga viliflimum- ^ melius Tenienfe in Tenei maris oracolledum. Hoc quoqj tamen ttiamnum c° ^ dilutius. Calculofjeappeilantura calculo maris, mite apto Conchi ijs ,& Purpuris . Dialutenfe , id eft, vario foli genere paftum. Pmenitur irem apud ^ H « hedy porphy ra,quatn aliam a Purpura, velfaltem genusquodda 0 ,■/ effe VVottonus exiftimar.Iam vero patres Purpurae examinemus, ( omnia emn> * ^ ta,vt Purpurae, buccina,fimilirer vt Cochlea? fuis pat t ibus, vt inquit Arifloteles, ^3|i ac flmilitudine. Speufippus fimiles facit, Purpuras,Buccinas)Stiobelos& x 0^1 ?it5c, i de(l, Cochleas. P1 io. Purpuram dauaram tffe feribit ad Tutbinem vlqi orbe fepteni s fere, quae deferiptio Purpura a Rondelet. & Zoographo p>&£ & / maxime) qui (inquit ) non funt Buccino, fed vtrifqi crbestotidem, quot habean ^f1 Quod pofttemu ab Ariflor. mutuatu$eft,qui fic feribit. Singulis annis increi»c0 -jjii* patet per orbes, quibus totide, quot annos habet, rcfta intorta cuniculatim io cre ^ definit : Sic ille ex Gaz^ verfione , verba Graea fic habent . «Wot' *' p^joid5 ? vif dt Ww' \ clvfyws 70/s Stu?dt unat ico ce’ 1 c} itis %Atxos . Alias idem^ aA| DeTeftaceis Lib. III. 287 culj £*"■ Concharum PurPura vocatur , cuniculatim procurrente roflro & cunw •ntiorftis tubulato(tabulato Jegt V Vottonus, & interpretatur leui,quod tamen antiny-P 1Us non Pro^at ) 9ua Profcratur lingua. Aii; codices, inquit Hermolaus, etiam %t- >canal|CuIatim habent & canaliculi : fed legendum videtur cuniculatim veldaui- qiiamc sCx Ariftotele , qui feribit kq^io^Sc. Sic ille. Atqui Plinius, hate non aliunde, hil jijy j3 paulo ante cicauimus , loco Ariftotelis tranftuliffe videtur, vbi Grrtce ni- «Ajgin .5^uam 7 d 7«c tenens Six^uetiet. legas, id eft,dauicuhsinterualla,nam quod US ^r*c,s c^> Latini capreolum autclauiculam vocitant, non dico voccrru. currit • rccn ‘P^3111 non quadrare: fed vbi Ariftoteles ea de Purpura vtatur, non oc- qiiOquV, .3W>i vtitur, non aliunde tamen , qua: recitauimus,tranftulit Plinius . Cadius CQnji - lc^'ca in Purpurarum tefta nuncupari ab Ariftotde feribit , a Theodoro orbem_* ^sadd‘tlm *ntortum 3 Vitruuio, in columnis etiam volutam . Quoniam vero fuperiori- te;qUi binius: Pratcrea dauatumeft ad turbinem vfque aculeis in orbem feprenisfe- cell0 jno0n lunt Buccino, fed vtrifque orbes totidem, quot habent annos: Malfarius Mar- ® fuo fi; Liberatus nunc (inquit) eft Theodorus a falfa calumnia Marcelli: qui in-* cirC|tCr0.Coride,vbi de Purpuris loquitur, eum reprehendit: quod vbi in Ariftotele,annos totjcjc ex Purpurae viuunt & lingulis annis incremctum eorum patet , per orbes quibus *0 'bquorannos habent, conuerterat j non orbes, fed volutas interpretari debuerat: ^riftoM1a^UerlenS k°mo ni^^oIus , videri cupiens quod ira Plinius etiam hoc loco liitqj eiein conuerterat, quare Theodorus Plinium Ariftotelis meliorem, quam Murccl- ti)f ^rprctem imitatus, orbes re&ius quam volutas conuertit . Nam voluta: appellan* !*tod.CirCuIi fiue °lbcS iJli inceriores volucim compliccntur,& ab exterioribus fafeio- N®do inuoluantur & obtegantur , prima nanque voluta fiue plicatura integitur afe- ( a j & fecunda a tertia, & fic vfque ad vltimam : quemadmodum in voluta capituli a ^fuuio demonftrata conflat. At qui in Purpura orbes vocantur, omnes dcte&i funt,cla- 3latim in faftigiatam longitudinem exeuntes, rullo otbe ab altero volunm intedio. >adrem redeam, ego potius cuniculatim, & cuniculi, vnd cura Hermolao legerem, ^Lfiiojipfo luper.us vbi de Concharum generibus loquitur, (in quibns magna lu* natura: varietas ) dicente cuniculatim, pcdinatiro,imbricatjm vndarattumex Ari- de hifloria , vt Theodorus vertit . Tempus ( inquit) viuendi & Purpuris de S,ni‘ longum: annos enim circiter fex Puipura: viuunt,& fingulis annis incrementum CrQhj^atetPeror^es> 9ui^us eundem quot annos habent , tefta intorta cuniculatim in W*» definit, fct quarto de partibus animalium. Qua; ex turbinatis cuniculo in an* % 1 c°ntorquentur .Eft vbi etiam dau tuJatiro ,vtquartode hifloria, duobus in lc- ^0' r^retetur* primo, facie dixit tlauicuke Baccinarum . fecundo, Mouenturicem ea- ^tqUa^nia turbinata parte dextra, non ad vertiginem fiue clauiculam, fed in aduerfum. elanj dc Partibus animalium:Cominenc quod papauer vocatur Turbinata omnia fua tcsi a*S'Cetiam Hermolaus m Diofcoride libro kcundo, vbi aitCionia vocantur par* C^etjUcc>no atque Purpura media:, fecundumquas filicei operimenti dauicula eft. v°oali ■ 1X1 exemplaria antiqua canicuJatim &canicuh legunt. Facilis corruptio quinta ritatjde Phmam mutata. Hatc omnia Malfarius. Eum vero locum Diofcoridisquem ^Uit}C0[^lQQijs, non fatis explicatus videtur Roudeletio , etiam ab ijs qui bene longa , in- i, * etltaria in Diofcoridem confcripferuot.Ac primum alij kiovix legunt, alij iovix. f)^UrPUraf C^Uncs detortum putant vocabulum a didione Ut , qua: violam hgnificat : quia ^cr(Tlo'i ^ quarundam flos violacei fit coloris, qui flos eft mterpapauet & ceruicem. ^sh^^^elutcolumnis&fulcris caro& reliqua: partes innitantur. > partes corporis interni Purpurarum valde torofe ac firma WbujL* v°lumina capreolorum ricuconuolui incipiunt fecundum Diofcoridem: vei int^rCt Vena dia vel membrana florem Purpurarum continens , fecundum Anfto- E^ri0r j er Papauer , quod inferiore eft loco , & ttachclm fi ue ceiuiculam , fiue collum fu- :s * Z; ^ed praiftat locum Ariftotelis profare, vt ei lucisaliquid inferamus . To * I alij Grgci td avdo; ia» vocant r Plinius alijqj florem Purpura transferu01.^ niuseciam fueeum, vt cum ait: cum vita fua iuccum illum euomunt. Et aliasiciim n l I r II.. o.i: ... m VirriiUlO* , lib,7» uere, fluxos habent fuccos. Vocatur & liquor, i os, fanies, pelagium, fucus, VitruUiQ^ Oftrum : Sic enim Peribit : Incipiam inde de Oftro dicere quod & dariflimam & e* J tiflimam habet praeter hos colores afpedusiuauitatem . Omne quidem Oftrum ¥ hp Oftrum quid eft , fed non omnis Purpura Oltrum , vt tradit A. Gellius , quod exuberantiam 1 P. wi< Ltb, 2 .«oli. remq; ruboris habet, hoc eft, illuftratur fpkndore,quo reliqua Purpura caret.HunC^||i Atttcar.cap. dorera cocco incendi tradunt . Nomus Oftrinum colorem diltinguit a murice ( qul ^ 2 fi* ati l/f I * UUlllOLIWJ UCUI jyihUi J CjUUW VUIIIIUJ * VJIV#* UV iWk/4 j f Qltnnus eo- Sed hac a lcripton|3Uscfini:unduntur.Idem Nonius Oltrinam, inquit, f fci licet vefiQjji | lorana ai#- cuut ) ab Oftro colore , qui eit lubrubens . Citat item h*c verba Turpihj : Interea j rueaijjetat. virginem vedari, in capite nculam indutam Oihmam: Et Varronis , Autora (Odrinum) hic indutus iupparum. Vtebantur autem, vt Zoographus con jcit , nofl Qflrti vnde ditium, Sarranum Oftru vnue. Lib.$% Fucus pro /lore Purpu- ra. Pelagium. res lolum leu infedores veftium,hoc colore, led & pidores. Didum vero dt OltfUl,1y( vS efrf-eu», quod a Purpuris tefta redis eximeretur, ex Vitruuij lententia . VirgillljS ranum Oltrum dixit, a Sar vrbe Phoemcue, qua? poltea Tyrus appellata eft : Et gemma bibat & Sarrano dormiat Odio. Vnde & Sarranum & Tyrium MalTariushunc eundem florem a Latinis vocari t£ Propertio alijlq; etiam color dicitur Oftrinus. Et Tyros Oftrims ptabet Cadmaa colores , J1 Aduertcndumimerim Conchylium, muricem, & Oftrum pro eodem colore , fcilicet fumi. Saniem vero prseter Plinium etiam Vitruuius dixit : Conchylia , cud da, ferramentis circumlcmduntur, e quibus plagis Puiputea fanies. Pollux icd^^dii, ideft,cruorem vel laniem dixit : Nonnus antiquus poeta o^porzropjid clt,ljquidd hoc a colore, illud a faniei iubltantia. Fucus non femel Plinio dicitur,vt,- Butcit^111 ‘ J bydf * damnatur, quoniam fucum remittit. Sammonicus : Purpura torretur Concbyd ftuo . Pelagium vero eodem loco Plinius: Pelagio admodum alligatur , nimi^fl’ * • 1 n • *11 O . _ .«.nnitll. . . l-\ . . • n'. . _T _ *• gritia? dat aufteriratem illam &c. nonnulli etiam Purpurilfum , de qua voce pofi' qld1 A O ” M«**w.4**».»*« ■ ; " — j j — * rpfc' medicamentum quoque pro Purpura? colore dixit , qued & Grate pharmacum ^ licebit. Pharmaca Iones tinduras vocant, ^«ppia^a/, b^udin, (ba^uj. (papn“je Homerum non folinii tingere eft, vnde ^xp/nutcuva dicuntur axilla (peia 3 id tf>0 LpY r tindoria , tefte Varrino ,led etiamTerri aciem exacuere dc indurare so/*** i ^ (fi Ytnenum Tyriam 5roifiv. duratur enim ferrum aqua: frigida incmdum.Ad pharmacum Graeam v°tfc^lSi panica Farb vel farvv accedit. Hinc forte etiam venenum Tyrium poetis noDO0' ifte aut color vocatus fuerit. Osos apud Suidam Purpura eft, qua: apud Phoepi^^ Oxos quid baturpretiofiflima: hinc oxybaphainL. i. C. Qua: res alienari non poffunti ^jQif Suidts. nonnulli corrigunt dibapta , veram ledionem , vt Alciatus ait , peruertentes K« Ai>£. Chalca. ' £. 8. f. 1 1. As< DeTeftaceis Lib. III. nihil huiufmodi reperio, nec alios Lexicorum fcriptores, neqj in O’£of ,necin v ’0;» Oxybaphum quidem, quod aliqui inepte oxobaphum nominant ('Varinotefte^ Oxybaphum ^ cuIutn eft aceto & intin&ui, excitandi appetitus caufa , deftinatum in mentis. Purpuras 3icnen K<${, f8c w egb««tai(tdeft , excellentes, minime vulgares «& acerrimi fulgoris cPud Suidatn legimus in XapJcS . A<«po oe tt» f««. Calche, inquit, proprie ef ur- ii^ * tJo<5ta; nunc vero peplos (impliciter multis tindluris infe&osintelligit ,& variegatos P Uftiaricos. Cxliuscalchen Purpura? operculum ad alijs vocari tradit fvnde , inquit, ^ us Calchas ) a Galeno onycha ; tametfi dicatur onyx , vnguis odoratus que oftracion Jjj*1 aPpellent, ve! oftracon quoque, exterum ha?c poftrema non ad ipfum florem , duin CiP Uc in animali eft , fed cum ad vfum accommodatur, pertinent . ita &Purpura fimpli- ( ltr apud Romanos aliosq; veftimenti genus commemoratur. A,vStvctit tamen ab ipfo flo- p VeftesPurpurex didixfunt, &toga pi&aa florido Purpurae colore. Teftis eftFeftus 0(1)peius. Pi&a , inquit, qua? nunc toga dicitur , antea Purpurea vocitata eft , eratq; fine j!l(Va. Eius rei argumentum eft pittura in a?de Vertumni & Conti , quarum in altera M. illius Flaccus » in altera T. Papyrius cenfor triumph intes ira pi&i funt . de hac plura fu- sius diifta funt . Ita pariter veftimenta Purpura infera eo temperamento , vt amethyfti %rem referrent ,amethyftina dicebatur . Plinius de amethyftis loquens : Indica? abfo- Purpura? colore habent , ad hancq; tingentium ofticinx dirigunt vota : fundit enim leniter blandum , neq; in oculos vt carbunculi vibrant . Nec non Purpuram voca- nt extremam oram veftis praetexta:, cui, vt diximus, purpura inferebatur ,vndetefte AI- ^ ^°Manutio, Trsp/^rop^opov vocabat limbum huius veftis. In fummaa Purpuris ( conchis,; ^squoq; veties, vt Hermolaus quoq, voluit , Purpuras vocamus . Accipitur ttiam pro faciei , vt apud Propertium . Ttntt 4 rubore genas paulatim purpura vellit. Et apud Martialem lib. g. Et libata [emtlftmmos modo Purpura cultus V • sParftr** llJ$ mhoc quoque fenfu . Li,S 7*e»9* Purpura pro rubore ft* ciet . Atn • Et ft mulier erubuit ceu laEIc Purpura . "uta pro purpurifto etiam accipiebatur : Afranius . ^ Mea nutrix Jurge profer Purpuram .n„ pvjnrhcmara leu f/uinxj > f v f * p r> • fun; aufimili ratione Gallis exanthemata feu maculas peftilentiales , quia tepe Purpurei rel Corl°tis, Purpurx nomine, vt teftatur Arobrofius Par*us,intel!iguntur. Sed vt ad flo- Tfj Furpurx reuertamur , tempeftiuum eft , vt de differentijseius aliquid dreamus. * * aute«i Purpura: genera , a varietate coloris fumpta a veteribus memorata inuemo : a-on c°l°ris violacei faturati,& fubmgricantis, quo colore vop^ptor «/p« >Bumw h 8» Homerus dixit : Talis fuit amethy ftina , & qux e pelag.js Purpuris folis hebar , vnl 0 inis • •«««! J- , puniceam rubentem colore cocci , qualis fuit Tyria & Tarentina, Ci Venenum Tarentinum dic, tur, a colore puniceo maturx palmula: CeleK °rcSlauc°, irato mari fimili, auttero, diluto, qualis hut -.onc y lata. yl,a Oftrum quoq; dicebatur , quo oblcurior & n.gncant.or ,eo erat canor, dicitur purpureus, admodum lplendida& fulgore lum.nofa,qux nempe 4tHpnlsratSi°s ignem reprxfentabac, quare ignea vocauit luuenalis,& Va erius accus ^Ot forte etiam huiufmodi , quam m Britannia nafei Uudatilumam eda me- *tl*t*° ^Ccl* hift.gent. Angi. Hac ideo deterior habebatur Tarentina, quod line luce tate endoteeflet. Non enim omnis Purpura fulgore luminofaerat , fed quadamobfcurr- in,D,Ce^ctlar > quin & fplendentium quxdam nili altius tollantur ,non fplendefcebac, nec ^bfcC . 1 OCulos contuentiu. HincAugufti iocus innotuit , qui cum olim quaereretur de l<:uruate Tyri$ pUrpurx, quam emi iufferat; dicente venditore : Erige altius 8c iu fjpice. Pro e xanthe mattbus . Floris diffe- rentia. 4 coloris va rictate tria Purpura ge- nera. Sanguis pur p ureus v fi- de* Augudi lo- cus- purpura ch- njjima. Alexandri* ua Purpura qu&K Sandyx In- dica . Differentia 4 loco* Higrum pro violaceo • 'Amethyttus gemma* Dibapha» Purpura c&* rulea . &b. 7. Htr - maibeda. Tttrpur tn- dedicatur* 290 Vlyfsis Aldrouandi his vfus eft falibus. Quid ? Ergo vt me populus Romanus dicat bene cultum , wfokr* ambulaturus fum ? Vocabatur ea dariffiroa Purpura, quod meminit Lampridius <“ *" £ Alexandri: Purpura; clariffima; non ad vfumfuum fed ad matronarum, fi qua" aut p°"^D aut vcllent,certead vendendum grauiflimusexadorfuit, ira vt Alexandrina Putpura V die dicatur, qua; vulgo Probiana dicitur , idcirco quod Aurelius probus baphip tus , id genus muricis reperifter. Meminit FlauiusVopifcus in Aureliano Purpurei p“ quod Perfarum rex ab Indis interioribusaccepuro Aurelianodeticrat ,ad quod eu»1 111 trona: luas Purpuras iungerent, cineris fpecie decolorari videbantur , diuin 1 compa,3tl ne fulgoris. Talem Purpuram Sandycem Indicam facere, fi curetur, idtm tradit a>a,‘l's moratumq; pallium eo Purpura; genere, quod pofteanec vlla gens detulit, nec R" 0)3,1 orbis vidit, in templo Iouis Qpt.Max, fuifle. ca?tei um /plendidifiimus iftc coloi , <1 dyce erat, hk non pertinet: faltem hoc confiat Purpuram loci varietate omnino var<3 . Teftatur Vitruuius, ofirum quod legitur in Ponto & GalJia, quod ha regiones fint ma: ad Septentrionem, efie atrum. Progredientibus inter Septentrionem & Occidet inueniri liuidum : quod aurem legitur ad Aequinoctialem, Orientem & Occidente*11 > ^ ueniri violaceo colore, quod vero meridianis regionibus excipitur , rubra procreati ■ teftate ,& ideo hoc rubrum. Rhodo etiam Infula creatur ,C£eterifqj eiulmodi reg10^ bus, qux proxima funt folis curfui . Sed hic animaduertendum Purpuram nigram^0 pro violacea exfaturata;fic enimfape nigrum a veteribus fumitur . Ametbyftina ra,qua etiam ianthinam feu violaceam appellabant, ab amethyfto Iapide nomen obei**111’ dc quo Plinius fic feribit in nono:Non eft fatis abftuliffe gemma nomen aroethy ftutfij, Tus abfolutusinebriatur Tyrio, vt fit ex vtroqj nomen improbum Tyriamethyltus. h1. j, bi.AmethyftosgemmaseifedicuntperJucentesviolaceo colore. Caufam autem no^f amethyfti adferunt,quod vfqj ad vini colorem accedens, priufquam eum degufietji*1 'V lam definit, Fulgor quidam in illa Pjrpura non ex toto igneus, fed in colorem vini^ ciens, Eft enim a priuattua particula a. & id eft ebrietate nominata jianquam3111' ■ba1' thyftinus color fit fubrius&colore vini minime inebriatus. Ad huiufmodi Purpura11111, ludit Suetonius in Nerone. Et ciim interdixiflet vfum amethyftini ac Tyrij coloris j^1", pfiflerq; qui nundinarum die pauculas vncias venderet . Alludit ad eandem & Epig^ niatarius in Aphoreticis de lanis amethyftinishoc carmen fubijejens; £byt Pur ™'j. cft rur« 'gnis vocabatur : ctcterutn cum muto add» quarhanc noflramhittomm dilucidare atqj amplificare poffint, ego ea praeterire o°' rim. nquit itaq, . Purus fit a vur ,quo ignis denotatur, c-6 quod omnia per ignem Pah J tur. Vur itaq; puru & purgo dat Latinis: nobis pnr, a quo purpur color pu,Iign«5’.& pur-uur. bic tamen Latmi vfifunt, vtpurpur color (it putus putus. Sic dixit ille, c]ulJp : noaicnyirgilqlumpitt; ■ - Caminapurpttre* curtaiUitiA muc. Et Valerius fla h De Teltaceis Lib. III. •P1 Latnbinter * ror . Sip ti it1' faltpurpuree ziuaq; nitentia lympha'. oratillS : Te mpeti tutus tn domo Pauli t Purpureis ales oloribus Qllo I Corne{ptbere maximi. teli, °C° demiror intolerabilem Lambini audaciam, qui ciim poeta» elegantiam non in- toore3 ^ro ^urPureis pofuit marmoreis , operofa teftium denunciatione , docens mar- quo UnPr°candidodici . Citantur Lucretij verius, citantur Virgilij, ciraotur Ouidij , ocmVetUs kriptura ac genuina ledio corrumperetur. At non vidit hic Lynceus, cornicum inue?' ^0n%ere paratus , hancledioncm non in omnibus modo vetuftis exemplaribus Acr0,-,}(ediam olim etiam a Seruio probatam germanamq; habitam fuifle ,vtincerim 0ls ei teftimonium contemnere permittam. Ilie enim hunc Virgilij locum : Namq\ipfe decoram artem nato genetrix lumen q-, iuuenta fic in. Purpureum, & latos oculis afflarat honores. ® fedj erPrctatur , vt Purpureum pulchrum & floridum vocari dicat: quod vt probabile acj hanc ipfam Horatiani verfus partem adducit, Vci r Purpureis ales oloribus. des p01 e9uidem Lambinum interrogare quod fibi Columella voluerit, dum dixit: Fron- to UrPuratauro .Sane fi confentire fibi Horatium emendanti vellet jnecefle haberet, Pur nePtum authorem dicere, vel locum caftigare. Quis enim vnquam aurum vidit Pur» Cq , fi Purpureum fit rubrum ad atrum declinans ?Nefcio prefedio quae fit effrons j, impendi impudentia dicenda , fi hfc corredio & emendatio fit vccsnda . Nos igitur UrPUreum id dicemus quod floridum eft & pulchrum, Idq» vocis origini conuenienter, ^ nihil aliud fignificat, quam vel purum ignem , vel purum putum . In igne autem non ^ color , quam lux & fplendor confideratur : quo videtur Horatius reipexifle , in atte ^tica canens. Inceptis grautbus pier unq\ & magna profefsts Purpureus late qui fp lende at vnus & alter f, k . Afluitur pannus . v c >nde alienum eft illud Aufonij in Mofclla: £e . — — Phabusq^fereno Lumine Purpureum referat iamfudus olympum. pU; ltacli Purpura nomen ad redam rationem vocatum ,ne Purpuream niuem ,nePur- p °kres, ne Purpureum (3! admiremur : nec abfurdum ite putaremus , fi quicquam Urpurari diceremus. Furius apud A. Gellium fic legendus. V t fulti a tpfa leuts volitat J 'uter aquor a cladis Spiritus Eurorum vtndos dum Purpuratvndas. per ar 00 eh habebat , ficut fulica leuis: quod non placet, nifi ex fulica fulca facias,quod cit e Uberum efto . Hic Purpurat fic interpretatur Gellius , vt idem fit quod nitefeere fa- ldli »llQd notl P°teft difplicere , maxime, fi nitorem quendam fplendidum & igneum in- fplena,Cl Scalis incrifpanti mari videtur, adeo vt nodu etiam luceat . Purpureu itaqj ignis oftro (0rem vbiqj iudicat,qui qudd in oftro maximus fit & exceJlentiflimus, Purpureum Liuijj s'n^'s pOtiffimiun applicatum . Eltganter Virgilius , Tynoq\ atdebat Murice lana. Quintilia* Bene d'0. odamia:I,le Afiatico ornatu affluens, aut SardianoacLydiotuIgens decore. m k ttijjj j fulgens, vt igneus Purpurae fulgor intelligeretur . Addamus & Quintiliani lo- PW ,§rtliter corruptum, ex libri duodecimi capite decimo & in eo corrigendo, fi minus h»t Cot^s Lai«bini audaciam dicar smulatus. Sed euanefeunt h*c ( inquit, ; atqj roonun- i Piatione meliorum, vt lana tinda fuco citra Purpuras placet: at fi contuleris etia hx* ^.confpedu melioris obruatur ,vtOuid.us ait. Si veroiudic.um ijscortu. Js adh.beas,vt fucis Purpuram: iam illud quod fefellerat, exuat mentitum colore, gHi4n;'nIv,x enarrabili fodicate pallefcar. Luceat igitur hac citra folcm ,vcquaoa txi- c^nfer 'Tla la igniculi videntur in tenebris. In hicaliaaliter corrupta fuerunt , vt liquebit autem dicit, vt Ouidius ait, nefeio an a quopiam fit adied um. Eius cer- cotnparatio. 'Jynasenim Amycleisconfert. Eft autem locus in remedio amoris» Confer AmycUis medicatum vellus ahems , • burice cum Tyrio , turpius illud erit . ^rn^C]tra exemplatium fidem coniedandum fit, pro lacernj, non Laconica, fed Tyria Ie6anijVt alludat ad Inuenalis illud» Tyrias dius. Bb * 2p: & illud vtriufc sdcP1 i: are. hu 7* r*34* fiingua. VJjlsis Aldrouandi • Syrias humtro reuoc&nte lacernas. J,vtOuidius ait, a quopiam fciolo dicaci margini adieflutn , cui vifa fuerit 3; authoris collatio, cum tamen Horatius potius citandus fuifler, apud quem Non qui Sidonio contendere callidus odro Ntjcii Aquinatem potanti* vellera fucum C er eius ac aptet damnum ,prcpiu[ue medullis t fluam qui non poterit verum aiflwguere falfo , tfl' Hic enim fucum Purpura?, perinde atque apud Quintilianum, comparari videtnus.A^ j, Amyclis Juxta, ac Aquini fuco pro Purpura vterentur,an Purpura quide vrerenrur,ied lidiore,quame/TetTyrioru,a]ijsconicdlandum rehnquojpenes quosetiam edo eiusA j,jj velint ,k a Ccitiiicts £rtf £> n upi, . Videfne hic femel fcintillas, rurfus ignemipfius Purpura? ? Num pclfit quMpiam^j, mologiam efle aptius ? Sed ii quis dicat irZp Grscum effe, eoq; ad Gra?cos vocet11 P jj nere, ei moxrefpondebo, dum edendam ad vr,vur, & hinc irv p & pur deriuari:& s Gra?ci non Purpuram, fed n-opiptSisar dicentes longius quam Latini recefierunt. H*c [(]f| omnia Goropius. Vt modo vnde quodammodo digredi fumus , fermo noder reuct^^ examinand* veniunt reliquae Purpura’ partes: inter quas, cum de fucco multa dixel! primum occurrere videtur ipfa caro: hac penitus includi, nec vi la ex parte, excepto confpici author ed Arifloteles , itero teftisfuis Purpuras adhaerere. Aelianus Pufp^r; feribit vehementer gulolam dfe , linguamque habere longam i ea autem etiam pcne ((1, quascunq; poteft & attrahir ad comedendum, caq; demum capi. Purpura & quit Ariftoteles , promufeidem fiue linguam firmam, torofam habent adeo valida^» ceftas efcarutnpoffint perforare, vt afili atq; tabani quadrupedum tergora penetrat*^) fus:palcitur (ioquit) Purpura exerra lingua fub operculo, qua Purpuris digito lorg’0 qua tum Conchulas ( vclut turbinum, quorum efca capiuntur) tum fui generis ted^1 Linguane—t udas perfe « ret . Zana non-> in Pur- pura. quit Ariftoteles , promufeidem fiue linguam firmam, torofam habent adeo valida^» ^ cedas efcarum poffint perforare, vt afili atq; tabani quadrupedum tergora penetrat.^1 J fus:pafcitur (ioquit) Purpura exerra lingua fub operculo, qua Purpuris digito Ion &° qua tum Conchulas ( vclut turbinum, quotum efca capiuntur) tum fui generis ted^Lr forare poteft. Et Plimus intrigefimofexto noni libri. Lingua Purpura? longitudi^ j tali, qua paicitur perforando reliqua Conchylia, tanta duritia aculeo ed. Et alibi • * 1 ra vocatur caliculatim procuriemeroftro& caliculilatereintrorfus tubulato, qu3P£c(' ratur lingua. Rcndektius vero diligentius confiderandum proponit, linguanetcfl^ foret. Lingua (inquit) omnibus animalibusinotecft :os aurem in capite, quod opfy tegitur in Purpura atque adeo in turbinatis omnibus. In redro igitur longo & lingua non ed, fed per id eam profert & excrit . At linguam Purpurarum &' turbin* (C^ omnium promufeidibusmufearum, qua? irrer cornua funt,con' parat, quse fa acrotunda, quaque excri poteft : quam ramen fiptr anatomen propius jntue?r£l' dies , neque ita longam neque ita duram dfe certo comperies , vt per longum roftrtl ;f[jj fias perfoi are poikr. Quareid fabulofum cfleputo, fed ea quo adeius fieri pcted>c Puipura?fuccos & humores aliarum Concharum exugunt, Pedtinum ritu:rodr^a 1 V acuto & duro ftanquam tcrcbelloexcauato)tcdas alias perforant .Hac Rondek*^ .f eos etiam redarguit, qui cum legunt apud Galenuin tertio dc medicamentis x*9* in auricularijsinedicatnentisjspojEfsfcmfkwoppi/pafjfiuexop^t^Aia: Et linum e apuu Paulum Aeginetam cxiftimcnr in Purpuris lanam aliquam fiue dupam fil,t fiue tomentum reperiri , quocontufo& depexo in medicamentis veteres vterct)tll^j0f illi, inquit, roto calo aberrant , vt dicitur: nihil enim tale in Purpuris, neque in tu r? lite rpnpri-s c k»r /T3-. «> . . Irn * fi vana tigni* tis alijs reperias. Neque byffo alligantur , vc pinna &mytu]i. Mouentur enin1 ra? , & caro Tuibinatorum omnium non aliter alligatur quam circa tedarutn v° U Quare intellexerunt veteres per «poxfcfalan ? Purpura tindfficraffiorem & minus ^ ^ pairem , cuius meminit etiam Diofcorides: Tcv di doiov ipo‘7jov td) xpoxidu jgflf' clr*Z'V Nec kcus Hmbrhti mariaarQ Purpurarum flocculi cr :cn»r' i $ rneliK? m ‘n cau|a efl,qudd Purpura non folu pro marino animali ? ^ co e m,pro vedimeto exeo tmdo,& pro lana tinda fumatur. Redarguit eundem tjjp e ia oga ora lone Zoograpaushis verbis: Lana: ad remedia quada vtutur,inqult > tben?,,o«a imponi aliquid. In mari autem quotidie Purpura capiuntur, fui parte vi lote funt,tam tenui & fequaci vellere, vt in filum lini modo f3]f c°nfici poflir. Harc ille ,fed in Purpura? concha villofum quicquam reperiri ceu ^^tedarguit quidam Germanus, qui in eos quos citauimus , Galeni libros, do ait efle^rSwa «V»< ins uoyns 7rapa- \ UQ fic5tea!°wwo s & fiusetva etiam expon.t 7rep figni- nec etvlC iK 7rofc?j . Poftremo Puirpuram oper- 1 net^ j, 1Ue integumentum , apud authores cum veteres tum rccenticres , in confideratio- °alibj ' 1Unt * Ariftoteles id d verbo xa/.i-mo , t vinclto/u/Aot flue xa^u/Aust nuncupauir, aQl StKSOjiu i7iixa?tj/xpra,ia zc!.ia i ama d/u&) r« lQ itaor?Mi(2cfi^«* yinfHs7rcina. vtfAotict) y?>ce>i' iav i >Vo io ua^i>y./j,u , hoc eft. opercu* ^atiS p ujc generi (Buccino& Purpura) adhxret natiuum ,& certe ris omnibus Turbi- ^ ' 'Snoq» exetta lingua appellata fub illo operculo folenr., Et alio in loco: E'?/ ^Utu3Wa M»*»* s* >»».»«, hoc cft. Operculum etiam Lminde ab ortu omnia natis n ’ de Tuibinatis loquitur ( hb.4.de hifl cap.4.) Statim ab ipfa procreatione Turbi- te>fiti /Crculum Xfe dicit, ad diferimen Cochlear um, qua? ipteflbi exglutinolo humo- * j: extcuct ■ Jm'*1® * Hffyrfnj & Situla Up» / 'us . By(jui aliud quam Pur- pura. Operculi cor.filtratio. Lib. j. hltt. c-ip.l 5. uec .r — ..w. — 0 ^i fCQ ^ncofuo operculum conficiunt. Dicitur aliter a Gracis ti&h* »vt a Galeno, de eo hac prodidir: Uce/J.a.i^ 7roftpopaiv J’tl%h.s <®a3‘it7tt. 07rBluitt; eiJa/UfcS b T &11 ~ Sjj. ^ iat&tfj; )(j.ich(jAva. di i cis Tiviyo iiitas r>5*sp/*Si j’x/Sa’M« n Opercula Purpurarumex aceto pota icripferunt quidam tumenti lieni sluffitu autem excitare tenainas vulu*flrangulatuopprcflas,& morantes fccun Bb 2 das Cothlearum cptrihlurt). Cochlea - eptrtulates . Bhtta by* xanua* Blatteus eo* ler, Error Nico* lai Hfrtfji» Myrtpfus 'eorrefius. Opercula vt dtffcranl. Blattee By • euantia odor • Blatta pro Purpura In* dtta. Tjib» 2 2* Pruna Ony* ■hna% i 294 Vlyfsis Aldrouandi si das detrahere. Eodem nomine operculum Concbylij nominauit Oiofcoridesj^^ Cochleas quafdam alpium Liguri* TraucLiicts, id eft operculares . ^£itur. quod eo Tcftatorum foramina claudantur, vt vafa operculo fuo. Carni ^ vt vnguis nofter, ac tanquam ex filijs fiue ex fibris coagmentatum quid & duraturo \ d icasfDifterr fubftantia a tefta, qu* multo ficcior eft, neqj fumum emittit , nifi « *c liquore aliquo extingueretur.Operculum verd pinguedinis nonnihil in fe habens fu reddit cornu modo. Pharmacopol* hodie in officinis habent Conchyliorum Buccino ^ opercula permifta.qu* Blattas Byzantias vocant, fed hoc nomine Purpurarum t31^ opercula appellanda erant.nam $A«i7a£ fiuc /Sbaniev Purpuram fignificac. vnde BJ3 ^ color pro Purpureo. Caffiodorusin epiftolis dechamsleonte. Colores fuosrou qualitate commutat, modo Veneta, modo Blattea, modo prafina, modo cyanea • “ f pius: Nero inufitata luxuria fuit ,vt qui exemplo Caligula? frigidis & calidis lau3 .$ vnguentis; hamis argenteis aureifqj pifcaretur, qua? blatteis funibus extrahebantur -H Suetonius & Orofius interpretamur Purpureos. Ille: pifcatus eft, inquit, rete aurato? pura coccoq; funibus nexis. Orofius, Luxuria?, inquit, tam effrenat* fuit Nero , vt aureis pifcaretur, qu* Purpureis funibus extrahebantur . H*c Hermolaus vir pereru in fuis in Plinium gloffematis annorauir, Sed etfi/SAcmcnPurpuraro fignificetjtatiTO3^ operculo foliim Purpura: vfurpari docet Nicolaus Myrepficus , qui tamen non fine re dix t Blattum Byzantium effe oV«» vtcpivos 7«’/ 7rop$vpas , id eft os narium Purp11 Hodie quoqj in officins blattam byzantiam effe credunt, quod in ore & naribus P^n . r*reperitur , quo ineptius nihil dici poteft.Purpur* enim neq; nares, neqsnafuro^j, offa intus habent, ciim Teftacea omnia foris durum , intus molle contineant. He^e^ tur Rondeletius legendum credit , orpatov » pivot t*' <; tt ppCpac. , id eft teftam vel c!yP£ , fiue fcutum Purpura?. Pws enim pmerquam quod pellem fignific3t, vndeoV **dw^ vocantur, etiam pro fcuto fumitur tefte Phauorino. Piro* , inquit , xaA»^ di i* <3caw> /Sopcrup ein, id eft, pnoi vocantur fcuta rotunda , quod ex corio bubulo coH Operculum vero ficuti fcutum , Purpura? capiti imponitur . Cur ve>6 fihwtos vel @vfrv$oi dicatur, a nemine, quod fciam, traditur. Quare conijcio ( inquit ) a Byz,^ | vel Byzantio Africa? cognominari: quoniam ilJic etiam Purpura tingebatur. QuoP1^ itaq; Pharmacopola? opercula Conchilij&Buccm* Purpur*uenon diffinguntur dam oftracium ,quod aliqui onychen vocant: hoc fufiitum vulu* poenis mire reu pj, At vero ab hac Blatt* barbara appellatione, Blatteus color pro Purpureus ditf use Vopifco in Aureliano, vbi inquit : Veffem hololericam , neq* ip/e in veftiario fuo b&p neq> alteri vtendam dedit ,& curo ab eo vxorfua peteret, vt vnicopalJio Blatteo £ ‘ vteretur,ille refpondit: Abfit ,vt auro fiJa penfentur.Libra enim auri, tunc libra frr'° ^ Plinius Blatteum colorem Onychinum dixit de pyris : Segnjnaalia a colore Teft»ce^ . DeTeftaceis Lib. III. 2p5 Oriv^ ;*'clltonychina, Purpurea, qutmadm* dum enin Purpureus colota Purpura, fic Ha p mus ab Onyche , eodem fignificato dicitur. SicquoqjCoIumellaprunaOnychi- ^ UrPUrtaappeIiauit3vtanootauit commentator Germanus infuiscommentarijsad ' tu® Galeni fibrum de compofit, fecundum locos. Sed Plini) verba , inquit Zoogra- vt fio ^ eo recirata de py< is , Onychina non interpretatur Purpurea : hoctantiim volunt, it,jn^ma Pyta a eoiore luo Tcftacea dicantur: fic Onychinis quoqjfic Purpureis , no- c°1q aco^orefa<3a. Quanquam autem Onyx operculum eft Conchylij, & e Conchylio Onv UrPUreus tingitur : nihil tamen ad illum colorem , nihil ad cindiuram illam facit vj^°Percilllmi : vt Onychinum colorem ab eo appellatum exiftimare ridiculum mihi coloftUr' ^°^un^elh pruna Onychina nominat tanthm, colorem non exprimit: ego hunc tlatj^^^opurpurafcentem putarim , qualis in Onyche , ideft , vngue humanofpe- teperj’^IJ*co^or etiam Onychi gemma; nomen fecit , quanquam ea etiam alijs coloribus 'Ur* Onyx gemma ( inquit Georgius Agricola libro fexto de natura foflllium) ex eo rar^ t Us ca°dor fimilicudinem ad vnguem humanam habere foleat, nomen inuenit: non & Gcrn- Qlen Ja<^ea> maxime in Zonis, idem vocatur Onychites , & lapis Onychinus : in varja^anis & Sequanis reperta , eiqj fimihs , vocatur nunc Chalccdonjus. multum autem tq)er c°lore&c. Gentilium cognomen Byzantiarum Blattae, fecundum Ruellium rc- 1 1 9uod ad eos forfitan Indi demittant , &hinc ad nos deferantur. Inuenio &• ^Ujt/cum ^a^ant^ara (vox videtur corrupta) effe fquamam, (imo laminam) pifeis vtiB, atn fronte pifeis degentis in Concha rotunda & tortuofa , concaua j fed nos ait 3tta Byzantia 911* ^rtur de fan&o: fic habet,fanai*5 Pro B^att's b la&js i pro vngu ibus vngulas aliquando efferunt . lam dc reme- tf(a^u*dam ab ea dicamus. Blatta Byzantia(inquit Syluius) Conchylij tegumentum %r !U^tUs 'doneum : ipfa enim tefta mox liquatur igni , bituminis modo , quod etiam jSv , 'Pk °kt. quidam albicantem odoratam magis commendant. Et alibi:/3/a* tos & itt\pr *uv*btus idoneum : ipfa enim tefta mox liquatur igni , bituminis modo , quod etiam /3^°be ‘pfa olet, quidam albicantem odoratam magis commendant. Et alibi:/3Aa* zos & Hif7 ^ ^Xwoi appellatur Adiuario in aura Alexandrina Diamargarito calido. V nguis r^vel aromaticus lib. i.cotnpof.pharm. part.a Galeno fcilicet, additur autem %e^atr‘ent0 cuidam ad alopecias . Qu«e Serapio & Auicenna feribunt , tx Diofcoride funt. Inuenio apud quofdam oftracion vocari, quod aliqui Onyihem vocant, cuit,eo '^osjhoc fuffitum vulua poenis mire refiftere: odorem dfecaftorei, meliufq» Neruo V^Um Pr°ficere. Vetera quoqjvlcera& cacoethe eiufdem cinere fanari. Et alibi, spr*cifos Purpurarum cauumquo fe operiunt ,tufum glutinat. Galenus Onyihem ^ ^icoj l(n ex Conchylio, potum (fuffitum potius) ftrangulatis,ex vtero,conucnire.Apud Vnguailm %rcplum , osnarisPurpur*mifceturpaftillo ad cardiacos. & apud eundem fiitietl $ ar0fnatici magni & parui , inijeiuntur in thymiama Eldra: , &in alia quadam fuf- ^iiOq.a >afias fimpliciter , alias magni: fimiliter apud Aetium : quifuffumigio mufeato cuin^ °Sadmiicet. Democrates apud Galenum de cotnpof.tec.loc. 8.10. in malagmatis an,^cfcriptione bdellium Onycha nominare, videtur, optimum bdellium Sc quod 3C > Onychis Indici Conchylij tefta; odorem referat. tale .n.Diokorides C°l0tchu* //uietfc&i totzos : quanquam Marcellus. Virgil. Triario n)ian.0 vngui fimilctranftulit:fortaflisex Plinio indudtus,quilib. i2.cap. 9.B1- iCr5j ,n nidor ficcus , multiq; candidi vngues , Verum hac Plinius ex Graco ali- *ncc,tomt0re -°n ^atls inte^tat , (bap^ufaivoi xdisoiaiv \u7rAu>aoi dctRccattue K«.pa/So?o,?£'©a7wV«d'’ aVaxop .A Efto,finus omnis pelagi inftar profundus fit, non omne tamen pelagus finus eft, & F£ J appellatio latius patet. Idem Oppianus ait Teftatorum quardam in petris, alia in ar ' degere , Vt Napina*, ytvos, ^ atvpcptpcti dtrai . . , Ex neotericis Bellonius paruasquoq,- Purpuras ,vt plurimum litorales efle tradit > quidem fcopulofis naras. Columella dcpifcibusjoquens voluit Iimofam regione^ 1 ^ neara efle Purpuris, alijfq; Conchis nutriendis. Maris vero adeo amantes funt ,vt 3°^ de n3tura rerum (ex Plinio, vt citat ) dicat, ciim femineces fuerint, mari redditas rftl(11, fcere. Sed Plinius hoc non de ipfis Purpuris, fed illis, quibus inefeantur Conchis Joiu fimilibusfcribit. Ait infuper aqua dulci necari ,& fici bi flumen immergitur ficubi flumini immerguntur,) alioqui captasdiebus quinquaginta viuere.Atqjbo^ ex Aiiflotele, apud quem legere eft; Teftaceo generi anni pluuij profunt, pr®terfl,^( Purpuris, cuius rei indicium eft, quod fi amnis in mare fluentis aquam guftarint,mor' ^ tur eodem d»e. Viuit Purpura extra orare, qua? capta eft, dies circiter quinquaginta. 5 philofophus Purpuras teftaturaliquandiu in arena latere ,ficut etiam Pe&ines.itetf^ x exortu circiter dies tricenos condi Porionon inconueniensfueritloca hic recenferf^ dPurpuracelebrarimeruete. Apua Virg'1 umvbi habet, Alba nec Afsyno fucatur lanaveneno. ^ ahqui exponunt Purpuram , licet Acron ad herba: genus referendum putet, qua? fuCi|s j rinus vocatur, vnde lana inficitur. Purpuram tamen Alsyriam in pretio fuiffe Petronius Arbiter, dum canit ; A/fyria Coni bam laudabat miles in vnda . Jpuxfitus tellure nitor certauei at otiro, > a Vitruuius in Africa punicei coloris Purpuram procreari fcripfit . At Plinius pratfiP^ efle in Meninge Africa. Meninx autem Afric£einlulaeft,non JongeaSyitibus fit3^^ Lotophagorum terram putant, cujus Homerus meminit. A.tqj ibidem Plinius florem Afia praecipuum efie,& GctuJolitore Oceani, in Laconia Europa. GetulP^3lti leopulorum alias etiam meminit his ve> bis ; Ht quidem minus miror incomperta efle cqueftris ordinis viris, iam veio & Senatorij njl demirantibus quam luxuriam > ^ eflicaciflima vis fentitur atqj maxima cum tbon citroqj fccdroq*) lylu® exq omnes fcopuli Geruli Muricibus ac Purpuris. Laconicum autem maie etiam krte chylia, ex quibus ad infe&uram veftjum Purpura comparatur , nobilitate ijs folis > ^ rubro mari capiuntur, inferiora, reftatur Paufanias. Celebrantur e®dem ab Horati0 Nec Laconicas mtbi tradunt bombi a Purpuras clientes. X- 1 Purpura Laconica V3 lerio Flacco dicitur fucus Tenarius hoc verfu. llitsTcnarto panter tremit ignea fuco. A Statio quoqj alibi nominatur Oebalis Purpura, Zcographus Laconicam »nt ,c0frt* tur, qu* alio, inquir, nomine Oebalia dicitur. Sed Plinius alias Laconic^p" Purpu^(llli' mendat:Purpurifium,inquien$i Puteolanum laudatur petiiis quam Tyrium aut^ j,} cum,auc Laconicum, vnde pretiofiflima: Purpura:. Coa Purpur® nominantur abH° quarto eas minum* eafdemqj intelJigit luuenaiis canens. — Spartana cb lamis % Conchylia Coa . rJ 0 Purpuram Mauram nominat Valerianus apud Trebellium ia epiftoJa . In Muxa ad mare rubrum habetur Purpura, tum eximia, tum vulgaris, vt teftatur Arrianusj 1 De T eltaceis Lib. III. 297 Li. g. c. 5. Adu. Periplo , apud quem etiam lego ,a duobus emporijs Perfidis, quorum vnutn ru ?§' v°cint , alterum Onana , m Arabiamauehi Purpuram, Q. Ennius inPhagefio- *ragmento Acarns Purpuram laudare videtur, rufi forte quid defit, canit autem: Polypus Corcyra, calmrta pinguia Atarna, £er)| ^ Purpura, muriculi , mures, dulces quoque echini . letKqacddarn PurPurffi a Plinio Tcnienfc appellatur, in Tenei marisora , vt inquit col- le^ 111 : ‘e<^ Teneum illud mare: vbi locorum fit, inquit Turnebus, cum efle neminem , qui lira f uteni) fufpitio non leuis animo incelfit, hic emendatores , vt in deletili charta & pa- litgjj 0 lufiffe&dcleuiflequs non placebant, qme voluerunt fcripfifte, no quee Plinius "Plinius cor* tUs|.S Co°fignarat,cdidifte. demq* prouocatu eft ad vermiculatos &erofos libros, in qui- tettus, »isco|fer,mUSjinTeuei raaris colledum , arbitratur autem :dem Turnebus in tamijsma- fe^um lcribendum cfie. Sunt autem ipfi n ia? in mari candicantes cautes longo 'm*tantcs> a quibus Tamienfes Purpuree vocantur, quae in illis degunt locis. ^ pr*f ,UrPllr* in eo genus dialutenfe, quod origincnl Graeam fcd formatione Latinam parparie i detrj *Nam vt e Graeco & Latino compofitumefle videarur,nonalfentiar, inquit ibi- Dl'xiUfe^reit tuf ).yraebus, vt fi Amminei vim & Chijncra mixta efiet. libri tamenantiqui refragan-. ^ \ ftor itl0n‘^us > qu°d tam frequens eft , vt quandocunque aliquid obfcuritatis in eo au- la$ j.e fere femper dilfenfio reperiatur :&lubentius plerunq; fecundum veteres tabu- ^ dederim ; in illis autem ita feribitur , mire aptum Conchylijs & longe optimum j)Cf ^Ur's dialucenfc, id eft , vario genere foli paftum , Dialutenfe retenta fuperiorum ge- k ^ forma, erit tanquam folutum & vagans, neque eidem adha?rensfcdi:atdialucenfe 1 rLlfum aequor repens & vario eadem caufa genere fidi paftum , ex prapofitione & . ^ b*o» , quod eft fallum, hoc genus aptum Conchyhjs dicit, id eft Conchyliacae vefti.Sed Mediamur in viam. Porpbyrufa Ariftoteli ,vt citat Stefanus Aquams in commento ad 5,Puc duodecimum libri quarti Pini j. afrequentia & pulchritudine Purpurarum di£la 5'ficuti & Mei boea Purpura tefte Fello, a nomine inlute,in qua tingitur: cuius meminit L t fetius, dum canit : c JMdiboc&j. fulgens Purpura 7 he false 0 Concharum te sia colore Aurea V Itionum rident imbuta lepore. ^ etQinit etiam in quinto Vrrgilius: Vttton tlawydem auratam quam plurima circum Purpura M tandro duplici Mchb&a cucurrit. o^.^^ottenfius Melib^am Magnefiasciuicatem elfe ait. Cxteiura Tyria Purpura olim Tyria Pur- 1Um celeberrima fuit: quod teltatur Strabo his verbis: pura optima» : hoc eft, longe omnium pra?ftantiflima habetur Tyria Purpura. Pii- Sarranum V?1 $ ' r‘ n°b'Iitas nunc omnis Conchylio arque Purpura . Quia vero Tyrus prius Sarra otlrum . ^L.at Vocatetur, itaque Sarranum Ottrum dixit Virgilius, & Sarranam Purpuram luue- ^0’V * VlldeEmiusPoeiosSirra oriundos fcriplit authoribusProbo &. Fefto. Dicuntur ^ablolute Tyrite,veftes Purpura Tyria infecte: Ouidius, Suit ent in Tyrys, Tyrios laudabis amittas. Martialis in primo: £r in f Htfpanas , T yriasfr , cociinasq\ . Qto rurlus : T a Cadmea Tyros , me pingui* Gallia vellit Jdetn Vis te Turpureum , Marce, fugatus amem ? b ^oque Tyrias Lacernas dixit: ln rius . addit: At Tyrio laus fumma color fanguinis concreti , nigricans afpe&u &c. Cochlea Ty- Tho i ‘Us etiam Tyrium muricem dixit, Tynoq; ardebat murice lana. & OuidlUS:A^f qua de ru . Pto 1^* Uru* ia»a rubet . Cochleam Tyriam Vranus in Arabicis dixit , citante Stephano, lrpura nimirum x,o%Ailtu jupiov. Ouidio Purpura Tyria, Concha Sydonis dicitur: w.ctam. 2^8 Vlyfsis Aldrouandi Sidonium. Vflrii quid. Collocat htnc (iratis Concha Sydonide ttnftts. fu* pura di » hapha. Jdtb. 3* i* S . Sidonium Oftrum Horatio. Eft autem Sidon vrbs Syria? , vnde & findo nes dici c Zocgraphus: Status in Propemptico Metij Celeris: SjtaprettofaTyros rubeat, qua, Purpura fucco Stdonijs iterata vadis. Lucanus etiam meminit in tertio : Et 7 yres in fi abi lis ,pre?icfa£ murtee Sydcn tfcoif rari Purpura Succubita» a Maura. Purpurifim tium vbi. Tarentinum f e/limen- lum. Sufis ma?n* purtura ce - pta reperta . Celerrime erejwnt. det as. ytanntearu Iftiufmodi autem Purpura dicebatur dibapha, qiod bis tinrfta eflet , veluti msgni" . ^ pendio: dibaphum Cicero appeJlar. Lazius referrin Tyro Coccineam prapaia^j,, re, & a Cocco, hoc eft , grano tin&orio appellari. fed fecusPurpura’ inuentiooften^o(j HercuJe Tyrio, de qua mox. Succubitanam Purpuram quandoq,ad Africa? °PP ^ Succubi vocant.Valerianus in epiftola ad Trebellium Pollionem, Claudio qui poue far fadlus. dari praecipit a procuratore Syria? albam fubfericam vnam ,cum Porpuf3 ^ cubitana, Subarmale vnum cum Purpura Maura . Poft Syitim lacum efle fer ibit bt' nomine Zuchis quadringentorum fere ftadiorum: ad quem lit vrbs eodem nomine: Purpurificium & varias pifeium condituras habere. Augultinus NiphusPurpur^ ^ chyhum,notifltroum , inquit , eft apud Tatentum . Vannus tapavimy iftduot, num veftimentum , tenue & translucidum , non omnino Purpureum ,vt quida^ fe- runt, exponit, fed& Tarentinas rindluras . Olim etiam neta& laudata fuit Ta^f; purpura. Me iuuene, inquit CorneliusNepos,Purpura violacea vigebat, necn uJt0^ ,, rubra Tarentina. In Sardinia infula Purpuree item excellentestir.gebantur . Miratu' ' fiuscurinterdodlos conueniat, quod Purpuree vius noftris temporibus prorfus g0^ {it, cum in Carteia , inquit, Ba?tica? prouincia olim murices & Purpuras nobiles ( Ccp ^ vel decem cotylas capientibus) ex Strabone conftet. In Sardinia quoque fuiflccon^, prouerbio, Tindiura Sardomca &c. Salij poeta? tempore Purpuree etiam Anconee vO$ . jt lebat, vt verba eius oftendunt: nec tsydane vtltor Ancon, Murtee nec Lybico. Acron e Jf illud Horati j: Non qui Sidonio contendere ealhdus cflro N>f«»>'*•• * --f ' — ’ — ''««.vani iuuguiu cuc Purpurss ri,"r circiter lex viuere,&fingulis annis incrementum earum patere per orbes qu bus10 quot annos habent ,tefta clauiculatim intorta in crepidinem definat Si ilaque q”°l‘ ' fibiadqciunt orbem,vno anno perfici non poterunt, czteriim abfque erb>b”5 ‘ x funt,& talem funra defer nfi.m nn» , »* ru- j • . — ..... wpiunicui uennat.oi itaqni-M- , ‘08“t““r. "OTUmfiblad,,c,untorbOTjvnoannopc,uc,nonpotern„t>CItni,roab( b,bUs" fun.A talem fopra defer, Pfi,tn qua vix prjm, 0,biculi ,adimcVum lSlr'£'‘b„ Quod ad atatem attinet , Plinius annum adijet , inquiens Purtm.s annis PIal< ptems viuete . Athenxus veto Anlloteli fcb/ciibens circiter fes ttiam tefla>»'-‘ aquam vti paulo atuccxijltietn authoribus diximus .eapta: diebus quinquagif'13 ** nf DeTeftaceis Lib. III. 299 Pwtisif3* ^3rLa admodum progrediuntur rcfic philofopho,qui prretere a faibit, Pur. ranies C3S put^as emoliri ,& accedere ipfas ad eiufmodi efcam a longe , vtpote odo. GENERATIO. Dvplichm elTe originem Purpuris, Buccnfis,Mytu!isq; ex citandis veterum i Duplex ori - authotitatibusconftabit.PJurimain mari, inquit Ariftoteies, fponteexiftunt, go. cente§, ./ednon ex eadem materia omni3. Purpura &oftracoderma ex materia putref- aliaoftr lfn°.Ht mox: Oftracodermorum ea qua: fauos conficiunt, eodem modo quo filios c ac^erma fiunt. Ha?c prior eft origo: Altera eorum eft, qua: dicuntur /a£«» ideft: *.pit n^ccrc * quod fauificare & fauare conuertit Gaza jfiue^sA/Rspai/ , tSt 0 clav , ^liniuj I£*e^ e0£fem interprete jfauaginem, qua: eft veluti fauus apum, condere, quod de Purpuris ,cas muruo attritu lentorum cuiufdam cerij faliuare. Id faciunt, ^0/ llcc*na ’ Purpura: authore Ariftotele. Nam emittunt lentorem quendam fiue Humor mu* ^ ^ucofum veluc a feminis natura : femen vero eorum nullum dTcexiftimandum tofus natur a *CJ,° Purpuris verno tempore cogregatis veluti fauus quafi ex putaminibuscicerum feminis. qui^a fe coh^rencibus coagmentantur , quein promaris fpuma pharmacopola: »Ur c 01 falso oftentant: nullus autem huic meatus eft apertus, neq; fiunt, neq; naicun- Vnf ° PurPuraf’ feci eft veluti expurgamentum . Nam faliuare incipiunccx lentore J,°,vtdi«ftum eft: putaminibus fimiliaifta componuntur , exeo vero quem in terra ^1(tUnt , ichore , id eft, tenuiore humoris parte , eo in loco fiunt in terra coagmentata? dj *** Purpura?, non aliter quam effufo in terram fungorum decocto, fungi permulti bre- ^afeuntur. Hxhisduos Ariftotclis locos, in quibus de iftis agit, dilucidiores reddi- Tungivtfu- j^ondeletius. Alter eft in tertio de generatione capite vndccimo : alter a Gaza ma- ^ito nafcw ^nuerfus in quinto de hiftoria animalium capite decimoquinto, citatus etiaab Athe- fuK cl^bro tertio , quem ficum Ariftotele conferas , menda , inquit, aliquot facile emen- Lib.q.depi* niax,m^ vero illud, depinai 0 hk&v a; 3,^, cum legendum fit ex Athenio. /«Ar^.4. HpJ' i^paeis ilwylu,, &c. nec non Plinij locus libro nono, in quo fcnbit murices And. torre* tj^JPUras faliuario lentore prouenire , clarior inde fiet, quam ex Mafiario quifaliua- #»'• C0rcm 5 interpretatur , ex qua,vt ex fuperior.bus liquet, Purpura Ma/farif er* V^nt, fed dum putaminibus cicerum fimilis congeries fauago Gaza? difta fit, cx r6r' %[a°^UlI10rea qui fahuarjus lentor a Plinio nominatur, huius tenitioreparce in terram 4''bic5 Pr°ueniunt murices, & Purpura?. Huiulmodi oitus rationem idem Ariftoteies Lib-S.dege* !l)p3rat plantis ,qu£ U *3w*pa/3Aas*ai/ar, ideft exfobole, aut fi verbum e ver- uer.c.n. fftrj(| r,tnass ex adgeneracione procreantur, vc ceparum genus. Hoc modo, inquit K Mityh g gnuntur, quippe qui m.nores lemper circa eos qui primi nati funi, ^ Ihagna1Unc * Purpura? & Buccina quseq; fauos conficere credunrur eodem modo . Quare w» fpOnle c0r.Uin copia oritur, quando origo aliqua prius exciterit: nam cum omnia ha?c Vtxcopia-‘ Plura f0 £ri cor>tingat, rationi confentaneutn eft» cum origo aliqua prarceflerit , multo *afcUnc> . A lingulis enim eoium , qua: prima: fune originis ,quibusqj reliqua ad- trefCcnf Q excrementi aliquid effluit, Quod vero prima iftorum origo ex materia pu- flac > certiflima indicio eft , id quod in ftagni noftri patee , qua: eft ad oppidum %e vid er°acu^a bngua nuncupatum multorum, ac magnorum Mitulorum feraci,acci- leHatu '^Us: Hsc&alia Rondeletius. Condat itaq; purpurarum generationem fpon- S*lc .heri maris, & femina: commiftione , fineouis. Quamobrem inquit idem 'b^fen»l^incaPite dc Purpura, hoc in loco improbanda eftauchoris libri de aquati- Ex putredL ne ertrt. Contr* Sei - jApih . r 1 Minuta livw jlf lUWU lui^ruuuMw» %[t[ entla>abAriftotelisfencentiaalieni{Iima,etiamfieam exponere velle videatur, Umum' ]Utei^ pif *etl ®‘fCredeprauat,& corrumpit, vt ex eius verbis perfpicuum fiet, Vcerq; A^1^enClS/dePurPura&BuccinoI°quitur*) Purpureum colorem fundit ,cltqjMalIi- t 1 b°qul3:>aC Venetiis ‘n cibis expetitus : fed Euccini caro Purpura’ carne durior eft. fucr,nA ^0blQJ^J faharc dicuntur , quod fane hoc patto faciunt. Qua lub lapide prona par- r0 j apij (jT^ *.a baq> deinceps pendentia difponunt, qme ita difpofita faui nomen habent, t^c4nt .!“tud‘ne (vt icon iubfcquens oftendit.) Supini autefub lapide ftabulatur,ciitn °ntinere : ^Uo ver xoAx/uivUij /ui^txupat, Ta 10 d’ i?.v oior xyip'iot i'ahUo&% nl0> (£1 , n pov a’M’ cooTrtp a'v ix Aiyrcfav ipifiivSuv frtvxav &oMd cviu7rAax.&tf . «* 6^0 a,liCi^Uiti> ^,1 povddtv luraVybiStjivcviiti ii Trcp&bpqydfau (^vovicijy ^ aoicii , ^ id jM* ixini fodoi oVpaKc^pwa. T5 10 cfs ovtx@div& damp d aoid$apfau>i(&) idis xtipu^i. ci hrpvitssy ideftjPurpurs verno tempore eundem in locum fele colligentes j^qii^ \ quam fauaginem nominant , qus veluti fauuseft apum , vciiun non ita elegans ; ex putaminibus cicerum alborum multa inter fe compofita, ftruem vnarolua ^tr coagmentatam. Nullum ijs patet foramen, neq; ex ijs nafcuntur. Sed tism etiam reliqua teftis inclufa a nmofere & materia putrelcente oriuntur. UJaveroc^ .f^D1 tatio fauo fimilis , purgamentum tam ijs, quam Buccinis eucnir. nam JBuccinis ficare in more eft. Igitur uup ia&v, fine AteAix«pal.,fiuc ctov xupitv Treidv, quod eft terprete fauare fiue fauificare,vel vt Plinius loquitur, lentore cuiufda ccrij lalin^' tur Purpura & Buccina, cum emittunt lentorem quendam, fiue humorem muC° a feminis natura, femen vero eorum nullum cfie exiftimandum eft.Ex eo knt0,.cfPfcpF & exficcato fit congeries veluti putaminum cicet utn alborum, imer fe coh«rentU|p jjfUs , De Teftaceis Lib. IU. 301 JtUSeic^aw pharmacopolae quidam pro fpuma mari$,alij pro alcyonio falso vfurpant. ^itca procreantur, purpurae & buccina fponte, vt alia oftracod,erma,e limo & materia J tofcente, vt ram di&um : & praeter faliuarium lentorem tenui humore interra recepto, jj ^madmodum fungorum deco&o in terram effufo fungi permulti breui enafcuntur, pu„gj vt Perpurarum origme aliqua praecedente , multo maior copia prouenit, a lingulis enim „A, Jumenti a^9Uid effluit, quod quidem femen non eft. Atq; haec eft duplex purpurarum »r(antur. C|QorUj roytuloru origo ab Ariftotele tradita, & a doft ifs.Rondeletio fufius explicata. 0 V I C T v S. V A N T OPERE maris aqua purpurae delegentur iam ante ex Ariftotele di- $um eft: apud quem etiam inuenio cibus purpurarum efie carnem, item ex plan- tis maris . In oftauo enim de hiftoria capite fecundo, quae mobilia lunt (inquir) b "t>ius tad* «is maris . In odauo enim de hiftoria capite lecunao, qux niuu.„* — vi-v quj^^evefcuntur jijsvnftusexpifciculiseft , vt purpuris : funt enim carniuor*, b et^ cfca huiufmodi capiuntur : quanquam ijs etiam quae mari pullulant , alliciuntur. tjt . Urf°s alibi: Alit altera alteram, eo quod fua tefta agnatum veluti algam mufcumue ge- r?s n*autem Pro c>bo eis afferunt, ponderis caufa adhiberi aiunt, vt in libra fine grauio- >u°d poftremum repetit , fed paulo aliter Plutarchus Mufci , & AIg£ quicquid eft 3 *° ^uas te^as rccipiunt , vt ijs in orbem exfertis quafi circularem conuiuationenv-j Lib, de Se - beant» vna alterius alimentum depafcentc. Plinius purpurarum genera pabulo, & folo Urt. aoim. Vi>, vt fit lutenfe putri limo : algenfe quod alga enutritum , viliflimum : dialutenfc ii 10 foli genere paftum. Teftatur Giliius purpuram diu multumque confiderafle , cum-* 3*1 Concham mordicus tam diii premeret, quoad fufiocata difceret.Voraces admodum Voraces ef. Vel ex prouerbio notum, quanquam nonnulli hoc ad timSuram referant. CAPIENDI RATIO. E modo capiendi , ac de tempore captura idoneo, necnon deefca qua alliciun- I tur, dicendum. Ariftoteles purpurarios ait efcas putidas eis purpuris emoliri, jp^idisc^ 1 hafqj accedere ad eiufmodi efcam a longe , vtpote odorantes . Quod repeteos pj C4raifr. "•«s, fceddis capi feribit. Alias carnibus ranaruntf rubetarum, Ifidorus, & Albertus) Wo , inquit, additis, praecipue purpuras certum eft allici: fed nefeio, quam reifte: Hame nem hamo eas capi crediderim. Hicefius feribit purpuratores chamisadinefcandum capi. ‘Wcntinus efcam quandam ad polypos deferibir, qua purpurae etiam aliiciuntur,eam ^yporecitauimus.Aelianus capiendi modum eiufmodi defcribit:Paruanaflamdenfo Lib. 7. de hjr(e*tu>exiguis maculis purpurarj pifcatorcs contexunt. Intus in media nafia Strombus amota . c. C ^cebra appenditur, ad eam alliciendam, Purpura maiorem in modum linguam. 1- 34- contendens, eo pertingere & ftrombu ipfum aflequi conatur: & ne ab eica qua 1- ajj f (ll> ‘Aberret omnem ea neceffe habet exerere : itaq; ipfa exerta fugit efcam , quoad pleni- ms capt. pjne ‘ntutnefcentem retrahere nequit : vnde fit vt eam pifcator liguritione irretita com- l at*H*c Aelianus ex Oppiani halieuticorum quinto,qui *(/pT^,ideft,na{lasexi- ■ iufm°di calathis (ta^dpon) fimiles e viminibus nedti canit . Ariftoteles quoque cy hi ^pi ait purpuras : Gaza tegetes & crates interpretatur, quam figmficationem ali- h0c ■ vocabulum habet ( quoniam floreae huiufmodi fimiliter e iuncis texi folenc) at fit 'n,S naffas potihs , vel naflis fimilia retia interpretari mauult Zoographus : quoma Uu][:_U ' P°ft eadem vafa philofophus anlp »w appellar. Et Plinius, Capiuntur, inquit, par- (Wri%textu veluti naffis in altoiaGis . Ineftijsefca ,clufilcs mordacefque Conche Hau ^then*um lib.?. Concha ea dicitur, & xoy%o$»pa )ceu mitulos videmus. C >n*ots,fed redditas mari auido hiatu reuiuifeentes, appetunt purpunc, P°rrcc.p/>s.Jxo« , , aPU(* Varinum , Polluceau «i^f^,reperies. Aelianus quoqj pio naflaspoptio» dixit: aliqui wopxo» pro eadem , aut rea < PoU Ctl1 form* . Phoenices hoc rempore purpuras in hunc modum capiunt , inquit Iulius phtenteet duj^&vellus jndeaift&uflozidumtingunr. Funem oblongum validumqi vtinmariv/ Pnrpu- tityj ^ffitjdemittunt . ei modicis interuallis vafa quaedam exigua, (xb4^«J) veluti res capt** * abuh quaedam ( xwrat , nimirum quod ad figuram ) addunt ,efparto, feu vimine Cc tiiqu» X yp. 302 Vlyfsis AIdrouandi J aJiquo innocue contixta. Ea circa ingrefliim rigentibus extremis iuncis,auf vioii*5'^ ^ Tuta afperaq; funt , it a vt ingredienti cedant , dilatato facile introitu, regrefliim autcj® ^ uer/o rigore arceant. Sic funem infirudum efcis quoqj in naffulas impolitis , loco Petr, Purpurari; demittunt, fubere alligato in fumtno, quo fuftineatur.Sic node vna intero5’ aut etiam die, vt plurimum vafa Conchis repleta extrahunt. Eiufroodijvelfitflilofl^' „ . — •» wAiuia ijutcuauiv» va r\\w* colo limilis, in qua Purpura & ConcfoyJia ingrefla(na & cfca imponitur) capiunt0*'^ modo attinet ad tempus captur* idoneum , Ariftot. feribiteapi Purpuras tempore vt j ciim fauos extruunt : canicute vero tempore nullas fere capi: Atqui eo tempore tefleJ Vt Purpu- ra Hos col- ligitur. Flos vbi po fkus . o Phoenices vt purpura facerem. >pfo Ariftot. deterrimum florem habent, quapropter etfi ita quoqj repetat Athensu*' fpedus mihi eft Ariftotelis codex, nam prarerquamquod rationi confentancum rarios eas capere, cum meiioru fuccum floremue habent, propter quem eas capio nt, | Plinius aliter legit, inquiens Capi caspoft canis ortum, 3Ut ante vernum tempus vl* mum, quoniam ciim foetificauere, fluxos habent fuccos , fed id tingentium cfficinas vt Plinius fcribit,fed ita obfcure,& mendose, vt intelligi non magis poflir, quam (i P“na aV‘ Conchi lia* ta & Pur~ kfi*» vteretur fermone . In Conchyliata vefte catera eadem fine Buccino , pmetqs ftrunt' ^^urfu atUr a^Ua Pro lndiuifo humani potus excremento, dimidia & medicamina ad- Li*j I» lenn .^»«0 tamen pro indiuifo malunt emendatores, femper non inteile roedicamenta quadam, & remedia adhibebantur, mifcebatur & lotium tingenda: „e„ja ^ tqf n vndc & ind,u,^um dixit, quod & in Purpura, vt in Conchylio tingendo addere* \un0 ve[m J> ‘^aredegraulflimo, &teterrimo odore dixit Martialis: itrd J^uod bis cJMnnce vellus inquinatum. * Cu% die. lam vero pidiores ipfo purpureo vtuntur cruore trito in mortario, ficuti in- piPiorum^ u at Vitruuius, aut creta argentaria in eum liquorem feruenti aheno addita ,& inebriata: purpura. Etenim cum colorem celeriusianis:puriffimumvocatPliniusinfexto trigefimiquinti; t ^genraria autem creta nitorem argenteum reddiqeodem authorc didi Jib.cap.17.Geor- ** Pachymerius lib.fuo 1 a. decolore, Purpura colore tardius confiftere notauit.Ecenim Tardius ce- ^ hanc, inquit, contuderint, omnemq; ex ea humorem eluerint, atqj exprefferint ,effu- fidit . JN; in ollis coxerint, primo quidem nullus prorfus color in tin&ura manifeflusefl.Gau- ^ f tac eadem tindura in fole verfari ; nam ab eo radiata illuminatur , & magis enitefeit. ^°Uuit & illud Gyllius ex Polluce, cuius elegatiffima verba Graea comittere non pofiumj e\°/^tam ^ QfU?&att, duTlwd*a7tvpaivetf Aeia 710& ksm vudvee^ rvpo(. Mirum in primis eft, quod fcnbit Aelianus: Pur- c, '«s pifeator, fi poftquam Purpuram non in hominum cibum , fed ad tingendas lanas fiU[1|)rchenderit,inexhauftum, conflantem, & genuinum velit fieri colorem, &perfedetin- ^ ctia, Vn° k*i i$u Purpuram vna cum tefta interimit : Quod fi Jauior plaga inferatur , & % ‘1UDC fP,rans relinquatur, atque iterum lapide percutiatur , ad tinduram fit inutilis. % e*eo dolore tinduram amittit, fiue illa per ems corpus difperfa imbibatur, fiue aliter 1^* Quod quidem ipfum pra:clare Homerum i ntellexifle dicunt: idcircoq; vno iduce- r ^orientes Purpurea morte affici ait, peruulgatum fuis verfibus illud canens: tVfg] PurpureaillummorStVioientaqif Pate aper emit . \ pus^c °leu addidifle tindura:,vt fine laffione,aut detrimento florem, tinduramue in rem- Mei, et oleu larchij Uarentur» non male quis inde conijcjat,qudd Alexander Dario deuido,vtiPlu- cur adde * 3l1n0s S/nernorat i Purpurae Hermoniaca: quinque millia talentum Sufis capitis inuenet it, rentur . r?t:Ch Cruat® decem minus ducentos, quae florem recentem adhuc , ac nomtium retine- candj-!as (inquit) fuerunt caufam efle,quod puniceorum infedlura meile perfedta fuent ,Sc ^ c^0 ole° candidorum , quippe horum in pari aetate fplendorem integrum ,&'luJgen- ne«iine;PiCi* ^uo loco, inquit diligentiffimus pariter, ac eruditifs. Hieron. Mercur.a «te animaduerfo dubitari video , quamam eflet ilia Purpura , quo padto meile fa- 5* k Hp, CUrahuius apud nullu alium authorem mentio habeatur, demum qu? fuerint can- ^utareAt !i|^a 1/rpUr* oleo aJbo integrae conferuat^.puiffe non pannos ,lana, aut lericum Purpura loctts t QnferiI Cd Purpura lubftantia, adducor vt creda, tum quia tanto tempore fuilfe eat-a^r‘ tir)QlJraataniciu^modi materia non adeo veufimile eft , tum quia in conficiende Purpurae turuU- ' tr,ecutire? PJinius’ ncc^’ Pollux’ net3i Caffiod. qui eius conficienda rationem diligenter ^ x yart i,Htco(,1Unt,nec alius aUfhor,mel vfpiatn comemorarunt. Praeterea ex Caffiod. colligere ^ ^ je ‘ Jcufficcontufa,& iimulcoaceruata Cochyliafex miles abfqj alio mangonio ince- ^ u^°dan 31 *^ecl> quomodo lana’, aut ferico tindtis verba de flore a Plutarcho prolara acco- ^UtaQt, incile videc cum prbprfe id nomen fuccoiili Purpuraru ab omnib. feripeo- Cc 2 tib"* 304 VlyfsisAIdrouahdi ribus tributu inueniatur, vt iure quoqj idem BaF fl). cum fuo folliculo tot annos meile, ac oleo candido immerfa, fuiffe integra feruata, pterea Plutarchum,qui fciebat vix fex menfes Conchylia contufa manere, nec luccu^ oi” ,|S) rem vocatum vitra conferuari pofie recentem, addidifie rationem tot annorum duratJ^ ac fub voce /3s«p/!u» intellexiffe, vel totum eum rudem contufarum Purpurarum acer*^ idqjtalenta illa potius fuifie ponderis quam pretij, vel (quod magis credo)ipfumme> 11 uj cum vaginula fola,aut etiam cu carnibus extradum. Hac omnia Mercurialis ad Plu^ ^ loci explicatione, in qua nonnulli defiderari aiunt ratione, cur potius meile puniceas fl11 ^ oleo, ac e contrario, cur potius albo oleo candidas Purpuras codirent,cum alioqui,^15'^ & oleum arque putredini, ac corruptioni refiftant, cumq; eiufdem coloris flore habea^fj, (j nicete Purpura: ,cuius habent alba:. Cuius qurtfiti folutionem fi quisame hic expedt*-1’ f) 'Ak& Tur » ]^ur> Neqj enim ratione fa&umexiftimo quod alba oleo, phamicire meile condita pura cafu, excrementis ga liinaceoru ita coloratis , igitur purpunflura cx hoc ver- ^^catbafimunjdprxftantiamphitetralium velorum,vt arbitror, colore, dicitur. Qui» bpdj Car^afinum appellant colorcm:quoniam vermiculus ille Punica lingua carmesap- acce lllr ^madmodum & coccus. Poteft & ab vrbe Charmi , qua; Sardibus cft , nomen ***** is, quod lanas inficere Sardibus coeptum fit , vt inquit Plinius. De hoc ver- cma Quihilapud veteres inuenias. Hieronymus in facris litteris vermiculum- & vermi- citajL ^Veftes nominat, granum fvt opinor ; aquifolia fignificans ,quod authote Plinio ^ v n-atn 1°C1S vermiculi fimilitudineconfpicitur. Hinc deriuatum arbitror , vt cocci- '? kolecidata (fcarlata quafi fcolecata;hoceft vermiculata, vulgo diceretur :fiue t>pi^^quiliata( etenim granum cocci etiam quifquilium vocatur Plinio) a quifquilijs, ^'cUlpUtU en‘m vt Fcftus aic,quicqud ex arboribus minimu cadit. De ver- Vtc0ri- Urpureo Democritus quoque meminit , tinduris vtili , fed e Purpuris ac murice, de vermiculo Galatiae, hoc eft iligno meminit. Hiec i Ile in corollario uquo Cteliusetia defcripfic,qui infuper , Carmefinu, inquit , funt qui opinetur ^ t 9u°q> nuncupari polle quia fit radix Syria , qua; vocetur chroma , cuiuseft " cophi aftum mentio. ,Ego omnino carmefinu a Kermcs Arabica feu Punica voce Cc 3 ----- coccum Coccum tn~ fcioruwu Purpureus color idem-± cum coccino» Kermes . Gran&ta Vr- bis j Hifpa - ni& oppidtt . T iutfur* ex Verttnculo quid i » fu crts litteris . Herb& quu- rum radici - btfs inharet Chermes, Chermes Arabum c(l Coccu Gr ‘lC ^ Lu 19. c.j, byilus; quanuisaliqui mafculinum etiam faciant, & in plurali neutrum ) genus eft hn ra: tenuitatis, in Hifpania primum repertum tefte Plinio: item velum ex carbafo W Virgilius in tertio Acneidos: « — & aura Veia vocant, tumidofc indatur carbafus audro. Carbafus vt quondam magnis intenta theatri f, ■ Eum tenuis glauco velabat amtflts Carbafus, Et in vndecimo: « — T um croceam chlamydem jsfinufq\ crepantes Carba fies, fu luo m nodum collegerat auro . Plura leges in promptuario TrebeJlij. Vndeapparcc carbafum alijs quoque pro 3^, £hJff.c.j. coloribus tinclufuififc. Pollux carpafum,*«p7r*ocr dixit, vt mox patebit. Memin1' p. nius. Hifpania citerior habet fplendorcm lini praecipuum, torrentis, in quo politur ra, qui alluit Tarraconem . Et tenuitas mira , ibi primum carbafis repertis . Et ah^Lt poft de velis timftis loquens : Carbafina deinde vela primus in theatro duxiflfe t t^A LentulusSpintcr , &c.Gallica quide vox Cr'clpe,a Carbalo feu carpafo fadia videri p0,^ Jn fhodch • Inuenio vero & apud Paufaniam , nalci in cocci fruticis fru&u breueanimalculudii' ftatimacin aerem fruftu iam maturo eft eroifium, volare, ita vt culici fimile (inquit) tur,nunc autem priufquam perficiatur animalculum ,tructum cocci colligi, & fangU1^, inledii lan as tingere. Monachi qui in Meluem commentarios ediderunt, Brafauoli tiam feeuti funt : quos reprehendit And.Matchiolus in capire decocco infcdforio: etiam eius verba leguntur: Chermefinum nouum iampridern conuehitur in Ital'^ brii Lucretius in fexto. VirgiliusinoCiauo: Chermts ex India . y anet. r er. flos Indicus fttrpuram tingens. . . Hiipani;S, ab occidentali India importatum: quod cum copiofifiimumadleratur,^ Ltb,g.d(Lj fina ftamina nunc vilefeere coeperunt. Deeodemputo Gardanus intelligit, his v£ .cj< Aduthumur ad nos nunc lemma pro Purpureo colore ferici conficiendo ,fimili3 bus,a quibus fublata funt capita; vnde pretium Icrico rubenti imminutum fere Jjj dium,cum olim ebibineli» herba: tuberibus radici adnalcentibus fieret .Sed forte ^ J- ifte coccus, ilicis nimirumj& qui ex tuberibus plantarum colligitur, etiam antiquis* tusfuerit, lego enim apud Ctcfia in Indicis: Hyparthusamnis per Indiam fluit, fontes flos Purpureus nafeitur, quo Purpura, floridior etiam, quam Giaecanica , $ Ibidem animalcula canthari magnitudine vifuntur, rubro cinnabaris colore , ped»Dpf longis & vermis inftar mollia . Oriuntur ea in arboribus, quae fuccinum ferunt:^ ppf' bus earum vefcuntur,ipfafqj perdunt : vc pediculi vites apud Gratos. His tritis 1°. £jj(K pureo colore veftes, tunicas, ( QoimlJctQ , vg« ^navut, ) & quacunq; volo^^gifl ficiunt: qua Perficis etiam tindiuris praferuntur.Sic (jtefias ; lilud autem prate^^^i- non eft, Purpura fucco veterescoccum Plinio teftante perroilcuifle:Quin &tetre^£0C' nyjgwnm fcere coccoqj tiniftum Tyrio tingere , vt fieret bis by flinum , Inuenio & hunc tol°^ rjutd» co & Purpura permixtum , hyfginum fuifle nuncupatum. Ffubia colorem Gara«c Rubu alor. 8US infeftoruro vocat, quem tanto in pretio efie icribit lui. Capfar Scaliger , vt & n,%gi' fx Sandtce g«um colorem multi nominent, & celebratus fit a principe poetarum fub Hiber^ ^ trettoftts n!S commen^at*one 9 ^nter co^orcs m>htarcs . Superius diximus quam pretiofa 1 t (ji' color fur* apudt Indos fieret exfandice,adcuiusrei corroborationem cum hic potius ifiu furens. JJyfgwum De Teftaceis Lib. III. 307 p • Sandix Indica, inquit ille , de qua in Aureliani CaefarJs vita legitur , pretiofas pj‘ Horas feciffe, aliud (quam vermiculum di&um ) tincturae genus puto. Hic vero, Indica Ii fi’Uram inqt»ir,ex fandice parari, prodit hiftoria, tant® vero creditur excellentia ,vt il- ^PpofiraajjjQy^yjj , fpecie cineris decolorari animaduercatur. Phyllanthion cogno- (£r 1(0 ^‘iconaoud Democratum, herba ad Purpuram tingendam fetis celebris , uec pre« ^oj-aclualisficmonftratur:InThcophrafto& Plinio legitur & phyllantes herba inter fpi- ailtas>fcd mitior aculeis, & ab radice tantum foliata. Ita lego apud Hermolaum .Video pe-f'n riiophrafturn chamamieli genus , quod caule foliato fit , anthanon phyllodcs ap- cti‘ 4re- Cslius inter amorges figmficata f ita autem Gratci amurcam dicunt , abquandoqi cfc? V|d f*cem ) ita quoque vocari ait herbam Purpuream veftibus inficiendis , qu* in- c fantur amorgina?, quanquam ,inquir , & pmenuis arundinaceae pan.cul* port.o di- |v ?ra^°rgi. a coloris eftbyfifmi fpecics ab Amorgunte mlula. A w.Hfr 7£j„ ‘°>$uidx, ac potifiimum Varrino,ett *«**/*» *'« ** *'&/*• *W**t*»>* X' Am' MTnoutf ’vfoiA*r*, A/*6py‘M , %nmam,**pd ilwuuipyUtJtid elt, \ veft!rsina tunica fic dicitur ab amorga, quod genus eft coloris, fimilis bylfo. Significat & yln ^Ptetiofam.Ajttop^rorjO^owp/Stlir^Tro^vri^^. Atyzieu a(*Q p><* -3-nAuxcoS, A^op* }(8t i!Q dndpyn , v djuopy/zoc. Av- J"e1 Kd) ycop yts e’*ctAe»o . Ex his apparet amorgen nihil aliud quam lini genus fuiffc , fed filius, & quoniam forte Purpureo colote tingebatur , ( ficut & feneum & byflus , aliaqi ^Uiffima lini genera & vellera ptaeftantiora, vc Mikfia; amorgen Purpuram , & amorgi- “^urpurea, aliquos interpretatos eflbfed inepte: (vt & Helychius byffinum Purpuieum) ^erac enim etiam alio colore tingi . Itaq, non re&e Ctelius , & fine authore dixit, arnor- j?Hcrbam Purpuream veftibus inficiendis aptam fuifle. Quare Zoographus amorgen C fufpicatur per metathefin ab Hebraico Argaman , quod eft Purpura , vel fericum ^tatinclum. De hac edam hecPlinij verba accipienda exiftunat: Lini quartum gc- ^ s °tchomenium appellant , fit e paluftri velut arundine , duntaxat panicula eius . Cle- ,^‘nPgdagogo contra luxum muliebris veftitus&Purpursevfum: Ovk i n tds o’^&- aVj Aiyo&ru , uMxs J'f ttvots ia vhs Efipuiat K/Aixar izvropt£ep.iroi yni f Qd!ct*fcop),1 Myrepfus: Coria alba vt Purpurae in- tcfia‘n§anturianchufe radicem aceto irrigata illi ne. Idem mfine remediorum ad dylen- bt\f jancbufam eflefcnb t herbam quandacn tingentem i^dAn^na > neiuoquo x ta(J; s tofi legas dAtuva. Mf id eft, vt veri murices . Diokoridts quoque anchul* illCcCCaifanguineo colore inficere manus lcnbit,quod mulierculis non ignotum: qu£ eo oqe?tanquampurpurilTo malas, quo rubicuntliE fiant, inficiunt. Hyfge , TV^*»bui dx tUr rto herba eft & Oayn *«'*» tunica hyfge ( vel hylgino colore ; tincta , dicun- fttjji.to neutro plurali numero Ouyivo(A%<$ (fuppie induo- ) ita ille , apud quem v frva? ‘to ^9ytvo(} quatnuis litterarum ordo repugnet ) tmdfur e genus eft * Vcffj, ldzoKxoio/3aipitrct-) x.uid^ivoioQipifp^t . . ~ jvw ,HelycbiUS& l)U^ cxponunt ?i.In quotum vulgatis lexicis hqc nomen non re&e oxyto- Cr’hiUir^Meroinit huius dicionis etiam Plinius, dum ait , in vigefimoprimo ; Hyat ciuthus Lib, 1 J* Gttg, Radicii an- ebit f* vfus» Hyfge, Hus Gutti* ilex Aqutfo* Ita . Sat.pr, Ferrugo, Hyacinthi - na. Hyacinthi, nut color. Vrtica ani- mal Purpu . reo filo. 'Hercules in. nentor fe- cundum Ty- rios, Hercules fhilefophus. phoenix pri- mus Purpu - ra v/us. 308 Vlyfsis AIdrouandi cinthus io Gallia eximie prouenit : hoc ibi pro cocco hyfginum tingitur : Et in rrigcfi^ quinto Purpurifium Puteolanum, inquit, potius laudatur quam Tyrium, aut GuuMH vei laconicum , vnde prctiofiflima Purpura. Caufa eft qurid hyfgino n axin e infan rubiarmfjj cogitur forbcre . Hyfge igitur herba eadem, qua hyacinthus videtur: ex hya£l tho autem non cocci fed fui coloris veftes tindfas opinor. Perfius. Hic aliquis, tui circum humeros hyacinthina Una eft, J vbi quidam legunt lumbos &ianrhina Janacft, id eft, violacei coloris. Bayfius cxN0" ferrugineum, ait effc colorem ferro ardenti haud abfimilem, vt quidam ( inquir/ pu^A qui & hyacinthinus ex Virgilio: ait enim ferrugineos hyacinthos . Et alibi : Hyacin^H inquit , dicuntur veftinienta , qua cum eius floris colore certant , vel etiam ciuldcm ^ ilis lapide. Antonius Ihylefius, in hyacinthino colore Purpuram lucere fubnigra013 j mat. Hyfginum inquit idem Bayfius, planta eft colore flaua & inde Caytvofiaqr! di^5'l) ab ea planta tindia funt , nd V7ra «o’t« /Sifiu/x/xiva . Hoc legifte memini in fcfcol*)^ Nicandrum , fi tibi probatur auhor. Hyfgini etiam mentionem Virruuius in oftau0^, Rucllius vero hyacinthinum colorem non tantum ex proprie didfo hyacintho, vt fc/*L j ditur; fed e viola quoqi qua fylueftris dicitur hyacinthus , traxifle nomen Plinio “ ( putatjnifi quis, inquit, ianthinum malit, quam hyacinthum legere. Atque hac de p^1!; quibufcum Purpura fiebat. Inueniopraterea animal. RondeJetius enim quartam fpeciem defcribens: Ex interioribus eius partibus finquit) filum longum deducito1 ‘ ■ pureo colore tam iucundo ,tamq; florido infedtum , vtcum pretiofo ilio Purpura? ► ^erreC *. imi e e^ lanc vrt‘Cara Purpura adharencem ( teftis enim alienis adna & maxime Purpuris)acane Herculis demorfam fuiffe, &c. INVENTIO. PVRP VR A quo pa&o & quando fit inuenta, eft legere apud Nonnum in qua^ij umo, & in onomaftico Pollucis libro de verbis idoneis ad Comodum pritij0V inquit: 7 yrij ferunt captum amore Herculem cuiufdaqf nympha? indigena/3'., men Tyros , lequebaturqj euro canis, qui irreptantem IcopuliSPurpuram confpicata5’y 5« ^ar.u"cu,a>t(ua. {lZ !abra cruore pumceo infecit.Cum igitur ad puellam adiflfet rp * CPM 3atai 3 in^ueta tinctura , affirmauit fibi cum illo nihil fore ,nifiadfe veft^ J< I xi ? 1 " ™C?n,s 1 J,us labris fplendidiorem .Quocirca Hercules inuenta animant^ ,f, c; } -j "i:,u{nei^lunusPue^‘E detulit primus vt Tyrijdidiitant, punica inieCturaa^ Sed quid fi fabulofam hanc intientionem efTe dicamus ? nam Georgius Cedrenusin^. pendio hiiioriarum nympha nulla fada mentione, etiam Herculem Purpura muent< philolophum fuiflc fcribn his verbis . Inferior ibus temporibus ( poft regnantem rium m Aegypto) Phoenice regnante. Hercule, fuit philofophus cognomento VL Is Purpuram 1 nuenit . Ciim enim in eam Tyri partem adfcendiffet qua ad mare pA paftons canem v idit Concham vorare : paftorera d cane fanguinem emitti putante#’ £[, ab oue accepta, quod ex orecanis defluebat, abftagere. At Hercules qui rem oblt^ tmifturam eius lana egregiam cum admiratione vidit: animuduerfoq; liquorem 0 Concha ifta fluxifte , lanam iftara magni doni loco ad regem Tyri Phcemcem attul|E: j pe a.,u otin uraiftmsattonitus, iulfit hoc modo lanam tingi , atque ex ea fibi veftem parari: qua primus hominum indutus.omnibusadmirationifuit. Nam ant^c pons colorum tindfuram /gnorauerant homines . DENOMINATA.' l\ TloptpupojSd. 7rcppvpo7rU' A»»?. * » n optpvpotSAtot cracis dicitur, qui Purpura liquore veftes tingit, in qua Ggn,Drs ne ex Alexandro Aphrodileo affertur etidvroppuptJ^qux tamen vox poti&s (1f. heateum qm purpuras venacut,a vctbovroptpop^id cft,Purpuras venor.Hycefius^ ‘ , - j"S!^ISIOCaU“ "0P*T 3U°,hi :cluam Wididboneab eode verbo fa**? 7T0P(Pt)Pi^nKnt 7*^ru apud auchores legutuv^lop^ 0 n eft ne^ociator Purpuranus.^^p.v^A/5 quide f?minu pro muliere Perpuras v£d& 3? Su,da legitor, ideft tau, vel «ft» Porpoteas »• ,1 ^ (fubaudj vel — ~ " ' ' ‘ tfuM9 ’ DcTcftaccis Lib. III. 309 p ‘ n ^4^°« apud eundem Stiidam idem eft etiam, vt^cp?5£/'pflfi»c *<&»>*. tto ppwpcft- pe/ln UrPUfae fpetiem gerens , Purpureo colori fimihs. Euripides TroptyopoetSi» Si « a«, J^Cansin nrodoPurputje, $op$vpo xaoAoe , qui Purpureo caule eft. risp^po- ^tioti . UtPUr* pcrmixtus^Polluci de veftium generibus ^optpupo/u/ym i&ns Tlopcpupa* pa,a * ^^atroi «aop^t/pa ,fedqua? 7» ifypiu iu< iri PVfr/atniMfP »r*=» 1 in Cr%nrsm Dlirmirnm ‘n qu; Pl>rpureo flore eft. 4*po & lumbis: vt veftimenta quorum fimbri*,& lumbi funt Pur- o0; * ,‘%0P(P‘'po€, milia Purpura infignis,Purpura non amitfus, vt Plutarcho » yuun fypv m 1 " t*0P$aPot atpOns cui apud eundem in fympo f. fexto opponitur n’%pv- A ■ * ^Hpo»/Wrw, eft veftis, qua? Purpureo colore > ' ^°6 n^a eft : vel toga fine Purpureoclauo , veftis cui ora Purpurea non eft addita. A cans°*1ra. VioU fubluiet Purpura mgra. Virgilius de amello flore. Conchylijs virus PljJe ,r> fufeo, (alias fuco,quod profert) color aufterus in glauco,& irafeenti fimi lis mari, Purpurem %*^ifce *n quem Virgilius in equis probat, eundem cum phoeoi- £^, x 2o Wpiltrantur» a veritate longe difcedunt: decepti videlicet hinc graeco palm* nomine, Hierogl , ttioj ^ijauthoritate ,qui phceniceum , & purpureum diftinxit colorem , florem vicefi- purpureus dicC{l) t!°.vicefimi primi libri capite deferibens. Quod ad arborem phoenicem, & eius fpa- a ph&nicto dicet^ att,tlet,ftultum fuit finere fe homonymia decipi: maxime ciim nufquam legant fpa- dtdtgmtur ,Cj°^orem phoeniceum vocari :& profedo egregie rififlet Virgilius, fi phoeniceos phantets K ab“' ‘ ‘ Put ^cmon^rar* tibipoftulafles. Quid? an non phoenicopterus auis nomine arboris ce- Dii*.... ^ pennis fatis oftendit , quis fit color phoeniceus apud Graecos ? Verum cum Ur . cqJq Utn c°^orem a rubro differre dici mus, phoenice i coloris nomen pro certa forma ru- ^vi0jatlSaccipimus,qui nimirum in granatis interius fpeiftatur. Plinius amethyftinum, Pbxmceus c CfUtT1 c°lorem proprie purpureum dici oftendit, licet & hoc nomen ad quemuis ru- eoior an a b dirius0 °rci? diuag«ur. Differunt igitur purpureus, & phoeniceus, vti carbunculus, fiue Purpureo r°s Pliir VU vocatus> & laudatiflimus amethyftus j fiuc vt rcfa,& viola» Qua de reliquet differat. c phoeniceum colorem non folum cum purpureo confundunt, !a' &iam rubrum colorem dici fcribunt,quia purpura primum in Phoenicia fit inuen- aUn0s ^ . Plura ille. Purpureus quandoq; pro purpurato ponitur , atq* ita purpureos ty» Purpuretis ** Horatius , purpureos reges Claudianus , purpureum fcurram Iuuenalis : aJi- Pr0 PurPu* purpureus pfo pU3chro dicitur, vt fupra etiam di$um eft. Virgilius: rat0’ , ■Uttisi; Ft Prs Purpureo pcenas dat Scylla captllo* propuli*™ Sjr><*tauo, li.i+Georg* Hic I 3 1 o Vlyfsis Aldrauandi Btc tietit Jrclotformofus puluere belli , p urpureom fundem Cafar ab ore iubar. Annotault&hanc fignificarionera Ant.Thylefius his verbis: Rubrum colorem ® ^ indicat animalium fanguis , & quo lana inficitur , coccus: oftentat tamen hunc colo praesteris rebus liquor Purpura: cuius adeo gratus eft color , vt fi quid paululum ruboris, modo vifu fit illud non iniucundum , Purpureum /spe dicatur , vt Extrcif . 3»5* Anima in (anguine , Purpureae morte fub. Uti qui di - c ebantur , Mare cur dittif Pur- pureum, Maris epi . theta. Purpurea mors qui dicatur . Caly Rho - dtgtnilapi fus • varia florum genera, quin & candidus: is enim quoque oculos remoratur, apoetis nonnunquam Purpureus; nam & olores Purpureos dixit Horatius, & niuemipfom p^jj ream AJbinouanus. De purpureo colore, & verbo ^op nus, eos qui valido aliquo vulnere (vt purpuras Conchas purpurarij vnofaxii^ yjj> dunr,) perempti fuiflent, purpurea morte fublaros dicit. Purpureos critiis iuuenes di#1 * giliusin nono. Sicin decimo purpureum pennis, & patfg, coniugis oliro. na rubris cr»%, bantur antiqui, vt videre licet in nono vbi ait. critiaq-, tegit galea aurea rubra , & io ^ y cimo, & rubra cornua enti*, quas & puniceas nominat , vt : aut punteea feptutn penna. Narcifus etiam ipfi eft purpureus, & di purpureos, ver, mare, lumen iuuenta: diucrfis in locis, item cothurnum in primoj am1^ tertio, veftera quarto, lumen fexto, & Georgicotum fecundo purpureas vites , lui tertio purpurea aula?a« Et clarum vetits fpltndorem Turpurai, lego apud Lucretium P^, tia fecundi: Uop^upin fpn dixit Homerus , Scholiaftes wwxfAn* ,id eft, variam mtefp * tur. Purpureum de mari, aut flumine aliquando pro ca?ruleo dici Grammatici annot* 1 nos etiam fupra annotauimus: Virgiliusin quarto Georgicorum, In mare Purpureum violentior influit amnis, ^ Cicero in quarto Academicarum: Mare illud, quod Fauonio nafcente purpureum idem huic noftro videbitur. Purpura, inquit Pierius Valerianus, non nifi in imo re A pelago, vt tradit Apollonij Argonauticorum interpres, qui verbu 7rop$t/purx.t prefu*1 . elfe interpretatur, hinc mare purpureum, pro profundum, poetae farpius pofuere.xf^ y tpvpicv apud Homerum, Euftarhius nigrum interpretatur,vt fanguinem purpureum. £ vel marina purpura tiocFum d Acvpyd», *e I K/^Aas (pilees) dMotdiai dixit Numenius. Purpuream mortem Homerus in Iliade. E^Mar Topp«fp?os Samios, wjfioTpa xp at ut i». ^ y Scholiaftes interpretatur nigram, vel fanguinariam, vel cruentam: aliqui vioJentanh^J bitam. Hefychius; nopfdpioi Samios, etiam exponit c.«« Aae, <2 fefl /2uSCi ,&t<*p«^« non erit praeter ordinem ea hic recenfere, Io£w Varino&Hefychio exponitur lofyvos. ea^P°^’vot* Putarim '°v, id eft viola, cuius color quoqjpurpureus nomiuatur,deduiuxca id mare regione, lapidem Gallennum> xaMsaviv, cum Sapphiro, 40 ta^em ^rhQl^C'a^^nnaSarmetroP0hnParthotnmregirubditam, vehi tradit. Huncquoq; cum ^°tc«n quis non incongrue interpretetut.K* Vn*/:»,apud Hefychium func,o< tclv dMx- ms- )^(*V7rC*yuv"> *St)7rav 7ro(s 7ratxi / a . «a- znMoiv u rttAioxot;: ««►A .t St jttpa^uxroAot , you*6t : itp’ « dvS» p-.S 'moti ^h')(S°VTa: ex cJu,bus verba vlcima , flores in modum rofie purpureos fignificanc. Sed kaiicf • UUm rchqua Purpur* denominata profequi, noptpupk, purpurea vcftis,vbi fu- Hopspvp:^ W^'ri,p0tcft Xenophon in osftauo Pajdix, SStv tuSdtavos, a Ut 7ropj>tp'tSav quu ip- 0b7t QomKlSov,ouTi %apv)ixw(t)V 1/A.avlat.Sic 8i no tpvpa vfurpatunac ficut^Vp^vpa/3a- hap 5 dlcit Hcrodianus, fic idem eodem Ibron /Sctot fatos '?aSi^aio7rap^tspk , iraperato- ^ic?t pdra fufeepit. Comodum videlicet in lucem editum. n»pp«pj« item auis eft,vt mox Eerphyris h thiqs r* ^tCna inlul® nomen apud Plinium, quam Nifyron ante duftam fuiffe ait.Sic Eufta- *uti' Nifyron nominaram fuiffe ait 7rop$vpt£a , aVo' tdv *V dbtfyropipzpiev. Idem . %jj 0t^.'d*Us ahhi & Cythera ait vocata fuifle ^-opipop/^c6,c]U£E Euftathius quoqi7rop?:tp»- ^0TP ^rt' 'flata tradit Sta, u’ XttA/o? vcut aCtti 7T0p/ufi >ot ix i7,i *^aA7snga crura rubere. Sed de bacaue plura in noftra Ornirhologia Wd parte, has in Syria gigni CadiusRhodiginus tradit, Eft & pifeis nomen voptfP10' "P Hefychiura . napaei' » »0 >, Apftoteli Purpuram paruulam fignificac . Porpnyr,d^( auium genere efie etiam Hermolaus annotat ,aitqj a porphyrionibus e fle diuerfas : abvtroqilatiporphyrides,fiueadiporphyridcs,& Iatiporphyra?. n oppoctfwV, au'S ^ dam exponitur in lexica veteri, fed fineauthorc , quodq; nomen fufpeiftum habet au thefauri lingua Graea?. flopipt/po, purpureo colore perfundo, purpureo rubeoq; c0 °r -tllr illuftro. Nonnus, anoppuput ysiroret eonplw OpSpoc. vt & ipfa aurora ab eodem dl «op^t/pctv a purpureo rubere colore. Saepius neutrali fignificatione ponitur pro Pl,rPu.p id cft, purpureo colore nigro vel rubeo, vt apud Columellam, purpura ns viola, & vjc apud Plinium, purpura violacea. Et in Epigrammatum libro feptimo tnoppdp at P° f Purpurans racemus, feu purpureus. Sic Ouidius canit ; Sunt auro (smiles longis in vitibus vut Sunt & Purpuret» ' Id autem plus eft quam pidicii Hefiodus) w *w«* i/ctyot; fxiyu. nv/mati xeapa. ,{\ vbi Euftathius exponit , piXa tmaj : addens eadem metaphora ab eodem poeta .viu u 70' xaA^tf/rfifjderiuatum a «Synonymo ia> noftpvpa.Sk & v ofiptiptov nigricantis purpura? fpeeiem gerit. Rurfum Epigrammatum libro fecundo , paffiua v° EbJW a*«» «s-dcTW TropQupsiiq. ji* placide purpurafeit, placidis fluxibus nigrefeir. Diuus JSafilius quoque in Hexai*^/ cic mare ^rop^vpooQaf ^pouv h %vat^Uo reft op^cr/'zz^oa$5tM£ii'i Sicut vero n>ctaphof^ ^ mus quoque dicitur sopnim*, cum concitatus, & perturbatus ( vt & latine flu y xftuare translato verbo a mari.) ita quoque -a op^ilparad hominis animam varijs tionibus, Securis turbatum ,acflu£hiantem transfertur: aut profundms aliquid tem. nam & mare qua profundius eft, nigrius apparet:& purpura Conchs e pelagii, profundo, potiflimum petuntur. Forte, & quia purpura ad foiein diuerfos colores $ ^ de animo quoqjdiucifaconfiiia agitante , & mutante fubito , vt purpura fi ad folc^o' rius moueatur, arop #v p«» verbum in vfu eft.Ergo & vane & profunde & anxie, & aM ^ do maligne cogitare fignificar. De ta varijs huius verbi figmficationibus audi Hefyc*?' ^ nopvp t(t» , lapaitta , xou^w» nopwpiiaji St**o-)i£uo4. nop^p&v, inquit, Euftathius, de mari dicitur,#3" J, mum transfertur t*/0(wo h , vt in illoH"^ xpctMJioivoptopt. quoque purpuram fignificar,& verbum xabxaiv*» ip0fP. Igitur codcpn modo n oppv pur aurora a Nonno dicitur , quo ab Homero vocatu^ Mare vbi nigrius» ili ad. A. K cthp^e. Aurora cur purpureus rubor di- tius a Se- neca. 4 Ut; DeTcftaceis Lib. III. 3 '3 mp^ro purpuram colore refero , purpureum colorem reprefento , vel imitor; . ’ vt ^°lumella dicit purpurans viola . Diofcorides de thymo , %%ov t ni cUp* *t. tw Plinius de thymo nigricante dicit; Alterum genus nigrius ,flo- r* n'grar * * ”Sl1 Cnim tc^atur ^ PurPurara nigricare , imtno rubentem colorem purpu- ro, jv 1 fc e*ie deteriorem E7r/s7op?)i>pi£a> , ad purpuram accedo, ad purpuram indi- tyyqp7 ^0ridcs: ivior tf"e >cgi) d>07r(p dva peteor ov ro «vffox ioriTroppopiget . Ariftot. plffoa . JSatn*/7WlU «S-* ^xov t7ri7rop Pau^u^um refero purpuram. n^pt/pas^aia Hefychius& Varri- Vu^> ’®v ^aicSiaTj %clpat ad xpia. Forcaffis autem vafa quxdam Perphyro- figlina purpurei coloris porphyromata fuerint: qualia fuiffc murrhwa, dixi- mala . fli*rea , 1 Jenim ceu pulchris & fpetiofi$,dijs aliquid offerri par erat. Sic aurea , argentea ' a; ‘aiGr$ci pfpuaciixtiaaidpyupciftai ct&l ^aAxcofta.ttt, VOCant.OVpi*»'» ro piVfMa.ro. Icio Strabo dixit. Cardanus in fexto de varitate rerum, purpurina(inquir,ne- li°cf0|Q^v°Cabulum hoc mutuatus) coloris eft fului, aurumqj imitatur, fi optima fuerit: purpurissa. j ^C.rC’ cludd non rcfiftit iniurijs coeli , nec diuturna admodum eft , deinde com- l«tinuRlCln C1US °fiendirj ex plumbo albo argentoqj viuo &c. Sed neque vocabulum hoc >0 decin l£r ,aut purpureo colore quicquamconuenit . IlorpopMO» videtur accipere Strabo IIorpe>p«or. ^liQjUi: ‘°fcxco pro officina purpuraria de Tyrofcribens . Purpurariam autem officinam dit; j| v°cauit. Indicum (iqguir) in diluendo mixturam purpura? cxrulejq; mirabile red- Purpurari a ItltU, $erUm 8enus eius eft in purpurar ijs officinis, innatans cortinis, & eft purpur? fpuma. officina. Prts t Crab° »n decimofeptimo, eafdecn officinas vocauit 7rop ya,^iei( iptav @*&) dlctii ilw (ioplw Amm.c.i. \ yvHffiat oo J h&Actftitlus , (tia tid* xai aiJJopa JcaipS ftpn ritu noppupat du id eft>PurPurarius Pacator, fi poftquam purpuram non in hominum cibum, colligendas lanas comprehenderit, inexhauftum, con ftantem & genuinum velit fieri bxi idu purpuram vna cum terta interimit. Purpurarius, ad purpuram per- Purpurarius ^Htr5Vi®cina purpuraria, inqua purpura fit: pileator purpurarius, pro quo Laurentius V- purpuratorem dixit: tindor purpurarius, qui purpuras tingit, nam purpura- ^isjV? ^*ule pro vtroq; accipi poteft, & pro mercatore etiam qui veftibus purpureis eme- inrtis,ncgocietur Uopipupeis & noppopiutei) Polluci nominantur. Uoppvpiu\ Aelia- fingit. Hicefius apud Athenffumchamis,ioquitproefca vti ivs ®op ^ porphyrus retur SinnadiTus, qualiter illos nafei optarent delici*. Porphyrus, ccra omne ccr?uS^ l \ DeTefhceis Lib.III. 3i$ MORALIA. Sanguinis Cbnlttcxem pium, . Hexam, lib . 5 .0.2. Purpura t(i CkuQus . C A N I V S Martinengus Brixianus in fua glofla magna my ftica , purpuram Chrifti (anguinis, & meriti preciarum exemplum ftatuens: Ambrofius (inquit) jtg haec quoclue dodiffime fubdcbat; Quid etiam purpuras memorem , qu«e ornant tll^)nlConuiuia,amidus imbuunt? Aquarum eft igitur quod in regibus adoratur;aqua- tj)0r e*; ^(jpecies ilia quae fulget. Et pdft: Aureum etiam vellus aqua nutrit,& lanam in me- •lerf311 fPetieni metalli gignunt littora , cuius colorem nullus adhuc eorum , qui fucis di- n£(c-. ducunt vellera , imitari potuit: adeo natura? maritima; gratiam humana implere fititp ^duftria . Scimus qua folicitudinem vellera ouium etiam minus pretiola curentur, ^ li)s ad^C °Pt,maineclua<3uam autem his fucis innafcitur.Hic naturalis color eft, quem nul- Hjjjj , |Uc lucus aquauir, hoc quippe pifeis eft vellus . Si igitur (inquit Martinengus,; tan- W • ®Ct 1 tantamque exiftimarionem nada eft purpura , regium indumentum , quod ql)a~u,: ncconfperfura fit exigui pifeis , qui purpura vocatur : quantum corufcabit anima, Qf nUft)^Ue spicienda erit, cum fanguine Chrifti fitafpetfa & redempta ? Purpura 'ftcid r S * ^urPura profedo faxi vnius idu collidenda eft , vt fanguis exterius emanet, ij^ , d idu folo non eft contr ta, fanguis in vniuerfum corpus diffufum euanefeit. Chri- CL ax°j id eft, morte non naturali , fed violenta concuffus fuit , & dum voluntati patris Co tlTlperat,in cruce vno idu contritus, fanguinero vniuerfum in redemptionem noftram ^ufiffimetffudit.Sanguisenim tuusornau te us meas. Vtquid igitur anima tanto fan- I °c emptam- &infigoitam pollui permittimus? Sedaniimduerrendum , vt Ambrofius fCundo Joco pui pura er.ccmia celebrans afferebat, purpuram iaccre vilem in faxis afperis j futibus* V ilis etiam apparu t purpura nofira Cht jftus : Ego fum vermis & non homo, jVtipfe,non iDmoJJitievica?,fedin trrumnis perpetuis ,quafi laxum inter faxa. H*c jJ^e Martinengus . Purpura& b)ffus apud eundem ^mbrofium in commentariorum ^'°odauoin caput decimum feptimum Luca; fignificant fmeticorum eloquentiam, v^ne tibi videntur , inquit , in quadam purpura & byflb ftratis iacentcs thoris, qui pro defendant , ditibus abundare fermonibus j tiim iadant dominieoteiram tre- 5 ^ corpore j cadum tenebris obdudum , excita verto maria vel fedata, verum ta- ctltfCl denegantes In enarratione vero Pfalmi centefimi & decimi odaui, (ctj 13 (inquit) ipfa tanquam btnemerita regina Chiifti fanguine coronatur, ficuc • Lt ornatus capitis tui ficut purpura. Sanguis Chrifti purpura eft , qui in- purpura sa- facil 3ll^orum animas non folum colore relplendens , fed etiam potefiate , quia reges guts thrifo, Udiores reges quibus regnum donet a tunum . Meritoque ad tantum £cckfi*e Dis f ttln , cui Chrifti fanguis irrutilat , Spiritus fandius inclamat j quam pulchra & fua- eharitasin delitqs tuis. Dmus Bernardus hbio de. modo bene viuendi ita fi*^ ii^de purpura . Audi etiam rogo honefta viigo quid fponfus in JaudibusEcde* lt‘C3c >n canticis canticorum. Comacapitistui , vt purpura regis iunda canalibusef- tto,lcm°racur- Purpura quippe per fafciculos io canalibus ligatur , iuper quos dum aqua h ltUt 1 Ptr «nales au veftem qua1 fupra eft , currit , vt veftis tingatur , Si inde nomen Vt tin<-*a colore purpureo purpura vocetur : qua omnia fanda menti con« *n fCrj ’ ^°ma quippe capitis iunt cogitationes mentis qijin canalibus ligantur, quia lWptUti^iuinis ne inutiliter fluant, ftringuntur. Cuitodi ergo cor tuum&catera. % 3 'ina fanguine Conchyliorum conficitur, & (anguineam ipfam prafert fpe- St in* ,n°n immerito facramentum dominica fignifieat paffionis. Beda ad ea verba; rtgimi‘let etat circumdata Purpura & Coccino. In Purpura (inquit) fucus fimulati Hrjja , is ’ *n Coccino eruemus habitus impietatis demonftratur . Et alibi ad hac Ptita r Vernaculum veto ita faties: decem cortinas debyflo& hyacintho ac Pur- ktn lan^°que bis tmdo., variatas opere plumario facies. Purpuram, quia colo- ^u0ta ^Uil,ls °ftcndir, & vera quoque Purpura Conchyliorum fanguine tingitur, aUigari C ^ vtrumque Chriftus, quali hominem, tamen non quali Deum cruci efte fuffixum : led & t es non Iudtei fciuntquo tempore qualia Chrifto veftimenta conueniant . Iudicioe ^ in purpura quafi vidor afiiftit, ad paftionem veto in luis veftimentis quafi reus hu 111 venit . HIEROGLYPHICA. ~ ' r . MALEDICVM hominem , inquit Pierius Valerianus , probos impr°D ^ a?que carpentem fignificarc qui volunt, purpuram exerra pingunt lingua» ^ quidc illi tam acuta & valida cft , vt ea & conchulas & quafcunq; fui §cf] teftas perforare poflit:qu«ecumira finr ommuora: , frequens illud in edaces dRium ^ nauit, Purpura voracior. Atque inde forte prouerbium,quod purpura: plurimum guam efcas inquirentem capiutur.Et qui hominem qui de ganea poenas dedent, fig01^ re volunt , conchylium huiufmodi nalfe per linguam applicitum pingunt , liquide*11 ^ captura in hunclcepius efficitur modum : parua:den/a:q; admodum nafta: ftrombusP' f includitur, huc auidiffime captat purpura, quem fimul ac illuc ocdulum olfecerit , j per naffe iuncos lingua eum aftequi Contendit , dumq; ille voJutationeludarur, ta ^ ac magis linguam protendit: accidit vcro,vt in eo conatu tumefiat, vt nulla eam extra j, di copia relinquatur,atque ita detenta per linguam captiua fiat. Ver imi hoc pi^f urae g f, in huiufmodi fignificatum aliter etiam figuratur : Conchulam quippe pingunt , qu*y pura: linguam morfu comprehenderit. P fcarores fiquiderociim purpuram norim ^ charum paftionem auidiiis appetere, hasinnaftas magno numero coniedas in mittunt , oblongo fune ad nafias alligato : fentiunt optatam elcam purpura: , porre ^ intra natorum iuncos linguis, easinkftant: at illa1 aculeo extimulata: incolumit^Lji confultura: contrahunt fefe , corticibulqjclaufis morfu perquam acri linguam iof£ ^ comprimut ,pretinaciffimeq; detentam haudquaquam amitrunt : atque ira pendeo^j* capt*c auiditate purpura tolluntor . Homine vero vno interemptu idu ofttndeie r‘tm lunt, purpuram faxoelifam pingunt: fiquidem infedores aiunt, quas purpuras inad'5 ps 7* vfum parant, faxo vno idu collidendas, vndefubitarius ille fanguis ad tindciaop*1 Jt fno exani- mati ittu tij- v{um parant pus . emanat: quod fi idu fefellerit, neque purpura fiatim exanimata luerit, fruftrarepef%J prx dolore fanguis in vniuerfum corpus difhifus euanefcat.Hinc aiunt Homerum de ijs qui valido aliquo vulnere pcicmpti luerint , purpurea eos morte peremptos*1 to» quem imitatus Maro, nunc Purpuream vomit ille animam, nunc quid eiufmodi w tulerit, quamuis ad fanguinem, in quo anima federo habeat , Seruius hoc referri P0^^ quo fatis in accipitris commentario didus. Sunt qui leceftumper purpuram °^ten 0ll^ propterea quod purpura nonnifi in imof reperiaturpeJago :vnde verbum apud"?^ niu Argonauticon primo , ^rrgilio, Statio, Pontano pi&a. A loco Maftjahs Coam, Horatius La- Aloee,. (jUslc^m» C item Statius, & Strozius quibus Oebalis* id eft, Laconica nuncupatur) Lucre- tta 1 V'r^Us’ & Aulonius Moelibeam,Mantuanus Rojnanam,Sidoniarnqi : qui prate- ^0ngam dixit, nimirum a verte, vnde mollis dicitur Pontano , Crote#, facra Aufonio Avede, id Pn°f '0j ^bata Martiali , Prudentio fupplex . Dicitur denique ipfa purpura dibapha, elt>&istintfa. .«i» IO.;.-,:. P R O V E R B I A. ‘Sume#"' 7rof Atque, id tamen non_* j]^ *er* videmus apud iftos, qui fimias habent in delicijs, vt quam maxime poflunt , ad iit) 3°Um morcm ornent ac veftiant , aliquotiens & purpura , quo parum attencos , auc J**°. fallant, proque homine falotetur fimia, aut fi deprehenfus fuerit fucus, res ma* f ^ridicula. HVoppi/pa wapa ruu Jiatpirta. ,.i. Purpura ad Purpuram dyueti~ Certiffimum iudicium ex collatione nafeitur. Vnde emptores mercaturi pur- Purpura ad , ne fallantur, alteram adhibent purpuram. Licebit vti: quotiens negabimus intan- purpuram *lam, autinfeitiam indo&orum plene deprahcpdi , nifi cum eloquentium di erudito- dijudicanda, ,|)(n feriptis conferantur. Etenim fi velSaluftfiim conferas cum Cicerone, iam velut %utefcit ille alio qui per le dtfertiflimus . Refertur adagium a Pha bammone Soph.lla Vi v; ‘1 ^mmentario de figuris rhetoricis. Meminit dfiloctatesin Oratione Panathenaice, ti*.ov,idell,tt>ic?ura s ardome a, de color e praecellenti dicebatur , prae- Ti»£iura ^iti/UrpUr* * pcr *oCum aucem transfertur ad eum qui pu^etic , aut qui ob plagas lan- Sar clonica. tin$ Unfcitur. Sardo enim infula ingens eft oppofita Itali#, in qua varia purpurarum *‘*aildatiir>m#q; fiebant: Ariftophanes mPace.H v iitevos at Ari/loph nes (orn cius. 318 Vlyfsis Aldrouandi ,j vni $ uw* s«r«WxoV, id eft, nc te linam colore Sardomaco. Ita em ^ )f< Adagiorum author , fed Zoographus pro oapdauanpf , vt in contextu Achara ej,us gitur, reponit lapdankor,vt Scholiaftes & Suidas re&e legunt .Sic etiam can ^ conflabit, inquit, & fimiliter in Pace,(vbi & intextu & in fcholijs Sapdanxov re*, tur.; a Sardibus quidem Lydia?, Sardianusderiuacur, prociue: & Sardianicum > ^jCJtUr, uum , authote Stephano ab infula autetu , quae Graecis lapdu , Latinis Sardinw Sardonius, Sardous, & Sardonicus probe deriuatur apud eunde Stephanum: e ^ nihil apud Ariflophanem legi poteft , ciim verfus quinque fyllabarum 1 di&ione lent. Quamobrem author adagiorum Sap/owjw^rcSapJ&Maxoprefle Jegit: qu ' . iCi

