* ^*

ci

m..

pittsburg

<Xr ^™vist 0/

pittebmg, fl>enna.

2)onatefc b

Hccesston IHo. M 0> »"

***«_«.

s

^Z J^^ <X-?)L^ £^3, U^_^

«u__*

-^-A^«'<**<^T

v y

X~t<^tA j~/*~«j**-J^ J~^***y'*^*m
/u^u> J^-t^^jX^ JU^^L^^ 'jL&t^Jh

ci

fcx

%P£jJ><&^^"r^f^1

Donatei „ZJJ;«*~~'»*' ** ^'f^f* ^1^ !
_> L __ l.Ju~£~ jH^u^^ •*?

vJ<K£*A<

T^ KfaSoJJi**--

1

te<*Z$ ^&Lmr-JU, t****~~? Jb\jJc£^7. Cf<y/r^~r^~-J
l^j^c^^ '&H*f-

U/^omL^J

fi^t*^

'x^ JLi^<*s++z^/£ &4~ — •%

j

i

d

jj

c

£

<L\

^

4 $>

Bonatei Jt

a /

i

c^r.-

, «* • ir-Jk...

\^

. *

; V

**0

♦

%

jtoH'

%' x

waniii --■,,.— ..*" ■!■■""

ADRIANI SPIGELII

BRVXELLENSIS EQVITIS

D. MARCI

In Gym. Pat. Anat. & ChirurgiaeProrefloris Primarii

DE FORMATO FOETV

Liber Smgtdarisy
^ENEIS FIGVRIS EXORNATVS.
EPISTOL^E DVvE ANATOMiCJ.

TRACTATVS DE ARTHRITIDE.

OPBRA POSTHFMA
Studio
LIBZRALIS VREMAE TARFISINI PtilLO SO? B.
^'d* LMedhin& Votforis edita. i

FRAN C O FVRTI
Impen^sL & CaddMatthaeiMcrianTBibliopolas &- Chaico-

graphi,Typis Ca(paris Rotelii.

Ann o M. DC. XXXI.

^ v ^ ^Vw

\v

ILLV ST RIS SIUO ET EXCELLEN-

T I S S I M O

D. IOANNI BERCK

EQVIT I,.

POTENTISSIMORYM OR-

DINVM C O N F OE D E R A TA^

R V M &ELGII

Trownciarum
A D S E R E N I S S.raam REMPVBLICA M

N VE.NETA"M LEGATO;
DominoColendiftimo S.P.
LIBERALIS CREMA,
On dari maiorem ftimulum, ad referen-
dam benefa£tdri gratiam , quam benefi-
ciorum recordationem > notiffimumJia-
I bet prouerbium. Et certe plurimum ei
iubefle veri , in me ipfo expertus fum,
Quippe qui? duni potentiinmoruni Hollandja2 Ordi~
num clementiam ac fauorem fingularem 9 quo auum
meum , olim generalem fui exercitus per terras Chi-
rurgum funt profecuti3reuolui:dum Excellentia? Tua?
erga focerum quondammeum^ animum valde propen-

)( .%' fum

•D E D I C A T I O.

fum recollegi:dum deniqueEiufdem modo laudat^ gra-
tiofum erga me^ac reipfa probatum affe£tum recordatus
fum:tanta me ab ingratitudinis ignominia aliquo modo
vindicandi cupiditate fum accenfus,vt hincindeocca-
fionem qualifcunqueretaliationis &commoditates ve-
natus , fufEcientibus autem deftitutus,tandemhanc^in
dedicatione huius de Formato Fcetu aSpigelio confcri-
p ti &: a me nunc editi libri, quem fub ExcelL Tuae aufpi-
cio in publicum emififfeaEidemq^nullumnonfubmif-
fionis genus pra? fe ferente animo obtuliffe debui^arripe-
re coa£tus fum. Certo futurum ratus , vt ob hunc meum
conatum,mea primum, qua inclitx Hollandorumna-
tioni in genere^quaTua^ ExcelLin ipecie,exdebito rege-
rendas gratise promptitudo innotefcat, deinde Libro
huic, de ExceLTuaefumma nominis honoratiffimi re-
putationeymaior fama accedat > & denique ego , vt ante
hac,ita 6c impofterum tam infignis mei Patronibeni-
gnioris clientelsefruitionenonindignus exiftimer.

Tatami VI. Kal. Maiiy Ann. M» DC, XXVI..

AD

AD LECTOREM.

Agna plerumque ingenia, amaris ftudiorum radicirms
deguftatis, momentanea duntaxatflorum fragrantisefiui-
tionerefecl:a,tandem fub fpefuperuenturi fiuctusalta,de-
fatifcunt,& de fe conceptas omniam expeChtiones,velint
nolintfallere coguntur. Hocidem, anS p i g e l i o quoq;
noftro acciderit,ipfus coniicies. Nos aliud de eo nobis
perfuadere jtum arecolIecl:o, eius adhuc viuiingenii nullo
rondoctrinatumgenerepollentis,vigoreeximio,tumageftaiuminmedicina
rerumdexteritateprudentiflima,tum a manufcriptorum fuorum medicornm,
indies magis magisque au&orum cumulo refertiffimo, tum denique ab ipfo in
fcelicioris a^tatis annorum conftantiam incidente obitu,proh dolor, prama-
turo,.prohibemur* De quibus omnibus&tibifideme6maiotemfac~turi,vt
quardam operum pofthumorum primitiiein confpedum tuum prodirent,
quanrum quidem ob fa^pius diftrahentiaquamndamoccupationum tasdiali-
cuit,allaborauimus,itavtnunclecT;ionibuseius.variis,viciflatimpublicehabi-
tis , compilatis , ac in vnum quafi corpus redactis , hunc de Formato Fcetu li-
brum , xri incifis nouem figuris , ex aliis pluribus ab Excellentiflimi Caflerei
Placentmi Nepote olim emptis^feledisjiliuftrantesjproconceflbperfeceri-
mus- Epiftolarum vero anatomicarum bigam, tanquam fidum, de conatu in
Lbr. de femi-tert. ptomiflo in rem ipfam deducendo , teftimonium laturam,
coniunximus, Atvltimum de Arthritide tracT:atum,vtpote apracmiflbrum ma-
teria non parum declinantem ,quamuis occafioni & loco commodioriprae-
feruare,ofHciinoftrifuillenonignoremusjobftitittamenperpetuusplurimo-
mm Auctori deuotorum ftimulus , quem contra,fine caufa magis ponderofa,
- pertinacius calcitrare , nefas efle duximus. Reliqua quae fuperiuntlctipta chi-
rurgica,cum longins ab ordine ac perfe6lionediftent,& ingenionoftrodi-
ftricatioii ,.& ad eiufmodi labores faciliori negotio expediendos , aptiori, re-
feruauimus.InterimtibidehumanicorporisfabricaLiBR o s X. Lxxiv .seri
infculptis ffgutis exornatos3quosiampridem IuueniDo&iflimo D.Danieli
BucretioSilefio, SpiGELioplurimum olimdilecto , &caeterisadhocobeun-p
dum munus ab ipfo Au&ore in teftamerito praepofito,jnordinemtypogra-
phis commodiorem redigeridos elargiti fumus,promitcentes,enixeque ro-
gantes, vt editis illis peifruens , edendaea haud indignanter praeftoleris j vfque
dum & iftis & illis ,.potitus , aur de faniore in iudicando mente , aut de cenfura
ex pramieditato^colligendaadmonearis. Quod vfque dum fiat, vnicum hic vl-
timum quod te velim , eft , vt qua Auctoris , quaeditoris candorem ac fincefi-
tatem intuitus,.fedulo cum Galeno recorderis, difficile efle hominem non
quandoquelabi. Vale.

)( , L.G.D.

CARMBN IN OPVS CELEEER-

R I M V M D E F O R M A T O F OE T V
Perilluftris &£xcelientillimi Viri

D: ADRIANI SPIGELIL

§uod

1?onebat AnclreasLocatel Goritienf. ex Foroiulio>JPhil.& Med*
Dod-.Prsceptori & Promotori fuo.

Cciduo dum Thjoebm equisfe gurgitetingit
Eittoris ambroflamNereipafcenttbm herbam\
Arcan&mox ftellaruit pr&numia.matris
1 Hefbemsjobtenfzfycadunt de montibm vmbmt
' Aftri<reram indutmchlamydemtuncflagratolympus^
Humanas^micant rapientiafydem mtntes,
Atpoftquam,Solis,meUori lumm e lampas
^Alquoreafe tollit aquaproueBa.corufca
Chryfolitho radiante rota,rutilantepyropa^
[protinusivmbrarumc<zcaferruginepulfa,,
Et montes,&pratA nouos dantpitlaxolores,
Pallida.fedpulchr.um, deponunt aftradecorem:
Scilicetobfufcatlucesfuxmagna minores.
Stc,fua de Foetu-dumfpargitfcriptaper orbem
Spigelv s>Sacr<z,quem nutriuere Camosm-,
Pellit ab Anatome dubU vefligia noBis,
EtflmuLobfcurat veter.es fplendore Pqrentes,
Ceu Titan rebm lucem foeliciter addensx
Namq3Senumm.entes(d!tlis ignofce Galene)
Increpat& viuis,audax r.ati&nibm infert;
Er<ro, non trtbuit duplex arteria vitam
A Matre tnfantifed datpuer ipfefecundk.
Primm hk,explofomundandifanguinu^vflh
Ajferuitfolum carnofam neclere molem
Matricifoetum^varias.dtftinguerevenas-,
Etne rumpdnturpulpafulcire tenella. >
Hicprimo expertm(jfernensiementia)facle
Tntcipitmnocue natospurgarepuflllos.
Hicconfiftentesintertenerosq3perite
Nullim exemplopofuit difcnmina,vt illis
Th tms auxiUumprdftet.Sunt deniq3 cuncla, Qu*

Qtu niuem retuUt,nmeisfignandalapill'ki
Huc igitur fludiofa <ztas,anim ofa iuuentus,
Huc ades,eleclam<fe virimiraberis artemy
Natura nouijfe cupis miracla;calenteis
Nominisignieu/itangunt,animum^fatiga^
Gloria ?Sp i g e l ifolerspe-ruolue volumen,.
Paginadoclatibipulcfjrismiraclafiguris
Conjpicienda dabttjverhocfc exprejfa venufloy
Et velut extemplo^plenajpeciofushonoris,
Optatos dextraprofundetltber honores
Jxecnificordageruntfuadentiapeblorafalfi,
sfnatomespos~lhacclare,mihicredite,quifquaffi<
Tnterfulgebitfublimiafydera,Vhoebi
Huius inauratosquifubterfugerit igneSo
Epigramma.

NVncvoretTnuidt<&meefluspr<zcordiaUuor,,
EtgrauidumpeBmfellemadentefiuatr
FilaJfe lanifica detondantfaleejbroresy

Eumenides rabie turgida cordagerant.
EsrpeUium vifura diem monumenta dedifli

Sp i g e l i, inde tuum flatfinemorte decus:-
Nempe nouofostu &ternos homogerminat annosi
Ettua,per Foetumfamaperenniserit*
In mortem eiufdem.

DEfertum medicamanu Sp i g e l v m,
Languentemgrauibmmalisgementcnfr
Spirantem adfuperos. Virumfauores\ ,
£arcarum metuit cohorstimenda,
Non aufa es~i,digitimemorpotentis\
lam labens Lachefisfecare fiamen:-
*titferm,Qmnipotensfuimifertm:r
Eterris rap iens Polo dicauit, ~~

,Vt,qmfatminimorefulfit orbi^
Jnter Jydereasplagaslocatus,
Nwc magno niteat mtcans Theatm

J&eceptdri mentinTrao
Difcipulus mceftirlimns
idem tjui s.

INDEX:

INDEX CAPITVM HV-

IVS LIBRL

CAPITA PRIMiE PARTIS, E X P L I-

cationem partium externarum ac propriarum
j fcetus continentisf

Cav. l.T^SEdiuifonepartmmfztus,. |

II. • X^ Departibusexternispropriisfeuficundinis. ibid.

III. ' De Pldcentaidr cotyledombus. 4

IV. DemembranisfoetuminuoluentibM)drPrimodechorio+ 7

V. Deallantoide. . %

VI. De amnio membrana. 16

VII. _ Defudoreinamniocontenio. 11

V III . De cutisfordibus. ibid.

IX. Devmbilicofeuvafisvmbilicalibus. 11

X. De pr&cifionevmbilici, i£

CAPITA SECVND^ PARTIS E X*

plicationem partiuminternartim &propriarum

fcetusprofequentis.

I. I*\ E vafis vmbilicalibus. 1%

II. ^~* DefirutturavaforumthoraCisinfoetu. ±3

III. Deexcrementisfostusinternis. 2$
Tabularum incipit explanatio. 3 o

CA4MTA TERTIl P A R T I S P A R.
tium communium tra&ationem abfoluentis*

I. T^\ Epartium communium diuifione. 4 %

II. UDe cute. ibid.

III. Demammillis. a^

IV. De oculis. co

V. Dec&terispartibuscompofitis internis* ibid.

VI. Deoffbus. 53

VII. Departustempore^modoe&cauja. 6z

DE

DE FORMATO FOETV

PRjEFATIO AVTHORIS.

Vi humam fnetm Anatomen ha&enm adminiftrarunt^
aut de eodem commentarios pofteris in lucem protule-
runt \ tantum easfere partes, quarum beneficiofcetm in
vtero augetur ,atque nutritur, quaque a partu maiore vtilhae
iam reddito homine obliteraniur,autvixamplimcom-l^tu
parent , examinandas fibi propofuerunt ; cum tamen alis
fint infcetu partes , ex quibm eimcorpm componiturplurima, qua,fiquo
tempore exvtero egrediturfcetm,cum illis partibm, qua inperfeffis homi-
nibm , natuque grandioribm vifuntur, comparentur, multum difcriminis
habere cernentur , qu&quein tanta varietate morborum , quibminfantes,
ejr pueri obnoxiifunt in tanto variarum corporis aclionum difcrimine,
quod in primis atatibm annisque teneris obferuare licet , non minus debe-
rent injpici, quam qua illicopoHnatiuitatem ,obvfmvelaBionis interi*
tum auferuntur,dr obliterantur.Bonm Agricola,bonmque colanus nonfo-
lum triticigranum , qmprimagermina radicefque tenetlas adfui nutritio-
nem,poftquam terra inieclum elt,edatfcirecupit,autquomoaoejrquando
adftic-as proueniat; Verum etiam vtaprimogermineinterra muteturjvt
producat calamos , antequamjpicasproferat^adirrigandoseommodotem-
poreagrosficcitatescomparandas, nebulas arcendas,quo frumentum ha-
bitim ejr copiofimfutum meJJiaUt,acnutriat :ftc egregiiejrprudentts me*
dici eft, ac naturalisftientU cupidipr&ter iMaspartes, qmbmfoetuialimen-
tum a matrefuppeditatur, etiam alias diligentiusintueri, qu&aliterfe ha-
bent,acinperfe£iohomine,natuquegrandiorevidentur,drnosadneceJJa-
riam cognitionem infamis natuMperquamadmirabilisdeducerepojfunt?

2, PjLJEUtlO Atthoris»

<vt homines in hac tenelU dtate conftitutos a confuetis morbis, quam maxi-
mefieripotett tueamur ,ftnumque corpus,atque decorum alamus iuuentu-
ti.jgupcirca omnesfoetuspartes confderabimus. Primo autem easper quas
fcetmin vtero augetur atque nutritur.Secundo illas,per quas iam ex vtero
guida- in lucem mature egrejft infantis drpueri naturam induit,vtplurimarum
gendftmin mUfAttmum caufitm , quibus inprimis Atatibus homo variat,pene omnes
°C * r°' corporis ac7iones , pernofeere queamus* Jguoad ordinemfeiendum etf.,me
potius elegiffe eum , quem nonnulli. K^Anatomici obferuarunt, licetminus
philofiphm legibus confentaneum, quam eum qui a Clarifftmo viro Fabri-
cio ab Aquapendente fuit obferuatus. Hic enim, &foetus ejr alterius cuius-
libet organi humani corporis particulas ftngulasftmplicioresper diffeclio-
nem examinans ,figuramprius,connexionem,fttum, numerum, & aliain
fartibus indaganda in confteclumprofert,deinde artifciofa ratione ac me-
thodo affiiones totius organi declarans, moxvjumfingularum organipar-
Uum,deinde connexionisfigur&fitus^c numericaujasfiubiungit. SicArift*.
inlib.de hift.animalium, naturam quomodofein animalibus habeat, enar^
rauitideinde in cMeris libris,departibus animalium,motu,ac generatione,
caufas eorum,qu&feorfim in hiftoriis enarratajunt,diligenter ejr artijici&fe
recenfuit. Atnospr&fupponentesatlionemfcetusin vteroejfenutritione-m,,
& augmentum,ex vtero vero egreJftperfeBionem hominis,enarratispar-
Mumfingularum hiftoriis,ftatim deatfione earum & vfu verbajaciemun
§trmte$ftci& breuitati & legentmm vtiHtath&memorkconJulturos^

ADRIANI

ADRIANI SPIGELII

brvxellensis

DE

FORMATO FOETY

LIBR I

P A RS P R I M A

De partibus fcetus externis propriis.

■CAPVT 1.
Departium infietu diuijione?

Artes igiturin fcetu infpiciendae,ali£ propria» fum:,alie, com- jyiuifi*
munes.Voco partes fcetui proprias,quammbeneficiofaetus^*>*/«i»
adfcio in vtero exercetur, quarq; poft partum vel euanefcunt, fi&u**
velauferuntur,velnulliusfuntvfusamplius. Communes
vero dico,quas poft partum infans habet,&quaj neutiquarn
aboientur j fedgrandioresfiunt., crefcente corpore, vei mu-
tanturin fubftantia,& qualitate. Rurfus propriaefoetuspar- Extrafi^
tes aliac externae funt,hoc eft,extra feetus corpus confpicuas,aliae internacieu in- ' *™ ^ut
tra corpus po^tae. Interexternasnumerantur,carneaquaedammoles,(quam quA'mva.
recentioresplacentam vocant)vafa,membrana?,&excrementa;interinternas,
vafa&excrementatan<tim, Communesautempattes,tumintcmas,tumex-
ternas.in tertiaparte cosfiderabimus.

CAPVf IL
Deyartibus externis proyriis feufecundink*

ITaqueabexternispartibuspropriisexorfijdicimusillisquatuoreumeratis,
commune nomen a Graecis Latinisque datum fume.jetenimGraci eas appel-»
lantTz» fcvn&t nsfi wfg^,Latiniadeorumimitationemfecundas,&:fecundi-p'^,^m*
nas •, quod in partu primo quidem fcetus , deinde vero hae omnes partes exclu - exterm„
dantur,tanquamlecundavice. Dicunturquoqueaveteribus^ae/o^&^e^- rum,

A 2 ju«,quod

4 Adriani Sfigelii

jU#,'quod fint inftar fpatii, &aluei,quo faetusin vtero concludiW: verurttdc
liac vcce phna,vbi de chorio membraiTa egcro..

C A P V T IIL-

Be pUcenta , & Cotykdombftf.

Lib.de na- /^ Arnea haec moles ab Hipp. carofimph"citernominaturrarecentioribus
tura-pueri. V>«anatomids placenta; quod poftquam in lucem &etusprodiit,vmbilico
Lt .z.der annexa jj eduliigenusreferatjjquodvulgusplacentamvocat. Obftetricibus
^yfjj. ljenonnul\is hodie quoque diciuir iecundina,quod haeccarovmbilicoannexa
genertitio- & chorio,fecundarummaximampartemconftituat. ConftatetiamapudGa-
aeanima- lenumveteresquoidamcotyledonasfeuacetabulaappeHafie, viiumquenoix-
iium* nuHispou^rioribusfuit,apudAriftoteieninilaiiudpercotyledonasintelligis
vbi inquit animalia vtrinque dentata,qux loco vnius magnae venaepervtc-
rum difperfae multas venulas habent ac frequentes, etiam habere in vtero
vocatas cotyledonas,parte conuexaad vterum,caua vero foetumveiiuspo-
£tasyhas vbi foetus accrefcit atque perficitur; minoces reddi : obliterari ve-
r6>,vbi iam r»erfe&us eft foetus , atque inea,reliKimamma,reponialimen^
tum a natura fanguineura' pro foetu, & hoc altmentum, paulatim ex mul<-
tis colle&am quafi tubercuiun*, vel QhvyftotAcw euadere,& ficfieti corpus
acctabulorum-,- Scd ex hoc Ariftotelis loco non intelligo cotyledonas eum
appellaile hanc carnem ,vel cas carunculas , quas in ouillofcetu,&vaccino
Si'^rj.4. obieruare femper Hcet , quafque Galenus agnouit indignas cotyledonis no-
mirie, dum eas tm libtvde vfu partium-, nominac carnes vifcofas, veluti pin»
guedinem quandam ; fed capita extrema venaram vteri , pcr quae foetus in v-
tero alimentum fanguineum capere folet , mulieribusquc fingulis menfibus
fanguis expurgari confueuichaee enim vaforum ofcula intumefcunt vbifce-
tus m vtero alimcntum caperc incipit, augeicente foetu augentur, matUEe-
feente ver6,paulatim abolentur,quod huic carncae*to*olinonitaaccidit,ne-
que enim cuaneicit,cuminfignihacmolecarneafubftantiatrahaturex vtsro
poftpartum vnicum iecundinis. v£tquamquam in ouillo fcetu haeceadem ca-
ro cauitatem aliquam habere videatur, qua foetum refpicit , conuexam vero
qua vtero connedtiturjattamen in aliisanimalibusgrauidishaec,huiuscarnis
figurainon ita apparet ^vaccinusenim foetusadhaeret vtcro carunculis multis,
quae fungos figurant ( quos fpon zolos vulgus hic Patauii vocat ) quaenon ha-
bent partcm coneauam , qucmadmodum ea , quaecotyledonis nominedigna
fiint. Nam wwmSmou; Graeci nuncuparunt cuidam menfurae genen infigni ca-
aitatc praedito fimiles , quod & cotylam , & o^ucp&v nominabant , Romani

aceta-

De Iormato Foetv. 5

acetabulum,vtherbam incalidarum regionum rnuris naicentem quamRomae
vmbilicum Veneris vocant j fimiliter coxendicis cauitatem in humanisofli-
bus,cui caputfemoris inferitur;pra:terea cauitates quafdam in polyporum
ckrhis feu brachiis,quibus validiflime eorpusquodcumque obuiumample-
xantur , ac fugunt. His igitur cum vaforum vteri ofcilla, in quibufdam dome-
fticis quadrupedibus , maxime fimilia fint, vt oue, vacca, capra, quas antiquos c ^fo.
& priores Anatomicos priufquam mulierem,infpexiile credibile eft ,quod mmn0m
adcibumquotidie macTtarentur,idcircocotyledoncs,&acetabulavaloium v- men,^a-
eeri ofcilla appellata funt licenter eriam in muliebri vtero , etfi in hoc ora waCo-firumir-
rrim nuilam cauitatem habcant \ etenim interna vtcri fuperficies innongta- tervojciilu
uidis mulieribus la?uis & lubrica eft,praeterquam quo tempore menfes ^"u" J?^^'
unt , vel fcetum concinet , &alere incipit , fiquidem tunc afperior, & insequa- J^
tior ea fitparte,qua vterocarneahaecfubftantiaadhaerefcit,&hancinaequa-
litatem tunc conftituunt or&vafbmm vteri,cum fanguinc turgeant. Quocir-
ca de capitibus vaforum v terr , non de carnea fubftantia , & Arift. & Hipp. lo-
ci funtintelligendi , fi aliquando cotyledonum vteri mentionem faciunt. Et-
enim Hipp.de mulieiibusgrauidis inquit : quafcunque mediocri corporisha- sefi. j.af.
bitu praeditae, fecundo auttertio menfe finc caufamanifeftaabortiuat, iis ace- 4J«
tabula vteri plena mucoris (unt, ncque prae pondere fcetum continere po£-
funt,fed rumpuntui : docens enim Hipp.caufam ob quam mulieres mediocris
habitus fecundo vel teirio menfeabfque febre,eryflpeIate,cafu,percu0ione,
faltu,velaliaeuidcnti caufa abortiunt,aitid contingerc propter fines venarum
in vteri mterna fuperficie infarclas vel obftru&as pituitofa roatcria,quibus
finibus,cum valiefe annecti nequeant extremitates venarum per placentam
diiperfarum euenit , vtpomdere fiio fcetusfaciie fines vafbrum vmbilicalium i
fiiis cotyledonibus abrumpat,atque vna prohibctur.ne copia,&qualitate
conueniensalimentumfcetuifuppediteturjpraefertimgrandiori.vndenecefle
cft,fieri abortum. Poiro caronuiuspracentaeHenisparenchymatiprorfusfi- ff
inilisefle videtur, moilis, rubra,;acnonnihilad nigredinem vergens, innume-^.^
ris referta venis & aiteriolis,quae pofteapercnoriifubftantiamdiffeminatae,
ramos grandioies conftituunt,& in vmbilicalem venam,& arteriam migrant,.
harum venularum finibus in fundb vterifirmiflimabafiannectiturplacenta,.
foetusque a matre fibi fumit alimentum fanguineum^fcdanarteriolarumo-
fcula cum vteri arteriofarum ofcurisconiungantur,vtfcripfitGaIenus&aliil^r.i6r
poft eum celebres Anatomici , ab Arantio,infigni olfm Bononiae AnaTomJco/0""^
negatum eft ; Cenfetenim hic, findi tantum per placentam, m minutiffima fi- {J^ ^
famenta : cui viro ego quoque affennor, fed de hoc pliira ctrm de vafis vmpili- ^«w, de
«alibusagam. Probaboenimfanguinem vitalem,& fpiritum nequaquam fce- coniu£iio-

A 3 tui

4 Adriani Spigelii

ne vafo- taianlatrefup^e^itatijmonftraboquepofteavrumharuniarteriolamm. An-

rumfje- ne(^{tiu. autem haec caro ,feu adnafcirur internae vteri fuperficiei,.& primac

t™1™1® jmeml>rans3,reaprimoinuolucro,quoddronumappellantnonnulli,neqi2e v-

bique;fed modo in dextro,mod6 in finiftro larere , &in vtroque magis pofte-

Sex:$. rius,quam anterius,vnde animaduertendum , anfcetui mafculo haereat in dex-

Aj>h.(fi. tro,faEminajin{iniftrolatere,iuxtaHipp»fententiaminaphorifmis,vbihabeti

Arxntii fcerus,quimaresfunr,in dextris,&c. Caeterumin vfu huiusplacentaenoncon-

jopni^fe uen j0 cum Arantio , aflignat enim hic infignem a&ionem depurandi fangui-

'cenu pro-^™**)}11 a<^ fcetum fertur ; quaeianea&iotamlongeabhaccarneabeflemihi

ponitxr& videtur,quamhicegregius vira veritate.Duaeenim funt rationes,quae maxime

reiicitur. contra hanc opinionem pugnant,& prima eftjquod fia&ionemdepurandi

fanguinemhasccaro obtinuirfet, cum triaafanguinefoleantplerumque fegre-

gari, bilis fcilicet,pituita, atque ferofus humor : quaerendum eft ab ipfo,quem~

nam humorem putat extribus placentam euacuare: an, quia maxime videatur

continere melancholicos humores,&fubftantia huius parenchymati lienis fi-

milis fit,vt fuperius dki,melancholiam; at haec in liene foetus fegregatur: an bi-

lem,autferofumhumorem;atilleinfolliculofellisinfcetudepuratur,hicver6

in renibus» Seounda ratio eft, fi fanguis craftus & faeculentus proprietatefub-

ftantiae fegregaretur eftet vtique neceiTe,vtinomnibusanimaliDU$,quorurri

fcetus hanc carnem habent , haec caro eiufdem eflet coloris & fubftantiae, cuius

eft ipfe lien;fedin ouillo fostu , haec fiibftantia muko eftlienexandidior , vifco-

Auclom ^or ^ g^ pjnguior^ Idcirco al ium.coa&us fum inuenire vfum,adhibita prius di-

optmo e^ fl.|n£jorie nominjs camis, quaintelligimustotam maflam carnca, prouteftex
'vfuplace- . ' i n. . . L v

tAt venis^artenolisj.&carneoparenchymateconftitutajvelparenchymatantum,

hoc eft,carnem illam,quae interiacet venulas , & arteriolas;dicimus itaquelate

(umptocarnisnomincnaturam eam in humanofcetu,& aliorumquorandam

animalium fabricafle ad firmiorem foetus annexumcumvtero.-parenchyma

vero feu carnem, quae interiacet vafa , ad commodiorem annexum,tutelam &c

diuifionem vaforum, itaque verus vfus eft, vt fit radix fcetus, per quam fumit a

matre alimentum , tutum conceptaculum , & veluti mefenterium alterum fee-

tus,quod a matrice tanquam terra trahit alimentum* Dicere tamen poffet ali-

quis,equinus foetus caret hac carne,& tamenfirmiteranne&iturvtero;re-

fpondeo aiium effe vterum humanum,quamequinum,caprinum,velouil-

lum. Nam inrerna huius fuperficies nonmultisvaforumfinibusin vnumlo-

cum congregatis , vt muliebris , caprillus, ouillus, & equinus praedi tus eft ; Sed

grandiores per vterum difperfas,&rariores habetvenas; proutigiturvafain

diuerfis animalium vteris interius funt conftituta,proeoetiamextremitates

vaforumvmbilicaliumfaetuserantconftituendae,velflmpliciores,&maiores,

&fine

De Formato Foetv. 7

& fine carnis auxilio annectendse, velin multiplices ramulos findendae,& car-
nis ope cum vtero copulandae. Qupniam igimr vterus muliebris multis vaio-
rum finibus praedituseftintenus,annecl:icurfcetushumanusvtero,mediante
hac placenta, cuiusquidem tantum venarumextremitatesinterase vteri fuper-
iiciei alligantur; parenchyma vero multifidas extremitates venarum,6carte-
riarum fulcit, fouetjatquetueturjquinetiamprsftar^vtvenulasreclafuiso-
mnibus finibus vaforum vteri iungantur , vt reclfa ferri fanguis ad fcetum ab v-
tero iemper queatralioquinfi vaforum extremitateshacfubftantiacarneaca-
iuifient,in fe ipfas concimfi^nt,augefcenteque,& vrero,&foetuipericulum fu-
ifiecnc tam exigui fines vafbrum dilacerarentur.

C A P V T IV.

De membranisfo?tuminuoluentibus ejrprimo de Chorw.

SEquunturmembranaefoBtuminuoluentes,quorumdua2fcetuminuoluunt,
vt chorion, & amnion, vna vero partem fcetus tantum tegere videtur,vt al-
lantoides,poft carnem chorion membrana confpicitur,quamLatinirecen-
tiores fecundinam paiEminterpretantur. Sane apud Hipp.lib.demorbismu-
lierum, & aliis in locis per chorion nil aliud qum tc v s^ov,ieu fecundina intel-
ligitur,poftquam enim Hipp.docuiiIet,quomodo mulier,& a fecundina dein-
ceps liberari poffit,&: quid patiatur,vbi non ftatim a partu exierit,fubiungit : fi
mulieri chorion in vtero reli£lumfuerit,hoc ficcontingit,fipervimruptus
fueritvmbilicus,autmulier,quaBprimovmbilicumfecat,priusperimperitiarri
vmbilicum pueri fecuerit, quam chorion ex vtero exierit, vterus furfum retra-
Jiat v*r£ov,id eft, fecundam, vtpote lubricam,&difFuiaminfeipfodetiner.
IdemHippunquitin aph. vtiecundaeprocidantfternutatorioappofito,nares, aph^.
& os comprime. v&^ov vocabulo vfu$eft,& in epidemicis.;£»eiov x*?K£<nv,fiue Libr.z,
purgationem fieri fternutatotio naribus appofito dicit,ex quibus patetx^e^*» Sex *.*.
& vftzft vnum tdemque efte,acduplicifignificationeacdpiapudfcriptoreS5 chomno*
vna profecundis propne dictis,hoceft omnibus partibus externis fcetus,altera ™i™ter '
vero,& propria, pro vnaextribus membranis,quamnuncexaminandamfuf- : acdfitur.
cepimus. Apud Ariiiin libi de generatione,d membranis,& fecundis,videtur Sectmdo 7.
diftinc^voxchorii,dumchorion,clct/e^gvsydicitinterfeetum,&vterumpoii-
tam effe^quafi per chorion intelligere velit maiTam carneamannexam cum fua
membranachorionpropriedicl:a,multisquevems&:arteriisprfdita:permem-
branas veroallantoidem , & amnion tunicasexangues,&ide6 membranarum
nominedignas.Dicitur autem chorion ha2cprimamembrana,quoniam,tefte Curmem-
Hipp.per ipfam nutrimen tum, & fanguis %»$* , id eft permeat ad fcetum, vel *"»* ht*
vtiputatStephanus Athenienfisin oommento fuper libr,Gal.ad Glauconem, ev£%*K

quia

$ A fi R I A N * S P I C E L 1 1

~ .. «quia.ad modumchorivenae&artenaeinhacmembranacongregentur,velet-
ch rii iam,vt caetetis placuit Anatomicis,quod fit chorion,hoc eft.exiguus locus,quo
fubftan- fioetus concluditur.Eft autemmembrana chorii crafla,alba, multis Yenarum &
tia¥ arteriarum ramis in placcntam definentibus in minimos furculos infignita,
parte qua foetum refpicit interna lubrica,ac lamis: qua vei^o vterum fpe6tat,&
placentjecarneaeannediturinaEqualioi-.Vfushuiusm^branxeftvVtnonmodo
) roetum vndcquaque tegat , ac velet jied etiam vt radices venarum, & arteria-
rum , feu fines vaforum vmbilicalium tuto excipiat, ac liget,& propterea craf-
Venav- fam g^ tjupflicem eam fecitfummusremmopirex. Eftetiamexteinaparrein-
fus ont. jgqjjaij^ vtplacentaefirmiusconnafccretur,&adhaereret jinternalaeuis,&lu-
brica,ne a fubie&is membranistenuiflimis,feparatafuaafperitatequidpiam
damni iis adferret. Tribuunr nonnulli alium chotio vfiim,<jui allantoidem m
fcetu humano reperiri negant,nempe vrinam pueri fupraamnion continendi,
hoc eft , inter idfpacium ,quod eftinter chorion,& amnion.-Scribitenim R«-
fus Ephefiusper vrachummeatum vrin#iimilemhumorem transfundi.

C A P V T V.

De <^AlUntoide+

Cur aUM- A Llantors,choriombiei3:amembrana,nomenfuumapudGraecosaccepir,

tou voce- XJLquod *%.&**» imitetur fua figura, nam hac voce veteres, & farciminis

turh&c quo^Ja^g^u^quocllucanicasvocatApitiuSj&inteftinumnominabant.De

membra- j^ autem membrana ptimo quaeritur,an in humano foetu rcperiatur tetenira

An repe- megant contra Gal. & alios veteres do&iilimi atque in anatomicis difle&ioni-

riatur in busexercitatiflimi viri, qui eam tantum in ouillo, vel vaecino , vel caprino foe-

humano tuobferuafle fe dicunt,putantidcircd,veteres Anatomicos,horum animalium

fetu" fcetum ,pro humano nohis depinxifle, & merito quifpiam poterit coniicere,

veteres caprinum,vel ouillum,velvaccinum,vel huiusgeneris alterius anima-

lis defcripfifle , cum Theophilus inlibr.de humani corporisfabrica, capi-te 19,

docere vnumquemque volens partes, quae ad fcetum fpcctanr, &tres eius tuni-

cas , iubet diflecandam artificiose capram grauidam, & eaminfpiciendam, fic

iEtius tetrabil.4, fermone 4. inquit, fi quisdiligentius fpeculariea,quae ad fce-

tumpertinentvoluerit,capramautvaccam,autceruamdiflecarepoterit. Ho-

rum igituropinio, vti nouaeft, dignacerte ,quaeadexamen reuocetur,praefer-

R&E' . timcumadeamcomprobandamnuperinueneriminfignemRufiEphefii au-

deat-~ toritatemjhic enim Gal. antiquior, &ab eodem aliquotics cum la-udedtatus,

Zntdde. libr.i. de partium appellationibus,capite vltimo,fcribens defcetushumani

partibus,& maxime de membranis, chorii,&amniitantumineminit,&auto-

pfia

De Formato Foetv. 9

pfu fua declarat , vTinaefimilem humorcm in chorion transfundi , nullafadbt
allantoidis mentione.Reliqui porro omnes,qui hactenus floruerunt.allantoi-
dem humano fcetui ailignant,aut veterum opinioncs, ant celebrium aucr.ori-
tates fecuti. Hac in tanta virorum clarorum diflenfione,difplicet me arbitrum
fa&um efle, qui neque vtilli,inanatomicisdiflectionibus confenuerimrtamen
hisducliusrationibiiscenfeo, allantoideminhumanofcetureperiri. Prima,in AuRofu
hiimano fcetu tanta eft hu-ius membrana? neceflitas,quanta in fcetibus aiiorum nllantoidc
qnadrupedum,non enim decebattantum naturam vnnam afudonbus fegre-
gare , ac in proprio ioco ,quod eft inter chorion,&amnion colloca; e ; (ed 8c
propiia tunica,,tanqnam conceptaailo continere , neinterfpatium quod eft
inter chorion 8c am nion fatis amplum , per ambitum fcetus , quemadmodum
fudor , flucruaret huc & illuc in omnem partem , praeferrim cumexiguas vrinas
tamamplum<5<:;ip3tiofumlocumdare,nonvideaturconueniensnatura. Alte-
ia!atioeft;quod.Andreas Vefaliusconciuismeus/incommentariisanatomi-
cis, veficam qaandam nobis depinxerit ih humano fcetu, inteftino fimilem,ex
quofarrimina fiunt, fnter chorion & amnion po'fitam,qua vrinafcetus in vte-
ro cosfleruatur. Quod fpectat igitur ad folutiones contrariarumrationum, & Modtu
ad eam ;primo,quadicuntallantoidemindifle(5tionibusnonreperiri,admo- inwniendi
nendi funt^ fe eamreperturos , fiaplacentapriusingrauida muliere diflectio- *&*««-
nem aufpicentur eo modo , quo ipfe Vefalius, aiiter certe propter membians dem tn
fummam rehurtatem abrumpi ftatim hanc membranam leuiflimo ne°x>tio "mana
contingrt. Ruffi autem Ephefii autoritas quamquam apud memagni (it mo-
mentijtameff tanti non eft, vtGal. autoritatiin hac re /itanteponenda, Etfie-
nim Gal. nunquam grauidam fecueritjquodefleLeiustemporibusIege vetij
tum humanacorpora diflecarei tamen mulrosrnfignesanatomicos, quiho-
mines fecuerant,vtHerophilum, fecutus, quae ipfe ex anatome fimiarum , & a-
liorumquadrupedumnoneftairecutus,exaliisfidedignisinfuosretulitcom-
mentarios : faepe eriamoptimis rationibus ac demonftrationibus ducriis, quas
ipfein diffeetionibushumani corporisinfpicere nonpotuit, credidit, atquea-
liorum diligentiae fidem pracfuppofuit, quemadmodum, quodallantoisinhu-
manofcetu repeiiretur. VeteresouiIlum,vel capnnum fcetum plerumquede-
icripferunt,non quod mulierem grauidam numquaminfpexerintjfedquod
eamfecandinonfaciliseratoccafio,quodqiiepiif;i Anatomiciantequamfoe-
tum humanum fecuiflent , in ouillo fefe priiis exercuerint,eiusque membranis
ea indiderint nomina , quae ipfis conuenire videbantur , vnde fadum eft, vtal-
lantoismembrananomenfuumacceperitafarciminis,velinteftini,exquofar-
cimina fiebant,figura. Si enim allantois ouiila infletur, plane lucanica farcimi-
naimitatur,athumanifoetusallantois,veficampotiusoblongam,quamfarci-

B men,

lo A D R I A K I S.PKTE.LII

men,vel oblongum inteftinum refert, vt hacde caufa lapfus Vefaliuscredide-
rit non huic vefic2,{ed chorio cum camea placentainueifoific vt eam vndique.
^|a^^complecl:atur,allancoidisnomenaflignandum. EftauteiTtallantois membrar
allantoi- na tenui(Iima,alba, mollis,in homine veluti inoutllofcetu,exigttis admodum
dii. venis,&:aiteriiolis,adnutrimentura,prafdita,interchodon&amnionmedia,,

Sittu & ea tantumparre tota conclu&iqua placenta coopcritur^conne&itur cum mea-
vfiuaU*» tu.vrachodicto, perquem, & veiica vrinam fufcipit jhuiufque munusefti,vrit=
*" K* namfcemsaXudoreieparatamconferuare,.

€ A P V T VIL
De amnio membrana. ,

brlnah&c T rLtima tunica dicitur ab Empedocle, & carteris-pofterioriBus Grascis «-

amnios *• ftvetos & ctfAvi®» quafi xpetv®' J^/«),id eft,optimamembrana,permeta-

voeettin x theiintranfpoiitislitteris.InterpretesapudGahamiculuminterpretantur^cum^

Grammatieis pletifque oLfAvi(& ab oLf/,vos nomen traxifle videatur quodagnumi

fonat,quaii.diceres agninammembranam, vel quodvtliadenus multis vifunv

eft, mollis & candidaiitjinftaragnijvel vti ego interpretor,quod primi-Anato--

mici agninum fcetum fpectantespriufquam humanum,agno proximam hancu

membranam viderint,.ac ipfum agnum per eamrranslucentem,ficvtnulla>

membrana circundatus efte videatur. Dicitur,& a nonnullis conceptusarma-

§uaBfit tura*& fcetus veftis,ab Arahibus Abigas. Eftautem fubftantia huiu s lamis,ak-

timfub- Ijajmollis,tenuis,transIticens,pauculisiisqueexiguisvenis&artei3k>li5nutrita,

jtantta. toturn fcetum vndiquaque veftiens chorioque tantum connata,fadanon tan°

&'tutfa tlura ac^ tute^am reetus,more aliarnmmemhranarum jfedvt aquam clatiorem

vfm a+ vrina,atqueabeafeparatamrecipiat,quae.aquanilaliudeft,quam fudor,qu*m

mnios. dumin vtero haeret fcetus , continuo per cutis fpiracula admodum patula, cu-

timq; tenellam,obfanguinem,quo alitur copiofo fero abundantem,largefup-

peditat. Hasc illamembrana eft,cum qua fiforte contingat, vt fcetus humanifs

prodeatin lucem ,.maxime circa caput.,velaliam partem velatus, fi masiir, ga-

lea, & helmus vocatur agermanis obftetricibus, fin fcemina, vitta, indufium,

feu camiiia,vtltali loquuntunputantfcetum cumcapitehocinuolucto veftito

genitum,mirafacl:Urum,fortunaprofperainvitavfurum,fieamcomederit,vel

iecum portarit,ab armorum iniuriis tutum vbiqueforejadditanonignobili

fuperftitione,velpotiusiniignimendacio,vt.iiforte.abobftetricibusclancu-

lum auferatur, magnis infortun iis,& miierrima vita v(urum,quod,quam fit ri-

diculu credere ipla anatome declarat.Sed quemadmodum nullafabula,nulla

vnde orta fuperftirio,uullumc]; mendacium adeil,quod non prius ex alicuiusrei veritate.

mdietM»* originem

D E F O R M A T O F OE T Y. flff

originem traxir,fic etiam^puto nonnullos olim.exiftimafle,-veIatosaliquain7«/'^««»
partepueros hac membrana long£ magis miferam vitam tradu6fcuros,quam ^amnio.
qui more caeterorum iine hoc velamine pariuntur,&red:e quidemmam infan-
tes cum amnio circa caput natos,puto fic nafci,velpropterrobur membranae,
quamidcirco infans, dum prasparategreflumex vtero, perrurapere commode
Sc vndique non,poteft, velpropterfoetus imbecillitatem:quife ab hoc inuolu-
cro expedire probe njon valeat.Noui aliquando Matronam in Belgio &nouer-
cse meae propinquam ,quae omnesifilios8cfiiias cumgalea,& vitta pepererat»
iingularique cura ac diligentiamembranasafi^eruarat^neabobftetricibusau-
ferrentur, fua omni prole , numquam.pubertatis annum attingente/quodad-
modumdebilesnafcerenturorbaram.

P

C AT V "T VIX
Defudorein amniocontemo.
Orro aqua illa, qua;ciaraeitatquelimpida»&copiofavndiquefoetuscor=

pus circumfluens,ac feeundum,poft vrinam in allantoidemcontentam,ex-
crementum , inter extemasfcetus partes proprias, nonlpernendos habct viiisj Sudorh
huicetiam foetusin vtero innatans.non leuior fit matri, vtpote quse 8c fcetum, tftu.
&aquam geftaredebet, Ced minus.ponderisacetabulis,quibusrcetus placcnta
anne<Shtur,ptaebet, dumfufpenfiiseft fcetusj deindein mouendofe,&; facilius
mouetur,ac vertitur faciliusad os vteri in tempote partus cumxapite, quod a-
lioquinadfundum vteri verfumhaberfo^tus.Tertiofaciliorfbstuiexmembra-
nis exitusprasbetur amplo ipatio a corporeiemotis, &humore quem cotinenc
lubricis. Quarto ante partum, a ruptis membranis,fluente hoc humore per os Vrinttcw
6c ceruicem vteri, cun&a loca irrigantur, ac lubrica fium,ad facilitandum exi- *fi*dore
tum feetusex vtero;Caetemm fudorem ab vrinafegregatum voluit natura,noD^<*wM**
.permixtum,necutiteneIlaealiquoddamnum vrina2acrimoniainferret.

C A P V T VIII.

Decutisfordibits.

POft vrinam & fudorem fordes apparent,cuti corporis inhasrentes, funtque
tertium,& vltimum excrementum, glutinofum, craiTumque, quod per cu-
tis porosvna" cum fudoribus edu&um,tamquammagiscerreftre,cutiadrras-
refcitrita quoque cernimus,nobis fudantibus ,crafliori excremento cuticu-
lamobliniri ,deindeabindufiislineis abftergi. Putantrecentiores viiimhuius Reeemie-
excrementi efle,vt huius obcruftationecutisyabacrimonia,quamfudorcir-r«w<j/i/»#ff
cumfluens longo temporefibi nonnihil acquifiuit,vindicetur. Sed mihi ajhuc fovfujor-

B z {uc-4ittm'

il Adriani Spigblii

fuccuintaliuslonge excelleniioivvtfcilicet vitales fpiritusporis cutis nonnihil

Au&orU occlufis abhocglutine conferuentur,ne diffluant a magno calore,quem cogi-

opmode mr fogcLis m vteLo fuftinere j.neue (anguis qui in partibus exterioribus tenuior

eorum ^e(t>^nianetichorofiisiproptcrporosfoEtus.miilt6patcntioresiis.qui iam nati

funt,

C A P V T I X.
De vmbilicofiu vajps vmbilkdibm.
G}u& par- ^TYnc inter partes externas agendumreftat de iis vafis , quae vmbilicaliaap-
tes -vm i- X_XpeUantur> Horum autem nomine lntelligp id totum,quodexmedia ab-
jiituant. dominis parte egreiTum,inteftini formam adipifcitur^nequealiudeftjquam.
quatuor vaforum,duarum fcilicet arteiiarum, vnius,venae,& viachi connexus,
per membranam a choriQderatam,atqueinformamfuniculiexmultisfuni-
bus,veLcereae candelasex multis paruis candelisxontortosj,& quiainteftinief-
flgiemrefert,amultisobftetiicibusinteftinumapud variospopulosnomina-
tur.Hipp.eoquepofteiibres-Arift.&Gak pioprionominehancpartemfcetus
vmbilicumappellant. Arift. inz.de geneEationeanimafrum,cum dixi{Tet,non-
aulla animalia re&a in vterum vmfbilicum tam quam radicem dimittere, inquit
t&H. opQ.otKQsLv. x,£Aucpei(pA8/S"e?,eft autem vmbilicus in putamine eontentae ve-
Vtnhilici' nXiVt Gaza interpretatur per venas intelligir,& venas comniunesdi£tas,& ar-
^0X&cLHt' terias, per putamen feu JteAvcp©- tegumentummembranofiira,quodalibijts-
Kv$@~ St^xitv&v nominauit. Ha£cobirerdicerevolui,vtfciatUE,vmbiIici vo-
cem aequiuocam eile,&capi modo pio hocinreftino,ex vafis quatuor conftaiir-
te, moao verd, & communiter pro. medii abdominis ea cauitate,quae poft par-
tum arecifb, yel fponte prolapfo vmbilico relinquitur in nobis per totum vitas
ipatiumo Apparent autemin vmbilico exinteruallismacutaquaedam nigrae,
'Veluti muiium ftercoracontinentes, quaefiunta vena vna cum arteriis & vra-
cho contorta, ac circonuoluta, modoque exterius fanguineatro , quem conti-
Longitudo netjtrafparente per membranam,mod6ar&liquisduobusvafis occultata.Lon-
Ibcraffi- §us er* £res circiterfpithamasplus minusque , & craffus digitum fere , quando
ties quan maturuseftfcetus ; &quoad fitum, aplacenta incipiens per mediam frontem
ta. paulatinipergit,circumfleclendofeadocciput,inderurfusobliqueiedui5tus,

situs. a ^ (iniftram ceruicis , & iuguli partem deorfum fuper pectus progreditur , do-
ncoin medjam abdominis partem inieratur. Nam exfurculis venarum & aite-
riarum , pcr placentam difperfis in chorio membranafiunt maiores rami,qui
tandem in truncum coeuntes , in duas ai terias exiguas , fed vnam magnam ve-
nam &amplam,pertotumvmbilicum capteolorum in moiem conuoluti pro-
grediuntur,vna cum vrachoaballantoideorto, donec abdomen pettingant.

Pono

DeFormatoFoetv. *3

Porro fubftantia venaril & arteriaruprorlus fimilis eft venis & artemsper totu §}ualU
corpus fcetus difperfis; vrachi fubftatia no eft fimilis poris veteribus, fed mem- ™joruw
branofaeft, qua ex vefica intrat in vmbilicil, vbi paulo poftquam trium circiter lhir^Lhl
digitorumtranluer(brumlongitudinefupraabdomenegreirusfinitur,&obli-^w/^
teratur in mediovmbilicirex quo patet non eflfe veiUjVmbilicum ex vracho co-
ftare,& vmbilici humani tria tantu eflevafa, duas arterias & vnam . vehamjvra-
chi vero poris vreteribus ,per quasvrina erenibus in veficam colat. Herod.vel
Auctorillius libri,quiIntroduci:orius infcribitur,in operibusGal»c.il.neraum
ad compofitionem. vmbiliciconcuirereputatjhisverbisinterpreteAnderna-
co.Exvenisvteri,quae{ecundasimplicant,binaealiaeprodeuntesvenaT,abarte-
riisibidem fit is bina? arteiiae, & a neruis vnusneruus,mutu6 in vnum congref-
(a mearum , £&xov appellatum,abfoluunt,quiinfantisvmbilicoinfetirur,ex
quo &enafcitur,&(u(penfuseft, ab vmbilicoautemvenxadiecorisportam
fangurneniitafretibustranfmitcunt. Arterixveroiuxtaveficamcraflioriarte-
ria:,neruus hic fpinaj inferitur.Ha?c ille.Ex quibus colligerelicer,non modo ex
neruo vmbilicum compQniexternum,fed,etiam is^t^ovab eodemvmbilicum ,.jU
bunc appellari». Caeterum quod vmbilicus neruum habear , probari etiam ra- $,afore
tione poteft, exvetetum, & recenriorum monumentis defumpta: videntur e- neruum
nim otnnes Anatomiei (e^fifle,vmbilicum fenfu piaeditum efle.iCtiusenim z&probatun
amputandum vmbilicum recens natimagislaudatfcalpellum acutum,quam
aliam materiam aiundineam , vel vitrorum,ne arteratur vmbiliciparspuero
a.nnexa:deindevetatcuminum praecilbvmbilicoin(pergere,propreracrimo-
niam j.conaa vetemm nonni.ill.orum con(uetudinem,quafi vmbiiicum fen-
tire purarer.. Inter recenriores Parxus, & alii,qui curam infantis recensnari
prae(cripferunt,praefecl:ovmbilicoimponuntoleum,velrofaceum,velamyg-
dalinum cum pan.no lineo,ad fed.. tionem doloris, Contra Galen. ahterlentit.
Scribir enim nullumappareieneruumexvteroinfecundasprouenire,neque ,

inipfis(eeundis5nequeinvmbilico,autdeforisintrofubii'e,aurdeinteriorife-f7.'^H;-^
de extra prominerc ,quod nullaomnin6;neceflitasfuerk,vtorigoneruoium &pia 6.
concep:ifcetus,veluti venarum,& artcriarum,matri coniungeretur. Etreuera
nullusneruusin.vmbihco,aur fecundinisapparerjftdinvrachimedio, neruu-
!uscandidiiIimus,abinrernavefivie.membranaortus(dequoforteinlibr.In-
ti oductoiio facta eft mentio ) inuenitur : veruntamen etfi neiui aliquam for-
mam induat ,interna vrachi pars , neruusnoneft; cumneque vllam commu-
nionem connexionemque cum neruo habear,nequevllomodoinfpinalem
medullam,(ed in fundum veficaeinferaturrfedhxcneruofimilisvrachipars,
nil aliud eft, quam pars vrachi interna , quae vbi fcetus iam ex vtero egreflus eft,
contrahitur veluti in nerueum funiculum, nullo per medium foramine pra;di-

B } tum.

-v 14 A^D R I -A N I S P I G E l r r

Wmhilkm tum* Sedquodhaecparsnonfentiat,_patet, quoniam & vmbilicusnonfentir,

nonhabet neque enim erat conueniens, vt fentiret. Piimo, quia dum properat ad exitutn

nemttm. YcecuSj&poftpartumab vmbiHcodependensjhuc&illucmoueturiinhaccir-

cumagitatione diftrahitur , contorquerur ,acdiftenditur vmbilicus. Itaque fi

fentirer, doieretob folutionem continai, (idoleretjneutiquam ex matiis vtero

exiretj fed quiefceret potiuspropterdolorem,quem fibiparitexdtftoriione

vmbilici. Quocirca erat neceffe,vtmatriquideminpartumagnusdoloie£-

fet, fcetuivero nullus, aut minimus,quam fierf poteraL&xemplumhabemus in

iis,quaeex ouogeneranturjomniaenimjputamineruptOjexeuiuexouoabf-

quedolore,atmater,qu#iouum;parit,petcipitdolores. Secundoprobatur

vmbilicum nonientire , quod ab amputato vmbilico obferuatum fu,infantes

non vagiifTe}imo egoatiquotiesvidipuellospoftpartumoptimeiehabentes,

dum praecinderetur vmbilicus,neque poftetiamperquadrantemhoraj,non,

folumnon plorafIe3led nec os tanxum apemifle:vanaigitur,&iiieptahacl:enus

medicorumeftcautio,qua ad praecidendum vmbilicum eliguntferrumpo-

tius, quam vel arundinem, vel lignum prasacutuni,velaliudquidpiam adie-

yana mt- cancjum aptum, & apraecifo vmbiiico fele&aquaedam medicamentaimponi,

auth du ac^ fedandos cruciatus , iubent, cumfi haec pars vrachi neruofanonientiat, cae-

fupravm- teraerprofefto ., ex quibus vmbilicus conftat, nullo modoienfum habeant,non

bilicum vena,nonarteria,nonetiammembrana, quae hasinuoluit , cum haec achorio

fetium me deducatuiyquod^quim fit ienfus expers, notant mulieres, quibus cum a partu

^wew'* {ecundaeextrahantur,aullus cruciatusexciratur.Qujerit in problematibus Ari-

tmponun . ^Qlcm [lommj magnus fit \mibilkus,(loquensdeeacauuate-,qu#eftvefti-

gium in mediaabdominisparterefe&ihuiusvmbilici,) cajterisveroanimali-

bus exiguus, & non valde manifeftus,putatque hoc contingerejquoniam vm-

bilicus in caeteris animalibus in directum tendat,& cum diuin vtero maneant,

Curma- vmbilicus interprete Gaza arefcat cu/*<$cuvov, homo vero imperfe&usprodeat

gnm ho- \inrmdo,8c-»veuu&' (Tanguinolento Gaza) exanqui vmbilico,fedverara-

bilicm cio ex vmbihci anatome capitur. Eft enim m ulto maior proportione conude-

rata corporis hum anifcetus , qu am cas terorum animahtium , propteramplitu-

dinem vaforum.
Vfus -vm- Vfus huius vmbilici eft multiplexjetenim per vmbilicum fcetus mitritur,at-
bilicimul- queiufpenditur,Ytin omnem partem mouereie queat,vrinam inallantoidem
tiplex. reiicitexvefica. Conuenithuictantalongitudoadcommodioremmotumin

vtero , egreffumque ex vtero -,etenim fi breuiorem vmbilicum homini natura

creaflet,vna cum fcetuplacenta&membranaeexiredebuiiTent,quodpartus
?r ""bi? facilitati obftetiffet,nunc vero tam longum vmbilicum naturafecit,vtprius
licL. fcetus totus exire poilit abfque (ecundis,quae etiatn alia de caufadebebant,

poft

DeFormato Foif t. ^i'

poft egreiTum foetusi vtero annecti, ne repentina dilacerationcvelabft-ra&io-»
ne o/eula venarum placentavmagnam copiam fanguinis funderent,cum vita^
infantisdifcrimine:&proptereatamlongvi$eflvmbilicus,vtpuerexvtero e-
gtefliis nihilbminus adhuc ipfi adhasrerequeat; confertetiam hasclongitudo^
ad commodam ediicfcionem fecundarum,inquaprofe6toinfignisprudenria
requiriturin obftetricibus. Infericur autem vmbilicusimnferioremparterri.
totius coi-poris,boceftinmediumabdominis,nanenimdecebatpuerumex*
squilibtioab vmbilicodependere,{edTupcriorespartes,vbicaputeft,&tho"
rax , ponderofiores habere ab vna parte,pedes vero,&:mediampartemreli- •
quam ventrisab altera, vtex vmbilico fufpenfUs panibusfuperioribustempo- vm^iit-u
re pattus in capur,verfusvteri orificiumfacillime'voluerettu:nanipartus>natu-
ralis, tam homini , quam casceris animantibus fit iu caput ; contorquentur au- $Mttu
tem in vmbiiico vafa in modum aciae, vel chordajexfunibus binis,vel pluribus naturalU
conftantis , non quia tanro longiora , Sdongiori morafanguis praparatior adfitinca-
fc£tumproditet,vtfoirmiant Anatomici,(edquia vmbilicus eratcircundu-^-
cendus aparte dextra ad finiftram perfrontemcircacollum,donecadabdo-c^
men perueniret , in qua circumuolutione, fi re&a procederent vmbilici vafa, in vm^
profe&b comprefla nimium fuifTent,nec pertranfire commode,perarterias nco cm.
vitalis fpiritus & caior, per venas fanguis, pervrachum vrinapotuifTetiquod torqttem-
per hamc. vaforum tortuofitatem mirabiliter euitauit natura. Adfert hasc tor- *ur,
tuolitas aliud quoquecommoduminfecandb vmbilico,ne illico fanguisflue-
re poflic a prasfecTione vmbilici cumvitaedifcrimine:circumduciturvmbili-
cus a finiftro tempore in dextrum ,permediamfrontemi vt caputtotumque
fcetumcommode fuftineat,quodfi forte fortuna inpartu ab hoc vmbilico per
fuperiorem capitis partem , feeundum naturae leges , non bene expediat fe fce-
tus jfed vmbilicus defcendat, non fblum periculofus &perdifficilis matripar-
tus fuccedit,vt notauit etiam Hipp; fed etiamlaqueatusproditinlucemin- ^^ ^
fims, 8c fic exiftimatur puerum miferam vitam traduclurum*quorundamet-y^/?w^
iam experientiaedocTorum iudicio, laqueo periturummodos praetereafeu m-partu.
gas putant nonnulli annotandas in vmbilico,dicunt enim mulieres multos
patituras fore,fi vmbilicus infantis, quem primoenixaeft1, multosnodos o-
ftenderit ,aclongointeruallb feiun6tosperlongainteruallapartuspraedicere, Vanafu-
addentes mendacio mendacium,ruffos;nodos mafeulos,albos vero fcemellas^^
promittere ,fterilemque fore in pofterum mulierera, Ci fcetum peperit vmbili- vm^i^
co connexum fine n o dis , quor um vani tas fa tis de clararur iis fceti bus, qui
iamprouedlisaetate mulieribus vltimopariunrur,nam& ho*-
rum vmbilici quandoque magis,quam priores^
funtnodofi^

€A-

i#* Adriani. Spigelii

G A P V T X.
De prAciJtone vmbilici.

HVic de vmbilico tra&ationineceffeeftfubiungamjquaittaprudentiape*
ritiaqne in fecando in partu vmbilico requiratur , quomam in hoc obfte-
tricum ars fere prsecipua verfatur, cum nil vtilius aut curioiiushoclocodici
Terumda 0lueat• Obftetrix vt prudenter fecet vmbiiicum obferuare debet, tempus,lo-
infetlione cum, modum , tum quaepoftfectiouemperagendafunt. Terhpus eft cum in-
vmbilici* fansex vreroegrefTuseft , velcum fecundmis,veUbfqueiifdem: hodiefolo ex
Tempus vtero egieflb fine fecundis fecan folet vmbilicus : atfi fcetus bene valeat, ac 10-
fecmdi ^ buftus fit.quofacilior &fceliciorpartusfequatur,meliuseritantepr£ciiionem
" rentare,vtfecunda&paulatimfequantur. Namnotatumeitaiiquoties,nafutis
vetulis,poftquamvmbilicumfecuerant,cafureiiquampartemv4nbilici,qu32
fecundis adhuc in vtero adhaerentibus annejca eft,e manu excidifle, moxque in
6}uomodo vterumretraclaminmortispeiiculum maximumpuerperasconiecifle. Dan-
jecunds, ja igjtur eftdiligenteropera , vt ante vmbilicifcciionem fecundasquoqueex
t ': vteroeximantur bocpa<5to, ftetnuratotiotnedicamento naribuspnusindito,
nares^&oscomprimendajtumobftcTrixvmbilicumtrahendojfecundas ex v-
tero eximatjfed intra(5tioneferuandusmodus,neviolenterriat,exviolentia
enim periculum inftat, ne abrumpatur in v teto vmbilicus, cum peiiculo puer-
peraE:namabrumpiturfacile,cumexpartibusadmodumj:enellisconftet.Do-
inlibr de cet hunctran^ndimodum,quem paucaeobftetrices^velnonTnt^velobferuant,
fuperfoe- optimeHipp.duminquit.Si fecundaenonfacileexciderint,finendaefuntmaxi-
tatione. me ad fcetum appendere, vt paulatim abfque vlla violentia trahantur j mulie-
H ipp. mo- tem in fella perforata collpcabis,&fcetum fuper vtrem humoie teprido plenuna
'T*/' lmPonQS> vt mucrone tenuiflimo conpunctus vter,fenfim concidaty&: vnafce-
cundu! " tura>& quaeab eo dependent inuolucra,deorfum ttahat. HaecHipp. Quodfi
fcetui mature ex vtero exeunti propter imbecillitatem, velagritudinem vitx
periculumimmineatftarimegrefIo,vmbilictvspr32cidenduselt;fecund'Sver6,
" man_ vtexcidant,deincepsprofpiciendum,velutiapentispraeoipitur,ad coxumalli-
dum vm- gato vmbilicocumfilo. Locus autemvbiamputanduseft vmbilicus,is ftatui-
bilicuma-tiu a veteribus ( fine vllofexusdifcrimine) vbiquaruorcirciterdigitosabab-
ptus. domine infantis emerfit:fed ne quidpiam a mulierculis, & barbaris abfque fu-
Muuihb. perftitioneperageretur,fexusdifcnmeninuentumeftiputantenimvulg6ob-
vanaiu- ^etl"'ces longiorem partem vmbilici praefecti mafculis rclinquendamefte,vt
perftttio in ^ongam ipiis pubeitatii annis menculam alantjfoeminisvero bteurorem, vt
amputan- anguftum pudendum forment, verecundiores fint,ac minus audaces,quafi ve-

dovmbi- r6 eiufmodiparsvmbilici,qua;quarto,quineo,velfeptimo diefpontefuade-
Uco. cidit

Modtu am

De Formato Foetv. i7

ciditinfra vinculum,aliquid poftet ad immutandos animi mores, vel membri
alicuiusconformationem,&augmentum;fedneceireefthancndeamopinio-
nem. Namfi in mulierum poreftate efiet,prima vmbilici eura,pudenda maio-
ra vel.minora'emngere,profe6to parturientes deobftetricibus iure merito
conqueri deberenr;quodin prima natiuitateiismagnamvmbilicipartem nori
reliquerint, vt fcetus citius ex vtero exire poilit.

Ad modum perite fecandi vmbilicum requiruntur,deligatio,inftrumen- Modma
tum, 6c aliquaante deligationem peragenda.Prius enimquam pusefcindatur,'/!^^^
puer.debilisfit,acpen^noitims:£datu^

cVfanguis , qui e corpore faetusper venam vmbilicalemrefluere foler, & fpiri-
tus vitaies,qui per arterias vmbilici.e corporefostiiseitluerenituntur^repn-
mendi funt paulatim rurfus in corpus ; fic eninrftatim infans, qui modo exan-
guisdeficiebat,recreatur,vita;quereftituitur. Sin verorobuftusfitinfans , qui
proditftatim:iiniftiamanuapprehendenduseftvmbilicus;tumprotinusdeli-
gandus,ne fanguis~e corpore^infantis in vmbilicum repat. iPro deligatione lo-
cus tutior eft,fpatium,quod extatduorum,vel trium Higitorum tranfuerforum
latiYudineababdominejieuprincipieexexituvmbilici^ Namfiproximevm-
bilico ligetur, periculum eft, ne trahantur in eonferifum partes abdominis fen~
tientes , &c iic dolor excitetur ., qui infcia matre vel nutrice caufam prabere fo-
kt aflidui ploratus,fed vltra terrninum,quem prxicripfimusligarenil vetat,
cumvmbilicusnonienciar,&totaha?cpars,qu£eaprscifianerelinquii:ur,pau-n ,. d
cisabortudiebus,fpontedecidat, DeIigatiofaciendaeftquamfortiftima,du-/^/"/7j.
plicato ,'dc tripiicato filo ferico , vele Iino, aut cannabe confedo, reiteratiset-/^/e«^
iam nodis , ne vinculum foluatur , vel relaxetur, tum demumfupra vincuium antevm~
vnius,velalteriusdigiti tranfuerfi fpatioeritamputandus; alioquin fi prope nJ^ci pr&^
gamentum amputetur , metuendum eft , ne foluatur vinculum , anrequam fuac^wwew°
fponte vmbilicus emoriatur,& a corpore decidat, & fic, fanguinevitalique fpi-
lituerTLifoexarteriis/irffansftatimcommoriatur. Ga^tetum^quoinftrumento
amputes , an fcilicet cultro , an forfice , an arundine, vitro, vel alia materia,nil
intereft,cumnonfentiar, Afecfco vmbilicodeniqueimponendumeftgorli-
pium , qua parte vulnus eft,'pannisque lineisinuoluendus , nefua frigiditate
ventriobfit,donecfpontedeciderit.Qnan-ereqiiifpiampoiTet,curhominiante
fe&ionem vmbilicusligetur; casteris vero animalibusnon. Omniaenim vm-
bilicum cum fuis fecundinis poftpartumftatimdeuorant,hisferenulIumvi-Cw/^
detur fequi incommodum,vel efFufionis fangumis,velfpirituum vitalium.Hu -homwi

ante am~

ius quaefiti duplex eft apudmeratioj&primajquoniaminvmbilicohominis^
vafafuntmaiora,&ampliora,prascipue>ena,qua3vnicaeft^^^

guis,& fpiritus facilius fluere pofTunt. Deinde animalia,dum dentibus abfcin- '«>" wwfo

C dunt,^*-

t% Adriani Spigelii

dunt,afceM proxime abdomini eum auferunt,fic vt nulla pars de vmbilicoex-
tet,'pcftealambendo reducuntcutem vmbilici exortuicircumfufam fupraex-
jremitates vaforum vmbilicalium , pofteaha^cutishisvaforufinibusconna-
ia6cfupernata,nodulum tantirmin quibiifHamquadrupedibusefricir,pro ve-
fiigio vmbilici , in aliis paruum fignum , in nonnullis etiam haudconfprcuum.
Hincpatet veraratio, cur hominivmbilicus magnusfit, caiteris vero animali-
bus exiguus,velnullus,non ea,quam attulit nob is Arift.in probiematibus. Sic
ats,circafec"tionem vmbilici, ab obftetricibusexerceri debett

PARS SECVNDA

De partibus internis propriis*.
€ A p v T l.

De vaJIsvmbilkdibuSo.

Acfcenus partesfcetus externas proprias examinaulmus,nunc au-

tem internarum,propriarumque explicationem aggiedifuper-

eft. Haedu^etantum funt, vafafcilicet,.&excrementa: vaforunv

alia in abdomine ,& ventreinferiore continentur , vt vmbilica-

lia •, aiia vero in tHorace,vtramus exiguus,quo vena caua cum ar-

teriaveno(aconiungitur,&:arteriamagnaeum venaarteriofa.Vmbilicaliava^

fa-ea dicuntur, quae per vmbilicum ex ch orio tranfgrefla in ventds partes inter-

nas inferuntur,funtque totnumero,quatinvmbilicainueniridiximus :ete-

nim vafa omnia quatuor,quaepervmbilicumvnitaprogrediuntur,vbiabdo-

men inttarunt , finduntur fingula , ac a fe inuicem diflbciantur , & diuerfa loca

fuis finibus adeunt,quibus terminantur : quandoquidem vena peritoneo fub-

tusper eius membranam annexa , paulatim furfum in iecoris partem,qua2 leui-

Ven&vm- tennduas velutipartesdiuifaeft,(nonnulK Anatomici rimam iecoris vocantj,

vtltealis nom[ni propriam ) in cauam iecoris vlteiius uenetrando, vbi caudex, feu trun-

cus portae aiecorelurgit.bipartitur.acmquendamvenasportajramuminle-

ritur. Sic in canibus , 6c aliis quadrupedibus cernimus venam hanc vmbilica-

lem, ramum etiam ad mefenterii Gentrum , ac cum venaj portas prarcipuo trun-

Attsrh coypermeienteriumdifper(b,coniungi;SimiIiterarceriaevmbilicalesabdomen

™«£i//«HngtefIae,vnacum vracho perguntperitoneoannexa2;fed&illaea{einuicem

liiinfer- difiun&ae ad vtexi ac veficae latera £eruntur,& in ramos arterise magnae, ad cru-

Vf' , • • ra defcendentes , inferuntur , ea parte, qua per pubis oflium foramina tranfire

fatL, * ' incipiunt. Vrachusautem intermedius>peritoneo annexus,infundum veficac

itermi-

D E F 0 B. M A T O F OE T V. t$

«erminatur. Omnia hssc vafa vmbilicaliainterna, ftatimacin lucemvenit fre-
cus,infuniculosabeunt,ob vfuseorummaximiabolitionem.Ecenimvenavm-
bilicalisdeftirj^fufcipiendoa matre fanguineo alimento , fegregaca carnea
placenta,per cJmis fubftantiam in venam vmbilicalem,per chorion & vmbili-
cumducicurjinutiliseftifimiliterablatisvenisarteriaevmbilicalesinutilesfunt:
vrachus quoque , qui anacurafa&useft, vtper eum ex vefica vrinain allantoi-
dem transfluac, aonamplius ex vefica fafcipit vrinam , cum, allantoidepriua-
tus, feorfim excrementum vefieae, per aliam viam , nempe per pudendum, ex-
cernatur^nequeenimeft, quodrefutemdo&orumquorundamnuperinuen-
tum, qui putanc, fcecum, dum eft in vtero, per pudendum mingere, propteuea
quod vaachura folidum,nec vllo foramine praeditum confpicidicant,cum
monftrare debuiflentviam,per quamfoetus, vbirninxeritvrinam afudoribus *ter*o*non
feparataminallantoidem,velfpatium,«quo<leftintei-chorion,&amniontraf- mingit.
m ltti c i 8c rationem ob quam in casteris quadrupedibus vrina fegregetur, cu 8c
eadem mingere per pudenduin poterantjreddere.Porro vmbilicalis vena per-
cingit ad iecoris porta in cauam,vel ramum cauej,quod fanguis,quifcetui a ma-
tre pro nuttitione dabatur , alia egebat elaboratione , quam ea , quam a macre
acceperat,6V;vtt.endla^pa:rtesc6modius,&citiusnutrirentiir,erantiegregaridi
ferofi humoxes a renibus, biliofi a fellis foilicuio, melacholici a liene; vnde cla-
rum eft non bene hactenus Anatomicos cenfuifle , matrisfanguinedulciflimo >
peiuiiilimoquefcetum vti pro alimento,melius Gal.Qpinacum,fanguine,aeque x.defym-
puro & impui-o,nutririfcetum $ fed tenellumfanguinepuriore ali,grandiorem po.cmf.j
iami,puroatq$,impuro. Dixifuperiusarteriasvmbilicalesablatisvenisvmbili-
caiibusinutileseu^meceileeft,vtquibusrationibusaveterum,&i*ecentiorum
omniufententiamouear,quaputaruntpervmbilicilesarteiiasvicalefpiritum
a matre fcetui fubminiftrari, exa&ius acdilucidius declarem- fi prius huius an- VJ*emm
tiquae opinionis rationes protulerim.Nam Hipp.fiue Auctor denatura pueti, tioruml-
dum inquit,fcetum pervmbilicum fpirare,&alimetum augmentumq; capere, piniodev-
nilaliud inteltigere videtur, quamquod per venasfanguis ad nutritionc\&ar- /**««■*'*-
terias vmbilicales,(quas etiam fub communi venarum nomine compiexuseft) ™™vm~
ipiritus a matre adcordisrefrigerium,&alimentumviMliscaloristraducere-^ '*" ****
tur : & paulo pojiin eode lib. cuin duplicem in femi ne ex quo formatur foetus, tur.
ftatuat ipiritu,internum feu connatum:& ingenitum exrernumque, quo inge- Hipp.au-
nitusnuciicur;acexcernumdicatefleaerem,qm'pervmbito

gidiorem paulo quamis ,quieftinternus- peraeLemnonincelligiceum,quem - ?fuar-
nos afpiiando attrahimus,quippe qui ad fcetum tarn crudus,veluti a nobis pul- vmhiltia-
monibus hauritur,peruenirenon potefbfeda corde matris eIaboratu,&per ar- uum.
terias matris ad vterum comportatu,&Jiincper vmbiiicuin omnespartes fce-

C z tus

%.0 A frRlAHI SpIGELII

C*i au- tusfuftrnnGal.ver&paulo darior,pluribusin locis vfum arteriamm vmbilica^-
Borimei l^ryfignificauit, cum dicat, fpiritum ad vitam perhas fcetui dari , &: quemad-
devfuar- ^^^ per venasvmbilicales fanguinem,fic per arterias non^irirum modo,-
fymbUka- fecktiam-vna cum eo fubtiliorern, & calidioiem, quam is,qu(Rvenis eft,fan-
tium. ■ gumem accipere iixiatre?, atque ex hocomnium calidifllmiim vifcus fabricari,
nempeeor.. \

Praeter. iias- auctoritates non defunt quoqiie validil1Tma2i*ationes ad hoc
Trimttira- probandum. .Pnmaautem eft. Si ipiritus vitalis non procederet a matre ad cor
thprcGal. foetuSjfruftrafacliaBefientarteriae vmbilicales, ekearum coniun&ioper.anafto-
e yH ar~ mofim Clim atteriisvteri ; iedfruftra non funtfa&a? artenaevmbilicalesj&ea-
<vmbilicfo rum^anaftomofis cum artedis vteri jergp vitalis fpiritusprocedit a matre adi
littm. foetum.Maior probatur,quoniamad nutriendum fcetum vena eft fufficiens>&:
ideocumnonnabei'entvmmferendilpiritum:vitalem^iTentfLipeiflua;:minor:
pateteJiaturadegibus,qua^ficutifn neceiTarirs.non deficit,itain fuperuacaneis;
Secunda, nonabundat; Secundaratio,. Cuicunquepartinorrfuppeditatunmateria,ad:
tatt0* conficiendos^fpiritus vitales, ih ea vitalis /piiitusgenerari noa poteftViedcor—
di fcetus non fuppeditatur materia progenerando fpiritu vitaliyergpfpiritus;
vitalis in cordefoeius generari non poteft,&: per confequens,a-matre procedit..
Maior probaturnn corporeanimato , autin animali,,in quo non-fit refpir-atio>
externi aeris»in eorum^cordevitalislpiritusgenerarinon poteft,fedinfoetui in
vtero exiftente,non fit refpiratioexterni aeris,ergp vitalisfpiritusgenerari in
eo non poteftv Maior eft manifefta,nam aer externus inanimali,quodbon re-
fpirat ad cordis finiftrum ventriculumperuenire non poreft per venofam arte-
T«-/*V**vsirjarn,vt fie,cum calore &fanguine pemiixtus,fTat vitalis ipiritus.. Tertiaratio.
tio* Si vitalis fpiritus.non procederet amatre,faetus,ante debitum tempusparien-

di ex-.vtero>exemptus».adhuc viuerepoiTet ; fedviuere.inon'poteft,,cum ftatim-
^ttarta'. moriatur,ergo vitalisfpiritusprocedit amatread corfcetns. Quarta ratio.Si in
ratio. corde fcetus generareturipiritus vitalis;artertis & venis vmbilicalibus vinculo
conftridis cor foetus pulfu non deftttueretur ,, fed arteriis& venis vinculo
Auttoru' con{ri-j£tis cor; fcetus pulfu deftituitur , erao incorde foetus non generatur fpi-

optmode- , ... r r .' p . ■ i r:

ifuarte* ritusvitaliSj&.nceumamatreprouenirefequitur.EgoverocontrajVitalesipi-
riarum ritus per arteriasnequaquamaimatreadfcetusvitam transfundiexiftimo jfedi
■vmbilka^ porius a corde fcetus,ad propriarum partiumexternarumvitam,arteriishis
liumar^ jmrnitri credo;quod multisargumentisprobatur. PrimOjfiamatrevitalisfpi-
^obatur tltns cordi fcetus fuggereretur per arterias vmbilici jCorfcetLis nonpulfaret,
Frim&ar* quianon generareturinfuo corde fpiritus vitalis.. At corfoetus pulfare, &c Gal..
gumentu. 8c Arift. aucT:oritatex:onuincitur,fenfibusquedemonftratur.. Et profeclio ma.
mlib. de iorcrn propofitionemi vfqueadeoveram ciTefatentur Attatomici, vtinfignis;

§tritu. - intet

De F O R M A T 0 F OE T V. II

intereos AndreasLaurentiusaflumttonem negarit; fedlegatGal.quiexpreue i.Defemh
dicitcorfcetus,quod arteri£permeant,ob nimiamquandam caliditatem,qua- m%-
fi flammam quandamjaflidue nonmoueti,fed mutuareciprocatione.Vnde ie-
quiturvitalemfpiritumincoidefcetusfierijeociue viuereomnesfoetuscorpo- r

tis partes , nequaquam vitam roetui a matre traduci. Secundo. Vnde procedit a nm „
vitalis facuttas , inde quoque procedit fpiritus vitalis , fed a corde foetusproce- tffffK
dit vitalisfacultas,qu£ fcetum gubernarjergp vitalis fpiritus a cordefcetus pro-
cedit.Maioreftmanifefta^aufaenimproximapofita,eiFe&^

probatur Gal. auctoritate dicentis , quod fceribusexXemine, non ex vulua fa- vfu$Mt.\
cultatumipfosgubernantium origo fit. Vitalisergofacultascordifcetusinna-
taeftexfemine, non a vulua , hoceft, a matreinipfum miiTa,ftatimque,acfor-
rnatus eft fcetus infunt omnibus partibusfacnltaKscorpusfcetusgubernan-
tes. Tertio; Si a matre vitalis fpiritusprocederetper arterias vmbilicales,artc- Tertium
riis, quae advmbiiicum funt, vinculb conftri&is,omnes,quann chorio funt ai<- argume» -
cexix pulfunon deftituerentur,fed tantum, quaein cor fcetusingtediuntur.ied tum'
omnes ,quaein choriofunt,pulfudeftituuntur, cordenihilominuspulfante,vt D ^
ex-Gal.habetur. Ergp vitalis fpiritus non procedit amatre perarterias vmbilici ^^ g, '
Qgarto*. Si' a* matre vitalis fpirituscordi fcetus fuppeditaretur per arterias vm- plat.6.
Mici, aliis quoqueanimalibus idemacciderer,quae arterias vmbilicalesha- Quartum
benr. Sed aliisanimalibus idemnomacciditjdum enim ex ouo generatur pul- arg"men~
lus,vitam non accipit d matre:fed afemineperincubationemformanturo- lim'
mniapulli membra, ftatimqne cor, quodpalpitat^ & vitales fpiritus in fegeni-
ros,nonmodopercorpuspulIidifFundit,redetiam:perpartesexternas,nempe
vmbilicum.Quinto. Si amatre vitalisipiritusprocederetperaneriasvmbilici §lB,ntum
ad<fcetum,mortua matre,non fieretpattus Ga^aieus,neque diutius quarn ma- arZumen '
ter, fcetusviueret.. Sedmorrua matre fitrpartus C32fareus,&diutius,quamma-
terviuitfostusjergovitalisrpiritusnonproceditamatreperarteriasadc^fce-
tus.. Minor probatur experientia, nonnulli;enimpoft matris obitum extracti
fupetuixerunt,& auctontate Pliniiiniib. 7; natui-aliumhift.cap. % cuius verba
fUnthaec. Aufpicatiusenecataparenteg!gnuntur:iicutiScipio Africanus prior
natusjprimusque Caefarum a.ca?fb>matris vterb di&Us. Quade caufa, & caefo*
nes appellati. Similimodb natus Manlius, qui Carthaginem cum exerciru in-
trauit. Ego etiam a-ftquoties oftendipublicefoetum agninum a matris vtero
fxmctamperfemihoram viuere,. Deniquefaueriiobisaucte>ritas Ariftot.qui
ranmm ad alendum foetum in vtero factum efle vmbilicum fcribit fecundo de
generationeanimalium eap.4, Alibietiamdicit,alimentumfcetui contingere
pervmbilicum eodem modo,quop!antisperradices, venasautemvmbilici
su^e.tanquam,radices>perqu?,salimentumhauritfcetus. Nequealibifecitvrm-

C J quami

tt, Adriani Sjigeiii

RefbonTto ^V1^ mentionem fpiritus , qui per vrnbilicum ad vitam fcetui a matre datur.'
ad argu- Rehquum eft, vt adargumenta pro Gal. addu&arefpondeam. Etadprimum
tmnta pro dico •, Arantiurn negafle hanc arceriarum vmbilicalium cum vteri arreriolis
GalMdu- coniunctionemaGal.propofitam. Atlicethocconcedatur3tamennoniequi-
^J' . M turneceiiari^squodfaacdecaufafitfadajVtipiritusvitalisamatrefcetuicom-
$t*mu° municetur, cum ad firmiorem annexum fcetus cum vtero hanc arteriacum
coniun&ionem facere naturaporuerit ,.& vc vitalis fpiritus ,acorde fcetus ela-
boratus,melius a matris vitali fpiritufouecetur,tamquamdebilior,adpartes
piacentae extimas calore fanguinem craiTum per anguftas venulas atcradhmi
impelleret,attenuaret,&adfQetumpervmbilicumferret. Adiecundumacgu-
mentum accedo. Cuicunque parti non fuppeditatur materiaad fpiritum vica-
lemgcnerandum,ineaquoquenonpoteftelaborari. Sedcordinonfuppedi-
dfu n- tatur %'l"^tus vita^s materiav Palfum hoc j quia fuppeditatur per venam vm-
dum+ bilicalem fanguis , qui fufficit ad fpirkuum vitalium generationem, Praeterea
probatiomaioci'spropoficioniseftfalfa,vbinonritrefpiratio,ibiquoquenon
fit fpiritus vitalis , exemplo eorum animalium, quaj non refpirant. Nam dum
in ouo pullus generatur,cordis officio,acmuneregubernatur,&perficitur,,
.., , mediante fui cocdis caloce & fpiritu,quoufquepartesvitalesitahabeatper-
refb cap 6. fe&as > vt externo aere frui queat, vel debeSt. Arift..quoque negatalimentigra-
' tia fieri refpirationem , ac fi aleretur fpiritu internus ignis , &c refpiranti qui-
dem , tamquam fuper ignecn accenfum , fomitem adiici , alito autem igne fie-
ri expirationem. Etenim inquit:oporcebat inaliisanimalibushocaccidere,
.„ authuicproportionale:nam.omniahabentcaliditatem vitalem,fed pifces a-
er tu" quam trahunt non aerem. Adtertiura.Porro viuerefcetum extravterumexem-
ptum non potTe,partim verumeft,partimfalfum:verumeft,quianonviuir
diu,ficuti homo mature editus : falfum vero, quia diutius viuir, quam poflet,fi
a matre vitam per artecias continuo tranfmiilamhaberec,, Namabortusper
horas viuere obLeruatum eft ; &fex,feptem,atque octo menfesin vtero porta-
tos fcetus , quos matres maturius, ob aliquemerrorem externum, erantenixae,
per feptimanas,adhibito conuenienti fotu,&alimento,vitales fuifte. Deinde
aliam ob caufamaccidere poteft, vt fcetus a matrice exemptus viuere nequeat,
quam ob vitalis fpiritus matris priuationem : priuatur enim ab vtero feparatus
F tM materno calore, qui fcetus omnem calorem in corde auget,fuftinet ac fua qua-
*unde di- litatefouet, Vndefcetusdiciturafouendo,nonaliterquamis quiincubituox
8tu, uorum a volucribus raatribuseditiu" : quamquam enirn pullus m ono grandior
fit,corque eius vitalem fpiritum &caloremgeneret,perquecorporisomnia
membra diffundat,tamen nifiblandomatrisactepidocalorefoueatur,pro-
pter cordis & vitalis emscalorisimbecilhtatem,&pororumcorpoiislaxita-

, tem,

De Formato Foety. 15

tem,ftatim rigens emoriturj quamobrem ne rigeantfcettis, maxime nitper na-
ti, videmus matres frequenter apprimendo pedtori eos fouere : pulios gallina-
rum futr alis matris,qii6cenerioresfunt,eoftequentiusieconderematerno Ream^
tepore corpufculum conferuantes, Ad quartum, Quod vin&o vmbilico cor aa-^mr^
fcetus pulfu deftituatur fit, quia deeft alimentum cordi, nempe fa nguis,qui per tumv
venam vmbilicalem copiofiflime in dextrum cordis finum fluit per venam ca-
uam,vt exeo nutriatur,& vitales fpiritus toto corpori conflciat. Vt igitur con- Vemar-
cludamus,credendum eft cotitra omnium Anatomicorum hactenus reeeptam tenarum^
fententiam,arterias has vmbilicales fadas effe, vc fpiritusvitales a corde fcetus J!^ rm
tranfmittipofiintad externas partes fcerus, nempe fecundas, ad calorem vite- fecundum
lem illis partibusrribuendum , quo rnotum fanguinisper venam vmbiliealem, mmum
2 matre in iecur faetus transfluentis,acceleraret,prohiberetattenuando,ne Autioris*
conctefceret , debitumque alimentum flead minimas quafque externarum
partium particulasnutriendasperuaderet. Casterum duasarcerias vmbilica- Cur ^*1*'
les natura fecit,& easanguftasjvnamverovenamfatis amplam.Decebatenim ftjieafa
copiofum 5c craftum alknentum , qualis eft fanguis, per ampliim locum vnite vena,&
pertranfire ^tenuis vero fanguis , & fpiritus calidi , perexiguos&: anguftos ca- du&fint
nales , pertranfire poterant. Sed & follicita fuit de commodo & facili tranfitu arteri&,
fanguinis a matre ad fcetum , vt duabus arteriis venam ample&i voluerit, nul-
1'usque per chorion efier ramus , eui non arteriarum aliquis ramulus comes ef-
fez. Terminantur arterias vmbilicales in arteriasadcrura deicendentes,velfi
mauis dicere , ex iis oriuntur,non autem ex corde, vel prope cor ex arteria ma-
gna, vt vena vmbilicalis prope iecur ex vena porra, quod partes externae fcetus, .
vitali fpiritu bene pneparato , ac elaborato egebant , qui iaarteriis remotiori-
bus a corde folet contineri. Neq; prope corex arteria magna hos ramos prodi-
rerutumerat,quod pertranfiredebuifienrmeienterium,&inteftina,qua:pul- Cur me"
mm harum arteriarum,cibo flaribusque onufta,poterant intercipere. Neque J?* jw no~n
decebat duos ramos vnitos femper prodire ex vnieofloeo,cumvnusramus ortantur
fufficerevidebatur,fi exarteria magnaoriginem traxifTetjfed vt duo xamiprQd- prope cor,
kent ex duobus locis diftandbus,

C A P V T II.
Beflruclura vafbrum Thoracis infietu.

SEquuntur nunc vafa in thorace eontenta circa cor,longe aliter conftituta,
quamin nobisaliquandiu natisw Etenim vena caua cum atteria venali con- Vafa ^0
iungitur , 5? arteria magna cum vena arteriali yCed diuerfa ratione. Nam ve- J^JJ '* _
aa §aua eum atteriavenofa contigua,rotundo>ac faris magno foram ine?mem- moa-0 con.

brana //*>«*£.

.14 Adriani Spigelii

branatenul,acnonnihilpell«cida fociatur:atatteriamagna,quiapau!ulum
dtftabat a vena arteriali, vafeartetiofo, tanquam noua.duc1:u &canali,cum
vena arteriali coniungitur obliquerquod in natis aliquandiu, &perfec"Hs ho-
minibus,non amplius confpicitur non fine miraculojexficcato nempehocno-
uo ductu, atqueeuanefcenteforamine, tanquam in natis iam non ampltus ne-
Curpul- ce^arj0# Quippe cum piilnionesfoetusin vtero nondum cordi inferuirent,ad

tnones fos- _ . ^-'r,r . r rr -n • r r

ttts copiofo tefngenum calotis per aerem«xternum ,erat necelie illos copioto languine

fangume nutr.ire,'& cumhuncfanguinem copiofepervenamarteriaiem, fubminiftrare

nutrtan- non poterat , eum per foramen amplum ex vena caua in arteriam venale-m re-

tur. fandit , occlufo nonmhil forarnine tenui membrana^ne quippiam, quodin-

v*wf l~ traflet, ftatima vicino motucordiscoaclum^fuifletregredi : deinde , vtedito

Uftitutio-nk Jara m lucem fcetu hoc foramen facilius bbtu>rarerur , membrana tenui paula-

vafirum tim cralliore fa6ta,& acquirente corpus arteria. venalis.Similiterarteriam ma-

infostufe- gnam-cum vena atteriali per vafculum exiguumconiunxit,vtcopiofe fangui-

cundum nem ^ g- ^{ritum viralem pulmonibus largiretur pervenam artenalem. Quia

Autlorem. ^^^ pulmonum fubftantia non amplius,in iam natis copiofo & craflb fangui-

ne nutriebatufjpropterea non adhuc opusfuitapartu,vtabundamercoriis

vitalem fpiritum 6-fanguinem impartiretur.Irno.cumpulmoneseftentinnatis

aeri excipiendo deftinati,& propterealeuesefleoporterer,ac:fubftantiarario-

Pulmones re> voluit natura.a partuhotum vaforum vfum, 5.jftru<5luramtranfmutare,&;

tn nata venam arterialem ,'fanguinem ipaulo tenuioiem, quam ;qui in vena caua

cbntinetur ( vtpote nonnihtl attenuatum in dextro cordis ventriculo) pulmo-

Eibus nutriendis praebere :per arteriam ver6 venalem rmodicum fpincus vita-

lis,e finiftro ftnu cordis, pulmonibus ad vitam impartiri.

Ex his igitur patet,explodendam efle Anatomicorumfententiam de vfii
Anatomi propaginis,quaarceriamagnacum venaarteriofacommunionem habet. Pu- ^
eorumfen- tant enim per hunc ductum cor refrigerari , atque a matre praeberi fanguinem
te.tia de vitalem, & pulmonibus, & cordi;fcetus,;ptopterea,quod:Cum per.arterias vm-
-vfudiuer- bilicales,longo ducttvper arteriam magnamincorfpiritusvitalistranfire non
f&confli- poterat OD oftjola circabaftm cordis.,initiomapna3arteri£pofita,abhisre-
tutiona r .,.*..-.. i i o -i o i

vafomm pulfus vitahs fpttttus,perhu%iducl:uminvenamarteriaIem,6£dextrumcor-

infcetu. dis finum, pulmonesque permeare cogatur. Sed quod feetus neutiquam vira-
lem fpirituma matre'hauriat,iam videor fuprafatisprobafle. Ratio aurem cur
Vnde orttt m hancenoneam opmionemlapfiiint omnes,qui vfque adhucfuerunt Ana-
Anatomi- tomici,faic adminiftratio Anatomica fcccus formati j fiquidem in hacvide-
corum /ewrUntpriuseasparres,quibtisvtetofcetusannecl;itur,&exhacvenas,cVaiterias
tenttad: vmbilicales fcettts abdomen penetrare, vnde fane probabiliter aa*modum,&
vfit arte- fatlaUinem & vitalem fpiricum a macre in fostum tranfire fibi perfuaferunt, at-

rtarwvm- & > r t

bilicaliu, 1

Fcetm ex-

m
De-FormatoFoetv. 2,5

que ex hocfundamento in aflignandis vfibus horura vaforura errauerunt.Ob-
feruaui quoque in corde , 8. aliud , nondumab aliisanimaduerfum, nempe v-
trumque corcfis ventriculum habere parietem sequalis C-affitudinis,cum in
adultisfinifterhabeatcraffiorem parietem dextro,

C A P V T II.

T>eexcrementlsfxtm internis.

EXcrementahaec duorum funt generum,alia folida,alia vero liquida , slla in
inteftinis craffioribus , haec vero in tenuibus, & ventrieulo confpiciuntur.
Solidaac dura in craffis inteftinis, Latinis papauer, & papauerculum dicuntur,

_ , " _ . . 1. 1 f . lA ln 1 r -r • N 1 1 • • crementa

GizecispjJcvftxoK. Suntqueviridia,vel(vtAriit.deicribit;valdenigra,acpicea5^^0^

& colore fanguineojliquidiora vero in ventriculo magis vifrida, & alba j in in- vocewtur.

t.ftii-isvifcida, & pallida; atque adflauedinem magis craffitiemque vergentia,

quo propinquius inteftinis craffis in ileo confiftunt; magis vero albida,quo vi-

ciniorafuntventnculo.Notandumetiameft,quodinteftinumieiunUm,quod Fceimfia^

in nobis eft vere vacuum,in fcetu eft excrementis plenum. Excernithaee omnia ttm natm

excrementainfans recensnatus,velftatimapartu,veladfummumintra vnum , „_* ex~

diemnaturalem ,&pnuspapauerculum excermt,deinde verorehqua,quaein exe.mit,

inteftinis,&ventriculocontinentur.Sedmultopluraexcernereait Arift.quam Cur vm-

corporismagnitudopoftulat. Veteresquidam,cum viderent,poftpartumin- ^escredi-

fantem hrec excrementa excernere vna cum reliquiis vrinaein vefica relicl is, Aeruntf«-

credidenmt puerumin vtero matnsfugere, c_ perosalimentum capere.neici- tevn .

iri • f. • ' „ ' • • 1 ° Pey os

entesvndenamhaecexcrementaprouenirenr. K.ecentioresomnes,&interhos»^m.

Andreas Laurentius , impurioris , &c craffioris fanguinis recrementa,quaeper -^«wfte-

fplenicum, __ mefentericum ramumaliene in inteftinaamai.dantur,ibiq; diu^ vu™<>pi-

tina mora 6. caloreexficcantur,e(Teputat. Aliiveroatotocorporepervenas ntode&e-

r • cl- a j r M- o nerattone

meiaraicas lainteitinanuere credunt. Ego autem, quamquam ahene,5_ toto excremen-

corpore mandari po-Te^per venas ipefenteriiininteftina,nonnegem;tamen?.^^y^_

exiftimo eiufmodi expurgationem craffioris,qnalisin veniscontinetur,ian-^-

guinis non effe, dum adhuc in vtero eft coardtatus foetus in beneualente , qua-

lem naturafemper conaturfacere,velconuenientemvcl neceilariam, cum GcAuSiom

ad fanguinis pervenas expurgationem ora vaforura non fine noxafcetus ape- °Pmt0 lie

riri deberent, & eius excrementa crafTacum tenuibus commodiusmagnaex^^"""

i • 11 t i i ■ i o ne excre-

parteperpatulosporoscutisexpellat. Ideopotiusdico,haecexcrementacrai- rnentorutv

fa,nempe papauer, generari aliquidioribus,in ftomacho & inteftinis tenuibus _/«;/«_,

contentis , quae partim funt pituitofa, vt in ventriculo : partiror>iliofa,<__ pitui-

tofa^vtininteftinoieiuno &ileo* Fluit autem hascbiliofamateriaexfolliculo

D feilis.

xS Adriani S ? I G E I I I

felHs „ciiiiB porus in inteftinum duodenuminferitur, vtinnatugrandioribus:

apertiflime. confpicere licet : pituitofa vero i ventriculo ; fed maxime a capite,

quod neque per naves , neque per os , occlufis omnibus Liis meatibus, in vtero

expurgan poteftjhinc.necetTe eft ,vtper cefophagum in ventriculum dilaba-

Caputfoe* turf Agnouit hanc.capitis expurgationem ex veteribus, &recentioribus, quod

tm m ^"gqjjiciemfciam t nullus , prater Hipp. veleum Auctbrem , qui de morbo facro

roexpm- ]^confcripflt m operihusHipp.Ptobansenim is in eolib.epilepfiam fieri,fce«

madhucinvtero£x.ftente.inquit:Purgaturenim&florefcitcerebriim,veluti

etiam«ali;spartes,priufquam in lucem edantur* . In hac autem purgatione , fi :

• quidem probe acmoderate purgatumfuerit, &neq-, plus,neque minus quam

nipp.Au, oportet defluxerit,hic foerus faniflimum caputhabebit. Si autem amplior col-

BoMpur^ liquatio £toto cerebro fa6tafuerit,morbofumcaputangefcensfcetushabe-

gatione bit,& fonitU)plenum,& neque fblem,neque frigus tolerabit,; Si veroab vna a-

capittifoe^ jiqUaparl:e colliquatiocontigerit, autab oculo,aut aB aure;autvena aliqua fi-

re, ' mulgradlisfadafuerit,illeficafficitur,qualiterfanecolliquatiocontigerit:fi

vero colliquatio non contingar, fed in cerebro fpifletur ac cogatur ; fic necefle

eft fcetuspituitofosefle.. Etquibufcumque quidempuerisexiftentibuserum-

punt vlcera in cap ut , 8c in aures, ac inreliquum corpus , &: qui faliuofi fiunt ac

mucofi^hiipfiprogrefruaecatisfacillime.degunt^hice-nimabitaepurgaturpi-

tuita,quamin vterchpurgari oportebat,&: qui ficpurgati fuermr,comitiali fiue

facromorboferenonapprehenduntur. QUiveromundifiint,&:jiequevlcus

-rllum,nequemucas , nequefaliua vllaprodit, nequein vteris purgationem fe-

cerunt,talibtispericulnmimminct,vtabhocmbrbocorripiantur. HascHipp.

Igitur pituita acapite detuibata in ventriculum,cum ea,quae inventticulo

quoque eltgenita , tenuisque,in modum chyli femicocl;idefcendens,cum bile

permifcetur,ac fi quid vtiie fit,vel aptum alendo fcetui,id per venas mefaraicas

icapituriniecur,vtexeofanguisfiatjiiquidinutile,perinteftinatenuiapra:ter-

labitur ,;n craflarelegatur, paulatimqueexiccatum , quo inteftinis craflis vici-

niusfit.craflius redditur, magisque durum ac viride;fic,vtiam tanquam excre-

mentumin inteftinis craflis confiftens , prorfus durum reddatur , & ex viridi

atrum,qui colbr ater hifce excrementis inditur,non quod fanguis fit craflus,&:

ater aqui in inteflina fluit ( vtha&enuscrediderunt Anatomici ) fedquia bilis

flaua permifta cum pituita craflioribus excrementis,longaxnora in corpore in-

fantisconclufa, acalctrevritut&exficcatur , &quiahaec bilisflaua viridis red-

irfiuio* ditur & praflina minus a*cal6reexufta,deinde magisadhuc,poftea exficcata,&

nrnotum combuftanigra euadat,idcirco excrementa tenuia, quae in inteftino ieiun©

«xcremen- continen&urmagis funtflaua , viridia vero & craflibra, quae in ileo , nigra vero,

torurf.f(e- ^^^ eoIoy& recto». Atque intcreadurainvteroeftfcetttjhaccxcrementa

m' non

De Formato Foetv. ij

nonfpernendumhabentvfum. Nam prohibent, ne fibiinuicem adharrefcant
lnteltinajvelinfeipfaconcidantjquodeueniflet^ileaomnihumorevacuaefle
voluidetNaturaificigiturpatulamSnen^&aptaexcipiendocibojpoftquamia
lucemprodiitfcetus. Sedaiiquidioribusexcrementisaliudquoquepra-ftacur.
Nam pituita , qua. in ventriculo eft,exercetur conco&rix, licet languida, vcn-
triculi facultas , vthancin fubftantiam commutet, non quidem chyium-voca-
tam , fed chylo analogam ,qua?poftea cumbile permifta,eaparceliquidiori ac
dulciori, quae fanguini conficiendo idoneaeft,perinteftinatenuiameans, Sc
per venas mefaraicas ad iecurraptajn alimentum cedit/Sic nequeventricdhis,
neque inteftina, neque venae raefaraicae aiuomunere, dumin vreroeft fcetus,
ociari videnturjfed naturam iam a primordiis conceptus aftuefcere vnum-
qiH>dquemenibmm,adnutritionem,velaugmentuiii,fcetuspropria2acl:ioni
deftinatum cernimus. * Patet ex his optime caufa, curpuer ftatim a partu, vel
f pacio 24. horarum , excrementa variicolorisexcernat,&priusnigra,picea,ac
durajdeinde vet o flaua, pdftea liquida,& magis ia&ea.Nonenimalac1:c,quod
puerfugit,excrcmeiKaalbicantia&flauedinepermiftaexcernuntur(vtputant
multi,)fed quiataliaininteftinisfcetusconcludebantur. Obferuatione di-
gnum eft, quod not.ii.it Arifto, plura excernere infantem recensnatum, quam
magnitudo corporis,vel proportiorequirerevideatur,hoceft,vtiegointer-7-f/r/?.
pretor,quam inteftina capere poftunt, Hocfit.quiamultapituitaacapitein^A10-
inteftina dilabitur puero in lucem prodeunte,& multaqiToqueexcrementaPaer^

ortum cur

biliofa, concitatisin venisfanguinis bumoribusj&expulfisper venasmefaiai- ,

. . n. t t r ■ 1 - totexcre-

cas in lnteftina per modum cnfeos:quomotunonfolumnaturaexcernitfu-»w»^^-
peiftuaad fufcipiendum alimentum , fed patulasquoqueredditvenasmefa- "*»«*.
raicas, vt per eas melius & copiofius trahatur alimentum ex rnteftinis in venas
adiecur. Hicnon poftiim non mirari obftetricum , nedicam medicorum ne-lKfanies
plip;entiam,qna haec commemoratainventriculo&inteftinispuerorumre-^^ orm*n
center natorum excrementa expurganda putant vei pomocummellehauftow^f^
vt hic Pat3uii,& in aliis Italiadocis) vel fyrup.rof ex rofis pallidis laxatiuo (vtm mentU
Gallia)vel alio quopiam laxantcacderergentemedicamentofvtinaliislo-^g^»^-
cis.) Negligunt enim fummamNatur£eprouidentiam,qu£eintamneceiTaria
re,nafcenticonfulitpuero-blamedicinaamatrispapillishaufta,&graciore,ac
tutiore muIto,quam quaeab obftetricefolet praberi. Nam coloftrum(laceft Cohjltum
quodin vberibus puerperasprimis diebus apartu generatur) fi ftatim natusfu- q»id.
gatinfans,commodius,& finevllanoxaab hifceexcremenrispurgabitur. Ali-
mentum enim eftmedicamentofum , quod Naturaad eum finem produxit, vt
modice _*utriendo leuiter pro infantis imbecillitate purget per aliquot dies. Si
enim nos prxbemus medicamentum,velnimisdebile, velnimisvalidumefTe

D % poteft,

tS Adriani Spigelii

poteft,atNatura dat,quod viribus couenit^Preterea nos femel,aut bis illud ex-
hibere poflfumus, at Natura, quod,per plures dies dari poteft,ad corporis eua-
cuationem & perfectionem largiturpaulatimdiminuendovimpurgandi,&
frimum fufcipiendo vimalendi. Namfalfohacl;enusaeftimatumeftabomnibus,non
pue>per& efe primis diebus dandumpuerohocprimumlacpuerper#,quodcoloftrum
tilusdan dicitur,reddere enim infantes aegros, in ventriculo fpiflari,ac coagulari,admi-
dnm. ' ftumcumpr32di6tishifceexcrementiscorrumpi,fufcitaievaporesadcaput a-
fcendentes, prauorumfymptomatum auctores, nuHius efle nutrimenti,vel
Kou &>«/praui,quod eas omnes notas non habeat,quas bono lacti Auctoresadfcri-
hi&$* bunt,nimimm nonfitlaudabilisconfiftentiae,colorealbum,odorefuaue,fa-
pore dulce ; fed contra potius cralTum, flauum, fapore mmus fuaue, afpectu vi-
rofum,cum videamus quotidie alios pueros hoc primum lac fugentes, nil pati;
ied ipfos purgare,vel aluum mouere,cumquefciamusNaturamnilinnobis
generafle , quod non cedat in noftrum vfum» Quocirca monendae funt obfte-
trices,atque pucrperae,ne in pofterum,aut catuliscoloftrumproiicianttan-
infcmtium quam inutile , & noxium , vel a mulierculis , & aliis puellis tamdiu exfugi cu-
medtcixa rent ? donec bonum lac ad nutrimentum pueri procedat, cum hoc primumlac
amatrts £ j totius corporis pureationem vtiliusomnibusaliis.quaepoiTuntpraeberi,
fumenda pu^roque non coniieniat itatim Iac, quod optsme nutnt, dare,antequam co-
loftro per aliquot diesfitpurgatus. Quodficontingatapartusprimisdiebus
infantem non bene pui gari,quod hic frequentiflime folet in Italia contingere,
ptopterea, quia matres , curn non lactentiuos foetus , nutrices accerfant , quas
iamperquatuorvelpluresmenfeslacl:arunt,necaparturecensIac,&coloitra-
tum infanti praebere queanr, contingit, vt valetudinarii magis educentur,& in
morbkob- kbreslongasfacilius incidant, ac conuulfiones , aut abfceflusfrequentes,ita
noxitin- vt vno curato alius oboriaturrnam quo lac eftvetuftiuseofitmagisdiureti-
fantes 2«icon,& magis nutriens &minuspurgans,itavtaluuminfantisftipticamred-
non pur- Jat, Itjque vthoccaueatur,accerfitusadtales infantesinterrogarefoleo,qua-
gantur. j^ £c nutriXj qUa» primum lactauerit, fi aluum infanslubricam feruet necne,
nam fi ab initio vfus fuerit nutrice , quae iam per medium annum, vel duos,aut
t-rcs menfeslactauerit, &aluuo fitdura,etiamiifana fit nutrix, iubeo muta-
ri ipfam,& eligere,quae recens lac habeat: vel Ci talis non fuerit
ad manus , purganda nutrix , atq, etiam infans fre-
quenter cum caflialacti com-
mifta.

f ABV-*

TABVLARVM D E FOR-

MAW FOETV E X P L A-

NATIO

TABVL^E PRIM^.

Flgura h&c mulierts grauida , vterum communibus tegumentis ablatis,,
oftendit.
AAAA. Tegumenta communia in abdomine decuffatim diffecla^&foras

froiecla.
BBB. Vterus grauid<e , qui tunc temporis multum a membranofa natum

degenerati&Jfongiofam quandamfubflantiam induit.
C C. Vafapef uterum totum diffeminata.
£)D. Inteftinayqu& vtero intumefcenti nonnihilcedunt*

TABVL^

3**

TABVLiE SECVNDiE

EXPL ANATIO.

HJEc tabulafecundafoemin&jarturientis vterumoffert , &fcetum
exitum molientemfub tuhicis chdrio & amnio demonftrat.
AAAA.CMembrana vterifor&reflexa. t
BBB. Choriontunicafcetuifropriaexteriutifubquafoetwshicobfcuredf-

paret.
CC. $%tMfrottt&dexhuMdi$omturfubchorio«

TABVLiE

TABVLiE QVARTJE

EXPLANATIO.

Qr^rZ^ Ubula oftenditpuellumnudumjunkkommbusjampropriis,
^, quamcommunibusdiuijis.
AA. Chorii dijfeffiportiones afuo loco remote.
B. i^Amniifortio.
CC.Vteridiffettimembrana.
DD.Placentafeu hepar vterinumjnoles qu&dam carneapluribui vajisdo-

nata,per qua infans nutrimentum capit.
E* Diuaricatio vaforum,qua hic vnuffl vinculum conftituunt advmbili-

calia vafa contegenda.
FF. Finculum ?per quodvafavmbilicaliaaplacentaadvmbilicumferun-

tur.

GG. Puelliperfeffi?drpartuiproximifitus in vterd*
H. Jnfertio vaforumvmbilicalium in ipfum vmbilkum.

TABVL^

J y -'0 yr-

iJ'liMi

34

TABVLiE TERTIJ

EXP L IC AT 10.

TErtktabula,.diffetfis tunicis vterit ejr chorw^mlium in eodtmfitu^
mnio adhucinuolutum,ojl£ndiu
AA.Cutkexteriorabdominis*:
BBB.Vteridiffetfimembrana.

CCCC. CMembrana exterior fatum inuokens, diJ[ec^a3qmClmrknd^
citur.

J>D&>PHdlmamrimmolHti&exMm2arans<h

TABVL>t

TABVLiE SEXT

EXPLANATIO.

xhihet hacfiptimafigura vmbilkalia vafi achoriiplacenta liberata.

'AAAA.Vajorum vmbilkalium chorda>]uo adhuc inuolucrotfuodintt-
fiinum vocatur» excepta.
B. Initium diuifionls vafiorum vmbilkalium in chorii carnem.
CC. Vena vmhilkalkprimafiedinfignis ramificatio.
DDDD. Horum ramorum ven<& vmbilkalis anajiomofis interfiefi*
jEE. Progreffmreliqui tr.unci ven& vmbilkalis*
FFFFFF. Infigmoresramiven&vmhilkalis.
GG. Truncmarteriarumvmbilkalium.
HHHHH. Ramiarteriarum vmbilkalium*
XI III. ConiuntUo venarum->& arteriarum vmhilkaliuw<
KKKKK. Vafia vmbilicalk m mimtijfima fikmmta dkdfia > & a cmnu
fkcmtdihrata.

TABVL^

TaLuu

58

-TABVLiE' QVI-NTjE

EXPLICATIO.

Iguraprima continet chorii intemamfaciem , quafeetum rejpiciti vnk
■ cmn amnio tunk a>
AAAA. ch<mGn>hoceB>exteriorf(Stum inuoluens tunica^ in modumcru-

cls diuifi 7vfqne ad carneamfiam-j)hcentam\eH autemhac eiwfi-

perfcies^qudfietumrefiicit.
BBB. Carnea placenta ipfa-mteriori quoque fii farteyvbi ramivafirum

vmbilicalmm magno numeroconfiiciuntur7& vhi vafi vmbilicalia,

ipfiemergunt. x
CCC. Rami vaforum vmbilicaliumferflacent&merrante$¥
DDD-Prafivmbilicaliafia membranainclufa.
EEE. i^kltera membranawterioroamnios vocata.

Eigura ficunda repmfentat idemchorion extrinfecm,qua vterum refikit*
AAJ/A.Cfyiembraneaparschorihadcarnem cructs modo itidem incifi.
BBBB.P/arsnta carnea,quafarte vteraeonnafiitur;& obferues obiter eius

in^qtmlitatem.
CC. Vaforum vmbilicalium ' extremnn radices,qu& cum vterivafis vnit&

fcetuialimentumaduehunt.
DDD. Euniculm vaforum vmbiMcaliumjexoppafitawtemapartechorih

vndepronafeitureminem*

TABVLxS

TABVLJE SEPTIMiE

EXPLICATIO,

Flgura hde o3auavafivmbilicalia,&memfoanas,Jtueinuolucrafietm
explkat.
AAAA. ^dbdominis mufculi^ejr peritoneum ,ipfique mtis crmismoda

diffifia,ejrrc$rorfamflexa,
B. Heparfoetusgibbafaaparteprominens*
C Vefica vrinaria. f

Z>. RimAfeufiJfurahfpatisyinquammnavmbi&caB ingreditun
M. Venavmbiikalisipfa-

JFF. Du&arterU^mbiticalesdeorfamadiBacasarteria*tendentes+
G. Vrachus ex veficdfundoprodkns*

H Vafi vmbilicalia extra corpusfxtus erxiftentiaquomodo coniunBafinfc.
l. LMembranayquavafi vmbiUealia extra ventrem inuoluit,
KKKK. Inteftinaf&tus.
LLL. Vafi vmbilicalia a chorho adfiztum extenfiyf& in modumfimtslon-

ga,acmtorta.
M-Lmm vbiramvvaforum vmbilkalhmin PruneoseollebVpprimumfunt.-
NNNN. Ramus vena vmbiliealispereamofamplacentamchoriifiarfus*
0 0 00. Ramus arteria vmbilicalis.
BPPPP- ConiuncJm ipfius ven& &arteri& vmbiUcalispenplacmtam difi

feminata.
S^^^Extrema- era wenarum?& arteriarum vmbUicalmm deftnem-

tium in oircumferentiamplaeent& chorii.
RRR. Chorium.
aaaa. Vmhra, quam quatuoi <&afi vmbilicaUain altum eleuatainfubiec~l&

partibus, effieiunt*.

TABVLi£

44

TABVLJE OCTAV^

EXPL ANAT IO.

IN hac nona tabula videturfcetiisfoemineuSyCuiusabdominefarkerdi-
fcijfo vterm,diducriifque cruribus & vulua3hymen apparet.
AAAA. Cutis y mufiuliabdominis, &perito*&umaucismodo diffecla &
reflexa.

B. Cartilago Enfiformis.

C. Venavmbilicalis abfiiffa.
DD. Gibbaparshepatis.

E. Rima in quam vmbilkdis venafe ingerit.

FFFF. Intejiina*

G.Vterifundw.

H Vtericeruix. (

/. Vefica*

K. Vrachm.

L. VtnbiltcM,

MM.Ligamentafuperiora vtericoxis annexa.

NN. ^ArterU du& vmbi/icalesab vmbilico refic7d.

O. Clitoris*

PP. Labrapudendu

J£. Hymen membrana tranfuerfi vuluam sccupans in, medioperforata»

RR. LAUfeupterygomata.

S. Foramenhymenis^erquodmenftruA in adultisfluuikt»

* TABVLiE

TABVL£ NONiB

EXPLANATIO.

Igura h&c continetmulkbria omniagemtalia infoetu.

AAAA. Totum abdomenrhoc eft quatuor tegumenta commumavna
cumufctiUsabdomink? e^peritomtycrucis modo dtfcijfum>reflexu£.
JB. VenavfnbUkalis.

CC. Rima hepatis quam vena vmbiikalis ingnditun
DD. Simaparshepatis*
E. Mmaadfimahep&tis vJqnepertingenK
T. Vefica feiits.
G. Dexterren.
ii. Renfinifier.
lUWtriufquerenis vntem.
KK. Venaemulgensfinifira.
JLL. Diuifiovem emuigentis^ anteingrejfum.

HM. Dux venuUidextm emtdgentts venavkem in hocxorforPgerente**
N. Arteriajpermatkadextra.
<2. Venajpermatkadextra.
SlSl£Sfruncm ven& cdu&.
RRR. Truncu* arteru aorta.

SS> v^rterU iiiac& a quibus oriuMur arteri&Vmbilkaies*
T. K^Aliu* ramm anerix aorta.
V. Ramus arteruiliaca ad vterumpergens.
XXXX. Artermvmhilkaies^
TT. KArtertafiermatkafimfira.
Z. Vtertts.

VenafinifiraJpermaficavuMarteriaJe iungens, <& adfinijtrumtefiem
defcendens.
aa. Duo tefies.
b. CeruixvterU
cc. Ligamentavteru
d. Veficai& ex eaprodiens vrachw.
f Retitmintefiinum.
gg. Gibfrapars hepatis., TABVl^

4«

Adriani Spigelii

Partium

eommu-
nium di'
uifio.

Cutis fce-
tiu xbad*
ultorum

cute di-
uerfa.

Curtenuii
in fcetn

CHtii,

Morhi pue
rerum.

PARS TERTIA

De partibus communibus externis, &
internis faetus.

q A p v T i.

Departium communium diuifione.

Artibvs fcetus propriis diligentef confideratis fuccedunt
communes infpiciendae, hoc eft, eas* quas foetus cum homine per-
fecliore,vel natu grandiorecommuneshabet,fedaliterconfor-
matas, Harum alias extern£,&fimilaresfunt,vtcutisjCompofitae,
vtoculus, mammillae: alia» internae, atque etiameae,velfimplices,

vt ofla , cartilagines , mem branae oflibus annexa? \ vel compofitae, vt iecur,cor,

pulmo,inteftinumcaxum,cerebrum,renes,vefica^

CAPVT II.
T>e Cute.

