Pire Oo i A a ANNALES ACADEMICI. MDCCCXL— MDCCCXLIX. LUGDUNI-BATAVORUM, . EX TYPOGRAPHEO PROSTAT APUD J. Œ LA LAU. E. J. BRILL. 1851. Annales Academici, qui ab anno 1815, ex decretis Regiis d. 2 Aug. 1815 eé 13 Octob. 1836, publicis sumtibus in lucem prodierant, anno 1840 typis describi desierunt ex decreto Regio d. 15 Febr. 1843. Nunc denuo eduntur Ampl. Curatorum curá, Academiarum et Athe- naeorùi sumtibus ; ita ut ea quoque, quae per octo annos intermedios publice in. Academiis et Athenueis gesta sunt, typis excudantur, omissis tantum orationibus, guarum, quae privatim ab autoribus VV. Oll. editae sunt, irehhla in Bibliothecis Academicis adservabuntur. Quae igitur hoc annalium volumine continentur, haec sunt: _ ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA. Pag. N na Era eOr GAG E E a a h a o N R 3, 208. Acta et gesta in Senatu .. . o.o ooo enn 5, 25, 55571587, 116, 139, 17r. SES LECON n r E a a h e 8, 27, 57, 73, 89, 119, 141, 173, 319. Programma certaminis literarii .......... e A VAN a i M Numerus Studiosorum . ROSA 17, 34, 64, 80, 96, 126, 148, 180, 326. Series Dissertationum, caets.. o...n. 18, 35, 65, 81, 97, 127, 149, 181, 327. Incrementa Musei Nummarii ... s.on p aonan nan 42, 103, 183, 155, 187. Oratio Rect. Magn, 1848—49 A. Rurerrs cum addite o.. occo rone. 205. Oratio inauguralis Professoris F, G. KRIEGER . . o oo ooann ancanu eua 237. Oratio inauguralis Professoris A. E. Simon THomAs . ... oono nan. e LA Oratio inauguralis Professoris H. Harsertsma, Justi F. .. naano. 279. Oratio inauguralis Professoris J. ne War .. oa onno oaceae 301. Mx ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA. , i Pag, Nomina Professorum; caet: 5. . eisio a n E a a eine eir iee 3835, 380. Aotu et gesta 30 Benati -ai aiaia K ALEE a T e orie CLEA EA Nah e DIU 837. Series Lectionum . s.o. one o A ARE ENSE PA ERa TOA h 346, 481. Numerus Studiosorum . . .. <. EEN a e te e AS AENA IAT RIS, 352, 488. Doctores creati essun ensununnenunnanaruasss e. .. . 853, 489. Oratio Rect. Magn. 1848—49 P. J. I. ne Fremery cum addite ..... . . 88L Oratio inauguralis Professoris E. J. G. von BAUMHAUER `. o o Seano 421. Oratio inauguralis Professoris J. van Hart ........ PIPET OLA 443. Oratio inauguralis Professoris B. J. LINTELO DE GEER o... o.n nnana 463. ACADEMIA GRONINGANA. Nomina Professorum, caet. o. . en ee e a ila a EITA Ay 494, 588. Orationum habitarum series et argumentum 496, 510, 521, 582, 543, 553, 563, 5783. OO LLONA SE o e EEA aei API i 497, 511, 522, 533, 544, 554, 564, 574. Numerus Studiosorum . >. oo .es. 502, 516, 527, 538, 549, 559, 569, 579, 635. Series Dissert., caets >. o oons 503, 517, 528, 539, 550, 560, 570, 580, 686. Judicia facultatum de Commentationibus, caet. a... sn snsnra nense 506. Oratio Rect. Magn. 1848—49 F. C. pe Greuve cum addit. .. no osue. 585. ATHENAEUM AMSTELODAMENSE. Wata Athenart Lubat i s eea ieta aa reana i EIE ETON E TT 641. Nomina P rofessórum, oaet SS Er e n Se einioes a enara AA D AS Te 649. EIn IRR n e AES A ARS AA E E EE E ATE e i 650. ATHENAEUM DAVENTRIENSE P A ADEN AE E EAE AAE a a a aE es ME 657. Nomina Professorum, daet. Eo RER O SETA AEN i A re aA ASAS S. 660, 661. Olo Lectionum: si ienie e. si ARI R E e A a a A EHIN HOOR. ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA. NOMINA PROFESSORUM ET LECTORUM, QUI INDE A. D. IX FEBR. MDCCCXL AD VIII FEBR. MDGCCXLI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA DOCENDI MUNUS OBIERUNT. RECTOR MAGNIFICUS JOANNES RUDOLPHUS THORBECKE, SENATUS ACADEMICI ACTUARIUS HENRICUS GUILIELMUS TYDEMAN: IN FACULTATE JURIDICA. J. R. THORBECKE. H. G. TYDEMAN. - C. J. VAN ASSEN. H. COCK. IN FACULTATE THEOLOGICA. J. CLARISSE., W. A. VAN HENGEL. N. C. KIST. J. F. VAN OORDT. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. C. G. C. REINWARDT. J. DE GELDER. P. J. UYLENBROEK. J. VAN DER HOEVEN. A. H. VAN DER BOON MESCH. G. J. VERDAM. NOMINA PROFESSORUM ET LECTORUM. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. J. H. VAN DER PALM, quantum aetas et valetudo sinebant. M. SIEGENBEEK. AA J. BAKE. J. NIEUWENHUIS. P. HOFMAN PEERLKAMP. G. L. MAHNE. ; J. M. SCHRANT. H. E. WEYERS. A. RUTGERS. ENA IN FACULTATE MEDICA. G. SANDIFORT. M. J. MACQUELYN. J. C. BROERS. C. PRUYS VAN DER HOEVEN. LECTORES. P. O. VAN DER CHYS, titulo Prof. extraord. F. KAISER, Astron. Lector. G. Œ. BRILL, Lector German. Litt.. Ai = ACTA ET GESTA IN SENATU. A. 1840. Die 9 Maji. Lecta est epistola'Curatorum , nuncians, decreto Regio d. 11 Die 10 Die 16 Martii h. a. professionem doóocendae Oeconomiae ruralis, morte Cl. WrTTEWAAL vacantem, tributam fuisse Clar. van per Boon MerscH et popularem praeterea ejus artis institutionem fore gurandam. , AE aat f A IN- sa ” Septembris. Luget Senatus obitum Viri Celeberrimi Joannıs Hen- RICI VAN DER Parm, Professóris Emeriti. Lecta est epistola: Curatorum de Doct. FrIperIco Karser, Astro- nomiae Lectore, ex decreto Regio d. 15 Aug., creato Professore extraordinario in Classe doctrinarum Mathematicarum et Physica- rum, jure suffragii et beneficiorum ordinarii Professoris. Rector ad Senatum retulit de Rege, Principe Auriaco et hujus Filio Principe haereditario , occasione'nati Pronepotis regii ,salutandis. Octobris. Rector retulit Regem Principesque ‘occasione ‘nati Pro- nepotis regii a legatis ex Senatu Academico esse salutatos. Quum August. Rex Guruwrmus I interea temporis abdicaverit et solium cesserit Principi tunc Auriaco jam Aug. Regi Gurtismo IL, solennis decreta est legatio, quae novo Regi Senatus nomine gra- tularetur. ; 6 ACTA ET GESTA IN SENATU. Die 17 Octobris. Cl. F. Kaser munus auspicatus est habita oratione de novissimis: Astronomiae incrementis. Die 7 Novembris. Rector ad Senatum retulit se ceum Cl. Senioribus le- gatione ad gratúlandum novo Regi esse perfunctum. Die 23 Decembris. Senatus designavit Candidatos quatuor, quorum no- mina ad Regem deferantur, ut inde Rectorem Magnificum in proximum annum legat., viros Cl. J. F. van OoRDT. J. VAN DER HOEVEN. G. L. MARNE. G. SANDITFORT. | Senatus actuarium creari jussit. ex quatuorviris ` G. SANDITORT. F J. F. van OorDT. J. VAN DER HOEVEN. G. L. Manne. A. 1841. Die 30 Januarii: Lectae sunt. literae Curatorum, Senatum certiorem fa- cientes, decreto. Ministri, interioris Regni administrationis, d. 21 Decembris 1840, C. E. Broun, Berolinensem, absque stipendio publico nominatum esse Lectorem Germanicarum Literarum, in locum Lectoris G.. G. BRiLL, qui aliorsum migraverat. Die 5 Februarii. Lecta est epistola: Guratorum cum decreto Regio de lecto: Rectore. Magnifico- Cl. J. F. vAN OORDT. Rectori futuro decernuntur a Senatu Assessores Cl. ACTA ET GESTA IN SENATU. 7 J. VAN DER HogvEN. A. RUTGERS. C. PRUYS VAN DER HOEVEN. -` C. J. VAN ÅSSEN. Die $8 Februarii. Rector retulit in conventu Curatorum, Rectoris et Assessorum , Cl. G., SANDIroRT creatum esse Academiae Actuarium in annum sequentem. -Rector cum: Senatu caeterisque Professoribus in auditorium descendit et orationem recitavit de Srmons SLINGE- LANDI consilio rempublicam emendandi. (Ed> L. B. 1841.) Deinde Actuarius legit decretum Regium de novo Rectore et no- mina actuarii et assessorum edidit. ` Tum programma recitavit certaminis literarii pro hujus Academiàe vice in annum sequentem indicti. : Denique Senatus caeterique Professores novum Rectorem in sena- culum deduxerunt et salutarunt. SERIES“ LECTIONUM IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA HABENDARUM A DIE VII SEPTEMBRIS MDCCCXL RECTORE MAGNIFICO JOANNE RUDOLPHO THORBECKE. FACULTAS J URIDICA. J. R. Tuorsrcxe explicabit Historiam Juris Romani, diebus Mattis, Jovis. -et Venett zirena n a a aE Aa a A e ARA ) -Historiam -Europae : diplomaticam a regno Lupovrcr XIV usque ad Congressum Viennensem , diebus Martis , Mer- curii et Aovis atles ES ain isse, A RA E U E E -- Historiam Politicam ‘t Juris Civilis Patriae nostrae , inde a Historicam tradet Legis Fundamentalis, cum aliis nostri aevi Legibus Fundamentalibus comparatae , interpretatio- nem, diebus Lunae, Martis et Mercurii ........ H. G. Typrman Encyclopaediam Juris tradet, diebus Lunae , Marne ot Moroirh eaa e a E a TE E a a E Jus Mercatorium Belgicum , ex novo Codice , edit. LIPMANNI , tradet diebus Martis , Mercurii et Jovis . ..... a.. Oeconomiae Politicae principia , ad patriam nostram adpli- data docebit- dio Lanas: -naniu e A a e a Eea etidiei Venari -su ua Duaa E Ei, a aaa Statisticam Patriae describet, die Jovis :. <... ... o ELA a T ARS O AEA E T EPE R S AEE EES Ea. C. J. van Assen interpretabitur libros Digestorum , diebus Mar- tis, Jovis ót Saturs n e i pra E o KAUA ER Institutiones Juris Civilis Romani , diebus Lunae et Mercurii I et II. 1% XII. XI et XII. VIH. IX—XI. SERIES LECTIONUM. Gwi Commentarios Institutionum , et selectos auctorum clas- sicorum locos ad Jus Civile pertinentes, diebus Jov. et Ven. Jus Civile hodiernum, diebus Lunae, Mercūrii et Veneris . Ordinem judiciorum et rem judiciariam privatam cum exer- citationibus forensibus, die Jovis... . . . ra ioo.. die Veneris .. . PEN PURG n lage Tepa NEME KRE et diè Satrni. nn. E IT ETE E E a E e ENN H. Coox tradet Jus Naturale, diebus Lunae , Mercurii et Veneris Jus Publicum et Gentium , diebus Lun. , Mart. , Merc. et. Jov. Jus Criminale , diebus Lunae, Martis, Mercurii , Jovis et Veneris FACULTAS THEOLOGÍCA. J. CrarrssE Apologeticen tradet, diebus Lunae et Mercurii Theologiam Moralem exponere perget , diebus Lunae et Mercurii Historico-Criticam in aliquot Libros Sacros utriusque Testa- menti Introductionem dabit, diebus Martis et Jovis ~ . . W. A. van HencrL Epist. Pauli ad Romanos interpretabitur , diebus Lunae, Mercurii et Veneris . .. . <. no n o n nnua. Theologiam Pastoralem tractabit , diebus Martis et Jovis De praecipuis Theologiae Dogmaticae capitibus auditores interrogahit, diebus Jovis et Veneris >. ^.. n... Cum Theologiae studiosis provectioribus de variis rebus gravioris argumenti familiariter colloquetur, die Veneris Oratoriae Sacrae exercitationibus praeërit, die Jovis N. C. Kirst Historiam Ecclesiasticam docebit imprimis recentio- rem, diebus Lunae, Martis et Mercurii ..,... o.n... - Theologiam Naturalem tradet. die Jovis et Veneris . . ... -Monumenta Histor. Ecel. veteris explicabit , dieb. Jov. et Ven. Exercitia disputandi , de quaestionibus. argumenti potissimum -Historico-Theologici , moderabitur, die Saturni : . .. .. Orationibus Sacris praeërit, die Martis . . .. 1... ..: J. F. van Oordt, J. G. Frk., Theologiam Christianam Theore- ticam tractabit, diebus - Martis, Jovis et Veneris ..... i% ati Mere tkiin o SEa e rT T 10 SERIES LECTIONUM. Introitum in Theologiam dogmaticam tradere perget, die Ven. horå I. De institutione Oratoris et Antistitis Sacri exponet, additis exercitiis cum homileticis tum oratoriis , dieb, Mart: et Jov. Publice disputandi de locis Theologicis opportunitatem prae- bebit, die Saturni.. 15 AAE AE anO N I: E FACULTAS DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. C. G. C. Remwarpr Chemiam universam theoreticam et- experi- mentalem exponet, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis- Rei Herbariae fundamenta tradet , diebus Lun., Mart. et Merc. Plantarum Historiam illustrabit, verno et aestivo tempore matutino , iisdem diebus et Jovis , < on oios n enpa Mineralogiae et Geologiae elementa tradet, diebus Jov. et Ven. J. poe GELDER Calculum Differentialem et Integralem, diebus Lunae et' Mereuri; iJi nthe O a a eode iA Mechanicam Analyticam , diebus Martis et Jovis =... Partem Theoreticam et Practicam Paedagogices , ad disciplinas Mathematicas relatae, futuros Gymnasiorum Praeceptores docebit, diebus Lunae, Martis, Mercurii. et Jovis . .. P. J. UyLeENBROEK Physicam docebit, dieb. Lun., Mart., Merc. et Jov. Arithmeticam Universalem sive Algebram explicabit , die Jovis eti Vopetisg H o prs TALAMH E RENNER URE J. van per Hoeven Anatomen et Physiologiam comparatam tra- dere perget, diebus Lunas et Martis o-i. is i 0 o n. açsțivo tempore i... Hiiri aAa a e aaa Primas lineas Zoologiae tradet , diebus Mercurii , Jovis et Vener. Ornithologiam exponet, diebus Martis et Jovis >... o =. Animalium fossilium historiam tradet, praemissis Geologiae elemêntis `, die Mermirikis. saielinnonr. tanung iak Entomologiam explicabit diebus et horis dein indicandis. A. H. van per Boon Mescu Chymiae doctrinam ejusque in artibus usum exponet, diebus Lunae , Martis , Mercurii et Jovis Pharmacologiam chymicam docebit, diebus Lunae et Mercurii i Xi XII. L VIII et I. XI. X. XI. I. L PEX. XII. SERIES LECTIONUM.’ 11 Oeconomiam ruralem tradet, diebuş Martis et Jovis . . . . horå XII. Chymiam practicam et experimenta instituendi artem docebit , ! dici ADIEL g. io a IER E a AE d, yi G. J. VerpaĮm, Prof. Extr., elementa Geometriae planae et Tri- ` gonometriam rectilineam tradet, diebus Mercurii et Jovis ettdiot Veneris ih Aka jo Buo a WOAUIGR oB. Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam , hujusque usum explicabit , diebus Lunae et Martis . . ooo unaa Geometriam , quam vocant Descriptivam , docere perget, die- Dis Matk et Jovis bL E CEA a A o. Geometriam Analyticam , itemque Galvai Differentialem et Integralem exponere paratus est. Si qui sint Commilitones , qui Staticam et DÐynamicen , aliasve Disciplinarum Mathematicarum partes explicari sibi cu- piant, Eorum studia lubentissime adjuvabit. Methodum docendi Matheseos elementa futuris Gymnasiorum praeceptoribus explanabit , diebus et horis, in Auditorum commodum constituendis: FACULTAS PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. J. H. van DER Parm, quantum aetas et valetudo patientur, stu- diis juvenum Academicorum non deërit. M. Smerngrek Historiam Patriae, ad ductum Compendii, a se editi, enarrabit, diebus Martis, Mereurii et Jovis . ...... SrerLn carmen didacticum, Speculum cordis ( Hertspiegel) dictum , selectis auditoribus graiis explicare paratus est, -horis postea constituendis. Exercitia oratoria moderabitur, hora, auditoribus commoda. .J. Baxe interpretabitur Dremostuenis Leptineam et Midianam , tum Sornocris Antigonam , diebus Lun., Mart., Merc. et Jovis Antiquitates Atticas explicarė perget, ordinem secutus libri - Schoemanniani, diebus Lunae et Morgutit s: i a S, V—VII. VIII. IX et X. VIII. XI. 12 SERIES LECTIONUM. In Scholis Paedagogicis tractabit, Historiam Oriticam Orato- rum Atticorum , iisdem diebus.. .. .. -a JORNE ARA ei horå TI. J. NıwuwENaurs Logicam docebit, diebus Veneris et Saturni . IX. Metaphysicam ;údiè Joyis sasic. St UNa a a aA V. diebus: Veneris et Satūrni dyi, HEE gaaat o ino XI. Hist. Philos. explicabit , diebus et horis Ayditocibih commodis. P. Horman PerrLKAMP explicabit Historiam Universalem ex Summario edito Leidae apud C. C. van der Hoek, a. MDCCCXL; diebus Lunae , Martis, Mercurii et Jovis. . e os ou noa ban Interpretabitur Libros I et II Mistor. T. Livi, et HoraTt Carmina, adhibitis hominum doctorum judiciis de editione Harlemensi a. 1834, diebus Lun., Martis, Merc. et Jovis XII. G. L. Manne Antiqùitates Romanas tradet, diebus Lunae, Martis. et ;Mercurituaisii na. atann o a XII. Historiam Artium et Doctrinarum studii apud Romanos ex- ! ponet , diebus Jovis et Veneris E APESANEY E oirt XII. J. M. Scmrant praecepta stili Neêrlandici seu Eloquentiae, nec non Oratoriae artis externae , tradet , dieb. Mart. , Jov. et Ven: II. VonprLI Tragoediam Gysbrecht van Amstel interpretabitur , diebus; Lunae’ eti Merouri cia rrita an AE A AN T. Sacrae Eloquentiae historiam criticam, cum veteris tum re- centioris aevi, nec non Antiquitates Germanicas tradet diebus- et horis Auditoribus commodis. H. E. Weyrrs Sermonis Hebraei elementa tradet , tum Glini ticà explicandâ, tum analyticis exercitiis moderandis , diebus Lunae , Martis et Mercurii jc taneg otio a ana VIII. De iisdem elementis cum tironibus familiariter domi colloque- ` tur, die Mercurii, -horis .vespertinis ixis iistioit neeo i V—VII. Litterarum Arabicarum, Chaldaïcarum et Syriacarum initia docebit, diebus Jovis et Veneris . >. o oa o erun VIII. et- diëbus -Martisjet Jobui onian o aeo I: Provectioribus gratificari perget interpretando C%restomathiam Arabicam, a Cl. KosreartenIo editam , die Lunae ... E SERIES LECTIONUM. 13 BAR-HEBRAEI Chronicon Syriacum, die Mercurii >. |... horå I. Bıprası Fabulas, a Sacyo editas, die Veneris <... ... i A. Rurerrs Jesasar Vaticinia adversus gentes exteras et tertium PsaLrmorum librum interpretabitur diebus Lunae et Martis . . IX. Secundum SamurLis librum cursoria lectione tractare perget, die Merowi EEE R AE E E ETE NA AaS f Antiquitates Israëlitarum explicabit, diebus Lunae, Martis , Mercurii et Jovis .. ... ERIKO REGON ARS ARU XII. J. Baxr et P. HormAN PEERLKAMP pelitti disputandi exerci- S GeDUS JOVIS. o. R E E ATS i a AN E . FACULTAS MEDICA. G. SanDpIrorT Anatomiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mer- Citi; Jovis ON enosn Ti PA REGOLI GA a SIOTAIO AKTEN X. Physiologiam , anatome comparata illustratam , iisdem diebus IX. Methodum secandi cadavera, quotidie, hiberno tempore . ~. - II—V. M. J. MacavrLyn Supellectilem Pharmaceuticam duce Pharma- cope Belgicà explicare perget, et praecepta Diaetetica' tradet , diebus Lunae, Martis , Mercurii et Jovis. .. .. o ona. VIII. Doctrinam Morborum Chronicorum cum exercitatione in No- socomio Academico, dieb. Lun., Mart., Merc., Jov. et Sat: IX. J. C. Broers Theoriam disciplinae Chirurgicae exponet , diebus Martis, Merouri eb Veneris iini ini EIR ERSE aa e] XII. Exercitationibus Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, vacabit quotidie sils e tiese ie, DENAIN SRON RIDI E1 VIII. Collegio Casuali, diebus Lunae, Jovis dt Satiriy =o utii XI—III. pratima Chirurgicis hiberno tempore, horis dein indi- candis. í Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam docebit, die- bus Lunae, Mattis, Mercurii et Jovis ....... A X. Medicinam Forensem, die Mercurii et Veneris ....... E C. Prurs van DER Horven Pathologiam docebit, diebus Lunae, Mercurii et Veneris 14 SERIES LECTIONUM. Medicinam Practicam cum exercitatione in Nosocomio Aca- demico, qùotidio ttis REE ongi Oo A Ati Historiam Medicinae tradet, iebith MATR RE ATA a M. J. Macoveryn et C. PRUYS VAN DER Hoeven disputandi exercitiis praeërunt, die Jovisigi ai UnA na i TAP VERPA ET PEA P. O. van pEr Cumis , titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem tradere paratus est diebus et horis quae auditoribus convenient. F. Kaser, Astronomiae Lector, Astronomiam Theoreticam do- cebit, diebus Lunae , Martis, Mercurii et Jovis. ....... Astronomiam Practicam , iisdem diebus .. .. .. a. Artis observandi exercitiis quotidie praeërit. Provectioribus discipulis, disquisitiones Cl. Hansen, aliorum- que, de perturbationibus, quas motus corporum coelestium patiuntur , aptis horis , commentabitur. Astronomiam quam popularem vocant, tradet d. Merc., horå vesp. Astronomiae primas notitias mathematicas , secundum Lectiones Cosmographicas a Clarissimo DE GELDER editas , tradet codem die BOYA (NOSPR ei On EEATT o he iyi Singulos suos. auditores, ad coelum, tubi optici ope, per- lustrandum , aptis temporibus evocabit. G. G. BrILL , Lector Germanicarum Litterarum, aget de Gorra tragoediae, cui nomen Faustus , parte secunda , diebus Martis dt Veneris, horâ post. meridiom™. enr TE e. Aa Commilitonibus vero harum litterarum rudibus grammaticam docendis , cum imperitioribus vero legendis facilioribus in- tellectu scriptis, vacabit horis de quibus convenerit. IH. WY. VI. P ROGRAMMA CERTAMINIS LITERARII A RECTORE ET SENATU ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE °D. VIII MENSIS FEBRUARII A. MDCCCXLI. INDICTI. Rector et Senatus Academiae Lugduno-Batavae ex Regiis Edictis diei 2 m. Augusti a. mDcccxv n°. 14 et d. 13 m. Octobris a. mpccexxxvi n°. 87, omines Academiarum Belgicarum cives et Athenaeorum alumnos in annum sequentem ad certamen Literarium invitant et evocant, et Quaestiones, e singulis Ordinibus Academicis , promulgant has: EX ORDINE THEOLOGORUM. Quaeritur, quutenus libri Apocryphi Veteris Testamenti, et libri Novi Testamenti, de doctrina morum inter se consentiant et dissentiant. EX ORDINE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. QvuUarsTIO PHYSICA. Eaponantur praecipua Amperii Theoriae Blectro-dynamicae capita, atque indicetur guatenüs haec Theoria valeat ad phaenomena Electro-dynamica rite explicanda. - QUAESTIO BOTANICA. Quaeritur expositio observationum et sententiarum de plantarum foecunda- tione et fructificatione , habita praesertim ratione eorum , quae novissime de oc argumento pertractata sunt. Dein, quid vere de kis sit statuendum , decernatur. / 16 PROGRAMMA CERTAMINIS LITERARII. EX ORDINE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. I. Hoort Comoedia Warnar met de pot dicta, ita eæplicetur, ut obscu- ` riora illustrentur , et instituta cum Puau Aulularia et Mourern fabula, quae Avari nomen habet, comparatione , de poeticis dotibus judicium feratur. II. Ita explicetur locus e disciplina Logica de diversis philosophandi methodis, ut inquiratur primum in singularum vim propriam et rationem ; deinde, ut in ipsarum successione Anthropologice ostendatur ingenii kumani in studio veritatis progressio. EX ORDINE MEDICORUM. Quaeritur Historia Critica Theoriae, de Pulsu. EX ORDINE JURIS CONSULTORUM. Quaeritur, Historia et Literatura Juris Mercatori Belgii Septentrionalis , usque ad annum 1811, quo Jus Francicum apud nos fuit introductum. Commentationes ante diem 1 Novembris hujus anni mittantur ad Virum Cl. G. SanpIrorTt , Senatus Academici Actuarium. Universa EE N ineundae ratio cognoscatur ex Regiis Edictis in initio hujus Programmatis laudatis. NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM DEDERUNT IPSO. DIE 31 DECEMBRIS MDCCCXL. l FACULTATE IN FACULTATE IN FACULTATE IN FACULTATE IN FACULTATE| CUNCTUS DISC. MATH. | PHIL. THEOR. JURIDICA. | THEOLOGICA. | ET PHYS. JET LITT. HUM.| MÈDICA. NUMERUS. 280 128 T 40 182 In hunc numerum excepti sunt 157, qui nomen in albo professi sunt, eo tantum consilio, ut hic examinarentur, ceterum in diversis Athenaeis versantur. SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADEPTI SUNT IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCOCXL AD DIEM VII FEBRUARII MDCCOXLI. Anno MDCCCXL. d. 21 Febr. Janus Daneu Taunay, Surinamensis, publice defenso Speci- mine de tributis in reditum directis et indirectis, Juris Rom. et Hod. D. creatus est cum laude. d. 27 Febr. Joannes Jacosus pe HOLLANDER, Aartswouda-Hollandus , def. Dissert. de Furipidis supplicibus, Philos. Theor. Mag. et Lit. Hum. D. cum laude. d. 3 Mart. .Asranamus Rurerrus Visser, Haganus, def. Spec. de jure venandi, Juris Utriusque Doct. cum laude. d. 9 Mart. CaroLus CornrLIUS ALoysıus Berns, Bredanus, publice def. Dissert. de mora, Juris Utriusque D. cum laude. CORNELIUS VAN GINNEKEN, ex pago Teleringen, Brab. Sept., publice def. Diss. de victus ratione lactantium , Med. Doct. cum laude. d. 13 Mart. GurmeLmus ApRIAaNUs HiırscHie, ex pago Ginneken, Brab. Sept., publice def. Diss. contin. selecta Alevidis comici fragmenta, Phil. Th. M. et Litt. H. D. cum laude. AprIANUS Janus FerRIER, Haganus, def. Diss. de variis modis ac- quirendi per occupationem, Doct. Juris Romani. d. 14 Mart. GurueLmus Hengicus van Bres, Eindhoviensis, def. Diss. de hydrocephalo acuto infantium, Med. D. magna cum laude. Jacosus Hermanus van MierLo, Bredanus, def. Diss. de jure reten- tionis, J. U. D. magna cum laude. d. 21 Mart. PuaILIePus Jacosus CAROLUS KRIEGER, ex Oude Tonge, Med. Doct., defensis scriptis Thesibus, ‘Art. Obstet. Doctor. SERIES CANDIDATORUM CET. 19 d. 27 Mart. Orro Dant pe Ruuk, Arnhemia Gelrus, def. Diss. de crimine stellionatus jure Romano, Doct. Juris Romani. ArxoLDUs Nıcoraus RIETVELD vAN DER Fern, Amstelod., publice def. Diss. de societatis exercitoriae actore, J. U. D. cum laude. d. 380 Mart. Bernardus Henricus Franciscus BANTZINGER, Goudanus, def. Diss. de tutela dativa jure Belgico, J. U. D. cum laude. d. 3 April. Perrus Asramam BorcERr, Lugduno-Batavus, publice def. Diss. de parte epistolae Pauli ad. Romanos paraenetica, Theol. Doct. magna cum laude. : d. 6 April. Jacosus AnprrAs Varttant, Maasslusa-Hollandus, def. Diss. de munere tabellionis, J. U. D. cum laude. d. 9 April. Conrapus Jacosus Nıcoraus NimuwEnavrs, Rheno-Traject. , def. Diss. de arbitrio ex compromisso, J. U.-D. magna cum laude. d. 10 April. Tserke Murr, Bolsvardia-Frisius, def. Diss. de esecutori- bus testamentariis jure Belgico, J. U. D. cum laude. JOHANNES SIEWERTSZ VAN REEsEMA, Roterodamensis, def. Diss. de assecuratione salvae navigationis, J. U. D. d. 11 April. Jacosus Perrus Roux, e prom. Bonae Spei, M. D. def. Thesibus, Art. Obstetr. D. Janus ArNoLDUS vAN HameL, Doesburgensis, M. D. def. Thesibus, Art. Obstetr. D. Joannts be War, Henr. F., Leovardiensis, def. Diss. de exceptioni- bus Juris civilis hodierni, J. U. D. magna cum laude. ' d. 29 April. Perrus Jacosus SurmNear, Lugduno-Batavus, def. Diss. de Arrio Menandro J. C. ejusque fragmentis, J. U. D. magna cum laude. d. 1 Maji. Henrıcus Joannes OLrvierIus CaroLUs Turonorus HACFORT TER Horst, Gelrus, def. Diss. de testamento mystico s. clauso sec. jus Neerlandum, J. U. D. cum laude. : d. 2 Maji. GrrarDus Joannzs Franciscus MERZ, Haganus, M. D. def. Thesibus, Art. Obstetr. D. : d. 12 Maji. Perrus Henricus Jacosus WELLENBERGH, e RES Hollan- dus, def. Diss. de orthragorisco mola, M. D. cum laude. d. 13 Maji. GEerarpus Turoporus CALLENFELS, Slusa-Zelandus, M. D. def. Thesibus, Chirurg. D. g* 20 SERIES CANDIDATORUM CET. d. 14 Maji. Ruporrnus Houwrnk, Meppela-Drenthinus, M. D. def. The- sibus, Art. Obst. D. d. 2? Maji. Joannes Grorcius ANTONIUS GOUVERNEUR, Bredanus, def. Diss. de modis, quibus matrimonium dissolvitur jure Neerlando, J. U. D. cum laude. ; JASPERUS ANDREAS ÅDRIANUS LerMANs , Zaltboemela-Gelrus, publice def. Diss. de crimine incendii, J. U. D. cum laude. d. 25 Maji. -CurīsTIaNus Jonannrs VoLck , Leovardiensis, def. Diss. cont. Řistoriam belli de successione Austriaca, et pacis, quae insecuta est, Aquisgranensis, J. U. D. d. 3 Junii. MıcmarL Jacosus Kuys, e Prom. Bonae Spei, M. D., def. Thesibus, Art. Obstet. D. d. 5 Junii. GuULIæLMUS MARINUS JOANNES CORNELIUS LAPIDOTH, Isalasta- diensis, def. Diss. de ulcere Noma, M. D. cum laude. d. 12 Junii. MarrarEus ScHoonkvELD, Perr. Jac. r., Amstelod., publice = def. Diss. de actionibus possessoris, J. U. D. cum laude. Dav Rurerrs van RozexnBuRrG, JR., Amstelod., publice def. Diss. de condit. et juribus agrorum, e quibus fodiuntur cespites bituminosi in. patriá nostra, J. U. D. cum laude. ALOYSIUS SPRENGER, Tyrolensis, def. Diss. de originibus medicinae Arabicae sub Khalifatu, M. D. d. 13 Junii. Ryxus Swrrs, Hardinxvelda-Hollandus, def. Diss. de Cepha- lalgia idiopathica, M. D. magna cum laude. GERHARDUS JOANNES KRONENBERG, Daventriensis, def. Diss. de causis mitigandi, J. U. D. cum laude. Henricus Guruwrmus Daamres, Haganus, M. D. def. Thesibus, Art. Obstet. D. : d. 18 Junii. Jomannrs SanpirortT, Lugduno-Batavus, def. Diss. de vitiis acquisitis articulationis coxae, M. D. magna: cum laude. Janus Kirs, J. J. F., Haganus, def. Diss. de usu et abusu medica- mentorum emeticorum et purgantium, M. D. magna cum laude. d. 19 Junii.. Gurunumus SrewEkTsZ. vaN Rersema, Roterodamensis, pu- blice def. ` Diss. de Bodemariae in avarias contributione, J. U. D. cum laude. d. 22 d. 23 d. 24 d. 25 d. 26 d. 29 SERIES CANDIDATORUM CET. i 21 Idém, G. S. van Rrrsema, J. U. D., publice def. Diss. exhibente Parmenidis , Anagagorae, Protagorae principia et Platonis de iis judi- cium, Ph. Th. M. et Litt. H. D., magna cum laude.. Junii. GurumLmuS FreEDERICUS MENZEL, Lugd.-Batavus, publice def. Diss. gua exhibetur Hermiae irrisio gentilium philosophorum , Theol. D. magna cum laude. Junii: JoANnESs HAREMAKER, Zaandyk- Hollandus, M. et A. O. D., def. Thesibus Chirurgiae Doctor. CornrItIUS vAN Rossem, Amstelod., publice def. Diss. de Catarrho epidemico, M. D. magna cum laude. Junii. MEINARDUS- SIDERIUS GORTER , Leovardiensis, def. Diss. de Pancreatitide, M. D. cum laude. CorxnrLIUs Errza Overceaauw Pennis, Delfensis, def. Diss. de insti- tutis administr. civitatis Delfensis, J. U. D. cum laude. Joannes DiıprrIcus NınaBER, Hellendoorn. Transisalanus, def. Diss. de Rachitide, M. D. cum laude. Junii. EuısasrRTUS PynackerR Horbyx , Naaldwyk Hollandus, M. D., def. Thesibus Art. Obs. D. Junii. ArNoLDUS SIX, Hillegommensis, def. Diss. de errore facti in delictis dolosis, J. U. D. cum laude. Henricus Bernardus van RuyN, ex Zwammerdam, def. Diss. exhib. conspectum morborum hoc anno in clinice Cl. Pr. v. d. Hoeven obser- vatorum, M. D. magna cum laude. Junii. HerxnrIcus CorxnrLIUs van Son, Dongensis, def. Diss. de morbis placentae, M. D. magna cum laude. . Perrus CorxnrLUS Prince, Goudanus, publice def. Diss. de Žoris et diebus in codice civili Neerl. obviis, J. U. D. cum laude. Junii. Janus Henrcus GuruwLmus BorsstvArN , Amstelod., publice def. Diss. de foenore et usuris secundum Cod. N. praecepta , J. U. D. cum laude. Julii. Janus Basrranus MorewareR, Roterod., publice def. Diss. de typho abdominal, M. D. cum laude. Julii. Aveustus MAXIMILIANUS GERARDUS SMULDERS, ex urbe Soe- rabaija , publice def. Diss. ad librum V responsorum Scaevolae, quan- tum in Digestis superest, J. U. D. cum laude. 22 SERIES CANDIDATORUM CET. Gustavus Janus GurmīeLmus WaiısrLius, Amstelod., publice def. Diss. de jure deliberandi et beneficio inventari, J. U. D. Joannes Bartstra VerneYeN, Sylvaducensis, def. Diss. de Cautione danda ew Jure Civili Hodierno, J. U. D. magna cum laude. d. 8 Julii. Henrıcus CANKRIEN JR., Roterod., def. Diss. de Ludo et Sponsione praecipue jure Belgico, J. U. D. GurueLMUs Henricus DuLLERT, Arnhemensis, publice def. Diss. de Pollicitationibus, J. U. D. cum laude. d. 4 Julii. EpzarD Jacosus Lewe vAn NymNstTEIN, Groninganus, def. Diss. ad titulum Digestorum de Abigeis, Jur. Rom. D. Franciscus FREDERICUS KarsreBoom, Amstelod., publice def. Diss. de navium detentione, vulgo Embargo dicta, J. U. D. magna cum laude. . 19 Sept. Janus Henricus NıxuwvrenN, Leidensis, def. Diss. in Hetoe- moclis epistolam , quae legitur in Symp. Luciani, Ph. T. M. et Litt. H. D. cum laude. . 26 Sept. CORNELIUS GUALTHERUS DE n Paix Modin ex pago Bloemen- daal, def. Diss. de Tnfammatione diaphragmatis, M. D. Conrapus KerrgeRrT, M. D., defensis Thesibus Art. Obs. D. 5 Octob. Henricus PETRUS GESINUS VAN DIGGELEN, Sassa Gandaven- sis, def. Diss. de Inventario sec. Jur. Oiv. Neert. praecepta, J. U.D. cum laude. d. 9 Octob. Marrus Henricus ’s Jacos, Amstelod., publica def. Diss. ad Titulum XXII Codicis de ordine Judiciorum criminalium, J. U. D. cum laude. ; 12 Octob. Jurıanus HenrIcus MOoLKENBOER, Harlemensis, publice def. Diss. de Colocynthide, M. D. magna cum laude. d: 13 Octob. Franciscus CornrLIUS Donners, Tilburgensis, def. Diss. Observationes Anatomico-Patholog. de Centro nervoso, M. D. magna cum laude. 15 Octob. Perrus Marius Mess , Leidensis, M. D. def. Thes: Chirurg. D. .16 Octob. Jomannes Conrapus van HassELT, Zutphaniensis, def. Diss. ad locum €C. O. de malitiosa desertione, J. U. D. d.26 Octob. Jacosus Sarturs, publice def. Diss. de diferentia inter Melancholiam et Melaenam, M. D. cum laude. i fe em Fa ia ee SERIES CANDIDATORUM CET. i 23 d. 28 Octob. Franciscus Joannes Perrus Torrens, Roterod., def. Diss. de Principum titulis sec. Jus Gentium Furop. Hod., J.U.D. cum laude. . d. 29 Octob. Prerrus Marrus Nouraenius, Amstelod., def. Diss. de Epi- lepsia, M. D. magna cùm laude. d. 80 Octob. Davo Leron, Haganus, publice def. Diss. de Calumnia sec. jus Hodiernum, J. U. D. d. 6 Nov. Isaacus Tuoorrt, Roterod., publice def. Diss. de magno Con- cilio Ordinum Foed. Belg. anni 1651, J. U. D. magna cum laude. d. 9 Nov. GERLAcHIUS CORNELIUS JOANNES vAN REENEN, Amstelod., publice def. Diss. de bello, quod de successione Austriae gestum est, pace aquisgraniensi composito, J. U. D. magna cum laude. . Jacosus DE NrurvILLE, Amstelod., publice def. Diss. de iis, guae ad tollendum servorum Afrorum commercium , inde a Congressu Vien- nensi, inter populos gesta sunt, J. U. D. magna cum laude. d. 10 Nov. Gvururmus HENRICUS VAN DER Duyn ror Bexruory, Brabantus, - def. Diss. de praesumptionibus sec. C. C. Neerl., J. U. D. cum laude. d. 16 Nov. Jacosus NıcoLaus Everts, Twelloa Gelrus, def. Diss. de competentia judicis cantonnalis, cet. J. U. D. cum laude. d. 20 Nov. CaroLus ArNoLDUS Jurus DE CLERMONT, ex pago Vaels, def. . i Diss. ad edict aedilium, in digest. Lib. XXI. T. T. J.U. D. cum laude: d. 21 Nov. GysseRrtus Henricus Maasporr, ex prom. Bonae Spei, M. D. def. Thes. Chir. D. i Joannrs Euras Vareron, Haganus, def. Diss. de definitionibus in C. C. nostro obvùs, J.. U. D. Joannes Perrus ErmeRINS, Zirizea Zelandus, M. D. def. Thes. Chir. D. d. 25 Nov. Hrrmanus Amrtsuorr JR., Amstelod., publice def. Diss. de societate commenditaria, J. U. D. cum laude. Henricus Guruwimus Daames, Haganus, M. et A. O. D. def. Thes. Chir. D. ; d. 26 Nov. Perrus ANTONIUS MARIA VAN OOSTRHUYSE VAN RIJCKEVORSEL, Roterod. , def. Diss. de Jurisdictione volunt. judicis cantonnalis, J. U. D. cum laude. d. 27 Nov. FreprRIcus Lupovicus WiıLneLmus pe Kock, Amboinensis, def. Diss. cont. quaestiones quasdam, J. U. D. cum laude. 24 SERIES CANDIDATORUM CET. d. 28 Nov. Henricus Joannes ANTONIUS VAN DER Herpen, Eindhoviensis, M. D. def. Thes. Chir. D. d. 380 Nov. Asranamus Scuarr, Gorinchemensis , M. D. def. Thes. Art. O.D. d. 5 Dec. GuaLTERUS Perrus ADRIANUS STRUYK, Dordracenus, publice def. Diss. de leg. civ. Neerl., ut salva sit res Jamiliaris minorum , J. U. D. magna cum laude. d. 16 Dec. ALEXANDER CHRISTIANUS BAUER, Gildenhusa- Benthemensis, def. Diss. de parotitide, M. D. cum laude. d. 18 Dec. Henricus CaroLus Miıcnaruis , Amstelod. , def. Diss. cont. L. A. Senecae consolationem ad Marciam , Ph. Th. M. et Litt. H. D. cum laude. AnrtoNIUS EwALDUS vAN Dısnorck , Sassa Gandavensis, def. Diss. de Řereditatis petitione sec. C. C. Neerl., J. U.D. ` d. 19 Dec. Henrıcus BERNARDUS van RuyNn, ex Zwammerdam, M. D. def. Thes. Art. Obst. D. i d. 23 Dec. Jonannes MooLENBURGH, Zonnemaire Zelandus, def. Diss. de dilatatione Bronchiorum, M. D. ; gi Anno MDCCCXLI. d. 16 Jan. Danm van Ecx, Hontenissa Zelandus, def. Diss. cont. guaes- tiones e libro I. ©. C. Neerl., J. U. D. cum laude. d. 18 Jan. Epvarpus Josermus CornELIUS MARIA DE KuyrrER, Veghe- lensis, def. Diss. de piguore sec. jus Neerl., J. U. D. cum laude. d. 2? Jan. JOANNES LEMKER SLICHTENBREE, Daventriensis, def. Diss. cont. annotationes ad titulum C. C. de cura, J. U. D. cum laude. ! d. 3 Febr. GurmeLńúus Marnus Joannes CornELIUS Larrpors, Isalas- tadiensis, M. D. def. Thes. Art. Obstr. D. Ryxus Swerts, Hardinxveld Hollandus, M. D. def. Thes. Art. Obst. D. d. 4 Febr. Joannzs DıprRIcuUs NinaseR, Hellendoorn Transisalanus , M. D. def. Thes. Art. Obst. D. d. 5 Febr. GasrræL Riırrne, Medioburgensis , def. Diss. de Otitide , M: D. cum laude. MEINARDUS SIDERIUS ODRE Leovardiensis, M. D. def. Thes. Art. O. D. d. 6 Febr. Joannes GuruieLmus CRAMER, Amstelod., def. Diss. de Tetano, M. D. cum laude. FATA ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE INDE A. D. IX FEBR. MDCCCXLI AD VII FEBR. MDCCCXLII. RECTORE MAGNIFICO JOANNE FREDERICO YAN OORDT, J. G. Fir., ` SENATUS ACADEMICI ACTUARIO i GERARDO SANDIFORT. ACTA ET GESTA IN SENATU. A. 1841. Die 26 Maji. ' Lectae sunt literae Curatorum, d. 25 Maji, nuntiantes : augustissimum Regem die 1 Junii in hanc urbem accessurum et inspecturum res Academicas. Die 1 Junii. Rector cum Senatu. se contulit in curiam urbanam Regem- que salutavit. Hinc cum reliquis Professoribus in senaculum re- versus: Regem a Curatoribus introductum exspectavit, cui deinde Observatorium Astronomicum, Hortus Botanicus et Musaea com- monstrata sunt. Die 14 Septembris. Lecta est epistola Curatorum, d. 14 Junii, commu- nicantium Virum Consultissimum L. C. Luzac, ex decreto regio d. 9 Junii h. a. nominatum esse Curatorem hujus Academiae. A. 1842. Die 6 Januarii. Senatus designavit Candidatos quatuor, quorum no- mina ad Regem deferantur, ut inde Rectorem Magnificum in proximum annum legat, viros Cl. $ 4 26 Die ACTA ET GESTA IN SENATU. J. vAN DER HOEVEN. G. L. Manne. G. SANDIFORT. H. G. TYDEMAN. Candidati, e quibus actuarius creetur, designati sunt V. CI. J. F. van Oordt, J. G. Frl. J. VAN DER HOEVEN. ; G. L. MAmNeE. J. R. THORBECKE. 7 Februarii. Recitantur literae Curatorum d. 6 Febr. communican- tium decretum Regis d. 30 Januarii h. a., quo in annum sequen- tem Cl. J. van per Horvez constituitur Rector Magnificus. Rectori futuro decernuntur a Senatu Assessores Cl. M. SIEGENBEEK. G. SANDIFORT. H. Cocx“ W. A. vaN HENGEL. Die 8 Februarii. Rector retulit in conventu Curatorum , Rectoris et Asses- sorum, Cl. J. F. van Oordt, J. G. Fır., creatum esse Academiae Actuarium in annum sequentem. Rector cum Senatu caeterisque Professoribus in auditorium descendit et orationem recitavit de per- fecta Tnstitutoris specie in Jesu Curisto conspicua. (Ed. L. B. 1842.) Recitatis deinde ab Actuario judiciis Facultatum de Commentatio- nibus, pro certamine literario conscriptis, renuntiatisque victorum nominibus, Rector juvenibus ornatissimis, ex ordine Phil. Theor. et Literarum Hum. Martuar DE Vries et Dronysio BurerrR, Litt. Hum. in hac Academia Candidatis et ex Ordine Jureconsultorum WILHELMO ADRIANO CORNELIO DE Joner, J. U. hac in Academia Candidato nummos aureos tribuit. Ex Ordine Medicorum Ornat. MICHAELEM JAcCOBUM GODEFROI, Med. hac in Academia Candidatum Žonoris causa nominavit. SERIES LECTIONUM 'HABENDARUM A DIE VI SEPTEMBRIS MDOCCXLI. FACULTAS THEOLOGICA. J. F. van Oordt, J. G. Fz., Theologiam Christianam Theore- ticam tractabit, diebus Martis, Mercurii, Jovis et Veneris . . hor De institutione Oratoris et Antistitis Sacri exponet , additis exercitiis cum homileticis tum oratoriis, die Lunae . et Merourien E a a gaa a MINULE ih Collocutiones de Theologia Dogmatica instituet , d. Mart. et Jov. Publice disputandi de locis Theologicis opportunitatem prae- pobity idio Sabirni a ai n R I D AD i Exercitia catechetica, si qua opportunitas adsit, lubens mo- derabitur. J. CuarIssE, si aetas, vires, valetudo et rerum suarum ratio pa- tientur , Theologiam Moralem exponere perget , d. Lunae et Merc. W. A. van Hener Euangelistarüm narrationes, quae Passionem ita dictam CurIsTI continent, interpretabitur, d. Lun., Merc. etVen. Hermeneuticam Literarum sacrarum docebit, d. Mart. et Jov. Theologiae Pastoralis. capita quaèdam tractabit, die Mercurii De praecipuis Theologiae Dogmaticae capitibus auditores interrogabit , diebus Jovis et Veneris ..... i Cum Theologiae studiosis provectioribus de variis rebus gravioris argumenti familiariter colloquetur , die Veneris V sqq. Oratoriae Sacrae exercitationibus praeërit, die Jovis N. C. Kıst Historiam Ecclesiasticam docebit imprimis antiquam, diebus Lūńñae, Martis et Mercurii .. 5% n o oeh a Theologiam Naturalem tradere perget, dieb. Jovis et Veneris Monumenta Histor. Ecclesiasticae veteris explicabit , die Martis Sive Dogmatum, sive Morum doctrinae Christianae exponet historiam , diebus Jovis. et Veneris . .. -7 n. e. Exercitia disputandi , de quaestionibus argumenti potissimum Historico-Theologici, moderabitur, die Saturni . . . . .. Orationibus Sacris praeërit, die Martis ... 3. u. 28 SERIES LECTIONUM. FACULTAS DISCIPLIN. MATHEM. ET PHYSIC. C. G. ©. Rernwarot Chemiam universam theoreticam et experi- mentalem exponet, diebus Lùnae, Martis, Mercurii`et Jovis Rei Herbariae fundamenta tradet , diebus Lun. , Mart. et Merc. Plantarum Historiam. illustřabit, verno et aestivo tempore máätutinó ; iisdem diebus et Jovis . . in ui nonna i Mineralogiae et Geologiae elementa tradet, diebus Jov.'et Ven. J. De GELDER Calculum Differentialem et Integralem exponet, diebus. Luñioset:Mercuriitiien miiieoG aolyui h sli asuci Mechanicam Analyticam , diebus Martis et Jovis >... P. J. UYLENBROEK Physicam docebit, dieb. Lun., Mart., Merc. et Jov. Arithmeticam Universalem sive Algebram expliçabit; die Jovis eb Veneris. ir adarrei e E a E J. vAN DER HorvEN Zoologiae fundamenta tradet, diebus Hiini Martis et) Meroariliin i ioti ions AON LAs aestivo témpore: zori Yruu i aN aE Anatomen et Physiologiam comparatam exponet , d. Jov. et Ven. Anthropologiam sive hist. natur. hominis docebit , d. Mart. et Jov. Geologiae elementa. tradet, die Mercurii... oo.. oo. A. H. van per Boon Mrscm Chymiae doctrinam ejusque in artibus usum exponet, diebus Lunae , Martis , Mercurii et Jovis Pharmacologiam chymicam docebit, diebus Lunae et Mercurii - Oeconomiam ruralem tradet, diebus Martis et Jovis . . Chymiam practicam et experimenta instituendi artem docebit , die Saturni: iasi Oto AENA A Ea G. J. VERDAMm, Prof. Extr., elementa Geometriae planae et Tri- gonomètriam rectilineam tradet, diebus Mercurii et Jovis eti dig /Vøhensimi lini si a onora. ar I AS Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam , hujusque: usun explicabit ,, diebus. Lunae et Martis .. aonn] Eu Geometriae analyticae primas lineas ducet, hujusque doctrinae usum in Geometriâ, tum elementari tum sublimiori , monstrabit, diebus Lunae et Mercurii .. o saos oau. Ea SERIES LECTIONUM. 29 Geometr. analytic. partem sublimiorem explicat , d. Mart. et Jov. horâ TH. Geometriam , quam vocant describentem , docebit , d. Lun. et Jov. XII. Calculi Differentialis et Integralis partes elementares exponet, -diebus Martis et Fenaa A AA Aabar. LE XII. Calculi Integralis partes sublimiores explicabit , d. Lun. et Mart. I Mechanicam analyticam tradet, diebus Mercurii et Jovis .. E Methodum docendi Matheseos elementa futuris Gymnasiorum praeceptoribus explanabit, diè Lunae >i o. non nonoa XI. Si qui sint Commilitones , qui rei hydraulicae principia aliasve Disciplinarum Mathematicarum partes explicari sibi cupiant , ; horas in Eorum commodum constituet. F. Kaser , Prof. Extr., Astronomiam Theoreticam tradet, diebus Lunae , Martis, Mercùrii et:Jovis; 0. "o. ani a ni oHa ih GAK. Astronomiam Practicam , iisdėm diebus . . .. 2.a. : A Artis obseřvandi exercitiis quotidie praeërit. Provectioribus discipulis, disquisitiones Cl. Hansen, aliorum- que, de perturbationibus, quas motus corporum coelestium patiuntur , aptis horis , commentabitur. Astronomiam quam popularem vocant tradet, d. Merc., horâvesp. ~- VL Astronomiae primas notitias mathematicas , secundum Lectiones Cosmographicas a Cl. Dne GELDER editas, tradet eodem die e Aa aT S EE SEA EET VII. Singulos suos auditores, ad coelum, tubi-optici ope, per- lustrandum , aptis temporibus evocabit. Si qui sint qui Chronolographiae et Calendariógraphiae operam dare cupiant, in auditorum commodum horas constituet. FACULTAS PHIL. THEOR. ET LIT. HUMANIORUM. M. SıxerngreK Historiam Patriae, ad ductum Compendii, a se editi, enarrabit, diebus Martis, Jovis et Veneris... -o .. X. Taciti Vitam Agricolae, secundum Hoort versionem , hu- jūusque Tragoedias, selectis auditoribus gratis explicare paratus est, horis postea constituendis. Exercitia oratoria moderabitur, hora, auditoribus commoda. 30 SERIES LECTIONUM. J. Baxe explicabit Ciceroxts Brutum et Oratorem, diebus Lu- nae, Martis, Mercurii et Jovis... a a aa a Interpretabitur DrmostaeNıs Midianam, tum Thucydidis lb. -I1.: ünsdem: diebus.. ©.. ino T CA A N Ex Antiquitatibus Atticis exponet locum de administratione aerarii, diebus Lunae et Mercurii .. .. .. ou.. p oa. Scholas Paedagogicas habebit iisdem diebus ......... J. Nıxuwenavis Logicam docebit, diebus Veneris et Saturni . . Metapikiysicani s E JOVA EAR AE UE UA E AEN. diebus Veneris öt'Saturni siy ario a TE a Hist. Philos. explicabit , diebus et horis Auditoribus commodis. P. Horman PerrLKAame explicabit Historiam Universalem ex Summario edito Leidae apud C. C. van der Hoek, a. mDccexL, diebus Lunae , Martis, Mercurii et Jovis... . n.i... Interpretabitur Pravrı Mostelariam, et Aeneidis Virerrn librum IX, die Veneris ...... E A E G. L. Manne Antiquitates Romanas tradet, d. Lun. , Mart. et Merc. Historiam Artium et Doctrinarum studii apud Romanos èx- ponét , diebus Jovis et Veneris |.. o n unu p n. J. M. Scmranrt praecepta stili Neêrlandi seu Eloquentiae, nec non Oratoriae artis externae , tradet , dieb. Merc., Jov. et Ven. Eloquentiae historiam criticam, cum veteris tum recentioris aevi, enarrabit, diebus Lunae et.Martis ......... VonprLIuM interpretabitur, dieb. et hor. Auditoribus commodis. H. E. WrYyeErs Sermonis Hebraei elementa tradet, tum Gramma- ticå explicandâ, tum analyticis exercitiis moderandis, diebus Inna Mattis et Mercunt: io. ENEE, T a easi kEi De iisdem elementis cum tironibus familiariter colloquetur , die Mercurii, horis vespertinis 0. i T n a Litterar. Arabicarum et Syriacarum initia docebit, d. Jov. et Ven. etide MUs T IEOR EET RE TNE EN In Scholis Chaldaïcis continuabit lectionem capitum libri Daxiëtıs, Chaldaïce scriptorum; et his ad finem perductis , ad capita libri Ezras, eàdem linguå scripta , transibit; d. Jov. horå IX. xit k- KII SERIES LECTIONUM. 31 Provectioribus gratificari perget interpretando Chrestomathiam Arabicam, a Cl. KosrEGARTENIO editam , die Lunae pai aon. I. BARr-HEBRAEI Chronicon Syriacum, die Mercurii . .. ... e Bıprası Fabulas, a Sacyo editas , die Veneris =... +.. il A. RUTGERS ZEPHANJAE Vaticinia et secundum PsaLrmorum li- brum interpretabitur, diebus Lunae, Martis et Saturni . . .. EX. Secundum SamurLs librum cursoria lectione tractare perget, de Moruk ur s E EDAS opar aaialGa, bG I Antiquitates Israëlitarum erplicabit diebus Lunae , Martis , Mercurii et. Jovis ..... E r ee TEE S XII. Si qui sint, qui linguae Sanskritae elementa sibi explicari cupiant, eorum studia lubentissime adjuvabit. Provectioribus explicare perget Mahâbbârati partem, a Nalo nominatam et Anthologiam Sanskritam a Cl. LAssENO ditam dio Satar a e Ha aE SESA S T aE V-VIII. J. Baxr et P. Horman PEERLKAMP praeërunt disputandi exerci- tis, diebus. Jovis . o.c.. i a RNE a eig be tyrlh- T; y FACULTAS MEDICA. G. SanDIrorT Anatomiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mer- AR Ae ES E A 1 A T E A A A a, A K. Physiologiam , Anatome comparata illustratam, iisdem diebus IX. Methodum secandi cadavera, quotidie , hiberno tempore . . XH—II. M. J. Macourryn Supellectilem Pharmaceuticam duce Pharma- copoeå Belgicà explicare perget, et praecepta Diaetetica tradet , - diebus Lunae , Martis , Mercurii et Jovis. . . oosa o VIII. Doctrinam Morborum Chronicorum cum exercitatione in No- socomio Academico, dieb. Lun., Mart., Merc., Jov. et Sat. IX. J. ©. Brozrrs Theoriam disciplinae Chirurgicae exponet , diebus Martis, Mercurii et Véneris arei] umoa ria iok XII. Exercitationibus Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, vaca Diti goa n. aa EG SRE iks a ta ii VIII. Collegio Casuali, diebus Lunae, Jovis et Saturni . . . <. . XU—HI. Operationib. Chirurgicishiberno tempore , horis dein indicandis. 32 SERIES LECTIONUM. Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam docebit, die- - bus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis . an n aau horåâ X. Medicinam Forensem, die Mercurii et Veneris .. ..... I. C. Pruys van DER Horven Pathologiam docebit, diebus Lunae, Mercurii et Venensas j. utihtapadita ME AAA I Medicinam Practicam cum exercitatione in Nosocomio Aca- i demicòsguotidis igs AAE E E Eaa. ai XI. Historiam ‘Medicinae tradet, diebus Martis et Jovis .: .. T: M. J. MacauzLyN et C. Pruys van DER HorvgyN disputandi éxerċcitis pragërunt, die Jovis ie e e ae e o a Arda Y MI. FACULTAS JURIDICA. H. G. Typrman. Encyclopaediam Juris tradet, diebus Lunae, Martis ot Morcar- A nedint nro M A kt ising XII. Oeconomiae Politicae principia ad patriam nostram. adplicata, docebityrdie Pimnines iir tenmiste LAAEN eE A I. et diebus. Jovis et. Veneris i.. s; pg stie ce on ianh XII. Statisticam Patriae describet, die Lunae .. .. . o.a.. II. et diebus Martis, Mercurii et Jovis : .. ... n... i C. J. vaN Assen interpretabitur libros Digestoram, diebus Lunae , Martis: et Meroni: kae ana Cn ala EA A, SAAE a IX. Tnstitutiones Juris Civilis Romani, d. Lun., Mart. et Merc. VIII. Gazı Commentarios Institutionum , et selectos auctorum clas- sicorum locos ad Jus Civile apai horis postea. con- stituendis. Jus Civile hodiernum, diebus Jovis, Veneris et Saturni . . VIII. Ordinem judiciorum et rem judiciariam privatam cum exer- citationibus forensibus, die Jovis. . . -oo co ocna XI. die: Veneris TIa oaea TA O NE, g IX et X. H. Cocx tradet Ordinem Judiciorum Criminalium , diebus Lunae , Martis et Metowriit oguasberd oema or M:. AP ESS KALII VIH. Jus Publicum et Gentium , diebus Lun. ; Mart. , Merc. et Jov. IX. Jus Criminale, diebus Lunae, Martis, Mercurii et. Jovis . . K- Jus Naturale, diebus Lunae, Martis et Mercurii ...... PEN SERIES LECTIONUM. J. R. TuorgecKE explicabit Historiam Juris Romani, diebus Matis- Joris. ot Venerine A N a ES ET EA RATY SA Historiam Europae diplomaticam a regno Lupovrcı XIV usque ad Congressum Viennensem, diebus Martis, Mer- curii et Jovi AOR A COVERED A TE LUO. 1. Historiam Politicam et Juris Civilis Patriae nostrae, inde a Pace Monasteriensi, diebus Lunae, Martis et Mercurii . Historicam tradet Legis Fundamentalis, cum aliis nostri aevi Legibus Fundamentalibus, comparatae , interpretatio- nem, diebus Lunae, Martis et Mercurii ......... Jus Mercatorium, diebus Mercurii et Jovis . . .. .. Kh o Voua i. aine ae iea aE saa on, e eA Y P. O. vAN DER Cumis , titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem -tradere paratus est diebus et horis, quae auditoribus convenient. J. C. E. Broun, Litterarum Germanicarum Lector, aget de ScaruueRI carmine dramatico aut Tragoedia (Trilogia), quae Wallenstein audit, diebus Martis et Veneris hor post meridiem Grammatices Germanicae rudibus Grammaticam tradet, et imperitioribus, scriptis facilioribus ad intelligendum expli- candis, vacabit, horis et diebus. dein indicandis. Ot XI. TI. NVI: NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM NAVARUNT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDCCCXLI. N FACULTATE P EAE VEE A TID OPRET ANA E IN FACULTATE|IN FACULTATE CUNCTUS DISC. MATH. | PHIL. THEOR. THEOLOGICA., ET PHYS. ET LITT. HUM. MÈDICA. JURIDICA. NUMERUS., In hunc numerum excepti sunt 178, quorum in Facultate Theologica . . ......... "H85 ” ” Disc. Math. et Physicarum . .. 2 ” " Phil. Theor. et Litt. Hum. . . . 22 ” " Moea unae i a E a N 52 " AEE Kats Py EAO AE EA EN 67 178 qui nomina in albo professi sunt, eo tantum consilio ut hic examinarentur, ceterum in diversis Athenaeis versantur. SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADEPTI SUNT d. 17 d. 23 d. 26 IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCCCXLI AD DIEM VIII FEBRUARII MDCCOXLII. Anno MDCCCXLI. Febr. CaroLus Turoporus van Rer, ex pago Deurne, def. Diss. de Nephritide, Med. D. Antonius Ruporrmus Wymans, Sylva-Ducensis, def. Diss. cont. Quaestiones medicas nonnullas, M. D. cum laude. Febr. Perrus Franciscus VERMEULEN, ex Ouden Bosch, def. Diss. de Hepate et nonnullis hepatis morbis, M. D. Mart. Henrrcus CorneLIUS van Son, Dongensis, M. D. def. Thes. A.O. D. CONSTANTINUS ENGBERT vAN Goor, Amstelod., def. Diss. de trajecti- tiae pecuniae contractu upud Romanos, J. U. D. cum laude. Mart. ÅBRAHAMUS VAN STIPRIAAN Lurscius, Delfensis, def. Diss. de cilla maritima, M. D. cum laude: Mart. JOHANNES MARTINUS LUDOLPHUS VAN KERVEL, Gorinchemensis, publice def. diss. de forma donationum inter vivos, J. U. D. cum laude. April. Perrus Marrueus Joannes Vossen, Leidensis, def. Diss. de pewi feminina ejusque relatione ad caput foetus, M. D. Benzamın Nacmenius, Amstelod., publice def. Diss. de notione TOIS EPTOIZ et TOQI EPT QI in Ev. Joh., Th. D. magna cum laude. Asgranamus Isaacus Sranrs, Amstelod., def. Diss. de Physometra, M. D. cum laude. April. Perrus BEL JR., Amstelod., publice def. Diss. de curatione eorum, gui ultro-sibi curatorem petunt, J. U. D. cum laude. JOANNES GERARDUS DE BAcKER, Goesa Zelandus, def. Diss. cont. quaestiones quasdam de Jure Neerl., J. U. D. p * 36 SERIES CANDIDATORUM CET. d. 1 Maji. GrerarDus AsrAamAamUs DE MererstER, Harderovic. , def. Diss. de judiciis Gelriae tempore reip. prov. unitarum , J. U. D. magna cum laude. d. 6 Maji. ABrAHAamUs DE Vres, Amstelod., publice def. Diss. de com- mercio epistolarum ex juris principiis aestimato , J. U. D. magna cum laude. d. 7 Maji. Henrrcus van per Horn vAn pen Bos, Roterod., M. D. def. Thes. Art. Obs. D. i Bernarpus Henricus ALPHERTS, ex pago Ommeren, M. D. def. Thes. Chir. D. ; Idem B. H. ArrnrrTs, M. et A. O. D. def. Thes. Chir. D. d. 17 Maji. Janus. CAROLUS GROOTENDORST, Goudanus, def. Diss. cont. quaestiones medicas, M. D. cum laude. d.24 Maji. Perrus Marius NortaeNius , Amstelod. , M. D. def. Thes. A. O.D. GYsBERTUS HENRICUS MAASDORP , € p Bonae Spei, M. et Ch. D. def: Thes. Art. Obst. D. d. 26 Maji. Jacosus Perrus Roux, e prom. Bonae Spei, M. et A. O. D. def. 'Thes. Chir. D. MıcnarL Jacosus Kuys, e prom: Bonae Spei, M. et A. O. D. def. Thes. Chir. D. d. 27 Maji. Lupovrcus Verneren, Sylva-Ducensis, def. Diss. cont. guaes- tiones quasdam, J. U. D. d. 28 Maji. ArRkamamus Ferr, Berguma Frisius, def. Diss. de eæsecutori- bus Testamentariis, J. U; D. ; Janus BARTHOLDUS LupoLPaUs WENTROLT, Roterod. , publice def. Diss. de debitoris obaerati patrimonii liguidatione cet. , J. U. D. magna cum laude. d. 3 Junii. Grorcrus Levinus Henricus ELLERMAN, Antverp., def. Diss. de morbis encephali et medullae spinalis, M. D. magna cum laude. d. 5 Junii. Jacosvs Pavrus AmERsroorDT, Amstelod., publice def. Diss. de axiomatibus, Ph. Th. M. et Lit. H. D. cum laude. Idem J. P. AmrrsroordrT, Ph. Th. M. et L. H. D. publice def. Diss. de cura magistratus circa institutionem publicam, J. U. D. cum laude. d. 8 Junii. Joannes Antonius WıLnmeLMUs Borrkamr, Graviensis, def. Diss. de arce Athenarum cet., Ph. Th. M. et L. H. D. cum laude. JonannEs Perrus Ermers, Zirizea Zelandus, M. et Ch. D. def. Thes. Art. Obst. D. da9 d. 10 d. 11 SERIES CANDIDATORUM CET. l 8T Junii. Henricus van DER Horn van peN Bos, Roterod., M. et A. O. D. def. Thes. Chir. D. Junii. ELrsageRTUsS Pynacker Horpyx, Naaldwyk Hollandus, M. et A. O. D. def. Thes. Chir: Da» “ Henricus Bernardus van Rayn , ex Zwammerdam, M. et A. O. D. def. Thes. Chir. D. Junii. LAMBERTUS ZeGeERs Veeckens Jr., Indo-Batavus, publice def. Diss. de-domicilio ex jure Belg., J. U. D. ` GUILIELMUS JOANNES JANSSEN, ex St. Anna ter Muiden, M. D. def. Thes. Chir. D. ` GUILIAM BAAiisan CHRISTIANUS VAN DER FrEN, Nordvicensis, - M. et A. O. D. def. Thes. Chir. D. d. 16 d. 18 d. 19 d. 21 Junii. Perrus Caro Lupovicus ErkenbaL, Haganus, def. Diss. de Hydrocele tunicae vaginalis testis, M. D. CHRISTOPHILUS GUILIELMUS ErKENDAL , Haganus, def. Diss. de Sac- charo et egtracto Katurni, M. D. cum laude. Junii. Perrus van peN HruvEL, Udensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. Joannes Perrus ter Beek, Amstelod., def. Diss. de nipaita Surinamensi, M. D. cum laude. Junii. Janus REGNERUS KRONENBERG, Davenńtrieńsis, def. Thes. J. U. D. cum laude. GUILIELMUS ÅBRAHAMUS Baun, Indo-Batavus, def. Diss. de munere et oficiis Burgimagistrorum , J. U. D. cum laude, AnrtoNIUs Lupovicus Beerman, Amstelod., publice def. Diss. de Cubebis, M.. D. Joannes GErarDus Konne, ex pago Bennebroek, def. Diss: de Car- cinomate pylori, M. D. magna cum laude. Junii. Marrarus Cmristianus Henricus Pauw, Haganus, def. ` Diss. de domicilo, J. U. D. Jacosus Dë Wiırre van Crrrers, Haganus, publice def. Diss. de mala fide in negotiis civilibus jure hodierno, J. U. D. magna cum. laude. P 22 Junii. ANDREAS Joannes KRONENBERG, Daventriensis, def. Diss. de locatione conductione :familorum antiguo jure patrio, J. U. D. cum laude. 38 SERIES CANDIDATORUM CET. Tosras pe Vrs, Dordracenus, def. Diss. de tuberculorum origine, natura et evolutione, M. D. magna cum laude. d: 23 Junii. Anpreas Kerstens, Bredanus, def. Diss. de denegata justitia in causis civilibus, J. U. D. cum laude. FrreperRIcus Booy, Leidensis, def. Diss. de Reconventione , JU. D. cum laude. Janus CornrLIUs DE Man, Medioburgensis, def. Diss. de APUS M. D. magna cum laude. d. 24 Junii. Joannes HusERTUS JosEPHUS GUILIELMUS SCHREINEMACHER , Mosa-Traj., def. Diss. de Ophthalmia, M. D. cum laude. Hermanus Henricus Lunrs, Demerariensis, def. Diss. de cauteriis actualibus, M. D. cum laude. Henricus Marnus MenserRrT, Amstelod., publice def. Diss. de Dia- bete, M. D. cum laude. d. 25 Junii. Curıstranus GuruLmus VorcKEe, Haganus, def. Diss. de factionibus in Athen: rep. belli Peloponn. aetate, Ph. T.M. et L. H. D. magna cum laude. Perros Apranus DE Wiuoe, Harlemensis, publice def. Diss. de Regis in Francia auctoritate ante primam ordinum convocationem anni 1301, J. U. D. cum laude. Jonannes HousrrRTUsS vaN DEN BrorK, Bredanus, publice def. Diss. de pleuropericarditide gravissima, M. D. magna cum laude. d. 28 Junii. Henricus BerNaRDus NıxuweNnavs, Daventriensis, publice def. Diss. de decimis et jure decimandi, J. U. D. cum laude. EVERHARDUS GERHARDUS VAN SENDEN, ex Wendorp, publice def. Diss. de judice a praetore in causis privatis dato, J. U. D. cum laude. d. 29 Junii. Perrus Anronrus MoQeuerte, Leidensis, def. Diss. cont. historiam Syracusarum usque ad Gelonem, Ph. T. M. et L. H. D. magna cum laude. Jonannes Marrus RIcHELLE , Udensis, M. D. def. Thes. Art. Obs. D. d. 30 Junii. JOHANNES ALBERTUS DREYER, e prom. Bonae Spei, def. Diss. de Hydrophobia, M. D. GoporFREDUS Joseruus Ravurr, Tiberiacensis, def. Diss. de Pleuritide, M. D. cum laude. SERIES CANDIDATORUM CET. : 39 d. 1l Juli. Joannes CornzLIus van Peut, Schiedamensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. OswaLpus Lupovicus GERHARDUS FREDERICUS ABERSON, Amstelod. , def. Diss. de Usufructu, J. U. D. cum laude.. Ewarpus Marius van Leruvwen, Schiedamensis, publice def. Diss. de Rei vindicatione sec. Cod. Merc. Neerl., J. U. D. cum laude. d. 2 Julii. Dıpercus CaroLus Munting , Sprangensis, def. Diss. de Tussi, M. D. cum laude. Jacosus Tax, Medioburg., publice def. Diss. cont. Žistoriam legum ab Ord. Gen. Foed. Belg. de Coloniis latarum, J. U. D.- cum laude. d. 3 Julii. Purmrrus GumieLmus CaroLus HusertTus BLormarTs, Ven- loensis, def. Diss. de venditione rei alienae jure hodierno, J. U. D. cum laude. Henricus Isaacus Swavine, Zutphaniensis, def. Diss. de jure, guod dicitur Dominium Titerarium, J. U. D. cum laude. SmapracH Jones, Roterod., publice def. Diss. de uteri gravidi retro- versione, M. D. cum laude. QuIrINUs JOHANNES GODDARD, Schiedamensis, publice def. Diss. de vitio Hepatis organico, M. D. cum laude. d. 2 Augusti. Nıcoraus SıxKeL Groos, Woerdanus, def. Diss. de familia ; erciscunda sec. C. Oiv., J. U. D. cum laude. d. 17 Sept. Jacosus GerarDus van Maanen, Haganus, def. Thes. J. U. D. d. 18 Sept. Jomannkis Brantses, Purmerend., def. Diss. de membranis serosis, M. D. cum laude. d. 23: Sept. Jomannes. CurIsTIANUS GorrLosB Evers, Haganus, def. Diss. cont. conspectum morborum hoc anno in clinice CIl. Pr. v. d. Hoeven observatorum, M. D. magna cum laude. d. 2? Oct. Antonius Ruporrnus Wymans, Sylvaduc., M. D. def. Thes. Art. Obs. D. i d. 9 Oct. Aroysrus Franciscus XavrerIus LurseN, Sylvaduc. , def. Diss. de Ordinum provincialium jure provinciam gubernandi, J. U.D. magna cum laude. d. 11 Oct. CaroLus Aveusrus Lureart, Amstelod., M. et Ch. D. def. Thes. Art. Obs. D. 40 SERIES CANDIDATORUM CET. d.15 Oct. Perrus HALBERTSMA , Bolsvardiensis, def. Diss. de Magistratuum probatione apud Atheniensis, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. d. 18 Oct. RyxusSwrrs, ex Hardinxveld , M. et A. O. D. def. Thes. Chir. D. GUILIELMUS MARINUS JOHANNES CORNELIUS LAPIDora, Isalastadiensis , M. et Art. Obst. D. def. Thes. Chir. D. d. 23. Oct. Marnus Jonannes. Cor, Dordracenus, publice def. Diss. de Amylo, Math. M. et Phil. Nat. D. magna cum laude. Josermus Antonius DreLmEz, Dordracenus, def. Diss. de corporis habitu externo seminiorum, quae praeter naturam sunt, indice, M. D. magna cum laude. d.28 Oct: JACOBUS JOANNES ANTONIUS VAN DEN ÅARDWEGH, Leidensis, publice def. Diss. de legibus Jrumentariis, J. U. D. magna cum laude. d. 1 Nov. ALEXANDER CurisTIaNus Baver, Gildenhus., M. D. def. Th. A. O.D. d. 12 Nov. RYNmARDUS Lupovıcus FREDERICUS ÅBRAHAMUS VAILLANT , Surinamensis, def. Diss. de partibus a rep. Bat. in mari Baltico ab anno 1633 ad annum 1660 actis, J. U. D. cum laude. d. 18 Nov. Jacosus SArLUIs , Haganus, M. D. def. Thės. Art. Óbst. D. Perrus Marrtaras Joannes Vossen, Leidensis, M. D. def. Thes. A. O. D. d. 20 Nov. Nıcoravs Jacosus BERNARDUS KAPPEYNE VAN DE COPPELLO, --Haganus, def. Diss. observ. in Xenophontis dial. Hieronem, P. T. M. et L. H. D. magna cum laude. d. 26 Nov. PAvtus pu Riru JR., Leidensis, def. Diss. de Moneta, J. U.D. cum laude. Janus Kirs, J. J. r12., Haganus, M. D., def. Thes. Art. Obs. D. d. 1 Dec. Jomannes Hermanus Coormaas, Amerongensis, M. et Ch. D. def. Thes. Art. Obst. D. ; d. 4 Dec. Hryricus Gurmrmus Anrtontus Perers, Boxmeeranus, def. Diss. de Tuberculoseos pulmonalis prophylaxi, M: D. cum laude. d. 7 Dec. Boxrracıus Curistranus Cau, Zirizea-Zelandus, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 8 Dec. Jacobus ren Srruorr, Amstelod., publica def. Diss. de colica Saturnina, M. D. cum laude. d.11 Dec. FrepERIcus HeEssELIUS VAN BEYMA THOE KINGMA, Airit o: Frisius, def. Thes. J. U. D. cum laude. a SERIES CANDIDATORUM CET. l 41 d. 15 Dec. : JAcosus Linssen, ex pago Neeritter, M. et-Art. Obs. D. def. Thes. Chir. D. d.17 Dec. Pururrus DE Jong, ex pago Sleeuwyk, def. Diss. de Locatione conductione operis faciendi, J. U. D. cum laude. d. 20 Dec. ‘JAnus CornrLIUsS De Mawn, 'Medióburg.;, M. D: def. Thes. Art. Obs. D, Joannes HusBERTUS JOSEPHUS GUILIELMUS SCHREINEMACHER, Mosa- Traj., M. D. def. Thes. Art:: Obst. D: d. 23 Dec. DpeRICUS vAN LANKEREN Marrues, Amstelod., publice def. Diss. de M. Vipsanii Agrippae in remp. Rom. meritis, Ph. T. M. et L. H. D. cum laude. Janus Lupoviıcus HUBERTUS LIEBERT, Sassa Gandensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. Axnno MDCCCXLII. d. 13 Jan. FrrepeRIcus Janusi Haver DrRorzE,; Dordracenus, ‘def. Diss. de Phrenitide, M. D. cüm laude. - d. 29 Jan. Hermannus- Tortus - DRABBE, Leidensis, : def.. Diss. cont. Quaestiones quasdam ex tit. TI. libri T. ©. 0. Neerl., J. U. D. cum laude. d. 5 Febr. ABEL GERARDUS- VAN VELSEN WImRsMA , Franequeranus, def. Diss. de jurisdictione voluntaria Curiae supremae , J: UD. cum laude. Janus SamurL GrrRITS, Daventriensis, def. Thes. J. U.D. cum laude. d. 7 Febr. Aprīranus Prr, ex pago Soeterwoude , def. Diss. de jurejurando sec. O. C. Frane. et Neerl-; J: U. D. cum: laude. : ` ANTHONIUS MANGELAAR MerrRTENS, Demerariensis, def. Diss. cont. Quaestiones quasdam: e jure Holl. antiguo, J. U. D. n Orro Daniren: Janus BacrLAaR, Haganus, def. Thes: J. U. D. INCREMENTA MUSEI NUMMARII ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE JOANNE RUDOLPHO THORBECKE RECTORE MAGNIFICO. CIOIOCCCXT—ĊIOIOCCCXLI. Cum emtione, tum donatione Museum hoc anno auctum est Coëmti sunt: 1°. Nummi antiqui. a. Coloniae Caesar-Augustae (Saragossa) in Hispania. A. Caput Augusti. P. Duo boves arantes. b. Nummus Gallicùs cùm inscriptione CNICIRV: (De nummis regulorum et populorum Galliae conf. Lelewel in opere: tudes Numismatigues, Type Gaulois et Celtigue et Com- brouse Atlas des Monnoyes nationales de France.) c. Tres diversi nummi Coloniae Nemausi (Nimes) in Galia. d. Nummus civitatis Lugduni (Lyon) imperante Tiberio cusus, cum ara Lugdunensi, 2e magnitudinis ‘sive formae, quae dicitur. e. Numrhmus Bruttiorum: i A. Caput Martis. P. Mars gradiens cum clypeo et hasta. f. Nummus Athenarum, aeneus 2 magnitudinis. A. Pallas galeata dextrorsum. ` P. Strix in diota; superne AOE. ` g. Nummus Ptolemaei, ‘ut videtur, filii M. Antonii- et Cleopatrae. A. Decem denarii Vespasiani, Nervae, Trajani, Hadriani, Antonini Pii, Severi, Caracallae, Elagabali, Gordiani et Taciti. In his nulli rariores, quod ad posticam attinet, sed Vir Vene- randus J. A. van Waenen, Sacrorum Antistes Woerdanus, a quo hos nummos, ut et omnes Romanos, mox memorandos, nobis comparavimus, asseveravit plerosque vowentibus annis INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 43 (per longum- enim annorum seriem apud Woerdanos sacro mu- nere functus est Vir Numismatices amantissimus) inventos esse in pratis et agris civitatem Woerdanam cingentibus. No- tum autem est, Romanos, etiam apud nos, diu ripas Rheni incoluisse. i. Nummi aenei l magnitudinis, Neronis, Domitiani, Nervae , Trajani, Hadriani, Aelii Caesaris,- Antonini Pii, M. Aurelii, L. Veri, Faustinae majoris et minoris, Commodi, Gordiani, Alexandri Severi, Philippi senioris et junioris. Inter hos cum posticis rarioribus, itaque non parvi pretii. k. Nummi aenei 2% magnitudinis , duo Triumvirorum monetalium ,. Augusti, Agrippae, Tiberii, Caligulae , Claudii, Nerońis, Vespasiani, Titi, Domitiani, Nervae , Trajani, Hadriani , L. Veri, Antonini Pii, Diocletiani , Maximiani. Et in his sunt rariores. l. Nummi aenei 3 magnitudinis, Nervae, Hadriani, Lucillae , Maxzentii, Gallieni, Saloninae, Postumi, Victorini, Tetrici, Claudii Gothici, Aureliani, Taciti , Probi, Diocletiani, Maximiani, Licinii, Constantini Magni, Helenae (?); nummi cum typis Urġs Roma et Constantinopolis, Crispi, Constantini Junioris, Con- stantis, Constantii, (magnitudinis quinarii) Constantii TI, Magnentii, Valentiniani I, Valentis, Valentiniani II, Gratiani, Magni Maximi , Arcadii, Honorii, Constantii Galli, Constantis , Theodosii, Justini et Sophiae. Praeterea -nonnulli nummi spurii, perutiles in docenda Numis- matica, nimirum ut studiosi discant genuinos a spuriis discernere. 2°, Nummi ex medio quod dicitur aevo. ; a. Nummus incertus: i A. Princeps sedens , dextra gladium super genua tenet, sinistra ramum habet. Epigraphes una tantum littera e conspicitur. P. Castellum ....LeN: : b. Nummus Adolphi I vel II, Comitis Clivensis et Marcae, (uter- que vixit saec°. XIV?) cum inscriptione | F moneta nova de clevensi (sic). 6* 44 C. d. e. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. f Nummus aeneus civitatis Trajectinae cum effigie Sancti Martini , mendico partem vestitus tribuentis, nondum editus. Nummus Hispanicus Ferdinandi et Elisabethae, dictus realis. Alter ejusdem pretii, sed diversus. 3°. Nummi ex recentiori aetate. d. Nummi Russici, tam memoriales, quam moneta proprie sic dicta. Ex nummis memotialibus, qui describuntur in opere Ricaud de Tiregale, Medailles de Russie. Nummi Suecici, itidem tam memoriales, quam moneta. Ex mėmorialibus tum qui describuntur in Brenneri opere in- scripto: Thesaurus Kueo-Gothicus, tum qui ibi desiderantur , v. c. in mortem reginae Ulricae Eleonorae, cum inscriptione : raro miranda nitore ; — in honorem Caroli XII: unam pro cunctis Jama loquatur; — in memoriam pacis Alt-Ranstadensis, caet. Nummus Norvegiae. Nummi Daniae. Nummi Poloniae. Nummus Hungaricus. Nummi Helvetici, tam reipublicae Helveticae (anno 1799 et 1800 cusi), quam pagorum Basileënsis, Bernensis, Friburgensis, Sui- tensis (Schweiz) et Tigurini (Zurich). Nummi Italici; in his inprimis memorandi sunt: nummus ar- genteus memorialis apertae Portae, quae dicitur Sanctae, ab Tnnocentio X. anno 1650; — varii nummi reipublicae Venetae , v. c. in usum Insularum et Classis; in usum Insulae Cretae (Candia); cum inscriptione 'TOPNEZIA TPIANTA ; Š et IQAN. KOPNHAIOLX O AOTE alius Ducis Mocenigo; nummus Caroli II, Ducis Mediolani ; alter dictus mezzo soldo Mariae Theresiae ; alter , bajocco , Pii VIL, Pontificis Maximi. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 45 è Nummi Hispanici, in his gvarćò regis Philippi HI, anni 1604 (Reinhard, Kupferkabinet, N°. 550); ottavo ejusdem regis anni 1605 (Reinh. N°. 551); nummus valens 2 Maravedis regis Philippi V (Reinh. N°. 592); hoc opus, insignis pretii illi qui nummos aeneos colligit, novam editionem desiderat, quo- niam numerus hujus generis nummorum proxime elapsis annis tantopere auctus est; nummus, sinè indicatione anni, Balearis majoris (insulae Majorcae), valens 6 Maravedis, ut videtur, regnante Philippo V cusus. k. Insularum Tonicarum nummus anni 1819, cum inscriptione ; IONIKON KPATOZ. l. Magnae Brittanniae , etiam tam nummi memoriales, quam mo- neta, v. c. anni 1783 in memoriam defensae Gibraltaris cum inscriptionibus: Filiot an Martis socius, non Jupiter ipse est. et i Victrix in flammis, victriæ Gibraltar in undis. in memoriam Pacis Ambianensis, anno 1802 initae, cum effigie Marchionis. Cornwallis ; nummi dicti doppence , penny , halfpenny , farthing, regum Georgii I, I, IN, IMI, in usum Angliae; Georgii I, II et III in usum Hiberniae; farthing et halfpenny insulae Monaè , cum inscriptione A. D. (Antonius Derby; insulae dominus); nummus argenteus , shilling dictus, regis Georgii IV, anni 1825; praeterea multi nummi aenei' Gibraltaris et provin- ciarum Angliae, ut et privatorum in illa regione. m. Germaniae nummi memoriales: unus (Rudolphi I) ex serie nummorum a celebri sculptore C. Wermuth , saeculo XVIII, in memoriam Imperatorum Germanorum cusorum. Extant complures: ejusmodi series nummorum, v. c. Regum Angliae unus; Regum Francorum duo series; Pontificum Maxi- morum Romanorum , Imperatorum Russicorum, Regum Sueciae , Ducum Lotharingiae caet. ; Elegans nummus aeneus anni 1556 cum novem ditionum, ut videtur, insignibus; interior est Saxoniae Electoralis. 46 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Apparet etiam ex hoc nummo, quanta. Numismaticen inter et Heraldicam necessitudo intercedat. Nummus anni 1582 in usum Cancellariae Clivensis ; — nummus quadratus, magni ponderis argenteus, anni 1614, Joannis Geor- gii, Ducis Saxoniae. Postica habet inscriptionem: In gladiis floret ruta ita amoena suis. minor alter, etiam quadratus, anni 1650 cum inscriptione: Friedengedaechtnus in Nürnberg. praeterea alia nonnūlla numismata historica, pleraque aenea, majoris minorisve momenti. Ex.moneta proprie sic dicta: Nummus anno 1518 in usum ditionis Oetingensis (hodie in. Bavaria) cusus cum effigie S. Sebastiani martyris; Thalerus in memoriam mortis Frederici Ducis Brunsvico-Luneburgensis anni 1648; elegans theca, intrinsecus coloribus regni Bavarici ornata , continens 22 Thaleros Bavaricos cum posticis historicis; num- mus dictus Kronthaler Ferdinandi I, Imperatoris Austriae, anni 1839; Thalerus Wurtembergicus historicus anni 1835 cum in- scriptione : Handelsfreiheit durch Eintracht. varii floreni (Guldens) Germanici recentiores; — Albus Hassiae ; Petermenger, sive nummus 83 `alborum Treviris A°. 1712 per- cussus; nummi civitatis Bremensis , Coloniae, Aquis Grani, Hildeshemi , Ieveri, Hamburgi, Joachimi Murat in usum Du- catus Bergensis, caet. caet. . Nummi Francici, in his numisma , Parisiis anno 1572 cusum, in memoriam caedis Protestantium, quae a Sancto Bartholomaeo nomen habet. A. Rex Carolus IX, vestitu regio in solio considens, gladium dextra , manum Justitiae , sceptro affixum , sinistra tenet. Solium autem cadaveribus Huguenotorum impositum est. Inscriptio : ` virtus in rebelles. P. Arma sive insignia regis Francici intra duas columnas posita pietas excitavit justitiam. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 47 In ima parte (de afsnede, lexergue) 24 Augusti I5T2. >, porro nummus cum effigie Turennii, in memoriam ipsius mortis A°. 1673; aliquot nummi argentei et aenei dicti Zegpenningen, cum effigie Ludovici dicti Magni, et alius cusus in memoriam Charettii, qui dicebatur Senechal et Maire de Nantes; — in memoriam diei anno 1814, quo rex Borussiae Aedes Monetae Lutetiae Parisiorum invisit , Denon dirigente , Gayrard nummum scalpente; nummus aeneus perrarus ditionis Cugnoni in ducatu Luxemburgensi, anno 1634 cusus; nummi argentei et aenei dicti double tournois, pièce de 2 deniers, liard, 3% T'écu, sol, demi sol, caet. regum Ludovici XII, XINI, XV et XVI; praeterea Reipublicae Francicae nummi dicti 2 sous, 12 deniers, decime, cing centimes. — Cum effigie Napoleonis nummi 5, unius et dimidii francorum , ut et 10 et 5 centesimarum ; pos- tremi hi nammi tantum in civitate Argentoratensi cusi sunt. o. Nummi Neerlandici : halve kruisrijksdaalder Gelriae anni 1592, cujus effigiem vide in Verkadii Muntboek der V ereenigde Ne- derlanden, et multi alii nummi, tam argentei quam aenei, va- riarum regionum et civitatum Gelriae , Neomagi, Batenburgi , Zutphaniae , Elburgi, Hollandiae , Frisiae Occidentalis , trium civitatum Hornae, Enchusae et Medemelaci,. Zelandiae , Tra- jecti, tam ditionis quam civitatis, Zwollae , Groningae; tandem nummus duorum francorum, anno 1812 Trajecti, imperante Napoleone, cusus. Rarissimum omnium est specimen Thaleri (aenei sed cusi et qui vestigia servat fuisse deauratum) regionis Groninganae , dictae Ommelanden; cujus effigiem vide in Verkadii opere modo citato, tab. 190, n°. 1, sed non ad- instar exempli genuini factam. ; tait Donationis titulo accepimus a Magno Duce Badensi thecam elegantem , coloribus Insignium istius regionis ornatam , atque omnes nummos historicos 48 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. - Badenses, quorum typaria adhuc extant, — inter quos perpulchros, con- tinentem ; sunt autem hi nummi 835 argentei et 2 aenei. A Praefecto Numophylacii regii aliquot nummos duplarios illius Instituti; sunt autem hi ñummi Neerlandici argentei atque aenei historici, nummus memorialis Belgicus anni 1790 argenteus , anni: 1830 aeneus; duo nummi, moneta Belgica; nummi aenei Suecici; nummi septem memoriales Impera- - toris Russici Petri T; unus Imperatoris Petri II; nummus: dictus roebel Joannis Imperatoris , valde rarus; nummus parvus aureus et quinque argentei Imperatoris Turcici. regnantis 4bdoel Mesjid; tandem duo nummi aenei Reipublicae Chiliensis, anno 1835 cusi; sunt autem pars- centesima et ducentesima Piastri. ] A Viro Consultissimo J. T. Bodel Nyenhuis, in hac Urbe, insignem copiam nummorum , tam patriórum, quam péregrinorum, accepimus: Nummos argenteos Neerlandicos, qui conspiciuntur apud Van Loon , Wed. Historiepenn., T. I, pag. 196 N°. l; pag. 253 N°. 2; pag. 571; van Loon, II, 197 N°. 1; van Loon, I, 96 N°. 3, pag. 102, 420, 564 N°: 1; aliquot nummos ex opere Looniano continuato; aeneos, quorum effigies apud v. Mieris , III, pag. 74 N°. 3 (unus, non descriptus, cum S. P. Q. Z. 1549); apud v. L. I, 66, 142: N°. 3, 318 N°. 2, 3822 N°. 4, 828, 400, 414 N°. 1 et 2, 431 N°. 1, 460 N°: 1; (cum S. P. Q. Z. 1595 non descriptus) caet. caet. l Nummos monetales dictos: ducaton Ultrajecti anni 1749; halwe ducaton Frisiae Occidentalis 1790 ; rijksdaalder Zelandiae 166l}; halve dito 1662; dito Transisalaniae 1606; Gelriae 1622; Frisiae Occidentalis 1621; Trajecti 1776; vierde dito Zelandiae 1762; achtste dito 1762; driegulden Hollandiae 1680 (cum leone sine sagittis); schelling ejusdem provinciae anni 1601; rijksdaalder Trajecti anni 1807; nummos Daventriae, Camporum et Zwollae anni 1577; rijksdaalder civitatis Zwollae 1660; forijn sive achtentwintig Groningae et regionum circumjacentium (Groningen en Ommelanden); acht- entwintig civitatis Zutphaniae anni 1690; praeterea multos alios nummos minoris momenti, tam argenteos quam aeneos. Ex nummis Germanicis: nummulum aureum, quartam partem ducatus, civitatis Norimbergae; nummulum in- memoriam- coronationis -Leopoldi ‘in regem Bohemiae A°. 1656;: mortis Anthonii Guntheri, Comitis Oldenburgi INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 49 A°. 1667 caet. caet. — praeterea multos nummos, proprie moneta dictos, tam argenteos quam aeneos; in quibus tres nummos Bracteatos Brunsvici et Luneburgi , Frisiae Orientalis, Borussiae (inter quos Thalerum Friderici cognomine Magni, anni 1719, Hieronymi Napoleonis, regis Westphaliae , porro ak , civitatis Metensis, Hassiae, Saxoniae, Schwarzburgi , Salzburgi, Norimbergae , Nassaviae, Jeveri, Bremae , Hamburgi, Cliviae et Marcae , caet. Ex nummis Polonicis dictum Reichsthaler regis Wladislai IV , anni 1651; nummum civitatis Gedani , Sigisberto III? regnante, anni 1615. Ex nummis Francicis: pièce de 5 francs de la Republique Française, Ľan 9 (1798) cum inscriptione: Union et force; duos álios, alterum inscrip- tum Bonaparte, Premier Consul, an 12, (1801) alterum Napoleon Empe- reur, A°. 1811 cusum. - Ex Italicis nummum dictum. cingue lire Napoléonis, anni 1811; alterum 10 soldi ejusdem, anni 1810 ; praeterea mezzo scudo ditionis Pontificis Maximi Romani sede vacante anni 1823; tandem tres alios nummos attritos. Ex Belgicis ducaton Alberti et Elisabethae, anno 1618 Bruxellis cusum ; Bourgondische kruisrijksdaalder Caroli II, anni 1689; ducaton Philippi V, anno 1703 cusum; Žakwe rijksdaalder Alberti et Elisabethae, anni 1599; Brabandsche schelling anni 1624; alterum anni 1750; guart de franc regis Leopoldi anni 1834; praeterea aeneos aliquot rariores ex saeculo XVI’. Ex Leodicis demi écu Ferdinandi Bavarici (1612—1650) anno 1613 cusum , vide opus Renessii Breidbachi, Histoire Numismatique de Liège, Pl. 45 N°. 14, sed ibi indicatio pretii, XXX , non occurrit; — duos alios paululum diversos. Ex Anglicis nummum ź%reepence reginae Elisabethae, anni 1566; item duos inter se diversos, penny dictos, ejusdem reginae; nummum Scoticum règis Jacobi, cum inscriptione Deus tueatur unita, nummulos Jacobi I regis Angliae, penny dictos, inter se diversos; skilling et penny regis Caroli I; twopence regis Caroli IT, caet. caet. ; tandem crown regis Georgii III, anni 1817. Ex Hungaricis nummum dictum poltura, anni 1699. Aliquot nummos Turcicos minus raros. Nummum Moldaviae et Walachiae, anno 1773 in usum exercitus Russici ex tormentis bellicis cusum cum indicatione pretii Turcici et Russici. T 50 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Ex Orientalibus medii aevi nimmum ex aere flavo, magnitudinis floreni nostri, cusum regnante Husâm-al-din-Timurtash-ben-il-Ghazi , secundo Prin- cipe Ortocida ex stirpe Il-Ghazi, intra annos 516—547 Hegirae. Dicebatúr dirhem. Ejus effigiem vide apud Marsden, Numismata Orientalia, Vol. 1. pag. 110, 111, N°. CIT. Antea Celeb. Barthelemy jam ejus descriptionem ediderat Nummum dictum duit insulae Javae cum litteris L N (Ludovicus Napo- leon) anni 1809. Quarto civitatis Caracas in America meridionali. Tandem duo florenos Surinamenses chartaceos anni 1818. A Juvene ornatissimo H. Nieuwenhuis, Juris Utr. in hac Universitate C Candidato , septemdecim nummos Norvegicos, Dahicos et Slesvico-Holsati- cos, eX peregrinatione Scandinavica sibi superstites, accepimus. In his in primis memorandi sunt: Speciethaler Frederici VI, anno 1837 cusum; nummum 6 marcarum, ahno 1749 regnante rege Frederico V cusum cum inscriptione : Troe love, mod og huad Dan Kongens gunst kand vinde Mens Norge Klippe har mand skal hos Nordmand finde. Speciethaler regis: Caroli XIV Johannis, anni 1827; 4 d°. sive 60 skilling- styk ejusdem anni 1829; 24 skillingstyk ejusdem caet. caet.; memorabilis etiam est nummus Norvegicus anni 1817, in cujus. inscriptione nomen Sueciae illud Norvegiae adhuc praecedit; Norvegi nimirum, Suecorum ae- muli, non passi sunt in nummis Norvegicis Sueciae nomen Norvegiae anteponi. A Viro Nobilissimo Barone Schimmelpenninck van der Oye, designato Legato Neerlandiae apud Imperatorem Russiae, quatuordecim nummos tam memoriales, quam monetam proprie ita dictam Principum Furstenbergico- rum in Magno Ducatu Badensi; sunt hi nummi tam argentei quam aenei et inter rariores habentur, praesertim tanto numero conjuncti vix inveniuntur. Misit praeterea Vir ille Nobil. nummum, qui simul moneta est et num- mus memorialis, nimirum Kronthalerum Badensem , anno 1836 cusum in memoriam pacti mercatorii inter varias ditiones Germaniae, cum inscriptio- ne: zu ihrer Voelker Heil; porro nummum cum effigie arcis Heidelbergicae et varios nummos Wurtembergicos, Bavaricos et Badenses. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 51 A lectissima foemina van Medenbach, Amstelodamensi , quae curam gerit educandorum liberorum Nob. Schimmelpenninck, nummum memorialem argenteum pro fide combusti Joannis Hussi; vide: ejus effigiem apud v. Mieris Vol. I. pag. 29, N°. 1; nummum quadratum, missilem , Frederici IIT, regis Daniae, anni 1648; nummum Trajectinum, dictum ziweren duit , anni 1771; tandem nummum Oldenburgicum, dictum 2 grote anni 1815. Ab Ornat. C. Kneppelhout, Juris in hac Universitate Candidato : flo- renum Adolphi, Ducis Nassaviae, anni 1840; praeterea tres nummulos Badenses;, unum regionis Saksen-Meiningen et unum Pagi Helvetici, dicti Graauwbunderland. Ab- Ornat. O. D. J. Bagelaar , itidem Juris in hac Universitate Candi- dato, duos nummos Wurtembergicos, unum regionis Saksen Hildburghausen, unum regionis Waldeck, unum Badensem, unum Ferdinandi I, Imperatoris Austriae; tandem unum Pagi Helvetici Zicino dicti. Non possum quin ultimo loco hic apponam verba Delecluzii : „n Les types monétaires sont des monuments de la vie des peuples: reflet „de leurs institutions , ils font partie de l Histoire.” P. O. VAN DER CHIJS. INCREMENTA MUSEI NUMMARII UNIVERSITATIS LUGDUNO-BATAVAE J. F. VAN OORDT, J. G. Fir. RECTORE MAGNIFICO, CIOIOCCCXLI—CIOIOCCCXLII, Museum hoc anno-insigniter auctum est nummis cum ad rerum: gesta- rum memoriam conservandam :cusis , tum populorum commercio. inservien- tibus, vulgo moneta dictis. 52 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. ~“ Hos nummos partim coëmtione, partim permutatione, partim donatione nobis comparavimus. Coëmti sunt ex subsidiis: annuis nD nummi Romani, plures adhuc Aegyptii, regnantibus ` Ptolemaeis et Romanis imperatoribus Alexandriae cusi, ut et antiquissimi Orientales, peculiari catalogo ulterius descripti (et dissertatione, lingua vernacula a nobis de Britenburgo conscripto, illustrati) anno 1696 in fundamentis sive ruderibus vetustissimae arcis Britenburgicae ad mare prope Catvicum inventi; qui nummi inde ab illo tempore Roterodami nondum descripti latuerant, nune autem feliciter sibi acquisivit Academia nostra. Porro coëmtus est satis magnus numerus nummorum medii et recentioris aevi patriorum, tum qui in opere Gerardi van Loon describuntur, tum qui in variis provinciis Foederati Belgii et aliis Europae, Asiae et Americae regionibus ad permutandas res faciendaque ripate i. vel in usu erant vel etiamnum sunt. f: Pecuniae summa extra ordinem, ab Tllustrissimis Ciaribi benevole concessa , in auctione publica nummorum defuncti Civis Leidensis J. Kley- nenbergh, mense Julio, aliquot nummos magni pretii nobis acquisivimus , in primis ejusmodi nummos, qui sive Academiam , sive Civitatem Lei- densem spectant. r Ope permutationis Museum auctum est nonnullis nummis memorialibus Danicis recentissimis, quibus conficiendis studia celeberrimi Thorwaldseni inservierant; hos nummos statim communicavimus cum artificibus Monetae Neerlandicae, quae Trajecti est; quibus nimirum copiam facere ` solemus illorum nummorum , quorum egregium artificium studiis nostrorum scalp- - torum utile esse potest. $ Qui Illustrissimis nostrae Universitatis Curatoribus ab actis est, Vir ` Consult. nobis tradidit duos egřegios nummos aureos unumġue argenteum , ad Academiam nostram spectantes, qui in scrinio Curatorum hucusque latuerant. Magistratus Civitatis Leidensis, Museo obtulerunt sex nummos argenteos consulares, quorum effigiem partim, vide in volumine I° operis Looniani; partim quodammodo typus est diversus. : Magistratus Civitatis Rheno-Trajectinae, nobis rogantibus, misit exemplar aeneum nūmmi cüsi in memoriam quod Augustissimus Rex Guilielmus TI mense Majo illam civitatem invisit. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 53 Praefecti Societatis Regiae Anglicae, servandis naufragis dicatae, ad nos misit egregium suum nummum argenteum , quem praemii loco tradere solet. Quae Roterodami sedem habet Societas Hollandica, itidem servandis naufragis: dicata, misit nummum suum aeneum inauratum. Societas, quae: ab Utilitate Publica promovenda nomen habet, Museum - ditavit nummo suo argenteo, et Societas, itidem Amstelodamensis , quae Felix Meritis dicitur, exemplo aeneo nummi sui. Praefecti Orphanotrophei Civitatis (Regenten van het Burger-Weeshuis) Amstelodami miserunt, nostro etiam rogatu, nummum A°. 1820 cusum in memoriam quod utilissimum illud institutum eo anno per tria saecula post fata superstes erat. Nobilissimus Baro Schimmelpenninck van der Oye, superiori anno cum laude commemoratus, Patriae nostrae apud Russorum Imperatorem Legatus, _ mense Julio. ad nos misit varios nummos aencos numero centum sexaginta, quorum 109 Russici, inter quos rarissimi, (tam ex praesenti quam ex su- periori seculo) 45 Siberici, 2 Suecici, l Danicus et 3 qui in Republica Foederatae Americae Septentrionalis cusi sunt; mense Decembri autem idem ille Vir Nobilissimus Museum ditavit tum argenteis, tum aeneis nummis, inter quos eminent: nummus argenteus in memoriam primi Jubilaeci Emendatorum ‘Sacrorum apud Christianos per Martinum Lutherum ; nummus in memoriam quod Rex Wurtembergiae mense Octobris anni 1840 vigesimum quintum regni annum 'impleverat, caet. Cl. Th. van Swinderen, Professor Groninganus; Museo praesens obtulit duos nummos, in parte meridionali Frisiae, anno 1840, inventos. Unus eorum est denarius Francicus, Ludovico Pio, alter, itidem denarius, Lotario regnante cusus. Donum nobis admodum gratum. Cl. C. L. Blume, Professor Honorarius in nostra Aeonin; dedit num- mum argenteum recens cusum, quod Bruxellis tradere solent doctis illis viris, qui Societatis Scientiarum Regiae conventus vocati praesentia sua decat Vir Venerandus H. Fangman, V. D. M. Leidensis, Jesii nobis con- cessit alterum, quod penes ipsum erat, exemplum egregii nummi, qui anno 1807 cusus est in memoriam fénörati prisci Rheni ostii, ducto canali Catviceno; opere quatuor seculis desiderato, tribus annis perfecto. 54 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Doctissimus Ph. Fr. von Sieboldt iterum Musei opes auxit; atque hoc quidem anno nummo memoriali argenteo Pontificis Maximi Romani Bene- - dicti XI. 7 Spectatissimo G. van Orden, Burgimagistro Zaandamensi, qui quotannis vel praesens dona dare, vel absens mittere solet, debemus duos-nummos, noodmunten dictos, Jacobi IT, Britanniae regis et aliquot nummos Russicos, Portugallicos ei Brasilienses. A. le Lièvre, čvùę povorzóræroç, omnibus Civibus Leidensibus notus , dedit nummum in memoriam celeberrimi Ludovici van Beethoven. Spectatissimus C. G. Boonzaijer, Tabellio Gorinchemensis, ad nos misit duos nummos argenteos Hindostanicos, pluresque varios -aeneos: Tandem Ornatissimus J. H. Balfoort, Pharmaceuta Rheno-Trajectinus , Museo obtulit grossum argenteum perrarum Urbis Aquarum Grani, A°. 1421 cusum; est hic nummus-ex primis qui annum, quo cusi sunt, prae se fe- runt; — peritissimus nummorum ‘Sculptor Trajectinus J.. P. Schouberg exemplum aeneum nummi a se confecti in memoriam quod Fredericus, Neerlandiae Princeps, per XXV annos res Latomorum Neerlandorum magna prudentia moderatus fuerat; — J. van Heukelom J”., honestissimus mer- cator Leidensis, aliquot nummos , legpenningen dictos; Doctissimus H. J. Matthes H. C. filius, Gymnasii Zutphaniensis Rector, aliquot nummos argenteos et aeneos variarum ditionum, inter quos dictam rupiam Hindosta- nicam. — Consultissimus C. P-E. Robidé van der. Aa, Judex apud Arn- hemienses, nummum , anno 1815 ab Ordinibus Frisiae, honoris et memoriae causa, traditum illis qui eo anno contra Napoleontem patriae nostrae mini- tantem, arma sumserant; porro adhuc aliquot nummulos argenteos patrios. — Postremum Numismatices peritissimus Vir Juvenis J. F. G. Meyer , Civis Haganus, nummulum aeneum rariorem Petri IHI, Imperatoris Russici dedit. P. O. VAN DER HIJS. H aiH’ FATA ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE INDE A. D. IX FEBR. MDCCCXLII A, D. VII FEBR. MDCCCXLII. RECTORE MAGN IFICO JANO VAN DER HOEVEN, ACADEMIAE ACTUARIO JANO FREDERICO YAN OORDT, J. G. FiL., ACTA ET GESTA IN SENATU. A. 1842. Die 5 Aprilis. Literae Curatorum cum Senatu communicant, ex Regis decreto, Viro: Doctissimo W. FLEMING concessum esse titulum honorarium Zectoris linguae Anglicae in hac Academia. Die 23 Junii. Recitantur literae Eorundem, quibus communicant cum Senatu decretum Regium d. d. 26 Maji h. a., quo stipendium Pro- fessoris Ordinarii ob aetatem septuagenariam emeriti tribuitur Viro Cl. M. J. MacavELYN. In locum G. KNIPPENBERG, fato functi, a Ministro Regio res regni -internas curante, C. G. Loxkers; artis gladiatoriae Magistri et N. J. WerreNs Musices Directoris titulis Academicis ornantur. A. 1843. Die 5 Januarii. Senatus designavit Viros Cl. Wa J. M. ScHRANT. G. SANDIFORT. H. G. TYDEMAN. W. A. van HENGEL. quorum nomina ad Regem deferantur, ut inde Rectorem Magni- ficum legat. 56 ACTA ET GESTA IN SENATU. Senatus Actuarium creari jussit ex quatuorviris CI. J. VAN DER HOEVEN. J. M. ScuRrAaNT. J. R. THORBECKE. J. C. BRrorRs. Luget Senatus obitum Viri Cl..S. J. van pe WynpeRssE, Profes- soris in Facultate Philos. Theor. et Liter. Humaniorum emeriti. Die 7 Februarii. Lecta est epistola Curatorum cum Regio decreto de lecto Rectore Magnifico Cl. J. M. ScHRANT. Creati sunt Assessores quatuor Cl. J. ©. BROERS. J. R. THORBECKE. N. C. Kist. i A. H. van DER Boon Mesca., Die 8 Februarii. Rector refert in conventu Curatorum , Rectoris et Asses- sorum Cl. J. VAN DER HoEvEN creatum esse Actuarium Senatus Academici in annum sequentem. Rector cum Senatu caeterisque Professoribus in auditorium majus descendit et orationem recitavit de aueta et emendata Zoölogia i Linnaei tempora.. (Ed. L. B. 1843.) Tum Actuarius, ex more, legit decretum Regium de novo Rectore , et nomina actuarii et assessorum edidit. i | Denique Senatus caeterique Professores novum Rectorem in Sena- culum comitati sunt et salutarunt. SERIES LECTIONUM HABENDARUM A DIE V SEPTEMBRIS MDCCCXLII. FACULTAS DISCIPLIN. MATHEM. ET PHYSIC. J. VAN DER HorvEN Zoologiae fundamenta tradet, d. Lun., Mart. et Merc., Anatomen et physiologiąm comparatam, d. Jov. et Ven. horâ XI. SPALNO TOMDA inea e Eaa i a a Geologiae elementa et historiam naturalem animalium fossi- lium praesertim vertebratorum exponet, d. Mart. et Jov. C. G. C. RernwarorT Chemiam universam theoreticam et experi- mentalem exponet, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis Rei Herbariae fundamenta tradet , diebus Lun. , Mart. et Merc. Plantarum Historiam illustrabit, verno et aestivo tempore MatuanO s Sdm de DnS Gbr JOVIS r. ersi rr ins wipe oah e Mineralogiae et Geologiae elementa tradet, diebus Jovy. et Ven, J. be GELDER Calculum Differentialem et Integralem exponet, diebus Lunae et Mercurii . . <... E e A E LATON Mechanicam Analyticam , diebus Martis et Jovis ...... P. J. UyLensBROoEK Physicam docebit, dieb. Lun., Mart., Merc. et Jov. Arithmeticam Universalem sive Algebram explicabit, die Jovis GE VOneriS a: aon e rikiai Anen elita enta A. H. van per Boon Merzscu Chymiae doctrinam ejusque in artibus usum exponet , diebus Lunae, Martis , Mercurii et Jovis Chymiam, quae organica vocatur, docebit iisdem diebus Artem pharmaceuticam theoreticam et experimentalem ex- Ponèt, diebus: Lupas ety Mercurii spisas ennei aa Oeconomiam ruralem tradet, diebus Martis et Jovis .... Experimenta instituendi artem docebit, et Exercitia practica in Laboratorio moderabitur quotidie. G: J. Veram, Prof. Extr., elementa Geometriae planae et Tri- gonomėtriam rectilineam tradet, diebus Mercurii et Jovis et die Fenena hre lma oA e haderi EEA gs X. I. XII. XII. XII. J- VIII et I. EX. 58 SERIES LECTIONUM. Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam , hujusque usum explicabit , diebus Lunae et Martis ......... 4 i porh VIII. Geometriae analyticae primas lineas ducet, hujusque doctrinae usum in Geometriâ, tum elementari tum sublimiori, monstrabit, diebus Lunae et Mercurii. >.. sa cnus. Geometriam, quam vocant describentem, docebit die Veneris Calculum Differentialem et Integralem exponet, d. Mart. et Jov. Mechanicam analyticam continuabit, diebus Martis et Jovis Methodum docendi Matheseos elementa futuris Gymnasiorum praeceptoribus explanabit, die Lunae . ... i.n... F, Kaiser, Prof. Extr., Astronomiam Theoreticam tradet, diebus Lunae , Martis, Mercurii et Jovis 7. n PLA TATANO Astronomiam Practicam , iisdem diebus . . .. . n naua Artis observandi exercitiis quotidie praeërit. Provectioribus discipulis, disquisitiones Cl. Hansen, aliorum- que, de perturbationibus, quas motus corporum pipjetior patiuntur, aptis hòris, commentabitur. í Astronomiam quam popularem vocant tradet, d. Merc., horå vesp. Astronomiae primas notitias mathematicas , secundum Lectiones Cosmographicas a Cl. Dne GELDER editas, tradet eodem die hors VORPErtINA A L aman: PONET RART E SEIE AURA Singulos suos auditores, ad coelum, tubi optici ope, per- lustrandum , aptis temporibus evocabit. Si qui sint qui Chronographiae et Calendariographiae operam dare cupiant, in auditorum commodum horas constituet. FACULTAS PHIL. THEOR. ET LIT. HUMANIORUM. M. SıerNBErK Historiam Patriae, ad ductum Compendii, a se editi, enarrabit; diebus Lunae et Mercurii . ....... Jovit et Venerat i Er ENR ARNE ABETE SE VonpeLn Tragoediam, quae Luciferi nomen habet, nec non exquisita ejusdem, Hueen, aliorumque carmina selectis auditoribus gračis explicare paratus est. Exercitia oratoria moderabitur, hora, auditoribus commoda. XI. IX. yI. VII. IX.: SERIES LECTIONUM. 59 J. Baxe interpretabitur Eurrpıs HMecubam, et Praronis Sym- posium, diebus Lunae, Martis et Mercurii. . >s. osna horàå X. Antiquitates Atticas explicabit, ordiuem secutus libri ScHor- MANNIANI, diebus Lunae et Mercurii .. .. . o coos. T Scholas Paedagogicas habebit, iisdem diebus |.. ©... LTI. J. Nıxuwznnvis Loercam docebit , ad ductum compendii, a se editi Leidae apud H. W. Hazenberg Jun. , a. mDcccxii , d. Ven. et Sat. XE Meraraysicam explicabit diebus Jovis, Veneris et Saturni- F; ` Hist. Puros. explicabit dieb. horisque , Auditoribus commodis. P. Horman PrrrLKAame explicabit Historiam Universalem ex Summario edito Leidae apud C. C. van der Hoek, a. MDOCCXL, diobus Luras, Martis et Merem. o o e E OT e a a a "XI: Interpretabitur Praurı Menaechmos, et Aeneidis Vircin HON AE NUOD EDUR. a a R E E e IX. G. L. Manne Antiquitates Romanas tradet, d. Lun. , Mart. et Merc. KH, Historiam Artium et Doctrinarum studii apud Romanos ex- ponat iidiebus Jovis:et:Vienetis iip aah a inia XII. J. M. Scmrant praecepta stili Neêrlandi seu Eloquentiae, nec non Oratoriae artis externae , tradet , dieb. Merc., Joy. et Ven. TI. Sacrae eloquentiae- historiam criticam, cum veteris tum re- centioris aevi, enarrabit, diebus Lunae et Martis .. FT. Antiq. Germanic. interpretabitur, d. et hor. Auditorib. commodis. H. E. WereErs Sermonis Hebraei elementa tradet , tum Grammaticå explic., tum analyticis exercitiis moderandis, d. Lun., Mart.et Merc. VIII. De iisdem elementis cum tironibus familiariter colloquetur , die Mercurii , horis vespertinis > .. 0 oani o u V—VII. Literarum Arabicar. et Chaldaïcar. initia docebit , d. Jov. et Ven. VIII. St die JOVE ROVE IS REE OA En BNI E J: In Scholis Syriacis continuabit lectionem Chrestomathiae Kirschianae, a Cl. BerystErINIO iterum editae, die Martis f. Provectioribus gratificari perget interpretando CArestomathiam Arabicam, a Cl. KosrearrtENIO editam , die Lunae . . E Bar-HesrarIr Chronicon Syriacum , die Mercurii . ..... T. Praefationes ad Brprası Fabulas , a Sacyo editas, die Veneris f. g* 60 >. SERIES LECTIONUM. A. Rurcerrs Jeremian Vaticinia inde a Cap. XXX et ultimum Psarmorum librum interpretabitur, d. Lunae , Martis et Saturni Secundùm SamurLIs librum cursoria lectione tractare perget, die Morcurii -n en. PORES A ESE i E Antiquitates Israëlitarum dipek, d. Lun. , Mart. et Merc. Si qui sint, qui linguae Sanskritae ETE sibi explicari cupiant, eorum studia lubentissime adjuvabit. Provectioribus explicabit Katınasar Meghadutam et reliquam partem Anthologiae Sanskritae a Cl. Lasseno editae, d. Sat. J. Baxe et P. Horman PEERLKAMP praeërunt disputandi exerci- tiis, diebus Jovis ii A an hal es Wea a a aa a A RE Aa A a a a D aa ia a FACULTAS MEDICA. G. SanprrorT Anatomiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mer- curii i Jovis èt Veneris VAr SARI MOTSEEENIEAS AE ETRE ANN Physiologiam , Anatome comparata illustratam , iisdem diebus Methodum secandi cadavera, quotidie , hiberno tempore . . M. J. MacavrLyN Supellectilem Pharmaceuticam duce Pharma- copoeå Belgicå explicare perget, et praecepta Diaetetica tradet , diebus Lunae , Martis , Mercurii et Jovis. ...... aca. Therapiae Specialis quaedam capita tractabit cum exercitatione in Nosocomio Academico, d. Lun., Mart., Merc., Jov. et Sat. J. C. Brorrs' Theoriam disciplinae Chirurgicae èxponet , diebus DAAtiAS Morewriiiet Veiens o. a7 OECC GIUS. IOON MIR Exercitationibus Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, vacabit quotidie it. 1riao i GIE HRR UE A IAEE ETN Collegio Casuali, diebus Lunae, Jovis et Saturni . .. ... Operationib. Chirurgicishiberno tempore , horis dein indicandis. Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam docebit, die- bus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis ........... Medicinam Forensem, die Mercurii et Veneris . ...... C. Pruys van per Horven Pathologiam docebit, diebus Lunae, Mercurii et Veneris XIIL ` VIII. XI-—III. p SERIES LECTIONUM. Medicinam Practicam cum exercitatione in Nosocomio Aca- denico, quotidieit DI IS ARIRAN a ati SES p E O3 Historiam Medicinae tradet, diebus Martis et Jovis . . M. J. Macouruyn et C. Pruys van per Horven disputandi exercitiis praeërunt, die Jovis ..... AENT., SART AD o FACULTAS JURIDICA. H. G. Typzman Encyclopaediam Juris tradet, diebus Lunae, Marus et: Mercurii .... < e9 KHOT GUI oaii EURAS AOS Qk Oeconomiae Politicae principia ad patriam nostram adplicata, docebit, diebus Lunae’ et Veneris naak. Andate iute otre anae uiy EUS NGO ORROA G. Botes Jus mercatorium tractabit, diebus Jòvis et Veneris Ob UMa SAUTE INURRI METE A LANSA IRLA OiE S HEA Statisticam Patriae describet , diebus Martis, Mercurii et Jovis C. J. van Assen interpretabitur libros Digestorum, diebus Lunae , Martis et Mercuri . -r BNDUSN. Ss Rn EUA, SEIOS Tnstitutiones Juris Civilis Romani, d. Lun., Mart: et Merc. Gazı Commentarios Institutionum , et selectos auctorum clas- sicorum locos ad Jus Civile pertinentes, horis postea con- stituendis. r Jus Civile hodiernum, diebus Jovis, Veneris et Saturni . . Ordinem judiciorum et rem judiciariam privatam cum exer- citationibus forensibus, die Jovis. . . . -nn oa. die. Vamenis e MOa a a, srn pea Adeni a ayagi H. Cocx tradet Ordinem Judiciorum Criminalium, diebus Lunae , Marus: èt Mercuri iauikia siro ha iaota s aaaea eoh Jus Publicum et Gentium , diebus Lun. , Mart. , Mere. et Jov. Jus Criminale, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis . . Jus Naturale, diebus Lunae, Martis et Mercurii .. ... i J. R. THorgecke explicabit Historiam Juris Romani, diebus Martis, Jowiscat Venena aooi asians da aak a Historiam Europae diplomaticam a regno Lupovrcr XIV usque ad Congressuwu Viennensem , d. Mart. , Mere. et Jov. 61 horå XI. J. 62 SERIES LECTIONUM. Historiam Politicam et Juris Civilis Patriae nostrae, inde a Caroro V, diebus Lunae, Martis et Mercurii. .. ..-. horâ XTI. Historicam tradet Legis Fundamentalis, cum aliis nostri aevi Legibus Fundamentalibus comparatae , interpretatio- nem , diebus Lunae , Martis et Mercwrii .... o.o.. XI. FACULTAS THEOLOGICA. J. CLARISSE, quantum rerum suarum ratio patietur, juventutis Academicae commodis inservire paratus est. W. A. van Hexncrr Epistolae Pauli I ad Corinthios Cap. XV. interpretabitur, diebus Lunae et Jovis 3 ooo.. a cu 0 VIII. Dies festos pro concione populi celebrandi viam commonstra- bit , diebus ¿Martis ét Venerisi dsi nii aioa o kuii VII. Rationem Catechismi Heidelbergensis ia pation tradet, diebus Morcnrik bt Martii noaa eda kiea ane a ash IX, De praecipuis Theologiae Dogmaticae nanti auditores interrogabit , diebus Jovis et Veneris . o . s. suncani IX. Cum Theologiae studiosis provectioribus de variis rebus gravioris argumenti familiariter colloquetur, die Veneris V sqq. Oratoriae Sacrae exercitationibus praeërit, die Jovis ..... r N. C. Kısr Historiam Ecclesiasticam docebit imprimis mediam, diebus Lunae, Martis et Mercurii i.o. oo ou oo a XII. Theologiam Moralem tradere perget, dieb. Lun. , Merc. et Ven. XI. Monumenta Histor. Ecclesiasticae veteris explicabit , die Martis XI. Dogmatum , historiam exponet, diebus Jovis et Veneris . XII. Exercitia disputandi , de quaestionibus argumenti potissimum Historico- Theologici, moderabitur , die Saturni . . . .. KMT. Orationibus Sacris praeërit, die Martis . 0.0. 2o KL J. F. van Oordt, J. G. Fru., Theologiam Christianam Theore- ticam tractabit, diebus Martis, Mercurii, Jovis et Veneris . . X. Theologiam Naturalem explicare perget, diebus Martis et Jovis be A De Officiis doctorum et antistitum in coetu Christiano expoña die Ma anuk oeenn a alei iada e K. SERIES LECTIONUM. 63 Collocutiones de Theologia Dogmatica instituet, d. Lun. et Merc. horå T. Propagandi Euangelii inter Protestantes studia enarrabit hora auditoribus commoda. Publice disputandi de locis Theologicis opportunitatem prae- Þbébit , die Saturnit E e E E EA R s, F. P. O. vaN pEr Cumis , titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem tradere paratus est diebus et horis, quae auditoribus convenient. J. C. E. Broun, Litterarum Germanicarum Lector, aget de Gorra Tragoedia, cui nomen Faustus, diebus Martis et Vonoris Horai post mierina aeria e VI. Grammatices Germanicae rudibus Grammaticam tradet, et - imperitioribus, scriptis faciliorıbus ad intelligendum expli- candis, vacabit, horis et diebus dein indicandis. W. Fremme, Litterarum Anglicarum Lector, explicabit SHAKES- PEARII Tragoediam , quae Macbeth vocatur; BYRONISQUE carmen , cui titulus: Childe Harold ; d. Mart. et Ven. hora post meridiem M, Litterarum Anglicarum minus peritis privatis institutionibus aderit, diebus et horis, quae illis convenient. NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM NAVARUNT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDOCCXLII. E FACULTATE DISC. MATH. ET PHYS. E FACULTATE PHIL. THEOR. ET LITT. HUM. E FACULTATE MÈDICA. E FACULTATE JURIDICA. E FACULTATE THEOLOGICA. CUNCTUS NUMERUS. In hunc numerum excepti sunt 159, qui nomina in albo professi sunt, eo tantum consilio ut hic examinarentur, ceterum in diversis Athenaeis versantur, SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADEPTI SUNT IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCCCXLII AD DIEM VII FEBRUARII MDCCCXLIII. d. 21 d. 4 d. 11 d. 14 d. 19 Anno. MDCCCXLII. Febr. Jonannes SALT, Londinensis , def. Diss. de Signis graviditatis, M.D. Mart. JOHANNES CHRISTOPHORUS SPAKLER, Roterod., publice def. Diss. de Ephoris apud Lacedaemonios, Ph. Th. M. et Lit. H. D. cum laude. Idem J. C. SPAKLER, publice def. Diss. de communione lucri et damni inter conjuges, J. U. D. cum laude. Mart. ROBERTUS ÅNDERSON BALFOUR, Dunfermlin-Scotus, def. Diss. ` de Kcarlatina, M. D. r Mart. GerarDus Janus ApoLrHus MynssEN, Amstelod., publice def. Diss. de quaestione, an conductori rei immobilis jus in re locata collatum videatur, J. U. D. cum laude. Jonannrts Casparus BrueveLp, Haganus, publice def. Diss. de fide instrumentorum publ., quae ad delicta probanda scribuntur, J. U. D. cum laude. Mart. Am Hacoos Howanynes, Armenius ,. def. Diss. cont. guaes- tiones Juris Oiv. Rom, Juris Romani D. Mart. CaroLus Josermus Scmmrtz, Amstelod., def. Diss. de Pro- sopalgia, M. D. cum luide. Jonannrs DıpERIcus Temminck, Zwollanus, publice def. Diss. cont. quasdam observationes Medico-practicas, Med. D. ; Aprīianus Jonannes Marrınus Los, ex Nieuw Beyerland , def. Diss. de Apoplexvia, M. D. cum laude. April. GurmmLmus FREDERICUS GEORGIUS LUDOVICUS D'ÅBLAING VAN GirsseEnNbuURG, Haganus, def. Diss. J. U. D. 9 66 SERIES CANDIDATORUM CET. d. 8 April. Lupovıcus HexrIcus Busx, Harlemensis, def. Diss. cont. Annotationes ad Tit. 2. Libri II. Cod. Civ. N., J. U. D. cum laude. d. 9 April. Jacosus Janus Borys, Zirizea-Zelandus, def. Diss. de Zschuria notha, M. D. cum laude. d.11 April. Mıcmarų Jacosus Goprrror, Londinensis, def. Diss. de Pulsu, M. D. > ; Mavrmus HertzveLD, Zwollanus, publice def. Diss. de Haemorra- gia cerebri, M. D. magna cum laude. d.12 April. GrrarDUs DE Jonen , Roterod., publice def. Diss. de oedemate glottidis, M. D. magna cum laude. . d. 13 April. CornELIUS JAacoBus SPEELMAN, ex Heerenveen, def. Diss. ad Frisiae statutorum Tit. 11. Dibri I, J. U. D. cum laude. d. 15 April. ALEXANDER JAcosus Baxe , Leodiensis, def. quaestionibus Juris, J. U. D. cum laude. d.18 April. Anronrus Jacosus BureER, Goesa-Zelandus, def. Diss. de Febri puerperali, M. D. cum laude. d. 20 April. Jomannzs GrerarDUS Konne , ex Bennebroek , M. D. def. Thes. Art. Obs. D. j d.29 April. Perrus Lupovicus -Franciscus Buussé, Leidensis, publice def. Diss. de causis circumscriptae , Jure Patrio, libertatis de bonis testandi, J. U. D. magna cum laude. d.80 April. BERNHARDUS JANUS MULLER, Nordhornantis publice def. Diss. de civilis et criminalis causae praejudicio, J. U. D. cum laude. d. 2 Maji. Jacosvs Hazensere, M. D., def. Thes. Chir. D. d:12 Maji. Joru EmanurL Goupsmrrt, Leidensis, def. Diss. de notis Pauli et Ulpiani ad Papinianum, quae in Pya supersunt, J.U. D. magna cum laude. d. 13 Maji. CorynzLIUs Visser, Zypa-Hollandus, def. Thes. J. U. D. d. 17 Maji. CmrīsTIanus Jomannes VarLtanT, JR., Maasslusa-Holl., def. Diss. de Febribus intermittentibus, M. D. cum laude. d. 25 Maji. Jacosus Perrus pe Bruyn, ex Bergen op Zoom, def. Diss. de Pneumonia acuta, M. D. cum laude. d. 26 Maji. Marcus De Groor „ Haganus, def. Diss. de vermibus intesti- nalibus, M. D. cum laude. SERIES CANDIDATORUM CET. 67 d. 30 Maji. Jonmannes van Kuyx , Delfensis, def. Diss. de poenis pecu- niariis, J. U. D. cum laude. Janus Swavıne, Zaandamensis, def. Diss. de Weuralgia, M. D. cum laude. ; d. 31 Maji. Nıċoraus GumırLmus Brom, Gorcumensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 3 Junii. CAROLUS ADRIANUS ENGELBRECHT, Bredanus , def. Diss. de legibus agrariis ante Gracchos, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. d. 7 Junii. Janus Henricus VAN- WICKEVOORT CROMMELIN, Roterod. , def. Thes. J. U. D. cum luude. d. 10 Junii. Perrus Jacosus Cunævus , Leidensis, def. Thes. J. U. D. d. 11 Junii. ANTONIUS GERARDUŞ VAN DER Hour, Amstelod., publice def. Diss. de Iritide, M. D. magna cum laude. ; ‘Janus GUILIELMUS VAN DER Voort, Haganus, publice def. Diss. de Encephalomacia, M. D. cum laude. d. 13 Junii. MELLO SICHTERMAN , Zwollanus, def. Thes: J. U. D. cum laüde. d. 17 Junii. GUILIELMUS ADRIANUS CORNELIUS DE Jonee, Haganus, publ. def. Diss. cont. Historiam Juris Merc. Belg. Kept. usque ad annum 1811 , quo jus Francicum apud nos fuit introductum, J. U. D. magna cum laude. i GERARDUS DE VRIES, ABR. F., Harlemensis, J. U. D. def. Diss. de Joenoris nautici contractu , jure Attico , Ph. T. M. et L. H. D. magna cum laude. ` ; d. 20 Junii. Smon VısserINe, Amstelod., publice def. Diss. cont. guaes- tiones Plautinas, Ph. Th. M. et L. H. D. magnu cum laude. Idem S. VısserING , publice def. Diss. cont. item guaestiones Plau- tinas, J. U. D. magna cum laude. : Henxrıcus Giısserrus Josernus Borsos, Sylva-Ducensis, def. Diss. de cordis hypertrophia, M. D. cum laude. d. 21 Junii. LEOPOLDUS ABRAHAMUS EUGENIUS VAN KRETSCHMAR VAN Wyk EN AALBERG, Mechliensis, def. Diss. cont. quaestiones e Jure Civili, J. U. D. cum laude. GERARDUS Janus ADoLPHUS GOLL vAN FrankeNsSTEIN, def. Diss. cont. quaestiones quasdam e Jure Neerl., J. U. D. cum laude. 9* 68 SERIES CANDIDATORUM CET. d. 22 Junii.. Josrraus Lupovicus pe GRrEz, Bredanus, def. Diss. cont. Annot. ad Art: 885 Cod. Oiv. Belg. J: U. D. cum laude. GvrueLmus Lupovıcus OverDouyN, Haganus, def. Diss. de frigore artificiali, Math. Mag. Ph. Nat. D. Henricus Perrus van Har, Bergensis, def. Diss. de Fidiaitiitide, M. D. cum laude. d. 238 Junii. Lrvınus GvrueLmMUs CnrRISTIANUS KrvcaeNIus , Indo-Batavus, publice def. Diss. de donationibus propter nuptias , J. U. D.magna cum laude. HENRICUS GUILIELMUS DU PERRON, Samarangensis, publice def. Diss. de cameris pupillaribus, J. U. D. cum laude. d. 24 Junii. Janus Gummmus EnscmeDé, Harlemensis, def. Diss. de Pericarditide , M. D. cum laude. d. 27 Junii. JOHANNES HUBERTUS JOSEPHUS GUILIELMUS SCHREINEMACHER , M. et A. O. D. def. Thes. Chir. D. LavrENTIUS Gosewnus yan Herst; Walevic., def. Diss. de mensuum Jfiuæu, M. D. cum laude. FrancIscus VERMEULEN, €x Oudenbosch, publice def. Dika de partu . praecoci, M. D. magna cum laude. d. 29 Junii. Anronrus Hoynck van ParenprEcHT, Roterod., def. Diss. de administratione aggerum, J. U. D. -cum laude. Joannes Daner Herm, Alcmariensis, def. Diss. de febre larvata , M. D. cum laude. ' d. 380 Junii. ENGELBERTUS AnTONIUS DE Roo, Dordracenus, publice def. Diss. cont. Historiam pactorum Mercatus commercii, cet., J. U. D. cum laude. $ d. 1 Julii: Rreensrus CornELIUS BAKHUIZEN VAN DEN Brink, publice def. Diss. cont. varias lectiones ew historia philosophiae antiguae, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. FREDERICUS ÅLBERTUS GOTHOFREDUS VAN LIMBURG STIRUM, Nordvic. , def. Diss. cont. quaestiones de Jure Hodierno, J. U. D. d. 2 Julii. Erxzus Cars, ex Heerenveen, def. Diss. cont. annot. ad varia Juris Rom. et Hod. loca, J. U. D. Joseraus Dav Frenay, Leidensis, def. Diss. de symmetrica corporis humani fabricatione, M. D. magna cum laude. ` SERIES CANDIDATORUM CET. 69 GUILIELMUS CORNELIUS VAN DEN BRANDELER, Dordracenus, def. Diss. de Asthmate spasmodico, M. D. cum laude. d. 9 Juli. FrLIx DE KrorrerR, ex de Ryp, def. Thes. J. U. D. d. 5 Sept. JomAaNnEs ALBERTUS DREYER, e prom. Bonae Spei, M. D. def. Thes. Chir. D. i d. 12 Sept: Dant PavLus HrnprIicus AsrRSsON , Amstelod., def. Diss. ~ cont, quaestiones de Jure Hod., J. U. D. d. 14 Sept. Perrus Aprranus, Nortier, Roterod., publice def. Diss. de quinta partus periodo , M. D. cum laude. d. 23 Sept. J. H. T. van oe Waru, M. D. def. Thes. A. O. D. d. 24 Sept. JOHANNES ALBERTUS DREYER , M. et Ch. D. def. Thes. A. O. D. JOHANNES CHRISTIANUS GoTTLOB Evers, M. D. def. Thes. A. O. D. d. 3 Oct. Perrus Joannes Kroon, Alcmariensis, def. Diss. de pupilla artificiali, M. D. cum laude. cd. 4 Oct. WIıLTETUS JELGERSMA, G. F., ex Kimswerd, publice def. Diss. de Jesu cum Nicodemo colloguio , Theol. D. cum laude. d.10 Oct. Janus CornzLIUs De Man, Medioburg., M. D. def. Thes. Chir. D. i i d. 11 Oct. GrerarDus Hrypanus, Amstelod., def. Diss. cont. Observat. ad § 82. Art. 205 Legis fundament., J. U. D. d. 81 Oct. Smron Perrus van HermstTRA, Frisius, def. Thes. J. U. D. ConstAanTIUS CLAUDIUS Perrys van Girs , Bredanus, def. Thes. J. U. P: cum laude. i ; d. 7 Nov. ABRrAmAMUS NıċoLAus van PELLECOM, Schiedamensis, def. Diss. cont. annot. ad Tit. % Codicis Merc., J. U. D. cum laude. d. 12 Nov. Jomannzs Curistranus GorrLos Evers, M. et A. O. D. def, Thes. Chir. D. i CHRISTOPHILUS GurLIrLmuUs ErKkENDAL, M. D. def. Thes. Ch. D. d. 14 Nov. CorngLIUS Smuts, e prom. Bonae Spei, def. Diss. cont. non- nullas morborum historias, M. D. magna cum laude. d. 22 Nov. Anronros van WEEL, J. FIL., ex Oud Beyerland , def. Diss. de juribus uxoris, cujus maritus mercator non est, J. U. D. cum laude. d.25 Nov. Jomannes Perrus Crors, Bullionaeus, publice def. Diss. de Febre rheumatica , M. D. 10 SERIES GANDIDATORUM CET. d. 3 Dec. DIpERICUs GIsBERTUS vAN Eren, ex Veendam, publice def. Diss. de Phlebitide, M. D. cum laude. Janus Bronerrs, Amstelod., publice def. Diss. de Neuralgiis, M. D. cum laude. d. 8 Dec. HvusrrTUs Jomannes van Eok, ex Hontenisse, def. Diss. de M. Vipsanio Agrippa, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. d. 14 Dec. GISBERTUS Lucas GEERLAG VAN FRIDAGE , Awollanus , def. Thes. Ji Uai i ; d.23 Dec. Janus GERARDUS DE Wirt HAmER, Goesa-Zelandus, def. Diss. de munere Praesidis Tribunalis primae instantiae, J. U. D. cum laude. Marrtınus Imanus Pauw, Haganus, def. Thes. J. U. D. EDUARDUS QUARLES vaN Urrorn, Harlemensis, def. Thes. J. U. D. Anno MDCCCXLIII. d. 9 Jan. Gvurmiram Bartaasar Emants, Haganus, def. Diss. de resti- tutione in integrum, J. U. D. magna cum laude. d. 380 Jan. Jacosus van Srorx, Corn. FIL., Roterod., def. Diss. -de Art. 669 Codicis Merc. de avariis, J. U. D. cum laude. d. 7 Febr. Henricus Guiumimus ANroNIius Perers, ex Boxmeer, M. D. def. Thes. Art. Obst. D. Die Die Die Die FATA ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE INDE A. D. IX FEBR. MDCCCXLIII A. D. VIII FEBR. MDCGCXLIV. RECTORE MAGNIFICO JOANNE MATTHIA SCHRANT, SENATUS ACADEMICI ACTUARIO JANO VAN DER HOEVEN. ACTA ET GESTA IN SENATU. A. 1843. 29 Martii. Lectae sunt literae Curatorum d. 23 Martii de Cl. GERARDO CONRADO BERNARDO SURINGAR, Professore Amstelodamensi, ad nos vocato in locum Cl. MacaveLyN rude donati. 29 Maji. Recitatae sunt literae Curatorum d. 3 Maji, mittentium exemplum decreti regii d. 29 Martii, quo Viro Cl. NæuwENHUIS , ob infirmam valetudinem id petenti, a Professoris munere otium concessum est cum dignitate. 17 Junii. Vir Cl. G. C. B. Surnear munus auspicatus est, habita oratione de perficiendo Pharmacologiae studio. 14 Julii. Curatores miserunt apographum decreti regii de Jano Hex- RICO ScHoLTEN, hactenus Prof. Franeq., jam Professore extra- ordinario in Facultate Theologica. 16 Septembris. Vir Cl. J. H. ScmoLrteN munus Professoris extra- ordinarii auspicatus est, habita oratione de religione Christiana suae ipsa divinitatis in animo humano vindice. (Ed. L. B. 1843.) 20 Decembris. Recitantur literae Viri Exc., res internas in Neerlandia curantis, de obitu Regis GUILIELMI FREDERICI Nassaviae Comitis, Regis augustissimi Patris. Decernitur legatio e Senatu ad Regem, consolationis causa. 72 ACTA ET GESTA IN SENATU. A. 1844. Die 18 Januarii. Rector refert se cum Senioribus Regem , consolandi causa, die 5. Januarii, adiisse. Die 6 Januarii. Senatus designavit quatuor Professores, quorum nomina ad Regem deferantur, ut inde Rectorem err apuna in proximum annum legat, Viros Cl. G. SANDITORT. H. G. TYDEMAN. W. A. van HENGEL. A. H. van per Boon Mescam. Candidati, e quibus actuarius creetur, designati sunt Cl. J. M. ScnraNT. J. R. THORBECKE. J. ©. BrorRs. W. A. van HENGEL. Die 6 Februarii. Lectae sunt literae Curatorum d. 5 Februarii communi- cantium decretum Regis d. 30 Januarii h. a., quo in annum sequentem Cl. G. Sanprrorrt constituitur Rector Magnificus. Rectori futuro decernuntur a Senatu Assessores Cl. H. G. TYDEMAN. J. F. van OoRDT. G. J. VERDAN. J. BAKE. Die $8 Februarii. Rector retulit in conventu Curatorum , Rectoris et Asses- sorum Cl. J. M. ScurANT creatum esse Academiae Actuarium | in annum sequentem. Rector cum Senatu caeterisque Professoribus in auditorium majus descendit et orationem recitavit de Arminio Cheruscorum et Claudio Civili Batavorum ducibus inter se comparatis. (Ed. L. B. 1844.) SERIES LECTIONUM HABENDARUM A DIE IV SEPTEMBRIS MDCCCXLIN. FACULTAS PHIL. THEOR. ET LIT. HUMANIORUM. J. M. Scumrant praecepta stili Neêrlandi seu Eloquentiae, nec non Oratoriae artis externae, tradet, dieb. Lun., Mart. et Ven. horâ Sacrae eloquentiae historiam criticam, cum veteris tum re- centioris aevi, enarrabit, diebus Mercurii et‘ Jovis .. Antiquitates Germanicasinterpretabitur, horis postea indicandis. Vonne Tragoediam Gysbrecht van Amstel explicare paratus est hora auditoribus commoda.” ` M. SmernsBrEK Historiam Patriae, ad ductum Compendii, a se editi, enarřabit,; diebus Lunae et Mercurii. l non i o oin Jovistet Meneris : LUKA -D u PCEM LEE SG JAAA Literarum Neêrlandicarum historiam criticam selectis audito- ribus gratis explicare paratus est , horis postea constituendis. Exercitia oratória moderabitur, hora, auditoribus commoda. J. Baxe disputabit de Crceronrs libris de Oratore, dieb. Lunae, Màártistet Merouri dahu Patsas AGI e A SG D Interpretäbitur Sorrocris Oedipum Regem, et DEMOSTHENIS orationem in Androtionem , iisdem diebus . . . . 1400 sh Antiquitates Atticas tradet, diebus Lunae et Merdii j Scholas Paedagogicas habebit, isdem diebus o o- P. Horman PrERLKAMP explicabit Historiam Universalem, dieb. Lunae, Martis ot Mercirh JANE TANET eo e e aa Interpretabitur Horarir Epistolam ad Prsonzs, d. Jov. et Ven. G. L. Manse Antiquitates Romanas tradet, d. Lun. , Mart. et Merc. Historiam Artium et Doctrinarum studii apud Romanos € ex- ponet, diebus Jovis et Veneris i. 0o SL n. Tn H. E. Weyzrs Sermonis Hebraei elementa tradet , tum Grammaticå explicandå , tum analyticis exercitiis moderandis, diebus Lunae, Martis: et; Mercurii iPS BRR NE Gi hibvetióy oatho 10 I. IE: VIII. 74 ; SERIES LECTIONUM. Literar. Arabicarum et Syriacarumiinitia docebit ,d. Jov.et Ven. horâ VIII. ot diS MAOR ~ o gen Tr i oaa A a In Scholis Chaldaïcis continuabit lectionem Onkelosi Tnter- pretationis libri Geneseos , emendatius a se in Auditorum usum apud Luchtmansios editae, die Jovis «<... .. De elementis et Hebraei et Arabici sermonis cum tironibus familiariter- colloquetur, die Mercurii , horis: vespertinis. Provectioribus gratificari perget interpretando Arabica Analecta, a Cl. HumBERTO edita; -die-Lunae . ochote euiiwor uoco. Bar-HrBrRAEI Chronicon Syriacum, die Mercurii Absolvendå lectione Chrestomathiae Arabicae Cl. KOSEGARTE- NII, et Praefation. ad Brprası Fabulas, a Sacyo edit. „d. Ven. A. RUTGERS Zachariae Vaticinia et ultimum Psalmorum librum interpretabitur, diebus. Lunae, Martis et Saturni >... Primum Regum librum cursoria lectione tractare perget, d. Merc. Antiquitates Israëlitarum explicabit, d. Lun. , Mart. et Mere. Si qui ¿sint, qui linguae Sanskritae elementa sibi explicari cupiant , eorum studia lubentissime adjuvabit. Grammaticam Sanskritam docebit et Anthologiam Sanskritam a Cl. Lassıno editam explicabit, die Lunae, HMitopadesam autëm: die Satani s < euii iiaa eri ei o -o ESAI. = J. Baxr et P. Horman PEERLKAMP praeërunt disputandi exerci- tis, diebus Jovis. . < < Antai dahat -i aiea a Lectiones de Logica, Metaphysica et Philosophiae Historia dein, quando vacuo loco prospectum erit, indicabuntur. FACULTAS MEDICA. G. SanprrorT Anatomiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mer- curii, Jovisi et; Menata hren gilir diti ant ede siad o i Physiologiam , Anatome comparata illustratam , iisdem diebus V—VIII. I. IX. Methodum secandi cadavera, quotidie , hiberno tempore . . XKO—HI. M. J. MacaveryN quantum rerum suarum ratio patietur, juven- tutis Academicae commodis inservire paratus est. SERIES LECTIONUM. J. C. Brosgs Theoria disciplinae Chirurgicae exponet , diebus Matts; Mercurii et Veneria t vi R L a S a ERA Exercitationibūs Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, våcabit qotda y sOropipa ta s O A AAE RLO Collegio Casuali, diebus Lunae ét Jovis . 5. <. pa nn Operationib. Chirurgicis hiberno tempore , horis dein indicandis. Artem Obstëtriciam Theoreticam et Practicam docebit, die- bus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis ...... con. Medicinam Forensem , die Mercurii et Veneėris ....... O. PruYs van DER Horven Pathologiam docebit, diebus Lunae, Mercurii et Vunerid S SURAR E eOr a Spa pII I Medicinam Practicam cum exercitatione in Nosocomio Hóa: - demico, quotidie.. . . . AERIGORD, AR, JS AO Historiam Meėdicinae tradet, diebus Martis et Jovis . . . G. C. B. Surınear Therapiam generalem docebit, diebus Martis, Jovis ot PETUNIA BRI. MIRKA, TARIAS SEAJEG A Pharmacognosin et naturalem remediorum Historiam, diebus Lunae, Mercurii et Venëris . |... n uL o GTV... Therapeuticum remediorum usúm indicabit, d. More. et Sat. Morborum singulorum ‘naturam iisque medendi methodum interpretabitur, diebus Lunae, Martis, Jovis et Veneris . Praxin mėèdicam, ad lectulos àègrotantium, moderabitur, Mie UNE BIRA E- i E AAE N ENIRE, C. Pruys van per Horven èt G. C. B. SURINGAR disputandi exórcitiis prasërant; die JOVE" n9 1EN9ATS, POJI, ATOIY FACULTAS JURIDICA. H. G. Typeman Encyclopaediam Juris tradet, diebus Lunae, Martis Gt MENUPRTEAN CORSAIR PR GOPI DECIR PERHERE Oeconomiae Politicae principia ad patriam nostram adplicata, docebit, diebus Jovis et Veneris HRACE OTERA, RE et E EA AR O RERE SRE e q9 Statisticam Patriae describet , diebus Lun. , Mart., Merc. et Jov. 10* horâ XII. VIII. XI—III. TI. 76 SERIES: LECTIONUM.: C. J. van Assen interpretabitur: libros Digestorum, diebus Lunae, Märhisjet Mercurii s -cre e o p e l a er e Y „ horâ. IX. Institutiones Juris Civilis Romani, d. Lun., Mart. et Mia. VIII. Gazı Commentarios Institutionum , et selectos auctorum clas- sicorum locos ad Jus Civile pertinentes, horis postea con- stituendis. ji ; Jus Civile hodiernum, kis Jovis, Veneris et Saturni . . VIII. Ordinem judiciorum et rem judiciariam privatam cum exer- citationibus forensibus, die, Jovis. ~.. occore o eo XI. die; Veneris Ap tidu ora aoli at p „y Eet X: H. Cocx tradet Ordinem Judiciorum Criminalium , diebus Lunae, : -` Martis et Moraali anso nn a a E iie VILI. Jus Publicum et Gentium , diebus Lunae , Martis et Mercurii IX. Jus Criminale, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis . X. Jus Naturale, diebus Lunae, Martis et Mercurii. . Ki LAR J: R. Tuorgecke explicabit Historiam Juris Romani, : diebus w Martis, -Joxisijet Montens ti aiicoiis areaaaA BE Historiam Europae diplomaticam a regno Lupovıciı : XIV usque ad Congressum Viennensem ,,d. Mart. , Merc. et Jovy. f Historiam Politicam et Juris Civilis Patriae nostrae, inde a Pace Monasteriensi, diebus Lunae, Martis et Mercurii . nAXII; 'Historicam tradet.. Legis Fundamentalis , cum aliis nostri aevi Legibus Fundamentalibus comparatae , interpretatio- nemi; diebus: Lunae , Martis et Mercurii... o ooo XI. Jus` mercatorium , diebus Mercurii et Jovis . > . soss a04 II. Ot dió: VENE As eie e, S E SE a aN E; FACULTAS THEOLOGICA. W. A. van HencrL Epistolam Pauli ad Romanos interpratahitor , diebus Lunae;i:Mercurii et Veneris oi. aione oie oih T a VII. Theologiam Pastoralem tractabit, diebus Martis et. Jovis VIII. De praecipuis Theologiae Dogmaticae capitibus auditores ; interrogahit¿diebus :Jovisset Veneris pi. at op e a j IX. SERIES LECTIONUM. ııı Cum: Theologiae studiosis provectioribus.de variis: rebus gravioris argumenti familiariter colloquetur , die Veneris horâ V sqq. Oratoriae Sacrae exercitationibus praeërit, die Jovis N. C. Kısr Historiam Ecclesiasticam docebit imprimis recentiorem, diebus Lunae s Martis: et: Moronriiyid onn iat i erata: Theologiam Moralem tradere perget, dieb. Ta Menhs et 4 Ven, Monumenta Histor. Ecclesiasticae veteris splitski, die Martis Dogmatum historiam exponet, diebus Jovis et Veneris Exercitia disputandi , de quaestionibus argumenti potissimum Historico-Theologici , moderabitur , die Saturni . . . ~... Orationibus Sacris. praeërit, die Martis ... . -ono iaa. J. F. van Oordt, J. G. Frc., Theologiam Christianam Theore- ticam tractabit, diebus. Martis, Mercurii, Jovis et Veneris . De Theologia Naturali cum commilitonibus colloquetur , d. Jov. Evangelium Johannis cum commilitonibus leget, dieb. Lunae oki Metoumilip nah ai a a R A e Institutionem Oratoris et Antistitis Sacri tradet , d. Lun. et Merc. Publice disputandi de locis Theologicis opportunitatem prae- bebit , die Saturni ahidi dipendi he atiera n a a T o E e FACULTAS DISCIPLIN. MATHEM. ET PHYSIC. C. G. ©. Remwardrt Chemiae corporum organicorum et physio- logicae graviora capita cum artis elementorum peritioribus trac- tabit; diebns Lunae: et: Martis. e iria oi napoi Rei Herbariae fundamenta tradet , diebus Lun., Mart. et Merc. Plantarum Historiam illustrabit , verno . et: aestivo. tempore matutino , iisdem diebus, et Jovis > o. m e orce oen Mineralogiae et Geologiae elementa tradet, diebus Merc. et Jov. J. ne GELDER Calculum Differentialem, et Integralem exponet , dìebns Lunacnet Momi. ca t abe daadaa adioledi Mechanicam Analyticain , diebus Martis et; Jovis . ~... P. J. UYLENBROEK Physicam docebit experimentalem , diebus Lunae; Martis, Mercurii et Jovis ; . arriaren renatas, . aate rer orrrpii 78 SERIES LECTIONUM. Physices theoretiċae primàs notitias tradėt, d. Lun. èt Mart. Hotå VIII. Arithmėticam Universalerm sive Algebram èxplicabit, die Jovis Chaoi aT oaa a SOR EAEE era AE Tet J. VAN DER HOEVEN Zoologiàe fundamenta tradet, d. Lun., Mart. et Merc. , Anatomen et Physiologiam comparatam, d. Jov. et Ven. aestivo temporo AA o E AE A AR A E * Anthropologiam sive historiam naturalem hominis expońet, diebus MKKtiY Et Jogis PIAN yA p A Re a Osteologiam comparatam et quaedam capita anatomes mi- croscopicae docebit hora auditoribus commoda. A. H. vaN DER Boon Mrscu Chymiam corporum inorganicorüm exponet, diebus Lunae, Martis „ Mercurii et Jovis ...... Chymiam, quāe organica voċatur, docebit iisdem diebus Artem pharmaceùticami theoreticam et experimentálem ex- ponet, diebūüs Lunàe et Mercürii .. n. nnn jja Oeconomiam ruralem tradet, diebus Martis et Jovis . . Experimenta instituendi artem docebit, et Exercitia practica in Laboratorio moderabitur quotidie. G. J. Veroa{, Prof. Extr., elementa Geometriae planae et Tri- gopometriam rectilineam tradet, die Mercurii . ........ E UON E E O A a a a en DETT Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam , hujusque usum explicabit , diebus Lunae et Martis ....... nnn. Geometriae analyticae primas lineas ducet, hujusque doctrinae usum in Geometriâ, tum elementari tum sublimiori , monstrabit, diébus Lunáe et Mercurii . . . .. a. Geometriam, quam vocant describentem, docebit die Veneris Calculum Differential. et Integral. exponet, d. Lun. , Mart. et Jov. Methodum docendi Matheseos elementa futuris Gymnasiorum ` praeceptoribus explanabit, die Lunae ......... 1. F. Kaiser, Prof. Extr., Astronomiam Theoreticam tradet, diebús Lunae , Martis , Mercurii et Jovis ... 7- na re ME TAES ITAN Astronomiam Practicam , iisdem diebus . . 1.. siae A VII et 1. XI. X. Į; VIII. X et XI. IX. VITI. SERIES LECTIONUM. Artis observandi exercitiis quotidie praecërit. Provectioribus discipulis, disquisitiones C1. Hansen, aliorum- que, de perturbationibus, quas motus corporum coelestium patiuņtur, aptis horis , commentabitur. 79 Astronomiam quam popularem vocant tradet, d. Merc., horàvesp. horâ VI. Astronomiae primas notitias mathematicas , secundum Lectiones Cosmographicas a Cl. pe GELDER editas, tradet eodem die EE E a STE A AE RE E T Singulos suos auditores, ad coelum , tubi optici ope, per- lustrandum , aptis temporibus evocabit. Si qui sint qui Chronographiae et Calendariographiae operam dare cupiant, in auditorum commodum horas constituet. P. O. vAN DER Cuuws , titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem tradere paratus est diebus et horis, quae auditoribus convenient. J. C. E. Broun, Litterarum Germanicarum Lector, aget de Gorran Tragoedia, cui nomen iii diebus Martis et Veneris 'hotå' post meridiem s uein eiiie te Sla EUR ee Grammatices Germanicae imperitos Grammaticam docebit, et imperitioribus, scriptis facilioribus ad intelligendum expli- candis, vacabit, horis et dièebus dein indicandis. W. Fusmne, Litterarum Anglicarum Lector, explicabit SHAKES- PEARII Tragoediam , quae Romeo and Juliet vocatur, Poetaeque Moorr carmen cui titulus: Zalla Rookh, diebus Martis et Venena bors ipostımeridiom iins o sidha i iie ia oii Litterarum Anglicarum minus peritis privatis institutionibus aderit, diebus et horis, quae illis convenient. VII. NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM NAVARUNT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDOCCXLIHM. E FACULTATE | © FACULTATE | E FACULTATE | E FACULTATE | © FACULTATE PHIL. THEOR. CUNCTUS DISC. MATH. ET LITT. HUM. MEDICA. JURIDICA. THEOLOGICA. ET PHYS. NUMERUS. 181 260 102 7 In hunc numerum. excepti sunt 139, qui nomen in albo professi sunt, eo tantum consilio, ut hic examinarentur, ceterum in diversis Athenaeis versantur. i SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADEPTI SUNT IN: ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCCCXLII AD DIEM VII FEBRUARII MDCCOXLIV. Anso MDCCCXLIII. d: 13 Febr.: HERMANUS HENRICUS © VERMEULEN, Sylva-Duc., def. Thes. J. U. D. cum laude. d: 20 Febr. GrerARDUs. AntonIus Vos pe WArL,: Zwollanus, publice def. Diss. de kypotheca minorum in bonis tutorum, J. U. D. cum laude. d. 6 Mart: FerDNaNDus Hueo Bensamın von Horr, Harderovic., def. Diss. de mytho Helenae Buripidede , P. T. M. et L. H. D. magna cum laude. d: 7 Mart. Franciscus Joannes Perrus Torrens, Roterod., J. U.D., def. -Diss. cont. guaestiones Anacharsideas , Ph. Th. M: ét L. H. D. cum laude. d. 18 Mart. Marnus Henricus Damme , Medioburg., publice def. Diss. de Perinaei ruptura, M. D. magna cum laude. Marnus Isaacus VERKOUTEREN, Gertrudaberg., publice def. Diss. cont. observat. circa dentitionem, M. D. magna cum laude. d.27 Mart.. Jomannes Rens,- ex. Prinsenhage, publice def. Diss. cont. quasdam observationes morborum, M. D. cum laude. d. 28 Mart. HrNrIcUs GeraRrDUs Hamaker, Leidensis, def. Spec. de non- nullis Lysiae orationibus, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. d. 5 April. Marrias Husrrtus Barra, Mosa-Traj., def. Diss. de mu- nere ministerii publici in causis civ., J. U. D. cum laude. d. 6 April. Antonius Franciscus vAN Lreror, Endhoviensis, publice def. Diss. de cardialgia, M. D. magna cum laude. d. 7 April. Jonannzs Gtorerus ScuuUMAcCHER , Roterod. , def. Thes. J. U. D. cum laude. } Franciscus Joannes Henricus van Giuse, Rosavallensis, def: Thes. J. U. D. cum laude. 11 82 d. 8 d. 25 d. 26 d. 27 SERIES CANDIDATORUM CET. April. Saromon HoveN, Delfensis, publice def. Diss. de brachii exstirpatione, M. D. cum laude. Ernestus ANTONIUS JORDENS, Daventriensis, def. Di de juris provinc. Transisalaniae fontibus, J. U. D. magna cum laude. ABRAHAaMUS vAN Eyk ByreveLm, Warmondanus, def. Diss. dë Art. 127 Cod. de re judic. in. causis cw., J. U. D. magna cum laude. April. Jomannes Norrtaenius van Erssrork, Haganus, def. Diss. de Peregrinis, ex jure Neerl., J. U. D. April. FreEDERICUS Janus BurxrRs , Rekker-Gelrus, publice def. Diss. de Cardialgia, M. D. cum laude. ANTHONIUS JOHANNES GUALTHERUS VAN ÅNROOY , Zalt-Boemel. , publice def. Diss. de’ Bronchotomia, M. D. cum laude. April. Janus Jacosus Sourer, Amstelod., publice def. Diss. de constitutione hominis individua, M. D. magna cum laude. JoaAnnEs GOTHOFREDUS HengrIcuUs Romsgovrs, Amstelod., publice def. Diss. de plantarum radicibus, M. D. cum laude. April. Jacosus Jomannzs TrpINe van BerKHout, Amstelod., def. Diss. de fluxubus Thermo-electricis cet., M. M. et Ph. N. D. cum laude. Maji. Dronysıus Burerr, Roterod., publice def. Diss. de Theueteto, Platonis dialogo, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. Maji. Perrus AprIANUs NortER, ADR. F., Roterod., M. D., def. Thes. Art. Obst. D. Maji. Asranmamus vaN Eyk BYLEVELD, Warmondanus, det: Diss. de furti delicto, Jure Attico, Ph. Th. M. et L. H. D. cum laude. Hvuco CaroLrus Nourarnivs, Amstelod. , def. Thes. J. U. D. cum laude. Maji. Gurmmus Cornsius Meurs, Haganus, def. Diss. cont. interpretationem legis } Dig. de mortuo inferendo, J. U. D. Maji. Jacosus CHRISTIANUS REEPMAKER , Roterod. , def. Diss. de Gui- lielmo I ,arausiaco , libertatis religiosae defensore ,J. U.D. magna cum laude. SaLomon Hoven, Delfensis, M. D. def. Thes. Chir. D. Junii. ÅBRAHAMUS DES ÅMORIE VAN DER HorvEN, Roterod., publice def. Diss. de Joanne Clerico, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. Idem A. pes AMORE vAN DER HorveN, publice def. Diss. de Phil. a Iimborch, Theol. D. magna cum laude. SERIES CANDIDATORUM CET: 5 88 d. 7 Junii. JOANNES ÅDRIANUS SCHELLEKENS, Roterod., def. Diss. de bronchitide acuta, M. D. cum laude. BAsTIANUS CORNELIUS VAN ErTEN, Gorcumens., def. Th. J. U. D. cum laude. d. 10 Junii. Joannes van DeLDeN , Daventriensis , def. Diss. de privilegiis inventorum (Octrooijen), J. U. D. magna cum laude. d. 14 Junii. CaroLrus WuarLmus VoLLeRrArr, Haganus, def. Diss. de Ptyalismo, M. D. magna cum laude. Antonius Pavrus Paruirrus Kist, Haganus, def. Diss. de catarrho pulmonum chronico, M.D. magna cum laude. GuILIELMUS FREDERICUS CAaroLus DıssETs, Mosa-Traj., def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 19 Junii. Hecror FrREDERICUS THEODORUS vAN Scmarck, Montensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. ÅBRAHAMUS SIEWERTSZ VAN REEsEMA, Roterod., def. Diss.. de vi cognoscimenti, quoad mercium possessionem, J. U. D. d. 20 Junii. Josrrmus AnrtoNIUs DELHEZ, Dordracenus, M. D. def. Th. Ch. D. 'FREDERICUS CaroLUs Taroporus DEELEMAN, Amstelod., def. Thes. J. U. D. cum laude. ; JonaANNEs vAN Vuoren, Campensis, def. Diss. cont. quaestionum Paulinarum Caput unum, Theol. D. magna cum laude. d. 21 Junii. Janus Post, Vlaardingensis, def. Diss. de signis ex lingua petendis, M. D. cum laude. d. 23 Junii. PETRUS VAN DER MErR MomR, Goesanus, def. Thes. J. U. D. d. 24 Junii. Perrus Fraxciscus Orren, Harlemensis, def. Diss. de Angina membranacea, M. D. cum laude. CHRISTOPHILUS TER LAAG, ex Wildervank, def. Diss. cont. observa- tiones nonnullas , M. D. cum laude. d. 26 Junii. CornzrLIs vaN Ersınea , ex Wommels, def. Th. J. U. D. cum laude. Turoporus Nıcoravs Hoxorrws Brrrs, Rosavallensis, def. Diss. cont. annot.ad Lib. I. Tit. V. Sect. 1. Cod. Jur. Merc. Neerl., J. U.D. cumlaude. GUILIELMUS VOORBEYTEL CANNENBURG, Zirizea-Zelandus, def. Thes. J. U. D. cum laude. i à Lupovıcus Henrıcus CorxzLIus Inern-Hovusz, Bredanus , def. Thes. J. U. D. cum laude. EEF 84 l SERIES CANDIDATORUM CET. d. 27 Junii. Cuarīıstranus Wynanpus Husrecart, Leidensis, J. U. D. Tınco Marrtınus WenrtnoLr ‚ex Heerenveen , def. Th. J. U. D. cum laude. Henricus NıcoLĘaus FrErRIKS, ex Vleuten, publice def. Diss. de Scarlatina, M. D. cum laude. Herexnrıcus AALBERS, Doetinchemensis, publice def. Diss. de diabete mellito, M. D. cum laude. i d. 28 Junii. Gurrmus AGcaTmoN NIıcoLAUsS ABERSON, Amstelod., def. Thes. J. U. D. cum laude. JACOBUS ÅLEXANDER EnscHEDÉ, Harlemensis , def. Diss. de chlorosi puellarum, M. D. cum laude. GERBRANDUS lenatTIus Joannes LropoLDUS MARIA VAN SASSE VAN YssELT, ex Boxmeer, def. Thes. J. U. D: cùm laude. LroroLpus BALDUINUS CONSTANTINUS LUDOVICUS. VAN ŠSASSE VAN YsseLT, ex Boxmeer, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 29 Junii. JomANNEs ERNESTUS DE KuERK , Dordracenus , def. Thes. J. U.D. HENRICUS ALEXANDER vAN Dyx, Amstelod., publice def. Diss. cont. ` Fragmenta operis Aristot. de civitate Athen. P.T. M. et L. H. D. cum laude. GUILIELMUS FREDERICUS GrorcIus Lupovicus François , Haganus , def. Thes. J. U. D. cum laude: Perrus van Meurs, Harlemensis, def. Diss. de natura morbi a Thucydide descripti, M. D.. cum laude. Carorus Jomannes RiıcmarDus NosEL, Transisalanus, publice def. Diss. de Cessione, J. U. D. magna cum laude- d. 30 Junii. Rorrand Janus Bouricius , Leovard. , def: Th. J. U. D. cum laude. Janus DıprERIcuUs van Kerwica VerscuuuR, Awollanus, def. Diss. de judiciis contřraventionum cet., J. U. D: cum laude. Lronardus Jonannes Ruyssenarrs, Roterod., def. Diss. de Cogar- throcace, M. D. cum laude. : ALBERTUS Carmara Morenscnor, Bergensis ad Zomam , publice def. Diss. de Haematemesi, M. D. cum laude. ÅLBERTUS VAN DEN BRANDELER, Dordracenus , def. -Diss. de arbitrio judicis in poenis irrogandis; J. U. D. cum laude. d. 1 Julii. Josermus ALEXANDER Fues, Bredanus, publice def. Disi cont. observationes medico-practicas, M. D. cum laude. SERIES CANDIDATORUM: ĠET. 85 Jomannes Smurs, e prom. Bonae Spei, def. Diss. de Hrysipelate , M. D. magna cum laude. RupoLrHUs GurmeLMmUs Janus Ketsen, Drusoburgensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 19 Julii. Armus FreDERIcCUS ELrroporus Tesra ,' Civis Neerlandus, Constantinopoli natus , def. Diss. de Conjugiis jure Moslimico ; FU. D. magna cum laude. d. 14 Sept. GERARDUS ĢGUHIELMUS ALEXANDER Puaar, Leidensis, def. =- `Diss. cont. Žist. morborum in Clinicé Cl.: Pr. v. d. Hoeven observato- rum, M. D. magna cum laude. d: 16 Sept. Lupovrcus JAcoBUsS ANTONIUS Torens, Roterod., def. Diss. de successione ab intestato cet., J. U. D. cum laude. d. 183 Oct. PETRUS FREDERICUS EDMUNDUS VAN WINTERSHOVEN , Mosa-Traj. , def. Thes. J. U. D. cum laude. ` d. 23 Oct. Jomannes GureLmus Scmick , Haganus, def. Diss. de medi- camentorum cuti applicatione, M. D. magna cum laude. GERARDUS DE CLERCQ, Amstelod., def. Diss de Societate mercatoria Neerl., J. U. D. cum laude. d.30 Oct. Turoporus Ienarıus BernarDus Bastian, Leidensis, def. Diss. de cauteriis, et movis, M. D.. cum laude. d. 2. Nov. Hermannus CaroLUs AnToNIUs TuremE, Arnhemiensis, def. Diss. de imperantis circa aggeres in Gelria jure, J. U. D. cum laude. d. 8 Nov. Hıpbo HaLrBERTSMA , Bolsvardiènsis, def. Diss. de Leeuwenhoeckii meritisin quasdam partes Anatomiae microscopicae ,M. D. magna cum laude. FRANCISCUS LESUEUR FLECK, € pr. Bon. Spei , def. Diss. de Leeuwenhoeckii meritis in guasdam partes Anatomiae microscopicue , M. D. magna cum laude. d. 8 Nov. Casparus Josermus vAN HAAsTERT, Samarangensis, publice def. Diss. de litis contestatione, J. U. D. cum laude. d.21 Nov. CAROLUS JOHANNES PHILIPPUS VAN DEN Berem, Arnhemiensis , def. Diss. de emancipatione, Jur. Romani D. d. 25 Nov. Hermanus Asrranmamus Brom, Roterod., def. Diss. de scro- phula mesenterica, M. D. cum laude. d. 27 Nov. Lronarnus Hermannus VerwEY, Franequeranus, M. D. def. Thes. Art. Obs. D. 86 d. d. d. d. d, aa d. SERIES CANDIDATORUM CET. 80 Nov. GumīrLmuS CORNELIUS DE Jonet, Zirizea-Zel. , def: Th. J. U. D. 6 Dec. Antonius MARTINUS VERHOEF, ex Beusichem, publice def. Diss. de spasmo seriptorio, M. D. ‘cum laude. 12 Dec. Prerrus van DeLDEN, Daventriensis, def. Diss. cont. Zheses quasdam elaboratas, M. D. magna cum laude. Marnus Henricus Damme, Mediobúurg., M. D. def. Th. A. O. D. .13 Dec. Martas De Vries, Harlemensis, publice def. Diss. de Žistoria Polybii pragmatica, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. .l15 Dec. GvurLæLmus MEKERN , Gorinchemensis, def. Th. J.U.D. cum laude. 16 Dec. Eerprus Benrnicrus WATERMEYER, e prom. Bonae Spei, def. Diss. de jure patronatus, Jur. Romani D. 22 Dec. Perros Jacosus EyssELL, Haganus, def. Thes. J. U. D. .28 Dec. GrEoreIus Perrus JACOBUS VAN DEN anam Antverpiensis , def. Thes. J. U. D. Janus Bronerrs, Amstelod., M. D: , def. Thes. A. O. D. HENRICUS GUILIELMUS ADLER , Paderbornensis, M. D. , def. Th. A. O.D. Anno MDCCCXLIV. .13 Jan. Marnus CORNELIUS VAN DE Graar, Amstelod., def. Diss. de hydrope ovarii saccato, M. D. cum laude. . 15 Jan. CAROLUS JOANNES FREDERICUS KNEPPELHOUT, Leidensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. . 20 Jan. CHRISTOPHILUS TER LAAG, ex Wildervank , M. D., def. Th. A. O. D. .23 Jan. JEREMIAS AcaTHUS Taroporus SrerNa Weiran, ex Lekker- kerk, def. Thes. J. U. D. cum laude.: . 26 Jan. NıīıcoLraus JacoBus GUILIELMUS SMALLENBURG , Leidensis, def. Diss. de dissolutione matrimonii cet., J: U. D. cum laude. 2 Febr. PavLtus Josernus ScHILLEMANS, Oosterhoutanus , publice def. Diss. de peremptione sec. art. 219 0. C:, J. U. D. cum laude. . CORNELIUS GERARDUS BYLEVELD, Neomagensis, def. Diss. de pactis illicitis in 0. 0: Neerl., J. U. Do cum laude. 5 Febr. ANTONIUS CORNELIUS HERMANUS VAN DEVENTER, Amisfur- tensis, def. Diss. de Tctero, M. D. cum laude. FATA ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE INDE A. D. IX FEBR. MDCCCXLIV AD D. VII FEBR. MDCCCXLY. RECTORE MAGNIFIĆO GERARDO SANDIFORT, ACADEMIAE ACTUARIO JOANNE MATTHIA SCHRANT. ACTA ET GESTA IN SENATU. A. 1844. Die 20 Aprilis. Senatus luget obitum Viri C1. H. E. WEYERS, Prof. ordin. in Fac. Phil. Theor. et Lit. Humaniorum. A. 1845. Die 11 Januarii. Senatus obitum luget Viri Cl. P. J. UYLENBROEK, in Facultate Disciplinarum Math. et Phys. Prof. Ord. Senatus designavit quatuor viros, quorum nomina ad Regem deferan- tur, ut inde Rectorem Magnificum in proximum annum legat , Viros Cl. H. G. TYDEMAN. J. H. SCHOLTEN. A. H. van DER Boon MescH. A. RUTGERS. Candidati, e quibus Actuarius creetur, designati sunt Cl. J. R. THORBECKE. G. C. B. SURINGAR. J. H. SCHOLTEN. A. H. van per Boon MescuH. 88 ACTA ET GESTA IN SENATU. Die 5 Februarii. Lectae sunt literae Curatorùm d. 3 Febr. h. a. cum apographo Edicti Regii d. 80 Januarii 1845, quo in annum acade- micum sequentem Cl. H. G. Typeļman constituitur Rector Magnificus. Rectori futuro decernuntur a Senatu Assessores, Viri CL J. H. SCHOLTEN. F. KAisER. P. HOFMAN PEERLKAMP. ` - C. PRUYsS VAN DER HoEvEN. Curatores ad Senatum miserunt decretum Regium d. 7 Jan., quo munus . Professoris Ord. in Facultate Literaria et Interpretis Leg. Warneriani tribuitur Viro Cl. T. G. J. JuUYNBOLL, Professori Gro- ningano; et in Fac. Disciplinarum Math. et Phys. Cl. J. G. ERMERINS , itidem Professori Groningano. Recitatum deinde est edictum Regium d. 7 Jan., quo Cl. F. KAISER Prof. extraord. declaratur Prof. Ord. in Facultate- Disc. Math. et Phys. Edicto Regio ejusdem diei Cl. J. M. Scaurant Facultati Phil. Theor. et Lit. Hum. in hac Academia adscriptus, declaratur Prof. Ord. in locum Cl. SIEGENBEEK , rude donati. Die 8.Februarii. Rector retulit Cl. J. R. THORBECKE- creatum esse Aca- demiae Actuarium in annum sequentem. Rector cum Senatu cacterisque Professoribus in Auditorium majus descendit et orationem recitavit, de Sebaldo Justino Brugmans, praeclaro naturae interprete. SERIES LECTIONUM HABENDARUM A DIE II SEPTEMBRIS MDCCCXLIY. FACULTAS MEDICA. G. SanprrorT Anatomiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mer- Giris dovis et Venerisii ir sainta Eaa EN RGE r Physiologiam , Anatomė comparata illustratam , iisdem diebus ` Methodum secàndi cadavera, quotidie , hiberno tempore . . M: J. MacouELYN quantum rerum suarum ratio patietur, juven- tutis Academicae commodis inservire paratus est. J. C: Brorrs Theoriam disciplinae Chirurgicae exponet , diebus Martis; Merouni teti Venenon nno nuhaa pe E a Exercitationibus Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, vacabit: giiotidiein t4 Kint. es; Aiii WE YEO. pei eei Collegio Casuali, diebus Lunae et Jovis .... . n. - <-. Operationib. Chirurgicis hiberno tempore , horis dein indicandis. Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam docebit, die- bus Lunae, Martis, 'Mercurii et Jovis .. . . nn. u. Medicinam Forensem , die Mercurii et Veneris . . 0.. C. Prurs vaN DER Hoxrven Pathologiam docebit , diebus Lunae, Mercunte V anenai. o anean i awat ai ai ational aidi ri Mediċinam Practicam cum exercitatione in Nosocomio Aca- demiçoyigudtidieisihi miina a. n nR] Tihs Ja Historiam Medicinae. tradet , diebus Martis et Jovis . :.. G. C. B. Surnear Therapiam generalem docebit, diebus Martis, Jovis ak Satrio ti taure DE aa E aent. iD. oloni Pharmacognosin et naturalem remediorum Historiam, diebus LunaejedMorciriivot Veneris MuiAziE h. JKn ion. rra Therapeuticum remediorum usum indicabit, d. Merc. et Ven. Doctrinam morborum singularium, eorum praesertim, qui diuturni vocantur, interpretabitur, d. Lun., Mart. et Jov. 12 horå X. TA: THTT: XII. VIII. 90 SERIES LECTIONUM. Praxin medicam, ad lectulos aegrotantium , moderabitur , dióbus: simgulis si, aE E E G SENE T C. Prurs van DER HorveN et G. C. B. Surmcar disputandi exercitiis praeërunt, die Jovis.. s 1a s a a RA e ae p i FACULTAS JURIDICA. H. G. Typreman Encyclopaediam Juris tradet, diebus Lunae, Martis et Mèlcurii ibis oari in ae vi Jus mercatorium , diebus Martis et Veneris... ...... ofdie Jovistes. aeta phonrna aoti inio Oeconomiae Politicae principia ad patriam nostram adplicata, dièbus“ pumacnet Jovi t sn. Hiner AP Ere E ENAN et-die Veneris Srii pisie TPES, NORUNN ap Statisticam Patriae describet , dieb. Martis, Mercurii et Veneris C. J. van Assen interpretabitur libros Digestorum, diebus Lunae, Martis et Mémurni osibinn ui rao a e R A Institutiones Juris Civilis Romani, d. Lun., Mart. et Merc. Gazı Commentarios Institutionum , et selectos auctorum clas- sicorum locos ad Jus Civile pertinentes, horis postea con- stituendis. 3 Jus Civile hodiernum , diebus Jovis et Veneris . ..... R, diè‘ Lunae” g APESE U oE HSGN va Ordinem judiciorum et rem judiciariam privatam cum exer- citationibus forensibus, die Jovis. . .. . . o emu.. die: Manorina EU RRN anisat E gr H. Cocx tradet Ordinem Judiciorum Criminalium , diebus Lunae , Martis et Mercurii hi tnni aE iay E HARE Jus Publiċum et Gentium, diebus Lunae , Martis et Mercurii Jus Criminale, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis . . Jus Naturale, diebus Lunae, Martis et Mercurii . ..... J. R. TaorgecKE explicabit Historiam Juris Romani, diebus Martis, Jovis ets Venés t in brinat MIS uisu. dwie Historiam- Europae diplomaticam a regno, Lupovrcı XIV usque ad Congressum Viennensem , d. Mart. , Mere. et Jov. SERIES LECTIONUM. FACULTAS THEOLOGICA. W. A. van HencEL Epistolam Pauli ad Romanos interpretabitur , diébus‘ Lunae, Mercurii- et. Veneris -s.u HUNAR iy gi horâ VITI. Hermeneuticam librorum Novi Testamenti tractabit, diebus Martisiet Jovis! i ot ene e e Aa SAE o RNE VIII. De praecipuis Theologiae Dogmaticae capitibus auditores interrogabit, diebus Jovis et Veneris ....... naua IX. Cum Theologiae studiosis provectioribus de variis rebus gravioris argumenti familiariter colloquetur, die Veneris sqq. Oratoriae Sacrae exercitationibus praeërit, die Jovis I N. C. Kirst Historiam Ecclesiasticam docebit imprimis antiquam, diebus Lunae, Martis et Mercurii .... oono cnn aena. XH. Christianae morum Disciplinae partem exponet cum theoreti- cam, tum asceticam, diebus Lunae, Mercurii et Veneris XI. Doctrinae Christianae Historiam tradet, die Martis . .... XI. Bt:dJovis arda opheine a a a e e o RN yri XII. Ignatii et Polycarpi Epistolas interpretabitur, die Veneris . XII. Exercitia disputandi moderabitur, die Saturni. . ...... TI. Orationibus Sacris praeërit, die Martis .... s... E: J. F. van Oordt, J. G. Fru., Theologiam Christianam Theore- ticam tractabit, diebus Martis, Mercurii, Jovis et Veneris . . Xis Evangelium Johannis cum commilitonibus legere perget; dibbas Emne a e a R, HE wE X. ot MercuMk sis areia a a RSR ta h A TA: Theologiam pastoralem tradet, die Mercurii. ........ I. ötrdoyis i vakigi dh Tis V oE AA ES XI. Publice disputandi de locis Theologicis opportunitatem prae- Donma to Saturi oo ARER H E a RAE y Y I. J. H. Scnorren, Prof. Extr., Theologiam Naturalem exponet, dibbus Enie tonk an kaain a i a i; St VE OGE y o ana aa aia unaia XII. Introitum tradere perget in singulos libros N. F., dicbas Martis; Joviset Veneris iok da AA erana WORN I. 9i 92 SERIES LECTIONUM. FACULTAS DISCIPLIN. MATHEM. ET PHYSIC. C. G. C. Remwarprt Rei Herbariae fundamenta tradet, diebus Dùnae,! Martis et, Mercuni- . s. < atatsd 49 ensi Canan Plantarum Historiam. illustrabit, verno et aestivo tempore matutino , iisdem diebus et Jovis . . . n anmol Ja an : J. DE GELDER Civium academicorum studia adjuvare paratus est, si qu sint, qui mathematicarum disciplinarum Capita selecta sibi explicari cupiant. P. J. UYLENBROEK Physicam docebit experimentalem, Aibak Lunae, Martis; Mėrcuri setalovis ornoa a iea h A E E Physices theoreticae primas notitias tradet, d. Lun: et Mart. Arithmeticam Universalem sive Algebram explicabit , die Jovis et. iV onetis pirun deriera aea o Aa an J. vAN DER HogvEN Zoologiae fundamenta trådet, d. Lun., Mart. et Merc. , Anatomen et-Physiologiam comparatam, d. Jov. et Ven. aestivo tempore: it pirenats dea wor a a ANE a Geologiae elementa exponet, diebus Martis et Jovis ~ . Quaedam capita anatomes microscopicae docebit hora dudi- toribus commoda. A. H. vaN per Boon Miscu Chymiam corporum inorganicorum exponet, dièbus: Lunae , Martis , Mercurii et Jovis .... -à Chymiam, quae anorganica vocatur, docebit iisdem diebus Artem pharmaceuticam theoreticam et experimentalem ex- ponet, diebus Lunae et Mercurii. . . . .. o o cna i. Oeconomiam ruralem tradet, diebus Martis et Jovis . . . Experimenta instituendi artem docebit, et Exercitia practica in Laboratorio moderabitur quotidie. G. J. Vegpa{m, Prof. Extr., elementa Geometriae planae et Tri- gonometriam rectilineam tradet, die Mercurii . . .... ~. die. dJoyis. e hitid Aie a eai na A et: die Veneris siii Ait e Ea a e a a ERN Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam , hujusque usum explicabit , diebus Martis et Jovis -tuag i. iaci i uei VII. SERIES LECTIONUM. Geometriae analyticae primas lineas ducet, hujusque doctrinae usum in Geometriâ, tum“ elementari tum sublimiori, monstrabit, diebus Lunae et Mercurii . >... n. oaa. Geometriam. describentem docebit, semel. per hebdomadem ;. Calculum differeùtialem et integralem bis per hebdomadem tradet, itemque Mechánicam analyticam; dies et horas autem , quantum fieri potest, in Auditoraum commodum constituet. Methodum docendi Matheseos elementa futuris Gymnasiorum praeceptoribus explanabit; de die et de hora constituendà dein cum Commilitonibus conveniet. F. Kaser , Prof. Extr: , Astronomiam Theoreticam tradet, diebus Lunae; Martis o Mèrcniwbt Jovis ISHN A FIS ES, Astronomiam Practicam , iisdem diebus . ... 7. o 2r.. Artis observandi exercitiis quotidie praeërit. - Provectioribus discipulis, disquisitiones Cl. HANsEN, aliorum- que, de perturbationibus, quas motus. corporum coêlestium patiuntur, aptis horis, commentabitur. Astronomiam quam popularem vocant tradet, d. Merc., horå vesp. Astronomiae primas notitias mathematicas tradet eodem die, STEN COSTIN GME DNE T ONTEN TRT S E N horâ vespertin Singulos suos. auditores, ad coelum, tubi optici ope, per- ` lustrandum, aptis temporibus evocabit. Si qui sint qui Chronographiae et Calendariographiae operam dare cupiant, in auditorum commodum horas constituet. horå FACULTAS PHIL. THEOR. ET LIT. HUMANIORUM. M. SıEcENBEEK Historiam Patriae, ad ductum Compendii, a se . editi, enarrabit ,. diebus. Mercurii ... .. .. ASWI Dni Jóneiei V oderia jsn s Ana nupa Rp. a SE, Exquisita VonprLr poëmata selectis auditoribus gratis ex- plicare paratus est, horis postea. constituendis. Exercitia oratoria moderabitur, hora, auditoribus commoda. J. Baxe interpretabitur Eurrnis Aandromacham ét PLATONIS de Republ I, diebus Lunae, Martis et Mercurii.. : .-... 93 TI. 1 e VII. 94 SERIES LECTIONUM. Antiquitates Atticas tradet, diebus Lunae et Mercurii . . . Scholas Paedagogicas habebit, iisdem diebus .. ...... P. Horman PrrrRLKAMP explicabit Historiam Universalem, dieb. Lunae, Maztis;eti Mercurii: tarsas didia AA L ANAN Interpretabitur C. Corner Tacırı Dialogum de Oratoribus , sive de caussis corruptae eloquentiae: et Q. Horari FLACCT Epistolas: isdem diebus sirti Rn Aa aa ii G. L. Manna Antiquitates Romanas tradet, d. Lun., Mart. et Merc. Historiam Artium et Doctrinarum studii apud Romanos ex- ponet, diebus Jovis ét Venes iir PGC N GE eF J. M. Scaranrt praecepta styli Neêrlandi seu Eloquentiae, nec non Oratoriae artis externae, tradet, dieb. Mart., Merc. et Jov. Sacrae eloquentiae historiam criticam, cum veteris tum re- centioris aevi , enarrabit, dieb. et horis auditoribus commodis. A. Rurcers Michae Vaticinia et Psalmos selectos interpretabitur , diebus‘ Lunge 6t Martis ian n eet aaa et die Mercwii <, artigos iaoa A Primum Regum librum cursoria lectione tractare perget , d. Jovis Antiquitates Israëlitarum explicabit, d. Lun. , Mart. et Merc. Scholàs de Grammatica Hebraea , additis analyticis exercitiis , habebit diebus Lunae, Mercurii et Veneris... ..... Literarum Arabicarum et Syriacarum elementa tradet, dicb. Martinsek Joris iea c aa e is et idio: Matisia inpri a E A S AE, Chrestomathiam Arabicam Cl. KOSEGARTENII provectioribus interpretábitur , dio Eiaeiee a E A E Chàrestomathiam Syriacam Kırscnii a Cl. Berynsteri iterum editam die Veneris: i; t. Ao aada Aar Si qui sint, qui linguae Sanskritae elementa sibi explicari cupiant, eorum studia lubentissime adjuvabit. Grammaticam Sanskritam docebit et Anthologiam Sanskritam a Cl. Lasseno editam explicabit ,. die Lunae . . 0. =. et-die-Jovis yii aloh teau oti tetanya XII. XII. I—II. Hitopadesam et Mahabhörület interpretabitur, die Saturni V—VIII. SERIES LECTIONUM. J. Baxr et P. Horman PRERLKAMP praeërunt disputandi exerci- tiis, diebus Jovis e <- =.. a E A E E ETE U Lectiones de Logica, Metaphysica et Philosophiae Historia dein, quando vacuo loco prospectum erit, indicabuntur. P. O. vaN pEr Caus, titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem tradere paratus est diebus et horis, quae auditoribus “convenient. ; J. ©. E. Broun, Litterarum Germanicarum Lector, aget de Gorta dramate, cui nomen Jphigenia in Tauris, ejusdemque Carmine Hermanno et Dorothea, diebus Martis et Veneris horå post Maidionghis aena D eana AA REN p AIRES pi aiat Grammatices Germanicae imperitos Grammaticam docebit, et .imperitioribus, scriptis facilioribus ad intelligendum expli- candis, vacabit, horis et diebus dein indicandis. W. Fuemine, Litterarum Anglicarum Lector, explicabit SHAKES- PEART Tragoediam , quae Romeo and Juliet vocatur, Poetaeque Moors carmen cui titulus: Zalla Rookh, diebus Martis et Menerng hor post meridiem = 2 Pra AAE e NS Litterarum Anglicarum minus peritis privatis institutionibus aderit, diebus et horis, quae illis convenient. horåà 95 f. yI. NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM NAVARUNT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDCCCXLIV. E FACULTATE | E FACULTATE |£ FACULTATE | © TACULTATE | E FACULTATE |- GUNCTUS DISC. MATH. | PHIL. THEOR. | MEDICA. JURIDICA. THEOLOGICA. ET PHYS. (ET LITT. HUM.| NUMERUS. 178 284 93 9 37 601 À mea er e l mama" EET z in Facultate; Medica ai ipu. osista aosan 53 Pori LU Jundicas silii oero. sii ia ie 54 ” " AAE ale DO PIE A O EA AAEN 22 " ” Disc. Math: et: PhýS: cir iewi 1 ” ” Phil. Theor. et Litt. Hum. .. . 11 141 qui nomina in albo professi sunt, eo tantum consilio ut hic examinarentur, ceterum in diversis Athenaeis versantur. SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADÉPTI SUNT IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCOCXLIV AD DIEM VII FEBRUARII MDCCCXLYV. Anso MDCCCXLIV. d. 15 Febr. Marcus DE Groor, Haganus, M. D., def. Thes. A. O. D. d.27 Febr. ÅNTONIUS GERARDUS VAN DER Hour, Amstelod., M. D., def. Thes. Chir. D. : d. 1 Mart. Rrmuart Perrus Annæus Dozy, Leidensis , publice def. Diss. cont. Historiae Abbadidarum Vol. T. partem priorem , P. T. M. et L. H. D. magna cum laude. d.1l Mart. Joannes Smurs, e prom. Bonae Spei, M. D., def. Th. A. O. D. . d. 12 Mart. RupoLPrmus BrerNaRrDUSs Hoaırscure, ex Ginneken, def. Diss. cont. annotationes in Luciani negi nægacitov, Ph. Th. M. et L. H. D. cum laude. d..15 Mart. Liron HrertzveLD, Zwollanus, publice def. Diss. de actione civili juncta causae poenali, J. U. D. cum laude. d.23 Mart. Joannzs GrorcIus Fraser , Amstelod. , publice def. Diss. guate- nus in criminibus imputandis aetatis ratio sit habenda, J. U. D. cum laude. d.26 Mart. Janus Gerardus FreperIcus Estré, Amstelod. , def. Diss. cont. Horatianae prosopographiae Cap. ?, P.T. M. et L. H.D. magna cum laude. d. 29 Mart. Mıcmarr Jomannes DE Lanes , Alcmariensis, publice def. Diss. de societate anonyma, J. U. D. magna cum laude. d. 30 Mart. Jomannes Perrus SrErmanus BERENDS, Neomagus, publice def. Diss. cont. duas morborum historias, M. D. cum laude. FREDERICUS AUGUSTINUS VAN LAKERVELD BLANKEN, Goudanus, def. Diss. de Nephritide, M. D. cum laude. d. 19 April. CorxneLIus Smurs , e prom. Bon. Spei, M. D. , def. Thes. Chir. D. Idem C. Smurs, M. et Ch. D., def. Thes. A. O. D. 13 ao NE ! SERIES CANDIDATORUM CET. d. 20 April. Samur Bezeru, Roterod., publice def. Diss. de morbis foetus, M. D. cum laude. Joannes AprIAaNUS JosEPHUS vAN NèpERmasseLT, Amstelod., publice def. Diss. de aneurismate arteriae popliteae, M. D. magna cum laude. ` d.26 April. Isaacūs ARNOLDUS ZecrRs VEECKENS, ê prom. Bonae Spei, publice def. Diss. de causis interruptae usucapionis, J. U. D. Jonannes Henricus Perrus van Doorn, Mediob., def. Th. J. U. D. d. 30 April. AprIANUs SEBASTIANUS SEYENS, ex Budel, def. Diss. de methodo curandi pneumoniam Rasoriana, M. D. PuirLirrus Aveusrus CLAus, Roermondanus, def. Diss. de Uleere Noma, M. D. magna cum laude. d. 1 Maji. ADRIANUS VERHOEVEN, « ex Zuid-Beyerl“, def. Diss. de Žypo- chondria, M. D. d. 3 Maji. JacoBus GYSBERTUS JOUBERT. e prom. Bonae Spei, def. Diss: de secundis nuptiis, jure Romano, Jur: Romani D. d. 6 Maji. Turoporus LroroLpus Guruiermus MULLER, Haganus, def. - Diss. cont. Žist. dynamicae organicae aetatem Ktahlianam , M. D. cum laude. d. 8 Maji. Joannes Dav van per Hem, Medioburg., def. Diss. de aquae superfluae iw Flandria emissione et convent. d. %0 Maji 1843 Gandav., J. U. D. cum laude. d. 9 Maji. Perrus Joannes Kroon, Alcmar., M. D. def. Thes. Chir. D. Idem P. J. Kroon, M. et Ch. D., def. Thes. A. O. D: - d. 10 Maji. ADRIANUS CONSTANTINUS HRISTIANUS FREDERICUS VAN WINTER , Leidensis, def. Diss. de metamorphicorum saxorum origine, M. M.et P.N. D. d. 13 Maji. Carorus Berrend Henricus Rorer, Zwollanus, def. Th. J. U. D. d. 15 Maji. PEerrus Franciscus Orren, Harlemensis , M. D. def. Th. A. O. D. d. 31 Maji. Dant van Mezurs, Harderov., def. Diss. de cessione bono- rum, J. U. D. cum laude. ÅNTONIUS GERARDUS VAN DER Hour, Amstelod., M. et Ch. D., def. Thes. Art. Obst. D. l1 Junii. AnprEAs ScHoLrEN, Harderov., publice def. Diss. cont. duo febris intermittentis larvatae exempla, M. D. cum laude. d. 5 Junii. Nıcoravus Henricus van Cnaranrte, Roterod. , publice def. Diss. de Leeuwenhoeckii meritis in anatom. microscop. , M. D. magna cum laude. Pa SERIES CANDIDATORUM GET. BEJ Idem N. H. van Cnarante, M. D., publice def. Diss. de Magnetismo rotatione excitato, Math. Mag. et Ph. Nat. D. magna cum laude. AxnToNIUS Franciscus vAN Lieror , Endhoviensis , M. D., def. Th. Ch. D. Idem A. F. van Lırror, M. et Ch. D., def. Thes. A. O. D. d. 11 Junii. - Lupovrcus GUILIELMUS ÅDRIANUS SCHUURBECQUE BOEYE, Zirizea-Zel., def. Diss. cont. quaestiones qaasdam, J. U. D. cum laude. Franciscus AnTtoNIUS Taroporus Weve, Haganus, def. Diss. de origine et progressu testamenti factionis, J. U. D. cum laude. d. 15 Junii. AprIANus Joannes KortEwEG, ex Klundert, def. Diss. de reditibus vitalitiis, J. U. D. magna cum laude. i d. 17 Junii. LupoLPHUs TJARDA VAN STARKENBORGH, ex Wehe, def. Thes. ` J. U. D. cum laude. LUDOLPHUS ALBERTUS KERKHOVEN , ex Twello, def. Th. J. U.D. cum laude. d. 25 Junii. Jacosus URSEL DE KEMPENAER, Arnhemiensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. ; Jacosus Jomannes RamusENn, Amstelod., publice def. Diss. ad art. -170—172 Legis publicae, J. U. D. cum laude. PerTrRUs Tuomas van Braam vaN Son, ex Malacca, def. Thes. J. U. D. d. 26 Junii. ANGELUS EDUARDUS CORTVRIENDT, ex Ysendyke, def. Diss. cont. quaestiones duas, M. D. cum laude. d. 27 Junii. Joannes JAcoBUS vAN KRANENDONK, Delfensis, def. Diss. de vitiata pectoris forma, M. D. cum laude. d.28 Junii. Perrus Henrrcus KouwrNHovEN, Amstelod., publice def. Diss. de commotione cerebri, M. D: cum laude. AssuERUS DOYER, ABR. F., ex Joure, publice def. Diss. de ratione inter aetatis juvenilis Physiologiam et Pathologiam, M. D. cum laude. d-29 Junii. CornELIUS JAcogBus FoxKER, Medioburg., def. Thes. J. U. D. cum laude. GummwLrmts Jacosus Mounier, Leidensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. SamurL Exama, Leidensis, J. U. D. CORNELIUS VAN HEUKELOM, Amstelod., publice def. Diss. de assecu- ratione super vita, J. U. D. cum laude. es JonannEs van Brena KoLrr, Goudanus, publice def. Diss. de ab- w scessu cerebri. M. D. cum laude. } 13* 100 SERIES CANDIDATORUM CET: DrprRICUS GIsBERTUS VAN Eren, ex Veendam ; M. D., def. Th. A.O. D. Joannes Smurs, ex prom. Bonae Spei, M. et A. O. D., def. Thes. Ch. D. d. 6 Sept. Gurmmrmus DrorrIcus vAN OLDENBORGH, ex Willemstad, def. Diss. de phtisi pulmonum, M. D. cum laude. d. 80 Sept. GrrarDus Everardus Vos pe Warr, Zwollanus, def. Thes. J. U. D. cum laude. Lupovicus Josernus Vos pe WAEL, Zwollanus, def. Th. J. U.D. cum laude. ARNOLDUS MıcnarL Hermica, Zwollanus, def. Th, J. U.D. cum laude. .11 Oct. Dionysus CurIstTIaNus Nieuwenavrs , Daventriensis , def. Thes. J. U. D. cum laude. .12 Oct. Perrus Jacosus Husrgrus Jessé, Mosa-Traj., def. Thes. J. U. D. cum laude. .14 Oct. Jacosus Nıcotaus GopErRIDUS Sassen, Sylva-Duc., publice def. Diss. de societate commanditaria, J. U. D. cum laude. .15 Oct. Jacosus Penn, Dordracenus, def. Diss. de principiis organicis nutrientibus, M. D. magna cum laude. .16 Oct. MıcmarLis ApRIANUS RoopeNBERG, Delfensis, def. Diss. utrum phtisis sit contagiosa, nec ne, M. D. cum laude. PETRUS ÅLIDANUS VAN TOORENBURG, giym def. Diss. de scrofulosi infantium, M. D. cum laude. .17 Oct. . CorneLIus Everardus Hernsius , ex Moordrecht, publice def. Diss. de sonis cordis, M. D: magna cum laude. Jacosus De Lier, Roterod., def. Diss. cont. observationes ex clinice Cl. Pr. v. d. Hoeven, M. D. magna cum laude. . 18 Oct. (GERARDUS Janos BERKHOFF, €x Oosterhout, def. Thes. J. U. D. cum laude. .19 Oct. Perrus Jacosus WALRAVEN, Amstelod., def. Diss. de judice cantonali, J. U. D. .24 Oct: Francıscus Nannıne DE Vica, Hornanus, def. Diss. dè non- nullis Gymnastices praesidiis, M. D. magna cum laude. 30 Oct. Asranamus EverarDUs Simon Tuomas, Amstelod., publice def. Diss. de Morbo Syphilitico, M. D. magna cum laude. d. 7 Nov. Perrus Cornzsirus Visser , Haganus, def. Th. J. U. D. cum laude. d. 8 Nov. Perrus Funari, Roterod. , def. Diss. de Nicotiana, M. D. cum laude. SERIES CANDIDATORUM CET. 101 - d: 11 Nov. Caro Dıprrcus Lupovicus HanrcRAar, Leidensis, def. Diss. cont. Žist. morborum a. 1843—1844 in Ciuma Cl. Suringar obser- vatorum, M. D. magna ‘cum laude. d. 13 Nov. Abpranus .Hanrpors, Worcumeñsis, def. Diss: de Ciceronis oratione pro Q. Roscio, J.. U. D. cum laude. ; d. 15 Nov. Gvurmwrmus: Henricus Jacosgus Jores, Amstelod., publice def. Diss. de absentibus in causis criminalibus , J. U. D. magna cum laude. d: 21 Nov. Henrrcus GumairLmus Tromr, Amstelod., def. Thes. J. U. D. d: 27 Nov. Dıpercus CaroLus Munting, Sprangensis, M. D., def. Th. Ch. D. d. 29 Nov. Prerrus Joannes Nortier, Roterod., M. D., def. Thes. Chir. D. d. 7 Dec. Perrus Cyrrranus Gurmmermus KLurr, Leidensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. Rozrtor Houwrnk, Meppelanus, M. D., def. Thes. Ohir. D. d. 9 Dec. Jacosus CAROLUS GUILIELMUS QUARLES VAN Urrord , Haganus, def. Diss. de vi rationum evternarum in patriae nostrae cond. cet., J. U. D. cum laude. Joan Quarries vaN Urrord, Haganus, def. Diss. de-concilio status Frånc. et Neerl., J. U. D. magna cum laude. d. 13 Dec. Gurtmmimus CarIstTIANUS DE Bruyn, Haganus, def. Thes. J. U. D. cum luude. GUILIELMUS JOHANNES VAN DER Loon, Roterod., def. Th. J. U. D. cum laude. d. 16 Dec. PerRkus AprIANUs SanDeEÈk, Roterod., publice def. Diss. de actione negatoria, J. U. D. magna cum laude. Jasrarus MAURITS GANDERHEYDEN, Sylva-Duc., publice def. Diss. de locatione conductione operarum, J. U. D. magna cum laude. d.17 Dec. Joannes ArnoLDus Lerte, Briellamus, publice def. Diss. de primaria divisione actionum cet., J. U. D. ArnoLpUs Marinus Brom, Gorcumensis, def. Diss: de summaria ratione procedendi in causis civilibus, J. U. D. cum laude. d. 18 Dec. GuILIxLmus VAN DER Vut, Amstelod., publice def. Diss. de jure registrationis, J. U. D. AvevsTus NıcotAus Marnus Pir, exSoeterw., def. Th. J. U. D. cum laude. d.19 Dec. SamurL Wiıupscaurt, Amstelod., publice def. Diss. de consulatu maris, J. U. D. magna cum laude. 102 SERIES CANDIDATORUM GET. Joannes Perrus van Errex, Amstelod., publice def. Diss. de con- ditione foeminarum jure nostro, J. U. D. cum laude. SAamurL WıLLrams PARKER, Amstelod., def. Thes. J. U. D. ANDREAS ScuorteN, Harderovic., M. By def. Thes. A. O. D: Idem ANDREAS ScuorrTeEN, M. et A. O. D., def. Thes. Chir. D. d. 20 Dec. PavLUs GERARDUS TEN ZreLDAM GAanswyK, Haganus, def. Thes. J. U. D. cum laude. JANUS FREDERICUS HENRICUS VAN Dania; ex Epe, def. Thes. J. U. D. d. 21 Dec. Henricus Boursse Wixs, ex Brouwershaven , publice def. Diss. cont. observat. anatom. compar. de Squatina laevi , M. D. magna cum laude. Franciscus LESUEUR FLECK , e prom. Bonae Spei , M. D. „def. Th. A. O. D. - ` Anyo MDCOCCXLV. d. 9 Jan. Joannes :PavLus SrrickeR, Haganus, publice def. Diss. de mutatione homini subeunda, Theol. D. magna cum laude. d. 20 Jan. Josus Koston DE Bruyne, ex Noordwelle, def. Diss. de animi pathematibus, M. D. cum laude. Fraxcıscus LesvueuR FLeEck , e prom. Bonae Spei, M. et A. O. D., _ def. Thes. Ch. D. Nıcoravus Henricus van CuaranrTE , Roterod. , M. D. , def. Th. A.O. D. d. 21 Jan. MARTINUS DES ÅMORIE VAN DER HOEVEN, ihkan publice def. Diss. de nonnullis locis veterum scriptorum , Ph: Th. M. et L. H. D. magna cum laude. Idem M. DES ÅMORIE VAN DER HOEVEN, rakiy def. Diss. de furtis ew jure XIT Tab., J. U. D. magna cum laude. d. 3 Febr. AnerLIcUs ĦBouarnus CorTvRIEND, ex Yzendyke, M. D., def. Thes. A. O. D. d. 7 Febr. JOANNES BROEKHOFF , Leidensis, def. Diss, de glandula Thymi, M. D. cum laude. INCREMENTA MUSEI NUMMARII ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE MDCCCXLII—MDCOCXLIII. JANO VAN DER HOEVEN rectore maenrico. Quae hoc anno, partim donatione, partim emtione, Museo accesserunt varii aevi monùmenta , satis magni fuere momenti. j Ornatissimus Vir Juvenis J. D. F. Meijer, Hagae Comitis, dedit num- mum aeneum , satis rarum , Civitatis Phocaeae in Ionia, qui describitur in magno opere Mionnetiano Déscription de médailles antiques Grecques. Spectatissimus G. van Orden , Burgimagister, ut dicunt , Civitatis Zaanda- mensis, qui Muséum quotannis donis augere solet, dedit viginti et unum nummulos, tam argenteos, quam aeneos, Romanos (inter quos denarii Septimii Severi, Iuliae Paulae et Tetrici junioris) , Gallicos et Merovingorum Francicos, Anglo-Saxonicos, tum etiam, ut videtur, quippe quód genus nummorum nondum satis exploratum atque ideo cognitum est, populorum barbarorum, qui Septentrionem Europae incoluerunt. Hos nummos die 8 Februarii 1776 in littore prope Domburgum , in insula Walacria ( Walcheren) , emerat Adrianus Kluit, tunc Mediobürgensis Gymnasii Rector, postea per multos annos Academiae nostrae lumen. Possidet multos similes nummos, sed non omnes ejusdem generis, Museum numarium Societatis Scientiarum Zelan- dicae, quae Medioburgi est, quorum icones, 'sed cum explicatione non- numquam a vero aberrante, anho 1838 edidit Vir Cons. C. A. Rethaan Macaré, Numophylacii Mediobürgensis Praefectus. Speramus fore ut nobis etiam contingat nostros aliquando in lucem prodere. . Insuper dedit Spectatissimus van Orden, nummum apud nos non saepe obvium Coloniae Francicae Pondichery, ut et nummum ecclesiasticum plum- beum Malbodiensem (Maubeuge in Francia); tandem duos antiquos num- mos Siculos, anno 1842 ex illa insula in patriam allatos per Nobilissimum Virum van Hoogstraten. 104 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Vir Spectatissimus B. Klinkert Amstelodamo misit duos nummos rariores argenteos , Neerlandicos; quadratum Westfrisicum alterum, alterum rotun- dum Zelandicum. Ornatissimus P. Verkade, Tabellio Flardingensis (Notaris te Vlaardingen) y Numismaticus patrius notissimus , nobis misit nummos aeneos Reipublicae Graecae, Capo d'Istriâ, Viro Illustrissimo, Praefecto, cusos. Tandem Vir Clarissimus J. van der Hoeven copiam nostram monetae chartaceae, quam variarum regionum ex duobus Orbis terrarum partibus majoribus, Europa scilicet et America, tam Septemtrionali, quam meri- dionali, possidemus, auxit moneta ejus generis Suecica, quam ex peregri- natione Scandinavica nobis attulit. Coëmti sunt permulti nummi omnis fere aevi et varii generis multorum populorum , aurei, argentei, aenei, in quibus commemorandi videntur, ex Graecis et Romanis: tetradrachmum insula Thasi et aureus Sabinae Augustae, Hadriani Imperatoris uxoris, mense Martio anni 1842 inventus prope pagum ditionis Ultrajectinae Vechten, ubi Castrum Romanorum fuisse apparet. Pretium hujus nummi rari, cum effigie Deae Vestae in parte postica, (quod 14-florenis Neerlandicis nobis comparavimus) in opere Mionnetiano censetur 60 Francorum; — praeterea nummus argenteus Marci Amrelii, ut et aenei alii, prope eundem pagum , itaque etiam in solo- patrio, inventi. : In nummis medii quod dicitur aevi aureus nummus Frederici Burggravii Norimbergici commemoratione dignus est, ut et alius, itidem aureus, Rudolphi a Diepholt, Episcopi Trajectensis. In Neerlandicis nummus memorialis Zelandicus , anno 1584 cusus , G. C. B. SURINGAR. ` J. H. SCHOLTEN. A. H. van per Boon Mesca. A. RUTGERS. VJL 6 Februarii: Lectae sunt literae Curatorum d. 16 Januarii, nuntiantes regio decreto Cl. ScHoLTEN , Prof. extraord. in Fac. Theol. ; creatum -esse in eadem Facultate Prof. Ordinarium. Epistola Curatorum d. 6 Febr. accepit Senatus decretum regium d: 80 Jan., quo“COl: JH. ScnoLtTEN constituitur in-proximum annum Rector Magnificus. E Literis Curatorum d. 2 Febr. adfertur decretum Regis d. 20 Jan., quo Doct. C. G. Coser creatur in Facultate Literaria: Prof. extraord. Rectori futuro Assessores dati sunt Cl. Hi W. H. DE VRIESE. J. M. SCHRANT. G. O. B. SURINGAR. C. J. VAN ÅSSEN. Februarii, quo, quoniam d. 8 Febr. dies solis fuit, ex Senatus decreto, dies Academiae natalis celebratus fuit, in proximum annum Actuarius creatur Cl. G. ©. B. Surınear; dein Rector cum Senatu caeterisque Professoribus in Auditorium majus descendit et oratio- nem habuit, qua, narratis Academiae anno peracto fatis, uberius rationes reddidit, cur non uteretur facultate, art. 251 decreti regii d. 2? Aug. 1815 data amplioris serinonis habendi. SERIES LECTIONUM HABENDARUM POST FERIAS AESTIVAS A. MDCCCXLY: FACULTAS JURIDICA. H. G. Trorman Encyclopaediam Juristradet , d. Lum., Märt. et Merc. horå XII. Oeconomiae Politicae principia ad patriam nostram adplicata, diebusdLunaėret Vènerisliioissvong sicoibate. ockiciosi i E Stima Jovia h a upada . O inik ai XL. Statisticam Patriae describet, dieb. Martis, Mercurii et Jovis I Juris HMollandici, apud nos inde ab an. 1808 ántiquati, sed in Coloniis nostris adhuc vigentis, principia, juxta Clar. KerrssrLmi, Praeceptoris sui, Zheses Jur. Holl., his quwi desideraverint tradere paratus est, C. J. van Assn 'interpretabitur libros Digestorum duċe Westen- bergióo, diebus Lunae, Martis et. Mercurii . |. omessi i. : : EX. Institutiones Juris Civilis Romani, d. Lun., Mart. et iana VIII. Gazı Commentarios Institutionum , et selectos auctorum classi- corum locosad Jus Civile pertinentes, hor. post. constituendis. Jūs Civile hodiernum , diebus Jovis et Venêris . . . o ©. VIII. de Lunae tU hmsnoY io rrot ikona endek o filsijs TI. Ordinem judiciorum et rem judiciariam privatam cum exer- citationibus forensibus, die Jovis. ©. ii. 40i J0PaD. Wi Tnstitutionem Oratoris et Antistitis S. tradet, d. Mart. et Jovis Quibus, verno tempore, adjunget exercitia homiletica et oratoria. die Mercurii nn: mi Mildan kare PRI Encyclopaediae Theologicae initia tractabit, die Veneris . . Publice disputandi de locis Theologicis opportunitatem prae- bebit , -dio Satuthith ii de eRe OE aiet. aig J. H. ScuoLrEN, Prof. Extr., Theologiam Naturalem exponet, d. Lun. Aliâque horå deinceps indicandâ. Introitum tradere perget in libros N. F., disquisitione critic de authentiâ Euangelii Johannis, diebus Jovis et Veneris VIII. OIX. p4 ps SERIES LECTIONUM. 121 Confessionem Belgicam Beriah ki, diebus Martis . . . horà I. Gt JOYIS: isoa a win AA ERIE SRD XI. Cum provectioribus leget Evangelium Marci, comparatis Sy- nopticorum locis parallelis, alternis hebdomadibus, die Saturni horā. vespertina... ess soseen r REE ATA RAES VI—X. Orationibus sacris praeërit, die Mercurii =... <3 7.. 05 TI. FACULTAS DISCIPLIN. MATHEM. ET PHYSIC. ‘C. G. C. Remwarpot Rei Herbariae fundamenta tradet, diebus Longe, Mirtis leto Mercurian oban atn degdiainnane A I. Plantarum Historiam illustrabit, verno et aestivo tempore matutino, iisdem diebus et Jovis : . oo rss oi. 2N VWI: J. DE GELDER Civium academicorum studia. adjuvare paratus est, si qui sint, qui mathematicarum disciplinarum Capita selecta sibi explicari cupiant. J. VAN DER HOEVEN Zoologiaė fundamenta tradet, diebus Lunae; Martis et Mercurii, Anatomen comparatam, dieb. Jov. et Vener. XI. aestivo. tempore i: aieea e abestia X. Anthropologiam exponet, diebus Martis et Jovis ...... F: Primas lineas physiologicae. comparatae docebit hora audi- toribus commoda. A. H. vAN per Boon. Mzscu Chymiam corporum inorganicorum exponet , diebus: Lunàe, Martis , Mercurii et Jovis .... .. EX; Chymiam, quae anorganica vocatur, docebit iisdem diebus XI. Artem pharmaceuticam theoreticam et experimentalem ex- ponet; diebus Lunae: et Mercurii ii o p. Sue ra. XII. Oeconomiam ruralem tradet, diebus Martis et Jovis . . XIT. Experimenta instituendi artem docebit, et Exercitia practica in Laboratorio moderabitur quotidie. G. J. Veram elementa Geometriae planae et -Trigonometriam rectilineam tradet, die Meērċùrii. . n o Don T a VIH. diasFoviso. Irs IATP IL EAO OIGO. WEAS IX et X. etidiei Venerisoiw sedii oppaan Gana eg d. IX. 122 SERIES LECTIONUM. Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam , hujusque usum explicabit , diebus. Martis. et Jovis... ouea un horâ VIII. Arithmeticam Universalem sive Aiora explicabit, diebus Martis. et- Jóvisayobod uiuitia epilat aia. et. Voneris: da an a ia a AE MEIE Calculum differentialem et inteġralem bis per hebdomadem tradet, itemque Mechanicam analyticam ; Methodum, quam vocantguadratorum minimorum,tradetsemelperhebdomadem. Methodum docendi Matheseos elementa futuris Gymnasiorum praeceptoribus explanabit. F. KAIsER Astronomiam theoreticam tradet, diebus Lunae, Martis, MeorcuriisebiJoyis viidata id. OSRE ae danais i thai. tin Astronomiam Practicam , iisdem diebus . . . oon aaea Artis observandi exercitiis: quotidie praeërit. Theoriam motus corporum coelestium ,. secundum Cl. Gauss tradet, diebus et horis auditoribus commodis. Provectioribus discipulis, disqùisitiones Cl. HANsEN , aliorum- que, de perturbationibus, quas motus: corporum coelestium patiuntur, aptis horis, commentabitur. . Astronomiam quam popularem: vocant tradet, diebus Lunae et Mercürii, hor iyéspertinsistios alewig anog i Astronomiae primas notitias mathematicas tradet, iisdem diebus, horu vesperbnbsi. giuit os a IEE. ROOK T Singulos suos auditores, ad coelum , tubi optici ope, per- lustrandum , aptis temporibus evocabit. ` í Si qui sint qui Chronographiae et Calendariographiae operam dare cupiant, in auditorum commodum horas constituet. P. L. Ruxr, Prof. Extr., postquam inauguratus fuerit, Phy- sicam docebit experimentalem , d. Lun., Mart., Merc. et Jov. Physicam Mathematicam tradet, diebus Lunae et Martis . FACULTAS PHIL. THEOR. ET LIT. HUMANIORUM. M. SIEGENBEEK propter aetatem septuagenariam rude donatus, quantum per vires licebit studiosae juventuti prodesse conabitur. EN VII. VA XII. vIn. SERIES LECTIONUM. J. Baxe enarrabit Ciceronis de Natura Deorum libros IIT, diebus- Lunae, Martis et Mercurii , adjunctis disputandi exercitationibus , 128 dio Toribio iio i a . A EEE On AEA atl horåâ TIX. Interpretabitur Sophoctis Ajacem, et Platonis Phaedrum , diebus Lunae‘; Martis òt Mercurii iois o UICE Locum ex Antiquitatibus Atticis de Zudiciis explicabit, diebus abaa OMODU i a a S a iare erna, PORON, W, Scholas Paedagogicas habebit, iisdem diebus ........ P. Horman PrrrLKame explicabit Historiam Universalem, dieb. Lunae; Martis iet Morcdiit iii: iieii pa ie aE E Po EERE Qüùaestiones ad disputandum ponet, die Jovis .. ..... Interpretabitur loca selecta ex Carmine 7. Lucretii Cari de Rerun: Natura,- die: Veneris.. t o o RR R E G. L. Manne Antiquitates Romanas tradet, diebus Lunae, Martis G asriga DEN E DOTT BERR E a AAPS E a EAN Historiam Artium et Doctrinarum studii apud Romanos ex- ponet ;:diebusJovis ek’ Veneria: i a Ayre iiaia J. M. Scaranrt Historiam Patriae enarrabit, d. Lun. , Mart. et Merc. Praecepta styli Neêrlandi seu Eloquentiae, nec non Oratoriae artis externae, tradet diebus Jovis, Veneris . .. ..... et KHa oSa turi ii AE T S KEA E a SENN Eloquentiae historiam criticam, cum veteris tum recentioris aevi, enarrabit, diebus et horis auditoribus commodis. A. Rurerrs Jesajae Vaticinia inde a Cap. XL et Psalmos se- lectos interpretabitur, diebus Lunae et Martis: ........ ; etidie Mercuni i Baia Tii Mtui SAS do, o a Primum Regum librum cursoria lectione tractare perget , d. Jovis Antiquitates Israëlitarum explicabit , d.. Lun. , Mart. et Merc. Si qui sint, qui linguae Sanskritae élementa sibi explicari cupiant, eorum studia lubentissime adjuvabit. Grammaticam Sanskritam docebit et Anthologiam Sanskritam a Cl. Lassexo editam explicabit , die Jovis . |n. =.. Kalidasi Kakuntalam explicabit, die Veneris -7 onin I—1I. Hitopadesam et Kalidasi Meghadutam interpretabitur; d. Ven. V—VIII. TO 124 SERIES LECTIONUM. T. G. J. JUYNBOLL Sermonis Hebraei elementa (duce C1. RoorDA) tradet, tum Grammaticâ explicandâ , tum analyticis exercitiis moderandis , diebus Lunae, Martis, Mercurii et` die Jovis} uyi oin a an SAAN N Literarum Arabicarum , Chaldaicarum et Syriacarum initia docebit (duce C1. Roorda , WiıneRro , Unuemanno), diebus Jovis et Veneris Ae ORE T E T e T a BRAS E LA O A Cum provectioribus Chrestomathiam leget Arabicam Cl. Ko- SEGARTENH, dio: Veneris. onu uia i dne A ta aia. Coranum tempore mox definiendo. Chrestomathiam Syriacam KırscHi a Cl. BERNSTEINIO iterum editam; die Mercurii. uail i snnuo T ir anA A Lectiones de Logica, Metaphysica et Philosophiae Historia dein, quando vacuo loco prospectum erit, indiċabuntur. FACULTAS MEDICA. G. SanDIrorT. Anatomiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mer- parii Jovis et: Veneris Arora n A A An Physiologiam , Anatome comparata illustratam , iisdem diebus Methodum secandi cadavera , quotidie, hiberno tempore . . M. J. MacoavrLyN quantum rerum suarum ratio patietur, juven- tutis Academicae commodis inservire paratus est. J. C. Broers Theoriam disciplinae Chirurgicae exponet , diebus Martis , Mercurii et Veneris: 0 ni P nR a e RAO R Exercitationibus Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, väċabit-guotdie ie an a aE HOA aa Collegio Casuali, diebus Lunae et Jovis .. o. 05n. Operationibus Chirurgicis hiberno tempore, horis dein in- dicandis. r Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam docebit, die- bus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis .. ... Medicinam Forensem , die Mercurii et Veneris ....... VIII. I. SERIES LECTIONUM. 125 C. Pruys van DER HorveN Pathologiam docebit, diebus Lunae, Mercurii et Veneris sy ors s Hie dyire k. Vr ET-EE RT AA I fe horå I Medicinam Practicam cum exercitatione in Nosocomio Ee- domieo, quotidie. n erR EE e o E e ORT a E XI. Historiam Medicinae tradet, diebus Martis et Jovis . . .. L G. C. B. SURINGAR Thorapiam' generalem docebit, diebus Martis, JOVIS at SORAN eE S TT OAL aa AG S XI. Pharmacognosin et naturalem remediorum Historiam, diebus Conga Mercuria at Venena oii o Ea a e XII. Therapeuticum remediorum usum indicabit, d. Merc. et Ven. F: Doctrinam morborum singularium tradet, d. Lun. , Mart. et Jov. I. Praxin medicam, ad lectulos aegrotantium, moderabitur, A EET A areg AE VAa ESAR TAS DEN AA IX. C. Pruys van per Horven et G. C. B. Surmear disputandi EKETE: PraO CUNT E VOVE nE A E E e IH. P. O. vaN per Cmus, titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem tradere paratus est diebus et horis, quae auditoribus convenient. J. C. E. Broun, Litterarum Germanicarum Lector, aget de, Gorrni dramate, cui nomen Jphigenia iùn Tauris, ejusdemque Carmine Hermanno et Dorothea, diebus Martis et Veneris horå POSC TAOB E U AEO NAE IEA AA VE Grammatices Germanicae imperitos Grammaticam docebit, et imperitioribus, scriptis facilioribus ad intelligendum expli- candis, vacabit, horis et diebus dein indicandis. W. Fremre, Litterarum Anglicarum Lector, explicabit SHAKES- PEAR Tragoediam, quae Merry Wives of Windsor vocatur, Poetaeque Scorr carmen cui titulus: Zay of the Last Minstrel, diebus Martis et Veneris horå post meridiem ......... Y: Litterarum Anglicarum minus peritis privatis institutionibus aderit, diebus et horis, quae illis convenient. NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM NAVARUNT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDCCCXLY. E FACULTATE | E FACULTATE E FACULTATE | E FACULTATE DISC. MATH. | PHIL. THEOR. JURIDICA. THEOLOGICA. ET PHYS. [ET LITT. HUM. MEDICA. NUMERUS. E FACULTATE |- CUNCTUS 283 In hunc numerum excepti sunt 152, quorum in Facultáte Juridica Annot o ne E A 62 n ” Théoläğios iiitr EAN RE g 30 " " Dise. Mathi et PHS KA a d " " Phil. Theor. et Litt. Hum. .. . 10 n n Medica ... HE ULTSI SN 49 152 qui nomina in albo professi sunt, eo tantum consilio ut hic examinarentur , ceterum in diversis Athenaeis versantur. SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADEPTI SUNT IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCCOXLY AD DIEM VII FEBRUARII MDCCCXLYVI:. Anso MDCCCXLV. d. 14 Febr. Anrtonrus Jacosus BurcER, Goesanus, M. D., def. Thes. A. O.D. d.20 Febr. Jomannes BernnmarDus Loman, Bodegravensis, publice def. Diss. cont. Annot.. in. Plautum et Terentium, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. d. 6 Mart. Martınus MARIUS ALEXANDER Couryn, Surinamensis, def. Diss. de digitali purpurea, M. D. cum laude. d; 8 Mart. MeErmarpus Perrus Antonius CostTER, Amstelod., def. Thes. J. U. D. cum laude. ` Jonanners Henricus Coster, Amstelod. , def. Thes. J. U. D.e cum laude. d. 15 Mart. -RurGERrUS JANUS SCHIMMELPENNINCK , Hollandus , publice def. Diss. de jure venationis, J. U. D. magna cum laude. ArxNoLDUS PAavLUs VAN DER Merscu , Amstelod., publice def. Diss. de potestate mariti in uxorem, J. U. D. cum laude. GUILIELMUS CoRNELIUS BACKER, Amstelod., publice def. Diss. de crimine repetundarum apud antiguos Rom., J. U. D. cum laude. GuUmELmUS Perrus van RuyN, ex Zwammerdam, def. Diss. de Sialolithiasi, M. D. ; d. 15 April. Carstianus Janus van Kerwicm, Zwollanus, publice def. Diss. de Simonia, Theol. D. magna cum laude. d. 19 April. Hayns Pinoi Amstelod. , publ. def. Diss. de Cort. perw., M.D. d. 28 April. ABRAHAMUS EVERARDUS SrmoN Tuomas, Amstelod., M. D., def. Thes. Art. Obst. D. d. 2 Maji. Perrus Armmanus van ToorensBure, Haganus, M. D., def. Thes. Art. Obst.’ D. 128 SERIES CANDIDATORUM CET. d.. 3 Maji. Jacosus Perrus Kraaxman, Alcmariensis, def. Diss. de War- coticis inpr. de opio, M. D. cum laude. d. 13 Maji. LroxnarnusJomannes Rurssexarrs, Rot., M. D., def. Th. A.O. D. d. 16 Maji. AnprrAas Jacosus Tuomas, Leidensis , def. Diss. de Ayosciamo nigro, M. D. cum laude. d. 21 Maji. DıperIcus Jànus CAsPARUsS LUTTENBERG, Zwollanus, def. Quaestionibus juridicis inauguralibus, J. U. D. cum laude. d. 23 Maji. Jonannes Marrus Fucus, Amstelod. , publice def. Diss. cont. nonůullas historias morborum, M. D. magna cum laude. Jacosus DE La Mar, Amstelod., publice def. Diss. de morbo varioloso, M. D. cum laude. d. 29 Maji. ÅBRAHAMUS VAN ÅKERLÄKEN, Hornanus, def. Diss. de dili- gentia boni patris-familias, jure Neerl., J. U. D. cum laude. d. 30 Maji. Brernarpus van per Haak, Haganus, publice def. Diss. de portione legitima, J. U. D. cum laude. í d. 5 Junii. Nıcoravs Henricus van CmaranrTE, Rot., M.D., def. Th.Ch. D. d. 6 Junii, Janus PYNAPPEL, Amstelod., publice def. Diss. cont. Vitas exw Lexico Tbn- Callicanis, quae non exstant, nisi in Cod. Amstel. , Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. d. 13 Junii. EnerTeertus Jacosus Jomannes Kunyn, ex Oud-Beyerland, def. Diss. de vi tuberculorum pulmonalium cet., M. D. cum laude. d.14 Junii. Asramamus GurumwLmus Hess, Amstelod., publice def. Diss. de paralysi saturnina, M. D. cum laude. CuristIanus Lupovıcus OLDENBURG, Amstelod., publice def. Diss. de rheumatismo , M. D. cum laude. d. 16 Junii. Jomannes Hirrronymvus Bravon , ex Curacao , publice def. Diss. de modis acquirendi jus civitatis Rom., J. U. D. magna cum laude. d. 18 Junii. Jacogus Joacmmmus Gerken, Harlemensis , def. Diss. de Typho, , M. D. cum laude. S d.20 Junii. Gurmmrmus Henkicus van Munster , Noviomag., def. Thes. = J.U. D. cum laude. d. 21 Junii. Lupovıcus HenrIcus SrreNerR, Mediob.,def.Th: J.U.D. c.laude. d. 24 Junii. GurmrLmus Janus vaN VorrennoveN, Roterod., def. Thes. ` J. U. D. cum laude. SERIES CANDIDATORUM CET. 129 Jonannes Hazeu, ex Uitgeest, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 25 Junii. JoLLE Gase VerNING, ex Hellendoorn def. Th. J. U. D. cum laude. Jan Jacosus Henricus van REENEN, Amstelod., publice def. Diss. de mensis ad servandam pauperum pecuniam institutis, J. U.D. cum laude. MONTANUS LAURENTIUS HENRICUS VAN ALBADA DE HAAN HETTEMA, Leovardiensis , def. Thes. J. U. D. i d.27 Junii. JOHANNES GERHARDUS: ÅRNOLDUS: BATENBURG, Grollensis, def. Thes. elaboratis, M. D. cum laude. d. 28 Junii. GUILIELMUS CHRISTIANUS JANUS DE Vıca, Hornan., def.Th. J. U.D. GUILIELMUS JacosBus DRABBE, Leidensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. GERARDUS JosEPHUS ZILcKEN, Bruxellensis , def. Th. J. U. D. cum laude. d. 30 Junii. Joannes JacoBus vaN KRANENDONK, Delfensis, M. D., def. Thes. A. O. D. i À Idem J. J. van KraneNDONK, def. Thes. Chir. D. d. 3 Julii. ALEXANDER Loupon, Haganus, def. Thes. J. U. D. cum laude. Jomannes Henricus BRAND, e prom. Bonae Spei, def. Diss. de Sc- Hadriani, Juris Romani D. J AvuGUsTUS FREDERICUS ÅLEXANDER Raurr, Tiberiacensis, def. Diss. de. peritonitide puerperali; M: D. magna cum laude. - dè -4 Julii. GERARDUS JOANNES SCHILLEMANS, Zirizeënsis, def, Diss. de balsamo Peruviano nigro, M. D. Janus MARIANUS HERFST VAN ALBLASSERDAM, ex Alblasserdam, def. Diss. de Diarrhoeae momento, M. D. cum laude. -Henricus Boursse Wits, ex Brouwershaven , M. D., def. Th. A. O. D. d. 5 Julii. CoRrNELIUS ADRIANUS SANGSTER, ex Oosterhout, def. Diss. de puerperio, M. D. cum laude. Perrus Isaacus HoLLman, Antverp., def. Diss. cont. selectas mor- borum historias, M. D. cum laude. JonannEs DE VtAaam, Leidensis, def. Diss. de trium virium aeguilibrio , M. M: et Ph. N. D. magna cum laude. GUILIELMUS ÅLEXANDER LE Jeune, Verviensis, def. Diss. de Pleiadum occultationibus, M. M. et Ph. N. D. magna cum laude. d.26 Sept. JoHannEs KAPPEYNE VAN DE CorrELLO, Haganus, def. Thes. J. U. D. cum laude. y 17 130 SERIES CANDIDATORUM CET. d. 30 Sept. Dıpercus Jacosus Wiuuer, Amstelod., def. Diss. de morbis organorum spirandi, M. D. magna cum laude. d. 10 Oct. Joannes Brorkmorr, Leidensis, M. D., def. Thes. Ai O.D. d.17 Oct. Jos Kosten DE Bruyne, ex Noordwelle, M: D., def. Th. A. O. D. d. 25 Oct. LavurentTIus Gosvrnus van Herst,exWalov., M.D., def.Th. A.O.D. d.27 Oct. Perrus van DELDEN, Daventriensis, M.D., def. Thes. A. O. D. d. 80 Oct. Henricus Epuarpus Huyssen van KartENDYKE, Haganus , Thes. J. U. D. cum laude. d. 831 Oct. CornEmUS GUILIELMUS OPZOOMER, Roterod., publice def. Diss. de naturali obligatione, J. U. D. magna cum laude. d. 1 Nov. Hīıppo HarsrrRrTsma , Bolsvard., M. D., def. Thes. A. O. D. d. 3 Nov. Marrtınus MARIUS ALEXANDER CovryN, Swrinam., M. D., def. Thes. A. O. D. d. 4 Nov. Janus SAamurL TuroDORUS MOQUETTE, Didi. def. Diss. de conio maculato, M. D. d. 13 Nov. FREDERICUS GUILIELMUS JACOBUS IMMINK, Ootmarsum , def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 14 Nov. Guruermus Joannes Junius van HrmeRr , Hagan., def. Th. J. U. D. GYsBERTUS CHRISTIANUS Junius van Hemer, Haganus, def. Th. J. U. D. d. 17 Nov. ExnerLBERTUS DE Man , Bredanus, def. Diss. de vindicta privata, J. U. D. cum laude. .d. 18 Nov. BERNARDUS JosePHUs BALTHASAR VAN SONSBEEK, Zwollanus , def. Diss. de munere judicis, J. U. D. magna cum laude. d. 24 Nov. CAroLUSs GUILIELMUS Fraxncrscus BAERKEN, ex Gennep, def. Diss. de agrimonia ejusque usu, M. D. cum laude. d. 29 Nov. Abpranus UyrrennooveN, Flissinganus, def. Diss. de impensis a possessore factis, J. U. D. cum laude. Marnus SamurL Franciscus pe Moraaz Iļmans, Beverovicensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. Jacos Corver, ex Zaandam, publice def. Diss. de statu pulmonum parenchymatis in pneumonia acuta, M. D. cum laude. d. 3 Dec. HvusrRrTUS JAcogus JosePmus vAN RYCKEVORSEL VAN KESSEL, Sylva-Duc., def. Thes. J. U. D. cum laude. Turoporvs LeoroLDus Guruiemus Murter, Hag., M.D., def. Th. A.O. D. SERIES CANDIDATORUM CET. 131 d. 4 Dec. Perrus van Oureren, Leidensis, def. Diss. de quaestionibus quibusdam, J. U. D. cum laude. d. 9 Dec. Caro Dıprrcus Lupovrcus Hanseraar, Leidensis, M. D., def. Thes. Chir. D, ahi d. 10 Dec. GureLrmus FreeDeRricus Dyxrers, Amstelod. , publice def. Diss. de conventione cum creditoribus, J. U. D. cum laude. d.11 Dec. WarraveN Francken, Elsta-Gelrus, def. Diss. de jure pau- perum cet., J: U. D. magna cum laude. GUILIELMUS JOSEPHUS TRIEBELS, Noviomag., def. Diss. de communione legali in secundis nuptiis, J. U. D. magna cum laude, d. 12 Dec. Conradus ALBERTUS Isaacus HESTERMAN, Amstelod. , publice def. Diss. de Vomitoriis, M. D. cum laude. Dıpercus Vrereens, Harlem., publice def. Diss. de Carcinomate, M. D. magna cum laude.) d. 138 Dec. Cuarısmanus Jusrus EnscueDé, Harlem. , def. Thes. J. U. D. d. 15 Dec. Prerrus van Lernen, ex Crommenie, def. Diss. de unguibus, M. D. cum laude. d. 16 Dec. AprIANUs VoLcKERT TEDING vAN Berknovr, Harl., def. Th. J.U.D. d. 18 Dec. - EnerLBERTUS Jacosus Jonmannes KteYnE, ex Oud-Beyerland , M.-D., def. Thes. A. O. D. Henricus WAARDENBURG, Àrnhemiensis, def. Diss. de morbis in Clinice V. C. Suringar observatis, M. D. magna cum laude. d.19 Dec. Casparus Jacosus DE Laner, Alcmariensis, def. Diss. de ydropis aetiologia, M. D. magna cum laude. Jacogus Pens, Dordrac., M. D. def. Thes. A. O. D. Idem J. Penn, def. Thes. Chir. D. d. 20 Dec. Herenrıcus EncELBERTS, Amstelod., def. Diss. de successione in regnum ex lege imperii nostra, J. U. D. cum laude. EvERARDUS Justus LEWE vAN ADUARD, Amstelod., publice def. Diss. de causis praescriptionem interrumpentibus, J. U. D. Joannes GurLmus Lronarnus Sassen, Sylva-Duc., publice def. Diss. de damni resarcitione cet., J. U. D. cum laude. d. 22 Dec. AprIraNus VERHOEVEN, ex Zuid-Beyerland , M. D., def. Th. A. O.D. Perrus Işaacus Hourman, Antverp., M. D., def. Thes. A. O. D. 1] k 132 SERIES CANDIDATORUM CET. Anno MDCCCXLVI. d.21 Jan. Jacosus De Lier, Roterod., M. D., def. Thes. A. O. D. d. 28 Jan. Idem J. ne Lier, def. Thes. Chir. D: d. 31 Jan. GuUALTHERUS Lucas ScHIrrER, Amstelod., def. Thes. J. U. D. cum laude. Perrus TuroDORUs ConstTANnTINUS VAN DEN Berem, Amstelod., publice def. Diss. de authentica legum interpretatione , J. U. D. cum laude. Jomannes Bernarpus Loman, Bodegrav., publice def. Diss. de principiis quibusdam oeconomiae politicae, J. U. D. cum luude. 2 Febr. Vıcror Marruras Nyst, Mosa-Traj., publice def. Diss. de munere proxenetarum, J. U. D. cum laude. d. 3 Febr. Henrcus Boursse Wixs, Brouwershav. , M. D., def. Th. Ch. D. Hınoo HaLrsgerrsma , Bolsvard., M. D., def. Thes. Ch. D. d. 5 Febr. GErARDUs Perrus van Horst, Berbiciensis, def. Diss. de duabus historiis morborum, M. D. cum laude. d. 7 Febr. Janus GurueLmus Smir Krursinea , Amstelod., publice def. - Diss. de mercatorum libris, J. U. D. d INCREMENTA MUSEI NUMMARII UNIVERSITATIS LUGDUNO-BATAVAE HENRICO GUILIELMO TYDEMAN RECTORE mAGNIFICO. CIOIOCCCXLV—CIOIDCCCXLVI, Insigniter auctum est hoc anno Museum cum nummis memorialibus tum moneta přoprie sic dicta. Incrementa debemus tum coëmtioni, tum permutationi, tum donationi. A. Coëmtione acquisivimus: a. nummos antiquos. Quinque nummos aureos Gallicos, ante aliquot annos in Flandria ‘repertos, ex museo privato docti viri Caroli van Hulthem nobis comparatos; cujusmodi nummos descripsit celeberrimus Lelewel in opere: Etudes numismatigues et archéologiques, ‘Type Gaulois et Celtigue (Bruxelles 1841); parvulum nummum Syracusarum ; num- mum Celtiberico-Hispanicum; drachmam Alexandri Magni; hos argenteos ; praeterea aeneos diversos Hispanicos, Gallicos, Siculos, Graecos, Syriacos, Aegyptiacos, v. c. Coloniae Caesaraugustae (Saragossa) , Nemausi (Nimes); Hieronis II, regis Syracusarum , Panormi (Palermo), Neapolis, Athenarúm, Corinthi, Antiochiae in Syria tam nummos autonomos quam imperatorios; nummos Aegyptios tam Ptolemacorum quam Romanorum , Alexandriae cusos. Inter Romanos aliquot partes assis, libera Republica cusos; porro centum sexaginta denarios tam ex temporibus Reipublicae quam Imperatorum ; in his rarissimus est denarius gentis Baebiae; prae- terea aureum Imperatoris nomine Valentinianus (erant, ut notum est, tres Imperatores hujus nominis, sed quorum nummi aegre dignoscantur. i Tandem insignem copiam nummorum Romanorum aeneorum, tam le, quam 2 et 3a magnitudinis sive formae quae dicitur, ex Imperio Occidentali et Orientali , inter quos rariores. 134 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Hos nummos morte dereliquerat vir Nobilissimus Baro Tuyl van Serooskerken, dum viveret pagum Maarsen incolens, maximam in partem, ut fama est, in solo patrio repertos. Ex denariis, qui paucis abhinc annis inventi erant prope pagum Drenthinum Rolde, Academiae nostrae comparavimus Antonini Pii, Faustinae Antonini. Marci Aurelii et Faustinae Aurelii. . nummos medii quod dicitur aevi : aliquot denarios Caroli Magni cum inscriptionibus Aginno (4gen), Arelato (Arles), Metullo (Melle en Poitou) , Sennis (Sens?) , Tolusa (Toulouse); denarios Ludovici (in nummis Mludovici) Pii, cum inscriptione religio Christiana. Inventi sunt omnes hi nummi in loco ubi antea erat celeberrimum emporium Dorestadi (hodiernum Wijk bij Duurstede). Porro duos nummos aureos Francicos, alterum dictum Keu dor regis Philippi Valesii, alterum Fleur de -lys dor regis Caroli V; nummum perantiquum Venetum, in quo nomen Ducis (Doge) legere nobis non contigit; denarium principis cujusdam ecclesiastici , cum inscriptione ZVIRSIE ® nummum argenteum Equitum Teutonicorum inventum in loco, ubi prius stetit castellum Zer Mei (prope Leiderdorp) quod tempore discordiarum inter Hoeksios et Cabeljavios vastatum est; obolos sive dimidios denarios celeberrimae Abbatiae Nivellensis in Bra- bantia; duos nummos Caroli Egmundani, Ducis Gelriae; cujus alteri nomen Snaphaan erat; ejusdem generis nummum in civitate Imperiali Neomagensi cusum ; nummulum civitatis Aquis Granorum , ut videtur anno 1503 cusum; tandem dictum goudgulden Civitatis Mulhusinae. c. nummos cusos recentiori tempore : œ. nummos moneta dictos aureum Souverein Elisabethae reginae Angliae, sine indicatione anni; gouden rijder provinciae Gelriae , anni 1607, itaque typi antiquioris; gouden leeuw anno 1790 Bruxellis a seditiosis cu- sum; rijksdaalder Guilielmi, Comitis de Monte (s Heerenberg) INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 135 anno 1578 cusum , nummum rariorem , ut et rijksdaalder civitatis Camporum sine anno; porro ejusdem nominis nummos Maximiliani, Magistri ordinis Teutonici, anni 1618; Civitatis Francofurti , anni 1623; Francisci Ludovici , Episcopi Bambergensis , anni 1785 ; tandem nummulos aliquot minores ut et minoris pretii. . nūmmos memoriales. ut breviores simus, tantum indicabimus illos inveniri apud van Mieris (Hist. der Nederl. Vorsten) T. II, pag. 21 N°. 1; pag. 27 N°.2. Sed aliquantum minorem et diversum; pag. 28; pag. 37; pag. 142. N°. 1; pag. 153; nummum a celeberrimo Alberto Durero in memoriam amici Martini Lutheri scalptum , pag. 347 N°. 3; nummum wmnilateralem cum effigie Adolphi a Burgundia, Domini Beverani, Archithalassi (non obvium apud van Mieris, sed in opusculo dicto Bijdragen tot de Numismatiek a Numismaticis Schinkel et van Orden edito; — porro pag. 347 N°. 3. — Vol. III, pag. 40 N°. 2; pag. 68 N°. 2; pag. 406. Ex opere Looniano Vol. I, pag. 85 N°. 6; pag. 132; nummum iñsignis pulcritudinis in honorem Frederici Perrenoti, fratris Cardinalis Granvellani, non obvium apud v. Loon ; — tum char- taceum, tum argenteum pag. 188 N°. 2; — pag. 192; num- mum in cujus antica effigies Guilielmi I, in postica Philippi Guilielmi (non ita apud v. Loon) — pag. 268 N°. 1; pag. 409. Ex Vol. II nummos obvios pag. 155 et 157 N°. 4. Ex Vol. III, pag. 161 et pag. 252 N°. 2. Porro aliquot. nummos, diu post Loonii tempora cusos. Ex nummis peregrinis tantum commemoramus nummum in honorem Joannis Luillier , Regi Francico Henrico IV a consiliis ; in memoriam quod Princeps Imperialis Rossicus, postea Impe- rator Paulus I, ejusque conjux Belgium Austriacum anno 1782 inviserunt; in honorem Marchionis Fayettii, anno 1757 nati; nummum a celeberrimo Bovy scalptum in memoriam jurisjurandi - Helvetiorum apud Grütli; nummum Senatorium Antverpiensem a Jouvenellio scalptum ; in memoriam Congressus Aquis-Granensis cum effigie Imperatoris Alexandri, caet. caet. 136 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. B. Permutatione : In his patrios: denarium Imperatoris Henrici IJI in- pago Frisiaco Doccugga (Doccum) cusum; — dictum zilveren schild Arnoldi Ducis Gelriae; praeterea aliquot nummos Flandricos, v. c. voetdrager Comitis Philippi cognominati Audacis; 4romstaarć Philippi Boni, caet. Aliquot nummos memoriales recentioris aevi, sed minoris momenti. Dimidium florenum regis Ludovici Napoleonis. . Donatione a. ex antiquis (a Viro Ornatissimo O. Keer Amstelodami) nummum pervetustum Gallicum, in utraque parte mystico- signo duorum “ triangulorum conjunctorum insignitum. b. ex medio aevo (a Viro Doctissimo L: J. F. Jassen) nummulum aureum dictum trientem solidi Merovingici (Fiers de sol d'or) factum Triecti ( Utrecht) a Monetario Ansoaldo ; incertum quo Rege Francico regnante , sed verosimiliter sub primis regibus qui Trajecti imperavere. Porro nummum argenteum , fortasse denarium,- Roberti , Episcopi Leodiensis, cusum ` Diusburgi (Duisburg); effigiem hujus nummi vide in Renessii opere Histoire Numismatique de Tiège. A Viro supra memorato O. Keer denarium Burgredi, regis Merciae , qui, ut vulgo fertur , regnare incepit anno 852 et mortuus est anno 874.. Effigies hujus nummi, sed paululum diversi, invenitur apud Ruding, Annals of the Coinage of great Britain Vol:I , tab. 8 N°. 10. Cusus est nummus in urbe Winchester. Porro nummum aeneum Russicum, cujus una tantum facies typario compressus est, ut creditur Wladimiri I , qui circa annùm 1015 vixit. Certiores hac de re fieri nobis non contigit , quum libri de Numismatica Russica medii aevi (laudatur opus Tszerkovii) in Bibliothecis Neerlan- dicis, quantum scimus, desiderentur. Nummus noster anno 1833 in Chersoneso Taurica (de Krim) in ruderibus inventus est. Tandem nummum Joannis a Rode, Archiepiscopi Bremensis, num- mum regionis Armoricae (Bretagne) Adolphi, Comitis Cliviae , caet. A viro Clarissimo C. P. Serrure, Professore Gandavensi sterlingum Guilielmi Normanni cognominati Victoris, Regis Angliae, ut et nummum , dictum groot, Ludovici Maleni, Comitis Flandriae. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 137 c. ex recentiori aevo : | A Viro ornat. C. G. Boonzayer , Tabellione Gorinchemensi, qui proximis hisce decem annis Museum quotannis donis amplificare solet, nummulum argenteum regis Daniae Christiani VIII „ut et aeneos: quosdam variarum regionum. A Viro Doct. Janssen, supra memorato, nammulos sgenteoi et aeneos peculiari catalogo ulterius descriptos. A Viro Clarissimo N. C. Kist, Professore in nostra Universitate , nummum memorialem argenteum spei quam anno 1647 habebant Zeelandi ineundae pacis Monasteriensis , vide Loonii opus Vol. II, 306 N°. 2. ; A Nobil. Comite van Limburg Styrum, agri Rhenolandici posses- soribus ab actis (Secretaris van het Hoogheemraadschap van Rhijnland) duos nummos argenteos (antiquiorem et recentiorem) dictos Kiezers- penningen ejus partis Hollandiae meridionalis. A peritissimo Lithographo J. D. Steuerwald Hagae-Comitis , aliquot parvos nummos argenteos, ut et aeneos, Zegpenningen dictos, porro nummos regionum peregrinarum ex eodem metallo. A Viro Consult. Hieronymo de Vries Amstelodami, exemplar argenteum nummi quod anno 1844 cusum est, quum per decem lustra munere graphiarii magistratuum Amstelodamensium functus fuerat. ; A bis jam memorato Viro Nobilissimo O. Keer nummum dictum half crown regis Angliae Caroli I, duos nummos argenteos rariores Rossicos, et aliquot nummos minores variarum regionum. A Viris Nobilissimis Tabularum Debiti publici Curatoribus (dictis Commissarissen van het Nederl. Grootboek) Amstelodami exempla argenteum et aeneum nummi cusi, quum illud Institutum per. 5 lustra incolume steterat. `A Viro Ornat. D. van der Horst, Tabellionis publici munere fungente in urbe Weesp, varios nummos aeneos dictos fabrijkmunten, ut et ejusdem generis, nummos Reipublicae Venezuela in America me- ridionali, et Insulae Barbados. Ab auditore nostro in Scholis Numismaticis J. G. ab Utrecht Dres- 18 138 . INCREMENTA MUSEI NUMMARII. selhuis , Juris Utr. Studioso in nostra Universitate , varios nummos aeneos diversarum regionum, qui in Museo nondum servabantur. Quod ad libros attinet, a secunda Classe Instituti regii Neerlandici accepimus quartum volumen operis Looniani continuati et a Viro Numis- matices amantissimo, C. van Orden, quondam Burgimagistro civitatis Zaandamensis duos a se conscriptos libros scilicet Bijdragen tot de: Numism. v. h. K. d. Nederl. et Hundleiding voor Verzamelaars van Nederlandsche Historiepenningen. Idem ille Vir Museo obtulit duas tubulos aeri incisas, in quibus moneta varia chartacea Reipublicae Francicae, sub finem proxime elapsi saeculi in usu, depicta est. i P. O. vAN DER Cuis. eD FATA ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE INDE A, D. X FEBR. MDCCCXLYVI AD D. YIII FEBR. MDCCCXLYII. RECTORE MAGNIFICO JOANNE HENRICO SCHOLTEN, ACADEMIAE ACTUARIO GERARDO CONRADO BERNARDO SURINGAR. ACTA ET GESTA IN SENATU. A. 1846. Die 14 Martii. Cl. Jon. Henr. SrurrKex munus auspicatus est oratione , de eo, quod in Academia spectat studium Philosophiae. Die 20 Junii. Cl. CAROLUS GABRIEL Coser munus auspicatus est oratione, de arte interpretandi grammatica et critica fundamentis inniza, primario Philologi oficio. (Œd. L. B. 1846.) A. 1847. Die 13 Januarii. Senatus designavit quatuor Professores, quorum nomina ad Regem deferantur, ut inde in proximum annum academicum Rectorem Magnificum legat, Cl. A. H. van per Boon MescH. A. RUTGERS. G. C. B. SURINGAR. C. J. VAN ÅSSEN. 18* 140 -ACTA ET GESTA IN SENATU. Senatus Actuarium creari jussit ex quatuorviris Cl. J. H. SCHOLTEN. A. H. van per Boon Mescam. s A. RurerRs. C. J. VAN ÅSSEN. Lectae sunt literae Curatorum nuntiantes, decretò regis, in locum Professorum emeritorum NIruwENmUIS et DE GELDER successisse CI. J. H. SrurrKeN et G. J. Veram ad docendam Paedagogicen, praetereaque C1. Jano Baxe, eodem consilio , adjungi C1. C. G. Coszr. Die 6 Februarii. Lecta est epistola Curatorum cum decreto regio d. 28 Jan. - quo Rector Magnificus in proximum annum creatur Cl. A. H. vAN DER Boon Mescu. i Creati sunt Assessores quatuor Cl. À. RUTGERS. G. SANDIFORT. H. Cock. W. A. van HENGEL. Die 8 Februarii. Rector. retulit Cl. J. H. ScHOoLTEN creatum esse Aca- demiae Actuarium in annum sequentem. Rector cum Senatu caeterisque Professoribus in Auditorium majus descendit et orationem pronuntiavit, de pugna Theologiam inter et Philosophiam recto utriusque studio tollenda. (Ed. L. B. 1847.) SERIES LECTIONUM HABENDARUM POST FERIAS AESTIVAS A. MDCCCXLVI. FACULTAS THEOLOGICA. J.. H. ScuoLteN Theologiam Naturalem exponet, die Lunae. . . horå I. OE MACUN OE N AGRA pL a Sk AI: Doctrinae, in libris Ecclesiae Reformatae Symbolicis receptae, principia exponere perget, GPO ERIOED Ar I. OUTOS S RITANA R R E N EREDE XI. Colloquiis de Theologia Naturali vabibik, die ‘Jovis -ai I. Atque de Theologia Babol dié Veneri EnEn n, i% Cum provectioribus quaestiones criticas et exegeticas, perti- nentes ad N. F. libros historicos, tractabit alternis heb- domadibus, die Saturni horis vespertinis. . . >... ... VII —X. Orationibus Sacris praeërit , ie AOE ET P eu 1I. W. A. van HencrL Paur Epistolae I ad Corinthios Cap. XV, interpretabitur- diè" Mercürit (iNi EIO pn pB, VHE Theologiam Pastoralem docebit, diebus Martis et Veneris . VII. Locos Literarum Sacrarum , qui sibi ipsi vel inter se repu- gnåre videntur, tractabit diebus Lunae et Jovis . .... VIII. Viam et rationem, diebus festis anniversariis, pro populi concione dicendi commonstrabit, diebus Lunae et Martis IX. Cum Theologiae studiosis provectioribus de variis rebus gravioris argumenti familiariter colloquetur, die Veneris V sqq. Oratoriae Sacrae exercitationibus praeërit, die Jovis .... I. N. C. Kıst Historiam Ecclesiasticam docebit inprimis recentiorem , diebus Lunae, Martis et Mercurii .. .. r.o i oun.. XII. Christianae morum Disciplinae partem exponet cum theore- ticam tum practicam, diebus Lunae, Mercurii et Veneris XI. Doctrinae et Dogmatum Christianorum Historiam trädet, diebüs Jovis ret Veneris. (J20 LOPI een XII. Historiae Ecclesiasticae Veteris monumenta exponet , die Martis XI, 142 SERIES LECTIONUM. Exercitia disputandi moderabitur, die Saturni. .. .. <. ; Orationibus Sacris praeërit, die Martis .. ..... o... J. F. van Oorpt, J. G. Fız., Theologiam- Christianam Theore- ticam tractabit, diebus Mercurii, Jovis et Veneris ...... =- Jomannis Epistolas cum eommilitonibus leget, d. Lun. et Merc. Encyclopaediam Theologicam tradet, diebus Martis et Jovis Historiam Librorum N. F, (duce E. Reuss, die Geschichte der H. Schriften N. T.) exponet, die Mercurii >... . et Venena isikia e ainra e aitain aE s Publice disputandi exercitationibus praeërunt alternis heb- domadibus, die Saturni horâ I, altermatim J. P VAN Oordt, J. G. Fiz. et J. H. SCHOLTEN. ; FACULTAS DISCIPLIN. MATHEM. ET PHYSIC. C. G. ©. RermwarptT Civium academicorum studia, quantum aetas et vires sinent, juvare paratus est. J. DE GELDER Civium academicorum studia adjuvare paratus est, si qui sint, qui mathematicarum disciplinarum Capita selecta sibi explicari cupiant. J. vAN DER Hogven Zoologiae et Anatomes comparatae funda- menta tradet, diebus Lunae, Martis et Mercurii ,.. <... aoti toporo aniria ai aE e AGE A Physiologiae comparatae primas lineas exponet, diebus Jovis et Veneris, iisdem horis. ; Geologiae elementa docebit, diebus Martis et Jovis A. H. van per Boon Mescu Chymiam corporum -organicorum exponet, diebus Lunae, Martis, Mercwrii et Jovis >... .. Chymiam, quae anorganica vocatur, docebit iisdem diebus Artem pharmaceuticam theoreticam et experimentalem ex- ponet, diebus Lunae et Merourii <-i socsiewio sisi u Oeconomiam : ruralem tradet, diebus Martis et Jovis . . . Experimenta instituendi artem docebit, et Exercitia practica in Laboratorio moderabitur. quotidie. SERIES LECTIONUM. 143 Cum studiosis provectioribus de Physiologia chymica collo- quetur, die Veneris hor vespertinâ >... .. nina.. V—VIII. G. J. Veram Elementa Geometriae planae et Trigonometriam roctilineam tradet odis Jovis inog tih Ja oo a RRE, Eggo] horå IX. -7 Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam , hujusque usum, explicabit , diebus Martis et Jovis.. .... TAEA VIT. ‘Calculum integralem bis per hebdomadem tradet, itemque Mechanicam analyticam; dies et horas autem, quantum fieri potest, in Auditorum commodum constituet. Methodum docendi Matheseos elementa futuris Gymnasiorum Praeceptoribus explanabit; de die et de horå constituendå dein cum Commilitonibus conveniet. F. KarsER Astronomiam theoreticam tradet, diebus Lunae, Martis, Mërcuri ot JOEA E D TA E s Eo E BIREN IX. Astronomiam practicam , iisdem diebus ......... a.. X. Artis observandi exercitiis quotidie praeërit. Theoriam motus corporum coelestium, secundum Cl. GAvss tradet, diebus et horis Auditoribus commodis. Provectioribus discipulis disquisitiones Cl. Hansen, aliorum- que, de perturbationibus, quas motus corporum coelestium patiuntur , aptis- horis , commentabitur. Astronomiam quam popularem vocant tradet, diebus Lunae et Morcuni hoN VospettA i o o A EIA A TTEN, V. Astronom. primas notitias mathem. tradet , iisd. dieb., horå vesp. YL Singulos suos auditores, ad coelum, tubi optici ope, per- lustrandum , aptis temporibus evocabit. Si qui sint, qui Chronographiae et Calendariographiaè operam dare cupiant, in auditorum commodum horas constituet. Arithmeticam universalem sive Algebram tradet, dieb. Lunae , -~ MAO MOTO a a NE en ani, i IE. G. H. be Vriwse Phytographiae fandamenta tradet autumnali tempore matutino , dieb. Lunae, Martis, Mercurii , Jovis et Veneris VIT. Plantarum indigenarum et medica virtute praeditarum histo- riam illustrabit verno et aestivo tempore, dieb: horisq. iisdem. 144 SERIES LECTIONUM.. Physiologiam plantarum exponet , d. Lun. , Mart. , Merce. et Jov. horå I. Provectioribus discipulis selectas demonstrabit familias natu- rales; iisdem- diebtis jas; diirai ie a A A It Excursionibus botanicis praeërit die Saturni , apta tempestate. P. L. Ruxr, Prof. Extr., Physicam experimentalem docebit, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis. ~... o en naue XII. Physicam Mathematicam tradet, diebus Lunae et Martis . VIII. FACULTAS PHIL. THEOR. ET LIT. HUMANIORUM. M. SIEGENBEEK ` propter aetatem septuagenariam rude donatus , quantum per vires licebit, studiosae juventuti prodesse conabitur. J. Baxr interpretabitur Sornocrıs Oedipum Coloneum et- Demo- STHENIS Orationem pro corona , diebus Lunae, Martis et Mercurii, additis disputandi exercitationibus, die Jovis . . s.. -s =. X. Antiquitatum Atticarum locum de Kolionibna explioabif, die Lunae:et; Mercurii itrio kuitosa mihietan I. Scholas Paedagogicas moderabuntur J. BAKE et C.G. Gona, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis >. 5n. TI. P. Horman PErRLKAMP explicabit Historiam Universalem, diebus Lunae, Martis et Mercurii . uruio singe raiet ndena i XI. Interpretabitur. fabulam M. Accu Prauri Epidicum, et C. Corxzrn Taciri Annalium Librum I, iisdem diebus IX. -Quaestiones ad disputandum ponet, die Jovis .. .. =.. XI. _ J. M. Scuranr Historiam Patriae enarrabit, d. Lun. , Mart. et Merc. TT. Praecepta styli Neêrlandi seu Eloquentiae, nec non Oratoriae artis externae, tradet diebus Jovis et Veneris. ...... TI. et dio-Saturnis-. ii ue iiaia En E e ATE E XII. VònprLI selecta explicabit, diebus Veneris et Saturni. . L Eloquentiae historiam criticam, cum veteris tum recentioris aevi, enarrabit, diebus et horis auditoribus commodis. A. Rurcrrs Jesasar Vaticinia inde a Cap. XLIX et Psalmos. se- lectos interpretabitur, diebus Lunae ebt Martis... <- IX, et die-Merowrii diirisi ion soe CI Wrelii $. SERIES LECTIONUM: 145 Secundum Regum librum cursoria lectione tractareperget, dJov. hor XII. Antiquitates Israëlitarum explicabit , d. Lun. , Mart. et Merc. XII. Si qui sint, qui linguae Sanskritae elementa sibi explicari cupiant, eorum studia lubentissime adjuvabit. Grammaticam Sanskritam docebit et Anthologiam Sanskritam -~ a Cl. Lassrxo editam, explicabit, die Martis et-Jovis. > I—HI. | Karması Sakuntalam explicabit, die Veneris . ~. noca I—III. Mahabharatam interpretabitur, die Jovis .......... IX. T, G. J.. JuyNBoLL Sermonis Hebraei elementa tradet, tum Gram- matic explicandâ, tum. analyticis exercitiis moderandis, diebus amac, Mabtis Mercuri ens: wi imocen a ent. padinorigi WV IIT. Oke HONS a a a A aR R Sh A OTD oo. Tia E Literarum Arabicarum, Chaldaicarum et Syriacarum initia docebit (duce Cl. Roorna , Winero , Untemanyo), diebus AE Ge V NORIA a e a E S ae eia R A EION UE GTE VII. etodio; Dünad: ehi Martis; to. sgsonoioado. asiutioiedU I Cum provectioribus Chrestomathiam leget Arabicam Cl. Ko- SEGARTENIT, die “Venetis j3 tiotols oib. aInLunER erari i 3 Et Fabulas Borasi, ex ed. Sacyana, die Jovis . ~... XI. Corna e dova e a a p A a Aa RIO S aO V—VII. Chrestomathiam Syriacam Kırscni a Cl. BERNSTEINIO iterum aaam adie Meroni ais. a nanta ii n AO TE Chrestomathiam Persicam WILKENN et SPIrGELI, die Saturni V—VII. J. H. SrurrKeN Logicam tradet, die Mercurii . ~.. aooo. I. dio: Veneris i se so NDE aae AANE i GRA. XII. Metaphysicam docebit , diebus' Martis et Jovis . . >... .. X. die Veneris iiien arai. ao G J9 MUSIA. SI FE: Historiam Philosophiae antiguae explicabit die Saturni II, l aliâque horå postea indicandå. C. G. CosrrT,. Prof. Extraord.,. Antiquitates Romanas tradet , die Lunae, Martisżet Mercurii o. se. sainiool. oo. o Goun aG XII. Elementa Artis Metricae. docebit, die Jovis et Veneris : ..¢¢ — XI. Initia Palaeographiae- Graecae provectioribus explicabit, -die Martis ‘et Jovis oae ea. a AROG aiD LU H. 146 SERIES LECTIONUM. FACULTAS MEDICA. G. SanprrorT Anatomiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mer- curii, Jovis et Venerisis: yim aiai an Ga Physiologiam , Anatome comparata illustratam , iisdem diebus Methodum secandi cadavera, quotidie , hiberno tempore . . M. J. MacauELYN quantum rerum suarum ratio patietur, juven- tutis Academicae commodis inservire paratus est. J. C. Brorrs Theoriam disciplinae Chirurgicae exponet , diebus Martis , MercüriijetaVeńeris siipat civitylaneuani êhgoois Exercitationibus Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, vacabit quotidie << Airaa AB AE E Collegio Casuali, diebus Lunae et Jovis ... <... Operationibus Chirurgicis hiberno tempore, horis dein in- dicandis. l i Artem Obstetriciam . theoreticam et practicam docebit, die- bus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis .. .. o... Medicinam Forensem, die Mercurii et Veneris ....... C. PRUYS VAN DER HOEVEN Pathologiam docebit, diebus Lunae, Meroürii ot Venena todit is d SUPREN, ORN R A GI Medicinam practicam cum exercitatione in Nosocomio Aca- demico, quotidie s aA a A ERIN ERNE oT ah Historiam Medicinae tradet, diebus Martis et Jovis . G. C. B. Surmnear Therapiam generalem docėbit, diebus Martis, Jovis ot Saturni Exe L ET A RAAE AERES EE Pharmacognosin et naturalem remediorum Historiam , diebus Lunae , Mercurii et Veneris 40i n oi arana pi Therapeuticum remediorum usum indicabit, d. Mere. et Ven. Doctrinam morborum singularium tradet, diebus Lunae, Martikieti Jovit iti padini Re, EAIA REE ti Praxin medicam, ad lectulos aëťgrotantium, moderabitur, diebus singulis: Jy sito p uih A Adon adotto Til Araro et C. Pruys van per Horven et G. ©. B- Surnear disputandi exercitiis praeërunt, die Jovis n o.. aet aite tiak A ai XII. VIII. XII—IIT. TT. SERIES LECTIONUM. FACULTAS JURIDICA. 14% H. G. Tyorman Encyclopaediam Jùris tradet, d. Lun., Mart. et Merc. horà XII. Oeconomiae Politicae principia ad patriam nostram adplicata, "nasdem diebus t A ECR VRED RE AEDES A T Statisticam Patriae describet, diebus Jovis et Veneris i a Cay a C PIERA e AA AASER A A S EA Codicem Juris Mercatorii explicabit, diebus Jovis et Veneris E VET EE N a an S a EOIR C. J. vaN Assen explicabit libros Digest., d. Lun. , Mart. et Merc. Institutiones Juris Civilis Romani, d. Lun., Mart. et Merc. ` Jus Civile hodiernum , diebus Jovis et Veneris .... .. .. et diebus Lunae, Martis et Mercurii . ......... Ordinem judiciorum et rem judiciariam privatam cum exer- citationibus‘ forensibus, die Jovis. . . .. %1. .5 btc die VBS A CGL ega PE E S E H. Cocx tradet Ordinem Judiciorum Crim. , d. Lun. , Mart. et Merc. Jus Publicum et Gentium, diebus Lunae , Martis et Mercurii Jus Criminale, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis . Jus Naturale, diebus Lunae, Martis et Mercurii ...... J. R. TnorBrcKE explicabit Histor. Jur. Rom. , d. Lun. , Mart. et Merc. Historiam Europae diplomaticam a regno Lupovici XIV usque ad Congressum Viennensem, iisdem diebus . Jus Politiae sive administrativum quod dicunt , iisdem diebus P. O. VAN DER Camus, titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem tradet, diebus Lunae et Jovis .~ >... n.a. J.C. E. Broun , Litt. Germ. Lector, aget de Gortu dramate , Zphi- geniain Tauris , et Carmine Hermanno et Dorothea, d. Mart. et Ven. W. FuemING, Litt. Anglic. Lector , explicabit SHAKESPEART Tragoe- diam, c. n. Merry Wives of Windsor, Poetaeque Scorr carmen c. n. Lay of the Last Minstrel, diebus Martis et Veneris . . . 19* VI. NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM DEDERUNT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDCCCXLVI. E FACULTATE | È FACULTATE | E FACULTATE | © PACULTATE | E FACULTATE| CUNCTUS ` DISC. MATH. -| PHIL. THEOR. THEOLOGICA, ET PHYS.. |ET LITT. HUM. MEDICA, JURIDICA. NUMERUS. In hunc numerum excepti sunt 109, quorum in. Faoiitate Theologica aisah einiS. upre 2A " " Disc. Math. et Phys. .... 1 " ni > Phil Theor. ret Litt Hum: wi: 49 " " Medioa i kaer. et A E 35 " nA A JG AE AA A E soi 40 109 qui nomina in albo professi sunt, eò tantum consilio ut hic examinarentur , ceterum in diversis Athenaeis. versantur. SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADEPTI SUNT IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCCCXLVI AD DIEM VII FEBRUARI MDCCOXLYVII. Anno MDOCCXLVI. - d.23 Febr. Marrtınus Marius ALEXANDER CovuryN, Surinamensis, M. D., def. Thes. Ch. D. ; ; Janus Jacosus van Son, Amstelod., publice def. Diss. de aurium morbis, M. D. cum laude. - d. 6 Mart. CLremENs Franciscus HusBERTUSs GurLLon, Ruramundanus, publice def. Diss. de divisione Gelriae superioris a. 1113 rata, J. U. D. cum laude. Turoporus LroroLpus GummLmus Murer, Haganus, M. D., def. Thes. Ch. D. d. 7 Mart. Guruermus PavLus Sers, Leidensis , def. Diss. cont. guaestiones historicas, Ph. Th. M. et L. H. D. cum laude. d. 11 Mart. Lupovıcus KLoPRroGer, Indo-Batavus, def. Thes J. U. D. d. 13 Mart. Franciscus GIsBERTUS vAN MiıerLo, Bredanus, def. Diss. de potulentorum quorundam virtute diaetetica, M. D. cum laude. d.25 Mart. Henrcus Houck , Daventriensis, def. Diss. de collegiis opificum et mercatorum in patria nostra, J. U. D. cum laude. d.26 Mart. HENRICUS JOHANNES HOOGHWINKEL, Schoonhovenus, publice def. Diss. de Herniotomia, M. D. cum laude. d.27 Mart. Janus Grorcrus Antronos FaBER, Hornanus, publice def. Diss. cont. annot. in C. Civ. B. Lib. II. Tit. 2, J. U.D. magna cum laude. d. 30 Mart. Isaacus Trrxra pe Marros, Amstelod., publice def. Diss. cont. observationes medico-legales, M. D. magna cum laude. d. 4 April. Jacosus Joacmumus GerxeN ; Harlem. , M. D. , def. Th. A.O. D. CORNEIJUS ÅDRIANUS SANGSTER , ex Oosterhout , M. D., def. Th. A.O.D. 150 SERIES CANDIDATORUM CET. d d. d. A e” jem e” P — d. .27 April. Francıscus Joannes Leror, Roterod., publice def. Diss. de irritabilitate musculorum, M. D. cum laude. 4 Maji. Perrus Marrus Norraenios, Amstelod., M. et. A. O. D., publice def. Diss. de Poenis, J. U. D. magna cum laude. 8 Maji. Micar AnrIiaNus RoopeNsgERG , Delf., M. D. , def. Th. A. O. D. .14 Maji. Fraxcıscus Aveusrus Loubon, Indo-Batavus, def. quaestio- nibus juridicis, Juris Romani D. Jacosgus. Loupon, Haganus, def. Thes. J. U. D. cum laude. .15 Maji. Gummimus DperRIcUS VAN OLDENBORGH, ex Willemstad , M. D., def. Thes. Art. Obst. D. .16 Maji. RosrrRrtus FerrmR, ex Wassenaar, def. Diss. de publiciana in rem actione, Juris Romani D. .19 Maji. JomannzsCorneLIUs Perrus ByLevELD, Mediob., def. Th. J. U.D. .22 Maji. Lupovıcus CAROLUS FERDINANDUS GASINJET , Peisa-Drenthinus , def. Thes. J. U. D. cum laude. } GreraRrDUs CornrLIuUs BLaauw, Amstelod., publice def. Diss. ge argumentis quibus in interpretandis legibus Jeti uti solent, J. U. D. .25 Maji. EpuarDpus Jacosus Husertus Wynans, Mosa-Traj., publice def. Diss. de fideicommisso residui, J. U. D. cum laude. .28 Maji. Hengıcus pE Jone, Çorvn. F., Goudanus, def. Diss. cont. hist. morborum in clinice Cl. Suringar observatorum, M. D. cum laude. .30 Maji. Gvuıumus Lronardus Erckma, Roterod., publice def. Diss. de pure ejusque metastasi, M. D. cum laude. . 4 Junii. PETRUS JOHANNES UYLENBROEK, Leidensis, def. Diss. de Choro tragico Graecorum, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. Lronarpus Henricus van Bocmove, ex Nieuwerkerk, def. Diss. de Nicolao Tulpio, M. D. cum laude. 5 Junii. Janus CmrīIisTIANUS DrABBE, Leidensis, def. Diss. de Oropo, Th. Phil. M. et L. H. D. magna cum laude. THEODORUS JOANNES VAN GRIETHUYSEN, Vadensis, publice def. Diss. de notionibus vocab. cua et o&ọg in N. T., Theol. D. magna cum laude. 6 Junii. ApnoLPHUS GUILIELMUS THuurKkow, Surinam., def. Th. J. U. D. 9 Junii DırprrRIcus Jacosus CAROLUS VAN LENNEP, ex Wassenaar, def. Thes. J. U. D. cum laude. SERIES CANDIDATORUM CET. . 151 d. 11 Junii. Perrus van Mevrs, Harderovic. , def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 12 Junii. GurmmLmus BoonacKER, ex de Rijp, publice def. Diss. de nonnullis Cod. Civ. Neerl. capitibus, J. U. D. magna cum laude. d. 15 Junii. Joannrs Franciscus pE Frarrure, Bredanus, def. Th. J. U. D. Henricus Revers, Groninganus, def. Thes. J. U. D. cum laude. CORNELIUS GERBRANDUS Luzac, Leidensis, def. Th. J. U. D. cum laude. d. 16 Junii. GvurueLmus Lupovıcus CAROLUS ADRIANUS GEY VAN PITTIUS, Gandavensis, def. Thes. J. U. D. Henricus AprīIaNus Franciscus DANIEL VAN MrruwEN, Harlem., def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 17 Junii. Perrus Isaacus Horrman , Antverp., M. D., def. Th. Ch. D. d. 18 Junii. Joannes Danm Denis, Zutphaniensis, def. Thes. J. U. D. d. 19 Junii. CornzLIUsS van BELL, Roterod., publice def. Diss: de usu regulae Catonianae, J. U. D. magna cum laude. d. 22 Junii. Joannes Antonius Marra Rorrs, Bergensis ad Z., def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 24 Junii. Tmroporus Lupovıcus FrepeRIcus Horst, Indo-Bat., def. Thes. J. U. D. cum laude. Fepor Hursnorr, ex Baarn , def. Diss. de appellandi facultate, J.U.D. magna cum laude. Perrus Arerprus AnToNIUS Janssens , Rosavallensis, def. Th. J. U. D. cum laude. d. 25 Junii. GUIrLIELMmÜS CAROLUS JOANNES SCHOOR, ex Zevenhuisen, def. Diss. de chemismo corporis cet., M. D. magna cum laude. d. 26 Junii. Carorus Henricus MANUEL, Samarangensis, def. Th. J. U. D. d. 27 Junii. EpmUNDUS GUILIELMUS ÅNDREAS KERENS van WOLFRATH, Mosa-Traj., def. Thes. J. U. D. AprīIANUS HusBERTUS Mavrissex, Mosa-Traj., def. Th. J. U. D. cum laude. d. 29 Junii. ArxoLDus DE Jone, Campensis, publ. def. Diss. de Typho , M. D. Henricus RonensERG, Amstelod., publice def. Diss. de Scorbuto, M. D. cum laude. Perrus Henricus Henpriks, Amstelod., publice def. Diss. eont. observationes cum annega epicrisi, M. D. cum laude. d. 2? Julii. CORNELIUS ANTONIUS BOONACKER, Leid., def. Th. J.U.D. cum laude. 152 SERIES CANDIDATORUM CET. Franciscus EmAanurEL Fovevrert, Ruramund., def. Diss. de aetate feminarum climacteria, M. D. magna cum laude. Turoporus WruneLMUS BOXELAAR, Neomagus, def. Diss. de asphyxia neonatorum, M. D. magna cum laude. d. 4 Julii. Grorerus GERARDUS Koor, Indo-Bat., def. Thes. J. U. D. d. 8 Sept. JACOBUS VAN VREDENBURCH , Haganus, def. quaest. ew jure Romano, Jur. Rom. D. d. 12 Sept. Cuaas Noornury, Neom., def. Diss. de cura Typhi, M. D. cum laude. Janus Hermanus ADRIANUS ScHEERS, Neomagus, def. Diss. de febri typhoidea, M. D. cum laude. i d.19 Sept. FreperIcus Perrus Henricus COELEN , Harlem. , def. Diss. de placenta, M. D. cum laude. Franciscus Joannes Boupær, Dordrac., def. Diss. de Valeriana oficinali, M. D. cum laude. d. 24 Sept. Arxorpus van Genner, Roterod. , publice def. Diss. de morte nigra sec. XIV, M. D. magna cum laude. Grorcerus Henricus van Vorrennoven, Roterod. , publice: def. Diss. de sanguinis fibrina, M. D. magna cum laude. JOHANNES CHRISTOPHORUS VAN Ereren, Gorcumensis, def. Diss. de Cartilagine, M. D. cum laude. d. 25 Sept. DIDERICUS ADOLPHUS GEVERS, €X Oegstgeest , def. Th. J. U. D. d. 26 Sept. Hrexrıcus Le NosrL, Medioburg. , def. Thes. J. U. D. d. 28 Sept. Henricus GurneLmus CaroLus Lupovicus Janssens, Haganus, def. Th. J. U. D. cum laude. d. 29 Sept. CoRNELIUS ADRIANUS BURGÈRS, ex Willemstad, def. Diss. de cura neonatorum , M. D. cum laude. MARTINUS ÅNTONIUS VAN ANDEL, ex Andel, def. Diss. de Zinco ejusque praeparationibus, M. D. cum laude. d. 30 Sept. Lupovıcus GUIIELMUS GLAESER, €X prom. Taia Bpo, def. Diss. de parta praecoci, M. D. cum laude. d. 1 Oct. Perrus Berwarpus van Hyrre, ex Sto. Laurentio, def. Diss. de cicuta virosa, M. D. cum laude. d. 5 Oct. PETRUS SCHEURLEER, ex Nederhemert, dek Diss. cont. 20n- nullas morborum historias, M. D. cum laude. SERIES CANDIDATORUM CET. 158 d: 9 Oct.. Joseravs:GurLeLmus Perros Derr van Merissant, Haganus, def. Thes. J. U. D. cum laude: d. 12 Oct. HENRICUS ARNOLDUS VOoRENDONK , Rot., def. Th. J. U.D. cum laude. Joannes ArNoLDUSs Orr, Graviensis, publice def. Diss. cont. Aistorias morborum in clinice Cl. Broers observatorum, M. D. magna cum laude. Jacogus Joannes KERBERT, ex Koog dan de Zaan, def. Diss. de valerianate Zinci, M. D. magna cum laude. d. 13 Oct. Janus EverwyN, ex Beest, def. Diss. de caementis, M. M. et Ph. N. D. magna cum laude. d. 17 Oct. Eprus MancErR Cars , Leovardiensis, def. Thes. J. U. D. d. 31 Oct. Franciscus SeBastianus Hermus , Bredanus, publice def. Diss: ` de Ktricturis organicis urethrae, M. D. cum laude. d. 5 Nov. Pavtys CuauDrus Lezwys , Leidensis, def. Diss. cont. annot. ad- Tit. VII. Iib. III. Cod. de re Jud.; J. U. D. cum laude. d. 11 Novy. Jacosvs Henricus pe Bruys, Medioburg. , def. Thes. J. U. D. d.13 Nov. Perrus Jacobus: JOHANNES CORNELIUS VAN NIEUWENHOVEN HeLseaca , Indo-Bat., def. Thes. J. U. D. PETRUS ÅLVAREZ VAN DIGGELEN , Bruggensis , def. Th. J. U. D. cum laude. d. 14-Nov. Perrus Fumri, Roterod., M. D. def. Thes. A. O. D. Henricus Joannes Guricaerim, Haganus, def. guaest. historicis, Ph. Th. M.et L. H. D. cum laude. ; GERARDUS JOANNES BEELAERTS VAN EMMICHOVEN , Dordracenus , def. Thes. J. U. D. cum laude. d: 17 Nov. Joannes Marrtuias Scurant, Haganus , def. Diss. de mecha- nismo congestionis, M. D. magna cum laude. È d. 18 Nov. CäroLus Henricus Lupovıcus van Wensen, Leidensis, publice def. Diss. de Mandato, J. U. D. d. 21 Nov. Jomannes ,ConraDus Lupovicus ÅNNAEUS NEDERMEYER VAN RosENTHAL, Arnh. , def. Diss. de deportationis poena ; J. U. D. cum laude. d. 26 Nov. Anprras Jacosus Tuomas, Leidensis, M. D. def. Thes. A. O. D. d. 1 Dec. Hırronrmus Harroe, Tilburgensis, def. Diss. cont. duos hydropis casus observ., M. D. cum laude. d. 4 Dec. Dıperrcus Nyman, Zutphan. , def. Thes. J. U. D.-cum laude. Jacogus Dam , Zutphan., def. Thes. J. U. D. cum laude. ] S 20 154 SERIES CANDIDATORUM CET. d. 1} Dec. JAcoBus HERMANUS SCHUURMANS STEKHOVEN, Leidensis, def. Diss. de civium Atticorum recognitione , Ph. Th. M. et L. H. D. cum laude. Jacosus CorveR, Zaandam, M. D., def. Thes. Chir. D. d. 14 Dec. GurLmrmus Vincentus Husrrtus van Gurack, Sylva-Duc., def. Diss. de cura stricturarum urethrae, M: D. cum laude. JOHANNES GERARDUS KLOorrERT, Goudanus, M. D., def. Th. Chir. D. d. 17 Dec. LroroLDUs ALFRED DESIDERIUS NYPELS , Mosa-Traj., publice def. Diss. de liberorum naturalium juribus in bonis parentum , J:-U. D. cum laude. LroroLDUs HugERTUS THEODORUS WENMAEKERS, ex Stockhem , publice def. Diss. de literarum Cambialium acceptatione, J. U: D. cum laude. d. 18 Dece Dant Porax Danis , Haganus, def. Diss. cont. comment. ad Pauli libros tres decretorum, J. U. D. magna cum laude. d. 19 Dec. GurLmLMUs DrpreRIcus Conrnck Lirrstine, ex Hellendoorn , def. Thes. J. U. D. cum laude. Anno MDCCCXLYVII. d. 16 Jan. Justus Gerardus Kısrt, Zoelanus, def. Diss. de communionis universalis inter conjuges dissolutione, J. U. D. magna cum laude. d. 26 Jan. GUILIELMUS CAROLUS Joannrs Scmoor, M. D., def. Th. A. O. D. d. 28 Jan. Joannzs Perrus Crores, Bullionceus, M. D., def. Thes. Ch. D. d. 29 Jan. Avevsrtus Purrirs, Bommeliensis, publice def. Diss. de dominis rei mobilis cet., J. U. D. magna cum laude. d. 30 Jan. EpuarDus Janus Diıssers, Mosa-Traj., def. Diss. de Trans- actione, J. U. D. d. 3 Febr.. Jacosus Corvzr, ex Zaandam, M. D., def. Thes. A. O. D. d. 5 Febr. Taroporus GvuruieLmus BOxELAAR, Neomagus, M. D., def. Thes. Art. Obst. D. Euras Anne BrerkmouT, Snecanus, publice def. Diss. de creditorum privilegiatorum jure cet., J. U. D. magna cum laude. INCREMENTA MUSEI NUMMARII ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE JOANNE HENRICO SCHOLTEN rercToRE maenrco. CIOIOCCCXLVI—CI9JIOCCCXLVII. Paucis annis nobis contigit tot ac tam praestantibus nummis Museum ditatum videre quam hoc anno. Incrementa haec iterum coëmtione, permutatione, donatione locum habuere. ` Coëmtione accepimus: A. nummos antiquos. In his memorandus, sed verosimiliter spurius atque Beckerianus (vide Pinder, die Beckerschen falschen Münzen, Berlin 1843, S. 10: N°. 48), nummus aureus, Sfater fortasse dictus, regis Philippi II Macedonis. In antica pulcrum Apollinis laureati caput. In postica figura muliebris bigam ducens, sub qua ẸIANIMIOT. Aureus rarior, procul dubio genuinus, Diocletiani Imperatoris, cum postica :- PIETAS AUGG. ET CAESS. NN. Quinque denarii, Vespasiani, cum postica: VENERI VICTRICI, Hadriani cum: FIDES PUBLICA; Domitiani cum: IMP. XIX. COS. XIII. CENS: P. P.; Septimii Severi, cum rariore postica: HERCULI DEFENSORI; tandem Constantii , cum postica, itidem rariore, VIRTUS MILITUM. Studiosorum vel scholarum numismaticarum causa simul nobis compara- vimus duos denarios spurios, alterum Domitiani cum Domitia in postica , Caracallae alterum. : B. ex medio aevo: Quindecim accesserunt nummi argentei , in loco veteris Dorestati vel Dorestadi (hodiernum Wijk bij Duurstede) inventi, cujusmodi nummos cum Angli , tum Franci sibi vindicare student. Inveniuntur enim in utraque regione , et quoniam iis annumerandi sunt, qui nullam inscriptionem (ne litteras 20* l 156 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. quidem solitarias prae se ferunt) a Francis monnaies muettes vocantur. Maximam partem eorum effigies inveniuntur in opere Rudingii : Annals of the Coinage of Great Britain , sub nomine Seeattae, Tabb. I et II, sed in textu, caeteroquin satis amplo et in quo docte disseritur de hiona Anglo- Saxonicis, ad quos hi nummi a Rudingio referuntur, ne verbum quidem occurrit ad illustrandos eos nummos. — Etiam eorum effigies inveniuntur in opere Combrousii: Monnaies nationales de France, Tab. 166, cum duplice inscriptione: Merovingiennes? et Deniers Cisrhénans? — ut apparet utrique dubitanter signum interrogationis appositum. — Sed et in textu hujus operis frustra descriptionem vel elucidationem quaeres. — Melius actum est in Dissertatione nostratis C. A. Rethaan Macaré in: Mieuwe Verhandelingen van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen , I° Deel, 2° Stuk, sub titulo: Verhandeling over de bij Domburg gevondene Romein- sche , Frankische , Brittannische, Noordsche en andere munten, Middelburg , 1838, 8%; — hic enim memorat Cambdeni opus inscriptum : Brittannia [Amstelodami 1659 et Londini 1695] ubi etiam nonnulli hujus generis nummi, sed valde rudi arte depicti sunt. Vide quae de his nummis anno- tavimus in Diario: Algemeene. Konst- en Letterbode anni 1846, Vol. TI, pag. 116. — Macaré credit hos nummos, qui a Rudingio, ut supra me- moravimus, Sceattae dicuntur, esse originis Francicae , atque cusos intra annos 500 et 700, brevi post introductum in has regiones Christianismum. In nonnullis autem horum nummorum signum crucis apparet. Operae pretium est hic commemorare hoc genus nummorum inveniri in locis valde distantibus in patria nostra , nimirum Domburgi , Dorestadi et in Frisia; accepimus enim paucis abhinc annis ex Bolsverdia , urbe Frisiae , aliquot ejusmodi nummos, quos ibi repertos ferebant. Videntur itaque post Romanorum nummos, etiam frequenter in patria nostra obvios, communis nostratium moneta fuisse, fortasse in emporio Dorestado cusa. Non enim verisimilitudine caret in celebri hoc loco , brevi post Romanorum discessum ex his terris, commercii non interrupti causa , nummorum officinam fuisse institutam. å Memoriae causa hic apponimus, inter nummos Domburgicos, qui anno 1842 Museo nostro accessere dono Nobilissimi van Orden , quosque anno 1776 in littore Domburgico emerat Celeb. Adrianus Kluit, postea Academiae INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 157 nostrae lumen, fuisse nummos Septimii Severi, Juliae Domnae et Tetrici Junioris; praeterea multos. nummulos argenteos et aeneos, partim similes iis, qui in opere Ornat. Macaré obvii sunt, partim ab iis diversos et non- dum editos. Inter nummos hoc anno coëmtos, atque in loco antiqui Dorestadi inventos , unus est cum inscriptione: TRIECTI FIT. Caeteri conveniunt cum numeris 25, -28;-82, 35, 36, 54 et 65 apu Macaré; unus'autem valde differt ab illius numero 66. Ex . Carlovingicis accesserunt EER Pipini, patris Caroli Magni, cum inscriptione R. F. (Rex Francorum), caeterum Caroli Magni cum: Arelato (Arles); Christiana religio ; Mediol(anum) (Milaan); Metullo (Melle en Poitou); praeterea oboli cum monogrammate Caroli Magni et cum inscriptione Metullo; denarii cum Tolosu (Toulouse) et Turonis (Tours); denarii et oboli Ludovici I vel Pii (inscripti Hudovicus Imp.); tandem denarius ejusdem Principis cum Venecias. Ex nummis Episcoporum, Trajectinorum nobis comparavimus denarium Balduini II (quem Mierisius minus recte Balduino I. tribuerat); alium Wilbrandi, cusum Trajecti (non apud Mierisium sed apud Balfoort in diario: Tijdschrift v. Gesch., Oudh. en Statist. van Utrecht 1844, pag. 185 N°. 4); alium factum Daventriae, prorsus alius typi (Tijdschrift, modo citato loco N°. 3); nummum aeneum Rudolphi a Diepholt (Tijdschrift anni 1843, pag. 253 N°. 9); nummum Davidis de Burgundia (Mieris Tab. IX N°. 4); item Frederici Badensis (Mieris Tab. X N°. 9); praeterea duos nummos memorabiles Civitatis Trajecti, in quorum antica: Moneta S. Mertinis (sic!) et in postica: Dit is der armen pe(nninck). Tertius, non minus memora- bilis, habet in antica , intra partes crucis, literam V (probabiliter significañs Utrecht). Ex nummis Comitum Hollandiae Museo comparavimus denarium rudem (vel fortasse obolum) Florentii II vel II; difficile enim est, sive potius prorsus fieri non potest, ut hoc certo statuatur ; — denarium Theodorici VII (1190—1203) cum verbo pag in postica (minus recte se habet illius effigies apud Alkemade Tab. 14 N°. 1; melius in opere Numismatico a nobis edendo) ; duos denarios argenteos Florentii IV vel V (1228—1235 sive 1256—1296) cusos Dordraci. Hi nummi differunt signo monetario. — Praeterea num- 158 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. mum dictum ŽaWwe Hollandsche leeuw- Guilielmi VI (1404—1417); vide Alkemadii Tab. 27, 1 N°. 5, sed ibi prorsus male est depictus; item Joannis Bavarici, cum inscriptione’ Hola (Alkemadii Tab. 30, 1 N°. 3; eadem valet observatio). Ex nummis ducatus Brabantiae denarium Abbatiae Nivellensis (Revue de la Numismatique Belge, Vol. I, Tab. V N°. 8); nummum incertum cum inscriptione Batı, quem vide apud den Duyts: Anciennes monnoyes- de l Université de Gand, Tab. VI N°. 5, uti etiam cum parvula ‘dissertatione super hoc genere nummorum in: Documens pour servir a l histoire monétaire des Pays-Bas, opusculo conseripto a docto Civitatis Antverpiensis Archivario Frederico Verachter; — ejusmodi nummulum incertum cum inscriptione : TINE (den Duyts Tab. VI N°. 1, uti et apud Verachter); duos denarios Ducis Joannis I (1282—1294) cum inscriptione warr (fortasse Waltheri de Berthoud, domini Mechliniae) caet. Omnes hi nummi a nobis cum multis aliis Brabantinis et Limburgicis edentur. Ex nummis Gelricis dictum gouden rijder Ducis Caroli Egmundani , nummum minus rarum, sed quem Museum nondum possidebat. Ex nummis Flandricis coëmimus denarium cum 1PRA (den Duyts Tab. XIT N°. 4); item Civitatis Insulensis (Rijssel); nummum dictum grifioen, cum inscriptione : DEUM PLUS AMA QUAM ARGENTUM ; j tandem dictum vuurijzer Philippi Pulchri , postquam major natu factus erat (den Duyts Tab. VI N°. 57). Ex Transisalanicis in primis commemorandus est florenus aureus (goud- gulden) Civitatis Zwollanae cum effigie Sancti Michaëlis sed male cusus , utpote mallei ictibus bis utrinque fere eadem inscriptione percussus. Porro bracteatum argenteum hominis eccleastici cujusdam in quo apparet caput aversum cum mitra; ad laevam baculum dictum 4romstaf, ad dextram lilium. Probabiliter hic rarus nummus est cujusdam veteris episcopi Ar- gentoratensis (conf. N°. 279 Tabulae XII, operis Versuch einer Münz- geschichte des Elsasses von A. Freihern von Berstett, Freiburg 1840 , 4°. — Doct. Meyerus, Praefectus Numophylacii Tigurensis hune nummum tribuit cuidam Episcopo Constantiae (Konstanz). Vide: die Bracteaten der Kehweiz, Zutich 1845, 4°. pag. 57, et effigiem in Tab. MI N°. 166. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 159 Praeterea comparavimus duos bracteatos itidem argenteos, paululum inter se diversos cum leone ad dextram eunte, typo fortasse Brunsvicensi, quam- quam leo etiam in multis aliis Bracteatis occurrit. Non contigit nobis inspicere Maderi opusculum : Versuch. über die Bracteaten, quod valde rarum esse videtur. Tandem nummum aureum Keu a la Couronne regis Francici Caroli VIIL (1422—1461) cujus effigiem vide apud. le Blanc, Zraité historigue des Monnoyes de France, Amsterdam 1690, 4°. et apud Combrouse, Monnoyes nationales de France, Paris 1840. Nummum, itidem aureum , écu aw soleil, Regis Francisci I, in usum regionis Delphinensis (Dauphiné) (Duby , Monnoies des Barons, Prélats ete. de la France, Tab. XXII N°. 10, habet ejusmodi nummum, sed cusum sub Ludovico XI); porro, quem primo loco commemorare debue- ramus, florenum aureum Humberti, Delphini Delphinensis Viennensis (Duby Tab. XXH N°. 8); hoe genus florenorum aureorum secundum le Blanc pag. 234 operis citati non diu in Francia in usu fuit. Ex nummis Germanicis nacti sumus florenum aureum Alberti Marchionis Brandenburgici; sed multo majoris momenti sunt denarii Colonienses sequentes: Primo loco denarius (sive obolus) nobis ignoti Archiepiscopi Coloniensis , cum baculo et libro, secundum typum procul dubio ex saeculo XII; oculi in effigie quae in antica apparet, sunt veluti puncta majora, secundum illorum temporum simplicitatem ‘caput nondum mitra tectum est et meri crines tantum conspiciuntur, quod, ut notum, signum est magnae vetustatis. Videtur esse. nummus Arnoldi I (1137—1148) atque unus ex iis, quos, etiam secundum exempla trita, describit von Mellen in: Kölnische Münz- Sammlung (N°. 2—8). Magna intercedit similitudo inter hunc nummum et inter illos proximo- rum successorum Bernulphi Episcopi Trajectini. Denarium Archiepiscopi Philippi I (1167—1191). Tandem nobis comparavimus duos nummos Imperatorios Germanicos , quos-hucusque , quamvis instructi opere Götzii: Deutschlands Kaysermünzen des Mittelalters , nondum alicui Imperatori certo attribuere nobis contigit. Ulterius hos nummos, ut et Colonienses descripsimus in 47g. Konst- en Letterbode anni 1846 , Vol. IL, pag. 152 èt 153. 160 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Ex Anglicis nacti sumus nummulum penny dictum regis Henrici II (1216—1272); vide Ruding, Annals of the Coinage of Great Britain, Tab. II N°. 16, 17 vel 18; difficile enim est in tam rudi moneta accurate definire quinam ex citatis sit; duos diversos dictos aængelottos aureos Hen- rici VII (1485—1509); Ruding Tab. IV N°.. 7 et 10, sed aliquatenus diversos, conf. Yonge Akerman, Numismatic Manual, pag. 320; dictum Groat Henrici VIII (Ruding Tab. VII N°. 15); alios nonnullos diversos; dimidium groat cusum in urbe Cantorbury (Ruding Tab. VII N°. 17). Magni momenti profecto sunt haec incrementa nummorum medii aevi in variis regionibus cusorum. Aliquot millia nummorum medii aevi in nostro Museo tamen adhuc desiderantur, sed quantus est nummorum ejus generis numerus, et quot adhuc incogniti quotannis deteguntur ! C. nummi, tam memoriales, quam moneta ex tempore recentiori. In Belgicis sive Neerlandicis commemoramus: florenum aureum sive goudgulden Civitatis Camporum cum insignibus Transisalaniae, ita dicti Overstift vel Sticht et Civitatis Camporum , nummum satis rarum ; vide in Verkadii Muntboek Tab. 158 N°. 1; praeterea dictum stuiver urbis Da- ventriae (1663) cum inscriptione : pace et bello cons(tans vel tantes). Insignia quae in parte postica apud Verkadium apparent (Tab. 156 N°. 5) non bene delineata sunt, quum sint insignia dicti Oversticht. -Inter nummos Frisicos acquisivimus dictum gouden rijder anni 1626, itaque insueti typi; vide Verkade Tab. 118 N°. 5; dimidium forijæ anni 1688 (conf. Verkade Tab. 127 N°. 3); duas diversas partes quartas ejus- dem speciei nummorum; sapaan vel schelling anni 1598; dimidium stuiver sive groot (cf. Verkade Tab. 129 N°. 6). - Ex Gelricis dictum Unie-Rijksdaalder (Verkade Tab. 7 N°. 2, sed exemplum nostrum, profert annum 1590). Urbis Noviomagensis acquisivimus dubbelden stuiver anni 1620 (Verkade Tab. 24 N°. 1) et stuiver anni 1619 (ibidem Tab. 24 N°. 8). Ex nummis Germanicis accepimus Thalerum Wolfgangi Theodori Archi- episcopi Salzburgensis, sine indicatione anni quo cusus- est; — ita dictum Emõbder vier sive nummum Frisiae Orientalis 4 stuferorum èt nummum INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 161 Trevirensem Archiepiscopi Joannis Hugonis (conf. Bohl, Zrierische Münzen, Tab. VIII N°. 83). Ex Helvėticis nummum majorem in memoriam ejectorum anno 1246 ex Helvetia per Guilielmum Tell, Stouffacher et Erni Austriacorum. Ex Italicis Zechino Venetum Ducis Ludovici Manin. Ex Anglicis dictum Žałf crown Reipublicae anni 1651 (v. Loon II, pag. 374 N°. 3; Ruding Tab. XXXI N°. 3; Yonge Akerman pag. 346; half crown Olivarii Cromwelis anni 1658 (v. Eddi TI, pag. 433 N°. 2; Ruding Tab.-XXXII N°. 5, Yonge Akerman pag. 348). Ex Portugallicis maximum cognitum nummum aureum , nimirum 20,000 Rees; cusus est noster regnante Joanne V, anno 1727. Ex Hispanicis aureum nummum dictum doublon vel once regis Philippi V, (nepotis Ludovici XIV) cusum anno 1738. Quod ad nummos memoriales exterorum attinet, emimus nummos in memoriam coronati regis Georgii I (11 Oct. 1727) et coronatae reginae Carolinae, utrumque argenteum. Ex nummis obviis in opere Looniano, tam proprie Neerlandicis, quam peregrinis, ad res Neerlandicas illustrandas allegatis, nummum in memo- riam Hieronymi a Serooskerke (Vol. I, pag. 211); Hippolytae Gonzaga (1, 271 N°. 1); in honorem Principis Guilielmi I nefando scelere occisi (T, 345 N°. 2); hie nummus est deauratus et annulo instructus, quem- admodum multi eránt, non tantum apud proavos nostros, sed etiam apud peregrinos pristini temporis, quosque in pectore gestabant homines insignio- res; — nummum Ordinum Transisalaniae in memoriam pugnae Turnhoutanae (van Loon I, pag. 494 N°. 3), alium'in memoriam praelii Neoportani (I, pag. 548 N°. 1); porro nummum rarissimum in memoriam Professoris Trajectini Gisberti Voetii (II, 107); Loonius commemorat se in uno tantum nummophylacio hunc nummum vidisse. ` Spectatissimus van Orden (vide horreum nostrum: Tijdschrift voor Alg. Munt-: en Penningkunde , Vol. TI, pag. 403 [1841]) etiam semel tantum se hunc nummum vidisse testatur; — nummum in memoriam pacis Bredanae (v. L. IT, 555 N°. 1), qui nummus, inter Numismaticos cognitus sub nomine Leonis Batavi , Anglis inter alia causam praebuit nobis bellum indicendi. Porro nummum in` plerisque ‘Catalogis inter Neerlandicos descriptum 21 . 162 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. cusum jussu Ludovici XIV in memoriam pugnae apud fossam Brugensem (vid. Goeree, Gedenkpenningen van Lodewijk XIV, Amsterdam 1712, 2 Vol. 8%.); nummum in honorem Ludovici XIV (v. Loon IMT, 66); in memoriam aedium sculteti Zuylen: van Nyevelt Roterodami vastatarum , propter morte mulctatum Costermannum (v. Loon ITI, 508); in memoriam captae urbis Namurci (IV , 25 N°. 3); mortuae reginae Mariae , Guilielmi TI uxoris (plumbeus sed genuinus, IV, 124 N°. 3); in honorem naturae Scrutatoris Delphensis Anthonii Leeuwenhoekii (IV, pag. 223}; idem in memoriam expertissimi Numismatici Andreae Schoemaker (v. Loon conti- nuatus Parte I N°. 4; sed nostrum exemplar habet posticam N°. 133); tandem nobis comparavimus nymmum parvum deauratum in memoriam quod Princeps Supremus (Souvereine Vorst) Monetam Trajėctinam invisit anno 1814. i j Omnes nummi supra memorati , nisi contrarium indicatum sit, sunt argentei. Permutatione acquisivimus quatuor nummos argenteos medii aevi, num- mum dictum ĉoddrager sive potius groot Eduardi Ducis Gelriae (1361—1871), cusum Arnhemiae. In antica leo coronatus cum inscriptione: EDUARDUS in postica crux. ; Nummum Guilielmi I, Ducis Gelriae (1372—1402); fortasse, dum in populo versabat, grooć dictum. In antica galea apparet, in quo cauda pavonis, in ornamento, ex octo arcubus constante. WILHELM. DUX GELR. Z. COM. ZUTP. In postica crux simplex, inter cujus crura initialia urbium monetalium : A(rnhemia) S(utphania) N(eomagum) et R(uremunda). Tnscriptio est: § MONETA NOVA DE AERNEMENSIS (S1C). In alio exemplo legitur aernemmensis (sic); atque hi erant nummi pu- blica auctoritate cusi ! Alius ejus generis nummus habet in antica duos leones. ad latera galeae. Insoriptio: WILHELM, DUX GELRIE (sic) Z.. COM. ZUTP. In postica apparet crux valde ornata et insoriptio : MONETA DE AERNEMENSIS. Uterque nummus, hucusque ineditus, a nobis ad publicam perferetur notitiam. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 163 Sunt fere, cum ita dictis cartis, unica monumenta pristini aevi non tantum in Gelria, sed per totam Neerlandiam. Quartus est ejusdem generis nummus Guilielmi V, Comitis Hollandiae, infelicis filii Margarethae, postea mente capti, qui ab anno 1845—1359 regnavit. In antica galea, in qua cauda pavonis; ad latus insignia Bavarico-Hol- landica. Inscriptio : ; GUILLELM. DUX. COM. HOLA Z. ZELAND. In postica crux valde ornata et tanquam in flores desinens. BENEDICT(US) QUI VENIT IN NOMINE DNI (Domini). Nummus hic minus accurate depictus est in opere Alkemadii Tab. XXV, WNP D Ex nummis Germanicis : argenteum dictum Petergrosch Frederici IIT, Archiepiscopi Coloniensis (1870—1414); in postica legitur inscriptio : , PER YTAL. ARCAN. C. MONETA TUYCN. ie: Per Italiam archicancellarius. moneta Tuicensis (munt van Deutz). Commemoratur, non explicatur, hic nummus in von Merle, Kölnische Münzsammlung , Köln 1792, S. 180, 181. Duos diversos nummos‘ Cuhonis, Domini Falkensteini, Archiepiscopi Trevirensis (1862—1388). Prior cusus est, quum Archiepiscopatum Coloniensem procuraret. ‘In antica protome Petri Apostoli apparet in ornamento Gothico. Inscriptio: CUNO ARCPUS TREVEREN. In postica circum insignia Treverensia legitur: j ' ADMIST. ECCE COL. MONETA TUYC. ` iie. i Administrator ecclesiae Coloniensis. Moneta Tuicensis. Conf. von Mellen libro cit. pag. 174 N°. 