v & bus & teliqua Concharum genera commendantur; ideo non cft, vt plura de his dica® Hucufque ille . Quemadmodum vero hient charaarum genera , in fingularum fere h$ ria patebit * f VSVS IN CIBO. CM A M ^ Ephcfi? commendantur ab Archeftrato , vt & mituli (taitl ) ab alij5'^ quibus Hicefius Mituli (inquit) Ephefij,& finnles eis fucci bomtare,vt peft»®^ pr*ftant,ita inferiores funt chamis. Athemeusaluum fimul & vrinam ciere «r enent, econchylijs praecipue mitulos, oftrea, perimes, chamas. Diofcorides vrina? non fed chamarum , aliarumque conchularum in exigua aqua decorarum vis aluum ®olJ t. ait, Se curo vino aflumi . Brafauolus chamas dicit efle paruas Conchas, quas paffi® Pc°0, razae vocanturj& ex his,vel tellinis,(qua? vulgo peueracina?) vel illis,qua?cauae vulg0 ^ cantur , circiter triginta in quatuoraqu? vncijs ebulliri, vt ab ipfisaqua marina exeata0 H aquar mifcetur : poftea curo deco<5te fuerint,ius in cyathum fundi,& optimi vini di®' c cyatho addito , bibi : idemque ius foluro fi ne vino prasftare : atque id non foiuno t#1 ^ falfedinisjvel aqua? marina?, fed quia concharum etiam fubftantia emollientem q"and naturam habet. Sic fere ille . h DeTeftaceis Lib. III. 4 6p chamis in spetie. ET PRIMVM • De LiE VI. Cap. LIX. HAMELEIA a teftae Jaruitate ( inquit Rondeletius ) nomen inuenir . Tefta duplici conftat,Conchis la:uibus,qua:galades dicuntur, firoiliseft, . . Ab his teftarum fragilitate differt : digitorum enim compreffu frangitur p)eJmPUe> facile, quod in Conchis, & petiinibus non cuenit. Intus & foris cadidiffi- _ , ma» funt,caro quoqj intus cadida, in qua duo foramina cetnuntunalteru ar0m l l* ^alterum excrementi meatus , vtrumqj finuofum eft,vt dilatari , &conftringi poffir, 05 ad attrahendum aqua, illud ad reijcienduexcrementum.Habet & jUHxova, vt Conch? Excrementi 9 meatus. *JCra?. Latere mag’’s protuberante femper hiat.In arena cum tellinis capitur, qua de cau a **pius aqua pura elui debet, ad arenam expurgandam, qua expurgata dulcis eft , & te* PaPauer • era>alioqui vixedipoteft.DeeifdemBelloniusficfcripfit.Omnium Concharum albiffi- pbtiaPtAtur funt, quas Chameleias Greci vocauerunt : Galada? autem Ariftoteli ( vt reor } dicun- ( quam opinione reprobat Rondeletius, cuius Cocham Galaden fupra depinximus . ) CclA^ Vua» J* ntam magnitudinem adipifcuntur in Oceano, vt quaternorum digitorum lat tudinem, tenorum vero longitudinem exuperenr. Qu* res multo perfpicaciiis innotefcet ex ijs, qui °Z a Diuorum Iacobi,aut Michaelis perfolutis votis redeuntes, teftas ea qua dixi magnitudi- te*n0' fle de fuis pileis appendunt • Frequentius Roma: , quam in quauis alia vrbe diuenduntur cum tellinis , ac peftinibus : magnitudine quidem iuglandis , corpore fere orbiculati gla- bro fragili, pellucido, rotundo, labris ac tefta tenuibus, leuibus, non autem denticulatis, facile a calido tangunturjquamobrem mox hiantes fua labra pandunt: quo fit vt parum diu abfint a mari , quin exanimentur, Jj uiquc illifu frangantur : fuam quoqj aquam facile f, Mittunt ,multafq , arenulas recipunt,d quibus quod elui difficile poflunt, vulgo refpuun- ^ tlfl:Sed recentes, & adhuc viu», tellinis certe pofthabenda? non funt .Indigina? caparozas caparou , ^caparozolas vocant.Nam cappa? nomine Itali charoas intelligunt.Moueri autem a fe sfacm ^ ^W.a»Jeias,ac fedem in littore mutare , compertum habeo, quae res ei innotefcet, qui has ^ Vafe aona nnnlftn imincrferit. Quod Veneti nlfriimnnp far innr wr minue pyanimes fer- tant. Vafe aqua oppleto imincrferit, quod Veneti plerumque faciunt, vt minus exanimes fer* ent,neve arenis confpurcentur, aut deteriore tuadant . Actius Diofcoridem, ac Galenum £tlltus ,chamulas vocauit. Chamarum ( inquit Diofcorides)conchularumque exigua a(lUa decoftarum ius , aluumciet ; qua? tamen appellatio non minus patet , quam Oftrco- Omnia enim tefta contctfta comprehendit: quinetiam pro tefta ipfa nonnunquam ac- ClNur. Conchylia Plinius medicus hb.5 c.i.appellat.Nihl(ioquit)exeis, quod pingue , ]} ^mant, vt lfiees,pe atn Herodotus in montibus Aegypti nafci, ac procreari tradit. Huc vfque Bellonius,fed Ven(rem j ,c.°nctn non exhibtr.Hjbebis itaque hic prius chanicnliueRondelet j.Addo ego aliquot rm ** ‘as Ipecies inter quas, priores candidae lunt , ac inter eas prior quinque habet fafcias, mi* " , b ^‘ffimafqj alias qualaamftrias. Altera diaphana eft .maiorefqj habet ftrias. fcadem in magis funteuidentcs. In quarta ftnaE illae non funt tranfuerblcsjfcd perlongitudi- ** n>ornl u* lubindc datur, colore eft nigro, altera fubflauo,vtraqj lineis trafuerfalibus. Aha: Ac^Plu ^Oque tres aibae funt . Earumqj prior in fumnuttate nonnihil poffidet flauedinis , altera ten ^flihil coloris caftanearum , tertia tota candida , ac diaphana . Addi preterea multas 135 admodum pufillas, quarum quatuor priores alba funt : fed ali* cralfioris tefta: , alie 5i,u‘0ris,ali*quediaphan*, aha: denf*. later quinque alias, qua: fequuntur, pt ima etiam .ICatii & lineas habet admodu exiles eiufdem coloris j altera item alba otas habetcafta- color.s,tertialineas habet mgras :quattaRondeletij chamam imitatur , fed minor eft, q P*urcs habet lineas : quinta caftanei eft coloris ,cum falcijs quibufdam albis, vt icon o- e £ndit . Quatuor aha?, que infequuntur, nen omnes etiam eiufdem funt coloris . Prima- . ,tnj & fecunda flauelcunt, tertia & quarta, albo nigtoque variant. Poftreroi quaternarij ViH° ^10ea5 habent retias more petiinum: dug alterg omnium poftrem? albf , eo modo , vt ^variant. Rr 2 Cha- 47® Vlyfsis Aldrouandi Chamaslea Rondeictij. Chamadearum albarum quartior differendae . Chama nigra la?uis: & altera lubflaua» Oharaute parua? tres differentia?» I Chamulae alia* exigua?» > DcTcftaceis Lib. III. 47» DE CHAMA PIPERATA, Bellomj. Cap. LX. H A M 4 M piperatam ( inquit Bellonius) Veneti Beuerazas.vel Peuera- zas vocant ad difcrimen maioium,quas biueronos appellant Paluftreeft concharum genus in coeno degens, quod Anconitani,& Rauennates cha- Jenam,velchalcenam, nomine a chamula detorto vocitant. Biueroni au- tem dicunrur5veJ quod ob piperis faporem fitiro excitent (nos hoc redar- guimus fupra) vel quod illa perpetuo bibant, neque diu fine aqua feruari j^nt, atque in forum a Jlata,& aqua immerfa, geminam atque oblongam exerant Iigu- l 113 » vt cochlea? modo perpetuo firientes moueri percipiantur.Supra modum fragiles ha- . enc teftas,laues ac compreflas, non aurem vt alis concha? orbiculares: veriim vlque adeo $ °Ues> vt tranfpareant. Cardinibus non iunguntur inuicem infar '0te tefts parte nigricare videam, facile mihi fuit con jjcere, Aeliani chamam efle, acfortaflisantiquorumglyci- ^r>dem. Nam & Peloride maior eft, & dulcior: neque pi- — — ^etato guftu percipitur. Hadfettus Bellonius. Caterum c£ndeletius chamam nigram a glycymeride diftinguit , & longe alias quam Bellonius, depinxit, vt iam patebit. J > E CHAMA NIGRA, Rondeletij. Cap. LXII. ELI AN VS Chamas marinas varias , & multiplices efle tradit : nam aliat afpera funt, inquit, alia laues:& ha quidem digitoru compreflu confrio- gutur, illa vero vel agerrimeconte- runtur.Qufda ipfaru nigerrimg funt: nonnulla argentei coloris fimilitu- tn0, dinem gerere videntur.Ac quemad- ^&UtnCarii varium, & multiplex genus, ficmul- (iftq dlUerfas fedes habent.Ex his colligunt nonnulli ? tyi*UlC^°ncleletius)chamas pro Conchulis accepi fle, (f e§o C°IorUm varietate a fefe diftant,fed non redle , vt V/ Vjri^ldem fencio: nam furtt vt conchula , ita chama nigra?, ex albo rubefcentes, aliafra&u fa- ^^li^difieiles. Ide de coch leis, & peftinibus vere (ill'r *.^uare inepte fecerunt, qui Concham nigram SchUm taxa0 Pro chama nigra exhibuerunt>ciim lis cl * rotundioreschamis eflefc]eant,nequehientj chama vero tefta funt longiore, qua- higra, quatn hic proponimus, teftis oblongis , lauibus, duris, fpiflifq; ac veluti Rr ? DE Chalena, G ’ ch alcen i. Eluerem, vnde diffi. Te/h. Labra» Chama liant, & an. Uquorntn~} gljcymeris. Chama nigra Rondeletij. Contra Btl lon» V 472 - Vlyfsis Aldrouandi { DE CHAMA GLYCYMERIDE Eiufdem. Gap. LXIII. HAMARVM generi y/Uxojuep/ati; accedunt ,Plin/j& Macrobijtefti010' nijs. (hama? giycymerides ( inquit Minius ) qua? funt maiores, qu^1 P? Iorides . Macrobius in ccena adijciaii Lentuli flaminis appofiras io$e xit,& ne quiseafde effepelorides,& giycymcridas cxiftitnet,maioK’s 'cl licet thainas, legat Macrob.lib.^.Satumal. Ante coeuam, inquit, Hthin1’5’ oftreas crudas quantum vellent, peioridaSjSpondyloSj&c.Paulo pd*1 3 1 Etjmum» edulia enumerans, glycymeridas,vrticas,&c.Sunt autem giycymerides dida? a dulcet’ vt opinor , quod faporefint dulci, minufqjfalfo, quam reliqum.Suntaui glycyameridasV°' cenr,quafi ex dulci amaras.Quod fi ita fit,compofitum nomen ex Gra?co & Latino f*Jcr'r' Dccriptio. quam compofitionem improbat Quintilianus. Giycymerides igitur chama? funt mai°^fs’ f quam pelorides tefta oblonga, mytulorura fiuuiatiiium teft® modo.fed duriore, & fp re,rugofa, no tamen ob id afpera,exalbo ruffefcente, carne & fucci bonitate pelorid' ^ les Eafdemeffe puto cum ijsquas pelorides maiores Athenaus vocat. Hermolaus rus conijcit apud Plinium poft verba hac, Chamaglycymerides,qua funt maiores, qua°^ Pelorides, pro colycia,fiue coryphia, legendum corycia ex Athena?o,qui fcribit Cond’3 quafdam a Macedonibus vocari x$pi/xw,quas Athenienfes Kpe/ac nominant . Sed vtapud Phnium legendum fit, non potes corycia ad chamas glycymeridas referre : fic enim chas afperas vocari fcripfit ex Hegefandro Athenams. H*}rijUf,»o* Pe- Qhamts . ,1 lorides vocatg funt a didione w 67ffl'p««maioiesenim funt Chamis,& ab vnde af) 1 er^.AiI° loco ex Diphilo peloriasChamascraffarum fpeciem facir,quas & regias ^PcilatjqU£e ^ majores funt, thamas etiam Peloridas appellatPlinius.Hos fequimur ac 2 i(J an*as peloridas, fiue pelorinas, a magnitudine diiftas fuiffe cfi veteribus exiftimamus, '‘Ptoqs ionuit Athenxus priore loco modo citato: na srs/toptci fiue we^apsrfignificatto jj^a *«p«W, ideft:magnum & prodigiofum. Vel di&* funt pelorides a Peloro Sici- Pr°moncori°,qudd iuxta illud pelorides optima; reperiantur. Iuiius Pollux de cibo- p a,ntlcIuorum proflantia verba faciens. iVfo» S't on?s:apas rotiTr* Latois Jb* contraifta tota tefta vixeapiporeft, extenta lor^gior multo eft, rotuda,{p!ffa,puden- . a, Vlr>li non abfimilis, d g ti medij craffnudine.In extremo altero foramina duo apparet, Fcramj„a 0m (f) erum oris eft rotundum, alterum excremenci . Santones Conch* ftridte & non hiantis rfS ^ tX(r(9 tj t,em palourde appellant, qua; vox a peloride dedu&a effe vi detur.Sed ea chama pelo- mentt% n°n eft, chm magna non fit, neqihiet.Caro peloridis dura eft ,ob id dffiole excernitur. paiQur£fe j-. a^enus ille Palourde autem Santonum eft Conchula rugata Bdlonij. Ettq; alia pdour- tomWt J 3 Gallis ad mare mediterraneum didla, nimirum Cochula varia Rondeletij,cUiUscha> Qar09 14 Peloridis hic iconem exhibuimus ab eo mutuatam : item aliam ex Bellonio , led toto cglo dioerfam, Regias & bafi- Chama Peloris Rondeletij. C(ym .... . „ 3Uce Utt‘ Rondeletius reprehendit. ) Alij didhs a Peloro monte Cilici* volunt . D nerunt ^ ^ ^ (q^aCalcinellis, quod turbinatiori & grandiori corpore conflent. Calciudl* enim k Beuera ze dicuntui ) compreffiore funt forma , tefta translucida , ac multo quam Chameleios heas charoas(mquit h c)Galii Pelourdes,ad Pdoridaiu vo- cem acccedetes dixeiut, Mai- filiaclomfl s, Veneti B uero- nosjVelPiueronos^ Genueles Arfellas , Hilpani Armillas, Ancon tani.Raueiiates & Ari minenfts Poucrazos, quafi pauperculos nominant, quod illic nimiu populatis pauperi, bufq; efferri lolita fit. A luto aute in quo tum manibus, tu retibus euerruntur, nome ha- bentjpilos enim lutu dt.(,Hoc A cd(in(lm 4 76 Vlyfsis Aldrouandi Chameleios teneriores. Media autem eft inter afperam & heuem conftitutione & oat“r.3' ^ Non enim ita horer,vt afpera, neque ita glabrefcic vt la?uis:albo prsterea ac tuluo CD>b * mate diftinguitur:vnde caparozolam dici puto , quod ex rubra fubfulua fit. Eius aute caro durior eft, quam lamium TeJlinarum &Peuerazarum. Emollire aluum traditur.*6 ^ Copiesu fac- & DihiJus copiofum bonumq; fuccum gignere tradit, & ftomacho gratum , nec facili* eum generat, cerni . Sic BelJonius. Ser uant autem idem nomen apud nos Rauenna delata?, edunturqu Coquendi in aqua elix* vna ciim petrofelino & pipere, additoq; cum iure pane inferuntur , grat^j i nodus, quidem funt, fed lutum vel arena obdat, quominus fapor refpondeat,[L3bra earum *°D crafliufcula & tam ardeconnexa, vtnifi vi aperiantur, &fa?pe etiam rumpantur pr,u quam os aperiant. Chama peloris Bellonij . Concha rugata, vulgi Pauarazzo A laui quid differat* TCtf/a* DE CHAMA ASPERA. Cap. V0' H A M A trachea authore eodem Bellonio, valuas eodem modo Qa° je uis tornatas habet, eftqi rotuditare pene orbiculari conftruda: hoc ta inter fe differunt, quod illa beui quide tefta,h*c verd, afpera daud** Ptdinis modo ftriataded Peden redas habet drias,illa verorranfud ^ crebras 8e profundas. Dura eft admodum Chamarum afpenoiuteft3’ cu teuibus coferatur . Ea enim non nifi valido idu cor fringi poteft c . tamen aliorum fere omnium lamium debili digitorum compreftu aperiri peflir. Ch3^, & JnarOHOiir» Praeterea trachea in arena circa littora repentur : extremas enim iniurias < bieftam dd ea /inorare- rem minus reformidat. Labra haudquaquam in gyrum (vt peden) denticulata ,fed^ ptrtiur* iulorum more Jasuia habet, moueturqj vt limax , vt eius Concham nonnunquam pr°^' dius faburrantemconfpexerimus. Forribusnamquefpondylisconftat , quibus tefia5^ Caro. uendo etiam per arenam lumbricorum more confcendit. Qpamobrem Icefius ^{pe0. eius duriufculam,mali fucci3parum nutrire, facile excerni, marifq, {alluginem referre nunciauit. Diphilus autem ftomacho gratam efie tradidit : cuius ego fentent ? Rondclettus facile aftipulor . H$c itaq, Bellonius appofita hac icone . Ceterum Ronddec. longe icon* __ N afpera Chamam dtp'0*#. Chama afpera Rondel. quale fcilicet hic quoCJ i ^ prefifam ex eo damus»3^ tis praterea ijfde qu*' • # ea feripta reliquit* TPaA;e^(inqu i)afp€r^ ftarum externa parte » fi funt , ob lineas tranfuCf^qj obliquas multas, caua® obeaufam mufeo ^Pf.£y. pictas . Superiorum (0^$ meridum ) modo °^ °^pt funt,intus Ifues.Cam6 . , . . ... , , mali fucci, pauci nutt» v ti, ad cxcretionem fac.li , qua tamen deledantur Purpura? ,• vnde pro efca vtunrur purarum pifcatores,vt anteex Athen*o diximus. Simillima, nifi eadem cum BelJo^Sj ne eft quam nos adierimus. Cum Rondeletij vero icone quodammodo conuenit fed1 & tertia in'hac nouiffiraa tabella expreflk: prima vero e* teu ibus eft . v g Chama afpera Bellonij. j DeTeftaceis Lib.III. 477 '““Ocha rugata aliaBelJonij, feu Chara! afpcta. ChamxAtiatxipeci cies. DE OSTREIS. Cap. LXVI. VANTI fecerint Romani Oftrea,& in quo honore fuerint, cum illorum res magnitudinis atque luxuria: teneret faftigium , nonnullis hic vete- Luxus veUm rutn fctiptorum authoritatibus demonftrabo, antequam ad fynonyma, trm* naturamque Oftreorum accedam . Fuere autem in tanta exiftiroarione j apud gula? proceres, vt in reraotifimas a mari regiones ligneis /acubus ap- portarentur: Brundufioque in primis in Lucrinum /acum rransfertban- vinaria o- tur, quia mirifice ibi pinguefccbant. Plinius author eft Sergium Oratam primum omnium tireari quis Qftrearum viuariainueniffeinBaiano, artate L.CraffioratorisantcMaificumbellunu*: prttnum in* «ccgul* caufa , fed auaritia? , magna ve&igaliatali ex ingenio fuo percepifle , vtqui pr '\»ttenerit touspenfiles (inquit) inuenit balineas: ita mangonizatas fubinde vendendo. Carterum pe»/dis bal« ^alerius Maximus eundem Sergium luxuriae exemplar fumma? , non auaritia? piopofuir, nts ^luxuria feribens . Caius Sergius Orata ( inquit) penfiJia balnea primus facere inftituit: ^ Q ca x impenfa Ia?uibus ioitijs carpta, ad fufpenfa calida? aqua? tanthm non itquora penetra- ^Mdem videlicet ne gulam Neptuni arbitrio fubie&amhabetet, peculiaria fibi matia ex- ?°§‘tauit ,a?ftuarijs fibi intercipiendo fludus , pifciumquediuerfosgreges feparatis molli- it includendo, vt nulla tam fa?ua tempeftas incideret:qua non onerata menfa? varietate pciculorum abundarent. Aedificijs etiam fpaciofis,& exctlfis, defer ta ad tempus ora Lu« Ctl°i lacus preffit : quo recentiore vfu conchyliorum frueretur , vbidum fepublica?aqu£ fidius immergit: Confidij Publicani iudicium nadluseft. In quo Lucius Craffus aduer- 115 'Hum caufam agens, errare amicum fuum Confidium , dixit ; quod putaret Otatam re- ^Um a lacu cariturum oftreis; namque e3, fi inde petere non licu>fllt,in regulis repertu» ^.Huic nimirum magis Acfopus Tragoedus in adoptionem dare filium fuum, quam bo* Atfopt tr fuonjni ha?redem relinquere debuitj non foliim perdita?, fed etiam furiofa? luxuria? gxdi fiijj 1 Uenem,quem conftatcantu commendabiles auiculas immanibus emptas pretijs, in ca?na xurta. jt0 ^edulis ponere : acetoque liquatos magna? fumma? vniones potionibus afpergcre fo- to‘^.ampliffimumpatrimon^ amaram aliquam farcinam , quam celerrime b,Kere cupientem.quorum alterius fenis, alterius adolefcentis feflam fecutijongius ma- porrexerunt, neque enim vllum finitur vitium ibi, vbioritur.Indeab Oceani liceor i- attrp^ ** ‘f» ^ Ja • m fi % r . — <5ti pifces, inde infufa culinis arce ,cenfibufqi edendi atque bibendi voluptas re- ^ eft.Ha?c omnia Valerius, ex quibus non auaritia: caufa.fed luxuna? viuana ilia feaffc ^oidifcimus.quamobrem profequamur. CPlinius Nepos rn pnmodo&iffimarum r, irUtn eP>ftolarum libro eafdem delicias oftrearum oflendic , nam cum Septimium Cia- ^ 'nuitafiet ad ca?naro,& non veniifet: At tu (inquit) apud nefeio quemoflrea,vuluuIaSj c l : u'Uitailet ad camam, & non venmet: t tu (inquir; apuu v uiuuias, f,n°s, Gaditana roaluiftj, dabis poena^&c.Eleganrer etiam M. Tullius in epift.107. fe- A beta i & * matua dece* fit. v Jui oftreis, & mutoenis facile abft mebac, a beta,& malua deceptum effe di*it;& mulier Uucualis canit in fexta fatyra . Inguina > & capita , ijna (int dtfcritnina ntfeii b _ Grandia, qua mtdijs iavt ndtttbui etirea mordet. _ - r Li,%.SaU2. 0t*tius quoque fatyra iniuxu perditos confcriptaoftendens hominis fobrij,&fruga* 478 Vlyfsis Aldrouandi liscenfuram fummi affentionibus tfle f robandam, Juxuriofi vero prorfus abomioacfe®» vt cuius iuditium vnacum corpore, & animo ita fit oppJetum crapula) & oppreflum, vt w veri cognitionem fe(e nequeat er gere , dum nunc huc , nunc iJJuceius fententia inp*Iat0 gratificando nutet, ait: inter catera etiam hoc: ——‘Non in taro nidore voluptas Summa , (ed in tt ipjo ed . tu pulmentaria quare Sudando'. pinguem vttijs, album £; nec odrea, Nec Scarus , aut potent peregnna tuuare L agots . Martialis quoq, quoties oftreorum meminit , ea fere (empcr cum alijs cibis enumerat > 301 in haud minori erant pretio, vt in primis in Ligurinum fcribens in tertio, Fugerit an menfas Phoebus ccenamqi T hytfta Ignoro .* fugimus nos Ligur ine tuam , Illa quidem lauta ed , dapibusqt, tndrufla Juperbis Sed nthxl omnino , te recitante, placet. Nolo mihi ponas rhombum , mullumqftltbrem Nec volo boletos , odrea nolo: tace . Pofi rurfus eodem libro in Ponticum, qui cum lata eflet lex a Domitio, vt fublatis fp°rt.. lis amici ad redam ccenam vocarentur, hac lege coadus iara no dabat (portulam Marti3 > fed inuitauic, appofuitque ei viliflimos cibos, fibi vero optimos: vnde conqueritur poCl ' fic fraudem fieri legi, cum non detur fportula, dari ccenam a Pontico non meliorem »P° tula,ch n tamen legem tulerit imperator, vt melius caenarent clientes, quam olim foleb* acceptis (portulis: Canit itaque. C um vocor ai ccenam non tam vanalis , vt ante Cur mihi non eadem qua ubi ccena datur ? Oflrea tu jumis dagno fatur at a Lucrino . Sumitur incif o mytulus ore mihi. Sunt ubi boleti fungos ego jumo fuillos , Res ttbi tum rhombo ed, at mthi cum fparulo . Aureus immodicis turtur te clunibus implet , P onttur in cauea mortua Ptca mthi . 6 Cur (ine it cceno, cum tecum Pontice tcenem? Sportula quod non efi, profit , edamus tdem. Xnfeptimo verofuorum etiam epigrammatum Papili munera,quia veneficus erat , ob neni fufpitionem (pernit; Ea autem erant fumen, aper, lepus, boleti, mulli, & oftrea > 4 omnes cibi apud ganeas ftudiofos in furomis habebantui honoribus, ac delicijs. Cum Sexetani ponitur cauda lacerti £t bene fitoenasy conchis inunda ttbi td. Sumen , aprum } leporem , boletos , odrea, mullos Mittis, habes cor necTaptle, ne. genium. * J, Caiod no» Jam vero in nono in fidos inuedus amicos atqj ollares ,oflendere volens gulofosno* funt amtet . je effe amicos ,quippe qui cibos, non fidem ledentur amicitia;, canit, Hunc quem ccena tibi, quem merjaparautt amicum , Effe putas fida pe (Ius amicat *? Aprum amat,(fi mullos , drjumen, (fi odrea : non (e i f Tam bene fi aenem,noder amicus ens. * WW v,rt. It IUIHWI,»!"’»' W.J» ./■» ' Infuper libro duodecimo in Lentmum fcribens, cuius gulam accufat,vtpote qui febw ■ nullo genere deliciarum abftmebat,conquerebaturqi quod febris non dilcederet:cui P ta refpondet eam rede agere,c(imtam opulentum, & delicatum dominum habeat» fluare tam mulus a te Lenttnc diebus Non abeat febris , quans (fi vfque gemis ? Cedatur tecum fella,partterq; Luatur , C cenat boletos , odrea, fumen , aprum. Ebria Setino fiifape.&fape Falerno Nec ntfipod ntueam Cacuba potat aquam, Circumfuja rofis , (fi ntgra recumbit amomo , Dormii (fi in pluma , purpureoq’,to> o. Cum fic tam pulchre jam belle vtuat apud te Ad Dammam potths vts tuafebrts eat? fantop^ ff DeTeftaceis Lib. III. 47P ^ Tantopere vero inhiabant oftreis Romani , vt Ouidius in faftis de aureo f*culo agens di- ^rit ceu quid admiratione dignum , , . Oftreaq\ ta conchis sut afuere futs . Jjtouenus Tuo tepore minime rura efte , fed placere omnibus, ac fumma ab omnibus indu- ra nullibi no in quocumq; tandem orbis angulo inquiri, & vbi ea negauerat natura, non enina eadem fert omnia tellus, importari fo)ere,quod nipn obfcure etiam docuit Dipnofo- phifta Athenarus, qui referente do&iffimolouio cradidic Apicium nobilem parafitum,qui *uperioris (Apitij) nomine appellari promeruit, vafis fumma induftna fabricatis ad Tra- *anum in mediterraneis Mefopotamiae contra Parthos bella gerentem, recenriflima oftrea jfetuliffe. Apud eundem Athenaeum alius parafitus nomine Dromeas interrogatus, in vr- an apud Chalcidem lautius pararetur conuiuium :refpondit prooemium Chalcidenfis Cin* gratius efte toto conuiuij in vrbe apparatu. V ocabat autem (inquit Athenaeus) c*n® Prcatnium,copiam & varietatem oftreorum. fcodemqj modo alius qui- apud eundem: primum, inquit, oftrea vidi, & echinos: qua? quidem prooemium funt li7ivn xapiivutt7rirpvrcttii(*tvu . Macrobius pra?rerea locuples reftis eft oftreorum vfom in prima Romanorum ccnamam & hoc apud eum inuenio: Quo die Lentulus flame Martialis inauguratus eft, cama ha:c fuit: Ante esenam, echinos, oftreas crudas quatum vel. ‘Cnt> peloridas, fpondylos, patinam oftrearum ,&c. Quam vero Tyberij principis palato arrilerint iftiufmodi conchylia, colligere licebit ex Suetonio Tranquillo, qui atteftatur tyberiuro Aiellio Sabino feftertia ducenta donauifte pro dialogo, in quo boleti & fitedu* oftrea, & Turdi certamen induxerat.Elegantiflioie Plinius ironic&s ait:Ex horto plc- bei macellum quanto innoccntiore vi£lu ? Mergi enim credo m profunda latius eft , & o- ftreorum genera naufragia exquiri. Deniqjluuenalis non incongrue canebar. Vtgnus morte ferit , canet licet oftrea centum Cauranet , & cojmi toto mergatur ahtno . Potfim vero multa pratterea cx authoribusclaflicis adferre,qua?ad oftreorum encotnia_* pertinerent, fed quia haec paucula fatis efte pofle confido , itaq, hic vela contraham . Lib,6f-*ft. Romani , ve oftreis m- hiartnt . Cana proce- mtuut quid Drome a pa - rafttc . Ltb. Sa« tum, 13. Tyherius vt oftreis dele- garetur. In 7 uberto cap.^2, Saty.8. SYNONYMA. BIVALVIVM tefta duriore conteiftorum maior pars authore Pet. Eellonio, oftrea? vel oftrea Latinis dicuntur. Sed oftrea pro genere vniuerfo reftaceorum fumi Ro- deletius docet , vr in fuperioribus , vbi de teftatis in genere egimus , videre licer, vbi etiam quid Gracis fit c s-pfc», & os f fatis fuperque feriptum a nobis eft: non raro in prioji, totum genus oftracodermorum copfeti, fic enim, vt hoc hic obiter inferamus, Sui- n^/\.II rv\ fz A Oftrea pro genere vni - uerfo tefta- t eorum. Etymon, AspiSict. Oftrtdta . ^uui UllJCd CU > iivm 7 > 0 . aa r 3llCem nomen corruptum aconchylijs.,)itemLatalus. Alibi etiam habet. Oftracotum fiue ^nchylioron, , quadam funt magna, qua: dicuntur A.r3bice Barcoi a, (hoc & Serapio ha- ^'•(qusda parua,qu3e Arabice dicuntur Sades/Sadafquide pro limace, & pro purpura ?Cc'pitur.) Alibi rurfus canifis exponit oftrea : Auicenna vero alibi carufis habet.Ec cani- ^‘esfecundum veterem Auuicenmegloffographum, &GaugieIeft fpecies oftraci, idem ^°queSeigi interpretatur genus oftracorum , aitque efte venereum. Latini ofrreum-* n^trQ genfre & oftreafflfoeminino dicunt: Lucilius, Plinius, & Iuuenalis Alzum , Antiqui . Cangtltn. Latalus . B areor a. ofereum dixerunt. Te fla. Magnitudi- ne, 480 Vlyfsis Aldrouandi dixerunt, item Varro citante Nonio; Non pofle Oftrea fe Roma? praebere & echinoSiD1* cilius. Quid? ego fi cerno Oftrea, cognorim fluuium, limum ac camam fapere iplum • Qu° loco Nonius . Oftrea (inquit; neutro genere . Sed idem quoq; Lucilius in tacroiniuo £e' \ nere dixit: oQrea nulla fuit , non purpura, nulla peloris. Item alij, vt Plautus in Rudente: - Echinos , Lepades, Ofireas, Balanos captamus Turpilius Demetrio : Malia cooperta age in oras ofireas . Et Varro: Nec Oftrea ilis Lih 12 e 6 caPta clu*u'r Palatura fufcitarc . Afranius quoq; Oftreas marinas dix t : Cicero in eode ^ 'cflreum 'ab Senere v^us • Tanquam pofler (inquit) vel in tegulisprofecninare Oftreas. Ifi^or ^ odrea dtdin ver® diffio&ionem adfert hac, vt Oftrea in genere neutro, carnes in faramino dicantur gc' zuttur nere; quod fane vix ex fuperioribus colligas. Qui volet tamen ita diftioguere, potero GENVS. DIFFERENTIA. LOCVS f Forma., Defcriptio. OSTREA multorumOnqnir BeIlon:us)funt generum,timi ipfo operculo noeI'tJ Iis afperiore ac magis fcabro,tum etiam ipfa magnitudine inter fe diffidenti^ Grandes enim funt qua: pelagiae ex Oceano Lutetiam adferuntur . Sed cum Pr tefta: nimia mole ichthyopolas praegrauare foleant,neq; longiiis in mediterranea loca d ferri poffint, carnofam partem Ieiungunt,ac fine teftis mittere cofueuerunt: quod raro 3 ^ nufquam in Gr*cia,rariffime in Italia fieri foler. Nam qua? a Brundufio in Lucum, tn W transferebantur, vt veluti dulcium aquarum gaudentesaduentu pinguefcerent } inte£r curo teftis diuendebantur , Difcrimen autem Oftrcorum facere folent nationes ac Jit»0* * vbialibi atq; alibi meliora inueniantur. Optima funt qu* iuxta paludesacfluuios t£r' riuntur:maioraenim, dulciora, melioriofq; fucci.Qux vero ad littus marinum, aut irrter xa reperiuntur,vbi deeft limi aut aqua? dulcis copia, praua funt, dura & guftu amara, , (j dacia,cibo ingrata. Hucufq; Bellonius. Rondeletius quoq; differentias fumit a loco, 3 1£ ltarum varietate,a carnis fubftantia.Efteenim qu&dam,qua?in ftagnis marinis nafcunt3/ quadam in ipfo mari.llla (inquit)x/^«i/os-p«a vocat AriftoreJes, apud quem aliquoties epta perpera legas pro qure a loco nomen habent: A/fivti erum ftagnuir figfl cat,vnde At^voS-dAuna) marina ftagna a Galeno dicuntur. Gaza femper oftrea & cfy*? conuertir,non fatis retftemeo quidem iuditio,ciim ftagni oftrea dicere debu.fiet: ferentiam non omifit Athenams quum dicit : T*‘cfe cVpia ymdva) ^ tv ‘it , & a Aiuiais , it S aAaaott. hoc eft : procreantur oftrea in fluuijs , in ftagnis & in mari : ^rJ ftoteles: Ta >$a,au) nfootoi ° ^ » Limnoftrea qua? vocantur, ibi primum Iui originenuapiunt, vbi canum eft P raq;funt loca quibus Limnoftreorum meminit Ariftotcles. Qmr vero pio Limnoft'6* Rondeletius depingit, ex duabus teftis componi ait modicecocauis , & parum in do^o(fl elatis, foris in^qualibus & afperis,& in ten^ laminas facile fediil bus, intus la?uibus,can , dis.Tcftas pai uas efte, carnem mollem, concoiftu facilem :maoremq; in his qn^f1 ^ alijsoftreis, quorum 'refla? multo ampl10* - fint, Huiufmodioftreas efte in oftijs Rh°°' ^ sntiquisjobimmutarum Rhodani aluefrvt^ dique etiam huiufmodi Lutetia ex beq°3 i(1 oftijs,& Burdigala.Cur vcio dulciores n0^ cauia < fle putat aqua? culeis adroiflJ£,r! pjj. Gaudent enim dulcibus aquis ( inqul* . nius)& vbi phimum influunt amnes jiC*c pelagia? parua? funt & rariores. Illud vero ( inquit idem Rondeletius ) diligentius t* ^ tiendumeft , maioranefint pelagicis Oftrea qn? in ftagnis n arinis , aquilveex s permiftis proueniunt . Athenaeus : Oftrea nafcuntur in fluuijs , Jacubus & mari. Mafl optima, quando lacus aut fluuius ex proximo influit,- tunc enim fiunt boni fucci , mai°r } dulciora» Dulci aqua gaudent . Opttma vbi, A loco. Ltb.$. Ltb. 5. Hl/l, ^15. Jtondeletij Limuodrea Oftrea ftagni marini Rondeletij. Ltmnodrea cur dulctora alsjs, Ltb, % 2 tC, 6, do opttma , De Teftaceis Lib. III. 48 1 ^rc* ^iC fecundo loco pofita, cum Rondelerij icone conuenie: altera D. Antonij Gigan- tis Forofempronicnfis munere Je&oribus communicata. b ^feiora Qu* tero in littoribus ( tp«; «0 quareminora inal jslocisreperiaotunopacitascnimprohi- ^ec incrementum, &triftitia minus appetunt cibos. Ha?cille, & rurfus: Oftreaqu*ne- r12 in ftagnis neque in fluuiorumOftijs, fed procul ab aquis dulcibus inueniuntur, ma- Pelagia que BIRafiuepelaeia nominantur. Sunt perfepe magna , adeo vt in India pedaliafint. Qua? dicantur. Oceano Lutetiam deferuntur, faepe mulco maiora funtijs qua: innoftro Medicerra- Magmtuac 482 Vlyfsis Aldrouandi neo capiuntur ] aliquando multa fimul connexa, & fupra fe pofita . Inter ha?c repunt Scolopendra; , & vermes in canaliculis inclufi viuunt . Tefta; foris fordida; & luto obdu* 6lx , ex eruitis multis liue laminis conftantes,intus lxues & albae: Caro mollis : circa ea® * \ Oftrea Rondel. marina, Oftrea alia marina Zoographi. Colere va- riant. "Britannica opima , Satf. 4. fibra* multa; veluti fi mbr iam conftituentes , eam aliquando ambiente purpureo crine, qu* pra?ftaotia; nota eft , authote Plinio : Addunt (inquit) peritiores notam , ambiente P°r' pureo crine fibras , eoqj argumento generofa interpretantur , calliblephara appellantes * Noftra pallida funt tefta , alibi colore differunt . Variant coloribus ait Plinius , rufr 1 Hifpania,fufca in Illyrico , nigra & carne & tefta Circa?is. Talia nonnuquam vendunt0 Burd igalae , Medokioa a loco vici 00 Medoe appellato, allata . His caput nigrum eft , ^f0 minus candida.Palma menfarum diii illis tributa eft,vt feribit Plinius: funt & apud nos* pretio . Et quemadmodum diuerforum in procreandis Oftreis olim diuerfse erant hu^s ^ quas prolequitur Plinius j ita noftroamocupediarutn amatores Oftreorum cenfuram ciunt-.funt enim vt Horati j verbis vtar Oftrea qui callem primo deprendert morju , & acria a dulcibus ftatim difeernunt. Britannica omnibus praeferunt, Santonica magis fo' fa & acria iudicantur. Britannicis Burdigalenfia fucccdut, inter qua; Medofcina nigra, f°a" uitate procellunt : quemadmodum Circoa , quo nigra funt , ab Horatio commendant Lubrica najcentts implent conchylia luna , Sed non omne mare etf gener tf* fertile tefta ; Murice Baiano melior Lucrina Peloris Oftrea Circais, M feno oriuntur echini , Petttntbus patulis tattaijc molle Tarentum, ■ Plinij vero locus, quem citat Rondeletius in fuum fenfum, eft ifterDicemus & de nati°ns bus, ne fraudentur gloria fua Jittora, fed dicemus aliena lingua,quoque peritiflima b® cenfuro in noftro amo fuit . Sunt ergo Mutiani verba , qu* fub jciam : Cyzicena Lucrinis, dulciora Britannids/uauiora Edulis ( GetulicisMaffarius) acriora LepticiSj niora Lucenfibus, fictiora Coryphantenis,teneriora(tenu]ora,Maffarius)Iftricis,c3^ *.• diora Circeienfibus . Sed his neq; dulciora neq* teneriora effe vlla compertum eft. . r , . nius.Abydena oftrea olim a ganeonibus celebrari folita memorar Clemens in Pardag0&£ e Inuenioqjapud Archiftratum : tSj rfs Auos‘4^Uiyu!Ais; , crp*a «T A^uSos , quod *° Ennius poeta antiquiffimus fic vertit: UM ures funt 4eni, efpra oftrea plurima Abydi, ■ {eC Britannica . Alibi Plinius Britannica non parum commendauit j inquiens . Nondum Britanni^3 liicbant Jittora , cum (Sergius) Orata Lucrina (fuiicet littora) nobilitabat; p°^3 0„ fum tanti in extrema Italia petere Brundufium Oltreas: ac ne lis eflet inter duos W ^ res, nuper excogitatum, famem longa aduedionisd Brundufio compafcerein no. Polydorus Virgilius quoque Oftiea nen al bi delicatiora, nec plura quam ^ Lucrinus gliafiue Britannia effe feribit. Lucrinus vero lacus omnium celeberrimus apudvti lacus . eft , quod ibi Brundufio alijfque locis transferebantur , quia meliora fiebant , cur ^ DeTeflaceis Lib. III. 483 totebmtwmv ibi nutritorum J.udab.liora erant , qua; capiebantur , vbi dulcis ad- . 1 tecur aqua , maximeq; in dulci poi tu qui nunc portus Phanarius appellatur, quem m- ^ amnis Acheron ex Acherufia palude profluens j vnde dicebat Martialis: q Odtea tujumts tlagno fatur aia Lucttno Teugn,ia„. pudent autem, vt ait Plinius, peregrinatione, transferiiq; in ignotas regiones. Atq; ita tur ^ 1 u^dulina in Auerno compafta, & fuum retinete luccum, & a Lucrino adoptari credun- * Ferte etiam Jimolus fuerit. Limofa enim regio maxime idonea eft Conchylijs, Muri- ! Oftreis ,vt ait Columella. Eft autem Lucrinus lacus Campaniae ( inquit Mafla- IUs ) m finu Baiano contra Puteolos, propinquus, vt dixi , Auei no Jacui.ita didtus a Jucro Pr^pter multitudinem pifeium , qui ibi capiuntur. Apud Cumanos queq; praftantiffima ‘tea mueniri author eft Strabo in quinto fua? geographiae . Et in Hellefponto, phyco , id A,g* nutri- a%a nutr iuntur dicente Ariftct. lacobus Sanazarius, oelcio tx quo cecinit: r * . Odrta Mtfents pendentibus eruta jaxts Mille itbt mt/ii Eglo.i. 3m loratius Mifeno echinos oriri dicebat . & Oftrea Lucrina vocauit : Non me Lucrina lUu*tintConchfU* . Ita & alij Petronius Arbiter. ——Lucrinis Eruta Intortius vendunt Conchylia , (anas Vt renouent per damna famem . oft ha?c inuenta fuiffe putat Britannica Malfarius , eaqj Iuuenali Ruputina dici ab oppi* btcorali. Iuuenalis verfus fune C treets nata forent , an $ at • 4* Lucrinum adfaxum , Ruputtnoue edit a funda Oftrea callebat prtmo deprendere mor fu . Cadius Calcagninus in quinto fuarum epiftolarum fuper differentijs', qua? a locis capiun- tut,n6nullah*c habet: Oftreis fuburbanisfcircaVenetias )& Adriaticis (inquit,; Bembus palmam debit, qui forte idem de Oftreis putauit, quod de Lupis inter duos pontes captis ^ab~ Romani exiftjmauerunt: quos ea ratione meliores palatoq,- aptiores pronuntiarunt, quod ** propinqua illuuie,qua? ex cloacis & foricis defluit, faginentur. Etfi non me fallat,Plimum Oltrea neqj in luto capta, neqj in arenofiscommendafle.Tametfi ego in Bembi gratiam, v * longe diuctfum putem an in luto, an in pingui pabuloquis capta dixerit. Illic fpurca& mtilorcs* ^ >«»inunda3hic pleniora habitioraqi efficiuntur. Adde quod in mari nata, aquis vero dulci- bu> educata, primo cenfu hibentur.ex quo fit, vt optima iudiccntur, qua? in ijs aluntur lo. Cl«i quo flumina inuebunturjqualia fuburbana Veneta vrbis videmus , qua? multis flumi. Jlt>U5 alluuntur : quae res pottft Oftrea reddere multo commendatiora. Ha?c illa funt fci- *Cet , qua? gloriam menfis pepeierunt : quorum fpondylus ( ita carnem interiorem voca- Spondylus ) plus habet calli.Hsc funt deniqjqucE vulgato prouerbio,viduarum cupediasappel- quia tn o- dUlt antiquitas . H«rc Calcagninus. Extat & epiftola Aufonijfuper his Oftreis ad Paulum, (irco . praeterire nefas fit: 0'lrea nobilium canis , fumptufi nepotum Cognita t dtuerfoq-, maris dtfcfj \ profundo Aut refugis nudata vadis , aut fcruptafubter Antra , (jr minietis jcopuleuim mtrfa lacunis JQua vttidtl mujcus , qua dtcelor alga recondit. Jfua tcllts concreta fats , ceu Jaxacoharentt Jfta mutata loco, pingui mox condita Imo Nutui jecretus comUfavltginis humor , Enumerare tubts , vetus 0 mihi Paule fodatis Affuefaile meistoculart carmine nugis . Aggreatar: quam ut s curans non tdafentlem Sollicitent , frugtq; viro dignanda putentur . Nam mthtnon J altare epulum , non cana dapalis Qualem Penelope nebulonum menfa procerum Alcinoi % habuit ntttda cutis vnflaiuuentut . Enumerabo tamen , famam tefiefq-, fecutus, Produdijs hominum femper dtuetfa probantunt • Sed mihi pra eundis dtttjfima :qua Medulorum Educat Oceanus, qua Buratgalenfta nomen IJq^dCJtf artas tulit admtratto m en fas, Ncn laudata mtnus nostri quam gloria vini» S l 3 Hac h 4$4 Ylyfsis Aldrouandi i Hac inter cunilas palmam meruere priorem Omnibus ex longo cedentibus »ifl a & opimi y*fcerist& muti 3 dulaq; tenerrima fucto JH/fcent Aquor eum tenui jaletinHafaporem, proxima funt qitauis:fed longe proxima multo Ex interualloflUA Majjilienfla portu : J$ua Narbo ad Venerts nutrii : cultuqi carentia HtlUfpontiactrfiUprotegtt aquor Abydv. Vel qua Batanis pendent fluitantia paltsi Santonico 3qua teli a jaloxqua nota Genonis : AutEborum ruidus pelago , quaprotegit amnis» Vt mullo i aceant algarum obduSta rectffit AJpcra , qua te Ais 3 & dulcia farris opima . Sunt & Aremertct qui laudent citrea petit t . Et q ua P i Horna legit accola lit toris: & qua £ Mira Cale domus nonnunquarn detegit alius . Accedunt , qua fama recens , Byzantia fubter Littora, & inf ana generata Propontidis alia promoti celebrata duas de nomine, laudant , Hac tibi non vates ,non hi floriens , neque toto Orbe vagus conuiua loquor ,jed tradita multi sx Vtfolitum : quoties dextra tnuitattomenja Soltcitat lenem corni jermone Lyaum . Hac non fer vulgum mihi cogntta , per q-,p opinas , Aut par alitorum t olle gi a Plautinorum : Sed fc flos quiafape diespartim ipfe meorum Excolui , inq; vicem conuiua vocatus adiui • Natalis fi 'forte futt jolemms amico , Contugtoqi dapes , aut f aer a repotia patrum Audtui memtniqi bono laudare frequenter . (j Quemadmodum itaqi oftrea ( vt ex ante di&is videre licet ) gaudent ( Plinij verba fllPy ~ * dulc.bus aqui ,& vbi plurimum influunt amnesudeoqj pelagia parua,& rara luntjgig^' . t ^ tUf tamen etiam in pctiofis . carent ibuiq^ aquarum dulcium aduentu^ficut circa Giyoi^ & Myrinam. Author prasterea eft Ariftotcks, oftrea licet vidlum in humore exerceant,^ foris viuere qyeant , n.hiJ tamen veJ aeris , vel humoris recipere . Mirum vero quod r^ (ex Athenao) Petrus Gylliusjpofteaqua (ficurait Nicolaus Damafcenus Jib. 104 ^ ad Apameam Phtyg a vrbem , Mithridatjci belli temporibus e motu terra dilcefliffe^ cus qui ante /bi nulli compar uilfent , repente exticifie , fluuiofqj & fontes nouos ex locis rerra?motu excitatos fu ifle, veterefq; multos cxaruiffe, ac nimirum plurimam aquatl1 tum dulcem ,tu lal/aro,tamctfi ab eis locis mare longe abcflet,ex vifcerjbus terra ficefl13' nafle,vr tradum vniuerlum ilium t.um oftreis,tam ahjs pifcibus marinis referlerint. ^ Coloris difi h*c de locorum diuerfitate dida funto.AJtera erat difiliccia penes colorem. Plinius en^ ferentia. c°l°r bus variare fer bit, nempe ruffj elfe in Hifpania,fufca in Illyrico, nigra &tefta,&car' Etb. io. nt Circais. Inuenio, & apud Aelianum , maris ruber ad Arabiam pertinentis oftrea ^ e.13. aie‘s illuftrar i zonis, ea vt diceres varij coloris temperatione ad iridis fimditudinem dete,adeo lienis perpetuo dutfiu a?que inter le diQantibus diftingui atq; defcrib .Iaff» ver° Meliorum meliorum oftrtor uin notasauthores has ponunt, vt Plinius: Pr*c pua ( inquit ) habeO^’ " inquacunqj gente fpifJa , nec faliua fua lubrica ,crafiitudine potius Ipedanda, quam W tudine, neque mluro capta , (etfi Veneri ea caneris antecellere opinentur) neque inalT nofis,ied folido vado/pondylo bi eui atque non carnofo,nec fibi islaciniolo^ctota i° V uo . Addunt prfritiores notam, ambiente purpureo crine fibras, eoqj argumento l n tltam najit , Ijib. 8. Zacns ex ter r amotu. nota. CalUble - ph.ra » interpretantur , calliblephara appellantes • louius maxime probari tradic,qu<£ oiagtiar nauiurn carinis adhaerent, & ab vrinatoribus de manucolliguntur. Sed GrapaJdus,oma' Ltb. 3. de ( inquit ) tunc in cibis meliora exiftimatur,ciim oua appellata habuerint, qua? tamen (>r gener, anim. ad generationem conferunt , fed indicio funt melioris nutricationis , veluti pingue^0 Cflrea , & fanguineis, vt AriftoteJes a flent . Quod ad formam oftreorum attinet, BeJlonius iotet pefftni quid ualuium genera hoc peculiare ait efic oftrea, & pebiini , vt partem habeant pronam?^ ^ pcmliart . pinam ? quarum altera fit turbinatior, ac protumida .altera vero plana :Piioius alibi or'8 ' r nem De Teftaceis Lib. III. 485 ili j,qUe ?cnitllr'™ conchi, qui Margarita! fert , effe ait haud multiut) odreatum con. diffidentem: Alibi quoq* tcthya oftrea? fimilia effe fcripfir. Et Hegefander apud Athe- c Um hcpatum pifcem in capite duos lapides h ibere,colore fplendoreque oltreis fimiles. rc?lca!°«ftrearutn generi nuJla authore eodem p,inio : Galenus oftreis pilos e fle negat, r Plinius oculos carere oflreas omnes dixit. Eidem prteterea oftreorum pracipua pondylo breui funt,atque noncarnofo,nec fibris laciniofo,ac tota in aluo.Perottus fpon- dfoUtn 10 °^rcis ^IC* ^cri^,tcaH°lu(n illud rotundum albicans, quod intus habent in mc- 0ja fi^ilitudinefpondyli^uod nos verriculum dicimus appofitum fufis, vt melius nen- n Vertantur:nam reliqua caro circumfperfa, lacinia dicitur.Quod ouum vocatur , Vuotto . «wnfemper.fcd vere habere oflreas aflerit :moxq; procedere tempore minui, demuq; e ,Uni *ere aboleri. Ariftoteles illud in altera tatum parte eis fieri voluit, idemq; effe quod ^habere alias dixerat. Eodem authoreoflrea? meatum habent quo excrementum c^dat parte foperiore , Idem Ariftoteles teftasijs tribuit fcabras, alibi etiam labra crafla. nnius qua?dam filicum duritia tegi, vt oftrea? & concha?, dixit. Cur vero dura fint,di- j ^utataduerfus Cardanum do tetia tegan- tur. Frulluum a unita. Ecbtno cur ttrtt, Leports ma- 4 rwt aUmt- rabilis fa- cultas. GENERATIO. OSTREORVM ortus caufa putredo qua?dam effe videtur . Etenim philofophus, quacoenuin, ibi originem earum confidere teftatur : & alibi in limo coenofo In coenona - oriri fcripfir. Apud quem plura deoftrearum generatione leges, circa finem libri fcu j?rtljde generatione animalium , qua omnia nos fuprdcitauimus , & hic non repetimus . ’niu$ Ariftoreli fubfcribens.-Quff fil ceo tegmine( inquit ) operiuntur, putrefeente limo ^r°ueniunt,autfpuma circa nauigia diutius flante, dtfixolque palos, & lignum maxime. . ' tamen in petrofis carentibufque aquarum dulcium aduentu oflrea gigni cradit.Quid lruni fi ex lifuo nalcantur, cum fixu carere oflreas conflet , cuius quoque rei teflis loeu - Sexu carent • c Cs ek Plinius his verbis: Sexus difcnmen in eis non eft : neutrum efl, & oflrcisgenus, & h 4tcris adhaerentibus vado , velfaxo. EtOppianus: • Lib* 1* de Eli non dtfhntfu jemper Ituis ofitea fexu fifab. Hos mter p fces, me mas , nec foe mina nota. K( faot, atque adeo inter fc fimilia, vt non marem a fcemina internofeere poliis. N hilo. ■ bboGyllius, oltiea( inquit ) neq; coitu neque parente procreantur, ac nimirum omnia Uir^'10 na*cuntur* Illorum enim neque foemioa neq; mas diflinduseft , ledaufdem na- de c*. tl() l,s Arifloteles alibi fcripfit,oftracodermorum naturam cor.fiftere partim lponte,par« fl)r' cbiifla a fc aliqua facultate , quanquam ea fa’pc fpente oriantur. Qua? tamen lententia £K‘er^(‘ Peioribus contraria non efljfieri cn.m poteft3vt qua? cx putri nata fint,ipfa deinde quid j 0 ‘^cum obtineant, liat interim non coeant, vt in hifce animal bus vfu venit.quibus fc- 1 ^^‘nefl humor quidam candidus: Plinius lac appellat :Grandcfcunc quidem lyderisra* Lac 6^r£0_ a Ir'axime,vt in natura aquatilium diximus: fed priuatim circa initiaaftatis multo la 1 Pr*gnantia atque vbi Sol penetrat in vada. Er alibi. Nuper compertum in oflreanjs oftre is foet, ficum la&fsmodotffiueie. In eo itaque incflvjs ilia ex qua partim ruta. Byzantios cHrcaltnre. Ftiugivt na f antur , Syderts ra- riene , vt grandcfcant, Ltb , 2. diurnat, hi» 2,c.^,i» Luna Jolif- que natur a. Chirurgi , quando t re- pant) jecu- rtus viatur. ' Auditu non habtre. E»n pafci, Exerc.igj , Caneri hom des vd eas vt captant. 486 Vlyfsis Aldrouandi f generantur. Petrus Gyllitts vir eruditus, & fide dignus affirmat fe de viris non paucis fp^ ftatse fidei aecepifle byzantinos oftrea ferere, & eorum quafi Jac feminare: Idipfum c° in aquam abicdium ad faxa ima adhxrefcere , & oftrea fieri : Sic ex decoCto fungorum ^ terram proiefto fungi er.afcuncur.Iam vero cur fyderis rarione grandeicanr,& decrelca &quod idfydusfit , fcirenon eft inconueniens : Sydusid Luna eft, qu*acciefcenso nia impiet conchylia . Cicero . Oftreifque & conchyJrjs omnibus contingere , v t cum na pariter crefcant pariterqj decrefcant . Luciliusapud Aulum Gellium, Luna implet oftrea, & implet echinos , muribus fibras, ^ Plinius : Iam quidem lunari potcftate oftrcarum , conchyliorumque & concharum ^ nium corpora augeri, & rurfus minui. Sic ille.In caufa funt propt ia; Luna cffe<$iones,q funt rigare ,& modico calore hume&are. Luna igitur humores aht, & regit,qucma dum Sol fuo calore foecundat omnia: quoniam omniu vita oritur d calidi,& humidi c« ^ miftione,&fouetur vtriufquetemperamento.Spl mafculumfydus,marifque vicem ger^ Luna, foeminafj femineum enimfydus eft,& molle atque no& noa.animaduertcntesjhas atque alias leuiores immutationes non percip1 Addit Bellonius oftrea grandefeere fyderis quidem ratione,fed priuatim circa mitia*6 tis, vbi Sol penetrat in vada. SENSVS. MOTVS. VICTVS. AV T H OR libri de anatomia viuorum, oftrea ait non habere fenfumjpra^terqj1 tadhim.Et Plinius tadius fenfus omnibus,inquit,incft, etiam quibus nulius nam & oftrcis , & terreftribus vermibus quoque exiftic . Et ahbi: fihcea clufis fatendum eft nullum inefle fenfum, vt oftreis . Er rurfus.-In marinis oitrejsaud'^ effe non eft verifimile,fed ad fonum ie mergere foleot , ideo & filentium in mari P^j, bus.Carent pratereamotu ,quod meminit Ariftoteies, mqu iens : Non deluntcomp quaciim fintabfoluta,mouc!C tamen fenequeant,vt oftrea Quod ad vidturn attinet marina , & limo etiam pafcutur,quin & rore, quare ep a» uva oftrea Oppianus dixit j 1 ^ rofeida. Scaligcr vtriulqi meminit: In aefe ( inquit ) & aqua,qu* cibum capiant, n°n^3< memini , nifi oftreas putemus cum alijs rore ali nihilominus, quam limo, & aqua ma ANTIPATHIA. H H De(fl OSTES effeoflreiscancros inuenio,& Stellas marinas. Cancri oftrearuC3^nt, mire appetunt, fed ipfa prsda potiri propter indumcntuteftf difficulter Nam teneram carnem quodam quafifepto natura non facile frangendo °Q0 c. ncauitates accurate fibi inuiccm iunefe' oftreum ipfum com plebant quumqjduaeconcauitates ccflariochefe cancri nihil efficere poflut. Quidergo molitur? Quum oftrcu in loC‘St;tgifl non expofitis cum voluptate percalefcere , fuafqj plicas ad radios SoJisaperire ,V‘ vir*buS vero clanculum inie&o calculo , quominus eas rutfum claudat , impedit» quodq 5 n£qu6 nequit, folertia quadam perficere deprahenditur ’. Ea verfutia eft animalium, !?u^jSvef' rationis, neq; vocis vfum habent. Meminit huius quoqjverfutfe diuus Ambrofius | bis: Cancer oftreis vefcitur,fed quia oftrcu claufum, nulla vi aperiri poteft,pericU jo» eft,fichelaro eius includat,ad argumenta confugit, & iniidiasnouafraude c4jid ratenim liquando oftreum,remotis in locis ab omni vento, contra Solis radios DeTeflaceis Lib. III. 487 c|Jnc lJUm aperiat , vt aere libero vifcerum fuoruro voluptatem quandam capiat : & tunc U. 0 calcu!um immittens, oftrei condufionem impedit : ficq, aperta clauftra reperies, 04^C impendit, vifceraque interna depa/citur . Eundem praterea dolum author de 5(jj. *" ^rerum ex Ambrcfio, & Ifidoro,fic recitat. Cura teUas aperit oftrea, vtdementioris pro, 'c,'is glorietur, cancer infidiasei repentinas prartendit,& Iapidem inter eius teftas Cens,Cltj ne illas coniungere poflit,& ficoftrtte carnes corrodit .Oftrea quidem in ficcoia- ' aeJJ5lim vt in domo Conchas tenet,tempore acceffionis maris. Ahj oftrearum hoftes fune ipfa *mar‘naf m°U‘ ctufta inteda;, vero tam crudelirer ( vt Aelianus ait) inimicas , vthrec Cea e*edant,& conficiant . Ratio infldiarum quas eis moliuntur, eiufmodi eft. Cirm tefta- Stellx 0* q Uas patefaciant Conchas, cum vel refrigeratione egent, vel vt aliquid pertinens ad vi- Qreas dem- (j ^ Incidat : es vno de fuis , fiue cruribusj, fiue radijs intra teftas oftrei hiantes infito eas y*»1 . di prohibens, carne implentur. Li^ua.22, * G R Y P H V S. pwaJts illud in Epiftola Aufoni/ arithmetica ad Theonem , deoftreis ad fe miflis legitur: Aut ter >vt Aeolidi mentis tenet ignicomus Sol, $0j 'r 5 vt exponit dodiflimus Iofephus Scaliger , fibi tor oftrea mifla , quot menfes tenet U ih ter tot menfibusconftet annus ,quotolim in Aeolide conflabat. Decem enim men- Mtvfibus to,nec amplios, annum apud AeoJasfuifle tempore Homeri veteres Grseciteftantur, vt decem olim apud Romanos fub Romulo. cobft b.xt annus. ex- v S v S IN CIBIS. BELLONIVS omnium aliorum teftatoru Galeno oftream nobiliflimam haberi ait, GaleniqjfenteriamaCorn.Celfo comprobati, eo vero maxime, quod aluum mo- uere dixit.Scd Galenus in libro deboni,& vitiofi fucci nutrimetis oftreorum car- /W- J^humidiorem & tenaciorem efle docet ,admoducra(lifucci,& partes eoi um fohdiores cum itne* ^Usobcraflitudmem concoqui, ac generare huifcorem crudum, craflumac frigidum. ***** quidem eft, quod Celfus aluum mouerc dixerit , fed ait praeterea facile intus cor- . P1 • Connumerat tamen etiam oftrea inter ea, qua? ftomacho apta furit. In yniuerfurn ,^nclUlt Iuuius ) oftrea, vt aitCaIenus,falfum humorem aggenerant,prarfernm fi ciuda co- ^ eum gignere fcribir. Patellas Hicefius facilius excerni tradit „ quam chatnasroftrea «ii^inus his alere, facile tej lere,excerniq; promptius. Athenrcus de oftreorum fubftan- ^nefiiheo: Mncfitheus Athcnienfis( inquit ) libro de obis ait: Oftrearum, concha- eft r ^fculorum, & fin-ihum carnem vx cc-ncoqui, ob fallum humorem, qui in ipfis in- f.|j.xUamobremquictudacdui tur,ob falfuginem, aluum fubducere.cum vcroehxantur, lta Uklllem fuam,vel omnino,vcl magna ex parte exhumore quo incoquuntur, deptmere. e0^Ue °^re°tum dccodum ( inquit Rondeletius) perturbat, & citat aluum* Elixa vero H)jt)lltll caro humore fuo defticuta , murmura excitat, afta autem, modo rede id fiat, noxia rt l,n^eft. Etemrn igr c vida non perinde ac cruda concodu d fficilisett,exiccato humo- ‘n ^ ln ipfa ioerat,quiqi folutam aluum reddebar. Alimentum bumidum concodu con« Pj , ^^hreumonrme* praiftat,aec tacilcad vrinae excrccioncm. Atque ita Celfo3Arcta?o,& Aluum nta- djCa'° ^dico aluum inoueie oftrea dicuntur , nam & Galenus in tertio de fimpliciu me- titnU tij^^^forum facultatibus conchularum maris cateroromque oftreorum luccum , plane VCtl , tum ventrem foluendi vim obtinere ait , quamuis eorum caro ( inquit ) cafJ) reprimat. Additq; verum quod dicit, deprehendi, fi ea quoque quo modo btafli- teIuit,pr^parare nongraueris.Ec in tertio de facultatibus aliraentoru luibit ommura oltra- u 488 Vlyfsis Aldrouandi i oftracodcrmoruro commune efle, luccum falfum in ic habere, quo venter fubducatuuit® ratione maioris, & minoris differte.Oftrea enim molliffimacn omnium carnem hab&ich3' ma? autem parua?, fpondy Ii, folenes, purpura, buccina,arque alia huiufmodi duram .Iu,c igitur oftrea, ventrem quidem magis promouent, minus alimentum corpori fuppedita^ , duriora vero conccdiioni magis refiftunt , & magis nutriunt , & hoc quidem coquunt ru a quo- 0QrM ver<} non codia eduntur.Sed quamuis,quo hadienus diffuse fatis fuper horu oftre°' que e un- rum ajjmgt0 <]jdia £ mc fuotjfufficcre poffintrad feram tamen integrum caput ex Iulio xandrino,qui in decimoquarto de falubribus, capite decimotertio eleganter docet oftm3’ quod alimentum exhibeant , aut quem humorem generent de humoris crudi , vicfeJ> glutinofijC6pofitiq;ex his, differenti js& natura fic fcribit:Iam teftacea, quooVp**^^* Groci vocant, oftreaqj in primis, aut fola, aut maxime inter hac efculenta, lallum icidef*1 cundia fuccum obtinent deijciendoaluo idoneum. Hiatulo autem & fpondyli,& fole°eS' & purpura?,& buccino duriore omnes, quam oftrea carne conftant: idcirco minus quoq°c edulesatq;ad vfum potiiismedicum adhibita interdum quoties obpraui fucci alicu,u5 prafentiam ,qui vel ventriculum, vel tunicas eius occupet, aufaliunde etiam, maxime ^ ro ex iecore eo confluat, afiumptus corrumpitur in ventriculo cibus. Neqj enim duritia ^ Ia inter concoquendum prompte in corruptionem humoris, quicunqj ille fuerit ,trahetor' quin ne trahantur alia,obftabit,& humorum in totum putrefadlioni refiflet : magis WteC° fi fecunda tertia veelixatiene , falfedinem humoremque omnem corrumpi facilem Aum depofuerint, tunc concodfa id genus teftata nutribiliora , firmius in alimentum t0* facile con* coquuntur, pori elargita, fient:fed crudi tamen plurimum quem fic vocant, fucci gignent inteiea*^a^ oftrea ipfa,vt minus alant, -at ob multam carnis mollitiem elixa concodfu faciliora fuot coquuntur, pituitam potius, quam crudum illum , quem diximus, humorem procreate folent : Ptiuttagf. jpfa quidem tamena pituita? natura difceffit , fed infigni frigiditate ,fubftantiaqi && vl![ ntr*nt* in modum glurinofa craffaque. Crudus virreufque a noftris:^Mo?,& vatum Grocis W lur,fi modo pro eodem ducendus eft is atque ille humor, ( vitreus dico, & crudus ) ac n° potius alius atque alius. Vterqj quidem cruditate damnandus, fed in altero lentities c“ ^ fridigitate infigni,in altero craffitics, in vtroqj autem cruditas fir. Qua in vnum quoq»*^ pe inter fe conuenire poffunt qualitates cundio, atque tunc humorem facient vu 'AaM{\ mum Praxagoro didhim : tum deinde Philippo, leu potius Philotimo, infecucifqj Gr*£° 6 rum medicorum aetatibus crudum, craffum,vifciduroqj: eiuftnodi prouenire corporibus1 ^ non valentiffimo ventriculo ex fuillo carnis efu, aut azymo, aut non lale laris conditu nCjfubcineritio^;, atque ex cafeis inueteratisiquibuldam,& huiufmodi multis, poffit.H^ xaMaSn non minus appellatum fuilfe inuenio authonbus eifdem, glutinofum fcilicc^* craffo ,& gJutinofocorrpofitum,qui obftrudtioncs maxime, ac maximas efficere folias ^ necdiflecantibus tantum, qua craftus,fed abftergentibus pmcrea,qua vifcidus tenax^’ Humor ex indigeat, ficuti plane, qua crudus, maiore concodiione . Alius eft humor, vnde epialis ffcr quo febris febribus origo, & colicis cruciatibus iprofertim vero, fi lentore, frigidicateque imm0^ cfiala, fuperet,vt fubftantia^ccolore vitrum referat: frigiditatis autem tantum conceperit,^ intra corpus, vbi calida omnia natiuo calore concalefcunc , neque motu extra delatu* P°' tuerir,ac vel excernentibus frigidus excernatur,& tangere volentibus appareat:is i/V* Crudus bu- proprie habebitur, ex frigidiorum eduliorum cruditatibus quandoqj colleCius.Sicuci " _ • /inm rifrvnrin /lirpmnfi /7", *-n m r 1 . ^ L A O i»! crU' vior qui, dum proprie dicemus,fr igidarum, craffarumqj partium humorem, nec magnopere g^1 nofum; qualem nobis largitur freques leguminum, vt macerati lupini, ahorumty‘qu°rlL damjac recentis, fed non omnis tamen generis, cafei:multorumqjproterea edulium jP rumquemet, de quibus nunc fermonem inftituimus, leftaceorum, led duriore tantum*11® do carne proditorum ,vfus .Nam oftreorum proprie fic vocatorum,fiue oftrearum alimentum, quia molliffima caro, pituitam potiiis exhibuerit, illam ipfam quoqj frig‘®tf. omnino,atque etiam crudam dicendam, quando vlteriore concodiione fanguificari fed bene humidum,& cum fiatulento fpiriru. Crudus, autem, quem proprie ita vocar’ . cebaraus, humor ille, frigidus craffofq;eft,ex duro terreftrifque fubftantio alimento^® ' neqi in ventriculo, neq* in iecore deinde iuftam concodiionem acceperit, procreatus i»1 . Ci vitreus item crudus, frigiditate etiam immenfa,& glurinofitateconftat,arqi ambobu* vmus efculenti fubftamiam coeuntibusjfrigidusjcralfusjglutinofufqicxiftetjcrudus^ * fe merito cxiftimatus,diftufq; humor. Elixorum oftreorum 1 urc emolliri quod verum eft,prole { Dc Teftaceis Lib. III. 4 8p n'.lrili'JC,<:rUda «Jeuoratamuldsconcoquuntur liod e etiam: multo maxima tamen pars ?*a^ukriufqjaut e!ixant,aut incraticula addicoafomate multo, ac falis momento, duc C ‘,lstamen fais non aulfa> ,euiter torrcnt.Mandi ea irriradre Veneri, & tentigini pro. tof, ** nimis «editura hodie rcceprumq; eft, non obfcura ratione flatulcntiar.ex pitui- Ulafnateriai H*com aJ&C0tf ^ederi,a $ j. 10 echini intio,& oftrea cruda. Sic & Galli, Ii RodeJetiocredimus,non folum echinis, pgi^H^ceis, fed & oftreis mannis, & lepadibus crudis velcumur j Conchis vero feriatis oqre.t crucjt fate u3teria exc*cata?9 faleque & eaiorificae aromatum facultatis, vi, au<3a adiutaq* fa laci- et o0,n_nia iraSue ^u^us Alexandrinus: Ex quibus, ficuti quoqjex praecedent ibus, & cfUd n * iUJ,U3 * iivAduuiiuus; cx quiuusjiicuii quoq, ex pra-ceaent ious,o .. a» «cotSaedi folereconftar.Plinius fane cruda oftrea ftomachum vnice reficere, fafti % mederi, a - ^occhini (jjla _ /J * — - — j. — — . . en>3cleuiteralutn mollire feribit. In pontificali cama apponebantut tcfteMa- n ? Satur 11 nfrfPfl rriirl* Qir fusili fi RA/JpIrrinri-prlimnc nr\n rws* itu tt unitio (iidnni5} oc icp u uu 15 vciujiuur 5 v^ununs vero ltfiatis per non nifi cotfiis. Qui lautitice popinali ftudent,inquitBellonius,in teftisfuisfu- tn pttt)cm pefjCratcm additto butyro in aqua, quam continent, incoqui curant, quibus minimum pi- ((En£ pohl tin^S ao io concha Lucrino ^ . . Nobile nunc fit 10 luxunoja garum. ^Piciu$ vei o in oltreisf inquit )Iigufticum,oui vitellum , acetum, oui liquamen, okum m a cai.6. ^ inum: fi volueris, &mcl addes. Qui modo edere ea volet. Luna? motum obleruet, hoc r q ?.a cre‘ce°te, ea edat, ea enim fenefeente longe funt deteriora: quo dilucidiflime innuit dius in vigefimo:OftrejE cfim appofita?fuifIenr,& multa?, & inuberes, macrarqj effenr. Una ( inquit Annianus ) uunc videlicet fenefcir,earebftrea quoque ficuti alia quadam, & maris ima roifcens.Garioponcus hydropicis etia ofereas dari iu- 'Et Trallianus in colico affcdu pifces dut iore carne prfdito$,& ex ceftaceis pedmes,& h Ptri Ad ded illa- tiones. Ad grauedi- nem nartti. Ad tencfmh. Ad hydrope. Ad labtorii vicem. Ad procide - tem Jecttrn. Ad pernio- nes. : Sextus Platonicus fepum ceruinum combufrum fimul cum oli vet '«aj&fadum quafi malacma imponit , &miiefanareaic Vegeti f?d tl.nar'a> ad vulnera jumentorum ofia fepiarum,& teftas etiam ofrrearum in pulueiem afppgr,U.bctl&*rei qu°que vafis fuliginem pantermifceriieaquebenctun/a fi frequenter Ad vulnera 1^ rferis,ficcatum vulnus ducere celerius cicatricem . Oftreorum telta vfta authoreGa- tI(?>fitnilisefc facultatis buccinorum teftis,taroetfi etiam fubtiliorisrimmovr certius ve- (inquit) dicam, minuscraflir . Nam terrenam duramque corporis fortita confilten- tc ^ concretionemqi, impendio omnia craflarum funr partium, itaque accurare ea lauiga- fa ^CCcefle eft.Ciim autem dicimus horum aliud alio efle tenuius (cum rame omnia cral- ^HMedaliamagis alia minus,) itaaccipiedum eft,vtfi Vlyfsem Therfite dicamus ma. Cog ^ CUm tamen vterq ; fuerit paruus. Cteterum omnia id genos, vt & antea eft ditium, quam vocant digerentem . Potrofilauerisea, vfferifqj (ficGiacus textus habet, fed pireitat mrne/orum. Ltb. 11. de fimpl. \ Ad cata vi- ter a. Detes fplen- dides red- dit. Ad detes de- elbaudos , Ad fsr eli- des, li.$,detop. Jec.loe.c.i. Ad narium grauedtne. 4 po Vlyfsis Aldrouandi f proflat (inquit Zoographus) legere, fi v (Ieris Irucrifq,: prius enim vruntur , deinde Is113^ tur huiufmodi medicamenta , ignea in aquam natura depofita,ipfam efficiunt cum tcfl ^ tate excaJfacienrcm , adeo vt & putrefaciat . Sed nonnunquam reliquum illud terrei® eft,morfus expers : id quod maxime implendis cicatriceque claudendis vlceribus bu®1 eft vtile. Igitur tefta eorum, qu* peculiariter vocantur oftrea,combufta vtor ad diut® ex fluxione, atgreqj carne implebiles cauitates, nempe qua? fiftuJofa? funt atque profuno ^ eam foris cum fudlo adipe veterato ( vulgo axungiam nuncupanU circumponens . A finum jpfura aliquid eorum, quar talia carne implent, immitto : quale etiam eft vftum ^ phanesiquod fpecarium (lego fpedarium, nomine deprauato. Latini enim fpeculai£® pidem nominantdnterpres Latinus in margine diucrfam Jc&ionem afcripfit3ars v^utn,u0 phryges,)nominanr. Parem in genere facultatem habent, & catterorum oftracoder®61 tefcae dcufr* j maxime vero ( vtdixi) ofrreorum; deinde buccinorum,& purpurarii®* que cinis eius generis emplafticis raifcetur facultatibus digerentibus, &cum quouis a ^ digerit.Sed quoniam vetus plus d gerit,illi magis mifceri foler. Porro potentius hoc ®f camen digeret, fi acrem illi adipem quempiam mifcueris : de quibus fuperiils deter®1^- f tum eft. Quin & dentes fplendidiores talium omnium cinis efficit non tantiim exterge , potentia, fed & afperitate fubftanthr, velut & pumex , & tefta clibani . Vei um in vfu el ^ modi non eft necefle,qua? fic vfta funt, admodum la?uigare. At in vlceribus rebellibus P . omnibus diligenter funt ia=uiganda,acinfpergenda.Porro excrefcentiam carnis medi°, ter exterunt, comprimuntqj. Ad hac cum fale omnia id genus vfta dentium froeg®3 [ * dunt efficacius, adeo vt non modo laxitatem mollit iemq,- gingiuatu deficcet,ves u® vlcera putrefeentia adiuuet.Ha?c omnia Galenus. Emplaftro albo Ariabatzanio,qu° ^ nocrates abfceftum iam inalteratum circa tarfum d.fcuffir, apud eundem in primo 3Pj£, Galenum de compofitione fecundum genera, cap. itJ.buccina vftainijciunrur VBik, nus: Valide ( inquit ) exficcat ob buccinorum cinerem additum , non diffimilis311 t, quodammodo facultas eft , & purpuris,&oftreis concrematis. Notum cfr autem f®e mbus horum animalium tefras concremari. Mox etiam cap. i S.oftrea concremata, ras,buccina , &fepia* partem ofleam cum ijsrecenfct,qu*propofiti emplaftri (adue .fj vlcera cacoethe , & defypulota ) candorem tueri poffint . Et rurfus in primo capifC fi quarti : Buccinorum teftas concrematas, purpurarum , oltreorum, aliorumque id Sf11 j0. fi aridas vlceribus malignis, acconrumacibus infperferis, mirifice videbis citra mordfc1,., nem ea ddiccari.Puluiscxofireiss Cadmi*, thuri«!,fingulorum vncia femisjoftreoru1' t ium vncia vna femis: fic ille,fed vfum eius non explicat.videtur aute vtiliter infpergi p fc vlceribus malignis, & dyfepulotis.Galenus alibi teltas vftasrum buccinorum, tu®f ^ purarum, aliorumque ofrreorum, pharmacis pi os attenuantibus adnumerat . Ex °^j( combuftis , & fermento medicamentum pro humore Aippuraro ab eodem in fccu^0 v arte curat ma ad Glaucone deferibitur. Plinius feribit veteri vrina?mifceri cinerem fi rum aduerfus eruptiones in corpore infantium, & omnia vlcera manantia . Idem cl(1 ^ Marcello credimus, cu meile impofitus parotidas cito foluit. Emplaftra (inquit Gaj^pj qu* fimplicesjparotidas curant, Jaxaroria appellata, omnibus nora funr.Exempla *P jV q> funtjEmplaftrum Mnafe*,& quod ex fuccis coftat,& quod ex ptdana.His adhuc ®° ^ ra funt cerati forma, tum ex butyro, tum exoefypocorlata,ofrreisaut buccinis,3Ut P1^, ris vitis additis, abipeque porcinio, lingulis quadrantis pondere,Pra?Itat & hoc,butyrJ j, ciam vnam,cer* fextantem,& vncia? dimidium, oftreorum vft orum, quam tenup/a, qua» vocat Athen*us, rir**** «»* ^ayput *iy6ui?ct * 7ro^t«»po« Zoh. Sunt quas ^*3* dam ofirea, qua; fylueftria nominant, multi alimenti, fed virus olentia, & ori ingrata.Tefta _ lylueftrium oftreorum in fucis mulierum , lapidis fpecularis vice vfurpari poteft ,& e nic- tantibus ptilueribus vtiliter adroifceri . Hnftenus Ronddetius. Oftrea lylueflris Rondeletjj, Ti DE Etymo», fida qua. Caro . Pcnter, Hepar, Spondylus. Ktndtl . D cc riptio . 4,92 Vlylsis AIdrouandi Wt DE OSTREA GAIDEROPODA, Bellonio appellata. Gap. LXVIII. ST genus quoddam Oftrea? vulgo cognitum in Gracia (inquit Bello* nius ) quam Gaideropodam vocant, quafi pedem afini dixeris. Cautibus adnafcitur.non enim more Oftrearum foluta in falo iacet. ob id io eo tan- tum mari quod nunquam a?flureciprocratur,innafcitur.Aega?i autem ris, Hellefponti, Propontidis & ponti ora ( ora?,littora) non augentur, ne- que decrefcuntjfed perpetuo in eadem altitudine permanent . Nam inde aqua? deorfum femper delabuntur, eandem plenitudinem femper obtinentes . Non eft o- mittenda (inquit Plinius ) mujtorum opinio ,priufquam degrediamur a Ponto , qui mari2 f omnia inferiora illo capite nafei, non autem Gaditano freto, exiftimauere:haud improba- bili argumento: quoniam aeftus femper e Ponto profluens, nunquam reciprocetur. Quan- qua autem Oftrea ha?c fcopulis haireat* Oftrea Gaideropada BelIonij,fiue Spondylus clufllem tame & releratilem teflam ba* RondeJetij . bet,& a faxo,nifi magna vi percutiatur, dimouen' vix poflunt.Quoma vero tum profunde immerguntur jindgtff longurios ferro muniunt ,*qu busferij* ilibus valido mucrone Concham qua- tiunt:quam vel confringunt, vel, fi rflfe* gram deturbent , rupis partem aliqua# J fecum auferunt: vixenimabascederet, deinde manu ferrea eodem logurio#- dita,emaris fundo in fublime attollut* Quod autem aqua per fauces Bofphori o 1 hracijdeorfum tahto impetum teratur fignutr eft locum illu Gaditano efleal- tioremmam fi a?qual s foret haud equi- dem tinto impetu delaberetur . Quemadmodum autem Gr*corum Gdderopoda a vul- gari noftra Oftrea ipla forma d ffert ,fic etiam guftu ingrata, dura,amara acnaulc^bunda percipitur.Huius tefta aut concha eximio natura; artificio /uperior inferiori infarrfta eft,vt quibufdam veluti cardinibus annexa, nigroqjneruo in eius medio inter tubercula & fiuuS coaptato vindia ac conftrirfta efle videatur: Tubcrcu Ia quoq, fuperiora duobus acetabuli* inferioribusbenecorrefpondeotjVC & inferiora fjperioribux,qua?in noftra vulgari oftre2 defunt. Proinde apertas Gaideropodas, fi quis attente inruebitur,in his branchias (h°c certe ridiculum eft, nullum enim ex teftaceis branchias habet ) & rtomachum,& reliqui partes nutritorias contemplabitur; immo etiam auriculas fungi cnfpi figuram referentes» magnitudine grandioris acetabuli polypi, qus dilatari, ac contrahi foleactvmbilxum vul- gus efle putat. H*c oftrea alijscarnofior eft, minus tamen guft ui grata . Nam veniere#* atque hepar peflimifuntfaporis. Caterimi nulli etiam in hac cancelli ,leupinnoteresre- ** periuntur. Ha:c ornnia itaqj Bellonius . Rodeletius eiufcemodi oftracoderroi genus fporl' dylum efleconijcit, & de eo ita ferib t. In oftrocoderinorum generibusrecenfentur a G2' leno, Plinio, & alijs,fpondyli,ab Athena?o nuncupati,aG.'acis hodie Gaid#0' pa,ob magnam fimihtudinem,quam cu afini vngula habent: gaidaronenim hodie ai#11 vocant. Galeni interpres oTrQtSvAuc, vertebras conuertit, fed vtendum nomine grxeocen- feo, Plini jexempio»qui aliquot locis fpondylium vocauir, & Macrobij, quum ipondyi°s inter exnx pontificalis prima fercula numerat. Ite Columella cum reliquis teftaceis fp0*1 dylos recenfet. Spondylus duplici tefta conflat intuscaua,& iaui; foris lcabra,ad vngul* afini formam rotundata, latiore parte,qu® & inferior dici poieft, tenuior eft, & multo nusdcnfa , minus concaua, ardfa valde & firma articulatione connexa, vtriufqj enim teftf bina? apophyfesfunt, fiue tubercula, qua: binis acetabulis viciflim recipiunt, & recipi#1' tur:vinculo medio3nigro & valido cohxrcnt.Cato interna ofireorum carnifimilis eft: di- ca hanc De Tertaceis Lib. III. 493 hancfimb ri3ta cft mebrana.Branchias fpondylis falso nonnulli tribuunt. Omnia enim °ftraco Atyotrcq . Statius Pa- 2» Adi/, * Pinianus : 1 — N**c obit t a ver f 4 ' pe (it ne Amaconto modo, quo citat orbe L ac enat . Delia. quos verfushjec annotat AdrianosTurnebus: Petfeneniin A mazonius videtur cho. Aduerf.lib. quointeifc pedhnatim impl xa;confert3?quere<3aferiepuella?in Amazonucn i6.c.i pendam fegetem. Columellarfi autem metendi genera complura multi falcibus verri dentata. KU ac'*> atque ijs, vel roftratis, vel denticulatis, medium culmum fecant.multi mergis, alij ^%2»c. 2 x. e^‘n'bus fpicam ipfam legunt, idqueinrarafcgete facilimum, indenfa ditficilimum •Duidius: 1. de rem, T emportbus certis drfcftas alltgit herbas, am. h a ^ Ettunfam raro Pefitne venu humum. p *^nio etiam dicuntur Peflines in arboribus, & earum materia per longitudinem rcftae ^inum modo line», & interua Ha. Grtece kt» $wlst vt dum inquit: Fagis peiftines rranf- zinfovH* . s* Nam in quibus variant pedlinum illorum linea? , adijeere Plinius folet aliquid quo j r.,ctas illa poffit indicari, obi quos,crifpos, nodofofve d cens. Germani in Jigoo hos ve- ^f| Qcruos, , appellant annos.Sunt autem vena?, feu fibia?, & diuifiones in lignis peftinum C0°Sh°c eft StotpCaeic . Intelligitur quoque non mfrequtnter infttumentum textwiutn ^e,n nomine, fic di#um quod fila in telis figar. Virgilius : fc T Arguto contux percurrit petiine telas. j °Huci 7rtnt titia ( Zoographus legit Trivi ixnyot) Xitcaiiexat 7rttpu. tLo eottv rrofQupar Qu 7rtyit impaopth ot: id eft , Tunic* quod oram purputeam habentes, quin- j* P^Iinibus texebatur . Apud Galenum libri de fafcijs caput centcfimum , & decimum retten y, ^ Cr'bitur peden ,(eu vinculumlufpendensadcokm. Pcdten Veneris herba, quoqi Pii- neris. a peftmum fimiJitudine. SYNO- 4 Htflor. c, 4. Pedcn 4 pe - duncult differt, Gtz>4 de ■ /inditur* Pedunculi qut. pedinis e- tjmologta. Ltnguaios. Alberti er * rer. Hido,^.c.j. Utb.i . Genera, 4p8 Vlyfsis Aldrouandi SYNONYMA. QV O D Latinis Peden,Gra?cis xt sic dicitur, Gaza? modo peden , modo pet5ioncU' luSjVt vbi AriftotcJes aitjJtoi' J/St/pa* t* ««» t7M'aWs*vv£a,u0i> o/ xt i»*?:BiU3 111 generis pars clufilis cft,vt peduculi.Et paulo poft;£‘fi »a mi» xmnxd doiS>t *$iU cfcy xt ««Ite aliae fe mouent,vt pedines.Sed ha?c varietas, inquit RondeM^5' ambiguitatem pariefunt enim pedines, & ab his diuerfi pedunculi a Latinis didi.Pl,n* manifefte pedunculos a pedimbus difiuogens, videtur pedunculos pro tellinis vfurp3'1 ’ vt Hermolaus annotauir.De alijs pedunculis infra dicemus, haec Rondelet Us Sed 1 *lC g dotus, Plinium in hac interpretatione eft imitatus, qui pedinem & pedunculum p>° t0 accepitjvt vbific loquitur: Lolligo etiam volitat extra aqua fe efferens, quod &pedut|c Ji faciunt, fagitta; modo, nam hoc Anftoteles t»V xuvw icripfit . Idcirco dicimus Pl,D1° _ f peduculum, & pedinem interdum promifeue nominare, & interdum diftinguere, pedu° culofque pro tellinis accipere. Trallianusquoque **«wa diminutiuo nomine appell30^ ipfos (impliciter xnvas , id eft , pedines intelligere videtur , Pedunculi , inquit Z.oogr^ phus, vt ipfum nomen loquitur, exigui pedines funtrquod bifariam mttlligi potelt > vC pedines maiores antequam exercuerint , fic appellentur, & fpecies peculiaris femper p3 ua, qualem Rondeletius depinxit vna tantiim parte auritam. Pedunculos nominat 6° mella, item Nonius Marcellus inter ea, quibus fimilitudo nomen fecit.xTmc pifces 4'^ tur ab interprete Nicandri pifces marini ob fimilitudine manuum, & pedum Porra * politanus pedinem fic dici voluit a figura pubis, cum potius venfimile fit ab huius te» figura pedinem fuiffe nuncupatum. Pedinum genus, inquir Gyllius,ftriatum, id natim diuifum, a rugis illis, fiue imbricaturis r uni upatur .Lenguados vulgo 10 Hifpan dici teftis eft AlphonfusToftatus.Gcrmani,inquirZoographus Conchas biualueso11' . generali vocabulo vocant Mufchelen;& Mofchlen:vt pedines, C hamas, ^Pedines priuatim D. Iacobi Conchas. Iacobs Mulchlen . Angit vej o Mufckels peculiariter PP nant Conchulas illas quas Bellonius mytulos : Pedinem autem a Scaiope , Scalop • ^ (J gno in errore verfatur Albertus,& recentiores, qui pedines pro paflenbus( id eft, pla ^ pifcibus illis quos vulgus Germanorum plattftas nuncup. t ^ accipiunt . Pedinum ris, ait Gylliusj, quidam arbitrantur eas efle, quas vulgo appellant Conchas S. Iacobi^ alia? Oceani litconbusGallicis cognita; habentur . Pifcatores Maffihenlcs pedines vo^ LargesCoquilles , ali; CoquiiJes de faintlaques. Itali Cappefante. Reliqua fynooy^3 cuiq> generi propria mox io defei iptione adieram. GENVS. DIFFERENTIA' Defcriptio. VNT autem pedines biualues,&clufileste(le Ariftotele, fequecocludendo* tur.Pedmatimeis diuifatteft* funt.Rderratiles item funt;Nam ab altero latere ^ fl do ligantur .miis, inquit, Atbenarus ex Ariftotcle , rp*%uirp axos, p a/3£a*Pt>O^j0 diduro altera tantumodo parte eis fit . M. ftarius Conchas efle flriatas fcnbit,tefti*^£n> uibus, alrera tamen tumida,altera plana, binifque auriculis angularibus.Qualis fit P€ inquit Rondeletius, ex nullo melius quam ex Athenio cognofcemus, quo loco bjtriu ( Berberi) in quo nafcuntur M-aganta: pedini confert. Es-i «fla v. v i* OfPiV irap&Trkhiiffia, ta> xttti : S Jny/WTnq cb, effau ro dVpaxot» Ijfcft, 0, utvtpQ xt iis , «Mal». Oltreum afpedu pedini fimileeft: teftanoo lata,fed liuis eft, & fpifsameque vtrmq; aurita eft pedinum modo,fed altera tam h® te • Ex his liquet ptdinem duabus confrare Conchis feriatis , veraque parte auritum ® ‘ quod non huic tantum competit , vt peculiariter auritum pedinem nominare °P°* ( quod Bdicnius facit ) fed alteri etiam pedini , & pedunculo . Plura enumerantur Pf^# num genera, quam duo, aut tria, qu^parrim magnitudine, parrim colore figuraqjvar^ Sunt enim ruffi , candidi , varij, item candidi atque lati d Xenocrate commemorati • v S Ane De Teftaceis Lib. III. 4 99 S^uidamj inquit Ariftoteles, magni funt , quibus altera valuularu latior veluti tegmen Perpolita eft.Sunt irem qui vtraq* parte auriti func,vt pedunculi, alij vnica, ouida nui- Pi'DC,P^am^c,endum eft quofdam vtramque aurem aquali habere ^SjtudinejVt priores duo quorum iconem Rondelehus exhibuit, & alij fi qui funt quos s depi&os fubiungemus , inter quos etiam quidam aures minores habenc, quam caput *»quida tam magnas, vc ab vna aure ad alteram duda linea caput tefta notangat, fcd Mius emineant aures : alij rurfus vna aure minores, & veluti mutyli . Pedinem priorem ”c defcribit Rondeletius. Ttfta vtraq* primilm ftridior, qua parte aurita efr,deinde 'pbncata in orbem circumagitur : altera modicecaua , & in dorfum elata , alrera plana, ftr Uy alterius operculum . Vinculo nigro, & neruofo colligata? funt Vtraque itriata eft , a ^nctiori parte feriatura? incipientes ad iniu marginem deduda funt ,fed ita vt in eo ftria», ja e exocb* magis promineant, quam ftrigiles , fiue canaliculi : quibus fit vt pedinis tefta i^iniata & hac parte firmiter coh^rcns. Prarerea feriae , fiue exocha? lineis a fummo ad Ve r01 du<^,s°toarafunt , qua? duabus tribufveahjsinterfecantur a latere ad larus dudis lonoUS ‘tr^l0rem Parfem • Intus carnis multum elt j qu* circa medium etiam carnofum, te bU^' * tcnerura apparet. Ineft in carne particula luteum ouorum colorem refe- (a°S* PCl^anur> n»*or, & ostubtf modo fadum.atq; inte/tinum tenue luto plenum. To- ar°- »bta membranam habet veluri fimbriam veificolorem , ex qua fila multa, & n dePendent*Alter autem Rondeletij peden icfem cum fuperiori fortaffiscuidam mi- s diligenti infpedori videbitur* fed re vera differt: idcirco eius iconem hic apponimus, am latiores, & ampliores aures habet, eftque toto corpore longiore ilnd oreque,quam uperior Pr^terea hic teftam vtratrq; pedunculorum Burdcg3lenfium modo concauam a et, uperior alteram duntaxat concauam, alteram planam. Poffremo hic Concharum quarun am rugofarum ritu rugas, fiue ftrias,& exochas (implues habet , prior vero fingu- DA . bs ternis, & quaternis lineis a fummo ad imum dudis orna- Peden alter Rondeletij. tas.Hunc pedinem Itali Romiam vocant jquod qui e Com- poftella redeunt f quos etiam Romious lingua noftra voca- mus)pedines eiufmodi multos p leis affixos geftant.De pe- dine aurito , quem (impliciter pedinem vocauit Rondele- tius hax Bdlonius: In Concharum genere. ( Nam pedines Cotubarum generi atti ibuit Plinius) folum pedinem alte- ra parte planum agnolc imus:cuius parte lupericre ttfta tu- mida, binis vt plurimum auriculis infignicaiemergitiatqjita ftriata quemadmodum reftudines rugis imbricat#, qu# Ni- chia dicuntur. Pi&mes in biualuium genere, poft pinnam maioribus C oebis proditi funr.-quas habent fcabras, refera- tiles,&cluGles,nuliiscardinibuspixidatiminfardisconiu- das,fed neruo tantiim nigro, (vt in Oftreis videmus) obfir- matas. Parte plana tanqua prona folo accubat:fupina enim tumida aures vtrimq*habtt, per quasexerere linguam Ari. ^°teles tradit. H#c ille. Nos Hs aliquot fequentibus tabulis auritorum vtraq; parte pedi- quotcunq; vnquam b enare contigit, imagines exhibemus. Primo igitur loco po- li n'tUr peden priori Rondeletij fimilis, (cuius idcirco imaginem omifimus) primum aper- tUs cum animali, mox cius tefta* qua? ferruginei diluti eft coloris, fafcijfq* ferrugineis . fcx c°dem genere eft , qui hunc fequitur ; minor tamen , verficolor , nempe albo fufeo viridi Pf*fertim in fafcijs,& auriculis, & purpurafeente colore variegatus, & qui certius eft, cum Renali, & eius refta, colore eft calcaneo. In fecunda tabula priori numero notatur is, qui a^ctn vnam alrera multo maiorem habet : nec extremitate fua cum tefta connata, vt duo r 'bqui eadem tabula videntur: paruus eft hic fua natura, & raro maior qua depiduscon- fpicitur:albus,& fubuiridisaliquantulum paite fuperiore. exochas habet magnas, &craf- as proportione canaliculorum, quibus iniculpta funt a natura ftria? a fummo ad imum_* Edentes, intusautem prope auriculascoloreeft aliquantulum caftaneo,catera albo Se- fUtldo numero oftenditur priori fimilis colore , & forma auricularum, fed exochas no ha- ej ^‘fidas, vt ille . Qui deinceps additur auriculam quidem maiorem habet altera, foris Glore eft prorfus caftaneo.exochis cft,& ftrijscranfuerfis infignitus,inq* multis locis acu- e,sparuis munitus.Intus eft colote argenteo ad fubcfiuleuru tendente, Jicet in medio ali- quibus C HtQ.q.c.q, Auritorum ab viraque pane defert-, pltones . Pefttntsprto ris RonatU dtfcnpuo . Caro . Pe ii eu Rottm dei, alter . Rotnia. Defcrtpt. ex Bellonto • Tt(la quatis. P eft tues alij aut heris . < joo Vlyfsis.AIdrouandi Pe6len primus authoris cum fuo animali Pe in is eiufdem tefta . De Teftaceis Lib.III. Peden vcificolor. Acuminor caftancuscu animali. Soi \ quibus in Jocis circumcirca fit colore cafta- neo fplcndido. Quartus aurem vnam altera maiorem habet , nec extremitate tefta; adna- tam maiorem . exterius crocei eft coloris: in- tus vero cadidus.exochas habet lineolistraf uei fis refertas. quatuor fa (cix ampleduntur tefta; partem fuperiorem , Quintus tertio fi* miliSjfed ftrijs trafuerfis carer.Niger eft, qui in tertia tabula primus pingitur longitudine palmi , latitudine vero fereatqualis , aure infigni , & prominente extremitate fua i al- terius aiiris veftigium quoddam paruum. Exochas habet rotundas maiores canalicu- lis , quas lineae tranfuerfie ambiunt. Sc- cuadus colore eft ferrugineo , in vtraque valua exterius multis aculeis afper . Auricu- lam vnahubetinfigoem , altera parum emi- ner.ir terius in circumferentia colore eft fer* rugineo . fuperiori parte fubccruleo colore ad argenteum tendente , habet & exochas ftrijs infigoes.iculei aut£ ex ftrijs emergunt. Tertius aurem vnam altera maiorem habet. Longi- tudoaequalis latitudini , irienfura duorum digitorum &dimidij. Exochas ab vna patte hjbet notabiles ftrias vero latiores" inter exochas ftrijs colore luteo. Interior quoq,* pars habet multas exochas , qua; fune longe anguftiores ftrijs , & lucent . In medio duarum auricularum eft foramen , cui vinculum inferitur ,quo conneditur vtraq; tefta , clauditur , & aperitur , Quar- tus habet aures fere ctquales exochas lubcinereas al- bicantes , ficut & ftrias. Intus in fuperiori parte nigri» cat , catera colore fubccruleo , & albo depingitur hu. ius tefta parte inter iore ,& exteriore. In quarta tabula primo j & fecundo loco depingitur pedinis tefta; pars interior , & exterior. Huius tefta tora candicat , & pel- lucet : exterrus glabra, ac la?uis: interius eft exochis, aut lineiseminentibus parum, ac tenuibus, vt nume- ro primo licet in tabula confpicere. f.fcias exterius habet nigricantes tres, aut quatuor . A ures ei funt ae- quales, & exigui . Tertio numero fignificarur peden cu us pars exterior , & fupefior rubet exceptis dua- bus auribus, qua; in extremo albe funt:tota vero cir- cumfer etia alba eft, latitudine fere digiti, interius to- ta albicat . exothje lineam vnam, aut alteram habent per longitudinem, quam pidor non expreflit . Quar- tus eft lubalbo, Si fubrubrocolore. Auriculam habet altera multo logiorem, cuius pars extrema a tefta fe- paratur :exochdS habet rotudas per quas linee a fum. . moad imum percurrunt dua», tres&quandoq;qua- . °r:ftrias habet pariter rotundas paruulis quibufdam exochis infignitas. Circumferentia c tUs alba, & lucida eft, reliqua vero pars ad fubnigrum tendit , fafeia? ei funt quatuor ad bt(vn5Um c°l°rcm tendentes . Auricularum color a parte interiori , qua; longioreft, vbi licbi'n' at^^iarret nlba a reliqua.qu* prominet pars caftanei eft coloris , vt & altera tota au- ^'a.Sequitur deinde peden aute altera maiori, & extremitate fua tefta; adnata.huius to- te ^arsconcaua,& exterior eft caftanei coloris. Sed exterior pars cura alcyonio adh*ren- O . ' culis paruis tanquam verrucis infignita ; fupra prope aurem maiorem aliquid mi- [). Ce’ coloris videre licet. Poftremo loco confpicis pedunculum, hoc eft pedinem alrera Auritum, Croceus eft, longitudine duorum digitorum,& dimidij latitudine duorum, auriculam Peden minor daufus. Vlyfsis Aldrouandi , Pedtinum auricularum figura differentium fpecies quinque. 