CVtis inter externas piimo infpicienda eft , quod fitcolore quam inperfe-
disrubicundior, fubftantiararior,porislaxioribus,& tactumollior. Ete-
nim cuticula cuti fuperpofita tenuiflima eft,& fimplex,atin perfectis natuque
grandionbuslonge craflior,vt aliquando duplici tunica coftare videatur,pro-
pterCtaflbrumexcrementorumcopiam,qua?perporoscutisexbalant,&frigus
ambientis , quo eiufdem pori conftnnguntur. At cutis foetus laxioiy arior, ac
rubicundior , tenuiorque eft , quia continuo madore calido, fe.u fudcr.ibus te-
pentibus > in vteio proluiturvndique , perqj raros eius poros fanguis copiofus,
acrubicundioradextremitatespororumpermearepoteft, Decebatauteeiuf-
modi cutem foetui dare, vt corpus, quod excrementaprimje,iecundae,& tertiae
coc"Uonisgenerat,viasquehabetinterclufas, (perquasha?cinnobisiamnatis
expurgari iolent,)in vtero per cutis meatus,& tenue,& crafliim excrementum
e corpore amandarer, Ob talem cutis infcetuconftitiuioneminfantiapro-
priis quibufdam morbis corripitur,vtaliquandoaphthis,hoceftorisvlceri-
bus, a lade acri, vel materia biliofa tenellam cutcm oris erodente, quorum vl-
cerum memionem fecitHipp. inaph.Sedfepiflimeinteitrigipibus,quorum

ivirum

DeFormatoFoetv. 49

mirumeftHipp.inaph.mentionemnonfecifle. Oriunturautemintertngines^.j.
modo ininguinibus.&plicisfemorum ,modo fub axillis, modo in ceruice,& *#-t4-
collo , rariusaliis inlocis, quando Naturacopiam.materiajbilioia2,quam per
alianl viam,nempe per vrinam,&aluumexpellerecommodenonpoteft,ad
glandulas fub axillis , vel inguine tranfmittit , vel ad collum ducit, vbi ob cutis •
tenuitatem facile per poroslaxioresexpeilit,nonfinecutieulaeablitionepri-
mum,deinde eciam vlcere, fi negligenter inransa nutrice regatur. Veteres qui
de regimine infantisfcriplerunt, atque etiam recentiores , (iccis puluifculis , &
adftiingentibus eas curare fuadent,nulla adhibitacautela, quar mihi videtur
f immopere neceiTaria in infante educandoadfanitatem. Gum enira fcirem
Nacuram per motum crifeos huiufmodi intertriginem moliri,expulfa mateiia
adpartemminusnobilera,curaui,docuic|uenutrices, neinpofterumintenri- —
gmes obortas ftatim curarentficcisadftringentibuSj&repellentihusmedica- ®2omodo
r.ieiKisjfedfincrentmanaieichoremperpaucosdies^donecceiTarerluxioma-a^^^.
tcii1eichorofa2incipiat,intereaqueprohibeuent,nenimiodoloicinfantesve-</1e.
xarentur , ac nimia acrimonia, & longo tempore vlcera profunda fierent , im-
pofito cerato ex oleo,& cerafimplici, vel ablutione frequenti aquae tepida?,vel
lmteis fubtilibus madefa&is in oleo lini,& impofitis,quibus erTeci,vtinfantes,
nequeepilepfia,neque conuutfione, neque febribus acutiilimis,neque vilis a-
his grauioribus morbis fuerint vnquam correpti.

C A P V t m.

Be CMammillk.

Ammillae quoque non fine ratione infpiciendas funt,taminmafculeo,
■quam infemineo fcetu; non enim figura,autduritie,velmagnitudine
differunr,fed venis,quaspatentioreshabent,virtutecjuefingulari ,quatertio,
velquaito die ,poftquam.fugereinceperuntinfantes,funtlerevidentur, quod
hactenus a do&iflimis naturas indagatoribus omifTum eft. Huius rei ratio eft,
quod nonln omnibus infantibusidapparet,fed tantuminiis,quiadmodum
obefifunt,& ianguinei,C32terisveromacilent!onbus,velnil,velpaucum cx v-
beribusmanet. Atobefisintantacopia fluicjVtpreffispapillisnonfecusatque
nutuices procul eiaculenturipfum lac,ac quotiefcumque conglobatum eft, vel
coagulatum in apoftema tendat. Iuie igitur inquirendum qua vi id contingat,
au a mammislacgenerandivirtutero habentibus,anlaciam recenter fuctum
ad mammas illico fluat,& per quos ducl:us,&inquem finem Naturalacin J7*°!^e/f "
hac aerve generet. Sane aeftimandum eft,lacnequaquam valde alteratum,mu- ^UblbT-
tatumque in fanguinem ,ne copia fua aggrauet naturales corporisficultates at,

G : per

M;

£o Adriani Spigelii

per inlenfibiles meatus , cum totum corpus fit perfpirabile , & maxtme infan-
tis recens nati , propter laxitatem raritatemque partium , & venas pate ntiores,
in mammillaspropulfiim fluere,vtcopia nutrimenti liberetur,neque mammil-
las.vim generandi lac habere, quoniam omnium infantium mammillis hsec vis
innata eife deberet , at macilentiores nulliim lac generant , quodfanguine »St
HUtrimentonon abundent.

d:

CAPVT IV.

De Oculis*

|E oculis infantium recensnatorumquaeritur,andiftincT:e videantapar-

tu,quemadmodumnonnullaanimaliadi{tindi(IitnejVelutiagnus»Quod=

autem ftatim a partu videant,poffumusexperiri,fienimfcEtuinupernatoo-

ftendeturlumen,videbimus,quodhabebitoculosinipfumintentos,&ficuti

mouetur lumeu oculos quoque mouere videbimus.Sjgimmfatismanifeftum^

quod ipfe videt.Sed vnum altero diftinc"tiorem vifum nancifci credendumeuv

propteroculorumvariantemtemperiem,0mnesqueconfu{e,acveluLiperne-

Cnrin- bulam cun&a intueri,quod imagines non bene difcernantur propter humidi-

fantescti* tatem nimiam cerebii, nec benerecipiantiirapupilj^propterfumrnarnocu-

fttnm vi- jorum ^ prascipue corneae ac aliarumpupiUam conftituentiumpartium hu^-

peffint. miditatem, quae cum pauiarim accrefcente aetate mutetur ad temperamentum

ficcius,vel oculo perfe&o magisproprium,incaufaeft,curtotiesininfantiai

oeulorum colores mutentiir;& ex nigns flaui & caefii fiant.

CAPVT V»

I!

De cdteYUfArtibmcom^ofitis internis..

'Nter internas partes , compofitaepriusoccurrunt,arque interhas omniafs-'

-re vifcera;& cerebrum cum inteftinocceco,quorumqua?dammagnitudi-

ne foladifferunt, vtiecur, cor, & inteftiniim casciTtn : qiKedam figura,vr renes:

nonnullavtroquemodo, vrcerebrum 3quodpropornonecorporisfeems ma-

Fartes jus eft>s qnam in adultis, &: duos ventriculos priores patt n tio-res habe t. Cx:e-

■pnncipes rum qUemacJmodum Naturatres partes prineipes, cor, iecuv,cerebrum maio-

resfecitinfcetu,quamproportionecbrporisadulrorum ,ficetiam voluiLeiTe

magrs follicita de iecore quam dealiispartibus. Qnippe tam magnumiecur

feetui dare voluir, vt vtrumque hypochondrion fua mole ocaiparet. Necirn-

roerito,quoniam nonmodopartestotumcorpusgubernansesvalidasbabe-

le decebatjied robuftiflimam,ae vaUdiifimam,roaximamque eampartem, per

quam,

DeFormatoFoett, 51

quam cbnueniebat , & cerebro, & cordi totique corpori alimentjLim praebere, ,
idquelonge celerius,&: copiofius quam in adultis propter celetrimum, &ma-
xime admirabile augmentum,quod non folum natura in fcetu adhuc in vtero
contento machinatur,fed &infanti,ftatimexvteroegrefTo. Videmusenira
ftatim natum infantem ia tantam molem ftatim excrefcere , Sc augeri, vt pau-
corum menfium fpatiofiat duplo grandior, quod non contingit in natu maio-
x ribus,minus in adultis,imo vnusquisqueobferuarepoteftpueros,quoortiu
funt viciniores aetate,eo fingulis annis grandioreseuadere,vlua pueritiam
progrefTosnonitavalde,vtianteaexcrefcere.

Cerebrum autem , &c cor iecore minora lunt, quod iifdem iecur materiam
quoque fubminiftrare debeat copiofiflimam,nonadaugmentumnuttimen-
tumquetantum, verum etianvad animales, vitalesque fpiritus generandos.
Sed Sc cerebrum corde eft maius,comparatis vtriufquepartismagnitudini-
bus cum iis^ quae funt in adultis,nonquodfcetuscopiofioribusfpiritibuse-
geat,quam horno perfec1;ior,fed quod cerebrumexpartefpermaticamaxi-
me confletur , cuius copia in prima conformatione fcetus erat maxima , &c haec
pars fpermatica ad ampliandum fe non multum admodum egeat alimento .
fanguiaeo. Habetpraetereacerebrum ventriculos duos priores, quaparte na- Curpueri
fum fpedtant ita patulos,vt ad foramina ethmoidea peruii fint, proculdu- muc° a^~
bio ad purgandum cerebrum a pituitofb excrementopernarescommodius, un m *
quod in humido cerebro copioiiflime in infantibus",&puerisgeneratur; &
inde nobis innotefcitratio , cur nares infantium & puerorum pluiimo femper
muco ftillent vfque ad o&o , veldecem annos , raro autem plures. Nam 6c ia
plurimis pueris aliarum vero aetatum paucis,ventriculi cerebri verfus nares
ita funt patuli. Patet & quod aliqui nonfacile purgentur per nares, cum iam
adoleuerinr,efle rationem pofle , quod nimis claufoshabeanthofcemeatus.
Datum eft etiam a* Natura fcetui , propter cerebri magnitudinem caputma-
gnum : hascque magnitudo peculiarem vfum obtinet ad faciliorem exitum
fcetus ex vtero. Namcumhominis.veluti caeterorum animaliUm partus na- capitk
turalis fiat incaput,decebathominemgrande caput habere, vteiuspondere, magnittt-
dum fudoribus vel aquaeinnatat in vtero & fe ad partum praeparat, dc circum- doqueba-
uoluit,haec pars prius caeteris lma peteret ad collum ceruicis,deindeegrefTo vs*'
capite, & ampliflima pro ca;teris partibus reddira via, reliquum corpus facilius
fequeretur. Aliis autem animalibus plurimis noncontingitcaputtamma-
gnum quam homini,dum vterogeruntur,quodeanonvthominesconglo-
bati in vtero geftentur,& capite ad fundummatricisfiro,&remotoab vteri
ceruice, fed quod eorum caput prope vteri os pofitum fir, nec fitus eorum ante
pamim,vt in hominetranfmutetur,

G i Pulmo-

jl Adriani Spigelii

Tnlmonei Ifylmonesrubicundi&ponderofi infaetufunt,propteralimentum,Iangui-

foettn ru-nem nimirum cralfiim & copiofum,qLiemavenacauaperforameninvena]i

cu" P*arteria ad nutrierrdospulmonesfundidiximus;inaduhisveroleues,&fubal-

- bidi,quod occscato horum vaforum foramine,paucus actenuistanguisad

pulmones permeet,admirabili naturae prouidentia,que. quo tempore quiefce-

bant pulmones ab officio fpiritumaeremve externumhauriendi,nutiirieos

copiofiori & cralfo alimento voluit; vbi vero iamadrefpirationemdeftinari

funt in natis , vt facilior elTet dilatatio atque conftri6tio»pulmonum fubftan-

tiam grauem & denfam in leuiorem paulatim tranfmutauit, Scalimentum le-

nius,ac lpirituoiiusobeam ipfisfubminiftrari voluir. Hancigiturob canfim

fubftantia pulmonum fcetus grauis,denla,rubraque,inleuem,raram,arquv

fubalbidam natis iam tranfmuratur. Atque hic mirarinos fummopere cum

Galeno oportet Naturam,.quodcumnosvenamrveIarteriamaliquamma-

gnam praecifam, aut maioriin parte amputatam numquam, aut vix vllis medi-

camentis glutinare poflimus,quodfiint/permaticaepartes,Naturatrium,vel

quatuor dierum fpatio foramen,quod in vena caua eft^&arteriavenofiita

• glutinet,vt primis quidem annis nilpra-terquam membrana,peifectO vero ho-

mine ne veftigium compareat. Sedaiteriaep.orrionem,quae arteriam magnam

cum arteriali vena coniungir,ita obliteret,cum casterae partes natohomine

augeantur , & crefcant , vt pvius quidem in funiculos muretur , deinde , & hos

quoque ne adefie quidem finar.

Kenium Renibus quoque fcetus peculiaris figura eft,quam Bartholomaeus Eufh-

*2''ra chiusglandulofam,inftarpineaenucisexplLiribusglanduliscong!obatamre-

cleobferuauit, Sic&veficaduplornaiorinfcetuapparet,quaminadultis,in

quibus conrraria ratione ventiiculus triplo minor:eratenimneceile, vtquae

Vepcay s COpi0fam humiditatem recipere debebat,ampliusquoquefpatium,in

tricubin quoconnnereturhaberet. Cumautem rcetusnilperos humidi,quo ventncu-

fcetu. lum impleret,acciperet, copiam autem ferofihumorispervenasvmbilicales

vna cum fanguine haurirer, eratque neceile hancper renes iiTveilcam,& al!an-

toidem deturbare,ideo voluitlonge ampliorem veficam ftomacho efle.

InterinteftinanullumaliuddiffimileinfcetuanatutnrJoiibu.sreperiturni-

ii caecum,eft enim longe grandiusquaminadukis, &eadem matona,qua?m

ileo continetur repletum , ac idcirco circumplexans initium inte ftini coli. Et

inteftinu ratio magnitudinis eft,quoniamfcetusinvtero conglobatusiacet,& pronus,

taecum in fere more quadtupedum & auium ,quae propteiea caecum inteftinum

feetu cur amplum & longum adcpta funt,vtchylus, velcibus,quiin

inteftinis tenuibus eft,contineatiH\

*

CA-

De Formato Foetv. 52

C A P V T VI.
J)e Ojpbus.

OSfa autem receny nati quantopere ab adultoram oflibus varient , tum de-
mum cognofcimus , cum ea cum adulti fceleto comparamus , & per fin-
gala membra. A capite igiturincipiamus,cuiusolTanonmodofigura,acnu~ .
mero,&fubftantia,fedetiamconnexioneabadultorumoffi^

pe conne&untur fibi mutuo fere cun6ta,& vbiquelaxaquadamharmonia, tuquomo-
quaeinadultisfuturaeft ,atq, in quibufdamlocisextrema oflium (e nullo mo- doconiun-
do tangunt , vtin adultis perfuturam , fedroediante membrana fibi adhaerent, Santttr-
vt in bafi & vercice capicis apertiflime licet cernere. Quo enim loco futura co-
ronalis cum lagittalimaduItisconcurranr,offisvice,membranaquaedamvi-
detur forma tnangulari, ob quam in infantibus recensnatismotumcerebri
fuper verticem percipimus,&6culis,&adtacT:um,ideohiclocusanonnullb °s vltm*
palr-irans vertex dictus eft;abAriftto^<jj' v^^o^vsV;ideftosvltimogenitum,^em u *
nonenimantequamloquipUerincipit,hiclocusofieusprorfuseuaditInGal-
ha vulgodiciturlafontanelle. Notandusdiligenterhiclocusabiis,quimedi-
cam praxim exercent , quod quando infantes malo quodam corripiuntur,
quodfydafim veteresdixere, Latinifiderationem,quaenii aliudeftquaminfi-
gniscerebri, & meningium feruorcum febrecontinua ardenti,ad rantam cali-
ditatem,& ficitatem cerebrum perueniat,vt tefte Mofchione,eiufmodiocci-
piriumfitf enim appelktfinciput)c6cauumfiat.Nam cum ininfantiafinciput
non Cn oileum , led membranofum ,non mirum eft , quod ab infigni ficcitate
contraclum cau;tatem monftrer. Sed adoiTapergamus,exquibusfefenobis
orTert fron tis os non vnicum , vt i,n adultis , fed in duas partesfiflum , dextram
nimirurn ,& finiftram,quae fibi inuicemanne&unturpenimam,feuharmo-
niam,quaeamedia partefuturaecoronalis,qua cumfagitta!iiungitur,incipiens
re«5U perlongitirdifVem faciei pergitad narium radicem,quafrontisos termi-
natur. Sed & vlterius pernafimediumtranfiensadextremitatemmaxiilaefu-
perioiiSjoflahuiusmaxiUaediuiditindextram, &finiftrampartem,&tandem,
inferiorem quoque maxillam partitur in duas partes ,qua? quidemhatmonia
velfi(riira,tendentead pubettatem homine,itapaulatimobliteratur,vtinad-
uko cranio non ampliuscompareat. Oflaautemfincipitisintegracernunrur,
fed iuxta verticem ,vbi membrana triangularis eft, nonnihilfunrabbreuiata.
In hifce oflibusnempe fibntis &fincipitis,cuminadultisfanguineextrave-
nas,inter pericraneum & durammemngem,excontufionevellapfufluente,
celebris fit chirurgia, qua, trepano di&o inftrumento , perforatur cranium, vc
fanguioi ex propriis conceptaculisfluxoderarexitus,nocaredebentchinirgi,

G } ne

54 Adriani S * i g e l r i

Infmtes j infanribus vel pueris tale remedii genus adhibeant : periculofum enim,

trepano _ ..}, ^ 9 - . T l r

tra&ari propter offium tenuitatem .« nec neceilarmm, quomam Natura langumem ex-

mn d bSt. rravenasefFufumintercranium, &durammatrem (nificopiafummopereab-

undet ) per laxa fpatia , quae offium coagmentationibus intercedunt, offiura

cranii rimas ac meatus , poroiqae patulos cutis facile difcutiat , quodque ex la-

pfu difficilhme patiantur infantes vaforumruptionem , propter cerebti & of-

iium mollitiem,qua2 idfcui facilecedit» Osoccipiris,quodinadu!to vnicum

eft,in ihfante nuper nato & ioetu exquatuorpartibusconftat,quarumpais

raaxima trianguiaris eft ; vbi enim lambdoides futura in adultis fines habet

duorum veluti crurum,6cadditamentaincipiuntfuturaelambdoidisrimaper

tranfuerfum ab vna crurisfutur2ehuiusextremitateadaIteram,eaqueadmo-

dum laxa circumfcribitur , 8c & reliquis tribus offibus fegregatur, quorum duo

capitula occipitii continet, quas K5£#w Gal.appellauit,quibusprimae ceruicis

vertebrae anne&untur , tertium veio , feu quai ta pars occipitis eft, quas veluti

additamentum fphenoidii ofti annectitur.

Haec occipitis offis in infantibus in multas partes diuifio efficit , vt crefcen-

te homine , atque vnico faclo oile occipitis, vt plui imum , in nonnullis tamen

Cur futu- &bie£fcis ex pluribus quam vno ofle os occipitis conftare videatur, & futu-

ra lam- ram lambdoidem plunmum variare , ita vt confueto termino relidro , inter-

bdoides dum per os occipitis excurrat, &peculiaribus futuris in nonnullaspartes oc-

fit varia. cipitiSqUOqUe0sdirimat,ac(iexpluribusquamvnooiTeconftaret. Eadem

Fuertjla- ^ 0{fium m infantibus conftitutio fatis manifeftat caufam , ob quampueri
ttmnatt . .. r _ ■ r ? , *

curcatut poftpartum per ahquot menies caput eiigerenequeant,etiamtihabeanto-

erigerene- mnesillosmufculos, quibuscaputfle6fcitur, &:extenditur,accircumagitur,o-

quetmt. rnnes namque hi muiculi anneclruntur oilibus, quae nondum funt rirmata.

OlTa tempotum in duas partes diuifa funt, maior pars prbceflum illum con-

tinet , qui alteram partem offis iugalis conftituit,& fquamoiis futuris, vel con-

glutinationibus,ofIibusvtrinquefphenoidi & fincipitiscommittuntur. Ideo-

que fquamofum os ea pars dicitur , & feparatur per haimoniam ab offe petro-

fb, quae minor eft pars offium temporum. Vbi quoque obferuandum eft intra

caluariam os fquamofum procelTum habeie,quem temporum quartum non-

nulli ex ordine enumerant , facile , imo tantum cultri acie a* fuo ofle , cui adhae-

ret , feparabilem , cuius diuifionis rudimentumetiam in adultisfaepe apparer.

Ueatm Cxterum minor pars offis temporum, quod petrofiim appellari diximus,mea-

auditortus tam habec auditorium in foetu prorfus cartilagineum, ofleum circulum in-

mfcetu ^ habentem , cui tympanum alligatur ,infuper & oilicula, ftapedem, mal-

neus, leum $£ incudem , ficciffima, ac duritie & magnitudine paui , vt in adultisj ve-

rum mammiilari procefTu atque flyloide prorfus deftituitur, Os ethmoides

carti-

DE FORMATO FOETT. ff-

cartilagineum quoq;eft,incuiusmedio,quod criftatum eft,priUSofletimfierf
a curiofis Anatomieis fuit obferuarum. Praeclara quoque eft ea obferuacioy
quamFaltopius defphenoide oiTef(Kusfcribic,quaeabaliis Anatomicisomifl3>
eft. Conftarenamquedicithocosexquatuor parcibus,atque eas fenfim br-eui
iraconnafci,vtpoft (eptimumabortumeniem vixdiftin&eappareanc Prima-
pars huius oflis eft,quae fellamequinamdicl:amcontinec,fecundapars,q.uae
primae copiofa cartilagine copulatur,ea eft,cui viforii nerui frmul copulati
primoadhaerenr , acquedifiun&i.dum oculospecuntforaminainurunt,alas-
que geminas poflident , dextram &c finiftram riraam efficiences, quae maxime
inintimaoculicauitateapparent,&traniitumfecund32neruorumconiugatio-
ni,dum oeulos petunt, atque aliquot aliis tertia;,quarra;,atque o&amepropa-
ginibus mmiftrant. In hacfecunda parte (vcait Eallopius ) ia pueris quamuis
ipongiofa fit , nulla adeft cauitas aut finus , vfque ad integrum annum , in adul-
cisveiogeminusrepen'tur,&:fatisamplus,quipoftprimumcxacl:uraannum
fieri incipit, & pro oflium incremento magnusaur pai uus adeft. Hic finus ve-
ititurtenuiflimaquadammembranajautpelliculajvelutiveftiunturetiamca-
uitates geminae , quae in ofle frontis,& malis contentae iunt, qnaeque pariter in
nupernatiscaluariisn6reperiunturjfedinreieadamadolefcuntofla,fiunt. In
hac eadem parte , qua refpicit palarum , quidam clauus > feu palus oiTeus ineff,
cui affigicuros iatislongum & lacumjn orcu canilagineum,vomeri>velculrro
potius in aratro vomerem praeuncifimilejquodfabaliquot Anatomicisne-
gledtum ) magnam operam in diftinguendanarium cauitate dextra, & finiftra
praeftat l Teitia,& quartapars continetproceflusalaros,dextradexcrum,fini-
ftra finiftrum, & quidquid inter lllam rimam oblongam in oculorum cauitate
po(itam,arque ofla temporum conrinetur. Indi&isparribuseciamfuncilla
foramina , per quae minor propago quinti paris neruorum deferrur adtempo^
rummufculoSjicera maiorportiorerciiparis, & rotum quarcum par,& ramuli
arteriaefoporalis per mernbranamduram diftribuendi,ferunrur. Colligantur
fibi inuicem haeparces carcilagine, quae in os euadens vnicum os efficic,,quoda
formae variecace a Graecis merico TnKv^o^av appellacum fuic. In palaco tres re- l»Palm
perinntur furutae, praecer enira illam communem in adultis , qua dexcra palaci mfa"fti
parsa(iniftradiuidicur,dua;funcaliaein vrraqueparce,quaead vcrumquecani-,
num dencem amedio reiminofextioflismaxiilaefuperiorisproceduncjvchac
rarione palacum ex fex oflibus conftitucum efTe videacur.Maxillam inferiorem
duas parces concinere, ieu duo ofla ptopcer harmoniam, quas in infancibus per
eius maxillae raedium excurriciam didum eft.

Dences aucem,vc vnicuiquenocuTneftininfancibusdeiunc,&poftorcirm
generantur. In cauitacibus enim y triufque maxillae infantis reperiuncur folli-

culi

r<c.

5^ AdrianiS p i g e l i i

Quomodo Cd\{ quidam membranofi,in quibus materiam quamdammucoftm ceinere

dentes ge- iicet>qUaepaularim induraca,au&iorquereddicaforasegreditur,&folliculura

nerentw. .j,jngjuas^ue perforans, euadk candida fquama, inftat faui tenuis, & excauata»

Bartholomams Euftachius inlibr.de dencibus, obfemauit,hanccauitacera ad

fepcenniurn,8c plures etiam annos infignicer amplam perdurare,albo quodam

humorerefercam,qui procedentetemporeduriorfacT:us,oilis naturam fu(ci-

7, pic , & tocam fere cauitatem opplet , &c inde fieri putat,vc dences in adultis du-

dtiplici pHci fubftantia ( quemadmodum arbores cortice , & medulla ) conftare vide-

conftant antur,externanerape , terfa, denfa &albainftar n^armoris , atque incerna fub-

fubftan- obfcura,&nigricante.Dentisinferiorparsin maxillisinfantiumrecondita,erii

■' niollisappareat,duriortameriefteaparte,quaEcextragingiuasprorumpit, cui

tantuminpuncl:oadhaerensfacilecrahitur, &educitur:folliculusver6inper-

fedodentevelutiglutine,prxfepiolis,acgtngiuisdenteraalligat. Tantaigituc

Capitisinfintiumabadultoruracapitibusdiflimilitudo,caufim nobisreddic,

ob quam in infantia , 8c pueritia tbties facies humana muratur ; capuc , modo

oblongum,modorotundum cematur; mododepreiTura,modoacuminatum,

prascipue in nonnullis quando denteseruperinc:curiteminadultisapudva-

rios populos variae capitum figurae cernantur , ptout tenella hcecinfantium ca-

Curvaru ^ nutricibus gubemantur, Nam Belgis,& Parifienfibus capitafuntob-

tnt capttti r p r i 1

fijurt. longa, quomam ln cunis pueros iuper alterutium tempus dorraire matres n-

nunt,&capitaadfrigusdepellendumconftiinguntnonnullistegumentis,quae

ba<nnasvocant. Germani comprelTo capitedonantur,aclato,quodmatiesin

cunis puerulos locent fuper doifum,ac manibus,citta (aepe f ilciarum vfum,la-

teribus cunarum alligenr,ne in quatiendo e cunis excidanr. In eruptione porro

dentium pecuharis ordoa Natuta feruatur,ne omnesillico emergant,aut mo-

lares ante caninos, aut incifores. Non enim conueniebat dentes omnes fimul

prodire,quodcum merabranam peiforenrfenfuptcediram,nimismagnosdo-

lpres,inrlammaciones, ac totius corporis pertiubationes ,fi.bresque intolera-

biles,excitafVenc, quodque non oportebatcibum folidum ftatim ,acvnoeo-

demque tempore tenero la6ti afiuetura puefum , aftumeie ; fed paulatira cibo

folidiori afluefcere conueniebat , &proptereapriusincifores, deinde molares

produci voluitNatura , quod vfu in rnandendo cibum folidioiem inciiores

D<?»^c«rprsecedantmolares. Pnoribusenimdentibusapprehendimusacincidimus;

fimulo- Jeinde cum buccis tk lingua ad latera m ore cibumprehenium^ocincifum

mnesncn ^otru^jmusmolarihns, vteum inminiraasparresconf inganr. Sed&infu-

°VrtLiUfu periori ma.uila , vt plurimiim in infantibus dentes prius c rumpunt, raioin in-

penores feriori , quia papillis vberum fuperior maxilla magis atteritur acproiitatur,

dentes cur quam infe-rior : gingiuis autem atrritisfaciliusdenteserumpete aigumento eft

n*fiartt;tr. d^P.S

DeFoRMAT©FoETV. fj

'dens lupi, vel apri, vel corallum,vel aliud quippiam durum,quod puerisacol-
lo fufpenditur dentien tibus , vt in manu teneant , & ori admouean t , quo atte-
rantgingiuas,& ficfacilitentacaccelerentdentium ortum» Arift.in lib.de hift.
animal. fcribit lac nutricum calidius citius dentes proei-eare , cuius rei duplex
fuccurritratio.Prima. Quodalimentumhoc,quocalid|useft,co citiuspero- Lac eali-
mnes corporis paitespenetrando,alitpartesfolidas,hoceft,oiia&dentcs.Se- dim,citifu
cunda.Quod euminfansla&at calidum laccalFacitging|uas,&laxatmembra- dentes&e-
nas,fubquibusdenteslatent. Caeterumexhacdentiumprocreatione,qu«&: "fa*' ,s

i • r i i r 1 1 «. r \ m r • * bmamai».

paulatim ht, &:exordine, docemur ioloiacre palcendosefie pueix>s,vfquequop;r;y^,
dentes anteriores pToducant,neccitiusabla6bandos,quamomnesproduxe- laclem-
rint,ac p rout multi dentes prodeunt,pro eo pneris folidiora alimenta efle ^i^rhndi,
benda. Quocirca Iubet fummam obftetricum & nutrrcum ftultitiam repre-
ftendere, quae paucis poft ortum , non dicammenfibus,fedetiam diebus,vna
cum Iacl;e panem vinomaceratum,velpanatellaminfanribusprEbent,cum
fic p lurimas i n tenell o co rpore generent cmditates , m orbosquepariant faepe
perdirflciles,fkpiflime funeftos. Noui olimBononijeTypographi vxorem,
quxcummult0sfiliosfeliciterparerer,omnesincauteoccidebat,quodcibiim
folidiorem , Tierrrpe panem cum vino maceratum fuis infantibus nimis cito
pra?beret,meminiq;cuncT;oshydrope,cachexia,magnisquelienibusconmrri-
ptos ante bienniumfuiffe. Quamobrem curandum eft,vrfilii folola&e vfque
ad tempus dentitionis nutriantur,quaurum fieri poteft primisrnenfibus. Hoc
enim alimentum quam ritiffime per totum corpus diftribuitur, ac teneras
quafque partes numt,ofraperficit, firmat>augetque velociterpro naturaede-
creto primis menfibus.

Profequamur deinceps dirferentiam reliquorum ofTium capiti fubiecfo-
rum. Os hyoides ofleanvbafim habet, cornua vero funt cartilagineajquia bafi
hyoidisfirmaturlinguaadde:glutitionem,qua3inla<5tandopueriseratmaxime
neceiIaria,cornibus verovocis modulatio perficitur,quam antequam fblidiora
vel oflea euadant, formareTecens natusfiomonequit, Vertebrae omnes non
funt vnicum os,vt in adultis,fingulae,fed ex pluribns offibus coriftant. Obfer-'1Cur /*«*»
uauit aliquandoFallopius,primamyerrebTamcoliiexquinquepartibuscon-^ ortu™
ftare , reliquae omnes vertebraetum ceruicis , tum-dorfi & lumborum vfquead t*r °^a°
os cocygis,in tres partes diuifae limt, praerer ceruicis •fecundam,quae cum odon-
toideepiphyfi in quatuor portiones diuifa cftln caererisnamqnepars prima eft
vertebrae corpus,reliquae duae continent foramina inlateribus,6cproceiTus
cartilagineos. Carentautemomnesprocellu,quemfpinamvocant Anatomi-.
cijvnde lit , vt duminfans efthomo, vel puellus in pofteriorem partem mirabi- ^ yr&
liter flecti poi!Ir,ita vt occiputcalcaneo tangere queat. Quocirca non funtmi-^/^a.

H randi rent.

58 A D R I A N, I SHGELH'

i&ndifimamburoramvagyrtaium , &:circumforaneorummonfl:rifici flextisin

omnem partem,faltusqvformidabiles. Hi enim fcientes hancinfantium dorS

_ . conititutiofiem a teneris afuefcunt facile flectere in omnem partem tenellos

polfmtin paerorum artusabfqvdolore,fedmaximeadpofteriorem ,quaconfuetudine

pojierb- vertebrarum ifteprocefTus paulatimfuccrefcitdecurtatus,vel obtufus,acumi-

rempar- ne fuo re&o ,autcaput verius tendente. Scapularum ofla proceffum-ancyioi-

tem feP~ dem cartilagineum habent , oraque bafis cartilaginea, & angulum inferiorem

bafis multo maiori quamin adultis cartilagine prasditum.Superior quoq; fca-

pulx proeexTus appendice fua caret,quae cum fenfim fuccrefcatin puerisexplu»

riroisofIiculisconformatur,cartilag!nisintei'nentucoalelcentibuSjVtVefalius

annotauit, Sternon os ex multisconitatofiibusafeinuicem fepararis:m:>xi-

mum os,id eft, qnod primarum coftarum caitilaginibuseftvicinius,minus

huic eft fubreeUum; deinceps reliqua, qu6 magisxyphoidi cartilagini funtvici-

niora eo minora. EiuimodioiTainpueris vfqueadfeptemannosdiuifafunt,

paulatirrrque gfandefcunr&fblidafiunt,fedpriusea,qua2nuncfuntmaiora3.

uerita- jg-j-jg minora. Artusdenique nempe brachia & ciura,articulisj,extremitati-

shIu. twisTeuappendicibus oilium carentck deftituuntuivnianiftftiusautemhumQ-

rus, cubitus,manns articuli, coxaj, femoris, genu ieu tibiac, & pedis : obfeurius.

vero,quodexiguashabentappendices,metacarpiicumofllbuscaipii,&pedii,:

feu rarii cumoffibus metatas fi .* & ofla digitorum, quod careant appendicibus^

. laxa compagine, eaque rnembvanofahanent. Hincpatet caufa curpueri non
Cur-pueri „ . r ° r , x , , , , r r • • • v 1

pofl ortum**aUmQ® ortu ia«ent» vel ambulent, vel repant m terram ncutiagni, vituli,vel

*mbulare\ catuli.CundtJsenim hisanimalibusartieuli& oflaconformatafunrantequam

no fojfmt. in lucem prodeantjat homo ofla cundta impei fe £ta obtinet d um nafckur,nul-

loquemodoarticulateprodit. Garpi,&tariioflaomninocartilaginea fiint,,

praeter os calcis,in ouiusmedio quid oflei apparet. Qctauum dorfi os vltimum

omniumofl^eamacquiritfubftantiamjquodosGal.otywvLijUoyappellauit^ideft,

innominatiim , Celfo vero oscoxaedicitur. Conftatautemextribusoilibus,

nempe oiie ilii , coxendicis , & pubfs, cum tamen in adnltis vnicum iit os , co-

gnofciturqueindecauia,obquamhocos,quodinadultis vnicumeft,ab Ana-

tomicis in tres partes (propriisiam dictis nominibus nobilitatas ) diuidatur.

Non enim in infantibus, 8cfoBtutantum , fed etiam in pueris vfquead feptem

annos eiufmodi osin trespartesfepararipoteft:atininfant€amplioribusm-

teruallis,quam in puero diftinguuntur. Jamiatisnifallorexplicauihancof-

Cur pue- (Jum infantium , & fcetuum imperfeclam conftru&ionem y cui triplex fubinn-

rorH™ g genda eft ratio j vna iitus fcetus in vtero , altera partus facilitas , tertia homin is

eieJtur tn imperfe&io. Dico primum iitum in vtero caufam efle , ob quam in foeru hu-

vt$r*f mano ofla irnperfe&a a iiimmo rerura opifice creata funr* Nam alicer in vte-

co hu-

De Formato F oe t v. 59

tohumanusfo2tusfituseft,quam caeterorumanimalium. Horum namque-fbe-
tus capite femper vteri orificium , per quod exituri funtipe&ant,, nec aliter fi«
tum mutanr.at hom© in matns vtero conrra capite ab vteri orificio auerfus
fpe&atur,& odtauo menfe^vel paucisdiebusantepartumfitummutat ,capi-
te deorfum ad vteri orificium dedinans,quae quidem mutatio fitus non po-
rerac fieri,nifi cum maximo dolore matris,ruptionemembranarum chorii,
& vitaedifcrimine.,:fioflibus perfedis homo efiet in vtero, Praeterea cum ani-
malia expanfa in vtero fint,propter vteri oblongam formam,,&amplacor-
nua j homo vet6 in vnum fuis articulis conglobatus, ob rotundam vteriinter-
nam capacitatem, non poterat inglobum fle.(5fci totum corpus , nec in omnem
partem fe mouere in vtero , fi-offaarticulis., vtiinadultis,donata fuiflent. Iam Secundn
quoque &c partus facilitas,, commoditasque fecit hanc oflium imperfeclio- c*u{*.
nem. .Nam.cuminpartuexiredeberetperanguftumvteriforamen tantamo-
les , & caputeius priusprodire., id expluribusofiibusconformauit,laxis futu-
fis , & membraoofis nexibus fibi inuicem adhaerentrbus , vt hacratione totum
caput,quod ampliifima pars eft infaftigium ,&oblongamformamcompri-
mi polTet,ad faciliorem exitum. Idcirco eratquoqueneceirarium ,vtneque
humeri articuli,neque.coxae petfe&i eflent. Nam humeromm,& articulorum
coxajlatitudccommodiori partui,propterlataseminentias,prorfu«ftitif-
fen t. Tertia caufa cur ofla in puero fint imperfe&a iam dxi , quod fit hmninis 7 enm
impetfectio. Poffet tamen aliquisme redargiieue,cum a magnis naturae inda.-C
gnoribus ftatutum fit,Naturam nil magis expetere,quam cuiuiquereiper-
fectionem. DicotamenimperfectioremcaeterisanimaiibusDjeum hominem
crealTe,vc omnium fierec peifedillimus^quod &innoftrofexuobferuareli-
cet. Nam n \ as i n ter ho m ines vc feemina fieret perfectior fapientia,,,&: omnibus Fcemin*
membrisfoitior,afceminaimperfecl:ioriintenella3etate,inJoquendoexpedi- mare per-
tius,ingignendofemencitius,&aliascorporisadionesperagendovincitur.Sic/ef/^»*-
homo,vconniiiuTianimaliu.fieretperfecl:ifi^mum,naiciturimpafeclus.. Ara-'"""''
bulandi ei im, & prehendendi quippiam manu impotens eft, praeter eiula-
tum nullam vocem edit,& cum multa(animalia ftatim nata herbamGome-
dant, velfcenum , vel grana tritici &.milii, vtvolucres:homopraeterlacnil ^
aflfumere , nil deglutire poteft. At oportebat hcminem ita naici , vt ellctra- -
tionis, omniumque difciplinarum capax & aptus ad docendum : ideoque
matris induftria,loquendi & ambulandi prompiirado, &',paulatim ipfara-
tio infunduntiu-jdeinde crefiente ingenio fapientiae,attes & fcientiae varias
a prae eptoribus ha«riuntur,quae cundanonfuiffenttamegregieconfecuta,
fi fine auxilio illico}more animalium, poft partum ambulare potuiffet. Pro-
pterea vnicuique obferuare licet,infantes,quo frequentius eosmatresallo-

H z quuntur^

$n . Adriani Smgeli I

quuntur,eo citius 8c expeditius loqui incipere,&; quoiipinscumpluribus;
hominibus verfanrur, aut eos loquentes.audiunt,ea & mores eorum varios>&
loquendi modosfacilius addificere, Itaque ad educandqs infantes diligenter
prsecipiunt fapienres viri ,,vt nutcices eliganturnon taciturnaj , velftukaj , vel.
prauprummorum; fed quae expediteprudenterqueIocmantui\& bonis rnoii-
busfintpraeditaj..

Porra propter hanc eandem: ofliumdidbrutam connexionem & imperfe-
£tionem, confuetudo inualuit in omni terrarum regione, praererquam Scytha-
rum Nomadum , vrfcribit Hjpp, infanres ftarim natos fafciis ligari per annum,
vnumveiakerum, ncn cantum, ne lata fiant corpora, & fluida , velnti Noma-
dum ( quos Tartaros hodie vocant ) verum etiam ,.vt ofla paulatim corrobo-
rentur,8cipfisarticuli.adnafcantur., At quodin faieiendo mfantes obftetricum
&nutricum.nonmo^icarequiratiirpentia,neverpedesligent£afciis,,veLbrar
chia contorqueant , vt. vacci& valgtcmribusimpofterum euadant, brachiis-
que mutili , vel cJaudLcruribus, docet haec Anatome ,.quae etiam fimiliter de-
monftrat faepe euenire, vt claudicent impofterum , quando ante debitam of-
iium confolidationem matres, vel nutrices, vtfe ab onere geftandi pueros
quam citiffime liberent, poftfex velfeptemmenfes dbcentinfantesambulare,
vel pqpbus fe firroare.. Proptereafi.matex, vel nutrixlcirecupiat tempus, qua
ambulatio docenda eft, triplici modo hoc docebo*. Primo fi ea parte cranii,
qua caput apertum efle folet ,_ac. fola membrana loco oflls velatum viderurSj
percipiarur cerebrum vix amplius pulfare. Signum enim eftiquodiihocos,
quod.vltimo generatur,natum fuerit, reliqua ofla cumfuisarticulisiamefle
firmata.fatisadprincipium arnbulationis. Secundafi fafciisexutus infans,pe-
dibusinfiftere poteft.Terti6 (\ cum poft tres quatuorve menfes manus a fafcii s
liberentur, inrantes. brachia & manus bene moueant,,& firmiter manu tene-
ant.Semper enim contingit, vtquo tempore brachiorum ofla perficiuntur, et-
iam perficiantur & crurum , 8>C aliorum , nifi aliquo fortaflis naturaeimpedi-
mento,aliquod osaprima conformationedebiliterfitformatnm, Namapud
Foreftumlegialiquandoinfantem natum brachio vno ex ofle, altero vero of-
• fe praedito,atque hunc,admoris plagulis,& fafciis conftiicris,v.t in fracluris fie-
ri foIet,fanitatireftitutum, admirantibus cun<5Hs medicis & chirurgis, qui
hanc curationem audierant, vel videranc, quod osgeneraretur, vbi numquam
erac confpectum. Nefciebant autem iftiincunctisnupernatispuerulisquae-
dam plus oflisin membris,ac.perfecl:ius,quaedam vero minushabere, cunclis-
inhnmln 4ue fereapophyfes & articulos deefle, qui deinceps aetate^fticcrefcerejacindu-
cunk h- rari confueuerunr. Rurfus ex hac ofliumconformationequomodoinfantes
«andi, fafciis ligati fint incuniscollbcandidocetur,. Noneniminlatus,vtadultivel

pueri,

De Formato Foetv. €r

pueri, fed dorfo incumbere finendi funr, capice nonnihii eleuato, Vt etiatibiis,
&c ore pituita profluat,quod vt fiat commodius nonnulli capur leuiter in alter-
utrum larus declinant. Gajterum quoniam conftar ex his,quaediximus,fatis, in-
fiimas partes infantum infirmas ederea&iones, reipe&u adultorum , vtocu-
Itun infirnuim infirmam vifionem,'quaerere quifpiam merito poteft,quamob-
rem , cum ofla puerorum minus robufta finr , nihilominus citius , celeriusque
ambulent , quam vivi. Videtur enim celeritas mocus /ad demonftrandum cu-
iusque partis robur conferre,& propterea crura efle robuftiora puerorum,
^uam adulrorum dicend'a,quod Anaromiaerepugnar. Ad hancdubitacionem CeleritM
dico , celerirarem ambulandi in pueris procedere a debilitare crurum.Cum e- lT!?la"~
nim ambulatio fiar vnius cruris transladone,&alterius pedis firmatione,fir,vt f f . A /J
cum ptoptcroflium, &:aiticulorumimbecilIitacem,.non benefirmaripespol- Utate pc-
fir, ac diu,donec alrer fenfim cransferacnr; cogiturpes,qui transferrur pedific- uenit.
mato. quamcitiflime auxiliari, quod nequear diutius totum corporis pondus
fuftinerejidcirco homo,quoa;tatefitproue6tioreo tardioregraduprocedir,,
a<L fua munera obeunda , quo vero infanuaeaur puericfae vicinior , eo celeriori
curfu fuas res peragit. Eft eriam notanda omninooflis coxendicis,veleiusarti-
• culi imperfectio iis, qui adinfanres, vel herniofbs puerulos accerfiinrur, ne vel
ferreos cingulos , qpibus omencum , vel inteftinum , quod in fcrorum incidit, F«t«m»

prohiberefolemus, neexabdomineprolabaturinfciotmn, iispraefcribant,vei cmS.ulHin

• i r r c • n • i r • ' * . tn pueru

cmgulos duros,eofque toi titer itringanr,nondum fepumum annum accingen- ^rniofn

tibus ; metuendum enim eft ne a duro , & conftri&ofub cingulo ita coar&ata malum.

haec ofla reddanrur infiioaugmento ,vtpropcerhorum oflium anguftiam in-

reriuscorpusindecorumeuadar» Quasrataucemquifpiamvhimoloco,quo-

modo ofla feu eommexu;emitares,quae defiderancurin infanribuspaularim

perficianrur,velfuccrefcanc. Nbnnulli exiftimarunceam,quas oflaoflibus an-

nectit membranam in osverri,&antequamin:osvertaturinnonnullisparti-

bus verti in carrilaginem,,quod falfum.eft. Si enim ex membranaduriore facla Quomodo

Qsfieret:proculdubiononparsaliqua.membrana?,fedtorafimulmutareturin^^;7';<r

duriorem fubftantiam,nempe cartilaginenTpriuSjCuius.natura^mediaeftjinter ,ft'#{*~

qs , & duram membranam , quod non iraapparer.. Nam oflium omnium ear tum

demgeneraciononeft^tenimprocefrusinfernifemoristibia^,&fibula5,&cu-

bici duo,qui rrochlea obuoluuntur, prius toti gignuntur cartilaginei ant^-

quam ofleieuadanr : alia vero oflaperfectionem fiiarum extremiratum acqui4-

runcperappofirionem,vtfuperius4ncapite,vbifi"cconcurfusfucurxcoronalis,-

& fagittalis membranofus. Non enimillico membranain os toca murarur, vri ju^or'K

ha&enus exiftimarunr Anaromici, led paulatim materia alimenralis, quaein os opinilde

verritur apponirur oflium fincipitis ,& frohtisextremicacibus tamdiu, donec generatio-

H j omnes *e °^wm'

6i Adriani S T I G E L I I

■■pmnes fines per futurae medium cocant,eopenemodo,quoglaciesconcre-
fcitinaqu&fuperrlcie. Fiuntnamquepriustenuiavelutiftaminaieurilamenta
circa oras fiuuii , vel vafis aquam continentis , deinde his aliaglacies acctefcit,
$c fic tandem aquas tota fuperficies congelafcit. Incalcisoflequamuisinfu-
perficie cartilagineum appareat, antequam ex membrana os fiat, in medio
quid ofleum iacit fundamentum,, exquoper appofitionemcalcis os paulatim
grandefcens conformatur.

c a p v t yn.

f De Partus tem^ore^modo ejrcaujk.

AD formati fcetus exa&iorem cognitionem fcire etiam neceile plurimis
videtur partus tempus , modum ,&. caufam., quibus ego quoque non re-
clamabo ,prajfertim cum videam fianc difputarionem, non rantum medici-
nae ftudiofis vtiiem fere.,fedetiamlegumperitis. Cumenimlegibuseorum
imperatoriis redle fit,propterfummam Hippoc.noftri auctoritatem,fancitum
feptimo menfe natos foetus vitales eflelegitimosqueeenieri debere, non (ecus
atqiie eos, qui o&auo, nono, decimoque rnenie nafcuntur ; tum nofcere quo-
quedebentetiam vltrapraenofflinatos menfes,nempe vndecimo,duodecimos-
Vlpianm jecimotertio , ac decimoquarto fcetum legitime nafci .polle., Vlpianumque
^mu*" reprehendendum,qui poft decimum menfem editum nullumadlegitimam
haerediratem admifit.Nam vDeaprateteam,quaeivcteribus,recentionbusque
adducuntur,olim noui hominem,quitabellariumagebatinBtlgio,litteraf-
que ferebat exZelandiain Batauiam,Vibis. Mediobuigenhsteftimoniopu-
Fa"^*~blico omnibus commonftraiTe , (e fexti menfis initio editum, coipoie exi-
n°a7mvi- guum , ac viribus i ta debilem, &c oflibus infirmum , vt mater coa&a fue rit per
talk. tres menfes in finu , ac inter vbera goilipio circumdudtum ad frigorafouere„
donecroburacquifiuerat^quopoiretfaiciiscircumligarijeratautem hichomo
dimidius pumilio quadraginta annorum. Atque nuper,ne ab externis repetam
exempla,nevehiftoriasrecitem,quibusSchenckiiisprobauitduodecimo,de-
cimotertio,decimoquartoT&: decimoquinto menfe geftaiipoiTe,in manu kri-
ptis obieruationibuslegi,Bello.catumhicPatauiiexcelkntiiIimum medicum
Mulier aliqQotiesenarraffeaifcipulisfuisinlcc^ionibuSjforoiemeruditiilimi viri Buc-
fiAj'er cellaePatauini permenfes fexdecim vterum geftaiTe,& cum molam omneseam
men[eTv- in vtero habere fufpicat entur, peperifie filium optimc formatum. Cum igitur
temm ge-tamvarium,inceitumqiieiitpariendi tempusinquirendacaiifi,quam viden-
fianit. turhac^enusomnesdodiviri.velomifiiTejVelfatisieiune^obfcuteveinuefti-
^^"^'garTeactradidiife. Ecenim exiftimaruntnonnulli,quodhomo non kiberetad

coitum

^

D E F O R M A T O F O E T V. %

coitum defignatum tempus,multiplici vidus ratione vterexur,phantafiae& tumpl-
parhematum variis alterationibus obnoxius effetomnihora,&proptereain«J««^
certo tempore pareret. Sed bae omnes caufaenimis fUntremotas,qua?ro egoali-^^
quam proximiorenv Haecnullaaliaefiepoteft,quam maturatio &perfe<5tio tttSt
foerus, quae fit in vtero. incerto tempore , & vatiis interdum menfibus, ob fa- AuBoth
cultates corpus fcetus gubernantes , vel debiliores , vel robuftiores, Facul-°p'n'° de
tas autem debilisvel robuftaiit velperfe ,exfemine nempe , cui.mhaeret tam- '"^,
quam fuo principio, veldebilisvalidavefitexaccidenti ,nempeaptialimenti^w^re.
penuria , ob quam nequeunt ofla flrmari , corroborari fpiritaies animalescme
partes,adeo,vt de.bito tempoje,cum in lucem prodiredebetfcetus,neque
flectere mouereque fe in vtero , neque lac fugere , aut fpmtum ore naribusque
ducere queat. Contingit autem haec penuria alimenti,vel matris vitio,nempe
morbo, inediaaliavecaufaexterna,velfcetusa?gntudine,quam fibi prauo ma-
trisalimento,velcopiofo nimium acquifiuit.Nam plurimis quoque morbisin Fcetai
vtero matris fcetus corripi, & veterum autoritate didicimus,.& nuperfee- morbuin
tuum difle&ione fcimus. Quc-d fiin nobisiam natis videamus faepe aegrum ™.™£*
corpufculum parum,interdum vero nil augeri,praefertim fidiuturno malofue- rarepotea
ritconfli6latum,.nifiviresreeolligat, nonnefimiliternobis!icebitopina»i,fce- ^
tui ob morbum pofie difTerri maturationis iuaetempus,,&exitusexvterovf-
que,quo debitam , confirmatisfacultatibus,particulasquaiquecorporisgu-
bernantibtis,peife6tionem acquifiuerit. Videmus eos,quibus corporispoten-
riae robuftiores funt,citius quoque perfici,acnafci;feptimoquemenfenatos
fcetusplerumquemares eflejfceminas raro,minusque vitales.Praetcrea cernere
hcet in pomifetis,aut alreriusgeneris arboribus,nonomneseosfruc~tus,qui
vnoeodemquetempore florebanr,verisinitioiliico ctinctos fimul maturefce-
re ac decidere;ied aliquot, velfoliscalbre priuatos,velventisaquilonaribus
expofitos,velgrandine & nebula Ia5ioS}Velfacultateattrahendi,&concoquen-
di iibi alimetum languidos^diu adhucarboribus poft alios haerere, donec ma-
turentur.(^ocircaexiftimandueftmaturationistarditatemvelceleritate,pajL-
tum accelerare vel tardare : caufamque quod fcetus in lucem prodeat , non eile
eius magnitudinem ,aut inopiam alimenti,vt veteres nonnulii fomniarunt,,
fed ipfam perfeclionem , {eu maturarionem fcetus, quas praefertim circa partes
fpiritales,& naturales talts eft,vt inlucem prodiens naribus & ore fpiritum tra-
here,& lac ex-matris.vberibus fugere queat.Nam videmus multas matres farpe
minimosfcetusparere,&tamen magnum incrementum corporiscrefceteaeta-
teacquirere,aliquandomaximosfo2tiisparere,&gemellos,deindepoftpartu,
&gemellos,& paruos,& magnosfoetus folo lacle,quod in vberibusgeneiatur
nutrire,non dicam per menfem vnumvelalterum,iedetiamperannumfere

inregrum;

#4 AUrianiSpigelii

incegrumjQupd non contingeret fi mulier pareret.velfcetusexvteroexiret
ob magnicudinem corporis , Sc penuriam alimenci. Nam ille fanguis, qui fluit
tanca copiapoftpartumad vbera,nonneadvrerumfluerequoquepoteratad
nutriendum amplius fcecum ? Porro quifuperius caufam inccrti parcus homi-
nis retulerunt in coitus incerta tempora , varias victus rationes, phantafias, 8c
varios animi affe&ushacopinionedecepti funt,quodputarencaliaanimalia
quadrupeda, viuipara, & quas vnum, vel alterum tantum pariunt f cetum, vt e-
quam , elephantem , vaccam , afinam , certo tempore parere , equam vno,ele-
phantem fecundo anno,atque hoceflepreiinitum ipfis tempus pariendi,quod
falfum efle ratio & autoritatesoftendunt. E&nim tarditacis & celeritaris par-
tus eandem caufam harc animalia habere poflunt cum homine communem.
Ideoque Abfyrtus vecerinarius praftantiflimus,etfiequam vndecim menfium
curriculo decemque dierum vrerumgerere fcribac,Varro:tamen libr.de re ru-
ftica inquit, duodecimo menfe , die decimo nafci, quae poftid tempus nafcun-
tur, fere inutilia & viciofa exiftere : fic AriftotelesElephantem biennio vterum
gerere fcripfit. At Strabo , DiodorusSiculus,Arrianus,menfes,vtminimum
fexdecim,vtplurimum oclrodecim»

EPIST OLA P RIMA.

PERILLVSTRI D.D.

GVLIELMO SOHIERO

AMICO SVO VENETIAS.

<^An animdftne corde viuere pojfit.
N ccenanudius quartns nobifcumitalocutuses rni Sohiere.Quas
ifta eft tam diligens emdirorumvirommcommemoracio?Qu£
digna velCiceronis commentariis hiftoria, vt bouem fine corde
vixifle narrent ?Subiunxi ego quodinfen e vofebas , poreftne bos
excors viuere ? Proh hominum fidem .'poceft ne , inquam , bos
excors viuere. Adferat quifque quod velit, immolante Caio Caefare in
tauri opimi exriscornonfuiiTeiadiungat etiaminiisanimalibus,quae exan-
euiafunt cor non inueniri:nunquam tamen mihfpermadebir cor vlli ani-
malium quod fanguinem habervnquam defuifle.Magna inquici Caij Csfaris
au£toriras,magnumque teftimonium. Dicigiturfodes,inquis,quo auolauir?
quis id du maciareturabftulitPquisdumimmolaretureripuiraiirairefuiatus
eft?anlarium,autdeorumaliquis,quosipfeImperatortunctemporiscoluit,id

ipfum

D E Forma T 0 F OE rt €$

ipfum eripuir, autcoraliquo morboconfumptum antemachtioncm opinad
licebit? Nullo modo inquam ,fed copiofa pinguedinefua in tauri vifceributfitA
faiflfeoccultatum^vtomninoextaimmolantiCaefarinondiligenterveiutAna;--
tomico perfciutanti non comparuerit:praefertim cum animalia fanguinea quo
pinguiorafunteoquoquc minushocvifcushabeant. Nequeid tibimiruni vi~
deri debet cor inpinguibus animalibus latere pdffe: Annis enimfuperioriouB,
pltirimis in Theatro Anatomico moriftraui, cor ftrutniocamelitantapingue-
dine obfitum , vtfacile Anatomae minus perito Imperatori ifidem*facerepotu-
iflet etiam huic aui cor defuifle. Tantaenim eft advitam animaliumfangui-
neorum cordis necellitas , vtperipateticorumTrinceps etiam iis quaefanguine
carent, cordiproportionerefpondentempartem affignarit. Cor eflie inomrri-
bus , quac id habent , quod vltimo moriatur , experientia quotidiana moriftrat
•in omni animali corde^vulnerato prdfundevelablato mortem illico corifequi.
Qaapropter vr mundum fine fole conftituere natur^non licet:fic animal quod
fanguineum eft fine corde formari non poteft. Quod ciarius cognofces,fi me-
cum actionem proptialn cordis, quam aliquandoinpublica anatomeaudito-
ribuspropofui,tecumrepetes. ValePatauii lytlamiiiSii*

- " ' _. ' j i ,111 ii i.

EP2ST0LA SECFNDA

EIDEM, VENETIAS.

t^morGermmiciCdJkrkCremarimnpotuerittdrcur.Morbocar-
diaco ejr venenointerempi[igna>

l"Voties Vitas Caefarum perlegis , quias Caius Suetonius edidit,*td=
ties fcribis te admirari ea, quas fcripfit de Casfaris Germanici mor-
te , fcilicet eius edr ( cum corpus de more Veterum poft obitum
cremaretur)comburi non potnifleiEgo prcfecto vt verumfatear,
fiepius de veritate huius hiftoriae dubitaui , cum viderem cor non
ex aiiis conftare partibus , quatrt iis , quae cremari pofliint, carnibus nempe, ve-
nis,arteriis, membranis, pinguedinequej (ed cum ego quoque inalios grauiffi-
mosauctoresinCidiflem.CaiumPliniumquilib.xi.capjxxxvn.naturalishifto-
riae,cor Germanici Caefaris cremari non potuifle teftatusefh&inlacobura
Thuanum noftri temporis nobilem hiftoricum , referentem in bello, quod
Heluetii inter fefe geflerunt pro religionum mutatione,Tigurinis victis,Zuin-
glium quendam fortiter pugnantem in primis ordinibus occubuifle:religioni,
vt ipfe ait , tributurn a Tigurinis & qui cum illis ftabant, quod cadauere fkm-

I mfe

€6 A D R I A N i ShcEI i^:

mis ab hoftibus tradito,cor exuri nonpotnerit:Ad caufaovafiquam, quampe*
tispotiusconfiigere £ui coa&us, prsaefertini cum veterum nonnulli & recentio^
xum expoftulafle eam , 8c inuenifle viderenturj Etenim Pliniusad duascaufas
Yideturretuliile,c]uodcorG.ermaniciCsfanscremarin6potueriEj^empeveL
ad niorbum, vel ad-venenum». Negatur inquit, cremari.pofTe iis quicardiacci/
moibo obierint.. Negatur,& veneno interemptis. Gerteextar oratio Vitellii0
qua reumPifonem cius fceleris coarguit.hoc viusargumcnto, palamquetefta—
cus,non.potuifle ob venennm cor GermaniciCadariscremari.. Gontragenere:
morbi defenius eft Piiq». Rec entioresnonnuHl id;cordium proprietati adfcri-
pferunt,cum,conftet in quibufdam corporibus humanis partem efle quam?
dam, in quam nil ignis poflit: ficuti de maiori dextri pedis articulo Pyrrhi Egir
rotarum regis memorias eft proditum „qui eorpore rogo demoreabfumgtcj>
vna cremari, non potuit». Ego vero hic opere pretium duc© iftas Plinii caufas.
curiofiusexplicare^&indagareanmorbuscardiacusautvenenumignis-vimiiii
corde.tolkrepoffit.autdu&fubftantiammutaie.Sanepriuseftexplicajidaora^
tio vt.ea debeatincelligi. Equidem exiftimotsmporis*tracl:uhorum virorum.
corda cremari potuifle,fed longediutiusquamaliafrfoletignrreftitifle,acfia
£uperilitiofeidfuifleanimaduerfum,autbyperboliceanoftrismaioribus_enai>-
ratum. Ita quoque de Salamandra creditum fuit,,canente Q^Sereno..

SeH.Salamandrapot.ensnullkj3obnoxiafiammis.,
At AriftoteJesSalamandt am per ignem ingredinon ex vifu,fedexaudttu pro~
didit,vt & Diofcorides,proculdubio quod cajteris animalibu s magis-igni renv-
fterer. Im6 fitantum ignis>apponas,aut carbonum accenforum,quamum fatis>
eft ad comburendam,& enecandam lacercani communem velgyandiorcmi
Serpentem,videbimus ei vix quidquamnoxasaccidercfedigneraposiusex*
tingui: fedfi plures carbones aceenfi addantur,fiatquemagnaflarnma ©riarir
Salamandram comburi. Hoc quotidie obferuare vnicuiqueeft commodum».
Idcirco Galenus4.de compof medicam.fecundum lbca,cinerem Salamandra:
praefcribitinmedicamentis.&lib.defimp.medicam.facul.Salamandramcom-
buftam. Sunt itaque de corde incomburtibili vt deSalamandra^hyperbolrce
fcripta» Quapropcer inquirendum ,quomodo cardiaco morbo Stveneno po-
tuerit cor Carfaris Germanici diutius quam alia cordajgnirefiftere. Egocxifti-
mo copiam fanguinis,pra?cipue vifcidilentimucofique 8c crudi idpofleefiice»
re quotiefcunque nimio opplentur iinus cordis ram dexter quam finifter.Nam
fi inipicias modum quo cadauera cremantur,idplanereddeturprobabilius».
Erenim quando primum omnespartes vrunturexcernaeprius cremanturinde
internas. Itaquc fi plenum id fanguine firpraefertim vifcido,mirum eflenon de*
bet quod diu ignirefiftar. Indepatet caufa cur araorbo cardiaco mortuornm;

cor

De F o R u a r © F oe t t. -6f-

car non tam dto,quam afioram CQmburatmyn eo enim morbo fanguss exter-
naspartesrelinquens ad interk>rarepit,&; maxime adeor. Qupdfacile eo pro-
batur, quia exteriores partes ineo frigeant,interiorescaieant, pulfusquoquc
iis fint parui vermiculantes , priufquam adueniat paffio etiam intercepti. Pr«
copia enim fanguinis in finubus cordis contenti non poteft corcommode fy-
>ftoIac & diaftoIaMnotu cieri,ita contingitfufFocari ajgros,repenteque mori,nifit
ipfis-fangurnis mifllone fuccurratur. Notae funthiftoiiajabhocafredumor-
■tuonim,quem cardiacam fjmcopen nonnulli appellauerunt,inquibusvenae
cauac Scarteria: magnae truncus fanguine concrctOiplenus fuit,qui alias in mor-
tuis concrefcere non fblet. Exiis enim incifis oblonga fanguinis coagulatipars
vniraextrahebatur. Porrofluithicfimguisadcor,8ccordisvirinaspartes,vel
quia mipellitur,aut a frigidis aiTumptis,aquje videlicet frigidaepotu(aquo
uon pauci poft valida exercitia, vel aliundecalefac^ocorporederepencefunt
extincli) autab exterius admotis,vt quandomenfkuatamulier balneum aquas
fiigidas aeft&tis rempore ingreditur. Congelatar vero in vails, velquia craflus
eft , vifcidus , lentus , melancholicus; vel quia fit fupra modum refrigeratus ab
internis & externis. Venena quoque id faciuntjvt ob hanc canfam non fuerit a
satione alienum,quod de Pifone fufpicabantur, eum Caelarem Germanicum
veneno fuftulifte, contingit enim id quoties fpiritus & fanguis in arteriis & ve-
d is refrigerantury& ingenseius copia vas vtrun que im plet. His igitur4e caufis
fieri potuitjquod cor nonnullorum difficulter potuerit cremari.Iftisetiam ad-
kmgam figna,per qax medicus cognofcere poteritanquimortuuseftafan-
guine concreto invvenis, piopter venenum fit mortuus,an propter morbum.
Venenum quod cito hominem de mediotollit^profundumiomnuminducitj
fcoc lngrauefcente excitatur quidem asger, nonreleuatur. Sedtardeadmor-
t-emproperat. Qijod fiyenenum ad tempusfueritdatum,paulatim congloba-
bitur & coalefcet fanguiSi&cum omniavafanonobfhuat,quaedampropter
acquiiltam acrimoniam aperiet, vt propterea concretus fanguis e naribus
prodeat,a!iquando eriam ab anoextrahatur. Hi tamen(vt bene animadaertte
PetrusSalius) liquato hoc fangume,& proprio Calore refoluto raori-
untur. Atquaed cardiacafyncopecommunitermors
fuperucnk,longe alio modo accidit,
Vale,

1 a ADRIANI

A D R I A N I S MGELH

Synony-

ADRIANI SPIGELII

BRVXELLENSIS:

d e:

ARTHRIT IDE.

^^«•BW^E. articnlbrum dolore acturi, dicimus,nosperarticulum ,intel*-

ligere coniun&ionem;duorum ofiTum per^^ww ,yel ov*%~

(fgucnv jper foafyuinv artieulatiQjmotumeditmanifeftum , vtin;

humeroi coxendice,cubitoj genu 8cc.$>7eiovyMf>Q(>®nv quae fii: arti-

'culatio-,motum habetobfcurum,.vtin carpimetacarpii oflibus..

Gircarias articulatiorjesdolbr faclus^f Q&ti* Grascisappellatur , Latinis mor-

bus feu dolor articularis jBarbaris guttaij.^quod guttatim deftillatio, (eu fluxas ;

m hoc malo fiat)&arrhetica paffio. Alioqu4n?articulum,quem Gtexi^^ov vo-

cant , omnem fignificare i^eciem articulationis, conftat apud Gal.Ubr.de ofli-

bus,vbi omaia articulationum genera recenfetc Nequei&cixcaifuturam capitis.

ali.q;uando-d^leat',.v^lciLxa,dentes,quapacte:maxillisiunguutur,dolorartku-'-

larisdicenduseft. DicituretiammorbushiciuncT:nrarum,ftricT:e{iimpromor"

bi nomine pro dolbrei Namluxatio alioqui morbuseftarticulorum, veliun-

dturarum,led in fitu.Eft autem "ZfQejms vera,dolor partium articuloruiriiex in-

Wtfinttm teruallisper defluxionemiaccedens», Per articulorumautem;partes,non ran-

tum inteliigoextremitatesvtriulque oilis,quasmutuo coniunguntur,autliga-

mentum , quod eoniungitinteriusVSt in aniculb coxendicis &£ humeri rorun-

dum eft,fenfus expers:fed omnes easpartes quaeexterius has oiliiim extremita-

tesampledtuntuEjVtfibrinuicemconmnganturmelius^iempeligaii-ienraex--

terna,perioftium,membranas,tendines muiculorum,muiculo$ ambientes;

neruos,ipfasque mufculbrumextremitates. Hae enim cunct^ein dolore articu-

lari maximepatiuntur.. Dixiin definitione exinteruallis,perderluxionem hu-

moris dolorem arthritidis accedere,excludens vna cum Gal.eum dolorem ar-

ticularem,qui fita ficcitate,cuius fecitmentionem Hippo; l<n Aph.fi 3 , Hice-

nimimpropriearthritisappeiratur.Dixidefluxionemfieriperinterualla,quod'

in omni arthritide eft necefiarium,quaj iam confirmata eft, Quod ii vero qui£

piam podagra corripiaturr&interuallonulloredeatdolor, tamen dicendaeft

Vifferetti arthrius,nintxintemallb prouideatur.DifFerentixdoloris articularis ftatuun-

■* * tiU

Arthritk
knprofrie
Hilla.

D E A R T H R I T I B E. #$

mv variae , a matetia dolorem caufante , dicitur atthritis biliofa , puuitofa,fan-

giiinea,melancholica, mixta; a qualitate venenatahuic materiaeimplexa dici-

cur arthritis Gallica. Sed communis difterentia fumitur ex articulis variis,

quos hic morbusfolet affligere Micquae.pedes exercet, podagra dicitur , quss

manus, chiragra; qtias articulum coxendicis ifchias , quc&genii, gonagra, caete-

ros articulos,fiquando dolorinfeftat,nominecaret,6ccommuniarthritidisSw^

appellationegaudet. Cafterum fub quo arTedtupraster naturam arthritis teneri (tpsia

poflit , noneftmulcis verbisinueftigandum curiofius , cum dolorem efTe 6\zz.-$r&ter na-

mus,qui eft de genere fymptomatum: at fi refgiriamus afFe&um dolorem f aci- turam.

entcm,hoceft.tumoremexdiftenfionepartiumarticulorum,exhumorumde-

fltixu fadbum, morbnm efle dicemus, nempe tumorem cedematofum , vel vt

r?lurimum,inflammationemimproprieLdic1;am. Caufaconiun&aabautori- Caufa

bus recenletur varia :quidamtum nudam intemperiem, tum etiam ventofita- contun

rsm ftattiunt>vt Guainerius,& Gradus:Gra3ci,Latinij& Arabeshumores : Re-

centiores huncquidem vnicum ft'atuunt,vtFernelius frigidum , pituitofum,

vel lerolum ac tenuem,qualis tempore frigidb, ejcerebro per nares foletefflue-

re.Caeteri vna cumGnecis plures humores accufant,nempe quatuor fimplices,

bilem,pituitamimelanchoiiam&:fanguinem,quibusetiampoiletaddiierofus

Rumor , tum mixtus ex his. Siccitatem aliquando generare ifchiadem teftis ex

Hipp; cur.non potefteademgenerarealiasarthiitidisfpecies?Partesenimfi- .

miles, fimilibusmoFbis fiint obnoxia?.. Verum AlexanderTrallianus cum ait, rma,ncM

non folumobmateriae inflbxum in articulbs fluxiones fieri , fed etiam proipter faprvxima

nudam qualitatem calidam , velfrigidam.,&ad hascficcitatem, velhumidita- arthriti'

tem fubinde fluxiones concitare, videtur>exiftimare,articulorum feu partis "**•

affecias.intemperiem non efle caufam proximam dbloris arrhritidis , vel folu-

rioniscontinuijfedconcaufamjquasfacitdebilesarticulos* Inomnienimflu- -

xione necefle eft partisimbecillitatem adeffei &.humoris abundantiam. Sed * '"■ ' "
i-ii- \ r i • ' 'i • • 1 r \ tasarttcu-

Sc partium imbecillitas non a foladependereintemperiemihivideturjledex/^^

amplitudine vafbruim venarum fcilicet & arteriarum,& iaxitate partium circa

arriculos, qtias vitia,vei ab ortugenita fiint in nobis,&tumiit arthritidis hasre-

dltaria,accedente humorum copia:vel pofteafiunr;,acaufiseuidenriiz>usla-

xantibus Scemoliientibus vinculaj.&jarticulorummembranas, vt funt contu- Heredita-

iiones,balnea,Venus &.vinumimmoderarum,inbalheojvelftatimp6frea po- vtaanhri-

tum , quemadmodum in Germania fiexifbler.Porrahumor hicqui eftcaufa '*•

continens nonconfiftit in eo fpatio ,feueacauitate , quam conftituuntoflium

duo extrema,quando fibi inuicem coniunguntur^quemadmodum multi ha-

ftenusfomniarunt, ) fed fere femper in membranis , tendinibus ac vinculis ex- Sedes hu-

ternis, a perioftio originem fuam Habentibus oflium extremaac mufculorum «**f»

I j tendines"r'*r""fc'

A capite

infiatjlu-
xio in ar-

ticuios,

A ieeore
•vt fiat
fiuxio.

Exfup-

prejftone

altcuiu* e.

uacuatio-

ntsortapO'

dttgra.

[f& Abriakt Spige lii"

tendines ne&entibus,idque cognofcitur manifefte fic fe habere ex nodofa po^
dagra & chiragra, m qua tophus. feu humor iam in calculum concretus raper--
ta ruptaue cute plerumque -eruirur e digitorum articulisexternovinculo,v-t
fcribitFernelius,integro atqueillaefo. Piasterea, fi materia in cauitatem incer-
nam articuKflueretjnullus vel admodum obtufusexitaretur dolovquod hoc
vinculutn nec1:ensinteriaso«iumdaoextreraaexo(leoriatur,nullumq;fen-
fum habeatj8cide©quiacumoffiscartikgineconnafcitur^ovc/)3<7(n/i/^eVju»no-
men apudGre,co$ accepit.Sed vnde& per quas vias humor hic dilabatur in has
articulorum partes,exveterum & recenciorum (criptiscognofcere,perquaeft
difficile.Nonnulli enim a capite fluxionem fleri punnt.aliiab hepatejnos vero
ab vtroque.Eorum qui a capite fluxionemiieii aflerunt,vnus ab internis capi-
tis partibus,ipfoq; cerebro perfpinalem medullam,velinfundibulum, vel ofia
vertebrarum,velperraediam'ipinalismedulIsfjbilantiam,&ficperneruosin!
articulos deriuari certfet;alter vero a capitis sxternis partibus,& extta caluaria
pofitis, atque perfumma corporisyfub cute deoifum decurrere in articulos ; 8c
hascpoftremaopiniofuit-Fernelii, noninfirmisfulta rationibus, fumptisab m
fignis,qusfolent archritidem praecedere. Praecedunt enim icapitis grauitas,
fbmnolentia, dolorexternus, & qui contactu , prarfeLtim inuerfis capillis exa-
cuitur ; tumor in capitecederaarofks,,interdum vtceramollisjcutiprasfertim
ad occipitium fubiecl:us,cutis degifa,nec caluae : propius adhajrenstaitque idcir-
co idem Fernelius,eiufmodi humorem pituitofum,tenuem & ferofum fub cu-
tc capitis denfa cumulari ac repereper venas iugukres externasa panibus in-
fernis. Qui vero ab hepaoe fluere materiam dicunt per venas in articulos, hie
rationibus nituntur. Quod crifes fiant infebribus continuis per articulorum
dolores ; quodin arthritide frequenterconfpiciantur inflammationes circaar-
ticulos, quod fieri non poflet, fi a capite, iuxta Fernelium, flueret humor intra
pericranium '&c cutem» Non enim poteft femel extra venas confiftens , vena«
rurfusintrare. Hisaddoalias,quodvidemusperhaemorrhoidumacmenfium
purgationes reftridas ,podagras & articulares morbostum viris, tum mulie-
ribus euenire.Dieebat enim Hipp.mulier podagra non laborat,nificum men-
ftrua defecet unt.Videmus ortas nonnullas podagras a fanguine & bile,cefTare
vel praeferuari venae feclione.Sedmeaopinio eft,tumdcapite,tum a iecore fie-
. ri pofle fluxionem, & a capite pervenas & arterias; raro per locum fub cute, vc
putat Fernelius j nunquam vere perfbramen medulla; , quo fpiritus contine-
tur,(paralyfisnamqjfieretindefluxione,)velperforamenhuchae,fupramem-
branamextimam fpinalis medullie-inneruos tranfudarei& pereos in tendines
mufculorum defluere. Nam humor intra caluam,&fuprameningem nen flu-
\j duat^

D E A R T H R I T l D' E." 71

^uat, expurgarique is,ii adeflet, pofler per nares,vt omnis humor,qul m cere- _
foro contineciir, pernares & palatumpelliturasnatura commodius. Fernelius, Itrmi^
cum docet, fub cute capitis congeftum humorem tenuem deorfum adarticU'-
los currere ,-per lumma cutis,nulloargumentoidmihivideturprobafle,niii
fortaiTisperlaxitacemnoftra^cutis.&doloremqueiutEgripercipiutatatepro'-
ueiti,in frigidisregiooibus,jSc iam anteaarthtitidem perpefli(crafliore reddi*-
ta materia,ac tardiore ad motumj e ceruice,vel per humeros in cubitos 3c ma*
nusjvelperdorfum in coxendices,genuapedesque fenilm deuoiui,fenfuinter-
dum frigonsoborto,quo corpus omneperhorreieit.Sedquia in multis^arthri-
ticis htc dolor non femperoDieruatur,etiamfidiue6cummorboconfli&ati
£iiermt,&materiadilabens<crafliorfaclafit, credendumeftymateriamnonin
ornni arthrltide,fi quando eaa capite defluit per humerosivel dorfum in fubie-
&os articulos repere per fumma cuji fubiecta , vel fumma cutis ipfius , fed per
uenas,&: arterias iugulareSynon iblum externas,fed etiam internas (perquas ab
infernis partibus ,iecoreprasfertim, ferebatur humor in capitis externas inter-
nasque partes,nempe cerebrum,)/remearein venam eauam,& artcriam ma*
gnam, veleiusmagnosramosfub iugulo conftitutos,atque iicin articulos de>
uolui,quod nullus fanae menns negabit,modo intellexerit per amplaiiaec vafa
in.viuo coipore,repentinum ac facilemfieri refluxum ac fluxum humoris,qui*
que obferuarunt, ante vniuerfalem totiuscorporis vacuationem ,ab externis
remediiYmanui.vel pedi applieatis , materiam refluxifle ad partes nobiles,fer
bres continuasexcitafle,multosq$celebres inartermediea viros,quipodagrami ^^«A»
lecundurn communem medieomm opinionem., periculo vacare temere pro- ncnvacat.
ymnciaueranteuentu mendaces fecifle. Neq; etiam eft credendum,humorem
hunc tenucm,,& frigidum.FerneIiiinitioarthritidisleuis,eum mole tamexi-
guus m manus,.vel pedes, veleoi am vnum digirum tantum dilabatur, velvfq,
adeoefle frigidum, vt digen alNaturanon pofllt citius,quam in pedesa capitc
per tam longum fpatiumdilabatur j veieam eiTe, per iiimma corporis cutis,la^ . ■
xitatem , qustam celeri motui,& concoctioni, veldigeftionimateriae perpo- w/^w-.
ros repugnanti conueniat, Quienimhunciimplicemacfrigidurniempercfle teria quo-
contendunt, ex, fenfiicum defcendit acapite fligoris oborto, quo totum cor- modooria-
pus perhorrefcir,,non videntur obferuafle,.mateiiam calidamfaspe ienfum frir '
goris inducere ,,cum fenfiles pattes tangit. Si cryfipelasinftet i.n pede , vclalia
paite,antequam perfebrem calida^s bilioia-materiaexpeilaturadpartes,cor-
pusperhorrefcitj vel fiigpre, a-utiigOLeprcmitur; febresqitertianae,quaea bile,
ftimulantepartesienfiles,originem hab.ent,initio fuajacceflionis cum horrore,
rigoreacfrigoreinuadunt.Porro negandum non ei\non per venas modo ma-
teriam ad caput repete.in arthriticisjfedetiam abaliis infernis.partibus,m

vcntie

tur.

jl Adriani Spigelii

ventre contentis ventriculo nempe inteftinisque, vaporibus fufcitatis caput
repleri , pimitofimque materiam per palatumi capite diiabi in ventrictilum,
nrox in venas mefcraicas rapi,ac in iecut • & venam eauam protrudi vna cum a-
liis humoribus , ac fic qnoque per aliam viam , quam per arterias & venas labi i
capite in articulos. Sedhaecvianoneft vique adeo eonuenienstam celerimo-
tui,qua}is interdum in humore arthriticorum turgentefolet animaduerti.Cse-
tetum e«rationes,quibus Fernelius probat, caputefle arthritidisfemperoti-
ginem, probant tantum^quodinarthtitide caput quoque offendamr,quod &
infebribus laedi fajpecernimusi ex capitisgrauitate,fomnolentia, dolore ; non
tamen propterea dicimus febrem & capite orirhfed illud velperconfenfura
affe&arum aliarum partium infernarum lardi,velpropter plethoram,&sprauo-
rum humoTum copiam. i Hac enim opprefla , n atura tentat omnem viam V^er
quamexonerarefepoteft,eospervenasradcapur;renes,aluum,cutisrpiracula
pellendo. Quare concludimus raro aliam j quam quas 'fit per venas 3c arterias,
a* capite vel iecoreifieri fluxionem in articulos,quod etiam fenfu commode de-
Imminetk monftratur.Vidernusenim,antequam fit dolor in articulis,venasin membris,
jiuxioms adquas futura eft fluxio, nempe in manu vei pede, diftendi amplioresque red-
dijquo figno femper podagrici cognofcere folentiinftare dolores:ita vt Ferne-
lius non re&e fenferit,ddolore, quem in articulo exiccauit hutporfiuxus, trahi
materiam , poftea iriflammationis, velaltcrius tumoris jquiferefempercom-
paret,caufam. Namfihocitaeft,curven£eantedoloremtumentacturgent,fi
expe&andus eftdolor,amateriaextravenasexiftente ? Nuncautemquasrat
quifpiam , quid eft , quod fi humor per venasfluat in articulos a capite & ieco-
re,non ftatim m omnibusarthriticis in extremos articulos ruat,vel in eo fpatio
confiftatachaereat,quodeft inter articulum, &articulum ? Nam dum fluit,
verbigratia,in brachium,priusin humeri articulo confiftitper aliquot dies,vel
in cubiti articulo,non infpatio,quodcftintervnum,6calterumarticurum.
Atque vbipefaliquotdiesibihajferit,(inonrponte,velamedicamentisdige-
ratur,tumdemumadinferiorespartestranfit. Resh«c,anemine>quodequi-
ctem fciam,fatis confiderata, maioriindigetinquifitione. Ferneliusyinarticu-
lorum naturam caufam retulit. Aitenim,decurfum!fluxionisfieriinfolisarti-
culis,ibique materiam fubfiftere,& haerere.quod compa&i fint derifique : non
item in mediis regionibus,quod ampte fint,& laxavntelligens amplitudinem
&laxitatem raeatuum cutis , quaecircaamculosminoreft,quamininteruallo
medio inter duos articulos. Ego vcro exiftimo , quod cum per magnas vias
fluat materia hinc & inde in minoresramos.tamquamperfluuiosinriuosa
naturapellatur, quorumextremitatesinarticulis terminantur:in his,cum pro-
pter arctos meatus , &frigidampartis naturam, nequeat dom«ri,atque euinci,

vel

fignum*
Contra
Femelw,

DeArthritide. 73

■•vtl diflipatione per halirus & poros , vel alia coctione,in anguftioribus quam,
peiqustranluijcancelliscoercita^doloresinparabusfenfuexquifitopraeditis
pariens^quaeietierluxumpereofdemramos.perquosmarticulosintiauitjin
maiores venas , per quasdeinceps vlterius in inferioresarticulos perramos mi-
nores nutritioniinferiorum articulorum iriferuienres,protmditur. Caufae an- CaufA an~
tecedentes funtduaepraecipuoe, copiariumommcommemoratorum in venis, eceaentti-
tamcapitis,quamaliarumpartiiimexrftentium,Siartuumimbecilli[asjquibus
addit Rhafes tertiam* robur fcilicet partisexpellentis excrementa ,nernpe ie- c *
coris atque capitis.Aheiucta enim,vel vtplurimum ambahsparcesprincipes, ^,. fon.
m omni arrhricide,prajbtnt humofes,camquam fontes totius mali.quibus ali- tes mtkri-
quando aflbciata cernitur venrriculi imbecillitas, orta ex humidiflima , %\i~**dts.
quandoetiamfrigidaintemperie.Caputhumidiilimumcopiofagignitexcre-
menta ,'&fi vnafrigidum iit,pituitofa,dulcia ,aquofa:fin calidum , pituitofa,
{alfa,acria,pra2iertim, fi iecoriscaliditascooperetur. Iecurpraetereaplerum-
que impenle calidum eft,quod non modo copiofos vapores,ex venrriculi con-
coccione in cibis,cerebrofuppeditac{ed cVipfumveIfanguinemcopiofum,vel
atrabilaresaefalfoshumoresgenerat,acin venas detert. Externaeautem caufas CaufA tX"
func omnes eas , quae plechoram 8c cacochymiam venis inferunt , parriumque
principum incemperiem fouenc, quaeque imbecillicacem arciculoium gene-
ranc,vc func vica ociofa , vel cum paucis laboribus & exerciciis nimia ciborum,
nec cuique tempeiamento conuenien tium replecio ; potus vinorum genero-
fommmultus/praefertiminieiunioivenus/balneaihisaddenturconcitatiores
'motus,aiT>buiariones,equitationes,prsfertim ftatim a cibtvinfuetafrigidae
potio , animi affe&us omnes , prolapfus , contuiio, luxatio,& fi quae iunt aliae,
•quaepartem debilicanc.Recenta excremenca,quae vel per meri{es,vt mulieribus,
vel per haemorrhoidas , velianguinis pTofluuium e naribus expurgari confue-
uerummonnulliinterinternascaufascoririumerant.SedexcaufisexterniSjVi-
lHim^&vetnTsprincipemlocnmobtinent.AtqueideoPoet^GraJcipodagram?^^»
Bacchi,& Veneris filiamefle rmxerimt.HipfHaic euntichos podagra noulabo- ^cchi &
rare, nequepuerosante vfum Veneris. Nam Veiiere non modo corpuslaxum ^eneriifi"
redditur,& artusdebiliores,'fedomniavafafiuncampiiora. Etlicereunuchi ' '
podagra laborafle,dicancmyid cofttingit ex incetnperanria vic&,aliisque caufis
externis. Sic Senecain epiftolis inuehitur in mulieres,quodproprerluxum,
Hippocracem mendacem fecerint. Sed omnibusillis,quas cognoui, mulieri-
bus,ecfi menfes fluxerint,podagra laborantibUs,diminutetamen fluebant.Ex-
tatapudmequaeftiononineleganscurpodagricigenerentpodagricos.com-
munismedicommfcholarefpondeccmiiHipp.&Gal.quodpacrumfemenfic0^^
vitiatum in partium imbecillicatemgenerando. Excerniturnamqueauctore^/^

K Hipp.j;r/Vw.

7%- Adriant S b i g e l i r

Hipp.femen genitale ab omnibus corporis partibus, a fanis fanum, a morbofis

morbofum. Horum tamen ratione, quamuis antiqua , non plane mensmea

quiefcit.Probatioenim,qua demonftratur ffemen efle prorfhs vitiaranajnegant-

da; Non enim femen defluit ab omnibus corporis partibuSjafanisfanum,a:

Quomoth morbidis morbofiim.Nam a teftieulis,in quibus eiaboracur,dinian datur in pa-

femenge- raftatas, 8c coitus temppre cxcerniturjitefticulis vero attrahitur materia femi-

neretJtn ^$ ^(^Vltas ^ va(ls magnis, arteria fcilicet magna, & vena caua, per quas fart~

guis & fpiritus vrralis funditiu*inomnescorporispartes,nonmktiturapartr-

bus vel a vafis reeipientibus. Quocirca quod podagriei genevenr podagricos

fit,quod materia fanguinis in podagricisfit podagrica,quemadmodum & fpi-

ritus , qui in arteriiscontinetur ,feificetvitiatusaprauitate humoium in mafia-

fanguinea exiftentiurn,ex qua fpiritus vitalis elaboratury& corporis pmnes

,, partes alimentum capiun t. Signa vcro diagnofticafatis patent ex demiitibne..

vnofiica. Nam adeft dolo.r circa articulos, modo acris , modo mitior, cum pondere Sc

grauitate membri , modo pungens ,modo magisobtufiis,modo pcofundus,

modoin {uperficie,aliquandoahiquetumore,faepiuscum tumore iimplici,vel

mixto , prout eft natura humoris , qui ad articulum confluit,:vel fimplex^vel

, u mixta. Hincapparenttumoresinflammator.ii,eedematofi,eryfiperatodes,du-

iunfitZ' riores,molliores,flatulenti,& ex his compofiti atque permixti. Qualis vero fit

gpni caufa coniuncla , an humor,an fimplexintemperies tnanifcftabunt quoque flia

figna. Nam humorem effe indicabunt.tum turnores in articulis> tumeolores

tumorum atque dolorum fpecies,iuuantia £claedentia. At qualis namfit,fim~

plex ne an commiftus humor,qui in arriculum influxit , non modo exhis , fed

etiam ex caufisinternis , eommque fignis fit manifeftiim, ad quascognofcen-

das, infpicere oportet caufas externas,& inter hafce in primis vi&us rationem 3

qu33pr«ceffit,annitempus.,aerisconftitutionem,a?tatem,habitumcorporis)

Signa ar- mtemperiempartiumprincipum.Siigiturfanguisarthritidem catlfeturob co-

thritidii piam , pars afrecta tumorem habetingentem circa cutem , & venae tument, ca-

fanguine&. jor m parte iximidaeftmoderatus^cuminfignirubore^pulfuspeicipiturpro-

fundus, dolorextenfiuus, velutiin aliis inflammationibus pariqyponderepars

grauatur ; eaquae forinfecus applicanrur , fiue valde calida fint , ic u frigidayls-

dunt(quamquamfintaliqui,.quiarefrigerantibusiuuarifcribanr)a;griqueaf-

fiduo exacerbationem fentiunt; & quidam per circuitusirritationevexantur.

Viinae eorum fuluae funt,fubftantiamediocres, cum hypoftafi*, velnubecula,

velcontentealbo , aetastemperamentumque corporis, & partium principum,

vernum tempus,r egio temperata aptagenerarioni copiofi fanguinis, praeceflH

vicl:us ratiojqujcbonifuit fucci,maxime alentis>& fahguinis copiamgeneran-

tis.HisjionnulUdddunt alia figna, fudores ne mpe modico*,in facie,in fronte

vei

DfiAlLTHRinDL 7J

vel capite; grauitatem , fomnolentia a, quandam pettutbationem in fenfibus,
intelle&u & cogitatione, corporis laffitudinem fine labore praecedente, & ,
{i quae funt alia,qu3e mdicant plethoram ianguineam, Quod (i a bile fiat,nul- ^"a "
lus , fecundum Trallianum , tumor in patte affedta eftconfpicuus , cutis dolor ^r///^
fubruberfpecT;atur,qualisinetyfipelate,caloracdoloracris, finepouderevel
grauitate membruarriculus dolens laeditur acalidis,iuuaturafiigidisappli-
catis,fiue fint a<5hi talia,fiue potentia,exacerbationes animaduertuntur de
tertio die in tertiumjfebrisi» ipfa accellione mccedit valida,cum fiti &: infigni
rigorej Vrinae conipiciuntur flauae, & fubfuluae,fplendentes,fubftantiae te-
nuioris,acrrmoniaeparricipes. Vic"tus ratio pr#ceflit,quaebilem generareab-
undanter potuitjex actibus & attenuantibus cibis falfisque, animi affe&iones*
irx,vigilias,mGerores,curae,fati^;ationes,aetasiuuenilis adeft cum tempetamen- .
to corporis calido 6c Ciccoy tfftiuum tempus, & ealida regio. Quod fi a pituita ^ol^
oriatur , tumor apparebit circaarticulum cedematofus , hoceft, colore fubal- thrittdx.
bido aquaeinter cutem fimilis confpicietur,& cauus ad digitorum comprefiio-
nemjaclaxusvdoloraliquandofortisjaliquandomitior^quotidianaexacerba-
tio notatur , quae omnia paulatim irruunt, & augentur, & per plures horas du-
rant,breuemq, intercapedinem habent,immo nec vnquamintegreremittunt,
tardiorque fitfluxio,vnde tumor pauktimaugetur:calidisasgriiuttantur,ia:-
duntur a frigidisradeft fenilis aetas,temperamentumfrigidum&humidum,
& talis aer , tempus hyemale , percipituraliquando ftigoris fenfus, Vi&us ra-
tio praeceflit refrigerans & hume&ans , balnea a cibo , vita otiofa ac defes , vri-
nx crafliffimae,aliquando perturbataeiniis reperiuntur. Quod fi vero ab atra ^rt^nti-
bilecontingat arthritis , tumores conipiciuntur duriores , nigro colore praedi- ^* , *
ti,frigoris fenfum quandoque habentes,&afficiunturinprpfundocorpora,y^ff<,e
veluti arterantur & fcalpantur,redit circuitus exacerbationum dequartoin
quartum , mediocres magnitudine & impetu: adeft aetas confiftentis setatis,
&: inclinantis ad fene&utem,temperfes corporis calida Sc ficca, aeris con-
ftitutio ,rcgio , tempusautumnale;eduliaquaecopiam bilisatragenerarepo-
tuetunt, vel ipfam melancholiam,laiIitudines immodicae: vrinae tenuesinitio
& aquofae , poftea vero atrioresquam naturales requirunt, modice craffae cura
contentis ad fufcum colorem vergentibus , aliquando vero mixtum,fubcru-
entum & fufcum , vt Paulus, & Aetius aiunt. Sed raro afimplici humore fit ArtWtti*
arthritis,plerumqueamixto oritiir, &praxipue^bile,&pituita,&tuncnon- **ro f
nullis ea vocatur pituita falfa , cuius indicia funt mixta , fcilicet tumor cedema-")^'"
tofiis cum calore & rubore , acrimonia in cutis fuperficie , vrinas varia;, modo.^^ '"
aquofae & tenues,modo craffae & turbidae. Similicer fi caufa arthritidis fit com- Signa bi!u
mixtio aliorum humorum , tunc quoquemixta apparentfigna, Verumdili- & pituit*

K 2 genter *»'*'?•

76 Admani Spigelii

* genteranimadiKrtendunieft^quodquandoqueb^cfignanospoflJntdecipeJ

. re,quad etiatn ab aliis notatum video. Nam in permixtis humoribus coloE'
infanL meinDri > "& caliditas nasdecipiunt. Si enim bilis cum pituita permifceatur in
articiilo,mncadcircmnferentiam£acilebilisfertiuv&;id.ciicoincuterubeda
cumflauedine,&caloreeernitur, Exquibusnoneftexiftimandum,,dQlorem
aiticniorumcumm^cefigniservfipelatisvelinflammationisjfieritantumabi-
. te. Sic etiam contra conringit , vt fi bilis interius dolorem effieiat, parsaffe£ta
exterius cematur,vel aeris, vel medicamenti exteriusfrigidiapplicativialba
Velliuida,non proptereamerapitukaeiit artbritidiscauia : vti, ficum folapi-
tuita dolorem eflicit, articulus vero a medicamentacalido apptieato , vel setis
caliditate^velaliaextiinfecacauiarubetjatquecaletexterius^nonrededice--
tur pituitam efle bitepermixtam.. Humorprmrea,mcp\tGmmei\\is,exifiensin
profunda membri >membrifuperficiemplerumque non. mutat;&fic membri color tunc nul~
lum tibimdiciumdaret. Contmgit,ix\c^nt idem, vt humorfrigidufadiuntturaidefluat
dolorem intenfumfaciem , cuius caufafebrisfiatyCaufabiturinfomneitas^pulfusveloxerity
& vrina tincla , dolortfuccurrereintendensfanguinem, &ftfiritum'm multaqualitate, ad
locumillum mandabit, qua excaufa hcusifie rubet tunc atque calet: qu&ommacalid&ma~
teri£funtfigna,etfifrigidafit incaufa.De colore igttm membri,caliditatefeufrigiditate,np-
fiperfeueret confidendum non erit. Occurrunt enimf£peplurima%qu£ tam calorisfeufrtgi-
ditatis , quam eatiditatis membri caufx, effipoffunt,contra tamenmaierupeccanmnatu-
ram. Cum igiturfigna taliafallaciaf£pefint,ad aliaditta recurrendumerit. Alius autem m
appltcandis localibuserrorftpecontingtn Nam horaparoxyfmi interdum applkarifrigida
confueuermt,qu£aliqualiterfiupefaciendadolonmnmittunt,materiatamtnfr^
fiente,quam huiusde caufapra tuncforfitan calidamiudkamus. Continiitinterdum quod
materia cahda exifiat & pauca , & ex applicaticttecalidorum>matenaiftapaucarefol->
ttatur, &fedetur dolor, exqua adpauca rejpickntes,. matertamifiamfuijfefrigidamfacile
iudicaremw.kinc ergopatet,quodin cafu noftro ex iuuantibtu&hdentibus ejfitper feiudi-
aumfallax* Neigitur hos inerrores tam horaparoxyfmi,qnam quietis incidas,particula-
ria % qu& fupratedocui, ditigenterperfcrutare , &fuper quem humorem pturaconcurrunt,,
Arthriti- enm in caufufore iudica. Haec ille. Arthritis vero gallica fir, cumpartium excre-
dugallicA menta fenfim colliguntur, fine defiuxione admodum manifefta -, & cogn ofci-
jigna. tur,quodfiat finetumore,(ed cum doloretotius perioftii:doletcaput,vel fter-
nonjvelomoplatae^etfinullumadfitvlcusmamfeftum.velintiavelextracu-
tem,quodnonnullosdecepiflefcribuntautores. Patiunturbancpituitofijfta-
timpoftbubonesvenereosnoniuppuratoSjfedrcpercuflbs^velpropterintem-
peftiue adhibita remedia,& vfum-viniftatimafudoribus:mdtumqueex(ic-
cantibus iuuantur. De noct§,& temporum mutationibus exaeerbarur vel ex-
«tatur,rnaximeilaateauftro.,&moclicole6licalore. Signaveroarthriridisex

fkmplici

DeArthritide, 77

fejplici intemperie ortse, vel ex flatibus, funtapud Guainerium & Valeicum,
ItaetiamPetrL«SaliusDiueLfus,libi\clearT.part.cap4i7.cumpernomenar-
thritidis inteliigat omnem articulorum impedicum motum & dolorem.ar-
thricidem aficcitate (quam nos pfeudoarthritidem nominabimus) oriri puta-
uitautoritate Hip-pJib.de internfsafF.qui, vbi coxeadicum dolorem a bile ge-
nerari affirmaui t, pariter eundemdolorem a ficcitate articuli generai i teftatus
eft : per ficcicatem non intelligensintemperiemficcam partium folidarum,ar-
ticuhri-nipfumconil:ituentium,videlicet,oilium,ligamentorum&tendinum,
iedconfumptkonemeiusgtutinofaEhumiditatis,quanaturaliternutritur,&ad ...
faaKoremmotum fubungitur aiticulus iplc. Talem humorem continue natu- J£J^£.
raartrcuiis fubminittratme exficcaci admotum inepti reddantur. Cum autem
(inquitSalius)contigerithumiditatemhanc,aliquaexcaufa,quaecunqieaex-
ticerit exticcari,tuncartiailimotusiiTipeditur,dirlicultasqueinmotuacdo-
Ior vnaiuccedit. HmufmodiarTecTum, fi incoxae articulo fiat,vocat libro cita-
taHipp.ifchiademcoxendicumvedotbi:em,perindeacvoceteos,quidfluente
generantur materia. Quem eundem affe£tum ego,noin folo coxae, fcd inquo-
cunq, aiio artkulb gigni poile animaduerti, hincq^fieri alteram arthritidis dif-
ferentiam notaui,fi perarthjitidemoirmemarticulorum dolorem,&impedi-
tum moturre intellexerimus? Coniumptaenim eahumiditate , quaeexnaturae
praefcripto articulos fubungit & humecTat , coguntur acin vnum compingun-
tur articuli: vnde ad motum ineptiacimpotentesredditi ,dolore exquocun-
que leuiiUmo motu cruciantur,,tales.articuibrum dolores7in conftitutionibus
ficcioribusHipp.lib.^.Aph.itf.fierimonebat. QuoniamvtdocebatGalenus,
in eiutBem aphoriimicommentatiolfc,immodka£ aeris ficcitatesatticulorum
humiditatem confumentes,eos ad moturn dfEciLes acimpotentesreddunt,
doloremrque hinc nonnunquam inuehunt.. An autem talesafrecTius vere iitb
nomine arthritidis camprehendantur, vifus eftnegaiTeibidem Galen. cum ta-
men rem indeterminatamieliquerit : qui curade nominibus parum tbllicitus
fuerit , ideo hanc parrem, quae circa no,men arthiit idis,8£ non circa eius eiTen-
tiam verlatur,neg,lexit.Siautem nos perarthrltidem morlpum inarticulisama-
teria fTuentefadtumintellexerimus, talesdolores acarticuloruimpedimenta,
fiib nomine archritidis non erunt recenfcndLSi vero omnem articulorum im-
peditum moturri ac dolorem pro arthritide accipiamus,hi proculdubioar-
thriridisnominevocandierunt..Quamiententiam Hipp. libr.cit. deaff.inter.
clareadmiiit,paritercoxendicumdoloremhunc,aceum,quiamareriaarticu-
losoccupantecaufatar^appellans. Quidoloraiolarhumiditatisnaturalisarti-
culorum confumptione , non a ficcapartiumiblidarum, vt iam di&um eft,
ipfum articulum eonftituentium,iBtemperie dependet: quoniam quando-

K } cunque

?§ A B R I A N I S P I G E ti%f£

cimquti illa naturalis humiditas abundauerit praefensq; fit,non adeo iniignffcsr
exficcari.poterunt pattes articalifolidiores , vthincimpeditus morus aut do-
lor fuccedere queat:deficiente tamen hac humiditate,acfuptaraodumex-'
ficcata.,nonnunquam etiam communicatur haec exficcatiopartibusipfisfo-
lidis:& hoc potiflimum , cum a.caufa externa,& valida ortum cahabueim
hincque admodum exficcatis fupraatticulum tendonibus , &; partibus ner-
uofis.in hac affectione confueuerunt aliquando , vt notauitHippoc. fuccede-
re conuulfiones3quas quandoque iequuntur & febres,quaerationedoloris
& cruciatus accenduntur. Haec denominej.ckeflentiahuiusarfcclushabec
Saliusmunc caulas recenfens,inquit: Qu&cunque humiditatemarticulorumnatura-
lem reficcare & confumere aptafunt, eaomniatdlemcoxcndicumdolomnytalemvear-
thritidem caufarepoterunt. Vnde & diurnum ac vebemens exercitium,fub folefaclum,vt
babet Hipp. libr.de aff.inter.&Jiccitatesaeris immodica, vt babet libr.^.aphor.i €.poffunt
ejfe eorundem caufaxpariter ,& viclus exficcans hocidem caufarepoterit ; quoniam binc
confumptu bumiditatibus internis retiam ilh ,qu&.adarticUlos naturaliter defiuerefo-
lent,multotiesconfumuntur:cu'mratione^vtrecitatHipp.quiin^nalegtmmibm,{quo-
niam Utlis viclus efi exficcans,) vefcebantur, infirma babebantcrura :.& qui orobos, (quo-
niam bi legumimbusJtccioresfunt)-comedebant,genuum dvlores patiebantur. §uod idemv
& \ongs.& diuturm £gritudmes%qua corpm exficcare ap%&funt,agerepoterunt\vnde vide-
mmahquando conualefcentes ^quiex buiufmodi morbis hberatifuere^ male incedere, ad o*
muemque [motum ineptos ejfe : quifietiam coguntur deambulare^ nonieuemarticulomm
pr&feniiunt dolorem yqui deficiente ipforum articulorum naturalihumore fuccedere con-

fueuiu

Harum omniumcaufarum figna de^p patent, ^Nam omnes hae caufae funt
praecedentes,quae vel ex asgrotantis relatione,vel ex fola Mediciinfpedtio-
ne nullo negotio comprehendipoflunt. .Anautem ficutiab externis ita ab in-
ternis cauiis poflittalis affectio procreari, fi quisquaueret., dixerim hocpro
poflibiliadmittendum efle , curn huius humiditatis,pariter accuiufcunque ai~
terius partis nil fir, quod exficcationem impoflibilem reddat : hoctamen non
ita experimento comprobatun^eft. Quare pro huius afTe&ionis cognitione
fufficiant ea, quae de extetioribus caufis expofuimus, De quibus hoc aduerta-
tur,quodex omnibus moleftior eaeftaffecl:io.,qua;avehementi&diutUfna
exercitatione,fub fble fa£ta,occafionemhabuit. Inhacenimdoloresfunt
multo qitamin caeteris faeuiores,acaeftuofi vna cum caloris fenfu exiftunt,iaepi-
ufq; his fuperueniuntfebres,aliquando & conuulfiones, Quare quod adpro-
gnofticum,haec erit caeteris dffficilior & periculofior.-reliquae autem non ita fa>
uae (unt , & minori cum difcrimine affliguntaegrotantes, ac minori cum labore

ab

D'e Arthritide. y$ \

ab hisiidem liberantur. Qtiae omnes afFectiones,qtiomodo praefentes cogno-
fcendae fint, fuperfluum eftet enarrare , cum exfolaarttGulorum refiecatione,
&compadione,omnitumoreabrente,.acex(blainfpedionepruclentimecli-
eo patere pofllnt. Signaprognofticaarthritidisvera*fiintalja,qua?morbum sWfr9'
prxfagiunt,aliaqua?curaDiIemvelincurabiiem indicant. Praefagiuntartuum^^ '
debilitas ex parentum feminecontra6ta,fiinrempeianriavita2adiune^afit,&^
aliaccauiaiintemtEatqLieext£rn£e,Mul!erpodag?anonlaborar,nificammen"
ftruadefecerunt,velfintadmodtimdiminuta, &ipf&vinvic1:uintemperantes.
Sic puer non laborat poda^a,antevfum Veneris:&eunuchuspodagranon .

laborat, tefte Hippoc. quod ita intelligendum eftr,fifa&i fmteunuchi^cum ad- ^J^. fg^
hucpuerieilent. Namiieuipiamfexenturteftes,quipodagricuseft,&intem- Z9, 30.
peranter viuat,eum noncredopofleapodagraliberari. Rufticiinlraliaraio RuCvici
huncmorbum fenriunt, neque ferui; in Germania aliquando: Quibus poda- rarppodM*
grici doloresinftant,iisvere,&autumno magnaex parre mouentunquoniam %ra
eo temporeredundanrium humoruminaioreopia,&commotio. Sednon-
nullis tanta eft intemperantia vitae,velmotionis humorum celeritas',&:par-
tium fumma debilitas, vt non tantum femelaut bis in anno , fedter quaterue,
aurplurieseosmoleftent.Imo obferuatifuntaiiquimenftruisfluxionibiistoto ^UA ^,
vitae tempore cruciari; Quibus vero iam inftat podagra iis vt plurimum hoc ^gr* ae-
pecunarirerpraecedir,quodnonfudant,velminguntvt/olebant. DixitHip- cejfwnem
pocaph^.4^ Quibtifcunque morbi podagricifmnt,iis fedata iu qlladragjn-^'«c^w/•
tadiebtisinflammationefiniunt, modo, ^additGal.in (Commento ) medicus
iu curatione nil deliquerir,& ssgri fintobedientes. Sed fciendum eft,podagras
pro natura humorum eas facientium citius veltardius finiri. Nam ex bile vel
languine orrae citius,quam quaz expituita fir,terminantur. Imo ex bile,fi oria-
tur intrafeprem vel quatuordeeim dies,fi modica fit,foluittir,vt idcirco Hipp.
apliorifmtis mihi videatur efle intelligendns-devltimotermino,eumvideli-
cet etfe quadragelimum diem , nee veterius,ex quaeunque raateria poda-
gra oriatur :non tamen negarintra hos dies multospodagtaliberati. Ego ta-
men vfu medendi cognoui,eos, quos podagrainfignisfemelautbisinanno
iuuadebat,expituita & bile non facile ante cypadragefimum diem fluxionibus
liberan\erftpurganthcVvenxfecT:io,adinhibendamfluxionem,efIentadhibi-
ta. Vel enira dele&o (vbi dolorvidebatur plurimum mitigatus ) fiirgentes, &
obambulantes, aerique exponentes fe , iterum in eademparteafFeetaradica-
banttir,velaIiisnouisfluxionihus:,& doloiibus capiebantur. Quare nonnullis
podagvicis confulone citius aeri fe exponanr,vel adfolitum cibumredeanr,et-
iamfi omnis dolor euanueiit, antequamattigerinrquadragefimumdiem,vel
nullusfrequentiorpulmsimpliusanimaduei-tatur:-autfebriculaleuiflima,ex.

qua

So A D R I A N I S T I G E L I I

qua fum fblitusfluxiones praedicere , prarfet tim fi vna cum vrina fpumeacoro»

nafupernacare videatur,Imomoneovcomnespodagriciinprincipio,^erqua-

dracriaca dies , etiamfileuis podagra fiat , curationem inftituanr, ne radix maii

/ in corporerelinquatur.Aiuncnonnulli prad:rci,inbil!oiaarchiicide,fimiiltum

Quimorbt ferepleacincerficir, habetq[uefuasperiodos, &c non inducitfpafmum. Vrina

inarthri- crafla alDa copiofa eam quandoque indicatr febris fuperueniens cum cii!i,

ttdsm tcr- yej hamiorrhoidum fluxus , vel varices. Interdura febres continuas in arthriti-

mmm ur. ^^ terminantur. Vnde Auicennas '.feneshuicnfhloapti^ & longas agritudines ba-

bentes, & conualefcentes maleque fe gubernantes* ^liragram citius reliquis de-

Anpoda- finere , non femper verum eft.An podagracurari polHt certatur fententia vul-

^«>»i*«gicontramedicos. Seddico,quodquibusincemperanciafanatur,iisquoqqe

poffit- podagram facilefanari,modo,exquamatetiafeucaufaoriatur,probecogni-

tum fit abeo , qui tales curat aegros. Et ideo in quit Trallianus contra eos , qui

hunc morbum ftatuunt incurabilem. Vbi differentu recle cognofcuntur , factles

funt curatu omnes ift&'affettiones. Notae func plurium hiftorise, quivelceme-

rario vel forcuico ac leuimedicamento liberati efle dicuntur. Narrantau-

tores,ccelo duntaxat mutato,in quibufdam defiifte podagram. Marcus Agrippa

Toagrta pe£umgraUimorbQconflicl;atM,{\oc[\iQVCi\mV\\mo

muujn- ytf^ ^«^/»o^i//o ^o/or^ c^^rer,vo/e^f /?of/«5 v/^p^«////e«y//^«^ <?»/>ii ^y^r^. Demerfis

itaquein acetum caiidum cruribus,ab eo morbo euafit, Quidam negleclo vino annuo aqu&

potu vfi, eo cruciatu teto viu(j>atio liberatifunt. Tutam enim valetudinempermittitfahi-

berrimus aqm hauftus. Vini potus largior in Creta, dnnoram interuaUo {Nam vinagypfo,

& calce concinnant) etiam validiftimos homines aduenas articuUrimorbocorripuit\qui

exinde manibuspedibusque diftort-isnodofisque , neque calceos induere\ neque manibus qmd

tenerepotuerunt. Sed aliud exemplumfubtexemus , ne podagrici defyeratione valetudmit,

remedia negligant. Sextus Pompeius Vr&torii viripater, Hijpank citerioris Princepsicutft

bordeisfuis ventilandisprdfideret correptus dolorepodagra , merfit in triticum fefe fuper ge-

nuajeuatusqueficcatispedibus mirabili modo,hocpoftearemedio vfusett,cuim vistantaefi

Podagra vtcadosplenosficcet. HaecPlinius. Ca2terumeajpodagi#,quaeiaiYiincipiunto-

recensfa- mnesfacilecurantur, fi modopurgencur diligencerper quadragintadiescnm

ciie cura- debita victusratione,vc omni o^cochymia corpus libererur. Alioqui relictis in

tur' leui podagracacochymi£ereliquiis,vbia;grifefentiuntpaululumadoloribus

liberos, denuo ad intemperaram vicam redcunt,atque ideo nunquam liberan-

tur : quia quo magisaccumulamurhumorespraui ,eo fepiuseos naturaeogi-

tur expellere ad aniculos , quo fic, vc primum quidem fingul is duobus aut tri-

busannis,deindeannuatim,moxbisinanno,tandemque iaepius,arricularibu$

morbiscruciencur. Eaveroaithritis,quaemultosanuosinuaiit3;gros,difricul-

ter curatur , multoque magis,fi ex mixtis humoribWfiatjimo in fenibus micior

reddi

D E A R T H R I T I D E. tt

reddi poteft,curatur vero nunquam fi per multos annos antea oppreiTerit. O-
uidiushiccanit:

Soluerenodofam nefcit medicinapodagram.
C^odfancfairumefl;:vidinodofampodagraminaetateiuuenili,^conriftenteo«/^
curatam. Trallianus notat elccl;uarium,quo podagricorum nodi inwa.amiumfi*tenti*.
runtroluti:atin{enibusnodoraperfecl:amcurationemnonadraittir. Conclu-
dam igiturcum Hipp.qui in (ecundo prorhet.haec ait ; Quiauifenesfunt, aut(k-
gerem ,8t ) circa articulos callos habent , aut&rumnofe viuuntaluo aclftricla, hi ommsfa-
ftarinonpojfunt humana arte^quantum ego noui. Sanantquidemhos optimedyien-
' teria.fi fuccefferint j fed & ali^ eliquationes valde pTofunt,qu£e adinternos lo-
cos repunt.Quivero iuuenis eft,necdum fuper articulos ex callo tubercula ha~
bet, & accurate viuit,& laboris amans eftjcV aluum bonam habet,ad obedien-
dummcdicamentisjhicfanejmedicumprudencemnadluSjfanusrieripoterir.
iDuplex in arthritide proponitur curatio, vnaprxferuatiua, altera curatiuafic''**'*''*"
dicta. Inillafcopifuntcacochymiam&plethoram auferre,prbhibere neara-"" eu*"~

,v t .'-'-. r. . -K .. , ttUA>&

plms hae generentur,partrum prmcipummtemperiemcorngendo ;praererea *„£„„•

articulos Taxos ae debiles corroborare,partes per quasfluithumor,anguftas titt£,

reddere &aftringere : in hac vero, praster diftos fcopos, fluentes etiam humo-

res reuellere;deriuare, incercipere oportet, iamque fluxos in arriculos, euacua-

re,dolores,fiadmodumvrgeant,mitigare.Infumma,ea;demfuntinarthritidis

curatione intentiones,qua£ in quatuor tumoribus praeter naturam. Inter praefi-

cia , quae funt chirijggica , venaefect-io principem obtinet locum non folum ra- -

tione plethor^qncenonfemperadeft, fedratione doloris. NequeeftquGdr^i£:_

Paiilum fequamur , qui ait , iam faepius eiufmodi arthriticis fluxionibus confli- ^10'

ftatosjplus noxe. quam auxilii exfanguinis detracr-ione fenfifle,prefertim fi fint

corpore frigido, &c debiles. Nam omni arthritidi in primis acceflionibus fem-

per venae fectio conferr: in aliis'veropituitbfis,pr2efertimiamalrquotiesflu-

xione tentatis,non item. Verum locus;in quo adminiftt ari deber,variat prout

varia eft fpeciesarthiitidis,vellocusarTeclusdiuerfus. Sienimvniuerfaliseft

per ornnes corporisarticulos, brachii vena media iecanda: fi veropedes labo-

rant,fimiliter in brachio mittere fanguinem&mueniteius lateris,cuiuspes af-

ficitur+ Hocenim meliuseft,quam venam popIitisoppofitilateris,fecundum

aliquosGaleniautoritateducT;os,aperireIIllanamquehumorejfluentesinter-

cipiuntur & reuelluntur,hac tantum deriuantur,quernadmodum alibi plenius

demonftrabimus, contra vulgarium medicorurnreceptam opinionem. Non

cnim habent eandem vaforumreditudinem,vtputantilli,cumlocoafFecto

pesfinifteratquedexter. Fri6tionesquoquehicconueniunt,inparteeiufdem n ims'

lateris,oppofita nempe fuperiori,vt auertant & a pedibusreuellantfluxio-

L nem

82, A D R T A N 1 SPIGELII

CututU- ncm , fintque k nes,fi quando paruis euacuationibus opus habeamus : quin &

m^- cucurbitulae hic erunt admodum neeeftarias, (i caput huic malo confentiat9
fcapulis affigantur , cum fcai ificatione ,.fi corpus (anguine abundet , vel pam
oppofitce, fueuellenda fit fluxio. Si veroin coxendiee dolor eft,vena eiufdem
pedis faphena aperiend"a:fiin humero,eiufHem brachiimanus vena,vel cubiti.
Si dextra manus laborat,ex finiftra vena trahatur. Siin genu fit morbus, pedis
eiufdem vena aperiri poteft, poftquam in cubito(ecl;afit venaeiufdemlateris,.
8c omnis plethorasiiifpicio abfuerit. Nam fi inifchiade dextri lateris,vena po~
plitisfecaridaeftfecundumGalenum,curnonpote{tingonagrapedisvenaa-
periri,rluxa iam materia?atfi0uereincipiat,priusincubitoexpedietvenam.
tundere,deinde vero in,pede,vfereuellamus&intercipiamusprioriven3£(e-
€tione deriuemus &euacuemus per pofteriorem.,

®,mtm«i Cauteria feu fonticuli amultisinhocaffecl:ucommendantur,ficaputvna
laboret bfachio finiftro infigantur,crurisver6internaeparti,velJfopra>genus
vel infra,fiiecorisadfit caliditas. In vtroque loco commode ponitur,fi a pitui*
ta,&bile oriatur, vtplerumquerolet,&iam faepius hominem inuafeiit :indo=
lore coxendicissvel ifchiade,cruris eiufdem latetis extemas partiinfragenut
. inuiitur. Multi fupra ameulum fonticnlo fucto,ae aliquandiu detento aper-
to, (anitatem piiftinamfuntacJepri. Admotoctiamiiscaufticoparti.internae
poplkis,,qui gonagra molefhbantur,ab acrifluxione Hberatifunr,euacuata;
per vlcus ea.materia. Quofir,vtJionineommode.vefi||toria hispartibusadr

V.efic^tm, hibeantur.. Ti'alIianusadpQdagram;rtn«ir^4nquit,^i^m/?f&i7^?/;»?4r^/-
lium Uuigatum quotidie ipjis, inducito , nonfoluens donecfuerint exuiceratt : deinde vrins
piieri impubis,quam calcuiis marinis candmtibus accenderisiomnia iniicito,& viitor^pofled
jj,abJinthiopedesobducas,adeo efficaxesl,vtnonawpUuspodagrainfej}et. Purgationes e-
runtinftituendae,propeccantishumoris varietate. Sienimarthritisbiliofafit.,
bilem purgantiaeriintdanda,pnegreflbleniente,velexf1orecaffia;,pulpaeta-
rnarind. velex fyrup. rofarum laxatino , cilrri foliisfenae; velfolutiuacum rofis
pallidis infufis ,permixta manjna. Ih pni gationehumorum bilioforum aduer-
tuntpracl:ici,permifcendaefle medicamentisbilem purgantibus ea,qua: cvpi-
tuitam educunt: Quod tamen non videoen^neceflarium,cumomniafere,
quae purgantbilem debiIiter,purgentquoquepituitam. Itapraeparatisprius
humoiibus per tres dies hoc iulepo, R, fyr.de violis vnc.j,aqujecichorei,endi™
uiae,fonchi, vellac1:ucaean.vnc.iiij,M;pro tribusdofibusjporeft cumpraedicta-

tia ? rum herbarum decoc~to> & praeberi decoctum tamarindorura,& febeften.Vei
detur per tres dies, fingulo mane iufculum alteratum cichorio, endiuia, lactu-
ca,folatro,portulaca,foncho,dente leonis,cucurbita,prunoium febeften.. Pa-
fchafius notatjin dblore magno,abfq-, fyrupis & coclione euacuandam c(fe bi-

lem,

lem , quamuis noti fitturgida proprie» Nam quemadmodum, inquit,in vcl.*
mentiifimo dolore narcotica fun t neceiTaria,qus dolorem curantjCaufam non
auferendo : ita coadte vacuandus eft humor dolorem pariens vehementem fi-
necohco£fcione,quiaeftmaiusauxiliumnocumento. Alioquin Aetiovifum ?rs^°
eft,non efle prius euacuandum,quam acrimonia hutnoiishumectatafir,&
contemperata. Purgentur electuario de fucco rof. cum lenitiuo vel diacatoli-
conc^velfipotioefledebet,R.rab»elect.dra.ij.fpicaefcr.f.riatinfufioin aqu«
cichorei vel endiuiae vnoii.j. colat.adde fyr. rof. fol» vnc.rj. diacathol.clect.de
fuccorof.an.drach.l.s.M F.p.Velfiant pilulasexeled.de fuccorof.diac.ij.rak,
ele6fc.drac.1s. cum fyr.roffol. Sedhic oriturqua»'ftio,an in folidioriformaco-
ueniantmedicamenta in arthritide biliofa?item , an arthritis requirat medica-
menta purgantiaelonginqutspartibus? Quodpilulaeinpurgandaarthriiide
magis conuenianr, videntur probare illi,quiexiftimat in arthritide omni,qua-
4d damus medicamenta purgantia, ea praefcribendaefle,quaeexlonginquis
partibustrahut,cuiufinodifunt,i<:ammonium,turpetum,hermodadylus, Na
quae in folidiori forma dantur medicameta,ex longinquis partibusgenerofius
trahunt,quam quse liquida fimt.Hinc praefctibunt pilulasaureas,qiue multuni
fcammoiniirecipfuntvelpil. dehermoda<5tyl. minor, dra.i.velfcr.iiij.velele&o
de fucco rof.vt nos fecimus.Contta vero formam pilularum hic minus conue-
nire aiunt refpe<5fcu nmteriaepeccantis,nenmebilis,quadiquidis tutiuspurga-
tur quam folidis;dedu<5fca enim aliquabilisfinceriorisquantttateadventrem
magis torquetaegros fua acrimonia,&ficcitate , vnde requitit purgantia,quae;
etiam humida fint, &c actu &poteftate, quantum fieri poteft. Huic difficultari
refpondeo,quod oportet diftinguere arthritidem, fi coniunxSfcum habeat fym-
ptoma dolorisacerbiflimijtunc oportet poft leniens,8c leuiter purgans primas
rcgioneSjdare aliud medicamentum,quod ex articulis vel longinquis partibus
educat. Vbiverononeftmagnusdolor,quietiamexternis leniterplacandus
eft,priusvalidioribuseritopus,fiuefintinpotione,fiueinpilulis. Sedfiinfor-
ma folida cajpiantur medicamenta , poft vnam vel alteram horam aliquid iuris
alteraticichoreo,endiuia,la<5fcuca,cucurbita,fuperbibipoteft Extatinbiliofas
arthritidis magnis dolotibus nobilepurgans,quoddiciturhermoda<5tylata,
cuius varis fun t defcriptiones ,fed hxc egregia , qua Fallopius teftatur dolores
gallicos optime leniri» Datur anonnullisinomnigenere arthritidis ,ftatim
initio adfiftendamfluxionem a drach. j.addrach.is.fummomaneeiurecar-
nis pingui: & haec eft eius defcriptio.R.hermodadyl. turpethi an. drac.iij.dia-
gridii drach.i.s.zingiberis drach.i. maftichis dra.5. facchari drac.<£.M.fiatpul- Hemoda-
uis. Eiufdem farinaeeftgaryocoftinumBaieriyfic di&um , quodgaryophyllos, -?"*? ^e"
& coftum recipiat;R.Hermoda(5fcylorum aIborum,a corticibus diligenter r^ ?