8. Alter habet in antica: } CUNO ARCHEPS. TREVEN. Et in postica : HT Ì PER GAL. ARCAN. MONETA CONF. Te. Per Galliam archicancellarius. Moneta Confluentiae. A lig 164 INCREMENTA MUSEI NUMMARIL Ejusmodi nummus, sed cusus Treviris (moneta Trevere), occurrit in opere Bohlii, inscripto: Zrierischke Münzen, Hannover 1837, 4°. Bohlius vocat hoc genus nummorum Weissgroschen. Ejusdem Archiepiscopi Cunonis acquisivimus minoris formae nummum , non obvium in opere modo citato de nùmmis Trevirensibus, sed cujus effigiem , paucis aliter se habentibus , vide apud Lelewel, Numismatique du moyen age, Pl. XIX N°- 9; habet autem formam ‘denariorum exeuntis seculi XIIi. ? Ant. Sanctus Petrus clavem sinistra et sceptrum crucigerum dextra manu tenens; ante eum insignia: Archiepiscopi apparent. Inscriptio : CUNO ARCPS. TREVEREN. Post. Crux simplex cum cruribus ejusdem longitudinis , quae ad margi- nem nummi se extendunt; intra crura duodecim globuli conspiciuntur (an est symbolum: solidum, schilling vel schelling , valere 12 hujus generis num- mos?) Inscriptio: MQNETA CONFLUENC(iae). Praeterea grosch vel groot Guilielmi , Ducis Juliaci (marchio erat inde ab anno 1839; dux inde ab anno 1856—1361). A. Insignia ornatiora Juliaci <0 WILHELMUS DUX JULIACI. P. In cruce eleganter ornato apparent insignia, in quibus ‘simplex aquila. MONETA NOVA DURENSIS. Oppidum Duren‘ erat locus, ùbi moneta antea cudebatur. Praeterea duos nummos., qui videntur fuisse partes tertiae praecedentis. Typus et inscriptiones fere sunt iidem; aquila in margine alterius est. signum monetarium (muntteeken). Grossus Guilielmi II, Comitis Montium, sed cusus temporibus, quibus illa regio, quae postea Ducatus titulo ornata est, tantum Comitatus dice- batur, itaque ante annum 1380. A. Insignia Montium, supra quae jacent illa Ravensbergi. Ț WILHELM. COMES DE MONTE R. In postica duae inscriptiones : in exteriore circulo: Xre vicit (sic) Xre regnat, Xre in (imperat). INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 165 in interiore: Moneta Molim. EPA i. e. urbis Moelheim sive Mulheim (ad ripam fluvii Roer). Crux valde simplex in intima parte nummi conspicitur. Nummum ex viliore argento Adolphi VI, Comitis Marcae , qui in matri- monium ducens Margaretham de Clivia, Dux illius regionis factus est. Est igitur ex secunda parte seculi XIV. Ant. Miles stans cum gladio erecto in -brachio dextro, dum insignia Clivensia sinistra. tenet. Hic typus magnam similitudinem habet cum ita dictis Braymannen Civitatis Mosa-Trajectensis, quos vide in Ghesquierii opere et in diario Revue de la Numismatique Belge [etiam in nostro opere manuscripto, sed postea edendo de nummis Brabantiae et Limburgi]. Inscriptio est : Adolphus Comes Cleven (litterae e et » conjunctae sunt): Post. Elegans crux in flores desinens t Moneta nova de clevensi (sic). Tandem nummum aeneum in memoriam pacis Bredanae- anni 1667 (v. Loon II, 555 N°. 1) et zinceùum (sed genuinum) quem Magistratus Leidensis `Studiosis dedit in memoriam quod anno 1672 partem urbis sibi ! custodiendam sumserant (v. Loon II, pag. 83); duos nummos obsidionales urbis Eger (anni 1748) pretii 3 et 1 creuzerorum ; — nummum argenteum anno 1787 Militiae urbanae Roterodamensi datum cum inscriptione : gehouw en getrouw. dictum piedfort octavae partis nummi écu (apud le Blanc pag. 294 demi quart descu) Henrici IV, anni 1607; in crassitie marginis legitur : probati numismatis exvemplùm. ; Koggerdaalder Frisiae, cum litteris cursivis (Verkade Tab. 125 N°. 2); dimidium Rijksdaalder urbis Daventriae . (1666) Verk. Tab. 149 N°. 3; floreñum Gelriae sine indiċatione pretii anni 1712; tandem parvulum num- mum Joannis Benigni, Ducis Clivensis, cum inscriptione : Moneta nova Renes (pro Renensis). Dono accepimus: A Senatu Civitatis Hamburgensis magnum nummum confectum in me- moriam horrendi incendii, quod magnam partem illius florentissimae urbis 166 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. consumsit intra dies 5—8 Maji 1842. Hic nummus fusús est ex materie superstite campanarum in- duabus ecclesiis combustis. Inclusus autem est hic nummus in theca confecta ex tignis ambustis Curiae Urbis, quae non- nisi indefessa opera civium tunc temporis servata est. Vir Spectatissimus S. G. Broekman (dictus Consul-Generaal der vrije Steden Hamburg en Lubek voor het Koningrijk der Nederlanden) Amstelo- dami, nobis rogantibus, hunc raram nummum prociravit. A Praefecto maritimo bellico emerito ( Kapitein- Luitenant) J. H. van Kervel in hac urbe, monetam chartaceam Indiae Orientalis 10 florenorum , donum nobis valde gratum. > Ab Ornat. W. Bisschop, Lit. Hum. Stud. in nostra Universitate , num- mum argenteum , anno 1814 jussu Principis Supremi Neerlandici confectum , ad remunerandos eos civitatis Brielanae cives, qui die semper memorabili l Decembris 1813 Franco-Gallos ex illa urbe pepulerant; — nummum aeneum in memoriam et honorem viri de patria egregie meriti Joannis van den Bosch, quondam Indiae Neerlandicae Gubernatoris, caet. ; — prae- terea aliquot alios nummos varii generis, in his nummum aeneum Ben- galicum cum inscriptione trilingui, nimirum lingua Bengalica, Nagarica et Persica. Est autem cusus anno 87° regni principis dicti Schach Alem. (conf. Ruding, Aanals of the Coinage of Great Britain and its colonies, Tab. S$. N°. 6). A Viro Consult. Numismaticesque amantissimo G. L. Feyens Leovardiae , nummulos ex aere flavo, dictos: AÆrmenloodjes van het voormalige Soete Naam Jesus Gilde, hodie dictum: Ritske Boelema Gasthuis, percussos in- signibus Civitatis Leovardiae. A Viro Spectatissimo G. van Orden , Zaandamensi, partem Thaleri, dictam Schrickenborger, ducum Saxoniae Frederici Georgii et Joannis, ineunte saec. XVI; 4 Thalerum anni 1554 Ducis Augusti Saxoniae ; vierstuiverstuk Imperatoris Caroli V, sine indicatione anni; majorem nummum argenteum Comitis Palatini Caroli Theodorici; stuferum Gelriae anni 1640; eundem nummum Groningae et Omlandorum anni 1681; — secunda donatione hoc anno accepimus duos nummos Saxonicos anno 1653 cusos, diversae magnitudinis, sed utrumque cum inscriptione : -~ Conditor Condita Coronide Coronet. INCREMENTA MUSEI NUMMARH. 167 A Tabellione Gorinchemensi ©. G. Boonzajer duos nummos dictos Legpenningen (v. Loon I, 50 N°. 2 et van Orden , Ty N°. 1256); nummum Belgicum : A. JUGO AUSTRIACO EXCUSSO. P. EX DECRETO COMITIORUM FLANDRIAE. dictum sćovćer Provinciae Hollandiae, caet. Praeterea grossum et dimidium grossum (žeele en halve boddrager dictos) Ludovici Maleni, Comitis Flandriae (1346—1384); et grossum Adolphi, Comitis Clivensis (1417—1448) cum inscriptione : moneta nova grosi (sic) cleven. Intra crura literae j coms (comes ?) tandem aliquot parvos nummos aeneos , quales etiam accepimus a Tabellione D. van der Horst in urbe Weesp. A- Pharmaceuta hon. Roterodamensi: A. Losel Vorstman septuaginta et unum nummos, plerosque aeneos, Russiċcos ; Suecicos, Danicos, caet. In _ his memorabilis est nummulus Sancto-Simonistarum (Sectatorum doctrinae Sancti Simonis vel DE Saryt Smoon). A. Effigies dicti Patris enrantıNn cum inscriptione : MAXIMUS. P. Insignia vacua (een ledig wapenschild). Circum illa NON PLUS ULTRA. A lectissima virgine J. M. H. S. Ameshoff Amstelodami‘ tres nummos memoriales, ex peregrinatione Anglica sibi superstites; maxime memorabilis inter hos est in memoriam apertae magnae illius viae subterraneae sub alveo fluvii Thamesis, qui Zwane? dicitur, et post laborem saepe interruptum 18 annorum die 25 Martii 1843 publico usui inservire coepit. A Viro Ornat. ©. Webbers Hagae-Comitis nummum argenteum cusum in memoriam initi matrimonii Imperatoris Napoleonis cum Maria Luisa , principe Austriae, die 1- Aprilis 1810. Ab Illustrissimis Academiae Curatoribus accepimus exempla argentea et aenea nummi Romani, anno 1846 cusi, dum sedes Pontificis Maximi vacaret, intra obitum Gregorii XVI et electionem Pii IX. 168 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. A. Insignia Cardinalis Antonellii. Inscriptio : SEDE VACANTE MDCCOXXXXVI. In postica sub corona legitur : JACOBUS ANTONELLI R(omanae) C(uriae) A(postolicae) THESAURARIUS GENERALIS. A Viro Spectat A- Bem, Burgimagistro pagi Zeist, tres nummos me- moriales Russiċos, unum , permagnum , in memoriam victoriae , duce Orloffo, a Russis apud Tushosnias anno 1770 reportatae ; alterum matrimonii Magni Principis Pauli anno 1773; tertium alterius matrimonii ejusdem Principis cum Principe Maria anno 1776. A Viro Spect. P. F. van der Wallen, Assessore pagi Kralingen, num- mum anno 1817- confectum ab Equite Simon in memoriam aperti novi portus Medioburgensis; —- nummum insulae Melitae, valens 4 Tornesi (deniers Tournois) Magni Magistri J. P. Lascaris anni 1643; — nummum Norvegicum valens 2 skillingen , anni 1642. Ab honest. P. Sloot in he Sciedamo , dukaton Trajectinum , anni 1751 cum inscriptione in margine : Domine salvum. fac principem. qui Princeps erat dilectus Guilielmus IV, quem Stadhouder vocare solebant. Commemoratur hic nummus rarissimus in Verkadii libro: Muntboek sub Numero 563. ) Ab Ornat. K. Kaan Harlemi, kope% Imperatoris Petri I ex primis annis regni; tum nummum Sibakoai anni 1775, me Imperatrice Catharina cusum. Ab Ornat. J: W. Pronk, Zalfpenny digénteum reginae Elisabethae, ex primis annis regni, itaque’ ante annum 1558 cusum (Ruding , Aanals of the Coinage of Great Britain, Tab. XIL, N°. 25 vel 26); nummus hic, in continenti Europae hodie rarus, anno 1572 datus est a milite Hispanico puellae..... Dullaart Roterodamensi, in cunis jacenti vin memoriam quod Hispani Roterodami” fuerant.” A'matre-porro hic nummus datus est filiae , donec tandem in Museum nostrum ‘Academicum pervenit: f Ab Ornat. J. W. van der Noordaa Dordraci, tAreepence regis Guilielmi TH ,. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 169 Magnae Britanniae et uxoris Mariae; duo:źwopence, alterum Caroli TI, reginae -Annae alterum ; tandem duo penny ‘Caroli II. A Viro Clar. J. H. Schroeder, Numophylacii Universitatis Upsaliensis Praefecto, sex diversos nummos Oscaris I, regis Sueciae. A Viro Excell. de la Sarraz, rebus . externis regni Praefecto , aliqúot nummos aeneos, v. c. Russicos, in urbibus Petropoli et Moskow cusos; nummos Suecicos et Norvegicos regis Oscaris I, nummos Danicós regis Christiani VIII ; nummos Austriacos tam necessitate urgente , anno 1800, 1807 et 1812, quam postea, solito modo, anno:1816, tam in urbe Vindo- þona, quam in urbibus Salzburg, Kremnitz, caet..cusos; nummos elegantes recentiores Turcicos, prorsus diversos a barbaris illis, ante non multos annos cusos. Sunt hi nummi æ peritis artificibus Italis confecti , valentque pretium guingue et unius para. In antica utriusque apparet thoghra Sultanis Abdul-Mesjid. In postica inscriptio : ; Magnum est ejus [Dei] nomen. Cusus Constantinopoli , 1255 ; anno 1°. Annus autem Muhamedanicus 1255 convenit cum nostro 1839, -cui ad- diti 7, faciunt 1846. ; In nummo 5 pararum in súperiore parte conspicitur 5; in nummo unius para, 1, indicia pretii. — Ex additis litteris Viri Spect. G. Testa, res Neerlandicas apud Turcas procuranti, apparet para tunc valere partes 362s floreni Neerlandici. Ex Brittannia accepimus thecam cum egregiis exemplis nummorum dic- torum penny, halfpenny, farthing et halffarthing reginae Victoriae, ab egregio scalptore Wyon confectorum; Borussicos 4, 3, 2 et 1 pfennig, tam Berolini, quam Dusseldorfiae confectos; Bavaricos 2? et 1 pfennig et l heller, Wurtembergicos partes dimidiam et quartam dicti” creuzeri. Badenses, varios nummos unius et dimidii creuzeri, in quibus memoratu dignus est creuzerus anni 1844 cum effigie statuae recens -positae Magni Ducis Caroli Frederici, qui pactum fundamentale Badensibus. concessit; — Hassicos, Nassavicos et liberae Civitatis Francofurtensis. His juncti erant ` duo nummi memoriales, alter loci Ehrenbreitstein , cusus dum Fredericus Augustus inaugurabatur Supremus Dux Nassaviae anno 1808; alter in memoriam navigationis per fluvium Lahn usque ad urbem Weilburg apertae i 22 170 INCREMENTA MUSEI NUMMARII, die 12 Octobris 1810; — aliquot nummos regios Saxonicos, fum magni ducatus Saxoniae Meiningae, principatuum Schwarzburgi-Rudolstadi , Reusz- Lobenstein-Ebersdorfi, uti et Reusz-Schleizi; — nummos Hieronymi Na- poleonis, regis Westphaliae, caet. Ex Brasilicis nummos 40, 20 et 10 rees, qui quo tempore in usum publicum edebantur, duplum illius pretii valebant. A Praefectis Fundationis Teylerianae Harlemi exempla argentea duorum nummorum; quos praemii loco duae Societates illius Fundationis dare solent. A Delegatis ad procurandum nummum in honorem Dermoutii, Synodi Eccles. Belg. Reform. per 30 annos ab actis, ob praestita etiam a nobis in procurando nummo officia, exemplum aeneum illius nummi. — Habet autem in antica effigiem docti illius viri cum inscriptione : J. J. DERMOUT PER VI LVSTRA SYN. GEN. ECCL. REF. BELG. AB ACT. Sub effigie: A. MDCCCXLV. In postica tantum : VIRO NOBILISSIMO SVMME REVERENDO MVLTIS NOMINIBVS PRAECLARO SODALES AMICI CVLTORES. Quum hoc anno purgabamus nummos ante aliquot annos coëmtos, sed aërugine prorsus tectos, et quidem admodum facili modo, nobis recens communicato, deteximus aliquot nummos rariores ditionum ad ripas Rheni sitarum. Sed. maximi momenti inter nummos, quos purgavimus, est Frisicus, fortasse groot dictus, Alberti ducis Saxoniae et Gubernatoris Frisiaė, cusus anno 1500, quem nummum publici juris facere nobis in animo est. P. O. VAN DER ỌHIJS. FATA ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE INDE A. D. IX FEBR. MDCCCXLYII AD D. VIII FEBR. MDCCCXLYVIII. RECTORE MAGNIFICO ANTONIO HENRICO YVAN DER BOON MESCH, SENATUS AGADEMICI ACTUARIO JOANNE HENRICO SCHOLTEN. ACTA ET GESTA IN SENATU. A. 1847. Die 7 Maji. Lecta. est epistola Curatorum nuntians, decreto regio d. 13 Mart., Cl. P. L. Ryxe Prof. extraord. tributa esse jura, quae academici Senatus sociis competunt. Die 10 Septembris. Literae Curatorum d. 9 Sept. Senatui nuntiant, Doct. CAROLUM ÅUGUSTUM XAVERIUM GOTTLIEB FREDERICUM SICHERER, sine stipendio, creatum esse Literarum Germanicarum Lectorem. Die 23 Septembris. Cl. M. SIEcENBEEK annum muneris Professoris ex- pletum quinquagesimum publica et solenni oratione in Auúditorio majori celebravit, de incrementis, guae annis guinguaginta prowime elapsis studium cepit literarum Neerlandicarum. (Œd. L. B. 1847.) Die 26 Novembris. Luget Senatus obitum Cl. J. C. Brorrs Prof. Ord. in Facultate Medica. i A. 1848. Die 10 Januarii. Senatus designavit quatuor Professores, quorum nomina ad Regem deferantur, ut inde Rectorem Magnificum in proximum annum legat, Cl. A. RUTGERS. G. C. B. SURINGAR. C. J. VAN ÅSSEN. W. A. van HENGEL. 22* 172 Die i ACTA ET GESTA IN SENATU. Jubet dein novum Actuarium creari ex‘ quatuorviris Cl. A. H. van pEr Boon MerscH. A. RUTGERS. C.J. VAN ÅSSEN. G. SANDIFORT. 5 Februarii. Lecta est epistola Curatorum, qua nuntiant, ex regio decreto d. 24 Jan., loco V. Exc. VAN DER HEIM VAN DUIVENDYKE, ad ministerium ‚rerum regni -internarum vocato, designatum esse Virum Ampl. D. J. van Ewycx ror pe Buor, Hollandiae Sept. Gubernatorem. Lecta est epistola Curatorym una cum decreto regis, quo in pro- ximum annum Cl. A. Rurerrs designatur Rector Magnificus. Rectori futuro decernuntur Assessores Cl. C. PRUYS VAN DER HOEVEN. J. R. THORBECKE. N. ©. Kist. P. L. RYKE. Die -8 Februarii. : Actuarius Rectoris vice fungens refert de obitu repentino uxoris Viri Cl. van DER Boon Mzrscu Rectoris Magnifici eamque ob causam Rectorem prohiberi, quo minus orationem habeat; se igitur auditores qui orationis audiendae causa in Auditorium majus confluxerant ex cathedra ejus rei certiores esse facturum. Prorector refert Actuarium in proximum annum esse creatum Cl. A. H. van DER Boon Mesca. Deinde Prorectór cum Senatu caeterisque Professoribus in Audito- rium majus descendit et ex cathedra refert de casu improviso, quo Rector prohibetur, quo minus orationem habeat. . Proclamat porro Rectorem Magnificum , Assessores et Actuarium in sequentem an- num designatos novoque Curatori munus in ipsum collatúm gratulatur, —g SERIES LECTIONUM HABENDARUM POST FERIAS AESTIVAS A. MDCCCXLYVII. FACULTAS DISCIPLIN. MATHEM. ET PHYSIC. A. H. vAN per Boon Mzscm Chymiam corporum ‘organicorum exponet, diebus Lunae, Martis , Mercurii et Jovis ..... Chymiam, quae anorganica vocatur, docebit iisdem diebus Artem pharmaceuticam theoreticam et experimentalem ex- ponet; diebus. Lünae:et' Mercurii- o soisostc soccice z k Oeconomiam ruralem tradet, diebus Martis et Jovis . . Experimenta instituendi artem docebit, et Exercitia practica in Laboratorio moderabitur quotidie. Cum studiosis provectióribus de Physiologia chymica collo- quetur, die Veneris horå vespertin . ©.. ooon ne aa C. G. C. Rremwarprt Civium academicorum studia, quantum aetas et, yires‘sinent, juvare paratus est. ; J. DE GELDER Civium açademicorum studia adjuvare paratus est, si qui sint, qui:mathematicarum disciplinarum Capita selecta sibi explicari cupiant. J. VAN DER HorveN Zoologiam tradet, d. Lun., Mart. et Merc. donno tepore ni uio hoisrido irobaa akutes < Anatomes et Physiologiae comparatae primas lineas exponet, diebus Jovis et Veneris,- iisdem horis. Historiam naturalèm hominis: sive. Anthropologiam physiolo- gicam docebit, diebus Martis et Jovis =... ooa eeu Geologiae initia explicabit, diebus Lunae et Mercurii . G. J. Veram : Elementa : Geometriae planae et Trigonometriam planamitradet, die- Jons < diastajni yai giada. moba cg etudie Venerani iare cih sieer aiiin erii ] Stereometriam et Trigonometriam sphaericam , hujusque usum, explicabit;-: die Mercurii syet. ṣo siiuowii aiiis M Gaii et dig; Joyigs stni suda ben asitin iy horå- IX. XI. XII. e: V—VIII. XI. 174 SERIES LECTIONUM. Arithmeticam universalem sive Algebram docebit, diebus Martis, Jovis et Veneris: . uiu. isane aiana s PE eR nisi alia hora niagis conveniat. Lectiones de Calculo integrali et de Mechanica analyticá continuabit diebus et horis commodis. Scholae paedagogicae postea indicabuntur. F. KarsER Astronomiam theoreticam tradet, diebus Lunae, Martis, Morani -et Joris s ANRU I PUTTS EE G aadi; Astronomiam practicam , iisdem diebus .. .. o... aa Artis observandi exercitiis quotidie praeërit. Theoriam motus corporum coelestium , secundum Cl. Gauss tradet, diebus et horis Auditoribus commodis. Provectioribus discipulis disquisitiones C1. Hansen aliorum- que, de perturbationibus, quas motus corporum'coeléstium patiuntur , ‘aptis horis, commentabitur. Astronomiam quam popularem vocant tradet, diebus Lunae et Mercerii y horå vesperti WOES IS, EA TEE Astronomiae primas notitias mathematicas tradet, iisdem diebus, horâ vespertin ..... SAME, U F Singulos suos auditores, ad coelum, tubi optici ope, per- lustrandum , aptis temporibus evocabit. Si qui sint, qui Chronographiae et Calendariographiae óperam dare cupiant, in auditorum commodum.: horas constituet. G. H. pe Vriese Phytographiae fandamenta tradet autumnali tempore matutino , dieb. Lunae , Martis , Mercūrii , Jovis et Veneris Plantarum indigenarum et medica virtute praeditarum histo- riam illustrabit verno et aestivo tempore, dieb. horisq. iisdem. Physiologiam plantarum exponet , d. Lun. , Mart. , Merc. et Jov. Provectioribus discipulis selectas demonstrabit familias natu- rales, -iisdem diebus. con ast aee ERER AE a TOA Excursionibus- botanicis praeërit die Saturni, apta tempestate. P. L. Rixe, Prof. Extr., Physicam experiméntalem docebit, diebus Lunae, Martis, Mercurii. et Jovis. s oaos eanu aea Physicam Mathematicam tradet, diebus Martis et Jovis . . horâ VIII. £ VII. VIII. SERIES LECTIONUM. FACULTAS PHIL. THEOR. ET LIT. HUMANIORUM. M. SIEGENBEEK propter aetatem septuagenariam rude donatus, quantum per vires licebit, studiosae juventuti prodesse conabitur. J. BAKE interpretabitur Cıceronis libros Tusculanarum Disputa- tionum, diebus Lunae, Martis et Mercurii... . nornos. -Eurr Phoenissas et Puaronis Protagoram , iisdem diebus Antiquitatum Atticarum locum de Actionibus privatis, et Topographiam Athenarum explicabit, d. Lunae et Mercurii Scholas Paedagogicas moderabuntur J. BaxE et C. G. CoBET, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis . . . .. . augs P. Horman PrrRLKAMP explicabit Historiam Universalem, diebus ; Enhas; Mattis at Meraniliin aii e d Be, e Interpretabitur quae de scriptis vetustissimorum poëtarum Romanorum supersunt, Horam postea dicet. J. M. Scurant, Praecepta styli Neêrlandi seu Eloquentiae, nec non Oratoriae artis externae, tradet diebus Jovis et Veneris. . et:dioe Saturnit“, Tyria MENI DE RAAL: a Historiam Patriae enarrabit, diebus Lunae , Martis et Mercurii VonDELN tragoediam Gijsõrecht van Amstel explicabit, diebus Veneris et Saturni .... inai EE A FOE ES Eloquentiae historiam criticam , cum veteris tum` recentioris aevi, enarrabit, diebus et horis auditoribus commodis. A. Rurerrs Micas Vaticinia et Psalmos selectos interpretabitur , diebus Lunge: ot Martissi dorian a EE ya étidie Mercurii, prea ane a E e uay Primum SamvrLIs Librum cursoria lectione tractabit , d. Merc. okaoni iag an ahe assat Antiquitates Israëlitarum explicabit, d. Lun. , Mart, et Merc. Si qui sint, qui linguae Sanskritae elementa sibi explicari cupiant, eorum studia lubentissime adjuvabit. Grammaticam Sanskritam docebit et Anthologiam Sanskritam a Cl. LAsszyxo editam, explicabit, die Lunae et Martis. ‘opdie: Voneri Sene RE aE E die De 175 IX. L. I—III. AT 176 SERIES LECTIONUM. Hitopadesam explicabit , die Veneris. . | on l onL] horâ I—III. Mahabharatam interpretabitur, die Jovis ........ iia IX-XI, T. G. J. JUYNBOLL Sermonis Hebraei elementa tradet, tum Gram- matic explicandâ, tum analyticis exercitiis moderandis, diebus Lunae, Martis; Mercii igori AA ORTONA LEN VIII. et- die: Jovisisis aoas ANEREM P AER, OGA EU T. Literarum Arabicarum, Chaldaicarum et Syriacarum initia docebit (duce C1. RoorDa , WINERO , UEN; diebus Jovisj Veneno ct Saturi s Ho AA P AIA VIII. Cum provectioribus Chrestomathiam leget Arabicam Cl. Ko- SEGAÐTENT, die Martis © 2o PEnio eik, A TE Et Fabulas Brprasr, ex ed. Sacyana, die Veneris ..... XI—I Coranum , additå lectione Commentarii Baidhawiani , die Jovis . V—VII. Chrestomathiam Syriacâm Krrsca a cl. BERNSTEINIO iterum editam; ‘die Merari sorap amigi Ainea irab TI. Chrestomathiam Persicam SrrecELT , et Mirkhondii Historiam Samanidarum, quam ed. Par. 1845. Doct. DErFREMERY, d. Sat. V—VII J. H. SrurrKeN Logicam tradet, die Mercurii . . y nu o e> die i Jovis P sgrap opoh AJE s tUa PIRA NR R XI dio’ Veneris mi TAa AANA EN EL OSERE ET are TSE raa EONA XII. Metaphysicam. docebit , diebus. Martis et Jovis ....... X. diet V emeris: gari UPET N ERE L n S TI. Lectiones paedagogicas habebit horis postea indicandis. Philosophiam moralem explicabit, die Martis et Mercurii . XII. C. G. Cosrr, Prof. Extraord., Antiquitates Romanas tradet , diebus Lunae , Martis et Mercurii- . ©: s.s e Unan an. XII. Elementa Artis Metricae docebit, diebus Jovis et Veneris . Į. Tnitia Palaeographiae Graecae provectioribus explicabit , diebus Lünáget Mercuri iiis EERE E ENA = I. Disputandi exercitia publica moderabitur, die Jovis . ... XI. FACULTAS MEDICA. G. SanDirorT Anatomiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mer- curii, Jovis et Veneris «a arson n e e iit a a A R l aE X, SERIES LECTIONUM., 177 Physiologiam , Anatome comparata illustratam, iisdem diebus horâ IX. Methodum secandi cadavera, quotidie, hiberno tempore .. I—MI. `M. J. MacaveLYyN quantum rerum suarum ratio patietur, juven- : tutis Academicae commodis inservire paratus est. J. C. Brors Theoriam disciplinae Chirurgicae exponet , diebus Martis; Mercurii-ot: Venersii: bieti ini aaen aaa XII. Exercitationibus Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, ) jaca bit g nOidion S EN A I EEEE VII. Colłegio Casuali, diebus Lunae et Jovis ..... ..... XO—IM. Operationibus Chirurg. , hiberno tempore „horis dein indicandis. Artem Obstetriciam theoreticam et practicam docebit, die- bus. Lunae, Martis. et. Mercurii . o oos oae esa A Medicinam Forensem, die Jovis et Veneris . ........ X C. Prurs van DER Horven Pathologiam docebit, diebus Lunae, Mercuri et Neneriein oeat uT enese Ea iai Į Medicinam practicam cum exercitatione in Nosocomio Aca- demico; qguotidió Anania te tado a Ea XI. i Historiam Medicinae tradet, diebus Martis et Jovis .. .. E G. C. B. Surmear Therapiam generalem docebit, diebus Martis, Joye iet Satuinireri sisi nsp EI ERR EAT Aai Gaii, XII. Pharmacognosin et naturalem remediorum Historiam, diebus Eiimaes: Mercuri et Veneris i uiii himek iliran A G. XII. Therapeuticum remediorum usum indicabit, d. Merc. et Ven. E Doctrinam morborum singularium tradet , d. Lun. , Mart. et Jov. L Praxin medicam, ad lectulos aegrotantium , -moderabitur , dibus singulib Turgona PENARE R NBR NEN ahoi IX. C. Pruys van DER Horven et G. C. B. Surmear disputandi exeratis prácërunt p dieiJoyiscisyi tenida aoo TI. ; FACULTAS JURIDICA. H. G. Tyoeman Encyclopaediam Juristradet , d. Lun., Mart. et Merc. XII. Oeconomiae Politicae principia ad patriam nostram adplicata, usdem Mehus e ER asii EWEA, ao A I. Statisticam Patriae tractabit, diebus Jovis et Veneris . . .. XI—MI. ; 23 178 SERIES LECTIONUM. C. J. vAN Assen explicabit libros Digest., d. Lun. , Mart. et Merc. horå IX, Institutiones Juris Civilis Romani, d. Lun. ,-Mart. et Mere. VIIL . Jus Civile hodiernum , diebus Lunae, Martis et Mercurii . H. die Jovis osina a E E A PEA K: Ordinem judiciorum et rem judiciariam privatam cum exer- citationibus forensibus, die Jovis. .. ...... ARGO IX. et idio Venetia cciandy noge o Ea AE N IX et X. Disput. exercitia moderabitur dieb. et hor. deinde constituendis. H. Cocx tradet Ordinem Judiciorum Crim. , d. Lun. , Mart. et Mere. VII. Jus Publicum et Gentium, diebus Lunae , Martis et Mercurii IX. Jus Criminale, diebus Lunae, Martis et Mercurii ..... X. Et dio Jovis: oiu at a e e E, a M XI. Jus Naturale, diebus Lunae, Martis et Mercurii . . .. .. XI. J. R. TnorgBECKE explicabit Histor. Jur. Rom. , d. Lun. , Mart. et Merc. I. Historiam. Europae diplomaticam a' regno Lupovrcı XIV usque. ad Congressum Viennensem, iisdem diebus... .. XII. Jus Mercatorium , iisdem diebus ..... o. o iao ana XI. FACULTAS THEOLOGICA. W. A. van HencrL Pauri Epistolam ad Romanos interpretabitur , diebus Lunae, Mercurii et Veneris co. o0. e dani a o VIII. Locos Novi. Testamenti , qui dicuntur , Classicos tractabit , diebus Martiszot Jovis agoni miaii e ain a VIII. Homileticam tradet, diebus Lunae et Martis .. ... <.. IX. Cum Theologiae studiosis provectioribus de variis rebus gravioris argumenti familiariter colloquetur, die Veneris V sqq. Oratoriae Sacrae exercitationibus praeërit, die Jovis .... I. N. C. Kısr Historiam Ecclesiasticam docebit inprimis antiquam , diebus. Lunse -Martis et Morourii < inen e a a ii XII. Christianae morum Disciplinae partem exponet cum practicam ` tum. asceticam, diebus Lunae, Mercurii et Veneris. . .. XI. Doctrinae et Dogmatum Christianorum Historiam tradet, diebus. Jovis iet; Veneris. 4 o Jinai laesi A E S w XII. Historiae Ecclesiasticae Veteris monumenta exponėt, dié Martis XI. SERIES LECTIONUM. 179 Exercitia disputandi moderabitur, die Saturni. . ;.... W Bora- II. j Orationibus Sacris. praeërit, die Martis ...... e i e J. F. van Oordt, J. G. Fix., Theologiam Christianam theore- ticam tractabit, diebus Mercurii, Jovis et Veneris ...... Parabolas J. C. interpretabitur, diebus Lunae et Mercurii . Theologiam Pastoralem docebit, diebus Martis et Jovis Historiam Librorum N. F, (duce. E. Reuss, die Geschichte der H. Schriften N. T.) exponet, die Mercurii ..... EEAO NI E E e OA a A p E E E J. H. ScuoLtEN Theologiam Naturalem exponet, die Lunae . Ak MATASE ITR E A Ea PE T Verba characteristica, et locutiones in libris N, F., quibus religionis Christianae indoles exprimitur , explicabit , d. Mart. OPANI E EAE E BARRET TE EA KUNE AIT, Disquisitionem criticam instituet de Actuum Apostolicorum libro, diebus Jovis et Vēneris . . >... 2...2. RE, Cum provectioribus de rebus theologicis, praesertim dogma- ticis, colloquetur, diè Saturni, horis vespertinis. . . ... Orationibus Sacris praeërit, die Mercurii . ..... 2... Publice disputandi exercitationibus praeërunt alternis heb- domadibus, die Saturni horâ I, alternatim J. F. VAN Oordt, J. G. Firx. et- J. H. SCHOLTEN. P. O. VAN DER CHIS , titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem tradet, diebus Lunae et Jovis :... .s..... W. Furmixe, Litt. Anglicarum Lector, explicabit SHAKESPEARII Tragoediam, quae Okello vocatur, Poetaeque Scorr carmen cui titulus: Lady of the Lake , d. Mart. et Ven. horå post meridiem Litterarum Anglicarum minus peritis privatis institutionibus aderit, diebus et horis, quae illis convenient. 23* NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM NAVARUNT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDOCCXLYITI. E FACULTATE | E.FACULTATE DISC. MATH, | PHIL. THEOR. ET PHYS. |ET LITT. HUM. MEDICA. JURIDICA. THEOLOGICA, NUMERUS. E FACULTATE | E FACULTATE | E FACULTATE CUNCTUS In hunc numerum excepti sunt 115, quorum in Facultate Disc. Math. et Phys. ...... 2 ” " Phil. Theor. et-Litt. Hum. . :. 9. Y n” Modrom im Hr EN ERBI ni ” Juridice tridy i e aa 43. ” ” Theologiesiinsniiesi ua 4 115 qui nomina in albo professi sunt, eo tantum consilio ut hic examinarentur , ceterum in diversis Athenaeis versantur. SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADEPTI SUNT IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCOCXLVII AD DIEM VII FEBRUARI MDCCCXLVII. Anso MDCCCXLVII. d.15 Febr. Jomannrs CurIsTIanus HummeEL, ex Cattorum yico, def. Diss. de Prodico KSophista, Ph. Th. M. et A. L. D. cum laude. d. 17 Febr. HERMANNUS GUILIELMUS DE GRAAFF, Leidensis, def. Diss. in Cod. Merc. Belg. lib. T. tit. 2. sect. 4; J. U. D. cum laude. d.25 Febr. Joannrs Franciscus van Hursteyn, Noviomagensis, publice def. Diss. de fistula pulmonali, M. D. cum laude. d. 26 Febr. Franciscus Junius vay Hemert, Haganus, def. Diss. de modis quibus sententia arbitrorum infirmatur, J. U. D. cum laude. d. 4 Mart. Hermanus Jomannes van HENGEL, Amstelod., def. Diss. de morbis organicis sinuum maxillarium, M. D. cum laude. d. 15 Mart. HENRICUS SEBASTIANUS ÅERGIDIUS VAN DER HEYDEN, Goudanus, def. Diss. cont. Žist. diabetis spurii, M. D. cum laude. d. 22. Mart. Casparus Jacosus DE Laner, Alcmariensis, M. D. , def. Th. Ch. D. Perrus Franciscus Orren, Harlem., M. D., def. Thes. Chir. D. Jacosus Jonannes KERBERT, ex Koog ad Zanam , M. D. ,def. Th. A. O.D. d.24 Mart. HusrrtTus Gormans, ex Dreyschor, M. D., def. Thes. Ch. D. d.26 Mart. Jacosus Henricus van BermeN, Novimagensis, def. Diss. de acetono, M. D. cum laude. d. 27 Mart. Nıcouaus HusrerRTUus Nysr, Mosa-Traj., publice def. Diss. de libera mercatura, J. U. D. cum laude. d. 12 April. Perrus SCHEURLEER, ex Nederhemert, M. D. , def. Th. A. O.D. d. 16 April. Jomannes Perrus Crors , Bullionaeus , M. D. , def. Th. A. O. D. JonannEs ADRIANUS REPELAER, Harlem. , def. Th. J. U. D. cum laude. d. 19 April. Asranamus Marinus FoxrER, Mediob., def. Th J.U.D. cum laude. 182 - SERIES CANDIDATORUM CET. d. 28 April. Casrarus vAN BrREUGEL, Groninganus, def. Th. J. U. D. cum laude. d. 1 Maji. Henxrıcus GrısgerRTUs Joseraus Bosius, M. D. , def. Th. Ch. D. Idem H. G. J. Borsıus, M. et Ch. D., def. Thes. A. O. D. d. 8 Maji. Cornerus Gurumumus VınkavyzRN, Delfensis, publice def. Diss. de phlegmone ewtra-peritonaeali, M. D. cum laude. d. 11 Maji. Gvuıuætmus Perrus van REYN, ex Zwammerdam, M. D., def. Thes. A. O. D. r - ; d. 15 Maji. Davo Berrys DE Haan, Amstelod., def. Diss. de Lemniscata Bernouillana, M. M, et Ph. N. D. magna cum laude. ; d. 21 Maji. Jacosus Lreonarpus pe Bruys Kors, Harlem., def. Diss. de origine ac juribus pristini concilii urbani, cet. J. U. D. magna cum laude. d. 29 Maji. Lamesrrrus Perrgus or pen Hoorr, Amstelod., def. Diss: de excusatione a testimonio in causis poenal. cet. J- U. D. cum laude. d. 2? Juni. Joru Bexsamın Vos, Leidensis, def. Diss. de praevia reorum incarceratione, J. U. D. cum laude. - ; d 7 Junii. Janus Marnus Herfst vAN ALBLASSERDAM, M. D., def. Thes. A. O. D. ; d. 10 Junii. Perrus HorstTEDE van SoN, Snecanus, def. Thes. J. U. D. d. 11 Junii. Saromo Keyzer, Campensis, publice def. Diss. de jurejurando Justin. in ineundo munere, P. T. M. et L. H. D. magna cum laude. Idem S. Kerzer, publice def. Diss. de tutela secundum jus Thalmu- dicum, J. U. D. cum laude. d. 15 Junii: Jan Dant Musaverme , Roterod. , def. Diss: de itellioaitu crimine, J. U. D. cum laude. GuirLmus FrepeRIcUs Sassen, ex Hedel, def. Diss. de coċcionella officinali, M. D. ; d. 16 Junii. PETRUS BERNARDUS VAN Hres, ex St. Laurentio, M. D., def. Thes. A. O. D. d. 18 Junii. Cerstranus Henricus Riwa , Deilo-Gelrus , publice def. Diss. de corde I lypertrophico , cet. M. D. magna cum laude. d. 19 Junii. Jomannes Zeeman, ex Numansdorp, def. Diss. cont. Aist. ` morbor. in clinice Ol. Pr. v. d. Hoeven observator. , M. D. magna cum laude. d. 22 Junii. GERARDUS ÅDRIANUS ANTONIUS DE NYS VAN GROLL , ex Padang, def. Thes. J. U. D, i SERIES CANDIDATORUM CET. 188 d. 23 Junii. Barpurus Jacosus Proos van AmsTEL , Amstelod. , publice def. Diss. de jurisdictione administrativa in patria nostra, J. U.D. cum laude. Idem B. J. Poos vaN AmsTEL, publice def. Diss. de sententiis politicis in Sophoclis tragoediis, Ph. Th. M. et L. H. D. cum laude. CASPARUS JAcoBUS DE Laner, Alcmariensis, M. D., def. Thes. A. O. D. FrANCIscus Jonannes BouDiErR, Dordrac., M. D:, def. Thes. A. O. D. d. 25 Junii. Purrrus Avevsrus Cavs, Roerimund., M. D., def. Th. A. O. D. FREDERICUS CAROLUS LE ComTE, Amstelod., def. Diss. de Aistoria Damonis et Phintiae, Ph. Th. M. et L. H. D. cum laude. d. 28 Junii. Jacosus GERARDUS ’°r Hoort, Zaltboemelensis, def. Diss. de oneribus aggerum in Gelria, J. U. D. magna cum laude. _ Joannes Marraras Scuranrt, Haganus, M. D., def. Thes. A. O. D. d. 29 Junii. GurmeLmus CurIsTIANUS DANIEL Orrvier, Haganus, def. Th. J. U. D. magna cum laude. Everxıus Wyvans , Mosa-Traj., def. Diss. de usu compressionis in tumore albo partium articuli durarim, M. D., magna cum laude. d:-30 Junii. Janus FrEeDERIcUSs Nıxuwnorr vaN EcHTELER, ex Dalsen, ` M. D., def. Thes. A. O. D. Tarnov van Lont , Amstelod. , publice def. Diss. de calculis urinaris , M. D. magna cum laude. -CornrLIts HaċrDooRy , Amstelod. , publice def. Diss. de Jydrophotid, M. D. cum laude. d. 1 Juli. Prrrus Posr UIrTERWEER, Schiedamensis , def. Diss. de jure- jurando decisorio, J. U. D. cum laude. d. 2 Juli. WıuneLmus Perrus Anpreas Voorsnponk, Roterod., def. Thes. J. U. D. cum laude. f Nıcoraus Joannes CorngeLIUS Snouck Hureroxse, Medioburg. , def. Thes. J. U. D. ALBERTUS ÅDRIANUS VAN BERGEN YzENDOORN, Goudanus , def. Diss. de damni reparandi obligatione, J. U. D. cum laude. Jomannes THroporus AERssEN, Dongensis, def. Diss. de Atropa belladonna, M. D. cum laude. WERNARDUS JonAnnEsS Immink , Amstelod., M. D., def. Thes. A. O. D. * 3 Juli. Franciscus CorNETIUS BYLEVELD, Medioa. def. Th. J. U. D. 184 SERIES CANDIDATORUM CET. Jonannes Marnus PirerrRs, Transisalanus, def. Thes. J. U. D. VorcarDus Sımon Martinus van per Wiıuuigen, Rockangensis , def. Diss. de aberratione lucis, M. M. et Ph. N. D. magna cum laude. Lupovıcus ANTONIUS: STAMM’LER,. Indo-Batavus, def. Diss. cont. i Quaestiones Juridicas, Juris Romani D. $ d. 20 Aug. Henricus Aprianus Corren, Harlemensis, def. Diss. cont. observationes in Clinice Chir. Cl. Broers, M. D. magna cum laude. d. 15 Sept. GuruæLmus FrEDERICUs Orren , Harlemensis , publice def. Diss. de munere tabellionis, J. U. D. cum laude. d. 17 Sept. (GERARDUS JANUS CONSTANTINUS ŠCHIMMELPENNINCK , Haganus, def. Diss. cont. Quaestiones Juridicas, J. U. D. Henricus DıprERrIcus Gorpsacu, Ostendanus, publice def. Diss. de hypertrophia cordis, M. D. d.20 Sept. Jacosus SnyDER , Medioburg. def. Th. J. U. D. cum laude. d. 30.Sept. Janus AprIANUS vAN Kerwicu VerscuuurR, Zwollanus, def. Diss. de colica Saturnina, M. D. cum laude. ApnrIANUS Turoporus CaroLus GEVERS, ex Oegstgeest, def. Thes. J. U. D. cum laude. ; d. 2 Oct. Dav Brerrranpus Ryxe, Bruxellensis, publice def. Diss. de acido carbonico, M. D. cum laude. d. 5 Oct. WILLEBRORDUS GOTHOFREDUS SCHUYT, Roterod. , publice def. Diss. de differentia inter hypochondriasin et hysteriam, M. D. cum laude. d. 7 Oct. Apranus Marrus van Oordt, Rot., def. Th. J. U. D. cum laude. d. 9 Oct. Jomannzes Aprianus Booeaarn, Roterod., publice def. Diss.. de renum in morbo Brightii structura, M. D. magna cum laude. Janus Hermanus ApriaNus, ScurrrRs, M. D., def. Thes. A. O. D. Jacosus Jomannes KergeErRT, M. et A. O. D., def. Thes. Chir. D. CORNELIUS GUILIELMUS VınkxuvyzeļN, M. D., def. Thes. Chir. D. d. 12 Oct: . Freepericus Janus Isaacus Scumiprt , Delfensis, publice def. Diss. de causa Rythmi respirationis, M. D. magna çum laude. d.29 Oct. Janus van GALEN, ex Berg-eyk, def. Diss. de Scorbuto, M. D. cum laude. ; d. 4 Nov. Grorcius Henricus van Vorrennoven, M. D., def. 'Fhes. Art. Obst. D. j SERIES CANDIDATORUM CET. 185 d. 5 Nov. CORNELIUS ANTONIUS JOHANNES ÅBRAHAMUS OUDEMANS, Amst., publice def. Diss. de fluxu menstruo, M. D. magna cum laude. d. 12 Nov. Hermanus Jomannes van HexnerL, M. D., def. Thes. A. O. D. d.18 Nov. Craas Noorpuyn, Noviomagensis, M. D:, def. Thes. A. O. D. d.25 Nov. Lupovıcus LavurentTIUs Joannes HeEYDENRYCK , Amstelod., def. Diss. de žydrope, M. D. cum laude. d.29 Nov. FRANCISCUS GERARDUS REGNERUS VAN LILAAR , Amesfurtensis , def. Thes. J. U. D. cum laude. age d. 9 Dec. Cornets Erza vaN DER Horven, Bredanus, def. Thes. J. U. D. cum laude. ; 3 d. 10 Dec. Trmon HeNrIcus DER KınperEN, Haganus, publice def. Diss. de rerum judicatarum auctoritate in causis ciw., J. U.D. magna cum laude. d. 13 Dec. Jacosus Henricus vAn Bremen, Noviomagensis, M. D., def. Thes. A. O. D. d. 15 Dec. Merrardus DiıpeRIcUs GORTER , Leovard. , M. D., def. Th. Ch. D. Grorcrus HeNrICUsS vAN VoLLENnOVvEN, Roterod., M. D. ,def. Th. Ch. D. d. 16 Dec. Henricus Joannes BuraER, Roterod., def: Diss. de'successione in bonis liberorum naturalium agnitorum, J. U. D. cum laude. GERARDUS ComgBERTUS BurerR , Roter., def. Diss. de Thesauris , J. U. D. d. 17 Dec. Franciscus EmanurL FovevrrT, Rurimundanus, M. D., def. Thes. Chir. D. Idem F. E. Fovavrr, M. et Ch. D., def. Thes. A. O. D. d. 18 Dec. Lupovıcus JOHANNES DELBAERE, Gandavensis, def. Diss. de polydactulio congenito in gemellis, M. D. cum laude. Henricus JAacosus van per Hrm, Medioburg., publice def. Diss. de legationibus a C. Beuningio gestis, J. U. D. magna cum laude. RosrERTUS Jacosus Frurn, Roterod., def. Diss. de Manethone Se- bennyta, Ph. Th. M. et L. H. D. magna cum laude. d. 21 Dec. Janus Henricus pe Laar DE KAantTER, Amstelod., def. Thes. J. U. D. cum laude. Henricus SEBASTIANUS AEGIDIUS VAN DER Herpen, M. D., def. Thes. A. O. D. d.22 Dec. CaroLUs AnTOoNIUS Orro vaN CATTENBURCH, Bataviensis, def. Thes. J. U. D. 24. 186 SERIES CANDIDATORUM CET. Anno MDCCCXLYVIII. d. 10 Jan. CornELIUs EKAamA, Leidensis, def. Diss. de di iferentia anaemiam inter et chlorosin , M. D. cum laude. d. 15 Jan. Roerrus Mıcmaru Franciscus DIERT, Hagana, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 21 Jan. HenrIrcus DıpERICUS GoLDBacH, Ostendensis , M. D., def. Thes. Ch. D. d. 22 Jan. ALBERTUS CORNELIUS KLAVERWYDEN, ex Soeterwoude, def. Diss. de gentiana lutea, M. D. d. 24 Jan. JAcosBus van DER FeLTŻ, ex Epe, def. Thes. J. U.-D. d. 27 Jan. Joannes GERARDUS CorxnELIUS NiLaNnr , Zwollan., def. Th. J. U.D. d. 1 Febr. Aveustus FrREDERICUS ALEXANDER Raure , ex Berg-eyk , M. D., def. Thes. A. O. D. Idem A. F. A. Raure, def. Thes. Chir. D. d. 3 Febr. Janus Jacosus BoLrrtses , Daventriensis, def. Thes. J. U. D. d.. 7 Febr. Henricus Jacosus Hermans, Amstelod., def. Thes. J. U. D. cum laude. i ; INCREMENTA MUSEI NUMMARII ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE ANTONIO HENRICO van pner BOON MESCH RECTORE MAGNIFICO. CIOIOCCCXLVII—CIOIOCCCXLYVIII. Coëmtione, permutatione et donatione sequentes nummos acquisivimus : A. Coëmtione a. Nummos antiguos : Denarium gentis Caeciliae (cf. Thesaurus Morellianus, Tab. II N°. VL, et Riccio, le monete delle antiche famiglie di Roma (Napoli 1843, 4°. Tab. IX N° 10); — gentis Carisiae (Zes. Morell. Tab. II N°. 5, Riccio Tab. XI N°. 4); — duos gentis Claudiae (Morell. Tab. I N° 4, Riccio XITI N°. 2; et Morell. Tab. II N°. 1 et Riccio XIII N°. 10); — gentis Coeliae (Morell. N°. VI sed non ita apud Riccio); — gentis Cordiae (Morell. N°. 1 et Riccio XIV N°. 1); — gentis Didiae (Morell. N°. 1 et Riccio XVIII N°. 1); — gentis Egnatulejae (Morel. N°. 1 et Riccio XIX N°. 1); — gentis Fabiae (Morell. N°. 1, Riccio XIX N°. 1); — gentis Juniae (Morell. Tab. III N°. VIIL, Riccio XXVI N°. 25) ; — gentis Lucretiae (Morell. N°. 1, Riccio XXVIII N°. 1); — gentis Papiae (Morell. N°. 2, Riccio XXXV N°. 2); — gentis Sergiae ` (Morell. N°. 1, Riccio Tab. XLIII). Porro quindecim nummos aeneos Romanos, læ, 2a et 3 magnitudinis, qui dicuntur (sestertios et partes sestertii?) secundum additam schedulam inventos in loco dicto de Burgt, prope pagum Fechten Trajectensem. In his tantum sequentes a nobis dignosci potuere : 1°. elegans nummus Trajani. In postica: Abundantia , ad cujus latera litterae S. C. inscriptio est: : S P Q R OPTIMO PRINCIPI. 2°. nummus Antonini Pii. Post. — Moneta; ad cujus latera S. C. MONETA AVG. 24* ' 188 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 3°. nummus minus bene habitus, ejusdem. Post. Imago Libertatis. (L)IBER(TAS). 4°, nummus bene conservatus Faustinae M. Antonini ex aere flavo. Post. Dea Juno; ad cujus latus S. C. Ri ; ; IVNO. 5°, nummus M. Aurelii. Post. Victoria , appendens clypeum , in quo VIC. GER. i. e. Victoria Germanica, arbori; ad latus; S. C. Inscriptio : x IMP; V, In nummis 2 formae vel magnitudinis, Augustum cum altari et PROVIDENTIA in post.; alum cum ara Lugdunensi et rRom(ae) et auvge(usto) ; unum Tiberii, Post. TRIBUN. Pot. 1x etc.; unum Vespasiani cum MONETA AUGUSTA ; alterum cum VICTORIA AUGUSTI; unum Do- mitiani cum AEQUITAS AUGUSTI. Tandem emimus denarium Impe- ratoris Juliani, ; Ant. Imperatoris barbata imago ad dextram cum diademate IMP. L. CL. IVLIANVS P. F. AVG. Post. In corona: AR VOT. X. MVLT. XX. b. Nummos ew medio quod dicitur aevo : Nummulum aureum Merovingicum magnae, raritatis. Ant. Imago principis Francici cum vitta dextrorsum. TREVERIS (littera s. inversa ratione) CIVITATE. Post. Victoria magnam crucem tenens; ante eam sol cum octo radiis. Inscriptio : VICTVRI AAGSTR. NB. literae @ et s inversa ratione. Probabiliter Victoria Augusta Trevirensis vel Trevirorum. In ima parte tantum: vv. Nummi, anno 1835 prope urbem Renen inventi, effigiem, sed ali- INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 189 quatenus diversam , vide in horreo : Revue de la Numismatique Française anni 1837, Tab. IX N°. 4 Frustum nummi ' majoris vel quidquid fuerit, inventum Dorestadi ( Wijk bij Duurstede); in postica additus fuit annulus, nunc detractus. In antica legitur: i TEOTCA. In postica tantum apparet: vo; margo veluti margaritis constat. Glebam nummorum argenteorum (et aeneorum?) Merovingicorum , ut apparet antea in theca aenea seclusorum , atque anno 1846 in- ventam prope Dorestadum, ubi tot monumenta magni momenti ad illustrandam historiam’ nostrae patriae proximis his annis invenerunt. Quatenus nummi memorabilis hujus monumenti conspici possunt, omnes‘ videntur esse illius generis, quod occurrit apud Combrouse , Monnoyes nationales de France, Tab. 28 N°. 9, et apud Ruding , Annals of the Coinage of Great Brittain, Tab. I N°. 7 et 8. Nummum argenteum Anglo-Saxonicum , cujusmodi vide apud Ruding, Tab. II N°. 22, sed, ut videtur, quodammodo circumcisum. Tres denarios argenteos Pepini, procul dubio non genuinos , sed lucri causa in Francia, Germania vel Belgio confectos. Non nisi ope iconum hi nummi recte describi possunt. i Tres ejusmodi Caroli Magni, cujus unus cum inscriptione Ævinos , quem locum Combrousius eundem putat atque hodiernum Avignon. Praeterea tres denarios procul omni dubio genuinos. N°. 1 monogramma Caroli et circum illud t CARLVS REX FR. Post. Crux aequilateralis Ț ARELATO i. e. Arles. Descriptum a Combrousio pag. 12 N°. 35. N°. 2; differt tantum a praecedenti, quod monogramma occurrit in poniGk, crux autem in antica BIrvRICAsS i. e. Bourges. vid. Combrouse -pag. 16 N°. 130. N°. 3. Prorsus alius typi z Ant. Vox caroLUs duabus lineis. Litera c formae est minus usitatae ; 190 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. a et R conjunctae sunt. In Post. srat cum nonnullis literarum duc- tibus minus distinctis supra illam syllabam; probabiliter simul porstar efficientibus. Quatuor denarios Hludovvici Pii (814— 840) typi valde noti Ant. f HLVDOVVICVS. IMP. Post. XPISTIANA RELIGIO. omnes sunt diversi typi, quod mirari non debemus, quum typaria, ex ferro minus benè durato, saepissime in cudendo frangi constat. Hujusmodi nummi, qui simul cum denariis Caroli Magni ét inse- quentibus Lotharii I solita moneta in his regionibus saeculo 9° et 10° fuisse apparet, typum religionis Christianae probabiliter habet, quia traditum est Ludovicum Pium solitum fuisse ejusmodi nummos , muneris causa , distribuere Francis, ad religionem Christianam con- versis, in festo Sancti Baptismatis. Hoc genus nummorum , quantum certo scimus , satis magno numero inventum est in Frisia, Drenthia , Transisalania et Trajecto (in primis apud Dorestadum) , Goudae, Voorburgi, Domburgi , caet. Inter alios icon eorum invenitur apud Combrouse Tab. 42 N°. 2, et in opere nostro a Societate Teyleriano Harlemi praemio aureo coro- nato, quo continentur nummi Neerlandici , inde a saec. 7° usque ad annum 1576 cusi. Hoc opus autem prodibit, simulac nobis persua- sum erit, fere nullum nummum amplius in eo desiderari posse; omnibusque viribus a nobis hunc in finem investigationes per totam patriam factae sunt. Pràeterea obolum (dimidium denarium) rarum ejusdem Ludovici Pii, descriptum apud Combrouse pag. 47. Quatuor denarios Imperatoris Lotharii I (840—855), cusos in celebri emporio Dorestadensi. ; Ant. Crux cum punctis , sicut in denariis Ludovici Pii. Inscriptiones : IOTAMVS IPNEIRAT. M IPEIRAT. 1" IPNIERAT. errore scalptorum , pro LOTARIVS IMPERAT h. e. imperator. Praeterea nummum Pontificis Romani Leonis VITI (964—965) in- ventum Dorestadi. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 191 Ant. Imago Apostoli Petri adversa, operis valde rudis. ~- Ad latus sinistrūm imaginis litterae $, ad dextrum Post. Tribus regulis D. N. LEONI PAPE. Conf. effigies in Tab. IV Dissertationis Lud. Ant. Muratorii de moneta sive. jure condendi nummos, in parte prima Collectionis Ph. Argelati de monetis Italiae, Mediolani 1750, 4°. et praeterea Appel Repertorium gur Münzkunde des Mittelalters und der neuern Zeit. Pesth 1820. Hrste Abtheilung. Päbtsliche. Seite 14. Denarium, etiam Dorestadi inventum, quem Lelewellus in opere: Numismatigue du moyen age, T. II pag. 163, tribuit Imperatori Hen- rico ITI (1039—1046) cujusque, paucis mutatis, iconisma dat Tab. XXI N°. 7; ejusmodi nummus occurrit apud Götz, Deutschlands Kaysermünzen des Mittelalters, Tab. XXVIII N°. 327, qui eum tri- buit Conrado III (1168—1182) ; in nostro nummo nomen Imperatoris prorsus non apparet, sed in postica ad latus crucis legitur : BOTIENNA. j quem locum Lelewellus in Saxonia quaerit, Götzius se ignorare testatur; cui sententiae nos scrupulum addimus. Denarium Balduini II , Episcopi Trajectini (1178—1196) , cujus effigiem vide apud Mierisium Tab. II N°. 1, sed multo` meliorem apud Bal- foort in Diario: Tijdschrift voor Geschiedenis, Oudheden en Statistiek van Utrecht. ; ; Mierisius minus recte hunc nummum tribuerat Balduino I, sed Ma- der in opere Kriżischke Beyträge zur Münzkunde des Mittelalters errorem agnoverat. Denarium Episcopi Theoderici van der Are (1198—1212; van Mieris Tab. II N°. 5). Nummum (groot?) Episcopi Davidis de Burgundia (1457—1496) quem vide apud Mieris, Tab. IX N°. 2; nostrum exemplum autem habet annum MCCCCLXVII. 192 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Nummum aureum Guilielmi VI Comitis Hollandiae , dictum %žinkert , sive gouden schild, vel etiam Wilhelmus schild ; effigiem , sed minus accuratam, vide apud Alkemade Tab. 25, 3 N°. 5, ibi male tribuitur Guilielmo V; nummum autem hujus nominis Guilielmi V primum vulgavit Diarium Revue de la Numismatique Belge, T. II pag. 426 et 27; — nummum argenteum dictum Zalve zilweren leeuw Comitis Guilielmi VI (Alkemade Tab. 27, 1, N°. 5, sed minus accurate). Petrum aureum (gouden Peter) Wenceslai et Joannae, Ducum Bra- bantiae , vide den Duyts, Notice sur les monnoyes des Ducs de Bra- band, Comtes de Flandre —— du Cabinet de l Université de Gand, 3° édition , Gand 1847. — Zalve stuiver Philippi Pulchri , adhuc minoris, cum nomine Patris Maximiliani in altera nummi parte. Ex nummis peregrinis grossum Coloniensem Roperti Archiepiscopi (1463—1480). ; In antica Petrus Apostolus. In postica crux supra quam insignia Palatina. Inscriptio in circulo interiore i GROSVS TVICIS. i. e. factus in urbe Deutz. in circulo exteriore: i BENDICTV SIT NOMEN DNI NRI IHV XRI. Descripsit hunc nummum , non addita effigie, von Merle in Kölnische Münzsamlung , Kölln 1792 , Seite 214 seq. Insignis et memorabilis est series nummorum Coloniensium, tam Archiepiscoporum quam civitatis. c. Nummos, tam memoriales, quam monetam , recentiores : œ. nummos memoriales : nummum aureum (rariorem, praecipue in hoe metallo), dictum geuzepenning, quem vide apud v. Loon I, pag. 105; nummum - aureum consularem Alcmariensem (v. Loon I, 168); quum autem hoc volumen Loonii jam anno 1723 typis excusum sit, hinc patet ` hoc genus nummorum consiliariorum ex anno -jam in-usu fuisse; — perparvulum nummum , multo adhuc minorem, quam parvulus ille quem Loonius exhibet in opere HMedendaagsche Penningkunde f INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 193 (Hagae-Comitis A°. 1734, folio), pag. 278, et fortasse minimus nummus qui extat. Ant. Caput laureatum sub quo C. W. (Christianus Wermuth, scalptor). Inscriptio : FREDERICUS D. @. D. S. J. ©. M. A. W. h. e: Deigratia dux Saxoniae, Juliaci, Cliviae, Montium,Angriae, Westphatiae. Post. Cor ardens in medio serpentis qui caudam in ore tenens, ita circulum efficit, infra: 1694. inscriptio: AMORE ET PRUDENTIA. Nummum matrimonialem argenteum in pyxide ejusdem metalli; in- scriptiones nummi sunt lingua Germanica; pyxidis autem Belgica. — Cel. Blum fuit nummi scalptor. Ejusmodi nummum cum inscriptionibus Latinis. Uterque caret no- minibus. Nummum magnum argenteum in memoriam matrimonii Wladislai IV regis Poloniae et Sueciae (1632—1648) cum Caecilia Renata, Archiducissa Austriae (4g. Konst- en Letterbode 1848, pag. 359). Nummum aeneum deauratum Sixti V, Pontificis Maximi. Ant. SIXTUS V.. PONT. MAX. ANN. HI. Post. Petrus Apostolus sub arbore dormiens. PERFECTA SECURITAS. ` Nomen scalptoris est Dominicus Pogo. Ejusmodi nummum Gregorii XII in memoriam jubilaei anni 1575. Ant. GREGORIUS XIII, PONT. MAX. ANNO JUBILEI. Post. Porta sancta sub qua: ROMA. - APERUIT ET CLAUSIT ANNO MDLXXV. Nomen scalptoris hoc modo scriptum est: ! FED. PARM. O. Ejusmodi nummum Salvioni JCti Patavini cum ejus effigie in antica; in postica dea Ceres et inscriptio : LEGIFERAE CERERI. Hic elegans nummus ex saec. XVI in modum nummorum antiquorum Romanorum confectus est; non autem nomen scalptoris prae se fert. 25 194 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Nummum aureum Societatis ad remunerandos eos qui homines ex aqua servaverint. Inscriptio anticae est : Redditur hic enectus aquis patriaeque suisque. posticae : Qb servatum civem ex dono Kociet. RAE CIOITO CQLXVII. Eføgiem hujus nummi vide in opere Loonii continuato Tab. XXXVI N°. 390. 7 Scalptores nostri exempli se profitentur : van der Goen et Klouzing. Nummum argenteum in memoriam solemnis introitus Principis Guilielmi V cum uxore in urbem Amstelodamensem anno 1767, cujus effigies nondum in lucem edita est. Valde optandum est, ut continuatio operis Looniani acceleretur. Vide quod hac de re fusius disseruimus in Diario Æg. Konst- en Letterbode anni 1848, T. I, pag. 361 et 362. Nummum aeneum in memoriam festi 75 annorum Societatis lib. .-. caementariorum in urbe Batavia legitime constitutae ; quod festum anno 1844 celebratum est Magistro J. Penning Nieuwland. Nummum argenteum satis magnum in honorem celebris Arabis Abd-el-Kader, cum ejus effigie et longiore inscriptione in postica. Nummum aeneum recentiorem in honorem Simonis Stevin, cele- berrimi Mathematici et Doctoris Principis Mauritii -Nassavici. Tandem nummum aeneum cum effigie Cathedralis Gandavensis , quae Sancto Bavoni consecrata est. In antica apparet ecclesia extrinsecus, in postica a parte interiore conspicienda. Inscriptiones fata templi indicant. Est hic nummus unus ex serie Cathedralium Belgicarum ab eximio scalptore Wiener Bruxellis confectarum. f. nummos, moneta dictos: Duas partes quintas dicti PZilipsdaalder, nummi usitatissimi in patria nostra non diu post medium saeculum XVI; — Reichsthaler Ducum Georgii et Joannis Saxoniae, descriptum apud Madai, Thaler- Cabinet T. I, pag. 162 N°. 496 ; — dimidium Zhaler Chris- tiani, Joannis Georgii et Augusti, fratrum Ducum Saxoniae, Madai INCREMENTA MUSEI NUMMARII, 195 T. I, pag. 170 N°. 517; — dimidium Zhaler Joannis Casimiri et Joannis Ernesti, fratrum Ducum Saxoniae , Madai T. II, pag. 491 N°. 3948; dictum Kruisrijksdaalder regis Hispanici Caroli III, in usum Ducatus Brabantiae, cusum anno 1710. - Praetérea tuos nummos dictos Kronthaler Ludovici I, Regis Ba- variae, scalptos ut et mox memorandos a celebri scalptore C. Voigt; primus cusus est in memoriam redditi Benedictinis Instituti alicujus ad educandos pueros anno 1835 ; secundus in memoriam instituti ordinis equestris qui a Sancto Michaële nomen habet , anno 1837. — Porro duodecim varios nummos dictos drey ein halb Gulden. Primus confectus est in memoriam Conventus monetarii, intra Bavariam , Wurtembergiam, Badam, Hassiam, Nassaviam et ci- vitatem Francofurtensem anno 1887. Secundus in memoriam -novae divisionis regni Bavarici, eaque secundum traditiones historicas , anno 1838. Tertius in memoriam collocatae:anno 1839 in urbe Monaco (Munchen) statuae Electoris Maximiliani I. ? Quartus — item collocatae statuae celebris Alberti Dureri Norim- bergae A°. 1840. Quintus — item statuae Richteri in Urbe Bayreuth positae A°. 1841. Sextus — item matrimonii Principis regii sive hereditarii Bavariae cum Principe Maria Borussiae anno 1842. Septimus — item perfecti et inaugurati splendidi aedificii, dicti Walhalla eodem anno 1842. Octavus — item primi festi secularis Universitatis Erlangensis, 1843. Nonus — item aedificii designati in quo collocentur statuae cele- briorum Bavariae belli ducum, cusus anno 1844. : Decimus — item natorum duorum principum principi regio Bava- riae (qui inde a die 20 Martii 1848 rex est). Undecimus — item positae statuae Cancellario Bavarico von Kreittmayr (Monaci, anno 1845). Duodecimus — item inaugurati canalis, qui Danubii aquas cum Rheni conjungit (opus jam inde a Caroli Magni temporibus desideratum) cusus anno 1846. 25% 196 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Ignoramus an post hunc nummum alii adhuc cusi fuerint. Summa omnium hujus generis nummorum Bavaricorum quos possidet nostrum Museum est triginta sex; vide ulterius de his Diarium Alg. Konst- en Letterbode, anni 1848, T. I, p. 372—376 et 388, 89. B. Permutatione : ' Nummum argenteum, cujus nomen ignoramus, Ferdinandi Justi, regis Arragonis (1412—1416) , descriptum apud Appel, Repertorium zur Münz- kunde des Mittelalters, ètc. , Th. TI, S. 420, et apud Welzl von Wellenheim , Collection de monnaies et médailles , Vol. II , Tome I, Vienne 1844, N°. 244. Nummum (denier?) unius ex Dominis Covordiae in Drenthia. TIn antica effigies domini et inscriptio: Moneta Kovord. ) In postica crux, sed inscriptio deleta est (num renod. dni ko.?) Thalerum Frederici Guilielmi, Marchionis Brandenburgici anni 1679 vid. Madai, Zhaler-Cabinet I" Theil, Seite 207. - In crassitie nummi (de buitenrand) legitur: Domine fac me scire viam, qua ambulem. i ai Mii Nummum aeneum Russico-Turcicum, in usum Moldaviae et Walachiac anno 1773 cusum; pretium erat 2? para et 3 kopeken. Alium valens 1 para et 3 denga, anno 1772 cusum. Facti sunt hi nummi ex metallo fuso ex tormentis bellicis, et in usum exercitus Russici tunc in iis regionibus commorantis. Exemplum aeneum nummi in memoriam captae a Francis Urbis Mosquae anno 1812. Nummum Franco-Gallicum anni 1577 subducendis rationibus camerae computor. regiorum. Nummum dictum Coomans gildepenning civitatis Dordracenae anni 1745. Nummum in memoriam caesi Anglorum belli ducis navalis Nelsoni, in pugna apud Trafalgar, die XXI Octobris MDCOCCV. Nummum argenteum datum civibus Dordracenis, qui die 24Novembris 1813 urbem suam contra vehementem impetum Francorum fortissime defenderant. Exemplum aeneum nummi in memoriam a sicario occisi Ducis Biturigum die XII Febr. MDCCCXX. . INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 197 Nummum stanneum in memoriam obitus Georgii IV, regis Magnae- Britanniae , defuncti A°. 1830, anno 58° aetatis. . Donatione accepimus: A Nobilissimo Barone J. van Washington, Regi Bavariae a latere (Generaal-Adjudant) Monachi — (hic belli Dux, in Neerlandia natus, pueritiam Nordvici in schola degerat atque magno amore nostrae Uni- versitatis se captum testabatur) : I: 2n Reichsthaler urbis Regiomonti, anno 1756 cusum et descriptum in Madai, Zžaler Cabinet, Th. II, S. 819 N°. 5105. rariorem nummum argenteum memorialem festi alterius -secularis sacrorum reformatorum in parva Urbe Bavarica Lindavia (Tindau). ` Festum locum habuit anno 1730. 30, 49. 50. 62: rsg 8°. 9e, parvum nummum aureum in memoriam initi matrimonii . principis regii Bavariae cum principe Theresia Saxoniae , die 12 Oct. 1810. nummum argenteum in memoriam diei 27 Oct. 1810, quem iidem principes degerunt in Urbe Inspruck, capite Tyrolis, quae regio tunc temporis Austriae per Imperatorem Napoleonem vi ablata, Bavariae data fuerat. — Sculptum a scalptore Losch. Adulationis causa hic nummus cusus est, quum satis constet Tyrolos implacabili odio in Bavaros et fuisse et fortasse etiamnum esse animatos. nummum argenteum in memoriam temporis quod anno 1814 Rus- sorum Imperator Alexander Parisiis degit — sculptum ab Adrieu. nummur argenteum in honorem venerandi senis Comitis Maximiliani von Preysingen-Hohen-Aschau, etc. a°. 1815, — sculptum a Stiglmayer. nummum argenteum in memoriam initi matrimonii Francisci I, Imperatoris Austriae cum Sorore regis Bavariae anno 1816. Antica sculpta est a Losch. Postica a Stiglmayer. Est hic nummus eximiae pulchritudinis. nummum stanneum in memoriam regnantis per decem lustra primi regis Saxoniae Frederici Augusti. magnum nummum argenteum, a Loschio sculptum, in memoriam legis fundamentalis Bavariae promulgatae anno 1819. 198 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 10°. nummum argenteum in memoriam quinque lustrorum regni Maxi- miliani Josephi, regis Bavariae , anno 1824 peractorum. Insignis pulchritudinis opus et ingeniose cogitatum. 11°. nummum argenteum, quo Societas agriculturae promovendae in Bavaria bene meritos condecorare solet. 12°. nummum argenteum in memoriam quinti lustri hujus Societatis anno 1835 peracti. Ulteriorem descriptionem horum nummorum publici juris fecimus in Diario Æg. Konst- en Letterbode anni 1848 , T. L, p. 392 et T. II, p. 2—1. Praeterea dono accepimus a Doct. P. H. Tydeman , Gymnasii Tielani Rectore : nummum Nicaeensium in Bithynia aeneum; Ant. Caput detritum Imperatoris alicujus junioris. Post. Tria signa militaria. NIKAIEQN. Cf. Mionnet, Descript. de méd. ant. Grecg. Suppl., T. V, pag. 149. Praeterea aliquot nummos minoris momenti, descriptos in Æg. Konst- en Letterbode l. c. pag. 17. A Clar. P. J. van Maanen , Professore Emerito Amstelodamensi , num- mum majorem argenteum in memoriam obsidionis Urbis Groninganae , ut et Covordiae obsidione liberatae, anno 1672. Effigiem hujus nummi vide åápud v. Loon III, 110 N°. 3. Ab Ornat. W. Bisschop , Lit. Hum. in nostra Universitate Candidato , ` copiam. nummorum aeneorunr variarum Provinciarum et Civitatum in- Neerlandia, Zutphaniae, Camporum , Zwollae , caet.; dictum duit ar- genteum Provinciae Hollandiae anni 1702; nummum insulae Java anno 1809 cusum , cum litteris L. N. (Ludovicus Napoleon.) Ab Illustrissimis Universitatis Curatoribus , nobis rogantibus accepimus ita dictos muntbilletten 500, 100, 20, 10 et 5 florenorum, quae mo- neta chartacea in usu fuit, dum inde ab anno 1845 nummi argentei anti- quiores , plerumque valde accisi , fundebantur et in novos convertebantur. A gente Vrolikorum exemplum aeneum nummi cusi in memoriam quod Clar. Gerardus Vrolik, Professor in Athenaeo Amstelodamensi, festum INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 199 celebraret decem -lustrorum peractorum post adeptos summos in medi- cina honores, die 10 Decembris 1846. Ab Ornat, J. F. G. Meijer, Hagae-Comitis, nummum rariorem ex argento viliore , Guilielmi Divitis, ultimi Ducis Gelriae ex familia Juliacensi. A Cons. J. Dirks, Societatis historico-antiquariae in Frisia numophylacio Praefecto, satis magnum numerum nummorum aeneorum variarum regionum. In his nummum in honorem Calvini, cujus effigiem vide apud v. Mieris, Hist. der Ned. Vorsten, T. IIL, pag: 112 N°. 2. Nummos Russicos Imperatorum Petri magni, Catharinae I, Annae, Elisabethae , Pauli I, Alexandri I et Nicolai. i Nummos aeneos Leodienses, quorum icones vide apud Renesse-Breidbach , Hist. Numismat. de Liège (Bruxelles 1830), Tab. 39 N°. 4 et 18; Tab. 49 N°. 25, sed cum anno 16—11; Tab. 52 N°.10; Tab. 53 N°. 4; Tab. 58 N°. 8; Tab. 60 N°. 1; Tab. 61 N°. 4; Tab. 64 N°. 14. Praeterea nummos Anglicos , Brabantinos , Suecicos , Danicos, Slesvico- Holsaticos, Portugallicos , Hispanicos , Franciċos , Italicos , Germanicos , Americanos, tam Americae septemtrionalis quam meridionalis; tandem ` nummum aeneum satyricum in Imperatricem Mariam Theresiam. Ant. Tnscriptio : Die entbloste Königin von Ungarn. Post. — Die. Königin von Ungarn zieht ein Beyersche (1) Hose an. Nummus anno 1742 cusus est. In libro Klotzii inscripto: Historia numorum contumeliosorum. et satyri- corum, Altenburgi 1765, hic nummus non occurrit. Si quis libri novam editionem procurare vellet , insigniter posset augeri. A Viro Strenuo, dicto Kolonel, de Stuers, Hagae-Comitis, magnum nummum argenteum cusum in memoriam fortiter contra Anglorum et Maurorum vim wunitam defensae insulae Ternate in India Orientali anno 1799 vide Æg. Konst- en Letterbode 1848, T. II, pag. 85. Hic valde rarus nummus anno 1801 ab egregio scalptore J. G. Holtzhey confectus, datus fuit insulae defensori J. G. Budach. A Viro Cons. H. de Vries Amstelaedami aeneum exemplum nummi, anno 1819 suis impensis percussi, postquam per 25 annos Consulibus Amstelodamensibus a tabulis et secretis fuerat. 200 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Ab Ornat. P. F. van der Wallen, Assessore pagi Kralingen prope Roterodamum, duos nummulos argenteos Anglicos, Elisabethae et Jacobi I, quorum effigiem, ‘inter alios, vide apud Snelling , Silver Coins of England, Tab. T et 9. A Viro Doct. L. J. F. Janssen, Conservatore etc. in hac Urbe, num- mum Clivensem Comitis Adolphi VI ex ineunte seculo XV , dictum groot. In antica:: ¢ Adolfus comes de (sic) clevens. n postica: t Moneta nova grosi (sic) cleven. A Societate Harlemensi dicta: Kunst zij ons doel, nummum ex materia litteris typographicis fundendis adhiberi solita factum, in memoriam -quinque lustrorum illius Societatis peractorum die 21 Septembris 1846. A Medicinae Doctore H. Koefoedt in Urbe Heusden , grossum. dupli- . cem vel boddrager Comitis Guilielmi V, Hollandiae (1345—1849) mi- nus accurate depictum apul Alkemade Tab. XXV, 1 N°. 1;— grossum ejusdem principis (Tab. XXV, 2 N°. 3); — grossum, prorsus alio typo (Tab. XXV, 2 N°. 5). Ab. Ornat. Tabellione C. G. Boonzayer, Gorinchemi, qui quotannis Museum donis augere solet, nummum Hamburgensem, dictum schilling , anni 1765, quartam partem floreni, anno 1794 Trajecti cusum ex vasis argenteis Principis Guilielmi V, atque littera W insignitam; missilem nummum in memoriam matrimonii Imperatoris Napoleonis cum in- scriptione : le Kenat et le Peuple. Shilling regis Georgii IV anni 1826, caet. ! A Viro Spect. G. van Orden, Burgimagistro Zaandamensi, et totum et dimidium Spaansche mat cum regis Georgii ITI parvulo capite incuso. A Viro Spect. W. J. Meurs Wichers , Groningae , exemplum argenteum nummi ad remunerandos artifices, confecti jussu : Academiae Minervae. in illa Urbe: Sculpsit eum M. de Vries J". A Tabellione Flarditingensi [jam defuncto] P. Verkade accepimus num- mum aeneum , in urbe Petropoli cusum, in memoriam arcus triumphalis die 18 Aug. 1834 erecti, ad commemorationem victoriarum a Russis annis 1812, 18 et 14 reportatarum. } INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 201 In postica hujus nummi effigies arcus apparet, qui stylo: Corinthio exstructus est. Inscriptiones sunt lingua Russica. A Studioso in Academia Delphensi nümmum aeneum Aegyptiacum ex initio hujús saeculi. Ab amico Numismatices et nostri Numophylacii nummum anno 1784 Parisiis ab egregio Artifice J. A. Renaud , confectum , in duas partes, ex terra rubra coctum. 7 Antica pars separatim confecta, habet effigiem Baronis J. van der Ca- pellen tot den Pol, die 6 Junii supra memorati anni fato functi, cum inscriptione : LIBERTATIS RESTAURATOR. Postica continet imaginem Libertatis cum clypeo et galea. Vid. ulte- riorem descriptionem in Æg. Konst- en Letterbode anni 1848, T. II, pag. 88 et 89. A docto quodam Gelriae incola , qui nomen`suum taceri voluit, nummum rariorem Gorinchemensem in memoriam eorum , quae anno 1588 apud nos evenerunt (v. Loon I, 386) et alium nummum (v. Loon II, 14 N°. 1). A Nobilissimo Viro Gevers , res Neerlandicas Stutgardiae curante , aliquot nummos minores Bavaricos. A Venerando J. van Harderwyk, dum viveret V. D. M. Catvici ad mare siti, partem Thaleri Ducatus Saxoniae Gothanae et Altenburgi. A Viro Cons. G. J. Keiser, Provinciae Groninganae regundae ex de- lectis (Zid van Gedeputeerde Staten) nummum chartaceum (quia pecunia nummo ex metallo cudendo aliis impensis inservierat) in memoriam - alterius festi secularis Academiae Groninganae , anno 1814. Descrip- tionem legas in 4g. Konst- en Letterbode anni 1848 , T. II, pag. 89. A Viro Excell., qui curam gerit rerum Neerlandicarum exterarum , nummum aeneum Hispanicum a scalptore Jubia confectum, atque jussu civitatis Ferrol cusum , in memoriam quod die 1 Decembris 1843 regina Hispaniae Isabella IT major natu fuerit salutata ; — praeterea num- mos Hispanicos 8,4, 2 et 1 Maravedis (ochavo’s, guarto’s caet.) cusos tam regnante Rege Josepho Napoleone, quam Ferdinando VII et Regina Isabella II, postremos inde ab anno 1835—1846; omnes fere varii typi. : 26 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Ulterius hos nummos descripsimus in Diario Æg. Konst- en Letterbode l. c. pag. 104; porro nummos aeneos Principatus Cataloniae , cusos in Civitate Barcinone , ‘typi, nostra adhuc aetate, prorsus diversi a typis nummorum in urbibus Matrito et Segovia cùsorum. Descripsimus hos nummos in Konst- en Letterbode l. c. pag. 104 et 105. Tandem ab-eodem Viro Excell. accepimus recentissimos nummos aeneos Waldeci, Schwarzburgi-Rudolstadi, Schwarzburgi-Sondershauséni , Sa- xoniae-Coburgi-Gothae , Saxoniae Meiningae , Saxoniae Altenburgi , Sa- xoniae Vimariae Eisenaci, Anhalti, Oldenburgi , Hohenzollerni-Sigma- ringeni, Lippii, Reuss-Schleizii, Reuss-Lobensteini-Ebersdorfi , Reuss- Greizi; tandem Comitatus Schauenburgi Lippii. Animadvertendum est, òmnes hos nummos , excepto dicto Guter-P fennig poštrmae ditionis, pulchri esse operis, quippe confectos in majoribus Monetarum officinis , Berolinensi scilicet et Dresdensi. Ex nummis extra Europam cusis tantum accepimus partes centesimas et ducentesimas ita dicti Dolar Reipublicae Americae Septentrionalis Foederatae. Omnes hi postremi nummi aenei insignem praebent copiam ad augen- dam futuram novam editionem operis Reinhardti, inscripti Kupferkabinet (Eisenberg 1828, 3-Th. 8%), in: quo deseribuntur nummi aenei. inde a sacc. fere XVI et in quo, quamyis 6344 nummos jam continente , adhuc permulti desiderantur. Est aùtem hoec opus insignis utilitatis iis Numismatices amatoribus , qui non ditioribus annumerandi sunt. Fusius hac de re egimus in Zeftterbode l. c. pag. 106. P. O. VAN DER CHIS. FATA ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE INDE A. D. IX FEBR. MDCCCXLVIII AD D. VIN FEBR. MDCCCXLIX. RECTORE MAGNIFICO ANTONIO RUTGERS, SENATUS ACADEMICI ACTUARIO ANTONIO HENRICO VAN DER BOON MESCH. NOMINA. PROFESSORUM ET LECTORUM aur ANNO MDCCCXLYVI—MDOGCXLIX IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA DOCENDI MUNUS OBIERUNT. PROFESSORES IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. A. RUTGERS. M. SIEGENBEEK, quantum aetas et valetudo sinebant. J. BAKE. P. HOFMAN PEERLKAMP. J. M. SCHRANT. T. Ġ&. J. JUYNBOLL. J. H. STUFFKEN. C. @. COBET, Prof. extraord. IN FACULTATE MEDICA. M. J. MACQUELYN, quantum aetas et valetudo sinebant. C. PRUYS VAN DER HOEVEN. G. C. B. SURINGAR. F. W. KRIEGER. A. E. SIMON THOMAS, Prof. extraord. H. HALBERTSMA, Prof. extraord. 26 * 204 NOMINA PROFESSORUM ET LECTORUM. IN FACULTATE JURIDICA: H. G. TYDEMAN, quantum aetas et valetudo sinebant. C. J; VAN ASSEN. H. COCK. J. R. THORBECKE. J. DE WAL. IN FACULTATE THEOLOGICA. W. A. VAN HENGEL. N. C. KIST. J. F. VAN OORDT, J. G. FIL. ` J. H. SCHOLTEN. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. C. G. C. REINWARDT, uti et J. DE GELDER, quantum aetas et valetudo sinebant. J. VAN DER HOEVEN. A. H. VAN DER BOON MESCH. G. J. VERDAM. F. KAISER. G. H. DE VRIESE. P. L. RYKE, Prof.: extraord. P. O. VAN DER CHIJS; titulo Prof. extraord. W. FLEMING, Lector literarum Anglicarum. C. A. X. G. F. SICHERER, Lector literarum Germanicarum. ANTONII RUTGERS ORATIO DE ACADEMIIS ORIGINE UNIVERSITATUM, HABITA DIE VII FEBRUARII MDCCCXLIX, QUUM MAGISTRATUM ACADEMICUM SOLENNI RITU DEPONERET. AUDITORES SPECTATISSIMI EXOPTATISSIMI. Magistratum Academicum deponenti gravissimum , ex prisca consue- tudine, imponitur officium. Hinc enim discedere, nisi necessariae fatorum hujus Academiae commemorationi solennis aliqua jungatur oratio, constans et sapiens vetat Majorum institutum. ‘Si cui tamen unquam ex hoc suggestu verba facere fuit difficile , mihi profecto etiam difficilius erit. Praeterquam enim quod meae mihi in dicendo tenuitatis probe conscius sum, plurima sermonem praeparanti semper ob- ` stiterunt, multa nunc etiam elocuturo obstant. Ipsa scilicet hujus diei ratio, ut oculos retro vertam , impellit. Retro autem spectanti, quamvis invito , tristissima iterataque clades domestica obversatur. Imprimis autem ea mihi semper ante oculos stat tristissima nox, qua conjugem dulcissi- mam, paucos ante menses a Deo mihi concessam, moribundam vidi et iterum deserto ereptam. Quaenam hic cogitari potest studiorum alacritas? Quodsi a rebus domesticis mentem ad publica et ad universae Europae conditionem avertam, non ego tam ferreus sum, ut his populorum moti- bus et regnorum conversionibus non magnopere movear et animo securus tranquillum solitumque studiorum cursum sequar. Nostrarum denique Academiarum ratio considerata anxium sollicitumque reddit pectus, cum aliis justissimis curis, tum praesertim rumoribus, qui non omnino vani feruntur, de Universitatis corpore disjungéndo , vel potius dissecando et mutilando. Quodsi ea res plebi tantùūm imperitae placuisset , facile eam negligere- mus; jam vēro doctos interdum viros vidimus, quibus scientiarum ista sejunctio arridet. Alias enim disciplinas aliis in locis traditas, majorem opinantur adepturas esse splendorem atque praestantiam , quasi vero mem- bra a corpòre divulsa alia aliis in locis vigere possint! 208 ANTONII RUTGERS Hujus ergo rei cogitatio in animum saepius recurrens dicendi argumen- tum mihi praebuit ab hoc tempore et loco, ut arbitror, non alienum ; atque: adeo dicam de Academiis, origine Universitatum. Exponam igitur quomodo Academiae sint ortae et amplificatae , donec Universitates existerent. Historici hujus argumenti nuda explicatio luculentissime evincet , Univer- sitates disciplinarum, ex ipso rerum cursu et principum liberalitate ac sapientia sensim ortas et hactenus cordatioribus omnibus probatas , impru- denter et malo consilio rescindi atque divelli. Progrediendum enim esse in via, quam optimam longa seculorum series demonstravit, non vero retror- sum- vel deorsum ad medii aevi instituta, aut Orientis infantiam esse redeundum; nemo est, quin et videat et palam profiteatur. Vos igitur A. A. H. H. ut animis benevolis me audiatis mihique favea- tis, etiam atque etiam rogo. Quod in plantis , arboribus et in omni omnino rerum natura observamus, nihil subito fieri, sed omnia , quo praestantiora sunt et firmiora, eo lentius crescere, idem in iis omnibus cernere licet, quae ad ingenii cultum 'et veram humanitatem pertinere censentur. Sensim demum et singuli homines et universi populi suum praestantiae fastigium adtingunt, neque unquam altissimum quempiam occupant locum , nisi diuturno labore exercitati sint et ad altiora lente praeparati. Nec diversa ratio est institutorum , quibus alii alio tempore populi usi sunt, ut scientiam conservarent et juveńñum ingenia polirent eosque ad munera in civitate recte gerenda praepararent. Multorum seculorum conjunctum antecessit studium multique errores et ambages vinci et superari debuerunt, antequam vera et regia inveniretur via, quam, a longo inde tempore inventam , Europaei sequuntur et semper magis: magisque emendaverunt. Fuerunt a prima usque memoria in multis regionibus puerorum magistri, qui, patrum minus peritorum aut negotiis distractoraum loco, pueros elementa doctrinae docerent omnemque eorum vitam regerent. In paucio- ribus populis antiquis inveniuntur , qui juvenes virosque aut philosophia aut religionis doctrina imbuerent vel et medicinae , jurisprudentiae aut rhetoricae elementa cum -discipulis communicarent. Quamquam vero Academiae no- men primum omnium: loco cuidam in Athenarum vicinia, deinde : hinc ORATIO. ) © 209 scholae Philosophorum , denique aliis quoque scholis datum sit, Žodie tamen nondum istiusmodi scholas, quales in Graecia olim et Italia, apud Persas et Indos reperiebantur, claro Academiae aut Universitatis nomine appellamus. : Academias enim nunc dicimus instituta non privata, sed publica; in quibus non una alterave disciplina, sed artium et disciplina- rum numerus docetur non arcte circumscriptus; quibusque jus competit summos juvenibus pro doctrinae praestantia honores tribuendi. Universi- tatis autem nomine nunc appellamus illas: Academias, in quibus omnium disciplinarum altiorum studium obtinet, ita ut vera earum universitas existat. Istiusmodi institutorum, quae Academiae appellari possunt, primam originem illi debemus populo, unde et Christiana emanavit religio, quique ob originem nobilissimam locumque, quem in verae humanitatis historia occupat, apud -omnes aequos rerum arbitros in magna existimatione habe- tur. Multae autem causae effecerunt, ut Judaei, principum Chasmonaeo- rum aevo, omnium primi istiusmodi conderent scholas. Finitum erat eo tempore primum bellum ad religionem propagandam susceptum. Primus in orbe terrarum Anrtrocmus Errruanes , Syriae Rex, gentes sibi subjectas vi et armis ad suam religionem traducere voluit. Et aliae tamen cogi noluerunt gentes et Judaei, in angulo tunc Palaestinae habitantes, neque cruciatibus neque suppliciis ad idolorum cultum adigi potuerunt. Mox rebellaverunt et exigua Judaeorum manus , sed locorum situ munita et religionis libertatisque studio exardescens numerosissimos saepe fudit Syrorum exercitus tandemque victor ex diuturno bello excessit. Altiores jam fuerunt spiritus populi, oppressi hactenus et diu servi. Fervens religionis, pro qua tot passi erant mala , studium ceos incitavit, ut et ipsi eandem armis propagarent devictosque Samaritanos, Idumaeos, Ituracos cogerent sua sacra profiteri e. eandem inter suos stabilirent, aedi- ficatis ubique Synagogis , in quibus Sacrae Scripturae libri quovis. Sabbato legerentur. Simplex autem lectio sufficere non poterat. Libri illi scripti erant sermone Hebraeo, Judaei autem id temporis utebantur Chaldaeo. . Multo etiam minus ingens proselytorum numerus Hebraea intelligebat. Quae adeo primum in Synagogis Hebraice lecta erant, Chaldaice statim verti debuerunt, ut rite intellecta ad auditorum animos formandos mores- que emendandos inservire possent. Hoc munus Sacerdotibus injungi non 27 210 ANTONII RUTGERS potuit. Ex ipso populo petendi erant viri, eâ linguae Hebraeae, jam intermortuae , periti praediti, ut horum sacrorum antistites et verbi divini _ interpretes possent appellari. Horum defectus prima scholarum causa exstitit. Regiminis porro forma, nunc primum hierarchica, novum scholarum condendarum momentum continet. . Juxta regem erat Synedrium , summum in rebus ecclesiasticis et civilibus tribunal. Ejus socii pro dimidia parte ex nativitatis jure conscribebantur ; reliqui propter juris et sacrorum peri- tiam adsciscebantur. Necesse adeo fuit, ut horum doctrinae praestantia publice agnosceretur. i Pràesertim vero commemoranda est mutata 'Theolaginð et Jurisprudentiae facies. Hebraeis religionis- doctrina simplex fuerat, fide et probitate con- stans, cultuque ilius externo indicio; Judaei, quorum ingenii acumen per diuturnum cum Graecis commercium haud parum increverat, alia subtilius investigarunt, alia ab extraneis mutuati sunt. Disputantes adeo de Deo, de animorum existentia et immortalitate , uti et de vita sancte instituenda , tantum a se invicem discesserunt , quantum omnes a genuina Sacrae Scripturae sententia distarent. Jurisprudentia quoque simplex et antiqua ierat in desuetudinem. Plurimas acceperant a Graecis, dein a Romanis juris institutiones, quas vel sic tamen cum juris Mosaici princi- piis in concordiam redigere conati sunt. Nihil enim admittentes in jure , nisi fundamentum in lege Mosaica reperiretur , misero modo hanc torquerè debuerunt, ut suam sibi jurisprudentiam crearent, quae tamen parum sibi constaret et nova cum antiquis haberet mixta et confusa. Mitto jam alias scholarum causas neque explicabo vim, quam sectae, per discipulos demum propagandae , et lex nova, oralis appellata , habuere, Omnes autem illa causae, tunc primum ortae , effecerunt, ut Hierosoly- mis duae eodem tempore scholae publicae conderentur. -Harum altera quinquagesimo circiter: anno ante C. N. cessavit, altera, cujus ea tum fama erat, ut ultra mille juvenes et viri eam frequentarent , per duodecim secula exstitit in locis diversis, sed eodem regimine, eâdem docendi materia et non interrupta doctorum serie. Disciplinas, quibus opera daretur, ex ante dictis fere intellexistis. Praeter linguae Hebraeae institutionem et Sacrae scripturae interpretationem imprimis Theologia et Morum doctrina, Jurisprudentia et legis oralis ORATIO. 211 expositio, astronomiae denique elementa materiam docendi et disputandi amplissimam constituebant: Externa hujus scholae forma antiquo tempore ea fuit, ut, honorifico Principis, aut Keæcelsi, aut Jilustris nomine, Doctor‘ primarius omnibus doctoribus et discipulis praeesset et auctoritate sua omnia regeret. Infra hunc reliqui et doctores et socii discipulis doctrinas exponebant , illos in- terrogabant eorumque disputationes moderabantur. Discipulo, quum dignus haberetur , qui, sub praesidio tamen doctoris, alios doceret, argumentum proponebatur, de quo ex tempore palam diceret, quodque contra argumenta a doctoribus et discipulis opposita defenderet. In quibus si satisfecisset , primarius scholae doctor, manu ipsius capiti imposita et solemnibus verbis te socium dico recitatis, facultatem docendi ei tribuit. Qui vero ex sociorum numero doctrinae laudem assecutus esset summam et aué Academiam esset relicturus, ut in Synagoga Sacrae Scripturae esset interpres, vel tribunalis socius; aué in Academia ipsa Professoris munus esset gesturus, hujus ‘iterum capiti a Doctore primario manus imponebatur et, post solemnem Rabbini, id est Domini proclamationem , ei tribuebatur potestas docendi , et ligandi ac solvendi, res, quibus conscientia alicujus recte an secus solli- citabatur , dijudicandi et dubia, tum sacra , tum in rebus civilibus , definiendi. Exposui A. A. externam primae Academiae rationem , in cujus conditione interna , si eam accuratius perlustramur, multa merito desideramus multa- que reprehendimus. Sufficiat docendi methodum nominavisse, quae uni memoriae augendae inserviebat. Ex magistrorum enim auctoritate omnia pendebant. Judicio vero exercendo ,pulcri bonique sensui excolendo , vix ullus locus erat. Vel sic tamen conspicimus publicum, formandis juvenibus virisque institutum , cujus antistites jure suo summos in disciplinis honores discipulis suis tribuerent. ; Floruit Academia illa Hierosolymis usque ad GamatıeLem, Pauli Apostoli praeceptorem. Hic vero, brevi ante Hierosolyma a Romanis vastata, eam transtulit Jamniam, unde Tiberiadem est traducta. Ejus ratio immutata exstitit usque ad seculum decimum, ita tamen ut post seculum quartum scholae Babylonicae (Sorae, Nehardeae et Pumbedithae) doctorem prima- rium-sibi vindicarent. i Ante scholarum Judaearum , quibus Califae finem imposuerunt , interitum ; oY G 212 ANTONII RUTGERS et ad illarum exemplum novum illudque praeclarius institutum literarum in Oriente effloruit. Arabes a. Mohammede excitati regna Orientis, luxuria et discidiis internis labefactata , occupaverunt et magnam orbis partem sibi subjecerunt. Primo quidem Islamismi seculo artium liberalium studio Arabes parum vacarunt. Cum enim perpetuis bellis animi distraherentw coecoque atque immoderato religionis studio occuparentur , fieri vix potuit, ut literis excolendis locus concederetur. Postquam autem Oriens in ipsorum concessisset potestatem, tunc et artium et scientiarum studiis campus aper- tus fuit. Qui populos vicerant , alia etiam laude vincere voluerunt. Evenit illa rerum mutatio eo fere tempore, quo summa imperii ab Omajjadis ad Abbasidas transiit. Secundus jam ex Abbasidarum gente Califa Asu GīIaraRr Ar-Mansur et multo magis ejus nepos Harun ar-RascHib et hujus filius ar-Mamun literarum studiis. non tantum‘ egregie faverunt, sed et strenuam ipsi operam navarunt. Ab initiis quidem Islamismi praeter puerorum magistros inter Arabes fuerant viri reliquis doctiores, qui juvenibus docendis darent operam , sed ` privata haec fuit institutio et ad unum alterumve doctrinae genus pertinuit. Praeterea paucis tantum juvenibus semper licuit , itinere longinquo diutur- noque instituto, ad alios iterum proficisci doctòres , donec integram spe dam sibi comparavissent scientiam. Mansur ideo immortalem merito apud suos gloriam est assecutus, quod, condito Bagdado , magnificis ludis literariiş urbem illam exornavit et con- vocatis undique viris doctis effecit, ut pacis sedes, quo cognomine urbem insignivit, simul et disciplinarum altrix.merito appellaretur. l In Academia adeo Bagdadensi eaedem omnino docebantur scientiae atque in Judaeorum scholis, hoc tantum discrimine, ut pro lingua Hebraea veniret Arabica, pro Judaeismo Islamismus. Astronomia, quam Mansur inprimis adamavit , peculiari cura tractata est. Aliae tamen disciplinae non accesserunt. Medicinae enim studium seorsim colebatur in Nosocomio Bagdadensi, quo praestantissimos convocavit Medicos , praesertim Judaeos et Christianos. Disciplinae Mathematicae et Physicae privatim tantum et a paucis excolebantur. Philosophiae nullus adhuc concedebatur locus. Vel sic tamen publicae institutionis initium inter Arabes erat et ad hujus scholae normam mox Damasci, Nisaburi et Cahirae publica auctoritate Academiae sunt conditae. ORATIO. 213 Mansuris conatus multum superavit Haru ar-Rascmrb. Viris doctis hic adeo delectatus fuit, ut in aula nullius Califae tanta virorum , in variis disciplinis excellentium , unquam visa sit frequentia. Ipse autem ea haram rerum peritia pollebat, ut æ Raschide laudare in proverbium de homine erudito et omnino egregio apud Arabes abierit. Doctrinarum in scholis docendarum ambitum explicuit, additis artibus elegantioribus , imprimis poëtice et rhetorica. i Summum denique praestantiae et gloriae in Oriente culmen adtigerunt instituta literaria regnante Mamuno Raschidis filio. Ingenio, doctrina et liberalitate praeclarus princeps jam ante Califatum ad se'` vocaverat non tantum Arabes literatos, sed et Syros, Persasque, Indos et Graecos. Califa factus, indefesso studio eidem rei incumbens , effecit, ut paucissimi essent in orbe terrarum docti, quorum praesentia esset destitutus. In paucis absentibus Zeo fuit, postea. Archiepiscopus Thessalonicensis , quem privatum adhuc Constantinopoli degentem et ab. Imperatore Graeco neglectum, sibi tamen ob ‘insignem matheseos et philosophiae scientiam notum honorifice invitavit in'` aulam suam, largissima pollicitus est stipendia, amicitiam obtulit. Leonis merita ex epistola Califae primum Michaeli Imperatori innotuere. ` Honoribus adeo et favore allecto discedendi veniam denegavit. Nec tamen cessavit Mamunus, sed per legatos ad imperatorem missos flagitavit, ut aliquantulum eum ad se mitteret, Imperatori pro isto bene- ficio pacem perpetuam , Philosopho ingentia dona pollicitus. Non tamen voti. compos est factus. Imperator Califae eruditionis gloriam invidet. Quamdiu tamen vixit, literarium de rebus Mathematicis commercium inter Califam et Philosophum Graecum obtinuit. Tntellexistis A. A. ex hoc exemplo Mamuni diligentiam in viris doctis convocandis conspicuam, quam ego diligentiam eo lubentius commemoravi, quia parentum nostrorum continuo in mentem veniebat, qui et alios com- plures viros doctissimos studiose huc arcessiverunt et quid non apūd Màvrmum, Henricum IV et alios tentaruñt ut JosEPnHUM SCALIGERUM ex Francia in hanc Academiam extraherent. Et, o rem nobis hodie quoque laetandam, Janus Douza, Academia Curator, fuit felicior filio Raschidis , Califa Bagdadensi! Non minore: alacritate usus est Maļmunus in colligendis libris, tum 214 i ANTONII RUTGERS Arabicis Syrisque, tum Persicis, Indis et praesertim Graecis. Ad Graecos codices obtinendos cum Graecorum Imperatoribus egit, hac conditione pa- cem Michaeli concedens, si rariores sibi codices cederentur. Ad alios coëmendos misit familiares suos in Aegyptum et omnem Asiam, usque in Indiam, qui reduces, spoliis Orientis onusti, infinitos numero retulerunt. Mox omnia in Arabum sermonem ab interpretibus Graecis, Syris, Indis, Arabibus, plus quam ducentis transfundebantur. Descripta cum usui pu- blico, tum pluribus in locis institutioni Academicae exponebäntur. Disciplinis autem Academicis addidit, Graecos scriptores secutus, tum Philosophiam, tum Mathesin Physicamque. Soli Medici, liberaliore insti- tutione Academica privati, artem, vixdum disciplinam, medicam in Noso- comiis discebant. Externa harum Academiarum forma aliquatenus cum Academiis Angliae convenit. In magno aedificio simul habitabant tum Academiae Rector et plerique Professores, tum omnes Lectores, Repetitores et Discipuli. Tllis suā hic erant domicilia, horum terni vel quaterni in singulis conclavibus habitabant. Aderant praeterea aüditoria, aedes sacrae, Bibliotheca, Musaea. Tn his igitur Collegiis, principum aut privatorum liberalitate et donatio- nibus creatis et auctis, tres doctorum classes formabantur. Alii enim juri administrando, alii cultui sacro peragendo, alii juventuti erudiendae , scholis relictis incumbebant. Solebant enim adolescentes, absoluto studiorum cursu, examini se submittere et a praeceptoribus accipere doctrinae et peritiae testimonium.. Hoc muniti ad munera quaevis publice gerenda reciepie- bantur. Ita doctrinis favendo effecerunt Califae, ut hujus aevi Arabes essent hominum doctissimi et in omni arte liberaliori praestantissimi. Scientiarum autem lumen ita hanc gentem illustravit, ut aurea liaec Islamismi aetas fuerit, felicitate omnium civium sic abundans ut, regnante Mamuni suc- cessore Vatheco, in toto Orientis imperio, quod nobis ficta res et fabula videri possit, nullus reperiretur mendicus. Praeclara horum Califarum facta magis etiam anilikái A.A. excitabunt admirationem, si, quae alibi fuerit scientiarum conditio, cogitatis. Non omnino quidem desierant disciplinae privatim excoli a` Graecis, quorùm nünc etiam ingenia veteris praestantiae reliquias conservaverant,:sed-nobi- $ ORATIO. 215 lissimae tamen scholae, in quibus olim singulae certe disciplinae, Philo- sophia, Jurisprudentia aut literae tradebantur , interierant prorsus. ARCA- prus aliique Imperatores Graeci docentibus stipendia detrahentes , adulato- res eruditis praeferentes et juris civilis scientiam libertinorum artificium facientes, exitium paraverant scholis publicis juridicis Constantinopoli, Be- ryti atque alibi florentibus.’ Nobilissimas Athenarum scholas philosophicas, quibus tamen Gothi pepercerant, clauserat Jusrınranus. Alexandrinae scholae literariae dissensiónibus Theologicis fuerant distractae et oppressae. Unicam tandem residuam doctrinarum palaestram Constantinopolitanam , Lro Isaurus totam, aedificium scilicet et bibliothecam et doctores, de imaginum cultu a se dissentientes, flammis tradiderat. Quodsi Graeci hujus avi ab Arabibus incitati majorem iterum literis operam dederunt, cujus fructus deinde cum reliqua Europa éssent com- municaturi, non tamen illi secuti sunt scholarum Orientalium rationem’ atque exemplum. Felicissime autem id fecerunt Arabum in Hispania Principes, qui et ipsi partim laudabiliter literis incubuerunt et quorum plerique maximo literarum“ studio ducebantur. Quicunque ergo aliqua in arte aut doctrina excellerent, hos omnes summo tum honore, tum favore exceperunt. In colligendis libris, quorum usus omnibus permissus, quam liberales fuerint, septuaginta seculo X in Hispania Bibliothecae testantur, in quibus Cordubensis, totius orbis ditissima. Multas porro condiderunt Academias Cordubae, Granati, Seviliae, Toleti, al. in quibus quum et medicas scien- tias doceri curaverunt, opinati Medicis profuturum esse commercium cum literarum , philosophiae, aliarumque disciplinarum cultoribus, ad Universi- tatis literariae laudem proxime accessisse videntur. Laetissima hac literarum luce quum collustrarentur Arabes in Hispania, tristissima nocte reliqua tegebatur Europa. Monasteriis quidem scholas adjunxerat Carorus M., epistolis Califae Harun ar-Rascmvis incitatus, vix tamen supra elementa artium liberaliorum duobus post illum seculis scholastica adscenderat doctrina. Quae autem praeterea, in Italia et Francia praesertim, condebantur scholae et numero paucae erant, et privatae, et unam tantum doctrinam, Theologiam aut Jurisprudentiam tractare so- lebant. 216 ANTONII RUTGERS Arabibus debetur scholarum primum in Italia incrementum. Ineunte seculo decimo fervebat commercium inter Arabes Hispaniae Siciliaeque in- colas et Neapolitanos, Pisanos, Salernitanos. Primi scholae Salernitanae auctores septem artibus liberalioribus addiderunt medicinae studium. In usum adeo studiosae juventutis compendium medicum conscribi curarunt, secundum praecepta Academiae Cordubensis et Toletanae, quod in scholis explicaretur. Paulo post Constantinus Africanus, latine versis libris Ara- bum de Philosophia et disciplinis Physicis et Mathematicis, effecit, inci- tante maxime Roberto Guiscardo, Apuliae duce, ut harum disciplinarum expositio cum reliquis conjungeretur. Mox in schola Bononiensi Plato , Aristoteles, Ptolemaeus, deinde plurimi scriptores Graeci ex Arabico ser- mone Latine versi erudiendis juvenibus inservierunt sensimque increvit lite- rarum in scholis Italicis traditarum ambitus. Multum ad id certe contulit Italorum et Anglorum, non minus quam Francorum , literas ex Hispania evocantium diligentia. Haud pauci enim reperiebantur inde a seculo X Cordubae praecipue et Toleti, ex Europa Christiana profecti, discipuli philosophiae, physices et matheseos, medicinae et literarum studiosi. In memoriam vobis revocare liceat merita GERBERTI, qui sub nomine SytvrestTRIsS II anno circiter M. pontificatum Romanum gessit, Danus Morey, clarissimi sui temporis Mathematici et schola- rum in Anglia emendatoris, GERARDI REMONENSIS , BULGARI VECCIAE , clari legum interpretis et eloquentiae instauratoris, ANGELI AGNELLI , Oxo- niensis scholae conditoris, ADELARDI , aliorum , quorum aemulatione- multa deinceps ingenia ad literarum studia excitata fuerunt. Non autem hic praetermittendi sunt Judaei, qui per totam Europam sparsi, maxime tamen in Hispania florentes, hujus regionis scientiam inter reliquas gentes dispergere sunt conati. Quodsi cogitemus ipsos Graecos scriptores et ejus linguae notitiam praesertim post Constantinopolin captam in Italiam perve- nisse, eo autem tempore quinquaginta- jam reperiri in Europa nostra Universitates , fatendum est Arabibus revera auctoribus literas fuisse instau- ratas, quas Graeci dein perfecerunt ; — scholarum autem emendationem et amplificationem, . donec Universitates existerent, Arabibus praeeuntibus unice esse tribuendam. Scholae enim Salernitanae exemplum aliae certatim secutae sunt. In ORATIO. 217 Italia primum, Neapoli et Bononiae disciplinarum in scholis tradendarum numerus fuit auctus, ratio emendata; mox Parisini studiose illos secuti sünt, neque Germani Anglique cessarunt. Honores qui ipso seculo XII eruditis concedebantur scientiam aluerunt. Mutua vero gentium aemulatio effecit, ut, quum Parisiis primum ineunte seculo XII (1206) a Rege PurLIrro Aveusro Universitas publice esset condita, eodem illo seculo duodecim aliae Universitates in Italia, Anglia et Germania conspicerentur , in quibus mox Bononiensis decem , Oxoniensis triginta studiosorum millia - ċontinebant. Absolvi argumentum propositum. Instituta literaria publica, quorum initia in Judaea, incrementa apud Arabes vidimus , progressum et perfec- tionem in orbe nostro habuerunt, sensim ornata et eo redacta, ut sensim semper magis ornari possint, Lente ergo et aevo quasi occulto crevit scientiae arbor, cujus fructibus laetamur. Ramos qui dissecat, profecto et arborem ornatu spoliat et ipsos termites succo destitutos funestae tabi tradit. Hodie quidem quum a nonnullis consulitur de disciplinis Academicis a se invicem disjungendis; prius quam, quod consulunt, fiat factum , id omne ad historiam, veritatis tèstem , exigendum videtur. Nam non philo- sophi alicujus vana haec opinio fuit, commune esse omnium scientiarum vinculum non sine gravi damno disrumpendum; neque hodie tantum doc- tissimi judicant, singulas illic modo florere posse disciplinas, ubi mutuo adjumento omnes florent; sed, inspicite omnes populorum annales; omnes omnium: temporuni sapientes hanc Universitatem optavere. Naturae haec via fuit. Naturae autem qui hic resistit, magnam inferre poterit disci- plinis calamitatem, sed praesentem, non perpetuam. Nam, quae semper vicit, ea, ubi salus humani generis agitur, non vincetur. Triumphabit , triumphabit Natura, suaque se virtute involvens , vanos imprudentissimorum mortalium conatus suo sibi tempore contemnet. Ad alteram muneris partem, quae brevem rerum academicarum explica- tionem postulat , accedo. Ex Amplissimis Universitatis Curatoribus, quod magnopere laetamur, neminem morte amisimus. Universa tamen patria nuper amisit virum 28 218 ANTONII RUTGERS Nobilissimum van DER Duyn van Maaspam , quem ad initium hujus anni ` Curatorem diligentissimum habuimus , Ordinis sui et Academiae ornamen- tum. Ut tunc doluimus ejus discessum, ita nunc lugemus obitum viri de tota Neerlandia et per longam annorum seriem de Academia praeclare meriti piague mente illius memoriam conservabimus. Professorum ordinem animo perlustrantes duos desideramus Viros Cla- rissimos GERARDUM SANDITORT et JACOBUM DE GELDER, qui gloriam non debuere muneri sed conciliarunt. Natus est GErarDus SanpırorT anno 1779, patre EDUARDO SANDIFORT , claro hujus Universitatis Professore. Fortuna in studiis usus est laetissima. A juventute inde egregios multos habuit praeceptores, in Anatomia prae- sertim Patrem, virum et hujus et caeterarum artium peritia in paucis celebratum. Nec fortunae ingenium vel diligentia defuere. Egregios juvenis profectus intellexere Curatores, Viri Amplissimi, admodum adolescentem constituto Prosectore et patris adjutore; testatus est Medicorum Ordo et universus Senatus, eodem Medicinae doctore, honoris causa , creato, id, quod tunc in adolescentibus magnae spei, Anamquam Academiam nondum reliquissent , facere licebat. Brevi post extraordinaria (1801) deinde (1812) ordinaria Anatomiae et Physiologiae auctus professione, omnem deinceps vitam juvenibus insti- tuendis et scientiae amplificandae consecravit. Qualem se in utroque muneris officio praestiterit, noin sane meo elogio meaque existimatione efficietur. Efficiunt hoc editi ab illo libri, argumento et, quae in hoc librorum genere non minima laus est, externa forma conspicui. Hoc plu- rimi saepe discipuli grato animo significaverunt, illius in docendo perspi- cuitatem, simplicem methodum et accuratam rerum expositionem uno ore laudantes. Merita in utroque genere imprimis exposuit Cl. SURINGAR ea pietate et integritate, qua discipulum gratum et verum amicum decet. Consuluit Sandifortius, si quis alius, Universitatis honori. Ferre non potuit socios civesque verbis aut factis illius honorem diminuentes. Penitus menti illius erat infixa, quam juvenis acceperat, priscae hujus Academiae imago, honore et existimatione omnium hominum summa gaudentis. Ve- hementissime dolebat, si quid esset, quo ea imaginis pulchritudo corrum- peretur. Probe enim noverat, honore artes et disciplinas ali atque amplificari. ORATIO., 219 A Senatu nunquam nisi invitus abfuit- ejusque sapientiam et rerum ante actarum recordationem omnes saepe sumus admirati. Equidem, et sine dubio. plerique vestrum idem fecere, praeclarum Col- legam cum reverentia semper amavi, eumque tamquam priscae et non fucatae virtutis exemplum , ex intimo animi sensu suspexi. Talem in vita se gessit vir desideratissimus. : Jamque tempus appropin- quabat, quo dignissimo propter aetatem otio frueretur, quum gravi morbo correptus suis nobisque eriperetur ultimus clarissimae scholae Albinae alum- nus clarissimus. Paucis post mensibus celebrem maris et terrae mensorem, Matheseos Professorem JACOBUM DE GELDER, sepulcrum pulvisque exceperunt. In hujus maxime vita apparuit indolem generosam nulla fortunae adversitate posse opprimi. Natus est prope Roterodamum anno superioris seculi 65. Parentibus facultas filii in Academiam- mittendi defuit. Curaverunt tamen, ut in scholis inferioribus institueretur et praesertim ad percipiendam religionem informaretur; qua re nihil ad juvenum ingenia formanda conservandamque animi sanctitatem aptius est. Religionis adeo sensu munitus, quem et fere senex (1824) in oratione inaugurali professus est, juvenis vitae calamitati- bus et vitiorum illecebris constanter restitit. A pueritia inde ingenii praestantiam et Matheseos studium mirificum ostendit. Quanto autem plus ingenii, tanto minus rei ei contigerat. Omnes autem difficultates alta mente contèmnens suae sibi fortunae artifex fuit. Mediocri enim loco natus, et diu puerorum magister, propter scientiam , quae in eo erat vere unica, nulla sua ambitione (nam erat tantae simplici- tatis vir, ut honores, si mereretur , ipsos esse venturos putaret , sentiendi- que et dicendi Hbertate multos, qui adulationem veritati praeferebant , offenderet), nulla igitur sua ambitione, pēeritissimorum hominum consensu et judicio, in hujus seculi initio (1801) electus est, qui triangulari patriae dimensioni operam impenderet. Egregium hoc ejus doctrinae indicium fuit. Quum enim triennio post, munere motus, socios reliquisset , difficillimo isti operi perficiundo nemo praeter illum in patria nostra par inveniebatur. Per octo annorum ergo spatium intermissum jacuit, nec, nisi illo honorifice revocato, feliciter absolutum. Qui vero illius scientiam recte aestimare ho ha 220 ANTONII RUTGERS poterant eaque utebantur, iidem ipsum tamen diu neglexerunt. Qua- propter, praesertim in patria a Francis oppressa, iniquissima diu usüs est sorte. RH Restituta libertate laetiores ejus res fuerunt, imprimis a quo munus Professoris Extraordinarii in hac Academia, anno 1819, susciperet, eodem illo die ornatus doctoratu, honoris causa ei concesso a Senatu, petente Ordine Scientiarum Naturalium. Ordinaria disciplinae` suae professione deinde (1824) ornatus, usque ad annum h. s. 39 docendi munus sustinuit et in tranquilla deinde vita otioque post plurimos labores gratissimo consenuit. Memoriam viri Clarissimi conservabunt tum multa ipsius scripta, omnium judicio probata, tum Cl. Veram laudatio , pietatis et amicitiae monumentum. Tristibus, quae commemoravi, accessit obitus WrLarLMI Fremre, Lite- rarum Anglicarum Lectoris peritissimi, et DavrIs PETRI GIoTTIEN HUMBERT DE SUPERVILLE, Musaei Plastici Moderatoris elegantissimi. Hlum virili aetate diuturni et gravissimi morbi vis oppressit, huic seni vitam maturitas abstulit. Amisit denique Academia duos immatura morte e civibus suis juvenes, ornatissimum DE RIEMER optimae spei adolesceńtem et Kruseman morum probitate non minus, quam ingenii et studiorum felicitate excellentem. Inter tristia tamen et luctuosa, quae retuli, habemus etiam quibus laetemur; quorum in primario loco ponendum est, quod`te nobis redditum videmus Vir Nobilissime van per Hrmm vaN DuIrvENDYKE. Admodum laetamur , te rediisse in Curatorum Ampl. ordinem , unde anno superiori ad res regni internas curandas fueras avocatus. Gratulamur tibi, iterum Curatori, hunc honorem , quo nemo te dignior est. Professorum Ordo, uti moerorem non unum`sensit , ita habuit, quibus impense laetaretur. : Quatuor novos hujus Academiae professores creatos videmus, Ordinarios duos Clar. Krircrr et pe War, Extraordinarios Clar. Simon Tuomas et HALBERTSMA. l ji Vobis Viri Cl. KRIEGER et Simon Tuomas, qui duo uni BRoERsIO suc- cessistis, honorificum gratulor, quem occupastis; locum. Ea vestra sit felicitas, ut Brorrstt merita duplicetis. Felix adeo sit Academia conjuncta vestra opera studiisque conjunctis. ÒRATIO. 221 Tibi Cl. HALBERTSMA prospere succedant omnia, ut adeo, cujus rei spem` nobis fecisti, a te altera vita disciplinae Anatomicae oriatur. Fiat ergo opera tua, ut vetus illa scholae Albinae k paa parva videatur, si cum nova tua conferatur. Impense tuum laetamur adventum Cl. pe War. Viribus juvenilibus , sed multum exercitatis, huc accedens tuum in disciplinis locum pulcre occupasti doctrinaeque campum elegisti, in quo regnare poteris. Meritum honorem tibi ex animo gratulamur. Hoc unum tibi vovemus, ut in Aca- demiae gloriam et civium emolumentum diu munere tuo tibi fungi liceat. Dubitavi Cl. TypemaN, an, quod nactus es, otium in tristibus hujus Academiae rebus commemorarèm. Tristis certe est Academiae tuus a munere discessus, sed laeta tibi accidit honorifica, quam longo labore meruisti, quies. Otium enim nactus es, quo in laudis tuae augmentum et communis utilitatis incrementum uteris et diu felicissime utare ! Tibi denique Cl. Krst, qui hoc anno quintum professionis tuae lustrum cum magno omnium bonorum applausu perfecisti et celebrasti , hane feli- citatem ex: animo gratulamur. Vivas diu etiam in Academiae honorem et in ejus atque Ecclesiae emolumentum. Tuae Cl. Ger diligentiae debemus hoc anno absolutum Bibliothecae Academicae Catalogum; quo gratissimo tuo munere omnes Academiae so- cios civesque admodum tibi devinxisti. Omnium gratias meo ore accipias. Musea Academica et Hortus Botanicus Clarissimorum Praefectorum cura floruerunt. Museum Nummarium , indefesso praecipue Clarissimi ejus Mo- deratoris studio, haud parum increvit. Museorum tamen incrementa lecta, quam audita, magis placebunt. Et quotannis iterum legi poterunt. Cu- ratorum enim curae et liberalitati Annalium Academicorum brevi iterum edendorum debemus certam laetamque exspectationem. Jam vos ipsi mihi compellandi estis, hujus Academiae Cives, ad quos revera tota mea oratio pertinuit. Quibus enim Academiae parantur, quibus Professores vivimus , nisi vobis? Et acciderunt sane hoc anno, quae hodie silentio praetermittenda non sunt. -Audivistis in ipso hujus anni academici initio indigna stùdiosorum Pa- risiis, Viennae et in aliis Universitatibus degentium facta. Improbum faci- nus, contra morem obsequii, contra fas disciplinae , contra divinas huma- 222 ANTONII RUTGERS ORATIO. nasque leges commiserunt. Armati, plebemque contra Magistratum inci- tantes, summa infimis miscentes, omnem dignitatem et principum aucto- ritatem contemserunt. Vos tunc meliora sensistis, arma suscipere parati ad defendendam , sicubi necesse esset, publicam salutem et tranquillitatem. Noveratis certe perditae profligataeque gentis signum esse, non revereri praepositos et Magistratus. Studiosi disciplinarum esse voluistis, non , uti isti , turbarum et seditionum. z Quamquam in ipso Magistratu tantus est splendor tantaque dignitas , ut qui eum violare aggrediuntur juvenes, ipsam patriam parentesque ag- gredi videantur, isti tamen , coeco quodam furore acti et lascivientes- suam quique Universitatem pessime foedaverunt. Adspicite ruinas illarum Aca- demiarum et agnoscite, quantorum malorum temeritas juvenilis auctor existere possit. Quapropter, juvenes generosi, a quibus optima quaevis exspectat patria, per ego vos hujus Academiae nostrae salutem, per omne foedus humani- tatis, per vestras spes et parentum vestrorum, per quidquid apud cunctas gentes sanctum et inviolandum habetur, vos-oro, vos obtestor : sequimini semper virtutis, viam. Componite mentes ad obsequium , ad modestiam , ad verecundiam, non minus quam ad studia ingeniique cultum. Ita felix et auspicata semper hic vestra praesentia erit. Ita laeto vultu vos exeipiet parentum et affinium exspectatio. Ita hilari mente in extremam usque senectutem vitae Academicae recordabimini. DEAL ACTA ET GESTA IN SENATU. ADDITAMENTUM I. ORATIONI RECTORIS. A. 1848. Junii. Senatus obitum luget Viri Cl. GERARDI SANDIFORT, in -= Facultate Medica Professoris Ordinarii. Die 21 Recitatur epistola Curatòrum d. 20 Maji, qua mittitur decretum Regium d. 22 Aprilis, quo Vir Doct. F. W. Krixerr, Med» Chir. et Art. Obst. D. et Scholae Clinicae Roterodamensis Lector, ad ordinariam Medicinae professionem vocatur; et Vir Doct. A. E. SrmoN Taomas, Med. et Art. Obst. D. et Vir Doct. H. HALBERTSMA , Med. Chir. et Art. Obst. D. Professores extraordinarii in Facultate Medica vocati sunt. Septembris. Lectae sunt literae Curatorum d. 3 Augusti, quibus cum Senatu communicatur decretum Regium d. 28 Julii, quo loco Viri Cl. H. G. Typeman, ob aetatem septuagenariam rude donati Vir Cons. J. pne War, Juris Romani et Hodierni D., designatus est in Facultate Juridica Professor ordinarius. Lecta est epistola Curatorum d. 15 Septembris, qua nuntiant, e Regio decreto d. 5 Augusti loco Viri Ampl. VAN DER DUYN VAN Maaspa{m Curatorem Academiae nominatum esse Viram Amplissi- mum VAN DER 'HEm vAN DUIVENDYKE. 224 ACTA ET GESTA IN SENATU. Die 23 Septembris. Vir Doct. F. W. Krixexké munus auspicatus est oratione , de progressibus, quos nostra praesertim aetate per Anato- miam Pathologicam fecit Chirurgia. ; Vir Doct. A. E. Simon TmomAs munus auspicatus est habita ora- tione de rite instauranda institutione de Arte Obstetricia. Die 830 Septembris. Vir Doct. H. HALBERTSMA munus auspicatus est, dicens de Albini Anatomiaëe tractandae methodo , comparata cum ea, quam nostra tempora sibi deposcunt. Diè 28 Octobris. Vir Consult. J; poue War munus auspicatùs est oratione de historica Juris institutione in patria nostra, Jurisprudentiae Romanae finibus haudguaguam circumseribenda. Die 1 Novembris. Senatus obitum luget Viri Clar.. J. DE GEDER, Disciplinarum Mathem: et Phys. Professoris ord. emeriti. Recitantur literae Curatorum diei 27 Septembris, quibus commu- nicant cum Senatu decretum Regium diei 8 Sept., quo stipendium Professoris ordin. ob aetatem septuagenariam emeriti tribuitur Viro” Cl. H. G. TYDEMAN. A. 1849. Die 17 Januarii. Senatus designavit quatuor Professores, quorum nomina ad Regem deferantur, ut inde in proximum annum Academicum Rectorem Magnificum legat, Cl. G. C. B. SURINGAR. C. J. VAN ÅSSEN. W. A. van HENGEL. G. J. VERDAM. ACTA ET GESTA IN SENATU. 225 Die 6 Februarii. Lectae sunt literae Curatorum una cum decreto Regio Die d. 31 Jan., quo in proximum annum academicum Rector Magnificus constituitur Vir Cl. G. C. B. SURINGAR. Rectori futuro Assessores designati sunt Cl. J. oe WAL. J. F. van Oordt, J. G. Fır. J. VAN DER HOEVEN. T. G. J. JUYNBOLL. Jubet dein Senatus novum Actuarium creari ex quatuorviris Cl. A. RUTGERS. C. PruYs VAN DER HOEVEN. C. J. VAN ÅSSEN. W. A. van HENGEL. Februarii. Rector retulit in conventu Curatorum, Rectoris et Assessorum Actuarium in sequentem annum creatum esse Virum Cl. A. RurTGERs. Deinde Rector cum Senatu ceterisque Professoribus in Auditorium majus descendit. ; ' Actuarius recitavit decretum Regium de Rectore Magnifico in pro- ximum annum creato et memoravit nomina Assessorum et Actuarii. Tum Rector Magnificus orationem habuit, de Academiis origine Universitatum. Tandem Professores novum Rectorem in Senaculum comitati sunt et salutarunt. | 29 ADDITAMENTUM II. ORATIONE RECTORIS. SCRIPTA Vmr. Ctar, GERARDI SANDIFORT. G. SANDIFORT, Tabulae anatomicae, situm viscerum thoracicorum et abdo- 1 n n i minalium, ab utroque latere, ut et a posteriore parte, depingentes. Praecedit observatio. de aneurysmate arteriae iliacae. internae. L. B. 1801—1804. IV Fasc. Museum Anatomicum“ Academiae Lugduno-Batavae. L. B. Vol. IIT. a. 1827 et Vol. IV. a. 1835. Duo priora volu- mina edideret pater Cl. Eduardus Sandifort. Elenchus plantarum , quae in horto Lugduno-Batavo co- ‘hmtur: L. B. 1822. Ontleedkundige beschrijving van twee hoofdelooze misge- boorten ; in Verhand. van het Ned. Instit. 1° KI. Amst. 1820. Ontleedkundige beschrijving van twee hersenlooze misge- boorten. Ibid. 1823. Ontleding der spieren van de onderkaak bij eene Felis pardus. Ibid. 1825. Oratio de prosperis: et: adversis, quae huic Academiae post celebratum diem natalem ducentesimum evenerunt; habita Leidae, die 8 Februarii 1825. Vid. Ann: Acad. h. a. Andreae Bonn tabulae anatomico-chirurgicae, doctrinam herniarum illustrantes. L. B. 1828. Aanmerkingenʻomtrent de breuk -vanden hals vanhet dije- been; in Nieuwe Verh. van het Ned. Instit: L° K1. Amst. 1827. Over de vorming en ontwikkeling der horens van zogende dieren in het algemeen en van die der hertebeesten in het bijzonder, Ibid. 1829. SCRIPTA G. SANDIFORT. 227 G. Saypirorgt, Bijdragen tot de ontleedkundige kennis der Walvisschen UA n" n n m 1" n (Cetacea). Ibid: 1881. Beschrijving der onderkaak van een Olifant, welks gedaante van den gewonen vorm afwijkt. Ibid. 1833. Beschrijving van het werktuig tot vorming van het geluid bij dë Simia seniculus. Ibid.. 1886. Ontleedkundige beschrijving van eene in vele deelék mis- vormde vrucht van zeven maanden. Ibid. 1838. Beschouwing van eenige zeldzaam voorkomende misvormin- ` gen-aan het hoofd van viervoetige dieren. Ibid. 1840. Tabulae Craniorum diversarum Nationum: L. B. 1838. III Vol. Ontleedkundige beschouwing van eer’ volwassen Oerang-Oetan van het mannelijk geslacht; in Verhand. over de Nat. Gesch. der Nederlandsche Overzeesche Bezittingen. Leiden 1839. Oratio de Sebaldo Justino Brugmansio , praeclaro naturae interprete, habita die 8 Februarii 1845. (Haec oratio typis nondum exscripta est.) 29* ADDITAMENTUM I. ORATIONI RECTORIS. SCRIPTA Vırı Crar. JACOBI ne GELDER. J. De GELDER, Grondbeginselen der Cijferkunst. 1793. u n VA # UA # Ontwerp van de Telegraphe van Chappe.“ 1794. Twee Wiskundige Verhandelingen in het XIIe Deel van de Werken van het Bataafsche Genootschap der Proef-Onder- vindelijke Wijsbegeerte te Rotterdam. 1797. Ludeman in zijn waar karakter, of de Grondstellingen der Astrologie aan de beginselen der zuivere reden getoetst. 1799. Geschied- - en Wiskundige Verhandeling over het verschil wegens het slotjaar der Achttiende Eeuw. 1800. Drie Wiskundige Verhandelingen over de Theorie van het kopijeeren en verkleinen der Kaarten. — Over het problema van twee middenevenredigheden. — Over de vlakke inhoud der Landen naar het platrond, van de graden van breedte en lengte, de kromtestralen en de halve middellijnen der Aarde. 1801. Altera editio. 1826. Altoosdurende Almanach voor alle verledene en toekomstige Eeuwen, in plano. 1801. Guthry’s Algemeene Aardrijksbeschrijving, gevolgd naar den derden druk van Noëls Fransche vertaling, 2 deelen. 1803 en 1808. Handleiding tot de Beschouwende en Werkdadige Meet- kunde. 1806. - Verhandeling over den waren aard en de voortreffelijkheid der Wiskunde. 1806. Wiskundige lessen. = Eerste en tweede Cursus, twee deelen. 1808 en 1809. Altera editio 1823 et 1828. SCRIPTA J. oe GELDER. 229 J. oz GELDER, Aardrijkskundige beschrijving van het Koningrijk Holland , " n n H n n" n n A n” n met eene Geographische Kaart. 1809. Beginselen der Meetkunst., 1810. Altera editio 1817. Editio tertia, duobus voluminibus 1829. Editionem quartam curavit, auctore jam. mortuo, J. L. Speyer 1850. Nieuw Koopmans en Winkeliers Handboekje of het Fran- sche stelsel van maten en gewigten gemakkelijk gemaakt. 1810. Allereerste Gronden der Cijferkunst,: % deeltjes. 1811. Cujus operis sex editiones prodierunt, ultima scilicet a. 1847. Meetkundige Analysis, ? Stukken. 1811. Openingsrede bij de vijf en dertigste algemeene Vergadering van het Wiskundig Genootschap te Amsterdam, onder de spreuk : Een onvermoeide arbeid komt alles te boven. 1814. Proeve over den waren aard van den Positieven en Nega- tieven toestand der Grootheden in de Stelkunst en in de toepassingen van dezelve op de Meetkunst. 1815. Liefde tot het Vaderland en den Koning; openingsrede bij den aanvang der- lessen voor de Kadets der Artillerie. en Ingenieurs-School te Delft. 1815. - Allereerste Gronden der Beschouwendé en Werkdadige Meet- kunst. 1816. Editio altera 1827. Beschrijving van den‘ Sextant van: Hadley. 1816. Beginselen der Stelkunst. 1819. Ed. altera 1821. Ed. tert. 1835. Oratio de Commodis atqne emolumentis ab iis consequendis , qui Mathematum ac rerum naturalium perserutandarum studia cum literarum humaniorum cultu feliciter conjunxe- rint, habita Leidae 6 Novembris 1819. Memorie aan het Hoogheemraadschap van Rijnland, behel- zende consideratien over het ontwerp van den Heer Baron van Lijnden van Hemmen, strekkende ter droogmaking van de Haarlemmermeer. 1821. i Beginselen der Differentiaal- , Integraal- en Variatie-rekening , I° Deel. 1823. II° Deel uitgegeven en de acht laatste vellen bijgewerkt door den Hoogleeraar D". G. J. Verdam. 1850. 230 SCRIPTA Joni GELDER: J. DE GELDER, Hoogere Meetkunst „1° Deel met atlas: 1824. s4 1" " "” H ” n VA n u Oratio de Deo- totius Mundi conditore ‘et: moderatore ex illis. naturae legibus , quibus: coelestia règuntur, quam evi- dentissime cognoscendo; habita Leidae die 2 Octobris 1824. Verhandeling -oyer het: verband en den zamenhang der Na- tuurlijke en Zedelijke Wetenschappen. 1826. Allereerste gronden der Stelkunst, ten gebruike der Latijnsche scholen. 1826. Editio secunda 1827. Editio tertia 1830. Uitgewerkte oplossingen van de 250 Vraagstukken, voorko- mende in de allereerste gronden der Stelkunst, ten gebruike der-Latijnsche scholen. 1826." Editio altera 1837. Redevoering bij de oprigting: van het Industrie-Kollegie en de Industrie-School te Leyden. 1826. Eerste Gronden der Meetkunst , ten Genah der Latijnsche scholen. 1827. Handleiding tot het Meetkunstig Teekenen, ten dienste der Latijnsche scholen. 1829. Cosmographische Lessen, een leeshoek voor de Nederland- sche Jongelingschap. 1831. Bedenkingen tegen de Verhandeling over de Meetkunstige bepalingen van den Hoogleeraar J. T.-L. Schröder (in de Werken van het Nederl: Instit. I° K1). 1835. Uitvoerige lessen over verhoudingėn en:evenredigheden. 1839. ADDITAMENTUM IV. ORATIONI RECTORIS. INCREMENTA MUSEI NUMMARII ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE ANTONIO RUTGERS vIRO CL. RECTORE MAGNIFICO. CIOIOCCOXLVIII—CIOIOCCCXLIX. Incrementa, ut fere quotannis, sic hoc quoque anno habuit Museum coëmtione, permutatione, donatione. Coëmtione accesserünt ex antiquis nummis tres nummi argentei regulo- rum Hispanicorum incertorum, ad amussim, ut videtur denariorum Ro- manorum percussorum. : Duo descripti sunt in Mionneti opere- .Déscription de médailles antigues Grecgues et Romaines, T. I. N°. 419; tertiùs sub N°. 411; nummus huc usque non descriptus Colchidis: in antica protome antiquioris formae; in postica pars anterior bovis; nummus aeneus Olbiae (vid. Mionnet Suppl. T. II pag. 17 vel forte 18); nummus argenteus Arsacis Gotarzis, regis Parthiae ab anno 47— 50 aerae Christianae (Mionnet T. V, p. 666 N°. 64). Denarii Familiarum vel Gentium Romanarum: duó gentis Aciliae (vide Morelli Thesaurum T. I N°. 3); Aemiliae (M. T. I N°. 6); Baebiae (M. N°. 1); tres gentis Caeciliae (M. T. I N°. 2 , T.I N°. Zet 7); Carisiae (M. T. I N°. 2); Cassiaė (M. T. I N°. 7); 2 gentis Claudiae (M. T. II. N°. 1, 4); Considiae @M. N°. 1); 2? gentis Cordiae (M. N°. 1 et 2); 2 gentis Corneliae (M. T. I N°. 5 et T. IV N°. 8); Domitiae. (M. T. IL N°. 1); Fabiae (M. T.I N°. 1); Juniae (M. T. I litt. A); Manliae (M. N°. 2); Memmiae (M. N°. IV); Petilliae (differt a Morellianis N°. 1 et 2); 3 gentis Plautiae (M. 1, 2 et 5); Pompejae (M. T. III N°. 5); Quinarius gentis Porciae (M. N°. IV ©.); Denarius gentis Scriboniae (M. N°. 3); gentis Valeriae (M. T. IT N°. 2); . 3 gentis Vibiae (M. N°. VIIN) difficiles ad describendum, quia non tota area nummorum percussa. est. 232 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. Porro tres nummi argentei, seriore aevo quam prae se ferunt , percussi, et etiam spurii Themistoclis, Marii et Sertorii; hujus generis nummi peru- tiles sunt in docenda Numismatica , nimirum ut Studiosi discant secernere genuinos nummos a spuriis. i Tres denarii Augusti, quorum posticae habent: prima templum hexa- stylum et inscriptionem IOVI OLVN (pro OLYM) (a Mionneto inter rariores Augusti habetur, vide pag. 104 T. I operis de la rareté et du priæ des médailles Romaines.) altera capricornum cum inscriptione `AvevsTvs; tertia minus bene se ha- bens, figuram sedentem, dextra hastam, laeva ramum tenentem, cum inscriptione PONTIF. MAX. Denarius Vespasiani cum postica: PON. MAX. TR, P. COS. VI. Denarius Elagabali male habitus, forte igne ambustus: 4. ANTONINVS PIVS... P. P. M. TR P. XVIII TOS. III P. P. Denarius male habitus Alexandri Severi; in antica ut videtur L. SEPT. SEV. AVG. IMP. in postica mulier sedens et inr aE Min TB PAN OON. -Its PiP, Denarius aeratus Alexandri Severi, in postica : SÌPHIM.] TR. W IIL:00S: TIE P;ý B: Porro alius qui videtur Septimii Severi. Aenei: sestertius Neronis cum: Decursio; Hadrianus minoris. moduli cum inscriptione ,ut videtur , fides publica; Antonini Pii, in postica: Aeternitas; minimi moduli nummi Constantini Magni, Crispi, Constantis. Tandem aurei Valentis , fratris Valentiniani I (ab anno 364—3878) cum inscriptione : restitutor reipublicae et ANTI. Valentiniani II vel junioris (875—392) cum inscriptione victoria augg. et TROBT. Theodosii (379—395) cum inscript. concordia auggg. b. et CONOB. Arcadii (395—408) cum inscript. victoria auggg. et CONOB. INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 233 Ex nummis medii quod dicitur aevi : Argenteus Manuelis Comnenis nummus (1143—1180) conf. de Saulcy , Monnoies Byzantines, T. XXVIII N°. 4, cum effigie Sancti Eugenii; vide etiam Mionnet T. IL p. 536. Nummus aeneus Rogerii I regis Neapolis (1157—1166) vel fortasse Guilielmi II (1166—1189), conf. Mader, Kritische Beyträge zur Münzkunde des Mittelalters, T. V tab. 33 N°. 25, textus pag. 38 ;'nummus argenteus Henrici IV, regis Castiliae et Legionis (1454—1474), nondum descriptus neque in opere Appelii Repertorium zur Mäünzkunde des Mittelalters, neque in Leleweli Numismatigue du moyen age, neque in Maderi Kritische Beyträge, neque in Beckeri Seltene Münzen des Mittelalters. TInscribitur hic nummus enaricus cartus (sic). Nummus argenteus Boëmundi, Episcopi Trevirensis; nummus aeneus civitatis An- conae; nummus dictus oddrager Joannis a Vernenburg, Episcopi Trajec- tensis; duo nummi dicti grossi, Joannis ab Arkel, itidem Episcopi Trajectensis; semigrossus Joannis Bavariae, in -usum Luciliburgensium cusus; Denarius Guilielmi I, Comitis Hannoniae ; Petrus argenteus Joannis III, Ducis Bra- bantiae ; dimidius praecedentis; grossus ejusdem Ducis; quarta pars realis aurei, cùm duplice aquila, Ludovici Malensis, Comitis Flandriae; nummus dictus boddrager, Antonii Ducis Brabantiae , Lovanii cusus; nummus ar- genteus szaphaan dictus, Caroli Egmundani , Ducis Gelriae, mox, ut speramus, edendus in opere nostro a Societate Teyleriana praemio ornato. Ex nummis recentioribus : a. nummi sic dicti memoriales aliique varii ‘generis. Nummus senatorius (vroedschapspenning) civitatis (@oudanae, cujus effigiem vide in Loonii opere. Vol. I, pag. 151 N°. 4; nummus obsidionalis Medioburgi (v. L. I, 159 N°. 4), item civitatis Harlemi (v. L. I, 161 N°. 2); alius ejusdem generis nummus (v. L. 161 N°. 4); nummus Provinciae Zelandiae gratitudinis causa cusus (v. L. I, 180 N°. 1); nummus dictus Zegpenning anni 1575 (v. L. I, 204); nummus obsidionalis Zirizeae (plumbeus, v. L, I, 213 N°. 1); itidem anni 1576 (v. L. 215 N°. 3); nummus Zegpenning anni 1580 (v. L. I, 279); itidem anni 1581 (v. L. I, 298); nummus dictus reaal, Provinciae Zelandicae, 1586 (conf. v. L. I, 367 N°. 1); nummus dictus stooter (conf. v. L. I, 367 N°. 3); Breda capta ope navis cespitibus bitu- 30 234 INCREMENTA MUSEI NUMMARI. minosis onustae (v. L. I, 409); in honorem Principis Mawritii (v. L. I, 569 N°. 3, hoc exemplar autem ornatur annulo et orbe affabre facto) ; Sylva Ducis capta (v. L. IX, 180); Impetus in Amstelodamum (v. L. TI, 345 N°. 