1 5 DeXeftaceis Lib. III. 503 Petiinesauthorisalij. V u IPtftuntuli qut eluatur. Vt a Cbmis trachats 4iffev&nu 504 Vlyfsis Aldrouandi ' E auriculam vnam hat et fatis latam proportione animalis , rudimentumq; tantum 3}ter^ exochas rotunda$3& ftrias per tranfuerfnm plures valde exiguas, colore mineaceo !n,,§ turexteriujjinteriiis albido, lineis quibufdam per longitudinem tranfcurrentibusmin ceis.Cognatus huic is quem ex Zocgrapho depiogim > Pedurculus Zoographi. fine dderiptione. Habes deinceps Pcdine totum £ 11 nei coloris, praterquam in fununitate, vbi macula qu^ dam condecoratur tubra ,cui item alia lutei coloris'11^ cula jnfider. Afper eft , qui eburneo illi adiedus eft Cb lore fubfufcc. Auriculas exiguas a-qualis magnitudini habet Pcdcn lubfcquenti deinde tabella aditdus, exo Cinerei coloris,intus fuperiori ora ifigricatxftera ex In * caruIeo,ac albicate varius.Cadidi funt duo vltimi - ^ mce quodammodo figura. Verius fane mihi dicentur pe- dunculi j qui poftea vlcima tabula depidi cofpiciunjur» minores omnibus cateris. Pedunculi enim, vc nome !P p fum loquitur, exigui fu nt pertines. Quod bifariam intclligi poteft, vt & pedines maiores. antequam excreuerint, fic appellentur* vel fpecies peculiares femper parus , quale no rabula proponuntur. Omnes quo ad tefta tenues funt, auriculis, & colore diferentes.u dam enim ladci, quida rubri, quida caftaneo;& aibo colore variegati, magnitudine q i diferepant. maximi funt latitudine digiti3 reliqui minores, mineaceo eft colore, qu.q loco exhibetur: ftrijs feu exochis tam cx guis, vc vixconfpiciantur. Rondc etius pe lum facit , talem qualem fecundo huius tabui* loco oftend.mus. Sed cum tnbus i ) item altera parte auritam , aliquando dextra, ai iquando fin ftra,vt nofter. onc oS habet vtramque cauam. Rondeletij aurem aliquot aculeis eft armata bos pertines i « , g in Aquitania vocantur Peroncles: in Norman.a Hannons.Rom* Gongote,quafi 1 - \x: funt enim femper parui, prtefertim in Mediterraneo mari , in Aquitanico 1 ^ ^ res. AI js dicuntur Coquilles de faintlaques, quemadmodum magniped.nes A tracheis, inquit Bellonius,hoc diferepant, quod C hame tranfuedas hncas,p ^ ^ labra in gyrum crenataoftendant . Sunt qui Sandi Iacob. Cone y ’ ^car(Um vulgus Cochles. Romani rufticoqui C hamas Ia?ue$,&tellinasex mari in _ no_ ^ adferunt , eos quoque ad menluram tellinarum modo ^ue"^nt’ ' ^tunculum neutra mine vocant, fed Gongolam pronunciarc malunt: Ha?c Bdlomus qui paire auritum depiralr: capite teft* ita fc.ifecoll, gente, Uuli!Sl * Pcdcn eburneus, Pettenalptr. Peden varius. pedines figura Chamaf. DeTeftaceis Lib.HI. 505 Pedunculi alij auricularum figura variantes. Ip5 L O C V S. MY T V L I & pedines, tefle Plinio , fponte in arcncfis locis proueniunr. Colu* # mella de pifcibus loquens ait: Litnofa regio idonea eft educandis Conchylijs, &oftreis purpurarumque tum Concharum pedunculis. Capiuotur in finu Aquitanico frequenter pedunculi, vbi maiores funt , quam in Med terraneo mari; quan- quam & hic copiofi , vt in Normannia . Pedines ferramento quodam capi abradendo capiendi tradit Ariftoteles. ratio. SENSVS. VOLATVS. NATVRA. VIS VM habere & oculos, videtur ex Plinio probari pofle; ide animalium oculis fic loquensjNon omnibus animalium hi,Oftrei$ nullirquibuldam onc arum dubii: Pedines enim fi quis digitos aduerfum hiantes eos raoueat , contrahun- tur vt videntes. Video dubitatum a dodis,num pedines volenc.Ariftoieles id amrmat3fic inquiens: Generis teftati, & expedis peden potiffimu plurimumque fe mouet volatu.Nam & purpura, & eius fimilia parum admodu progrediuntur. Vnde Plinius: Loligo etiam vo- litat.extra aquam fe efferens, quod & pedunculi faciunt, fagittx modo. Vbi notaudu 1 Ii- nium ita intHligendum efle, vt dicat pedunculos voJare,nou autem extra aquam ferri, vt Loligines Nam pedinum volatum ab auium atque volantium quorundam ahorum pii* Cium differre author eft Ariftoteles.ita fcr.bens:Cartilagine. generis nonnulla ftr idere y>- h dentur * Veriim ab his vocem emitti vllam rede dici non poteft : at fonum fme ftrep.tum reddi vere d xeris. Nam & pedines quoties per fumma bumor.s nitibundi feruntur, quod volitare dicunt ftridere fent iuntur. Idcirco Maflarius ad ea Phoij verba : Aquatilium pe- dines ftridere cum volant (raduntur; hxc commentatur. Quoniam /ua cuique poteft effe lententia, ego non exiftimo pedines volare pofle per aera . Cum enim a in- teriori ambx teftx adeo connexxfint , vt difficile diuelli queant, non poftunt ita libere aperiri vt volare valeant . Quamobrem volare hoc in loco pro Lhre celeriter in modum v°latus> , &difcurrere de loco ad locum potihs interpretaret. Pedines .enim tanta ve o- citate dehifcunt : vt ex vehementi rcpercuflione falianc , & fnperiadent , vt quali volare v>deantur . Hxc Maffarius, fecutus Ariftorelem , qui fic feribit , de animalium teftatorum differentiis tradans : Item, inquit alia fe mouenr, vt pedines, quos etiam vblar* : nonnu 1 ^unt: nam de ferramento quocapiuntur , fa»pe diffiliunt. Idem pedines tradit ahq in arena ( alias in fece (Tu ) latere velut. purpuras ; vnde Plinius : Pedines , mquit, eodem genere habentur reconditi, & ipd in magn^ rigori us. ORTVS. Lib. 9.037. An omloi habeant , An volenti Htftor, 9. eap. 37. Llb.g.t, 39. Volatui. Plinius ex- ponitur, Hidor.g. cap. 9. Stridor . Phntus ex- plicatur, Hidor. 4. cap, 4, Oua qua» ii» 9 • c‘3i Htfior» 5. tap» iy. Hiflor. 8, Cap» 20. jEk&io* Padag.lt b. 2» ftoft. Att . I tb» 7»c» 16- fettintt op- ii qui» 50 6 Vlyfsis Aldrouandi QRTVS. GENERATIO. -» ..«J AVyE I 1 ced \sf fc n V autem oua appellantur jn pedinibus , quamuis vere ijs infint, moxque pro- cedente tempore minuantur aboleanturque , tamen nihil ad generationem con- ferunt , fed indicio funt nutricationis melioris , quale in fanguineis pingue eu* JProueniunt itaque /ponte , vt Plinius tradit ex AriAotele, qui /ic inquit : P£' dines locis arencfis fui ortus initia capiunt. Anno autem|perficiuntur , vt idem de teftacis fic loquitur : Omnia id genus celeri incremento augentur,/ed praecipue purpura: atque pe- dinesiquippe qua? anno perfici poflunt:Generantur, eodem teAe, plurimi temporibus plu' uiofis, quemadmodum & plurimisalijsteAatisaccidit.Namfquallore pedinesmagis tra- hunt ruffum colore. Iamque in Pyrrheo Euripo pedines aliquando defuerunt, non modo propter ferramentum , quo pi/catores abradendo vbertim caperent, vei iu» etiam propter ficcirates. NVMISMATA. GOLZIVS inter numifmata Pifaurenfium argenteum habet, in cuius vna parte eft Pegafuscumhis litteris niSATPION . ab altera parte Neptunus Nereo in»' densjfubquo peden exprimitur, & a latere ha: littera? ahV x. In Tarencinorum quodam argenteo nummo idem peden cernitur cum Neptuno Nereo infidente, dextraq» tenente tridentem, fini Ara Polypu cumhifce literis rAPA2 .Idem quaque peden in a|l0 eorundem argenteo nummo cernitur folus ab vna parte,ab altera Neptunus infidens Ne- reo dextra renens tridente, finiAra Polypum, his adferiptis literis TAPA2. Nam I arentin» Neptunum pro deo tutelari colebant, &aTaranto Neptuni filio nomen fluuio ,& vrt>i fadum gloriabanturjidcirco Polypo, aepedine, & Nereo indicare voluerunt Neptuni in mari potentiam. YSVS IN CIBI Si TAM fuere in menfis celebres apud antiquos ,vt feribar etiam Athenams noa omiffos fuifie in Cotys conuiuio . Eligebantur autem ex Methymna, vt idem ex Phyllij,fiuePhrynichi , fiue AriAophaniscomedia vrbesinlcnpta tradit. mens quoq; Alexandrinus, & Pollux authores funt pedines Methymneos a plerilq; amatoribus fuistemporibus expetitos. Inter caenarum cibor umq,exquifitas deliciascom- prahendit pedunculum Chium M. Varro in fatyra, quam Tripi /furiua /av, id eft, de cibis peregrinis, & lautitijs infcripfit,vtteAatur Gellms.Laudancur etiam Tarentini: Horat>us! Pe&tmbuspatrijs t att at fc molle Tarentum. Qua? erit fortafle ratio, cur in numifmatibus Tarentinorum frequenter inueniantur:Apu' leius verfus hos Ennij corruptos citat : Mures funt A eni , afpera odrea plurima Abydi) Mus Myttlena e fi , pettett Curadrum , qua apud Ambracia amnes. Qui aliqua ex parte refiaurari po/Tunt ex ArcheArati apud Athenaum verfibus,vnde eti^**1 translati funt: T2s'/uv ( Aivos i’ A/SoJof, Tas Apxitif ndptoi : iS( «Te xri ta(n’ M/jvAmj» II Puims S* Afafipuxta. 7rapt%&. Id eA . Mures Aenus habet magnos, & odrea Abydus,] Vrfos Parium j Petttnes tero Mttylene Plurimos vero Ambracta exhibet . }fenocrate$:Pedines, inquit, optjmj funt,quiad iuAam magnitudinem perucnerunt,cal,|> colore nigriore;praAant autem vere, ac a:Aate,fiquidem eo tepore ad Luna? incremcntu maxime augentur . Omnibus autem antecellunt Mitylenei magnitudine, natura, hufl»orl bonitate* De Teflaceis Lib. III. 507 \ j>onitate.His fimiles Ionium mare iuxta IJIyrida,Hetruriam, Salonas, & Latium producit, acn vero & Chios, & vicinae infui®, item Alexaadria eiufmodi pifces ferunt. Pontus qui- «em etiam multos fertjfed minutos, & qui ®gs e augeantur. H®c Xenocrates. Ariftote- Dedmjbon. jesautem optimos effecenfet, ciim grauidi funt, vt alia teftata &cruftacea. Galenus pe- &mait fUCm mes eradi admodum fucci cffc fcribit.Quidam Myas,feu Mytulos Ephcfios eifque limi* ci . Jes fucci bonitate, vt pedines fuperarej ita cedere Chamis. HiceliuS autem Chamis alere vberiiis,lucciautem peioriseffe,&cxcretioni minus faciles. Vnde Trallianus podagram Pituitofam pr®ceffiffe conijcit plurium pedinum, & buccinorum vitiofosfuccosgcneran- fium frequentem vfum. Stomacho ( ait Cornelius Celfus ) apti funt ex media materia pi- fces, oftrea, pedines, raurices.Et Archigenes apud Galenum pedines connumerat ijs, qu® ‘‘Omachicis in cibo conueniunt. Galenus fuccum eorum aiuum ducere , non alitcrquam ^adis ferum tradit, idem confirmat Galenus, & Diocles Charyftius.De eorundem facul- tate coquendique medo ha:c Xenocrates: Dulces funt, ac facilius, quam oftreaconco- ^UUutur . Ex aceto fumpti ad excretionem accomodantur , & cum ex pofca concoquun* ^ tur,duJcedinisrparticipes funt,quam affando deponunt; pari quoq; modo contriti aiuum °!uunt: idq; liue recentes , fiue vetufli fuerint . Parum autem vrinam cient , qui buxeis «oloris funt,ficut oftrea non facile corrumpuntur.Elixi affatis ad aiuum ducendum aprio- res funt:quique magis allati, funt, minus fucci habent , & difficulter excernuntur . Exifti- «landum quoque eft ,cos, qui in fui s teftis affantur, minus huiufce incommodi habere, & acilihs alere,& minus eos perturbareivalentiores autem affati funt:quique expurgati pla- ne pur£que fuerint , i; grati ori funt, & facileconcoquuntur , teftaceis anteferendi funt illi, qui fale conditi funt , nec admodum perturbant . natiuam autem dulcedinem in mu- ria conferuant ,& vrinam mouent: ac candidi quidem ,& lati, funtdoJciores.-atquealbi funt duri :( Diphilo tamen candidi molliores funt)ruffi vero funt virofi ,& vrinam cient: varij autem medij funt,& eorum aliqui fucis funt fimiles: qui per fe dati diffi culter conco- quuntur, & tamen vrinam mouent . H®c ille . Vvottonus teltatur pedunculos facflihs concodionem affumere, quam oftreas . fapore elle dulces : at nimiam illam dulcedinem codione exuere. Aiuum ruagis mouere virulentos affis : & quo magis aflcntur,eo minus fucci congeniti relinqui, minufq; aiuum tentare: fea fi in teftis luis affentur magis nutrire. VSVS IN MEDICINA & ali js. > \ V * 7 n TRALLIANVS in colico affedu dariiubet. Idem in cardia Igia conuenire eos fcribit.Et alibi m vomica, feu empyemate fi falfus & biliofus humor eft,pr®bet. Rurfusidan Tympaniusraro ,& voluptatis gratia offert. Ego eos f®piuspr®- ^etn: Natn authore Plinio vrinam cient, &qu® in vefica funt, modice detergunt;quan- ( Q ^am in hoc morbo magis flatus, quam humor abunder. Xenocrates feribit pedi nes re- ** * ^ JJ^dio ijs effe, quorum vefica vlceribus Icatet, quod ea expurget . Quidam pradici in fe. «r's biliofa declinatione pedmes concedunt. Ad Venerem excitandam non minus valet oftrea, quorum fpecies funt,tefte Iohanne Baprifta Porta Neapolitano. Plinius pe- Likr,ca 4. ^«nculos falfos tritofq, cum cedria pilos palpebrarum euellereauthoreft.Contra Dory- ^ytoT, **** ^ c«'Um in cibo iuuant pedines, vt cecmit Nicander . Pharmacopamrum vulgus pro Con- £»£.3 j.r.y. Qha Venerea pedinesvfurpat,vr ait Rondeletius. Pedinum maiorum vfus alicubi eft in 5 ' ' ' ^plo ad fal continendum, quo confecratur. Vu s DE 508 yiyfsis Aldroiiandi J Myfticttus. Ltb. 2. ins Eutrop, i DE MVSCVLIS, Gap. LXX. IQVIVOCA. ijgte OCIS huius horaonymia impedit, quo minus intelligamus, quid au^°* res intelligantper mufculum,dequo modo a nobis Termo infticuitur.fit" enim' (iveUnia* apud Ariftotelem muTculum reddit Theodoricus Gaza Plinium Tecutus . Genus ideft pifcis , qui vt inquit Claudianus , ParU° moderamihe caudf iter regit, ne Balgna in Tcopulos impingat ,quaqu3‘n Bellonius Balana? partem quandam , quam gerit ad iter praetentandum Ariftorelis muTculum efle putet, Praetenturas, inquit, quas ante oculos habet Balona,iuu* Mnfculusba pcujum Ariftoteles nuncupauit, quem etiam Oppianus velutijquendam alterum pifcein Un*' efle cecinit. Hae ratione , inquit, comes cunff is duttorq; viarum Mufculus tjl parvus vifu , ftd corpore longo Et tenui cauda paulo /emotus ab tUo Pr&cedit . ? Et paulo pdft, H une pi f c em vtrodu flor em nomine dicunt. Cotcrum Rondeletius Ariftotelem , ne per Tomnium quidem id vnquam cogitafie d'clt* neque muTculi nomine vti, Ted Gazam ex Plinio, quem fi aVa*u Ionium. fculijfiue^osWTb mentio fiat,quis inde colligat, inquit idem Rondeletius, partem Ba ? nOjfcilicetaflulasillasmuTculum vocari ? neque Plinius tribus in locis , quoscitauimus, „ muTculum partem Balaenat facit, Ted belluaro marinam.Ex his autem latmis veifieu 15 ati Mufculus no liquet eum nunquam Oppianum legifle, qui tantum abeft , vt Balona; parttin uiu cuium eft pars baU- faciat, Vt mufeuium ne nominet quidem,fed pifcem alium efle dicac,qui Balaenis iter pro- na. monftrat. Ha?c ille. Mufculus praeterea apud Ciceronem eft mus exiguus: quam homo* nomiam vitaturus Gaza , apud Ariflotelero^Sar «povpa/a? , interpretatus lorices , & i#* Liba.de di* ex teftaceis Mytulum, fiue muTculum maiorejfed quem Ariftophanes vocat /wr, rnuicm» **»• feuToricem animal notiffimutn fignificat . Sunt alioquin mulculi , vt Plinius refert, & 3 Mus exiguus nnedicis accipiuntur, partes corporis carnofa?» neruorum libris motus gratia cirtumietf#> Sorices Ca - Venifqj,& arterijs confperfa?,hi$ ad natiui caloris cuftodiam, illis ad alimenti difiributi0* nem, qua omnia ccnuis compleatur tunica ,mulculutn definiens , qui uve, etiam Gr#c ^ Invefp. appellatur .Habet praeterea mufculus nomen in artificiatis , nam annqui conficiebant*0' Liba, c. 2i. (frumenta quaedam in bellis ,qn* mufculos appellabant, cuius meminit Ifidorus>mulc ' Mufculi me* jus eft jjnquit, fimilis cuniculo, quo murus petloditur ,ex quo & appdiatui quafi dicis , qui. fculus . Ponuntur icones a Roberto Valturio machinarum quarundam , quas mufcuT 0 5 Mufculus in- vt is refert, vocabat antiquitas; ipfe vero machinas minores appellar, quibusproted»*^ drumentum Stores fudibuspraemunicas oppidorum foflas demolirentur , quibus turris ambulat°r . bclltcum. jungeretur, fiue impedimento ad murum, Lt.i%.c. ii. ° De re miltt. f.4. S Y N ONYMA. in&* 3. degen. t mmcii **“ T ,aPul uull“,ul tu »**»>«• ruauior, quam m mytuiis,iteparuitas,roiuiiun«-^ ^ Mituli * hirta, atque alia, qua? a Plinio, &Athcn*ohifce tribuuntur.) Ariftoteles t^drms - ;r*-4 f}m pIurimos,ati^or eft, circa vnum principio aliquod adnafci,quod quoq;conuemt.R°n^ ^rmfitat . Jecius etiam *n ^oern,rt,no gcoci-c AthcnaeOjappellari putat. Maiores his my tuli ^ v° er molae . tur,Diofcoridi i*Ccui {,de quibus poftea dicemus.Hermolao tria genera aniHuliU>d*c DeTeftaceis Lib. III. 5op ^ nijtz , nimirum tcftudines >fed tunc non /uvtsi n plurali , fed juvStc ,& tplfts vocari. Mus mari' Genus hoc, inquit, mus aquariJis,& lutaria teftudo vertitur a Theodoro Gaza ,d Plinio nus . quandoqj mus marinus, alterum eft inter pifces; tertium inter oflreacea pro mufculo,cum ininore, tum etiam maiore.Mv«bo> Gra?ci hodie vocant mufculum , forma pariter diminu- ta apus: eruditi proferre poffent/utjj» 9> quanto,atqj hirta?, tenuioribus teftis, carne duriores. RondeJetius, polita etiam icone, tale affert deferiptionem . Sue ex oftracodermoru ge- Rondeletij nere, qua? tenui tefta,& duplici contegucur, circa defcrtptto . faxa,aut ligna nafcuntur, pilis,& veluti lana alli- gatur. Tefta foris nigra,fere s£per vel mufeo, vel T tUaqualtt» lanugine obducta, intus J?uis,& fplend£s,exalbo creru lea, parte acutiore crafftor,& fpiffior, reliquo ambitu rotundo tenuior. Caro intus pallidarum Caro » non cruda eft, coda vitellis ouoru fimilis, in am- bitu fimbriata , in ea foramen eft euides ad attra- hendam aquam, neqj .n. per villos attrahit, quod ioeptiffiroe quidam afferunt, lan? illius, fiue byfli vfum ignorantes, in media catnc eft par- ^ ticulacarnofa lingua? fimilis.ineft,& mutis, & pituita qufd a glutinofa , callo albo adhfret. Hactenus ille.Multosiftiufmodi mufculos in mari reperiri,& in aqua dulci ftagnantejnu- quam vero fere in rapidis fluminibus , idem attefta- Mufculus alter. tur . Cajterhm mufculorum aqua? dulcis iftiufmodi icone ex eodem ni fallor, Zoographus proponir. Du- plici (inquit) conftant Concha tenui, & fragili , foris nigricat, & veJuti ex multis additamentis coflataeftj ob id alperior. Intus Ja?ues funt , ex caeruleo nigrican* tes.Came funt dura, cocodu difficilij mali fucci, quo fit , vt qui ijs copiofius vefcuntur , in febres incidant. denominata. AB huiufmodi conchil i; genere multa inuenio denominata, fed non admodum ab authoribus vfurpata r« /uooc a inufculo nimirum diminutiuum eft **vVpQ» : hic aurem diminuendi forma non eftadmodu vfitata . {impliciter vero deriuata ta- la multa exiftunt, vt s-p«,& /u i/sypia Euftathio idem funt,vt vult Zoographus, t°d 1 5 «Vi noihcs ^oifAot wpob aeva» iynit^uoit MuspiouiaAs^ apud eundem Pollucem a /avfpiov diminutiuo dicucur.Mt/s‘fA« quoqi, vt mihi videtur diminutiuum, effe Poteft a nvt, fa?minino,vt a mafculino. hinc verbu nys 'i^uaao^ Euftathio, (xtsi- c*f>>j i&aj , » ro fioiZuivB» ^ut*Hi,iuvffdhpnt,Qpo?ifaa9u?ip>}S}%iii it* ruit iit i tM?cn at fUv CXlKhod&r, ’ Isi po$C61ipOI «i? Sia ^rSyit/om( hoc eft, minores & veluti hirti, magis vrinam prouocant ,8ed,c' lioris funt fucci/j$,quifquilla? fimiles funt, minus tame alunt, quia minores, & quia na**1' ra funt huiufmodi,& aliquanto pofhA/ dif/Cts usu ruv fuidv £001 uixportp&iy/vxdaf < thffl ivytihct i ici nfoctn dt ima‘{‘ V ^0*- 0^tcu,^s eft hiftoria recenfcnda,vc vbi habet:«G o^a. /uvetxiro ‘ f concha tolbto innatans oleum. Et rurfum : eis fxdstxcs rLcu Pu-vApi»’ ^*" 11 ) ^*^!*« oVt«« to/ktoi . hocefhexmytulis Ephefij , & qui fucci bonitate eis pares funt, tanto funtchamis inferiores,quantdpe<3inibuspra:ftant. Vrina magis, quam aluumcient. jW qui ex eis Icilia refipiar,mali fucci,& guftu ingratirqui vero his minores funt (mufcu- los inteliigit)ijs,qui Icilia referunt, & vrina magis promouent,& luccu generant probiore, j&inus tamen nutriunt, citm paruitatis fu* cauffa, tiim Iui generis natura. Ha?c iliejex qui- Mytufi jcil- “Us facile conijcio mytulos fcillodes nuncupaffe ab ingrato admodum lapore, qualis fane lodes $ia/ toto/; interpretatur gur- Giz* error , & 8'te. Cum vero, inquit Zoographus, non gurgite tantum Gaza eo loci verterit pro hac vo- Lib, 5, de Cc j led ( oftrea nafcuntur ) alia vadis, aha gurgite, mallem ibi legere non wosAoiJW/j led btdor, amm, ^nino^nA» quafi a Gr*co (tnuMs , quandoquidem ita a nonnullis gr*cis feriptum reperio , in c°nuerfo, a (ms fit diminutiuum /aviltor , vt a vadar, c vavrl^oc . .quare latine etiam, vel ^ilifi reiile feribemus, vel mutilum u pro ypfilo ponentes, fi quis tamen mitulu vitanda: j3l)ffa homonymis, (quonia adiedliuum quoqj latinis mutilus eft,) Icribere-malit,per me, ^marebas» ^UitZoographuSjquidem licebit. Arabibus dicuntur Amarchas,Hifpanis Mixilhus,Lu. Uanis Mexila, nigricans potiffimum , Gallis Mufcles , Germanis Mufehlen, fed quoniam °uienhoc conuenit,& minori, & maiori, Zoographus ita appellat maiores, minores Klei- cSchuuartze Mufchelen.Belgs,vtaudio,etiammagnitudinis tantum habita ratione no- ltn non mutant. s_ GENVS. 5 1 2 Vlyfsis Aldrouandi • GENVS. DIFFERENTI^. Defcriptio. CAPI VNTVR Mytuli tum in mari, tum etiam in fluminibus.Bellon. Mytulos uiatiles infubribusSquiozoIe vocari, & mannis alloqui fimiles effeait ,nifitf*' Mytuli fiu- nt aulis de- [cupio . gnitudine differrent, & fubrefti apparerent, atq,- humi pinna: modo infigerentur* Sede^q; non mutare, grandi hiatu fuasteftas pandere, eafqireferatiles,dufilelquehabef ’ tenues, intus glabras ,pi&orum coloribus accoromodatiflimas .guftus ingrati percipi Marini de- quo uoh xiwuJh (imo axiXhaSu, hoc eft fcilk fimiles) ab Athenao vocari putemur, ac /criptto j e- Mytulos caninos dicat . Marinum autem villos habere extrorfum more pinnae, ab ea p3fJ_ eundum Bel- teftae,qua fcopulish*ret,perquosalimentum(quod arguit Rondeletius)exugat,atqj3l£ lo». ulas , & marina deie&amenta attrahat . hineqj fieri, vt qui locis arenofis crefcunt,aut id f Deterior teftas figlinas gignutur, deteriores euadaht,qui vero algofis tradibus nutriutur, meh°rf^ vbinafcatur. ac multo gratiores fint,vbi tnultadulcisaqua marina: permifeetur. Mytulofqjcancrup1 na modo in concha nutrire,orbicuIarem,paruum,fuisficmembns ablolutum, vt &i0<: dat,& alatur, & oua excludat grandi lente multt) maiora, & crafliora. humi accubare, £tl Lib, 4. de tamen glandes, fiue mufcioli adharendo pendeant. Differunt ab alijs oftracodermis t£ hftor, anim, Ariftotele,craflitudine ,& tenuitate, tum totius, tum etiam partis, velut labrorum. A ^ tap. 4. enim ex biualuibus craffa, vt oftreis,a!ijs, vt mytul/s tenuia, ratione etiam teftarum» Labrorum rmn magnam varietatem reperiri in hifce teftaceis audior eft, ita vt Mytulis , vnguibus» differentia, quibufdam alijs conchis, quas nonnuiligaladas vocant, fint laues, oftreis, pinnis, bucC nifqj fcabrae. Ipfimet vero mytuli inter fe differunt magnicudi ne, vt antea diximusieteni Cancelli in jn maioribus cancellos feribit idem audior inuenirijciim minorum tefta: eos non caperdj ' qmbus re - clufiles enim omnes lunt, vt &biualuis generis omnia , qua: parte altera ligata , altera periantur. juta conftaret , vt concludi poffint, & aperiri , concludendo autem fe tuentur, vt Ariftot De partibus Jes loquitur. Plinius etiam alias differentias pofuit , quibus fcilicet a mufculis diftingu3 animal» tur.Ha: funt magnitudo, rotuditas, guftus; falem enim virulq; refipere mytulos ait: ea v rt eap. 5. rd efle magnitudine, qua effc legitur nonnunquam in communi textu , nullo padio ad V Salem & vt- riratem accedere videtur. Legitur enim ibi Mytulos ternas heminas capere quidam alit' rus refipiunt runt,cui rei fidem tamen adhibens Simon Maiolus in eo libro, quem Dies Caniculares i*1' Mytuli» fcripfir,loquensdemugiru Aquatilium, &pra?fertim conchyliorum, prtedidlamPlmijaU' L, 32. c. 1. dloritatem adducit . Quadam , inquit, conchyliorum repenuntur in Nilo , qua? mugi*^ Magnitudo . emittunt, non fine admiratione, vtteftatur Strabo lib. 17. nam is mugitus non adeo e*1' guus eft, qualem edere poliunt conchylia , qua: quotidie profpe&amus; nam quadam lu^ eorum genera ingentia valde . Mytulusenim p fcisconcharumgenere inuentuseft cap ^ fuifle heminarum quatuor (trium heminarum legtur in noftro codice) vt tradit vndeconijcere licer conchas , qua: mugitum in Nilo emittunt , eiufmodi effe , ac m3|0 amplitudinis. Ha:c ille. Cacerffn alij eo loco pro Mytulos legunt Vitulos,quod ceu ‘n ptum improbat Dalechampius in fcholijs. Rondelelius capite de Phoca reponedumcC^ fuit Lepores marinos , quod neqj multum probatur ipfi Dalechampio. Ego etiam M/ Xoudeler, errer . r J 'qHWV* 1IK. VI y UlUikUM» f * wwkMi iwu ^ vi*»—* ' . los legerem, fedvoceea nonfpeciem hancteftacei, dequoagimus, figmficari pute,^ fed generice accipi quo qualibet concha magna. Nam & ludaxst Diofcorides pro ipl3 ^ ^ Autborts Mytuli . accipit, vt fupra a principio diximus. Quod modo ad Ipecies Mytulorum, attinet >eg0^, ueniomultas, licet vniustantiim iconem pofuerit Rondeletius , qui non alijs verbi* fcribir,qudm Plinij, nimirum quod magnitudine, ac roU1* Ljt Mytulus Rondeletij. tate differat a Mulculis. Andreas Matthiolusquiuq; dfP!f1j ^ fine vlla ddcriptione.Qtiibus & alios nes addimus.Pr,ttl0 ^ co Myrulum mediocre iubnigrum prone, & lupine: alium paruumstertio anguftum coloris caftaneiiquartc f i' ^orl!m clu3tuor alias differ etias:quinto & vltimo loco h^ ^ Mytulus niger cum tuberculo adnato. in altera tabuJah3 tur primo loco Mytuli multi fitrulconiun&i fupra ofti£3^0. fecuudo Mytulorum glabrorum minimorum duae di*je tia?. tertio Mytulus fJuuiarilismaior. altera figura vniustantum Mytuli minoris* tilis icon, in altera fig ura Mytulus eft maior niger cum ftrijs flauis. e N ^ De T eftaceis Lib. III. MufculiMatthiolu 5*3 Mufculiaurhoris. 514 Vlyfsis Aldrouandi Mufculi authoris aliji DeTeffcaceis Lib. III. 515 Mituli oblongi. Mitulus niger eam ftrijs flauis in fuperiori parte. Xx 5i 6 Vlyfsis Aldrouandi GENERATIO. In arenofts "Tk tt YTVLOS Plinius, quemadmodum & Pe&ines fponte natur* in arenofis pro- prou tntre . j\/I ueoire tradit , quod & Philofophus fcripfit . Sed non femper ex putrcd ine or- 3, de gene. JL ▼ JL tum habet, fieoti Mattarius etiam fenfific Ariftotelem tradit his verbis.Natura 4»;«». r. ii. teftati generis confiftitpartim fponte , partim aliqua ab ipfisemetta facultate, quanquam f*penumero ea quoq; fpontina oriantur conftitutione. Sed generationes Plantarum acce- pitte hoc loco congruit.oriumur enim earum ali» femine, ali» auulfione, nonnull» etiat*1 Sohole fre- fobole, vt cep». hoc igitur tertio modo Mytuli gignuntur , quippe minores lubinde iuxt» uemunt . principium adnafcuntur,Euccina,& Purpura?,& qu»fauaredicuntur,quafi a feminali na- tura humores quofdam muccoios emittunt.Semen vero nullu ctte eoru putandum eft, fc® modo quo diximus, quamobrem larga eorum copia prouenit, chm primum confiiterit ali- quid. hxc.n.omnia vel [ponte vt oriantur, euenitritaq,- ratione tunc magiscum origo pr*' p ceflerir, confidunt: aliquid enim excrementi fingulis proficifci credendum meritdtft abeo principiOjCui foboles qurrq; adnafcitur.Scd cum fimilem habeant facultatem cibus, excre* menturoq; cibi , fauantium [ubftantjam fimilem cfleconftitutioni prima? confentancut11 eft, quapropter excremento hoc gigni probabile eft. Qu» autem vel febolem nullam pf°' creant, vel non fauant,eorum omniu ortus [pontinus eft. Citm igitur dicat ect unr , qua i°' De hifte. bolero ntrllaro procreat, vel no fauant, ortum fpontinu cfle, MyruJi, qui ex ipfo A i jftotele> 4»im. fobole generantur, &fauificaic foliti lunt, non fponte prouenicnte>Hadtenus MaflariU5' V S V S I N CIBIS. Duri mate- res. Ajfi fitim excitant • Deteriores qui. Zit. 3 2.c. g. Nocumenta. De gene, anirn. hb. 3. tap. n. In (ibo quantis dan- tur. 0 uum quan- do habeant • Ltb. 3. Sues vt pin- guefiant. Ltb. 3. de ottuli ■ nat. mtracul r.y» V TROSQVE Mitulos, maiores nimiriim’& minores in cibos venire compe^0’ maiores duri fint, vt recenfet V Vottonas, cx Oribafio , concodhoni renuentes» fanguinemq; procreant craflym,& pituic» multum, & iuccum deniqino nade0 probum; copiose tamen alunt , ventrem, & vrinam cient . Hi quoq; fi aflentur fitim vehe* menter excitant, fi vero elixentur,& acrioribus quibufda,vt finapi,nafturt ioue condiatur» non adeo virus refipiunt, licet eos fcylla virufq; redoleretx Acheoao fupra docuimus, pro diuerfitate loci etia vbi Dafcuntur,diueifaro fortiuntur bonitatCnana deteriores eos cfle ad cibum, idem VVottonusfubiugir,quiin locis arenofis, aut inter te ftas figlinas proucniunfj quam qui in algofis gignuntur . Plinius etiam non omni tempore anni eandem bonitate*11 feruare tradit, Myaces, inqoit)gratiffimi funt autumno, & vbi multa dulcis aqua mifcctu* mari,ob id in Aegypto laudatiftimi.Procedente byeme amaritudinem trahunt, coloremfl» rubrum. Eiufmodiacrimoni»caufla fauces ab eis vexantur,gula,& arteria ixafperatur.b1 tuflim ficcam,& raucedinem efficiunt, voccmqjobtundunr. Hjc ille, non vni fpeciei, vtfe*1' tit VVottonuSjfed Myacum, id eft Mitulorum generi tribuens, led VVottoni lententia111 Zoographus neutiquam probat, quoniam, inquit, fi Plinius Myatu generi teti hac mbu^ non rccfte facit.ex maioribus enim duntaxat h»c mala fentiucur.Optimum quoq; Mitul°s faporem habere, quando oua illa fic vocata continent, qu» au&ore Ariflotele, nihil ad ge' nerationem faciunt, fed indicio Ium melioris nutricationis,quale in [anguineis pinguee‘ ' 0 Quamobrem per id tempusguftu piaftant, ciboqj laudantur :argumcnto quod & pin^’ & buccin»,& purpura continent quidem femper ouum illud appellatum, fid alias alias minus. Surit etiam qu» non femper, fed vere id habeant : mox enim tempore p,£,cf dente minuitur , demumq; totum aboletur , vt Pediincs , Mituli , & Oftrt».Hac Aijg' Martialis etiam inter cibaria huiufmodi exangue, fed parui pretij recenfet hocve*^' Sumitur tnojo Mytilus ore mihi . Ius illorum, ficut i & Conchatum , corpus augere teftatur Pliniiis , quod etiam fuibus p^‘ beri, indeq; piguefeere audtm eft Ltuinus Lemnius. Conchatum, inquit, hoc genus, littera, oraqj maritima apud nos fcatcr.t, Mitulos vocant Muflden, mirifice fues refieih alfluentioie liquamine huius dccodtum ijs objjciatur. vsvs A UeTeftaceis Lib. III. J17 VSVS IN MEDICINA. B X ISDEM fere facultatibus poJ/ere mitulos, quibus &mufcuIos inpraefenti capitea nobis recenfebitur . Verum quod iliorum carnes ad canis morfum valere velit Dio- fcorides, id non probat Galenus. fi uvuatav, inquit, up/actt&i lAxiff/i fac avios Ad (anis ra- 3u.KoytcsyiyovQ,trtvJe>ydS,hS'if*HtV :Vpiif)tC4)!S'iujXf*iins Seiraj tu' To7aVia i&vtAxew , coUTfftp htdi tnorfus viti tS AvTrrtwTos xiwos £*x.uovtos ytvo/dfax . Idcft. Porro mitulorum carnem tradunt nonvalert. vlceribus a mordente cane inflidis competere . ego vero nullam infignem faculrateni_j 'nuenio, quam requirant id genus vlcera , ranquam ea , qua? a rabido cane mordente fint infli^a. Ad vulnera vero valent . Nam & Marianus Sandus in compendio fua? Chirur- gis habet ha?c verba. Ex Conchis marinis foris nigris, intus fplendidis (Zoographus, qui hunc locum adnotauit, dicit myaces velle intelligerejad confolidanda vulnera remedium Ad vulnera, pulchrum eft. Multas tribuit vires Plinius mitulorum iuri , quas omnes ex alijs fe acc q- glutinanda. pifle docet.|Myacu,ait,ius traditur aluum,& veficas exinanire, interanea diffringere, om- Ub.$z .r.9. nia adaperire, renes purgare, fanguinem, adipemq; minuere, itaque vtiliflimi funt hydro- luris vires . picis, ntulierum purgationibus, morbo regio, articulari, inflationibus, item prodeffe felli, pituita?que pulmonis, iocineris, fplenis vitijs,rheumatifmis.fauces tantum vexant, voceqj obtundunt, quod fuperius nos diximus. Vlcera, qure lerpant,aut fint purganda.fanat. ite Ad vlcera carcinomatarciniseorumpotusemendatcaligineSjgingiuarumj&dentiufTj vitia, erupti o-fordida, & nes pituita?, & contra Dotycnium,autOpocarpathon antidoti vicem obtinenc.Ha?c omnia ferpentta . ille. Prajterea, de horum animalium facultatibus in vfu medico,nonnulla traduntur a Ki- Adgtngiua- ranide. Hic enim eorum deco&ocum fmirnijs, pomis, & Apijscum vino poto Ifchiadicos rum,& den- curari, ait, potumque ius mollire ventrem; teftas combuftas], & in pollinern redadas apo- tmm vitia. ftemationes filtere, & cicatrices ferre , ( auferre^ cum meile vero illitas craflfas palpebras Ad tjcbtadi - attenuare, & leucoraaca.eadem in furnrna, inquit, qua: buccina prseftant, oportet autem la- cos. uare cinerem aqua . Cato quoque in deferipeione ad aluurn deijciendam inter cetera re- Cap.j 58. ponit mutulos, mitulos legit Zoographus. Atque hac de vfu eorum medico. Vtuncur ver fstdetiam eiusconchiad excipiendum oleum loco cochlearis , vtannotauit etiam Dio- Lib.i. r.38. ^ fcorides de cicino oleo . S\ auattu' *v durdis typoim* wacran dpetsio te&ma. dyraFfus td oleti vxTrvptizvHtfidavroiTriTrAioy <$d, vonSiao . vbi infitum prorlus humorem excipienda. Addiderunt, fublato ab igne vafe, innatans oleum mituli concha tollitur, & reconditur, & Aoxdeoleo Auaigdalino.E/fla d toQAiBcov *rpo'-;^-Aa«* TO dyrorui SetHidApr iis Mctxx dvxA.dfxfixvi/, mox tabellis premitur, & quod digitis kefic, mituli concha excipitur. DE TELLINIS. Cap. LXXII. SYNONYMA. E Tellinis diuerfasinuenio” opiniones. Etenim Athameus eandem cum Latinorum mytulo fficenim pro /avtAov legit HermoIaus)effe opinatur, Tellitsa , & mytulumque & Tellinam , de quibus nos capitibus feparatis loquimur, mt»U coti - inuicem confundit. Nos Ariftotclis & Diofcoridis fxvaxas, mitu -funduntur, Jos Plinio dici putamus : nam praeterquam quod Diofcorides diuerfa fa- ciat capita, diuerfas quoque illorum tribuit facuItates.Plinius peduncu- lisiqu* Diofcorides Tcllinis, tribilit, videtur enim pedunculos pro Tellinis accepiffe. Marcellus vero Diofcoridis interpres Tellinas opinatur eas Conchulas effe , quas etiam ^nc Tellinas Romani, vocat, Ariftophanes grammaticus citante Per. Gyllio Tellinas di- patellis fimiles effe, eiufdemque pueros pro cornibus vti lolitos fuiffe; a quibus, inquit ‘^dooge diuerfa: fole clarius videntur effe, Zoographus RoodeIetij,& Bellonijfententia: *«*• ^hfcribir, qui Tellinas faciunt, quas & Galli Narbonenfcs,& Romani eciamnum fi c vo- Cant, Tellinarura alicubi meminit Martialis, vbi quoqi interpretes perperam mituios in- terpretantur. Dicuntur Tcllina: a crcfcendi celeritate. ocyflime lfmon' etJim perficiuntur, quod Ariffoteles pratterea pedunculis, ac purpuris etiam comrauneef- ) anno en im magnitudinem totam implent , u^Aiv^uuAoi , & £/ . in qua ixr,xw cernitur. Alterum Telbo3' rum genus,inquit, in litore Agathenfi 3tJ oftiu Eraris fluminis inuenitluperiorin' mile,nifi quod tefta fit maiore, tenuio^ minufq; fpifla, & ex rubro flauefcen^» parte, qua tefta colligatur, in acutiorem ang15' lum delinente. Addit pra?terea tertiani TeJlin3 ru fpeciem , quje cum figura /uperioribus fit n' mihs , merito terti; earum generis eam eflfepu' tat,& inter tellinas coDnumerat.bis tantum m*' ferre dicit,quod eoiore fit candido, tefta peilp1' cua, & pellucida , ex addicameti. multis corA3' ta, intus kuiflima.Tenuis admodum, & ambi»* De Teftaceis Lib. III. 51 p ^ rnagis rotundo . Huic Tcllina? non abfimiles funtbin® iftea meappofira?, Jicet minores . Ponuntur praterea a Zoographo Conchularum quarundatn icones , quas Vcnetijs fe ac- cepiffe refert, TelJinarumque nominemeferi,& magis quidem illam, qua: A. littera fubij- citur : quamuiseam aliqui pro Conchee Peloridisfpecie accipiant . alteram ,fub littera B. Pcuamzta . Venetos Peuerazza a pipere cognominatfepreedicat.Nos aliquot ponimus tabulas, m qua- Autbons tum prima habes due^ Tdlinas foris candidas, leeues, modice flauefcentes, in ambitu non relita a . ferratas, parum cauas, intus autem magis aci flauum rendentes.fecundo loco funt quinque \ alia magnitudine inter fe differentes, in altera tabula primo locoeft Telljna cum duobus dentalibus:reftaalbicat,eiufq}fupcrfides,&ambicus fla uefcit,la?uis, neque feriata, fecun- do cft Tcllina,cura dentalibus, quam Bafllicam,feu regiam appellarent, a priore non mul- tum differt, nifi quod rotundior appareat.Ex Tellinarum genere eriam*videnrur effe qua- tuorpoftrema tabula expreffe. Prior earum partim candicat, parcim flauefeit , diapha- na,& fragilis admodum. Altera fubcaflaneo,& albo coIore‘efl.Tertia,& quarta fimiles,ci. b nerea?,lineis purpureis tranfuerfalibus. Quas vero ex Zoographo me dare iam dixi, habe- bis in calce operis. Tellina tertia . Teilince congeneres. \ Telliti* alitecolore,& magnitudine diuer/i. X* 3 Tellins l jiq VJyfsis Alclrouandi Tellinccum dentalibus Tellinis congeneres. 2. Colleff . Jluum jol* uunti. De AquatiU Caro mol- lior reliquis Conchis • Bellari* funt . Car /a*«r- wr. Difficilem concoqui. VSVS IN CIBIS. VANTOPERE commendemur TelKo* in cibis,& quaro palato gratae fint, fatfr teftatur earum fapor, qui cum caeteris fuis generis de faporis principatu conten- dit.Tellin*, inquit Oribafius, aluum fubducut, fluuiatiles maiores funt, & pl“* fucci habent, quales Aegypti* funt.elixata? dulces funt, earumque ius aluum foluic.ckufte vero fale fparguntur,& per reftas humorem trahunt. Frigida Jauaturaqua, . ex oleo, & aceto, vel menta,vel ruta comeduntur.qui aluum foluerc voluerint, eas f°lub apparatu cum oleribus condientiqu* flore aetatis agunt, fi comedantur vere, funt optifjV ' Idem de i js recefet Xenocrates aluum fubducere, Iocifque arenofis prouenire, & portu vndis agitatis,& quas ex Oribafio diximus, dotes, illis ineffe . Addit Bellonius eflfe eti0^ carnem molliorem, quam reliquaru conchularum.harum qua? paulo plus extra aquata ferunt; tefias pandere inquit ( forte ,tefta? fe pandere , Zoographus) hiantefquearenU excipere folere, de quibus Romani merito conqueruntur . Quamobrc multo meliores v> in vr bibus , qua? in mari abluuntur, vt Venetijs , & Ianu* . Roma? ruftici in faecis pcf bemTelhnas circumferunt , quas modiolis diuendunt. Cum enim exiguo corpore*^ fient, nec facile aperiantur, guftuique grata? fint, mirum in modum ob id expeti , bclW* rumque loco aflumi folent , cuius etiam meminit Iouius his verbis. Paru* illa? Concn« , a veteribus Latinis roytuli, a Romanis, aut hodie Graco nomine Tellioa? nuncupatajjM fententiam;capite de mitulis ex Matthiolo improbauirous ,) bellariorum Jocum obtin^ funt enim grata: guft ui: verum arenulis fcatent , & propterca calculofis officiunt. H*c 1 Veneti Ichthyopol» aqua marina detnerfas in lagunculis folent adferuare. viuunten^ iji arena, ob id mfi priufquam coquantur, diutius in aqua agitentur, vt arenulae exci' . £tC veicentibus molcfta? fune, parum etiam funt coquenda ex, aceto, vel omphacio.-cum P 'P ^ efx, appetentiam excitant, meminit etiam Mattmolus pofita illatum icone in comff>e rio ad Dio/coridem capite de Tellinis, vbi inquit, notilfimas efie in Italia Tellinas,pr;* \ De Teflaceis Lib.III. 5 n \ tim Romar,vb; plurima: venales circuoferuntur,quod ori fine valde grata?,eafque vero ab in Thef. arena optime repurgari etiam iubet • lam vero earum carnem difficile coqui rradic Cador janit , durantes, ventriculoque effe noxiamjde fluuiatilibus.forte intelligicecenim manna?, & in- Ventriculo ter has tenuiores, quas Bafilicasfvt iara multoties diximus) vocat Athena?us,ftomacho noxta Jlu- graucs non funt,tcfte vel eodem au&ore . Fluuiatilcs autem dulciores dixit ,has icaqjvcn- uutiles.\ triculo minus conuenire non ab re putari poffit : nam fitim excitare eas , calculofq; gigne- teidem audor eft: contra illas, fi optime ab arena purgentur , & cepis frixis,vino modico petrofclino,&aroraatibu$condiantur,pracftantiore$cffc, acfalubriores,potifIimum feni- bus,omnibufquc pituitofis, hyemis tempore magis conuenire,maxime vero maiores, atqi tecentiores caeceris anteet Jlere. Recentes, inquit Diofcorides Tellina? aluo vciles funt, fcd maxime iusearum,falita?vruntur,trita? in cinerem3& cum cedria inftillatreauulfospalpe- 2* c* brarum pilos rcnalci non patiutur , quod poftremum etiam tetigit Galenus ab ipfo Dio- icoride forte mutuatus , Tellinas falfas ( rap/^raj) vftascincrcm relinquere , aiunt,cau- De J*mpbc* fticum , adeo vt is cum Cedria mixtus, & inftillatus, euulfos radicitus palpebrarum pilos medic» 1 1* renafei prohibeat . Idem alias ad pilos inutiles, & pungentes in palpebris , euulfismox 33* fi oblini iubet. Earundcmcenuiflimumpuluerem Archigenes apud eundetn commendat, ied cineris, quam pulueris vis maior futura videtur.Cinercm earum cafum pilorum in pal- fecu”’ oc' pebris prohibere tradit IouiuscxOribafio, non admodum redie, vtpueat Zoographusj 0r> quibus vacat,apud Oribafium inquirant .Eum autem, reperio , Telinas,< Tellinas per 1. cus notatui* duplex legerem,) vel Xiphydria ad aluum fubducendam ab eo celebrari, idqueante feri- bit fenex Hippocrates. Mituli, ait pe<2ine$,ac Tellina? magis aluo fecedunt, quam purpu- ", * 2* r£,pinn$ patellf ,buccina,& ofirea,ipfa quidem ficca funt.fucci autem ipforum aluum mo> Dutm uent. Idem fenfit Aret«us,qui in curatione elephantis in ccena apponi iubet marina, quot- quot ventrem fubducunt,TeIlinarum iufcula,oftrca>&c.Idem m iliaco affeiSu: aut medi- catio ( inquit) fiat cum iurc aliquo aluum fubduccnte , cochlea? valde elix* ,& lpfarum fuccus , aut Tellinarum . Ha?c funt , qua: fpedanc ad vfum medicum . Sunt prarterea pue- ris in vfuTellina?, vt& lepades, ad tuba? fonum imitandum; referente Athemeo, cuius 3* ha?c funt verba , interprete Rondeletio : Callias Mityleneus libro de Patella Alca?i , apud Aloeum odam effe feribit , cuius initium eft Peti*, & cani maris filia : ad cuius finem feri- ptum eft. Ex patinis animum recrees, 6 marina patella . Quo in loco pro At?rat» id eft pa- C tellajAriftophanesJegit^Aw, id eftteftudo, aitque Dicaearchum non rc&e legiffe AU ttclJ*; , ijfque ori admotis puellulos fonare, & lafciuirc, quemadmodum Tellinis folent procaces adolefcentuli . Sopater Phla?acographus , in con^dia ,quae inferibitur Eubulo- theombrotus, fcribic . Ac refifte Tellina repente ad meas aures fuauis quidam fonus Hlapfuseft. DE BALANIS. Cap. LXXIII. JE Q V I V O C A. A L A N V M Latini vocant , quod Gra?cis B*'A#»ar dicitur , animal «c . . aquatilium genere quod ctVo'f»/®pc/ B*A*rov<, vt refert Ache- omntsr+‘ ncus, nomen fumpfit . Catteriim , B«A*»of fignificat mulca, qu* omnia, *"* . quoad fieri poterit,paucis perftringa: omnia fcilicet,qu* apud nos glan- *Unt dis vocabulo comprehenduntur } praecipue tamen ita Oa<5lyli appellan- vgcefltur* tur, vt oliua?, etfi qua? fint alia, qua: nucleos intus habent. Accipitur apud . Theophraftum B«'a«v?>i pro arbore quadam, de qua plura apud eum inuenies. Pmerca + u eam quoque , qua? glandes fert , Balanum appellari volunt . proprie vero quercus fruSus ***** «ft , quem nimirum glandem Latini dicuc,& ad fimiles arborum frutfus transfertur ( imo Marcellus tradit fru&us omnes longiores hoc nominccontineriffed etiam Glandis appel- latione apud lurifconfulros omnes fere frudtus , vt quidam tradunt ) accipiuntur , vt B«- A#,0, glandes quercinas, & B«Aaro< funt : SapJlwaj Caftanea?,( vt Plinius docet ,) Ct»am eft celebris B<* Aavoe fx vps^x^quam Plinius,& Aetius juupo/3* Aaio» voce compofita Glans vn~ dicunt. Glans vnguentaria , frudfus arboris myrica? fimilis , magnitudine auellanae nucis, gnentaria. <)Ua? quod in Aethyopiaj Aegypto, Arabia, & Petra oppido iuxta Iuda?am nafcaruriAi&o- QtySaixif. Ap nix-patet, 2 upictxri , Aryrmiia. didia eft,vt recenfet Gorraus, ad- dens Vlyfsis Aldrouandi Cin&dus fiuAaiv/So- p os, Lt, 6, f( <5* 522 dens falso quofdam opinari efk eam, qu* hodie nux- mufcara nominatur.Eft item /3d^vai Gorraso extremi penis carnofa fi.'bftdhti& ih gMndis fimiJitudinem faifta , vtrunque penis meatum, quem natura vrinar,& femini cbmffiurieffi effecit, compledens,& abnbiens,vnde /3aAaro/Sif>cy,g!andiuorum Diogenes Cinaedum quehda appellaffe fertur-, quo fenfu Mar- tialis quoque paftas glande nates dixit . Apud medicos fuppofitorium Barbaris vocatur» quod in glandis formam efficitur , ad deijciendam aluum , Grteci Balanum , Latini glan* dem etiam vocarunt, fed eo fignificatu pro collyrijs abufum effe Columellam , Grliumd» Aurelianum medicum, tradunt Jexica. Eft Bacato; etiam uo^Aoc obex,peffulus, licet Ari* ftophanis Scholiaftes velit effe 10 BaXhdpfyov eit ib»t*o foov otffxpi cv, quod & .fAotyyuvot vocetur. Eft poftremo Balanus nomen Vrbis in Epiro. I S Y N O N Y M A. Pholadis , an Balani , O" nol * ✓ VAS Rondeletius Pholades vocat, Balanos quidam effe iudicant. mihi differ^ videntur,atquc iccirco feparatim deijs agam. Quit hic pinguntur teftaceaGr£cl * noftra? aetatis, adhuc antiquo nomine, Balanos vulgo nominant, Plautus, & C°' Jumella etiam Balanos aglandium fimilitudine.L*ues funt, vt inquit PetrU* Gillius , & in cauernis faxorum ftabulantur . Veneti non reifte Dadlylos vocant . Ab An- ftotelc inter rcftacea numerantur , fidhavot, & glandes conuertit Theodorus Gaza, fed & co rfonpoffumus, inquit RondcletiuscoHigere ,quid hodie glandes appellare poffimUs: f* earum enim meminit breuiter. •ntfUrat odph-yy&i 3 ^ /Sa^atoh Bollmpedes, Rjmis, cauernifque faxorum vertibula generantur, & glandes. Bellonius Pollicipedes vr°' eat , quia vulgo poulfepieds dicuntur , quod pollicum in pedibus fimiJitudinem habeant: racematim, inquit, Oceani cautibus adhaerent , & nomen antiquum nullum habent . Z 00* graphusMeercichelnpoffe nominari pufaE'- GENVS. DIFFERENTIA Lib , 5. de htflo. amm, f. 15 Forma. ,r<;i , "^ST N Ligufticolitoremufculorumeft genus quodddm , inquit Rondeletius , in faxisla* Duo glan- a tens, nonnulli glandes veteru effe putant, fed pholades effe potiiisexiftimauerim, de dtum gene- quibus poftea dicemus, fi quis tamen nimis prefraCte defenderit glandes effe, no re- ra * fugabor. Libere dica quid fentio.duo, mea quide fentenria,glandium genera funt.vnutn Pollicipedes, qUotj jn (gaj]iaj& Britania nofira pruffepiez appellat.Pollicipedes nominant quida, quod Balanus Rondel. IJUUU ili ( I 41- • < , * 0 * pollicum in pedibus fimiJitudinem habeant , quod nomen ,eiufqj interpretationem non probo. Id genus glandem effe colligimus , quod i In curo glandibus magna fit fimilitudo.Nam vt gladtf quercus, vel Ilicis pars prior lamis eft , & in acutun1 tendit, pofterior afpera,fic h£C,qu£ faxo affixa exhi- bemus , pofteriore parte , qua faxis haerent , :ug0'3 funt, &afpera, glandiamque caliculis pofienoren1 earum partem anile retinentibus , fimili . Plura & vna radice pendent e faxorum rimis. Exteftace°‘ fi rum genere funt . pars enim prior longa , rotun- da, ex duabus teftis componitur, colore, &1£U*' tate vnguium, in medio rimula eft , ex qua capn' lamenta quadam veluti plum3 rubefeentes p,fl' deunt. Concha vna veluti ex multis acutis vngu‘' busconftat , tota in quinque digitorum longit^1 nem accrefcit , craffitudine funt pollicis in Hifp3' nia:in Britannia noftra funt minores.Parspofterior' qurr faxo alligatur, corio duro , afpcroqj potin*» quam refla conflat, ex nigro fl luefcit.H^c omnia 1 ‘ le. Addens praterea fpeciem alteram paruamj gi3°' De Teftaceis Lib. III. 523 inquietis, fi cui non placeant , alias propono , quajglandibus frudibus fimiJiores ■unt. Nafcunturinfaxis,& in rimis muiuta, qua? diutius immori vno in loco manfermtj adoafcuntur etiam mitulis. Vidi equidem mitulos, Mitulis ad vctuftos,Sf mortuos totos iftisglan dibus opertos, najtusitur, & naues pra? vctuftare putres, quibus frequentiffi- ma? adnata; fuerant.Haeglandes ftriat* funt, fora- men habent, e quo veluti frondem eroittun^mul. ts fimul nafcuntur. Intus parum carnis continent, pamsfemper manent. Quamobrem bas paruas glandes, illas magnas appellare poflumus.Noftri prorfus negligunt , ac ne deguftant quidem . Sic Rondeletius. Differentiam quoq; ratione magni- Lib. 3, tudinisagnouit Athenaeusietenim effe alias alijs maiores. Ai ait , St tti ioixxp/toi t <94 eog-ouo/. Glandes, ideft, fi maiores fuerint,a!uo iaciJe fubducuntur, & placent palato. Eodem au- Difftnntia thore (Zahttvot St atpi pbpiofiorifq;nutrimefiri, & fuccijitaoftreain oftijs Rhodani, Sequ a- °^rta vbi ^?iiTiraS‘a.s3ii>Qujuctiia. & &<£ ^ava^Sc Macrobius in conuiuio,quo LcntU' lus flamen Martialis inauguratus eft , Balanos nigros , & albos inter alia tcftata recenfet. toHifpaniar parte ea,au& delica, ttfltmc vcn . cjores homines|alia faftidientes cibaria,hocedulij genere deleAl® verbo, & te7v,Sc vt vix acum admitterent. Eo igitur idlibus multis confrago caui* l tates interna’ multa erant, vario fitu,& diuerla: roagnitudinisjin quibus Conchas ift# re' perii quas cum laxo depidlas exhibeo. Quare figuram diutiiis contemplatus , antiquorum .Balanos nenefle judico, fed de quibus harc Athcnatus Jib. j.A/^f tpuha&K ivt^cbci-i tfttj , JW, JXPhohdes multum aiunt, fed virusolenc. Et: Ai «Te vtAta&m Aovria( infcribitutj costi fp oh ipa juto? soAltZi; 0 tM clvitAci/Li/3cirov7t', eh iaurou$ d/A! ha-sos , ei( htpcv iavitt (nQitii. icoAlw etiam, Ciue ZaAlw /un%avuot; Chirurgorum inftrumenrum eft ro- tundum, oblongum, cauum, in quod crus, aut femur ffa&um conijcitur, & continetur: fimile quidem glofTocomojfed figura differens, tefte Ga- Cno comm.i. tlj 10 x-ipi uyt*a», quo loci Hippocrates de eius vfu multa diffcrir. Ab Ana- tomicis praterea eoAlw ad canalis fidhlisfimilitudinem dicitur medium foramen , quo Sacra ftfola, °mnes ceruicis vertebrte peruia: funt , & fpina medulla a cerebro defccndit * id quod alio quoque nomine hpd svpty% appellatur, vt fetibit Gorr^us - SYNONYMA, coAlw §c, a Gr*cis vocantur iftiufmodi teflacea , vt diximus , irem d f>Aoi,«ToW«, ovu^ti , nec oon 8cSolkiv Aoi, quorum fynonymorum omnium Plinius meminit his verbis^ Soleo, fiue Aulos, fiue Donax, fiue Onyx,fiue Dadtylus: dicitur au- selen . temSolen a canalis,1, fiue tubi fimilitudine, doAot, tuba modo excauatus a figura Donax. arundinis crafla;,concau^, apud amnes nafcencis, qua: Scvts. te,& quanto magis humorem habeant lucere in ore mandentium, lucere in manibus, atq; Solenes f<£- in folo, atque vefte decidentibus guttis, vt procul dubio pateat fucci illam naturam efie, > vt em ^uatn miremur etiam io corpore. HucufquePIinius.HuiusfpIendoriscaufTmi etiam glu- denda . rinofoSolems fuccoadfcribitur Rondeletius, fiquidemquf tenacia, & velutiglutinocom. tenebris pa&a funt, ea lamia, a qualia , atque perpolita effe lolent , atque ob id relucentia , vt pix, l»cent. alphalcum, albumen oui; quae proredofententia no videtur improbanda. Solenas in cibi Splenaoris vlum venire certum eft; plerumque vero eos pauperes comedunc : diuitibus tamen etiam ***"• Yy a grati, 53° V ly fsis Aldrouandi Viduarum grati, quia dulces, viduarum cupedias cos vocat Sophron . Galenus dura carne effe dicit , taedia. & ob id difficulter concoqui. Proprium hoc Solenibus, atque purpuris eft, vt refert Nice- Ltb. j. de a- fius,qudd,ciim in iufculo coquuntur, id craffius reddat. Vlum in medicina Solenes habe- iim.f acuit. rc haud comperio,io luffitu tamen contra languorem morbi peftilentis,inter alia Vegetius Ui crajjtuj vnguem marinum admifcct, fed hoc de conchylij , purpureue operculo potihs , quanf * reddunt. hac concha putem intelligendum. atqi hac dcSolenibus. DE PINNIS. Gap. LXXVI. JE CLV I V O C A. finna auiu VNT prarter hocce oftreaceum, de quo modo dicemus, pinn® etiam auiuitf» fiue penna: a plumis magnitudine tantum differentes. Suntqipifciumquoqip Pinnf ^uarurr' adminiculis veiori remis in natando vcuntur.Poftremd pinna quoduis acutum denotat, vnde & murorum fummirates pinna? dicuntur. SYNONYMA. '£tymon\ Ortagra- fhi 4. L teneha Ae- gyptia par a. Itosditta. Pinna Una Genucftum. AT1 NI, fcruataGra;corum voce, quibus ttw», dicitur, Pinnam nuncu- pat. njm autem a ford.bus forte dife, quibus femper obdura eft: fiquidem wk* . - fignfficat fordes, vt *n*pu fordidum.Ifidorus apud Athcnamm in re<5io tt/Vm», & .n accufaodjcafu m*»* dixir.ab veroqj fitgenitiuus per ». non *hmt,n apud Suidam 1« gitur «n r»WT»p»{, adnotaote Zoographo.Oppiano, & in lexicis gr*cis Hcfychi., & alio. r^rPfTieP1^S diC,tUrr) C“m Poti«^ vein ijfdcm feribitur , fe/ri* Hermolaii? CArh^m Ae^npi 5X ^cr,^Itur 5r^r“* cum oftreis a Cratino nominantur w-ir**,. Hermolaus Cocham Aegyptiam cognomine paralios a Democrito P.nnam vocari feribit. Adnafcuntur Pmms quatdam Hia mftar vm,A, vnde Gcnueufes Pinnam lanam appellant eodem forte modo, vt fencic Zoographus, velnci arbor Agnus Caftus a quibufdam recen' tioribus latina voce fubiuntfa procedentem grarcam incerpretate.SicuIi etiam lanam oin- nuJaro vocant . Pernam Neapolitani . Veneti Afturam nomine multis aliis conchis com- muni. Maffilienfw Nacrc. Apud Germanos ciim non habeat nomen, Zoographus cin Ste- ckoiuichel appellari poffi ait, quod altera eius pars acutior fundo inHxa fit. GENVS. DlFFERENTliE. Forma. P INN^ ex duabus teihscomponuntur, Sta mytulorum figura non admodum dif-ff ferunt. Cancr, ei.am.vt.nmyrul.s gurgitum,, n his hofPitantur,Rondeletiotefte, Tris Tim 4 C- Rom* fc v,d,ffe «/d cubiti maguitudinem accederet.Ifq; ne» \,M,m L7T d,fe,CT?S ?n° Mma? T minimam Pernam appel- a,ff,rmn. m n .a • dcfo' ■ «f»*" qu°dLJmm°do fimilis eft . nifi quod firiffiorera par- JL. r "ul‘° ",aE'5 ,acut™ > & longam habet , quoniam in arena , velin corno affijxl- na Wxertp^"^ g*»' cur telte. hic facile dicluduntur. Intus multum eft carnis, cuiUs omnes fere partes Unii 'rilv'Tyr1‘rHiC‘I'C' P°™ P^tcrea alterius Pinui io T-’ T,™ qUOd Pll0'l Pern* defer, ptioni maximi conueniat , Pernam ei vocati afferic. Natura, inguen Concharum varietate lufir,vt exvniusgenerisformispluribus, vcluti Celer. Perna De T eltaceis Lib. IIT. 531 t Pinna magna Rondel. veluti TelJinis,oftreiSj myaeibus liquet, de quibus prius diximus . Sic Pinnarum vnicutn genus non eft . Pinna enim altera eft, quam hic proponimus, vr ex figura perfpicuum eft. Perna a Plinio vocatur. Pern*, inquit, Concharum genei is, circa Pootias infulas frequen» tiflime flant velur fuillo crure longo in arena defixae, hiantefque qua limpitudo eft, peda- li non minus fpatio , Cibum venantur . Dentes in circu tu marginum habent peftinatim fpifTitos . Intus pro fpondylo grandis caro eft . Que crania ei j quam expreffam hic pro. ponimus , maxime competunt, prsefertim figura fuilli cruris, vnde nomen habet: dicunt ur enim Perna: t im priores, quam pofteriores coxa? porcina: falitE fic ille, addens, eius gene- ris hanc efie Pinnam , in qua vniones nafei ex Theopbrafto tradit Athena?us. Eiusv„etba gr*ca ita recolimus . Qiotpp^^of u'f* tv »£ XiSw ypa^u Hias , ia»- Qatiuq^ouivcy <$'i MQca* s't» ^du« pyaptrvc zctAti/ufyos , J/cupcttifis n'tv iri sei. vroiajt cPg? cftnS »wr. cp/UHS. ytvtiaid' i'v oSt*(p >iri7raptt7r^r>oiet) , vrhlul l Xaeitcvi « uiytQos & «A/jfOP indues 'qQhauos ?opttyf9*s. id eft Theophraftus libro de gen misfoibitad ^ bunc modum .Inter gemmas pretiofas margarita: funt , natura pellucida, ex quibus fiunt futnptuofiflimamonilia.Easgeneratoftreum Pinnis fimi|e,fed minus, iammagnas;quam eft magnus pifcisocuIus.Huiufmodi autem pinnam paruam in Gallico mari repetiti, & jn ca paruos vniones, refert Rondeletius Intus,ait , caro fuperiori fimilis, mfi quod trachelo caret,id eft media illa parce dura,& neruofa . Tota igitur intus mollior eft, & ad coquen- dum facilior.Hoc illud eft, quod intelligit Plinius, ciim dicit: Ineas pro fpon ylo grandis catoeft. Spondylum appellans ollum, feu carnem duriorem, & interioremoftreoru,quQ domine al bi vfuscft , quum loquitur de fpecie oftreorum , neque in lutocapta, neque in ^renofis,fed folido vado, fpondylo breuj, atque non carnofo,nei fibris l3ciniofo,ac tota in aluo. Tertia eiufdem Rondektij minor eft figura, vidtus ratione, & byffo fimilis priori: ac Magnitudine differens, & eo, vt inquit ille, quod antequam & acuta, & ftridta parte in am- Pbtudinem extendatur, excauata eft. In ccxmofis, & arenofis viuit defixa, carnem intus du* ram habet ,qtiE virus refinit.Bellonius binas pinnarum fpecies, alteram minorem, alteram ^ Yy 3 autem Dentes . Pinna mar- garitifer* T beophr. 1 Locus . Sponaybts, Bell o>:u, pinna, ma- ter , & mi- nor. 53* jVlyfsis Aldrouandi Pinna parea R°ndel«ii« Pinna Belloni;. autem maiorem agnouir.Minoris iconem exhibuit , qua: vero ex tribus Rondeletij pinnis fit,ignoratur: videtur enim, ab omnibus dtfferre.Icon quam exhibet, ad pinnam magnam Rondeletij accedit : nifi quod in fumma concha, qua latiflima eft, paruus quidam circulus eft, quem alius paulo maior ambit: & ab eadem parte ad imum linea: aliquot recte defeen- dunt. per media vero linearum interftitia , multi exigui circuli ,6 vocalis qualcnbi folto circumferentia, paulo maiori, deinceps per interualla digeruntur . Teftam intus argentea teftitudine refplendere ait; minorem foris magis albicare, intus autem ad coeruleum acce- dcre.Ca?terum qui pinnam nunquam viderit,mquit,mytu Jum pedem longum, & femipe' tinnu quid dem latum libi confingat oportet. Pinna enim eodem circino, quo mytulus ( quam Motf" fimtlttudt- lam vocamus; tornata eft: atque eiufdem coloris teftam lnbet . Minor itaque mollibus ifl viscum mj- gyrum fpiculisobtufishirtaeft, valoafqjcontinuocardine toto latereannexas claudit>3C tu/fi, referat, qua inquam parte planior cfle conflat, qua autem parte fefc in latum expandit, e3' p dem byffum , id eft laneum villum ( mytuli modo ) continet : quem ternis digitis long>°' 'Bjffum f/eu rem exerit. Eft autem veluri capillamentum quoddam coaceruatum pr^curum, ac nigrU? Una, quod lapillis affigitur, limuque, ac fpurcitias inde ad ftomachum atrrahit.Nam cum pino3 longa fit, & fubredia ftet, turbinatiorem partem fuffixaro habetdatiorem autem furfum & aqua attollit , pr*cipuaraq; interna: partis hurno propinquiorem offendit . Nam & ma)0‘ ‘f innoteres pinna: capacitas in iublime attollitur ; in qua etiam plerunque tres pinnottres videas, ^ ’ vh Uteant, quando duos , vt plurimum vnom . Idem ftellonius pinnam maiorem nominat Perna#’ qua: Rondeletio pinna minor eft , cuiZoographusafTentitur. Maior, inquit Bellonius pinna pelagia eft,rugis profundis carrtjdurioretefta contegitur, bipedalis ftrpifliaie inue' nitui:PinnophyIacem,vtminor alit;vliginofo,ac paluftri tratftu nafeitur, profundiore guf' gite immergitur ; multum ingrati faporis . Similem fere pinnam cu Bellonij icone a Coro- Icones an- Sittardo quondam k accepifle feribit Zoograpfeus , eam ex eodem hic expreflimus . N°s i Seris, pinnarum quatuor fpecies ponimus . primo loco eft pinna aculeata dodrantis vnius loft" gitudioe. De Teltaceis Lib. III. 53.3 * l Pinna Zoograph i. Pinna aculeata atuhorfs. t . -\ gitudine, tefta foris rugofa,intusglabra,colorisrubei.Secundo pinna* paruaeRond.firoilis cUm capillamentis in acuta parte, quam Pernam eflfe perperam putauit Bellonius. Tere io Pino* Pernse forte genus, cum fetis illis, vt vocant, tefta foris fcabra jVt Ariftoteles voluit. Qparto loco exhibetur alia pin na parte interna , & externa depidla tefta foris fufea, rubra, 8c afpera, intus fanguinei, & coerulei coloris, in ima parte acutas qua? fenfim in amplitudi- nem extenditur- Poftremo loco dater pinna cum tubere verrucoto intus adnato. Vlyfsis Aldrouandi Pinn* paruie Rond. fimiJis, DeTeftaceis Lib.III 535 r V lyfsis Aldrouandi Pinna authoris quarta pars fupina. I DeXeftaceis Lib. 111. Pinnas quare* pars conuexa. 53 7 53 8 Vlyfsis Aldrouandc Piana alia cum tubere adnato. VifihivWu tjfurant * natvra.mores. r\* Kh VOMODO pinna in eibo (ibi comparando (emper comitem, ac (ocium Canci Ium, vel Squillam fertur haberes* quomodo id refellat Roodeletius.fiipra pn pr,°'°c° "d're 'f ' ' C™’ 3m™ j» '««■» defis* fint, pabulum pe, eas leo deletiuTs^a (ede „o„!? y V0Ca,-,3,J'ceK fcribl' Bellonius.quod improbat E, dcletius.Sua (ede non dimouentur, quin pereatinifi iterum eodem flatu, humi defi«ant« Nam cum eis natur, h*c mfit, vt reflas flare , & per villos arenulam attrahe „«efle fi tacentes v, nere non poflunt.hmc efl quod ab Ariftoteleambigitur animalne fitpTnna,a planta, hi(ce verbis.Suntemm maris nonnulla, qua-ambigcsanimalne fine, an planta.ha rent enim & detrafla plura, & id genus pereunt . Pinna quoque naturam optime his ve (ibus Philes expreffir.in cuius tefla & vniones, & byffiim reperiri reflatur . F . GennS / De Teftaceis Lib. III. 53P Genus offr eorum eff pinna, qua plicis domum Hiantibus recludit, i n qua conditur ter aquafq; fufa porrigit carunculam , J%a* corpus ambit molle , caffum humile . J^uomatna fi decepta credula advolet, Conui filor eius, atque cudos ptnnoter Illam admonet mor fu Itui caruncula , Hac monita pandit amplius Gnum,trruens Hoc implicatur maena non f at proutaa . Pinna quod bnmidum effluit de vifctre , J>ut fulgur aquet, fit laptllus lucidus , Sed vntorns induit tandem tuber, Vis promoventis fs caloris appetat. Jt£uin & pilorum pinna germen byjftnum Fert , ffamtne haud araneorum dtfcrepans » Cui ut mtor,fubtiUta[qi cirrulis Addit puellarum venu/latis decus, Lenocinandis perquam idoneum prode, iiatura cancrum marcidam deponere ledam, magiflr a docuit haud incallida . Oedro ciente , nam penita pruriginis , idouttur vndiquaqi vtfilusgratiai lngurgnationeq j aluum turgidus, Dtfrumptt ar&a tegminis ligamina » Sic involucris ergo dectdentibus • Nudus laborans quippe morbo obnoxius * Os abflinet guflutibt diutine. Mox tntegcr recentt pelle » utitur Frafentt arena, qua, i at ens lefilo vjus eff. Sed glutinato rtte rurfus tegmine IN Acarnania quam vocant. Pinnam oriri, - Concha quit. Democritus appdlat pinnam Concham quandatr Aegyptiam, quam Para- Aegyptia Iion cognominant: vtiiim hanc intellex fle Plinium negat Maflarius,cumin Acar- pAr altos. nania, non in Aegypto repenti tradat , fed potius p nnam concharum generis , qu* inu -n arenofisjfmolifque fubrefta lempei nalcitur , refla fcabra, intus pellucida » nec vnquam pitn% finecormte. Africanas pinnas multo maiores . quam circa Europam efle fciibit Zoogra- phu s ex auditu. In Oceano an fint, nec ne, ambigitur , quandoquidem Bellonins Lutetia? Uunquaro haberi tradit; &Rondeletius in locis, inqu bus mare fluit, ac refluit, vix repe- jnOceano tiri,quod circa Oceanum contingere videtur. Pinna qua?, vt inquit Bellonius ,raiolemi- An ^ ambi- pedalem ( lefquipedalem forte , vt notat Zcographus ,nam fuperius fic fcribit.Quipin- g,(Urt nam nunquam viderit , tr ytulum pedem longum , & femipedem latum fingat , &c. ^ ex- cedit longitudinem, & Nencos habet, quos nonnulli, vt Plinius in perna fpondylos (ali- ter fpondylum in pinnis Rondeletius interpretatur ) vocant, quibus vtraque valua folui- *Ur , ac contrahitur . Venetijs non vifitur: fed in Propontide ad latera eius finus , qui Ni* comediam fertur, qua terram pertingunt, frequentia magna exiftit. In ruinis ciuitatisNi- comedi* pinnas quoque feu pernas reperiri refert idem Bellonius in fuisobferuationi- ^us defixas, &eredas. C Vrorepii iplum pabuli qui ftrt amer. Zz eiE^ 540 ' VI vivis Aidrouancli II I E R O G L Y F H I C A. Ltb, 28. INNA foetus fuosoftentans, Hieroglyphicum erat apud Aegyptios illius (vt PetuUffss& Pierius Valerianus author eft ) qui ab ineunte astate coeperit m petu) inna Jalci- Uf auu$ ab A- uire , & munera Venens exercere . Conchula? enim huiu/modi m ccncha gemt£i ineunte &ta* antequam excludantur , intra fe quamprimum coire dicuntur , vt non immerito concha ie. ipfa fit Veneri dedicata, arq; eam ex concha genitam veteres fabulenrur. Ego non omnes conchas promifcue Veneri /aeras fuifle comperio, verum quafdam eleganciores tantum* V S V S IN CIBIS. Li. 18.C.25. Ouum. Lib.yde hid.c. 5. Optima qua. Me Itor es qua. guot modis eduntur. JSuz. Schefch . Crefpe. PINNAS vt&aliaoftreacea in cibi vfum venire, & multum praebere nutrimenti? tradidit Athen£us,A<& qua? in cibis eligi debeant, recolit . Pi°' nx ( inquit,) optim* /unt tenellae, plenas, carnofasue, quas in limofis , herbofifque ( »«'*' yufoffi ) vadis gignuntur: & vbi mari dulcis aqua mifcetur, & locis tranquillis , ac ventis carentibus : teneriores enim hic nafcuntur, quam vbi fludhbus agitantur . Grandioribus parua?: & quas vere, & aiftatc capiuntur . alijs proflant. Sunt enim & fuauiores, & plcoi°' res. Quas magnitudine media funt carnem qU>dem habent mollem, candidam, ac dul- cem: collum ( Tprt^nAor ) autem durum, concoctu difficile, corruptioni^ue renitensacoI- lo nanque corpus reliquum facilibscorrumpkurseiixis jfla; duriores euadunt, pras/ertim 0 fi vino fuerint afperfae. Earum autem caro, quas in vino, & aceto maceratis funt? mollior eft, fed flatus generat.HaCienus ilJu^ultis modis pinnas edi pofle vult Eellonius.Sunt, ait , qui tcftas modico pipere , & butyro addito iuppofitis prunis incoquant , quem ego modum meliorem efleputoieienanquequasex jure incoquuntur, guftui non itaplaccnr. Quod fpediatad vlum medicum ftrofnbos, pinnas, & echinumcontra Doricnij venenum proflare habemus ex Nicandro . Earum quoque tc/te eandem cum my tulorum tcftis ha- bent facultatem. ‘ ■ r DE BYSSO. Gap. LXXVII. SYNONYMA. ' ‘ J ' •* * ? - i ; • t . / , . •;;* j; > V M in facris atque etiam in profanorum libris byffi, byflinarumque ve' ^ ftium faspe fiat mentio, variasque Theologorum, atque a liorum fuper e° fint opiniones, haud ab re,quin opere pretium fore duximus de eo qui^ breuirer dicere . Latinorum byflus , vt& Grascorum @i; I. Cor . 6» & le«ftionis,patieti*,& humilitatis inflantia perueniunt .de quibus refte poffit illud Apo* ftolicum dici , an nefeitis , quoniam membra veftra templum funt Spiritus famfti , qui ifl vobiseft? Retorquetur alitem h*c byffus in cortinas tabernaculi: quoniam non mo- do lumbos carnis, verhm etiam , vt Petrus 1. Petri 1. lumbos mentis noftrjtin fb- brietate fuccingamus, vt videlicet, & carnem a lafciuis motibus , & cor ab illecebrolis refre- DeTeftaceis Lib. III. 543 ^ rffo£ftcmuscogiUlib\ls,Bytfaitju0quevtpurpvr4ind/twe»tumeivs,c\vix verba idem venera- 01 ’is presbyter fic expofuit . Byffus, inquit, in caftitare purae conuerfationis , purpura in ef- tufione preciofi fanguinis. Byffas nanqjcandidi coloris efi. purpureus color, & de fangui- animantis, quod purpura vocatur.coniicitur. &ipfe fanguinis habet fpeuem. Meminit etiam bylfi alibi facra feriptura. D£ CONCHA ANATIFERA. Cap. LXXVIII. ONC H jE Anatiferae, feu potius Anferifera? ex arbore dependentis ico- nem in tertio noftro deauibus volumine exhibuimusjatqshfc iterum ex- hibemus . Alijj vt Matth. LobeJius in fecunda parte iconum ftirpium fua- rumnon ex arbore dependentes pingunt , fed trunco fimul adhaerentes, quos ctiatn imitari voluimus, ne quid vnquam in noftris defit lucubratio- nibus j quod e Jecorum re efle poflit . Habes primb loco Concham Ana- fiferam tribus partibus confiantem cum vmbilico annexo: Altera item vmbilicum habet adnexum, fed quinqi partibus compofita eft ■ Tertia aperta eft , eique vmbil cus inferitur* i Quartas tefta etiam quinq; partibus confiat , hiulca efi ea parte qua primum plunula? pro- rumpunt. Quinta foetum intra valuas fitum oftendit. Sexto loco exhibetur embrio,fcu foe. tus imperfedus c valuis exemptus. Septimo , & nouilfimo loco datur Bernicla auis adulta, cxeiufcemodi concha nata. Dequavidenoftramornithologiam. Habes poftremd alias Sonchas Britannicae cnnchx fimiles, & forte congeneres. Conchae anatiferae ex arbore dependentes. Zz i Concha? ali* anatiferis fiir.iles. 544 Viyliis Aldrouandi i Concha? anacifer* trunco adherentes ex Lobeljo. ttfi De; Teitaceis Lib. iii. 545 DE VNIVALBIBVS. ET P R I M V M ' DE LEPADE SIVE PATELLA: Cap. LXXIX. SYNONYMA. 4 *. ” eWj dicitur Gracis, Galenus in gIoIJjs> vbf ab Hippocrate Lepades nominan* B ^ tur , exponit conchas faxis adherentes. Ita quoque facit Varinus. Cum ani- A b» malfignificat, vltimam acuit; nam penulcicnam acuens, Abrae promonto- rium fignificat,aut montanam afperitatern, vt Ammonius,& Cyrilius obfer- * . uarunt. Theodorus Gaza apud Ariftotelem vertit Patellam, a vafisefcarij patella Ga~ CmilitudinCjVt Rondeletius autumat. Zoographus Lepades didias credit, quod fint petra- z,a. tum in mariquafi *i7rlS ?c, id eftJfquamequa?dam:& petra? dim eis fpoliantur, veluti As- Tri&ait) videantur , hoc eft, delquamari . A Plauto vocatur Lopas , in Parafito lopas. medico,vt N >nius citat, nili locus mendofus fit: Habemus echinos, lopadas, oftreas,bala- plauti locus nos captamus, conchas, vrticas marinas.Grecis etiam 7rwwi.1t-*. vocantur , vt Zoographus fufpeftus. autumar,ex hoc Tarentini: De naifis, quemadmodum feriptum inueni in dogmatibus ich- thyophagorucn: In vas quo pifcantur patellas < Andreas Lacuna vertit vmbiiicos) laxis hsrentes ( t«' fi»ra?s wiTp* «St berlin. Angli dicunt i Lytnpyne, vel a Lempet. '> ? 5 t' I v \ - > “ „ GENVS. DESCRIPTIO. LEPADEM efie uoro'3vpor,hoc eft, vn iualuem habemus apud Ariftntelem.Vniualue genus pinquiOquod faxis tefta in dorfum data adheretjeruari poteft,fuquc alieno lepto quodammodo biualue,vt qua5 patellae vocantur. Quamobre,vbi 3pud Athc- Athenam nsum legitur alicubi ex Ariftotcle,*e^c Sl^upov,^ oc.lege ^cri-Stpoc.Idem Ari- (srreclus. ftoteles citante Rondeletio lepadum duarum meminirjlepadis fimplicirer nominatae, & Ae- pracT«c ^>pi«*5,quatn vocant nonnulli SutdTiuvSf, id eft aurem marinam . Diphilus ve- LePas Jcr 0\ carnem offendere . Ecal bi : Pareilisos ver/us terram c ttc, & excrementi exitum fuperius Tupautr. haberi: papaucr fuum jtem effe in imo , hoc eft, m /t;o fundo. EtJlonius feribit cantam effc magnitudinem , quanta extrema oui putaminis pars abfcifla Se poteft . colorem tcfiarutn linere, vel cinereum effeteornoaqj vt limax, exetere, & os, & caput habere huic pei fimile- Rodeiecnis diJ gcnriffimusj& maiorem, & minorem defcripfir, & depinxit maiorem faxo habentem, caodemq; faxo auuifam, & innerfam, flue fupinam, eius icon poft inter vtticas dabitur . Nos prarter magnas , & paruas, mediocres quoqs addidimus, quarum qua? in pri- ma rabula proponuntur , cum Ronddenj icone conueniunt : qua? veto infecunda piiite Lepis miser funt, alterius funt figura?. Habes deinceps patellam Cypriam maiori flriatam , item aliam . flon flriatam . Maidrem fuam fic defcribit Rondektius s lepas igitur e reftaceorum eft ge- Patella autboris diuerfie. \ De Teftaceis Lib.III. 547 authoris ali«e » I JZ. nere : cuius partem alteram tefta integit, alte- ram faxum cui ha?ret vndiquaq, , vt ab exter- nis iniurijs tuta fit . Pars anterior eft quam Ta- xum operit, pofterior quam tefta. Anteriorem voco eam, in qua os,& cornua funt oculorum vice:fubeft caro dura qua maxime faxo hzret, qua; fcuti pifli formam refert.Os fuperiore in locomanifeftu eft, inferiore ori aduerfo , ex- crementi meatus, no in tefta, vt in ea que agria dicitur.Os venter fequitur,in eo eft ,u»W,in imo ventre etiam pars, qua; otium appellatur. Tefta non exquifite rotuda eft,fed in^qualis, intus l»uis,foris parum afpcra,cui aliquando mufcus innafcicur, gibba, in ambitu Jiuefcens, & ftriata, intus caua: carnofam fimbria habet - in corporis ambitu3quam expandit quum h£- ret,lolura contrahit. Ad hoc genus lepadis re- digeda eft lepas maris rubri,BeJlonij, de qua Lepas is fic; Rubri maris patella, cautibus vt carteia? rjs ru adh?refcit;fed prater has tabellisfquas in ter- iGKtj% gorc gerit)corneis numero o<5oni$,tranfuer- fis lorica; modo contegitur, atque vndecunqj cartilagine obfepta eft, multis fpinuiis horri- da, i-.s ptrfimilibus, qua; m ftellis marinis vi- funtur:fefquidigirum lata eft, ternos vero lon- ga.Difficilea fuo Icopulo vulgaris patellg no. ftr* modo aufertur . Eius caro rubri limacis colorem,ac naturam habet, efturquecoP£ rioris etiam mediocris magnitudinem accedat- *• quibus omnibus clariffime liquet error authofl adagiorum, qui in explicationehuiusprouerbi2 lententia:, lepadis r/iore aaharefat , lepas ( inqU1^ concharum genus ,quod capillamentis inter fej0 lmet,qud tutius fit aduerfus vndarum motus.H^ enim falfum efle docet experientiameque en,tI1r^ pades inter k coharer.t , fcd cantum faxis lparn affixi DeTeftaceis. Lib. III. 54P * aflisa funt, Adharc ti&tti wp3ol%wti> melius fpeciei nomine conuertas,quam generis, vt «llc facit jOftrci in morem tmet; neque enim ofttea alia eodem modo haerent , quo le- pas. LOCVS. NATVRA. PATELLAS aiunt multis vrbibus ad mare litis folerc in magna quantitate vi- Lepadufain- deri in mediterraneis vero raro. Lepad\i(x}te7rct£Zact) infui* quadam dida? funt fula. tefte Athenso a lepadum circa eas copia. Codex impreflus alpha habet in prima: fed aut omicron , aut epfilon legendum & f duplex. Eft enim concradio pro aaJ> Euftathio tefte .Rondeletius alferlt permultas reperiri in faxix lictoris Aquitanici, & ^htannici, nimirum maiores;in Maffilienfisatque Agatenfis finusfcopulis minores Ari- in /axis m- ftoteles author cft lepades a faxis folui , paftus qua?ritandi gratia j idq; bis terue repetit, neutri. Id tamen Rondeletio vero confentaneum effe non videtur: nullis enim ( iaquit) ad na- An a fazis fandum partibus prasdica cft , nili temere huc & illuc iadata vndis feratur , neque vidus foluatur. Uli quaerendus : nam maris fpuma, &aqua vefeitur , opia alluuntur faxa . Quod fi aqua silui faxa delinant ea, quae in tefta relida cft abfumpta,contabefcere,& emori tandenu neceflfe eft. Atiftotcli fauct Bellonius,qui feribie, patellas quamuis faxis adhaerendo vi- uant , tamen cochlearum more ferpere pofle , eaque quandoque relida in paftum ferri, Cochlear am & alio tranfire. Ego Rondeletio alTenferira, putauerimque perpetuo faxis affixas more jerpere quod non obfcure innuit Theophraftus in quarto de hiftoria plantarum, inquiens, quer- cus Scabies marinas, radices non habere, fed adhaerere aWepoi As wae&Cjficuti lepades. Itaq; perquam facete , ac eleganter facetiffimus Comicus Ariftophanes dixit in vetulam, qua? a?greadmodum a iuuene diuellebatur. Cl C ivTQrac a 2s». BaoiA »5 to ypui^tot Cl 07rtp A i73ac3lC6 fJ.&tcL)Liq) 7TpO I i V R I S marina, qua» & Myreti dypU ab Ariftotele dicitur, non fatis retfe a recentioribus ( Bellomurn intelligit ) patella maior appellatur . Quum enim maior dicitur, magnitudine tantfrm a minore lepade iam deferip1* differre intelligitu» : at magnitudine fola non differunt, fed aliaroulto illuftriore nota, lcilicet forma.Hoc tantum vtrifque commune eft, quod vnica tefta conftent , carnofa parte faxis affixa . quam ob caufaro lep*' dos nomine Ariftoteles donauit. Przterea differta fuperiore, excrementi meatu,vtannO' tauit Ariftoteles : in tum quia v™ca hcet rotunda ve* S Y N O N Y M A. 1 '?• 6inm/cr« Iraha ciufcemodi genus conch? venditur, emiturq; a muliercU- !„ ?nienda Ua 0rn1'1nenra linca’vr *plcr.dcat,qiiamobrem BellomusliuigatO' rias, vel Jauigatas appcllau r. Gallis dic.rur porcel)ainc,vnde vulgus etia DorfdJa- nam concham vocar:fcd quare hoc nomine veniaorfhaud latis e cbfcura indagandajcuth difigentiflimus, tum labotjofiflimus,id libi non conftare aflerit: ?t*/( dc vccc cooije^s f Pcc c is facium a quadam om fuilh fpeoe, quam parte lui inter labra denticulata dthifcen- di ”™Zcfc 7™° "*** m'"’pc 3cu,iore‘ & roftrj fu, Ili inftar, quo* Tx vnde&vtennos calculos, qui in hoc genere «ndb di ,o minorabunt, vulgusnoflrumappcllat.&quodfiguraquodammodfvrerumrefc- fopert hirofi . homines, corpori appenfas vteri morbis lalutales mcntiuntuSup^ f. 5 U & ,n aJqs P,efl^ne amuletis , luxuria fuperbiique ptarextus eft , qua vt hic & tuieffirv ' CCU va,“udinisSrat'a> auro a»gcntoue indufa , collo pendentia oftenten- Ufficit.-amatotum Venus muitamcnta in mulicribnsaqu* venalem luam pudicitiam ha£ he ideia 1 piodunr.quam fanitat.s tuende inftrumenta,aut amuleta morboroi.Sed redeo ad Portu, ac propoficum >fuper etymologia huius vocabuli * Mulieres /inquit Varro ) nolfii nurdceS maxime naturam quafpmina? funt, appellant porcum, & Gricieadefignificatiohecheron ;.de,ph“a • vt ccpik's in “ -P-P— d-o-un, v,dctUri„nuer/. pXra“c«- gunr. hum & "lobuli Qu r!, V,jCa"C 1 Suo etlain lioniinc conth yhj genus omne intelll- purpurarum, aut muricum AiaJlTpa^noftue11^100^ "UnCUpare lol£nt>e* tcfs maiorum .. r i , • r . Paten°dres de porceleine vocant. HucufqjZoogranhus Cochlea mr Cochleam margaritiferam vulgo diSam ab vniond colore fplendorem / na vniones gartttjera don reper juntur,led in ijs}qux conchis binis conflant) quam nos nautiWWie Innra forcaUno-j futuimus, Bellomus etiam porcellanam vulgo vocari ab artificibus ferifitt , quod muricis ditia. conchi1 ( qua fimditer porcellanam nominant,) formam habeat, C&terfevSeamus nun quid nomen apud Veteres habeat elegantiflimum hocie cwchylljge^ Wnmhus Bar- barus PJinrj librum trigefirou, & fecundum emendans , pro Verie i cymbia JE n £ Cmch‘ r* *'>\^=So^.^y‘«K«( iaqdicirpo.dy^ii^ conchi nufquam alibi metronem fadhun fuifle nouit,putatq,eam elfe oui r ?! Ltb.9%c%2 s. rum Venerem colebatur, vnde concha, vel cochlea Venerea didific Sfidefr d/ **t.9*33* mus^f Mut,ano> 9U' tricem (' vt polt patebit) nominabar, N ui/fl rn’ quitPJiniusy Neriti fabas Venerei^ pUentelq, concaulmS^ ^ ^ 00^ n-fSfr fu?ma *qUOrum velificam. Vbi in annotationibus filis Gelenius: Rectius figi- H nwi n raodd vr“^ — “^4obfri n,ri i ? i b q’ us dei c%fcs’at£l>taud kio,ancx hociplogenere cede p emens, deinde mirum, quod non concauam partem aui e prebeit concha {Ja w 3r ^coocaua fit .d-ncanon, ap(,„, ^ndf «|.fic^SS^lT"“T|toi fTtC"’^ au,f °Pf,0D5tK PfI SS^um lupenore licuiOjVtbyluat cusj&ahj.vt inepte feribebant Veneras Sn • c" jqtj.1 a ^.14.209 perite interpretabamur pro conchis quas percorini a D Iacob T efi, petairvifcus. Martialis ««,> concha? r r * Iacobl /chuJchroaufcrunc, hoc r concham fimpliciter uojiunare videtur: 1 ab adorea conex Marcoticacomha * i***» "‘Cjjtnjaitirxei arundo vta. Hunc De Teftaceis Lib. III. jj3 ■ Muoc enim vliina Conch* Veneree peculiariter Plinius tribuit. FortJ etiam e(l Concha rychra?a,cuius fit nientio apud Hedyleo poetriam, fcribencem de Glauco marino dgmo- ?c 3 veaifie eum in antrum Scylla? , cuius amore captus erae, H' *o y%v Saptiuu Qtycvta i po9 palis 9^7 a ?rtpvis Hwt ut sfhxtoicup <&tu £as iv' ctTrttptfyHL» Abundat autem aliquid in hexametro. Verifimilis omnino ha?c coniedura eft,cum & Bel- °nius ifta?c conchylia in mari Erythr*o , feu rubro copiose pifcari actefletur inhiftoria aquatilium, & in fecudo libro de ijs,qua? in peregrinationibus ruisobferuanit, feribat Ca- ji?*0 Clufio interprete, ad mare rubru vicum effe nomine Tor , ibiqj viginti camelos onu- «osconfpexifle hisconchylijs rotundis, quibus claues in Europa appendi folenr. At Cai- fl incolas ijs vti ad laeuigandam & expoliendam papyrum atq; telas coloribus permixto gummi inferas, Belliculi marini quoqj a medicis, & pharmacopolis di<5li , e*dem videtur conchula?.Sicenim de eisferibit Aggregator ex libro Circa inflans, id efl Platearij de firn- plicib. med . Belliculi marini fpecies funt conchyliorum alborum oblongorum, magnitu- dinecaftanei parua? , qua? dicuntur porcellana?, & adferuntur eregionibustranfmarinis. ^ R^,0aPu^ Putearium in littera B.cap.i 1. nihil huiufhiodi,fed h*c tantiim verba reperio. f ellicuii marini frigida?, & ficc* natura? funt.exceffus eorum ab authoribus n6 exprimun* »ur . Sunt autem quafi vmbilici ,& circa littora maris inueniuntur. Vnguentisad faciem c rincandam mifcentur, vc vnguento citrino. Efl autem vfus eorum ad faciem talis. Pul- Uis ex eis tenuiffimus fubigitur cum adipe gallinaceo liquato ad modum vnguenti. Ser. uandiuciffimepoffunc,tanquaro lapides. Syluacicus belliculos, fiue bellericos marinos, Arabice lcribit dici aftor, vmbilici humani fpeciem referre, effe autemlapides paruos,qui inueniuntur in liuoribus maris coha?rente$ ficut dentales. Nicolao Myrepfo in vnguento citrino, vel ecitrijs dido}ad varia faciei vitia abflergeda inter alia nom.nantur ixvitepixct a.Xaa Jioi.Quidam Vmbilicos marinos vertit Barbari medici(inquit)bellliculos nominat, unt autem lapilli ex eorum traditione exigui, & candidi, in Jittore maris reperti,vmbili- cum ominis referentes, abflergendi facultate pra?diri.Qteriim in opere de compofitione mi-dicamentorum belliculos fiue Vmbilicos marinos interpretatur fabas marinas vulgo d iaasjin qua fentetia ante ipfum fuit Cordus; qui porcellana hanc nofld Dentaliu vocat: Dentalium ( inquit ) efl conchula marina parua, dentatam rimam habens, Et ante Arnol- C ous Vnlanouanus, vmbilici marini (inquit) vel porcellana? ponuntur,cum medicamentis qu* abftergunc,& dealbant faciem. Atq* ha?c de bellenci voce fatis fint. Ab Ennio vocan- tur alibi macriculi citante Apulem, inter res mannas, de quibus, nili concha? fint ha? noftre Venerea;, non habeo quid dicam. %oipivm quoque Graecorum non alia?, quam porcellana? videntur: quoniam & nomen conuenit,& res, hoc efl commuoisconcharura natura, &for- matcalculos enim fiue lapilIos,tum duritie, tum figura porceJJanre minores refer fit.quam- obrem calculorum loco ad fuffragia eis vtebantur , quod calculos elegantiores reperirent nullos . Mirum efl autem, cum Anftophanes, & alij Gra?ci earum meminerint, Ariflote- lem diiigentiffimum harum rerum fcrutatoremfilentiopracetjjfle. Ad quod refponderi potefl, inquit Zoographus, ex rubro man , vel Oceano illas in Grsciam olim ,vt hodie in noltras regiones aduehi fo!itas,ideoque naturam earum Arifloteli perfpeftam non fuifle, etiamfi nomen vulgo agnofeeretur. Ariflophanis verfus funt: O S1 ixeitos opaf nruyc&pGs , dp^dia^li.uciPi^aiuiapoSy O’o %oipitat ( forte & hoc excipiendum fuerit e nominibus fecunda? declinationis genitiui ^ pluralis vltimam noncircumfkdiencibus) o£W 1£?ha.e7ntfew , a /nuptui tara' Aoviqj . Vbi Scholiaftes, Choerin*. (toipdai) Concha? (inquit) qua?dam marina funt, quibus vteban- tur Athenis, ante calculorum vfum innudlum. Idem Suidas repetit, & infuper. %c/pjvui ^ H »pi^*S^oipv, *iuxiriu>Sih qua? denticulis afperiufcula eft:qua parte compreffa eft, & faxis adimet in mari rubro ,& Oceano. Hac eadem parte nauibus? vel carum clauo affigi puto, atque earum curfum remorari,efk que Remoram Muriani; cuiufmodi pluresciim inha?fiflenr, vt iacn ex Plinio didium eft,plerva ventis ftetit nauis, portans nt>n- cios a Periandro, vt caftrarentur nobiles pueri, ob eamque cau- fam Concha? ex apud Gnidiorum Venerem colebantur . Huo Porcellana ufque Rondeletius. Qua?fequitur icon Zoographieft,fimilisRondektij, in hocgenere,vc rufa Zoo • putat, maxima, & in corollario juffam eam vccat,& fic deferibit. Porcellana ruffa dici po- graphi fua. teft concha cx genere illarum, qua’ proprie porcellana nominantur, maxima, tefta Ampli* ior. ci vtrinque fe colligente, ita vt latus vnum in parte plana , vbi labrum denticulatum coti- ftituit, refla. Color, Concha De T eftaceis Lib. III. 355 Concha Venerea Zoographi. a ftituit, terminetur: alteru vero cui dentes, aut ftriar longiores, ac minus prominetes introrfum conuer- titur, &in fefeconuoIuitur,vtincoch!eis.Superior pars gibba haemifpherij figura, fed maior eft,fpecie cuahdongiufcula enim eft, & terminatur in partem alteram acutiorem, alteram obcufiore.Magnicudo eft fere, qua: aoferini oui.Nufqua inniti poteft,nifi parte plana, qua; candida eft,vt intus quoq;gibba, qua: ha?mifph£numconftituit,rufFa, maculis nigris diftindta,fed paucioribus, minufqjfcitequam ftel- lacaXamitate ita refp]edee,vt imagines reddat, /ed obfcuicJdem Zocgi aphus aliam rufiFam minorem TortelUmt appellabat ua eft inhoc genere, quadruplo minor, ruiT* minor aut amplius, quam ftellata,(dequa mox)oblongiu- z°ographu (cula. Vcntre; (fic partem limaro appcllar)ruffo:qu i in reliquis omnibus, quas vidit, candidus cft.In la- bris etiam dCucuIatisftriges rufia? funt,ftr^ dJf.Stna nominat, vt in columnis ftriatis Vitruuius, partem eminulam: ftrigem vcidcauam. Dotium in fummo vanu eft, albis, pallidis, & glaucis maculis. Vtrinq; per latera glaucu: in imo ruffum. Pars interna candicat.Magnitudinem eius,& for- * ma icone adiumfh aliqua cx parteexeorepr*fcntauimus. Quarta 't Concha Venerea mi' icon Rondel.eft aitera fpecics Concha Vcnctea-jdequafic breuiter nor ruffa Zoographi. ille fcrib.t : Concham hanc raram non polium us non vocare Ve- nere* fpeciem,ob magnam & figura?,& naturae affinitatem.Eft enim cui figura, concha fimplice vtrinque fefe colligente. Vtrinque fora- & * men vnum habet, inter h^c rimam. Ad vlceta , & ud alia cxiccanda , nontninus probanda, quamfuperior. V aria qucquecft, fed ita tna- ^ culas infperfas non habet , fed pro his lineolas tefta eft tenuiore ,& minore, msgifque per fpicua. Tertiam fpeciem idem Ronoeletius^a fedepidlatn non mmus Venereis conchis fubijci poffc putat, quam procedentem, ob tertam eodem modo vtrinque te colligentem, & rimam inter foramina duo. Parte qua plana eft,comprdfa eft Concha Venerea 2. Rond. tnag s> fupradido, altera magis rotunda. Maculis ro- tundis notata eft , durior &fpiflior fecundi, , colore candido. Quarta fpecies ,quam demqi ex eo hic depinximus, femper G}u&r, ■ parua, inquit, manet /uperiorum modo rimam habet, & nulli regi us , quam concharum Venerea, um generi lubijci poteft. * “ Parte altera plana eft,aitcra in rumorem elata, in qua circulus eft aurei colons, alioqui tota foris candida eft, intus corulea. Tefta eft valde dura, eadem vi cxtccandi.qua fuperiores.Qute deinde pirgtur , elegans genus eft Venereo Concha:, oui anfenm magnitudinem excedens tota ex ruffo candicat, ma culis per totum dorfumfiue fuperiorem partem tefperfa alijs oblongis, alijs rotundis, fere ferrugineis.Pars prona tota can- p^s dicat , ac nitet admodum. Dentes fiue (trio pro portione to ^ ? tius Concha:, breues,at profundo. Macularum, plane vndi- ' * quaque expers eft, quam priori loco tabula alia oftendit,ma- ^ ? Concha Venerea 3. Rond.1 gnitudineoui gallinacei, fed ipau- lo oblongior, toto dorfo vero ita Concha Venci. ^.Rond. ouo fimilis, vt primo intuitu aiiquem fallere poflit. Prona parte color cafta- neas ita refert ,vteaiu corticibus ob- duda videatur. Dentes habet admo- dum exiguos, quotum radices lute- fcunt. Intus tefta cadida eft.Secunda in hoc ordine, cum eam aliquado de- pingerem hnefcebar,& maculis orna- 1 Aaa T er ti/t fpe- cies au. 