L A :purgato-

#4 Adriani Spigelii

purgatorum , diagridii an. drach, ij. cofti,xumini, zmgiberis5gaiyophyllorurrr
an. drach.j..contufa cribrentur,.&;cum fyrupo,fatT:oexme!le,&: vino fimulco-
/r*^7~ disiiatopiata.Datufaclrach.ij.advnc.s.cumnebulis,autvinoalbononpo-
fcripsio' tenti,&aufter.o,fui-nmomane. Admifcentau£torescuminum,mafticem,zin--
giber,hermoda6rylis,quoniam tefte Tralliano efficiunr,neii,qui hermoda6ty—
lis vtuntur,crebriusrluxione,vtalioquit:ontingit,tententur. Aliietiameu*
phorbiumadmircuerunt;arbitrati,hermoda6tylosrefiigeratoriumquippiam
habere & narcoticum ,alii id negantob infignemeorum virtutempurgandi:
fed falfum elB arbitratur Trallianus. Ow»we«iw,inqm
cMm cibis,qui offerumur non obleclaricaufant. Idonca igiturfunt>qu& cununo^ingtbere
&pipereparticipant, &maUti<& ipfius, quafiomacbum offendityrefifiunt;fed nullum adeo^
vtalbeipfi ' adiettaiOpitularipotett. Obferuandueft praeterea, quod ego nunquam, -
vbi praeferuari debet aB arthritide aegroti,in purgationib.vtoriis,in quibus iri-
gredituthermodadtylus.NoenimopusefteducerehumoresexiispartibuSjtn
quas adhuc nil decrdit (nifTantiquacknodofa fitarthritis, quasperfrequenres .
acceflibnes fuos habet dbloru recurfusj & ideo fimuscotenti iis,quae venas &
eaput,ficonfentit,purgant, poft leuespurgationes. Aliqui hic tempore accef-
fionis abftinerj volunt a pra;fcriptis validioribus medicamentis , & non nifi le—
uioribus efle faciendam pm-g3tionem,velvalidioribusihminoriquantitate,
8tre£te. Nam fortespurgariones Iiumorum copiam infignem apartibus i-
Turgatio gnobilioubus\&externisvtrahuntadpartesnobiliores&;internas, Vndecon-
tnucceffio- n'g{taliqUando nonnullosabinfigni purganteinfebrem ardentem malignam i
?ym^~incidifte atque faneftam,mirantibus amicis morbi periculum,in quo folet efle •
* nullumJdcircoinarthritidebiliofacauteeftpurgandumj&fvtnonnulKredle
monent,)tempore acceflionis inftantisoportetneceflarioleniilimomedica-
mento ad conftringendum dato, vt triphera perfica, quasleniflime euacuatci- -
traagitationem humorum , vti, qua re non irritetur defluxio. Atqueeo etram
afleuerojme plurimos blandis medicamentis faspe repetitisi & temperatis* vel
non multum calefacientibus, curafle felici ter, quos iam defluxio in pedes & a^
lias partesdetinuerat,vt cum proba vi«5tus ratione vterentur,non amplins ma—
lum redierit. Necmirummon enim eum humorem,qui iam in artkulos deflu-
xerat,perpurgantiatoIlerecuraui, Etenimnaturafuafponteleuioribusmedr--
camentis paulatim aB onere&multitudineprauoriimhumorum , quifuntin
venis , & prima corporis regione ,alleuata , infurgit adtxpulfionem reliquo-
rum fua vi expultrice.quam paulatimperomnemcorporisviammoliturper
fudores , Sc halirusfa&osper cutis poros, ( quibusetiam difcutitur materia in
trticulos fiuxa ) per vrinas : (vnde videmus eos , qui a fuo paroxyfrno incipiunt
•onualefccrejcopioiiu$mingere,qudmconfucuerant,vbiveromorbusincipit,

mmus

D e Arthriiide. 8?

minus mmgunt, quam potus requirir ) per inteftina in quse maxima liumorufm

parsper veuasiterum depellitur,qua»fi multa fit, &c confei tim fluat,alui fequi-

tur fluxus:ii vero modice confluit, non fequitur,fed a medicamento facile de-

peilitur,& ideo.non funt femper velfingulisdiebusprajbendaepurgationes,

etiamfi fitcorpus cacochymum, vtinomni arthritidefereeflet foletjledfingu-

lis fere quatuor diebus, vel pluribus,vt denuo biliofa ac etiam pituitofa mate-

ria,ex aliis corporis partibusadvenrremconfluxapervenas,ibiiterumcolli-

gatur in prima regione corporis. Quod autem natura vim quandam fingula-

rem (emper habeat expellendi pituiram,&: biliofa excrementa peraluumex

omnibus corporis partibus,probatur exemplo infantium recens narorum,qui

cum nondum quidquam comederint , copiofillimaexcrementa pituitofa ^bi-

liofa atque adufta, in ventre, dum adhuceflent in vtero matris , collecta, ab o-

mnibus coFporispartibus,perduosvelpluresdiesexpellunt. Quodfiautem .m^at0.
c ■ r • j l i- r c • tnfangut-

artnntts rueritianguineaeadem purgatiodecernenda,quae btliote.aanguise- nia%

nim inflarmhatur, & in bilem verritur, ferumque redditur acrius, fi in corpore

praeter naturam copiofius contineatur. Itaque bilem & ferum purgantiaerunt ' . .
, r> . rr , . .,. r ? cl- Vomttort*

danda. Pro puuitoias veroarthrmdis purgatione, vomitus, i\ aegri conftrtutio m *^w-w-

adeum apta fic , in primisdecernendus eft , per longa interualla, modo a cibo, fa,

modo a ftomacho vacuo ; fintautem vomitoria blanda, &: tuciora, vt oxymel,

pTiusfine,deindecumraphano,poftccenamalliummmptum,cx:paruointer-

ualloaquacalidapoftfumpta,vomitumfacere,aucl:oreft06lauiusHoratia-

nus. Nam in ventriculum avalidomedicamentopituitofus humorattradtus,

periculuminducerepoteft. SivalentiusqimamuSjproderitoxymelcumiure

carnis pinguis vituli , vel pulli non faliti , addito oleo amygd. dulc. vel.decocfco

hordercum butyro recenti. Foreftus laudat magis vomitum inifchiatica,

<qu am in chiragra, propcer diuerfionem magis conuenientem . Aetius etiara in

bilioia arthtitide vomitum prxfcripfit,cum aqua tepida,aceti exiguo,velfyr.a~

cetofo permixto.Dabuntur pillulasde hiera cumagarieo,vel aloephangina2,&

le agarico,vel afiaieretjvel infufione agarici in oxymelite,cum melle rof.fol 8c

coct. beton.& polypodii: Nam agaricum, tefte Plinio,facit ad articulorum

olores , Ci cum aceto mulfo pari pondere fumatur. Alibi namque etiam fcri-

'it,oxymclfumptum fimpliciter, crediarticulorummorboconflidtatisprod-

efle. Extenuent»r,& deterganturperquataorjvelquinque dies humores.mel-

le rof. colato , vel oxymelite -j fyrupode beton. de ftcechade , ( anre perfe&am >

purgarionem adiureticisabftinendo,quodnotentquidam, calculorenum &C

veficarafre&os<, ex vfaldngodiuretieorumarthriticoseuadere. ) cum deco&i

beton.florum anthos, faluiae, iuas* ftcechados, ligniguaiaci, & aliis eorundem

aromatizatis eum fpec. diarrhodon abb* drach, s. pro fi ngula dofi. Poftea ea-

L 3 dem <

tia,
Tut
tia.

$6 Adri a n r Spigelii

. . xlernpurgantiairepetanturjvelcapiatpil.impeiialiumfcrup.iiij.veleled. dia«
in melan- cnicudrach.iij. velpillular.foetidar. Sc artheticar.velfineadquibusdrach.j.Si
cholicaar- fuerit melancholica arthritis,confert proleniente dareeledt.lenitiuumeum
thritide. diacatoli, & trochif. de violis fine fcammonio. Si att a bilis fuerit, veldeco&o
epithymi,fo].fenas,polypod.florumcordial.fumar.Iupulorum,cumfyr.rof.fol.
Pr&paran- Praeparatio fitcumfyrup. defumar. de fcolopend. de fiicco bugloflie, vel viol.
Pur a cumdecoclrofumar.boirag.ceterachjlupulorumjpoIypodi^meliiTs.Purgatio
fit cum diacathol.& confectione hamei-h, vel diaphcenico, vel fiat potio, quas
-R.fumar.ceterachjCap.ven.melifla^jflorumcord.an.m.s.glycirrhizajjpolypo-
dii vuarum pafliil.an. vnc. v. coquantur in aquae fuflf, quant.ad vnc, v.addendo
in fine epithymiy nc.v.vel drach. iij. decodto per cribrum colato addantur caf-
fias fiftulsjVel manna^ calabr. vnc. v.confecl:.hamech,diapheenic.an, drach. isf
fyrupi violacei fol. vnc.j. M.propotu,capiatinaTirora. D^indealternisdie-
bus,(quiahichumoreftrebellis,) deturdeco&umepithymiaddrach,ij.infe-
ro eaprino cum drach.ij.cort. myrobai.indorum infuforum in ferocaprino
per duodecim horas,vel fingulis diebus, per feptem dies,capiat deco6tum hel-
lebori nigri praedi£ti ad drach.j.in feri caprini lib.i.cum floribus violarucn,
& bugloflae alterati. Vltimd dentur pilulselndae, & artheticae,an. fcrup.ij.
Sed raro contingitab attabile arthcitis , plerumque ex mixtis humoribus ori-
ginenr trahit , & proptetea mixtae debenr efle inpurgantibus perfcribendis in-
tentiones, hoc eft,dandaerunt medicamenta purgantia,qu£e & bilem flauam,
8c atram,& pituicampurgent. Purgatocorpore,partiumprincipumintern-
peries corrigatur,ea ratione,qua in eorum morbis a pradticis efttraditum.
Nonnulliftatimveniuntadea^quaeneruos^&articulosroborantjinternisre-
mediis",externisver6pugnantcumparteaffecT:a,eiusdoloremmitigando,^:
debilitatemcorroborando:ficftatimfa£tapurgatione,acceduntadvfumreii-
naetherebinthinae,quaeneruosmundat,aluumfoluit,iecur,lienem,renes,pul-
mones,&inteftinaabftergit,dantmanefingulisfeptimanisfacStaconco6tione
dra.s.cum aqua iuaelotam.hybernis temporibuspraecipue. Fernelius ,Jihumo-
rum (inquit) reliquiafumendisdigerend^diftpandAquevidebunturjn ittapta erunt fim*
plicia^qm dd cerebri affeclusfupra attulimus-. quandoquidem neruorum eadem,atque cere-
brieHratio.Vtoynh vero,&particulariterad artuumdolores hsccommendan-
tur,heleniiradix,6ciridis,chamaepytis,verbaiculaduo,calametha?,acoriradix,
centaurium minus, hermodadtylusinapozemataaliasvecompofitionesapta-
dus.Herbachamaedrys,inquitInnominatus,inpulueremtenuiflimumredacl:a,
cum aqua calida paregoricum dofis fit drach. s vel j. Diofcoi ides chamaedryos
deco&um , betonicam herbam in vino amomi, aut androfaces , aut mel deco-
£tum cum aqua,fuccum e eentaurio minore,arthrkicis afliimpta fubuenire di-

>cit.

0e Arthritide. $7

m. Iuuareitem &cfum vipera%de quo,&infra dictmus. Extantapud Alexan-
drum Trallianumy& Plinium Valerianumanridota,quibusintotumquem-
piam liberati promittunt ea,mane quinque velfexhorisantecrbumdebent
alfumi perannum,cum optimo vitae regimine. Sedincaufacalidanilmagisc'^f'f
puto conuenire,experientia cdo£his, quam puluerem foliorum cichorii fyl-§", !■ m
ueftris, menfe Maij colle&arum , &in vmbra exiccatarum, eius datur drach.i/
vel fcrup.ij.cum iure carnis pulli noufaliti,mane quatuor liorisantepran-
dium , & vefpeti cutn vaditdormitum , vel abfque coena, vel cum ccena parca:
hocvidiinbiliofapodagra,incipienD?siamflLixionesitaceirai7e,vtmitioLpa-
roxyfmus r^dierir , & breuiori tempore durarit, duobus veltribus diebuscon-
tinuisailumpto.VeiU.n in cauiafrigida, velmixtaexfrigi.dis& calidishumo-
ribus conducent fummopere antidota praedi&orum auclrorum , diacoral-
Tialhani,TheriacaAndromachi, &Mithndatun:tumeriamantidotus
alexipharmaca contra lucm gallicam Fernelii, de quibus drach.ji per autu-

mum , &c hyemem fumere ktis eft , fuperbibendo mane vnc. iii^. vel v.aquae
communistepids. ^utidotuspodagricanoftraR.trochif devipera,fol.cen-^»if^«4
tautii minoris, chamaspytis, betonicae in vmbra cum charta liccatauum an. podagrica
vnc.j.chamaedryos vnc.ij,rad.gent.ariftol rotundas, pceoniaeJbardanae,an.'*^w•
vncj,baccarumlauri,myrrha:,vab.elecT;.fpica?;nardian.v>nc.s,gatyophyllorum
:h.ij.in pulueremcun6tareda6ta,ieruentLirin vitrobeneclaufo,velcum
melledeipumato,fiatele6tLiarium adformam opiataedofisinpulueremicrup.
j.opiatjedrach.fuperbibendoaquamtepidamHaftularregiaerad.drach.j.pon-
dere potu dolores podagra fanat Plinius, Quidam oiliumhumanorum ci-
nerem,vel alterius animalis quadrupedis a diach. j.addrach.ij.dantfecun-
Uiaiem exaqua: GLiaineriusinfuper iubet cliiragricum fumere ofla ma-
nus , podagricum pedum , ex fyr. conuenienti ; valet & pulnis ftomachi Vultu-
iSj.vel pulmonis vulpis,faepe bibitus ex fyr.de iua,velcichorea:verummihi
n primis placet ftatim apurgatione,nontantum pro curatione paroxyfmo-

m,iedetiam proprsferuationeinpofterum deeo6him£ilf£e,chinae,atqueli- chtns- de"
iguaiaci,alteratum cumiis ,quae&roboiantparresinternas, &humorum co5ium*
peccantium reliquias (quae recidiuasfacere coiifueuerunt ) tollant, digerendo
fudores,acpervi&umexkcando,intemperiemquoq,partiumcorrigant.
Idcirco fi bilis ahundans arthnndis caufa eft,deco&umchinaeopitulabitur,
alteratumcumcichQrea,endiuia,plantagine,fbncho,qnibusnileoruminden-
dum eft , quod vel neruos , veiarticulos roborare dicatur : quod ea fuo calore
imped!antiecortsrefrigerationem,quaeinhoccafuprocurandaeft,adprohi-
>endum materi^biliofae regenerationem.Imo multicutati funt folo cichoreo,
vel dente leonis, vel foncho,datis eorum perquadragintadiesfuccisexiure

pulli:

$8 Adriani SriGELii

pulli non falito, vel concifis herbis, & ad fpiflitudinem pultis coctis, ac come-
itis-pro ientaculo fummo mane:quibus mireiecurabobftru&ionibus&in-
temperie liberatum vidimus. Externis prasfidiis dumfumiturfimilealiquod
decod:aminpraEferuatibn!scura3ei-untarticuliiiscorroborandi,qu£emoxre-
cenfebuntur. CaperedecocTrumpoteritperttigintadiescumvi&u,nequead-
modum exficcante, neque multum hume6tante,neque valde tenui, Comedat

ViBm ra- cames\vitulinaS7velgalUnarum,&:caponum aflas,panern bene coctum.Quod
fi autem doloris necdlitas , velinitio paroxyfmi dum purgatur corpus, velpoft
purgationemjdumcapitutdecocTrumchinasfudotificumtopiciseummitigare
poftulet, fomentum cum pannis lineis faspe fcepius renouatis,imbutisac madi-
dis lacte vaccino recens multo maxime proderit. Fuerunt enhn podagrici,qui

Topica. capram in cubiculunfadductam fupra dolentempartememulgeriiuflerunt,
eum magno leuamine-, poflunt & alialac"U permifceri in eundemvfum , vtfar,
hordei,panismedulla,oleum violaceum,rof.lumbricorum,vnguentumpo-
puleum,vtfiatcataplaima:quodfietvalidiusrilacl:ucac,femperuiui,portulaca^,
cichorei, folatri folia,velfola coquantur, vel lacti permifceantur,vna cum mu-
cilaginibusfem.pfyllii,althea^,citoneorum,extrac1:a2ciftiiaquarofarum,velfo-
latrijVel plantaginis,quae mucilagines quoqueperfefolaeconueniuntillitae.
Sed cum admodum refrigerantibus caute progrediendum, itidemque notan-
dum,quod quando lac cataplafmatibus inditur ad fedandum dolorem,parum-
per vel nil(fi fieri poteftjcoquatur, ne pars ferbfa,quae vim habere diciturano-
dynam, euanefcat, vel lac fiat coctione acrius,6c cafeofa atque emplaftica,quas
relinquitur , fua adftri&ione magis noceat. Foreftus fola lactis crema,oblinen-
dopartesaffeftaSjdoloremintenfiilimumiTiiruminmodumiedauitildemque
refert Simonem quendam Leidanum lenticulamaquas, & flores chamomilte
decoxifle inla&e ,addendoparumfarinshordeiinfinein moducataplafma-
tis,& appofuifle ad fedandum dolorem cummaximomiraculo,inprogrcflTu
vero plus de farina hordei addidiile. Vtor quoque interdum Fernehi fomento,
ad podagrae chiragraeque dolores,pr£efcripto ex aquis ftillatitiis rofavum,plan-
tag. folatri cum aceti quadrante , quod reprimitfluxiones ,■ & colleetam mate-
riam quodammodo difcutit. Plintus radicem cucumerispodagricis deeoquit
in aceto pro prafefentaneo remedio:item ramentaoorticiscucurbiraerecentis
adpodagramrefrigerandam.Opitulaturetiamftequentiexperimentoouilu-
teum cum oleo violaceo fuba&um , vel aquisftillatitiispraedictartrmherba-
rum , aut eatundem fuccis : proeterea pulpa caffia* fiftulae cum fucco folatri , vel
aqua , iuxta Auicennam, ajftate frigide cum pannislineis, hyeme tepideappH-
cetur. Dicitur &c aqua ranarum ftillatitia, &oleummirabilitet hicprodefle,
tum experientia quomndam,tum Plinii authoritate-j qui libr,; i.fcribit oleum

atti-

DeArthritide. 89

rarticulaiibtismoibisvtiliflimuraeflejinquodeco^aefti-ana, &ipfiusintefti-
na.PIinius Valcrianus mufcum,qui in aqua nalcitur tritum & impontum com-
mendat,&limum aquaticum cumoleofubadmm.ApudMorauosOlmutien-
fes nobile nuper hocexperimetumdidiciproiedandisillicodoloribuspoda- «
gricorum.R.herbam barbicapram (qua;aliasdiciturvlmaria)apud vulgum & ^^ a^
Brunsfelfio Prinomon , ea cum fuis radicibus floribusque deftillatur, & in hac latitia.
pannilineimadefa6tiimponunturpodagricis,velcumpennailliniturarticu-
lus dolens , nec mirum j adftringere enim dicitur & refrigerare;vnde articulo-
rum calidis fluxion«ibusplurimumconduceiepoterit. Sutorquidam Vienn»
natura biliofus,podagra circa magnum pedis pollicem atrociter corripitur,
multis remediis fruftra tentatis,tandem omnidoloreliberaturcataplaimate
faepius de die renouato ex ftercore vaccino recenti kf fartagine cum butyro
frixo, quo poftea & alios ab immanibus doloribus fanauit. Diofcor. in parabi-
libns ftercus bubulum calens,impotiitpodagrac;&ftercuscaprinum ,trirum
cum axungia &veteticapiilloadipe. Expertusfuifelpifciscypriniinun&uui
pi ofutfle podagiicis. Sed communiter in omni fere" arthritide , a qnacunque
cau(aoriatur,foleofelicicervti(fiquandopoteftapplicari)cataplafmateexvi-
no &c panismedulla facto. Ss fit caufa calidavinum rubrum capio, cui addo o-
leum rofaceum :fi frigida vel mixta, vinum albiim cum pulueieflomm cha-
momeli , furfuribus bene tritis,& oleo rofaceo. Hoc autem cataplafma expa-
ne,& vino,non modoomnemfluxionemtepellitjfed &influxum non medio-
criter digerit : imoinftante paroxyfmo , fi manibus vel pedibus appiicatur pro-
hibet chiragricam vel podagricam fluxionem , quamdiu adhibetur parti debi-
litatae , vt in multis experti fumus , tum prascipue in Principe de Liechtenftein
anno nSij.Barbari quidam, emplaftmm cura "fcordeo in aeeto cocto,vel mixto
cumaqua, omnibuspodagticis conferretcribunt'. Notandum omniaea, qux
podagricis incaufacalidaapplicantur,adtollelidos,velmitigandosdolores,
a;ftatefrigida,hyeme tepidaefleadhibenda. Doloresautemintolerabiles,nec
pndidis remediis mitigati , n;rcotica requirunt , curn ea tamen cautela , vtfi- Rwcoth*
mulatque fint mitiores reddiu ftatim a narcoricis abftineatur,qua£ etiam in
exigua dofi eruntprcefciibenda Longiorenimeorumvfus&inmaioriquam
confueuit copia coaftringendo humorem influxum,ac in tophos vertens,mo-
tus atticulorum perdifficiles parit & tardos , longo tempore & fenfum obru-
fumjvndeablatocalore, calefacienubuseruntpartesfouendas,roborand2:ac
ficcandse. Igiturnarcotica in ralicataplafmate poteruntadhiberuR.farhord.
vnciiij medulhepanistritici vnc.ijdactis q.f.adignem parum mifcedonecco-
eatadconfiftentiammellis,cuiaddeol.rof.vnc.j.vitelliouorumnum.iij.opii
fcrup.j.cui &drach.fem.hyorciamiaddipoteft,&fcrup.fcaftorei ad corrigen-

M dam

9® AdRIANI SriGELII

dum opiums prasfertim fi aliquis humor pituitofus permixtus efle videatur.v

Jafchafii Ro^deletius crocum imponeret: quia vbi opium vel hyofcyamus,vel mandra-

catapla- gora ingreditur raedicamenris croco corrigit, Pafchafius hoc cataplaima

fma, laudar rn doloribus intolerabilibus a cauia calida: R. far. hord..finefurfuie,

medutia£panisan,p.j.fol.hyofeyami,mal.violaruman.M.j . florum chamome-

li,coiticis papaueris albi an.p.i.exhis deco&isfiatcatapiafma,addendoo-

leorum iumbricorum, & papaueris amvnc.j.opii & croci an.drach.s. quod ca=

taplafina fuper folia la&ucas,fuppoiito panno lineo diftendatur,&forinfe-

cus imponanrur fuper eataplafma folia betae. Poft vfum horura narcotitorum

vel anodynorum refiigerantium calidis fomentis , vt deco€t.o pulegii , faluiae,,

origani,calanienthae,centaurei minoris & fimilium inaquavelvino,loci do-

Anod na ientesirrigenlur accoia'oborenmr,nefrigiditasnimiaadhibitorum quidquarn

^y^^^noceatJorroaithritiSjquaeeftalanguineiifflemanodynistracliarurquibusea,

neaar- quae a bile fit,nifiquodinhac,quaeaianguinerit,refrigerareconueniatcum

thritide. rninus hume&antibus & relaxantibus. Vndeeligenda funt,quae exterius appli-

cantur,refdgerantia,cumiisqua&nonnihiiexficcent&adftLingant,&modi-

ee quoque diicutiant,Parietaria in aqua velpofea co&a foueantur pedes.Nam

huiu&heibae decoclum tefteApuleio mire fanat podagram,fi pedes eofouean-

tur. Conducetetiamcataplafoaexlacl:e,pane&ol.rofaceoomphacino cum

fiicco femperuiui. VelR.farhaidei,fabaLum,an«.vnc.iij*coquantur in vino

&aqua ad confiftentiam cataplafmaris leuigati,addendo in fine ol.tofacei vn.

if, pul.fol.-parietariaedraeh. ij. Coquitur & aliud cataplafmaex medulla panis

in pofcacum olec rolaro &pul.florum chamomeli. Omnisenam generis in-

flammationi conducit medullapanis aquae frigidae irnmerfa,.& cum oleo cora-

mvnnVa- muni fuba<5ba in forma catapiafmatis.. Empliftrum expertum apud Plinium.

ini em Ya\erian\im ,quodfempei:nobifcum feirepofFumus,R.ceruflaevnc.iii.fpuma5
tfiajtrum, ■"■ ■ r • • i it ■ rr

argentttres,cer£epunicasiex,axungiaeporc)naeveteLiscolata2lib.j.ceiuiiamve-

ro & ipumam inthebaicomortaiiotamdiaterasdonecinpuiueremredigas,

ceram autem & axungiam fblues,& puluerem totumpaulatimadmifcebis,.

& ieuato eacabo mittes manum,& agitabis tepidum,.donet omniafoluan-

tur,&ficinpatellamfundes,vtregeletiieiuentiirquemunde,&:ciunopusfue-

rit malaxatum oleo rofato imponatur. Nequeintereadum fltiitmateria,iu.-

pra partem doientem applicandafuntrepercutientia & valde conftringentia,.

prseiertim in augmento doloiis &inflammationis.Etenimaiigenturhis dolo-

res,tum quiaprohibentaliquammateria2perporoscutisexpiL*ationem,tum:

quiacoarftant&Gonftringuntarticulorampartesfenfitiuas&vaia.Conueni-

ent haecconftringentia (q.uae repercuifiua baibaris dicantui) initio inflamma-

trionis paulo fupra artieulum pofita,.vtfiinpedesfluxiofiat,fupraartieulum.

pedis

De Arthritide, 91

-pcdis in media tibia, fi genu articulus dolere ineipiat in femore, His enimlo- ^P6™**
cis trium vel quatuor digitorum tranfuerforum latitudineparinuslineusvn-
guento conftric1:iuo,vel cataplafmate, vel linimento imbutus circumcirca im-
ponitur. Pnluis conftridiuusalbumineoui&acetoexceptuscircumducitur.
Vel cataplafmaex fructibus loti aiboris^guaiacumPatauinumdi&aeapud
berbarios, ) nondum matutis, pyris fylueftribus, malis cotoneis, forbis,coLnis
■aut eorundem fliccis,exceptis pulueremyrcillorum,balauftiorum,fumach,
rad.biftort«,additis bolo armeno velfanguinedraconisfar,fabarum& len-
uum,acacia,hypocifthide,portioneaceti&oleirofacei omph.myrtillorum,
cotoneorum,ne nimium & ftatim arefcatcataplafma.Icem lCboli armeni ori-
ental is vnc.is. lithaig.argentei vnc.s.fucci maligranati acidi vel cytoneorum,
aceti,ol.rof omph.an.q.s. M.fiat linimentum forma nutriti. Carterum vbi ma-
teiia noneftampliusinrluxa,iedquaEinfluxitcrafliorf^5tafHeritconcoquens
ac digerens cataplafma imponendum eft,cum refrigerantibus caftigatum, tale
eft R.rad. altheas& maluaean.vnc.ij.parietariaj, violariae,maluae,floium viola-
ium,mdiloti,an.m.j.codisinaqi3a&conm(isaddefar,hordeivnc.iij»faimas
fem.lini & fbenigiscian. vnc i.s. virelli ouorum num.ij. ol.rof chamasmel.an.
vnc.i.s.fiatcataplafma. Poftcuiusvfumapponipoteftdiachylumiimplex,vel
diapalmaemplaftrLimcumoleoamygd.dulc.velliliorumalborum mollifica-
tum, Alexander Trallianusarticulis ftatim ,inflammationetenrariincipienti- Trallixm
btiSjCataplafma inducir,quod excoitice mali punici &c rhoe diligenter in vino cat*P1*-
cudisaddicapolenta&femperuiuoparat.AdeiusimitationeexGalenoBaye- o ' ■

trVrj.-l irr» i- •»*•• Bayericn»

rusmirabileeiledicithoccatapialma.R.corticummaligranatiM.ij.coquan- taplafmn.
cur in vinoadmollitudinem,pofteaR.fol.fempermui,cymarumrubian.M.
j.contufa ciibrentur&adde far.hordei nonmaturi, M.j.cum fufiicienti quant*
vini praediclfe decoctionis fiat cataplafma co&is omnibus parum : impona- „. ,
tur aiticulis afftate frigide hyeme tepide. Au&a inflammatione fouet Tral- externa %
lianus cerembrocho dicto fomento,quod conftatexiapa*partibusduabus,ro- medkame
facei vna Sc cer32modico,vtfomentumcra(Iiiisefriciatur,quod«xcipiturla- m.,
nis fuccidis imponiturque hyeme tepide seftate frigide. At fi in profundo Piiuiiof*
iuerit inflammatio nitri paululum &c olei dulcis loco rofaceifapsadmifcet.^"^
Quod fi doloradhucremanferitcataplafmaimpon^

coc1:isleuigatisqiiediligenter,quibusfexaceti , ouofumiuteaduo,&roiacei intema.
paululum adiicitur.In pituitofaarthritidepoft vniuerfaliaconuenitdecoctum Decotlum
falfae & ligni prout vel magis vel minus eftcalefaciendum &arthritiseftfin-^^^!
cerior.Neceftinconueniens decoctum raxlicis bardanae,cum inridat,difcutiat, ***'*"'
fudoriferum frt , vrinas moueat, Applicatam enim forisradicem tritampoda-
gricis fuccurrere,dolores fedando,teftis eft Diofcorides. Refert Foreftus

M z Vaftellium

$t Adriani Spigelii

yaftelliumPenfionariumMechlinienfem cum in lecto decumberetex dolori-

bus articulorum, vt nulla membramouere poiTer,bibifle deco&um cereuitia^

in qua radix lapp^ incocla erac } quo epoto , cum nullis remediis a medicis cu^V'"

.. raiipo(rer;pliuimumminxiclotiumalbuminftarladis,,&adc4oribusliB.^^

Kondelettt tusfajt Rondeletius dicic fe mulcos vindicafleabhocmorbo, vel pocione a-

qua;, qnibus per defluxionem fiebac , & frequenti vomitu , vel purgacione per

aluum. Puto aquajpotummcauiapituitofafincerioreniillopaclo conuenire,.

quodconco6lionieiusrefiftat,quajinhocmaloeilperquamneceftaria:nifica-

lot naciuusfaris vigeat , qui eam concoquat,aeper fe digerat, inteieadum cor-

pus ab excrementis vacuum tenetur,cmodfortaflisfecit Rondeletiusfrequen-

ti fa&o vomicu cum aqua tepida.Idemautoradcorpushurnidum exiccandum

dat dra.j.huius pulueris fequentis hora matutina :R.cineri&,priapi tauri & cra-

nei hominisan.dra. ii jfgalangaedra.|. facchari candi dra. iij;. M^deinde reuertt-

tui ad pilulas purgantes ex agarico trochiC&rab.an,dra.i j rad .atiftol. & quin-

quefoliian. fcrup.^palangaejgaryophylloiumjipicxnat di an.fcrup.f.malaxen-

tur cum fucco brafllcaervel rolarum^&fiantpilulaSjdeqmbuscapiatfemelinp

hebdomada d'ra.s*velfinguiisdiebuspilulas duas.. Atinftante paroxyfmoabs<-

tinendum a medicamentis purgantibiis ,, fobria vi&us racione praekripta &.

quiete.lmoantequaminftetparoxyfmusperaliquotdies.nempe8,vel,io.non

eflet a rjtionealienum renuena vidtusracionem inftituere , & poftea ficpurga-

re. Quod vero IpeeTar ad externa praefidia , fi mareria iam fluere ad aliquam.

partem incipiat,defendere eam oportetdefenfhio fupraiarticuliunjnquem

fluxura eft,appoffto , & cataplafma ftatim inducendum eftpedibus vel mani-

bus confecTum ex pane vinoque & lixiuii modico cum poi tiuneulafalis , vtfi.

quaemateria Ieuisirrepferir,exficcetur, difcutiatur, prohibeaturque nealia in-

fluat. Quod fi ver6 iam fluxeritinpartem,multis anodynis velutifp cauiii cali-

da,non cenfeo efle opus, quoclpodagra a caufa frigida non vfqueadeo doleat..

Saepe arthriticis a pituiraconringit,vr cedematapoftdoloresfedarosremane-

ant,qua?optime difcutiuntur fomento ex fale torrefa<5to faepe rencuato, quod

nonfinitintophummateriamconcrefcere,vtiTrall:anusobleru3uit:velpo-

teft fieri facculus ex fale torrefacto ,milio & furfuribus , quo calido locus arTe-

c~tu? faepe foueatur. At fi ex bile &pitu'ta permixra fic anhricis,anodyna fiY.tex

calidis &frigidistemperaca,. Inpodagricisdoloribus,cumcaloreautfrigore

firum Vxl praeternaniram,Fallopius vtiturhoeenmlaftio.quo vaJde dolorem fedaiifcri-

'lofti. bit:R.ol.rof cbamomel.aneth.& lintlumbricataan-vncjj.fiiLfLirum, pul.flo-

rum chamomeli, far, hordeian. M.i^cefyp.vnc.i s.aeeci vnc.j.fapae vncx JM.&

coque infartaginead formam emplaftri ,quo calidolocusfouetur , poftea illi-

oitur flore cafuw.Valentetiam quorundam teftimoniishermodacTyli pulueri-

zati?

De Arthritide. %

aati , cum farina hordei , & vitellis ouorum , in maflam redac"M vquae naafla ex-
cenfa fuperlineum pannum locopatienticalidaapplicetur,permodumem-
plaftri. ^gineta&Trallianusthymum^otiganumjfatureiamjcalaminthamin
aceto acerrim o decoquunt probe , quo aceto adhuc calido affe&as partes non
modo femelaut iret um,fed faepius & frequenter fuperinfundunt, & fouent,fa-
tenturque permultos fanatos peife&e fuiffe,quibus nonmodoapituita,fed
etiamabileeratpodagrainfefta. AtEl!damsdePadoanis,vtexmvs.didici,in
caufa frigida vel mixtishumoribusbiliofis & pirukofis laudatoleummyrrhav
Ad podagram & omnern tumorem neruorum,, herba? plantaginis folia ttita SC
cum falis modico impofita, optimelfacere certurn eftquorundain experimen-
tis. Ad omnem fpeciem podagraeautguttac/ufrumigium cum foliis vrticaeviu*
abaliquibuscelebratur. Herbabetonicadecocraadtettias,&aquapotuida-
ta,ac pet sq.ue trita,&impofira,mirifice dolores tolli,inuenio interexperimen-
tarores. Quanrum valeantcaules rubei,foliis fuis ad ignem cak factis &c impo-»
fitisapud Fbreftum legitur,quirecitatnonnulloshisiieperenouatis,dolores
non modo collivellemri , fed Sc eifdem humores refolui. Oblinuntnonnulli
fblia prius butyro recenti &ita:applicant,,aliiiimpliciterfinevllisvnguentis»
Idem Foreftus hoc vnguentoplurimosab arthriticis doloribus liberatosre- „.
cenfet. R.ftipites duos fambuci decem velduodecim digitorum ,aquibusex- vnLert.
tnhatur pulpa interior feu medulla intus latens, demum impleantuc rurfus tumf
ciaifo fale,& lu to vtrinque foramina.iig.ilIentur,ne ial excidat, poftea in tegula
ignita faepius circumuoluendocomburatur,&fiarpuluis,cuiaddaturoleila-
uendulae&rofaceitantum.quodfufficiat & coeatin vnguentum, quolocaa£-
fedh perungantur.EmplaftrumLucs Medici Delphenfis in arthtitideab omni
caufa,quanquam in fiigida magis conuenite videatur.R.ficuum feu caricarum
pinguium quantumvolueris,contundantur &cumfeminefinapioscontufo,
pane albillimo trito &cocto ,radiceiepidii Germanicepfefferkraut, &axun-
gia porcina,concinneturemplaftru. Trallianus fcribitfe quedam nouifle, folo
iinapi in frigidoium' humortLdefluxionibus, dum maxime vrgerent,accefIio-
nesfeliciter dolore liberafTe.Admifcebat ei frequenrer caricas,& cumaceto i.n
emplaftrum formabat. Sed in vfu(actquem aliquando peiuenire nos cbgit
pertinacia do!orum,qui interdum immutatinequeunt,nifialiquodacriusi-
pGsadnioueas)eiufmodi acriumvtfuntfinapi,euphorbium,cantharides,al-
lium &alia,quibusadpha:njgmosvtiroiuobferuandum,vtcummollientibus
peTmifceantur,netenuihumoreattrac*lo,quodcrafIiuseftinan:iculisimpin-
gatur&relinquatur,nimiumqueexaffenturhumoresapotentifiocandi&:ca-
lefaciendi virtute. Diofcorides in Parabilibus,ponit ad podagram fambuci
folia cum caulibus trita, additis marrubio & adipe.Experimentum regii cuiuf-

M 3 dam

Difcuti-
entia mi-
tiora.

Oleum
viperinu.

Qleum
Guataci,

|4 A V> R I A N I S P I <8 E L 1 I

ttam chirurgt , tnquit Mizaldus , aduerfus chiragras Sc podagras ; Habc mani-
palum aitemifiaejdefeLuefacitoinoleo dulcioliuarum,donec decrefcatad ter-
tiaSj&CeodolentemlocuminungesfenttesbreuitemporedoloremfedarLQui
plura cupit,ea apud infignespra&icosreperietfereinnuuvera:apudDiofcQ-
ridem & herbarios non pauca. Sedatis iam doloribus reliquiae humorum fiint
refoluendae , ne in totum paulatim , praefei-timex iteratis fluxionibus , concie-
fcant.Tnter ea remedia , quae fupra podagrae Sc arthritidi conuenire , inter ano-
dynarecenfuimus,nonpaucaleukerdifcutiuntmixtasq-,habentvires,tumha-
morum reliquias diflipandi & exficcandi , tum dolores mitigandi , vt alio non
ficopus.At fi iis Anodynis, quibus partesafFe&je refiigerantur,ad arcendas in-
flammationes,&ardoremhumorumcompefcendum,velquaeleniunttcmpe~
rant atque fouent calorem,flnehumorumaliquain(ignidifcu(Iione,prohu-
morum reliquiis abfumendis,inter leuioraconueniuntoLliliorumalborum,
chamaemeiinum vulpinum,cui addi poteft,vt fiat validius,modicum aquae vi-
tSE : vel oleum irinum, vel ruticeum, lumbricorum, cum guttis aliquot fpiritus
terebinthinae refirree in caufa fngidioru Valebit etiam vnguentum anfeiis a
Guainerio defcriptum,adeps viperinus,oieum viperinum quod fitexli.br.i.
ol. antiquiflimi , cui incoquuntur vipera vna,cum ruthae m.i, hoc parsaffe-
cT:a illinatur. Sanatintegre &c eft remedium Aboaly. Excinetecyclaminis
cumaceto & melle fa&umemplaftrum, diciturefTeixiirabile :item ammonia-
cum cum faece vini vel cinere caulium. Stercus caprarum cum hordei farina &:
oxymelite informa cataplafmatisimpofitum , difcutit egregie , &dilToluitet-
iam incipientes nodos. Cinisfarmentitiusautexbraflica cum axungia &oleo
conuenienterillinitur.Namcedematadifcutitj&articulorumnodiscontufio-
nibus ac doloribus mireprodeft. Experimentum Plateri &:aliorum R.lima-
cias ex cochleis demptas num *zf granorum ebulirecentium , vel loco eorum
miuam,falis q.s.in vafe mundo velvitrofubtus pertufo primum ponanturli-
maces, tum granaebuli cum fale, & repetatur,donee totum fuerit impofitunvj
hoc in loco obfcuro velcella vinaria fiibfpendes vas fuppones, quod excipit li-
quorem,hiefuprapannos lineos-diftentus^podagre^ apponitur in declinatione,
tophum non finit fuccrefcere,& extrahitbreui ex alto humorem multum,lau-
datur oleum guaiaci, praefertim inluegallica,arthritidem patiente. Ceratum
quod femper ad vfus feruemrjR. ammoniaci in acetodifTolutivnc.s.cineris
cauliumrubeorum,ftipitumfambucian.drach.j.iulphurisdrach,s.falis{crup.j^
ol,chamom.liliorumalboruman.vnc.j.ceraeflan£evnc.i.s.M.fceiatum Quod
fiquid iremanferit, inquit Mercatus,in articulis impactum,antequam ad incu-
rabilem duririem perueniat , vtendum diachalcitide a principio, cum modico
feuo caprillo , vel oleo de cucurbita, vel poftea folo , quo magis refoluat. Ad

corro-

DeArthritide. $$

toffoborandosarticulosconfertiraprimisvfasvinaccorum,Kmporevindc--rfrtiV«^M
miarum per dies trigintaiicem balneum in mufto,dum adhucferuec.Arnoldus -c^r"
de vrlla noua & Leonelluscommendantepithemaexfilaco canabino feu ftup- r"
pa inlixiuio decocta. Pliniusradicem cannabis inaqua cocUm , podagras & Bainmm
arnculosc6tracl;osmollirefcribir,Balneumnoftrum,c|uoreliquia5hamorurn Au^or^

ex articulisauferuncur , luxarique ex fluxionibus & Jigamemorumrelaxations
reftituuncur.R.lixiuii mediocris farmencorum viciirm velofllum humanorura,
vel aliorum animalium quadrupedum in cinerem combuftorum,vinirubei
chalybeati, herbarum iuae,chamedtyos, abfynchii, faluis, centaurii minoris,.
florumandios^fforumroCrub.chamom.an.M.s.furfuiumtriciciM.j.bul.cun-

&ain vinoparum,deinde cum lixiuio permifceantur,pro balneo pedum&ma-
nuum : genu vero & humerus fpongiis in calido ba-lneo madefa&is foueri po-
terunr,velfilrris ( vbi minoreft quantitasdecodiprobalneo)qiue in praedi&o
decodoexpreflajarticulisalliganturetiampoftbalneumjVelfinebalneo.Hoc
pacto etiam adminiftratam vecerem vrinam humanam mirabilirerprofuifle
vidimusabfqj balneo,folofomento,etiam adhucperftantibusinfignibus do-
ioribus,fortaflisex confilioquorundam burbarorum,qui feribunt:lnvrinaho-
minis paciencis^velalterrushominis valde fenis ealefadta intingatur pannusal-
busnoncoloratus,&locodolcntica]idus-applicccur. PolTuntincalidapoda-
gra in lixiuio coqui plancaginis & rubi folia , corticesgranati , balauftium , ab-
fynthium,fal &nitrum,folia myrti cum vino rubro,& faliciscorrices. Poft hoc
vngi locus poterit oleolentifci & myrtino>rolaceo,oraphacinoincalidiori-
busrvelvulpino&maftichtno cum falis modica quantitate; velficiufafitfti-
gida. R. olei de lateribus , vulpini an. vnc.ij. ol, maftichini vnc. s. JViNonnulli
decoclofimili,quod pro baiueo defcripfimus,fupralapidem molarem,vcl py-
ritem , vel ferri fcoriam candenteminfperfo vaporemexicant, &partibus affe-
c^isfutTumigiumputanCiquodpanniscircumquaqj.obuolutkmequidexpiLet,

tamdiuapplicant, donec parti affeftee fudore moueant. Atqjego incapicaneo
Ieiemi3,poftquafudaflec per viginti dies,ctl deco&o ligni guaiaci & falfie,plu-
rimum piofuiflc vidi. Nam cum in fine curationis,abalneo,quod pedsbusni-
miscaliduadhibuerac, iceiunouafluxioinpollicemmaioremfiniftLipedisin-
fluxiflec,circa vefpera igne arciculu,vbirubebat vfli^appofito ftati-m empiaftro
diapalmaappellato & cum crederem eruftam decefluram,&per vlcusmateria
paulacim exicuta,nullum facfcum , nuik crufta ab vftione decefllr,fed tercio die
tumorpollkiseuanuic&crufta,qu3»exuftaeratficcapermanfir,vtftitimquo
vellet potuerit incedere;quod proculdubiocontingitabiftisiudoribns,cum
vaporibus deco&i rorifmarini , faluia?, beton. abfynthii , centaur\min..& flor.
ebamomelicu vino &lixiuio co&orum.Dederam autemhoravna mane,ante-

quam

$6 Abriani Spigelii

quam affumeret decoctum fudorifemm , per mulros dies meam antidorum,
qua deftillationes etiam fiftebantur. Sed &c fimplex partium Iotio,cum fale 8c
\ino plurimam ferr opem. Item lura naturaliaex balneis qualia funt apud Pa-
tnralia' tauinosD. Petri& D. Bartholomaji poftaedes, & D. Helenae, Poflunt etiam
balnea parari ex chermis,qualesinItalia,&aliisplurimisregiombusfcaturi-
unt,vttherma2S.Philippi,quaedicuntiU'eirealuminof£einvillaCorofonapro-
pe Lucam, quar fulphurea: , aluminofae &c nitrofae efle peihibentur : pro-
pe Pifas circa montem SJuliani , quae aluminofai 8c fulphureae; & aliae in Ger-
. mania 8c Pannonia , de quibus confiile au£fcores , qui de hifce natuialibus bal-

artificix- ne*s icripferej poflimt etiam adhorum naturaeimitarionernfieri artificialiaex
lia. fale,nitro,alumine,fulphure,velbitumine» Veruminhomm balneorum vfii

ErrorGer- hodiemaximuserror,&prajiertiminGermaniacommittitLU.Etenimiammos
manorum inualuit.cum nonnulli aegri viderint quofdamafluxionibuscapiris,&catar-
tn v,u i-histiberatos,arriculos ex parte corroboratos,corpusaferofis&bilio/ishu-
moribiisexorieratum-, quodcogiiofcuntexcutisruhore,quifbletperaliquot
dies m vfu balnei coulparere cum pruritu fiepe mokfto,vt quiuis ferepodagri-
Cus8CarthriticusftatimnuilafacT:acorporispia;paratione, vellcuipurgatione
adhibita,balnea naturalia & artificialia ingrediatur.Qua? fane peilima eft con-
fuetudo. Nam etfi corpus ab aliqua humorum feroforum quantitate libera-
tum efle videatur,& partescorroborata^tamencumpartiumprincipumin-
temperies nen aufetatur,ab homm balneorum tali vfuobftmdtionesvifcc-
rum,& praecipue meienterii &pancreatisnonreferentur>articulorum.venae
laxiores reddantur a tepido balneorum calore ; hinc contingit v t paulo poft v-
fum balneorum breuiinteruallo arthriticifrequentius, & ad pluies pai tes flu-
xionibus tententur,faeuioraque fymptomataredeant,regeneratis denuoaliis
humoribus kfe commifeentibus cum iis, qui adhuc a balneo in venis erant re-
li&i. Quocirca in arthritide vniuerfali, qusc paulatim ex longo tempore repe-
tentibus faepius,& inualefcentibus fluxionibus origmem habuit^apr&dictis
balneis abftinerern ,quod partium principum languor vix vnquam hifce refti-
tui queat,necetiam aliisinternis auxiliismequeetiam in arthritide biliofa ten-
taremeiufmodipi2efidium,quodcorpus,ianguinem,articulos&iecurmaxi-
me accendatmeque poft purgationem folam & fimplicem,quod reliquia? pra-
uorum humorum non femper balneis euacuentur totae;fed in arthiitide, quae
vnam vel alteram tantum partem inuafit , vt pedes vel manus vel extiemOs ar-
tus,velferevniuerfaliseft,fednonantiqua,conflataexmixtishumoribLis,pra;-
dominante pituita cum multo fero, fadtadiligenti totius corporis purgatione,
euacuatisper fudorifica & diuretica vi antidotorum maxima humcrum fabur-
ra,ne quifpiam ad articulos adhuc facile confluat,corroboransque vifceribus,

& ob-

De Arthritide. $f

&obftiu<5lioneliberatis,balneisprae(criptiscomrnodevtendame{Iemoneoli
His conditionibus Aetius,&alii,quandoarthriticis balneacommendarunt,
praefcribi voluerunt.Ludouicus Mercatus folui quoais balneo humores,& ef-
reminari articulos laxioresq; reddiputat,quantumuisrefolutoriaautadftrin-
te vi polleant. Quippe plus praeualere dieit aquaehumiditatem, & teporem aut
calorem , ad humorumfufionem & artieulorumkxitatem.quampoflitaquae
a4ut mineralis,aut cuiufuis alterius medicamenri visad refoluendum, Quod fa- *j£ntrM ■■
ne falfum eftrmonftratq-, Mercatum balneis naturalibusraro vfum,forte qiiod
in Hifpania rarae fint thermae. Exiftuntenim nonnullanaturalia, quae conltant
&x commemoratis mineris ,quaepotenterexiiccant&refoluunt,praefertim(t
TOlphureoshabeantvaporespeimixtoSjVelnaphthamjVelbitumen&nitrum»
N am & hydropicos hifce a ventris & corporis moleliberatosfrequenter vidi-
musipatioquadraginta-dierum.,cumprobovicl;u'prarfcripto.Hocannoi^i4.
Ili uftris Comes Philippus RheingrarFarthriticus, & multis capitis fluxionibus w^m"
obnoxius ,&Iohannes de Molart Confiliimilitarisapud Caefarem Praefes po-
dagricus,cumbalneisquibufdam chymiciartificialibusexfale,alumine,fpiri-
tu lulphuris & nitro vti vellent fpatio jo.dierum bistervevfubalneiinalui
profluuium prolapfi furtt, quo multabiliofa &pituitofa reddebanr, Nam etfi ^#* ./»■*-
his venae a tepore & humiditate balnei ampliores & parentiores redderentui^MW/*w
vistamenaluminis,corrftringendocutem,articulos6chabitumcorporiscar-e
nofum-, ita fluentes humores compefcebat invenis,vtab habitucorporisad
ventrem eos,(i qui a calore balnei in venisfunderentur,coegerit &diarrhaeam
exctaiit,cum tamen corpus anteafatiscongmenterameefletpurgaturn. Sic
& alius quidamcumabalneisSclutisitacorroborareturpenesarticulos.an-
tequampartiumprincipumimbecillitatielletprofpecl;um-,poftaliquotiepti-
manasaccumulata noua materia,cum non ampliusob corroboratos nimium
articulos ad imbecilles antea fluerepoflet,'putapedes&manus,adinteriora
regiena partes nobiles inuafit, febrisque continuae atque lethaliscaufamprae-
buit.Poflunt igitur optime exterius balneis medicatis adftringi & corroborari ^alneum
amvs, & in iifde m fuperflui humores exfiocari ac difcuti. Ad arthritidem cali- aqn& dul-
dam balneum aquae dulcts laudarunt Trallianus , & alii do<5U viripoft vniuer- cti Pro m-
falia. Hoc tarrren articuli non videntur corroborari, cum potius laxentur, fed \ aarj
tantumintempenestecoriscorrigi, & fangutsinvenisrerrigerari.IdcircoGal.
a.Meth.cap.2o. balnenm eiufmodi arthriticis maxime aduerfum infert. Nam
cum prius dixiflet,infebribusimbecillaexiftenteparteprincipe,balneuma-
quae dulcis efle maioris detrimenti & periculi , fubdit: QuodJipmerquamquoA
nullaparsprinceps imbecillajit, etiam inferiorismt&partium aliquafitinualida,velutipo-
dagrici pedes, & iit qui articulari vitioUborant, vniuerJlcorporU arttiulijmaximafalutU

N pars

5$: A.Eb K I A N T S P I G E I ri

pars <<tgro comparabitur ex balneo ipfoinfimkpxnibus,quafuperuacttafuntexcipieKti-
hus . Affolent enim nonnunquam, & ciira balneumfkpemacaneain partes infirmas confiue-
re3a balneo vero, magis , vtpotefuccis ipfisper id tiquatis , tum viisper quas meentpatefa-
Ekti. AmboenimhMex moderato caloreproueniantnecejfe esl, Haec Galenus: Ego ta-
raen exiftimo ex parrearciculosbaine©aquaeduiciscorroboraripQfle:quan-
doquidem ex calidis fluxionibus frequencibus conttahunt m fe arcusincem-
periem caIidam,.ob quam fkmc imbeoilles, & facile non modo recipiunr,.
fedetiem attrahunchumores in corpore mobiles. Haecintemperies corrigia-
quae dukis balneo poteftjpraeterea venarum laxitas eadem conftringi,fieo>
Mbdtis mo^0 adminiftrerur , quo nos in podagricis doeuic Trallianus his verbis : bal-
mdmini.' nea dulcis aquA his conducunt : atqueea qua vejjteri adhibentur magis quam matu~-
$ranU tina. Nam posl cibum maximam vim adcalidomm intemperiem corrigenddm obti-
ialne* nent,prafertim mgracilibus,Jiccioribus &acrioribus corporibus. 2$am in eiufmodifc
mirquotifae balneaadhtbeasnoneisnocebis ,fed plmimumetiam adiuuabis. Acpiiufquam
aeger in calidum balnei aerem ingreflurus iir, confert ei pecjes aqua ftigida^
prius irrigare. Vbiv@romediumdomumbalneiingreiMsfuerit,deinde mo-
dice fudauerir,firulae tepidaeei fuperfundentur, atque itatocum corpus hydre-
la?o perungi oportec. .Porro balnei aereru temperatum efle conuenit,fimilicer
&lauaerifolium, Poft vnctionem extranfitu,ftatimincalidaefolium aegerin«-
gredietur. QUodfi etiamfrigidam aquam iimuere contingat,pedes featurigi-
«i fubmitcac, ptiufquam in ipfum defc.endac. Egrefliirusrurfus e thermis de-
fcendere omnino in frigidae folium debet:etfi aeitasfuerit&oble£tetur,ineaf
natetjveftimencisautemindutuspedibusiteiumaquafrigidainiiciatur, Re-
uerius a balnco in domum aeger nonftarim bibac vinum ypraefercim merumj;
led prifanae cremorem aut cepidam aquam priusafliimat. ki medio aurenv
pradii fiaeftasfucritaquamfrigidamjfin autem hyemstemperatam bibat.Acfi;
hoc bakieo non fatis corroborati efle videantur articnli,.validiora poterunt
adftringentia & refrigerantiaadhiberr, emplaftt uid diacalcitheos , Gum acet©>
rofaceo,fiiccusacaciaecumpofca,lyciumcumcroco.Quod/lnodos,&tophos^
materia podagrae fecetit, vt folet contingere (fi quando diu, & frequentei flu-
xione tentati fint artusj velper fe fponte a vi&unimiocraflbs&crudoshu-
moresgenerancejvelamalacurationejnempeadhibitisjmagisquamdecet^rer
frigerantibus & narcoticis , aut validis difcutientibus3.tenui humore exhalato*.
craifo & terreftri relicroin arti culis atqtie impaetojaut praeaflatis humot ibus a
validis cxficcantibus & acribus,fineadmiftione eorum^quaeemolliunt,his.
quoque tam internis quamexternisremediiseritfuccurrendurn. Adrectam
autem horum curacionem , plurimum fcitc intereft a quanam materia ovian-
air. Nam fi pituiroiafit ,;vtplerunque eft,eiit excalefaciendum , & attenuan^

dum

D e Ar.thrttt.d e. 99

dum. Pro intetnis hotumremediisproponuntur aTrallianoantidota,inter TraUiam
quae duo haec mihimaxime arrident, quodconftentexiis medicamentis, quae mi'^ta.
habeMpom\nt:pLimaedercripti0taHseft:R.centaureivnc,v.chamaedryosvnc»
zx.hyperici totidem, ariftolochiae rotundae,gentianae, petrofelini^agarici^phy-
dulcis mei an.vnc.iij.fpicae nardi vnc.j. excipito melle datoque exaquatepida,
Akeiius anridoti defctiptio, quod datur ad annu fimiliter , piaeterquam quod
callos in articulis concretos fumme difcutit, medetur etiam atticulorum capi-
tis, ftomachi, oculorum, iecoris & renurai dolori vrinaeque difficultati eodem
Tralliano refte, qui ipfam dat Menie lanuario diebus quinque alternatim, exh™end(
Tebruario., Martio , Aprtli diebus quinque alcernatim, Iulio vno die, Augufto TraUiaJ
vno die,Septembri vno dk, O&obri duobus diebus alternis, Nouembri duo- antidotA,
busdiebusalternis.Decembnquatuordiebusaiternis. Abftinendumeftme-
ro,carne milla,bubula , leporina^Item braflka &finapi&crudis omnigenis
cleribus,hydrogar6. Etbeneconcoquataeger,quimedicamentumaflumet, ^
pedes aqua calidalauety& oleo mungat, la&is potione abftineat. R.rapontrci,
agatici an. vnc. ij. phy. vnc.iij. petrofelini maeedonici vnc. iiijaneu totidem,
hyperici vnc.vj.gemianae totidem ,ariftolochiae vnc.vij. centautei vnc, viij.
chamaedryos vnc.ix.dantur viris fccup.ij. mulienbus vnus. Nouitquendam
Trallianus cum tophos habere incepifler, deco&o chamaepyteos&origani
aflumpto prohibuifle, ne alii nafcerentur, Huc refer eaetiam anttdotapoda-
grica quae fuperiusrecenfuimus. Porroexternaremediaiint,{inondumno-
diaiticulorumplanegypfeamautIapideammateriamcontineant,ammonia-
cum cum modico aceti diflblutum , vel hoc emplaftrum. R. ol. oliuaiu veteris
vnc. ij lythargyri aurei praeparati in tenuiflimum pollinem ( vellapidis pyritis
praeparati fecundum Diofc.)gagatis,cui ineft vis emolliendi &difcutiendi
( & ideo podagricis medicaminibus , & acopis additur tefte Diolcoride ) adi-
pisdecodionispernaevetuftaean. vnc.j.additurvnc.s.acetijvbifluxionescali-
dae nodos moleftare folent,coquitur in emplaftrum:proderit & oleum viperi-
num ,& lacertae viridi s,& adi pe s e ar ude m praefe r ti m ve tu ftiores, vel R.diachy Ii Catapk^
fimpl.vnc.j. ammoniaci,galDani,bdellii,fagapeni an.dra j.ol.irini,liIiorum al-f^P"
boruman.vnc.s,pul.ireos vncj.M.cogatur denuo inceratum. Validius,quod p^
emollit &difcutitcataplafmapro duris tophis.R.rad.bryon.cucumer»agreftis,
iiidis.figili! B, Mariae crudae an. vnc.ij. rad.althea?,& liliorum alboram fub ca-
lidis rineribuscoctarum an.num.iij.fem.vrticae,finapios,nafturtii an.vnc. j.tri-
ta cum adipe anlerino , & oleo amyg^duj.q.s.fiat cataplafmaj imponatur,fac"l:o
prius fomento cum dececto althee.,maiuae,floium chamomeli,&meIiloti.Ce-
ratum excellentifKmum tophos articulorum diflbluens Adeo , v-t neque an ob-
onifuerint adhuc appareat.R.aphtonitri vnc,viij.therebinthinae vnc.xij.cerae

N i vnc.

ioo Adriani Spigelii

vnc.xv.olei veteris vnc.xxj. lixiuii,quo pilearii vtuntnr pro lanisfuccidis abht*
endis,quod etiam nonniilliGraJciprotofta&onvocantvnc.vj, Hocjubet vtt-
CataplaL Trallianus vt praeftantiffimo. At celeberrimumeft,&amultishodieproba-
@alt * tum quod ex cafeo veteri a Galeno conficitur. R. cafei veteiis & acris vnc.iij.
vel quantumlibet jintingatur in iuris carnis fuillaefalfaefufficientiquantitate;
mpxin raortariis fuba&um piftillo,tophisimponitur. Namcutefpontedif-
rupta abfquefe&ione , articulos citra noxam , quotidie lapidibus liberans, re-
rlcit. Alii pofteaad Galeni imitationem pedesfuum falitos in aquadecoquunc
in mucilaginem,cui pofteaadmifcentcafeianciquipartesduas,nafturtii pul-
uerizati partem vnam , & fic emplaftrumconficiunt, quo innumeros a fe cu-
ratos efle teftantur. Podagticorum tophisac neruorum feu tendinum diftor-
tionibushaecfaeileparabiliapraifcripiitDiofcorides.-ammoniacumcumarida
. . ptceimpofitum,bdeiliumieiunifaliuaemollitum,cannabisfyl.impoiita,fty-
m-^^e_ " rax faliua emollitus,ieiamum in forma cataplafiiiatis adhibitum.i£queefficax
fctiptio* Q& noc ceratnm^quodex tabaco conficitur,& citrinum appellatur: Riiicci ta-
baci,feu herbasreginae vnc.iij.cerae citrinae nouifEmae vnc.i j.refinae pini vnc.i.s^
refinasterebinthinaevnc.j.oIeimyrtiniq.s.M.fiatceratummolle. Huicaddan-
tur luta emoilientia & refoluentia quorundam balneorum naturalium vtD*
Petri& D. Bartholomaei in agro Patauinoj quibus mane arque vefperi fingu-.
lis vicibus per horam veIampliuscalidefouenturarticuIi,moxaquathermali
-abluuntur & imponuntur eerata & emplaftrapraefcripta,magis & minusre-
foluentia&emollientia,vcirequiretindicatio, Nonnulhhicvalidiusfhtuuut
furmmigium ex lapide molari,quod fcirrhofis nodis commode adhibetur.
Prius pars nodofa fricatur donec fudor appareat,deinde inungitur hocvn-
guento,Rtol.amygd.dulc.vnc.ij.adipis galIina?,anacis,ol.chamQmelini an. vn.
|.meduila?cruri&bouis,refinaepinian.vnc.s. ceraeflauaedrach.v.difiblutaad i-
gnem fiar ynguentum , bis haec vndtio quotidie repetatur ( vnointermedio ad
vnguenrum , & frieandum deftinato) donec durities adfueric In hoc cafii re-
perio etiam pretiofum hoccataplafma , qitod praeter nodos podagricorum ec-
iam luis vcnereaeduras,&fcirrhofascolle&ionesdifcutit, R. ftercoris eaprini,,
pnluerizati^farinaehordeifingulorum partesaequales,aceti acenimi, cVaqux
an.q^vt poffic ffnere; fuprapannum lineusn diftendatur,& alligetur partino-
dofae tam calide quam poceft fufFerri vno die , akero vero quieicatab eius rm>
pofitione^vngaturtantumaliquoemolhente,&nonnihilrefoluente,vtadipe
anferino, velpraefcripro vngucncomecdebechoc cacaplafmarenouari quo die
imponitur,nifinimiumficcefcar.. Quodfiver6gypfeamateria,autinftarlapi-
«hs dura, vel rerra? cimoliae fimilis (qnalem innolocomio Delphenfi nocauic
F©reftus ,.& ego Olmutiiexarciculis digicorummanuscuiufdampauperis ef-

fluxifle,

De Arthriude. xqi

flaxifTejqnapingeba^&infcribebatparietibus^exnodispodagricorumexeat,
8c vlcerati euaferint, imponatur, donec fponte.claudatur vlcus,nec amplius ta-
lts materia emanet , diachylum fimplex prius cum adipe anferinoemollitum,.
deinde fine adipe;triapharmacum,vel citrinum ex tabaco. At 11 nodi,&: tophi
a nimia exuftione humoris melancholici vel biliofi nati finr, vel vi acrium me-
dicamentorum plufquam decebat calefacientium & ficcanrium:a cibofic-
cante , & calefacienre , praefcriptis antidotis, aliisque omnibus,quaj corpus &C
bumores ficcantabftinendumeft:mediocrirercalefacientibus,6chumedan-
tibuslapidefcensmateriadirTundendadiflolnendaque. Igiturfoueaturlocus
decoclo mnluaejalcheac, florum chamomeli, & meliloti,capitis caftrati, poftea
lanafuccidaimponatur. Emollirplurimum,&calefacitadmodum conueni-
enter quod in ventriculo caftrati iamiam-macliatireperitur, &praefertimnu-
rriti hc ibisappropriatis,fieoadhuccalenteperaliquor dies pirtesfoueantur.
Victus ratio non modoratione materiae,fed.etiam temporisremiffionisdolo-
rum pro pKeferuatione,& temporcparoxyfmivariat. Nampodagraeacaufa
calidafitis &famesnon admodumlaudantur,dum vrgent dolores j quod hif-
cej&partesj&fanguisinflammetur^euadatqueacrior&biliofiorjbiliofique
famemnonvalde tolerent, vtjn arthriticisapkuita , vel mixtis humoribus bi-
fiofis cummultapituita. Temporergiturdolorum a bil. ofohumore narorum
detur ptifana hordeacea vel far. vel panis coctus in aqua cum modico butyri
recenris,veliuriscarnisnbn valdenurrientis,velcumfeminemelonun| vella-
cte amygd. dulcium »quali modo,& oriza coqui poteft in aqua pluuiali , vt in
pultem prorfusabear,& ficcondiri cum aliquo expraefcriptis,vel cum faccha-
ri modico, Carnesin prandio afmmar,vel earum contufum.-imo faepeabftine-
rea carnibus multum conducitarthriricisj praefertim fangnineis. Frequens e-
nim comeftio carnium generat podagram dixit Rhafes duodecimo continen-
tis rratio eft quod plus alimemi accumuletur in noftro corporequam panes
nutriendae requirunr, & praecipue articuli, quiin prouecliori aetate vt iuuentu-
te,nonattrahunttantumalimentiquantuminadolefcentia &pueritia:inqui-
bus aetatibus articulinonfolumnutriebantur,,fed&augebanturacfirmiores
tolidioresque euadebant:quodcum non ampliuscontingatiniuuenibusac
viris &aetate proue&ioribus,inde flt vt alimentum fuperabundet ex nimis
nutrientibus cibis,& inde in excrementum prauosque humores velcrudos
eommutetur. Nonnulli temporeparoxyfmi concefleruntciceres a* cortice li-
beratos & lentes. Dantur commode carnes borragine, buglofla, beta,la£hica,
vel potius endiuia , foncho , cichorea co&ae cum arnphacio : etiam fpinachiae,
malua , porrulaca cum modicis vuispaflis , & butyro recenter fa&o : hoc enim
minus calefacit. Potus fit aquapluuiavelfluminisinquapaniscaUduslotus

N } cft,veL

X97, A D R I A N I S P I GEtll

eft , vel maceratus , vel parscruris bouis fine carne., & medulla ce&a,velhoi>
dei deco&um cum vuis pallis Sc cinnamomo, vel aqua faccarata. Sitim enim
fedat,& per vrinas in multis facile tranfit. Vnde praefcribitui; , & aqua cori-
andri. Hocclaretum etiam tommendo -R.hordeimundi M j.prunorum da-
mafcenorum nume.xx.granorum berberis fi fubacidumporamvelitvnc.lv.
aquarpluuiae vel fmminislibr<x.bul»ad confumptionemtertiaepartisjamotis
ab igae Sc adhuc calentibus adde cinnamomi ciafliufcule incifi vncs.iacchari
albi lib.s. cola.per raanicamHippocratis. Atquehascomniaindeclinationc
HonnihiHmmutanda,vt paulo plenior fit vicT:us:fed vino omnino interdicatur,
Auerroes dimittendum efle vinum monet quoufque integre fanetur, quam
fententiam nonnulli purant intelligendam efle quo tempore vrget dolor : alii
vero nontantum quo vrget,fed quo debet piaeieruari;fanei4iginetaferibit
plurimos fanitatem confecutos,qui prorfus avinoahftinebanuhorumalios
per morbi initialiberatos;aliosinpofterum.rarius,&minoricamdoloreac-
cetTiones percepilTe.iQuod fi aut^etn paroxyfmus,abierit,vicT;us ratio nihilomi-
nus ptobaeft inftituenda , quae generationi materiae calidae, & partium princi-
pum imbecillitati Qpponirar,qualis eft reftigerans atqj humedfcans iam pre/cri-
pta,fed paulo pknior , praefertim fi aeger non cqgatur decumbere , fed propter
vitae inftitutum mediocriter fe exercere"queat vel debeat. Igitur in prandio.ex
carnibus comedat caftrati vitelli , caprae la6tantis,bouis.&;maximeeiusven-
trem. Noui quofdam,inquit Trallianus,qui ita fiuxione copiofifiima & valde
acri laborabant, maxime .carnibusbubulisadiutos. Dicebantenim nonam-
plius fe continueaut vehementerpedibus dolere , quemadmod.um.cum vi£lu
tenui vterentur : efle autempedes bubulosaut ventresmagis quam deco6fcum«
Vt&ui ra- pori:oeraJ:i1ic£etateflocida,&calidiortemperamento. AlibitamenHipp.ie-
tkritiO*' cur bubulaxarne incalefcere fcripfit. Aues laudantur phafiani, attagenes,per-
aHttlis. dices>gallinae cohortales non pingues admodum ., merulae , tutdi j pifces faxa-
tiles cainis albae atque friabilis in aqua coc"ti,cum pauco oleo , &.paucis acri-
bus feminibus : item teftudinis,ranas,aut viperaecaro,qua comefta noui quen-
dam dolore eoxendico liberatum,qui extia&um eius per circulum deftillatum
alTumpferat. Nam per cutim materiam ex alto pellit & difcutitfudoribus»
Porro coquitur cum oleo, vino, falis exiguo & anethojficque praeparatam pu-
to in omniarthritideconuenire. Cochleaelataeporaetolleredieunturarticulo-
rum dolores, vt P.linius aUtoreft. Oftracoderma vtpectines, chamae,dac1:yli,
vngues, oftuea concedi interdum poterunt: myaces articulari vtiliilimi funt,vt
refert Plinius. Carnes teftudinum coquuntur5eodem antore,in aquae congio
fale modice addito,ita decocrarumadtertiaspartesiuccusarticulariosmor-
bosfentientibusbibiturjeiafdemdecollatajfanguinepedesfricancur.Hordet

farina

D £ Arthritide. tof>

ferina ih aqua cocta , vel tritici, vel ptifana, vel puls auenacea cum modieo -bu»
tyro recenti,vel iurecarnisbubulae^ouatremulacommodafunt. Interlegu-
iriina conceffit Trallianusfabas virides,&ficcasleuiterferuefacT;as:item fako-
lum Alexandrinum ,quodputo nuncefle hareomam caramaniorum , & dora^
di<5tum ,peregrinum apudnosjierituraliquandoin Italia, Hocenimintero-
mnialegumma,qu^nouiminusinrlat,&;eftmeliorisnutrimenti;ac3Bteri6*bs-
tinendum: frudtum pomaceum bene maturum admodum dulcem , inquit f>«^«»
Trallianus offerre confulocirca horam iecundum aut tertiam>praefertim yex.(\*-nrthtitick
ca aut rhodacina, aut vuam duram , & non adftringentem , damafcena , mala conceden-
dulcia,citriapurgata,&excorticataprobeiquibusaddomalavinofifaporisfub^
eineribus co6ta, &cyronea. Pyrum vero-malum punicum alhqueomniararo
aut nequaquam ofreiTeiubet. Arthriticis noxia nucesiuglandes,aut pinea?,aut
amygdalar,aut placemas. Ex bellariis caftaneas potiilimum aflumerevoluit «^*^
TrallianuSi Acetum quoqueinomnicibo procondimento nocet,quod nc£-mcu^
liis , tendinibus & ftomachi tunicsiit maxime inimicum , vno aut altero cibo
m prandio & ceena asgerfitcontentus. Varietasenimeduliorumrepletionis
emnifquefere fluxionismater.Brailicam edentes, tefte Plinio,liberatiapoda*-
gra inueniuntur. Si asger prasicriptis pro potu-vti noluerit , nec vino abftinere,,
bibatloram ,autvinum tenueoligophorum ,£acilepervrinastranfiens,quale.
mpknis locis natum inItaiia,&arenofiscolligitmmenfeIulii& Auguftiex
vuis aeftiuis bene maturisjin frigjdiori regione ex vuis maturis monranis expri-
niitur muftum , cui tertiapamquae fluminis, (a nonnulhs chalybeata) permi-
fcetur,imponitur cadis donec bullierit permenfem,deindeobturaturorifi-
eium , ne quidexpiret, & fic ferua tur ad annumjalii v.inum graminis extollun t:
poteft graminis radicis debita quantitasaquaeincoqui.quae cum vino folet an-
te ebullitionem permifceri. CurTrallianusabfynthites vinum his praefcripfe-
jrft equidem non aflequor , cum calefaciat magis , & caput graue t inducereque
fbmnum videatur,fi cum cibofumatur. Fortafliseofluxionesfiftiautumat,
quod biliofa detrahat,quae ft< macho, & aluo inha?ferunt,vrinamcieat,crapu-
lam m-potu pra3fumptumarceat,vtdeabfynthiofcripfirDiofcorides. Porro
nilpeiusinhocmorboquambibereinterprandium.&ccenamieiunoftoma-
cho, & praseipue fi vinumfit , quod a^gerbibit, Hx)cenim vehemenrer mouet
fluxiones & irrkatneruos iecurqj & Snguinem calefacit. Sic & ftatim bibere
mprandioveUcenanoconfertvaietudini,fedo(froveldecebolospr^fumpiif-
fe de cibo melius eft. Poft ccenam etiam bibere vetitu volo , acmultun-! quoqj
bibereArthriticiafangumehaceademviftusrationefunrttaclandijfedpaulo
tenuiorij&minusnutricnteidandaqiomniaquaeminusfanguinisgeneiat. At
fipituita arthritidem caufetur,confert his victus,adhuctenuior5 & cibi ac po.-

uis

104 Adriani Spigelii

ri&us ra-,tns interdum abftinentis. Corporibus enim carneshumidas habeYitibusFa*
thinpi- raemacibibereconuenit:fameseniminquitHipp.corporaficcat. Quamob-
tmt jtt. ,jem y^j dolonbus vel fluxionibus torquentur , femel in.die comedant, parum
bibentes in prandio , vel fi abftinere tantum a cibo nequeant , incidentia atte-
nuantia,calefacientia&: ficcantia offerantur & quas non multum alunt.Eadem
etiam intermediis temporibus , quando a doloribus vacat aeger, pro praeferua-
tione porrigenda paulo pleniore victu.quae multumnutriuntbisindieofre-
rantur neque multa» Conuenit his impiimisorizasfuccusinaquaco&aecum
faccharo dc cinnamomo afperfoj vel ex iure carnis porrigatur cum peuofelino
alterato. Carnes commemoratae fint potius aflae quam elixae , pifces faxa-
tiles fimiliter-, fed elixari quandoque poterunt cum perrofelino, aneth.o,
fceniculb, hyfTopo, fatureia, maiorana, ferpillo , pulegio. Vuae paflae,8£
cappares in aceto mulfoconcedunturapomss^pyriSjpruniSjperficsSjCasteris-
que eiufmodi fiu6tus abftineat. Aetiusetiam iuglandes & piftacbia conceffir.
Vinumbibataliqtiandotenuejfuluumjmaturumatquevetusjfedparceattin-
gat«. De caeteropotus fit aqua co&a cum anifo, fcemculo, vuispaflis,radice a-
corijcinnamomo ; vel cereuifiatenuis,in qua baccse laurj,veliuniperi,velradix
iappasveivuaspailje^dumadhucrecensefretvnabullierint.Extolliturhicmul-
xum aqua mulfa. Narn Mefues afTe&usfrigidos cerebti neruorum &c articulo-
rum iuuare ait, loco vini potum tuflimhumidam, puris 8c pituita? craflae expe-
dtorationem, promouere, iauare,tergere, purgare, vifcera,\nteftina&: meatus
vrinarios , colicis prode fTe , ac calculum in viis vrinse prohroei e ne h aerear , aur
generetur. 'Quamobrem & PIinius,mulfum darilolercveteribusaiticulari
morbo laborantibus,memoii£prodidit. Venete in oroni arrhmide abftinen-
dum eft,at in calida cjuammaxime,& ftatim aciboihanc ante cibum moderata
corporis exercitatio iuuat,fatigatio fiimmopere l£edit,quodala(lrtudinibus
corpus S>C articuli imprimis incalefcant. Vehementiora exeicitia &corporis
motus cum leuilaffitudine iis,qui frigidisfluxionibustentantur,iureconce-
dantur. Caueatfibietiam aeger aforti fric"tione,caligis& calceisanguftisjiga-
turisfortibus, equitatione forti &vigiliis fuperfluis5fomno denique poft pran-
dium4 Roborantaiticulos^prsfertimpedum^caligreintegrseftriclaeexpanno
infecto in cocco bafico feu chermes,cum quo etiam dormiatfi velit.Pro pfeu-
pjeudoar- doarrhritidiscurarione duabus fatisfaciendumeftindicationibus , nempe hu-
thntidis me(ftandiartusexftccatos,&:regenerandinaturalemeo'rumhumiditatem.Pro
cnratio. j^sconfeqLien(ijsconcJucet(omiirisin totum purgationibus,&: prxfertimacri-
bus &c vehementibus , ob nimiam earum exficcandi vim , qua' axti culis nocere
polTunt) interius victum medicamentofum,exterius balnea, fomenta,empla-
ltra,vnguenta adhibere. Vi&us praefaibatur,qualem biliofx ai thritidi pi efcri-

pfimuss

De Arthritidl io^

piimusjpleniorem tamen & minus refrigerantem ficcantemque. Sintornma,
quae menfis apponuntur,boni {ucci,facilis conco£tionis,nec multas fupecflui-
tates in corporegignentia, qualia funt carnes hcedi , vituliladtentis , capones,
8c pulli gallinacei pinguiufculi earumque pedes : elixae potius quam aflae.car-
nesluillae recentesftomachis robuftis, oua recentiaforbiliartemula.ptifanaex
hordeo fpelta feu zea , auena , farre, oriza cum iure carniumpraedic1:arum,ea-
feus recens ,lac recenter mulctum &,potum. Potusfit vinum tenue maturum
fubdulce ,'& oligophorum, Balneum aquae dulcis alteratum radic. altheae, Sc
maluae, capite caftrati, pedibusque eius & vituli : ingrediatur a*ger quotidie ad
minus femel. Exeurttem, etfi fit amoulandiimpotens,ducere tamen oportet,
vt exerceantur leniter articuli ,'& fic ad ipfosiiumiditas attrahatur; caueie
tunc oportet , ne aer vel calidior fit quam tepidus, in quo $gerverfatur,vel fri-
gidior. Nam frigus articulos conftringendo in ipfos humorem,quem poftula-
mus, illabi nonfinit, Sc tendines mufculorum rigidosfacit,quiadat'ticulos
confluurtt:vnde ad motum fitaeger ineptior.Haec etiamvt praecaueantur con-
fiilimus, vt aeger a balrieoxleis a&u calidis circa articulosinungatur,quale eft
amygd. dulc. chamomelinum maftichinum , narciflinum , oliuarum dulce , Sc
lumbiicatum:acaiterisrefoluentibusabftineatur.Adhiberietiamarticulispo-
terit emplaftrum ex eifdem oleis corife&um cum medulla ceruina,vitulina,
axungiafuillarecenti&butyroquamrecentiflimojadditismucilaginibuslini,
altheae & fcenigraeci & ceraflauanouiflima: praefertim ficonuellipatientesfe
circalaborantesarticulosperceperint. Tuncmulfampraeberefatiseft,&:vino
interdicere. Vbicunque abalneo abftinuerint (inquit PetrusSalius) fomenta,
ex eifdem rebus,(nempe cx quibusfitbalneum Jparatainviumhabeant:in
"quorum adminiftratione hocanimaduertant adftantes , vt antequam caro de-
tumefcat, vel hominem e balneo educartt, vel fomenta remoueantj alias
in his adminiftrandis , fuccedente humoris attra&i refolutio-
ne reftauratio deperditae humidicatis non
effetlperanda.

F i u i s.

INDEX

I N D E X

%

A teautlork proponitur. ■ 15;

Llantokqua membrana.% ArterU vmbihcalesycttrprope cornon 0-
Allantokvndenomm ac- riantur.. ibid.

ceperit.. ik» ArteriarumvmhilicaliumvfusexGal.

Anreperiaturjnhumano., menteargptmemkprobatur.- 20,
" fixtu.. thid. Artkfilus quid.. 68

Auclorkapiniode. allantoide. , .quodjcili- Arthritkquid;. ibid.

cetreperiaturinhttmanofoetu.. 9 Arthritidkfynonyma.. ibid.

Allantoidem. in. hamano foetureperiri Arthritidkdefinitio.. ihid..

prohat/tr*. ihid.ArthritisqudiimproprkSBa.. ibid.

Allantoidkhuman&figura^qualk.. ibid. ArtkulorumimbeeilUtas a.qmbns caufiz
Allantoidkamlkfigura,. ikid.. proueniat.. 69/

AJlantoidkfitbflantia,. iq. Arthritis raro afimplkih/tmoreoritttr..

A/lantoidkfitm&vfits.qualk.. ibid.. 75;

d^Avmfarciminkgenus.. 8 Arthritidis Gallk&fignaz. 76'

Amniasqua memhrana.. io Axthritis aficcitate.quomodofiar.-77 .78.

Amnibs memhranavnde dittdi. ibid.. Artictdi an ab inwrnis caufis exficcari

^Amniivjtrianomina.. ibid.* pojfmt.. 7%-

Amniifubfiantiaqualk.: ibid.. &

Amniifiius&vfus; ihid.. TYAyericataplafmaproarthritide. 91

mulierum fitperfittio de.Amnmvnde. or- -^Balnea & lutanamraUapro arthri-

tai u tide^ 96

AnintalfanguineMmfin^cjordcpermar BalneaartificiaUapro.ar.thritide.. . . 96

nerenonpotei~i., 64 Balnea in. ar.thriticis.quom.oda. admini-

Antidotus podagrka.au&brk. defcribi- flrarideb.eant.exXralliano. 98,

tur.. s. 87 Balne&mauUorispro arthritkis.. 95

Anodynainfanguineaarthritide.. 90 errorGermanoruminvfuBalnei. 96

Aphorifmicuiufdam. explkatio., 5, Balnejum quomodo profiuuiumalui cau--

Arteri&vmbilicalkinfertio. 18, fdrepojfit. 97

Arteriarum vmbilkalium vfus exmen,- Balneum aqm dulcispro calidaarthriti-

teauSlorkcZtraaliosomnesanatomi- de.. ihid.

cosmultkargumetkprobatur. 20.11 C

Ariflfententiadearteriammvmbilka- f^Aputfatusinvteroexpurgamr.16

liumvfu. ibid. ^-^Capitisfietus magnitudoquemha-

yAtteriammvmhiligaliumifjusexwen- beatvfum.. 51

Capiti

I N D E **

Cdpitis ofa infostu quomodo coniungan- Curatio arthritidis. S t

tur. 53 ; p

Cau]faconiunEla drthritidisqua. 69

Cataplafma protophis articulorum. 99 ^TSEntesquomodogenerentur. y$
Ceratum excellentiffimum pro itfdem. -***** Dentes duplici conftantfubftantia.

ibid. ibid.

Cataplafma Galen.ex cafeo defcrlbitur. Dentescurfmulomnesnonoriantur.ibi.

1 o d Dentesfuperiores cur:priusnafcantur.ib-*

Cataplafma anodynumTafchafii defcri- Dtjferentia arthritidis qua. 6 8

bitur, 90 Difcutientiainarthritide. .94.

Caujkantecedentesarthritidis. .75

Caput & iecurfontesarthrittdis. ibid.

Caujk externa arthritidis qua. ibid. T^ JMplaftrum Fallopii anodynum. 92
Capitis curvariajintfigura.- 5 6 ±-*Equinusfaetus quomodo vtero anne-

Cauteria&CucurbituUmarthritidean bldturdbfquepldceritd. _; •'&•

adminifirandm. /%i Euacudtio aliqua fuppreffa poddgrdm

Chorionquamembrdnd. ~7J "Caufdt. .70

Chorion totum ambitfxtum. ibid. Excrementafoetus quomodovocenturk

ChoriinomendupliciteraccipitUr^ ibid. Gracis, & Latinis. 25

ChoriiquaUsfiibfiantia. 8 Excrementafoetuscrajfacurdtrd. 27

Chorii verus &fatfusproporiiturvJus> Excremeriiafoetusquomodogenerantur

ibtd. ex mente aubloris. %i

China ejrjalfa decoBum pro arthritide. Bxcremcntorumfoefusinternorumvfuh

87 :%6

Ckhorii SjlueftrisfdCidtdsindYthritid&> ^

ibid.
Coniunblio vaforum foetus cumvtero ex ^TfErreum cingulum in puerishemiojti

mente aubloris. 6 ■*- curadminiftrdrenonconuenidf.St

Cotyledonum vox dpud Gracos aquiuo- Fluxiodcapite&iecoreinarticulosquo-

ca. 4 modofidt. 70

Cotyledonum nomen vaforum vteri o- Fluxionis imminentisfigna. 72

fcillistrtbutum esl licenter. 5 Fcetusinvterononmingit. 19

Coloftrum quid. 27 FoetusfdnguineaquepurodcimpuronU-

Coloftrumpuerisddndunt. 28 tritur. ibid.

Corroboramiaarticulosqua. 86.94 Fostus cur aliquando laqueatus nafca-
Qttisinfostucurtenuis. 48 tur. 15

Cutis fcetus ab adultorumcute diuerfa, Fcetus ftatim natus cur tot excrementd

*bid. excernat. ...... %%

0 x Vmm

I K- D, E X.

Fostm cuY ftatim natm. diftinUe videre Inteftinum cceeuminfietucurmagnum..

nonpojftt. S° S1

FceminamareperfeBior nafcitur., 5 9 Infantes cur trepano tratlari non debe-
Fcetmfextomenfenatmvitalis. 6z ant. 54

JEcetm variis invtero morbklaborarepo- Tnfantes curftatim.naticaput erigere ne-

teft.. 6y, queant,, ibid.

Foreftivnguentumproarthritide., 93 Infantesquomodo in cunis locandi. 60
Friam a ealida, materia-quomodb oria^ Incertum eB omnibm, animalibmpari-

tur. 71 enditempm.. 64

Frutlm Arthriticis concedendi.. 103, InfantespoB ortum curmnambulentvt
p, agni&vituli.. 58,

Intemperies an caufaproximaarthriti-

GAl.auEloritatesdevfuarteriarum- dis., 69

vmhilicalium., 20 Indicationes curatiu&& • pr<tferuatiu£

Gal.argumenta devjuarteriarumvm— arthritidis.. 8l-

bilicaiiumrefutatur. 21:

Gdrjcoftinidefcriptio.. '..' 84 L,

r . e

LAmbdoides futura cur locum Jkpe>
mutet.. 54-

ijhtuentibm. 13 LaccaMuscitiusdentesgenerat.. 57/

HErodotifentenfia departibm vmbi-
licum confiituentibm. \\

HermodatyUt&defcriptto.. ^ Zenienttainmelancholicaarthrittde.U

HermodattjBqUandovfurpanditnar- Locm ad: amputandum vmb.Uicum *-

•thrmcm 84 r t6j

Htpp.modmincximendufecundis. 16. LfciAri*& Hippje cotiledonibmex~
Htppocr.auctoritatesdevfuartertarum plicatur 5

vmbiliealiumi 19; r

Htpp.fententia depurgationecapitisfoe~ M!

tminvnro^ , **• v jfAmmtfcetuscurlacbabeant. 49)

HippMtdechonoexpltcantur.. 1 NlMeatusaudttortusinfcetucamla--

* ginepts., 54

INterna vterifuperficiesin nongrauidis; Modusamputandivmbilicum. . 17

- lauisfQriubrkaes~i,Jtmenfesnonfiu— MorbiquibuS pueri qui nonpurgantur-
unt.. 5; funtobnoxii.. 28

Ittfantefftatimpo&ortummedicamen- Modus inueniendt allantoidem in hu-
tisnonfuntpurgandi.. 27 manofcetu.. V

Infantiummedicina vndefumendd.. 28; Mulierquaperfexdecim.menfesvterum
Jntertriginesquomodocuranda. 49 geftauit. 62.

tfarce-

N

O

I N D E X.

N ExmenteauElorls. ibid>

ArcetieaqH&indoloribusarticulo- PUcentacaroqualu. , $

rumadmtntftrartpofunt. 89 Placentacuianneclatur 6

Nerunm ad vmbtltci compofitionem PlacenuvfmfecundumArannumpro-

concurrereprobatur. 13 ponitur&reitcttur. tbtd.

Nerum ad vmhiltci compofitionem non Ex mente auclorts. tbid.

concurrttexGalmente. 14 mU raleriam emplaftrumproarthrt-

Nottbonilaclts.. 2.8 ^tde ?°

Nutrtcesquakselwenda. 60. *"»«f arthrtttdts externa , & tnterna

^ medicamenta. 91

O Podagrapericulo non vacat. 71

Svltimogenitum. 53; Podagra cur Bacchi & renemfingatur

Osfiontisquomodoinfcetuconfti- fi^a- 7}

tntum, 57' rPodagricicurgenerentpodagricos.ibid.

Os.«'vuivvuov cur inadulto tria habeat Podagricimuliifanati. 80

nomina. - 5$ Pr&parantia ejrpurgantia humores tn bi~

OJJa puerorum cur in vteronon perfici- uojaarthrtttde.. 02.03

anturficuti c&terorum: animaltum. . Praparantia ejrpurgantiainmelancho-
ibtd^ **• ,. ; 8(J

OJfainpuerisquomodopofiortumgene- Pfeudoarthrtttdts curatto. 104

rantur exaltorumfententia. . 61 Pulmones faetm curfangutne coptofo nu-

Exaublorisfententia.. ihtd.. triantur., 24

Qmllmfoetm quomodovteroadhareat.^ Pulmones infoetu curponderofi&in na-

tisleues.. 41

V' Puevicurplurimomucoabundent. 51

PArtes fcetmpropria qm. dicenddt. & Puert carent arttCfilti' 58

qu&communes.. yPuericurfafctandi. , 60

<Partium externarumfcetmenumera- Puericur celerker ambulent. 61

tt0t ibifc Pueri.curpojfmtinpofieriorempartemfe

Partiumexternarumjynonjma.. ibid.. fieciere.. 5°

Partmnaturalis.quomodofiat. 15 , P™ri curftatimposl ortum non loquan-

Partesfoetusintern&propri&qua.. 18 tur* 57

PartiHmfcetmdiuifio. ^Purgantiainfanguineaarthritide. 85

Partesprincipes infietu magna& cur.^cy ^

Partium communtum diuifio. .48 ^-

*Partm tempm incertitudo ex quihm- /~\Fa obferuandainfeclione vmhilici.

proueniat caufis ex mente aliquorum. > V^^ 1 6

6y Quomodo ligandm vmhilicm & vhi. 1 7 .

0 3 Quam-

N t> E X.

QuamdiupuerifololaBenutriendi. 57 Trallianicdtaplafma. p^

Quifintabarthntideimmunes. 79 _.
Qtft morbi in arthritidemterminentur.

80 V.-' ~\TAccinm foetus quomodo vtero ad-

u&arthriticisnocua. 103 * h&reat. 4

t> Vaforum vmbilicalium qualte fubflan-

REnumJwtmfigura, tt, Jm* ,. „■ , I5

Repellentia m arthritide quomodo Van" medtcorumcautiotnfecandovm-
apphcanda. 9i '*"• £. , ' . H

RonLletiipuluisproarthritkk. 91 ranafuperfitttodenodtsvmbdtct. 1$
RufiEphefitopmtodeallantoide, . 3 ^nafuperfitttomamputandovmbiUco.

__ „ , , . rt - ' ,, Vafathoracis infcetuquomodo conftitu*

fOAlamandra combunpotest. 66 J y ^

-^DSecunda quomodo ex vtero eximen- yr ' ,.,. ,. .>•?». ^. .£

" ^ .... Ven&vmbwcawtnjertio. 10

., * Veterum&recentiorumopiniodedrte-

Semenquomodogeneretur 74 rtarumvmbtltcaUumvfuproponitur.

Sedeshumonstnarthntide, 09

Signadtagnofitcaanhritidis. 74 Veterercw credideruntfituminvter*

Stgnacauficontun^arthrtttdts. ihd. perosalimentMmcapere, 2|

^gnaanhmtdtsfangumeaMofi&^ $%

zmtoja. wi • yvrteyr£ppferorffffj^inacarent» 57

Signaatrabtlans. 75 Venenointerempttfiana. 6y

Signaquomodonosdeaptant. 76 jrenainarthrindea%fecanda. 81

StgnaGalltca. tbtd. jreficantta an admintfirandain arthriti-

Signaprognofiica. 79 ^ ga

&£»« acceffionemventuramindicdn- m^0^s^^„ddinmhf^

'"?• „ r "... '*"rf' tidebtltofa. 88

Sordiumjoetusvlusexmenteahquorum Trn . . _, . /* „_.,

oufv»n>m> 1**™ j «, 7 Vtctusratiotnpitmtoja. 104

11 _, . ViBusratioextraacceJfionemferuandd.

Exmenteauclons. 11

roi

SHdorinfMucurabvrinafeparewr.iivlan^ ^

Sudmsvamvfis. M' Vlmariavtrestnfedandtsdoloribusartt-

T cularibus. 89

TEmpusdocendipuerosambulare.6o Vmbtlicivox&quiuoca* x iz

Tempusfecandivmbilicum. 16 Vmbtlicifitus. ibid.

Topica^qmin arthritide fint admini* Vmbtlici longitudo & crajftties quanta.
ftranda. 88 «4/^.

VmbiU"

I N D E X,

VmbilicushHmmuscmmagnus. 14 VmbiUcalisvenaihJertio.. 18

VmbiUcum non habere neruum proba- Vnde orta Anatomicorumfententiade

tftr. 13 vfuarteriarumvmbilicaUum. 24

Vmbilicuscuriongus. 14 Vomitoriampituitofaarthritide, 85

Vmhilicus. cur in inferiorem abdominis Vrachiinfertio. 18

parteminferatur. 15 Vfusvmbilicimultiplex. 14

Vmbilicalia vafa curortofostu injunicu- VJits diuerfa. vaforum thoracisconflitu*

losabeant. 18 tioneinfcetufecundumaUosanatomi-

VmbilieAlisvenACWvnica&du&arte- cos. 24

vi&, 17- JLxmenteAuftoris. ibid.

F I N I S.

FIRIS GENEROSIS, MAGNI-

FICIS, STRENUIS

I

tn^llff?nt^/3vaUn/©^rtCf &c. Haereditario:

Judicii Supremi Appellationum,Dresdae quodeft,Prxfid
emineruisfimo/&ConfiliiSecretiqrisin AulaEle&orali
Saxonica Diredori gravisfimo,

Dn. Wolfgango a

Dn. CASPAROa

tfflWW

I

Hasreditario in &mc$(m/££fc$oman> &c.

Serenifs: acPotentifsim: Ele&or: Saxon: Confiliario
intimo,& Autee ejusdem Cancellario
meritisfimo.

Dn. Friderico §If rtfcB /

in 9£etCf?m6acf) & ^rttfCn .Haereditario : Auke

Elr&oralis Saxonic: Confiliario,&Protoiynedrii
Ecclefiallici. quod Dresdae eft, Prae-
fidi dignifsimo.

DominisTatronk , £f Meeoenatibmfuis
officiofisftme colendis.

~ uem-

E r J S T O L A

Vemadmodum illi,

qui Rebuspublicis praefunt ?
Viri Generofiy Magmficiy Stre-
nuiy Patromac&faeccenates-of-

ficiofsftme colendinri&ximoptrh follicicieffe
folentj quo non tantum eas re&e admini-
ftrent & confervent, verum etiam confer
vatasaugeantac arnplificent: Ita Medicos,
*qui Corpori Humano,quodcum Republi-
ca optime comparari poteft , praeficiuntur,
fedulo anniti decet , ut fuam ab aliis acce-
ptarnartemnon tantum optimeexerceant,
led & eidem quandam accesfionemfaciant,
neforte m legem naturae communem pec-
cent)quaejubetj.ut quvlibet pro fui ingenii

/menfu-ra & modulo aliquid adcomune bo-
num cofcrat.Pigri effhominis%inc[uk Quin-
tilianus acquiefcerein iis qmabaliisfunt exco-
gitata yfiquidementis acrimonu mhilnon hu-
manarum r erumfubjicitur. Et quid quaeio et-

liam prodeft, veterum faltem inventis uti,

1 non

D E D I c a r o n f A.

nonautemluisquoqueien'fibusffui,riec,an j
Antiquoruplacitaomniacum veritatecon-
!fentiant, penfitare: repetimus hoc modo
! tantmn aliorum tradita, nosautem nihildo-
I cemus i nec quicquam fplendoris aut utili- j
! ' tatis arti fuperaddimus. Reprehenditur
!fervusq>inutilis vocamr, qui talentunrfi-
bi concreditum lint£o obvolutum domi
\ tantum confervavit, nec quicquam eodem j
| negotiando lucratus fuit. Eandem repre-
'henfionem incurrimus cun£H, fi folum-
modo a Majoribus nobis reli&aarce con-
j tenti fimus, ei autem riihil quicqua addere,
j &, quod adhuc ipft deeft,iupplere ftudea-
j mus. Imitemur potius bonorum genito-
Irumprobe educatos filios, qqipaternas fa-
jcultates non tantum optime cuftodiunt,
jfed & eafdem ampliores faciunt,quo libe-
iris fuisnonfaltem aliorumbona, fed & de
propriis aliquid relinquanr. : Ita nihil no- i
b s priusaut pofteriusfit,quam utartem_,j
Medicam a Patribus nobisrelidtam bene ex- 1

cola-l

a

£ r 1 S T O L A

colamus,eiqjetiam de noftris altquid adji-

ciamus,aut,ft quid in ea meliorari poteft,per-

ficiamus. Ad quod nos non parum inftiga-

re &incitare quoquedebettum Suhiedh il-

liusdignitasjtum Finis nobilitas/qux nihil

in Medicinatemereincipiendum , fed o-

mnia confiderate agendum , & , num ^quas

aMajoribuspropofitafuerunt,red:eetiam

propofita fint,probeperpendendum elTe ju-

bent. Non enim verfamur aliorum artifi-

cum more 6xczlapides, ligna .plumhum^fer-

rum & firnilia, in quibus quisque impune

operari,& quos forte co mm i ttit e rrores , d e

faciliiterum corrigere poteft. Sed noftrum

fubjectum Corpw Humanum esl jDei fimu-

lachrum &SpiritusSan£Htemplum , quod

qui vel ex rnalitia vel imperitia deftruit,

Creatoris noftri Imaginem deftruit ,_ Spin-

■>.tw. SanBt Fanum deftruit : fuam imagi-

nem vindicabit DEUS'} Templum fuum

wM~ \spintm SanBiM ulcifcetur. Finis quoquo

i&^//^eft,quanil dulciusdici,niljucundius

Mf/Ucin<£
(ubjetluffi
Corpu4 htt-

utn%i
licin* Sa-

iltOf.

D E D I C A T O R I A.

&amabilius excogitari poteft? icite eam Pli-
musoptimum vitACondimentnm^h. zXnfum-
mum hu jus vitae fo/w/zindigitarunt. Sum-
ma : Sanitas Dei donum eft non cum omni-
bus (/cefi di vitiis ?vel auriferi Tagi & Padto-
li arenis , nec e??n£Hs Romani Imperii opi-
bus conferendum ? quemadmodum nemo
re&ius, qualn ii, qui hoc Dei dono aliquan-
diu privati , & cum morbis confli&atifue-
runt,teftari poflunt. Quare ut vel eam "prae-"
fentem confervemus,vel amiffam recupere-
mus , nullis laboribus parcendum,fed opera
danda feduto , quo ejus hoftibus, morbis
nempe , occurratur } hiq, re6t^cognofcan-
tur,eorum infidiae, quas corpori ftruunt,
probeindagentur,demumq, ipfi armis vel
mediis ha&enus ufitatis, vel aliis novis pro-
fligentur , & e corpore expellantur. Cele-
braxur in Hiftoriis Furim CamtUm , quod
Romamab hoftibus occupatam recupera-
rit , eique priftinum vigorem reftituerit ;
imo tantam inde promeruitlaudem,ut alter

Roms

B ' r 7 S T 0 L A

fiittrUr-

cbsMiMe-
dkirrnm
excolue-
rmt.

! Bj>mA (Jonditor didtusfuerit. Laudatur qup-
que®>4/^^^r,qu6dfuas regione&a cun-
dishoftibus repurgaverk,neque unquam
cum ipfis congreflus fu erit, nifi prius eorum
technas Scfraudesprobe ittdagaverit,& ad
eas nova quafi ftratagemata excogitaverit,
indeetiamtantum nomenadeptus fuit>ut
jMagnw , Prudentipmm & Totenttftmm
tAlexander diceretur. Quantam igitur pro-
merebuntlaudernii, qui vitaehumanse ho-
ftes,morbosnempe,re<5i:e cognofcunt, co-
gnitosque novis remediis expugnare^cor-
pus^abiisrcpurgaredocent? Nonne ceu
Apohnis & ^Aefculapii filii fummo enco-
miodigni;meritisq*,honoribus & prxmiis

afficiendi?.

Quamvisautemnegari nequeat a con-
dito mundo ( nam & Tatriarchas Medici-
namexcoluiffe, ex Jofepho patet, qui lib. i,
Antiq. Judaic. cap. 4.. refert, Sethi pofteros,
cum ex Adamoavointellexi{Tent?Mundum
aliquandovel aquaruinundatione, vel igne
: ^— al£

- D E D ICATORIA.

Adamitt an
quandam
Medicind
partem ex

aliquiddamni paflurum,remediaaPatnbus
inventaduabuscolumnis,quammunacon-
ficiebatur ex latere co£Hli , ut igni , altera ex
lapidefolido&duro,utaquae refifteret,ht-
teris hieroglyphicis;, quae erant animalium
effigies infcripfiiTej ne forte ea interirent.
Imoannon ^z//mf in Paradifo hortumco-
!endo,rerum naturasinveftigandojfibiqjex
iis alimenta convenientia, humidum radi-£cWi'/*
cale immutabile confervantia eligendo^i!-
ianipartemMedicin£e,qua2cJy^v^vocatur,
& praefentem fanitatetrt confervare docet,
excoluerit, aliisjudicandumrelinquo. Eje-
dumauteme Paradifb eundem Ss^ctTrsvri-
vlv\v exercuiffe, mediaqj filiis,quibus mor-
bos depellerent, quaefivitfe, quis negaret.)
ad praefens ufque tempus viros gravisfimos
inaugenda&amplificanda Medicina mul-
tu-m laborafle, & egregiam quoque in ea ex-
colenda operam praeftitifie, omnestamen,
ututetiamlaboraverintj&quantam ei ac-
cesfionem fecerint/ita eandem perficerp

noa-

E P I S T 0 L A.

Medicina
indicii ali-
qnid addi-
tur*

nondum valuerunt , ut perfe&isfima dici
poffetjreftat enim & nobisaliquid adjici-
endumjreftabitetiamaliquidnoftrispofte-
ris. Non dica quid in Anatomie , Botanice,
Chymiafeu Medkamentorum praeparatio-
nealiisqjpartibusipfi adhucdefit,"&quoti-
die addatur: tantum disfimulare neqtieo,
nondum omniummorboru naturam, cau-
fasq*, nobis adujnguemplene explieatas effe,
fed indies aliquid innotefcere,quod redius
nos in affe<9:uum nonnuilorum cognitio-
nemdeducat,caufasq; eorum nobis fonge
alitenquama Veteribus fa&um ■> expiican-
das demonftretclareq, ob oculos ponat.

Interquos nondumre&e expofitos
morbos,proculdubioetiam gravisfimusil-
le jeft , qui nApoplexU dici folet. Nanv.etfi
Anteceffores noftri de ejus generationo
multa propofuerint,tamen, fi omnia re&e
perpendantur, cum veritate & principiis A-
natomicis,aliisq;3 (nifimeplanemea fallit
opinio,)parum confentire videntur.Etcum
~ S ^b

D E D I C A T O R 1 A.

abeotempore5quoinhac Acadenna docui,
magis fem.per pro.priis, quam alienisoculis
videre allaboraverinv( teftabuncur id mei
auditores,quibusin omnibus fiieis , quos le~
gi,tra£tatibus,nonfemperalioTuminventa,
fedfepiusetiam propria,abfit arrogantiadi-
do; propofui ) atque in fine Anni 1 6 1 8> quo
rogatu cujusdam, de Apoplexia Difputatio-
nemconfcriberem omniaque paulo re&i&s
penfitans , nervorum folorum obftru&io-
nem tam gravisfimi&reperitinimprbicau-
fam nonfacile conftituipoffe,deprehende~
rem: mqxdealia cogitarecoepi,tandemque
cerebroaliquotiesinverfo&Varolianomo-
do diffedo, magis ob vitalium quam anima-
lium fpirituum interceptionem hunc affe-
£him produei mihi perfuafi.meamque fen*
tentiam fub veritatis incudem revoeare, &
publicae ventilationi exhibere non dubitavi.
Etquanquamunus velalter eandem infria-
gere conatusfueritrtamericumab iis nihil
folidioquod meab opinione meadimovere
_ b * poffet,

E P I ST 0 LA

poffet, haftenus addudum fit, hanc ipfam
Difputationem,precibus nonnulloru mo-
tiis,revidere, eamq; addita Curatione,&
ab eaPraefervatione,qux adhuc deficiebant,
inhanc formam libriredigere& in publi-
cum emittere decrevi.

Vobisautem,viri Generofi,Magnifici,
Strenuiy Patroni & Mecoenates obfervan-
cttfs. vobis , iriquam % qui fnaxima domus
Saxonicae fulcra cluetis , hunc meum labo-
rem dsdicare veftroqj !Slomini& Honori
infcribere placuit, non tantumpropterin-
fignesvirtutes Heroicas, quxin vobis ful-
gentisfimi Pyropi inftar mira luce fplen-
dent, meritaqv in Patriam innumera nulli
non nota : Verum etiam in certum gratitu-
dinis debitse ac demiffae obfervantise fignu
&teftimonium,rogansofficiofisfime,eun-
dem utbenevolis animis fufcipere, &,fi o-
pus , a lividorum , maledicorum^? homi-
num dentibus Theoninis.linguis^viperi-
nis vindicare non dedignemini. Eft fateor

munu-

D E D I C A T OR I A.

muAufculum quidem exiguum, tantisq;
Heroibus plane indignum. At quatido
veftram humanitate Iingularem,miramq;
benevolentiam.qua Litteras & Litteratos

profequimini,perpendo,vosCoelitumnon
disfimilesdefuturosfpero, de quibus refert
Pythagoras , eos non tam doni digni tatem,
quamobferentisMentemfpe&are. Intue-
mini itaqj & Vos,Viri Generos. Mavnrfici
& Strenui., non munufculum hocce me-
um,quod chartaceum eft, fedofferentisa-
nimum, eumq; vobis commendatum ha-
bete. DEUS ter OPT. ter Max. vos
Inclutx domusSaxonicae coiumnas diutis-
fimeincolumes fervet, ad verae Religionis
tutelam , &-Patriae utibile incrementum.
Dab. VVitteb.

V. Generos.

(f Nobil

Obfer^antifiimiis

Gr e g o riu s N y mmanus

; Phil. & Med. D. & Profefs. P.

ri bT~ Tdcm

AD CANDIDUM
lectorem

Prafat io.

TJY, Candide Le£tor, abaliis f-
pius rogatmfuerim^ qu&dam de meisfiri-
jptisj quddomi refiruo plurima^ inpubli-
QUtnemtttere \tamen eo haSienus adduci nonpotui^
ut ipfirum petitk gratificarer y nhagk enim mibi,
quam alik ingenii mei tenuitas perJJeBtWy notum
etiam quamfacile (it labi & errare ; turpe autem
pofleajua iterum emendare^ fic^ nonfimelatque
iterum > ( nam quis bono viro unam ^vel alteram
opinijnem interdum immutare vitio < duceret , po-
tiusingenui candork fignum efl,, lapfiusfiuos emen-
dare, quamin iis pertinacius perfiverare^fidplu-
ries&ubigfere haUucinatumfaterineceJfe habere:
Notum injuper quam perictdofum hoc tempore fit
publicAcenJurji aliquidjubjicere, Zoilisq; idmor-
dicus dilacerandum objicere: nam ubiquefere ex-

tant

P RiEFAT I O.

tant malevoli , quibus nihdrniji quod ipfifaciunt,
placet , qui^ interdum velex odio erga autorem, vel
ut aliis» quibus fe adgiutin&runt r quorum nudafk-
pe autoritate ferociunt r aUulentur, iis^ rem gra-
tamfacianty boniviriferipta , quafoepius non inteiii-
guntrdente Theonino^cahmniose arroderer in^ iis
omnia , optime etiam diBa , nigro carbone notarejb-
lent:notum denic^ quotaunisfere a. t@t Clarispmis
Medicis praclaraferiptaedi , nt meis non adeo opus
videatur\ nec^ etiam deterrimo (PiKavTtct$ vitio
adeb imbutus , utrqu£ loquor velferibo ,nh aliis no-
tari &tegi digna putem ^paulb humilius. de me jen-
tire ymihi£ nonplus;, quam decet , attribuere dudum
didicirquippe nonignorans , quomodo? nobismetipjis
fqepe biandiamur , noferam^feientiams , non rarb
auteminfeitiam , interdum 'pro Japientia vendite-
mm,& cumnihiifere norimus r omnia tamen nos
feire opinemur, inde^fieri , quod aiiorum maculas
faciie ynofiros autem n^vos nunquam cognofeere^
Jbieamusv tandem tamen ,cum aliqui etiam mea
firipta y quantulacuncfc Junt • , adaliquamfrugem^
fludioft juventutispeKvenirepoJfe_^ , exfeimarint,
iis amptius ablu&arinoluirJeddeitlisqudd'amevul-
gare confeitui: Cujmmeiinflitutiinteralias etiam

caufasnonminimafuitBdc,quodr (abaliisrqui mei

* — - — . ., . — j .

" _^ b 5 tefees

Cur auter
iantfcripta
nonnalla
edat*

P R JbFA T 1 O.

Mercatura
curri Littt-
ratura cg-
parAturM

tefies ejfepoterunt^prius tamm admonitus^) viderim

ex meis lecTionibus , quas hic publicefiudiojis ad ca-

lamum diB a^hmeas fpeculationes plurimas tfUitmi-

himultumfiepe laboru cofiant,extracJasy in aliorum

dijputationibm ©* libris extare^ qutdem meo nomi-

neplanefippreffb. Hocquantummihidoleat^zmi-

ce Lector Jfacileipjt Vtntelligere poteris. Idimforte

& egofacere patuiffem , fitjpis ea exfiribi opusfuif

Jet', quidaiijmmeos /abores juris habent? rvel(ijoi

illis adeb placuerunt ,cur autoris nomen ipfis tanto*

pere dijplicuit, eum^proprio honoredefraudarenon

dubitarunt; veliem, quibus nomen meumfirduit,

illi mihi&mea reliquiffent. At>quodin Mercaturals

fipius^in Litteraturaquoc^interdum accidere <vide-

mus. Vt enim in illa alij nonnunquamfint , qui labo-

rantyalij qui Ubores vendunt. Artificesfipefimmi

qui laborant, & egregia artificiaparant, viripaupe-

resfintiObfiuri^aliquando vix 'vicinis noti:qui verb

labores rvenduntyMercatores celeberrimi exiftunt ?

quom tabernas ajpeclujucundijsimas ($ egregie ex-

ornatasprAtereuntes cum voluptate intuentur, &

quomodoquivis ipfirum totlartificiiSyiisgpraclaris,

fifficerepofiit, noparum admirantur,nefciunt enim

ipfis plurima non confecJfe,fed confeBa ab aliis,

I (: quosnon nominant, utjoliautores credantur , & in

' hono-

PRiEFATIO.

honoremaneanf)accepiJ]e, iiscj^ veipianenihil, *vel

nudumfaitem colorem externum interdum addidiffe'.

Ita in hac-> Litteratura nempe^aliinonnunquamfunt,

qui laborant^alii quialiorum labores aut arcanapro-

mulgant\ quidiesno&est^femacerant^&multa hinc

inde magnofudore conquirunt,fepe in obfeuro iati-

tant, nec vetfortun&velaiiom, qui eosjupprimunt,

injurfafacite emergere queunt: qui autem eorumin-

venta edunt (\abftt verb, ut hic de omnibus dicamk

G)uot enim Viripr&clari egregia operaediderunt, &

hodie edunt, qui cunBis honore debitum relinquunt^

& unicuic^fuum quod eB, reddunt,quos a meisnihil

offendiperamanterrogo, ut^ & aplagi) crimine puri,

fe non tangi uttrbfentient f) omnibus notifeimi. £hii-

bus nonnotus MontalduSjEuftachiusRhudius,^-

iiosjamnonnominabo: (f tamen hofeeplurimajua

ab aiiis mutuatosfuiffe^ interdum integrafolia ex

iis transferipftffe^ofiendi potefi. Celebris inter Me-

dicos quocjj esi Mercatus, neminem autemfugit

hunc totam fuam Methodum Medendi exduo-

bm ' Medicis Italis, Anatomiam autem ex Medi-

co Gallo, Laurentio nempe^ exferipfiffefttautKi-

olanus non immeritb per jocum dicat, Mercatum

per Metempsychofin fa6him effe Laurentium,

ut Ennius Homerr ingenio animatus fuit.

At

P R£FATIO.

RioUn+in

anthofogr.

At hi omnes , quantum^ dum aliis nocerefudent ,

Jibi ipfisnoceant, non cognojcunt \ tandem enimfa-

cla illornm cun&is innotefcunt , & de autoritateeo-

rum nonparum detedit. Cum olim Litteratij quos :

Pcolom^eus Mtifis & Apollini dedicaverat ,fup-

prejfonomine aliena recitartnt ^id^ ab Ariftopha-

nz cognofceretur r& Regi indicaretur, Rex cum tUis

furti agijwfit, condemnatos^ cum ignominia* dimi-

(it. Videant itaque , qui hofceimitantur ,ne fimili

forte cum iis pr&mio afficiantur. Ego quantum

inme^ ubi bonorum *virorum ope adjutus*, horumg^

inventis propriisufusfui^quo plagii crimen cvita-

rem , honefiam ubique eorummentionem feci ,- Be*

nignum f$ ingenuipudorisplenum cum Plinio exiftir

mansfateri ,per quosprofeceris, obnoxiivero & in-

felicisingenii ejfe, deprehendiinfurto mallt^ , quam

mutuum redderc ; Idem ($ alii facere potuijfent,

(imodb ^voluijfent. Valde invehitur in B auhinum

Riolanus , quod Juis inrventis ujus autork nomeru>

fupprefferit. Jamfi Riolano, cujus tamen-* Bau-

hinus aliquotiesmeminit-fita dolet,quodnonubique

autom nomen addiderit ,non immentb aliisdoiebit,

quod aliqui veieorummulto labore coUeBa,rvelpro-

pria etiam inventa ufurparint , nunquam autem

mentionemeorum adjecerint . VereorneLfa demum

patientia

P R JE F A T I O.

patientiafurorfiat, bid^Jua cumaliis repetant. Cui~
iibetjuusrelinqtiatur honor ,Jic dmicitia confervari
potefl, ex contemtu autem nilnijicontemtus fequi-
tur. Thaies^^MandraytumPrienenfem no-
-yaqtt&damdefole&ccelodocuijjet, hic£,quam £f
quantammercedempoftularet qudreret ,Thales re-
Jpondit: hocproomnimercedemihierl:OjOt,qiiO'
tieshxcapudaliosproferaSjThaletem non celes
atitorem, innuens labores Litteratorum nonjemper
nrgento compenfarijblere aUt pojfe ^fed Honorem 3
quem Cicero artes alere dicit^ maximum eomw-*
pr&miumejfe. Quare cum hifce ultimis ($ turbu-
ientis temporibus^ quibus Pbabus Marti, Q ' r/efcio
cuialiiampiius,ferecedere cogitur, noflra conditio
fit mediocris , id nobis unice refat^utfinon multum
pecunU, tamen aliquid Fam& poferis noflris relin-
querevaleamus, qua [iquisnos (poiiat , omnihusbo-
nis (peliajfevidetur. Sedtranfeantjam h&c.

Conferomeadte iterum^ amice Le<5fcor, tibi-
quejamalterum meum traBatum^ (prexime enim
de Vita Fostus in utero differiationem accepfli) de
Apoplexia ojfero^ inquobujwmorbi periculojifstmi
& acutifsimi, cognitu maxime necejfarij, naturarrL*
defcriboy ejusg^ caufam & generdtionem paulb ali~
ter, quam fibaliis Medicis baSenusfacJum^expono,

c licet

Lip/ittf in
opere \Cri •

tt€9.