2); Princeps Guilielmus III cum Matre (v. L. I, 887); Waulframus Brederodius (v. L. II, 402); Inaugurati Guilielmus ITI et Maria (v. L. III, 407 N°. 1); Pax Rysvicensis (v. L. IV , 190 N°. 2); in honorem Balthasaris Bekkeri (duo exemplaria ex metallo dicto zine) (v. L. IV, 225 N°. 2 et.4); nummus obsidionalis a. Survilio cūusus (v. L. 564 N°. 1); Pax Ultrajectina (v. L. IV, 657 N°. 4); num- mus militiae urbanae Trajectinae (Schutterspenning); vinum honorarium ejusdem Civitatis; saecularia prima Universitatis Trajectinae (opus Loonii continuatum N°. 106) Maria Theresia inaugurata comitissa Flandriae anno 1744 (Loonius continuatus N°. 185); nummus Sena- torius ċivitatis Sylvaducensis (ibidem N°. 269) ; Guilielmus IV inau- guratus marchio Vlissingae ac Verae (ibidem N°. 298); Guilielmus V inauguratus in eadem urbe (ibidem N°. 408); nummus senatorius Roterodamensis: data per rivos etc. cujus effigiem vide apud van Orden, Bijdragen tot de Numismatiek van het Koningrijk der Nederlanden; praeterea in memoriam natae Principis Ludoviċćae, 1770; in saecu- laria altera recuperatae libertatis Flessinganae, et major et minor nummus memorialis, a peritissimo scalptore Theod. van Berckel con- fecti; octo vexilla militiae urbanae civitatis Trajectinae 1783 ; fides praestita novae regiminis formae ejusdem civitatis 1786; nummus major obsidionalis civitatis Trajecti ad Mosam 1794; in memoriam calamitatis Leidensis anni 1807. Praeterea plures nummi memoriales ex zinco confecti, genuini tamen typi, obvii in Loonii volumine quarto. Ex nummis peregrinis memorandi sunt: in honorem Andreae Doriae archithalassi Imperatoris Caroli V sine anno; in memoriam Henrici IV, Franciae regis 1598; nummus inaugurationis Frederici III, regis Daniae 1648, nummus regis Hispanici Philippi IV, in usum castel- laniae Gandensis 1664; nummus memorialis in obitum Sponsae Petri II, Russorum Imperatoris 1730; expulsorum e patria sua Salisburgensium 1732; caeteri. i INCREMENTA MUSEI NUMMARII. 235 b. nummi Neerlandici proprie dicti moneta. Nummus awreus Groninganus dictus Zalve gouden rijder anni 1761, item gouden scheepjesschelling provinciae Hollandiae ac Westfrisiae 1771; ducatus duplex anni 1805; nummus argenteus major provinciae Zelan- diae , dictus rijksdaalder met den hawen man; nummus Westfrisiae dictus ducaton; nummi Frisiae dicti alve florijnen of 14 stuiverstukken, caeteri. Nummi peregrini sunt: dicti; seudo Honorii IL, Principis Monacensis , écu Ludovici XV Franciae; piaster - Philippi V, nummus minimi moduli reipublicae Venetae, %ruisrijksdaalder Archiducum Àlberti et Elisabethae, ut et plures alii nummi tam argentei quam aenei Brit- tanniae, tam Angliae proprie sic dictae quam insulae Monae, quorum effigiem vide in Rudingii opere; 4nnals of. the coinage of Great- "Brittain, Franciae et Lotharingiae, Russiae, Poloniae, Sueciae, Da- niae, Noọrvegiae, praeterea Hispaniae et Portugalliae, Patrimonii quod dicitur Sancti Petri, Parmae, Mutinae atque Siciliae, variarum regionum et urbium Germaniae, ut Aquis Grani, Anhalti-Bernburgi , Borussiae , Brandenburgi, Bremae , Brunsvici , Cosfeldi , Fuldae, Juliaci , Hassiae, Coloniae , Cliviae, Ļuciliburgi, Megalopolis, Monasterii (tam nummi ecclesiastici quam civiles) Oldenburgi, Osnabrugae, Pome- raniae , Pyrmonti , Rhedae, Rostoci, ditionum Saxonicarum , Schwarz- burgi-Rudolstadi et Waldeci, tum Belgii Austriae, pagi Tigurini in Helvetia, Turciae et regionis Sinensis. Permutatione Museo acquisivimus aliquot nummos merotialen patrios legpenningen dictos, inter quos rariores, obvios in operibus Loonii et Ordeni (van Orden, Handleiding, caet.). Dono accepimus ab. Amplissimis Universitatis Curatoribus monetam charta- . ceam dictam munźhillet, quinque florenorum; moneta haec chartacea, cum prius ac- cepta, posteritati indicabit quid nostris temporibus cum nummis publicis acciderit. A Doct. W. H. D. Suringar, Gymnasii Lugduno-Batavi Rectore, tria exem- plaria variae Monetae chartaceae ex temporibus Reipublicae Francicae anni 1792. A Cons. A. A. Roukens Arnhemi , intercedente Viro Doct. J. A. Nyhoff in eadem urbe degente , denarium Reinaldi II , Ducis Gelriae (1389—1343) eden- dum in ea parte quae Gelriam spectat, i nostri de antiquioribus Neerlandiae nummis (ante annum 1576 cusis) a Societate Teyleriana praemio ornato. 30% 236 INCREMENTA MUSEI NUMMARII. A Viro Nobilissimo Hennequin in urbe Sluis Zelandiae, nummum Por- tugallicum Alphonsi II regis (1212—1223); de quo nummo vide Appel in opere Repertorium zur Münzkunde des Mittelalters, T. IL, p. 106 ; prae- terea aliquot nummos minores Brabantiae ac Flandriae antiquiores. A Societate promovendae agriculturae et rei pecuariae (Maatschappij van Landbouw en Veeteelt) in Zelandia elegantem nummum , quo peritiores et dexteriores agricolas- ornare solet illa Societas. A delegatis provincialibus ad promovendam agriculturam (Commissie van Landbouw) in eadem provincia itidem nummum eidem scopo destinatum. A Societate regia Neerlandica ad promovendam horticulturam (Koninklijke Ned. Maatschappij tot aanmoediging v. d. Tuinbouw) quae Lugduni Batavorum . sedem habet, itidem nummum quem quotannis praemii loco proponere solet. A Nobiliss. et Consult. Viro Paspoort van Grijpskerke, civitatis Medio- burgensis qui dicitur Burgimagister, 20 varios nummos ejusdem civitatis , dictos Gildepenningen , inter quos rariores. A Spectatissimo Sene G. van Orden, ex ordinibus Hollandiae Septen- trionalis, Zaandämi degente, qui Museum nostrum quotannis ditare solet, nummos argenteos aliquot tam patrios, quam peregrinos. A praestantissimo Juvene J. G. ab Utrecht Dresselhuis, J. U. in nostra Universitate Studioso , nummum Guilielmi II, Episcopi Cameracensis, quem vide apud Lelewel Numismatique du moyen age, tab. XX N°. 50; nummu- lum provinciae Delphinensis in Francia et: nummum civitatis Norimbergae , utrumque item ex medio quod dicitur aevo. , A Tabellione publico (Notaris) Boonzajer, Viro praestantissimo, cujus dona saepius commemoravimus, aliquot nummos argenteos et aeneos patrios. A Viro Juvene eruditissimo J. W. van der Noordaa Dordraci, nummum argenteum rariorem provinciae Gelriae et duos nummos stanneos Anglicos ex recentissimis temporibus. Ab honestissimo W. Bakker, Amstelodami munere fungente, quod dici- tur Amötenaar bij de Nederlandsche Bank, nummum argenteum Reipubl. Januensis (Genua), nummum in honorem Mennonis Simonis filii cusum, ut et tres alios nummos. Scripsi Lugd. Bat. kalendis Martiis CIJIOCOCXLIX. P. O. vaN DER CHIJS. F. G@& KRIEGER, ‘S ORATIO DE PROGRESSIBUS QUOS NOSTRA PRAESERTIM AETATE PER ANATOMIAM PATHOLOGICAM FECIT CHIRURGIA. i j apa wi Jiya ik a DEY j) ak J TE b k fa T TIAE e § Hb { ; iE í TE i AY | + ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE CURATORES VIRI AMPLISSIMI, NOBILISSIMI! ' QUI CURATORIBUS ES AB ACTIS VIR GRAVISSIME! MAGNIFICE ACADEMIAE RECTOR! DIVINARUM HUMANARUMQUE DOCTRINARUM PROFESSORES VIRI CLARISSIMI! LECTOR VIR DOCTISSIME ! QUI HUIC REGIONI AUT CIVITATI PRAEESTIS MUNERIBUS, SAPIENTIA. ATQUE INTEGRITATE ADMODUM CONSPICUI PRO- CERES AMPLISSIMI! QUI JURI DICUNDO PRAEESTIS VIRI INTEGERRIMI! RELIGIONIS INTERPRETES VIRI PLURIMUM VENERANDI! QUARUMVIS ARTIUM ET DISCIPLINARUM DOCTORES VIRI ERU- DITISSIMI, CONSULTISSIMI! JUVENES ORNATISSIMI, LECTISSIMI, DOCTRINARUM STUDIIS OPERAM DANTES, COMMILITONES OPTIMI! VOS TANDEM QUI HUNC SOLEMNEM ACTUM VESTRA PRAESEN- TIA CONDECORATIS, CIVES! HOSPITES! AUDITORES EXOP- TATISSIMI ! 3. ARS Celebratum illud Baconis dictum , Jn scientia est potentia, ad nullam revera disciplinam magis convenit, quam ad medicam; nusquam enim error perniciosior, nusquam veritas magis necessaria et potens, quam in disciplina, quae cum generis humani vita et sanitate tam arcte, est con- juncta. Jam si quaerimus possideatne ars medica eam veritatem, quae firma nitatur ratione, nemo, ni fallor, rei gnarus eam illi tribuet, multaque erunt quae, quominus hoc faciat, eum impediant. 240 F. @& KRIEGER Quodsi ab initio caute progressi essent in promovenda hac arte medici , quodsi factis adhaesissent, nec alam materiem elegissent, quam quae bona se probasset, non adeo quidem late se explicuisset ea disciplina, sed firmissimis nixa fundamentis, per longam temporis seriem firmissima et certissima evasisset. Fieri tamen forte non potuit ùt ars medica, quae prae reliquis obser- vandi facultate indiget liberà a praejudicatis opinionibus, in plurima illa vicissitudine systematum, tam physices quam philosophiae, adeo planam et facilem semper teneret progrediendi viam.. Praecurrebat flagitatio auxilii semper artis progressus, quae, cum praestare artis esset, saepissime in tenebris et sepibus obsitas vias se dare et verae scientiae luce destituta incerto et fallaci empyrismo se credere cogebatur. Inde, ni fallor, hic hiatus ille, inter theoriam et praxin , inter scientiam et artem, quae ad nostram fere aetatem permansit; quum earum quaeque sua sibi progrederetur via, qua magis magisque a se invicem dissociaban- tur. — Tum demum quum theoria praxi non amplius erit opposita, vel ' in quibusdam tantum eam firmabit, sed quum fundamentum totius me- dicae praxeos in theoria et in scientia invenietur, tum demum ars medica- vero scientiae robore nitetur, et victoriae ornetur lauro. Fatendum quidem est, illud tempus nondum instare, diluculum tantum ejus diei ortum esse, sed - sperare, imo confidere nobis -licet, splendidam ejus lucem aliquando. genus humanum esse visurum. Quid autem nobis illam spem praebere potuit? Num tot saeculorum experientia, ut ea, quae hodie pulcra, vera et immobilia proclamarentur , cras inania falsa, levia abjicerentur; num innumerabilia fere, aliud, aliud trudentia, abrogantia, devorantia systemata ? Imo systemata, donec materia, e qua sunt componenda, penitus cognita sit et perspecta et explorata, eodem pretio sunt habenda, quo phan- tasmata, quae per quoddam tempus oculos attoniti spectatoris ‘occoecare valent, sed evanescunt simulac rationi imperium redditur, quod usur- parant phantasmata, quae - erroris modo conscientiam nobis relinquere solent. Nec mirum! deërat systematibus illis quodvis firmum fundamentum; erat quidem aliqua materia, at non' sufficiens, eaque infirma, male condita, ORATIO. 241 expromptu difficilis. — Melius fuisset si, materiâ congestå et exploratâ , vera tantum condidissent et conservassent: multa enim jam in promptu essent, quae nunc denuo e ruderibus effodienda et exploranda sunt, nec temere et sine apta materia systemata exstruere volentes hodie diruere cogerentur , quae heri aedificavissent. Et haec tamen, ni fallor, imago dici potest systematum in arte medica ad nostrum usque tempus conditorum. — Sed largam praeceptorum et salubrium exemplorum copiam ea nobis suppeditat experientia! Quot errores nobis per eam vitare licuit: quae bona et utilia hac magistra discere nobis contigit, quae systematibus praetereuntibus sola supervixerunt. Magnas illis strenuis operariis debemus gratias, qui, indefesso studio et constanti labore, reliquias antiqui et recentioris temporis studio immoto et perseveranti perscrutantur , ut inde probam et utilem extrahant materiem. Majorem efficacitatem quam plerumque creditur habuerunt, hodieque habent in artem medicam, justaque et ab opinione praejudicata libera posteritas eorum merita maximi faciet. Ars medica igitur, cui hoc cum quavis humanitatis disciplina commune est, per multas ambages in veram, eamque regiam viam pervenire debuit , quam tandem, ut vere gloriari possumus, est ingressa. . Jam nulla quidem disputatione opus erit ad demonstrandum , nos eam , qua nunc ingreditur viâ ars medica, rectam et regiam habere, qua ad illum finem certum ad quem tendit, pervenire potest et perveniet: Sed qua in re consistunt hi majores progressus, cui debemus clariorem illam veritatem? rectissime Vrrcmow respondebit: «ex quo agnovimus morbos „n neque per se, neque absolute exstare , neque autonomos esse organismos , »„ neque in corpora irruere , aut parasitorųm more in iis vivere et crescere, „ verum decursum tantum vitae, mutatis conditionibus ostendere — ab eo inde u tempore mederi nihil aliud significare potest, quam in integrum restituere „n normales vitae conditiones.” Jam quomodo ad eam pervenimus scientiam? diligenti materiae in' con- ditione sana exploratione et indefesso naturae ipsius studio, quo, ad accura- tiorem scientiam ejus explicationis et legum quibus regitur pervenimus , conditionesque novimus ejus imperii, comparati cum conditione morbosa et mutationibus, quas materiae adfert. 31 242 F. @ KRIEGER Ita exclusa est illa ontologica morborum doctrina , -quae D eiaha suis contenta est eaque vera habet. Pervicit ea contemplandi ratio, quae statuit, materiem in sana conditione certis legibus obstrictam, quamquam morbo subjectam, non tamen casu temere regi , neque eam morbo plane mutari potuisse , et rursus quocumque tandem modo in pristinam conditionem reverti. Insignes ex hoc principio augurari licebat profectus, nec eventus exspectationem fefellit. Nunc enim scimus eadem phaenomena per morbum apparere , variata secundum varias cau- sas et ut uno verbo dicam: fundamentum physiologiae morborum positum est. Jam si quaerimus quae causa sit hujus mutationis, confitendum est, salutares hosce progressus magnam partem Chirurgiae deberi. Temeraria, imo vana videbitur nonnullis haec propositio ; discrimen esse inter medicinam et chirurgiam, inter morbos internos et externos negabunt; erunt qui haec omnia disciplinis tribuant physicis. Quod ad primun , negari non potest discrimen illud axbitrárium ; ratione non fultum , imo ei prorsus contrarium esse, sed a quo tempore in praxi observatum est et chirurgi aliam inierunt viam, quam qui dicuntur medici interni, oculos intendere debemus in methodum, quam utrique in arte secuti sint. Anatomia pathologica enim primos progressus suos chirurgiae debuit, nam illi, quae in ditionem suam imprimis organicos receperat morbos , id est eos, in quibus mutationes formae et organismi maxime spectantur, illi igitur opus fuit materiâ, qua ut substrato uteretur contemplationis morborum, et ita leges laesi aequilibrii, modumque quo restitui posset in ipså quaerere materiâ , -dum medici eam viam nec mature, nec multi in- grederentur. Nec mirum hoc cuiquam videri debet; mutationes organorum quae observantur in morbis e ditione internae, quae dicitur, medicinae ple- rumque minus apparent. Magis referuntur , inquit Voert ad elementares corporis partes, quas subtilissimâ tantum Anatomiâ et armato oculo cogno- vimus ac propterea recentiori demum aetate magnam in eam pathologiae partem exercuit vim anatomia pathologica. Jam si verum est chirurgiam ducem fuisse in explorationibus, quae suapte naturâ clarissimam lucem pathologiae offundunt, eamque nunc eodem progredi modo, non metuo, ne nimia sumsisse vobis videar, ORATIO: 243 A. A. H. H! statuendo chirurgiam mogna ex parte viam emendatae medicinae nostrae aetatis aperuisse. Num igitur jam officio suo defuncta est, num quae exercitus dux fuit jam postremum agmen sequetur ? - Nequaquam A. A. H. H! Ili quoque nova orta est periodus. Libertari nondum potest ab officio ei imposito, e statione sua viam qua pro- grediendum erit monstrandi ; Chirurgiaeque hodie est cum genuina sorore Medicina in ea via progredi, et totius doctrinae ope mutationes formae , organismi et chemismi indagare, quas morbi ostendunt, et ex iis factis cum justa statistica conjunctis pathologicam suam et therapeuticam condere doctrinam ; idque per totam scientiam iter chirurgiam nostra aetate tenere statuimus. ; Hoc novum iter chirurgiae in quibusdam e pathologiae et histologiae studio petitis observationibus ostendere , haec erit nostrae orationis materia pro qua vestram A. A. H. H! in audiendo benevolentiam quam maxime imploro. Dicam igitur de progressibus guos nostra praesertim aetate per anatomiam pathologicam fecit Chirurgia. Primaė in disputatione nostra partes inflammationis doctrinae- erunt tribuendaė. . In nullâ totius pathologiae parte , nostra aetate, major posita est opera quam in inflammationis doctrina ; hic enim histologia et physio- logia omni ope: microscopiae et chemiae instructae certatim operam dede- runt, ut tenebris hujus gravissimae doctrinae lucem affunderent , eaque , quae “natura densa caligine obruerat; illustrarent ; qui conatus chirurgiae fuerunt utilissimi; fundamentum enim totius chirurgicae pathologiae habenda est inflammationis doctrina; in omni enim morbo e chirurgiae ditione in- - venitur et, ubi primo adspectu non apparet, plerumque tamen aliquanto serius prodit ; -ejus ergo essentiam si fieri posset cognoscere grave erat chirurgiae officium; hic enim tenebras dispergere si illi contigisset, pathogeniam etiam plirimárum organicarum infirmitatum illustrari, necesse erat. Nec mirum igitur tam gravem quaestionem ‘alacri studio et indefesso labore esse agitatam. -Claro fulgore splendèėnt hic nomina Virorum doct. HENLE, Voctu, EmMERT, Sritno; Kocn; LEBERT, BAUMGARTNER et aliorum, qui vario modo eanr illustrare sunt`conati, multumque contulerunt ad accele- randam gravissimae ejus quaestionis solutionem; et revera quamquam nón 31* 244 F. G KRIEGER gloriari possumus, patefactam esse a nobis essentiam inflammationis, in- notuerunt tamen plurima facta, quibus indiget ars ut placita in iis sua construat. ; Ex observationibus microscopicis tam antiquiorum , quam praesertim re- centiorum , scimus mechanismum inflammationis quatuor constare stadiis. 1°. Coarctatione capillariorum cum celeriori sanguinis motu. 2°. Extensione capillariorum tardato sanguine et coacervatione globulorum. 3°. Quam densissima coacervatione globulorum in capillariis eorumque tota stasi. i 4°. Commutatione stagnantis sanguinis et transsudatione in telas vicinas» Omnes enim quae in hoc morbo occurrunt materiae mutationes tam clare ` sub microscopio observatae sunt, ut, quamquam diversae diversorum obser- vatorum sint explicationes illorum phaenomenorum , phaenomena ipsa eorum- que successus tamen ab omnibus agnoscantur. In phaenomenologia si elaborarunt micrographi, non minorem materiem collegerunt chemici, tam in disciplina chemicarum quam physicarum san- guinis mutationum. Quis hic non cogitet clarissima nomina SCHRÖDER V. D. KOLK , ÅNDRAL et GAVARRET, SIMON, BECQUEREL , RODIER et MULDER. ‘Observationes de mutationibus seri, de quantitate globulorum , de tardiori coagulatione crustae ita dictae inflammatoriae, et tandem egregia nostri MvuLrprrIı observatio fibrinam sanguinis in inflammatione altiorem oxydatio- nem possidere ejus principii, cui nomen proteinum dedit, uti et Baum- HAUERI crustam lardaceam talis sanguinis plus ogygenii, et minus azoti, carbonii et hydrogenii continere quam normalem fibrinam, ostendunt , quanto cum fructu etiam hae in scientiae: parte elaborarint chemici. Dissensionibus de causis earum mutationum immorari nolumus; sufficiet nobis inde colligere inflammationem constare cyclo: pathologicarum muta- tionum , quas recte intelligere chirurgiae quam maxime profuit et prodest; nec multa verba -faciemus de theoria inflammationis, et non magis me- chanico-chemicam VocELI et BAUMGARTNERI quam neuropathologicam HENLEI et SrTILLINGII probabimus, in transitu tantum observantes, cognitionem vasomotoriorum nervorum : maximam vim exercuisse in inflammationis doctrinam, inflammationique igitur egregio successu restitisse medicos auxiliis, quibus uti antea non essent ausi. Eea aaa aA aa a Ea ORATIO. 245 Amplus per novam inflammationis doctrinam chirurgo campus apertus est scientia exsudatorum, imprimis fibrinå abundantium: et: organismi capacium; haec perscrutando inde a fluida conditione donec: transiissent in firmam, amorpham massam et gradatim ex. ea progredientium telorum , itidem ‘organismi non capacium recessum et disjectionem observando , novus apertus est campus scientiae tam restaurationum organicarum quam patho- logicarum productionum in universum. Clare inde apparuit iisdem legibus, quae sanam materiem regerent, etiam aegram obtemperare; mirificus erat consensus; quì explorata formatione orga- nismi capacis plasmatis observabatur, cum eo qui in embryonali formatione locum habet; ita enim faximam partem ScuLEIDENI et Sonwani theoria cellularum et hic valere deprehendebatur, ex qua, quamquam sane non amplius unice vera habetur, quum in fibrinoso exsudato immediata: etiam fibrarum formatio fiat, sine dubio tamen clare patet magnus consensus. Maximi momenti hic est scientia, ad quam pervenimus, de vi quam plas- matis proximae telae in plasma ejusque peculiares metamorphoses exercent , cujus efficaciae natura quamquam ignoratur , lex -ita dictae: analogae formationis est certissima. Si vim spectamus quam in curanda vulnera exercet cognitio plasmatis organismi, videmus quomodo ubique unio per primam intentionem, locum occuparit unionis per secundam intentionem , cui in magnum aegrotantium detrimentum, nimis diu fidem habuerunt chirurgi; nemo non perspicit celerem et felicem sanationem cujusque ` fere` cohaerentiae separatae ab ea conditione pendere, ut partes oppositae cohaereant et organice con- crescant. Sic via strata fuit ad' inventionem subcutaneae transsectionis tendinum et musculorum ad sanandas curvaturas ejusque generis morbos. Potuit demum hujus amplae partis recentioris chirurgiae operativae doctrina latius se extendere per scientiam mutationum , quas intra fines dissectarum partium deposita subit materia, quandoquidem nunc demum innotuerat regeneratio transsectorum ` tendinum , et omnes quae'in ea fiebant mutationes, tam diligentissimis observationibus, quam vivisectionibus erant exploratae. Ita enim in rectam chirurgi viam pervenerunt ad ea intelligenda momenta qúae in cura post tales operationes sunt animadvertenda. 246 F @& KRIEGER Scire enim intererat : 1°. Ita dictum callum tendinum primo cum illorum vagina- conjunctum , tandem ab ea disjungi et fieri mobilem. 2°. Porro intra quaedam stadia, quandam illum nancisci firmitatem. 3°. Augeri quoque plerumque a plastico exsudato maxime substantiam. 4°. Denique substantiae mediae, quae subcutanea dissectione tendinum formatur, majorem elasticitatem esse propriam, quam omnibus aliis organis, in quibus ita continua separantur. Nec minus necessaria, quam haec inflammationis exsudati ejusque suc- cedentium mutationum scientia, erat ad curandas infirmitàtes, ita dictas orthopaedicas accurata earundem causae notitia, quae toties in abnormalibus functionibus systematis nervosi sita est. Si usquam , hic imprimis accurata harum causarum opus erat scientiâ. Magnas nostrae aetatis neurologiae debemus gratias, quod fines-tenoto- miae aliquatenus .circumscripsit, laudabilemque creavit reactionem , contra stultam et temerariam illam, omnes curvaturas subcutanea musculorum aut tendinum transsectione curandi libidinem. l Ad plasticam chirurgiam quum nos convertimus, et hic nobis: diligenter physiologicam methodum sequentibus clavem in manus nostras: traditam esse videmus scientiae , omnium quae in illa fiunt organica restauratione. Si historiam consulimus hujus partis operativae chirurgiae, quam unam e pulcherrimis illius victoriis habemus , apparet ab eo demum tempore: scien- tiae finibus eam contineri, quo nobis illius organicae restaurationis indoles imnotuit. In eo praesertim etiam elucent plasticae chirurgiae doctorum aetatis nostrae merita, quod eam , ut ita- dicam, physiologice tractarent; ea re illis contigit ut hanc artem intra tam breve temporis spatium ad tantum fastigium evehe- rent: numquam enim animadvertebant vitae phaenomena , in organicae ma- teriae mutationibus conspicua, quin observationibus iis- uterentur ad- pro- grediendum in arte: De chirurgiae illa parte insigni ante omnes egregie meruit summus Drnerane BACHIUS, praeceptor quondam: mihi- aestumatissimus; qui-praestanti ingenio morioplastiċcam admodum extendit: Ipse eam ingentem artificis ditionem vocavit , in qua conjunctim procedunt: physiologia et chirurgia ; idque factis-probavit. i a a aa ada m ra ORATIO. 247 Physiologica investigatio naturae principiorum organicorum ad restaura- tionem organicam destinatorum plasticae chirurgiae magni momenti erat quaestio. Magnas in ea gratias debemus DıerrenBacHiI et eRärI alacri studio, quum dispositionem singularum cutis regionum in corpore humano quod ad illam organicam restaurationem explorarunt et definierunt ; nec minus DIErrENBACHII experientia et experimenta profuerunt ad physiologica phaenomena, quae in translatione plagarum cutis se ostendunt egregie illustranda. Huc pertinent varii, modi, quibus ežistit conjunctio , mutatio ċaloris et coloris quae observatur in secandis solutis vel translatis cutis laciniis, cum earum physiologica vel pathologica significatione, ut et phae- nomena quae, e quodammodo fracta efficacia nervorum in translata cute nascuntur. Sunt eae observationes in praxi magni momenti quatenus justum judicium de natura observatorum phaenomenorum dirooto in reċtam sanandi viam ducere debet. Mutationes inflammationis exsudati ab alia parte si consideramus, statim se offert transitio in pus. Et hic etiam microscopium cum chemica ex- ploratione conjunctum facem nobis praefert. Quamvis densa caligine puris ortus adhuc sit obductus , quamvis -contrariae sententiae de ejus: morpholo- gica et chemica compositione adhuc proferantur, quamquam adhuc sub judice lis sit de conditione ejus formationis, utrum pus sine inflamma- tione existere possit vec ne, id certe constat: plasticum exsudatum quo- cumque tandem modo ortum, adesse debere priusquam puris corpuscula possint nasci. Nec solum ad justam aestimationem sanationis per secundam intentionem maximi est momenti accurata ejus materiae scientia, sed etiam contra fatalem illum exitum futilissimarum quidem chirurgicarum operationum , qui saepe summam fallit spem et. validissimae oppugnationi illudere videtur, pyaemiam dico, est utilissima. Quamvis incerta sint quae traduntur puris egperimenta , bo constat microsċopicam - investigationem conjunctam cum quibusdam chemicis rea- gentibus verosimillimos praebere eventus, qui doceant pus in sanguine nonnumquam inveniri. Nondum omnia nobis clara esse, conficitur e variis quae de ejus ortu feruntur sententiae: nondum enim scimus, quae sint puris - partes quae absorbentur , quis modus quo hoc fiat, imo utrum hoc revera 248 F. GQ’KRIEGER fiat, an pus per phlebitidem suppurativam formetur , aut sanguinis globuli in puris globulos commutentur ; quidquid sit, quantum sit quod~in“eo nesciamus, certum est non solum constare: pus existere in sanguine , sed etiam in puris resorptione interdum discerni posse, quae puris pars , plasma an globuli sint resorpti. Ita via nobis est monstrata qua progrediendum est, si tetorřimiòð illi hiti obviam ire volumus, ut tandem nobis indoles et vires ejus plane innotescant, quod fieri posse methodo, qua hodie utitur chirurgia, quae materiae mu- tationes non solum accurate cognoscere conatur, sed earum ortum simul investigare non negligit, si certum nondum est, tamen verosimillimum dici meretur. ` Alia laus positivae, observatione et subtiliori investigatione nitentis chirurgiae, est characteris inflammationis distinctio secundum naturam telarum, in qua habitat; vim quam hae in exsudatum exercent curaque quae propterea adhibenda est. Est enim illa propensio imflammationis in tela cellulôsa èxsudata formandi cum transitu in gangraenam definita , per hujus telae vasorum copiam ejusque laxam structuram qua capillaria maxime extenduntur et serosa, fibrinosa vel purulenta materia exsudatur. Serosas membranas cum spectamus videmus , quanta vis sit anatomicae constructionis in ortum et progressum inflammationis in iis membranis; haec secernentia organa cum vasis per totam superficiem extensis, im- primis apta sunt ad effundendos humores, qui pro inflammationis gradu serosi vel fibrinosi vel purulenti sunt; si usquam, hic ortus et incrementa stadiorum inflammationis: investigari possunt et rectissime dicit EMMERT inflammationis phaenomena serosarum membranarum , illarum simillima esse quae ope microscopii in membranis natatoriis ranarum observantur. Eam viam assidue tcnentia studia morborum membranarum serosarum foecunda chirurgiae fuisse, imo foecundiora quam aliarum telarum , pro- bat hoc jam satis certa rheumatismi articularis cognitio. Quisque dolor cujus ignorabatur nomen vel causa et sedes , dicebatur hic rheumatismus ; rheumatismum quum proclamaverat medicus , hac voce ignorantiam tege- bat, dum aegrum dirissimis doloribus excruciari videret. Verum a quo tempore chirurgi scalpellum rheumatismum articularem investigavit, scimus illum praes ertm in synovialibus membranis sedem habere in iisque omnes ranan E a r e tE So E oa a a i a a Sa IR A m S NE i ORATI Q. 249 illas commutationes efficere posse , quas: fibrinosa inflammatio efficere potest ; et quamquam nondum dijudicata est- liset multa ignoramus de discrimine inter hanc et alias inflammationes , certum tamen est, multa jam nos in eo profecisse, quod sedem hujus inflammationis cognoscimus et telarum com- mutationes, quas articuli- eå subeunt. Fructifera quoque doctrinae aliorum articulorum morborum. fuit haec investigatio. Jam non contenti sumus. inanibus verbis ¿umore albo. v. ©. quae unum tantum symptoma significant; ex quo enim scimus. histologicam organorum dispositionem magnam exercere vim in modum quo inflammatio in iis oriatur, intellectum est, in permultis partibus, quae in' compositione articulorurn concurrunt, etiam cum illarum telarum structura convenientes morbos necessario oriri; neque hoc injuria, ut tandem ad ordinationem eorum affectuum , secundum telas, in quibus habitant , perventum sit. Inflammationem in ossibus alio modo, quam in aliis telis ostendere se debere apertum est; proprie enim neque extensionis per exsudatum neque inflammatorii tumoris sunt capacia. Quodammodo igitur etiam neglecta est ossium inflammatio , patienterque est exspectatum, donec appareret quis exitus esset. Adeo eam inflammationem neglexerunt, ut summo jure dicat STROMEYER : ~ Multi medici ne somniant quidem de inflammatione ossium, reamque in maximum aegrorum detrimentum plerumque non agnoscunt. Et hic praesertim aegri talium medicorum ignorantiae. poenas luebant. Scimus tandem exsudatum in ossium inflammatione ortum , iisdem quum nascitur legibus regi, quibus in aliis telis et easdem quas alia exsudata universe habeant commutationes in dwris his telis exstare, nullo; alio discrimine nisi eo quod e mollibus facilius expellantur quam duris. Eo magis laetandum est igitur viam esse stratam , finem esse cognitum in quem dirigendi sunt. conatus, et quo tempore primaria organorum. origo innotuit, scimusqúe' easdem leges; quibus reguntur, fortuita etiam regere producta, a quo tempore igitur animadversa est formatio et origo exsu- datorum , nova nata est chirurgiae directio. Quae hucusque bona et pulcra praestitit, magnopere huic sunt tribuenda , quae discet hinc erunt deducenda. Cuivis, quodnam hine lucrum fecerit scientia pathologicarum formatio- num novarum, tam earum, quae benignae dicuntur, quam malignarum consideranti , 'haec perspicua sunt et aperta. 32 250 F. & KRIEGER Quum ab exsudato orientes formationes non ad conjungendam separatam . connexionem et ad restituendas quae perierant partes serviunt, aut in paren- chymate organorum non in ejusdem generis telas transeunt, sed quum recens nata aliquanto magis minusve a circumdantibus partibus est distincta et chirurgi scalpello ab iis potest separari, tum plerumque ćumores dicuntur qui vulgo in Žomologos et Řeterologos discernuntur. — Ad priores pertinent secundum VoerLrum ii tumores, quorum elementa cum telis conveniunt in regeneratione et hypertrophia se formantibus, et sicuti in hystologica com- positione, ita in ortu quoque regenerationi et hypertrophiae simillimae sunt, augentur, crescunt eodem modo, integrae fiunt corporis partes et per longam annorum seriem, saepius ad mortem usque, immutatae manere possunt. Eorum incrementa quum contemplamur, videmus eos etiam e blastemate vasorum oriri, quod lege analogae formationis regitur. In pinguioribus partibus oriuntur plerumque tumores ex adiposa tela constantes, in tela conjunctiva et in febrosis partibus fibrosi tumores, et in musculorum membranis quoquėé tumores, qui e simplicioribus musculorum fibris constant. — Et valet ea lex non tantum in modo quo elementa telarum - formantur, sed majoris quidem est applicationis: sub cute v. c. reperiuntur saepe tumores cystici, quorum membranae cuti ejusque glandulis con- gruam habent structuram. Naturam benignorum qui dicuntur tumorum omnium nondum cognitam esse, imo densas hic exstare tenebras sicuti in capillorum, dentium , ossium formationibus, in ovariorum tumoribus non ita raro obviis, quis negabit? At universa illorum originis lex eadem est quae embryonalis et sequentis incrementi, quum semel orti participes sint universae materiae immutationis. ; Universas has leges jam ad hystologiam quorundam: tumorum separatim referamus. Lipomata plane normali adipi similia tam chemica quam microscopica explorationc invenimus, adeoque plane apparuit hic consensus, ut nemo adhuc de eo dubitet. Nec in ita dictis telangiectasiis heterogeneae inveniuntur partes; constant enim e vasis cum interposita quadam conjunctiva tela; secundum micros- ORATIO. 251 copicam indagationem MüLrterı, diligenter praeparata horum tumorum frustula e dilucidioribus vasorum parietibus cum interposita tela conjunctiva constant, dum ubi telangiectasiae veros eminentes tumores formant , nova etiam et fibrosa tela secundum VoerLIUMm oritur. Etiam in iis quos` LeseRrTIUs tumorum papillarium nomine describit , et quos propter convenientiam cum cancro pseudocancrum: nominat , analo- gam tantum reperimus formationem ; nititur enim illorum ortus conditione hypertrophica tam texturae papillaris cutis, quam illam tegentis epidermidis ; inflammatoria irritatione extenduntur papillae, coerceri epidermidis involucro non possunt, discedunt et ulceratione vastantur. Haec tubera revera ma- ligna non esse, quum aliis exstirpátis alia non redeant multorum . exem- plorum doctus experientiâ , testor. Ostendunt etiam fibrosi tumores intimum cum normali fibrosa tela con- sensum, et quamquam nostra harum scientia magna nondum dici meretur , quamquam praesertim quod ad peculiarem modum , quo fibrae in continuas transeunt membranas , quam maxime variant doctorum sententiae, nullum tamen est dubium, quin leges, quibus oriantur , crescant et communis or- ganismi fiant participes , definitáe sint, et ea quae scientiae nostrae desint aliquando diligenti investigatione inveniantur et cognoscantur. Idem de enchondromatis, exostosibus , caeterisque ossium tumoribus dici possit; nec mirum hoc est consideranti a brevi inde tempore tantum nos hac vi progredi, ex quo claris Mürrerus hic viam stravit. Hic primus laudem magnam sibi ea re meruit, latum hunc campum majori diligentiâ et hodierna physiologia digna persċcrutando, in egregio illo opere de subtiliore tumorum structura. Aliorum etiam, qui hane investigandi methodum secuti sunt scripta varia prostant, inter quae maxime elucescit praeclarum illud opus nostri Brorrsrm sub titulo Observationes anatomico-pathologicae, omnibus qui medicas disciplinas colunt notum. Heteroplasmata quoque omnino iisdem legibus obstricta esse, nemini nunc ignotum est. Rectissime etiam Vrrcmow: ~ Multa praeterierunt saecula, antequam „medicis contigit cancri morphologiam definire , semperque merito nostra nse efferet'ars, quod subtilior cancri structura verissimam illam identıtatis 32% 252 F. & KRIEGER . n embryonalis et pathologicae formationis legem nobis aperuit. Jon. MüLLER „evidenter viam monstravit, in qua nobis erit progrediendum.” Et plane hoc concedendum est: hic enim ostendit, omnes cancri tumores physiologice arctissime inter se cohaerere et una classe posse comprehendi. Idem omnino est hic, qui embryonalis, crescendi modus; apparet hoc illi qui partes e quibus constant cancri- tumores, stroma ejusque. contentum investigat; constat enim stroma, tela conjunctiva, vario formationis gradu, quum VırcHovio debemus, neminem amplius dubitare quin caudata cor- puscula. revera immatura sint tela conjunctiva nihilque pathognomonicum igitur contineant. Quamvis etiam circumscripta sit nostra cancri seri cognitio, et quamvis multa hac de re adhuc a chemia exspectemus, plurima tamen nobis de corpusculis eo contentis innotuerunt; praeter quasdam sub molecularum forma apparentes particulas, nuclei sunt et cellulae, quae jam. primo adspectu se ostendunt. . Quamvis diversae, de figura, contento, magnetu- dinè cellularum et nucleorum sint sententiae; audiendus tamen ea de re MüLrrerus, dicens: v Subtilissimae carcinomatis texturae revera a benigno- „rum tumorum telae partibus, et embryonis primitiva tela non differunt.” Cui Vırcmow addit: ¿~v Revera neque cellulae neque nuclei cancri cha- v racterem demonstrantes inveniuntur, in eodem cancro diversissimae ejus „se prodere possunt formae.” i Longius`est varias de hoc argumento prolatas sententias hic investigare ; nostro proposito sufficiat analogiam inter embryonales et pathologicas for- mationes exposuisse et monuisse omnes formas quae in cancri cellulis observantur, in variis etiam ortus epithelii cellularum stadiis reperiri. MüLruerI sententia novissimis confirmata est inventis: carcinoma hete- rologa non est formatio, nec subtilissimae ejus telae partes discrepant vere a partibus telarum benignorum tumorum , et a primitiva embryonis telâ. Quae quum, ut ex iis quae diximus apparet, vera sint, quod ad matu- rum cancrum , vera etiam necessario sunt, quod ad modum quo haec fiat formatio ; hic enim ut in nutritione et formatione universe oriuntur omnia ex amorpha massa, ex exsudato, quod fluidum e sanguine prodit, firmum fit et blastema format cancri, in quo phaenomena cellularum formationis in conspectum veniunt. Aliquod vero observatur discrimen; formantur enim T T N 1 $ | ORATIO. 253 nucleorum corpuscula non primario sed secundario in nucleo, verum mi- nime mirum hoc videri debet, quum etiam in ortu aliarum formationum idém fieri soleat. Origini et incremento aliarum in cancro quae reperiuntur particularum formalium hic immorari non possumus non enim hic agimus de tumorum morphologia; ostendere ‘autem voluimus, quam firmae sint leges, quae quamvis formationem in corpore tam sanam quam aegram regunt, et quan- tum jam profuerit ad hanc doctrinam in clarissimam lucem ponendam via, qùam hodie ingressa est chirurgia. Ex nostra disputatione dilucide apparuit cancrum sub nutritionis, quam- quam commutata, phaenomenis oriri et crescere , et in formationis progressu iisdem semper legibus parere, quibus paret quaevis normalis formatio inde ab embryonali usque ad amissarnm partium restaurationem organicam. Quem non praeclara illa movet unitas? Quis in ea non splendidam videt victoriam, quam reportavit recentius investigatione et factis nitens artis studium ab eo qui antea: vigebat ontologismo? -Multi erunt, non nego, qui dicant parum nos adhuc ea profecisse ad scientiam horum affectuum quibuscüm quotidie conflictatur chirurgus , alii alto supercilio eam despiċient, quum praesens praxeos emolumentum ab ea non exspectent: -Utrorumque stupor deplorandus est; quis credat ad finem umquam perveniri posse ab iis qui immoti manent , phaenomena intelligi posse nisi millies: observata, malo tandem resisti posse ab eo, qui ipsius mali natu- ram et quam late hoc pateat, ignorat? : Propterea de novå quam recentior chirurgia ingressa est via dixi, non de recentiori chirurgiâ ipså, eamque viam quibusdam exemplis delineare sum conatus.’ ; ‘Verba quae in orationis initio dixi repetere mihi liceat: Aurora effulgit ejus diei, quae veram nobis ostendet artem medicam ; nova undique co- - guntur auxilia, praestantissimique viri indefesso studio in ea elaborant. In eos oculos semper tendamus nostras, eos duces sine periculo sequi possumus, omni enim copia instructi in viam se dederunt, eorumque gressibus facem praefert scientia. Ita aliquando ad finem pervenire possumus; tum ducibus non amplius 254 F. Œ KRIEGER opus erit, omnes apertå et cognitâ progredientur vi, eamque planiorem reddent et pulcriorem, donec tandem Regia dici mereatur. Tum ad finem etiam pervenerimus et Baconrs sententia in arte medica etiam valebit: Jz scientiá est potentia. ia Orationis hic finis esset faciendus, nisi alia, quae imprimis poscit hic solemnis dies, mihi essent peragenda; pietatis enim officio est satisfaciendum et animi grati desiderio. Ad vos igitur me converto Academiae Curatores Viri Amplissimi , qüi, -uti Augustissimi Regis voluntate, ita insigni quoque vestro favore me ad hanc docendi provinciam vocavistis. Dignum igitur me habuistis, ut in clara Leidensi Academia ego quoque artem, cui vitam consecravi meam, docerem. i Nescio quibus utar verbis ut vobis gratias agam, quas sentio, pro insigni illo be- neficio et favore, sed spero et confido ut simplicissima etiam verba vobis sufficiant. Non solum tamen verbis gratias pronunciare, verum- factis gratum animum probare decrevi; omni enim ardore conabor ut exspectationi vestrae respondeam , et vobis sancte polliceor, me, et in assiduitate docendi et in augendo Academiae flore, quousque vires sufficiant numquam defu- turum, et omni industria per totam vitam provisurum, ne vos poeniteat, muneris hujusce mihi oblati. Academiae hujus Professores, vario doctrinae et artium genere Viri Clarissimi ! quali me animo esse creditis, quum in hoc illustri concione ad vos verba facere mihi contingat, quos disciplinarum antistites veneror ; verum ita mente coecum ne me habeatis qui credam me hanc ob causam vobis esse parem. Nemini magis persuasum esse potest, vestram erudi- tionem meam longe superare; sed spero fore ut vestra illa doctrina et eruditione meum in dies firmetur ingenium et in gratam vestram consuetù- dinem ego etiam recipiar ; nihil me umquam praetermissurum spero , quo vestra amicitià dignus videri, meumque erga vos gratum animum declarare possim. Talia optanti, vos imprimis ante oculos mihi versamini Professores cla- rissimi, qui de arte et institutione medica adeo bene meruistis ; inter quos te imprimis appello venerande MacevrLyn! qui per tot annos Medicae Facultatis in hac illustri Academia decus fuisti et ornamentum ; quemque TS eit et EEI AE E EN OR AIDT 0; 255 medicae artis in hac concione Nestorem adspicimus. Quanto me tua prae- sentia honore afficiat, sentio et gratus profiteor. Tibi otium illud Acade- micum aetati et meritis debitum diu sit jucundum : Tu prospera diu gavisus valetudine , consiliis et experientia nobis prodesse pergas. Vos qui nune artem medicam tanta cum laude docetis Clarissimi Pguys VAN DER Horven et Surnear, collegas aestumatissimos laetus saluto ! Magno afficior gaudio quod vobiscum per doctrinae et artis semitas in posterum progredi mihi liceat. Quanta mihi bona et utilia ex hac vestra con- suetudine promitto! Excellentem vestram quum considero eruditionem et ex- perientiam, ingenti ardore me excitabit ea cogitatio , talium virorum sub oculis, officio fangi meo, mihi esse datum, quorum judicium quisque maximi facit. Gravitatem tamen oneris mihi impositi non ignoro aut justo levius aestimo , planeque percipio, quantae sit difficultatis vestigia sequi illius praestantissimi praeceptoris, cujus immatura mors, almam hanc musarum sedem ingenti replevit luctu. Non ineptum, nec ab hoc solemni die alienum ducerem defuncti Brorrsır merita recordari et pauca verba gratae ejus venerandaeque me- moriae tribuere, nisi jam praeclaram hanc dicendi materiem uberius trac- tasset aestumatissimus SURINGAR, in recenti ob carissimi Collegae obitum dolore, egregium sermonem instituens. Per breve tantum tempus mihi con- tigit Brorrsir familiaritate et amicitia frui, quarum recordatio mihi per totam vitam erit carissima, sed quam breve hoc tempus fuerit, tamen mihi suffecit ad magnifaciendum virum, qui toto animo et summo ardore arti salutiferae et doctrinae medicae erat deditus, mihi suffecit, inquam, ad intelligendum quid egregii viri. industria valeret in commodis hujus inclytae Academiae promovendis et quanto pretio. Talis viri exemplum mihi semper ante oculos erit et omni studio illum imitari conabor, quatenus illud omni virium intensione efficere licebit. Jam vos mihi compellandi estis: Collegae aestumatissimi Sımon THnomas et HALBERTSMA, qui mecum vocati estis, ut in hac musarum sede medicam doceatis et exerceatis artem. Ut ad sublimem hunc finem perveniamus conjunctam nostram operam profecturam esse spero et confido. l Nobis invicem semper manus porrigamus, est' concorde illa promoveamüs, quae in Academiae salutem bona et utilia nobis erunt facienda et sicuti 256 i F. G. KRIEGER ORATIO. disciplinae , quarum institutio nobis est oblata arcte natura conjuncta sunt suĝ, sic nos quoque amicitiae jungat vinculum , quo Academiae et institu- tionis commoda magnopere augebitur. Quo animo credis te, Pater carissime ! inter auditores me hic adspicere. Si quid facit ad hujus solemnis diei felicitatem augendam , facit hoc tua hic praesentia. Maximas, majoresque quam possum gratias agere tibi et habere debeo pro omnibus illis beneficiis, quibus me per totam meam vitam prosecutus es et pro singulari amore paterno, cui nil umquam pro filii prosperitate et vera salute grave fuit. — Deus O. M. tibi paterni amoris praemia solvat ; vivas diu adhuc venerande pater! tibique placidam et hilarem faciat senectutėem filii, meritis quaerenda, prospera fortuna. ; Auditores H. H! inter quos caros propinquos , fautores et amicos cerno et vos omnes amici, qui huic solemni interesse actui atque nobiscum gau- dere voluistis, gratissima mihi fuit vestra honorifica praesentia, qua bene- volentiae et amicitiae testimonia mihi palam dare voluistis. Vivite felices ! res vestras ex voto agite, et: vobis persuasum- sit vestram memoriam cum hujus diei recordatione arctissime mihi fore conjunctam. Jam redit nostra oratio ad vos Academiae cives, juvenes praestantissimi ! — Quum munus mihi oblatum in hac Academia docendi susciperem , omnia perpendi officia cum tali munere conjuncta et plane intellexi meam vitam maxima parte vestrae institutioni et vestris commodis esse tribuendam. Lubens et ardore flagrans illud officium suscipio. Omnia illa, quae disciplinarum studio et experientia mihi vera et' probata videbuntur, vestrae exercitationi adhibere religiose studebo ; sedulo omnes intendam vires, ut non solum vobis doctrinam chirurgicam tradam, sed imprimis in eo operam ponam, ut vos doceam naturam in abnormali còn- ditione vestris oculis investigare , nec minus- vos exercitatos faciam:in ea artis nobilissimae parte, a qua nomen accepit. Pergite, quod facitis! omni studio et diligentia universae. medicae doctri- nae operam navare; ubicumque auxilium ‘meum vobis prodesse poterit, me ad vestra commoda promovenda‘ paratum invenietis; praeprimis: me‘ amicum habeatis, cui nil magis -cordi erit, quam ut vobis utilis esse possit. — e A. E. SIMON THOMAS ORATIO RITE INSTAURANDA INSTITUTIONE DE ARTE OBSTETRICIA. 33 AA TET T KETSA S Getit ea Ma y A’ ma a a e IA An ai A a e aT E ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE CURATORES! VIRI NOBILISSIMI, AMPLISSIMI! QUI HIS AB-ACTIS ET SECRETIS ES, VIR CONSULTISSIME! RECTOR MAGNIFICE! QUARUMVIS DISCIPLINARUM PROFESSORES, VIRI CLARISSIMI! ARTIUM. ET LINGUARUM LECTORES ERUDITISSIMI ! CIVITATIS CONSUL ET SENATORES, QUIQUE HIS AB-ACTIS ES, VIRI AMPLISSIMI, SPECTATISSIMI! QUI JURI DICUNDO PRAEESTIS, VIRI GRAVISSIMI, INTEGERRIMI! SACRARUM LITTERARUM INTERPRETES PLURIMUM VENERANDI! ARTIUM ET SCIENTIARUM DOCTORES, VIRI ERUDITISSIMI.! PRAESTANTISSIMA ACADEMIAE OIVIUM CORONA, PATRIAE PA- RENTUMQUE SPES, COMMILITONES EXOPTATISSIMI! QUOTQUOT PRAETEREA ADESTIS CUJUSCUNQUE LOCI ET OR- DINIS AUDITORES HUMANISSIMI! Quando magnum numerum corporum organicorum, quae nos undique circumdant , contemplamur , fieri'non potest, quin statim cogitatio animum subeat, illa brevis aetatis et ad tempus dumtaxat esse: videmus omnia serius ocius ad dissolutionem festinare; agnoscimus in modo quo existunt, causas propter quas vita exstinguetur , neque igitur mirandum, quum nobis persuasum sit, omnia quae vivunt morti deberi, animum nostrum tristitia quadam affici. Facere enim non possumus quin rogemus: num omnis håec pulchritudo et magnificentia rerum ad exstinctionem est destinata , nobis- que igitur metuendum est ne omnia illa corpora viva, omnes illae plantae, illa animalia , illi homines mox vivere desinant? Num pulchra haec terra, post breve temporis spatium, res informis et- inanis erit? Nolite hoc 33* 260 A. E. SIMON THOMAS credere A. A. H. H! Inanis iste metus! Omnia quidem quae vivere videmus ad mortem properant, omnia quidem in pulverem revertentur et quae erant esse desinent , licet materies e qua constant non deleatur; sed idcirco: nobis non metuendum est, ne unum e variis plantarum aut anima- lium generibus, quae nunc admirantes intuemur, e natura rerum tollatur ; si enim. fabricam. eorum. diligenter investigamus ; si- varias partes e quibus constant perspicimus, facile intelligimus illis praeter illa organa, quibus vita sustentatur, alia esse, quibus cavetur ne species intereat. Videmus inter functiones, quas physiologus in omnibus plantis animalibusque ob- servat, unam esse, qua curetur ut e quovis corpore organico, antequam moriatur , alia similia oriantur. Quum autem illi functioni magnum finem tribuamus, fieri non potest quin. etiam verisimile credamus in illa peragenda , phaenomena animadver- sione dignissima sese oblatura esse, cujus rei veritatem unusquisque facile videre poterit, cujus interest modum indagare, quo reproductio , ita enim illa functio vocatur, in variis plantis animalibusque fiat. Sed si cogimur ut phaenomena reproductionis in quovis corpore organico admiremur, quanto magis hoc fieri debebit, quum animadvertimus, quomodo a praėstantioribus animalium generibus , praesertim autem ab homine peragatur. Videmus enim in illis corpus unum ad speciei propagatiónem non sufficere. Videmus in fere omnibus plantis, multisque animalium speciebus organa, quae reproductioni inserviunt, in uno corpore collocata esse, in illis contra animalibus quorum fabrica quamquam magis complicata, propterea non majore ‘arte conformata vocanda est, per duo corpora divisa esse, tamquam omnipotens creator omnium , quae sensuum ope percipimus, hac re signi- ficare velit ad rem majorem absolvendam , etiam subsidiis majoribus opus . esse. Hac divisione organorum generationis oriuntur diversi, qui vocantur, sexus. : Physiologus igitur in homine, in quo omnis nostra oratio versabitur , duos sexus agnoscit et, si utilitatem a reproductionis studio percipere | volet, jam statim conari debebit hane quaestionem enucleare: num phae- nomena quae ostenduntur in utroque sexu aeque gravis momenti sint. Et hoc si facere aggredimur, facile nobis persuadere poterimus partes valde inaequabiliter divisas esse. Quum quae viri est pars reproductionis inter breve temporis spatium peragatur, ipsique nullorum gravium symptomatum OR ATH 261 causa sit, videmus contra feminae diuturno tempore opus essė, ut fini suo respondeat. Videmus primum illam materiem praebere, e qua novum corpus oritur, videmus hoc ab ea per plurium mensium spatium in gremio gestari et, hoc tempore elapso, quando idoneum factum erit, quod pro- priam agat vitam, in lucem proferri et ne tunc quidem finem maternae curae esse erga prolem. In viro videmus speciei propagationem, dum- modo statu sano gaudeat, fontem esse voluptatis, in femina contra, quamvis omnia prospere cedant, doloris plenissimam esse. Quae res om- nibus vel paululum ‘animum advertentibus tam perspicua est, ut minime sit mirandum , illam inde a primis temporibus observationem hominum non effugisse. Quis enim parturienti graviter laboranti adesse potuit, nam imprimis illo tempore quo foetus a matre editur dolores oriuntur, quin adspectu ejus magna commiseratione moveretur , et consentaneum erat huic commiserationi conjunctum esse desiderium auzilium -reperiundi, quo ab his doloribus liberaretur, aut, si hoc fieri non posset, illam saltem hoc tempore consolari , adjuvare et- a periculo servare possemus: Inde orta- est ars, quae ad maximum generis humani beneficium destinata erat, cujus finis praecipue magnus ‘factus est simulac animadversum est partum non semper prospere cedere sed etiam non raro:doloribus, qui semper inde oriuntur, pericula et matri et foetui conjuncta esse. Haec ars, quae obstetricia vocatur, ut quaevis alia a parvis initiis pro- fecta, paullatim in melius mutata est et quamvis experientia nimis saepe doceat multum adhuc abesse ut perfecta sit, tamen haec est seculi nostri felicitâs ut vere nobis contendere posse videamur, illam talia cepisse incre- menta, qualia olim vix sperare homines poterant. Quo majores autem fecit progressus, eo etiam majorem scientiam ab artis ministris postulare debemus eoque magis societatis humanae interest esse viam, qua futurus obstetricator doctrinam et artis peritiam sibi comparare possit. Quum autem mihi provincia sit demandata- nobilissimam hanc artem in hac alma Musa- rum sede profitendi, hoc solemni die pauca dicere: De rite instauranda institutione de arte obstetricia, mihi proposui. Hanc dicendi materiem quum mihi sumserim, non ab re visum est, eam in tres partes dividi. Videamus igitur: I°, A quibusnam ars obstetricia exerceri debeat. TI°. Quid. nostra aetate ab iis qui hanc artem exercent 262 A. E. SIMON THOMAS jure postulari possit. TII°. Quo mòdo institutio conformari debeat ut illis postulatis satisfacere possint. I. Quaestioni quis artem obstetriciam debeat exercere variis temporibus varie responsum est, neque hoc fieri non potuit; responsio penderet ne- cesse erat a modo doctrinae, quo gaudebant homines, et ex iis, quae ab obstetricatore jure postulari posse videbantur. Antiquissimis temporibus quum, genere humano adhuc in infantia versante, mores etiam simplicis- simi essent, non dubium est, quin parturientes a feminis solis auxilium peterent. Insito enim verecundiae sensu, qui omni tempore mulieribus magno fuit decori, factum est, ut illo vitae tempore, quo illis officiis fungerentur, quae reproductionis functione imponuntur, a solis sororibus videri cuperent. Viri jam statim hanc ob rem a lecto parturientis arce- bantur , nec mirum; quam enim utilitatem illis temporibus, omni adhuc naturae muliebris cognitione deficiente, afferre poterat eorum praesentia. Feminis enim sufficiebat ut illae adessent, quae simplicissima illa auxilia praebere possent, quibus opus esse in quovis partu intelligeretur necesse erat. Hanc consuetudinem, qua factum est ut feminae et quidem solae feminae ad parturientis lectum admitterentur, in tota antiquitate reperimus. Videmus illam jam expressam in veterum populorum mythologiis , fictio- nibus illis poeticis e temporibus quorum nulla certa historia ad nostram aetatem pervenit. Isıs Aegyptiorum , EIrLEITHYIA, ARTEMIS, HERE Grae- corum, Juno, Driana, Lucina Romanorum, quin etiam numina minora, quibus aut per graviditatis tempus, aut in ipso partu, aut per lactandi periodum vis tribuebatur, et quae precibus votisque propitia sibi reddere conabantur, omnia erant ‘sexus sequioris, unde argumentum capere pos- sumus homini, quamdiu fere prorsus in naturae statu vixerit, nequaquam occurrisse aliud auxilium , nisi quod a mulieribus exspectari posset, ad partum adhibere. Hanc ad rem maxime idoneas videri consentaneum erat mulieres majores natu, quibus quum ipsae partum expertae essent, major auctoritas tribuebatur. Itaque illis temporibus, quum genus humanum nondum adeo auctum esset, ut magna hominum multitudo eodem loco habitaret , quumque modus, quo homo sibi suoque pecori, quae primae ejus divitiae erant, victum quaerebat, non sineret multos homines in unum locum ORATIO: 263 congregari, verisimile est filias a matribus, minores natu sorores a majori- bus, feminam primum parturientem a femina partum jam experta adjutam sublevatamque esse. Quum tamen, numero hominum sensim aucto, ma- jores minoresve societates junctae essent, fieri non potuit quin intellectum sit inter illas, quae aliis temporibus alias adjuvissent, nonnullas fuisse , quae prae aliis. ad illud auzilium ferendum idoneae essent.. Fuerint non- nullae, quae ipsae arbitrarentur se hujus rei majorem nactas esse peritiam et quae propterea etiam majori fide dignae censerentur, his igitur potissi- mum: parturientes utebantur et sic mox ordo mulierum ortus. est, quibus jus tribuebatur, aut quae ipsae sibi jus arrogabant utique parturientibus auxilio suo opitulandi. Tales etiam obstetrices jam antiquissimis temporibus memorantur apud illam gentem cujus vetustissima historia nobis servata est. In. sacris libris enim tempore Jacosr, quem seċulo duodevigesimo ante Christum vixisse accepimus, obstetricis mentionem factam invenimus , RacarLAam difficiliori pattu Bensamınem edentem consolantis et adjuvantis. Hae tamen obstetrices, quamquam auctoritas earum magnopere valebat , apud omnes gentes, ne Graecis Romanisque exceptis, laude humanitatis maxime florentibus, progrediente tempore non solae parturientium adjutrices manere poterant. Vere existimare nobis videmur genus humanum initio paucis morbis laborasse, neque minus partus functionem in muliere primis temporibus raro morbi vel mortis causam fuisse; quum autem per luxuriam nimiam- que culturam numerus morborum , quibus miserum genus humanum vexa- tur, augeretur, eodem tempore iisdemque causis etiam numerus casuum , quibus non sine matris periculo pueri in lucem eduntur , aùctus est. Quo plures hujus generis miseri eventus observabantur , quibus pateret, auxilium , quod tunc a mulieribus proficiscebatur, non semper viam ad mortem par- turientium occludere, eo magis: homines sibi- persuaderent necesse erat in his similibusque casibus, peritiorum auxilium optandum esse. Initio huic rei subvenire magnae erat difficultatis, sed eaedem causae, quibus malum ortum est, felici rerum conversioni, remedium attulerunt. Homines non fugerat non semper nos secunda uti valetudine ; in votis igitur erat morbos depellere mortemque instantem arcere: Non abhorret a vēro observationibus- fortuitis intellectum esse remedia interdum nonnihil 264 A. E. SIMON THOMAS posse proficere, quumque hac scientia crescente, nonnulli in illud incum- berent, ut illam quam maxime colligerent, orto medicorum ordine , etiam hi vocati sunt ut parturientibus opem ferrent in illis casibus ubi obstetriet fatendum esset partus impedimenta et pericula, quae matri imminerent , majora esse quam quae suo ipsius auxilio possent superari. Quando autem apud quemque populum consuetudo haec orta sit, post tot secula certo affirmare non licet. Non injuria nobis suspicari posse videmur, illam apud Graecos, florente HirrrocrkaTE, quarto ante Christum seculo, jam exstitisse. (Quamvis enim fatendum est in scriptis, quae doctorum virorum testimonio constat HIırpocraTEM auctorem habuisse , nulla argumeėnta firma inveniri, quibus probari possit, patrem medicinae ipsum parturientibus opem tulisse, tamen in iisdem libris, quaedam offenduntur , quibus nobis persuadere possimus, illum etiam diligenter phaenomena observasse, quae in corpore mulieris partum editurae ostenduntur.) Aucto auxiliorum numero, quae ad morbos, quibus homo obnoxius est, profligandos adhibebantur, mox coepta sunt in duas classes dividi. Priori adnumerabantur illa, quae intrinsecus sumebantur, ad quae recte adhibenda sola scientia poscebatur, ad alteram vero illa spectabant, quae in corporis superficie applicanda praeter scientiam etiam dextèritatem postulabant. Hoc factum est ut ars in medicinam , sic dictam , internam et externam divideretur. Qui huic operam dabant gergovọyoè a Graecis vocati sunt , et quum ho- mines imbuti essent vana opinione, viribus maternis deficientibus ad foetum ` e gremio propellendum, nihil aliud requiri, quam iis auxiliis mechanicis subvenire , mirandum nobis non est, chirurgos imprimis vocatos esse, qui opem ferrent si quando obstetricibus res minus prospere cederet. Artis obstetriciae historia docet hanc consuetudinem, quae jam Crrsr tempore apud Romanos vigebat, per multa secula non mutatam esse, imo nostro tempore et in nostra regione, ubi sive jure sive injuria, illi, qui artem medicam exercent, adhuc in medicos et chirurgos distinguuntur, etiam- hujus rei vestigia inveniri possunt. i Initio auxilium chirurgi raro modo invocabatur: primum enim obstetriceg magna auctoritate gaudebant; secundo chirurgi isti metum incutiebant , quippe quorum ars omnis in eo sita erat, ut instrumentorum ope foetum ex utero materno divellerent; denique autem, quum minime doctrina ORATIO. 265 praediti essent et auxiliis imperfectissimis uterentur, eventus raro conatibus eorum favere poterat. Haec vero rerum conditio non semper immutata mansit: instauratis enim disciplinis post umbras, quae per` secula medii aevi totum fere orbem terrarum excultum cooperuerant , etiam medicinae novum lumen apparuit, neque chirurgi beneficii renatarum litterarum ex- pertes fuerunt. Quum enim , anatomia emendatiore duce, meliora didicis- sent, suaeque arti crudelitatis speciem ademissent , mox manifestum factum est multum interesse mulieribus, auxilium eorum saepius invocare ; quo facto viri non modo scientiam suam augere, sed etiam auxilia , quibus uteban- tur, emendare , eaque parturientibus magis magisque utilia reddere poterant. Chirurgi autem illi, qui praesertim id agebant ut artem suam ad usum parturientium converterent, obstetricatores vocati sunt. — Diu autem con- suetudo vigebat, omnibus in partu prospere cedentibus, curam parturien- tium mulieribus credendi: ad partum vero difficiliorem obstetricatores illi arcescebantur. Longum est indicare quanto detrimento haec consuetudo arti nostrae fuerit. Hoc modo nobis adjicere liceat; artem tunc demum beneficium generis humani exstitisse, quum , viris etiam ad partum felicem vocatis, aditus patefactus sit, quo hane functionem ab omni parte quam optime cognoscere possent. Accuratior virium , quibus partus peragitur, cognitio, accuratior etiam scientia, qùam de partus difficilioris causis sibi comparare potuerunt ob- ‘stetricatores, suspicionem injecit, praeter auxilia mechanici generis, in quibus fere omnis chirurgorum obstetricantium spes sita erat, alia saepe requiri, quae ad forum medicinae, sic dictae internae , pertinent; quo facto homines eo adducerentur necesse erat, ut existimarent praxin obstetriciam , ad quam rite exercendam magna scientiae et dexteritatis copia requiritur , illis modo committi licere, qui idonei viderentur ut omnibus uterentur auxiliis , quae studio medicinae, quo latissimo gaudet ambitu, percipiuntur , quique didicissent illa ad parturientium curam adhibere. Ne tamen credatis A. A. H. H. improbandam esse consuetudinem, qua factum est, ut etiam nostro tempore artis obstetriciae pars quaedam, quae scil. versatur in curandis feminis, quum vires maternae ad partum suffi- ciunt, mulierum manibus mandetur. Causae, quae. effecerunt ut antiquis- simis temporibus, viris prorsus exclusis, ad eam rem adhiberentur, et per 34` 266 A. E. SIMON THOMAS . onmia secula ad partum sublevandum servatae: sint, nondum esse desiere neque sane unquam prorsus evanescent. Quamdiu tamen persuasum erit , viros solos idoneos esse, qui artem medicam addiscant et exerceant, nun- quam timendum erit, ut homines in illum -errorem incidant ut praxin obstetriciam , quo hodie gaudet ambitu, curae mulierum credant. Et sic quaestioni propositae respondisse nobis videmur; probavimus enim experientiam docuisse , solos viros et ex his modo illos, qui ab omni parte artis medicae periti sint , idoneos esse, qui in quovis casu omnia , quibus parturientes indigeant, auxilia praestare possint. Quam rem veram esse magis etiam perspicuum erit si secundo indagare conabimur, quae nostra aetate ab obstetricatore postulari possint et debeant. I. Jam statim occurrit ad nostram artem exercendam, ut in quavis alia, et doctrinae copiam et illas dotes requiri, quibus cum utilitatis fructu eam adhibere possimus. Videamus primum, quibusnam in rebus haec doctrina versetur. Ad scientiam, qua obstetricator instructus sit necesse est, vix ullum est dubium, quin illa pertineant, quae cognosci possunt de ea corporis muliebris functione, quam partum dicimus. Hoc tamen non omnis reproductionis functio continetur, et quum partem nunquam rite cognoscere possumus , si tòtius, quo illae partes continentur , naturam ignoramus, omnia phaenomena, quae reproductio nobis praebet, ad obste- tricatoris studium revocanda sunt.- Neque haec ullo pacto intelligi poterunt, feminae, in qua ostenduntur , non perspecta natura. Et quomodo ad hunc finem perveniemus nobisque accurate dijudicare licebit, quibusnam rebus a viro destinguatur femina , studio generis humani omisso?: Ab hominis ` igitur cognitione incipiat obstetricator; studium impendat organis, quibus corpus nostrum constat, neque solum formae sed etiam proprietatibus et functionibus, quibus destinata sunt. Discat Anatomiam et Physiologiam , nobilissimas illas disciplinas , quarum usum nostro demum tempori intelli- gere contigit, quippe quibus omnis vera medicinae scientia nitatur necesse est, quarumque nostra praecipue aetate intimum nexum perspeximus , quum persuasum sit, vim sine materia ne cogitari quidam posse, nec phaenomena explicari, nisi rite intellecta fabrica organorum in quibus ostenduntur. Quapropter obstetricator has disciplinas minime negligat , ORATIO. Ei 267 discatque usum omnium illorum auxiliorum , quibus ad illarum studium opus est; operae enim impensae in praxi exercenda minime illum poeni- tebit. Si vero illi contigerit hac ratione corpus humanum , quantum fieri potest , indagare , his studiis adjungat animi investigationem. Quisi enim profiteri audeat se hominis‘ naturam cognoscere prorsus, illam partem igno- rans, quam ne mors quidem delere potest. Anthropologia rite imbutus cum fructu illud agere poterit, ut illam sibi comparet doctrinam, qua gynaecologum instructum esse oportet, ad quod studium eadem via ingrediendum est, quae ad hominis cognitionem ducit. Ordiendum ab investigatione eorum, quibus corpus muliebre a virili distinguitur. Primo‘ obtuitu modo differre videnťur illis partibus, quibus cavetur ne species intereat; si vero rem accuratius ‘perpendimus, mox intelligemus hanc opinionem longe a vero abesse. Neque profiteri dubitamus, scientiis magis magisque excultis, tempus esse futurum , quo intelligatur in toto corpore muliebri nullam esse partem , nullum os, nullum vas sanguiferum , nullum nervum, quin propriam suam a virili diversam habeat formam. Jam nunc in multis partibus, de quibus hoc antea anatomi ne suspicati quidem sunt, differentia quod ad sexum observata est, nec ullum est dubium, quin multum industriae posterorum relictum sit. Non vero minus animi dotibus femina a viro differt nec quidnam intersit obstetricator ‘negligere debet; auxiliis enim quibus in parturientium cura subinde uti oportet adnumerandum est mentis soginiem, quod non minus obstetricatoris quam medici est. Ex organis corporis muliebris ea, quae reproductioni inserviunt, prae- sertim gynaecologi animum ad se convertunt. Non est quod ea nunc describamus, hoc solum dicere'nobis liceat, alia inveniri, quae materiem praebent e qua novum corpus‘ oritur , alia quibus per evolutionis spatium custoditur, alia quibus ét per quaè foetus maturus expellitur , alia quae neonato per satis longum` tempus idoneum praebent alimentum. Accurata omnium horum organorum cognitio ab obstetricatore requiritur , nec sufficit eorum fabricam tenere nisi modo, quo funguntur, intellecto. Noscat igitur phaenomena, quae in gravida, parturiente et puerpera observari pos- sunt, nam quamquam imprimis ejùs intèrest ea, quae in partu observanda 34* 268 A. E. SIMON THOMAS sunt, percepta habere, hic tamen vinculo adeo arcto cum graviditate, cui finem imponit, nec non cum puerperio, cujus-est initium , conjunctus est, ut sine horum studio illum: cognitum habere non possit. Neque tamen scientia his finibus- circumscribi potest.. Reproductionis finis est ortus novi corporis:;, cujus naturam ignorare obstetricatori non licet. Operam igitur navare debet embryologiae, qua omnia ea: continentur , quae de ovi evolutione scire nobis contigit, quaeque docet, quid in foetu maturo observandum sit nec non in partibus, quibus proxime circumdatur. Videtis igitur A. A. H. H. non parvam doctrinae copiam ab eo, qui reproductionis functionem rite cognoscere velit, requiri. Non tamen haec obstetricatori sufficiunt. Quando enim omnibus his scientiis rite instructus est, illa modo animo tenet, quibus opus est ad reproductionem intelligen- dam si a statu normali non deflectunt phaenomena. Non autem semper ita felicibus. esse mulieribus, contingit. - Morbis obnoxiae sunt bene multis, qui vel graviditatem impediunt, vel praesentem turbant, quique rursus in- gravidis exacerbantur, vel partus têmpore matres infelices vitam cum morte commutare cogunt. : Organorum, quae reproductionis functioni inserviunt , fabrica vel forma non raro a conditione physiologica aberrat, unde vel matri,: vel 'foetui varia oriuntur. pericula ne arte quidem summa nonnum- quam debellanda: ubicunque talia observantur obstetricatoris est auxilium afferre , noscat igitur earum causas, symptomata et eventum, neque remedia ignoret , quorum usum experientia docuit, nec non illis dotibus praeditus sit, quibus illa. opportune adhibere possit. >` Quod ut fiat imprimis illi necessarium est, cujuscunque casus accuratam , quam dicimus, diagnosin instituere. Si vero quis quaerat quibusnam subsidiis hoc perficere possit, ` inveniet eadem esse, quibus in -aliis medicinae partibus utendum est. Interrogatur femina , interrogantur praesentes de iis phaenomenis, quae quum aut antea :obtigerint , aut quum sub sensus nostros non cadant ipsi observare nequimus :. caveat: tamen obstetricator, non minus quam medicus, i ne illis plus aequo credat , incerta enim et vana saepe inveniet, quae femina ipsa vel alii se observasse ferunt. Ipse observare debet, namin observa- tione sola tota ars diagnostica sita est. Hujus loci non est investigare quomodo obstetricatori: observandum: sit ;- haec. vero sufficiant.: Omnia fere quae in diagnosi instituenda ab obstetricatore indagari debent non nisi tactus ORATIO. 269 vel auditus ope cognosci posse. Tactu igitur èxplorare et auscultare posse utilissimum ei erit, idque eo magis quum accurata cujuscunque casus cognitio, quae horum sensuum beneficio acquiritur , artificem in eligendis auxiliis, quibus subinde mater vel foetus indiget, dirigere debet. Sunt autem haec auzilia varii generis. Plura eorum ad, quae dicuntur, remedia diaetetica vel pharmaceutica „pertinent, quorum alia contractiones uteri nimis debiles augent , alia dolores vehementiores mitigant , alia spa- sticos sedant, alia haemorrhagias sistunt. Haec ut rite adhibeantur eorum naturam et vim, quam in corpus muliebre habent, cognoscere oportet , quod sine Pathologiae, Therapeutices et Pharmacologiae studio fieri non potest. Ab his disciplinis obstetricator, aeque ac medicus, in praescri- þendis remediis internis auxilium petat, illae enim indicationem et dosin et formam cujuscunque remedii docent. At quid remedium juvabit foetu in utero materno ita sito, ut partus prorsus impediatur, aut quando pelvis arctior est quam ut viribus maternis foetus in lucem edatur? - Si talia eveniunt ad illa confugiendum erit auxilia, quae operationes obste- ` triciae dicuntur, et inter has nulla est quin praeter scientiam magnam postulet dexteritatem. Jam membranarum ovi perforatio , simplicissima illa operatio, non rite peragi potest nisi ab eo cui manus officium suum non negat. Quid autem dicemus de versione peragenda , de extrahendo foetu, de applicanda forcipe, de partu praematuro excitando , de capite foetus mortui perforando, in quibus perficiendis magna dexteritate opus esse nemo negabit, quum praesertim in his instrumenta admovenda sint, quae ab artifice imperitiore adhibita, cum matris vitae periculo conjuncta sunt. Haec autem sufficiunt quibus ea indicentur, quae ab obstetricatore postulari debeant, videamūs nunc, quae institutio eum ad hanc, quam laudavimus, scientiam peritiamque aditum patefacere possit. TII. Quum de doctrinae copia, qua obstetricator gaudere debet, locuti sumus, plures enumeravimus scientias, quae tamen dici non possunt, omni quo gaudent ambitu, ad artem nostram pertinere: earum igitur doctrina ad hujus artis institutionem referri non potest. Non tamen ab iis,- qui his modo scientiis ‘operam dant , exspectare possumus ut in earum studio praecipue ad illa- animum advertant, quae non nisi ab eo, qui artem 270 ` A, E. SIMON THOMAS obstetriciam exercet, cognosci possunt et debent. Sic e. g. ab anatomico exspectare non possumus ut in pelvis descriptione imprimis ad ea attendat, quorum scientia modo requiritur ab eo, cujus interest modum observare, - quo in partu foetus per ejus cavitatem trànseat. Physiologi non est. doctri- nam de graviditate ejusque signis ita interpretari, ut inde obstetricator omnia ea haurire possit, quibus ei opus est ut in omni casu de graviditate praesente, vel absente, de periodo ad quam. pervenerit, deque vita vel morte foetus possit judicare. Quae hujus sunt generis ei, qui artem ob- stetriciam profitetur , mandanda sunt; ejus est e variis scientiis ea illustrare suaeque arti accommodare, quae obstetricatorem scire oportet. Hoc si facit etiam transitus ab iis, quae jam pro parte cognita sunt, ad ea, quae prorsus sunt incognita , facilior erit. Non minus in nostra arte, quam in quavis alia docenda, postulatur ut singula, quae ad eam pertinent, bono ordine proponantur. Fuit tempus quo credebatur officium obstetricatoris unice in auxilio mechanico partu- rientibus ferendo situm esse; hoc tempore ea, quae de partu difficili cognita erant, prae aliis illustrare conabantur doctores ; quum vero nunc intellectum sit partus phaenomena cognosci non posse, nisi ab eo, qui omnia, quae ini gravida observanda sint , intelligat, una omnium consentiens vox est, ante omnia doctrinam de. graviditate explicandam esse: hac enim nitantur necesse est ea, quae de partu dicenda sunt, et haec iterum sequi debet doctrina de puerperio. In his autem singulis exponendis , nemo est qui neget , incipiendum esse a descriptione eorum phaenomenorum , quae, omni- - - bus prospere cedentibus, observantur. Sicut curvi norma rectum ita morbi sanitas est, uti dixere pathologi: nec minore jure obstetricator dicere potest sibi necesse esse ut in graviditate, partu et puerperio cognoscendis , condi- tione physiologica rite perspecta , demum ad pathologicae studium transeat. Si hoc facit etiam luce clarius patebit partus functionem, etsi numquam sine dolore a muliere peragitur, tamen nullo modo morbum esse habendum et boni igitur obstetricatoris esse, quam parcissime in praxi exercenda iis uti auxiliis, quae, quamquam non raro in partu difficili utilissima sunt, tamen si praeter necessitatem adhibentur non nisi nocere possunt. Hac autem in re inprimis artis obstetriciae hodièrnorum prae veterum praestantia sita est. Quo magis enim rem ita sese habere artis opifices intellexerunt, ORATIO. 271 eo magis artem' nostram emendare et generi humano: utilem reddere iis licuit et quum antea obstetricator mortiferis instrumentis armatus non nisi metum incutere potuerit, haec est nostrae aetatis felicitas ut didicerimus maxima parvis moliri, ita ut mulieribus non amplius metuendum sit, ne in partu auxilia adhibeantur vitae suae saepe magis etiam inimica quam pericula, quorum causa adhibebantur. Auxilia, quibus natura in partu dirigendo utitur, melius cognoscere iisque majorem fidem habere didicimus, quo facto, non modo instrumenta, quibus utimur, multum emendare ac simpliciora reddere, sed etiam numerum casuum, in quibus ad ea confu- giendum est, imminuere nobis licuit. ; Sed redeamus ad artis institutionem. Vel in theoria docenda praesertim id agendum est ut discipuli ipsi omnia, quantum fieri potest, observent. Neque enim hoc minus de nostra arte quam de universa arte medica discenda valet. Subsidia, quibus hac in re utimur, magis magisque emen- data sunt nec iis carere possumus. Sic v. g. quae de. pelvis normalis et vitiatae forma cognoscenda sunt, quae de ovi et foetus evolutione innotue- re, nec non de genitalium et imprimis uteri structura et metamorphosibus , quas graviditatis tempore subeunt, quantum fieri potest praeparatis anato- micis illustranda sunt; nihil enim melius memoria tenetur, quam quae ipsi vidimus et sensimus. i ‘Quo melius in institutione artis theoretica discipuli observare didicerunt, eo utilior institutio practica, de qua pauca nobis adhuc monenda sunt, iis esse poterit. Inter ea, quae ad hanc institutionem spectant, primum locum obtinet „doctrina de arte explorandi. Verbo jam indicavimus ab obstetricatore requiri ut omnia ea possit indagare, quae ad accuratam cujuscunque casus diagnosin instituendam, scire oportet. Praesidia, quibus ei utendum est ut hanc sibi comparet scientiam , sunt sensuum organa, Inter sensus vero tactus et auditus prae aliis digni sunt, quibus fidem habeat obstetricator. Dubitare non possumus quin antiquissimis temporibus visu in dignoscenda graviditate usi sint homines. Experienti: tamen sat cito docere debuit incertum esse illud signum, quod e tumore abdominis petebatur , nec obstetricibus latere potuit multa a se indaganda esse, quae videri non poterant: ad tactum igitur confugiendum erat et quamquam negare non 272 A. E. SIMON THOMAS possumus temporibus a nostro non ita longe remotis relictum fuisse, ut innotesceret, quid hoc subsidium in arte factitanda valeret, jam Hippo- cratis tempore gravidas et parturientes tactu exploratas esse verisimile est. Tactus sensus praecipue exercendus est, nemo enim idoneus haberi potest, qui obstetricatoris officio fungatur , nisi artis per tactum explorandi peritissimus sit. Hujus enim artis ope de graviditate praesente vel absente saepissime judicium ferre possumus, nec non de periodo, ad quam gravi- ditas pervenerit; per tactum indagare nobis licet num pelvis hanc-habeat formam et amplitudinem, quibus opus est ut partus viribus maternis absolvatur, nec non. per tactum de situ foetus in utero judicandum nobis est. Haec ars in prognosi instituenda, in eligendis auxiliis, quibus in partu irregulari utendum est, sive diaetetici , sive : pharmaceutici, sive mechanici generis sunt, obstetricatorem dirigere debet, nec minus utilis - ei erit in peragenda operatione si qua requiritur. Praeter phaenomena, quae tactus ope indaganda sunt, alia dantur quae non nisi per auditum detegi possunt. Stethoscopium, illud nostri seculi inventum, obstetricatoribus saepe utilissimum esse instramentum non est qui neget. Hujus ope novum graviditatis signum diagnosticum, quo certius nullum datur, nacti sumus; hujus ope de vita vel morte foetus - durante partu nec non de virium ejus ratione certum ferre judicium nobis licet. Neque hoc parvi momenti habendum est; nam quamquam expe- rientia docuerit veteres errasse quum foetus mortem inter partus impedi- menta graviora retulerint, subinde tamen obstetricatoris in eligenda ope- ratione multum interest, foetus utrum vivat an mortuus sit certo certius scire. Sunt enim casus in quibus inter sectionem caesaream matri fere semper lethalem et embryotomiam instituendam dubitandum esset, nisi auxilio gaudere nobis contigerit, quo adhibito certam vitae foetus diagnosin instituere possumus. Nec raro alii observantur in quibus stethoscopii ope rythmum cordis foetalis indagantes de forcipe applicanda et extractione peragenda, vel de hujus generis operatione omittenda judicandum nobis est. Plura hujus generis enumerare possumus: dicta vero sufficiant, quibus magnus auscultationis usus in praxi obstetricia exercenda indicetur. At institutionis practicae utilitas non modo hac in re sita est ut futurus obstetricator accuratam instituere diagnosin discat, discere etiam debet, A A R a a m M ORATIO: 273 quaenam sint auxilia, quibus in praxi exercenda utendum sibi sit. Jam in partu felicissimo regundo praesidia fere semper quaedam requiruntur , ne functionis decursus turbetur , consiliis saepe mulieri opus est ut omnia ea' arceantur, quae ei vel foetui nocere possint, nec raro auxilia varii generis adhibenda sunt ubi a statu normali ita deflectunt phaenomena. ut nullum sit dubium quin parturienti sibi relictae partus morbi vel mortis causa fiat. j Quae hujus sunt generis officia praestare nemo potest, nisi qui usu et experientia illud didicerit. Jam in adhibendis praesidiis diaetetici et phar- maceutici generis experientia opus esse nemo infitias ibit. Quis enim magnam utilitatem, quam situs parturientis idoneus habet, rite cognoscere poterit, nisi qui saepe partus decursum observaverit? Quis opium vel secale cornutum, aliudve remèdium rite praescribere poterit, nisi horum efficaci- tatem usu edoctus? Sed si hoc jam verum est, quanto magis experientia opus est illi, cujus erit operationes obstetricias, quae dicuntur , instituere. Jam vidimus nullam esse earum , quin magna opus sit dexteritate ut eam rite absolvamus ; hanc vero consequi nemo potest nisi repetita exercitatione. Inde patet in instauranda institutione de arte obstetricia subsidia requiri, quae ad praxin discendam facere possunt. His adnumeranda sunt pelvis factitia: et mulierum cadavera , in quibus tirones operationes difficiliores, easque, quae si ab homine prorsus inexer- citato perficiuntur matribus periculi plenissima sunt, instituere discant. Imprimis vero in arte discenda utilissima sunt instituta clinica, de quibus verbo adhuc nobis dicendum est.> Jam olim plurimis in urbibus tocodochia condita sunt, in quibus illae mulieres recipiuntur, quae propter rei familiaris angustias , sibi ea comparare non possunt, quibus partus tempore- indigent. , Tnitium horum tocodochiorum ab humanitatis officio repetendum est, deinde vero visum est eos, qui artem obstetriciam discere cuperent, in illa admit- tendos esse. Hinc instituta- clinica` orta sunt, quorum utilitas in dies magis apparuit. Hic enim futuris obstetricatoribus gravidas , parturientes et puerperas observare nec non curam earum discere licet. Hic viae ad- miratione dignissimae, quas in partus negotio peragendo ingreditur natura , tironibus demonstrari possunt. Hic etiam iis licet auxilioram diaeteticorum et pharmaceuticorum , quae in` partu irregulari indicantur, usum discere. 35 274 A. E. SIMON THOMAS Nec minus hic eam sibi jam quodammodo comparare poterunt dexteritatem , qua iis in praxi exercenda operationibusque instituendis opus erit. At quid multis verbis utar ut hujus generis instituti clinici utilitatem demonstrem? Nemo sane vestrum est A. A. H. H. qui hac de re dubitet. Quo major autem numerus mulierum, quae in tocodochium recipiuntur , eo magis idoneum erit, quod discipuli ad artem discendam adeant. Quum vero paucissimis modo in urbibus tocodochia exstruere liceat, quae ab omni parte proposito satisfacere possint, utilissimum erit practer instituta clinica alia esse subsidia, quibus futuri obstetricatores exercitii causa utantur. Sunt autem in quavis urbe plurimae mulieres, quae non ita in- opes sunt ut omnia iis deficiant, quibus partus tempore opus est, quaeque hane ob rem in tocodochia admitti non possunt, vel ad ea se conferre nolunt, quibus tamen magno est beneficio, nullis sumtibus impensis , auxiliis praesertim iis frui posse, quae in partu irregulari requiruntur quaeque non nisi a viris adhiberi debent. “His. succurrere humanitatis est. His succurrere licet instaurato clinico ambulatorio sive policlinico obstetri- cio, quo discipulis docentis sub auspiciis artis faċtitandae optima praebetur occasio. Hoc igitur nusquam ubi institutio de'arte obstetricia instauratur deficere licet. Nec minus hoe tironibus, quantum fieri potest, utendum est: non enim iis sufficit unam vel alteram. parturientem, 'de tempore in tempus observare, scientiae enim limites late patent et ars nostra multis premiitür difficultatibus. Et sic praecipua saltem, quae in'instauranda institutione de arte obste- tricia requiruntur verbo indicavimus finemque huic orationi imponere liceret nisi gratum mihi restaret officium nec ab hujus diei solemnitate alienum. Ad vos igitur Viri perillustrės! hujus Academiae Curatores amplissimi! primum se convertit oratió mea. ` Vestra suffragatione quum’ factum sit ut Rex Augustissimus ad hanc honoris sedėm me evexerit, id secuti estis ut quae docendi provincia antea uni fuerit tradita nunc inter duos partiatur:. Hoc vero faciendo ostendistis Vos“ Artis obstetriciae,, quo hodie gaudet, ambitum optime perspicere, neqùe ignorare quanti intersit ut in hac inclyta Academia utilissima haec ars ab eò doceatur , qui omnibus'aliis muneribus vācuus, omni virium “contentione ‘in ejus studium incumbere possit. PP EE arr ORATIO 275 Quando vero cogitatio animum subit munus tam utile, tam grave, tam honorificum mihi esse delatum meque successurum esse viro optime de hac arte merito, cujus in laudum societatem utinam venire possem, hujus diei laetitiae anxiam curam admixtam esse, quis est qui dubitet? Probe enim tenuitatis meae conscius, justo angor metu ne humeri huic oneri ferendo impares sint. Quodsi tamen studii assiduitas, scientiae amor artisque meae diligens investigatio efficere poterunt ut vestra commendatione ne indignus evadam, haec mihi non defutura ex intimo corde spondeo. Faxit ‘interea D. O. M. ut vestris sub auspiciis nostra Academia magis magisque floreat, utque Vobis salvis, deque salva Academia et Patria bene meren- tibus vestri dies in seram usque senectutem protrahantur. Quando vero vos intueor Professores quarumvis. disciplinarum! Viri cla- rissimi! vehementer me movet vestra praesentia. Receptum me video in ordinem virorum summa eruditionis doctrinaeque laude florentium: eandem quam vos ad magnum scientiarum ` beneficium obtinetis provinciam mihi delatam sentio; qui vestrae finis est vitae, meae quoque esse debere intelligo. Nolite tamen arbitrari me hanc ob rem unquam obliturum esse quanto vobis omni ratione sim inferior. Vetat hoc aetas mea juvenilis vetat et tenuitatis meae conscientia. Benigno tamen animo me recipiatis precor, vestra doctrina vestraque experientia subveniatis mihi , vestra quo- que amicitia ne desit mihi etiam atque etiam rogo. Quod quidem inprimis a vobis peto Clarissimi DE VRIESE et SURINGAR , quibus paucis ante annis praeceptoribus uti felicissimo casu mihi contigit. Multa jam beneficia in me contulistis; vestra doctrina vacillantes juvenis gressus direxit: vestra amicitia vestrumque auxilium numquam mihi defuere. Quum vero discipulum vestrum tot tantisque beneficiis ornaveritis magna me tenet spes, collegae quoque ea non defutura esse. Eadem qua antea benevolentia me prosequamini vobisque sit persuasum me semper grato animo recordaturum esse, quae vobis optimis carissimisque praeceptoribus, collegis nunc aestumatissimis, debeam. $ Tu etiam mihi compellandus est Clarissime KrrtcErR! eodem quo ego ‘tempore quum successurus sis viro, quem fato ereptum etiam nunc et scientiae et haec Academia et patria dolent. Jure quodam a nobis ex- spectari posse videtur fore ut nostris conatibus damnum ex ejus morte 35% 276 A. E. SIMON THOMAS acceptum resarciatur. Quamquam vero te modestia, me autem mediocritatis . sensus adsecuturos id nos polliceri non sinit , ne tamen impediat quo minus ejus exemplum nobis proponamus. Scientiae amore, praestantissima dili- gentissimaque ejus futurorum Chirurgorum et Obstetricatorum institutione eum imitari conemur. Vivamus concordes , mihique liceat diu tua amicitia frui, quam mihi fructuosissimam fore lubens agnosco. Summa hujus ‘diei laetitia minus perfecta esset nisi te Cl. Trrane hoc loco mihi intueri liceret, mihique occasionem datam viderem grati animi sensum erga te publice significandi. ; Quando tempus, quo primum medicinae studio operam navabam, in memoriam. revoco, non possum quin confitear me per satis longum tem- poris spatium incertum fuisse cuinam imprimis medicinae practicae parti me dicarem. Ab una parte, duce Clar. SurrNearro praxis medicinae sic dictae internae admodum mihi arridebat: ab altera vero eximio tuo exemplo quotidie. videbam nullam fere artem misero generi humano utiliorem habendam esse, quam eam quae manu curat. Quum: autem V. Cl. SURINGARIUM huc vocatum non amplius audirem facere non potui, quin toto pectore, doctrinis , quarum institutio a te in Schola Clinica Amstelae- damensi instauratur, incumberem. Artis obstetriciae studium imprimis gra- tum acceptumque mihi videbatur, neque hoc te, discipulorum commodis quantum fieri potest semper prospicientem, latere poterat; mihique po- testatem fecisti curam parturientium et puerperarum, quae in Tocodochio Amstelaedamensi perfugium quaerunt, tecum per aliquot menses partiendi. Quum autem hoc tuo beneficio praesertim factum sit, ut hodie munus honorificentissimum suscipiens viribus meis non prorsus diffidam, numquam quae tibi debeam me obliturum esse spondere non dubito; eoque minus quum: non modo egregium praeceptorem“ sed et amicum certum mihi te praestare non dedignatus sis. Eadem, qua coepisti, me amicitia complecti pergas, tibique sit persuasum imprimis me id acturum esse ut cura, institutione, amicitia tua non prorsus indignus evadam , enixe rogo. Tandem ad vos me- converto, juvenes praestantissimi, almae hujus Academiae alumni, ad vos imprimis quos discipulos meos vocare mihi licebit. Quantus nostrae artis sit ambitus audivistis, quaeque ab obstetri- catore postulari possunt demonstrare conatus sum. Aspera sane est via ? ORATIO 277 quam ingressi estis, multisque impedimentis obsessa. Ne tamen deterrea- mini, gnaviter manum operi admoveatis, totas juventutis vires, arti tām utili , tam beneficae, tam nobili consecretis. Quamquam-quid vos ad studia incitem , tamquam stimulo indigeatis. Jam notus mihi est vester scientiae amor, nota summa exercitationis assiduitas. Quae quum- ita sint duce tantum , non vero coactore vobis opus esse probe scio. Hunc me vobis polliceor: meum erit id agere ne industriae vestrae deesse videar: quidquid in me est ingenii, virium, experientiae id omne vestrum erit. Multa summo jure a me exspectatis, artis utilissimae institutionem a me postulatis. Spem autem vestram non fallere conabor. Quo tamen hunc finem felicius attingamus, vos fidem mihi habeatis necesse est. Neque vero hoc ita dictum existimari velim quasi a vobis postulem ut in verba magistri juretis : Procul sit istud aýroç pæ, rerum testimoniis modo credatis. Si qua vobis minus verisimilia, certaque videbuntur libere mecum vestras dubita- tiones communicetis, diligenter naturam indagetis, propriisque observa- tionibus doctrinae copiam augeatis. Ad fidem vero accedat amicitia, cujus cum in omni vitae statu tum in disciplinis litterisque fructus sunt uber- rimi. Studia nos jungunt, mutua amicitia arctiore etiam vinculo nos ' obstringat: meam vobis offero, vestra ne mihi desit rogo. Sic unitis viribus in studia incumbentes fines nostrae artis prolatare nobis contingat , exque hac alma Musarum sede germani prodeant obstetricatores faxit DO: M: A e EN $ y AORN gaha saita ro OA, Did ini ri PED AE SAAN Hna H. HALBERTSMA, Ivsr Fir., HRA PEO o: j DE = ALBINI ANATOMIAE TRACTANDAE METHODO, COMPARATA CUM EA, QUAM NOSTRA TEMPORA SIBI DEPOSCUNT. , PERILLUSTRES ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE CURATORES ! VIRI SPECTATISSIMI! QUI CURATORUM COLLEGIO AB ACTIS ES, VIR NOBILISSIME! MAGNIFICE RECTOR, CLARISSIMI DOCTRINARUM PROFESSORES, COLLEGAE CONIUNCTISSIMI ! HUIUS CIVITATIS MAGISTRATUS, VIRI AMPLISSIMI! IUDICES INTEGERRIMI! QUIQUE UTRORUMQUE ACTA CURATIS, VIRI GRAVISSIMI! ; ORACULORUM SACRORUM INTERPRETES PLURIMUM VENERANDI! ARTIUM ET DISCIPLINARUM DOCTORES ERUDITISSIMI ! LECTISSIMA CIVIUM ACADEMICORUM CORONA, COMMILITONES AMICISSIMI ! CUIUSOUNQUE LOCI ET ORDINIS AUDITORES HUMANISSIMI! Nemini vestrum mirum videbitur, quod animo perturbatum me sentio gravissimi muneris mihi delati: cogitatione. Quicunque enim reputaverit disciplinarum a me docendarum amplitudinem, Virorum Clarissimorum, qui ante me floruerunt, merita , iuvenili huic aetati haud leve incumbere officium fatebitur. Quae officii obeundi consideratio ingravescit a quum cogitamus, disciplinas, quae mihi mandatae sunt, Anatomiam et Physiologiam , fun- damentum esse, quo tota Medicinae disciplina nitatur. De quarum utili- tate, imo necessitate ita inter omnes, quidquid ceterum sentiant, eruditos constat, ut, nisi illis bene perceptis, Medicinae, Chirurgiae et Obstetriciae artis doctrina accuratior exsistere nequeat. Anatomiae et Physiologiae studium medicum non ornat, sed facit. 36 282 H. HALBERTSMA, lIvusr. FıL., Scholam anatomicam, quae ab Albino 1), nostratium anatomòrum ma- ximo, condita fuit, non solum sui temporis postūlatis satisfecisse , sed etiam toti Europae facem praetulisse, nemo in dubium vocabit. Docu- mento est ingens peregrinantium numerus, qui in hanc inclytam Acade- miam undique confluebant, ut ea suis ipsorum oculis emirarentur , quae nusquam alibi videre possent. Sed quantumvis magna huius scholae fue- rint merita, flumini temporum perenni haud magis quam aliae par esse poterat. Quod non ita intelligi velim, ac si multa, quae methodus Albiniana invenit, non etiam nunc magni pretii habenda sint; quippe nova, -quibus Albinus artem auxit, inventa tanti sunt, ut quisque a par- tium studio alienus in Leidam nostram, tamquam in Anatomiae et Phy- siologiae sacrarium etiam nunc intuiturus sit. Quod quo magis vobis persuasum habeatis, in memoriam vestram revoco Albini de musculis et ossibus dissertationem, quae utrum magis sit admiranda inventorum novi- tate, an tersa elegantique descriptione, haud facile quis dicat. Quocirca non sine caussa Albini opus vel nunc, saeculo lapso , antiquo suo honore viget et aeterno iuventutis flore gaudere videtur. Etiam hoc tempore opera descriptiva in lucem prodeunt, in quibus Albini tabulae ad maiorem minoremve modulum delineatae reperiuntur. Quin imo Albini nostri honos tantus est, ut Müllerus, ingens Anatomiae decus, alicubi hoc de summo viro testetur: ~Si in musculorum Anatomia novi quid nobis in- „ venisse videmur, relegamus modo ad Albinum, nec dubium est quin niam ille invenerit.” Operae pretium mihi visum est, rationem, qua Albinus organismi humani arcana indagavit, accuratius vobiscum perpendere et methodum , qua vir egregius usus est, cum recentiori horum temporum methodo comparare. Dicam igitur de Albini Anatomiae tractandae methodo, com- parata cum ea quam nostra tempora sibi deposcumé, eo imprimis consilio ut non in laude Albini acquiescamus, sed significemus, quomodo vitia inveterata emendari , supervacanea amoveri , et ea, quae desint , suppleri possint. +) Bernardus Siegfried Albinus, Francofurti ad Viadrum die. 24 Febr. 1697 natus est, professor Leidensis creatus 1721, mortuus 9 Sept. 1770.: — Of. E. Sandifort, Mus. Anat. pP- XXII sqq. ` ORATIO. 2883 Antequam vero ad hoc argumentum tractandum transeo, enixe vos rogo, ne arbitremini me opinionum antiquarum fautores exagitare in animum induxisse. Non homines, sed res peto. Nil ultra volo, quam antiquioris scholae methodum ex hodiernae Medicinae postulatis ponderari; sin patet eam huic quod vivimus saeculo non satisfacere, quid prohibet, quominus, antiqua ratione relicta, in novam ingrediamur .viam , qua melius ad finem propositum perveniamus? Quin imo patria, quae almae huius Academiae honorem fovet et amplectitur, a nobis flagitat, ut, opinionibus praeiudicatis omissis, id dicamus, quod verum est. Nam ita demum fieri poterit, ut institutio nostra academica huius aetatis eruditioni multifariae respondeat. Cuiusvis doctrinae finis accurate definiendus est, ut fructuum ubertate se commendet. Nisi hoc fit, tanquam nebulis involuti oberrabimus ; totius summae oritur notio imperfecta, et, quod maxime dolendum, scientia ad vitae usum inepta evadit. Quod universe verum, id specialiter in Anatomia tenendum est. Ad triplicem enim usum haec disciplina accommodari po- test, prout aut chirurgo aut medico aut philosopho utilitatem suam prae- stare debebit. Chirurgo imprimis curae erunt eae partes corporis humani, quae maxime vim externam patiuntur: deinde illae regiones, ubi reperiun- tur magna sanguinis vasa et nervorum stirpes. Ea imprimis corporis loca rite ei cognoscenda erunt, ex quibus in conditionibus morbosis intestinum extrorsum elabi poterit. Locorum geographia probe perspecta, chirurgus non dubius haerebit, quo loco in herniis incarceratis culter sit immittendus. Partium quoque inter se invicem nexum assidue animo contemplabitur ; quodsi enim periculosa et subito exorta sanguinis effusio locum habet, vita hominis pendebit a dexteritate, qua chirurgus situm vasis sanguinis respectu ceterorum organorum discernat. Anatomia, quae hoc docet, dicitur topo- graphica vel etiam chirurgica. Haec corpus humanum in regiones dividit , spatium examinat organorum, quae in hac“illave regione reperiuntur, eorumque inter se invicem situm observat. Quae omnia chirurgus cum memoriae mandaverit, cultro in humani corporis partem immisso , respon- dere poterit quaerenti, quid perforaverit. Medicus , proprie ita dictus, qui praxi internae operam dat, Anatomiam potius ab alia parte intuebitur. Tlli enim- imprimis curae erunt cerebri structura , cor , pulmones, organa in abdomine sita; quae corporis partes 36* 284 H. HALBERTSMA, Iusrt. Fi., morborum medico explorandorum plerumque sedes sunt. Neque tamen hoc suffecerit, nisi et ille diligenter teneat, quomodo organa iuxta se invicem sita sint; quo neglecto, accurata inquisitio nulla institui potest. Haec demum Anatomiae addiscendae methodus nos docebit uti instrumentis , quorum utilitatem, imo necessitatem schola Vienno-Pragensis luculenter probavit. Intelligitis, me stethoscopium et plessimetrum significare, de quorum adminiculorum magnis commodis ita maxime constabit, si expe- rientia docuerit, sine eorum auxilio neque pleuritidem a pneumonia, neque cordis vitia a vitiis pericardii distingui posse. Quomodo tandem philosophus Anatomiam sibi cogitat? Cum eius non referat, quomodo organa, inter se comparata, sita sint, inquirit potius in partium originem ac notionem et indagat leges, quibus organi structura innixa est. Methodum` recte syntheticam dixeris. Quae contemplandi ratio, cum rerum caussas explorando ingenii vires exerceat, sine dubio ét praeceptori et discipulo erit iucundissima ; eoque magis, quod philosopha „observandi ratio memoriae, cuius magnus in Anatomia usus, succurrit. Sed sive chirurgus sive medicus sive philosophus Anatomiae operam det, ea quae dicitur descriptiva &emper praemittenda erit. Etenim‘ antequam chirurgus addiscere poterit, quo situ inter se invicem organa posita sint, pro comperto habere debet, ea exsistere , quaque sint ‘forma et structura; tum, quod ad vasa et nervos attinet, ubi oriantur et quo téndant. Haec omnia Anatomia descriptiva docet. Medico quoque et philosopho ‘hanc disciplinam fundamenti loco esse, non'est quod vobis pluribus demonstrem. 'Iam si quaerimus, fuerintne Anatomiae initia antea sic tradita, ut Anatomia descriptiva fundamenti instar stabilis praemitteretur, nonnihil dubitandum videtur. Sola Osteologia co, quem volumus, modo tractabatur. -` Reliqua partim descriptive, partim topographice, partim pathologice doce- . bantur.: Ita e: g. in musculis exponendis statim addebatur -descriptio vasorum nervorumque , hos musculos contingentium. Quod idcirco mirum videri debet, quoniam discipulus harum rerum notione nondum imbutus erat. Facile mihi assentiemini, A. H., contendenti, ex methodo ista oriri debuisse notiones imperfectas et mancas, quoniam nulla. altior doctrina acquiri potest, nisi elementis in succum et sanguinem versis. Ea quae fundamentis male iactis superstruuntur, caduca et fragilia: sunt. , ORATIO. 285 At antiqua docendi ratio una excusatione utitur eaque gravissima. Nempe cum antea fere nulla nisi maleficorum supplicio affectorum corpora anatomis praesto essent, eorum penuria tanta erat, ut Albinus per totum cursum Academicum nonnisi uno corpore‘ adulti et uno infantis uti soleret. } Quodsi hune obiectorum maxime necessariorum defectum consideramus , i maiore etiam Albini admiratione corripimur, quia vir summus vel sic 'Anatomiam locupletavit inventis, quae doctrinae copiam et accuratam in- vestigandi sollertiam produnt. Alterum, quod in antiquiore docendi methodo observandum videtur , hoc est, Anatomiam non traditam fuisse pro disciplinae ambitu. Non. enim discipuli omnes vasorum et nervorum divisiones cognoscebant. Quodsi quis` obiiciat, breve temporis spatium , inde a mense Septembri usque ad festum Pascha non ‘sufficere ad Anatomiam tam accurate pertractandam , is mihi dicat, an , quod alibi-fit, non hîc quoque fieri potuerit, postremo saltem huius scholae tempore. Quippe in Germania Anatomia descriptiva uno anno tota absolvitur, ita quidem,- ut ossium doctrina explicetur aestate, dum reliquum anni spatium sufficit, quo praeceptor adiutus a . prosectore et praeparatis utilioribus totius Anatomiae descriptivae conspe- ctum exhibeat. Hîc vero antea aestatis tempore lectiones non habebantur , de prosectore ordinario ne sermo quidem erat et praeparatorum, quae ad Anatomiam rite explicandam requirebantur, numerus erat exiguus. Quod dixi de praeparatorum paucitate, merito vobis mirum videatur, qui Musei nostri anatomici’ divitias admirari eiusque celebritatem suspicere soleatis. Sed eo magis vestra refert, qui non inanem . gloriolam, sed doctrinam solidam exspectetis, hanc de Museo nostro sententiam , argumentis suis nixam; audire. Lubens equidem concedo , in nostro Museo plurima esse magni pretii obiecta. Sic specimina Anatomiae comparatae , praesertim in altioribus animalium classibus, quantivis sunt aestimanda. Magni quoque habendae sunt collectiones in usum Anatomiae pathologicae a Ravio, Albino et van Doeveren conditae, dum collectio ossium , morbo affectorum , ‘quae imprimis a Bonnio congregata sunt , inter ditissimas Europae censetur. Splendidissima autem haec Musei nostri ornamenta non impediunt , quo- . minus- deplorem defectum praeparatorum maxime necessariorum ad Anato- miam puram explicandam. Etenim si excipimus nervos linguae , praëpara- 286 H. HALBERTSMA, Ivsr. FıL., tionem imperfectam quinti paris nervorum , nomine Brugmansii memoratam , plexum brachialem et effigiem ceream praecipuorum nervorum capitis, hac in parte nihil invenimus, quod nos iuvare possit. Cerebra , quorum stru- ctura maximam partem indagari potest e praeparatis spiritu vini induratis, item desunt ad eorumque defectum supplendum. inservire debent effigies nonnullae ab Heinemanno confectae. Aliquot pulchris cordis iniectionibus et prima vasorum divisione exceptis, idem iudicium ferendum est de praeparatis, quae. venarum et arteriarum cursum demonstrare debent. Tandem de ligamentis nulla inveni exemplaria , nisi quae argumento esse possint, auctorem egregiam Weitbrechtii methodum non perspectam habuisse. Hoc meum de Museo nostro , olim celeberrimo, iudicium, ne mihi vitio vertatis, A. H. Ingenue veritatem profiteri potius meum esse duxi, quam aliud clausum pectore, aliud lingua promptum habere. Non est huius saeculi, in ingenti maiorum gloria acquiescere, sed summa ope niti, ne tantorum proavorum indigna videamur proles. Quae Museo desint, indicavi. Industria assidua et sumtibus haud ita magnis antiqua institu- tionis gloria sic restitui poterit, ut Museum Academiae nostrae decori sit disciplinaeque postulatis respondeat. Redeamus ad Anatomiam ipsam. ÆEa quindécim abhinc annis novam iniit viam, microscopio et chemia, quae hucusque neglecta fuerant, in auxilium vocatis. Antiquior methodus, quam non sine causa Albinianam dixerim, his instrumentis primariis non usa est, quibus scientiam amplifi- caret, neque id mirum, siquidem eo orta tempore, quo microscopica et chemica investigandi ratio nondum invaluerat, neque postea ad recentiora inventa se accommodavit. Olim enim microscopium aderat quidem, sed eius momentum nondum magni fiebat; habebatur potius ludus, quo homo dives se oblectaret, si nullam sic temporis iacturam faceret. Ne arbitre- mini, me hoc loco detrectare velle virorum de microscopio maxime meri- torum laudes. Equidem, si quis alius, magni facio Malpighium, Leeu- wenhoeckium, Swammerdammium, Hewsonium, alios, quorum nescio magisne admirer indagandi subtilitatem, an observandi patientiam. Sed nego, haec inventa, quorum pretium in dies magis fit luculentum, Ana- . tomiae ipsi profuisse, quoniam cum Anatomiae: studio non cohaerere puta- bantur. . Inventa ipsa per se habebantur: pulchra, sed ea in artis usum ORATIO. 287 convertere, hoc Anatomis curae non erat. Seriore demum- tempore viri celeberrimi Ioannes Müllerus, Weberus et Henleus Anatomiam microsco- picam constituerant tanquam partem totius disciplinae. Recte enim con- tendebant , aeque bene minima partium elementa , ac structuram rudiorem cognoscenda esse ei, qui humani corporis compositionem bene perspectam habere studeret. Persuasum sibi habebant, microscopii ope in intima arcana penetrandum esse, ut ex Anatomia fructus uberiores redundarent in vitae humanae theoriam et in ipsam adeo medicinam universam. Quod igitur Anatomiae microscopicae momentum suo pretio est aestimatum , haec huius aetatis laus est. Quodsi autem his annis magnus Medicorum , imprimis iuniorum, numerus in hanc Medicinae partem involavit, id non tantum tribuo rei novitati, sed praecipue inventorum ubertati. Investiga- tiones microscopicae imprimis placebant iis, qui domi observandi amoeni- tatem horridae Anatomiae supellectili praeferebant. Sed Anatomiam pro- prie sic dictam ita saepe negligi, ipse testari possum. Reperiuntur, qui, voluminibus ċonscriptis de texturis subtilioribus, scalpellum prehendere metuant, nec libenter de facillimis Anatomiae descriptivae argumentis dissẹrant. Non sum is, qui hanc explorandi rationem vituperem: sunt enim functiones corporis humani, ad quas explicandas nonnisi elementorum subtilissimorum cognitio requiratur; quod ut vobis pateat, argumento sint cellularum evolutio, texturae corneae vita, musculorum contractio. Sed dico, eos, qui disciplinam hac ratione tractant, non iure nuncupari Ana- tomos. Sunt ita dicti specialistae , quorum numerus in Gallia et Germania prodiit ingens. Duae imprimis caussae micrologiae stuđium promoverunt ; immensa gloriae cupido, cui favebat inveniendi spes, erat una eaque gra- vissima. Cum autem Germanorum sit, alicuius peritiam ex paginarum , quas scripserit, numero iudicare, non raro accidit, ut inventa, quorum expositio non nisi duas paginas requireret, eruditionis inepta mole obrue- rentur. Felix, qui in hoc sterquilinio gemmam invenire poterit sine magna temporis iactura ! -Altera micrologiae studiose investigatae caussa quaerenda est in imper- fecta hucusque microscopiorum structura. Sunt enim termini , ultra quos observationes microscopii ope factae incertae sunt. Si tenuissimas texturae cuiusdam minutias indagare volumus , difficultates maximae viam obsepiunt. 288 H. HALBERTSMA, Ivsr. FíL., , Praciudicata opinione imbuti pro veris videmus, quae spes nobis fingit. Quam saepe ita locus esse potuerit fraudi opticae, facile intelligetis. Anatomus quidam Gallus descripsit corpuscula sui generis in lacte reperta, quae postea, diligentiore disquisitione instituta, bullulas aërias fuisse appa- rebat. Quoniam alius aliud videt, simulac discernendi facultas tollitur, fons oritur, controversiarum inexhaustus. Novo invento in lucem edito, respublica literaria duo in contraria scinditur, quorum pars inventori favent, alii se accingunt ad inventi veritatem oppugnandam. Ita graves huius temporis quaestiones amplam disputandi materiam praebent, in qua diiu- dicanda Anatomus sic optime mihi versari videtur, si ipse, microscopio adhibito, quam accuratissime videat, quid rei sit. . Ipsum experiri et suis ipsius oculis intueri multo magis prodest; quam auctorum testimoniis con- fidere et ingentem , quae dicitur , literaturan: absorbere. Si ex certantium discordia lux emergit, id imprimis in' Anatomia obtinet. Multae eaeque gravissimae res, de quibus initio disputatum est, nunc habentur funda- menta firmissima , quibus iam disciplina nitatur. Quodsi multa iam inventa sunt, plura tamen exploranda restant; sed microscopio diligenter adhibito in 'dies magis in interiores naturae recessus penetrabimus. Nemini, qui quidem Anatomiam totam complectatur , do- ctrina texturarum , microscopio acquirenda , inutilis videbitur; et quicumque semel sanguinis circulationem, nervorum musculorumque structuram et fecundationis elementa viderit, persuasum sibi habet, etiamsi his rebus non fotum. se addicat, artem tamen microscopicam partem Anatomiae esse gravissimam. Dum microscopus formas dignoscit tenuissimas, non minoris facienda est Chemia, quae inquirit in formarum compositionem elementarem. Eam diximus scientiam auxziliarem Anatomiae, quam antiquior methodus neglexit. ` De Chemiae in Anatomia exploranda summa utilitate, facillime cuique persuadebitur reputanti, quam parum prosit musculi formae et particula- rum, quae dignosci possint, minimarum cognitio, nisi tandem sciamus, quaenam sint elementa chemica, visu non distinguenda, quae coexistere debeant ad formandum id, quod musculum vocamus. Profecto Chemia dici meretur scientia sororia, quae his recentissimis temporibus egregiam Anatomiae opem tulit. Quid sine ea nobis cognitum esset de sanguine et ria A x -e N E S ORATIO. 289 de compositione eius partium? An sciremus membranam corneam esse cartilaginem? An sciremus, materiem in corpore nostro existere, quae perpetuo , quamvis immutata, in texturas plurimas redeat , cuius materiae Proteinae !') nomine dictae cognitionem debemus celeberrimo Muldero , quem nostratem esse gloriamur. In Chemia animali, sicut in Anatomia microscopica, plurima exploranda restant. Et minus fortasse de illa quam de hac nobis compertum est, licet iam viri docti summa ope nitantur, ut ab hac etiam parte organismum humanum perspiciant. Scientia est in ipsis incunabulis ; quamobrem Mul- derus quoque Chemiam suam physiologicam modesto speciminis titulo in- signivit et summo iure contendit, scientiam quodammodo suis numeris absolutam non nisi post aliquot saecula exspectari posse. ù Demonstrare vobis conatus sum, A. H., qualis nunc opera Anatomiae navetur. Spero me vobis: persuasisse, eam sine microscopii auxilio et sine chemica cognitione non promoveri, nec vel addisci posse. Sin recentiorem hanc methodum cum antiquiore comparamus , an adhuc dubitatis, cuinam vos addicturi sitis? Antiquior schola solummodo id curabat, ut partes, quantum fieri posset, in conditione recenti demonstrarentur, et eatenus revera excelluit. Quae ab ultimo Albinianae methodi alumno ?) demonstrata súnt, a paucis tam accurate elaborata vidi. Artem musculos ita oculis subiiciendi, ut etiam disciplinae imperiti supellectilis horrorem non sentirent , optime tenebat. Qua in re cum maxima laus huic scholae tribuenda sit, Albiniana metho- dus profecto non esset antiquata, si recentioris aetatis inventa in suum usum convertisset. Sed paullatim factum est, ut huius schóòlae Anatomia significationem, a verbo &væréuvew inditam, retinuerit, cum non nisi 1) Cum inter chemicos nondum constet an Proteine sit materies sui generis, libera ab omni connubio cum Sulphure encheiresi chemica praeparanda, hoc nomine tantum inventum memorare volui, quod incredibili modo scientiae physiologicae profuit. 2) Virum volo Clarissimum G. Bandifort, praeceptorum meum, qui ab anno 1801—1848 in Academia Lugd. Batava munere Professoris Anatomiae et Physiologiae functus est; de cuius- viri meritis dicere minus necessarium mihi videbatur, quoniam collega amicissimus G. C. B. Suringar ea iam de industria exposuit edita scriptiuncula, cui titulus: Memoria Gerardi. Sandifort. 37 290 H. HALBERTSMA, lusr. Fır., cultro uteretur ad organismum cognoscendum. Recentior. contra Anatomia magis convenit vocabulo, quo in vernacula lingua eam significamus. Hoc enim non constituit, qua ratione organismus in suas partes sit dividendus. Eae autem doctrinae, quae hoc tempore cum Anatomiae studio arctissime coniunctae sunt, rem reddunt multo diffciliorem. Discipulus, cui Chemiae et microscopii cognitio deest, multa , quae in Anatomiae lectionibus tracta- buntur, non` intelliget, et si ex studio anatomico fructus percipere velit , his rebus addiscendis operam dabit. Sed non tantum discipulo, praeceptori quoque maximae oriuntur difficultates. Nam tum ‘demum docendi munere pro disciplinae amplitudine rite fungetur, si harum doctrinarum partes eius curae mandantur, si instrumentis necessario requisitis instructus fue- rit, et prosectoris auxilio adiuvetur. Quod ad disciplinae ambitum attinet , etiam Anatomiam pathologicam eo referendam esse arbitror. Quicumque persuasum sibi habet, eam fundamentum fere unicum esse diagnoseos , certis. indiciis innixae , lectiones de hac gravissima disciplina desiderari me- cum contendet, eo magis, quod schola Vienno-Pragensis luculenter osten- dit, qua ratione illa in Medicina adhibenda sit. Mihi ex more antiquo una cum disciplinis anatomicis etiam Physiologia docenda demandata est. Si cum huius muneris amplitudine , uni commissā, comparamus praeceptorum numerum in Academiis Germaniae easdem do- ctrinas docentium, intelligetis grave me onus subiisse. Non loquor de Academiis, quales sunt Viennae et Berolini; regnorum amplitudo, studio- sorum numerus, ipsarum urbium ingens magnitudo comparationem cum nostra Academia non admittunt, sed iure suo patria nostra efflagitat insti- tutionem Academicam, qualem invenimus Heidelbergae , Göttingae et Lipsiae. Non huius loci -est, Professorum in singulis facultatibus numero recensendo, nostram docentium penuriam evincere. Si solummodo disciplinas mihi delatas intueor, vos certiores facere: possum, Lipsiae quatuor professores constitutos esse, qui Physiologiae et Anatomiae operam dent; idem numerus est Göttingae, dum Heidelbergiae quinque docentium número hae disci- plinae mandatae sunt. Ad hoc si reputaveritis,. in singulis Academiis prosectorem Professoribus auxilio esse, talem vero Lugduni-Batavorum non esse, dubitabitis, an haec officiorum moles non rite uni deferatur? An t ] ORATIO. 291 iure ab uno homine postulemus , ut his tantis disciplinis eam, quae requi- ritur, operam det? An patria et haec inclyta Academia ab eo postulare poterit, ut, docendi munere iam obrutus, artem novis inventis augeat ? Si bona institutio Academica magni fit ab omnibus, qui humanitatem colunt, non sine caussa multi spem foverunt, fore ut mutatio obtineret efficax. Quicumque autem patriae rem pecuniariam spectat, nae ille dicet, nullam institutionis emendationem obtinere posse, quamdiu vires distra- hantur. Concordia res parvae crescunt: hoc in nulla re minus, quam in institutionibus condendis, apud nos valuit. Sed patriae nostrae utilitas singularum urbium commodis posthabita fuit. Ac, nisi tres, quae nunc sunt, Academiae in unam coaluerint, institutio Academica, quae hisce temporibus respondeat, institui non poterit. i Perveni ad comparationis partem, quae non adeo ipsam scientiam spe- ctat, sed formam , qua induta auditoribus exhibetur. Hucusque non tantum Anatomia, sed omnes disciplinae medicae tractatae fuerunt forma, quae dicitur , classica. Lingua Latina, quae in magna institutionis Academicae parte dominatur, in nostris quoque disciplinis praevaluit, quippe quae optima haberetur, qua eruditi disciplinas explicarent. Si quaeritis, an lingua Latina vernaculae praeferenda sit Medico, cum in addiscendis multis iisque permagnis doctrinis, tum in ipsa Medicina exercenda, dubi- tamus. Ut institutio bona dici possit, requiritur praeceptoris in explicando perspicuitas , discipulorum in audiendo intelligentia. Latinae linguae usum in rebus exponendis perspicuitatem addere, negamus; quandoquidem disci- plina , linguis recentioribus et cogitata et conscripta, mutiletur necesse est, si explicanda est ea lingua, quae huius disciplinae notiones nunquam in se recepit. Nova verba oriuntur cum ipsis notionibus, sed in lingua emor- tua vis nova vocabula formandi sublata est. Ne quis contendat, scientiam nostram antiquiore forma tradendam esse, quoniam eius origo ad antiquis- sima referatur tempora. Sicuti nunc eam habemus, scripta est linguis recentioribus; libri Latini sunt rari nantes in gurgite vasto et tanquam antiquioris aevi reliquiae leguntur ab iis, qui inviti hanc disciplinae formam sequi coguntur. Si quis porro censeat, cum plerique auctores antiquiores sermone usi sint Latino, propterea hanc linguam esse addiscendam , is reputet, auctorum classicorum , qui dicuntur, pretium nimis esse exagge- 37* 292 H. HALBERTSMA, Ivsrt. Fır., ratum , quaeque ab iis scripta alicuius. quidem momenti sint, ea iamdudum forma faciliore recentiorum operibus fuisse intexta. Alterum , quod in linguae Latinae usu requiritur, hoc est, ut discipulus intelligat praeceptorem. Jam si Professor Ciceroniana utitur latinitate , dicendi formulae ita sunt exornatae et insolitae, ut multi discipuli in sen- tentiarum pondere haerentes, rei ipsius contextum non assequantur. Exemplis possim probare, in examinibus quaestiones fuisse- propositas , quas examinandus non- intelligeret, quoniam oratio ornatior esset ; quin sunt, qui postea ab examinatore Hollande quaesiverint, quid rogatum fuisset. At ponamus , praeceptorem Latine non bene scire, id quod in Medicis haud raro accidit; is igitur male explicabit ea lingua, cuius haud satis peritus sit. Itaque, quomodocunque res consideretur, melius, puto, erit, onere linguae emortuae abiecto, lingua vernacula uti. Multi autem contendunt, colloquium, aegro praesente, Latine instituen- . dum esse. Mihi experimentis persuasum est, linguam vernaculam non tantum posse adhiberi, sed et maiorem praebere utilitatem. Ut bene cernere, audire, percutere, metiri, sentire possimus , non. opus est lingua Latina et pauca verba, quae pronuntiantur , etiam si Hollande dicantur , aeger propterea non intelligit, quoniam nullam inde conclusionem efficere pótest. . Neque opus est plura dicere, si non conducat aegro Medicorum iudicium audire. Quodsi in consultatione aliquid effari velimus, quod aegro nocere possit, in longe plurimis casibus linguae recentiores eandem possunt praebere utilitatem. Nam, cum homo doctus aegrotat, a lingua Latina abstinendum haud dubie est, quoniam is aeque bene ac Medicus intelliget, quid- dicatur; quin imo interdum periculosum est collegam Latine alloqui, quippe dicta. aut plane non aut male intelligentem , ac nihilominus personam induentem , ac si recte intellexerit. Sed cum de linguae Latinae usu dicere inceperim , operae pretium est rem paullo altius. repetere. Literarum humaniorum studium, quod in nostris gymnasiis dominatur , futuros Medicos male praeparat ad Medicinae studium. In gymnasiis imprimis sensus exercendi fuerant. Recte cernere et audire, hoc a Medico postulatur, ut aliquando implere possit spem , quam de eo patria fovet; in gymnasiis Medico imprimis eae res addiscen- daę sunt, quae hanc sensuum acritatém excolant eumque reddant hominem . O. RIA TO. 293 practicum. Multi mihi assentientur, in aegri exploratione tum demum certi quid constare, cum indicia obiectiva non fuerint neglecta. Ad hoc ea, quae in futuro Medico requiruntur, antequam ipsi Medicinae operam det, eius sunt magnitudinis, ut a puero inde in studiis propae- deuticis versari debeat. Ergo ex mea sentèntia in gymnasiis nostris Medico praeter Mathesin eae disciplinae addiscendae forent, quae partem efficiunt philosophiae naturalis, quarum nomine intelligo Physicam, Chemiam , Botanicam; eaeque doctrinae non carptim, sed latiore sensu docendae foreñt, ita ut earum studio latius temporis spatium tribueretur, quam literis humanioribus addiscendis. Quodsi quis contendat, animum puerorum his rebus discendis non idoneum esse, ei evidens documentum sit schola mercatoria Lipsiensis, ubi pueri duodecim et quatuordecim annos nati eam operam in his studiis ponunt, quae nostrorum studiosorum admiratio- nem excitaret. Equidem persuasum mihi habeo, ipsam puerorum aetatem esse peridoneam , quae his studiis impendatur. Quippe oculi acrius vident, aures acutius audiunt, ingenii flexibilitas maior est et memoria tenacior. Tandem in his disciplinis percipiendis tantum est amoenitatis, ut stimulus, . quo ad earum studium excitentur, supervacaneus futurus sit. Iam si quaeritur, an e gymnasiis nostris iuvenes prodeant, ea sentiendi, audiendi cernendique subtilitate et disciplinarum maxime necessariarum lineamentis ita instructos, ut idonei sint habendi qui lectiones Academicas frequentent, vehementer equidem dubito. Nil didicerunt praeter literas humaniores et Mathesin; lingua Latina et Graeca debent esse fundamenti loco, quo scilicet: Medica institutio deinde nitatur, nec priusquam in Academiam venerint, scientiis Physicis operam dare incipiunt. Spatio uħius sive ad summum duorum annorum tantam harum rerum notitiam debent contrahere, ut ad ipsum Medicinae studium transire possint. Ut autem legi satisfiat, etiam hoc brevi tempore iterum lectionibus Graecis Latinisque interesse coguntur, quasi examen abiturientium nondum satis in literis postulaverit. Si res optime procedit, in disciplinarum propaedeuti- carum studio eo usque progrediuntur, ut prima earum lineamenta, et ne haec quidem clara luce collustrata, animo eorum obversentur. Harum disciplinarum professores nobis declararunt, quam utile, imo quam neces- sarium: Medicis futuris esset, diutius ipsorum lectionibus interesse. Ipse 294 H. HALBERTSMA, Ivusrt. Fır., saltem, eadem olim institutione usus, meo damno experiri debui, quan- tum futuro Medico desit ad studia Medica recte colenda. Omnia quae in gymmnasiis nostris addiscuntur, pertinent ad eruditionem Philologicam. Quodsi criticus sic fieret discipulus, tum certe suis ipsius oculis videre neque auctoritatibus fidem habere assuesceret. Haec, inquam , inquirendi methodus si ex literarum humaniorum studiis oriretur, fructibus suis in Medicina gloriari posset; sed eo res non perducitur, neque perduci potest, cum sic duplum aetatis iuvenilis requireretur. Vitium igitur rationis hodiernae in eo consistit, quod prae forma res ipsa tum in gymnasiis tum in Academia ipsa neglecta fuit. Sed disciplinarum Physicarum cognitionis defectu omisso, vel sic con- tendo, Philologicam rationem in gymnasio adoptatam , vim debuisse exer- cere perniciosam in iuvenem , qui aliquando observare debebit. Methodus enim, in gymnasiis recepta, plane diversa est ab illa, quam sequimur in disciplinis Physicis. Literarum humaniorum studium imaginationi alimenta praebet, qua Medicum carere oportet; fidem habere docet auctoritatibus , id quod in naturae contemplatione, quantum fieri potest, omittendum ; postremo scientiam imprimis e %óris haurire docet, quam rationem si quis in studiis Physicis sequitur, magna ex parte iam de eo actum est. Qua de re operae pretium est magnum quendam audire Botanicum !): „ Eruditio” inquit ~et cognitio e libris petita, quae revera ad aevi medii „ claustra pertinet, tanquam dyscrasia , haereditate accepta, institutionem „nostram veọysíæ practica privat et in disciplinis etiam Physicis, ubi „ iamdudum abiicienda fuerat , fontem verae disquisitionis turbidum reddit. „ Naturae indagator fieri potest librorum auxilio, non e libris. Ea e libris „suam cognitionem petendi consuetudo ipsam nobis veritatem praecludit „nosque a iuventute assuefacit non ipsos dicere, cogitare et agere, sed „animum nostrum implere notionibus alienis, quae specie eruditionis se „ commendent” ?). 