'dem Genera uh aut here ob- firuata» fi -- 'B-ii V De’ -J Secunda* \ Z batur f T er lia. Quarta» Quinta» Secuda /4- buU.t Prtma . Secunda» T crtta . Quarta. Quinta . Sexta . Septima , P It ima. Buzios* 55 <5 Vlyfsis Aldrouandi Concha Venerea authoris prima . batur fubpurpureis : fed cum in humidiori loco E eam ferualfentfamula:,fuperiorem corticiscuticu lam exuebat,&Iongepallidior euaferar.Eius ma- gnitudinem icon oftendit.Tertia eiufdcm fere eft prima in hoc ordine magnitudinis , eodem etiam modo refpJendec ac micat, fed denfior huic eft te- fta, neqi vc in illa,diaphanai colorq; in hac cotra- rio fc habet modo : nam toto dorlo caftaneus eft, prona parte candidus.Macula? per dorfum aterri- ma?,omnes rotud£,ac inaequales. Quarta ex eo ge- nere eft, quam primum feparatim hic damus, tota candicans exruffo, maculifqjrefperfa fubpurpu- reis aut ametheftinis,quin etia fubca:rukis. Vtra- que pi a?terea per dorfum lineam habet reda per- currentem , luteam, qua alia: fei e omnes carent. Quinta ac poftrema in hac edem ferie coloris eft F cirnerei,o6nullis ornata maculis fiueafteribus ni- gris. Adiecimus his coclear ex quodam elegantif- fimo genere Venerea: Concha: confedu.Tcfta no vt in pr^cedetibus omnibus intus candida eft, led fere violacea ,extra per dorsu.caftanea,fed modo albicantibus , modo flauefcentibus maculis , ro- tundis , ainplifqi infign is. Zoographus ftellatatn per excellentiam vocat . Oui , inquit , gallinacei eft magnitudine pene . Ex albo iiuefcit, hoc eft ad ca?ruleum colorem veigit parte connexa, prafertim in fummo: ad latera candi- dior ; parte fima ,cand idilfima . Intus quoque lubcairulea videtur tefta , translucida fere, tranfparent enim Aeh> fiuc macula? partisgibbtt,qup multo plures in eafunt, &fitu fple- doreqj fuperioris ( ruffe maioris ) elegantiam vincunt , fingula: in medio lui atra, ambitu ruffe, plera?q; rotunda?, lenticularum fere magnitudine , quaedam dimidia, nullo ordine. Ia vero prior in fecunda tabuia,in qua nonyllas minores & minimas damus, tota candida cft,per dorfum tamen nonnihii ad cinereum vergit. Altera fplendidiflima,dorlo eft quafiG amecheftinOjVti etiam ab altero prona? partis latere, vbi ftrite pot us quam dentes funt, ab altero latere candicat, fercia ruffa eft,& eft ex eo genere, cuius Sc icooeru & deferiptionem fupra CX Zoographo dedimus fub lemmate, ruffa? minoris. Quai ta dorfum habet adrnodu elatum , coloris cinerei , mulcrs ac infinitis maculis pundifve fenugineis refertum . Pars prona eft candidilfima. Ad latera queq; candicat , & maculas habet ferrugineas , maiores vero quam in tergore. Quinto & ftxto Joco icnprudenrerpiiftor adierit cochlea? cylindroi- dis genus elegantiftimum, coloris fub cinere/, maculis refertum qug ad ca?ruieum vergunt, & alijsftrijs oblongiseiufdem coloris; ambiunrqj eam fafcia?dua:fliua2, Septimo numero exprimitur conchula Venerea fplendidiftima , prona parte ferruginea , qui quoq; color eft in lateribus, fed dilutior. Dorfum ad cinereum inclinat. Octaua fi auefeit, & maculas obti- net ferrugineas minores in tergore, maiores a Jateribus,prone candicat. Nono loco alia co- chlea: cylindroidis minima ac elegantiffima fpecics tota candida ftrijs fiue lineis ambien- tibus rubicundis. Numero decimo prona & lupina parte expre/fu ex ijs eft, quam ex Ron- deletio quarto loco depinximus, tota cinerea per tergus, infra candida. Ex ijfdern qua: vi- timum ter depingitur, fed longe &fplendidior&candidior.Ha:ceadem minima voca-# tur Zoographo, qus inquit priuatim Mutcrftcin, hoc eft calculus vteri , vel matricis a no- ftris vocatur, Lufitanis & Aethiopi bus buziosivndiquaqi alba eftmifi quod in dorfo linee binae flauent; in oualem fere fpeciem coniun&a: i & dorlum ipfum insqualiiis quam cate- ris&gibbofum,ita vcilliquoqueteftaincumbcrepoific , fed oblique .idem per medium pallidum eft fiue fubluceum . Pars interior e rofeo ad ca?rukum tendit. Concha: De Teffcaceis Lib.III. Concha Venerea? quinque priores. i 55$ iVljfsis Aldrouandi i Concharum Venerearum decem fpecies. V S V S. CONCR/E Venerea? tefta aliquem habet in medicina vfurrij nam reperitur^inquif Rondeletius)mdefcriprionepiln3arum de bdellio, ad alui fluxus conftr/ngendos. & inteftinorum atq; vteri vlcera.Recipitur aure apud Mefuem & Serapionem:!^ Monachi Mefuati interpretes purpurarum tcftas aut matris perlarum ( vt vocant ) fuppofli pefiwespro iubent. Ego cum ZoographoRondektij lententia porcellanas interpretantis amplcdr-r, Cocka Vene - quanquam pharmacopoeorum vulgus pro Concha Venerea, Pe&ines v/iupct.Optima cti5 rea vfurpatu ex eadem fiunt dentifricia, Smilis eft ad vlcera canthi oculoi um,&ad2egilopas, reficcan* Ad dentes di vim haoet infignem line caliditacc. Bellonius tradit his rubri maris incolas magno k" dealbandos . bore in aceruoscolledis , ingentem quaflum ab ijs qui Memphim adeunt , facere folere. Adxgilopas» His enim (inquit) ^Egyptij fua lintea glutino imbuta teuigare3 atque expolire confueuc* f • ' ‘ ' , runr. 1 De Teftaceis Lib. III. 55P fUfit . Idem author eftearundcm apud Gra?cos & Tureas quoq; chartis expoliendis vfum tffe/ed vulgus Galhcu filem vfum inexpertum habere, ijfq; tantum ad fufpendendascla- ues, vel conficienda cochlearia vti.Sed Rondel.Italis & Graecis in eunde vium cedere feri- bir.Eft porro vfusifie antiquiffimus& Plinio etiam notus , qui in decimotertio fieferibit: Chartarum fcabritia laeuigatur dente conchauei fed caduca? liter* fiunt: minus forbet po- Ad ihartam lita charta, magis fplendec.Haec ille.Huic eidem concha? perforatae in altero extremo mul- levigandam* ti hodie danes, vt dixi, appendunt & zona? accommodant, ob conch* elegantiam & la?uo- rem ,obquem nihil fordium colligit, neqjveftes atterit. Inuenio deniqjapudquendam Aethiopes ex rebus communibus vix quicquam tantopere curare , quam vt habeanteon- chulas porcellanas albas , quas Buzios ( inquit ) nominant : proq; ijs vel aurum quandoq; copiose permutare:aut pro ijs filios fuos parentes vendere . apud Thongrum Aerhiopum regnum pro comperto hoc haberi . Eifdem loco monet* vtunrur , vt Lufitanus quidam Zoographo retulit . Adiguntur & loris ephippiorum ornatusgratia . Poftremo Zoogra- phusfcribit in eiufccmodi concha maiore faciem fculptam & pulchre exprelfam vidiffe, DE CONCHA PERSICA. Cap. LXXXIII. OC quoqiConchylij genus, quod ex Perfia allaturo SereniffimusEran- cifcus Mediccus Magnus pia? memori* Hetruri* Dux Secundus pro fin- I gulari fua erga ftudiofos, maxime vero eos qui natur* rimantur arcana, humanitate mihi communicauit,ve!ut vnica tantummodo valua coftans, inter monothyra fiue vniualuia collocaui. Concha eft maiori fui parce rubicundaj c*tera candida. Margaritas proferre ex fide digno relatu ide Sereniflimus vir affirmabat. Eiufdem planegeneriseft minor altera adiunda Concha, tota cinefitij coloris. Vtraque nifi turbine carerer, ex Turbinatorum genere videretur. Vtriufq; icon fubinde dabitur. B c DE PENICILLO. Cap. LXXXIV". ESTACEOS iftiufinodi tubulos Penicillos vocarunt nonnulli recen- tiores . Eos hic potius quam in alia quauis operis huius parte pofuimus, quod licer amfraduofi fint,turbinecarnencareant.Penicillos(putem)vo- carunr,quod in eoru cauitate contineatur, quodjfimilitudine lua Penicil- los,quibus pidores vtutur,qui ex caudarum extremitatibus fiunt, vel eos quibus albarium tedorio parietum inferunt , exprimant . Penicilli iftius iconem mox ex Rondelet;o exprimemus . Tubulus , inquit , eft teftaccus molli quadam & laxa fubftantia faxis alligatus, ita vt aquarum vndis cedat & agicetur.Cum id carnolum fquod nimirum intus later) fe exerit,frondem expandit, vt in pidura Rondeletius expref- fit . Icones duabus tabulis a me adied*oftenduntiftiufmodi tubulos non eandem fem- per habere figuram. Huc quoq; pertinere videntur tubutyilli alij , in quibus vermes deli- tefcere in Infedorum hiftoria ex Rondeletio retulimus, necnon& minores tubuli alij, quorum etiam iconem fubinde dabimus . / V'7 \ ConciiA Concha Perfica inaior 2 I i' e ieltaceis La>. IU. PeniciJIus marinus Rondefetij, Tabuh ali; ab authore obferuari, in quibus vermes delitefcunt. ’ ( l * 5 6i yJyfsis Aldrouandi Penicillus marinus alius* Tubuli alij parui, in quibus etiam vermes delitcfcunt. Finis Libri Terti;. \ 56* VLYSSIS aldrovandi PHILOSOPHI, ET MEDICI BONONIENSIS. DE AN1MALIBVS EXANGVIBVS RE L 1 Q VIS QVAT V OR. Liber Quartus ‘ QV I EST DE ZOOPHYTIS. SIVE PLANTANIMALIBVS- ir Et primum DE V R T I C I S. Cap. I. PROOEMIVM. ORDINIS RATIO. nec animalium, nec fruticum,feu plantarum, fed tertia ex vtro- Zeophyt» que naturam habet,&vc loquitur Ariftoteles, ra hr ifaia, quid. (pJitynd&cj)) id eft, Budxo,& Gaza interpretibus, ambigentia, & planta, & animali, ,m«t Graecis dicuntur . Latine ea nominare non poffimus,nifi Plantanimes, aut Plantanimalia vocemus. Talia funt,Vrtica,Holothuria,Tethya, Mentula marina, Malu infanum, sPon£t Latinis Vrtica nuncu- htrba. j \ P/ta' Ta'q *V‘^' inqu.it Afhen?us j Eupolis in Autolyco vocat c, vt & 2 , Ariftophaocs in Ph^niflis to wov §709 Ytpuct (puti i^is tccc zpafaccC •y dtatipat, id eft: Potuit omnium primum iphia gignere , deinde continuo mordates Vr- ^ticas» Hac etiam voce idem poeta vfus eft in Vefpis. Pherecrates in Transfugis, K dv £**• Afipa/s 7qv itro t%i ©Vor ietyuiaSai . Pari temporis fpacio Vrticis coronari . Qu* omnia de - Vrtica planta, non de marino Zoopbytointelligenda dfe annotat DaIechampius,Suidas, U Tro Con- ^ 0 'f es A5lftoPI’an,Sa’*«»^»>^«. vocant genus Conchylij. Interpres Nicandri pr*ce- efjylit. rea&&Aetowo*-ioputo^> hoc eft auem marinam, fed pro opi/so» reponendum cenfet Zoogra- phus ofp icr: non quod Vrtica vero fit oftreum, fed qudd oftreum fere aliqui effe putarinr, nidor, $. & fi teftam haberet , inquit , oftreum eflet . Eidem videtur Ariftoteles Vrticam Teftaceis (dp.2. adnumera/Te , quod de Teftatorum vi tVo^aps/ *£«»’ /p0?«(ideft 70 yrtph rapa) wopor, tei «Te dvri; dm. ioixs y*p Qau etiU' » ct»aAit er *r it A- igitur ei Vrtica? ceu inclufa oftrei caro: teftam vero non habet, fed caro nuda eft,& pro te« rtdotelts. fta faxum,cui adhsret. Hinc aliquis inter Mollia, & Teftata Vrticas ambigere conjecerit, illas dico, qu* faxis adh*rent, aut (eraper, aut aliquando. Vrtica fecundum aliquos eft Ariftoteles *ixi vero Mufc* infe& dicuntur Vrtic*,tum herb*,tum animalia,ab vrendofica La- f\ quod manum vrere videantur, fi ea tangantur. Axa^arnomioa- uit Theophraftus ,& Ariftoteles modo dxa.?uitpau3 modo Sed cUaXi$» c.u. Atticum ea, non xtih, vr fcripfit Zoographus , quod nomen etiam Plinius in Pifcium ca* Cmde' ul08° j‘CC€0^- Cnide, inquit , quam nos Vrticam vocamus, dicitur autem x«p<(pii(fignificans axicp») per i. Quin etiam in lexico quodam ve- teri legitur AxaXutpH r c/uit v^/AS. Iti- demque apud Hefychium dxa Avp? dxxAv po», dvtyoVf v ra,i& por. hoc eft fine tetfto, fub dio . JEc rurfum apud Etymologum dicaAoipti , artyos o »*i3po‘. Veruntamen pro dztyoi «-TTarS-por fcribendum potius videtur authori Thefauri lingua? Cra?ca?»xaAv?9r. nam per fi fcribitur »**Ao'je«,qUo tugurium fignificatur.ego nil mutandum cenfeo : nam dadAupo » alitera priuatiua a, & xaAJTrro», quod occultare fignificat, dcriuari puto. M»jTpiJV«e etiam appellantur Viticae marina;, fortaffisafimilitudine quam habet cum pudendo muliebri :& Vrticarum genus fcmptrfolutum Galli impudico vocabulo vocant : Ariftophanis locus B eftinLyfiftrara: AM daadSv ctvJp&oia.tn, KStj fitupiSta» dxtzhn potitis ijs conuenire pu- to, & attribui, qu* aiicui rei adnafcuntur. * |, . i Vrtica pama Rondeleti j. Vrtica cinerea Rondeleti]. ii b b 1 Vrtica / 568 VlyfsisAIdrouandi • Vrticaftibra Rondeletij. Vrtica explicata Bell. Vrtica contrai h 1 s 0,1 : , , ' pecir1 ss '//)»• I De Zooph jtis Lib IV. j5p i icasquaitx peciesRondelecij. t Lepori marino congener, nu. i. Vmcae rubras Rond. congener, nu. i. Vitica pilei figura, nu. 3 . Vit icx ipecies duas, quas in Ita lia pidas Zoo- graphis accepit a Cornelio Sittardo. vj ' I <0! i L O C V S. DIVERSA diiigunr loca, & in varijs generamur, fecundum fpecieium diucrfi' tatem. Qua:damenim nunquam abloluuntur, fed Taxis femper adiment , reli* qua quae vagantur, littoribus, & planis locis gaudenr. Secundum Vrticce gentis Ariftotelis, quod corpore eft maiufculo ,& duro , circa Euboea; Chalcidem gignitur refte Philofopho . In Oceani Taxis, & maxime in Santonico finu frequens eft Vrrica parua Ror; Hij.q.t.6, deleti). Eius autem cinerea infcopulis Frefconijs Agathenfis finus reperitur. integra 3 Vrtua-» faxo auelli non poteft , tum quia renaciiis haeret, tum quia mollior facile difeerpitur . Rl>' parua. bra autem quam idem Rofam appellari feribir ,fax s aliquando Tuerer , aliquando (ol*‘ ta vagatur. Vidit enim huiufmodi Vrticas cum alijs piTcibuscapras retibus, quod non^ contingeret, fi Taxis perpetuo affixae effent : quoniam cum haerent, potiiis difcerpuntuO quam audiuntur. VICTVS. De Zoophytis Lib. IV. 571 V I C T V S. PISCICVLIS forte incidentibus vefcuntur tefte Ariftotele. Et Plinius carne eas ve- fci fcripfic. De faxo, inquit Pfjilofophus , quali de tefta viuit , & pramatantes pifci culos excipit, retinerqi ficur manu admota hominis agi cHdum eft ,dcuoratquein hunc modum qua?cunquenada eft efculenta. Abfclui etiam faxisgenus quoddam Vrti- ca: ( vt modo dixi) notatum eft, quod & echinos , & pedunculos , in quos offenderit , cor- rodit. LVtftor. S. C.2. Li.g.c. 45. Hiftor. 4, cap.6. O R T V S. N A T V R A. MODVS idem gignendi ijs eft, qui teita indufts: per rimas enim, &cauerna$,& l/.„ fauces faxorum oriuntur, vt tradit Phiiofophus. Vidum eodem authore quatr- *' OSm uis in humore exerceant, nec foris viuere queant, nihil tamen vel aeris,vel hu- moris recipiunt . Cornelius Sittardus ad Zoographum fcrjpfir Vrticas , qua? Cochleis, & faxis adnafeuntur, cum abrumpuntur, mutare colorem. Peculiaris eis modus venandi pi- fciculos: tefte Ariftotele: Sentit, Vrtica,inquir,&manumadmotamcorripit:adharefcit- que perinde ac Polypus fuisbrachijs, ira vt caro intumelcat. Os medio in corpore conti- Ft pifciceu net, & de laxo quali de tefta viuit: & praeternatantes pifciculos excipit, rerinetq; ficuti ma- vtnen - nii hominis admota didum: deuoracqUe in hunc modum quacunque nada eft efculenta. tur. Plinius quoque Ariftotelem fecutusait : Contrahit ergo fc quam maxime rigens, & prar- Li.p.c^q, natante pifciculo frondem fuam fpargit, compledenfque deuorat. Alias marcenti fimilis, & iadari fe pafla fludu alga via? , conrados (contrados pifeium quidam raanufcriptus co- dex ) attrituque petra? fcalpentes pruritum ( Dalechampius legit petras fcalpentes ob pru- Colorem ritum) inuadit. Eadem nodupedines:& echinos perquirit : dum admouerifibi manum $u*^9 mu * fentit, colorem mutat, & contrahitur. Tada vredinem mittit, paulumque fi fuit mterualli, abfeooditur. Ha?c ille, qui Sc alibi aiebat vim illis mordacem pruritu inefie , eandemque ditior, g. Cqu^terreftris Vrtica?:quod ante eum fcripferat Ariftoteles , toquiens: Non ore, fed tada f* 37- totius corporis mordent (Sc pruritum excitant inftar herba? Vrtica? ) quod & Scolopendr» Pun&erc~* marinae faJunc. Aelianus non tam acrem vredinem concitare memorat ,quam Scolopen* dram. Oppianus: Eft infame pecus Ponti Scolependra marina Corpore terreftrt fimilis 3fed damna doloris £Pi» ■a-apa^'» r/w, ) copia nobis deeflet , omne genus Oftrea effe fa- ^uadofint £ia: item Purpuras, Vrticas, & varias auium formas: Poft aqumociium Vrticarum genus 0 pieltores. efculentius effe feribit Aelianus : inrelligit autem a?quinoi5iium quod fit hybernotempo- Lib. 7. de re, quo eas etiam fummopere laudat Ariftoteles, vt dittum eft. Et ciun duplex genus Vr- anim.(»3 5. ticarum ftatuat,vnum corpore paruo, alterum grandiori, & duro, hoc cibo ineptius,quam Utflor. 4. illud effe tradit. Defcriptus a BeJlonio,proterquamqudd exocoeti, & mulli auidiffime ap- cap.6, petant , etiam Groci hodierno tempore Jibcntiflime comedunt ob lentam muccilaginem, quam limacum modo emittunt. In dilicijs habetur Vrtica parua Rondelctij apud Santo- VrttceLj neSjV(jj frCqucns nafeitur ih laxis Oceani. Rubra aute abeodem deferipta efculentaetiatn eft,fed prodi&adurior.Carne multo duriore eft quartum eius Vrtica genus, ideoq;a men- fis reijcitur . Apicius in apparatu apua;, fine aqua: Defuper, inquit , leuiter compones Vr- ticas marinas, vt tvon cum ouis mifceantur: imponesad vaporem, vt cum ouis ebullire pof- fit, &c. Huc referendus Plinij locus, vbi ait: Alex peruenit ad Oftreas, Echinos, Vrticas, Cammaros. Graci,vt author eft Bellonius, hoc tepore plurimas Vrticas ligneo veru tranl- fixas, & aliquantulum affatas primum ex fale,& aqua feruefaciunt: de nde farina conlper- gunt,& ex oleo, vel butyro in fartaginc frigunt. Apud Santones, & Italos primum ablurtej^ 8c leuiter coifta? friguntur. DiphilusSiphinius apud Athena?um , feribit Vrticam aluo du- cenda? idoneam efte,prouocare lotium, ventriculum iuuare. Vrtica, & oua Echinorum, & eiufmodijfuccum alimenti parcum, & humidura,probent:fed qui aluum foluac,& vrinam moueatjMnefitheus. Vrtica? inquit Xenocrates, grata? funtori,& ftomachonon mediocri' ter inepta; (guftuifuaucs,fcd ftcmacho admodum infuaues funt VVottonus: Diphilus ta- men 4si/9o/Ma'^8« facit , hoc eft ftomacho aptos: ) fed affata? elixis accommodatiores ( affa elixis ad aluum mouendam magis idonea? VVottonus, quod non probat Zoographus.) Aluum cient vrinamq j magis mouent , qua; poft purgationem exorta? iuxta calculos (qu# lapillis adhtfrent, vrinam magis cient, VVottonus:) lota: & perexiguo fali mixta? ,atqj ita parum afperfte funt, vt mediocriter mandi poflint, & aflatione concreta? , aut verubus , aut curculis fuper carbonibus maiua’,aut (armentorum, vt valenter foluant. Cum paffo autem, aut vino muJfo, guftum excita ntes facile concoquuntur, faaleq; excernuntur» qu* vero e* paffo, parua, Lib.q» apparatus, Lib.$ De Zoophjtis Lib IV, 4 paflb, & oleo elixantur, cum alio et am condimento (forte fine alio condimento, Zoogra. pnus) id quidem feruant, vt lubric* fiot atque attrahant: kd & explent, & difficufie/ con- coquuntur, & aluum magis relaxant (quae autem coquuntur in pallo vna cum oleo , lubri- ci11 quidem illud retinent ,aluumque cient: fed ventrem replent , & difficulter in ventri- culo conficiuntur , Vuottonus; ) Ha?c Xenocrates apud Onbafium interprete Iohanne Ba- ptilta Ralario. VSVS IN MEDICINA. VT pilos difperdant aliqui, tefte Galeno, medicamentum componunt ex marinis Ltb i de-t Scolopendrfs, Vrticaque marina 3 Stellis marinis,nitro , & amurca ad hacmix- (0 * v tis. PliniusPfilothrumefie dicit Vrticara marinam cum aceto fcyllite. ad hoc rec loe in oleo coqui, ait Vuottonus. Aiunt eandem in vino potam calculofis pro defle, vt author ul «t Galenus. Caro marina mifcetur a Trotula medicamento ad maculas oculorum, fue. 1Q' 3 B rumUcarn/fimiakmh*C ^ ^ habetjfcd carncm nudam> interi™ Oftreo- Cimis v. fm . DE VRTICA SOLVTA, POTTA MARINA VVLGI Cap. II. SYNONYMA. , 1 «? uujuuciio etiam vocaDUio , quod, vt icribit Bello- , Njr’ nius partibus verendis admota, pruritum, ac Venerem, imo etiam ampullas exci, te r Gilliusturp, eo nomine .n Italia idcirco appellati tradit , quod fpeciem quandam mu camo, quali dicas pileum carneum. M.ffarius. Gillius, & Bellooius Pulmonem mannum nominant, contra quos retfe diTputauic do<3iffimusRondeletius,vt poftea clanusanobis . dicetur. A Germanis Oceano finitimis Meerfchum, vocari audio, & a Belgis Snottof3Se. Pu m quabbe, Hifpanis, vt notat Matthiolus Natura de Vieya, & Capaca de Velha. rtnus' M4- GENVS. DIFFERENTIA. descriptio. DE hac Gy Ilius in hunc modum: Cum iacent , omafo fimiles funt: cum eriguntur pulmones videntnr: tanquam vitrum translucent: cum fufpenfitenentur,quan- dam imaginem Polypi gerunt: nifi(quod)brachiatenuiffima,& crafliffima habetj Ciim aute eos fecuifiemmihil in ca parte,qua? Polypi ventri refpondec,reperi;Vbi vero me- tatirn diflecuifTem ,jn ijs partibus vnde pedes exoriuntur ,quofdam meatus arenarum P cnos vidi. Adeo omnino lucidi, &tanquam vitrei funt, vt fine fediione interiora omnia Jdere poffistac quamuis fluxibus in littus expulfi , nullo negotio capiuntur , tamen cum on fint elcuknti, a praetereuntibus praiclare contemnuntur . formam eis fuperne rotun- JFormt» dsm.mleioeconcsoam.cflc refert Mrffi.rius.vt Conchar videri poffint; cirros ex imo emit, e e ad modum I olypi. Duo huius Zoophyti genera ficir Rondeietius. Primum quintum V. ,c» senus edo cirris , alterum lextum , quatuor tantum cirris pratditum = primum fic defcb,, . Pars vna velu tifungufa qusdam maffa , rotunda, caua, in medio perfora- iporpuua vtlntihlciOri ambiente, pileum plane refett i altcraparte Polyporum pe* dibus - •V,V2 .i.l\ . ££ . «.1 .OI Vi iV' ii 3 iX\i\ .. J.V.^X *R\t 574 Vlyfsis Aldrouandi V : .1 VI ' ; '• Vrtica quinta fpccies Rondelerij. Vrtica fcxta Rondcl. • " • ■; ». ' ■ ' dibus fimilis eft:c' buit Marthiolus, fub nomine Pulmoni5 ^ marini, item ea, cuius nos pifturam da' mus pron e, & fupine. Quanta autem fic harum differentia inter fe facile epi^u' ra oculatus Je<5tor colligere poterit, ideo nos ab vtriufqucdefcriptionefuperfedemus. Pulmo DeZoophytis Lib.IV. i 575 Pulmo marinus Matth. Ccc \ 576 V 1 jfsis Aldrouandi Potta marina,' vulgo prona & fupina parte, i eZoophytis Lib.iY. NATU A. >77 B CV MN ES pruritum in pudendis & vredincm in manibus mouent ,& acrimonia^ Pfurttum in i J fua Venerem extindhm , &fopitam excitant, qua maxime de cauda cum Vrticis Puei^,s ta- * numeranda: funr, tefteRondeletio. BdJonius Pulmonem (uum ml prater aquam m0& molli foraminuli(q; plena, nominatus fuit: hpc au» te Vrtica nihil cum pulmonis figura, autfubftantiafi nilehaber.Pretereacum huius Yrtic® (abftantia pcrquT fit mollis, &pituiue concreta fimilis, qua: in aquam abit, in cinerem re- * Ccc a digi, ' Pulmo marinus ftondektij. M Vy j? £^.8.035, 4. ■K w « s^%W«*Wl| [=s =%4^i%Cr ^'" ivauif tftfSJS»' 578 VJyisis AJdrouandi digi, nec in aqua decoqui corpore aliquo fuperftite poflir , verus Pulmo Cfle non pdterit t quem decorum in aqua commendant medici, itemqj eius cinerem. DESCRIPTIO. NATVRA. PVLMON1S marini hiftoriam adeo paucis complexi fune veteres, vt quidnam lira muJtishadenus dubitetur.patettameex piffditfiscarnnfdm efle fubftantiam.Nos inquit Kondekrius,cum illa qua laxis affixa funtjdiligetiiis rimaremur, & conrem- Locus pEremur, inuemmus fubftantiam quandam illis imentem, corio duro, & nigro inreCLm, • mtus mollem fUngcfam , & fiftuloiam, fpongiarum aply fiarum modo . Ea ,0 faxorum ri- mjs nafeitur, cuius imagine non exhibemus.quia commode exprimi noti poteft. VeJ Pulmo marinus dici potefi>corpus quoddam rotundum, pila? marinae modo, virefeens, foris fubftantia fel- tro fimile, intus totum fiftulofum, vcluti fpongia aplyfia. In mari aqua plenum eft, & graue : extra mare in fe concidit, & flaccefcitj in laxorum rimis $ del«cefcit>& inter algas. Ego potius bas Vrticas puto,& ad eas hirfutas.quarum primo huius libri Capite mentionem fecrmus.referendas.Nam Pul- mones per mare fauntur,vbi imminet tcmpeftas: quod fcripfit etiam Plinius ficinquiens ; Pulmo» nes marini iri pel.igo,plurium dierum hyen £pori tendunt.Ec Epfeefids interpres Ariftotdisdcpar* tibus animalium , & ibidem etiam Philofophus, quanquam Zoophyta fint, 8t Er uricis naturam vi« , . , uanr, non tamen aohmreleribunt^ fed abfoJuU cfle Helii etiam in plantis quaedam, vt epithymum^ & epipeuiimi PROVERBIA. @‘ov ^uitSficvoc&et^aaffis, id e fi vitant Pulmonis manni vtuere. Prouerbium 0 Z eos>quiociofam,& fecuram nimium, ftcl idamque vitam degunt , fine |«* fenfu fere, fine prafeneione vlla futuri,finc praeterit» temporis ratione. Poteft ‘W ■¥* Ctldtil appofire 0 ICI iri horDinem ebriofum , & abdo uin i, <&■ tmtoj ufptoife nt» 99 Suutat (vtAretesC^farienfisloquitur^iddKfiumjfarcirecorpusfojuQUrf promptum, irigenij viribus nufquam vti. Plato, #£«!•»** a\dp^oo /3ict,aMd t,t0( W- votos, ti ood&aAait ia /uit* oWfiltevty^opa V/ oupchuv: Id eft , Nor. hominis fed Pulmonis tfiiufpiam vitam viuere,aut alterius marini generis, quod inter Teftaceacorpo- ra animatum eft . Vbi notabis hoc loco Pulmonem inter Tertacea d Platone ppni Vius etiam e« eodem prouerbio Sy nefius Ptolemaidos. Epifcop.lib. de regno, (*kt &v t« TTVibv Ohe, id eft vitam viuentes marini Pulmonis .-loquitur autem de voluptariis hominibus , qui in gane* libidinum^ vfu fummUm bonum ponunt * B/W*« Graci homi- nem nimium fimplicis ftolidique ingeni; appellant ( metaphora dutfa ) d pilee quodam filuro fimil» , fed adeo vili inutilique , vt ne canes quidem guftare dignentur Hinc ouarto de Republica (Plato nimirum ) @Aazi%6t ** » n&t »0 v«&o(t c*\ elAiyo/ *»c '-mittit mJu* a no ftuumma, »S 3aAzTTioo oVw eleuM ,a. ftPdww TTVCi T« Ki^op ia 7 ds pActuuac, h Ut„vovlv & ** Ap/w» , id eft, Igoauia noftra feti ftoliditas, quam qu.s pneumoniam dixerit ab animali marino fenfu carente, vel vt alij volunt, d regione prope Cumam Blacia didia cu- ius & Ariftoteles meminir ,Stiidas. Vnde verbum , exponunt pigritari tardare ofljtanter , negl.genter aliquid facere , & forfan Pulmo marinus quoque , quamuis animal PhnVm/f 1 T,tarudlU!r3T &p'8rius di* qUaU1 aniraalium conuemat: vtind^ 1 lautus forte in Epidico dixerit: Dy i moter tales foaos u/JJi adimere pedibus. Pulmo enim, ejuea perhibent, prius venifet, quam tu adutnW mihi » Author adagiorum prouerb.um accipit in homines lentos ,&cetfatores: opinor , in quit, quod i ulmo, cum perpetuo mouear, nunquam tamen loco fe prombuttj quod deamma- hum refpirantium pulmone mtcJligit . Zoographus ad pulmonem Zoophytum adag-i ori- ginem referri polle atbitratur. ; * 1 1 vsvs fitam Pul tnonts mari t>t vtuere «O •»§ «9^ Jtt Phtlebo. Inter te sia- it» ponttur. 5 79 DeZoophytis. Lib.IV. VSVS IN MEDICINA. COMMENDATVR imprimiVad pilos euellendos , aut prohibendos nenafontur. Ltb.$ii. Plinius, Iecur ttiam (thunni ) trituro (inquit) mixtaq; cedria ( pfilothrum eft / pium- rap-io. bea pyxide aflcruacum . Ita pueros mangonizauitSalpe obfktrix . Eadem viseft Lib.de ani- Pulmonis marini.Idem quoq; tradidit Aelianus.his verbis:Iam vero fi quis qui nondum ex- mal' 1 3* ' «fferit ex extrema pueritia j Thunni fanguineillinatur , non pubefeet: hoc idem torpedo 27. & marinus Pulmo efficiunt. Nam in aceto putrefadte eorum carnes & mento afpeife, iu- Cutem vis. gam pilorum facere dicuntur. Pulmonis marini cinis alligatus, inquit Plinius , egregie pto- fluuia purgat ,hoc eft vt exponit Rondcletius , menfes promouct . Idem tradit Pulmonem marinum decodlum in aquacalculofis mederi , pernionefq; emendare ex oleo . ad pernio- nes & podagras commendat Diofcorides tcccnter illirum. Pulmo marinus impofitus pe- dibus podagras & ihymethla fanat, fuffita vero offia eius auertunt omne malum ,ficut& B Stella, cx Kiranide. VSVS IN VARIIS. LIGNVM fi eo confricetur, ardere videbitur, tefle Plinio, adeo vt faculam ita praelu- ceat; videtur dicere , inqu tZoogranhus , confricatum eo lignum ita ardere, vt fua luce faculam quoq; vincat.Thitini ( legoThynni, nam & litterarum ordo confenrit, & mox plura fequuntur de Thynna^) oculos & Pulmones marini fmarinos ) fi quis triuerit & confpexerit fconfperferit;in tedlo domus fero, putabunt qui in domo erunt ( vel vndecunq; teftum afpicientes) fe ftellas videre. Si aurem virgam vnxeris deambulans fero , cum luna non lucet , putabunt lumen de virga emicare . Si vero in muro vel in charta depinxeris fe- ram, aut imagiuem aliquam videntes admirabuntur,Kiranides. Zjt • ^ Zaft i o* Lik 4. c DE HOLOTHVRIIS. Cap.lV.- SYNONYMA. OLOTHVRIA a Tethyis differre facile ex Arifiotcle probari potefi , diffi- di ^ culter ex eius interprete Theodoro Gaza: is enim quodam in loco Tethyia az‘e tnccn- vj vertibula &callosconuertitiHolothuria verb Tubera, alibi Tethyia vestit /iar‘tta* Hr I jfSfl S callos .rurfusalio in loco omnia haec Latina nomina Holothurijs tribuit, Lu^iepar. infuperque de fuo addit; Tota ipfa ( Holothuria dico) fimplici mitiorique 'M* ' tefta operta effe. Haecitaqi nominum confufio magnas tenebras dodfis vi- Ub • ris, qui eius verfionemfequebantur , offudit, Belloniumqi errarecrseg.it Holothuria & Te- c'1* thya confundentem, item Maflfarium,qu tmuishic diuerfasresex Plinio fit fufpicatus. Ni- „ » phus non tantum cum Tethyjs Holothuria, fed etiam cum Vrticis confudit GM$cv p/c»He- *P fychio& Varrinoeft genus animalis marinum. Vocabulum compofitum efie apparet: fed D vnde, non video, inquit Zoographus. ©ovpaio» & @opfo Hdychius interpretatur itrpctuo- fum,falientem, bellicofum, audacem, fortem,tnagnum> validum, libidinofum, cupiditate In aliquid procliuem, Sic&© Sroc A‘p»u dicitur, & ^aAsu/m, a-ao iS acti. Sed &opefs libidinofum fign-ficat. & -$cp#»p« o%eictv8iSo os genitu- ram . Holothuriorum quoque meminit Plinius ac ea inter Zoophyta connumcrault: Multis, inquira eadem natura qua frutici vt Holothurijs, Pulmonibus, Stellis. Ccc 3 GENVS. I ' A Ttthyis quid diffe* runt , HifJ.lt c, I, >80 V lylsis Aldrouandi GENVS. DIFFERENTIA. 1 Defcriptio. PAVCISSIMA funt ab Ariftotele & Plinio de Holo.thurijs tradita, ab alijs nihil : quia in cibis non recipiuntur, Icd in litroribus negle&a iacent. Saxis non ha?renr,qua in re , ®axitne differunt a Tcthyis : authorera habeo Ariftotelem qui fi c /cnbit : rw.« beneficio motu aliquem habere vidctur.cuius pror- C j , ^ ^ „ S:^Uod ^kquando acetabulis Inis faxis ha?ret, fed foluirur. ecundum hanc fpcciem Rondeletij genitalis virilis quandarr. fpeciem pra le ferre '!it Zoographus : vt Holorhui/orum nomen ditfum videri peflit, quali tote corpore ad hui-f- modi fpeciem fit conformatum. Holothurij altera fpec/es eiufdera. tt De Zoophy tis Lib. I V . 581 N A T V R A. PLANTAS potilis efle Holothuria cenfet Ariftoteles, quam animalia , fic enim loqui- tur: Qua: autem Holothuria vocant, & Pulmones , atq; etiam plura eiufmodi aliain mari, parum ab ijsfplantisjditferunt^ua ipfaabfolutione.Viuuntenimfine vilofen- fu, perinde ac plantae abfoluta?. Nam incerreftribus plantis funt nonnulla eiufmodi, qua?& viuant,& gignantur, aut in alijs pIancis,aucabfoluta,quale eft quod Pernafus fert, vocatum aquibufdamepipctrum.hocenim diu viuere poteft, etiam a paxilis fufpenfum: H«ec ille. DE T E T H Y I S. Cap. V. SYNONYMA. ^ox,& TnSvot redus Angularis a Gra;cis effertur, vtr«3oc,& xpiupuw. Pro indet» per ft apud Ariftotelem in penultima repono »»' 3-ea.apud qoem & id indua,Sc m 7«-9w'fcilegimusJn Plinijcodicibusquibufda leguntur Tethcg in feminino genere, vt mufa;:Ba?, inquit, fugeces,&c, & mox Tethe* vtilessut. Et in pifeium catalogo Tethea,vt Mufa.T/3>f(per iota in prima, Zoographus mauultper Vpia nominanturaPoJIuce. T»'3«r£>spaii-o*jem wiorai, Nicander, ideft, Tethc (vt Cete) qua; in mufeo , aut in algis crefcunt, vel natanr, aut capiuntur. Vocat autem Tethe,vt exponit SihoJiaftes Patellas feras, quas nos Otia (ideft aures ) Ariftoteles vero oVpaa ,& Homerus fimiliter communi nomine oVpw*. Homerus meminit idy udiav inquit Athenaeus, lege mdicov. Nam fic Homerus : IToMooc etv xsp 'ux&iiv ccepn 0 ds 7« dtet Supav N nos d.7ro&pd> x»«c A 47 rac, mdos, /SdAuvos, Et rurfus ciim ait ci/xtv xitU ipuptofpxxosi dpa.SJuior , AooVpaxoi'. Hinc vidn in multitudinis numero cafus contradus : vt ciim fertb t Athenreus : ia h indu ^ aea.7ph.n01» io7c Tiponpijj.nois Kcy TroKinp.fpconpct : & quoniam inde genitiuus quoque for- matur mdicLv mduv , ficut sndiav £tida? : locandi octafionem inde lumpfic Ariliophanes inLyfiftrata: fi, mdZ» ai^petoidrn 1&1 juerpsdW uxtthna ep/Supoa J (ecatur . Adtxrec id genus faxis fua tefta ^ duoqj fepofita inter fe foramina exgua admodu habet, & vifum vix patientia, quibus humo- rem accipit, & reddir.Excrementum enim nullum in eo fpedatur, quale in ca?teiis Oftreis,vel Echina?um, vel q uod appellant papauer,continetur, nulli ec^teris firnilisdn omnibus tamen fui generis eadem . Difledis primum membrana neruofa crufta ambiente obtenta often- ditur , qua Vertibuli caroipla continetur , nulli eca?teris fimilis, in omnibus tamen fuigc* neris eadem. Adimet ha?c vtroque ex latere membrana circumdanti , & corio.- & qua ad- imet ardius in partem vtramque eft , videlicet qua tendit ad meatus dudos foras per cru- ftam, quibus redditur, &accipitur cibus, & humor, quafi alrerum fit os, alterum oftium ex- crementum delegatum. Nec modus idem, fed alterum crafliusralterum tenuius eft, cauumq; intus vtrinque exiguo quodam interueniente continuo, humorque in altero cauoconfiftere folitus eft. Pars vero alia, qua; inftrumentalis, & k nfualis fit, nulla omnino percipitur, neq? excrementum quidquam ( vt didum iam eft ) quo in cjtterismore continetur. Color ver- tibulis De Zoophytis Lib. IV. 583 tibulis, aut pallidus,aut rubidus eft. Alio quoque in loco de ijfdem, fic fcripfit:Habet hoc genus animalis duo foramina , primamqoe(h'jjutt i^coyKcofXtiov , ^ * • DeZoophytis Lib.IV. 585 Tethy iorum ab authore obferuatorum fex fp« ieaes. $86 Vlyfsis Aldrouandi * + LQCVS. generatio: IN Oceano ad Gallicum littus frequentia funt: Parifijfqjin foro pifcario fa?peOftreo rum teftis adherentia videre eft. In Aegypto nulla inueniunrur: In Smyrna Afia? pig* flantiflima. Inter immobilia Teftacea olfadlum minime habere videntur tefte Arifto- teJe: qui etiam in rimis caucrnifqj faxorum generari tradidit . Nicander inter mufcum,& algas crcfcere cecinit. Plinius Tetheee, inquit, inueniuntur lugentes in folijs marinis: Ron- HEtyrnuv), deletius pro folijs legit fcopulis . Euftathius viSrn fic didla conijcit a verbo quod ligni* heat Sr?afy , quod & pro Jadlare ,& fugere accipitur. VVottonus hac ferecx Xenocrate: Tethya gignuntur in cauernis faxorum : maxime vero in ca?no5& littoribus,quar phyco al- gaue marina abundent.Inueniuntur & in mufeo marino,atit alijs in herbis folijfue marinis. N A T V R A. Plantat im- fcrfeftas tf . fc «liquando futauit au- thor . Motus ec*u ab externo frouemt. Dcpartq, c. DVB ITARI fummopere poteft, quam habeat naturam Terhya. Ego aliquan- do fui eius lententia? plantas imperft*rM». n»pV ce- 0 izalrei Jp**’ , «V<3 roo Treipa erupit , »»p iv . iTrapol *o CTreipen id lixva . Hic con- ijci potett Pirena Numcnij , pudeadum marinum mafculum , aut aliquam cius fpeciem fi- gniheare. Holothuria vnde lic fint appellata, nondum inueni explicacum.3’dt/p muliebris ; non ramen hac lunt inflrumenra coitus, in cis , led partes corporis ipforum , huius Oftrei Concha refert Cochleam , & eft fpinofa extnniecus, vt ci- bo grata? & delicata carnis, in eodem fa?pius margarita? reperiuntur. abundat autem in J t- tore maris Germanici & Flandrici . Rondeletius nullam ciufmodiCcchkam deicrip/it; fed quartam Vrticaf fpeciem qua?inftar Holoturjoiuamftis akoif adnafatur , & traxi- 7 ? - - - - mepur- De Zoophjtis Lib. IV. • fap . A tte Purpuris qua: funt Cochlea: fpinofai. Inquiredom igitur Vnicaenc aut Hclothorijali- . . quam fpeciera inteilig.it Aibertus : cuius etiam alibi verba ha:c funt : Eft genus quotidam Oftrei, cuius fpecies vna Virgam , altera Vuluam prx fefert: & vocatur apud Germanos inferiorum marium Billegen. Zoographo hoc nomen hadenus inauditum , & eius ratio incognita. Zoophytum quod defcripfere Bellonius & Rondeletius apud Maffilienfes & Montifpeflulanos Mentula marina vulgo dicitur d fimilirudineritalis vt Neapol jtanis pr?- fercim Cazo marino : Grasis hodiernis P/oli . Germani appellare poterunt Meerfchaam , Secfchaam 5 Seeftert . GENVS. DIFFERENTIA. Defcriptio. OND ELETIVS duas Mentula marina: fpecies facit : Prioris haec eft natura & ® 1-^ hiftoria.Quantuad integumenta attinet, Teftaceis annumerari debet, non Cru- MetuU ftaceis, vt Mentula marina Epicharmi . Corio enim duro conftat, vt Tethya. riaa prior Quum viuir, incumefcit,& difteditur: poft mortem flaccefcit. Foramina duo habet, quibus Roadelet^ aquam trahit & reijcit. Partes interna: indifcreta?(unr. Multa huiufmodi Zoophyra cir- ca Stoechades infulas capiuntur. Varia funt, alia viridia, alia nigricantia, alia flauefcentia. De altera ha:c feribit : jUcrius Re- Neqj Zoophytu iftud deUtftrtpu d Mentulae contradas forma multu diftat,fi eam cu feroto accipies. Ex dura quidem cefta conftat , fed veluti car- tilaginea, fpiffa, rugo» ffljperfpicua, Foramina a fefe fciun&a duo ha^ bet, quibus aquam reij- cit,quum comprimitur. Partes internas indi- ferecas habet veluti ro liqua Zoophyta . De Genitali marino h^c Bellon.Exangue maris Bellom y de~ purgamentum eft : fo- /crtpt. Men* Jutum vagatur, fed eius („ia miir^ ea eft nacurasvt a pifei- bus alijs minime tente-* rur neq; d quoquam in cibo expediatur. Litco- raleeft neqj alibi repe- titur , quam vbiPacel- ^ k j Ricini & Vertibula degunt . Genitale ex hoc dicitur >quod teres fit , pedem longum, & mediocris brachij craflitudine: diftenditfe&contrahit hirudinis in morem , vndc&ei homen inditum eft :quinetiam ruffi coloris eft. Iners , nec nili ferpendo incedit, afpcdu Nominis ra-, torofojNymphea* radicis firailitudine. Semper ad ima fidit : nunquam natat: contrecta- %to. tumquein fe ipfum contrahitur 3 ac cornu duritiem habet , vixque acuta cufpide pertundi poteft: alloqui permolle , dum fua fponre mouctur. Su3s promufeides , quando vulc, vromufii - exerit 5 atque ita conftringit,vt ex pedali longitudine , vix fex digitos longum appareat, det» Acetabulis , qua: in promufeidibus habet , lapidibus hsret : in quibus plufquam quatuor ^ millia nonnunquam annumeres. Ex anteriore autem capicisparte rurfus crinitas emir- llt Veluti arbufculas acetabulis plenas : quibus quidquid palpat ,ad os adducit , quod tam amplum aperit , vt vel integram Conchulam admittat : vefeitur enim omni Conchy- liorum genere. Eius recrementa vifeida funt ac lenr a, albiffima, copiofa , qua: tandeni_j qs> adurantur a vt cum fidibus de duritia neruea firmitate certare poffint. Os ingyrum-j D d d 2 Mentula marina Rondeletij. Mentula marina altera Rondeletij. W9 Vlyi sis Aldrouandi ofliculis . dentatum habet , praiterea nullis oftibus alibi praelitum . Ab ore gula in ftom.v chum differtur , quomodo in Erinaceo marino dufturo eft: reliqua vtinteftma ciicumpo* nuntur in gyrum, qune vi* obferuari poliunt. Alia funt purgamenta marina, quagenitatf viri imitantur tum fpecie,tum magnitudine, led pinnis fubnexis binis loco teftium . Lum* Forma, bricum marinum & terreftrem refert ( id nimirum quod primo loco dcfcribit ) nam Lum- bricus fic fe contrahit , vtexfefquipedali fere longitudine orbicularis fere fiat . Mific ad Zoographum aliquando Cornelius Sittadrns ,cumalijs, quas Roma; nadluseratpidluris» pudendum aliqua ex parte fimile illi quod fecundo loco Rondeletius dedit , colore e Iu* teofubuiridi . Ma/fa quadam informis videtur , rctrorfum vbi craffior altiorque eft veluf* cornu paruum, rugofum, extenditur: oppofita pars humilior feu inglande foramen oflefl* dit, idqi rubicundi coloris, fi pi&or non fallit , Hoc in Italia prope Romam raro capi , neC Ftbetron 5*"°* efleaiunt • ^b eodem accepit quod epipetron vocabat . depidum id vt effigies reprC' P r f ^entat> raaffa qua:dam informis fpongiofc&cauernofe fubftant;® , fex digitos longa, fe^* quidigitum Jata: inaequalis &tuberofa, multis feu acetabulis compada : colore partim ni* gricans,partimrubcfcens^&albicansalicubi.Hancapud Zoographum pitfturamciim J3cJ- Ionius videret, pudendum marinum fibi videri dicebar. Nafci putat circa petras maris, ejf que haerere, vt inde aliqui epipetron nominare voluerint . Sed Zoophytum hoc eft . Vete* a Epipetrum* ruro autem epipetrum herba, quam Ariftotelis etiam fufpenfam , multo tempore vigerf tradidit. Cum Zoographi icone conuenit Mentula marina a me adic&r, colore tota ferru- gineo. , f i t Epipetrum quorundam . Pinna tur fic dicla. Mentula 4 • lata. DE PENNA MARINA. Cap. VIII. i ' ■' " APTIVS ac conuenientius nomen non inuenero ,nifihocce Zoophytum pennan» marinam dixerim . Eft enim penn is magnis qua? in pileis geftari /olent perquam alatam votf’ ^°flri tamen pifcat.°r?j °nb ^^emiraris alterius fimilitudinem, Metuis P* nJZT C? pars Pra?P.ut,^ldeft g^ndi fimilis,altera verd parte pennam referri ? ” • nffi°r t*P*8,andis fpec.e eft, rimas aliquot habet, quales funt branchiarum rim* Su*Penna «prefcntat,fcftucw tenuibus conftat, qua; alumini fciflilifimiJes Iu*» Jjs luctantia alia quadam tenera innititur . Notf u maxime fplcndet ftell* modo cb can- derem De Zoophytis Lib. IV. 5p i A dorem, & Jjeuorem. Rondeletius nter Vrticas quoque exhibuit fpeciem vnam ,qua? fron- Alterius de- dem penna? fere inftar explicat. Pennam marinam aliam , rubentem, linea per medium-* fcrtptto. caulem alba, fronde fimili fere- fed parte altera, qua? fronde caret, longiore^mplici, nulla cum glande fimilitudine, Cornelius Sirt rdus olimad Zoographum mific : his verbis ad- feriptis; Pennam marinam Anftoceles inter Zoophyta collocat , hanc vidi ipfe apud Gyf- bertum Horftium Roma?. Ego, inquit Zoographus, nec Ariftotelera, nec alium quenquam veterum meminiffe puto, hocquidera nomine. Obferuaui Pennam marinam colore fan- guineoj nonnihil a Rondeletij differentem, cuius ha?c eft icon. Penna marina Rondeletij, Penna marina fanguinei coloris. DE VVA MARINA RONDEL. Cap. IX. NOSTRI pjfcatores oua /epiarum raeeroatim compara, a pediculo vno dependen- tia, earundem atramento alperfo , Vuam marinam nominant , de qua re didhim eft, cum de Sepijs ageremus. Sed de ea Vua non loquitur Plinius, ciim fcribitrRe- rum quidem non foliimanimaliufimulachra inefle, licet intelligere intuentibus Vua,G!a* Lib.gj, 20. dium,Serras.Sed ea Vua intelligi opinor, qua? hic depingitur, qua? externa m parte vuae flo- res optime expreffos refert, bft autem oblonga qua?da , & informis matfa, ex yno pediculo dep6des. Partes in* Vua marina Rondeletij. tern? indiferetf sur, inter quas aliquado reperiuntur veluti glandula? parue,cu- iufmodivnica feor- fim depinximus.Ha dknusRondel.Vua marina in vinopu- treEdlam,ijs qui in- de biberint, vini toe- diu afferre, author eft Plinius. Vuam Vini fafti- marinam tufam, &madefa<3am cum vino fufficienti da bibendam clam ieiono tribus , Sc dtumvtpa* efficies vini faftidium Nicolaus. Myrepfus, qui e teftudine etiam fimile remedium , cuius retnr, Ddd 3 vim > 5 Q2 Vlyfsis Aldrouandi Veter. 4, vim admodum diuinam prodicat, affert. Vegetius ioterdiuerfas res marinas Vuamquo* E 1 4« que adhibet in fuffitu contra languorem morbi peftilentis. Vuam leu ampelon Grarce ali-» qu i vocant genus alga; in aquis dulcibus, quod florem frufturoqj /2oi pvJov } id eft racemi indar Congedum habet. Ampelis quidem, & botrys Aeliano inter algas lunt. Haffguffe in Oceano Germanice didum , magis refert fruftum ,quam pifcem , vtaudiuit Zoographus, nimirum vr Cucumis, & VuaPJin j. Sed Zoographus vocis huius Etymologiam non afte- quitur» Vua pi/cis(nimjum extenditur hic pileis nomen ) eft, ita appellatus, quod botryo* nisideft racemi Vuaftmilitudincmhabeat,Maftarius, DE MALO INSANO MARINO, Gap. x. : :j CVM nullum nomen apud veteres recentefque fcriptoresreperiatur huius Zoophy- ti, a fimilieudine malorum infanorum, qua? AlbergainesMontifpelffulani vocant, P alij Galli Pomes daamours, mali infani huic nomen accommodauit Rondeletius, Vua? marina fpecies quibufdam videri poflet, fed quia flores Vua? nullos refert, veriim fo- minis r* horum potius , vel plumarum formam , quia etiam pediculo differt , dilucidioris diftin- Bionis gratia ab V ua marina fecreuit, & a fimilitudine mali eius terreftris, quod oblongius eft ( nam eft & alterum rotundius; malum infanum appellauit . Facultate ab Vua marina non difa. Malum infanum marinum Rondel. DE CVCVMERE MARINO, Gap. XI. XrAp.f.2e Vcumeris marini meminit Plinius his verbis:Rerum quidem nonfolum animalium ftmulachra inefte in mari licet inteJligereinruentibus Vuam, Gladium, ferrasjCu- «• cumim vero & colore, & odore fimiJem.Gillius, Cucumis, inquit, pifcisaPJinio dicitur colore, & odore Cucumeri flmilis.Sed rs maeis ftmilis eft ei , quem vulgo peponem vocamus: nifi arbitremur Plinium peruulgatum Melonem Cucumerem appellarejquod iplum fimiJe vero videtur legenti ea , qua? idem feribit de Cucumeribus , hajcCiUius. Is quem proponit Rondeletius Cucumerem paruumcolorc figura, & odore refert. Digiti eft crafluudine, & longitudine, tuberculis aliquot alperfts , veiuti in Cucumere terreftri par* uo. Partes internas indiferetas habet, ' DeZoophytis Lib.IV. 5^3 Cucumis marinus Rondelet» DE M A 'N V MARINA, Cap. XII. M Anus marina di&a a fimiiitudine quadam, Zoopbytum quoddam eft, cuius pi&y- ram olim a Cornelio Sittardo accepit Zoographus, edendoqj effe ncgabat;nequ apudauthores de ea rereperiflefe quicquam. Manus marina RoqdeI» F inis Libri quarti , & totius huius operis * ad lau- dem, & gloriam Omnipotentis Dei, & Beatifs, V irg. Maris, INDE X, Siue Enumeratio animalium, quorum hiftoria in hoc opere pertractatur. Libri primi, qui eft de Mollibus, Capita. DE Mollibus in genere. Cap . i DeTolypo.Cap.i. fol.j De ceteris Polypi generibus. Cap. 3./. 42 De Septa. Cap.q. /44 De Sepiola. Cap. 5 . f.6 3 De Loligine maiori, (3? minori. C.G.f.Sq. De Lepore marino. Cap. 7. /78 Capita Libri fecundi, qui eft de Cruftaceis. DE Cru (latis in genere. Cap. i.f.91 De Locufia. Cap. 2. 98 De Afiaco. fiap. 3. 108 De Leone, fiue Elephanto. Cap.q. 1 1 8 De A flaco paruo marino. Cap. 5 . 1 26 De Cammaro, fiue Afiaco fluuiatili. Cap. 6. 1*27 De Afiaco Caraboeide.Cap. 7. 155 De G ammaro terrefiri.Cap. 8 . 135 De Sopuillis in genere. Cap.$. De Squilla lata. Cap. I o . 143 De Ve fu minere.Cap. 1 r . 147 De Crangone. Cap. 12 . 148 De fiquilla gibba.fiap. 13. 150 De Squillaparua.Cap. 14. 154 De Squilla mant . BpndeiCap. 15. 155 De Cancris. Cap. 1 6. 159 De Cancro marino. Cap. 1 7. 173 De Cancro, M 9 £>* Chama piperata. Cap. 60. 471 DeChama nigra ,fiue glycymeride, Cap. 61. 471 417 420 445 448 45 1 452 453 45 5 45 * 458 458 De C em a nigra. Cap. 61. De [ hama glycymeride. Cap. 6 3 , De Chama peloride. Cap. 6 4. De Chama afpera. Cap. 6 5 . De O fircis. Cap. 66. De O fircis Sylue (Iribus. Cap. 6 7. De Ofirea G atderopoda. Cap, 6 S , De Pectinibus. Cap. 6 9, De Mufculis. Cap. 70, Dc Mytulis. fap. 7 1 . De T ellmis. Cap. 7 2 . De ‘Balanis. Cap. 73. De Tholade. Cap. 74. DeSolene. fap. 75. De Pinna. Cap.~]6. De 'Byjjo. Cap.jj. De ( oncha Anati fer a, Cap. 78. De Lepade, fiue Patella. Cap. 7 9. De Aure marina, fiue Patella fera, Cap. 80. De f oncha Vener ea. Cap. 8 1 , De f oncha G* er fica. Cap. $2. Pe Penicillo. Cap. 8 3 . Capita Libri Quarti, qui eft de Zoophytis. DE Vrticis. Cap. 1, De Vrtica foluta. fap. 2 , De Pulmone marino, fap. 3 . De Holothurijs. fap. 4. DeTethyis, fap. 5. De Malo granato , Fungo , Pyro. fap. 6. De Mentula manna, fap. 7. De Penna marina, fap. 8, De Vita marina Pgndeletij. fap. 9. /> infdnomarmo. fap. 1 o. De fucumere marino, fap. 1 1, De Manu marina . 1 2. *T / 1 472 475 47* 477 491 492 497 508 5i° 5 1 7 521 5 2 5 5 27 53o 54° 543 545 55o 5 5 2 5 53 553 5^5 573 5 77 579 5 8r 587 5 88 590 591 592 59* 593 ■-» IN- I N D E X In procedentes libros de quatuor animalibus reliquis exanguibus^ Latinus, Gruens, Hebraicus, Arabicus, Indicus, Italicus, Gallicus, Hifpanicus, Germanicus, Belgicus, Polonicus, Anglicus,Hungaricus, Bohemicus. a D abortum 416. E, Academiai 28. H. remediutn. fol. polypis ftmiles. Acatium. 7.63. A. picatos ibid. Accipitres marini gregales futit 7 5. A. Acetabula polypi qualia. 10. G. Aceti vis. 434. E. Ad Achorcs.25 }-A. Acipenferts auidijjimns Gallonitts. 142.F. Aconitum cur cammarum vocetur, lop. A. eiusradix qualis, iop. fi. IJI.C. | 'Adulatoris Hteroglyphicum polypus , 32. G. mores. 32. H. polypo fimilis. 28 .H. rAedqson 5 8 8. E. Ad Aegylopes remedium. 85. A. 2 5 3, 1Zf.558.fi. 'Aegilurus.pp.C. Jn Aegypto cur conchylia referiantur. 237. D 238. E. Aenea habitus 270 E. Aethiopes ve Conchis Venereis dele* dentur. 5 5 9. A. Aganos, qua Concha. 445. B. AlabaSlrum quid. 42 i.d. Ad Album in oeulobouis 62.F.F. Alex quid 133. A.gregalis eil. 75. A. Ad Alopecias. 60. H. 32 p. fi. 4 15. i). 4 16. E. Alexandri magni luxus in purpura^ . 2.70 .G. Amantes fapijs capiendis comparati. 5 1* C. rem amatam\(ubito relinqucn- tium Hieroglyphicum.30.li. Ad Ambulia 32P.C.387.A. Amcthyfhis gemma. xpo.F. cius color. 28 p.B. Amicum fidum , vt Loligo fignificet. 75.0. Amoris coniugaiis in viro firmi , in muliere lubri ci typus fiapia. 57. D. eius firmitas per polypum notata^». 31. A. Amorge herba , qua 307. A. linigerius ed. 30 7 .B. vndedida,zz8.F. Ampelis alga genus. 592. E. Amphidromia quando fiebat 38. F. .'luctifera Cor.cha bifloria, & icones. >43-544' Anchufa radicis vjus. 307, C.£H. quando cancros deuoset. 1 7 2. E. qui- bus fibi medeatur. 176.Il. apibus eancri, vt tnfefti. 165.0. Apes qualia appetant, X44.F. Apitium quid. 142.. E, Apitius fiquillarum cattfa in Africam profeffns. 142. E, Aporrhades an i muricum , vel Upj. dum gtnere. 341. D.eius hisloria^t. 341.O. 342. G. ieon, 343.354.qux Eellonio. 350.11. vt Jaxis hxreant. 341.O. Aqua dulcis in mari, 236. G. Aquatilium tcgimenta.z5 5.fi. Aquila a polypofn aquam detrablo-j, 34- Ad Aranearum citrinarum morfurruj, 210 .F. Aranea marinee 'Rpndeletij dcficriptio. 2 0 1 . d. icon. 202. Ariftotclis > qua 20 1 , D. Alberto qu.e 116.G. Araneus marinus. 1 8 6. H. quid ita vo- cent Germani. 46. £. qui Gallis. 177. C.defcriptiones eius.ioi. icones tbid , & 102. Araneus pifeis vbi venenum contineat. 85. C. j , Arcani renclati typus . I<58. G. Ardeola cancros nidis cur imponant . i65-f>. Aretbufc' imago in numo Syracufano • rrrrn ,36. AriHoteics corre&us. 4. G. 1 1.0. 1 z.F. 52.G, 53.O 68.G.74.G. 118.K. 138. F.Z14.H. z86.G.zpd.E.zpp. C.5$• icon. 406. 407. 408. Brytus quid 40 3. C. Bubalos cur Veneti Cochleas vocent . Bucca quid. 3ZI.D. Buchia 3x3. B. Buccina aquiuoca 311. C. at as 3x7 .D. quid proprii Latinis 3x1.0. ex eis emanantis aqua vis. 3x8 . H. cur purpura filius dicatur. 3x4. £. eius defiriptio 3x3. O. differt a Conchy • ho.x8 i.vt.a tuba, vt differat 31X.E. Btymum 3x3. ^.fauificat. 300. H. c* ax generati 0.3x8 .E.xyy .jl.ori gra- ta ji*nt , & Piomacho conueniunt . 3x8. F. partes eius , qua meliores in cibo 3 18. G. quando lateant, 3 Z7. 0. Synonyma. 3x1. F. i turbinatorum. genre funt 3x3. U.vftis m cibis _• 3x8 .F.»» mde1tina.3xp.vd. vtfaui - ficent. 318. E. Buccinarum duarum I{onddctif icones . 3x5« Buccina alterius fpeciei ab authore ob- ftruataicon. 3x7 Buccina parua autoris icon. 330. Buccina peregrina ieon.3xj. Buccina oppidum. 3XZ. E. Buccina pattoralis. 3Z 1. 0. Buccini Zoographi icon. 3x6 • Buccim parui hisioria. 3x9. O. icon.1 33°. Buccini l hiati defiriptio 3x9. Z>. iconi 330. Buccmus minor quid 3x3. 5.| Buglo/sus lapis qui.x^z.E. Bufo viuus m medio marmore inuentus 24 1.5* an ex pinna t an contra' pinna ex byffo oriatur. 3^.1. £. Byjficolor 541. C. differentia 341. vi. diuerfumejfe d purpura xpy.C, Li- ni, non lanafpcaes esi 541 . C. de e0 myttica,& moralia.1) 4.Z.H. quid fic Cardano.341.^4. Synonyma. 54O. H. purpura tingebatur. 541. Z>. c# induerentur apud Indos. 341, G. eius vjus, 54Z. G. arboreus, & vbiaafiatur.') 41. B. Byjjus marinus quid , 541. 5. C , vidmi filias quid vocet Aufonius. 41. B. Calq error. 310.H. C amenta imbricata, qua. 445. 5. Carna Cbalctdcnfis prooemium quid. 47 9. «/#. Calatna vaf a qua. 3 1 1 , .4 Calamaria nomen perperam fapia tri. buitur.43. B>. Calamarus pifiu cur Loligo dicatur. 66.G. Calcha quax8p.vi. Calcinellarum forma. 438. H. ad Calculos. 40 F. 108. G. 134. £.135. vi. xyx.H. 173.B.Z11.C. 385. o. 387.c.388,£4i j.£>. 4K5. g. 573. vi.3yp.v4. Calculi qui Concha ditii xx8. G. Calculus vterinus quid. 552 .F. Cahgula cur Ttolomxum percujjerit . 271.0. Callimedon rhetor cur Carabus vocatus. p8.F.io6.H. Calli carnem nulla parte dtetiam ha- bent. x 3%. F. vnde ditii 5 8 x. E. 5 Calliblephara, qua ottrea 48 2. F. Calua capitis Concha vocata xx8. F. Calx ex buccina. 3xp.C,ex[Conchylijs. ZJO.H. Cammarus ,quidolim Romanis. 137.C. eius hittoria.ixf.vi.numgammarius INDEX. fluuitiiilis. 1 27. a. -C • VJUS ,n cibis. 17 6. f. in medicina. Ij6.g, Vt a f cu- mina di Elinguatur, I j6. C . Vt dflu- uiatili differat.ZQti.g.vt eoeant.l"j6 c. vt coquantur 17 6. f Cancri marini Btllomj icon 174. alte* rius ab auiborcobferuati icon. l"/5- 1*7 3* *■ generatorum quot. idz. f. grefjus.163. d. H ieroglypbica. 168. f.ijs wxquitans quid ftgmficet. iyi. a. de ingrefiu eorum prouerbiura.j. a7°'g' tjttnfignita uumifmata. 168. h. eos lepori comparare quid, vyo.r, moralia, & wyflica 167. e. zoS.g, maris, & famina disiin£lio. 16 q b c. natura , mores 166. e. eos non nonis Cardanus 1 \o,h. non natant 163 d oculorum facultas 1 934. ^ £m\ ilacea hoc nomine comprehendun- tur.226. f omnia crtiflata ,fic rocaf Plinius. 92. e. partium enumeratio, & vjus. 1 6 z.g. pedes quot3& eorum vfus i6i.c.ab ijs prxfagiai6%.b.pro cmriicru flacco accipitur. 1 y p.a, cum prorfus non procedere contra Ronde- ietium. 1 6q.f de eoprouerbia 1 70 .gt defcriptio 200 .a. Cancrorum fluuiatilium caro qualis, & quantum adphtbyfim valeant. 17 6. h. cur canis rabidi mortui profim. 21 l.a.dtfcnptio zo6.g,h. exetselc- Huarium ad marajmurn 133. c. de cis emblema. 108. b. inuicem deno * rant. 208. e.coru natura. 208 ./. ocu- lorum vis. 2i2. e. eorum Jalubritas. 20 9. e. Synonyma. 20 6.g. vbi ahun - dent. 207. c. vbi non fi m. ibidem. vi$ contra leporem marinum. 90. e. vi . ttus. 208. e. vfus vi cibis 20 9, c.in medicina. 2 10.6. m varqs 212 .g, vt capiantur 208. e. vt coquantur 20 9. c. vt a marinis dif erant ,206. g. vt vrautur zio.f. Cancri fluuiatths Matthioli icoH~>. Jupind pifti icon. 205 . Cancrorum occidentalis maris magni * tudo,i9q.g. Cancri parui cur in pinnis degant 21 4» h. eorum hifioria. 212. h.Hierogly • pbica. 215. a. natura, mores, xiq.c- non proueniunt f ponti , fed coeunt • 2 14. e. Cancri parui in pinnis viuentis Rondel- dejcrtptio, & icon. 2 1 3. c. prudentia, &folertiq.z iq-f.vt generentur xi$- d.\ vt e. cancellis differant . 213. t- 215. d. Cancer ruber viuus , vt menfis apponi pojfn.\33.b. Cancri faxei , & corti generatio. 24X‘S* Cancri ftagni marini R^ondelet- tton. 174 -f- Cancer teneflris. 16 3. a. caes-iA l * /V 7 ‘/'■"«S* Z07' \.anccr icrrcsiris. 103. a. quartae micant. 100. h. quando cru- Cancer Heracleoticus cur fic di£lus. Cancri varij ,& marmorati Hcndlletij lX^at3t‘ 91-a* quando inScor- 188./. cur Callus marinus diCius. hisloria. 200. f.iconibid. f **,etttar* 1 66‘ e‘ loca^» 1 88 ./. defcriptio 1 8 S.g.qui Scahge- ad Cancrum in mammis. 1 34. b. ** x^4* S- *]ut j & quando lau- ^0,144./. vbi ebunaeut. : 94. h. vt d c anccr morbus cur fie dictus . i$9* c* ! tumor twnor qualis !?<).£• *^d cancros vteroium 44 .e fandis vestis genus 177.6 Caws marinus 417.4 Canis rabidi morfus 97. 4. /33.C. J7 1-6- 176.6. 177.fi. iio.g.^.c. 4‘^.g. cur cancri ftuuiatilcs eis pro- l int.m.a.b . Cantharus pifcis locufla capitur 108. g. \Vt capiatur 4.1. b.c. *Ad Capillos multiplicandos. 381. h. vt flauefcant. 583.4 Cappa longa qua Veneris 517 ,c. Jip. / fapparagola. 45 9.« f arabis nomen loci 98.6 Carabus cum aflaco confunditur. 109, «. Etymtim 99.h.d locufla non differ - re 99. a. b. quo afiu capiatur apoly- P° * 1 8.ir.x<£.y, pro quibus animalibus apud Gracos accipiatur 99 <1. Carabus caupo 98. b. Carabus infcttum quale , & vnde ditium 98./I Carabus objophagus quis 98./ Carambis promontorium 99.4 i)o Carabofo quadam 30 6.f Carbone lotaTi qui dicantur Jlp.a.eo notare quid 45 7.« *44 Carbunculos 85. 4. 172./ t44 Carbunculos pudendorum 333.fi. Carebaris pifcis dentibus (smiles lapi- des,& eorum generatio 242 .e/. Carcinades qua animalia 167.6 Careinia qui lapis 128/ Carcinoma, 4»«*» generaf io , 199. c. genus quod - damVniodidum 421.4 ^d CepbaUam. 134.? ^>•4 370./. N D E X. Corcopitheus pra fama caudam ftbi arro- dit 20. c • Cer;/ lentorem faliuare quid 300.6 Cervus cur cancros fluuiatiles quaret. ziz.g. 172./. dfcrpentesdeuorante comparatio, zy.d Ceryx quid Plinio, & Cai mutetur 17. g. cur fe in alios colores mutet 37.0 C hamula 46 <5. g Charmaiium quid 369A Charta, vt oiim poliretur 15 1 .a. 44 can* lauiganiarn 559.4. C6e/a 47,14 94. g. pf Gaga interpretatur. lOi.a. pars fuperior cur moucatur , inferiore immobili 161.4 Cbeltdon qui pifcis lif Cbermcs strabum idem cum cocco Gra- eomm 305. c. quaberha eam produ- cant. 305. 6. c. pf d grano differat 305.6 Chiorum rempubl. indicat cancer in numa fculptus 108.6 Cbriflus purpuram indutus , & cur 270. 6. quid fignifice 3 16. c. c/? ipfa pur- pura 315.6. eius [anguinis exemplum purpura 3 1 5.4- Chteronquid. 551 ./ Cbeerina concha qua 5 5 3.4 Chroma radix. 305. 4. Chromafinus color ibid. Cicada Aeliani , qua Bondeletio 147. 4, 4«« Scaligero. ibid. Cicada marina Belionij deferiptio. 1 56.6 JE* C iconi p pullo remedium ad paralyfim . iJ4£- Co«r4 Cicutam 3 29.4 Cynedus cur glandiuerus diffus 5111 C ; «<«4« i quid Indis 4 1 1.6. Cioniaqua 287. c.325 a Ciris, velcirrbtsauis vnde di fla 3.6. Ciuada Bondcl deferiptio > er ico/2 155. CiuadaVafconum 139.6 Clafficum d conchis zfl.a ^id clauos extrahendos 134.0 Cleopatra gemma curtam pretio/a fue- rit. 4 68. 6. cur vnionem deuorarit. 443.4 Clodq jlefopi filtj luxus. 444.0 C lamffa 47 f. d. quasconcbas Mojfilien- fes ita appellant 45 8.6 Cnide quid 'Plinio. 5 64 .6 Cnipesqua animantia 173.0 Cocalia carnem tesla habent incluftm-i. i£2.e Cocalidm quid quid 374 .g Coccum infe florum 304.6. coloris eius praflantiazZob. Cochlacaquid 36 9. d De cochlea anigma 380.0. aquiiioca 3<5°g. 6 ad alendas eas tocus aptus 378./. 4S oculis careane 3746. 375. a. an ca/>«c habeant 37 5.6. antipathi a $79’ *• apud antiquos tncibum ve- ni ff e 380 f.de eis apologus 9. a. ca- ro qualis 38o.g. cineris vis , & vfus 38. 7 a. coeunt. 246. e cornua quot 37 'y h- in cornibns earum arenulus quas dixerit Plin us 375. 4. c«r cor- »«4 habeant. 9 q..f. definitio 375.6. 4e- /m/j/io ingenere 374. 6, differentia: i magnitudine 37 g. a. d colore b.c. d lo- co d. penes regiones 374.. e. eis diffi- dentior qui dicatur 388. 6. epitheca. 378 .h.eontm efus improbatus 38 2./. fimi facultas 388. f imbre maximi generantur 3 7 y.b.pra infidelitate io - miifecum portant 37 f.c. magnavbi 373.4, utinutx, qua Plinio 373-b.de eis moralia 37 9. b. multifaria eas co - qui 381. d. nuda vbi non fint 373, a. carum operculum qualeZ93.d. ortus earum an per coitu 377^.6. partium tnterioru enumeratio 377. d. proner- bia 388.5. <7 «4 Mafiario & eorum ge - »H5 15 3.0. qua meliores 381 b. qua [fluas ament. 376. f. qua slomacbo apta. 38 4. 0. qua & vt lateant m ter- ra er quido 3 7 3. 4. 37 icones 289. 29° • Cochlea Tyria 25j7.cZ. Cochlearum vmbtlicatartm bifloria ,& icones 297' Cochlis quid 269 -d. Cochlonpro C ocblca manna 254 a. Cochlion quid 269.C- Ad Colicos affeftus liq.g. I42-*.?' ^ 41 6.g. 48 p.c. Ad Colicos dolores 13 5. a. 385. b-491' a.in ijs cur cacri prohibeantur 172. e- Colora quid 109. a. Colofjinus color qui 311 .c. C olybdena quii 127 -c. 5^5.^* mentula marina di fla 588./. Colyciaqua Bellonio 565 .b. ejfeApor- rbaidc$24'i‘-f- muricum genus 33 1 .c. Columbum pifcem non generare margari- tas 4 32 e. ^rf Conceptionem 40 .g. 143.4 eius prin- cipium 246 ./larf eam iuuanda.y 1 t.a. Concha charta politur 25 1.4.0 Conchy- liofepanta zzd.g. cur Veneri dica- ta 248, g. cur lunata difla Tlin. 245). d. ea digni qui dicantur 250 ea»z_-> diuiderc quidz^O. f. earum diuifio ex Arifl. 46 1. /ms »» ffiiw »C5“ alqs 42 0* Concha pertica maioris , e&" minoris fo1‘ ma 5 5 9. b. icones f6o. Concha menfura genns 22S.g, Concha nigra bifloria 46 l-c. . Cocbfpiftoru bifloria 45 d. icones 4r’ Conche rhomboidis historia,^ icon 4?^’ non ejfe balanum , ne c fpondylum 4^‘ c. icones 460. Concha rugata bifloria 458 -icones 4?^’ 475. ‘ Concha fagis adharenfes 545 . Ct noflra icon 449. Concha flriata pefliniformis icon 45°' Concha flriata quadruplici fafeia caft* nei coloris 450. Concha striata rotunda icon 4 49' 4?°' Concharum striatarum I\pndclctlj i(0 ^ 44 9. aliarum trium , in quibus/u confpiciuntur animalia icones 45 1 - Concha; tenuis tefia forma 464^- i(°a 465. Concha Venerea Arifl. incognita 2-3*' b. & cur 553.C. deferiptio 23l' C‘ 554 .f. leones 554. 555-55 6. >57' 558. vniualuesfunt 230 b. cur ^ ualuibus adiefta 5 5 2.e. vbi abun^(1> $’)9-a. vbimoncta loco 559-h- 558.(7. Conchis quid 228.6. Conchula lapidem quem Megarenfei ' cent 241 .rf. Conchi t es lapis vbi 148. c. Concbylc quid 22p.cZ. Conchylegi 247 .rf. Conchyleguli qui 247-d' Conchylias lapis 247. rf. Conchyharius qui 247. rf. . Conchylia an videant, & audiant 24 ^ f.caro eoru cur/enibus inutilis 1 (fl cor» d carnis bonitate /40*2,2,3. ” crefeente Luna non augeatur <’> ' Cardam iff.d.Tierij 2& «Ujs locts i* I dijfitis rcpcrUntur, z 37. 92.C. valent gusto, & odoratu 95 -a. eorum vilius p^.e.vt/us eorum hebes, & cur. 95. a. vfusin ab. 97, b. mme dicina 97. d. vt coeant, & quando 96. e.vttefiaceis, & mollibus ftmilia 92. h. vt coquendaffj . c. ct. vt natent , •& qu# eorum 9 5.6. vt pugnent 9.a.icon. 409. ab Echino dif- fert, etufquedi fferenti# 405.4. Ecbinometr# anietheslini coloris icon~>. 410. Ecbinometr # maxim# pelagie# icoV—>. 411. Ecbinometr# 'Rondelec. forma, & icon, 408.5 Ecbtnopos herba 4 j z.h. Echinorum aculeorum vfus. 412. f. Aquiuoca. 400. e. jin turbinatis, a*—» vero cru(iat‘s annumerandi. 254.5. in arboribus quid. 400.5. ffs afpcrior qui dicatur. 4.13. d. carne carent. 23 2.?. 40^. e. caro eorum qu#q.l^. g. crufiis , qui 40 6. e. epitheta 414 ./. ejus eorum , quibus conuvuat 415.6. ex ijs garum l jj.a. Htero^lyphica 414.fi. integri, item in fana dtffcfti icon 407. integrum qui denotavit 4 15. b. eosmter teslacea ^ enumerat -Artfloteles i 54-5- h. inter cruslacea & vjus 4 x 5 . c. vfus eorum in cibis 4 14 g.in medicina 4 1 5 -f. vt ingrediantur 41 z.g. vt con- tra tempe Jiatis vim fe muniat. 4 1 $.c. Echmi , vel potius Echinomettc Jupcrfi- ciesex Zoograpbo 409. Echinus Uiuerfi color 405 c. Echini lapidei fpoliatidfpinis icon 407 Echini ferruginei icon 410. Echinor urnarii rubri icones 411.411. Echmorum omnium minimorum koV-j. 4 IX" Edunt oblongi aperti icon 4 io. Echini quinti deferiptio 409. c. 'icoruj. 410. Ecbi ni S patagi autboris icon 408 . Echini Spatagi ,& Hruffi forma , &• icon 406. 407. 408. Echini fpinis fpohati item alterius cum adtwiftafpina icon 407« Echinus ciuitas qua 400. f. Echinus planta que 400.^. Echinus vas quale 400.fi. Echinifcus quid4ix.b. Schinitds lapides 4 1 j.a. Zlciona 1 1 . e. qua 41. f. ancum afpira- tione fcribi debeat [41. f. Etymum. ibid. eius de/criptio 43. Etymum fe- cundum aliquos zo,e. Elefint gregales junt 7 <3, a. Elenchus quid 4x1. d. qua margaritae ibid. cur margarita ita vocentur 4x1. d.& qua 4 3J>b. Elephanti cutis cur cancellata di£la~>, zij.c. -v Elephanti hiilatid 1 17 -hdocuilf fimilis eil 101. c. cum Leone idem est 119.C. Elephantus Tlinif milaci genus noc. .Ad Elephantia fim 4 l<5.g. curMexan- dric frequens 38 i.d. Embamma quid F 18, b. .AU Empyema 1 3 3M. i/td Enterocclen 8 5. a, E ni b alt i nrn 2*84 .g. N D E X. Epbaptis veslis Xj8.ec. -Ad kpilepftam 1 3$. a. Epi petri generatio J 8 1 -a. forma, & icon lpo. Equi faltua vis 1 34-g.ad eius capitis do- lorem ZIZ.g. purpura decorati, qui 2,78 .h. Equuleus Cocbleatus 369^. -Ad Equorum oculos lunaticos XJ5*^. Ennos herba 400 .f Erucarum cum cancris dUjidium i6f.d. (f1 \66.e. Euripides cur d multis faXatus z68. b. Exercitus init aurati Hicroglypkuum 414‘/* - • • Exanguium animalium quot genera -An- Hot.i.d, caro eorum mnicem compa- rata zz3.1l. Exanthemata purpura ditia , (E quarc-j z8p.c. F F-Aba marina quid 5 J 3-b- Faba xoyKui aitta zz8.b. sid Factem dealcandam 6x. f 3E9. c. 358. b. ad eius maculas J^’ g.eius rubor purpura ditius Z09.C- Farcimen tbfutis ditium 77 c. Fanare, & fauificare quid 2pp>a. Fauagmis deferiptio fOO.h. icon ibid. -Au F anctum afpentattm 363.C. -AU Febres xii.-b.ter ttanas 40/. Felis marina 6f. a. Felis marina Hf panica quid Belgis. 46. e. Ferrugo Ibera 306. h. FeSttna lente, prouerbni vnde ortu. i68.b. Fibri pedes quales 198./. -Ad Ficos atti j87.fi. 'JS[e ficus fruftum perdat Lrl.g- - AaEijlhlas 386. f. EiiUtlaJacra quid yzf.b. Flos Indicus purpura tingens 306.g. -Ad Fluxus alui 558. h muliebre > i 1 1. d. albos 135 .a jiynguims 17 z.h. & meniiruorum 442.. c. veniris o &.u. F ocneratores polypis f miles zp.d. -au Fatus mortuos cqciendos z 1 i.d. Formx multiplices m humore genita 145. b. earum dator quis z41.1i. Formica equites cur Jic ditic ipy.a. Formicx?vt abigantur 388,/. Forum muricibus sternendum cur Cato dixerit jjl -b. FruCium vt piant x. confer nent ij 3. c. Fucus quid. 314. b. pro fiore purpura ac- cipitur z88.b. FucusTengrtus zp6 h. F ullo tnjecu genus Ga%£ pS.f. Fuluus color qui 4 ) -c. Fungorum mna procreatio 486. e. vt multi nafcaiur joi.s. vt jubito 2 ,99. b. marini Zoophyti icon 567. Furca quid - Apuico tn cruttacas 94 .g. Furnus color qui 45 . c . V5.* <5 Godiderepodn hift oria,& icon 4?*' Calatia, qua -Ari FI. 4 6p.b. Galenus cor tetius 9 3. c. 14 3 b. eiute,‘ rorp3. b. 1 6 1 . b.inconflaniia Zl^‘ eius locus quidam explicatus ZX.f Gallonq gulxi njqmllts 241/. Gallus marinus J9. a. cur ita vocet $ cancer H craclcoticus i88.f Gambarcllus Italorum 1 f6.b. Gambarella 1 z j.c. 1 3 j.c. Gamma rt in canaa pinnas habent 9&-V collum eorum quale 1 10. g. color q** lis tiof cornua qualia l to.f foic>' pes quales 1 10. £. pedes quales, & quot 1 10. f quid Ga^a 109 b. qu°^ dentes habeant 1 10./. vt a locufla dif' ferat 110. e. &g. Gammari terreflrts hi flotia. I J J.rf. Gangrenam non fijje cancrum if9.b. Garum ex gammaris 1 3 3. a. Ca^a notatus x x. d. z. f. fz g I Op-^' xj8.fi. eius verfto corretla ip8-c' eius error 117.4 z^8.g. 5 8i.fi. ^ constantia fJ9A- Gtlq lapfus lo.g. Giluus color 3M. addCmgiuarum vitia 5 ij.b. Gladiolus Loliginis, vta Septo dijf*rat 47. d. quid m Loligine 3. b. Glandes otfaCbu carent 14 ^.g. Glans quid i urifconfultts fzl.d. Glans v ngent ana 51 i.d. Glojjopetrarum copia vbi i41.fi. Glans /tue BalUnus Bellonq 45 p.d. Gniatus nodus quid ^iujbnio 43 .b. Gobiones gregales fune Jf.a. Goffipium 541.«. Gopos quid Grxcis recentiorilus 41 i. Graeculi gregales Junt jy.a. Grana quid Italis 30 f. b. Granata Vrbs cur Jic diEta JOj.i. Grando vt m porcis concrcfcat 4 JJ^‘ Granum rubri maris quid 4ZZ.g. .dd Grauedinem narium 490. h. Grejjus muricati qui 33z.g. Grex purpu-eus quid Martiali 3 14^' Grumus quid 3j6.h. De GuL multaii Hieroglyphicum j Gulofos,nonejje amicos 4j8.g. H ad r J -Aemorrhagiam 585.«. IX H creticorum eloquetium pura & byfius fignant 3 1 5 .c. vt (irniics 56,^. MalcJ urion quid. 58 8.g. HaLido»a4Z.g. Hahpncumon quid Tlinio 577*^* Hamiota Z4J.d. De Hammonis templi loco primo coflfi* rado 14j.fi. 1 Hayi pifces natantibus infefli 4*7' ■ M INDEX >-*. Humani generis Hieroglypbicum 145?. a.. Humor rnucofius natura feminis zpp.a. Hyacinthynus color 308 ,e. M Hydropem, 40. /. zii, c. 385. c, 517.6. Hyfgcquid 30 -j.d. nyfginum quid 3 14,^, 30 6.h,qu* btr- ba goS.e. Hyjplax Zlj.c, l Irinum cur bicipitem veteres finxerint zop. a , lgnauia, vt cuidam per loliginem expro- brata fj.d. In igne cur non generetur animal 145. c, -Adifterum tgy-d. -*d licum ioS.fi. Imbrices quid 445.6. Imbricatum quid 445*6. Imperantis fu £ nationi typus 30 fi. lmpo(lores,dolofit,& perfidi per cancrum f'gni ficati l67.c. Inconfianti * Hieroglypbicum 1 6S.fi. In India omnia quam apud nos maiora— 455« *• Indicum quid d purpuriffo differrat . 2l 4-g* jf ndtjcretum quid T linit 4 z.d. Infelices quos merito dixerit efit defio- AD labiorum vicero, 48 p.c. labrax cufiquillis pugnat 140. e, vt a fiquillis occidatur ifj.b.eius ocu- li margarit * difti 441.0. Zacedxmoni/ , quando purpura indueren- tur 371 .a. lacerna , qu * ve ilis. Z75.J b, Tyria-* ipj.d , lacerta j7o.fi. Cochleas odit, 37 p. a. lacerti gregales fiunt 75 .a. dd lacbrymas, 3 Sj.b.earumfiymbolum 434-6- lacin & quii in ostrea 485.*. In Lacu, quxnon naficantur 245 .b. lacus terr amotu apparentes 24 j.d. Lagois peregrina 7 p.c. Lambini error zp i.a. Lana non efi in purpura. ZpZ.h. prius purpura titilla joz.b. Lana pinnula quid Siculis 5 j°-g- Lana Tyria 2p7.cZ. Lapis Conchis refertus apud Megarea • fies 241. d. cur in mari rotundus fiat. 234-S- Lapidem omnem mouere qui dicantur, & vnde 170.6. Lapides pificibus prxgnantcs vbi, coco- rum generatio 242 ,.g. Lapillus Erithreux quid 422.. fi. quidge * nerali nomine /igni ficet 4ZZ.e. Lari aues , vt Cochleas rumpant, j 7p.b,. Laficiui , & petulantis ab incunte *cate Hieroglypbicum 54°-** Lefii stragulis purpureis ornati. Z7p,c. dd lentigines 385.6. leo Mslaco confunditur II 8.6. d fi aci genus quale 1 10. e. eius deficriptio . I ip,d. iio.e.fi. Etymum 1 ip.b-Lo- cutt* fimi iis iQi, c, marini, & terre* flris antipathia iti. b. Synonyma-* lip.b. eius varia fignificata 1 1 7. 6 . vnde dicatur izo.e. vfiusincibo, & altjs 1 z6. e. vt ab d/iaco differat izo.fi. Iconis autboris deferiptio 120.6. icori-j lll , leo Tlinij} qui louio 10 1 .c. leonem , & Elepbantbum "plinius fiepa* rat izo.g. Leonem Tlinifi , & Elephantum idem cjje ii p.c. Leonis fiondeletij icon szz. Leo fontis cultos qui 1 1 8.e. Leo fierpens qualis 117.6, De Lepade prouerbium 550. c. vnde di- Lia 545. 6. vfius in cibis 54 p.d. Lepadis Bellonq icon 548.6. Lepas maris rubri 547.cZ. lepas parua Diphili 548.6. J\ondeletij 547 -d* Lepaduja infula vnde diffa 54 p.a. dd lepras jjj.c. jS7.a. 416.fi. Leporem cancris comparare quid ijo.gf eum capit cancer, prout bium. 170 g. Leporarium Fuluij j78g. leporis marini *quiuoca7p.a. eius ad- mirabilis facultas 485.6.4» peculia- riter Ixdat pulmones 86. g. cineris vis 85. b. cur maffa in formis dica- tur 80. e. eius deferiptio ibid. duplex eft dlbertoy p. a. duo eius genera lo- co differentia 8 z. d. eius genera, & eorum forma 80. g. eius historiam cur inter mollia ponat author 78.6. locus & vilius 82. d. mollibus annumera- tur Z. h. eius piSlura quid fitgni ficet , 84. b. de eo prouerbium 84. g. Sexus diftin&io 84.fi. Synonyma 7p.b. tres eius fipecies ex Rondeletio dcpiftx 8 1 eius vfius in medicina 84. b. eius ve- neno qui vfit 8 5. c. d. veKenum , & eius curatio 85 .c.& inde . veneni tem. per amentum 86. 6. ad id remedium * zop. d. veneni fumpti indicia 86.b.ex eofiymp tornata, qu * 86.?. ad id reme. dia 88. e. fi nog. Lepus marinus non venenatus 7p.a. Leporis mar. veri icon 81, ali * fipecies depili* 82.83. Leucopary pbus extra, intus holoporpby- rus qui dicatur j ip.a. Liberis quid zz6.e, -Ad libidinem excitandam^. e. 60.6. Libri purpura ornati 27 p.d. Librum teuthisdiclum 7 7.c. -dd lienteriam 441 ./. Ligombaudios quos Maffilienfies vocent io p.d.. Limax j70,f. an d Cochlea differat 37 1 d. carnem ha bet/eM* mclu.fi am zjz. e. Etymum 371. e. lapidis eius vis, <£r vfius j 88 . e. eius metamorphofis 37 7. c. eum metuunt fimi* j7p. a. ortus. 245-6- fale in/perto liqueficit jfip. b, § tc 3 Limaces ' I Imettettgv.ki qui tf Q.f. Limae ia. 370.F. I imborarij qui Z77.-A. limbus quid Z77.-A. Limnofirca cur dulciora alij 480. H. qua ftnt Hpndc let 10 480. G. limus veihs genus Z77.-A. Lingua fcrpctinx,qui dentes di£li 242.X, Linum Orchomenium 307, c. Linum Xilinum 541 -iS. Zuflrea, qua Spartiano 467.A. •Ad lippitudinem 77 y. A. 387, F. liquari qua dicantur 434 .F. liter arum facrarum Hieroglyphictm 57 .C.D. Lithofpemi forma 44 1 . C. loca modo terra , modo maria fecundum phitofophum 258. F. Zocuila aquiuoca 98. F.atas \oy.A. antipathia cum quibus exerceat 104. C U.arma eius ad pugnam qua p8. f. afpentas corporis, <&■ a qUibus ea differat 100. F. Isiaco praTlat 10S E. abautbore pofita deferiptio 10 1. B. icon. 102. carnis qualitas 108. E. ex eius cauda efitia 107. D. conditura 107. D. eius cornua qua • lia 100. C. u. & eorum Synonyma _» lOl.A.cruila tegitur 4. H. 255. B. enr caudam habeat i 00. C. curcru - fiam exuat 97. A. cur gammaro pr a- firat Arift. 98. E. ab ea denomina- ta 10 6. e. dentes vbi joo.g. deferi- ftio ex t\ondcletio 100, b. 101. a. tam dum decoquitur ex abeno fura- tur polypus 34. c. eius epitheta 106, g. Etymum 99. c. forcipes' haberem loo, e , forma 99. d. genera ioi. h. c. Hieroglypbica 10 6.g. hofliseft nurentt 27. a. lapideam, qua 107. b. magne vbi 107. c. eius mutis om- nium partium fapidiffima 107. d. mas,vt a. fcemina differat 104. e. moralia 10 6.f. natura , mores 104. f. nigricantes vbi 103. a. in pretio habitas effe 107. b. pugnacum poly- po 104 .g. que eligende 107. c.que loca ament» & vt mutent loi.d. quando cruHam exuant 9-], a . quo- modo ab Isiaco , & gammaro diffe- rat 99 . a. quibus ritliteut 103. a. quibus conueniant 108./. Synony- ma99-a. tefte , feu crutte vis 108. g. tn ca tria effe commoda , & que 98. f. quot menftbus lateant 104. f. vbi abundent 101. d.cas vincit po- lypus & quomodo 2 6. b. vfus in ci- bis 10 6. b. in medicina io 8,/. vt natent 103. c. vt elixe» tur 108. c. vt a cancro differat 100. f 16 a. Vt coquantur» <&■ quacottuta melior 107. c. vt pariant 105. c. vt poly- pum edere z6. b. vt capiantur i.03. b. vt pugnent 104. /. vt coeant » ©• quando 105,6. N D E X locujla infc&um p8 ./. meretrix ibid. loliginis equiuoca 64. /. at as 7 3. c. d. eius attr amentum 66. e. caro qualis 76. b. co£ia cur fubpurpurea redda- tur 68. g. confpeSa cur tempeslatis dicatur prenuncia 7 6. e. cur nigra Horatio ditta 7 6. g. cur binas ha- beat promufcidcs 46. g . in dehtqs habitam effe» & cttamnum haberi 7 6. h. ab ea denominata 75. c. epi- theta 76. g. Etymum 6^.b. eiusgla - dij deferiptio 66. b. icor.es 67. ex ca~> ifcia 77 .d. magna , qu&6q.g. mas, yt a. fcemina differat 73. d. mores, & ingenium 75 . a. eius nomatorem minorem T limus comprabendit (55, c, ou a qualia 74.6. pedes ei quot & quales 4 6. g. pedum conflitutio, C? vfus 46. e. pr¶tioyy.b. pro- mufcides » & earum vfus 6$. c. ab ea t qua prafagia fum .ntur 7 6- c. qua loca amet» & vbi abundet 72./ qua—> parte pariat 74. g. quo tempore me- lior 77. a. Sxpia astutior e(l Jf.a. b. Squamis caret 66. e. ab ea Sym- bola 75 .d. Synonyma +6.' g. tempe- ramentum 76. h. eius ventrem quid vocet * Arifioteles 66. e. viftus 72. g. volatus 7 3.6. vfus in cibis 76. g. vfus in medicina, cralqs 78. b. vt coeat 74. c. vt farciatur 77.4:. 78. £. vt capiatur 72. h. vt contra tempefla - tes fefe muniat 65. c. vta Japia diff e- rat. 6 J.d. Loliginis maioris autboris icon. 69. & 70, Salutant 71. Loligines paruai, &■ magna, vt coquantur 78. e. f- qu $9Z.f. Maliguitas per Loliginis fuccum indica- ta 75 .d. Malleoltgregales funt 75 .a. Manus manna forma , icon. 5?2-a- 6* -Ad Marafmum iyy-c- Marcelli error zpy a. Mare purpureum dittumyio.g. & cur 19O. g. eius epitheta 3 io.g. vbi ni- grius yiz.g. eius Hieroglypbicum-* fune Conchylia 237 .a. Margaritam aceto dtffolui 434. e.eins aquiuoca 420. h. atra vbi 432. /• aulbore obferuatorum forma 422. g‘ b.icon. 423. ex qs autidota 441 ./* calcinatio per acetum improbata 44 f a. ex tfscalx , vt fiat 442 .g. ex car generari 431. 432. c. earum color 421 .c. color cur mutetur 4zy. c.color( variant 437. 6. cur elenchi dicant 42 1 , d. cur vilefcant 4 yp. c. cur tri ’ bacca dtEia 444' £• qs cur fe paupett* mulieres ornent 444. h. ab qs deno ‘ minata 424-g- eurum dos infulgord 422. c. eleftio 437-a. Ep>gramrntft 4g6.e .figura 411 .d. genus differ & tia, deferiptio 423.«. Hicroglyfh l' casf. 14./. 434.6. immaturis qut vtatr tur 441. d. nitor naturalis earumS noti rcflituitur 439. d. vt rcftitu*’ tur 419. c. deqs leges 43 5. c. iuH* luxus 443. c. magna vbi 42 1* non effe partus oilreorum 432.** eX oculi* INDEX otulis pifcium 'quales 441. b. ex ijs oleum , vt fiat 44.1. f. ouorum ma- gnitudine vbi 421.0. pnus t yg;X qs auferatur 439. d. eas pifc antes , vt contra pifces fe defendant. 418. f. f ifcand, ratio 42.6. b. 4z8. b. 4x7. d. eas pifcantium pericula 4x6. h. pondus earum non restituitur 430, ^tiumxx4.b.43Z.e.439.b, de ijt prouerbia 436. b. qua Concbx parte gtgnantnr 430 .g, eas> qu£ Coa, . cb& proferant 4x0. g. qU£ eligmdx, 44 1, d. quando plures generentur , 4 3°- K- h- quomodo primum {{omx ex vfu effe capere 44 3, ffin quibus Condm generemur. 4 xp b. quid fit 4zz. g. ex rore, fulgure non na. fci42l.d. in f omni s vi f a, quii por- tendant 434. H. Synonyma. 4x1, a earum temperamentum 44 s.d. 441' e. ex testis oriri 434. a, vnde rentur 430. g. vnde diEi* 42. c. vbi nafcantur 249. d. vbi mu emantur 4 14 e. Vfus earum in medicina 44 1 c. vt ex tefits C oncharum fiant b. vt perferemur 441.4. vt diffoiuan- tur 434. e. vt adulterentur 440. c Margaritdt arbores , qua 4x0. b. herba qu& ihid. ’ Margarita Infula, ibid. Margaritarius434 g. Margaritiferarum Concharum ortus , gr generatio 4x9. a. vide Concha marga- ritifera. * Margaritum 4Zi.b. S. Maria Margarita fimilis 43$ .b. Maffacata 144 .g. Majjaq error Z99.C. 5 jp.d. MaSlruca veEUs, qua zjQ.g. Matri culi *)6q.b. quod Ennio 5$$.b. Mtlanurus pifciscur cum J apia confun- datur. $yc. Mclicembatcs 4jo,e. Mellis vis contra putredinem 304/. Melonis pagina quid u iufon'104'y b . Mempbidis cur Homerus non meminit ^39- c- Mendae ij Hieroglypbicum Sapiam, 57-*- AdMenfes ciendos 40. g. 60. h. 61. a. Men SfanEiaper purpuram indicata, 315 d. attonita conltei natio per polypum ■ notata 30. g. Mentula manna biforia 588. c. curfic di£ia 589.4*. eius icfcrtptio 588.6. genus , differentia , forma 5 89, a. & tnde^po. e. icones 589. 590. Mcuynx infula, qua gr vbi zp6.g. Meretrices polypis fimiles. xp.c. pur- puram vfurparunt 27 g f. Sapia , vt fimiles. 57 .b. -Ad Merulas capiendas 143.6. Mcfiacata 144 ,g. Miluuspifa, y0iat y 3'b. itu*- byfittm gignunt , & vt abyff* pinna differat 541. c. ad canis rabi- di, morfus non valere 517. a. dete- riores vbi nafcantur 5 IX./. eorum-» generatio 2.45. c. 2 pp.a- C . iuris eo- rum vires 5 17. b. magnitudo 5ix. g. qui V linio1) 10. b. 5 ij.d. ex pu- tredine oriri zpp. d. quando in cibis dentur 51 6. b. quando oua habeant. 51 6. h. qui proferantur 4 68.g.fa- lem , & virus refipiunt 5 1 2 .g, curn^i tellinis confunduntur 5 ij.d, vbi me- liores , Cr vbi peiores 5 16. g. vbi ge- nerentur 5 1 6. e. eorum vfus ad oleum excipiendum 5 17. c. vfus in medicina 517. «. in cibis 5 16, g. vt ab alijs oftracodcrmis differant. 5 iz.f. Mituli Huuiatilis defcrtptio 5 1 x.e. Mituli marini deferiptto 5 ix.e. Mitulorum Mattbioli , & aut horis ico- nes 513. 5 14. Mituli Fgondeletq icon 5 1 2. Mituli fcyllodes vnde di Eli 5 1 1 .<*. Mnuli foliati, qui Gaga 5 1 1 .a. Molccca , qui cancer F enetis 1 73. d. vn' dediffa iy4-e. Manam, vt pinnacapiat jyp.a' Mollium aloes , vbi 4. h. eorum capil- lamenta , & vfus 4. b. caput vbi ha- beant 3. c. caro eorum qualis 7. b- 3 8-£- de eorum coitu , partu, <&■ gene- ratione 6. h. cur fistulam habeant. 4 -f- cur pinnam 4-g.b. cur gulam-», Diana facris artemisijs geflarentur, 8 3. d. gregalis efl yf.a.exiccinoribns. eorum garum 133, a. lepores marinos venatur 8 j .d.qui apud veteres fuerint in pretio 47 5.6. Multipes quid Mlberto p.b. Murxnam cur metuat polypus 1 04, g. h. molli cute tegitur 4. b. x%q.b. qux apud veteres fuerit in pretio. 47 5.6. qux loca amet 1 3 8 .c. quos polypos fe - Eletur 4 3. d. pugnat polypo xy.a. in~* terram exeunt xo. f. Mulier s marito fuo contenta fymbolum-* 319 -d. Muricis requinoca y 30, g. cineri vis , & vfus 333. a. emeris vis cauHici—». 333. b. inter Conchas numerari 332. f. Etymum 33 1. b. dciom nata-*. 33Z.g. epitheta 332 f intortus , qui dicatur 332. g. nomen generale est . 33z.g. ab ostrino colore differt z88. g. quid veteribus x8 t.c. quid proprii 331.6. facer cur dicatur lurifpericts 331. d vnde diEius 322, g. vfus m-* cibis 3 3%.h. Muricum bellicorum tria geuera-i. 33 ha. Muricis coracordis deferiptio , gr icon-*, 34 1. Murices ferrei qui 3 31. a. Muricus laElei deferiptio 339.^* leones, ibidem 340. Murices marmorei cur ficdiEli 334. f. def criptio, historia, & tcon. 334-33 ?• 33*33 1- Muruis Mutiant deferiptio. 5 Muticis purpurei ortbocentri deferiptio, & icon. 340. Muricis triangularis deferiptio 338.6. Icon. 339. Muricis fpecies appendicibus afperis, coi. rubra , cinereo , gr albo prune , & fupmipifta 338, Murex I Murex Tyrius i? ? >(l. Murileguli qui 247. d, Muricatim quid 332 g. Muricatum cacumen quid 3 jo.6. Murileguli qui. 33 z.h . Mus marinus $09. a,m terram exit zo.f. Mufcardims 258^. Mujcarolus 25 8, e. Mufculi varia ftgnificata 508. e.vfus ea ruminabis 5 10, e. vfus in medicina, 5 10.5. vt coquantur 5 io, f. vt diffe- rant. 5 09. b. Mufculi nondelet.de/criptio , & icov~>, 50 9.6, Mufculi firiati bifloria 4)9 c. Mufculi zoograpbi forma, & icon JOQ.t. Mufculus Balena quid 508. f. Mufcus quid Maffilicnfibus 4 2.6. Mu fica harmonia capiuntur paguri. 195.«. Mutis quid 47. b. non efic hepar 128, b, quid in mollibus, & eius vfis 5 Myacx, qua Oribafio 5 10. b. quando op- tima 5 16, g. Myix qua Tlinto 508 .b. Myifcn, qua eidem 508. h Myites lapis 5 i°-c. Myrrhina vafa vnde di fla 264. c. an ea- dem cum Calainis. yll.b, Myfitcetus 3 08. e. K Njicro Cardani , qua Conchas, 4ip.e. 7 qacra Bellontj, qua Concha ibidx. Tiarica 363.4. Natex 363. d, vt capiant 14 4.5. 'fatura cuique dux ad viuendum.l6o.b. Ifaucs Liburcitue. z6 i.b. "Nanis Conchis di da 218.5. Nauigationis tuta Hieroglyphicunu/. 414/. Nauigia vnde inucnta.x6z.g, Nauplius Tlinif 2 5 7 ,b. 2 5 5 .b.c, Nauplius polypo firnilis 46. f. Nauplius Mutiani z 59.«. Nauta 1 1. C.Z57 -b. Nautilus, feu nauticus iz.e. aquiuocf 257 ,b. cirrorum vfus 258 .b. Concha eius qualis 259. d, ab eo cur inter te- flacca autbor exordiatur 257. a. eius dcfcriptio 258./. 6. 2 59. d. de eo Epi- grammata 28 j.a.gcnus , differentia 258 .f. eius fecunda fpccies , qua au- thori.zfp.b. polypofimitis. 259.fi/. quot eius genera z, 8 .f fponte nafci, Zfi.c. Synonyma 257. b. eiustetta interioris icon 2 66. vbi venari nons liceret 161. b. Vnde ditius 2 39.C. vt tempeflatem vitet z6z,e, vt cumcru* flatis , & mollibus conueniat . 2? 7. d. vt nautgct,z6i,d. N D E X Nautili primi generis Mrisl. fecundum tellon.& authorcm icon x60. Nautili alienus bi/iona 2 63. d, 2 64. c, icon 263. Nautili ab Indis varffs imaginibus exti- mo cortici mfculptis exornati icons 2 66- Nautilus murr binus 264.6, Nautilus fabula genus 257 ,b. Nepa quid 160. b, 170. b. eam imitari, qui dicantur 170 . b. MU Nephriticos dolores 40. f. N erit a an turbinatorum generis 364. b, cius forma, & dejcrtptio 36 5. a. bifo- ria 363. d. & inde, earum nauigatto. 363. c. fenfus 36). c. vbi generentur, 36*). c. Nerita Melum qua , eiufque b‘Sioriei vis contra putredinem 304 f Onycha, qute Concha 45 3,b. Onyx an purpura tegumentum 347, c. quid 289. b. 294 .b. 346.«?. 34 7.1. Qvyx gemma vnde ditia 295.4. Onychinus color 194 b. Onycbitcs 29 3. a. Opitlboha quid Thebanis 43.C. Opptani lapfus 2 14. h. Orbis echinati icon 40 9. In Orci cancros adharere , qui dicantur . 215 ,c. Os iugale cur cancer dicatur 1 5 9-c- Md Oristetros oderis 319.&. Offa lapidea 243. a. in tena etiam gene- rari 243.ii. Ofmylifi dcfcriptio 43 .b. OJmylus lz. e. an idem cum agona 42.0. f. eius bonus odor 42. b> cum Eledonc confunditur 42, g. eius dcfcriptio. 4 3.*. Ofjole u.e.quodGaga 42.16. Oftact-.s 1 09. b. OslracinJa ludos 248. e. Qstracnes gemma 248./. Oilracium-346,a . De oflradfmo metaphora 2? I. dequibuf dicatur 251. c. vt ferretur 25 l.d 0 sire a , & osireum quid differant 25)' c.aiuum mouent 487. d. antipathia 48 6. h. aqua dulci gaudent 480./ carnem eorum , vt cancer depafcatur- 167.C. in nano nafcuntur 48 3. c. eo- iore variant 482, f. cruda quoquCD eduntur 488. e. cur dura tefla tegun- tur 483. b, cur luna ratione grande- Jcant 4 86, e ■■ f. cur rofcida diffla 48^* g.curtn lacum lucrinum transferren- tur 477.6. cur apud lautos tn pretio- 48 7. c. cur humanum genus eis fimi • le effe dixit 249. a. differentiae 240. e. ex eis garum 1 33. a. eorum genera- tio 483, c. de eis gryphas 487.6. lat eorum quid 48 f. d. meliorum nota- 484 . g. eorum in morem adbarerLJ quid 230.g. optima vbi 480. f. qu* Mriflot. 22 5. b. qua Spartiano 467- a. qux proprie' ita dicantur Z30.fqtt& celebrata 48 2 f.g b qualem fuccumJ generent 48 7. c. quanti ea fecerint veteres 477 .b. 47 p.a. quos fenfus ha- beant , & quos non 48 6. g. fex * ca- rent 483. c. filicum duritia tegunt «r 4. b.z 3 3. b. d ftellis marinis exedun- tur 487. a, fuburbana cur melior zj. 48 3. b. Synonyma4J9. c. te/lis ea te- gi,quii figmficet 249.6. vbi laudaba- tur 237. c vbi ferantur 48 6,e.vbi me' liora 3 22 .b vnde dicatur. 226. e. 47 9- c. viuaria eorum, qui tnuener it 47 7.6, vfus in cibis 487. c. in medicina 48P.C. vt cancer ea capiat l66.f. 486. b. Oflrcx Gaideropodx biforia , & icofL J- 492. Qflrearum marinarum icones 482. quan- do optima 480J). Oflrea ruputina,qux luuenali 483.6. Oslrea pelagia, & marina , quit dicantur • 48 l.d. Oslrex flagni marini BpndcL ico nM- 480.6. OHreorum fylucflxiumhifloria 491^' icon ibid. Qflrcum virgx virilis fpecies 588.6. Oflrcatum tergum geflare quid 248 ,e. Ostreo fus 248./. Oslrifer ibid. Oflru quid 288. g. qualis purpura. 2 89' d. differetis d loco 290.^. vnde diff^ 225. d. 288. g. Oflrum Sarranum vnde diflum297-c ' 288. g. OfU-um Sidonium vndediflum zp8.e. Oslrinus color d murice diflingnitur» 288.5-, Otia quid Tlinio 343.C. Oua malacoderma , & o^racoder0a' 22 3-d. £* INDEX Bx 0;i3 qua animalia generentur 24 6. g. quid in teHaceis 23 5.6. Cuum polypi n.c. iz.f. 158/. Oxybtphmn quid z8 9. a. vnd e dittunut 288.6. O^enaan cum Ofmylo eadem q.z. e . etus defer iptio 43. b. eam profequitur mu- rana 43 .d. vbi abundet tbid.etus vfus in cibis. <&• vt praparetur 44 ,c. Ogolis lz.e. Obolis Beilonij icon 43. QXosz88.h. T P-Aguri aquiuoca 1 8 6,g. carnis qua- litas 196. h. cruftam, vt exuant *95 .b.cur fapitntia ei tribuatur 1 96. e. deferiptio 1 8 7 .a. duo genera nota '-j Scaltgero 188. /. duplex genus \6z. b. epitheta Etymum i86.g, mufica harmonia capitur 195. a. na- tura, mores 1 ©5 .b. in numo Chiorum pi£lus 168. h. prone, & fuptnd pitli icon l8p.de eo prouerbta \p6.e. eos qui [impliciter pro cancris accipiant *7 2‘d‘ tum quibus pugnent 195. d. torum faptentia prouerb. laudata lp6.e. tnScorpios mtitaridi&i 1^5. c. Synonyma i86.g.vfus in cibis 1 96. h. vt coquantur lp6.b. vtmuficaw__j ament 195, d. vt a. maia d ferant Zl8e. vt a cancro Heracleotico 180. g. h. vbi maiores i94-£- Taguri authoris deferiptio j88.e. Pagurus Huuiatilis qui Caleno zo 6.g. 'Pagurus qui 8.0 ndeletio 1 77. c. eius de- feriptio 178.6. Taguri Venetorum deferiptio 18 lg.ieon 1 8 i.famina icon 1 8 3. Talladis vulnus fafei a purpurea obliga- tum 168. f. Talmata toga qua 174./. -Ad Panos. 33 3. c. Panthera , vt capiantur 41. c. Tapaucr quibus, & quo loco 1 35. B. quid 1 n mollibus -Ariti. 5 -c. Tolypi quale 10/. Tapauerculum quid in buccina I 35.4:. Tapilio cancrialis detentus quid / ignifi - cet i<58.