Honor ar~
tes alit.

PIUEFATI-CX

Cur Vsteres
fyeramApo-
plexi* CAU
fam non-t
agnoterint*

licetnon difsimulem, quosdam quoc^ veterum vefi*
tatem quafiper transennam videntesjquaudo Caro-
tidesarterias ohfirmdixerunt^cumanimalibus SpU
ritibp vitales etia inApoplexia interctpi annuiffetnec
dubito.fimodb hiex cerebri duBibp omnibtj reclefejfe
expedirepotuiffent^ quin tandem ipfkm quo^ verita-
tem attigijfeht -jverum quiaAnatomU nonitaperiti
fuerunt^ad^verumfcopumperuenire nondum vatu- -
erunt,fed ' multa propofuerunt , qu£ aliterfe habere
hodie ad oculum demonfirari potefi. Difiutavi au~
tem de eadem materia Anno \ 6 1 o. men(e Fe bru-
ario , qudcL hicpropono , illaipfa Difputatio auclior
quafieH. Nam cum animadierterem , eam non-
nuUu placere j Anno \6iy. menfe Auguftafrf/2-
demrevidi^.obtypographiautem defe&um , citius
edi nonpotuit \)qu&da mfufim expofui , aliorum ob-
je&ionibus fatisfeci , 0^ Curationem una curru,
Prxiervatione , qudadhucdeerant^adjeci^ omniaci
in eum ordinem , quem irides0 redegi.

Etfiautemprobe mihiperfpe&um^ tenonfaci-
le inmeamfententiam defcenfarum, quippe cum tlla
denervorumobfiru&ione opinio, primo intuitufpe-
ciem aliquam veriexhibens , tamfirmas & altas
4n Medicorum animis radices egerit,ut ciiius Her-
cuh clavam , quam iis hanc opinionem excufjeris :

rpg

a-

P R JE, F A T I O.

rogatum tamen te cupio , neinjudicando nimiums
pr£ccps /ts,nec mea , antequam omnia probe cogno-
veris, refutes, nullo^prjjttdicio prtioccupatus per-
Jpicias i num qu& dixi, rebus confentaneapnt,an non.
Non enimquodtibi r mibi, multisaut paucis placet,
moxverum efi, fed quod rebus congruit. Et cum
mea opinionontantumprincipiis Medtcis Q1 P hilofo-
phicisfedmaxime etiam Anatomicisinnitatur^Phi-
iofiphosnon tantum,fed& Anatomicos , & quidem
indijfeBione corporum non paritm exercitatos r ho-
rum omnutmjudices & Arbitros confiituo,eorum^
cenfiura omma committo\ quifimihi meliora ofien-
derintj efiquodipfis maximasgratias referam:inte~
rim nemini kec mea obtrudere ,- *ve iut iisfidem adbi-
beat uliuquaficcgere volofedfitum cuilibetjudicium
relinquo liberum, quicj^ ea credere renuat , faciat
per me licetj ^uod^ egoin tanta rei obfiuritatCj
a bfehere non va/tti , ipfefippleat , - 0* mehora do-
ceat ,Ji poteB.

Neg etiam hocmihi, Le£r.or amice^fivir Cor~
datus esj njitio uertes, quod cum quibttsdam bonis
Vtris ~h'k difputetrL*. Scis enim ipfiyDifputattones
inter amicifsimos quoscjjfispe infiittti, nihil^ aliud
effiy quam amicorum colloquia, teftor^ Genium
meum, me,qua hic propofiii, non altercandi, alios^

c i

Cur autor
cumaliis

ifiutetf

repre-

PKjEF atio.

•Jgttzdau-.
'\jor intra-
'tfatude Ye-

\»is expiicet

reprehendena% fed tantum mea defendendi^ & M«f-

iicin&augendagratiapropoJuiffe\ quid& haclenus

ift& collationes apud quosdam effecerint facile ipfe

judicarepofJesftmodoveUes.Stficut eorumy quime ,

antea refutarunt^amicus (emperfuhita ipfi viciftim,

quavisiliisadea>qu£ mihiobjecerunt, rejponderim^

mncutum amicttm no laxabuntjedmibi arBa necef

fitate conjuricltifsimi manebunt.. Jguodfiquis eo-

rum a Gratiis S^MuGs itaalienuseffetyquiomnitu

inpetorempartem raperevelletjdem (f mihi deipfe

imaginarer, & nejcio quid cogitare ^de^ denegattL*

Ubertate philofophicd-^3 [Imperio in NLedicinayqua-

si monarcbicOyajfecJatQprtffttmeredeberem '- Boni

bene omnia interpretabuntur y eo^ quo a mepro-

feciafunt animo optim} accipient. ^uibusetiam,

fimodohjicipftsplacereftnJerOy brevi piura , &

tandem meas quoc^tabulas Anatomicas {fofte ob

methodumfacilemyquayqiLtdepartibwidicipoJfunt

uno quafi intuitu offerunturxmultis non ingratas}

communicabo, Proxime autem^ ut TraSiatus meus

de VeniSj^pmAnno ,1625. 1616. ($1617. hic

publice iegiy tjpis exferibatur curaboy if7-3 quo

Venas corpork omnes exacle* quantum quidem^

a mefteripotuit, dejcripfiy (inguliscj^ membrisjuas

aftignavi, &ubi illaoriantur , ut quoties exijs ma-

teriam

PR-jEFATIO*

teriam revellere, cvacuare autahunde derware ne~
cefse (it , Medicus eas mox in c onjpe&u habeat , &
unde omnes initium ducant, quibwve in locis revui-
fio , derroatio aut evacuatio optime infiituiqueaty
extemplo viderepojsit^imdut reBius inearum cogni-
tionem dcveniatylocafimutyubivel in Vefalij, Bau-
hini, Elateri, Valverdae, Remmelij, (Jam & Caf
fe rij addoj) tabulis qudihbet earum depingatur an-
notavi , additofemperfolioy quo deiineeturr & cha*
raBere-, quoabikdemfignetur, Stquiavenarum
cognitio exacJa mutta praJupponity organa fimguifi-
cationis, nempeEpar, Lienemf^Pulmonem,/^*»
in hoc fanguinem arteriojumpr&pararimultis ratio-
nibusprobaviffofiendi^etiaexpoJuirDeindeVc.nas
perfpinalem medullam excurrentes,^£##0 vetai-
tero Anatomico teviterfalte atta Sas^paulaplenius
dejcripfi^demonflravicjs easnontantum a tumbisad
caput^aut capite ad/umbosy ut baBenus diBumfuity
fidper totam (pinatemmeduliamy quousc^ tliiusme-
duU.toblongata. caudexintegereSyexcurrere :Fra-
terea Uniones Venarum thoracis cum aliis ;
imoQ3 Ven& Port^Jurculis liquido oftendiy £5" qu0~
modo thorax tumperarteriasy {materia ex interco-
ftalibiuramisin Aortam regurgitante)tum perve-
nas varias,?nodo peratvumy modoperurinam-» *vel

No%A 49

autore fro-

pofita,
Mens<,A-
pril, 1617,
Menf O-
Hob. 1626,

c 3

aha

Menf De~
cemb, 1626.
(S menf
Januar*
1627

\Mea/l Ma-
\je,\6zjt

9* ^tegufi
i6zj.

>8» Auguft*

Anm\6i6t

P RiEFATIO.

i6iyt Menf*
Au%uf<

alia loca eommode expurgaripofistt 3 indica vi : Va-
forum infiuper in Fcetu Cordis unionls ufum ali-
um eile, quam Medici ha&enm nobis expofuerunt^
exfiuisfiundamentis docui. Et cum H^morrhoid es
Exterrye , (qu£ tamen Ven& Cav&fiurculifiitnt-, at^
ab ejus ramo Iliaepinterno,^ f#^ ab hoc proditr
Vena Hy pogaftrica diSla oriturjjin Hyppehondri-
acis & Lienofis utiliter quo^fluant 9 quo modoju-
xtaanumcumlntcmis , qu&avenaportit briginem
Jumunt^ inteftinum reSiuminterius pervadunt^ a-
naftomofinfaciant) (fdebumore Melancholico irL*
vafisport^iexifiente^aliquidpmulexpurgarepofisint^
manifieftumfecu Valvulas infitper venarum Ttec
inCordeyiec ahbiin va/ts, imhnecinVena Azjgo^
omnemfanguinis regrejfum, adeocj^ ejusrevuifitonem
ad loca oppo/itaimpedire 9 fidfialtem affluxum bu-
morttm vehementioremyionnihilmoderari,&inter-
dum refluxum eorum omnem etiam prohtbere^ ,
certis ohfirvationibus patefeci. Partium confen-
furrv alium in fenfus voluptuofi communicatio-
ne, aliumin humorum transfumtione conflJlere9
Q? hunc venarum& arteriarum beneficio7 iliumau-
tem ajolis nervis proficifici , ibidem annotavi. Alia,
utpote deprincipio venarum \ de moiujanguinis ad
partes,de fiede ajfeBionu Hypochondriaca. , alio-v

__ rum%

PR^FATIO.

rumcfj nonnuUorummorborum (^c.jamomitto^hac
autem proptereahicenumerare & recenferevolui ■>
tttj ffquis intereaea evulgaret , autjamevulgaffet 7
fciant omnes, me horum autorem effe , oynnia^ pu-
blicA docutffe & demonftrafe^. Nam curns
in unius vel alterius venuU diftributione ipfemet
adhuc dubiusfim, nec ex una vel altera obferva-
tione mox InduBio univerfalis faciendtu* (it ,
bacc^ omnia non niftfenfibus reBius affequi^ Ana*
tome inveftigari pofsint : operam dabo-i ut a Sum-
mo Magiftratu unum vel alterum cadaver ad-
huc ad privatam feBionem, nudamcfo vaforunu,
inquifitionem impetrare valeam, at^in omniaL»
exa&einquirendo, mihi & aliis re&iusfatisfacere
queanu>. Et quia hifcein locis Cadavera omni
tempore inpromtu non-funt, ne^ ullum Ordifflu>-
rio Anatomico, [nam cwnjam in fuperiorenu
locum concefferim^Froffsio Anatomes & Bota*
nicd^ cui ego per integruwu decennwnu pr&fuiy
& Vitrico Tandlero, etiam Anatomico , varia
corpora & cadawera humana diffecjtnti , per
plures annos adftiti ,> imo ejus vicesfkpius fuftinui^
nunc ahi commiffa & concredita) quo ipfe adpublica
feBionemindiget1praripiendum(it,utnunquampr&~
ripiam^ optata quddamocca/io mihi exffeBanda-»^

£f hinc

Ctftar A-
\im Ve-

nasLnSie-

at invtnii*

PRjEFATIO.

0* binc ddeo certum tempus^ quo hunc de Venis tra-
Batuminlucememittam & evulgem pr&finire non
poffum^ eo^magis^quodjammihide Venis lacteis
& quarto vaforum Mefaraicorum genere ^ a Ca-
fparo Aklliojamdejcriptorumquadaw addendas,
£$ qua db eodem ^utore de venarum & arteria^-
rum mefarmcarum^aliarum^ partium wcmarum
ulii (£ a&ionibus proponuntur ^paulo accuratius
perpeudenda at^ omnia diligenter inquirendafint :
annitar tamenfedulo utidquamcitifsime,(5 (imo~
db pofsibile (it yfuturis nundinis fieri queat.Tu intec
rim^ Benevole Le£ior , his utere^ & rudiori fijlo
ignofce mibi^firmamfanitatemy qua maxime opus
babeoyprecare , ae pldrimumfahe Dab\ VVitte-
berg. £4. Febr* Anno Znato Salvatore 1620.

INDEX

INDEX CAPITU

Caput

I. De Natura & Nominibm ApoplexU*

II. De Definitione %Apopiexi&,

III. De Apopiexu dijferentiis*

IV. De Signis Apopiexid,

V. Quomodo Apopiexia ab aliis morbis confi-

miUbm dfiingui debeat.

V I. An omnis Apoplexia Hominem fubito cor-

rtpiat.

VII. %An omnes %Apopie£iicifenJupror[us defti**

tuantur.
IIX. Curaiiis ^MiOtibm abolitu in Apopleffiicis
rejfiratio remaneat*

I X. An in Apoplexia cor,jecur, (fpuimones affi-

ciantur*

X, Quodnamverum acgenuinumjMorbiApo-

pleEticiJubjeclum confiituendum

_ fo- m

w " (.d) XI. An

Caput

XI. An Cerebrum in ApaplexU , mel Temperieij ve/

Campofitionis ratione afficiatur.

XII. An obftruSlia ventricu/arum cerebri ApaplexU

caujfafit.

XIII. An obfirutlio medul/a ablongatSL cerebrh Apa-

plexU caujfa exifiat.

XIV. Veram & propriam caujfam Apoplexi& ex mente

auiam exponitjfirituu^ in carpareufum
ofiendit*
XV., ^uopluribusfundamentis ajfiertianis hujus veri-
tasftabiliturySt^qu^aJainApoplexiaoC'
c/udantur c/are demonftratur..
XVI. ^uamoUa exApopkxia para/yfisgeneretur^
XVIL Decaufis cerebrifinus oce/udentibusj&wjpecie

de humoribus pituitofts.
XVlll.An Me/ancho/ia Apop/exiam producere pofiiL
XIX. Andetur Apoplexia ex Janguineorta^
X X. An bilisfa va Apoplexiam inducerepoftit..

XXI. Anferofthumares dpoplexiam excitent & qua

ratione idfaciant.

XXII. An inftammatoria cerebri difiofitio Apoplexi*

caufaejfie pofiit.,

XXIII. Anvulnera capitis Q? cranii deprefiia Apople-

xiam inducere va/eant..

XXIV. An

Gregorii NymmanijI

VVITTEBERGENSIS PHILOS. ET ME- ||

DICINjE DOCTOR:ETIN ACADE- |£

MIA PATRIA PROFESSOR: KJ

PUBLICI, 8

25o i

APOPLE

TRACTATUS, |

In quo hujus gravifsimi morbi f

tum curatio,tumab illo praefervatio perlpicue pro- f

ponitur,clareq; demonftratur,iftiusmali cauflam non tam k

eiTe,ut vulgo docetur,nervorum obftrucldonem & fpiri- f

tuumanimalium interccptionem/quamdudluum quorundam, !|

cerebri fpiritum vitalem vehentium prseclufio- |(

ncm,ejusq, inde dependentem l£

fubfidentiam_e W

WITTEBERG AL,

Typis JOBI VVllHELMI FlNCELlI,
Impenfis Pauli Helvvigii Bibliopol.
Jnno i 6 z 9.

Fs

Caput.

XXIV r .Anjpiritwb animaliumdefeSm velperturbatio

Apoplexiam caujfare queat.
XXV. An ajjtirituvitriolato&tonftrmgentemalum

ApapleBicum generetur.
XXVLAn afumis& iiaporibus nonnuUis Apoplexia

inducipofit.
XXVIL De caufis Apoplexia; ProcatarcTicis (f Re~

matioribus.
XXVIIL De caufis bumores Apoplexiam immediate

efficientes generantibmacproducen-

tibus*

XXIX. Jjhtid ParacelJJtardeApoplexmgeneratione

fentiant.

XXX. NumaBquando in Apoplexia rejpiratio' ita ad

Jenjum toUatur^ut ad eam cognofiendam
certis quibmdamfgnis opus fit.

XXX L JHfosando Ajwplexia extinclijepeliendifint.

XXXII. DeStgnifcauffarurru.

XXXlILDe Stgnis Prognofiicis, ubi, quihomines fa~
ciie *vel dfficulter ab Apopkxia & cor-
ripiantur (fab eadem liberentury, ojien*
ditur.

XXXIV.De Stgnis BonumveiMatumeventummorbi
denunciantibus.

xxxvM

Caput

XXXV. Anjpuma in Jpople&kis certum t/wrtis indi-

ciumpr&heat.

XXXVI. Anftertor, quem Apople&ici fkpe edunt, im-

minentk mortis fig num fit.

XXXVII. Anfebrem ApopiexU fupervenire bonumfit. .
XXXVUl. AnpoB Apoplexiam magis dextra, quam

fimflra pars paralyticaflat.
XXXIX. DecurationeApoplexUacrafisbumoribus

ort#.
• X L. De curatione Apoplexu a Melanchplia exorta.
X L I. De Curatione ApoplexUJang uine£.
X L I L De Curationeftnjuum conftemationis ajpiri-
tuum affeBione ac conturbatione , obflatus
potisfimum exhypochondriis aflendentes.
XLIIL A Fulmine Ufis quomodofuccurrendum.
X L l V. Ghiomodo illhqui a vaporibm fnetallicis , car-
bonum Q> muftiexbalationibus aut aqua
pene Jujfocati funtfinvitam revocaride*
bent.
X L V. De vocis (f LoqueU defeBus curationCs,

greJ

GregorINymmannI
AP O.PL-EX I A

L I B E R

Caput t
De lApoplcxi* Natttra & Nominihtif.

Orrendus fane & perquam
gravis corporis humani affe-
<5tus eft , quem vulgo Attoni-
tum vocant: eo enim qui cor- ,

1f. • i ■* r •' • Symptt-

npiuntur,nulhs mterdum lignis
aut indiciis aliis antegrefsis,ceu
fulmine taclii iubito & ex infperato,faepe etiam,
quando cum aliis epulantur&hilarianimojocan- 1
tur ,concidunt, & ftipitum inftar, voce, ( nifi quod
aliqui quafi auxilium petituri in morbi invafione
clamorem edant ) fenfibuscj; etiam omnibus ex x-
quo ablatis, immobiles jacent,{blareipiratione ea-
que valde inordinata &imperfecl:a,&nonnunqua
vix ac ne vix cjuidem fenfibus perceptibili?rema-
nente. Et nifi ipfis idoneis & convenientibus prar-
fidiis mature fuccurratur, a violentia morbi ilico

ntatz Ap&-\

pleclicef-

rum-ȴ

x

jugu-

^MfMWI**

CurApo
plexia di-
eatur.

,

GregorINymmanni

ghtd ml
malia o-
lim per-
cujfa dice-
bantur.

\An reBe
\attonitfis
\morbus
sppefle-

\tur.

jugulanturSdnterficiuntur. Hinc jure meritope-
riculofilsimus hic morbus fnter Karo^&tg dnpi'
EoS.gy iar%dT&g~-, hoccftextreme 6c exquifite per-
acufos fitUjUt anonnullis quoq; vocari folent,/*r-
peracutos referri poteft, Gxxd hunc affe&um
A7roThf]£lr;v'&k7ra7rfy%(civ appellant,# tto t5
dTroTrXrjTl&tv , quod fortiter & graviter percutere
fignificaL Nam qui hocmorbo aifBciuntur,illic6
inftar victima? ad aram unico icltu clava velfecuri
cxfk i corruunt atque concidunt. Mo s eniro ©Iim
erat, ad placandos Deos ad aras anknalia unico
i&upercutere,ut conciderent, &quae a vi&imario
ita e 3efa ftatim ex unico i&u profternebantur,pro-
mmPercufia vocabantur. A quafimilitudine poft-
eaveteres huicmalonomenimpofuerunt,&Apo-
plexiam Percufiionemfen Perculfionem ,correptos
vero tali affe&u ApopleBieos& Percufios indigkx-
runt. Germani &hodie adhuc ad illam nominis
derivationem reipicere videntur , quando mor-
bum hunc fcet? @$(<*$ appellant \

Galeno lib. de totius morb: temper: Kotrd-
7fl-a[ict& nctTd7r%j(Tic1 Lapfits & Attonita Con-
cidentia dicitur, forfan quod repente homines hu-
mi profternat , eosq; fenfuac motu privct. Vel ut
Mercatus tom.3.1ib.i.cap.t3. foL^o. id cxponk,qu6d

citra

D E A PO P LE X I A L I B.

citratonum corpus reddat, cumtota falutisratio
ftet m k>no , commenfuratione, & harmonia cor-
poris -ejiiscj; a&ionum. Verum Montanm & alii
nonnulli negant Apoplexiam Attonitam Conciden-
tiam , & Apopleclticos- httomtos proptii vocari
pofle,cum \Sct(ZK6}TiK0i feu ftupidi , feriiii &motu
rion prorfus orbati , vere Attonitinominentur.
Quarn tasdiofarri & inutilem de vocabulis difptt-
tationem impraeientiarum non faciemusjioftrarn,
rebusq; intelleclis iri verbis poffumus effe facilcs.
Sufficiat nobis hic notaffe , non f olum Galenum,
fed &aliosMedicos,Apoplecl:icos aliquando At-
tonitos &ftupidos,vocare_,licet hujusmodi a?gri
ftuporem proprie di&um in membris non habe-
ant , fed omnes ipfbrum partes rcfblut«Efint,mo-
tuqjacfenfuprorfus deftituantur*

Alii Apoplexiametiam Stderationem ScMor-
bumSideratum nominant, procul dubio aconve-
nientia,quam Apople&ici habent cum iis.,qui a
fulmine ( quod veteres fidus effe Qpiriabantur)per-
cufsi funt , vel quod vulgus fibi perfuafum habeat,
morbum hunc ab irato Deo proficifci , & per pe-
culiare fidus aftrale, ( ita enim loquun tur ) feu riil-
men afideribus ortum homimbus ob infigniapec-
caca commiffaimmitti. Quo procul dubio etiam

A i niulier-

Cttr Ap&-

\plexia Si~

deratio

nuncupS'

\tur.

Hippoera»
ti 6" Pa-
mlyfis di-
citur*

GregorI NtmmannI

.muliereuke r eipiciunt,quando Apoplexiam DBl
Manum efcet 6tC fyfttit) ©OttCS indigitant.

Dieitur & communiter Para/jfts univerfa-
lis totius r^^^addifferentiamparticularis^quae
cercas (olummodo partes infeftat, illisqjmotum
ac fenfum adimit. Quamvis Hippocrates Apo-
plexia^ nomen &particulari paralyfi nonnunquam
tribu at.Sic enim x.Prorrh: 2. fol. 80, fcribit : Tijcri
$' ev cig%vjcri tojv TxrvgeTOJv , yjv Te^ctoa^po-
(rvvY\ e7Tiyev?jlctj^v Te d7r67rAfj^ig tojv (xeKecov
Tivdg eiSevouj tov dvdgojTrov divoiT^v^ievQv vhoc
eft : Sifebrium initiis deliriumfuccedat^aut aliquod
membrum fideretur> de hominis morte exiftimatio
facienda eB &c. Et in eodem libro pderationis
lingua mentionem facit , qiram yAco&jyjc diro-
TrXrfeiYiv nominat. In coacl pr^not: f 2. fol. 182477.
fcribit : Quibus ex wulnere corporisimpttentia acci-
dit , ii quidem febre citra rigorem obortafini eva-
dunt\alioqui dextra aut ftniftra parte ftderantur. In
Graeco habetur d7r-07rAyjKliKOiyivov1oui Td $e£ict
Yj Tddpi<?egd+ Item alibiloquitur: dTTOTrXYjKlov
dvTcpTo crKeA®3 eyeveloy h.e: lenlu&motu ca-
rensei crus eva(erat.Et 7. aphorifm: 40. fcri.bit: Si
derepente lingua aut ahquod membrum attonitum
ftupeat^diroTrXYiKlov dicit) ftgnum eft Melancho-

licum?

DE APOP LEX I A LlB.

S

ltcum\ &c. Qux omnia hicobiter quafi ob iectio-
nemHippocratis,ne quis aliquando Apoplexiam
cum Paralyfi confuncfat , notare volui. Proprie
enim haec d uo diftinguenda. Nam qui Apoplecli-
ci funt, prorfus funt FarapleBici, at Paraljtici feu
Parapledict non prorfus funt ApopIeBici^quia, non
omni intelligentia & difcurfu deftituuntur, nec
partes corporisuniverfasfedaliquas folum refolu-
tas habent,

Nonnunquam tamen eidem Hippocrati A-
poplexia& dQoovict di6la fuit, (quamvis Aphonia
ipfi & alius etiam Affe&us eft , ut infra dicitur.)
quemadmodu ex lib.4de ratione.vidtiin acut:lib:6.
aphorifiri^.lib.^aph.^. dclib.?. aph:^^. luculenter
patct,ubi Hippocrates Apoplecticos d<Qtov%c.->
hoceft, *voce r^^/f/,quodrepente obmutefcant,
nominatConluevit enim,inquit Galenus in Com~
ment: ad aphor: 58. 1. 7. hic Autor plerumq; ex ma-
nifefto fymptomate rijg d@ct)via$ feuvocis defe-
ctionis ita fignificareeos , qui motumnullum vo'
luntarium retinent,& orrmi fenfu privanrur,neque
aliter atque attoniti iine ullo motu proftrati ja-
cenf.

Quibusdam Apoplexia & Obflupejcentia Item,
Stupor corporis uriwerfalis cum rejoluiione nun~

Jpijfere»-
tid /}po-
phxU (2
Pataly-
(ees.

Apoplexia
Hippocra-
ti & u-

<Pmvla,no-
mwatur*

m

cupa-

G REG 0 Rl NT M M A N N I

Gutm. Pa
racelfe vo^
catur*

cupatur. Nonulli eam ScScplixin, 8pipkxian,Kftro-
bolian & Catarrhum nominarunt, Nec defuntad-
huc hodie , qui affe&umiiunc pro catarrhi fuffo-
cantis fpeeie perperam habeant.

Theophraftus Par acelfus l.zrparagraph. cap.t.
fol.466. & qui hunc fequuntur alii, malurn hoc
Guttam indigitant , credentes -, fanguinis gut-
tam in Apoplexia e capite delabi in cor, idc^ fiifl o-
care. Quam anilem & ridiculam opinionem a
cireumforaneis 5c agyrtis ( quos Paracelfiis tamen
magnifacit , &; fispe omnibus aliis Medicinas Do-
£toribus praffert , judicip perquam corrupto exifti-
mans, Medicum vemm quandoq; vetulas,fagas,
zingaros,ruftieos,circumforaneos adire oporterc,
Sc ab iis fanandi artem difceredebere, cum plus
fciant , quam omnes AcademiasProfeflbres ) hau-
fefunt,qui in foro dehujusmorbi caufsadifferen-
tesfiepe ignara? plebi novkatis avida£& decipi cu-
pientiperfiiadent, tres in capite fanguinis guttas
dependere,quarum fi dextravel finiftra decidat,
dextri vel finiftri lateris paralyfin fieri,fi verome-
djaadcor prolabatur , Apoplexiam oriri, homi-
nemcp neceffario jugulari. Unde ctiam affe&um
hunc fccit ^topffttt vocant. Et quando aliquem
execrari dirisq; agere,aut aliomodo inimicis im-

J

'precan

DE Af 6 P LEXI A LlB.

precari volunc , dicunt : &<$ t>id& tW ^Wpff tP
f($f rtgC : quod idem eft ac fi dicas : Utinam te fubi-
to Ap^plexiainvaderet,& emedio tolleret,

Caput II,

T>efimtione zApoplexh*

Xplicatis variis Apoplexiae nominibus,pro-

gredimurad ejus derinitionem. UbfnOtan-

dum pro duplici confideratione afTedtum

hunc dupliciter,vel ut morbum ve\utjym/)t0m<t,dt~

finiri ac defcribipoffe. Nec magni momenti illa

Medicorum controverfia videtur , quadirputant?

an Apoplexiafymptoma velmorbus fit. Utraque

j notio tam fymtomatis quam morbi ei competit,

| pro diverforefpec^u^quofiepeconfideratur.Nam

[ ftad nudam vaforum occlufionem, &inde cerebri

• dependentem {ubfidentiam reipiciamus , revera

movbus t^conformationis^dc quidem vaforum&

ducfoium cerebri y fi autem ad actiones l&ias,nerri-

pe fenfuummotusq; abolitionem folummodo at-

tendamus, in fymptomatum elaffem non incon-

venienter referri potejt

Apoplexi*
dupliciter
confidera-
ripoteit.

Apople-
xid Qf

Sympto-

maeBtf

Morktu.

}8

G RE GO Rl NYMMJNNl

\Utmorbm
\quomodo
\defimri
wfiit.

\pofi

Definitio-
nU expli-

\tatto.

Qcclufio
quid no-
t(tr\

SubjeBu
'exix

^uidpsr
cerebrum
hic intelli-
gendum
fu.

Utmorbus Apoplexia defcribi poteft, qudd ..,
fit occlufio vafirum&Jinuum cerebri yJpiritibus vi-
talibus ad organum funBionum ani?nalium trans-
itum denegans & impediens,fa&aare quadam 3Jz-
nus& duBus illosvafirum obftruente, comprimen-
te,aut quocun^ modo occludente & obturante^.

Genus ? qupd iri accidentali definitione for-
madocumobtinet, occlufio eft,per quamhicnon
fplumpbftruftionem, vefum etiam cornprefsio-
nem, vel quamcunq, obturationem intelligimus.
Cum autemnon omnis occlufio&qu^visvafb--
rum feumeatuum obturatio Apopfexia fit5rno-
tumq; & fenfum in partibus abpleat,Enti,sqj Ens fit
Acciciens ,hoc eft ? non per fe fubfiftat,fed alteri in-
hxreat, additum quoqueindefinitionefuit Jubje-
ffum, quod in acciaentalibus definitionibus diffe-
rentianpcum pbtinet,nimirum Cerebrum^ ejuscj;
meatus&finus,qu«e orrinia hanc pcclufionem ab
aliis obftru&ipnibus , qua^ in corpore npftro fiunt,
diftinguunt ac feparant. Per cerebrum autem,
ut&hocmpnearnus , nonintefligimushicfolam
ejus fubftan tiam medullofam ^fidomne id, quod in
cavitatecraneicontinetur^adeogj & ipfas meninges,
quae cerebru incingunt ac ambiunt,in quorum va-

forum occlufione potifsima Apoplexiae cauisa

■ — — — • " 1 — i — ■ ' ■ ' ■ — —

con-

DE APOF LEX l A LlB.

Acciden-

l

das.

confiftit. Et cum omne accidcns iuo fubje&o
propteraliquam cauffam^aquapendet^inhxreat, Qudeji-
ux omni accidentali definitioni , ne imperfe6ta fithm
it,addidebet, diximus obftru&ionem eam fieri ffff^
a re quadam cercbri &craflimeningis vafaocclu-
dente. Quicquid enim cerebri vaia &finus crafli
meningis occiudere , comprimere, vel quocunq;
modo obturare, ljpiritibusq; vitalibus hac ratione
ad cerebrum commeatumfubito&confeftim im.
pedire poteft,id omne Apoplexia excitare aptum
natum eft.

Lit Symptoma defcribitur Apoplexia,qn6d fit
(iibita (frepentina Gmniurn affionum & operationum
cerebrijn otus rvide(icetifenfiu aliarum^funBionum
animalium tamprincipalium quam minusprimipalt-
umabolitioyortaa vaforum fpiritum vitalem adce-
rebrum ruehentium obturatione &occlufione.

Qua? de finitio cum efiTentiam ac naturam Apo~
plexia: nobis luculenter ac manifefto ante oculos
ponat ., priorinon immerito pra?ferri poteft.

C A P U T III.

Do cDijferentiis ^ApopUxU.

T^Ifferentias Apoplexiarquodattinet, primo alia
Fdrtiseft,aliaMitior.

Ut Sym-
9toma

omods
defcribx

— i

B

Fortti

Apoptexia
fsrtk*

Mitiar*.

IO

GREGQRI NXMMANl

Fortu eft,cujus fymptomata vehementifsima
iunt,inqua non folum homines motu&fenfibus
prorlus orbantm~,verumetiamorganavitalia ita
afficiuntmyat refpiratio vet difficilirna vel adeo im-
miauta fit, ut ad f enfiim parum appareatj cum pul-
fii valcle obficuro. Et cum a:quali tenore & citra
remifsioiiem ullanxhaec Apoptexix ipecies affligat,

I utplurimum lethalis eft , fcjuiq; ea corripiuntur,
nunquam,aut fane rarifsime. evadunt.

Mitiorzz eft,in qua quidemfenius &motus:
pure animalis plane etiam aoolentur, (namhoc ad
eilentiarn Apoplexix pertinet) ied cum refpiratio-
ne minus difficui , pulf iiq; non ita obfcuro.. Unde
etiam xgti aliquandonon multo poft morbiinva-
ficnem ad fe redeunt, fefeq; recolligunt, imo qui-
dam3(faciliusenimha:c,quampriorcuratur)quam- j

j visut plurimu paraIytici,^(P^^o;,&c: remaneant, ■
qupq; fervantur. Non raro etiam ha*c Apoplexia:
fpecies luos quafi paroxyfmos habet,&nonnuri-
qu am remi ttj t ita , ut «egro tan tes rurfiis &p e vide-
ant & aftantes ifitelligant , ficq;. quodammodo,
fquamvispa^alytici &muti adhucfint,)a morbo

V f* ■ - ', r n ■ 11 i- V

relpirent,polt intervallum autem auquocuterunx
revertitur malum ,, eosejue de novo infeftati
Quod cum nonnulli ignorarent , nefcio cum

quibus !

DE APO.PLEX I A LlB.

II

quibus morbis aliquando Attonitum eonfude-
rint.

Deinde alia quoque Apoplexia Vera eft5alia
NotloA fcu Spuria. Veram nomino eam , qu^e ab
obftru&ione vaforum& finuum cerebri originern
fiimit ,pleniusq; a nobis in fequentibtis explicabi-
tur*

Notbdtn illam conftituo, in qua mo tus & feniiis
quidem omnes repente abolentur , verumnon
tam ob finuum obturationem, quam toni cerebri
totalem <Scorrmimodam deftru6iionem,quemad-
modum infra cap.2i. pluribus expofitumfuit.

Reducunt & ad Apoplexia? lpeciesnonnulli
illummorbum,qui jammultis inlocis, innoteicere
incipk, in quo homines interdum ,ut in Apople-
xiafere,(rari(sime enim , pradertim in initio inva-
fionis,aliquid loquuntur) obmutefcunt, mutique
aliquandiu permanent eum fenfuum internorum
infigni tefione , & quafi turbatione feu eonfterna-
tione, non aute totali eorundem,quemadmodum
nec motus,omnimoda abolitione : hinc #gri,qui
ejusmodi affeclxi corripiuntur,non omnes in ter-
rameximprovifb concidunt,fed aliquiperfentien-
tes malum fuafponte fe ad decubitum compo
nunt,manusq-, etiam durante paroxyfmo movere

B

-pos-

Apople- i
xia Verx*

timhas.

Mwbtu
ovus in-
Ver Apo-
plexcam

pfiam me-
iitu

An re&e
Apoplexid
aer con
fcvjum
dicatur.

U

Q n e a& rI Ntmmjni

porlunt , imo quidam & corpus nunc in hoc,nunc
in akerum latus volutant j vomunt quoque ut plu-
rimum , & ex illo magnum emolumentum per-
fentiunt. Cumq; malum in infimo ventrefedem
habere videatur,proximequidam hpophxiam per
cenfenfiim appellabat. Verum me judice minus
convenienter : nam quanquam & inhoc affectu
ienfus interni afficiantur, imo & fere aboleantur,
non tamen omnis fenfuum abolitio Apoplexia eft,
fed ea,qu# obipirituum vitaliuminterceptionem
ab obturatione vafbrtim cerebri fa&amaccidit,&
hkminimeadeftjialtemita nominari poteftalio-
quin ctizm SyncopeyEpi/epfia aliiq, fimiles morbi,
inquibus aegrotantes nihil audiunt,videntaut in-
telligunt, Apoplexia? ipecies vocandi effent , quod
tamennemoMedicorumfacit, Et nifihic affe&us
ad hphomam Hippocratis , quando 5. hphorifm.
feB. 5. kafcribit : Si quuEbnus derepenti obmute-
fcat9nifiintra 'vigintiquatuorhoras redeat>autfebre
corripiatur9 moritur &c. reducendus fit, eum plane
noyum,&quafi inter Apoplexiam & Epilepfiam
morbum medium conmtuendumputo, ortuma
vaporibus ex hypochondriis aicendentibus: Hie-
nim,fi ex materiapeculiarimodo corrupta,qualis
interdum inhypochondriis continetur, eleventur,

&ipfi>

DE APOPLEXIALlB.

I*

&ipfi,naturam ortus redolentes, fiepe ipecifica* Cu-
jusdam vitiofitatis aut malignitatis participcs fi*
unt,Corq; & cerebrum mire africiunt; potifsimum
autem Spiritus , eos vel turbando', obf ufcarido v el
eorummotumnonnihilquafi fiftendo, aut,fi italo*
quiplacet,figendo,auta1iter iplos afficiendo,infi-
gnitcrkedunt,corpusq;ad adtiones fuasimprimis
animales minus habile reddnntj Atque cum in hoc
afTectu fpirituum vitalium in eerebrum influxus
non impediatur,fedlpiritusm capite cxiftenteS
potifsimum Ledalitur, ficq; cerebrum longe ali-
ter ac in Apoplexia vel Epilepfia afficiatur,aegri icn-
fibus omnibusnon prorfiis orbantur, ied ialterri
confternantur : neq; etiam,utin Epilepfta convel-
luntur, fedperintervallamembra,nec quiderri
adeo inordinate aut motti convulfivo , movent,
neqtie etiam i vomituitaut Apople£tici,Leduntuf;
iedpotius evacuatamateriailla, equa vaporesex-
halabant, alleviantur,melius6p haberit, ac utplu*
rimum nullo alio graviore , ut in Apoplexia acci-
dit , morbo aut fymptomate reli&Ojliberantur;
quanquamaliqui, fi nempemalumfortefit,cere-
brumque gravius afRigat, vel liuraores in capite
commovendo veram Apoplexiam excitet,aut in
alium morbumpericulofurn,ut facile fieripoteft

■ ■■ ■■>—■ ■■»■■■■ ■■ i ■ ■■■■ ..i«,M. ihfcn | -_ - - | - -.. -ii - 7

y —

dcgcr

14

GregorI Nr M M A N I

degeneret ; etiam ex eo mori pofsint ; imo &mo-
riantur. Unde fiquis hujus afFedms nomen a me
exigat , eum vel Confternationemfenfuum afpiri-
tuum turbatione ^obfufatione *vel quafi retentione
feu prehenfione,vel Kphoniam cumfpirituum tur-
batione^mx. Morbumnovum Kpoplexi& covgenerem
appellanduni cenfeo.

Caput IW

Dc^

Signis $Apoplexi& DiagnoJIias*

U6'autemrec~tius ab omniKus verus ,affe-
cl:us Apopledticus cognofci,& ab aliismor-
bisdikerni pofsit7ejus*%^ Diagnoftka^
mox hkinitio,Cqubdillos , <jui fejlri&e ad alio-
rumlibros alligant,& interMethodum particula-
rem , & Ordinem Libri Univerialem diftinguere
non valent, hautcommovere debet) exponemus,
qua: defumuntur potiisimum ex operatiofubus,
i qu#e inhoc morbo Ixduntur. La»duntur autem
a&iones animatesz Medicis di<5he,fere omnes: fi~
quidempr3etermotum(excipereipirationem,qu^
:aliquandiuadhucdurat,magis ut motus naturalis
quam animalis )& (enfum etiam ratiocinatio,ima-
ginatio,&c. tolluntur &abolentur. Hincxgnlubi-
* to&

DeApoplexia Li s.'

V

to& quafi ex improvifbin terram inftar pecudis
maclaca?,initio aliquando ciimclamore,quafiau-
xiliumpetentes,pro!abuntur,eorurnq;membraO'
mniareiolutalangiient,laxac|5iant,necutinfynco--
pe accidit, contrahuntur ;rion loquuntur,nuiliusq;
rei intelligentiam habent , nec vident; etfi ex iilis
qiiidaim palpebras iulpenias habeant,&oculis fi-
xis aliqueni intueri videantur y clamores audiunt
nulios.,neq; pun£ti aut uftifensus aliquod fignum
datit/ In iumma truncijarboris aut ftipitis cuj jus-
dam inftar,immobiles jacent, & a mortuis vixdi-
ftinguipofient,nifi color faciei vel prorius vel non
adeo mutatus remaneret,puliusqfadhucpercipe-
'retur,atqueargri,licetdifficulter &c cum ftertore id
fiat, ore hiante relpirarent. Qnamvis in fortifsi-
maApoplexia aliquando reipiratio etiam ad fcn-
fiimablataftc, puliuscj; perquam obfcurus exifcat,
ut a peritiisirnis etiam Medicis vix Guidemobfer-
vari p.ofsit*

G A-P U T V.

Quomodo Apoplexia ab aliismarbis conJJmili-
bwfdiftiwui debeat,

WEjppm cum Apoplecbici multa fymptornata
cum Letk;rgieisy Frstfoc/iiis^ Gpi/epticis, Ecffati-

cis I

Signa

Diagno-

]fiira^.

16

G& R G 0 R/ N Y M M A N l

tethdfgu
€t funt
mntimfo-
ntnolenti.

ApofleBl
ti mfenft-
fesjacettt

Letbargi-
fifebrtHt-,
ApQflecli
tt nott-»

__ . , . -. _ .... . . i - t

cis, £cftaticis>Catalepticis , caroaut catarrbofuffo-
cativo laborantibm , communia habcant, non inu-
tile erit hic afferre nonnulla figna , quibus hi affe-
(5.us ab Apoplexia diftingui pofsint : cumMedi-
cos,antequam aegro auxuiares manus adhiheant,
& de curatione confultationern inftituant,de mor-
bo,ejusqjfpeciecertos efle oporteat, ne aliquando
maximo cum argrotantium periculo Sc famae fua_
jacluraunumatiecflumpro alterohabeant, & ad
eum,quipra_feiistamenrioneft,curationem diri-
gant.

A Leth<trgo ejuomodo sApoplexiadi-
tlinguipoj&f,

Qua. fitdiffeTentiainter Apople&icos & Le-
thargicosfacilepatetexhis, quod Lethargici tan-
tum fomnolenti fint,&exfcmnoaliquandoexci-
taripofsinc,atque expergefa&iinterdum adinter-
rogatareipondeant: ApopleSici autem , ceu fnor-
tui infenfiles jaceant , pun£tipnes & uftiones non
perfentiant , nec ad ullum clamorem excitentur,
multo ixnnus interrogantibus quicquam reipon-
deanL

Prxterea Lethargici febre laborant: Apople-
_?/r/autem , qua tales , ab omni febre funt immu-

nes

!

De ^iPOPiexiA Lib,

l7

nes : vel licet quandoq; contingat febrire aut fe-
bre corripi etiam Apopleclicos,tuncdiverfismor-
bis corpus vexatur : hicq; ad illius efTentiam coiv
ftituendam nonmagis pertinet, quam vulnus in
pede infli&um ad efficiendam pleuritidem ; fed
adiummumcaufi&excitantis &procatanftic£ ra-
tionem obtinet.

Dijferentia %4poplexi& & CarL

A Caro feu foporoio affe£fcu,qui & veteribus
Comafubeth & Lethargus ^absq, febre dictus fuit,
Apoplexia difcernitur iisdemferefignis,quibus a
prxcedente diftinguebatur.Namcj; duo hi affectus
in eo faltem differunt,qu6d Lethargus febrem ad-
junclam habeat: Carus autem non. Idcirco veluti
Lethargus,ita&

1. Carusfenfim&paulatim a^grosinvaditrquod \Acgros
Apoplexia noft facit,quej fubito & confeftim homi- '?auUJ,tm
nes lanos etiaminter rhedia nonnunquampocula,
corripit & infeftat.

v2. In fbpore motus & lenfiisprorfus non fimt

| abolitijfed a?gri,fipungantur,fiemovent,interdum

etiamexcitantur:at ApoplecTici, quamdiu durat

malum,nunquam excitari pofTunt,rnembraq; ipfis

omnia funt refoluta. L.

Cartu fe>
brti ex-

\fe\

rs.

Motus &
Ypnfm hor
Ipror/iu
abolet*

c

Sopo-

iS

GregorJ Ntmmjni

catUfth-
fus noK'
nunqitarrj
/nanent.

y Soporoiifeu caroticirefpirationemadhuc
habent liberam^nifiquod in aliquibusofcitatio-
ne&ftertoredepravatafit : At Apoplectici diffi-
culter & fummo cum impedimento ipirtum dur
cunt..

Qui

wnkhpoplexiaa Catalepjtdijcer-
"a ffr»

EtfkCW/^/^yf/,quam alii congelationem ,, Ca-
tochen Sc Frehenjionem nominant , magnam cum
Apoplexia quoq; affinitatemhabeat , ab ea tamen
facile difcernitur in eo, quod Congelati in eodem
ftatu , in quo prehenftfuerunt * fedentes. vel ince-
dentesrigidi permaneant , formamq; eam, quam
habuerunttum, quando corripiehantur , inftar fta-
tuxalicujus retineant ;; ApopLeBici autemomnes
interram decidant,membraq> non rigida,.fed re-
fbluta,rnollia &flexibilia obtineant , quae flerigan-
tur jfuoptepondere facile iterumdecidant.

*Ab uterifujfocatione quibm modis Apo~
flexia dij[entiat\,

) Ab uteri Juffocatione fideratio diftingui po-
teft,primo quodinilla fenilis nonnunquam^ma-
neant., Nam aliquando Prxfocatae ,11 1 fol. 407. Fo-

reftus

D E A P 0 P LEX I A L I B.

I?

Facies eB
cadavero-

Refyimtio

.tdfenfum

libera_j>

Pulfiu ob-

fiurus &

Lmgui-

dus.

I

reftushabet,audiunt,&, notanteMercuriali, etiam
eorum, qua? ab aftantibus circafe aita geftaye funt,
recordantur: inhacantem omnes aboleantur.

Deinde Prxfocatarum facies cadaverofa
eft: Apople£ticorum autemfimilis ianorumfa-
ciei. Tertio. In Prxfo.catis reipiratio &piisime
ad fenfiirn liberaadhuc eft:in Apopleclicis autem
valde impedita occurrit. Quarto Pulius in illis
obfcurus &languidus; inhis autem^ ( nifi fortifsi-
ma Apoplexiaruerit ,) plenus eft,&fipius validus:
fiquidem cor in Apoplexia non ita, ut in uterifur-
rocationeaffecl:um,omni vi inftanti fufFocationis
periculo repiignat.

Tancfem&inmodoinvafionis aliquod inter
hoice affedhis difcrimen fcft offer t. Nam Prrfo-
cat-ein invafione femorahincinde torquent,&de
dolore hypogaftrii, uteri , & vicinarum partium Utm. ute-
conqueruntunat Apoplecliciproriusimmobiles T*fuf$c*

t. i ' \ttoinva-

mancnt,neque manus neque pedes movent , neq; {jan
etiam deullo dolore conqueriiblent.

Ah Epilepfia quomodo Apoplexia difcer-
ni queau

Inter £pilepfam & Apoplexiam difcrimen
occurrit notabilc. Etenim Apopledici ftipitum

C & inftar '

uibus
cum dolo-

20

GregorI Ntmmani

Epilepti-

corum

corpusu-

niver/um

agitntur.

Et Epifc
p/ia ali-
quando w
\ Paralyfm
tranjit*

inftaractonici jacent^niillamq; parte corporis mo-
ventrat Epileptici corpo univeiiiim agitat,&mem-
brainordinate motuque convulfivoxoncutiunt.

Practerea Epilepfia per intervalla redit, &c
unico diehominemdecies velvicies infeftare pot-
eft,quod Apoplexianon facit,quacnon ita,ut rnor-
bus caducus luos habetparoxifmos,licet & ipfa
interjecto aliqvo tempoiis fpatio , fed longiore,
nonnunquam redeat. Addunt nonnulli plures
quoqjhorum affectuum differentias, quae tamen
non adeomagnimomenti efle videntur. Nam ca-
dere cum clamore aeque nonnullis Apoplecticis
quamEpilepticis ufii venic. Etdemum tranfire
Apoplexiam in Paralyfin ; Epilepfiam autem
nunquam ; fignum pradbet Medico ad hofce
morbos difcriminandos minus utile , cum fal-
tem oftendat hoc vel illud malum adfuifTe, non
vero qua ratione praefens ab alio difcerni debe-
at , demonftret. Ne quid de eo dicam , quod
etiamEpilepfiaminParalyfin transiiffe , aliquoties
deprehenderim :vivitq; hic VVitebergaradnuc la-
nii cuiusdam filiolus , quem ante annum in finiftro
latere exEpilepfiagravi Paralyticu fa&u curavi, &,
Deo medicamentis benedicentc , perfedte etiam

reftitui.

iii»-— —i*»*^» ■ iii i ' '

Difcri

DeApoplexia Lib>

il

^Difcrimen hpoplexU &

^vyxoTrrjQ.
In multis Syncope^ cum Apoplexia conve-
nit. Quare ut & hi affectus difcernipofsint,ante
omnia infpicienda eft facies a^gri , quse iri Syn-
cope ob fpirituum vitalium defeclxim cadavero-
fa apparet \ In Apoplecticis autem non adeo im-
mutatur ; imo nonnunquam fani hominis faci-
ei fimilis exiftit. Apoplectici refpirant & fter-
tunt : Syncope vero correpti fpiritum ad fen-
fiirn non ducunt. Fulfiis in Apopiecticis ple-
rumque validus adhuc eft , qui in fyncope affe-
clis non percipitur. Membra Apopledticorum
laxa funt & mollia : osq; habent apertum &
hians: at qui Syncope cprripiuntur , his mem-
bra contrahuntur , dentesq- ipfis tam arcte clau-
duntur,ut difficulter, &non nifi fumma violen-
tia aperiri pofsint. Alii obfervarunt, cafum in
terram velociorem in fyncope effe , tardiorem
vero in Apoplexil

'T)ifferentia tApoplexU & Catarrhi

fuffocati<vL
Catarrhwfuffocativtts & Apdplexia diffe-
runtka,qu6din illo homo mente &fenfibus in^e-

Differen-

iiafyncoft

& AfO-

ptexi*.

•}

gns

■

G>

11.

G R E 6 0 R I N r M M A N 1

Ecftafis

duplex:

NatutnlU

& Pra-

ternata-

mlis.

gris iuffocetur ; in hac autem fenius omnes abole-
antur. In catarrho fuffocativo intercipitur fubi-
t6refpiratiohumorecopioib,per iubetliicas & ju-
gulares arterias in xordis ventriculos affatimir-
ruente ; in Apoplexia autem ea aliquandiu ma-
netxuminhac,utinfrademonftrabitur, non tam
cor,quam cerebrum afficiatur.

db Ecjlaf! quibm fignis Apoplexia
mofcatur.

. Datur iniliper &alius affectus convenien-
tiam quandam cum Apoplexiahabens,qui Ecfta-
/fovocatur, ad cujus etiam differentiam Medici
nonnulla figna afferr e folen t. 5 ciendum a u tem
HcEcftafindupiicemeffe. Naturaiem & Prater-
naturalem^. Naturalis Ecftafis fomnus quafi pro-
fundus eft,ex quo a?gri nonnihil quafi delirantes
difficulter excitari poiTunt,& quando excitantur,
autut aliquando accidit , fua fponte etiam evigi-
lant^mira narrant, fuaq; quae habuerunt vana &
ridiculafomnia pro veris vendidant; hinc quilibet,
pbfervatis iis,quaefuprade Garo & Lethargo dixi-
mus,&hancEcftafin facile ab Apoplexia diicerne-

re valebit

jii . ii.» iii !■■ ..i ii —

InPrae-

D E JPOPLEXIA LlS.

*}

In Praeternaturali homines ( imprimis Lap-
pii,qui hac in arte excellere dfcuntur) precio ad id
conducl:(,ut,quid abfens arnicusagat,exploranti
denuncient, adhibitis quibusdam ceremoniis , &
facti perunctione certarum partium in terram
concidurit,&: concidentes quah exanrnantur |? ut
etiam anima ecorpore exceisiffe videatur,qui ta-
men elapfisfex ^duodecim, vel etiam (fi Olao Ma-
gno fides habcnda) viginti quatuor horis expergi-
icuntur,& ceumortuiinvitam revocantur,adqua>
fita &interrogata refpondent,&: quid per trecen-
ta plurave milliaria abfentes agant^ ordineenar-
rant,imo fepe abfentisamici , de quo qiiaeritur,
muccinium , cultrum, vel aliud quid pftendunt,
certisq; indiciisadditis,(ecumip(o veriatos Fuifle^
fidem faciunt.

Verumcum hic. affeclus planepra^ternatura-
lis fit, & magis a vi diabolica atque fcedere cum Sa-
tana" icYo,quam caufsis naturalibusdependeat,ne-
que etiam, Medico unquam curandus orferatuf,
certa figna , quibus ab Apopiexia difcerni queat,
hiic afferenda non funt. Imo diiTerenfeinter
ejusmodi Ecfiaticos 8c Apopleclticos fatis etiam
perfenotas fjnt:Non enimhominesinhacEcfta-
fi, ut in Apoplexia ex improvifo &infperat6in ter-

Praterna
'4 ralis
Ecpaftd
Medica \
ndnctira*.
tur.

ram

*4

G R E 6 0 R I N YM M A N l

—

ram prolabuntur, fed volentes Sc fponte ad hanc
affe£tionem fefe componunt. Narrantq-, infuper
viri fide digni, qui inillis locis fuerunt, hujusmo-
di Ecftaticos raro folos effe , fed ipfis ut pluri-
mumaftare alium,qui fedulo caveat Sc prohibe-
at, neitadecumbentes, proprio nomine norninen-
tur, aut a vivente quodam animali atttingantur:
id enim fi accidat , eos graviter affici , quosdam
etiam extemplo mori,nec unquam refiirgere,&fic
fimulatae mortis pcenas dighasluere dicunt. Hic
adftans de ejufinodi hominis conftitutione & af-
fe£tione Medicum aliosq; facile certiorem redde-
repofletjfiopus effet.

A Tulmine conjlernati, quomodo a <verjis

Apoplefficu difcerni

o&nt. -

Fulmen, fi homines non prorfus extinguat,
aut vere Apoplecticos efficiat,itatamennonnun-
quamQonfternatipibs,ut inftar Apopleclicorum
vel potius demortuorum proftrati jaceant. Qua-
re ut & hos a Veris Apoplecticis difcerncre pos-
fit Medicus,afpiciat anteomnia aegri faciem,qii£
ob cordis ipirituumq; vitalium Lrfionem valde

ut in

f"

jii.ii»! |i « ■

Df A P 0 P lUt I A L IS.

.. , ,. M,A<Uv-^g-

ly

\ utiniyncopcimmutata& cadaverofa; reipiratio |
, quoque quafi nulla, pulfusq;vix prseceptibilis ,
' & intermittens. Poftea atteftdat ad ipfius odo
rem: qux enim a fulmine i<5tafueruntcorpora,j
odorem gravem Sc iidphureum fpirant ,adeo , ut I
notanteParxolib.derenunciationibus fol.844. &|
Guilhclmo Fabric. de combuftion: in Thefauro
Chirurgico fol. i\6j. nullum animal earum cadave-
ra deguftaredignetur , fed iisde omnia plane abfti-j
neant. Reliqua fulminis indicia facile vel ex ante-
grefsatempeftate vel aliis etiam notis prxfentibus 1
defumi poterunt.

Caput VI.

*An omnis Apoplexia Hominem fubtth

corripiat.

Upra. in enumeratione fignorurh Apoplexiae AttAP0-
Diagnofticorum, diximus interalia^ Apople-j^^ Ju
clicos fubito & ex improvifb in terram prola- wuocor

bi,eorumque membra omnia reibluta effe. His
contradicit Alexand: Maffar: negans de effentia
Apoplexia? effe ut fubito hominem corripiat, fe
enim obfervaffe, inquit, fepius torpidum quen-
dam motum & fenfum , item vertigines & alia

D * ejusmo-

tptat.

Affettc-
ner Jpa

antece.de-
(eSf non
funtipfa

Anople-

26

GregorI Ntmmani

ejusmodi pradudia ApoplexiampraecefsuTe, ma-
lumq; fenfim &paulatim homines invafiife, ac
prop terea iubitam invafionem fignis Apoplexiae
desiionftrativis annutnerari minime poife.

Verurndiftinguendum blcinter 'veramApo-
plexiam <3c ajfe&iones, eam antecedentes. Cqnce-
climus. facile nonnunquam gravedinem , vertigi*
nem, ftuporem ^vel alios arlecliis &iymptQmata
Apoplexiam prascedere , quar tamen ejus eifenti-
am non abfblvunt, fed folum futuras aut iniminen-
tisindiciaiunt, neq; etiam femper certa. Nam
mukivertigine lahorant, &.in capite gravedJnem
quandam diu perfentiunt ,. qui tarnen nunquam
vexa Apoplexia corripiuntur. Et concefifb, haec
iymptomata femper prarcedere Apoplexiam; iis
tamen apparentihus non protinus dicere poffu-
mus, hominem Apoplexia laborare , fed ialtem
pdife,velad hocmalum valde proclivemeffe^fi-
quidempraeientibus etiamhifce indiciis,Apoplexia
adhuc infieri eft; nondumautem acl:u plenepro-
du&a a fua caufsa,utipfi nomen verae Apoplexiae
commode tribui queat: denominantur enim res
ab ac^u,non a potentia. Et ut recte etiam Doclif
fimus Suaretz in diiputarionibus Metaphyficis
paisim, praecipue vero diiputat: y de Ente finito

— n-i,.« ■ ■ — «I ■■— 1 - ■UHIII ■ »■11111 1 '■"^'"" ■ ■ ■ m> ' ' ■■■'■■ ' '

Sed.

DE APOTLEXJA LlB.

17

Sec~t: 1, fol.148. demonftravit, Ens in potentia ,
quam Scotus objiBwam appel!abat,eftquafi non
Ens j cum nondum propriam exiftentiam Feu eflen-
tiam ac~h.ialem (namhacc duo non realiter difTe-
runt.Quicquid etiamalii,fubfiftentiam,quae Scho-
lafticis modus Per/eitatUjSc in creaturis rationali-
bus Perfona dici folet, necaccidefitibus, qua? per
moduminhaerendi deterrninantur, tribui poteft,
cum ipla exiftentia confundentes , obijciant. Si
enim eflentixmodus exiftentiacffet,ut volunt, &
omnis fubfiftentia determinaret fubftantiam , ut
determinat, ne ea mjlatu potentialitatis fit, ut
Scholafticorum iterum verbo utar; daretur modi
modus,nempe exiftentia?ftibftantia, vel duo mo-
diunamdeterminarenteiTentiam , quod minime
concedendum)habeat, fed faltem pofsibilem , hoc
eft, nudam non repugnantiam poiiat , ut pofsit
fieri aliquando Ens, atq; hoc modo proprii e(Te
negationemincludat,qu6d nernpe nondum a<5m
prodieritaftia caurTa.Siccum Apoplexia nondum
tum producta fit, nec proprium erTe habeat quan-
do vertigines &alia ejusmodiiymptomataincor-
pore apparent , fed folummodo produci pofsit,
adeoq^infieri &potentia exiftat,veramorbi notio
ipfinondumtribuipoterit,fed eam tum demum

D

acci-

Ens inpo-
non Erti\

EffenttA
aflualis
QfExifle-
tia mn
differwt.

Subjifien-
tia non efi

exiftentia

■■ i
propnt.

V

^uatem
ejfentiam
accidetia
babeant^

Praludia
Apopleili-
ca nonfut
ipfa Apo
plcxia.

28

G RE G 0 R I N T M M A N I

accipiet ,quando jam fa<5ta eft, hoc eft propfiam
effentiam (qualis quidem accidentibus competit,
nam cum haec materiam non componentem, fed
fuftentantemialtem habeant, ipfis phyfice Effen-
tia tribui nequitretfi metaphyfice loquendo qua-
tenusEns cumeffenriarecurritjfua quoq; Entitas,
&ficetiam effentianee accidentibus denegari qus-
at ) & formalemltiamrationem obtinet , omnesq;
cerebri a<5tiones acl:u prorfus abolet, aegroscj;, fen~
fibus&motupenitusprivat. Quod cum in veris A-
popleclieis iiibito&repentefiatjrec^e Apoplexiam j
illico & confeftim h6mines invadere & infeftare
fupra affirmatum fuit:v Praecedentia autem fym-
tomata,ut vertigO)Capitis gravedo, vel alii rnorbi
magnamcum Apbplexia cognationem habentes
ejns pradudia faltem funt,prout etiam ab ipfo M/if.
faria vocantur,non autem arTeclus Apopleclicus
ipfe. Et quemadmodum non omnis intemperies
morbus re<5ti dkitur, fed ea, qua: jam actionem
kedit j nec omnis alteratio Philofophis veracorru-
ptk>eftjiceteamprafcedat,fedea,qua: jamin ter-
mino eft,&fubito rem deftruit: ita nec haec fymp to-
mata proprie Apoplexia fed faltem ejus pro-
dromi vocari 3c indigitari
pofTunt.

1

DeApoplexia Lib.

19

Caput VII.

<*An omnes Apopleftici fenfu prorfw de-
flituantur.

QVxn hic non immerito poteft , an m omni
Apoplexia a&wnes ammalesprorjhs aholean-
tury an verb ejusmodi malo correpti aliquem
adbuefenfum retmeant, Surit qui pofterius affir-
mant : inde^ommoti, quod omner animal quam-
diu vivit,animalis naturas quoq; ,ut loquuntur,pars
ticeps fic>& confcquenter (entire debeat i deftru-
eto enim fenfu to tam animalitatem deftrui dicunt,
idq; fi in Apopjexiaaccideret, nullum apoplecli-
cum revocari & priftina? fanitati iterum reftitui
poffe cenient. Haseq; objectio movit Maffariam^
quod ftatuit, in Apople&icis femper remanere
knfus^nobisautemeosiolum abolitos videri,

At quis nefcius, hos experientia? manifefto con-
cradicere;Etenimteftanturilli, qui aliquandohoc
morbolaboran:nt,&:poftmodum iterum conva-
luerunt,fe in ipfo paroxyfmo nulliusrei fenfiim vel
intelligentiam habuiffe , neq; vel punc^iifas vel
uftiones percepiffe, Et qui poffent ? Ad omnem
jfenfationem veram & perfec^am requiruntur duo:

!_ D J* Senforn

Attfinfu
in Apole-
xiafemn-

i

ApopkUiA

cifenfu $'x
motu de- i
(iitutwtur1

G XEG GZl . Nr.M MjiN I

WeqwjhA

fttfttf.

Cur aIi-
quando
Agriadfe
rgdeant.

Senferii sb objeBopnfibih Mteratio> & alteratiorm
perctptip^ dignoiioo dijudicath. In Apoplecti-
cisiitxjuickrnaiteratiofenroriijfed nonejus per-
cepdo,ncc etiam dignotio^ quiaad illain requi-
rir&r ipirituum animalium e cerebro transmifsio;
ad hanc au tem ipfius cerebri operatio. Curn au-
tem in Apoplexia nulli ipiritus e capite partibus
communicentur, eerebriqya&iones omnes abole-
antur;quis Apoplecticos, quamdiu malum viget,
reverafentire citra abiurditatcm affirmaret?

Non quidcmme fugit,nonnul!os ApoplecTicos

pauloppftmorbiinvanonem iterumvidifle, &ad-

ftantiumetiam verbaintellexiiTe. At hoc noftram

aftertionem minimeinfringitrlargimur enim ultro,

idq,capite £.etiam af5rmavimus,naturaimprimis

adhuc validam adver fus morbum fummis viribu^

pugnarc,& quandoqjin mitiore Apoplexia etiam

palmamobtinere , (piritibusq; , quocunque etiam

modo valet, iterum ad cerebrum januam referare,

ka ut aegri fe parumrecplligant,videant, &a!iorum

fermones percipiant.. Verurn hoc quando acci-

l dit , ipfos , licet adhucmuti & paralytici fint , non

amplius vcra Apoplexiadetineri,fed malum jam

nonnihil remifiiTe,imo cefraffe, dicimus,non ob„

ftante hoc,quod gravia fymptomata ; adhuc pra:,

"~ ~7 ftofint

De Ap o p lex i a Lib.

n

fto fint, & fiepe morbus,caufsa ipfiusiteriimaucla
velnova commota non multo poft rediens x-
grumetiamjugulet : Namtum^quando vident
&intelligunts?grotantes, vera Apoplexianonam-
plius adeft, fedut mododicl:umfuit, rnorbus vel
celTavk velin alium tranfik.

Allatum vero argumentum quod atti-
net , iilucf Mntae efficacia? noneft , ut id evincat
acdemonftretrcujus gratia propofitum & addu-
cShimfuk. Diftinguimus eniminter a&umprimum
&feeundum. Ubi ienfiis non datur quoad a&urn
primum &fecundum,ibi totaanimalkas deftrucla
eft,nec homo aniplius animal vocari poteft : In
Apoplecticis autem , qiiamdiu hi vivunt, teriftis
quoad actum primum maneri t, & ipla anima,a qua
vis fentiendi emanat,adhuc in corpore pra? fens eft,
faltemq; ob vkium ahquodbrganorum,veldrfe-
<5him fpirituum vkalkimjquib&s ubiqj opus habet,
liias functiones animales,ieuac1:um ieeundumex-
ercere nequit; qui tamen actus fecundus univer-
famanimalkatem-tolkre neatiquam valet, fed
eam,vcIpotius ac^umprimufn, quoad has opera-
tionesfolummodo quiefcere, nec ob malam in-
ftrumentorum difpofitionem vel fpirkuum de-
feclum operari poiTe innuit : aliaspari rationee-

» brios

Rejpmfio
ad objeB:

tn dpo-

pteBicis

eflaclut

primus

ftnf\ non

autem fe-

cundtu.

V

G R£ GV Rl N T M M AlH I

i

brios dormientes aut prpfundofomno oppreflbs
animalia, partesq; paralyticas, quae nec fentiunt
quicquam,neq;etiam motu vofuncario , feu po-
tius ipontaneo, moveri poflimt , animales efle ne-
garem, quod citra abfiir dltatem vix. affirmabitur,
neque etiam ab ullo Medico haclenus- aflertum
fuit.

C A P U T

Cur aliis &&Cotibus abolitis in \Apople->
Eiicis reJJ?iratio ma-
neat,
E Refpiratione , cur hxc in Apople&icis ,
reliquis fenfibus omnibus ablatis , remane-
at, Galenus diflerens ftatuit, id fieri pro-
pter fummam eju$ necefsitatem, vim nervorum
ad agendum exeitanremi. ; At quomodo illa
excitatio fiat, non explicat , credendum fane
facultatem fruftra excitari , fi ob organa indifpo-
fita agere minime valeat, .

Rectius fentk PlatcriiSyfc alii ftatuentes in
Apopleclicis rerr^anere ,motuai organorum vita-
liurri naturalem, abolito voluntario. Nam, (prout
intra£b meo devenis,etiam demonftr.avi, )motus
refpirationis mixtus motus eft , partim naturalis

i" .■ • ■ : ■ : — '■ v — : — ;

pa tim

De ApoplexiaLib.

35

tentn-
mtu.

partim ipontaneus. Naturalis eft,quatenuscor ^
pulmonesq;, necefsitateurgente,infita vi elevan- pration\
tur ad trahendum vel expelfendum quippiam eo- «p ?<***"*
rum, qu«e fecundum naturam continere, recipere . arug* u
autexpellere debent. Spontanem autem dicitur, Panim
quatenus illi a6tioni iuccurrunt mufculi thoracis, s?"'
eievantes mediumventrem , ut in eo cor pulmo-
riesque liberius & facilius moveri pofsint. Atque
hincfit, quodin Apopleclicis , fpiritu in nervos
non influente, pulmones & cor difficuker attol-
lantur, tandemq;, nifi vis animalis pro thoracis
motu organis vitalibus iterum fiiccurrat,haec de-
fatigata prorfus quiefcant , & a?gri, fublata refpi-
rationeomni,fanguinisquearteriofi & lpirituum
pra^paratione ceflante , tandem fuffocehtur &
extinguantur: imo fi Apoplexia fortis fit,ut nihil
fpirituum vitalium cerebro fiippeditari , neque a
ccrebro cordi quicquam vicifsim communicari
queat, facukas autem vitalis debilisexiftat,utcor
diu ; motui naturali fuapte vi prasefTe Sc fufficere
non valeat, etiamin momento Apopieclicos ju-
gulari cernimus. An autem refpiratio in viven-
te animali plane tolli aut ita impediri queat, ut ad
fenfurn,nonappareat, adeoqj ad eius cognitionem
certis fignis opus fit , infra cap.^o.expofuimus.

~ ~~ E . CAPUT

H

GregorI Nr M M AN I

CAPUT IX.

%An in tApoplexia cor^ecur^vel pulmones
aMciantur.

Aft cor in

E loco,qui in Apoplexia potilsimumaffici-
tur , inter Medicos non convenit. Non-
nulli volunt in ea, C0^primari61a?di,(for-
fatiita a vulgo perfuafi, qui in Apoplexia gut-
tam fanguinis e cerebro ad.cor delabi, &homines
confeftimoccidere credit). proq; fija hac ienten-
tiaftabjlienda Ariftotelem citare non verentur,qua-
ApopkxiA fihicipfis plane affentiatur, fummusq; ille vir tam
prtwarto I imperitusfuin^e^utinteradtionescexebrivelcordis
vw/w.v. cjjft:ernere non valuiffet.. Quando etiam locum
Ariftotelis , quem illi allegant , SeB. i. probi p.
pagin\mihi 8^?- penitius introipicio , verbaque
cius fingula diligentilsime perpendo , neunicum
quidem verbum invenio , quod hiice autori-
bus patrocinari poisit. Recenlet loco allega-
to Philofbphus morbos,qui veris tempore, poft
conftitutionem hyemalem, auftrinam &pluvio-
fam,corp ora noftra exercer e fblent, & dici t , fi pitu-
karedundet,raucitates deftillationesq; in pulmo-
nesoriri,mulieres vexari difficultaxihus inteftino-
Ariftote- rum, cumfrigida? &humidxfint ; feniores ftupore

les defen-\ ■ — "■■- - ■■■ ■ '■■—«■ -■ ■ ■ ■■"»■■ !»—■■■ ---■■ ■

duun I ' attoni-J

De A po P LE X I A L I B.

Vr

attonitos reddi,ubi univerfus refblutus humof in-
cubuit,&eximbecillitate caloris natiui concrevit:
corde autem affecto Apoplexiam excitari nun^
<juam afserit. Fingunt proinde aliqui fibi hic patro-
nnm, ubinullum habent, &infiiper fummd viro
manifeftam faciunt iniuriam : nunquani enim lo-
co citato Cordis mentionem facit, fed meminit
faitcm pulmonum,&materiain eos irruente rauci-
tates fieri ftatuit: Senes vero decrepitos,vel pulmo-
nibusvel corde affe<5tis, attonitos reddi; ne verbo
quidem aftruit,fed ob pitukae refbluta: copiam ma-
lum iftud excitari innuit , ut omnibus , fingula
Ariftoteiis verba re&e perpendentibus,clare pa-
tet.

Parace/jusliiParagra/thtcaipidcGutta §.4
fol.^/.&quihuncfequitur Scheunemannus inRe-
formatafua Medicina,nonfolumCor,fed& puk
mones, imo & jecur in Apoplexia l^edi ftatuunt,
atquehinc varias fiderationis fpecies proponunt,
quas certis fignis ac notis facilc diftingui ac diicerni
pofle dicunt.

Verum neque Gor,neque Pulmones rmulto
minusjecurinApoplexiaprimaribafficifacileinde
oftenditur,quodineaipiritus vitales exfe nihil pa-
tiantur,&hinccolorcorporis vividusin Apople&i

Ev 2

1.5

Ancor
fulmones
autjecur
Uddntar.

Ptihno
pfjicina
fanguinu
\artenoJi.

36

GregorI Nr M M AN I

cis raro irnmutetur,pulfusq; aliquandiu fat validus
pexiiftatj-neq; etiamulla vel ianguinis arteriofi ( cu-
ius officinam nos Pulmonem ftatuimus & in lib.

de Venis illudmukisratiombus luculenter demon-
ftravimus)vel etiam venofi befio aut defecl:us de-
prehendatur. $i & Paracelfiftis Anatomia Localis,
(ita enim per cpntemtum artificiofam corporis
diffeclionem nominant, prout zxSckeunemawo
& IdeaMedtcim PetriSeverwi videre licet) non
ita fbrderet, fed hi paulo diligentius corporis
membra contemplarentur, eorumcj^fiis & adtio-
nes accuratiusperpenderent,facileviderent,in Si-
deratisnec cor,pulmoiles aut jecur quicquam eo-
rum pati , quae libi perperam imaginantur. Et fi
vel maxime paterentur , inde tamen fun&iones
animales kedi, & omnia illa fymptomata, quar in
Apoplecticis , occurrunt, induci poffe,falfi(simum
eft. Sicuti in fequentibus id fufius explicabitur.

\ C A P U T X.

Quodnam verum acgenuwum&KCorbi Apo-
foplectici jubjeclum conflituen-

7t.

P E R SuhjeBurru intelligtmus hfc partem , cui
morbus infidet , quiequein Apoplexia prima-

rio*

!'

DMAtOlLEXtA LlB.

■MlMMNttWMi

^ 37

rioafficitun in cujiis noticiamnos confequentia
fymptomata ;, & potifsimum Ixfx fundioncs re-
ftifsime dgducunt. Etenim operationes de
membrorum difpofitione teftari poffunt ,bomtq;
bonam , & mala? malam eorum conftitutionem
indicare folent. Et cumin Apoplexia a<5tiones a-
nimales in univerfum omnes tollantur, earumq;
fedes &officina Cerebrumexiftat, id potifsimum
inmorbo Attontto affici fignificatur/

Dubium laltem moveri poteft, de Motus
fenfuscj; ammalis , ( nam de naturali imprxfen-
tiarum nobis fermo non eft, ) in reliquis par-
tibus abolitione. Etenim cum plurima? earum
& moveantur & fentiant, ( non enim omnes par-
tes corporis fentire, neq; ad earuni conftitutionem
fenfurri fimplicker necefTarium effe, nec definitio-
nemanim&,quando Philofophus dicit \Animam
effe, id quo vivimus ^movemur & fentimus^m fen-
fu compofto fed divifo intelligendam effe multis h\
tradtatumeode PtltSj quem hic Anno 1 6 1 8. pu-
blicelegebam,demonftravi ;in quo fimul contra
vulgatam &receptamMedicorum fententiam, pi-
los partes cofporis propfie diftasefTe,eoscj;in u-
tero exfemineformari,neque excrementis tertia?
concoaionis, ut haclrenus crediturh fuit,fed fan-

j -> guine

Ndtt 0'
mnespar-,
tes fen-
tium*

G RE G 0 Rl Nr M M A N I

TrU ad
jenfum (f
motum
neteffnris

n ;

guine bono& laudabili& quidem vera nutritione
ali , certis ac folidis FundamentisPliilofophicispro-
bavi & confirmavi,quod hic propter eos,qui me_:s
hafce de Piiis ipeculationes , una cum aliis piuribus,
quemadmodum fuo tempore clarum eva3et pro
luis vendidarunt, &fuppre(To meo-nomine evul-
garuntimonendum quafi obiter fliit) moaisq, &
(enfus in iis etiam aboliti fint,jure quxripotef_,an
non & ipfi parti affec™ annumerari , morbiq;
fubjeclaim dici debeant, cum non minus quam
cercbrum l_edantur,fiiisc]j operationibus;priventur
ac (polientur.

Exhacdifficultate,utnos rectius expediamus,
notandum,partes quidem omnes,qua_moventur
& (entiunt , principium vel potentiam quandam
motus & fensus infitam habere , ( alioquin promi-
fcuc omnes fentirent & moverentur , quod fal-
lum,) verumfuas operationes exercere minime
valere,nifi ipfis cerebrum fiippetias ferat , cun-
£_isq; per nervos fpiritus peculiari vi & potentia
animali affedtos transmittat : ita ut ad omnem
fenfum & motum partium , tria neceffario requi-
rantur i. Partis legitima diipofitio , & naturalis
adfenfum&motum aptitudo 2. Nervi redecon-
ftituti, &3- demum Cerebrum luos fpiritus per

nervos

DE AP-OP LEX IA LlB.

39

nervos transmittens. Unumquodque horum prar-
ter naturam fefe hahens,motum 6cienfum e mem-
bris auferre poteft , quippe cum plura ad partis
actionem , feeundum naturam edendam , quam
eandem pra?ter naturam lxdendam necelfaria
fint: v.gr. Sipartes quasdam icyrrho vel aliovitio,
utipiritusacerebropromanantesrepperenonva-
leant , laborent.e£ neq; movebuntur neq; fentient.
hasq; ipfasiiias operationes fimiliter amittent,fi
fbli earumnervi \xR fint , quam vis conftitutiones
ipiarum naturales nihil patiantur. Utrisq; autem
nervis nempe6cpartibusfalvis&iii^fis?fi cerebru
nullos ipiritus membris communicet , itidem o-
mnia otioia,quiefcet- feniuq; proriusprivaburitur.
IdcircocuminApoplexiavitiuminpartibusCapiti
fubjedtis nullum fitjnervicjy earum omnes & fingu-
li fimul 5c femel & unico quafi momento laedi n&~
queant,fequiturneceifario, folum in ea cerebrum
arTeclumeife,&hinc a£tiones animales in cuncltis
corporis membris aboleri. Id.quod &aliaeejus
operationes,utpoteratiocinatio,imaginatio&me-
moriaJarfa^quas tamen aliispartibus arfectisbedi
neceifenon eft,)abunde teftantur. Quod fi cuiCe-
rebro.alia etiam membra feniu motuqj or^ata ad-
jungere , & Cerebrum fubjeclxim Apoplexiae

Frima-

Cerebrum
Jpople-
xi£ fub]9-
Bum eU.

An totum
corpus in
Apopte-
xia Uda
tur.

4°

G KEQ ORl NTMMAtil

Pnmarium & principale ] partes autem reliquas
fentientes,veletiam totum corpus fubje<5himy£-
cundarium vel adtquatum nominare placet, cum
eo non adeo pugnaverp, modo mecum prius in
eo conveniat , an ad partis naturaiem difpofitio-
nem etiam fpiritus £ cerebro vel corde transmif
fosreferre; aut cum Capivaccio iis deficientibus
adtiones ob errorem externum kedi velit * Hifce
enim recle cxpofitis , omnes difficultates, quae de
Apoplexia? fubjecl:o objicippterunt,levinegotio
explicabo atejj explanabo.

Caput XI.

AnCerebmm in Apoplexia^el^Iemperieif&ei

Conformationis ratione ajfcia-

tw*
UM itaque certum fit,in Apoplexiacere-
brum primario affligi , videndum porro
quomodo id,&qUfe ejus parspotifsimum
afficiatur, Res fane explicatu difficilima eft, in qua
viri docti quidem ha&enus non parum labora-
runt , fed, me judice , nondum veritatis fcopum
perfe&eattigerunt* velquod aliqui veterum pla-
citis nimium addi&i fuerint : aut nonnulli cum per-
fedlam corporis Humani noticiam non habuerint,
— - fed

DE APOP LEX 7 A Ll B.

41

ied ialtemiuperfieiali partium cognitione conten-
tifuerint,ade6q; decerebri vera conftitutione, va-
fis&du6hbus ejus,nervorumq>orgine& diipenfa-'
tione nihil veri ac fblidi in morborum expjicarione
determinare valuerint , plurimaq, propoiuerint,
quorumfalfitasfacile ex Anatome ad oculum de-
monftrari poteft: Egoquid debuius gravifsimi
affeclxis generatione &c£uisa fentiam ,ante piures
annos in difputatione quadampublica^yfetf 16 ip.
menfe Februar. typis excusa aperte docui, a qua
mea opinionc femel propofita , nohdum recedo,
nec recedam(tam inconftantis animienim non
ilim, ut in diesjimo horas iententias mutem)d6nec
quisex veris & iblidis principiis Philoibphicis Sc
Anatomicismihimeiiora&veriora oftederit: hoc
enim nifi fiatmeam de Apoplexia iententiam cum
jam nominatis prineipiis optime coientire , & vcri-
tati quam proximeaccederemihi habeo perfvafis-
fimura:magi$q,in meaopinione confirmcr^quocl
videamnonnuilos,mihi jaminmultisafientiri &
magismagisq; admeam opinionem accedere?ho-
dieqjlongealkerdenervorum opticorutn exorcii,
quarti cerebriventriculi ufu, Apoplexi^ caufis &
generatione loqui &c quam an tea factum.

Verum hifce ka praemiisis antequanl

P ulw

t

GregorI Ntmmjni

4npartcs
Clc WJt-

, ilrres&
rganie-di
■iwidan-
ur. \

^ivtllaris
p.trs qu&

rzaffica

ALtter'.?-
/es afe-
Cliones;
etiamad
\organum
necejfarrid

ckerius progrediar,nonpo(Tumnon reprehendere
eos.quipartes in Similares &: Organicas dividunt,
niorhosq > fimilares organicis: contradiftinguunt ,
quafi inftmmeiitalis: compoGtio fimilari aut fim-
plici GpponeretUF, & norr quxvis pars firnplex
etiamorganicamconftitutionemhaberet.Simpiex
(ane, vel fimilaris, pars dicitur ea , qu& ex.\pluribus
partihusjpeciediferentibus, non. campamtur^d paft-
km ubi^fubfiantiam^idem^temperamentum obti-
net ,. ita xut etiam infruftula minutifsima divisa,
quodlibet eorumformam Q * ejfentiam totius retineat.
Organica autem c%c^\x legitimeformata eB\qus^3
deccntemmagmtudmeM*cd*vi£ates Sca/iasf ajfeBio-
nes debitmbabet^at^ ex conveniente materia non
quidem prima ut perperam Fernelm& Argenterio
tribuitur^edfcunda^nznc^cms qualitates ab in-
ftrumetali copofitioneplane excludedas cenfeojfi-
quidem ferra lignea, etiamfioptime formata. ac fi-
guratafit, juftamq; etiam magnitudinem obti-
neat, non tamen fcindet,& eumufiim,cujus gratia
faclaeft,pra?ftabit,; quia ex inepta ; & inconveni-
entemateriafaBricata:&: oflTamoiiiora,. qualia ali-
quando deprehenditFernelius,totum corpusfufti-
nere nonvalueruntyquamvis optime figurata fue-
rint,deceritemq5, quantitatem &c. habuerint.. Sic

navis

D'E Apoplexia Lib.

43

Parsjtmi-
laris etiti
organka

etf.

/jSjoptimeetiam difpofita & formata^ fi exii-
lis cariofis &putridis conftet,non immerito viti-
\ oia j udicatur.) conftiiuitur ^ aiii^ in optr-ando infir-
' vit, Hx autem condidones omnes ? cumfimi-
lari quoq-, particompetant, Similaris ieu Simplex
parsetiam Organicaexiftit,maleq; morbi fimih-
res Organicisopponuntur: contraLogicam enim
divifionis-membrauni&eidem divilo tribui pof
fiint; quemadmodum hunc errorem ante plures
aniios in pradecldonibus meis detexi;miror autem,
plurimos adhuc in eodem verfari,partemq;fimpli~
cem 6cfimilarem5quam difsimilari<& compofitac
opponeare debebant,Organiea: contradiftinguere.
(Quare , ut recte fdrme tur ftatus controverfia?,
quxri tur hic, An in Apoplexia Cerebru ut pars finv
plex feufimilaris temperata^ioc eft,certa temperie
conftans, velut fimplex feu fimilaris certo modo
confbrmata{ nam Cerebrum fi modo eius membra-
nasexcipias reverafimplex& fimilarispars eft,pa- (Cerehrum
rilemqjubiq; iubitantiam habet,&quandoMedi- Uiu>
ci quatruntjHt qu2ererefolentgan in Caro, laesa me-
moria,Epileplia &c. id utfimilare v^el organicum
membrumla!datur,fimilarempartem etiam or-
ganicam efle nobis ultr61argiuntur)hoc eft/cer->
tam figuram,magnitudinem & compofitionem

F 2 ha

44

GregorI Nymm^ni

habens,potifsimum afficiatur? Seuut rem clarius
exponam , dubitatur , An in Apoplexia magk tem-
pe/iescerehn^quameim Compofitto & Coriformatio
Udatur, (llbi hic monere uon inutile erit , quod
ita vulgariter cum Medicis loquentes cjuando par-
temiimplicem fimpliciter fimilarem nominamus
nonraroad nudam faltem temperrem attenda-
mus,quandoautem eandem qrganicam fimpii-
citer indigitamus , conformationem ipfius pa-
tifsimum confiderare foleainus , licet temperies
etiamf uo modo organica difpofitio fit, quatenus
fcilicet anim^e inftrumentaliter infervk) quae in
figura&magmtudim&zctvitz, ajperitate &krvita~
te,meatibus certis &c. confiftit. Numerm autem
connexioj&quxhuius generisftintaiia>adinft:ru-
P;»»^;> ni^nta!espartesfimplicesnonpertinent,fedGrga-
Adorgand nicas compofitas , ex pluribus aliis difsimilaribus
tasfmpliA conftjriltas concernunt; prout, fi Deus mihi vi-
tam & firmiorem fanitateconcefterit, ex mea/V-
thologta, quarn ante decennium confcripfi, fiio
tempore videbis.)

Jacchinus,ut ad fcopum iterum redeam &
alii nonnuili volimt in Apoplexia cerebrum tan-
tumrarione qualitatum primarumaliquidadver.fi

pat*<

wm?*w

Yes non
% ertment,

DE JPQPLSXIJ L I B.

45

', CerekrmrX

mnratte-

netempe-
\ \rieiaffici

pati, &in naturali temperie mutarijhacq-, mutati L jp0.
a<5tiones eius omnes tolli & aboleri \flexia-*

Sedquar, quatfb , intemperies nuda cum hu-
ius morbi celeritate&magnitudine contenderet
Qualitates illae(has &fequentes rationes etiani An- $*r.
noicup adduxi)in membris audbe velimminiita?,
adtiones eorum vel augent vel imminuunt , aut
depravant,rarifsimeautem velnunquam , nifi ad
fummum & ultimum quafi gradum pervenerint,
iftas penitus tollunt 5 vel fi omnino intemperies
aliqua etiam mncliones membri cuiusdam abo-
leret,idinmomento nonfaceret,fed paulatim &
fenfim , prout ipfa alteratio , per quam intemperi-
es introducitur feu motus fuccefsive& non in in-
ftantifit, Apoplexia autem cum illico,&quafiin
momentohomineminvadat^eam afola intempe-
rieoririnon pofTe certifsimum eft«.

Id quod etiam folutio huius.morbi evincit.
NamficutiApoplexia cito fit, itanon raro,ido-
neis & convenientibus remediis adhibitis con-
feftim etiam folvitur. Teftantur enim , pneter ex-
perientiamquotidianam,& obfervationes Medi-
corum quam plurim^mukosApoplec^icosfolo
fanguine per vensefedionem fubtraclo^repente ac
€ vemgiofenfuai & motum recuperaflc, & quafi

Motus flt
fuccefi-
ve.

\

ex

46

G RE G 0 Rl NT M M A Ml

NulidiH.'
temperies
meaiits,

Qscludit*

ex infperato ad fe rediifle, At nuila intemperies tam
cito corrigitur ■& fanatur,fedquemadmodum fiic-
cefsivefit j itaetiamfucceisive definit.

;Prx terea , qtia? intemperies fbla & immateria-
lisperfe (:nam de liac impneientiariim loquimur:)
fpiritibus per vafa transeuntibus viam interciperet
& prxcluderet? Nullafane. (nifi vitium quoddam
compofitionis ex accidenti quafi jntroduxerk:)
Namvelutiperfenihilfacittemperies ad diftribu-
tionem fpirituum ; ita nec fola intemperies,
(quemadmodum in phreneticis manifeftb appa-
ret)ad ihterceptiorierh eorum vel quicquam effi-
cerepotefbfed pariter,uti per quosyis eanales &
tubos,fivehifrigidi,humidi?calidi aut liccifuerint ,
aqua libere & fine ullaremora fluit refluitq; : ita pa-
tentibus rneatibus &yaEs eerebri, utcunq; ea in
qualitatibus &Temperic affe&afint, fpiritibus nul-
lusper illa tranfitus .denegari poterit.

JEthoc ipfum eft,quod Galenus pafsim.affir-
rnat. Quando enim ex invafionis :modo morbo-
.rumnatura demonftrat ,fcribit irrter alia, omnem
affiioaem^qua? fubitb tollatur, fubitoque refti-
tuatur ,non intemperiemfequi,fed difpofitionem
torganicam>uM&infpedenoflr#Apoplexiaemen-
tionemfacit,eamq; exempliloco adducit, dicens

expref

D E A P 0 P LE X 1 A Ll B.

47

exprefse , fubitaneam ejus invafionem, non intern*
periem,fed obftruc~tionemcerebri arguere.

Erit proinde Apdplexia. Morbus organicus ,&
cerebrum in ea,non ut pars temperataper ie fimi-
laris ( etfi iaepius qua^damintemperies cerehrifri-
gicja vel a!ia prascedat,; cauflamq; huius mafi pror
ducat , atq; fic eius generationi anfam pra?beat:)hoc
eft,c|uoajd temperamentum,fedratione drganicae &
inftrumeritalis compofitionis. affieietur. Atq; o~
mnibus morborum inftrumentalium ipeciebus
penfitatis, ad nullam aliam convenientius reduci
poteft, quam qua: in eavitatibus Ixiis cerebricon-
rormationenr corrumpit.tlndeOcclufio meatuum
cerebri, (eu Morbm ca^vitatumvoz^n potefLGale-
nus lib. de different: fymptomat: & alibi eiusmodi
morbos Morbos m wiindigitare fblet..

Cafut XIL
An obftruEtw ventriculorum cerebri
ApopletiU caujfajif*

Qui autem ducliis &:meatus in cerebro obftru-
&i , horredinuius mali cauffa fint5& an potiusin eo
rpiritibus animalihus e cerehro tranfitus in nervos,
an vero vitalibus commeatus adcerebrum prxclu-
datur , jam explicandum eft.

ApepUxiA

Morbus

orga,

Et qui-
demcon-
formatie-
nis.

Cj£uidth
EltuQere-
briir.Afo-
plexia ob-
turentur.

Jpoplexiat
€Auf[a non
eftanteri-
orum ce-

triculo
rum ob
ftruftio,

4&

G R E 6 0 R I Nr M M 4 N I

Haclxnus quidem ab omnihus fere creditum
fuit, Apoplexiam generari nonpoffe , nifi animali-
bus fpiritibus via ad partes corporis inferiores in-
tercep ta fit. At quomodo , & qua ratione ea inter-
cipi pofsit , pauci expofuerunt.

FlurimiMediciomnem Apoplexiae cauflam
in anteriores cerebri ventriculos rejecerunt, iisq;
obftrucl:is,necanimales fpiritus generari, nec eti-
amgeneratospernervosin corporis partes influe-
re polTe,ftatuerunt.

S.edi verohi multum abfunt.Nam prafiip-
ponunt , fpiritus animales omnes in ventricu-'
lis hifce anteripribusgenerari,quod tamenfalflim
rtbrivtn\ efTe,ctimVarolio alibi(nemp£intrac1:atumeode
cerebro) demonftravi. Deinde nec illud conceden-
ctum, cerebriventriculos anteriores femper in
Apoplexia obftrui & oppleri. Aperuerunt enim
Medici 6t Anatomici excellentifsimi capita eorum,
qui bb fortem Apoplexiam interierunt , & tamen
eam, quam nonnulli fingunt,in ventriculis hifce
obftructionem totalem niinquam obfervarunt.
Imo teftantur nonnulli fancte , fe in Apoplexia
de mortuis cadaveribus ne cralTosquidemhumo-
res incerebricavitatibusreperiiTe,velullum aliud
omnimodae obftructionis veftigium in iis depre-

hendiffe.

DE A p op LEX 1 ' A L I E.

»!■! II -

49 1

Itaemm Ferneli&s lib.l.de abditis rerum caufiis
xspag.zi^. fcribit: Cum,inquit,aliquando vidif
femvirumviribus integrum, finiftri oculi idca ve
hementiore, repente attonitum,cj3rruiffe, moxq;
ieniuacmotu privari, cum fpiritu difficifi ac fter-
tore,.&cum ahis fortis Apoplexiae indiciis, eumq^
nec vena: fe£tione nec alia potuiffem ratione ferva
re , quin hori^duodecimmtenret , mortis cauffam
inveiligarione dignamputavi. Difciffo aperto6p
capite , neq; ofsis , neq; meningum , nec fubftantiae
cerebri quicquam confradmm divuliumq; , fed
duntaxat interioris oculi venas contufionis vi di~
ruptasanimadvertimus,equibus fanguis duorum
cochlearium menfura in cerebri bafin procubue-
rat,qui concretus^arterias eas obftringebat^qux
retiformem contextum efficiunt , & qu^e illinc ihj
cerebri venrriculos propagatae ehoroidem alterum
conftituunt: Cerebri autem ventriculi pror fus ilJ
larfi inanesq; cernebantur. Hinc edocl:us,a!te-!
rum , qui citra cauffam externam Apoplexiaex-;
tinclus effet , diffecare vifumeft, inquo humorl
craifus &. vifcofiis fimiliter ad contextum retifor-j
mem inventus eft , cerebri ventriculis neq; opple-
tis nec obftru<5ris.

Nec folum Fernelita , fed & alii Kkdici poft!

Fernelii

obfervat.

G

ipfumj

>5°

GRE G 0 Rl N TM M A Nl

Magni
funt cerc-
brivetri-
culi dnte-
rtires.

\HyJro.
ceph:labof
fant.non
[punt A-
fopl.

ipfum plurimi obfervarunt, ventriculos cerebri
anteriores in Apoplexia demortuis minime ob>-
ftrui,quoshicallegarenihilattinet, Tantum ad-
ducam ea,quas Conftjintitti Varolius in epiftola ad
Hieronymum Mercurialem pag:i66. hzc de re ha-
bet)8cBaubinuf in tbeat; vlnatomic:/.]. cap.i&pag.
^6].ex eodemrepeth ?, ubi inquiunt, non reperiri in
Apoplexia demortuorum ventriculis cerebri ma-
iorem excrementorum copiam, quam communi-
ter in aliis omnibus reperiri fbleat.

Etqua ratione, quxfb, hi ventriculi cerebri
obftruipoflent? Sane Medici nobis vix quartam
eorum partem ha&enus oftenderunt. Nec ullus,
quinon inverlb modo cerebrum ftcuit, credit aut
credere poteft, qitantam hi finus amplitudinem
habeant. Eftcuverifimilejinviventibus animali-
bus,ubi alpiritibus adhuc extenditur & illuftratur
cerebrum,eam longe majorem effe, quam in de-
mortuis apparet, itaut non videam, qua ratione,
falva veritate,hos ventriculos in Apoplecticis ob-
ftrui & oppleri, afleri pofsit.

Si&oppletioaut obftructio horim ventri-
culorum Apoplexiae- caufla; qui fit, quod hydro-
cephalicinon fiunt Apoplectici, in quibus tamen
ventriculi cerebri humoribus vitiofis prorfus o.p-

pleti

DE A P 0 P LEX I A Ll

JI

plcci Tunc ? ficut oftendit irtfignis Chirurgus Gu~
ilh: Fabrk: Centur: ip6fiy.pag.%ySc DoBiJf: Vefa-
liturefertfc Augufta? Vindelicorum in pueila? bi-
ennis hydrocephalp laborantispoft mortem dif
fecto capite , (:quod ei in menfibus plus minus fep-
tem itaancreverat & intumuerat, ut viri caput
magnitudine&mole non lolum «quaret , led eti-
am excederet:) & quidem non inter calvariam, &
exterius ipfam iuccingentem membranam aut
cutem,ut aliasMediciftatuunt,fed inipfis cerebri
cavitatibus & ventriculis anterioribus , dextro &
finiftro,valdea copia humorum extenfis, novem
aquadibras,feu tresAuguftanasvini menfurasre*
periffe , illamq; nihilominus. Apoplexiam non in-
currilfe^iedad mortem ufq; fenfibus omnibus in-
tegreufamfuiffe: quod fanefieri non potuiffet, fi
oppletio& obftru<5Vio horum ventriculorum
genuina&propria Apoplexiae caufTa effet.

Nec obftat, quod aliqui obikiunt, humo-
rem hunc in ventriculis cerebri exiftentem tenu-
em & ferofumfuifle^ &propter ftiam tenuitatem
Ipiritibus animalibus ad nervos viam praxludere
minime potuiffe. Nam etfi libenter concedam,
tenues&ferofos humores hofce ad obftru&iones
minushabiles effe, nec cavitates nervorum(fi quae

G z fiint

imm m»m m

Ifl

O R E G 0 R I Nr M M A N I

Spiritw

non in an-

teriorib

VerAricu-

fii Cerebri

producun-

tur.

'<lndmni.~

■ut cada-
veribus
\humorei

n cerebn
ventciru-

'is reperi- j

'intur.

i liiiit^perlec^eobturaiTe, ipiritibusq; ad partes ali-
as tranfitmTi denegaiFe ; cum tamen nimium abun-
daverint, atq^ copia&multitudirie ilia cerebri ven-
triculos omnes oppleveririt; quaeio, annon hacra-
tioneipirituum generationem,quam hujus opi-
nionis Patroni in ventriculis hifee fieri ftatuunt , &
fundamenti quafi locopro affertioneiua firmanda
ac-ftabiliendaproponunt?pra!pedire, eiqj impedi-
mento c(k potuerint , ut non minus in hydro-
cephalo afFeclis , quam' Apopie6ticis, vel non
generatis velnonrecle productis ipiritibus anima-
libus?acl:iones animaies hederentur? Quod ta-
menycum falium fit &contraexperientiam;fal-
fum etiaffl dico , in hiice ventriculis ipiritum ani-
malefri produci, iisq; obftrucliis, adtiones cerebri
omnesaboleri,cauiiamq; Apoplexiann hifce ca-
vitatibus folis latitare.

Quisqudcj; Anatomicortimnefcit,capkibus ca-
daverumyeciam ca^hificis manu peremtorum,
apertis ,omni temporein vetriculiscerebrihumo-
resquosdam repefiri,nec iernper tenues ,fed ali-
ouando iatis craiTos, prout excrementacerebti,
quorum receptacula ventriculifunt, incjusmodi

teminibusdiipofitafuerunt, qui tamen riec fen-
fuinec motuiantea' unquam obfuerunt aut obfti-

?■*— u -,„ 1 . 1 — ;

terunt.*

' .'iu.r ..,.,;.

11.

-—

Dti APOPLSXlji LlB.

m

terunt. Ita-ut^necimmerito, Valverdavaldc irride-
ateos,quiinopinat# cujusdasn mortis camTamin
cadavere indagantes capiit aperiunt,conipecl:ocjj
in ventriculis cerebri quodam humore,ipfurri re-
pentinae mortis cauflam fuiiTe ftatuunt.

Caput X.III.

<dn cbjlruBiomedulU cerebri Apo~

plexUcaufaJItl
Lllex recentioribushuius fen ten tiaf falfita-

tem animadvertentes,necin omniApopie-
xia ventriculos cerebri anteriores oppleri,
nec iis opple tis,mo tum fk fen ium omnem proriu s
aboleri poiTe videntes , tandem animales ipiritus
intiniverfo cerebro generari &producirecT:eiTatue-
runt. Et cum, iTante hoc, commode Apoplexiae
cauiTas exponere non valuerint, omniumcj; cere-
brimeatuum&pororumobiTrucT:ionemmomen-
taneam impofsibilem & ipfi judicarint, demum
affimiarunt,hecj3ventriculosneq;aIiascerebripar-
tes, ied folam medulla cerebri,a cjua nervi omnes
initium fum.unt, occludi, haccjj ratione ipiritibus
anirnalibus ad partes corporis viam denegari.

Hxc opiniolicetpriorefit probabilior;nobis
tamennondLimfatisfacit, necetiam iuis difficyl- ^^P

\Anff)inA-
lii medul-

IdlOClhtflO

Apepfc-

?

tatibus

SA

G R E-6 ORl HrMMJNI

Ventricu
li anterio
res Cere
bri in Me
dio Me~
U& ex*
cavatu,

Ventricu •
lis nihil
pitienti-
bus tota-
liter Me-
duUaob-
jirui non
poteji.

tatibus caret. Narn prim6omnes,quihoc affe-
runt, in eo mihi errare videntur, quod omnem
cerebri medullam, hoc eft, tam globofam , quarn
oblongatam in Apoplexia obftrui velint , & tamen
anteriores cerebri ventriculos, nihil pati dicant,
eosq; abomni obftru&ione liberos & falvos pro-
nuncieni^quafi hi ventriculi, ut fectio Varoliana
ad oculum deinonftrat, non in medio ipfiusme-
dulbe globofe excavati efTent, & fecundum ejus
longitudinem protraherentur. Imo ab horum
ventriculorumparteinfima, ubi fcilicet refle&un-
tur ,proceffus duomaximampartemcaudicis , feu
medull<£oblongatae& fpinalis, a qua plurima ner-
vorumparia prodeurit,pronafcuntunitaut quic-
quidetiam de medultae obftructione dicatur, £x>
plicari no ppfsit,qupmpdo,ventriculis no oppletis,
quemadmodum hujus opinionis fautores amba-
bus nobis largiuntur manibus , univerfa cerebri
medullatotaliter& perfe&e obftrui& oppilari
queat. Sane omnis obftru&io pertinet ad meatus
cavitates vei ppros.Et dicere cerebri meduHam o-
mneobftru&aeffejyentriculis finibusq; ejus adhuc
falvis,necuBomodoocclufis;ideeft ac fi affirmare,
cor totu plenu effe, cavitatibus & thalamis vacuis;
vel epar oppilari, yenis ejusnihilpatientibus.

Dicis

D E A P 0 P LEXI A Ll B.

*T

Dicis pro dcfenfionehorum , non medullam
globofam, quae caput medulU^ doctrinas cauisa,
nominaripoteft,&intra ccrebri corticem radices
agit, fedob/oMgatam, quae cauda dicitur, in Apo-
piexia obftrui , & hac rationc fpiritibus animali-
bus tranfitum Scviamintercipi? Aliquid quidem
dicis, verum prardi&ae opinionis autoribus vix
patrocinaberis, Nam fi fola medulla oblongata
feucaudaobftruc^ajdicmihi, quoin loco illa ob~
ftructio fa&afit, an in initio , ubi ha^c duobus mag-
nis procefsibus aglobosa pronaicitur , an vero , ubi
j am p er magnu occipitii foramen cgreditur,vel ad-
huc egrefllira eftrPofterius afferi no poteft, quia co
inlocoobftrucl:amedullaomnibus ipiritibus ani-
malibus viam intercipereminimepoiTet.xumnon
nervi omnes obftruerentur, fed multi, qui iuxta
ejus principium oriuntur ,integri &illaefi permane-
rent , quemadmodum ex dnTe<3:ione cerebri in-
versa ad oculum demonftrari poteft. Nec prius
re<5leafl5rmatur,quia,fiprincipium huius caudi-
cis faltemobftru&umeflet,fierinon poflet, quin
portio humorum obftrucntium circaidinipfis
ventriculis h^reret, &manifefto quod tamen non
acridit,iniis conipiceretur: proxime n. iub his,vel
potius ab ipfis ventriculis proceflus hujus medulla?

AnfoU -
Medulu
oblongA-
tz obllrn-
ftdfit*

ori-

\Spiritus

\inomni
\eerebri.
\partege-
v$rmtur*

56 OregorI Ny mman 1

oriuntur. Imoobftruclotantura medullx obion- j

gat£ principio, a pofterioribus magisq;-inferiori- j

busduobus ccrebelii proceisibus ad ejusdem cti-"j

am caudicis conftitution^m,inferius iere ad occi-

pitis foramen concuf rentibus , ipirkus in cerebello,

(quodacerefero effentialiterndn diftinguitur, ied

portioejus pofterior& durior eft,)generatiad ipi-

nalem medullam derivari, & hinc adpartes corpo-

risreliquasdeferri poilent , ficqj ienfibus in mem-

bris aboiitis ad minimum motus remaneret^quod

tamen falfifsimurn eft, dc experientiae contraria-

tur,

Sedponam,totum medullae oblongatae cau-
dicem una cum ejus principio effe obturatum$
quis mihi jam explicabit, cur Apopfedtici non vi-
deant, omnisq; videndi facultas in ipfis fit abolita ?
Cum.enimfpiritus animalesin omni cerebripar-
te(proutab adverfariis conceditur; neq; etiam ab
eo , qui cerebri ftructuram recl:eperpendit,facile
negari poteft:)generentur j cor tex autem cerebri .,&
anteriores ejus partes , ficut& medulla globofa
ipfa,aqua optici nervi prodeunt, befa?& obftru-
£tx non fint , ut iidem quoq; afferune , mihiq; ukro
conceduntjin cortice & aiiis cerebri partibus non.
affedhs , ex ipiritu vitaii, qui animalis haai ria eft,

De JP0PLZXi.A:Lf~ift

S7

& ex mente illorum. in Apopltxia ruuiquam.el^
ck , fed a corde cerebro abundinter; , vigente. e tiam (
morbo , fuppedkatur , fufficienspro fenfibus , qui
fuperlant,copiaipirkuum anirnauum§^ni;j:abki|r,
hiq, ad nervos viforios delati , videndi potentiam
adhucin Apopleclicis confervabunt. i ^arniic^t
nefvi optici a medullari cerebri iubftantia prope
caudicemoriancur; hon tamen.ab ipfo caudice ori-
ginem ducunt, (ed (iib ventriculisy&qu;afi ex his
e medulla globosaprodeunt;: it&ut caudiceieupo-
tius cauda ipinalis meduUx obftru&a, nervos fi-
mul opticos obftrui neceffe nonfit.

Iderm cum in Jipius jam allegata de Apo-
plexia diiputationc, Anno 1610. menfe Februario
habka,affirrnairem & demonftraiTem: Medici,(qui
cummenominare noluerint, nec a mehic nomi-
nabuntur,) nonnulli, (de omnibus enimnondico,
nam quibusdam meas hafce ipeculationes valde
gratas RiiiTe fcio , )imo & ii , quibus tamen alios me-
oslaboresnon diiplicere video,hancmeamopini-
onemtacite iuggillarunt measq; allatas rationes,
verbis , &quidem nonnunquamfatis acerbis , per-
ftrinxenmt: (iatebat profedbo tum temporis mul-
tos adhuc finuum craiTa? meningis , ductuumqvce-
rebri conftkutio medulLr oblongatae pofitus ner-

nervorum
opti&oyum
origo.

H

vorumq;

ss

Gkego-rI NrMMAN-r

, Defenfto
Autoris.

vorurrique nonnuilorum verus exortus , harc e-
nim 'omnianon nifi per ie£tionem cerebri inver-
fam,qua? Varoliana dicifolet, nec a quovis,fed
in Anatomicis non parum exercitato re&e admi-
niftrari poteft , vere cogrtofci queunt ) nec,quod
me non parurri afficit , defuerunt , qui paulo poft
quam -meam diiputationerm evulgaifem fatis
contemtim fcribere non verebantur, ex (eclione
Vatfoliana ( quafi forteegoeamnunquamadmi-
niftraflerri,) faciie" aliud oftendi pofie, nempe o-
mnium nervorum feu acerebrofeua cerebello o-
nundorum,pnncipium primum tam vicinis locis
1 $c termmis concludi & contineri , ut omnes tam
fenfuiquammotui (namegomotum aeerebello;;
fenifufriautem a cerebroproficifciftatuo) infervi-
entes mox fub primum exorturn ita occludipos-
fint,ut ipintibusanimaiibusinorgana iensiis tran-
fitus & via !omnis intercipiatur , ita quidem,ut
necriervi opfici ipfi,juxtacaudicis exortui^o ori-

^netrf habentes,faivi dm^ &g

Verumfquod tamen omniti pace dicarn. Nam

meurniriftitutum norreft hic vel quenquam fug-
• -riliareaut perftringere Tfed tantum me potius ab

ciliis Jacefsitum & reprcheniumdefendere &pro

vdntatis ulteriore iricjuifitione rationesin meade

Apople-

— .. ' LJ-

4-* — .-

_.£>£ J? 0>..LE x i aLib. 59

i_J <

Apoplexia diiputatione addu&as uberiuS.expriCa

re,easq; non ita vanas , futiles&frivolas effe,utcam

faciieixfelliacreiici,aut aliisin Anatomicisparurn

veriatisforte proponi aut exponi poffent , oftende-

re. Xdque ,ut faciam \ fumma necefsitas poftulare

videtur. Etenimcum jam allegato loco ex lbhge

aliis principiis , acMedici ha&enus fecerunt, huius

gravifsimi morbi cauffam deduxerim, primuscj;

fuerim , qui ea , qua: de libero in Nervtvs 6p ticosin-

fluxu ,anterioris &pofterioris fpinalis meduJlx par-

ris obftrucl:ione,fenfaumq; internorum, obturata

faltem fpinalis medullae cauda,remanfione&c.ab

aliis afferuntur & refutantur, propofnerim,& alio-

rum libri in multorom manibus verfentur , mea

autemdeApoplexiadiiputatio paucis innotuerit,

ne aplurimis plagii crimihis ,a quo horrendo vitio,

quo viro bono proprius quafi fuccus & fanguis ex

trahitur,&in alierium corpus transmutatur,a iuve-

tutemea aliehifsimus "ftiij iniimuiari pbfsim, ac fi

forte in hoc tractatu mihi qturdam attnbuerem,

quae tamen ante aliquotannosin quorundamfcri-

ptis refutata extent,n"on pottii non aliter facere ,

quam eadem fundam^hta&antloi^ipame^rO'

pofitaefie,hocinloco indicare,&,qiiod rnihi ne-

mo virbonQ & cordatus,nifi plane exaffeclxi &ma-

H

levolentia

Ettr au-

tcr refu-
rztas ab

aliis rati-
cnes fuas
e ofien-

(Lit.

GregorI Ntm m ani

lev^tpiua judkare, &quam aliis mereprehenden-
dilicentjani concedit, eandem rne,'meaq; defen-
dendi naihi denegare velit , vitio vertet ,qux adver-
fus ea a nonnullisadducta: fuerunt,rationes ceuin-
firims&invalidas adhuc diluere, easq; noftrae af
^rdonivelnihiIqLiicquamQfficere,cund:isdemon-

ftrare, meaqrpropugnare5 id quod homini inge-
nuo&liherepiiilpfophanti licitum eft, falvaque
curn aiiis amicjtiafieripoteft. Nam quanquami
' nonnullorum opimonibus diftentiam , propterea
tamen,modo alia omittatur,meus ab ipfis non dif
ientit animusr , vinculumqj amicitia? noftrae non

1 »« /vrri .t •yT-v »-. ^. /~*. nwiiVrt nn ^(i rs^At /^/^uvts\ fTtir\A- \/-i\ifif

tur,& inter amicifsimos q uosq; fiepe inftitui folet,
ja&uram patietur , quam a levi turbine fcopulosa
quxdam rupes, Et quod deme fateor, de aliis
opinor.) Verum Jnquam,menulIo modo vel quic-
quamcontra Anatomen de opticoru velaliorurn
nervorum exortibusinmea de Apoplexia difputa-
tione,quamviseamanno aVtatis mtx 25. confcri-
pferini , propofiiifie animadvertent omnes , qui
cerebri fabricam & nervorum exortum re<fti confi-
derabunt,teftesq, voco omnes veros Anatomicos,
qui fectionem illam Varolianam propria manu,

„

fwc

De Apcplsxia Lib.

n

iive in hominefive m brutis quadrupedibus,(quo-<
rum cerebra ab humanis , fabricai ratione , non dif
crepant j imo, teftibus etiam Varolio,Bauhiuo,Spi-
aelio,qua:damparticulaiin ipfis longe evidentius,
quam inhumanis capitibusconfpici&demonftra-
ri pofTunt;) id fa&um fuerit, unquam adminiftra-
rut,ut vere&fiticere judicent,an ego quidaffirma-
rim , cujus falfitas ex fectione Varoliana tam facile
oftendipoisit,nec, qua: de cerebri ventriculis,me-
dulla, nervorumq; exortibuspropoiui, cum veri-
tate&ipsaautopfia plane confentiaiit, nervicp o*
ptici non a ventriculis itaprodeant,utcavitatibus
hifceiltaefis,& cauda faltem medullx obftructa, il<
los quoq; obftruiminime neceffe fit. Imo ut veri-
tatemfatear , illa feclio Varoliana me iii hanc fen-
tentiam deduxit , egocj; ( quod tamen citraja&an-
tiamdico) bona fide affirmare poiTum,me pri-
muffl in hac Academia VVi ttebergenfi eam admi-
niftraflTe, cerebrumq; inverfo modo fecuiiFe , ve-
rumejj nervorum exortum & alia in brutorum capi-
tibus,moxa trunco avulfis &quafi calentibus ad-
huc(nam talia ad hanc feclionem requiruntur)rite
apertis, ftudiofis nonnullis , quibusmea opera uu
libuit,aliquotiesdomi demonftrafle.Cupio etiam'
mihi oftendi ullum Anatomicum verum, (nam de

Nervos \
opficos
cauda
medtftfa
faltem otr-
\flruc~la
occtudi no
necejfe '
e&.

Autor

primui

Varolia-

nafeclio

nem IFi-

teberga

admini-

ftravit.

H

omm-

6%

GregorI Ntmmjni

Kiolanus

& alii A~

natomici

dtttoriaf-

fentiun-

fur.

\Sed idem

\bodie&

meos con-

tradicetes

\affirmare

\vidi.

omnibus non loquor ) qui contrarium affirmec,

aliamq; originem nervis opcicis afsignare audeat.

Egoauceomnibus dembnftrabo Varohum, Bau-

hinum 3c DoBifi: Riolawtm )Xfii\ plane in mea ien-

tentiafiinc. Ita enimhic,ut alios jam prxteream ,

Anthropograph: L 4. cap.i. p. iffi.fcribit : Galentu

lib.de ufu partium& Co?hment\ad aphorifm-.yJib.j .

ex Hippocrate docet,in cavicacibus vencriculorum

cerebri ipiricus coerceri. At^produBioneruorum

opticorum ab ipfis ^uentriculis manifefib probat^ inde

(pirittu vifiuostan^uam e cifierna derivari. Ec pau-

lo poft pag^oi.d emonftrat , nervos opticos>ut acies

amborum oculorum extrinfectu pyramidem confiitu-

at , intra ventricuks ( NB. ) in unopunBo coire*

His audis,& Clarifiimttm Riolanum , infignem |
hbc tempore Anatomicummecumplane,quoad ;
opticorum nervorum originem ( etfi quoad lo- I
cum,ubi(piritusgeneretur, amediflTenciat, quod
hocinlocononcurq) confentire, &exprefse amY-
mare,eos abhifee vericriculis prodire ; imo , quod
adhucmagiseft,(piritus animales in vifbrios ner-
vosdeferrinonpoiTecredit,nifi ex hifce cavjtati-
bus cerebriin ipfbs deriventur.

Dic itaq; mihi , quomodo,nullo humore ob-
ftruente in ventriculis apparente , ut coneeditur,

nervi

De Apop LEX I A Ll B,

6j

nerviopticiobftruantur ? Expone mihi rationem
fblidam, cur,cauda obturati,hofce & vicinos ner-
vos ifthic prodeuntes oppilari necefle fi t?Credisne
materiam flnentem crauam, qua? in cerebri ven-
triculisiftisfacileaffervari poffet, locumq; in ipfis
fpaciofifsimu& convenientifsimumhaberet, ma-
gis gaudere, quosvis fblidos & minime manifefl £
cavos nervos(tales enim eos effe,& per eorum fub-
ftantia citra ductus ienfiies fpiritus ferri, adeoq; ad
obftrudtiones miniis habiles exiftere,& oculividet,
& praeter Piaterum etia jam citatus Riolanus aliiq;
affirmant ) penetrare & ftibire,quam in cavitatibus
iftismanifeftisaffervari > Velputas,eandemquafi
ftudiose, &nonnificumqtiadam violentia pra^ter

Nervi non :
funt ma-_
\nifefto
cavi.

morem

tuumi

m corpora

&

e momen-

taneotemporisfpacio, qub Apople&icos corripi
vickmus, fefe infinuare, nec potius peralias vias
patentes &apertas, ejus expurgationi alias defti-
natas , efrluere aceraanare? Autperfliafiim tibiha-
bes,Naturam,facisfaepeininitiomorbiadhuc vali-
da,kafui oblita effe,ut vitiofaexcremeta,cupofsk,
non tamen per communiaexpurgatoriaex ventri-
culis expellere velit, fed ea fummo cti labore & dif-
ficultate.innervosimpervios protrudat , &quafi
impingat ^hacqiratione fibiipfi exitium paret ?

ImpofiibU
le eflicms-
fds bumo-
res magk
in nervos
impervios*,
quamven-
triculos
cerebri
ruere^».

N(

*f

64

G RE G ORl NrMMANi

sfervom
,rincipi-,
■tm non

tdce 4»-

raciie ocj
iudi fos
>it.

Unoobtu-
rato nervo
noftatim
alter ob-

jfruitur.

Nervi non

ita aquaii

ferie in \

sapite io-\

\cantur*ut
l
in tzbulis

depingun-

ur¥

Neq; euY,utaliquis principiumnervoruraadeo
arjQnmfibi imaginetur,omniumq; eorum tam a
cerebello, quamcerebro onundoru exortum tam
angufto termino,qui facile occludi pofsi t, cotrceri
exiftimee. Afpice enim & intuere utriusq; meduila?
amplitudinem , indeqysrodeuntium nervorum o-
rigine hinc & hinc re&eperpende; colluftraetiam
locum,<juo omnes obftrui debeant,videbis(atten-
di ad hocproximi ftudiose adhuc , cum Meafe Au-
gufto Anni l^igfurem publice diffecarem> eum
minime anguftumeffe, ledfatis amplum,ut,quo-
modo&quoiriloco omnes fimul<3c femelobftrui
&oppleripofsint,non fine caufsadubitaverira,imo
pro re impofsibilihabuerim&adhuchabeam^

Quid & ho c^ft , dicere , nervos in exortu fil >i
ita vicinos effe , ut, uno affefto, ob cauffam vici-
nam&aliusafnciatur? Sane,humor obftruens in
uno nervo haerens mox alios vicinos fimiliter affice-
re,veltotalemutriusq;medullae,fiaiia, quarad ejus-
modi obftrudlionem requiruntur,non adfint,oo-
clufionem parere minimepotefti Necputandum,
nervos fibiin cranio omnes in exortu ita aequales
effeyvelaequaliferieadorgana fensus & motusfer-
ri , prout eos in tabulis Anatomicis, quae mul tos,iiv
primisIconicosAnatomicos,decipiunt,ininverfo

cerebro

D E A P 0 P L E X I A L I 8.

6r

cerebro delineare opus fuitj icd conjugationespiu-
rimxfibiinvicem iiiccedunt, &unaalteranon ni-
hil fuperior eft, ita, ut inferiores obftrui vel quovis
modo occludi pofsint,(alvis iuperioribus,haud ali-
ter , atque unameferaica vena,altera vicina ilbesa,
obturarifolet,feu,ut clarius exemplumhabeas, in
tercoftales rami inferiores vena? azygos oppilari
po(funt,falvis iuperioribus. Vel fi omnino etiam
\\x vcnx intercoftales omnes a cauisagraviobtu-'
rarentur , alrquid humorum obftruentium etiam
in d^vyx trunco appareret,hicq;amorbificaema-
teriae copia plane immunis e(fe non poflTet, ut ce-
rebri ventriculos effe vides , quanquam nervo-
rum conftrucl:iolongealia,quam ramorum inter-
coftalium exiftat : fiquidem venx fine pari furculi
manifeftacavitatepraditi iiint 5 ncrvi autemmini-
me.