1) Of. M.I. Schleiden, Grundzüge der wissenschaftlichen Botanik. Zweite Auflage. Vorwort, p. X11. 2) Hoc loco in memoriam revocare lubet praeclara verba Grotii nostri, quo novitatis studii accusationem a me defendam: ~Quod si,” inquit, ~vomnes eo simus animo, ut malimus v utilissima lingua, et, quod nos incitare debuit, nostra, res.in commune profuturas tradere , #quam peregrinae eloquentiae fuco nescio quam eruditionis umbram captare, saeculum, quo E EO PS T T ORATIO. 295 Ex iis, quae supra dicta sunt, aliquis non immerito coniicere possit, me totam quae literis humanioribus continetur formam omittendam esse iudicare. Non ita iudico, sed arbitror quam maxime necessaria non ne- gligenda esse ob- ea, quae minus sint necessaria. In institutione Medica minus temporis tribuatur literis humanioribus, plus contra disciplinis Phy- sicis. Neque enim linguae antiquae idcirco addiscendae sunt, ut earum ope Medici cogitata sua exprimant, sed quoniam ipsas addiscere est ingenii exercitatio utilissima. Linguae antiquae grammatices ope subtilissime nos distinguere: assuefaciunt et ita animo nostro vires addunt. Quodsi igitur merito perhibetur, linguarum antiquarum addiscendarum methodum et accurate institutam interpretationem , cogitandi vim summopere excitare ; et quum praeterea constet, aliquid etiam dandum esse historicis studiis, ut animus ab ea etiam parte excolatur , literis humanioribus eatenus suus sit locus in institutione erudita universe. Praeterea, si quis disciplinarum terminologiam tenere velit, necessario eum oportet eia in his linguis versatum esse. Quum autem literarum antiquarum usus non idem sit Medico ac v. c. Iurisconsulto et Theologo, in publico abiturientium examine iniuste eadem ab omnibus exspectantur, nulla studiorum, quibus destinati sint, habita „ doctius esse non potest, haberemus etiam sapientissimum. Omnes enim artes tunc maximos » progressus habuere, cum vulgari lingua et vernacula omnibus patuerunt. Hoc Graecis # placuit, hoc Romanis, quorum cum linguam imitamur, institutum contemnimus. ...... ~ Quin vero si quis reviviscat éx infima Atheniensium aut Romanorum plebe, et nos scri- » bentes videat, loquentes audiat ea lingua, cui vitam omnem expensam ferimus: rideat, „nec stultos modo, sed et Barbaros vocet. Quid igitur est, quod Graecos hac in parte non „sequimur? an veremur, ne publicae fiant artes, et his septis arcemus ab aditu vulgus? # At hoc certe communi bono invidentis est: cum sternenda potius sit via, et quidem ‘Regia, „ut ingeniorum omnium collationes proficere possint in summam sapientiae. An nostrae » plebis crassius ingenium est, quam olim fuit aliarum gentium? Res ipsa contra docet. „Nam nħec industria, nec studium illi deest, nec perspicacia. An lingua non aeque com- „moda videtur institutioni? imo verissimum est, hanc unam videri posse celebri sapientissi- „morum hominum concilio in hoc efiicta atque formata, ut eius verbis artium praecepta » traderentur. .... Gratulamur patriae, iam artes et praelegi et scribi coepisse eo sermone , x quem non i E sed in cunis discimus: quod si procedet, sine dubio absolutissimam » disciplinarum"omnium scientiam aut acquiremus aut recuperabimus.””? Parallelon Rerum publ. L. IT. Cap. 25. (ed. Meerm. Vol. IT, p. 69 sqq.). 296 H. HALBERTSMA, Ivsr. Fir., ratione. Nonne, precor, iniustum est, iuvenem, Medicinae destinatum , ideo huic studio non idoneum iudicare, quod Graecae linguae leges minus plene habeat perspectas? ‘An ego non summae iniustitiae accusarer , si iuvenem, Philologiae destinatum, ablegarem, quod non responderet mihi roganti, quomodo spiritum duceret aut qualia essent instrumenta, quibus cerneret et audiret quaque ratione ea constructa essent ? In examine iusto quisque examinandus est pro studiorum, cui se dicabit, diversitate. Medicus futurus imprimis de Mathesi et scientiis Physicis examinetur , sicuti Philologus suam linguarum antiquarum peritiam BTA mis ostendere debebit. In iis, quae ab initio inde dixi, Vobis demonstrare conatus sum ratio- nem, qua Anatomia ex‘ nostri saeculi postulatis colenda sit; indicavi in- strumenta, quibus huic disciplinae opus. sit, tum opinionem meam dixi de forma, qua tractanda sit deque institutione, quae futuro Medico et igitur Anatomo fundamento esse debeat. Aperte significavi, quid de his sentirem. In magna opinionum varietate multos habebo, sine dubio, adversarios. Sed tanto melius, siquidem ex ipsa certaminis contentione veritas, quam omnes quaerimus, emerget. Nam non is ego sum, qui meam rationem unice veram esse credam; contra si quid studiosius quam prudentius pronuntiaverim, quid malim , quam argumentis convictus opi- nionem meam moderari? Sed duae res imprimis me moverunt ad ingenue id dicendum, quod penitus animo persentirem: Amor patriae et Medicorum , quorum institutioni vitam meam dabo, utilitas. Patria nostra habeat in- stitutionem Academicam , quae Albini memoria non sit indigna, et habeat Medicos, qui in memoriam revocent antiquam Boerhaviorum gloriam. Hunc, quem adscendi , oratoris locum relinquere non possum , priusquam Vobis, Viri Spectatissimi, huius Acadéemiae Curatores! multis. nominibus gratum animi sensum explicavero. Sinceras vobis ago gratias, qui me Regi Augustissimo professorem proposueritis eo ipso tempore, quo Acade- micae institutioni valedicturus eram. Vos igitur me felicem invidendumque reddidistis, quod honorifico hoc docendi munere oblato, totum me addixistis iis studiis, quorum amore semper flagravi, sed in quibus Medicus, multi- faria praxeos agitatione distractus, operam probabilem ponere non potest. MEN Mer a E r S G ORATIO. 297 - Quum autem Vos , Viri Spectatissimi, Anatomiae et Physiologiae docendae provinciam commiseritis ei, qui per quadriennium peregte recentiores Me- _dicinae scholas frequentavit, non immerito mihi coniicere videor, Vos id spectare, ut Anatomia non in maiorum gloria delitescat, sed ut antiqua Albiniana methodus, recentiorum inventis aucta, novas acquirat: vires. Sed quid loquor de coniectura , si rerum testimonia adsunt! Re ipsa iam nune probavistis, Viri Spectatissimi, institutionem Academicam Vobis unice cordi esse. Nam pro sapientia Vestra ea scientiae adminicula, quae maxime desiderari viderentur, liberaliter mihi concessistis et, quantum in Vobis fuit, inclytam huius Academiae gloriam promovere studuistis. Quo disci- plinarum amore si perpetuo ardebitis, ut nullus dubito, spem foveo, fore ut Anatomia ‘nostra aliquando iis instructa sit instrumentis, quae huius temporis eruditio sibi deposcit. Ego, Viri Spectatissimi, summa ope nitar, ut vestro disciplinarum promovendarum studio non deesse videar. Omnes vires, quas Natura mihi dederit, in gloriam Academiae nostrae intendam , et spero me effecturum , ut neque Vos Vestrae de me susceptae opinionis poeniteat, neque ego indigna censear pars illius Academiae, in qua Ana- tomiam docuit Albinus. Ad‘ Vos me converto, Viri Clarissimi, quos iam me collegas vocare posse, honori duco. Oro Vos, ut me amicum accipiatis ea benevolentia et ea sinceritate, quae Batavorum propria est. Si forte in disciplinarum ratione non omnibus assentiar, tanto melior disputandi erit opportunitas , quae eo iucundior mihi accidet, quo magis sentio me ex prudenti Vestra disserendi ratione maximam utilitatem esse percepturum. Nam sicuti scintilla excitatur ex corporibus sibi invicem admotis, haud aliter veritas elicitur ex sententiarum. ingenue dictarum varietate. Imprimis autem Vestram benevolentiam imploro et amicitiam enixe flagito , quibus mecum idem incumbit iuventutis Medicae erudiendae munus. Disci- plinae, quae a nobis docentur, tam arcto inter se vinculo coniunctae sunt, ut una ab altera avelli nequeat, nisi cum magno summae totius detrimento; et sicuti aedificium rite constare non poterit, nisi quod partium harmonia nitatur, haud aliter disciplinae Medicae uberiores fructus non ferent, nisi firmissima coniunctione constrictae teneantur. Quamobrem omnibus viribus me enisurum polliceor, ut una Vobiscum pulchram, quam petimus, metam 38 298 H. HALBERTSMA, lIvsr. Fır., attingamus. Vicissim ego Vos oro, ut me amicum habeatis fidelem , Vestrae amicitiae, quantum inse sit, satisfacturum. Duos in Vestro numero compellare mihi contingit, quibus ingentia bene- ficia me addictum- tenent. Te volo, Cl. Pruys van der Hoeven, olim praeceptor carissime, et iam collega amicissime. Quamquam Tibi persua- sum est, quanti semper Te et Tuam ingentem eruditionem fecerim , tamen hoc loco lubenter gratias ago sinceras pro egregia institutione, quam a Te accepi; pro auxilio et amicitiae documentis , quibus me adiuvisti et ornasti.- Horum beneficiorum memoriam ita optime coluisse mihi videbor, si id omnibus viribus enisus fuero, ut tanto praeceptore non indignus videar discipulus. Neque minus Te mea spectat oratio, Cl. Jane van der Hoeven, qui non solum mihi exstiteris in disciplinis propaedeuticis dux egregius, sed et in omni vitae ratione auspex mihi fueris certissimus. Si Academicum curri- culum animo repeto , nullus fere dies praeteriit, quo non alicuius beneficii memoria me Tibi devinctum teneat. Si tantis beneficiis non satis respon- dere. posse videor, ita me maxime gratum animi sensum significaturum esse arbitror, si in huius Academiae gloria promovenda indefessum Tuum ardorem, Tuam prudentem disceptandi rationem et incorruptam morum probitatem in dies mågis imitari studeam. Hoc pietatis officium; eheu! non licet mihi praestare praeceptoribus meis Broers et Uylenbroek. Quanta agendi sinceritas, quantus in disciplinis promovendis ardor, quanta in amicitia documentis probanda constantia ! Sed nimis visa Leida felix, haec si propria dona fuissent. O utinam huic solemnitati adesse potuissent! Sed quandoquidem mihi contigere non potuit his praeceptoribus carissimis, maxime de me meritis, publice gratum animum testari, eo magis in reliqua mea vita eorum memoriam ita colam , ut tantorum virorum imagines non frustra animo meo obversentur, sed ingentem studiorum amorem in dies excitent. Iuvenes praestantissimi! qui pulcherrimo Vos dicastis muneri , generis humani dolores leniendi et morbos curandi. O quam vellem, Vos egregia horum virorum institutione uti potuisse. Sed, si hoc Vobis non contingit, meum erit conari eorum exempla in vitam revocare. Quocirca peto a Vobis, Iuvenes praestantissimi, ut me non praeceptoris severi loco habeatis , ORA TI O; 299 sed eum potius, qui tanquam commilito viam Vobis monstret. Nostrum enim est, Academiae huius inclytae gloriam quantum in nobis est sustinere ; nostrum est, Anatomiam et Physiologiam ita colere, ut iis, quae disci- plinae ratio postulat, satisfecisse censendi simus ; postremo nostrum est, Albini et Boerhavii memoriam non dedecore afficere. Si maiorem disci- plinarum complexum suspicitis, eo magis vestra refert, brevi, quod Vobis concessum est, temporis spatio rectissime uti. Non nisi patientia indefessa et ardore assiduo interiores disciplinarum loci cognosci possunt. Quam- obrem etiam atque etiam rogatos Vos esse volo, ut studiorum amore significando mihi vires et animum addatis, quibus tantum onus cum aliqua boni eventus spe subire possim. Ita contrahemus amicitiam non aura populari, sed firmissimis scientiae fundamentis innixam; ita me felicem praedicabo, qui totam meam vitam dedere decreverim Vestrae institutioni, et ita nos, coniunctis viribus, gloriam promovebimus illius patriae, „quae omnes omnium caritates una complexa est,” DESL 384 . $ ` i ` * i 7. ' $i " +. P + ` , - ^ . ~ . , . Alteiitoi E i PE er U dii T i $ iiiv HUE E Eiai N ihri eahiopibdet $ 3 WASE DN: Bepe O WHAE ORATIO HISTORICA IURIS INSTITUTIONE IN PATRIA NOSTRA, IURIS- PRUDENTIAE ROMANAE FINIBUS HAUDQUAQUAM CIRCUMSCRIBENDA. ACADEMIAE LUGDUNO-BATAVAE CURATORES, VIRI AMPLISSIMI, ILLUSTRISSIMI! QUI HIS AB ACTIS ES, VIR CONSULTISSIME! RECTOR MAGNIFICE! CAETERIQUE ARTIUM AC DISCIPLINARUM PROFESSORES, VIRI CLARISSIMI! QUI IURI DICUNDO ET CIVITATI REGUNDAE PRAEESTIS, VIRI PRUDENTISSIMI, SPECTATISSIMI! DIVINORUM ORACULORUM INTERPRETES PLURIMUM VENERANDI! ARTIUM AC DISCIPLINARUM DOCTORES ERUDITISSIMI, PERI- 'TISSIMI! ACADEMIAE NOSTRAE CIVES, IUVENES OPTIMI, LECTISSIMI! CUIUSCUMQUE DENIQUE LOCI ET ORDINIS HIC ADESTIS, AUDI- TORES HUMANISSIMI! ; Quo saepius et diligentius apud animum meum de- historici Turis studii proposito atque utilitate meditatus sum, eo maior mentem subiit admiratio, quid esset cur haec nobilissima disciplinae nostrae pars in Aca- demica nostratium institutione Romanae Iurisprudentiae finibus plerumque soleat circumscribi. Quasi vero apud illum unice populum per varias tem- porum opportunitates et perpetua veluti progressione ius sit excultum ac perpolitum! Quasi vero recentiorum Europae gentium instituta, illorum imprimis, quae ad Germanicam stirpem sunt referenda, subito ac repente ex mero legumlatorum arbitrio provocata sint ac procreata! Quasi vero nullum adesset ius, antequam nomotheta egregium susciperet officium , illius imaginem, quoad posset, lege referre! 304 i L ss WAL Quodsi vero ipsam intueamur viam ac rationem, qua Iurisprudentiae studium a recentioribus huius disciplinae doctoribus exculta est, duas satis perspicue discerni posse arbitror artis periodos. In utraque autem huma- num ingenium conspicimus, non statim praesentis aetatis vinculis solu- tum, initio totum in interpretatione iuris, quod vigere existimatur; — deinde vero illius iuris doctrinam in artem qnandam redigere tentans; — donec tandem ipsi persuasum fit, germanam. cuiusque instituti efficaciam propriamque ipsi naturam rite perspici ac diiudicari non posse, nisi historiae luce indagetur atque illustretur. Itaque medio, quod dicimus, aevo glossatores nihil aliud agebant aut moliebantur, quam Iuris Civilis praecepta uberrimis explicare doctrinae commentariis subtilesque dirimere controversias, unam adtendentes exegeti- cam interpretandi rationem: deinde saeculo decimo quarto Academiis maxime Francicis dogmatica in usu esse coepit Iuris tractandi methodus, at inani- bus saepe scholasticorum praeceptis ac disceptationibus depravata: tandem vero Alciatus, Bulaeus, Zasius aliique regiam illam munire conati sunt viam, qua. strenue progrediendum esse docuit summus ille Cuiacius, qui, historici iuris studii instaurator dici meretur, discipulosque illa initiare cõepit Turisprudentiam interpretandi ratione, qua ex ipsius populi Romani ingenio et historia unumquodque placitum illustrarent. Quorum exempla ita mox secuti sunt optimi quique in patria nostra Iuris interpretes, ut omnibus paene Turis locis ex remotissima antiquitate, cuius quidem vestigia satis certa impressa supersint, lucem affudisse videantur. Recentiori vero aetate, cum ex multorum in plerisque Europae regioni- bus doctorum consensu communis fere invaluisset opinio, diversos- admo- dum Iuris fontes in tantam excrevisse copiam, ut omnia vitae civilis negotia incerta lege regerentur, — cum ex philosophorum scholis prodita omnium paene animos invaserant infausta quaepiam de vera libertate tuenda ac regunda civitate commenta, nec minus plerisque avita instituta abolenda viderentur, — conditi sunt a plurimis ardenter expetiti scripti legum codi- ces, cunctis fere eo magis probati, quo melius, his sancitis ac promulga- tis, praeteritorum temporum memoriam omnem exstinctum iri arbitrarentur. Iterumque, ni fallor, Iurisprudentiae studiosis idem ad perlustrandum patuit campus, cuius spatia emensi erant superiorum saeculorum Tureconsulti. , x $: f K; y E e E E a a a a E E E S T RAR a ORA Ti O: l 305 Cumque in externa Europae conditione quasi novus’ exortus esset rerum ordo, nostrae disciplinae cultoribus idem fere, quod significavi, repeten- dum erat studiorum curriculum. Mox iterum novorum Codicum doctissimi prodierunt interpretes, at plerique Iuris exegesin unice curantes : ad recen- tioris iuris praecepta componenda, ordinanda, omnesque ad casus, qui iù vita civili incidunt, applicanda, nihil ipsis defuit eorum, quae aut inge- nium aut iudicii acumen suppeditare possit: ex antiquitatis. vero ruderibus lucem legibus novis affundere ita dedignati sunt, ut nihil fere ex veteris aevi dumetis se proficere posse arbitrati esse videantur.. Historicae tandem, quae hac nostra aetate exorta est, Iuris scholae, praeclaram illam tribuen- dam esse novimus laudem, quod veram iurium originem perpendere insti- tuerit, illaque ex suis primordiis demonstrare ita docuerit, ut: omnem Iuris cursum uno mentis obtutu contemplari queamus. Non is sum, AA., qui hodierno die vobis exponere statuerim, quae mihi videantur merita , quae vitia illorum virorum , qui huic historicae Iuris «scholae nomina : dederunt. Quodsi eorum nonnulli novorum codicum con- ficiendoram -operam nimio. impugnaverint- ardore, ulterius forte, quam par est, sunt progressi, quandoquidem vererentur, ne ii, quibus arduum istud- mandaretur: negotium, superiorum. aetatum iurisque antiqui parum essent gnari nec satis exploravissent conditionem areae , in qua novum iuris aedi- ficium- esset exstruendum. ` Sin vero Iuris Naturalis studium adeo spernere ausi: sint, ut illud ad vana philosophorum- somnia relegarent, divinam praeterviderunt hominis facultatem, qua vera a falsis, recta a pravis, iustum ab iniusto, aequum ab iniquo -probe secernere pollet; et perpetua illa neglexisse videntur: disciplinae , nostrae fundamenta, quibus omnis nititur Turis: constituti auctoritas.: Verum ubi, ex rerumpublicarum , consuetudi- num, morum legumque historia, antiquam iuris formam atque ingenium aperire , et diversa iurium fata per omnes historiae aetates cognoscere nos docuerunt, praestantissimum. praebuerunt constantis sollertiae exemplum , iis quoque Tureconsultis, qui suos cives scriptis legum codicibus regi ac gubernari gaudeant. ; . ; Neque ego historiae Iuris tradendae provinciam suscepturus ab- huius diei: opportunitate neque a mea dicentis persona: alienum esse arbitror , historici. Turis studii nostris commodis adaptandi laudes: brevi oratione per- 39 806 L ve W ACL ségui. Vos igitur, AA. humanissimi, communi favore ac benevolentia me přosequamini, dicentem de Řistórica Türis institütionė in Patria nostra, JTürisprudentiae Romanae finibus haudguaguam circumscribenda. ; Prřāeclare dixit Cicero, 'naturaín iuris ñobis explicandam éssë, camquė tepetendam ab hominis natura. Num autem existimemus, philosophum nobilissimo hoc praécepto illud tantum indicasse, singularem nobis spectan- dum esse hominem, nullo prorsus commumniònis vinculo cum aliis coniün- ctum, atque in hoc terrarum orbe a. sapiente Creatorè ita positum, ut solus -sibi süfficere atque omnia secam portare videatur? Nonne potius hominis nätura tum demum recte perspici posse dicenda est, si rationes, causas atqūe opportünitates adtendamus, quà illud; quod politicum animal vocávit Aristoteles, perpetua quadam coniunctione cópulatum videmus cum aliis eiusdem generis animantibüs, quae idem sèntiunt, idem cogitant , iisdem düċuntur virtutibus ác vitiis, ¢andéemqüŭe transigunt vitam, qua ad sum- mam alantür, ducantur, ac proioveantur boni, veri iustique cognitionem ? ` Quod si quis neget, istui réspiciat necesse est insulanum , quem ab aliis - seiuñictùm vivere coëgit dirà quaedam necėssitas; qualem ità nobis pinxere fabularüm scriptores, ut hnegatáe illi vitae civilis desiderium ubique appa- reat: Nos vero hominis náturam ita comparátam essè novimus, ut socie- tatem aë communionem á teneris unguiculis ad extremum usque vitae spiritum peřpetüo appetat et requirat. Ex hac enim communione non tantum perpétua sobole genüs huńanum prřópagari novit, hane demúm cóleñis atque in büös usus convertens et ad verám humanitatèm adspirare et siè ad summar contendere potest felicitatem. Neutiqúám vero éorúm tàńtúm indiget aūxilio , amore , fide, qui cum illo coniuneti vitam degunt in terrestri háė statione: pařum enim ad süas facultāätes excolendas profice- rèt, nisi plurima illis sui generis consortibus acceptà referrėt, qùi supėriori vikeruñt etate, qūibús cùm alis successit, ùt àliis ipse viam sternere possit. Itaqūe omnia, qūaèë nuúūñc sunt, cum iis cohaerent, quae ante fuerunt: et quae ipsi a proavis accepimus quùasi hereditatem constituunt, auctam cumulatamque a nobis posteritati tradendam. j Egregium igitur historici officium est indagare, qua ratione inter homi- ñës, in diversos societatum coetus discretos, qùos gentes appellamus , singulae excultae sint ac propagatae humanae naturae dotes quae ad multi- ATS TED E EN E AAN E r T E E N PT F ONE N a TONT j aaga A R e ar OR W TiO. 30% plicia illa communionis praesidia, optime adhibenda conducere debeant, religio, lingua, artes, iura. Haec cuiusque populi naturam atque indolem perspicue ostendere videntur. Nec enim omnibus eadem prodesse possint humanitatis explicandae adminicula: alios alia docuerunt cunctarum paene rerum necessitudines, quemadmodum aliis alia vitae praesidia Divina tribuit Providentia: terrae angulus, ubi vivat populus — coeli temperies, qua utatur — commercia, quae'cum aliis gentibus iunxerit — singula suum conferunt ad eius ingenium exercendum iurisque ipsi proprii cursum dirigendum. Ttaque mira quaevis somniarunt philosophi ac Iureconsulti nonnulli, qui perfectum quoddam àc consummatum sibi proposuerunt Turis- systema , quod semper et ubique aeque valere possit, atque humanae naturae homi- numque negotiis prorsus consentaneum èsset, ut Turi excolendo nullus paene superesset locus. Quorum sapientiam superavit profecto unus ille, qui sapientiae famam. adeptus tuitusque est, Solon, qui interrogatus, an optimas Atheniensibus scripsisset leges, optimas, inquit, quas ferre potue- runt> Quam esset hoc verum unus omnium optime sensit et perspexit Sextus Caecilius Iureconsultus Romanus, qui ad Fàvorinum philosophum, de duodecim tabularum iure haud pauca quaesitantem, v non ideo,” dixit, „contemnas legum istarum antiquitates, quod plerisque ipsis iam populus Romanus uti desiverit. Non enim profecto ignoras legum opportunitates et medelas, pro temporum moribus et pro reram publicarum generibus ac pro utilitatum praesentium rationibus , proque vitiorum, quibus medendum est, fervoribus mutari ac flecti neque uno statu consistere, quin, ut facies coeli et maris, ita rerum atque fortunae tempestatibus varientur.” Quemadmodum autem leges, ut salutarem civibus ad negotia regenda normam praestare possint, ad populi mores atque indolem accommodatae esse debent, ita nihil umquam aliud esse possunt quam scripta conditio , ad quam populus ipso qùo latae sunt tempore, per continuam fatorum vicissitudinem ac rerum gestarum seriem pervenisse existimandus est. In- ternum vitae civilis statum spirant, viriumque tum moralium cum politicarum vigorem referunt, quae ulteriori semper indigebunt exercitio atque explica- tione. . Nee facile quis ad hanc interiorem gentis suae indolem bene cogno- scendam paratus erit sui temporis observator, nisi omnem eius historiam ; 392 308 I or TW AOL ab antiquissima inde memoria penitus cognitam habeat, causasque per- scrutatus sit,: quae populi indolem formasse, mores mutasse , opiniones flexisse aliquando videantur: Quare singuláris huius quod vivimus aevi laus est, quod optimus quisque Tureconsultus civitatum recentiorum historiam cum iurium progressu explorando copulavit semper ac coniunxit. Celebra- buntur a posteris Eichhornii et Zoepflii nomina , ob egregios in hoc genere laborum fructus, qui Germanici Turis historiam ita tractarunt, ut omnibus aliis gentibus facem praetulissè dicendi sint: celebrabitur item Warnkoenigii acumen et industria, qui, postquam Flandrici iuris origines ac fata pràe- claro aperuerat libro, in :-Francicaè quoque gentis institutis illustrandis eandem nuper operam posuit: laudabitur quoque Wildae ac Steinii prae- clara opera, qui Iuris Criminalis apud Germanos. ac Francos progressus egregie sunt persecuti nec persequi desistunt: nostrae quoque Academiae gratulandum: esse arbitror, ‘quod e Thorbeckii schola: haud pauci prodierunt generosi iuvenes, qui recentioris Iuris Neerlandici historiam ex varia po- puli nostri conditione ac mutata rerum facie cognoscere aci diiudicare didicerunt. Nec tamen pauca sunt, AA., quae huie historico iuris studio vitio verterint alii.. In veteribus, aiunt, semper occupati reliquiis, vos vetustatis tantam habetis curam, tantoque superioris aetatis abripimini amore, ut meliora, quia recentiora snt, contemnatis et spernatis; itaque institutorum huic aevo minus aptorum conservatores estis habendi, atque ab hac vestra sollicitudine : nomen vos ferre- gloriae ducitis. : Quasi vero historice Tus: exċolere nihil aliud esset, quam curiosa quaedam Antiquitatis consideratio; quae in Iuris: fatis explorandis nihil aliud spectet praeter aridam istam atque ieiunam remotissimae aetatis pervestigationem, eruditis istis eo gra- tioris, quo magis nebulis involuta sit atque obtecta: quasi : germanus historici Iuris studiosus nil aliud moliretur, quam fautor ille veterum , quem suaviter ridet Horatius, ‘aut: illi labentis Iurisprudentiae Romanae Iureconsulti, qui, uti. refert Ammianus Marcellinus, ~ut altius viderentur iura callere, Auruncorum , Sicanorumque leges, iam diu ignotas, et cum Euandri matre abhine saeculis obrutas multis loquebantur.” Neque iniusta: profecto fuit Savinii, inter Iuris custodes et cultores hac nostra aetate facile principis, querimonia , qua exponenda suó: de Romano Ture hodierno operi A miee ea EE e a E TER K ORNA TEE O, 309 praefatus est, de inepta ista atque ‘inani nonnullorum opinione, ac si historici Turis fautores in praeteriti temporis speculo perfectam veluti iuris imaginem conspicere sibi videantur, ad quam praesentia et futura exigenda sint, cum ċontra hoc revera spectant, ut recte discernatur , quid cuique tribuendum sit aetati, populo, instituto, et qua ratione haec omnia inter se cohaereant : -quibus neglectis externam rerum faciem videmus; at inter- nam earum naturam neutiquam percipimus. Perpetuum autem rerum humanarum cursum spectans, ac probe sciens, ius non hominum esse sed temporum ; hominis vero esse omnes intendere vires ad societatis dotes et: commoda amplificanda; homines quidem perire , at ipsam humanitatem, ad quam homo effingitur , permanere; — historici Iuris studii sincerus cultor haudquaquam pertinax erit mirator eorum , quae mutari ac flecti aetatis suae conditio flagitare videatur : nec despiciet umquam, quae novum rerum statum peperisse, vel humani ingenii ad summa quaeque nitentis sollertia invenisse, docuisse aut’ monstrasse co- gnoverit: boni denique civis esse existimabit, civium saluti consulere , bonique principis, subditorum libertatem in iuribus exercendis amplificare atque exsereře. Nec tamen in explicandis iuribus atque officiis prudenti opus esse cautela ignorabit; ne nova quaeque, externis grata atque acce- pta, continuo ita laudemus ac plausu excipiamus, ut abiiciendum atque illico invertendum videatur , quicquid nobis est proprium nostrisque ratio- nibus accommodatum: neque ista, quibus ‘adstrepit‘ vulgi insania, in nostram statim civitatem adsciscere cupiet. Quae cum ita sint, AA., rectissime suo iam tempore monuisse dicendus est vetus ille inter nostrates Iureconsultus , Philippus a Leydis, multum expedire- reipublicae, viros: habere literatos, qui. leges noverint et iura maiorum. » Quid vero sanctius, quid dignius Iuris doctori incumbere dici possit officium , quam ad illorum iurium: atque institutorum , quae in patrio solo vigent, originem ac fontes-reverti, eorumque vicissitudines ac fata ad hunc usque diem explorare? : Respiciet ergo ad quamnam historiae aeta- tem unumquodque referri debeat: quid in ipso nostrae genti proprium sit ac nativum, quid cum aliis commune habuerint aut origine sua peregri- num et foris advectum receperint nostrates: quaenam sivè similitudinis sive' discriminis. habendae sint causae: quid tandem temporum cursus in 3810 ) L Omet W AGL singulorum institutoruńi rationibus mutaverit flexeritque. Quibus demum accurate perspectis, genuinam ac sinceram Iuris patrii imaginem sibi in- formare. poterit Iureconsultus , neque, his neglectis, totum illius ambitum cognoscere singulasque partes apte disponere atque ordinare ei licebit. . i In his tamen omnibus strenuo atque indefesso labore perscrutandis et exquirendis, quam parum praestiterint nostrates, meum non est statuere. Quamvis hoc sane mirum dici debeat, qua fati necessitate acciderit , ut Neerlandi , qni in omni paene disciplinarum genere per plura saecula prin- cipatum fere tenuerunt , Iuris sui origines et cursum tam parum curave- rint, ut hunc campum non paullisper requietum , sed incultum omnino relictum haud immerito dixeris. Quod variis tribuendum videtur causis, quas hic exponere nil adtinet: hoc tantum moneam , ab unoquoque fere Tureconsulto avitae gloriae vindice , qui in illis studiis haud prorsus dor- mitandum esse docuerit, easdem iteratas esse negligentiae querelas. Me- . mentote, quaeso, Laurentii Petri Spiegelii, qui superiori saeculo primus in nostri Turis originibus recensendis eruendisque probabilem navavit operam, atque aliis viam monstravit, parum eheu! deinde tritam. . Memoria recolite Henricum Iohannem Arntzenium , patrem filiumque, utrumque in hisce studiis apprime versatum. Recordamini Petram Bondamum , splendidissi- mum Academiae Traiectinae lumen , qui tum Iurisprudentiam Belgicam ad exemplum Iuris Civilis Romani maxime excolendam esse subtilissima docuit oratione, tum perspicue haud minus quam candide querimoniam exposuit de subsidiis ad solidam nostri Iuris cognitionem necessariis, vulgo tamen negligi solitis. ~v Vel unum mihi” ita ille, vex ICtis nostratibus, qui Tus patrium scriptis suis illustrarunt ceditote , qui in singulis materiis progres- sum historicum doceat, qui ex remotissima antiquitate investiget, quo- modo maiores nostri hoc illudve observare soliti fuerint, qui causam et rationes inquirat, cur medio tempore Comites id mutaverint: qui porro ostendere satagat, quid causae fuerit Reformatoribus, ut idem Iuris caput ad Iuris Romani decempedam exigendum eique inde laciniam adsuendam , vel aliam ipsi formam imponendam censuerint: qui tandem reliquias Iuris patrii genuinas probe secernat a laciniis illis, quae ei ex Iure peregrino adiectae sunt I? . Verum enim vero aliquem hac de- re ambigentem mihi videor et haec mane E aA r ORATIO. 811 reponentem audire: superiori quidem aetate historicum illud Iuris patrii studium utilissimum fuisse , imo pernecessarium , quandoquidem tunc anti- ġquae illae valuerint atque in foro vim exercuerint consuetudinês ac privile- gia, eorum tamen nunc sane omnem intercidisse usum apud nostrates , qui codicibus gaudeant recenter confectis atque ita comparatis, ut multiplici ista antiquitatis farragine facile et lubenter carere possimus. Quasi vero omnis Iuris patrii ambitus hisce contineretur Codicum articulis, necquid legumlatores nostri prudentissimi e maiorum penu essent mutuati! Tali equidem Turis studioso in mentem revocandum censeo leguleii istius Romani exemplum, qui, rogatus ut enarraret, quid esset proletarius; primum , se iuris, non rei grammaticae peritum esse, respondit: deinde vero, cum vocábulum e decemvirali lege petitum affirmasset alter, ~ego” inquit, n dicere atque interpretari hoc deberem, si Ius Faunorum atque Aboriginum didicissem. Sed enim, quum proletarii et assidui et sanates et vades evanuerint, omnisque illa consopita sit duodecim tabularum antiquitas , studium scieèntiamque ego praestare debeo iuris et legum vocumque earum, quibus utimur.” Cui rabulae impudentiae egregie opposuit Gellius Tulii Paulli , praestantissimi ICti doctrinam , antiquitatis cognitione refertam. Nec quis autem serio contendat, omnem Turis nostri disciplinam, pau- corum quorundam Codicum complexu comprehendi. ` Amplissimam illam animadvertat, quaeso, legum ac statutorum, cum recentiorum, tum in- přimis veterum copiam, quae in tantam iam excrevere molem, ut pruden- tissimus quisque Tureċonsultus quasi Ariadnes filio indigeat, nisi in hoc Turis scripti labyrintho coeci instar oberrare velit. De his vero quis per- politum atqúe intelligéns habebit iudicium, nisi universum iuris cursum tum’in patria nostra, tum in Francia, accurato investigaverit studio? nisi probe perscrutátus sit; quaenam ‘iuris capita cum vario, quod diversa aetate in variis regionibus viguit , civitatis moderaminė ita cohaereant , ut hoc mutato sponte sua omnem vim ac potestatem exuisse putandae sint ? nisi récte discernat, quibusnam iuris scripti fontibus integra servata sit auctoritas, quibusnam vero recentiora vitae civilis instituta seu diserte seu tacite pro parte derogasse censenda sint? Quid multiplicia referam testa- mentoram ac contractuum exempla, quae sub antiqui Turis regimine con- fecta ac constituta, etiamnum effectum sortiantur necesse est, quorumque 312 L Oset WAL dubia saepe sententia Iureconsultorum eget lumine? Atque , uti, Cicerone teste, ad consilium de republica dandum caput est nosse rempublicani , qua ratione, quaeso, in talibus instrumentis recte explicandis probabiliter versaturus est causidicus , officialis, iudex, nisi antiqui Iuris patrii accura- tam sibi comparaverit notitiam ? Verum ipsos nostros respiciamus legum Codices. Et nemo quidem nescit, in iis diversa iuris placita non ad legumlatorum arbitrium ac lubi- tum esse expressa: firmiori enim fundamento Iuris patrii aedificium super- struendum esse, inter praestantissimos viros constitit, qui in Neerlandicis legum. Codicibus elaborandis nobilissimam posuerunt operam ; attenderunt quippe perpetuum iustitiae cursum Iurisque amplificatores quam conditores esse maluerunt. Nec tamen multum sapere nobis videamini , quod nemi- nem nostrum iam lateat, illos in nonnullis Iuris capitibus praeclaram tuitos esse doctrinam, quae Romani Iuris splendore fulget: in -aliis eadem illa sanxisse placita, quae ex Iuris Francici thesauris ad nostras domesticas rationes accommodata depromere, haud inutile visum fuit: -in aliis: porro e veteris Turis patrii principiis sua mutuanda duxisse statuta : alia denique nova addidisse, quae rerum. nostraeque vitae civilis conditio :- postulare viderentur. Nimirum cum e tanta- fontium diversitate nostri iuris placita profluxisse constet , quis singula illius capita interpretari recte tentabit, nisi perpetuo - ` uniuscuiusque praecepti originem, naturam, causas historica ratione` per- „pendet? Nisi, cum superioris legis sententiam ad verbum. fere in nostrum codicem migrasse videat, exquirere tentet, qua ratione illa cum aliis co- haereat statutis, quae ex eodem fonte initium repetiverint , nec tamen ab hodierni Turis scripti auctoribus in nostram legem sint translata ac recepta ? In differentiis. quippe _diiudicandis haud minus indigemus historiae luce, quam in interpretatione articulorum, qui antiquioris iuris -sapientiam corroborarunt. Quodsi igitur insignem Turis nostri partem iis debeamus codicibus, qui per triginta fere annos nostrorum civium temperarunt res domesticas, nemo certe perfecti consummatique ICti laudem assecuturus est , qui multiplices illos neglexerit fontes, e quibus Francici Iuris. placita hausta esse-cogno- vimus. In quibus assiduo labore eruendis perscrutandisque si ad hodiernam A ORTA Tri: O; i 313 usque aetatem vix multum profecerint nostrates, excusationem forte haud levem habuerunt in ipsa quae apud Franco-Gallos diu viguit Iurisprudentiae tractandae ratione. Quamvis enim egregiam Iuris artem, eruditionis copiam , iudicii subtilitatem, qua optimi quique in hoc populo iustitiae antistites ingentem sibi, nec immerito, compararunt doctrinae famam , summa animi veneratione persequamur , illud tamen negari nequit , claris- simos Francicarum legum interpretes non illa valuisse historica cognitione , qua- singula dignoscere possimus iuris elementa. Quem in Iure Francico illustrando defectum sarciendum esse hac nostra demum aetate animadvertit egregius iuvenis, Henricus Klimrathius , - cuius tristissimum obitum iam per tredecim annorum spatium lugent omnes, qui Iuris amplificandi atque excolendi: studio uspiam terrarum ornati sunt. Tricesimum vix impleverat aetatis annum : scripta vero praeclari viri quisquis perlegit, consummatam paene omnibusque numeris absolutam miratur doctrinae ubertatem, in- comparabilem in fontibus indagandis atque expromendis industriam, singu- larem in scientiae subsidiis undique collectis apte digerendis atque ordi- nandis sagacitatem. Nec quis facile dixerit , quid illius valuerit exemplum ad virorum ex eadem gente praestantissimorum ardorem excitandum et incendendum: qui per integrum decennium nuper elapsum , Pardessusio , Giraldo, Laboulayo agmen ducentibus, nec sumtibus nec labori peperce- runt, ut ex abditissimis archivorum latebris optimas quasque Iuris Francici antiqui reliquias conquirere, earumque in hodiernarum legum placita effi- caciam diiudicare possent. Itaque hodie non tantum criticis nobis uti licet Assisiorum Hierosolymitanorum , Olimorumque editionibus, sed diver- sarum quoque revocata est consuetudinum memoria, quae in variis Fran- ciae regionibus aliquando in usu fuerunt, e quibusque multa in Codicem Napoleonticum migrarunt placita. Hae autem ipsae gentium Germanica- rum indolem mirifice spirant, et in singulis saepe capitibus speculorum Suevici, Saxonici, aliorum, ingenium referre videntur. Iam vero non diutius nos latebunt praestantissimae illae seculi decimi tertii reliquiae , quae Petro Fontanensi, Roberto Normanno ėt Clementi Turonensi deben- tur, quorum opera insigne declarant Iuris Romani et Canonici studium : iam accuratam Beugnotio acceptam ferimus Bellomanorii editionem, qui primus consuetudines Bellovacenses ex ipsis populi moribus rebusque 40 814 ) L Qpr W AOL iudicatis ita exposuit, ut. universi Iuris Francici origines egregie declaret eius opus: iam Remensium , Ambianensiunm , Insulanorum , aliarumquė civitatium incolarum antiquas consuetudines typis mandatas. esse propterea quam maxime gaudemus, quod earum nunc demum institui possit. compa- ratio cum singularibus illarum urbium iuribus, quae olim varios nostrae patriae tractus rexisse accepimus. Aliena haec nosse atque in nostros usus convertere si haud dedignemur , quanto in màiori pretio habeamūs nobilissima scientiae praesidia, quae- ad historicum Iuris patrii studium recte instituendum ipsa nobis praebent Antiquitatis nostrae monumenta. -At quotusquisque iam adtendit breves illos legum provincialium libros urbiumque statuta , quae maiorum veluti imaginem in tabula pictam ferunt? quae uti vere domestica ac patria , ita nativa nobis ac propria dici mereùtur, ut novis codicibus abrogata , neutiquam vero sublata videantur. At dixerit aliquis, perpauca tantum antiqui Iuris Neerlandici placita in illos, qui hodie nos regunt, Codices esse recepta; neque horum argumenta tanti ponderis haber, ut accuratam vetustatis patriae cognitionem postulent. Quibus quum per integrum iam decennium usi simus, quid e parentum iwe repetitum sit ac servatum, ita lippis ac tonsoribus notum est, ut multis illad exponere putidum sit. Nec minus iubet hora silentio prae- terire, quae in insignioribus capitibus de pactis nuptialibus , de matrimonii . solutione, de universa inter coniuges honorum communione aliisque per- multis locis antiqui Twris patrii studium et in nomotheta declarant: et in legum interprete requirunt. Unum hoc monuisse sufficiat in plurimis nostri Iuris recentissimi partibus propriam singulorum tractuum consuetudinem disertis verbis esse sancitam. In memoriam revocate vobis: quae statuta sunt de intergerinis praediorum contiguorum parietibus — de itineris, actus, viae spatio = de decimis seu pretio seu frugibus praestandis — de usufructuariorum iuribus circa seminaria atqne arbusta — de singulis universe regulis, quibus ususfractus pro variis locis varius est. Animad- vertite praestantissima illa legis praecepta, quae iubent, contractus nom tantum obligare ad illa quae diserte ex iis perscripta leguntur, sed ad alia cuncta, quae pro illarum natura usu postulantur; — quidquid denique in contractuum verbis anceps videatur aut ambiguum , explicandum esse €x ORATIO. 315 iis, quae sancivit consuetudo in singulis tractibus ac locis, ūbi contrahentes se obligarunt. Cogitate prae caeteris singularem efficacitātem , quam usui recepto concessam legimus in locationis- conductionis, inprimis operarum , materie; vel notum illud adtendite ius in agro Groningano praediis inhae- rens; nec quis facile inficias ibit, quantum in usu quoque forensi et iuribus ad vitae civilis negotia adplicandis valeat antiqui Turis patrii consideratio. At in his diutius morari haud iuvat, cum antiqua illa non ideo obser- vanda putem, quod patria sint et domestica, sed quoniam fontibus Turis nostri hodierni adnumerari debeant, hoc vero ex suis tantum originibus cognosci atqne exponi queat. Nec tamen minus dolemus, laudibus nostra- tium deesse quae in iure nostro indagando et illustrando exteris insignem peperere doctrinae famam. Nec tantum a nobili Germano Frisicorum iurium collectionem locupletissimo. vocabulario ornatam accepimus: verum et de legis Frisionum placitis dogmatice exponendis nuperrime ita meruit Turcicus quidam homo, ut nobis, quotquot vetustatis monumenta negleximus, ru- borem afferat. i Parata vero plurima iam prostant historici iurium studii subsidia: veterem nostratium linguam per singula idiomata ita nunc explicari atque illustrari gaudemus, ut nihil magis; historia nostri populi atque exterarum. gentium ad genuinam exigitur diplomatum fidem. Assidua horum subsidiorum cognitio, praeter accuratam Iuris Romani scientiam , qua nullus umquam impune carebit ICtus, optima erit historici Iurisprudentiae recentioris studii administra. Agite, iuvenes optimi, ad bona quaeque propensi, communi exercitio et indefesso labore illam sequamur disciplinae nostrae excolendae rationem, quae non magis ab utilitate quam a suavitate commendata est. Omnem vero prorsus vitandam esse micrologiam probe intelligamus , cuius specie delectati haud pauci, umbram pro Iunone amplexi sunt, atque in aëre piscari videntur. Ita in dies magis nobis elucescet, quae sit vis veri- tasque Gregoriani effati, ad summa quaeque non saltibus sed gradibus esse nitendum: neć negligemus optimi Regis nostri, quam ante hos paucos dies pronuntiavit sententiam, in Ture nostro amplificando principia esse servanda , - quibus ulterius excolendis nulla repugnax obstet Lex! 40 * 316 L wbiwW An Ne vero audientium voluntate ac patientia abuti videar, ad Vos me convertere mihi liceat, Academiae L. B. Curatores illustrissimi, quorum suffragio acceptam fero eximiam hanc Iuris docendi provinciam, quam hodierno die laetus capesso, cuiusque fideliter regundae iam solemniter votum facio. Tus civile docere semper pulcrum fuisse, sua iam aetate declaravit Tullius, nec secus de praestantissimo illo munere hodie pronun- tiandum. Beatum quidni me ipse praedicem? Rate per decem prope annorum spatium circumacta, iam in portu navigo. Singularem hanc felicitatem vestrae me debere benevolentiae uti persentio, ita illam grati animi testificatioue consequi prórsus nequeo. Neque is sum, qui iam in meo me pulvere currere. autumem: benignae vero vestrae de me studiisque meis 'existimationi, saepius mihi ‘luculenter probatae, satisfacere nullus possum: summa vero animi intentione enitar, ut, quidquid ingenio aut doctrinae desit, industria aliquando compensem. In Iurisprudentiae lite- rarumque humaniorum studio iam vitae tabernacula collocare iuvat: Acade- miae civium commodis quantum possim prospicere dulcissimum erit ac sanctissimum officium. Et Vobis, ut per longam annorum seriem consilio- rum vestrorum rationes ad Academiae L. B. salutem accommodare liceat , a Summo Numine ex animi sententia precor. Vos autem, disciplinarum Professores, viri clarissimi, quos iam licet Collegarum nomine salutare, benevole advenam excipiatis peto. Singulis fere equidem testatus sum, quanti vestram faciam benevolentiam, qui arduae nec minus gratae viae mihi non comites tantum sitis, sed et duces. Adesse huic splendido coetui laetor viros gravissimos, qui iuri dicundo iustitiaeque tuendae in nostra Leidensi civitate praesunt. Eorum aliquando unus fui. Ad alia muneris publici officia designatus Traiectum abii: et commoranti autem et abeunti egregie apparuit, quanti habendum sit bono- rum virorum consortium ad muneris bene gerendi facultatem explendam. Leidam reversus me in vestri ordinis societatem cooptari, maxime gaudeo; nec minus, ut illorum virorum familiaritatem, iam de novo restaurandam, - summâ cum voluptate recordor, ita vestram amicitiam modeste flagito. Quodsi vero hodierno die omnibus quasi incedam laetitiis, gratias im- primis Summo agere iuvat cunctorum honorum Largitori, quod non in defuncti Antecessoris locum sim suffectus, sed viro succedam viventi ac ANTE E ES E m, P a ORATIO. 317 e vigenti, imo tam integra atque incorrupta gaudenti valetudine , ut illum septuaginta annos confecisse mehercle negaret, quisquis properantem: ad- spiciat aut, sermocinantem audiat. Praesenti viro celeberrimo gratulari non licet: illum vero equidem exemplum imitaturum esse auguror Romani illius; qui numquam se minus otiosum praedicabat, quam cum esset in otiò. Dulcissima fruatur senectute, diuļue eum incolumem servet Deus, in bonarum artium, Academiae nostrae, uxoris carissimae liberorumque emolumentum; suaque recondita sapientia per multos annos opituletur successori eius observantissimo. j In maxima autem felicitatis. parte illud sane ponendum arbitror, quod iuridico iam adscriptus sim ordini, cuius vos socios compellare- gestio , van Assen, Cock, Thorbecke. Laudes vestras praedicare , meum non est: cum pares nisi a paribus laudentur facile, et praesentibus blandiri humile sit. Nec tamen a votis me abstinere. patiamini : collegam iuvenem doctri- nae vestrae ubertate fulciatis, comitatis honore ornetis, enixe rogo. — Te praesertim laeta mente compellare liceat, vir aestumatissime , quem mihi iungit cognatio , multum vero magis dulcissima amicitiae consùetudo, qua me gloriari sciunt omnes, quotquot adsunt familiares atque propinqui. Iurisprudentiae amoenum campum perlustravimus saepissime grata mihi fructuosaque confabulatione; te centies percontaturus adii, doctiorque do- mum reversus sum. Dicamne quaenam mihi sit futuri temporis exspectatio ? Supervacuis parcere lubet verbis: tu vero mihi favere perge, ut ego tuam amicitiam colere ad rogum usque haud desinam. Utinam vero huius diei solemnitati adesse licuisset illi viro, cui praeter Deum omnia me debere pius agnosco; quem per duodeviginti annos ean- dem hanc iuris cathedram ornasse testantur quicumque supersunt collegae , discipuli, cives. Cuius memoriam me hac opportunitate recolere, nemo sane vestrum, AA. aegre feret. Decimus quintus hisce diebus peractus est annus, a quo carissimum illud neque umquam satis lugendum caput, orbi literato, Universitati Groninganae, liberis repentina eripuit mors. Adolescens tunc temporis Academicum moestus intravi curriculum, quem laetissima ita fefellit spes, ut optimo patri diligens fidelisque forem disci- pulus. Solatium autem praębuere, quotquot virum dilexerunt , propinqui, amici, collegae. In quorum numero te fuisse, Cl. v. Oordt, non sine 318 IL e: WAL ORATIO. animi commotione memini. Fugaces vides profecto labi annos: qui patre olim meo gavisus es collega coniunctissimo , iam filium eodem: nomine compellas. Hunc tua praeteriti temporis testis amicitia ornare ne desistas! Tu vero, pater optime, si quae mortuis cum vivis est communio , benigno ore respice filium, qui praeclarum tuun muneris fortiter gesti anpii. semper sequi conabitur ! ; Ad vos tandem mea deflectit piikin iuvenes optimi, carissimi, qui in celeberrima hac Masarum sede studiis operam navatis. Praeceptorem adspicitis, qui vobis studiorum comes ac socius, quam magister esse mavult. Turis disciplinae incumbamus strenue, neque dubito fore quin brevi nos amicitiae iungat vinculum. Omnia enim in doctrina bene tradenda a mutuo docentis ac discentium amore proficisci, mihi sane persuasum est. Vobis equidem hanc fiduciam diligentiae habeo, qua mihi opus est, ut bono animo difficillimum suscipere queam munus:` vos autem talem de me habeatis quaeso existimationem, quod nec tempori nec labori umquam sim parciturus, quoties de vestris studiis ornandis ac promovendis agetur. Neque ita in lectionibus frequentandis subsistatis : Ciceronis mementote de Crasso testimonium, quem affirmat et ingenio valuisse et studio et habuisse quasdam etiam domesticas disciplinas. Studiorum itaque non spectatores , sed et consortes esse velitis , illorumque mox insignem utilitatem in publicae- vitae lucem proferatis. Vitae enim, non scholae discamus; sed hoc semper ob oculos habeamus, neminem ad vitam recte constituendam discere, qui genuinam studiorum rationem neglexerit. Sic qui hodie patriae estis spes, eiusdem aliquando ut ornamenta sitis, ex animo precor: precibus vèra adnuat D. O. M. 4 a B. L. pag. 303, lin. 20 èt 21, Worum — referenda. -illarum — referendae. PAR a a N a SERIES LECTTONUM HABENDARUM POST FERIAS AESTIVAS A. MDCCCXLYVTII. FACULTAS PHIL. THEOR., ET LIT. HUMANIORUM. A. Rurerrs Nanumi Vaticinia et Psalmos selectos interpretabitur, diebus; Lünae et Martisse ini reneko intik b okiti Maremapo Ea i gurub a UTORA. arist Prim. amurus Libr: cursoria lectione tractare perget ; d. Mart. ohaoin eil WERE ABRIR, o e Antiquitates Israëlitarum explicabit ,-å. Lun. , Mart. et Merc. ; Si qui sint, qui linguae 'Sanskritae cioisiosia sibi explicari ) cupiant, eorum studia lubentissime adjuvabit. i Grammaticam Sanskritam docebit et Anthologiam Sanskritam a Cl. Lasseno editam, explicabit, die Lunae |oo. oou. St idiot VeneriSi wiin: Mongek e na UM a SLD. SiN Hitopadesam explicabit, die Veneris.. 10n.. varios. noas y Mahabharatam interpretabitur, die Jovis- .. . . . uun = M. SIEGENBEEK propter. aetatem septuagenariam rude’ donatus, quantum per vires licebit; stuđiosae juventuti prodesse conabitur. J. Baxe interpretabitur Crceronrs libros de Oratore, ratione ha- bita edit. Wilendtii, diebus Lunae, Martis et Mercurii . : .. Explicabit EurrrInis Herculem Furentem, et ArscHINIs orat. Contra Cihiphontem , iisdem, diebus = |. o oun ni Democratiae Atticae causam et formam illustrabit, diebus Lunaadeti Merouritxs erdi piar Knoso] ailgknooeie, Scholas Paedagogicas moderabuntur J. Baxe et C. G. CopET, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis . .. 00.a P. Horman PrrRLKAMP, restituta, ut sperat, valetudine, quas Scholas habiturus sit, post ferias dicet. J. M. SCHRANT, Praecepta styli Neĉêrlandi seu Eloquentiae, nec non Oratanuii artis externae, tradet diebus Jovis, Veneris et. die Saturni 139. #IAtaG Siy JoaD]- IDUSO DRASD I>I0. XI I—III: ip Mie a IX. 820 SERIES LECTIONUM. Historiam Patriae enarrabit, diebus Lunae , Martis et Mercurii horâ II. Antiquitates Germanicas interpretabitur, die Saturni . Eloquentiae historiam criticam, cum veteris tum recentioris aevi, enarrabit, diebus et horis auditoribus commodis. T. @. J. JuYNBOLL Sermonis Hebraei elementa tradet, tum Gram- maticå explicandå, tum analyticis exercitiis moderandis, diebus - Lunae, Martids: Meoroürikoinakiz iouiosi. a gioi EN yi EFU AE- 6t. diè Jonis aa ae aea e non T A Literarum Arabicarum , Chaldaicarum et Syriacarum initia docebit (duce Cl. RoorDa , WınERo , UnLEMANNO), diebus Jovis, Veneris. et. Satumii Satse alaaa i e e EEA ha Cum provectioribus Librum leget Arabicum de expugnatione Memphidis et Alexandriae , ab HamaxeRo editum , d..Mart. Et HamAsar Carmina cum Trgrīzi: Commentario, die Veneris Coranum , additå lectione Commentarii Baidhawiani , die Jovis Chrestomathiam Syriacam Kīrsonm a Cl. BerNstTEINIO iterum editam, die. Mercunii sis enci onesha eA aE J. H. SrurrkEN Logicam tradet ,. die Martis : oo oo s ne die Jovis.» se. si pir alaia AN die: Venetisgkhiss. ranih hean, ra atn DREE ATS Metaphysicam docebit, diebus Martis et Jovis . 3... <. Historiam philosophiae explicabit, diebus Mercurii et Veneris Paedagogicam exponet diebus et horis auditoribus commodis. C. Œ. Cosrr, Prof. Extraord., Antiquitates Romanas tradet , diebus Lunae, Martis. et. Mercuris: rriat pennu S Elementa Artis Metricae docebit, diebus Jovis et Veneris . Initia Palacographiae Graecae provectioribus explicabit , diebus Lunae et Morou is gyal. i miian SA ARIDAN Disputandi exercitia publica moderabitur, die Jovis -. FACULTAS MEDICA. M. J. MacaurLYN quantum rerum suarum ratio patietur, juven- tutis Academicae commodis inservire paratus est. XI— I. I—III. SERIES LECTIONUM. 321 , C. Pruys vAn DER Horven Pathologiam docebit, diebus Lunae, Mercariiot: Veonemsesinii aii ea Oa a e EAR kors T. Medicinam practicam cum exercitatione in Nosocomio Aca- demićòs Quotient AIi TARA E E H XI. Historiam Medicinae tradet, diebus Martis et Jovis .. .. F. G. C. B. SurmNear Therapiam generalem docebit, d. Mart. et Jov. XII. ohidin: Satutnhai iinei NE aait A ikih, IX. Pharmacognosin et naturalem remediorum Historiam, diebus Lunae; Mercurii ot Venernsiiii i ouniaip a mugs a n XII. Therapeuticum remediorum usum indicabit, d. Merc. et Ven. ` X. Doctrinam morborum singularium tradet , d. Lun. , Mart. et Jov. j A Praxin medicam, ad lectulos aegrotantium, moderabitur , j AO OOE A R e A s e RE atl IX. F. W. KrrerR Theoriam disciplinae Chirurgicae Ar diebus Hbünae:;:Mproutii et Venema A aO ya oin GAAR A VIII. Exercitationibus Clinicis , in Nosocomio Academico habendis, © vacabit, diebus Lunae, Mercurii, Jovis et Saturni . .. XI Collegio Casuali , diebus Martis et Veneris .. . ©... XI—IN. Operationes Chirurgicas , tum etiam Vincturarum et Fasciarum doctrinam demonstrabit, tempore opportuno, singulis die- Hua aara Ho a RO e oa E, X—XII. Doctrinam de morbis oculorum iepaiti; horis dein indicandis. Medicinam Forensem, die Lunae et Jovis . >... ...... 1i A. E. Simon Tuomas , Prof. Extraord. , Theoriam Artis Obstetriciae exponet , diebus Martis, Jovis et Saturni .... 0.. VITI. Praxin Obstetriciam tum, quoties necesse erit, moderabitur , tum de industria docebit , diebus Lunae, Mercurii et Veneris Į H. HargerRrsma , Just. FL. , Prof. Extraord., Anatomiam docebit , diebus Lunae, Martis, Mercurii, Jovis et Veneris .....: X. Physiologiam observationibus microscopicis illustratam, iis- dem AKBATI NU SONGA, S AA aar PA DRA, IX. Methodum secandi cadavera, quotidie , hiberno tempore .. I—II. C. Pruys van per Horven et G. C. B. SURINGAR disputandi Sserojtiis- praodtúnt; dienJovis Negis SnD PRIRA ERE TI. 322 } SERIES LECTIONUM. FACULTAS JURIDICA. H. G. Typrman in ipsis feriis Emeritatum nactus cessabit a prae- lectionibus; non tamen cessabit in studiis, eorumque fructu studiosis lubentur communicando. C. J. van Assen interpretabitur libros Digestorum duce WESTEN- BERGIO, diebus Lunae, Martis et Mercurii . . . oos suea: horå IX. Institutiones Juris Civilis Romani, d. Lun., Mart. et Merc. VIII. Jus Civile hodiernum , diebus Lunae, Martis et Mercurii . IE die Jovie e a an a Be Aua an e: Ai Ordinem judiciorum et rem judiciariam nikiyen cum exer- citationibus forensibus, die Jovis: i... oa o oo ira. IX. et die Veneris? e on o EA EAE CEEE a A i HUMEK et- X. Disput. exercitia moderabitur dieb. et hor. deinde constituendis. H. Cocx tradet Ordinem Judiciorum Crim. , d. Lun. , Mart. et Mere. VII Jus Publicum et Gentium , diebus Lunae , Martis et Mercurii IX Jus Criminale, diebus Lunae, Martis et Mercuri- ..... X. et: die: Jovis ©. < iana T. ra a EN XI. Jus Naturale, diebus Lumae, Martis et Mercurii . ..... RE J. R. TnorgrcKE explicabit Statisticam patriae, d. Lun, , Mart. et Merc. E Historiam Europae diplomaticam a regno Lupovrcr XIV usque ad Congressum Viennensem, iisdem diebus .. .. XII. Oeconomiam politicam , iisdem diebus . . . ©.. oon aao XI. Jus Mercatóorium ; Hiei Jovis iy aat E e, XII. êt. die Veħernis = >. dUe ienai aie A. XIet XII. - Scholas de Encyclopaedia et Methodologia Juris et de Historia Juris Romani quis habiturus sit et quibus horis, suo tem- pore indicabitur. FACULTAS THEOLOGICA. W. A. van HenerL Paur Epistolam ad Romanos interpretabitur , diebūs Lunae; Mercuriioti Venetio . aisinhei iania siih VIII. Hermeneuticam librorum Novi Testamenti tradet, d.Mart. diin; VIII. Theologiam Pastoralem docebit , diebus Lunae et Martis . . IX. s } i $ SERIES LECTIONUM. Cum Theologiae studiosis provectioribus de variis rebus 323 gravioris argumenti familiariter colloquetur, die. Veneris horà V sqq. Oratoriae Sacrae exercitationibus praeërit, die Jovis N. C. Kıst Historiam Ecclesiasticam docebit inprimis mediam , diebus Lunae, Martis et. Merewrii i: | 29. gnoi. nov opa Ian Christianae morum Disciplinae partem exponet historicam et theoreticam, diebus Lunae, Mercurii et Veneris ..... Doctrinae et Dogmatum Christianorum Historiam tradet, diebus Jovis etAVeneris seus orie aau edoh, Historiae Ecclesiasticae Veteris monumenta exponet , die Martis Exercitia disputandi moderabitur, die Saturni. >... ... Orationibus Sacris praeërit, die Martis ........... J. F. van Oordt, J. G. Fırt., Theologiam Christianam theore- ticam tractabit, diebus Mercurii, Jovis et Veneris ...... Euangelium Johannis interpretabitur, dieb. Lunae et Mercurii Institutionem Antistitis et Oratoris S. exponet, d. Mart. et Jov. Encyclopaediam theologicam tradet, die Mercurii . .. ... Gt Veneris NE E a AR ANL R. J. H. Scouten Theologiae Naturalis sive philosophiae de rebus divinis partem historicam exponet, diebus Lunae et Martis . . Disquisitionem de Euangelii quarti origine et pretio , respectu in primis critices BaurtaNar instituet, dieb. Mart. et Jov. Colloquiis vacabit de theologi naturali, die Jovis, atque de Euangelio Johannis‘, die Veneris. .. ~.. oo sosea. Cum provectioribus leget epistolam Pavut ad Galatas, die Satúrni; horis vespertimis t oiha. SEa Sn a Orationibus Sacris praeërit, die Mercurii . ......5.. Publice disputandi exercitationibus praeërunt alternis heb- domadibus, die Saturni horâ I, alternatim J. F. vAN Oordt, J. Q. Fz. et J. H. SCHOLTEN. FACULTAS DISCIPLIN. MATHEM. ET PHYSIC. -C. G. C. Rremwardrt Civium academicorum studia, quantum aetas et vires sinent, juvare paratus est. 41* É. XII. XI. 324 SERIES LECTIONUM. J. De GELDER Civium academicorum studia adjuvare paratus est, quantum per aetatem provectam licebit. J. van per HorvenN Zoologiam docebit, d. Lun., Mart. et Merc. horà XI. Physiologiae quaedam capita, anatome comparata illustrata exponet diebus Lunae et Veneris. 1.0. n Abul l aori Entomologiam vernaculo sermone publice docebit, die Martis Mineralogiam docebit, diebus Martis et Jovis .. .. ... A. H. van per Boon Merscm Chymiam corporum organicorum exponet, diebus Lunae, Martis , Mercurii et Jovis . . 7. .. Chymiam, quae anorganica vocatur, docebit iisdem diebus Artem pharmaceuticam theoreticam et experimentalem ex- ponet, diebus- Lunae. et Mercuriiii. Mitici ihss®. siclis Oeconomiam ruralem tradet, diebus- Martis et Jovis . . Experimenta instituendi artem docėbit, et Exercitia practica in Laboratorio moderabitur quotidie. Cum studiosis provectioribus de Physiologia benini collo- quetur , die Veneris horå vespertin . 0. < o.n nin aa G. J. Veram Elementa Geometriae planae et Trigonometriam planam tradet; die¿:Jomisiotiio. atinsaiinenidahh aaao na E SEES et die; Fenériby oesi arduiii daeina n th setis Stereometriam et Trigonometriam sphaericam , hujusque usum, docebiti dio Merini.. IERE a LATAE anit girai et jie Movis Ayah oir Ane laad) ab Aak Lectiones de Calculo differentiali et integrali et de Mechanicã analytic habebit, diebus et horis commodis. Scholas paedagogicas explicabit, die Lunae ..: ...... F. KAISER Astronomiam theoreticam tradet, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Joyini darnia UEa SE a OAN NATIT Astronomiam practicam , iisdem diebus . . ~... o.n Arithmeticam universalem sive Algebram tradet, diebus Lunae; Martis ot: Morettin iis ii Ena t a AR Artis observandi exercitiis quotidie praeërit. Theoriam motus corporum coelestium , secundum CI. GAvss tradet, diebus et horis Auditoribus commodis. Ñ I: TI. SERIES LECTIONUM. 325 Provectioribus discipulis disquisitiones Cl. Hansen aliorum- que, de perturbationibus, quas motus corporum coelestium patiuntur, aptis horis, commentabitur. Astronomiam quam popularem vocant tradet , diebus Lunae et Mercurii, hor vespertinâ .. .. RDA AE RUR horå V. Astronomiae primas notitias mathematicas tradet, iisdem diebus BOr POSHNA ue ala aa a a a an VI. Singulos suos auditores, ad coelum, tubi optici ope, per- lustrandum , aptis temporibus evocabit. Si qui sint, qui Chronographiae et Calendariographiae operam dare cupiant, in auditorum commodum horas constituet. G. H. pe Vriese Phytographiae fundamenta tradet autumnali tempore matutino, diebus Lunaẹ, Martis, Mercurii et Jovis . vVīiI. Plantarum indigenarum et medica virtute praeditarum histo- riam illustrabit verno et aestivo tempore , dieb. horisq. iisdem. Physiologiam plantarum exponet, d. Lun. , Mart. , Jov. et Ven. VIII. Selectas demonstrabit familias naturales, iisdem diebus. . . F. Excursionibus botanicis praeërit die Saturni , apta tempestate. P. L. Rixe, Prof. Extr., Physicam experimentalem docebit, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis. ... . s. s.o... XTI. Physicam Mathematicam tradet , d. Lunae , Mercurii et Veneris VIII. P. O. vAN DER Cmwss , titulo Prof. extr. ornatus, Numismaticam generalem tradet, diebus Lunae et Jovis W. Frsmine, Litt. Anglicarum Lector, explicabit SHAKESPEARII Tragoediam, quae Ożhello vocatur, Poetaeque Scorr carmen cui titulus: Lady of the Lake , d. Mart. et Ven. horà post meridiem V. Litterarum Anglicarum minus peritis privatis institutionibus aderit, diebus et horis, quae illis convenient. C. A. X.G. F. SICHERER, Litt. Germ. Lector, Gortan v Faustum” ejusdemque carmina quaedam lyrica selecta interpretabitur , diebus et horis, que auditoribus convenient. Si qui sint, qui. linguae Germanicae minus periti, Gramma- ticam doceri cupiant , tis quoque. lubentissime vacabit. —eam NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA STUDIIS OPERAM NAVARUNT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDCCCXLYVIII. -aa E FACULTATE | $ FACULTATE | E FACULTATE | E FACULTATE | © FACULTATE PHIL. THEOR. DISC. MATH. ET LITT. HUM. MÈDICA. JURIDICA. THEOLOGICA. ET PHYS. * NUMERUS. CUNĊTUS In hunc numerum excepti sunt 111, quorum in Facultate Phil. Theor. et Litt. Hum. ... 8 A UA MEEA a E E e a aAa 29 "” ” JOrA e A E EN E NT S 44 " " Thedlogiia n enea URE 27 p. ” " Dis. Math. et Phy hissa 3 111 qui nomina in albo professi sunt, eo tantum consilio ut hic examinarentur , ceterum in diversis Athenaeis versantur. SERIES CANDIDATORUM QUI GRADUM DOCTORATUS ADEPTI SUNT IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA A DIE IX FEBRUARII MDCOCXLVIII AD DIEM VIII FEBRUARII MDCCCXLIX. Anno MDCCCXLVIII. 1l Febr. Henricus van Daaren, M. D., def. Thes. A. O. D. 18 Febr. PavuLus- HENRICUS GERAERDS Tursina, def. Thes, J. U. D. 23 Febr. Henricus Nıcoraus Frrrriks, M.D.,exVleuten , def. Th. A.O. D. 29 Febr. MICHAEL GUILIELMUS SCHELTEMA, Amstelod. , def. Th. J. U. D. cum laude. ) d. 9 Mart. Joannes Marruras RicueLLE, Udensis, M. D. , def. Th. A. O.D. Pavrus Henricus Berxaour, Leidensis , def. Diss, de legibus annalibus , J, U. D. cum laude. d. 10 Mart. Grorcrvs RoyrrRr, Zwollanus, def. Thes. J. U. D. cum laude. GERHARDUS VAN DER SLuIs, Zwollanus, def. Thes. J. U. D. d. 27 Mart. CornrLIUs AnTtoNIUS DE Vassy, Medioburg., def. Th. J. U. D. d. 28 Mart. Janus vaN DER Freen, Medioburg, def. Th. J. U. D, cum laude. FreDERICUS pe Haan, Lemmerensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 30 Mart. NıcçorĘauvs MuntexnDay , Medioburg. , def. Th. J. U. D. cum laude. DıvrrIcus Joannes MuntENDAM, Amstelod., def. Diss. de Sanguinis detractione, M. D. magna cum laude. STEPHANUS MuntTENDAM, ex Noordyk, def. Diss. de Atelectasi pulmo- num, M. D. magna cum laude. d. 31 Mart. AprIAaNus Jacogus NirvweNnnus, Dav., def. Th. J. U.D, cum laude. d. 4 April. Nıconaus Guruiermus BERLAGE, Amst., def. Th. J. U. D. cum laude. d. 6 April. Guruxumus Fockens MeyzrR, Gron. , def. Th. J. U. D. cum laude. d. 11 April. Axroxrus PavLus Pururrus Kist, M. D., def. Thes. A. O. D. d. 13 April. ALroxso Antonio pe Fonsrca, Plymouth, def; Thes. J- U. D. d. 17 April. CLAAS NoorDUYN, Noviomag., M. D., def. Thes. Chir. D. 328 SERIES CANDIDATORUM CET. d. d. .13 Maji. Curīistianus Joannes Diemont, ex Bleskensgraaf, def. Thes. d. d. 4 Maji. EmanurL Bersamin Asscmer, publice def. Diss. de Plumbo ejusque praeparatis, M. D. cum laude. ArIıs KorrtTER, def. Thes. J. U. D. cum laude. 10 Maji. Janus van Garen, Tiberiacensis, M. D., def. Thes. A. O. D. J. U. D. cum laude. .19 Maji. Isaacus Henricus van Erys, Amstelod., def. Diss. de Vindicta privata, J. U. D. cum laude. . 26 Maji. Hexrıcus DiverIcus Gorsgaca, Ostendens., M.D., def. Th. A.O. D. 2 Junii. Jomannes Leonarpus MeLcuers, Haganus, def. Thes. J. U. D. magna cum laude. 6 Junii. Janus Jacosus Frepericus Henricus Taroporus MERKUS Doorxyıx, Indo-Bat., def. Diss. cont. tres casus clinicos, M. D.magna c. laude. HERMANNUS VAN CAPELLE, Amstelod. , publice def. Diss. cont. nonnullas historias morborum, M. D, magna cum laude. 7 Junii. CHRISTIANUS MICHAEL ANTONIUS HAFKENSCHEID, Amstelod. , def. Diss. de Asphyxia, M. D. cum laude. 9 Junii. FREDERICUS DE KEVERBERG , ex Kessel, def. Th. J. U. D. cum laude. .10 Junii. Perrus Janus WiLneLmus Tenine van Berknour, Olstanus, def. Thes. J. U. D. cum laude. Janus Jacosus WirteT, Amstelod., def. Thes. J. U. D. cum laude. ]4 Junii. Turoporus GuruieLmuUs PAssToors, ex Groot Zundert, def. Diss. de Venae Sectione, M. D. GUILIELMUS BERNARDUS WESTERMANN, Indo-Bat., def. Th. J. v. D. c. laude. 15 Junii. Isrporus Leonrpes van Praag, Leidensis, publice def. Diss. exh. Conspect. morbor. in clinice CL v. d. Hoeven observ. , M: D. magnac. laude. 19 Junii. CaroLus CornzLIs, Ruraemondanus, def. Diss. de Obligatio- nibus in solidum, J. U. D. cum laude. Diıonysrus Josernus Martinus PaiLiPPus MULDER , ex prom. Bonae Spei, publice def. Diss. de clausula adj. emtioni venditioni, g. d. pactum de petro vendendo, J. U.D. cum laude. JoaNnEs ADRIANUS GërarDus Rosyn, ex Texel, publice def. Diss. de Nephritide, M. D. cum laude. Joannes .Marraras Scnrant, Haganus, M. D., def. Thes. Chir. D. ai a SERIES CANDIDATORUM CET. 329 d. 20 Junii. IsrkAEL MuLDER,' Sam. F., Amstelod., publice def. Diss. de placitis juris hod. circa rescriptum moratorium, J. U. D. cum laude. d. 21 Junii. GurumæLmus FrEDERICUS vAN Doorn, Medioburg., def, Diss. cont. Observationes quasdam de cura civitatis erga pauperes, J. U. D. cum laude. d. 22 Junii. Perrus HeysgrockK , Amstelod. , publice def. Diss. de Pneumonia, M. D. cum laude. ; Janus PAuLUs GILDEMEESTER, Amstelod., publice def. Diss. de Spondylarthrocace, M. D. magna cum laude. d. 23 Junii. Nıcoraus ABRANAMUS SERET, Heusdensis, publice def. Diss. de usu sulphatis chinines externo, M. D. Nıcoravus HenrkIcUs DE Lanae , Alcmariensis, def. Th. J. U. D. cum laude. d. 27 Junii GEerarpus Joannes DE Haas, Roterod., def. Thes. J. U. D. . cum laude. Lupovıcus AvnronIus ALoysIus van WEnNseEN, Leidensis, def. Diss. de recusatione judicis, J. U. D. cum laude. Janus ADRIANUS vAN Kerwiıcau Verscauur, Zwollanus, M. D., def. Thes. A. O4 D; Lupovıcus Joannes DELBAERE, Gandavensis, M. D., def. Th. A.O. D. d. 28 Junii. Lupovıcus EusTACHIUS VAN DER MAESEN DE SOMBREFF, Mosa-Traj., def. Thes. J. U. D. , FrANciscus JOANNES GUILIELMUS LEMZON PYNAKER, Alphensis, def. Thes. J. U. D. d. 29 Junii. GrorcIus Janus Antonius FABER, Hornanus, def. Thes. J. U.D. -~ magna cum laude. Maxımıuranus NerusraerrerR, Monachiensis, publice def. Diss. de jure internationali, J. U. D. cum`luude. Perrus Smrrs, Delphensis, def. Diss. de ratione, guae est inter catamenia et morbos feminarum, M. D. magna cum laude. d. 80 Junii. Jonmannes Zerman, ex Numansdorp, M. D. , def. Thes. Chir. D. Janus Marraras Smırs, Neomagensis, def. Diss. de definitionibus in L. II. C. C. N. obviis, J. U. D: magna cum laude. BERNARDUS DıpeRIcuUs BosscuerR, Amstelod., publice def. Diss. de- cura politica , cui subjiciuntur damnati , poenam passi, J. U. D. cum laude. ; 42 330 SERIES GANDIDATORUM CET. JacoBus vAN SLINGELANDT, Haganus, def. Thes. J. U. D. Perrus van Waas, Alcmar., def. Diss. de Cephaelide Tpecacuanha , M. D. cum laude. d. 1 Juli. Joannes PHILIPPUS pranan SILVERGIETER Hooesrtan , Lo- chemensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. CorxrLIUs RiırerRtus Henricus van LeLyveELD, Leodiensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. CorxELIUS Janus Lonca, Junior, M. D., publice def. Quaestionibus , J. U. D. cum laude. Jeronmus ELIZA vAN DEN BrorK, Middelharn., def. Thes. J. U. D. cum laude. y Marmtınus Anne Wywnarnps , Delfensis, def. Thes. J. U.D. cum laude. d. 18 Sept. ARNOLDUS ŠANDERUS LEONARDUS GUILIELMUS GERARDUS ÅBE- LEVEN, ex Ubberge, def. Diss. de Cholelithis, M. D. cum laude. FrepERicus Perros Henricus Corre ; Harlem. , M. D., def. Th. A. O. D. d. 19 Sept. Saromo Ezrrazer Rosex, Amstelod., publice def. Diss. de Dysenteria, M. D. cum laude. EryzsTUs Frepericus HoyracKk, Amstelod., publice def. Diss. de Chorioiditide, M. D. magna cum laude. Epvardus Henricus GERARDUS Tayssen, Amstelod., publice def. Diss. de Enchondromate , M. D. magna cum laude. i d. 29 Bept. Franciscus Avueustus Tovssarnt Frerrze, ex ins. Banka, def. Diss. de cura prophylact. phtiseos pulmonalis , M. D. d. 5 Oct. Cornrmus Exama, Leidensis, M. D., def. Thes. A. Ọ. D. . 10 Oct. GErARDUS VroLIK, Amstelod., publice def. Diss. de yperostosi cranii, M. D. magna cum laude. d. 11 Oct.. Freepericus Janys Isaacus Smior , Delfensis, M. D. , def. Thes. : A. O. D. d. 17 Oct. Gurmımus Hueco ’sJacos, Haganus, publice def. Diss. de historia juris gratiae in Hollandia, J. U. D. cum laude. Davıp Berrrannus Ryge, Bruxellensis, M. D., def. Thes. A. O. D. d. 25 Oct. GUILIELMUS GERARDUS VAN DE Poru, Haganus, publice def. i Diss. cont. Žist. legum de regimine Communium ann. 1798—1806, J. U. D. cum laude. [em s aAa aa a a aa T iidid TAEAO SERIES CANDIDATORUM CET. 331 d. 28 Oct. FrrepERICUS PurLippus Jacogus FLEUR, Indo-Bat., def. Thes. PVD: i d. 31 Oct. Goverpus Henrrcus Everarpus Lupekine, Midliensis, def. Diss. de Petro Foresto, Alcmariensi, M. D. cum laude. d. 2 Nov. ÅDRIANUS LEONARDUS SANDERUS VAN DER Boon MerscH, ex Hummelo, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 3 Nov. ALEXANDER GUILIELMUS VAN DER Hoor, Montibus Hannoviensis , def.. Thes. J. U. D. cum laude. Avevustus Perrus AnrtonIrus SonmiptT, Delfensis, def. Thes. J. U. D. cum laude. ; Í JOHANNES ZEEMAN, ex Numansdorp, M. D., def. Thes. A. O. D. d. 4 Nov. Jomannes FreDERIcUs van Hoursreryn, Noviomag., M. D., def. Th. A. O. D. d. .8 Nov. Henrıcus VERBEEK, Amstelod., def. Diss. de emphysemate pulmonum, M. D. cum laude. d. 16 Nov. JOHANNES VAN DER Erst, Dordracenus, def. Diss. de aphthis neonatorum , M. D. cum laude. d. 24 Nov. Janus Jacosus Brauson, ex ins. Curacao, def. Diss. de pos- sessione (saisina) executoris testamentarii, J. U. D. cum laude. d. 7 Dec. - Henricus Bartstra WerNINkK, Amstelod., def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 8 Dec. GERHARDUS NICOLAUS DE STOPPELAAR, Medioburg., def. Diss. de cwitate Medioburgensi ejusque procurandae ratione variis -temporibus , J. U. D. cum laude. d. 13 Dec. AbprIANUs Perrus WessuLman van Hermono, Helmondanus, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 18 Dec. Martınus CurısTIAaNuUs Srmoxs, Leovardiensis, def. Diss. de Trachomate, M. D. cum laude. Isıvorus Lronrnes van Praac, Leidensis, M. D., def. Thes. A.O. D. d. 19 Dec. GREGORIUS BARNABAS JOHANNES HUBERTUS VERMEULEN , ex Boxtel, def. Thes. J. U. D. cum laude. : d. 22 Dec. Joannes PeEerrus DRroNKERs;, Sassa-Gandensis, def. Thes. J Ur D: GUILIELMUS JOANNES SroLwYk , Goudanus, M. D., def. Thes. A. O. D. 42 * 332 SERIES CANDIDATORUM CET. Anno MDCCCXLIX. da. 18 Jan. Guummus Micnarn Hermica, Zwollanus, def. Thes. J. U. D. cum laude. d. 26 Jan. Henrıcus Gusravus QUARLES vaN Urrorn, Haganus, def. Th. J. U. D. cum laude. $ d, 29 Jan. Anronius Dav Fumrı, Roterod., def. Diss. de potuum spiri- guosorum effectibus nocivis in corpus humanum , M. D. cum laude. d. 1 Febr. Perrus Funrı, Roterod., M. D., def. Thes. A. O. D. Po Se ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA. NOMINA PROFESSORUM ET LECTORUM, l QUI INDE A DIE XXVI MARTIL A. MDCCCXL USQUE AD DIEM XXV MARTII A. MDCCCXLVIII, IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA DOCUERUNT. PROFESSORES IN FACULTATE THEOLOGICA. HERMANNUS BOUMAN, HERMANNUS JOANNES ROYAARDS. HENRICUS EGBERTUS VINKE. IN FACULTATE JURIDICA. HERMANNUS ARNTZENIUS, propter aetatem septuagenariam honorifice rude donatus, obiit A°. 1842. : JANUS RICHARDUS DE BRUEYS, obiit A°. 1848. ADRIANUS CATHARINUS HOLTIUS. JANUS ACKERSDYCK. ` JOHANNES MICHAELIS FRANCISCUS BIRNBAUM, qui A°. 1840 in Universi- tatem Ludovicianam, quae Gieęssae est, vocatus, honorifice dimissus , Academiam hanc reliquit. GEORGIUS GUILIELMUS VREEDE, inde ab A°., 1841. - BARTHOLDUS JACOBUS LINTELO DE GEER, Professor extraordinarius inde ab A°. 1847. ; IN FACULTATE MEDICA. NIĊOLAUS CORNELIUS DE FREMERY, inde ab A°. 1840 propter aetatem septuagenariam honorifice rude donatus, obiit A°. 1844. BERNARDUS FRANCISCUS SUERMAN. . JANUS ISAACUS WOLTERBEEK , honorifice rude donatus. JACOBUS LUDOVICUS CONRADUS SCHRÖDER VAN DER KOLK. GOZEWINUS JANUS LONCQ, CORN. JAN. FIL., inde ab A9. 1840. JOHANNES ANDREAS MULDER, inde ab A°. 1846 , Prof. extraord. , obiit 1847. FRANCISCUS CORNELIUS DONDERS, Professor extraordin. inde ab A°. 1847. AEMILIUS JANUS GUILIELMUS VON BAUMHAUER, Professor extraordinarius inde ab anno 1848. 336 NOMINA PROFESSORUM ET LECTORUM. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. ANTONIUS VAN GOUDOEVER. LUDOVICUS GERARDUS VISSCHER. JACOBUS CORNELIUS SWYGHUISEN GROENEWOUD. SIMON KARSTEN, inde ab A°. 1840. , CORNELIUS GUILIELMUS OPZOOMER, Professor extraord. inde ab A°. 1846. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. NICOLAUS CORNELIUS DE FREMERY, inde ab A°. 1840 propter aetatem septuagenariam honorifice rude donatus, obiit A°. 1844. JOANNES FRIDERICUS LUDOVICUS SCHRÖDER, inde ab A9: 1844 propter aetatem septuagenariam honorifice rude donatus, obiit A?. 1845. JANUS KOPS, propter aetatem septuagenariam honorifice rude donatus. ` THEODORUS GERARDUS VAN LIDTH DE JEUDE. ; PETRUS JOANNES ISAACUS.DE FREMERY, Professor extraordinarius. RICHARDUS VAN REES. CORNELIUS ADRIANUS BERGSMA. GERARDUS JOHANNES MULDER, inde ab A°. 1840. PETRUS HARTING, Prof.extraord.indeab A°.1843 , Prof. ordin. inde ab A°.1846. GUILIELMUS WENCKEBACH, Professor extraordinarius inde ab A°. 1845, _ Professor ordinarius inde ab A°. 1846, obiit A°. 1847. CHRISTOPHORUS HENRICUS DIDERICUS BUYS BALLOT, Professor extraordin. inde ab A°. 1847. LECTORES. SAMUEL NYHOFF, Linguae Graecae, obiit A°. 1847. GERARDUS DORN SEIFFEN, Literarum Humaniorum. JUSTUS HENRICUS KOCH, Linguae Germanicae, obiit A°. 1846. GEORGIUS CAROLUS VERENET, Literarum Gallicarum, usque ad Aw, 1846, quo in Civitatem Bernensem vocatus est. JOHANNES ANDREAS MULDER, Chirurg.et Artis Obstetric. ab A°. 1841—1846. ADOLPHUS STEPHANUS RUEB, Astronomiae, inde ab A°. 1843. JENS JENSEN DODT VAN FLENSBURG, Linguae Germanicae , inde ab A°.1841, obiit A°. 1847. JAMES VENNING , Literarum Anglicarum , inde ab A°. 1841. CHRISTOPHORUS HENRICUS DIDERICUS BUYS BALLOT , Math. et Phil. Natur., inde ab A°. 1845 usque ad Aum, 1847. JULIUS HENRICUS HISGEN, Literarum Germanicarum , inde ab A°. 1847. a a ACTA ET GESTA IN SENATU. A°. 1840. Die 26 m. Martii, Academiae Natali, Rector Magnificus HENRICUS EGBERTUS © Vınke, munus solenni ritu deposuit habita oratione de Religionis Christianae in conformandis hominum animis iisgue consolandis vi atque ẹficacitate. (Ed. in Annalibus.) Eodem die Vir Clar. ANTONIUS VAN GOUDOEVER, qui jam statim post Hruspir mortem Curatorum rogatu Bibliothecae Academicae . curam susceperat , eidem administrandae decreto Regio praefectus est. Die 7 m. Maji. Smmon Karsten, Vir Doctiss. decreto Regio d. d. 4 m. Januarii Professor ordinarius in Facultate Phil. Theor. et Litt. Hum. creatus, praestito solenni jurejurando, munus ipsi delatum auspi- catus est, habita oratione de Litteris humanioribus cum philosophia copulandis. Ed. Amstelod. sumtibus Mülleri. Die 24 m. Junii. Vir Clar. Jomannes MıcnarLis Franciscus BIRNBAUM , Jurisprudentiae Prof. Ord. quum in Universitatem Ludovicianam , quae :Giessae est, vocatus esset, decreto Regio honorifice dimissus, coram Senatu Academico munere se abdicavit et Academiam hanc reliquit, quam tam eruditione sua, quam humanitate sibi devinxerat. Die 26 m. Julii. Vir lectissimus T. B. Apèr decreto Regio Bibliothecae Academicae Custos, et Vir Doctissimus I. J. Dopr, ejusdem Biblio- thecae Amánuensis creati sunt. 43 338 ACTA ET GESTA IN SENATU. Die 7 m. Septembris. Rector, comitantibus Assessoribus et Actuario, Regem Augustissimum, GUILIeLMUM II, salutatum adiit, ut Regios hónočes nuper acceptos Īpsi Universitatis nomine gratularetur. Aa quam gratulationem Princeps benigne respondit, affirmans nihil optatius sibi esse quam ut Academiae splendori et litterarum ar- tiumque commodis, quantum posset, inserviret. Die 12 m. Septembris. Vir Clar. Perrus Joannes Isaacus DE FREMERY decreto Regio d. 15 m. Julii Professor Extraordinarius Facultati Math. et Phil. Nat. adscriptus, locum ipsi designatum in Senatu occupavit. Die 15 ejusdem mensis Viri Clar. GERARDUS JOHANNES MULDER et GOZEWINUS Janus Lonca, C. J. Frrr., eodem decreto Professores Ordinarii, alter in Facultate Math. et Phil. Nat., alter in Ordine Medicorum. creati, in Senatus Amplissimi conventu solenne, jusjurandum dederunt. Quo ritu peracto Vir Clar. Murper eodem die munus auspicatus est dicta oratione de indole Chemiae qualis nostra aetate colitur. Die 283 ejusdem mensis Vir Clar. G. J. Lonca, ©. J. Fır., solenni item ritu munus inchoavit habita oratione de Zistorico fontium medicorum studio cum Clinicis egercitationibus juncto, optima medicae. artis addiscendae via. ; A9. T841. Die 26 m. Martii. Academiae- Rector Vir Clar. Janus AcKERsDYCK munus solenni modo deposuit habita oratione de Adamo Smithio. Quum autem natalis dies ageretur conditae Academiae CCV", ejusdemque instauratae XXV»«s, dies ille, multis nominibus laetus et memorabi- lis, festo gaudio celebratus est. Augebatur laetitia eo quod hoc ipso tempore contigisset Clarissimis hujus Academiae Professoribus , J. R. oe Brurys, A. van Gouporver, J. F. L. SCHROEDER et B. F. Surrman XXVom celébrare anuum, a quo Academicam do- ' cendi provinciam suscepissent. Quam fortunam ipsis tam Collegae quam. discipuli ex animi sententia congratulati sunt et. vota fecerunt , ut diu eos salvos et incolumes Academiae servet Deus. E P O ER A E i Aa aea a ACTA ET GESTA IN SENATU. 389 Die 29 m. Martii. Vir Consùůltissimus GrorGius GUILISLMUS VREEDE ; de- creto Regio d. d. 3 m. Februarii Jurisprudėntiae: Professor Ordinarius creatus, quum d. 26 m. Martii solenne jusjurandum praestitisset docendi munus suscepit habita oratione de Antonio Matthaeo, primo juris criminalis in Acad. Ultrajectina doctore. Die 1m. Aprilis diem obiit Vir Nobilissimus RupoLPnus GureLMUs JACOBUS VAN PABST TOT BINGERDEN , Collegio Curatorum Academiae Rheno- Trajectinae adscriptus , -cujus commodis tuendis per multos annos deditus fuit. In Viri desideratissimi locum deinde suffectus: est Vir Nobilissimus J. K. Baro vAN GOLSTEIN. Die 6 m. Aprilis.: Quum -graves excitatae essent sollicitudines de periculis Academicae institutioni imminentibus , Senatus, re explorata decrevit Libellum ad, Regem Augustissimum scribere, quo tam . publicae institutionis salus quam Academiarum incolumitas Tpsius curae tuenda commendaretur. Libellus in Senatus Academici conventu recitatus et probatus deinceps ad Regem missus est. Die 18 m. Maji. Quum Rex Gumos II civitatem Rheno-Trajectinam solenni. ritu viseret , Senatus Amplissimus , ;praceunte Viro Nobilis- simo: Barone: VAN DER CAPELLEN, Academiae Curatorum praeside , Regem adiit salutatum: cui salutationi Augustissimus Princeps benigne respondit et simul sollicitudinem nuper commotam exemit , ` affirmando, rumores de una Academiarum tollenda nuper sparsos pro vanis commentis esse habendos. AP, 1842. Die 17 m. Martii. Quum hoc die celebraretur Academiae Natalis , Rector -Magnificus JAcoBus CORNELIUS SWYGHUISEN GROENEWOUD magistra- tum deposuit habita solenni more oratione de Korano. Ed. Traj. ad Rhen. apud Bosch et Fil. 1842. 43 * 340 ACTA ET GESTA IN SENATU. Die 24m. Maji. Rescripto Ministri Regis Vir doctissimus Jens JENSEN Dóöpr, et Vir cultissimus James Vennıne renunciati sunt, prior Germanicarum , alter Anglicarum Litterarum Lectores. Die 7m. Septembris.: Ordo Medicorum cum Senatu communicat, se, lectis nuper editis Relationibus delectorum Virorum , quibus de re medica consultandi negotium a rege mandatum erat , in his nonnulla animadvertisse> quae medicarum artium institutioni noxia et plane improbanda judicaret, cum alia tum ea quae ad proprias medicinae Scholas condendas et medicorum examina per delectorum virorum collegia habenda spectarent. Quare Ordo Séhatui proponit, ut hac de re deliberet et judicium suum cum Ministro Rerum Internarum per litteras communicet. Senatus, cognitis rationibus, a Medicorum Ordine expositis, re deliberata, unanimi consensu judicavit, talia consilia, si rata forent , -< tam doctrinarum commodo quam Academiarum saluti obfutura : quare de Ordinis medicorum sententia , libellum hac de re ad Mi- nistrum scribi jubet. Qui libellus in Senatu d. 17 m. Octobris recitatus et. comprobatus, deinde ad Ministrum Rerum Internarum datus est. Die 15 m. Novembris diem stipréniüm obiit Vir Clar. HERMANNUS ARNT- zeNIUs, J. U. Dr. et Prof. emeritus, LXXVIII fere annos natus, quum per plurimos annos Academiam hanc tam animi candore quam doctrinae eruditione ornasset. j A°, 18483. i - Die 22 m. Martii. Quum allatus esset nuntius, funus Viri Nobilissimi Axton RerrsmarDI Farck in hanc urbem deduci ut sepulturae mandaretur, Senatus, memor excellentium illius Viri virtutum et meritorum in bonarum artium cultum et Academicam institutionem , exsequias ejus solėnni pompa prosequi statuit, quo moerorem suum et pium tanti Viri desiderium palam testificaretur. i Ar A N CEER EER E E A T T ACTA ET GESTA IN SENATU. 341 Die 24 m. Martii. Quum Academiae Natalis celebratio in hunc diem esset constituta, Rector Magnificus Gozewrnus Janus Lonca, C. J. Fiz., munus solenni ritu deposuit habita oratione de mentis animigue ad medicinam ngonæiðerg, artis et scientiae causa, publicam institutio- nem curantibus vehementer commendanda. Ed. Die 28 m. Martii communicatum est cum Senatu decretum Regis d.d. 15 m. Februarii, quo ‘Annales Academici et stipendia et certamina litteraria abrogata sunt. Cujus decreti nuntius Senatum magno affecit dolore, ratum quippe, id discentium studiis aeque atque Academiarum decori detrimento fore.. Quam ob rem convocato Senatu in d. 19 m. Aprilis habita deliberatione , placuit Libellum mitti ad Ministrum Rerum Internarum, quo Senatus Academici judicium hac de re modeste significaretur et Rex oraretur, ut ra- tiones, quae decreto illi obstare viderentur, benigne perpenderet. Collegae, quibus- id negotium mandatum est, litteras super hac re scriptas in Senatum tulerunt, -quae comprobatae et ad Ministrum datae sunt d. 21 m. Aprilis. Die 16 m. Junii. Decreto Regio Vir doctissimus ADOLPHUS STEPHANUS RUEB Astronomiae Lector est creatus. i Die 28 ejusdem mensis Vir Nobilissimus, Jomannzs' HenRICUs Baro vAN LynDeN A LunENBure, felicem tam ipsi quam Academiae celebravit diem, quo'completa erant quirique lustra, per quae Curatorum collegio adscriptus, Academiae commodis consuluerat. Quo die Professores pietatem suam erga venerandum senem cum gratulationi- bus declararunt, tum etiam existimationis suae monumentum pateram argenteam caelatam ei obtulerunt. His benivolentiae testimoniis Vir Nobilissimus liberaliter et splendide respondit , et simul favorem suum Academiae testatus est pretioso munere Bibliothecae donando. Die 8 m. Decembris Vir Clar. Perrus HarrTING, antehac in Athenaeo Franquerano Professor Ordinarius decreto Regio d. 25 m. Junii hujus Academiae Facultati Math. et Phil. Nat. adscriptus, Professor Extra- ordinarius, data fidei asseveratione in Senatum receptus est. 342 ACTA ET GESTA IN SENATU. A°. 1844. Die 1 m. Martii. Ad Senatum relatum est, complures e -diversis Ordini- bus Professores, quum persuasum sibi. haberent , certamina Litteraria non parum valere ad studiorum aemulationem alendam , optare ut certamina illa, nuper Regio decreto abrogata, in posterum Senatus Academici auspiciis et sumtibus restituerentur. Qua de re rogatis Senatorum sententiis visum est, id Senatus quidem nomine fieri minus consentaneum esse, ceterum singulis vel Professoribus vel Ordinibus liberum relinqui, quaestionibus et praemiis proprio sumtu propositis Cives Academicos ad certamina litteraria invitare. Die 26 m. Martii , Academiae Natali , Rector Magnificus CORNELIUS ÅDRIANUS Brresma munus deposuit habita solenni oratione de OQeconomiae ruralis studio in nostra patria nimis neglecto: Die 13 m. Octobris. Quum Laboratorium Chemicum nec amplum satis nec commodum esset, Amplissimus Curatorum rogatu Senatus urbis huic usui destinavit et Academiae concessit aedificium publicum, dictum Zeeuwenburgs Gasthuis, quod aedificium deinde Curatores Academicis sūmtibus Chemicorum in usum instruendum ornandum- que curarunt. Die 15 m. Novembris diem obiit Vir Clar. NrcoLAUS CORNELIUS DE FREMERY , Med. et Phil. Nat. Prof. emeritus, annos natus: LXXV, lugente Academia, cujus commodis per XXX paene annos indefesso labore inservierat. A’. 1845. Die 21 m. Januarii Vir doctissimus GurumæLmus WencKEBACH, prius in Academia militari Bredana Physices et Chemiae Lector, nuper decreto Regio d. d. 18 m. Octobris anni superioris Facultati Math. et Phil. Nat. Professor Extraordinarius adscriptus, praestito solenni jurejurando munus auspicatus est oratione habita de Matheseos in Academiis tradendae consilio et methodo. Ed. A E EAE R E S T E x f ; ACTA ET GESTA IN SENATU. 343 Die 20 m. Martii diem obiit Vir Clar. Jonannes FrEepERICUS Lupovrcus ScuröDER, Math. et Phil. Nat. Prof. annum LXXI" agens, et triste sui desiderium reliquit Academiae cui per XXX annos fuerat ornamento. Die 3m. Aprilis. Quum in hunc diem dilata esset Natalis. Academici celebratio, Rector Magnificus Hermannus Bouman magistratum deposuit habita solenni oratione gua instituta Academica , guae XVII seculo fuerunt in patria, cüm tis, guae nunc ibidem sunt, breviter comparantur, et memoria celebratur Friderici Sigism. Alewan- der, Nicolai Cornelii de Fremery, Joannis Friderici Lu- dovici Scåröder, Ed. Traj. ad Rhen. apud J. G. van Terveen et filium, 1845. Accedit annotatio litteraria. A°. 1846. Die 26 m. Martii, Academiae Natali, Rector Magnificus Grorerus Gur- LIELMUS VREEDE munus solenni more deposuit habita oratione de Juris publici in patria nostra studio theoretico. Ed. Die 26 m. Martii Viri Clarissimi Perrus Harrtine et' GurLeLmus WENCKE- BACH, in Facultate Math. et Phil. Nat. Professores Extraordinarii «decreto Regio d. d. 21 m. Januarii Ordinarii facti, in Senatu Amplissimo, alter fide religiosa data, alter praestito solenni jure- jurando , delatum sibi, munus susceperunt. Eodem die ScmröpERI, Viri desideratissimi imago picta a vidua defuncti Senatui Academico donata est; quod munus gratissimo animo acceptum et in Senaculo affixum est. Die 4m. Junii Vir doctissimus JoHANNESs ANDREAS MULDER, jam pridem decreto d. d. 23 m. Februarii 1841 Chirurgiae et Artis Obstetriciae Lector creatus et nune decreto Regio d. 14 m. Februarii Professor Extraordinarius Ordini Medicorum adscriptus, dato jurejurando mu- nus inchoavit habita oratione de conjungendis diversis artis me- dicae partibus, ratione habita studii, praweos, institutionis. Ed. 344 ACTA ET GESTA IN SENATU. Die 9m. Junii Vir Consultissimus CORNELIUS GUILIELMUS OPZOOMER , de- creto Regio d. 21 m. Januarii Professor Extraordinarius in Facultate Phil. theor. et Litt. hum. creatus, postquam solenne jusjurandum praestitit, munus auspicatus est oratione habita vernaculo sermone de philosophia hominem secum conciliante. (De Wijsbegeerte den mensch met zichzelven verzoenende.) Ed. Lugduni Batavorum apud Gebhard. ; A’. 1847. Die. 2 m. Januarii diem supremum obiit Vir Clar. Gurt. WENCKEBACH , Math. et Phil. Nat. Prof. Ord. juvenis ereptus Academiae, quae ex salubri ejus doctrina uberrimos fructus se percepturam confidebat. Die 25 m. Martii celebratus est Academiae Natalis, quo die Rector Magni- ficus Sımon Karsten munus deposuit habita solenni Oratione de cautione adhibenda in Veri indagatione. Ed. Traj. ad Rhen. apud ` Kemink et fil. 1847. Inest commemoratio V. Cl. WENCKEBACHII. Die 4m. Maji diem obiit Vir Clar. Jonannzes AnpDrEAs MurperRr, Med. Obst. et Chirurg. Prof. Extr. Academiae huic, quam liberali cura sibi devinxerat, immatura morte ereptus. Die 11 m. Septembris Vir Amplissimus JOHANNES GERARDUS SWELLENGREBEL, Curatorum collegio adscriptus, quum per 80 fere annos hoc munere cum maximo Academiae emolumento et justa omnium existimatione functus esset, rogatu suo ob provectam aetatem honorifice abdica- tus est, in ejusque locum suffectus Vir Amplissimus J. RAU VAN . GAMEREN, Curiae Provincialis in Gelria; Praeses Vicarius. Die 22 m. Octobris Rescripto Ministri Rerum Internarum Vir Humanissi- mus Jurrus Henricus Hiısern Litterarum Germanicarum Lector renuntiatus est. i Die 16 m. Novembris Vir doctissimus , CarIsropnorus Henricus DIDERICUS Buys Barror, jam pridem decreto Regio d. 13 m. Julii 1845 Mathematicorum Lector creatus, nuperrime autem decreto Regio d. d. 11. m. Septembris Facultati Matheseos et Phil. Natur. Pro- ACTA ET GESTA IN SENATU. 845 fessor Extraordinarius adscriptus, praestito jurejurando, munus ipsi delatum auspicatus est Oratione vernaculo sermone dicta de Rationis charactere mathesis disciplinae impressa. (Het Karakter der Rede uitgedrukt in de Wiskunde.) Ed. Roterodami apud H. A. Kramers, 1847. i A°. 1848. Die 28 m. Januarii Vir doctissimus Franciscus CornELIUS Donners, de- creto d. d. 15 m. Octobris Ai. 1847, Ordini Medicorum ‘Professor Extraordinarius adscriptus est, qui postquam d. 11 m. Decembris jusjurandum praestiterat, solennem auspicandi muneris gratia ora- tionem habuit patrio sermone dictam de vitae animalis harmonia certarum legem efigie. (De Harmonie van het dierlijk leven de Openbaring van Wetten.) Ed. Traj. ad Rhen. apud van der Post. Die 26 m. Martii, Academiae Natali, Rector Magnificus BERNARDUS FRAN- cıscus Sukirman magistratum solenni more deposuit habita oratione de emendanda artis salubris institutione academica , legis medicae in patria nostra ferendae fundamento praecipuo. Ed. Traj. ad Rhen. apud van der Post. 44 S'E RLE S L'E C PEU TEE IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA INDE A M. SEPTEMBRIS A*. 1840 USQUE AD FERIAS AESTIVAS A'. 1848- A PROFESSORIBUS ET LECTORIBUS HABITARUM. RECTORIBUS: Jano Apupa roks a 1840—1841. Jacobo CORNELIO SWYGHUISEN GROENEWOUD, . . . 1841—1842. Gozewrno Jano Lonca, Corn. Jan. Fi. ..... 1842—1843. CORNELIO ÅDRIANO BERGSMA. o. oaa socit 1843—1844. H BEMANNO BOUMAN., lie i s La ie er AEO 1844—1845. GEORGIO GUILIELMO VREEDE. ... s o.s s ooe. 1845—1846. SONE KARSTEN: O Na OIS a NOSI AEE TITA 1846—1847. BERNARDO FRANCISCO SUERMAN. ..ao snr ense. 1847—1848. IN FACULTATE MEDICA. Anatomiam docuit Physiologiam Anatomiam Pathologicam Dissectionibus cadaverum Anatomicis praefuit J. L. C. SCHROEDER VAN DER KOLK inde ab A°. 1840—1848. Pathologiam exposuit B. F. Sverman, inde ab A°. 1840—1848. Materiem Medicam. et praecipua Therapiae Generalis capita exposuit . G. J. Lonca, inde ab A°. 1840—1848. Pharmaciam et Pharmacologiam tradidit conjunctim G. J. Murper inde ab Anno 1840—1845; post separatim Pharmac. G. J.MuLDER et Pharmacolog. P. Harte, indeab A°®.1845—1848. Nosologiam et Therapiam. Specialem , G. J. Lonca, inde ab A°. 1840—1848. Exercitationes Clinicas in arte Medica , G. J. Lonce , inde ab A°, 1840—1848. -7A i a a SG D aar P E a a e a T, gta aa x A EEN E E EE E RE A pet kaa, Manas SERIES LECTIONUM. ` 347 Theoriam disciplinae Chirurgicae tradidit B. F. SUERMAN, inde ab ‘Institutionibus Clinicisinarte Chirurgica vacavitB.F.S ai A°.1840—1848. Historiam Chirurgiae docuit B. F. Sverman, ab A°. 1846—1847. Operationibus Chirurgicis praefuit ,} B. F. Suerman , inde ab A°. 1840—1841. l . A. MuLDeER , inde ab A°. 1841—1847. B. F. Sverman , inde ab A°. 1847—1848. Ophthalmiatriam et Otoiatriam tradidit , et Institutionibus Clinicis in artibus illis vacavit , J. A. MULDER, Materiam Chirurgicam mechanicam exposuit, inde ab A°. 1840—1847 , et deligandi exercitiis praefuit , Artis Obstetriciae theoriam exposuit, et Operationibus Obstetriciis praefuit , Institutionibus Obstetriciis practicis vacavit , Medicinam forensem tradidit N. C. ne -FremERY, inde ab A°. 1840—1845. et P. J. I. pe FrRemERY, inde ab A°. 1845—1848. Institutionibus Clinicis in Nosocomio militari vacavit F. S. ALEXANDER (Prof. Honorar.), inde ab 4A°, 1840—1843. : Historiam Mediinas tradidit F. S. ALEXANDER, inde ab A°. 1843—1844. vacante cathedra Doct. VAN GOUDOEVER. IN FACULTATE MATHESEOS ET PHILOSOPHIAE NATURALIS. Elementa Matheseos docuit J. F. L. SCHRÖDER, Stereometriam, Trigonometriam Sphaericam, Al- finde ab A°. 1840—1845. gebram Superiorem G. WENCKEBACH, Collocutiones de ratione docendi disciplinas{ inde ab A°. 1845—1847. Mathem. C. H. D. Burs BALLOT, Matheseos applicatae elementa inde ab A°. 1847—1848. Geometriam analyticamG.WENCKEBACH 1845—1847. Buys BALL.1847—1848. exposuit Mechanicam analyticam R. van Reres , inde ab A°. 1840—1848. Physices Mathematicae capita selecta Astronomiae primas notitias R. van REES, inde ab A°. 1840—1841. i 44 * Physicam Experimentalem i 348 SERIES LECTIONUM. Astronomiam theoreticam et practicam R. v. RErs , 1842—1848 , A. S. RuUEB ab A°. 1843—1848. Chemiam generalem applicatam ; tam organic. quam anorgan. G. J. MULDER inde ab A°. 1840—1848. Chemiam artibus adhibitam P., J. I. pe FremrRy inde ab A°. 1840—1848. Chemiam practicam (in Laboratorio) G. J. MurpeR inde ab A°. 1840—1848. Elementa theoriaè chemicae, G. J. MuLpER inde ab A°. 1845—1846, et C. H. D. Būrs Barror inde ab A’. 1846—1848. Chemiam analyticam , G. J. Murorr inde ab A°. 1842—1848. Chemiam physiologicam , G. J. MuLrprR inde ab A°. 1842—1846. Historiam chemicamVenenorum , G.J. (indeab A°.18483—1844. ” n „n : et Alimentorum, AA aei ab A°.1844—1846. Botanices et physiologiae plantarum elementa, Botanicam historiam plantarum medicinalium , E ANN pea inde ab A°. 1840—1848. Oeconomiam ruralem tradidit , | Excursionibus botanicis praefuit , Botanicam et Physiologiam plantarum tradidit J. Kors inde ab A°. 1840—1848. Zoologiam tradidit , G. kupe inde ab A°. 1840—1848. Anala } Tu.G. vaN LiDTH DE JEUDE inde ab A Mineralogiam et Geologiam , N. C. pe Fremery 1840—1845 , G. J. MULDER 1845—1846, et C. H. D. Burs Barror ab A°. 1846—1848. Oeconomiam ruralem (in Museoinstrum. rural.), J.Korsinde ab A°.1840—1848. : Histologiam et Organorum fabricam subtiliorem plantarum , P.H et Physiologiae Plantarum capita selecta exposuit ARTING inde ab Histologiam et Organorum fabricam subtiliorem normalem A°. 1844—1848.. et morbosam animalium , Astronomńiam popularem A. S. Ruzg, inde ab A°. 1843—1848. IN FACULTATE THEOLOGICA. a In Theologiam Naturalem s. Philosophiam de Deo: inquisivit et eam enar- ravit, H. Bouman inde ab A9. 1840—1848. E a a e a e N a RN SERIES LECTIONUM. 349 Historiam Theologiae Naturalis antiquam et recent. Hermeneuticen sacram | H. Bouman Criticen sacram inde ab A°. Nonnulla V. T. Carmina Hebraica et Vaticinia inter tt 1840—1848. Nonnullas N. T. Epistolas P Patristicam Historiam Ecclesiasticam Christ. Jus Ecclesiasticum Nederlandicum tradidit Disquisitionibus de Hist. Ecel. Christ. praefuit Repertorio de Ethic. Christ. et Hist. Eccl. et Dogm. vacavit Ethicam Christianam docuit H. J. ROYAARDS inde ab A°. 1840—1848. Theologiam Dogmaticam tradidit " Symbolicam, cum Theologia Biblica collatam Collocutiones de Theologia populari : H. E. VINKE Theologiam pastoralem tradidit inde ab Puerorum doctrinae Christ. initiis erudiendorum exercita-| A°., 1840—1848. tionem instituit Collocutiones de Catechesi Palatina inde ab Orationibus sacris H. BOUMAN A°. 1840—1848. Disputandi exerita- lprasfaerant alternatim; H.J.ROYAARDS tionibus (publice) lE E. VINKE IN FACULTATE JURIDICA. Jus Hodiernum Civile . ? Elementa rei Judiciariae (ab A°.1841) Encyclopaediam Juris Elementa Oeconomiae politicae J. R. pe BrRrurrys inde ab A°.1840—1848. r Institutiones Justiniani Historiam Juris Romani Doctrinam Pandectarum Exegeticas lectiones ab A°. 1840—1841. Jus Mercatorium ct Maritimum 1841—1848. A. C. Hortus inde ab A? 1840—1848. 350 - SERIES LECTIONUM. Historiam gentium Recentioram Politicam J. ÅCKERSDYCK , Statisticam Patriae et Universalem ; | inde ab Selecta Oeconomiae politicae imprimis practicae , capita JA°. 1840—1848. Jus Naturale l Jus Publicum et Gentium ; SAE: ; G.V i o, TAT Jas Critninale tradidit Y G. VREEDE inde ab A°. 1840—1848. Codicem Quaestionum Criminalium } IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET ; LITTERARUM HUMANIORUM. Doctrinam Moralem 1846—1848. Metaphysicen Historiam Philosophiae recentioris C. G. OPzoomER, ab A°, 1847—1848. Litteras Latinas docuit ) Antiquitatem Romanam A. VAN GOUDOEVER ab A°. 1840—1848. Exercitationes Oratorias moderatus est Logicam et Imm o Y F. L. SCHRÖDER 1840—1845. C. G. OPZOOMER Litteras Graecas Historiam Philosophiae (A°. 1841—1842) ' Antiquitatem Graecam S. KARSTEN Historiam Philosophiae Veteris (A°. 1846—1848) | inde ab Ą°; 1840—1848. Historiam Gentium Antiquarum Tnstitutiones Paedagogicas Historiam Medii aevi et Recentiorum temporum J. AckersDYCK A°.1840—1848. Litteras Hebraicas Antiquitatem Hebraïcam l . C. SWYGHUISEN GROENEWOUD A”, 1840—1848. Litteras Aramaeas , Arabicas i - Litteras Belgicas earumque Historiam Praecepta Styli bene Belgici L. G. VısscaeR inde ab 4°, 1840—1848. Historiam Patriae $ y i Antiquitatem Germanicam SERIES LECTIONUM. 351 Disputandi exercitationibus praefuerunt A. v. GOUDOEVER. vel S. KARSTEN inde ab A°. 1840—1848. Historiam Septentrionalem aut aliquam partem aliam Historiae vel Rhyth- micam, vel Grammaticam Graecam tradidit, vel etiam Latine loquendi exercitia instituit, Doct. G. Dornsrrren inde ab A°. 1840—1848. Linguae Germanicae Grammaticam et Historiam Litterarum interpretatus est J. H. Kocu A°. 1840—1841, J. J. Dopor A°?°. 1841—1848. Litteras Francicas tradidit G. C. VErENET inde ab A°. 1840—1846. Litteras Anglicas docuit J. VeNNING inde ab A°, 1842—1848. Piddiitotiarh artem. dowajé Don Fninon: indo dh A”; 18401848. NUMERUS ADOLESCENTIUM STUDIOSORUM IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA , INDE AB A”. 1840 USQUE AD Aw, 1848. IN FACULT. | 1840. | 1S41. | 1842. | 1843. | 1844. | 1845. | 1846. | 1847. 140.1./137.— |134. 4.141. 8.1150.11./149.11. : 88.3.| 74. 5.| 73. 5.| 72. 4.| 60. 2.| 54.— Juridica. : | 164. 1146; 8. 4. | 19. 4.| 18. 5.| 13. 5.| 14. 5.| 14: 2. 2, í; Medica. 113. |104. Literaria. 32. | 29. Mathemat.| 10. | 18. Theologic. | 115. |110. 18:1.) 16. 1.| 18.—]| 10. 2.| 8. 2| 56.2 i 106.2.|104. 3.104. 3.112. 1./113. 2.112. 4. i a s a a KSS D = 434. |402.14.| 373.8.1850.13.1342.17.|348.20.|345.22.|334.19. Numeris, secundo ordine ad annum 1841 et deinde positis, juvenes designantur , qui examinum subeundorum causa hujus Academiae studiosis adscripti sunt, quamvis alibi studia sua prosequantur. a LRE A TEN E S Va RA SARS "aa E e AEE E T E n a aaa a DOCTORES CREATI IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA INDE AB A°. 1840 AD Aw, 1848. A°®. 1840. Rrcrore JANO ACKERSDYCK. IN FACULTATE THEOLOGICA. d. 12 Junii. RupoLPnus CornrLIUS HENRICUS RöMER , ex urbe Oudewater , publ. def. Sp. hist. Th. de Gustavo I rerum S. in Suecia sec. 16 instaurutore. d. 22 Junii. Davıprs Grorcius EscHeR , Zwartslusa-Transisalanus , publice def. Spec. Theol. de: Calvino, librorum N. T. historicorum interprete. d. 23 Juniiz Jomannes Jacosus van OosTERZEE, Roterodamensis, publice def. Diss. Theol. de Jesu e virgine Maria nato. IN FACULTATE JURIDICA. d. 3 Aprilis. JonmannEs NıcoLAUS STELLINGWERFF SLAGT, Rheno-Traject. , privatim def. Spec. de Carcere civili. ! d. 8 Aprilis. A. A. Purman CRAMER ; privat. def. Spec. de Ususfructus natura. d.29 Aprilis. Cory. Joann. Kien Eurzmany , Goesa-Zelandus „privatim def. Diss. de divisione maleficiorum in crimina, delicta et leviora peccata. d. 15 Maji. Janus Laurentius RAm, Amstelodam. , publice def. Spec. de Ministerii publici origine in criminum causis, imprimis in patria nostra. d. 22 Maji. Jom. Henricus BEUCKER ANDREAE, Leovardiensis, publice def. Spec. de Origine Juris municipalis Frisiaci. d. 29 Maji. Gur. EnGELB. ENGELEN, Sneca-Frisius, privatim def. Diss. de Propositionibus Guilielmi IV. d. 30 Maji. Ger. Jac. van HasseLr , privat. def. Diss. de Actibus status civilis. d. 3 Junii. Perros Jac. Smırs, Neomago-Gelrus,; privatim: def, Spec. de Juribus foeminarum impr. seeundum Cod. Oiv. Neerland. i 45 X 354 DOCTORES GREATI. d. 17 Junii. ARN. ALB. GUIL. vAN WULEFTEN PALTHE, Oldenzaliensis, publice def. Diss. de causa in conventionibus. d. 238 Junii. Jac. Perrus POMPEJUS VAN ZUYLEN VAN NyevELT, Dordrac., privatim def. Spec. de Confessione in causis civilibus. - Henricus Maurimus vAn WreDE , Amstelodam., privatim def. Spec. de Emphyteusi. d. 25 Junii. Dax. Anorrnus CamrRLING HrLmoLT, Harlemensis, privatim def. Diss. Oeconomico-Politica de luboris divisione. Jan. Corn. ReeN. VAN DER Brut, Goesa-Zelandus, privatim def. Diss. de Usufructu, impr. secundum Cod. Civ. Neerland. d. 380 Junii. Barrus Post, Tiela-Gelrus, privatim def. Spec. de analogia ab interpretatione extensiva rite distinguenda, et diversis analogiae generibus, ratione juris criminalis. ' d. 3 Julii. Janus Bræruma Oosrne, Leovardiensis, privatim def. Diss. de modis acquirendi et amittendi usumfructum. d. 26 Octobris. Janus HenrIcus Srrærne, Ommensis, privatim def. Diss. de Deposito. d. 29 Octobris. Gurt. van Berkum Bysrersgos, privatim def. Diss. de pro- batione per testes in causis civilibus. ` d. 2 Nov. Henricus MacmmLsenN , Medioburgensis, privatim def. Spec. de Obligationibus , quae secundum Cod. Civ. Neerlandicum oriuntur ew factis illicitis. d. 18 Nov. ENGELB. GEORG. VINCENT. MAXIMIL. VAN DER PLAAT, Amstel., privatim def. Spec. de herede indigno. d. 24 Nov. GvIL. van DE Port, Harlemensis, privatim def. Diss. de causis, - ex quibus matrimonium impugnari potest. d. 25 Nov. Gur. Henr. Kromr, Zierizeanus, privatim def. Spec. de curatela secundum Jus NWeerlandicum. i d. 30 Nov. Berx. Anpr. RorLvINkK, ARN. Frit., Breedevoordia-Gelrus, privatim def. Diss. de Juribus usufructuarii. d. 5 Dec. Jomannes Kuyt, Geertruida-Montanus, privatim def. Diss. de Mandato. d. 22 Dec. Franciscus Marnus Roraarns, Rheno-Trajectinus, privatim def. Spec. de Servitutibus. DOGTORES GCGREATI. 355 1841. ' d. 16 Jan. Janus DipeRIcUS VAN DER Poor, privatim def. Diss. de Obli- gationibus alternativis. d. 29 Jan. Henr. Prrerum Marius CATO VAN INGEN, P, ` privatim def. Diss. de crimine piraticae. d.16 Febr. Car. Giss. Henr. Smits, Bhati Trajovtimiaa primitim def. Spec. de Obligationibus dividuis et individuis. d. 4 Martii. BARtTHOLDUS JAc. LINTELO DE GEER, Rheno-Trajectinus , publice def. Disp. Historico-Juridica , gua Novella CXVIII ex jure pristino explicatur. d. 24 Martii. AprIanus Guu. Car. Ariens, Venlonensis, privatim def. Diss. de Nuptiis, quae per procuratorem contrahuntur. IN FACULTATE MEDICA. 1840. 11 April. Jan. Barpus DomrrLING, Ziriczeanus, privatim def. Spec. de Varioloidibus et Vaccinae insitione. l Maji. WıuuesBrR. HENR. ADR. vAN ROERMUND, e pago Oss, privatim def. Diss. de Epilepsia. d. 4 Junii. Jac. Dıper. Sıwes. ROMBACH, Montfortensis, privatim def. Quaestionibus argumenti Obstetricii. d. 6 Junii. Henrıcus Janus Brorrs, Rheno-Trajectinus , privatim def. Quaestionibus argumenti Obstetricii. d. 25 Junii. Gurl. ZYLMANS, e pago Raamsdonk, def. privatim Diss. de Diabete Mellito. fi Pu A.27 Junii. Jom. Caspr. ANTON. TEN Bosc, privatim def. Diss. dé signis . eg lingua subjectivis. REGNERUS CHRISTOPH. GUIL. DE WoLFF vAN WESTERRODE, privatim def. Diss. Observationem de Cholelithis, per alvum ezcretis cum ad- juncta epicrisi, sistente. d. 30 Junii. J. H. KooLHAAS, e pago Amerongen, privatim def. Quaestio- nibus Chirurgicis. Jon. Bern. TE WELSCHER, e pago Lichtenvoorde, privatim def. Diss. Anatomico-Pathologica de quibusdam coli affectionibus. 454 356 DOCTORES CREATI d. 5 Nov. CaroLus Aveusrus LurerrT, Amstelodam., privatim def. Quaestionibus argumenti Chirurgici. d. 21 Nov. Nıc. Jon. DyK, e pago Oosterblokker, privatim def. Diss. de Rachitide. d. 26 Nov. Jac. Janus Danckerts, Amstelodam. , privatim def. Quaestio- nibus argumenti Obstetricii. d.28 Nov. Jomaynzs AnpREASs MuLDER, Rheno-Trajectinus , privatim def. Spec. inaug. de Strabismo, eiusque curandi ratione , impr. per Mysto- miam ocularem , observationibus probatam. 1841. : d. 24 Febr. EDUARDUS ANDR. CORN. SrEreNETTE, Cliviopolitanus, privatim def. Diss. Med. Chir. de Cheirarthrocace. d. 22 Martii. Lrororpus Lenman, Hildesheimensis, publice def. Diss. Pathologico-Medica de abscessibus hepatis. Jon. Corn. Henr. Brrost, Harlemensis, publice def. Disp. Anatomico- Pathologica de mutata ossium capitis forma a morbis cerebri: IN FACULTATE LITERARIA. 1840. d. 11 April. Joann. Herm. Kroon , Daventria-Transisalanus , privatim def. Diss. Geographico-Literar., gua continetur annotatio in Hannonis Periplum. d. 6 Junii. ANDREAS CoRrNEL. vAn HeusDE , Rheno-Trajectinus, privatim def. Diutribe in locum iaon: ataa moralis , guae est de consolatione apud Graecos. d. 2 Juli. Jurıus Gurr. Errcus ScausLeR , Rheno-Traject. , privatim def. Diss. continente Ænnotationem in septem capita priora libelli Plutarchei megt evnuiAæS. d. 6 Nov. Car. Ave. Xav. THEOPH. FREDER. SICHERER , Stuttgardiensis, privatim def. Diss. de Telchinibus. d. 10 Dec. Herm. Henr. Krmink , Rheno-Trajectinus, publice def. Com- mentatione de Carmine Deborae , quod legitur libri Jud. Cap. V. d.21 Dec. Janus Car. pe Wrır, Rheno-Trajectinus, publice def. Diss. de Demetrio Poliorcete. DOCTORES CREATI. 357 4°. 1841. Rectore JACOBO CORNELIO SWYGHUISEN GROENEWOUD. IN FACULTATE THEOLOGICA. d. 22 April. Rıxtınus ArNoLDUS SorTBROOD PrccarpT, Lugdunoó-Batavus, def. publice Disquis. de legislationis Mosaicae indole morati. d. 16 Junii. Jacosus Isaacus Dorpers, e pago Langerak, def. publice Spec. de Jesu in vitam reditu. IN FACULTATE JURIDICA. d.13 Maji. Nıcoravs FrepERICUs van NoorEN, e pago Lopik, privatim def. Spec. continente Commentationem ad Leg. XVIII Dig. de rebus creditis, et XXXVI de acguirendo rerum dominio. d.25 Maji. Janus Hexrcus Caan, Voorburgensis, privatim def. Spec. de Obligationibus sub conditione resolutiva. Marus Janus Caan, Voorburgensis, privatim def. Spec. de Emptio- nis venditionis natura. f d. 28 Maji. - Franciscus Lupovıcus van Ourmoorn, Rheno-Trajectinus, privatim def. Spec. de Jurejurando secundum Cod. Napol. et Cod. Neerl. d. 8 Junii. JANUS GUIL. CHRISTIAN. VAN VRYBERGHE, Ziericzea-Zelandus, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 12 Junii. Gurt. Jaco. vAN BRAKELL, Gelrus, privatim def. Spec. de Eremodicio. d.21 Junii. Josermus Epuarpus Nicot. Lesens, Mosae-Trajectinus, def. privatim Quaestionibus Juridicis inauguralibus. : d. 22 Junii. HvusERrTUs Josermus Francscus ScuierreR, Ruremundensis , def. publice Specimine de Sponsalibus. d. 23 Junii. GERARDUS ÅDRIAN. DE RAaaDT, e pago Barendrecht, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. Axrtonius RosrrtUs van BEL, Flessinga-Zelandus, def. priv. Quaest. d. 26 Junii. Frepericus Lupovicus Anruine, Indo-Batavus, def. priva- . tim Quaestionibus Juridicis inauguralibus. 358 DOCTORES CREATI. d. 28 Junii. Jacosus Everardus van Nes van MEERKERK , Rheno-Traject., def. privatim Spec. de revocandis donationibus. Henricus Janus RarbtT, Almeloa Transisalanus, def. privatim Quae- stionibus inauguralibus. Jurus PHILIPPUS JACOBUS ÅDRIANUS VAN ZUYLEN VAN NYEVELT, Luxemburgensis, def. -privatim Quaest. inauguralibus. d. 30 Junii. Justus CORNELIUS PETRUS VAN HEECKEREN VAN BRAND- SENBURG, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. Eyso pe Wexnort van Sytzama , Frisius, def. privatim Spec. de Jure _ suffragandi in Frisia. d. 2 Oct. Carstanus Perrus Henny, Noviomagus , def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. d. 4 Oct. HuseRTUs SAssEN, Sylvaduc. , def. priv. Quaest. Jurid. inaug. d. 8 Oct. Gur. RarrarD, Noviomagus, def. priv. Quaest. Jurid. inaug. d. 15 Oct. Francisc. Jurrius Jom. van Eysınea, Leovardia-Frisius, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. d. 80 Oct. ANDREAS CORN. VAN HEUSDE, Rheno-Trajectinus, def. privatim Spec. de lege Poetelia Papiria. d. 1 Nov. Tuomas van Dam van IsseLT, Rheno-Trajectinus, def. privat. Quaest. Jurid. inauguralibus. d. 5 Nov. Joannres Cock BLommorr, Hagan. , def. priv. Quaest. Jur. inaug. d. 6 Dec. Jacosus CAroLUS FREDERICUS VAN HEERDT, Gur. FIL, Soera- bayensis, def. privatim Quaest. Jurid. inaug. d. 18 Dec. CurstIanus GuUIL. Joannes ErntstuS VAN BanvereN , Harlem. , def. privatim Quaest: Jurid. inaug. d. 20 Dec. SamvEL Surro, Monasteriensis, def. priv. Quaest. Jurid. inaug. 1842. l d.18 Febr. Wyxannus WinrerswyK KurscH, Leovardensis, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus: d. 16 Mart. FrepeRicus Lupovrous RamBonneT, Francisci Fin., Cam- pensis, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. 1841. IN FACULTATE MEDICA. d. 3 Maji. Grr. Scuovren ,ex pago Puyffelijk , def. priv. Diss. de Blephantiasi. DOCTORES CREATI. 359 d. 25 Maji. Nıcotaus Jomannes Dyx, ex pago Oosterblokker, def. priv. Quaest. argumenti Obstetricii. i d. 19 Junii. Samuen DosseLAER DE Winn, Medioburgensis, def. privatim Spec. de Ascite. d. 25 Junii. Perrus Boopr, Roterod. , def. priv. Spec. de rabie canina. d. 1 Julii. BrerNarDus Joannes Scmor, Culenburgensis, def. publice . Spec. de tussi convulsiva. d. 2 Julii. ApDoLPmUs Norst van pEr Voort, Zwollanus, def. privatim Spec. exhib. pathologiam medullae spinalis. d. 29 Nov. BERNARDUS HENRICUS CORNELIUS DE Bonr , Isalastadio-Batavus, def. publice Spec. Acad. de solutione salis culinaris in spiritu vini Gallico , remedio hodie celebrato. d. 21 Dec. Jomannes FERDINANDUS JACOBUS VAN LAER, ex pago Zeyst, def. privatim Spec.. de structura capillorum humanorum, observationibus miscroscopicis illustrata. 1842. d. 19 Jan. Perrus Boopr, Roterod. , def. priv. Quaest. argumenti obstetricii. d. 22 Jan. Jomannes BERNARDUS TE WELSCHER, ex pago Lichtenvoorde , def. privatim Quaest. argumenti obstetricii. d. 28 Febr. Turoporus CarIsTIANUs vAN Erven Dorens, Amstelodam., def. publice Spec. Acad. de Hydrope. IN FACULTATE LITERARIA. 1841. d. 1 Maji. Lupovıcus Coopman, Mosäe-Trajectinus, def. privatim Diss. de Timone Misanthropo. d. 3 Maji. Wovurzerus Henricus van HarpensERGH, Rheno-Trajectinus , def. privatim Disput. de. Gelone Syracusarum tyranno. d. 17 Maji. Mara Marruarus von Baumnaver, Brugis natus, def. publ. Spec. de Aristotelis vi in Ciceronis scriptis. d. 1 Julii. Aprıanus Mres, Roterodamensis, def. publ. Spec. de Luciani studiis et scriptis juvenilibus. d. 21 Dec. Henricus GasrwL Römer, Rheno-Trajectinus, def. publ. Spec. de Consulum Romanorum auctoritate libera republica. 360 ` DOCTORES GREATE. A°. 1842. Recrore GOZEWINO JANO LONCQ. IN FACULTATE JURIDICA. d. 18 Martii. Janus AREND GoprERD DE Vos van SrerNwrk, Drentinns, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. Jacosus Anne GrortHE, Rheno-Traject., def. priv. Quaest. Jur: inaug, d. 28 April. GıssertTus Cazmus Gorpon, Arnhemiensis, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. d. 6 Junii. CaroLus FREDERICUS WESSELMAN , Helmondanus, def. priv. Quaest. Jurid. inauguralibus. FLORENTIUS Joannes NıcoLaus IeNatTius QUIRINUS VAN HAGENS, e pago Nuland in Brab. Septentr. , def. privat. Quaest. Jur. inaug., d. 7 Junii. JACOBUS JOHANNES VAN ÅNGELBEEK, Indo-Batavus, def. priv. Quaest. Jurid. inauguralibus. Carorus Erza van Tricur, Drusiburgensis, def. privatim Quaest. Juridicis inauguralibus, j d. 14 Junii. Jacosus pes TomsrE, e pago Vucht, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. Nıcoraus Turoporus Jacosus vAN EvERDINGEN, Tiela-Gelrus, def. privatim Quaest. Jurid. inanguralibus. d. 18 Junii. Euverxrus Gustavus Borsses, Noviomagensis, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus: d.20 Junii. HENRICUS CONRADUS CONSTANTINUS VAN DER VOORDT PIECK , Tiela-Gelrus, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. d. 25 Junii. Janus ScmmmeL , Vespensis , def. Quaest. Jur. inaug. (privat.) Joannes Jacosus Borman , Leovardia-Frisius , def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. d. 27 Junii. Gum. ADOLPH. VAN IEvEREN, Elburgensis , def: Quaest. Jurid. inauguralibus (privatim). d. 30 Junii. Aroysīius Bernardus RercERs, e pago Ulft, def. privatim Quaestionibus Jurid. inauguralibus. DOCTORES CREATI. 361 d. 15 Octob. AbpRIANUS Turoporus Lupovıcus METELERKAMP, Delfensis, def. privatim Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 12 Nov. GurueLmus Puorxix Vis, Medioburgensis , def. privatim Quaest. Juridicis inauguralibus. l d. 11 Dec. Henricus Wiırnrimus Mers, Roterodamensis, def. privatim Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d.12 Dec. Eras CarIsTIANUS VERMEULEN, Bommelia-Gelrus, def. priv- Quaestionibus Juridicis inauguralibus. 1848. -= à-19 Jan. Perrus Franciscus van Coors, Ravesteniensis, def. privatim Quaestionibus Juridicis inauguralibus. ' d. 15 Martii. Joannes LamgBERTUS Henricus Royen, Harlemensis, def. Quaestionibus Juridicis inanguralibus. CAROLUS GUILIELMUS EmILIUS CATHARINUS DE GEER, Harlemensis. IN FACULTATE MEDICA. 1842. d. 19 Mart. Perrus pe Vey , Roterodamensis, privatim def. Diss. Chirurgico- Medica, exhib.. res fracturae tibiae et fibulae historias. Hermannus Jacogus RorLvink , Bredevoordia-Gelrus , priv. def. Diss. - Chir.-Med. , exh. Teleangiectaseos notionem et curam , observ. illustratam. Joannes BERNARDUS TE WELSCHER, ex pago Lichtenvoorde, Med. et Art. Obst. Doct., def. privatim Quaest. argumenti Chirurgici. d. 6 Aprilis. Jomannes Orro ConrAapus van WEsEL, e pago Westbroek, def. Spec. Med. de rubore in cadavere. d. 21 Aprilis. Jomannes Henr. Hrrengyk , Hornanus, def. Spec. Med. `- de Gastromalacia. d. 22 Aprilis. ConsrantıNus DE Borpes , Amstelodamensis, publice def. Spec. Med. de emphysemate pulmonum vesiculari. d. 15 Junii. ADRIANUS VAN DER STEEN, e pago Maaren, def. Spec. Med. de hydrocephalo acuto, contin. observationes duas. i d: 16 Junii. Aporrmus FreEDERICUS Henk. pE LesPINasse, Delphensis, def. privatim Spec. Med. de vasis novis pseudo-memöranarum tam arte- riosis et venosis, quam lymphaticis. 46 862 DOCTORES CREATI d. 16 Junii. Lrororpus Lenman, Hildesheimensis, def. privatim Quaest. argumenti Obstetricii. d. 20 Junii. ANTHONIUS LuyrTEN, e pago Lekkerkerk, def. Quaest. argumenti Chirurgici (privatim). d. 21 Junii. Henricus Gur. GIsBERT. SmıDt, Drusiburgensis, def. priv. Spec. Med. de Peritonitide. d. 28 Junii. Jacosus Joannes HerrerscHy, ex oppido Klundert, def. privatim Spec. de irritatione Spinali in genere atque de plethora abdominali frequentissima ipsius causa, casu morbi illustrata. d.29 Junii. Anrmaontos Lurren, e pago Lekkerk. , def. Quaest. argum. Obstet. d. 380 Junii. Joannes ANDREAS MuLDeR , Rheno-Traject. , ex decreto Senatus d. 27 hujus mensis lato honoris causa- Chirurgiae Doct. ; Idem eodem modo Artis Obstetriciae Doct.. : Perrus Booprt, Roterod., def. privatim Quaest. argumenti Chirurgici. d. 1 Julii. Josermus HusrrTus van Rorr, Sylva-Ducensis, def. privat. Spec. sist. Observationes anatomico-pathologicas de Variolis. d. 2 Julii. FreperIcus van Doorn, Rheno-Trajectinus, def. privat. Spec. exh. Observationes de Carcinomate labii inferioris. ; d. 15 Oct. Perrus pe Vey, Roterodam., def. Quaest. argumenti Obstetricii. d.28 Nov. BErNARDUS MARTZELLER, Capellensis, def. privatim Quaest. argumenti Obstetricii. d. 17 Dec. ÅDRIANUS VAN DER STEEN, e pago Maaren, def. privatim Quaest. argumenti Obstetricii. d. 22 Dee. Janus Jacosus Homoer, e pago Scherpenzeel, def. privatim Spec. Acad. de Dementia. 1843. ; d. 2 Febr.. Lupovrcus Josermus DE Jonem, Amstelodamensis, def. priv. Spec. de tribus Olei Jecoris Aselli speciebus. Hermanus Jacogus Rorrvink, Bredevordia-Gelrus, def. privatim Quaest. argumenti Obstetricii. d. 13 Martii. Perrus Lupovrcus pe Muynck Brever, Ysendyko-Zelandus, publice. def. Spec. Med. de morbo maculoso haemorrhagico Werlhofii. d.16 Martii. Janus CASPARUS VAN DER Voort, Rheno-Trajectinus, privat. def. Spec. Med. de pathogenesi emollitionis. DOCTORES CREATL 3683 d. 17 Martii. Joannrs Erīsa MESTINGH, Hattemia-Gelrus , privatim def. Spec. Međ. de Melaena. d. 18 Martii. JANUS VAN DER PANT, Rhënofiüjeiikies ilatini def. Spec. Med. de Hydrope pectoris. d. 22 Martii. Antonius MarrtıNus Korrre, Zottwitziensis Silesius, def. ~- pūblice Spec. Med. de emolumentis, guae redundant in universam medicinam practicam ex studio anatomiae pathologicae. i ! IN FACULTATE PHILOSOPHICA. 1842. d.23 Junii. FreprRIcUs GurLmwLmus CaristIanus Krecke, Rheno-Traj., def. privátim Spec. de Photometris. IN FACULTATE LITTERARIA. d. 15 April. DıprerIcus TerrsTRA, Groninganus, def. Quaestionibus lite- < rariis privatim de Populo, de Kenatu, de Rege, de Interregibus. anti- quissimis reipublicae Romanae temporibus. L d. 20 Maji. Cornrirus Henricus Guruermus Lamers, Keppelo-Gelrus , def. privatim Disp. Historico-Litt. de Francisci Petrarchae vita : moribus, in bonas literas meritis. d. 2 Julii. Janus rer Kure, ex urbe Enschedé, def. privatim Spec. contin. Q. Höratii Flacci Tibri primi satiram primam, eiusque inter- pretationem familiarem. A°. 1843. Recrore CORNELIO ADRIANO BERGSMA. IN FACULTATE JURIDICA. d. 9 Maji. Gurumumus van TeyLINeEN, Roterodamensis, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. d. 8 Junii. Lupovıcúūs Josepnus Isaacus VERENET, Amstelodamensis, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. 46* 364 DOCTORES CREATI. d. 10 Junii. ABRrAHAMUS NICOLAUS JANUS VAN DE PoLL, Zaandamo-Hol- landus, def. priv. Quaest. Jurid. ' d. 19 Junii. Janus Jacosus van LeruweN J"., Rheno-Trajectinus, privatim def. Diss. Historico-Jurid. de damno reo absoluto illato cum privatim tum publice resarciendo. # d. 20 Junii. JACOBUS ANNE vAN HEECKEREN TOT MOLEKATEN, Arnhem., def. privat. Quaest. Jurid. d. 21 Junii. Jomannzs Erza CaroLus van Lervwen, Elburgensis, def. privatim Quaest. Jurid. Jacosus Karrer, Zwollanus, def. privat. Diss. de rei vindicatione in rebus mercatoris. d. 24 Junii. Sreranus van NeELLESTEYN , Darthuziensis, def. privatim ` Quaest. Juridicis. Janus vAN TiıennovEN, Ameidensis, def. privatim Quaest. Jurid. d. 26 Junii. Axnronrus BackER, Amstel., publ. def. Spec. de varia ratione , qua in praecipuis Germaniae civitatibus populi eliguntur mandatarii. Herm. CuristaNnus Heprman, HENR. GER. Fil., Norda-Frisius orientalis, def. privatim Quaest. Jurid. d. 27 Junii. Janus GurueLmus van Loon, Amstel., def. priv. Quaest. Jur. NıcoLaus LAMBERTUS KyNrrnorsrt, Assenensis , def. priv. Quaest. Jurid. d. 380 Junii. Perrus Fonrein , Franequera-Frisius, def. priv. Quaest. Jurid. d. 1 Julii. Perrus Simron Noyon, Harlinga-Frisius, def. priv. Quaest. Jurid. d. 3 Oct. MATTHIAS MARGARETHUS VAN AscH vAN WYCK; Eia, def. privatim Quaest. Jurid. d. 6 Oct. Marra Marruarus BAummavrR, Brugis natus, -päbliss def. - Diss. de morte voluntaria. d. 10 Oct. AxnrTtonrus CaroLus Diperrcus PeLs RycxKxen, Bredanus, def. privatim Quaest. Jurid. d. 21 Oct. Franciscus Henricus ERNESTUS SCHUSLER , Phnao PRS def. privatim Quaest. Jurid. d. 30 Oct. ArreNTIUS Franciscus CoRN. PHAFF, Naaa def. privatim Quaest. Jurid. d. 23 Nov. Jurus Pinner, Pennensis (Magni Duc. Posnaniae), def. priv. Quaest. Jurid. DOCTORES CREATI 365 d.23 Nov. Dıv.: Ġıss. Rrrrz, Juris Doct. in hac Acad. itemque Juris utriusque D”, Universitatis Abredonensis, Supremae Curiae in India Batava Senator, honoris caussa: Juris utriusque Doctor. d. 24 Nov. Perrus Jacosus van perge MeruLen, Rheno-Trajectinus, def. privatim Quaest. Jurid. d. 28 Nov. MaAvurITIUS GERARDUS VAN HENGELAAR, Rheno-Trajectinns , def. privatim Quaest. Jurid. l d. 2 Dec. CAROLUS BENTINCK VAN SCHOONHETEN, € pago Banlto:eihaisaki, def. privatim Quaest.. Jurid. . d. 16 Dec. Jacosus EnuarDus DE Mey van Arkemane, Roterodamensis, def. privatim Quaest. Jurid. i d. 20 Dec. Mermarpus FrepeRICUS LANTSHEER, Medioburgo-Zelandus , publice def. Diss. de rebus a Laurentio Petro van de Spiegel i in Zelandia gestis et scriptis. 1844. d. 31 Jan. PETRUS ÅNNAERUS BLOEMERS I IRANON def. priv. Quaest. Jur. j IN FACULTATE MEDICA. 1843. “ d. 30 Martii. ARNOLDUS ANNE HENRICUS aig Rheno-Traject., publice def. Diss. de signis graviditatis. © &31 Martii Janus Bakker, e pago Broek in Waterland, privatim def. Diss. Pathologica, exhib. Observat. fragilit. ossium. d. 7 Maji.. CorNrLIuUs MARINUS VAN DER SanDE Lacoste, e pago Wer- kendam, privatim def. Spec. Med. de Osteogenesis progressu, defen- sioni corporis infantis , durante partu egregie accommodato. d. 8 Maji. Thomas TEMPLEMAN VAN DER HorveN, Roterodamensis, privatim def. Diss. Physiol. Pathol. de causis freguentiae convulsionum in infantibus. d. 22 Junii. DıprrIcus Hermannus van LeruwEN, Rheno-Trajectinus , publice def. Diss. exhib. Žodiernam aneurysmatum doctrinam. Nıcoraus Bernardus DonkeRsLooT, Daventriensis, privatim def. Diss. exhib. casum plethorae: insolitae. d-26 Junii. PEerrUs JOSEPHUS ADRIAN. HUB. VERMEULEN, Sylva-Ducensis , privatim def. Diss. de Cephalalgia. 