£. Tapiliapilofa, cancri genus ipz.e. Taralios, Concha Aegyptia $ 3 9. c. Tara lurges 277.4. *.4d Taralyfim 1 34^. Tarafitis cancris comparati 208. g. Co- chlea 579. c. tn eos emblemo iji.d. 20 9-b- typus eorum polypus 31.?. Parietaria ubi coccum proferat 305. c. -Ad Paronychiam 387 .c. •Ad Tarotidas 490.5;. -id T artum accelerandum 38 6. e. ad con- tinendum j 1 7 z.g. ad mortuum eucitn - d*m lyz.g. Tarypheszyy.a. v a-J :on,s dominica facratftentu mfat par - pura ftgniji eat 3 1 f.d. “Pastinaca radij mira vis 8 J ^ Patella an vmualues 230. b . an d faxis Joluantur 54 p.b.efjevniualues 545. d. genus , & defcrtptio 545. d. icones 54 6. 547. 548. Locus, natura 549. a. eius moreharcre quid 5 50. e. Syno- nyma J4J.<». vt a faxis diuellantur 549.C. Patella Cypria ihiata , & non tlriata icon 548. TatelU maiores Beilonij deferiptio 55 o.g. TatelU fera 74 J .c. TatelU ferti i\pndcl. historia 550 no- itra icones 551. Patria nihil dulcius llj.a. eius amator per astacum defignatur lij.b. Tauaraggos quas Conchas -Anconi tani vocent, & cur ftc ditia, 458 .h. Peccatores Locu/iis marinis comparati 106 f. Tech y ales zjy.a. Petlinis aquiuoca, & varia fignijicata^ 4 97 . a. an oculos habeant 505. c. an—> volent 505 .c. cur tn Pyrrbeo Euripo non [itu 2 36. b. pro Conchis Venereis vfurpati 558,6. deferiptio 498. g. h. etymum 498 f. genera 498.6 m mar- morepitius 240.^, eius icon in numo Parent inorum 36. f. 50 6. f. optimi vbi 50 6. h • fubterranei vbi 241 .c. vbi generentur 505.6. vfus in cibis jo6. g.h. vfus in medicina 507 .c. vfus m templis 507 .a. vt generentur 506. e. Petituum authori icones 500. 501.502. ( 503- 504- 505- Tettinis l{onuel. icon . 499. 'd epi litum vtraq, parte auritorum defcri- p(toms499.a.&inde. Peticn ^tmagonius quid 497 .c. 1 etlen V eneris herba cur ftc ditia 497.8. 'ieflwculus quid & vt ape time differat 498. e. Tecuntaex Concbylqszyi.h. Pelagum quid z8z. e. 288. 6. eius pre tiurn 267.4. quid Plinio z8z.e. Pelei, <&• T betidts fabula 5 8. e, TenictUus marinus frondei. 282 . g. de- Jcriptio 55 9.c.icones }6i. %6z. •Ad Penis aneftionem 3 29.6. Penna marina forma , & icones 590. 591. Perca in lapide 240. g. fequitur fepiam, prouerb. 5 S.b./axca , gj» earum gene- ratio 242 .g. Perdices Cochleas edunt 3Jp.a. Perfidi per cancros fignificati 167 f. Periculi H ieroglyphicum fepia yy.c, Perinefa vcjlimcnta, qua 277 .4. Peristomata conchyliata 279.6. Perlarum murer Concha , qu a ditia 4 1 7. e- earum tnjula , qua; & cur fteditta^ 410.6. Terna quid j 3 1. c. quid Veapolitanu U°-g . Vlintj,qu£ . J30J}. vdd Perniones 48 9. c. 177 .6. 579.«. Terotti error 331./. Terfaru tegibus quam grata fuerit pur- pura z 69. b. de eorum vcfte ditium regis ^ iethiopum Z69 b. Teruerf is, & inemendabiles eancri per - Joxnnum vi fi figmficant 169 c. Petulantis , & lafciuiab ineunte atatCj H ieroglypbicum Z-fO.e. Peueroni qux Concha , gf cur fic ditia 4666. Teueragga vnflc ditia 466. h. Pharmacum pro quo colore fumatur 288.6. Pherotcon 3jl.b . Phicidfarequid 318.6. P biUppus purpuram refpu.it zyo.f. Philoxeni poeta ridiculum teji amentum 38. 6 • 39. a. eius voiacicas 38. g. -Ad Phlegaionem crurum , caquc an re- n-ijeantur 19. a. Aquilam vincit , & hominem interficit 7 .d. Aquilam , vt ia aquam detrahat 34. e. xtas 23. d. an m omnes colores Jc mutet 25. c. d. attramcncum cius cuius coloris lo.fi. barba eius, qua dicantur 10. g. bicu- bitalem quis vna menfia abfiumpferit 3 S.g. his fieptem plagis pcrcuffus de_> quo dicatur 35* d- de exteris eius ge- , cnbus 42. e, calliditas inrc familia- , i 24. h. capiendi ratio Z l.a. b. caput cms de qi,o dicatur 35. c~ caro eius cauernofia eU 37. b. carnis tempera- mentum 38.^. cerebrum ei duplex io. f. de coitu ,onu& incubatu zz. c.co - loics mutat zy. a.b. crudum de uo ra- na Btcgt.,es Cja/cus 39. a. eius curas INDEX coniga antipathia 3l.a- curnafjis il- linantur 41 .b. cur doiupuyo- diElus 20. e .cur fiepio care at io.c, cur in co- lorem album non mutetur 37.fi. cur minus acti amenti quam /epta habeat 10. f. i n eo cur caput vocat , quodi*t-> exteris mollibus aluum 10. g. cur Ve- neri dicatur 31.b, cur parum viuat. 24. e. cur crura eis praloriga.rp6.g. cur colorem mutet 37. a. cur Ioan. Grammaticus KoboBu ■< oJWt dixerit, ip.d. ab eocur inter mollia exordia- tur autbor 7.3. cur minus attr amenti habeat quam/epia 47 a. cur arca Hel- le/pontum non jint , &■ inponto Euxi- no. 17 .b. cur promuficide careat q,6.g. cu r mure %nam & cot/gru metuat x 04. g.b./upereo epigrammata 36 g. dedi- ta opera colorem mutae, no per metum vt cbamasteon 37. d. abeo denominata zft.f.g. eius defieri ptiones varix l z.b. elixian a/Jis meliores 39. d. eius epi theta 36 b. dee/u eorum qui abUmere iitbebantur Etymum p.a.ferocia 12 .1). 13. a. de eius forma Cardam nu gx 1 1 .c.fi/lulx v/us u.b.w c. forti- tudo 7. d. genus, di/j'crcnttx, deficriptio 9. e. genera qux qz.f .quot apud Mrifi. I z.e.greffus, natatus zo.fi. Hierogly- pbica30.e. ingenium vafrum 8. e .eo infigmtanumifimata 36. f. icones 44. 15.1 6.mslar eorum qui jefie teuere di- cantur 35. c. loculiam ex aheno fiuper ignem furatur 34. e. mas vt d fxmina dijfierat zz. a. matrem conficit 2 6.g. mente cius cur debeamus habere 3 1 .& 32. eius mentem obtinere qui dican- tur 34.b.dfco moralia. 28. b de eius moribus ingenio , & fidgacitate 24. h. eius mutationis tres cau/k 37.4.3$ e. nidus, ficu cubili zi.d. nocumenta 4 1 . d. 4 x. e. nonfiolum lapidum color exis imitatur 2(5. e. nulla cute teguntur 4. b.21) °).b. odoratus valet 17 .a.eius ouu qualcz3- c, pedum con/litutio 10. £. € V Vjus 9. c. 11. a. per fistulam pa- rtunt z 3. a. de eo problemata 37. a. prefuerbia 34-g.h. pugna cum locusta 104.3. quam caute hamum pificatons circumrodat 2 5 • b. quando meliores, & quand 0 deteriores 3 8. fi. quantope- re efit libidinem excitent ^.o. h. & cur 41 .a qui ita prouerbiahter dicantur 34 g. qm allegorice z 9. a. eos qui olim coluerint 28. b. quibuficum pugnent 2(5 g.h. quo ioco gaudeant, & vbinon fint 17. b. quo afitu capiat carabos 18, e. vt oliuas edat ibid. quo astu rene- tur cru flacca 26. e. qaot.menfibus la- teat i8,c. jenfius x 7* a- mortuum fiefie fingens , vt emptorem delufent 34. e. fiexus zz. a. /lupiditas 24. h. Synony- ma S.g tabe perit 23. 24. in terram exit 20. f. ad varios vten afjetlus va- let 40. g. vbi magni , >$■ vbi non 17 .b vbi eum venari non liceat z8.b vbi boni, & multi 38. g. tjs veteris vfius efjeincibo 38.fi. vi tlus 17. d. v fit eri- bus caret 10. e. vndediffus 8 .g. t‘US ■voracitas 17 . d. v/us in cibis 38. fi.1n medicina 40. e. in externis 41. b. vti exteris molltbus differant 9. c. vt con- chas capiant 25 .a. vt pifces ibid. vt chxentur 40X. vt natenrzo.g. vtre- /pirent 20. h. vtprxp arentur 39. b.c. vt coeant 22. c. vt nyemalc fol/htiutfl figmficare pofjhit 31.0. vtin varios colores fie mutent 1 3-a. b. eorum heca- tombe quid 36. e. vt magnitudine va- rient 1 3. c. vt ohuis capiantur i 8 .h. vt ventum prxfagiant 343. De Volypis maximis fialfamenta fur an- tibus admiranda hisiorix 3 3.4. De Tolypo maximo, & mon/trefn memo- rabihs historia 1 3*c. 7}olypus Mo/cbyta 41J;. De Tolypo Septentrionali hifloria,eiufiq', forma 1 3. d. Tolypt terti x fpeciei fecudii fi.odel.tco 43 7iolypus morbus qualis , & vnde difituS 8 /. ad eum remedium 40.fi. Tolypodine n.e. Tolypia 28./. Tolypodis herbe vi cancer chelas deponid 1(5) rf. Toly podium vnde ditium 28 g. ToLypofus qui Martiali 8.jr. Tontpa ad haurienda aquam inslrutncn- tum 368./}. Tompilus 1 1.C.Z37.L duos pifces figni- ficat 258. e. amor eius erga nautas 257. c. fabula 2> 7. d. rPorna maris cur conchylia, diuci 2.Z4* £• Vorccllan* cur fic ditlaz64-C quid Itali fite vocent 5 5 z.g. Torcellana concha cur fic dicla 5 51, e‘ 'Vorrelhna rujfa 554 • h icon 55^* Torccllanica vafia cur ficditta z8z.b • Torcelhoues , qux animalia 8 .f. Torefia cancri genus l6z.h. 7}orcum quid vocent mulieres 5 5 Z.fi. 7>orci Vt dolorem capitis fanent 212. f- Torpbyra fabula 3 Torphyrtoauts vnde ditia 31 i.d. Torphyrio Difas 3 1 z.c. Torpbyns auis 31 1.4. 3 12. e. Torphyrites lapis 31 i.d. 3 14. e. Torpbyrium cete 3 14.fi. Torphyrusfier per s ibid. Torphyrufia vnde ditia 197. b. Tottx marina vulgo dicix hi/loria $7 fi b.icon 576. Trxconis officia 321.C. Trxmium reffd facientibus per margu^‘ tas fignificatur 43%.a. Tra/umentis nimium typus 17 i -a- Trxtexta toga vnde ditia 27 3* c. tuetta vtebatur magiflratus 27 3*^* Z74‘C’ ea cur vterentur pueri 273.4. IJrafinus Turpurio 3t3-d. Trin • \ Principem cur fignificet cancer fiuuiati* Usinfiomno inucntus j6p.c, vid "Procidentiam ani 48 g.c,, ' Prodigi , & omnia con fument is Hiero' glyphicum polypus ja.e. ' Proditores polypis ftmiles zp.d. JLd Vroftuuia 38 5. c. d. ad ea fi flenda^ Trudentis fymbolutn i96.e. 3yp.d. Truna onychina Zp4.fc . Stgnina ibid. Pruritus 387. Ad Tf oras 387.«. 41 5. d. Ptolomaum cur perduxerit Calivula. 2.71 .d. *Ad Pudendorum fiflulas 333.}). TurP»™ > vt purgentur quid offerendum Pulicaiia herba mollium odonm extm • 5 .d. Pulmones exulceratos Xy6.h.z x x.b. “Imom marino cur tegmen natura ne^a- rn ^M-g-anteflaceum animal, *n Zoo - phyton 577-c.xquiUoca 577. c. inter teUaceaponnur 578 .g. defieri pt i om. . 5 78lw ?"»' Vifces vereantur 577 .a. eius inflar viuere quid ?78 d dJ“ p;ourerbia 57S-s- 577 - d. vfus m mediet na, & m varus vJJ9‘a' Ur 57 5 ’ 5 ^-6. Pulpusquid Kyranidi 9. a. PUrpum xquiuoca , & Synonyma 2.8 1 a. , index 31 6. f. ignea, & ardens qua ditta^> z8p, (f. inuentio zy 6. b. 308.fi. ad - uerfus eam leges lata zy 6. e. pro ma- giflratu accipitur zyz. f. magnitudi- nis dtuerfitas »8 6,g, inmenfts vjus eius z8o. h. de ea moralia 3 if.a. ea- rH motus Z 99. a. nigra vbi, rubra Vbi 2.8 3-d. non effe lanam zpz.b.camnon omnes vfurpaffe z6y. z68. non omnes eadem loca amant z 96. f. operculo- rum icon 346. operculi con fideram, z 93. c. oua earum non conducunt ad generationem 300. g. partium defieri- ptio , & examinatio z91.fi.eam pete- re quid Z70. b. pittorum qualis 303. b. eius pretium z6y, a. de eu prouer- bia 3 17. a. ad purpuram aliam diju- dicanda 31 7. d. ex putredine oriri. z 99. d. qua regio ijs idonea z96.fi quando eam depmtrcnt l{omani . zyi. h. quando Cardinalibus concefi fa zy 1. h. quando fauificent 300.6. quando magna copia zpp. c. qni prius eam gelfit zyo. g. ea qui vfi z68.fi quibus conueniar.t 319. c. regum or- namentum z68. h. Romanis erat per omnes restes zy 3. a. intsr fiupellefii- lem fumptuofiam enumerata z6o. fi. te/ie vjus 3ZO. j f eius tinfiurx cur mei, & oleum adderetur 303. d. tin- fiurx ratio 301. fi.g. cur iterabatur. 30 3. a. tracbclorum qualitas 3i9.lt. ex ea tributum zyo.g. turbinatorum nobihjjimam effie z 6y. a. voraccseffc-j 301.6. ea vittatior qui 3\y.i. vjus, & dignitas apud fiomanos zjz.fi. vfus in cibis 3 ip. b. in medicina 3 zo. c. eam vfurparmt meretrices zy8.fi. Vt capiatur 3i6.fi. eam vt "Phoenices captant 30 1 .d.eatn vt amarent, rete- re sz68.e. ve mare ament z96.fi. eius anni ,vt cognojcantur zp8. h vt face- rent Tb&niccs 30Z.g. vt coquantur. 3l$*b. in vrtica reperta '$66.b. \ "Purpura alba qux Tlutarcho 3oq..g. Vurpurx Alexandrina qux zpo.f. cur fic di fla zy 8. g. Purpura amethcslma vnde difla z90.fi. purpuracoa Z pd.6. Purpura carulea z9o.g. Purpura diaiucenfis 196. h. Purpura hermionica zp8 .g. Purpura megalenfis pretium x6y c. Purpura melibcsa vnde difla Z91-b.e. Purpura militaris iy%.a. Purpura Oebalia z p6.b. Turpurapatria Zfij.a. I1 ur pura pcntadafiili Bellonij icon z86. "Purpura mulierum zy8.fi. Purpura nigra pro qtia fumatur ZpO. f. Purpura pelaga defcrip.zZt ' ' " " Pitrpura prxfidialis zyj.b. Purpura fiuccubitana zpS.tf. Purpura t arent ina z98.fi.cur vilior Ty* riaz89.d. purpura txnienfis qux Z97 .a. purpura tjria qux z9y.c. qualis, & quas melior z8 9.d. Purpuraria officina 313-b. purpurarius 31 3.C. purpurare pro nitefeere facere zp I . c . purpurafeo 3i3-d. purpuratus, ibid.c. purpureus color qualis 309.C. idem cum coccineo 303. a. cx quibus conchyltjs colligeretur z8 l.a. apbaenicco diftin- gjuitur 309.C. propurpurato accipi- tur 309. d. propulero ibid.d conchy- liato differt 303,4. Purpurifiaum 3 13.6. Purpurmaibid.a. Turpuriffum 3 14./.6. quid Plinio 3 13. b. vt fieret 314.^. Tyri marini Zoophyti forma , & icons. 587.588. Pythagoras cuma ederet vrticat. 57 z.f. ad / A Vartanas zn.b. Quintilianum correflut zp 1 J. Quifquilium quid 305.4. R Acemus marinus vocantur oucu» fiepix, & cur J i.b. l\umiccs pulmones difti 577 .c. Bpgum ornamentum purpum z6 8. z69. eos cur /ignijicet cancer marinus per fomnum vifus ,169. d*, fiemora Mutiani 554.6. Kffjomborum differentia ratione loci. 188.C. Romanorum luxus in conchyltjs zz 4./. qui prius purpura Vtizyi. b. vto- st re is dclcfia rentur 47 Q.a. > * KmM",, erm x./. n. ».41.*, I&8.e.z54.£.6. iipfia vrtica genus 566.fi. Ad IQfbetx venenum Zio.g. 8 5 .b. R&bix color 30(5.6. Ad Rubiginem ariflarum iy 3.C. R,utu polypos reddit immobiles z8.fi. -Acerdotes qui purpuram vfiurparent Sacramentum dominicjpa(fionis,vt pur- pura ftgnificct 31 5.284.6. ico 185. SaSula virgdtazyy.a. t . - » Saliuare zpp.4. Saltuarius lentor quid Plinio zSi.c. 6* Sandyce pretiofus color purpureus. 306.6.307.4. Purpura probiana vnde difla zyi, g, zpo. e. Purpura flhtaria qua iy}.e. Sandyx I Sandyx Indiea 290.1. Sanguinis principium 146./. ad cum fi- Hendum 40.fi purpureus 310. c.vn- de ditius 285 b. >• Sanitas ver tcHetudinem fignificata vhU 1 69. c. Sapientia per pagurum, & cancrum Vii fignificata 169. a. Sar pifcis <£r infe&um zSl.fi Sarranum quid 288.g, Sardinia infula defcriptio 3 l8.e, Sargiaci gregales Junt. 7 $ a. Satrapa purpurati cur ditti,& prxtex- tati. 175.6. In Saxis varias reperiri figuras pificium 138.C. Saxifraga coccum proferens 305. c. Ui Scabiem 6 i.c.1 35 .6. ijf.b,4i6.f. Scala cochlides qua 3^9'S' Scaligeri error l54 g. Scarus pifcis vnde dictus 1 3 6 . b. lepores marinos capit. 86. e . jld Sciffuras veneris , mammarum &c. 58 +*• Scolecidata vcHis qua 305 d. Scolymi muricata cacumina 3 31. g. jtd Scorpionis iftum 143.6.1 72/.21O. e. tranfuerfe incedit 1 6f.e. vt domo expellatur. 173. 6. vt fugentur ziz. g. vt (itrtul conueniant. zio.f. Scylla quid "Plinio 1 $6.g. Scyllarium 141.6. ScyUaronfeu Scyllarion. z 1 3. a. S cyllari , feu cancelli in nerita concha-/ imago z zi. Scytha cochleas auribus admonent , & cur 38 7. e, tontra Scy tallis ilium Z I O.g, Secala vbi coccum proferat 305 e. Seccffus Hiercgljpbicum 3 1 6 .g. *Ad Secundinas 41 6. fi jld Sedem relapfam reducendam. $86 f. Seditionis popularis fludiofi Hierogly- phicum 10 6.g. T^e Segetes Udantur ziz.g. Seipfum non curantis Hieroglyphicum. U5.4. 149 a. Senatus purpureus diftuszjz.b . Sepaceus 5 6.g. Stpedoncs qnid $6.g. Septa aquiuoca 44. g.hxtas 48. b. amo- ris illecebris capitur 5 1 .c. at [ramen- tum habet prx extern mollibnscopio- fi(fimum,& cur 47. a.pro attramento feriptorio accipitur 45 . a. eius ars in pifcando 5 6. e. aftus i n effundendo ut- tramentum 54. e. attratnenti vfusad fcribendumjl.a. vt homines nigros faciat 6 3 a. bima, tr.tn vix excedunt. 48 .b. caro eius qualis y8.b.c. coitus. 52 .e. cur & quando attramentum emittat 5 5. a. curfugitiuam vocarit Tficandtr qf.e. cur crura ei breuia-j 46. g. cur Loligini praferat autbor. 45 turpius attrementi, quam poly- N D' E X pi habeat. lO.fi. cur binas habeat pro- mufeidas 4 p.g. ab ea denominata 5 6. g.etus defcriptio 46. f. epitheta. 58. h. Etymum ridiculum. 45. c. fxminx i Cio mare fugiunt 54. d. fatus eius, vt ex ouis exeant. 54. e eius fi siula-j vbi 46. g. Hieroglypbica 57. b.c. ho- minem fignificat qui expe£iationem_j aliorum de fe fallit 57.6. magis fioli- pini quam polypo fimilcm ef]e46.g. mares faminxopem ferunt , quan- do 54. d. mas vt d famiua differat 5 z e. cum melanuro pijce cur confunda- tur 57. c. de catnoralia 5 6.b. mores ingenium 54 .d. oculi pro vniombus venduntur 63, b. ore noncoeunt 52. e offis t aut teCix duplex fubfl anti a, c*r eius facultas 6i.c.oua tius quaiuu. fz.g. Corum forma 42. 6. eorum ex a - • ha defcriptio f4.b.iconfz.b.oua,vt fxcunda reddantur 5 3- c. ouis diligen- ter incubat. 5 4. 6. cur racemus mari nus , aut vua marino diCia 52. 6. 591 d. cur racematim cobxreunt 54 fi.par- tusperfiflulam qz.fi. pedes quot ,& quales 3. c. 46. g. eius pedes quos vo- cet Tlinihs 46. fi ifs pifces capiuntur . 6z.h.de eaprouerbia.q8 g, promufei • des cius quales 37. fi earum vfus 5 f. b. qua loco amet 48. /. quando ede- retur 59 a- eius qui fimiles 56 b. 57. a. quomodo pariat 5 3. c. quo loco 5 3. 6. quo tempore 5 z. h.fpeculo capiiur. ji.rf. Synonyma 45 . c. cx eius teCla remedia 6t.b. vbi abundet, {jr vbi maiores 48 f eius venenum 63.b. vi- ans 48. vfus incibis 59 a. in medi- cina 6o.b.in varijs 6z. b.vt capiatur JI. a. vt contra tempeftates Jefesla - biitat f6.fi vt elixetur "fp.d.vt nunc fymx coqui prxparent. 60 t.vtGrx- cd & Latindfcrtbi debeat.4 > .c. vt po- lypo fimilis 4 6. f. vt prxparetur 5 p. b. vt ftpidior fiat 60, fi. Sepix Saluiani fupinx icon. 4 9. pronx. qo. Sepia mons 44- 45- Sepie mulier 45,a Sepias oppidum vndediClum 45-4 Sepia promontorium 44 .b. Sepiola 5 6.g. caro eius qualis 6 3. d. no- minis ratio 64.C Sepiole [[pndcl . hi fi oria e*r icon. 63. d Sepinum qux vrbs Vtolomx 0 4 5 -a Sepium quid 3. b. 47. d quid Volaterra- nus inepti vocarit. 48. e. cur polypus eocareat 10. e. eius defer ipt 10 48, e. vt d gladiolo differat 47. d. vfus eius apud aurifabros 6 3.a Sepius vrbs 45-d Sepiuffa infula.^: a. vndediCla 5 6.g. Stpulchra qux conchylia diila zzp.d. De Serpente , & cancro apologus 170. e. d cancris qui fibi metuant zi8.f. jld Serpcutium ittus. 172/. 210. f. tnorjut 135.6. Serpentes fiaxei >bi, & eorum generat*0 H l-f. Sexus in vrcrograuidx , Vt cognoficatur 387.il. Sigilla conchis inclufia 25 I >a. Simia exr tranjuersi incedat 1 63. dl*" maces metuit 3Jp.a. purpurata dequ* dicatur 3 17.6. Simulatoris Hieroglyphicum \polypM' 3 l.d. Sipia 4 q.d. Sipuntum vrbs4$.a. Sipus vrbs 43. a. Sifiraquid 171.6. Sifyrna quid.ibid. Smaragdus aceto diff olui tur 434. c Solis curfius per cancrum figni fi catus. 1 69. d. tius & Iunx natura. 486.fi quaudo loco vixmouert videatur. 3** 6. c. Solftittj hycmalis typus 316. Solcnes , an vnutalues , an btualues. 231* c. te flatum cineris vfius qzp.d. eius varia fignificata 527 t.genns quod- dam in lapidibus duriffimis. 242. 6* Synonyma 517.6. vnde dicatur 527* a. vfius incibis fzp.c. Soltnmas Belloaij 517. d. eius defieri • ptio&icon 5 28. e. ? Solenum aliarum icones 52.8. $zp. Soleneffx qni 5 zp c. Sophi ilx Hieroglyphicum 1 69.fi. Spadiceuscolor d phxniceo differt 3°9‘e Spatagi echini forma, & icon 406.407* 408. Spondylus quid in ofireis 48 3. c 485.«« Spondylum non efie concham rbomboi- de.4fp.c fioxis adaofcuntur. 493- Spondylorum aut horis icones 494. 495» 496. Spondyli fondelctij icon 492. 4 93. De Spongi] s opiniores 564.C. quid W1* ris ^Adri at ici accolis q8z.e. jld Sputum educendum 38 3. c. Squatina afipera cute tegitur 4. 6. Vfif- b. colores mutat $6.f. Squilla aquiuoca 136^. an chelas b*‘ beat. 1 38. fi. antiphatia. 140. e. cUf multos babeat pedes 138. e. cur V1* nerem excitet 143 .a. in delic if sfifuiff1, I42. e. denominata 14 1 ,a. decrip’10 ingeuere 1 38. £.6. differentie 138.^' epitheta 141. c. genera quot. Z 38. g mas vt d famiua differat 140 .g. oO eaprouerbium 141 c. qux loca am(t‘ 138. c. que cornua, habeat , C? ^ non 1 38. g. quale ouum pariat. 1 42 earum qui auidiffimi fueriut 142. e-f quibus viSitent. 1 39 d. quibus ap*1' lietur 142 .g. Squilis quid prep’ ■ rr>' i38.fi. Synonyma 1 36. g. temptcV mentum 142. g. tamquam preaofi fi1' mus pifcis d quibus rominctm ’ /> : vbi hoc nomine campano yoce°': r* 1 36.fi vbi magna, & vbi mu! ' l$9' d. vbi maximas chelas habeant r- 3 S* V/H S INDEX. vfusincibis 141.8. vfus in medicina Sues limaces edunt 37 p.a. Mytulorum-j 143. a. vt d cancris , & feli' quis cruiiaceis differant. 138. e vt ca- piantur. t40.fi, vtdgamrnarodiffe- rat vt coeant 140. b. vt co- quantur 14 z.g. Squillae alata Rpndel. 14/. a. 144. b. Squilla crangonis biftoria. 148. /I vtd gthba differat. 14/. a. viile crungo. Squilla jiuniaciUs iiy.c. Squtllo fiuuiacilis Bellontj defiriptio. I54-&* Squilla gibba caro femper Uuiata 1 5 3. c.cur. fic dicta 1 $0 .g.defcriptio 1 5 1 • a. vfqued. genera quot Scaltgero 151. a. genens nomine intelliguur 1/6. e. natura, mores 153. a. partus Syno- nyma. i$o.g. vbi abundet, i$/.a. vjus vi abo 153.0,4. vt lupum pifcem ture pinguefiunt $ i6.h. Ai sffpirii 384/. Silo fio vt rex Sami fatttis 2 ,6p.c. T TAlpa vt meatum futim relinquat. i3fic. Tapetes purpurei 179.6* Tardiutisfymbolum 379-8- Taurus infetti genus Ga tx. -f- l' 151. Sq^-U# Indicet ,vf /unice differat. L fi.b. quiiix rtiautis coitus, partus, vjus. i $ 7. ' cttr ficdifta 1 5 <5. dejcnptio l$6.h. CX TLOnt°^ ff°'ld' Strombi tcrreftres Ad Strumas & ~tz.c, /Z\, a- raqux 5 1 8 cis ai quid vtantur pue- ri $2.1 .c. regixqua $ l 8. fi Synony- ma $ IJ.c.dc qs varix opiniones vnde di &a 517-8. v/us in cibis $ ZO.g. Tempestatis figna 7 9. e. z+y.c. 4lfib. Templa deorum purpureis veshbus or- nata. £(58. f. Ad Tenefmum 489.C, $86. h. Ad Tertianas iti.fi. Tesix conchyliorum, vt vrantur z$ ha- cur infummis alpiurn tugts. 140. e. cur in mari rotundx fiant. 2-34*&‘ Testacea an oculos habeant. 134. b. & inde Caro eorum qualis 134 -c. carnis nomina z/$.c. eam Luna decrefeente rn.nui , augeri crejcentc ££4. a. & in- de. cur os infra ,fupra vero excremen- torum foramen habeant. z$6.h. cur tejiamnon mutent. 97. a. eurcruTla- ceis ea prxfirat autbor . 9 I • d.cur po- stremo loto de q s agatur zz 3.8. cur in stagnis marinis gignantur £45 • c - cur plantis viuaciora. Z4$ - b. cur alnum cieant, & qua cJr quxnon.z$z.e.cut m montibus reperiantur philofophica ra- tio. I40.b.cur quando 4, viua, quando- que vero eorum tejlx tantum najcan- tur 141. b. cur omnia caput habeant infra i 3 3. c.cur in montibus reperian- tur. £39. d. cur pauciores habeant , partes 2 33. cur te Ha m habeant, /Q" cur eam non mittent, z /4. f. eorur/Lj differentia z 30./. z/l.d. 133.8. eo- rum diui [10 z$4-b. curalia striatis, altasirqs ca-eant 134- g.epitbetas. I49.fi. futi ibus comparantur 114.fi. generantur duobus modis 145. e. gg. iteratio eorum quibus comparetur , Z4$.b, genitalem partem non habent 3-4(5. b.grauida dicuntur, & tamen^, non coeunt. 144. b .ab eis Hierogfi. phica. 149. a. non coeunt. Z44. h. eo- rum oua generationi inepta . Z4 7. a. 4l$.c. Suiualapfus. zp^.c. eorum mna varietas i30.fi. partium internarum defiupiio.z/j *.h.& m- « de earum differentia z^g- earundetn forma , & vfus Zj$.a.& mde , q utt eorum carnem habeant . z$ 6. fi. qu& ahium & vrinam facilius moueant . 1 $ z.g. qua lateant 147 • c . qua papa - uer habeant. z/z.b. qua carne vejtan- tur z $6.b. quxfedem mutent, & qua non 133.8. quando pinguiora. 97. b. quando meliora. z$z.f. quando bene, aut male feje habeant z\~J -b. quando oua vocata habeant , & qux , & qu& non %4y .a.qualia animalia, l.e. eorum quartum genus Zj 1. a. quibus imbres conducant. z/$,h. quibus fenfibus ca - reant , & quibus non 144. e. fpontCs oriuntur zq6.b. fenfibus exterioribus non carere, zq 4. fi. eorum temperies . 147. b.teRis tegi quid fignificet £49. b. cum tonitru quandam antipathiam habent. z 4/ • d. vbi nafcantur zyy.a. vbi coeant. 145* a- vfui ,H cibis. z$Z « e, vt cru[}zceis.,& mollibus fimilia 3» d. vt inter fe differant zyz. e.vt au- geantur Z49. b. yt mare ament zyj. 1 vt loco differant z 3 j.c. vtfe tuean- tur ab ambiente periculo Z$L.d. Vt cruHficeis,& mollibus fimilia »35 -b. peniculi conchis mc lu fi z$ l. a. ad eorum decidentium 38(5./. TeBudines cortice tegantur 58 i.d. £$?• b. cur teftam non mutent 97.4. vbifa- nitatem fignificent l6p.a. Te/ludines ditta conchylia z$$.b. Tesiudinci pifces.qui zzp.c. Teflum quid Colum.vocet in fepijs 47 J, Tethequx Hjcandro 58 1. b. petbusquid 581.8. petbea quid $4$.c. Tetbyra excrementum nullum habent, 581. b. genus, differentia, defiriptio. 5 8 z.b. 58 j.a.fjr inde, eorum icones , 583.584.585. eorum locus , & gene- ratio 5 8 6. e. motus ex extremo proue • nit 58 6.f. eorum natura 58 6.f. op- tima vbi $86. e. quartum teflatorum genus 131. a. quibus conueniant 586', h. eorum vfus in cibis 5^*v?* in me» dicina $86. b. vnde diSta $81. c. vt alant $ 86 g. Tetbya rubra cibo idonea $ 8 6.b. Teutbide egere qui dicantur /6.g. Teutbis cimtas jlrcadix 64.fi Teuthislibi nomen 77.fi. placent x genus, 64.fi Thetidis, & Telei fabula 58.fi. T boracts vitia 6z. g. Thrtalmus herbaqux 30 $.b. Thunni gregales fune J$. a. qui apud ve- teres in pretio 475 .b. Ad Tineas 143.6, Tinttura Cyficenica qu$ denotet 3 1 8. g. T intiurafarionica.de quo dicatur 3 17 -d T inTlura ex vermiculo quid in jacris li- teris 305.6. Vff Titus / y- I N D F X. Titus itnp, leporis marini "veneno extin- ftus, 8 j.ff. Toga palmata quce zy 4./ T oga ptfla quot, z68.h. zy 4/. T oga prttexta qua. zy 3.C. Toga regia qua. zfiS.b. T oiicno machina qualis. 369.4. T or menti genus cochlea diflum. 369.I1. *Ad Tormina. 40. f. 586 h Trabearutngenera. zyq.g. veflis regiae efl.z yi.c. Trcbeaciqui zyi.c. T ribuli herba cur fic di fla. 3 31. a. T richia morbus qui ziz.f. Tricbilla quid 400. e. Trulocna qua 445 . b. ab authora pofita de/criptio 445. 10011.446. 447. Tiipfichros. XZ.f. Trifilia Vas quale 400. c. Tricones argentei. 3ZI.C. cum buccinis in fafiigto Saturni 3Z1.C. Trochalus quid. 369 d. Trochorum icones, & bifioria 361.363. Nilotici icon. 3$z. Tubarones ptfcc{ natantibus ,vbt in/efli 4-zy.a. Tubera vnde di fla. 58 z.c. carnem nulla parte deteflam habetur. 13 z.f. Tubulorum in quibus vermes delite/cunt, ' icones. $61. $6z. Tumealati claui vnde di fla zy 3.0, Tunica palmata qua .174./. Turbo qr id antbori X54. e. 3q.8.g.vtd cochleis diff erant 1 $ 3.C. Turbints angulati defcriptio,& ico. $ $ 3. Turbinum auritorum authoris de/criptio 349 d. icones 350.351. Turbinum lautum de/criptio. 358.g.ico- nes 3 $9. Turbinis magni de/criptio, 348. b. icon. 349- Turbinis muricati de/criptio, & icon-,. 355-35^-357- Turbinis pentadaflili & tefforodaflili de/criptio, <&■ icones 357. 358. Turbinum inter /pongi as viuenttum hi - Jlona 358. b icones 359.360. 361. 36Z. T urbinum tubero/orum bifioria , & ico- 353-354-355- Turbo lu/orius 154.C, Turbinata qualia z 30 . a. zy 3. c. carnem teflis habent inclu/am Z3Z.C. eorum excrementa cur meatu ori vicino emit- tantur. 4- c. eorum bifioria in genet c. 353- c- & inde differentia z g 3. c. de fcriptio.Z3zg genera quot. z$4/om- nia non habent volutam, /en turbi- nem. z 5 5 . c. partium earum interna- rum v/us , &■ bifioria 2 $6. e./, quid amari habent z 56. b. quid eis propriu x56.g. qui peculiare, z $ 4. g. quomo- do coeant z 56. b. quomodo cre/cant. z5<5.g. eorum Synonyma, zy 3, c. vt moneantur z 56. b. cur biualfnbus a/ fimilentur z 3 1. d. operculi v/us 34Z. e. vt cum molli us , cru flatis con - ueniant 255. c. vt d biualbtbu' , &- vniualuibus differant z 31. d. zyy .d, vddTuffim 3Z9.C 383 c. Tiberius vtoflreis delectaretur 47 9. a. Tympania , qu Vnguis,fiuc dafiylus Bello nq qui 4$ 3^‘ Vtiguis odoratus , vel aromaticus 195,C' Vagula aromatica $q6.c. Vniotium calor cur mutetur. 42 3.C. & aui verus ibid. cortices 439. d. exah1' tmnati q*i dicantur 43 y.b. eorum W*‘ tcria 4 3 3 . d . oflreorum offa non e/icJ- 4%z. lj.plures quam vnus in vna con- cha 411 .d. quindecim icone*. 4Z3. eo fignare quid 43y .a .Synonyma. 41 I venditi ab imperatore 498 f. vnde di- flus 41 l.d. vt poliantur. 439.C. V mones manu/afii /ormatique qqo.c. Vnio cep.-e genus 4Z l.a. Vniualue quid, z 3 o g.vt d turbinatis dif ‘ /erat 13 3 a de tjs digrejfioz30.b. V oca gregales funty 5 a. Voluta quid 287 .b' j.d Vomicam 4 5 6 g. jtd Vomicam flo naebi 477 b. Vrinam cientia. 60. b. 6 l.a. 1 35- a-a* eius difficultatem. 409. c.z it. d. ai eiusprofluuium 1 34. c. eam moucntid 60. h. ad eius retentionem 1 3 4-e- licidia. 41 6. e. Vrfacdeffis duplex 143,d. Vr/a cur fic di fla 1 44./. eius biftoria-J- 143. d. Vr/a maior fic di fla iqq.h.de ea opi»>°‘ nes 1 4 f e. Vrf£ cur poia les difi.e $z$.c. Vrja Arislot. qua /ecundum S caligeru1^ 139-a. Vr/alocuflx. genus efl ioi.c. eiusgenC' ra 144./7. Vrfie minoris bifioria. 147. a.defcr pti°- ibid.c. Vrfit author l.d. vbi nafcantur $6 $. d.qu£ 563. c. de tjs varia opiniones. 5 63. d. Zygena horrenda • iip.d. Graea. ABpoW.371.d- AfSpufou 405.C. AypaJts. 371.C. Atpcoroc 371.C. Aiyiftoopoi; 99.4 Anatetpn , eiufque fignificata 564. f. Axp u98.fi noneft Jocufta marina. 99* c. Aispo 7 oF 91-c- KapiJes a bfcdfus quales 1 3 6 f.' Kap xiyd^ns ] 6y.b. Kspx /yuc 2 I 5-d. Kavaryc4quid Grarcis 92. g, Kapmcti sqoiuoca 1 59.5. Kapitlt/osdaAaffffio1; ij $.d» Kapaiio? (U/*po? 213*3» Kapxi.sewoTaiU/oc 2 0 6,g. KspjWai-djai. 1 67.3. Kaspje/sacJic igy.b. Kapx/^atquid 1 5p.k vndedi&um 1 67. a. K£if2r*(Tij' $06. f. Kap^at 1 6o.g. KaTa(ptiffar quid Arift. 53»d. K*Wa 277 .d. 37o.e. Kf^^p/w Serpens qui 1 17.fi, KHpojquid 302.0. KupatpU 99.C. K»p quid 99. a. Kxpaxtov 3 2 3. a. Kwpwcosetymum 323.8. K»p-\37o.f. K*>&» & eius varia fignific. 321.C. Ktf t^auis 32 2.e. a r j.c. KiNWtJoj quid Indis 42 i.b. Kkvu» quae 287.0. KfpocquicoJor 3.N K riJ», eiufque fignificata Ko^vAio» 2 29*d. 247*d. ^0>^a

/wor. ibidem. KpoWquid GaJeno 392. h. Krm quid, & ciusihiUoria 497.3. & inde. Kriy/et 498.1. KtxJcVj; 497-d. i Kv«i»&sdc quibus coloribus dicatur* I 2 2.f. K ofAtLiotpopni; 22 6»e. 1 KapU 1 36.g. K&ip^ 3 3 1 .c. A Aajiaor 7p;b. As/3»p«5 2 2 6.e. 7 Ati/u.a 371. d. Aliquid, &eiushiftoria 545. a. &inde. Aitcv pro elephanciafi^iS.a. Salta- tionis fpeciesibid. A/^op’p/p« 226*0. Aiyvos quid 31 7«d. A/^otJe? 22 6.e. Ai-So; ifijQfictTof 42 f.b. Ai^i/o^p** quj? Arift. 48o.g. M. M aicti ctymuni & hiftor. tota. 1 77.C. qua; Gi scis 2.1. h. MaAa.xo^ip^a non dici; mollia. z.L MfitAaKoVp**!» 92. e. cur ftc di$a_».. 92.1. Mxpyaplru 42 I »U« M»pyap/nv\ 434^. MapyapwiftTiVpcs 4 54, g. Mapyapius Ai 3 os 421.3. MapympcA 42 1.3. Map} spe? IvJo; ibidem. M&s-Aw quid 141.C. M s Ace r quid in mollib. vocet Ar. j.b. JVJ lA/xxprfh 1 54«f. MeAiwtpav 299*3» MtiAivn quid 1 i.b. JV3»'xcv quid AriD. 5. e. qua: animalia id habeant 23 5-a.b. M«»p/o/a 565 a b. MoiO&vp a 2 30.h. M s Afp/xcidybcicrffio/ 5 53.6. Mu a quid Arilt. 5 27. d. 508.I1. Miuxaquid Diolc.5i7.d. Mdaercer qua Dlofc. jo8»h. M ut$w 5 09. a. Mu chof 5 09. a. Mu*7k p quid Arift.4.g, tria figniHcat Hermolao jo8*k ffjtuMa dw quid Athen. 5 1 i.a» MtfiAn 509. d. MiD^Unro s 508-0. M u?pic7rct>A & cius vlus.5.a. N Nrtui/i 2 57-b. biavTixo\ 2 5 7-b. N auiiAoi & varia fignificata 2 57*^' NfipiTBi 364«g. x«p/i», eiufque hifloria 363^. N»'pis'oi’ quid 364.^ N»p^s 364.1 Kncoj veftis 277.^ 2 - * v . ZiQldptOV 37X*C. quid» 5 i_7.d.5 i8.c. 2us ’/« veftis qusE 277.b. O 0£o*ra42.g.h. 0^oA/«42.h.etymum ibidem. OAo^oup/ov 579.de C Aoe 47.C. CWxow quas animalia Grseci vocent* 8.g» Ope s pro polypo 9. a* - Ovugquid 527-b. Osfxua.i 42 .g. 0pct)t4ce'* e* 3 I3,a* JTOf

j»7«5 277.6. ntp/xo^^oi/ 369.2. nspiwffca 277. b nep/;'»o-ffci*a. ibidem. IhpiTTippv pos 309. b. «isTpaTo? polypi epitheton 35.I1 TrsTpopw/ s polypi epitheton, ibid. w»Ao? quid 458^.475^. rjuhtt, 277.3. ^«Adf 371. C. urinet hue7rwwquid 53o.f. ^OflJoAag 2 1 3*a. ^^Hi7«‘p»tc 2 13.2 ^boiquid 530.6 ^/>«oJuoi'«<; 577*d 7r*i 3^ quid 440.g. 7rAo^|ud; ix.a. ampofw qui Hefychio 577.C. 7rOKl7TO$KZ 2 8.f. t-oAut-ow 8 h, 7j6^v7r2j 8*h. 77-Ct/Atl7r3«T/J p.a. TroAuwoJWb 2?-g. 7roTlV7roS/fH 28. g. Tro^vypoos polypi epitheton 36.I1. 7rojuari(ts 27 I.b. 7TOfZ7r'l^.OS 275* b.C. 7rof$ipa. 282.e 3T0 ipvpiOS 309. b. 7ropipvp^av 31 3. d. ocp^dpfto^ 309.8. 7rof 3 13. a. 7T0pOp/7M 3I4.C. •70 3 1 i.d. 90p>« 278.e. 'S.ifJLitlQS 371*3. 2'epoj 3 o9.b. T7ro7-cp«^i^3i8.h. O/AotT/xxs"»!! 553-d. Osmx quid 5 iS.h» Q>d>viXtf 289. d» c>opap/rap*422.g, Mongi 573.C. Peraglida 54 5. b. Pfoli jSp.a. Tdbtyy* 371. d. • Spherdodcs 582.^- Strophylida 323.C. 0« xifov 3 a j.b. Zuchinada 566.fi Hebraica. Argaman, & Argeuan. a88.f. Buz. 540, h. Chomet, Chometa 370.fi Limaza 370.fi Lui. ibidem. Mertbafa. ibidem» Sachel. ibidem. Scahul. ibidem. Sthefch 540.fi. Tibelefa370.fi Arabica. Achafar 295.b. Adfaralthaib 295.L Affaratib 295 b. Alarginam 282.fi Albafo, Albato, Albaro 42 au £ Alhuda 554«e. Alcoffar422.f. Alulo ibidem. AIzum479.d. Amarcas 5ii.d. Antiqui 479«d. Aftor 5 53-a.b. Arfarathcb34d.c Aunici 37o.f. B Balanthan 295.3.6. Baicora479.d. C Canifis47p.d Canirtem i6a.c» Caralis ayp.d. I N D E X Cafia370.fi Caugiles, caugilem 479.d. Ciceros32 2.g. Coliris37o.f. Conada 370.fi Cotia ibidem. Curafiue ap5.b. D Daable&os 295.6. Dafarbachali 295.6. E Egedde 29 5*e. F Fanage 45-d. Funoblaron 395.6. G Gafecol 295.6. Gaugiel 479.d. H Haalcena 370.fi Hafefol 295-b. Hager422.fi HaJzum 370.fi Hiobothor 29 yb. Hudal ibidem. K Keiben 160 e. Kermes3o5»a. Kua&il 29y.b. L Latalus 47 p.d, Lifchmat 370.fi Lulientia ibidem. Lulu 42 2.fi p Palpar 282.fi Pulpia ibidem. K Rathiaha i6o.e. Reiben Au cenna? 160.C. Remigi. ibidem. Rubien4j.d. S Sadaf.37o.f. Sades479.d. Sarathan 45.C. i6o.g. 2o6.g. Sarathan nheri 2o6.g. Sedcf 5i8.e. Seigi479.d. T Talfam 5i8.e. V \rbien45 d. 2o6.g. Alagufta 99.C. AileJla 475-d. Artale jop.d. R Beucrazza 471.3. Beueroni. ibidem. Biaua 1 54 h . Biueroni 47 yd. Bogancitola 400.I1. Bvuolo dimar323.c. Brancha vel Branchna 2 2 tf.g. Buoualo 372.g. C Calamaro 64.2.645^. Calcinelle 5i8.e. Cambaretto 1 54.I1. Cammarugia 137.C. 148.fi Cancharodi Barbaria 186.I1. Cancreola i77.d. Capcllodi mare 573.C. Cappa 469.C. Cappa grorta459.a. Cappafanta449.d. Cappa tonda 448.fi Capparazzole fiue capparoie 5 1 g.e» Caragnuola 3 66.c. Cauallicro i97.b. Caftrangiolo 192.C. [, Cazzo marino 589.8. Cepia45.d. Chalcna, fiuechalcena 471.& Chiocciola 372.g. Concbole 509,3. Cranceola 177.C. D Datteri465.g. F Folca 180.fi. Folia i8o.h. FoJpo 9«b. G Gambarella 1 50 h. I54g. Gambarello, & GabaruzoJo 1 54. g. Gambaro, vel Gammaro 109.CU Gambaro di mare 1 37.C. Gainbarozola 137.C. Gambaruccio 154.6. Gongola 504 ,f. Grancella i73.d. Granceolo J73.d. 177.C. Grancetto 19 8. f. Gianthio, feu granzo 160.fi. 173.^ 206‘g. Granchio Spiantano 163.3. Granciporroi86.h. Grancitella 177.C. I Incino 400.I1. Iudeo409.d. L Lagoufta 99.C. Lanchrina ibidem. Limage delie vigne 373.C. Lumaga372.g. M Macinetta 174.C. 198. f. Madre delie perle 41 7.C. Maruza 372.g. Mazzacara 144^, Molecca 17 3. e. Mofcardino42.fi. Mugetcino ibidem. Muicarolo ibidem. Mufeioli jii.c. Muffolo459.c.d. Muzar042.l1. N O Ogie i p 2.f. Ognella 283.8. Drchetta i44*g. Oftreghe 479.C. . . P lantallena 545^. Papilla pilofa 192.C. Pauaro,aut pauro i86-h. Perla 44 2. g. Pefcecannclla 527.C. Pefce malattia ^.b. Peueraza 471.8. ■ Piueroni475.d. PolP0 9.b. Poreffa i62.h.i88.f. Porpo j.b. Potta marina 573.C- Pouerazo475-d. R Riccio vel Rizzo di mare^oo.h. Romie 499-b. Roncera 283.3. Rozzola 459.3. S . Sceppa45.d. Seccia ibidem. Seppa. ibideiu. Squilla 15 o.h. Somniolo 192.C. Sparnochia 148.fi Specchio 177.C. Spunge 58 2.e. Squiozole 5 1 2.e. T . Telline 5i8.e. Totena64.h. V Vallopa 1 56.g. ^iaridole 364^, Nicchio 372^. INDEX Vrfetta i44.g. 1 Zameruca 372.g. Zino4oo,h. Zinzin ibidem. Gallica. Albergaines 592/. B Berdinfeu Berlin 545.C. Bernard 1* Eremite 2+6ig. Bigornet 368.e. Bigorna eu ibidem. Bious cambus 2 1 6.g. Boufron 46.C. Bougre 9.b. Bauquerte 15 o.h. Burex 283^. C Calamar 64.I1. Caneres i6o.h. 173^. Capaeucarnu 574.C. Carabafle i86.h. Carambot 1 5 o.h. Caramot 197.C. 150.I1. Cafieron 46.e. 64.I1. Caftagnes de mar. 405.0. Chabre 186.f1. Cheuretes i 5 o.h, Ciches 46.e. Ciuade 154.I1. Coquilk448.f. Coqui Ile grofle de nacre di perle_*. 2 64.e. CoqujlJes larges 498.g. CoquilledepourceJIene 264.e. Coquilles de faint iaques 498. g. Coquillcvittade462.e. (5 ©4!. Corn1ches64.il. C.ornetz tf4.'n. Coutaeu 65.3. 527.d. Crape & crabbe 1 6o.h. Crapre i86.h. Crdpe 54o.h. Creuertes 15 o.h. Cubafaeu 566.C, Cui d'Afne ibidem. CuldeCheual 566.fi Cullier453.b.c. Dulcins 405. a. E r Eremite2i6.g. Efcarcot 372.g. EfcrcuiRe 127.Cc F Fagulei8tf.h. Flammes, flammettes 46tf.l1. Flion 5i8.e. G Geurnette 13 7.C. Glaugio 64^.65.3. Gornat79.a. Grampella 177.C. Gritca ibidem 198.fi Gronaut y9a. Guernette 15 o.h. H Hannons 5 ©6.f. Heriflon de raer 405.8. Hormariop.d. Huiftres 479^. Hus 307.0. I Imbriago 69.d. iraignedemer iyj.e. lttre alie cal l’479.d. L Langrousiop.d. Langufta99.c. Lapedo 545.C. Ligombaudos 109^. Limaflbo372.g. Limaflon petic de mer 364*0, M Manfotz 527^. Migranei88.g.4o5.a. Moules 509.3. Mufcles jiz.d. N Nacre 530 ,g. Nacre de perlcs 4 17.0,420^ O Oeildebuoe 545. e. Oniters 479.d. P Pagul i86.h. Palourde475.c. Peires oftres 47 9.d. Pelourdes4j8.l1. Perlo43 2.g. Petundes 5 04,f. Pomesd’ Amours 592 .f. Poullepieds 52a.fi Porcellaine 52 2.e. Porcellaine petite 360.0. Pofterol 566.fi Potes 566.e. Poulpe^b. poupe ibidem. Pouflepie 5 66.f. Poyrette422.e, Pregedious 156.fi ptuflepiez 5 2a.g, Purpe INDEX. Purpe y.b. K Randemer 323 c. Rafca/Tos4o5.a. Rouflaen i86.h. RubdJe65.d. S Salecoques vel Salcoques 150.i1. La Santei5o.h. Sautrelles. ibidem. Scandebec.^i.b. Seche45.d. Seechcpoupe p.b. Seiche46»e. Sepio4j.d. Squaranchon 177.C. Squinaude. ibid. Squinado. ibid . T Tante 6 4.h. Tourtaeu i86.h. Tothona 64.h. V Vrlis^Se. Vrfinis4oi.a. Vrtigo 5 66.c. Hifp anica. Almeia 364^. 37 2.g. 545.C. Aranha 187^. Armilla 47 5.d. Bregsgam 545.C. Brignjgois 5i8.e. Buzios 556.fi. Cagarolo372.g. Cagarolo de la mar jp j.a. Calamar pefcado. 65«a. Camrnaron lop.d» Cangreia i77.d. Cangreio. i6o.h.2i6.g. Capacha de vclha 573.C. CaracoJde Ja mar 364.^ 3 /s.g. Camaran di Lisboa 1 50. b. Cameran de Villa Franca 1 54.g. Caramuyo 372^. Centola I77.d. Chabro 177.C. Eri'220 de la mar 400.I1. Gangreiola I77.d. Lenguado 498.!'. Liebre de la mer 79.C. Logufta 99.C. Mexila 5 i.d. Mesilhus 51 i.d. Natura de Vieya 573.C. Oftiade Ia amar. 4 79.il. Perola422.f. Scaragol372.g. Scaragol de ia mar 393.8. Xibia.46.e. Germanica. Balckfifch 46.e. 65. a. Balckfilchmic langen fuffen ibid. Beckle 1 5 o.h. Berenkrebs i44.g. B1fem42.l1. Bifemkuttel ibid. Bruni qui rnorbus , & contra eum re- media 134.1. Edelkiebs 1 2p.b. Faikuttel 258.e. Farvv 288.I1. Fifchbein 47 d. Hatfgufte 5p.e. Hegerling 250.i1. Hechelkrab. Hogergarnir 15 o.h. Humer io9,d. 122 .g, lacobs mukhJen.498.f, Inttnfiich. 65. a. Krabbe 187.3. 2o6.g„ Krebs i29.b. i6o,h. Krebfaugen i2p.a. Krebltein 129. a, Kuttelfifch p.b. Magiing. 58 2. g. Mcrber i44.g. Mergeifs. i5o.h. Meerigel 405.3. Merkrab 173^. Mecrkrable 2i3»b. Mei krebs 99.C. Meerkrebslcm 137.C. zi6>g. Meerlung577.d. Meerfpm ^6.e.iyy.d. 186J1. Meertefchen 187.3. Moefchelen 509.8. Mufcheln 467.8. 5 1 i.d. 5 i6.h. Meerichum 573 c. Murcrftein 556.fi. Nagelfchnegg 28j.b. Perle422.g. • > Perleu uttei4i7.c. Polfi/ch 9*b. . , Poikutcel 9-b. Purpurfncch 28 3.0. * . Raankuttel 65. b. ReuterKrab i97«b. Schiffkuttd 2 58.e. Snegg vel Sneck. Schuumling 582^ Seeapfel 40 5. b. Seegitzle150.il. Seehan 79.3. Seehafs. 79 a. Set krebs i87.a. Secfchaan 589.8. Seefpin 187.8. Secftert 589.8. Spigel krab lyy.d. Spruzling 582.g. Stachellneggen art 28 3.C. Steckmufcel 530. g. Thulkrebs 1 29.b. Vilfuffp.b. Zuuergkrebslein i54.g. Belgica. Billegen 589.8. Crable 1 1 o.e. Crabbe 2 73«d 2o6.g. Creuits 1 27.C. Gernard, Gernier 1 3 y.c. Gernat ibidem. 15 o.h. Hol offbol 248. e. Kinckhorrv3 29.C. Krabbe 16 o.h. 17 3,d. i87»a. Luyfen off noppen 248,e. MofTelen 509,8. Oefters479.d. (126-C. Ondocht 1 19. b. cur ita vocetur Pcrle42 2.g- Seegel 405.3. Seekatte46.c. 65.3. Sequabbe 573.C. Seefchuym 47-d. Slccke vel Slegge. SnottollF. 79.8. 573.C. SpaenfcheSeekatte46.e. , Steurkrabbe99.c. Anglica. Bagfysh J27.d. ' ! Cokles 372.h. 504.g. Crabbe i6o.h. 173^. 2©6.g. Crabbefishe 1 io.e. CreuiSjCreuife 227.9. Creuyfe lop.d. Cuttel, cuttle 46.e. Krab i73*d. Lempet545.c. Lopftcr 9 y.c. top.d. Lympyne 545.C. Mufclis 509.3. Mufckels49$.f. Oyfters X. Oyfters 47p.d. PerJc 42 2.g, Pirot vel Pitot 527 .d« Pourcuuel 5>.b. Prani37.d. Pkree 9.b . Ponger 18 & h. Purple 283. c. Scalope 49&.g. Schrympe 137.4. SIeuetfj.b. Snayle372ii. Thefea 109^4. INOE Indica. Cherippo 417.C. Corifchias 422.g, Motu 422/. Thenoras. ibidera. Hungarica. Hack 109.4. i6o.h. Dragako422.g. Gyongy. ibidem. Bohemica. HIemyzd 372.h. Illyrica. HIemyzd 372.I1. Hobotnizaza 9«b. Kak. i2^.b. Larantola 199.4. Parszi 527.C. Polonica. Hiedofpialek 305.C. Kak i£o.h. Kakmorski 209,4. Per l’a, Zito 30J.C. Summa Priuilegiorum. % , ... , •'•5, - * t , »|f |\1{ J I 4 1 . , f . . | i.i ‘ Priuilegio Sacr£ Cacfarese Maieftatis cautum eft, nequis Vlyfsis Aldrouandi Bononienfis omnes libros qui de auibus & alijs animalibus agunt, in toto, fi- ne in parte abfque voluntate , & proprio authoris, aut eius heredum confen- fu intra decennium recudat , aut alibi recufos vendat , fub poena, quotiefeun- que deprehenfus fuerit, priuationis omnium librorum, & decem marcharum auri puri, prout latius patet in dyphlomate Csefareo dato in arce regia Prage, die prima menfis Aprilis, anno millefimo quingentefimo nonagefimo nono. * •'' ' • ••• ‘-'C1 ' - 1 ’ t ( . 4 v ' '• Rudolphus Imperator. tydolphas Coradututs, %^4d mandatum Sacra Cafarea Maiejhms proprium Io.Barnutius. "N ) I / REGISTRVM t abcdefghiklmnop c\r s T V X Y z. Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh IiKkLlMm NnOoPp QcjRrSsTtVu Xx Yy Zz. Aaa Bbb Ccc Ddd Eee Ff f. Omnes funt T erniones, Hxc omnia fingula a me di&a & fctipta , dicendaq; & fcribenda , ceufarse Sancio Ro manse Ecclefise libenter fubmitto. BONONIA M.DC.LIV. Typis Io. Baptiftar Ferronij. Superiorum permiflu. Sumptibus Marci Antonij Bernice . / *. s. ■ v y ii1 Ky * • 5 Y W • i :\ 6 q o v: 1,1 t ;r ' j ) q 5T

uxdv . Ariflophanis SchoJialks ; ar ^ ..no i fpnfpm' ft.lH IIS L> A* 1. qoin CyzicenieM tittfiura* chius: («T/apop* yaptiv7acf 2«p dta ^dfJLixana) tmtfura? rubicunda: nunr. temtnifi verum dicat, flagris ad fanguinem vlquecaflnm iri - In Velpisetiam <- p, fcribit Sardibus venundari folita fuifle veftimenta Perfica.Chorusrufticoiu m p }r, ftophanis, inquit fe malle domi delicijs fuis ruralibus frui,qua in militia videie T p8f AtVw i%6ita.t(gL) Qoititif «ubv* Hv incitos (pnait eivctj fidu/aa lapdawib?. HV di ttov diu /ud%ecft*t%Ofret 7 Iw tpoiVHtidtt) TlwnaZi' sfoics /3t/3a7T7(ti /3d ptftuKitfxlaJix.ov, KdtatpibyetTrparoseiaTrip^y^os /rijraAtxtpoeJv, . t'a&$ T &t *o' ( quod corruptum eft pro *<5 uifiiy ptoTvpplwtxoi, oi%cLM7rotdid »o T vp plusn ;. v* jf;S)5tP, no iatn de Cyzicenis dicere, fed firopliciter Thyrrhenos interpretari, inferos al J» dones hom ines, &c. Solent autetn(addit mox adagiorum author ) tinflurae mu& cis habere cognomen. Simili mododidium eft h k fictum a. ZupctKJirtof } & iixo v . Ego veib Syracufiam timfiuram purpuramue apud authores nullam laU nio,& deceptus mihi videtur ille inde quod Hefychius fcripfit ( m^1 uS EmbitmWA ^ iu0*f*fjtct lupana vio/ 3 ( non lupctxadtov.) qu® verba mox quid pie in flammatis Cyziceni mentione repetita funt. Embamma Gr*cis ntia DeTeftaccis Lib. II J. 31.9 tur . l0) ^iSc at, hoc eft, liquorem, in quem excitandi appetitus gratia edulia intingun- Veftiu Uric^uadialedo Syracufani bamma nominant : nihil hoc ad purpura? aut alianu* dail1 ^ tln<^uram • Sed reliqu3auihor is adagiorum in huius prouerbij explicatione ad- H minum nu s,cluoniatn ad Purpuram faciunt. Eff(m quit) acftimatio rumorqj confequens homi- vitam ttn- ^^mjVelue cin<5lura quardatn, vnde carbone notari dicuntur, qui damnantur, & no- itura notati, cjUod 'Uc^ Ennianum apud A. Gellium: ttnBamaln , aut quot bono ettflo , Addam Vefte c aPud Herodotum. Quum Aethiopum rex confpexiflet a rege Perfarum miflam Lib. 4. p^{ m PUrpuream,rogauit tindura? rationem.Eam cum ab Ichtyophagis didiciflcrt^As- (i*,8! tpH gyctf, SaUspd Si aCnuv id a’ vara, id eft, non foluru ait homines efle anj U °s> fcd & vertes illorum efledolofas. Prouerbium pcrlegans vfurpari a Graecis Extra lento friip' Uert0 • Extra leuceparyphus, intusvero boloporphyrus , in eum, qui veftibus quidem paryphus, pad'VtaCur»intus tamen, id eft,animo,luxu diffluat. Sumptum id ex hiftoria :cum Anti- tntus\holo- cuj, ^9u,^am laudibus effenet, quod eflet apprime frugi ,acaufterus,&vidupra?par- porphyrus, p0; ' (inquit Alexander )AVto’r is**, id Si U^otohoaop^v- ^ Sym 3n/, fptjfant . t]Jt aloruro foccorum copia cibus in ventriculo corrumpitur. Et harum quidem & bucci- caro dura camem duriorem efle quam aliorum , fuccumq; gignere crafliorcm, minus tamen tfi, ^tu'n0^Um tenacemq; : fed in earum partibus diferimen efle.Quod collum namqj appel- collum agre ,^’pr* duritie dentibus agre confici i parcioremqi fuccum generare & ftomachogra- conficitur, cjjj C^e* Partes vero inferiores, & qua pulav* 5, id eft,papauera vocantur, molles efle ac fa- (joe s Suaai colla confici: aluum mouere & vrinam,fudorefq; ac faliuas ciere. Hai um fre- t,0rem v^u choleram gigni . Purpura: maiores, inquit Xenocrates , duriores funr , & Maiores du> < Cor»a mediocriter corrupuntur colla difficulter conficiuntur, a?gre fecedunr,$greqj rtores. . Apta? ftomacho, pauci humoris funt, vix mandendo difloluta?. fundum eatum excrementum, facile conficitur, facile fecedit, maiorem pifeis facultatem leSttl 1 v^'nam ciet,fudorem mouet, fputum creat . Si quis eo largius vclcatur, bilem nau- Bilem lar- *acK> & atri humoris copiam gignit:pattes autem ad caudam pertinentes, aut ex- gtus fumpiu ates earum,quae ciufdem funt generis quae turbinata funt, omnium funt aptifiima?, earum extre aluU( J» vfus ebxando & affando humorem ex fe emittit ori gratum , ventriculo idoneu, tntn.tt factu pt U°^ucentem>dulcium vrinarum motorem, parum tamen carnis faeit ad Cochlea- ^ttPtof,0rt*°nem.fed & ori fuauem odorem conciliat. Ad vini potum incommodae, eli- V Jtriunt : aflatae vero duiae funt: carum excrementum, quod tefta continetur ,fiftit ^arg0 Ufcinarum • H*c omnia Xenocrates . Ab Archigine apud Galenum , Scribonio ^bota’ ^Cornelio CeJfo purpurae & murices cenfentur inter cibaria; quae ttomachuro *^ere . ac* bellus etiam minime in ventriculo vitiari teftatur . Et Aetiusex Oftreorum ge- Stomatho fit hucijrpukras & buccinas reliquis profert in curatione colici afledus a frigidis & pituito- vttles funt, ^tino°ri°US’^cri^,t Eucianus in Cynico purpurae carnem non m cibum modocouerti, w ®e*e «iam pofle. Coquuntur autttu teftePlatiQa eo modo quo caeteu Conchylia. Vt coquatur. 320 , Vlyfsis Aldrouandi v s V s IN MEDICINA. tib 32.6. •^->VRP VR M tefle Pliinio contra venena profunt. Nicander quoque con Ad venena. cnium in cibo prodicat ftrombos & calcham,id eft, purpuraro. Purpur* to _ Mitigat do- A tes internae in oleo percodte mitigandi doloris vim habent , inquit o /orem. & faliuaearundem,qua; admodum lenta eft, ficcantur & agglutinatur vulnera ^ jid vulnera maxime ficum pauco fanguine draconis adhibeatur. Kiranidesu bene meram glutinanda, craniarotcaro cruda porphyr*, inquit, illita fronti mitigat. Callu quo le openu Ad he mura - glutinare neruos pracifos Plinius teftatur. Ad oris tetros abfque vicere odoreS’ , niam. hoc recenfer remedium euporifticum: Ex Oftreis, purpura & buccmo cum a’>'r pjo* Li.xi.c.io. tur quidamiCumq.cubitumeunMceto acerrimo colluunt. Purpura vttalecun £(fl li.2. Eupo - fcoridem, dentes abftergit,excrefcentias in carne cohibet, vlcera purgat, & adi £ rtf.u. perducit. Galenus in vndecimo Simplicium paulo fufius eadem docet , atq, Adonis te- purpura? cremata? tefliseande vim tribuit,quam pompholygi, id eft, ficcandi hner ^ tres ab vite- Secundum vero Aetium purpurarum tefta? cum aceto pota; Jienes tumentes ia na » jp re odores. eundas morantes detrahunt . Vftarum cinis ad eadem confert , ad qua bucanor tib. 2. e. a. quibus fuo loco. His addit Diofcorides, Ionia vocantur purpurarum buccinorum Dente s ab. dia partes, circa quas tefta; volumen dauiculatim intorquetur. Cremata fimili m0(i s$ (lergunt . jorem pui puris buccinifq; facultate vrendi confequuntur, quoniam apprimendi Itby.c.^, obtinent. Plinius purpurarum tefta’ cinerem difcuterepuftulas verendorum e nie^j. Ctnertsfa- Ex purpuris vftis dentifriciaoptimafic conficimus. Eas vftas vinoextinguimus» )j(( tuitas . mufq; deinde aceto rofatOjpoftremd aqua rofarum. tum meile fcillitico , vel o*r f V jouiu quid, exceptis, & ad confeflionis formaro redaflis, odoris bom,faporsfq, conciliandi ttb.i2.c.9. fas &caryophylla addimus. Idem cinis cum pulucreglycyrrhiz^papauerilqilcm y, Ad fudulas cremore hordei & pauco vino albo fumptus, pulmonibus male affe&ismii e aux' j> pudendi. fluxiones inhibendo, & id quod iam fluxit abfumendo exiccandoque . Buccinoru^y Ad pulmo- puraruroq;tefta, inquit Galenus, quandoquidem duriflimaeft, nunquam ablq^^ pes male af- vtor.Atqj vfta quide deficcandi vim poflidct:ca?tetum ad vnguemeam JauigaieiP^iii feftos. pollinis in modum necefle eft, tundendo fciiicet & cribrando , quod ciDicommui1^, ttb-il» omnibus lapidofisteftaceifqj fubftantijs praeceptum. Nam nifiexafle l^uia fiot od Stmpl. c.2i. arenis fimilia funt . Per fe illarum tritarum tarina vlceribus malignis competit. Ad vh era jpfum quoque commune eft omnium qua citra infignem morfum deficcant vehe^il' maligna. quippe cum alioqui fluxionum caufacxiftant.Sed & aliud eft omnibus id genus ne nempe vt cum aceto, aut oxycrato aut oenomeiiteaut oxymelite idonea fint vJ£ Ad vlcera putrcfcentibus.ldcitco lapides omnes, vbi ad eum vfum applicantur, putrt fitntia. nfjS)certe omnes conferunt. Ha?c Galenus, qui etiam lib.de compof. med. fecuOd ^ Itb.i.c.iZ, nera, purpuras cum ijs recenfet qua?propoliti alfcHcmplaftri(aduerfus vlcera dyfepulota ) candorem tueri poffint . Adduntur & cella; purpurarum vfta? apud eodem libro in quinto capite , vti etiam apud Aetiucn medicamentis pilos *ttC piP bus . Idem cinis vtiliter cum meile illinitur vlceribus capitis & fimiliter mu lier ^ir pilos atte- mas fanat: pannis etiam refiftit vtroq, modo , flue opus fit incipientes difeurere nuant, flos emittere, fi refle obfcurus quidam ex Plinio citat. Idem ex Diofcoride purp &e°iai £ buit , qua; apud Galenum oftreis aferipta Jeguncur , remedia qua?dam . Paulus tertio fui operis volumine, co capite quo agit de columella oris inflammatione» Galeno docet , plenfqi oris & colli affefliombus prodefte fufpenfum ex collo 3 gatum homini funiculum ex marina purpura, qui vipera- collo tircundatuscai» lauerit . Vciba Aegineta? h*c funt Gr*ca vt Marcellus Virgihus recitat , ex qu v fcripfimus : K«i«AoMwW AivkVciTro vopfv^ae Subaru as TrtpntSiv 'iS;av cZvictv: iei ia. 7ripia.7rrof*tvov San/xai r&sotiuatj Trap/cStUstil) i&jO ff* • («apiufft r«/\ W(.-hoc eft, ad gingiuas etiam falutare eft filum e purpura 013 scvl Amuleta. vru a? «/V i «ntwoi.uuv vnjvu «r«ui jatuiau vu uium v gwp"- ti.^.Fen.f . vipera fuerit ceruicicircumpolito futfocata , hoc circundatumtonfiliis & °fnpi Vipi a iuw» a UIVI V«. v%.w. j/ v.i*v . j uyw wi»vviuuaiuu»tvuM-«- — . | , caufis, mirifice iuuat, vc Galenus teftatur. Ego hoc apud Galenum non jfl ^ Auicenna , eft (inquit) certum inter experimenta qua; agunt vi quadam °ccti /ceflibus, vndeluffbcationis periculum eft , & vu«e& tonfillarum & omn‘nOn°30gU^11 turis partium, li filis cinfljs cum alargiuan ( interpres vertit murice marino ) r / w DeTeftaceis Lib.III. 321 buj^^^dreutndetur eis colliira a?groti. Mirabiliter enim iuuat. Plinius ab aliqui- ^r.jo.r.y, jHitvjIUmas Clrcuml'g3ri Jioo ( fimpliciter,non purpureo) fcribit, quo prsligara infra ca- id{Q Pera Pependerat, donec exanimaretur. Inuemo & ex lana vel veftimeto purpureis, bi]1Co3^UrPUr* inferis, remedia.Aetius purpuram hircino felle madtfa&a muliebri vm- Tf.i6.f.$4* ceptUr 'c°Usfeptem imponi iubet:& deinde crefcente lunaticum virocogred'atur,con- QjCnt ramUs fignificatis confulc thelaui u lingua? Grate*. proco autem ab hoc animali i^q! ^rtaffis meruit. Cum enim Triton Concham inuentam excauaflet, fecum eam co- r^ir^n^stulifielcribit Hyginus, ibique ionitum quendam inauditum per Concham il]c 1 ‘Cjfioftes autem ventos ne qua efltt immanis fera ab aduei farijs adduCta, cuius eflec Clitus , fugo fe mandafle , & ita vitf os in hoftium porefiatcm venific Romani Tri- tj0 ScutQ buccinisfaftigio Saturni odis fupcrpofuerunc,vt fignificarent a ccmmemora- gtjjj6 “a*Urni hifloriam quafi vocalem elfe fa&am.ciim antea muta , &oblcura, & inco- la | ^et»quod etia tcllari videntur, vt inquit Macrobius, caudo Tritonum humi mer- ejtCj a^condito. Habebant proterca Romani argenteos Tntones qui pugnam buccina Tntotts ar- S5{j 7*nt . Suetonius: Quin & emiflurus Fucinum lacum , naumachiam ante commifit: Itt AUttl proclamantibus naumachiarijs, Aue Imperator, morituri te lalutant,refpondif- ln Claudio neque pofihac vocem quafi venia data quilquam dimicare vellet, diucun- b cu$ n l3n °°ines igni ferroq$ ablumeiet, tandem e fedc fua profiluit , ac per ambitum la- flu* cbm c° veniflfet,cithara cantai e iulfus^buccinam inflauit.Liuius: tur. lUr, Us 'mperauit, vt ad tertiam buccinam profto eflent. Cicero: Signum buccina da- Y»d* dica- ^tiirt /l^oque Buccina paftoralis,qua oues & porci appellantur . Columella: Ad quem tur* ^U^°bbenter recurrant, cum paftorali figno quafi receptui canitur: nam id quo- Buccina pa- Cfcpu/culc fieri debet, vt ad fonum buccino, pecus, fi quod in fyluisfubftite- tiorahs- * * a repctere confuefcat. Varro: Subulcus debet conluefacere omnia , vt faciant ad ^f*7*f*2 ?* buccinam* 322 Vlyfsis Aldrouandi buccinam.Hinc verbum buccinarc Varroni , & nomen buccinator Catfarr. De beet' ^ Buccina a tu & buccinatore confule Vegetium. Buccinasa tubis nonnulli diftinguunt fic : flu0 ^ io vt atfft- exrecuruisanima]iumcotnibus,tuba?ex£reargenroue,conficifokant,#aanimoS rant. tum & equorum inflammandos. Apuleus certe in Floridis buccinam manifefte a cU fecem it ,tiim air. Siquidem vcx hominis & tuba rudiore torquior,& Lyra eocentu v tior,& tibice qusftu delediabilior,& Afluis fufurro iucundior,& buccina: fignificatu^t() ginquior . Sspe tamen buccinam pro tuba pofitatn iuuehimus aut certe pro inftrun1 ^ tuba’ flmili,eundem in bello vfum habente.Ciceio pro Mureto.Te Gallorum, illuin ^ Succi»* [ef~ cinarum cantus exufcitat: tu adlionem inftituis, ille aciem inftruit.Eft & buccina00^ fidum, oppidi in Sicilia Dionyfio, quo nomine etiam didla eft infula , Pontiani ponriftc,s^tUfj &morreclara. Sed vtad Graecam vocem, vnde digredi fumus, oratio ooftrareuer KupuzcDi nomine vocata fuit quadam familia Athenis , a filio Mercurijqui*»V£v° ^ cur. Horum xuptfitw fit mentio ab Hefychio & a Suida. Eft denique auis 9uff nif qua &7rpiVy2w dicitur. ' / , SYNONYMA. tiif* Kn’pt-? Ariftoteli,vt iam didhim efl, buccinum,vel,vt Gaza vertit buccina v° Pl.nius nonnunquam murices tranflulit,vt trigefiinofexto capite noni li^1^ de purpura agit: Latent vt murices circa canis orturo tricenis diebus* hoCc^f, de buccino dixit Ariftoteles. Iacobus Dalechampius in explicatione eiufdem horu^ jjj Conchylia a borum: Sed quota hac portio eft rcpucacibus purpuras: Conchylia^argaricas?^^ iucctnis an pro buccinis dixifle autumat, csteriim no eft necefte meo iudicio ea hic diftindioo£> didmgueda, & Conchylia proprie di&a pupureum colorem, quem & per fe Conchylium dicu(,t,fj£(| ferat. Vnde item eadem diftindiio apud eundem Plinium , locum non habet, vbi alt'£(f( vnde Conchylijs pretia,quis virus graue in fuco?&c.nam per Conchylia intelligM Ys Murex vnde purpuras, buccina, murices atque ipfa Conchylia, ex quibus omnibus ftes ille pUrPu(i^ dtrius. colligitur. Pet. Bellonius voces murex a Ceryce nomine Graeco prodijfle putat, * ^ mutata in m, « veto in u & u in c. Non probo Franc. Maflarij iudicium, cerycem P^ji Ceryx an mu efle muricem, & Conchyl;um:Buccinum, inquit, Plinius pro ccrycc feu murice diJ<*f’ )(jii tex an Con- enim ex ipfo Plinio , duo fint genera turbinatorum eontinentium florem illum cint^ jjj;i chylium . veftibus expetitum alterum fcilicec buccinuro,alteru purpura, necefleeft buccirui^^pi qui ceryx , murex & Conchylium appellatur. Sed praeterquam quod murex diuerA'5^! Murex nome ceryce, & Conchylio, ita quoque muricis nomen, vt recfe aduertit Hermol generale . eft quam buccini,vtpote quod & purpuram quoquecomprehendat. Kiranides:t3 de ceryce di* eorum iuiTu, cum adIubu,fler,nouilunium ipforum annunciaret, contemplatus >n n jt)tD) &um, uitate praecones ( adeo vt propemodum maior eflet praeconum numerus , quam c' oiy portione ciuibus efle pluresflummis vngu.bus pederetim incedebat,in terra dc^*' ui(! Jis. Interrogante vero eius hofpite, ecquid mali pedibus tam fubito accidiflet>h°. Ego equide totis pedibus valeo, & quouis aflencatorc ad camas excurro celei iiis; 3 j ,o« tamen fum ac prorfus metuo, ne calcando t.tmipuua pestransfigator.Dakcb^^V Sutcinum-> addidit fcholiolum:H*c vox (*#>£) fignificat & praeconem & buccinum fro aculeata equidem clauatam aut aculeatam,fed tuberculis multis eminentibus afperam&Jt) furfur a Ca - lem. Bnccinum pro aculeata purpura dixifle videtur Stratonicus negligencer,llJ<') ^iif (aubont errot faubonus in /uisaniixiaducrftonibus non redic murices vertit. Inpra?cedennbusv DeTeftaceisLib.III. 3*3 ^ Co ph P^*Co: Wc eft murex: nifi muricis nomine generalius accipiamus , vt etiam /ub i0j£ ^omPrchen datur . In Gloflis recte, murices , *n>*ec> «cppvVr*. Inde Latinis pfjt ®1, ^ltari murices di «Tofini: , & huiufmodi , tanquam vl- c>Uns iljUrdoeU-iS ^°^t‘onetant“m extenjc °Car‘tradit,vel quod buccis admorumfonosmuficos edat, vel quod buccas inflare S bucci C0^at * ^IUS enim concha antiquis tibicinibus fuit idonea. Ha?c ille,fed etymum jjjq 01 habemus apud Plinium , durti ait: buccinum minor ad fimilitudinem ciusbucci- {tj^ °‘onus editur , vnde & caufa nomini , rotunditate oris in margine incifa . Buccinus a Pet.Gillio mafculino genere effettur alicubi, & buccinus minor, Romanis delphi- "inter nomenclaturas apud Diofc. legitur. Gaza latine feminino genere buc- 5?Per eRettj vti etiam Feftus , inquiens : Buccina quam nos appellamus, Graeci bu> Ijj- a”militudinefonidicunt. Zoographus ait feaudiuifle,bodieaGraxis$Mximappe!- ^.‘^poV/Soc& ypo^/Aoc etiam buccinum quandoque fignificant: Scholiaftes Nican» „»•* 9pof*@or «A»>ov olA’w7o,tefi«xo, imv Zoy^yXiut cis i^pcovro dvn trt». Atticos, lCc apud lati num poetam . Dum per fanat aquar a concha'. ^apudOuidium : CaruieumTritonavocat , Concha^ fananti 1 lnfptrare tubet , fluftuff & flumina Cigna . ^fuocaredatK^d AvnyZ item Graecis no folum buccina & tuba eft, fed etiam apud He- ^ Wtium buccina pileis feu turbo, necnon auis. Dentale vulgo didtum a recentio. :Sus me- itlCls i nonnulli buccinum interpretantur , vt antale purpuram . Nos de vtroque diximus Aura . Buccinum Northmannis dicitur tefteRoberto ConftantinoRan de mer,Ve- j^^bouolo di mar. Maflilienfes, vtGillius Icribic , purpuras & murices & buccinosf fic j^) vocans bios: Et rurfus:Ligures buccinosnunc vulgo Cornetos nominant, Malli* e^bios cornetos, Graeci quidam hac aetate ftrophylidas . In Cor oh Diofc. ltb.%. cap. aoj. Etymum , Strombuf & Strobilus buccinum figntficant . SaAwrylj Dentale, b R G E N V S. FORMA. Defcriptio . intottafunt, vt buccina: alia in globum tatiim circumacta, vt echinorum genus, fat !? kjllaluium&c.AJibi etiam buccinasteftatis7rop*uw*oT«,ideft,greflilibusannumc- CerVc U°d ad formam attinet > %nfippus apud Athenaum inter fe fimiles efle tradidit Uii^ e\Purpuras, ftrabelos & Conchas . Eft vero buccinum magnum & buccinum par- cocha fpira tubei culis exafperata cingitur.Ariftoteles teftam buccino fcabram * ^nidios quam breuiflime figuram fic perftrinxit: ^ — Caua buccina futnitur illi ^ell q.. 2" ortilif in latum, qua turbine crefctt ab imo. *« . uccini concham vt plurimum minimi oui magnitudinem non excedere te- ^ Mq1 r *n terSore qu,nas habere, vt nerita, pferifq; in gyrum tuberculis obtufis,bre- t^tit ?bfeptas , multo quam in purpura frequentioribus . Sed vbi in clauiculam defi- °ICUtn tantbm eam comitari . Interna parte incifam oris rotunditatem habere, tur- ***** canalem ad latus, per quem linguam exerat, purpurarum modo:eodem<-ii 0 C(>nttgi,quo etiam tuibinata omnia, ne in teftas contraria ab externis oflfendan- - - inr. Ltb. 4 ,ae parub.(.y. forma . Li .4. Htd. cap . 4. TeQ* bu<~ tini. Magnitudo. Operculum . 324 Vlyfsis Aldrouandi Celirufra. tur .Colorem tcfi® intus Iadieu, loris e fit fuluii.tantaq, magnitudine nonnutjuatn re,vrad Carteiam Purpura & buccina? decacotyli, id eft decem cotylarum capaces f riantur, Hxc ille,qui &ance paucula interiedta dixerat buccina? concham efle turbina Jilm Fur» & jn anfra^um intortam , fed quam purpura minorem : indeque a quibufdaro fur a cur di» purae dici , nullis item aculeisexcrtisclauatamapparere, quemadmodum purpur* eatur. cj13j fccj fCabram effe,habereqj (inter notas a Plinio deferiptas) rotunditatem otis w ^ Zt.^.c.^6. gjne jncifam. PJiniusquoque buccinum minorem purpura? Concham efle Icnbit a militudinem cius buccini quo fonus editur, vnde inquit &caufa nomini, rotunditate ^ p linias cor- jn alargjne incifa . Cxrerum Rondcletius pro minor apud Plinium legit maior, & rt&tis, modo apud Athenaeum purpura; filius vocetur buccinum declarare conatur . Verba^ )f1, " ” ' u”nre .0 non prarteribo. Eft cx turbinatorum, inquit, genere, longiore tefta,in medio latior ei* Suetus. iiaJafajS» deq; in turbinem longum definitraltera parte margine in longum procurrente:atqu£ ‘ ‘rotunditate oris incifa .Tota intus l£uiseft&candid2 : foris tuberculis multis atque ^s chis afpera . Caro interna partibus quibufdam ruffa , quibufdam rubens fpe&atur > 1 cadida: foramen operculo, quod eft oui figura integitur, & anftiffimedsuditur.Duo ^ f cinahic exhibemus. Vnum interni nihil oftendens , alterum prominente interno ^ & inuerfo operculo . A nciquorum buccina efle decJaratfuccus dilutior & minus , quam in purpuris , quod de buccino tradit Plinius: Buccinum per fe damnaturjqu13 j; cum remittit . Tefta fcabra & afpera , fed neque aculeata , neque dauata . Arift°ce jj . Teftarum permagna eft inter fe varietas. qua?dam enim lxuesfunt , vtvngues, 'Luq.Htti. & concha? nonnulla qua? galades a quibufdam vocantur: alia? afpera?, vtLimnoftre:i, -f pinna, & concharum genera quaedam & buccina. Plinus: Pra?terca clauatum eft ad nem vfque aculeis in orbem feptenis fere, qui non fune in buccino. Quae nota? cum certiffiroa? fint , & in his buccinis quae proponimus maxime exprefla? , non p°* 0 non in eadem permanere fententia , etiamfi Plinij locus vnus repugnare videatur , 111 ‘L haec fcripfit : Concharum ad purpuras & conchylia eadem quidem eft materia , fed d • temperamento. Duo fnnt genera, buccinum minor concha , ad fimilitudinem eius u . ni, quo fonus editur:vnde & caufa nomini>rotunditaceoris in margine incifa: altero^ D pura vocatur , &c. At contra cuenit in noftro httore . Purpura enim femper minor bu, ^ no reperitur.Sed hunc locum corruptum efle docent nosvetuftiora exemplaria,ioq°^cf.C pro minor, maior legitur, quemadmodum etiam legendum efle res ipfa demonftr*1, |0 rupeus eft etiam Athenai locus , ex quo colligunt omnes , quidepifeibus noftro 1^ J fcripferunt, buccinum minus efle purpura , quod filius purpurae vocetur . Locus r. » efthllillfmodi : ntpiSl iu>9 xnpvx.cn» o A*pxt7T7ros id *>jpi SdAdoan; 'torrefias a &of; s quod Ronddetio placuit . TpoIP) tinuum , fimplcxq^ ex toto vfque ad exitum: cuius initium circa anfradium pap*** Cue^> qua & Jaxiiishasrec . Quas verdetiam partes cum cochleis communes buccina na Pfi- Ionia. ^uPr^ de teftat!S ir) Senere etl & in cochlea repetemus . Ioma fune qui Cf*" 2E4.Hr/?. cap. 4. Venter. Cula. DeTeffcaceis Lib/IIT. ^ credanc eym}quem Purpura, vt Ariftotelcs fcribit , habent & Baccina medium inter pa- pipatur, PaucrcuJuoj , & ceruiculam , vt. Athenaeus tcftatur , Jb^^etn papauerculum in Buccina ^cnisicnaefcuientaque : quanoquam omms cailus pifina:,& Conchylij interior, papa- ?Cr quoque bicitur.Eao inquit Hermolaus, in Diofcoride no ionia,fed cioniajhoc eft ver- Dtefe. cor. Utn (» verbo columellam lego, ita fcriptiim in exemplaribus aliquot inuenias. Rondele- rectus » llUs in cancell* hiftoria legit >W, & interpretatur medias turbinatorum panes, circa quas '/oliitflrm clauiculatirn intorquentur, ex Diofcor. lib.i.cap.4.His(inquic) cacelloi utn ,1’ol!is cauda cedens implicatur, & alligatur, vt teftas circumferre poffint. Sed de hac parte Pura etiam in Purpurat hiftoria d-ximus. Habes hic duas Buccini icones , quas exhibet Uondeletius , item alterius ex Zoographo fiue Cochlea, fiue Buccina?, quam apud ciuem 2llef>dam fe vidiffe ait, mucrone pertufo, circulo ftanco ambiente ,vcapcae(ret.nflari. ^0ndeletij , inquit , pofita effigies, noftr* quidem fimiliseft, fed tuberculis rotundis fcitfc fy a. Venduntur paffim huiufmodi BtKcina apta inflari, & ego habeo quod amcusar- y ambit . Habes item aliud genus magnum coloris item vio/acei, fed cuius orbes fla- e cUnt,& in ore candicat.Zoographus etiam aliudgenus Buccini fe vidiffe tradit, Puipu» r*fimilius figura, & magnitudine propius, quam vllum ex ijs, qu* pidia dedrt, fed tuber- Cllhs vndiquaque difpofitis, deinceps rotundis fcite oranino+elegatcrq» s*i^e>ov clauatum, in mucronem adeoexporreiftum jfcdcapiteobtufiotebTeuius'. Quat^poftremoloco ^le&aeft icon , pro Buccina pereginamihimiffa cft.Conchili.umcftcoloiC,& duritie ^tHoiis, circulis rofas aemulantibus.. Vi- ' Ec 525 Vlyfsis Aiarouanai Buccinum Zoographi. \ I DeTeftaceis Lib.III. 3 27 Buccinae alia fpscics, Buccma peregrina, colore & duritie fer e marmoris a?mulo, circulis roias £Binuiantrbus. LOCVS. NATVRA. iETAS. / 1 " * _ A Aristoteles latere fcribic Buccina,vt Purpura?,canis exortu circiter dies & S.r. 15. tr*cenos:fed Plinius, vt dixi, hoc de Muricibus dixit. Aitque Buccinum non nifi Caf}tsexor* '“4|cle ) • ac*h? ere,circaqj fcopulos legisfed & hoc Ariftoteles de Aporrj de(Apor- tu ^text. ',nquic Maffarius , dicere videtur : quam Theodorus Muricem conuertic . Verba Zt-9 i lsh*c funt:Natices faxis adharrefcunt more Patellarum, & Aporradum fiue Mu- %qretnP“s viuendi Purpuris & Buccinis fecundum Philofophum longum eft, annos citer fex viuere tradit in quinto de hiftoria, cap. decimoquinto. Aetas , E e 2 GENE^ 328 Vlyfsis Aldrouandi generatio. • i a -M-V V R P V R .E quomodo generentur, difium e(l ante. Ariftoteles buccims i-. 1 5 JJ „i„nenaj modum cfle profitetnr , ideroqi tempus : Buccina tamen ante P1 ' £ ^ Cap.ii- I paollu generari paulo ante dixerat: purpuras nimii u vere, baccina hyeme , HZZ'Z'. Eode authote femen ad generationem nulluhabent.St quomodo quafi a fem.nal "”r 1 humores quofdam mucofos emitta't,in purpura didlum efl ea 6** ratio fauo fimilis tanquam pprgamentum tam purpuris quam bucanis eutn . Qu) V J nis quoque fauificare in more e(l, vt ib.dem diximus : quod ane hoc p-fto Ucm fub lapide prona parte oblonga, albaq; deinceps pendentia dlfP°n“n‘ ’ ‘5“ ’ jjfeur faui nomen habent,ab apum fimilitudinc.Si.pia. autem fub lapide (bibula, tu .cO^. ficant: quo veto tempore fauos extruunt,fi ineoquanturStabfcindantur.o 1 jcd- nere comperientur: qua faliuario lentore lapidibus & cautibus ferrum.nat„vt in« ^ dere non poffint: quod ia» magno arcificioconftruut^vt mhil coaceruatum eUe 1 ■ m . , ... VSVS IN CIBIS. VCCINORVM carnes , inquit Diofcorides ori grat* funt , & ftomaebo^ CngrAU ■ J les fedaluum non molliunt. Archigenes apud Galenum, ex teftaceis,ftofl , tgrMS\ „ I J maxime conuenire tradit buccina , & purpuras . Bellomus buccina & Stomaibo t(b MaffiljK , & Venetijs ait in cibis expeti, fedbuccin* carnem purpur*carn ptntttnu riofem A d pl ifcos jn pretio e[ian> fujfife inducor vt credam. Charmus em &U cufanus inter caereras paroendas feuhemiftichia , qua: de vnoquoque ferculo in p habebat, de buccino hoc vfurpabat ^ exHomero videlicet ,qui de prceonibusin exercitu ha?c verba protulit: a quibus > conchae iftae marinae , praeconum fuo cum inflantur , fono fungentes vice nomen y? runt. Alexis etiam buccina, cochleas &bulbosintercibos celebrat apud Athena:U , Jf Cella prafe* nerem ftitnulantes: proferri autem colla eorum video. Diphilus enim Pinna, inqu%0 tuMur. nam cient, difficile concoquuntur, & fimiliter buccina, quoril colla (rpwWaoV * conueniunr,fed difficulter concoquuntur, quamobrem ijsqui ftomacho infirmo ducunt ,diificulter etiam excernuntur.alunt mediocriter. Papauera vero eorum cire ^ fafauer. dumlenerafunt&facileCOrtumpuntur.Hicefiusquoque, buccinorum colla, wq” ' ef macho apta funt, & minus alunt , quam mufculi, chama?,pe<2ines. Profunt ijs Jmbedllis jmbccillus ventriculus, ac quibus no facile cibus ad interiora ex aluo digeritur, qu ^1- ffemacb, yjx corrumpUntur. Nam qua: in confeffo eft facile coqui , e diuerfo incomoda frojunt, modi ventriculi affe<5hji,quia paruo negotio ideo eorrumpuntur , quod tenera tim diffoluantur, (liquentur & in chyli naturam vertantur, fcd praui & improbi,; obrem horum papauera(excrementa in omnibus fere teftaceis, qua: membrana c0‘ jpfi ^ tur ad extrema fere tefta: partem, efu fuauiora reliquis partibusjqua: ftomacho va y non conueniunt, debiliori ventriculo congruunt .Aiunt magis & delicatiora rarum quam horum papauera,fed acriore, inluauiore,& ad fchyllam magis accea ^i ftu , qualis eft totius conchyl j . Exatfius omnium Xenocrates de buccinorum ^ ^ fctipfit in hxc verba . Buccina: funt duriores purpura j & magnitudine ac '°c0°b^1 triplicefqi vires habent tefta:, colli & excrementi in tefta contenti. Nam labia » ^ U' pileis aluum fiftit ac prfeipue fi affetur: contra magis facit elixa. Collum earum ftitjdifficukerq; concoquitur: idcirco ex finapi, vel aceto, aut liquore,aut pip^ ex eis ipfum debent, qui eodem vcfcuntur. Aqua denique qua: ex eisemanac,caleraCj emenAntis fubducit-.cumeo vero excremento quod tefta continetur, co&a , magis gilua VfU qualitatem prafertifi vero tot? decoquantur, maiorem fiftendi vim habebunt ferenrjquidam vero cas elixantes kuigant,& jque ac vrticas condiunt,fiuntq» 0 Luna exoriente plena: Scaftate graciles. „ Te /Id vis. Colli . DeTeftaceis Lib. III. 32P VSVS IN MEDICINA. AETI VS in cura colici affedlus a frigidis & pituitofis humoribus, exoftreorum genere purpuras & buccina reliquis proferenda fcnbit.Traliianus buccina etiam Pa . . inter alia teftacea enumerat, quas raro & modice voluptatis gratia offerre tym- ^ Cirdui ^nicisconuenit.Et in Cardialgia, Cibaria (inquit) conueniunt, qua? non facile alterentur ^ concoquantur, & mordacibus, acribufqj humoribus refiftere poffint , vt funt aftaci, pe* &u,m * v fni!i)Cerycia, id eft,buccina.In dolore etiam oculatum ex biliofoSc acri influxu, argrum - j. Cl iu^et alimentis mitibus, minime mordacibus & incralfintibusiinter alia (ixnpvx/o /s. fiCU 0' * n m «n purulentis, fi falfus humor eft,pe&ioes aut buccina aut aftacum dare non effe alie- dol9rem * toafferit. Enumerat vero etiam buccina inter cibos, qui fuccos vitiofos generant, poda- J * Pituitofae pr*ceffores. Nicander ftrombos , pedines, buccina io cibo contra dorycni- <*brar,& Kiranides contra cicutam . Galenus alias inter abftergetia,qu£ pilos atte- PofT ’ kC*norum ai,orumu^ oftreorum teftas vftas conumerat jalias vt ne cui penis arrigi contra do l qn ^buccinuntvftum lotiobouiscaftrariextingui iubet:hocq;in cibis aut potionibus vti, rycnium, & p 0t* ver6 remanet in vafe reponi. Ad oris terros abfqj vicere odores, ex eode:Ex oftreis, acutam. ^a&buccinocummyrrha vtuntur quidam : cumque cubitum eunt aceto acerrimo Ad penem unnt . Ad parotidas emplafira quxdam molliora fiunt , vt idem Galenus alibi tradit, arrtgendu. ^ati forma,ex butyro vel oefypo conflata, oftreis aut buccinis aut purpuris vftis additis, ons re+ 'dem^j nimirum in libris decompof.med. fecundum locos Archigenes adueifus idem irgS edore$ atom buccina marina , aut purpuras vftas meile aut axungia excipi & imponi iubec , vc °nfeftim difcutiantur.Ait ctiam,buccina,purpui as, & oftrea, vfta conucnire indurefeen- ‘'ous, ac vecuftis inflammationibus . Ad choerades difeutiendas , Hippiatros quidam, ce- rcia marina vri iubet , & cum mellecodfa cataplafmatis inftar imponi . Ad alopeciam & Ad alope - ®tnnedefluuium capillorum alphofq;diuturnos,hoc mirabile habet Nicolaus Myrepfus: «-*/» , Wcina vfta & trita in oleo veteri fufficienti fubigito , & ad glutinis craffitudincm redu- co :rafo prius &fri&o, illinito. Ad auris dolorem a colore , ex eodem: Viua buccina in Ad Auris elixa illine. Hoc enim naturalem, inquit, quandamvim in fe obtinet. Galenus pra> dolorem, ^tea ad ephelidas & lenticulas, |purpuras & buccina, vbi expifeatus fueris, iubet in ollula C C,°nijci, & in furnum affanda mitti, deinde ex meile tritis vti . Et apud Aetium quoq,- me- ;1Ca . fre afptri * tate . Murti at clj tacumincLJ , cuid. par Buccini parui genus Zoographi. * * t Buccina par ua alia authoris* > t • "3lU his ve ?Ler,nts vnutn aut plures aculeos infedios protendunt. Meminit Q.Cur- ^ar|Utn 1S i ^ 00 quidam transfuga nunciat regi murices ferreos in terram dcfodiffe Hione A902-.1- °ftetr' cquitem emiffurum effe credebat. Meminit & VaJeriusMax.de uno:^uadenr'busquibufdam,vt circa moenia vrbi$,quamobfideret, fer. DeTeftaceis Lib. III. •••* 3JI Lib. 4. Mumes ftr - reti re°s murie r - vuaUk.u,WUi,,)U(uuiuaiii,v[ cirta moenia vrois, quam oblideret, ier. Ht, v0c CS ‘Pageret , ne fubita eruptione hoftes impetum in prirfidia noftra facerepof- V^^vtredieannotauitBud^us, vt & herba quardam mu- Jplid ( ' lttr mucronatis pericarpijs , vna terreftris , altera aquatica . fcrant vero vt 1’antur 0neme“ videre tria muricum genera, quibus in militia prifcibellatoresvte- ltreiUes CmpK ferre'j quos dixi, item lignei ,& labdarei : ied & ferrei ignem artificiofum tretUes -l c'3qu()5 aiJil3 'tcm lignei , c°mburunt , de quibus etiam ignem ferentibus idem Hie- Tribuli her- ba. Muricum bel Inorum tria genera . fu 'nt, ^ 'u^exhisduopoftrcma jpriefertim tertium, vfque in hodiernum diem in vfu VhXqU0 arb*ror M. Catonem cenfuiffe forum muricibus (lerncndum, quod fciJicet frat eiui - S lbro de foenore effe ait doi/3an %upa.v , hoc cft, impiorum regionem . Vfus & ^jReo°r UriCUm ve^afI,dium in tormentis , quod me docet A. Gellius , de morte ^fert. j .bU 1 f^CpS: ^uditanus , inquit , fomno diu prohibitum , atque ira vita priuatum Vidrb' tu* C0Snitum eft > nobihllimos Poenorum capriuos liberis Reguli a Ss jnj'7 3 £ * ^ 'n armari° muricibus Pr*6xo defi ituros, cademq; infomnia cru- ut”,ta9>PUITur>sacutiffiafifint aculei, has potius murices, quam buc- S: n ecnl J J'0tandasarbltrarer»cJuanquam murices ceryces vertat nonnunquam Pii- C|t>oeni P ■ :eteol!un’,udlC!UP'> qui proprie folumbuccinumfignificare volunt: buc- 4 C“ r?,C1 • APP««o4uc vna cim RondeJetio muric« %uj & mrb,n ji fum dici CLS. firmo‘qj acul.eos fiue clauos habent . Probo irem Pcrotti etymum qui murices “ 3 alper?tCfmUrorum* Sic ^que Odorus , murex , inquit , coclTlea eft ^•,t3 ab acumine & afpentate qua? aho nomine conchylium* nominatur, propter ^ilHCirCnmC'f3ter? aChrymaSCO °ns PurPurei emittar, ex quibus purpura rfnmmr appC,,atutf 3 £luod hxc tin,aura e* teft* humore elicitu/. Non probo ve * C?7m rCabuI° lat'nUm murices defumptutn cooijcionc. exqui- unt beJJomus , & Zoographus . Pratereaprarterbuccinuro concha Venerea muricis ^aWoC comPra,nend,tura PJln,0> vt dum lcribit muricem latiorem purpura neque lCupeqUnr°tU H0eqUe m augU,0S Pf°deUnte f0ftr°5 fcd fimPJ»'« Coneha, vtroque ^bu!r 'gente * H)S emm ,verbls conchjm veneream defcripfic , vt fuo loco patebit % mTricSmo, 7 VCU v in PUrpUra 5 ^ 10 bUCC,n° d ,CtUm eft ■ Idem Plinius >efe d minT g r''* e^c b]t> vocancGraecicoiycia fahjcorycia ) turbinata ^(inqU-rram,U,t°- e®cac,ora et,am & halitum oris cuftodientia . Achena us verd C^0nia ,rmo.aUs'nonmuricum ,fedchamarum generibus contnbuit,eafqj in Mi- ^tben,s*PWbs > in esetera Grscia tracheas , hoc cft afpcras vocari \icu ' 0d & Plin’ fccutu. fere, alicubi videtur , fic ilJc. N >(ler Plini; codex fic habet, I,°r;iItUj|^eiurJSlUnt<:Iuasvocanl (^r*ClC0^cu >ahjscorythia, turbinata £Eque, fcd mi 'Squ ‘Co,HermoIauscoryciafufpii — ' - * - ' - Lib. 6. Ait . nof.L.c. 4. Murices qntdproprte fi*, t. Etymon. Lib. 12. Orig.c.6. Contra Eei- lon.& zoo - grapbum. Ltb.g.c.z^, Concha Ve- nerea de * ferrptio. Colycicut muricum ge+ nus . * Hcm,olaus coryaa fufpicacur legendum, qudd A henams fcribat,chama‘ ge- JS aech"0 C,ra>C1S V0Cari in Macedonia, quas Athenis umt dicant . Sed mu- f lt>s‘ Pon amarum Senus diucr fum ell . Hoc etiam animaduertendum , inquit Zoogra* oroPhi^aut potius corythia in verbis Plini;, commatis non puncti notam effe r hia (fic e Vt apPofltionem mox fcquarur, concharum genera Vuottonus tamen co- li ^'niuiTi101, Cglt per y* non coripfaia,) a eolycijs corythijfuenocd/ftinguir.Congene- ’ inqU,tldem Vuottonus , quacunque fcil cet turbinatifunt generis fuau.X ilISbo«u77wCOryphia 1 Sunrqj ori & d°macho grata: aluumq; & vrinam cient , atque ( • PWu rcddunc odorem • Copiofiiisaluntiurulenta , afla vero dura fentiuntur. Ho- n7^7°rUm raore ftring>t potiiis . Iam vero muricem colorem purpureum Ltb.i i.c.j. Vimy locus notatus , 1' tUtHa | T 1 u lll,nbir potius, iam vero muricem eoiorem purpureum h llricetn qUemhbet, purpura, buccim.&conchyhj) Nonius figmficare feribit. Et facrum optici iurifnf.rlr^c II. J • I x-v-.l _ _ • • vv ‘ VcfteslF ° luri’PeritosideononnulJi dici volunt ,ceftaote Cadio , quiacoinficeren- .^‘mperatori^. ^tius: Tebis J/ro murtee tinfta vcHiant lana. N H Cl>a‘ClPUeta C uncia vestiunt lana. atj Murice, Cn colorem PurP«r-ie figniticat: quare & apud Caelianum legitur, vt Bayfius Oa;. M 7°?U£ rrpUr* VlUm prarftant’ in Tyf0 noblles- Horatius in epiftohs: qitl^s **rtabus Tyrys iterata vellera lana. 1 ll'oque Tyrium muricem de purpureo colore dixit: Pro eoiore. Sacer mu- rex cur di- catur Iurtf- perilts. de Tyrio murtee lana rubet . Item Vlyfsis Aldrouandi Kutyi. ao^Aof. KdAt»$B 3 32- Iteo» alibi: Phocaico bibulas tingebat murti e lanas, Virgilius, Jpfefedinf ratis matam fuauc rubenti ^ > funerU*'^ Murice. Etalijs in locis, qua; vt! etiam aliorum authoritates cum fint innumera , P * caneum fuerit citare .Katytui dixi efle florem vel animal , quo tingitur purpura, itj « ^ Scholiafte Nicandri ,qui prazterea inhunceiuldem petra locum: s-poV#*»»6^0'' * titiiKct^xt k»p* plerunqj omittitur.Semel tamen ad difcutiedas verendot u puftulas, Cacj(,s 111 ( inquit, nimirum Plinius) vel purpurarum tcflxciniscum meile prodeftreffi- 4d pude do • fiiUj Cr5matarum cum carnibus fuis videtur autem eadem ferine vis & communis tefta- rum pudulas fiiJ?J{.ar,s °mnium cineri inefie: nifi quod efficaciorem ex durioribus folidioribufque te- dia ' **». Er quoniam *ir’pt>*ij Plinius alias murices, alias buccina interprtMunreme- Ptorl* 'uperiiisbuccinis attributa funtex Grxcis aurhonbus, muricibus etiam Plinianis tllf ,S c°ouenire idem Zoographus exiftimatimihi purpuris quoq; eaconuenire viden- LjCum fcilicet purpuras vnacum muricibus nonconiungit , vt aliquoties facit , nam fic fcoc,oa imeliigir. Mituli quoq; cremati eundem bucciniseffi.qu* voeant Gracicolycia,aIij corythia^turbinata aque.fed minora multo, ef- VcjQo0ra etiam fitoris halitum cuftodieotia . Parotides muricum tefte cinere cum meile, t&Uficjj . ^borura ex mulfo curantur:Teftis cadi falfamentarij tufis cum axungia vetere, cincreex oleo ad parotidas flrumafquc vtuntur . Muricum cinis dentifri- Dentifricii ^ u* satntnonicu$ Ctrutno ex cor nu cinis c(l aut vngula porc * T orrida , vel cinis cx ouis , jcd non fine vtnoi Murtuj aut iodi , vcl bulbi cxttrMafautUa • tic v^^.^flticum vel purpura? teftarum cinis cum meile efficaciter fanat. Carbunculos ftr^j y*s ^terminat muricum vel purpurarum in carbonibus vftaruir. cinis cum meile Sfe ^s» vt Marcellus Empiricus ait. Plinius hoc remedio ,efficaciore fi cum carnibus f«di5 ingCntUrJ puftulas veredorum difeuti fcribit.Olcum cicinum cum cinere muricum, Amationibus prodeft, item pfora. fitmtnisra, ito, 'Ttft&d.firi* pio. 334 yiyfsis Aldrouandi DE MVRICE MARMOREO Rondeletij. Cap. IX. St V R I C E S , inquit Rondeletius ,hic appello , qui & turbinatius longos firmofque aculeos fiue clauos habent, quos, vt internofcerc ■ quam maxime proprijs nominibus potuimus, diffinximus. Eun1 j3tUt hic exhibemus, a candore duritiaque, qua marmor candidum £«lU ^ parte externa, marmoreum appellamus. Parre interna ex albopurP| f ^ 1 ' fy _ . - * m /1. d /s m . » h r. I « 1« A /'it I 1 I \ h 1 A h v-v r ► ^ p Pl rV ll f f 0 * ® ura- bu£' rAd dewtifti* «4 Alterius de. fcrtptto* ! Alterius for r»a ex Zoe- graphe. fcir.Tefta grauis eft,denfa ,folida, aculeis mu Itis horres,hgura iw ^ cinuna & conchylium media, ampla , vt merito &x*sdn>Ao5 dici poffit ,'qucmadm purpura fpet es qua?dam.Tcrrce eft mbu J Murex marmoreus Rondeletij. frigida & ficc? cura detergendi vi.ob s, f quam feruar.Quare ad detifricia vti P.° .p8tqj & in epulor icis medicaraentis.V ritur faclJt 0jj in cinerera redigitur, & acrimoniam aM ( empyreum acqu rit , quam diligenti abn’ ^{fl, deponit . Calcis itaq; modo elota cum 0 e u, fato in vnguentum reducitur. AmbufbstT1cnl, tur, cicatricemq; pulchram inducit. Adb^^ nia feliciter vti pofrumus.Carnematq>°Pl'|J^ Jum, purpurarum, buccinoru carni operCt)j{ redfe affimilari iudicc: fed hac in vniuedj1 . muricum fubft atia di&a fint.Hasc Ronde‘0{) Cuiusego iconi aliam adicci cuiufdatf111 J. vel conficnilis cochylij buccioa? ab vn3 pa ju milis, fine vilis aculeis, fineqj vllaafper'tal^$ medio dorfo tubera habet fed valde o deprcfTa,& turben eius pro teta ccchlet p p. ne exiguu quinqj inuolucris conflans: . [i tia tota efi marmorea duritie, colorcu i111 foris flaucfcit,& nonuliis in locis candicif'p(;(i) na parte valde latus eft. & longe vitra tu^1^* latitudo exrenditunforamcn autem inedJa rjj re partem occupauit, quafi vt in conchis confpicitur, vt inde foi talfis Plinius has ^ fu b muricis appellatione compiehederit* addidit figuram Zoographus, qua: qu0^!' adiungitur: Ait efle concha: cuiufdatn iv, eis Orientalis, quam Vcnetijs fe na&uro fcnbit, & m ea margaritas quoque gignI’ ^ damaudiuiffe, fed nefeire fequam vere. Color forinfecuspallefcicdnquitjintrif1 io pulcherrimo fpledore ex albo rofeus eft . Labrum exrerius protendit fe & dilatat ^(0 ginem: mucrones infra caput feu conum tefta duo magni fed obtufi prominent • ,i»< cono parui admodum & fubrorundi per fpiras deinceps non aculei fed tumores v^cfj Addidi item ego alium marmoreum muricem , turbine acutiflimo atque Iong° fC< vndiqueftriaturo,atitpoti£isvndatum. Habes deinde alios duos murices mat^^ vnum item totum candidum; alterum purpurafeentem . Poftremo loco datur marr„Diii3 oi > duritia? murex afperis mucronibus infignis3colore rubro, cinereo & albo, prona parte depidfus. vt DcTeftaceis Lib. III. Murex marmoreusfupine depi&us. DeTeftaceis Lib. III. 337 Murex marmoreus Zoographi. - Murex marmoreus firiatus, & virgatus. ' \ • * i ^urex marmoreus candidus. Murex marmoreus purpura/cens. Murici* Vlyfsis Aldrouandi Muricis fpecies appendicibus afperis, colore rubro , cioerco & albo , prona ac fupina parte depila . DE MVRICE TRIANGVLAR1' Cap. X. tUP^’ C altera parte Murex, inquit Rondeletius, planus; altera ^ere fed ita vt vtrinq; duo fint latera , terrium plana pars efficiat , lrci)(s ra, qua; huic propria eft, triangularis iure dicitur: aculeos ha ^ firmos, vario eft colore, foramen duplex habet rugofum,qu° °° ^ C% plituding & breuitatem,fonuseditur grauis & tnftis. Tefta t° cbylijteft2m magis accedit. Operculum quum vrirur, fava0!'\olib^ id pingue aliquid habet • Quare in oleo amygdalino deco&um in aurium do litet vfurpatur . A De Teftaceis Lib.III. Mutes triangularis Rondektjj. 33P MvRICE LACTEO. Cap.XI. ^,CmE ^ 5 9uem hfc ex Rondclctfo repraTcncamus s a latrteo colore, & r2TnrUPa°'\TU/binC>fnCJUit50btljfi0rc carren. Exoihas pot[Us haber> quam clauos Cwc aculeos . Terta ad fucos vti p lumus Concharum Venerearum vice. QuemLafteoei Murici con- CatS c u ^ximus ceu vel eundem, vel faltem congenere3exochas habebat paul. Cav2 ^ngiores quam monrtraticon Rondelctirpauciorefq;. vt pote ternas ft Wraterea aoguftiori eft foramine3quin & toto corpore,quod longitud.ne lui vix "anruerf^“ non excedlt : poftremo turben eius oblongum & in acutum lecorat*JAdd^ vocatis 3atqj in eo fex voluta; , exiguis tuberculis lonotm-n^ a 3k°S du0SjVnU(n turbine acutiffimo,& ampliflimo foramine. ^Colore (nbcinerJo111 1Cem acut<>jmucronibus infigmtum ren>r>^ 's qui wox fcquitur, ab ea lententia abducere debuifict, in quo cum ^ Puris ^ turbinatis Aporrhaides numerat. Toi» «moV 7 po&cv t%enait aVop’p’»iOT> p®P?r>pa/e , hsp vr dantis rcmio /?, quareaporrhaidem in turbinatorum genere c° » Vt ex fnpeiiore Arifiotelis loco diligentius animaduerfoperfpicuumcfi . Etenim Ff 342- Viyfsis Aldrouandi , P"i /axis ad- vt lepades adiment Taxis 3 ita nerit* , Aport : aides , & carnes eiufdetn generis adh?rcnt hartAnu faxi$,,fed alio adhifcfionis modo. Nam lenae es paitealrera detcdta,& cafnem oftendeP1* affixxfunt:ncrita?verd& aporzhaidcs acclinato 'egefiine , quod ilJiseft operculum >a Taxa quemadmodum videmus cochleas cerreftres Taxis & truncisarborum,qua parte^-' nem oftendunc, veJuri agglutinatas. Ergo operculum Habent Aporhaides& Nerite»1 Operculi quod proprium die turbinatis iam diximus. Quibus fubdit Anftotclcs operculum r,c' rfti> w tur- ritarum,.aporihaiduin atque aliorum turbinatorum eundem pr*ftarev/um , quem i11 ^ fanatis . uaimbus conchisreftam alteram . Quemadmodum enim in biuaiuibus , cluTili^tis & rcic' rauiibusa duabus teftis tota interna caro tegitur , ita a turbinata tcfta & addito fora®®1 carnem offendenti operculo tora turbinatorum caro occulitur. Ex his efficitur , Ner /tes u Aporrhaidesmturbinatis haberi. Ac Aporrhaidem retffe muricem mihi videtur Gaz:tJ> conuertiflb, ob aculeos multos &Jongos atque acutos, quibusmurices omnes armati lulir’ qualis eft hic quem proponimus. Dicam praxerea quod Tufpicionibus & coni eduris t3n’ tiimindu&us dc Aporrhaide Tentio. Nimirum effeeius muricum, (iue turbinatorum ge(j£' Cslycia tjji riS} cuius mentionem facit Plinius lib. 32. Muricum generis funt, qu» vocant Grirci t°'1 f Jporrljtti* cia, alij corythiaj turbinata atque jfed minora multo ,efficaciora etiam& oris halitu® cU des* fiodientia. Quod muricum genus priulquam explicemus , de varietate lefiionis dicefl1^ ex Hermolao, qui pro co lycia, alij corythia, legendum cenfet ex Athenaro co lycia fi!ieCjnatj genus, ejuod aporihaidem vocat AriftoteJes. nomen enim optiu £lpr’ r , ,,m Id etiam conuenit, quod multo minora fint reliquis. Sed hac pro fufpitiombushabe3!l' jporrhatdu tUf . Harc Jtaq- Rondelctius. Sed de icone quam ponit3nihil loquens. Ego binos huiuK' auibons ae- dj nU)nges rderuo in tnuiso ajppenfos : quorum maior cuius hic effigies prone feripuo* p,-^J daturj marmorea eft duritia ,& cum forinfecus, tum cxtrinfccuscandicatralter,^1 ^ exalbo purpuraicit: extra fere croceus eft ; Vterq; Teptcm habet aculeos, non indoifO’^, turbine, fed ab vno tantum latere, canaliculatos fere, hoc eft,in quorum medio fouea & * Tpicitur. Turben etiam non vtin alijs turbinatis, integer defeendit, fed dimidium eiusf3 tum confpicitur j nam altera pars intus latet. Indorlctres potiflimiim habent extub^0 tias feu procellus, at in turbine piures, fcd exiguos . 