Atque ut omnes me fatisliberalem efife vide--
ant, dabo Medicis etiam hoc , in Apoplexia cum
oblongata medulla feucauda etiam nervos opti-
cosoccludi & obftrui, adeoq; externos ienius o>
mnes abolitos eife : Aliud tamen , &quidem ma~
gni momenti dubium a me Anno 1 6 1 p«. etiam
addu&um, (in quo refellendo & hodie adhuc
quofdamvalde fudare video ) omnibus explican-

I dum 1

66

GregorI Nymman l

\turt

Anterhr
lcerebri pcr
tigdeftir/ata
■eUrati:si~
cinatieni,
'■■imagw&tia,
wl & fenfi-
\bas.

dum reitat?nempe qm fiat , quod internifenfiis in
ftw.fnln" Apople&icis non remaneant , fed cum externis
\ratiocmm» etiam Irnaginatio , Ratiocinatio, Mernoria 8c&.
tollantur^&griq; durante paroxyfmo , nihil perci-
piant aut intelligant,nec alicuiusrecordenturjcum
tamen anteriores & Iiiperiores cerebri partes o-
omnesilhefie fint,necin ipfisventrieulis ullumvi-
tiumdeprehendatur,ied iolummodo circabafin,
& ininfima fedeejus ( ut Medici hactenus docue-
runt)rivulifeudu<5lus, ipiritus animales avehen-
tes , obftruantur & occludantur. Verifsimum
autemfit ,idq; pluribus inrneo tracl:atu decerebro
oflenfuiTi3anLeriorem cerebriportionem ratioci-
nadoni, imaginationi &fenfibu§ deitinari,motum
autem potifsimum a cerebello proficifci. Hinc,
quibus pofterior capitis pars feu occiput pro-
minet, robufti func , & memoria optime valent,
quibusauteni vertexvel iyneiput extuberat,ii pro
ingeniofis aMcdicis, & quidem recl:e,confeiitiente
quoque experientia^habentur. Quibusita fianti-
bus fic argumentor :

Pofitis requifitis ornnibus ad partis actionem
neceiTariis,nec impeditis , impofsibileeftjejus a-
ctionem non fequn

. . __

V

& E APOP LE XI A Ll B.

~67

Fn Apopleclicis , ftante comnuini Medico-
rumiententia, omnia ad ratiocinationem Vel alias
pluiimas cerebri a6tiones neceflfaria mquifita po-
nuntur.

Ergo etiam ipfasoperationes cerebri, ncm-
peratiocinationem&imaginationemponineces-
ieeft, 5c confequenter Apopleclici in ipfo paro-
xyfrno aliquid fibi imaginari , deq; rebus cogitare
poterunt,quod tamen manifefte falfum. Mino-
remprobo indet

I. QuodinApopleclicisipfa facukas ratioci-
nmdi pradens , 5c anima in corpore adhuc pra^fto
fit.

I I. Quod fubiectum & organum ratiocihatio-
nis,hoc eft cerebri anterior pars,minime\,iitconce-
di tur ab amnibus 3 affeclxim fit , fed folum cauda
medtdlae & nervorum principium , in quo tamen
ratiocinatione fieri nemo aflerit, virioquodaob-
flru&ionis laboret ,rantumq; abftt, ut hxc obftru-
Sk) difcurfumimpediatjUt&eu promoveat, imo
caufia cxiftat,ut ad io ratiocin andi redtius ac perfe-
e"t.ius fiat , cum animales ipiritus, acl ejusmodi ope-
ratione imprimis neceffafji, non defieiant, led po-
tius abuncieat,quippe quitumin reliquas corpo- j
ris partes , obftruciis nervis, influere nequeant,

I i'

Oiiini-

M

GregorI Nymmani

hiteUi&m

inttiligit ,
etiawfi fer-
fm eXterni
nan (Lr.t in
aSu jecun-

Omnibus autem nocifsimum , cerebri actiones
defe<Stum vel abundantiam horumfpirituum fe
qui,&pro eorum copia velinopiafundtionesani-
males vel melioresveldeterioresefle.

IIIr Quod commune omnium partium in-
ftrumentum nondeficiat,hoc eft,fpiritusinfluens
a corde cerebro in Apoplecticis abundanter ftip-
peditetur,(ut quidamultis oftendere fatagunt)qui
operationecerebrinon fblum juvat, &d &materi-
am fpiritui animali, qui in omni fubftantiar cerebri
parte generatur, fuppeditat; Nam ficuti pofterior
& inferior pars cerebri magis diftributiorli fpki-
tuum quarn eorumprodu&ioniinfervit: itaante-
riorem & fuperiorem ejus fedem magis illorum
generationiquam difpenfationi famufari,huius
vifceris totafabrica&: ftrudura demonftrat.

Dicis,forte deficere adhuc aliquidad ratio-
dnz&iontm^izm^tffieckfmtelligibileS) qua: a fen-
fibus externis mtelleduinonfuppeditentur. Qua-
li vero intelle&us nihil intelligat,nifi fenfus exter-
ni femper in actu fecundo fint. Putasneeos o-
mnes,quiin profundis carceribus continentur,ni-
hilque audiunt , vel vident,nihil etiamintelligere,
autdenulla recogitare,propterca quod tum nec
oculi videant nec aures quicquam audiant ? Et

jioiine

DE AP0PL6XIA LlB.

69

nonne ligatis hifce fenfibus ornnibus phantafia
adhuc operari , fpeciesq-, producere, vel antea et-
iam productas aut exfeipfa (nam & in eaquaidam
aifervari Philofbphi docent) iterum depromere,
aut e memoria&cerebello, quod in Apopledticis
illxfumducitur,mutuari& intellectui offerrepos-
fet,cum idem fiepius in fbmno quiefcentibus fenfi-
bus externis faciat?

Neminem quoq; offcndatjpirituum amma-
/w««copia,ita.utob eamcerebri actiones impe-
diri , credat. Qua? enim quaeib copia fpirituum a-
ctionem ullamanimalemabolevitr Proabundan-
tia & defectu fpirituum aetiones cerebri quidem
vel faciritari&promoveri vel diminuijam di6lu7
ob nimiam autem •eorum copiam nullam un-
quam prorfus aboleri vidi.

Qupdautemincordefpiritus concentrari &
fuffbcari dicuntur,longe alia ratio quam in ccre-
broeft , quia in animi affectibiis ex omnibus parti-
bus fpiritus vitales yersus principium & fontem
recurrunt,&quamdiuinarteriis confiftunt , fan-
guine-arteriofo ceu vehiculo utuntur ^ neccitra
eum per vafa iua vehi pollunt : inde in recurfii
plurimum ejus fecum incordis finusrapiunt,qui
ibi jufto copiofius coacervatus& aipiritibuscon-

Species non*
nutijt eiiam
mphantafia
ifferiantur, .

Ob copiam
j^irituum
acliones ce-
rtbri non
imptdiun.
tterfedpro-
mifientur
9el diminu-
untur*

Cur in eordel
jjiirittu fuf-\
\focari di-

\canturt

cen-

$fon $ir$ttt*
fedfangnini
\tor fnffocit.

rHnWn *'%
talium anl
malium 'ge-
nemtit

JQ

Gregor/ Ntmmani

eoncentratis quafi effervefccns & ebulliens ali-
quando corfufrocat. Nonigitur fpiritus^ut fpiri-
tus,cordis acfcionem abolent,fed fanguis qui in lar-
giorecopia& d$PQC*jgin thalamos&finusilliuscu
ipiritibus ruit. Et cum animales Ipiritus citra faiv
guinem per nervos vehantur , tale quid de iis m ce-
rebro nullo modo metuendum eft. \

Multo minus credendum, a foirituum vitalium |
copiafpiritusanimalesvelturbarij aut eoru gene-
rationemprorfus impediri.Nam turbatio fpirituu
r-*tOT incerebro (fi vel maxiriie ea a vitalibus fbiritibus*
de quo tamen valcle dubito , fieri poffet)non peni-
tus ieniusabolet,(ed faltemad tepus turbatdepta-
vat,autalker ipfbs affick.Si & abundatiafpirituum
vitaliugenerationem, anifnaliu plane impediret,
cur in fanguineis , aliisve plurimis fpirkibus vitali-
busabundantibus,nullain cerebro Lriio , nullusq;
fpirituumq; animalium defectus unquam depre-
henditur? Cur & otiofi omnes,in quibus animales
rpiritusnomultum difsipantur,vita!es autelargi-
ter& affatim cerebrocontinuocommunicantur,
nodeturhationeautiiTipedkaTpirituii animalium
generatione conqueruntur ? Credisneetiamin fe-
nibus imbecillibus , qui ut plurimum Apoptedrici
fiunt,tamaffluenter &large fpirkusvkales iemper

i corde

Db A ? o plex i a Li s.

7\

Apophxia
non refie
per difiipA-

iotiem (pi-
rituum $i-
talium cu-
ratUTt

a corde cerebrofuppeditan , ut animaies velnimis
abundanter producantur , vel ob copiam materia*
eorum generatio pr^pediaiur? Idfanefi accideret,
unicein Apopkxia Medicis laborandu, ut fpiritus
vitaless, qui ih a*grotantis eerebro abundare &,ob
abundantia nimia animaliu generationeimpecjire,
ficcjj a&iones cerebn laedere dicuntur,difsipent &
abiumant,quohocmembrum acopiaeorumnon
amplius gravatum vicifsim operari &agere inci-
piat* Inftkuat,qui velit,hocmodocurationem A~
popfeek , egonon fequar,

Gdnfugis ad (pirituumdefec1:um, dicisq;iHud
omne;quicquid fpiritiis animalis generatur,pro re-
fpirauone ad thoracem transmitti. Verum fi angu-
(tunuft netyorurn principium , idq; in Apople£fci-
cis totum obftruitur; ut a multis affirmatur, de-
monftranda* mihifuntvia?, perquas,toto&omni
principio nervorum obftruclro , quicquam fpiri-
tuum thoraci prornotu flippeditari pofsit.

Inftitue quoq; collationem inter totum corpus,
&partes cerebrinoniarfas, pofteacj, yere acfince-
re judica , annon hi , qui adhuc in cerebro iano
producipon^untjipiritus^hifceoperationibusfuffi-
cere queant. Concedunt recentiores , in Apo-
plexia non ventriculos anteriores , nec quicquid u"poptxu

~ operaripof

Anfana ce-

rehripor-~

cere-i^

m

G RE 6 0 R I NTMMANl

Qcclufisie
rnt cfi&t m
ir.it rsonfia-
tim epatis
acliotoUi-
tur.

cerebri fuper ipfis eft , laedi, fed folam ejus inferio
remcaudam ieu ipinalem medullam,equa nervi
prodeunt, obftrui. Ergo maxima cerebri por-
tio illxfiaremanet ,&proinde , fiin omni ejuspar-
teipiritusanimalesfiunt,tanta copia ipirituum,
quaemotui thoracis,&aliis cerebri actionibus ad
huc fufficit , in parte. ipfius fana generari abunde
poterit; pnecipue cum,utmod6dixi,pars obftru-
<5ta alias panirn de fpiritibus animalibus producat,
fed potius eorum per corpus diftributioni infer-
viat. Si quoque non tanta cerebri molesilbefa
generationifpirituum animalium pro reipiratione
fatis e/let \ quam tandem pro ienfibus motuque
reliquorum memhrorum omnium fupereffe pu-
cas?

Nulla profe&o excogitari poteft ratio, cur,
hlfce jam enumeratis requifitis omnibus pnefen-
tibus,internifenfus plane otientur,&homoinA-
poplexia nec quicquam cogitare nec ratiocinari
queat,fi videlicer, caufla hujus morbi in folainfe-
riorc cerebri parte&caudice ipinalismedulbe (ut
affirmatur) lateat. Nam quemadmodum,occlu-
fis venae cavae ramis ab epate prodeuntibus , non
ilico epatis ac"tio,&ianguinis coclio perfecta ( nam
& venasfanguificare,antebiennium,in meo de ve-

nis

-..

DE A P 0 P LE X I A L I B.

7S

nis trac1:atu,queniproped!em, fiDcusmihi vitam
concelTerit , editurusfum, oftendi ) aboletur, fed
faltem geniti humoris diftributio impeditur;&py-
loro occlufo,non in momento chylificatio in ven-
triculotollitur,fed taiitum chyli in inteftina effu-
fio prohibetur : Ita obftru&is cerebri ductibus feu
nervis,non iubito cerebri aclionem omnem pror-
fus aboleri, fed, utmodo did:um,potius augeri \ ef-
rluxum autemipirituumper nervos inpartescor-
poris reliquas diintaxat impedirineceileeft.

Sed video ad meam hanc opinionem reclius
infringendam , nonnulios ftatuere primo inquar-
to ventriculo,mcerebro oblongato exfculpto ipi-
ritus anirna!esgenerari,& ob hujus obftructione
ipfis in Apoplexia viam in nervos denegari ; de-
inde cumcerebrumhoc modo graviter arTeci:um
fit,nonmirumeiTe ,fiacl:iones ejus tollantur,cum
fitpe membro una ex parte faltem Lefc, tota ejus j
ceconomia turbetur.

. Vemm quod pfiusattinet, nego quartum \N€IatMr, I
ventriculum in ipsa cerebri medulia exfculptum j
e(fe , fiquidem totus acerebello, &aiiisadjacenti- 1
bus partibus cfFormatur. Interportionesquidem j
fpinalismedulLrexiftit^atnonin iis excavacus eft, J
fedtantum ex vicinarum partium combinatione

An fiiritm*
in qttart»
cerebri %m
triculo gt±
nerentur^

K

emcr-

74

Gr-egorI Nr M M A N I

,\Quarti*s
ieMriculws
exintcere-
h-utn ext'
ftie.

emergit. Quando enimduo trunci ecerebello
prodeuntes ad Ipinalis medullae caudani confti-
tuendam progrediuntur, antequam ex toto uni-
antur,& cum aliis proceisibus a cerebro enatis
congrediantur , iuper eos aliquousque repentes,&,
a fe invicem nonnihil initio diftantes cavitatem'
eflformant, calamum fcriptorium referentem,
tiuam pro quarto ventriculo Anatomici demon-
ftrant. Eftitaque totushic ventriculjjsextrace-
rebrum; re&iuscj> divifio feu ieparatio proces-
ilium (pinalis rnedullae , quam ejus ,aut cerebri fi-
nus vocari poteft t &inde a Vaherda & aliis recen-
tioribus etiam Anatomicis ventriculinominepla-
ncjndignus habitus iuk. Sic eniin de eo Cajparm
^auhrmislib.^.7beatrpAnatom:cap.i%, pagin.T>6\.
laquitur : Quartus ventriculus iitus eft inter infe-
riorem cerebelii partem &iuperiores truncos fpi-
nalis iijecSidla?, ubi ipinalis medulla inftar calami
fcriptorii excavata conipicitur , propterea quod
trunci ftmt acerebello nafcentes,qui,antequam ex
toto uniantur,cum aliis e cerebro natis per aliquod
fpacium fiipra eos progrediuntur, aliquantukim
invicem diftantes : unde neceifario illa cavitas
it, €jftta tamen in Jpinali medulla cxjculpta npn j
efty nec per Jcj a natura intenta->> Hic vero j

finus I

_ „ -» —».-•«»• ^—--—

£>£ JPOPLEX lA LlB.

15

iiniis a truncis duobusa cerebello adfpinaiis me-

dullie conftitutionem enatis formatur , & ex di-

ftantia utriusque propaginis cerebelli prodnci-

tur. Antequam enim cum duobus maioribns

truncis e cerebro natis uniantur, iupra hos invi-

cem aliquantum diftantes progrediuntur , itaut

cavitas iila neceffariofiat, & noniecus quam ter-

tius ventriculus extra cerebrum cerebellumcjue

.fituisfit Hxc Baubinus. Idemetiamferehabet

I Adrianus Spigelitts lib+\o. de corporis Buntani fa-

\ brka cap, % foL }|i\ quando ita fcribit : Cerebel-

j lum auferendum eft,ut quartus ventriculus pa~

teat, quiinter ipfius bafin & iuperiorem ac po-

fticam ipinalis medufe partem ex eorum con-

curlu enatus reconditur , ci^m revera non fil

alind quam cavitas quaedarn teres, ex duobus fi-

nibus femicireularibus erTormatus. Superio-

rcm ergoejus portionem cerebellum,inferiorem

I ipinalis medulla confert. Ac fi rem aquametia-

ris arftimatione , uemriculi nomtne prorfm esl

\tndignm , cuminipsa cerebri cercbelltvefub-

\fantia nonfitfitm , neque primari* mtentio-

\ ne a natura exfculptm.fed cx corpcrum dtfao-

ftione necejfarwtaluemergat.

Spgelii 9-
finio de
quarto %tn
triculo Qt*-
Yibri.

K

Et

VtreTih

G RE G 0 Rl N T M M AN I

y6

Et fi iieq; hi tibi fufficiant,vide quid Conftantius
^^//^f(qtii,iiullusinfe^tione cerebri accuratus
fuit,hic fuit j cui etiam viro Do&ifsimcillam ce-
rebrifeclionem inverfam,illudq; omne^quod de
veroexortu nervorum hodie fdmus,unicedebe-
mus -; ) lih.de nermis oplicis pag. 134, nobis icriptum
reliquerit. Formattfr , inquit , quartus ventricu-
lus,uteumvocant,inter inferiorem partemcere-
belli & fuperiorem truncorum fpinalis medulla?;
quod fpacium ctim fit extra cerebrum fif* cerehet-
tum^nonpote B propric appettari ventricutus. Ne c
obftat id , quoddicuntomnes, nimirum fpinalem
mcduliaiiieo in ioco effeadinftarcalami feripto-
riiexcavatam ,. propterea. quod funttrunei acere-
bello nafcentes, cpi antequam ex totouniantur,
ciim aliis inferioribus acerebronatisperalic]uod
fpatium fupra eos progrediuntur , aliquantulum
invicemdiftantes:lindeneccfsario fit iJJa cavitas,
qud tamen non efi exfcutpta in ^inalimcduUd^nec
perje a Natura intenta^Mxc Varolius..
j Cum itaque plantim,omnes recentiores A-

natamicosaffirmare,non inipfo cerebro vel cere-
belio quartum ventriculu exfculptum ef ie,hujusq;
rei veritas ad ocultim ex Anatome facileoftendi
p.afsit,ut& amef^epiusfaitum fuit^quomodo is

fpiri-

DE

^ - — - — ..

yfm> 0 P LS X I A LlB. 77 j

ipirituum animalium officina ftatuipoteft? Di-
cendumne fpiritus hbfceextra cerebrum procluci,
pofteaq; per tenuem cerebri meningem,viamque
{piritibus minus convehientem in proceflus fpi»
nalismedulke deduci? vixullumrepeririexiftirno
qui hocafnrmaret.Velfiaffirmaret averitacemul-
turnaberraretificut&iiab eadem nonparum ab-
funt, qui dicunt , cerebri fubftantiam,cui fimilis in
totocorporenullaalia exiftat,& tantam ejus mo-
lemacftrudmram plane , fi non lpifitus animalis
caufsa fadta fint , fruftra faita effe : ( quafi non
fat nobiles actiones exerceret cerebrum,etiamfi
novos fpiritus animales didtos non generaret.) Si
Schxc cavitas fpirituum animalium generationi
deftinaretur explicandurn,cur vafa cerebri infi-
gnioraad eamnon ducantur , ofculisque hianti-
bus &apertis fpiritum vitalem, animalium mate-
na futurum y in illam tanquam cifternam effun-
dant,veluti in corde & alibi accidit? Cur&nervi
ab ea non oriuntur , ut , quod femel de fpiritibus,
generatumeflf,ininftrumentafensus &inotiis il-
Gco abdncatur & deferatur ? Cur & in hac cavitate
in omnibus cadavenbus humores, qui tamen A.-
poplexiam non excitarunt , femper reperiuntur?
Quaetiam ratione Paralyfis ex Apoplexia fieret,

Sfirittu uS\
txtr» cere-
bruatpro- -
dsnmtur.

Cerebrum

etfi ff>irtt»t'
mn prapa-

Y^aret, fat

tanten no

i F

oiles aclis-
«es txtrst'

ret.

Spiritm &
'nimales,
no in quar-
\to Stvtrku.
lopraparari
ofttnditur.

K

1

fiin

f 7 S

Grbgo-rI Ni ~ m\

"mTaT

L&f* cauda
Ipaalft me-
dulU non
•jTttinm
tota ceco-
nomia ctre-
bn turba-
tur.

fi in-fclbhocjutvocatur, ventriculo quarto cauf
fa morbi exifteret?( Et qui.ahacc AnnoioV- 7,die
O&obr. alicui3nefcio cui,oftenderam, re£te non-
nullifuamfententiam prorfiis mutariit, ckquem-
admodum proximevidi,ipfimetjam afleruntjre-
centiores Anatomicos diligentiores quartum ce-
rebri ventriculum extra cerebrum cerebellurrryc
oblervaife, ac propterea in eo fpiritus animales
genetarinonpoiTe: quodhocin loco ideo mone-
re neceiTarium fuit , ne quis forte me hic cum fblis
larvis lu6tari, aut nudum aerem verberare exiPd-
met. )

Ex quibus omnibus etiam pofterius argu>
mentum, agrayicerebri laefione deiumtum,facile
diluipoteft. Namfi quartushic ventriculus in
Apoplexia faltem obflrueretur ,ipftim cerebrum,
in quo exfculptus non eft, minirnc graviter afifice-
retur. Neque velulladari aut excogitaripoifet ra-
tio, cur ventriculo hoc , vel etiam fpinalis meduliae
cauda affe&isjprotinus tota cerebn ceconornia tur- 1
bari debeat, utproriusad omnem oparationem i
inepta iit. Contrarium fane ubique in corpore j
depfehendo, vidiq; faepius nervis pedisla:fis,bra- j
chii nervos falvos & incolumesefle; &vifceribus J
fanguificationideftinatis,utpote pulmoriibus?epa- j

te & j

V&JL %ji P 0 f L E X I A Ll B<

79

! te 6c jiene, m iubdiantia etiamex parte aife<ftts,im6
'. non nihiiaHquihdo corruptisyalteram portionem
' eornm ianam adhuc agere & operari obiervavi ,
\ nec ob unius portionis befionem totam vifceris ce-
j conomiamftatimturbari,&omnes ejus adfciones
! in moniento pror

aboleri^ unquam animad
verti. Si etiam, lienisaut epatis vafis obftrudris,
non necefie eftianguificationes , quadnhifce par-
tibus fiunt,. penitus toili *nechumore m omenti
cavitate (quas ex ejus membranis & ventriculoepa'
te & liene &c. efricitur ) cdlle&o iangnificationem
auc chylificatlonem &. omnem ventriculi

hnl

nem aDoierirnonquoq; necetie erit, operanones
cerebri, ejus quarto ventriculoiobftrkic^Ojpfehitus
ceiTare; ne repetam priora,qu6d fcilicet cauda me^
dullx occlusa partes .(altem" inferiores paralyticse
fiant,cerebriacl:ionibusint€gris utpotenullacauf
faadejus operationemneceHariadeficiente.

QuodauteminEpilepfia animales a&ioneso-
mnes immutentnr,nil mirum.Nam amalignis illis
vaporibus totum cerebrum aflicitur hoeq; fumos
iftositerum motu,(quodin Apoplexia,in quace-
rebrumplane quiefcit,nonaccidit,) expellere ni-
tens^totum graviter concutitur, utfenforiorum
funcliionibusminimeritepraeeiTepofsit.

tfurbiEpi-
lepfia cerebri
Atliones
tmmuten-
tur.

U!S

o

GregorI Ntmmani

Catarrko

labommtet

nonfiur.t
ApopU&ici^

Quis etiam noftriim non in feipfo experitur,
cerebrum ejusq; eavitates nonnullas fa?pe ingen-
tem pati obftrudionem , ita ut nee odores ad illud
ferri , nec etiam facultas ratiocinatrix promte ac j
"iibereagere poislt, quam poftea foivit catarrhus,
in quo tantahumorum crafsiorum copia,&:qui-
demeonfeftim (ne quis exiftimet,ejuftiiodi excre-
mcntafemperde novo generari) ad nares &pala-
tum fluitr,ue fere impofsibile fit, illam humorum
illuviemin cerebro citra obftrudtionemventricu-
lorum &, ft haec, ut creditur , adeo facilis , obtu-
rationem nervorum delitefcere ac contineri po-
tuiffe,ubi tamen nec fenlus nec motus, utinApo-
pleclicis ,abcdentur. Danda igitur hic caufsa, fi
humoresin cerebro contenti, medullae initium
obftruentes, Apoplexiam excitant,qm fiat,quod
catarrhofi nonfiant Apople<5tici ; cum tamen o-
mniailla excrementa cerebri copiofifsima, quam
facilimeantequam per os , palatum autalias vias
excernantur,innervos ( exaliorum mente hiclo-
An^rto quor ) defluere polsint Et nonne etiam in cere-
tmuh fam\ briventncuhsjin ns etiam cadavenous ,quae Apo-
Mf7c7thJr) plexianoninterierunt,humores femper reperiiui-
1 tur ? Nonne ifti etiam in hifce thalamis fispe
coacervantur , atque aliquandiuetiam,cum non

raro

DE A P 0 P L S X I A L IB.

8c

raro ob meatus ad naresvel palatum tenden tes ob-
ftructos excerninonpoftint,detinentur,iri: egredi
nequeant. Quae itaq; ratio , quodnon tum a^qtie
exventriculisiuperioribus inquartum,velex illis
inipsamedulla,a qua nerui prodeunt, excavatis,
in nervorum principiu irruant, fi id adeo anguftum
&ad occlufionem accommodatum ,, ut nonnulli
fibi imaginantur ? Certe ftantehac de nervorum
obftru&ione iententia, vix ullus hominum a?tatis
iiix mediam partem attingeret ; cum vix aliqiiis
inveniri queat,qui non aliquandogravi catarrho
laboraverit : imo pueri & infantes , qui frequen-
ter ejusmodi defluxionibus vexantur , facile fie- ^/'|
rent Apople&icijquod tamenabomnibus nega- ¥?•$*&
tur.

Quibus omnibus acceditdemum&hoc, quod
vix videam,quomodo obftructis fblis nervis, tam
illico & repente homo ante morbi invafionem
farpefanus & optime valens in Apoplexia interire
poisit. Sane motus & fere ienfus quoad a&um | ,
iecundum non adeo fimpliciter &periead vitam
necelTarii,{quamvis an animalfinefeniuumope-
ratione vivere queat , hic non diiputem ) iedial-
tem nieliori&commodiori vitac iniervire viden-
tur : hinc quxdam corporis partes viventes ,ut a

fueri ftm

lunt

\tu fton
fimpliciterx
zdfctam
lecfjffarim.

L

me

Partes p&
ralytic* ad
h„e*9ifcunt.

82

G R E 6 O R I NT M M A N I

me alibi^demonftratum fuk, planenonfentiunt,&:
exhisetiame2e,qua!(entiunc,quamvisfenfu&mo-
tu prorfus orbentur ; tamen vitaiis facultatis ad-
huc participes funt , & revera vivunt, utin Paralyfi
manifefto apparct. Sit ergo cerebro non gravius
affe&o ( nam hoc prorfus laefo aut diftru&o, quis
hominem interire negaret) folurri nervori im prin-
cipiumin Apoplexiaobftruclum: inde partesreli-
qua? fenfu & motu faltem privabuntur. Quod au-
tem tamrepente&inmomento homofepe antea
fatis validus ( de imbecillioribus enim non adeo
miror) qui fakeiiapoftaliquot tempus,velob defa-
tigatas pulmonum cordisq; avtiones,nonfuccur-
rentcadthoraciselevatiohem virtute animali ,vel
alias etiam cauffasinterire deberet,moriatur,caus-
faex folanervorumobftruc"tione facilereddinon

l

potent.

Caput XIV.

Quo vera Qfpropria caujfa Apoplexia exmen-
teAutoru exponitur, [jjirituum^ tn corpore
ufmofienditur.

C* LIM igitur h#c opinio ; quicquid ctiam de to-
tali & fiibita nervorum omnium obftru&ione

dica-

D £ AP 0 P LE X 1 A Ll S.

85!

dicatur,probabilis non fit,fedplurisiis difficukati-
busprematur,aliam Apoplexia? cauflam dandanv
effe cenfemus,quamobftrucl:ionemfieu redtius oc-
clufionem quidem vafbrum feudu&uumcerebri
dicimus , verum non eorum, qui fpiritum anima-
lem profenfu&motuadpartes deferunt;(licet &
hi demumoccludipofsint: ) fed qui fpiritum influ-.-
entemacordeadcerebrumvehunt: hocenimfpi?
ritu privatum cerebrum a6tionesfuasprotinuso-
mnes amittit , Sc , nifi hic ipfi cito reddatur , plane
emoritur,homoq; jugulatur.

Quas ut recte intelligantur , fciendum ad a£tio-
nem in quolibet membro corporis noftri re&e
obeundam triaiemperrequiri: Vnmh Antmani^
ipfitm tanquam cauffam emcientem principalem,
qux facukatis fii^ ope (nam nulla fubftantia agit
perfe immediate, fed mediante aliquo accidente)
quamlibet fundtionemin partibus edit : Qeinde
di(pofitionem partium legitimam^mmx facukatem
alias ad omnes-adtiones indifferentem, determi-
nantem &limitantem ja6tioniq^ fuccurrentem ,ad
quaminfimilaribusetiamrWii^wi^/^»2 ( quod
nonnulli qui & hoc proximunranimae inftrumen-
tum & organu conftituunt,in cerebro fpiritum a-
nimalem infitum,in aureaereminfitum,in oculo

L z • lumen

Pera &ge>
nmna cau,
/i Appple

A

Adafiia- .
nein metn-
bro qmlibet
obcundam
requiruntur
trifit

i.Anims

lpf<Lj>

2, Dtfj>ofiit9]

partium

/egitma*

Cur ffcirittu
iitalkt dca
tur.

Ariftcteles
per animarr,

altqtiandi
(biritufn -
inteligit,.

Spirittii U

talts cvmp.i
ratur cum
radiufula
rtbw.

■ 34. G R E G 0 Rl N T M M A A7 1

lumen inficum appellant, de quo alibi ) reducere
poffumus. E t tertio Jpiritum a corde infuentem,
velut utiliisimum animae inftrumentum , quo ad
edendas fun6tiones fuas maxime indigeat.Etenim
Iket anima in corpore adhuc .jprarfens fit; partes-
que etiamrecte fefehabeant;fi tameninfluenshic
{piritiisinaliquomembro deficiat, omnesin eo
adtiones , five naturales five vitales five animales
imt,protinus ce0ant;imd pars vivificohocnec~ta-
re orbata , vitam fuam , primo accidentaIem,mox
autem & effentialem amittit. Infumma hic fpiri-
tusjuremeritocjj 'vitalis appellatur, quia witam^
tuetur Q confewat ,. fomentum ac pabulum calidi
innatlexiftit , partibusjkmnibus fenpbilem & a clua-
lem calorem impertit , omniumc^ aBionum prcmotor
ac confervator eftj\t dcArifote/eSjipdus efhxaciam
videns,animx dignitatem ei tribuere veritus non
fuerk: nam quando camin corderadicari, & hinc
omnibus membris communicari ftatuit , potifsi-
mum fpiritum hunc intellexiiFe credo , utpote fine
quoipia anima ad omnesftiasacldonesperficien-
d as minus idonea. exifti t.

Dum igitur fpiritus hujus naturam perpen-
do, eum cum radiis fblaribus optime comparari
pofle video. Quemadmodum enimin macroco-

fino

DeApoplexia Li

85

fmo ne plaata quidem ex femine generari, genera-
taq;VigereacflorerepoiTet,nifi ad ejusmodi ope-
rationes &Ibl concurreret; &ficut nec homoho-
minemabityfole ,iuxta illud Philofophi iib.2.Phy-
fic: cap.2. t.20. dv9rp607*r®J dvd^oo/rovyspvd^
YtKi@^ ^Homo^ Jblgenerant hominem &c. produ^
ceretiltaincorporenulla parsoperaretur, & iiias
a&iones exerceret,im6nec iubfifteret, nificonti-
nuo cordis ipiritibus ac radiis afficeretur , fovexe-
turq;.

Sit igitur aliquando principium nervorurn
obftru&um: quamdiu autem anima pradens eft,
ipirituqjinfluente adhuecerebrumfruitiir,nec eo
planeorbatur,tamdiu etiam adhuc bperatur. Et
impoisibileeft,(nifipIaneid diffluat^aut refoluto
corporecalloio &fornice colIabatur,utin Apo-
plexiainterdumfitjVelaliomodo ejus naturapeiii-
tusdeftruatur)praeiente hoc influente ipiritu, ejus
1 actiones omnesfimul &femelac quafi m mbmen-
to aboleri :at deficiente ipfo , in optirne etiam con-
formato & diipofito cerebro ratiocinationem y dii-
curfum,imaginationem, ieniumq^&motumpe-
nitustollineceile eft ; ctijus rei manifeftum exem-
plum , quod nemo negare poteft , habes mjjncope
& lipothymia , ubi a^que ac in Apoplexia (cerebro
. L

l

tamen

Certbrum
fpiritu in-
fuente pra-
ditnmfem-
per operari
potejt.

Differentia
inter Synco-
pen & Apa-

phxiam, ■■

Objetl;

%6

G REG 0 Rl NTMMJKl

tamen nervisq; nequaquamper iohoTrdSeictv affe-
£tis,fed duntaxat corde , fpirituum horum offici-
na , male habente )fenfiis & motus , aliaeq; a£tiones
cerebri omnes toliuntur& abolentur, tantum
quod hicipiritus a corde organo huic animali , ut
Medicis cerebrum appellatur, non fubminiftre-
tur, Idcirco fi differentiam inter Apoplexiam &
Syncopen deiideras,idrtibifatis erit difcriminis,
quod in hac cor primario laboret , & fpiritus vitales
velnonproducantur, aut alia ratione afficiantur,
milla autem cor prirnario non laedatur, fed, prae-
fentibus &produ£tis etiamipiritibus vitalibus, ce-
rebrumipfos npn recipiat,hincq;ejus a&iones tot
lantur. Alias differentia^s ucriusq; affe&us fupra
cap.3.reperies.,

Obijciunt hic aliqui: Quiequid fecundum
naturam (kfc habens animalium aclionum inte-

i^rarumcauffa, id etiampraeternaturafefehabens
arfarum earundem caufiam effe t At non fpiritum
vitalemfed animalem actionum animalium pro- ;
ximum inftrumentum effe ; Ergo ab hoc &non ab |
alio actionum animalium cauffam pendere. Et
proinde ficut fenfus &motus privatim ab eorum
defectu lacduntur; ita etiam in Apoplexiaillius mo-
" tus

De Apsplexia Lib.

87

tus & ienftis univerfalis laefionis cauffam in iblis
ipiriubus animalibus minime autem vitalibus
quaerendam efle.

Verum hic fyUogiimus non videtur id con- ^wfh
cludere cujus gratiaproponitur &adducitur.Nam
ita in majore infertiir : Id cjuod fecundurn natu-
ram aclionis proxima cauffa eft, illud ipium fi pr#-
ter naturam fefe habeat, etiam eandem lasdere
poteft. ; fam iubiumendum fuiffet : . Spiritus ani-
malis a&ionum animalium proxima cauffa efL
Ergo hic fi fceditur,etiam adtiones animales lasdun-
tur^quod pofterius lubentifsime concedimus.Sub-
fumitur autem in minoreita : Non ipiritus vitafis
fed animalis proximum animalium aclfonum in-
ftrumentumeft; exquonecipiritum animalem a I
vitali differre , nec illum genuinam Apoplexiar j
cauffam effecerto concludi poteft : Imo meo vi~
derelongealiud eft, effe aliquideauffama&ionis
alicujus, & aliud, effe ejusiiem inftrumentum
principali' cauffit iriferviens : Malleus inftrti-
mentum eft, quo ftt poculumy non vero ejus-
dem efficiens caufa exiffiitjiedh^c eftaurifaberj
&quanquam caufa inftrumentalis a Metaphy- I a

«r r rr ° >> i • r \ Inprmne»

cis act caulam emcientem etiam reduci iofeat, **» »B»t&

ipia tamen efficiens vera nunquam conftituitur.

Sic

$er*~&ifn«

mtdiata -

eaujfaejfi-:

citnu

88

GregorI Nr M M A N 1

j Sic omnium, quas in corpore noflro fiunt, a&io-
I numcauia efficiens vera & principaiis anima eft,
cui immediate inferviunt diipofitiones & confti-
tutiones partium, hisq; ommbus faniulanturde-
i mumSpiritus: Organaproximaanim£,feu,cum
Medicis loquendo , adtionum partes ipfe funt ,
communia vero&remotiora,maxime tamen ne-
ce{Taria,ulterdum etiam caufefine quanon,fpiri-
tusdicipoifunt.

Sed hifce ceu levioribus mifsis, forma! >imus
minorem,ut|formari debebat, & fubiumemus fpi-
ritum animalem eife aclionum animalium cauf
fam proximam. Inde tarnen recte inferri nequit:
ergo hujus ladro ibla Apoplexiae caufla eft. Nam
fit ipiritus animalis cauita proxima iftarum fun-
<5tionum, (quod tamen no faciledemonftrabitur )
numne a£tio partis tantum la?ditur caufsa proxi-
matasa , & non mutatis quoque aliis in eandem a-
cl:ionemcon(pirantibus?Certelongeplura,prout
&fupra quoq;di&umfuit,fecundumnaturam ad
actionem rite perficiendamneceiTaria videntur,
quam ad ejufdem laefionem praeter naturam re^
quiruntur,v.gr.ocuIus nonvidet, nifi omnes ejus
partesre&econftitutae, ipiritus<£ vitalis &anima-
lisadfint: atfolohumore aqueo immutato quan-

~~"~~ ~~~~quam

D E ApoplexiaLib.

quamcaeterafaniisimus fit , tocaipfius actio abole-
tur.Mufculus proximamotus animalis omnis cauf
fadicitur;at nunckefbnervo, nuncaffe£to tendi-
nofo corpore tota ejus aclio ceffat. Nutritiohis
cauffa anima&legitima partiumtemperies ac dif
pofitio;atfubtrahehis fpiritum vitalem, videbis ,
qualema&ionemeaeedituraefint. Quorfum&ad-
d ucuntur errores externi fi adtio non , nifi laesacauf-
saproxima,lardi pofsit. In fyncope tam manifeftu
habes exemplum, quomodo, nonladisipiritibus
animalibus & nervis , cerebri actiones tollantur,ut
manifeftius habere nequeas. Simile habes &in fii-
fpenfis,quiquamprimum(modoaperitocarnifi-
ce vafa colli undiqjrecte conftringantur &ligen-
tur)patibulo aifinguntur , trunci inftar immobiles
manent , & fcpenumero ne pedem quidem agi-
tant,&tameninhis cerebrum nervorumqj origo
nihil quicquam patiuntur jimo nec pati poffunt,
quippe quae durifsimo cranio & fortisfimis colli
vertebris , qux a laqueo nunquam conftringi &
lardi queunt , concluduntur. linde in corpo re ob
folam ipirituum vitalium abfentiam motum &
fenfumprorfus aboleri poffemanifefto vides. Ne-
uehicadfolamrefpirationeminterceptam & in-
e mox ablatam vitam confugi poteft , fiquidem

Infyncoptt
non U/o ce*
rebro a&io~
nes ejus toL
■luntur,
l7tfuj$en(is
'ner$is UU-
fs aSienes
>animales
abolentur.

1

M

ore

19°

G R E G 0 R I N T M M A N I

lnft*ntia->.

ore animalis fortiter occlufo, naribusq, ejus arctis-
fime obturatis, ut nihil, aeris pro ventilatione fpi-
ritum ad organa vitaliadevenirequeat,nihilomi-
nus tameneo quod cerebrum iiio ipirituvitaliad-
huc fruatur, id corporis , agitatione vehemeiitifsi-
ma,pedibusq; validislime motis omniviinftanti
furTocationis periculo refiftet acrenitetur^ quod
innullofufpenfo contingere animadvertes. Nec
diffiteor , fi quis ex iblis & veris fundamentis de-
monftraret,cerebmm non gravius,quam perob-
ftructionem ialtem caudaf ipinalis medulbe lasium,
praefente etiamineo ipiritu vitaii,animalem ipiri-
tum prxparare nuilum,(namob hujus defe<5him,
motum & feniumirimembris tolli poflequis ne-
garet ? ) vel hunc praeparatum & prxientem ct-
iam in organo hoc,maximam partem iano& ad
pluresactiones adhucaptisfimo,no operaripoffe,
me facilein communem Medicorum fententiam
iterum defcenfurum. Verumcumid imposiibile,
5c principiis Anatomicis prorfus contrarium fit,
ob fpirkus vitalis in cerebro abfentiam adhuc A-
poplexiam generari affirmo.

Inftasporro ipirituvitalemminime ad fenfiim
neceiTariumeffe^fed animalemin cerebro genera-
tum ,influentem a. iqlum animalis materia fieri, e

quaj

De Apoplekia Lib*

9l

qua ipfe incerebro generetur; atq$ hinc affirmari
non poffe , deficiente vitali fcu influente fpiritu,
motuni 3cfeniumin partibus aboleri,cum anima-
lis,nonexiftenteetia vitali, explurimoru Medico-
rum fententia,ad iongum tempus fubfif! ere queat.
Ad quodreipondeo ,me concedere,vitalem
rpiritum7utvitalem,fimpliciterd:perfe, quatenus
hicin cordeelaboratur,& perarterias cuilibetpar-
ti adducitur,motum&fenfumnuUimembro com-
municare, ied 'vitalem ammalifitumy ( ita hic loqui
cogor)hoceft, acerebro peculiari & propria vi ac
qualitate donatum , & pro iuis a£tionibus difpofi-
tum; atque ita affeclrum animalem demum pro-
prie appellari ab a&ionibus,quibus,velinipfb ad-
huc cerebro, a quo dirigitur , vel per nerv.os ad ali-
as partes du&us/amulatur&iniervit: ( Anautem
effentiali vel accidentali ipecie a vitali differat,h. e,
anincerebro huius ialtequidditasimmutetur,an
veroiseffentialiter remanesfbla qualitatepropria
afficiatur,hoc imprefentiaru no adeo curo:quia co-
troverfia haec proprie ad rjradcnsnegotiu non (pe-
6tatj& utru conceda,femper id, quod volo,obtine-
bo: licet, ut paulo poft etia dicam,pofterius priore
longeprobabiliusfit,idq;tremormanuiAiiTi, qui in
timore,ira&metuhominibpob cornotos fpiritus

Vitalit fyiri.
tusnoapro' j
ducit fen-
ptmnifia .
cerebro rt~
gAtur.

An ffiiritm
9it <?lif (f a-
nimalk fpe-
cie dijftrut.

M

vi ta-

VDtficieritt
(pirita $rf-
ttti deficit
itiam *ni**
malts.

92, GregorI Ntmmjni

vitalcs fupervenit,fatis fupercj, oftendat.) Interim
tamennegarinonpQteft,animalemipiriturn,defi-
ciente in cerebro vitali ^nihil quafi efTe , nullamq;
aclrionem animalem,fivel ipfumadefTedicamus,
amplius in corpore edi poile. Nam eo ipfb mo-
mento, quo vivifico hoc ne&are fuo deltituitur
cerebrum,quafiemoritur, fuisq; actionibus omni-
bus privatur, motusq; <3cfenfiis inpartibus cceteris
abolentur , prout ex iis, qui fyncope laborant, an-
tea adoculum tibi demonftravi. Et audi quidde
hac re Jopphus Jguercetanus in Tetrad: cap.^.p.y.
fribatSijinquitfacuItas i>*W&(intelligit fpiritum
hunc) denegetur cerebrQpropter comprefionem
&obffm£iionem <vtnamm jugularium &ar-
teriamm carQtidumycerebrum jam quafivita
deflitutum %& <veluti fepultumJraut tenebris
obrutum nuUk <vipottet animalesfuos (fiiritm
innervofa mzmbradiffundendir& funciiones
fuasper totum corpus obeundi. Nthil enim
pr^farepotesT:rf(vitadefituatur>hQceIiievi-'
taii fyiritu orbetur, cujm appulfk animatur^
& ad particulares funtfiones y qu&fecund&
funt energi&y obeundas compeUttur»

Pneter-

y De A P 0 P LS X I A LlB. 9J

l

E&tnptr-

Prartereatotusanimalis fpiritusex vitalifit,& )^,w*
non fimul exaere,utquofdam perperamftatuere >v«^*«
alibimonftravL Eftq; is in perpetua cjjuafi gene-
ratione,necaliquot horarum fpacium,ut chylifi-
catio inventricuIo,proelaborationtac perfectio--
nerequirit,fedad cerebrum delatus ftatim quali-
tate quadamfpiritali(quar non, ut materialis ,lon-
giore mora pro introduftione opus habet) affici-
tur,atq; pro motuoe leniious edendishabihs atq; generau^
idoneus efficitur , moxq; ad jpartes per nervos,ceii j"'r
radii fblares a fpeculo, refleclitur , ita ut , vitali de- 1
fkiente,& hunc deficere, motumq> & fenfum in
corpore aboleri neceffe fit_ Hinc licet veteres
voluerint,animaIem fpiritum absque vitali fubfi-
fterepofle,recentiores tamen dodtiores&cautio-
resfa&iidpernegantrimo aliquishorum exprefse
fcribit fpiritum inftuentem prafcipuumanimann-
ftrumentum e0e,quod cum pareiumfingularum
caiido innato atque infito juncliumfacultates con-
ferve t, &, ut ad adtum fecund um accedere p ofsint,
efficiat,^ fideftituanturpartes^ita &JenJu(NB.)
prrvariy nec amplius anima organa idonea ejfcs
&c.

Sed ut hax,quar de fpiritu vitali & animali !f^//«/w
dixi,omniaclariora&manifeftatiora evaderent, rffy&P

_ M j * totam I

Luna ftne
fole nonlu-
cef*

94

GRgSORl N YM M A N I

totanrrem illuftri quadam fimilitudine a ible de-
fumtai 6io.de monftrayi. So/ in analogia cordi re-
ipondct;unde & cor macrocoimi vocatur; Lma
autem cerebro , cui pra^eiTe-ac dominari dicitur.
Sicuti ergo ha?cduofehabentad macrocoimum:
ita cor 5c cerebrum fe habent ad microcoirnum.
AtquifolSdunaproprio &peculiarimodoin cor-
porainfluuntinferiora^ iliblunaria omnia,fenfi-
bilesq; inillisjnutationes efficiunt,&peculiaresa-
ftiones perficiunt. Ergoidemhaec quoq; vifcera
efficcrepoterunt,

Deinde quemadmodum luna per ie ineffiV
caxefTet, ita iit nec lucerequidem poiTet,nifiara^
diisiblaribus illuminaretur,proutineelipfi , quan-
doilla umbram tenra? pertranfit,ut aradiisiolari-
bus amplius illuftrari nequeat,liquidopatet: (ob-
fcuratur enira,& fuo modo patitur tum no fiolum,
fedetiamcorpora inferiora infignem noxam &
magnum detrimentum inde perientiunt : ) Sic &
cerebrum nullam actionem edere valeret, mfi a
cordis ipiritiba afficeretur,illuminaretur &illuftra-
retur: iiquidem deftitutum & privatum hifce ra-
diis eclipfinquafipatitur,obquam partes inferio^
resiuis operationibus animalibus orbantur &pe-
nitus privantur.

Oete-

D E APOP LEX I A L 1 B.

95

Cerebrum

Caeterum ficuti lunaradiosfuos,quos fpar-
git, non intra ie gignit,fed eos aiole mutuatur &
recipit,receptQsq; alioatque alio modo afficit,&
itaaffectos per renexionem per totum hemifphae-
rium difpergit,diverfasq; a foieoperationes&di-
verfaeffedtain hifce inferioribus producit : Ita ce-
rebrum iuos fpintus non ex peculian matena ta- m^aL-
bricat,fedjam fa&os acorderecipit , eosq;irigeni- >&«$"/•
ta oroprietatealterat, afficit,&ita peculiari modo
affectosad partes perreflexionemquafi transrnit-
tit, cumqf iisoccuka vi influens diverfas actiones
edit,animalesnempe\quascor perfe absque cere-
broedere nonvalebat.

Et veluti tandem,abfentibus radiis folaribus,o-
mnesnlunaf illuminationem , & inharc inferiora
per lucem operationem ceffare oportet : Ita defici-
entein cerebro ipiritu vitali , omnes ejus furictio-
nesaboleri &toUi,tandemq;ipfumetiam prorfus
emori & corrumpi neceife eft.

Res fane haec tam clara , ut ukeriore de-
rrionftratione & probatione minime indigeat.
Poteftq; ex his omnibus, qu# jarn didla fuerunt,
quivis,quirec1:e judicare vult , facile coiligere, qua?-
namvera,proprialegitima &genuinaApoplexi£
cauffa fit. Nam cum omnimoda nervorum db-

j~~ ~" ~~"~ "ftru^

96

GregorI Ntmmjni

obftruttjo non adeo facilis, vel pene impofsibilis
fitjnec,etiamfi adfitjomhes cerebriactiones in mo-
mentoabolere, mortemque inftantaneam indu-
cerevaleat jlpiritusanimalis etiam prxfente vitali
non deficiat hujusautem, nemp^ vitalis abfentia
haec omnia ( fatentibus etiam Femelio , Jacobo
Carfw , ^MCarcello Donato , Levino Lemnio,
Juiio sAlexandrino 5imo & ipfo Hippocrate,
qui fepe affirmat roov dyysioov a7roAijipjecfen-
fum & motum tollere. Ita enim hic fect.4.1ib. de ra-
tioneviftiis inacutisfcribitiTo £e dtpoovov rivct
i£cbf(£>wjg yev£(£tdj, tpAeSouv diroKYppieQ A<~
7reao'iv-> YjvvytcbfVQvri roSe £vfjL£yj dvev 'zcrpo-
(pdo-i®3, Yj clhXvjs oujriqc ev%vpYj$. Fieri, inquit^
alujuem repentefne voce , hoc eB , *Apopletti-
cum '7 (hos enim dpoov^g <vocare folet, <vena-
rum interceptiones faciunt,Ji bene <valentihoc
accidat fineoccafone^aut altaforticaufia^&c.)
efficiat: ejufmodi gravifsimum malum generari
non po0e,nifivafa &ductus qui fpirkum vitalem
vehunt,eundemcj; percerebru diftribuunt, occiu-
dantur,h6cc]j fimul liio radio vivifico deftitutum
nonihilfubfidat, quamvis nodu,utinnota Apople-
xia accidit,plane collabatur,pro certo cocludimus.

CA-

DE J P 0 P LS X I A

LlB.

£ .r— —

97

Caput/ XV.
Quo pluribus fundamentis ajprtionis hujm
Veritasjtabilitur , ©* qu&vafa injtipople-
xia Gccludantur , clareoflen-

Uf autem du6ms cerebri in Apoplexia
occludantur , vel ob quorum vaforum ob-
_ turationem fpiritui vitaliomnis ad cere-
brum viadenegariacprascludi paffi|,inori leve du-
biummoveripoteft.

Fueruntnonnulli,interquos& £>uercetanus> !
quiexiftimarunt, prateralia cerebri vafanervosq;,
etiam arterias jpiguUres fiu carctides in colio OC-
cludi,.hinc6; influentifpiritui &ianguini commea-
tum ad cerebrumintercipi; ac propterea has ipfas
arterias aveteribus ApopleBicas appellari, quod
praeter nervos etiarri in.hisce vafis Siderationis
caufla quxri debeat.

Sed cum foporales arteriann coiloamphe&ro-
tund# fint, eoq; in loco facile dilatari,& humori d e-
fluenti cedere queant,nonvideo,qua rationehiie
penitus , & quafi in momento obcurari & occludi
posfint,pr*cipue cum materia obftruens crafTa &
gravis fit, quae iuopte pondere deoiiumruat,nec

-

An Arteria

itfguUret
;n CoOo oc-
cluddtttttr*

tffgat*

V8

G * E G 0 Rl N T M M A N I

ObftruRis

facile in medio itinere , inq; du<5r.u fatis rnagno &
amplo,non refiexo nec contorto,fed re£to tramite
procedente fubfiftat : vel fi etiam quam maxime
ibi iubfifter,et , levi quadamFri6lione,in collofa-
6ti , attenuari , "deorliimcjj ad thoracis partes rapi
trahi, locoque iterum dimoveri &ita defacili A"
poplexia fanari poffet ; quod contra experienti-
am.

Pr^terea*x)bftrucl:is carotidibusj^^ad-
huc cerebri axtMsffirfalio & Plateroprima^cervi-
calis quae dicitur,ftipereft,qua: occipitis foramen
~§Arotidibm\ magnum,veialiudvicinu aiiquanao (licet ranus)
tr^t | ingrefla , fub medniia cerebri in cranio cum focia
irrig&ri w- opDofmlateris unitur -> ficq; unitafub media cere-
bnbafiadfellam osfis fphamoidis excurrit, atque
ibijn innumeros ramulos iterutn divifa , plexum
cnoroidem coriftkuit , a quo adhuc cerebrtim ad
■tempus irrigari lpiritibusq; nonnullis illuminari
poflet.

Neq; inficias iri poteft,etiam per venas jugula-
waliquid fpirituum vitalium vehi; H# autem
cum, obturatis dimtaxat arteriis, adhuc apertar
fint,in finils crafik meningis, in quos fe exon erant,
cumfanguine&fpiritusirtos ,quoscontinent, &
quosforfan tum,fummaurgenre necesfitate, co-

piofius

Portio (biri.
**:wm ettam
\;r Venas
Uicnur,

De Apoplexia LlB.

99

piofius. natura,defuaconfervadone valdefollicka,
pereas ceu vias adhuc aper.tas ad caput deduck,ef-
fundent ,atque fic non illiccV acliones cerebriin fi-
deratis abolebuntur, ied ad tempus rernanere po~
terunt,ficuti & Qalenus^& '^deplaci^Htfipocri^
Flatonis c. 6. fua experientia demonftrat, ubi fcri-
bk,ie obfiervaffe Jigatis & intercepps arteriis caro-
tidibus,animal no repentemotum&fenftmamit-
tere: Vel fi quam maxime etiam amkteret, quseri
tamen pqifet, an illa motus feniuumque abolkio,
cum cerebri vitio non fiat,vera A*popIexia proprie
vocari posfit, & non potius alius affeehis,confimi!i
modo ut Apoplexia actiones animaies bedens
conftkui debeat. Nam ut iupra diximus , dc in
iyncope ejusmodi functiones tblluntur,qux tame
Apoplexia noneft,fed abeainmiiltis,iHib&hoc
difcrepat,quodiniync'opecofafficiaair,&i^
vitales eo affecl:o npn genereneur, in Sideratione
autem ob cerebri vaia propria intra craniumob-
ftructa non generati etiam cerebro nonfuppedi-
tentur. Dico autem propria vafii : narn quam- 1
diu cerebrum non idiopathice arfecl:um,ejusque ';
vafa propria fan a 8>c non obftru&a fimt ; utcu n- |
queetiam a&iones animaleskedantur; nulliaffe-
Aui Apoplexia: notio prdprietribuipoteft.

IJgettU ar-

teriit jugu-

IkrUfttt aoi-

mf.l nen

ret>entefen~
r' ■

fvmAmtt-

N

• Cxte-

Faciesin
ApipleBicit
non catixfc

An obftrtt,
\Wo retit
mirabilii.

Apjapltxi

, caufia^

Rtie tnira.
bilein bo-
otint par-
i>*w.

IOO.

GregorI Ntmmanl

Casterum fi jiigulares arteriae 3c venae m co!k>
obftruerentur, faciesin Apople&icis vivida non
permaneret , fed ob fpirituum vkalium defe&um
in cadaverofam mutaretur,, quodtamen cumfal-
fumjtndeeolMgd, inApoptexia carotides arterias
in collo rainime obftruclas efle.

Propius quidem ad fcopum collineat Ferne-
lius^\2&&oplexumret'ifor.mem m omni Apople-
xiaoppilari 6c obftruifbtuit : ver^umipfemverita-
tem nondum attingitjfiquidem^yTfl^^ demon-
ftrat,cerebrurn fiios Ipiritus non folumab inferio-
biisarteriis, rete mirabile conftituentibus,fedpo-
tisfimum finibus. craflae meningis accipere.Pon-am
igi tur,iftas arteriolas in Apopfexia occlufas efie,ue
etiam demumipfas occludi neceffe eftjobearum
tamen obftruclionem (blam,finibus aliisqjabiis
exortis.du cliibus omnibus ill^fis^iomiaesinmcK
raento quafi attonfeosreddi^omnemq; fpiritibus
vitalibus ad cerebrum tranfitum praecludi pofTe
aonconccdo: cum quilibetex Anatomevideat,ce-
rebrum rnaximam fanguinis Mpirituumcopiarn
afinibus,tumpro confervanone-tum fpirituum a-
nimalinm prarparatione, accipere..

Et quotus quisque eft, quinefcitr vafarete
illud conftituentia valde exilia <5cgraciliaefTe, ita

ut

DE AP O P hEXl A Ll B..

IOE

ut mtlti de retiformis hujus plexus hyparxi ut hic
Dodtifsimi Riolani verho utar non lolum dubi^
carint , fed 6c nonnulli non contemnendi Ana-
tomici reperti fuerint > qui ipfumin folis brutis
obvium <3c conipkuum dixerint : in homine
autem vel nunquam inveniri vei obtenuitatem
& exilitatemcerniac plane demonftrari non pos-
fe ftatuerint., Dic itaque mihi, quomodo ob-
ftructio hujus tenuifsimi plexus omnibus fpiriti-
bus; vitalibus tranfitum ad cerebrum denegare
posfit,,cumin eo non omnes contineantur,nec,qui
continentur,univernimcerebrum,fed vix ejus in-
feriorem bafin illuffirent , plurimi autem eorum
maximam viiceris hujus molem, etiarn fuperio-
remad iuhfidentiam valde aptamaffieientes ini-
pfis craffa? meningisfinibus cofiftan t,quiceuaquae
velpotius ianguidu&us undiqjm cerebrurh veno-
fum , &arterioiimfanguinem, ac cum iis ipiritum
quoque vitafem exprimunt , diffundunt Sc diftri-
huunt. Tertius enim finus itiperior ramos iurium
deoriumcp &adlaterafpargit,qui^^;^//itf di-
cifoIent,& peranfraclus cerehri diffuilnon tantum
tenuem meningem, fed &p enitiorem cerebri me-
dullampenetrant^ eamqj undiq^ pervadunt,ut vi-
debis; ex fanguinis: guttulis ,quarex compresfione

cere-

Atertiofinu'
$ena oriun
imreptitia.

ii».*

IOI

G RE G 0 Rl N T M M A N 1

ApopUxU

caufapri-

Uuumdef*

\cJua*

cerebriundiq;exfudant. Jguartus autem infignia
vafa ad cerebrum & cerebellum , ficut & ventricu-
los anteriores transmittit , qua? poftmodum ple-
xum choroid em conftituunt. Secwdus vero &
primusvenas &:arteriasrecipiunt , furculosq; ite-
rumtenues ad cerebellumdiipergut,c|uemadmo-
dum du&um horum vafbrum pluribus in capitis
hiftoria^An. 1610, Menfi Januario & in traBatu de
Venis Au.\6i6<menfe Septemb; fc&.\. c.6.7.%. &c. ex-
plicavi&expoftiiimo tasinotos feci,ut,qui antea,
quid finibus iftis eorumq; obftf uclione velim, mi-
raretur jamraulta de iis proferanc , & quomodo ex
iisfancruis tam arteriofus quam venoius fpirituscj;
per totum cere;brum diftribuantur optime diffe-
rart,

Atq;ideo,cumfubitane# raotus &fenfuum
abolitionisnullaaliacauftaerTe pofsit,utmodo de-
monftratum fuit,quam fpirituum vitaliu defedus;
( nifi cerebrumplanedifHuat & penitus deftruatur,
ut in notha Apoplexia accidit , de qua infra cap.21.
agemus ) hi autem tum per inferiores arteriolas,
tum,&quidemmaximam partem, per finuscras-
fie meningis cerebro fuppeditentur,&omnia ha?c
vafa,omnescj; eorumramuliin momento penitus
occludinullomodo queant: diu multumq; dubi-

tavi

De A p o P LE X I A Ll B.

io<

tavi de vafis , quorum occlufio (pirituum vitalium
commeatum intercipere, & Apoplexiam produ-
cereposfit, Tandemjautemcum paulo penitius
rem introipicerem,vafaqj cerebri fingula diligeter
perluftrarem,deprehendi lo cum , quem & ante de-
cennium, quo kee primd proponebam , & ab illo
teporc haclrenus inomnibus etiameisfetfcionibus
tam;publicisquamprivatis oftedi, quotanquame
fonte fanguk & ipiritus cerebro communicentur,
&eX cujus obturatione cerebrum iuisipirjtibus,fi
non omnibus, tamen plurimis fimul privaripos-
fit t hicqj z&concurfus omnlum crajfa meningis fi-
nuurn ( quem Torcular aliqui nominarunt , eo
quod veluti ex .torculari ianguis k venis & arte-
riis in canales iftos eifufus in iimverfam cerebri
iubftantiamexprimatur)obvius inpofteriore ce-
rebrifede prope apicem futura? lambdoidea? ,ubi
quartus & tertiusfinusonunturvpnoresveroduo
adftiturampraedi&am aicendcntes conjungunturj
omnes atitem exiguo foramine congrediuntur,
quoobturato,(utfacilefieripoteft: fiquidem circa
idetiamin cadaveribusnonnulIis,violenta morte
peremtis, (anguineum luimorem craifum fepe &
vifcida pituita permixtum > concretum .& valde
compa&utn, ad obftru&ionem ejus aptisfimum

^ * depre-

r

Jgtta tafa
in Jpofle-
xia occJu-

daattir.

io4

GregorI Ntmmani

Quomodo

'&' infsrfo.
'res arterhU
\cerebri in
\Ap9plexia
lecciudan-
tar.

deprehendi, delineavitq; fimile quid Cajferius P la~
centinusin tabulis Anatomkisjam a Spigelio editis
hkio. tabM.fol yi.fig^* iit.N. moneoq; omnes, qui
Apople&icorum capita aliquando ap eriunt , ut ad
hunc locum potisfimumattendant , humoresque
circaipiumexiftentesprobe confid£rent,fane ibi
materiam y alde craifam Sc tenacem reperien t , vel
fi eamfortc interdum npnreperiant,maium Apo-
plecliicumacerebri collapiuinitiuniiumfiire certo
iibi periuadeant) nil ianguinis ipirituumq; in ter-
tium &quartum finum effundipoteft,cerebrumcj;
maxima ipirituum copia deftitutum fuis functio-
nibusomnibusprivatur?&veraApoplexiaprocul
duhiogmeratur.

Sed cum ab inferioribus arteriolis nonnullis
ad bafin cerebri concurrentibus, plexumq; retifor-
mem & choroidem conftituentibus , aiiquid ( licet
id parum fit) fpirkuumcerebro iubminiftraripos-
fitjquomodo 5chat3pccluibfinuumforamine, ob-
turentur,explicanduiru

Materia,quae Appplexiam faeit,quando in mo-
tu eft,cum impetu in illud foramen,quod Torcular
quibusdamvQcari diximus^ruit, &in eo iubfiftens
concurfumiliumfinuum omniu perfedte claudit,
&,quianecdeorfum ad alias partes ferri,neq> etiam

aloco

D E A P 0 P L€ X I A L 13.

10)

aloco illo valdeangufto totacomprehendi poteft,
ejus portio pervas qi!artifinus,quodibioritur,
tanquamviamproximam& patentem finemora
& confeftim tendit ad plexum choroidem,qui po-
tisfimum ab hoc vafe conftituitur,indeq;propt€r
conjun&ionem& communionem vaforum, tum
in arteriam cerebri quartam leu cervicalem,ut &
primam, ad eundem plexum conftituendum con?
currentes,tumin contextumretiformem hifcear-
teriolrs &plexui choroidi conjuncliumdeficendit,
ifturnq;,prout Fernelius etiam annotavit, quo-
que clandit & obftruit ; quod eo citius & facilius
facere poteft,quo vafa Iksc exilioraiunt : nam iem-
per & quidemvaldeexiguafimt,utficnulk7slpiri-
tus influens cerebrum amplius irrigare & illuftrare
posfit.

Conferttsmenad hanc occlufionemva(brumc^r*w?"»t

oln. I ■ '' '• y\ I. s* i • ' «mni Aoo- \

&duct:uum nonparumquoq; zzxzbnfiibjidentia. f*xi* «*>sj
Namcumid corpus concameratufit,certisc|;for- T^d'
nicibus diftinguatur,quamdiu a ipiritibusvitalib. ]
illuftratur,&fufficienter illuminatur, extenditur &
diducitur,ejus cavitatesdilatantur, longectjmajo-
res exiftunt, quam in demortuis apparent J quam-
primum autem fons ipirituum obturatur,& omni-
um finuum congreiTus occluditur,illud maxima ex

O

--parte

i 7erebrum

- J cjtl-S fln*Mt

n derdertuii
•llabutitur.

IOI

GREGORl NYMMJN-t

■ parteMslpiritibiiseonfer^aritibus privatum,nec
ut.opus,ab iis iuffieienter affe£tu, infe ftibfidet , &x
utin faeiei etiam partibus in Syncope ckmoribun-
dis accidere videmus, collabitur,colIapftimq; non
tantimi cavitates &poros , itiSt vaibrum juclus,
&coniequenter etiam inferiores arteriolas cervi^
cales,velaliasiubejusbafi latitantes comprimit,
easq; comprimendoitaoccludit,ut,fi velmaxirae
hxsb humorum copia non obftruerentuf , tan~
dem tamena cerebrimoleiiibfidente comprime-
rentur, compreffeq; ipiritibus vitalibus omnem
ad cerebrum tranfitum denegarent.

Ex q viibus omnibus patet,^»? obflruBo & cb-
turatcjinuum concurfu^tanquam caufla primaria,
quamiride dependenie cerebrifub/identia,quamin o-
mni Apoplexiafemper quoc^adeffeputo^ ceucauffafe-
cundariafenfum QfacHones animalesomnes inApo-
pkBicUtolli&aboUriJcx qui non abolerenturrOe-
clufio torcularis influenti ipiritui viam denegat , St
caufiaeft., ut cerebrum vivificoiuone&aremaxi-
mampartem privetur,& quafiemoriatur, hincq;r
non iufficienter illuirratum iubfidat.. Subfiden-
tia vero ipIacauifa.enVut mole & ponderecerebri
vafa;imo&nervi nonnulli demum comprimai>
tur, ac fimulipia cerebri legitima conformatio de-

prave-

DE A P 0 P LE X 1 A Ll

107.-

pravetur. Quid ergbinhoc oiganoanimail.iitVo-i
catur, cro a£fcionibus &isedendisadhucfupereS'!
fe credis ?

Confemat hancnoftram afTeftienemvafb-
rum jugulariumin collo Apople6ticorum intume-
fccn tia. Quarido n. ha?c in iinus cerebrife exonera-
f e nequeunt,(anguis &fpirit?is , qiriin iis eontinen-
tur retrocedunt,?eaq; diftenduntacinflant. Siau-
tem fbli nervi oppilati effent , ut comunis fert Me-
dicoruopinio,aliacj; cerebri vafaminime occlude-
rentur,xque ut in fanis dorm ietibus(in cjuibus htA-
li etia fpirkus animales disGpatur,neidforte mihi
objicias>)ianguis &fpiritus in ea adhuceffunderen-
tur,nec ulla hujus dilatationis caufTa dari poftet.

Et cum,u t ant^amonftratum fuit,in Apoplexia
j ugularia vafa non in ipfo collo, fed tantum eorum
finus&du&us calvariam fubeuntes occludatur&
obturentur,anterioribus horum vafbrum furculis.,
partecapitis n5 capillatamaccedentibus,ill^iis,fa-
cres in hifce segris no adeo snutatur ; imb vividu co-
lore aliquandiu fepe retinet, usq ■;■ dum ftrangulato
veifufTocato corde, (nifiaegri reftituanturj & vitali
fpiritu pereute,ipfa quoq; rriutetur ac decoloretur.

Pnetereaipfaquoq; curatio Apcpiexiej noftram
fententiam no parum ftabilit. In ornni n. fere Apo-

- - .Q_> ' -plexia

T/tnigm A

ztrebrietui
Nervi cc-
cludmtur.

Probatur
^tfit&s huitii
tjfirt; ex in-
tumtfcentia
jwularium
tafor.

?rob. exf&
cieieondi- '■
tione*

Prebat i
cutatione
Apoplexi*.

• \

io8

G R £ G 0 R I Nr M M A N I

r(injt f:8ia
s hwnores
:ra(fiex Ker-
m nov re •

'whipoflimt.

plexial^radliciiUico venamiecare lx)let,&quidem
maximo cum commodo aigri.Siquidem teftairair
exemplacjuamplurima5KincindeaMedicisanno-
tata^multos Apopledicos fola veiie^ incifione,ian-'
guinisc] jfubtracliGnei morbo hoc gravi iiberatos
effe. Et £ hejc no juvat,inqui t Holkrius lib. i. Exerc.
<6.mihi/?.ip.£pes in angufto eft,acl:umq; ferme de vi-
ta a?grotantis. Siautemobftrucl:io nervoru hujus
mali cauffaexifteret,dicmihi,quautilitate ven^le-
dtio in ApoplexiainftituiporTet? Credisne,humo-
rem extra venas & arterias vel cerebri canales effu-
iiim,nervisc|jjam impaclum, iteru venaefedtione,
in brachio mftituta,retrahi ad venas poffe l Nullo
fanemodo &per nullas viasidfieri poffe mecufa-
tehuntur omnes,quinervorum cum vena cephali-
ca velbafilicacbmmunionem diligentius confide-
rabuntj Irno hi manifefto videbunt?ft^nte comuni
feii:etia,Medicos potiusyenxiedlionemorbu au-
gerequam minuere, &> languine fpiritibusq jfiib-
traclisjCerebiUJiiultiimdebilitarejrefrigerareyhii-
mores incraffare, aegrumq; in vitas difcrime, in quo
aliisverfatur,magismagisc]j praxipitare. At ob-
ftru<5ris finibnsyUtegovoloyOptimeexplicaripot-
eft, curven^feclio remedium in Apoplexiautilis-
firnum &optirnum fit,cito juvans,atqjid efficiens,

quod

De A?0¥LEXIA LlB*

109

T&*tl>>

quod nullum aliud praftare poteft. Quampri-- [ "
mum enim brachii vena aperitur , per fucceslio- vtnt/ji
nem &ianguisex jugularibus retranitur,&,cumhae puS^%
inlinuscraflaemehingisfeie aperiantjincpeosfan- *et
ouinemeffundant,etiamcxipfisfinibus,acieoc|^o--
cd affe&o materiapoteter educitur, 6c fiepe etiarri
ea, qua? obftruciionem facit,loco dirnovetur,&a
capiteavertitur,ipiritibusc|;iterum(nifiobftrucl:io
tam contuma£,utnuUiremedio,neq;e»:iamrevul-
fionicedere queat)adcerebrumtranseuntibns ja- 1
nuareferatur, & rriorbusipfe tollitur,utnon vide- i
am,quomodohi reprehendidebeant,qui,urgen- ;
tenecesfitate,inPlethoricis corporibus in utroq; ***?*& &r

1 11- • tta • pfral{cain

bracmo cephaocam apenunt Hac emm ratione pkthorids

venac utrinq, exinanitas ah utriusq; lareris jugulari- pu^J9sr

bus &finibusipfis validius & potetius fanguine tra-

hereatq;revellerep©fsut. Videsq, indelpeculatio^

nes hafce de Apoplexiae cauisa& generationis mo'

do minime inanes & fudles^ut procul dubio multis

videbiitur,(ed ad horredi & gravisfimihujusmali

curationcmperquarnutileSjimoneceflariasefTe.

Reddi &exhacnoftraiententia facile poteft

ratip, (<juam alii,qui totalem nervom obftru<5tio-r

nemdefendunt,dare non paffunt)quinempe-fiat, P

quodaliquadoApopIe&idnonulliincoparatione
- _ _____

Cter nonuli
Apopletlici
\liberitu re-
irent.

$■'

ac!

ITO

GREGORl NrMMJNl

ad aliosliberius refpirent ,nec omnes a^quali
violentia tpiriui trahanc. Etenira cu omnes, <

cimi

pintii tranant. ktenim cu omnes, qaos"

Apoplexia corripit,no eadem virtute,viriumq; ro-

borepra:ditifint,neq;etiam morbusipfe eandem

femper vehementiam &magnitudinern obtineat, :

poteftfieri,utinrnitiore Apoplexiafegrotantis ce-

rebellu, praecipue fi robuftius f it, non in ipsa morfai

invafionecumcerebroplaneliibfidat,fed ab infe-

rioribus arteriolis, velpotius finuumpofteriorum

furculis exiguis aliquidipirituumadhuctrahat,ut ;

nonnunquampoteft,idq; omnenonnihil, quantu

quide fieri poteft,aiteratum thoraciperfuospro-

ceifus,qui caudicimedu% exporrigutur, nervosq;

( quos non utaliiocclufos 6c obturatos dicimus,i3

enimfi fieret> quomodo cordi vel quicqua trans-

mitti poffet,)qu6 vita confervetur pro motu,(nam

ficuti a cerebro potifsimumfenfus $ ita a cerebello

potisfimummotumproficifci,exiftimo)transmit-

tat,hacqjratione, cerebriquideaclnonibus omni-

busaboiitis,relpirationem tamen minus violen-

tam confervet. Verum cumid,quodinejusmod'

etiam e^gris cerebello iuppeditariposfit,valdcpau-

cum fit , nec vel pro eo confervando , vel thoraeis

motudiutius perficiendo fufficrat , demumq-, & i~

pfumcerebellLijUtpoteafpiritibus no fufficienter

refe-

1

DeApoplexia Li b.

iii

refectum ck illuimnatfi, magis magisq^collabatur,
ductusq; ac meatus eos,qui adhuc fupererant,ut &
caudicisfpinalismedullae proceflus ipfos compri-
mat&occludat jiron tantum temporis progreifu
&inhis reipiratio axjue, utinaliis, violentareddi-
tur,fed & , nifi malo jufto temporis fpacio occurra-
tur, ob cerebri & cercbelli tonum jam prorftis de-
ftrud:um,planeeeli^t,a!gricj;.monuntur.Qiiemad-
modumin fortisfima Apoplexia hommes, irnpri-
miscordis robore (utmotunaturali ad edendam
reipirationem diutius affurgere nequeat Jminus-
vaIentes,deftru£r.o & emortuocerebro toto,acin-
teixeptojpiritiiomni,protinusjugularividemus*

C A P Ll T XVI.
Quomodo exsApoplexia Paralyjts

generetur.

Ubitant aliq*ui3an,fi occlufionem concursiis

linuum Apoplexkt veram catiiTam ftaai-

am, etiam modum quo ex ca Paralyfis ge-

neretur exponere,& rationem5cLirfanata Apople-

| xiaillaremaneat,oftenderevaleam. Verum id a

| me faciie fieri poiTe, videbunt omnes, qui ad ea,

qua*jamdi£txirus furn, dihVenterattendent.

Notandtim aute anteomnia,cerebru duplex
qLiafieiTe,feuin duas partes asquales, dextra, fcil. & ETJ^
_____ k /iniftram

Cerebfumtf
Jpina/is nte-

a» partes
dibiditur*

i 112

G R E G 0 Rl N X M M ANl

Non ontnes

\jpopleclici
\fiunt Par*~
ijticu

firiijiram findi ; quarum quadibet procefliis duos,
unum a. cerebro, alteruma cerebello oriundum,
ad fpinalis medulla? raudicem conftituendu,trans-
mittit,qui propterea &ipfe duplex eft,&artis bene-
fieio in duas diftindfcas partes feparari poteft , ( ut a
-me lipius factum, &antequadrienniurn etiameis
Dn.GollegisMedicis ofteniumfuit) haruq;dextra
dextro ,finiftra finiftro lateri profipicit, &per ner-
vos Ipiritu pro motu & feniii paitibus comunicat.

Cum itaq; cerebrum, Ipiritu influente non
iliuminatum , in fe fubfid at, nec attolli , elevari aut
extendiposfitjusq^ dum finuum concurfus aperia-
tur,&fpiritibusiterum januaad cerebrumrefere-
tur,idqmoninomnibus Apoplecticis, quieonva-
lefcunt , cito & fatis mature, ut accidit in Syncope,
fiat,(namfihoccontingat,$grin6rar6integrere-
ftituuntur,.citraratiocinationis aut memoria? la$
fionemullam,imo etiamaliquinecParapledrici fi-
unt,utaliquoties vidi )'fed faepepoft longumtem-
poris intervallum , & praeterlapfis non raro ali-
quot horisimodiebus. Hinc fpiritus,etiamfi de-
mum recurrant,non tamen valentes funt omnem
cerebri molem perfecte iterum elevare , ied al-
terutram faltem , qu& minus collapfa Lxfaque
eft,extendunt, alteram aut'em,quar gravisfime

arTe&a ,

DE A P O P LEX I A tli.

113

affe<5ta fuit, 8c diuturnitate temporis magis lub-
fedit,vix aut parum attollunt,ita ut eaada&iones
fuas perficiendas , imprimis autem fenftim & mo-
tum reliquis inferioribus partibus communican-
d um,femper pofthac inep ta exiftat.

Neque etiam negari poteft , procefliis cerebri '
nunc hujus nunc illius laceris ad fpinalis medulla?
caudicis conftitutionem concurrentes , perfeve-
rante 3c durante diutius morbo, obipirituumvi-
talium defeclum & abfentiam diuturniorem!,vel
fldccidos demum fieri vel alio modo lardi,itaut,
quamvis poftea totum etiam cerebrum attollatur,
uti ex rariocinatione perfe6tanonnunquamcon-
cigiile obfervamus jhi tamen nunc in hoc nunc in
altero latere vieti & emeriti fadti, fpirituianimali
tranfitumadpartes inferiores minimeiterum con-
cedereposfint.

Etnervomm vitio particularem Paralyfin
fierimmquamnegavi^neque etiameorum occlu-
fioncm larfionem vel quomodocunq; appellare li-
bet affectionemab Apoplexia penitus exclufi, i-
m6,(ubfidente cerebro,& nervos demum compri-
mi, ac occludipofie,antea concesfi.Sed hocfolum
negavi,primariam &prindpalem Apoplexia: cauf
fam in nervis quaerendam effe, hosc£ primo to tali-

V»« poslol
vmem Apo~\
ilexidfana»

iontmu-
■ ra^ cere-
'jriptrseU-
vAtttr,

Slertorum
Vttio ParM-
fy\ingenira-
ri contreS
tur,

H4

GregorI Ntmmani

Quemodo
nerVtpoil
Apoplexiam

aduPiltir,

Spinalur
m&dulls dn
as cabitates-
jtabit*

ter y cerebri ventrieulis non oppletis ., & quidem in
momento obftruyisq; etiam obftr uctis, cerebri a-
£tiones univerias etiamin momento aboleripoife,
idq; adhuc nego j & foli ipirituum vitalium defe-
6tui,quempoftea compresfio & occlufio nervo-
ru infequi poteft,attribu6: Paralyfin autern,&folis
nervis affee1:is,generari poife ipiemet affirmo , fi
nempe Natura, humores tandem ex finibuspro-
pellens,eosinipina* cavitatemprotruxlat, utinter
vertebras &medullam , aiit inter tunicas &medul-
lam,defcendentesnervosilliuslaterisafficiant:Vel,
cum&pius viderim &multis oftenderim,utramcp
ipinalis medulla? partem cavitatemhaberernani-
feftam,per earurri longitudinemproducl:aiii3fi,dii-
rantemorbo,inalterutra haru humores crasfi vel
a cerebro iuppeditati, veletiamin ipfis cavkatibus
geniti cocreicant, & vel comprimendonervorum
exortus , vel eos alio modo afficiendo ipiritibus a-
nimalibtis commeatum intercipiant,Paralyfinin-
de generari facileconcedo.Itamotum &ieniiimin
membris quibusda particularibus nonnunquam '
tolli aliquoties vidi , cauflamq; ejus rei nervi cujus-
daparticularis& privati laefioni unice affcripfi,vel
quodhicab humore fefe inforamina vertebraru,
per qua* nervi egrediuntur,infinuante,vel ali a caui -

sacom

-^,,.— n I ' """

DE A P 0 P L E X I A L 1 B.

_IIJ j

sacompreffus.aliterve laffus &affe£t.us fuerit, De
quibus particularium nervorumLefionibus alibi.

Objicere hic cjuis poffet Apoplexia &Para!yfin

eande cau ffam habere,& in utraq; eafde parces affi-

ci,adeoq;,cu caudicis medulle cavkates obftru&as

Paralyfeos caufsa eiTe poffeconcedaetia Apople-

xixcaufsaibi latitare,amequocj;affirmaridebere.

Verum za id dico,me no fimpliciter concedere,

in Apoplexia&Paralyfi eafidem partes primario af

fici: liqnidein illamagis cerebru lardicur^inhac aute

potiisimum nervi inferiores afficiutur.Et quamvis

Apoplexia transeat in Paralyfin,inde tamen inferri

no poteft, cffentia utriusq; affe£tus una &eandem

cffc , eosq; fiiltem fecundum magisj& minus differ-

re,uta!iquivolut5fedmorbifuntc6fequetes,quo--

rii unus quide alterius cauffafieripoteft, verum ad

iftius erfentiaminimepertinet. Eftq; tranfirein ali-

ud ide,ac fieri quod antea no ad erat.Necmoramnr

quod Paralyfis in quibusda partibus fenfum&mo-

j tu ut Apoplexiatollat: na inMedicinanonovOeft

1 una&eande actione a diverfis& diitinctis morbis

lasdi, mufculi namq;.motum & nervis , &corpore

tendinofo affectis tolli,in tabulis rneis Anatorni-

cis pluribus oftendi;pr<gterea alio atq: alio modo

Paralyfis,aliomodo Apoplexiaadtiones animales

i abobt,eftq; utriusq; lejionis modi^ plane divcrfus:

- . ■ V i ~ Ncrm

Obieftio*

In Parafyf

& Jpofle- !
xia ko fim-
pliciter c<e-
dempartet
afjiciuntur.

H6

G RE G 0 Rl NT MM A N t

Namin Apoplexia nervi otio.fi funt|no tam qu6d
ipfi primario affe&i fint,, quam quod ipiritu influ-
ente cerebrum^a quo proaeunt, 6cunde fpiritus ad
animales a£tiones idoneosredditos accipiunt, ca-
reanrfn Paralyfi ver6 cerebrutn fepius falvum eft,
nerviq; primario afficiuntur^tarut ob eorum occlu-
fionem vel aliam befionem fpiritibus animalibus ,
in cerebro etiam genitis, nullaviaad certas&de-
terminataspartespateat. Si autemfarfan in Apo-
plexia cerebrum fuis ipiritibus. vitalibus privare-
tur , & fimul nervi particulares , eo , quo j am dixi,
modo, aflicerentur, tum corpus duobus morbis
diftindtis laborare omnibus in propatula eft.

Necconcedendum, ambasipinalismedull^
cavitates , fatis amplas , mox in prima Apoplexiae
invafioxie totaliter obftrui. Id enim fi neret, Pa-
ralyfis Apoplexiam pra^cedecet , non vero feque-
retur; quia humor in cavitates hafce utrinq; irru-
ens,antequameas toras oppleret,<3cfuperiares ner-
vosadfpinx exortumoriundoscomprimeret, vel

'Pmalts- me-\ t r • ♦ rr- r « i 1 •

4&MW obturaret,pnus lnreriores^moile iacro&lumbis
Zfl^X prodeuntes laederet,ftcq,in Apoplecticis ,antequa
m ocdudir I ullumaliud membrumaflSceretur,pedesParalytL
ci fierent^grio^integrisfenfibusin terramdecide,
rent,poftmodum aute magismagisq; cavita.tibus

utratfo

ffcinalis- me

tur.

jL

rne-

DE APOPLEXIA L I B.

llj

medulla? fpinalis impletis,refolverentur partes alix
viciniores ,&tandembrachia,ultim6 vero cerebri
fuperiores nervi (nec qnide alh\nifi qui ab hac me-
dulla: caudaprodeunt)occluderentur.Qu£ omnia
expcrientiae manifefto contradicunt : quia uno 3c
eodemferemomento cerebri 6calioru membro'
ruma&ionesanimales in Apopleiticisaboferivi-
demus ; imo quemadmodum& omnesMedieia£
feruntjilliusprius quamhorum fundtiones tolli,
deprehendimu&,

Deindehac rationefenfimhomines Apoplexia
CQrriperetunquiadefluens humor no illico utrasq;
bafcecavitatesoccupare & opplerepoteftjfedpro
modofluxioms,fuccefsive partib. fenfum 6cmotu
adimeret, pofTentq; Apopleclici aliqtiandiu,ante-
quam penitus in terram deciderentymorbum per-
kiiuicere,fihiq;intempore deidoneis remediis<5c
Medicoprofpkere; quod etiam falium &obfei va-
tionibus quotidianis contrarium«

Cupio mihi &hic demonffirari,cur,cavitatibus
hifceoppilatis , animales actiones principes etiam
aboleantur* Cum enimobftruentium humorum
copiamaxima ex cerebro defluatjinq; partes disfi-
tas & remotiores defcendat, hoc puriusredditum,
nec ut anteaab excrementis vitiofis gravatum,fun-

Certbyi A
£lionet9-
mnesin A-

\poplexia
primo U-

du»tur<

SlOr

\ ii'8

G RE G 0 Rl N r M M AN I

ctiones fuas re6tius tum forteobire poterit.

Pneterea fi humores vitiofi ex cerebro defluen*
tes utramq; (pinalismedull^cavitatem occludunt,
utin Apoplexia eas occludereneceffe eft;curpoft
eafaltemuhiiislaterisParalyfisremanet,cu tamen
materie edudldo a?que exuna qua ex altera difficilis
fit ?■ Qua? etiamratio, quod, humoribus illis crafsis
ipinalis medull^ cavitates obftruentiblis,non o~
mnes Apopleclici femper Paraly tici fiant ? Nam fi
malum cito definat,integre&perfe<5le noriullos x-
gros,nullo vitio inulla parte corporis remanete,re-
ftitui vidiilibi ergo tum manet humorille influxo ?
Nonverifimile , ipium adeo craifum& tenacem
medulke cavitates obftruentem & occludentem
tam cito iterum ex iis velevacuari vel reiblvipoiTe.

Caeterum cur quoq; in iis, qui ob fortem Apo-
plexiaminterierunt, neq; in cerebro admedulla?
oblongataeexortum,velin ejus cavitatibus humo-
ris obftruentis ullum aliquodveftigiumqnemad-
moclum nec obftructio ipfa deprehenditur?Sane>fi
ille in initio morbi adeiTet,hocq; in loco Apoplexia
caufaret,incavitatibusprxdi£tis adoculum inde-
mortuis ejus aliquid appareret;quod tarrieitidefaL-
fum, &obfervationibusMedicorum contrarium.
Quarecumvideas Paralyfin& Apoplexiani

pluri-

B£ APQPLBXtA LtB.

II9

Apoplexi**

pluvimum differre, nec unam alterius eifentiam \parra}yJ
conftituere, nec duos hofce affe&us eocte-m tem- fjfert*
pore eociemq; modoproduci,necinutroq;unam |
& eandem partem primario affici , me reprehen-
dereneutiquam poteris , quod fuo modo divef-
■Jam caufsam unicuiq; asfignarim , &illam potisfi-
mum ob lefionem nervorum, hanc vero ob occlu-
fionecra(s^meningisfinuu,&vitaliulpirituuinter--
ceptione fieri dixerim. Et quavis tibi largiar,inPa-
ralyfi cavitatesillas Ipinalis medull^ oppleri, eaq;-
Apoplexia(iibfecjui:inde tameutriusq; morbiide-
ti tate non r ecti colligere, vel cerebru aut 11 ervo s u-
no & eodemmodofedi inferrepoteris;fedpotius,
utjadixi,cuminutroq;affecl:ueandeiymptomatu
ychementia minime obierves,necomnespartes,
quedn uno afficiuntur , etiain alio affici videas;imo
hoice affeclus diverfimodekdere,& alitermotu &
fensuin Apoplexia,aliterin Paralyfi tplli deprehe-
das, utriuscjygeneratione, fedem & cauisaiii diyer-
! faeiTecolliges. Nectibiullomodopatrocinabitur,
; quodApoplexkParalyfisfuccedat, Narrtnonfo-
| lum ha*c Apoplexiam , fed & nonnunquam alios
morbos,im6non rar6 etjam Colicaminfequilo-
let.Qua a. P^/jiliadidacumColica,quoad ef-
fenti^convenientiamhabet ? Nuttamfane afferre

1

\Paralyfis
nonfolnm
Apoplexiam
fed £$ ati-
quando Co
licam &c*
infeqwtur+

pate-

Caputpkui-

ta Metrs
polis*

XIO

Gre&orI Ntmmani

poteris,nifi materia? transiumtionem & transiatio-
nemdicas,quamtibi &in Apoplexia concedo.

Caput XVII.

De CauJiscerebriJtnMoccludentibm.Etinff>e-
tiede humoribtts pitmtofis.

Hlfce ita explicatis , ad caufsas qua? nempe
finus iftos crafsa? meningis valaq; cerebri
occluderepoiTant,progredimur> qua? non
uniufiriodi,fedvarixacmultipIices : Etenimquic-
quidvel obfiruendo comprimendovel quacun^ alio
modo l&dendo meatus illos obturare & occluderejpi-
rttibus^ vitalibus viampr&cluderepoteBjtlludomne
Ajjoplepciantcflnffareaptvtm natumeB*

Cum autem caput ut plurimum pituitofis
fiiccis icateat , hisq; magis quam aliis humoribus
abundet,unde&/7^>0r?v*// Metropo/isphuhx di-
ci folet , frequentisfime,&raro ab alia cauiia,quam
pituita^imprimis ea,qua Hippocrates Epidemicam
/eu Spidemia nominat, Apoplexia produci flatuo.
Oftendit id conftitutio corporis Frigidior,
anfamhiiic morbo farpius prarbens,aetasq; fenilis,
qua? cumplurimaejusmodi excrementa pituitofa
producat, pra: aliis maxime Siderationi obnoxia
eflTe folet.

t

Pra>

D E ApoplexiaLi

121

Prxterea a?gri nonnulli , antequam malo ho c
corripiuntur,de capitis gravitate conquerifolent,
crebroq; catarrhis vexantur,& plurimaexcremen-
ta craffa per nares autosejiciunt, manifeftoargu-
mento,in ipfis pituitofos fuccos abundantesraor-
bo occafionerh praebuiiTe.

Caput XVIII.

%An Mdancholm Apoplexiamproducere
pofiit.

AMeUncholia Apoplexiam produci , Ferne-
lius fimpliciter contra Hippocratem, fas[im?
Melancholicosfacile Apoplecticos fieri af-
fivmantem, negat : Verum cum & hic humor cras-
iiisfit,meatusq; occiudere valeat,nequeipiiim a
produ&ione Apoplexix fimpliciter excluderidum
cenfemus,fi videlicetin capitecopiosecumulctur.
Atcumidin cerebrofrigidiore rarisfimefiat,neq;
etiamis, qui in venis continetur, tam iubito fiir-
lumadcaput ferri pofsit, raro folam Melancholi-
am , fedut plurimum cum pituitaeommixtam A-
poplexiam excitare credimus.

Nimis autemlicenter Cardanm omnem A-
poplexiam aMelancholia produci affirmavit, mo-

Q_ . tus

- 1

RxrofoU
Melancbo-
lia Apople-
Tciam exei-
tat.

Cardani
rationes.

112

G Ef.G & 1( I NT M M>A N I

Cardam-
raliones
rtfutantur*

■
Morbut
muUismo-
dis magnto
dicitur*

mshisrationibus: I. Qu6dhiemorbusiatis~gravis
fit,&fevisiTmai)TjQptomatahabeat,ideoc^iionni-
fi ab humore deterrimo produci posfit.

II. Quod pueri pituita abundantes Apople^
xia non vexentur , ficut necfenes decrepiti lexage-
fimum annum exced^entes, in quibus camenma-
gnus pituitofbrum humorum proventus da-
tur.

III. Quod in Apoplexia vena iecari folear,
ctijus tamen fectio crasfis ac pituitofis humoribus,
in capiteabundantibus, riecloci conditione,cum
humorextra venas confiftat, nec qualitatis ratio-
ne, cumfrigidus &himidusfit,velaliomodo con-
veniat.

IV. Qupd, etiamfiApopIe&icimtiltapituita
per nares & fauces excernant,nontamenallevien-
tur^ndecjjmorbusplanenonremktar.

Verum hx allatse a Cardano rationesomnes
nulliusmomentifunt. Et quodprimamattinet,
quadicit, omnem morbum magnumnon nifi a
gravisfima & deterrima caufsi produci,id ei non
concedimus.. Etenim morbus non fblumratior
ne catiffr, fed etiampartis,qua?aflTcitur,ut & fa-
cultatis, qux lardktir, refpe&u magnfa vocari fb-
let. Sic parvum vulnus ^quod m mufculofis parti?

bus

D E A P 0 P LE X I A Ll

m

bus ne curamus quidem-, in corde magnum ma-
lumparic,hominemq;cic6jugulat acinterficit. Et
Apoplexia magnus morbus dicicur&eft, non ra-
tione cau(pe(cjuiah^c nec in vencriculo, incefti-
nis,iiene, aut aliis in locis tam fubitaneam acre-
pentinam mortem accelerare poiTet : ) fed raculca-
cis,qnam Lxdic,& dignitatis partis,in qua ha:ret,ce-
rebrinempe , cujus tonp deftru£to , ejusq;a<5tioni-
bus penicus abolicis , candem hominem mori ne-
.ceiTe eft. Siaucem quis inepce omnemmorbum
magnum cum caufsa femper conferre velic, non
tantumpituitam,fed &fimguinem va(adiftendei>
tem gravisfimar cujiisdam caufTe rationem ali-
quandohabere concedimus.

Adficundam dicimiis ,valde a vericace alk-
num&quocidiana? experientiamianifefto concra-
riumeife, pueros Apoplexia non cencari. Llc e-
nim ab aliis Medicis annocaca exempla pra?cer-
eam; ance annum Anno i 6 i 7. hicin fuburbio
puerum quendam,cabellarii cujusdam filiumoclx)
annos nacum , hoc morbo corripi ipfemec vidi.
Curn enim hic cumaliis luis fodalibus ance a?des
paternas puerilimore luderet, &hincinde curren-
do fe commoveret, ex iniperaco in cerramconci-
debac,mocu fenfibusq; omnibus exafquoabolicis,

Fueft etntm

Apoplexia

4entanturt

CL

lola

Curnofaci-
leidfat?

114

jGregorI Ntmmjni

Sen's fepia-
genarii A+
poplexia
tti&m cor-
ripixvlur.

fola reipiratione remanente , ita ut femimortuus
in domum patris deportaretur* Et quamvis fri-
ctionibus validis ., aliisq j medicamentis adhibitis
ex parte reftitueretur ; .perfedte tamen curari non
potuit, led in uno latere permanfit Paraly ticus,do-;
nec paucis ieptimanis poft , morbo redeunte , ani-
mam exhalaret , & ; hujus miierrimae vitse finemfa-
ceret. .

Quod a^utem id raro contingat, & non tam
frequen ter pueri , ac fenes ejusmodi malo tenten-
tur,cauifa Forianhaec dari poteft, quodinpueris
cerebrumnondum^ utin fenibus, labefadtatum,
facultasqj expultrix iniis adhuc fortis fit,quxnon
permittat,materian>cra{fam copiofius irieocoa-
cervari ac colligi,fed quamprimum genitafuit,
eam exturbet ac ejiciat 5ut Anno 1619. iisdem ver-
bis etiam oftenfumfuit.

Senes quoque decrepitos iexagefimum an-
num excedentes non fieri Apoplecticos, tam fal-
ilim quam falfisfimum. Imo contrariumprseter
quoticlianam experientiam ForefiuS)Altimarus
&alii annotarunt.

A d tertiam dicimus, fecari in Apoplexia
venam,non uthumores frigidi & craisi corrigan-
turac ernendentur,fed ut hi a capiterevellantur,

(quae

DE AP0PL6XIJ. LlB. U5

(qux revulfio valde in hoc malo urget) liacqj ra-
tione ipiritibus vitalibus iterum via ad cerebrum
aperiatun

Tandem^ ^^^refpondemus, Apople-
xiam non quosvis humores in cerebro excitare,
fed eos, qui fimis & meatus occludunt. Licet ergo
nonnunquam excerebro Apople£ticorum aliqua
portiopkuitofbrumhurnorumexcernatur , nifi
tamen &eafimul effluat5quxocclufioriem parit,
& morbi caufla eft, a^grinon reftituuntur. Inte-
rimtameri probonofigno amultishabetur,fi per
nares pituita effiuat : fignificat enimcerebrum
parte vitioibrum humorum levari, eo.sqj reiolvi,
immiriui aut aliunde derivari.

Ca-put XIX.

An detur Apoplexia exSanguine
orta?

AN exfangmne etiam Apoplexia,qua?vulg6
fanguinea dicitur , generari pofsit^nonnulli
ambigunt. Sed,eum. fxpe obfervatum fit
ex i6tu aut contufione eapitis homiries repente
lenium &motum amififlTe, taljbusq; tum^iventi-
busadhuc,tum mortuis magnamianguiniscopi-
am per os naresq; effluxiiTe,noneft,utdeeaade6

^^^ Q^ dubi-

iiz6

GregorI Nymmani

Anfanguk

dubitemus. Obfervavit & ejusmodi Apoplexi-
am Fernelius, utex loco antea citato videre eft.
Meminerunt etiam t)\is&tmJobannes Langius in
Epiftolis,/ *etrm Salius Diver/usde Affedtib: parti-
cular: ScbenckiuSjScalii plurimi. Imo Guilbelmm
Fabricim Cbirurg: Cent^.ob/ervat.u.pag.^.qucn*
damexnanumconiiieti fuppresficne Apopiecti-
cum evafifte annotavit.

De generationis ratione laltem dubium,
tmptimmX quomodo videlicetfanguis Apoplexiam induce-
do nfrtos re pQ{j]t Nonnulli credunt id fieri, qu6d effuius

Apoplextam L -, . . : ■ . K .

excitet. & venis inbaiin cranei nervorum principium com-
primat, ficque animalifpirituitranfitum deneget,
quod nos minime concedimus. Demonftravi-
musenimfupra,obiolos nervos occlufos nonpro-
tinus cerebri adtiones omnes aholeri. Et adhuc fub
judice lis eft , ari ianguis omnes nervosad bafin
cranei utrinquefimul & femel comprimereposfit :
velkmqj mihi oftendatur locus,inquo illa com-
presfiofieri queat. Ego quanquam cerebrum di-
ugentisfime fepius confiderarim,eiusmodi locum
nunquamdeprehendere potui.

Forian in cerebri ventriculis fanguinem
contineri exiftimas ? Atque tum quaero , cur ibi
ibi haerens non per patentes meatus, quiad na-

res <%

_ , _ — : — , — . — •*— — •

D E AP9PLSXIA LlB.

ny

Shamodo
fanguis A"
'txiam
excitet.

res & palatum tendunt, effluatjfed in thalamas fc
ftiS fatis amplis fubfiftat, & eo loci nervospotis-
fimumadreceptionem humorum minus habiles
la?dere geftiat* Si ipfum inter cerebrum & me-
ninges effundi dicas ; exterior pars cerebri &
' menmges quidem comprimentur , at anima-
libus ipiricibus tranfitus in nervos vix denegabi-
tuiv

Veromagis conientaneumeft,effuiiim e ve-
nis ianguinem nuereinter meninges,easq; dilatan- ^i
do&aderanium comprimendo iilorum finusob-
turare ficqj (pirkibus vitalibus viam pra^cludere,
ut liberum ad eerebrum tranfitum noti amplius
habeant. Qu o tamen non nego, & a copia fangui-
nis ipfum quoque eerebrum comprimi, imprimis
cum isin taliloco tum contineatur, ubi facile tam
finus quam cerebri ftiperiores partes deprimere,
adeoq; prarter occliifionem vaforum ejus confor-
mationem etramdepravare posiit.

Neque negari poteft, ianguinem aliquan- \sa„gUiSaii
do & crafios humores conjunclos habere ,hos~
quefimul cumeoconimoverk vel eundemetiam
ob i6tum,velalias cauiTas erajfefcere Bcgrmje/ce-
^,actumintra vaia obftruendo,tum etiam extra
ea comprimendo fpiritibus tranfitum denegare,

quem-

quando in

corpore

crafefcit*

n8

GregorI Ntmmani

quemadmodurn ejusmodi grurnoflimian^iiinem
praxipue in fimbus cerebri , & imprimis circa tor-
cular & foramen illud, quo omnes concurrunt,
me aliquoties obfervafle, & a Placentino etiam
animadverfum , ac in tabulis Anatomicis depi-
clumeiTeyfupraoftendi. Notarunt&idem in A-
pople6ticis Johannes Bauhinus , Hol/erius&c alii.
Imo Do&ifi. Platerus Apoplexiamhoc modo ge-
nerari, taurorum fecuri percufibrum exemplo de-

j monftrat: Eorumenim,inquit,cerebriim,pr£fer-
tim iis inlocis , ubi contuium , iemper grumoio

i fanguine refertLiminvenitur,ut& mulieres, ante-
quarri coquant illud,prius ab hocfanguine pur-
gerit,ficq; Apoplexiam,ruptis in cerebro venis,fie-
ri exiftimo , nifi fanguis per nares , aures , aliasve
partes feu vias vicinas ftatim erumpat &c. Atque
cumin viventibus ianguinem quoq; a variis caus-
fis concrefcere & craflefcere imposfibile non fit,
,.!ab ejus grumisfinuum cavitatem obturantibus
wtntibu* nonnunquam Apoplexiam excitan etiam aifir-

tn
coKcre/eitt

mamus,im

ipnmis

cum id non parum confirmet

ejusdem mamP/ateri obfervatio,ubi Prax. part.

l. c14.pag.-507. feex corpore vivente (anguinem

inftar coralli rubri coagulatum& concretume ve- 1

nis extraxiife manifefto teftatur.

__ _ _ ______ |

t>E A P 0 P LEX X A Ll Jt.

ii<)

Capuj XX,

AnbilisJIava ^pdplexiam inducere
pofit.

AVICENNA, &,quihuncfequuntur,alii
nonnulliftatuunt , etiam a bile flavanon-
nunquam Apoplexiam produci ; Verum
explicadum ipfis fuilTet, qualem bilemintelligant.
Si tenuedicant,nego eammeatus cerebri obturan-
di vimhabere jficrairamobjiciant?quaIis vitellina
eft,dubito,an tanta ejus copiainfrigidiore cerebro '
generari aut cumulari posnt , quaehujus gravisfimi
mali generationi iiifficiat. Credendumhumorem
tamacrem vellicare meninges cerebri,easq;conti-
nuoadiui excretionem ftimulare, nec adeofacile I
in capite coacervari , ficq; vel nunquam aut fane
rarisfime , nifi , u t liipra de melancholia diximus, |
cum pituita mifceatur, Apoplexiam inducere.

Caput XXI.
An ferofi humores Apoplexiam excitent \ &
qua ratione idfaciant.

Aferofo&aquoib humore velpituitatenuiho*
mines fideratos &attonitos quoq;reddi,non-
nulli quidemrecentiorum affirmarunt. Sed

j -. " ; r quo-

Tenues htt
mores (inuv
cerebri no?L
ebftruunt

Nec tompri
mnnt*

KO

G REGO.R1 Nr MMJN I

quomodoidfiat,&antenues illi humores obftru-
endo vel comprimendo-, aut alio modocerebrum
le-dendo,Apoplexiasnxxcitent?pauciexpofuerunt.
Et quidem ejusrhodi humores,meatus cere-
bri obftrueiido^veram Apoplexiarn inducere non
facilcconcedendum : fiquidem eorum iubftantia
ita comparata , ut tenuisfimis corporibus, qualia
ipiritusfunt, tranfitum impedire, &; finuum mea-
tum pleneacpe^rfedti obtiirare nullo modo valeat,
veluti 5c ilipra de hydrocephalolaborantibuso-
ftendimusjubi etiam ex /^/wadduximuspuel-
lam illarri hydrocephalo laborantem , Auguftae
Vindelicorum diiTecl:am, quae cerebri adtionihus
usq, ad mortem integre femper ufa fuit,

N.ec facileaffirmaripoteft, tenues hoice humo-
res,comprimendo cerebrum,acl:iones ejus omnes
abolere,qL]!apotisfimuminvafiscontinentur,tari-
turriq; abeft,ut eaoccludant,ut &ipia extendant ac
dilatent.Ethincnotanteetiam Vefttio in hydroce-
phaliciscerebru abiftis humonbus non coprimi-
tur/ed valde dilatatur & exteditur ; Adde his qu6d
minirrie iubi to & cofeftim , fed ieiifim generentur,
ferifimq; in partes defluant,ut no videam, quonio-
do tam fiibit 6 & unico quafi momento omnem
cerebri partem comprimere,& homine attonitum

re

H-

DE A PO P LE X 1 A LlB.

1)1

\Trtiues hu-
meres omtit
in
rs

reddere , eumqj a6tiohibus animalibus omnibus
repenteprivare valeant.Confpicati forfan nonnul-
lifuerunt humores aquofos in capitibus Apople-
clicorum ,(nam cerebrumintemperatum quidni.w^'
cum crasfis humoribus & ierofos produceret,vel >?*«»/«;%
eos aliunde acciperet ) hincq, Apoplexiam a ferofo
&tenuihochumoreexcitatamfui{fe crediderunt,
qui tamen non ad tenues iilos humores,quifere
femperin ventriculis cerebrireperiuntur,&in.iis,
qui Apoplexia nunquamlaborarunt, etiam obier-
vantur,fedalioscrasfiores alibi exiftentes refpice-
re debuiffent. Hincfcribit Co/um&u* jfcdiffccuis-
fe multos,ob gravem Apoplexiam mortuos, .& in-
veniffe quidem in eorum cerebris fipe humorem
aquofum purisfimum,attamenfemperetiam glu-
tinoiunx

Aliter quomodo tenues humores Apoplexiam
indticere valeat,expoiuit Vlatertu parte i.de-meniis
conflernatione p 14. ubiicribit, excrementa tenuia >*»«
&aqueaintra calvariam immoderadus congefta, |
nifi perdeftinatasviaseffluant,fed fupprimantur,
cerebri iiibftantiam largo humore perfundere , j
eamq; longo impulfii adeo irrigare^ ut magna ih
!iusmoles,mollior laxiorq; fa£tafubit6 difiiuat &
fubfidat,nervorumqj principium ebaficalvaria?,a

PlatertO-

R

cere-

IJ2,

GregorI Ntmmani

cerebroprodeunte^premat, 6c(piritibus tranfitum
praecludat. Et haec omniaita fefe habere, ex pro-
pria obfervatione demonftrat. Annotafle enim fe
icribit aliquoties , talem humorem Apoplecticis
per nareseffiuxifle,&in diffe&ione eorum aperta
crafsameiiinge mox profiliiffe. Imq in anu qua-
dam,quam Apoplexia emediofuftulerat,xerebru
la<5tis cremoris inftar diflblutum per faciem aperta
durameningceffluxifle teftatur,

Qux Plateri opinio verifsima eft, nec ano-
bis negatur. Nam cerebrum hoc modo irrigatum
mollius fieri,tandemq$, praecipuein ienibus,difflu-
erc aefubfidere certum eft. Imocumcerebrum
corpusconeameratumfit, plurimasq; ceilulas,&,
quae eas iuftinent ,fulcra habeat, acin viventibus a
ipiritibus illuftratum valde pro iiiis adtionibus ex*
tedatur , fornice & corpore callofoprater modum
I humecl:ans,tandemcjj deftrucliis^univerfam ejus;
machinam prorfus aliquandocol!abi,hominescj;,
fenesimprimis, hocmodo repentejugulari,&ra-
tio luadet ScdvToipiti. demonftrat..

Idfolumhicquaeriti!r,an ejusmodiienfuum &
motus abolitio verac Apoplexix ipeciem conftitu-
fc^w/>*"!at, fiquideminSyncope & aliis nonnullis affecli-
bus iftae a&iones tolluntur, quos tamen nemo pro

Cerebri co'«
l&nfm Apo-\
plex'<eeauf
fa f&H

^AxeoUstpfM.
\cerebri 9t~
\ram Apo-

Apo-

De Apop LEX I A LlB.

m

Atopltxi*
dupltx*

[

Apoplexiae Jpecie, &quidem redti, habet. Et cum
in tali affe£hinon ipirituum influentium interce-
ptio fubfidentiam & collapium pracedat,fed hic
potius caufla, utcerebrifiniisoccludantur,quor-
ium hic affectus refereiidus ii t,jure quispiam dubi-
tarepoflet.

Hic nota,fupra cap.3. Apoplexiamduplicem
a me conftitutamfui{Te,^^wcy Notham invera
Apoplexia prius obftruuntur finus &meatus cere-
bri,ipiritusvitalesintercipiuntur,pofteaidjurpote
nonilluminatuma(piritibus,infeiLibfidet,ejiis^ue
actiones omnes fiibito & iiimomento quafi pere-
unt. At in notha&u fpuria Apoplexia cerebrum
primo collabitur &fepe diffluit,vafaq;poftea oc- |«***fr»
cluduntLir,utnihilipirituum vitalium amolius ac-
cipereveletiam acceptisuti fruique posfint,hinc
ad modum Apoplexias homines corripiuntur.Ha-
betq; haec Apoplexia cumpriore eadem iympto-
mata, graviora tamen , quia pro tinus, praecipue in
imbecillioribus fenibus j deftru6ti penitus princi-
pali parte cotporis , cordeq> languente refpiratio
pulflisque tollitur ,faciesrepentein cadaveroiam
mutatur,a?griq; cito acquafi inmomentomoriun-
tur,nec unquam reftituuntur. Cum autem adtio-
nesanimalesin hacneq; ob animaliii nec vitalium

Notha cjuo-

R

l

fpiri-

Ctir ffttria

Mcatkr*

X34

GregorI Ntmmjni

fpirituumprivationemprimario tollantur,fed ce-
rebri collapfushorurninterceptionem pracedat,
cerebrumq;ipfuminmomento deftruatur , Apo-
plexiam notbam dicimus, eamq; a vera quoad mo-
duminvafionis & cerebri laefionem diftinguimus.

Caput XXII.

An inflammatoria cerebri dijjtojltio Jpoplexti
cauffa ejfe popt.

Alenusl.2.aphorifm. 41. {ka(pAeyf/,GV6o$$i
$iad£<Tvi alicjuando Apoplexia excitari fta-
tuit,perquam multi vera cerebri &menin-
guminflammatione intelligunt,facl:am afanguinis
copiaincaputirruente. Verum tantumabeft,ut
cerebrumin Apoplexiainflammetur,ut & privatu
fuo fpiritu influente refrigefcat, & omnem fu-
um calorem a&ualem 3c fenfibilem amittat. Quis
quoq;nefcit,infiammationem cerebri &menin-
gumlongealia fymptomata inducere, quam quae
in Apoplexia deprehendtmtur.

Alii volunt in illa QXeyfAovai&l $ta6ea'{ fangui-
nem in cerebri & meningum fubftantiam non ef-
fundi,&hancob cauffamnulla febrem Apoplexiae
cojungi, fed illu intra venas & arterias exiftente va-
fafaltemreplere,&:,cumabiisvixcapiposfic,iftaiu

replen-

DE A p o P Li X I A LlB.

135

replendodiiatare, ac cerebri poros comprimere,
anguftioresq; reddere, ut fpiritus libere per eos va-
gari nequeantJmo dicunt exprcf$e,arterias & cere*
bri vaia afanguinis copia itarepleri, ut fubftantia
cerebricompreisajmeatibusqj&porisanguftiori'
busreddkis,necfpiritusvitalesiibereecordeafcen-
dere,nec animales in nervos influere pofsint;

Hicaudis quofdam vel nolentes in meam fen-
tentiamdefcendiiTe, cauifamqj Apoplexiaeipiritu-
umyitalium defeetui tandem attribuiffe. Cum
enimviderint, hanc infiammatoriam , ut vocant,
difpofitionemminus interceptioni fpirituum ani-
malium apram effe, morbi hujus acutifsimi cauf
fam in privationem fpirituum vitalium quoque &
ipfidemumretuleruni, &,quod in hac fpecie con-
cedunt, mihi&inaliis concedere opusriabent.

Veruna uthbere dicam,(dixicK & An. 1610* ) quid W»r <**?¥**

i-.n -a T 1- r r • * r ■ •* -' <* \xianonk y

deiniiammatona hac dnpoiimone ientiam,no cre- l&Mbe/i &
do,eamunquam vera?& propriedi&ae Apoplexiar Tje%™n*r
caufTamfieripoiTe. Etenimnonvideoquaratione /><#><
| tantacopiafanguinis, quae vafarepleat, & quidem
itadiftendat,utha:c poros cerebri omnescornpri-
mantckoccludant,in cerebrum &menmgescitra
mflammationem ruere posfit. Sane in phreneti-
cis tanta repletio vaforum nunquam obfervata,

&ta?

* ■■ ' ■

i$6

G REG 0 Rl N YM M AK 1

N<r$orum
omnium

frincipiH»,!

arterik non

vcdudi pot
tS.

&tamen cerebrimeninges iniis inflamari omnes
afTerunt. Quem quoquefugit, tamin phrenkide,
quam aliis cerebri inflammationibus, vel etjam fe-
bribus nonnuIlis,in quibus humores dvdppowoi
cum impetu caput petunt,vafa valde dilatari, & ob
nimiam membranarumcerebri diftenfionemma-
ximos,infignes &fere intolerabiles capitis dolores
aliquandooboriri, nec tamenhifce morbis labo-
rantibus Apoplexiamftipervenire,im6in iis longe
alia(yrnptomata,quamquaetnfideratisocciirrunt,
apparere ?Quis etiam crederet,infenibusfrigidio-
ribus,quibus hoc malu valde frequens , cerebrum
&ejusmeninCTesfacileinflammatoriamdiipofitro-
nempatipoffe? Rationem quoq^ abomnibus pe-
to,fidilatatiovaibrum Apoplexiae cauiTa,qui fiat,
quod Athletar&Plethorici,quibus venasvalde tur-
gent , non omnes Apoplexiam incurrant.

Curetiam in obftructione pororucerebri jam
Apoplexiae cauffam nonnulli quaerunt,cum tamen
anteaiblam nervorum obftru&ionem,&nihilali-
ud hoc malum excitare poiTe dixerint ? Numne
nervorum principium a vafbrnm dilatatione oc-
cludi poffe ftatuendum ? Illa vafa mihi ofl endi cu-
perem,qu5e dilatata cerebri medullam nervosq;
o 5nnes coprimendo prorfus conftringere poffent.

Non

■^ HM^. ,*S*+m

D£ AP O PLEX I A Ll,8. 137

Non hic nudis afieftionibus fidcndum , fed ipfa
dvToipia confulenda. Intueatur ergo ., qui vult,
cerebribafin&nervorumexortus ,valacp circa ea
exiiflentiadiligentisfimeperpendatjpofteajudicet
absque livore,an tantafin t,utipief um diftenfio A-
poplexiam excitare queat,idqi falva veritate arru>
maripofsit.

Ponamus etiam ,- venarum repletionem ce-
rebri poros quodammodo comprimere,praefen-
tibus tarrien tpiritibus vitalibus,nifi , ut in notha
Apoplexia accidit,cerebri t&nuspenitus deftrua-
tur,id fiiis a&ionibus omnibus prorius privarinon
poterit. Nec credibilc eft tantam 'djftenfionem
vaforum fubit6fierv& orrinia vaifa fimiil&femel
iumme repleri pofle. Ut itaque , quicquid etiam
dicatur tam pra?cipitis hujus mali gravifsimi,qu6d
unico quafi in momento ingruit, &inopino velut
turbine( ut Quercetani verbis utar ) argrum per-
ceiiit ac fiderat, invafionis cauffa ex illadiipofitio-
ne inflammatoria nunquam re&e exponi ac ex-
plicariqucat.

Pr£tetea,fi, ut aquibusdamaflTeritur, vafa
a fanguine in inflammatoria hac dilpofitione ita
diftenduntur,uteundem vix caperequeant,quo.
modo poftea ab iisdem affirmari poteft,fpiritus vL

S t&ies

Vafa afati-
guimnonin
\moment«

diUtAKimft

Ci^ia/ai
fangukco-
piam etiam
(jtirituum
centinett

i?8

G R EG 0 R I N r M M A N I

tales Gbiilamipiaiii infiammatoriam diathefin a
corde libere afcendere rion poifeSanefi vala,&dm~
primis arteria?,qilaruni mentio manifefta fit, afan-
guine tarrilati,utdicitur, exteduntur & dilatantur,
(piritibus vitalibiis,quorum fanguis vehiculum eft,
qui & nunquarnfolijiedfemperinranguine & cum
eoper corparjs membradiftribuuntur,viaadce~
.rebrurn denegari nullo modo poterk,iedcontra-
riumpotius'dkeridum,<S<:dilatatisvaiis,ianguinecJ;
,c6piofius cerebrofuppeditato, &fpiritus ei inma-
jore quantitate jaiTi ccmmuriicari ftatuendum
erk.

Caput XXIII.

£-!l ...

Anuumem & cramideprepo JpopicxUm
wdiicere "valeaut.

Ulnera cerebri mortem qnidem ( etfl non
femper) inferre,non tamenfacileperfe A- ■■■
opiexiam caufTare polfunt. Nonenim eo-j
rum ea eft conditio, utfpiritusintercipere,nec va-
faulla per ie opp!erc,ac obturare valeant Hinc vut-
nerato cerebro aeliones animales mitiime abolen-
tur , fed faltem imminuuntur, aut iiibiequentelrV
Bamniationc depravantur,vel, fi omninoaliquan-
doetiam operationes cerebri omnes illicoabole-

renturi

DE A P 0 P LEX I A ll R.

m

j re.ntiir, id non cam ob vulniis cerebri quam mate-
riamcraiIam,iricerebro exi£hi comrnotam^&in
I vafa irruentem eaq; oppilantem,fieri puto,labc-
I ratcjj tum cerebrum diiplicimorbo,nempeobflrU'
i clione finuum feu vaforumaut meaciium,&con-
i cinuifolutione, hxcq; illius generationi anfam qui- J
dempra:bere,non vero eam per fe efficere valet.