366 DOCTORES CREATI. d.27 Junii. Nıcouaus Losry van Troostengure pe Bruyn, Bonne Tubantinus, privatim def. Diss. de Asphyæia Neonatorum. d. 29 Junii. Perrus Janus KraamwinkeL, Rheno-Trajectinus, def. pe, Spec. Pathol.-Chirurg., exhib.: Observ. Verrucae Cancros. d. 29 Sept. Tımon Henricus BLom Coster, Alcmariensis, privatim def. Spec. Pathol. de natura febris intermittentis. d. 23 Oct. ApoLrmus FreD. HENR. DE LESPINASSE, Delphensis, def. Quaest. argumenti Obstetricii. d. 24 Oct. AryorDus Anne Henr. SUYCK, Po Ta def. Quaest. argumenti Obstetricii. d. 8 Dec. AprIaNus RomEYN, e pago Zevenhuizen, publice def. Spec. de praecipuis gravidarum morbis. d. 20 Dec. FreprerIcus van Doorn, Rheno-Trajectinus, def. Quaest. argumenti Obstetricii. . : ; d.22 Dec. Jom. EVERHARDUS VAN DER TrAPrEN, Haganus, privatim def. Spec. de Cafea: Henricus THEODORUS VAN DER Scurorrr, Rheno-Traject., privatim def. Spec. de funiculi umbilicalis ligatura. 1844. d. 3 Febr. Janus Jacosus Homorrt, e pago Scherpenzeel, def. Quaest. argumenti Obstetricii. d: 6 Febr. Janus Casrarus van per Voorr, Rheno-Trajectinus, def. Quaest. argumenti Obstetricii. q. 18 Febr. Joannes Erza Mestnem, Hattema-Gelrus $ def. Quaest. argumenti Obstetricii. 1843. IN FACULTATE PHILOSOPHICA. d. 25 Nov. PETRUS JOANNES VAN KERCKHÒFF, Roterodamensis, def. priv. ‘Diss: Chem. de Balaena. IN FACULTATE LITERARIA. f d. 2 Maji. Armīitrwvs Janus Gurummimus BAvmnmaveER, Bruxellensis, def. Commentatione Philosophico-Liter. in librum, qui inter Hi ti ewstat negt púsiog võðgónov. (Publice.) Ẹ: DOCTORES CREATI. 367 d. 2 Maji. Epuarpus Henricus BaummaveR, Bruxellensis, publice def. Spec. contin. sententias veterum philosophorum Graecorum de visu, lumine et coloribus. d. 5 Maji. Perrus JAcoBus VERMEULEN, e pago Zeist, Senatus d. 2 hujus mensis habiti decreto honoris caussa Phil. Theor. Mag. et Litt. Hum. Doct. d.28 Juńii. Prerrus Smron Noyon, Harlinga-Frisius, privatim def. Disq. Historico-Liter. de Colberto. d. 29 Junii. Jacosus ANNE GROTHE, Rheno-Trajectinus , privatim def. Diss. de Socrate Aristophanis. d. 380 Junii. Janus Henricus GrLavn, Culemburgensis, publice def. Diss. Lit. contin. Commentationem Pindaricam. d. 1 Julii. Marrtınus Aprianus pe Jonem, Roterodamensis, publice def. Diss. de T. Quinctio Flaminino. du i Perrus FonrtEIN, Franequera-Frisius, rii def. Disp. Hist.-Antiquaria de Provinciis Romanorum. 1844. - d. 8. Febr. Lupovrcus CaroLus Evetniws ScnusteR, Rheno-Trajectinus , def. privatim Spec. contin. Z. Annaei Senecae Apocolocyntosin denuo recensitam et annotatione illustratam. d. 18 Mart. JOANNES GERARDUS HENRICUS SWELLENGREBEL , Rheno-Traject. , ` publice def. Diss. exhib. Veterum de Elementis placita. A”, 1844. p pease HERMANNO BOUMAN. IN FACULTATE THEOLOGICA. . 1845. t d. 3 Febr. Joannrs Henricus pE GREET, Lugduno-Batavus, publice def. Disput. exegetica inaug. de Fpist. Pauli ad Roman. Cap. V. Dect. 1—11. IN FACULTATE JURIDICA. 1844. q.25 April. Janus HENRICUS GILQUIN , onii privatim def. - Thesibus Jurid. inaug. - 368 DOCTORES CREATI d. 29 April. Henrıcus GABRIEL Römer, Rheno-Trajectinus, publice def. Spec. Jur. maritimi de Derelictione , guae Asphalismate contracto fieri solet. d. 5 Junii. Carorus Uxrricus van DER Murten, Zutphaniensis, def. privatim Quaest. Jurid. inauguralibus. d. 15 Junii. Jusrmus Henricus van Genner, Haganus, def. privatim Disq. Hist.-Jurid. inaug. de cautione in re criminali a reo praestanda. d. 19 Junii. Janus Laurentius Nerveu, Rheno-Trajectinus, privatim def. Quaest. Jurid. inaugur. d. 27 Junii. Hueco FERDINANDUS VAN ZUYLEN VAN NysvELT, Harlemensis, privatim def. Spec. Juris publ. inaug. de Rospitio militari. d. 18 Sept. JOANNES DE JONGE VAN ZWYNSBERGEN, e pago Helvoirt, def. - privatim Thesibus Jurid. inaug. d. 20 Sept. Jacosus Saromo Hymans, Tiela-Gelrus, privatim def. Quaest. Jurid. inaug. i d. 8 Oct. LaļmBERTUS FreDERICUS BALLOT, Roterodamensis , jiivótiin def. Thesibus Jurid. inaug. d. 29 Oct. AnNnrToNIUs ADOLPHUS DIDERICUS Nauro; Bruxellensis, def. privatim Thesibus Jurid. inaug. d. 1 Nov. Jacosus PAavLUS VAN DER Bır, Goesa-Zelandus, def. privat. Thesibus Jurid. inaug. d. 6 Nov. Gurt. FreD. HENR. VAN WASBENAER Tor CarwycK, Neoma- gensis, def. privatim Thesibus Jurid. inaug. Gurr. Franciscus EwaLpus SrrerINe , Tielensis , privatim def. Thesibus Jurid. inaug. d. 29 Nov. CornrLIus Henricus Srork, Oldenzaliensis, def. privatim - Thesibus Jurid. inaug. d. 14 Dec. Moses Wyneaarn, Mosae-Trajectinus, def. privatim Spec. cont. Observationes nonnullas de legibus et edictis, quae in Ducatu Lim- burgensi vigent. IN FACULTATE MEDICA. d. 29 Martii.. Janus Jacosus HomorT, e pago Scherpenzeel, privatim def. Quaest. argumenti Chirurgici. O UNS E T o Ee eA DOCTORES CREATI 369 d. 29 Martii. BERNARDUS MARTZELLER , Capellensis , privatim def. Quaest. argumenti Chirurgici. l d. 29 April. NīIcoLraus LOBRY VAN TROOSTENBURG DE Bruyn, Bonne- Tubantinus, privatim def. Quaest. argumenti Obstetricii. d. 9 Maji. Joannrs RuyssENArRS, Septemmontanus, privatim def. Diss. Anat.-Pathol. de Nephritidis et Lithogenesis quibusdam momentis, renum subtiliori fabrica illustratis. d. 21 Maji. Arxnorpus Anne Henricus Surck, Rheno-Trajectinus, def. privat. Quaest. argumenti Chirurgici. d. 30 Maji. Henrıcus Perrus van HAL, Bergensis ad Zomam , def. privat. Quaest. argumenti Chirurgici. d. 10 Junii. Hermannus Janus FRERIKS, ex pago Aalten, def. privatim Quaest. argumenti Obstetric. d. 26 Junii. Henrıcus Turoporus vAN DER Somrorrr, Rheno-Traject., def. privatim Quaest. argumenti Obstetricii. d. 28 Junii. LroroLrpus FRANC. GULIELM. vAN Coorm, Ravensteinensis, def. privat. Diss. de Apoplexia sanguinea. d. 29 Junii. Franocrscus Henricus Josernus DE Lane, ex pago Hilvaren- beek , priv. def. Diss. Med.-Pract. de Hydrothorace et Hydrope Pericardii. d. 17 Oct. HERMANNUS GUILIELMUS TER HAAR, Amstelodamensis, def. privatim Diss. exhib. Pathologiam Urethritidis blennorrhoicae. d. 2 Nov. Perrys Lupovicus pe Muynck Brever, Ysendyko-Zelandus , def. privatim Quaest. argumenti Óbstetricii. d. 17 Dec. GERARDUS CornELIUS BurcERNOUT, Roterodamensis, def. privat. Diss. de Rheumatismo acuto. d. 21 Dec. Nıcoraus Domınıcus Scumir, Luxemburgensis, privatim def. Diss. Med. inaugurali de Phrenitide acuta adultorum. 1845. d. 27 Jan. Nıcotaus Jomannrs Dyx, e pago Oosterblokker, def. privatim Quaest. argumenti Obstetricii. ‘d. 1 April. Frepericus van Doorn, Rheno-Trajectinus, privatim def. Quaest. argumenti Chirurgici. d. 2 April. Franciscus KuyrER, e pago Baarn, privatim def. Quaest. argumenti Chirurgici. 4q 370 DOCTORES CREATI. IN FACULTATE PHILOSOPHICA. 1844. d. 28 Junii. EpuarDpus Henricus von BAUMHAUER, Bruxellensis, def. publice Spec. Meteorologico-Chemico de ortu lapidum meteoricorum , annexis duorum lapidum analysibus chemicis. d. 29 Junii. CurIstoru. Henricus DıpeRIcus Burs BALLOT, e pago Kloe- - tingen-Zelandus , def. publ. Disq. Phys. inaug. de Synaphia et Prosaphia. IN FACULTATE LITERARIA. d. 29 Mart. Franciscus vAN CAPPELLE, Amstelodamensis, publice def. Diss. Historico-Liter. de Cleomene JIT Lacedaemoniorum rege. d. 28 Junii. Tnroporvs CAROLUS MATTHAEUS VON BAUMHAUER, Bruxell. , publice def. Disp. Lit. qua examinatur, guam vim Sophistue habuerint Athenis ad aetatis suae disciplinam, mores ac studia immutanda. A”, 1845. Recrore GEORGIO GUILIELMO VREEDE. IN FACULTATE JURIDICA. d. 30 April. HERMANNUS ÅNNARUS CORNELIUS METELERKAMP , Delphensis , privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. i d. 9 Maji. Maxmītranus JacosBvs LEONARDUS TAETS VAN AMERONGEN van RenswovupE , Rheno-Trajectinus , privat. def. Thesibus Jurid. inaug. d. 24 Maji. Guruımus Hermannus Baro VAN PABST-BINGERDEN , Haganus, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 5 Junii. Perrus Franciscus AnTONIUS KETELAAR, Arnhemiensis, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 12 Jmii. SALomo Jupe Comen, Wespensis, privatim def. Quaest. Juridicis inauguralibus. ý d. 13 Junii. EvtRmARDUS TmrornILUS Corsòn ABERsON , Doticomo-Gelrus , privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 14 Junii. GurmeLmus ÅRrNoLDUS RorLvINk, Wintersvico-Gelrus, privat. def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. - J ai A h É a n A AE R E a R N A a A T G uaea a a ai DOCTORES CREATI. 371 d.1l4 Junii. Hermannus Joannes RiıerseRG, Zwollanus, ccris “def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 16 Junii. Hermannus WarterR, Amstelodamensis, privatim def. Qüaest. Juridicis inaugnralibus. d. 20 Junii. GurmeLmus HENRICUS SURINGAR , Leovardia-Frisius, def. priv. Spec. Historico-Jurid. quo inquiritur, guatenus delinguenti liceat laki tiam recusare. : d. 21 Junii. Perrus PAULUS VAN GELRE VAN VRYBERGHE, Zierizeanus , privatim def. Qùaestionibus Juridicis inanguralibus. d. 24 Junii. Lupovicus GUILIELMUS ARNOLDUS SrRATENUS, Haganus, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 25 Junii. Janus MINNEMA VAN HAERSMA DE Wira, Leovardiensis, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 26 Junii. Janus RerynanDbus Corver Hoort, Amstelod., publice def. Spec. contin. Commentarium in Art. 92 leg. de re judiciati. Isaacus CornzrLIUs Kors, Amstel., priv. def. Quaest. Jurid. inaug. d. 27 Junii. Henrrcus MARINUS Baiiiniinor; e pago Charis, def. privat. à Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 26 Sept. Henricus ALEXANDER van Dyx, Amstelodamensis, def. priv. Spec. Juris gentium de collegiis archithalassicis. GISBERTUS VAN OosTERWYK, Amstol., priv. def. Quaest. Jurid. inaug. d. 2 Oct. LamsrERtUs Joannes RietBeRG, Zwøllanus, priv. def. Quaest. Jurid. inaugur. d. 4 Oct. EaBERTUS LINTELO DE GERR, Rheno-Trajectinus , privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 17 Oct. ADRIANUS JOANNES GUILL. CoRNETS DE Groot, Indo-Batavus, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 1 Nov. Gurt. Corn. Car. EvERTSEN DE Jonee, Haganus, publice def. Disp. de delictis contra Rempublicam admissis, ac praecipue de horum maleficiorum conatu. d: 12 Nov. RupoLPHUSs WERNERUS DETHARDUS HEYLIGERS, RhetiosPrajécti, ' privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 28 Nov. Lupovıcus Gerardus Bouricius, Leovardia-Frisius , def. priv. Quaestionibus Juridicis. inauguralibus. 47* 372 DOCTORES CREATI. d. 3 Dec. DırpeRIcUs Janus GUIL. VAN HEECKEREN VAN BRANDSENBURG, Rheno-Trajectinus, privatim def. Quaestionibus. Jurid. inauguralibus. d: 10 Dec. Janus Lupovicus BERNARDUS DE Murat, Sylva-Ducensis, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 13 Dec. GUILIELMUS FRANCISCUS VAN HERZEELE, Haganus, privat. def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. d. 17 Dec. CHRISTIANUS JOANNES VAN BERESTEYN, Sylva-Ducensis, priv. def. Spec. Hist.-Jur. inaug. de Jurisdictione cum. civili frii criminali Scahinorum Sylva-Ducensium. d.22 Dec. Perrus LeENsnorK vAN Kerkwyxk, Goesa-Zelandus ,„ priv. def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. Janus Henricus FLORENTIUS VAN EWYCK, Haganus, privatim def. Spec. de primordiis Concilii Status, a Carolo V ordinati. THEODORUS CORN. ARNOLDUS VAN Cırrers, Indo-Batavus, priv. def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. 1846. d. 21 Febr. Janus Carorvs pe Wir, Rheno-Trajectinus, privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. i d. 7 Martii. Avevstınus NıcoLAUs BARTHOLOMAEUS VAN MELSEN, Mosae- Trajectinus , privatim def. Quaestionibus Juridicis inauguralibus. -~ IN FACULTATE MEDICA. 1845. í d. 30 April. Joannes RursseNarRs , Septemmontanus , privatim def. Quaest. argumenti Obstetricii. ; d: 14 Maji. Gurmtmus Boscm, Amstelodamensis, nuperrime publicà -auctoritate Indiae Orient. Neerland. Medicis militar. praefectus honoris caussa et Med. et Chirurg. Doct. ; d. 10 Junii. Armus Janus GuIL. von BAumHAUER, Bruxellensis, publ. def. Spec. Toxolog.-Med. de Venenis irritantibus anorganicis. d.27 Junii. HENRICUS THEODORUS VAN DER ScHurorrr, Rheno-Trajectin., privatim def. Quaest. argumenti Chirurgici. d. 3 Julii. CaroLus Lronarpus Joannes BacKER, e pago. Jutphaas, privatim def. Diss. de structura subtiliori hepatis sani et morbosi. DOCTORES CREATI. 373 d. 1S 8ept. GrrarDuUs JosePmHUs TELJER, e pago Bergschenhoek, def. priv. Diss. exhib. ġinas istorias acutae mentis alienationis feliciter curatae. d. 4 Oct. Conrapus CaroLus Joannes DE RIDDER, e pago Wamel, Gelrus, privatim def. Diss. de Syringitide. d. 8 Oct. Joannes AnrtonIius GorDBLoED, Med. Doct., privatim def. Quaest. argumenti Obstetricii. : d. 14 Oct. Gurt. Nicot. Koopman, ex urbe Montfoort, privatim def. Diss. Med.-Chir. de virtute medica foliorum Juglandis regiae in Serophulosi. d. 21 Nov. Antonius Tuomas Winker , Vianensis , priv. def. Diss. Anat.- Path. de Hyperaemia et Phlogosi medullae spinalis eiusque membranarum. d. 24 Nov. Tmon Henricus Brom Coster, Med. Doct., privatim def. Quaest. argumenti Obstetricii. d. 28 Nov. Dıpercus Hermannus van Leruwen, Med. Doct., privatim def. Quaest. argumenti Obstetricii. d. 8 Dec. Lupovıcus CurRISTIANUS VAN GoupotvER , Rheno-Trajectinus, privatim def. Diss. de necessitate repetendi Variolae Vaccinae insi- tionem, Varioloidibus probata. d. 20 Dec. Epvarpus Ramunpus Joannes Orren, Drusiburgensis, priv. def. Diss. cont. Ginas istorias abscessuum ortu eiusque causis. Janus Danm Corn. Trrsınem, Rheno-Trajectinus, priv. def. Diss, Hist.-Chir. de meritis Jacobi van der Haar circa Cogarthrocacen. GoruorrEDUS DıpeRIćUS ScuröDeErR, Rheno-Trajectinus, def. Diss. de Tuberculorum in pulmonibus ortu eiusgue causis. 'd.22 Dec. DıprRICUS Hermannus van Leruwen, Rheno-Traj., Med. et Art. Obst. Doct., privatim def. Quaest. argumenti Chirurgici. Joannis Henricus Mentz, Leovardia-Frisius, privatim def. Diss. de Chlorosi. ; ABRAHAM ArEND Dorn Srmren, Rheno-Trajectinus, privatim def. Diss. sistente duos casus clinicos morborum cordis. Tmoxn Henricus Brom Coster, Med. et Art. Obst. Doct., privatim def. Quaest. argumenti Chirurgici. i 1846. d. 10 Febr. Janus CAsraRus vAN DER Voort, Med. et Art. Obst. Doct., privatim def. Quaest, argumenti Chirurgici. 814 DOCTORES GREATI. Ja IN FACULTATE PHILOSOPHICA. 1845. - d. 28 Junii. Jonmannes Curistianus Barror, Roterodamensis, privatim def. Diss. de laetaminibus anorganicis. 1846. d.24 Martii- GurueLmus Smaastn, Haganus, priv. def. Spec. Phys.-Math. de aequilibrio dynamico Hlectricitatis in plano et in spatio. Y IN FACULTATE LITERARIA. 1845. d. 27 Junii. Corxnrrus Marnus Francken, Mudanus, publice def. Disp. Crit. de Antiguarum Aeschyli iuterpretationum ad genuinam lectionem restituendam usu et auctoritate. : d. 24 Sept. DıperIcus HenrIcus HornesBrEK Hissink , Daventriensis , priv. def. Spec. contin. Animadversiones crit. in Platonis aliquot dialogos. A°, 1846. Recrorse SIMONE KARSTEN. IN FACULTATE THEOLOGICA. d. 8 Oct. GERARDUS JoannEs VINKE, e- pago Jutphaas, S. S. Antistes in vico Hoevelaken , publ. def. Diss. de Christi , e cruce pendentis , vocibus. d.21 Dec. Perrus DıperIcUs Scnouw Santvoort, Sylva-Ducensis, S. S. Antistes in vico Bennekom , publice def. Diss. de Oratione, a Petro Apostolo, narrante Lucá Act. TI. 14—36., habita. 1847. i , d. 21 Jan. Freperrcus Constans van peN Ham, Roterodamensis, S. S. Antistes in vico Veenendaal, publice def. Diss. exponente doctrinam de Veteri Novogue Testamento in Epist. ad Hebr. exhibitam. IN FACULTATE JURIDICA. 1846. - d. 5 Junii. JoANNES VAN VOORTHUYSEN, e pago Vreeland, privatim def. Thesibus Jurid. inaug. nal E m a ap R a DINEE ENS R A DOCTORES CREATI. 375 d. 8 Junii. Janus EveraRDus van Loenen, Rheno-Traj., priv. def. Disq. Hist.- Jur. de testium fide in inquisitione praeviá criminali jurejurando firmandá. d. 30 Junii. Marinus Boxiracius Guir. pes Tomse, e pago Helvoirt E (Brab. Sept.) , privatim def. Thesibus Jurid. inaugur. = d 1 Julii Marmarus Samur Perros PABST , areen ‘def. F privatim Thesibus Jurid. inaugur. = d -83 Juli. Janus Isaacus Brania; Zutphan., priv. def. Thes. Jur. inaug. - ArxoLDUs JosePuus Turoporus HouBERTUS vAN DEN Berem. Rura- mundanus, privatim def. Thesibus Jurid. inaugur. d. 4 Julii. Gum. Danmt Franciscus Scmas, Haganus, privatim def. Thesibus Jurid. inaugur. i Justus De Beyer, Neomagensis, privatim def. Quaest. Juridicis. d.25 Sept. Gur. RıcmarDus Borr , Roterodamensis, privatim def: Spec. Juris Gentium imaug. de dominio Gentium aguatico. d.. 1 Oct. Franciscus JOSEPHUS ALEXANDER STEFFENS, Limburgo-Hors- tensis, privatim def. FThesibus Jurid. inaugur. d.2} Nov. Lupovıcus GERARDUS GreEvE, Rheno-Trajectinus, privatim def. Diss. de conatu partus abacti. d 2 Dec Jacosus Lypras van RerDeE, Rheno-Trajectinus, privatim def. Spec. Hist.-Jurid. inaug. quo inquiritur, guaenam sint principia , quibus leges Venatoriae olim fundatae sint hodiegue innitantur. d. 22 Dec. CornrLIUS PAvLUs Hoynck vAN PAPENDRECHT, Gertrudimon- tanus, privatim def. Thesibus Jurid. inaugur. i Perrus GrraRrDuUs PauvLus van RADEN, Medioburgensis, privatim def. Spec. contin. Quaestiones de differentiis Falsi et Stellionatus. IN FACULTATE MEDICA. d. 7 Maji. Hermannus Gurmiermus ter Haar, Med. Doct, privatim ; def. Quaest. argumenti Obstetricii. = d. 29 Maji. Perrus Lupovicus DE MuynNK Pivar) Yzendyko-Zelandus , Med. et Art. Obst. Doct., privatim def. Quaest. argum. Chirurgici. d. 1 Julii. Armus Janus Guruermus von BAUMmHAUER, Bruxellensis , Phil. Theor. Mag. Litt. Hum et Med. Doct., privatim def. Quaest. argumenti Obstetricii. i 376 DOCTORES CREATI. d. 2 Julii. GuræLmus Joannes Kuyrers, Amstelodamensis, privatim def. Spec. exhib. casum strangulationis intestinorum internae. d. 3 Julii. Joannzs CaroLus PLorm, e pago Gulpen , Limburg. , priv. def. Spec. de signis quae praebet percussio in tuberculosi pulmonum incipiente. d. 6 Nov. Gurumtmus Corn. van pe Werx, e pago Erp, Med. Doct., def. privatim Quaest. argumenti Obstetricüi. gerti d. 25 Nov. Janus Dani CornrLius Trrsinen , Med. Doct., Rheno-Traj. , privatim def. Quaest. argumenti Obstetrici. Franciscus SrBAsTIANUS Berkman, Ruramundanus, Med. et Art. Obst. Doct., privatim def. Quaest. argumenti Chirurgici. d. 28 Nov. GurmLmus Nıcoraus Koorman, ex urbe Montfoort, Med. Doct, privatim def. Quaest. argumenti Obstetricii. 1847. - d. 15 Mart. CremeNs Lens, Rheno-Trajectinus, privatim def. Diss. Med. Obstetr. de pelvi rachitica eiusque effectu in partu, cum observationibus. d. 19 Martii. AEMILIUS JANUS GUILIELMUS VON BAUMHAVER , Bruxellensis, Phil. Theor. Mag. Litt. Hum., Med. et Art. Obstetriciae Doct., priv: def. Quaest. argumenti Chirurgici. d. 24 Martii. Arus Aprann, Horna-Westfrisius, def. Diss. Anatom. de subtiliori pulmonum structura. ` IN FACULTATE PHILOSOPHICA. 1846. d. 2 Julii. MARrGARETUS CorNELIUS VERLOREN , Rheno-Trajectinus, def. privatim Disp. gua tractatur caput Theoriae Chemiae de corporum chemicorum organicorum constitutione. 1847. d. 22 Martii. Janus HenrICUSs SrEmIeEwEG, e pago Nootdorp, priv. def. Diss. de Fluidorum facultate conducendi fluxum electricum. IN FACULTATE LITERARIA. 1846. d. 13 Junii. Isaacus Dorn Szrwren, Rheno-Trajectinus, privatim def. Diss. de Sex. Pompejo Magno Cn. Magni F. DOCTORES CREATI. 377 A°: 1847. Recrore M. BERNARDO FRANCISCO SUERMAN. IN FACULTATE THEOLOGICA. d. 5 Maji. Henricus Curistranus Miuures , V. D. Minister apud Luthera- norum Euangelicorum coetum in urbe Trajectina , nuperrime nominatus Theol. Prof. in Seminario illorum, quod Amstelodami est, honoris caussa Theol. Doct. IN FACULTATE JURIDICA. d. 3 Maji. Joannes HUYDECOPER vAN MAARSSEVEEN , def. privatim Spec. sist. guaedam de historia et theoria mandati in regiminis forma repraesentativa. ; ` d. 15 Maji. CornrLIus JacoBus ARNOLDUS DEN Tex, Amstelodamensis, publice def. Diss. de causis criminum. d. 23 Junii. BrrNarpus EnceLBERTUS RoELVINK , Bredevordia-Gelrus , def. privatim Spec. contin. Quaestiones ex jure hereditario desumtas. d. 24 Junii. CornrLus Grorerus HoocEveEn, Rheno-Trajectinus, privat. def. Thesibus Juridicis inauguralibus. d. 26 -Junii SIMON JOANNES ANTONIUS “VAN: WALCHEREN, Schiedamensis , def. privatim Spec. contin. Quaestiones Juris Civilis et Criminalis. Lupovicus CaroLus Desiperrus van Dyx, Harlemensis , def. privat. Spec. Polit.-Jurid. contin. Historiam inquisitionis in delicta a Prae- Jfectis et oficialibus in India cum Orientali tum Occidentali commissa. Jacogus MARIUS ADRIANUS MARTINI VAN GEFrEN, Sylvaducensis , privatim def. Thesibus Juridicis inaugurálibus. - d. 1 Juli. Frepericus Lupovicus RamgonneT, Zutphaniensis, def. priv. Spec. de iis quae recentiori aetate circa decimarum abrogationem acta sunt. Henricus Anronrus VAN RAPPARD, Zutphaniensis, def. privatim Disq. de excusatione testimonium dicendi in judiciis , eorum gui propter munus , professionem vel legitimam necessitudinem arcanorum sunt depositari. 48 318 DOCTORES CREATI. d. 2 Julii. Perrus JANUS. GERLACHUS VERBEEK, e pago Loon op Zand, def. privatim Disq. Hist.-Jur. de Fide in causis criminalibus testibus , qui dicuntur , famosis; habenda. i OSCAR VAN DEN BrErG, e Padang in insula Sumatra, Indo-Batavus , def. privatim Thesibus Jurid: d. 30 Oct. Jomannes Perrus Varutant, Amstelodamensis, def. privatim Spec. de Cassatione qualis Senatui supremo: competit. Janus Rink, Tiela-Gelrus, privatim def. Thesibus Jurid. d. 1 Nov. GumIeLmus CHRISTIANUS ÅLBARDA, €x pago Marrem-Frisius, def. privatim Thesibus Jurid. i d. 11 Dec. Ery. FreeneRicus Jacosus WeerrTs , Arnhemiensis , def. privatim propositionibus Juridicis. 1848. d. 2 Febr. AUGUSTUS ÅDRIANUS ALEXANDER BESIER, Samaranga-Indus, privatim def. Spec. de Juris Placeti historia in Belgio. d. 15 Martii. Hermannus Bosscua, Haganus, def. publ. Spec. Hist.-Polit. de Tnstitutionis procuratione ex antiquissimo jure publico in patria nostra. IN FACULTATE MEDICA. 1847. d. 8 Maji. Lupovrcus CHRISTIANUS VAN GouDoEvER, Rheno-Trajectinus, Med. Doct., privatim. def. Quaest. Obstetriciis. d. 22 Junii. Carorus Lronarpus Joannrs Bacxer, Med. Doct., Rheno- Trajectinus, privatim def. Quaest. argumenti Obstetricüi. d. 30 Junii. CORNELIUS VAN Es VAN DEN ANDEL, ex pago Ameide, priv. def. Diss. Med. de Fndocarditide acuta. d. 3 Julii. Jomannes Hissink Janssen, Med. milit. secundi Ord, medi- cinam in Schola med. militari, quae Trajecti ad Rhenum est, docens, honoris caussa Med. Doctor. d. 19 Oct., Askamamus ArEND Dorn SereN, Rheno-Trajectinus, Med, Doct., privatim def. Quaest. argumenti Obstetricü. d.23 Oct. Janus Bruns, Tiela-Gelrus, privatim def. Diss. de Diarrhoea. d.21 Dec. Gummrmus Henricus Karreyn, e pago Bodegraven , def. privatim Diss. de Ietero calculoso. A i aa a aa k a A rroak y DOCTORES CREATI. 379 d.22 Dee. : Janus Prins Visser, e pago Sliedrecht, def. priv. Diss, exhib. Casus selectos morborum medullae spinalis in Nosocom. Academ. observutos. Marınus Imans, Goudanus, def. privatim Spec. Med.-Chir. de Para- centhese Thoracis. ` 1848. d. 14 Jan. Franciscus SrBastianus Hermus, Med. Doct., privatim def. Quaest. argumenti . Chirurgici. d. 4 Febr. Tuomas TEMPLEMAN van DER Horvex, Med. Doct., privatim def. Thesibus argumenti Obstetricii. d. 19 Febr. Jurus Jacosus Jupa, Surinamensis, def. priv. Diss. exhib. Tres casus morborum cordis organicorum in Nosocomio Academ. observatos. d. 29 Febr. Grrarpus Joannes Boopr, Roterodamensis, privatim def. Spec. de Pyelitide et Pyelo-Nephritide. d.18 Martii. AprīANus vAN pEr Kors, Amstelodamensis , privatim def. Spec. de partu arte praematuro. d. 24 Martii. GurueLmus Jogannes FreneRIcus Nuyens , ex pago Avenhom , privatim def. Diss. de Gastritide Chronica. - IN FACULTATE PHILOSOPHICA. 1847. d. Maji. JOHANNES GERARDUS HENRICUS SWELLENGREBEL, Rheno-Traj. ; privatim dèf. Diss. Mathen. de guibusdam curvarum afinitatibus. d. 30 Junii. Perrus Frepericys Henricus Fromsere, Amstelodamensis , privatim. def. Spec. Physiol.-Chem. de Connevione inter plantarum vitam et- partes constituentes. IN FACULTATE LITERARIA. d: 13 Aug. :Perrus QosrerBAaAN , Rheno-Trajectinus, def. privatim Spec. M. Acci Plauti Mostellaria , editionis Bipontin. novissime recognitae et emendatae Ai. 1788, cum Codice Manuscripto Leidensi collata. 4937 NOMINA PROFESSORUM ET LECTORUM, QUL ANNO MDCCCXLVIII—MDCCCXLIX IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA DOCENDI MUNUS OBIERUNT. IN FACULTATE MATHESEOS ET PHILOS. NATURALIS. J. KOPS (Emeritus). P. J. I. DE FREMERY (Feætraordinarius). TH. G. VAN LIDTH DE JEUDE. G. J. MULDER, R. VAN REES. P. HARTING. C. A. BERGSMA. i C. H. D. BUYS BALLOT (Eetraordin.). IN FACULTATE THEOLOGICA. H. BOUMAN. H. E. VINKE. H. J. ROYAARDS. IN FACULTATE JURIDICA: A. C. HOLTIUS. ; B. J. LINTELO DE GEER (Eætraordin.). J. ACKERSDYCK. T VAN HALT: G. W. VREEDE. ; IN FACULTATE PHILOS. THEOR. ET LITT, HUM. A. VAN GOUDOEVER. S. KARSTEN. J. C. SWYGHUISEN GROENEWOUD. C. W. OPZOOMER (Feætraordinarius). L. G. VISSCHER. IN FACULTATE MEDICA. B. F. SUERMAN. G. J. LONCQ, CORN. JAN. F. J. J. WOLTERBEEK (meritus). F. ©. DONDERS (Fætraordinarius). J. L. C. SCHROEDER VAN DER KOLK. E.J. W. VON BAUMHAUER (Feætraord.). LECTORES. Antiquarum Litt. G. DORN SEIFFEN. Linguae Anglicae J. VENNING. Linguae Germanicae J. H. HISGEN. Astronomiae A, S. RUEB. 0 PETRI JOHANNIS ISAACI ne FREMERY ORATIO DE JANO KOPSIO EJUSQUE IN PATRIAM MERITIS, HABITA PUBLICE DIE XXIV MENSIS MAJI ANNI 1849, CUM FESTUM ACADEMIAE ANNIVERSARIUM CELEBRARET. ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE CURATORES, VIRI AMPLISSIMI! VARIARUM DISCIPLINARUM PROFESSORES! COLLEGAE UT PLU- RIMUM CONJUNCTISSIMI! LECTOR PERITISSIME! QUI IN REGNO BELGICO VEL CIVITATE TRAJECTINA, VEL RE- BUS ADMINISTRANDIS, VEL JUSTITIA TUENDA, VEL QUAVIS AUCTORITATE ESTIS CONSPICU1L, VIRI AMPLISSIMI,- GRAVIS- SIMI, HONORATISSIMI! ARTIUM DOCTRINARUMQUE DOCTORES, VIRI DOCTISSIMI, CON- SULTISSIMI! DIVINORUM ORACULORUM INTERPRETES, VIRI MAXIME VENE- RANDI! STUDIOSAE JUVENTUTIS CORONA! HUJUS ACADEMIAE CIVES, COMMILITONES EXOPTATISSIMI! VOS OMNES DENIQUE, QUI AD HANC SOLENNITATEM CONFLU- XERITIS, CIVES, HOSPITES, AUDITORES EXOPTATISSIMI! Est insolita certe dies qua hoc anno anniversarium Academiae festum celebrandi mihi incumbit oficium. Ad illud celebrandum omnia jam erant parata, quum de repente ad nos tristissimus pervenit nuntius de aegrotante graviter dilectissimo Rege Gurumo IT. Paulo post etiam gravius Aca- demia totusque pòpulus luxit, quum dilectissimi principis mors nobis nun- tiaretur. Quis unquam universum populum singulosque cives magis vidit lugentesP. Quis non graviter commovebatur , animo reputans, quae et quanta patria defuncto debuerit, qui plus semel libertatem ejus et incolu- mitatem armis defendisset et suo sanguine esset: tutatus, qui ab uno quo- que diligebatur, cui: patriae salute nil fuit carius. 384 P. J. L oe FREMERY In tali luctu festum diem celebrare dedecori fuisset, nec vero animi ad solennia celebranda parati. In aliud igitur tempus deferri debuit Acade- miae natalis celebratio, quamquam designato ab augustissimo Rege Rectori munus a me erat tradendum traditumque fuit. Jam illa mihi officii superest pars qua ex Academica lege declarem, quae huic Universitati, me rectore, aut prospera aut: adversa acciderunt. Praeter haec vero quae lex praescribit, -vult insuper: consuetudo ut qui magistratum Academicum sunt deposituri verba faciant de argumento aliquo, disciplinae , quam in lectionibus tractare soleant, consentaneo. Nullus vestrum dubitet, A. A. quin in animo habeam ‚hac hora me et legi et. consuetudini accommodare,- sed simal -persuasum sibi habeat, me diu anxium haesisse, quodnam argumentum dignum censeri posset de quo in hoc clarissimorum virorum conventu verba facere auderem. Varia jam in censum venere argumenta, quorum singula suis premi difficultatibus videbantur; tamen ex illis aliquod eligendum mihi fuisset nisi et temporis opportunitas et grati animi sensus et. in defunctum p jussisset non de re, sed de persona dicere. Ineunte enim hoc anno conjunctissimus . vobis. omnibus collega mihique carissimus Korsıus nobis est ereptus, qui post longam senectutem et post utilissimos labores honorifico fruebatur otio. Qui Korsrum cognoverunt, uno animo consentient, multum illi patriam debere, qui indeféssis laboribus conatus est rem rusticam amplificare , et certis fundamentis, e physicis petitis disciplinis, superstruere. Prae- terea inter felicissimos botanices cultores in patria jure censetur ejusque nomen cum db indigenis tum a peregrinis praedicatur. Quapropter nec ab hoc loco neque a mea persona, qui pèr'triginta fere annos firmis benivolentiae vincùlis cum eo jungebar, alienum duzi, si hacce hora dicerem de Jano Kopsio ejusque in patriam meritis. © Antequam autem ‘de eximio viro verba faciam, hoc sciatis velim, A. A. pleraque quae de- eo sum dicturus, ‘esse deprompta‘ ex autobiographia , quam nobis: reliquit, quaeque ideo majoris mihi videtur pretii, quia hac omnia continentur , quae ipsius publica: munera spectant, additis rationibus quae ipsius laboribus ansam dederunt.: Quare de iis iquāe Korsro contige- rint aut quae perfecerit ipse, jam ‘talem habemus: auctorem cui magis e a e a A T ORATIO. : 385 credere licet quam ei, qui ex minus certis fontibus haurire coactus ejus vitam scribere tentasset. Natus est Korsrus die sexto mensis Martii , anni millesimi septingente- simi sexagesimi quinti, Amstelodami , ubi pater Jacosgus degebat mercaturae operam : navans. Mater erat HıLLeGONDA ScHoTVANGER, filia doctissimi Janı ScHorvancER, in Teleobaptistarum coetu Amstelodamensi, qui Noachi ab arca nomen habebat, antistitis. Ab avo Janr nomen Koprsro datum. Ex octo liberis ipsius parentibus natis, ille fuit. quintus et cum sorore Marra post aliquot annos solus superstes. — In prima jam pueritia matrem amisit, quare pater secundas iniit nuptias, añno millesimo septin- gentesimo septuagesimo secundo, cum ELısAaBETHA AuprovIxn, Francicae origenis muliere. - Illud vero matrimonium jam post undecim menses dura diremit mors, cum brevi post Korsi pater morbo correptus e vita discessit. Ita nòvem annos natus patre matreque erat orbatus. Ne tamen praematuram parentum mortem Korsro nocuisse dicamus. Noverca egregia videtur fuisse femina , quae Janum proprii instar filii (quos non habebat) dilexit, omnemque curam in educatione Janr et MARIAE posuit. Affines illius Harlemi degebant, quare, Amstelodamo relicto, ini hanc se contulit urbem, ut ibi facilius liberorum educationi operam dare posset. j ; ; Amstelodami institutio Korsīr talis fuit, qualis eo tempore esse solebat. In schola Francica dicta variarum artium elementa, neque accurate addidicit. Annus vero millesimus septingentesimus septuagesimus sextus KoPsro memorabilis fuit. Cum aliis enim adolescentibus commercium habens , . inter hos prae caeteris amicitiam coluit cum AprRIANO Loosses Perri Frnio, qui unus in paucis ante hos quadraginta annos contulit ad colendas inter nostrates litteras patrias. Quamvis ille Korsrum aetate quatuor anno- rum superabat, tamen inter illos exstitit intimum commercium , quod utilis- simos tulit fructus. Nimirum cum Aprraxo alii erant adolescentes et juvenes discendi amantissimi, qui patrias praesertim litteras colebant, reli- quas, in his etiam classicas, non negligebant: imo recitandis et agendis principum tragicorum et comicorum nostratium fabulis delectabantur. Quae institutio eam ‘bene dicendi facultatem juveni dedit, qua excelluit in posterum semper Korsrus. 49 386 P. J. L ve FREMERY Itaque tam ardenter ad tractandas litteras ducebatur, ut sibi proponeret se totum his dare, quamvis hoc propositum minime tutorum votis nec opinioni respondebat, qui rem mercatoriam illi‘ plus. emolumenti allaturam esse censebant. At ille omnem lucri spem scientiae aequirendae desiderio post- ponebat, nec desiit precari, donec illi concessum esset Gymnasium Harle- - mense adire. Gymnasium illud prae caeteris, qualia eo jiao erant, non excellebat. Vix enim in superioribus classibus ad antiquorum scriptorum mentem per- cipiendam juvenum animi applicabantur; quare illa institutio non ita Kopsro placuit, ut se litteris Latinis ac Graecis simili ardore ac patriis litteris daret.. Graecae linguae vix ulla opera dabatur. Hoc jam tempore juvenis naturae cognoscendae studio, botanices prae- sertim, se teneri sentiebat, cujus rei peculiaris causa fuit. Celeberrimus nimirum botanices Professor Davo GortERUS, anno millesimo septingen- tesimo septuagesimo quinto vel sexto, per aliquot tempus Harlemi degebat, ibique lectiones botanices nonnullis coepit habere juvenibus. Quamvis Korsīr tenera aetas non sinebat, ut ipse hac institutione uteretur, tamen ex iis, quae hac de re ab amicissimo Lousses accepit, tanto botanices ardore flagrabat, ut ipse jam plantas colligere, siccare et determinare in- ciperet. Ab eo tempore naturae studium semper carissimum ei permansit. Quantopere sehis studiis devinctum sentiret, patet ex oratiuncula quam pronuntiavit, cum a Gymnasio anno MDCCLXXXI discederet, de Contem- platione naturae , cujus ipse auctor fuit. Relicto Gymnasio totum se naturae studiis dare desiderasset, si aliqua fuisset exspectatio, ut hac ratione suis prospicere posset commodis. Quod tamen vix fieri posse videbatur, cum Korso, ut uni e Teleobaptistarum coetu, nulla occasio concederetur publicum obtinendi munus, ut quae solis coetus Reformatorum sectatoribus paterent. Itaque ad studium Theologiae se contulit. ; Ad haec studia colenda iis: qui antistitum munere fungi apud Teleo- baptistas optarent, unica patebat via, Seminarium‘ adire, quod Amstẹlo- dami erat: j i i Seminarii hujus institutio: tum nec numèro doctorum nec fama gaudebat: Unus erat et diversarum disciplinarum theologicarum et earum quae propae- ta T aaa La a a a aaa aaa aaa ana ORATIO. 387 deuticae dicuntur Professor H. OostTERBAAN, qui praeter lectiones theologicas etiam mathesin, physicen et logicen docebat. Nec tamen hune unum Teleobaptistarum studiosi adibant. Recipiebantur etiam in scholas, quae ab Athenaei Professoribus , viris clarissimis, habebantur. De litteris Orientalibus . WArLRAvENUM , de Graecis et Latinis celeberrimum Wyrrensacnrom, de antiquitatibus Romanis Tortum , exponentes audivit, quibus postea etiam SwInpENUs accessit, cujus eximias physices lectiones absoluto fere studiorum curriculo per annum audivit. In studiis philosophiae imprimis ipse sibi fuit dux iisque magna in- dustria se applicavit, quum praesertim Lemxitzie Zheodiceam et Looki celebratum opus de umana cognitione saepius ita legerit, ut illorum virorum praeceptis totús esset imbutus. Prae: caetéris tamen scriptores nostri aevi nostraeque patriae Korso arridebant, neque negandum, eum his plus impendisse operae quam reliquis disciplinis, uno excepto natūrae studio. Nec ipsa studia theologica magnopere Korso placebant. Continebatur enim tota OosrTeRrBANIE doctrina lectionibus, quas de systemate theologico et de Christiana morum disciplina ita tradere solebat , ut totum illud doctrinae corpus intra trium annorum spatium, dictando absolveret, nec explicationi- - bus daretur locus, nec cum auditoribus de auditis tractatisque haberentur colloquia. Quid mirum igitur, A. A. talem docendi rationem ingenioso juveni, antiquis et nostris praesertim litteris imbuto, maxime displicuisse? Judicabat rite eadem et forte melius et certo facilius e variis libris addisci posse; quare variorum principum Theologorum scripta legere et ex iis quae utilia duceret notare coepit. Prae ceteris in tractandis DorDERLEINI Institu- tionibus theologiae Christianae, WERrENTELDTI opusculis theologicis, JERU- SALEMMI operibus, NıxmeYERI Characterismo , Hess Vitae Jesu et Regno Dei, GrLŁLERTI Lectionibus moralibus versabatur. Ex iis excerpere et colligere assueverat quae majoris haberet momenti. Nec tamen eo tantum tempore illa, memorabilia et utilia notandi consuetudo primum ei exstitit. Jam vix adolescens quatuordecim annorum id se adsuefecerat, ut in libro adversariorum omnia illa exscriberet , quae vel legisset vel audivisset adeo. Inde insignis illa commentariorum copia, e quibus postea in componendis edendisque scriptis tantum uti- litatis: expertus est. Hanc varii generis adversaria conficiendi consuetu- 49* 388 P. J. I. bg FREMERY dinėm ` servavit, donec debilitata oculorum acies, ultimis vitae annis, ab illa desistere jussit. cii Querebatur ipse de imperfecta institutione theologica, quam in Seminario Teleobaptistarum acceperat: nam exegesis vix tangebatur, cum et historia ecclesiastica et doctrina de munere et officio antistitum et institutio cate- chetica penitus negligerentur. Postquam OostrRBanIus Harlingam petivisset , celeberrimus GERARDUS HersseLING (anno 1786) illi successor est’ datus, cujus lectionibus per unum, quem eum audivit, annum multum se debuisse affirmavit Koprsrus , qui eo tempore studiis brevi erat finem impositurus. Ex iis, quae de tota institutionis ratione dicta sunt, evidenter apparet, Koprsīum bene informari in scholis non potuisse, sed ipsum sibi praecipuum fuisse doctrinae ducem et auctorem. In his tamen plurima debuit JAxNo BrouwER, qui, absolutis Franequerae studiis litterariis , Seminarium Amste- lodamense petiit arctissimisque amicitiae vinculis et quotidiana familiaritate cum eo fuit junctus. Ingenuùs ille et acutissimus juvenis, litterarum amore ardens et theologiam et recentiores tractabat litteras, quibus copiosa ejus et selecta bibliotheca optime inserviebat. Nec in litterario orbe ignotus est BRouwER, postea apud Teleobaptistas Leovardienses antistes, qui in certaminibus litterariis pluribus palmam tulit, praesertim in illa Theologica et Litteraria societate quae a Zeylero nomen habet. Peractis hoc modo studiis Academicis, ut ad sacrum munus perveniret , scriptionem componere tenebatur: Tractavit argumentum , quo demonstrare conatus est, in rebus theologicis tolerantiam non ducere ad indifferen- tiam. Quae scriptio Seminarii Curatoribus, ex membris coetuum Am- stelaedamensium depromptis, non magnopere placuit. Hi enim vix ferebant , juvenem sententiam profiteri suis opinionibus non consentaneam , nec mitiore ingenio erant Teleobaptistae Amstelodamenses quam Har- lemenses. Scriptio illa pars erat majoris operis, quod Korsrus susceperat. Nimirum anno MDCCLXXXYV societas Teyleriana quaestionem proposuerat de per- versa in rebus sacris indifferentia, deque modis quibus huic obsisti posset. Huic respondet Korsus, conatus demonstrare, praescriptas qualescunque ab ecclesia formulas praecipuas indifferentiae in. rebus sacris‘ caussas esse OWA FiO 389 habendas , easque simul impedire, quominus vera rerum divinarum cognitio justo aestimetur pretio. Ita placuit haec scriptio iis, qui de ea judicium tulerunt, ut aureo fuerit ornāta praemio: quod eo magis admiramur, cum plures ad hoc certamen exhibitae sint commentationes, e quibus tres etiam praemium argenteum tulere. ; Est hoc nobis indicium quali ardore Koprsīus et quam felici cum suc- cessu se” studiis dedisset, cum et plurima ipse perscrutari et variis disci- plinis se dare et laudatum hoc opus scribere potuerit. Eo ipso enim tem- pore et cuncta Hoorrtir et plurima Branprtir opera perlegit, et ex poëtis nostris Carsium imprimis, dein Huyernum et CamPmusium accuratius tractavit. Postquam mense Aprili ànni MDCCLXXXVII, inter Teleobaptistarum candidatos fuerat receptus , paulo post ad sacrum munus vocatus est, et in Germaniae urbem Crefeld et in coetum Lugduno-Batavum. Palmam tulit antiquum Zugdunum: malebat enim patriae ċivium commodis inservire, quam in peregrina regione hospitibus prodesse. ` “Munus auspicatus est mense Februario sequentis anni. Dum Korsrus Amstelodami degebat, majorem vim habere dissensiones illae inter cives coepere, quorum pars internam reipublicae formam mu- tandam penitus censebat,. alii conservandam vel saltem leviter temperan- dam putabant. Tle a priorum partibus una cum omnibus fere amicis stetit, et toto animo eas amplexus est opiniones, quae Encyclopaedistarum scriptis maxime divulgata, post Americanam rerum conversionem magis _ magisque invaluere. Quod imprimis Korsrum in publicarum rerum con- ditione 'offendebat, fuit ecclesiae dominantis vis, quae ita cum rebus publicis cohaereret ut solis hujus ecclesiae sectatoribus aditus ad publica pateret munera. Harlemi uxorem duxit Carmarinam Daams; cum ea Lugdunum petivit ibique omni ardore difficili muneri sufficere conatus est. Vidimus A. A. Korsıwm plus sibi quam aliis debuisse, quum juvenilis institutio admodum imperfecta fuisset. Jam in antiquam musarum sedem delatus , commercium cum praeclaris viris aluit, inter quos H. A. ScHULTENSIUM, S. F. J. Ravim, J.V ALCKENAERIUM, BRUGMANSIUM, P. NIEUWLANDUM, PALMIUM 390 P. J. Ipe FEREMERY nominasse sufficiat. . Illorum familiaritate usus assiduisque studiis addictus ita se formavit, ut quae institutioni deessent facile. suo -sibi labore com- pàārayerit. Quamvis munere suo contentus, id tamen el praecipue in votis erat, ut inter Teleobaptistas Harlemenses ad. sacrum vocaretur munus. Nimirum coetus ille Harlemensis princeps haberi solet. Harlemi dulcissimam vitae partem peregerat. Ibi amiei, cognati, uxoris parentes, carissimaque degebat soror, Harlemi vicini loci botanices cultoribus innumeram plantarum varie- tatem offerebant, neque haee studia negligebat. Quid mirum vota ipsius Harlemum tetehdisse? Ut gratus Harlemensi coetui esset, multum im- pendebat otii, memoriae mandandis ẹt recitandis orationibus sacris, quamvis non prompta valeret memoriae facultate. Ecce , anno MDCOXCII , occasio nasci videbatur, quae votis ejus responderet. Moritur Venerandus pe Haan, illius coetus antistes. - Declarant coetus praefecti ut loco unius antistitis duo Hanro sint successuri; alterum horum Koprsıum respicere dicuntur. Attamen fefellit spes: Koprsrr-loco GEYNSIUS, Leydensis ejus collega, vocatur. Ingratissimum hoe illi fuit, qui summam vitae felicitatem in illo. posuerat munere; sed consilia agitat homo, summum numen. ea dirigit ita, ut hominis vera semper promoveatur felieitas. - Gratissimo postea animo fate- batur, ipsum illud, quod- eọ tempore infaustum ei videbatur, futuráe felicitatis fundamentum fuisse. Vehementer. hao re: commotus, studiis litterariis_ et theologicis animum non satis a frustrata spe avocari sentiebat: quare- aliis studiis remittere animum studet denuoque majori ardore botanicem colere incipit.. Dulce naturae spectaculum, saluber aër, agri florentibus satis. tecti, collectio variarum plantarum , cura his impendenda, animum a tristibus cogitatio- nibus avocabant et optimum ei erant solatium. Nec solatio tantum ei inserviebat botanices studium; ad provehendam: et emendandam apud nostrates rem rusticam illu adhiberė jam in animo habebat, quod eo facilius effici posse censuit, cum imminentem in patria rerum conversionem plurimas sublaturam esse caussas arbitraretur , quae provehendae huic rei adhuc obstabant. Agrorum culturam amplificandam et ad majorem. perfectionem esse ducendam , et prae caeteris: culturam in- m E e r L OE N e a EAN ORATIO. 391 cultarum terrarum èt divisionem illorum agrorum qui pluribus sunt commu- nes hic in censum venire jam anno MDCCXCIII ‘agnovit. Jam ad illa accedimus tempóra , quibus pateret, quid Koprsıus in' promo- venda agricultura ad patriae commodum valeret, cum latior agendi ei aperiretur campus. ` Pèracta erat anhi MDOCXCV conversio. Reipublicae quae dicebatur unitas promulgata , civium aequalitas politica lege sancita, ecclesia vinculis et nexu, quo cum republica jungebatur, soluta. Omnium civium ad implenda munera publica jus agnitum. Verbo: omnia ea locum habuere quae vehe- menter plurimi desiderabant patriae cives. An votis responderint, non hujus loci est declarare; nec tamen incertum, patriae prosperitatem non esse auctam. Ad perficiendam illam conversionem pro virili contulit Koprsrus, qui civium Leydensium suffragiis in hujus urbis Senatu occupavit sedem, imo illi praefuit atque omnibus viribus novum rerum ordinem adjuvit. Nec diu tamen his honoribus functus est; post sex mènses denuo eligendus Senator, civiùm suffragia non tulit, et ad pristinas totus rediit occupationes. Paulo post ea proferre coepit in commodum agriculturae, quae jam diu animo agitabat. Huc imprimis spectabat, ut cultura per totam patriam institueretur locorum asperorum, quae tesqua vocantur. Cum tamen ad- modüm magta esset provinciarum vis, nec satis stabilita reipublicae unitas, primum illas incultas terras in ocūlis habuit, quae Hollandiae littora a maris impetu defendunt, quas Dunorum nomine cognovimus. Itaque scripto libello, quo necessitatem utilitatemque culturae dunorum démonstraret, Ordines Provinciae Hollandiae adiit, consulens rem exper- torum virorum submittere- judićio; atque quo melius rei utilitatem ante oculos poneret, descriptionem edidit villae in dunis prope vicum Castricum. Utili huic proposito suffragati sumt viri honestissimi J. vAN HEUKELOM , Perrus HERMANUS KLAARENBEEK et VAN LANGEN. Sed uti in rebus. novis et incognitis fit, plurimi se ei opposuerunt, propositum abjiciendum, quasi vanah spem alens, arbitrantes. Contra defendebant alii effecéruntque, ut anno MDCCXCVI ab Ordinibus Provinċiae Hollandiae designaretur collegium virorum qui totam dunorum conditionem examinarent, quidque ad illorum conditionem emendandam in communem 392 i P. J. L ve FREMERY publicamque utilitatem faciendum esset, declararent. Korsro graphiarii vices mandabantur. Methodus, quam in examinanda quaestione sequi oporteret , a Korso est monstrata , qui omnem dunorum ambitum a Texelii littoribus usque ad Hollandiae meridionälis fines percurrit, et omnia lustrabat , perscrutabatur, denique perfectam sibi dunorum cognitionem comparavit. Ex his memorabilis illa exstitit de dunorum statu et cultura: scriptio, quae annis MDCOCXCVIII et sequente duobus voluminibus in lucem prodiit, quae- que ansam dedit ut incultae sterilesque terrae, pro parte saltem, in- egregios conversae -sint agros, auctae prosperitatis hujus Hollandiae partis- fontes. Hucusque externa Kors conditio non fuit mutata. Anno MDCCXCVIII officium publicum Ministerii oeconomiae nationalis. nomine‘ est institutum , cui eximius praefectus est GOLDBERGIUS , qui ipse sequenti anno Korsrom rebus rusticis praefectum nominabat. Cogebatur igitur et antistitis munus in coetu Leidensi relinquere et mox Hagae Comitis degere.: Ab eo inde tempore totum in rebus ruralibus occupatum eum videmus. Prima ejus cura fuit, ut quantum fieri posset accuratam sibi agricultu- rae, qualis in variis patriae regionibus esset et- excerceretur, compararet notitiam. Hoc consilio quaestiones eo spectantes viris agriculturae ope- ram dantibus, et claris Societatibus, quae illam aut unice aut conjunctim cum aliis disciplinis colebant, missae sunt. Fuere hae quaestiones nu- mero ducentae quinquaginta et duae, ita dispositae, ut primum de agro- rùm natura et conditione universe, dein de aggeribus, cerealibus aut aliis plantis, tertio, de earum cultura et illam excercendi modo, porro de pascuis, de pecoribus, de lacte et caseo, de nemoribus et arboribus, de conditione rusticorum , tandem , de incultis terris earumque usu esset agendum. ` Postquam haec sibi comparaverat documenta, eo progressus est ut cum GOLDBERGIO , qui et alias publicae industriae partes. examinaret , iter faceret per magnam patriae partem , inspiceretque omnia quae ad rem rusticam pertinerent , ut accepta ad quaestiones responsa cum suis observatiónibus comparare posset. Iter hoc, quod per totam fere patriam extendebatur , Hollandiae meridio- nalis et Zeelandiae nomnullis partibus exceptis, quinque mensium tempore absolutum est. : Quae observabantur , a Korsro-sunt notata. ; His cognitis, jam percipiebat vir summus, si quid esset pro promovenda agricultura faciendum, continuo opus esse ut viri- ejus periti , in singulis OREA Tel Q, 393 patriae regionibus, ejus curae toti se darent. Hinc natum est consilium in singulis Provinciis agriculturae collegia instituendi , ita composita, ut aut cultiores inter rusticos aut oppidani ruri degentes ibique suas habentes pos- sessiones , horum collegiorum essent socii, adscripto illis graphiario, homine in rebus agrariis et disciplinis cum his conjunctis versatissimo, qui ita ma- jorem operis partem in se susciperet et cum agriculturae praefecto- com- mercium haberet. - Collegiis his mandabatur , ut ad ilum quotannis referrent de toto agriculturae statu, de segetibus, de rebus agendis, de meteorologica at- mospherae conditione; verbo, de omnibus iis, quae rem rusticam spectarent. Propositum quoque est, ut collegia illa legatos eligerent, qui Hagam Comitis quotannis: convenirent, ut quid in commodum agriculturae fa- ciendum esset viderent. Inter illos Korsıus , ut agriculturae praefectus , graphiarii agebat partes. Res, quae primum multiplicibus premi videbatur difficultatibus , postea successit. Quippe consilium, jam anno MDCCOCII institutum, non ante annum MDCCCOV sub Suik e SCHIMMELPENNINCKIO, suadente et adju- vante imprimis acutissimo HENRICO VAN STRAALEN, rebus internis praefecto, optatos habuit effectus. Quantum fructus collegia illa agriculturae attulerint, satis notum est. Hoc unum animadvertendum , illud institutum inter ea esse quibus hodie” que patria gloriatur. Si vobis omnia narrare vellem, A. A. quae Korsīus in usum agriculturae fecerit , longus forem : itaque memorare sufficiet , illum fuisse auctorem , ut lex ad emendandam equorum progeniem , imperfecta illa nec scopo respon- dens, mutata sit; ut materies, qua hic illic utuntur rustici ad fructi- . ficandos agros, quae a nostratibus negligebatur et ad exteros avehebatur , in patria manserit et ad augendum agriculturae commodum sit adhibita ; item operam dedisse, ut ad majorem utilitatem adhiberetur tributum rusticis praescriptum pro arcenda lue bovina, e quo in- posterum schola exstitit Veterinaria dicta , pluraque alia. Inter praecipuas tamen res, quae Korsro curae cordique erant, ponen- dum est studium terras incultas in fertiles convertendi agros. Sub regimine Lupovricı Narorzronrtis regis Hollandiae, dum CAPELLIUS, 50 394 P. J. E ve FREMERY rebüs -internis erat praefectus, qui omnibus vocibus . promovendam esse agriculturam censebat , primae propositae sunt leges, quae rem illam rege- rent. Mox secutis infelicibus temporibus sub Francorum dominatione , in oblivione jacuerunt. Post restitutam vero patriam , denuo novo ardore rem aggressus est Korsrus, quamvis rerum internarum praefectus Roërtrus his non faveret et oblivioni fere traderet. Tandem anno MDOCCCOXXIII judicio triumvirorum, VAN DER Borca v. VERWOLDE, VAN Ascu vaN Wrox et Kors, res submittebatur, qui de ejusmodi legum utilitate ad regem GurLIELMUM F retulerunt. Tamen ad hunc usque diem non siverunt tempora ut utilissimae illae leges perferrentur tota patria, quamvis in nonnullis partibus, saltem in Transisalana Provincia sunt perlatae- usuique plane respondent. Antequam tamen iis, quae de Korsi -agriculturae pràefecti meritis dicenda habeo finem sum impositurus, duo addenda sunt, quae et lucu- lenter docent, quomodo omni animi vi publicum studeret promovere com- modum, et quali perseverantia ea prosequeretur quae bona, utilia , neces- saria agnovisset. Primum in censum venit egregium opus, quod titulo Horrei reram`ru- sticarum ab A°. MDCCCII—XIV edidit, quod sex comprehenditur vo- luminibus. Scribendi hujus operis duplex fuit opportunitas; Koprsrus nimirum inceperat apud Ministerium rerum internarum colligere : praecipua agriculturam spectantia diaria, quae in variis Europae partibus vulgarentur , ut videret, quid patriae agriculturae accommodari posset. His non contentus et animadvertens, omnia illa parum afferre utilitatis, nisi publice paterent quae illis continerentur, statim sibi proposuit ejusmodi diarium edere. Manum operi admovet, nee contentus dare, quae ab externis acceperat, - novum penitus et patrium opus suscepit et peregit ita, ut omnium appro- batione gauderet., Quatuor a se invicem distinctis partibus hoc opus continetur. In prima parte memorantur omnia , quae reipublicae rectorės in agriculturae commodum facere utile existimarent , acta publica , leges. In altera locus iis conceditur, quae ad cognitionem et historiam agriculturae pertinent. In tertia acta Societatum in patria, quatenus agriculturam spectent; in quarta tandem reperiuntur, quae in peregrinis regionibus, inventa, mutata , probata, in patriam introduci posse viderentur. Coronam operi imponunt librorum rela- ORATIO. ' ' 395 tiones. Praeter illa, quae ad acta publica pertinent, quorum maxima item pars Korsrum auctorem habet, reliqua ab ipso sunt scripta. Qui rem accurate cognoverint, uno consentiunt animo, hoc opus pluri- mum ‘contulisse, ut majori quam antea pretio agricultura apud nostrates haberetur et excitaretur studium fructuosissimae illius artis, quam nostris temporibus magis magisque extolli videmus. Arcte cum illo opere cohaeret alteram, quod non minus indefessum Korsi laborem testatur. Vidimus, collegiis agriculturae in singulis provinciis man- datum esse ut ad praefectum mitterent libellos , quibus omnia indicarentur, quae ad' agriculturae conditionem quotannis pertinerent. Ex his- omnibus solebat Korsrus commentarium conficere , quo totus agriculturae status in patria per hunc annum declararetur. Ab A°. MDOCCCVI—XXVITI in hoc opere perseveravit, et si quo alio, certe hoc labore patriae commodis inservivit , quùm vix aliquod opus reperiatur, quod majoris momenti ad agriculturae historiam statisticam in patria cognoscendam censeri possit. - Tandem quoque hic memorandum, quid fecerit Koprsrus pro exstruendo Museo instrumentorum rusticorum. ; Agricultura ut rite exerceatur, bonis indiget instrumentis, locorum, agro- rum, terrarum etiam conditioni accommodatis. Diversa haec sunt in diversis patriae partibus, diversis item exteri utuntur. Omnia illa instrumenta col- ligere et publice exponere, praesertim ea quibus patrii utuntur agricolae , utilissimum sine dubio est negotium, quo quis videre possit, quibus instru- mentis èt ipse uti queat. Haec fuit Korsr ratio, cum anno MDCCCOVIII proponeret museum instrumentorum ruralium condere et in civitate Rheno-Trajectina collocare , - quippe propter situm in media patria ad id accommodatissima. Ita etiam Lupovrcus, eo tempore Hollandiae rex, judicavit et tale mu- seum condi jussit, quae res tamen non ita cito perfici potuit, cum instru- menta in variis patriae locis confici et undique colligi deberent, quod aliquantum postulabat temporis. Interea exortae difficultates impediverunt quo minus hoc museum Trajecti collocaretur. Tandem Amstelodami anno MDCCCXI publicis usibus apertum est. Korsrus , huic praefectus, nec labori nec curae pepercit, ut collectio illa augeretur et communi omnium utilitati inserviret: quare aditus unicuique -quotidie patebat hodieque patet, ubi licet 50 * 396 ; P. J. I. ve FREMERY instrumenta depingere, metiri, imo datur facile occasio talia hic conficiendi. Repetitis conatibus tentavit Korsrus museum illud Trajectum transmittere , sed modo civitatis Amstelodamensis Rectores huic proposito se opposuere , modo alia exsurgebant impedimenta. Indefesso tamen ardore idem ad propositum redibat Korsīus, donec tandem res secundum votum ei successit, nobisque contigit museum , hujus urbis insigne ornamentum, ad hune diem hic adspicere. | : Quantum utilitatis inde fluxerit et adhuc percipiatur, declarant praeter alia innumeri hospites qui illud quotannis visitant, magnus instrumentorum numerus -quod depingitur aut conficitur, ita- ut omnes persuasum sibi habeant, id plurimum ad amplificandam agriculturam valuisse et etiam nunc valere. j Ab anno MDCCCXCIX usque ad finem anni MDCCCXII Korsius agri- culturae praefectus fuit, ultimisque temporibus Amstelodami vixit, Mutata rerum conditio sub Francorum dominatione fecit, ut munus illud abrogaretur. Attamen laboribus suis id effecit Korsrus , ut quae in com- modum agriculturae ordinaverat, pro parte immüùtata manserint, inter haec collegia agriculturae. Ipse ‘collegii quod in Provincia, tum maris meridio- nalis dicta, ex Hollandiae -Septentrionalis et Trajectinae provinciae conjunc- tione nata , constitutum est, fuit graphiarius. Servatum etiam est Museum instrumentorum rusticorum. Instaurata patria, ad pristinos rediit labores, donec anno MDOCCXV honorifice munere agriculturae Praefecti est abdicatus, cum illud ipsum abrogaretur, et Professoris in Academia Rheno-Trajectina dignitate ornatus. Restaurata et amplificata cum reliquis Universitatibus Academia Rheno- Trajectina, Koprsıus fuit designatus, qui primus in patria Academicas de Oeconomia rurali haberet lectiones, simulque botanicen doceret. Hoc munus auspicatus est, habita die XIII Februarii, anni MDCOCCXVI oratione de utilitate in Academiis tradendae Oeconomiae ruralis: in qua oratione demon- stratur, quem fructum variarum disciplinarum studiosi ex oeconomiae ruralis studio percipere , et si perceperint; in patriae emolumentum adhibere possint. Videmus itaque Korsīum publice doctoris oeconomiae ruralis munere ornatum. Quaerét forte quis, quomodo ille qui per magnum vitae spatium publicis gerendis rebus operam dederat, nunc provectiore aetate docendi On T e r a E a AE a AAA Daa Do ORA TIQ 397 - munere fungeretur? Huic respondeo, Koprsrum et semper versatum fuisse in iis rebus, quae cum disciplinis arte erant conjunctae , et tam per proprias investigationes quam per institutionis suae viam, magis quam alios se assuevisse, ut de variis rebus cogitaret et ipse sibi formaret suam pro- priamque sententiam: quare et in docendo non jurare in magistrorum verba solebat, sed lucide et clare ea- exponebat, quae accommodata erant ad oeconomiam ruralem apud nostrates cognoscendam et amplificandam. OOosTERBANII deterritus exemplo, cujus methòdus illi taedio fuerat, in nova illa disciplina tradenda praecipua fundamenta breviter dictare solebat, eaque postea- fusius exponere et de dubiis disputare locis. Hla agendi methodus multum placuit et primis saltem annis plurimi studiosi juris- prudentiae, medicinae aliique , qui institutiones de oeconomia rurali audire non tenebantur , his intererant; imo nonnulli de eo argumento dissertationes scripserunt. Testis sit laudata illa GER. vAn LeruwENn dissertatio oeconomico- politico-juridica de effectu juris dominii agrorum in populorum et patriam agriculturam, ad quam scribendam Korsıus ei auctor et adjutor exstitit. Quod in docendis oeconomiae ruralis fundamentis desiderabat Korsıus hoc erat , ut ea penitus niterentur principiis, quae ex disciplinarum physicarum legibus essent deprompta.’ Agriculturam ad physicas existimabat peanae disciplinas. ` Primas agriculturae necessitudines ponebat in cognitione et analysi diver- sarum terrarum, quoad conditionem et numerum materiarum ex quibus sunt compositae, ut inde noscatur, quaenam plantae optime in iis cre- scant, ut his accommodari possint varia laetaminum genera.. Vult porro ut perfecte cognoscantur plantae, non illae tantum quae utiles- et necessa- riae habentur, sed et noxiae; ut botanices fundamentis sit imbutus, qui via et ratione agriculturam tractet. Postulat ut physicas sibi comparaverit notiones, mechanicas praesertim, quibus de instrumentis ruralibus judicium ferre licet; insuper et illas quae ad meteorologiam spectant. Utilissimum ducit, ut Zoologiae et Anatomiae comparatae non sit ignarus, quibus nempe imbutus et pecorum saluti operam dare.-et noxia cognoscere ani- malia ac profligare possit. } Haec omņia discipulis explicare et ad patriam agriculturam adhibere solebat. Agnoscatis tamen, illa omnia non ad hodiernam disciplinarum 398 P. J. I. oe FREMERY rationem exigenda esse. Chemiae praecipue in lectionibus desiderabatur interior cognitio. In mentem revocemus, omnes quae agriculturae inserviunt disciplinas plurimos et maximos fecisse progressus tales quales vix eo tempore suspiciebantur. Sed oeconomiam ruralem ita tradidit , qualis ejus tum erat status, principes in hac viros, Tmaxrrrum aliosque secutus. Agriculturam tamen patriam imprimis respexit cujus emendandae condi- tioni omnes animi vires impendebat. Huc ejus tendebant scripta. Hoc docet oratio, qùam habuit in prima classe Instituti regii artium doctrina- rumque, quum diceret: De solo patrio prae aliis Huropae regionibus agri- culturae aptissimo. } Inde cunjunctione Belgii cum nostris provinciis vehementer gaudebat, quippe facile concedens, Belgarum agros colendi rationem nostrae ple- rumque praestare, indeque amplificatum iri nostras res rusticas sibi per- suasum habens. Quaenam hac de re ipsius esset sententia, declaravit cum Academiae gerundae munus deponeret, oratione ex hoc ipso loco habita, De emolumentis, guae eæ Batavorum et Belgarum conjunctione in unum regnum agriculturae per totam patriam accesserint. Nonne vobis videtur, A. A. nobis monstrasse Korsrus , quomodo oecono- mia ruralis in usum Academicum et in patriae commodum tractare opor- teat, et egregium hujus disciplinae doctorem se praestitisse ? Sed in solis tractandis rebus rusticis non versabatur ejus munus; Botanicen item docere tenebatur, et quid in hac valuerit attendendum. Vidimus Korsıvm, jam a prima adolescentia, maxime fuisse delectatum colligendis siccandisquë plantis non solum, sed iis secundum certas bo- tanices regulas ordinandis. Ita jam XIV annos natus, annotationibus scriptis Floram Harlemensem , imperfectissimum opus, adumbravit. Cognitionem botanices per omnem studiorum cursum coluit. Ita continuo in Gorter: Flora septem provinciarum locos notavit, in quibus plantae crescant, quas colligebat. Post annum MDCCXCII eidem studio magis magisque se dedit, idque in rebus adversis illi fuit solatium. Praesertim eam botanices colebat partem, quae patrias spectat plantas; quare ejus hac in re opera magis et citius fuere cognita et inter patriae botanicos celebrari coepta est. Nec mirum hoc ansam dedisse ut Flora Batava, cujus operis merita ubivis agnoscuntur, à Korsro ederetur. ORATIO. 399 Desiderabant nimirum nonnulli, ut plantarum patriarum delineationes et descriptiones in lucem ederentur. Propositum est ut hae delineationes peterentur e variis operibus botanicis ; imprimis e CurgtIsir Flora Londinensi ; suadentibus Marna Gereunsio et Martino Marumio, Koprsrum adiere, qui plantarum. descriptiones et usum iconibus adjungeret. Koprsius, diu hortantibus praeclaris illis viris, rem suscepit, neque tamen ita ut ab editoribus fuerat propositum. Opus revera patrium edendum esse censuit , icones non exprimendas ab aliis duxit, sed primum plantas esse colligendas , dein a perito harum rerum artifice esse depingendas, tandem descriptiones adjungendas. Rite perspexit, adscitas et expressas ab aliis icones veram et genuinam plantarum formam, qualis apud nos observatur, referre non posse. Itaque si habituri essemus Floram vere Batavam, totum opus hic necessario perficiendum judicavit. Ab editoribus probata fuit illa sententia, quo factum est, ùt Flora Batava revera patria sit dicenda. Plurimi et ingeniosissimi artifices ad delineandas plantas contulerunt , inter quos primo loco nominandus est celeberrimus florum pictor G. J. I. van Oscm, qui ad ducentas plantas, operi inservientes, delineavit. Totius operis scopus fuit, et plantas indigenas cognoscere et earum sedem determinare et usum denique indicare. Ad primum attingendum -proposi- tum pertinet plantarum dispositio accurataque definitio secundum LINNARI systema, adjecto cujuscúnque plantae loco, quem in ordine naturali a Lınnaro proposito occupat. Quamvis enim Korsıus systemata botanica , naturalia, quae dicuntur, magni faceret, et in his ordinandis LINNAEI, Jusssvn, DEcanDoLLII sagacitatem admiraretur, tamen judicabat, systema artificiale, quale Lınnazrı est, majori botanicis esse usui in determinandis ` ordinandisque plantis praesertim incognitis, quarum locus hujus systematis ope facile inveniatur, quod difficilius multo in systematibus naturalibus obtinet. : i Quae: ad -edendam -Floram - Batavam pertinerent, usque ad annum MDCCCXXV solus peregit, et ita quartam fere operis partem absolvit. , Eo tempore prodierat clarissimi Harr, discipuli càrissimi, laudatum opus, Flora Belgii Septentrionalis. Hoc libro continetur omnium patriae plantarum huc usque cognitarum accuratissima descriptio, secundum genera et species dispositarum: quare Kopsīus facilius jam esse censuit edere 400 P. J. I. oe FREMERY plantarum figuras, quales in Flora Batava reperiuntur, idque lubenter ami- cissimo Haruo reliquit, qui Floram Batavam una cum eo edere perrexit. Korsrus praesertim ad plantarum usus attendebat. In ipsa Flora Batava aliud insuper attendit; nomina quippe Belgica, quibus plantae in variis dignoscuntur regionibus, varia erant; inde continui errores. Tentavit unicum cuique plahtae suumque reddere nomen , tam felici eventu, ut quum Pharmacopoea ederetur Batava (anno MDCCCV), hujus auctores ómnia, quae ad versionem in vernaculum sermonem, de botanicis plantarum nominibus ‘pertinerent, Kopso mandaverint; idemque fecere postea scriptores pharmacopoeae Belgicae. His laboribus jam certius et accuratius definitae sunt plantarum generum et Etan nostro sermone appellationes. In docendis botanices fundamentis Lınnarı philosophiam botanicam explicare solebat. Attendebat ut descriptiones plantarum recte cognosce- rentur. Multum operis in explicanda physiologia plantarum adhibuit, quamvis haec botanices pars difficilior ei videbatur; nititur enim magna pro parte chemicis principiis; hujus autem disciplinae- interiorem cognitio- nem acquirendi Korso plane defuerat occasio: quare si in hac muneris parte minus bene res ei successerit, vituperio illi non erit habendum. Botanices cultoribus Korsrı nomen cognitum et suo habitum fuisse pretio , vel inde nobis apparet, quod plurimae societates botanicae extra patriam illum sociis adscripserunt ; item quod Clarissimus BLuĮmıus, Florae Javanae auctor, novo detecto plantarum genere in insula Java, id Korsram deno- minavit, ut nomen ejus inter botanicos doctiores in posterum celebraretur. Discipuli doctorem honorant, declarantque quid in docendo valuerit. Si igitur videmus ex Kops schola tales prodiisse discipulos, quales Cl. Hartrus, ne plures nominem, persuasum mihi habeo, vos inter praeci- puos botanices cultores, quibus patria gloriatur, Korsrum habituros, ut qui BorrmAAavIT, GoRrTERI aliorumque vestigia secutus, cum VROLIKIO, RzrnwaRrptTIO, Brumo, patriae in hac disciplina splendorem auxerit et stabiliverit. ' Nec unice rebus rusticis aut disciplina botanica provehenda patriae pro- spicere conatus est; in omnibus, quae utilia duxit, suum afferre lapillum officium habuit. Ita totius populi culturam promovere studebat, emen- ORA TIO. 401 dandis scholis, augendis discendi opportunitatibus, quare et Societati Uti- litatis publicae adscriptus erat, et quae haec sibi proponebat omni ardore sustentabat; unde factum ùt ubivis ad illam regundam appellaretur: ita Leydae ludis litterariis ab hac societate conditis praefuit; idem Hagae Comitis obtinuit, Amstelodami autem plus semel inter societatis praefectos sedem teńñuit, nec aliter Trajecti fuit. Mirifice ad id assequendum illi profuit cognitio, quam sibi nostrarum litterarum acquisiverat. Ex antiquioribus scriptoribus inter poëtas prae caeteris Carsıum diligebat, illumque revera doctorem popularem dicen- dum putabat.. Totum Carsrum cognoverat non tantum , sed magnum ejus versuum numerum memoria retinebat et data commoda occásione solebat recitare. Ex hoc Cars amore, potius dicam veneratione, nata est memorabilis illa oratio; quam habentem eum audivimus, cum Societas Utilitatis publicae festum semiseculare hic celebraret, de Jacoso Carsro poëta revera popu- lari, utilitatis publicae promotore.’ Placuit illa oratio mirifice et quod ad -argumenti tractationem , nec minus quod ad elocutionem et actionem attinet. In tractandis scriptoribus patriis non solum attendebat ad orationis et linguaė puritatem observandam, ad sententiarum et rerum mentem cogno- scendam, sed et in praelegendis. illis ad rectam pronuntiationem. Adolescens et juvenis in tragoediis et comoediis recitandis magno cum successu erat versatus, qua in re plurimum debuit exemplo ingeniosissimi vAN WALRÉ, sororis carissimae mariti, qui inter poëtas nostrates dein suum dignumque locum ‘occupavit. Ita Koprsrus aeque bene in tragicis ac comicis fabulis rem agebat, ut testantur illi, qui Harlemi illum vel perso- nam Werfii in Leydae obsidione, vel Jacobi Simonis F. Rykii in tragoe- dia cognomine, vel Bruti aut Lusignani in Vorrarm classicis operibus, vel, ut de comicis loquar, Sanchonis Panchae et Kamasi aut Raasbollii in LANGENDYKII Don Quivoto et Puella profuga aut Bankogreni in Hor- BERGIT comoedia viderunt. Illa bene dicendi consuetudo effecit ut summam etiam curam in pronun- tiandis orationibus haberet, et unus e paucis‘ esset qui in externae oratio- nis forma plurimum elaboraret eamque rem disciplinae instar tractaret. Inde magis quam alii solent LAVATERIANAE se applicaverat physiognomiae 51 402 P. J. I pe FREMERY cognitioni , atque ExnGELI opus de eloquentia externa penitus cognitum ha- bebat et suum fecerat. Ita conatus est bene dicendi praecepta in' publicam utilitatem edere: quo proposito, Francio duce, librum - edidit, -specimina artis oratoriae externae continentem, qui liber magno- applausu’ acceptus est et a peritis judicibus justo habetur pretio. Tam ex his quam ex iis, quae in reliquis. hujus orationis: locis attigi, luculentėr apparet, principem Korso locum inter eos, qui patriis litteris operam dederunt non esse negandum, illumque abunde et hac ratione contulisse ad patriarum litterarum cultum promovendum. Plurimorum item animos religionis sensu imbuit pronuntiandis deniioiiðii sacris. Inter omnes quos peragebat labores semper ei carum, de Christiana doctrina deque rebus sacris coram populo dicere. Postquam antistitis munus deposuerat, nec Hagae Comitis in Remonstrantium coetu (Teleo- baptistarum enim coetus illie non est) nec Amstelodami nec: in hac urbe desiit orationes habere sacras, imo in coetu Trajectino quovis mense illas pronuntiantem eum - audivimus. Sermones graves elegantesque : simul, doctrinam morum plurimum spectantes, saepe personarum sacrarum et Christi imprimis exemplum sequendum monentes,; nunquam non auditorum animos altius erigentes. Tta illi licuit quinquagesimum a suscepto antistitis munere diem anniversarium anno MDCCCXXXVIIIL celebrare. Agnoscitis omnes, et istis sermonibus et suo non minus exemplo Korsrum hominis vere Christiani nobis monstrasse imaginem. Si itaque reputemus omnia quae effecit- vir egregius, nonne len radar tur dignus, qui sane in illis celebretur quibus patria revera curae cordique esset? nonne meretur ut inter clarissimos: patriae viros ipse clarus qansea- tur ejusque mortem justo luctu persequamur ? Si ad viri virtutes attendamus, ardenti patriae amore, obsequio erga amicos, caritate in parentes, in uxorem, in liberos. flagrantem eum agnovimus, quibus singularis laboris contentio, propositi constantia, et morum amoọeni- tas juncta cernebatur. Judicium illi erat promptum, dicendi. facultas exquisita, oratio simplex et elegans. Prae omnibus quid aequum, quid rectum esset respiciebat, nec vi nec pretio ab- hoci recedebat. Probus erat, respiciens semper non quae hujus terrae, sed quae altioris sunt patriae. i ia ID WE a paa e m r M a S a ORATIAIOQ. 403 - Laetabatuùr quod sibi fuisset concessum de Deò deque rebus divinis ad populum loqui; saċrum munus prde caeteris illi carum; Christianam: doctri- nam aliis aperiens ipse verus. erat- Christianus, id sibi- proponens ut divi magistri premeret passus. Ita vixit ad ultimam usque senectutem. Posteriore vitae anno duris cruciatus doloribus ad. illum semper respexit, qui solus solatium afferre potest miseris: Paùcis ante mortem :horis hoc mihi affirmabat, CAmPHUSI poëtae verbis usus, omnia quae sibi a summo numine contingerent bona esse atque utilia. Ita placide animam exspiravit, die ITX mensis Januarii _ hujus anni, aetatis anno fere octogesimo quarto. Ne invideamus illi quietem post diuturnam vitam, totam fere patriae com- modis diċatam. | Restant ejus labores, restat virtutum memoria, gratoque agnoscamus animo , si utilis fuit ejus vita, mortem illi lucro futuram. REQUIESCAT IN PACE. Jam alteram officii partem ‘aggredior. Postulat enim hujus diei solenni- tas, ut quae Academiae prospera et adversa, me rectore , contigerint enarrem. Bona: fuere plurima, nec pauciora tamen mala. Si primum ad vestrum ordinem me converto, Viri Amplissimi , hujus Academiae Curatores, ab alio occupatam video sedem, iquam Amplissimus vester Praeses GODARDUS ALEXANDER GERARDUS PurLIPrus Baro A CAPELLEN tenere solebat. Supe- riore anno vix in patriam redux, quum hiemem, ut solebat, Lutetiae Parisiorum degisset, ubi magnae rerum conversionis testis fuerat quae mense Februario ibi locum habuit, vehementer hac re animo commotus et aegrotante jam corpore, tamen hujus diei solennitati adesse desideravit. Postero jam die gravissimo corripitur morbo, cui nullis compescendo reme- diis brevi post succubuit. Nec viribus meis accommodatum nec hujus est loci vobis CAPRELLIUM depingere. Si verum est, quod est verissimum, magnum virum nisi a magno viro laudari non posse, ita etiam solus ille, qui in rebus publicis gerendis et administrandis clarus est, judicium de CareTI1o, in his rebus clarissimo , ferre potest. Quid ego post Vrerprum aliosque de Carretto dicam? An DI 404 P. J. I. pe FREMERY vobis describam, quomodo juvenis ardente doctrinarum studio ductus, pri- mum in hac alma matre in eas incubuerit; quomodo deinde egregii Wernecki ductus praeceptis ab Houeonis, HEERENI, BLUMENBACHII, SARTORI, MarrtENsII imprimis, ore pependerit, sibique insignem variarum doctrinarum copiam comparaverit? Quid postea in variis rebus publicis gerendis egerit? primum in provincia nostra Trajectina , Amplissimi LYNDENI , hujus regionis praefecti, graphiarius, dein in regno Hollandiae ipse: Frisiae Orientalis praefectus, cum paulo post a‘ Lupovıco: rege rebus internis Regni administrandis praepositus est. In gerendis illis rebus difficili hoc tempore assidue conabatur agricultu- ram ad majorem ducere perfectionem, tueri sanitatem incolarum promo- venda quam maxime variolarum vaccinarum insertione, et'alia instituta utilia adjuvare. Postquam patria ingentis imperii Francici a NArorronte fuit declarata pars, CAPELLIUS frustra rogabatur ut se rebus administrandis dicaret; patriae amantissimus, dominationem principis externi aegre ferebat 'et ad vitam privatam rediit. Post repulsos extraneos reviviscente patria sub dilectissimo principe Arausiaco, nihil CArrLLIo fuit dulcius quam vitam et vires patriae saluti impendere. Ita anno MDOCCCXIV a Rege. GvurteLmo I summus Provinciarum Belgicarum praefectus nominatus, in hoc difficili magistratu amorem incolarum harum regionum sibi ¡conciliavit , qui aegre`eum discedentem viderunt, quum Regis Augustissimi votis respondens summi Gubernatoris Coloniarum Neerlandicarum in India Orientali provin-- ciam in -se suscipere non recusavit. Deėclarent alii, quibus rationibus salutem et prosperitatem incolarum lon- ginquarum illarum regionum cum patriae commodis et- necessitudinibus conciliare conatus sit; quaenam utilissimae institutiones ab illo fuerint condi- tae; quid ad aperiendam hatum regionum cognitionem RAFFLESII , MARSDENIE aliorumque vestigia premens, fecerit; quomodo et RernwarptIo nostro et HassELTIO et KvunLio aliisque pluribus naturae scrutatoribus in investiga- tionibus ` succwrrerit; quid egerit ad emendandam incolarum conditionem ; quomodo fundamenta florentis illarum coloniarum conditionis ab illo fuerint posita per undecim annorum praefecturam: meas vires huic rei non esse pares , persuasum mihi habeo ; hoc unum addam , colonos et incolas harum regionum CAPELLIUM sempėër magni fecisse et amore esse prosecutos sicut paucis contigit. $ y 4 j 1 t ORATIO. x 405 Post reditum in patriam, privati hominis conditionem et otium cum dignitate sibi optavit. Qui tanta et talia perfecit, jure hoc otio gaudet. Post Amplissimi Beavrorrir obitum A°. MDCCCXIX collegii Curatorum Praeses a rege declaratus, id continuo egit, ut quod fructuosum Acade- miae, quod utile putaret, id viribus omnibus persequeretur et. Academiae splendorem, quantum posset, augeret. i Ita per viginti fere annos saluti Academiae consuluit. Plura facere non siverunt temporum difficultates, donec gravissimo correptus morbo ineunte mense Aprili anni superioris e vita decessit. Luget eum patria, luget Academia. Exiguus est eorum numerus, qui per vitae decursum talia tantaque egerunt, quanta CareLLius. Ipsius memoria et in patria et in longinquis Indiae oris ab iis servatur, qui patriae amore ducti id unum quaerunt, quid verum, quid utile sit. Sit illi terra levis! Gaudemus quam maxime quod te incolumem hic adspicimus, illustrissime LYNDEN A LuneENBURG, venerande senex. Nemo certe Te dignior fuit, cui ab Augustissimo Rege CarrLLII sedes decerneretur. . Per triginta annorum spatium Curatoris munere functo, Tibi quid Academia desideret, quid postulent disciplinae, magis quam cuiquam notum , et quantopere Academia Tibi cordi sit, grati omnes agnoscimus et experientia cognovimus. Paucis contigit quod summum numen tibi superiore anno concessit , festum celebrare de rebus publicis per sexaginta annorum spatium ita gestis , ut omnes uno animo laudes tuas èxtollant. Diu adhuc in commodum Academiae, patriae et cognatorum servet te Deus! Liceat etiam te hic ṣşalutare, Amplissime RAvI A GAMEREN , Vir Gravissime. Declaravit jam decessor meus , nomen tuum in Annalibus Academiae Tra- jectinae et Lugduno-Batavae esse clarissimum; et avus et pater Tuus earum fuere ornamenta. A te certo expectamus fore ut omnibus viribus Academiae commodum et gloriam promoveas , et sicut integerrimus magistratus ab omni- bus agnosceris , ita non solum, quid utile, sed etiam quid justum et aequum sit respicias. Fruare diu honoribus tibi concessis et felix sit tibi vita ! Neque minora a te expectamus, Amplissime van Nrs. A MEERKERK. Vehementer gaudebamus omnes, quum nobis nuntiabatur , Te Curatorum collegio fuisse adscriptum. - Persuasum nobis erat, commoda Academiae a Te eadem animi constantia , eodem mentis vigore promotum iri, quo jam ante 406 P. J. I nve FREMERY hos triginta annos in Ordinibus Generalibus de imminente patriae periculo vocem extulisti, quae, eheu! tune neglecta fuit. Sero tibi honores sunt concessi, sed sat cito, cum omnes consentiant, digniori illos tribui potuisse nemini. Tibi corpore et mente vegeta concedatur diu adhuc Academiae saluti insignes animi dotes impendere. Ita et tua augeatur felicitas et prospera, Te duce, sit Academia. Si oculos in vos converto, Viri Clarissimi, diversarum disciplinarum Pro- fessores, denuo et tristitiae et laetitiae video causas. Quam maxime gau- demus plurimos vestrum salvos hic adesse, et novum gratissimumquė nobis omnibus collegam in vestrum numerum receptum esse; sed et alios videmus deesse, quos dura mors, quae nec juvenilibus annis nec seneċtuti parcit, nobis eripuit. Et quidem maximus natu et minimus diem obiere supremum. De Korso me jam dicentem audivistis , sed et BAuńnaver: mihi in animum est revocanda memoria, quem primum in hoc coetu collegam salutare animus mihi fuerat; qui postquam per aliquot menses institutioni Academicae juventutis vires impendit, praematura morte: viduae, quacum per paucas hebdomades erat conjunctus, parentibus amantissimis, amicis et Acade- miae florentissima aetate est ereptus. Quid de BavmmavERI vita vobis enarrem? quid de iis quae pro Academia fecit, cui ostensus, non datus fuit, ut vix tempus ei esset concessum, ut monstraret, quid de eo sperandum fuisset ? Natus erat EmrLrus Janus GureLmus von BAummaveR Brusellis, die XXIV mensis Januarii anni MDCCCOXIX, ubi pater summum in summo tribunali locum tenebat: qua urbe post rerum in Belgio conversionem relicta , cum uxore et quatuor filiis Trajectum venit. Ibi institutione illa liberali usus est collega noster , cui et in scholis et in Gymnasio hujus urbis facile occasio datur.. . Ingenium facile res percipièbat et retinebat, dum pater continuo ad laborem excitabat, nec fere sinebat ut juvenilibus ludis ét oblectamentis filii indulgerent. ; Hinc assiduus Baummavero labor quasi altera natura fùit, et licuit el; postquam ad studia Academica esset promotus, in varias disciplinas pa ardore incumbere. CRANIO. 407 Ex his naturae cogńitioei. prae caeteris arridebat: quare se studiis physicis et medicis dicavit et in his scholis inter eximios discipulos plurimorum nostrorum collegarum censebatur. : Sed et vinculum inter omnes discipli- nas adi majorem culturam. ducere perspiciebat, quare et- litterarum studia minime neglexit sed, monente imprimis patre, tanto se ardore his studiis dedit, ut summos in Philosophia theoretica et Litteris humanioribus honores consecutus sit, defensa Commentatione in librum qui inter Hippocraticos exstat megi púosws dvõganTivns. In medicis non minus quam in litterarum et disciplinarum physicarum studiis ardoris et assiduitatis dedit documenta. Monstravit quid indefessa industria efficere possit, quum omnes, praesertim qui cum eo studiis operam dabant, optimi harum rerum judices, agnoscant, eum magis perse- verantia quam eminenti ingenio insignem fuisse. Sed ita in studia incu- buit ut omnes medicinae partes tractare conatus sit, neglecta penitus nulla, idque ita ei successit, ut summis honoribus in Medicina, Chirurgia et Arte Obstetricia ornari omnium consensu potuerit , scripta pro acquirendo Medicinae Doctoris gradu Dissertatione de Fenenis. irritantibus anorganicis. Relicta Academia, occasio BAavmmaurrRo data est, sibi in majori clinico Amstelodamensi, quod extraneum dicitur, majorem practicae medicinae cognitionem comparandi majoremque aegrotorum numerum tractandi quam in. minori clinico Academico fieri potest; praecipue autem difficillimam illam tractandi medicinae partem, quae circa medicationem ‘et curationem mente captorum versatur, singularem illic occasionem avide arripuit, et primum Medici primarii adjutoris, dein Medici secundarii partes egit. Post. aliquod tempus Daventriam vocatus et Medicus majoris illius insti- tuti, in quo mente capti in Provincia Transisalana curantur, designatus est. Et Daventriae et Amstelodami ita suo munere functus est, ut omnium laudibus dignus censeretur, qui et indefesso labore et accurata investiga- tione et animi humanitate nihil arduum vel asperum censeret, dummodo ad salutem aegrotantium conducere posset. Post repentinam MúrbERkI mortem , Academiae Curatores BAUMHAUERUM elegerunt qui illi succederet , et Augustissimi regis decreto Medicinae Pro- fessor extraordinarius est nominatus. Antequam autem munus aggressus - esty. suscepto. itinere id continuo. sibi proposuit, ut observaret, quomodo èt 408 ; P. J. I. e FREMERY Chirurgia et Obstetricia ars ab haram artium principibus tractaretur, quare et Berolini et Pragae et Viennae praecipuos in arte medica viros et audivit et ad lectulos: aegrotantium operantes vidit, sibique magnam ita peritiam comparavit, praesertim in Chirurgicis et Obstetriciis artibus, quibus huc usque, ut medicus, minus operam dederat. Ita ad nos venit et munus suum est auspicatus habita vernaculo sermone oratione de exwtendendae et amplificandae institutionis Clinicae necessitate. Hanc orationem audivistis, et cum oratore omnibus in voto fuit, ut institutio clinica in Academiis magis magisque extenderetur, quum ibi solum medicus revera practicus formari possit, ubi sufficientem variorum morborum visendi et observandi numerum datur occasio. Paulo post lectiones Academicas de Chirurgia et Obstetricia arte suscepit, _ cum practicas tum etiam theoreticas. Omnes corporis et animi vires impen- debat ut difficili operi sufficeret, atque ita partes suas egit, ut optima quaeque aliquando ab illo in usum disciplinarum , quibus se devoverat , exspectari possent. Sed quod agitat homo, quod molitur, quod exspectat , fragile illud et unius diei est, nec hodie scimus quid cras sit- futurum. Spes quae firmis niti videtur fundamentis, cogitatione celerius evanescit. Et hoc nobis in memoriam revocat BAummAvERI sors. Post ferias hie- males cum uxore. quam nuper duxerat in urbem hanc redux, ad labores novo ardore reversus, vehementissimo corripitur typho et intra novem dierum spatium animam efflavit. Qui eum cognovere, humanum medicum, devinctum amicum et filium amantissimum laudant. Graviter commota vidua -maritum vix bene notum , parentes dilectissimum filium, amici fidum amicum , discipuli doctorem, . commilitonem potius, qui commodis illorum inservire studebat , amiserunt. Lugent omnes. Restat recordatio vitae bene actae et spes futurae con- junctionis. í Sed post haec tristia ad laetiora revertamur. Salvi fuerunt plurimi ex vestro ordine , viri clarissimi , nec graviori malo vos correptos fuisse, quam maxime gaudemus. Hoc vobis etiam contigit, Cll. SUERMAN et VAN GOUDOEVER, solis super- stitibus ex iis' qui mihi praeceptores fuere, quum ante hos triginta et quod ORATIO. 409 excwrit. annos in hac Academia versarer discipulús. Hujus temporis semper recordatio mihi est- gratissima, quum nos juvenes eadem humanitate ex- cepistis quam et nunc a vobis experimur collegae. Vegeta sit vobis se- nectus et uberrimos vestrum laborum capiatis fructus ! Coelum non animum mutant qui trans mare currunt, ait poëta, nec tuus fuit mutatus animus erga collegas, erga Academiam, Cl. Hort, quamvis per:anni fere spatium nos reliqueras, ut affectam sanitatem dulciori Italiae climate restitueres. Hoc ex voto Tibi successit. Gratulamur tibi palam, quod te reducem , salvum , bene valentem hic adspicere licet, et ita quidem ut ad labores reverti potueris. Confirmetur sanitas tua et diu in commo- dum Academiae servetur, ex animo precamur. Est rarum profecto summi numinis beneficium per quartam saeculi par- tem, indefesso ardore, labori suo operam dare posse, eoque magis, quo difficilius et majoris momenti sit illud opus. Hoc vobis contigit, Clarissimi Bouman et Royaarps, qui ambo per illud temporis spatium in hac Academia Theologiam docuistis et docuistis ita, ut omnes summo applausu vestras utilissimas praedicent institutiones, ut et in patria et apud exteros veştrum celebretur nomen, qui inter praecipuos nostrae aetatis et regionis recensemini Theologos. Vestra opera, publici juris facta, fuere probata, et quae alter de historia Universitatis Gelricae, alter de historia Ecclesiastica et de jure Ecclesiastico in patria nostra scripsistis, erunt vobis monumentum aere perennius. s Plurima et laeta et tristia estis experti, sed. tulistis ut fortes viros christianosque doctores decet : nunquam in arduo. labore animos despondistis , etiam si vix debile ferre posset corpus aut dolore frangerentur animi vires. Pergite Academiae patriaeque prodesse, vobisque sit diu vita felix et sero ad eam, quam divina providentia vestro labori posuerit, metam perveniatis. Liceat et te salutare, Cl. van Haru! Quum conjunctissimi BRuEYsI mor- tem lugebamus, expectabamus digno viro dignum successorem datum iri. Nemo vero sperare ausus fuerat Te, virum inter Juris doctores clarissimum , cujus merita ab omnibus summo aestimantur pretio et in patria agno- scuntur, ad nos esse accessurum, quem tot vincula illustri Athenaeo Amstelodamensi jungerent. Quo minor spes, eo majus fuit, gaudium, cum nuntius ad nos pervenit te nobis collegam fuisse datum. Id unum optamus, 52 410 P. J3. l os FREMERY ut ita tibi placeat Academia Rheno-Trajectina , ut relictae Amstelodamensis sedis te nunquam poeniteat. Diu munere tuo fungare in salutem Uni- versitatis et ad tuam ipsius felicitatem } Si vọs intueor, Juvenes Ornatissimi, hujus Academiae studiosi, ‘gaudio totum me perfusum sentio. Ex insigni vestro numero unus tantummodo desideratur Taroporvus RorLvIng, qui cum vix ad Academiam pervenisset , gravi morbo correptus, cognatis, parentibus et amicis brevi est ademtus. Praeter hunc unum carissima vestra capita salva sunt, quamvis plurima imminebant pericula, quorum non minimum fuit durissimus morbus , qui per aliquod tempus grassatus est. ; -~ Sed et alia sunt, quae gaudio locum praebent. Parati fuistis et armis ordinem tueri publicum in hac urbe, si- necessarium fuisset. Probastis ita aliis vos duci studiis quam juventutem Academicam in regionibus peregrinis, quae continuo ordinem turbavit. Agnovistis nimirum, disciplinas et artes coli tantum posse, ubi publicus ordo adest, et nihil magis: ave: nocere quam discordias, dissensiones, turbas. 4 ` Majorum adagium, Concordia res parvae crescunt, vestrum fecistis. Hucusque quodammodo a se invicem erant distincti et aliarum disciplina- rum et Theologiae studiosi. In nostrorum temporum discidiis recte cen- suistis, cunctos Academiae cives arctiori vinculo esse jungendos, sicut et omnes ; quae ad humanitatem pertinent artes communi sint junctae vin- culo: hac tantum ratione veram universitatis indolem exprimi posse. Et quod frustra alii tentavere , a vobis fuit effectum , cum Academiae hujus cives omnes nunc penitus sint juncti, nec ullum amplius discrimen vos dirimat. Sit firma omnium bonorum conjunctio et crescat ita Academia! Quod jam saepius experti sumus, generosae juventuti Academicis studiis operam danti nihil arduum. esse, quod vel publicae saluti vel privatorum commodis conducere posset, hoc denuo plures Medicinae Candidati et Doctores, qui vix Academiam eamque non penitus reliquerant, probarunt. Dirus morbus a Gangis vallibus oriundus, longinquo itinere per Asian, Russiam, Germaniam facto, ad nostras appulit oras, et Groningam primum, dein in aliis patriae partes, praesertim 4mstelodamum venit ibique grassabatur. Tuan ad Pa OERSLEIN ORATIO. ` i 411 Omnia; quae “ad debellandum hostem idonea videbantur, in nostra urbe praeparabantur. Omnes medici parati fuere et suas partes agere et miseris succurrere cholera aegrotantibus. Hospitium institutum fuit, his aegris destinatum , in quo jam per septem amplius menses Lubovrous CHRISTIANUS VAN GOUDOEVER et Marnus Imas, gnavissimi ordinis medicorum disci- puli, quorum hic vix Med. Doctor creatus erat, ille jam a decessore meritas tulit laùdes pro iis, quae fecit in utilitatem studiosorum post MuULDERI obitum; uterque indefesso ardore dies noctesque aegros visitarunt eorumque dolores lenire conati sunt. Neque minus bene de civitate Trajectina meruere viri illi, qui cholericos aegros, maxima pro parte ex infima'plebe, domi suae visitabant, ubi omnia desiderantur, vix aër, vix lux penetrat, regnatque durissima egestas. Inter hos sponte sua et EneBERTUS OupENHOFY, nuperrime Med. Doctor creatus, et ADRIANUS BECKERS, Medicinae tum Candidatus, auxilium tule- runt, exemplum illorum juvenum secuti,. qui vel in epidemia Groningana anni MDCCOXXYVI, vel grassante cholera annis MDOCCXXX et proximo, vel hac in urbe vel in aliis patriae regionibus aegrotos sublevarunt. Gratissima illis est et civitas Trajectina et cuncti quoque aegri, quorum plures indefessa illorum opera et cura a mortis fere limine in vitam revocati et in sanitatem sunt restituti; maxime tamen grata erit nec unquam peritura bene peracti officii recordatio. Vidimus itaque, A. A. prospera plura et grata Academiae contigisse. Florens fuit, durante magistratu meo, illius status: numerus studiosorum insigniter auctus, studia cum ardore culta, omnium et docentium et discen- tium una consensio ad servandam et augendam Academiae gloriam. Quantopére Alma nostra mater omnibus sit cara, quanto pretio Academica institutio ab incolis hujus urbis et regionis existimetur, luculenter apparuit , cum rumores de tollenda una aut pluribus nostrarum Academiarum circumferrentur. Vani certo rumores! nam quis unam alteramve antiquam eruditionis sedem, ex quibus doctrinae quasi lucis radii per totam emittuntur patriam , tollere velit? quis Academiam Trajectinam ex Academiarum numero eximere , ubi ante mille jam annos litterae floruerunt, atque prima in patria exstitit litteraria schola. 52 * 412 P. J. I be FREMERY Nimia est nostris temporibus publicae vocis vis, quam ut aliquid contra illam „tentetur. Nec dubium quid desideret civitas popūlusque Trajectinus. Vix vani illi rumores fuere sparsi, quùm et Senatus Academicus: ad Augustissimum Regem scripsit libellum de conservandis omnibus Academiis amplificandisque illis, et studiosi juvenes ipsum adiere regem, ut. vota proi conservanda nostra Universitate significarent; Curatores item, quid in disciplinarum utilitatem faciendum putarent, dilectissimo Regi declararunt, et pro conservanda nostra Academia tum Ordines Provinciales, tum magistratus hujus urbis et milini incolae vota sua palam significarunt. Haec vota non erunt vana. Augustissimus Rex declaravit quantopere doc- trinarum et artium cultura ipsi curae cordique sit, quanto habeat Acade- micam institutionem pretio. Certo itaque confidimus, Academiam nostram a GUILIELMO TerTIO ad majorem evectum iri gloriam , ut magis magisque sit decus urbis regionisque Trajectinae et inter patriae nostrae Universitates dignum tueatur locum. Superest ut de Academicarum disciplinarum praesidiis instrumentisque breviter dicam. Primus hic locus jure Bibliothecae conceditur , quae omnium studiis inservit. Magno librorum numero augeri potuit, non tantum pecunia partim publica auctoritate partim Academiae Curatorum decreto ei assignata, verum etiam mutua permutatione eorum operum quorum duo vel plura exempla in Bibliotheca Regia Hagana et in Academia Leidensi et in nostra aderant. Singulorum enumeratio longior foret. Memorandum tamen , pretiosissimum illud Humgorpriı opus Curatorum liberalitate multis panak quae deerant , esse completum. Mapparum geographicarum , hydrographicarum, strategeticarum aliarum- que, maximam partem a Moruo Bibliothecae legatarum, catalogus a Doc- tissimo RursB summa cura confectus est, eaeque, materiae ratione habita, ita dispositae et chartarum involucris separatae sunt, ut facillime dignosci et consuli possint. Catalogus librorum manuscriptorum denuo cum ipsis codicibus conferri debuit, quo factum est ut multis partibus emendatus et suppletus sit e a a A a O R'A TTO. ; y 413 ejusque indicis auxilio facillime jam. consulentibus pateat, quinam codices in Bibliotheca asserventur. i Librorum recens acquisitorum tituli ita catalogo inscribuntur et- secer- nuntur, ut appareat ad quodnam disciplinae genus singuli pertineant. Hoc ut in antiquioribus etiam fiat, difficillimus labor est, in quo diligentia: ama- nuensis viri doctissimi occupatur. Museum instrumentorum physicorum variis aA: instrumentis fuit locupletatum. In his OBERHAUSERI ingeniosissimi artificis microscopium principem tenet locum. Aliud ejusmodi instrumentum, a clarissimo Amıcı confectum, ad Observatoriūm Microscopicum pervenit, ubi centena prae- parata pràesentibus jam fuere addita. Museum Mineralogicum sexaginta speciebus saxorum et mineralium fuit auctum. Observatorium Astronomicum in eodem statu versatur. Laboratorium Chemicum usibus suis respondere dicunt. Museum Zoölogicum in statu conservatur, in quo dudum fuit, commodis studiosorum quantum potest inservit, neque tamen augetur, deficientibus necessariis hunc in finem subsidiis. Hortus Academicus in florenti quantum fieri potest statu conservatur. Jam dudum opus fuerat ut novum extrueretur caldarium , plantis e regioni- bus tropicis oriundis destinatum. Tandem superiori anno tale caldarium est exstructum, ita ut, observatis disciplinae praeceptis, plane usui respondeat. Desideratur ut reliqua -caldaria simili modo emendentur. Mutuo commercio ex India Orientali et Occidentali plantae et semina adducuntur. Minus congrua dispositione paucae illarum, quae ex India Orientali fuere allatae, sospites fuere servatae. Benivolentia Viri Consultissimi HrYLIDEY , in Colonia Surinamensi causarum patroni, plurimae plantae ex hac Indiae Occidentalis parte ad nos pervenere; inter has rarissimae plures. Silentio praeterire aliud institutum, quamvis non arcte cum Academia junctum, non licet, quia maximi ex eo fructus ad disciplinam meteorologicam exspectantur. Nimirum indefessa cura et sumptibus Cl. Collegae Burs BALLOT ‘factum est, ut etiam Observatorium Meteorologicum et Magneticum hac in urbe conditum sit, ubi observationes quotidie a doctissimo Krecke fiunt. Optimis instrumentis est ornatum, pro parte ex Museo physico Curatorum: 414 P. J. I. oe FREMERY ORATIO. liberalitate hunc in usum concessis, pro: parte ab ingeniosissimo KrEcKE ipso confectis. Quicumque perspectum habeat, quanto pretio ejusmodi observatio- nes habeantur ad augendam et perficiendam disciplinam meteorologicam , simul agnoscet, quantopere Cl. Buys Barrot utilitati Academiae et disci- plinarum amplificationi consuluerit. Ut uberrimos inde experiaris fructus; Tibi, Cl. Collega, ex animo opto. Praeparata, quae in Museo Anatomico AP, non tantum RPEN sunt servata, sed plurimis rarissimisque speciminibus praesertim ad anatomiam Comparatam pertinentibus aucta, quibus functiones physiologicae corporis partium explicantur. Eorum numerus ducenta excedit. Instituendis expe- rimentis et indagationibus physiologicis nova jam data est occasio. Clinica Academica usibus respondebant: in clinico tam Medico quam Chirur- gico non parvus aegrotantium numerus est curatus ; in Tococomio parturientium sufficiens adfuit numerus , qui studiosorum institutioni apte inservire potuerit. Desideratur tamen quam maxime, ut haec omnia augeantur et amplificentur. ` Armamentarium Chirurgicum insigniter fuit auctum eo, quod Amplissi- morum Curatorum opera plura instrumenta, quae Cl. MuLpERus reliquit, in Academiae usum sunt acquisita. Haec de institutis Academicis et:doctrinae instrumentis dicta sufficiant. Et hic quidem sermoni finem ponere possem, cum jam ipsọ die anni- versario Academiae Rectionis munus in te tranštulerim, Ol. ROYAARDS, hujus anni Magnifice Rector! Liceat tamen hoc Tibi gratulari honore. Salve iterumque salve! Iterum jam summo Academiae magistratu fungeris; qui- ` bus hoc munus prematur difficultatibus, tibi penitus notum est. Tta autem leve et jucundum sit Tibi, ut tuae prudentiae et animi sagacitati optime Academiae tutela est commendata. Te Rectore, stabiliatur et ad majorem prosperitatem et gloriam evehatur Academia Rheno-Trajectina ! QUOD DEUS FAXIT! ADDITAMENTUM I. ORATIONI RECTORIS, ACTA ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE: Die 10 - Die 22 1848—1849. A°. 1848. m. Aprilis repentina morte absumtus est Vir Nobilissimus GopERT ALEXANDER GERARDUS PuILIPPUs Baro VAN DER CAPELLEN A BERKENWOUDE, qui per XXIX annos Collegio Curatorum fuerat praefectus, Vir eximiis virtutibus et meritis apud omnis clarùs, cujus memoriam haec Academia grato semper animo colet. In defuncti locum collegio Curatorum adscriptus est Vir Amplis- simus Jacosus GErARDUS vAN Nrs, Curiae primae ordinum Ge- neralium adscriptus, et Praesidis dignitas collata in Viram Nobi- lissimum Jom. Henr. Baronem vAN LYNDEN A LUNENBURG. m. Junii. ArmmIvsS JANUS GUILIELMUS VON. BAUMHAUER, Vir doctissimus , decreto Regis d. 15 m. Octobris superioris anni Medi- cinae Professor Extraordinarius creatus, dato solenni jurejurando munus ipsi delatum auspicatus est oratione vernaculo sermone habita de clinica institutione ordinanda: Over de noodzakelijkheid om het klinisch onderwijs op eene ruimere schaal te geven, en de daaruit voortvloeijende behoefte om ruime. verzamelplaatsen voor zieken op te rigten. f Eodem die. Quum Viri Clarissimi H. Bouman et H: J. RoYaarDs, prior Die 14 d. 20 m. Maji, alter d. 20 m. Junii, diem recoluissent anniver- sarium muneris Academici per XXV annos a se gesti, Rector utrique hanc fortunam in Senatu gratulatus est, eamque gratula- tionem collegae faustis votis pro illorum salute sunt prosecuti. m. Septembris. Vir Clarissimus Jacosuvs van Harr, antehac in Athenaeo Amstelodamensi Jurisprudentiae Professor Ordinarius , decreto regio d. 6 m. Julii Facultati Juridicae hujus Academiae adscriptus, praestito solenni jurejurando, Professoris Ordinarii ` 416 Die 22 Die 4 Eodem Die 26 ACTA ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE. munus auspicatus est oratione de Jurisprudentia his potissimum temporibus et in patria qua vivimus colenda ac tuenda. m. Septembris. Vir Nobilissimus Consultissimus B. J. LINTELO DE GErR, decreto Regis d. 11-m. Septembris superioris anni , Profes- soris Ordinarius Facultati Juridicae adjunctus, quum jam prius d. 3 m. Decembris ejusdem anni solenne jusjurandum apud Am- plissimum Curatorum collegium praestitisset et docendi munus iniisset, inauguralem orationem habuit de aetatibus Jurisprudentiae. 4°, 1849. m. Januarii. Quum in libello a Ministris Regiis, Viris Illustris- simis, scripto de imminuendis impensis publicis, edito d. 13 m. Novembris anni superioris, mentio etiam facta esset de contrahendis Tnstitutionis publicae sumtibus, quumque delatus esset rumor, praesertim Academiam Rheno-Trajectinam periclitari, convocato hac de re Senatu, proposita est rogatio, deliberaret Senatus quibus rationibus hoc periculum averti posset. Re deliberata Senatus censuit, libellum supplicem Regi scri- bendum quo detrimenta vel imminuendo Academiarum numero vel dirimendis Facultatibus oritura exponerentur et Academiae incolu- mitas Augustissimi Principis tutelae commendaretur. Negotium delectis viris mandatum est, qui, exploratis collegarum sententiis et rationibus perpensis, litteras ad Regem mittendas conscriberent. Quae litterae in Senatum latae d. 18 m. Januarii, instituta deli- beratione comprobatae sunt et ad Regem missae. die effigies picta Collegae emeriti Janı Korsrı Senatui oblata est, quae gratissimo animo accepta et in Senaculo affixa est. Martii. Quum propter luctum mortui Regis Optimi , Gurnıermı IH , Curatores decrevissent, ut Diei natalis celebratio in praesens omit- teretur, Rector Magnificus hoc die coram Senatu amplissimo fasces Academicas successori designato tradidit; Academica autem dece- dentis Rectoris Oratio delata est in diem 24 m. Maji. 10. ADDITAMENTUM 11. ORATIONI RECTORIS. SERIES OPERUM a Viro Crar. JANO KOPS IN LUCEM .EDITORUM. ` A°. 1787. Prijsverhandeling over het onredelijke der onverschilligheid omtrent godsdienstige waarheden, met aanwijzing, hoe men in °t voor- staan van de waarheid verstandig hebbe te ijveren: aan welke de gouden eerpenning is toegewezen door Teylers Godgeleerd genootschap , geplaatst in D. VIII van deszelfs Verhandelingen. A°. 1796. Bemoediging aan Neêrlands Burgerij bij de eerste verjaring der Bataafsche vrijheid, zijnde N°. 96 vanhet weekschrift Republiek. A°. 1796. ' Beschrijving eener boerderij in de Castricummer duinen. Letterbode 1796. nr. 140—383. A°. 1797. Leerrede over den algemeenen grond van vereeniging onder de Christenen, uitgegeven te Haarlem bij J. van Walré. A°. 1799. Jan Kops, staat van Hollands Duinen en ontwerp tot vruchtbaarmaking van dezelve. Te Utrecht bij Paddenburg. A°, 1800. Flora Batava, bij J. C. Sepp en Zonen. 5 D. A?. 1804—1814. Magazijn van den vaderlandschen yopti 62D..8%. Te Haarlem bij A. Loosjes Pz. . Catalogus. van het Kabinet van Landboüwkundigė werktuigen en gereedschappen te Amsterdam. -A°. 1813. Redevoering , voordragende Gods handelwijze in de opvoe- ding der menschen, alsi een rigtsnoer voor ouders tot de' zedelijke opvoeding hunner kinderen , uitgesproken als Voorzitter der algemeene Vergadering der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. A”. 1814—1828.: Staten van landbouw in het Koningrijk der Neder- lánden.. Ter Landsdrukkerij. 8°. 53 418 ER 12. 13. 14. 15. 16. Z. 18. 538. SERIES OPERUM JANI KOPS. A°. 1816. Verhandeling bevattende een overzigt van den staat der voornaamste gewassen in Nederland geteeld, en van de gesteldheid van het weder in den jare 1806 tot 1812, uitgegeven door de eerste Klasse van het Nederlandsch Instituut; bij den Hengst en Zoon. 8°. A°. 1816. Inwijdings-redevoering over het aanbelang van het Akade- misch onderwijs. in de‘ Nederlandsche landhuishoudkunde, bij de aanvaarding van deszelfs Hoogleeraarambt. Annales Academiae Rheno- Trajectinae 1816. 8°. - A°. 1818. Proeve van uiterlijke Nederlandsche welsprekendheid , in navolging van P. Francius, benevens eene redevoering over Jacob Cats als voorlichter des volks en bevorderaar van het Nut van ’t Algemeen. Haarlem, Wed. A. Loosjes Pz. 8°. Over eene wanschapenheid der bloemen van Vixia eraca, in de Verh. der eerste Klasse van het Koninklijk Nederlandsch Instituut. A°, 1821. Redevoering over den Noord-Nedèrlandschen bodem , als meer geschikt voor den landbouw dan die van vele andere landen van Europa, voorgedragen in de openbare Vergadering der eerste Klasse van het Koninklijk Nederl. Instituut, geplaatst in het Verslag dier Vergaderingen. i A°. 1823. Index Plantarum quae in horto Rheno-Trajectino colun- tur a°. 1822. 8°. Traj. ad Rhen. apud J. Altheer. A”. 1823. Vervolg van den Catalogus van de Landbouwkundige werk- tuigen en gereedschappen van ’s Rijks Kabinet van Landbouw te Amsterdam. Te Haarlem bij de Wed. A. Loosjes Pz. 8°. A°. 1823. Verslag van eene Inspectie van de Kolonie der Maatschappij f van Weldadigheid als afgevaardigde van het bestuur gedaan, in het Tijdsċhrift de Star, December 1823. A°. 1826. Over eene bijzondere kindering (prolificatio) van de gele Wouw (Reseda lutea Ø. crispa Persoon), in de Bijdragen tot de Natuurkundige wetenschappen, D. I. St. 3. A°. 1829. Oratio de emolumento quod ex Batavorum et Belgarum conjunctione in unum Regnum Agriculturae per totam patriam acces- serit: quum Academiae regundae munus deponeret. Annales Acad. Rhen.-Traj.. 1829. 21l. 22. 23. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. SERIES OPERUM JANI KOPS. 419 A°. 1881. Leerrede over Gods hulp en bescherming in den 12-daag- schen. veldtogt van het Nederlandsche leger in Augustus 1881. Te Utrecht bij Paddenburg en Comp. Redevoering over de eindoogmerken of duidelijke blijken van Gods wijsheid in het plantenrijk, in het Verslag der openbare Vergadering van de eerste Klasse des Kon. Ned. Instit. 1831. A°. 1832. Beredeneerd algemeen register of de staten van landbouw in het Koningrijk der Nederlanden over de jaren 1814—1828 , met een voorberigt wegens de geschiedenis en het aanbelang der staten. Utrecht , Paddenburg en Comp. 8°. A°. 1834. Verslag wegens den oorsprong, de inrigting en het doel- einde van ’s Rijks Kabinet van Landbouwkundige werktuigen en ge- reedschappen, in de Vriend des Vaderlands, 1834, bl. 760, s. 99. A°. 1836. Tweede vervolg van den Catalogus van Landbouwkundige werktuigen enz. Haarlem bij de Wed. A. Loosjes Pz. A°. 1836. Hulde aan de Letterkundige verdiensten van M". Jacobus Scheltema toegebragt, in het Utrechtsche departement der Maat- schappij Tot Nut van °t Algemeen. Te Utrecht bij Paddenburg en Comp. 8°. A°. 1838. Leerrede over Gods bestuur van ’s menschen daden , ter viering van de 50ste verjaring van de aanvangst van mijnen predikdienst , in de Algem. Vaderl. Letteroef. 1838. A°. 1838. Beoordeeling van van den Bosch stukje over de landhuis- houdelijke school in Wurtemberg, in de Vriend des Vaderlands , N°. 10. 1838. A°. 1839. Uitgezochte stichtelijke gedichten van D. Rz. Camphuysen , naar de hedendaagsche taal en spelling: vooraf een levensberigt van den dichter met eenige nieuwe bijdragen. Utrecht, Paddenburg en Comp. 8°. A°. 1839. Hooge ouderdom van vele beroemde Kruidkundigen , in de Alg. Kunst- en Letterbode 18389, N°. 53. A°.- 1841. Hulde toegebragt aan A. C. W. Staring en J. H. van der Palm, op de Alg. Verg. van het Prov. Utrechtsche Genootschap , in de Letterbode N°. 81, 1841. . 534 420 SERIES OPERUM JANI KOPS. 32. A°. 1841. Overzigt van den staat der voornaamste gewassen in Nederland , van den jare 1813 tot en met 1828. 33. A°., 1843 en vv. Opgave wegens het: aantal bezigtigers en van de nagemaakte en afgeteekende werktuigen van ’s Rijks Kabinet van Landbouwkundige werktuigen in 1842, uit de Letterbode N°. 7. 1843 vv. OVER DE NOODZAKELIJKHEID, DIE ER BESTAAT, OM KLINISCH ONDERWIJS OP EENE RUIME SCHAAL TE GEVEN, EN DE BEHOEFTE, DIE DAARUIT VOORTVLOEIT, OM GROOTE VERZAMELPLAATSEN VOOR ZIEKEN OP TE RIGTEN. INWIJDINGSREDE, BIJ HET AANVAARDEN VAN HET HOOGLEERAARSAMBT AAN DE UTRECHTSCHE HOOGESCHOOL, DOOR DE. E. J. G. von BAUMHAUER, UITGESPROKEN 22 JUNIJ 1848. EDELGROOTACHTBARE HEEREN CURATOREN DER UTRECHTSCHE HOOGESCHOOL! 3 - WELEDELGESTRENGE HEER SECRETARIS VAN HET COLLEGIE DER CURATOREN! HOOGGELEERDE HEEREN, WAARDE AMBTGENOOTEN! EN WEL- EDELE ZEER GELEERDE HEEREN LECTOREN! DIE MET HET BESTUUR VAN DIT GEWEST OF DEZE STAD OF MET DE HANDHAVING DES REGTS ZIJT BELAST, MANNEN REEDS DOOR STAND EN WERKKRING EERWAARDIG ! WELEERWAARDE HEEREN, BEDIENAARS VAN DE GODSDIENST! WELEDELE ZEER GELEERDE HEEREN DOCTOREN DER VER- SCHILLENDE FACULTEITEN ! AANZIENLIJKE SCHAAR VAN JONGELINGEN, DIE U AAN DE BEOEFENING DER WETENSCHAPPEN TOEWIJDT! EN VOORTS GIJ ALLEN, DIE ONS MET UWE TEGENWOORDIG- HEID VEREERT, ZEER GEWENSCHTE. TOEHOORDERS! l Ís het pligt, dat met teêrhartigheid te verzorgen, wat waarde bezit, dan is daarmede tevens de plaats aangewezen , die aan de Geneeskunde. tusschen de verschillende bemoeijingen der menschen behoort te worden - toegekend. Naarmate de menschenwaarde hooger stijgt door waarachtige beschaving, naar die mate worden aan de Geneeskunde duurdere verplig- tingen ópgelegd.: Ziet de moeder, die haren lieveling. als een aanstaand nuttig lid der maatschappij , als een wezen , dat voor hoogere ontwikkeling vatbaar is, kan waarderen , ziet haar het voorwerp van hare liefde met haar hart steeds vergezellen; duizend zorgen volgen elkander op voor dat wezen , welks ontwikkeling en vorming haar als een kostbaar kleinood zijn toe- vertrouwd; vergelijkt haar in -haar streven met de weinig ontwikkelde, de 424 E. J. G. von BAUMHAUER in den ruwsten staat nog verkeerende voedster van eenen aanstaanden menscheneter , en gij hebt het met mij uitgesproken : daar bestaat een. ver- band tusschen de hoogere ontwikkeling, waarvoor de mensch vatbaar is, en die hij deelachtig worden kan , en de zorg voor zijn stoffelijk leven hier beneden. Wat men gewoon is Geneeskunde te noemen, is inderdaad niet anders dan de hartelijkste zorg, die deskundigen op zich nemen, om te waken voor het stoffelijk welvaren van menschen; wat- zeg ik? neen, ook voor zijn geestelijk leven, overal waar die Geneeskunde goed wordt be- grepen. Gij zult reeds waken over het wicht, dat nog het licht moet zien; gij zúlt haar, die het zal ter wereld brengen, verzorgen , opdat. háár heil, maar ook het heil van hetgeen zij in haren schoot verbergt, in allen opzigte bevorderd worde; gij zult alles regelen , wat de intrede des nieuw geborenen in de wereld, wat de herstelling der moeder betreft; gij zult alle afwijkingen yan gezondheid, die den mensch in zijn gansche leven kunnen overkomen, niet slechts zoeken te herstellen, maar gij zult ook- hetgeen voor geene herstelling meer vatbaar is, zoeken dragelijk te maken; en blijft u niets meer overig te doen, dan nog staat gij daar bij de ster- venden, om troost en bemoediging in de verscheurde harten uit te storten. Neen, veel verdet reikt uw pligt: gij zult voor de ontwikkeling van een krachtig geslacht hebben te wáken, den Staat overal moeten behulpzaam zijn, waar het óf afwending van algemeen schadelijke invloeden, óf be- vordering van heilrijke geldt, van dezulken, die gezondheid en leven verbeteren van allen, die u omgeven. Zoo spreekt gij den Geneeskundigen toe, en gij hebt regt tot die toespraak. Is er wel eene schoonere betrekking , dan die van den Geneeskundige denkbaar, wanneer zij niet in den bekrompen zin wordt opgevat, van u slechts van koorts te bevrijden, of eene storende oorzaak uit den weg te ruimen, die, na wat langer tijd, toch ook wel wijken zou? : Ik voor mij ken er geene; zij omvat den: geest, zoowel als het ligchaani; zij rust nim- mer van hare zorgen , en vervult zij hare pligten naar eisch, dán mag aan haar eene plaats worden toegekend , aan de eene zijde, naast de hartelijkste zorg eener teeder minnende moeder voor haar kroost, aan de andere, naast het algemeen bestuur; aan hetwelk de behartiging van het heil des volks in geheel zijnen omvang is: opgedragen. í $ ; jì i j $ } 9 E i REDEVOERING. 425 Zoo heeft men dan te regt eene wetenschap opgebouwd , en bouwt men ìn beschaafde landen voortdurend aan haar voort, eene wetenschap, die men ten onregte Geneeskunde noemt, als ware haar doel slechts te genezen, eene wetenschap die het stoffelijk en het geestelijk leven der menschen ten beste zoekt te leiden. Maar dë wetenschap der Geneeskunde voelt zich verlaten , zoodra zij hare gézellin , de ervaring, mist; wie de eerste zich niet heeft eigen ge- - maakt, tast in den blinde, en dus meestal verkeerd, en wie zich, slechts met wétenschap toegerust, in de practische loopbaan waagt, durft niet tasten, want hij ontmoet overal hinderpalen , die hij niet had verwacht ; beide gaan dus hand aan hand. Omi zichmet de eerste vertrouwd te maken , vindt de aanstaande priester vän Aescùlaap, die zich voor zulk eene verhevene betrekking gaát voor- bereiden , ‘toereikende hulpmiddelen , zoowel in de lessen, welke in elk beschaafd land aän wel ingerigte scholen gegeven worden, als bovenal in de menigvuldige geschriften, waarin de wetenschap wordt voorgesteld ; stond overal eene evèn rijke bron van ervaring voor hem open, die hem in de gelegenheid stelde de uit boeken opgezamelde kundigheden aan het groote boek der natuur te toetsen, wij zouden den aanstaanden geneeskun- dige geluk wenschen, want hij zou in beide, in wetenschap en kunst, gelijkmätig kunnen voortschrijden, en zich alzoo voor zijne voortreffeiljke taak naar hare waarde kunnen voorbereiden. De Geneeskunde toch is eene wetenschap van ervaring, en terwijl zij den naam van wetenschap in de volste mate verdient, al is zij nog niet afgewerkt, komt haar evenzeer de naam van kunst toe. Met vaardig- heid, met zoogenaamden tact, moeten de wetenschappelijke regelen wor- den toegepast; daaraan toch kent gij den geneeskundige, dat hij tevens vaardig kunstoefenaar is. Zoo“ steunt dan de wetenschap op ervaring, zoo is dan de kunst van ervaring onafscheidelijk, en zoo heb ik reeds voorloopig uwe goedkeuring verworven, G. T., wanneer ik, bij de aanvaarding van mijn ambt, tot u ga spreken over De noodzakelijkheid, die er bestaat, om klinisch onderwijs op eene ruime schaal te geven, en de behoefte, die daaruit 54 426 E. J. G. voyn BAUMHAUER voortvloeit, om groote verzamelplaatsen voor zieken -op te rigten. Dit onderwerp zal mij de gelegenheid geven, om U. mijne. meening uit te drukken omtrent de waarde van: het praktisch onderrigt in de- genees- kunde. Verleent mij daartoe Uwe. goedgunstige aandacht, schenkt mij Uwe toegenegenheid , en. Gij zult. niet weinig hebben bijgedragen, om mij aan te moedigen bij de vervulling van het ambt, hetwelk iki heden aanvang. Het onderwijs in de geneeskunde , als zuivere wetenschap van ervaring , maar tevens als voorbereiding tot Geneeskunst, splitst zich in drie vormen : óf de zieken worden in een ziekenhuis opgenomen, en daar dagėlijks door den leermeester en zijne leerlingen -bezocht ; óf-de zieken. worden. in. hunne woningen verzorgd, én daar door leermeesters en leerlingen gadegeslagen , óf zij komen op eene bepaalde. plaats om raad vragen, en dienen daar wederom om kunst en wetenschap bij jeugdige lieden aan te kweeken. Dat de eerste vorm van onderwijs boven de beide andere de voorkeur verdient, behoeft wel geen betoog; zij is de eenige, die ons toestaat de zieken naauwkeurig gade te slaan, en. is daardoor‘ het- best in‘ staat de wetenschap te helpen bevorderen, en de kunst vruchtbaar te maken; de eenige ook die ons genoegzame waarborgen kan geven, dat onze voor- schriften goed nagevolgd worden, en zij draagt daarom ook het meest bij tot bevordering van de genezing der zieken. Het doelmatigst is zij dus voor het klinisch onderwijs, het weldadigst voor het lijdende menschdom ,' en het vruchtbaarst voor de wetenschap en de kunst. -Eene kliniek, die aan een dezer drie vereischten niet voldeed, zou haar doel ten eenenmale missen, of liever, deze drie vereischten staan in zoo naauw verband tot elkander, dat, bij gebrek aan een hunner, de beide overigen niet bestaan- baar zijn. Ik weet het wel, dat er velen zijn, die in de meening ver- keeren, dat de zieken bij- het onderrigt slechts als: voorwerpen worden beschouwd, die. evenzoo tot het onderwijs worden aangewend, als een toestel bij de lessen in de natuurkunde. Hoe menigmaal zelfs hoorden wij den blaam werpen op geneeskundige inrigtingen, die voor het onder- wijs zoodanig gebruikt worden, dat zij voor het lijdende menschdom scha- delijk zijn, daar de lijders als voorwerpen worden beschouwd, waarop de REDEVOERING. 427 genceskundigen hunne proefnemingen doen, hunne'invallen van het oogen- blik botvieren. Maar die blaam is tegenwoordig onverdiend, en had ik zelf in vroegere jaren ‘eenig geloof daaraan gehecht, ik spreek uit onder- vinding alles tegen , wat daarvan mag beweerd worden. Neen, edele kunst, Gij wederstreeft niet zelve het hoofddoel van Uw aanzijn , Gij hebt U altijd en overal tot pligt gesteld: het heil der menschen te bevorderen , waarom zoudt Gij noodig hebben, neen, hoe zou het U mogelijk zijn, het heil yan menschen te verwoesten, en tevens een zegen te zijn voor volgende geslachten? . Wat dunkt U, G. T:, zou dat een onderwijzer in de rede- neerkunst zijn, die in zijn onderwijs slechts dwaze taal gebruikte; zou hij cer voorbeeld wezen ‘inhet ‘goede, ‘die niets- dan kwaad deed? Nog eenmaal: het onderwijs aan het ziekbed stelt- het heil der zieken op den voorgrond, en wekt den aanstaanden geneeskundige hiertoe alleen op. Mar wordt. dan de wetenschap bevorderd, vraagt men, ' indien geene proven op lijders gėnomen worden? Leèrt gij dan alleen aan uwé leer- lingen, wat tot nu toe bekend is, en“ maakt gij de inrigting niet tevens dienstbaar tot opbouwing van den tempel, waaruit volgende geslachten ‘heil te wachten hebben? Wij willen het. antwoord niet schuldig blijven. Getrouwe waarneming der ziekteverschijnselen , aan ‘ieder hunner zijne juiste waarde toe te kennen, onvermoeide ijver in het opsporen der oorzaken , vergelijking van individualiteiten onderling, naauwkeurigė beschouwing der pathologische veranderingen in lijken, scheikundig en mikroskopisch onder- zoek’ van ‘al wat de zieké van zich geeft; zietdaar de zoogenaamde proef- nemingen, die in goed ingerigte ziekenhuizen op -zieken genomen worden : zij bevorderen “hetgeén ik reeds noemde: hét heil der lijdenden, de kennis yan anderen, de uitbreiding der wetenschap. Maar zal dezë bron “dér etvaring den dorstenden' jongeling kunnen laven, dan moet zij rúiischoóts “hem datgené veischáffen , wat hij bij: haar zoekt. Ervarmg kan de geneeskundige niet genoeg opzámėlen. De` Geneeskunde is eene wetenschap van ervaring , zij is eene kunst; hoe kañ“ men op dit zoo uit- gestrekte veld, ‘waar zoo` vele verscheidenheid hėerscht, ooit genoeg ver- zameld hebben? i Aanschouwt den jeugdigen arts; “wien eene schrale gelegenheid ten deel viel, ‘öm zich op dit onafzienbare veld vertrouwd te maken, nu hij zonder 54 * 428 E. J. G. von BAUMHAUER hulp, zonder raad , zonder steun, alleen: den zwaren last, om::voor het leven van anderen- te waken , zich op de schouders geplaatst ziet.. Hij is als een vreemdeling , wantrouwt zich zelven in zijne bewegingen; tijd van beraad is er niet; daar moet gehandeld : worden ; maar wat zal: hij aan- vangen? nimmer zag hij iets soortgelijks aan hetgeen thans zijne zorgen eischt. Wee den armen met regt te beklagen lijders, die hem tot voor- werpen dienen moeten, waarop hij thans, nu het voor ditmaal zeker te laat is, zijne ervaring uitbreiden moet; maar niet minder te beklagen is de arme arts, die het dikwijls niet aan zich heeft te wijten, dat hij die ervaring. niet heeft opgedaan, want hij heeft gretig alle gelegenheden aan- gegrepen, die hem werden aangeboden , om zich :met de behandeling van zieken vertrouwd te` maken. Om u te overtuigen van de behoefte die voor dit onderwijs bestaat, om zijnen zetel in ` groote verzamelplaatsen“ van zieken te hebben , moeten wij vooreerst nagaan, hoeverre het zich moet uitstrekken, zal het aan de vereischten der wetenschap voldoen, en die vruchten dra- gen, die men van. hetzelve oogsten kan, ten andere, welke vorderingen de wetenschap, maar ook de menschheid, reeds ten opzigte van de- inrigting van ziekenhuizen, die voor klinisch onderwijs gebruikt worden, doen kan, en smdeliji hoe aan die vorderingen kan worden voldaan? Ter beantwoording van- de eerste vraag , hoe verre: het klinisch onderwijs zich moet uitstrekken ; zal het: aan de: vereischten der wetenschap voldoen., en die vruchten dragen, die men- van: hetzelve oogsten: kan, moeten wij opsporen welke middelen aan het- ziekbed moeten aangewend worden ,„ om den aard en de oorzaken der bestaande : afwijkingen. te leeren kennen , vervolgens wat het klinisch onderwijs omvat, zal het den naam van vol- ledig mogen dragen, en eimdelijk , hoe dit onderwijs behoort gegeven te worden , zal het practische menschen vormen. Dank zij der vorderingen van de, natuurkundige wetenschap , zij hebben over den aard en de oorzaken van. verscheidene ziekten een licht verspreid , op hetwelk men een aantal duizend jaren te vergeefs had gewacht. . Daar alle ziekten, alhoewel wij het;»van velen nog niet kunnen aantoo- nen, op verandering- der‘ stof berusten, is de scheikunde de wetenschap REDEVOERING. 