'Apoti I Aporrhaidis pars interna.' c. 3 13 / mrnmm MiiMm fSjwhli /V&WM i 344 V lyfsis Aldrouandi Aporrhaidis Ariftot. pars exterior. n DeTeftaceis Lib. III. 345 C>E CONCHYLIO. Cap. XV. A T I S fuperque oftenfum a nobis eft nomen Conchylij & pro vniuer- fo teftaceoi u genere , & priuatim pro vnica tantum fpecie eorunde apud veteres accipi: & cum fpecieseft priuata.non purpuram fignificare, neqj etiam buccinum , fed ab his concham efle peculiarem , nimirum qualem hic ex Rondeletio exh ibebimus fubin te , buccino valde diflimilem , & nullis purpurarum more aculeis muricatis circumuallatam . Muricis ta- rdes eft, cum fcilicet murex pro colore fumitur ; quod innuere forte voluit Franc, f, ce riUs>dum ait:Murex conchylium per excellentiam c a fine bunchyJiata ^,citur* furfus : Ftec verba Plini j , In dicitur; vnde vcftis tindamuri- conchyliata vefte csetera eadem fte . Ucclr>o,fi volumus, inquit ille, exponere, vti certe aliqui exponunt, conchyliata ve- vctL e^jtin<^a murice, erit contradirftio in verbis Plinij. nam fi verum eft, quod fupra ex ^riftotelis & Plinij inuicem collatis oftendimus,hoc eft, Plinium Cerycem modd c0tl modo buccinum conuertifle,ac propterea buccinum elfe, qui ceryx, mufex, & dij^ ylium appelletur, cbm duo pra:fertim concharum dixerit efle genera , quae tingcn- fcjjj 'bus vfui effent, videlicet buccinu minor concha & purpura, quo paifto verba ha?c, Cet conchyliata vefte, exponi poterunt tin<2i murice , fiuc buccino ,ciim buccinum & (j teX, vti retulimus, eadem efle conftet i Neccfle igitur erit vel negare conieCiuram no- ^ AriftoreJis fundamentis fuperihs roboratam : vel dicere, quod verba , conchyliata Vhoc loco non fignificent tin&a murice, fed ipfo conchylio, vt cochy lium fit concha- ^ ^ AriftoteJis fundamentis fuperihs roboratam : vel dicere, quod verba , conchyliata fe”e,hoc loco non fignificent tin&a murice, fed ipfo conchylio, vt cochy lium fit concha- ^ genus diuerfum a murice fiue buccino. Plinius trigefimo fecundo volumine inquit, Vcum vel conchyliorum ceflas cinis maculas in f cie mulierum purgat cum meile illi- Vt fit fenfus: cinis celte earum concharum qu* murices, vel earum qua? conchyl ia ap- fecun- N — «w* MCM wuiiwi iy 1 1 antur, maculas in facie mulierum purgat.ficuci etiam inferius eodem trigefimo f flumine muricem a purpura diftinxic his vet bis: muricum , vel purpurarum ci cinis v- jjfoe modo &c.Notauit item Maflarius poni conchylium & pro ipfo colore, ficut pur- 'fo, Pllr a murexque , Quod authoritatibus aliquot veterum confirmare non fuer.t ab re ,*Pli- (j^u.n de luxuria concharum in cibo dix flet, fubdit: fed quota ha?c portio eft reputan- t)uj PUrpuras, conchylia, margaritas ? Ec alibi: In Apennino frutex eft qui vocatur ccti- fy tf ^ fineamenta modo conchyl j colore infigms . Et rutius: TranfaJpina Gallu herbis lit ‘Utn atque conchylium cingit, nec qua?rit in profundo murices. Item alib : Tyri nobi- V °Unc°mnis conchylio atque purpura conftat. Item : Vidimus lam & viuencium vel- to^^Pura, cocco, conchylio, fefquilibris i nfeconchyl js precia c'quis(quibus)virusgiaue (vnde &caftonj nomenforteeiin- l°ra it ^UC°0<1 clt m colore, vel tm£tura:aliis fufco,quod non probat Zoographus)co« Vli erUS 1(1 glauco, & irafeenti limilis mari. Et mox : Concharum ad purpuras & con- f^4 ieadem quidem eft nutcria/ed diftac temperamento. Etcap.37 Purpura? calculo- b Purt)Pe lantur a calculo maris, mire apto conchylijs, & longe optimo (al j aliter legunt ) r‘s$c. In conchyliata vefte cetera eadem finebuccinorprartcrqueius temperatur H*° 'nuifo humani potus excremento dimidia & medicamina adduntur. Sic gigni. tUs pallor, laturata fraude, tantoqj dilucidior, quanto magis vellera efuriur, liCru,ttlQn ^curantur.) Ec alibi: Phycos thalaffion fid eft, fucus marinus) conchy lijs fub- hjV ' j r’ Hac omnia ex Plinio. Conchylia Coa etiam luuenali dicuntur in octaua faty- Pbrc CSConchyliat* aut conchylio infecte. Ec Marcellus Empiricus meminit lana? pur- liiitjj °I)C'n,e m conchylio tinCte . Confundunt autem authores iftec nomina ,conchy- VrULkcro ^ purpuram ,ob confimiJemcolorernrquamenim veftem alij purpura tin- Vot) •tl®Unc,al«j conchyliatam nominant, alij munceinfedteni . Ita Varinus chiQ / 1C PUrpUram , & Suidas concham cx qua purpura fumitur . Ka^u A/«* etiam Hefy- ’lt.°ftrea& purpura?.Reiftius tamen dicemus xo>^‘A/a.nam& Varino,qui pleraqj ycui° haufit, funt iu Zs-pta, quo locoiogenereconchyliumacupiomain 1 Vlyfsis Aldrouandi Coithyliu qui(L Lib.^\ quoqLiecompleftirur : Sjc Philoftratus in vita Apolloni; : Byblus infula parua c ' Indos, vb i maximaconchyIi3,muricefq;exim.‘£ magnitudinis na.fci perhibent.Cum je conchylium, diuerfum efle confiet a mucronatis muricibus, nec non a buccino : iam 9 ^ ipfum fit explicemus. Conchylium , inquit Rondcletius , leruato Graco nomine voc ^ a latiois. Sunt qui Ofiracium putent dici. Sed illi nomen partis toti accommodant > ^ Plinius nomen torms parti deditrfic enim lib. 3 2. cap.io.Irmenio apud quofdamom ^ vocari 3 quod aliqui onychen vocant . At onyx , inquit Diofcorides , Hf / ttZu* ** Xm , id eft operculum conchylij . pro quo etiam ofiracium fumi a Plinio declarant »P mtt verbarhoefuffitum vulua: pomis mirerefiftere:odorecaftorei,mehuIq; cum e°^ proficere. Qua? eadem funt cum his ,qu£ operculo conchylij tribuit Diofcorides. . luendat enim vngues, qui odoremcaftorei referunt, eorundemqj fuffitu excitari ttam minas,quae vuluatum ftrangulationeconcicleiiot, FORMA. DESCRIPTIO. ON CHYLI VM fecundum eundem Rondeletjumeft ex magnorum cl'Tj natorum genere, ea parte latius qua in turbinem deficit, fine aculeis tuberi > vliis.Foramen quo caro interior oftenditur,non rotundum,vt in purpura & ^ cino , fed longud • ^ etiam eft operculu^ quo feparatim h*# ^ nia feripea rcliqu^f3( purpura fatis deu° j fe nos arbitror, op^f/ eius @?aiicv fiue P mt &it'fuauem ideo fpirans odorem,quod conchylia inibi nardi pabulo vefcantur.Col- °Putn* ^tpofteaquam ftagnantesaqusarftims fqualoribus inaruerint. Laudatiflimus, qui a ?*** /r‘rubr° deiertur, candicans, pinguis . Babylonicus nigrefeir, atque minor confpicitur. 1 0 odoris gratia fuffiuntur,fed aliquatenus caftoreum olent. lidem fuffitu excitant fa> ^svuluje ftrangulatu opprelfas,comitialefque. Poti ventrem molliunt. H*c Diofco- aute.S: °‘U‘bus plane fimilia funt.qua? Serapio de blatta Byzantia literis mandauit. Dicitur yngU\s Cttr niji m Vnguis a figura; eft enim operculum oblongum, auiumcarniuorarum vnguibusfi- ^5-Ahert tantum parte adhaerens, id eft, crafliore .Quum incenditur, fumum multum jQ » valetqj ad ea quae tradidit Diofcorides . Sed id propius intuendum quod fcnbit Da nardifcris lacubus inueniri, fuauemq; ideo fpirare odore ,qudd conchylia inibi (j)t I* Pabulo vefcumur,collgiq; pofteaquam a?ftiuis fqualoribus inaruerint . Nam fico- J. 'a marina fine animalia , quomodo in lacubus inueniuntur ,colligunturq; aquis aeftu a|lccatis ? An mare delerunt turbinata , vt fluuios laculqj fubeant ? Haec d Diofcoride ex ^l0rutnfententiaditfaeffecrediderim,eaqjexalijsdefcripfifle,quibusexpofitis,pra?ferC . i “I11* ex mari adferuntur . Sunt qui blattas Byzantias negant cfle onychas, fiuc optreu- * in, • ac°nchyliorum,qu6d blatta? Byzantia: non fint odoratae, fed foetida?. Quam opinionem ( ei * pfliim facile exeo refellere , quod Diofcorides non feroper *’&£><&{ vocet id , quod grato %n&iucundo odore placet ,fed aliquando id quod vehementi &graui eft odore. Sic ^dicitur ab eo ivaSnc , quam tamen fuauis odotis tlfe nemo dixerit . Sed de hac re plu* Salias diduri fumus . Quod autem hoc loco reA5t og/uti . Ambo grauis odoris (de marino & Ba- ^Ionico loquitur) incenfi caftoreum quodammodo redolenttquodcaftdreum odore gra- ^ virus redolente effc debere tradidit idem Diofcorides. Huc accedit quod nonnifia ^idis rebus fado fuffitu,fuffocarionevulu* opprefl* excitantur, neque comitiales. Qua blatta Byzantiae hodie venduntur a (cplaftarjsr, grati & fuauis odotis non fint; ^conchyliorum opercula , vel vnguesefle nonrc£te infitiaberis. Eximendus ferupu- eira*1USj 9uera nobis mijeit Diofcorides cum dicit: Vnguis conchyhj tegumentum eft, Jategumc- lcnile , quo purpura integitur. Qua confentire nonpolTunt cum ijs qua diximus de tum purpn- ^yhj operculo, longo ftnlrmai rn m inr I in Jrtt- < P‘°3 aliquo ex his plerunque faturatior: alius in malua ad purpuram inclinans, le viola ferotina conchyliorum vegetiffima . Ex eodem fucco lanastingi folitas faci. qa tcx veterum feripeis confirmare. Marcellus medicus de effeftibus aurium fcnbens ^ pendam aurem lana infedo conchylio marino monet: exficcandi enim vires habet, aur 0aPud Galenum lib. 3. medicam. t0V«c, conchylio inferos flocculos in i immittendos . Plinius per fc conchylio infedtam lanam magnopere prodelieauri- (ochyiij 1 • Qui conchylia legebant, conchyliarij dicebantur, & conchyleguli, & conchy- fuuovjns, 1 laUto. vsvs Ad v ter i dr an gula* lur. Ad aurium dolores . Scholtadis G alent le- ilio Juftc* £7am Zii. $. 34,8- \ Vi visis Aldrouandi { vsvs in medicina: CONCHYLII partes omnes in medicamentis vfurpantur> Crematum ^ chylium idem efficit , quod Purpura & Buccinum , ait Diofcorides . Operco»^ fuffitu excitat fsminas vulua: ftrangulatu oppreffas, comitialefqj. Carnem nam medicamentis dolorem aurium fedantibus admifeet Galcn. in fine libri tertij de 111 ' dic. zxra u>7THi i quum myrrharo, adipem Anferinum, vel butyrum vel refinamA cbylij internam partem a?quis partibus trita fuper aurem ponenda moner.Quo in Joco e|^ SchoJ iaftes Germanus legendum fufpicatur non a to inosjed 10 wot nemq; fuam hac ratione firmare conatur , quod tefta & operculu vim habeant refitf*® fine morfu» & quod cauum Purpura, Plinio tefte , valeat ad prrecifos neruos . Sed ego priorem legionem, inquit Rondeletius, fequi. Nam eo in loco magis dolorem ftudet Ga lenus, quam exficcare, vt alia qua» enumerata funt, oftendunc , fcilicet adeps £( f ferinus, butyrum, refina,qua? dolorisalleuamentum afferunt, calore & humore. Qp*re »o *V»os carnem intelligo, qua? ob falfum fuccum digerendi vim aliquam obd*1 ' & ob fubftatiam pinguem glucinofamq, ^apttyop/rey quid habec.Ob eam caufam & afelli, qui fub aquario vafe ftabulantur, in eodem aurium affe*t,Avcfdpy(At*oU,i&W*0»*iic ninptottuoms JarSr&f vnftiur dncot th - o xateigtit . hoc eft , Agias & Dercylus in Argolicis ftrabclos 9°^ aftrabelos, de his hoc tradentes quod tuba? modo Ionum edant. Defcriptie, DE TVRBINE MAGNO- Cap. XVII. §$$ Ondelerius primo loco proponit hunc longum & magnum turbine^1 ^ M li% voluminibus conftatem , pro corporis crafficudine, margine, vta>Wf(V m & alpero, refla alba, Jineistubertulffqj multis fabra & afpera. ForatUen r£{ € tundum, inquit, habet & rimam qua excernuntur excrementa. Saxis 11 turbine furfum verfo. Qua: de tefta: carnifque vfu io Purpuris Buccinifque difla IunC ’ poffunt accommodari. Sic ille . \ De Teftaccis Lib.IIIJ Turben magnus RondeL DE tvrbine avrito eiufdem. Cap. XVIII. VNC turbinem ordine fecundum collocauimus , qubd magnitudine procedenti proximus cfset. Voca fse fe turbinem Rondeletius auritum Eminis ait c b alterius turbinato parti aduerfi latam vtrimq; appendicem. Efse ratio . autem hunc turbinem perelegantem, & rarum in mari Gallico. Tefto volumina tuberculis extantibus, pulchro ordine difpofitis diftin&acfse. Horum imaginem imitari artifices in vrceis efformandis, addita bafi, ^ In/Tcmic rnmrlpm m.ianirn turben auritus Rond. Horum imaginem imitari artmees in vrceis iuuuu* »u.0, a^uu* ^idippna.iriti Turbinis vel alterius ftromboidis iconem infignis equidem magnitu- s au dinis& pulchritudinis. Concha efttuberofa atque anlra- duofa nec non & aurita. Pingitur prone &fupine. Oro eius dentato funt vt in concha VcnereaiCoJor intus & in tergore ferrugineus , cotera croceus, Atq; hoc etiam a Rondeletij fioura plurimum differt , quod huius turbo fere fit feflilis, cum eius valde fit oblongus. Similis plane eftfubfequens turbo, mfi teftam fuperne haberet Ieucophoi coloris. Cum hifce meis Turbinibus non parum fimilitudinis habent ho poftremae concho, quarum prima mihi pro Trocho N ilotico albo , altera pro Trocho Nilotico maculofomiflaefi: . DE I 3§o Vlyfsis Aldrouandi Turben aliud auritum tuberofum colore calca* neo parte pronai fupina. 35 i De Teftaceis Lib, III. ^Urbo auritus tuberculofus alius j tefla fu perne leUcoph$a, inferne crocea, prone & fupine. t / ' A i () Gg s Vlyfsis Aldrouandi Trochus Niloticus albus. Trochus Niloticus maculofus. DeTeilaeeis Lib. III. 353 Magnitudo DE TVRBINIBVS TVBEROSIS. Cap. XIX. ' " N Turbinum generibus hic iure numerabitur, inquit idem Rondefetius, qui a tuberculis multis tuberofus cognominatur. Is finiftr* manui pro- ximus eft, longus, tenuis, in mucronem defines. Huiufmodi funt quidam albi, quidam nigri, quidam varij. Pollicis magnitudinem nunquam ex- cedunt. In hiscancelii cum parui funt,viuunt, authore Ariftotele: funcqj t . longiores ijs, qui neritaru funt hofpites. Huius generis turbines in terra Penuntur, qui cochlearum nomine compithenduntur: nam prater cochleas nullutefta- ceu genus in terra viuir. Turbinis tuberofi icones Rondeletij. Eiuldem turbinu gene- lS ris funt aliquot fpecies diuerfa? , quasdam loga?, tenues acutiores , taues, cuiufmodi funt tres tu» berofopropiores. Alij, poftremi fciJicet duo in prftura huic capiti pr*- pofira, insequales, cube- rofi, fcabri, virgati. V ita, moribus, fubftanria non differunt. Hucufqjilie. Ego iftiufmodi tubero- Ac hifne turbinatis in- tellexerit, qua? proponimus, inqui.' Rondeletius, nefeio. Illud faneomn bus notum tflfe poteft ex turb natorum definitione & natura, potius tuibines eflfe quos hic us, quam cothle3S,(.iim in longum protendantur jVoluminaqj fcabra&veluti jyatahibeant, tum cochlc* maxime rotunda; fint ,& turbine comprelTo, non extenfo. W 'omnis t,‘Cltur autem Pentada&ylos turbo , quod quinque habeat appendices longas 3&dCu- ri,tio' g extremum turbinis annumeres. Aliuseft turbo, cui quatuor duntaxat funt daCtyli. p^"1® euibinatisal j funt albi ,alij nigricant ,al jvarij fui t. Ad primum genus nempe J^dylumredigendusefttuibename hic depidus,in quoanimakulum confpicitur, p 0re hinguinco. Ad alterum vero quinque fublequentes. 1.2. Tnrben eft pentadactylos eoncaua & conuexa depi&us. 3. Alius fed minus auritus. TefleradaCtylos niger» entedadylos cumefchara. * 1 \ "DijjerenUA» V fu s .' Fucus MU. 358 Vlyfsis Aldrouandi Turbines quinq; proxime nominati. v DE TVRBINIBVS LEVIBVS CaP. XXIII. 1 EP ER I VN T V R item in Turbinum generibus, qui nullis funt TubercuJjs, vt es fcquenri hac rabula confuiccre licet, in cufl Pf,}, ineo datur Turbo albus gJabcr & cbtufus.a. albus acutus & g picjeus3 gkber aclcuis. 4.JC vis ite in ftagnis deges Pr^tcrea po Q& * TurKih/if !n Tnnno!^ rlnl.»#./*. t • * \0$ Turbines in /porgijs delite/cenfesnon pauci cxprnrentur,oui ru- benr vel eminentias, vel tubercula , vr mirum fit , cur & Rondclerius feparat -m de h,s/ egerit. Ex eifdem ftinr quai altera dantur tabula. Horum icones vide proxima pag’1^* DE TVRBINIBVS INTRA SPONGI^ viuentibus. Cap. XXIV. A " ■<*' PONGLE cum fecantur in frufta, in ijs maxima Conchularum o<’5 Jji neris, conchylioru paruoru,buccinoru, turbinu vis reperitur. Cuiu 1X1 $ aliquot partim a Rondeletio, partim a me obferuata.hic cx bibo, ^ enim perfequi infiniti efletoperis ac vani laboris, na quis eft qui c°^ ^ ne ac verbis tantam natur* rerum foecunditatem alTeoui poRet ft b*c cocbylia inter le genere, na vel funt ccchlef, vel turbines > vC^ocrfI,j' vel I vmbuci.Diflferuc & coloribus RondcI.de eotantiim paruoturbmeait, qui fini***^ nui proximus cft,r,mamq} longinfcola veriirsquim foramen habet , tcfta non iotort*^ & intra fpongias, & extra reperitur , conchulaqj latfea a candido colore nominari P°‘ Hac in fucis vtuntur mulieres, infuccoDomi fim-; ^M^^ronncloq^ De Teftaceis Lib. III. 35P Urbinum leuium quatuor fpecies, quarum fubincie fiet mentio. Turbines leiics ali/* Turbines inter ipongias viuentes ex Rondeletio. V Tcrctliiine G ditor nm • Equorum ornatus. Ab anthore cbferuata ffecies. ii . ’ i • ' 360 Vlyfsis Aldrouandi . d#» fuiere arbitrari fe re&e ait Rondeletius. multoq; vtilius fore ait in pmg“c 1 arrip- uere Huc accedit, inquit , quod hac fuci ratione tanquaro crufta mducitu 1 , 0 \x ^ exilianc , atque eximantur , turpiflime fucus detegitur . Hanc cnnthu ^ petite porcelaine,eamque equorum framis & phaleris nonnulli acccmmoda ■ |u- & gabatarum globulis mulieres monilia & cingula contexunt , prakitim vi «Sus tempore, non nifi nigris candidifq; ornantur . Sed qua; equorum orname j0[C1 tur, craffiore, durioreq; funt tefta, alise funt tenuiore & fragiliore . V tra;que « jn figura fimiles. Addo ego alias iftmfmoditurhinidotum effigies. Numero pn ^ Ja pr1** 4 ($■ nulusluteU;5 }>>. j,salbicant>t s Ali9par,terf|/ fed minor* $• $ alius denrrc ^ 4.Pellucido 1 <.( bidus exig “V Albus liusferrug'1 culis albrs . fi te. 8-‘< ferrugipe»^/ turat .9 * bus.tube^V Flauus» V' fus, ftriatus. 1 1, minus dilute ferrugineus/ Jis plenus.l 2. valde ex guus, albus & tubef jcHj tera tabu Ia r ui‘- {j# sella exprimitur Turbinulus niger lineis cinereis varius, quarta turbinulus • jjp£a l ,r :oloris: quinta primo loco candidus& glaber, deinde caflaneus leu«a us f lam fubalba : fextaexhibet turbinem primo acutum fubmgrum : deinde l j reis quibufda roleis : poft.emd alium albo & nigro varium . Sept ma prunum ,cn albus vertucote circa rimam aliquantulum dentatus . *. Tubcrolus ^1 is caftanei linea quadam alba per medium tranfcurrenec. 3. cinereum lt« » (ci{ iter rubetote. 4. Ferrugineus . 5 ■nummus eiufdcm coloris 6. dei m ex nte „1 *dmte oblongior. Septima tabula prius pingitur Turbinulus albus I.ocb ibus. 2. alius candidus lineis feturate rubentibus. 3. elegans & lucidus , A^’ >ji' mrafcentibus ilriatus. Alius maculis albis & rubefccntibus totus conlpciww ua t >. naculofus. tf.totusfubruber. 7. Omnium minimus depreffus colore ru^r0‘ lltus^ a primo loco habes turbmulum albu verrucofum. a. ponitur turben aIbus,:jjuS eia‘>' »atus. Nona atque nouiffima datur prius Turbinulus niger & albus, a* ftf^ juafi coloris» 3. cinereus maculis albis. 4. cinereus alius minutim elabora jeus macula alba fpeciofus, 5. totus candidus. ^ M0 t\ % !Q 12; % $ I •> :• DeTeftaceis Lib. III. 3 5^i Turbines alij in fpongijs degentes. * ■" ■ « ' •• ■ /) \ Hh DE VJy fsis Aldrouandi Turbinati in Tpongijs latentes alij. a 5 DE TROCHIS. Cap. XXV. O C TnrbinOm genus Rondelerius a fimjlitudine infirumenti , <]°0 tant pueri, Trochos appellat. Alij funt parui, inquir ,qui a fuperiotf3 C plaq; parte ftatim in breue acumen deficiunr . AI;j oblongiores . ^ leues iuntj & varij . Tefta veluti cruffis duabusconfiare videtur 0f minus nitet, qua? fubiacet, vnionun eft fplendorr. Pra,ter Trocho* adiecit Rondeletius aliquot d tuet fas Stromborumformas , quaru^f ct ad Buccinoruro,alia?ad Conchyliorum fpeciem accedunt. Vr ei vitio verti poffe n^11 ,PU Cietur, fi quae in hoc genere illufiria funt, & a veteribus d ferr£ exprefla, praetermiff^' curiofius certe, inquit, facere videremur, atq; /uperuacane* diligenti* accufmdi fi omnia & minuta Conchularum , Turbinum , Cochlearum gene-a perfequ: velle* ' 1 quis enitn otioabundans in mannis l.tor.bus fpatiari velit , & in faxa maris penctrW, tamiftamremin infinita ifta varietate ver lari videbit. Genera igitur & illuftriotC*^ cies cognofcendtf , atqjvtquarqi vel minuta? vel negletf*, vel nominibus nonexpA fuerint, ad genera fua erunt reuocanda?. Sic ille.Er cerre fi qms omnia iflac confini dsj pingere velit, nunquam fatiseaob nimiam diuerfitatiscopiam indagare notent. ego iconem Trochi maximi fubflaui abfqj vilis tuberculis: item alterius plane ry<, dalis. Adieci prarterea pyramidalis figura? Conchulas qnatuor alias hic vnica tabd^ preflas. i. Turbo leu Trochus colore partim ametheflino, partim fubalbo. 2. neus lineis quibufdam albis. 3. Fuluuscum maeuhs alhis.4. partim rolcus, partim reus. Trochi Roadeletij. DeTeftaceis Lib. III.’ Trochus magnus. Trochus alter pyramidalis,1 de nerite; cap.xxvi. >j\| Theodorus Gaza naticescouertit, ex Feftofortaflis, apud h.. » .... Citate Calepino. fic lesitur: Marf/Xi pfl/Inf<“nhnc Sralioer Ipoif \Iorif-j\ort °u* i>y 'tate .CaIepino’ k8,tur: Narica eft(Iofephus Scaliger legit Narita)ge- tao.j ’ C S m/nutI* Pbutus: Muriatica video in vafisflanneis, Narica bona &ca- W,1 n°n Per r i,CJUjnaS arras5°nch« pircinarias.Naticempifcem leges apud antiquos ^,v,detur a natac?" C Feflus.A recetioribus nerite vel Neriti ef- §3$ jacere mal' in3*'.orte . ec^nc 3'c80 cum Zoographo,mafculino genere, declinatione ^^Oibue,- 'el ICen;m ^raC! fcmper vfurpanr. Habet aurem fyllabasomnesJon- us cahbus/juamobrem paroxytonum feropereft, excepto nominatiuo mul. H h a titudinis 3 64 Vljfsis Aldrouandi u.cor, aet ptov. yAapov3 daAep . r, f UitptZO» quid* ( quemamjuiuwuivtuui j - r — » • , vt notauit Euftathius ) & adiedkiue, «soAu, t^por, «« p«o»,^Aapor, SaMp *, a^rit f} q cinff loco vti fingeretur:ficut & Triton: quem vifum auditumq, in quodam fpecu ponenfisorj conca canentem Plinius refert, nec ineptus ad hunc vfum nerites v ltl Crtograpbu po£e ampius & buccino fimilis , Ariftotele tefte . Apud Oppianum inuento feny^ L i *p*Utut. y£pim per « diphthongum in prima fy Uaba. Teftata , inquit animalia quadam m P ^ alia in arenis pafcuntur: Heiphctoj, ypo t* yn toS) KSH, 7rop^ pq dotat» Et rurfus de cancellis loquens vacuas fibi conchas quaerentibus. E*!»* ti ttifitns sA/97-* *< *i}pu%. < -flO' Gillius author eft^ieriten ab ijs qui Adriaticum finum accolunt , etiam nunc anti^.y mine appellari , & ab Hifpanis caragolum . Quidam referente Zoographo Galh‘e pretantur petit Limafton de mer,id eft,paruam cochleam maris Hilpam cochleaf11 nam in genere vocant almeia,vel caracol de lamar. Itali quidam nentas,naridole* 'jinte 7 urii» natorum ge- nere» G E N V S. FORMA- ERITAs fintne in turbinatorum genere, inquit Rondeletius,dubitauer)t n. r. . M: /3.., / 111'5 J NERITE fintne in turbinatorum genere)inquitK.ondeletius,dubitaufc*' cx Ariftotele qui fic fcripfit: npoumWip* Si iar c i tols s poUfion ( $ ot>sioit,vnpiiaH , hipotSe yi'*os ifitt> vMtiHpn&v }*ctfA,h afa«7r*p& ^ jj eft’ ltl 4. Hin. Longior eft qui turbinem fubit , quam qui neritam cancellus.genusenim diuer eapX quod in nerire degit , cstera quidem non abfimile,&c. E/ paulo poft , oa» ** ** 90 V a’pi7«pcV Tro , vaviu /a» idis ffon/Soij «* iyynnai , a/ Si i»7s PHpir**' Quibus fioifter pes grandior eft, ij nunqua cum turbinatis hofpitanrur,fed cum °vj(jetUf’ p tum ineut focietate.Hic Ariftoteles de Turbinibus & neritis,vt de diuerfis loqu' c0(J,pc' atqjabhis neritas leclufifte. Sed fi rem diligentius expendas , eam aliter h*be ^ ^ei’1 ’ jf triti vt * ries.Namnerita a turbinatis no generejfed (pecie differt. Cum turbinatis 'g'1^ jc diljj. turbtnatis quod tcfta fit clauiculatim intorta fcd totuda & ampla, qua ab ca turbinati lp Arl^! j differ au cu' lc^a flriciaqj>Ideo cancellusfde hoc.n. in locis modo cieatis l°qu,t te!es)!6gioreft qui in turbinatis logis holpitatur, qua qui in neritis, turbinatis q jjIa, Hid» no longis. Qualis vero fit ne:ifa,& quod fic inter turbinata collocada, ita exp 1 ^ fa\A. teiest Nerita teflaeft leui, ampla & rotuda, forma buccinis proximas, papauC pa(tu°tl1 tiigru vtbuccina,fedrubru habet, Tefta annexu corpus eius raediu firmUei ? *i0,na'> / 1 'flari i Rondel. # De Teftaceis Lib.Itl. 365 gc& apor- 0 1 UtTbac ca?terorum generis eiufdem , nec nili tegmine dimoto adh^rent , quod vehit tl)r^tu^Utn poflident . Vlum enim quem hiualuibus pars vtraque, eundem altera exhibet ,natis. Caro intus ,&in eadem os. Modushic idem eft aporrhaidi , purpuris, atque omnibus generis eiufdem. HcfC Ariftotel es. Huiuf- Nerite authoris. modi Neritam efle arbitratur idem Rondeietius, cuius imaginem veiam ,non magnitudinem fieex- preflit.Eft enim,inquit,concha ampla, & capaci, ro- tunda,lasui, turbinata, ad formam buccinorum ac- cedente. Ex hoc genere fuerint cochlear, vel potius nerita? genus hic a meadditum, colore albido, dia- phanum , venulis pluribus refperfum, belliculo ad inftar cochlearum infigne; prope osquo continetur animal, tuberculum quoddam confpicitur. Eft au- tem figura eius rotunda. Rotundiorem autem efle a ncrites teftam quam firtuibinum VVottonushmc ^i Parere aif) quia oblongiorem formam recipit cancellus ille concharum hofpes, a tuibi- 1^/^* forma, qui turbinem fubit, quam qui neriten. Egooperculum nerita? non vidi, ^ ere operculum habemus apud Ariftctekm interprete Gaza ,vbific legitur : Natices aliqua turbinata operculo quodam congenito carni patuJacappofito clauduntur. GENERATIO. S E N S V S. natatio. ERITrE, fiue natices, & patella? tefte eodem Ariftotele, rimis, cauernifque Ta- xorum generantur, celerique incremento augentur . Quod ad lenius attinet, ait Q " * natices qui capiunt , non aduerfo flatu , fed fecundo adire , quoties efcam perfe- rtur; nec voce vlla , fed filentio agere , vtpote cum & olfaciant , & audiant , nec fieri l^vt aiunt, quin lubterfugiant, fi vox proferatur. Audiunt itaque, & olfaciunt. Seri- cl | eflonius , in Mediterraneo mari , in quo ffftus non ita reciprocantur , pifcatorescon- kh as^eEentes *n lintre efle oportere , eofque fi nerita? , qua? tunc faxo extra aquam ha> flen Ierint, tunc lefea faxo foiuentes, in mare pra?cipites ruere fe confpexifls_j3. ht>c„ quidem efle putat, quod Ariftoteles ait pifcatores neritas, legentes tace- ‘pfos fugiant. De Neritis ha?c Plinius: Nauigant ex his (e concharum gene- °erit$ (alia le&io habet, Venerea?) pra?bentcfque concauam fui partem , & alte- ( felior ledtio non habet hic vocem , alteram ) aura? opponentes , per luroma aquo- si Velificant. Tefta quidem nerircE Ariftotelis , cum cauitatem amplam habeac , na- ^oiidom * ' ‘ f impelli. 0 ?n' 'd°nea videtur , poteft enim aerem copiofum capere , & innatare facilius , ven- ti E N ER1IA Gap. XXV U L I A N 1. £ L I A N VS, vtredfe indicare mihi videtur Rondeietius , longe aJicer nerita de- Icribitquam Ariftoteles, vt ex eius verbis liquet, qua? funt huiulmodi. Cochlea 'Ofq - —«mia magimucrtic exigua, luriuit puitu* u«v....v — - -r — ^(Cj : 1 Vacu'tas cft,& tranquillitas viget, !& in faxis ad imam matis ledem adha?iefccntibus qii^d Ur* H*cnerito appellatur. Hoc maxime, inquit Rodeletius ab Ariftot.nerita differt, magna fit,ha?c parua,nec mirum efle debet Aelianum ab Ariftotele, & Plioio in 01 defctjpti0nibosdiflentire ,quod in pltrifquefacir, Ex paruitate ,& pulchritudine e|1anineriram efle colligimus eam, qua? capiti prafixacft. Pundis nigris elegan- tmgtiitur, tefta intus purpurea in margine candida . Quod fi quis neritam inter co- H h 3 chleas Saxis adhet rsnt. Testa* OperculS* r ln faxis generari . Li.y.c* 33. Nauigatto . Defcriptic, Aeliam JSlertta. Meriu Au. tb$risa 3 66 Vlyfsis Aldrouandi .. Aeliani Nerite, chleas reponere voluerit , non valde refragabor . Haec ille . . ^cUfl. quot icones: prima, & fecunda nigris punftis refperfe funr. Tertia dx fimilis , fed rubicundior , in qua cancelluslatet,quarta ad c,nc^ujiJ vergit. Habes deinceps triginta duas diuerfas fpecies duabus t* expreffas. In prima tabula, prima, & fecunda albo nigreque vari q. tertia, & quarta. Quinta caftanea- colore eft maculis rubris. SeXt jb0. ragnuoia vulgo Gcnuenfibus dicitur , detrarfto cortice fplendens > a ^ nigra . Septima caftaneae coloris habet maculas. Oftaua cinerea c CjJ culis fupernerubefcentibus , infra nigricantibus , Nona ex albo ad luteum vergit >tfV forte fpecies vti etiam erat odaua praecedens ,& decima fubfequens , candida , verr^ Numero vndecimo exprimuntur tres nerita; minimae, vna alba cum rubris macuJiSj.y candida fine maculis , tertia tota lutea . Duodecima neritte eft alba ftriata , iine|* jje aureis. Dccimatertia maculas habet leucophaeas. Prima in fecunda tabula exprelfa ^ 0^ eft rubra, & alba maculis etia inferius nigris.a. Alba, & fufca,colore intus argenteo.?', jj( bra,&alba. 4. Glabra candida puntfjs fubferrugineis. 5. Afpera maculis longis» & L, 6. Subalba, & fufea. 7. Fufca maculis albis. 8. Subrubra maculis albicantibus.^*^ &albicans. 3 o. Alba fubcinerea. 1 1. Cinerea fer& tota puntftis candidis. la.C3^. pumftis item candicantibus. 1 3. Argentea. 1 4. Leuis tota caerulea. 1 j. Cineritia v&flL 16. Parua flauefcens. 17. Caftaneacum corona alba. 1 8. Subcinerea. i^.Ncr i&c0 re caftaneo fubobfcuro. tfeti1* ( ' , ; . , . • , ..C N. ' De Teftaceis Lib.Ul. 3 67 " ,l* alia ab authore pbfcruata , quarum omnium color exprimitur procedenti pagina. 'J Y i * jgg Vlyfsis Aldrouandi DE NERITE BELLONH- Cap. XXVIII. 4.^ DeferifitO' JL J genere faJtem , fi non fpecie conuenire videtur . Bellonius ita depinxit ^ dita defcriptione . Nerite quoque turbinati generis Conchula , teftam in an ra a e(l. intortam habet: qua penitus inclufa , nulJa ex parte praterquam capite conlP n pu* ViriJis Lutetia , Armoricis Bigornet , & Bigornacu vocari folet , apud quos tant , ii» nitrir n i i fiennenria . vtfummo prouentu » Nerite Bellonij. jCX DJgUJUrtVU ius prfciculi frequentia , vtfummo prouentu ^ gena , dum aftus abfceflit , magnos accruos xis legant , ac bulJiant ( bulliit' faciant) carne ^ i e tefiis (quo leuius ferantur) eximant, ^ mediterraneorum trabum ditienaant. Pulm - ^ autem, qua? ex his conficiuntur, minio tindia c j[t dixeris: quod a rubro ipfarum papauere PrCl jCj» ;nim ( Ariftoteles , vtex Rondeletio > M v u» V» • | 4 4 Prifci enim ( Ariftoteles , vt ex Rondeletio ui ) naticem , fiue neritam, teftam habere l^uaI^, amplam , rotundam , buccino fimilem : paP ^ re tamen non ( vt buccinum ) nigro praedita^ rubro.Eft enini id papauer, excremetitium quiddam, membrana obtrolutum>omni ftaceis generibus praecipue cfculentum . Natices fua faxa relinquunt mari tranqui '‘td* ejua- {ordibus vacuo, vt pafcantur.Teftam habent leuem, rotundam, exiguam, vtneq^n^j w* no, neq; in Mediterraneo pollicis craflicudinem excedant. Huius amem carne sv ^ Grarcum crudas edit, quibus appetentiam minime excitari ait, & potiflimum , ficum etiam crudis comedantur. J* DE COCHLEIS. Cap. X.XIX. ' . * * t /-!* ' MOV t V O C A. V . I.io.c.ig. Cochlea tn flrumcntic. Ltb C oc hic a in- nent um. H / u P ES YCHIVS xotynt; (fic autem potiffimu Cochlea Gracis vocantur) non \ exponit t qua* opus erat s tum retinaculis fiflebatur. Poterant & tabulata excitari rliQjj Mtt0 pa&oin torculari praelum tollimus & deprimimusmifi interpretari velimus chleas j^°acbina , quam tollenonem Vegetius appellat. Eiufmodi torcularia fiueeo- Tolleno . vocantur torchi, Germanis pres, Belgis pors,eorumqj fere vfus eft ad expri- niujj ^jynde Palladius: In cochlea exprimis. Eadem vel fa Itero fimilia intellexit Pli- ait:Intra cetum annos inuenta torcula Graecanica, mali rugis per cochleas bul- ^DSfliSaffixaarbori Aelia» a palis arcas lapidum attollere fecum arbore, quod ma- ^'bit °°atUr* in libro de machinis cochleas inftrumcnta chirurgica deferi- Cap. 4.^5. ftore^ln cochleam faeminam , qua? Graece mpiv b%*ior appellatur, nos breuitatis caufa Ic- itdig ac* 'pfuna remittimus . Gul. Budaeus cochleas & fchalas cochlides dici feribit in-* StaUCo - anhadtoofe finr, in modum cochlearis celte, & quod clauiculaca & tortili (hlides. Ii, -j, ra a triclinijs in caenacula euadar,cuiufmodi funt, (inquit) in aedific ijs Gallicis fca. ftltadl 1SfcaU aPud Ph'l°Pon* in Proclum , xo^A/oeidVic xAtua? dicitur nobis vna fcala !ibr0 n ^Germanisteae Zoographo Schneclcen,ideftcochlea.Ex Strabone quoqi affertur *oz*t&ot pro fcalarum genere , cuius fcapum , vt 70 *£» xo^ioov ^ bvolumen iAuoa viciflim partem circumagitur: liue de gradibus per fcalas huiuf- Vi^flacc'P‘as; fiue de vijs itinerum: huiufmodienim per montes praefertim aliquando intenm cius ver- Attriu Am- bitui . te n[* 9*l*us Rhodoginus, aures liue auriculas verifis,finuofas (vtor i >sPi/3 \ aS a‘* ouncuPar'. Sed Polluci *o^Al«c extrinfecus aurium ambitus eft ttjj Et Plutarchus cochleae inftar aurem in gyrum contorqueri ait. Eftqj 0 Hltnus Ujjj^^chlea genus oftij, quod meminit Varro , vbi teftudinem deferibie , qua turdi & v*rronu miliares nutriuntur: oftium (ornithonis) dfe debet humile & anguftum & po- Ltb' l%<*e te ^1Ua' cius generis quod cochleam appellant, vt folet elfe in cauea,in qua tauri pugna- rc ru'^u5 • em eot • Inltrumentis itaque, quae diximus , fcalis & vijs cochlearum figura in fe claui* vCr6ltn^P>rulatim, capreolatim, retorta, anfraduofa, sA«oadV« nomen dedir. Hermolao hthllsCCia,n c°chle® nominantur, nefeio quamobrem, inter morbos fici arboris. Porro co- Pro caPtlli ornamentum eft, quod reperio apud Pollionem Treuellium in Zenobia, qu$ or}tamet}io* . et; Ad conciones galeata procellit ,cum limbo purpureo , gemmis dependentibus fimbriamtmedia eft codide.Videtur (inquit Caelius Rhodoginus) ab fimili* lapjjCaIarum vd animalibus verbum corriuatum. Humelbergius cochleam ait clTe . . Q11» cx flumine rotundum, ad fim.litudinem cochlea qu i aqu^ inditus , eam contra uPt£ tnUlt ff,d°*orcm efficacem reddere credrtur, quod &fe aliquando expertum reflatur. m”eC°~ c0chla ari° cochlos&cochlax marinos calculos fignificare dicitur: ceterum apud Feftu 1 &u~ ^Qdo*diC,mtUr l^'u^tno^* laP*dcs rotundi , ad cochlearum limilitudinem . Et Caelius ra & £Uii Smus in Gracis annotatum autlioribus elfe ait, fluuiaciles aut marinos lapides di* ^rochalos, item charmadia & cochadas. quare vbi apud Varinum, legitur, Tpo- 01 °‘l Ae^orTo#, nempe fluuiatiles & marini lapides, "XKioh!1^"''0!"0 A^axe? xoy hax.ic„ & pro xptfAaS» ^ipudSoi.lmicnio item in lexi- ip a,n Gracolatino , xo^uJh exponi lapides attritos perpetua in aquis volutatio- ^ iteas,/etUincauhuic. Mihi hac quoque didio corrupta videtur & *^A*«tecte gendum. < vires . Coeblic&t / 2 70 Vlyfsis Aldrouandi .4 J • J -i j-rtffjWf! gendum, Nam &idem Varinus & ante eum HcTychius^Ai W (qua; vox ad latm & rea accedir,id eft,vt grammatici incerpretantui,tr^° ab Hefychio exponitur xo^ias : & quem Epicharmus *4nof * appellat, eum Diolcoiidcsxo^A/oi aitr/Acv 'l-,r»y rovp&opsv, cochleas quse isia/^o,i*IL Lif.i.c. ii. abijee in malam rem . Et Diolcorjs3es»vVrsffMo»xo^Ala»elfe rapa^iudfxot^^ * ‘^iTOWQ/i DeTeftaceis Lib. III. 37i a01'’ ,ta3Utem vocat qua: vepribus & frutetis adh&rent. In eodem loco apud ^•kcuam pflc^as cochleam ait vocana Lacedsmonijs o-utthot. Apollodorus vero ^fchnj -0 ^ry,ri0^°giatuniquafdam dici xaiAvoiJftS mi , ideft, vt Dalechampius in Ztuihoc, 2ic hAos. ^beant !^exPi‘cat , tam amplas vt lingulae ad camam fufficiant & alia fercula tangi pro- ^cUs ril™ °nqui° !CgUnt colycideipoos quod colycijsfimiles line ili® cochle®. ^ci olgtj* auk°nus alios Grammaticos ha?c aliter tradere ait Spartanis enim cochleas i*' fimpliciter veto cochleas appellari aifxix&s. Hefychius, •iouAoi, «a^Aio/, %fd ‘ *jm, atutXas xo^Aia?. Viderit vero Apollodorus quam fit verum cochJeas Ul"C *oiiAvj/,roto:autab oAd; funt grammaticorum inepti® )oA/ai/ primo , deinde didtu quod aUt|i(1)jia Pt°cedcrcot, fed per gyros ,w*p* AiytcQ-aj xoAvffislWf&s • H®c ^hir n*- 1 °^°dorus : <1U;E le&a ncgl gentcr & properanter , ncqjinrelle&aabeovi- Vt^ p‘1IC ‘ta fcripfitjfiue Athen®us,fiueeiusBreuiator. Ha&cnusCafaubonus.^i- ,! vc , ° & Var«noeft quoq; xotftac. forte ffitr/Aoc . s.\fjLi\os , xo^Alar ijfdem, 2eAa»w$. ^,0( aV ^ &(hloi ^/>}uxa(.X/iXLiMo(} »7 /u io fx a, ( voernua fotte ) xaSav tp ’*) prjiJ*-*”* >*@i£a>ov *^apud eofdem. n o parius , i xo^Alaj exponit Vannus per o breue Tlco^aiiat. n nept^ * debet enim Per ° producum fcubi mco^atiac, , quoniam TrZ^a oper- ^liod * domiporta , epitheton ccchle*, pio ipfa cochlea vfurpatur ab Domiporta, « A7A’ 07ro'iav tptpio/xsc 0716 yfiovas at fvutfiaitti. 3n quam enim de rcrreftri loquitur , ccchleis tamen omnibus tefta opertis commune ^epitheton, & teftudini quoque , quod notat quoque Varinos ,$up*<»xoc& ^ «5Ao« ut AoJpw: qu mqua &.alcerum diminutiuu fyptSrj in viu eft,& ^robo'°re 5 VC PUC0’ Pco KO^ia , in mult tudinis numero fcripferim : fed magis \ s^p<*^««*oMo;j ^ ^ Tarentinis , ei Idem fciibentibus. Videntur autem & hic tenelliem co- a>' ,, Skr a,lt ^Pecieni figniffeare . A*>pacTts pyri fyluettres funt, fxds\ett Grammatici in- ' ^ obliquum, mcuruamjtoituofumj&leue, vt videtur. I i- }°[[ »11 A^pdcJm. IliAc; . S( -^oc , , apud Hefychium . malim , vt wiAoj fit gc b,lJiTie a‘Cde quoddam a figura pilei ( quem vocant j ficdidti , fiueisinacu- n^c tetrar ac?vtStrombi ,fiue forma fit rotunda, vtraque enin cochle® tum in maritum in p0 oim • '•0ncjlJrper*Untur . A^poioivapud Varinum legitur , dioturqjefie genus cochlearum ,fe- 'Coo* ' *ocu^art)ni, fecundum alios apum . Quibus addit quoldam legere «VplKOi' oCll0irmPofiacis tardiores conuiu® nuncupantur colyfidipni . Quibus autem cochleis „c,Cn Cont|eniat , & quam ob caufam dubito . Comjcio autem terrenum cfie genus , ^tgcr:‘t0^ura, &edendi auiditatancircuncidat: vdvomituautaluocibosinge- ] lllec°chT Gr*corum vui^° bodie K°X^0( vel oahiyyas nominatur • Aei/ua. , animal fi- AuS chisgeneratitn accipiat. Albertus cochleas, & teftudincs vnacum alijs iododis c“' Z,pS confundit. Apud Marcellum Empiricum cochlea paffim fcribiturfineafpiratione*^^ Rhodoginus alicubi cochliam per i inpenultimafcripfit. Cochleolam latine di^^, “ “t> - A ... ^ paldus.latinis vocabuJu hoc generis fatminini eft, Gr*cis roafculini , «o^A <«c vt A /c J _ ^ • i i : _ _ > ~ • n : _ - j :r\PDW P diu . - Ortcgra- vndegenitiuus pluralis zotfiZv circumflexus , non paroxitonus, vt quidam ,oCF,^> phiacodlea bunt > formatur , omnis enim prima? declinationis geniciuus pluralis circumflet' tribus exceptis, >A»Vci)r ,i inoUev . Et Paufaniasxo^Ao» Axmvulut foemi° ^\< nere protulit. Et in Arcadicis, ?«cTp hci,v*s $v' aut qui cochleam Italice interpretentur la Maruza , la Zameruca. Nobis vt & inpicr' W lia? locis limax eft lumaca,!umacha,lumaga, fed apud Tofcoschioccioia, & rina Hifpanis & Lufitanis caramuyo dicitur, notante Amato Luftcaoo,ab alijs caracol dela manfed hocpofterius,vc&coraguloadneritan priuatim pertinent* letius vero Hifpanis & Prouincialibus Scaragol vel cagarolo , cochleam cerrell^11^!!11! ficaretradit . Galli vocant liroaffon ,efcarcor .Germani ein Schncck vel SchnegS1 j^nd' ad terrenas & marinas nomine, vti etiam Schnegel; Flandri & Brabanti SlcckC) y )iits veroSJegghe vel Slagghe. Anglinon proprie dicendas cochleas, fed conchas u|c' quafdam vt pedunculos Cokles appellant: alias a Snsyle dicunt: Bohemi&^fr rnyzd velhlemayzd. GENVS. DIFFERENTI#- OCHLEARVM ac potiifimiim terreftrium differenti* (inquit Z o°s/ JJel 3 fumuntur vel a magnitudine , vnde minores & minuri dicuntur i figura , vnde longa? , lata? : vel a colore , funt enim alb* j ^ F C *'gwia 3 v‘;u’- vei a eoiore , lunt emm fufcx t ruftir , varia? : vel a tcfta, qua ali* carent, teguntur alia?, vnde nu ^{^£s> das cognominant; vel a regionibus, quod ali* fint vulgares, indigior 3 $pf : vel vidu , prafertim ex plantis : adhjerent enim aliae alijs 9U nr> Vtclu* ali* peregrina? Lt.nu.il, DeTeftaceis Lib. III. 373 tUnt r A ^^^^jiaurojafphodelojcarduisjaut folijs gregatim,vt ait Plinius.Et forfan earum qu£. . ^re8atdes ftim; alix vel omnino non funt, veJ minus gregaJes: Vel a vita, feu locis, in yita, pc Us degunt . & harum aliae latitant ad tempus , alite fetnper , Qua? exeunt , alite herbas ajii nt ptJruiiiores , alite altius frutices aut arbores fcandunt: vel cibi ratione ad homines : Vefcuntur vt vulgaribus teftatis maioribus , alijs abftinent , vt minutis Se nudis [ Us n°ftri : in Africa dnim aliud nudarum genus eft . Quod ad differentiam attinet, Magnitudo cic‘ima§0itudine dependet, Aelianus in mari rubro cochleam nafci teftatur ciimfpe. tngens. iorj U C lerriina» maximam, tefta purpurea, & in eius medio /pira flue voluta,mira co- ho &^Var*ctate^ve^uridord)U^ oatiuisdiftin(5la.Sertum(inquit^ diceres fummoartifi- gcft- 0rnatu contextum, e floribus multiiugis, viridibus , aureis, rubicundis, per aequa di. 'ntcrualla . Et Petrus Gy Ilius ait fe vidifle cochleam marinam , qua? ad eam magni- lne{n accederer, vt tantum vini caperet, quantum pifcator exficcarevno prandio pof- tia‘r n Aegypti Nilo grandiflima: feruntur vocaies vlulatium exprefla fimilitudine. E con* ft0 ‘° And. Matthiolus refert in do&iflimis fuis commentarijs in Diofcoridem in agro duo aa° coc^^eas quafdatn efle paulo maiores iupinis, qua? autumno quorundam car- ^io^.^^ulibusaceruatimcohcErenresinnumeraJvideantur. H* forte fuerint quae apli- ‘lautae dicuntur, quastamen alias (impliciter ita oorninac,alias latas, longafuecogno- ^^nommat vero latas aliquoties , vt inter remedia patebit. Zoographus quoque apud * (Heluata.) in terra, vt hortorum & in collibus apricis quafdam teftas cochlea. ^ePMUenir*tra^l£in raucroneauurhinatas , plerumqj femper vacuas: fed animal in eis diV lendere non meminifTe: Strombos tcrreftres ( inquit ) dixeris , Praeter latas in figurae Strombt ter - 'mine etiam oblonga: funt , atque inter has quibus ( vti Vuotconus notat ) tuba? loco refires. iii. 1» ^ A M — 1_ /' V» ■ M A -- I - _ _ V * P % * 1 m Minut& qua Plinio. ‘tur tubicines: Echinophoros vocant, aliqui eclinophoros. Sunt autem ha? marinae, ex Ecbtnopho » ri . 1 ^Us etiam dantur rotunda; in oleario vfu, quibus fcilicet oleum effunditur, & pencada- yii & quibus clauicula in acutiffimum acumen intorquerur.Eiufcemodi figurg cochleas, htnirum oblogasforre omnes Stramboseffe dicemus: obtufiorum vero & rotundiorum Werafqj vmbilicos , praefertitnqus magna? non funr, vt olcana?. Inter terreftres cochleas Vtiri albas, nigras, magnas, paruas, mediocres annotauit Matthiolus,& ante eum Alber- Coloris dif~ ****** inueniri ait, albam , rubeam , croceam & nigram . Sed Albettus limaces cum ferentia, ‘ r fc ||d*necorrfundit,Tamen Adamus Lonicerus Limaces ruff »s, alios nigros confpici etia ^ carentes limaces hic excludimus ,cu n de ijs inter infecta adtum fit,& hic can- tae Cefta opcrti§ dicgdum * ArUtote,es cochleas terreftres tetta intectis annumerat, ea- \carnem penitus includi afterit , nec vlla ex parte confpici excepto capite . xotfiat deJ,!ac > c°chlea opercularis dicitur , gypleo operculo per hyemetn : Italice limaga t4t^ Vl§ne interpretantur. Bellomus perpera nfcribic pomacea, &eius magnitudinem ftjju dedere ait cancellum qui teftas vacuas ingreditur. Penes loca, permulta quidem tetr ^°chlcarum genera, at tria potiilimum apud Diofcoridem, cui ali* fu u%sp fefilos: Plinius etiam fy Iueftres,iu enim Maffanus interpretatur, item Bra- Bt4faUSl & Zoographus, quorum omnium ego veftigia libenter fequor. Habemus, inquit ali* aiK ' ^US ^ fy]ucftres cochleas feu arboreas , qu* frutetis adhatrene 8t fentibus. Ex his Syhteflnum liiQw * pnnt : aliae praeter albedinem nigris , rubris vel luteis (pungis vel lineis) impreflie differ er.ua, b Cr^ °Pere vermiculato a natura elaborat*. Demetrius Conftantinopolitanus, qui u. 2.07 1« l«rpr„,purihusfcripfit, cochleam tcrreftrem nomina-. Matthiolus pomatias cochleas , in- ^ vulgares ncftras maiores, qu* prateipue in cibum veniunt, vt ciim ex deferiptio- lhioJum ex %ura adiumffa apparet , nec diflentit Zoographus. Non me fugit (inquit Mat- pomatUvbi Cit\.v ^ nnmnriac r\lnnmiicrf*npriri 111 (TIOntlhlK 7 fldf dtiflis. Vh citiifq, |^Uas ^iofeorides pomatias vocat, plurimas reperiri ;n montibus Tridentinis, vi-« Vncjj ’ 3 'is locisJ & eas quidem pr*ftantiftimas . Eruuntur enim e terra hyemc & frutetis, ^ fr|(|Ul^ufdam ferreis, propefrutieum radices terra circumfoffa. Conduduntur e con- t5^Cte°riS in*ur‘am>cluoftam albo operimento, duro, gypfi fpeciem referente : ficqjcon- dcl‘tercr-ra ^ecoftdunt*FJt cn'm obhoc vt in cibis ijs longe luauiores,gtatiorcfqj habeantur. Latent, & hiori0 h^t) terra,circufrucicu radices, Hetruria plane ignoratjciim tamen & ibi eodem quande. hoQfojv Js eruantur, qui alibi artem didicerunt. Ha?c Macthiolus.Phmus etiam cochleas Lib.S.e.^p» foimjr|1 m Jat5re fcribitjfed inde etia inter fe diftmguit,inquiens:Simili modo & cochle*, Cauattca co- Vt $ inia Vt ^erPentes latentN) il!* quidem iterum & aftatibus , adherentes maxime laxis: ibit* natu* t,aiefupin6t*auulja?que,nontaineriexeanc. In Baleaubus verd infulis cauatic* ra. Ii app el- Vlyfsis Aldrouandi Differenti* a regtotitb , Lib'9.c.%6. 'Africana, £/c3S ^ tiner, Stcphanus Aftypal^as quinq; numerat: vnam e Cycladibus, fecundam oppi^g. Coo : tertiam infulam cum oppido inter Rhodii & Cretam : quartam, oppidum in ^ quintam promontorium prope Atticam. Hic cochleas Aflypalaicas cfcriuant, fiCl.!t.pS Athenis Athenaicus , vt antepenultima per a feribi debeat ,non per e vel ae. SedP^;, ino&auo omnium laudati/fimas io ARypal^a infula effe fcripfit , Diofcorides } cas , Africanas , Afiypalaicas , & qua: in Sicilia & Chio nafcuntur , & in Liguriae alp1^ pomatias,jid eft,vt diximus, operculares cognominatas. Strabo cochleas prardicat lfo%| ab agro cui nomen lino e(t, iuxta Pityuntem, medio inter Parianam coloniam & Pr,3P£. fpatio. Germanas cochleas nominat Demetrius, qui Graice de accipitribus fcripfit - tius etiam in potione equi prophyladtica inter cetera cochleas Germanas admifcct* tnmatqicafdem Marcellus his verbis : Vuanrcamculatam , & cochleam gcrmanain^ bure & contere , atque cx eo puluere mixto , pollice iuramo , vel certe cochleario > v' J(t G ieiuno tange per triduum . An vero germanam cochleam a gente & regione dixertfc’ j alio quodam fenfu ,Zoographus negat fe habere quod affirmet. Africanas quideC^gj remedia requirit Marcellus, veras interdum (quas & germanas & genuinas dixeris,) ^ a. iubet. Sunt procrea cochlea; quas aceratas Plinius vocari ait , latas mulcifariamq; na>c jj tes, de quarum vfu filis fe didturumloc/s promiteir. Sedecim nulquam alibi de acC£j(j, meminit , latarum vero fepius, Zoographus non lateforlanaduerbialiterlegeqclu11' $ ftimat,fed lata; nomine adie&iuo feminino plurali: vt acerata; ea:dem lint qu3xla^' C,»* Maffarius legit: Sunt & acerata (inquit; laraq; multifariam nafcentcs. Iouenioitc^ cis genus cocaliam ab Ariftorele vocari , inquit Maffarius : Sed Anftoteles cocaLu# ^ re neutro dixit, & per xfimplex, non per duplex vc habet Vuottonus. Eftapud A (j{ telem( inquit ille jxoxuaAiov , apud Athenaeum xcnxaAor ( nifi in alterutro codiCull‘£uJ menda ) Cochlea; genus & vt videtur , terreftre Teftaceum , a Limace diuerfum* ti) Ariftotelis eft in quarto capite libri quarti de hiftoria animalium: Cocalia («W^gpi' vt quidam vocant, teffis integuntur: eorum caro,vt & aliorum hiuacuiitf erreftriutfj y ^ ^ tus includicur, nec vlla cx parce confpicitur excepto capite. In eode loco Ariftotel^H pertrsnfennam di&umefto;effe ait inter cochleas qu«e intra fe beftiolas habeat gammaris pufillis,qui vel in flumine gignuntur; fed ea differentia, vt pratmolle intri teftam carunculam habeant . Atque hacc de diuerfis cochlearum generibus. FORMA. DESCRIPTIO. '■Turbinata, dicuntur . _ . . Lt.g.t.ii, Ji turbinatis aepoftremo de echinis & echinometris* locutus fuifset j i° ^ <$y Cornicula, (inquit; genere cochlea; aquatiles tcrreflrefque , exerentes fe domicilio, binaquC Oculis an-j nua protendentes, contrahentefque : oculis carent: itaque corniculis Pra?tea^CL1l3 Acerata, Cocali unt Arifl* careau, li. ii, r. 37 nua protendentes, conrrahentelque : oculis carent: itaque corniculis pra:tc‘j ^ Quodpoftremum alibi etiam repetit his ver bis; Cochleis oculorum vicem cor^ ^ * De Teftaceis Lib. III. 375 'mpfenr. Scaliger quoq,- negat cochleis oculos efle iraqj neque vifua 1, fed /« hl. j . ae nicuja Centamenta (v£ e,us qu0CP ver bss vtaOproportione ptindii atiioris m fummo cor- vlahm. inCor ri!m : qualia fortaffispunfta PJinius in trigdimo arenulas vocauerittGoihlearum Annuit; ejiut Ibo 'bJs ha^nul* quo inueniuntur, indic* ftatim dolore liberant. Ec afias rn eodem in (omiit. Alberi' nueniuutur *n corniculis cochlearum arenaceo dur ici*. Eiuldem opinionis fuit eoibuautnS §taPu nft °'L1^orum ^oco cocbIeis cornua quodam mollia efle inquiens , & in ijs duo ni- 9uendana & a ^ hV-etid 13 tKxbbrrovTa ripo/u» nece rd etoxdtrropra. fi U 'garis nebis imprecatio, tt vtnga il cancro, dout hannogli occbt It litnaght \\0C eft, tti^er°r l*b‘ onerum , eo loco quo oculos habent Limaces fiue cochlea? , augurantur au- (!|iibu<»fn0^0-CanCrUm *ncorn*buS;Cornutosdici nihil ignominiofius,itaenim vocantur, j)e fi nuto cc- ita fin* f roPna vxor ,IT,Pon,c • Teucer deniq, limacem ad exemplum quoftionis ludicro, chlca. Di]n ^ an'fPa^ bne pedibus, fine fpinis fire offibus,ctuftacum (teftaceum potius) ocul< s c°tnueXyenSmnUnCret-ra^enS* Edetur Plinius duo tantiim cornua tribuere . Ait enim £/.11.037. An ‘Videant d/ c~ ulci hit~ it e an i. mi* fitoJ a data efle cochl leis ad protenrandam iterjeorporea hoc,ficutceraftisi aliquando & Cornuti i £UJa(n,m,rum ceraftJS,)cochleis feroper bina,& vt protendantur (protendantur legitur tritus. ^dice tnanufcripto ) acrefiliant. Coterum quacuor habere videmus , m .gna duo quo ‘tenora funt,& in quibus funt quos vocauimus oculos, & minores totidem fere m fro- SjUibus forte quod obtuse admodum videat , iter protenderit, hoc enim vltimum exe- f.Limax, inquit Albertus cornua quaruor habet, duo breuia & duo longa:quo extendit progreditur: contrahit , cum recolligitur in feipfum . Idem Albertus cochleam capi- Caput an bu 's hgura carere ait , cura alioqu i apud Plinium , capita cochlearum equorum capitibus bLt. ^dentur: quo minus ( inquit ) miremur equorum capita in tam paruis eminerecochieis. Ltb.g.c.2. C dlanus bouinam potius effigiem proferre aflerir, ideoqi Venetis ab eiufinodi fimilitu- «eeas bubalos appellari. Omnes fil ceo tegm ne clauduntor, cLuiculatim intorto, Te- tM auf,; vulgo vocatur , al-js tegumentum & voluta a recentioribus qu.bufdam , cochlearis nomina. ' ' (fi aa “udoo:cochlea fynecdochice a Celfo ,fi bene memini, cimi ait ferpere in cochlea, tio ^ Concbyliorum «0 '^Aw, hoc eft, teftas apud Pollucem lcgiauisy Sa mmonico & Sra- ^Us)Phnioetia calyx, Diofcoridi x? /lt/£o<,&7p <*xo» Galeno, Tcftatn vero hanc fiue , eC°m Portar(vnde?«p6o/*(ii/ Hefiodus, domiportam Cicero vocauit,)nulli vidcli- e0s,fed femper metuens, nefibi rapiatur, vnde eleganter Anaxilas Comicus dixit: A7n?c'i&pcs etiav xo^Mav 7ro7V\ 7rdvut CoiblcA pra CV . Oi 7i tpi mox inteftmuin continuum tendit li vplcx, interiora. faijer ^ aP3pauere illo ducens.Plura de cochleo dentibus, linguo ingluuie,veue &pa- Venter. C^CS aPud eundem de partibus animalium lib. quarto, capite quinto. Porro 0111- inutimm. (c°C{]l^Ul,lecarent ac repunt, tegmina fua, vtdidtum eft, fecum ferentes. Vuibilicorum p.paucr. ) venter fimilis eft gutturi auiumtcfte philolopho . Membrana.ingran- Venter amd 5°r3a|!s.Vtl‘fi|ficis (xo^imc) a ventregula attex tur continua , per quam meatus proli- gutturt/mt- *Urhi ICansiCo^orefim|l s luperioiibus illis mamillantibus corniculis ( de quibus dixit hs. etiai t0rUm gCr,ere ’*ub vcntricuJo b‘nas> aibas ^ foiidaiqut ) tendit. Ha- inafuut ve- ’fCl^uras quales in ouo locuftarum habentur : verum hoc albidum , illud rubi* luti ln ouo to . Ca^ '• ^ufiusex’tusbu£C3 foramen poftremum patet ,ltd protenui mern- Os . » Cati * pmvv j rvu j/mivMwi ' ^ aln ° ,tl£us augufto continetur . Tendunt ab inteftmo ad imum nigrantia quo- ^ PC£a atque continua qualia vel in tcftudine viluntur, fed minus nigra. Cartcri Ii 2 quoque euslatitvf- /■* • A linge. Co- chlearum, 376 Viyfsis Aldrouandi quoque vmbilscihrec habent eademtfcd quo minores, eo minutiora, ibscphi o op ^ quarto de hiftoria capite quarto:vbi denique prafterea vmbiltos albuginem a natu ^ tam cffeaifiGrarcceft A/«**ccr: id autem, inquit, tale quid dTe in cochleis > C^Uufltte* caoirouurn in biualubus.Quiechmeidem videre , limaci magri* fimilem efie |C ^ ftePiioio.SaJiuacochleaiuro,qua?pun&i$acu velltilo carnibus minat, a Gr^CiS, quit Galenus ,myxa dicitur, hoc eft,muccofus lentor, hue mucor, mucufue. L O C V S. cnio1 SVPR A inter politas differentias, ex praecipuis ruit qute a loco iumitur.^» ^p0, marina?, fluuiatiles&terreftres. Ha? poliremte fyluas potiflimiim amant, 9U bisfcripcum reliquit Acba?us apud Athena?um his verbis: iC too^id’ ‘^c Ztb,2,t,2ep. *o^a 'icts mpcts-sts: vel quot cornutas cochleas alunt nemora. Vndeinconuiuijs£e ibidem A thenteo folet proponi hoc a?nigcmtis vice de cochleis. f T AcytvjSf oW xaiSoc, dva.i/2£^j. mune. Nam &ha?c animantia nunquam mutant domicilium , in quo nafcuncur • Ltb.%. hift, ftoteles cochleas terreftres hyeme latere ait :nec vllam fane eo tepore cernere elLy t(jc <*?•!$, re cum acr tepidior faduseft efuis latebris prodeunr . Athenaeus Theophraftum r t tn terra animalibus quae fe abfcondunr, aitque eum feribere cochleas hyeme latere, fed *Ka j jt latitent, magis; itaqueplurimasprodirecumaucumnopluic,ilIifqipcra?ftatem latibula qu J wv piui iuiaa |n vuuv uiai autuuiuu ptuiij luucjj r in terra & in arboribus . Quo loco Cafaubonus , Ariftoteiis ( Theophrafti , legi£ur ^i Athenaeum, vt dixi)inquit,qui affertur Jocus,dicitur extare c #*7rtf*7rtqt n-epi jt libri habent, Tripi fria» fxopiav, Suftulere vocem ^ap/ar, qui animaduerteranc ^ partibus aferipta verba non reperiri.Suntenim ex tertio de generatione animaliu**1’,^ grum locum aferibam quando fencenciam imperfecia hic Jedtor inueniet. poto» *o'«f#pAtoy iapurctf *v y' magnitudine oculorum lucij pifeis fele audiuitte refert : iifqj fcofo CS aIlquando rePerjr« ™nfe Maio . Albertus vero ex putredine herbarum & vi- fCftal C 8CnuT limac.e.s vJt?Iuit: vrfcofitatemqi tcrreftrem circumquaque durefeere in V et,am J,raacera a I,ino dlus ihud venaticum, duas habet diuerfas fpecies,- vnaminquaeft res’ Et .Ca.’ lepl,S: alteramitein extra villam, queunt , vtapes, cochle?, gli- ahbi. T itus Pompeius in Gallia tranfalpina , tantum feptum venationis 1 i a habere Tr.4. Htd. arnrn. 4. Lib. 3. de generat. .1 1 An ortus per cotium. ' Oua quando habent. Lib. 5 . phy- togn.cap. 4, Vtta brtuts , ZrVp. r. 5 1. lt.ig.c.10 . Imbre ma- xime gene- rari. Lt. 3. Sym . pef.quad. 2. Limacis me- tamorphofis. Rore vidit- tant. In captiuis. Afphotieli caulem ap- petunt. It.iZ. r.2 2. iM7.r-.24. Ficos va- dant . Lt. j. HtH. Cap. 16. yticm utro- dunt. p’ maria <0- i hic arum apudvtli- res . I £ib.p.c,$6. primus cochleas fi - gmarit. ,7g , ViyfsisAldrouandi ^ habere dicitur , vt circiter triginta millia paflbum locum indufum habeat : PrfKr“ 1 deraconfepto habere folet, de animalibus cochlearia & altieana &c. Cochlear ^ i(h viuaria inftituit tefte Plinio Fulurus Hirpinus in Tarquinienfi paulo ante c,u & j,jm quod cum Pompeio Magno geftum eft , diftindis quidem generibus earum : fcJ faginam earum commentus eft, fapa&farre . alijsqj generibus , vt cochlea? quoque : ganeam impkwntscuiusfinqutyartis gloria in eam magnitudinem perducte fint, v ^ sinta quadrantes caperent lingularum calices. Hucnfq; Plinius,authorem citans - jc fluuiatiles virus olent. Coutra Bcl - Ionium . Lotus aptus ad alendum. ronem; Quod autem Plinius, inquit Per. Eellonius de cochleis altilibus ait,id ni i marinis eft intelligcndum. Nam neque Illyrica neque A fricante aut Solitana?, ^ effecenfenturac(aut)fluuiariles.0mne enim fluuiatilium cochlearum genus(*oxA<*' ^jgjs ci vocant) virus olet. Pra?tereaterreftribus viuaria non inftituuntur . Sic ille. Scd co^^ altiles in viuarijs apud Romanos, non marinas vt ineptitfime putauit Bcllonius, W ;n. Cibus * Solitana quanta ma- gnitudinis . Lib. 3. C, 12. Leporarium g,Fulttij, Lib. 3, Sa- iurnal. c.13 auiiwui 1 4 . ftres fuifle vel effeu s cimi ex Plinij tum ex Varronis verbis videat. Idoneus fuba* > ^ quit Varro, fumendus eft locus cochlearijs: quem totum circum aqua claudas, ne pofueris ad parcum,non liberos earum fed ipfa: qu*ras. Aqua, inquam, finienda nc* *js ( tiuarius fit parandus: locus is melior, quem & non coquit fol & tangit ros. Qui fi na£U a, non eft (vt fere non funt in aprico Joco) neque habeas in opaco, vt facias, ve funt > , bus ac mont ibus , quorum alluant radices lacus ac fluuij , manu facere oportet cofc! ‘ qui fit fi eduxeris fiftulsm& in eam mammillas impofueris tenues qua? erugent ita vt in aliquem lapidem incidat, ac late diffipetur. Paruus ijs cibus opus eft,& 1 j fi|lC £ |(J niftrarore. Et hunc,dum ferpir, non foliim in area repic,fed etiam fi riuus non proh parietes ftantesinucnic. Denique ipteexgruminances ad propalam vitam diu prod‘ ' c cum ad eam rem p3uca laures folia interijeiant , & a /pergant furfures non multos* ‘£ ^ coquus has viuas aut mortuas coquat, plerumqj nefeir. Hucufque Varro, notandu^'1^ in loco Plinij proecitato cum omnia quidem fereex Varrone tranfcripfifie,fed pofh^j illud non vere, faginandi arte cochleas ad eam magnitudinem perdu&as, vt quadrantes caperent fingularum calices, non enim hoc de altilibus Varro, fed fiflPVjc, de Solitanis dixit , qua? in Africa tanta: proueniant . Ceterum Fuluius Hirpinus qui ( vt meminit Plinius in o&auo ) primus togati generis fuum cecerorumq, fylu^itpr TVhnr alihi Varm . Oumfn« Fuluius Iprmrariufltl ® m qUi( H lUSUIIUll l liumj »1 vv«u« , 1' . animalium viuaria inrtituic . Dehoc&alibi Varro. Quintus Fuiuius leporarium o‘ cJ0 . . . . . r r • » : : (n\V' \^ & P* uiuai — v N * j — (nffl* lo ignota. Is enim , fi cui /inquit) mirum videtur , quod ait Varro lepores artate illa J *■ - _ _ • * . . 1!.. J ni o « nrf» fnf /iionn rrv rArhlo.ir> / » *-v«r» offlS dimuduuu) Yiwauauumuiv» ***' — ~ ’ 1 .y habere in Tarquinienfi feptum, iugerum quadraginta: in quo funt inclufa , non ^jijy, que dixi, fed etiam oues ferejeriamhoc maius hic in Statonienfi:& quidam in IoC|S ^ Deinde de T. Pompei fepto fubiungit, in quo is cochleas habuerit altiles, vt fupra fC p|j, uit . de Fuluio id non dicit , vt in hoc etiam forte memoria aut feftinatione lapfus nius. Otcriim cochlearum harc faginatio non multum temporis durauit , Macrobijy .* lo Ignota. IS enim jUCUE [IULJUH / uiuuui jvjuuu «i», r awuupuics ctuue ^ faginari , accipiat aliud quod maiore admiratione fit dignum , cochleas faginatasPl^, idem Varro refert . Plinium quidem de terreftrium fagiuatione locutum , PJadfl* c Grapaldo & Zoographo vifum eft . j EPITHETA. cC(d^j N A X I L A S cochleam .iptpio/xo» vocat , id eft domiportam . Eade^ V°acA° Lib. 2. de diurnat . diximus)tefte Athenteo vfus fuit antiquifsimus Hefiodus.Alijs Grarci®^ etiam dicitur tenigmatice, avaxav$op6*u/maoero3r,n^fjSV«' quod per humorem repat,nam & ipfius maris periphrafis eft ro a molli inceflu. u>pcVenim pro molli vfurpatur. Vertit itaque Cicero terrigc15^^^ bigradam,domiponem,f3nguinecaffatn potius quam hominum morccochlca^e(J,f^ aute fanguine caftam (inquit MafTarius)vt excluderet ab hac deferiptione teftud) Cornuteu guinc compotem. ko^Aiac cornutas idem Achams cognominar. lur Cochlea dicia-a .n. hocminutila in inccffu protendit cornua,via: indices, in eis geftansocuJo*- { ahbi etiam alium ccugryphum qui fere ex mans epithetis conflat, recitat exTete < ' 1 r tionibus. Zooov a?rw}dy d navior } «rsrsor, dfpa,xovai'nv,Of^ia.a,ta. t’ eioxdir9QvT* ' A De Teftaceis Lib. III. "^Iecrm,M 37P V£rtUnt ci'im °C? i**u<&TwiO’ legendum. O^axovmov hic aliqui non re<5ie cruftatura » um cochle* inter reflata fine. Gyraldus fic tranfiulic : £xos eft animal pedibus tine, & tine f pinis Tefiea terga , oculos producens atque recondens. ANTIPATHIA, vt abigantvr. ^erc,s •nitniciffimum genus Cochleas effe habemus apud Plinium, Simiam timere ^ lmaces aiunt, nam fi circumponantur ei , comprimere fe , metuere, nec audere Jifnaccs °nhngere. MalTarius vbi fit Limax, neq; fuem efle,neq; perdicem aitiomnes enim Et a “‘S edi.Sed & Athenams perdices in Sciatho infula Cochleas deuorare teflatur. At nyj nD^s Perdices & Ardeas hoftes fuos a Cochleis agnofei feribit, & fuga fibi cauere. 3l)esdec' °cblearum genere Ariones vocantur , naturali quadam calliditate irmdiThs * VacuasfrTneA;Cludere* E§re^osenimtefh‘sfuisabfq>metupafci. Auesvero adteftas alid. rC(jjt r» adu°J.are : & cum inanes viderint , tanquam inutiles abjjcere & fe recipere aV °S3d V1301 tluc5I,cIue figniheae nominem, qui prudenter, Sc opportune negocium ali- viro. • aggreditur , fatue ; & commode fieri voti compotem. 5. Cochle#,, quarum Cicada , d* Cochleae . Cicada mu- tica, tacitaqi Cochlea . arcana lorum. Animi ter- renis affe- ilibus man - ClpAtt» jgo Vlyfsis Aldrouandi ^ quarum exemplar i templo Salamoms (umptum di, & funt vi* muris ter, fignificant cognitionem arcanam fingulorum, quam loli qui ad caleUia g« ^ agnolcunt, 7. Cochlea fignificat animum terrenis effcdhbus mancipatum, quo ea domui [ux affixa , vt affidue illam portet : de qua fignificatione etiam fupra diximu. ; iENIGMA. R I P H VS de cochlea legitur Theognidis, qui talis eft: H cS» /«te x hihtiKi 9 ■« AaVff/o? dUa-St mpoj, Tt9v»K&>( (p&ty}biuiVo( repetii. ^ Sentit autem de cochlea ceftante etiam Athcn&o . Gyraldus hos verfus in libro tum fic tranftulir, Mortua concinit pelagi de Suilibus orta , Mortua, qua vitto me vocat ore domum . G V S V S IN CIBIS. i Vt<* COCHLEAS Romanis in cibum ceffilfe ex cochlearijs, qua? inftituebanb v Plinio & Varrone diximus, Tatis eft manifeftum,vbi etiam dicebamus eum v ** L.‘: C.../T J r >. j: „ Matt^ In cibo i t*- tiquisfutjfe. m . tempore Macrobij fereextintftum fuiflerquod forte etiam voluit dicere Ma*1 in decirooquarto, dum canit: Dum pinguis miht Turtur erit , Laltuca valebis Et coc bitas ttbt habe, fer der e nolo famem . t jj fl Vi confer- Noftro vero tempore in Italia quouis fere anni tempore eduntur. Suntcj; qui colbg* nentur. autumno tempore pIuuio,feruentqi in cella aliqua vbi ftrati fine furfures vel arena vf y gentur : deinde parietibus &paffim fe affigentes per hyemem relinquant vt veroo & y dragefimalis ieiunij tempore in cibum veniat. Non ita pridem apud Heluctios telte j{ , grapho, menfis quoque ganeonum qua?ricoeperunt. Alibi tamen etiam e fuis & q%$ , cifalpina? funt regionibus colligi & trans alpes vehi Italiam verfus audiuifle fe ait . ^6 Hollandi vt audj0 ab earum efu prorlusabftinent , acpotiffimum Hollandi , apud quos aeCl> wtf t}s abSintnt. a|unt ne manibus attingere , tantum abeft , vc edant . Quod ad carnis bonitatem at/y funt qui laudent ,funtqj qui abijcianc, funt qui loci ratione diftmguanr.Cornelius cochleas boni fucci elfe author eft . Alibi duros ait ex media materia pilees itom^0 ^ tosdfe,oftrea,pei5fincs,murices3cochkas.Etrurfus:M.nime(ioquit)intus vitiatui^^, 'Aluum mo- minime in ventriculo corrumpuntur) aues, bubula, omnifqjdura cato, omnia ialfa ipimc. funt. Alioqui enim tardius & paulatim alunt , (ac difficile coquuntur^ bubuk»c qq# fpondyli , vtidem Galenus annotat in commentis fuis in aphorifinos HipP°crf ‘cJ(ti Lib. 1. Var. quoque fententia eft dotiiffimi Mercurialis in varijs ktiionibushunc eundem 1°^ lui. c . 5. «orantis ; Archigenes, inquir, cum curationem eorum inftitueret, qui prs De Tcftaceis Lib.III. 381 ^en^ume/TCp^nj^Vt/Cr'^t^a^enlls^^r®cePlt»c)u^m Pr,roum viribus refieiendis incuba* iCc°nferc,l f 1° 'am foJuto ?c,'qu,° Ci i,Jico «hib&a, qu* belle nutrirent & flarim Quov^ P°.tif?,s,ne 9ulsdefiuo nouum capere cibum flarim indigeat, & aclidem P1Jn *rent3ah°kljquofdam fuccos comprehendunt . Inuenio etiam apud r n°^ Tcilicet ) fem^nwa0™10^1 3 l^et;i(0_Ua:Bu]bos)CochIcas&limilia,modicegIu- (e,^exisenimauoo 7 en,v^ notadum*di<5honera negatiuam aufcrSdam ef-. Hillis ruillisTnS ef o^VC0*Um b*C lria CUm Buccin,s & AcrocoJljs , ideft mTCntj Tnret ‘ earnes Limacum an % omnes, inquit' Manhiofu^ Aponenfis m quatfionibus fuiSjqu*ft.dS. Co- V ituram obtinenr.Si mdahauo!^^^ Hhnam qu* in apricis Vd^domff d,fferunr’id Pol/ cauf? afetib/. ife" ’ Y] fM™ •• lite ve, 6 Galeni loeus JHJpcftus. Lib.l.Apho- Meliores qu&(int. Hi,t°,ldcs 'erreflres Cochleas ftomacho vtifcs efle feribir &■ nr,r, f,,‘r *C «Wi!eahj|CaS,^^ri^an-jS,rt^^alC*caSj^1^*^ ^^Ch^o^igDuntw^quffin Hcjfc alLotxcc^^ uiat |ft,OP*erCUJ1reS>COSn0ro,nanCUr: Marina ftomacho idoneam Suam vocant ^nonmd / f!” V,fUS °Jere:qU* vetd vepnbus/ruretifqiglatittata coh?- 1 lQiUs vero nnlljc r'u- * 6 10” »ventfem & flomachum ruibare, vomitiones excitare. S Viru 5 c,,;,s Sratas efleauthor eft,neq; veteres neq* recentes.fluuiatiles & al- WUm re[Ci nCC 000 ^,ueftfes C boc eft , vt exponit Dalechampius ftomacho inuti- r ;f,°jUfre: !iCra omnea m^nutas* Contra marinas ftomacho vuliores, efficaci Ifr. rSuseri ? 0re/Pet,cete ecidangumem craftiim ac nigrum generare; vidlum elTe Alexandrinorum, vi JCPdcptiV?fnC,bUt? C ^ hyemS> a UluIt° ea,umefu «uendum fen,bus,no admitten w??earQ ’ om^,Crs' c°nuenu-e,tota lubftantia^ «ecori conferre videri, deniqueear. cZWdea Qmph! 'Ca p0tU,S quam aftri vnde^ in9u,’t/' eicphantiafim eis frequentem efle conting t. b ^Sui m UJ,a? mediterraneis , Icribente Marthiolo perquam raro in cibos veniunt , ijs fy^rfal^o ^,cort* *nh.ibitanc , frequentiori vluiefle. fiipotiffimiimaluummouent Pau,ai;S'n^ 9ua,e et^ n cito deijciuntur : nec tamen vniuerftm aut c td nutriunt, it°’ CJ Pciilce parte, qui aluperfluo eijcieodo vel eie<5io feiungitur & rema- C ^ eoc0rleaS eduaf»Prj?ParantS[»ad edendum.N colaus Mafta ciim fua eas hutnidi- «i- nutriredix'ftet & agere rdiftedoacrimonii caloris infixi membtis.Edun- Jitm,. 'CIIXi,lacchiro & cinnamoma — s„ - j cc^:i- . /- Vicias Ale - xahdrinortL Ltb . 2. ad Glauco n, Elcpbatiafts cur Alexan- dru freques I, ^ ° «•«w.wiiuvi.m. WWIIJlirn*! lllCllIUfIS.CUUn- ,;icchjr° & ''nnamomrjafperfij rarotamecjui.. d.lStiliscocSionis funr. d,“ ,°J' ““''f™"' Poffe f ir- 1*»« i« v«, vbi modicum aqu* infit.pctno- c°1" V, cPw »1«™' ^rpe'CUhl dim ne.Dr°deant,purgari vehemeter. fcflc qui (, '» titt, P3k-W< & P,u;sc0( • !llat« deu.de in cacabam, cum rccewi aqua ad ,!‘«c nZ m,#ea"> ^ ad,km,coa'c * tene fpumara ibetinr . Ex Cochleis verd r um c“ aqua calida bene lotas, deinde ea aceto & faleconfr icatas lutlumq, locav 2» c ement. Aphortf. 2»r. zS. Lucte vt pa- (cantus. fulte vl pa. fcantur. Bfus tarum improbatus . lib, 30I 3 g 2' ■ Vlyisis Aldrouandi £ lotas ac firina? inuolutas, in ferueti oleo aut liquamine effe frigendas: fricas aUt ’.n! t<£?t fylueftri, 3lho, pipere, croco, tunfis & agreftadiffolutis, aut filfa viridi fuffuodi iu _ ■ Cochleas fi fine multo allio aut moreto fuerint, boni alimcti effe pedori & pulmoni ^ tularijhepar,eius fibras laxando iuuare,hedicifq} prodeffe . Noftri mulieres inqu‘ ^ ^ fa Bralauolus qui Ferrarii vixit ,fccretum quoddam coduri genus fciunt , qu° a e , ^ nelli efficiuntur, vt in ore I;quefcant& nihil callofitatis habere videantur. Sic ille e cretum non explicat . Tribus feie modis Bononiae coqui communiter aduerti: vt • elixas vnd cum iure quodam ex petrofelinocontufoacaromatibuscondito, n,aXul|1j,ti pae, apponuntur, vel cum falfa viridi, vel frixas tantum in oleo inferunt. Ex Ap,r,J^. ^ feptimi, capite deciroofexto, In Cochleas lade paftas : Accipies Cochleas ,fpong'z^ofl< (fpongia deterges & emundabis:) membranam (pelliculam & operimentum quod chi foramen operit & claudit, ) tolles , vt poffint prodii e: adijdes in vas lac &/a*£r£o0n dieicaeteris diebus in Jac per fe: & omni hora mundabis ftercus,cum paflf fuerint >v ^ poffint fe retrahere, cx oleo friges: mittes cenogarum. Similiter & pulte( farre m tjr' ^ ^ redado,& in pultis modum cum lade aut fapaconftdo^pafci poffunt.Coihleasf1 ■ s ro& oleo 3fffois:lafere,h'quamine,pipere,oIeo,fuffudes.A].tei\ Cochleas affas,!'^ ne, pipere, cumino, fuffundis affidue. Alicer.Cochleas viuentes in lac filigineum (m farina nutricum & mixtum) infundis: vbi pafti fuerint, coques. Citet um MarcellllS gilius Cochlearum elum improbat, cuius verba hic pro cpilogoadd im,vt ij qui ^ pere Cochleis deledantur, fciant effe qui negligant , ac ij/s abftineri velint . Quis cte 3 ( inquit ille ) fuiffe veteribus Cochlearum viuaria ? nec minus quam murinas & antiquorum ganeam impiiffe animal , quod non fatis adhuc nouerimus quale fit & ^ $ vfus humano generi habeat ,nifi qui folet varios & abfurdos prignantiun- modo1^, appetitusexcitarein nobis, copia:& quod ex copia fit faftidiu,tam inutilem homm,c ^ mendaffeunec aliter quam vt in facietate meliores coem falagam» , gara & oleas pe^, folemus . Sic meliores ex mari pifces faftidientes mucofum Cochlearum callum ia p nis amare coegiffet, & vt pinguiores toto anno nobis dfentgratiffimis homini c c, viuarijseriampafceredocuiffec . Hic ille. Plinius quoq; enumeratis prius Qmnffi11 neribus, nullas aut veteres aut recentes cibis gratas effe authot eft. . 'L,*>dediui- nat . figant , C y.SVS IN MEDICINA. Ochlearum vfum apud prifeos medicos Romanos Gricofque in medicina^, facile ex hifce M.Tulhj vet bis colligere licet: Vt fi quis medicus igroto imP^ vt fumat terrigenam, herbigrad2m,domiporram,(anguine caffam &c.Vaf|Up0. Cochlearum cum integrarum cum partium earundem apud auchores vfum mucni°Vo- ^>olores mi‘ lores in primis ita mitiganr,vc etiam quidentes infeftar«t;fedare valeanc.Zoographllf ^ chleas noftrates minutas & inanes colligi lubet ,& in moitario marmoreo dih&n[e deinde puluere ipfo molliffimo dentes perfricari , atq; eo fado dolorem abire . Aetium Afclepiadcs carnem Cochlea: terrcftris acopo cuidam fiue vnguentoad dos dolores admifeeti item Serenus capiti medendo, ait: Profuit & Cochleis frontem traffarg minntts. Ad capitis dolorem. • */\ 3' Marcellus Cochlei macutinnm rorem pafcentis caput pricifum , & in linteolo ^ garum, colloqifulpcnfum, tradit continuo mederi capiti dolenti. Kiranides fi mnhipltcan- ftis exemptas, in aqua difcoquesj&extra&is denuo pingue quo fupernatat,co1 dos, in vafe viticato recondes,& fuperiofunde fex tarfum aqua?, in qua folia laun ** , |a- nnr;& tria cochlearia olei dc oliuis,mel]is cochleare vnum, croci fcropulu® ,* -P j3. W ponis Veneti, & cochlearium communis modice conquaffati. Bulliant fimu 0 liquore capillos fi pius inunges ■, & lauabis lixiuio fadto dccinire combuft0^* Ili' De T eftaceis Lib. III. 383 <'**> &c.(locuseft obfcurus vel corruptus) & percipies quotidie pilos augeri.Vnguen- V0l a«ud quocapilli fiauefcunt, exlibro Germanico manufcripto: Cochieas quotquot Vt capilli „• s >n vas impone &falemfupereas inijcc: ficvclutivnguentumfieri aiunt, quo capilli ftauefcant. ‘«»ti colorem flauum trahant , & magis etiam (i pratrafi fuerint. Diofcorides quoq; Ltb.i.c.g. nCrQ eas tetreftres fcribic palpebrarum pilos reglutinare, fiquistraiedta per carum car- fyi a.Clb mucofo lentore, quem fecum acus retulerit, pilos inunxerit. Limacem fviuam,ni Febris amtu «j ^erttitiofi quidam panno induraro, pro febris amuleto commendant, fi collo pen- letum. fCc 8eftetur. Sed authore Plinio cochlea? fluuiatiles quartanis mederi dicuntur in cibo }[j lt£s:quofdamqi ob id afleruare fale, vt dent tritas in potu. Harundines& cela, qu^qj Li. 32.1.10. Ij, c?:crahenda funt corpori euocant cochlee, ex bis qu£ gregarim folia fcftantur ,contu- ^'^pofiretp cum teftis: & ete qux manduntur, exempte rdiis : fcd cum leporis coagulo Ad oculos thkCl®toe, vt idem Plinius prodidit. Ad oculos caligantes , Marcellus Hmpiricusco- caligantes. iidii v^ricanas veras f°Per Ipdfam craticulam dilpofieas poni vult & carbones acres af- iict Cli5&geri , vtarqualiter comburantur : deinde mortario teri, vt tenuilfimum ex his pul- ^ »afc^ adiedaqi mellis Attici cotyla vna, iterum vaiidiffime teri ,& poftmodum in ‘° fdili reponi &fignari:& cum alicui mederi voles, fpecillo inde eurn inungi, intra rfjk dies integram aciem eius clararaq; reftitui . Incertus quidam ad oculorum dolo- ligjt‘ ^ces cellis exemptas in aqua coquitj que vbi refrixerit , adipem lupernatancem col- ait^* mec^cn eum omnifarijs oculorum doloribus. Anacollema ad reftringendas ilu* i* dCs esex Galeno -.Limacem cum tefta tufam, coti fronti & teroporibusillinito. Kirani* por.36. li(le°jll0clicocMcam terrelb'em contritam & illitam fronti , dolorem & rheuma oculorum t?| ..e tradit. Marcellus Empiricu^ad epiphoras oculoruni ledandas , limaces complures Ad epipbo- 5jj 111 Mortario nouo vel nitido,adietare, atque illic maxime, vbi pix conficitur, commorari ,ibiq; cochlearucar» pHif Vlno excocfarum alfidue vefei. Zoographus hoc ex incerto quodam aduerfus Viginci aut triginta limaces contere in mortario, conttitafqjconijce *1'eiifllt.llrasclliatuor aqUcE , coque ad dimidium , offerque a-grotanti fingulis matutinis ^ c°nueniencem,CSt ieiunet duas aut tres horas, femper reiterando, quoufqj con- C’ ftomachi dolores mirum in modum commendantur cochlea’ , ac in primis a Addomachi tr,c,UntQUlai^ia‘t: Cochlea; marina; efiicacilfima; fnnt in dolore ftomachi laudatiores dolores. Ar ^Ua:cunque viuae cum aceco deuorata; . Etrurfus viuentibus cochleis exempta £16.30.0.6. %t) CQ1,cfn‘fq» prafertim , ftomachi dolores haufta lenit . Et rurfus alibi: Pra;cipue ( in- 3l!iarum cibus ftomacho. Inaqua eas feruefieri intadio corpore earum oportet, !1) Du uator ren , nihilo addito, atque ita e vino garoqj fumi ,pr*cipue Africanas. Nuper / 384 Vlyfsis Aldrouandi Nuper hoc Copmum plurimis pi odeffe , Id quoque obferuant , vt numero impari f (.f, Virusramenearum grauiratem halitus facit . Item Archigenes apud Galenum ?otr' ^ ftoraachum dolores fedari(inquit) aiunt cochlea Africana cruda integra vorata- ca x cocnrea «incana cruya iwivg»» Marcellus Empiricus , cochleas fed veras Africanascondiras ex; lale & paulo olei fld non purgatas, qui ieiunus cernas, aut quinas cotidie & frequenter iunplerit , ja ' ftomachi dolore vexatum iri pollicetur , fed fi carbonibus cofta: lumantur , fflC lU ^0 defle. Et rurfus : cochlc? bullientis ( elixa? ) inquit , rruftella m cibo conueniunt foluto & refoluto & incontinenti. Inucnioqj & apud Sammonjcum ad ftomachum dium illud ; Cochleas vniis calefaClas ac prope vi flas Suppo Citis torre prunis , vinoque garoque Ter fufas cape, fed prodeft magis ejfc marinas, pjo- Non autem omne cochlearu genus flomacho aptum eft , vt fupra monui & rurn*^ Stomacho floride repeto. Stomacho ( inquit) accommodata eft terreftris cochlea ; difficilh®e . tjjes 'quxfint aput corrumpitur. Marina: etiam flomacho accommodata facillime excernuntur ; nu ^ I virus habent. Qua verdfyluefltibus frutetis&fenfibuslmentes inuemuntur> 311 _(0. flomachum turbant, & ad vomitiones mouent, Plinius eafdcm commendat chleas (impliciter ) in cibos his quos linquit animus ,aut quorum alienatur mens3a u, bus vertigines fiunt, ex paifi cyathis tribus fingulascum fuis teftis& calefactas, io P°^|ias, tas diebus plurimum nouem. Aiiquofquefingulas ait primo die dedifle, feque®‘ " ^ Ad vmbili- tertio ternas, quarto duas , quinto vnam, Sic&fufpiria emendare & vomicas* cos infantu biljcos infantum eminentes, Theodorus Priflianus , carnes cochlearum terit, & bj5 # eminentes, rha: puluerem roifcet & in Jinteolo induClum imponit: & fubfafeia vt facilius repr‘^tjo< Ad tnfl&m- cum acacia tritum & aqua fimijiter temperatum fupponendum effeait. Adinfla®^, mattonem nem hepatis , Aetius cx Galeno, cochlearum terreftj ium carnem optime coriteri pr ^ hepatrts , & vini nigri cyathos tres affundi , calefieri , ac bibendum praeberi , & lecundu® G^ji- Hepatis tn* flbflantiam luam efficax effe . Et ex modernis Syluius, Caro limacum , inquit, hep^o- tepertei ca - temperiei tum calida, tum frigidte Jalubriseft tota fla iubftantia , ablato lima cU®^ Uda & frt- re multis lotionibus & friCIjonibusin lixiuio calido vel aqua calida fah aut art®5 £[£, gida, taro frigida enim durefeunt. Iflhiadicis cochleas ctudas tritas cum vino ammineo conuenih potu prodefle dicunt teftante Plinio, Ad ventris , mammatum , femorum ,coxeP^^]pjti lcifluras, Galenus in Euponltis, marinam cochleam oblongam cremati & conterl $ li . 3o.r.8. deinde oui albo aut afinino latte adiedo illini. Antidotus Pace) Antiochia t^jjP Adjtifuras diione ( colica) liberans vt a Galeno dclcribitur inter Aflkpiaois auxilia : Cornu ventri s,ma- cens enati moJliflimi,vfli ad albedinem, cochlearia tria magna, piperis albigrau3^ marum &c. velnouem, myrrh* parum odoris gratia. Omnia teruntur & cochlea Africana Ad eolicum fimpliciter, Aetius & Galenus rurfus , cochlea (impliciter , e Scribonio,) varijcol°f' vjpi dolorem, cumtefta itidem teritur, vino Falerno per faecum non excolato affufo. Sic aUt£s^j' Lih.g, dc~> menfura cyathorum trium . Ha:c omnia infidih vafcpermiflaad prunas qalfaci®^s|)i' t ompof, fec. ligentermouentes , ne quid ex pharmaco fubfidat, CaJfa&um in ipfis irritat®®1 fV loc, cap, 4. bendum dato , itemqjfequcntibus duobus diebus. Oporret autem vnam ante bum differre; & reliquis diebus prandio folo vti , in eoqi iuroere cibum , qui poteft. Marcellus cochleam veram Africanam , ex Africa allatam interpretatur > ® (f Glutinant fus colicam probat eam , qua- quam rnaculofiffima fit. Glutinant cartilagines ea pcf>0,'j| earttlagms, & faliua vt ait Holierius , fed fi magna vulnera funt fibula prius conducere , v® aCUf| tet: deinde rpedicamento impingere; idque in cartilaginibus aurium & nariu® Cochlea: cum fuis volutisjdiu teruntur in mortario vt nihil alperi reliquum draconis fubquadrupla , manna fubocrupla ratione adjungitur, permiflent® cO' tario & affiguntur. Ei rurfus: Aurium caua argilla impleri debent. argiH3 P chlea: faliua ,& acidi Punici liquore fubigantur. Concifa: teffi? Diofcoride e3r£ Neruo vul- nes pr^fertimque neruorum glutinant . Earum carnes per le tritas cum poli*0. erji®' nerato con . cx proximi molendini parietibus, oiim (inquit Galenus citante Mizaldo) vUjl0(flinC' ts emunt, pofui,cumquo etiam neruus vulneratus & contufus eratrn agricola &duro Si quis contulas vlccri impofucric , pra^entaneum fertur elle remedium • , Tagautius addit emplaftro ad maturanda oedemata : aliqui etiam ad reio 11 jjgft3 Si humerus (armus) fradtus aut luxatus fuerit iumento, & claudicet , The^ ^ in bippiatricis j fanguinem ab eodem humero detradum, vale excipito » ^ fleto oua tna, defrutum, bulbos crudos bene tritos, & cochleas, [3: 1 ^ho. De Teftaceis Lib. III. 3S5 tonci'f l°c rerncdio calido probe perungi iubet . Sanguinis e naribus authnri Diofcoride Sangait.e e Dj0r$eXacetocompefcunc:tritiercilicct&fionti illitae , vtMizaldusaddidit. PJmius nartbus co« ftfji 0r'^!s verba fere repetit, fed quia mendum in Plinij testum jrrepfit, ideo verba ad- pt fiunt. SS(jfn?:^anguioem/iftitenar‘busfuumex omento pecudum &c. Cochlearum terrena. L. 30.C.13. Ptote extra&? teftis. E naribus fluentem fidunt Cochlea; contrita fronti illicam Vbi BUmus ior~ tetf rena ^alechampius legit terrena:, quia & aquatica funt.Ali), inquit, nihil mutant; re fi ut. c^i^^esponuntiterrara qua oblinitur,& lutulenta eft earum tefta. Ad phlegmonem jd phkgnto Ures 11 3Ut Pe<^um laudatum, Nicolaus Myrepfus hoc recitat remedium. Limaces terre- nem crurum ■ ti0 v'Ul11 teftis viginti fuba&is,cimoIiam & ou i lutei quantum fatis eft, imponito motta- aut pednn, ltHQ c$r*c°nfifteatiam acquirant:& probe confe&um cum pena illinito. Arnoidus Vil- jiQl' anusb>imacesperfe velcumalijstnifccri aiteum meile &fcIlebouis:fic autem im- Anthracii& t(1 ‘anthraci vel alijs apoftematibus venenofis , maturare ea & rumpere, Si quemlibet tumoru rClT1 eOfum difloluerc . Irfiibus Scorpionum carnes fluuiatilium Cochlearum refiiluc .frus qui tm - j PonilVelCO(^3e> vc fefert Plinius , addens a quibufdam ob id falfas quoqi adferuari : im* ponantur* " pla§is* Sunt & minuta? longxqi candida, inquit idem Plinius (minutas al- uh.$ 2 .c,yr %f v°carid Varrone diximii$)Cochle£ paffim oberrantes.Hasarefa&as fole in tegulis, ^o^^^nna^nilceri lomento «quis partibus, candoremq; & Ieuoremcotpori afterri. Candor em-j kJ'{' Cochleas contufas laudat finopis ad panos . Actius alibi remedia deferibens ad corporis ad - CatQj! CtJt*§incs> quibus etiam ad maculas a Sole prouocatas, & ad varos vti liceat: Poli ferunt. Vtrr'ur ^ diucurnas autem lentigenes(inquit;hoc vtere. Bulborum depuratorum, thuris Li.Sc.i 3. to) VRciam vnam. contere, adie&o Cochlearum terreftrium magnarum cruore (mu- Hj * oportet autem ipfas adhuc viuas ftylo pungere, atq; hoc quod exit mucofum phar- r ^ |nijcerc:quod vbi vfus tempore difloiueris, meile exceptum inunge. Aetius quoque Ad colicum . mleas terreftres fuccolentas in cibo /umptas , obludlari & fe fe opponere colica? affe- dolorem. videri fcripfit. C«terum tota; cum fuis teftis trita; & cum vino addita myrrha non ^0 copiose pot«,cra(Iioris inteftim,quod colon Graeci dicunt, & vefica? dolores (edant, ^od memori* prodidit Diofcorides , & Trallianus in colico afre&u pifcesduiiori carne ^ditos fumi iubet&cx Teftaceis Cochleas marinas, Pe&inefqj&Oftrea .Inuenioque Li.i%tc»i9» MPimium , cornus cerumi teneri cinerem , Cochleis Africanis cum tefta lua tutis mi- V*11» ‘n vini potione,colo prodelfe. Aretamsin iliaco aftedtu adhiberi iubet ahmenta al- lucentia, aut dari Cochleas valde elixas & ipfarum fuccum.Crud* eadem cum fuis t)^r'ft1entis iUitf>cuteiD (ubeuntium aquarum tumores authote Diolcoride exinaniunt, ^ Prius decidunt quam humorem illum omnem&cauennt . Antonius Mizaldus Co- Hydropicis ‘xas ve^ a^acas hydropicos mirum in modum adiuuare aftent, fi ijs fa?pe vefcan. conferunt. Vo; £tlac°bus Hollerius Cochlearum & Limacum carnem alias per fe , alias cum luis Ltb.6 Indit. iit/'5 ac miftas interdu coagulo , tela rapere atqj hydropicis aquam exugerc feri- c htrurg. Pfius foluereoportere, quam totus humoi exudaucrit. Galenus etiam in nono L^pofitione medicamentorum fecundum loca remedium hoc ex AfJepiade affert, t^cis imponendum: Quidam (ioquit)cumini libram vnam,fulphuris viui quadran- c, Cochlearum Africanarum libram j arida tundunt, cribrant, & tufis ficubus vna cum (jitoc^ °chlearum excepta, ac in linteolum infaitta imponunt, meile coCio fufficienti ad- vCnt*. nydropemafeitem ex LeonelloFauentino : Limaces cum fuis Conchis tritae inCnrilttlPonanturemplaftri modo, donec (ponte cadant, exficcant enim (inqu.t) vehe- Prc/luuia Ci- Cr* amylo & tragacantha llitaeirdem fecundum PIniumprofluuiafiftunc,& in- (ftnt. inea°aPud Galenum ineuponfts, ad ventris profiuuium; Cochleam Africanam fumes, £.<.30^,14. Uiijj 01 ^quidam picem infunde & calefadhr carnem exime ,& in anum bis aut ter iin- eme°dandam vnna incontinentiam Plinius & Marcellus efferunt, qui iubent Ciijjj eas Africanas cum fua carne comburi , cineremque ex vino Signino dari . Adcai* Ad caltulu tii^1 renum Alexander Benedicius , Limaces codas ait cum fuis teftis contritas , tres renum. dg he f° v*no bibi , fcquenti die binas , & tertio v nam. Accepit hoc ex Plinio, qui ctun Ltb.$o, c. 8« foadri0acei carne locutus fuiflet: iubent, inquic & vermes terrenos bibi ex vino aut paf- tcftjs imminuendos calculos: vel Cochleas dcco<5tas,vti fofpmofus. Ealdem exemptas ^diC^Uetresm vini cyatho bibi, lequenti die duas , tertia die vnam vtlliilicidia-,» tcjea pCni! teftarum vero inanium cinerem ad calculos pellendos. Commendantur pr*- j?chle* ad efievius muliebres . Concilsenim in primis &appofit* ex D*olcori* Ad ajft tus Lo^hi^ cs ducunt : fecundum Marcellum Empiricum infl ttiones vulu-ium dilcuciunt multcbn -• Ch|ea e* ^frican* bin* cura fcenigrsci quod tribus digitis capiatur , additis mellis Co- ‘bus quatuor , illinuntur aluo prius irino fucco petunt* . In cibo iumpt* teftante Kk Phmo 3 8 6 Vlyfsis Aldrouandi £r.3o.r.Z4* Plinio, partum accelerant : irem conceptum impolita: cum croco. Earcfem ex a S [t tragacantha piofluuia fiftunr. Profunt & purgationibus fumptsein cibo,& vuJuam . fam corrigunt cum medulla ceruina,ita vt vni cochlea denarij pondus addatur Inflationes quoque vuluarum difeutiunt exempta: ceftis , tritaqj cum iohcQO. A ^ Aftypalaica: maxime eliguntur. Alio modo Africana bina: triticum foenigratfi 9 tribus digitis capiatur,additis mellis cochlearibus quatuor, illinuntur aluo (nempe3 ^ Adartritim, flariones diffipandas , vt ex Marcello diximus ) prius inno fucco perunda: . Podagr3 inflammationes leniunt, tefteD:ofcoride,& Plinius cochleas latas fi potentur, toli^^ ci fcnbitjpedum&articulorumdolores! bibi autem binas in vino critas. Atque ■ remedia; qu£ a toris cochleis vel faltem earum carne defumpta apud feriptotes r Saltu# Co- Videnda modo earum partes & humores, quid medico praftent. Sahuapr**^ aj„ chltaru vi» currit, qu* illita infantium oculis, palpebras teftante Plinio corrigit gignitq»^. ,> res & vfus, pebrarum pilos in cilijs reflexos ac oculum pungentes Idem fere fcripfit Dioicoridc^ quiens , Si quis traie&o per earum carnem acu ruueofo lentore quem lecum acus r Ad palpebra rit, pilos inunxerit, incommodos palpebrarum pilos reglutinabit. Mutus coebis* ^ [' rttm tncom - uenio apud Rafim,potus per fe, vel cum myriha vel aloe conducit obftruCio iec°rl' ^ nodos pilos , inetnplaftro. nam caro alioqui efitata, hepati prodcft,vc fupra diximus . Si decidi ^ Z/^.jo.f.8. alter, fpumara cochlearum, vt refert Plinius, illitam remedio effc tradunt. Ltb.^z.i.^ Cochlearum fpumam, inquit, illini volunt tefti defcendenti,hoceft, turpiter pf°P Ad it de tlom ti» vel fi demittatur, veluci laxatus . Hippocrates vcio etiam cochlea muco vt)£°f i ^ j>fam remt - dem elapfam remittendam. Et Plinius Cochlearum fuccumpundfiseuocatum undam. re ait procidentiam ani. Ad fiftulam remedium vfu approbatum, ex Arnoldo dc V(jja t Jdb.