Depreftio cranii ab i<5tu& contufione velcafiim^>^
vehemenciore,fiinpofterioreparce occipicis fiat, cr*1»»^
&iinuum congretlus prorius compnxiatjpiriti- pUxum
| bus vitalibus viam pr«£cludere,hacq; ratione A po- fAnat'
\ plexiaminducere poteftiverumcum firpisfimein
\ tanta cerebri concufione,&vafa ejus rumpancur,
| probe videndum, ne id, quod fanguini asfcriben^
dum, aliquando cranii depresfioni jfbli attribua-
mus.

Xaput XXIV.

Anfyirituumanimalium defeffm ^velpertur-
batio Apoplexiam caujfare
queat.

INveniuncur alii, qui ob defe$:um fpiricuum
ammaiiu cerebri fun&ionesomnesabojenvo-
lmic.IIlumd^feclnaucedicuntfierivelobmotu

Ammales.
(fririttu, non
nifi fitaljr
bus tbfentk
but difici,
tmt.

14Q,

G KE G 0 Rl Nt M M A N I

vehementiorem, vel cogitationes profundiores,
vel aliascauflas, ob quasipirkus animales velef-
fundantur,vel,uc loquuncur ^excravagehtur.

Sedcumnon, nifi vitali deficiente , animales
lpiritus deficereposfintj&effufi etiam ac a cerebro
profufi adhuc in nervis perfiftant, ( alio enim eos
extravagariimposfibile eft) nonvideorquomodo
vel ob defe&um vel erTufionem aut profuftonem
fpirituum animahumcerebria&iones omnes tolli
queanc : ille enim iion facile posfibilis, ha:c autem
motum & fenfum omnibus partibus minime au-
fert, prxfertim cum effufi fpiritus in nervis adhuc
haerentes fuis actionibus pr&efTe posfint.. Imo fi
fola animalium fpirituum abfumtio vej difTolutio
Apoplexiae caufTaefle^defaciliiisdemiterum; col-
lecTis , vel aliis novis fubinde regeneratis Siderati
adfe redirent& reftituerentur ,quod tamenfalfis-
fimtimv

Paulo aliterdefpirituumhocvitiononnulli
toquun turr&nec defecTum nec efrufipnem,fed po-
tius perturhationem& confufionem eorum Side-
rationis cauflamfieridicuntjidq^oftendunt cxem-
pio eorum ,quigraviter in capite percutiuntur vel
vulnerantur^fubitocj; inde coacidunt,.&a&iones
animales omnes amitcunt: Cerebrt) enim larfb im-

posfi-

D E Apop LEX I A L l B.

141

posfibile eflTe exiftimant, ut Ipiritus animales recte
lefe habeant,.iisvero yeldeficientiBus vel nonre-
cte fefe habentibus actiones. animales omnino ab-
oleridicunk

At quamvis negari nequcat, cantuio cerebro
ipiritus etiam turbari,& ad tempus mo.tum & fen-
fiim in animali amittijtamen cum e|usmodi turba-
tio facifeiterumfedetur,fpiritusq; pauio poftite-
rum quiefcant,nonprobabile eft,{btam turbatio-
nemipmtuumveram Apoplexiam inducere pos-
fe, fed, tl quandoq; contingat, & ex contufione ho-
mines Apoplecticos fieri,idveIproptercerebnliie-
fionemgravisfimam vafisq; cujusdamruptionem
aecidit,. vel quod rmmores: crasfiores vioiemia.
contufionis fimuIcQmmotifuerint, meatusq; va~
forum obftruxerint..

Gaput XXV.

lAn ajjjirituvitviolato & conflringente ma-

lum Aj>tyle£ticum gene-

j

retur^

Turbath
fpirutium
Strasm Ap»'
'txiarn nS

SAnffht.

Ofiphm <$htercetarm$ in-Tetrade gravifs: afTe-
&uumcapitis cap. ir.. pag. 120, eaufifam ApopJe-
xix fpiritui vitriolato,congerandi,,coarcl;andi &
conftringendi vim habenti attribuit : hunc enim

%

nebu-

An craGi
biimores A
poptexiant
excita*e
laieant^

142.

G P.EG 0 Rl N YM M A N I

nebulofas exhalationes incerebrumevectas, inq^
eo , inftar nubium in aere expanfarum , fubito fua
aciditate vitriolata in glaciem & gelu quafi con-
vertere,5chac ratione tam animalibus ipiritibus ad
cor,quam vitalibus ad cerebrum viam intercipere,
& Apoplexiam inducere fcribit. Reprehenditq^
Galenicos, quod acrasfo humore tam grandema-
lum deducere nonvereantur5cumtamenhichu-
mor gravis ad omnemmotum ineptusfit,necad
cerebrum ferri,muSto minus in eo coacervari pos-
fit, utpote qui,antequam totus colligeretur,aliquo
indicio fe proderet & aliquodiymptomafoporo-
fum excitaret. Et mirum fibi videri tradit, fi ab hu-
moribus frigidis Apoplexiageneretur,cum hydro-
cephalolaborantes,totumcaputejufmodihumos
ribus repletum habentes , ea non corripiantur &
Attoniti reddantur*

Hanc opinionem ut novam quidem pro-
ponit Sguercetanus , verum nova non eft ,fed idem
&antea docuit Tbeodorus Angelutius infua arte I
Medicaicap.y&.pag.^. exprefsefcribens,neccere- I
brum nec ventriculos in Apoplexia affici, fed va-
pores per cerebri fubftantiam fufosopequalkatis
cujusdacoiigelari,ut dicto citius concrcfcant,cras-
lefcant,&lac^isinjftarcoaguletur,obm-ucl:ionemq;

maxi

„ t

D E Apop LEX I A L I B.

m

Spiritws Vt-
triolattu
nonin cere-
bro genera-
turt

j maximamfaciant.Qu/rcetanus vero rnutatisno-
minibus eandemremkerumde novo propofuit.

Etquodfoirkumillum vitriolatum congelan-
tem attinct,nngere quidem talem in cerebro hu~
mano jsoffumus^probare autern,ipfum revera da-
ri,admodum difficile erk.Generaretur enirn hic, fi
adeiTet,velinipfo cerebro, velexinferioribus par-
tibus illuc transmittereturJn cerebrogenerarinp
poteft,fiquidem in momentoproducideberet;at
dic mihi ex qua materia producefetur? Vel fi more
aliorum excremendtiorumhuniorumin eocoili-
geretur ., cur &hic aliquo manifefto fignofe non
prodit? imprimis cumcerebrum,tectifumo& do-
musinftar7nunquamvaporibus,qui aparcibus in-
feriorib. afcendant,careat: velmeninges ejusdem
cerebri veliicando epilepfiam cau(Tat5quam etiam
cx vapore mercuriak cahdo & vitriolato fieriChy-
micidocent*

Nec ab inferioribus partibus furiurrt eleva-
tur. Nam afcendens &peraiiamembratranfiens, ffrh
xquein iis vel nervis vapores, qutbus forte nunqua p*fcXdit.
carent,utincerebro,congelaret,iIiisq5motu&:fen-
fum adimeret, vel aliud m its vitium excitaret. Et
quis in capicib. Apopk&icoru demortuoru apertis
taiem glaciale & cogelatu humore unqua obterva-

Non ab in~
ribm
par\}bm

144

GregorI Ntmmaxi

vit,geluque concretum in cerebro deprehendit?
Sunt purseputaehypothefes , qua? abingeniis otio-
fis absque fundamentis excogitantur, &eadem fa-
cilitate,<jua proponuntur , etiam refutantur«.

Multo minus concedimus, fubitancam Apo-
plexiae invafionem craflbs humores excludere,
quia,utGalenushabet,arTecl:us , qui repentinam
habet generationem,indicat malumex obftrudtio-
iieacrasfisKumoribus ortum, Iddrco tantum ab-
cft , utfiibita invafio ApoplexiaecraiToshumores
excludat,ut &eospotius arguat & coindicet-.

Deinde fallum eft,humores craflbs in capite
nulloindiciofefeprodere. Illi enim,qui Apople-
&ici exobflxuclione crafToru riumomm fiunt, ut-
plurimum anteade cerebri imbecillkate,gravedi-
ne feu gravitate capitis conqueruntur % fiintq; ut-
plurimum catarrhofi^ & magnam aliquando co-
piam eorum per narestjidunt.

Quod vero bydrocephalo laborantes non
fiant ApoplecTici, idfupra expofitumfuit,uoide-
monftravimus, tenueshumoresferofos , quales
hunc affe&um faciunt,noh perfe&efinuum&va-
forum meatus obftruere pofTe , ac propterea
fpiritibus vitalibus viam nunquam perfecte pra>
cludere.

CAPUT

DE J P 0 P LEX I A Ll B.

H)

Caput XXVI.

I v4n kfuMk&vaporibwnonnuUx^Apople-
xiaindua poflit.

Unt,qui & a fumis, vaporibus,aIiisq; exhala-

noivibus,tam inipfo corpore genitis , quam

excrinfecus advenientibujs nonnullis Apople-

xiam generari docent. Et hofce vapores Hercules

SaxonU lib. \ . eap.^.fol, 49 • m 'venenatps & non xiene-

natos diftinguit, quipofteaadiverfisdivemmode

! explicantur.

Platertu &alii,omnes vapores Attonitum
I morburnprocreantes Narcotica quadamvipr&di-
\ toseJ/ej6c iuapeculiari vi&proprietate fpiritusce^
i rebriquafifigereac imrnobiles redderevolunt,ut
j ad actiones animales efiSciendas minus habiles exi-
! ftant,

Verum quanquam negari non posfit , omnia
I narcoticacerebro& fpiritibus animalibus infenfa
' effe , illudq; quafi fopire , torpidum & ad obeunda
fua munia ineptum reddere;cum tamen per fe vim ;
claudendi vaibrum cerebri meatus non obtine-
ant,necetiamfpiritibus aiiimalibns commeatum
imercipiant,quomodo Narcotici hivaporesnon
potius IbporofosarTectiiSjLethargum, cartim&c.

T _ qiianr

i

An Vaporei
narcotici
Sidtratf0'
nem effi-
ci\nt.

!

fOpium af-
fumtum in

momento
imotum &
fenfumnon
Jollit,

I46

G RE G 0 Rl NTMMANI

\<£uomodb
,e'x Caro
jfp-.flexia
fPiditcatur.

quarn Apoplexiam verarn producant, non perci-
pio.Etvidemus,lpirkumvini,acipiuni etiam opi- j
um(quod camen lumme narcoricum,itautreliqua j
narcoticaomniaab ipfo-nomen accipiant, &opia-
ta dicantur) immockratius aflumtumfbmnu qui-
dem gravem ■■& profuiidum parere , & facultatem
animalem coniopire , non autemprorfus,& qui-
deminmomento,cerebriacl:ionesomnesabolere.
Unde etiam ab opio ftupidifacli,vehementius agi-
tati,excitari&pepoiTiint,pedesqjac manusnon-
nunquam movent,nec re(piratioiniis,utin Apo-
pleclicis adeo depravata autimminuta,

Carum aute quod attinetjfacile largior, eum
in Apoplexiam jtranfire, fi nempe humores cerebri
crasfiores,quiutplurimuminhocaifecl:ii adfunt,in
finus &meatus vaforumdefluant,eoscj; obftruant;
■aliumautem,quema narcotica vi oriritradunt,in
Apoplexiamcfemumtranfire anernineadhuc no-
tacum. Et fi vel maximefieret , per accidensid con-
tinseret, non ob vim narcoticam auclam,fed hu-
mores cerebri colleclos,,&inlocapra:dicl:airruen-
tes.

Prseterea noninficias ibo interclum & vapo-
rem narcoticum vel alium fpiritus figere aut eo6
aliter afficere, (nam fuprafenfuu confternationem

fpiri- '

De Jpoplexij Li

•147

I fpiritibusaffe&isattribui)ut degenerantes quafia

I fuanatura ad animales actiones minus habiles eva-

I dant: Verum cum vitia in folis ipiritibus animali-

i bushanxntiatantanon fint,quinnonfacileiterum

i corrigi , vel alii novi ex ipiritibus vitalrbus , quos hi

! autores in Apoplexia mmquam deficere dicunt,

j fubinderegenerari&afTeciis fubftitui,ficc}: cere-

| bro fuum inftrumentum idoneum rurfum reftitui

&iiiggenqueatnonin{b!is ipiritibus animalibus,

niii&cerebrum fimul alio modo larfiim fit,gravis-

fimimali Apoplecl:ici cauiTam latitare autunio JJt

nihiljamdceo dicam,quodnuilti,fi vera? Apoplei

xix cauiTam iolis animalibus ipiritibus turbatis , fi- ,■

xis ,profufis aut aliter affectis attribuant ,fuam dc

Paralyfis producTione , ex erasfis humoribus in

nervorum principium feie infinnantibus genitae

(ententiam defendere nunquam posfint.

Calcts verb & carbonumfumos ac vaporesho-
mines Attonitosreddere,experientia haclrenus far-
piusdocuit.v5m£/^ Valerim 'Maximus /p.f.u,&c.
LucTaicum Catulum oratorem a Mario mori jufsu
in cubiculo calce nuper trusfillato & oblinito , tum
ejus vapore tum carbonum fumo furTocatum fuis-
[z.£t\Aarcellas Donatuslj.Mift:Medic:mirah\ c.6.
pag.iyz. refert, pueros du6s, Nicclao Gerarducio

T

fryber-

J <s

148

GregorI Ntmmani

hyberno cempore laneos birretos iuprt ligneas
formas extendenti miniftrantes veiperi,utcaiefie-
rent,vaporarium carbonibus ignitis plerium in-
traffe ambQsq;matutino tempore h_tmi procum-
bentes^fen^iu omni &motu deftimtos repertos, &,
paulatim vivido faciei calore deficiente,eadem die
adlocum fepultur_e deftinatum delatos fuifle.

x ^iz^^AjydeAlexioChUpontoMantw^lQxo
cradic,ipium,cumaKquando accenfisin chalamo
carbonibus , quo frigidi aeris inclemenriam corri-
gerec/eneftrisq>optime clauftsliteris operam dare
ccepiiTet,protinus ab eorumfumis tocumfidera-
tum fuiffe, ita uc vixpofteaMedicorum ope refti-

tuipouieiiu

Idem quoq; Marce lltis loco citato aliamhi-
ftoriam recenfet de quatuor aliis, fimul &eodem
tempore a carbonum fumis Apoptexia correptis.
AnnQeoim,/^^,i5^6". die 24. Novembris qua-
tuorhomines angufto carcere in noftra. urbe de-
tentifereos caneellosieu transennam ignitis car-
bonibus iqnire & emollire tentarunt,fug>;aminde
arripere procurantes., Cumq; opus aggresfi fuis-
fent , & iignca feneftra, quae exterius transennam
muniebat,atq;tumtemporis claufa reperiebatnr,

vaporum & fumorum a carbonibus elevatorum

j: _______________ ____________ _—_——_.————-—_._——__—_.•_— — — _

_ exitmri

D E APOP LEX I A Ll B.

149

exitum prohiberet,in carcere angufto fumus tows
cogebatur , & omnes tetro illo vapore maleaffedti
concidere , quoruni & unus ob Apoplexiam for-
tem fiibito extindtus fuit. Alia ejusmodi exempla
plura apud Livium Valerium Maximum & alios
annotata invenies*

De caufla vero hujus rei, oh quam nempe car-
bonumvapores.tam cito Apoplexiain inducant,
hominesq; jugulent,diverfit reperiuntur apudMe-
dicosopiniones. Cbriftophorus a Vega L3.cap.8-de
arteMedicaarbitratur^eosiiibitoad cor penetra-
re illudq; fuffocare. Quem Marcellus Donatus
/W^/^/^/jquodintalibusfideratis cerebri actio-
nes penitus aboleantur 2 cordis motu adhuc ali-
quandiu perdurante..

Hieronymm Mercurul. L ^ variar: ItB: c.i.
fumos holce nimio calore caput exficcare, idq;
exficcando conftringere ac condenfare, hacq; ra-
tione ejus actiones omnes auferre ftatuk : fed meo
videre parum re&e. Hab^ nt enim maniacificcisfi'
mam(qualisquidemposfibilis) cerebri conftitu-
tioncm, qui tamerri*arisfime vel nunqua Apople-
xiam incurrun t- Er fiepe homines in calidisfimo
verfanturaere, quitamen riullamin cerebro con-
ftri&ionern 3c condenfationem ( qux potius fri-

CarbomiW»
fumi qtio-
modo hj>mi'
nes Apople.
tlius red-
darjt,.

T

*

•*f— - '

gou

150

GregorI Ntmmjni

Vem ratio*

gori quam calori attribuenda eflent) perfenti-
unt.

Credibiie proinde eft, ut.&anno i<5io. often-
di,cum carbonurn accenforum fumis una pulvi-
fculos& quafiatomos crasfiores exiisdemcarbo-
nibusexhalantes?quosmanifeft6 oculis cernimus,
inlpirando attrahi, hosq; ita attraclos fein cerebri
poros finuumq; cavitatesinfinuare, &nunccopia
&crasfitie eorumforamen commune ductusque
anteaexplicatos occludere &obturare,nunc etia,
imprimis in iis ,qui ejusmodi fumis aflueti no funt,
infita vi quadam cerebrum afficere, humoresq^
commovere,ut ifti in praedi&umlocumruentes,
eumaliquandooccludant. Atque ficduplicino-
mine vapores feufumi ifti Carbonum Apoplexiag
originempraeberepoftunt, l.obftruendofinus, 2.
commoYendo humores,cujusratione comodisfi-
me, quemadmodum & fequentia,ad caufaspro-
catar&icas referri poflunt.

Non plane dilsimili modo ex calce quoq; ex-
fpirantes vapores Komines Attonitos aliquando
reddunt; nam&ipfi, licet, ut carbonumfumi va-
iorumdu&us crasfitieadeo non oppleat,cerebrum
tamen peculiarimodo afficiendo,humorumcj; flu-
xum promoyendo illud ad Apoplexiam dilpone-

re,

De Apoplsxia Lib.

IJI

re,im6,uthicaliquando VVkeberg& vidi,eiiam in
diipofkis epilepfiamin eo excitare pofllmt*

Promifcueautem omnes homines ahejus-
modi flimis Apople&icos fierinon facile affirma-
rem-Nam que fugit,fuforos,fabres,alioscj; multos
quotidie cum ignitis carbonibus verfari,& cxmen*
tarios non tantum coritinuo ealcem tradtare, fed
& eandemrextinguere, &tamennon omnesimo
paucisfimos eorum Apoplexia mori. Cum & ali-
quando,utmodo dixi,calcisodoresEpilepfia ex-
ckaiTeviderim, univetlalker omnes homiiiesab
iis fiderari pronunciare non pofFum. Potius exi-
ftimo , exhalationes illas femper quidem cere-
| brum afffigere, non fetnper autemin eo Apople-
xiam ercitare potentes efle, fedpro ejus difpo-
j fitione humorumque in eo redundantia illudma-
gis minusve afficere , & aliquando huic, fepe &

caputq; multispituitofis fiiccis ( ut fere femper ac
cidk5praeiertim in hyeme,quaplurimi ab his Atto-
nitifiunt>repletumhabent,caveatfibiabejusmo-
di exhalationibus: no n.fatis tuto eas attrahunt,fed
facile ab illis Ix di & Apople&ici fieri poflunt.Qui a;
CTebr6easinipirarunt,&quafiipfoaflueti funt, mi-

nore

An omnts
a calce &
e/trbonibm
Apopleclici
ftant.

*5>

GregorI Ntmmaki

nore capcriculo ;j cu iis vcrfari poffunt,quippe cum
cerebrii ab illis no mox adeo afficiatur. Refertq, hic
multum fcire,equoligno &quomodo carbonesil-
li parati fuerint. Nam quanquasn nuliilaudaripos-
fint,aliqui tamen gravisfimum odoremfpirant, fu-
mosq; dant crasfisfimos; &longefaci!ius quam alii
homines ad Apoplexiam difponere valent. Atq;
hinc iftos carbonum & calcis fumos excitare Apo-
plexiam in plurimis,non autempromifcueomni-
busdicenduni.

Bx *»#/?/ autemqui exhalantvapores,cun-
A**fl **- 1 6tos quidem fine difcrimine afficiunt homines,ve-
1%'olTh*. I rum non omnes mediante Apqpkxiajugulant,fed
quemadmodum alibi fufius demonftravi, tum
crasfitie,tumproprietate quadam occulta, quaor-
aanis vitalibus infidiatur , infpiratione attra6ti pul-
monummotum &anhelitumipiritumq; vitaiem
detinent,ejusq; cum fangmnearteriofopermiftio-
nem^ut &hujiisinpulmonegenerationc,& fimul
utriusq; per corpus diftributionemimpediunt:&
quiafpiritus atam crasfis corporibus ventilari,fuli-
ginesexpelli,necpulmones oppleti & avaporum
malitia quafi detenti libere amplius moveri ne-
queunt,fublata relpiratione & fpiritibus cord-eq;
furTocatisdemumargri celerrimequidem &!onge

telms inte*
rima»t.

citius

D E A ? 0 P LB X I J L I B.

Jf3

citius quarn in Apoplexiajugulanttir. Obferva-
tum namque fafpius, multos in fcalis adhuc cel-
larummufto plenarum veriantes, mortuos deci-
diiTe,& extemplo extin&os fuiffe,aliosq;plures,
qui illis iubvenire voluerunt , in "eodem loco & eo-
dem fere temporis articulo nonnunquam inter-
iifle.

Quibus tamen omnibus & hafce exhalatio-
nes,cumarebus narcoticis eleventur, narcoticam
quocfuevimhabere ,easq; cerebrum fopire ftupi-
duniq; redderepoffe, non nego. Verum cum id
tam cito fieri nequeat nec ftupor velcarus,imo v
pfaquoque Apoplexia,fiomnin6 ab his excitare-
tur,adco repen te promifcue cuncl:os homines,alias
fanos,robuftos & optime valentes,occidere vale-
at,potius illas organa vitaliaafficiendo,corq; fuffo-
cando,quamanimales fundtiones abolendo,cere-
brumqj laedendo mortem fubitaneam accelerare,
quisnon videt?

Neca vero alienumeft,in novo illo affeclu,
quem fupra mentis confternacionem a fpirituum
infectione & turbatione appellavimus, tam cor
quamcerebrumaffligi,<Scutriusqueipiritusinqui-
nari &commoveri. Teftaturq; id non foluni fe.n-
fuumlae(io,fed & faciei colorismutatio^anguftia

V

cordis

>^_

m

GREGORl NTMMANI:

cordis,, pulsusq; in huce mira variatio. Imo currr
fiatus ex hurnoribus fiepe ; malignitatem quandam
in hypochoadriis;nacl:isafcendant jipfiq; ejusdem
rcjualJxadsparticipes fiat , per arterias delati , ante-
quamcaputpecant,coxprimo perversa fua quali-
tate affligunt , ipiritusq; vitaleslaedunt ; hinc ulteri-
us ad cerebrum dncli & illudafficiunt , fenibrio-
rumq; aftionesimpediuntj & quide pro natura va-
poris^ejusqj malignitatis conditione in hoc affedlu,
nunc cor nunc cereErunxmagis affligi , &: utriusqj;
fepe vitio funcliones cerebri turbari autcontler-
nari,vel alias quoque corporis acldoae&laedi ohfer-
vamus..

Caput XXVIL
De Caufa ApoplexU Trocatarftim & Ke-

( ;R xttx haiee cauiias ,.vim occludendi &. ob-
turandi meatusvaiorum cerehrrobtinentes,
&aliarremotibresdantur, quar ad duogene-
rareyocari pofTunt:; Quadam enim earum cras-
fbshumores Apoplexiam efficientes, movent &
proritant^x aedam verb eofdtmgenerantacprodu-

cunt Hfcfolum de causfis moventibus &procatar-

... ^ ii. ... ' i -

£kias [i

DeJpoplexia Lib.

w

Aeruconpi-

iutio.

ctieis agemusjin capire vero fequente alias qua?
humoresprodiicuntcontemplaturiiumus.

Movere autem &prorkare collecliimin ca-
pite humor em p oflun t I+ Aerti conftitutw vel c a-
liclior velfrigidior. Illa,quialiquat humores,eosq;
ad motum & fluxum idoneos efficit. Itafack Fo-
reftus ob/erv.yo./ib.io.fo/.^.oj. mentionempuelke
cujusdam, quae ex lotione capitis intempeftiva ob
fufionemhumorumin Apoplexiamincidk. Harc,
cjiria cerebrum conftringk , & condeniando hu-
mores ex eo quafi exprimit , quemadmodurn pas-
fim apud Praclicos exempla extant eorum, qui in
frigido aere verfatiin Apoplexiaminciderunt.

1 1. Tempm ixrnum* non quidemper ft.iecl *em?M%ef
quatenus mutata cceii conititutione tum in cor-
pore humores commoventur,funduntur,&ex u~
no membro?natura (arpe non recl:eoperante,in
aliudtransmittuntur. Sicinftantearquinoclio ver~
no multos homines Attonitosreddi, Hollerius&
Forefius annotarunt , idq; experientia indies fatis
fuperq; teftatur.

III. Radii lunares ". Vidimu5emm,inquk
Alexander BenediBus l. L cap. 55. de curat: morb:
dum in Creta eftemus , quosdam , qui, noclre luhse
radiisexpofiti,mane fideratifuerunt. EtMacrob:

num.

.Rxdii Jutt*
ris.

V

Satum.\

| Exbslatio-
nts thtrma*-

Ij6

G RE G 0 Rl N X HM A NI

nmu

Saturn:hb.7.cap. 1 6. idem obfervavit, putatque
hanc cauflam efTe?qu6d Z}/^#^quaelunaeff,^7 'e-
fMg quafi degoTefJLicJ&oz eft aeremfecans, attenu-
ans ? humoresq, fund^ns,dicatur.

I V. Exhalationes nonnullarum thermaruwL* ,
praecipue Loftinenftum^ quas aproprietate quafi hu-
morescerebrimoveredicuntur. Itadefeipfofa-
tetur Tbomas Jordanusin traBatude aquis Medu
catis Moravti pag.o.quod aliquando harum ther-
marum pelluciditatem fixis oculis afpiciens, verti-
gine correptus ftupidusq; fa&us in terram conci-
derit,patumq; abfueritjquintotus attonitus red-
ditus fuerit.

V. Affe&us animi : Quantam enim & hi
humoresipiritusq; corporis noftricommovendi,
immutandi dcagitandi Vim habeant,nulli non no-
tum. Sic oxgaudio nimio cerebri humores com-
movente quandam mulierem apoplexia correpta
fuifle.>a viris fide dignis mihi relatum fui t. Ex ira,
terrore& fitbita animi confternatione plurimos fi-
deratos fieri , experientia quotidie demonftrat,
Teftimonium etiam hac in re nobis Foreftus per-
hibet,quando /. io.^/rrz^o^/W.^oj.feibit : Ego
multos vidi ex vehementi ira &. animi perculfione
Apoplexiam incurrifle. Et Bem^uenius fcribit, fe

vidifte *

DE A P 0 P LS X 1 A LlB.

m

vidiffe terrore quendanifubko Apopleclkumfa-
&um.

V I. Contufto capitk ob i£tum , cajum , vel

alias fimiles externas caufifas, aquibus non minus ,

quam internis , humores firpe moventur, & ad flu-

xum concitantur. Sic txiButeli iupra caput quos*

dam Sideratosevafiffenotavit Forefius. YjxiBu

fupra oculum quen dam Attonitumfa&um , depre-

hendit Fernehuslib. i. deAbdit: cap. 15. Ex alapa ju-

venemquendam protinus Apoplexia mortuum

fuiiTe, vidit Benivenius. EtHercu/es Saocon: inpr&~

leff: PraB.fol.fy. tradit, Procuratorem Vene tiis a

NobilipercuiTum , illico ob colaphum fideratum

cecidifie. Ejusmodi exempla plura qui fcire defi-

derat,confulat Valleriolam lib.3. Enarrat: Medicar;

Horatium Augeniumlib.p.Eipifc u. & alios.

Coxtufio
capitis.

VII. TerrA motiis , fini^ vebementiores.
Nam cum valde ob terrorem iubitamq; confter-
nationem homiries percellant^ lpiritusque &hu-
moresturbentaccommoveant,nonmirum,&ea
aliquando Apoplexiam excitare poiTe. Ita re-
fert Beroaldus lib.de terramotu\ virum quendam,
cui Fulco ^^/^nomeneratjexhorrendo ter-
r# motu confternatum & attonitum in terram

Terrd mo-

V

?

corl-

GregorI Ntmmani

Fulmen*

Vtntts*

Calcit &
\carbonuni

\fkmi.

Ij^ _

concidiffe. £t Amatsu Lufitanus Cent. 3. curann.
fcribit , infantem i6tu bombardae turbatum Apo-
plexia corrcptum , Sc paulo poft extinctum fu-
iife.

VII 1. FulmetLs :Etenim&hujus potentia !
tantaeft,uthumores cerebricommovere,homi-
nesq; attonitos reddere valeatObfervavit idBeni-
iienius de abdit. cap. x\ qui patrem & filium uno &
eodemmomento a fulmine taftos Apoplecticos
evafifle , iterumq, Jntegre fanatos fuifle refert. £t
Joan:Bapt: Cardamts libell. defulgure cap.i.cpicm-
admodum Sc Brafavolacomm:^ lib. i. Hippocrat:
de ratipne victus in acutis tradit,fe vidiflejriultos a
fulmine ta&osfideratosredditos, tandemq; mor-
tuos fuifle.

I X. Venustfimia :qux cumnonfolumhumo-
res commoveat , fed & cprpus varie kedat,cere-
brurnq; npn parum debilitet , etiam Apoplexiam
producereaptanataeft. Sic legimus apud Plate-
rum & alios Medicos , multos in ipio congreflu A-
pople&icps fa&os , fubitoq; extinctos fuifle. >

X Calcis & carbonum fumi: de quibus in
pxcedenteeapitea&umfuit. Caveantkaque fibi
ab hisomnes, qui Apoplexiammetuunt , namin-
primis,maxime hyberno tempore,quando ca-

put

.TWT..-;— , • . • • ,J 1

DE AP O P LEXl A LlR.

Mt

putmukis crasfis humorihus fcatet>illudmalum '
excitare valent.

XL Fapores ex Mercurio : quos etiam Apo- MPcrZu &
plexiamproducercL^^i^Libu. Epift.43. anno- pw***«
tavit. Itemaliarumrerum cerebrum afficientium,
utfomacum nonitapridem exjlruclanHTi&fimi-
iiumexhalationes. Refertenim Guilhelmus Fabri-
ciu&Cent.4.0bferv.ii.pag.28. Senatorem Laufa-
n eniem,cum fornace novam in cubiculo aedifican-
dam curailet, & in eo, dum fornax exfkcaretur,
jdormrrety lethargicum fadtum paulocjj poftex-
tin&um fuiffe,

ArI F. Huc etiam pertinent nimia^vinitmurgi-
tatm%agifatia corports vebementior ,. motu* capitis L^«r.

Mna?:
pula,

corpons motus inconveniente&,qu<e commotis
, cerebri humoribus nonraro huicmalo anfam pra>
huerunk

Caput xxvirr.,

De caufiis humores Kpoplexiam immediate

ejficientesgenerantibmacprodu-

Acmtihu?»
Popfexiam utpiurimuminducere pituitofa
excrementa cerebri v rarius au tem melan-

\Motm cor-

cho-

Pituitam

generantia.

" - ■-"■■■■■ '" . "» ■ ■■■■»|| , .. ., y... ■.■....^, .

169 6 R E G O R I Nr M M A N I

chQliam,ianguinem,vel ferofos humores,fupra af
fertumfuit. De causfisfolum^qu^hofcehumores
producunt,paucis hic agemus^prxcipue cum Me-
dicipasfim eas enumerare ibleant.

Et Q^ocXpitmtoJoshumores^omm generatione
Apoplexia: primum locum habent, attinet,eos:
multiplicant capitis imbecillitas nativa feu ha^rc-
ditaria,vel aliundecontracta, nutrimentum non
recte asfimilans, neque etiam excrementa expel-
lens,alimenta humida&craflaconcoclii difficilia,
praefertim nimia quantitate ingefta;potuslargior
& intempeftive ingeftus;ventriculi & epatis con-
ftitutiones frigidiores & imbecilliores cibos &
chymumnonre&e elaborare valentes ; regio frigi-
da& humida; aer auftrinus nebulofus & humi-
dus ; fbmnus immoderatior ; otium & vita ie-
dentaria; crapula, dc quae hujus generis funta-
lia.

Melancholiamproducunt vita? conditio triftis?
^roduA laboriofa \ corporis conftitutio melancholica;alr
menta cralTa & terrea utfuntcafeusvetuslegumi*
na^ Item carnes fumo induratae &q rcgio & cce-
li ftatus frigidus & ficcus ; confuetae rnelancho-
lia? peruterum&hanriorrhoides evacuationesfup-

Uam
centia.

Sang

ui

De APOPLEXI jt Lib.

161

i

Sanguinem
mxUiplicZ-

Sanguinemmultiplicant conftitutio ventri-
culi, jecoris & venarum optima; cibi evchymi;le-
gitima corporis exercitatio; Ibmnus rnediocris;vi-
&:us plenior; vita fine curis; fupprefla fanguinis
quaedam evacuatio &c.de cujus ut & aliorum hu
morum generatione plenius alibi a me aclum
fuic

Caput XXIX.

Qj^dParacdfift&degmeranone Aj>o-
flexu fentiant*

SE D antequam hic ulterius progrediar, non
poflum non Paracelfiftarum de ortu Apople-
xixfenten tiamperftringere, &paucis explica-
re,quamridiculehi de morbihujus caufsis& gene
ratione Philofbphari fbleant.

Et quod ad Paraceljum ipfum^hiclib.y.Paragr: r

cap.u §. i. Apoplexiam dicit efle £ut£amY3cmittam ^popUxu

r • • „ v r a b\ • W<

vocat Synoviam partis,guttamq; I eu Apoplexiam i

ex fep aratione Synoviae a fua par te gen erari ftatui t.

Quid autem Synovia fit , necipfe nec alii uno &

eodem modo femper exponunt. Nam aliquan-

do fynoviam,fatente etiam Severmo in ideaMe-

dicinx, putat efle ichorem cx *vulneraiis articulis

promanantem & exftillantem, quem imperiti bar-

X

bitonfb-

101

yncfiia
midftt

G R E G~0 Rl N TM M A N l

bitonfores '$$$ ©i^tMffet vocant, de quo^ki-
ribus agit DoCtifs: Mcdicus Ihomas Srafiusmdi-
Jputat: Antiparac:partu\. pag. iy\, (f Johmn. Lan~
gius BpifioLiib.\.pag. 5. £y 2o.Quas fignificatio ryno-
vix hic locum habere non poteft : nani hujusiyno-
vix fieparacionem nem.o , 'ni.fi amens , Apoplexia?
cauiTam conftitueret.

Nonnunquam Paracelfusper fynoviamin-
telligit /ocummembri, inquonutrimentadecoquun-
tur-Jftuftomachum (ita enim Paracelfifta?, nefcio
qualicentia, omnes cavitates membrorurri appel-
lant)illius partis. Atnecf; haec fynovia? acceptio
lo-cum hic habere poteft. Allud enim eft de loco
ckparte affectalocjui, aliud cauffam rhorbi explica-
re. Et cjiiid eft illa infeparabilis fieparatio loci,
quarnad generationem Apoplexia? conferre dicit?
Ego non intelKgo, quid fibi ha?c velint , nec credo
aliumfacileeapercepturum.

Safpe Paracelfius, ficuci etiam citato "in lcco
■facit, fynoviam definit viriuiem retentricem, at-
traBivam > digeftivam , motivam>.cxpul/ivam&
Jen/rtivam:8chujus defeclrumMotus privationem
& infenfibilitatem facere narrat ., virtucerri enirn
effe in lynovia, non inparte. Et paulo poft in-
quit,morbum effe zfeqttefiratione , quandojynovia

aparti-

D-E A P 0 P L- E X I A tl B.

mi

a partibiLS Jeparatur : , in iynovia enim vult ieri-
fum & vitam effe , & vitatn omnium partium in
hac feqiieftrata Sc feparata amitti j item phthifin
partis oriri, hancque corrumpi. Unde pcftea j
alii definiverunt iynoviam materiam radicalem;
fal dulce refolutum $ cremorem dulcem ; liquo-
rem <3e eGTentiam vitac ; lac yirgineurh partes Jr*
rorans 5 ccelum incrmiim ; Spiritum vicap 5 Natu-
i-ambalfimicaiTs. Sed quam bene haec concor-
dent,vel caecus videre poffet. Paracelfiis vuk,
(ynoviameffe ipfam virtutemretentivam fenfiti-
vam,eamcj; ab omni corpore (ejungi: aliiveio
eam per maceriam, &materiale compofitumex-
plicant, dukemq;humorem nominant. Condo-
nandum autem quid iftis hominibus , cumnon o-
mnes terminos philofophicos recte diftinguere
valeant.

Vellem autem Para-ceIiiisexponeret,"per lf^fj,i-s
virtutem partium.quidintelIigeret,aniacL]ltatem |r«r^^r.
an[ms,anejusoperacion£s,autal;udqiiid."»Si/Q- "
cuTtaUm^mWmfx eft,eam(eparariin Apopkxia in-
tegre a parte: illa enim fequeftratio noivmorbiis
eflet,iedipfamorsjyf^/(9/7^, qux afa^ukace 8u-
unt, &virtuces nonnunquam dici folent,princi-
piiim petit,neccauffam Apopiexiaeullam praerert.

X 2

De.be-

164

G RE G 0 Rl N TM M AN 1

Schmnt<-
tnanni, opt-

Deberet ehim harum funcTionum feu virtutum
abolitionis cauiTas oftendere ,; non vero demon-
ftrare , in Apoplexia {ynoviam feu actiones a par-
tibus (eparari , vel ut reciius dicam rin iis aboleri,
quod & rufticis notum*

Forlanper fynoviam intelligit calidumin-
fitumr quia eam nunc materiam radicalem, lac vir-
gmeum,balj(amiram naturam &c. nominat. At tum
Falfisfimum, infideratione a corde, cerebro,epate,
pufmonibus &c. idfeparari:hocenimiIfieret,nul-
lus Apopledticus reftitueretur: Cbrrupto enim 3c
feparato calido infitoa partibus, nulla earum ido-
neum animk hofpitium amplius prabere pot-
eft.

Paracelio fere lneptior effi Henningus Scheu-
\ nemannu&> qui in Medicina {uareformata ( fiDiis
l placet) attoniti morbi cauflas exponens,eum a
Mercurio Cremofb (quatuorenim pag. 15. rpecies
Mercurii conftituit: Mercurium PneumoJumy Cre-
mofumySublimatum &. Prdci/titatum^ucm poftea
deffiillatum etiam nominat, arcamq; vita* noftra?
definit ,ignis a;therei pabulum ac nutrimentum
verum,lac virgineum , humidum radicale, primi-
geniunrprimum^maximum generationis fubje-
crrim, cremorem dulcesn, rarum,permeabilem,

muci-

De Apop lex i a Ljb.

i6f

mucilaginolum,fuo niadore&rore corporisno- j
ftripartes irrorantem madefacientem ac refici-
entem &c.) deducit: E.t pag.zz. ex Faracelfazxxm.
fulgure confert. Experientia enim inquit com-
probatum efle, fulmetinon eodem rfiod o omnem
materiapetereacvexarejfediacculis illaifis &nul-
lo modo combuftisnummos conffare: illaesa vagi-
naenfemliquare: integra cute &earne>interdum
niillaignis auti&iis nota exterius apparente ,olTa
comminuere.- Simili modo pofteaconcIudit,&
Mercurium hunc deftillatumin uiiammaflam co-
gere, ac coliiquare cerebrum , & pulmones , non a~
Eter ac fi cera elTent ?ferire , percutere,inffammare:
atq;,exurere; mufculosvero & caeteras molliores
partes non lxdereylinguaeloquelam aclivo fiio ha-
lituexurere^ carnofamque ejus fubftantiam inta-
clam relinquere. Atque ex partium intemarum
fufionejlkiToneVcolliquatione poftea omnia Apo-
pleclicorum iymptomata deducit.

Verum enimvero jfiquisopera&otio abuti
velletjfingula haec Scheunemanni abfurda pluri-
bus examinarepoflet. Cum~autem jam olim fue-
ritdubitatumafapientibus 7 uterfit abfurdior^qui
ridicula & ahfiirdapro ponit , an qui earongiore o-
rationeimpugnat.Iniisrefutandisnonmuitumla--

Xf

bora-

i66

W& EG QRl NT M 'MAN I

borabimu^; Tam fetua& infulfa funtomniahcrc,
quse jam allata fuerunt , ut ieipfa fatis fuperq; refu-

tCorin Apo
\pletticisnon.
exurtinr.

nan,&,qu£

tent: Datfine rriente fonum Scheunenr
effutit,ipf e non intelligit:Sint alfjs.,qiri meliora non
mtelligiin t,haec omnia oracula. Nos proabfurdis
&ridiculis habemus,atcjue exfanrorePhilofophia
aliud fa cile d em o n ftr ar e p o flumu s .

Atq;ut unum &alterumdehis,qua: fampro-
pofitafuerunt,falteattingam,quis unquarnm dis-
fe&ionibus corpomni Apoplexia demortuornm
obfefvavit, corexuftum fuiffe, aliacj;in rnembris
accidiiTe,quxfibi imaginatur Scheunernannus ?
Quispulmones colliquatos inftar cerxcongeUri,
autpartes exurividit ? Necquiddicam dehoc,
quod ita ubique fecum Scheuneman pugnet,ut
legentes ejus verba oppugnatore alio vix opus ha-
beant. Primoenim Mercuriumhunccremofiim
arcam vit# noftra! appellat,humidumradicalefeu
primigeniumprimum, &maximum generationis
fubjecMm y poftea autem dicit , eundem Ipecie
'Mef curium colliquare partesjeascj; inftar fulminis
extirefe. Ego tali arcarvitam meam non commit-
teremmeq; huic Mercurio ceuprimogenerationis
fiibjecliocorpusmeum confervandum concrede-
rem. Deftru&or eftilii domicilii non confcrv;;

fijuarji

DE A P OP L EXIA LlB.

167,

fifuam etiam nativarn indolem retinens, partes,
!quas confervare debei et,cblliquat, & vario modo
corrumoit.

Zte^himaMercurium eremofiim mucilagi-

nofiim5fimultamerarum &permeabile conftkue-

re,eftferruHgheumvocare:Cremofum n. feumu-

icilamnofum qupd eft,ram prbprie dici no potefW

Tertib dicit, euridemMercurium crernolurri

cerebrum &pulmones colliquare,& in unam maf

fam cogere, congelare, fimulcj; exurere. Si ooHi-

quat & 'diflblvit partes ,' dic mihi,quomodoeas

. congelareposfit.Vel fi congelatmembrayexpone,

quomodo eadem exurere valeat?

■Et quales hx fiint ineptiae, Mercuriurnhunc
i deftillatum linguse loqnelam exurere , carnqfam I '
I verbejus fubftan.tiamintacliamrelinquere? Eftne \totpuU*
loquelacorpus inflammabile, qtiod zxx\nj\im-\eBcorPm
mamq; moreahorum corporu per le exiitentiuni w.
concipere poteftrFabulantur nonnulli,inregiomb.
| feptentribnalibusinteiifisfimuin dari friglis,prbla-
ta verba i uhitbcogelans , ut ab aftarlte , quavis no
, audiantur,legitameposfint.Forfan Scheuneman-
I nustaiiaverbaintelljgitper loquelam, quando
eamaMercurio exuri putat: alias, quid fibi velit
perexuftionemlbquek,non percipio: Davuse-
enim furn,non Qedipus.

CAPUT

1 168

GregorT Ntmmanj

Cnrsutor
(UpradeSi-
gnit Dia-
gnoftijcit&>
gerit.

Caput XXX.
Numaliqmndo in ^A^opkxia refyiratio ita
adfenJiimtoUatur^ ut ad eamcognofcen-
damcertis qmbmdam fignis
Qpmfit*

Hlice ita misfis , & ad alium locum convcni- j
entiorem refervatis pergo ad explicationem |
fignorum tumMorbi, tumcauilarum,tum f
etiam eoriim , quae bonum vel malum eventum
praenunciant, & prognoftica dicuntur. Cum au-
tem deMorbi fignis, qux diagnpftica appellari fo-
lentjiuperius pb certas cauffas , nempe utmox in
principio hujus ttaftatus nommfieret,de quo af-
fectu nobis hoc in loco potifsimum fermo fi tyhi cq;
ex fuisfignis ab aliis morbis reclius deftingui po-
iTet, adtum fuerit, demonftratumq;, Apoplecticos
ceu fulmine taftpslllico concidere, fenfiiq; &mo-
tu privari, nihil videre, audire ^necpunctos fentire
aut vocatos quicquamrefpondere,fed folam re-
ipirationem,& quidemlaepius valde,cum gravifsi-
mo ftertore , depravatam , puliumq; aliquando re-
mariere,hocin loco deiis nihil amplius addemus,
fed laltem dubiumhoc ,quodmovetura nonnul-
Gs, explicabimus,nempe An in omniApoplexiare-

rejpira-

De Apotlsxia Lib.

DffierentU
ApopUxiit.s
Galena aOa.
tt.

169

(piratiotta manifefio tollatur ,ut ^bominem viverey
non niftexcertufgnis , cognofiipofiiL

Galenus quatuor Apoplexia? ipecies confti-
tuit. Prima eft, quandoa_-gri reipirantadhuc cum
aliquo ordine : quam inter omnes fpeciesmitisfi-
mamnominat. - ^//mftft,inquaa.griin£quali-
ter refpirant,& cuminterpofitione,itautperinter-
vallafpiritumducant : hanc priore longe vehe-
mentiorem conftituit. Tertia eft ea,in qua argri
quidemrefpirant,fed curri magna violentia: hanc
dicit valde pernitioiam eile. Jjhiarta omnium
acutifsima,periculofifsima& maxime lethalis eft,
inquadicitjcummotu&fenfureipirationemquo-
queperdiatq;amitti. Vides ergo coricedereGa-
lenum , Apoplexiam dari absqjmanifeftarefpira-
tione,

Galenum fequuntur Medici fere" omnes,
ftatuentes Apoplecticos nonnullos pra_ter mo-
tum & fenium manifefta quoque reipiratione pri-
vari,itautfepius a_ger,num vivatvelmortuusfit,
ambigatur :t hinc & de Apoplexiae curatione quan-
doagunt, pasfimfignatradunt,quibus explorari
pofsit,ansegeradhucrefpiret,vivatq;. Sumunte* Sl*.
mmSpeculumnitidum aclucidum> idq, ori aegro- f^//^
tantis adhibent, quod fi inficiatur,a_*grum adhuc r**p$t.

■ ■ — ■ ■ — . . - — - -- ■' i 1 _ 11.. -- ~\ ., .n.. .. ' __ i

Y vive- 1 J

17°

GregorINtmmam i

vivere, fin minus , mortuum eiTc colligunt. Vel
fumuntpocu/um aut etiam vitrum aquaplenum,
idq;thoraciimponunt:fi aquain eomovetur, vi-
tamadhuclupereiTe,fiver6immobilispermaneat
&nullomodo agitetur,hominem extmdtum elfe
concludunt. Alii tiizmgosfjpium aut lanam car-
m'maxam7/>/umamaut candelam argrotantis ori na-
ribusq;applicant,&exmotu eorum, an vivat ad-
hucnec ne, explorant. Haecq; figna in omnium fe-
rePra&icorumlibrisreperiuntur, eofine addudta,
ut Apopleclici, inftar mortuorum nonnunquam
jacentes , a vere mortuis diftingui queant.

Verum hilce omnibus (cCcMercatus op-
ponit, fibi mirum videri tom. %,c.\\.foL y.. fcribens,
quod iidnnulii affirmare audeant, Apoplecticos
omnireipitatione deftitui, cum relpirare Sc vive-
re ad invieem k(t habeant , & animal tam diu vi-
vat , quam diu refpiret^ & vice versa refpiret , ulq;
dum vivat, fruftraq,- cenfet in ullo Apople&ico ,
non reipirante curationem inftitui: Imo miram
Naturae iagacisfimae providentiam fatis depraedi-
carenonpoteft, qu@d nempe, etiamfi ea cunctis
animalibus a&ionibus caiu quodam privetur; in
tantumtamenderefpirationelaboret,&eamulqj
ad ultimum inftans & poffe fervare conetur.

Quan-

i • «i n- 7 II* ' i * ' ^et-j— — ^— i ...... i i— i

D E A P 0 P L8 X l A

LIB.

171

Z1

Qiiaiiquamcnimjin^uiCjin Apoplecfticis nullum f
veftigiummotus ne quidem in aliis membris ap- j
pareat;Natura tamen prarcavens animalis interi-
tum, certas quasdam fibras, a conjugatione ner-
vorumquintaortas,incolumesadiervat,6cpereas
puiillamvima cerebro derivat,qux,licet ca?teris
membris movendis non fufficiat, (iifficit tamen
refpirationi, quam quivis facultatis influxus ferva-
re poteft.

Et poftquamalicrum Pra&icorum more
figna, vitam autmortem in Apople&icis often-
dentiaexplicavit ,/£>/. ^./r^/to, fe ea potius addu-
xifle,ut aliorum Medicorum placita fequatur,
quamutopinetur,in Apoplexia refpirationem a-
liquando pcnitus ita aboleri, ut ad eamcogno-
fcendamcertisindiciisopus fit: cum nullumcer-
tius fignum vitae & mortis,bonumvel malum-e-
ventum praefagiens deftimipofsit,quam exmajo-
ri minorive refpirandi difficultate. Si enimla-
boranti omnino intercipiamr refpiratio,itautad
fcnfum thorax non moveatur , eum derepente
ftrangulari ftatuit.

Verum diftinguendum hic inter rejplrationem
j w^tf^^J&obfcura aut ziizinfenfibilem tranjpira-

Y 2, tionem

Rtjftratio

\duplfXt

\Pr<ef<>cat#
fepe non
manifi(}&
refeirant.

171

G R E \G 0 R l , iV r M M A N I

4n< Ap»yh~
fticicitra
■KAttft/iam
*eft}r.itiQ-
nem vittre
pofiint..

tionem7qux occultaquafi&infenfibilis refpiratio
vocaturrquia & per eam cor aliquo modo venti-
lari , attrac1:usque aer cordi communicari poteft.
Verum eft, & anobis negari nequit, reipirationem
ad vitam eiTe neceffariam,hominemq; tamdiu,
quam vivit, reipirare : at ea reipiratio non femper
ieniilis &manifefta eft,fedfepeita occulta& infe-
iibilis, utmanifefto , thoracemattolli , deprehendi
nequeat,ficut exempla prrfocatarum abundete-
ftantur, qux fiepe absq; manifefta reipiratione ali-
quandiii vivunt. Remanere igitur & non rema-
nerepoteftin Apoplecticis refpiratiornon remaet
fepemanifeftajperdurat autemufq; ad finem q%
culta, in qua cor oiiid em cum pulmonealiquantu-
lum naturalifuo motumoventur3non autem huic
motui thoracis elevatio & agitatio multum fuc~
currit, Et hanc occultam reipirationem ut co-
gnofcere queamuSjnonnullafigna a Medicis Pra-
£ticis proponi folent,

Anautem&haec in Apopkcticis locum faa-
beant,&an Attoniti aliquando citra manifeftam
reipirationem vivere posfint, non eft quod adeo
dubitemus , cum id experientia aliquoties ddcue-
rit,quicquid etiam Mercatus & alii ( nam de haci-
piaqirarftione acerrime inter ie Horatius Angenius

/

Db Apqplexia LlB.

m

&Alexander Majfaria etiam diiputant)hae dere
dicant. Raro quidem id accidere libenter con-
cedo : tamen aliquandocontingere,&refpiratio~
nem in nonnullis , iis praefertim , qui cof fpiritusqj
adeo calidos nonhabent, &magna refrigeratione
minimeindigent, itaoceultaripoffe^ut non a quo-
vis manifefto percipiatur& cognofcatur,penitus
imposfibile non eft : fiquidem data eft refpiratio i!
manifeftaanimalibus calidioribus, ut cordis calor
ventiletur; hic autemfiparvusfit,ut ventilatione
non adeo magna opus habeat,fiifficienter urgente
necesfitate,adtempus^liquodrefici&atternpera-
ri poteft per refpirationem occuItam,levemq; pul-
monum agitationem; quam tamen in Apopledti-
cis nonita, ut in praefocatis velafiis,quifyncope
afficiuntur,obfcurari facile concedo.

Objicis : In Apoplecticis licet aliquando
tollatur refpiratio manifefta,^# l(iim tamen femper
remanere,acpropterea ftgnis fuprapofitisminime
opus efle. Concedo , pulfum in Apoplexia cer-
tisfimum vitae indicium pra?bere,& ad eum prima-
ri6 refpiciendum efle % fed cum &hic aliquando
obfcurus, fit :nec adeo manifefto femper, etiam in
fanis &optime valentibusnonnullis, quibus arte-
riar multa carne teguntur, deprehendi posfit, ( te-

: Y j ftatur

An pulfttt
femperma-
neat.

Kefcwf*

4dmovltio
ad Medicos

174

GregqrI Ntmmani

ftatur namque Balduimis Ronfl&us in EpiftoL 11.
pagA^. FurnisinFlandriiin viro cjuodam optime
valente nullum manifeftum motum arteriarum
unquam percipi poEuiffe) omnino tum neceffe,
ut adfupra poiita figna,vitam autmortemoften-
dentia, Medici confugiant , &, num anima adhuc
eorpori iniit , a?grocj; auxiliatrices manus porrigi
debeant,necne,explorentrcumhocf^peipfisma^
gnam glqriarri pepererit,ficut de Afclepiacle me-
moria* traditumfui^.

Monetautem, necfine caufFa, Amattu Lu*
fitanm Medicos omnes,utcurantes Apople<5ticos
in pulfiis exploratione diligen tes fint , & famae fiiae
confulentes diligentisfime motus arteriarum ob>
fervent^um firpius valdeobfcuri,diligenter ta-
men inquirentibus, tandem innotuerint. Refertq;
hiftoriamde Regin&IfabelU Medico , qui aliquan-
do Salmantic*, cum ad quendam ApopleCticum
vocaretur, pulfumcj; non adeo debilem deprehen-
deret, acgrum non cito moriturum asfiftentibus
praedixit. Ciim autem yefperi eundem de mo-
re inyifum rediret, & & mula jam defilierat , qui-
damexillis,quia?groto aftabant,illi adfcalas cb-
viam venit, 3? grotum obiifTe exponens. Hic vero
hoc^ut rem novam ,admjratus , dictis fidem non

adhi-

DeApoplexiaLib. 175

adhibuit,fed judicio fuo magis confifus, ut qui non
multis an tea horis hominis aegrotantis vires explo-
raverat,exquibusccrtuserat,eumnonitadefacili
moriturum , ad aegrotum ut generolus & magna-
nimus Medicus pervenirc non dubitavit; quem
primo afpe&u panno conte6tum, & Francifcana
vefte indutum offeridens , non nifi variis mona-
chis circumftantibus eumdetegit,ejusque incar*
piregione arteriarummotiones explorans,eas vi-
gere adhuc(quod alii deprehendere non poterant)
obiervavit. Proinde eumadcubilerevertifeck5&
praefidiis idpneis adhibitis, tandem integre reftitu-
it. Qua? om nia in curatione Apoplexia? no tare uti-
lisfima funt,neMedkus circaejusmodiaegrosver-
lans, vivos adhuc promortuis aliquando derelin-
quatjficqjfibi &arti maculam aipergat,

Caput XXXL

Quando sApoplexih extinttifepe*
lifint*

T

Utisfimu proinde eft,tales ; Apepie&icos,fic-
ut& praefocatas,aliosq; ex acutis morbisfu-

bito

1» 11» ^ ■iliil 1 " ^^MKfc»^— »

176

GREGOFl N TM M ANl

Mkhtpro

mortuis ha-
biti *dft r$-
JUrmt.

TtA-n

bito ae repcnte inortuosj non fepelire, nifi poft tri-
duum , elapfis fcilicet feptuaginta duabus horis.
Poteftenim reipiratio manifeftatamdiu occulta?
riinhis,quicordis ventilatione non adeo magna
opus habent, Et obfcrvatum,multoshoctemjpo-
refere elapfo ad fe'rediifle,ac revixifle,diuq; adhuc
fuperftites manfifle. In manibus habui, fcribit
Foreftas lib Ao.de cerebri morbis fol.^\%. cum pra-
xin tn Galliis exercerem^mulierem ex uterifuffoca-
tionepromortuahabitam,inqua viginti quatuor
horis mtegris vita latebatj, ut eam aftantes mortu-
am putarent, quac tamenper me, Dei omnipoten-
tis auxilio,lanitati reftituta fuk.

Guilbelmus Fabricius Centur.z. obfob/ervat.
9*)'P* ?9L recen^ec hiftoriam de Antonio Cormanno
^w^ufticoHelveti^pagiMienerejindigena^qui
cu , pefte correptus, gravi Ivpotymia detineretur,
^abomnibus promortuo haberetur , corpus ilii-
us,cognatificuti ibimoriseft, lintcamini involve-
runt,atq;iniuerunt. Advenientibus autem vef
pillonibus,ut cadaver efferrent, cum illud nonpla-
nerigidum perciperent, novitatem reimiratrfue-
runtjjufluqiPaftoris^quiiploscomitabaturJodi-
cecircafaciem&pedtus difluerunt,corpus calidis
linteis fomentarunt, oriq; fepeliendi guttulas ali- ■

quot

DE AP 0 P LE X I A LlB.

X?7

aliquotvini malvatici inftillarunt, iicq;, qiieiTiex-
tinttum omnes putabant, paulatim ex iopore
quafi profundo excitarunt: imo reftituerunt, ut in-
tra unius inenfis ipacium negotia iuarufticana ite-
rum obire potuent.

Gaudottu eidem Fabricio ^#///,inBurgun-
dia in oppido Vertzel quendam pro mortuo in
teroplum deportatum fuiffe , ut ibi humaretur.
Cum autem aliquis aquambenedi&amin faciem
ejus aipergeret,ipfe expavefcens quafi,oculos ape-
ruit , Sc mox ad ie rediit , pluresque annos fiiper-

vixic

Diviodum accidit in magnapefte , cum ve-
Ipillones in fepeliendis mortuis cam occupacies-
fent,utcuihbet peculiare fepulchrum facere non
pofifent , fedplura cadavera incommunem fi>
veam injicerent,utmulier quaedam nomine Da me
Nicole LenMct pro mortua cum aliis efFerretur , &
in foveam iftam eonjicere tur.Quid fitrHaec totam
noctem fubaliis cadaveribus latens fub auroram
ad fe rediit, animumq; collegit. Cum autem , ubi
efTet,nefciret,neq;propter debilitatem aliorum
cadaverum fibi impofitorum pondus amovere
valeret , clamare ccepic, fed quialongeab homini*
bus remotuseratlocus , exaudiri a nemine potuit.

Tandem

Ali/L**

\ Ali/u.

i7B

GregorI Ntm M 'A N I

Tandem redeuntibus vefpillonibus , ut ahosini-
demfepulchrum inferrent,iterum mifere clarna-
vit,corpusq;, quantum quidem potuit,commo-
vit. Hi ftrepitum cum voce exaudientes obftupe-
fadti attentius aufcultant, &, vocem humanam eP
fe percipientes , illico foeminam illam effodiunt,
eamq; revivifcerevidentes domum iuam appor-
tant,ubimox convaluit>& poftea Divioduni per
aliquot annosfanadegit.

Notaquoq; omnibusverisfimailla hiftoria
deNobili matronaColonienfi Reichmutb Adplch
nomine^. Cumenimeapromortua elatainceemi-
terio Divorum Apoftolorum fepelienda effet,
maritus propter fummum in defunctam amo-
reme digitoejusannulum, quem arrhxloco ipfi
dederat,detraherenoluit,fed corpus cumannulo
ifto armillisq; terra? mandare jusfit. Sequente
nodfce velpillones fepulchrum cum lucer na clam
accedunt, &, qu6 foeminamillam annulo & armil-
lisipolient,coi*puserTodiunt,loculumq;aperiunt.
Eo ipfo autem momento , quomulierimanus in-
jieiunt,hxc,quampromortuahumarant, ad fe re-
dit&revivifcit. Quo vifo, violatores fepulehri
magno timore perculfi aufugiunt. Illa aecepta
lucerna a*desmariti petit,aquoftatim ex voce&

annu-

DE A P 0 P LE X I A Ll B.

m\

annulo recognitacomiter excipitur, vivaq, ferva- j
tur, tresq; deinceps adhuc progenuit filios,quos *
omnesminifterio Ecclefiaftico confecravit ac de-
ftinavit,

Johannes Jacobm Krafltiuj in Bpflol, ad
Clarifttmum Chirurgum Fabricium fcripta , qux
habetur Centur.2.Epiftol.pag.405.refert, Augu-
(kx Vindelicorum matronam , pro mortua ha-
bitam, in tumbam cocameratam fiib templo ejus
famjfe propriam fiiper fesfibulum pofitam fuis-
fe,oftio ejus magno monumenti lapide occlufo.
Poft annum unum atque alterum , cum alius ex
eademfamiliamorereturinqj eundem tumulum
reponendus effet, aperto eo & revoluto lapide
matronafupragradus prope oftiummortua abs-
que digitis invenitur. Exitum enim hincinde
quarrendohofce gradus quidemreperit,lapidem
tamen dimovere, & clamando exaudiri non po-
tuit,digitosq; ad famem pellendam devoravit,
ficq; eo inlocoocclufa mifere vitamfiiam finire
coa&afuit.

Referam & hic quid no itapridem in vicinia no-
ftraacciderit: VivithicVVitebergae mulier ncmi-
ne Svaftft^m Stephani ©icfjar&ing: arculariividua, P
qu£cumadhucvirgoeffet,& ante trigintaannos,

Z, 2 &quod;,

rr

i8a G reg o rI N,r m m a n r '.""- ~~ [■

& quod amplius excurrit,invicino oppido %d m/ !
in magna pefte apud materteram , viduam ElU ,1
gafccrg conimoraretur/accidit, utpeftis hujus et-
iamvidii^domuminvaderet, &aiiquoi:perfonis i
in eajugulatis, demumetiam pnrdicl am tum tem-
poris yirginem £^/»,annum vigefimum tertium
agentem, corriperetj imo ita affligeret,xir, eam o-
mnes pro mor tua haberent , corpusq; ferali ami-
culo veftitum ex loco calido infrigidum deporta-
rent, ibiq^ ftramine fuppofito adhoram iepultune
coniervarent , qu$ fecunda erat poit meridiem ,
nam extincla credebatur poft mediam noclem v
alias hora duodecima, pro more iftius locLtum:
coniueto fepulta fuiffe.t. Quid fit, paul&an te ad~
ventum veipillonum poftmeridiem,promortua:
habita & jamloculo imponenda,ieie movere inci-
pit,capiatq5erigit5 imo mrgere tentat. Vidua , qua?
cumalta muliere adhucin domo iupererat, expa-
vefcit,& ipe&ru effe rata,arrepto fuflkaegrejam re-
iurgentimortemparat,impeditaautem ab aftante
muliere nihilominus.iftam in prioremiocumfum-
ma cum violentia trudit,feq; moxin hypocauffium
foribus probe occlufis & munitis recipit : aegra- ita
male traclata & in priftinum locum detrulaquafi

ecftatica , fed cum manifefta jam reipiratione de-

_ ,_ ~

cumbit.

D E APOPLEXIA L I B.

I&I

cumbit ; & elapfis ab eo tempore ( funus enim di
latum fiii t ) duodecim haris plane revivifcit , & ad
huc hic VVitebergae vivit , etfi pretium quodfcho-
Ix,Paftoribus , & pro pulfu campanae debetur , diu
pro ea folutumfit. Miraautem, qux de iplendore,
in quo veriatafit,narrat,& quid quafiin ccelo vide-
rit apud Chriftum,cum quo tum. temporis feiocu-
tum dicit, lubens omitto. Plures tales hiftorias
quifcire cupit?vid.loCoalIegat./;W^:C^/3;k^ Ba-
ron: tomb.cap.114. thefauruni KuXAquxtrAiexand.
Bened. Paraum, Foreft* Henric. Kornmann.Azm^
xaculis mortuorum,& alios.

AtqueutinipecieAApopleclicos pro mor- Upopusici
tuisad . tumulunxeIatosfuifle,oilendam:, ea , qtm Kennum^
HoratimAngenius ScAmatus LufitmushzQ dere
annotarunt,hocinlocopaucisrepetam.. Teftatur
auternille tom.i.Epi/£. Iib.xx. Bptft. ^o^itg.-q.?^. ie
vidrfle &??»«r Anconitanum Patriciuni Apoplexia
mortuuminEcclefia D.7k/^r/^fepultum fuilte: o-
ctavo autem die pbft fepulchro iterum, ut allum
i&i reponerent, apertb, inventum fuifle cadaver e-
vxrfiim,manibusc|;fimuladcaput&crineseleva-
tis. Et hi cAmatus Lufitanm Cent.4vCurat.25.re-
cenfet. fimilem fere: hiftoriam notatumaxime di-
gnam. Nunc , inquit , occiTrrit,apudFerrarieiifes

\ ^ 2; 3 puellam

!atit>

l-i8*

GregorI Nr MMAN l

puellam quandam Apopiexia detentamfuilTe,&
ab omnibus Medicis pro rnortuahabitam. Cxte-
rumcummat€rpuellam[ummopereamaret,eam
non ita facile fepeliri permifit, & eo magis , quia ab
aliis perceperat , quod, qui fubite & repentegra-
vioribus morbis corripiuntur, & promortuis ha-
bentur , non fint facile clero committendi. De-
mummater pueliam pcrtriduumapudie, contra
omnium opinionem, detineri fecit, Sc tertio die
puella quafi ex inferis fublata revixit, & adhuc
hodie(utaudio) puicerrimevivit. Hxc Amatus.
Talia exemplacxim pasfim obvia, GenevA^
$c aliis in locis Magiftratus nerninem fepeliri
permktunt, nifi prius aperito quodam Medico,
ad hoc opus condu&o , cadaver inipeclum ex-
ploratumque- fuerit , hocce revera mortuum fit,
nec ne, E-t olim apud Judasos &alios populos te-
ftibus Rhtif Levin, Lemnio-^Horat, Angemo fol.414.
& aliis,lege cautum erat , ne libitinarii & vefpil-
lones ullum Apoplecticum , eomitialem, prxfo-
catam vel alios iiibito extin&os prxpropere lor
culo includerent, eosque non nifi poft triduum,
elapfis feptuaginta duahus horis (epelirent , cum
inillisnonnunquam delitefcat anima,qii£rurfus
corpusfpirituvivificoimbuere queat

Cauflam

DE AP 0 P LEXl A Ll B.

Hi

CauiTarn hujus rei,nempe quod non nifi

Citr nennifi

tridHKm

poft triduum^&elapfis f\ horis Apopleetici &alii |pj?
mortui fepeliendi fint , dat Petrus PiBorius fer- \(t?eUtn&
mon.convival.lib.i.pag.20. ftatuenSjlunaminea $*
teniporis meniiira unictlmZodiaci fignum pera-
grare,& adeundem gradumalteriusfigniperve-
nire,ficq;omnia incorporecommovere. Petrm
Aponenfis autem Conciliator dictus dirTi8i.foL
120. dick,;intra hoc fpacium humores in cor-
pore iuas periodos & motus abfolvere , five fan^
guis,fivebihs ,five melancholia , five pituita fue-
rint,& tum colorem in vere mortuis demtim in
perfedte cadaveroium mutari^ humoresque pt*-
trefcere, & jam cadaver fcetere incipere; Ad-
ditq; iniuper, quod & P jfehxlius lib.l.cap.ii. de ctt-
randis morbis , & alii afferunt , Chriftimi Salvato- c£zchrJ£illi
remndftrum Lazarum noluille refufcitare, nifi \nonni(itU.
exipe<5tato fine motionis cujuslibet humqris, ^J^?
poft quartum nempe diem j ubi corpus jam fce- '
tebat , ne forfan Jjudaei hinc occafionem calu-
mniandifurrierent&dkerentj Lazarutru> addi-
em unum vel ^lterbm Attonituhif faltem moct*
& fenfu orbatum jaeuifle J non vero vere mor-
tuum, &anima privatum,fed viventem adhuc
quafi excitatum fuiffe.

" CAPUT

#4

GregorI Nxmman I

Vituitx re~
ekuncLmtii

\Melancho»
lltdt indtcia.

Sanguinit
neta.

Caput XXXII.
©o Signis Cauffarunu.

! Ro.gr edirnur ad Signa cauflarum:& quidem
■dipkmta .m.alum originern traxiffe arguunt
* color faciei albicansj oris humiditas \ narium,
mucusj otmm;pigritia;temperamentum corporis
frigidum _& humidum &c: Patiens uffis friit ali-
mentis frigidis.ac glucinofisaliisqj craflumfficcum
generaritibus alia.qj pr£cefTerunt,de quibus ffipra
cap, 27. a6lumfuit.

A Mejanchdliau* ortum fuit malum,facies ex
livido ni gricat,in inteftinis & hypochondriis flatus
percipiuntur: Aeger triftis fuit. & melancholicus ,
cibisq; uffis fuit fuccum melanchoiicuin procre-

Sanguinea fifuerit Apoplexia,facies rubet,
oculorum venae tument: Aegerplethoricus exiftit,
ianguinisq; evacuatio conffieta ffipprefTafuit.

Si ^LUttxntxiSujCafi &contujione capitis
ortum traxerit *, figna per fe fatis nota ffint. E.t
cum harum cauflarum indicia ubique extent,plu-
ribus de iis hoc inloco agere,fupervacaneum duxi-
mus.

_____ CAPUT

DE A P 0 P LS X I A LlB.

flf

" Caput XXXIII.

DeSignis <Prognofticis,($> primoqui homines
fadie W difficulter ab Apopkxia & corn-
< piantur & ab eadcvnltbe-
rentun

Ntequam ad alia SignaFrognofticabonum
velmaium eventum morbi declarantia pro-
grediamur , explicabimus , quae setas , & qui
hominesfaciletamgravi maloobnoxiifint; item,
qui Apople&ici facile veldifficulter iterum refti-
tuantur.

Et primd facile Apoplexia corripiuntur
hi,quorumparentes & progenitores hocmorbo
interierunt, Utenimcalculofigenerant calculo-
fbs,&podagricigignuntpodagricos: itaApople-
dlicosprocreandiberos, qui facile eodem affe&u
corripiuntur. Necobftat,qu6diipriusquamge-
neraverint filios non ejusmodi morbo correpti
fuerin t* Sufficit , quod illam latentem in corpore
ad morbumhunc difpofitionernhabuerunt, ean-
demq; & filiis communicarun t. Vide Cr/ttonem in
ConfiiiisMedicisi&^/^/o colleclis Confi j/.fol.
P7.&98.

Aa

Deinde

Facile fiunt
ApopleHki,

U Geniti *k

ApopU&i-

cif»

1»

\

fh Senes 6
Catarrhofi.

Mulierts no
ak Apople-
xia immu

186

GregorI Ntmmanj

An fenetA-
pcpleSkifa-
&i tiadant.

« Dcindcfer/es decrepiti & catarrhoft, vel alii
etiam frigidum & humidum cerebrum obtinen-
tes \ ver tiginofi , item ii , quibns vafa cerebri angu-
fiiora^ aut conftitutio eorum debilior fuerit, qui
loca frigida&humidaincolunt,&multum indiae-
tapeccantjOtio,crapul*e,fomnoqiintempeftivo
immoderatiusindulgent, praealiis facile Apople-
ctici fieri fblent. Vide plura de his infra cap.46'.

Mulieres autem ab omni Apoplexia immu-
nes efTe , ut aliqui ftatuunt ,falfum , &rationi &ex-
perientix contrarium: fiquidem aliquoties & eas
Apoplexia corripi obiervavi; & qui non corripe-
rentur ? Generant & h# fipe humores in capite
craflos,qui Apoplexiam excitafe valent,fepeque
excitant. Unde Forejtm obferv. 20. lib. de cereb.
morb. fxtgin 40J. fe multas mulieres in otio de-
gentes Apoplexia tentatas vidifTe fcribit. Atios
autores idem annotantes hic non cito,cumpu-
tem., neminerri facile reperiri, qui non & mulieres
Apoplexia corripi aliquandoobfervaverit.

Neque hoc fimpliciter verum,quod Aret&us

de curat.morb.acu%1ib.i.cap.4.foI.58. ftatuit,fi xger

fenexfit, (quibus familiare id vitium) nonliberari,

f fed morbi magnitudine &-a!tatis miferia oppres-

fum ftatim & illico mori. Teftatur enim Hercules

Saxon.

D E AP 0 P LE X I A Ll B.

287

Saxon.prdtft. cap. ihfol. 56. fe vidiiTe mulieres&
fenesfexagenarios attonitos &tameniervatos. Et
Donat. abAltom. de mededis bumanicorporismalis
capAp.p.ipi* refert, ieilluftrem fceminam Chryfo-
ftomamfiomitvs de Aquino Kuborum uxorem fexa
genariam Apoplexiacorreptam adhibi is idbneis
remediis perfe&e-reftituta &fanatamobiervaiie.
Pluraejusmodiexemplavicfe xp.Foreftuin &alios.

Aiii voluntijuvenes ApoplecTicos omnes \4n ^ems
confeftim & repente interire , nec ullum fervari, /*»*">«
Verum neque hoc catholicumeiTe,experientia
quotidie teftatur : etfi enim negandum non fit,
hunc morbum natura? juvenili multum contrari-
um , nec nifi agravi &vehementisfimacauisapro-
ducipoiTe: tamen cum naturaeorum fortior , nec
ut infenibus debilitatavalide caufTa? morbincsere-
fiftat,non raro & eos , imo facilius cjuam fenes fer-
vari deprehendimus.

Francifi. Valefius Com. in /ib^.fpidemfol.^6^.
omnes Apoplexias vehementiores effe arbitra-
tur,quae vigilantes, quam quae dormiehtes appre-
headunt,tutioresq; enre& facilius fanaridicitno-
cturnas quamdiurnas. SednequehujusreicaufTa
facileexplieari poterit: probantque exemplapas-
iim obvia,nocTurnas Apoplexias , fi non vehe-

Anmtfur

na Apople-
xi/g mitio-
res diurnti*

Aa

men-

f

188

G R E G 6 Rl NT M M A N l

Mslanchtli

eici-frfadu
ftant dpQi
pletiicip

mentiores , aeque ta>xien vehementes ac perni-
tiofas efle, cjuim diurnas. Quam multi enim
in lecto }iot malo correpti illico ac repente
obierunt y ut & accubantes id non perfenfe-
rint ? ^

Melancholici autem cur facile, tefte Hippo'
crate , fiant Apoplectici , caufla non eft tam hu-
mor melancholicus copiofusfolusincerebro col-
iedfcus , quam vapores ejus tetriyquicerebrumaf-
fligentes tandem id debilitantj& ejus codlionem
ita laedunt, ut fuum alimentum minus recte fibi
asfimilare valeat^ fed plurima crafla excrementa
producat, quae non expurgata, fed colle&a y ,v el
per ie, vel cum humore melaneholico mixta, fi
forte in cerebri meatus finusq; ruant, Apoplexiam
indu^cunL

Idem Hippocrates fect.o'. Aphorifm. 57. ho-
mines nec antequadragefimum,nec poftfexage^
fimumannum apopleclicos fieri ftatuit» Verum
&hoc a veritatc: alienisfimumeflejexempla ubiq;
obvia fatis fuperq, demonftrant. Ipfe enim ali-
quoties&juvenes,imo&pueros, &fenes feptua-
genarios ejusmodi malo corripi & mori vidi. Ita
uthic aphorifinus ex iis fit,quifa?pius3 non tamen
femperitaeveniunt.

CAPUT

D E Apop LEX I A Ll B.

CAPUT XXXiV.

JDe Signisbonum velmalumeventum
denunciantibus.

Igna Apoplexix Prognoffica,bonum velma-
lum eventum denuncia'ntia,:(umunturexaf-
fe6tusmagnitudine,fymptomatumc|5 ,cjua? ei
conjunguntur,vehementia\ Et cjuidemoptimc
fperandum eft ., ft refpiratio non fit valdeinordina-
ta,nec nirnis violenta:fiexoculis&grotantium la-
chrymx exeant bene coloratae , R a?ger adhibitis
ptarmicis fternutet : fi morbus in paralyfin dege-
nerareincipiat. Quasfignalicetcjuidempro bo-
nis habeantur, nontamen temereipfis fidendum,
velalkjuid certi ex iis praSJicendurn : Aliquando
enimfallunt, &multi> praefentibus etiam hilce fi-
gnis omnibus ,ex iniperato fope moriuntur.Quiq;
etiam paralyticifa&ijnon extrapericulum verian-
tur,cum nonnunquam recidivam patiantur,mor-
busq; recurrat. Quocirca hifce fignis apparen ti-
busomnibus, bene quidem iperarepoteft Medi-
cus,non vero temerefalutem polliceri.

Malum autern eventum morbum habitu-
rum oftendunt, fi reipiratio valde inordinata, vel
itaimminuta^utvixfentiatur : fi fudor circafron-

Signa h'
num e9en~
tum deno-
mntia-i*

Malum e-
fyntum de-
nunciantia*

a

1

tem

190

GregorI Ntmmjn r

\Notha Afo-
pltxia fem-
perletbalit.

tem & cervicem ex impenfo labore naturae, ad
mohendamreipirationem, erumpat: fioculorum
albumnimis conipicuumfit: fialvusfpontefluat,
& absquealleviatione multumdejiciat:fipoftfan-
guinis misfionem neq; mens necj; motus redeat : fi
iternutantibus adhibitis teger non fternutet : fi cir-
ca os multa fpuma ha?reat : fi ftertor magnus adfit,
&pofteum anhelitusdefinat,itautthoracis rao-
tusad fenfumvix appareat; illa enim Apoplexia
fortisfima eft, qua qui corripiuntur,raro evadunt,
fecundum Hippocratem , qui lib.z. aphorifm.4i.
' {etibit: Jo/vere morhum^quem Apopltxiamnjocant
fortemjimpofibile cffejdebilem verd nonfacile^ •

Apoplexia notha , quse ex diffluxu & colla-
piucerebrioriginem habet ,femperlethaiis. Cum
| enim tam nobile & principale membrum corpo-
ris ita l&fum rurfus adfanitatemreduci nequeat,
quid mirum , quodwplane deftru$o protinus
mors fubfequatur.

In iiimma, nuUa Apoplexia periculo caret :
quia utplurimum occidit,&, fi hominemnon ju«
gulat, adminimum poft fe paralyfin , vel alium
quendam morbum periculofumrelinquit, cere-
brumqjvalde^debilitat.UndejnotanteetiamF^^
fto9 omnes Apople6tici,etiam amorboproriusli-

~ berati ,

D E AP 0 P L EXl A Ll B. 191

berati , de facili tamen & levi de cauffa lachrymas
profundunt.

Nec , qui femel a tam gravi affectu libe-
rati,poftmodum penitus ab eo immunes luntEt-
enim non raro morbus redit,&teverilisplerum~
que aegros jugulat. Quare idem Foreftusjhomi-
nesfecundaautadiummumtertia vice Attonitos
factos rarisfime convaleicere,fedutplurimum©'
mnes interire (eobiervafferefert.

Caput XXXV.

*An$wna in \Apopleciicis certum
mortis indiriumpr&-
beat>

AFfirmat id Hippocrates lib. 2. Aphoriim.43.
ubi inquit: roov dirawxoyiev^y q hcltci-
Auoftivav , pLvjSiTTCi) oe redvyjKQTW, hk
dvctQigXG-tv, oicriav d(p%oc § Txreql ro sopa:
Strangulatiac diffbluti, nondum tamen mortui, non
referuntur ^quibus circa osjjumafuerit &c< Cui
Conciliator & alii, im6 ipie quoque Galenus in
Comm: contradicunt, demonftrantes , multos A-
pople&icos, quibusipumacireaos apparuit,inte-
grecuratosfuiffe.

_ Mer^

192

G-R E G 0 Rl N TM M A N I

Alittdjbuma.
altud torpm
(framofum.

;_ Mercurialk decurat. Apopiex fol. 11 . ut Hlp-
pocratis aphorifmum ad bonum fenium trahat,
dick,non referri7feu non reftitui Apop!e<5ticos,
quibuscircaosfpuma apparuit,duplici mpdo in~
telligi poife : yel quodnunquam redeant adintegram
famtatem; vel quod non redeant ad vitamfeufani-
tatem quamcun^% Quibus circa os fpuma appa-
ret,inquit,illi non redeunt ad fanitatem , id eft/>^
fe&am\ quianunquarh queuntintegre curari; fed
manent paralytici : redeunt autem ad fanitatem, ;
quatenus fervantur \ & vindicantur ab interitu.
idem ergo , fecundum Hippocratis fententiam,
putat efle redire ad fanitatem, ac integre & perfe£ti
fanari. Quam interpretationeman verba Hippo-
cratis admittant, aliisperpendendumrelinquo.

Aliqui hfcdiftinguuntinter^j»*^^ proprie
di&am & corpusfpumofirrL». Veramjpumam defi-
niunt corpus levisfimum,fpongiofum , fecundum
omnespartesluas, etiam minimas,confra6tum':
idq; dicurit generari exhumore crafib,cumaere
fpirituq; permixto, fi nimirum ille pb agitationem
lpirituum vitalium in craffo illo humore inclufus
ob lociproprii appetentiam fiirfiim vergat,humo-
remq; fibi exitum denegantem fimulelevet. Spu-
mofum verocorpus leves faltembullas in fiiperficie

humo-

De A ? o pls.x i a Lib.

w

humoram appareates yocant,idcp exquovis li- 1
quore,etiam tenui, utpotevino?urina, aqua &c. [
produci ppffe afferunt. Lltramq,- autemhanc fpu- ]
mam, tam veramquam riotham in Apopledbcis
generari ftatuiint. - Veram quidem ex coliiqua-
tiorie humidi fubftantifici pulmonum,fumma eo-
rumvi&ipiritu, qui tentat expirationenifacere,
eievati:agitati,&inipumamconverf,talemq5fpu-
'mamin Apoplectieis femper mortem pra^fagire
dicuntf cum cor pulmohesq, tantam violentiam,
quantam in hujus generatione &feparationehu-
moris fubftantifrci patiuntur, perferre nequeant.
Corpus atitem fpumoium fblumbullacnon vero
ipiimarfpeciemrepra^fentans a faiivali humidita-
te, In ore exiftente,produci, & in Apopleclicis ci-
tra vitx pejriciilum generari volunt : cum in ejus
generatione neque cor nequepulmones magnam
violentiam fuftineant, fed ejusmodi corpus ex
quovisipiritu exhalanteformari queat. Vertim
ututllt, de generatione fpumae vera^hocinloco,
quanquam de feparatione humoris fubftantifici
cordis & pulmonum multaobjici poflent,nondi-
fputabimus,fed cum Galeno dicimus; hunc Apho-
nimumHippocratis nonejfe unroerfaliter verum,
fedut plurimurru,.

Bb

CAPLIT.

194

6 RE G 0 Rl N TM M A N l

.■„' "' •

Stertor in

Apopleclicis

undft

Caput XXXVI.

Anfiertor^ quem Apopleffiici fipe edunt^im-
mtnentis mortufignumft.

DE Stertore fcribit Hippocrates lib.d aphor.
51: Qb^ valentes/?» fani e^apitkdoloribus re-
penti corripiuntur, & protinusmutifiunt,(f
ftertunt, intrafeptem dies tintereunt, nififebrkfu-
pervenerit. Ubi fciendum, ftertorem illum in A
popleclicis utplurimum fieri,mufculisgutturis &
thoracis refblutis , iisq; non amplius ad expiratio-
nemconcurrentibus , ac proptereamagnum fter-
torcm,magnam mufculorum, faucium , colli &
thoracis reiolutionem &Mionem, adeoq; fortem
Apoplexiam indicare. Nam talis in ftertore A-
popleclico editurfonus, quod fpiritus diuingut-
ture ru?reat,necexpelli posfit,donec alius fuper-
veniens eumnecesfitate urgenteprotrudat & eli-
dat,Iinguamq; laryngis & epiglottida commove-
at&agitet. Fortem proinde ftertorarguit Apo-
plexiam , &, fi cum fpuma circa os fuerit,fortisfi-
mam, no autem femper & ex necesfitate lethalem
& exitiolam : cum aliquando & ii, cjui magno cum
ftertore decubuerunt, tandem idoneis prxfidiis
adhibitisreftituti & amorteliberatifuerint.

CAPUT

DE A P 0 P LS X I A LlB.

Xff

Caput XXXVII.

' An Febrem ApoplexUfepervenire
bonumfit.

COmmunis eft opinio ,bonum efTe, fi Apo-
plecTici febre corripiantur , affirmatq; idem
etiam Apfhorifmo jam allegato Hippocra-
tes,ubi inquit,omnes ApoplecTicos cumftertore
decumbentes interire intrafeptem dies,nififebris
iiiperveniat. Et funt, qui hujus rei cauiTamex-
ponentes,calorem iupervenientem craiTos in ce-
rebro humores concoquere , fundere , attenuare
eosq; ad exitum preparare,haccj; ratione a?gros fer-
vari ftatuant.

Verum neq; horum alTertioni fimpliciter
iubfcribcndum cenfeo. Nam quamyis calorhu-
mores frigidos & craiTos in capite calefacere &
nonnihil attenuare posfit : tamen cumisnonini-
pioloco affecTogeneretur,fed e corde,quodino-
mnifebre principaliterafrligitur, &in Apoplexia
de fuffocatione alias valdepericlitatur , illuc trans-
mittatur,aucTus plurimas fuligines producet, qiix
mire organa vitalia afficient, eaq; ckointeriment
ac fuffocabunt. Nam non quamlibet febrem fed
fortem, Apoplexiamfanare Medici afTerunt: for-

Bb

tis

196

G R E G 0 Rl N X M M A N I

tisauterncalor ufumcordis &pulmonuminj[i2ni-
ter auget,magnaincj; ventilationem &ingidions
aeris attractionern ac validam fuliginum produ-
ctarum expulfionern requirit. Quibus omnibus
cumfatisfieriacorde &thorace nequeat, xgrum
citius , quam fine febre mori neceiie eft. Hinc
Hippocrates i.Prorrh.2. aphor.50.ipft fcribit,/S&-
taneis Apoplexiis ftfebris dmtina & mediocrti fu*
perveniatiperieukfitm eJpL?> Jam fimediocris fe-
bris Apopledticis perniciofa , multo periculofior
fortis erit , quae majorem vim cor debilitandi &.
afficiendi habet,magisej; aegerpericlkabitur,fi du^
partes principales m corpore per fe afficiantur^
quamfi unafaltembedatur.

Caput xxxvirr.

An poB Apopkxiammagisdextra quamfini-
ftra parsparalyticafat.
Ifputatum &inter Medicos hactenus fuit,an
ppft Apoplexiam , fi morbus terminetur in
Paralyfin, potius dextra quam finiftra pars
afficiatur. Nondefuerunt.qui Apoplexiam magis
infiniftram quam dextram partem terminari vo-
luerurit;quippe cumh^cfortiorfit,fluentemcj; ma-
terianon facilerecipiat,iilaautem debilior ad cu-
cujuscunqjhumoris receptione aptisfimaexiftat.

~~Verum.

DE APO P L EX l A Ll B.

197

Verumquis non videt , hos rnagis ex ima-
giiiatione , quam propriis obfervationibus loqui ?
'Non hic contendam , an pars finiflra debiliorfit
dextra,utmultivolunt, & rationibus quibusdam
oftendere fatagunt. Tantumhoc adda,me poft A-
poplexia tam crebrodextrum quarnfiniftru latus
paralyfi afTe&um deprehendiffe. Et fi paralyfeos
cauffa humorum in nervos influxus , ut volunt
Medici rnullaredcli poteft caufTa,cur magis in ner-
vos finiftrilateris^ quam dextii materia irruat,cum
a^que hujus, quamillius vi«e pateant. Credo itaq;
magis nunc hanc nuncillampartempoft Apople-
xiamparalyticam fieri, pro tafioneipfiuscerebri,
ejusqielevatione, vel etiam humoriiHi in partem
magis vicinam expulfione. Et hxc de Apople-
xix natura, causfis & fignis fufficiant.

Caput XXXIX.

De Curatione ApoplexU a crafiis hu-

moYibm ortd*

Rogredimur jam ad curationerriy quam ut

Medicus re£t,e inftituat , ante omnia ad

cauffam, qua:hunc morbura produxit, re-

picere debct. Aliter enim curanduseft,fi ab humo-

P

G

Bb 3

ribus

\An Apople
\elici relin-
juendif

19

G RE G 0 Rl N Y M M A N l

ribus crasfis, cerebri meatus & vafaoppilantibus
& occludentibus oriatur^ aliter autem fi ab iclu
& contufione capitis , cafii, autalia externacaufsa

originem traxent.

Monent autem hic Pradtici omnes , non
temere efle1 Apoplecticis manum adhibendam,
jfed prius perpendendum , an vehemens fuerit
morbus nec ne. In forti Apoplexia nullareme-
dia adhibenda, fed xgros fblis Prognofticis relin-
-quendosefte fuadent, ne tam r-emedia,quam ars
ipfaabimperitioribus diffametur. Prudentis e~
mm^mquk Celfus^hominis eB,eum,quifirvari non
poteB^non attingere,nec fibirejpeciemejus ut occifc
quemfirs ipfius peremit ; & Mefiues omnes Medi-
coshortatur,utfibicaveant, a curationibusrnala-
rum«gritudinum,ne eorum exiftimationi aliquid
derogetur. Verum cum aliquando monftra, te-
fte Averrhoe , in medicina fian t, & Avicenna refe-
rat,fe nonnullos Apoplefticos omni fere refpira-
tioneprivatos , nec quicquama mortuis differen-
tes? fanatosvidilTe;im6&aftantesatque cognati
plerumque fanationem & auxilium valde urge-
ant,hisq;fepiusgratificandumfit,non omnes A- .
poplectici imo nec illi , qui forti Apoplexia deti-
nentur, prognofticis femper relinqui debent aut

poffunt,

DeApoplexia Li b.

m

pofllint, fedquandoq;<SapfisMedicus,nea:grum
deleruiife videatur,enumerata tamenpritismop
bi magnitudine,& expofito periculo, in quo pa-
tiens verfetur, fa&oq; prognoftico , ac implora-
to divino auxilio, (fine quo omnes ejus conatus
alias irriti funt , ) auxiliares manus porrigere &
quantum divina gratia effici posfit , tentare neces-
fehabet.

Quia vero morbus -hic acutisfimus eftjnec
fananti inducias dat, vel longiusincurandodeli-
berandiipatiumrelinquit,Medicumiuisrernediis
paratisfimum eiTe , & , quod facere neceffe , matu-
re,cit6&absqueulla cun&atione& moraperage-
re oportet,ne, dum decuratione diutius coniul-
tat,forfana?germoriatur. Habetenimfiullibi,h£c
maximelocum aphoriimus ille Hippocratis lib+
4.cap.i6. Medicari in 'valde acntis eadem die o-
portet : tardare eritm in tahbiu , malum & periculo-
JurrLa.

Inftituenda autem curatio fecundum indi-
cationes: Has enim quinegligit,inftarcceciam-
bulat, eftcjj tefte Galeno,firnilis illi, qui pontem
in tenebris pervadere cupit , ubi , dum maxime ie
redto tramite incedere credit , in aquam delabitur:
SiclicetMedicus optima remediahabeat, nifita-

"^ i __, __

§>uid Me-
dico ficien-
dutn->.

men

2O0

G R E G O R I N. T M MA N I

^lndicatio

\nes Cumltta
\acav(fz non
\morbo fu-

\mttntur+

nieneaJLixtaindicationes adhibeat,facile infana-
tione aberrare potefiv

Surnuntur vero ha? a morbi caufia. ( ut iern-

per acciSit. Ipie enimrnorbus per le & firnpliciter.

confidetatus utifes indicationes non fuppeditat.Et

quamvis nonnuili, quando ra-orbum nonPhilo-

fophice,hoc efi,per irnpofentiarii ad agendum,

fed per malam dilpofitionem definiunt , fe pro

formalidefinitione cauiTale iubftitLiere,idq; ideo,

utamorbo,hocmodo confiderato,utiles indica-

tiones defumi posfint , practendant : tamen & id

falium eiTe,nec ab hac etiam cauisa feu a dijpofitio-

ne , ut diipofitione, ficq; morbo Medicefumto,

fed potius illius malas diipofitionis catifsa adhue

alia veram indicationem curatoriam ; de prarfier-

vatoriaenimhic nonloquor ,fed unde ea peten-

dafit,&an plura indicantiajuxta&//<£ opinionem

conftituenda fint,tuo loco exponam,defumi,plU'

ribus alibi oftendi. ) Cum autem in Apoplexia j

actiones cerebriabo!eantur,ha^reftitutionern in- j

dicant. Quia ver6 reftitui nequeunt, nifi fpiritui j

vitali iterumad cerebrum via aperiatur; ba:cq; a-

periri non posfit,nifimateria,viamillaoccludens5

vel tollatu.r autaliunde derivetur , ad eam curatio-

BemMedicus unice dirigat: quod eniminrefolu-

tione

DE A P 0 P LEX I A Ll B.

20I

tione ultimum , in curatione primuni effe debet,
Quocirca omnibus Apoplexiam curaturis fum-
mopere laborandum , utejus cauflam & materi-
am vafa cerebri occludentem ,ipiritibusque viam
intercipkrttem e loco,in quohaeret,educant,re-
v^jlant , aut alio retrahant j vel cum pr^ter natti-
ram fit, eam etiamprorius, modo id commode
fieri posfit , e corpore evacuent. Quia vero eadem !
hxcmateria^raiTa exiftit,& ob crasfitiem minus
prcfidiisrevulforiis vel evacuatoriis obtemperat,
ea incidenda& attenuanda, cerebrumq; roboran-
dum,ut hoftifuo va.lidius refiftat^ ac tandemeun-
dem prorfus vincat & ej iciat. Jrritare e tiam q ui-
damfacultatemjubent :*Verumciim h^cininfen-
fili corporc vix excitari posfit , ut agat , imprimis
cumorgananon re&ediipofita, neque etiamalia
requifita ad a&ionem neceiTaria obtineat , illam
irritationem& excitationemin Apople&icis fere
fruftrainftitui credendum.

Quomodo &g'ertra£landn*.
Qu ando ergo ex fignis fupra enumeratis cer-
t6conftat,hominemApoplexialaborare,isin/(9ff?
modice calido continendus & aflervandus , ne frigus
poros occludens,& humoresincraifans,morbum
augeat & foveat. Corpus ejus erigendum , & ita

Cc collo-

202

G R E GO Rl N TM M ANl

collocandum, ut erecta nonnihil cervice quafi fe-
deat,hocq;pofitupulmonesliberius aerem trahe-
re valeant, minusq; humpres, ut in fupino decubi-
tu accidit,abinferioribus partibus in caput ruant,
fedpotius exeoin membra illi fubjedta&inferio-
ra defcendant. Tborax icviter tegendus , ne one-
ratus tegumentis refpirationem difficiliorem fed-
dat. Corpus interdum agitandum (f concutien-
dum, anforfitnmateriain cerebrivafisharrensloco
moveri posfi t. Eft tamen & hie eautio adhiben-
da> Namfi corpus cacochymicumfit,multisq;
vitiofis humoribus fcateat, ex illa commotione
fatpe&ii , qui in motu nondumiunt, moveripos-
funt. Sicmihinotumexemplum,qu6dejusmodi
agkatio asgro aliquando plurimum obfuerit,eiqj
mortem fubitanea accelerarie. Poftmodum mate-
ria re*vellenda , difiutfenda, expurganda per frictio-
nes extremoru afperiores, ven*efec1:ionem?cucur-
bitulas , fuppofitoria, clyfteres , veficatoria, aliacjj
fimilia remediafTandemq; cerebrumroborandum^
acreficiendum,i& quod Aquis Apople&icis ,Balpt~
mis\Sacculis, Unguentis, Odoramentis aliiscj; praefi-
diispofteaexplicandis,comodisfimefieripoterit.
Nonautem adeo neceffe videturos Apople-
cl:icorumcuneoaperire,utplurimiPracl:icijubent,

~~ "" qui

DE A ? 0 P l€ X 1 A LlB.

20}

quitamenubiq; eosorepatenterefpirare afTerunt.
Nam cumidaliaspateat,membraq;a?gris omnia
refoluta funt.,ut funt,necvelutiin Epilepfiacon-
velluntur: itautinterdum etiam inteftini re&i ex-
tremitas plane4 hiet,atqj nifi abaftante praecavea-
tur inje&a clyfmata repente iteru effiuantjquem-
admodum nonraro accidit, os aegrotantes tanta
violentia aperire opus non femper erit.

Notare etiamhic expedit ,in tam gravi& pe-
riculoib morbo medicamenta non femper eoor-
dine adhiberi(quanquam &hicaliquemdelec1:um
habere non inutile fit,) debere, quo ea jam recefiii-
mus,vel tam curiose ut in aliis affe6tibus,obfervan-
dumeffe, an, non prasmisfis univerfalibus, parti-
cularia prarfidia adhiben-da fint. Multo minus
concoclionem humorum exfpe&andam effe:
fedquamprimum aegri tamgravimalocorripiun-
tur,ipfis auxiliares manus illico porrigendaefunt,
& vel clyfter injiciendus, vel vena fecanda, five
de die five no6te morbus homiriem invaferit.
Prxftatque etiam in tam praecipite afFectu plu-
rimis remediis fimul uti, & una eademque ho-
ra & clyfterem injicere , & fanguinem mitte-
re, hasque ipfas operationes repetere , quemad-
modum in Apoplexia non inconveniens , unico

Cc

die

An os Apo-

pleclicorum
cunto ttper-
tumferban-
dum*

** "^4

GregorI N tm m AN l

JgttidinPa-

roxyfmo fd<>-
mndnm'.

204

die vel triaenejTiata infundere , non negle&is in te-
rirn aliis , qux humores difcutiant ,. attenuent, ce-
rebrumq; roborent..

Atque ita.quandp & quoeunque tempo*
re aegri decidunt , linc. omni mori extrema eo-
rum linteis calidis fovere,plantasqjpedum &vo-
las manuum aceto &fale,vel d.ecocl:oia}via?,roris-
marini &c:fricare.expe.dit :.Scholiographus in Hol-
terium etiam colli fedem anteriorem,qua jugularia
vaia afcend.unt,iisdem fticare jubet )poftea nari-
bus odbrata.adhibenda*, oriq; Aqu^ Apoplecti-
cae. vel alia fimjlia , utpote theriac£;vetus,mithri-
datium,Confecl:io Anacardina &c. quaf craffos
humores att6.nue.nt ,, difcutiant & diflblvant ,
infundend(a atquc.indcndajfuppofitoriis vel cly-
fteribus alvus ad^excretionemibllickandaj venas
fectione autcuc.urbitulis.fanguis detrahendus &
revellendus 5 aliis.cjypardcularibus.evacuationibus
materia e capite avertenda:, &; reficientibus ce-
phalicis remediis; cerebrum corroborandum ,
quemadmpdumdefingulisliifce remecliis tam e-
vacuatoriis , quam; reyulibriis, &. confortantibus
jam ordinc agam,.

De, Suppofitoriid & Clyjleri-
bus.

Cum

De Apoplexia Lib.

20f

Cum autem obftructio alvi in hoc morBo
plurimumobfit, anteomnia h^c folvenda,.&cor-
pus a vitiofis humorihus. repurgandum 5 id quod
commodisfim&per glandes & cljfleres fierr pot-
eft. Et quamvis hi-.a vulgorejiciantur, quod ca-
put noaattingant,( in qua fententia etiamfamu-
EisillecujusdamprincipisfuitjquijreferenteJDo^
disfimo Laurembergio,cum gravker a dolore ca-
pitis vexaretur,& Medicus ei,ut materiam e capite
averteret , clyfterempradcxipfifiet, eundemcpjam
pharmacopad minifter per. pofteriora infundere.
tentaret,alta:voceexclamavit,(e.ifthicneutiquam
dblere , &.indignahundus faclum & e manihus
pharmacopasi furreptumclyfterem aegro fuo capi-
ti iuperfudit,fignificans partidolenti medicinam
admovendam; elfe ) fed fakem alvi: excrementa .
fiihducmt: tamen hifce evacuatis , confecutionis
tarione& alios vitiofos fiiccos, quiin partibusfu-

- perioribus, adeoq; capite ipfo h^rent, fimulcom-
movere,e.osqueadinferiora, ut pofteaper alvurrL

j c}iciantur,traherepoiIunt. Ne quid.de eo dlcam,,
quod prohibeant, ne;alii humores pravi ex venis

, mrrumirrcaputruantvrnorbumq; augeant ; viasq;

I prarterea,evacuataei:iiliivie', quadnprima regio-/
exiftehat, apmas-fervent:, ut- per eas peecans.

An Clyfleres
in Apople*
xia conbe-

ntant.

Clyjlerum

Llftts.

Cc; £

mater

,.

io6

G R E G 0 R I NT M M A N I

Suppof

ria^.

materiaad excretionem imprimis ftimulata & ir-
ritata facile defcendere posfit.

Quod autemprimo Suppofitorla attinet,cum
eacit6parariposfint,& in officinis etia femperpa-
rata habeatar,alvumq;egregie irritent,acrec1:ius,
quam clyfteres, retineantur, ante omnia ano ap-
penfo filo,ut retrahi posfint , indenda ia:pecjH*eite-
randa iunt

Praeparatio, eorum etiam<ju# hic conveni-
um^omnibus notisfima eft«. Sumunturpurgan-
tesfpecies ut hiefae fimpl: hieraecum agarico^hie-
xx logadii, aloe velaliapurgantia,autiucci,h#cq;
melle crudo vel codto excepta addito fale in for-
mamfuppofitorii rediguntur, quodpodici oleo il-
lkuminditur,ut v.c,
^. Agarici-

Scammonei an. 9&
pUdori albi gr.viij.
$alis gemm& gr. vj.

Mellis ad fpisfitudinem co&i;ut digitis
tradtari posfit p.
F. Suppofiton
Vcl ^. Spe c. hier& f

dgarici an. 9ij,
Ellebori albi 9&
I Salts gemm& 9ft.

Meltis q. C F. fuppofitor:

Monen-

DeApoplexia Lib.

207

Monendum hic, male a nonnullis fpecies pur-
gantes cummellecocju^namvis earumco&ura
facile evanefck: idcirco crudo irielli eaedem injici
&indeglandes formari px>iTunt.

Sihxcleniorafuppofitorianihilefficiantjtalia

acriora hic faltem convenien tiaparari poiTunt.

^. Succi Mercurialis JiL
Fellis tauri 51 jv
Mellis ^ij, vel q.f

Coq»l.a*addeinfino
Colocynthid. 9&»
Pyrethri

Ellebori alhi an. 9j. '
Salis gemmt, Biiij.

Mifc. & formenturSuppofitoria-,,

Acriora.

Vel ^. Hier& piers, 9j;

Colocyntk. 3&
Pyretbri 9j.
Scammonei 9#.
Salis gemm& 5&
Olebori albi 9j*
Cummellecocl:o,vel5ut citius conficiantur, cum
crudoetiam formentur Suppoptoricu.

Quidam his & Euphor bium aliaq; aduren-
tia addunt. Cum enim fine fenlu fin t a:gri,nihil {
ea nocere exiftimant;

Clyfieret.

Cur mnfola

emollientia
ufurpaxda.

208

GregorI Ntmmjni

Pofthorum uiiim Clyfmata injiciantur,
quaeex emollientibus &cftimulantibus> cjuibus&
nonnulh ce/fba/ica addidebent, parantur5utpote
Maha^ Althea, Parietaria , Branca Urfina , Mer-
curiali ParietariaBeta, Betcnica, Origano}Pukgio,
Veromca,'Cbam#mel: Meltloto, Ruta, &c. Suntcj,
cjuihic fola emollientra non ufiirpanda efTe cen-
lent,ne,cum nimis relaxent,nervis obfuifTe,&pa-
ralyfi occafionemyr^buiiTe videantur.

fy Malvx,
iParietarU
Branc. urfin&
Mercurialis
Origani

Fl.Cbam^m.

Meliloti an. M. 9>.
Sem.fcenic 5ij.

Coq.in aq. f. Colaturac iS.j-.adde

Bened. laxatii>& §&
$1. Diaphcenic:

Hier&{. an.^ijf?.
OLRutac.

Anetbi an+fj.
Meliis rofacei 3vj«.
*S*tis 5j.

. M. F. Clyfter.

Qui

■f rr m„ , ,

,

DE AP 0 P LEX I A Ll

QuifTnon rejiciatur , indito Suppofitorio, eum
promoveri poflenonnulliexiftimanc.

Vel fy. Altbe*
Mah&

Mercurialis an.Mj.
Betonici
Origani ,
Tl. Cbam&m. an*MG.
Cent-aur. minor. P ij.
Sem. Cartbamt 5jj.
Cumini 5j.

Coq.inaq.fColatrtfrj.addo
£/. Indi

ConfeB. bamecb. an. 5iij«
Bened. laxatfu. 56.
0/. Caftorei

Cbamjtm. an. §j.
Mettis rofkc. $8.
.£*/#• 5j.
F* Clyfter.
Primis viisita evacuatis &apertis,alii for-
tiores clyfteresex cephalicis pluribus compofiti
infundanturfneque , fi malumvalde urget, quic-
cjuam vetat etiamin initio ejusmodLvalidiori-
bus uti. Fiunt au tem ex herbis , rAdicibus ,floti-
btu ,fiminibus ^fruBibus ^ficcu rolels &c. quibus
purgantia tam fimpliciaj quam compofita addi
potiunt.

Cljjleres
FortfartSt

Dd

Herbx

no

G RE G 0 Rl N T M M A N I

;

Mvhcynthis

»' ci*m cautio

ne adhib.

\. - |

Herbac funt : Malva , Branca urfina , Mev-
curialisyBeta>BetonicaxOriganumy Meiiffa^ , Pu-
legium^Sahia^Ruta^Calamenthay Hijfopusy Thy-
mus &c.

Flores Chamdmel: MelilotiyCentaurii mino-
riSyAnfhoSyStoechadvArabicayPrimuU veris, Ver~
bafci , Anethi.

Radices Ireosrecent: Imperatoria, Sigilli Sa-
lomonis, Angelica > Pjrethri, Ari.

SzminzCarviyCuminiyCartbami>UrticaiRu~
t&, NafturtiiySinapis.

Purgantia fimplicia : EUeborus nigcryTur-
bith,Fol:Send, Agaricus, Colocynthis ; qux dua
pofteriorampan.no ligari debent. Monet autem
de Colocynthide Rombertus Dodon&us parce ea
iitendum, nec mclyfteribus etiam ultra 3& ufur-
pandameffe, cum abradatinteftina, venasq;me-
faraicas referet : Memini enim, inquit , in obferv:
ah enemate , cui drachma una colocynthidis in-
co&afuerat, hominem robuftum non diu fuper-
vixiffe, & poft mortem per fedemcopiofum fan-
guinem rejecifJL Abftinendum etiamputo hic
kCrocoMe.taHorumyiajzM enkn ob coli inteftini
cum ventriculo connexum , vomitum movere
peffet, qui in hoc morbo valde" noxius ,.& refb-

lutis

DE AP 0 P LEX 1 A L I B.

211

lutis mufculis , Apopleclicos aliquando fuflfocat
Sc extinguit.

Purgantia compofitafunt:2fc//^: Laxativ:
El Indum, Diaphoenic. ConfeB. Harnech, Hieraf,
Hiera Logadii, Hiera Colocynthid; PiluU Cochia,
Aurea, Lucfc, Ajfaireth^ fimiles*

Succij Mercuriafo,Beta, Feltauri,Mel
Anthofatum,Anacardmunu .

Olea ) Rutaceum, Caftorin; Laurinunu^
Anethin; De quibus notandum , qu6d eorum do-
fis uncias duas non excedere debeat ; fiquidem
infringunt & obtundunt non parum vim medi-
camentorumpurgantium,ut minus fortiter ope-
rentur , nec Medicus eum finem, quem intendit,
aifequatur.

Liquores ,in quibus haecomrtia coqui fb- A„ ci$m\
lent,fiint aq. (impl: Hydromel, Urinapueri &c. Vi- fe^
numforte verd & Malvatkum^ qux alii fiimunt, #andi.
Maffaria^b quod caput tentent &repleant,reji- j
cit, & cum vim narcoticam fimul habeant, cere-
broqjobeflfe posfint, ab iis abftineri poteft:

Ut autem formulas & horum clyfinatum
in confpe&u feniper habeat Medicus, unam vel*
a^teram hlc fubjungereplacet.

Dd ' i $>.

Clyfteres
ForfUret,

112.

G REG 0 Rl "1 NYMMANl

\Fort't(!imw

^. Herb.<JMah>&

Branc. urfim an. Mtf.

Origani

Xbymi

Ptilegii an. Mj.
«S^». Centauri minork

Anetbi aru P ij.
Jffc^.. /w/ recentis J6,.

JmperatorU 51 j..
«SVw. Carfa^ik.

Cartbami 51 j.

Cumwi 5#..
Baccar.lauri 3je,
Agariciin panm tigati 51 j..

Coq: inhydromel. Colat: !fc.j.,addc>
///>r* colocynthid. 3ij.. Plus minusve0

PrQConditione cnim & conftitutione aegripurganr

rjumdofis aygeri min.uive poteft.
£/; /«*& 3iij..
lV/(?i% anthftfati 5j«.
SW« MercuriaL ve/ BeU 3vf.,
0/. Rutacei

Qafiorei an. §j.
Salis foftilis 3j.
R Clyfter..
Fortisfimus fic paratur..

^v Summ.CmtAuriminQrk'^\)^
Hyfiopi
LaurifoL

««!—■—«■«•<*'

~P-*^« 'I I ■'

G*/<*-

De Ab aPLE XI A LlB\,

*i$

Ca/aminthd

RuU

Mab&.
FL Cbam&m. an. Mfi.

Meliloti Pij.
Rad. Angelic& 5j.

Ireos recent. 5ijft.

Pyretbri 5j&

ellebori nigri 9ij.
&■«/. Cartbami 5"rij.

,S>«4p/Span-..5j*iv/9ij..
Colocyntb.inpetia ligat. 5#..
Coq.inaq.vel hydrewneLColat. tfc.j.addo.
EL Indil\T/\>el JC

Hier&logadii 51 [■ vel quantum fatis. videtun.
J?j/. cochiarum 5I?..
M4& anthofati.
OL Rut*

Cafior., an.gj^

Eupbqrbii 9j..

Salkgemm&. 5j.
M. F. Clyfteiv

Si clyftet cit6,utfepLus iii Apoplefticis con-

tingitjjterumrejiciatur^mbxaliusinfundipoteft,

nec cundandum >, vel aremediis fni tam praecipiti

mata defiftendum „ usq* dum aeger adfe redieri t,

cauiTaqjrdorbimaximaexparte ablat&fit;, Nec

peccamu^iTearfemdie vel no6te tres etiam cly-

fteres.

214

GregorI Ntmmjni

fteres , non tamen fimul ied fuccesfive & unum
poft alterum infundamus atq; injkiarnus.

De Vena Seclwncj,
~i Ut autem alias generoium,ita inhoc morbo
utilisfimum auxiiiumxft Pblebotomia, quaenullo
modo vel omitti vel negligi a Medico debet, fed
quiapoten ter a capite re veilit,quamprimum aeger
affeclu hoccorripitur, five de diefivenocte id ac-
ciderit, etiam ( praefertim fi Apoplexia fortis fit,
malumcj; urgeat) antequam efyfter injiciatur ,ei
vena aperienda , fanguisq; extrahendus : pericu-
lofumenimhic tardare aut Alcinoi lunam vel
certum in ccelo fiderum pofitum ex.fpeift.are, aut
fi luna in Geminis brachia occupantibus exiftat,
venaefectionem difFerre, usque dum ea ad aliud
fignumprogrecjiatur: fedcum occafio praccps &
brevis fit, aegerq; cito juguiari queat,mattiranda
phlebotpmia,quantum posfibile, fanguisqj fubi-
toextrahendus, cum in ejus extra&ioiie potisfi-
ma curandi ratio &ipe$confiftat: Si enim poft
venaefectionem npn redeunt ad fea?gri,ferede
eorumfalute aftum eft. Hinc fcribit Aurelius Cor-
nelius Celfiis li.b, 2. de re Medica cap. 27. fol. 6t, Si
jpembra omnia rpehementer refolutafuqt,fanguwU
detraBio veloccidit uel liberat Aliud curationis

*e-

De ApoplekiaLib,

u{\

oenus vtx unquam fanitatemrefiituit ^fape mortem
tantum differt ^itaminterpninfeftat. Pofifangui*
nis nnftionem finon redtt motus & *mens ^nihit ffiei
fupereH &c.

An autem ea fine difcrimine in omnibus
xwis inftituidebeat,non leve moveturinter Pra-
c&cos dubium. Plurimi faltem fanguinem detra-
hendumelTecenfent,tum,quando patiens juve-
nis,robuftus, plethoricus,malumqj ex fanguine or-
tusn habuerit 5 Si autem is fenexfuerit, 5c robore
viriumminus valeat,vetetiam plurimis excremen-
tis pituitofisabundet,planeaphlebotomia abfti-
nendumeiTeiuadent,ne vires dejieiantur, corpus
refrigeretur , humoresq; magis incralTentirr.

Verum cum in tam periculofo affeclxi to-
tafalutis ratio in celeri materiare capite revulfio-
ne & retraetione confiftat , neque ullum reme-
diu dariposfit,quod tamcko&repentehumores
acerebraavertere& aliunde derivare,imo &eva-
cuare queat,quam veri^feidtro, cam cunclis aliis
prefidiis in euratione Apoplexi^ preferimus/ereq;
in omnibus individuis,five plethorkafuerint five
nonjConvenireftatuimuSiEtresloquituriplajplu-
rimos Apopfec&cosfola fanguinis per ven^iectio-
nem detradione reftitutos & integre ianatos elTe : \ \

Siqui-

/in in omn
Apoplexi*

Senafccan-

^

An %'tres

obftent*

| 216 GregorI Nr MMJNl

Siquidem Jemto in brachio fanguine, is etiam,
qui injugulanbusvafis exiftit , deorfum rapitur,
cuiiuccedit portiomateri^infinibus ha^rensjqua?,
licet fepius pituitofaftt; nontamen absq; fangui-
nereperkur,fed cum eo moveri & revellipotefL
Etea de caufsa,fi nihil aliudgrave obftiteri^lar-
gam in Apoplee~ticis fanguinis misfionem infti-
tuimus, qua? ad humores fuperiores feextendat,
eosq;4oco dimoveat; eandemq;bisvelter',non-
nunquam<Sdnutroq;brachio,repetimus,qu6ye-
I nasutrinq; exinanita: potenter ex jugularibushu-
morestrahant&deorfumreveilant.

Neqj in Apoplexia virium imbecillitas ade6

metuenda : Nam, utre6te oftendunt Medici, &

pluribus etiam demonftravit Horatius Augenius

de miffione Janguinis lib.T>.cap.Ac.fol.7%.& l. 5. cap. 5.

_ ■-* &^foLliiJtcmdQCurat.perJanguin/smiftonenLs

inmodit^ltb.^cap.i.fol.^ix. Vires duobus modispoflunt

Wtsfmt^ dicidebiles, ye\ propter diffolutwmm , &quod in-

propria effentia, ut Augenius loquitur,patiantur,

vdpropter oppreflwnem, nempe quod a multitu-

dinehumorum opprimantur &quafi fuffocentur.

Si priorimodo imbecilta finrvires , non immerito

a fectione vmx abftinemus , ne cx prorfus diifok

vantur : Si autem pofteriori mpdo debiles, hoc eft,

rirts dtee-

DM AfOPLSXlA LlB.

2 17

iaitem opprefsa* iint, veluti m Apoplexia contin-
git,cantumabeft,ut phlebotomiam prohibeant,
ut & e&ndem coindicent. Cum enimaliter, quam
per ianguinis detractionem , ab illa oppresfione
liberari nequeantjeam non iblumpoftulant, ied
& urgent. Monentq; non fine caufsa Augenim
&alii,in Apopiexia non a^ftimandas eiTe vires ex

animaliumfuncl:ionumabolitione^//w/r^/?^o>
fid penfitandas eas effe, quales antea extiterint ,
antequamager morbo correptusfuerit. Si enim tum
fortes fuerint , etiam in ipfo morbo eas iatis vali-
dasefle, ut fanguinis detractionerri ferre ac per-
mittereposfint,ftatuunt.

Quod mtcmrefrigationem corporis & in-
craiTationemhumorum,obqu£ nonnulli venaeie- Ifftilfo^l'.
<5rionem rejiciunt ; attinet , id nulllus momenti \™p*>iei>oto
eft. Nam in Apoplexia nil magis quammate-
riarecapite averfio& revulfio urget, uniceq; labo-
randum eft , ut haec citisfime fieri posfit: & quia
huic indicanti fubito fatisfacit venaeieclio, plusq;
commodi e_caufs3emorbificae translatione,quam
incommodi excorporis refrigeratione(qu3epoft-
ea de facili iterum corrigi poteft , neque etiam
adeo urget ) fperandum, nullo modo vel ab hu-
morum incraiiatione , vel capitis refrigeratione

mtampro-

Ee

C

an-

214-

GregorI NrMMANl

fanguinis niisfionem impedrri poffe ftatuinius:
imo ctim ea, retradtis e capite humoribus,fpiritP
bus vitalibus viam iterum aperiat; tantum abeft,
utcaput refrigeret,ut potius ob lpititutim abfen-
tiamjamrefrigeratum calefaciat,&,uteidem pri-
ftinus calor reftituatur,efficiat.

Monemus tamen, bic etiam aliquam in fan-
guinis detra&ione cautionem non immeritoad-
hiberi. Nam fi «eger anrea gravi quodam mor-
bo, Chronico velacuto,laborayerit, fummeq; im-
becillis, aut feptuagenario (quamvis in Confule
quodamcApopledtico feptuagefimum annum ex-
cedente , & eamfeliciterinftitutamfuiffe obferva-
verim)major fuerit,utnihil planec5modi ex vena?
fedtione fperaf i posfit, fed certisfimamors pne fo-
ribus fit,ipfimet fuademus^utMedicus^ne aegrum
occidiffe autmortem acceleraffe videatur, ab ea
abftineat ; In aliis autem, etiam cacochymicis &
pituitofis' corporibus, fi vires parum fortes ante
morbi invafionem fuerint , cito venam aperire
licet , nec quenquam corporis conftitutio etiam
frigidior moveat : nam ejusmodi corporibus
etiam phlebotomiam pradentaneum auxilium
attulifie experientia aliquoties comprobavit,te-
ftaturque Medicus CUriftmtu Rombertus Dodo-

' III — l>'«

DE A P 0 P LS X IA LlB.