429 yan welke wij het meest te wachten hebben tot opheldering der ziekelijke veranderingen in het menschelijke ligchaam. De scheikunde echter , hoe uitgebreid. ons deze wetenschap ook schijne , is nog in hare eerste kinds- heid teù opzigte van hare kennis omtrent de zamenstelling der dierlijke stoffen; zij maakt evenwel dagelijks vorderingen, en al wat zij vindt kan ons aan het ziekbed dienstig zijn; hare inzigten omtrent de zamenstelling der stoffen moge nog zoo veranderen, de eigenschappen , die zij tot nu toe van verschillende stoffen heeft opgespoord, blijven onomstootelijk waar ; deze in de- verschillende door de zieken afgescheiden stoffen op te sporen , de uitkomsten tė vergelijken met die van het gezonde ligchaam, bij de lijkopening de veranderingen der verschillende vloeistoffen: na` te gaan, heeft reeds zoo menig duister punt opgehelderd, reeds zoo vele wenken aan de therapie gegeven, dat wij der wetenschap afbreuk zouden doen, zoo wij niet ijverig dit hulpmiddel te baat namen, om ons op het duister veld dat wij te bewandelen hebben licht te verschaffen ; wij zouden schro- men den naam van klinisch onderwijs toe te kennen aan een zoodanig, dat deze- rijke bron van onderzoek als onnut verwierp. En toont ons de scheikunde de veranderingen in de zamenstelling der stof aan, het mikroskoop geeft ons nog beter antwoord omtrent hare vormsverandering; een deel van een weefsel in eene door den lijder uitge- worpen vloeistof door het mikroskoop opgespoord, geeft ons reeds dikwijls een uitsluitsel. over- den aard der ziekte, dat door geen ander middel te bekomen is; heeft niet het mikroskoop ons den aard en de anatomisċhe kennis der meeste uitslagziekten ontdekt? heeft niet de fijnere pathologische ontleedkunde aan hetzelve haar geheel aanzijn te danken? De voordeelen van hetzelve zijn zoo algemeen erkend, dat het onnoodig is over deszelfs nut verder uit te wijden. Maar nog grootere diensten dan dèze beide Tlaki verschaft ons tegenwoordig aan het ziekbed de aanwending. zoowel van ons gehoor ter toetsing van de menigvuldige geluiden, die de dierlijke bewerktuiging voortbrengt , als' van het gevoel gepaard met het gehoor om zich van den vorm en` van de meerdere of mindere vastheid der inwendige organen te vergewissen; wie toch zou het nu wagen eene longontsteking, een hart- gebrek, en zoo vele andere ziektevormen te onderkennen , zonder zich door 430 E. J. G. von BAUMHAUER auscultatie en percussie van den toestand dier organen overtuigd te hebben? De geoefendheid der vroegere geneeskundigen in het waarnemen van uiter- lijke ziekteverschijnselen moge. nog zoo groot geweest zijn, zij konden nimmer over het aanwezen eener inwendige verandering, die zekere uit- spraak doen, welke wij tegenwoordig vermogen, nu ons zulke hulpmiddelen ten dienste staan. Gij bemerkt het, -G. T., dat ik hier alleen spreek van waarneming. Zonderling genoeg heeft men aan dit woord in de geneeskunde allerlei beteekenis gehecht. Tot vóór korten tijd hechtte men de grootste waarde bij het ziekbed aan de klagten, die de zieken uitten over pijn, benaauwd- heid, drukking en wat dies meer zij. De Geneesheer deed vragen aan den lijder en bekwam antwoorden; of kon de lijder niet spreken, zoo werden er vragen tot de omstanders gerigt, om een; zoo groot mogelijk aantal subjectieve teekenen te verzamelen , waaruit dan vooral omtrent den aard der ziekte een besluit werd opgemaakt. Deze rigting is door den lateren tijd even krachtig verworpen, als zij vroeger werd aangekleefd. Mag er iets genoemd worden , wat rijke vruchten in de kunst heeft opge- leverd, het is dit vaarwel aan de subjectieve teekenen toegeroepen. Waarneming moet de grondslag wezen. Welnu! Gij bedriegt U dikwerf in Uw gevoel van benaauwdheid en pijn; dus is dat geene waarneming van den geneesheer, indien deze dit zelfbedrog van u overneemt. Is uw lever ontstoken , zoo hebt gij pijn in uwen regter schouder; hebt gij eene ontsteking der nieren, zoo braakt gij; zijn uwe ingewanden met schade- lijke stoffen opgevuld , zoo hebt gij hoofdpijn. Wat baten nu uwe klagțen over verschijnselen , die ook uit velerlei andere oorzaken kunnen ontstaan? . Maar veel minder waarde hebben die subjectieve teekenen nog, wan- neer wij de verwarring in rekening brengen, waarin de zieken zelve verkeeren, zoo menigmaal vrees of andėére aanleidingen tot dwaling hen in die verwarring! brengen. Eindelijk: de minder' beschaafden kunnen zich in het algemeen minder duidelijk uitdrukken, dan de meer ont- wikkelden; het zou voorzeker eene schrale kunst zijn, die. alleen hem hulp verleenen kon, die het duidelijk kon zeggen, wat hem deert, en hem moest: laten verloren gaan, die niet uitvoerig kon klagen over het leed, dat hem drukt. REDEVOERING. 431 Gelukkig is meñ in de latere jaren aan hetgeen men waarnemen noemt in de geneeskunde, eene zuiverder beteekenis gaan hechten. Men beschouwt de zieken als natuurvoorwerpen , als levehde en werkende voor- werpen; men dringt diep in dé kennis van gezondheid, van normale werking in, en is die werking anotmaal, zoo neemt men deze evenzoo waar, als men in de beòefening van elk deel der natuur gewoon is. Objectieve waarneming noémt men ze ten onregte, als of de sub- jectieve eene waarneming ware. Men onderzoekt den lijder, betast hem, hoort de verscheidenheid der geluiden , gaat alles zorgvuldig na, wat te zien, tè voelen, te ruiken, te hooren is, en neemt eerst in de laatste plaats de klagten van zieken of omstanders op, die echter voor den ge- oefenden arts meestal nutteloos zijn. „Laat dat kind uitslapen, het is beschonken.” Zoo sprak de uitste- kende Hertz, toen hij, bij-eenen zuigeling geroepen , het wicht in eenen voor de omstanders schier hopeloozen toestand vond. De voedster had sterken drank gebruikt, die op het kind was overgegaan. Niemand kon dit bevroeden ; een enkele slaap was het geneesmiddel. ' Jammerlijk heeft men in dé oude geneeskunde aan de subjectieve tee- kenen te veel waarde gehecht, weshalve dan ook zeer veel van dat oude onbruikbaar is, omdat er te veel schijn, te weinig waarheid in heerscht. De Geneeskunde is meer of min eene nieuwe wetenschap, en die het - ontkent, hij kent dé eenige ware beteekenis niet, welke aan waarneming mag worden toegekėnd. ; | Maar behalve deze hulpmiddelen hebben de laatste jaren eene wetenschap doen geboren worden, die in Weenen haren grondvester heeft gevonden ; eene. wetenscháp die over, de kennis van den aard der meeste ziekten een tot daartoe onbekend licht heeft verspreid. De pathologische ontleedkunde , i vooral toegelicht door het mikroskoop , doet ons tot in de meest afgelegene t schuilhoeken der organen doordringen: zij getuigt ons, of onze uitwendig | aangebragte erkenningsmiddelen ons niet hebben bedrogen, zij is de steen = waarop wij onze geheele diagnose toetsen, zij leert ons omzigtig zijn in i onze uitspraak, en is de beste leermeesteres in eene volgende diagnose. = Had Sgopa, de uitmuntende praktisch geneeskundige , niet ROKYTANSKY’S ! wetenschap, namelijk die- der ziektekundige ontleedkunde, ten dienste 432 E. J. G. von BAUMHAUER gehad, hij was zeker nimmer de diagnosticus geworden, dien wij nu in hem bewonderen. Middelen genoeg zal men zeggen, om zich omtrent den toestand van eenen lijder te vergewissen, en toch schieten wij nog menigmaal met al onze hulpmiddelen te kort. Immers hoe talloos is niet het heir van ziekten, waardoor het menschelijk ligchaam kan worden aangetast, en hoe ver- schillend niet de wijze, waarop zij zich voordoen. Dit leidt ons tot de beantwoording van het tweede gedeelte onzer vraag: Wat omvat het Klinisch onderwijs zal het den naam van volledig mogen dra- gen? Deszelfs omvang schijnt gering als men denzelven naar de klinische lessen, die nog hier en daar gegeven worden , wil afmeten. Ééne kliniek voor zoogenaamde inwendige ziekten, ééne heelkundige en ééne verloskun- dige kliniek, ziedaar, waartoe het praktisch onderwijs in de geneeskunde zich hier en daar bepaalt; gelooft echter 'niet dat daardoor aan de ver- eischten is voldaan , nog veel minder dat ieder dier klinieken haar geheel gebied doorloopt; het getal ziekten in en aan het menschelijk ligchaam is te groot, dan dat het mogelijk zou zijn in kleine inrigtingen eene voldoende bron van ervaring te verschaffen. Daarbij komt, dat vele dier inrigtingen slechts gedeeltelijk ten dienste van het onderwijs staan, waardoor aan de leerlingen de toegang tot een groot aantal lijders belet wordt, en vooral tot die welke oogenblikkelijke hulp vereischen; daardoor is de aanstaande heelkundige meestal in de onmogelijkheid gedurende zijnen studie-tijd zich te oefenen in de behandeling van gebreken , die naderhand zoo menigmaal zijne plotselinge hulp zullen vereischen. Ik wil van de vele voorbeelden slechts een enkel noemen: de beenbreuken ; zij komen in kleine zieken- huizen zelden voor, en beletten alzoo den leerling haar te leeren kennen , waarvan het -gevolg is, dat zij niet zelden uit onkunde over het hoofd gezien worden,: en zoo wordt menigmaal uit eene ziekte, die bij tijds erkend, geene schadelijke gevolgen zou hebben nagelaten , een óf voor het organismus schadelijk , óf het ligchaam misvormend gebrek geboren. Maar met andere ziekten is het bij vele inrigtingen van onderwijs als of zij in het geheel niet tot het gebied der geneeskunde behoorden: welk duister veld beslaat niet het gebied der zielsziekten? Nog zoekt men in deze eeuw te vergeefs aan de meeste geneeskundige scholen theoretisch en pean e a na REDEVOERING. 433 praktisch onderrigt in dit deel der wetenschap; te meer baart het gemis hiervan verwondering, daar de verpleging der ongelukkigen, die het gebruik van het schoonste geschenk der natuur verloren hebben, in deze eeuw zoo algemeen de aandacht en zorg van groote mannen, en de ijverig- ste medewerking der hooge regeringen gaande houdt. Wat moet er van die fraaije gestichten. worden , indien niet tevens aan de scholen der ge- neeskunde gezorgd wordt, dat artsen. voor dezelve worden gevormd. Ts over het algemeen de stelling waar, dat het gebied der inwendige ziekten een duister veld is, het geldt niet minder van de zielsziekten , en treurig genoeg, met de voortgaande beschaving vermeerdert het getal dier onge- lukkigen: men weet het, men wil hun het lot dragelijk maken, men bouwt fraaije, meest doelmatige gestichten, maar men denkt er nog niet aan artsen te vormen, die dikwerf, door hunne tijdig aangebragte hulp, ` den mensch voor het verlies van het gebruik zijner verstandelijke vermo- ' gens behouden. Ik was in de gelegenheid als arts mij een drietal jaren op dat gebied van kommer en ellende te bewegen , en kon mijne taal de gewaarwordingen uitdrukken, die mij dls verpletterden, zoo menigmaal mij een lijder werd toegezonden , die, ten gevolge der aan de ondervinding niet beantwoordende behandeling, voor altijd het gebruik zijner geest- vermogens had verloren, ik zou U geheel overtuigd hebben van de nood- zakelijkheid die er bestaat om den aanstaanden arts in de gelegenheid te stellen zich ook op dit gebied te leeren bewegen. Wat het derde gedeelte onzer vraag betreft, hoe het klinisch onder- wijs moet worden gegeven, opdat het practische menschen vorme; het antwoord ligt voor de hand; men moet den leerling met de wetenschap en de kunst op zoodanige wijze bekend maken, dat men zelf- standigheid in hem opwekt, en hem tot zelfhandelen voorbereidt. Arts moet hij worden; gij moet het hem leeren; gij moet hem leeren waar- nemen , vergelijken, rangschikken, zijne begrippen tot klaarheid en een- voudigheid brengen , maar vooral gij moet hem uwe leiding leeren ontberen. Neemt men het kind eerst bij de hand, indien men het de kunst van loopen leeren zal, -straks zal men het nu en dan aan zich zelven overlaten , het is daar om te doen, om het niet aan de hand, maar zelfstandig te doen loopen. Evenzoo in het onderwijs aan het ziekbed. Ik aarzel niet 55 434 E. J. G. von BAUMHAUER mij met kracht te verzetten tegen de meening van degenen, die gelooven dat een klinisch onderwijs de gewenschte vruchten kan dragen, wanneer de leermeester de handelende persoon is, en de leerling slechts als toe- schouwer daar bij staat. Evenmin als een bouwmeester, die slechts had zien bouwen, maar zelf nimmer de handen aan het werk had geslagen , gezegd kan wörden zijne kunst te verstaan , evenmin kan men iemand den naam van arts waardig achten, die slechts zieken heeft zien behandelen , of heel- en verloskunde heeft zien uitoefenen. Er behoort wetenschap , veelvuldige en grondige wetenschap toe, om praktisch arts te zijn; maar ` wie zich niet geoefend heeft dezelve in praktijk te brengen, is den naam van praktischen arts ten eenenmale onwaardig. En geldt dit van de waar- neming en behandeling van alle ziekten, het geldt vooral van de behan- deling van die, welke heel- of verloskundige kunstbewerkingen tot hare genezing vorderen. Wien gedureude zijne studiejaren de gelegenheid heeft ontbroken , zich in het doen derzelven te oefenen, zal in zijnen praktischen werkkring dikwerf in ongelegenheid komen , en met eenen treurigen blik terugzien op dien tijd die hem daartoe gelegenheid hàd knnnen en moe- ten verschaffen. Maar om die oefening te verkrijgen, G. T., is gelegenheid. eene onontbeerlijke voorwaarde, en waar kan die gelegenheid den studerenden gegeven worden, waar anders dan in ruime maar vooral doelmatig inge- rigte ziekenhuizen? wij vroegen ons daarom af, welke vorderingen de wetenschap en de menschheid thans ten opzigte van de inrig- ting van ziekenhuizen, die voor het klinisch onderwijs gebruikt worden, doen kan. ; Het is steeds eene fout geweest, dat men de betrekking van de zieken- huizen tot de wetenschap geheel over het hoofd heeft gezien; waar men dat naauwe verband begint in te zien, en, Gode zij dank, het is reeds op- eenige plaatsen het geval, daar is eene wetenschappelijke inrigting van de ziekenhuizen het gevolg geweest, daar voldoet men aan zijne roeping. Drieledig toch is die roeping: de lijders moeten de beste hulp ontvangen; de studerenden moeten daar wetenschap en kunst aanleeren, maar ook : de grenzen der: wetenschap moeten daar worden uitgebreid. Het ge- slacht, dat thans leeft, moet al wat wetenschap en kunst betreft, in ver- A EAI S EE P e a REDEVOERING. 435 beterden toestand aan het nageslacht ten erfdeel laten; in de geneeskunde is die verpligting duur; wel verre dus, dat zij in het oude berusten zou, moet zij voorwaarts, en de plaatsen, waar klinisch onderrigt gegeven wordt, zijn het, die dit Voorwaarts zich steeds ten doel behooren: te stellen. pia vuns Tot voor korten tijd waren ziekenhuizen nog niets anders dan gebrekkige toevlugtsoorden voor eenigen der behoeftige lijders, die aldaar op de meeste goedkoope wijze verzorgd werden. Naar ons inzien is de beteekenis, die men aan een ziekenhuis geven moet, eene geheel andere: het doel van eene dusdanige- inrigting moet żijn de Geneeskunde in ‘haar streven te ondersteunen, en haar in hare verschillende bemoeijingen, ter voorkoming van ziekten, ter genezing of verzachting van lijden, maar tevens ter vor- ming van Geneeskundigen, en in de bevordering van de Geneeskundige wetenschap zoo veel mogelijk te hulp te komen. Daar, waar men meer- dere gevallen van denzelfden aard nevens elkander kan waarnemen , ziet men de overeenkomst en de verschillen bëtér; daar heeft de wetenschap uitbreiding te wachten , indien de gelegenheid met woeker wordt gebruikt ; daar is het onderwijs met vrucht te geven; daar ook trekt de menschheid van al die inspanning rijke vruchten en wordt het heil der lijders op het teederst behartigd. Hoe meer dan òok de wetenschap ten dezen opzigte van de Geneeskunde, vorderen kan, des te hooger klimmen ook de eischen , welke deze aan een goed ingerigt ziekenhuis dòen kan. De plaats van welke, en de gelegenheid bij welke ik tot U spreek, staan mij niet toe ` diep in te dringeń in de beantwoording der vraag hoe een ziekenhuis moet ingerigt zijn, zal het aan de vereischten der wetenschap voldoen. Tk ` mag er echter dit ééne woord van vermelden. Alhoewel ligging en bouw- orde een niet onbelangrijk gedeelte der nuttige strekking van een zieken- huis uitmaken , is het er verre af, dat hierin de hoofdzaak ligt: de groôt- ste waarborg dat hetzelve aan zijne bestemming zal voldoen, ligt in dé huisselijke inrigting, en de ondervinding leert dat, waar de leiding derzelve aan eenen kundigen , menschlievenden , ijverigen geneesheer is opgedragen , zij verre weg beter aan haar doel beantwoord, dan wanneer, zoo als nog in vele der ziekenhuizen het geval is, de opperste leiding is toevertrouwd aan eenen der zaak onkundigen. In eenige der buitenlandsche ziekenhuizen 55* 436 E. J. G, von BAUMHAUER is deze verbetering in het beheer reeds ingevoerd, en waar zulks plaats ‘heeft, en in het Oostenrijksche gebied is zulks algemeen , zijn de voor- deelen zoo in het oog loopende, dat er wel geen- twijfel meer overblijft , of aan een Geneeskundig bestuur behoort de voorkeur gegeven te worden. Men behoeft slechts bekend te zijn met de inrigting van het ziekenhuis te Praag, welks opperste leiding aan RrxpeEL is toevertrouwd , en met die van het Wiedenkrankenhaus te Weenen, waar Drert aan het hoofd staat, om van de waarheid hiervan overtuigd te zijn. Onder ons vooral heerscht er, zoowel onder de leeken der kunst, als bij vele hoofden van ziekenhuizen eene dwaling, die niet alleen aan wetenschap en onderwijs, maar ook aan de bevordering van het hoofddoel der kunst, jammerlijk in den weg staat; namelijk onze ziekenhuizen, meent men , moeten slechts ter opname van behoeftigen dienen; zij sluiten eenen stand der maatschappij, die ook zijne billijke aanspraken heeft, geheel uit; ik bedoel den min gegoeden burgerstand, voor wien ziekte dikwijls een afgrond is, in welken hij zijnen geheelen: ondergang vindt. Een werkman , bij voorbeeld, wordt door ziekte. aangetast, of een zijner kinderen is lijdende aan eene slepende ziekte; de weinige met moeite opgespaarde penningen worden voor de verpleging der ziekte geheel verslonden , en zoo` is hierin dikwijls de eerste oorzaak'te vinden, waarom een zoodanig gezin maatschappelijk en zedelijk vernietigd wordt. Al geneest dan ook de lijder, dan is hun volgende toestand menigmaal smartvoller dan de oorspronkelijke; bestaat echter voor een zoodanig gezin eene gelegenheid om voor geringe kosten den lijder in een goed ingerigt ziekenhuis te doen verplegen, dan zijn de kosten voor de genezing te dragen, en de ver- pleging, de geneeskundige behandeling , alles in een woord is beter, dan in de nederige woning, waarin slechts besparing en bekrimping heerschen kan; zoodoende blijft de vreugde, die de genezing van den lijder-aan zijne betrekkingen aanbragt, ongemengd van kommer en gebrek, welke overgroote uitgaven anders ten gevolge zouden gehad hebben. Laat het ons streven zijn , soortgelijke begrippen onder ons te versprei- den; het heil der menschheid, der kunst en der wetenschap zal er door bevorderd worden. ATi Zijn dan de vereischten van eene goede inrigting ter verpleging van REDEVOERING. ' 437 zieken, die tevens voor het onderwijs en de uitbreiding der wetenschap dienen zal, groot, zoo vragen wij ten slotte af, hoe aan die vorderin- gen kan worden voldaan. Zullen“ ziekenhuizen inrigtingen zijn, die wetenschap helpen bevorderen , en het klinisch onderrigt toelaten op die schaal waarop het moet gegeven worden , om praktische menschen te vormen, dan behooren zij in volkrijke plaatsen te worden opgerigt, en een ruim aantal zieken te bevatten. De Geneeskundige wetenschap is niet meer dezelfde, die zij op het einde der zeventiende en in het begin der achttieñde eeuw was, toen , niettegen- staande de kleinere geneeskundige inrigtingen die haar ten dienste ston- den, mannen als HEURNIUS , SCHREVELIUS, KYPER, en bovenal BOERHAVE, door de nieuwe rigting die zij aan de wetenschap gaven, het klinisch onderwijs aan de Leydsche Hoogeschool tot wereldberoemdheid verhieven. De geneeskunde was toen, zooals de meeste der natuurkundige weten- schappen , eene wetenschap , die zich nu en dan in fraaije theoriën oploste: nu daarentegen volgt zij het voorbeeld der andere natuurwetenschappen , niet gedeeltelijk, maar geheel en al, en beschouwt, gelijk deze, de ge- trouwe waarneming van de verschijnselen der natuur, als hare eenige bron tot ontwikkeling: nog heeft zij veel te. kampen; aankleving aan oude, opbouwing van nieuwe theoriën , staan der vlugt, die zij nemen kon, nog zoo dikwerf in den weg: de Duitsche school volgt vrij algemeen ééne rigting, die der trouwe waarneming, en de Weensche en Praagsche scho- len gaan haar schitterend op dezen weg voor; en waarom juist deze? . en niet zoo vele andere der Duitsche en Fransche scholen? Zou niet de betere toestand der ziekenhuizen, het geheel openstaan van die ruime verzamelplaatsen van zieken voor het onderwijs, en eindelijk de band, die de aan die inrigtingen geplaatste geneeskundigen vereenigt, het bewustzijn dat zij tot één doel, de opbouwing der wetenschap, zamenwerken , de hoofdreden‘ zijn waarom Weenen en Praag thans de eerste plaats in onze wetenschap innemen. De beantwoording onzer derde vraag, hoe aan de vorderingen die de wetenschap aan ziekenhuizen doet, welke voor klinisch onderrigt gebruikt worden, kan worden voldaan, is dus gemakkelijk: zij behooren in volkrijke plaatsen te worden opgerigt, opdat zij eene ruime bron van ervaring aan. de aanstaande geneeskundigen kunnen opleveren, 438 ; E. J. G. vos BAUMHAUER Hij die er lust in heeft, roeme kleine inrigtingen boven groote; maar dan voede hij zich oọk goed met weinig voedsel, dan leere hij veel uit wei- nig, dan verschaffe hij zich rijkdom uit aalmoesen, dan keere hij eerst de - orde der dingen om. Inderdaad, ik zou U onregt- aandoen , indien ik in uwe tegenwoordigheid kleine inrigtingen voor onderwijs in de geneeskunde ging roemen. De traagheid handhave dien roem, de waarheid ver- werpt denzelven. ` Ik heb, G. T., met U eenen vlugtigen blik geworpen op het nut van klinisch onderrigt voor de menschheid, voor de kunst, voor de weten- schap. Het voegt mij, als jeugdigen beoefenaar der wetenschap, alle vergelijking met onze Nederlandsche inrigtingen na te laten. Wat ik gezegd heb, meen ik, is onbetwistbaar : Gijl. zult die vergelijking zelve maken. Het is mijn pligt te streven naar het drieledig doel, hetgeen ik voor u heb afgeschetst, en alzoo ook, om te streven naar de verwezenlij- king van die beginselen , welke tot dit‘ doel leiden kunnen ; daarom heb ik gemeend mijne geneeskundige geloofsbelijdenis als aanstaand leeraar der wetenschap en der kunst voor U te mogen ontvouwen. Wijk ik later daar. van af, dan hebt aij het regt om mij toe te roepen: gij verzaakt uwe beginselen. Wij allen, wie wij zijn, ondersteunen wij elkander in de bevordering eener zoo heilrijke zaak , als die der Geneeskunde. Het goede toch is één; en zou het niet goed zijn, dat de tempel eener wetenschap en kunst, waardoor de menschheid heil erlangt, meer en meer worde uitgebreid? Inderdaad ik behoef u het heden ik, morgen Gij, niét toe te roepen, - om uw hart en uw hoofd te winnen voor eene zaak zoo belangrijk als die van goed Geneeskundig onderwijs. Zoo mogen wij dan eendragtiglijk zamenwerken' tot opbouwing van den tempel der geneeskundige weten- schappen aan Neêrland’s Hoogescholen, die steeds de verschillende weten- schappen door den band der eendragt omstrengeld, en door de zegenende stralen van de zon der geregtigheid verheerlijkt mogen aanschouwen. Ik kan deze plaats niet verlaten, G- T., zonder een: woord uit het ge- moed te spreken. Het is mij eene behoefte dit te doen, hoezeer het mij REDEVOERING. 439 moeijelijk vallen moet bij die uitersten van vreugde en dankbaarheid, van droefenis en weemoed, die elk uwer weet., dat mijn hart vervullen moeten, indien dat hart niet ontaard is. i Een hartelijk vriend, wiens taak alhier. was afgesponnen , ruimde deze aardsche stelling voor mij in. Is er iets weemoedigers? Gij allen, die met mij MULDER’s warm hart en ijver voor het gedeelte der wetenschap , dat hem toevertrouwd was, hebt leeren waardeeren , zult met mij gevoelen , dat de vreugde van dezen dag voor mij met diepen weemoed vermengd is; maar dubbel gevoel ik dan ook de verpligtingen die op mij rusten; dubbel wat ik als vriend mijnen vriend verschuldigd ben. Gelooft mij, wanneer ik hier plegtig. de verklaring afleg: ik zal trachten hem waardiglijk op te volgen. ; Edel Groot Achtbare Heeren Curatoren der Hoogeschool, dat mannen ‘als Gij, wien niemand den naam van ijverige voorstanders der wetenschap, en van getrouwe behartigers der belangen van de aan uwe zorg toever- trouwde Hoogeschool zou durven betwisten, mij tot de betrekking, die ik heden aanvaard, hebt geroepen, geeft mij moed; en het vertrouwen dat Gij reeds in mij hebt gesteld, geeft mij het regt U mijne verklaring als borgtogt te geven, dat wat in mijn vermogen is, door mij zal worden aangewend, om hetgeen mij opgedragen is, zooals de wetenschap zulks vordert, te vervullen. Gij hebt mij tot het vervullen van eene hoogst gewigtige betrekking geschikt geacht; maar, hetzij het gebrek aan zelf- vertrouwen, hetzij het innig bewustzijn was, dat de kennis, waarmede ik meende toegerust te moeten zijn, behoorde te worden aangevuld, ik kon het van mij niet verkrijgen deze plaats te aanvaarden, zonder aan die bronnen mij gelaafd te hebben, welke de gelegenheid aanbieden om in betrekkelijk korteren tijd eene ruimere ervaring op te doen. Uwe goed- gunstigheid heeft mij daartoe den tijd wel willen verleenen, en het is mij aangenaam om U voor dit hernieuwd blijk uwer welwillendheid mijnen opregten dank te kunnen toebrengen. Hoe gelukkig zou ik mij gevoelen , indien het mij vergund ware aan allen, die mij tot deze betrekking hebben voorgedragen , van deze plaats mijn gevoel van dankbaarheid en verknocht- heid uit te storten; maar dit geluk mogt mij niet te beurt vallen. Ik zie niet meer onder U den man, wien ieder, die zijn onvermoeid streven voor 440 'E. J. G. vos BAUMHAUER de belangen onzer Hoogeschool kende, hoogachtte, den Edelen VAN DER CareLLEN. De dood moge hem aan ons hebben ontrukt, geene magt zal in staat zijn het aandenken, dat hij ons achterlaat, noch het gevoel van dankbaarheid en hoogachting: dat ons jegens hem vervult, te doen op- houden. In vrede ruste zijne ziele: zijn beschermende ‘geest blijve onze Hoogeschool bestralen! Tot U, Wel-Edele Hooggeleerde - ‘Heeren, Hooggeschatte ambtgenooten, en Zeer Gdlecide Heeren Lectoren, rigt ik mijne rede. Ik zie onder U mannen, dien het zilver der jaren reeds bedekt, mannen , die een geheel leven hebben toegewijd aan het ontvouwen van de rollen der wetenschap. Ik zie er velen, die mij als leerling dezer Hoogeschool, door hun onder- rigt, hunne raadgevingen, en niet minder door hunne vriendschap voor altijd aan zich hebben verpligt. Ik kom U hier als mijne ambtgenooten begroeten, want een Koninklijk besluit riep mij tot hetzelfde doel, waartoe Gij zijt geroepen: maar gelooft daarom niet dat uw jeugdige ambtgenoot zich vermeten wil zich met U gelijk te stellen. Uw en mijn doel zal wel hetzelfde zijn, en ik zal wel, zooveel in mijn vermogen is, trachten U ter zijde te streven. Maar met dat doel en dat streven is het verschil niet vervallen , waardoor uwe ervaring zich van mijne jeugd onderscheidt. Van Ul. vooral, hooggeachte leermeesters, SUERMAN, SCHROEDER VAN DER KOLK en Loxnce, van U, waarde Donners, verwacht ik dat Gij mij dezelfde vriendschapshand zult toereiken, die Gij mij nimmer hebt geweigerd, dát daar waar ik uwe meerdere ondervinding zal komen raadplegen , gij mij uwe raadgevingen nimmer zult onthouden. ÆEn Gij, mijn hooggeachte vriend MvrDeR, gij, aan wien ik een groot deel mijner wetenschappelijke - rigting, maar vooral mijne vorming als mensch verschuldigd ben, Gij die altijd gereed stond, als uw jeugdige vriend uwen raad kwam inroepen, Gij zult voortgaan, ik behoef het u niet te vragen, voor mij te zijn, wat gij steeds voor mij waart. Gij- zult mij, die U zoo eigen opregte en warme vriendschap blijven schenken, welke allen, die U kennen, zoo innig aan U verbindt. Was dit uur ook een vreugde-uur voor mij, die vreugde wordt niet weinig verhoogd , doordien ik U, beminde vader, onder mijne toehoorders mag aanschouwen. Uw geheel leven was der opvoeding uwer zonen gewijd. AEN a S EAE E o T aa a e S a a ELENA REDEVOERING. 441 Nimmer was U iets te veel, wat hun tot heil kon` strekken. Uwe bēlangen offerdet Gij steeds voor de hunne op, maar wat meer zegt, Gij hebt hun uwe‘ gezondheid opgeofferd; ook gedurende uwe laatste: levensjaren, die van ligchaamssmarten doorweefd waren, hebt gij niet opgehouden hunne - belangen te behartigen. Nog in dit uur hebt gij uwe smarten niet ont- zien; Gij hebt U herwaarts doen brengen, om getuige te zijn van het geluk van uwen zoon. Ontvang dan ook hier openlijk mijnen opregten dank. Groot is mijne vreugde ,.dat de betrekking , die ik heden’ aanvaard, mij in uwe nabijheid brengt: zal ik al niet tot verzachting uwer smarten kunnen bijbrengen, wat ik hartelijk wenschte, ik hoop dat Gij en onze geliefde moeder in mij eenen steun in uwen ouderdom zult vinden. Waarde ScmnrEvooerT, door U heb ik, in het zoo gėwigtige, zoo uit- gebreide ziekenhuis te Amsterdam, de gelegenheid gevonden mij als prac- tisch arts te vormen. Ik herinner het mij nog goed, hoe vreemd en angstvallig ik in het begin mij gevoelde, als de gelegenheid zich opdeed dat ik uwe werkzaamheden moest overnemen, maar tevens met dank zie ik terug op den onvermoeiden ijver, dien Gij aanwenddet, om mij zelf- vertrouwen in te boezemen, met dank dat Gij mij in de gelegenheid steldet dat zelfvertrouwen te oefenen, door mij, nadat ik eenen tijd lang uw leerling was geweest, tot uwen ambtgenoot voor te dragen. Aangenaam blijft mij de herinnering aan mijn driejarig verblijf bij U. -Laat de vriend- schapsband, die ons toen vereenigde , onafgebroken voortduren. En Gij, edele Jongelingschaar , Studenten dezer Hoogeschool, Gij , die ik mij verheug weder mijne makkers te mogen noemen; U bied ik op den weg, dien wij zamen zullen bewandelen, eene behulpzame hand aan, met die gulheid en opregtheid, van welke ik verwacht, dat gij ze mij niet zult weigeren. Iedere der ontwikkeling hinderlijke scheidsmuur ,, die zoo menigmaal tusschen leermeesters en leerlingen wordt opgeworpen , valle voor altijd tusschen U en mij; broederschap. zij de leus, onder welke wij oùs zamen- zullen scharen. Van U, die zich het edele doel hebt voor- gesteld, het lijdende menschdom opheffing van leed, lafenis in smarten en troost in oogenblikken van kommer te geven , vordert de maatschappij meer dan wetenschap. Gij moet edele menschen worden; daarnaar moeten Gij en. ik streven. Gij zult het ondervinden, dat de banden , 56 442 E. J. G. vox BAUMHAUER REDEVOERING. die U en mij moeten vereenigen, slechts die van naauwe vriendschap kunnen zijn; ik verheug mij door dezelve aan U verbonden te worden. Zoo zullen wij het doel, dat voor U en mij hetzelfde moet zijn, kunnen bereiken. Zoo kan datgene wat aan mij en U. ontbreekt, worden aan- gevuld, zoo zullen wij trachten waardiglijk aan onze roeping te voldoen. Weigert mij nimmer. uwen bijstand, waar ik diem van u vraag, en Gij zult in mij overal den trouwen broeder vinden, die, waar hij: kan, met warmte uwe ware belangen zal bevorderen. JESP EN HA LE, IOR. ROM. ATQUE HOD. DOCT. IURIS CIVILIS IN ATHENAEO AMSTELOD. NUPER PROFESSOR , ORATIO DE TUENDA COLENDAQUE, HIS POTISSIMUM TEMPORIBUS ET IN PATRIA QUA VIVIMUS , IURISPRUDENTIA, HABITA IN MAIORI AGADEMIAE RHENO-TRAIECTINAE AUDITORIO DIE XV M. SEPTEMBRIS A, MDCCCXLVII, QUUM ORDINARIAM IURISPRUDENTIAE PROFESSIONEM SOLEMNITER AUSPICARETUR. ? isang ai a AnA: $ Ea i i z ` i z) 4 Ì é i FaR) 4 d & NARE . 5 V 4 X 8 - S > : ? ~- i t NỌBILISSIMAE ACADEMIAE RHENO-TRAIECTINAE CURATORES! QUIQUE CURATORIBUS AB ACTIS ES! VIRI AMPLISSIMI! SPECTATISSIMI! DISCIPLINARUM. PROFESSORES! VIRI CLARISSIMI! COLLEGAE EXOPTATISSIMI! LITERARUM HUMANIORUM LECTORES! VIRI ERUDITISSIMI! _ QUI PROVINCIAE URBIQUE TRAIECTINAE REGUNDAE, QUI REI MILITARI VEL IURI DICUNDO PRAEESTIS! VIRI AMPLISSIMI! GRAVISSIMI! `: VERBI DIVINI INTERPRETES! VIRI PLURIMUM VENERANDI! QUARUMVIS ARTIUM ATQUE DISCIPLINARUM DOCTORES! VIRI ERUDITISSIMI, CONSULTISSIMI! LECTISSIMA STUDIOSORUM IUVENUM CORONA, HUIUS ACADE- MIAE CIVES ORNATISSIMI! QUOTQUOT PRAETEREA HIC ADESTIS, CIVES, HOSPITES! AUDI- TORES HUMANISSIMI, HONORATISSIMI ! Cum per vigintiquinque annos in Athenaeo Amstelodamensi docendis _ exponendisque iuris civilis, cum Romani tum hodierni, praeceptis operam dedissem, id autem agerem, ut Tex mei exemplum 1) secutus, publice mox gratias persolverem Deo Opt. Max., pro tot tantisque in me collatis beneficiis, coram civibus, commilitonibus, discipulis, neque speranti neque optanti mihi, in nobilissima hacce Academia Rheno-Traiectina, iurispru- dentiae docendae delata fuit provincia, atque sic contigit AA. HH.! ut aia i i 1) Orationem respicio in maiori Athenaei Amstelodamensis auditorio ab optimo -collega habitam, cum per quinque lustra iurisprudentiam in Athenaeo nostro docuisset. Inserta fuit in Annalibus nostris Vol. VIII, initio. s annae» > arn A irent eea, i 446 I VAS NALE non Amstelodami, sed Traiecti, — non ex Illustris Athenaei suggestu, sed ex amplissimae huius Academiae cathedra, — pro concione mihi sit dicen- dum, neque exactum adeo respicere tempus oporteat, sed futurum intueri. Quamquam futura quis attendat, qui non praeterita etiam recognoscat , aut praeterita respiciat, qui non ex iis de futuris etiam ominetur ? Scilicet continuo neque negligendo vinculo praeterita coniunguntur et futura, atque ita una quasi est et perpetua gentis humanae ‘historia, quae maioris momenti negotiis, fatis et vicissitudinibus, quasi luminibus est distincta , caeterum instar fluminis decwrrit, quod modo ripas lambit prae- diorum, modo saxa volvit et silyam deiicit, cursu non interrupto semper ad mare properans. Est autem generi humano hoc a summo numine datum, ut rerum hu- manarum vicissitudines non patiatur simpliciter et subeat, sed ut earum vim et efficacitatem intelligat, de iis quae acta sunt iudicet, atque futura adeo praesagiat. Quod cum dico, sane non sic intelligi volo, quasi non fallax admodum sit illud iudicium et erroris plena saepe de futuro tempore opinio, sed eo id pertinere censeo, ut inquirendum sit homini, omni quo possit studio, in ea quae faciunt ad temporis quo vivit intelligendam na- turam atque rationem, in ea quae laudanda sint aut vituperanda, in ea quae sint persequenda aut reiicienda, ut ita videat quisque et conquirat, quid ad communem utilitatem conferre ipse etiam possit. Sunt enim ho- mines, singuli atque universi, rerum humanarum ex summi Dei providentia ipsi saepe auctores, neque quisquam est, qui nihil in se esse dicat, quod ad societatis humanae prosperitatem vel damnum conferri possit. Equidem cum mandatam mihi iurisprudentiae docendae provinciam, in - inclyta hacce Academia, more maiorum , :habenda oratione suscipiendam intelligam, dicendi argumentum non anxius- circumspicio aut longius re- quiro, sed illud amplector, quod: ipsum quasi sua se sponte mihi offert. Dicam igitur de tuendá colendáque, his petimivoo temporibus, et in patri quá VIVİMUS , iurisprudentiá. Quod argumentum si alienum esse videatur, neque a mea persona, neque ab insigni huius diei solemnitate, neque a turbatissimo quod vivimus tem- pore, Vos AA. HH.! patiamini, ut breviter et simpliciter exponam , id DE E N O TA e a, Q RA TIO: 447 apud animum vestrum reputantes, non oratorem hodie hane cathedram ultro adscendisse , sed in ea iuris civilis collocatum esse interpretem! De iurisprudentia dicturus sum tuenda et colenda , tuenda et colenda his temporibus, ét in patria potissimum nostra. Ne vereamini tamen, AA.! ne in laudem eius disciplinae , quam profiteor , nimis mihi indulgeam, aut de loco, qui ei in disciplinarum longa serie adsignandus sit, anxius aut ambitiosus quaeram. Meo illa disciplina, quae philosophiae practicae in- signis est pars, non indiget praeconio, et sunt Academiae etiamnunc in patria nostra veri nominis universitates , variis quasi simul excolendis dis- ciplinis destinatae, quae miro quodam et subtili artificio ita sibi adponuntur, et mutatis vicibus primas adeo partes agunt, ut iam hoc ipso commune quo continentur vinculum, communem originem, communem ad quem tendunt finem, parem denique dignitatem , significare videantur. Quodsi ita disputatio, de principatu huic vel illi disciplinae prae alia tribuendo, inanis sit, puerilis et inepta adeo, si nulla non disciplina aca- demica digna sit, in quå colendâ homo humani ingenii facultates exerceat, in quå tuendå vitae tabernaculum collocet , huic tamen vel illi magis mi- nusve favent tempora. Quotus enim quisque est, qui non intelligat, quid Graecarum et Latinarum literarum studium hodieque ad formandum ad omnem humanitatem ingenium faciat, et quis tamen neget, illarum cultu- ram maioris etiam ponderis fuisse renascentibus vix in Italia literis, et recedentibus magis magisque medii aevi tenebris, quam hodie, quo iam plures disciplinae , ex huius quasi almae matris gremio exortáe, ipsae iam adoleverunt? Quis neget Theologiam mox et ipsis etiam temporis oppor- tumitatibus exstitisse novam disciplinam, cui caeterae ádeo primas saepe partes cederent? Nonne patrum nostraque ipsorum memoria ipsa gestorum bellorum perpetua calamitas arti salutiferae profuit? Nonne Matheseos et omnino philosophiae naturalis disciplinam ita nostrorum temporum neces- sitatibus quasi in lucem protrahi vidimus, ut plures iam ita enasci vide- rentur disciplinae, quas sibi nostra aetas suo quasi iure vindicare videatur? Quid autem de theoretica dicam philosophia ,ab eo tempore non aliena profecto , quo res publicae privataeque , divinae et humanae, ita vel turbantur vel labe- factantur, ut de illarum natura , ratione, causa perpetua quasi quaestio sit? 448 J. wiv HALL Videor autem mihi videre AA. ! iurisprudentiam, ut semper, ita tamer vel imprimis hodie et a nostratibus ad usum vitae adhibendam et omni studio esse excolendam ; et hoc illud est, quod, pace vestra, paucis expo- nere gestio. Circumspicite quaeso omnem qua patet Europam quassatam, turbatam , confusam penitus. Non funditus eversum nunc urgeo regnum Francorum; sublatum foedus Germanicum; Austros ex Italia pulsos, Italiam rursus occupantes; Siciliam novum regnum condere gestientem ; Pontificem Romanum in administrando imperio vix liberum , aut Brittanniam ipsam turbis civilibus agitatam , sed ipsam causam magis respicio turbatae confusaeque Europae : in quaestionem revocata ipsa illa iuris principia, quibus continentur inter se gentes, nitun- tur regna, vivunt vigentque Žomines et omnis humana societas. Omnium hominum communem sibi fingebant rempublicam Stoici, bellum omnium contra omnes cogitat Hobbesius, usu vero, consuetudine , foederibus , iuris vinculum inter gentes exstitit, quod Grotius ille noster iam frustra in artis formam redegisse videatur, siquidem vel audacter rescinditur, vel esse impudenter negatur, vel superbe negligitur. Itane igitur AA.! quaestio inter Daniam et Germaniam, inter Austros et Italos, inter Slavicae et Germanicae stirpis homines, inter novam illam Francorum rempublicam et accolas, inter ipsas Germaniae gentes diversas, uti sine iudice, ita etiam sine prudentia iuris dirimetur? O miseram ita Europam, infinitas prorsus et inexplicabiles lites et haud fictitium ita om- nium contra omnes bellum, vehemens, perpetuum! Sed populis, ut privis hominibus, utut odio, amore, iracundiâ , habendi male sano studio, saepe correptis, non semper, imo vero non diu, abesse potest ommis pudoris et iustitiae sensus. Ipsa, quam a summo Numine acceperunt, factorum con-` scientia eos movet, invitos etiam et ignorantes; et, quod petulantia et animi levitate turbarunt, id, meliora docti, mox, suo loco restituendis rursus iuris principiis, reficere conantur. Est igitur egregium hoc nostrorum temporum iurisprudentiae munus, populos principesque hortari, commonefacere , docere. Quod si neglecta iuris principia, cuius occupavit locum , nuper quidem ar- bitrium paucorum principum , nescio quem Europae principatum agentium , p : l ; A 6 b- \ £ ; ORATIO. 449 nunc vero ipsius plebis insolentia atque furor, gentium inter se turbarunt vincula: ius gentium agnitum, suo loco restitutum , excultum atque propa- gatum, unum illud est, quod fugare tenebras et quasi iustitiae sole Euro- pam illustrare possit. Itane vero — funditus eversam Europam suo loco restitueret disciplina nostra, quodque principes, foederibus inter se iuncti, suisque copiis mu- niti, frustra perficere conati sunt, id efficerent iurisconsulti? Scilicet id efficit rei veritas, dum opinionum commenta delet dies, id efficit iustitiae sensus agnitus et explicatus, non doctor sed disciplina! Et est veritatis et iustitiae ea ratio, ut diu latere atque ignorari nequeant, semel vero agni- tae eo pleniorem exerceant efficacitatem quo diutius fuerint neglectae. Fal- lor igitur, aut sic demum pacata aliquando gaudebimus Europa, non si ex foedere quodam, quod non sine scelere sanctum vocitent, eius arbitrium rursus suscipiunt principes, qui se reliquis maiores esse prae se ferunt, non si nescio quod, fictitium constituitur gentium aequilibrium , sed si sin- gulae caeteris eam agendi libertatem tribuerint, qua ipsae in suis rebus constituendis uti velint, veram ita Zbertatem,- non fictam aequalitatem tuentes et vero fraterno amore sese amplectentes. Profecto ut ubique terrarum eadem vigeant studia ratio non patitur; distinguuntur gentes origine, moribus‘, religione, vitae genere, sed hoc suo iure sibi postulant, ut ipsis liceat sua excolere studia, ab alienis sese ab- stinere, suam omnino vivere vitam et, in universa Europaea republica , eam retinere conditionem , quae ipsis gentium‘ iure adsignata est! Quod dico de vinculo, quo inter se continentur gentes, iurisprudentia unice regendo, id valet etiam de publicu singularum civitatium conditione. Etiam hic neglecta iuris ratio difficultatibus turbisque locum dedit, agno- scendâ rursus iuris ratione unice tollendis. Quod cum dico non vereor AA. ! ne dissentientes vos experiar. Quare exemplo, maxime tamen luculento, Francorum -tantum et Germanorum in hac confirmandå.- sententiâ utor 1). 1) De turbata gentium Europaearum interna iuris conditione cum agerem, brevitati studens, Francos et Germanos maxime respiciendos censui. Potuissem his opponere Anglos, qui sese ex temporis nostri difficultatibus egregie hactenus expediunt, servandis diligenter tuendisque iuris sui publici principiis. } J. vH. 57 450 J.. Ovak MAEL Apud illos imperio praeerat, qui sola praescriptione quadam et longi temporis possessione regnum obtinuisse videbatur, ex titulo vix iusto, fingebatur autem imperio praeesse ex voluntate populi, rēgnumque admi- nistrare etiam ex civium suorum consensu. Fictitia' vero haec esse et commentitia nemo non intelligebat, atque hoc tantum nisi sperabant , at optabant tamen multi, ut ingenii animique dotes , quibus ornatus erat- rex, ornata erat eius regia domus, ornatus erat eius administer primarius, Franco-Galliam et cum Franco-Gallia reliquam etiam Europam a nova rerum politicarum conversione servarent. Meministis quam vana haec spes fuerit et mecum miramini AA., non , cecidisse regėm et exulare tot egre- gios plane principes, sed ita cecidisse et exulare, ut vix desiderium sui relinquere videantur, : Sed nova iam vigent studia. Non quid iustum sit, sed quid expedire plebi videatur, quaesitum est, leges agrarias cogitarunt, neque ita multum abfuit, quin sociaälistarum commenta ad vitae usum adhibere. conati essent. Non opus sane est ut probem, quam tristis iam sit totius Franciae, maxime vero eorum quibus opem ferendam censuerunt, conditio. Ipsi adeo rerum novarum auctores, libertatem, aequalitatem , fraternitatem clamitantes, modo Militi deferre, modo ipsi suscipere dictatoriam potestatem coguntur, ne sublatae mercaturae , extinctae industriae publica accedat atque universa bonorum direptio et unius Regis vicibus jam fungatur ipsa populi faex. Non censetis profecto AA. Dictatorem facilius quam Regem regno praefu- turum, aut Franco-Gallis invidendam esse incertam illam imperii : formam , aliis. continuo manibus traditi; sed hoc intelligitis, ita demum civibus civi- tatem restitutam iri, ita demum Franco-Gallorum populum , fortem ,ų:feli- cem, praecipuum aliquem in Europa locùm obtinentem futurum, si iusti- tiam colere, ad aequi bonique normam exigere reipublicae : conditionem didicerint, ius dominii agnoscentes , et mercaturae atque industriae liberta- tem restituentes. | De Germanis autem dicenti, ubi quaeso initium erit ubi finis? Deerant profecto illis paucis abhinc mensibus bene multa, quibus aliae gentes, qui- bus nostrates etiam iamdudum utebantur. Potestatem cogitetis legislatoriam et iudiciariam ab administratione non bene distinctam; ius feudale nondum . sublatum; cives in classes distributos, singulas suis privilegiis utentes; iaae AEA ORATIO. 451 Tudacos pro civibus: vix- habitos; libertatem neque mercaturae neque industriae exercendae concessam , facultatem opinionem cum suis civibus ope preli com- mumnicandi valde cireumscriptam, ius privatum incertum et varium , iudicia müùltifariam composita, occulta ,: scripta.. Profecto magis est, ut miremur tamdiu passos esse Germanos ; ut harum rerum reformatione carerent, quam ut -eam assequendi occasionem iam omni quo possint studio, adprehendant. ` Quod si consideramus , tot, tantisque rerum politicarum ante hos quinquá- ginta annos. conversionis fructibus, ad nostra usque tempora, pariter ferme caruisse omnem: Germaniam, facile etiam intelligimus, qui fiat, ut com- muni quasi studio ad illos. percipiendos tendant singulae Germaniae. partes, eo: magis pollentes. potentesque futurae , quo magis certum sibi proponant finêm, quo magis totius Germaniae utilitatibus singularum regionem post- ponant commoda: Sed hoc ipsum; AA. HH.! quot quantisque premitur difficultatibus ! Quis quaeso definiat, quibus finibus ita distinguatur communis Germani- carum gentium patria, quibus : vero definiatur vel Austria , vel Borussia , vel Bavaria? Quis fines- regat- inter Tutoris Regni Germanici et singulo- rum Regum Principumque potestatem? Quis de imperantium recte statuat et subditorum conditione, vix eadem tamen in regnis, variique ordinis principatibus et urbibus liberis, quibus Germania continetur ?. Eritne igi- tur Germania una simul et multiplex? Eritne tollenda singularum regio- num foederatarum libertas, ut hova illa constituatur Germania, quae de- repente cum-simulacro Regis, territorium obtinuit et copias, iamque -po- moeria vix condita proferre: gestit ? Est sane hic gravissimus simul et subtilis Tureconsultis explicandus locus, qui nisi ab iis explicari recte possit, novo — regno dicam an foederatae Germaniae reipublicae? — neque unitas paratur, neque stabilitas, neque dignitas, sed iurium ċonfusio et: brevi bellum civile, ut in Francia, dicta- toria potestate’ unice compescendum. Est autem AA. HH.! nostrorum temporum etiam hoc proprium, ut ab indoctis pariter atque a doctissimis quaestio quotidie vertatur de republica optime administranda, de tributis ad novam normam imponendis , de mer- caturâ, navigatione, industriâ magis minusve. liberâ. Cavendum: omnino i 57" 452 J. van HALL » est, ne etiam iz disciplinis politicis ab eo recedatur quod iustum est et aequum , quoque magis homines iam ad utilitatem omnia exigunt, eo di- ligentius nobis efficiendum est, ut in his quoque communi utilitate servata suam cuique tribuamus `dignitatem.” Nam pendet totius Europaeae socie- tatis singularumque gentium conditio primùm omnium a iuris tutela. Sed quid haec omnia ad ius privatum, quid haec ad ius privatum ho- diernum, mandatam illam mihi in hacce Academia provinciam? Scilicet firmissimum est in iuris privati studio praesidium civitatium et hominum , atque ex hoc veluti fonte manant etiam illae disciplinae. Nonne ipsum illud gentium ius exponitur subinde: ius. privatum relatum ad negotia gentium? Nonne Corpus illud iuris civilis Romani, quod ho- dieque scriptam continere dicitur iuris ratiohem , iuri etiam publico et gen- tium quasi facem praetulisse videatur? Profecto, cum Grotius ille noster universum ius belli atque pacis non perituris commentariis illustrat , non immeritó suam de gravissimis argumentis opinionem etiam Romanorum Iu- reconsultorum sententiis, utut de iure privato dicentium, confirmat. Quodsi inter gentes et in publico civitatis iure, pariter atque in iure privato, de agendi libertate, de occupatione, de. dominio, de obligationibus agatur, mirum non est, ex hisce argumentis iuris privati bene cognitis egregie illustrari etiam ius gentium et publicum. Quid quod in iure pu- blico explicando saepe de pacto dicant , sive tacito, sive magis etiam: ex- presso, inter summum imperantem`'et. subditos inito, aut inter cives ipsos in civitatem coeuntes? Tus autem gentium nonne praecipua sui parte foe- deribus nititur et conventionibus? Et sic non faceret etiam iuris privati, hodierni etiam , interior cognitio ad ipsum ius gentium penitius intelligen- dum, interpretandum, vindicandum? Videmus AA. HH. hac nostra aetate formam mutare , interire vel exsurgere etiam alias aliasque civitates, nonne magni momenti, et ex iuris etiam privati cognitione illustranda erit quaestio: de continuata persona, de successione in ius et officium, deque inter alios actis quae ad alios nullo modo pertinent? Nonne negata in rebus aliarum gentium his invitis intercedendi potestas cohaeret cum libera agendi potes- tate iuris privati? Nonne opem ferendi necessitas saepe cum fideiussione ? Nonne locus de ineundå mutuo consensu, mutuo etiam consensu tollendâ ORIA TIO. 453 conventione , quae interim legem contineat, a quà neque‘ contrahentes ipsi neque eorum successores recedant, idem est in iure privato atque in gen- tium iure? O, utinam Imperantes et subditi, utinam Europae Principes et Civitates ipsae hanc iuris privati admirabilem simplicitatem, indubitatam veritatem , verissimamque aequitatem , suis etiam negotiis publicis adplicari semper paterentur, id diligenter tenentes, nisi quod iustum sit utile esse nihil. Scilicet cum Danñica, Italica, caeteris, etiam ipsa illa Limburgica quaestio, quae nos hoc ipso tempore vexat turbatque, ad iuris principia revocanda est. Habeatur ratio temporum et personarum ; — quae tamen foedere nititur, regionis conditio tolli non poterit, nisi foedere in contra- rium acto; negligi autem non poterit quaestio, quocum foedus sit initum , quis vero ut ab eo recedatur urgeat; denique vel ex iure privato consta- bit, neminem succedere in emolumentum quin etiam onus in se recipere videatur. Quod cum dico AA. HH.! profecto non hoc volo, nullo modo a iuris privati recedere iuris vel gentium vel publici placita, hoc vero contendo : eo plenius diligentiusque - ipsum cognoscendum esse ius privatum, ut hoc ipsum recte perspiciatur, an et quatenus eius praecepta ad alteram iuris- prudentiae partem recte transferantur nec ne. Sane si in regionum occu- patione nescio qua symbolicâ admittendâ saepe magis quam oportet a iure privato recedunt, quod plenissimam adprehensionem requirit, negari tamen nequit, ipsa hominum in civitatem consociatione circumscribi naturalem singulorum agendi atque de suis rebus disponendi facultatem; quod facit, ut reip. cedere saepe cogamur, quod privatis non cedimus nisi volentes. Ita etiam in successione imperii, heredes divisionis principium iuris privati frustra adplicarent , seu potius, divisionem admittentes, ipsam iuris privati distinctionem inter res dividuas et individuas negligerent. — Quo rectius igitur, ut verbo dicam , natura , vis, ambitus et ratio iuris privati intelli- gatur, eo melius etiam ipsius iuris publici gentiumque fines reguntur. Versatur autem praeterea ius privatum in explicandis iis iuribus officiis- que, quae nostra penitius intersunt, res domesticas spectat et familiares , et meministis, quam temere in quaestionem quae huc pertinent revocent , hoc ipso tempore, rerum communium et ipsius adeo societatis eversores , qui se summa iniuria communistas et socialistas dicunt. Ita matrimonium 454 J FAN HALL ridetur, dominium nullum censetur, homo fere ex homine tollitur , ut nescio quae, arte summâ, construatur societas, in qua homines singuli ad omnia alia adhibentur, quam`ad explicandas illas animi ingeniique dotes, ad quas cum societate civitates etiam a Deo Opt. Max. sunt constitutae. Est profecto , est quod tueamur atque colamus illam disciplinam , quae veram non fucatam illam nos: doceat: philosophiam prorsus- practicam, qua nostra ab impudenti iniuria atque incredibili avaritià aliorum tūemur, quae nobis- debentur exi- gimus, negotia contrahimus, personam denique in societate civili agimus: - Accedit autem ‘iuris privati etiam alio nomine mutata hodie facies. In singulis fere Europae regionibus certius magisque finitum ius scriptis codi- cibus. inductum- est, -vel ipsius temporis‘ opportunitatibus iamiam paratur. Cognoscuntur: ita hodie: melius quam olim iura finitimarum gentium. Arctior praeterea ccum finitimis populis, gentibus iam intercedit necessitudo. Ita operae pretium est, ut communi quasi studio ius privatum excolamus Eu- ropaeum, diversum simul et unum; idque agamus adeo, ut antiquum Ger- manicum illud, imo Europaeum , restituamus ŝuris inveniendi studium , quo, in agnoscendis adplicandisque iuris placitis, non adeo attenditur, quo vel legislatore vel loco, quam quo iure:admissa sint. Ita, — ut olim Romae, — secundum id quod ipsius proprium civitatis ius est, aliud enascitur, quod plurium quasi gentium sit commune, tum civibus caeteris, tum mercatori- bus maxime nautisque ad res. suas obeundas pernecessarium. Utinam Ger- mania, ad unitatem tendens, iuris privati, mercàtorii potissimum et cam- bialis, obtineat communionem, aequabilitatem , certitudinem! Est haec illa unitas quae et ipsi et reliquae etiam Europae profutura est. Tus autem gentium, publicum et privatum , si nusquam sine damno'`ne- gligi in Europa his: nostris temporibus potest, imprimis tamen in patria nostra: colendum est et omni studio propugnandum. Neque hoc nunc urgeo AA.! quod ipsum tamen negligendum non est, ut omnium, ita parvarum maxime rerumpublicarum semper vel imprimis in- teresse, ut, quo minus viribus valeant, eo magis iure suo nitantut; sed hoc dico: his nostris potissimum temporibus omnem patriae salutem in iure unice esse positam. Quod quo magis appareat, agite, respiciamus denuo patriae necessitudinem cum eæteris et eius conditionem publicam et privatam 4 Era EEE E aay ET. E p P E O I E S E a rA E E O N E Ee O AS ORATIO. 455 -Diu sub cineribus male latens flamma Parisiis erupit et. per Italiam et Germaniam incendium excitavit late propagatum. Quid quaeso est, quod illud a finibus nostris arcet, nisi hoc, quod aliis agendi ut velint aut pos- sint facultatem permittimus , simul vero quod nostrum est nobis eripi non patimur. Dicant igitur Germani, ab antiquo Germaniae imperio non alie- nas fuisse regiones nostros, eas. novae, quam condere- gestiunt, reipublicae adpetant, classem nostram et colonias non respuant, nos conditionem nos- tram inter gentes Europaeas iure nostro tuemur., Caeteras, finitimas maxi- me, liberas, pacatas , i prosperas esse: volumus, sed hoc ab illis mutuo exi- gimus, ut nobis etiam liberis, pacatis, prosperis nostro:more esse permit- tant.: Quodsi quaeritis, quid tandem illud sit, quo nos tueamur ab opinionum contagione, ab insatiatâå habendi cupiditate, unum quod reponam inculpatae tutelae -est moderamen, ius nostrum, et-iuris nostri constans apud nos ipsos sententia. . Neque- hoc sic intelligi -velim AA. quasi sentiam: numquam cedendum esse tempori, numquam in meliora- tempora reponendam esse- iurium nos- trorum vindicationem ; sed hoc volo: si cedendum est, cedendum esse: non ab ignorante suumye ius negligente, sive Principe, -sive Populo, sed ab eo, qui sui sibi iuris conscius, bene computat causåâ, quid: agat et- quamo- brem, recte perspiciat. Quid autem: valeat faciatque causae. quam quis tueatur iustitia, a vere prudentibus in publico privatoque iure viris pro- pugnata, non est, quod ego, im hac doctissimorum virorum: coronâ, ple- nius fusiusque exponam.: Haud frustra profecto ius bellitac pacis exposuit Grotius, ut mare ab Anglorum dominatione servaret liberum. Haud fru- stra in patria nostra iurisprudentiam negotiis cum exteris finitimisque agen- dis tamquam facem adhibuerunt Janus:Wittius , Hieronymus Beverningkius, Nicolaus Witsius, alii. Parvam civitatem , quo minus viribus valere viderent , eo acrius fere iuris sanctitate tuiti sunt, ut religione et fide! — Quodsi ius- tissimae quam tuebatur causae conscientiâ nisus est, in patri conspirantibus ab omni parte exteris Principibus eripiendâ , Guilielmus Tertius, quam neces- sariam eam fuisse censetis Guilielmo illi Primo , quem` patriae et ipsius adeo libertatis instauratorem, auctorem , atque quasi parentem merito celebramus ! Sed digito haec ‘indicasse sufficiat. De gravissimis quaestionibus: quae hodieque exsurgunt et cum nostrae patriae salute vel imprimis sunt con- 456 : J van HALL iunctae, nisi cognita causa sententiam ferre periniquum est; eas plenius exponere neque huius loci est neque temporis. Faxit autem Deus Opt. Max. , ut in iis explicandis solvendisque Patriae nostrae hodie quoque non desint cordati, prudentes vereque politici viri! Quod si haec, quae dixi, valeant de patriae conditione inter caeteras Europae gentes stabiliendâ curandâque, quam necessariam hodie et nostra- tibus esse censetis iurisprudentiam in ipsa nostra ordinanda republica ! Non satis equidem scio AA.! an non satis firma in omnium animis in- scripta sit sententia, non opinione sed natura ius esse constitutum. Vereor fere, ne suo se posse arbitrio ius mutare atque flectere censeant bene multi. Ab hoc yitio utinam satis sibi caverint illi, qui in nova lege fundamentali condenda fuerunt occupati! Quod si persuasum nobis sit, legem vix ac ne vix quidem aliud esse oportere ‘quam ius, quo certius magisque finitum sit, in scriptum redactum, prudenter et caute id quod iustum et aequum esse, id quod moribus nostris convenire, id quod ipsa consuetudine iam inumbratum esse videatur , investigare et scripto consignare semper cona- bimur. Iuris conditionem, qua utimur, sic flectimus magis quam muta- mus et ipsi etiam fundamentali legi addimus, si opus est, aut detrahimus, ad emendandam eam, corrigendam et supplendam, ut legem non quidem omnibus numeris absolutam atque perfectam, sed æ perfectione tamen quam minime possit obtineamus recedentem. Intelligitis igitur“ AA. ‘me facere cum iis, qui legem qualemcunque tandem ferendam, ità componendam esse censeant, ut eam emendandi atque supplendi satis facilis detur opportunitas, tum vero ad mores nostros, ad tempora nostra, ad nostras utilitates, non vero ad normam legis pere- grinae eam esse scribendam: ` Quanta autem in his adplicandis principiis postuletur in legislatore nostro'prudeñtia, nemo non videt. Est enim illud opus eo magis arduum, quo plura` iam in quaestionem vocata sint iuris publici nostri placita, quoque magis recessum iam sit ab illa agendi sim- plicitate, qua emendatio' admittitur perpetua, mutatio, nisi quae neces- saria sit, nulla. , i | De singulis autem iuris publici nostri çapitibus ut pluribus agam, et ab hac dicendi solemnitate et a mea persona alienum est. Et vero infinitus ORATIO. 457 ferme hic est dicendi locus! Nam ut mittam, quam attigi, de mutanda ipsa lege fundamentali gravissimam quaestionem, quot quantisque' difficul- tatibus locum dat ius criminum et poenarum de novo:componendum , ut poenarum finis contingatur et salva sit res publica !-'Qnot':quantaeque quotidie quaestiones exsurgunt de regundis finibus’ inter::diversas:summi imperii beneque distinguendas partes! Nonne iam eo ventum est, ut de - singulis Decretis regiis, de singulis Magistratuum Edictis, quin: subinde de ipsa etiam lege quaeratur , utrum civibus impositam agendorum normam contineant , an vero impune negligi a civibus possint? Dicam igitur quod sentio: non gravissimae adeo et in supremo consilio reipublicae et in curiis nostris agitantur quaestiones, sed singula fere in quaestionem vocantur , quibus ipsa respublica nititur, principia; de his autem vulgus eo maiori cum impudentia pronuntiat, quo est indoctius. Abstineamus ab illa impia- levitate; de causis ‘his, quo sint graviores, eo diligentius dispiciamus; aliorum commenta nobis imponi ne patiamur; sed illud tueamur, amplectamur , propugnemus, quod cum principiis: con- veniat iuris publici nostri, quod non hominis est invèntum , sed temporis opus. Agitur enim in his omnibus res revera publica, omnium nostrorum salus. Quare quod dico non eo pertinet, ut ab iis quaestionibus, quippe gravissimis , abstineamus ‚sed potius, ut bene prudenterque de iis iudicium ferre discamus. Quo magis autem ratio temporis hoc ferat, ut publice peragantur omnia, ut ad suffragium vocentur- plures, eo minus haec, qualia quantaque sint, negligere atque ignorare civibus licebit. Fallor autem aut hic prodesse poterit ipsa illa, quae nostrorum hominum est et temporis dubitandi atque a maioribus accepta in quaestionem revo- candi solertia. Falsa et fictitia pro veris sanisque haberi non sinit; rerum causas inquiri, earum naturam investigari iubet; sed ita non temere sed caute procedit, non vituperandi sed emendandi animo , verbo non eversores nos sed artifices facit. Negari igitur non possit nostrorum temporum et hominum diffidentia atque dubitatio, — ivs privatum eo diligentius erit colendum. Scilicet incerta fieri non patimur ea, quae ipsis gentium neces- situdinibus ipsique iuri publico auctoritateňn addunt atque stabilitatem ! Tlla- potius colimus, amplectimur, tuemur, vindicamus, omnibus quibus 58. 458 J. van HALL possumus viribus. Est enim semper ius civile dignum quod colatur , sed nostris temporibus si negligitur, negligitur res omnium et singulorum , a publicarum privatarumque rerum eversoribus iamiam occupanda. ! Habet:autem illud studium suas cautelas. Duplicem longeque diversam viam'ineunty qui vel historiam in iure et antiquitatem unice amplectuntur, vel nescio quod unice practicum ius colere se autumant. Utrique iuris civilis partem tantum considerant, nostrorum vero est temporum, nostrorum est hominum , de historic et exegeticã, iam paulo obsoletioribus illis , scholis in concordiam redigendis docere. Acriores igitur fere sint hodie, ut vidimus, et sagaciores homines in explorandis naevis, dubiis , erroribus, quam in contexendis atque in consonantiam redigendis iuris placitis; facilius subtiles sint quam doċti, facilius singula considerent quam universa , facilius tignum effringant quam aedes exstruant; nos eripi nobis atque avelli tot saeculorum monumentum iuris interpretes non patiemur. : Exploranda nobis erit iuris cum universi tum patrii potissimum historia, sed attendenda etiam recentiorum temporum ratio nostraque imprimis quam vivimus aetas. Tta autem ipsa illa, quae iurisprudentiae nocitura, hominibus vero pro- futura facile videatur, scriptorum, quibus utimur, . Codicum ratio, ad artem aequi bonique diligentius colendam novum adfert momentum. Est scilicet codicum nostrorum interpretis haec saepe iniquitas, ut sen- tentia ei iam dubia videatur, quae, ad eundem modum in Codicibus Napoleonticis expressa ,. nullam“ admittere videbatur ' dubitationem.“ Etenim cum leges recipiebamus peregrinas, peregrinorum iureconsultorum com- mentariis iam illustratas, in Franco-Gallia iam ad usum vitae relatas, eas addiscere nostrisque negotiis adplicare, in verba saepe magistri iurantes, conabamur; cum vero Codices editi fuerant, quibus conficiendis reficien- disque interfuimus, eos recepimus,’ contracta magis fronte, non discendi simpliciter animo, sed ut eos, alto subinde supercilio, diiudicaremus. Ita, ut mihi quidem videtur, illud vitium enatum est, quo verba captantur , vis legis et voluntas negligitur, vera ex iuris studio iurisprudentia tollitur. Colenda autem diligenter et tuenda est iurisprudentia germana , ne in illud vitium incidamus: O utinam sic quoque disciplinae nostrae suus: honos restituatur! Utinam leguleii locum rursus cedant veri nominis iureconsultis atque scientia legis distinguatur rursus a iurisprudentia illa civili, quae ORATIO. 45% eum, qui ei totus se dederit, doctum faciat, cautum , sibi constantem , — talem denique, cui negotia publica privataque gerenda tradantur! Sic enim, ut quae dixi breviter comprehendam, sic enim sentio: ut ex iuris Romani studio tractu temporis se explicuerunt caeterae disciplinae nostrae partes, sic hodieque non tañtum iuris privati accuratior cognitio sine accurate iuris Romani cognitione nulla est, sed etiam ipsum illud longe gravissimum iuris publici et gentium studium iuris civilis cognitione tuto carere non potest; continetur vero universa disciplina nostra communi quasi neque negligendo vinculo; — singulaeque eius partes mutuo se officio su- stinent ; universae vero ad ipsius reipublicae salutem colendae propugnan- daeque sunt! Quod si ita ad ipsius reipublicae summam pertinere videatur, ut iuris- prudentiam tueamur et colamus, gravissimo sane munere funguntur illi, qui in nobilissima hacce Academia eam fovendam docendamque receperunt. Equidem cum, aut viram optimum, ingeniosum, acutum Ianum RICHAR- DUM DE Bruerrys 1), cogitem, cui vestro, Viri Amplissimi! beneficio ab au- gustissimo Rege successor datus sum, aut muneris ipsius rationem atque ambitum mecum reputem, vehementer me commoveri sentio, neque satis scio, an me magis temeritatis accusem, qui illud hodie in me suscipio, an vero Vestrå gaudeam in me fide, qui illud mihi obtulistis! Faxit Deus Opt. Max. ut neque me neque vos aliquando huius diei poeniteat, mihi vero datum sit, quod in mè est, nisi ingenii et doctrinae, at diligentiae tamen et animi perseverantiae, ad Academiae commoda augenda adferre ! Tu autem, Amplissime Lynpenr! nobilitate generis non minus quam animi modestia insignis, venerande senex , diu etiamnunc Curatorum collegio prae- sis, inclyto nobilissimoque CarreLLIO dignus datus successor , nobis autem , doctoribus atque discipulis, pietatis et humanitatis egregium prorsus exem- 1) De Jano RicHarDo pe Brumys non minus vere atque aceurate quam pie dixit clariss. B. F. SuermAN in oratione de emendenda artis salutaris- institutione academica caet. quam habuit d. xxvı m. Martii a. crorocccxuvin cum academiae regundae munus deponeret, nuper autem in bonam ferendae legis spem typis describendam curavit. 58* 460 J. ViN HAL plum! Gratulor etiam tibi, Amplissime et integerrime van Ners! oblatum nuper munus, tuorum erga patriam meritorum egregium. monumentum ! Vos omnes, viri amplissimi, diu servet reram humanarum' supremus arbi- ter, in gratiam vestrorum, in Academiae emolumentum ! Ad vos me converto, Viri Clarissimi, collegae exoptatissimi! ad vos im- primis, qui facultati iuridicae estis adscripti! Summa benevolentia non tantum me recepistis in vestrum ordinem, sed id adeo egistis, ut omnem mihi de suscipiendo munere animi dubitationem tolleretis, omnem difficul- tatem summoveretis. Scilicet cognoveratis, quam areto amicitiae vinculo cum optimo et in paucis docto coniungebar Texro, quem iuvenem, — post Henricum Constantinum Crassum iam octogenarium et Iacosum HENRI- cuÊm REENENIUM, Virum optimum — primum habui praeceptorem, mox collegam coniunctissimum; censebatis autem me sic maxime prono grato- que animo munus esse suscepturum , si iam in Academia , ut olim in Athe- naeo, conspirantes mecum, ad eundem finem tendentes, fidos et fideles “invenirem collegas; — nihil non egistis ut mihi hanc fidem probaretis. Tu adeo , clarissimi Hoxrrtr, tuas illas iuris maritimi et mercatorii celebratissimas scholas iù me transferendas , tu vero, clarissime DE GEER! Wacyclopaediam iuris doctrina tua illustrandam, ut mihi faveretis , censuistis. Ita mihi con- tigit, quod unum optaveram, ut illa, et illa tantum, exponenda haberem argumenta, quae arctissimo imprimis vinculo inter se cohaererent, meo au- tem qualicumque ingenio maxime convenirent. Vos omnes, ‘Viri Clarissimi! ita iam de me optime estis meriti; utinam mihi etiam vobis gratiam referre aliquando liceat, interim vero Traiectinae Academiae vestra erga me bene- volentia prosit! i Vos autem amplissimi, honoratissimique Viri! mecum arctissimis sangui- nis, adfinitatis, amicitiae, munerisque hactenus gesti vinculis coniuncti 1)! Te maxime, pater optime, Te mi frater, quem praeceptoris instar olim co- lebam, Te etiam quem alterum patrem mihi adfinitas dedit, Vos fratres 1) Orationem habenti aderant complures eorum, quos in Athenaeo Amstelodamensi habueram discipulos, tum ex. collegis Clariss. Viri C. A. peN TEX et J. BosscHAa, ex cognatis et affinibus Viri Ampl. et Clarissimi M. C. van Haru, F. A. van HarL, G. VROLIK, W. VROLIK et A. VROLIK. Pi me o e e a a a i o aa a E Sa E S err ORA FEO: 461 per adfinitatem coniunctissimi! Te denique. Amicissime peN Tex! — Vos omnes hic praesentes non sine tristi voluptate intueor! Videtis autem quid faciat ut Amstelodamensem illam , mihi gratissimam, stationem cum Traiec- tina commutaverim; sentio quibus iam mihi carendum sit beneficiis; uti- nam vestra illa ne excidam caritate, qua per longam annorum seriem frui mihi contigit! Vos autem, Optimi Patres! diu fruamini vegeta illa senec- tute, ardenti illo in bonas literas, in disciplinam etiam nostram amore, sana illa mente in corpore sano, quibus in paucis distingúimini.- Vos , fratres carissimi, rempublicam ornare, reipublicae prodesse pergite! Tu autem optime collega, amice coniunctissime! optimus mihi collega, fidissimus mihi amicus maneas! Loco non animo simus divisi! neque aliud ego, cum his collegis viris celeberrimis, agam Traiecti, quam tu Amstelodami, cum nos- tro illo Horxvexio, quem Amstelodamensis magistratus tibi collegam, mihi vero successorem dedit, maxime expetitum! Superest ut vos *compellem, Ornatissim? Iuvenes! Nobilissimae huius Academiae cives! Vos imprimis, qui disciplinae operam datis, ad quam explicandam praeceptoribus vestris collega datus sum! Audivistis quanti faciendam his nostris temporibus et in patria nostra censeam iurispruden- tiam. Non dubito, quin vos imprimis, generosi iuvenes! habeam adsen- tientes; non dubito, quin vos patrum nostrorum exemplum sequendum cen- seatis, et efficiendum, ut sint qui apud exteros ius nostrum, nostrumque nomen tueantur, ut sint qui prudenter rempublicam administrent , civilem- que libertatem tueantur, ut sint qui recte ius dicant et egregie causas agant ; sed hic animi vestri nudus consensus non sufficit. Rebus ipsis factisque appareat oportet. Nam vel imprimis in vestr est potestate, an antiquam aliquando Neerlandicam in disciplinå nostrâ tuendå et colendå laudem simus recuperaturi. Quod ut fiat, ab omni ignavia atque socordià vobis cavete , studiis incumbite, denique in investigando alacres, in iudicando cauti es- tote! Me autem studiorum, ut caeteros Praeceptores vestros, ducem et auctorem, sed comitem etiam et commilitonem accipite ! Ita conspirantibus, ad unum eundemque finem tendentibus, doctoribus et discipulis, annuente Deo, Rheno-Traiectinam ‘Academiam iXustret Tus- titiae sol! DIXI. Eet saa aiaei ia ipp siine aitobi Y Ladaga oh iaar k, git auo wafiahnhii ay $ ii pia doua ti f Fa: B. J. LINTELO pe GEER ORATIO DE AETATIBUS JURISPRUDENTIAE, HABITA DIE XXI M. SEPTEMBRIS A. MDCCCXLVIII, QUUM MUNUS SOLEMNITER AUSPICARETUR. QUI PROVINCIAE RHENO-TRAJECTINAE PRAEES, VIR ILLU- STRISSIME! j i! f ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE CURATORES, VIRI AMPLISSIMI! QUI EORUM ES AB ACTIS, VIR CONSULTISSIME! QUI VARIAS DOCTRINAS ET DISCIPLINAS IN HAC ACADEMIA DOCETIS, VIRI CLARISSIMI! QUI MUNERUM AUT HONORUM AMPLITUDINE ESTIS CONSPICUI, VIRI GRAVISSIMI! i ARTIUM SCIENTIARUMQUE DOCTORES, VIRI DOCTISSIMI! SACRORUM ANTISTITES, VIRI VENERABILES! VARIARUM DOCTRINARUM STUDIOSI JUVENES, COMMILITONES CONJUNCTISSIMI! QUOTQUOT PRAETEREA ADESTIS, QUI AD HANC SOLEMNITATEM CONFLUXISTIS, AUDITORES HUMANISSIMI! Quod Cicero quondam praedicavit de historia, testem eam dicens temporùm, lucem veritatis, vitam memoriae, magistram vitae, nuntiam vetustatis, potest hoc profecto hac nostra aetate repeti et affirmari. Ea enim non amplius fatis unius gentis absolvitur, sed amplissimum nacta est argumentum , quod tractare debet, totius generis humani fata, nec tantum gentium facta regumque facinora inquirit, sed mores etiam et instituta populorum, vivendi cogitandique rationem exponit, declarat quid singulae gentes in artibus, doctrinis, disciplinis valuerint, praefert illa facem, qua praeterita illustret, ut nobis originem progressusque monstret ejus quod nunc obtinet. Non tantum gentium, sed artium quoque doctrinarumque historia excolitur, earum primordia, incrementa describuntur , exponuntur inventa, placita, cogitationes priorum, quibus utantur posteri, pergantque, hoc insistentes quasi fundamento, doctrinas excolere et promovere. 59 466 B. J. LINTELO pne GEER Tntelligitis, quid debeant artes et doctrinae, Auditores, historiae studio, quantumque valuerit accuratior investigatio ejus ad nullas non melius cog- noscendas et percipiendas; nec mirum multorum audiri jam vocem affir- mantium historiam ipsarum doctrinarum esse paulo tractandam. Habet enim unaquaeque doctrina suam quasi vitam, qua per aetatüm successionem vixit, habuit suam infantiam, cum primum orta, ad certam formam non- dum excreverit, habuit suam adolescentiam aetatemque virilem. Excolue- runt eam diversae gentes, singulae suo modo, proque sui ingenii ratione , alia via pro temporum diversitate procedere solent eruditi, terminos suae doctrinae proferre, distinguendo accuratius, subtilius explicando eam melius definire student , formamque illi dare meliorem nituntur. Atque valet hoc in primis de jurisprudentia, quae ex ipsa societate humana orta, easdem fere ac illa subiit vicissitudines. Apud hanc sese praecipue commendat haec progrediendi via, quae historiae luce collustratur. Sic enim videmus, ex quibus illa initiis progressa, quomodo a singulis exculta, quomodo tractata ad eum pervenerit, quem jam habet, ambitum. Nec hoc tantum volumus, ut ipsius doctrinae fata apud diversos populos cognoscantur, atque explicetur, quinam in ea excolenda excelluerint, quid fecerint vel scripserint , sed hoc item requirimus , ut investigetur , ipsa quoniodo sese doctrina explicuerit, fines ejus fuerint prolati, auctus ejus ambitus , studium provectum. Sic historiam jurisprudentiae exponentes, ipsam melius rectiusque cognoscemus. : l Quod tamen ut consequamur, in ipsa jurisprudentiae historia , prouti in gentium historia , aetates distinguendae sunt, non populorum gentiumque diversitate ` distinctae, sed discretae inter se diverso quo exculta ea fuit et tractata modo. Quae quidem distinctio, si recte et ex doctrinae ipsius natura instituitur, hanc in primis affert utilitatem, ut tanquam in tabula quadam id nobis positum ante oculos habeamus, quo modo doctrina nata fuerit, quas: formas induerit, quà viâ fuerit progressa. Sic demum in- telligimus, quid praeclari viri ad doctrinae florem contulerint, quare sic eam tractarint, quid ipsi: prioribus, quid illis posteri debuerint, quale illud sit, quod nobis jam excolendum reliquerint proavi, quâ jam sit pro- grediendum. Tum demum apparet, quam arcte conjuncta fuerint. juris- prudentiae fata cum gentium conditione et historia. ' ! j i k 3 ORATIO. ; 467 De his jurisprudentiae aetatibus dicere haud incongruum mihi visum est - argumentům solemni hac opportunitate, qua munus mihi susèipiendum est et jurisprudentiae professio, ut sic noñ a dicentis facundia, sed ab argu- menti gravitate commendationem sibi inveniat mea oratio. ‘Spectat enim illud non hanc illamve doctrinae partem, séd ad universam jurisprudentiam refertur ejusque ortum et progressus. Qua de re si ita dicere mihi” con- tingat, ut sin minus doctrinam èt facundiam, attamen doctrinae amorem et studium vobis probem, nae me felicem beatumque habebo. Vestram igitu mihi benevolentiam imploro, quo benigne me audiatis dicentem de aetatibus Jurisprudentiae. Quam multae artés doctrinaeque in Oriente sua incunabula habuerunt, unde genus humanum suam ducit originem ,fubi primum societates coiverunt ! Ortae ibi disciplinae quas vitae necessitas produxit, quasve sedula fovit observatio, sed Jurisprudentiae primordia ibi ne quaeratis, Auditorės. Nondum justi injustique notio separata fuit et distincta a religione et cultu deorum ; leges erant deorum placita, poenae divina continebantur vindicta et voluntatis divinae interpretes et antistites sacrorum iidem erant juris conditores. Non distinctum tum fuit inter pietatis et religionis officia, quae. homines peragunt, si pii, boni, justi esse velint et ea praecepta quibus hominum inter se necessitudo nititur , quibus obtemperare cogitur, ne ipsa corruat societas conjunctionis humanae. Antiquissima habemus scripta Hebraeorum , in quibus agitur de multis rebus, quae ad jus pertinere censentur. At videte quam magna religionis ratio in iis habeatur, cum eo referantur omnia praecepta, ut firmum maneat et conservetur vinculum Deum inter et populum, ut omnes puri sint et integri nec juris sit laesio, quae non simul peccatum sit et Dei | contumelia. Nec longius progressae sunt aliae orientis gentes, quarum ad nos notitia quaedam pervenit; quamquam moribus et institutis multum a se invicem diversae hac una in re similes, quod justitiae et pietatis no- tiones non separarint. Plurima deorum voluntate et arbitrio definita ha- buerunt, religionis praeceptis descripta, quaeque ibi omissa erant aut minus plene tractata, moribus et consuetudini, aequitati et auctoritati seniorum relinquere solebant. Indicavi jam duo, quibus jus primum apud 59 * 468 ; B. J. LINTELO në GEER Orientales efficiebatur, elementa, religio et consuetudo; harum vinculo civitates gentesque conjungebantur in primis, conjunctaeque manebant , -sed magna illa imperia, ibi condita, magis unius voluntate et arbitrio quam juris communione erant sociata.. Quid? quod ne nunc quidem , qui vivunt ibi populi, hac in re,.ab antiquis sunt dissimiles. Receperunt plurimi Mohammedis doctrinam, eamque sequuntur et observant, sed his quoque qui a coelo allatus creditur directionis liber , juris est unicus fons et codex, - cujus auctoritate omnes aliae normae nituntur, quas ex proavorum tradi- tionibus‘ vel sententiis et interpretationibus doctorum derivant. Ibi igitur nulla juris scientia, nulla jurisprudentia fuit unquam nec est hodie. Et quid dicam de Graecis? Leges aeternas celebrarunt poetae, justi injustique notionem philosophi explicuerunt. Cui in mentem non venit Pindaricum illud de lege, ó aáévrøv Paciheds, Ovnrõv te zat adavétov, quis Platonis non recordatur, qui in civitatis ordinatione justitiae imaginem quandam exprimere conatus fuit, eamque tanquam summam virtutem cele- braverit? Quis ignorat Aristotelis de justo disquisitiones? Et quọt hoc loco philosophos nominare possem, quam longam seriem excitare eorum , qui suis singuli civitatibus leges scripserunt. Et tamen propria juris dis- ciplina nulla in Graecia, nulli juris periti, nulla jurisprudentia. -Quid multa? Civitatem unice respiciebant Graeci, ad eam jus referebant, jus- titiam eam dicebant virtutem, qua quis optimus civis fieri posset. Legibus illi condendis civitatis- salutem et prosperitatem tuebantur, hominum inter se necessitates et officia imperfecte tantum ordinantes. Revera autem, AA., jurisprudentia tum demum existere potuit, cum justi injustique notio adhiberi coepisset multiplici hominum inter se com- mercio, diversisque vitae necessitatibus, cum singulorum in civitate jura accuratius fuissent descripta, cum leges non tantum salutem civitatis, ejusque ordinationem, sed etiam defensionem et tutamen jurium omnium inter se civium singulorumque libertatem spectarent. Sic demum illa juris doctrina oriri potuit, qua quid per singulas rerum opportunitates justum sit definitur, qua legis jubentis vetantisve praecepta juste adhibentur, explicantur , conciliantur cum eâ, quae ex causis prodeat, aequitate, qua, ut verbo dicam, vox additur juri idque ex philosophiae umbra et legum stabilitate in vitae actionem et hominum lucem deducitur. e E E E O A OEE ORATIO 469 Est haec Romanorum non: ultima laus, quod hanc jurisprudentiam primi excoluerint. Alieni quidem erant a' philosophia, iisque quibus Graeci ma- xime inclaruerunt artibus sed eo excelluerunt magis iis doctrinis, quae ad vitae usum artemque civilem referuntur. Ex moribus populi antiquissimis et religionis praeceptis apud eos quoque jus prodiit, sed mature hoc jam certam simul formam : accepit. Nonne in XII tabulis descripta jam erant multa civilia jura, quamquam- breviter et concise? : Tum vero deinde apparuit, quam: acuto juris. justitiaeque sensu praediti fuerint Romani, quam acriter orbis: terrarum victores inter se jus suum vindicaverint et defenderint. Quantum. profuerint Edicta illa Praetorum, quae quotannis proponere solebant, ut. juris notio explicaretur perpetuo, corrigeretur jus ipsum et tempori aptaretur , eique, quae apud populum obtineret, de jure persuasioni. Sublatus his fuit ille dissensus, qui tam facile exsistit, inter voluntatem et judicium populi progredientis ad cultum et humanitatem , vitaeque necessitates et legum stabilem rigidamque naturam. Prodiit ita apud Romanos. juris civilis studium et crevit a summis in civitate viris perpetuo curatum et tractatum, ad eumque pervenit ambitum , quem numquam ante habuerat. Hujus, juris scientia summae laudi fuit principibus viris. Clari eâ fuerunt Aelii, Catones, Scaevolae, summi in republica viri; póst, hos fuerunt Servius. Sulpicius, Brutus, Manilius , qui fundaverunt jus civile et jurisprudentiam. Horum domus totius oracula civitatis, respondebant consulentibus, aderant judiciis, adhibebantur in concilio, florebant honore, gratia- et auctoritate apud omnes. Cogitavit ` jam Cicero de juris civilis perfecta. arte: condenda, illustrarunt- deinde multi diversos juris fontes, nec tantum juris interpretes, sed conditores quoque suis responsis evaserunt.: Ab his progressa tam longa illa series Jurisconsultorum praeclarissimorum , qui nomen suum scriptis illustrarunt, quorum clara est gloria, quamdiu verae Jurisprudentiae sua laus constat. Eleganter illi, subtiliter, copiose jus exposuerunt, in genera sua et quasi ' membra digesserunt aut, de difficillimis. quaestionibus disputarunt- sagaciter et acute, optimis- Imperatoribus, aderant: in conciliis, erudiebant jusque docebant generosos adolescentes. Quid plura? Condiderunt Jurispruden- tiam. Nec condiderunt tantum, sed excoluerunt etiam summo studio et acumine. Quantum contulerint sua auctoritate et responsis ad jus am- y e E B. J. LINTELO pe GEER pliandum et constituendum quis. ignorat? Quis non ipse admiratus est sagacitatis et acuminis exempla in jure usurpando’' et adhibendo “vitae necessitatibus? Sic quidem jam indicavi illud , quod propriâňm notam quasi atque natu- ram Romanae jurisprudentiae efficit. Egregie sane erat. illa tractata et exculta, sed arctioribus erat circumscripta limitibus totaque ad vitae usum relata. Romani jus civile sedulo excoluerunt, quo jura civium inter se accu- rate definirent, sed juris publici et gentium doctrina iis deerat, aequi honestique notionem parum a notione justi separarunt, aliena erat apud eos juris tractatio a meditatione et philosophia, verbo: hac prima juris- prudentiae aetate erat ea ex vitae usu orta civilis sapientia , prawin forum- gue in primis, spectans. Corruit sua mole oppressum vastum Romanum imperium, sed jam ante sana illa Jurisprudentia interierat , remanserat tantum ars illa forensis, quae ex scriptis veterum omnem suam doctrinam derivans, colligendis legendisque summorum virorum operibus suam sibi laudem quaesivit. Non opus, ut vobis Theodosii; Justiniani, Basilii collectiones , earumque interpretationes et compendia in memoriam revocem, intereuntis juris scientiae, ultimos fructus. At vero interea stirpis Germanicae gentes Romanorum sibi vindicarant provinciae novaque condiderant regna. Videte illos! Quam rudes erant et incultae primum , apud quas boni mores plus quam bonae leges valerent, quaeque viverent sine lege, patrio imperio , moribus avitis. Facile illi Germani exhąustum senioque confectum Roma- num imperium superantes, a victis victores acceperunt, quibus ipsi care- bant, cultus artiumque semina. Tum- his accèssit, quam Christianae religioni debebant, humanitas et civilis societatis ordinatio. Notae sunt omnibus illae leges scriptae latinâ lingua , in quibus antiquissima habemus jari Germanici testimonia. Spectant in primis delictorum poenas et com- positiones, quaedam tantum de jure civili continent. Immane quantum a jurisprudentia remoti erant Germani cum has sibi leges inde a saeculo quinto scriberent nec qui deinde haec jura confirmavit et ordinavit Carolus Magnus juris doctrina excelluit. Nec profecto illos inter jurisconsultos , referendos putabitis clericos, qui in Francorum imperio leges, Capitularia , ORATIO. 471 formulas in scripturam redigebant, qui non religioni tantum sed scientiae quoque et doctrinis operam dantes populorum ibi magistri, principum con- siliarii erant. Et tamen per hos prima juris Romani civilis notitia ad Germanicas gentes pervenit. Scilicet Romano jure utebatur Ecclesia, crebra erant ejus -vestigia in. synodorum.- decretis et epistolis Pontificum , multus ejus usus in supplendis iis quae deficerent. : Praeterea ubi Romani imperii provincias occuparant, una cum institutis etiam jus Romanorum aliquamdiu remansit superstes.. Sic sensim, nec uno modo juris Romani elementa ctiam extra Italiam propagata inter has gentes fuerunt, ita tamen ut illi, qui juris conservarunt memoriam, non operam darent ut illud plane cognos- cerent et explicarent, sed aliis rebus intenti juris sibi eam , qua opus habe- bant, notitiam ex compendiis et compilationibus petebant, quas invenerant. Jam mihi oculos convertite in Italiam, AA.; major ibi juris Romani memoria. Ibi plurima vestigia ejus quae ante fuerat conditionis, nec erepta unquam fuit plane superstitibus incolis ea quam a majoribus accepe- rant juris aequalitas; magna ibi ecclesiae auctoritas quae jure Romano vivebat, quid, quod Romae primum deinde Ravennae schola quoque juris aliqua manserit, hujus juris regulas et praecepta secuti sint illi, qui in- strumenta conficerent, causasque judicarent, non defuerint hujus juris periti et interpretes. — At vero ne apud hos jurisprudentiam , quae vere sic dici posset, floruisse existimetis. Usu et memoria formam juris alienam sibi conservarant, doctrinam ipsam non habebant; forum spectabant et judicia, ipsos fontes vix cognoscebant. Et tamen ex Italia nova aetas Jurisprudentiae oriunda erat. Quantum ibi saeculo XII juris studium ortum sit derepente et auctum cum Irnerius Bononiae juris. fontes explicare aggressus esset, quotus quisģue nescit? Tum primum ibi jus exponi coepit scholaque. fuit condita in qua perpetua successione clari doctrinå viri illud docuerunt.. Quanto studio mox undique ex tota Europa eo confluxerunt juvenes! quanta industria audiebant doc- torum lectiones de singulis partibus corporis juris ! quam admirabantur juris Romani . praestantiam , nunc. demum ejus ambitum. intelligentes, ad ejus thesauros admissi! Mox illi in patriam singuli suam redeuntes non tantum cognitionem juris Romani justinianei, sed. simul fontes ejus. genuinos , antea tantum non incognitos, popularibus suis attulerunt, eorumque ipsi ÀT? B. J. LINTELO pe GEER sua vice exstiterunt magistri. Sic effectum’ ut jus illud, nec antea plane ignotum, justi injustique norma omnibus evaderet, ad quam juris notionem exigerent, ut hoc adhiberent omnes, quoties patriae leges consuetudinesve deficerent, novaeque causae exsisterent, ut investigarent, excolerent omnes illud sedulo , qui doctrinae laudem sibi quaererent, ut täntam auctoritatem nascisceretur per totam occidentalem Europae partem jusque fieret commune. Jam animadvertite qualis illa erat renata Bononiae jurisprudentia. Pro- diit illa non ex usu fori, sed ex interpretatione et. explicatione fontium jwis Romani; illos explicabant in scholis docte graviterque illi doctores, verba summa cura ponderabant, 'exponebant juris placita, comparabant similia, dissimilia notabant, verbo non condebant jus sed explicabant, erat eorum jurisprudentia docta et, ut ita dicam, -evegetica. Ne a me exspec- tetis ut multis hoc verbis probatum eam; notissima sane est eorum docto- rum methodus, testes adsunt eorum` scripta, glossae, lecturae, summae. Tllud potius attendite quanta fuerit eorum auctoritas, quam laetos fructus tulerit illud studium. Huic debemus feudalium Italiae consuetudinum col- lectiones, compositos a Gratiano Bononiae juris Canonici fontes, quae simul cum jure Romano ibi explicata, per totam -Europam propagata inde a saeculo duodecimo fuerunt. Nec tamen haec jurisprudentia in scholis’ primum nata, intra earum cancellos contemta mansit. Tpsi deinde doctores usum juris remque foren- sem non neglexerunt. Testantur hoc‘ consiliorum et responsorum volumina et tractatus eorum de judiciis, sed inprimis eorum doctrina per discipulos latius propagata non potuit non valere magnopere ad juris investigandi, emendandi , definiendi studium ubivis excitandum. Ortae sunt non tantum - et conditae plures universitates, ubi juris doctrina docebatur, sed apud ipsos popūlos quoque, aucto rerum commercio, proprii juris cognoscendi et deseribendi' nova exarsit cupido: — Hinc inde a saeculo XIT statuta patria et consuetudines describi, tractari, explicari coeperunt. Compositum fuit in Germania specùlum Saxonicum et quot tum collecta scriptoque man- data et ab Imperantibus data vel confirmata sunt urbium, locorum, regio- num statuta, quibus jus definitum, ordinatum, emendatum fuit! Sed mature jam in his juris patrii monumentis vestigia occurrunt éjus, quam jus Romanum acquisierat, auctoritatis. Nec mirum; dominabatur illud in EE E N E a a ORATIO. 473 scholis, ita ut Honorius II interdiceret, ne quis hoc Parisiis doceret vel audiret, metuens ne canones prae eo negligerentur. Quae didicerant adhi- bebant omnes ad jus“ explicandum et supplendum et ubivis nobis verba, formulae, praecepta occurrunt, renatae jurisprudentiae testimonia. Quid, quod ipsos juris patrii fontes explicare eodem modo et tractare aggrederentur ac juris Romani libros. Videmus denique saeculo decimo quarto juris Romani et canonici peritos prae aliis in concilio Principum admissos in Gallia, in Germania, in patria nostra. Testis sit ille Philippus a Leydis, qui Comiti Hollandiae et Episcopo Trajectino consiliarius adfuit. Sic illa jurisprudentia docta et exegetica adhibita fuit ipsi juri excolendo et promovendo , rediitque ad vitae usum et praxin, sed ita ut illam ad sua jam praecepta et regulas conformaret , atque sibi hoc ab origine proprium conservavit et retinuit , quoda juris Romani cognitione progressa, jus hoc civile sibi semper praecipuum servaret argumentum, ad quod omnia erigeret, emendaret, suppleret. Difficile dictu est, AA. , haec jurisprudentia quantum incrementum ceperit, restituta, saeculo decimo quinto exeunte, antiquarum literarum cognitione. Non ego describam, quomodo tum tota Europae facies mutata fuerit , sed hoc velim animadvertatis quam multorum animos infecerit illa elegantia et venustas, quam. in scriptis et operibus veterum admirabantur. Illi recentes: ab anti- quorum lectione ad suam singuli doctrinam venientes elegantius jam et ornatius eam tractare aggrediebantur. .Elegantior sic quoque exstitit jurisprudentia , simulque accuratior historiae investigatio, editique ejus. fontes multum con- tulerunt ad juris intelligentiam ; conquisitae undique: et editae deinde omnes juris reliquiae; multa parata subsidia ad pleniorem juris intelligentiam. Praeterea inde: a saeculo XV describi jam plenius -et melius ordinari coeperunť diversarum gentium jura, latae plures leges et ordinationes, juris persequéndi gratia forma certa hic illic praescripta aut quae usu invaluerat correcta‘ etoconfirmata fuit , quae non potuerunt non valere: ut jurispruden- tiae ambitus'et; usus in foro et judiciis fuerit auctus. At vero simul sic effectum fuit, ut quae'antea fuerat una fere et communis omnibus, singulis fieret aliquatenus propria. Quo enim magis, latis legibus, descriptoque singularum gentium jure , juris diversitas exsisteret, eo magis ita jus propo- nebatur a Jureconsultis et ad vitae usum describebatur , quale fuit ipsorum genti 60 474 B. J. LINTELO pe PERR acceptum et accommodatum. At vero ne- sic distrakirait nimis et divelle- retur jurisprudentia, aut in scholarum ‘umbram se reciperet a fori vitaeque luce, effecit haec ipsa juris Romani vis atque auctoritas, quam ubivis retinebat. Erat enim mansitque hoc commune omnium jus, ex quo omnia juris prin- cipia derivarent , quod omnis juris ipsiusque justi esset norma et supplemen- tum, ad quod omnes perpetuo recurrerent tanquam ad fontem juris uberimum. Sic exstitit classica illa et elegans jurisprudentia ab una parte, quae in explicando jure Romano et enucleando erat tota, ab altera vero practica illa et popularis, quae in usu fori illustrando et quaestionibus tractandis aut exponendis juribus patriis versabatur, sed et illa juris Romani regulis et praeceptis utebatur perpetuo. In Gallia in primis exculta fuit illa ele- gantior jurisprudentia et a quantis quidem hac aetate viris. Quis ignorat Tilios, Duarenos, Hotomannos? Quis Donellum non novit? At vero om- nium famam obscuravit ejus aemulus Cujacius, qui interpretandi arte, sagacitate et doctrina omnes vicit, cujus vix quisquam attigit praestantiam , superavit nemo. Quam docte Theodosianum Codicem explicuit Gothofredus! At vero nec patrium propriumque jus propterea negligebatur. Eadem me- thódo docte me hercule et erudite explicuerunt illud viri- doctrina non tantum, sed usu fori etiam conspicui Molinacus, Argentraeus, Chopinus: alii, prudentia clari, aderant in judiciis et conciliis regis, nolo enim congerere nomina. Ferax fuit tum Gallia virorum in hac doctrina nobilium. Nec deerant in Germania juris: veteris ċultores, celebria ibi quoque nomina Haloandri, Sichardi , Leunclavii, sed praeterea multorum industria ibi varia juris capita accuratissime tractavit; scripta opera de juris usu: permulta; adhibita etiam ad leges et ordinationes conficiendas opera Jurisconsultorum. In Belgio quoque Giphanii patria, in patria nostra quoque multi jura explicuerunt , illustrarunt, doctrina pariter muneribusque clari. Omnes au- tem hac aetate JCti eadem viå in juris studio progrediebantur, quâ in- jure Romano explicando uti solebant, ipsamque justi. injustique notionem magis ex scripto jure eruere et interpretando deducere studuerunt, quam ut philosophice de ea disputarent. Attamen ipsa Jurisprudentia plura jam complexa erat; nam quamquam juris civilis in primis studio contineretur, illud ipsum non tantum ex juris Romani reliquiis , et quidem multo plenius meliusque quam antea cognitis, sed etiam ex consuetudinibus legibusque RIE- SE ORATIO; 415 singularum gentium explicabat et illustrabat, nec- interpretando solum, sed deseribendo cónstituendoque juri quoque fuit illa adhibita. Quantum mutata erat Europae facies saeculo XVI exeunte , ab illa quae ante fuerat! Jam aderant multa regna, diversaeque gentes sua singulae jura ha- bentes , multis tamen rerum commerciis conjunctae ; belli ac pacis alia invaluerat ratio; sacrorum reformatio juris canonici auctoritatem multis locis infregerat , auxerat juris civilis patriiquė imperium , libertatis studium jurisque omnibus aequi desiderium magis apud ipsos populos creverat; justi injustique notionem accuratius investigare, de summo juris principio quaerere, illudque adhibere gentium inter se necessitatibus, ipsiusque civitates ordinationi coeperant eruditi. In primis hoc facere instituit patriae nostrae decus Hugo Grotius. Cum opus suum ederet de jure belli-ac pacis evasit novae viae auctor, qua multi deinde progressi sunt in colenda jurisprudentia, ejusque terminos late protulit. Condidit juris naturae et gentium doctrinam. Scilicet de jure naturali lònge ante jam quaedam disputarant Scholastici, Thomas Aquinas praecipue; his successerant alii; sed-quam jejune et exiliter ! At vero omnibus notum est, quomodo Grotius de principio et fonte jùris ex ipsa humana natura repetendo, ad societatem apta et destinata, dispu- tarit, quomodo distinxerit inter jus naturale et voluntarium, quatenus illud naturâ, hoc voluntate divina seu humana nitatur, quo modo hine progres- sus conatus sit jura inter gentes definire jurisque notionem adhibere earum inter še commerciis. Ab eo inde tempore multum in jurisprudentia valuisse philosophiae studium , facile, credo, conceditis. Agi tum quoque coepit de fundamento civitatium, de jure summi imperantis, de variis juris publici partibus multo quam ante accuratius et melius. Sic excultum fuit deinde jus gentium , adhibitaque juris notio ad. definiendam rationem, quae inter singulos civium ordines ipsamque civitatem et cives intercedit, de juris pu- niendi fundamento et poenarum fine accuratius fuit quaesitum, disputatum fuit de summo juris principio , essetne illud sola mentis cogitatione assequen- dum, an derivandum a morali hominum natura, an vero experientia magis duce inveniendum. Discerni simul doctrina moralis a jure et separari magis coepit, variaque juris argumenta a philosophis aeque ac jureconsultis philosophice tractata fuerunt. Nova certe cum Hugone Grotio incepit jurisprudentiae aetas. 60* 476 B. J. LINTELO ne GEER . Molestus vobis essem omnium doctrinå nobilium nomina et merita nunc referens; sed Puffendorfii tamen memoria hoc loco instauranda est, primus qui jus naturae docuit. Hic Jureconsultus, philosophus fuit Wolfius, qui in suo jure naturae, methodo scientifica pertractato, universam Jurispruden- tiam methodo paene dicam mathematica proposuit. Multi jus naturae et jus gentium deinde describere instituerunt atque accuratior principiorum inquisitio effecit, ut in multis juris partibus nova plane tractatio invalesceret. Notum est quantum in Gallia deinde valuerit philosophia in variis juris publici partibus; Montesquivium, Rossavium , Beccariam, Voltairium no- minasse sufficit suo singuli modo clari. Inter Anglos Humius et Bentha- mius horum vestigia secuti sunt, nec deerant in Germania , qui eandem viam eligerent, donec ibi Kantius criticae philosophiae conditor exstiterit , quam deinde suâ singuli viâ incedentes excoluerunt summi viri. Sic variae exstiterunt ibi, recentiori tempore, philosophorum de his doctrinis opinio- nes, et fuerunt, qui de vera natura juris naturalis dubitantes, ei suppo- nerent philosophiam juris positivi, quae inquireret, quatenus justa sint et rationi consentiant, quae in populorum legibus sint constituta. Nolim his immorari, sed intelligitis, quantum haec omnia valuerint ad formam doctrinae juris immutandam. Distribui et in suas partes describi jurisprudentia coepit; disciplinae ejus variae determinatae, singulis suus locus assignatus, ‘earumque inter se fines descripti fuerant. Sic jus gen- tium, jus publicum inprimis, quatenus reipublicae constitutionem et delic- torum punitionem spectat, jus patrium separatim explicari et tradi jam coepit atque fuerunt in patria nostra quoque non tantum docte et accurate illa in scholis docentes, sed etiam eximie a summis illis` viris, qui mune- ribus et honoribus clarum sibi nomen sunt adepti, illa tractata fuerunt: Simul vero viguit ibi praecipue juris Romani studium ejusque accuratior interpretatio. Nota sunt Pestelii, Trotzii, Bondami, Kluitii omnibús nó- mina; in jure criminali Mathaeus celebre nomen adeptus est et Bortius; et recentiori tempore van der Keessel aliique, Jus patrium explicantem Grotium secuti sunt in singulis regionibus bene multi.. Voetius, Noodtius , Schultingius, Bynkershoekius aliique doctaa ccurataque juris Romani interpre- tatione inclaruerunt , docti omnes eximiique viri, quibus gloriatur patria nostra ! Huic igitur studio illud debemus , quod jam non arctis inclusa sit juris- C i nd. C ae e A a ua raia a a PE a e arira aE r Agaa a a a a s ORATIO. 417 prudentia limitibus, sed latissimum nacta sit campum‘, in quo excurrat, suique magis sibi conscia‘ facta sit principii, quo‘ nitatur, et propositi quo tendat, quod in suas illa descriptą partes, non explicatione juris. Romani constet, sed omnes complexa sit juris inter singulos, inter gentes, inquė ipsa civitate necessitates. Sed praeterea et illud videte, quantum in doctri- narum juridicarum tractatione fuerit novatum. Novo plerumque jam ordine traduntur , in singulis plura prodierunt diversaque, quae dici solent, systemata , in quibus disciplinae praecepta meliori ordine, ut opinabantur, et accuratius describerentur, referrentur omnes ad summa quaedam praecepta, e quibus cetera derivyarentur. Erat haec aetas quodammodo philosophae jurisprudentiae. Felices nos praedicare licet, AA., quod ita provecta et exculta fuerit jwrisprudentia; at vero ne praetervideamus illud, quod inde facile ceperit detrimentum. Quo major enim evaserit ejus ambitus, quo remota magis ab usu forensi ejus tractatio, eo majus erat periculuw, ne a vitae usu removeretur doctrina, divellerentur a se invicem ejus partes, quae vel in explicanda et declaranda notione juris vel in adhibenda ea et usurpanda ad rerum opportunitates consistunt, quae certe arctissimo conjunctae sunt vinculo, eaque ipsa sic manca evaderet et divulsa. Et profecto facilius etiam hoc fieri potuit, cum jam condi juris Codices apud diversos populos: placuisset, quibus juris omnibus aequi certique constituendi studium ansam dederat. Tum evenit, ut multi in eam opinionem adducerentur, omne jus jam his contineri, totam jurisprudentiam eorum cognitione absolvi, vix aliquam sūperesse elegantioris jurisprudentiae utilitatem, ad doctrinae laudem hanc fortasse valere, ad fori usum et vitae experientiam parum aut nihil conferre. Et ne miremini ita judicari potuisse! Erant, qui nimis de jure philosophantes , historicam juris inquisitionem , quasi jejuna esset nec fructuosa, negligerent, repudiarent illam, qùae superiora tempora' nobis reliquerant doctrinam et èxperientiam. Quam illi perverse de jure errarunt, quasi illud derepente ortum vel unius voluntate creatum esset, nec sensim paulatimque creverit nec per aetatum successiones ad eam formam, quam jam habet , pervenerit; quasi intelligi hodiernum jus posset recte et explicari sine cognitione eorum fontium, e quibus fluxit. Perversae huic rationi obviam iverunt praecipue 478 B. J. LINTELO be GEER illi, qui historicam, quae dici aliquando solebat, scholam condiderunt. His debemus historici juris stūdii instaurationem, novae jurisprudentiae aetatis initium. Hoc illi studuerunt efficere, non ut antiqua in vitam re- ducerent, ad veterum nos revocarent instituta, sed suum honorem ut sin- gulis aetatibus vindicarent, ut viam indicarent, quâ jus progressum esset et creverit, ut vinculum monstrarent, qua praeterita jungantur praesentibus, at vitam juri redderent, nec nisi historia duce illud posse intelligi osten- derent. Hac nos vocant illi vi, qua in colenda jurisprudentia progredien- dum sit, historicã, ut ex praeteritis explicemus praesentia, praesagiamus futura, nostrisque temporibus ex- hac jurisprudentia aceèedat emolūmentum + quae et juri Romano et juri patrio suum servans honorem , neutrum extollit , sed vinculum, quo conjunguntur arctissimum agnoscit, quae sic philosophiam admittit, ut illa doceat quare aliquid justum sit, sed ab historia sè edoceri simul velit, qua via quove modo aliquid justum apud populos factum sit. Jam eo mea oratio pervenit, quo dudum me animus et hujus diei solem- nitas vocant. Vobis igitur, Viri Amplissimi, qui hujus Academiae curam geritis, gratias ago, quas possum maximas pro eo honore, quo me ornatum voluistis; Regi Augustissimo exstitistis auctores, qui me huc vocaret, mihiqne munus mandaret, quod quam grave sit jam expertus sentio. Utinam mihi contingat hanc spem quam de me fovistis, non prorsus destituere eamque quam habuistis mei fiduciam non fallere! At vero quam multa mihi desint, quam remotus sim ab ea, quae in doctore academico requiritur , doctrinae praestantia ipse scio et intelligo. Est hoc illud, quod depressit animum , cum huc venirem, quod etiam nunė deprimit, cum in hune locum adscen- deretur.: Nec tamen depressit tantum, sed erexit etiam. Scilicet, quo plura deesse mihi sentio, eo firmius stat consilium, eo omnes intendere vires, ut diligentiâ , studio , alacritate , hunc defectum emendem, ut dignum ' me aliquando vestra commendatione praestem. Hanc mihi summam laudem putabo, si mihi contigerit, ad amorem jurisprudentiae in juvenum animis excitandum aliquid conferre, hoc vobis recipio spondeoque , quidquid mihi suppetat ingenii et doctrinae me collaturum , ut ne vos delati muneris poeni- teat, ut studiosae juventuti prosim, ut Academia vestrae curae commissa floreat et vigeat. Huic Academiae diu vestra cura prodesse possit, vitaque ĪA TE ORATIO. 479 vobis concedatur longa et felix, quo videntes almae Musarum sedis prosperi- tatem hoc habeatis curarum praemium, Academiae Rheno-Trajectinae florem. Vobis autem , Viri Clarissimi, variarum doctrinarum Professores, ut me multis vobis commendarem, ipsi noluistis. Tam comiter et benigne me recepistis: huc venientem, et tamen quam procul absim a doctrinae per- fectione , vos intuens demum penitus sensi. Video enim viros omni laude cumulatos, doctrina eximios, video praeceptores carissimos, quibus quantum debeam probe intelligo. Accipite grati animi testificationem pro ea ami- citia et humanitate, qua me estis amplexi, eum mihi conservate animum , vestraąque doctrina et exemplo admonerè me pergite et excitare ut strenue progrediamur. Consilio et eruditione meae succurrite imperitiáe , experientia vestra meam sublevate jnventùtem. Vobis autem, Viri Clarissimi, quibuscum arctius ètiam me studiorum similitudo , munerisque natura conjunxit, persuasum sit, numquam pectore excidere posse amicitiam, amorem, officia, quibus me vobis obstrinxistis. Hoc mihi contingat, ut numquam indignus ad vos accessisse videor. . Ilo autem cum solitus fuissem potissimum gloriari, quod aliquando vester dis- ` cipulus fuissem , Aestumatissimi Holti et Ackersdyck, quo me modo nune afféctum esse putatis, ubi, quod numquam speraveram, mihi contigit, ut ad vos redirem una jam vobiscum his studiis operam daturus? Quales vos discipulus expertus sum, tales utinam jam mihi esse pergatis vitae duces et moderatores studiorum, vestrum ut intuens exemplum, vestris ut adjutus consiliis ad eam praestantiam accedere liceat, quam ita suspicere discipulus solebam. - Tua autem merita, carissime mihi praeceptor Holti, non ego describere possem, in quibus non hoc maximum ponam, quod tuae com- mendationi hunc honorem debeam, sed illud potius, quod tua institutione , tuis praeceptis, tua familiaritate. talem me informasti, qualem commendare volueris. Si quid in his studiis profecisse aliquando videbor, tibi hoe 'debebo, qui viam nescienti monstrasti, incitasti haesitantem, comitate, humanitate ereķxisti timidum, exemplo et doctrina animum ad jurispruden- - tiae historicae studium stimulasti. Tuere igitur beneficium tuum, sisque, ut fuisti discenti sic quoque alios docenti dux mihi et: exemplum. Quoties autem in memoriam redeo illius temporis , redeo autem saepis- sime, per quod in hac Academia versari discipulo licuit, quomodo vestrum 480 B. J. LINTELO pe GEER ORATIO oblivisci possem , Praeceptores Aestumatissimi, Goudoevere et Groenewoudi, quorum tot in me collata exstant beneficia; quomodo ante oculos mihi non versaret Heusdii imago, quem non admirati tantum sumus, parentis instar etiam amavimus; quomodo Brueysii immemor essem; meum erit, quae referre non possum, perpetuo saltem meminisse, nec indignum tantos viros beneficiis cumulasse et ornasse amicitia, utinam ne unquam appareat. Vos tandem, Commilitones conjunctissimi hujus Academiae cives, com- pello. Audivistis, quomodo haec nostra doctrina creverit, quam late jam pateat ejus ambitus, quid pluribus eam commendarem? Digna est pro- fecto, in quam omnem operam collocemus, quam studiose et alacriter cola- mus. Ecce, floruit in patria nostra semper sana jurisprudentia , hanc laudem tueamur, curantes ne inferiores simus proavis; caveamus ab eorum errore, qui súùi temporis laudatores, antiquitatem spernunt et contemmunt; sit: hoc nobis persuasum , jus cognosci plene non pòsse, nisi facem praeferat historia , eamque, quam nunc induit, formam non intelligi , nisi originem ejus viam- que, quå eo pervenit, cognitam habeamus. Agite huic jurisprudentiae conjunctis viribus alacriter et sedulo incumbamus. Non magister ad vos veni, solidam doctrinam afferens, sed studiorum comitem me habebitis, et, si volueritis, ducem. Quam mihi jam probastis industriam, modestiam perpetuo mihi servate sitque firmum maneatque illud inter nos vinculum, quod ex studiorum similitudine et amore oritur. Vobis, quoad vires sinant, prodesse vestraque studia adjuvare conabor, atque quod doctrinae defuerit, supplere diligentia et sedulitate. Hoc mihi in primis contingat doctrinae amorem in vestris animis excitare et augere; hoc opus est, ut alacriter et strenue nostra studia suscipiamus, sic demum proficere licebit, eaque quae hic percepistis doctrinae elementa , fructus ferent laetissimos. Multa a vobis patria exspectat, qui doctrinis operam dantes mox ea, quae nunc didice- ritis conferre debebitis in vitae usum, in patriae salutem et gloriam. Eam exspectationem ne destituatis, vestra erit haec cura, nostra viam monstare et praeire, qua progrediendum , adhortari et excitare, quo alacriter pergatis. Omnium erit nostrum omnibus animi ingeniique viribus eniti, ut doctrinae floreant, vigeat Academia, patria nostra salva sit et incolumis. Faxit hoc Deus Optimus Maximus. DIXI. SERIES LECTIONUM IN ACADEMIA RHENO-TRAIECTINA INDE A DIE V M. SEPT , A. CIDIOCCCXLVIII , USQUE AD FERIAS AESTIVAS A. CIDTOCCCXLIX , RECTORE PETRO JOHANNE ISAACO pe FREMERY. IN FACULTATE MATHESEOS ET PHILOSOPHIAE NATURALIS. Physicen egperimentalem exponet R. van Rrrs, diebus lunae, martis, mercurii, iovis et veneris, horå I. Mechanicam analyticam R. vaN Rerrs , diebus lun. , merc. et vener. , horå XI. Přysices mathematicae capita selecta R. van Rers, d. mart. et iov., horå XI. Chemiam generalem et applicatam, tam organicam guam anorganicam , tradet G. I. MuLrprR, diebus lunae, martis, mercurii et iovis, horà IX. Chemiam analyticam G. I. MuLDER , d.lun. ‚mart. , merc., iov. etven., horå XII. Chemiam artibus adhibitam, necessaria data opportunitate, docebit P. J. I. pe Fremery, die martis, hora pomeridiana VI—VIII. Chemiam practicam G. I. MuLDER, quotidie in Laboratorio Chemico. Botanices et Physiologiae plantarum elementa exponet C. A. BERGSMA , diebus lunae, martis et. mercurii, horå XI. Botanicam Historiam plantarum medicinalium C. A. Beresma, diebus lunae et martis, horà XII. Anatomiam plantarum C. A. Beresma , diebus et horis auditoribus commodis. QOeconomiam ruralem C. A. Beresma , diebus mercurii et saturni, horåà XIT, duce compendio suo : Handb. voor de Vaderl.Landhuishoudk.,ed.Traj.ad Rh.1842. Eeæcursionibus Botanicis singulis hebdomadibus praeërit C. A. Berasma. Botanicam et Physiologiam plantarum tradet I. Kors, etsi propter aetatem rude donatus, diebus et horis auditoribus. commodis. ~ Zoologiam Tu. G. van LiptH DE Jevne, diebus lunae et martis, horå X. Anatomiam comparatam Tu. G. van Linta DE Jxune, die mercurii, horå X. 61 482 SERIES LECTIONUM. Oeconomiam ruralem I: Kors, diebus et horis auditoribus commodis, in Museo regio instrumentorum ruralium. Histologiam et Organorum fabricam subtiliorem plantarum demonstrabit P. Harrtıxe , simulque capitas electa PZysiologiae plantarum exponet, diebus martis et iovis, horåâ pomeridiana II, vel alia auditoribus magis commoda. Anatomiam generalem docebit et Organorum fabricam subtiliorem normalem -et morbosam animalium démonstrabit P. HARTING, d. veneris et saturni, horâ I. Astronomiam theoreticam et practicam quater per dierum hebdomadem tradet A. S. Rursg, Astronomiae Lector , diebus et horis auditoribus commodis. Astronomiam popularem, bis per dierum hebdomadem, A. S. Rurs, die- bus et horis auditoribus commodis. Elementa matheseos docebit C. H. D. Buys Barrot, diebus lunae, martis et veneris, horå VII, die, saturni horà IX. Stereometriam , trigonometriam sphaericam et algebram diebus mercurii , iovis et saturni, horà VIII. Algebrae superioris methodos explicabit C. H. D. Buys Barrot, diebus et horis auditoribus commodis bis per dierum hebdormadem. ` Geometriam analyticam tradet C. H. D. Burs Barot, diebus lunae et martis , horâ X , calculum integralem dieb. mercurii, iovis et veneris, eâdem horâ. Methodum docendi mathesin horis auditoribus commodis exponet C. H. D. Buys BArror., Mineralogiam in primis crystallographiae ratione habita, tum etiam pro- prietatum physicarum et chemicarum, docebit ©. H. D. Burs Barror, diebus mercurii et iovis, horâ XII. . IN FACULTATE THEOLOGICA. Theologiae naturalis, sive Philosophiae de Deo, historiam antiquiorem enarrabit H. Bouman, diebus iovis et veneris, horâå IX. Historiam Kceclesiae Christianae recentiorem , inde a Reformatione ad annum 1848, duce Compendio suo Hist. Keci. Vol. IE (Traj. 1840), enarrabit H. I. Roraarps, diebus lunae et martis, horâ XII, et die mercurii, horå I. Historiam Bceclesiae Nederlandicae enarrabit H. I. Royaards, die iovis, horâ XII et I. e PE ELT E EEE E SERIES LECTIONUM. 483 Turis Feclesiastici Nederlandici locis selectis explicandis, duce Compendio suo, Hedend. Kerkregt der Hervormden in Nederland, Utrecht, 1834 et 1840 , data opportunitate, vacabit H. I. Roraarps, horis: auditoribus commodis. Critices sacrae praecepta tradet H. Bouman, diebus‘veneris, horå X. Hermeneutices sacrae partem alteram exponet H. Bouman, diebus lunae et martis, horå IX. Jeremiae vaticinia selecta interpretabitur H. Bouman, diebus iovis, 'horâ IX. Paulli ad Thessalonicenses epistolas, item Jacobi epistolam, explicabit H.. Bouman, diebus lunae et martis, horå X. Theologiam dogmaticam tradet H. E. Vınxe, dieb. lun. , mart. et iov. , horå XI. Repetitorio q. d- de Theologia dogmatica, probationi ecclėèsiasticae praevio , vacabit H. E: Vınxe, die veneris, horå, XII et I p. m. FEthicam Christianam docebit H. I. Royaarns, d. lun. , mart. et merc. , horå I. Theologiam pastoralem tradet H. E. VrNgeE , d. mart. , iov. et ven. , horâ VITI. Puerorum doctrinae Christianae initiis erudiendorum exercitationem instituet H. E. Vinker, die veneris, horâå XI. Commilitonibus, orationes sacras habentibus , praesides aderunt H. Bouman, H. I. Roraarns et H, E. Vınke, diebus et horis, tum sibi, tum commi- litonibus maxime commodis. Publicis disputandi exercitationibus praeerunt alternatim, die mercurii, hor I, H. Bouman, H. I. Roraarps et H. E. VINKE. IN FACULTATE IURIDICA, Tus Pandectarum tradet A. ©. Horrrus, diebus lunae, martis, mercurii, iovis et veneris, horâå XII. Tùstitutiones Tustiniani interpretabitur’ B. J. L. oe GEER, diebus martis, meērcurii, iovis ét veneris, hor VIII. Historiam Turis Romani tradet B. J. L. pnu Grrr, diebus lunae et saturni horå VIII, die iovis, horå X. l Encyclopaediam Turis B. J. L. pe GEER , diebus lúūn. , merc. et vener., horå I. Tus civile Neerlandicumdocebit J. van Harr, d.lun., mart., merc. etiov., horâ T. Rem iudiciariam et Rationem procedendi in causis civilibus explicabit J. van HALL, diebus lunae, mercurii et veneris, horå IX. GE” 484 SERIES LECTIONUM: Tus mercatorium et maritimum exponèt J. vaN HAr, diebus lunae, mercurii èt veneris, horå X. Locum de Decoctoribus, qui est L. ITI. Codicis Mercatorii, explicabit A. C. Hortus, die saturni, horå XTI. Historiam gentium recentiorum politicam tradet I. Acxrrspyck, diebus martis, iovis et saturni, horå IX. Statisticam I. AckeRsDYcK, iisdem diebus, horâ XI. Oeconomiam politicam docebit I. AckerspYyck , d. lun. , merc. et ven. , horå XI. Disciplinae Turis naturalis fata et praecipua placita exponet G. G. VREEDE, duce compendio Cl. Warnkönig, cui titulus: Rechtsphilosophie als Natur- ehre des Rechis (Friburgi Brisg. 1839) diebus lun. , merc, et ven., horå IX. Tus publicum Batavum tradet G. G. VREEDE , dieb. lunae et martis , horâ VITI. Tus gentium FBuropaeum G. G. VrREEDE, diebus martis et saturni, horå X. Tus criminale, tam Batavum quam commune docebit G. G. VREEDE, diebus mercurii, iovis et veneris, horâ VIII. Codicem Quaestionum criminalium , explicabit G. G. VrerDE , diebus veneris et saturni, horå I, die iovis, horåâ X. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE rT LITTERARUM HUMANIORUM. Litteras Latinas A. van GouporvER docebit, diebus martis, mercurii, iovis, veneris, horå XI, interpretando Sallustium de Bello Tugurthino et Horatii Kpistolam ad Pisones. Antiquitatem Romanam A. vaN GOUDOEVER, d. mart., merc., iov., ven., horå X. Litteras Grřaecàs docebit S. KarstEN, diebus martis ,*mercurii, iovis et veneris, horâ XII, interpretando Sophoclis Oedipum Regem et Demosthenis orationem de Corona. Antiquitatem Graecam S. KarstEN, diebus mercurii et veneris, horâ IX, Titteras Hebraicas tradet I. C. SwYGHUIisEN GROENEWOUD, cum inter- pretanda Grammatica, tum Aujus ut et Syntaxeos usu in legendis quibusdam V.F. capitibus historicis monstrando, diebus lunae, horâ I, martis, horå II, mercurii, horâ X et II. SERIES: LECTIONUM. ; 485 Litteras cam Aramaeas tum- Arabicas I.-C; SwWYGHUISEN GROENEWOUD , die mercurii, horà XIIL, die iovis, horå XI. Antiquitatem Hebraicam: I. C. Swyenvisen GroENEWwoUD, diebus lunae , martis, mercurii et iovis, hor IX. Ceterum provectiorum commilitonum ‘desideriis, quoad poterit; satisfaciet libentissime I. C. SWYGHUISEN GROENEWOUD: Titteras: Belgicas et litterärum Belgicarum Historiam exponet L. G. Vıs- SCHER, diebus. luņae , martis, veneris et saturni, horà X., Praecepta Stili bene Belgici L. G. Vısscurr , dieb. mart. , iov. et sat. , horâ II. Historiam gentium antiquarum enarrabit S. Karsten, d. mart. et iov., horå I. Historiam medii aevi et recentiorum temporum I. AcKersDycK, diebus mercurii et. veneris, horâ I. -Historiam Patriae L. G. VISSCHER ,d. lun. etmart., h. XI, iov., h.X,sat.; h. XI. Logicen docebit C. G. Opzoomer, diebus lun. , horà XI, ven. et sat. , horå IX. Metaphysicen C. G. OrzoomER , diebus lun: ; horå IX, vener. et sat. , horå X. Spinozam interpretari perget ©. G. OrzoomER , die lunae, horà p. m. V—VII. Historiam Philosophiae veteris , praecipue post Socratem , enarrabit S. KAR- STEN, diebus: lunae et iovis, horâ II, aliave commoda. Fgercitationes Oratorias moderabitur A. van GouDoEvER, die sat., horâ T. Institutiones Paedagogicas habebit S. Karsten, die satumi, horå XI et XII, partim Paedagogiae: historia enarranda, partim moderanda- interpreta- tione selectorum : Pindari. carminum- et- Satirarum Persii. Dispùtandi exercitationibus praeerunt alternis: hebdomadibus, die'saturni, horå I, A. YVAN GOUDOEVER et S. KARSTEN: G. Dors Srrrex, Litt. Hum. Lectòr, aliquam antiquae, medii aevi, vel recentioris historiae partem, ut auditoribus lubitùm erit, enarrabit diebus mercurii et saturni,: horå XI. IN FACULTATE MEDICA. Anatomen docebit I. L. C. SCHROEDER VAN DER Kork, quater per dierum hébdomadem , horå- IV. 4836 SERIES LEGCGTIONUW: 'Physiologiam Ea aa C SCHROrDER VAN `oeR“ Korr “dièbustlunac; martis et iovis, horå VIII matutinå, die mercurii, hor® IX.” it Anatomen pathologicam,:bis per:dierum hebdomadem', A L.C. Soimonven VAN DER Kork, horå auditoribus commoda. i ai Dissectionibusocadaverum anatomicis, Aapesisi anni PEPER instituendis, praeerit quotidie I. L. C. SCHROEDER VAN? DER KOLK: Pathologiam exponet B. E; SUERMAN , tér per dierüm hebdomademyhorá TX. Materiem Medicam'® èt: präecipua ‘Therpiäe" Yeneratis ċapita exponet G! T. LoNca, diebus‘ lúináe, mërċürti et veneris, hora TI: | Pharmaciam G I. Mutitr, die veneris’, horå KXIT: Pharmäeologiam tradet P. Harrixa , diebus iovis“et veneris, oia XI., Nosologiam et Therapiam specialem G. I. TOO diebus martis, iovis et- saturni, horå IX. Eeercitationes: Clinicas ini artei Medica quotidie moderabitur G. I. Lonca, hoórá: XI , in 'Nosocomió Academicò. ) Theoriam' Uistiplinae Chirurgicie tradet B. F. Sormin, quater por die- rum hebdomade ,horå VIIE. NSSS Historiam Chirurgiae exponet B: E. SUERMAN, diebus et horis déin indicandis. Tastitutionibus Clinicis “in arte Chirurgica quovis die vacabit, horå X, E. J. Giovon BAUMHAVER:. Fgercitationes Olinicas in ophthalmiatriæ et otoiatria mođerabitir B; J.G. von BaumnaveR , diöbùs Jutas, mercuti ét veneris, horà XIT. Materiem Chirurgicimmechanicam exponet diebus mércùrii etsaturni, horå I; Operationibus Chirurgicis, opportuno: tempore in'cadavere instituendis, sgi tidie praçerit. E. Ji G. VON; BAUMHAVER. siyti jji upr Artis., Obstetriciae, theoriam exponet diebus dati eti iovis, iak J; Operationiðus obstetriciis, tum in pelvi facticia , tumiin cadàvere institüen- dis, praeerit die veneris, horå I, E. J. G. von BAUMHAUER. Bgercitationes . Obstetricias practicas; ad: gravidarum lectos, die lunae , horå I, ad parturientium autem , in tococomio Academico, quavis oblata opportunitate , moderabitur. E. J. G. VON, BAUMHAUER, + Biologiam generalem exponet F. C. Donners , diebus mercurii et iovis; šobi X. SERIES LECTIONUM. 487 Ophthalmologiam docebit F. C. Donners , diebus merc. et sat., horå VIII. Aathropologiam, praecipue ut iuris studiosis propaedeusis sit ad medici- nam forensem , docebit F. C. Donprrs , diebus et horis auditoribus commodis. Medicinam forensem exponet F. C. Donners, diebus merc. et ven., horå II. Politiam medicam, diebus et horis auditoribus commodis, F. C. DoNDERs. Experimentis et Tndajutionibus plysiologicis quotidie pracerit F; C. DoNDERs. Sectionibus cadaverum, in usum tum anatomico-pathologicum , tum medico- forensem, datå occasione, praeerit quotidie F. C. Donprrs, horå XIT}. I. I. WoLTERBEEK, quamvis munere suo defunctus sit, civibus tamen Academicis officia humañitatis praestare, praesertim Medicinae studiosis qualibet opportunitate prodesse, haud recusabit. J. H. Hısern, litterarum Germanicarum Lector , diebus et- horis audito- ribus commodis , Litteras Germanicas et Litterarum Germanicarum Řistoriam , inde a sec. XVIII, exponet. J. Vennne, litterarum ‘Anglicarum Lector , Titteras Ariylicas docebit, horå auditoribūùs. commoda.. . . . L. pe FråNcE, Academicus Gladiatoriae artis Magister, quotidie aptum et elegantem gladii usum docebit.. Bibliotheca. Academica diebus lunae, martis, mercurii, iovis, veneris et saturni , ab horá XI in III, feriarum autem tempore, singulis diebus iovis, ab horá I in III, unicuique patebit. Museum Zoologicum quotidie patebit. CIVIUM ACADEMICORUM NUMERUS. In Album relata sunt studiosorum nomina 323; ex his 301 in hac ipsa Academia diversis disciplinis operam dederunt: nempe Mathesi et. Philos. Nat. ..... . Jandi 8 m> nocou propaedeusis gratia 12 l p Theologiae o SEa T EE ANORG | o2. Jurisprudentia! sitis, ariyatoihsi d animoso h qi 82: taona e oa PEE EAE E i 10 ) l 02 n propaedeusis gratia ...... «~ 92 ; Modes E o e E A E a a e > 21 301. IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA; A, 1848—1849, DOCTORES CREATI SUNT HI: IN MATHESI ET PHILOSOPHIA NATURALI. 