^o.c.S, ua: impleatur olla limacibus fine aqua, & ponatur cooperta fuper ignem : &elcua jjj Ad Mulam, fpuma fuper eas, qua; collefta &ficcata fiflulas mortificat . Hollcrius carnem Lj* cochlearum enumerat inter medicamenta glutinantia , qua? natura confiant tenacl % Aqua ex Co. fcida. Aquaexlimacibusfiuecochleisdeftillaca, fiue liquor ftillatitius vfum ibicis dtsltl- que non exiguum in medicina habet. In curanda hedfica febre, Antonius Guaincr'11^ tata ifus, tatam efle ait aquam de limacibus praeparatis: has autem colligi vult cum rore, & vltl jjc Heriud fe - furfure poni , vt expurgentur i expurgatas cum aqua hordei bene lauari & deftiU311' p' irem tollit, Iacobus Syluius aquam hanc e limacibus deflillatam , mane ad vncias fex lumpt3^’^ ^ par imbecillu affirmat roborare, & phthificis gracilibufq; efle remedio . Tetigit que Marcellus Virgilmsjinquiens. Exudaco igne ex cochleis humore,noltrie ac cinapraflenti remedio vtitur in his,qttorum corpora ad tabem lubrica funt,& ma<*|i:, ^ Ad maculas ficiuntur. Ad maculam oculoru Ioanncs Goeurotus medicus regis Galforucn, remc^> «talorum, tale reliquit: limaces ote aqua ablutas deftilla in alembico: deinde fimu lacerti, lium rubeum, & fiiccarum candi admifee , & rurfus deftilla. H uius liquoris guttam ^ &ferooculisimmitre. Zoographusex Andre* Furnenj libro Gallico de dccor3t‘[l0, natura humans , liquorum aliquot cofmeticorum e limacibus deftillatorum dcf£rlLei nes hoc ordmerecenfet , quas nos neut/quam prsterire voluimus . Aqua ad omocS: ^ maculas tollendas: Corallij&criftallipartessqualesponeinvafe vitreo, cum aqua ^Jlf Ad omnes j a num tj,g,tum tranfuerfum iuperante. hoc vas obHrutium in loco aliquo frigido , v‘ (jjf ttes matulas. vjoarjaj jnterram impones/addendum erat per quot dies,) deinde limaces ab^ljs,# aqua modice falfa toties iauabis, donec omnis eorum vifeofitas abierit, tum deft1^1* y(u$ feruabis aquam. Deinde ex rapis etiam minutatiinconcifis aqua elicies in alembl£°* , tempore, accipe prima: aqua; cochlearium , fecunda: quatuor , & teiti* quatuor • 1111 ujji» ablue faciem, qua tamen prius abluta fit aqua pura & abfterfa. Alia ad idem Accipe limaces fine teftis fuis,& kua, vt fupra ditfum eft, deinde falis (alias (ab* contriti vncia in vafe vitreo fparges & limaces fuperimpones : idq; alternis face? P. J, # donec tertia pars vafis impleatur. Tuncaffundes fucci limonum tantum, vt (op{* limaces duobus digitis excedar, &deftillabis. Aqua ifta vreris, vt fupra fcriptoeft • fi deUillandi comeditas non fuerir,fimul omnia mixra infolabis vafe clauio,donec vlJ3|y ti formam recipiam, eoq; vreris vefperi, facie prius abluta abfterfaq; & poliridie lues faciem cum aqua de floribus fabarum . Hoc etiam in Antidotaiio Gordomj M .flCi* Alia i 1. maces alba triginta , latfis caprini libre du* , ad ipis porci vel hoedi recenti* ^ tres,caphor* trite dragma.Deftillencur in alembico vitreo. Adamus Lonicerus ^ ^ UicUuos & ftjJJaU " 1?maab* veJOaj a](ja as & tritas cum meile adirica. Idem etiam ad vlcera capitis &achores, cochleam Ad pruritus cinere CUrD.£e^a exur> *u^ec > & applicari. Poffunt cremata? omnes, inquit Diofcorides, in & pforas . 01 >c*nere illo calefacere & vrendo exulcerare. Lepras idem exterit cinis, vitiligines Ctncns e<. ]e c es • Oculorum praccrea cicatrices , albuginefque : afperam difcoloremdj; ceu a lo- rum vires. toell Cmi^ hebetes oculos , integra cum tota carne cremata & in cinerem tr it*, tum ex Adan.bi.IU. an^e"1Un^* emendant. Albugines extenuare etiam Plinius alibi ait : aliaseciam ita ad AaUchri- tlrj U 3 commendat, vt ne cicatrix quidem appareat. Sanguinem pr*tcrea fiftit cinis co- mas cr ty- ea- ^ alb!faCTl auchore ‘«cereo defcrrpfit Zoographus illud: Limaces & cornu cerui vres, oui oculorum. tQp ^.,ne eripies , ac fronti applicabis. Ad vmbilicos infantium eminentes ex Theodo- Ad emina,* w. 1 c,3Q0: Cochleas ex arborihus lauri rolIpftacmmKnt-imnc ^rrlras imnonimus. Vt 'tam Vtt.bi • Carutn terrenarum teff e Plinio . Anacollema quod lachrymas & lippitudinem fiftit ex pnuatmm Vftibj] »hu ,cum in naturam propriam reuocemus. Plinius vero etiam cochlearum cinci e cum hct. jjiIj e3t a^bi ^cco. ^'tum per dies triginta eidem morbo author eff mederi . Pallio- Cancro pe-. in he a°*3. vt ex. ^iranide Aggregator tranfcripfic , vrilis eff idem cinis cum aceto . Cancro nis confer >. (jjj *'f^v£|ii£er infpergitur, fi Iacobo Oiiuario credimus . Ad podagram cx Marcello: Co- Ad Poua* £ ® Africana? cum fua carne comburuntur , cinis illarum illinitur & medetur podagris, gram . fidem vero etiam puluerem intus fumptum e vino phthifi prodefle ingenio apud Pli- ,Jfitn. item aluum fiftere in fufpiriofis; decodorum in ptifana illini per fe laterum dolori- Ad laterum fisj efle denique qui fuperdolentem lienem lupcralligant cum femine lini & vrticxad- dolores. nitomellc, donec perfanet . Ex inanibus teftis etiam remedia petuntur, nonnullaque ex ^bfcurisquibufdam collegit Zoographus, quorum nondum fcriptaad nospetuenerunr. jollen de teftis limacum inanibus contritis fifluras manuum pedumque inlpctfus fanat, dem pollen cum cera & fermento fubadus & impofirus, paronychiam emendat Ad ma* dA Tarony- C cfilas oculorum in homine aut pecore abolendas : Tcftas limacum collige pridie D. Ioan- chiam . fi^peraeftatem lotas & mundas contunde , per fetaceum incerne, & pollinem in oculum deflu infla per calamum. Ex hbrismanuleriptis Germanicis, Teff® limacum contrita illi? Pe^ent,a ^Ul^us ve^ bobus ingruit, in potu dantur , per fe , vel cum radice gentiana Uy * ccruie* > qua femper diffeda nalcitur , vnde cruciatam Germani appellant . Hiero- £hl US ^a^r'“us Aquapendente Medicus hac arate clanflimus feribie Scythasco- lih * lef*am a<3 aures admouere propter frigus quod plurimis ladit auditum , & vt me- defiaU^*ant‘ Cinis vero cochlearum manium cum mynha Plinio authore gingtuispro- 9u ’ & admixtus cera , procidentium interaneorum paites extremas prohibet . oportet ^ Cln cineri mifceri faniempundis emiflame cerebro vipera. Iubent &eatundcm ci- tumi ad calculos pellendos. Quod poftremum reperio quoque apud Marcellum: le*inanes( inquit) cafuinuentacontufa& in puluerem tenuiflimum redadaiin po- ?;0 ^Caiculofis data medentur. Vti hoc remed ohodieqj nonnullos apud fuosteftatur Adcalcu - {j0|ibrapbus . Ad ficos ani, ex innominato : Teftas cochlearum candidarum cremato 6c Us. hOeininfPergito- Si quid in tergore equi ruptbm fuerit, & fanguinis aliquid concre- Ad ficosam . 0 iofp,ac* Pe vetai mollies ,vino ablues :& fi quid putridacarnis fuerit, aruginem tritam nCrV^>es» decodo eupatorij vel thuris lauabis: denique puluifculum iofpcrges : quici- ^mbuco & limacum maiorum teftis crematis , contritis , & aqualiter mixtis con- sexus in l0ti‘M*£Um quod fcribit Iacobus Oliuarius: Si quippiam ex tefta cochlea adufta in terograui- * r^j^^fiberisgrauidamiferis, petet fundum fi mafculumgeft-t, fi puellam fupema- davtcogvcm Hdfc r ^artbolomausMarantacochlearum marinarum teftas vti putat, non ad aliam fiatur . efiiri! CGtl^arn ^uabtatem, fcd vt facilius terantur. Mihi vero fecus videtur . Aeque Lib. $. me- )um ^«fitur teftx fere antequam vraotur. Superfunt modo lapis , arena , olficu- iho.iognofc. tes ' ^ cornu , quorum omnium ceu fere partium in cochleis meminere autho- fimpl. reci’ ■ ^Uas etiam facultates allignaucre . Ad exefos dentes ex Galeno remedium c<*r tedav- ^ euRi lapillum : Limacis lajjidem in fruftula fefami magnitudinem «quantia raniur. faCj(oln§e> & in dentis foramen immitte: illico dolorem fedat :,ltdcxcera operculum dadertes ^Ut CIUS quoque Plinius : Limacis lapillum fiue oflkulum quod inue* exefos. lndorfo, adalligatum dentitioni aure prodeffe tradunt. Eandcmque vim_a K k 2 habent It, t. reter, ortis e. 62. Aduerjus e aptus dilo- rem. Ad dentitio- nem , lt-l o.r.15. Venerem inhibet fi- mus. Efcaad om- nes pifcicu- los- JormicM vr abigantur. 388 Vlyfsis Aldrouandi , habent arcnul* , qu* inueniuntur in cornibus , nam & has cauis dentium inditas , liberare dolore /cribtc. Et alibi: Inueniuntur ( inquit) in corniculis cochlearum harenac duritiae: eae dentitionem facilem pr*ftant adalligata; . Ciim ftrophus & ventris dolor a^ malia jumenta» equos,) affligitj Vegetius phyficum (remedium) tradi Icribit : Os neque manu immunda, neque terra contadum, alligatum vmbilico dolentis, curare co - tinud. Cardanus efle ait, qui aiunt, lapides omnes qui in animalibus, vt cancris, limaci alijsq, gignuntur, prohibere generationem lapidum in renibus,genitolq;dirfoluere. A ^ qui vero non de Jimace fimplicirer, fed de limace nuda lapillum celebrant i Limacis in£ duas orbitas inuent* officulum per aurem cum eboretraie&um , vel in pellicula canl1?. adalligatum, aduerfus capitis dolorem prodeft pluribus femperqi . Plinius . Quod paU aliter recenfet Marcellus: limaci calculum f inquit ) quem in capite habet, tolle, quod a° facile facies, nifi ei dum in via repit , caput fubito abfeideris: quem lapidem quandiu te ^ habueris , nunquam illum dolorem capitis nec fencics, nec patieris . Si infans , cui dente prouenire incipiunt , dolores habeat , Archigenes apud Galenum , veteris cochlea; cor' ^ pellicula; illigatura appendet pro amuleto. Poftremd fimus quoque vfum habet, qu° p meminit idem Plinius „ inquiens, cum oleo & vino potum , Venerem inhibere. VSVS IN ALIIS. vt INVENIO preterea alios vfus cum carnis cochlearum, tumeriam teftarutu» apud Tarentinum efcam ad omnes pifciculos capiendos excochleis. Cochl^ (ko^uv) carnem inquit, accipiens, exemptis membranulis cauliculis (%*>pk Stat ,) ex ea efcam inijeito ; fed non vtaris totius cochlea; magnitudine ( eltraxpdi»^, ) Cornarius vertit neq; magnitudine cochlea; abutaris. aiunt nonaulli aquam e limacibus menfe Maio vel Oliobri aquam , in qua ferrum CJ£tl . &um chalybis induere duritiam velint. Palladiusformicasabigi ait , coch learum teftisvftis , Se eo cinere in foramen inietfo . & Paxamusad idem teftas cochlearum cl' ftyrace vri iubet , foraminibufque comminutas inijei : Cumanenfes cochlearum teft&s$e' tunt, vt ftrepitum edant, dum ad feftiuiutes aliquas accedunt * Cothlu vi- Dijfidentror Cochleis, Itb, a.r. »4. P R O V E R B I A. KoxMh /2los> id eft, Cochlea vita. De ijs dicitur, qui parce paruoq; viuunt, aUt£°(> traftia negocijs,luceqiforenfi femoti.Plutarchus in libro ?ip; ii, c 2uJiio,^(if Cd>» St* tldufjuxpo^sy «W,id eft.Tu vero tautum raoleftiarura fuftines turbans, ac teipfum , ciim obparfimoniam cochlea; vitaro viuas . Cui addamus illud PhilyUO3^ Athenaeum : O* ox ii/ut riiu% « xay\ia$ yituxff Cicada, vxor, nec egofumt nec cochlea. .q, hoceftjVt Dalechampius exponit, parcus, paruo vinitans, abhominumfrequentia tus, omnino tacitus, diuerfus a cicada, quae eft maxime vocalis. ATrirhtpm •? rSo diffidimior cochleis: Prouerbialiter dici poteft in hominem fufpicacem Sc nemini fa£'s L ^ fidentem ,adeo vt resfuas fecum feroper habere velit . Vcicur hoc adagio AnaxiL5 a* fi Atheorum: A7rt9oiipo; tl rut xo%hiaf7rc t)M» Trdtu. *■ O i 7ripi t, — ......ve piumtuui v.igu ..«Mi , vuuucuii enim vtruq, locptpeoixov • • inquit Marcellus Virgilius , vna hac ratione laudata eft, necefsario homini exeplo omnia fecum ipfe etiam ierat , & Perienad faprentis modo , eas domi fu* opescoacc quas nec hoftisierat, nec populetur bcllu(n,Coch/ea>n tarditate vincere dicuntur P*S Plautus:^ At fi ad prandium me tn a dem vos dtxtjjcm ducere Vtncereits uru im cuif 'u, vel grallator em gr actu 7.a,jc 1 De Teftaceis Lib. III. ?V naevos ifuta mihi ad uo catos dtxt & ttdes ducere , 3'8p Podagro 6 e/hs, ac vtctdts cochleam tarattudtnt. unc verfuir. Nonius in nomine tarditudo , led longe aliter quam nunc hodie huuc venum Nomus in nomine tarditudo , led longe aiiter quam nunc hodie OP'-*us Plauti Icriptus & in codicibus vulgatis impr effuseft. Diooyfius Lambi- R 'iljJ jv. . ^ 1,1 vuuiuuuo vuigdua 11 .r1 viiuo v.ti* y UUa ^auti at^°aiurn memoria? confixum cum librum non confuJufffet , mendose verba.^ rccitafle.Sic autem in Nonio habetur. - > £qj m <^*odedts ptgrt^cochle as vinctus tarditudine, 1 edam modo cochleis homines iun&os Claudianus dixitdereimpoilibiii. APOLOGI. FABVLjE ^ S T I CI filius affabar cochleas: cum autem audirer eas ftridenres,a.cu|7 deinde icon proponitur , tota cinerea albicans , nec non & fubfequens tuberola ferrugineo cinerea , exceptis oris qu*funt virides. Intuscon/nicitur animal coloris. ■] < f/y jr j Limacis marini fpecies infolens. Cochleft marina infolens alia tuberofa. t) K DeTeftaceis Lib. III. 393 ^ COCHLEA CALATA. Cap. XXXI. '0*~» OC gcnusjinquit Rondeletius, Cochlearum,quod proponimus ad Tur- \ |t binum fpeciem accedit. A Monfpelienfibus , Prouinciaiibus & Hifpanis 1 ScaragoJ vel Cagarolo de mar nominatur , quod ad Cochlearum terre- * ‘ ftrium quas Cagaroles voca nt, formam accedat.Tefta eft turbinata & fa. tis Jonga ,cxlaturisinxqualis & fcabra , fpifliore quaro.in cochleis terfe- ftribus, intus lasui. Operculum fpifsum eft,rotundum,fuperiore parte oo 5 ln qua voluta exprefsa eft, vel figura turbinis Cochlea; dauiculatim intorti . Intus, q qua fcilicet parte carnem Cochlexcontingit, tubcrofumeft °chlea celata maculi* & inxquale, rubri coIoris,Partibus internis hac Cochlea a ter* reftribus non differt.Carnccft dura,& ad concoquendum dif- ficili. Succum falfum gignit, Venerem extimuIat.Elixa melior eft.Tefta in aceto macerata, fuperiore veluti cute vel crufta fpo liatur redditurq; Cochlex margaritiferx modo fplendens , ni- tida,& vnionis modo colorata. Sunt qui Cochleam, quam hic exhibemus, Vmbilicum appellent: fed non fine errore, vt per- fpicuum fiet, quum docebimus qui fuat vmbilici, & quid a ex- teris Cochleis differant . Hucufque Rondeletius pofita etiam iconc,cum qua fimillimx chm fint, quas ego hic exhibeo, ico- nem eius reliqui.Prior maculis viridibus prxdica eft.Poftrema margaritas proferre funt qui putant. Addidi demum alia Con- charn qua; inter Turbinem & Cochleam celatam mediam na- turam haberi videtur . Taxat autem Bellonium Rondeletius, cui vmbilicui marinus aut faba marina nuncupatur iftiufmodi N Venerem Gi» malat . Vmhilici manni de- fer ipuo. Te (i a eius ptltttem ad^ mittit • Papauer , Calx ex ma- nnis CV- ebleis opti- ma• 3P4 Vlyfsis Aldrouandi E cochlea & ficdcea fcriptum reliquit: Cochli (xo%te) Cochlea duplex adinftar vmbilicum marinum } vel fabam marinam vulgarem ,n*e quali turbinis. xit Ariftoteles atque adeo marinam cochleam, qucmad ^ dum & terreftres cochleas, vota u it j noftrishm3 dicuntur# Eft autem vmbiJicus marinus a medicis vulgaf^ di$us Nerite multo maior: cuius tamen moles vahi°r ^ euadit ,quarn commune buccmum . Quumqi turbinatum^ r.usomne piatenui crufla , carnem patulam ambiente , °P - culi loco ick tueatur: hic vnus lapidi rubro perfimil1 r^« mento occluditur . Rotunda eft eius forma, vn bilicum P # referens, vnde ei nomen. Alteram cinerei coloris furlu0’ mentem, deorfum planam: alteram vero rotundam , didumeft) rubrum. Huius tefta fola inter noftri Oceanij^ binata pohtiem admittit. Rotundiori hiatore, quao> * aliud genus. Nam cum alij turbines opercula fua longiora vel latiora, pro fui oris ratione , hic femper rotun ^ operimentum habet . Edulis eft , vulgoque buccmarum j purarum &neritaru modo diuenditur. Rugofo tegP,*nC je. broq,-conftat : cuius cjauicula eaarum herbarum more ^ fe arboribus alligant, a dextra ad finiftram inuertitur . fj uer («»*«»* Ariftoteles vocet,) yc in purpura 8e buccino & ia kq% eft confpicuu, in clauicula te(te continetur . Geterum cochleam marinam Diofcondes feribie ft010,1 cjp idoieam effe, & facile aluo excerni : quumqj ex marinarum cochlearum ceftis , vti A^, quorum turbinum optima calx fiat, nihil vetat quo minus eas excalfaciendi & vlC!?0e(C' cultatem obtinere , lepras purgare , vitiligines & oculorum cicatrices emendare 3Ue ^ mus. Ex cxlatarum cochlearum genere quoque eft , qu«e hic exprimitur , operculo 0 ^ ceo, minaceis etiam tuberculis, turbine violaceo infra, fuperne fere ferrugineo. Qu° ter turbines eft fpacium > fiue cauitas viridi eft colore . ’ ■ * i Cochlea csJata alia cum fuo operculo. deP^ 5 / DeTdtaceis Lib.III. 3PJ D£COCHLEA,QViEIN OLEARIO vfu erat. Cap. XXXII. O C H L E A ha?c rotunda eft ( inquit idem Rondeletfus; & cella intorta & magna admodum , adeo vt fit qua? aqua; quatuor librascapiac. Ob id Magnitudo, eam elTe puto , quam Phnius memoria; mandauic in oleario vfu fuifle, quod ea oleum decapulargt.vcl ea in vfus quotidianos oleum hauriret, cuius figura ad id pcrcommodequadrar,quemadmodu vafis eius, quod dryttns* jj * aryta?nam vocat, veluti roftro prominentiore ad hauriendum, fundo ca- V( ^ c3paci ad retinendum.Huiufmodi Cochleam etiam aurifices, additis anla & bafi in Ce°s cfformant eleganti artificio, quod eam contra venena aliquid valere credant, 'V Cochlea Rondeletij quae erat in vfu oleario, Cochlea alia fupetiori fimilis. i DE 3p5 ' Vlyfsis Aldrouandi DE COCHLEA DF PRESSA. Cap. XXXIII. V Mfuperiori Conchylio fimilis eft ifta?c,quam Rondeietius Cocbl^ depreffam vocat . ac ffcdeea fer ibit : Operculum Cochleas caela * p. Cochlea , quam hic reprsefcrwamus, ( reprafentat autem hanO q * t CocWf! caua eft, & carnem intus habet. SiroilJima eft Cochleis tareftribj* ycJC. aliquando in terra effefla reperiuntur . Altera parte plana cauata in voluminibus, qua? initio parua paulatim crefcunt ad * J ** vfque.Sic ille addita hac figura: cui ego adieci aliam qua tota eft ferruginea. Cochlea depreflie fpecies caftsne“' f Cochlea depreffa Rondeletij. DE COCHLEA RVGOSA; & vmbilicata. Cap. X X X I V. R VGIS, quibusfnt3^|D Cochleg refta per du&a eft, ita elatis vt . ta dici poffit,noroeoI)t ^ Colore intus eft a pt' flauefcete,valde frag’ ’ binis dauicula? in acumen non definW j^>> fuperior longius procurrit. Foramen aperturo & longum. Hanc tertiam fpeciem ab Ariftot. proditam fab° ' pu^ dum Rondeletium) tradidit enim tantum polyporum fpecies „ o^n' concluforum ponit Ariftoteles,vt2nt^ ^0n' dimus. Neque vllaseft qui viderit m tj0' cha nautililum , qui minor eft ftrO' tam Cocham fecum trahat , cuius dura a facili natatione aliena eft>°b \\0C fas rugas , cimi io marinis anitnantI ,jc/fet» diligentiffime cauerit natura , quod natationi moram aut impeda ... afferret . Ex hoc genere vel confidii eft iftac a mc adieda. pF s V DcTeftaceis Lib. III. Cochlea tugofa vmbilicaraalia, vel ei congener. [)£ COCHLEA VMBILICATA. ; Cap. xxxv. ■; /EC quoq; Cochlea in fatis infignem magoitudinemexcrefcit.,qu» tur- binata eft, & in medio vmbilicara. Vari* vario funt colore, alia? enim ni- gricant j ali» corneo funt colore, ali» maculof» . Proxime accedunt ad formam Cochlearum terreftrium paruarum,qu» conglomerat* feniculi craflioribus caulibus adh»rent , qu» etiam pr*rer reliquarum Cochlea- rum terreftrium naturam vmbilicata? funt, carneq; funt bona . Cum hac Cochle^non paruam fimilitudinem geruttres iltea me ad iedte Cochlea?. Inter $ picatas h»c quoq; fuerit, longior & multis anfradiibus contorta, quorum longitudo ^Niquitas in caufa eft , quo minus vmbilici extremum perfpici poflic. Tefta feuis eft, cornea, vel vnguium fubftanti* fimilis . U ' de Cochlearum an /int [pe- des » Nominis ratio . Duorum a Rondel. ex* prefforum defcriptio* fses. 398 Vlylsis Aldrouandi DE VMBILICO. Gap. XXXVL mnn^t- X Ciceronis loco, qui eft libro fecundo de oratore , Rondelet ius ^ cos Concharum ^ue Cochlearum fpecies effe afferic,id quod vC!il ^Q{l, w indicar etiam ( inquit; ipfa rerum natura , qua: nobis a turbinatis, ^ M chis, Cochleifc^ omnibus fpecjem diuerfam exhibet earum ,qU£P ^e. foramen illud quo Cochlea faxis inhaerent , quoqjcorpus exerun' rum habent vmbilico ita fimilem,vt nullus fit qui has viderit, qui pofiit vmbilicatas merito vocari . Id foramen profundum conuolucionum velutite ^ eft, vel circa quod anfratausCochltteconuoluuntur^ elud circa ^«pxoxA/or.Haca v^ vmbihcus vocatur: nam metaphorice vmbilicus dicitur, quicquid in aliqua rem eft. Hic vmbilicus in Cochlea quam hic exhibemus , manifeftiffitnus eft . CocW« 1 ■ cjeiatam prius nuncupauimus fimihs eft, figura diffcrr.cofore & calaturis. Nam P' ^ dem eft varie, quod lineas quafdam purpureas habet, denia ac fpiffa, lumine ,mIV .£tF rietacem colorum iucunduro reprtdentans: Ha?c ille ,cum cuius icone non parum w militudinis ifta?caroeadie Cap. XXXVII. ^ Vamuis paruis Buccinis figura fimilis fit bxc Cochlea , quam EchiD^j/ abafperitate nominauit idem Rondeleciusmos quoqjhic pot.us ftur,js Buccinasjcius iconem proponemus .Tota enim tuberculis fiue acm fperfaeft. Operculo vero ,fucco , fubftantia , a paruo buccrno Rondeledus hanc iconem propofuic : nos duas adiecimus. Cochlea echinophora Rondeletij. De Teftaceis Lib. III. 3pp Cochlea cylindroides prior. COCHLEA LBVl TVRBINE obtufo. Cap. XX XIX. -LC poftrema Cochlea , quam. heuem turbine obtufo Rondelct . vocau it, polita a modum eft atque in turbinemoblongiufculum definens,fed obtufunr. Oper- ■lt'(c,rc; r15 r>rcg>tur. Telia eft crafliore quam exterse, carneq; minus dura. Frequcntif-; 4 Utinum infulam capitur s eodem tcfte. ■ DE ■ 1 S.-f •' . ,* V ^ De cochlea cylindroide. xxxvm. V M adeo foecunda fit natura in turbinatoru & Cochlearum varietate, vt omnes nominibus exprimere perdifficile fit, quod etia veteres no fecerut alioqui rerum indagatores feduli,& in nominibus inueniendis fcecudio- res ; Rondeletiustamendiftinib» i » Sa- 'fit f^^oTil Echinus eft Polluci, pariter &]cbes^3■z^S:oc^ chio ,&Varino. Etfvw fitsfdtnv , lebetem interpretatur Echy^oi°&^ Adutrf. Apud Horatium interpretes Echinum aiunt dfe vas®ncum, in quo calices Jauatur*^ lib.g.r. 19. eljam trifilia vocetur. Hadrianus Turnebus mauulc legere trichila , vt eo, in(llV^) Trichila» epigrammate, quod Maroni adfcribitur;& V irgiliu$.7>Kv&/A< vmbrofisfrtgt da aru»^n ^ f adducens etiam locum apud Columellam . ^ trichila manantemjerpu ea vnaam: a i Lib, 1 o. de tream ampullam, alij fcortearo explicant. Ego ( inquit) Hadrianus Turnebus , v**yL) Cui/. Hort. rjum r0tundUm lagen® fimjle , aut ampulla? crediderim , vt guttum vinarium, vt^ ibidem. docet: p tera autem ad libandum vtebantur , & interdum poft libationem ad bibeo Hb. 4. de Hoc mihi in mentem veniebat j quod de hoc loco dicerem, quem Echino fpinoli0^, Iwg.lat. gj aculearum magis efle & iplefentio, &i ntelligo multis viderufed necillud om«da ((Jft In Hera/, phyrionem pcrfpicue legere Echino, cum explicet propter Echinum aftat vilis gtil j hb. i.Sat.6, qUJ- % Echinum vult hic vitrea efie ampullam , & aquarium vas exittimafie videtur1^, Echinus Ci. enjm lepidam nitido vitro perlibenter infundimus: nomen habere videtur ar°c° ut/ as» Ltb. 1. tfifl tate Echini fe io pilam colligedtis. Echini duitatis meminit Strabo. Supra etiam , vt idem inquit , amariora vibium XV. ftadiaL. imminer. Inde porro naub jj ftadiac. Echinus incumbit. Plinius Acarnani® oppidum dfefcribic. EchinonV1 Herba Eri- Thraci®, adPegafeum finum. Erinos apud Galenum herb® fpecieseft , quam fic c ^ nos * vocat Diofcorides: fcd in codicibus vetuftis non Erinos, fed Echinos legitur . Quer£ *u*»»opo/,idcfi particulae qu®dam,ceu nucamenta, qu® ex ramis earum dependent vocantur ab Hefychio: cui etiam Platani frudus vocatur Echinus; & caftaneis WLj*. Echtnut Echini, co enim tnodo,quo Echini marini aculeis armari funt. HerNe quoque apud elea genus pocratem fit mentio Echinj didLe, vt ait Maflfarius5Idem Echinum ole® genus interp^ & malt Pu - tur,tanquam ex Polluce . Hefych o et eft po<£n, id eft,mali Punici genus. Eft pr^f, , dici» Echinus pars ventris ruminantium , » iActpbvnStuj xafaaatv i^hcv , ams' t xaioina tnxptiipciAov . Nicander in Theriacis.Scholiaftcs itfvov interpretatur ^ ^0» (flroAtbrn^or mauult legere Zoographus) Aiofq; Germanos hanc ventris parcet ^ tiplex vocare ac proprie de Boue dici /ubiungit . Ertpoftremd Echinus animal qua^jn pesterreftre apud AriftoteJem. Theodorus veteres (ccutus Erinaceum conueitic laP aquatili nomengrscum retinuit3Pl n um,vt Zoographus purae, fecutus, qui EchmU^. cat; Sed nunquid nomen hoc alia obtineat adhuc fignificataj latius , vbi de Bchir,ot ftri, nempe Erinaceo ( Deo fauente ) agemus, inter quadrupedes explicabimus • Erinaceus Gaza» SYNONYMA. Echinus ab Echeneide differt» Etymon » C H I N V M cum Echeneide pifciculo recentiores nonnulli admodum ioepte^f. fundunt. Echinus nanqueeum careat branchijs , pileis proprie non eft Gr^cis dicitur i%7vos 0,710** iuvtov dtpxr&v iav tretoxav ilsiif.vcl per antip%( /s i' f\ V 1 * . Z? _ rl « I • t \ « • 1 Carduus marinus» F A. J t»r^usaicitur i%ivos 0710** cttpxmv iav ott^xav pera*ii*r' * vdiu ion Jtwa&aj aas dxcivSas, 0 ir/» 0 «*p«V»io?j|qudd teneri obacu^^hr*' Poffit. Comune id nomen tuterreftri, tum aquatili cft. Latini veteres, vt dixi Eri£>b’ ^ naceum de terrcftri dicunt, de Marino vixvnqua,fedGr®cum nomen leruant. nonefle Erinaceum marinum aduerfus Albcrtun» imperite adnotauit N^phus-' veluti caftaneu ( caftanc® ) cardum, plenum rubro humore, alibi etiam Echmu malJ „ vulgdGardum (carduum potius) marinum appellari fcribitdtalis vocatur Riccio.ve1 ^ 20 de mare , Zino , lo incino j vel vt vocauit Scopa GrammaticusHncinode \(0^‘ gancitola,&genus Cancroncm facit inepte Albertu, vc inquit Zoographus,& hu1» di foloecosauiftores fecutus. Liguribus Zmzin dicitur . Hiipanis Etizo dda j, DeTeftaceis Lib. III. 40 5 ^«.inquit Rondeletius Vrfina appellantur corrupto ex Erinaceis vocabulo, ab alijs yi a§nes demar , quod veluti caftanea? echinato calyce contecti fint,aMafiiienfibus ins, & Dulcins, qui fint edules, etiam fi dulces non fint, fed falli, & lubamari : tnaio- 'Wfl* edendo non funt , Rafcaffes ab ijfdem appellantur . Hos noflri Migranes vo- q ! J 9uia ciim detriti aculei deciderint , putaminibus malorum Punicorum fimiles fint. Juacn Oceani accola Heriffon de raer appellarunt, a Belgis fee egel vocari audio.Ger- ^5n« Meerigel. g£NVS. DIFFERENTIA. FORMA. EcHLNVM ex Teftaceorum genere effe , contra Rondeleciumex Ariftotelefu- Pfa demonftrauimus, qui eos locorum ratione potilfimum differre innuit . Scribit °Uo e°lra Echinos alios nafci circa Toroncm , qui candidi funt , & fpinis , & teft3 , & De bithr . j ^.fgeriqi forma proR u&iore, quam cateri ,& fpinam ijs effe paruam, nec rigidam, fed f. ^OfCni* illa 1«/'/^ 0CC0 /tri mnlir.in .nliirn fi fc dlfill- ^ ‘°^m; nigra aute illa (qua; carnis loco effe dixerat) ori applicata, plura a fe fediuu- liu f ^oramen exterius coeuntia. Et Eratoflhenes,vt audior eft Strabo in Infuli$tante Lib» • P^tatem mir* mapniriidinis canrrnc . Rrhinn« imipniri air ? nilorum alii oileis ma- Mag 16. ma- A 1 agni vbi. Buc* •^Poracem mirae magnitudinis cancros , & Echinos inueniri ait : quorum alij pileis 1 Cj Cs^nt: alij^oS^o/ideft, binas cotylas capiant. Et in mari Indico Purpuras, & Buc* a tanta efle tradit Aelianus, vt facile congium capiant: & Echinorum teftas fimiliter, 7oi, inquit, &j/7a>r i^aittcc^iAco/ta «'» roaoOrot fiy&v. Circa Dania, Nor- Circa Da- . §'am, & alibi Echinum reperiri author eft Zoographus,qui rotunditate figura*, praffer- ma, & N or - [^aculeis demptis ,& magnitudine malum marinum referat. ideoqiSeeapfei a Germa* uegiam re - ^ nuncupari, quod malum marinum,vt inqoicille, fonat. Idem ad fummurn inftar ma- periri. §fli mali in Oceano Balchico inueniri refert ex auditu, durum, punicei fere coloris, & fpi* Malum ma - jalis ademptis maculofum,nullu eius vfum effe, fed pro ornamento in domibus fufpedi. rinum Ger- {orte & coloribus differunt, nam Nicolaus Perottus. Vidi, inquit, & f*pe pifcatus fum pi- manis quid. Icetn hunc ( Echinum improprie vocat pifcem, etenim fangmne caret , itemq, branchijs, ^ quidem in definitione Pifcis ab Ariftotele prolata, includuntur ) in fcopuhs quibuf- a«i maris noftri aqua contedlis apud Antij reliquias, & iuxta Baias purpureo colore, ac lt|£li mixto : vfque adeo grata oculis ea varietate, vt fi colores durarent, nulla eflet cum jv^is comparatio: fed mortuo pifce colores tabefcut.Hgc iile: Haberi deoiq;&fluuia« a|..s Echinos tradidit Hermolaus & Maffarius ex Paulo Aegineta.Iam vero alij efui fune, ^1 vero non item. Differunt & motu apud eundem, nam agilius mouentur qui edules , . tJc * ^heophraftum i^ivuv tres fpecies facere , tettiamq; ceu magnitudine . & craificudi- Varrtnt er - Pultantem o*Aot;w» 0» dici Vatinus fcribic. Verum Theophraftus non Echini, fed ror, bene notat Zoographus id eft ,iunci tres fpecies facit, quarum, tertia maioi ho- ‘ '4* e ^ Cactlos,oA/^/o/yo«dicitur.Ariftoteles,& ex eo Athenaeus Echinorum genus quoddam n 't nominant , vel vt feribitur etiam in lexicis gracis Bryttum ,quam vocem alij ge« * 3* j >s effc Echini pelagij: alij pifcera effe dicuntjaliqui, vt Hefychius & Vatinus tribus iyl- e ,ms* tq is fcribunc,Bpv7tVw quoq,- animal quoddam eft Hefychio. A^potoi Echino- ^.'harinorum genus eidem Helychio. Et alibi AV/3po»o/ ( Helychius t duplex habet ) Vpoyydvn ^J‘aicluidam manni, quos Ariftoteles /Spttoras (imo 0pua'/Sp^/,fic enim nominat Ariftotelcs V‘n°s, ^ Gs* datu^; iucundius.Quinqj igitur funt ofsicula minora, tenui membrana alligata, 1 Dentes, eft quod comparat Ariftot. *£ Aa/u7rT»p/ «»' f%ontror xtJxAp Jepua , ideft lateri OJficula, pellucida aliqua pellicula fiue membrana circundata non fit , Inter dentes interna g Lt,^,dc 1 • cula quadam eft, qua lingua vice eft, mox iungirur gula, qua ininteftinura definit i ^ antm. gum per teftam fteilatim difpofitum, eius tenuibus fibris fuipenfum, tandem in p3^ u Caruncu a foramen terminatur , quod foramen ad egerenda excrementa deftinatum eft, ex 3^ ^ lingua vtee, orjs fitum,ita vt os in terram verfum fit, excrementi foramen fupra habeatur, parcus^. Excrementa ex jmo petitur,vnde fit, vt osad partum fit verfum :excremetum vero fuperius oua, na tefta contineatur. Excrementa rotunda funt exiguarum pilluiarum inftar.QuJ*51^ ftinorum, talis ouorum ordo eft. nam inter nigrum id quod carnis vice eft , & inteft,(1“ i oua fl lua cernuntur, qua fola eduntur cruda, oriqj grara funt, etiamfi falfa, & fub^ , fint.Sunt quidem omnibus Echinis oua, inquit ArittoceIes,fed nonnullis exigua, Z/.4. de htf. apta ( n jfi in hoc Echino.) Et alibi ; omnia tcftacea vere, & autumno ea, qua oua apF ^ an c.12. lant,habent:Echini vero edules, his quidem temporibus ouorum copia abundant pj. guando me omni alio tempore habent , nec vnquam ijs carent , aC maxime plenilunijs diebuty1^ heres» dis rertituunrur,reddunturqj pleniores, praterquam illi, quosPyrraus fert Euripe illi hybernis menfibusmelioresfunt,parui quidem,fed pleni ouorum. Tefta tota^j, fecus foraminibus paruis plena eft , per qua mouendi facultatem nerui aculeis &PP eant: extrinfecus in exigua tubercula eriguntur aculeorum cotylem excipientia , v,“£ f[j* membranula fcilicet obligata, vt in orbem moueri polfinc . Talis radij cum bratb"0 a v culatio. Aculeorum igitur capur cauum eft, craflius & in acutum illi definunt- H's ‘JJ jjc rum Spaugus & 1 mouetur. Hoc eft admirandum Opt. Max. in hoc animante opificium, darius perfpicerctur, fuperioreloco Echinum integrum , inferiore diredtu in PaftfiSJ «ju* depingendum curauimus, vt quantum pictura planaaftequi piCtor potuit, intern» tC „n[partes in*elligi polfent. Hadenus de primo genere Rondelerius. floU Habes item Echini iconem fpoliatum fois ipmis, eundemq; fpina pradirum, nec hinnm 4 A' r X Echinum lapideum. ■ his » <■ i«undi,& tcrcij generis Echinorum eodem authorc breuitee Arifloteles 4. B'f'“ mb!s : ^ ( vtAthensus acat libro 3.) 5patagi;& Briffi, genera pelagia iuor^raraqs DeTeftaccis Lib.IIL 403 Echinus integer* Echinus in duat parces dififeflusi Echinus (poliatusa fuis (pinis. Echinus cura fpina adiun&u Echinus lapis fpoliacus a fpiais. Echinus Spatagus, & Brifliw Rondel. *N / EchinmtU Xon&Ortus Ltb.^.dc rArid.& Mi- nius di[crC‘ patth 408 Echinus fpatagus authoris Echinometra Rondeletij. Vlyfsis Aldrouandi ■ inquit Rondelaius.neqitx vllo aJIoaudlore re notas aliquas colligere poliis, quibus nos ab alijs differre intelligas. Sed cum ^ quetn hic exhibemus, pelagium, & inuent mum effe cerro fciam,qui ab Echinometi ?> ^ ouarij, Echini parui,notis a veteribus tru 1 .j, le diftinguatur, no dubitaui pro Spatago v fo proponere . Ilie igitur Echinus , fiue ty3 gue vel Spatangus ( vtroq; enim modo 'oftii s Briffus, minus rotundus, quam fuperior, a ^ figura non valde recedens, aculeis paruis > u, feptus, altera parte,in qua fcilicet os eft,m38 nus,quam fuperior. os dentibus caret : veru^ ^ scilla inferior fuperioreprominencior eu ? 3 ^ riendum aquam , arenamque accommodat ^ ^ enim, & luto verfeitur. I11 interiore teftao1^. lis fpe&arur fabrica ; qualem in Echino °u3r -pj, fcripfimus : fed cft inteftinum conuoluturtb .J^j & arena plenum , neque oua , neque nigrllII' jjjiJ continet , quod carnis loco eft . Hac ille e* pj, procedente icone , cui non abfimilem a£*'cCl^O0' Quartum Echinorum genus, inquit idcf® 3(i deletius, Echinometra numerat Ariftotek5».^ matrem, aut matrice dicas Echinorum, in^^i ^a,quanquam fciendum cft, in hoc genere foeninanondiftinguimeqjenim ex femine)^» ouo generantur, fed fpote oriuntur, vc Oftt9,c ma.Echinometras ab alijs omnibus mag^.Mi diftinguit Ariftoteles:*»/ a/ E^rro^JiTp^ (juytQixj ftiyirctj . led hanc magnitu no ad corpus feu calycem, verum ad Ipinas Plinius, quum feribit: ExhisEchinometrO r^i, lantur,quorum fpino Iongiflimo, calyces m1 .p Cuius fentetiamGillius Ariftoteli lententi fert his verbis. Ariftoreles dicit Echinomet1^ teros magnitudine calycis fuperare. Pliniu5^ nometras fpinis longiffimis Acalycibu* jVi* misdefcripfitrquod ipsumihi vero fim1 detur, cum ab aculeis nom5 omnes Ec‘3‘ qH1 xerint,rc(ftiusnominanrur Echinum^,,);)' aculeorum proceritate proflant, quam gnitudine calycis. Ego vero a corpore 1 lycis potius , quam aculcoru procer^3 ^@1 nometras diciexiftimo, cur enim , trenv, vel matricem ab aculeis long>s 0 fareuibus, & obtufis interce- ptos fpiculis , colore ad extrema albicanti- bus, ad radices lwcnnbus ,& ex purpureo nitentibus . Horum aurem tefta cinerea eft, pugni, aut oui anferini magnitudine , rapi modo in vaftitatem extuberans: vt qud an- iquiores euadant , eo maiores reddantur, parte prona plan£e;fupina autem rotundat. Pelagig magis fune Echinometrat.quod au- tem reliquis maiores funt, ideo caeceris an- teponuntur . Longurijs longioribus nautas multo egent magis, quam in alijs Echinis: Equidem Echinometr? altiori gurgite mer guntur: quas in Infulis maris Aegxi tanta crafficudine profecifie contemplatus fum, vt ad craflicudinem binorum pugnoruex- tuberauifte viderim: rariufculequam alij Echini capi conlueuerunt,fed quo maiores funt, eo delicatiores exiftimantur . Sic ille. Quintu Echinorum genus ,ideft,quod faxo inhaerens reprxsetabimus ex Rodeie* tio calyce paruo,fpinis longis pro corporis ratione, & duris, quo ad vrinae dcftillatio- nes foelicifaccelfu fum vfus,vnde affirma- re no dubitamus id effe quintu geus Echi- norum, de quo fic Ariftoteles. Genus item aliud eft minutum fpinis longis, prxdurjfqi gigni in alto gurgjte folitum,quo nonnuili ad ftillicidia vrinat medicamento vtuntur. Ariftotcksauthor eft Echinos alios nafei circa Toronem,qui caodidi funr,& fpinis, & tefta, & ouo.augentur forma produ&io- re, quam ca?teri, (puia ijsparua,nec rigida, fed molliormigra autem illa ori applicata, plura a fefcdifiun&a ,& ad foramen exte- rius coeuntia.Hxc itaqjomnia Rojdeletius. De eodem, vt videtur, fic fcribic fieilon. Genus Echinorum aliud eft(inquitAri- ftoteles) minutum, pelagium , fpinis gran- Echtnome- tra Bello- nij. Vefcriptio. Echinus Rondelctij. Ltb, 4. de hllL-ammal, cap . 5. *<] AIongis,pra;durifqi modo pene lapidis, gigni in alto gurgite folicum, quo nonnulli vH)ri !'at'0nes vri0E vtuntur • Vulgus cum Italicum, tum Gallicum,atq; etiam Grscum Perit, 20 Vocatjquod perpetuo nigrefcar,fordcfcat,& guftus ingrati percipiatur. Pulfim re ^ch,-.r‘ tlu°d aliter Bri(fis,& fpatagis euenit ex Philofophi fententia . Hic porro minimus aliqua genera fpinarum longitudine fuperat : neque colorem , vt illa varium ha- ^tri 3rn mglande maiorem non promit ,eftqireliqu,somnibus viuidior . Nam fi fupi- ’ ,r,ox fuas fpinas deprimit , & fe in pronam partem conuertit . P jures habet, a ‘i Probofcides:idcircocitiu$repic,firrniusq>haeret: oua non fert,vt aiij,(ed langui- Verj;, ^Ul(ldam nigrum faniei fimile, quo rmuus cruentat, atque inficit. Dentes itidem in k! rn°t^° fiabet quinos , circulari ordine difpoficos, vc & exteri, quibus algas , faxa ^dio vlifcru teftas arrodit. In interna eius parte multos neruos annexos cernas: ex quo coaceruacam dentium congeriem ita cum neruisexiccari finunc , vt annuli .vice otJatldum panem vemtur : refert enim quinque folium , vel quippiam fimile affabr^ delinea- Echinus mi - nor Bello - »y. Probojci* des . Dentes. Echinus jc- mipedem latui . Echinorum ab dtittort obferuato * rum de fer i» ptionts . Primum ge- nus. Secundum» Echinome- tr a prima. Capacius • Circunfc- UT. iil. 4 06 VI yfsis Aldrouandi ;t Echini quintum genus Rondeletij, delineatum. Ventrem in q«'°’ que partes diftioftum ha z J perinde ac fi pluresiJiis vet . eifenr, membrana quadam dudi. Ab oris autem vertici ventres illi certae quoque app fi ad foramen excrementi e unt, fed difiunrti funr, & H interuentu liminum diitfJ nantur. Totidem prompj ^ habent Echini, quot m icj raminuJis pertufis apparer* enim vitra fex millia iq110 ' Echino. HucufqueBclkgJ/ qui & alium maximum c num vidit in rubri maris inter fontes amaros, & vr af quam vocant eITor,proP^ te planum, fupenoregi- ^ fem ipedem latu, minus, alij rotundum, paucioribu ac minus frequentibus aCU Qi aut fpiculis prsditumrcu*^, in terram conuerfum effet, fuper quo excrementorum exitus appareret. ZoograpbuS P, cerea cuiufdam Echini fuperficiem pinxir,quam fe Venetijs vidifie teftaturinoseam^, que hic exhibemus , praffertim cum &a noftris & aliorum iconibus diutrfa vtdeatp^ ftrorum modo Echinorum prima figura ouata eft , colore ferrugineo ad n/grum vejfj f> praffertimad fuperficiem, in centro alD - - - - -iJH . Echinus marinus ferrugineus. Echini fpecies oblonga aperta. aculeis longis , fed exilibus & in eorum j5 mitate pun&i quidam paruuli funt c°.^(, carulei. Secunda icon Ecbinieft apefI 0b* terna oftendentis , figura quodamtnod0 ' e longa,intus apparet quid flauum , vel a ita mauis appellare. Tertia eft Echind 11 j, ris rubri figura aculeis Jgngilsiiiiis ffrrU^ ncis ad rubrum vergentibus paruo j. - quorum quidem piCiuraEernardioosp‘ $ latus Genuenfis aromararius fagaci»5’ . nobis impartiuit : deinde quartum . v Echinorum genus Ariftotelis, quod fi£ metram vocar,quafi matrem , autmatr ^ dicas Echinoru,vt inquit Ga2a . \ erba ad eius deferiptionem pertinent, fuPr,1o(i i* pfitr.usex Rondeletic: noftram vero &„ mus iconem, qu* aculeis pradita eft, Pgo* ^ admodum longis, colore tota eft ferrUp $&' Sequitur hanc alia fpinis denudata, q° ,ft gnitudine a priore non differt: excrm*eC ~ fcatrofa , colorilque ferruginei; TefCl r0tj gnis, lcrgifqjaculeisinfigmra j col°f) 0(i)C' eft amcthiftini. Poftremo loco Ecll)^,p a* tram omnium maximam damus, y **cpli$‘ bis idem Eernardus Caftellettus Gen ^ pe- humanus pariter atq* rerum natur*11 ritifsimus , meiq; amantiisimus comm ^ uif, magnitudineferepuerorum capitis,eaq; qua in Tyrrheno,, & Hadriatico m* tur , maior , tantas capacitatis, vt quinque aqua libras capeiet, in lupericre parte # rotunda , in inferiore veto quodammodo plana . Circunfcrentia duorum DeTeftaceis Lib. III. 407 Echinus e mari rubro aculeis longiflimis, prona parte pidus. :\ 4c8 Vlyfsis Aldrouandi Echinus idem, fupine pi&us. \ \ / DeTeftaceis Lib. III. 40,9 Echinometra Authoris. Echinometra Ipinis denudata. Vlyfsis Aldrouandi Echinometra ametheftini coloris. fi- De T eftaceis Lib. III. 411 Echinometra maxima pelegica Sardica, a D. Caftelletto. in qninq; ceu ventres. |)Vt in ivjeJu,dcntei' in hac apparebat calyx, in parte anteriore slbusj ,„nibus diuifus 3 quo,otr> finguli tres habent taenias , quarum media eft tan- ra » pattes feparat, & facillime aperitur , aperta refert figuram ferra? ,• nam %j(UngllntUrdla?ten,a?pcr fymphyfim. Bina alia? illa? rcnra? , quas dixi huiufce fetfura? \ ap c°kre quafi caftaneo , crebris foraminibus pertufa ,qua? tamen nifi exprfir a? aeri {)t(:te^arcni quintuplo maiores ca futura.Os erat in parte inferna, vr e contra in fupcrna Os» eft exitus, vt in alijs turbinatis. Dentes habebat qui nos,concauos, figura Dentes» cxter'or t£fi2 a ip'nis denudata, ferrugineo colore eft,& in ea ferra: erant Pars - n tt’,"nores»c°iore fi^uo; fed tranfuerfales iDef , qua? parallela? erant intus , extra w i ®9> 3pparent,fed figura diuerfa.Sunt enim in medio latiores, in extremo angu- tuberculorum adinftar verucarum plena?; qualia etiam in inter- t f,'Qr* fun/5* UntUr ^ roinor3 * 1° quibus hoc quoque nota quod prope os maiora cre- *^iea d Parua? i^x non conjP'CiU^tut-Omnium Echinorum minimi funt,& cu quin- * Kondeletio pitfa coaueniunt hic nouiffime pofiti . exte* denti - M m PI- adulti qui pifcandi. Aculeorum in Echinis 4 12 Ylyfsis Aldrouandi Echini omnium minimi. i i# PISCANDI RATIO. EChinos edules, & non edules reperiri diximUs . Hos nulli funt qui pifcantur,^ ^ dendonon fint.Illos (inquit Bellonius)piIcatores venantur hoc pado.Manu ream conto longiore alligant, vel tridentem, cuius incurui fint dentes. Ha°c Echinis fubmouent,vt eos ab imo in fublime attollant, qui fuispromufcidibus lele i biliunt, vt plerunq* pifcatorestcftaln prius atterant, quam inde integros diuellere p° idem refert in fuis obferuationibus le vidiffe eodem, quo Oftrea modo Echinos cap NATVRA. GRESSVS. •re Aj pi* PRouida , & benigna natura fpinas feu aculeos Echinis videtur tribuifle fcatoribus le pofsint tueri ,quod quidem teftatur Athenaeus , dum inquit . ^ tumterreftres,tum marini fpinarum fuarum obiedhi , & rigore ceu vallo qu q fele tuentur , quominus capiantur. Mirum vero eft, quod de his tradidit rum fcilicet corporis partes dilT-iSas rut fus coires, & redintegrari . Idem quoq, Lr p lianus fortafsis ex Philofopho ,fed clarius: cuius ha;c funt vei ba. Echinos marinos v )(1 obdu&os tefta,atq;aculeis tomunitosjfi quis contriuerir,& alia feparatim ab alijs tiU * Hiare abieceritj hsec tamen coha?rentiam , & coitionem inter fe faciunt , & affinem pa' ^ recognofcunt,& applicaracoha;refcut,velutiq,c61eruntur fimul,& naturali rurfus conciliatione (mirum diftu) mtcgrantur.Eadem plane & Philes cecinit.Quod ad g‘%, modo attinet.Echinis fpinff(Plmioautforc)pro pedibus iunr. ingredi & his in lui. itaqj detritis fepe aculeis inueni untur . id quod ante eum Ariftoteles optime tra ^ Spinis fuis (inquit) Echini vtuntur perinde ac pedibus, his enim nitibundi mouen{ demq, permutant. & alib :Echinorum fpina: vicem pedum eis pneftant , non ^ Erinaceis (terreftribus nimirum) . Idem agibus, & trequetius moueri qui lunt cibo ) ^ ^ teftatus eft, cuius rei argumentum, ait, quod feni per aliquid alga fuis fpims implexU rant. DENOMINATA. nfeb^05 PLura inuenio ab Echinis denominatarum omnia, quoad fieri poterit, recen ^ ^ Concha genus apud Plinium Echinophora nuncupatur, eft Polluci auriC^jrarr>€° Echinifcus dibta «’ tpl ilw ao/^o»«c, ideft proxima circa vel ante auris cocauirasimedia inter foramen fquod vocat) licet etiam fordes eo hac voce fignificenr) & auriculam . Vbi apud Pl nium legitur : Ceras ex omniu a fatorumq» floribus apes cofingunt excepta rumice, & Chenopode. Ech,nop± i /U'is graphus, licet, inquit, herbam quandam fuibus venenofam noftri Chenopodem. * 0jt, pede vocitat . Bellonius in Angularibus fuis obferuationibus herbam vulgo Echin vel Cachynopoda diifta in Lemno abundare fcribit,quam Incol^ in lignoru ole,0^ Echinopus genus eft fpina: ftcdi%,q^ pedes iogrcdrentiufuper ea detineat, r 1 yej V Att| DeTeftaceis Lib. III. 413 vo» qUodEchtn>' marini pedibus fimilis fit, rioV/ habetur, Etymologo au^ore , Xux.c fxtolwioi, vtaitHelychius. Folia Glycyrrhiza: Plinio funt Echinata: Ita, nCc ,graPh°s vero ^o/?S , ideft lentifci folia glycyrrhizam habere au&or eft» non i^itoo, cui fublcribo.Sunt etiam lapides ab Echini3quam repra/entant forma, Echi- tjUn5 j quales plurcs in Mufeo habeo. Echina: vel Echinades Infula: qu«edam repe- E:htnadti Ur: de quibus Homerus; infula. Oii* •ac &*A/^ inquit Strabo, fita eft in collo peneinfula: cuiufdam: cuius litora petiole^ tyr 3 ^ foflas quafdam in petris excauatas habent , qu? mari tempeftate elato complen- ^ i.quam ob cauftam non facile adiri poflunt : & infuper quod petrarum fuperficies orn- t ,IC ( ideft afpera ,& acuminata , Echinata, interpres Echinorum plena vertit ) .Dcdi inacceflibilis. P R M S A G I A. EChini affigentes fefe, inquit Plinius » autharena faburrantes tempeftatis figna funtj Tem?e@a& quod vbi videre nautici, plqribus anchoris nauigia infraenat, tefte eodem au&ore. frafaitu^ Et Mxftjrius ex Oppiano tradit Echinum prjefagire cempeftates, & lapillis operi- Lf^2- '1 Oe agitatione procella; (pinas atterat. Atqui, inquit Zoographus,Oppianus nihil de ^ Pinarum attritione, fed ne in litus a flu&ibus eijciancur cnecaences , lapide vnumquem- lUe dorfum fuu aggrauare fcnbit, S'iiyo*A'iruoir «:*Cs Aquando nectffitudiaem inter coscoituram . Echinum Uutgautns , quo fi* ^ aliquid nunquam luturum, tanquam de utivturcp quopiam. Mm 3 HIERO- Homo diis & m- rofus . Ltb.28.hie- roglyph. Judiciorum feaeritas, Nauigatio tuta. Macilentus homo • Exercitus inflauratus. 414 VI yl sis Aldrouandi ( HIERO G L Y P HI C A. i _ • * tngf O M I N E M difficilem, atque morofum, quicum difficulter, vel nulla vnClp3^ -■ ratione confuetudinem inire poffis cx Hieroglyphlco Echini marini, teftc JL rio Valeriano, monftrabant:quippe quem quaqua traftare volueris, afper,ta’ renitentiaqj horridum experiare , atque itidem ex hoc afpcritatem eam , quam H°r3tulJJ damnat, agreftem, inconcinnam, atqj grauem per hoc animal notabant. Item iudic«°r feueritatem piifto Echino ,defignare licebit . Erant enim apud veteres vafa , ahepea > opere fidiili fadia, Echini uomine nuncupata , qua? animalis iftius imaginem referc quorum in iudicijs vfus erat, in qu® teftium didia feriptaq; iudicia conficiebantur: eX ^ fignificabatur , non licere cu piam impune illis manus admouere , neque inuertere > immutare quicquam finegraui fupplicio . Sunt etiam qui per Echinum nau;gatio°e tutam intelligant . Ille fiquidem imminentem tempeftatem prarfentiens attrahis f fefe munit, arenaq* nauium inftar faburrat,ne vi fluxuum vlla vexari, iadiariue P° , u. h®c macilentiffimum hominem per idem animal intelligebanc , cui quidem fit hoc Pf, c liare, vt nullam intus carnem contineat, fori$,& fpinu!as,& cruftam tantum habeat- ^ accedit quod integrum cibo euro abftinere aiunt.Pofiremo exercitum, aut quid huiu^ . di ex diffipatis reliquijs tnftauratum , fi quis pingendo fignificare voluerit , non impef - Echini marini dilaniationem quandam figurabit. Ille enim in frufta difeerptus ciatur in mare, confluentibus fponte in vnum partibus, iterum committitur, & efficaci1 folidefcir. EPITHETA. f , apii® C H I N V M marinum dixit Horatius . Sed differentia vtens , non epitheto • ^ m , Textorum dicitur hirtus, afper, volubilis, ruber, aequoreus. Sequentibus vero ^ thetiscircunfcribirur apud audiores^vtciim o*pioaf,o£vKOj«os vocatur Oppiano . A' 0 Nicandro, Scholiaftes interpretatur, cuius caro fit ruffa,aut rubra, E’po£po« nvp’f° •ut iltii ffcfpxa» V S V S IN CIBIS. : E Lu4.de tor- tibus antm. Echinorum caro qua. Oua quando habeant nu- trimentum exiguum . Lib. de atte- nuate vtfin. Stomacho , & ueiri vit- iis. *>ut coque- dt. lib. J. altm faiult. Ltb.3. Vetrem fol • nant. NIHIL habere carnis Echinos Ariftcteles nobis feriptum reliquit * licet Pj^ ,f. & Scholiaftes Nicandri Echini carnes nominent , oua nimirum eorum , tem exculentamintelligentes. Oua vero ex Ariftotele Echinis otnnibu5 ^ fed nonnullis exigua , nec cibo apta , de i;s nempe Echinis intelligens,qui abeo ,jj dQfonoiy id eft cibo inepti (vt diximus ante) nuncupantur. Plinius oua tradit pl^* ^i- habere hycroe . Sed Ariftotcles nullo tempore, inquit , ouis omnino carent , n eplemlumjs diebufque tepidis redduntur pleniores; praeterquam q ,quos Pyr -^t, fert Eripus > nam illi hybernis menfibus meliores funt . Quod ad nutrimentum at^ vIr id exiguum ,& humidum prabentifMnefithaioau-fiort) ventrem tamen foluund )t, P nam promouent. Idem Celfus, & Galenus tradidere : & Diofcorides. Marinus, 1 ' Echinus fiomacho ventrique vtilis eft , vrinamcit. Qui fint comedendi , & ftent nobis, redie Galenus expreffit . Echini ex mulfo, ait, eduntur & garo , affi1 cend® gratia . Paranturque io patinis , ouis , pipere , melleque iniediis . Imbec) 0, alimenti , ac medi) inter ea, qu® humores extenuant, ac denfat. Atbenaroex Ef£)li Natali de Comitibus interprete , Echini funt teneri , bonumque habent fuccnm^^jjp funt, facile corrumpuntur . Si cum oxymehte , apio , & mentha comedantur , » ,^o'\ funt vtiles bonique fucci, & dulces. Leniores funt inter hos rubicundi, roeh°* (d . qiii ideft lutei, Natalis vertit fraxinei: quod non probatur : verterem flauQcraffioreS, ^ cum raduntur , ladieum quidam emittunt . Eorum qui circa Cephaleniam , *car‘r veU' Hadriam nafcuntur , quidam funt fubamari , qui circa Sicili® icopulum capi«nt^ JrUot, rremfoluunt. Hscille. Echinos ventrem deficere omnes feie lcriptoresadn°^JtJt;|i> Galenus , Paulus , Aedus , & Plinius fecundus inter meros multis verbis u>s / ; De Teftaceis Lib. III. 415 p^111 com™cndam : quo vocabulo aquam internam cfle intelligenduni putat Zoogra- teri S!nam 0l^ recentes>& crudi, non fune edendo, vt inquit Bellonius,digito,vel pane at- (n ’ 3tC^Ue c'*ue^' >vt l‘^erms ^t»/oi beri poflint, emundata aqua, ac ftercoribus, quibus Co|° ^ 'nterdum Icarent. Ea autem oua guftui dulcia fentiri,ceu ricini pulpain.Et Ni- jn aus Perottus . Scinditur , inquit , Echinus Jcui percuflu, hirta teftudo fcortex Echini) ford ^UC partes diuiditur • abijcitur altera ; altera vero leuiter aqua abluitur, decidunt gin eSl?us 'n ‘j* Pr0 vifceribus lunt remanent quinq, partita oua, fubruffa,ad ftella? ma- tl)deiD *orfnata, ha?c cruda fumuntur, fapore non iniucundo,quamuis nefeio quid amari- 'H^^beant.Condiebantur etiam eiufmodi oua, quod teftatur Palladius. Menle, in- «;Decetnbri, quibus litus in fruftu eft , vbi Luna iuuabic augumentum,qua?omnium c U 0t^ matis animalium5atqueconcharu iubet incremento fuo membra turgere,Echini jj^^^hbus condire curabunt, quod folito more conficitur.Hane quoque rem perom. Da nPes bene faciemus hybernos. Vbi coxeris eos, pipere, & croco afpergi iubet Plati- p 1° ltrj ante coenam, inquit Rondeletius, Echini integri, & crudi cum oftreis,fpondylis, i S Hpculis apponebantur , quia horum fuccus aluum cier. vnde Athenaeus ex Demetrio ait P!10feftiuatn narrat hiftoriam de eo qui Echinos integros deuorare voluit, Laconem, ad coenam vocatum appofitis Echinis , qui quomodo edendi dTcnt cum ignoraret , ac ^odoalijederent , non animaduerreret , vnum in os immilfum cum terta dentibus ®'nuit,& ftridere fecir.Cum igitur os mifere difcruciaretur ob dura cibi afperitatem: cc '.ratum , inquit , edulium , neque nunc te omittam , emollitum j neque porthac vn- 2 Lam fumpfero.Noftri lapide teftam frangunr,& flauam, fiue croceam partem id eft oua nUnt. Et in nobilium coena; apparatu ponebantur primi, vt notat 1 >alechampius in Pli- ^ IU. Et quo die Lentulus flamen Martialisinauguratuseft,coena hac fuit: Ante coenam tchinijOftrea; cruda? &c.vt audior eft Macrobius.Echinus (audiore Plinio medico)ex in- ■eruallo maducatus phreniticis , ac Epilepticis aptus eft ftomacho, & vrinam mouer, Me- lancholicorum quoque cibus eft idoneus.Et Diofcorides 1 js, quibus atra bilis ftomathum 'Dfeftare folet , pifces in aquis petrofis degentes , & erinaceos recentes conueni re fcubit . Ius Echino» rumgtiia. Condiunt, fide . Echtnu in. tegrum dc~ uorautt La- co. Ltb.^.Satur nal c.\ 5. Ad EpilepficL & Phreni* ttm . c VSVS IN MEDICINA. ' • ECHINI inquit Plinius viuentes tufi , & ex vino dulci poti egregie pi ofluuia pur- gant. Idem contra Dorycnium, refert, Echinos maxime prodtflc,& ijs,qui fuccum Lib.$i.c.\o CarPafi biberint, praecipue mrefumpto. Eos etiam aducrlus eadem Nicander ,& Contra Do - iq..cb°i donec morlum pra?fentifcat , vel per echini marini vfti cinerem Lib. 1 de cn- inuolutum, donec locus rubefiat, & pauldpoft: echmoru marinorum tertas vftas pof.fecJoc. Hqj. e> aceto prarrafis illinc. Ad idem quoque valere tertas ex propria experientia.^ £l)l0r°Cet Nicolaus Mytepfus.Terta, inquit. Echini marini vfti, mulcerdarum, iridis fin- / Vncia, bene contufa irrigato cum oleoomphacino, & vcerc. Hoc in vulnerum eriam Aducrfus unorum. Echincis ad partum rett- ntndum* De gener . antm» Adjecundas expelle das. Ltb. i. de motb. me- dteb . Ad f cabum* Ad lepram. Ltb.x^.j.de tompof.med. ftc.loc . Aii calculu* Ad canis ra - btoCt mo*fus. ltb, iV»4» 4 , 6 Viyfsis Aldrouandi , i etiam cicatricibus piloscreat, fic die & rurfus.aut Echinorum m,irinoru^ 1 AetiuS tradtf bene trirasii rigato cum meile ,& illine. Aduetfusabottum Echinum valere o[urjjnna. his verbis. His qu* ob naturalem retentricis facultatis imbecillitatem abortiu ^ ta quadam proprietate Erinacei terreftriscorium cremafum opitulatur, . “a ^ua,Marlnus> dilutum ptopinetur, & pudendi mulieri orificio illinatur . idem potefi Ecnmus .^peb & Miculae viuentes vfte. H*c ille, licet autem fufpicarqAuquit Zoographus > > vl ^or- dem aliqui crediderunt alligatam partus continere ad maturitatem, fic eande cy ^ ^ tus vim Echino etiam adtribuifie , occafione a vocabulo fumpta folum naues illa retinere, hic vero fuis infixa aculeis, fed omnino arcana quffd di vis vrriqj inefiet. fcr huiufmodi quidem fuperftitiones in alijs quoque rebus m funt. Contra vrina? fiillicidia optimi fiint Echmi , teftePhilolopbo ,quem l°£u 1(l0aif' Matthiolus reprehedit Paulum Iouiuiu, qui in fiio libro de Romanis pjlcibus -L ^ o0(j tram Ariftoteli defiillationibus vrin* opitulari dixerit.Iu caufiaeft frigiditas, folum, vt pilus/ed etiam cutis terrena duraqjeuadat: indicium vel echini PelagiJ 0 faciunt : quorum vfus contra vrinae ftillicidi.a gft, quippe qui frigiditate P1/ f quo degunt(fexaginta enim, atque etiam amph'us,pa/Tuum gurgite oriuntur; iph ^ g0. exigui fint,fed aculeos grandes, durofq; gerunt,caufla magnitudinis ell,quodine^cfl, tum corporis inipfosconuertitur.cum enim parum caloris obtineant, neque 1 ^ quere poffint , multum obeam rem habent excrementi : aculei autem , & pjli , & r ^ generis eiufdem excremento nafcuntur . Duri verd & rigidi modo pene lapidis ^ nj,p propter frigus, &gelu.Hoc genus Echini, inquit Niphus, medici conterunt, vt lcrl- loponus,ac ftranguria laboratibus humori alicui admifeeotes in potu tradere expellendas fecundas Hippocrates echinos marinos tres tenuiter tritos iq v‘n0° t6(i» bibendos dari iubet . Echino marino fi corpus fcabie inferum perungatur , ad la01 ^ redire prodit Aelianus* Et echini combufti cinis illitus lepram ianat,vt Kiramdes ® & omne vicus i 11 ico ad cicatricem reducit. Alopeciam quoque ,tefte eodem, ciois »*^ denfat cum adipe vrfino, vel Delphino, aut Porcino illitus.Echini marini apud Q* ^ recipiuntur in medicamento quodam, quod caluitium prohibet, & pilos generat.* ,c, cum medican eta quadam pilos difperdentia ex comptorijs libris enumuafltt,lub‘^[0. Quin & fortiora his componunt , ex echinis marinis nimirum, & fylamandra m o fjj 6 dtis a irini Icent autem ipfis & Alcyonia ,& Sandarachen , & quacunque aliacius g ^ exifiut . C utem in alopeci js replere cinerem echmi cum carnibus fuis cremati, ait V 1 m qui etiam contofos cum luis fpinis & e vino potos ad pellendum calculum probati „jp fingulis(ioquitjheminabibitur,donecpro(iti& alias in cibisad hoc proficiunt, licuere Echiros fupia dix mus, icq; multi auderes lcripfere,interquos Trallianu*» & leptici fi ex echino, inquit, futuere per interualla cupiant , non alienum elt , quippe - ^ aliquid ventri ducendo , ftotra.choq; firmando, & vrin* citanda' commoaum , & tu Eorum, qui vomica(ftrpycm3tc)jaboiat,fi lordidum vicus fuerit, vt puris cuacU<*tl° moueatur echinum eos fumere non preh bero,& in diabete echinum tfle cauendm1* ^ ner. Aretaus in curatione Elephantiafis: In coena , inquit, apponantur marina qd °J?t ventrem fubducunt,oflrea,echini &c.Echinesex aceto Epimdtidas tollere, auth01 $ nius.Eofdem quoque, vt idem ait, comburi cum vipermispelJibus,i afpergi potioni iubent Magi claritatem vilus promittetes.Morfis,inquit Rufus, a c biofo in cibo echini profunt recentes cum vino mulio. Aetius in cura colici a .^1 . gidis,& pituitefis humoribus rempdium affert cx’quibuldam oltreaceis,& inter ea S ^ p ex echinis.Ex oftreorum genere, inquit, purpura, & bqecina reliquis prasteredd de Pelorides preftantipoftea echini recentes, deinde quee proprie oftiea votantut > vero relinquenda funt.TraJlianus in eodem affei^u nimirum colico, iuamniur >oC* fces duriore carne, vtihs & echinus eftivt qui praterquam quod contemperet ^eh1^ .^ propterea etiam ftomacho gratus eft, aluumque, & vrinammouec : quibus nih' yC(i' ftantius . Ad ftomachum hebelcentem echinum marinum haud parum proficere» ^jjj- cam vacuam facere Aelianus pariter ex alijs affirmauit . Atque haiclunt qu* fclt nis marinis exarata apud feriptores inueni. DE COH' DeTeftaceis Lib.III, ' 417 DE CONCHYLIIS DITHYRIS fiue Biualuibus. Et primum UE CONCHA MARGARITIFERA, feuBerberi. Cap. XLI. ORDINIS RATIO. N TE R biualuia,fiue,vt philofophus vocat, Jz&opa, de quibus nunc feri» bendum eft, ita poftulante ordine, concharum genus c*tcris pr*ferendu videtur.Non enim conchee nomen vniuerfaliter pro omnibus teftatis nuc accipimus, fed pro ijs potiffimum quae inter ea duabus teftis ijfq; leuibus pr*dit* exiftunt. De c*tcris concha? fignificatis plene fupra dictum eft. pr f Csterumciim varia fint concharum genera, ill*iure omni merito cateris Arentor, qua: margaritas ferunt, margaritifer^inde nuncupata. SYNONYMA. EI V S M O D I conchas , Galli tefte Rhondeletio Nacre de Perles , Itali madre de Mater per- Perle, hoc eft matres perlarum vocant & vtrofque imitati Germani & Belg? Peerle Umm mutter i qudd frequentiores & meliores Vniones in his , quam in alijs conchis aut inueniantur . Perlara enim ha? nationes vocant Vnionem . Latinis & Gr*cis Con- fcat rSir*taruIT1 ^eu Vnionum,& Concha Indica dicitur, qudd apud Indos plurima na- tCh’lpUd qU0S /Sspt/3‘P' dioxotnias ofores , vniones principum luxus , mulierum cupedias & ciafq;, litfores & fuperbias appellarunt , ciim natura ad perpetranda vitia nihil prof generet. Margarita» qua profe* rant> Lib . 1. CMargmtx arbores. Pellis #fi’ ner. Margarita infula . Li i Ji t. 8. fi e animal. Chryl allui JSttflls . A JE Q_V I V O C A. VTHOR 'libri de plantis, qui Ariftoteli falfo adferibitur, arbores Aegypti fet,quas vocant Margaritas, earumqj fru&use radice fufpendi aiunt. te(ti fi .j», bxc fcripfiffe videtur Pliniustln meridiano orbe pra?cipuam obtinet nobi j palmx fyagri, proximamq; Margarides. E* breues, candida? , rotunda, acinis lanis fimiliores.Quare & nome a Margaritis accepere . Vna earum arbor in chora fi, ditur,hac ille.Meminit & earum Aelianus.Galli Margaritam vulgo vocant florem v poS quem medici quidam vulgo primulam veris , vclconfolidamminimam uuncupa ’ jn» bellidem minorem Plini j . Margaritam Bononia.Nominatur etiam Margarita m dico mari a Petro Martyre & vulgo Cofmographis infula Perlarum , propter Vnionu copiam, qua; circa eam reperitur. Margarita Indica terrena Aeliano habere non propriam, fed foetura effe cryftallj; non gelu concrefcentis,fed fodit') ^ # haec annotat Zoographus ; Ch ryftallus quidem in a Ipibus noftris foditur, eaqnf ^i* pulchrior eft, quam qua?faxis aut rupibus adnafcitur:&£ery Ilus lapis cum cry «* flCiv* lis eft, tum nomine ad Perlain ,id eft, Margaritam accedit: fed figura tra Margarita refpondet. Mar garira nomen proprium lexui muhebn id baptil ^ folii DeTeflaceis Lib. III. 421 hj* Margarita fa&um videtur , & a pulchritudine , blanditi js Si amoribus penitus pot dicitur alterum cepae genus, capitatum , quod fetecirca ceruicem in ca- ^adh* ' rauit!in cuios nom,nis ambitu eft , qu* fimplex non fruticauit , nec habuit for- Detti^^.^^i VCteftatur Columella: Marficamfitnplicem, inquit, quam vocant Vmo- Vnio cepe recenti 1C'J cH^,l° ' Galli de ceP,s h°d,e h°c nomen feruanr. Vnionem feminino genere genus ores 9u|dam, pro concordia pofucre, nefeio num & Veteres . Lib . z* de re ruit. SYNONYMA. \dapiT»«rediiiisfcribamus,vt apud Theophraftum ub *papoci» ®*dUf |* do°aret, conquiri iufliffe Margaritas. Ex his Arriani verbis iudicent ftudiofi,Ci- Vn P Vt Zoo8raPho videtur , an Margarita , vt quibufdam alijs dodiis viris , Indicum dctUt *uhuiusgemm*. Ifidorus Latinum nomen non Indicum Margaritam facere vi- Margarita l>tima,Uai 3 mari hoc nomen diducat. Sic enim feribt: Margarita gemmarum candida vnje ettil*. >nde Margaritam aiunt vocatam , quod in Conchulis marinis hoc genus la- Li.i 5. ortg. %^,ftUcn|atur. Margarita corripit fecundam & tertiam producit ; vnde quidam fic projoata. i ca . ^*c et *idere margarita laiieo . ^ tjm '*mbicus trimeter . Vniones quoqj vocantur ; quod nomen Aelius ftilo Varro- vnio. ^«•0 ter ^u§Urthino bello impolitum maxime gradibus Margaritis, tefte Plinio, pro- y. ^Ute|)uOSonrinis»inquitidem,in candore, magnitudine, orbe, feuore, pondere, haud pt6- vmontstty lil intftllHlin m nul)> J.m nAMpianMiv ■ »-»<4 ilrrflM *V rt A&. HOtHCn V fllOniim*Oll^£ ver- ^liniUS*intamain vt nul1' d“0 reperiantur.indifcreti: V nde nomen Vmonum.Qu* ver- Slre^on i>ene intellexit Solinus eius abbreuiator , dum fit fcnbit. Nunquam duo fi- Solwi error, vnde vniombus nomen datum. Nam indilcretum Plinio eft indifferens, j » aut p. o; lus fimile j quo vocabulo & alibi in hac fignificatione vt.tur: Ima- Jndiferetus ^0nchaQc^u‘tj adeo fimilitudims indiferet* pinxit, vt&c. Sane duos nunquam in vna qutd pltnio. rcPeriri Vniones fimul verum non eft; cimi fimul innumer* quandoque refe- r lura quam P°ftea referemus . Singuli quidem & difereti , hoc eft non cohaerentes inter fe vnus in vna iS altet°- non ab eo Vniones dic*os Plimus igitur innuit : fed quoniam nul- concha . “ qj Ka Anillis inueniatur , quin vel magnitudine , vel colore, vel figura, vel , ^lan> diferimine d fferat. Quanquam & h*c Plmij verba leguntur coh*- pltnius ex - tetrius in Conchishac dote vnguenta circumferentibus . vbicoh*rentespro plicatus. Nn eo quod Sacca pro vntone , In Culice» Lapillus, Pretio fi la- pides , Ser uy ine- ptia» De Indic, tntdtc. irail» 422 Vlyfsis Aldrouandi rf[i eo quod eft fuis Conchis & teftis adnatos Vniones accipit Zoograpbus, non ipfos » 'ot^ concretos. Aliud fenfit Marcellinus his verbis : Tefta? rore grauidae Margaritas e nutas binas aut ternas: vel Vniones fic appellatos quod eius terra? ( eiufmodi ) Con. teS, fingulas aliquoties pariat ,(ed maiores.Bacca pro vnione acccperut probaciflimi Virgiliusr rj" Nec Indi Conchea batea maris pretio tfl . Et Horatius: Filius Aefopi detraham ex aure Metella^ Scilicet vt decies f olidum abjorberet , aceto Diluit iu/ignem baccam.i — ^ Generali etiam nomine vocamus lapillum Margariram.Nam lapillus & gcmmarU jnt, garitarum commune eft nomen , fubintelligiturquc pretiofus , quod fi maiulcm' pretiofi lapides dicutur, vt author eft Perottus .Nam quod Seruius feribit gecnlIia* fi coloris efte: Margaritas vero albas: vel gemmas integras. Margaritas vero Pett° ne eft ridiculum. Sabinus Iurifconfultus Margaritas feribit lapillorum nomine n° 1 neri : fed hoc falfum efse multorum exemplo declarare pofiimus . Curtius: lapil*1 ^ f pendent : Idem alibi: Pendebant ex auribus infignes candore & magnitudine J* P' Horatius: Nec magis huic intra niueos viride fo lapillos , . Vbi profe&o de Margaritis & Smaragdis intelligit , lapillos Erithrxos vocat M^rC‘at gemmas Erythrafis erutas vadis. De Conchis Margaritiferis, inquit Ifidorus, tr3^?nrgar<' de animantium naturis Icripferunt,quod notftu littora appetant, & ex c^lefti rore ^ tam concipiant, vnde & Eccoeole nominentur . Alibi autem nufquam muenire efiy ' ]se nomenj& fiftu videtur, ac innuere Margaritas ex coelo a fua Concha concipi • dicitur Margarita Hager (ideft lapis) Alulo fiue Albalo,SyIuatico,vel vt MonaCP1 pretes Mefus legur,AlbatQ& Albaro. Alioftar voce minores Margaritas rmell>gu(jiJjpf c.c, 1 1 . trabes voce corrupta , vt feribit Iohannes Fregofus Hifpanus medicus infigrus , e* pi* .1. portu maris Perfici, vbi prjftatiores generantur. Eode vocabulo vtutur & hodie Er ythr ai la- pilli. Hager, Cap. 89. jqa(n Iohannes Hugo Linfchotanus tradit baccas maiores Lufitanos Perolas apr Jd Nauig.tn In mjnorcs Aliofar, Arabes Lulu:Perfas vero , & ceteros Indos Motij,Malauares M0 ^ diam Onent, i„fu]a Cubagua Indiae Occidentalis, Paria & Curiana regionibus dicuntur Vnion^.^c-O noras & Confcias , alijfq; nominibus pro linguae varietate , vt Petrus Martyr, al# p rum in Indiam hanc feripeores prodiderunt . Hodie in Graecia M.apyap‘*dpnd£il Italia Perla vulgo vel perna vt quidam feribunt. Gallis , Germanis , Anglis , tJeJg*4 Hungaris Dragako , Gyongy. Polonis PerPa, Lib, de ha- bitu mulie- bri. Pullula Con- cha . Li, 1 p* D, auro& argt loq, Rubri ma- tis grana, Nec gemtSy nec lapillis tontintri . An pars Co- eha, an mor- bus, an ex- crementum, Li, 7 0(ja non~> cfie, Lu t)»c. 3 5» OV ID SINT. u. ^ MARGARITAM Tertullianus puftulam Concha? fiue duram verrucam efse ait. D. Hieronymus rubri maris grana vccat. Vlpianus 1 gemmis contineri nec lapillis, quia apud rubrum mare crefcit & coale‘cljn cha. Dubitarunt etiam fummi viri, fit ne Margarita Concha? pars, an excremenru(fl,yf,jO' ro morbus.D>citur apud Philoftratum lapis, qui in Oftrca cordis locum habet.O*5^ j,bt 0 nes appcllauit Chares Mitylen^us apud Athenaeum his verbis . Chares Mitilen3^ ^ feptimo hiftoriarum Alexandri ait: Capitur veto in Indico mari & uria Arme°l3 ^ ^ p]£' fidem, Sufiana,Babiloniam Oftreo quiddam fimi!e,quod magnum(imiJIe ducentis3huncqjpependifle ait Gonzaluus Ouicdus (ili- ^ern cw!3| viaatI?*/^i°9u,n maiores Cubagua? infube raro excedunt quinq; filiquas. M*arcu« rLUU!j . “ie<^us^anam*Cc,u,taseft India? Occidentalis) vnione magnitudine ^ ^P^od,mmum3pondereqi fil iquarum viginti fex venditum feribit. Sunt Con- Bargantifaa prope infula Borneo dictam , vniones ex illis oui gallinacei magnitie »e & „ regl! corona quofdam aquare ttnferimim ottum memor,* f roditG SI funditate vcmenfa? iropofitos vno in loco haud maneant,- fcd continuo taquam argen W, a 7Sn' f,ne funt‘& ad "°n™P™cipeL2cnon. tcTi c&mex C,rlf^rdCi in0™« «8»"'. «fa Solino.Petrus Alfonfus Nigous & fc i “1“ S ? 3 d,fccde,e"'>.fe & n°"ag‘*>« felibras vnionum odundaleslpretio S5 (0l'd°rum comparaffecognouemt>t.Vor0rm multi avellanas atquaDt,orien. C fr . ql,0n'ara malePcrforatl' "°n «»<< P'«ii funt Me prefente , inquit, , ttusMattyr, cum apud illuftrem MtthynatSydonia; ducem imitatus prandete Hifpa- • uam(vnum dicere debuit, fi vmonetn mtelligit; fed de vno incredibile hoc podus eft- CtU"ar gecdU" D“ Plural,,s nu™«« m°* fequitur) fupta cetum vncias venum ad tant no„ A,S“a Profe ^na ^?/"UrCana^U*CCntSv,g'nt, ampllUS Je(Juas diftatabore Draconisffed in Cu- gatit’ Manacapana regionculis, ori & Margarita» infula? vicinis, vniones babuiffcine- Phraft5 Ur,a nam feraccm Margaritis. Sed hi in Conchis Margaririferis.Teftatur Theo- ^*0r h S apUd Athena?um magnitudine vnionis , qui in oftreo Pinn«e fimili nafeitur am> °auip US P^c'uraocu^sParcffe. Colore quoqjplurimu variant. Androfthenes in India; t0 vi?3! ‘°ne apud Athen^ri a,t! aIias Margaritas aurei coloris effe,& vfqj adeo,vt ab au- Color' Its, p ISn°fci queant fi propius ad id admota? fint, alias argenteas, oculifq; pifciu fimi- m°pius ‘is co,or fpJe°d'dus eft : Theophraftus erfim ad hunc modum ait : Inter illa )0ris ‘^cnut, eft profer Margarita, natura pellucida^ pretiofa monilia fiunt.Co- Lib’ dc U?m tl|tencUnt Margarita?> mquit Albertus, ac fi parua lux penetraret in multum albu , & ideo thra Cs* StJnc & luffufco colore atq; liuenti, item rufii & parui, quales circa Bofphorum eti0ttl'CUrri aperiuntur tefte Plinio , qui etiam grandini fimiles, quafdam memorat j & £,i'9'e*3 *• 'eMerecolonfqi marmorei, aliqui legunt concolores marmori.Figura alia funt ro- Pyrj f* °blonga?.plan£ ab vna parte, altera concauff, tuberibus maquales, quadam Hiqj aut °uali. Horu quibufda idcirco diuerfa nomina.EIenchos appellant,aicPlN E‘enc':,,ts- Vciaftlgiata ^g,tudme alabaftroru figura in pleniore orbem definentesivbi Maffarius r*3 5* ^ra t/,,‘n,?U|tjfunt Vniones facie turbinata, vt ex amplo fcilicet in tenue deficieces,quos fJinju vocat.Et rurfusiElenchon Grsci Indicem interpretantur.-cuiuftnodi eft apud trat v ^ prim‘ mfcr>prio. Nam & libros Elenchorum fcripfit Arift. Alabaftru veto Vt,guentar‘? f°rma turbinata, fine anfulis,quod ex lapide alabaftrite onyche an- ■ .^PP^lato^ebatjquonia, vt inquit Plinius, optime vngueta incorrupta in eo fer- d‘CeS'SrnU! I[!CIOttUspUtat ^a^ce^Ijr§aritas^ench°sdici,qij6dquomodolibrorum in- . ^tesali U chritudine ac varietare colorum , & magnitudine litterarum libros exornant, Ofelle I S U1 indices;ita hl geftai«ium habitum illuftrare & quafi indices eorum videan- * ‘UUCUalls: Aurtbus extenfa magnos tommtfit Elenchos. N n 2 Magna AUbodrum» Lth.^6. cur Margarita dicantur. 2 Dos fulgore» 42 i Vlyfsis Aldrouandi f Cylindrum Magnaeorum ftultitia eft, qui Cylindrum & Elenchum idem ede putant. Ab Elencho dri lapilli funt teretes , hoc eft oblongi atque volubiles , inftar cm , ■ Afferre. aquandis areis veimur .Huiufmodicmm loratam Cylmdrmffl vocamus, avoluendo. , Area tum primum ingenti eft Aquanda Cyitndro. /:artificiu earum Atq; tali forma non reperiuncur Margarita? quas nacura, non ars/acIt.Etenim a w •&., flarim defici, fulgor, in quo omni, earum dosconfittit.C«en vero bpUi » exparte fieri teretes poflunt: vtputa berylli , imaragdi ,&alijfimi.es.quos ^tis fufpendere mulieres, fed circundare collo, & inneiftere monilibus , fiue ahjs confueuerunt. Iuuenalis: y» nube atqi tace , donant arcane cylindros . Idem alibi: Ntl non permitti mulier , Cibi turpe putat nil, Dum virides gemmas collo etreumdeatt. < «fuIcUS*0 Elenchum inquit Bayfius, Galli Poyre..evocan..Elenchorum meminit Iurecon ^ f l.Pediculis,parag. finali, hoc tra<»atu.Cum autem ait Plinius, &piocenbus luat, j|)e0. de illis fortaflis setire videtur, quos cylindros Paujus vocat ( plirUuS Poyrettt . denus torcauisacuic viuwum.jvjuwcvji... pjiiu*' . . dem. Siquidem cylindri funt teretes & oblongi, fiebantqi etiam ex alijs lapillis. ojC, Cyltndrt q. ybi beryllisilndi mire gaudent longitudine eorum . Et mox lubdit: Ideo cyJin ^ Ltb\ 37* j:s facere malunt, quam gemmas: quoniam eft fumma commendatio in longitudo ^ ftenus Plinius . Quibus Plinij verbis intelligere eft, cylindros & elenchos meod'- quod Elenchi fint faftigiaca? longitudinis : Cylindri vero proceritatis «qualiter o lat*.Quod fi verum eft,nofter Sipontinus ifta non fatis percepiffe videtur. Conchi L'9 * 5* dum adhxrefcunt Margarita:, qua: non nifi lima auferri poflunt :hx 1 lmio tcfte Ty a Tympana, penantur. Codices antiqui vt annotat Maffanus, Tympania fcriptumhab .. Tympania , D J . queraadmodum inferius Crotalia a crotalo, oon crotala nuncupau.t . ^ Tympanum l inftrumentum ex vna parte tumidum & rotundu, ex alteri i . pha* ® ^ *utd' brana claufum intus vacuum, vulgd vaccarum vocatum: quod baculo teritur cum aequitum ad pugnam concitata funt, Inde Margarita qua: ab vna parte tumida: fu ^ d* funt, ab altera plana?, a tympanorum fimilipdine tympania nominantur. ( qui nouiffimo tempore Tybcr.j Caflaris claruit) Tympana feribit le iuuene PPe f patinas, lances, quas antiqui Magidas appelladcrunt . Tympanorum V mo ^ etiam Paulus iureconfultus. Nos praeter has a Plinio commemoratas ditterentia L.Pedicults. multo pluresobfcruauimus hac tabula depidtas ,a Petro btephanoneanti trnr. ttiorchjs hatej & ,nt£r illos erat hoc difcticnen,quod duo eflentperh^ tius vero adhtrrcbat dexiro rcfticulo in poflerion parte oblongam quou.tim. od . ram gerens . In anteriore parte videbatur habere foramen , vel laltem figuram tora» pendebat vndecim ceraria. Tertius pra: fe ferunt partem racemi vuxkbrulca n ^. lll & cadmio? borritis Diofcoridis . Sed tertius in^ualeS habebat Vmones m g j(fl. dine tres inuicem coniundtos eiufdem fere magnitudinis, quibus adimebant nouc ^ perfefti alii figura trigona, vna cum maioribus, decem filiquas pendebat • OCtau t„r loco depidlns otfo habebat Margaritas, veluti acinos, coniuntf as, vt prorius atr. a. etiam grana maloru punicortim, licet maiora eftent, led inter fe tereeiuldcm m » 0n nis Ideoq; botrytero nuncupaui fimpliciter,vt alterum botrytem ingquakmrerat der*e viginti fex ceratorum.Quarto & quinto loco depingitur is qui pr.apum cuma tefticulTs, & feroto imitabarur.Tefliculorum alter abero maior erat Qu» inde feqo ^ extrinfecus in principio figuraerat hemifphenca . Erat autem eiulde coloris & ¥ , $er ris cum primo loco delineato, pendebat filiquas decem & nouem, & granum ^ ^ Scc locites, quituv deinde Scolocitcs a Ve. pis repentis arcuacim fimilituume . potent &Sau * pellari: fimilis enim eft lacerti foetui perfero, cum in eoconfpiciantur rudunen quatuor pedum, capitis'& oculorum • Erat hic pondere vniu . liliquie auorumq, Eiufdem generis eft & vndecimus. Nonus & decimulquartusprorfus verroicuiu ^ j oritur in pericarpio, feu frmftu ipfius dipfaci a:mulatur.V nicum duntaxat vten^^^ Cvufmti- culii habet: & granu vnu pendet.. Decimus & duodecimus vocati Pofli“ .6 ^ l .. . «/ihisrrnr rrhimli. vnus mainr altero. Ei at oodere duorum gra ebites. Botrites . Priapites. tes. midio. In vltimo, qui »b vna & altera parte depingitur, tredecim erant S i(J1)6t4C. De Teftaceis Libi III. * J jqtiaBfquaraas referebant quoriindam pifeium , indefquam- V'Us Vni° di(ausJonSus erat duas digitos per tranfuerfum, latus ftf ,tUrn dimidium > pendebat granum vnum, & Hliquas fex . Con. t autem Margarte multis veluti corticibus , vttunicat* plan- ^quarundam radiens. Tetioit idinfiim DUn.*... r.;. e*»: quj^j 9uatundam radices. Tetigit idipfum Plinius his verbis: Sani 01 Partus multiplici confiant cute non improprie callum vt titar 'tnar' co^poris poffec , Itaq; purgantur a peritis . ex hac Marga- 5jan mconftiturionecauflam coloris variegantis excogitauit Car- fcj] USl a<* hunc m°dum feribens . Colos eis , inquit, vt Pfeudopalo, c0n'^etclui ex afpediu mutetur. Cauflaeft, quoniam ex corticibus p{Ur?nc Margarita?: quar fuperficie vna polita? funt , altera rudes. Experimentum fume riUs ' TUs speculis fitr-ul iumfiis eodem ordine , ita vt nitida fuperficies tegat rudem alte- tiUai‘ !1de fi paruas eas finxeris, atq,- adeo tenues , vt folum fcabrum non diuifum aut va. reixi 0^OrPUscfficjant : intelliges tandem qua de cauffa afpedtus ratio colorem ac fplendo- iuargarlia. •i Colos tamen Margarita plcErunqjeftcandidus^itidus, modice fulcus, hunc rum & vi»- '-onchylijs mutuatur. Harfienus ille . de* Vniofcjuam- mojus . Li, e), f, jj, Cur color mutetur * Color verus Margariti* \ Nn 3 LOCVS, 424 Vlyfsis Aldrouandi L O C V S. O N cflet a vero equidem alienum dicere, vbi mare, ibi quoque Margarita* _ ea$ • • *_ - j % ty fit nrvfKinri^ . Fert niri, quamuis non eadem vbiq; copia fit , atque praftantia. Fert 1 ^ n)j$ Europa, Afia, Africa & India Occid&alis , quod ex /ublequentibus f fbi mare : flrt*Mar' ^ ^ Europa, Afia, Africa & India UccidetaJis , quoaextuDicquc.n.u^;^ Ga- facile fiet cuiuis manifeftum.In Brittannico Oceano copiofiflimas efle refert i . jrUjji In Brittan- gales lapis,inquit de Brittania,ibi plurimus, & Margarita: . Et Aelianus:. Idem C Vnio ) in Occiduo Oceano, vbi exiftit Brittanma, nafcitur: fed magis fului coi & ar. Z; L r € nufq;fplendidus.Ec Tacitus, de vita Iulij Agricola:. Tere, inquir, Brittania & auruP^jt]S Ori?? * ' gentum & alia metalla gignit , & Oceanus Margarita, fed fu flufca& Jiuenna. jJtudi*; Ltb i < de feribit C.Iulium Cariarem in Erittaniam nauigafTe,fpe Margaritarum5quarum 3 P cC(ri animal* nem conferentem, interdum fua manu exegiffe pondus.Diuus Iulius,ait Plinius»» » jn. m Caflre * quem veneri genetrici in templo eius dicauit , ex Britannicis margaritis fatf um o }[ Lj J ( ’ telligi. Idem de vnionibus. In Britannia paruos& decolores nafei, certum cft. •y* hoc qUOque Iobannes Tzetzes . v Ev Bptraroii Si 'yivovictj, ^Spcuc ntit, iiepcuc, / Tn (jfyj to^pc i, 7 tv Si xippoiy rc$cj w« icHv xaxoatpaipon. id eft. 7» Brttannijs autem fium, & regionibus ali/s , Alibi quidem pallida, alibi autem rujfa , & alibi non bene rotunda . . In Scotia plurimas reperiri ex his Boethij Scoti verbis liquet: Concha: , inquit, qu ,^. In Scotia, faftigiatas a capite teftas habent, maculifq; afperfas,longo interuallo reliquas (vt e tum fileam ) fuperant. Quippe adeo nonnullis in locis delicata:, vt non immerito P ^i* teres gulae primatum obtinuerintivt viduarum vulgo cupedia?(Sophron amhl&Kp p{> Viduarum gitos Concharum generis, wpu* -yuuan w* *i?jiv,uu nominat ) fint : quanquam in q cupedis, . dam fluminibus , idqj praefertim Dea Donaq; efui inepta mdicentur . Ha apud n j(Jjs, gno numero rcpcrta?,limpidiffimis puriflimifq; amnibus , ac nullo vnquam hmo 0(l- qua profundiffimi funt agere gaudent: in eifq; lolis Margaritas concipiunt.Et pau ' Ji)' Sunr etiam eiufdem fere generis Concha in oris Hifpanicis, quarum teftas qui p a Diuo Iacobo redeur, adferunt, propterea quod aqua falfa viuanr. Nam & c.1ICUGo(ii^C in littoribus Scotici maris ingens natat , fed fterilis multitudo. Et Cardanus ait : v Scotia Mar • in Oceano, vbiqj inueniri poffe, ciim & in meridionali plaga tanta fit illarum copiar p parita feptentrione in Scotia plurimas inueniantur.Vidi in capite puella: Edimburgi e Sc(* i j(fl * tUm e feptuaginta circiter Margaritis 5coticis,& pari & infigni magnitudine. Sunt t ^ & ipfa: candida?, rotunda1, lucida:, vt Indica-fpiendore tamen & magnitudine IodiC» riores, nam Scoticae qua: maxima: funt , vnguis minimi digiti magnitudinem vix fuperant. Vidi etiam Mediolani c Scotia delatas, nec vile illis pretium : nec umM ffr Cur tan um £ur autea1 non njfi jn Oceano, ncc in temperatis illius regionibus, vtneqj ^e, tn Oceano. aQt Hifpanijs : cauflfa eft quoniam calor maior eft in his regionibus , aut a coP aut propter antifpafim ( per ancipei iftafim potius) vt in Scotia: a continente ver*?. $f‘n' dia:hecCardanus.Au hor eft Olaus Magnus nobiles Margaritas in Gothia,Suedi« j,e* n V landia,feptentriona!ibus regionibus capi, fcflfluuius qui alluit pagum Huffincz* nt£2 ^ m£, mia, abundans magnis lapidibus & pilee Bruta copiofus.Pra:tereaa:ftate accola? . quo am. Cq acetuos Concharum eijcere, e quibus Per las eximunt, alias maturas & lpKn .. etiam annulis includuntui : alias immaturas, qu* medicis vlui funt. Immaturas pr anatibus deuorandas ob- jciunt>& aiuo redditas fpJendidiores colligunt, vt te«» ^ Li. i 5-c.S. graphus. Eft apud Volgefum montem in Lotharingia amnis Margaritarum fera^- 'mu i fico. Lib. \ Cccgrapb Lib. 3 etiam annuus inciuauncui: anas iutu«.n — natur u •„ anatibus deuorandas ob- jciunt>& aiuo redditas fpiendidiores colligunt, vt teft» ^ ^ • graphus. Eft apud Volgefum montem in Lotharingia amnis Margaritarum fera»* m fmu ter- Boiphoro freto vniones nafei fo ibit tefte Aeliano. Abundant ijfdem Perfici U pC* ma loca, vndequi deferuntur Orientales dici c^pti.Hic enim finus Orienta fis e piaP' ftra Europa comparatus.Eft terra Ormutij regno fubdita, quam vocant FulJrarJf5trab°ni' vbi & magnos & paruos frequentiffime pileari tradunt . Nearchus , vt eft apu in Perfica? nauigationis initio , infulam efle in qua multae & pretiofa? MargafItff ^^fc» ' tradit, in alij$ vero claros & pellucidos lapillos reperiri: Et Ifidorus Characenus^. [CpC mv. 5. ptione Parthi* Perfici maris infulam quandam memorat , in qua Vniones p ^pju*1^ /V. de perf. riantur. Hanc annotat Dalethampiusin Athenaeo hodie vocatam Or®uZ‘ jtiocflS‘ * * ■autem maximi vt refert Ludouicus Bartheroa prope Ormutium tribus dl Eft^' (t tp, 2 4{.9f DeTeftaceis Lib. III. 425 Mar&rt^^*S ^ccus hie Infula Baharem hodie nuncupatus, circa quam multa; inueniuntur Rex • ** Parui & magni. Incoli ex carum pifcatione multum lucri vtihtatilq; capiunt. cjfciienim hu.us infula , qui paret regi Ormutij , alijqi mercatores Ormutienles eo profi- Cfia nturcmendi Margaricascaufla pro vniuerfa India alijfqi locis , qui eas defiderant, ujs ^ P10 tegno Narfinga nominato . Perfi quoque hanc frequentant & Arabes , & qua- ta(t4 lc^'n finuPerficovnionesreperireeft, velutiinCatyffa&Gamoron ac Iulfar ; n.on njjg n e? C0P'a) qua circa Baharem , vt refert Eduardus BarbarofTa. Ideoq; eo rex Lufita- tUr ^Ul Piationi Margaritarum prifit , mittit . Ad Bararen vicum maritimum adferun- ^n(jlar§arita: multa? & egregii, Arrianus in Periplo maris rubri. Aliemeeft regio, inquit (jc: • reas ^Huncnfis , qui incipit ab exitu finus maris rubri vfqj ad principium finus Pcr- clUo di&us locusduo maria,non multum diftans ab infula Ormus,& in loco duo !a di<^° «pifcantur Margarirasciteris priftantiores. E regione Vrbis Colon ciuitas jj j^U*aPPcll3tur Chail diftansa Calecutio quinquaginta quatuor miliaribus , pifcantur $ r£ancas incoli. Capitur in Indico mari circa Armeniam , Perfidem , Sufianam, }, [ufe ^oniam Oftreofimilis MargaritiferajConcha.Theophraftus,in India,inquit,& in- mar*s rubri Margarita ferunt. Idem tradit Philoftratus atque Plinius, qui Devita-* D. ^^J0^ndo maris rubri qiaaeri ait priftantiflimi nitoris, fplendorifque. Quamobrem AfollMb*%» »e ‘er°nymus rubri maris grana vocat Margaritas ,& Martialis Erythraeos lapillos ,& Li,$»c. 35. tit o°*S Etythr*is erutas vadis . De Margaritis Plinius: Indicus, inquit , has maxime mic- lonoCe3nilS ,ncerP^as bf ^uas ta^cs tantafque, quas diximus per tot maria venientes , tam 9,c* 3 5* 3drr °^errarUm tr3<^U) c tanc,s Iblis ardoribus, atque Indis quoque in infulas petuntur, & iodum paucas. FerciliffimaeftTaprobane&Toidisvtdiximusincircuitumundi :itc /Hnula promontorium India: . Hic pro Toidis quidam manuferiptus codex legit Trois, iUs vecus btoidis: quam ledlioneni admodum probo. Nam de eadem infula fic alibi. Ab L*b.6.e.2 5‘ Oorum (finus Arabici & Perfici) traftu Indiam verfus Caflandrus deferta infula LM.paf. lraditur:iuxtaqjeam freto interfluente Scoidisquiftuofa Margaritis.Perimulam hocetia locopromuntorium India? facit. Aeliano Perimuda Vrbs Indii eft, cuius incoli Ich- iy‘. , ** myophagi Margaritas retibus comprehendunt . Vnde cecinit lohannes Tzetzes : Etttj d-cthctecZ' iS it vn'otp nsp/ja^cbi q Ectj vti oa> iti E Ai/r et t&f non ufaais vnoois, Ev cffictdei-S-aLhaooHj') yi xaS a foratu Orpsas {Oppia) 0 yos (pi/Voc/ja xt/ei»is$ Metp^a.p«?# In mari Indorum , tn infula fenmudc , Et vero tnjula Elyra , & qutbufdam aliyt tufults, In non profundo mart autem , asque punffimo , Oftrea rumor eft na/ct> qu'n qu.bufdam trium & duorum, vbi leguntur Margariti . Idem in Zipangain- ymonei rttm pr !o 0ricnta!is magnam copiam Vmonum rubrorum & rotundorum effe feribit, bn&rotun- Sra°diUmq; qui tanti valent, quanti albi, & etiam pluris. Et alibi prouinciiThebeth, di % ru i’i;5iadiacet ab occidentc prouincia Canitlu,qui regem habet tributariu magno Cha. Li. 2. e. 38. pr0 ' ^acus, in quo canta eft Margaritarum copia, vt pretium earum omnino vilefceret,fi h0c hominum afportari petnutterentur, quare capitis pama cautum eft, ne vllusin i0f,3Cu Pacari ablqj magni Oham venia aufit. Man lacus & Indiae, vt citat ex Obfcuro hjc ^r3|>busj& alius Lama diftus, in vtroqj pifcantur Perlas. Alterutrum fortaffis tetigit '^ulus Venetus. In Chiui quoque plunbus regionibus reperiri aiunt: nontamen mEcbina, t)enj°dUtri rotundas* Ainam infula in Cantam maritimaChini parte, vbi eidem in- tas jUntUr. Maar azia ciuitas paruis & magnis abundat. Regnum autem Cochinchina pau« '«net . vitra Chinam ic^olunc Chencbij populi, apud quos etiam margariti repe- riuntur. Tubaronef pijccs . Oeean. dee. Si lib • 8* Ocean. dec, $»/ib. Ii Jnftda ptY* larum • 42 6 Vlyfsis Aldrouandi riuntur. Prope Zeilan infulam locus eft in mari ekuarus ; hunc aqua decem & <^u0 ^ quatuor millibus , aut amplius vrinatorum , qui ex hac pilcationc tantum victum fepenumero ingenti cum periculo a pifeibus quos Tubaroncs vocant fiue Hayos . ^ rantur etiam in infula Burneo rotunditate, colore, magnitudineqj commendabiles, regi parent du* infulas Z0I0 & Tagina; idqj hac decauffa . Rex Burnei filiam harum ^ rum infularum regis in vxorem duxerat, a qua cum intellexiflet patrem eius vniones maximos habere, bellum mouit patri . ItaqjnoCiu faCta claffe cum centum naui u jfl praos ibidem voca nt, in Zolum ingreffus regem duofqj eius filios capriuos abduxit ^ caicere tam diu detinuit , donec Vniones pro redemptione daret rex Zoli , atq; v^f 10 infui» dominatum . In Paria & Curiana Noui orbis regionibus Vnionesabu,nd3f , trus Martyr teftatur. Chriftophorus Columbusin Paria regione torquatos armi que tam viros quam fceminasrepperit. C»terum Petrus Alphonfus Nignusinlua gatione Cumana & Manacapana regionibus poftergatis, in regionem incidit , qu3^^, rianam vocari ab incolis ipfe refert. Vbi in littore pro tmtinnabulis,acicubs/pinther) armillis, vitreis calculoru fertis, annulifq; & alijs eiufmodi infritorum mercibus , colis in horae momento, Vnionum, quos collo& brachijs appenlos geftabat, vncias <\ decim permutant; Cettatimincol* Vnionum ferta , noftrarum mercium cupidiffif0J j bant. Tumaccus regulus, inquit Petrus Martyr , in Noui orbis parte Vafcho Nunes ( magnam remotiflmumque regionum illarum partem Cafteli* regis nomine occup3 ^ prxeer aurum , munera attulit ducentos quadraginta egregios Vniones . e minutis aU -3 copiam maiorem adferri iudtt. Vniones noftri admirabantur, licet non rite candidos *^ e Conchis illos minime eruunt, nili prius adis, quo faciliiis fefe ipf» aperiant, & caro*0.^ fafapidiiis coquatur. Tumaccus ergo tanti facere Vniones, noftrosinfpedas: famil*ar j/, fuis vt pifcationi fe accingant, imperac. Dido parent. Quarco abinde die regrediuD^, btas odunciales Vnionum adfet unt duodecim. Et paulo poft : In eodem finu aiunt g diorem quandam ede infulam, in qua Conchylia gigni feruntur vmbellam *quant»a gnitudinc: a quibus Vniones , Conchylium corda, eruuntur , faba & interdum olea g ^ (} diores: & quos Cleopatra optare pocuiflet . h»c ille Narrant & alias infulas & mar)il $ di* Occidentalis Nauigatores ,in quibus ijdem reperiuntur , vt Cartagenam infula^M jj Cubaguam, quae in mari dei Sur dido fica eft, vbi frequens eft pifcacio, vnde hodie >n m TA t _ . A ^ rv. ^ { % f ."V '"I I* ■ % f. U I f A V O f* I % rt\ * 1 ■ ■ . . 1 . w 1 1 1 j — . te . m r m n- /^1 t . _ . I 1 r 1 1 1 1 Perlarum ei nomen, Gafparus Moralescum diuturno bello tandem regem huius i*1’ $ Peliarum fuperaflet,coegithunc fingulis annis regi Hifpamarumperfoluere cetum11 Vnionum. Vnde manifeftum eft copiam ingentem hoium in hac infula ede. Coo^ L* • _ * _ „ _ 1 .. m r < fo J pf i n rr» in lliiniin Mt iilAirim/A. (nm f"* » n ^ U .v, 1 \ Vt medie. Ind. Hidor, irae . i.r. j i. V1I1U1IUUI. T ..«V | --c- --- - - mus igitur non modo in mari ,fed etiam influuijs, & vbicunq;funt Conch* Marga reperiri . Nam quamuis intemperatis regionibus, vt in Gallia & Hifpania gigni f,ot fP negent : vifa tamen eft in Tago flumine Toleti Concha ex ijs qu* ibi nafcuntur , tii^ f ceflftfet magna quaedam ficcitas, vt teftatur Fregofos, Margaritam ferre. PISCANDI RATIO. ' E quis igitur miretur tam ingens earum pretium, quod mox fupputabifl,uS.,t p(r Vtricula pi - [catorum. NE quis igitur miretur tam ingens earum pretium, quod mox fupputabimn55^ p0. longinquis regionibus aduementium per tot terras, & maria parum c<^°r0ftiti3 ■ y j vnw v r ' i fQl*' bis,neceffe eft pericula meminifse quibus fe pifcatores fubijciunr, maris P o loca, dirofqi& crudeles pifces,quos Tubarones vocant, Conchatumqi auaritia®» vera lunt , qu* de ea optimis authoribus recenfentur . Ait Ifidorus Characenus ptione Parthiae apud Athenaeum circa ambitutn Perfici maris infula cuiufdam jna5vi' V nionu copia cx arundine teporarias cafas exttui , e c^uibus in mare defiliant ad v jtjS ginti , Conchas tantum duplices reportaturi . In magno verfari periculo qui ' r,, jnc^' venantur, cum in htantem Concham reda manum indiderint . Ilia enim comprcl fos digitos abfeindi , quibufdam eo cruciatu conteflim morientibus. Hocip^111 quoqi tcftatui:Conch* ipfatn,quum manum (pifcantis) videt, comprimere iefe °^0]Ja opes fuas, gnaram propter illas fe petiimanumqs fi prsuemac acie fua abfcindefe^s Lu 9' c' $ ftiore poena, aut alijs tnuoita lupplicijs.Aelianus etiam tradit m mari rubro C oc ^ ^ yj manus mordeant Concha. A(Jjm DeTeftaceis Lib. III. 427 \ hen«jgr^ uarn^“l nqipifcatorisnatantis partem labris fuis ( margimbustefta?acutis) appra?