219

naus in obfervat \\Aedicinaltbus , cap. g. ubi, poft-
quampriusoftenderat, quomodo muiierem for-
tisfima Apoplexia 1-aborantem , ab omnibus aliis
Medicis iemoribus dereli&am,per phlebotomi-
am bis in unica die inftitutam fervairet , \x\fcholiis
pag. i^.firibit ,nihil confultius erte,quam in Apo-
plexia confeftim fanguinemmittere,etiamfi cor-
poristemperies frigidior,&morbi caufla pituito-
fa videatur, fi modo vires ferant,hoc eft,nonex
diffolutioneplaneimbecilksfint. Nequit enim,
porr6ait,citius a fuperfluis humoribus exonerari
cerebru,quamper fanguinisdetra6tionem,/>r^d-
puecutn bumores cerebru occupantes abs^fanguine
permixto nonfint &c. Id quod etiam in aliis affe
dlibus accidere videmus, Nam ubi humoru etiam
vitioforumaffiuxus,utinglandularu tumore, an-
gina&c. accidit,iisfemperfanguis permifcetur, ad
locum affe&um fuccos vitioTos ceu vehiculum
quoddamdeducens ac derivans.

Qu# autem venain Apopleclicis fecanda f&«* **»*
fit,nonadeoplanum. Nonnullivtn&s frontts & '
narium aperiunt. Verum eum hae non fatis fortiter
initio morbimateriam acerebro revellere posfint,
non,nifialiae majores priusfecra? fuerintjincidide-i
bent. Quidam Venam,quag inter iridicem & pol; j^

Ee 2

llO

GregorI N th m ani

(tgnis, tepa,

Si

licem exiftit, a capite multum revellere, &in Apo-
plexia commode etiam fecari volunt : Hinc aChi-
rurgis vel potius barbitonforihus noftris , i)j£
$)fi\\pt%$£X dicitur>quorum erroremin le&ione
publicaAnnoio'2 7- ij.Februar.. multis taxavi, &
claredemonftravi,hanc veoam nontamexCe-
phalica, quamMediana fuperficiaria,ex utrocjue
axillari ramo conflata,conftituL An autemfim-
plicitcr verum fit ,ex Cephalicanullumramum ad
manus tendere , led omnes in manu venas vel ba-
filicx vel cephalicse fiirculos efle , ex iis facile, quae
ibi fubjunxi, colligi poteft.

Leonillus Faventinm &aliimulti zSaphena
fectione curationem incipiunt,imprimis in fcemi-
nis menfium obftru6tionibus laborantibus^ At
quamvis negari non posfit ,, Saphenam infignems
quo^ <venam ^?,prope inguinaexcruraliramo ex-
terno emergentertx, per quam multum fanguinis
' etiam evacuari quear,tamen cum a capite valde di-
ftet , nec exeahumores fat cito evacuari acrevelii
posfintj nec ab ea curationem auipicandam tfft
cenfemus*

Re&ius alii Cephalicam \vi brachioincidunt.
Nameumhaec fepe ramulo quodam cum jugula-
ri venaexterna,utinmeo tra&atude Venis often-

De Apoplekla Lib.

211 f

guidfaci-

tndum fi
Cepbalsca

di, conjungatur,citisfime a cerebro materiamfe-
trahere & avertere poteft: poftmodum hac fe£fca
&ali# minores,utpote narium ,veletiaminferio-
res venae nonnullx aperiri poffunc

Si Cepbatica in brachio conlpicuanon eft,
ejus ramus, quiper flexuram cubiti ad conftitu-
endamMedianam excurrit5vel fi hxc magis con- ■ "* £*^"
fpicua , eriam ipfa vena Communis feu nigra in-
cidi po teft. Cum autem harc, u t fuo loco ollendi,
exutraq; brachii venaJanguinem hauriat5hic ta-
menmagis cephalica? , quam bafilicar evacuatio
conveniat,ego, quoties eafecatur,&mihi a capite
revellere animus eft , alterum venar bafilica? ra-
mum digitis comprimere&occluderefoleo, ut
potius exCephalicx quam Bafilica? fiirculo fan~
guis effluat,meoq; fcopo rectius fatisfiar.

m quo autem brachio incifio vense cepha-
licse inftitui debeat, Practicos dubitare video. Hie-
tonymus Mercurialis magis laudat fectionem in
latere dextro quamfiniftro. At eumnullam hujus
reirationem afrerat,neq; major hujus , quam illius
cum jugularibus venis communio ex Anatome
demonftraripbsfit, nihil referre t:reda, utra fece-
tur5 & ex quafanguis evacuetur. „

NicotausPtjb liku cap.\6.pagAo6. Montanus

Ee 1 ~~~ &alii

Inqm bm-
chio ie»a
fecanda^.

AnjagttU-
res$en<tfe*
caridtbs-
ant?

UZ

<j R E G 0 R l NT M M ' A M ' I

&akipra:ientaneumm Apopiexia auxilium vena-
rumjugulariumfeBionemafferredicunt^ modo ea
absque periculo fieriposfit : Non ppffe autem, o-
ftendunt HieranymusyiontuusinmorborHmAnafc'.
eapA4.p4g.61, Alexander ^AaJfaria lib.\?raBic&
cap\\fol.%i. yiarcus Gattinartafol. 6. (fc . ob at-
<5tiorem coiii iigatutam , qux ad earum incifio-
nem opus fit , & Apopie&icis minus conyeniat:
Imp fi vejmaximeaperiantur^fluentemtamen fen-
guinem non fifti nec vulnus confolidari poffedo-
cent. Verum cum harum venarumad cerebri fi-
nusppfteriores pertingentium evacuatio utilisfi-
maiit,non video curin Apopleclticisearum aper-
tioadeo metui debeat,imprimiscuminejusmodi
asgris aliasvaide tumeant, &absqj arcl:iore ligatu-
ra colli facile tundi ppfsint

Occlufionem yero earum quod attinet,
( quam Mercatus ruftico quodam timore Medi-
cos nonnullos timere dicit ) ea facilis eft , pra:ci-
pue fi venx hx per longitudinem fecentur,pot-
eftcjj foramen emplaftro ex thure, maftiche, bo-
lo armeno, pilisleporinis &c,. cum albumine o-
vi fuba&is confedfco obturari &7rpoftea confoli-
dari, ut idoptime docuit DocMs: Chirurgus
Guilhelmus Fabricius Centur: \ obfervat.il. pag.

99-

De Apoplexia Lib.

2*3

oc». idcjj ego in mco de venxiecStione tra&atu,
quem iub manibus habeo,brevi quoq; pluribus
demonftrabo.

Majori cum periculo arterU fecantur, tum
quod profundius,quam vena? exteriores locen-
tur,cum quod fpirituofum fanguinem contine-
ant , qui earum occlufionem multum impedit.
Si tamen& peritus Medicus vel Chirurgus (nam
noftris barbitonioribus res vix commktenda )
adeffet,qui eascommode poneaures ,ubi in hoc
afTe&u fecari folent, aperire yvelquod melius eft,,
totas pi -adcindere vulnusq; tuto&confeftim con-
folidarepoffct, utfieri poteft, nec earum incifio-
ne diffuaderem; imovalde probarem : cito enim
ifbe ex finibus &quidem fatis validehumoresre-
trahere valent. Miratur autem Marcelim Do-
natus lib. t. Hifior. \Aedic.mirabil. cap. 6. pag. \6$.
cur multi Medici& Galenus tpfi^ lib.5. Meth.me-
dend.cap./.lib.decuradofieperianguinismisfio-
nem in longe mitioribus morbis arteridtomiam
inftituant,&tamen eamin hocmorbodeplorato
&lethali,inquofatiusefTet aliquid cum bonafpe
operari,quama_grotum morti certa? relinquere,
adeo metuant & vereantur. No verun t, inquit, vi-
ri Clarisfiminoeumenta, quae fubfequi poftunt

copiofi

— ■ . . _ ___ »

An Arttru
fecantU^

pore fani
fcamta

G R E € 0 Rl N 7 M M J N I

114-

cooioil & fpirituofi fanguinis cffufionem. Scd ad
hasc malaevitanda praefidia inventa eiTe oftendit.
Et paulopoft concludit,non effein ApopIexia,fi
modoh^cnon omnemcurandifpemnobis peni-
tus ademcrjt, arteriotomiam , ( quam , non in col-
Io,fedpone aures inftituere jubet , ) adeo formi-
dandam , cum majus inde juvamen , quam da-
mnum evenire experientia docuerit.

Ca?terum de tempore,quofanguismittide-
beat, non omnes Medici confentiunt. Cvelitu
AurelUnus iib.yde ^cutis £vyu.fanguinem mitten-
dumeffedicitin declinatione paroxyfmi, feu, ut
ille loquitur,in ortu primae lucis ,nec antequam
humores prc frigore concreti liquefcant,& vel a
naturavclarte oleis, {yrupis,fri<5fcionibus aut aliis
remediisfufifuerint: Sienimantea& inprincipio
morbifanguismittatur, malum lethaliusfieri,hu-
morcsq; incraflari, frigidiores reddi , ncc per ve-
namfelfcam exireftatuit$inftatu autem& vigore
morbi omnino a venadeclione abftinendum effe
fuadet, ne arger fummo cum Medici dedecore
intereat.

Hanc Ccelii opinlonem fibi non difplicere
MercAttutom.^dibA.capAyfQl^ fcribit, dummo'
do affedtio ab externo frigore principium fbrtia-

■■■. ■iii. ■ ■ ., — mm w ■ ■■■ Ip^. 111— >■■■■■, ,■■■■■ iii ii mn .,»—.■■■ ^— ■>»■ --o— "— — ■ ■■-

tur,

D E AP 0 PL EX I A Ll B.

"J

fur,fiquidem &naturamex Apoplexia Paralyfin
faciencem prius femper humores fundere&atte-
nuare,antequam eos expellat,ftatuit,efieq5 & hic
eamimitanaam,&materiamcalorificisanteven*e
fe&ionem diffolvendam, vel exfpe<5tandum,do-
nec ipfahumoresliquarir fuferitcj;.

Verum quamvis utilefit, craflbs humores
ante purgationem fluidos reddere, tefte Hippo-
crAtelib.i.ApborAo. cumtamenhicmorbusacu- jnUm:
tisfimusfit,&omnis fpes falutis in celeri medica- ZZ^/

i- • m txjptvan-

mentorumjuvantiumapplicationeconliltat,non ****
tamdiu venxfeclio differri debecufq; dum humo' I
res arteaut a natura plane fundantur: priusquam |
enimid fiat,aliquotdies praeterireaegriq; moripos-
fent. Si & eo ufque malum progreffum , ut hu-
moresincerebro omnes fufi &' attenuatifi»nt,ob-
ftrudtiones jam maxima ex parte referata: flint,
necamplius de fanguinis misfione Medicum tan-A
topereiollicitum effe oportet,fed potius id agen-
dum,ut morbi jam declinantis caufla aliis reme-
diis mitioribus evacuetur, non autem tam genc-
rofb & valido pratfidio , quale vmxkdiiQ eft,
arger fine necesfitate moleftetur. Taceo , quod
aliquot diebus efapfis phlebotomiaraagisquam
inmorbiprincipio, ubi vires adhuc fatis valfda?

¥t

fiepe

u 6

GregorI Ntmmani

Vtn*fc8io
ittrari de-
btt.

I

faepe funt, debilket. Et-nefcio quam humorum a
frigore congeiationem in eerebro Aurehantu fibi
imaginetur : takm ego nunquam vidi , nec in cor-
pore vivente eam ab aliis unquam vifam cre-
do.

Quicquid itaque de venarfeftione objicia-
tur,manetverisfimum,eam in principio Apople-
xix tutisfime & utilisfime adminiftrari pofle.
Quid <&ejus dilatio afgris nocuerit, apud l'had~
d&ttm DunttnL* & alios videbis. Proindefive de
die five no&u aeger malo hoc gravi corripiatur,
etiamfi nulkis etiam clyfler injeelus fuerit, mox
venamaperire & fanguinem farpe extrahere licet,
poteftque illa extra<5rio repeti : Etenim per ite-
ratam fanguinis mifsionem materia magis revel-
litur , viresque minus dejiciuntur. Quanquam
non inutile fit , ante vena? incifionera extrema-
fricare , odorifera, aut alia qua? humores craffos
attenuent & mcidaht ori infundere , an forfan
nonnihil materia fundi iiquari, ad evacuationem
& commotionem dfefequentior reddi posfit :
modo ea omnia cito adhibeantur & peragantur,
ne propterea' phlebotomiam & fanguinis1 mis-
Jionemjqusehic valdeurget,diiitfes differre neces-
G>Gt mni

<>)uan*

DB A? 0 P IEX 1 A

L I B.

%17

uantum

.Qteantum mx.tm fangmnis detrahen- • ^
dumft ,nonnulli determinarunt: & aliqui k^^TJat
aliio£k),imdpluies unciasevacuandaseifeftatu- ^m*
Qmnt.tAret&MS decurationemorborum acuto-
rumhh^fol.^.parce Apople&icis fanguinem de-
mendum eiTe monet. Si enim , inquit , paulo p!us
detraxeris,hominem plane ftrangulafti; ad vitam
enim tuendam his vel paucus fanguis efficacisfi-
mus eft, cum fit vita? corporisq; alirhenti fomes.
Et /^;//ifcribit?copiamfanguinis detrahendi hic
eiTe dividendam \nam oportere uires excitarejion
*uerbexfofoere_?. Contraautem Avicenntu, &alii
audaciores fiint,nec tantumad uricias verum et~
iamlibrasaliquot Apoplecticis fanguinem detra-
here jubsnt.

Verumquodhanclitemattinet,dicimus,
quantitatem detrahendi fanguinls non adeo exa-
c~ti determinaripoife, fed perkis^Medicis mode-
randarnrelinqui,qui in aliis corporibusplus,ina-
liisminus evacuabunt,pro virium tolerantia, ian-
guinis nvultitudine,& ccnditione a?gri.Expedk au-
temhicobfcrtem revulfionem plus quaminaliis
morbis detrahere.Et fi refpiratio indefaciliorfiat,
a-gerq-, phkbotomiam bene toleret ,longe auda-

Ff

aus

11%

G RE G 0 Rl N TM M A N 1

cius emitti fanguis poteft , quam fi nil tale acci-
dat. j

De QucurbituUs (f Hirudi-

Aff}gend*¥

Poft vena^fedtioneni utile eft,a?gris Hiru-
dines aut Qucurbitulas cum vel fine fcarifica-
tione applicare. Si & omnino in quodam atgro
phlebotomia locum non habeat y cucurbitulx
ejus vices fupplere potdrunt. Dubitatur autem
$uibutiotk quibuslocis ea*affigidebeant. Aetius lib.i.tetra-
(, cu, i* fcyi ^27-/0/. 264. & alii illas hypochondriis ap-
pIicant>quod tamennosi fatis tuto fit : nam con-
tractisibi mufculis abdominis refpirationi obeP
fe pofIunt.Eftq; alias etiamaffixio cucurbitularum
ad hypochondria cumquodampericulo conjun-
&a:inde enim lethalemepatis inflammationem,
cum ibi ob narium hxmorrhagiam applicarentur,
fiibfecutamfuifle, Guilbelmus Fabrkius inCent.2.
obfervat:chirurgic:47.p.i^2.annotavit.

Aliqui mento adhibent * quos Aretaais
lib.u de curafione morborum acutorum fol. 6o.
imperitos vocat, cum non hic gular dilatatione,
fed humorum c cerebro revulfioneopusfit.

Utiliter brachiis,fcapularum regionibus

__ ^

D E Ap G PLE X I A Ll B.

Zl^

&humeris applicantur: cumenim, utinmeo tra-
6tatu de venis oftendi, & caput iisinlocis expur-
gari,&materiainde,imprimisfi cucurbitulx cum
magnaflamma affixx continuo deorfum trahan-
tur , revelli queat,multum adjumenti afferre pos-
funt.

Ifercules Saxon+Petrus Aponenfis Conciliator
di&ujy & Crato in confiliis fufnrno vertici adhibi-
taslaudant. Etquando tertiummeningisfinumy
dudluscjj ejus,quosperforamina cranii in vertice
.exfculpta exterius ad pericranium transmittit,
confidero,hocinloco,moddprius brachii vena ie-
cl:afuerit,noninutiliter affigi pofle video: exipfb
enim finu fanguinem trahendo obflructiones re-
ferare , cerebrumq; fimul infe fiibfidens nonnihil
erigere valent.Indelegimusin vita Hieronymi Fra-
caftorii^ pag. ultim. ipliim, cum ex forti Apoplexia
paulo adfe rediiflet, loqui aute non poflet, argram,
utpotuir,manum inverticem faepius exporrexis-
fe & innuere voluifle ,ut celeriter eoJoci laboranti
cerebrocucurbitulam(quo peropportuno rcme-
dio fe olim Veron£ monialem virginem divo
^^^/»(7dicatam,curaffeadhucmeminerat}af
figerenr. Re autem nequaquam ab afhntibt&s
intelledtl, cum alii aliainterim remedia adhibe-

Vertw utt-

liti-r adhi-
btntur*

Ff

J

rent.

V

230

GregorI Nr mmajsi 1

rent, .& motbus paulo poft rediret, aeger placide*
ilib no&em exipiravk.
uirubms* Sanguifug£ (en hirudines , cum fanguinem

.quoq; iugendo &fomter trahcndo eliciant, venis
brachii, aliquando etiam aliis adhiberi pofliintu
Scribitcjj Valejcus de Taranta Ub.\.capA^.foL 40.
Medicum quendam,cum in Apopledlicox^bario
nullas venas obfiervare poflet ., cuti fere pex to-
tum corpus languifugas applicafle^icc^ aegrotura
priftinaeianitati reftituifle.

Qua? autem hirudines adfanguinis detra-
-ftionem ^eligenda? fint , & quomodo ante appli^
scationem pr^eparari debeant ; in alio tra&atu.,
quem fiio temporevidebis, expofui :Intereaeon-
fulere poteris Medicos Italos,apud quos hkudi-
nwnjufus frequetitisfimus , & imprimis Gavajfeti-
um , Hieronymum Fabrk: Aquapendent: in Chirur-

fcis , Horatium AngeniurrL* lib. de Curatione per
nguinis misfionem , HercukmSaxom , Gapivac-
cium ,& alios.

pe Purgation^j*

Si poft horum ufiim aeger paulurn ad fe re-
oWk, utaliquid iterum deglutire queat, com-
mpdisfime medicamenta purganm ei exhiben-

CIB

DeAfoplexia Llb,

Ijl

tur,ut>quod devitioiis humoribus incerebroreli-
quumeil,deorrumrapiatur«5cevacuetur:nu(piam
enim magis &re£tius cathanStica caputexpurgare
poiIunt,quam fiin ventriculocontineantur,equo
vis eorum facile cerebrum ferire poteft. Vickft-
dum tamen probe in exhibitione medicamenti
purgantis, ne quid ejus in afperamarteriaminci-
dat, aegrumquein furTocationis periculum addu-
cat. Idq> ut prarcaveatur , nonnuifi liquorem per
vas aliquod , cui longus canalis, nonnihil contor-
tus,appofitus, collo profundius intrufiim^proti-
nus in celophagum infundunt, ut inde iiibito in
ventriculum defcendens laryngis rimulamnunr
quamfubintret^

Conveniunt autemexpurgantibus I.Agari-
cusJFol. SenayTurbitb}Semen Cartbamidcc.

II. Pilular CochU, fummopere xForeJlo &
aliisMedicislaudata^, fepiusq; probat^ Fcetida,
Arabica, , Ind& r ^Aurea. Affaireth (fc. qua* cum
irochifcis, alhandal,extraB: fcammoneL aliisq; acui
poilunt.

Extva£tum fbfiorum Sen^Cnlcoplarmac : A-
garici &c: Utile etiam ejiin melancholicis elle-
borinigri extractum y modo.recl:e paratumfit^
necmetus de vomitu movendo adfit.

Elec1:ua-

guapur-
^avtia con -
tinumt.

&m\

Kld*.

232

GREGQRl hiXMMANl

Ele&uarium diacartbami , indimajor; dia-
phoeniconis, diacatbolici^ confeB: Hamecb, biera.
Pacbii feu Colocyntbid: qua Scribonius Largus fe
mukos ApoplecVicos revocafle teftatur, biera Lo-
gadii>imprimis fi melancholia abundet,ut ab Hip-
pocrateinexcellentibus ingeniis aquadragefimo
anno ad fexagefimum abundare dicitur, quibus
remediisomnibus, ut vis eorum citius adcaput
ducatur,aliquid Caftorei addi debet. Neque hic
verendus fapor eorum mgratusicum enim ftupi-
di fintaegri,anullofapore affici poffiint.

Qup vero hacc omnia facilius deglutian-
tur , diflblvi debcnt in aquis aut decoctis conve-
' nientibus & appropriatis, v. gr. Aqua Sa/vti ,- jfo-
rumarini, CerJferum , LtvcnduU^ Majorana ($c:

v.gr.

fy. PiH Cocbiamm 9 i )&
Fcetidar.d).
Trocb.Albandal. gr. iiij.
Caftorei gr.vj.

Cum Oxymel. fcytlitico q.f*

Fiant Pilult ,cfuac in aquafcerafbrum &
Satvia §iij. w/§iiij. diffofoipoffunt.

.. — r—

Vcl $■.

■ ■ ' ■ ■■

D E APOPLEXIA L I B,

m

Vel $>. Pitl. Cocbiar.^

Extr. Mecboacann.gr.xv. vel^j.

Scammonei gr. ij,
Caflorei gr.vij.
X^xxxfyrJStoecbad. Arabkd

F. Pilulae in Aq. Salviae & Korkmarini
diiTolvendae.
Alii fiimunt tabulas Diaturbitk vum rhab: diacar*
tbami &c. hasq; in aquis diftblutas exhibent.

PofTunt & ex limplicibus infufa parari, ut: P^im,t

^. Fo/.fen£(qu& valclein capitis affectibusj
- commendatur)3iij.
Agarici ( qui pituitam egregie t cerebro
\ evacuat) 3jf?.

Mecboatann* $ ij. plus minusve, pro aegri
conftitutione & roboro*
Zingiber. 3j.
GalangA 38.

Stentin infufione perhoras aliquot
Colat.^iij. vel q.v. adde_»

.Oxymel. Elleborati Gefneri 3jtf. Vel quod

fatis videtur
M. F. Potio.

Quidam in aquis veldeeoclisCephalieis et-
iam Ele&uaria purgantia diflolvunt, at cum h#c
ci^fTas potiones reddant, a*gricj; alias difficultel*
medicamenta deglutiant,?e&iuseorumloco ex-

Gg tracta

234

G RE G O Rl NT M M A N £

tradtacathardricajqn^inminorequancitateporri-
gipoflunt,fumuntur; nec minus quam Eieclua-I
riaoperantur.v.gr.

fy. Sahis.

Rorlsmarin*
Majoran.
Melifa an. Mfl.
F/. Centar.minor. Pij.
Ti/k Pj.
Rad.pyrethri^\\.
AngelicA 5).
Sem. Sinapis 9ij.

Coqu.inaq.£in Colat; lii\.
Difiofo.
€xt: enkopharmac. 9ij.
Mechoacann.
Fol.fensi an.9j. '
Caftprei gr. v.
Troch. a/handa/. gr. ii j. Ve/ q. f
M. Propotu.
De purgantibusidmonendum, nonniilfos exifti-
mare,eaminus tuto Apopleclicis in initio morbi
exhiberi. Cumenim, tefte Hippocrate//£.i.
Apbotiffa.il, concoBa non cruda ,neque tninitioX
niftmateria turgeat , purgare ac rnovere oporteat;
tum temporis autem,quandopurgantia a Medicis j
Apoplectici^ exhibenturjnondumfa&a fitconco-

•. £

ctio.

I III ll.HI |,l||l ■!. ■»■» I I .

DE A f 0 P 16 X I A LlM.

*35

£ti6,necetiam humores turgeant,penitus abiis
abftinendumefle cenfent, ne exfimplici malo du-
plex efficiatur.

Verum hic nota, cruditatis vocem a Medi-
cis multifariam fumi. Primo enim accipitur pro
bumoribus vitio/ts m ventricu/o & intefiinis exiften-
ttbus > genitis excibis rion redte elaboratis. Et ta-
lem cruditatem , vel ejusmodi crudos humores
Hippocrates loco citato non intelligit. Omni
enim tempore hi evacuaripoifunt,nec iniiscon-
co£tio exfpe&aridebetulla,

Secundo lumitur aliquando pro bumoribus
bdiofts , pituitofis & melancboltcis in venis exiftenti-
busy nondum tamenputreicentibus,autfebres ex-
citantibus. Etnec de talibus humoribus Hippo-
crates loquitur. Nam ipfemet nulla exipeclata
concoctione illos expurgat.

Tertioaccipiturfepius^(? humoribusinva-

fis putrefcentibus ,totam<^ maffam fanguineam dif

fimilem reddentibus:c\ua\cscmdi humores in febri-

bus putridis occurrunt. Cum enim omnis putredo

corruptionem moliatur ,maflam fanguineam in-

^quinat^eamqjdisfimilereddit^utcjLiafiebulliente,

natura coquendo & alterando feu fermecando h u"

mores emedare,utilesq; abinutilibusdemuiegre-

CruditAtk
boxquo-
moda Acci'
piaturt

Gg

garc

1.

Cur in initie
febrium a

catartJifis

abftinen-

\dnm*

I56

GregorI N tm m an l

Humeres
ConfufiHip-
pocr, crudi
ittmtuiu

An uno die
fMrgandum

& fanguis
detrahend^

gareneceffehabeat. Etquiaillahumorum alte-
ratio, fermentatio,& demum inutilium fegrega-
tiofiiccesfive &in temporefit,recT:e jubet Hippo-
cratesin febrium initiis a catharcl;icis,proprie ita
di&is , feu ele&ive purgantibus abftinere,nec e-
jusmodi remediis fortiores humores confufis
( qui crudt Hippocrati dicuntur ) commovere &
turbare : namcum Naturanondum idomne,
quod crudumeftjininitiofebris emendaverit,vel
utile abinutilifegregaverit,adepquenec ipfaex-
purgationemmoliatur, nec eam Medicum tenta-
redecet,Etquanquameandemetiamtentet, non
fuccurrente Natura, non tantum nihil, quod ali-
cujus momenti, evacuabit, fed &confufos humo-
resmagis turbabit,£grumq; in gravius periculum
dejiciet,utid vere&folide explicavit & demon-
ftravit ArgenteriusComment: ad aphorifmum
Hippocratis jam allegatum..

An autem urio & eqdem die vensefec-tione
& purgatione fimulutiliceat, acerrime inter Me-
dicos diiputatur., Nos , ut breviter ex hac contro-
verfia nos expediamus, dicimus, in aliis mitiori-
busmorbisnonfatistuto corpus duobus validis^
& generofis remediis uno die macerari, fed unum
poftalterumdiverfisdiebus adhiberi poffe* Atin

~ " Apo~

De JpoplexiaLib.

i'7

Apoplexia, malo tam. praecipiti etiam eadem dig.
venam fecare & purgare licitum eft : malo enim
nodomalusquasrenduseftcuneus ,hoftiq; valido
valide etiam refiftendum & occurrendum. Quare
mcdo nominatus Argenterius comment: in lib. 4.
aphorifm.io. Hippocrrfol.1526. poftquam idem fe-
re,quodjamdocuimus,oftenderat, fcribk: Non
defuturos ,. inquit, fcio y qui negabunt eadem die
harc fieripoffe, qu6d natura nequeat duo valida
remediaunadie fuftinere,& contrariimotusferri
nottposfint ,. fifubito fibifuccedant,necdifferri
posfit purgatio in horas vefpertinas , ob conco-
(5lionemalimenti. Quorumquidemrationes et~
fi contemnenda? non fiint in levioribus &tardio-
ribusmalis j tameninperacutis, in quibus eftpra>
fens periculum ,non foleo vereri poftfanguinis
misfionem, interje&o fpacip unius horas, exhibi-
tionem purgantis medicamenti, necme unquam
hujus inftituti pcenituit optimisfuccesfibuscon-
nrmati&c,

Eujlachius Rudius Iib.i.cap.io.fol^j.^f///^
&FauhmAeginetam fbrte iecutus,vomitumIau-
dat,quo nonfblum cruditates.expurgentur, ve-
rumetiamcaput calefiat^&exeomateriarevelkr
turrcujusgratia^gris antimonium hyacinthinum

A»\Somitm
conbeniat*

Gg 1

(pro-

23%

GREGORl N T M M A NI

Grana Tyl<

■■( proculdubio vitrum. £ intelligit & tithymali
grana , ) fed quae ? vereor ne Ricirii minoris fe-
men,quod hodiefub nomine granorumTylli im-
peritoribus pharmacopceis venditur, & tanquam
novum aliquod purgans mire comsnendatur :
quemadmodum ante triennium in celebri urbe
Bohemi^mihi id oftendebatur, & inftar fecreti
communicabaturac,nifi hujusfeminis notitiam
antea habuiffem,nefcio quasfacultatesipfiattri-
buiffent, & quomodo mihi impofuiffent ) qua?
ex India arferri & efficacisfima cffe dicit , porri-
git. Paulus tamen Aegweta lib. 3. de re Medica
cap+\%.fol. 417. & Aetius lib.i. tetrabibl.ferm.i.
cap.27. fol.26}. mulfo &aceto contenti funt,qu#
«egrotantis oriinfundunt, pennaq; oleo imbuta
fauces ejus irritando&ftimulandovomitumpro-
vocant.

Verum cum vomitus non nifi fuccur-
rentibus thoracis,veletiam abdominis mufculis
commode fieri posfit \ omnesautem hi jamaffe-
6ti aiitrefbluti fint,nec magnum iilum natura?
conatum juvare queant , a tam fufpecl:o & peri-
culofo medicamento abftinere tutisfimum eft.
Gbfervaruntque Jajon Ziric&us ^Platerus Sc alii,
multos Apoplecl:icos,in quibus velNatura fpon-

te vo-

DeApoplexia Li b.

r3*

te vomitum niovit, vel etiam a Medicis rnotus
fuit , cito fuffocatos fuifle. Taceo quod vomi-
tus a!ias caput multis vaporibus impleat , & ex
inferioribus partibus materiam fiirfum ad cere-
brum deducat.

De medicamentis y qm ori &?rotanti$ in-

fundi debent : (f in Jj?ecie dt^

sAquis Apoplccticis.

Dum autem Medicus his omnibus ma-
teriam e capite revellere ac evacuare nititur,non
negligat quoque ea, quarcerebrum roborent&
confortent, humoresque fundant,attenuent, dis-
cutiant,epsq; limulad motumhabilesacidoneos
efficiant. Et ob eum finem convenit , mox in
initio paroxifmi fricare palatum theriaca Veteri
( recens enim ob opium minus utiiis) mithrida-
tio , confe&ione anacardina , in omnibus cerebri
morbis frigidis tantopere decantata 6c probata,
diacoro^Aurea Alexandrina &c.qua? omniain vino
aut Aqua vit^e feu Apoplec1:ica,addito oxymelitq
fcyllitico , prius diifolvi poflimt.

Efficacisfimum abomnibus fere deprelien-
iiim eft Scjemen Sinapis , item radix Fyrethri.

FH&hmi
PaUti,

SpirUm.

01,4.

01, Nuek

mofchatt

24O

GregorI Ntmmjni

Alii & Suphorbium fumunt, nec ejus adurendi vim
ciment: Quxomnia cum caftoreo permifta, vel
inpulverem redigi,autinvino coqui,vel melleex-
cipipoflunt.

Ut: ^. Puh. Sem.finapis
) Rad. Pyrethri

Piperis longi am 9 ij.
Czftcrei 9#.
Cum melle macardino vel oxymeli. fyU.

F. Elecluarium,quo palatum fricetur. Si
fuccum rutae ei addaSjefficacius o-
perabitur.

Ori naribusq; infundipofflint commode
fpiritus^ olea^ effentu , cxtraBa , aqu& cephalic&fim-
plices & compofita, claretadecoBas &c.

Ex fpiritibus conveniunt Ceraferumnigro-
rum> Rorismarini, Meliffk,Juniperi ©V.

Ex oleis laudantur Salvia,nucismofchata^
per cxpresfionemparatum, quod in fpirku vini
diflbiutum pro fecreto Mercatus riabet,fiori, au-
ribus &naribus xgriinftilletur, ol.Succini albifii-
namomi^ Melijfk-, Lavendula^RorismarinijMaciS)
Ange/icajPu/egiijRut^qn^ tamen omnianon fola,
fed in conveniente liquore diflbluta ufiirpanda
fbnt.

Extra

D E A P 0 P LEX I A Ll B.

24I|

Extfd&M,

Extracla\Salvia extra&um fingubre ad
Apoplexiam experimentum ftatuitur , fi cum a-
qua appropriata#gropropinetur,vel fblo ejusfiic-
co palatum fricetunfiec multominoris efficaciae
funt Extract. CaJiorehMelifa^ Rorumarini,Helenii,
Ange/icayAcoriveri, Cubebarum^. Locoextra<5to-
rum&EiTentiaehodieanonnullis di&x fumipos-
(unt.

Aqua fimplices refte deftillata? valde quoqj L j^,
potentesftint,&pIurimumprofunt. Laudantur".
autemprascieteris^. RorumarinidcNucis mofiba-
t*,&zopkpoftcriorefcribit Holleriu* lib. I. de mor- '
bisinternis cap.7.pag.<5i. quod inter ca?tera com~
modadsfimum remedium fit , fi deftilletur cum
fpirituvini,feqrhoc praefidio Sene&enfem epifio-
pum horas jam 20. ficferatum jacentem excitalTe.
Utiles & efficaces etiam hx deprehenfe fue-
runt,«SWitf*, LiliiconvaUii, LavenduU, Cinamomiy
quarmirecerebru &cor reficit, M7j&,quae valde
etiam ccrebro grata,^?r: ///**, qua?& humores at-
tenuat, & fimul vapores difcutit, Cyani^uxmXo-
quela? defe&u fingulare experimentum. Llnde &
Apopleclicorum palatum folis floribus Cj^ni,
vel re&ius eorumdecocto fricare folemus.

In aquis hifcenonnulli Magifteria margari-

H h tarum

141

GregorI Ntmmani

Jq.Jpople-

An ctittis

Mtdic»iici
tum Jit no-
$as Apople
tlicaijiqtidi
^rafcrihre,

Urum dccor^JItorumrubrorum diflblvunt ? cascii
itaadhibitasmire conferrecredunt.

Ut: ^. Ext.Elenii

Acori Veri an^9& y>el d). aut q. k
Cafiorei 5j.
Aq. Rorismar*

Infufionis la*i>end* an. Jij.
Cinamomi %].
Nucmofcb. Jjff.
Magifter^Corallor, 91?.
QJ. fucctn. albi gutt. vjj.
Spirit. Cera[or.nigr%\*
Ambra gr. iiij*

Mifc.F.Potio

dequa Cochlear. j, velduo per interval-

la aegro infundantur.

Compofiiarnm aquarum Apople&icarum

defcriptioncspasfim circumferuntur vari2e,vixq;;

reperiturPradticus, praealiis eminere cupiens, qui

nonnovamaquam Apople&icam in fimrh phar-

macopolium, fiepe magis arrogantiae quam utili-

tatiscaiifsaintroduxerit,&; non raro prioremlon-

go ufu jam probatam abjecerit 3 aliamq; adhuc

probandam fubftituerit. Hoc autem quam no-

xj^m fit rebuspubl. exp erien tia tefta tur, Nam prse-

fcribere medicamentumquaddam, artis non eft:

quivis Medicina: tyro idfacere poteft : at fimplicia

\

me

di-

DE AP 0 P LEX I A LlB.

Mi

medicamenta omniauni &eidemaffec1:uidicata
recteeligere, omniaq; convenienter & proportio-
naliter inter fe miicere , hoc opus hic labor eft. Ac-
cidit enim fiepe, ut duo remediauni & eidemaf-
fe&uiappropriata, quae perfefblaadverius ipfum
exhibitamultum utilitatis afferrent, viresq; mor-
bi ,ad quem curandum poriiguncur, non parum
infringerent, in compofito tamen nihil efficiant,
fed ob contrariam naturam,&fingularem?quam
interfehabent,antipathiam,unum alterius vires
kainfringat,utpoftmodum neutrum morbo fuf-
ficere queat,imo a calore noftroin actum deducla
magisinterfequamcum morbo pugnent,hincq;
totiuscompofitioperationemimpediant,corpus
turbent , fummasq; moleftias & anguftias a*gris
pariant,uthis non raro deliquiumanimiiuperve-
niat,&Natura medicamentum demum totum
per vomitum ejicere & expellere neceffe habeat.
Atque cum hae antipathia*, quae inter plantas
crebro obfervantur , non omnibus notae fint,
(nam paucife in ftudio Botanicohodie exercent:
quique etjam fe fatis exercuifTe opinantur, fatpe
ne.vulgarium plantarum quiderri veram npti-
tiamhabent , & vulgatisfimas herbasdifcernere
valent ; & ideo nec earum facultarum viritimq;

Hh

/

244 G REGO Rl Nr M M \M N I

infitarum, quas faepe ob infcitiam & plantarum
confufionemperperamrutae aifcribuuntjCjuse falr
viasdebentur, fcientiam habere poterunt ullam)
fatius eiTetnonnullis in cognitione fimplicium mi-
nus verfatis,ab ejusmodiremediorum novis com-
pofitionibus abftinere5& in morbis tampericu-
lofis probatisuti,quamiis alias adhuc probandas
fubftituere. Hinc& in bcne conftitutisrebuspub.
lcge cautum eft , ut ea remedia, quas in commu-
nemufumparantur, & ab omnibus argris inmor-
bisacutis&periculofispromifcue ex officinis peti
debent, a toto collegio &omnibus Medicisprar-
fcribantur, vel ad minimum ab iis approbentur,
cumoculi plus videant quam oculus, & fepe alir
quid abhocdeprehendatur, quod ab altero non
fuit animadverilim. Eftqj in hanc rem elegans
Cratonis fenten tia in confiii Scboltzio coUeSisjii.
/<?/.ooo. qua^icitr Dehis omnibus) nempe morbi
cauisa lococj; affe&o:) Medicus diligenter cogi-
tetyatque in eoplus qmtn certis medicamentorum
mirificis formulis fitum putet : medicinam tamen
expertam cum ratiohe adhibitam plus va/ere ea,
qua interdum fitbito a do&is/imo. etiam Medico
magna rationeadhibita excogitatur, non dubito , at-
que hacinparte rattonales etiam Medicos Empiri-

ciscc-

Ds Apoplsxia Lib.

245

cis^cedere debere^ , de fententia Hi/rpocratis fia-
tuo.

Sed ad aquas Apopleclticas redeo, & unius
velalcerius fepius probacacdefcriptionemfubjun-
gam.

Valde autem commendatur h*# Langiu
cpaamhabet j.Epift.pag.854,

fy. F/or.primut.J>erir
Korismarini
Majoran*

tv& artbetica m. My
Spsc: Diambra
Diamofih.
DiapRris an. J £.
ConfecJ. Anacardi»a%%
Qtbebarum
Ligm aloes
Hucis mofchata
CaryopbySorum
Macropiperis
Carpo balfami an» 3^
Kad: Acori
Ireos

JriftoloehMtu»dazxi*%%
Sem. Silcr.montan*

Peoni& "^

Foenicuti an>5j.

_ .. m % Aq :]

- - - * ■■ • . __i * ..... _

Aqua Apd~

pltGica

langii.

246

GresokI Nymmjni

Jq. Herb& Paraljf,
SdhU

Betonics, an. tfc. j*
fl.tilU tfcjl?.
Gummi Serapin.
Opopanac.
Myrrh& \

Juniperi an. 5j<t;
Stent omnia fimul mixta in infufione pcf
dies o&o, poftea deftilientur per alembicum in
cineribus, illaq; deftillatio ter repetatur.

Ex Gabekboveri Aqua Apople&ka, demtis
nonnullis quasminus convenientia,&addkis aliis,
qua? neceflariavidebantur,hanc demumxompo-
fui fortenoninefficacem } recipk enim cephalica
praftantisfima , nec pugnantia & quidem in dofi
legkima,inquainterdum, qui nimis hic religiofi
fiint,peccant,

J^. Flor. Luii ConTtattii tft ij. infundantur in vini
Rhenani aut malvatki cantharis qua-
tuorvel q.f.ftet perdiesdecevelplu-
res probe claufa iri vafe Waldebur-
gico,poftea deftiIlentur,liquorpro-
diens fervetur, donecreliqui flores
haberi pofsint.Deinde quoslibetfuo
tempore, vel etiara fi res ferat,ali-
quos conjun&ira infunde.
Fkr. LaVenduU tfcjtf.

■ ■

m*

DE AP 0 P LEXI A Ll B<

H7\

TilU 5vij\
Jnthos tfcj.

Cham&mom. Roman. JviiL
Ruta §vij.
SabU Jv.
Macerentur & deftillentur ut antea. Hinc in li
quore toties deftillato , additis Spiritu anifi Jiij,
&aq: cerafbrum nigrorum q.C videtur infunde.
Flor. primuLl>erismumbraficcat'.yi\\),
Summ.Meliflbphj/L Mv.

Pulegii cumflor. Miij.
Sem. Eruc* par: contufi %n)8i T>e/ $11')«
Peoni&
CarVt

Nigella ati.f}.
%RaJur. Difci querni Jfc.
Cubebar. ^ij.
##<•«" mofehat£ Jij£.
Cinamomi §ii>
Ga/ang£
Caryophyttor*
Corticum citri
Macer. arn^V
Baccar.lauri 5x.
Radic.Angelica 3iij.

Poeonh^Scorzomrs. an.^ii.
Sterit in inftifione per dies 14. poftea lento igne^g-
ftille tur bis,in deftillati liquoris par te dimidia r<?/?0-
ur<fi portio infundi poteft> ob mulieres, quae bene

odo-

24$

GREGQRI NTMMANJ

AojUJt MtA

Mattbioli,

odorata perferre nequeunt, inalteriiftfuridatiH:
aliquid mofihi & ambra, quas valde cerebro pro <
lunt, {piritusq-, reficiunt ac inftauranx.

Convenit hasrc aqua nonfolum in Apople
xia^fed & Epjlepfia & animi deliquio. lltiliter
eriam irawel terrore pommotjt cochlearia duo in-
funcluntuk

Aqua M^/A&/<?/i Apople&ica?quam&Eli-
xix & Aquam Vkcevocat,& lib. 5. in Diofcorid.7.
fol.007.defcribit.

yu Cmam. Jj,

Zingiber. j&
Sanul. omnium 3vjo

CaryophyBorum

Galangs,

,NUcis mofib* an.$i}t*

Macis

Cubekar.zn.%

Cardamom. utriusfg

Seminis melantbii an. jijj,

ZedoarU J &

Sem. anifi

Fosn/c.

Paftinac.Jyfoeft,

ocymi
RAd. Angelica

Caryopbyttf

1 r— -

»1 ■ ' ■ 1

Glyctr- :

i

K~

Z?£ APOP lEX \lyA J>JB.-

' ' GlycirrbyzsL
Caldmi edorati
Vbu. minoris
FoL Meiys& (pro Schdrka) .

Calamintb*

Pulegii

Tbymi

Serpitli

Amaraci an.jij- \
fkr. Rofar* rubear.

S#foi&

LalPenduU

BeWnicd

Rorismarin*

Staecbad.

Bug/ojT.

Bormgin. an.^%
Corticum citri 3iij,
Spec. diambra *

arsmatici rofati

Diamofcbi <hdc.

Diamargart. calidi

Diarrbod. AbbatU

Elecl. degemmisoft. 511].
Maccrcntur omnia in tfe. xij; aeJBsc vitae pcr dies
aliquot,&deftilleiitur,tandemaddo

Julepi Rofk. t& j. -<<• v \ v

Ambr& lintcoioinclufk an3j*

Santal. odoratl^\).: SerVipro ufu.

I i Conv

-C©

&RE6 0 Kl 'NTM:Mtf M r

Commendatur &aplurirrus vaffi Aqua vitd An~
dernaci 9 diciturcjj ^ad mempriam rohorandam,.
yertigmem,Epi!epfiiatt*y'& Apoplexiam, tum cu-
randam^tum prxfervanclam .preoiofisfimajejusde-

doJbeccli

Cardampttff
Bigeris alhi

CarjopBym

Granor .Baradyf, an.p. 9|>

Zingiber.^ii].

higni aloes §i jw y

Cinamom.

Cubebar. an% $$*.

Majoran.

Bjorismarm*

Mentba

Pulegii

kute

Sahia

NardigaHka

Jjparagh .
fk mtbos

Rofar.rubr. an. Mf.
Sem. cuminijyheftris feu carVt Jl*

Aniji

Feeniculi 2Xi.%)f

COPtrl

__ ■ • i - ■

iWUii »"ii^Ui

DE AP.QP l E X l A Ll

Coriand.
Sinap. t
Pmoni&\\\*
Cmiini Roman.^ij*

2fi,

arujij.

Rad: enuUcanspan*
Irid. a.n. %
AngelicsL 5vj.
TimpmefU

Doronici at% JfS.
DicJamn? albi ^iij.
Sacchari candi aibi ttUj.

Oasfiufculecontufaautconcilaomniainfiindatur
irf Spiritu vini quinquies reclificato , ftent ininfufi-
onediebus^rpoftealentoignein B.M. deftillen~
tur, liquor deftillatiis,fecibus iterum affundatur,
&deftilletur, illaq; operatioquinquies repetatur.^
. ( Verum fi primo recle operatus fueris, toties de>
: ftillationem repetere vix opushabebis) tandem
| deftillatofpirituiadde

Croci orientd, 9f.
Mofcbi

Ambr& ari. Jj.
Fol.Auri ^ft
Dofis Gochleardimidiurn cum Jq. Melifi&,Ce*
rafer. nigror. Tili& &c.
Silocolpiritus vini Vmum Mahatkum aut ^!i-
nd generofum furnatur, optima inde Aqua Apo-
ple<5tica etiam fieri poteft.

Ii z

De

Ij

ytn Ayua

'ApapUliica
in imtio ■
{■enfynianti

V iCi

6 RE G 0 R I Nr M M JJi l

De hifce Aquis Apopleclicis,, ut&fequen-
tibus odoramentis movzmv Aubmm^ti in witio
paroxyfini reBe ^grvs pdrriganittr. Cumenim
humorescraffbsfundant & attenuent, rnagis eo-
rumfluxum piX)movere,morbumq; augere, nec
latis tutoantevenasleclrionem a Jahanm * VVittt-
chio & aliis exhiberi creduntur.

Verumecfifacile eoncefteriitiyinfigne hexre-;
mediapenetrandi,humorescj; craiTbs diiTolvendi
vim obtiiiere> t^amen cum plus ,utilitatis quamin-
commodiexilla htimorum fufione inhocarfeclu
.fperari,po.sfit,npn yideo, curfiiTipIiciter rejici de-
beanL. ; Nam eo ipib, quo alios cerebri humores
fundere dicuntur r etiam illos , qui obftrucliohes
pariunt, di(folveref,.eoscj; ad motum 'prarparare,
obftruc^danes:referare,atq^itafpiritibusvitalibus
iterumviamad cerebrum aperirepoffuntjimpn-
mis cumpracterillam atterruandi potentiam & dis-
cutiendivimhabeant, ac cerehrum roborent , ut
ceu a fpiritibus vitalihus afficiatur ficq; arTectum'
nonnihil reficiatur, fortiusq; caufTk morbificar re-
nitatur, nec tam fiibito fub morbo iiiccumbat.
Prubayitqj experientia fiepius , tamaquas,quam
baifama Apopledicaaliaq^fimilia remediaonin-
fuia,naribuscj;aegri adhibita pradentaneum auxi

lium

i

D £ A p o p is x i a Lib.

*B

'Wiiipfisatttilitfe^ mulDasq; ferva&e. Interimta-
meTvmrigis tutumearum uiu dicimusin Apople-
xia piruitosa ^Sci crasfis humoribus genita, quam
qua: ex caufsa violenta, & fahguinee cerebri vafis
adhuc fluente. producitur. In ejusmodi enim
Apoplexia faiiguinea (nifi for.tefanguis a qua-'
dam cauifa grtifnofus factus fit, x\t inira dicetur)
ipfimet fiuademus , ut Medici ab iis in principio
morbi abftineant ;, ne fort& attenuandi fiua vi
ianguiriis fluxuinprbmoveant, eumq^magispro-
ritent. . -v • ■ . . . , : .

Sitalesaquxadmanumnon fint,lierba? vel
alia ceplialica ihipiritu vini mox macerari acin-
fundi,a:groq; propinafipoiiunt.- Etquamvisipr-
rituS vini vim aliquam ftupefaciendi habeat ; a
plantis; tamen iftis narcofis ipfius ita obtunditur,
utnon amplius eerebro nocere posfit. . Exper-
tusq; horum infuforumeffieaciam fa^Qius fuit /Y*-
terw , qui .dicit^fpiritum vini eximiaiua fubtilita te
&calore , quibus pollet , ad cerebrum yim plan-
tarum citodeducere,, 3c pituitam egregie incide-
re, imo & exturbare„

Mylkrus wmiraculis c /S^V^.experimen-
tum arTei t hoc,quo ■&. amiifamloquelam itatim
reftitui fcribit :

An plantd
wfpiritufi-
ni macerari

dibear.t.

Ii

fy. Gm-

M4

GREGORf NtMMJNl

$.

I ■^-^"

Grmwr. juwperi contufimm * affund. S. /^

(ego fyjntumceralqrinti nigrorum magis

proBo ) macerenturper triduum, in cola-

tur. infand.

SafoU

Pulem

'Na/iurtH (firtejemen ) an.jM j .

Creci 5j. De hoc liqnore cochlcaria

dao aegrotantis ori infundantur.

Nec quoq; inutile crit Extracla , vel Eflen-
-tias Flantarum cephalicarutTi cum conveniente
liquoremifcere,& ea aegrisinfundere.

*De Odoramentis naribm adhi-

bmdis.

Ex odoramentis, quas aegri naribus adhibe-
ridebent,conveniunt Ruta vel Pulegiuni^^Qtto
fimplici vel lilior. convall. madefadta. Valde
efficaxetiam eH C^^^^/fiinfpirimvinidif
(blvaturj item 01. Succini a/bi, ol.Nucis Mofcha-
ta , de quo iupra dixi ; 01. Sahi^Rorismarini, Ma-
joran&iMehfl&^ Rut£,Spic£; qux omnia ne cito
evanefcant, cum qupdam folidiore corpore mi-
feeri, vel eorum balfama ufurp&ripoffunt

Succus ceparum vel Cortices earum nari-
bus admota valdepituitam incerebroattenuant,

DS J P 6 £Li ■ X ' I A Li P.

2tf

CCH4X&-

ut & lachrymas evocent*- Lltili
phaaiacris, & iuccus majorarce.

Ambra^^mofchus , zibethurru cerebro val-
de quoque grata .-fii.rit >& mire inhoe affeclB pro-
funt : quibus alii & graveofentia admifcent ,
utpote galb'anum,aflamfixtidam, opopanacumj.

fagapenum 6c alia.

Suit ^utptfutdfjjuccinaycapt,

gn^femimnlgelia^rajura C. Q gurnmatibm aliiscj
fimilibus 5 fuper ignitam laminam pofitis , parata^
etfimateriamin cerebro attenuare posfint; caute
umcniis utendum, nefumus afperam arteriam
ingredienspatientem fuffocet,

Si autem utiliter adhiberi poflHnt hioc fe~
quens forte convenirek

Sufimi^ia]

^

*

rur& mrnucer°pi 3**.
Gumrn: gagam

[uccmalbi
ammemac* an»3|-

Caftorei 58.

Sem. mgeff& 5 j»

M. F. Fkfofe.
Velhorumloco parentur vaporaritu
Ut:

fy. Pu>

eQlt

2$6"

G r £g~$:r I: N-Y'M'Ai'4^ Nl

Origani

Majora'n£

RorMarim

' -*M {

\Balfa7K4-.

Coquanturinvino,vapor2egrin4nbus Jj
adhibeatiir , ut cerebrum afficiat. j
.Pertinent&huc imprimis Baffama,t2.m$im-

plicia , '9^^ifh^^^^^0M^ diBa>Q$ix.VL
pradictis oleis confic.ipntur.
C Sirnplici a [im t RalFamum Ruta , Succinialbi7
C,avenkduU , Rorism/irini, Nucis\Aofchat£ , Wlajo-:
ran£7cinamom: 5cc. Item Bafim. Pcruvian: ex
cjuihus demumadditisj nonniulis odorads Com-
pofitafiunt; v.gr.

Hi '

fy. Ol.deftillat.fuccimalhi
Maforan.
Rut& an.sjff.
Safoti

Me/ifik att. gr; ''vij. * ,

Amhr^
Mofchi an. 98.
Ziiet/bi gr. xv.
0/. NucisMofchata expreft* q. . ad incorporatb-.

w

F. Balfam-%

! I

y

Vel-#.

DE AP 0 P LEX I A LlB.

2-57 f

Vcl 9*. 01. rorismar. gutt. vij.
fuccini 9^.
rut& gr. viij.
Pufoeris Nicotlam comp ofiti , qucnu
©c^nitpta&^ vocant, 3j.
Excipiantur Ol. nucis mofebatd per ex-

presfionemparatse q. C
Mifc.
Valde etiamcfficax eft hoc BalfamuntApople- M^»»

Bfcum Crollll : cum CroBii.

fy. 01. nucift* exprefik^i].
Ambr&grife& 3j.

nigra. 5jfi,
zibettx, Sijfe

0/. <&/?/#, l&enduU,in quo liliiconTvattii
flores maduerint 36.
Onamomi $$.
Majoram 36.
Caryopbyllor. gutt.vj.
Succini albi 3j. ■ „

M. F. Balfanij.

Neque hifce Balfamis & Aquis Apople&icis
folummodo nares, fed&vertex^tempora ,carpi
regiones , & vol& maniium inungi, iuiniri & Cr>
cariconvenitjUtperarteriasvis eorumetiam ad
caput derivetur.

Kk

Z><?

\ 2f8

GregorI Ntmmani

De Eleduartis.

Sixger Eleduaria deglutire posfitj fequen-
tiaufurpanda:

92. CenferlP.fahU

f. Laytendnk
Anthos

Betonic. an. Jj.
Kad: Scorzoner. condit. 51 j.
Acori Veri condit: %$ .
EnuU condit. 31 j 8.
•S^. Diamofcbi

Diambra an. Bij.
ConfeShmacard. 3ijfi.
Cafiorei 9j.
Cum oxymell. fyUitico, T>el (yr. fioechad. A?alk&.

F. Eledtuarium molle.
Sign. 4a«wcr0*

Vel J^. ConftrTe: anthoj

Majomm
Lilii convaK.
FL tih&

Primul. veris an. Jl. vel 3vj.
/W&. Cubebarum

Sem.Bruca zn.^y.
LApJd.carjiio.femi/unar. 9ij.
A/^r/tf 9j.
Nuc. mo/chatS\'j

Zxtrafr

D E APOPLSXIA Ll,

2-59

Extracl Helenii B\

Ange/icd, aut acoriloeri
Magifterii corall.

Perlarum an.9&
Cum (yr.ftmcbad.Arabic&<\S*
F. Ele&uariurrL,.
Commendat&NicolausMyrepius in Antid.
EJec7uar.de Zingibereyc\utm vide fol.470.456Y
I)t Stermtatcrii*.
Poftquam per ven& fectionem fanguinis
copia detracl:a.v& adhibitis clyfteribus corpus
probe purgatum fuit, ad particularescapitis eva-
cuationes,maximeeas,.£juaeper Errhina & Ptar-
mka fiunt,confugere licet: eftque inprimis labo-
randum , an forte fternutatoriis -cerebrum irritari
posfit, ut,fi non fenfii animali (Nam hunc non ob-
tinet,ut alibi monftravi) tamen!naturali adex-
ulfionemaiTurgatjCauftamcj^morbificamexpel-
at.Habeturcj^probonofigno^fipofteorumufiim
aeger fternutet. Parari autem ha?c pofTunt ex
Zmgibere , pipere , elleboro albo , fimtne ftaphjdis
agria^radice pjrethri , euphorbio\ quae omnia vel
fola, vel cum aliis mixta pulveriiari, pulvisque eo-
rnm naribus inflari poteft, pauca tamen quanti-
tate, ne forfan narium foramina obftruat &ob-
turet.

~ ~- K \C~Y~ VtG :

1

SternutM-

tdria*

,£ l rbina.

2,60

GkegorI Nymmani

Ut:
^. Pufa. EUeborialbi^j].

Rad.pyrethri 9&
Caftorei gr. vi).
F. Pulvis pro fternutatorio. *-
Alii fumnntf bram radicis ellebori nigriy
eaq; narium tunicas vellicant, ficq; fternutatio-
nemproritant.

De aliis Nafalibux & Srrhi-

nis.

Ptarmicis nihil efficientibus,corivenit & alia

Errhinainfpeciefic di€ta,feu Nafalia naribusad-

hibere, eaq; ?fi ferte in forma fieca ad modum tu-

rundaeipfisindantur,filoalligare,utiterumretrahi

f)osfint,hac tamecautioneadhibita\nenimis cras-
afiant, nariumq> foramina y qua? pro refpiratio-
ne libera effe decet> occludant.. Tarantur autem
znfimine nJge/I<e,cubebiS)CarJof>bytf:nuce mofcbata:
radice hetaJreos ^pyretbrif cyclamihis\fucco majo-
ran&, anagatfidisj>et& , heder&> quem Gmlhelmus
Seraphinm valde commendat \ ex quibus omni-
biis^addito Agarico velfcammoneo, liquida vel
aridaerrhinafieri poiTunt? Ut:

/ ^. Pufo, majorandL
SafaU
Nucis mofcbatA

Sem»

DE AB 0 PLEX I A Ll B.

161

Sem. nigella
Rad. cydamin. an. 9}.
Agarici trocbi/c. 3j.
Caftorei 912.
Cumo/. irino addita pauck cerk

R Linimentum_>. Sign.

$tafcnf<MM<iin

Vel ^. Succi ht£

anagaUid. Pbeenic,
majoram an. Jj»
M.&cum pennaillinantur nares.
Poteftetiam aliquid de Agarico, &femine ni-
gell^e addi. Sivero fucci ad manum non fint,eo-
rumloco decocta vel Aqu& fumantur.

Vel $». Sem.nigeli*

Nucis mofihat&
Cubebarum
Caryophyllor. an. 3ij.
Majoram
Sahi&

Rad. cyclamin. an. 3j.
E Pulvis, ;ex quo add. therebinth.
& cera formentur turundae, quas
oleo Ulitae naribus indi^ filoq; alli-
garipoilunt,
Ex radice ireos,bet£*>cycUmin: &c. etiarri ta-
lia nafalia parari poftunt, fi in formam pyrami- ,

Kk ?

dalem

2bi

G R E G 0 Rl iN<TM M AN l

Hanta
Cepbalica,

daiem figurentur, &in fuccis vel aquis conveni-
entibus macerentur.

Vide dePtarmicis &Errtiinis plurainfra
cap. 46,

De Fomentk & Embrocation*-
bm.

Tandem deveniendum & ad ea, quae noxi
folum cerebrum confortant Sc humores attenu-
ant,ied&perinfenfibilem tranfpirationem mate-
riarn difcutiunt & evacuant; inter quae primum lo-
cum obtinent Fomenta & EmbrocationeSyCpz fi-
unt ex plaritis cephalicis,utpote Pulegio, Majora-
na, Roremarino,Me/i/oto,qu£Gcrmmis f)kn$xa\xt
dicitur , Chamdtnelo , imprimis Romano,quod val-
de cerebrumroborat, Hjfoj^OjS^hia^ Me/ifia,Ser-
pilIo,Satureja, Betonkd, Rutgfo/w lauri, Verbena,
quaemiram vim habet dhTolvendfin cerebrohu-
mores etiam melancholicos, calamentho^anethof
linaria vulgari lutea, Clufio ofyris Auftriaca vo-
cata,cujus effieacia mihi notisfima;quibus & a!ia
addi poflfunt, utpote Bacc& lauri & junipcri^z-
mimfcenku/iycumini^ carvi : nux mofcata , cubeb*,
Radices : Angelica^ cyperi,Ireosforentw*,posoni&,t
acori veri$6c, v. c.

.

£. Hy:

DE APOPkEXIA Lis.

2631

*•

Hjfopi

Pulegii

LinarU

Metiloti

Origani an. Mj. vel M j#.
Rad. Angelic&

Ireos ftctat an.JG.
Cubebarum 3j.
BaccarJauri

juniperi an. 5vj.
Sem. Fceniculi

Anifizn. 3ij£.
Incid: & contund: on\nia,crafTo naodo,co«
quantur in vafe claufo pro Embrocati»-
ne vel capitis foment©.
Vel R. Calamintb* .
Melijs&
Origani
Rorismarim
Fol. lauri

SerpiUi an. Mj.vel g,v.
Rad. Ire«s

Cjperi rotundi an. 3vj,
AcoriDeri ^Vj,
Sem. CarVi

F&nkuli am. 5iij.
Fl. Cbam&m. Roman.

meliloti an.Mj.
Coq. in lixivio &vin© pro Embrocatione

feu fomento.

- ~ Ex

\Fomtnt* &

'Emhrcca-
■tiontst

:64

OkegorI Ntmmjni

SdteuH,

Ex reli&o magmate,additis oleis conveni-
entibus , Cataplafinattu fieri Capitiq; applicari
poflunt.

Saccttli & Cucufih*.
Hifceitaadhibitis, capitiraio utiliter&facculi
imponuntur, vel cucupharex ccphalieis compofi-
tx applicantur; Ut:

^. Puh.nucps mojcbau^.
Macis jl?.
Caryopbyit.^i).
CuMar*
Merh.Majoran,
Mekfi.

Pulegti an< 5j.
Rad. Ireos
Cyperi

AngeUcsi an.^ijff.
FI. Antbos

ZaVmduk m*d'i\:
$em. NigellA 3j.
Styrac.calamita 9ij.
E Fulvis&indcjaccu/ivtl/ti/ei pro capi-
te, qui calrde adhibeantur.

Vel #. Metifie
•** Korismarm^

Majoran.
Fl. Cbamozm. Roman.

LatoenduU

1 ' i[ * ■ — i . ■ — — — - —

Stcecbad.

DE JP 0 P LEX I A LlB.

i6j

Stcecbad.slrd&icfm.MS»
Kucis mojcbat. 3ij»
Macis

Caryopbyttor. ati. 5|.
Rad. Ireos florentin£.
Cyperi rotundi
Sem.Nigell& an. 5jl?.
Si/eris montani 3j.
Incidantur & contundantur craflb modo,iniuarr
tur lintco tenui ^tofacculo leu cucupba^u- \
na,velpluribus*

InunBio&ts.
Poft fomentationes caput ut&occipitisre- tnmfoms
gioinungaturoleis calidis, utpote laarino yirino^
rutaceo^ cafioreij depiperibus ^nardino , de lateribus,
de£uphorbio,J}>ic&,fiminis (inapis: ol. deftillat. U-
*vcnduU'iforismarini,jumperi-)cer&-> quibus majo*
ris penetrationis caufsa aliquid dcjftiritu vini vel
Aq. ApopleB. addi poteft \ Ut :

^. 0/. rutac.

laurin. an. 5j.
Seminflnap. p.
deflitt. rorkmarini
majoran*.
JpicsL an. 9j.
Bdettii in aq. Vit£ dijpduti 3ifl.

M. Sign. £cU

-JJ— Vel

\8!{Buariat

266

G REG 0 Rl NT M M A N I

«plafira.

Yc\p2LX£tuxt2lclimmentur?u;
fy, 0/. caftorei

nardini an, JjG. ,
defiitt, baccar.junip. d\ j.
cer& 9j.
Safoia 9$.
Opopanac.

Bdellii in S. Vjijjbluti att. %)%.
PulJ>. cafimrei 9iiij

Baccarjauri 5I.
"?-" ;._ Bupborbii 9j.

F. Linimentiim->.
Olea deftillatainfine addantur ; Si enim fu-
per ignemifceantur,mox evanefcunt, &inauras
evaporant.

SmpUflra.
Laudantur &in Apoplexia emplaftra,ver-
ticirafo applicata; & imprimis commendatur a
Cafparo VVblphio pag. 13. aliisq; oxycrcceum Vi-
gonis cum oleo laurinpiiibadfcum.

Vel parenturnova ex/agapeno> opopanace,
Anfmomaco)tacanyahacayqu3.malii,dc fola appli-
cant ipfiqj multumtribuunv aranna^asafoetiday
p ulvt re radk.pyrethri , Ang e£ic& femmtflaphidis .
agrU>(inapis ^eyphorbiQs ex quibus cum cera,pice:

feu refina emplaftra formari poffunt: Ut :

ty. Gal-

D E A.P 0 P L E X I A Ll

26 7

&.

Gaiban.
Sagapen.
Opopamc,

Tacamahac. diffolut. in aceto an. 51 j*
# /Wl>. fem.fmap:

Rad.pyrethri an.^ij,
Cafior-ei 5f?.
Itaff. /^»?*. 9j.
Therebmth.^.
Cer* & reftm cf.f
F. Empiaftrum-ji .
AJferem cupreficalefaBum Crato & alii non-
nulli vertici adhibeiit , eiq; magtiam efficaciam
asfignant. y.

Utilia etiam funt metipeBa Noribergenjitu,
fi nempe calida vertici rafo applicentur.

Sartdfo Candens.

o

Poft horum ufiira, fi resnondum exvotofue-
cedat,ex Arabumfententia,fartago, pala,aut aba
lamina ferrea candens capiti eouique admoveri ,
poteftutidvaldecalefaciat,&veiutipilosincurvet.
Laudatcjj boc remediigenusetiam Ftatems^uaxx-
dofcribit pag.^.ejusmodi praefidium cxtrorfum.
humoresegregie eliciendo,Apople£ticos nonnul-:
los,ut ad fe redierint,erTeci(Te: caute tamen illa can-
denti.a inilrumentaomnia capiciadhibenda fiintj

Ll

ne

G REG ORl NXMMANl

z6% _ _ _____

ne forte^utiniexurant,ficq; poros ejuspotius oc-'
cludant quarnaperiant, vel aliud malum pariant
Notavit enim FcrefiuSy mulieres aliquando, cum
juveni cuidam ex- amore infanienti patinam ae-
neam candentem,qnale<ftum calefacere folebant,
adhibuerint,. caput ejus ita combusfiffe,utfuper-
venientedoloreintolerabili, &ukere hinc obor-
to^cutim & pericranium corrodente, ipfumtan-
dem lummocum cruciatu perire & mori opor-
tuerit.

Bropqxfeu Picatio.

Ad exteriora materiam trahit Vicatio vet
JPrcpax, qui vel Simplex eft,& ex fbla pice cum
oleo liquata conficitur \ vel Cowpofhus^ & prxter
picem &oleurn etiam alia nonnullain Apoplexia
convenientia remedia recipitj qualia Cuntpipery
Dropttx., pyretbrum ^mpisfemen^ euphorhiumr cajloreumL*
&c. Ex:gr..

*♦

"> >i >

PfcfS tfr&

$1 rutac^ £ ut liquefcat,addc>,
Puh.rad^pyretbri

Sem.finap,

Fiperis an.5j.

Cajl&rei 9j.

Eupborbii 5^..

F. Dro.

De ApoplexiaLib. 269

F. Dropax^ qui calidus capiti depili applican-
dus,& \antequam penitus refrigefcat^ de~
trabendusyiterum^ apponendus.

Smapwmi& Veficatoria.
Commendantur etiam in Apoplexiac cura-
tione SinapifmiQ ' Rubificantia tum mitiora->,c[ux
Pbomigmi dici folent ,. rom "validiora^ quae Vefica-
; toria appellantur. Mitiores finapismi prarparan-
tnr ex icxmmsfnapis (f pu/p# ficuum partibus *c-
qualibus,vz\ etiam una parte pulpae,& duabusfina-
pis,addito liquare convenient, tantumq; rubifi-
can t cutim , & eo materiam avocant. Fortiores
autem exc^iw^£^,(quarum tamen ufus mul-
tis nort-pamm fuipectus , nam malignitatis cujus-
damparticipes videntur,& quandoque varia fym-
ptomata relinquunt 5 de quibus confule Hercul.
Saxon. de Phmmgmis > & Hieronym. Fabrit. inope-
ration: Chmirg.part.\.cap.\\o.p.^%6.)

Mitiorfinapifmus Plateri hiceft:
^.. Pulp&ficuum ex ittorum decocHone extracl.
Sem.fmapis an.fjfi.
Stercoris columbini 3iij.
Piperis,

Euphorbii an. 36».
Ccftorei 3j. '
(%.]$ie&gviit%,

1

M. curn

Miuores.

Ftrtioret.

270 GregorI Ntmmani

M. cum aceto acerrimo , vel potius aiio li-
quore,vimenimaliorum acetum infrin-
gere, experientia conftat.
F, Sinapifmtis.

Fortior finapifmus , qui Veficatorium dici
fblet , ex fola flammula jovis , ranunculo & fimili-
bus,nucha!ieubrachiisadliibids,fieripoteft.

Vel J^'. Fermenti 51 j. vel q.f

Pufo.cantharid.Jialia ad manum nonfint

9j. Tet 5^.
Succi JiammuU jo^is parum,

F. Veficatoriunu>.
De Vcficatoriis monendunrhic,eanonfatis
tuto capiti adhiberi,fed, cum valid^ trahant,longe
re&iusbiachiis,partibusq; inferioribus affigi.

Cmterid,.

Tandem , aliis non juvantibus, Pracfcici et-
iamad cauterta tam aBualm quam potcntialia^
confugere lolent. Probantur autem magis illa
quam ha?c, qua? nimis tarde operantur , nec fat
citointam praecipitimalo revellere pofliint. Qui-
bus autem locis commodeejusmodi cauteria ap-
plicaridebeant, & quammale fiiturae coronali af
figantur*,infrain pradetvationehujus arre&t-s ex

■ ponam.

DE A P 0 P 18 X I A LlB.

w

ponam. Etenim magis ea ad morbum praca-
vendum, quam curandum-conferre exiftimo.

Amuleti loco Bieronjmm Montuus in mor- 2
borum Anafceve Apople&ici collo fmaragdum
appendit, ut nudam carnem contingat : ma-
gnamqj vim & potentiam etiam alii huic lapidi
tribuunt.

Di&ta.

De DUta ApopleBicorum^ rriultis hocin
loco agere , fupervacaneum eft. Cum enim
morbus hlc acutisfimusfit,ftatimque extremos
labores habeat , & argri nihil deglutire posfint,
victus ipfis extreme tenuisfimus convenit ; hoc
eft, nihil cibi morbo vigente argrotantibus dan- Psias.
dum, fed exfpectandum , donec malum parum
remiferitj&degriiterum aliquidper os aflumere
queant; ubi ipfis potus loco hjdromelymulfum-*,
in quibus plant«r cephalictev.gr. Rorismarinus,$a/~
<via , Hyflopm ',hle/u?a , Pulegium &c. maduerint,
porrigi poteft. Cibi fint liquidiores, &condian- (
tur Macere, Nucemofchata, \lajofJna, Carjophyl-
lis, Cinamomo, Roremarino. Salvia Aer , in quo x-
ger fewetur, fi t calidus : frigus enim cerebro valde
noxium,

~—— CAPUT

>.v

171

GregorI Nymman 1

Caput XL.

De Curatione Apoplexu kMelan-

cholia ort&>

CUm exfbla melancholiarar6,fed plerumq;
ex melancholia cum pituitofis cerebri hu-
> moribus aliis commixta aliquandd Apo-
plexia excitetur,de curatione ejus in fpecie hic age-
reiuperfedebimus.Eaenim,qu^einpituitosaApo-
plexia convcniunt,omnia<3dn melancholicautili-
ter adhiberi pofluntjhoc tantum obfervato , qu6d
medicasxientispituitarn refpicientibusetiam alia,
quas melancholiam concernunt,addi,& phlegma-
nagogis etia nonnullamelanagoga, v.g.fo/iafng:
polypod: afari radices> elleborm niger &c. tum cly-
fteribus,tum aliis purgantibusadmifceridebeant:
humorq; Melancholicus fyr.vcl extra6t.de Tunicis^
Melifi. Betomca Sc fimilibus aliis praparandusfit.

Caput XLl. ■
^ApoplexU ex fanguine^elaliis caufis exter-
nis & violentis excitats, cu-

rationc-j.

SI vero ob cafum,i<5him,'vel alias externas caus-
fas violentas Apoplexia oriatejmetusc^fitex
vafiscujusdamin cerebroruptione; afangui-

ne m-

DE Ap 0 P LEX I A L I

17$

ncintra cavitatem cranii effulbducl:us illius com-
prirni&occliidi, ante omnia, &mox antecjuam
clyfter injiciatur,fanguinem,& quidem largisfime*
exbrachiodetrahere convenit;pardm ut ejusflu-
xus & impetus fiftatur ; parrim utille , quiad caput
vergi t, rev ellatur , & ad inferiora detrahatur. Po t-
eftq; illa ianguinis detra6tio, fi aegerexpriore non-
dumadferedierit, & in altero brachio repeti,nifi
quid aliud gravius obftiterit,

Cum autem raro lolus fanguis Apoplexi-
amexcitet,fed dutplurimum&aliicrasfiores hu-
mores commifceantur,hiq; ex violentia ictiis fi-
muicum eo commoveantur , magisq; quam ipfe
aliquando duclus eerebri occludant ; poft venae
fe&ionemclyfteres etiam tuto &frucl:uose appli-
cantur , tandemque & purgantia exhibentur.
Nec inutile erit & in hac Apoplexiar fpecie , per
fri&ionesextremorum materiam deorfum revel-
lere, autcucurbitulis dorfo brachiisq; affixis , vel
aliis praefidiis,quae materiam e capite avertunt,&
fupra enumerata fuerunt, eandem retrahere. Ab
odoramentis validis autem , aquis Apopleclicis,
aliisqj calidioribus remediis in initio morbi abfti>
nendum , ne fanguis ab iis attenuatus magis com-
moveatur, ejusqvfluxus promoveatur : Siautem is

Mm

non

An edora-
menta hic

lontiniant.

GregorI Ntmmani

An repel-
ientia t»n>

>entant.

m ^

non amplius inmotu , fed jam grumoiiis in cere-
bro factus fit,vel alia etiam ex caufea citra exter-
namviolentiamconcretusfitjnulluscjyejuse venis
effiuxus amplius metuatur , & iisdem,ut & aliis re-
fblventibus,iterum tuto uti licet. PofTuntcj; et-
iam eade caufsa capiti Cataplafmata ex abjinthfa,
cerefolio , artemifia,melij!a , cbam£dry:Jcabiosa , ra-
dic angelica, cyperi , imperatoria ; novib Jambuci,
tili&, aliiscj;fanguinem concretum difTolventibus
parata applicari, vdpuUus columbinus autgallina-
ceus per medium difleclus & calensadhuc,(egre-
giamenim difcutiendivim obtinet,) verticiimpo-
ni,peccansc]j materia demum per particulares e-
vacuationes alias educi.

Unicum faltem hxc qua?ritur,annempe in
hac Apoplexia? fpecie repeUentia conyeniant? In
aliaenim , qua? ex crasfis humoribus producitur,
nonconvenire certumeflranauteminhac tutou-
furpentur,inter Medicos controvcrtitur.

Jacchinus & Forejtus ea fimpliciterrejici-
unt,e6 quodnullum indicans,quod eapoftulet,
in hoc morbo adfit. Duplici enim de caufsarepel-
lentia ufurpari dicunt: i. ad auglkentum morbipro-
hibendum, z.zAftuentes bumores repeUendos,nz
eaufIam,proximamfoveant. Proprimofcopoin-

quit

Z>£ Apoplexij LlB.

2-7)]

qu1^oreftusnonadhiberipoiTe,ideo quod Apo-
plexiaconfeftim & illico adftatumperveniat.Pro
iccundoautem,revulforiapra!{idiafurrlcere.Idem-
que fere & Petrus Saluu Diverfus oftendit,quan-
do in Apoplexia repellentia nec ratione humoris
peccatis,nec ratione principii co venire demoftrat.
Contra alii, utRba/es, Montanus, Majfarea,
Jafin Ziricattsdcc. repercutientia,ficaput2eftuet,
fanguisq; adhucfluat,tuto ufurpari,&aGaleno et-
iam in omnibus capitis affectibus commendari
ftatuunt : Id tamen fimulmonent,ne repellentia
a&u frigida,autvalideaftringentiacapiti adhibe-
antur, fed oxyrrbodma faltem , qua?parant ex aq.
rof%\yfitcc.plantag. aceti rofac. anoj. album ov.
n.ij. 0*r. Olea vero oblaxitatcm omittunt.

Verumcumh^crepellentiamateriamintro
pellant,& cerebri finibus magis impingant, humo-
rumq; refblutionemimpediantj eorumuliisnon
immerito &in hac Apoplexiaeipecie fiilpeclus vi-
detur, etiamfi poftvena?ie<5tionem adhibeantur:
Et quamvis fanguinis ratione quodam modp con-
venire poflent j cum tamen , ut anteadictum, i
hicraro folus Apoplexiamfaciat,fed alios cras* |
fiores humores admixtos utplurimum habeat,
horum ratione nonadeoconvenienter applicatur.

Mm

Nec

G REG.ORl i NYMMJN I

'•V ' " '*

276

Nec Galenus repelfentiain Apoplexialaudat,fed
in. capitis affectibus prodeiTe dicit , iisfcilicet , in
quibus quidutilitatis afferrevalent, quodhic fieri
non poteft0,

Si vero cramum ex i&MiCafujpelaliis de caus--
ftsdepreffum fiierit , opera danda, utportio ejus de-
prefla elevatorio iterum attollatur. Neque inu-
tile erit infanguinea Apoplexiarnterdhrn,fiopus,
cerebellbcraniumperforarejucfi quis fub eo et-
iamcontineatur, fanguis effluaf,rec't.iusq; anatura
morbi caulTaexpurgari queafc,

Kotba Apoplexia,in qua prorfiis cerebrum
collabitur & quafi diffluit, lethalis eft, nec ullam
turationem fufcipit, aegrique in ea cito moriua-
tur..

Caput XLII.

D.tCuratione. fenjuum. confiernationis afj?i~

rituum affecJione ac conturhatione, obflatus

potk/Imum exhypachondriis.

afvendentes»,

Uratio Affeclrus •„ quem, fupra fiib nomine

fenfiium confternationis a ipirituum turba-

tione,tanquam ab adionelaesamaximeevi-

dente jdefcripfimus^cum magnam< cum Apople^

xia

^ •

De ApoplexiaLib.

177

xia cognationem habeat, & de ea quasdam hic ad-
dereluhet..

Quanquam autem flatus etiam in ipfo capi-

te vel alibigenerari posfint: autextrinfecusinter-

dum,a venti&velaliis rebus bdorem gravem &

fortem,veletiamfetidum fpiramibus,ut funt,Co-

riandri folia, Scarlea, Ocymum, Scrophularia,Ci-

cutaria.fcetidaj odor locorumpaluftrium : Ther-

marumnQnnullarumjcaclaverumputrefcentium,

clbacarum,&fimilium, in cerebrum penetrent,

idq; repleant: tamen qurhocmalum,de.quo hic

agimus, pariunt , potisfimumex infimo ventre,

ex humoribus pravis &corruptisy fiepe etiam ma-

lignitatem aliquam obtinerr tibus , ibl colledlis , a-

fcendunt; Quareutilisfimum efl, eos peridonea

remedianonfblum difcutere , fed & deorium re-

vellere , demumque prorfus una. cum materia e

qua elevanture vacuare. Id Qgio&friBTombiis Ex-

tremarum, Ctyfteribuf, qui flatus,eorimdemque

materiam, expurgant & fimui revellunti: Sudori-

feM9vapoves per Corporis habitum expeiienti-

bus ; aliisq; ^/fWif»i^capitivernaribusadhibi-

tis:irnb demum dcVdmitcriis ^commodifsime fieri

poterit

Clyfieres zxEimttienttBus fupra enumeratis

•FUtusttbi
genertntur.

Mmi

1J% GregorI Ntmmani

confici poflitntjquibus tamen flatus difcutientia:ut
VeronicA, Origanum,Baec& J uniperi,Lauri\ Semi-
na Ani/i, Foeniculi^ Carvi, Curnini: Item ahacjuaz
humores vitiofos , (kph & fcorbuticos , in hypo- 1
chondriis refpiciunt; ut fiint, Fumaria^ Carduus j
Benedid7us^Betonica,Cbamadrys, Wie/i^a^Sco/open- |
drium verumyCbe/idonium minus-, Flores Genift&^
Centauriiminoris. Sambuci, Cbam&me/. Semen
Aqui/egia. Radic.«ftwvs*/w*, E/enii, Fdick, Oxy-
/apathi,Po/ypodii AJari,EUebori nigri, Cortices Ta-
mafciy Rad. Cappar. vel fi humores, flatusq; calidi
&acresfimulfint,etiam Acetofa, Vio/aria~>,Borra-
go, Bugloffum^ & fimilia addi poilimt.

Ut:

tJWercuriat.Ve/BeU&n. Mj.

Fumar.

Card. Bened. r

Fl. CbAm&m. an. M&
Sambuci an.Pj.

Sem.Jquilegti 5jf?.
Cdfti an.5j.

Rad. Scorzoner.

Potypod. an.3iij*

' 1 1 ii ii i-i i i ii-ii

, Coq.

DE AP 0 P LEX I A LlB.

2-79

Coq.infq.aJ.in Colat. tfc. j. diflbiv.

Bened. LaxAtiH». 5iij.
El. Diacatbo/.%.8.

Diapbcenic. 3j& tel q.f.V.
01. Anetbi

Violar. an. Jj.

M. F. Clyfter.

Vcl fy.Maha

J*arietar.

Branc.UrfinA an.Mj.
Mercurial.
Betonic&
Fl. Chammm. an. M£.
Jumm. anetbi P. ij.

Centaur.minor.F.f.
Kad.Lapath. acuti

Scorzoners. an. 5iif .
Bacar.juniperi 5HL
Sem. AquilegiiL
Anijizn.s),
Cumini 5#.
Coq: in Aq. f in Colatur: % j.diflblve»

El. Diacathol. p.
BenediB. laxat. jiif,
Hier£f.5\).vell\\),
01. Anetbi p.
Cbamim. Jjtf.

M. F. Clyfter.

" Ori

Wrs ojit£ in-
\fundenda*

\Aqu£t

Spiritw,

Sxtci,

2gO

GregorI Nymmjni

Ori Agrotantis infundi poflunt, quae Gor &
cerebrum roborant,ipiritus reficiuntflatusq; dis-
cutiun t : Ut fun t , Aqu& Apople&ic& , Vit^ vel Spi-
/^//f ^/cordialibus mixta?. VaHe efficax eft Aqua
Meliffk cum vino deftillata : Item Aqua Carfun-
cu/i, CinamomiZedoari£,CarduiBenediB,f. Tilia,
Dentarid Aphyll: , Infu/ionis LavenduU ; & fi f!a-
tus humorescj; acres 5c calidi exiftant. Aq: Bor~
rag.AcetcfiyEragorumyCalenduUf. Titu &c.hifce
omnibus utiliter adduntur.

YLxSpintibus convcnmntjAnifjfumperi^Me-
liffk^Ceraforum , quos tamen nunquamfolos , fed
cum aquis convenientibus parum temperatosjex-
hibere coiTvenit,

Sivis Narcotica quaedam in f latibus metua-
tur,Jpiritibus parciusutendumr&potisfimum a-
quae enumeratae uiurpandar,Jhiscj; acida/veletiam
acetumipiumaddendum. ApiidhuiusPliarma^
copcei anteceflbrem olim in noftra officina A-
qua Apople&ica acida,opm\ ©aUCrfc§{(tatt>a<]CV
yocabanc,proftahat, cujusin diicutiendis rlatibus
vim,fope expertus fui: Vel fi ha?c ad manum non
eft, commode eum jam nominatis zcmisficcus
Citri,Granatorumy Rhibium, Berber: Item Syrup:
Aurantior acidor^Acetofayde Tunicis c^ .mifcetur

hxc

DE JP0PL6XIA LlB.

2$If

hxc enim praeterquam quod narcoticorumvim
vald e ob tundant , cordi quoq; mirifice fuccurrunt ,
&ab eodemmateriam noxiamdepellunt,flatuscj;
mire deprimunt,unde in Melaneholia? Hypochon-
driaca? paroxyfmo farpe praEfentaneum auxilium
afFerunt.

Utiliter & inhoc affedhiexhibentur EjpntUy
Extra&dj Confe&iones & alia cap. 30. expofita:
Imprim is autem hic convenit ConfeBio Alcber-
mefyfi in KQpxApopleBica, aut alia Cordiali jvd
etiam vino malvatico diflToluta,exhibeatur.

Tberiacd^cnm flatus optimequoque dis-
cutiat, eorum malignitatem corrigat, eosquea
cordc validevdepcllat,& fimul fiidorem cieat,hic
quoque cum liquore conveniente exhibita egre-
gie confert.

Magnarumetiamviriumfequentiafunt:Spec:
Confecl. de bjacyntb. Cordiale^ Diamofib. dulc: Di-
ambra: CC. cum -vel /ineuflioneprdparatum,M2L-
gifter. Corallor. PerUrum, Semen Aquilegia, Car-
dui BenediB: Caftormm^wo in flatibus difcutien-
dis, &roborando cerebrovixaliud efficacius^*»-
^jquarSpiritus valdeinftaurat^/V/toS Compo-
fit us ,qui mixtura fimpl.app ellatur & fpiritum Th e-
riacalemrecipit: Bezoartkum mmtrale\ Lap:Zte-

N n zoar:

Extra&M

(fc.

TktrtMAj*

zU

Gre g o rI Nt m m an l

otionts.

Ma Fotiv.

zoar : ol: Succini \ quod ad fpiritus recreandos &
inftaurandos experimentum fingulare : ex quibus
varia remedia parari poiTunt.

Ut:

fy. Aq. Mefifi. c. Vin. %)8.

Cinamom. %'].

Acetofi

Fl. Tilis.

Zedoari& an.Jf.
Julep. Rofac.
SucciCitri

Granator. an. 3vj.
Confett. Alchermes 9ij. 1><?/3j.

M. F. Potio y de qua aegro per intervalk
aliquidinmndatur.

Sign.

Alia Potto efficacior*

$. Aq. Apopkclic.c.Caftoreotel ambrJ%&.

Epileptic£ aut carfunculhvelAqMU Mat-
tbioLaut Andernac.%&p/us minustk
Cinamomi 3vj.
Melifi. cum "bino Jj.
Card. Benedicl. 5vj. 7>et eius toco Aq.
Fl.TilUaut dentaru apbyll. qf.

" Spirit.

DE A POP L EX I A LlB.

28*

Spirit. Amfi 5ij.
Succi Citri
Vini granator.
Syr. deTunicis ari. 5VI«
ConfeB Alkermes 5j.

M. F. Potio , propincntur de ea aegro
fepius cochlearia duo,vel tria.

Vel:

&. Extr.caftorei fiquid3&.

Miftur.f.feuSpir, g CoMpof.$.
Aq. Meltfs.

Card. Bened. an. ^j.

M. F. Potto.
Sign.

Utiles lunt & hi Pttlveres.

Jp. Spec. Confeci.de hyacynt.

Pufo. gran. Cbermes ati.9ft.jv/9j.
Ambr&gr. v. W ^. /.
Lapid.Bezoar. gr. v. Tv/. vij.

M. F. Pufois.

Sign.<pu(t)e^

'. ^. Card.Bened.d\.

Caftorei gr.yuj.
£/w. Cordial. 9fl.

M. F. /Ww.

Sign.<Pttftw.

Pubercs*

Nn 2

Vel

284

G RE G O Rl NrT M M AN l

(SdwAmtn-

tJs„

ihunShnes

\capitu.

\S.<:ccii!its<,

Vel fy. Magifierx CoraUor\

CCfineufiion.pr£parazn. 3&
Bezoartic. mmer. gr. ij.
Bezoar.gr.ii]. tel q. X
Puh.gran. cbermes 3&

M. F. Puivis, quivelinpotionibusmodb
praefcriptis, Vel Aquis folis exhiberi poteft : Si x~
ger poft horum.ufumiudet,flatuscitiusdifcutien'
tur.,

Olfacienda exhibeantur , quae ipiritus refi-
ciant, flatusdiicutiant,&:malignitatem eorum e-
mendentrut funt, Pulegium dcRuta ,. quae aceta
madefa&axriire in hoc affectu proiunt, Fl. Chama-
me/i Romani, qui anima quaficerebri & ipirituum
dici poifunt:; Majoranai Balfam.Apop/eclicum-*,
Rutdy RoJmarini^SucciniyMajorana^ &- alia fimilia.
Caput inungatur oleo anethino% Cbam^me-
itn: Irino .*vel ver tex irror e tury^. Cephalica Exter-
^jvalde hicutHi,quam infra cap4<5. deicripfimus:
aut foveatur decocl:o Ani(ir Cham<em: Me/i/oti,
Me/i^a9Pu/egii3 Sa/vi£>Serpi//iyMajorana7fo/. Lau-
ri: Fior. Lavendu/a>Linaria/ute£ySam6uci7K2idic.
Cjperi, ange/ic£j Sem. Cumini3Carvi, Foenicu/i, A-
nethi, &c, vel applice tur ei hic facculus*
fy. PutegiiMj.,
Majorana:

tina-

J

DeApoplexia LlB,

285

tinarmhttes an. Mfi.
RadJreos
Cyperi

Angelic& an*3ij.
Fl. Ckam&m.

Meldoti an. Ml?.
Sem.anethi

Cummi zn.s).
Milii torrefaBi Mfc
F. Sacculus capiti imponendus^
Si materia eirca ventriculum potisfimum
han*eat,& adfuperiora vergat, non inutile eft &
vomitum provocare : non enim mufculi inhifce
xgriSjUt in Apople£ticis,refoluti funt,& natura non
raro per vomkum feipfam a tali moxbo quocjue
liberat.

ty. Aq.hdrdei%n)8.
Anethi %$>.
Syr.acetof.
Oxymd.fimpl. an. 3#.
Olei communis 3vj.

M. F. Potio , quar argro tantis ori infun-
datur.

sign.^^trancf.

Ve! ^.. Sem: atriplic:

Raphani an. 3j.
Rad.Afiris).

Betonic& 5#.

Vomitoria,

Nn. i

Coq-

Vensf&to,

286 GregorI Ntm mani

Coqu.inhydromel.in Colat.
5 iiij. diffolv.
Qxymel.faut fyltit.%).

M. F. VomitoriunL»*
Simaturandu^ efl: vomitus, fiola Aqua tepi-
da , cum butyroaut oleo fimpliciexhibeatur : vel
Pulv.Rad. Afari^wx. Sa/(b aibi cum aquis^onveni-
entibus vel jure pkigui propinetur.

Vel

fy. Aq. Nucum

Raphan. atl. Jij,
OxymeL (impi.
Ol.amygd. dulc. an. jj.
Saik Q- atbifeugiiia gr.iiij. vj.W^./*
„ Videtur.

M. F. Vomitoriunu»
Cum & Venafe&io humores a capite aver-
tat , flatibusq; exitum concedat , nec ea plane in
hoc motbo omittendaerit, modo alia confenti-
ant?iiihilc|;adfitgravius,quodeamprohibeat.

Poft Paroxyfirium materia e qua flatus
elevantur , per alterantia medicamenta corri-
genda; tandemque fenfim evacuanda, &fi ma-
la quxdam in vifceribus difpofitio adfit,ea,nea-
lios vitiofos humores iterum generet , emen-
danda.
— ^ CAPUT

D E A P O PLS X l A LlB.

zg7f

CAPUT XLllL

*A Fulmine Ufis> quomodo juccurren-
durru.

Flllmen etfi rarius Apoplexiam veram excitet,
(nam ut plurimum homines vel plane occi-
dit, velipfbs,laefis potisfimum organis vitali-
bus,ita profternit,utcolorefaciei vivido deper-
dito , pulftiq; & refpiratione prorfus fereablatis,
motuis fimiles appareant) tamenfi& id aliquan-
do contingat, utinterdum contingere fuprapag.
1 58« ex BeniveniojCardano &aliis annotavimus,
fciendum in hifce Attonitis curationem quidem
eo modo,quem cap^o. propofuimus, inftituen-
dameffe; verumcum fulrninis vis malignaetiam
fit,cordi quoqj infigniter ladb fimul profpicien- ^4***
dum€ffe,acmedicamentis Cephalicis ibi praefcri-
ptisetia cordialia (piritusqj vitales reficientia addi
debererVenamqyinfupermagna cautione (ecan-
dam,corpusq;nonfacile fortioribus purgantibus
debilitandum effe,ne,cum non folum cerebrum,
fed ut modo dictum cor etiam hic primarib af-
fectum , viresq; , non tam ex oppresfione quam .
refolutione debiles exiftant, prorfus ea: deijcian-
tur, xgriqj confeftim jugulentur.

. Frequen-

AFulfmne

ApopUttki
fattt, <J»9*
\modo tr*~

Fulmine h<
fls quomodo

fubtenien-
duffif

Interna
Medica-
mentat

GREGORl NXMMANl

Frequentisfime autern, ut jam etiam annota-
tum Fulmen^ in iis, quos tangit , nec plane occidit,
Germanivocant fcom ^&ttttK ODer ©Otttttt gC*
fc(j(rt<JCtt/cor vehementer affligit, ejusq;actiones
l^edit, & Spirkus vitales , qiiafi homines iyncope
laborarent, graviter afficit autextinguit. Quare
fi ad hofce fanandos Medicus vocetur,&aliquod
vitae indicium adhuc fupereffe videat,unice labo-
ret,ut Spiritus citorevocentur,re ficiantur,acrepa-
rentur,eor&; a malignitate ,qua opprimiturjllico
liberetur. Etideo ante omnia ,prius tamen argri
veftibus detradlis, utcorliberiusperarteriastran-
fpiret ; nec vapores maligni, in vcftihus adhuc
haerentes, magis incorpus tranfpiratione trahan-
tur ,extrema corporis fortiterligentur, autlintea-
minibus; baccis Juntperi: foliis iaitri^ RutA-Jkzr
dic Angelica. &c. fuffumigatis, fricentur, vobeq;
manuum,& plantse pedumyut &,arteria? in carpi
regione , & circa tempora,ubi pulfus obfervatur,
Tberiacam vino malvatico , aut aqua vita? conve-
niente diffoluta inungantur,

Oriinfundantur Aq.Apoplec7ic&, Cordiales,
velalia etiammedicamentaCor potisfimum re-
ipicientia,Spiritusq; vitales reficientia,&aune ma-
lignierefiftentia^qualia&quidemfipius probata

funt

D E A P 0 P L E X I A L I B.

29,

9

iunt Tbefiaca^dcqu^moxdij vel 3). Cum^/ydi
Apop/ec7ica-,ant Vtno Mahaticoutilisdmctxhibc-
ri pofliint: Iteni ConfeB.Alkermes\ LapisBezoar,
Radic. AngeltcA, Vmce toxici, Scorzonera , vel par e-
tur haec potio.

$?. ^. CMelijk c. V. JifJ.
Cinamom.
Apopleffiics.
Card. Bsned. an. ^fl.
ConfcB Alcbermes 9ij. W5J.
Lapid.Bezoar.gr.v).

M. F. /Wio. Poteft etiam Bezoar
foluscurnpotione hac ex!hi&eri.

Alia? potiones Cordiales & Cephalicar7prae-
cedente capite defcripta?,hic quocj; conveniunt.

Siarger Elecluarta deglutir^e poflet,hoc utile
eflet.

fy. Conf.MeliJ?& Jj.

Tunicis 51 j.

Borrag, 5J.
2^*/. Scorzoner. condit. p*
F/. C/m'r^Wi/.5iij.
Spec.Confetl. de hyacynth. 'sj.
Puh.llnicornWUeri gr.vij. *»ei C C.fuflion.pr&par:
Magifter: Coralior.

Perlarum an.^ft.
Lapid. Bezoar. gr.vj. W38.

EhQuari*
um.

Oo

Cum

190

GregorI Ntmmani

Odoramtn.

EpUbemA*.

Cum Syr* Cwamomi q.f

F. EIecl:uarium mollc.

Cum Sudor venena ad exteriora corporis
propellat, dandaopera^utpoft horum ufiim #ger
nonnihil fudet.

Naribus adhibeantur Pulegium,wz\ JRuta
cum ace tojBalfamum ApopleBicum^Rttt^Succint^
Majoram, CinamomL

P^/*///wfriceturTheriaca&Mithridatio.

Cordi applicetur fequens Epithemas*

jp. Af. Rsfar.fragr.^i^
MeliJ?. Jijtf.
Rorismarm. % j.
Vini Mafoatic §ift*
Succi Citri §j.
Pu/V. CaryopbytlSy
Tberiacs. 3j.
Camphorz
Gw*'an«9&
M. F. Bpithema pro corde.
\hucuu& j Quodficorpusafulminefimulexuftumfue^

fmtdfclT' rit,inq;co macubeaut puftulat nonnullae appare-
^» ant?lis protinus, Cape cum (klt/b/m ruU S* theria-
ca conquaflata applicanda : Efcharafcalpello aut
forficibus excidendavulcusq; debito modo tra-
(Standum : de cjuo confule Chirurgum Excellen-

i«W' 't i*"i

De Apoplexia Lis.

^91

j tifimum> Guilbelmum Fabriciumlib.de Combufiio-
: nibusy inThefauroChirurgicofol.il 63.

AVena?fec1:ioneautem,validaq;purgatione
I utanteadi£fcum,hic abftinendum,ne forte vires,
fat alias debiles & refbluta^ , magis dejiciantur. Si
tamen atger nonnihil ad fe redierit, virescj; ferant,
fuppofitorio, vel leni Clyftere alvum emoliire, &
primas faltem vias evacuare , non inutile erit.

Caput XLI\T.

Quomodo illiyqui a Vaporibus Metallicis, Car~

bonum <vel Mufii exhalationibns > Item

aquaaut laqueo pene JuffQcatiJunt,m

'vitam revocari debeantl

y£pe accidit , ut a vaporibus Metallicis, quos
Metallarii fcett ^Wgftfymbm v.ocant ; vel
etiam Mufli, Cerevifi£,mt Ca rbonum{ fiforti
hi non veram Apoplexiam excitent , ut crebro
contingit) exhalationibus homines quafi fiiffocen-
turj&nifi ipfis protinusfuccurratur, plane etiam
extinguantur. Quare fi talis aeger forte curandus
offeratur, is mox in liberum aerem deportandus,
veftesipfi detrahendae,atque extremalinteis cali-
dis fricancla funt*

4n Fendfl»
clio (fpur-
gantia hic

confemant,

s

CurJtio qua

ratione in .

ftituenda.

Oo

2

Ori

2yi

GregorI Nymmani

FricJioves
PaUti*

EpUhevta,

Omnfundaiitur Aqu£ ApopleB Uc<e, Aq. Vitajxi
quibus Tberiaca^c\ux\i\c valdeutilis,diflblvenda.
Item Aquz Zedoarw, quae ad vapores metallicos
praefentaneumremedium creditur. £/#*«/<? w. Car-
funculi: Probatafepiusinhocmaloeft Aqu.Vtia
Matthioli, qua plures a vaporibus metallicis pene
enecl:os,fein vitam revocafTe Doct: D.Hornick.
mihicerto referebat.

Palatum fricetur Tberiaca tkMitbridatiO) quib.
utiliter txtxzdiucajlorei liquidupermifceri poteft.
Cordt adhibeatur Epithema fupra defcri-
ptum3cuiaiiquid de Aqua Zedoariataddendum.

Facultas animalis ibpita uellicafione pilo-
mm^mtfternutatorm vel fimilibus excitetur.

Alvus itippofitorio aut Ciyftere irritetur:
^?^//V/^5quivaldeconvenit, mox initio provo?
cetur,eo modo quo fupra cap.42. expofitum fuit.

Teftes vino calido, in quo Cinnamomuw,
Caryopbyili, nuxmofchata ,melijja &c. ebullierint,
foveantur. Cum enimmagnum cum corde con-
fenfumhabeant,cordia!ia rnedicamenta in viri-
um defedu , vel aliis cordis affe&ibus iisdem et-
iam adhibita plurimum proiunt.
in A^uafe. Quod fi aeger in tqua peneiuffocatus fit,con-

^uomodT) fulitquidem Halyabbas,ut pedibus fufpendatur.

rtbocandt, "~ ""

Teftticsn-

ftr.fum ha
btr.t eum
ards.

:api-

DE JP0PLEXI4 LlB.

295

capite deniiffo , cjuo eo moclo aqua commodius
einuat.Acma!e:naminillo corporis pofitu inver-
fo& prxternaturalijimi ventris vifcera nonnulla
diap hragma valde comprimunt & refpirationem
impediunt^atqueutxgercitisfimelurTocetur^effi'
ciunt.Taceo, quod magna copia aqua? corpora illa
non iubintret, ut ipfe in ejusmodi iuffocatorum
iectionibus fxpius deprehenderi, led hi maxime
ob aerem intercep tum extinguan tur. Idcirco,cum
magisMedicude a&ionevitali revocanda, quam
aquaevacuandaiollicitum effe oporteat,protinus
tales egros in locu calidu deportari,//*»^^^ calidis
probeToverijubeat:»/w^ eoruadhibeat odora-
ta,que^ ipiritus inftaurent cerebruq;accorreficiat,
quorumfuprapasfim mentiofacl:afuit:Cordi epi-
themataapplicet, 7>/?^jy^^mcuret,deco(5tojam
defcripto : demumqj ort infundat aqiiam Cinamo-
mi,vitd^pople3icam , Carfunculi, vmummalva-
/iraw&fimiliardetq; operam ut Spiritus iterum
revocari &facukas vitalis excitari posfint. Vulgus
ex ^/^^piperinacetodecoquitjdecoduq; ad-
ditQpaucomeilexgris utilisfime infundit. Tande
fiaegri ad fe rediennt, decodo fl. Chamem: fu-
dor provocetur,fa:piusenimhocaf,(7/'^ inejus-
modi malo probatum.

Oo

1

Nonj

Sufpenffere
quomoda in
bilare^ooa
ripos(int+

294

GregorI Ntmmani

Non plane" disfimili modo &a iaqueo feree-
ne&iinterdumreftitui pofTunt,fi nempe repentc
&horum extremafricentur^coUwn^ conftri&um
ut aperiatur 5 oleis caiidisfbvektur> iarynx fi opus
dilatetur,ewtf pulvis nucis mofchat:;caryophyllor:,
cinnamom:, Pulegii &quihicmaxime utilis, Ca-
rii infpiretur ; au.t horum aquae vel extrac~ta3 aliacj;
fupra enumerata cephalica&cordialiaefficacia,
qua? cito operentur,infundantim Convenit et-
iam hic , fanguinem per vendfecJionem ventilare.
Nam Diomtdes Cornarius in hiftoriis adrnirandis
refert Anno 14572. Conradi PraiteneursdePuch-
berg ob furta ftrangulati corpus , Medicis fecan-
dum traditum fuiife.Cum autem hi animadverte-
rent, aliquem fpiritumvitalemin eo adhuc fuper-
effe, quamvis mortivalde propinquus elTet,ex
utraq; cephalica fanguinem largisfime detraxe-
runt, aliaq; fimul necefforia adminiftran tes, homi-
ni vitam reftituerunt. Memorat & idem Corna-
rius An.i44o.i6.Mamj,cum ViennAot\o furesfut
penderentur, unum eorum Anatomiaj deftina-
tum, adfpiritum S. introducl:ura'fuifTe. Sed cum
nec eundem planemortuum Medki obfervaren t,
fimili modo ipfum fervarunt,liberumq; dimife-
runt. Hinc zxxamjoubertus cap.i.de affecl.Tho-

cac:

r- ~ — .— ■■.— V

De ApoplexiaLib.

w

rac. icribit, fe amoto laqueo,languinis misfione,
& vini meracioris hauftu aliquot fufpenfbs re~
ftituiiTe. Nec inutiliter & hic Balnecu inftituun-
tur. Nam Feru/amwlib.devita & morte narrat,
fe aMedico audivifTe,quod hominem,qui fefuf
penderat , atq; per horam dimidiam fufpenfus
manferat,in vitam balneis calidis & frictionibus
reduxerit. Ita&Do&isfimus Rio/awu rcfert,k-L
parente fuo,Medico etiam dodrisfimo audiviffe,
Parifiis quendamfufpenfum &fe<5tioni deftinatii
vita? fuperftitis indicia dedifTe, atq; ideo Medicos,
a fe£tione (& quidem recTi, nam ejusmodi corpo-
raincidere humanitas & pietas vetat, Mediciq;
non adfunt, ut vitam hominis perdant,fed ean-
dem confervent,)abftinuifTe , ftudiofbsq; Medici-
narcalidis fometis &aqua vitx ilrangulatu rurfum
in vitamrevocafle,utis falvus &incolumis abierit.
Quamon ideo recenfeo, ac fi Medicos de fufpenfis
invitamrevocandis adeo fbliicitosefle oporteat,
fed ut in his aliquando vitam latere, eamq; idoneis
remedijs adhibitis itcrum excitari,iftisq;etiamho~
minibus,modb animaadhuccorpori infit, opear-
tisMedica? fpiritum,fi forte ppus fuerit, reddi pof
feomnes videant, atq;inde medicamentorum
potentiam rectiuscognofcere difcant.

7 - CAPUT

Z96

GregorI Ntmmjni

At\da Urti
narcQtieam
infrirtgHtitt

Emnlfo*

C A P U T XLV.

T>e Stuporis ab Ebrietate cura-
tione.

REferri& huc ^oxe&jenjuumftuporgravis^
rrimio Viniivelejusfpiritus,autetiam Cere-
vifiae multo lupulocondita? ufu,velaliisnar-
coticisindu&us, inquoaegri interdum,ac fi Apo~
ple&iciefTentjinfenfiles jacent,aftantesque & co-
gnatiMedici opem implorant.

Utilisfimum autem eft & in hoc ftupore
mox per uomitum ventriculum evacuare , eun-
demq; ab humoribus, narcoticam vim obtinen-
tibus , quos continet,liberare : Pofteaque ori
ebrii Acetum, Succum Citri, Granatorum ,velalia
acida^x valde vim narcoticam infrin gurit & cor-
rigunt , infundere \ demumqj ad tcmperandum
calorem vifcerum,eidem Julepumrefrigerantem,
velquodfa?pius probatum in hoc affeclu, Uc Ca-
^/*/»#iwpropinare: Velfihocad manus non eft,ejus
loco Emuljio talis parari poteft.

^. Amygd.dulc>cxcortk. n.x.
$cm. Melori.

Cucurbit.

Cucumer. excortic. an»5j.

Aq.

De Apoplexia LlB.

197

Aq.

hordcj pij.
Lacinci §j.
Portulac.
Acetofd ao. Jij.
'JW^ r^r. 5j.

M. F. 1. a. Emulfio.

Aliqui Teftibus linteolum Oxycrato imbu-
tum frigide admovent, taleq;remediumebrieta-
tempotenter corrigere dicunt.

Si caput poft lbmntim doleat, oleo rojaceo
cum fuceo Betonic& & hedera mixto, inungatur.
Valde enim efficax ad fanandam ebrietatem hede-
raftatuitur: ita, ut antiqui quando largiuspocare
ipfis animus erat, caput lauro,hedera & anetho
cmgerent j quidam ne ebrientur amygda/as ama~
ras vel brafltcam comeduntjalij ol. amygdalarum
du/cmm,vt\ o/ivarumWncms tres ebibunt, non~
nulli abfintbij comas mane aflumtas laudant, re-
clius autem facere videntur illi, qui non mox in
primamenfapotumingurgitant, fedabeoadho-
ram unam vel alteram abftinent,donec ad fatie
tatem fere comederint:refertq; in obfervation :
P/aterus pag. 38- feetfi aliquando liberalius bibe-
rit nullamtame, modohocobfervaverit, inde
offenfam fenfiffe, aliosq; , quos id docuerat,
ita egregie abebrietate etiam praemunitos fuifle.
I P p Quod,

>?wfacile
4popltxia.j
\tsrripian

290 GregorI Ntmmani

Quod, ut potatonbus etiam gratificarer, hic obi-
ter quafi addere volui.

Caput XLVI.

De Pr&ferrvatione ab tApople-

xia*

CUm vero longe tutius fit,hoftem non ad-
mittere, quamadmiiiiimexpellere; Me*
dicis fummopere laborandum,utdiipofitos
a gravi morbo Apople&ico prasfervent \ vel cos,
qui femel ab eo correpti fuerunt , prasmuniant , ne
kerum,utf2epius contingit,in eundem recidant.
Sciendum autem hic , eos facile Apoplexia cor-
ipi, quorum Parentes tfgenitsreSj JpopleBicifne-
runtj cjui cerebrumhumidumd>cfrigidum babent ;
catarrhofi dczdfomnum nimis propenfi fitnt , qui
multis bumoribus vitiofis & crafiis abundant,gra-
vedinem & dolorem nonnunquam in capiteperfen-
tiunt\ crebrovertigine dcinfcmniis terribiiibus au~
riumc^ tinnitibus vexantur : tingua fkpius bafi-
tanty partes tremulas, dcfaciem vetpa/iidamGf
fubtumidam, ve/exatroc[ua.fi rubentem,(}\os enim
prae aliis facile Attonitos reddi aliquoties obler-
vavi) obtinentj quic^profunde & cum magnofier-
tore dormiunt; otio, CrapuU aut Veneri^ immode-

ratius

DE A P 0 P LEX I A tl B.

l99

ratttu indulgent , aut q ui ab ortu Cerebri vafk an
wufiiora^occludi quamfacilima^ na&i fuerunt. Et
quia Senes & Litterati caput maxime debile ha~
bent, plurimosq; frigidos & craffos fuccos in eo
generant &cumulant,illi ob diminutum calorem,
hi vero obalsiduas fpeculationes&cogitationes,
qu«e cerebrum valde debilitant multumqj Spiri-
tuum abfumunt : utScHel/uonesjqui nimiapotus ,
pnecipue vini, ingurgkatione, ejufdemcerebri&
aliorum vifcerum conftitutiones , etiam optimas ,
indefinenter&continu6oppugnant,tandemq;&
expugnant,hifce omnibus ab hoc morbo iiimmo-
pere cavendum eric

In quibus itaq; jam enumerata Signapiuri-
ma,nam omnia nonfemperadefTeneceiTeeft^ap-
parent, iftis medicamentis prophyla&icis conve-
nientibus mature fubveniendum, feduloq; anni-
tendum, quo hiatamhorrendomalopraeferven-
tur.Quod fieri poteft,fi cerebrum in ijs roboretur,
ejus intemperies^imprimis frigida&humida~,qua:
quafi Apoplexix mater eft, emendetur ac corriga-
tur; Spiritus reficiantur ac inftaurentur ; Craflb-
rumacfrigidorum, vel etiam feroforum, humo-
rumgeneratioimpediaturvvelfiqui exhis etiam
generentur , mox difcutiantur, aut per evactiatio-

nes

Cibi utilet
Zfnoxi)*

3OO

GREGORl NTMMjJNI

nes tamuniverfales quamparticulares educantur,
aliaq^quxmorbohuic occafionem praebere pofi
funt,abhominibus ad fiderationem difpofitis vi
tentur aut fugiantur.

Et,cumad praecavendam Apoplexiammul-
tumfaeiant Resnonnatura/es,2.Med\c\s di£be,im-
primis eafum maxima ratio habenda. Quare
quod primo uiBum attinet,cun6ti ? qui fe ad mor-
bumhunc pronosfentiunt ,bonam diaftam infti-
tuant, abftineantq; ab omnibus alimentis crafsu
& pituitofum fuccum generantibusj qualia funt
pijces ma)oresy vel alij in aquis ftagnantibus &la-
j cubus degentes, aves ^Av&xt^carnescraJJa^ du-
riores, prxcipLiefumoindurata?, olerajaciicinia^ ,,
lemen Cannabis, Rad : Rhapham Rufticani, Coep£
&c. Eligant vero fibi ea quaebonum languinem
fuppedkantjtnorboq; contraria exiftunt , cujus-
modilunt/4»fir, cuifeminaanifi, carvi, foeniculi^
melanthii, dumpiftatur, commixtafuere; Item
carnes vitulinae, hx dorum, gallinarum, caporum,
perdicum, columbaru, (etfihanc Vega&alij non-
nulli cerebronocere perperlmftatuant,dequibo
VideF0reftuml.10.de cerebrimorbis,& Valleriol.
in Enarrat.Medicis) avicularumfylveftrium mi-
norum,quaecephalicis,Litpote Rosmarinoy Majo-

rana

DE A P 0 P LS X I A LlB.

$01

rana,Thymo,Salviai nucemoJchata> Cinamomo,
baccujuniperi&capparibus condiri, ac, fi aife me-
rint, cumbellario ex/frz^)/,condimentiloco men-
fie adhibito, afliimi poflimt ; item pifcesfixatiles ,
funduli,foleae, percae, & quihujus generisfuutalij.
Pineanuces & pifiacia, cum cerebrum &
nervofiim genus egregie corroborent, maximo-
perequoq;probantur&mire cornmendantur.

Fropotu cowcnkcerevtjta tenuis \ &quseob
lupulicopiam cerebrum non gravet,beneq; defe-
cata,vel^/^/W, Meti/?a,Roremarino , aut aiiis ce-
phalicis conditafit; Vwum parcius iiimendum:
nam omniavina, &imprimisfortiaobnarcotica,
quamhabent, vim cerebrum debilitant, & non-
nunquam,utmododidum, Apoplexix occafio-
nem pnebere poflimt, ficuti potatores,qui cre-
! br6fpirituviniimmoderatiusutuntur,fuodamno
| fepe experiuntur. Laudant nonnulii magis vi- !
nxxmjalviatum , rosmarini, melijfa^ abjintbides,
quodtamen,cum etiamcerebrum turbet,mode-
rate uiurpandurn ; quemadmodum Iargior potus
alias hic improbatur.

Pera£ta ccena non nifi elapfis duabushoris
cubitum eundum , nec poft paftum largiore potu
concoctio interturbanda.

?6tttf.

Vin/i Cere.
!>TK?n deb
'itant.

PP

Atq;

\3oZ

GregorI Ntmmani

Pulveres
Peptici.

Atq,ha?cutreclius perficiatur, valdeutile
eftjfipoftprandiumvelccenam pulveres Peptici
diifci , fm tabulae &morfuli ex ijsparati aftiiman-
tur,qui ventriculum claudunt, &Toborant, ejus
codtionem juvant atq; ne vapores exeoadcaput
afcendant,impediunt;FiunthiexPulv: nucis mo-
fibata, Mafiicbis, Cinamomi, Maceris % Corallor.
rubror.praparator : Eufra/ia^Majorana^ Meltffz:
$zm.coriadripraparati,carvicuminifcenicuIi:Cor~
ticibuscitri: Specieb. Diagalang&\ Diacjton. fine
rpecicbuSjfactbaro rofato tabulato ^pane atbo tofto
oftmilibus.

Ut fy. Diaciton f fpecib.

Jemf coriand.pr£par*& 'Jacrbaneooper/ .2x1.518
anifi 9ij.
Cortic. citri 5!?.
Nucis mo/cbat jj.
Corali. rubr. pr&par.
Mafticb. aru 9ij.
Maceri* 9&
fitccbari rofat* tabulat : adpondus omnium.

WTuhis.

Vel:
j^r. Sem. fceniculi 58.

coriand. pr&par, 5}.
carl>i 91?.

Nucisi

DeApoplexia Li b.

*°$

Nucis mofcbat. 3ij»
Cinamomi.
Majoran :
Enphraji&zxi. JJf.'
Corall. rubr. pr&par. 3R.
faccbari y+f
M R Pulvisrcum£accharoinAquaconve-
niencediffoluco, parencur morfuli auc
Tabula^de quibusalcernis diebus,velet-
iam fingulis, unavel alcera in finemenfse
fumipoteft*
Necplus cibifemelafllimere expedit,quam
ventriculus concoquere valet: cavendumcj;abe-
orum varietate j cum,tefte Feme/ioym\jkosmor-
bosplurimafecerint fercula.

Fugiantur etiam odores rertim graveolentium,
ut po ce Caryophylli Africani , quem Italorum 0*
thonnam, dccum Carolus Quintus,cum civitatem
Tunis obfideret^primum eum in Germaniamat-
tulevit, FUrem Tunis aliqui mdigitant,Noftrates

vocant: Itemicetor/a/ coriandri,cieutanafeetida
! locorum paluflrium;m&Limz vero imprcbanturij,
qui ex lychuo extwclo aut linteis humidis , quan-
do vel juxta fornacem , vel alijs inftrumentis amu-
lieribus exficcantur exhalant, caputq; valde affi-

ciunt,

Atr>

304 G R E G 0 Rl NY M M A N I

ciunt. Vulgus Sclevcoy luteiflores rejicit, eosq;
aproprietate Apoplexiam inducere credit, cujus
tamen certitudo melatet,cum nullum exijs Apo~
ple&icum evafifse unquam viderim,neq*,etiam z-
lios id annotafte meminerim.

E Ventis eligartfur Orientales & fhbfoUnb)
vitentur vero Boreales & Aquilones: Item radij
Lunares, aer^plwviofus^ nebulofiu &humidus ,
imprimisveroy^^/^W, vel fi quis inhoc verfari
necefTe habet,corpus,&pr£cipuecaputacpedes,
qui cum capite magnum confenfum habent, pel-
libus probe muniat , quam enim capiti nocendi
vim frigus obtineat cuncTris notum, teftaturq;
quotidianaexperientia,hominesjnagisinhyeme
quam arflate Apoplecticos fieri. Hinc conful-
tumeft, pluviofo &nebulofo, hyberncq;ten>
pore feneftras non aperire, aeremq, in conclavi-
buscaIefacere,velodoratis v. gr. Salvia^ Mehf
fa^ Pulegio-, Roremarino , SerpiUo , Lavendula^Ma-
jorana, hinc inde ftratis , vel Aquis eorum ad pa-
vimentum confperfis; aut alijsbeneolentibus,
carbonibus inje&is, eundem alterare. Valde
commendatur zjobanne Wittkhio, ad pnefer-
vandumab Apoplexiahic pulvis , fifuperignitis
carbonibusfiepe accendatur*

y. Ligni

JL_.

De Jpoplexia Lib.

30S

R\ Ligni alees opt.
Succini aibi.

BenzoL

Styrac. calamit£ ati. 5iij. ,
Santali citrini %\\*
Thuris mafiuli 5tij.

Contund. omnia craflb modo. F. Pulvis.

sing. ^ucfjpultw*

^Aliiu Puhisaerem temperans, cerehrum
fccans,& humores abjumens.

R!. fuccin. albi
Maftichis
Benz,oes
thuris an. 5i(?.
gummi juniperi 9i.
Styrac. valamit : 5i.
Bacc. juniperi 518.

M. F. Pulvis craffiis

sig. 5Xcu#ultw*

Utiles etiam hic iiint CandeU profumofm
aves CyprUj Q^xtxAfadulci,thurexmaftichefuc-
cino ,flyracecalamita<) ladanojnjrra^ bdellio,gum-
mi juniperi, hederx-, campbora, CaryophjUis, Nuce
mofchata gallia feualipta mofchata j feminenigel-
la torrefa&o, ambra^mofclwjZonvtmmtt liquore

gttmmh,

?06 *GregorI Nxmmani

gummi,acmucilagine exceptis, carboni.bus tiliae
&falicisadditis, componuntur.