- iofa Du!?^!bfc,ndere * Miror ltaqjRondeletium do&ilfimum alioquin virum haccfabu- be^ nan‘ S>" ,3C Ebn*j ver^,s concradixsfTe , cum & Hifpani , qui noftro feculo nouum or- aris 0(( ’to.ar^ CCEPerunt, referant, cefte Gardano, pra?cifas quandoq; manus a Margariti- ^is fC!S* Jfno &abhoc edidtum pietate plenum d Calare fuo emanafle. Quocirca ne- chis 0 r,t}em Conchis inefle dicat , vt Plinium fcripfifle putauic Rondeletius , cum Con- fibalior US tadus tantum fenfus , atque guftatus parum exquifitus a natura attributus fa Pron Um 0mnium knfuum fint expertes, fatendum eft oratorie hac a Plinio di&a,gna- c°aipve^^asfepeti* verumque effe Conchas hafce vnionum feraces tertam vtramque Imcre> fi tangantur* quod etiam in alijs quibuldam Conchis obferuatum eft . A pi. Plin;u^^?9Ucpifcatoribus periculum impedet, quos canes marinos appeliafte vifus eft tUarin' hlSverhis tineer fcopulos maior pars inuenitur,fed in alto quoque comitantur Caru fc S Can'ous, nec tamen aures feminarum arcentur. Meminere & nauigationum Indi- ^°tom]^°-CSp,k1Uraciuos^ubarones^^ayosnuncuPantE,d’jraa§namcEdcinaPud r 'h J fisqu °* in! caPut ( vbi Regia pifcario eft ) [quotannis adferre Conchas qu&renribus * ma- ^ * a> c' ‘‘ hirn-^’ dolentiammultosabforbere. Hmc quotidiani mulierum ploratus luper filio- 5 , ‘ yo'/l ' „ ^ Oratltorum fnnrrf* fiim Mmpn nor -'At,,. I Jie* Contra R0n. di Unu m . Cono battiw fenfus. Canes mari- ni. Lib.g.c,^ j. Tu knt onca Q°rUtn ,ai,toruiT1 ^unerc > cdm tamen nec ideo pifcationem omittant , partim oh Lufica- CricHDid-CCUm J 1 ^Ul^uis'mPc^|uniurJpatt‘n! ob pauperiem quam ita lolantur, induCii lu- Vlt*difcrtatC periculorum confiderarionem adhibet , etiam lummo ahas in ^fitarp m’‘ne,‘ , *ia’cRaqi pericula varijjnfcandi modi inuenti lunt,pro regionum di- ConcL; : €t/bl,L°I,n‘ caPiet>ancu^audl Arrianum. Megafthencs, inquir , feribie „ 'Ulta^n U qUlbUS ^a^aru* s gnuntur, retibus capi circa Indiam. Gregarim aucem^ Pl!WtM- M,tas in 1 lomari vpIum r. l .1 ... ° 1)^, Retibus ea- De rebus I na. lib. S. Olli)..- • -.i " . y aa r' v»i>.t:atiiii aiiiTm j gat tpn ,Jloman veluti apes depafei, regemque fuum habere aut reginam, ac fi contin- ht r e-ecfT1 comPr*hendl a pifcatonbus , facile reliquum etiam examen circundari reti. [fnf‘r^du^ ’IC > rcJjquascapi non pofte , earum carnes Indos corrumpi finere , olle ad rna um vti. Quidam tradunt, inquit Plmms, ficut apibus , ita Concharum examinibus l bU . raa§nitrtdine & vetuftate prjcipuas effe veluti duces, mira: ad cauedum folertia?* s vnnantium cura peti, illis captis facile ceteras palantes retibus includi. Multo deinde [tutas lale in vafis ficfilibus,exela (alias erola) carne omni nucleos quoldam corporum, t C t Vn,°neS defcidere ,n ,ma • Edde(n /EI,anus his vei bis : Indica Margarita hoc mo- r / apitur. V/bsefi nomine Perimuda, cui eo tempore cum in Bato tuciatides regna Ubt I5‘ * C°JSeX8enerisreg,j ^,rPe natus ircperauit . hanc quidem iplam ichtyophagi meo.' KL fgm renbuS ,n 0rbem Circa J,tus amP1‘ffimum extenfis , comprehendunt . ^^^rititer* Concha magnorum Stromborum fimilitudinem gerentes, gregarim na- ^uemadm°dum apum examina reges, fic ex habent rumcoloris, pulchi icudinc,trr V)o U • CPra?^antes* Summa autem concentione vrinatores ideo certant adcapien- ^S!S ducein»cluod eo captum cundium regem redione orbarum, non loco ie mouc- fttq^t y^UUDtur* Quam diu quidem rex fugiendo elabi poteft ,fapienter eas regie &con» porro captas in paruulis dohjs lale condiunt: vbi cum contabuerit caro, & de- ^Votofotasrfioqnftw. Idem alibi: Bona tempeftate& tranquillo mari Conchae L 4rfi' itiiiHjuiiwi . xutuiaiiun uuua K-mpcuace os tranquillo mari c>ontnae hS|^rit,Icrae capiuntur; eas pofteaquampifcatorcs comprehenderunt , ab illis Marg^ri- !nolorum animorum illecebram eximunt . Si quis a latere Concha? manum lubij. (tte5 ^ a faxo auelli feribit Ifidorus Characenus in deferipeione Parrhir, H,ec fere ve- I '1Hsf-tre!‘aPtUr* rat«one tradunt: recentiores alia. Ormus vrbs , inquit Ludouicus Roma- n,*, £e V ani enim primum pifcandi modum apud Orientales) minlula fica clt. Proculil- perj.c.2. ca;Cre dierum trium leguntur Concha?, qua? pariunt Margaritas venuftiorcs, grandio- mo - C|iqVtl)^Ct'shaccis. Suntibi nonnulli qui pilcatu Concharum vicium quteritanr . Hi ve- dus^pudo- 'S In mare ia(^um faciunt priegrandisfaxi dependente fune : idque fic ab gemina rientales. ^ch ^arte> vc ,a«n5'Va,DluPCTadd« IohannesHugo Linfcothanus deOrmutianis Margaritis fic %ti5C kas viinatoies aquam decem aut viginti vlnarum lpacio fubeuntes pileantur. Naurg.Tnd, ar§arita? cortinemur,qu«E maioies habent, fupernatanr aliquantulum; Minores Oriens. c 84 Ahof- 428 Vlyfsis Aldrouandi ^ Alioffar did£ in fundo maris fere reperiuntur.Vrinatores nudi ac .C0P^J“® ^ dem confeftim implent, fcaphifq; inferut, paratis ad illum finem, in qum ^ rcfera- narores exonerant .Oftrea; mox in terram abiedafoliq; ficcand* expc nc , £ narores exonerant. Oftre*raoxm terram abieda loliqi liccana* r iljtlbus, t* baccas manifeftant. Completa eius diei captura pifcatores eundi cum a > . por, coadiutoribus,& tutoribus regijsconueniunt.ipfarocijprffdamdiuidunt.i giD. tio cedit, fecunda duci & militibus, tertia Iefuitis,qui ibi clauftrutn habet ciam ad Chrfflianam fidem perduxerunt , quarta vrinaroribus luroma cum ftriburiua;cura, Ha?c ille, jEftiuo autem tempore bac pifcatio celebratur ,apu ^e[U(0 rini caput. Similis fit pifcatio prope infulam Dialaceia diiftam, Coroman c , „u]is f ‘aprobana* quam Andreas Corfalus Taprobanam putat antiquis didam fuilfe.Hanc itjc|r jncOJ0t. annis bisadeum Mauri, aliitqi gentes qu* vrbero Cael regi CouIJm”u^et^ Veneto)‘n Nec aliter pifcantur in'India maiori fita verfus orientem. Harc freite M. 1- au .p regna quinque diuiditur,in primo cius regno nomine Var , inueniuntur Marga xima multitudine. Nameft ibi inter continentem & infulam quandam finUSir, c vadofus j quippe qui in aliquibus locis profunditatem decem palluum , in qui “du£Civ trium, & duorum, vbi leguntur Margarita;. Conueniunt illic multi mercatores, ' ^pa- tes multas naues, magnas & paruas,& conducunt multos homines qui in protu 0 pj. ris fe dicpitcanc , pifcenturqj marinas Conchas, ex quibus vniones colliguntur • fcatores illi quando aquam amplius ferre nequeunt, enatant j & rurfus fe praecip» .|£{j, in mare , quod per diem multis replicant vicibus . Sunt etiam in finu ilio SI . qui homines facile occiderent, mfi huic periculo fuccurreretur in hunc modum* ^,5, p/ contra pi- cuntur ^ negotiatoribus magi quidam qui Abraiaim dicuntur: & hi incantationi jctaj e aij ca* & diabolica arte coniuranr pifces illos, vt neminem Jasdere poflint.Node vero q ant* negotiatoribus Margaritarum pifcatio intermittitur , relaxant magis coni uration ne fures node fine periculo fefe in mare demittant , & tollant Conchas cum ar Fit autem ha;c Vnionum pifcatio non per totum annum, fed duntaxat per Ap s>! Temput pi- Maium. Verum in tantillo tempore colligitur immenfa Margaritarum mulritud • $ fcandi. autem mercatores ex eis regi decimam partem : Magis vero tribuunt Vl§efe[”at: & pifcatoribus quoque commodam prabent mcrcedera . Caterum a medio Mjuj ^ rita non inueniuntur amplius in illo Joco: fed in alio quodam,qui trecentis milia' ' ^ iftodiftat & ibi colliguntur per Septembrem & Odobrem . Vafchus Nunney(qui r regis nomine magnam remotiffimamque noui orbis partem occupauit ) ^‘aPe^ :ftf' maccum (regionum quarundam Nom Orbis ad meridiem regulos ) retia habere ^yi' ria Concharum Margaritas gignentium litcora,pro pradi)s,intelkx it, quas taqua^j^ narijs eripiunt regulorum egregij vrinatores, ad id exercitium a teneris educari, to tranquilloq; mari litus aftu deferente,qud facilius ad carum ftationesfubmergi Et quo maiores Conch? funt, eo profundius inhabitant-.minores verd,vti aqua; marginhminima; vti neptes,fu perci lio vicinioresdegunr. Ad ima Cfichyb»^* furam flaturarum virilium, trium & quatuor interdum , defccndunt . Ad filias aut dimidio femore tenus & minus aliquando , fubnatant : Quarum etiam poft k d ris tempeftatibus a;quor, multitudinem in arena ab vndis proiedaroqj in littus rep^ vri- & in arena legunt, minutis baccis , vt narrat Petrus Martyr . Itaq; in veraqj Indi* ^ ^ nando capiuntur aut reti , qui poftremus pifcandi modus non vfque adeo Curnonm - qUia paucas Conchas ita capiant (contra emm euemc) fed quod metus fit vbit° ^ fhm retibus tur, mare fterilefcat aut paucas amplius producat . N arrant enim ia Cubagua 10 j(feUf’ ptfctntur, cidentalis India;, cum reti annis aliquotcotinuis magnam Concharum copiae ^flep1 * paucas poft aliquot fubfequentes annos apparuifle , nec tam celebrem vtilemq» * cationem. Circa ifotem infuIasgrandesVciquedidas,qua;fita; funr vitra prom S. Scbaftiani , fatis copiose inueniuntur Vniones. eos tamen non eximunt, vt »» fy0joOc regionibus . Conchas enim quas e mari accepere , primum coquunt , atque ita paruos magnofq; & rubros & multos accipiiit: certumqjeft multos hic inucni.n ’ inde haberetur copia fi rede e Conchis eos eximere fcirent , vt in alijs regiom ^ fll pifcatio sfud ybi Americus Vtfputius teftatur eas nifi bene maturi fint & cadant ex Conchi5 > ^ v0iu rfjiapov v UJ nuiw IV.U5 V V.l^UllUd uuaim Wiw >1111 U141 U1 1 UUl U. Wduam v. a fldO* ' Scot. Cocba- perfedasj&confumiparuo tempore, hocqirefpedu habito deber e colligi ^3de(CfibCIl!> rum Marga- excidere .Conchas margaritiferas pifcandi modum, qui apud Scotos in vfu e«> etI,ifet‘s’ nuftrarum Boethius, ait: Senfus illis tam acutus ineft,vc fi alciorem in lictore aftans voce r >«„,*. flUt Japillum quantumuis minutum in aquam comeceris, repente fe fubtranet oIa n11' vniuerla;.ba enim illis thelaun culiodiendi naturalis inditaeft: folercia ,hau bus fjtrua Abu; tes DeTeftaceis Lib. III. 43* «SqUoe ,cct quanti fie pretij apud mortales , luxus es foetu fuo comparatus . Itaq; pifcan- Pr°tin ^U.e..lc* maximeobferuant 5 vt primo attradiu teftasconiun&as ar&iffime detineat, in^f * a^oc5u,n Unionem euomituris. Quaterni aut quini humerorum tenus flu* «iofixirr ',atqUe 10 orbefnRantes»conllim alterutra manu, quo firmiusconfiftanr, fun- (oatt) lnde oculis per aqua: Iimpiditatem praedas colluftrantes, pedum digitis aliantibani°US^ Pr°h '°c° translat“'"- V"ion£ro ta ipfa elegra,: ;l° eT- ^Uamobrcm dubltat Zoographus an refle Rondeletius Plinii verba de Co- " . j ? acc'P,a* • Androfthems verd vetba de Beiberi : ciim vel Plinium vel Iubam ? "°®°fthene fiia mutuatum appareat, (vel contra:) & cattera quidem reae translata vi- wtur,(icut&Jwu hit(utum:echinotum autem modo.de fuo adic&um.quafi hitfuta ali. C tl , nccha ,f Utabt kcbin°rmn modo, dubitat. Nafcunrur Margarita, inquit Cardanus,ex lCt) C ^ fs r°tundis nobiliores,fed tamen minus rotunda:: aliae ignobiles rotunda: ex ob quab co°traria ratione, ftriatum eft genus vttumqj Conchyliorum, & in \mr Vomat?,dutit* rutbis : ignobile Margaritarum genus ex Nacaronibus ( fic eni In quibus Conchis ge- nerentur . Li.g.c. 35 imo mari enim oft rea perf n5^onga: ieu melius dicam Conchylia quod ftriata fint) nafeitur. Bdlooio Nacre de tor , U*8° Qallice appellatur Margaritifera Cochlea . Sed Nacaro Cardani alius vide- Chira videlicet, Chara & Procofi,inueniutur, quarum defcriptioncm in capite de Pm- Concha e- chintta eur dttta» Nobtitores & tgnobi- hores vnde N ac oro. Cochlea rgartcife* r^j . i irc Mycs. Lr.p.c, 35» Ex concha (imtlt oflrec . Pinna, Lt . p.r. 3 5-- Ltb. 3, Vlyfsis Aldrouandi 43^ de Pinnis trademus , nafcuntur Vniones no admodum bom lauaatiq, ’ * proban- funr,aut ex rubro nigricantes, & interdum nigri fere. Inuemuntur & aim,iea jl Mar- tur. Hos tamen non negligut Indi, vbi Pinnas has aperuerint. Pr^i an*,or’ ontauena garitis mifcent, vt fic pondus & copiam augeant; veloci fi quis critico hordeum i„ nrjfceat. Sed mercatores exercitati has fraudes facile nouere : quo circa minori ^ fua tamen fpecie rotunditate fua cum ceteris certant. Quod mirum multis vi ' ^ Pinna; fint oblonga», & in alijs pinnis oblongi fspiusinuemantur, vt in rotundis ^ Cochlea feu Oftreis plerunque rotundi. Plinius Cochlearum Margaritiferarum multa g ^af, Margariti- fcribit,cuiufmodi funt, Pentadactyli, Mehcembates, Echinophora; & perinu tx a ^ j0 fera* rant & Cochleas Margaritas ferentes , & Muricis genus Orientale , margine cu ' 0e. latum fe protendente ,rofeo intus colore: Vidit Zoographus genus Concha: t a e 1 ot0l t argento concIufum,fpeciem vfumq,- poculi prxbere: pede nimirum addito ex & : labris eodem inteflis.Concha tora forma fere nauiculam prx fe fe it.&inter ui i rtt & Nautili de- cabulatcmina inftar intrinfecus habet, in fummo operculum membrana; i°^3^, icrtftto, diaudiuit:qu*fanedcfcriptio Concha; Nauta? feu Nautili noftri alterius optime o . - Aelianus in India Margaritiferas Conchas magnis ftrombis fioniles facit: Ex quiM» • ‘ jj, dd falli confiat Rondeletium , qui afferit Vniones in biualbibus tantum Quocirca cum Plinio concludamus : non vnico in Concha? genere nafei . fed telta Vmkonr 'jlii alia Ktinlilil* n(UITini$ Ifl hlS ffCCUlCn^^ 3 Itb. p. t • Ex rore. quae Vniones habent, alia cfle Strombode, alia biualuia: quamuis in his frequentet f. Cori- niantur ; in illis autem perquam raro. In Oftrei carne eos gigni Androfihenes e”a eba farte • Cardanusin tefta: Plinius: Nonfemper,inquit, in media carne reperiuntur ,fed alijsa^ j0 Itb.p, c, j 5. alijs locis. Vidimufque iam in extremis etiam marginibus veluti Concha exeuntes» quibufdam quaternos quinofque. Et : Cra/Tefcunt etiam in fene&a, Conchifquea fcunt , nec ijs auelli queunt, nifi lima . Quibus vna tantum eft facies, & ab ea rotun^ce auerfis planicies, ob id tympana nominantur. Tympania hic quatuor fyllabis legit* mauult in prima inflexione generis mafcuJini»eAi7ral'^e^v,&xpo^•^^‘»»tA*«f)>®Pi, Multi in v» Zoographus. Ca?terum quatuor aut quinque in vnica repertos Concha, non eft mif na Concha, i^dia en imciim Conchas aperiunt , ptater aliquot mediocris magnitudinis vniones ^ niunt etiam multos veluti minuta grana , aut arenulas. Narrat Americus Velput)U quibufdam Oftreis Indicis centum & triginta, in quibufdam vero pauciores rep^,C Generandi P°rro* quod ad eorum originem attinet, varia eft fuper ea authorum fentetia.Phm ^ modus, t*ens alios efle Concharum partus, alios vero abortus, e rore nafciex quorundam jc if tiam refert. Verba eius adferibam: Has (Conchas) vbi genitalis anni ftimulauerit p pandentes fe fe quadam offitatione, impleri rolcido conceptu tradunt, grauidas F° eniti, partumque Concharum efle Margaritas pro qualitate roris accepti: fi purus in^. rit, candorem confpici; fi vero turbidus, & foetum forddcere,eundem pallere, & c#1 V nante conceptum; ex eo quippe conftar e, cceliquc eis (Manufc. cadi quietis) maior^, cietatem eflfe,quam maris : inde nubilu trahi colorem, aut pro claritate matutina ferCI Si tempeftiuefatientur,grandefcere,& partus. Si fulguret, comprimi Conchas ac Pr° 3, nij modo minui. Si vero & tonuerit, pauidas, ac repente compreflas,qua: vocant phy* ^ ta, efficere, fpeciem modo inani inflatam fine corpore; hos efle Concharum abortu* ^ 3* (ftenus Plinius , qui cum ijs , quae ab Ifidoro Characeno apud Athena?um dicuntur > ^ Quando fiu con^cmit> 5jc cnjm feribitj Aiunt cum fa?pe tonat, & imber largior effunditur, tum D res genera pjnnas concipere, Vnionefq;plurimosgenerarj, & infignis magnitudinis. Hyeme*^ 'ur' fundos maris gurgites pinnas demergi folitasjxaarc vero adnatantes hiare no^tu’? ,^1" , comprefias ; quotquot fcopulis faxorurove cauis fefe affixerint , radices agere, & f, commorantes Vniones parere . His ha?c continuo idem fubiungit ; Ealdem cibum c j ^q» ac foetificare fui parte, qua? carni adhatret; huius etiam Concha: ori adnafei, quctn/u(11 cU* phylacem vocant paruo Cancro fnnilem,brachijs in forfices bifidis, qui hoipic» cr»u tet, carnem ab ore veluti radicem quandam pertingere ad Concham vfquemc qua Vnio genitus in folida Concha? parte augefcir, & alitur quamdiu adnexus ^ veto abfeifluram gemmam caro fubnafcens molliter pra?fe<5iam a Concha feparau egi, plecti quidem & retinere feiun£tan>,verum nihil alere pra?terea,fed latuiorem,^1 . puriorem efficere. Ex quibus patet Margaritam partum Concharum effe, non a0tc jjjoS Mon najet c*pJ* cx roie j vt pijnjus tradit , & eum imitatus Solinus. Concha?, inquit , funt , ,opartus fuos maculari timent, cumqj gfantioribus radijs excanduerit dies, ne fufeentur lapides tolis calore , fubfidunr : & le .,j nd j$ 'ngurgitant , vt ab a?ftu vindicentur. Huic tamen pi ouidentia? , ( videtur quip- deeffe) artatis opitulatur. Nam candor feneda difperit:& grandelcentibus Conchis defeunt Margarita? .Hucufqi Solinus , ex quo haec Marcellinus : Teftae rore grauida: argaritas edunt minutas, binas, aut terras: vel Vnionesfic appellatas ,quod eius terra: ,uitnodi) Conchulae fingulas aliquoties pariunt, fed maiores, idq; ind tium eft atherea iifd US t?cr‘uat,one3 quam laginis pelagi hos oriri foetus, & vefchquod guttae matutini roris ii jj eru infufae, claros efficiunt lapillos ,& teretes: vefpertini veto fluxuolos contra & tuti- c ^ maculofos interdum. Minima autem vel magna, pro qualitate hauftum figurantur a 1 Us fariaris. Concufi* vero faspiffime metu fulgurum inanefeunt , aut debilia pariunt, certe vitijs defluunt abortiuis. Haec ille . Sed quae de fulgure cum Solino ait, non con- tl)Cn!unt cum ijs, quae Aelianus ,& Ic hannes Tzetzes firibunt. Ille enim ait Margaritam fuaris Securam effe,& ex quorundam opinionead partum deduci, cum in apertas Cochas , 'gura affufierint: hic autem orum opinionem recitat , qui ex fulgure nafei putant ,con« °bariqoe fiatim cum fulgur in Conchas eiufmodi hiantes fulfent: verfus eius hi funt de Margaritarum generatione: Anius Si /\oyovs Xtycvai inC /uapyapoipoiias Ou(f*tv yaptsttav Aijovai» i^d^paasn sytvci&ctj) Ooc Si (AOl 7ruhit yOVOlV biVclj %etpOTTQI lOtiS. Kaj 7rpuTov /aoi xcnduom *cw « ci&puTrn ( /uupyapovf, Qctiri iaO‘ Spsct 7 avia 7 a i£ji (Att pydpaf Tas 77-71 /;£ac d>*7ribzanai} (Atvsiv xviay /Ait a. [ T»j cis-pa&ns Js /Aiaa yriCxcut ixwcov, £?/vctiyup itplw cf@aSti i!ujdd.A(taoav ixoltlui Et>£i/{ ex verbis, qu* paulo fupra tetulit, fibi ipfi contradicere : nam fi Concha; ha Mar. ait i' ter? ahius,& id profundo maris ftabukntur,vt hic hbro tricefimotert.o teftatur,vb. t((j 1 lam miniis temerarium videatur e profundo maris petere Margat itas, tanto nocen- jQ, ^ icimus tei ras.quo pado tanto aqu* intei uallo pandentes fele quad am olcitatione pa|] Cr* r°fcido conceptu, &pro qualitate roris accepti Vniones candidi, & fordidi atque r CS Pott runt? Propterea cum in fundo maris Conchas degere fecundum natu- tg.j lc>cenfeo Margaritas neqi concipi,neqj eiufmodi qualitates rolcido humore fufeipe* clat)eatxcatne fua generari, qualitatefqj eiufmodi eius per ^taceaecidere.HfC illejcui Car* Pj( ns adftipulatur. Fabulofum, inquit, eas ex cali rore cocipere.lieRondeletius fuperiora *1 Verba cu recitafiet de generatione Margaricaru, & Concharu earundem falfam elle ^ opinio- Ref utatio de rore , & ful- gure. Ex carne ge- nerari. Oo No ejfe par- tus Oflreoru. Pifcii cola - bus. Alia rtfa - t at io non na- fei ex rore, HtH.IncUib . ip.c.8- Conciliatio opinionum > l,l.degem- mtsca.i^. fulgure non pafei, C hei, u • 375* . Tzetzis opi • «w. V 432 Vlyfsis Aldrouandi ' jr _6 opinionem, quam tradidit Plinius, confirmatrnimirum Margaritas efle arf ^ flO0 tus,&exrofcido fucco generari. Etenim, inquit, terta filicea intecta omnia Iponte^^ ab alijs procreantur : nequealiud quicquam procreant. Neque idem parrusa editur, quemadmodum Vniones a diuerfis foecie Conchis , fiue Oftrcis. Adde qu° ^ ^ nia , quae procreant, ftatis qu*que remporibu s foetus fuos concipiunt , & emittun fj0c cera, cum in varijsOftreis aliquando Vniones reperiantur; aliquando nulli : m° tj„ tempore , modo illo . Acgyptij hodie externis mercatoribus in Aegyptum !p*° ^ £on. bus,narrantdepifcc columbo, quem orbem vocauimus , eadem fere qua? Plin‘us chis Margaritiferis , eum fcilicet orehiante rorem excipere , ex quo deinde Vnion ^ ciat. Sedfabulofafuntifta, * . ■ • c t Voion^ 1, neque enim vnquam in eiufmodi pifce inuentr lunr ^cfe, neqj ros hauftusnon pofletnon in Ventriculo immutari, & concoqui, vel vna cum ^ . mentis alijs excerni. Haftenusille. Nauigatores ifti Indici alias rationes adiungum»^^ minus credant lapillos hofceexrorenafci , in Concha vnaplurcsreperiunrur >n0°^ncUr. ei u Idem magnitudinis : coloris, fornueque : quod fieri dcbuilfet , fi ex rore generare ^ ^ Et cum ttadanrcx puro rore candidos nafei, ac nitidos, cx turbido vero pallcfcente f tanto fplendore nitoreque pr*ditos , quam nobis dabunt rationem opinionis j1UlUStr3aic tores nigrarum Margaritarum, aut aliorum colorum? Nam Gonzaluus Ouiedos ^ fe Margaritas habuifle colore nigras, vt eftcarbo:fuluas,fp!endentes,vtaurum »ne J-rj. dore, feu obfcuras, coagmentatas dcnfafqj, ad csruleum vergentes colorem } item 2 ' dem, & alijs coloribus pra?ditas. Quidam ex recentioribus, vt antiquos cum *ufllCL;iU' concilient, originis diuerfiratem diffimili earum genefi acceptam referunt , non aure ^ torum ignaui#, aut ofeitantiar. Nec enim video, inquit Francifcanus Rueus} cU ■$, quam nurum videri debeat, fi prodiuerfa coeli conftitutione illarum generatio v ^ Quid namque prohibet aliter nafei eas , qua; ab Erythraeo mari , qua:ve a Taprob*0 ^ Toidis, vel etiam ab Arabia* petuntur littoribus? fecus autem qua* a Paria vicinim’3 ftrinis,vel etiam Occiduis feptentrionalibufque Oceanis ab edonis vrinarijs foletCI flC* petuntur arte . Proinde Plinium rerum naturalium peritiflimum nullius infeitia?? aU^lJ) gligentia? infimulandum cenfeo , quod de Margaritarum naralitijs aliter fcripferit , 9 ^j, Aufteinarum,Occiduarumque nuper inuentarum regionum Iuftratores , quorum & {S menta prstereo , ne prolixior fim . Sat namque nobis in pradentiaruro fuerit apud ov> 0 conuenire, Conchas pro fua aetate, ac magnitudine maiores, pro roris verd (apPe |tj, genitali tempore) concepti puritate , vel obfcuritate generofiores , vel ignobiliore* e Qua ratione vberiorem has cum coeliaca natura, quam cum xquorea cbfenium, & ^ ^ tionein obtinuilfe manifeftum puto . Ha?c ille, cuius conciliatio nullius plane apud momenti . Nam quamuisin quibufdam rebus regionum , & locorum diuerfitas di^, generandi modos proferat: tamen rationes pra?dicSae non patiunturMargaritasero^ fci: quemadmodum neque a fulgure , quod reprobauit Iohannes Tzetzes , afferens , P^j, rc fe in mari generari lapillos quofdam , qui cum in Concham ceciderint huius teft* J f tate nitoreve acquirere iplendorem , ficque fieri Vniones : verfuseius clarioris do$r gratia adferaro: Eyd idQvaix,iVf/,&it\$ d^pantis «’ E* yyt?a fiuScoi S\ Sottco ttts i^cdpav ?rdMr, AtyoSi t*7rsi lito Sahatrtx av na&ctpwTarlu) , Kcf/ tus iKCKti X/ayyas 7totcn dpyopo^pdtis. Kaj &i7rmuv Ozpiaw S"t lovtav tcuv /uapyapiSar, ^ Tt» yydtovt dpyvpo^pocc, ^ %poue tvs /uapyapar CtoaiSi ?tayy*$ tvtes trioaffi fdv Offpg«r, Titottetj S'iavyie-tpoi va> hettyicbi OVp dmt K ajviA^ivSi hdiA(SaivfftiKfiU‘CLpyuIta? erant. Verifimile igitur eft,poftquam ab initio tam facile auelluntur.cxpref- cjefll ^u°rem e tefta vcluti guttas in rotundam formam cogi . Inde fada additione ex co- it PfQcj nt° buraore per cortices augeri, atqjconcrefcere, demum fbrfan eledas alia Oflrea ^ ^>ontU'Cere: Ve^ut’ P‘^cium oua pifces. Et vtcunq; fit pragrauatas magnitudine teftas illas '&4n eeycere’ Non funt tamen Margarita duritia lapidea $ neque fcioquicquam quod t^^unus oriatur Vmblicis marinis .Hudenus Cardanus. Androfthcni Rondele. e>ntlt^r ’ dS3utetn apud Arhenaum , ait »o'» AiSo» iv ii cr&p#i ib o?p n yivi&ct), i*1 fUL)P H' 70,5 ffvft0/5»i«^/i^a^a»,id eft, in carne Oftrcis gigni Vmonem, quemadmodum tni|Cmm Carn® §rar>dinem . Idem Iuba tradit referente Plinio , Arabicis C. oniham tfk fi- ^Ti ini 'nbdo > hirfutam Echinorum modo , ipfum Volonem carnis grandini li- qu r *, dncnos fententiam tuemur, & Indorum audoritate confii mabimus, prafert .-U a|.uam h\‘Dbm incolunt.Hienim Vniones in Conchis eo nafei modorradur,qi af niS* a.m 'n gallinis grandiora propeque matura foramini propinqua funt, vr ita quoque O fi1 US h nunora ^Unt minufq, matura ,& in vteri interioribus recundira. 6: y . rca ba?c Margaritas ferunt magnas prope tertarum ora,paruas interius ma. Ia 3fl mifUn! n0n icr,P^er,t Phnius, partum Oftreorum Vnionemefle.Quidam non inepte pi um jn diuerfis animalibus nafcentium generationi comparant horum originem. In rquosert Rondeietius , & Alexander Jbened.dus, qui fic fcripfit : Vidimus lapides ex !ca eiedos magnitudine oui gallinacei ; quos paulatim vifeofa materia obduda , veluti cruftas varij mterduro coloris, igneus calor indurauit:atq, ita increkere fenfim tradun- • Margarita etiam in Conch.s eo medo fieri traduntur, gemmarijs varios veluti in eoe- i0 £rl,c« torno detegentibus. Et Rondeietius: Eadem ratione, inquit, ai bitror Vnionem *1°h*rir ls,concre^cete>clua g'andinem in porcis, calculum in renibus, vel vefica. Quo an- ®ans C cnber™us, mortuus eft quidam, cui in altero rene erat Lpillus tot particuliscon- Caput ^UOt 10 r£fiC venubrum erant ramuli, quarum particularum Japilli,extremu veluti j . n‘armoris rotundi, & candidi fruftulu referebat, vel Margarita1 maiulcula figuram, ^ P Cndorem,id ex pitu ta vitrea concretum fui fle exi ft imo. Quare nec miru fi in Oftreis, ^v'b°aC^IS^Cne^Centlbus ^n*ones rePei atur. Talia Rondeietius." Mollis eft vmo in aqua pt0r ‘exea eximitur, indurefcit veluti coralium, vt referunt nauigationum Indicarum feri ** * j quod his vei bis dixit Plinius : In aqua mollis Vnio protinus durefeit . in del Sur dido feribit Gonzaluus Ouiedus inueniri Vniones centum pyn forma,ante- Cardahi 0‘ piKto e te - (ia ertri . im ,quo Andrctlhe* nts opimo. Ltb. 3. Luy.t. 35. Generari vt oua. Comparatio . Lib, 3 2. cie (tir. mor . ta. 34* Grando , vt in porta io» crcftat. Molles in mari (Jkar- gaM*. OC"- r°tunda. Incoltc Cubagua infula? , quit in Occidentali India fitacft ,af]erunc gHin a ^argaritas ferentia cettis temporibus producere certum humorem rubrum,& fan- b cxiQeUrn ‘n tanta copia, vt tingant, & intuibent aquam eodem colore . Nemo tamen rede Vbr!vplat)ichunc ftumorem efte materiam,cx qua fiant Margarit^,quia in nullo aho locos t?tia ar£arit* abundant, hoc obferuatum legi.Certum autem eft fuccum aliquem clarum [kttLCrr, quod Androfthenes in defcrptionc Kio^ tfadlt aPud Athenaeum . Pinnarum, quae in alto degunt clariflimos efte Vniones, ir)jr)ores58randi°res:contra diarum, qtue pera’quoris fumma fluitant, & furfum euehuntur ^ (_ CSiCol°rifqi nubili, quia Tolis radijs percutiantur. Qua? etiam Plinius de vnionibus §4^ lx‘lls Margaritiferis nafcentibus confirmat h s vetbis: Miror ipfo tantum eos coelo bjJe rubefeci e, candoremqj pcrderc,vt corpus humanum. Quare pr«tcipuum cu- 0t Pebgi* altius mcrfa,quam vt penetrent radij. Non etiam illud, inquit Aelianus, t>auu^fts his lapidibus ( vnionibus e Conchis ) quafi redemptionis pretio perfolu- bUJUs a,c as Aberas dimitti, iterumqi Vniones renafei . Quod fi priufquant lapis eximitur, Cr*x beftia moriatur , vna cum carne putrelcere, & perire dicitur. Materta v- ntenum. Lib. 3. Lib . c/. cap, 35* Oo NA- 434 /tcffo dij - foluumur. Lib% 3, f • 3 • uantur . JVo» liquan- tur. Liquari , ^0« dtcan- tur. Margariti- rius. Ltb, 32. II» Infomnium • Lib.tpi, Lachrymi- rum fym- bolum • Vlylsis AIdrouandi { N A T V R A. X hiftorijs, quas infra recitabimus , cum de luxu agemus, liquet Margaritas aceKj difsolui.VndePaufanias:T«Vap>ap<»a*BoUrvs*a j alio fecreto,quod experientia didici, poteram fex millia coronatorum in quadragiut3,^s paulo pluribus diebus fuperlucrari . Exiftimo , fed non fum expertus, aceto difti^aC<^ . etiam pofse liquari . Paucis aditdiis etiam aurum his diflolui pefle affirmant . Huc' c‘oS f Cardanus. Zoographus dum hac feriberet Vniones aliquot perexiguos filo a?neoi°^ aceto fatis afpero ad dies decem macerauit. Vnde emolliti quidem funt, & friabiles ** praelertim fuperficie :pars inferior durior quidem reinanfit , fed & ipfa digifsatteti P rat,in fundo vafis arenofa afperitas videbatur, ficut in matuliscalculoforum. EtOoll|Un ^ igitur aceto, & refoluuntur Vniones, non liquantur , aut contabefcunt. Nam qua: Pr°P ^ liquari dicuntur, fiue per fe vi caIoris,ea tota in liquorem abeuntifedimentum enim»vtorC xi, arenofum in fundo relinquuot,vel tota? potius in arenam refolut* fubfident,fi longiore nimirum relinquantur. Acetum diftillatum vim priftinam, ficut faporem ( ve feruat:vt proculdubio eadem omnia, qua: non diftillatum,pra:ftet:fed purius lubtm eft .Zoographus ante multos annos in cineribus diftillatum, ter repetita diftillacione tum, feruat. Non vehemetius tamen inde, quam acetum aliquod acre ante diftillati011^. fa&um ipfi videtur. Quocirca Cleopatra? Margaritam tam cito dilfolui pocuifle vaWe rarour.Aceirimum fane illud acetum fuifle oportet, quale in noftris regionibus, non r litur. Conchas quafdam ( rugatas RondcJetij, vel fimiles) artifices alibi, vt VenetijsA^.» ficie externa, qua fufca,& alpera eft , prteraollita nimirum aliquo liquore,! xiuio a#* ^ 0 te, ita expoliunt, vt pulcherrime niteant. Cochlea: calata tefta, inquit Rondeletius,»0 ,^ to macerata, fuperiore veluti cute, vel crufta fpoliatur, redditurq* Cochlea Margan11 modo fplendens, nitida, & Vnionis modo colorata.Ec Syluius ait: Diffoluuntur zc&° ti praefertim diftillato , vel fucco limonum ( pro eo inquit Zoographus, nobis luccut*1 ^ beris accipere licebit) Margarita, tefta? ouorum, lapides renum, vefica, coralium vtt^ ea poft ficcata prompte friantur. Sed aliud eft diffolui , al itid friabile reddi. DENOMINATA. M ARGARITARIVSeft negotiator, mangoqj Margaritarum, apU^ cum. Calepinus uapyapiTt/xTrvpov exponit Grace Pcteft etia dici Gt^ yapm Mctpyapliaj Saupvlav poov , id eft, Margarita; denunciant |aC^r^eSl3' fluxum. Senarius eft Oniiocritus apud Suidam. VifosinfomnisVnm ^ chrymarum profluuium portendere tradiderunt Artemidorus, & ;l ru[fl Pierius Valerianus in Hicroglyphicis Vniones, vel Concham eorum pro JachfZ # fymbolo accepitiforte quod Jachrymarumgutta^Vniones magnitudine, perTpicu» orbe fuo referanr.Cumq; eiufmodr fomnium aliquando ipfi contigiflet,refq; fubfecutaefletjhoc verfu meminit: Ytfus eram n tue os manibus traftare lapillo s, Vnio in bts Utts gemma mimica vtrts. VnioneS’ tv DeTeflaceis Lib. III. 435 "m°lde!’te^C t0qui pr*ter nitorem,& Ijuorem ofc|s oculusinec pudet miferas totum luum ftudiu in hoc Oftreo po- tiit cis liceat fancfa ornari gemma , nempe verbo Dei quod vtiqi fcriprura appella- ?a paritam, qui eft pellucidus, & purus Iefas,qui eft in carne coteroplacor oculus, qui k*** perfpicuusjper que caro eft pretiofa,qua? aqua rcgeneratur.Illud .n. Oftreum lqat ,a natum carnem contegit: exca 3i)tem Margarita concipitur . Saluator nofter apud porco*11" : ^et,s CIU0C^ ^an^um eft canibus , neq; projeceritis Margaritas veftras ante i Itis* $ * n,e (Iuanc^0 bi conculcent eas pedibus fuis , & illi verfi in vos lacerent vos . Et rur- reguum coelorum homini negotiatori, qu«erenti bon3S M-rgaritas : qui cum lUs eft nC VOam Prcc,°b*ui Margaritam, ab ens vendidit omnia qux poflidebat, & merca- « * a"* ^ ^oAAotsyapt inquit Clemens Alexandrinus, roTm . enter affentitur Accm fio, vt extricata; fint Margarita, qua; hneis intricata non lunr, * ^inea®i&tricam per le lep. rat£e fintrextticatas enim Iurifconfulius,opponerc vi- tupas 'ls»qua;in Imea habeantur. RobertusCoftantinus extricatas interpretatur, non per- gauij.1 nec ® Unea, aVaAsAv-ai »«. Scribitur io lege Seia. Seia Vnionemciimhyacinrhis le- fcij^^beaVnionemfoluit, nec vllum mortis tempore inter ornamenta lua Vnioncm te^a^^ficumeft, anh*res «ttimationem rei, qus in hereditate non eft, pra?fta* Oo EPI- Venuflas , Ltb. p. rq Pr#»nu rc- fie factente- bus, Pxdig,li. 2. c. 12. yeri/it [De:, Cap.-j, Matth.c . 13, Strom, 1, S. Virga MATgartit (imtlts , Cant,6. '* ■ ' \%* Digef.de fur, Ub.qj. Extricati Vntonts , quia. Ad ner f, lib, 37*f*3 !• ff de aur, & arg% 43 6 Vlyfsis AIdrouandi lib. %*Epi* gram. f Fort* me n» acu- E P I G R A M M A T A- ' /* a)f\ C GELLIA Vniones tam perdite diligebat , vt negaret fe amplius visuram ,J. ammitteret; Martialis igitur optat hocce epigrammate manus furaces An Sereni: vt Vnionibus lubreptis,Gclliaoccidat: Non per myftic* f « ra Dindymenes , Nec per Ntliac * bouem tuuenca. Nullos deniq-, per deos, deafq; lurai Gellta\ fed per V moves» Hos amplettttur, bos deolculatu *: Hos fratresvocat,& vocat f or ores: Hos natis amat acrius duobus. His Ci quo c areat mifella cafu , Vttturam n egat efje fe nec horam . Eheu quam bene nunc3 Papyrione , Annat faceret manus Sereni. , p0O Hoc alio Epigrammate a Lino Paedagogo liberto Pofthumilla?,qui tantz erat apu^ nam gratiae , vt ei committeretur gemma? concubini cotum penus , Poeta idem §e pofeit, & citm videatur velle pueros- petit Vniones: C r init a Line Padagoge turba. Rerum quem dominum vocat f narum ; Et credit cui PofthumtlU diues Gemmas, aurea , vina , concubinas : Sic fe perpetua fide probatum , Nulli non tua praferat patrona : Suce unas mtfero precor furori , Et ferues aliquando negligenter ^ illos qui mate cor meum perurunt : £puas (f nofUbus, & diebus opio In nofiro cupidus / Inu videre, E ormofos, niuecs, pare s , gemellos. Grandes non pueros, fed Vniones. Acumen poer* ex eo eft , quod ad exitum vfq; Epigrammatis habet leporem fufpe0 * quafi petiturus fit concubinos, tum tandem petat Vniones. M epitheta. |5>* ARGARITA Indica, fulgens , apud Rauifium textorem . His & alia exl°cl notis eledionis, & pra?ftantiorum addere licet. Iulius Czfar Scaliger . Aut Vniones lucidos, graues, grandes ; Jguos dira collo fert b/ena rugofo. ' proverbia. itanti Vitrum, quanti Margaritum. D.Hieronymus in epiftola quada dem virginem; :folent miferi parentes, & no plena; fidei Chnftiaoi, e °r3tirr3^^1 < quo membro debiles filias, quia dignos generos non inueniunt, Virgin' fi tanti, vt dicitur5viti u, quanti Margaritum . Vtitur eodem prouerbio idem n jfltf13 coplufculis alibi locisivfurpatur & a Tertulliano in libello ad Martyres» Hoc e ^ wu in? qualitas fignificabatur.Si tanto ftudio curas, vt viuat corpus, quam quo viuat ammus.Si nihil no facis quo placeas homini principi, quatom^g c(JJ ro ttf placeas pueipi Deo?Si tatis ludoribus patatur opes peritur?, vei vfu, vel u‘ . ’ rClletb‘ ' gis incubimus, vt cadeftcs opes adcumulemus c1 ln his & huiulmodi locus & (( a S A De Teftaceis Lib. III. 437 tta notare prouerbialis locutio eft, pro eo quod eft approbare : & carbone notare, quod Creta notare damnarc.Propterea quod Pythagoras aiebatid, quod eflet colore cadido, ad boni na- & carbone pertinere:quod atro, mali.Ad hanc formam pertinet etia illud Entohe fignare^ quod rj f 'US aPu<^ autores Pr0 eo Su°d eft inter felicia profperaqj numerare:duct,fD Plinius magis ponderofas laudare vifus fit his verbis:Dos omms f)a^ore5ma§nitudine,orbe)leuore)pondere haud proptis,ideft,vt exponit Dalechapius, . inuentu facilibus, eximijs illis pra?ftanti«e notis omnibus in vmco vnionc rcbus,qui* In c 4 Uf vert>rs omnes Jaudes Margaritarum complexus quam breuilfime eft. Eode loco: riu arjc*°f^ apf°j*n 'n Oftiea ipfa inter carnes, praeter id quod carnibus ipfis haereant, fe fepa- lus ' U|lJfmodi optimi lunc.Hac ille.Addit etiam inter probitatis notas Iohunnes Frego- di^Q iCl^ 10 aceto liquefiant.Retcrc etiam ex qua Concha exemptae fint Nam qu£ 10 Ia- ^ dentali m Pmnaru quodam genere nafcuntur, tu bido lunt colore, obfcuro,rufifo, 0pt afnyis candidae quaedam in his inueniantur, tamen non comendantur.lnter ConJias ^bentur kues, & alb e, quales pro Conchis Margaimteris exh buimus. PR£- li.z.eJegtm. 13* Lib. $.(.■$ 5. Indici nota,. ExaUimtna- tt. £/.5.01 2 3. Colore va- riant,t Lib, 1 5. de animat. ( ,8. Orientales • Ex Occiden- tali Incttai A pondere. 43 8 Vlyfsis Aldrouandi Lt,p» f.3 j* Lib.tf.c.q, lit. 8. PRETIVM. PLINIVS ciitn de luxuria, qua» ex mari petitur, dixiflet: Principium ergo, in^^j luroenqi omnium rerum pretij Margarita tenent. Alibi proximum adamant! p ^ fuos Romanos Indicis ArabicifqiMargaritis ftatuic.Et alio rutfus in loc^L11^^ quit, quod ignibus non abfumitur, in defertis India cum inuentu eft , aquat pretia cx tium Margaritarum. Androfthenesfcripfit in Afia(oam locus erit pretij »quusa?flifl’ ^ Perfid*,& alijs Orietis regionibus rati vniones pretij fuifle,vt pari auro repederentur. ^ gafthenes, tefte Arriano, tradit apud Indos ter tanto auri purilfimi (na hoc Indi quoj diunt) pondere aftimari,iim/ rptedosorn-poi %p*oiov vd dV*. Arabi»(audi P*10 j. licius mare quam cotinens eft:ex illo natnq; Margaritas mitcit:mioicnaqi «oputatione lies centena millia feflertium annis omnibus India, & Seres peninfula illa imperio n , ^ adimunt. Tato nobis dilici*,& femin^ conflat. Quota enim portio ex illis ad Deos <1 ^ iara vti ad inferos pertinet ? Alexander Seuerus tefte Aelio Lampridio gemmas «b*0 ^ y mones ve- tas vendidit. Et cum quidam legatus Vniones duos vxori eius per ipfum obtulit diti ab lm - ponderis, & inufitac® raeofurje, vendi eos iuffitiqui cum pretium non inucnireot,ne tX ^ feratert . pium malum a regina nafceretut , fi eo vteretur quod emi non poffet , in auribus Ve° ' nes de eos <*lcamt‘ Cafiar, vt ftribit Suetonius , antealias dikxit Marci Bruti matrem Serui11 ^ V mones e- cuj prjmo puo confujatu fexagies feflertium Margaritam mercatus eft.Quod h:c dic,cU* **U' Margarita fexagies feflertium coempta , fidem facit dido Pliniano de Margarita L , , m trae centies feflertium aeftiroata , ideft , aureis ducentis quinquaginta millibus. r„ r. . tajjf, c]firn rnqUiier€ts an id Verun> efTep0tuerir, fic rationem ducebat, Dotem omnem M3^. tarum, vt Pliniusinquic,&gemniarij noftri confirmant, in candore, in pragnitudin®» x, biculari forma, in Ifucre,& pondere efle fcimus.Candorem noftri nitorem Indicum * ^ ligunt.Quare io V nionum indicatione omnia h»c obferuant.Cum hpc proderem, per e. flatus fum a gemmario quodam primi nominis mihi familiari, quem vidiflet vnquamP^ tiofiflimum Vnionem, quantum pendere meminiflet.Cutn de hoc verba faceremus, £ trecenarios fe vidi fle refpondiflec, idqj vt memorabili in pra:cipua bonitate comme1 ret, inter termonem aduenit gemmarius alter , qui dixit pridie k vnu tenuifle quadr# ta ceraria pendentem. Hoc enim verbo in gemmis appendendis vtuntur, quod intra a bis exponetur. Is igitur cum rei pernofccnda? cupidu me videret, ait le poftndie m h1 ^ oftenfururo in manibus incJuforis, aut vafcularij, qui illigandum cum monili condu#1 rjU Eadieadconftitutam horam non aflui, terto dk cum vemtfem ad eum, comperi • / ^pon- cM°re redditum, ceterum eum efle in dadylocheca principali, tribus aureorum %n 'tgntsp emptum, audlana: magnitudine, orbiculatum, eximi» pulchritudinis, podere, vt dix*^, dragenarium. Ab alio gemmario audmi vnam fe Margaritam tenuifle, exquifita pondere nicenaiiam , quatuor millibus aureorum emptam a duce BoibonianaLud ^ regis vndecimi filia. Et paulo pdft: Sed Plmiusde Vmonibus loquens, Pondus, inqu ^3j hocam femunci» pauci fingulis fcrupulis extelsere. Hoc pondo fex & odogintaccf^ & beflemceratfl*quat jCfim in vncia centum & lexaginta fint ceracia,& viginti ma.Non mirum ig tureft,fi Vnio omnis »ui maximus, & omni dote probitaris pr** 3 fi nus, tanti ea aetate adlimatus eft, qua mundus auro,& argento exuperabar.Et t uti0* P co H lo infra, ciim ea Plinij verba adduxiflet,qu* nos iam citauimus, haec fubdit . Ergd L u Pondus. rei tempore Vnionum inter gemmas prima , aut certe fecunda eflet indicatura , tuncq» - ^t0 pretia ad fummum licitationis perueniflent , & iUe Cleopatra? Vnio pondere altet0 ,j. praedaret; quem pretiofiffimum memoria? noflrat Vnionem gemmarum ioftkorcs neiunt, atque eo amplius fcrupulo : non abhorrere a fide puto tanti aeftimatum e^e ’^a[i0' quod omnibus numeris commendationis abfolutus erat, fimul quod ad culmen P^ l^s nts,5t primatu peruenerat,&. ita inclaruerat fama, vt natura fpecimen lui fec:lkJl5 Margaritis «ftimaretur, vt ex Plinio apparet. Huius pretij ratio fic arbitror init* P ^ Cleopatra ^uua‘ cx il,Q §emaurio qu»rtrem, quati ex formula «eftimaretur plurimo Marg^r‘, ’jd,. m j . pondete quaternaria, & qualirate prima eflet: triginta, inquit, aureis etufmodi ea,P^e0Cis. t/ ratto ' mus* 0^onafiaff‘’ iftcluaill> «iufdem nor» quanti »li imares e ait minimum a0 fi o' Ciim vkerius rogitando pa accdfioncs pergerem, ita rdpondit , vt inteUigere0!1 atjupli- nem pretij deinceps ex pondere, non ex numero, led proportione fieruvt 9uofll°cando DeTeftaceis Lib. III. 43P ponere fupraduSlo o&onaria Margarita paulo minus feptuplex quaternaria afti- Naurp. in Infi. Orttnl. cup.gi. ' / Batulo jj>, « '■**• >upiduit«u uctuLiui ibi Hurgadu pauiuiumus icpiupi*-* »>«1.»..»».... fc' lone effet: fic in d uodenaria, & vicenaria, & vlter/oribus maiore deinceps maio- tj’ r.UrfUm verfus incremento pretium augefceret. Qua ratione fi pretiu Pliniana: ftatua- ce s,ln 'romenfum quoddam pretium abibit taxatio. Maius fortalfe miraculu fic Cafarem quinquaginta millibus Vnionem vnum eniifie,vradulrcra donaret. Hactenus Bu- ait S’ ^Orro Vnionem Cleopatra ad monetam luam LufitanicanKornputarisFregofus , y . “ifie ducenta quinquaginta millia ducatorum, lohannes Hugo Linfchottanus ^'onem perfedium ex omni parte,qua fpIendoris,qua luminis fine putcolis,fph£rica for- tj- ,a^c '0 pyri fpeciem probe tornata, qui Jati vnius ducatum vnum fere valere a gemma- lairi edo<^us .Atq; hinc, inquit, coputatio deducetutyvt in adamante,carbuncuJo,&fma. n afc>lara femper pretij parte, pro vitioruro,aur puteolorum,aliarumq> improbitatum d°ta Conft,tuta ergo riteaftimatione pondus ipfum reputa,ac tym procedes in pretio,eo' plane modo, quo in rubinis,& adamante' ficti aflolct .Etenim Margaritarum lineas, a ^fiirnabisjfi maiores, ac elegatiorcs plures fint,non imptobabisjnam obmultitudinem fi aa,'s e^e oon pofiiint,ac bonitate maiorum facile minorum prauitas vinciturjfin e contra Pf areant, tum, quod aiunt , ex inanibus paleis trituram frumenti feceris. Mirantur itine- 111 Indicorum fcriptores, non maioris apud nos Europaos Margaritas efle pretij , quam nt i cum magni fint apud Or mutanos,vnde per diuerfas terras ad nos adtei untur. Cate- jnrtl brmutij; cribris exbradea fa&is Margarita vendutur,rotundi$ ea furit foraminibus, /JU* diftindia viciffitudine quadam fubeunt foraminum: etenim alia grandiora funt, 3 minora, odio fere in fpecies diuifa , ex quibus bacca,qua cadunt, diuerfa item precia , ancifcuntur. Minuta iJla,fiue Margaritarum quifquilia Aiioffar di&a ad vncia pondus **,*?**# M * cnduntur. Si a PharmacopolisjVenetijs allata emuutur, parui in India pretijjPharmaco- A t0^ar' pola n°fici, inquit, Zoographus, Vnionum minimorum viliflimoriimqi vnciam emere fc 3iuntdenarijs argenteis odtonis.Elegantiorum vero quibus ad virginum, & matronarum Ornamenta quadam, veftium dico, &taoearum, aut mitrarum, aurifabri vtuntur,vncia de- tiarijs fere quadraginta odo venit. Hacille. Vniones exigui autem in Aethyopia canti fiunt quanti aurum. Tretia ex tnbtoiu fo - VT POLIANTVR. V ETVST ATE, & continua gefiatione pondus coloremq; mutari, & pretium vile- 9^“*’ fcere notum eft: idqj Plinius non ignorauk . Alexander Polyh-ftor, & Sudines c. t y. n • fenelcere eos putant, coloremq, mutare, atterriqj nifi fedulo habeantur Pondus aj.'Istemedijsreftituipoteft,fed nitor. Indi in oriza non nihil contufa cum falefricanc p0„fius „on p^^diu.vndc prepetuus decor ille, & eximia claritas. Auertoes Arabs magni nominis re(tttuttur % j^fophuSj&medicusfcribitjfidcncurcomedcnd.ecoJubiSjCianoreSj&purioresreddi; Vt mur rc_ d °ccidendas efle ftatim vbi deglutierintjdiutius .n. in ventriculis detentas, pondere, & /?llualurm imminui, plufq; damni,quam lucri accipere. In Bc hernia fluuio,qui pagu Huflinecz . UiC muentas Margaritas tn Conchis quibuldam immaturas accolae aliquando anatibus u°fandas prabent,& vbi aluo reddiderint, fplendidiores colligunt.Cum eximi debeor, t Uer>l ne aere tangantui ,& illico ore excipiunt . Saliua enim abluta conftantius fplendo- kfuant.Fitinfuper inter dum, vt macularo quandaro in luperfitie habeat vnio,autpi- yt t,nus AUn bp >aut aliud quippiam, quod fplendorempretiumqjdiroinuat. Ideo gemmarij tunicam ferAtur . ^n'00,s auferunt , habet enim plures tunicas, fiue cortice», vt cepa, veluti diducn a gemmarius, qui hoc opus aggreditur certus die debet cunicas interiores maculis, ynioni, cor» carere , quod facile cognolcct , fi Vnionem d giti fummis , folis fplendori lucido Uces Vn° °Pponat,nam ita omnia vitia facile videbit, veluti funt rima: quandoque enim rupti funt parte interna ,ciun foris fumma fint probitatis , quamuis ad naturalem pri- to„rnSt,e nitorem ,nunquam redigi poffint. Quod & Aelianus docuit hisverbisduaptena- Naturalis nat3 r°tUn^us>& lasuis eft, probeq, circumfcriptusifi quem ex eis velis affabte aliter quam mt0monrt - id' ex Polirc * IS atti^cium ProdK: n°n enim cedit , fed afper fit,& le fraudibus atqj fi, tuitur. d:ls ad fpeciem indicat attentari. VT Chel. ii, 375« V mones manu faiti for mati que* Ltb . 3. de vitaApoll* 7rfr ivBls quid. Lib . 7. de var. Ex Concha- rum tcdts . Z/A 1 o, 440 Vlyfsis Aldrouandi E VT ADVLTERENTVR. IOH A N N ES Tzetzcs Vnioncs fa&itiosTusriWc , id eft , formatos vocat > at<3ue id eft , manu fadias a his verfibus : T 4 osv« -9-iipa /xapyap ot?, Eiff‘p%i7ai} Kj u$n' an tyyi^ee, »« OTpiit T 0 0/ Jj*po«2 Tt>Wp/o», itob' ofiiWianut vv net T p Orpeo? , S*r*«, c^&p «x 7*7«. On(p %i$iv tCMTv&i-a&s», uapyupor irifyv (pipet, id eft. Formatas autem dtfce nunc , atque manu facias. Ferrum quodpiam formatorium tn rotunditatem Margaritarum f Tenens, atque veru quteunq ; venatur Margaritas , Ingreditur , atque ponit prope Odreum , Ferrum impreffortum , vtru autem pungit Cdreum, ejtlun autem qutppiam vtluti fanies ex hoc, £uod fufum , atque formatum Margarita, coagulum fert . Et paulo poft: KdjitpuK^ uapydpu; tx piapydput, Mixpovi juapydpoof &p dromi, % Aiovt a ivyap re%ti t AMa? atpa/povat pceftfcmf. Et artificio fas juo Margaritas exCfr/argaritis , Partias Margaritas Jr angentes , atque refoluentes arte , Altas rotundant maiores . , U Mutuatus autem ha?c videtur TzetzesexPhiloftrato; non fatis plene tamen. Quare 'P Philoftrati verba, Zenobio Acciolo interprete, ad Graecum exemplar a Zoographo €& data ponemus : Dignum quoque, inquit, exiftimaui, qus de altero Margaritarum S£(! ^0 (arte fafto fcilicet:nam naturalescalculos in Conchis quibufda alba: tefta?> circa Byb paruam Indiae infulam reperiri,qoi in Oftreis illis locum cordis obtineant , paulo ante xerat ) traduntur, non prsecermitcereiquandoquidem nec ipfi Apollonio res vifa eftl^ . fcd auditu iucunda, & mirabilium omnium rnirabiliffima . Nam qua parte infula pe^j refpicit , immenfa eft maris altitudo . Fert autem Oftrcum in tefta alba ( tv i hdjpcp quadam pinguedine referta.Lapidem autem nullum producit. Inde maris tranquilli^1 ^ obferuant,& aqua: fuperficiem etiam ipfi olei efFufione kuigant.Tutn ad Oftrea capi^. ingreditur aliquis, ita infti udius paratnFqj , ficut qui fpongias colligunt . Eft autem reus later ( 7rMr&k seffici iJIas po/ie ailirmabnt (qui hanc artem callebar) foliimqj vere : &hemi- ,,c '* y c .^,3{i/orma: conieiiiura affequcrex Iapidibus Aftacorum, aut Pagurorum, vel eius '^2S con^a* Coquebat autem eas cii n aqua.Liquorem circumponens illum a quo Ex oculis ca- r; P^ndidaeuadercot. Certe fi rotunda? pro dimidijs fieri pofient, etiam ipfos gemma- erorum* u£f a ®erent: quando & nunc egregia opera inferantur.Quod vero optimum eft, tarde fe- tjuj u,nt)fnultis annis fplendorem feruantes.Leues funt & etiam pondere ipfo parum a na- Vtj mtferuot. ^um vero Pleret centum coronatos, vr doceret, non canti hoc exiftimaui, °c^rec fallere. Sed conftat originem hoc adulterinum d talcho ducere. Conchas palu- E* Conc"Al albu 3 ,n acri ^,X1UI° coquunt , donec nigri earum cortices feparari poffinc : reliquum rti^'alu^rih H' ^ contundun£> & rofe inter Pentecofteo,& Augufturo colle&o diftillatoqi excipiunt, Ufitu j , & globulos minutos formant, pertunduntque acicu la , & filo infertos ad folem m0fUraDr* Margarita? oculi labracis d Kiranide nominantur : vnde arbitror efle qui ex hu- 0cu * ™ rtt~ tjjnoe Cry^3llin° oculorum pifeium quorundam,vc pote albo, folido,iotudo>&inagmtu- aJ' il t,011C tIletliocres Margaritas referente, eas mentiantur. Fieri enim pofle putanc.vt prapara- x octl Y^qua tanslucidus is humor reddatur, ficuti in viuo erant pifce . Nam& Antonius °culi US ^*ar§antas> fic lingere docec : Accipe, inquit, candidos lapillos ex capitibus, & tmoucem, b(|S ' 4 Piscium: quos munda, flcca,pu!uera,& agitatis, defpurmatifqueouorumallumini- 1’ nu^^^^^cc^c tamdiu moue, donec fiat veluti mala,&fpiflamen:um rex quo Vnio- (t3n ^rPu^cu^>^um rec£s,& tra&abiliseft materia elfinge1& feta foilla,ve fiat, foramen, tjercS ^e,tum dcmura reficcata coque in Ia die vaccino, & fe creto loco procul d fole,& pul- Ma/]terUnr^CC^ * donecPerfeftara duritiem induerint. Videbis, quod placuilfe queat. anusicubirluocemporeMurianenfesvitrearios Vnionesadukeraffe;pnmum Vnio. Exvttro. vineos vacuos, led tiaslucidos fecifle, deinde materia implefle,qua fpledidi,& Vnio- rn co oris redderentur in tanciino,vc vix d veris Vnionibus difcerm poflenc. Quapropter Marparit a frvft lr? m VirorUm decr€to vetitos. Sunt & fofliles qua?dam , & fubcerrane* Margarita? Miles* y a 1 ratura tefte Aeliano. Aiunt in Cambaia efle qui gemmas, & Vniones faciut, quos rosputaresi fed quomodo, nondum fcitur.Poflct etiam quifpiam rudioris femina litho- u 27. f. j j. a r,mi ve°dcre pro V nionibus , qui ha?c Plini; confideret ; Inter omnes, inquit, herbas li- Ltthojptrmi [ ^ Permo nihil admirabilius. Aliqui *gonychon vocant, alij Diofpyron , al j Heradeon, forma* ^‘ba quincunciaiis ( quinque caulibus manufe.; folijs duplo maioribus , qudm rues, ra- CaJ 'sfurculofis , cralfitudine iunci : gerit iuxta folia fingulas veluti barbulas, & earum in v Nimbus lapillos candore J& rotunditate Margaritarum, magnitudine ciceris, duritia Har? Ca* Ip(* ^Ua Pediculis adha?reanc> cauernulas habet & intus femen. Nalcitur , & la’ ed laudatiffimum in Creta. Nec quicquam inter herbas maiore quidem miraculo 'tantus eft decor velut aurificum arte alterius inter folia candicantibus Margaritis; e*quifica difficultas lapidis ex herba nafcentis. k VSVS IN MEDICINA. EDICORVM qui medicamentis fuis Margaritas mifcere cupiunt , intereft fci- v -> j ■ re,qualefnam accipere dcbeant.Sunc enim perforat*, & non perforat*. Perfo- ^ ^ ratas natura praferri careris, quod per foramen excrementis fint purgati , non perforatas Syluius, vnaqjcum eo alij dodiffimi viri. Nam omnes perforantur arte, idque male pr a/er * ^yjuaa.e3£ pate in Babylonia, quo ex Ormutio alijfqj India vicinis regionibus deferuntur, rt* WkUS, & quafi albidas, hoc eft pallidas non efle mifcendas medicamentis . Ma- %j j1,Qcl«>it Albertus, fplendenc & translucida funt ad ornatu elig5d*:minus maturas ali- *ti‘(l1attllC^,C,na 'unioribus Conchis reperta meliores funt: hodie in Bohem ia Immaturis tf5rlit U,r* Medicis funt vfui:marur* autc,&fplendentesannulis induduntur.Zoographus 8oaib artT1acopolascopofitionibusquibufdamedicis addere Margaritas minutas, phry- ^ fur S ‘nu£iles , & feminarum defiderijs ineptas. Sed Serapio Margarita , inquit, cligen- Sca f ^aiufcul*, clara, laues, non angulof*.Fngida,& ficcafont in fecundogradu cum £»**{&»• \ift oubtd'tate fecundum Rafin : quod venus videtur,quam quod Ifaac Eben Amia feri- ^a* Anibus qualitatibus primis eas temperatas efle. Deficcant humiditaces. DifloJuun: tur, / 44- Vlyfsis AIdrouandi Margarita- rum vis,& temperia. ^ ^ ^ ^ I tur, & linitur barasVbaras, vel albaras Arabice, cft leuceGraecorum,ideft,vitiligo 1 ) t • i \ «it rtnflm 'ikrvlpnf Hiirtd fi ninc ( idcit C3Pltl^ tur3 OJ unitur Darask(Daras, vci aiuar as maunc^u lwwvt j HoJort®' dior, Manardc) cum eis ftatim eam abolenr. Quod fi quis fodam ,( ideft capita . qUj, patiatur, propter dilatationem neruorum opticorum , & fiatcapurpurgiura cum \ ftatim fanator. Oculorum humiditates dcficcant : roborant enim neruos per quos ^ tim fanatur. OcuJorum humiditates deiiccant : rooorant cmm neruos p-* vr~' tas ad oculos defluit: eoi umque obfcuritatem albedinem (nubeculas ) & fordis efI^ j^c Ad cor dii affettus. Quidam ad hac vitia tenuiflimo earum puluere vtuntur, que oculis infpergunr.( % puluerem alicui aqua iramifcerero, (& collyriu faciunr,vires,fpirirus, cor & OIT1,!f SitidoHs ris partes principes rccreantj quod humiditates earum redundantes abfumant . n ^e. aio iv. J 1 VWt b U l>l J '•JU V U * J v* i\***“* » t vilcerum admifceri,ait Serapio, ac vim eorum augere: fanguinem enim tenuiorem Succedaned. re. Corroborare: quamobrem conuenire in eius debilitate , tremore ali jfqucfymF^^p, tibus,qua melancholicis affctftibus fuperuenire (olent, vt (unt timores, & cardialg1*'^ guinem enimeraffum, & faculentum clarificare, Margarita?, inquit Auicer.na,fiir’)1^ jflC0 carabe (eledUojnatura, & lucidiratejfcd efficacioresad roborandum, quam • fl J n » n •• \7n ih rrs m iahp n nfi/lnti «UirPI A ^ Pharmacopai Diamargarituin Irigidum, & calidum; quarum prior frequentiori io ^ atque alia, quas manus Chrifti perlata dicitur . Solent Pharmacopai in marmoreo a. oleum ex vntonibui . Dtmed.vtt. rfr neu, dta - icq. 7. yUjUW CUiw) VjUtt uiawuo v/iii iiik* j/v-i luwu ~ " i . > tio in puluerem redigere, ne aliquid,velcoloris,vel fubftantia,vel faporis ingrati a lico contrahant. His dentes albidiores fieri traditum eft : fed idem tcfta Concharu‘ es lico contrahant. His dentes albidiores fieri traditum eft : fed idem tcfta Concnar» (i Oft reorum, in quibus inueniuntur, praftant . Ex eis autem oleum confici docet IoPJjj Guinterius Andernacus : Primum in puluerem , inquit , rediguntur , & vitro oris a v induntur , perfundunturque aceto diftillato optimo , ita vt ad duos digitos fuperefl' ^0 deinde in cineres calidos ponuntur , donec foluantur : poftea quod folurum eft inD exftillatur ad fiteitatem vfque, &fupeir calcem hac Vnionuin aqua pluuialis ftillatifl^pj ditur ,rurfufquediftillatur , dum omnis humor emanant: tunc iterum affunditur^ aqua, rurfufque diftillatur,dum omnis humor emanarititunc iteruin affunditur rec^^jl ftillatitia,rurfufquedetrahitur,vt antea:atque is labor ter quaterve repetitur, quo ^ ^ milnic finprak Vnionnm.aiit in Inrn hnmirln fupl3 n-if aceti fubeffe percipiatur,tadem puluis,fiuecalx Vnionum,aut in locohumido fupr3.Jjfli)r J : /7' ) . nini mirprofui1 ^in-ilhfMrnnp /fnnpr in IiniinffttTl f)J*‘ a\. Calx May garttari* , vt fiat. Ltb.i' Alth* iraSl. I. Liquor Mar- garitarum. mor diffoluicur,autcx Ipiritu vini maceratur, diftillaturque donec in liquorem oK' ^ redigatur: cuiusgrana fena ex humore aliquo ad refolutionem neruorum, conuul»0 ^ti marcorem fenilem, & pbrenitidem dantur:corpus fanum conferuatdafum priftini » ^ reftituit: lac muliebre emendat, augetque naturalium partium vitia, & femen corn& ^ji' fceffibus vlceribufqi exedentibus, cancro, & hamorrboidibus medetur. Calcem M3 * $ tarum hoc modo parandam docet Andrcas Libauius : Margarita aceto pramacera‘ ^ ,c' / * f * 1 / O . fC _ 1 . M I 1 fV\ rl ili 1 I 1. . . . . . « mm ** XI f \ A ^ I /" ■ A „ M . I, M Ctl /1 f) 1 I I I/ friabiles facta, potiflitnum tamen limonum dili illatione, rcdiiiis calcinantur iufl° uerberij, in quo interdum etiam ad rubedinem vfque detinentur : indeque in Ja?uofC ^o*‘ Ub lucuj) 1»* imwkuuui uiaui au * * » • muwvjww i». — rr|5u cuntur. Liquorem per larum idem fic fieri iubet:Margaritas, inquit, macera aceto t°l \ 0. VI1UIH* » J/VI IUI MIM IV»*»* -- (J J | * ~ J| Db1 nec fiant friabiles. Tritas cum oui albo compoue in globulos , quos calcina in tcVC&^' Subtilitatem extrahe per vini fpiritum . Quod non exit , calcina denuo . Spiritu^ ^ dum coagula in a!cali,quod folue per deliquium j& vt loluatut facilius, torre ad ctumcoaguiainaicaii,quou iujut ««h-huijw vi ]a, ul‘ ' be, pofteaque la?uiga exaaiflime.Sed variant artifices admodum in magifterio pef J ^ vt ibidem annotat Libauius. Quidam acetum deftillatu exafperant faleammooiac Vjja. pulueri perlarum affundunt ad quatuordigitos.Locant in balnei digeftione.Indc . ^jCj iur acetum. Affunditur aliud vfque ad o&iduum. Deftillatur puluis,edulcoratur. ... 1 -..«fri,* 1 • J _ - /L . l:* - /*• 1 ! ^ sU* xat vini extrahatur parciculatim de morej& qued non exit, id corrodut iterum tiliantqj, donec totum pondus tradudium, & attenuatum fit , abftradlo per diftu a ^ lentam lpiritu,toftus pulpis laeuigatur, & foluitur. Dicitur peculiari cumaceto,qn® ^ catum dixerit, in.hunc modum confecifle: e tatrarocalcinato per acetum bifti CaUinatio per acetum mprob/ua» . DeTeftaceis Lib. III. 443 ^ahealcali. Extra&ionem diftilla per retortam bis in arena, primum mediocri igni, donec i^ofitas exierit ..Si materia quafi intumelct, mutato receptaculo, auge ignem. Prodit ra- . CatUm .Hoc Margaritis affunde ad duos digitos. SoIue,foJutionem coagula . Pu luerem *u,§a s & per deliquium in cella folue. Antequam autem ]®uiges , quater edulcora eum *^a ^dlatitia fontana. Thomas Moufetus in epiftolaad Monauium improbat calcinauo- r- m per acetum .quod eius vis nequeat elui . Sed fi addatur calcinatio per ignem, nihii vi* j e*Us poterit remanere , pr®fertim cum etiam empyreuma eluatur . Ipfe proscribit ca- iClJ? ^odurofTufas Margaritas in puluerem impalpabilem l®uiga.Extrahe vini Ipiritu no- ‘bflinno ad quinque digitosaffufo, & digere in balneo per menfem, donec coloretur fpi- ,tUs • Tunc transfunde eum.reponeqj alium, & procede eodem modo, donec non colore*- ^ amplius. Coagula, & coagulatum aqua deftillata ter ablue.H®c pot us eft extrario cf- ventl*,qudm magifterium. Confultius autem eft, fi peris funt pura?, & nobiles, magifterio totas exaltare .Neque enim videtur opus eflc extraiSioneefIentiali,ciim fint exira- t UfTl naturale, mfi tamen impuritates adhsreant.Pro aceto vfsirpanc alij fuccum limonio- £ ^^deftillatum,&berberumclarificatum, vel aquam falis gemmat, vel fpiriturn vini al« *"• a 'fatum. Sed vt diffluant in liquorem,calcinatione,& Isuigatione opus erit. Illis in pul- eretn duntaxat rediguntur, h®c ille. VSVS IN VARIIS. LVXVS. MARGARITAS inquit Plinius Rom® in promifcuum,&frequ&em vfum venif- Luf.c .35. fe,Alexandria in ditionem redaifta: pria um autem c®pilfe circa Syllanatetn- Jkuado Ro~ pora minutas,& viles Feneftellatradu,manifefto errore, cb n Aelius Stilo Iu- nt* tn gurthino bello Vnionum nomen impofitum maxime grandibus Margaritis prodat.Er hoc 'Jft prmum tamen «terna? prope poffeffionis eft. Sequitur heredem, in mancipatum venit, vt praedium tapere. aliquod. His magnam veteres exercuere luxuriam atque nefandam, non modo in ornatu, ac veftibus fumptuofiffimis foeminarum ,fed etiam in Iplendidiflimisconuiuijs , vt ex his lt|buj exemplis , qua? narrat Plinius, licet intclJigere , Lolli® Paulinae dico,Cleopatr® , & £ ^lodij Tragoedi Aefopi fil f Lolliam paulinara,inqu.t,qu® fuit Cai principis raatrona,ne J* u Pau~ er'o quide aut folenni ceremoniarum aliquo apparatu , fed mediocrium etiam fpol alium . luxus ^na,vidi Smaragdis Margaritifque opertam, alterno textu fulgentibus,toto capite , cri- *" tn marga* rttts. k 1 - “Q O II - b^s^P'riSjauribus, collo, manibus digitifque:qu® suma quadringenties feftertium (aliajs I fimiheer in fcquentibus ter ) colligebat : ipfam confeftim paratam nuncupationem j-4 u*ls probare. Nec dona prodigi principis fuerant, fed auit® opes,prouinciatum fcilicec jJol,JS parta?. Hic eft rapinaru exitus: hoc fuit quare M.LolIius infamatus regu muneribus J? t0c° oticte,interdufta amicitia a Caio Ca?farc Augufti filio, venenum biberet, vt neptis 'Us)Cccc. feftertium opera fpedfaretur ad lucernas. Computet nue aliquis ex altera parte, Ratitum Curius , aui Fabritius in triumphis tuler intjimaginetur illorum fercula ex altera ^atte Lollia}vnam imperij muliercula accubantemmon illoscurru detraantc Antonio, quidnam elfct atfrura,detraCfum alterum roerlit,& hquefa&um ablorbuic. j ltc*c alteri u»anum L.PIancus iudex fponfionis eius, eum quoq; paranti fimili modo ab- ^^ete^idtumqi Antonium pronunciauit homine irato.Comitctur fama Vmoniseiuspa- ^ * capta illa tant® quaftionis vnftiice diffe^um , vt elfet in vtrifqi Veneris auribus Ro« ft* ‘n Pantheo dimidia eorum coena . Non ferent tamen hanc palmam , fpoliabunturque i3tt1 luxuriae gloria.Prior id fecerat Rom* in Vniombus magn® taxationis Clodius Tra- Pp gcedi XUS. 444 Vlyfsis Aldrouandi Chdij ?r*. gcedi Aefopi filius relifius ab eo in ampjis opibus ha;tes , nein triumuiratu .ionio1*^ l gcedi Acfo- perbiat Antonius, pame hiftrioni comparatus:& quidem nulla fpofione ad hoc producto > pi filtj lu- quo id magis regium erat,fed vt experiretur in gloria palati, quid faperent Margarit*: 3 ' que vt mire placuere , ne folus hoc fciret , fingulos Vniones conuiuis abforbendos dedi » Huc vfque Plinius . Eorundem exemplorum deceftanda? luxuria: ali j audlores quoq» ^ minere. Solinus feribit Lolliam Paulinam Cai principis coniugem habuifle tunicam e Margaritis feftertio ( feftertiorum Hermolaus ) quadringenties aftimatam : atque Ph 111 non tunicam, fed ornatum capitis, collide manuum eam habuifle tradit. Idem SoJjnus(l fle Hermolao ) Manlium , non M. Lollium: item filiam eius non neptem, fuiflePaull°a wadit, exemplaribus, vt arbitror ambuftis: de hoc Dion iremque Tacitus . Lollia > jn Calceabantur etiam olim Margaritisjin tantum creuerat luxuria: Quin & pedibus , M {t Plinius, nec crepidatum tantum obftragulis,fed totis focculis addunt.Neque enim ge‘‘3)(l Lib.de bab . Margaritas, nifi calcent, ac per Vniones etiam ambulent,latis eft. Tertullianus: Lateo* cingulis Smaragdi : Gylindras vagina fua? folus gladius fub finu nouit: & in peroo1 . ,jj Lib.y Vniones emergere de luto cupiunt. Sic & Manilius de Margaritis, & ah j$ gemmis c3 Perqicaput duttt lapides ,pes eolla manusq; Et pe dtbusntueis fui ferunt aurea vincla. . ^ Chres Mitilineus apud Athenatum refert ex Margaritis fieri etiam apud Perfas , . Afiaritos, inaures, monilia, & armillas brachiorum pedumque ornamenta, plurisaft^ pauperes ta,quam qua: cx auro conficiantur . Nec apud Romanos primaria: locupleresque matf0 yf etiam mu- vittis , ftola , ftellis , & kdlicis Margaritis perornatis Iplendcbanrdfed etiam paupe*65’ heres gem • etiam noftra tempeftate , Quarum nec vitta ligatos Crotalia mis ornata « Lib.iK. Attingit crines, uec Hola longa pedes. _ ^ adueri qap. Vt cum Nafone loquar. Affe&antque ( vetus lediio cupiuntqj ) iam, inquit Plinius» r \o/ peres Ldiorem foemina? in publico efle didlitantes, hoc eft , vt dodiiflimas exponit n ^ nes Turnebus, pauperes femina? gaudent Vnionibus,qudd in publico cum fint 'P^ce. / Adifc DeTeftaceis Lib. III. 445 Edatur, videanturqjdiuitesjvt Margarita proli&ore fit, & turbam fummoueant.Idem ltri fuit lidtorum officium . Horatius, • Neque confutans , Summouet Ittfor mifcros tumultus Mentis, u,da dofti, quos & Zoographusfecutuseft licitatore legunt, quafi emptorem pudicitias JYjatronalis,verbis vim afferentes, & pro arguta elegantiq; fentttia turpem commifcentes. ^nuferiptus legit ledore: alij codices Je&iores. Arq* hsc de Margaritis, fiue Vnionibus. t>E CONCHA IMBRICATA Rondeletij. Cap.XLIII. CONCHA h^c, inquit RondeIetius,eftdiftincnin Adriatico aut mediterraneo mari inueniri, fed Orientali Oceano. Teft* vtr®que I ^Uitj figura tum foris, tum cau itate interna, qu® caput verfus recurua eft, inuicem fimi- Cii fant hoc pulchrum in eis: tribus in furamitate articulis ginglymo iunguntur,ita vt emi- ttes vtrinqj mucrones mutua infertionc vterq,- in oppofit® teft® acetabula, , cohaereant: j7»ttafic vt quoniam Concha tota alternarim & ftrijs eminentibus cxafperatur, & cana- bis cauis (quos &ftriges vel ftrigiles dixeris) fulcacur, infiima parte ftrigiksoppofitis Mittantur & refpondeant ftrijs, his prominentibus, lilisfubtuntibus. C 0tlcha echinata noftra claufa. Concha echinata aperta. Concha 45 1 Vlyfsis Aldrouandi Concha echinata feu flriata. Concha echinata alia cum fuo animali • DE CONCHA SQVAMOSA Cap. XLV1. HIC Concham delincatam exhibeo , a nullo adhuc quod fciam , authore v ^ quam fquamofamnoncupaui,propterea qudd ftrijs feu lineis femicircul*%j» iqoamarum in medum fit exornata. Huius iconis particeps fum fatfu $a:j>r liftimoacq; doCbflimo pleno^ue humanitatis viroDaniele Barbaro olim Aquilegi triaichavigilantiflimo. Concha lquamofa. \\ De Tiliaceis Lib, III. 4 53 de conchis longis, XLVII. Cap. Li. 3» .09. O N C H A S longasduas enumerat & dcLcribit Rondeletius. Prior dua« bus magnis & longis conflat tcftis. Chamarglytiineridi fimibs eft/cd te- fta? multo fpiffiores funt, magis rugata?, colore vario, in ambitu rubefeen- L i te, in medio aJbefcentc,intus candido cum laeuitate. Ex qua calx confici- tur:& optima dentifricia ex eius cinere parantur. Altera, quam Concham ^ longam Plmij Rondeletius exiftimat, quod nulla fit tac longior & ftri* eft alba, afpera, lineis multis &diuerfis diftin&a. Qua parte replicatur,foramina tiif !ra ^abet, ordine difpofita.MonfpelienfesCuiliervocant.frequcnteiiaceotesreperiun. Ck^-(r 1$^ ln iittore prope Mafliliam.HancBelloniusDatSy lum feu Vnguem cxiftimauit,fed fal* ytout’ contra eum fcripfic Rondeletius. Neqj enim audiendi funt,qui bis quinqj vo- D^tylu$ fj U5jAu]o,Da, quarum qu* prima tabula exhibetur omnium maxima, meo ^dicio vera Plinij Concha Jonga fuerit, colore eft extra albo fufeoq* varia, intus fere ro- ^colore. Animante luo praegnans eft.In fecunda tabula, prima ea eft quam Rondeletius Cj|eram conftituit. h*c enim Gallis Collier a figura Cochlearis, qua? eft in fummitate, di- ti Qpinq; digitorum eft longitudine, latitudine pollicis, Tefta eft tota alba ,lineifque Cf. C3£igui finusjin quibus animalculalatuifle aliquot verifimile eft .Poftrema minor fu* IOr,bu$ eft, fed nulla habet foramina. Concha longa Rondeletij. Concha Vlyfsis Aldrouandi Concha vetaPlinijcum animal ttz De Teftaceis Lib. III. Concha? longa? authoris alia?. t>E CONCHA PICTORVM. Cap. XLVIII. % NTER Conchas, inquit Rondeletius,cam numerat Arjftoteles,qua pi- dtores vtebanrur non in diluendis aut afleruandis coloribus, ad quam le hodie pi&ores Mufculoruroteftis vtuntur: fed cuius tefta» radebantur, quod conficiendis coloribus vtiles effcnt , ne quis exiftimet ex interno corpore faniem aliquam veluti ex Purpuris aut Buccinis infectura vel pi&ura? vtilem colligi. Verba funt Ariflof. Clr «Tf c!jpa{>a< Oepeco %pa> r. &oAu' i?/rtp@u?hei,>£ vQto dv&oi iir/yli/ha/. dtr/ cTs fo! lafauTXia piciAi- tjjc *07r»r iSr vtpi Kapiav . Concha qutepi&oribus vfui eft,craflitudine plurimum C3r q't:& florem illum non intra teftam, fed foris habet, rcperitur id genus maxime circa it)* 'arn* Huiufmodi eft. Concha, quam hic proponimus, teftis fpiflis, intus lauibus, foris tq^bus & afperis , Cinabaris aut Sandaracha? co!ore,figura Spondylorum aut mioo- tiqj georum . Hanc accepi a Gulielmo du Choul Allobrogum prirfetfo.Hax Rondde- gj«hr < 8° aliam addo vna cum animali dcpi<51am a Daniclc Barbaro Pacriauha Aquile- . n yi, r I f* _ * ^hi miflam, cuius tefta eft mufeo obfita. Qq Concha V fvfcis Ajdrouantli , ; ¥ Concha pi&orum Rondeletij, Comii^pidoii» (uniiis mulco obdura* de CONCHA CORALLINA Rondeletij. Cap. XLIX- ONCHjE fupradidae ( nimirum pi&orum ) fimiliseft h*c WfmSSty I noftro repericur, colore fcilicer. rubra enim eft, corallu plane imitat*» .v '» A&maase je Corallioam nucupauimus, figura diffundis: externa enim teftarv i de Corallioam nucupauimus, figura dilwniJis: externa enim • (h te Peftinem refert: nifi quod haec ftriata non eft, fed lineis tantum rC, & tuberculis rubris inaequalis, intus teuiflima, candidi tparmor^ c ^ Spondylorum modo colligantur teft* vinculo nigro: tenues funt fed fatis durae. Car ^ ra, odore virofo, fapore (alfo.Raro reperirur ha?c Concha, & vix nifi poft diutinos . flatus, & Caniculae exortum in littus ei jciatur.SimilIima nifi eadem eft, a me appotu * j hiftu rft opnnrp a IV rrnfprnm Pfhinatl 3C VClllt tOrUITSI E flatus, & Caniculae exortum in littus eijciarur.oinniiima uiucautm ■— ~rr — j,flS vero fecundo loco pi&a eft ex eodem genere eft , caterum echinata ac ve luttorami peruia . Poftrema prone item & fupine pufta, cum Rondeletij Concha eadem eftjiot11 mirum candida, extra coralii modo rubra. Concha corallina Concha corallina noftra. Concha corallina afper3‘ Rondeletij. De Teftaceis Lib. III. 457 91 3 4j8 Vlyfsis AIdrouandi DE CONCHA RVCATA, IDEM. Cap. L. ^ AGNA Ikec Concha, & lineis multis & elatis per tranfuerium du&‘s* valde rugata eftrteftis vaJde {piffis, intus lasuibus & Iplendorisarg60^ qua parte Concham Margantiferan>,matrem Perlarum vulgo ditf am tst fert, per ginglymum articulatur : teftaruenim in fummo apopbyles vic* ' fim recipiunt & recipiuntunquibus accedit vinculum robultum, dicas c fe dentes pediinatira coeuntes . Teftas ob fpiflicudinem in laminas ' fta diflecantur, ex quibus fpherula precum conficiuntur, & dcntifcaJpia, queroadnjodu ex matre Perlarum,fed non adeo fplendida.In hac Concha Vniones reperiri,non du^ I Concha rugata Rondeleti/ . DE CONCdVLA RVGATA Cap. L I. ON abimoadfummum, inquit Rondeletius, lineas dudlashabet p £. Cochula,fed a latere ad latus mu Itas veluti rugas fparfim & fine ofd1^ quarum quasdam imperfetfta? funr, & in mediam tcftam definunt. non funt tumida: & in dorfum elatas, quemadmodum (hiatas ornncSje(i' depreflas colore vario, funr enim ex a Ibo cinereas & ad Jiuidum ac<* — tes. Labra teftarumcrafta funt & tam ardie connexa, vt fine vi n°n 3jje' riantur,faciliuf<5[i rumpantur teftas quam patefiat,quod a Chamarum natura prorfus * num eft, quarum teftas hiant. Vnde eos errare conftat(Pellonium taxat) qui hanc C°n ^ !am pro Chamepeloride exhibent. Hasc Concha arenas modicum recipit per rima* e, fugit ore quod illic fitum eft,rotudum & in an bitu finuofum . Has Conchas Venet «ji o* ^ rones,& Piuerones vocant >MafliIiefes Cloniflas, Ligures Arfellas. De cadem ha* * i\, nius.Regiasautbafilicas Chamas Galli Pelourdes,ad Peloridarum vocem accedet ^ fi m 'CaU xerunt (Rondeletius mox Conchulam variam Gallice PeJourde nominat , & e *ut°jjjaSJ anellts dtf- fcribic ) Maflihenfes Cloniflas, Veneti Biueronos,Genuenfes ArfelIas,Hifpani ' <) ^„5, i Hic nimium popularis pauperibufq, offerri folita fit. A luto autem in quo tum ,ri3 tum retibus euerruntur, nomen habent : tt» enim lutum eft (Reprehendit hai* e / p,f# Jogiam Rondeletius, vt poftea audiemus. ) Alij ditftasa Peloro monte Sicili? volun cCofl' fert autem a Calcinellis ( Chamis piperatis ) quod turbinatiori & grandiori corP°Lnsltf' ftent. Calcinellf enim ( qu? & Biucrazgdicuntur ) coraprefliore funt forma , tefta r * cQ(i0 eida ac multo quam Cham? leios teneriores . Media aurem eft inter afpera & ter^ Aitutionc & natura.no enim ita horret vt alpera: neq; ita glabrefcit vt teuis. aJ Ju0 1jc DeTeftaceis Lib. III. 459 ^^luo ecnblematediftinguitur : vnde Capparozolam ( Cluniam la?uem quoq; Cappa- *°lam vulgo dici, alibi fcribit ,qu*quidem Venetijs Cappa,grofld?& Kozzol* vulgo Cllt,tur>ab eruditis quibufdam illic Pelorides exiltimatur, & a Gra?corum vulgo hodie i''*7*' dicuntur, hcceftfcflile . nam in fundo feulrro mansa fodientibus eruuntur, fui t2m earum ^uetn & albam cflie arbitratur Zoographus) dici puto, quod tx rubro fub- Ua fit. Eius autem caro durior eft quam beuiuro Tellinarum & Peuerazarum. Emollire uum traditur. Sed & Diphilus copiofum bonumq; luccum gignere tradit , & ftomatho feratum, nec facile excerni. H«rc Bellonius.ConthuI* rugata Rondeletij.aut eandem, aut p a°e fimile appofuit hanc depidiam Zoographus . Ex eode genere eft , a me adiedia alia. ^°nchuJa rugata Rond. Concha rugata noftra. Conchula rugata Zoographi. DE CONCHA RHOMBOIDE, vel Mufculo Striato. Cap. LII. V A M hic modo ex eodem R ondeletio reprar fentamus, Veneti Muflolo vocant j Gra?corum vulgus Calagnone, apud Monfpeglienfcs avco^vuos eft . Falso B cthavot quidam ( Bellonium intelligit ) vocant : nam nihil fi. militudinis cum quernis glandibus habefjneque in faxorum rimis nafci- tur,quod temere nonnulli afferunt, neq; tefta lau i contedia eft , neqj hu* ius caro tenera eft,neqi palato grata, quod de balanis fcripfit Athenaeus, fat' Ura’ v’rus °^ens> atcl’ mfuauis. Opinionem etiam eorum.qui Spondylum appellant, ‘s rdellit teftarum conexus:de quo in Spondylis dicemus. Huius nomen nullum equi* r dem apud veteres reperijt : quare mufculum ftriatu flc^a rhomboides Rondeletij. redledici polle putat, quod teftafit mufculciu ma* rinotumtefle fimili, fed fpiffiore acfirmiore.Ptete* rea pars qua coh^ec teft £ redh eft,fere veluti in mu fculis, altera parte rotudairedfa fere mqua , dempto teftarum capite, quod in angulum fdt:$ prominet, vt figuram rhomboidem fatis apte tota tefta reprarfen- tet, vndeconcham ihomboidem proprie appellari pofle put3t. Abangulocapitisreflaiu ducuntur pa- rua? flr j* , ali* redi*, ali* obliqua . Tota Concha nigricat. Dura eft admodum carne, ficum a 1 jsmU' fculis comparetur. Rara eft hac concha ; qLodin alto mari degat .Ha’c ixRondeletio. Bellonius ,vt al5{b balanum Graecis dici ait, Latinis glandem. Balanos (inquit) ingenereteftatorum ^‘Uimerauit Ariftotcles . Nafcuntur vt Thytya , circa rimas cauernafque faxorum qui- j^a.ultunr, adha?rent , immobilefque funt , ttfta Uui conredfi . Vulgus Graecum Ca- , odones vocat: Veneti ( apud quos frequenres funt) Mouftfolos ,dum fortafle mytulos ICere ftudent: Sunt enim his fatis fiffiiles. Porro quercina? glandis formam habent, tl^5cUlarii& glandes Gr*cis ac Latinis didii. Sunt qui Spondylos Latinis vcca- " - o" Qq j ri putent Contra Bel- lontum. Balanum fio ‘tft- Spondylum nonejje. Nominis ra- tio. Balani Vt nafcatitur . Ito a Bellonu dtjjtmtlis « JLotfdtlttij, t Balanus Bellonij. 460 Vlyfsis Aldrouandi ri putent.Plinius vero ad diuerfa animalia vtrucnqj nomen transfert. Columella ,nter^ charu genera, annumerat. Paulus concharum genuscondylos vocari fcnb.t , quos tu taifis Spondylos dilteris.Athen.alocis(inquit)fort.ti funtdifcnmma balannquado q in Aegypto optimi gignfitur &luauiffitni, tenelli, oriq; ac ventriculo grati: qui «3 e ‘ut & in alimentum prjeftant copiofuro. Decoftum eorum (vt prodit Xenocrates)aluum t ■ qui verofaxis non adherefcunt,acres funt acinedicamentofi, tnagiiq; aluum pertur ' atq# vrinam minus concitant. Galenus eos in cibo praei puecommeocat , quieoloop ueniunt, vbiaqu? marin? admifeeturfluuiatilis, faxifq}aah£rent:ijnamqj(inquiw ces & habiliore?, pleniorefq;copiofum probent fuccum,quo & abunde nutriunt, aluum^ promonet, ori ac ftomacho pergrati, tenerioremqs habent carnem , & vnnao cient • Bellonius, qnorum ca qua ex Xenocrate ac Galeno recitat, referenda funt ad veros nos , de quibus nos poftea. Iconem vero Bellon ij omifimus nequaquam, quia, vt v» diffimilis eft illi quam Rondeletius exbibuitjdiueriaM^ ab ijs quas ego hic a meobferuatas depinxi. Bellonij c cha teftis eft breuioribus & obtufioribus, no ita in ang ^ f ftum ab altera parte exeuntibus. Zoographus eiufdeg neris pinxit hanc etiam concham Veneti js ad viuum c Clam hac forma.Cochis iftiufmodi genetis addi pofl° quas hic ego addidi a nemine etiamnum piCtas.In pr)0 pars qua coharec tefta,re<5la eft vtinmulcul saepto* ftarum capite quod in angulum fatis proi umpit,vt me to rhomboides dici queat, altera pars roruda eft. Ah a gulo quem dixi ftria: funt & reCla,& obliqua . Tota & cha nigricat,partim ferruginea eft: intus candicat. eft pars conuexa,& concaua.AJia minor elt> »° hirfuta in quodam loco more mufculorum>ca; ^ rd excepta magnitudine fu penori fere ^ Addidi pryterea bina alia C oncharum ihom dum genera, coloris ferruginei, fere ad rc fc0 clinantisrvtraq; etiam hirlura eft, prior autem Q diquaq;, altera infenus tantummodo: priori p res funt fafei^ nigricantes : in altera tits tant1* ^ ejq,-ferrugine£ : poftremdin capite oiftete^ eft penes magnitudinem ,vtpi(ftura reprete^’ Concha rhomboides Zoographi. - — Concha romboides noftraalia hirfutior. 1 De Teftaceis. Lib. III. 461 DE CONCHIS LJEVIBVS. Cap. LIII. OST Conchas afperas ,flriatas, rugatas, quas iamexecuti fumus, agit Rondeletiusde lamibus ,& non ftriatis , quoniam communis pr*cepcor Ariftorelcs eas eo modo diftinxerit , diuiferitqjE’ »/ cf’ doidv ( inquit) i&v ospctxcvV Sialppd/ wp :s aMnAai tfat s idfxtf jclp se* zpaxa i olpf xi ti' } /yq x.cy%av ii 5 W, »i ncha fafciata noftra fecunda. Concha fafciata noftra feptitna. ( V' - , ' '• - . 464 Vlyfsis Aidrouandi DE CONCHA CRASSAE TESTiE Et Conchis varijs, Cap. LVL ONDELETIVS eiufcemodi Concham, quamiamexeo depinxi®,®*’ aGaIade,&chama afpera,neq;vitaaut ftibftantia differre ait fed crafl11^ dine tantum ceftarumtdifferunt tamen etiam ratione fafciarum,qu*in lis rariores & latiores funtjin his plures & vnica ranthm linea conflant He preterea lineis aliquot a latere du&is diftinCte ftmr , nihilomin^ tnen lenes. Ex his vftis & in cinerem redatfis Rondeletius praeftaflt®1^ antifpodium fieri feribit , quod in Spodij veri vicem commode vfurpatur . Ficriq>eX f dentifricia & exficcantibus admodum medicamentis vtihffimeadmifcentur j fieri d<®' £ ex ijdem calcem . Ego huic Rondeletij figura; quinquealias addidi , licet fere diffi®11 craffas enim ceftas habent. Prior fjfcias habet nigras, interualla vero partim candic3^ partim purpurafeunt, ficut etiam lines qusdam eodem colore decorantur. Incus tota ci dicat . Altera lineis per tranfuerfum du&is , nigris : incus candida . Tertia denfam ad® dum Se opacam habet teftam colore nigro in fuperiori &anguftiori parte.xeterd fubru® &ad ferrugineum vergit. Quarta multo pra: cedentibus crafliorj, nigra infra , candid* . pradafeia? infra denticulata: funt. Quinta fecunda quodammodo fimiiis eft . Similis Ve^ in primis Ro Jelerij iconi cft mufculus ciufdem, vt proprio loco videre licet , fed is teft3^ habet tenuem Se fubtdem . Craffasetiam teftas habent bina? ifta: Conchae nigro , alb0 fubrubeo varia:, vti quoque iftaec clathrata , colore fere fubrofeo : craffiflimara verb®"* pium clathratapoftremo colore tota ferrugineo . DE CONCHA TENVIS TESTjE ( Cap. LVII. ENVIS tefiae Concham nominare libuit eiufcemodi Concham^ tenuitate ac fragi litate.Genuenfibus Datteri dicuntur, forte quod _ • • C 7 1 T>. 4 . 1 " — aperta, quo modo alas auium exprimunt.Debeo hoc Conchf genu* v jj nardo Caftelletto Genuenfi , cuius viri humanitatem Se indefeflam ftudiofos ii®3*1 voluntatem nunquam fatis laudare polium. lorum more inuicem nereant. vnae ex iviytuiorum genere efleapp* v Extra colore funt foedo, lutulento, cinereo, intus argenti modo refp'* dent. Pinguntur hic aliquot inuicem adherentes, atque vna feparat® 7 De Teftaceis Lib.III. 4^5 Concha tenuis teftae. Nominis ra- tio. Pro Vatis ge. nere. Concha te • ramis . fti/atia. Chamtlcos, Chamepelo- ris . Hiatula. Charr a pe - Utraza vn- de ditia . 4 66 Vlyfsis Aldrouandi DE CHAMIS IN GENERE- Gap. LVIII. SYNONYMA. X»/“» Suidaeoftrei genus eft. Alibi vero %»!*** abeoexponicur 6 pifcis , fed corruptum effe tum vocabulum , tum interpretationem arbitf*111^ Zoographusj quoniam ^'nac boni authores paroxytonum fcribunt iuaCLj! fandi cafu multitudinis, non pro pifce, fed pro Conchis. Varino , eft ^ cl ’ ofcitatio . Plinius fane Conchas Margaiitarum pandere fe dixit , quadam cfljtati°ne! Vtrumque fieri videtur a verbo ^divav . A %Ju enim , , quod eft ( hoc eft £[ iores chamas Peuerazas , quafi piperatas, ityrtTaTroinoks vero Peueronos, qu od P’P haud tantopere redoleant. (Kondeletius cohelmJas rugiitas.quas fypra exhibuimus, a e netis Piueronos dici feribit.) Harum enim e tnari recens adutdtarum carnem paulo liberalius dcguftauerit , quendam faporem in cis gratum, fed gulam prouoc3UtC ’ ac piper redolentem compc net. Catai;m,qU2 chama Latinis dicitur, eadem Latimsc^ pa,Galus autem coquille appcllatui.Aliasautem his congeneres Itali addito cogno^ . to cappas fandas, cappcrczolas,cappas logas,& huiufroodi vocabulis nominant, d? u ■ bus eft leotlim dillcrcndum. Huculq,- Bellonius. Et in iequenti capite de piperatae a /urfum: Chamam piperatam V eneti beuerazas, vel peucrazas vocant ad driciiroc** es rum ,quas biucionos appciianc.bed fi vel Beueraza?, vel peucrazj? dicuntur, quoti Hi DeTeftaceis Lib. III. 4S7 ,[»ment , & piper redoleant, vt ille vult, cur tft itaque, quod pipere condiantur i* hoc ad!Tk^et °^eom addere igni:quamobrem ita didfas puto, quod piper pro condimento, eis 'beatur . Zoographus Germanice Mufcheln dici poffe ait:attamen id nomen nimium n ere: contrahi autem, fi differentiam addamus, ita vt Concha proprie dida?, cognomi» j(pntlu r°tundar,runde Mufchelnuhama? vero Jong£r,langeMufcheln.Licereque& Italos tj ‘lt3^> Pfeffer Mufcheln: veJ etymoJogiam Graecam , Gynmufcheln, ( vel euphonis gra- b »n m mutando, Gym Mufcheln, ) nam gynen,vel ghinen nobis, inquit, hiare eft,ver- j jjj ( Vl apparet ) a Cisco yatvew defumptum. Spartianus Oftreas,& Lioftreas cum dixit th ^ °§abalo,chamas tracheas, & chamas Jeas intellexit, inquit Hermolaus, ctiamfi Ji- oftre® fcriptumeratudex Athenaofumitur,qui ait, chamas tracheas Oftrea quandoque Mlcntaca- GENVS. DIFFERENTIAE. * Forma. SVPER Chamaru diuerfitatehrec omnia nobis reliquit Aelianus* Chama? marinae, Lib. 15. (• & varia:, & multiplices funt : alia afpera? , alia: lcues; quasdam digitorum compreffu 1 2- confringuntur : aliae vel faxo tegre conteruntur . Quasdam ipfarum n gerrima* funt, Ch amarum °nnulla; argentei coloris fimilitudinem gerere videntur, aha? vtroque colore mixto infi- varietas, pes. Ac qucmadmodu earum eft varium & multiplex genus, fic multas, & diuerfas fedcs pbent.Qutedaenim in lictoribus difperfa:,iacent in arena, vel in limo quiefcunt.nonnull* ‘Ub algam fubijciuncur,al cr in limo commorantur.al/a' faxis ranqua mordicus adiment. Aeftiuo tempore, cum incipit mefiis,in Iftrico mari gregarim natant,& leuiter ferutur,cutn mte id tempus fuafibi mole graues efferri non poflent.£uri,Borcas,& Auftri|idcircofug e- Gregatim ks funt , quod eos ventos ferre non poflint . Contra ex tranquillo n ari mirifica voluptate natant, afficiuntur, & Fauonq mollibus auris afflari gaudent: eamq^ob rem in latebras abdi(*,& Ventos qnof- foisconniuentesteftis.ciim a tempeftatibus marefentiuntcooquiefcere,& Fauon udare, na fugiant, relidis fedibus,ad fumma maris aquam narant,& apertis tcftis eminer,t,(fic tanquam, pl Iponf^ e thalamis prodeunt ,vel rola? ad Solis radios exporred* ex inuolucris, itu ca- nibus luis erumpunt,) & quiefeentes ventibex pedant plaudum,ac fecundum, qui fi con- cit, alteram Concham fubfternentes , alteram erigentes, hac pro velo, illa pro naui ad au'gandum vtuntur , vt fi eas procul videas , fic per tranquillum mare natantes, claffem Cautio, & auium exiftimes . Quod fi nauem ad fe accedere fentiunr,aut bellu» impetum ,auc va- Jagacttas ^Uorisjpifcjs natatione, metu pcrculfir, contradis vno .mpetu tcfl is, frequentes delabun-. natui a. Ur> & occultantur . Ha?c omnia Aelianus . Athenaus quoque varias differentias ponit in Ctt'° >Hicefius,Erafift ratus (inquit) Chamamm alias dicit vocari afperas. alias regiasj aWas quidem mali efie fucci , pauci cxcrenr enti, facile excerni ,ipfispro efcaeos vti qui Differentia ^rPuras pileantur. Lamium autem pra flantia: diffeientias magnitudine aftimari, Et. ali- tx Atbtnao» ?Uj°t6 poit cx Diphilo: Chamarum craffiorum ( » Si iav ) qua* p^rua funt, ^ tcr>ui carne (Qftrea vocantur^ fiomacho grate lm*t,& excretu faciles.Craflas veto, quas , lc§ias,& pelorias appellant multum nutiiunc, d fficileexcemuntur, boni fqnt fucci,fto- v ^bo conueniuntjprjfeitim magrf. Priore loco chama? in afperas,& regias diuiduntur; I b | 'dcWurq; l?Ues pro regijs accipi Potleriore incraffas parues,& craffas magnas, qua? cum ?U|buse*dem videntur. A Plinio fpeaesh? numerantur ,Chametrachea,characleos, ^cri^peigrides,geptrjs varietate diftantes,& rotunditate, chamaglycymerides.Ronde- Differentia tiusita dilhnguitj vt chamarum alia’ i£uesfinr,aliaalpera.L£uibuscharaa pelorides, & [tcundum toatTl?glycymeridesfubiuogit. Quid veiochamisfic propnum,quo a Conchisquibus in Roft(i(^ ^ tls limilts funt, diflioguantur, fic inquirit idem R^. ndeletius. Athenaus , rav Siytifxuv ^(taviuGt I “cvvofits iv ETuSnuiat^i iouinuns aw^asci) sa xo y^v^ia, Trapeto ‘^bdefljChamarum meminit Ion Chius m Epidemi;';, qua fortafiis ^nuati Graecis no- j1 bat* funt «»3»d' ** eft, ab hiando. Id etymum fecuti quidam Hiatulas latinc ^Wlaotifedciim eadem voce etiam channre nuncupentur, quae a C hamis maxime diftat, Cbama no. 10 prigte operis noftr i parte ofiendimus , tutius tffe puto Gigca appellatione vti, Plinij men a Latt+ tj etnplo , a quo cham? nominantur, &ch.unfpelorides , & chamftrachee , atque ali« ntsvfurpan ‘umern genetis. Chatn^ igitur, ctfi Concharum generi fubfint,hoc tamen a tuteris Con- aum , Rr chis U 458 Vlyfsis Aldrouandi this diftabunr,qucd femper hiant, & tcftas apertas habcnr. Quod ad formam earum attl* net, ciim tanta fit earum varietas , & tam parum certas , & diftindtas notas nobis faper?! veteres reliquerint, dofbffimus Rondelecius, certi aliquid de ijs velle ftatuere, perdiificl eflere&e quidem iudicauit, c*terum non erat propterea temeritatis, ac immodeftiar a<*0 Btllonius fandus Bellonius , quem (vt folet) tacite mordet , quod prochamis Conchas fpeciati® » ' defenditur, ftas vfurparitinam & veterum quidam id fecere, vt Galenus in gloflisjxjfyfco»,*^' rnir w'r*Uo , dixit: idqi Vatinus repetit: apud quem alias etiam , quemadmodum q00^ apudHefychium Conchas inueoio interpretari . Idem Rondeletius in capi£e ^ chamelcia: Chamas eafdem cficcum laruibus Conchis,qu* y^aSa dicuntorjfalffi®^ , ait, quoniam Arifioteles (cuius verba fupra citauimus ) aConchischamas fciunxit . Ariftotelem aliquis dixerit ( inquit Zoographus ) Conchas a chamis diftinxifle fcd fpecie potius, quam genere, & nihil prohibere, idem nomen tum generi toti, tum