Ut fy. Benzoi 5ij»
Ladani 51$.
tburis

Jucctni an. 5i
Styrac. calamit. 9iiij.
Mafticb. 3ij.
CaryophyU. 5i.
Nucismofibatd
rorismarin.
ligni aleos an. 9ij.
Ambr&

mofcbizn. gr. v. vel vij. feu. q* f
Carbon. falicis

tilU an. q.f.
Cum mucilagine tragacanthae&Styraceli-
quido &pauxilla etiam aq. Rolarum.

F. Cyprixavicukfeu Tedae.

sign. SXett4<r5?er$Icftu

Velparentur hi trochifiL
y. Granor. peonidt
jFW/f . peonia
Vifci quercini
Cubebarum
Galangst an. 9j.
Succint albi 9ij.
X,z£/# 4/<»f J
ftto «r mofcbatd

i , ii ■ ' ' 'J

De ApoplexIa Lib. s°7

Sem. rut& an. 91?.
Benzei 51 j.
Ladani §f?.

Aqu&-infufionis LavenduU q.f
F. Trochifci pro fumo , valde in Apople-
xia^cuprobatisfimiamultislaudati.

sign.5vauc§^ft(§lemf^ t>m <®$U$t

Ex folo cxisimjSfCcmo, Thure & maftiche, Tro-
chi/cis de Benzoe c. mofiho , iuffumigia fieri pof
funt, qua: aerem temperant,caputq; roborantjat
modice,nec nifi corpore purgato,ufurpentur :

Venu* quia valde cerebrum debilitat,utexr
emplo eorum, quiin ipfo congreflfu Apoplexiaex-
tinttifuerunt , demonftraripoteft, omnes, qui
morbum hunc metuunt, ab eafibi temperent. ~

Caveant etiam fibiabanimipathematis ver
hementioribus , terrore , confternatione, maxi-
me autem/^,quae fepisfime Apoplexias origi-
nempraeberefolet: Item alijs-lupra cap. 27. enu-
meratis ; ut •& ifomno meridiano\ qui , praecipue in
non afsuetis, cerebrum valde gravat,idq;multis
vaporibus replet , calceatis pedibus dormire
maximequoqjcapitrnoxium efte, Villanovanus
pag.&j.ftatuit.

Ven&fe£lio & CucurbituU*

Qq~T—~~' " ~^l

Cucurbitu-

Hamorrha'
ides.

\o%

GregorI Ntmmjni

Pervfiab, Si eorpus plethoricum fuerit , Vere & autu-

mno per venaefeclionem fanguinedetrahere con-
venit,utnaturaparteonerislevata, id quod reli-
quum de eo eft,facilius regatacgubernet.

Expedit etiam ob eandem caufsam fingulis
menfibus,fi necesfitas poftulare videtur, cucurbi-
tulos cruentasbrachijs, hurneris .& natibus, (nam
&ibihumoresacapiterevellipofle> inlibro meo
de Venis oftendi,) affigere : au t h&morrhoides pro-
vocare, quibus ad pr^fervationem Apoplexi^ ni-
hil utilius & efficacius dari poteft , ita ut multi,

. quandiuhaedecenterfluant, tandiuetiamhomini

I ab Apoplexia immunitatem polliceri non dubi-
tent.

Fonticulu
Nec minorem, humores vitiofos expurgan-
do,eosq; a capite avertendo , in praxavenda Apo-
plexia efficaciam & Fonticuli obtinent,qui brachi-

is inter mujculum deltoidemdc bicipitem , eo in loco,
ubivenaCephalica defcendit, applicaripoiTunt:
ibi enimfingulis diehus defuperabundantibus ce-
rebrihumoribusaliquid evacuant, &materiama
capiteavertunt, ficq; ne eafortecopiofius colliga-
tur, egregie praecavent. Vel fi ob abundantiam

I humorum unus fonticulusnofuffiicere videatur,
„ &ali-

ubi dppli-

'landi.

DeApoplsxia Lib.

309

&a!iumm altero brachio,aut pede etiam , inter
mufculos tibiamfleffentes & vaflum internum* tri-
bus digitis transverfis fuper patellam, ubi Saphe-
naintibiamdefcendit: vel etiamiune regioni,^
gaftrQcnimyexternicavitatem^mmctz non inuti-
le erit, trahent namq; & hi humores adinferiora ex
cav& truneo,&,nefortead caputferantur,impedi'
unt, fimulq; eos paulatim expurgant. Suntq; mi-
hinotaexemplaApopledticorum , amorbo re-
ftitutorum qui, poftrnodurn foiorum fonticu-
lorum ope ab eodem , qui tamenfacilealiasre-
dit, prorfus immunes conlervati, nec .unquamre-
cidivampasfi fuerint.

Minore autem cum fruclu Fonticuli pqfie*
rioriparti capicis inter fecundam & tertiamver-
tebfam,utaliqui jubent, applicari videntur. Nam
locushiccapiti, finibus & du&ibus cerebri, imo
&ipfis nervis eorumq; principio nimis vicinus eft,
humoresqjiiluc tradti plurima cerebrornalacrea-
repoftent. Taceo,quod non videam, quaratio-
ne ibi adhibiti fonticuli commode ligari , &fine
ar&iore colli & gutturis conftricl:ione coniervari
queant.

Gravius adhtic errare videntur, quitumad
curandam, tum pracavendam Apoplexiam cau-

Qs?

tena,

Anfonticu.
li nuchsap.
plkandi.

Anfatura
corottaliau-
teria adhi-
btvda*

)i

ro

GregorI Nt m m a N l

teria, ex quibus fonticuli fiunt, Sutura coronali
adhibent. Etenim cum ibi, veluti expertis Ana-
tomicisnotum,pericraniumfibrofis nexibusper
futurastranfeuntibus, cum ipfiscerebrimeningi-
bus copuletur, neq; hic locus ad uftionem & cau-
teriorum applicationem acleo aptus effe poteft ;
imo Lefus facile Bc cerebri membranas afrlcere ,
easq;in confenfum trahere valet. Etquanquam
non tantumexVenis,anteriorem capitis fedem
percurrentibus, fedt& ipfbcerebro, tumpropter
pofteriores capitis venas, quae in vertice calvari-
i am, per duo foraminula ibi exfculpta, intrant , 6c
I cum hifce anterioribus conjunguntur : tum
I propteraliosdu6t,usatertio meningis finu per ea-
dem foraminulaad capitis cutem excurrentes,a!i-
quid evacuare posfint:(ut facile vid ebis, fieaq ux
in tra<5tatu meo de Venis, quem br evi , fi D E U S
mihi vitam concefleritediturus fum, de Vafis ca-
pitis,Venisq; Jefue,propofui , diligenter confide-
raveris ,) tamen cum id quod expurgant, valde
paucum;quod autem attrahuntmukum & copio-
fum fit, magis in hoc aflfectu nocere quam prodef-
fevidentur: Siquidem in ijs, quiApopfexialabo
rant,vel eandem metuunt,humores non ad caput
dueendi&alliciendi, fed potius ab eodem aver-

tendi

DE AP 0 P LS X I A LlB.

:u

tendi & revellcndi funt , ut re paulo diligentius
penfitata,quilibetfacileintelligerepoterk.
Setaceum & Veficatoria.

Sicum crasfis humorihus ctiam^^ince-
rebroabundent, pofteriori Colli parti, magis ta-
menadthoracem quam occipitis fedem Setace-
um adhiberi poteft ; vel per intervalla brachijs,
ubiCephalica defcendit, veficatoria fupra expo-
fita applicentur. De Setaceo Vide Hieronymum
Fabricium ab Aquapend: cap.de Setaceo: &Guil-
helmum Fabricium Hildanum Cent. u obftrvat.
obferv.40.&4u

Pr&parantia.

Cum quoq; nec fonticuli nec Setaceaad o-
mnes,etiamcraslioreshumores, qui inijs,quiad
Apoplexiam proclives funt, continuo generan-
tur,expurgandos fatis fint, prxftat per intervalla
tum perllniverfales purgationes, quae totum cor-
pus evacuant, tum per par ticulares, quse folum ca-
putexpurgant,eoseducereacexpellere: Et cum
plerunq;alteratione opus habeant, necob crasfi-
tiem facile purgantibuscedant, ipibsidoneisme-
dicamentis praeparare, attenuare incidere &ade-
vacuationemaptiores reddere, convenit.

Praparant autem altefant & attenuanthu-

_

mores

Pr*p4ran-

tia.

i"

GregorI Ny m man i.

morescrafTos&frigidosincapite (velalibi etiam)
tuerentes potisfimum fequentia.

Herbae : Betomca , llyfsopm ', Calamintha-* y
Origanum, Eufrajia^ Cardus BenediB.. Thymtis ,
Ruta, Chamadrys , Chamamelum^ Spica Etfihu-
mor melancholicus fimul adfit, Ceterach, Fuma-
ria, Meltffa.

, , Flores : Betonic& , Centaury minoris, Cha-
m&meli , Sdm buci-, primuU veris*

Semina : Carvi^ Cumini, Sileris montani ,,
foeniculi, Sinapis^ Nafurty, Ruta^ & quod hu-
mores melancholicos etiam refpicit Aquilegia.

Frucltus : Bacc& Juniperi-, lauri , Anacar-
dta~>. <

Radices : Eleny^ Acori ueri, Imperatorid ,
CaryophyUata ,Ireos ffijlU^ Pyretbri, PimpinelU:
& ubi humor melancholicusadmixtus,0#y*/>*~
thi ,Rhabarb.Monachorum 4 Gljcirhjz^Scorzone-
r£,Fdicis, PolypodyyEllebori nigri, Gentian^Bry-
onia,Afari,Apy.

Cortices : Guajaciy Sambuci, Fraxini-, E~
buii, FranguU.

Aromata : Nux mofchata^Mack^CinnamO'
mum^ Piper, Cardamomum.

Olea deftillata : anift,f<xniculiyCumim,juni-

pert

De JpoplexiaLib.

?}

peri, Caryophyllorum, Cinamomi, Majoran&j Ruta

Aquardeftillatx&fpiritus: Majorana,Me,
liffk-, Betonica, Hyjfopi, Cardui BenediBi, SerpiUiy
CentaurijminoriS) Calamintb^ Origani&c.

Conferva* : Betonic&,Hyjfopi, Calaminth&,
Card. BemdiBi, Stdcbados, CapiUor : % . Eufrapa ,
Rad. Acori *veri, cujus defcriptionem habetMer-
catusderedoprxfidiorurnu*fu,F^w^r/>? Sambu-
ci, Genifid , Tunicis.

Condita ; Rad* Acori^ Elenij, Eryngy,Pim-
pineU& *>Scorzoner& : Cortic. Citri: Zingiber.

Syrupi;exherbis antea enumeratis parati,qui-
b us addi pofTunt, Byzantinusfimpl. CapiUor % Oxy-
meljimpl& Compofit, Oxymel fiylliticumySUeborat
Gejheri j Melantbofktum Anacardinum^ .

Confecta : foenkuli^ Carvi, Cubebar^Anifi
Cumini.

Eflentia^&Extra&a : Rad.Eleny, Acori,Ro-
rismarini,Uvenduta, Caftorei.

Ele£tuaria ; Theriaca, Mithridatium, Con- l
fecl. anacardina, AuresAlexandrina^.

Species & Pulveres : Diamofchidulcis^ Di- 1
ambr&,diaplirisy Qonfetl\Anacardin:

Exquibus omnibys, additis tamenfemper
ijs, cjuxcerebrum roborant, fpirkus rericiunt,& a

R r pro-

■ OHIIilHlHWWl 1

iPotiorxs*

GREGORl N T M M A N I

3M;

proprietate adveriiis Apoplexiam, valentcjualia
paulo infrarecenfebimusj Potiones, Elettuaria}
labuUyPufoeres? &c. parari poiTunt.
J$i. Jyr. Card. Bened.

oxymel. fcyllitic. an. ^iiij.

M. Sign, @afft
De cjuo mani per aliquot dies duo vel tria
cocrileariafumanturinontantum m Apoplexia
fed&inEpilepfiamire confert*

V^* Syr. Betonica.

Hyffopi an. I).
Oximel.fcyllitic. 5vj.
Aq. Rorumarin.
falvU an. §ift.
M* F. Potio. Sign. ZXM&

^. Effenf. kyendul. 5i. vel 31J.
Ext. caftorei 58.

Elenij 9j.
Oxyme/it. fcytlit jfc
Aq. Card. Bened* fi.
tJMetiffk
fafoia an. f ii?.
M. F. .P0//0.

Vel. ^. JW. Ireos florentin. 3*.
Angeiica 51J.
£«///.« 3j.
Majorana

^

Thymi

DE A P 0 P LS X I A LlB.

315

Thymi

Jt>dL artbetica an. Mi?.
Fl. Betonica
anthos ,

LalPenduU an. Pj.
Centaurij tninor. Pij.
(ctn. nigelia 5j.
■CarVi

AquilegiA an. 3*if?.
Coq* in Aq. f. in Colatur. §ix dijjbhe
fyr. St&cbad. Arabica Jiij. <
Oxymel. ficyliit: %\. I

M. F. Potio, pro quatuor doiibus,vel I
addito faccharo Coq.adfyrupiconfiftentiam, de j
quo mane &vefperiduabushoris ante prandium ;
&ccenam |ij. vel 5iij. fumantur.

Pluraejusmodiremedia,qu£ etiamhumo- j
resprxparant, infra defcribentur.

Purzantia.

o

Poft praeparationem humorum,purgantia j
exhibenda iiint. Conveniuntautem hic/W/£_.
Sen&, qua? aproprietate cerebrum & lenforia a vi-
tioiishumoribus emundare creduntur: Jgaricus,
valde etiam ad expurgandum caput utilis. Tur-
hith\ Mechoacanna, quaetenuem pituitam/ero-
fosq; humores, qui plerumq; in hujusmodi cor-

Rr 1 pori-

Ptirgantia.

\Laethere-
hintbw*»

PiiuU*

Ehfiuaria,

Fttlvercs,

$16 GregorI Ntmmani

poribus,la:favidelicet cerebri temperie, unacum
crasfis abundant, educunt, Et fi Melancholiafi-
muladfit,»S>^. Carthamix Polypodium, EUeborm
niger &a!iafimilia addantur.

Therebintbina^ quia cerebri aliosq; in ven-
triculo exiftentes humores noxios egregie expur-
gat, hic quoq, commefidatur , fi nempe ejus dra-
chmae dua: vel tres, cum Speciebus hierar, vel pul-
vereglyceryzaemixtae,afiumantur : veIquodm#
lius eft, fola therebinthina in vitellis ovorum , ad-
ditaaquaconvenientejdiflblvaturjladteusqjinde
prodiens iuccus bibatur.

Pilular , Cochia, Aure^ Ajfaireth, Lucisfine
quibus* deAgarico7: Cham&pytheos feu de Iva, qua*
prac caeteris laudantur , fi antefbmnum nccturnu
rorteredtiushorauna vel altera ante ccenamquo-
tidie, vel etiam bis in feptimana 9j. de ijs fuma?
tur ; ejus defcriptionem paulo poftfubjungam.

Eledfcuaria Diapbaenicnm> IndumyBenedic7a
Laxativt Diacartbam: ConfeB\ Hamecb^Dia-
turbiih. Elefiboph, Hiera Picra f

Pulveres* Diacartbam: Diaturb. c. Rba-
barb: Diafin: CremorQ, quibus Trochifii Al-
bandalr Diagridiumx Gummi 6^/te,&fimiliaaddi
poiTunt.

Ex

DE A POP LEX I A Ll B.

V7

ExhifceClyfteres Potiones, Boli, PilnU9Sj-
rupi^ Puheres &c. componuntur.

Imprimis autemhic conveniunt Clyfleres,
qui non iolum corpus a vitiofis humoribus pur-
gant, verum etiam materiam a capite avertunt. Et
paranturex£f«i?/&/2^/^,quibusCephalicajaliaqj
quae humorem pituitofum & melancholicum
reipiciunt, flatusq; difcutiunt, addi poflimt. A-
ctum de ijs fuit iupra cap. 50. Potiones ita fieri

poflunt.

fy+ Cardut Bened.
Hyflbpi

Origan» an. ML
Rad» Elenij

Caryopb.

OxyUpatbi an. 5j.
Jem. fceniculi 9ij.
Fol. Sen&. $$*
Coa¥ in. aa [i in. colatur ^iij* vel fiijC
diffbhe.
CMann£ %£.

Oxymett. Elleborat. 3iij. vcl f. f
Aa. Cinam. 51^

Sign. fMWXZKMtf*

Vel. ^. Rad* Polypod* ^iij.
Ettebor. nigrl

Petion :

Rr s

Acori

JiS

GREGORl NTMM4NI

Syrupttt,

Acori Veri an. 9j,
Sah>i&

HyJJopi aq. Mi?.
Fl.BetonicA

Centaurij mimris an. Pj.
fim.Cartbami contufi 5j.
AquilegU $i}&.
Coc[> in aq.fin Colatur. ^.yTinfundeper no£ein.
Fol. Sen& 3iij.
Agarici 5j«
Turbith. 9ij.
Cinamom.
Zingiber. an. 9j.
GalangA 9$.
Colaiur& 511 jft 4tfk&
Mann& 311J. Colenf.iterum.
F. I. a. Potio,

sign. pwvgtet^attcf*

■V.el Pare tur hic Syrupus.
Vjl. Card. Bened. Mj.

Origan. an. Ml?. vel Mj.
2W. Polypod. gfi.

£/f#i/ 51J.
F/^r. Centaur. minor.

Jafoia, BetonicA an. Pij,
y£«/, Cartbami 5if?.
AquilegU 5J.
G>^. z« ^./ *» Colatur. q.fi infiund.

/•<»/.

De Jpoplexia Lib.

319

iifi.

adde

F. 1.

FoL Sem eleffi.

Jgarici a/bi "%%.

Mecboacann *. 51J.

Ellebor. nigriprapar\ 5j.

Zedoarit

Galangs. an. 9iJ.

Zingiber 9j.
Coq. iterum parum , G?/<tf. Jvii^

faccbari Jiji?.

a. Syrupus, de quo aliquot Coch-
learia fingulisjvel alternis diebus fuman-
tur,dofis enim, pro ut operatur medica-
mentum, augeri minuive poteft.

Sign. puv3iev@a|ft

Magisgrata!fiuntpotiones,fif#^#* in A-
quis deftiilatis diifolvantur, & cum Cinamomo
aromatifentur.

Ut Extraft. Mecboacan. $}.

Ellebori nigri gr. vj.
Cnicopbarmac. 9i vel a/teritu,q.f
Jq, Card. Bened.

Meliffk zn.q.f
Ginamom. 3j.

M. F. Fotio.

Vcl. ty. El Diapboenk. '
diacatbol. an. 5iij.

Pufo.

320

GregorI Nr mman i.

Puh. Jgarici trochfc. d). W. 5!?.
cum faccbaro,
F. Polus.
Gratum eft& valdeutilehoc Claretum :

^. Meliffk

Rorismarin. an. Pij.
Rad, angelica aut E/enij
Galanga
Cinamomi

Cortic. Citri an. 9j.
FoL Sena eleft: 3iij. W $&■
Agarici 31!?.

Turbith. 9ij. W ejm kco
Mechoucann. 31. nam&haccinfipida.
InfundanturinViniRhenan. q.£ ,ftentinloco
tepido per horas 12. poftea addito

Julep Rofac. Delficchari Jfc
Colentur & filtrentur
Colatur* ^iij. *m£&
V. tinamomi giij.
vel Syrupi ejus 5j,

M. F. £laretum.

Videplura Vina Purgantia8cC/aretaa.pudLan~
giuml. \pag. %7i.£htercetan. de dogmatic : medi-
cam: legitim:pra!par. pag.m&alios.

"x

DE Ap OP LBX I 4 LlS.

3»

Nec inluave,fed palato gratisfimum eft In*
fufkmSen& D. Burferi, quoditaparatur.

fy*Fol,Sen& eleclf. (faftipitibus probepurgatorum~*
q. /ibetv.g. ^iiij.
Paffular. minor.mundatarum (f totarum duplum^

feu Jviij.
Contundantur vmnia inmortario lapideo F.pafta^

adde
Cmamomi crafiiufcule contufi, 3vj. vel 3vjft.

Indantur omnia vafi fi&ili, affundantur A-
quaeferventisfimaf tfcv. (nam ad ^j.folior.Se-
nse fumuntur paflular.jij. Cinamom. ^iiijf?. vel
9V. Aquas §x. quod notandumjfi forte, cuiin
minoredofihoc infufum parare lubet,)mifce-
antur;vasq; operculo idoneo citisfimeoccluda-
tur & linteis involutum, in locum calidum
reponatur , ftet ita te&um horis quinq; aut
fex, nondiutius, neingratumfaporem con-
trahat, Liquor fine expresfione effundatur,fil-
treturperchartam,autcoleturperlinteum,Co-
latusq; quiefcat per diem ut feces deponat,
quod limpidum eft & pururri effundatur &ad
ufum fervetur. Dofis in mfantulis p puer : 5]
adult. fiij. iiij. vel v,

Aliqui loco aquae ferventis Vinumfortefii-
munt,idq; non tamen calefacl:u,pofteaaffundunt »

S s vafis

J2i

GREGTORl NYMM JNt

filttUi.

vasq; inlocum tepidum reponuntjiqiiorem effu-
furn filtrantvelcolant,dicl;oq;modo exhibent.

Poflunt ;■& folijs Senae aliapurgantia,nonnau-
feabunda, addi, fimiliq; ratione pro Medici in-
tentione, morbiq; conditione gratisfimce potio-
nes parari.

Efficacisfime Caput expurgant ctiamPiluk,
non quod vitioios humores ereliquo corporead
ventriculumtrahant, fed quod propterformam
folidiorem diutius in eo morentur,ficq; magis ,
quamalialiquidiora, qu& citiusabeodemexpel-
luntur, .cerebri humores afficiant, naturamq; diu-
tisfime ad eos exturbandos follicitent.

Fiunfrmtttnboc modo:;

fy. M* Pilulv Cocbiar.
Aarear.

Afairetb,. an. 9j,
Troch. A/banda/. gr. iij. vel iiijV
Cum aq. Melifi. F. Piluk
Num. XXK.

"Vcl^ Pilul. Cochiar. 5&

deAgarico 9f?. vel 9j..
Extr. EUebor. nigri gr. vij

Mechoacann. gr. v* vel q. f.
Caftorei gr, iij.

•mvanr*—**'^^

— » »■!

De Apoplexia Lib:

3*3

Gurr\ Oxymel. (cyllitico R PiluU-, ante no-
vilunium fumendae.

PiluUrum de Iva varia: defcriptiones cir-
cumferuntur : nobispraalijshaec, a PJatero cor-
redtajprobatur.

$z. Colocynth. pr£par. 3]?.

fiammon : pr&par. 5}. <?/«/ /<?f 0 <tf^ff* BxtraB.

9i. -iw/ ^R.Jumipotefi.
Turbitb. 51 1?.
Agarici 3ij.
JM*£*ir£4r£5i&
jP«/>: hier&Jimpl. J&
Zingiber. 9jt

SalisfiJftLztL. £f?.
/^ laloenduL

Stechad, Arabic. an. 5j. -
Opopanac. 38. aliqui hooquodcerebro

noceatyomittendum cenfenu
Majiicbts 9j.
Cafiorei^E.
OL deJiiU. Majoran.

Rorismarin. an. g: v.
7«fa. Cham&pytb. rec. extr% q.fc
V* Mafa & inde />//#/*

sign. fyutjtfptflem

P**/«/<* C/&4-'
m<epytbeos.

Ss

3*4

GREGORl Nr M M A N I

Pttlteres.

ferat

\

Puheres ita fiunt :

9?, Spec. diaturb. c. Rhab. 5#,
diacartbam. 9j.
Trocb. alhand. gr. ij, vel iij.

M, F. Puhk.

Vel I^v Sen& pr&par. 9ij.
Turbitb. eleB. 9&
Mechoacann. 9iiij.
Cremor. 5 •
Zedoaru an. 9fi..
Troch* alband. gr* ij. vel ilj.

M. F. Pulvis produabus Dofihus*

'ifera.

. Per fudores fieperepetitos humorum quoq;
vitiofbrumcopiaferifimeyacuatur, &qui in capi-
te & cerebro etiamh^rent;, pituitofi & ferofi fucci
paulatim abfumuntur : Qyofinecorpore probe
purgato ', aliquando & Sudorifera hifce per in-
tervalla porrigere utilisfimum exiftit; vel quod
commodisfimueft,tk ad Apoplexiam praecavcn-
damabomnibus commendariiblet^ipfis Radicis
Cbm£j Sarfaparill^SaJsafraSyLigni Guajaci^qui-
bus Tabernamontanus part. i.foL.^6^. &foL]6p.

etiam

DE AP O P LEX I A Ll B, 315

etiam Radtcej pentaphjlli & TormentiU& annume-
rat,hasq;noniolum China: radici ^quiparat, ve-
rumetiam prarfert, ijsq; in humoribus catarrho-
fis , qui Apoplexiam,& ferofis, quiPodragam 8c
jun&urarum dolore$excitant,ahfumendis ie mul-
tumfepeerfeciiTe refert,) decocl;a, quae corpus
calefaciunt&ficcant, humoresq; craffos ac lentos
incidunt, attenuant,& una eumferofisdigerunt,
eosq; promifcueper habitum corporis & urinam
valide expellunt , quotannis exhibere; Germani
vocant ftC$?0lfcCW/ aLignoGuajaco quod pri-
mum ex his cognitum fuit ,reliqua enim poft gua-
jaeum demuminnotuerunt,.

Qupmodoautemhujusmodideco&apara-
ridebeant, aPracticis pasfim docetur. Suman-
tur jam enumerata fimplicia , velfingulorum &
num, velplurafimul? ( additis nonnunquamradi-
cibus , feminibus, herbis & alijs convenientibus)
infundanturin Aquafimplici, (aliqui &deftillatas;
fumunt) per horas 24.,poftea coquantur ad me-
dietatem. Decoclrum colatum in vafe vitreobe-
ne claufo fervetur ad ufum, deq; eo nonnihil cale-
faclo,finguIisdiebus,femelarger mane inlectore-
cumbens, velfi robuftior,morbusq; contumaxfu-

Ss- 2 erit,

-■ ! J J

Pisi DecoiJ,
Guajaci &

a!iort

Ligni De-
co&.quomo»

dopman-
dum*

326

GREGORl Nr M M ANl._

erit, bis etia, utpote veiperi quoq; tribus horis an-
te ccenam,bibat Llncias iex veliep te?&-in le&o ho~
raunavel alterafudet , aciftiusmodi medicamen-
tigenus aliquotfeptimanis,veltriginta,im6fine'
cesfitas poftulet, etiamquadraginta diebus conti-
nuet : obiervetq; optimam vidtusrationem, ma-
gis-q;afio,quam elixo ciboutatunab zixxfruBuum
&acetariamm,8c ut aliqui voluntja/^/^^tiam
prorfiis abftineat, nec ie facile aeri exponat,nifi hic
forte ob anni tempus calidior fuerit. Deco*
c^umdilutius?quodfecundavice, exnova aqua,
fecibus relkfos affufa, velnonnunquam exfola iar-
fapariila, aut Radice China? paratur, propotu in
menfauiurpet. Quanquam tam exac^am viven-
di rationem, qualis a nonnullis praefcf ibitur , adeo
ftri&efemper obfervareneccfie nonfit; fed potus
loco etiam Cerevifia &Vinumcitranoxam aegris
concedi queatrEftq, fatius patientes in potu quam
cibodelinquere : imo fi admodum fitiant, potus
ipfisnon adeo fubtrahendus , quippe cum citra
gravamenillos reficiat , & fudoribus vehiculum
pnebeat. Alvus fupprefla folvatur tertio quo-
que dieclyftere emolliente, & fexto die, quo
decodum iudatorium omittatur, purgante ipe-
cifico corpus evacuetur , humoresq,- fi opus

___ ju. prae-

D E A POP L E& I A L I Bi

w\

pra*parentur. Sed accecjo ad pra?parationem

m.

j^, zarfi parilla in taleolos inci*
fae 5iij. Vei
Ligni Saffafras cum cortice afiTula^

timconfracKfij. Vel
Kadicis Chin&, ( quae mfipida,aegri&qv
valde grata) ponderofi &mt*gr&?~
non/aVisaat cdriofiy minutini incifae
fij. vel ^ifi. Vel
Radkum pentaphy//i aut Tormenti/ta

incifar,.^iij. Vel-
LigmGuajaci in tenuem fcobetn
redacti , tt5j.
Adde fingulorum uni, quod kibet , Radices
feu herbas convenientes ( Quanquam ha? o-
mitti posfint & faepe ex iolo Guajaco, velalijs
feorfim fudatoria fimplicia dicSla parentur.)

Rad\ Eienij Siij,
gljcerizdL Jft.
femxfeenkuli

carlbi an. 5j*,-
. Paffu/i 5Jj»

Ihfundantur in Aq. fontan.purisfima? rfcxij.ftent
inloco calido cooperta in vafe teftaceo inerufta-
to^autvitreoperhoras 24,Coquantur lento igne
admedietatem veltertias,ubi fubfedit, & refrixit
liquor,quodlimpidumeft, fenfim effundatur &>

cole-

GntiGOKl NTMMJNI

Wecoifum
]Sar(a,

■Ligfti dtct-
\8unti

coletur, Golatura coitdiatur CinamomOj Saccbaro
vtlSpecieb. diacmamom\ diagalang. &c, 5j. vel
cuilibet dbfi Aqu& Cinamomi 5J. vel 3^ addatur,
bibatq*, de eajnonnihilealefa&^aeger fingulis die-
busmane, vel etiamvefperitribushorisantecce-
nam Jjiij. Jv. vel vj.fudetcjinle&o hora una velal-
tera. Feces decocl:i relicl:^ ad alium ufum refer-
ventur , ut mox dicetur,

Wel. ^r. Zarf& parill& in taleolos incifae Jiij.
Rad; Iridis florent: 51 j .

.Jcorilperi 9ij.

p&oni&
fem\ carVt an. 3j.

Infund. in Aq.pum tfcxi j . ftent in infufione
per24.bora<S') Coqfttbfinem cocJion isadde

Fl: Safai* Mfi.

Meliftk aut Betonic* Mj.
.Co/enttColatura condiatur, Zfferveturad
ufumut prior.

Vel, fy* ligni GuaJAcifto$isVo\. infundatur in Aq.
pura Vo^iyftentininfufioneper 24. boras ,
Coquantur/. a. utj.amexpofitumfuit.

EflScacius liigm £/^>r * deco&umfieri cre-
ditur^fieicortex, qui una cum ligno adnosafFer-
tur, addatrur, Verbi gtatia tfcj. ligrri tres vel quatuor
Unci^e corticum adjiciantur.

DK APOPLEXlA LtB.

W

Ut fy. LigniGuajaci $vii). ve\ Vc].

Cortict ejusdem Jiji?. vel ^iij.
Infundantur mAq. purgtty ; /ientperj^Jjo-
ras ih Infufone^ pofieacotinantureodemm®-
do, Co/aturaferVeturadufim. £hii T>o/et,/i~
gno Radices, Ve/ berbas CQiiX>mie7it€syaddat+

Priore deco&o efifufo, reli&isfecibusitemm
novxaqu^e ifcxij. vel tfcxvin. affundantur?mace-
rentur & coquantur pro potuordinaiio , qui, ut
^egris magis gratus fiat, (accharo, aut paffulis inco-
&isdukisreddatur,autquodmelius eft, Cinamo-
mcvleviter aromatifetur. Monetq^ HoratiusAu-
genicis tom. J* Spiftolar. lib. 2. foL tp%. radicem
China? tervelpluriesetiaminumbra ficcatam, &
codlam^adhuceiticacemefle, neciuas viresadeo
facile amittere.

J$Hiercetamts& alij exreli&o magmate,Sal
praeparant,idqj decodtionibus fiidoriferis addunt,
eoqjligniviresmultum intendi credunt.

Nonnunquam pra^dicStorum fimplicium
duo velpluramifcentur, &inde decoBa Sudatoria
compoftta^zxaxitm. '

Ut $?. Rafiir. Guajaci ffci?.

firfi pari/tx fifi. vel 51J.
infundantur (f coq. utdictum.

Tt

Vel

Wecoffutn.»

madicis

\ChifittdiH

nnn dttrat,

330 GREGORl N TM M A N l _'" I

Vel. fy Guajaci 5iiij.

Rad. Cbina 3v. vel pentaphylii 5J.
Zarft. parill& ^j.
Infundantur & coquantur fimiliter , quibus^fi
' lubet, priores berb<s. (f radicesetiam addipof
funt.

Aut fy. Zarfiparilid Jift.

Rad: Cbins. De i Saffafras (quodlignurrLj,
cum gratiodoris & faporisfit,necven-
triculumturbet,aut flatus copiofos gi-
gnat, aliquireliquis lubentiilime ad-

dunt ) $j.
Liquirit: §£.
Elenij 31 j.
Sem : carloi

fcenicul\ an. 3j£.
Taffidar-. jiij.
Inf&nde inAq.purs. tfcxi j. vel $viij. ftent m in~

fufione 24+ boris.
Coq. lento igm^ utmododiBumfuit.

D.e Kadice Chirrn notandum,monetq, id e-
ciam Horatius Augenius loco antea allegato , Pla-
teruspart. ^pag. 291. &alij3c|uod adeocommode
cum alijs mifceri, &coquinonposfit, Cum ejus
decodtum ultra 24. horasnonduret,iedmoxace-
fcat&pu;trefcat,acproindefingulis diebus fereno-
vaejusmaeeratio & co&io inftitui , adeoq; tota

cjuan-

De AboplsxiaLib.

331

quantitas &bibi,&eodem die rurius praepararide-
beat : ligni autem yel aliorum decodta ad o6fc>
etiam dies citra corruptionem coniervari posfint.
Quando itaq; reliquis admifcetur China , media
ialtempars reliquorumcoquenda, eaq; abfumta
mox altera pr^paranda.

Plura de hifce deco<5tis qui fcire defiderat,
coniulat Piaterum^ Horatium Augenium locis
jam aliegatis Jguercetanum in Pbarmacopoea 1. 1.
c*g* p. 55. BertalduminCoUe&aneis^z^y^. We-
ckerum* in Antidotar. Special l.i. c7.pag.401.

Purgationibus univerfalibus hifce pramiP
fis, fi totamatcria excapitenon tollatur,ad partr
cu!aresejusevacuationesdeveniendum,dandaq;
opera,utquod de eareliquumeftpernares,pala-
tum,autinienfibiliterevacuariacexpurgariqueat.

Per nares materiam evacuant Errhina^ &
Ptarmica\ per fauces & palatum eam expurgant,
Apophlegmatifim, ut Mafticatoria^CoUutiQnesoris,
feu Gargarifim, PalatiinunBiones. Infenfibili-
ter eandem refolvunt & digerunt, Embrochd feu
Capitis Lotiones, Emplaftra .& fimilia. De po-
fterioribushifce, utpote capitis.lotionibus, em-
plaftris&c. cu cerebrum egregfe etiamroborent,

Tt

pau-

332-

GregorI Ntmmani

Errbina*,

Materia,
Errbin,.

pauloinfra adbjrus fom : hic tantum ea, cjua^ca-
put per os naresq; expurgant j confiderabo^

Errhma.

Etfi Errhina, potisfimum humores ex an-
teriorecerebriparteeducant, tamen cum&illice-
rebrumlaedant, & Apoplexia^fifortecommove-
antur&adfinuspropellantur^occafionempraebe-
reposfint, etiameos expurgare utile erit.

Paran tur autem Errhina ex Majorana, Beta^
Anaoalliderubra, Pu/egio, Nicotiana, Rad: Cycla-
minis, Pjrethri, femine nigeU.e &c. cjuorumSuc-
cus, deco&a , vel Aquae naribus attrahuntur,aut
pulveres eorum melle, cera, mucilaginihus,gum-
miaut therebinthina excepti, in linimenti aut
formamPyramidalem^ cjjarNafaliainfpecie dici
folent,rediguntur.

Fortius autemoperantur Errhina fi eis pur~
gantia,ut FoliaSen&, Agaricus,Scammoneu, Man-
na, Turbith.Ettebor«albus}Sem. Carthami &fimilia

admifceantur

v: or.

fitcci LMajoran&

BeU

Anagallid* rubr. an. Jj.
M. pro Errbino fimplici.

Vel

DE A P 0 P LE X I A Ll B.

m

Vel, ^. Succi Bet£

Mercurialis
Ruu an. 5j*
Mann£ e/ecii 5vj.
M . F. Errhinum quod ex vola manus
attrahatur, ore prius aqua aut vino
impleto.

Vel. $>. Fokpulegij
majoran\
anagallid: rubk
Bet£ an. MSt
Sem\ nigell£ 5#.
Rad: pyrethri 5jf?.
Agarici trocbif: 5j. vel
Folior. fen£ 51 j. vel ^.yTvidetur.
Cb^» *» ^. /; In Colatur.

^iiift. diffoh.
Mellis anacardin. 5vj.

feyliitic. 5iij«.
M. fe Srrhinum quod naribus attra-
hatur,autcum gofsypioipfis immittatur.

Ex ijsdem^addito bleo conveniente3&linimen-
tacomponuntur.

Ut. ^. fem: nigelt£ 9ij.
Rad: pyretbri 5$.
Ellebori^

Ts*

Nico- *

■ .^. . . 1

334

G R E Q 0 R I N rT M M A N I

Nicotian&

Pttlegij an. £ij.

Agaric. trochif: 5& vcl 5j.
M. F. Pulvis. &inde
Cum oleo irino q. fi limmentttm^\dtxc\'
piantur fpecies terebinthina,mucilagine,
gummi,oleo,cera&c. &formenturNaia-
lia forma pyramidali,quaenaribus,filoal-
ligata,indantur.

Defucco RadicumBetaemonet Hieronym^.
Mercurialis de Compofitione medicamentor. c. 14.
pag. 190. ne,cum potentisfimusfit, iblus ufurpe-
turj ie enimexpertumeffe, hujusmodi iuccum
dementare homines; imb obfervafTe principem
quendam ejusuiuodoratumprorfus amififTe.

Ptarmica.

Potenter humores in cerebro etiam com-
movent Sterntttatoria^ quae Srrbinaacrioraiiint,
&iua acrimoniacerebrum ad expellendoshumo-
res noxios valde ftimulant & irritant. Compo-
nuntur ex femine Nigell^ Sinapis , Stapbidti agri<e:
Radice Saponart^Pyretbro^Pipere, EUeboro a!bo>
Zingiber. Nicotiana &fimilibus.

Ut

D E AP 0 P LEX I A L I B.

W

Ut ty. Pufo. Pyrethri

piper db: an. 91.
fem: mgelld 56.
finapis 9&

M F. Pufoir.

Necimprobo hic Pulverem Tabaci, quem
@(§ltUpt4&(tCfvocarit,exfolijsNicotianie,Majo-
rana?,Macere,Mo{cho,ambra,quibo aliqui& olei
Rorifmarini , fceniculi, Majoranae, &c. parum ad-
dunt,paratu,fiperintervallamoderateu(iirpetur.

Monendum tamen hic, in ijsquicerebrum
jufto moliius & valde humidum habent,ptarmi-
corum ufum non adeo tutum efle, nam exnimia
cerebri commotione aliquando velnervus vel a-
liud quidin eo rumpi poteft; Sicex Sternutatorio,
befis nervisopticis,quendam viium amififse Guil-
belm.Pahric. mobfirvat:Cbirurg:Cent. X.obfervat*
X4- annotavit.

Inunttiones TaUti>& Garga-

rijmi.
Egregie quoq^ capu t evacuant, idq; fimul ro-
\)OXM\tjPalatimun£iiones & Gargarifim, qux ex
antea enumeratis praeparantibus componuntur.
Inprimisautem hic convenit confeBio Anacardi-
na inaq. convenienteautoxymelitefcyllitico dif

foluta,

Pt<l$is
baci.

Ta*

ivfi

GregorI Ntmmani

Gargat i~
\('mit

fdluta, &in ore aliquandiu detenta,magname
nim vitioforum-humorum copiam e cerebro tra-
hitjidcj^fimul roborat.

Vet parentur hi gargarifmi

fy, Calaminth. autbyffopi

Rofmarih. an. Mft.

SafaU

Majoran* an. Mj.

Radrpyretb: 5j.

Ctnamomi 9j.

Zingiber. 9ij.

FoLjem 3iij. aut Agarici trechifc. 5lj. vel
q. f. Videtur.

Nucismofcbat 9ij.
Coq. in aq. f. tfcj* adde^

oxymeL fcyllitic.

Mellis anthofati an. Jj.
M. F. oris collutio.
Efficax & hic Gargarijrmu Platerl eft.

fy. .&**// Angelic,
Pyretbri

Acori veri an. 3iij.
UMajoran.
Origan.
Hyfop.
Tbymi.
Safaidzn. Mfi. vel Mj.

- Sem

A

De Apoplexia. Lib.

w\

rta.

Sem\ finapis 5ij.

StapbidisagrU
Piperis hngi an. 5j.
Nuc. mofcbat: 51&
fhq. in ay.fi vel bydromelite in Coiaturx ffcj.
vel %x. diffofoe.
Oxymel. fcyUitx
Mellis antbofati an. 5vj.
M. F. Gargarifmus^tu oris Collutio.

&iCaflicatoria«

Magni a plerisq; etiam Mafticatoria fiunt, }M*fiicato-
quippe cumpituitam e cerebro etiam proliciant,
eamq; incidant & attenuent.

Commendatur autem & fingulare quafi A-
poplexiae prafervativum ftatuitur, Radix Eleny^
fi fxpius mafticetur, orecj; contineatur.

Laudantur & plurimum^ra/z^ maj}ichti,$\p*fiM
velfola,vel cum paifulis bis in feptimana ventricu- *
lo vacuo mafticentur, dentibuscj,- conteratitur,

Vel $r. Mafikb. 5ij.

Kadic. Pyretbri

Elenij ant 9ij.
Ctibebar*
Sem*finapis an. 58.

manfilts,

Vu

Nttcis

1

"■r

«HWMMWMMWI

«ae

338

GregorI Ntmmani

Confortan -
tia & Ap-
fropriata.

Herba:,

Fhret .

Nucts mofchat. d).
Agarlc. trochif 58. . vel 9i j.
Cum melle & Cera
F. gafWli manfiles.

Confortantia Cerebrum & k Proprietate
ab %ApQfilex.iaPr&fervantia*

Fofthorum ufum cerebrum roborandum
&confortandum, eaq;, quae a proprietate Apo-
plexiam pnccavere & adveriiis eam valere cre-
duntur, ufurpanda fiint. Commendantur au-
tem longocj, uiu & experientia etiamprobata funt
potisfimum iequentia*.

Herba: : S$lv&r Rofmarinm ', Pu/egiunu
cbamapitbys; Majorana, Meliffa, perquam, quod
femelmonerefufficit, hic MeliiFam communem
dcMe/iflopbj/lum vu/gare feu Apiaftrum intelligo
non Me/iffam 7^m^w,qua"malijperperamMe-
liifophyllo fubftituunt,quormii,ut&plurimos a-
lios circaplantas,aliaq;fimplicia ab antecefforibus
noftriscomrniiTos errores in Taxa VVittebergen-
fi, Annoi 6i). excuia5(etfimeumnomenineao-
miffumfit)correxiutquihanc editione cumprio-
ri contulerit,facile animadvertet. Spica Indico-*.

Flores : Salvix , anthos\ Lavendulaji/ycon-

• . >--

va

■ ■ •' '

DS JPOPLEXIA LlB.

W

'vallij, PrimuU veris, Stxchad. Arabic^^ Tanacetij
cujus conferva amultis magnopereiaudatur.

Semina : Sruc^ P&oni^ CarnuL

Radices : Angelic^ Heleny, qua? valde hicu-
tilis & fepius ^cyhdX^yCaryophyUat^ Pentaphylli.

Fructus :Anacardia^ Bacca Juniperi, Lauri.

Aromata: Cubebd, Cinamomum, quod cor &
cerebrummirereficitritautinde proverbium na-
tu fit, CurmoriturhomOiauiutiturCinamomo?
Nux mofchatdj ,qu#" ornnibus, qui Apoplexiam
metuunt^aut catarrhofiiunt, familiarisfima effe
debet, Gaianga , CardamomurrLjs.

Gummata : Succinum^ cjuod maxima? eti-
am efiicacia? , Thus , mafiich: BdeUium^Gummi
Juniperi feu Arabum SandarAcba.

Abanimalibusdeiumta, marina &pretiofa
nonnulla : Lapiscarpionumjemilunarisfipraecu-
/ospo/stusjqm fingulare ad Apoplexiampraecaven-
damexperimentumeftj&aproprietateadverius
hunc morbum valet, Jygchus-, Zibethum^ Marga-
rit£jCranium humanum, CoraUiajqnihus etia mul-
tum tribuitur : Ambraxqm nihil ad confortan-
dum & roborandum cerebru,lpiritusq; inftauran--
dos efficacius ac praeftantius dari poteft. Cafiore-
umx alicjuoties hadtenus a nobis laudatum.

. . - " i . . . -- - - 4

Vu 2 Olea:

Semina,
Radices*

Fruclat.

Gummata,

\Mdrina (S
alia.

Ok*>.

340

GRESQRI Nr MM4NI.

Extra&i

M4gifii

Confertd.

Olea: yfor/#i,quoa'egregium&-Apoplexiac

pr^ferva.tivu,5cfpirituurriinftaurativu eft , quidq;
proxime iniumma virium imbecillitate, hoc oleo
praefti tum fuerit, alio loc.e exponam : Salvia^Nu-
cis mofihat&yAngelic^ Ctnamomu Caryophyllorum,
Cuhebarum^ Lavenduld, Majorana, RorUmarimy
RuAtj & demum,, quod Spiritibus & cerebro
maximopere' gratum., eiqj quafi.animamaffiat,
Mejip.

Aq. & Spiritus.: M<f/^,cujus aquam,cum
Vino deftillatam,fepe magis probo quam fpiritu :
fermentatione enim& digeftione nimiainterdum
haemoIliofes& tener#piantanota?quafi,maxime
a pharmacopceisminus curiofis, deftruuntur, ut
plane in alienam naturam degenerent , ipiritus-
que earum interdum nec odorem nec faporem
plantasampliusreferant, &proculdubio nec ean-
dem cumea efficaciamiemper obtineant. SahUy
Rommarini^CinamomiyAmelic^fi. Tilia^ Cerafer.
nigror. jfuniperi, Lavenatk^ Rorismarini.

Effentije&Extra&a: Helenij^AcoriveriyAn-
gelicfy Sa/vUy LavenduU.

Magifteria: Corallorum^Margaritarunu^
Sutcini £fct.

Confervae :8leni)yAcoriveriJiliot.convall: ,

•*U.

De Apoplsxia LlBM

34*

SafcLt x anthos, Javendule, Tanace-ti7 tunicisA

Syrupus Me/i/fik, Stcechados ArabicA^ Cb- %rti?>
namomi.

Species &Pulveres diamofchidulcis7dtambri7 jiWfav
fcccul. Bryonu7 Paeoni^Scc^ Exquibusomnibus
variaMedicamenta, tam inte^rna quam externa',
utpote Aq.Compoft£7 Clareta7 Puheres7 RotuU
& Mor/u/iy£keJuaria7 Odoramenta*>Embroch&few
lotiones capitisrr#f/^i &facculi7 llnguenta,£m-
f>taftray &fimiliaparari poffunt.

*Aq. Compoftta.

De aquis Apopleclfcis compoiTtis iupraegi-
mus, cjua* enimiacuratione conveniunt, etiamu^
tiliter praefervationis gratiaaffumi poffunt.Unam
velalteramfaltemadhucadjungerelibet.

fy. Cerafor. nigror. {Iunadecrefcenteyut\aliqmv9-'
luntt cotte&orum ) &cumnucleit cen>
tuferum Cantharos tru*

Flor. laloenduU Mv.

Puhhfem'. Eruca %[].

Rafur. tdfei ^uercim Jii?.

Stent in infufione perdiesaliqii©^ po-
ffea dcftillentur,fumantur de eamane&veipe-
ri cocfrlearia duo cum nucleisperficorum , Ad

Vu~3 Apo*j

■iiii -n i

—mmm^mmm

—m

Aq. Car-

fttttSttlu

541

G RE G 0 Rl NTMMANl

*n

Apoplexiam,Epilepfiam, & Vertiginemmirelau-
datur.

Multum -i& hic valet Aqua carfunculi, t|uam
Maximilianx) Imperatori loco fecreti oblatam ,
& ab ejus deftiliatore Rudolpho Frincipi An-
haltino demum communicatam dicunt, atq; ad
plurimosaffecliis, Apoplexiam nempe, Epilepfi-
am, SyncopenfFcetus inutero confortationem,
partumdifnciliorem, terrorem, tamintra quam
extra uiurpatam5mirifice commendant.

Ejus defcriptio ut in Germanico libro fub

tituio STugertcfcite ^unfifttf Wb tyxfymyfuxtiilt
@e&irec§ett oe^ £ei&e^/<scc. Anno 161 j.edito, pag.

20. extat, paucismutatis talis eft.

,pauci

Rofinarin.

Flor. Ttiolar. purpurear.
Mlior* cotfballx
Borragin. an. §vj«
Majoran.
Lat>enduU
SafoU

.Cardx Bened. autorperpcram habet
<3att>£)ij?el/ quac fcrophu-
lariaeft, &hic minimecori-
venit : debuifTet ab eo po-
*ii QtffytMU ©tjfcf.

Scabt-

.- - — , —

DE AP 0 PLEX I A Ll B.

W

Scabioft an. 511 j.

Menths, l>er<£ of€cin: Jj»

Nuc is mofchat.-

CMacer^

Zingtber:

Caryophylt:

Cinamom:

Cardamomx

granor,paradyfi

Cubebar.

Galang£

Baccar. Juniperi

Vifci querni
Corylini

Granor: Poeonia excortf

Kafur. CC. an. %y

ofsis de CC.

llngulx alcis an. 5&
Priora incidantur pofteriora contundantur
&pulverifentur. AffundeviniMalvaticf q. £ ut
fiatinftarpulti&alij liimunt tfciiij.

Aq. rofar.
fragor.

SpicaVei/a^enduk zn. ffciij.
Stent in infufione per rnenlem in vitro,vel
vafe VValdenburgico optime claufo, incella vel
aliolojcofrigido, deftillentur, poftea igne lentifsi-
mo in Balneo Mari*e, Cavendo fedulo ne forte
empyreuma contrahat. Liquori deftillato adde
; Mofchi

mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm^mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm

GreggrI NTMMAN!

•Uofcbi 9j. ego ambram fumeremvel ad

minimum ejus 9$. fimuladmifcerem>

yiargaritar. prtparai. vel potius folutio-

nis earundem
Wol. auri? (i quid inde utifitatis fperan-

dum.
Pufrer.-VefcthmCdlimonkfapid.percarum,
an. #.
Scrvetur ad Ufum; deq; ea mterdum unum
velduo cDchleariaiumantur.

Sign.

Valdequoq^ad Vertiginem & Apoplexiam
pnecavendam utilis eft hxc Aqua infufwnis La-
umduU D. Peueeri.

I^. F/. laTtendul. MiijfL
fem: Eruca

&ad. (f fem: Paontd *
Macis
Cinamom.
■Ga/angx
Caryopbyllor.
Acori veri an. 5j»
Nuc. mofcbat.
Cubebar.
Zingib, optinu afi- 3ij.

Infund.

wmw^ww'»»!-» "»

DE APOPLEXIA LlB.

345

Irifund. in Vini albi tfeiiij. ftent in in-
fufionc diebus 14. poftea deftillentur.

Siga

Commendatur & hxc Aq. Vita Seileri,
qu^defcribiturinEpiftolis a Scbaltzio colle&is
fol. 4

j^. Vmi Mahatici Jffij.
Herb: Melifi.
Fl\ lilij conH>attij

anthas

LaDenduh

Borraginis

Primul. Deris an. Mj.
■Granor: paradyfi 5iij.
Cubebar*
Cinamomi
Nucis mofchat. an. 51 j.

Stentininfufionepermeafem & poftea
deftillentur.

Sign.
<&$fo$ Aquavit

Claretunu.

fy. Nuc/s mofchat.
iJMaceris an. 5j.
Cinamom-. §if?.

Claret,

Xx

Gube-

Mt$r.

546 ~~ GREGORl NrMMANI

Cnbebar. 5ij.
Granor. Paradyft ^ij.
Caryophyttor, 5j.
JF/wv anthos.

metiffk an. Pij..
&fc/. angetica.

Helenij an. 3}..
Craffb modo cQntufa,infande in Spiritu Vi~
ni, (hujusejnimnarcoticarrivirnfirnpliciaobtun-
dunt,) tbjtf* ftent ininfufioneper aliquotdies,a>
lentur. Colatura iervetur ad ufum.

SilocoSpiritus, fimplicisVini q. C fumatur,
faccharumq;,v.g. ad vini partes ij. iij. vel iiij. una
iacchari; addatur, pofteaq; per manicam Hippo-
cratis aliquoties colentur, Vinum Hippocraticttm,
& Claretum fieripoteft.

Vel. 9?. Vtnf tfcifl.

infufpr&diB. Jiij.
facchari Jiiij.

Colentur per manicam Hippocratis
F. 1. a. QUretum cui ambrae 9&
addi poteft*
, Sign. Claret fl)tf tw 1>m &$U$>
Tuheres.
Ex antea enumeratis medicamentis,a pro-
prietate adverfus Apoplexiam valentibus, varij

__. C ______ ~~ quoty

De Ap o p lex i a Lib. 547

quo^j Puheres componi poffbnt* A Cratone^
Gabelchouero^VVittkblo &alijs hicfiepiusproba-
tus eft.

£?. Succini alhi 5j.

Spec: dUrrbo\ abbat. $L
Rad. pcconU 9j.

M. F. Puhis.

Sign.

• ©$fo#puti>e*.

Detur de eo 3j. ante not>ilunium ip aq.fibUj
refhtarifihflor.tilidtyCera/orums(fc.

Nonnulli luccini albi Unciam unamcuma-
qua ceraforum nigroruminiapidemarmoreo pri-
us terwit, pofteaq; Ipecier» diarrho. Abbatis un>
ciam femisaddunt, hocq;modo paratum pulve-
rem in pixide ligneo affervant , atq; inftantibus
novilunijs & plenilunijs drachmam unam de eo
in aqua cerafbrum nigroru exhibent, hominemq;
ejus ufu per integrum menfem ab Apoplexia tu-
tum reddi perhibent.

Neq; folum praefervationis caula , verum
etiam in ipfo paroxyfmo Apopleclico hunc pul-
verem aliqiii in aquis appropriatis aegris offe-
runt,feq;eo raultos fervaite procertisfimoaffir-
mant

Pufois pro-
bnttt$.

Xx

Non

PrtpjtHtiJk

Succirii,

Pitltis ad
Apoph No-
ribergens:

J4S

G R E G 0 R I N'T MM A N I

Stm.SruMi

Sem^Car^i.

Nux M6~

fchsta*

Nonmukumab hoc puivere diffeit^^/w
ad Apoplexiam Noribergenfium Medicorum y qui
kaparatur.

I^„ Succini albi prapar.

Spec. diarrb. Abbat. ati. JIC
Gorall. rubr. pr^parat.
alb&r. praparat:
Bragment. hyacinth.
granat..

Rubin. prsparat. an. 5j,
F. pu/vis.
Eruca femen iblum ad drachmam femis
Tlaterm exhibet, 8c valde commendat. Alijxcum
vehemens fit,ita prius praeparan t»

fy. Sem: finapis albi,q. fy infundatur in Spiritu
Vini, ftet ininfufione horls 12. poftea exficcetur, €f ' iterum
in aq. ■Lrf>enduU-(£ Ipino mahaticoper dtemmaceretur^ite'
rumfy exficcetur (ffer^eturadujum. Sed tuto etiam non
pracparatoutimur. VereoreninvneSpiritus Viniopti-
mum quod eft in eo extrahat.

Magnae efficaciae etiam femen Carvi eft, fi
inter.dum de eo 3ij. ailumatur; mireenim confor-
tatcaput, humoresfundit&liquat,- vaporescjj
difcutit.

Nuxmofihata faepius comefta cerebrogra-

risfi-

D E A P O P LS X I A L IB.

H9

risfimaefi:: catarrhosenim non iolum fiftit,fed&
in pratfervatione ab hoc malo vere nobile &ex-
cellens remedium exiffic.

Neq; hic omictencluiii Cafioreitm* quod '&»/*•**»<
capuc optime roborac , flatiisq; in eo mirifice
diicucit*

Ego ex omnibus probatisfimis fimplicibus
hun cpu/verem adApople xiam comp o iui .

J^. Spec: diarrhod: ahba* 3j. vel Biiij.*
diapliris 9j.
Succinialbi aq. Cerafir. prspar* 5i&»
Nuc. mofcb. 5j.
Cinamom.
Gubebar. an. 5<?.
Lapid: carpion: femilun' $})$*■
Sem. erucx
nigeli&

carl>i an. 9ija,
Magiflerij corali..^.

Ambr* griefi gr. vj, v%(finditwibus'$&*
vel plus.
M. F. pufois cui ot, - Juccini albiguttae-
aliquot infpergi poiTunt,dofis aij, vel 5J.

\Pul9aApe-
\pit£tic<) ap&i
\tortSj

Vel. ^. Spec: diambr*
diamojch.

'/c. an. 9j.
Xx3

diaxj'

3f°

GREGORl Nr M M A N I.

\Tr4gea
\Pontarii*

KotuU.

diaxyloaloes 9&
Ol. deflill: anifi

nuc.mofcb. atu.gvtt. ij. .
M. F. Tidvis pro dofi una.

Laudatur Sc hxc Tragea D+ Johannis
Pontani.

fy. Spec. dtaphrts.

diarrbod. abbat.
diacinamom: an. 5j.
>• A~ Aromat: rofat.

diamofch. dulc.
Zmgtber: albi.
Ligni alohs
Coriand. pr&par.
Rad ; jxzonti.

> gbc^rr'

Nuc. mofcb. an. 5I?.
Cubeb:

CoraU: rubr. pr&par: an. 9j.
Sacchar: albtfi^ 5J.
F. Tragea^ de qua fingulis diebus 58. vel
9ij. fumi poflunt.

©rifenrt(j fuw @c&l<tt$*

RomU& Morfuli.

Expulveribus pofltmtfieriRotukevelmor-

_

De Apoplsxia Lib> .$fi

fiili, fi (accharo inaquaconveniente diflolutoex-
cipiantur, &indetaDulx fprmentur. Ego , qui
Apoplexiam, ob diuturnurn capitis. affe&um ex
malo hypochondriaco' gravisfimo contra&um,
valde metuo, hasmihi praeJfervationis caufsa tabu-
lasprxfcripfi, easq; adcor & cerebrum roboran-
dum,Spiritusq;renciendbs & injffiaurandos, ut &
vertiginem, efficacisfimas deprehendi , fi fingu-
lisdiebus duaeveltres, de ijs fumantur.

J^. Pulv. Succini albi A^.Cerafor.pr&pan 5ij£ TM.Apo^
Lapid. Carpion.femilunar< 5j. vel ."3iiij„ $?£**''
Nucis Mofcbat. 51I?.
Cubebar. 9iiij.
Rad. angelic£:

Doronici an. 5#.
Sem'. Aquilegiz

Gtzvi;

E'ruc£ an. 5j.

Nigell&

Paftinac. Syfaeft.
Granor. Mafticb.

Tburis an. 9ij.
Baccar* Lauri 5!?.
C. Certifine uft: pr£par. 9&
Ambr£. q. lubet
Spec :DiamoftL dulc.
diapliris an. 9ij.,

diar-

35*

GregorI Nymmjnj

diarrhod Abbat. $j.
Magifter: CoraUor. gr x v L
Pirlar. 9$.
Sacchari albisfimi diflblutl in Aqua.Cer.afir.
nigror. - Scflor.. Tilia, tantumrquaritumad Species
excipiendas neeeflarium, nam majorem facchari
copiam in rotulis non probo. Ubi omnia fexl
refrixerint adde

■ExtraB. jcorzomr& 9}»

Helenij
Q.l. deftiUat,fuccini albi an. 3$>

Meiiftk g. vij.

Majoram

Sahk an. g. iiij.

■Cinamow, g. vij.

CaryophyUor. g. iiij.
ConfeB.A/Kermes.^i).
<M. F. 1. a. RatuUfzu Tabufa.

Sjgn.

:5W(ftIrt» ttfcfca fcett @c§fo&

Quod fi cuicompofitioha*cjufto major vi-
deatur , ejus partem tertiamvelquartamialtem
praparet, varietq; pro fua intentione & fcopo fin-
gulorum dofes proiubitu; ego enim omnia ad
meamintentionem,iiempe vertiginem, Afopte-

~~~ xiam,

D E A POP LEX I A ' Ll B~

3K

^w^Spiricuumqjetiamvitaliuminftaurationem,
direxi.

/7*/mfcrhaslaudat:

$?. Nuc. mofchx n. iij.
Rad: pyrethr. 5j.
Foh fah>i&

Majoran&
Fl\ LalpenduU

anthos an. 5&.
Sem\nigell& 9j.
Cmamom:^iS.
Caryophyll'.
Galang& an. 3f?.
Cranij hominis pr&parx 3&

Pulverifentur, & cum facchari in aq. falvia:
diflbluti fvj. F. TabuU.

■
Vcl; fy. Pufaftm: eruc: facchar:

coopert:
carlbi
cinamom.

nuclsmofh.-zn^).
01: fuccini aibi 9#.
t Sacchari in aq.fi: tilu & majorM& diffolu*
tiq..f

.F. RotuU.,

Sign, $«${#«♦ I

TafahPl*
terif

Yy

Atl

- \

354

GregorI Ntmmani

Medkame-

Eleftttaria.

•■■ AtcjjneNaturaunimedicamento afTuefcat^
utile eftea interdum immu tare, &nunc hoc nunc
alio uti; velmutatis vicibus hoc dieTabulas,altero
Electuariajpoftea Pilulas aut Pulveres ufurpare.

Eletikuaria,
Ex EU&uariis autem conveniunt haec :

&. Confer7>: IjfoenduU
meli(T&

anthos

fl: tili& an. Jj*
Pufo. Nuc.mofth. 3ii?-
Acoriyeri condit* 51 j.
Spec. diambrt
diapliris

diamofth. dulc. aru 3&
Cum fyr. ftcechad: Arab. q. £
F. Eletifuari

VeL^, Confert>: Tanaceti
anthos
meliffk

majoram aru Jj.
Spec. diapliris 3j.
Rad: ftor&oner. condit. Jft.
Rhob: bacc. Junip. 51 j.
Magifterij coraU^ $B.

Cum

•

De Apoplexia Lib.

J55

Cum fyr. cerafor: nigr. q. £
* F. Mixturtu.

Sequens SleBuarium Cerebrum&Spiritus
anirpales corroborare, humores in capite ex-
C£care,euniq;, qui ejus quotidie ad nucis avella-
nx vel caftaneae quantitatem aflumferit,eo die tu-
tumabApoplexiaeflefcribit Francifius loel. lib.
i. prax. fiB. 3. p. 04. ■- .

^ . ~~

^. Conf. antbos^
Eetonicd
Safaia an. Jrt.
Theriac& Andromath. 5iij.
ConfeB. Anacardin* 5ij
Spec: diamofib. dulc.
diambn an. 5j.
Pul. Caflorei

fim\ Erucd an. 5&
Cum fyr. fbechad. Arabk. vel Beto-
n\cx q. f
F. EleftuariutfLs.
Si ei aliquid ol. Cinamomi,fuccini,velejlis
pulverem autalia addideris?efficacius reddes.

Aurearn Alexandrinam commendat Nico-
laus Myrepfusiol. 353. & qui eafepius utatur,ipfum
non Apopleclkum fieri dicit.

Y

y

Pilu

PiluU*

556

GREQORl NXMM.ANl

Odtr^mtx»

ta*.

Abraham Seilerym EpiftohScholtzij fbl.io.
fe pro fingulari experimento in arcenda Apople-
xia hafcepilulas haberefcribit, fi de ijs Bj. ad no~
£tem novilunij &plenilunij,ccenafrugalioreante-
grefs%aflumatur*

J$z* tubebar*
\ Calamenth:

Maftich:
Nacis mofebati
CaryophyUor. atl. 3ji
Ambr& 3iL
Mofchi gr. vj.

Cum fucco majoran^ formentur Pilular.

Odoramenta.

Tandem&ad topicaleu externa medica-
menta,cerebrumroborantia, devenire licet,inter
qu^primonumeramusQdoramenta, quseexre-
bus odoratisparata,fpirito &caputreficiunt:funt-
que ufitatisfima Balfama di&a, ut : Balfam:2fota,
Majoran&y Rofmarini, Cmimomiy LavendttLr,
ItcmiBaKam.ApopIe&c: de quibusomnibuslii-
praacl:umfuiu

VVittichitu valde laudat^ Amhram in oleo
florum aurantiorumdiiTolutam,fieonaresinun-

gantur,

De Apoplexia Li b.

W[

gantur j idq; Vienna: a quodam Medico fibifecre-
tiloco communicatum fuiffefcribit.

Velparentur pro naribus tales Nodulu

^l Melift.
Majoran.
Rofmarin.
Pulegtj an. Pij.
Fl; U^enduL

rof rubr. an. Pj.
Kad; ireos

angelics. an. 9j.
Cinamomi

Nucis mofchat^ an. 9ij.
Caryophyllx 9#.
Bdellij 9j»
Styrac. calamit. 9#.
Nigell* 9j.

Ambr& gr. vj. ■ '" -i>

Mofch; gr. vij. vel 9f>.
Includantur fyndone rubro.
F. Nodu/ifm faccult ad odorandum.
Quibus Caftorei odor non moleftus eft,ut
nonomnibus^necmihieft; hi & deeoaliquidad-
derepoflimt: capiti enim egregie fuccurrit,cere~
brum calefacitjflatusqjdifcutit.

Nec minorem inroborando cerebro vim &
potentiam obtinent narium linimenta , quae pa-

Nodulifiu

Saccttlh

Yy 3

rantur

fomambn

358

GrbgorI Ntmmjni

ranturexoleis,mod6enumeraris,utpote,6#rf/#/,
Majoran^ Rut&,WVacerti, Nuc. Mo/cbat. Cinamo-
mi, LavenduU, additis oleo nuck mofehata, ex-
prtffb , cerar6c fimjlibus.

Huc & pertinent Poma odoratafeuPamam"
br&, quae ex rebus odoratis, imprimis Cephalicis,
pulverifatis,ladano,&c. mucilagine gummitraga-
canth^,Styracelic|uido,autterebinthinaexceptis
componu«i£ur.

Ut. J£>. Styrac. calamits 3ifl
Ladani 9ij.
Benzois 5j,
Nuc. mofcbat,
iJMaceris
Cinamomi
_ Caryopby/tor.

Ssm: nigeUa

Majoran& an. 5#. vel 9lj.
. Mofcbi_

Ambr& an. gr. vj.
Zibetbi gr. liij.
Ohfaccini gr. vj.

Rorifmarini gr. iij.

Excipiantur cum mucilagine gummi traga-
canth<e* F. Pomambr&\ cui etiam Rad: Ireps?
Cyperi, Angelicx & fimilia commode admifceri
pofiunt.

Embro-

De Apoplbxia Lib*

35*9

Embroch&>& capitis lotiones.

Convenit etiam interdum Aquis & Spiriti-

bus Apople&icis ,' verticem & tempora inungere j

.cito namq-, penetrant, & non tantumcraflbshu-

mores attenuant & refolvunt, verumetiamcere-

brum egregie roborant*

Egoineumufunybanc Aquam, quam Ce-
phalicam £^m^^nomino,prafcripfi, fitq; ex
iequentibus.

Jp* Foh Cbam&mel. Romani^primo "bere ante-
quamflores emittant^ colleft.
& inumbraflccatorMiuj.
Pulegij cumflorib. Mi j.
Rorismarini
Majoran*. an. MjV
:_ Calaminth&
Serpitti citrati
Verben* an. MfL
Sum, Ruu cumfloribus Mij.

anethi Mj.
$lor* Chamm. Roman. Mijf?.
Communis
Mehlot,

laVenduU an. Mj,
fem. Cumini f j.
Carti 5vj»
anifl%8.

AquaCe-

pbalkaEx-
ttrnAAtito?,

Bac-

_,— -

360

G R EG 0 Rl Nr U hi A N I.

Baccar. Lauri Jitf.

Juniperi 3iij,
CaryophyS.
Cmamom.

Nuc.mofehat, an. §j.
Cubebar. an. Jifl.
Rad. angelk&^\\).

Incifavelcontufa omnia in Vinc 'generofo
ejusq; Spiritu an. q. f infundantur,ftent diebus 14.
poftea deftillentur inBal. M. Liquori deftil.adcL

Ambra
. Mofchi q. I. vel aliyuid Caftorei ,namhic uti-
URimum->>.

Lotiontsca-
pitit*

Irroretur & perfundatur hac aqua crebro
rvertexJemporaq3& nares eadem illinantur?flatus
enim egregie difcutit , cerebrum roborat, &hu-
mores in eo abfumit: nihilquoq;nocet, fide hac
ipfa aqua , necesfitatepoftulante, aliquidper os
aflumatur.

Vellaveturbisautterinjfeptimanaantepran-
dium vel coenam caput /ixivio,cui plant«e nonnul-
1& cephalica? incodtae fuerunt j ut.

fy Chamamx Romanx Mj. vel Mil?f - ^
Communis.
Majorand
Rofmarin.

-.■■ . ...■■

Pulegrj

DE AP 0 P LEX I A LlB.

pl

Pulegij

Fot: Lauri

Serpilli

SafoUzxi. Mi1. velM}. aut $Jt

Verbena-i quaHnmelancholieisvalde prO-

5ieft,Mji?.
Rad Jreos 5iij.

cyperi 1&.

Afari 5vj.
Sem: anethi
Ft: meliloti

linarUlute& an. Mj.

rofar. Mf?.

Incid. craffo modo , includ. iacculo lineo^
qui per no&em inlixiviomaceretur, eoq, fepius
caputembrocetur& abluattir.

Alij hiice plantis io\.fen& & Agaricmn^Rad.
Slieboriy aliaq;purgantiaaddunt, quibus a vitiofis
humoribus cerebrum fimul repurgari dicunt.

Sapo odoratus, quolococommunisiriterla* ]$*f>ooJ°r*

■ . rr <ras*

vandum uti poilumus*

fUS.

ty. Sapon: Venet:%\\). vel q.f.
Pufo. Rad: Ireos
ladani

Santal: citrin. 9ij*
Caryophyttorum
Majoran:
Menthx an. 9ij.

F/ot

Pulleres)
Capiti in~
§trgendi.

362

Q R EGQHl NY MM AN 1

\Cucuph* ($

F/o: cbam@m: Roman:$).
Ambr& gr. iij.
Mofcbi gr. iiij. vel q. liket^
01: meliff&> g. v..
Biffol: fapfr in aq. rof

Formentui: orbiculi.
Sign.

Fulveres capiti infyergendir€ucuph&>
Ql SacculL

Poft lotionem capiti pulveres infpergi,vel
eucuphae aut Sacculi imponipoflunt.

Pulveresparanturex Nuce mofchata^CaryO'
phyllis, cinamomo:Rad: Ire^cjperi) LavenduU^
antbosikmintgeSdtPuWi baccarum Lauri^Juni-
perivGummijumperi^Styrac. Calamit. Ladano:
Mfljorana, Rofhiarin. 0c.

De cucuphis ($ faccutis y fupraincuratione
Apoplexiaf a&umfuityldfiltem addb, utiliterpri-
oribus ipeciebus pro cucuphis hic aliquid de
maftkhe^ Styrace^gummijuniferi^bure^ imprimis
autcm fuccino, addi pofTe.

Vel. -fy* Puh: Nucis mefih. 5)
Bacc. lauri %).

—■■■—III* » ■ ■ U. — m 1 M^WWI»» ■ '■ ■■ — ■ " "^ *^""" «^»» I II ■ ■

, Incor-

DE AP0PL6XIA LlB.

ii m it> i mi > 1 1 ■

?fr

i-

Incorporentur cum vino vcl aq. apopledti-
ca, aut infufionis lavendulae, imponantur vertici^
& anteriori capitis fedir ubi futuracoronalis cum
fagittali conjungitur,

Emplaftra & Unguenta.

Matthaus Flaccus hocemplaftrummirabi-
leproimminente Apoplexia effe dicit:

^. C\tyrrB\el:
Styr: calam
Sdeillj
Benzoi

Ladani an. §#.
Sandaracz Arab,
Vernicis an. 5ijr~
Ofiis tranij hummi von$luft.& 'pufae»

rifati 3iif?.
Lapt Lazuli. 9&
Cumterebinthina R Maffk^ dequapor-
tio inducatur panno ferico, in formam ta-
leri, applicetur ver tici ralb.
Plura emplaftra, hic etiam convenientia,fu-
pra cap. 30. reperies.

Unguenta&LinimentaeXoleo Irino, Nar*
dino^Rutaceo^ Caftorei^Nucis ^noJchaUpcvcxpttf'
fionenu Item oleis deftillatis,antea enumeratis

Z z z

addi-

^mplafiru.

g

G R E G 0 Rl ' NX MM A N I

#4 /

addkis pulveribus nonnullis?/&; fi opuSjCera eti-

am3 conficiuntuxe;

Ut.. fy% OXnucis mofchat. ex/refi. 3j,
Nardini 5vj..
Cafiorei 5ij.
Puiv. Maceris

Caryopbyllor. an. 9j,
Ql., defiillat^ Rorismar.
Majoran..

JkccinLzn. gutt. iiij. -
M. F. addita pauca Ccr^hmmentum
^//^quo Vertex*&tempora inun-
gantur.

totiones Pedunu,

Tandem caput quoqj xoborant 5 & materi-

• amabeorevellunt Lottones fiedum^ qua? fieripof-

{untcxSahiayMajoranaySerfiiSor Origano, Cha-

mamelo fimplici& RomanorPulegiOj calamintha,

^ore^armorBetonkajAnetBoyy[en/sa &c. ut:

fy. Cham&m: Rom: Mii?. vel plus,
Rojmarin. Mtf..
Pu/egij
Serpilli
Safyk.

\dum,

<>.— ■ . h.

Maj<?*

&E JPOPLZZIJ Ll#.

°n

Majoran& an. Mj».velij. aut iij. ■""
^ ' Anethi MfL vet Mj^
• Coq. in aq. fimpl; pro lotiQiie pedum
quxfarpius, cum capici plurimum profint, inftitui j
debent,

C4PUT XLVV
De Dcfeffu LoqueU (f
Vocis*

On raro poft Apoplexiam ablatalbquela,
Aphoni fiunt a*gri,&,orji laefionem netvo-
rumlingualium,velpehitus muti manent,
vel cum difficultate Ioquuntursj ut non raf 6 vix in-
telligi queant : cujus {ymtomatis cum &Medicus
rationemhaberedebeat,paik:is, quomodo &ifti
fuccurrendumfit, hoc in Iocq anneclere. libet.--

Non repetam autem ea^ quxfuprade gene-
ralibus remedijs evacuatorijs &revu]fprijs di&a
fuere*- Nam illaomniageneraliapr3riidia,quae
adverfus Apoplexiamcommendatur,in eKPoovict
& vocis defeelu a l^fionenervorum orto,ufurpari
quocjjpofTe, extracontrover^^ieftj Sedtantum
particularia nonnulla temediahuic affectui appro- .
priata, quibus,fi univerfalianortjuvant , uti poffii-

Zz ] ' mus

fci

366

~Gre g orI

Ntm m a ni

h«<i« ii i

oris*

■Fk ta-

mus huc adducam; hoc tarrren prius monito,
quod, fi corpus*jam probe purgatum, fanguiscj; ex
venabrachij majore detrad:us fuerit^ommode &
inriocmalo venafub lingua incidi,vel cucurbitu-
la lub mento revulfionis c^ufsa applicari queant.
Poft horumufum ad alia remedia devenien-
dum. ... Et impf irnis magrii fit, fiinl^fione vocis
<3doquelaeo$fepeaqua cerafbrtimnigmrum collu-
atur; cuitamen&ali^erutpoteaq.y^/^, cyani^
pMlegyrapopleBip& &c. convenientisrfime£addun--
tur„

Efficax eft hic Gargarimw*

fy+ Spiritus eeraf nigr. ^ij.
ExtraB:fafoi&

Elemj an. 9j»
Af» apopkcl:'^.
Pulegij

Cyani an, JjjfL
MeM: antbofat: % iil

M. E Gargarifma,

Vel. .9*. femx urtict, quod valde commenda-

; tur 3jj.
Pakgij
SahU
Majorana an. Mft

D R AP 0 PLEX I A ll &>

&

Ft: taDenduU Pj.

Cyani Pij.
Nuc. mpfcb: 9ij.
Rad:Etenij 51&
acori 3&
pyrethri 9ij.
€oq.in a%. (f Vino an, q.f Colat: ^vij. adde
Mettianaeard:%\.
M. pro collutione oris.
Si mtbridatio,vcl confeBione anacardinar
addito caftorio,lingua perfricetur^praefentaneum
eftremedium.. Vide Foreftum lib.40.obfervat.
86. f ot 427;

In puella, quae ex epilepfia muta evaferatjfe*
quentem lin&um efficacem deprehendi:

$?. Puh>. fem. urtica 9f.
nuc . mofch. 9ii& :

Mithridat. an. 5ii?. ,

ConfeB: anacardin. 3j.

Mell: anthofkt: "%,]>

Syr. ficechad - Arab. q,f

M. Sign. Zi/^^quofkpiuslinguafri^
cetur, & pofteafequente gargarifmatc abluatur.

Linfttn.

?•

S'ahi&

Rorumarim
Putegij

Majo-

1 j68

— ■>»«■■.. ■»<!

G R EG 0 Rl NT M M A N I

ra- v.;»j|(»».,»n

: Trochifci
(Ub linguah

Majofans an. Mj.
/)?<£ mofcbat. M8.
Fl: cyani Pij.
Rad\fyretbri^\%.
Coq: in Jtino pro cotlutione ' $rk.
■'. - ' ' ' ' ": v ' . i

: Pro magno etiamfecreto habetutinloque-

\x defe£hi, fi 'mdecocJdpifirum, vel,quodmelius
eft, cicerum non falito, quatuor vel tres guttx fan-
guinis ex aure afini molaris extraclae per aliquot
diesvacuo ftomacho afTumantur.

Bacc&juniperim fpiritu ceraforum infufx,
^A<\\t\s fahiarpulegio^fi:roJmarim\ alijsq; fuprae-
numeraris,mire cjuoq; in hpcarTecliu profunt.

Flores cydni fa?pius mafticati,vel fub lingua
detenti, invocis defe&uprofingulariexperimen-
tohabentur,&reveraetiam funt.

Platems hos trochifcos, fifublinguadetine-
antur commendat :

l^. Nuc: mofcbat: 5ij«
Piperis longi
Cubebarum
Galanga
Sem\ nafturtij
» finapw an. 5j* \

Salts
Gummi elenij anf 56.

Mafti-

DeApoplexia Lj b.

369

CMtftiebis 5i&
\ Terebinthim, quam valde prodefle docent

(f Cer& q. f.

F. Formulae. SiCaftorei9fl*addaSjerunt
efficacisfimie.
Eft&utiLe poft horum ufum nucham & ca-
pitis fedem pofteriorem vel oleis ealidis, Coftmo^
CaftoriO) Sahu deftillato &c. inungere , vel faccu-
lis fovere, aut lixivijs , in quibusherb^e cephalicac
maduerint, occiput embrocare.

Ex oleis potisfimiim hoc convenit :
fy* ol: rutac.

Twlpin. an. §j.
coftmi 5iij.

deftill: nuc.mofch: gf. vij.
Safoix 9fJ.
Succini gr. vj»
yut& 9&
M. Sigfi, £)&
De facculis &lotionibus eapitis cumMpra,turn In
curationeApoplexiae,tum inejus praefervatione,abittv
deadumfuerit,deijshocinloconilampliusaddamjfed
his omnibus huncde Apoplexia tra&atum concludam >
Deum fedulo venerans,utme,aliosqj omnes a tam gravi
& horrendo affe&aclementerdefendatactueatur,mi«
hiqj demum firmam & conftantem fanitatem lar-
giatur,ut & illis,quos jam fub manibus habeo>
laboribus fufficere valearn-».
_ F I N I -S.

!

InunSiu
nes.

Aaa

Index

s J^ qp^-^pJ^p -«#V>s£ uJV^c jr^g? »*\, q

Index R,ERUm

.- * ■ ■ A. /

A Ccidentia qua/em habeant lef-

| *• fenti/imp. 2§.

: Accidentis definitio qua/isj 8,-

Aer qui eiigendp autfugiendp.jo^.

I A6ius primus & fiphndm quid^j,?.

Afiionumomnium caufsa efficiens

anima p.88.
j Ad aclionesfin.obeundasplura re-

^uiruntur , ^&w^ ade4rum Ia-

fionem p.88>
Ambracerebrogratifitma, 25$..
AmuletAf 2jt.
Animi affecltu Apoptexiam pari-

untx t$6. $07,
Animalquam diu vil>it tam diu a-

nimaiis. naturs.particeps efi;2p.
Animales aBiones infitfpenfs iiia-

fisneryis manifefto tqiiutuf^p.
Animaikfpiriltu , tyide Spiritus.
Apopiexmwide dicafur-, p. 2. ?nor-

buse.xtremeperacuttuiibid:cur .

Percufio dicatt.tr jbid-.cur no?ni-

netur hapfiu , ibiduurappeiie-

tur Deimanus,$\m f)anh &0i-

t($/p. 4. ejus nvmen membris
particuiaribp aliquando abHip-
poeratetribuitur'$ibid:Eadem±j
. ci(p(x)nci- currndigUetur^p,\s. an
recie Gutta^C^ fc)Ctf ©fopff a
Paraceifo dicatur p. 6. utmor-
foisdS* Symptsoma confiderari
poteft^p.y. quomodo definien-
da.} p. 8* ejusfubjeBum.p. 8.34.
36, Speciesfeu differentia.p.tt.
i6$.Ver£&Nothaq.uj>.p.??f?32. i
Mitis & ' Fortis qu£.pjo.omnes
cerebri a&iones aboiet.p.30. in-
terdum remittit.p* ?o.3o. quo- i
modo a variis morbis difiingue-
da.p. ?Jr. anfkbitb ho?nincm cor-
ripiat.p. 2j. an in ea cerebri te-
peries magisquamconformatio
afficiatttr.40. efimorbp organi-
' cus.p. 47. non retleper dfsipa-
tionem '(birituiwi curatur.p.yt,,
non fit ex obftruciiotie nerjto-
rum.p.Co.feqq. Ttcraejuscaufsa.
p i\83. procatardiic£.p.?jf, qua
Irafameaobfiruanturp. 103. an

fubita

■w «III

i - ii-«.ii inr«T rtlyiin» i

I N D E X K £ R tl M.

. "fi/bita ejusgemratio craffos hu-
mores excludat.p . igp, quifit-
cile ea ajficiantur^ p. i8s* fio
Burn&anpeiores diurnisp.187.
omnes pen.culofdi. p.ip-o. anpoft
eam magis dextra quamfini-
Jlra pars paraiytica fiatp. ip6.
ejus curatio a crafiis humoribp
p.197. afimguine. p,2j2> qui
maxime iUiobnoxij* p. 298.
pr&fervatio ab ea.p.2$8.an con-
coBio humo.rum in ea expe-
Banda,p. 203. ejus remedia ap-
propriata (ffpecifica. p. $18.
ApopieBici qu& Symptomata ha-
beant.p.i. . an "bere attoniti.p. ■
3. quomodo a Paralyticts diffe-
rant. p. j\ anomnifenfu pror»
fiu prfoentur.p. 20. curaiiqua-
do adfe redeant. p.jo. an (f
quomodo in ijs refpiratio mane-
at.p. 32. obftruBafialte fiina-
. li.medullaratiocinaripofiut.6j.
facies cur in ijs.nonadeb imrnu'
teturp.ioo. 107. cur nonnulli\
liherip r£Jpirent'.p.ij2. anpulfus ;
inijsmaneat. p.ij$.an citb fi- .
peliendi.p.ijS; InVielatip.iSi.
fandtifaciie iterumeodemtna- |
lo corripiuntur.,p. 101. an fiolis
prognofiickreiinquendi. p. ipp.

quomodo inparoxyfmotraBan- j
di.p.201.202. 204. periculose I
decumbentes nonnunquam re- I
fiitutifuerunt.p. ip8, nonfiem-
per^aiide agitanditp. 202. os
eorum anfimpercuneoaperien-
du.p.203.in ijs mtefiinireBiex-
tremitas aiiquando hiat.p.203. \

Aqu&ApofileBic&CGmpofit£.p.24ii
probatA non temere rejicienda.
p. 242. Langij.p.24s. Autoris
ex Gabelcho"t>eriparata.p. 246.
Vit£ Mattbioli. p. 248. Ander-
naci.p. 2jo. aii^p.^i. Car-
funcuii. p.342. Infufionis La-
"cenduk. p. 34.4. Vit£. p. 34S.
Cephaika externa autoris.p„
3S9> &n if initio morbi exbihen-
d&.p. 252,

Aqu<& defiiliatdfimpiices Apople-

- Bicisutiies.p. 241. qu&infin-
fuum confiematioms conDeni*
ant.p.2j?o.

Arteri&juguiares in ApopleBicis \
non obftruunturp. p 7. ijs iiga^
tis animainonprorfiis motum^»
&fenfumamittit*p*9p. curin\
ApopieBicis tumeant. p. 107.
dicuntur ApopieBic£. p.97.

ArterU anfiecand&. p. 223« ubi , i-

■ bid: *

Aaa 2 Arett;-

I N D E X R E R U M.

Afelliusnoljas Ipenas Mejaraicas la-
Beasdefiriplit. inpr&fat:

Aurea Alexandrina. p. jsj,

. jDes cjprU. psof.,

Autor curfe defendat* p. S$ * pri-
totusfeBionemFawlianam Wit-
tebergs, adminifiraW. p.6u

B,

Balfama.p.2s6.284.ApopkBicumr

2$ 6. Crollij, p. 2$?>:
Bet& fuccus;non felus ufiirpandus, .

'\ p<334<-
BilisflaHutM Apoplexiam caufet»
p.i29r

V C

CaUis tf carbonumfumiquomodo
Apoplexiampariant.p.147. an
in omnibus indh>iduis idfaci-
ant.p.ijn quomodoijs^quiita
aJfecJifiueritft,Juccurn ndum,

p. 2pU. 2$2*

CandeUprofuma. p.jos*>
Cantharid: t>is. p. 2 6p< ■

Caput antresjanguinis gMtas con?.

tineat. p. 6.:
Caput Pituits. metropolis. p. 120.
Capitis inuncliones p, 284» lotio?

nes. p.js?. & 360]
Caritf ApophxU dijferentU. pi

17. ex illo quomodo b&cgenere-
tur. p. 140.,.
C^rbones, alij alijs, deteriores. p,

Catalepfis (f ApoplexU diferimen*.
: p.18^

Cataplasmata, p. 264. 274,. *
Catarrhijuffocativi-^f ApoplexU

diferimen.p.21.
Caufea, t>era ApopkxU. p, £2*

ProcatarSiicji r is4.
CaMteriaduplicia. p. 2/0. , anfiu*

tur&coronaliadhibenda. p.jio.
Cerebri T?ocakulum quomodo hfc

fumatur. p^^
Cerehrum in Apoplexia non tem^

periei ratione afficitur. p. 4$.

ejiu3>entriculianteriores in A-

poplexia non obfiruuntur.p.48^

fiunt amplifiimi. so. \
CerebrumJnfluenteJpirituprAdir

tumoperaripoteft. 8s>
Cerebrumjpiritus Vita/es quomo-

doanimalesfaciat*p.pS' utraife

ejus pars nonpofl omnem Apo->

plexiamperfeffeeleTtatur.p. 113.
Cerebrum nunquamfere Dapori-
; ktu caret.p<i43'
; Cer.ebru etfi ncfoos Jpiritus nonge-

neraretfattamennobiles attio-

nes exerceret.p.77. eokfeejus

aclio-

aftiones etiam tolluntur. p. Spi

Cerebrum cvnfertur cum Lun/L.:.
p.yf. Usa cauda ipfius totace-
conomianonturbatur. p.78.

Cerebrum in, Apoplexia nonnihil
fub(ideh p.96, 10 j :■ ejusfubfi-
dentia abomnimodQ ejns colla-
pfiidiftinguitur. p: p6, 106* col-
lapfus quam Apoplexiam pari-
at.p.132. inferiqres: ejus arte-
rioU quomodo in Apoplexiaoc*
cludantur. p. 104: ejus aBid-
nesprimh qudm aliarumparti-
um in Apeplexia Uduntur. p.
117. 'vulnera an Apoplexiafa-
ciant. p. 138.

Cerebellum potifsimum 'motui in~
ferT>it,& cerebrumfenfui.p. nd .

Chin&. decoBum. p. 32J. non diu
duratjp. 330. an commode Cbi-
na aliis decoclis addatur, ibidt'

Cbriftus curLazarum non nifipoft
. triduumexcitarit. p.183.

Cibi quinoxij. p.joo,-

Claretum pttrganS) p.320. adA-
poplexiam. p. 345.

Clyfteres an e capite retfellant. -pU
205. quando injiciendi. p. 203. \
anplures unica die infimdendi^
ibid: an clyfteres&vemfeclio
unico die adhiberipofiint^p.204

I N D E X R E R U M.»

213. anfeli emollientes in Apo-
plexia conToeniant. p. 208» ma-
teriaeorum.p,2o8. 210. flatus
difcutient. p. 2j8 . formulami-
tiorum, ibid: fortiorum-ip.212.
3mex vino forti parandi, p.

211,-

Colocyntbidis dofis nimia impra-

batur. p. 210.
Columbarum caro an capiti mce-

at.p.300^
Cor an in Apcplexia afficiatur.p,-

34, quomodofuffocetur. p.6pP

comparatur cum Soie. p. pj,-

non exuritur in ApopleBicis. p.-

166.' infebreprincipaliteraffti"'

gitur. p.igf.'
Corporis artificiofk dijfeBio Pafa?

celfiftis Localis dicitur. p-36. >
Cranij deprefsio ApoplexU caufsa.

p'iJ8.- -
Cruditas quid, p. 235.1
Cucupba p, 264.
CucurbituU an inApoplexia locurti'

babeani. p, 228 r ubi applican--
jd&)ibid£ verticiadhibits, utilif
fims.fi. 22$.
Curatio ApoplexUfecundum indi»-

cationes inftituenda. p.ipp.,

d:

DecoBum Guajaci-, Chins., Sa/sa-j
Aaa 3' fr**)

ISC E X R E -R U M.

■ H «I» '■ il I u

~:|

' fm^ZarfaparilldyPmtaphytl:^
' £fc. quomodo parandumyfirfij;
DktaApopleBirorum. p.271.
Dropax duplex. p. 26$.

Ebrietafis curatio Zfabeapmfer-

"patio.p.2p6. 2?7*
Ecftafis quomodo abApoplexia.dif
{ fentiat. p. 22. quotuplexjbid:
Fle&uar. purgantia* p. 232, ,316.
. antn aquis diffohenda.p.234.
Ele&uariaalterantiaAp&ple&icis
\ utiiia. p. 258. 2&p. pufer^an-

■tia.p.354.
Embrocationes ApopkBi2 6$.pr&-

ferVat:3f#.
Emplaftra ih cttratiow c&nJ>.em-

,ent: p.erfj»
Ens inpotentia ef£nonEns,p. 27.
Epar an in Apopiexia afficiatur*

p' £f • ejiis aBio una T>.elaltei:a

mefaraica obftruBa non mox

toliitur. p. 72. ; .
Epilepfu & ' ApoplexiadijferentU.

p.ip.
Epi/epfia unico die ijomin.em yplu~

ries mfifiat , p.20. trmftt in

Paralyfih) ibid: cur ineaaffi-

ones ammales\immutentur. p,

79' ■

. Epileptici inparoxyfmot&tum cw* '
pus agitmt.p.20.
EpitSema cordtale. p. 2po*
Errhma. p.260. 332. Materia eo-
rum. p. 261.^32, formuUyibid:

&33]r ' : * ■;.- v ) i
Effentia aBuatik- &* Sxiftentmnon

differunt Vere. p. 27.
Exiftentia non- efimodus. ejfentis.

p.27.
Extra&tapurgantia. p.231. alia

alterdntia. p.124/.
Exhaiationes e tinteishumidisfu-

303«

FaeuUates aninunon feparantur

4 partibus in Apoplexia. p.163.

Febrem an ApopkxisifuperlDenire

bonumfit.p.ips* '

Flatus ubigenerentur (f quomodo

> diftuUtndi. p.>2yy. eorumre-
" media./p.2§o:feqq,

Fomenta. p.262.

Fonticuli. p. 308. ubi applicandi
ibid: an nuchst aut(utur£ coro-
yhMiretfeadhibeanjtur.p. 300.

FriEfiofies Patati inApoplcBicis.

p.239.
Frigusnoxium.p.271.

Fulmen ApQplexiam interdiwLj

*n

excz-

-■

N D E

X R E R' U M*

excitxt, p. t$g. rifuhmmcoh-

fiernati '(f t&fiquomodo db A-

poptecJicts difcernendi. p. 24.

fpirant odoremfutphureum. p,

23. quomodo curandi. p. 287.
IumicatciS)Carbonum^ Yide Catx.

G.
Gargarifin. p. 330. 344.
Granatytiiqui.d. p. 238. diffemnt

apbinta Granadiiia> in erratis.
Guajaci decocium quqmodo pa-

rand%m*-p:ps. 32^-
H.
f)CllipQlt)tt qtisi bdrbitonfiribm

dicatur. p. 220. •
H£morrhoidumwpr&cdy>enda A-
A poptexia T>is. p. 308. £xtem& m

internisjunguhtur inprdfat: '
Hetiuones curfacite- Apopleffimfi-

ant-,p.2pp. -
Hirudines an in Apoplexia dppli-

candnt. p. 228. qu£ (f quomodo

pr&pdrandsi. p. 230.
Hifiori^ eorum^qui pro mortuis

habitirdpixerunt. p. 176.
Humorincerebrileentriculi&nfoefi

caufsd:morti£]repentinsi. fi.yf
Humdres crafsi imperloios nefoos

non fibire pojfunt. p. 63. ex

7ierH>is Phlebotomianonreira-

huntur.p+wS. • ' ' "•

Humores tenueA cerebri dulitts
. pwfe&e non obfiruunt.p. 144.
Himoresquipfoprie crudi. p.233.
Hydrocepbalicixur nortfiant Apo-
pieffici. p.144* \ , _ •

Indicafiones curatorid petuntur

acaufsa.p.200.
Anpiura ineiicantia^ ut SataVutt,

confiituenda, p.201.
Indicationes. prs.fert>atori& qu£>

p. 2$£>

Inflammatori a cerebri difiofitio
an Apoptexia caufsafit. p. 134.

Infufapurgantia. p. 233 + SenzD*-
Eurferi. p.321. \

Infirumentum a Ipera caiifsa effi~ 1
cientedifferKp.87^

InteUeBus intelligit^ etfi exierni
' fenfits "nonfint ina&ufecundoi,

p*6$.
IntctKperksfimptex meditu nonhr

occ'ittdit.p.46:-
InuncTnones: p. 26 f.
IrafipeApoptexi£QC'caficnempr&-

bet.p.136.
luguiares 1?en£ m Apbptexia Spiri-

tus- ad ccfebrumlpehunt. p.0'

tument in ApopteBicis. p. 107.
IuTvenes ApopteUici dn omnes mo-

fiantur. p. 187.
~ — -" ~~L/iPi~

I N D E X R E R U M.

■X. . . ? :
Lapidis carpionufimiiunaris w,

Latarus curpofitriduumdemum

refufcitatus.p.i8j.
Lethargus quomodo ab Apoptexia

dijferat. p,i5.
Linimenta ApopleBica. p. 266.
Litterati cur \maxime Apoplexh

obnoxij. p. 299.
Loqueia non inflammatur. p. 167.

[ejusdefecjuscuratio.p.joy.
Lunafinefolenon lucet. p.97.
Lunaresradijnoxij. p. ijj.
Lycbni extincJi exhatatio noxia»

p. joj.

KtMacuk kfulmine inducla, quo-

modo curanda. p. 290.
Magifieria. p. 241. jji.
Malleus inflrumentumpocuti^ non

1>erd caufa efficiens.p.87.
Maniacificcam temperiem cerebri

babent. p.149,
Materiales affecliones nonmttas

organa requirunt. p. 42.
Medico in curationes ApopiexU

quidfaciendum. p. 199.
CMedicamenta interdum itnmu-

tanda.p.jj^.

Melancholiaan Apoptexiam pro-

fducat. p. 121. qu&nameampro*

ducatf i6o.figna. p. 184.

Melancholici curfacifefiant Apo-

! pteclici.p.788.

Melifsa quaiis hic intettigatur. p.

JJ8.
Mercuri/Vapores Apopiexiamfa-

cumt.p.iS9.ejtisfpeciesaScbeu-

nemano prqpofit£t. p. 164.
Modusperfeitatis quid. p. 2j.
Monftra aliquando inMedkinafi-

unt.p.198.
Morbus inter Apoplexiamtf Epi-

tepfiam medius, Videfenfuumui

confternatio.
Morbus muttismodis magnusdki-

tur.p.122. morbusprodijpofi-

tione "oerafumtus , utiles indi-

cationes nonfuppeditat, p. 260.
Vro;mortuis babiti Mixerunt. p.

ijj. .
Motus rcfiirationis quatis.p. $j.
Motus fitfuccefiiVe. p. 45.
Morfuli. p.jjo. ad Apopiexiams

autoris. p.jji.
Mtdkres an ab Apopiexia immu-

nesfint. p. 186*
Multeri experimentum. p, 2J4»
Mufti exhalationes qua rationts

bomines interficiayt. p. ij2.

quo- \

I N D E

; quomodo abijs affcciihomines
tra£landi)p.2()i%
N.

Narcoticajm Apopiexiam excU
tent , p, 14.J, qu&eorum Yim
obtundant,p428o. 20,

Nafalia (f Errhina,

NerH>i nonjunt manifejlb cdii,p,
63. eorumprincipium non adeb
anguftum, p. 64. non zquali
Jeriein capite ad organa finfu-
umferuntur^ p. 64. uno ob~
firuclo non mox aiter ebfirui-
tur.ibid: quomodo poft Apopie-
xiamkdantur, p.114. eorurn^»
principium a vafis nonprorfus
occtudi potefi ', p. %& tjs affe-
clisfenfm (fmotus in membris
Uduntur, p+ nj,

NerVi optici undeoriantur.p.sy.

eosobfiru&acaudameduli£ cb-

ftrui necejfe non efi, p.S7, 61.

prodeunt ab ipfis loentrkulis in-

ferius, p. 62.

Noduli odoratx p.3sy.

NothaApopiexiaqu£,p.n, ij2,

Numerusad organicamparter/i^
fitnplkemnonpertinet, p.44,

NucUmofchat&ufm, p.jjp.
O.

Occiufio quid, p. 8, .

Odoramentain Apopiexia conve-
nientia , p. 254. an infangui-
nea Apopiexia conlaeniant y p.
273' mfenJuumcGnfternatione
qu£ utilia , p, 28 4> 2?o. cere-
brumconfortantia, p.js6,

Odores qnjfugiendi, p.303.

OJea mJpopiexiaconTvenientias,
p. 240. 234. Nucis mofchatx
t>is, ibid: nonfiia defiiUata u-
Jurpanda, ibid:

Qlea per exprefsionem parata, p.
26S. 284.

Opium in momentofenfum (fmo
tumnontollit, p.146.

OrganicaparsMedicis qu£,p. 42.
P.

PalatiinunBiones, p. 239* 33$,

Paralyfisquidf.j.quomoda exApo
piexiafiat-jp.iu.generatur par-
ticuiarisnerVoru vitiOfp.iij.ab
Apoplexiadiffert, p. ns.fiqui-
turmntantum Apoplexiam-a ,
fed€f coiicam(fc+ p. np. cere-
brumfzpe in eafafoum, p. 116.

Paraijtic£partes T>iVunt.

Paracelfift£ quiddegeneration^
Apopiexkfintiant, p. 161.

Partes non omnes fentiunt, p.jy.

optime etiam conftitut£necmo-

Trtntur, necfintiunt,ni[iSpiri-

Bbb — ~ Jus

V

■ ■■■

I N r> E X

R E

R 11 M.

tusacerebroinfluat^p.^g. fi-
milares non orgdnicis opponun-

Dfounty p. 82.
Pedibus caiceatis dormire noxi-

um, p.307.
Pedum lotiones, ^.364.
Percuffa qu&propriedicantur,p, 2.
in Phreneticis cerebri aBiones

nonabolentur, p. 135.
Pilospartes corpom demonftra-

vitAutor aiibi, p.37.
PiluU,p.23i. 232.316.322. an ca-

put magis qnam aliapurgent,

ibid: de iDa defcript : p 323.

pr&ferloantes, p. 336.
Pituita epidemica qiUyp.120. cauf-
fi, p. 160. figna, p. i84.potifei~

maApoplexi& cauffa, p. 120.
j Plant& nonuU& interft antipathi-

am haberit, p. 243.
Planta Cepha/ic£yp. 262.
Potiones pr&parantjs, p*3i4*
Pomambra^ p. 258.
Pr&focat&. nonfemperfenfibmpri-

J>antur,p.i8. f&plnonmanife-
ftb r/efi>irant, p. 172.
Pr&parantia medicamenta, p.311.
Pr&fervatioab Apoplexia, p. 2p8.
*Ptarmica,p. 2jp. 334. qusbus no-
ceant, ibid:

Pueri etiam Apoplexia tentantur^
p.123. cur nmfaciie\ p. 121.

tur, p. 42. paraljtic& adhuc Pulii columbini Cf gaUmacei "t>is,

p.274. - -

Pulmo anin Apoplexia afficiatur,
p*3f. officina fanguinis arte-
riofiex mente Autoris, p. 36.

Pulfus an in ApopleBicis plane a-
boleatur, p. 173. aliquando ob-
fiurus, etiam infanknonnuUis,
p.174.

Puheres Peptici ,^.302. eorum^
materia, ibid:

Puherespurgantestp.316.324. ad
Apopiexiamappropriatiyp.347.
Noribergen/ium, p.348. Apo»
pleBicus Autoris, p. 349 .

Purgantia an tn Apoplexia exhi-
benda^ p. 231. quomodo, ibidr
qu&hkutilia,ibid: (£313. 316.
formuk) p. 232. 317. 3i8.feqq*
anineabumorumconcoBioex-
peBanda,p.234. an unico die
purgaretf Tienam incidere ii<
ceat,p.23&.

R.

3Catt<$pts(*cr fSm B^la^.p.307.

Remedia in acutis morbis pubiica
ab omnibus Ctoitatis Mcdicis
J approbanda, p. 143.
\ RepeUentia an corttieniant, p. 274.

&$*'._

I N D E X R E R U M.

jiefpiratio anih Apop/eSiicis ma-
neat,f.j2. qua/is motus, p .33.
an Wente anima/i plane tolli
pofiit , ibid: an adfenfum ih A-

, pop/eSicis to/Iatur, p. 168. 172.
duplex eft, p. 121.

Retis mirabi/is obftruBwfolaans

• Apopiexiamfaeiat,p.ibo. esl
parVum in homine, p. 101.

RotuU , p. jjo. ad Apop/exiam-»
Autvris,p. jfi. ' alis. jfj.
S.

Saccu/i tapiti applicandi, p. 264..

284-
Sanguinis arteriofiofficinapulmo,

p.36.
Sanguis an Apoplexiam excitetCf

quomodo, p.i2f. grumefiit a/i~
' quandojncorpore DiVente, p.

12 7. copiofus copiam Spirituum

arguit, p. 13 7. quantum ejus in

Apop/exia detrahendum,p.22j*
Sapbenainfignis1oenayp.220.
Sapo edoratus , p.361.
Sartago candens,p. 267.
Senesfexagenarijfiunt etiamApo-

plecJici, p. 124. an e"t)adant,p.

186. cur maxime Apoplexis. ob-

noxij,p.2pp.
Senfiuum cohfternatio a turbatio'

nefpirituumyp.n. qu&ejus fig-

na, ibid: ubi ejus cauffa tateat>

p. 12. an Aphonia Hippocraiis

p.16. qu&partesinea affician-

turjp.ifj. Curaj2y6.
Senfus requifita qu&, p.30. qu& ad

eumneceffaria,p.38> omnesin !

Apoplexia tolluntur^ p. 106,
Serofihumores an Apop/exiampa-

riant, p. 120.
Signa Yitam ofltndentia , p.169*

bonum Tte/ma/ueyentumfigni-
ficantia,p. 189.
Signa ApopleHicorum diagnoftica

p.14. cur mox in initio Autor

eaexponat,ibid\ caujfarum,p.

184. Progno(lica,p.i8f. bona

7>e/ma/ajp*i8p.
Simi/aris pars qu&nam,p. 42.
Simuscerebri quot,p.ioi, eorum

congreffiiSjioj.
Sinapifmus, p. 2 69.
Smaragdus Amuletum adi>erfus

Apop/exiam, p. 271.
Somnus meridianus noxius,p.jo/.
Species nonnuU& in phantafia afi

firvantur, p.69.
Speciesaromatic: p.287.
SpinalismeduUa duplex,& utra^

v?

ejuspars cafritatem habet,p.ii2.
Spinalis meduUaglobofaanobftrui
pofisit fafois anterioribus Ven-

tricy-

I N D E X R E R U M.

tricu/is , p. J4. in ejm media
y>entricuiibi excavati, ibid:

an Spina/is medulla obiongata in^>
Apoplexia obfiruatur, p.SJ-SS-
bac abftrudla non moxtotace-
rebriceconomia turbatur,pqS.

Spiritus animales in omni cerebri
partt ' generantur, p.s6. ejtu
copia cerebri a&ionesnanabo-
let, p. 6q . an in quarto cerebri
ttentriculogeneretur, p. 73. yj.
non extra cerebrufiunty p.77.
' producuntur ex !pitati3jpiritu
p.p$. funt in perpetuagenera'
tione, pj. an eorum defieftus
autconturbatio cauffa Apople-
xU, p.139. mn nifiltitalibus
deficientibusdeficimtjp. 140.

Spiritus Vitatisfeu influens anim&
inftrumentum utiiifiimum,p.
84. cur Itkalis dicaturr ihid:
comparatur cumfoler ibid: an
adfenfum neceffariusfit, p. pi.
an differat ab arJmali, ibid: ejg
portia non in Isenis-continetur-,
p8> eju* defeftus in cerebra A-
poptexUcaufia,p.i02.ejp copia
non impeditanimalispr&para-
tianem 20. ipfius Vebicutunz^
Qnguis, p.138*

Spiritus Vttriolatp an Apoplexiam

generetyp.14.
Spirkus cerebra appropriat. p.

2.80.
Spumaan certummortisindicium

p. 191. affumofb corparediffert,

p.192.
Stermttatoria,p. 2^9.335. eorum-

materia} ibid: quibus noceant ,

P*m '

Stertar an tetbatis, p.194. indi-
catfortem Apaptexiam, ibid:

SubjeBum Apop/exU, 34. 36. 39.
quodprimariumlDe/ad^quatu ,
p.40.

Subfifientia modus ExifientU, p.

27* \ s
Succini alei")>U,340. fuccinipr£'

paratio, 347.
Sudorifera, p.324.
Sudatoria ex /ignis compofita, p.

Suffumigia, p. 2jf»

Suffocati in aquafere quaratione

reVocaripofiint, p. 292.
. Supp0fitoriaanconT>eniant,p.2O4.
ex quibusparentur,p. 206 for~
muUiibid: duplicia, lenia &
acria, 20 j* an eorum fpecies
cum me/U coquend&, ibidian i~
pfis adurentia addenda, ibid:
Sufpen*

I N D E X R E R «U M.

Sufpenficur mox motum amittant

p. 89. quomodo in T>itamrelW'

caripofsint, &fuerint, p. 294.
Syncope quomodo ab Apopiexia^

difcrepet, p. 21. 86.
Syno^ia quids p. 1 62.
Syrupiatterantes (fpr&parantes,

p.314.31^ purgant, p.jtp.
T. -
Tabacipuivis, p.Jtf.jSf.
Temperies tate (f organica difpofi-

tio dicipoteft, p. 44.
Terror atiquando Apoptexiam ex~
, citat,p.ijy.
Teftes confinjum babent cum cor-

dey p. 2p2. fomenta eorums,

ibid:
Torcutar quid, p. 103. circa idut-

plurimum, etiam inijs, quiA-

popiexia non interierunt,crafi

fa materiareperitur,p.io3.io4.
Tragea adApoplexiam D.Pontani

p.350*
Trepanatio, p. 226.
Trochifciprofumo^p.306. ftMn-
- guales,p.368*
Turbatio Spirituum veram Apo-

plexiam nonfacit nifiex acci-

denti, p. 14^

%
Vaporaria, p. 2jy.

Vaporum metalticorum vim qm
obtundant,p. 291. 292.

Varolianafetlioqu&,p.i8u abAu*
toreprimum Witteberg&admi-
niftrata, ibid:

VaJaMefaraica noy>a,La5tea diffia,
ab Afellio defcripta,' inpr&fat :
adLecl:

Ven&feBio humores ex nert>isnon
trahit,p.io8. quomodo in Apo-
plexiajw\>et,p.iop. quando,(f
an eodemdie cumpurgaiionz-»
inftituenda, p. 203. 236. an in
Apoplexialocum habeat, p.214.
2ij;2i8. an'Virium imbecillitas
eam impediat,p. 216. an corpo-
ris refrigeratid eafnprobibeat,
p.217.

qu& Ven&fecand&, anfrontis,aut

narium,p.2ip. Sapbena,p.22o.

an€epbaliea, ibid: quomodo,

feffo ejus ramoad MedianapL^

tendent-e,majora; capite rCbut-

fiofieripofiit, p. 221. inquo

bracbio Cepbatica incidenda,i-

bid: an jugutares fecand&, p.

222. quomodo occludi queant,

p. 222. qua rationejedlio eAru

infiituenda, ibid : quotempo-

rey>en&ficand&y p. 224. an

pritis humorumfufio expedlan-

Bbb~~~~

da,p.

1 N D E X R E R U M.

da, p' 225* an inprmcipio Apo-
plexia tutoinftituatur 7>en&(e-
Bio^p.226. aniteranda^ibid'.
quantum fanguinis ctacuAn-
dum^ p. 227. an locumhabeat
tnfmfuuwi confiernatione, p.
2$6+ improbatur mfuimine^s
Ufis^p.287.

Ven& reptitig, p. 101.

Ventiquifugiendi) p.304.

Ventriculi cerebri anteriores , /#_s
Apapiexia non obfiruuntur^p.
48'funtampiifiimiipso. non
in ijs Spiritus animalis produ-
citur, p.S2' in ijs inomnibus
cadaveribus humores conjpfci"
unturj p.S2. 80. ijs nihiipa-
tientibus tota medulla obftrui
mquit)p.$4.

Ventriculus cerebri quartus Spi~
■ ritus anim:nonproducit, p. 73.
no in cerebri meduiia exfeuiptp,
ibid; eo obftruBo cerebrumu»
non moxgraViter afficitur,p.
7.S-

Vmtisnoxia^ p. is8> 30J.

Ver quomodo Apopiexia caufsafiat

p-JSS-
Vificatoria, p. 26$. ubiin Paroxy*
fmo appiicanda, p. 270. ubtpra-
ferDttionisgratia adhibenda-j,

p-3"'
ViBim& qu£ oiimproprie Percuffk

dicebantur. p. 2.
Vina medkatA-ip. 301.
Vrres dupiici modo dicipoffunt dc-

biies,p.2i6.
Vitrioiatus Spiritus in cerebro non

generatur , 143.
Vnguenta, lp.3 64.

Vomitoria,p.28S-

Vomitus an Apop/ecJicis noceaty

p-237'
Vteri fujfocatio quomodo ab Apo-

piexia dijferat) p. 18.
Vuinera cerebri non faciie Apo-

plexiam-* efficere pojfunt , p.

13$-

m

Errata

_- — -

— —

Errata asquus Le&or ita

corngat:

Pag. 9. Hn. \7.p0fi occluftone adde indeqj ce-

rebri dependente fubfidentia,
pag. ly* Hnea ultima dele Ecftaticis.
pag, \%, tin^^proSpirtum Uge Spirituum.
pag. 33, lin. 6, pro exaninantur lege cxani-

mantur.
pag, 25. /. %.pro earumlege corum*
pag, \\,Un,i,pro orgin, hge origine*

tf ibtd, tin,penult, dele &c.
pag i 42. lm, 16, ante nam fiatjtgnum (
pag. 45. lin, n, dele &.
pag, 60 Jin 11 proif* lege z6.
pag, 63. lin,+,proflnentem lege fluentem.
pag,6^,tin,^,promeferaica lege mefaraica»
pag, 71, lin, v^.pro netforum lege nervorum*
pag, 78. tin, y,progenetarilege generari»

& /. 21, pro oparationem l, operationem.
pag.%1. lin,~6, pro dtfiruclo lege deftructo.

£f tin, 11, pro atiquot lege al i q u od*
P*g*%9*t*n*'^* Pro affinguntur i. affiguntur*
pag, f)i, inmargine pro^eluti Uge^xxsXu
pag, 93, tineaultmapro manifeftatiorahge
manifeftiora.
ff inmargine pro ftmilitudinu lege fimili-
tudine»
pag, 96, lin,penult,pro nota lege notha.
pag, 100, tin,\i,pro tnferiobus /«inferioribus.
pag,\o6,tin,a,poftHdemt!4 adde nonnihil
quafi, (licet nondum \u, ut in riotha
Apoplexiafit)
pag, 120, lin, \o,pro <juAcungsl,c\\\ocxmcfi,
pag, \i6. lin. \i, pro eraneilege cranij.

& Uneapenult, dele ibi.
p*g. 15 l, tin, c.pro fufons fabres lege fufo-

res fabros.
PaS' XJ9* &** 23« pT9 ptcedinte hge praece-

dente»

pag, 176*. tin, \j, pro lypotymia lege lipothy-

mia.

pag,\%\,lin.% pro locutumlegt loeutana»
Pag* W* Un. l6,pro ApopUftici iege Apople-

cticos.
pag,io$,lin,$,profitnt Itge fint,

& tin. 4, pro contelluntur Uge conyellan-

tur,
& tin. j*pro agrotantes lege asgrotantis.
paghiiJin.ij.pro 3J. /^iij^
pag.ii6,lin. 13. dele faepe.

&lin, 1% poft odorifera adde naribus ad-
hibere.
pag, 228. tin. 13. dele ibi,
pag, 233. tin,\,pro gr. ij, legeuj. vet q, C
PaZ*ll%* ^nea i-pofi intelligit fiat fignum)
& tinea l. nonnulia infcbedula netata 0-
miffa quare pofi granatyUi addefequentiai
Ita enim k nonnullis vocantur & pr«-
fcribuntur,quodaddo, ne quis me hic
Granadillam Monardi^uzm .Bauhinus ,
Clematitidem trifoliam flore rofeo cla-
vato, &alij* Florem Pafiionalem, quod
in ejus flore veluti aliquas paftionis
CHRISTI figursdelineatat confpician-
tur, nominant,intelligere, aut cum prae-
di&is granis Tylli confundero eicifti-

rner»
(ffe <f, tin, 4, pro imperttoribu* Ugt im-
peritioribus,
pag. it*to,lw. 13. dele naribusq;. -,

pag . i^i.poft peccant obftacij defeSum omif-
fahac* Unde aquae faepe minusvalidae
fiunt,quas tamen maximefi curationis
gratia adhibeantur , potentiffimas efle
oportet.
Pai* itf.Un, %,poft aq: adde vel ut fortior
fiatetiamSpirit: r
&" Un. n. pofi pulegium adde Majoranae

Memhae an,Miil?» vd plus»

#0.12.

Errata.

Jintii,pro9el^\l\f %« 3IHJ.

linea penult^b fywij defeclum po(ttwrU
defiiUetur bis: inteBge liquorem femel de'
fHBatum de no9o materia affundtndum
& iterum defttUandum efe.

pag, l^%Mn,ypoft infiaurant adde, qui vo-
let,in altera deftillatione etiam fpecier»
diamofthi, diapliris &c. drachmas ali-

quotadjiciat. >J
lin. 9, ibid; pro Elixix lege £lixir.

pag, 250. lin I. dele valde.

pag» 257. li». M. pro expreffk lege exprefsi*
tf.ibid: litt* 13. poft ambram »igram3adde
Mofchi, 9V.

pag.iftji», 11. pro Cafiorei Uge Extraft
Caftorei.

pag. &# Uh* lUpro g. *♦ legi q. v.

fag. 269. /*'»♦ n* pro conUnient, lege con- ,
—veniente.
in feqitentibift faliaeia eompofttionk & di.
ti/ionis commifa, 6 ' eonjungenda disjun-
£}a,disjungenda$ero conjunfta fuerunt:
Errorem bone Lec?ory ipfefacile anint-
adfttrtes, Ut} auttmftnfuaminm obfcurm

fttlin.l%. pofiparenth. adde aiiisq; poftea
enumerandis.
pag. 170* /*'»♦ 7* dele nucbaefeu brachiis
adhibitis.
& Unti^.peft capitiadde velnucha»»
pagt vji, lin. 19. ante Apoplexia pone De.
pag, 274. lia, i,dele (Tr,
p,ag+ 276» //'», p. pro cerebeUo lege trepaho»
pag. i$o+ lin.y.dele fl» Tiliar.
pag^lfo lin. j.poft tria adde^i fuccorum
acidifas potiones minus gratas efficiat,
inminore dofiaddantur, auteorumlo-
co fyrupi fiimantur,veletiamfoli fucci
faccharo, parumdulcorati exhibeantur..
pag, 287. #»♦9. pro tmtuii i lege mortuis.
pag. 289. /.Ijt poft potione delehzc}8z lege a-

liqua , vel Aqua conventente*
pag,ipi.lin.%tpro deprehenderi lege depre-

f hendi,
pag> 297» lin, ijf pro ebrientur lege inebri-

entur.
pag, joj» /1», jt poft Pultis adde vel.

pagiij.lin.penultpro Jiij. % 5iij*

PaS* ?49« litt* ». Pr0 5^* ^F, 5'j^«
pagt 3J9» /;». io» <&/* primo.

Hsec funt fphalmata, quae in Curforia ledione obiter

quafi notavi,fiplura adfint a mc nondum obfervata ,

qusefo benevolus Le&or ea, una cum pun&is,

colis,aiit commatis transpofitis, con-

fufis, velomisfis pro fuo Cando-

re corrigatatqj emendet.

VVITTEBERGM
Typis Jobi VVilhelmi Fincelij.

"ANNO 1629.

I

;

A

vjy

^