1848. d. 24 Junii. Janus Henricus Croockewit, Henr. F., Amstelodamensis, defensa privatim Dissertatione de Conjunctionibus chemicis Metallorum. IN THEOLOGIA. d. 12 Octobris. Turonorus CAROLUS MATTHAEUS VON BAUMHAVER , Bruxel- lensis , defensa publice Dissertatione , gua vindicatur Lucae, Apostolo- rum conventum referentis Act. Apost. cap. XV ; contru recentissimas dubitationes. fides historica. IN JURE ROMANO ET HODIERNO. d. 30 Martii. PurLerus ALrexanperR Haas, A. Frl., Amstelodamensis, defensis privatim Thesibus Juridicis. d. 14 Aprilis. Nıconaus Janus Horrman, Roterodamensis, defensis pri- vatim Thesibus Juridicis. ; d. 10 Maji. TnHroporus GīsseRTUS Jacosus WoupriNem, Groninganus , defensis privatim Thesibus Juridicis. ` d. 30 Maji. CornzrLIus Marws van Hers, Rheno-Trajectinus, defensis privatim Thesibus Juridicis. d. 8 Junii. Gozewınus Henricus GrrarDUs Ras, Rheno-Trajectinus , defenso privatim Specimine Juridico. de vinculi cognationis et affinitatis vi et eficacia in Jure Oriminati. ; d. 15 Junii. GuruwLmus MuLDER, Amstelodamensis, defensa publice Dis- sertatione de crimine aggeris rupti secundum leges populorum Europaeorum. d. 21 Junii. Henrıcus Dıkgezrs , Transisalanus, e pago Ryssen, defensis privatim Thesibus Juridicis. 62 490 ; DOCTORES CREATI d. 23 Junii.. PavLus Jomannes: Bosca VAN DRAKESTEIN , Amstelodam. , d. d. d. Qu d. d. defensa publice Dissertatione de Consilio Nautico. 24 Junii. GumeLmus CuristIanus Borsrus, Zeelandus, e pago de Bildt , defensis privatim 'Thesibus Juridicis. 26 Junii. JOHANNES VAN WYNGAARDEN, ex urbe Willemstad, defensis privatim Thesibus Juridicis. l JANUS VAN VOORTHUYSEN JUN., e pago Vreeland, defensis privatim Quaestionibus Juridicis. . 28 Junii. Dıpzrıcus Jomannes Henricus van Erpen, Rheno-'Traject., defensis privatim Thesibus Juridicis. EpvardD Huco Maria von Darune vAN Varick, Haganus , defenso priv. Specimine Juridico de Jure quod conjuges in bona communia habent. 29 Junii. CAROLUS GUILIELMUS HENRICUS VAN SCHELLE, Indo-Batavus, defensis privatim Thesibus Juridicis. 80 Junii. EaszRtTUS HENRICUS JUSTINUS VAN Bappa Haganus, de- fensis privatim Thesibus Juridicis. 1l Julii. Turoporus Scnuvrman , Rheno-Trajectinus , defensa privatim Dissertatione de munere Graphiarii. i Janus Lupovicus Anne Martens, Rheno-Trajeċtinus, defensis pri- vatim Thesibus‘ Juridicis. . 380 Septembris. CornrLus Vınsu, Indo-Batavus, def. priv. Thes. Jurid. . 10 Octobris. Constantius Taroporus van Lynpen, Rheno-Trajectinus, defenso privatim Specimine an matrimonio Ducis DE MonTPENSIER Pax Rheno-Trajectina violata dici possit? . 24 Octobris. JOHANNES ADRIANUS MoLstTER, Amstelodamensis , defenso publice Specimine de solidaria in rebus mercatoriis obligatione. 31 Octobris. EvERARDUS vAN VoorTHUYSEN, Amstelodamensis, defenso publice Specimine de tributis directis, praesertim de tributo redituum. . 16 Decembris. Perrus Caan, Haganus, defensis privat. Thesibus Jurid. d. 21 Decembris. Everrtius Janus ErKmovrt, Zwollensis, defensis privatim Thesibus Juridicis. 1849. j 6 Februarii. Perrus. Ruporpnus van DEN Bere, Vianensis, defensis privatim Thesibus Jüridicis. DOCTORES CREATI. 491 d. 20 Februarii. GUILIELMUS JOANNES BERNHARDUS BESIER , Indo-Batavus, ex Soerabaya, defenso privatim Specimine de Legum Fundamentalium indole et ambitu. A IN PHILOS. THEOR. ET LITTERIS. 1848. d. 1 Juli. ArsertTUs Ascanius van Heuspen, Haganus, in Academia militari Historiae et Litt. Lector, honoris caussa Philosophiae theor. Magister et litterarum hum. Doctor creatus est. d. 17 Julii. Axroxnıus Kıssxtius, Dordracenus, defensa privatim Disser- tatione exhibente 4. Persii Flacci Codd. Mss. Leidensium collationem , cum Animadv. in Sat. T. 1849. d. 20 Martii. ArBERTUS Henricus ArNoLDUS EKKER, Vollenhovia-Tran- sisalanus, defensa publice Dissertatione de Choro Aeschyleo. IN DISCIPLINIS MEDICIS. 1848. ; l d. 19 Junii. GErarDus Jomannes Boopr, Med. Doct, creatus est Artis Obstetriciae Doctor, defensis privatim Quaestionibus. d. 29 Junii. Turoporus Jonannes HENDRIKSEN, Rotterodamensis , creatus est Medicinae Doctor, defenso privatim Specimine de Scarlatina , sic dicta, puerperali et puerperarum probe distinguendis. d. 30 Junii. EneserRrTus Oupennorr , Amstelodam., creatus est Medicinae ` Doctor, def. privatim Dissertatione exhibente casus apoplexiae selectos. d. 1 Julii. Lupovıcus CmrIsTIANUS VAN GouporverRr, Rheno-Trajectinus, Med. et Art. Obst. Doct., honoris caussa Chirurgiae Doctor creatus est. d. 19 Julii. Justus ALperTs Mensonmwrs, Koudumo-Frisius, Medicinae Doctor creatus est, defensa privatim Dissertatione de. absorptione molecularum solidarum. d. 12 Octobris. GvurueLmus Jomannes Kuyrers, Med. Doct., creatus est Doctor Artis Obstetriciae , defensis privatim Thesibus. d. 1 Novembris. Jurus Jaçosus Jupa, Surinamensis, Med. Doct. , creatus est Doctor Artis Obstetriciae, defensis privatim Thesibus. 62 * 492- DOCTORES CREATI. d. 183 Novembris. Jacosus RooseNgure, Schoonhoviensis, creatus est Medicinae Doctor, defensa privatim Dissertatione exhibente Zistoriam hydropis ovarii. ; l d. 12 Decembris. Perrus PreLeEN, Rheno-Trajectinus, e pago Zuilen, creatus est Medicinaė Doctor , defensa privatim Dissertatione de. Fe- bris natura. s d. 19 Decembris. Franciscus SreBastranus Hermus, creatus est Artis Obstetriciae Doctor , defensis privatim . Thesibus. d. 22. Decembris. . DANIEL GUALTERUS WINKLER, Vianensis, creatus est Medicinae Doctor, defensa privatim Dissertatione exhibente momenta quaedam ew Haemorrhagiarum aetiologia. Tuomas TEMPLEMAN vAN DER HorvEen, Med. et Art. Obst. Doct., creatus est Doctor Chirurgiae, defensis privatim Thesibus. 1849. j d. 29 Januarii. Barpurnus Drrumarus Franciscus Huysman, Brielanus, creatus est Medicinae Doctor , defensa privatim Dissertatione de Hen- rico Roonhusio , praeclaro seculi XVII chirurgo Neerlandico. d. 20 Februarii. Axnronrus Tuomas WINKLER, Vianensis, Med. Doct., creatus est Doctor Artis Obstetriciae, defensis privatim Quaeėstionibus. d. 2 Martii. Janus GurueLmus RreeneRus TiıLanus, Arnħemiensis, Me- dicinae Doctor creatus est, defenso privatim Specimine dé Saliva et múco. d: 12 Martii. Joústus ALDERTS MENsONIDES , Koudumo-Frisius, Med. Doct. , creatus est Artis Obstetriciae Doctor, defensis privatim Quaestionibus. d. 20 Martii. GovERrTUS ADRIANUS Jonmannes Beckers , ex ins. Sï. Martini Indiae Occid. creatus est Medicinae Doctor ,:defensa publice Disser- tatione de awo et urina, spinae medulla afecta , vel suppressis vel sine vohintate prorumpentibus. d. 24 Martii. Jurus Jacosus Jupa, Surinamensis, Med. et Art.. Obst: Doct., creatus est Doctor Chirurgiae , defensis Quaestionibus: ACADEMIA CRO NTNACNN E NOMINA PROFESSORUM QUI ANNO MDCCCXL—MDCOQCXLI RECTORE MAGNIFICO . JACOBO BAART pe ra FAILLE IN ACADEMIA GRONINGANA DOCUERUNT, IN FACULTATE MEDICA. SIBRANDUS ELZO STRATINGH. JACOBUS BAART pe r4 FAILLE. AUGUSTUS ARNOLDUS SEBASTIAN. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM er PHYSICARUM. THEODORUS van SWINDEREN. JANUS GUILIELMUS ERMERINS. HERMANNUS CHRISTIANUS van HALL. NICOLAUS MULDER. IN FACULTATE THEOLOGICA. PETRUS HOFSTEDE pe GROOT. - GUILIELMUS MUURLING. - LUDOVICUS GERLACHUS PAREAU. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE rT LITERARUM HUMANIORUM. CORNELIUS pu WAAL. PETRUS van LIMBURG BROUWER. BARTHOLDUS HENRICUS LULOFS. JOANNES LENTING. GERARDUS JOANNES MEYER. THEODORUS GUILIELMUS JOHANNES FREDERICUS CHRISTIANUS pe GREUVE. JUYNBOLL. IN FACULTATE JURIDICA. HENRICUS NIENHUIS. CORNELIUS STAR NUMAN. JACOBUS HERMANNUS PHILIPSE. ORATIONES HABITAE INACADEMIA GRONINGANA ANNO MDCCCXL—MDCCOCXLI. RECTORE CL. JACOBO BAART pe La FAILLE. Die 25 Martii 1841 Cl. Tu. G. J. Juyngouu munus Professoris Ordin. in = Fac. Phil.. Theor. et Lit. Hum. auspicatus est, solenni „habita. oratione de gente Samaritana. l Die 30 Junii 1841 Cl.: N. Muroer munus Professoris Ordin.. in Fac. Disc. Math. et Physic. auspicatus est, habita oratione de Chemiae usu in illustrandis vitae phaenomenis. Die 14 Octobris 1841 C]. J. Baart pe ùa Farre, quum Rectoris Mag- nifici provinciam deponeret, orationem habuit, qua disquiritur num generi humano major vitae cultus sit causa perpetuo incres- centis debilitatis et degenerationis, tam corporis quam mentis; an vero humañum genus per ipsum illum cultum huc usgue progressum fuerit et in posterum ulterius sit progressurum. Hie -a ea raO a ORDO LECTIONUM IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO CIDIOCCCXLI—CIIDCCCXLII. IN FACULTATE MEDICA. S. E. SrraTINGH, d. Lunae, Martis, Iovis et Veneris, h. X, Medicinam Practicam; d. Veneris, h. XI, et Saturni, h. X, Diaeteticam cum Medicina Politica coniunctam; d. Lunae, Martis et Iovis, h. XI, Materiam Medicam cum Pharmacia Medica coniunctam èt Semeioticam diebus postea indicandis tradere constituit. A. A. SeBastian, Physiologiam doċebit d. Lunae, Martis, Mercurii, h. VIII atque alternis d. Saturni h. IX; COhirurgiam exponet d. Iovis, Veneris, h. IX et Saturni h. VIIL; Clinicis Eeercitationibus in Nosocomio Academico vacabit quotidie h. XII$; doctrinam de inflammationibus chi- rurgicis tradet d. Iovis h. VIII ; Anatomen Pathologicam morborum pectoris d. Veneris h. VIIL; Anatomen corporis humani exponet d. Martis, Iovis et Veneris, h. media V, et Mercurii, h. III; dissectionibus cadaverum. Ana- tomicis tempore hiemali instituendis quotidie praeërit. I. Baart DE ta Farmis, d. Lunae, b. VIII et IX, Martis et Mercurii, h. IX, Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam exponet; et in Noso- comio Academico, ad parturientium lectos, qualibet oblata occasione , practice instituet. D. Lunae, h. XI, et Saturni, h. IX, Artis Obstetriciae partem Technicam de industria fusius docebit. D. Lunae, h. X, Mercurii et Saturni, h. XI, Pathologiam Generalem explicabit. D. Mercurii et Sa- tumi, h. X, Medicinam Forensem tradet. D. Martis et Mercurii, h. VIII, Morbos Infantum docebit. Singulis quoque diebus: h. XII in Nosocomio Academico aegrotis curandis: vacabit, morbosque ibi tractatos uberius ex- ponet. — Disputationum exercitiis lubens vacare perget, ; i 63 498 ORDO LECTIONUM. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. TH. VAN SWINDEREN, d. Lunae et Martis, h. VIII, Wacyclopaediam Philosophiae naturalis tradet, cui praemittet praecepta Hodegetica, sive de studii ratione recte instituenda, additis Paedagogices principiis. Tisdem diebus h. X et d. Mercurii h. VIII, Historiam Naturalem Animalium et Fossilium , inprimis patriae, et Animalium, cum Anatome comparata con- iunctam, docebit; d. Lunae et Martis, h. III, vel verno tempore VII matutina Mammalium Historiam Naturalem fusius explicabit. H. C. van Haru, d. Martis, h. XII et Veneris h. VIII et IX, aestivo tempore etiam Saturni h. VITI , elementa Botanices illustrabit. Botanices sublimioris capita quaedam tradet horis auditoribus commodis. Die Mercurii h. IX et X aget de -plantis medicinalibus aliisque vario respectu wużilibus, sive de Botanica applicata, ordine Familiarum naturalium. Die Saturni autem, h. X et XI, Oeconomiam ruralem docebit, I. G. Ermers, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, Arithmetices, Algebrae, Geometriae et Trigonometriae planae elementa explicabit; d. Iovis et Satumi, h. IX, Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam tradet : Physicam eæperimentalem docebit d. Tovis, Veneris et Saturni, h. XII. Selecta Matheseos sublimioris , -Physicae et Astronomiae. capita quaedam horis auditoribus commodis exponet. De Matheseos elementis disquisitio habebitur d. Iovis, Veneris et Saturni, h. HI. N. Murer , d. Lunae et Martis, h. IX et Mercurii, h. XIL, lectiones habebit de Chemia generali et anorganica. D. Lunae et Martis, h. dein indicanda, Chemiam pharmaceuticam tradet. D. Lunae et Martis, h. VI p. m., Chemiae technologicae capita selecta in usum publicum illustrabit. Hæercitiis denique Chemicis practicis , diebus et horis commodis, lubens praeërit. IN FACULTATE THEOLOGICA. P. HorstEDE DE Groot, d. Lunae, Martis, Iovis, h. X, Dogmaticam Christianam tradet; d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XI, Historiam Wecle- siae Christianae, inde ab initio usque ad nostra tempora, secundum Za- i P PAEROA PONOS T SELS SEA N A E E E E ORDO LECTIONUM. l 499 stitutiones suas, typis divulgatas. sic enarrabit, ut hoc anno inprimis historiam Hcclesiae propagatae sit traditurus ; d. Iovis et Veneris, h. XI, Institutiones a se editas secuturus, Theologiam Naturalem exponet; d. Ve- neris h. X, interpretabitar Pauli Epistolam ad Philippenses, adhibito Commentario a Viro Ol. v. HenerL edito. L. G. Parzav, d. Martis, Mercurii et Iovis, h. XII, secundum Com- pendium suùm typis edendum , Theologiam Christianam moralem exponet ; d. Lunae atque Veneris, h. XII, et d. Iovis, h. I, loca nonnulla Herme- neutices sacrae exponet et Carmina quaedam, etiam Prophetica, Veteris Testamenti cam Commilitonibus interpretabitur ; d. Martis et Veneris, h. E, Encyclopaediam Theologi Christiani tradet. G. Muurume , d. Lunae, h. IX , Martis et Veneris, h. VIII, interpre- tabitur Kuangelium Marci et- primam Ionanxyıs Epistolam;-d. Martis, Iovis et Veneris, h. IX, praecepta Homiletices tradet et Oficia Antistitis in coetu Christiano exponet; d. Mercurii, h. X, Theologiae Christianae, ex Novo Testamento haustae, tractare perget Zoca selecta; die et horå deinceps imdicandå , exercitationes cum Oratorias sacras, tam provectiorum egerci- tationes Catecheticas cum pueris instituendas, moderabitur. Disputationibus, cum publicis tum privatis, de Zocis Theologicis, d. Mercurii, h. IIT, suis vicibus praeërunt Theologiae Professores. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. C. pe Waar, d. Lunae, Martis, Mercurii, Iovis et Veneris, h. IX, Metaphysicań tradet; h. XII , Philosophiae Moralis partem alteram, id est Ethicam exponet; h. X, Historiam Philosophiae recentioris per saecula aerae Christianae enarrabit. Ceterum, si sint, qui Theologiam Naturalem tradi sibi cupiant, de hac cum discipulis consilium inibit. B. H. Lurors, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XII, secundum ma- nuductionem suam et alium libellum, typis nunc fere excussum, Funda- menta stili bene. Belgici exponet, guaegue nonnulla ad scientiam originis, indolis atque grammatices linguae Belgicae , nec non ad historiam literarum Belgicarum pertinent; additis recte Belgice scribendi exercitationibus, — 63 * 500 ORDO LECTIONUM. Tisdem diebus, h. V, alterum suum compendium secuturus, e Rhetorica Belgica, sive ex Eloquentiae atque Poëseos Belgicae praeceptis, selecta tradet, exemplis ex optimis, cum Belgicis, tum Graecis et Latinis recen- tiorumque gentium oratoribus atque poëtis illustrata, et adiunctis exercitiis , quae Actioni, i. e. Floguentiae exteriori , sive vocis et gestuum moderationi , inserviant. G. I. MevrR , d. Iovis, Veneris et Saturni , h. XT , Historiam patriae exponet. F. ©. DE GrEUvE, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. X, Kncyclopaediam Philosophiae explicabit; iisdem diebus, h. XI, Logicam docebit; d. vero Iovis, Veneris et Saturni, h. I, Mistoriam Philosophiae antiguae exponet. P. van līmBure Brouwer, d. Lunae, Martis, Mercurii, h. IX, Misto- ' riam Recentiorem tradet; iisdem diebus, h. X, Antiguitatem Romanam ; d. Tovis, Veneris et Saturni, h. IX, Æntiguitatem Graecam. I. Lenrne, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. X, Heropori Historiarum librum primum, HomzrI Odysseae 1. IX , h. I, Horat Carmina selecta , Cıcrronis orationem pro Aulo, Cluentio discipulis explicaturus est. Si erunt, qui privata disciplina HomzrRrI Jiadem vel Odysseam, XENOPHONTIS aliquod opus, SaLLusti Catilinam aut Tugurtham cursim transire legendo velint, neque his deërit studii dux et adiutor. Disputationibus aderit , munus et -officium doctoris in Gymnasiis tradet, quo conveniet die ac tempore. T., G. I. IUYNBoLL, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. VIII, initia docebit linguae Arabicae et Syriacae; d. Tovis, Veneris et Saturni h. VIII, Ænti- guitatem Hebraeorum; d. Tovis et Veneris h. X, lectionem cursoriam insti- tuet posterioris Samuċlis libri; d. Saturni h. X, vaticinium Wažumi philo- logice et critice explicabit; d. Iovis, Veneris et Saturni h. XIT, Gramma- ticam Hebraeam tradet , adiunctis egercitiis Analyticis.. Cum provectioribus Cl. Kosrearrenn Chrest. Arabicam et Kirschii Chrest. Syriacam, a Cl. BrryNsTEINIO denuo editam, legere paratus est horis deinde indicandis. IN FACULTATE IURIDICA. H. Nıznnvrs, d. Lunae, Martis, Mercurii et Iovis, h. XII, Zus Civile, iisdemque diebus, excepto d. Iovis, h. X, Zus Mercatorium, et XI, Or- dinem Tudiciorum viamque et rationem experiundi in causis civilibus exponet. ORDO LECTIONUM. 501 I. H. Pumrsr, d. Lunae, h. IX, Iovis et Veneris, h. VIII , Zncyclo- paediam ac Methodologiam Turis, adhibità C. A. pen Tex, V. Cl., Eney- clopaediá Turisprudentiae, ed. Amstelod. a. criorocccxxxıx , tradet; d. Lunae, Martis et Mercurii, h. VIII, HMistoriam Turis Romani enarrabit; d. Martis, Mercurii, Iovis et Veneris, h. IX, Znstitutiones IustINIaNīı explicabit ; d. Lunae, Martis, Mercurii et Iovis, h. X, Pandectas interpretabitur. C. Srar Numan, d. Lunae, Martis, Mercurii, h. VIH, Codicem poe- narum interpretabitur: h. IX et d. Iovis h. VITI, Codicem Criminalem, ita ut pratcipuorum locorum et institutorum causas et momenta ex origine et historia inprimis sit illustraturus. D. Mercurii, Iovis, Veneris, h. X, Juris Naturalis, d. Iovis, h. IX, d. Veneris h. VII et IX, Juris Publici principia exponet. Disputandi exercitationibus, cum publicis, tum privatis, lubentes prae- ërunt Iuris Antecessores. ] "$ ~ NUMERUS STUDIOSORUM IN ACADEMIA GRONINGANA D. XXXI DECEMBRIS CIDIICCCXL. Medicinae- operam navabant i. i n so. spiese ene iee 84 1) Disciplinis Mathematicis et Physicis ...... 23 ?) Theologiae k ansa s PEN a e, EE EEA .. 54 Philosophiae Theoreticae et Literis Humanioribus . . . 54 3) JuNspradontiters s. s e ieee aa ISIA apraka 5l 266. 1) In horum numero censendi 19 operam simul navantes disciplinis Mathematicis et Physicis ad gradum capessendum Doctoris et Magistri Matheseos et Philosophiae naturalis. 2) His operam navabant ad praeparanda studia Medicinae. 3) Tn his 19 operam navabant ad praeparanda studia Theologiae, 28 ad studia Jurisprudentiae. SERIES DISSERTATIONUM CET. DEFENSARUM IN ACADEMIA GRONINGANA CIDIOCCCXL—CINMICCCXLI, CIOIOCCCXL. d. 22 Oct. Davıp ComrEN, Smilda-Drenthinus, Med. D., defensis Thesibus Obstetriciis, Doctor Artis Obstetr. cum laude. d. 31 Oct. LAMBERTUS GULIELMUS VAN DER WzrmE, Doccumo-Frisius , Med. et Art. Obst. D., defensis Thesibus Chirurgicis, Chirurgiae D. d. 7 Nov. Rrengrus Smr, ex pago Oostwolde, def. Diss. Medico-Politica de aphthis epizooticis , inprimis sensu politico consideratis , M. D. cum laude. d. 5 Dec. GERARDUS TAAPKEN, Amstelodamensis, Med. et Chir. D., defensis Thesibus Obstetriciis, Doctor Artis Obst. cum laude. d. 10 Dec. Jomannes GoLpscumIn NanNiNGa , ex pago Veendam Groningan., M. D. , def. Thesibus Obstetriciis , Doctor Artis Obst. magna cum laude. TJEPKE UrsBes NOORDENBOS, ex pago Oudkerk-Frisius, Med. D., defensis Thesibus Obstetriciis, Doctor Artis Obst. d. 1L Dec. Ruporraus Antonrus Quintus, Gron., Diss. de separatione thori et mensae, praesertim de ea,guae fit mutuo conjugum consensu, .R.etH.D.c.laud. GurmmLmus Jacosus Ferrm, Groninganus, Diss. exhib. Animadver~ siones nonnullas de delicto iterato, Jur. Rom. et Hod D. cum laude. CIOIOCCCXLI. . d. 27 Jan. ALBERTUS Vos, Assena-Drenthinus, Diss. de Successione ab intestato cognatorum naturalium, J. R. et Hod. D., magna cum laude. d. 30 Jan. Marcus VAN DER Tuuk, ex pago Anlo-Drenthinus, Med. D., def. Thesibus Obstetriciis, Doctor Artis Obst. cum laude. d. 6 Febr. Henrıcus ImmınKg, QOotmarsuma-Trans-Isalanus, Diss. de magnetismi artificialis vi in morbis, Med. D. d. 17 Febr. Jacosus Marrtnus Nırugour, Harlinga-Frisius, Med. D., defensis Thesibus Obstetriciis, Doctor Artis Obst. d. 20 Febr. Hesse Mozes Durarc, Leovardia-Frisius, Med. D., defensis Thesibus Obstetriciis, Doctor Art. Obst. magna cum laude. 504 SERIES DISSERTATIONUM CET. d. 3 Mart. Janus Tremen KYMMELL, ex pago Smilde-Drenthinus, def. Specim. contin. Observationes nonnullas ad locum Juris patrii Hod. de actis status civilis, Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. d. 20 Mart. Henricus JANus CARSTEN, ex pago Hoogeveen-Drenthinus, Diss. ad locum Jur. hod. patrii, de separatione bonorum sec. art. 453 sgg. Cod. Civ., Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. d. 27 Mart. ALrsrrTUs Vos Houwrnck, Meppela-Drenthinus , Specim. Med. exhib. nonnulla de angina pectoris, Med. D. cum laude. d. 24 April. Poļmrrsus Porman Grurs, Omlandus, def. Quaest. Juris Civil. Hod., Jur. Rom. et Hod. D. MarTINUS EVERHARDUS CLEVERINGA , Appingedamensis, def. Quaes- tionibus Jur. Civ. Hod., Jur. Rom. et Hod. D. d. 30 April. Borersıus, Westerwoldanus, Med. D., def. Thesibus Obste- triciis, Doctor Art. Obst., magna cum laude. d, 5 Maji. Perrus Pavrus` Kotio., ex pago Zuidhorti-Groninganus, def. inguisit. in consilium et modum, quo Plutarchus scripsit vitas parallelas, Phil. Theor. et Lit. Hum. D. cum laude. d. 15 Maji. Syrxo Renner OomxenNs , Gron. , Diss. de Pathologia glandularum lymphaticarum , quae bronchiales a sede sua appellantur , M. D. cum laude. d.19 Maji. CmrīsTIaNuUs SwaLruE, ex pago Gorredyk-Frisius, Diss. de phtisi laryngea, Med. D. `d. 29 Maji. EeseRrT CORNELIUS CHRISTIANUS VAN Lenner, Almeloënsis , Diss. de natura contagionum, M. D. magna cum laude. Jonanyes Henricus AnoLPHUs Hintzen , ex pago Eenrum-Omlandus, Diss. de usu eæterno medicaminum in morbis neonatorum , Med. D. d. 2 Junii. Tıppo WALDRIK SIERTSEMA , Groninganus, def. Spec. exhib. Quaestiones Jur. Civ. Hod., Jur. Rom. et Hod. D. d. 7 Junii. Janus Henricus WiLuinao Tonckens, ex pago Eelde-Dren- thinus, sel. Observatt. de Curatore ventris, J. R. et H. D. cum laude. d. 16 Junii. WIīıerıus ScmuLTETUS AENEAE, St. Jacobi Parochi Frisius, Specim. de Haemorrhagiis uteri in graviditate, Med. D. BERNARDUS Verver, Meppelâ-Drenthinus, publ. def. Diss. Politico- Med., gua inquiritur, num publicae sanitati noċeant venena metallica , quibus conseruntur agri ad óccidenda animalia nociva , M. Di cuh laude. Paaa a E E E A S A a a a a S a SERIES DISSERTATIONUM CET. 505 d. 16 Junii. Norte Dırks iSysBrANDIy Harlemensis, publice def. Diss. Historico-Medica. de necessitudine, quae fuit apud veteres inter religio- nem et medicinam, Med. D. magna cum laude. d. 17 Junii. Janus ALBERTUS WILLINGE GRATAMA, Asina Drio, def. Spec. Jurid. de eo guod Juris est circa immobilia , aetate majores inter et minores communia, guae divisionem non recipiunt, sec. artt. 451, 455, 1112 ef 1119 Cod. Civ. patri, J. R. et H. D. magna cum laude. CornrLIUS Wiersma, Snecã-Frisius, Specim. contin. Quaestiones Juris. Civilis ex titulo de absentia, Jur. Rom. et Hod. D. d. 19 Junii.. ErLco NıcoLaus van KLErrENsS, Doccumo-Frisius, Diss. Med. de cancro pulmonum, Med. D. cum laude. Jonan LroroLp SIemeNs, ex pago Scheemda-Oldambtinus, Specim. Med. de morbosa gazorum secretione, Med. D. cum laude. d. 26 Junii. Marcus vaN DER Tuuk, ex pago Veendam-Oldambtinus, publ. def. Diss. Jur. de actionibus, quibus antiguo Jure Romano dolus malus tutoruw vindicatus sit, Jur. Rom. et Hod. D. magna cum laude. d. 28 Junii. GUILIELMUS CORNELIUS: GOEDBLOED, Harderovicensis, Diss. Chirurgico-Med. sistent. rationem medendi hernias inguinales Doctissimi Sorrzav, Med. D. cum laude. Franciscus LAURENTIUS VAN RomuUNDE, Campensis, Diss. Jur. de modo acquirendae hereditatis ex pactis antenuptialibus jure patrio statuario, «Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. d. 1 Julii Hermannus Henricus TJEERD CANNEGIETER, ex pago Solwerd , Sp: Pract.-Med. de methodi NıeMmaANNIANAE utilitate in morbis acutis, M. D. EcsBeRTUs HENRICUS vAN Borssum WAarKes , Worcumo-Fris. , publ. def. Sp. Path. exhib. nonnulla de causis et natura febrium intermittentium, M. D. d. 13 Sept. Jomannes Gorpscumio NANNINGA, ex pago Veendam-Gro- : ninganus, Med. et Art. Obst. D., def. Thes: Chirurg. , Chir. D. cum laude. d: 9 Oct. vALBeRTUS Eeersi Post, Winschotanus, Diss. Med. de Erysi- pelate neönatorum, Med. D. d. 13 Oct. Ruporrmus Bennink Janssonius, Groninganus, publice def. Specim. de Romano-Catholicorum, gui vulgo Jansenistae dicuntur, historia et principiis, Theol. D. magna cum laude. 64 JUDICIA DE COMMENTATIONIBUS AD QUAESTIONES D. VII OCTOBRIS A, CIDIDCCCXL PROPOSITAS. Ordo Medicorum nullam accepit responsionem. A. A. SEBASTIAN, ordini ab actis. Ordo disciplinarum Mathematicarum et Physicarum ad quaestionem anno CIOIOCCCXL propositam ~ Quaeritur expositio discriminis geologicì inter alluvies fluviatiles et marinas, et determinatio limitum harum formationum in nostra patria,” unum tantummodo accepit responsum , inscriptum lem- mate: Enkele nasporingen op het gebied onzer Vaderlandsche Delfstofkunde hebben doen zien, dat er ook in dit opzigt bij ons nog veel belangrijks te doen is, dat ook onze gronden... het onderzoek averwaardig zija, enz. VAN HALL. ; Quamvis igitur certamen proprie ita dictum locum habere non potuerit, ordo tamen ‘judicavit, in hacce disceptatione quaestionem propositam ita esse pertractatam, ut illius auctori praemium adsignare non dubitaverit. De argumento proposito enim ita egit, ut magna industria collegerit fere omnia quae, pro hodierna Geologiae conditione, in Patria nostra hac de re innotuerint. Tabulis insuper geologicis, commentationi additis, et sec- tionibus idealibus variarum regionum in`nòstra patria, antea nondum sic propositis, omnem rem eximie illustravit. Apertâ schedulâ. nomen exiit L. A. Comen, Med. Doctoris et in hac Academia Chiìrurgiae adhue et Artis Obstetriciae studiosi: Qui solenmiter de disceptatione ab ordine interrogatus abunde probavit, se illius auctorem esse potuisse. Ad alteram quaestionem nullum responsum accepit Ordo. Ordini B. t. ab actis, NIC. MULDER. JUDICIA: 507 Ordo Theológorum` hanc proposuerat quaestionem:: Quid ew Jesu et Apostolorum mente in religione Christiana sunt uvorýgiæ? : Quo alio sensu de his deinceps in HBeclesia fuit ewistimatum? Diversitatis quaenam est origo? Quodnam: loci in re dogmatica pretium ? Ad hanc quaestionem duas accepit Responsiones, alteram insignitam Pavi: tò nvedua néviæ čgsvv& x. T.A., alteram verbis Haurti: Zuletzt glaubte fast Niemand an diese Göttes-mythen, etc., utramque ad ordinem in ipsa quaestione exhibitum dispositam , et tam bene elaboratam , ut, nisi altera accessisset, prius acceptam praemio ornandam decrevisset Ordo. Haec enim pariter atque illa Quaestionem satis bene solvere reperta est, exhibet- que tam ingenii, quam studii atque doctrinae egregia specimina. Attamen altera priorem excellere reperiebatur. Et quidem in evegetica parte subacti judicii acumine et argumenta pro- ducendi felicitate; in parte ŽAistorica pariter atque PAilosopha genetica idearum expositione. et critica dogmatum distinctione; in parte dogmatica minus excellebat altera priorem, sed tamen admodum bene scripta erat. Denique in*utriusque dictione Latina, tam àd puritatem quam elegantiam , aliquid desiderabat Ordo, sed in prima plus quam in secunda. Quibus de causis alteram judicavit priori praeferendam ac praemio ornan- dam; prioris autem auctorem excitandum , ut nomen suum, quippe hono- rifica commemoratione omnino dignum, patefaceret. Apertå schedulâ; secundae addita Commentationi, prodiit nomen juvenis ornatissimi-Jerzo Borres, Philos. Theor. Litt. Hum. et Theologiae hac in Academia Candidati, qui instituto ex lege examine , hujus scripti auctorem satis superque se probavit. Hujus autem laudibus qui proxime accederet , prodidit se juvenis ornatiss. ABrRAHAMUS Dırmonrt, item Žac in Academia Theologiae Candidatus. GUIL. MUURLING, Ord. h. t. ab actis. Ordo Philosophiae Theoreticae et Literarum hunianiorum ad quaestionem n Ratio eæplicetur quam in historia conscribenda Porysros tenuit, ab ipso ngayuatrizyy dictam; eæponatur, guatenus hao ratione priores historicos superaverit, quatenus hi ipsi praeferendi sint? Unam responsionem acce- pit, lemmate insignitam 64* 508 JUDICIA! tõtT nóvav nohoðoiw uiv ndvra T aya F oi Oion ; EPICHARMIS: 5 Haec commentatio ordini praemio digna visa est, quia. quaestionem“ pro- positam probe solvit, primum luculenta expositione rationis; quam `inhistoria conscribenda Potysivs tenuit, deinde accurata demonstratione > quå effici- tur, HERODOTUM ,* THUCYDIDEM ,- XENOPHONTEM ‘melius: et “aptius “historici officio functos' fuisse, quam Porysium; mùlta quae ad ita dictam methodum moayuarıxýy a Porysio relata ‘sint vel ab historica narrátione aliena esse, vel ex ipsa narratione absque perpetua‘ adnotatione , aut praeceptis ad fasti- dium usque inculcatis, lectori manifesta reddi oportere; PoLysIum vero superare historicos ita dictos rhetoricos, EPHORUM , THEOPOMPUM , TIMAEUM , PHYLARCHUM. giy | At vero, etiamsiordo propter eximia hujus: commentationis merita eam praemio dignam existimaverit, nonnulla. tamen animadvertit, quae, etsi- / improbanda, non tanti videbantur, ut propterea totam commentationem condemnaret. Praàecipuum erat ‘quod disputationis. illa pars; oquae de auctoribus“deper- ditis, Ernoro, Turoromro,: Trmaro agit, parum firmo niti fandamento. videbatur. Etenim quum judicium de- his auctoribus: plerumque ipsius PoLysIm testimonio comprobetur, hic in propria causa actor fuerit et judex , quod sane non admittendum; praesertim : quum ex comparatione: hujus testimonii cum aliorum auctorum judicio. pateat Porysrum , nisi 'semper injustum, certe saepius iniquum. fuisse in alios scriptores, praesertim: in TuroromPum et PuyLarcnum. Auctor ipse hoc subinde agnovit. Id ipsum vero quod in hoc loco nostram ignorantiam alieno judicio compensare coacti sumus, hanc commentationis partem minus necessariam ‘reddit; comparatio enim quaerebatur inter libros, quos ipsi legere possi- mus, comparatio, quae judicando, non divinando confici possit. At praeterea tanta doctrinae ubertate, tanto judicii acumine, tanta praesertim auctoris modestia et ingenuitate haec scriptio commendatur, ut ordo ipso Poxysro severior videretur , nisi illam palma dignam proclamaverit. Schedula aperta nomen retulit MaArtHrAE DE Vries, Harlemensis, in Acad. Tugd.-Bat. Philos. Theor. et Titt. Hum. Candidati; qui egamini a lege praescripto satisfecit. | JUDICIA. 509 Ad alteram quaestionem, v Philosophorum Oriticorum de Spatio et Tem- pore sententia accurate proponatur, et argumenta quibus eam confirmarunt , diligenter exponantur.” Una item oblata est commentatio, hisce Crceroxis verbis inscripta v Philosophia tanto in honore numquam fuisset, nisi doctis- simorum contentionibus dissensionibusgue viguisset.” Tuscul. Quaest. L. TI. c. 2. Quamvis in' hac commentatione stili bene Latini puritas sermonisque , elegantia passim desideretur (quod maximam partem ex ipsa materiae pertractatu difficillimae, et terminologiae Criticorum Philosophorum prorsus ` barbarae imputandum videtur) vitia tamen inde exorta satis compensantur doctrinae ubertate, judicandi acumine, aliisque ingenii dotibus. Scriptor enim in solvenda quaestione eum secutus ordinem, quem historica argu- menti expositio, inter ipsius quaestionis limites postulat , primum KANTH “de Spatio et Tempore sententiam, ejusdemque Philosophi argumenta accu- rate proposuit, diligenterque exposuit; deinde aliorum Criticorum hac de re placita recensuit, illorum scilicet, qui aut Kantianam doctrinam novis argumentis illustrarunt, aut ab ea, quo melius adversariorum dubia refel- lerent, paululum deflexérunt. Ordo igitur, haud offensus in hoc opere quibusdam inventis maculis , universim solutam esse quaestionem scripto- remque aureo praemio dignum censuit. Apertâ autem schedulà nomen retulit GEeraRDI L. J. vAN DER PLOEG, Phil. Theor. et Lit. Hum. atque Juris Candidati, nostrae Academiae civis, cui vero Ordo numum aureum decernere non potuit, quia ei propter nondum transactum in Academia tempus, ex Decreto Regio non licebat inire ejusmodi certamen literarium. Ordini ab actis, P. van LIMBURG BROUWER. ` Ordo Jurisconsultorum ad propositam quaestionem nullum accepit res- ponsum. 3 C. STAR NUMAN, Ordini ab actis. ORATIO HABITA IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO MDCCCXLI—MDCOCCXLII. RECTORE CL. JANO GUILIELMO ERMERINS. Die 13 Octobris 1842 Cl. J. G. ErmerINs, quum Rectoris Magnifici provinciam deponeret, orationem habuit, de ratione, gua Physicus suae disciplinae studio plurimum prodesse possit. ORDO LECTIONUM IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO CIDIOCCCXLI—CIDIICCCXLIII. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. Tu. vAN SWINDEREN, d. Lunae et Martis, h. VIIL, Fncyclopaediam Philosophiae naturalis tradet, cui praemittet praecepta Hodegetica , sive de studii ratione recte instituenda, additis Paèdagogices principiis. Tisdem diebus h. X et d. Mercurii h. VIII, Historiam Naturalem Animalium et Fossilium , inprimis patriae, et Animalium, cum Anatome comparata con- iunctam , docebit; d. Lunae et Martis, h. III, vel verno tempore VII matutina, aut alia magis commoda, hoc anno, Avium Historiam Naturalem fusius explicabit. H. C. van Harr, d. Martis h. XII et d. Veneris h. VIII et IX, aestivo tempore etiam d. Saturni h. VIII, elementa Botanices illustrabit. Botanices sublimioris selecta quaedam capita tradet d. Veneris h. XI. Die Mercurii h. IX et X aget de plantis medicinalibus aliisque vario respectu utilibus, sive de Botanica applicata, ordine Familiarum naturalium. Die Saturni autem, h. X et XI, Oeconomiam ruralem docebit. I. G. ErļmrriNs, d. Iovis, Veneris et Saturni, bh. XI, Ærithmetices, Algebrae, Geometriae et Trigonometriae planae elementa explicabit; d. Iovis et Saturni, h. IX, Stereometriam et Trigonometriam Sphaericam tradet ; Physicam eæperimentalem docebit d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XIL, Astronomiam. vero popularem, d. Iovis et Saturni, h. I vel alia. Selecta Matheseos sublimioris, Physicae et Astronomiae capita quaedam, horis auditoribus commodis, exponet. De Matheseos elementis disquisitio habe- bitur d. Iovis, Veneris et Saturni, hora pomeridiana III. 512 ORDO LECTIONUM. N. Murorr, d. Lunae et Martis, h. IX et Mercurii, h. XIT, lectiones habebit de Chemia organica. D. Lunae, h. XII, et Martis, h. III, Ohe- miam pharmaceuticam tradet. D. Tovis et Saturni, h. X, vel aliis commodis, Chemiam forensem docebit. D. Lunae et Martis, h. VI p.m., Chemiae tech- nologicae capita selecta in usum publicum illustrabit. Wwercitiis denique Chemicis practicis, diebus et horis commodis, lubens praeërit. IN FACULTATE THEOLOGICA. - P. HorstTEDE DE Groor, d. Lunae, Martis, Mercurii, h. IX, Historiam Ecclesiae Christianae, inde ab initio usque ad nostra tempora, secundum Institutiones suas, typis divulgatas, sic enarrábit, ut hoc anno inprimis historiam doctrinae Christianae sit traditurus ; d. Lunae et Martis , h. X, Tnstitutiones a se editas secuturus , Theologiam Naturalem exponet; d. Mer- curii et Veneris, h. X, Facyclopaediam Theologi Christiani tradet; d. Saturni , h. II, Zistoriam generis humani Divinitus instituti enarrabit ;: tempore Com- militonibus commodo ‘selecta Patrum loca cum his leget. L. G. Parrav, d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. XI, Dogmaticam Chris- tianam tradet; d. Martis, Mercurii et Iovis, h. XII, secundum Compen- dium suum typis editum, Zheologiam Christianam moralem exponet; d. Lunae atque Veneris, h. XIT, et d. Martis, h. T, loca nonnulla Hermeneutices sacrae exponet et Carmina quaedam, etiam Prophetica, Veteris Testamenti cum Commilitonibus interpretabitur. 7 i í G. MuvuruNe, d. Lunae, h. XI, interpretabitur Aistoriam perpessionum et mortis Tesu, duce Marco , compàratis caeteris Euangelistis; d. Martis et Veneris, h. VIII, et d. Iovis, h. IX, cum Commilitonibus leget Æpistolas PAULI ad Galatas et ad. Colossenses; d. Martis, h. XI, d. Iovis, h. X, et d. Veneris, h. IX, Homileticam et Oficia Antistitis in coetu. Christiano exponet; d. Martis, h. IT; eeercitia Oratoria Sacra, et d. Saturni, h. XI, egercitia provectiorum Catechetica, cum pueris instituenda, mode- rabitur. Disputationibus, cum publicis tum privatis, de Zocis Theologicis , d. Mercurii, h. IHI, suis vicibus praeërunt Theologiae Professores. © e mna T a ORDO LECTIONUM. 513 IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. C. pe Waar, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XI, Metaphysicam tradet; h. XII, aut alia auditoribus commoda , PŘilosophiae Moralis partem alteram, id est ticam exponet; h. X, Historiam Philosophiae recentioris per saecula aerae Christianae enarrabit. Ceterum, si sint, qui Theologiam Naturalem tradi sibi cupiant; de hac cum discipulis consilium inibit. B. H. Lurors, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XII, secundum ma- nuductionem suam suumque de Kakographia , quae dicitur, libellum, Funda- menta stili bene Belgici exponet, guaegue nonnulla ad scientiam originis, indolis atque grammatices linguae Belgicae , nec non ad historiam literarum Belgicarum pertinent; additis recte Belgice scribendi exercitationibus. — Iisdem diebus, hora solita V post meridiem, alterum suum compendium secuturus, e Retorica Belgica, sive ex Eloguentiae atque Poëseos Belgicae praeceptis, selecta tradet, exemplis ex optimis, cum Belgicis, tum Graecis et Latinis recentiorumque gentium oratoribus atque poëtis illustrata, et adiunctis exercitiis, quae Æctioni, i. e. Eloguentiae exteriori, šive vocis et gestuum moderationi, inserviant. t G. I. MzyzR , d. Iovis, Veneris et Saturni , h. XTI , Historiam patriae exponet. F. C. DE GrEUvE, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. X, Encyclopaediam Philosophiae explicabit; iisdem. diebus, h. XI, Zogicam docebit; h. I, Historiam Philosophiae antiquae exponet. P. van Liımgure Brouwer, d. Lunae, Martis , Mercurii, h. IX, Historiam Veterem tradet ; iisd. dieb. , h. X; Antigquitatem Romanam ; d. Iov., Ven. et Sat., ù. IX, cum litterarum humaniorum studiosis leget Crcrroxis libros de Na- tura Deorum. Antiquitatem Graecam explicabit horis auditoribus commodis. I. Lexnrtne, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. X, Hreroporiı Historiarum librum primum, EurPIDIs Medeam; h. I, Ciceronis orationem pro Aulo Cluentio , TersNTI fabulam Pžormionem discipulis explicaturus est. Si erunt, qui privata disciplina HomERI Jiadem vel Odysseam, XENOPHONTIS aliquod opus, SALLUSTII Catilinam aut Jugurtham cursim transire legendo velint, neġue: his deërit studii dùx et adiutor. - Disputationibus aderit , munus et officium doctoris in Gymnasiis tradet, quo conveniet die ac tempore. 65 514 ORDO LECTIONUM. T. G. I. IvYNBOLL, Grammaticam Hebraeam , adiunctis ewercitiis Analy- ticis, tradet d. Martis et Veneris, h. VIII, et d. Iovis et Veneris, h. XII. Zephanjae vaticinium philologice et critice explicabit d. Lunae, h. T. Lectionem posterioris libri Samuċlis perget d. Mercurii et Iovis, h. VIII. Initia docebit: linguae Arabicae, Syriacae et Chaldaicae, in Chaldaïcis alteram Grammaticae Winerianae editionem secuturus, d. Lunae et. Saturni, h. VIII, et d. Martis et Mercurii, h. I. Cum provectioribus Chrestoma- thias a KosEGARTENIO et BerNstEro editas leget d. Iovis, h. IV—VI. . IN FACULTATE IURIÐICA. H. Nıxnnvrs, d. Lunae , Martis, Mercurii et Iovis, h. XII, Zus Civile, iisdemque diebus, excepto d. Iovis, h. X, Jus Mercatorium , et XI, Doc- třrinarum Processús civilis, secundum ius patrium hodiernum , exponet. I. H. Pumrse, d. Martis, Mercurii, Iovis et Veneris, h. IX, Znstitutiones IusTINIANI explicabit ; iisdem: diebus, h. X, Pandectas interpretabitur ; d. Lunae, h. VII et IX, d. Martis, h. VIIL, Historiam Turis Romani enarrabit; d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. VIII, Kacyclopaediam ac Metho- dologiam Turis tradet. C. Srar Numan, d. Lunae, Martis, Mercurii, h. VIII, de delictis et poenis disputabit; h. IX praecipua capita Juris Criminalis exponet , ratione inprimis habita iuris patrii; d. Mercurii, Iovis, Veneris, h. X, de Jure Naturali aget; d. Iovis, h. VIII et IX, d. Veneris, h. VIII, Zegem de im- perio explicabit, h. IX et XI, Jus Gentium tradet. ` Alternis d. Martis, h. III, EmsarT vitam Karoli magni interpretabitur. Disputationibus cum publicis tum privatis lubentes praeërunt Turis Áx- tecessores. IN FACULTATE MEDICA. S. E. STRATINGH, d. Lunae, Martis, Iovis et Veneris, h. X, Medicinam Practicam; d. Veneris, h. XI, et Saturni, h. X, Diaeteticam cum Medicina Politica coniunctam; d. Lunae, Martis et Iovis, h. IX, Materiam Medicam cum Pžarmacia Medica coniunctam et Semeioticam diebùs ac horis. postea indicandis tradere constituit. ORDO LECTIONUM. 515 A. A. SEBASTIAN, Physiologiam docebit d. Lunae, Martis, Mercurii , h. VIII atque alternis d. Saturni h. IX; Chirurgiam exponet d. Iovis, Veneris, h. IX et d. Saturni h. VIII; Cinicis Heercitationibus in Nosocomio Academico vacabit quotidie h. XII}; doctrinam de morbis oculorum tradet d. Iovis h. VIII; Anatomen Pathologicam d. Veneris h. VIII; Anatomen corporis humani exponet- d, Martis, Iovis et Veneris, h. media V, et d. Mercurii, h. IT; dissectionibus cadaverum Anatomicis ma siii kiona instituendis quotidie praeërit. : I. Baart DE LA Farux, d. Lunae, h. VITI et IX, Martis et Mercurii , h. IX, Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam exponet; et in Noso- comio Academico, ad parturientium lectos, qualibet oblata occasione , practice instituet. D. Mercurii, h. X, et Saturni, h. IX, Artis Obstetriciae partem Technicam de industria fusius docebit. D. Lunae et Martis, h. I, et Saturni, h. VIII, Pathologiam Generalem explicabit. D. Mercurii, h. I, et Saturni, h. X, Medicinam Forensem tradet. D. Martis et Mercurii, h. VIII, Morbos Tnfantum docebit. Singulis quoque diebus ab h. XI ‘in’ Nosocomio Academico aegrotis curandis vacabit, morbosque ibi tractatos uberius ex- ponet. — Disputationum exercitiis lubens vacare perget. 65 * NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA GRONINGANA STUDIIS: OPERAM NAVANT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDOCCXLI. E FACULTATE DISC. MATH, ET PHYS, E FACULTATE THEOLOGICA. E FACULTATE PHIL. THEOR. ET LITT. HUM. E FACULTATE JURIDICA. E FACULTATE MEDICA. CUNCTUS NUMERUS. Hicce numerus Studiosorum mense Octobris in tabulas censorias relato- rum accrevit 31 Dec. 1841 ad 304. SERIES DISSERTATIONUM CET. DEFENSARUM IN ACADEMIA GRONINGANA MDCCCXLI—MDCCCXLII. 1841. d. 4 Nov.: Vir Doctiss. EGBERTUS CORNELIUS CHRISTIANUS VAN LENNEP, M. D: Almeloënsis, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude: d. 5 Nov. Erro Hrnpricus Hesse, ex pago Scheemda, def. Spec. ad Ìocum Juris Hod. de auctoritate mariti uxori cum in plurimis vitae civilis negotiis tum inprimis in mercatura facienda necessaria , J. R.et H.D. d. 10 Nov. Jomanners Perrus Escmer, Hallum-Frisius, publice def. Disş. de` Jesu miraculis, Theol. D. cum laude, d. 20 Nov. Vir Doctiss. Arsertus Vos Houwrnx, Med. D. Meppela- Drenthinus, def. Thes: Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 25 Nov. Vir Doċtiss. CHRISTIANUS SWALUE, ex pago Gorredyk-Frisius, def. Thes.’ Obstetriciis, Art. Obstetr. D. d. 27 Nov. Jacosvs Worr van PEYMA, ex pago Fernaard-Frisiūs, def. Diss. sistente brevem conspectum epidemiae variolosae , guae anno 1840 Groningae. grassata est, Med. D. cum laude. d“ “1 Dec. Henricus Vos, *Moppela-Drenthinus , def. Spec. exhibėnte casum Diabetis Melleti in Nosoc. Acad. observat. cum epicrisi et nonnullis corollariis practicis, Med. D. d. 11 Dec. Vir Doctiss. DAvro ConrN, Med. et Art. Obst; D., def. Thes. Chirùūrgicis, Chir: D. d. 15 Dec. HvuserTus Martinus ScrineRIUS , Bolsvardia-Frisius, def. Spec. de partu serotino, Med: D. d. 16 Dec. Vir Doctiss. Eerco NICOLAUS VAN KLEFFENS, Med. D. Doccuma- Frisius, def. Thes. Obsteėtriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 18 Dec.. JonannEs FREDERICUS Nevmorr, natus in domo Harseveld dicta in prov. Transisalana, def. Spec. de discrimine inter medicinam legalem et politiam medicam, Med. D. 518 SERIES DISSERTATIONUM CET. d. 20 Dec. Vir Doctiss. Syeko Rernner OomxeNs, Med. D., def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 22 Dec: Bernardus Harrsuma Viëtor, Winschotanus. def. Spec. Jur. ad art. 3880 Codicis Poenalis, Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. OrnE ScHREUDER, Leovardia-Frisius, def. Spec. Med. de Cephalae- matomate , Med. D. cum taude. Kii Vir Doctiss. Jonannes LroroLp Sıemens, Med. D. ex pago Scheemda- Oldambtinus , def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. magna cum laude. 1842. d.20 Jan.. Vir Doctiss. EesnRTUSs HENRICUS vAn Borssum Waarkes, M. D. Workumo-Frisius, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude: d. 24 Febr. Vir Doctiss. Wietrus Scuuuterus Axnrar, Med. D. e St. Jacobi Parochia-Frisius, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 49 Mart. Jonannes ALBERTUS GULIELMI: FILIUS Porr, Pekela-Old- ambtinus, def. Diss. de ratione hominum e phlisi defunctorum- ad eos homines, gui ew aliis morbis obierunt in urbe Groningana per annos 1838 , 1839 , 1840; uć et dė aeris vi et eficacitate in eos morbos, tabularum statisticarum ope demonstrata, Med. D- magna cum laude. d. 25 Aprilis. Jacosus Aprianus Fonrery; Harlinga-Frisius, def. Disp. Jur. de Legatis ex principiis Juris hodierni y Jur: Rom. et Hod. D. cum laude. : Scato Gocxixea.. Groninganus „def, Spec. Jur: de degitimatione per rescriptum principis secundum Jus Hodiernum ,: J.R. et H. D. cumlaude. d. 30: Aprilis. - Vir-Doctiss: Perros Rinsema ex, Winschoten-Oldambtinus , Med, et Art: Obst... , def. Thes. Chirurgicis , Chir. D. d. 2 Maji. FreperIcus Urricus Hermannus RerceR, Groninganus, def. Spec. Jur. cont. Observationes de: jure: ad poenam sublato per mortem delinquentis ad art. 446—451 Codicis patrii guo regitur methodus procedendi in caussis poenalibus ; Jur: Rom. et Hod. D. icum laude. d. 4 Maji. ALBERTUS SLINGENBERG, Coevordiensis, def.. Diss. de Jure patris bona liberorum aetate minorum. administrandi ; stante matrimonio secundum Jus Civile patrium, Jur. Rom. et Hod. D. magna cum laude. d. 3 Junii. Henrrcus VeeNnoven, ex pago Hoogezand ;, def. Spec. de testamentis privilegiatis sec. Codicem Civilem Neerlandicum, Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. SERIES DISSERTATIONUM GET. 519 d. 11 Junii. Foxxe ALrrtme Mers, Appingedamensis, def. Diss. cont. Observationes de mora, Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. d. 15-Junii: ALrrnonsus Hecker, Groninganus, publice def. Spec. Lit. exh. commentationuim Callimachearuw capita duo, Phil. Theor. Mag. et mt, Hum. D., magna cum laude. Henintos PrrncK , > ex: pago Norg-Drenthinus, def. Spec. cont. Observationes de medio; juris, guod cassationis nomine vocatur in caussis poenalibus, J. U. D. magna cum laude. - d. 17 Junii. Vir Doctiss. Jacosus Worr van Peyma, Med. D. éx pago Ternaard-Frisius , def.: Thes. Obstetriciis, Art. Obstetr. D. cum laude. d. 20 Junii. Vir Doctiss: ExLco Nıconavs vAn KurrrENs, Med. et Art. Obst. D. Doceumo-Frisius , def. Thes. Chirurg. , Ch. D. magna cum laude. d. 23 Jnnii. GULIELMUS CORNELIS JOHANNES JOSEPHUS CREMERS, Gronin- ganus, def. Diss. de fraude, quae poenam meretur inprimis sec. Jus Gallicum, Jur: Rom. et Hod. D. magna cum laude. d. 24 Junii. Jacosus va\ Dyx , Proc. Jur. apud Tribunal Dioc. Zutphan., def- Thes. -J. U:-D. d. 25 Junii. Vir Doctiss. GERHARDUS Dısrnvrs, Jur. Utr. D. ex pago Farmsum-Groninganús , pūùblice def. Disquis. Litter. de jure et ratione divortiorum apud antiguissimos Romanos, Phil. Th. M. et Lit. Hum. D. - ` magna cum laude. FrreDERICUS Lupovicus vAN SonssrrCK , Groninganus, def. Spec. ad legem &'digestorum de'captivis et de postliminio ; J; R. et H. D. c; laude. d. 29 Junii. RuUDoLPHUS YSBRANDUS MULLER, Groninganus, def. Diss. de jure personarum ad justas nuptias contrahendas sec. Jus Hodiernum , Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. Lucas Wruuner, ex pago Emmen-Drenthinus, def. Diss. Chemico- Med. de Strychnino, Med. D. Joacmımus Lunsen Tonckens, ex pago Smilde-Drenthinus, def. Diss. de inversione uteri, Med. D. cum laude. . Lucas Homan, Rolda-Drenthinus, def. Spec. de rei in jure nostro notione , rerumgue distinctione, Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. Vir Doctiss. ALBERTUS Eeers Post, Med. D. Winschotanus, def. Thes. Obstetriciis, Art. -Obstetr. D. 520 d: 30 t AA | d-40 SERIES DISSERTATIONUM CET. Junii. Epro Hesse Sruerman, ex pago Scheemda-Oldambtinus , def. Diss. exh. animadversiones de vestigiis Juris antiqui in Codice Poenali Ae. 1810 obviis, Jur. Rom. et Hod. D. magna cum laude. Perrus HorstTEDE, Assena-Drenthinus, def. Thes. Juridicis, Jur. Rom. et Hod. D. cum laude. ; Nıcoravs van HasseLT, Groninganus , def: Spec. de art. 9» legis, quae generaliora legislationis Neerlandicae praecepta continet, J.R.et H.D. Julii. Henrıcus Hermannus HessE, ex pago- Scheemda, def. Spec. de morbis simulatis, Med. D. i Jeremias FreDerRcus Munniks, Groninganus, def. Diss. de morbis simulatis et artificialibus, Med. D. cum laude. Raynvıs GforGius Coronius Ferra , Leidensis def. Diss: de partu, Med. D. magna cum laude. Perrus SrnstRA , Franequeranus , def. Diss. de Francici juris lega- lium hypotheċarum systemate comparato cum: Neerlandici Juris remediis arum loco concessis, Jur. Rom: et Hod. D. Julii. Douwr Lusacu , Doccumanus, def. Spec. Med. de oleo jecoris aseli, Med. D. cum laude. ` ; Vir Doctiss. BERNARDUS Verver, Med. D.: Meppelâ-Drenthinus, def. Thes. Obstetriciis , Art. Obst. D. magna cum laude. Vir Doctiss. Hermannus Henricus TseerD CannrciereR, Med. D. ex pago Solwèrd, def: Thes. Obstetriciis, Art: Obst. D: Oct. JomaNnEs Arscunes Born , Leovardia-Frisius, def. Diss. de Pericarditide; Med. D. cum laude: ORATIONES 1m HABITAE IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO MDCCCOXLII—MDCOCXLIII.- Rectore Maeniwico LUDOVICO GERLACHO PAREAU. Die-14 Septembris a. 1843 C1. J. A. C. Rovers munus Professoris Ordi- narii in Facultate Phil. Theor. et Lit. Hum. auspicatus est solenni oratione de dubitandi prudentia antiquitatis interpreti inprimis commendanda. ; ` Die 12 Octobris a. 1843 Rector Magnificus L. G. Parravu habita oratione , de religionis -Christianae vi in ` doctrinis. :disciplinisgue humanis , magistratum: ‘Academicum deposuit. (Ed. Groningae a. 1843.) 66 ORDO LECTIONUM IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO CIDIOCCCXLI—CIVIDCCCXLIY. IN FACULTATE THEOLOGICA. P. HOFSTEDE DE Groor, d. Lunae, Martis, Mercurii, h. IX, Historiam Ecclesiae Christianae, inde ab initio usque ad nostra tempora, secundum Institutiones suas, typis divulgatas, sic enarrabit, ut hoc anno inprimis listoriam doctrinae Christianae post Ecclesiam seculo XVI emendatam sit traditurus; d. Lunae, h. X, Zastitutiones.a se editas secuturus, Theologiam Naturalem exponet; d. Martis, Mercurii, Veneris, h. X, Dogmaticam et Apologeticam religionis Christianae tradet; d. Saturni, h. III, Žistoriam generis humani Divinitus_ instituti inde ab exsilio gentis Israëliticae Baby- lonico enarrare perget; tempore Commilitonibus commodo selecta Patrum loca cum his leget. L. G. Parray , d. Mercurii, h. XI, Euangelii ITohannei capp. XITI—XVII cum Commilitonibus leget, d. Iovis et Veneris, h. XI, Encyclopaediam Theologi Christiani tradet; d. Martis, Mercurii et Iovis, h. XIT, secundum Compendiuni suum typis editum, Zeslogiam Christianam moralem exponet; d. Lunae atque Veneris, h. XIT, et d. Martis, h. I, loca nonnulla Hermeneutices sacrae exponet et Carmina quaedam difficiliora Veteris Tes- tamenti cam Commilitonibus interpretabitur. G. Mvuvrie , d. Iovis, h. X, interpretari perget istoriam perpessionum , mortis et resurrectionis Tesu, duce Marco, comparatis caeteris Euangelistis ; d. Martis et Veneris, h. VII, et d.- Iovis, h. IX, cum Commilitonibus leget Wpistolam Pavrı ad Colossenses; d. Lunae et Martis, h. XI, et d. Veneris, h. IX, Zheologiam Practicam tradet, praecipue Catecheticam , Homileticam et Liturgicam; d. Iovis, h. III, exercitia Oratoria Sacra, et d. Saturni, h. XI, exercitia provectiorum Catechetica, cum pueris insti- tuenda, moderabitur. ORDO LECTIONUM. 523 Disputationibus, cum publicis tum privatis, de Zocis Theologicis , d. Mercurii, h. III, suis vicibus praeërunt Theologiae Professores. Cum anno Academico praecedenti. variarum Facultatum Studiosi a Fa- cultate Theologica humanissime rogaverint, ut religionis Christianae accu- ratius et. penitius cognoscendae copiam sibi faceret, et huic honestissimae regationi lubentissime satisfecerit Facultas; nunc etiam eidem desiderio lubenter occurret Lupovicus GERrLACHUS Parrav lectiones: habendo variarum Facultatum Studiosis, diebus et horis, quae Commilitonibus erunt aptissimae. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. O. pe Waar, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XI, Metaphysicam ‘tradet; h. XTI, aut alia auditoribus commoda, Philosophiae Moralis partem alteram, id est Fékicam exponet; h. X, Historiam Philosophiae recentioris ` per saecula aerae. Christianae enarrabit. Ceterum, si sint, qui Theologiam Naturalem tradi sibi cupiant, de hac cum discipulis consilium inibit. B. H. Lurors, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XII, secundum ma- nuductionem suam et de Kakographia , quae vulgo dicitur, libellum, Funda- menta stili bene Belgici exponet, guaegue nonnulla ad scientiam originis, indolis atque grammatices linguae Belgicae , nec non ad historiam literarum Belgicarum pertinent; additis recte Belgice scribendi ezercitationibus. — Iisdem diebus, hora solita V post meridiem, alterum suum compendium secuturus, Wloguentiae praecepta tradet, exemplis ex optimis, cum Neer- landicis, tum Graecis et Latinis recentioramque gentium oratoribus atque poëtis illustrata, et adiunctis exercitiis, quae Actioni, i. e. Floquentiae exteriori, sive vocis et gestuum moderationi, inserviant. G. I. MevzrR, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII, Historiam patriae exponet. F. C. ne GrruvE, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. X, Bncyclopaediam Philosophiae explicabit; iisdem diebus, h. XI, Zogicam docebit; h. I, Historiam Philosophiae antiguae exponet. P. van Lımgure Brovwzr, d. Lunae, Martis, Mercurii, h. IX, Hinia Medii Ævi tradet; iisdem diebus, h. X, Antiguitatem Romanam; d. Tovis, Veneris et Saturni, h IX, Antiguitatem Graecam. 66* 524 ORDO LECTIONUM. T. G. I. IUYNBOLL, Grammaticam Hebraeam , adiunctis exercitiis Analy- ticis , tradet d. Martis et Veneris, h. VIII, et d. Iovis et Veneris, h. XII. Antiguitatem Hebraeam explicabit d. Lunae, Martis et Mercurii, h. I. Priorem librum Regum interpretabitur d. Mercurii et Iovis, h. VIII. Znitiæ docebit linguae Arabicae, Syriacae et Chaldaïcae, d. Lunae, h. VIII et Saturni, h. VII et XII. Cum provectioribus: lectionem Chrestomathiarum a KosrearTteNIO et BernsrtEINIO editarum continuabit d. Iovis, h, IV—VI. ` Scholae Latinae et Graecae restaurabuntur diebus et horis , postea indicandis. IN FACULTATE IURIDICA. H. Næxavs, d. Lunae, Martis, Mercurii et Iovis, h. XII, Jus Civile, iisdemque diebus, excepto d. Iovis, h. X, Jus Mercatorium, et XI, Doc- trinarum Processús civilis, secundum ius patrium hodiernum , additis exerci- tationibus forensibus , exponet. I. H. Pararse, d. Martis, Mercurii, Iovis et Veneris, h. IX, PEIR IusTINIÀNI explicabit; iisdem. diebus, h. X, Pandectas interpretabitur; d. Lunae, h. VIII et IX, d. Martis, h. VIIL, Historiam Turis Romani enarràbit; d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. VIIL, Křcyclopaediam de Metho- dologiam Turis tradet. Kë C. Star Numan, d. Lunae, . Martis, Mercuri , h. VIIL, Codicem poe- nalem interpretabitur; h. IX. praecipua capita Juris . Criminalis exponet , ratione inprimis habita iuris. patrii; d. Mercurii, - Iovis; Veneris, ho X, physiologiam . iuris tradet; d. Iovis, .h. VIII et IX, d. Veneris, h. VIII, iuris- publici principia, adhibito inprimis: opere Zoepflano: Grundsaetze des allgemeinen und, des constitutionell-monarchischen Staatsrechts ; Heidelberg , 1841: h. IX et d.: Saturni, h. VIII et IX, Oeconomiae: politicae initia explicabit. ` Zaciti Germaniam lubenter: leget cum , commilitonibus, horis vespertinis, post ferias constituendis. i Disputationibus cùm publicis tum privatis lubentes praeërunt. Turis An: tecessores. IN FACULTATE MEDICA. S. E. SrraTINeH, d, Lunae, Martis, Iovis et. Veneris, h. X, Medicinam Practicam; d. Veneris, h: XI -eb Saturni, hX , Diaeteticam cum Medicina ORDO LECTIONUM. ; 525 Politica coniunctam; d. Lunae, Martis et Iovis, h. IX, Materiam Medicam cum Pharmacia Medica coniunctam ét . Semeioticam diebus ac horis postea indicandis tradere constituit. ; A. A. SEBASTIAN , Physiologiam docebit ante ferias paschales d. Lunae , Martis , Mercurii, h. VIII atque alternis d. Saturni h. IX; sed post ferias paschales die etiam Mercurii h. VIT et d. Tovis h. I; C%irurgiam exponet ante ferias paschales ter per dierum hebdomadem , scilicet d. Iovis, Veneris, h. IX et d. Saturni h. VIII sed post ferias paschales quinquies, scilicet diebus quoque Lunae et Martis h. VIL; Clinicis Hæercitationibus in Noso- comio Academico vacabit quotidie: h. XII}; doctrinam de inflammationibus chirurgicis et de morbis auris tradet d. Iovis h. VIII; Anatomen Pathologicam d. Veneris h. VIIL; Azatomen corporis humani exponet d. Martis, Iovis et Veneėris, h. media V, et d. Mercurii, h. MI; dissectionibus cadaverum Anatomicis tempore hiemali instituèndis quotidie praeërit. l I. BAART DE LA Fame, d. Lunae, h. VIII et IX, Martis: h. VIII et Saturni h. IX, Artem Obstetriciam Fheoreticam et Practicam exponet; et- in Nosòcomio Academico, ad partūriéntium lectos, qualibet:oblata occasione , 3 practice. instituet. D. Lunae h. X et Martis h. IX, Artis Obstetriciae partem Technicam de industria fusius docebit. Pathologiam: generalem ex- plicabit,: ante -ferias paschales, d. Lunae, Martis, Mercurii et Iovis, h. I, post ferias autem paschales d. Toviset Veneris hora matutina VIT, et Saturni h: VIL et VIII. +> D: Mèrcutii et: Såtùrni; h: X, Medicinam Forensem tradet. D. Mercurii, h. VII et IX, Morbos Infantum exponet. Singulis quoque diebus ab h. XI in Nosocomio Academico aegrotis curandis vacabit, morbosque ibi tractatos uberius exponet. — Disputationum exercitiis lubens vacare perget. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. Tu. vAN SWwINDEREN, d. Lunae et Mercurii, h. VIIL, Facyclopaediam Philosophiae naturalis tradet, cui praemittet praecepta Hodegetica, sive de studii ratione recte instituenda, additis Paedagogices principiis. Tisdem diebus h. X et d. Martis h. VIII, Mistoriam Naturalem Animalium et Fossilium, inprimis patriae, et Animalium, cum Anatome comparata con- 526 ORDO LECTIONUM. iunctam, docebit; d. Lunae et Martis, h. III, vel verno tempore VII matutina, aut alia magis commoda , hoc anno, Animalium frigidi sanguinis Historiam Naturalem fusius explicabit. H. C. van Härz, d. Martis h. XII et d. Veneris h. VII et IX, aestivo tempore etiam d. Saturni h. VIIL, elementa Botanices illustrabit. Botanices sublimioris selecta quadam capita tradet d. Veneris h. XI. Die Merċurii h. IX et X aget de plantis medicinalibus aliisque vario respectu utilibus, sive de Botanica applicata, ordine Familiarum naturalium. Die Saturni autem, h. X et XI, Oeconomiam ruralem docebit. I. G. ErmrrINs, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, AÆrithmetices, Algebrae, Geometriae et Trigonometriae planae elementa explicabit ; d. Iovis et Saturni, h. IX, Stereometriam et Trigonometriam Sphaeriċam tradet ; Physicam experimentalem docebit d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII. Selecta Matheseos sublimioris, Physicae et Astronomiae capita quaedam, horis auditoribus commodis, exponet. . De Matheseos. elementis disquisitio habe- bitur d. Iovis, Veneris et Saturni, hora pomeridiana III. N. MurorrR, d. Lunae et Martis, h. IX, lectiones habebit de Chemia organica; d. vero Mercurii, h. XII , de regni animalis Chemia. D. Lunae, h. XII, et Martis, h. IIT, Chemiam pharmaceutiċam tradet. D. Iovis et Saturni, h. X, vel aliis commodis, Cłemiam forensem docebit. D. Lunae et Martis, h. VI p. m., Chemiae technologicae capita selecta in usum publicum illustrabit. Weercitiis denique Chemicis practicis, diebus et horis commo- dis, lubens praecërit. NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA GRONINGANA STUDIIS OPERAM NAVANT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDOCCXLII. E FACULTATE | È FACULTATE | > FACULTATE | E FacuLTATE | * FACULTATE | cunctus PHIL. THEOR. _ DI$C. MATH. THEOLOGICA. |ET LITT. HUM.| JURIDICA. MEDICA. ET PHYS. NUMERUS. Hicce numerus Studiosorum mense Octobris in tabulas censorias relato- rum 831 Dec. 1842 accrevit ad 290, d. d. SERIES DISSERTATIONUM CET. DEFENSARUM IN ACADEMIA GRONINGANA MDCCCXLI—MDCCCXLIII. 1842. ; 22 Oct. Vir Doctiss. Onn ScmreUDER, Med. D. -Leovardia-Frisius , def, Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. Vir Doctiss. Turoporus WiıunreLmus BernarDus Ropirne, Med. D. ’s Heerenberg-Gelrus, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. 7 Nov. Dıprercus DE Borr, Holwerda-Frisius, def. Diss. gua ingue- ritur in lactis metastases, Med. D. cum laude. .14 Nov. Janus Doorrnsgos, H. Fru., Smilda-Drenthinus, def. Diss. de Hydrope ovariorum saccato, Med. D. cum laude. Vir Doctiss. BERNARDUS VERVER, Med. et Art. Obst. D., praeparata sua chemico-pharmaceutica exhibuit; et his probatis praelegit demon- `strationem de guinini cet. praeparatione. Hac-etiam probata, Art. Pharm. D. magna cum laude. 22 Nov. Vir Doctiss. Henrıcus Vos, Med. D. Meppela-Drenthinus, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. .19 Dec. AnrtoNIUSs GABRIEL MepreR, Winschotanus, def. Diss. de Melanosi observata in Nosocomio Academico, Med. D. magna cum laude. Tosras AnoLPHUS HENRICUS Scuonrnen, Ootmarsuma-Transisalanus, def. Diss. de constrictione funiculi umbilicalis, Med. D. cum laude. WILHELMUS JOHANNES CHRISTIANUS WIEDENBROEK , ex pago Haaks- bergen-Transisalanus , def. Diss. de compressione arteriorum, praecipue carotidum, comm. sensu therapeutico, Med. D. magna cum laude. .20 Dec. Vir Doctiss. Reenerus Smrr, Med. D. Oostwolda-Oldambtinus, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. .21 Dec. Urgo Jomannes NoorDENBOS, e pago Nykerk-Frisius, def. Spec. de variis hysteriae formis, Med. D. cum laude. .22 Dec. Freprricus Rorssınem, Neohusa-Benthemienses, def. Thes. Juridicis, J. U. D. cum laude. CEEE S PENSE e a aa a a aaa a SERIES DISSERTATIONUM CET. l 529 1843. d. 21 Jan. GERARDUS LOLKES JANSMA VAN DER Prone, Leovardia-Frisius , def. publice Disquis. iz Titulos primos et alterum libri primi Codicis Civilis Neerlandici, J. U. D. magna cum laude. d. 24 Jan. Vir. Doctiss. Ruynvıs Groren Coronrus Ferru, Med. D., Leidensis, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. magna cum laude. ` d. 4 Febr. Vir Doctiss. Jonannes ALBERTUS WiıLLems Porr, Med. D. ex pago Pekela-Oldambtinus , def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 8 Febr. Jerzo Borres, Pingjuimo-Frisius, def. publice Comment. de Mysteriis, in religione Christiana, Theol. D. magna cum laude. Vir Doctiss. Jerzo Borres, Th. D., def. publice Diatribe de ominis immortalitate , imprimis secundum Ciceronem, Phil. Theor. Mag. et Lit. Hum. D. magna cum laude. d. 15 Febr. Tonco MopprrMaN, À. Fiz. Basged iibingans. V.D.M. in vico Eelde, def. publice Diss. de Jesu Christo eœ Evang. Johannei cap. XVII cognoscendo, Theol. D. magna cum laude. d. 18 Febr. ALBERTUS ArmILIUSs Synco SLuryrerman, Worcumo-Frisius, def. publice Diss. de quadam diformitate ultimae phalangis digitorum manus pedisgue, ut signo morborum , Med. D. cum laude. d. 4 Martii. Vir Doctiss. Joacmmmus Lunsen Tonckens, Med. D., def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D; cum laude. d. 8 Martii. Janus Jacosus Franciscus Penninck , ex urbe Enschedé- Transisalanus, def. Spec. Med. de Scerophulosi et Tuberculosi, M. D. cum laude. ALserTUS Henricus Swaaeman, Groninganus, def. Diss. de osteo- malacia universali feminarum, atgue de pelvis figurae mutationibus quae ex ea oriuntur, Med. D. magna cum laude. d. 28 Mart. Vir Doctiss. Jomannes ALBERTUS WiıLLems Porr, Med. et Art. Obst. D. e pago Pekela-Oldambtinus, def. Thes. Chirurgicis , Chir. D. cum laude. ‘d. 5 April. War{morrtus ALrne, ex pago Borger-Drenthinus, def. Thes. Juridicis, J. U. D. cum laude. Henricus PıccarDT, ex pago Pekela-Oldambtinus, def. Thes. Juri- dicis, J. U. D. magna cum laude. 67 5380 SERIES DISSERTATIONUM CET. d. 8 Apri. LamsrERTUsS OorTwYN, Groninganus, def. Diss. exh. de typho contagioso, cum ‘morbi casu ejusque epicrisi et corollariis theoretico practicis, Med. D. JOHANNES EVERHARDUS THEODORUS SCHAEPMAN, Zwolla-Transisàlanus, def. Diss. de Ophtalmia periodica, Med. D. cum laude. d. 28 April. Ersso Post, G. Frl., e pago Nieuwolda-Oldambtinus, def. Spec. de formulas conscribendi arte generatim, degue dosibus medica- mentorum speciatim, Med. D. d. 29 April. Jonannes CurISTOPHORUS ScnönreLp, Winschotanus, def. Spec. de periodo , guae observatur in statu hominis sano et morboso, M. D. d. 2 Maji. Antons Sannes, e pago Noordyk-Groninganus, def. Diss. de induratione telae cellulosae infantum recens natorum , M. D. cum laude. d. 18 Maji. Vir Doctiss. Janus DoorrNgos , Med. D. Smilda-Drenthinus, - def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. ) d. 27 Maji. Vir Doctiss. Jonannes Arscnines Born, Med. D. Leovardia- Frisius, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 81 Maji. Janus Frrco Camrnuis, e pago Uithuizer-Meeden Ommelandus, def. Diss. de urina cruenta, Med. D. cum laude. Joannzs Camrnvis, e pago Uithuizer-Meeden Ommelandus, def. Spec. exh. casum diathesis haemorrhagitae cum epicrisi, Med. D. cum laude. d. 8 Junii. Bernarpus Grorerus Tren Por, Ootmarsuma-Transisalanus, def. Thes. Juridicis, J. U. D. magna cum laude. GULIELMUS DE SırrreR, Groninganus, publice def. Spec. cont. Col- lationum Juris antigui, maxime secundum Grotium et Hodierni patrii, in loco, qui est de tutelis, J. U. D. magna cum laude. d. 14 Juni. Vir Doctiss. DıperIcus ne Borr, Med. D. Holwerda-Frisius, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d.19 Junii. Vir Doctiss. AnToNIUs GABRIEL MEDER, M. D. Winschotanus, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. magna cum laude. d. 23 Junii. BERNARDUS JANUS GRATAMA , Assena-Drenthinus, def. Quaest. Juris, J. U. D. magna cum laude. d. 24 Junii. Gerrit WıLurLmy, Bergumo-Frisius, publice def. Spec. de vita et philosophia Francisci Baconis, Philosophi, Ph. Theor. Mag. et Litt. Hum. D. cum laude. E S S R T EEE a A N T A TE e SERIES DISSERTATIONUM CET. 581 d. 26 Junii. Vir Doctiss. Jacosus HEPPENER, Med., et Art. Obst. D. Dragtena-Frisius , def. Thes. Chirurgicis, Chir. D. magna cum laude. d. 29 Junii. Jouwertus WIırrEveEN, e pago Metslawier-Frisius, def. Quaest. Juris, J. U. D. cum laude. JACOBUS GULIELMUS FRANCISCUS JOHANNES DE PEYROU VAN BREUGEL, Samarangensis, publice def. Spec. cont. Quaest. ad art. 209 Codicis gnaestionum criminalium, J. U. D. cum laude. d. 30 Junii. AprIaNus Josermus Trie van Zouprtann, Haganus, def. Quaest. Juris, J. U. D. ; RENEKIUS AprRIANUS ErkmourT, Groninganus, def. Quaest. Juris, J. U. D. magna cum laude. Souke Harkema BEKKER, Leovardiensis, def. Disp. de Quaestione : An commodanti qua tali, adversus commodatarium competat rei usui datae vindicatio? J. U. D. d. 1 Juli. Jomannes FrepERICUsS Josermus Brentano, Groninganus, def. Diss. de gastrohaemorrhagiis, Med. D. EpuARpus FREDERICUS PELGROM VAN ENGHUIsEN, Zevenario-Gelrus , def. : Spec. de connevione pathologica inter diversas partes organismi , Med. D. cum laude. Marcus Buscu GrrRTSEMA, Groninganus, def. Spec. de afinitate morbulorum cum scarlatina, Med. D. d. 12 Sept. SrBAsTIANUs Henricus Lerre, Briellanus, def. Quaest. Juris, Je U, D; cum laude. d. 15 Sept. -Vir Doctiss. ALseRrTUs Henricus Swaaeman, Groninganus, Med. D., def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. magna cum laude. d. 25 Sept. Vir Doctiss. ALBERTUS ArmILIUS SyNco SLuyrerMAN, Med. D. Worcumo-Frisius , def. Thes. Obstetriciis , Art. Obst. D. magna cum laude. d. 2 Oct. Vir Doctiss. Janus Jacosus Franciscus Penninck, Med. D. ex urbe Enschedé-Transisalanus, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. magna` cum laude. 67* ORATIONES HABITAE IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO MDCOCCXLIII—MDCCCXLIV. Rectore Maextico GERARDO JOANNE MEYER. Die 12 Septembris 1844 Vir Cl. F. Z. Ermerīns munus Professoris Ordi- narii in Facultate Medica auspicatus est, solenni orationi habita de veterum medicorum interpretis munere`a Medicis non recusando. (Ed. Gron. 1844.) Die 10 Octobris 1844 Rector Magnificus G. J. Meyer, habita oratione de iis, quae tristia ac laeta Academiae pèr annum praeteritum acciderunt, magistratum Academicum deposuit. ORDO LECTIONUM IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO CIDIOCCCXLIV—CINICCCXLY, IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. ©. pe Waar, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XI, Metaphysicam trádet; h. XTI, aut alia auditoribus commoda, PAilosophiae Moralis partem alteram, id est Fthicam exponet; h. X, Historiam Philosophiae recentioris per saecula aerae Christianae enarrabit. Ceterum, si sint, qui Theologiam Naturalem tradi sibi cupiant, de hac cum discipulis consilium inibit. , B. H. Lurors, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XII, secundum ma- nuductionem suam et suum de Kakographia, ut dicitur, libellum, Funda- menta stili bene Belgici exponet, quaeque nonnulla ad scientiam linguae Belgicae, nec non literarum Belgicarum pertinent; additis recte Belgice scribendi exercitationibus. Simul explicabit scriptores seculi XIII et XIV ad librum de illis, quem mox editurus est. — Iisdem diebus, h. V post meridiem, alterum suum compendium secuturus, Wloguentiae praecepta tradet, exemplis ex optimis, cum Neerlandicis, tum Graecis et Latinis ‘aliisque oratoribus atque poëtis illustrata, et adiunctis exercitiis, quae Actioni, i. e. vocis et gestuum moderationi, inserviant, G. I. MevzrR, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII , Historiam patriae exponet. F. C. pne GrEUvE, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. X, Fncyclopaediam Philosophiae explicabit; iisdem diebus, h. XI, Zogicam docebit; h. I, Historiam Philosophiae antiquae exponet. P. van Liımsure Brouwer, d. Lunae, Martis , Mercurii, h. IX, Historiam Recentiorem tradet; iisdem diebus, h. X, Antiquitatem Romanam; d. Iovis, Veneris et Saturni, h. IX, Historiam literarum Graecarum, Antiguitatem Graecam explicabit horis auditoribus commodis, 534 ORDO LECTIONUM. T. G. I. IUYNBOLL, Grammaticam Hebraeam , adiunctis exercitiis Analy- ticis, tradet d. Martis et Veneris, h. VITI, et d. Iovis et Veneris, h. XII. Priorem librum Regum interpretabitur d. Mercuriiet Iovis , h. VIII. Habacuci Vaticinium explicabit horå auditoribus commodå. Jnitia docebit linguae Chaldaicae, d. Lunae h. VITI, linguae Dyriacae, d. Martis h. L, linguae Arabicae, d. Mercurii h. I. Cum provectioribus Wınerı Chrestomathiam Chaldaicam et Kosrcartenii COArestom. Arab. legere perget d. Lunae et Veneris h. I. Domesticam dificiliorum locorum Arabicorum et BERNSTEINIANAE Chrest. Syriacae lectionem continuabit d. Iovis, h. IV—VI. I. A.. C. Rovers, interpretabitur Sopnocuis Oedipum R: et HeroportI Lib. VIII, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. X; explicabit CrcrroNIS Paradoxa eiusdemque Lib. I et II de Finibus B. et M. iisdem diebus h. I; Encyclopaediam Disciplinae Antiquitatis tradet d. Iov. h. XI et d. Sat. h. VILI. IN FACULTATE TURIDICA. H. Nıænavrs, d. Mercurii, Iovis, Veneris et Saturni, h. XI , Jus Civile, iïsdemque diebus, excepto d. Saturni, h. XII, Doctrinam Processús Civilis , secundum ius patrium hodiernum , additis exercitationibus forensibus , exponet ; d. Lunae , h. X , et Saturni h. X et XII, selecta Juris Mercatorii capita tractabit. I. H. Pumrsr, d. Martis, Mercurii, Iovis et Veneris , h. IX, Jnstitutiones IustINtANI explicabit; d. Lunae h. XI, d. Martis, Iovis et Veneris, h. X, Pandectas interpretabitur; d. Lunae, h. VIIL et IX, d. Martis, h. VIII, Historiam Turis Romani enarrabit; d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. VEN; Encyclopaediam ac Methodologiam Turis tradet. C. Srar Numan, d. Lunae, Martis, Mercuri, h. VIII, Turis poenalis principia tradet; li. IX praecipua càpita Juris Oriminalis exponet , ratione inprimis håbita iuris patrii; d: Mercurii, Iovis, Veneris, h. X, naturam iuris illustrabit; d. Iovis, h. VIII ét IX, d. Veneris, h. VIIL, Zegem de imperio interpretabitur, d. Lunae, h. TIT, d. Veneris, h. IX, et d. Saturni, h. VIII et IX, Oeconomiae politicae initia explicabit. Disputationibus cum publicis tum privatis lubentes pracërunt Turis An- tecessores. ORDO LECTIONUM. 535 IN FACULTATE MEDICA. S. E. SrraTNem, licet rude donatus, propter aetatem septuagenariam , quantum vires patiantur, iuventutis Academicae commodis inservire paratus est. A. A. SEBASTIAN , Physiologiam docebit ante ferias paschales d. Lunae , Martis , Mercurii, h. VIII atque alternis d. Saturni h. IX; sed post ferias paschales die etiam Mercurii h. VII et d. Iovis h. IM; Chirurgiam exponet ante ferias paschales ter per dierum hebdomadem , scilicet d. Iovis, Veneris, h. IX et d. Saturni h. VIII sed post ferias paschales quinquies, scilicet diebus quoque Lunae et Martis h. VII; Clinicis Bæercitationibus in Noso- -comio Academico vacabit quotidie h. XII4; doctrinam de morbis oculorum tradet d. Iovis h. VIIL; Anatomen Pathologicam d. Veneris h. III; Anatomen corporis humani exponėét d. Martis, Iovis et Veneris, h. V, et d. Mercurii, h. I; dissectionibus cadaverum Anatomicis tempore ` hiemali instituendis quotidie praeërit. I. BAART DE LA Farnar, d: Mercurii, Iovis, Veneris et Saturni, h. VILI, Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam exponet; et-in Nosocomio Academico, ad parturientium lectos, qualibet oblata occasione , practice in- stituet. D. Lunae et Martis, h. VITI, Ærtis Obsietriciae partem Technicam dé industria fusius docebit. Medicinam Practicam tradet , d. Lunae h. IX et X, Martis et Mercurii, h. IX. D. Mercurii et Saturni, h. X, Medicinam Fo- rensem, — d. Iovis h. X et Saturni h. IX, Moros Infantum exponet. Singulis quoque diebus ab h. XI in Nosocomio Academico aegrotis curandis vacabit, morbosque ibi tractatos uberius exponet. — Disputationum exercitiis lubens vacarė perget. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. Tu. van SwIxDEREN, d. Lunae et Mercurii, h. VIIL, Facyclopaediam Philosophiae naturalis tradet, cui praemittet praecepta Hodegetica, sive de studii ratione recte instituenda, additis Paedagogices principiis. Tisdem diebus h. X ét d. Martis h. VIIT, Mistoriam Naturalem Animalium et Fossilium , inprimis patriae, et Animalium, cum Anatome comparata con- 586 >. ORDO LECTIONUM. iunctam, docebit; d. Lunae et Martis; h. II, vel verno tempore VII matutina, aut alia maġis commoda, hoc anno, Geologiam et Mineralogiam fusius explicabit. H. C. van Haru, d. Martis h. XII et d. Veneris h. VIL et IX, aestivo tempore etiam d. Saturni h. VITI , elementa Botanices illustrabit. Botanices sublimioris selecta quaedam capita tradet d. Veneris h. XI. Die Mercurii h. IX et X aget de plantis medicinalibus aliisque vario respectu użilibus, sive de Botanica applicata, ordine Familiarum naturalium. Die Saturni autem, h. X et XI, Oeconomiam ruralem docebit. I. G. ErmrrINs, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, PE Algebrae , Geometriae et Trigonometriae planae elementa explicabit ; Physicam experimentalem docebit d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII. Mechanicam et selecta Physicae capita quaedam, horis‘ auditoribus commodis, exponet. Data opportunitate observationibus asźronomicis lubens vacabit. De Matheseos elementis disquisitio habebitur d. Iovis , Veneris et Saturni , hora pomeridiana III. N. MvurprrR, d. Lunae et Martis, h. IX, d. vero Mercurii, h. XII, lectiones habebit de Chemia generali et regni vegetabilis. D. Lunae, h. XII, et Iovis, h. X, Chemiam pharmaceuticam tradet. D. Lunae et Martis, h. VI p. m., Chemiae technologicae capita in usum publicum illustrabit. Fgercitiis denique Chemicis practicis , varii generis, horis commodis, quoti- die praeërit. G. A. EnscHEDÉ , d. Iovis et Saturni, h. IX, Slereometriam et Trigono- metriam sphaericam docebit; d. Mercurii h. I et d. Veneris‘h. X, vel aliis magis commodis , Geometriam analyticam exponet; d. Saturni, h. V et VI p. m., Calculum differentialem et integralem explicabit; d. Iovis et Saturni, h. I, Astronomiam popularem tradet; d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XI, Astronomiam theoretiċcam docebit; d. Iovis , h. VI p. m., selecta Meteorologiae capita exponėt. IN FACULTATE THEOLOGICA. P. HorstTEDE DE Groor, d. Lunae et Martis, h. IX, Jastitutiones a se editas secuturus, Theologiam Naturalem exponet; d. Lunae, Martis, Mer- curii, h. X, Historiam Hcclesiae Christianae, inde ab initio usque ad nostra tempora , secundum Zasźićutiones suas ¿ typis divulgatas , sic enarrabit, ORDO LECTIONUM. 537 ut hoc anno inprimis Žistoriam vitae Christianae sit traditurus; d. Mercurii, h. IX, et Veneris, h. X, Fncyċlopaediam Theologi Christiani tradet; d. Mercurii, h. VIII, cum provectioribus Commilitonibus selecta Patrum loca leget. L. G. Parzrau, d. Mercurii, Iovis et. Veneris, h. XI, Dogmaticam et Apologeticam religionis Christianae tradet; d. Martis, Mercurii et Iovis, h. XIT, secundum Compendium suum typis editum, Theslogiam Christianam moralem exponet; d. Lunae atque Veneris, h. XII, et d. Martis, h. I, loca nonnulla Hermeneutices sacrae exponet et librum Joċlis cum Commili- tonibus interpretabitur. G. Mvuvurine , d. Iovis, h. X, elementa tradet Critices Novi Testamenti ; d. Martis et Veneris, h. VIH, et d. Iovis, h. IX, cum Commilitonibus leget Epistolam Pauri ad Ephesios; d. Lunae et Martis, h. XI, et d. Veneris, h. IX, Zheologiam Practicam tradet, praecipue Curam pastoralem et Regimen Ecclesiasticum; d. Iovis, h. IIT, egercitia Homiletica, et d. Saturni, h. XI, exercitia provectiorum Catechetica, cum pueris instituenda , moderabitur. t Disputationibus, cum publicis tum privatis, de Locis Theologicis , d. Mercurii, h. ITT, suis vicibus praeërunt Theologiae Professores. Ut religionis Christianae accuratius et penitius cognoscendae copia fiat omnibus, qui huius rei desiderio tenentur, Academiae alumnis , hoc quoque anno Lupovrcus GERLACHUS Parrau lectiones habebit variarum Facultatum Studiosis , diebus et horis, quae. Çommilitonibus erunt aptissimae. 65 NUMERUS STUDIOSORUM IN ACADEMIA GRONINGANA D. 81 DECEMBRIS 1843. IN, ORDINE. | IN oRDINE |- IN orDpmn | D ORDINE, | iN orpine i|- cunorus ; PHIL. THEOR. DISC. MATH. T LITT: HUM:| ” JURIDICA. MEDICA. ET PHYS. THEOLOGICA. | NUMERUS. ANNOTATIONES. In Ordine Phil. Theor. et Litt. Humaniorum erant Doctoratum in hoc ipso: ordine: petentes Iivss adji jhon A Eh, y BENERE EEIE an 18. Ad Jurisprudentiae studia se proparantes . . . . o... o so 18. Ad Theologise soi eee diarea aa aar n AOAN ta VEIENE 20. In Ordine Medico erant 6 qui simul disciplinis Mathematicis et Physicis operam dabant ut in hoc Ordine Doctoratum expeterent. SERIES DISSERTATIONUM CET. DEFENSARUM IN ACADEMIA GRONINGANA MDCCCXLII—MDCCCXLIV. 1843. d. 23 Oct: Urso‘ Jonmannres NoorDENBOS, e'pago Niekerk-Frisius, def. Thesibus, Art. Obst. D. creatus est cum Zaude. d: '4 Nov. WILAELMUS JOHANNES: CHRISTIANUS '-WIEDENBROEK, e pago Haeksbergen-Transisalanus, def. Thesibus, Art. Obst. D: cum laude. ANTONIUS SANNES, e pago Noorddyk-Groninganus, def. Thesibus, Art. Obst. D. magna cum laude. d.. 183 Nov. JANUS OLDENBANDRINGH, € pago Oosterhešselen-Drenthinus , def. Thesibus, J. U. D: GUILIELMUS FRrEDERICUS STEENSTRA Toussant, Cleveënsis, def. Thesibus, Chirargiae: D: cum laude. d. 7 Dec. Justus Darno Quintus, Groninganus, def. Thesibus, J: U. D. 9. Dec. GERHARDUS LOLKES JANSMA VAN DER Proge , Leovardia-Frisius publice def. Diss. de veterum Graecorum prudentia in definienda ne- cessitudine civitatem inter etcultum divinum , nostratibus commendanda , Ph. Th. Mag. Lit. Hume D. cum laude. d. 18: Dec. Jonannts EVERHARDUS THEODORUS ScCHARPMAN, Zwollanus, def. Thesibus, Art: Obst: D; magna cum laude. d. 19 Dec. Henricus PrccarDT, e pago Pekela-Groninganus, def. Diss. continente ` Grevem- servitutis, guae olim. in Provincia Groningana cæstitit, conspectum; Phil Th: Mag. Lit. Hum. D> magna cum laude. 20 Dec.. FEKKO KorrTS AmsHort, ZAweelo-Drenthinus, def. Diss. ex- hibente collectanea quaedam topographiam medicam Provinciae’ Dren- thinae spectantia, Med. D. cum laude. 3 Wesszrus Marcus Rersrerr, Grohinganus, def. Diss. de wleere ventriculi perforante, Med. D. magna cum laude. d. 22 Dec. AxrtoNtus FrenrRicus Wicaers , Groninganus , def. Thes., J. U. D. 689 * y a 540 SERIES DISSERTATIONUM CET. 1844. d. 15 Jan. Lazarus FrEeDERICUS DE Harrtoem, Groninganus, def. Diss. de Phlebitide e causa interna, Med. D. cum laude. d.20 Jan. Jomannrs FrepERIcus Joseraus Brentano , Groninganus, def. Thesibus, Art. Obst. D. d. 7 Febr. LamsrRTUS. CArsTEN, e pago Hoogeveen-Drenthinus, def. Thesibus, J. U. D., magna cum laude. | d. 16 Mart. Jomannes ALBERTINUS RyKENs, Groninganus, def. Diss. ex- hibente zonnulla de remediis derivantibus eæterne cuti adhibendis , Med. D. cum laude. d.23 Mart. Lucas TRIP, e pago Wildervank-Oldambtinus, def. Diss. exhihente Quaestionem, quaenam praeferenda sit curandi methodus anginae membranaceae , an per emetica, an per antiphlogistica, an per antispasmodica remedia, Med. D. magna cum laude. Jomannes EvermAaRDUs RENNET, e pago Zenderen-Transisalanus , def. Diss. de convenientia anginae membranaceae cum stromatitide exsudativa, Med. D. cum laude. BrrNarDus HenpeRIcus Joseruus Korts, Groninganus , def. Diss. de usu medicinali nitratis argenti, Med. D. cum laude. d. 30 Mart. Asranamus TRIP, e pago Wildervank-Oldambtinus, def. Thesibus, J. U. D. cum laude. Perrus Jomannes Houisinca, e pago Eexta-Oldambtinus, def. Diss. de Erysipelate vero, guod dicitur, Med. D. cum laude. MARTINUS CAROLUS METELERCAMP CAPPENBERG , Ulsena-Benthemiensis, def. Diss. de morbis placentae universim et de placuntitide ejusque seguelis in specie, Med. D. cum laude. Wıso Wısrnea , Ulrumo-Groninganus, def. Diss. :exhibente duos casus typhi abdominalis in Nosocomio Academico observatos, Med. D. d. 17 April. Joannes vAN De Morr, e pago Heereveen, def. Diss. de gangraena sieca, imprimis ratione habita gangraenae spontaneae siccae, Med. D. cum laude. BarTHoLDUS Horma, e pago Winsum-Groninganus, def. Diss. con- tinente nonnulla diagnosin Hydroceles spectantia, Med. D. magna cum laude, SERIES DISSERTATIONUM CET. 541 d. 17 April. Mıcmartıs Remco WysrLINGH , e pago Grypskerk-Groning. , def.. Diss. de jactura substantiae in ulceratione, Med. D. cum laude. d. 18 April. Marcus Buscu GEERTSEMA , Piena def. Thesibus, Art. Obst. D. cum laude. l d. 26 April. Tosras Aporrmus Henpricus Scnöninem , def. Thesibus, Art. Obst. D. cum laude. d. 8 Maji. Epuarpus FrREDERICUS PELGROM VAN ENGHUISEN, Zevenario- Gelrus , def. Thesibus, Art. Obst. D. cum laude. d. 11 Maji. Henprıcus Hermannus Hesse, def. Thesibus, Art. Obst. D. d. 17 Maji.. Janus Frrro Camravis, e pago Uithuistermede-Ommelandus', def. Thesibus; Art. Obst. D. cum laude. f d. 22 Maji. Syrko RrINpER OomkKENS, Groninganus, def. Thesibus, Art. Chir. D. cum laude. i d. 25 Maji. Tuys SPREE, Sneecanus, def. Diss. de corporis vitrei in oculo humano ossificatione, de venarum elongatione morbosa, et de viribus medullae spinalis explicatis e casu quodam medullae spinalis duplicis , Med. D. magna cum laude. ` Marcus van HrLOMA , e pago Wolvega-Frisius, def. Thesibus, J. U. D. d. 10 Junii. Ernestus DANIL Henricus ScuurreR, Groninganus, def. Diss. de Ancylosi, Med. D. magna cum laude. d. 17 Junii. Guuumus a BraxeL REIER, Groninganus , def.. Thesibus , J. U. D. cum laude. d. 18 Junii. Josermus Gocknea JR., Groninganus, publice def. Diss. de caede infantis recens nati, J. U. D. magna cum laude. d. 25 Junii. GermARDUS Nauta, Groninganus, def. Thesibus, J. U. D. Jomannes ELrpzaRD HESSE, e phg9 Scheemda-Oldambtinus, def. Thesibus, J. U. D. ; DAVIDES GERHARDUS KORTENBOUT VAN DER SLUYS, Rotorieneni, def. Thesibus, J. U. D. cum laude. d. 26 Junii. Wıcmerus Onco Servatius, e pago Zuidlaren-Drenthinus , def. Thesibus, J. U. D. magna cum laude. CORNELIUS CARDINAAL, Groninganus, def. Thes., J. U. D. cum laude. AsrAHAMUS Demont , Groning. , publice def. Diss. exhibente disquisitio- nem de Ecclesia Christiana e Christi mente, Th, D. magna cum laude. 542 SERIES DISSERTATIONUM CET. d. 27 Junii. ArnoLDus Lupovicus DE Grint Dreux, e pago Neede- .- Gelrus, def. Diss. de- sceleto puellae osteomalacia emortuae , Med. D. magna cum laude. Marrurus: Prerers DINKLA, e pago Vriéechalpai -Groninganus , def. Diss. gua inguiritur , quaenam sit natura: hydrocephali acuti, Med: D: ALBERTUS Mevrsiner, H. F., Leovardiensis, def. Diss. de Tetano traŭmatico;, Medi D. magna: cum laude. d. 28 Junii. Janus GerRtsemAi Durt, Appingadamensis, def. Thesibus , J. U: D. cum- laude.. d. 29 Junii. RrenrRUs: Smrrm, e: pago Beerta-Oldambtinus, def. Diss. d. 21 exhibente casum ydropis thoracis compositi , in. Nosocomio: Academica observádtum , cum epicrisi, Med. D: cum laude. ) SEBASTIANUS Marrurus SrersmunDus MoDDERMAN , e pago Hooge- zańd-Groninganus, publice def, Diss. de litterarum cambialium. indos- samento , juris: imprimis: Neerlandici: habita ratione , J. U. D. magna cum laude. Sept. ALBERTUS ÅEMILIUS SyYNo SLUYTERMAN, Jotin iina ` def: Thesibus , Chir: D: cum: laude: d:26 Sept. Janus. Jacosus- Franciscus Pennink, ex urbe Enschedé- Transisalanus , def.. Thesibus, Chir. D. cum laude. d: 5-Oct. Jonannes EvERHARDUS RENNET, è pago Zenderen-Transisalanus , def. Thesibus, Art. Obst. D. cum laude. d. 9 Oct. Anron GABRIEL MEDER, Winschotanus , def. Thesibus,. Chir. D: cum laude- ALBerRTUS Henricus Swsaaman, Groninganus; def: Thesibus, Chir. D. cum. laude: ORATIONES HABITAE IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO MDCOCXLIV—MDCCCXLY. RecTORE MacNirIco HENRICO NIENHUIS. Die 2 m. Octobris a. 1845,. Vir Cl. Josua JOANNES PHrLIPPus VALETON, munüùs Professoris ordinarii in Facultate Philosophiae Theoreticae et Literarum Humaniorum , auspicatus est habita oratione de Gramma- tices studio literarum Hebraeorum cultoribus summopere commendando. Die 9 m., Oċtobris 1845, Vir Cl. Henrcus Nmnnuis magistratum Aca- demicum deposuit, habita oratione de justa ac prudenti legum, guibus utimur , civilium aestimatione. ORDO LECTIONUM IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO CIOTOCCCXLV—CIICCCXLVI. IN FACULTATE IURIDICA. H. Nexnnvis, d. Mercurii, Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, Zus Civile interpretabitur , iisdemque diebus, excepto d. Saturni, h. XTI, selecta Juris Mercatori capita tractabit; d. Mercurii h. X , et Saturni h. X et XII, Doctri- nam Processúís Civilis, secundum ius patrium hodiernum , additis exercitatio- nibus forensibus, exponet. i I. H. Purse, d. Martis, Mercurii, Iovis et Veneris, h. IX, Zastitutiones Iustiniani explicabit; d. Lunae h. XI, d. Martis, Iovis et Veneris, h. X, Pandectas interpretabitur; d. Lunae, h. VIIL et IX, d. Mattis, h. VIII, Historiam Turis Romani enarrabit; d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. VIII, Encyclopaediam ac Methodologiam Turis tradet. C. Srar Numax , d. Lunae, Martis, Mercurii, h, VIII, Codicem poenarum, quo adhuc utimur, interpretabitur, ratione perpetuo habitâ novi iuris, in patria nostra partim iam sanciti partim rogati; h. IX Juris publici principia tradet; d. Martis, Mercurii, Iovis, h. X, de natura iuris aget; d. Iovis, Veneris, Saturni, h. VIII, praecipuos locos Juris Oriminalis patrii exponet; h. IX Oeconomiae politicae initia explicabit. . Disputationibus cum publicis tum privatis de iuris quaestionibus lubenter praeërunt Iuris Professores. IN FACULTATE MEDICA. S. E. Srratnem, licet rude donatus, propter aetatem septuagenariam , quantum vires patiantur, iuventutis Academicae commodis inservire paratus est. A. A. Sesastian, Physiologiam docebit d. Lunae, Martis, Mercurii, h. VITI atque alternis d. Saturni h. IX, nec non, a die primo inde mensis Maii, die etiam Mercurii h. VII et d. Iovis h. IIT; Ožirurgiam exponet ter ORDO LECTIONUM. 545 per dierum hebdomadem , scilicet d. Iovis, Veneris, h. IX et d. Saturni h. VIII; sed àa die primo inde mensis Maii quinquies, scilicet diebus quo- que Lunae et Martis h. VIL; Clinicis Exercitationibus in Nosocomio Academico vacabit quotidie h. XII; doctrinam de imflammationibus chirurgicis et de morbis auris tradet d. Iovis h. VIIL ; Anatomen Pathologicam d. Veneris h. VIII; Anatomen corporis humani exponet d. Martis, Iovis et Veneris, h. V, et d. Mercurii, h. IIT; dissectionibus cadaverum Anatomicis tempore hiemali instituendis quotidie praeërit. - ; I. BAART DE LA FaiLus, d. Mercurii, Iovis, Veneris et Saturni, h. VIII, sed a die primo inde Maii, d. Mercurii et Iovis ‘h. VIII, Veneris et Saturni h. VIL, Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam exponet; et in Noso- comio Academico, ad parturientium lectos, qualibet oblata occasione, prac- tice instituet. D. Lunae et Martis, h. VINIT, Artis Obstetriciae partem Tech- nicam de industria fusius docebit. Medicinam Practicam tradet, d. Lunae h. IX et X, Martis et Mercurii, h. IX; et a die primo inde Maii sexies per hebdomadem , scilicet etiam d. Mercurii et Iovis, h. VII. D. Mercurii et Saturni, h. X, Medicinam Forensem, — d. Iovis h. X et Satumi h. IX, Morbos Tnfantum exponet. Singulis quoque diebus ab h. XI in Nosocomio Academico aegrotis curandis vacabit, morbosque ibi tractatos uberius expo- net. — Disputationum exercitiis lubens vacare perget. < F. Z. ERMERINS,, disciplinam Pathologicam tradet d. Lunae, Martis et Mercurii, h. IX. — De apparatu pharmaceutico et diaetetico aget iisdem diébus h. XI. — De morbis chronicis exponet d. Martis et Veneris, h. X. — Exercitationibus clinicis in Nosocomio Academico, h. TIT, quotidie vacabit. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. Ta: vAN SWINDEREN, d, Lunae et Mercurii, h. VIIL, Zacyclopaediam Philosophiae naturalis tradet, cui praemittet praecepta Hodegetica, sive de studii ratione recte: instituenda, additis Paedagogices principiis. Iisdem diebus h. X et d. Martis h. VII, HMistoriam Naturalem Animalium et Fossilium , inprimis patriae, et Animalium, cum Anatome comparata con- iunctam , docebit; d. Lunae et Martis , h. ITI , vel verno tempore VII matutina, aut alia magis commoda, hoc anno, Pžilľosopkiam Naturae fusius explicabit. - 69 546 ORDO LECTIONUM. H. C. van Harr, d. Martis h. XII et d. Veneris h. VII et IX, aestivo tempore etiam d. Saturni h. VIII, elementa Botanices illustrabit. Botanices sublimioris selecta quaedam capita tradet d. Veneris h. XI. Die Mercurii h. IX et X aget de plantis medicinalibus aliisque vario respectu utilibus, sive de Botanica applicata, ordine Familiarum naturalium. Die Saturni autem, h. X et XI, Oeconomiam ruralem docebit. i I. G. ErmrriNs, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, AÆrithmetices, Algebrae , Geometriae et Trigonometriae planae elementa explicabit; Physicam egperimentalem docebit d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII. Pysicam theoreticam universe, aut selecta eius capita, provectioribus discipulis ex- ponet. De Matheseos elementis disquisitio habebitur d. Iovis, Veneris et Saturni, hora pomeridiana TII. N. MvurorrR, d. Lunae et Martis, h. IX, d. vero Mercurii, h. XII, lectiones habebit de Chemia generali et corporum inorganicorum. D. Lunae, h. XH, et Iovis, h. X, Ckemiam pharmaceuticam tradet. Diebus horisque Commilitonibus aptis, Chemiae corporum organicorum selecta capita tractabit. D. Lunae et Martis, h. VI p. m., Chemiae technologicae capita in usum publicum illustrabit. Wæercitiis denique Chemicis practicis varii generis, horis commodis, quotidie praeërit. G. A. ExscueDé, d. Iovis et Saturni, h. IX, Stereometriam et Trigono- metriam sphaericam docebit; d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XI, Astro- nomiam thecreticam explicabit. Geometriam analyticam, Calculum. differen- tialem et integralem, Mechanicam exponet, horis commilitonibus commodis. IN FACULTATE THEOLOGICA. P. HorsTEDE DE Groor, d. Lunae et Martis, h. IX, et Mercurii h. VITT, Historiam Féclesiae Christianae , inde ab initio usque ad nostra tempora , secundum Jzsćitutiones suas, typis divulgatas, sic enarrabit, ut hoc anno inprimis Žistoriam Heclesiae. propagatae sit traditurus; iisdem diebus, h. X, Dogmaticam et Apologeticam religionis Christianae exponet, secundum Com- pendium a L. G. Parzravu et se editum; d. Mercurii, h. IX, et Veneris, h. X, Theologiam Naturalem , secundum Compendium a se editum tradet ; d. Saturni, h. II, Historiam generis humani Divinitus instituti inde a ORDO LECTIONUM. 547. Izsu CnrsTI missione in terras enarrabit; diebus et horis, quae Oommili- tonibus erunt opportunae, Historiam librorum Novi Foederis tractabit, duce CL E. Revss, Die Geschichte der H. Sehriften Neuen Testaments, Halle 1842. L. G. Parrav, d. Iovis et Veneris, h. XI, Bacyclopaediam Theologi Christiani, secundum Compendium a P. HorsTEDE DE Groor et se editum , tradet; d. Martis, Mercurii et Iovis, h. XII, secundum Compendium suum typis expressum , Theologiam Christianam moralem exponet; d. Lunae atque Veneris, h. XII, et d. Martis, h. I, loca nonnulla Hermeneutices sacrae , secundum Compendium suum typis edendum , tractabit et Psalmos quosdam cum Commilitonibus interpretabitur. G. Mvuvrine, d. Iovis, h. X, vacabit egercitiis Feegeticis, a Commi- litonibus in Novi Testamenti loca sèlecta instituendis; d. Martis et Veneris, h. VIIL, et d. Iovis , h. IX , cum Commilitonibus leget Kuangelium IOHANNIS; d. Lunae et Martis, h. XI, et d. Veneris, h. IX, Theologiam Practicam tradet, praecipue Catecheticam , Homileticam et Liturgicam; d. Iovis, h. II, exercitia Homiletica, et d. Saturni, h. XI, exercitia provectioram Cate- chetica, cum pueris instituenda , moderabitur: Disputationibus cum publicis tum privatis de Locis Theologicis, d. Mer- curii, h. II, suis vicibus praeërunt- Theologiae Professores. Ut religionis Christianae accuratius et penitius cognoscendae copia fiat omnibus, qui huius rei desiderio tenentur, Academiae alumnis, hoc anno Perrus Horstene pe Groor Acta Apostolorum tractabit cum variarum Facultatum Studiosis, diebus et horis , quae Commilitonibus erunt aptissimae. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. C. pu Waar, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XI, Metaphysicam ‘tradet; h. XII, aut alia auditoribus commoda, Philosophiae Moralis partem alteram, id est Kthicam exponet; h. X, Historiam Philosophiae recentioris per saecula aerae Christianae enarrabit. Ceterum, si sint, qui Theologiam Naturalem tradi sibi cupiant, de hac cum discipulis consilium inibit. B. H. Lurors, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XII , secundum. ma- nuductionem suam et suum de Kakographia, ut dicitur, libellum, Funda- 69* 548 ORDO LECTIONUM. mienta stili bene Belgici exponet, quaeque nonnulla ad scientiam linguae Belgicae, nec non literarum Belgicarum pertinent; additis recte Belgice scribendi evercitationibus. Simul (si vacabit) explicaturus est scriptores et Grammaticam seculi XIII et XIV ad librum , quem de his nuper edidit. — Tisdem diebus, h. V , suum de Rhetorica compendium secuturus , Wloguentiae praecepta tradet, exemplis perpetuo. illustrata, et adiunctis exėrcitiis, quae Actioni, i. e.. vocis et gestuum moderationi, inserviant. De Actione illa, sive de arte declamandi sequenti anno scriptum edet. G-I. MzyrR, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII , Historiam patriae exponet. F. C. ne GrEuvE, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. X, Fncyclopaediam Philosophiae explicabit; iisdem diebus, h. XI, Zogicam docebit; h. I, Historiam Philosophiae antiguae exponet. P. van LiımsBure BrouwER, d. Lunae , Martis, Mercurii, h. IX, Historiam Veterem tradet; iisdem diebus, h. X, Antiguitatem Romanam; d. Ìovis, - Veneris et Saturni, h. IX, Antiguitatem Graecam. I. A. C. Rovers, interpretabitur Orationes AESCHINIS in Ae et DemostaeNis de Corona, d.: Iovis, Veneris et Saturni, -h:: X; explicabit Lıvn Lib, XXI et selectas Horat pistolas, iisdem diebus h. IL; privatim exponet Praronis de Republica Lib. I et selecta Pınnarı Carmina. NUMERUS STUDIOSORUM CIN ACADEMIA GRONINGANA D. XXXI DECEMBRIS A. MDCCCXLIV FUIT 276. Quorum Jurisprudentiae ʻoperam navabant .. .. sond 67. Médicipioa? esos i5 o Eun a muot ayasnaii. 67. Disciplinis Mathem. et Physicis .......... 24 1) Mhedlog enana AE EN E N 48. Philos. Theor. et ‘Litt. Humanioribus . e... .. 612). TRENE SE e AO T E e A Ea AAT S Da 276. t) In horum numero censendi 20, qui operem navabant ad praeparanda studia Medica. 2) In his 29 operam navabant: ad praeparanda studia Jurisprudentiae , 21 ad studia Theologiae. SERIES DISSERTATIONUM ATQUE QUAESTIONUM INAUGURALIUM IN ACADEMIA GRONINGANA DEFENSARUM A DIE X MENSIS OCTOBRIS MDCCCXLIV USQUE AD DIEM IX MENSIS OCTOBRIS MDCCCXLY. 1844. d. 12 Oct. Lucas Tre, Med. D. in pago Wildervank, Groninganus, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 19 Oct. Jomannes ALBERTUS RYKENS, Groninganus, def. Thes. Obste- triciis, Art. Obst. D. cum laude. i d. 1 Nov. Hexrrcus Louwrs L. F., ex pago Leek, def.- Spec. Med. de hydrope ascitide in universum, et de ejus formá infammatoriá in specie , casibus illustrato, Med. D. cum laude. d. 9 Nov. Jomannes Perrus WILLINGE, e pago Emmen, Drenthinus, def. Juris Quaestionibus, J. U. D. d. 16 Nov. BartnöLpus Horma, e pago Winsum , Groning. , def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 23 Nov. Perrus Jomannes Hoursinea, e pago Eexta, Groning., def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 27 Nov. RupoLrrus Yssranpus WarmọoLrts, Leovardia-Frisius, def. Quaest. Juris, J. U. D. cum laude. d. 30 Nov. Wısro WysrNea , Ulrumo-Gron. , def. Thes. Obstetriciis, A. O. D. d. 7 Dec. Jomannrs Huser, Groninganus, def. publice Diss. Med. dé evitu pneunomiae in hepatisationem, Med. D. cum laude. d. 9 Dec. BerznD van Carcar, e pago Hoogezand, Groning., def. Spec. Med. cont. nonnulla de febri puerperali in genere et de putrescentiá uteri in specie, M. D. cum laude. d. 16 Dec. Sywxo BLEEKER, e pago Noordbroek , Gena def. Spec. Med. cont. nonnulla de epi- et ento-phytis, M. D. magna cum laude. Danm Joannes PeNon, e pago Westerlee, Groning., def. Spec. Med. de enuresi nocturná, M. D. cum laude. SERIES DISSERTATIONUM CET. 551 d. 20 Dec. BERNARDUS Krork , e pago Slochteren , Gron., def. Spec. Med. exhib. zonnulla de momento diagnostico albuminariae , M. D. cum laude. d. 21 Dec. Syrze Nıc. FIL. pe Waard, e pago Grypskerk, Gron., def, Spec. Med. de usu phosphori in paralysi ex observationibus in clinico interno factis, M. D. cum laude. Antonius Cramer, Winschotanus , def. Diss. Med. de morbo Brightii illustrato observationibus in instituto clinico Viri CI. Sebastian factis de albumine in salivá et in humore perspirationis cutaneae ,M. D. cum laude. JANUS LEONARDUS CHANFLEURY VAN YSssSELSTEYN , ex urbe Zierikzee, def. Diss Med. de nonnullis morbis, qui se eæcludere feruntur, M.D. magna cum laude. GUILIELMUS DOORENBOS, e pago Deersum, Frisius, publice def. Diss. Litt. de moribus Creontis, gualem descripsit Sophocles, Ph. Th. Mag. Litt. Hum. Doct. magna cum laude. 1845. ; d. 25 Jan. PETRUS VAN GENDEREN Srort, Docceum, Frisius, publice def. Diss. Med. de ydriodate potassae, medicamine in syphilitide tertiariá eficacissimo, M. D. WesseLus Marcus Rersrarr. M. D. ex pago Midwolderhamrik , Gron. , def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. magna cum laude. d.. 15 Febr. ArxoLDUus Lupov. ne Grænt DrEUX , ex pago Neede , Gelrus, def. Thes., Art. Obst. D. magna cum laude. d. 22 Febr. Ernestus DanmeL Henricus Scuurrer , Med. D. Groninganus, def. Thes. Art. Obst. D. magna cum laude. d. 1 Martii. MaArrtīNus CaroLus MerTELERKAMP , Med. D., def. Thes., Art. Obst. D. cum laude. d. 25 Martii. Henricus HAZEWINKEL, J. FIL., e pago Veendam, def. Diss. Med. de pneumonomič lobulari infantum, M. D. cum laude. AsgkAnmAmUS HarTtOG IsRkAELS, Groninganus, publice def. Diss. exhib. collectanea Gynaecologica ex Talmude Babylonico , M. D. magna cum laude. Husrrrus Anama, Leovardia-Frisius, def. Diss. Med. de morte foetús in graviditate et partu, M. D. cum laude. d. 23 Maji. Jonanynrs EverARDUsS Turoporus Scuarrman, M.D. Zwollanus, def. Thes. Chirurgicis, Chir. D. cum laude. 552 SERIES DISSERTATIONUM CET. d. 23 Maji. Lrororpus Uno ne Hars , Zutphaniensis , def. Quaest. , J. U. D. cum laude. d. 21. Junii. ALBERTUS Lupov. GAsTMANN , Lera-Frisius Orientalis , publice def. Spec: Litt. de methodo philosophandi Aristotelicá, Ph. Th. Mag. Litt. Hum. Doct. magna cum laude. Axrtonius Franciscus Baupurn, Dordracenus, def. Spec. Med. de resectione maxillae superioris , casu memorabili illustrat , M. D. cum laude. Ecrprus BERNARDUS SILVERIUS LANGEMEYER, Leovardiensis, def. Diss. Med. de calculis uteri, M. D. cum laude. d. 23 Junii. Jomannzs Husrgr , M. D., def. Thes. Obst., A. O. D. cum laude. Syrze Nic. riuus oe Waar , def. Thes, Obstetriciis, Art. Obst. D. d. 25 Junii. Perrus Joman Smp, e pago Noordbroek , def. Diss. Med. de meningitide spinali, M. D. cum laude. Janus ErrtuoveN, Groninganus, def. publice Diss. Med.. de perito nitide puerperali, M. D. cum laude. l DaxirL Joannes Pexon, M. D., def. Thes. Obstetr. , A. O. D. cum laude. d. 27 Junii. Janus Aarco Gratama, Assena-Drenthinus, def.. Comm. in Paulinae epistolae prioris ad Corinthios caput VIT, Th.D. magna c. laude. Jomannes Camruurs, M. D. in pago Uithuizermeeden, def. Thes. Obstetriciis, Art. Obst. D. cum laude. d. 28 Junii. WıseranDus GrrarDus Reppinerus, V. D. M.in pago Don- kerbroek, publice def. Diss. gu Pauli de Jesu Christi morte sen- tentia exponitur , Theol. D. magna cum laude. d. 2 Julii. Henrıcus Frim , ex pago Peyze , Drenth. , def. Diss. de actionum arbitrariarum in jure Romano naturá et usu, J. U. D. magna cum laude. d. 4 Julii. ALBERTUS Jac. FIL. HeEssELINK, Gron., def. Quaest., J. U. D. d. 24 Julii. Joannes GRAAFLAND, Paramaribo-Surin., def. Juris Quaest. , Juris Romani Doct. d. 25 Sept. Hexrıcus Louwers L. r,, M. D. , def. Thes. Obst. , A. O: D. c. laude. d.27 Sept. EverarDus Hermannus WiLtems, Amstelod., publice def. Diss. Med. de cerebri abscessibus, M. D. cum laude. d. 8 Oct.- Vorkert Herca Srar Licutenvoort, Leovard., def. Thes. Jura A2 U BK OCR AT- Li0 HABITA IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO MDCCCXLV—MDOCCXLYI. Die 8 Octobris 1846 Vir Clar. Auveusrus ARNOLDUS SEBASTIAN solenni oratione ,. de Medicina institutionis moralis adjutrice, magistratum Academicum deposuit. 70 ORDO LECTIONUM IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO CIJIDCCCXLVI—CIIICCCXLYII. IN FACULTATE MEDICA. A. A. SEBASTIAN, Physiologiam docebit d. Lunae , Martis, Mercurii, h. VIII atque alternis d. Saturni h. IX, nec non, a die primo inde mensis Maii, die etiam Mercurii h. VII et d. Iovis h. INI; Ckirurgiam exponet ter per dierum hebdomadem, scilicet d. Iovis, Veneris, h. IX et d. Saturni h. VIII; sed a die primo inde mensis Maii quinquies, scilicet diebus quo- que Lunae et Martis h. VIT; Clinicis Ewercitationibus in Nosocomio Academico vacabit quotidie h. XIT$; doctrinam de morbis oculorum tradet d. Veneris h. VII; Anatomen corporis humani exponet d. Martis, Iovis et Veneris, h. V, et d. Mercurii, h. HI; dissectionibus cadaverum Anatomicis tempore hiemali instituendis quotidie praeërit. I. BAART DE LA Farre , d. Mercurii et Iovis, h. VITI, et Saturni , h. IX , — sed post ferias Paschales, d. Mercurii et Iovis h. VIII, Veneris et Saturni h. VII, — Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam exponet; et in Noso- comio Academico, ad parturientium lectos, qualibet oblata occasione, prac- tice instituet, D. Lunae et Martis, h. VITI, Ærtis Obstetriciae partem Tech- nicam de industria fusius docebit. Medicinam Practicam tradet, d. Lunae h. IX et X, Martis et Mercurii, h. IX, et post ferias Paschales sexies per hebdomadem , scilicet etiam d. Mercurii et Iovis, h. VII. D. Mercurii et Saturni, h. X, Medicinam Forensem, docebit. Singulis quoque diebus ab h. XI in Nosocomio Academico aegrotis curandis vacabit, morbosque ibi tractatos uberius exponet. — Disputationum exercitiis lubens vacabit. F. Z. Ermers, disciplinam Pathologicam tradet d. Lunae, Martis et Mercurii, h. IX. — De apparatu pharmaceutico et diaetetico aget iisdem diebus h. XI. — De morbis chronicis exponet d. Martis et Veneris, h. X. — Exercitationibus clinicis in Nosocomio Academico, h. II, quotidie vacabit. ORDO LECTIONUM. 555 IN FACULTATE DISCIPLIN: MATHEMATIC. ET PHYSIC. TH. VAN SwINDEREN, d. Lunae et Martis, h. X et d. Martis h. VIII, Historiam Naturalem Animalium et Fossilium , inprimis patriae, et Anima- lium, cum Anatome comparata coniunctam, docebit; d. Lunae et Martis, h. II, vel verno tempore VII matutina, aut alia magis commoda, hoc anno, Mammalium Historiam Naturalem fusius explicabit. ` H. C. van Haru, d Martis h. XII et d. Veneris h. VIII et IX, aestivo tempore etiam d. Saturni h. VITI , elementa Botanices illustrabit. Botanices sublimioris selecta quaedam capita tradet d.. Veneris h. XI. Die Mercurii h. IX et X. aget de plantis medicinalibus aliisque vario respectu utilibus, sive de Botanica applicata, ordine Familiarum naturalium. Die Saturni autem, h. X et XI, Oeconomiam ruralem docebit. I. G. ErĮmerINs, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, AÆrithmetices, Algebrae, Geometriae et Trigonometriae planae elementa explicabit ; Physicam egperimentalem docebit d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII. PZysicam theoreticam universe, aut selecta eius capita , provectioribus discipulis exponet. De Matheseos elementis disquisitio habebitur d. Iov., Ven. et Sat., h. p. HI. N. Mvurper, d: Lunae et Martis, h. IX, d. vero Mercurii; h.”XIL, lectiones . habebit de CZemia generali et corporum organicorum. D. Lunae, ‘h. XIT, et Iovis, h. X, Cemiam pharmaceuticam tradet. Diebus horisque Commilitonibus aptis, Chemiae physiologicae vegetabilium selecta capita tracta- bit. D. Lunae et Martis, h. VI pum., Chemiae technologicae capita in usum publicum illustrabit. Weercitiis deiiiue Chemicis practicis 5 varii geneēris, horis commodis, quotidie praeërit. G. A. EnscnrDé , d. Iovis et Saturni, h. IX, Stereometriam èt 1 rigono- metriam sphaericam ‘docebit; d. Mercurii, h. I, et hora vespertina , com- militonibus aptissima , Æstronomiam popularem tradet: Geometriam analy- ticam, Calculum differentialem et integralem, Mechanicam et Astronomiam theoreticam exponere perget, horis commilitonibus commodis. IN FACULTATE THEOLOGICA. P. HorstTEDE DE Groor, d. Milas et Martis, h. IX, et Mercurii h. VIII, Historiam Keclesiae. Christianae, inde ab initio usque ad nostra tempora , 70" 556 ORDO LECTIONUM. secundum Zasźitutiones suas, typis divulgatas, sic enarrabit, ut hoc. anno inprimis Žistoriam doctrinae Christianae sit traditurus; d. Lunae et Martis, h. X, Encyclopaediam Theologi Christiani exponet, secundum Compendium a L. G. ParrAU et se editum; d. Mercurii et Veneris, h. X, Theologiam Naturalem, secundum : Compendium a se editum tradet; d. Mercurii, h. IX, Acta Apostolorum interpretari perget; d. Saturni, h. IIL, Historiam generis humani Divinitus instituti inde a Izsu CnrIistI missione in`terras eñarrabit; diebus. et horis, quae Commilitonibus erunt :opportunae, Loca Patrum Ecclesiae selecta cum iis leget. L. G. Parrav, d. Mercurii, Ioyis et Veneris, h. XI, Dogmaticam et Apologeticam religionis Christianae , secundum Compendium a P. HOFSTEDE DE Groor et se editum, tradet; d. Martis, Mercurii et Iovis, h. XII, secundum Compendium suum typis expressum, Theologiam -Christianam moralem exponet; d. Lunae atque Veneris, h. XTI, et d. Martis, h. T, loca nonnulla Mermeneutices sacrae, secundum Compendium suum typis editum, tractabit et quaedam Carmina Messiana cum Commilitonibus interpretabitur., : G. Mvuvur:ne, d. Iovis, h. X, tractabit Oriticam Novi Testamenti ; d. Martis et Veneris, h. VII , et d. Iovis, h. IX, cum Commilitonibus leget Fuangelium Ionannıs; d. Lunae et Martis, h. XI, et d. Veneris, h. IX, Theologiam: Practicam tradet, praecipue: Catecheticam, Homileticam et Li- turgicam; d: Iovis, h. IJI, egercitia Homiletica, et d. Saturni, h. XI, exercitia provectiorum Catechelica, cum pueris instituenda, moderabitur. Disputationibus cum publicis tum privatis de Zocis Theologicis, d. Mer- curii, h. IJI, suis vicibus praeërunt Theologiae Professores. Ut religionis Christianae accuratius et penitius cognoscendae copia fiat omnibus, qui‘ huius rei desiderio tenentur, Academiae alumnis, hoc anno Perrus HorsteDE DE Groor Acta Apostolorum tractare perget cum variarum Facultatum Studiosis, diebus et horis , quae Commilitonibus erunt aptissimae. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. B. H. Lurors, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XI, secundum ma- nuductionem suam et suum de Kakographia, ut dicitur, libellum, Funda- ORDO LECTIONUM. 557 menta stili bene Belgici exponet; guaegue ad' scientiam linguae Belgicae , nec non literarum Belgicarum pertinent; additis recte Belgice scribendi cwercitationibus. -Simul (si vacabit) explicaturus est scriptores eti Gram- maticam seculi XII et XIV ad librum, quem de his edidit. — Iisdem diebus, h. V, suum de Rhetorica compendium secuturus, Wloguentiae prae- cepta tradet, exemplis ex optimis poëtis atque oratoribus illustrata , et adiunctis exercitiis, quae Æcďioni, i. e. vocis et gestuum moderationi , in- serviant. G. I. Merzr, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII, Hisforiam patriae exponet. F. C. pe GrruvE, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. X, Metaphysicam tradet; iisdem diebus, h. XI, Zogicam docebit; h. I, Historiam Philoso- , phiae exponet. Fihicam,; aliamve Philosophiae partem, hora auditoribus commoda explicabit. | P. van Liımgure Brouwer, d. Lunae, Martis, Mercurii, h. IX, Historiam Medii Aevi tradet; iisdem diebus, h. X, Antiguitatem Romanam; d. Iovis, Veneris et Saturni, h. VIII, Aatigwitatem. Graecam. ` Tisdem ` dièbus, h. IX, cum literarum humaniorum studiosis leget Persi Satiras. Dispu- tationes privatas moderabitur. I. A. C. Rovzrs interpretabitur EurrrIots Medeam et Puartonis. Apolo- giam Kocratis, d. Iovis , Veneris et Saturni, h. X ; explicabit Livi Lib. XXII et Taciri AÆgricolam, iisdem diebus h. I; privatim exponet CrceronIs de Republica fragmenta , iisdem diebus h. xT. I. I. P. VALETON , elementa grammatices Hebraeae tradet d. Tinas KVEN additis exercitiis analyticis d. Martis et Mercurii h. VITI, et grammaticam . linguae Hebraeae, cum religuarum dialectorum Seinihicakuns grammatica comparatam exponet d. Iovis h. XII. — Grammatices Arabicae elementa, additis exercitiis analyticis, tradet d. Iovis h) VIII, grammatices Syriacae , d. Veneris h. VIII et grammatices Chaldaicae d. Saturni h. VIII. — E libris . V. T. Žistoricis interpretabitur priorem Samuelis librum d. Veneris et Sa- turni h. XII. — E libris V. T. propheticis interpretabitur Capita Vatici- niorum Tesaianorum Selecta h. I. — Cum provectioribus Brpran Fabulas a DE Sacyo editas privatim leget d. Veneris h. IV et Ohrestomathiam Kir- schianam a BerystrINio editam eodem die h. V. 558 ORDO LECTIONUM. IN FACULTATE IURIDICA. H. Nıxnnvrs, d. Mercurii, Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, Zus Civile interpretabitur , iisdemque diebus, excepto d. Saturni, h. XII, selecta Zuris Mercatorii capita tractabit; d. Mercurii h. X., et Saturni h. X et XIT, Doctri- nam. Processús Civilis, secundum ius patrium hodiernum „additis ewercitatio- nibus forensibus, exponet. I. H. Pamirse, d. Martis, Mercurii, Iovis et Veneris, h. IX, Fasfilutibita Iustnrant explicabit; d. Lunae. h. XI, d. Martis, Iovis et Veneris, h. X, selectos Pandectarum locos initérpiotiibitůr; d. Lunae, h. VITI et XII , d. Mar- tis, h. VII, Historiam Turis Romani enarrabit; d. Lúùnae, h. IX, Fragmenta Legis Juliae et Papiae Poppaeae interpretabitur, secundum Fontes tres Turis Civilis Romani antiqui, ed. a. V. Chinen Tex Amstelod. 1840; d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. VII, Facyclopaediam ac Methodologiam Turis tradet. C. Star Numan, d. Lunae, Martis, Mercurii , h. VIIE, de delictis et poenis disputabit; iisdem diebus, h. IX, Zegem de imperio interpretabitur; d. Mar- tis, Mercurii, Iovis; h. XII, đe natura iuris aget; d. Lunae, bh. XIL, Iovis, Veneris, h. VIII, praecipuos locos Juris Criminalis patrii exponet; d. Iovis, h. IX et X, Veneris, h. IX, Oeconomiae politicae initia explicabit. D. Lunaė, Iovis et Veneris, h. III, Zus belli ac pacis tradet. Disputationibus, cum. publicis, tum privatis, de iuris quaestionibus lu-: benter praeërunt Turis Professores. G. Hecker, Lector Paedagogices , d. Lunae , Martis et Mercurii, h. VIL, Literarum aliarumque disciplinarum studiosis Znitia tradet Paedagogices sive Praecepta de ratione studii. NUMERUS STUDIOSORUM, QUI IN ACADEMIA GRONINGANA ` STUDIIS OPERAM NAVABANT D. 31 DECEMBRIS A, 1845, FUIT 263. Tn Fadiltsie Modisgas t T dahu T I hA NAERA EE. kominn ai 61. ” WP S PROPI Math et Phys epe EAEE, AE, 34. e quibus duo Doctoris titulum in his disciplinis petunt, reliquis ad Medicorum Ordinum transituris. n n LEORA iao a E E UT A a Ta aE a 41. “ e a Phil. Thooreb. at Lit Bue. a a L AAT I. 59. quorum 8 Doctoratum in hac Facultate petunt; — e reliquis 34 sunt transituri ad Jureconsultorum Ordi- nem; 17 ad Ordinem Theologorum. n n” Juridiom aA ea N A U be gSa igh 68. SERIES DISSERTATIONUM CET. DEFENSARUM CIN ACADEMIA GRONINGANA MDCCCXLV—MDCOCCXLYVI. 1845. d. 1 Nov, Riıcnorpus Lonneman, Harlingensis, def. «Dis, de Şplenitide , Med. D. cum laude. d. 8 Nov. Francıscus Frepericus Lupovicus ULrRIcus Last, e castris St. George Delmina , def. Quaest. Juris inaugur. ,J. U. D. magna cum laude. d. 15. Nov. Henricus HazewnkeL, M. D., def. Thesibūs, A.-O. D: d. 22 Nov. Avnronrus Cramer, Med. D. , def. Thes , Art: Obst: D. cum laude. d. 6 Dec. JOANNES: LEONARDUS ÜHAUFLEURY VAN, YssrLSTEIN, Med. D., def. Thesibus, Art. Obst. D. cum laude. Lazarus Freprricus Harrocen, M. D., def. Thes., A. O. D. cum laude. d. 10 Dec. J. Li CHAUFLEURY vAN YssreLstEIN, Med. et Art. Obst. D., def. Thesibus, Chir. D. magna cum taude. d. 17 Dec. Antonius Hermon Bonpam, Amstelaedamensis, def. Quaest. Juris inauguralibus, J. U. D. magna cum laude. JOoACHIMUS LUNSINGH TONCKENS, Westervelda-Drenthinus, def. Quaest. Juris inauguralibus, J. U. D. magna cum laude. H. Apama, Med. D., def. Thesibus, Art. Obst. D. cum laude. d. 20 Dec. Henricus TurOoDORUS MAURITIUS JOHANNES GUILIELMUS FUHR- MAN MeryrRINGH, Dedemsvaart-Transisalanus, def. Spec. de usu Ace- titis plumbi praesertim in phthisi pulmonali, Med. D. magna cum laude. Jacosus Rreenrrus CaroLus PeENNINCK, e pago Twello-Gelrus , def. Diss. de pulmonum fistulis, Med. D. cum laude. Henricus SıBrANDUS Steenstra Tovssarnt, Cliviensis, def. ARINI Juris inauguralibus, J. U. D. cum laude. TseeRrD BANGA, Franar def. Quaest. Juris inauguralibus , J.= D; d. d. aaga SERIES DISSERTATIONUM CET. 561 20 Dec. Janus Goniiamis VAN DOORNINCK, Daventriensis , def. Qúaest. Jurisinauguralibus , J. U. D. 22 Dec. Jonannes ALBeRTUS RYKENS , M. D., def. Thes., Chir. D: cum laude. Smon Perkus Kros, def. Diss. de spira in plantis conspicua, Math. Mag: et Phil. Nat> D. cum laude. j 1846. s 25 Marti JAcósus Jónannes'ArITIUS Quintus, Groninganus , def. Quaest. Juris inauguralibus, J. U. D. cum laude. l April. Prerrus Smıt DE Kurmer , Groninganus, def. Diss. de indura- tione telae cellulosae adultorum, Med. D. cum laude. : 4 April. AnoLrmus Jacosus JosePmus ScHnoninem, Ootmarsuma- Transisalanus, def. Diss. de tuberculis cerebri, Med. D. Tuomas CornzLIUSs MavurrtIus Hanreraar, Dordracenus; def. Diss. de. temporum computatione, quam in libri de conjuratione Catilinae capito 18% segui videtur: Sallustius, Ph.: Th. Mag. et Lit. Hum. D. .22 April. Perrus Jonannes Smi, M. D., def. Thes. , A. O. D. cum laude. .29 April. Sywxo BrrexrrR , Med. D. ,def. Thes. , A. O. D. magna cum laude. . 9 Maji. Ruporrmus PAasus CreverINea J. FIL., Appingedamensis , def. Quaest. Juris inauguralibus, J. U. D. cum laude. Jacosvs MrpER, def. Quaest. Juris inauguralibus, J. U. D. cum laude. . 13 Maji. Usso Prrrus OxKeN, Lera-Frisius Orientalis, def. Diss. de priva religionis Christianae medio aevo inter Neerlandos progressae natura, Theol. D. maġna cum laude. . 16 Maji. RıcnorDus Lonnzma ,M. D., def. Thes., A. O.D. magna cum laude. . 20 Maji. GvuILæLmUs ÅveusTINUS OFFERHAUS , Groninganus , def. Quaest. Juris inauguralibus, J. U. D. cum laude. . 4 Junii. Jacosus ErntmovEN, Med. et Art. Obst. D., def. Thesibus, Chir. D. . 6 Junii. Ruaynvis Frrrm, Appingedamensis, def. Quaest. Juris inau- guralibus, J. U. D. cum laude. . 15 Junii. JAacoBsus REGNERUS CAROLUS PENNINCK , Med. D., def. Thes., Art. Obst. D. magna cum laude. .18 Junii. Anronrus CrameER, Med. et Art. Obst. D., def. ionbus, Art. Chir. D. cum laude. 7} 562 SERIES DISSERTATIONUM CET. d. 20 Junii.. Jonannrs Jacosus DAmsTÉ, e pago Burum-Frisius, def. Diss. exhibente casum morbi cum adnotatione pathologiċa de asthmate , Med. D. d. 22 Junii. - Hengıċùs TurtoDORUs MAurITIUS JOHANNES GUILIELMUS Fvurman MeveRINGH , M. D., def. Thes. , Art: Obst. D:mågnacum laude. d. 24 Junii. GUnmIELMUS ÅLBARDA, Leovardus, def. Quaest. Juris inaug., J UD d. 3 Oct.: Forko Korrrts Amsnorr, M. D: , def. Thes:;A. 0O. Dicwm laude: HONORIS CAUSA. 1845. d. 7 Nov. Vir Clar. B. H. Lvrors, J. U.D. et in Academiae Groninganae Facultate Phil Theor. et Lit: Hum: Prof., Phil. Theor. Mag: et Lit. Huùm. D. d. 8 Dec- Vir Doctiss: Lupovıcus Parurrus Jacosus: Snagit, M. D., Mèėdicus Militaris in regno Nederlandico primarius, Art. Chirurg. D. OR oeei T O0 HABITA IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO MDCCOXLVI—MDCÒCXLYII. Die.. 14 Octobris: anni 1847 Vir-COlar. Nıcouaus Muuper. magistratum Academicum deposuit, habita oratione de nostra Naturae cognitione eficacius investigationis diligentiá, quam inveniendi studio augenda et perficienda. KEA ORDO LECTIONUM IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO CIDIDCCCXLVII—CINOCCCXLYVI.: IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM . ET PHYSICARUM. "Tu. VAN SwINDEREN, d. Lunae et Martis, h. X et d. Martis h. VII, Historiam Naturalem Animalium et Fossilium , inprimis patriae, et Anima- lium, cum Anatome comparata coniunctam, docebit; d. Lunae et Martis , h. III, vel verno tempore VII matutina, aut alia magis commoda , hoc anno, Avium Historiam Naturalem fusius explicabit. H. C. van Harz, d. Martis h. XII et d. Veneris h. VIII et IX, aestivo tempore etiam d. Saturni h. VIIT, elementa Botanices illustrabit. Botanices sublimioris selecta quaedam capita tradet d. Veneris h. XI. Die Mercurii h. IX et X aget de plantis medicinalibus aliisque vario respectu utilibus, sive de Botanica applicata, ordine Familiarum naturalium. Die Saturni autem, h. X et XI, Oeconomiam ruralem docebit. I. G. Ermrrıns, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, Arithmetices, Algebrae, Geometriae et Trigonometriae planae elementa explicabit ; Physicam egperimentalem docebit d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII. Přysicam theoreticam universe, aut selecta eius capita , provectioribus discipulis exponet. De Matheseos elementis disquisitio habebitur d. Iov., Ven. et Sat., h. p. III. N. MurpER, d. Lunae et Martis, h. IX, d. vero Mercurii, h. XII, lectiones habebit de Chemia generali et corporum anorganicorum. )). Lunae, h. XII, et Iovis, h. X, Chemiam pharmaceuticam tradet. WDViebus horisque Commilitonibus aptis, Chemiae physiologicae vegetabilium selecta capita tracta- bit. D. Lunae et Martis, h. VI p. m., Chemiae technologicae capita in usum publicum illustrabit. Weercitiis denique Chemicis practicis varii generis, horis commodis, quotidie praeërit. ORDO LECTIONUM. 565 G. A. EnscnEDÉ , d. Iovis et Saturni, h. IX, Stereometriam et: Trigono- ` metriam sphaericam docebit. FEeercitia mathematica futurorum in Gymnasiis Praeceptorum moderabitur, horis Commilitonibus aptissimis. Geometriam analyticam, Calculum diferentialem et integralem , Mechanicam analyticam exponere perget. Cum provectioribus privatim leget Moreno, leçons de calcul intégral, et on Pontécovranr , théorie analytique du système du monde. IN FACULTATE THEOLOGICA. P. HorstEDE DE Groor, d. Lunae et Martis, h. IX, et Mercurii h. VIII, Historiam Fceclesiae Christianae, inde ab initio usque ad nostra tempora , secundum Zasźitutiones suas, typis divulgatas, sic enarrabit, ut hoc anno inprimis Aistoriam doctrinae Christianae inde ab Ecclesia seculo XVI emen- data sit traditurus; d. Lunae et Martis, h. X, et- d. Mercurii, h. IX, - Dogmaticam et Apologeticam religionis Christianae exponet, secundum Com- pendium a L. G. Partav et se editum; d. Mercurii et Veneris, h: X, Theologiam Naturalem , secundum Compendium a se èditum , tradet ; d. Sa- turni, h. II et dimidià , Historiam generis humani Divinitus instituti inde a Iesv Carsti missione in terras enarrabit; diebus et horis, quae Com- militonibus ‘erunt opportunae, tam Loca Patrum Kceclesiae selecta cum iis leget quam Historiam Huangelii nostris diebus propagati, duce WALMANNO, enarrabit. “ j t L. Ġ. Parrav, d. Iovis et Veneris, h. XI, Facyclopaediam' Theologi Christiani, secundum Compendium a P. HorstTEDE DE Groor et se editum, tradet; d. Martis, Mercurii et Iovis, h. XIT, secundum Compendium suum typis expressum , Theologiam Christianam moralem exponet; d. Lunae atque Veneris, h. XIIL, et d. Martis, h. XI, loca nonnulla Hermeneutices sacrae , secundum Compendium suum typis editum , tractabit et quaedam Carmina, etiam Prophetica, cam: Commilitonibus interpretabitur: G. Muvra, d. Iovis, h. X, tractabit Oriticam Novi Testamenti ; d. Martis et Veneris, h. VIH , et d. Iovis , h. IX , cum Commilitonibus legere perget scripta TIomAnnEA; d. Lunae et Martis, h. XI, et d. Veneris, h. IX, Theologiam Practicam tradet , praecipue Curam pastoralem et Regimen Be- clesiasticum; d. Iovis, h. III, exercitia Homiletica, et d. Saturni, h. XI, exercitia provectiorum Catechetica, cum pueris instituenda, moderabitur. 566- ORDO LECTIONUM. Disputationibus cum publicis tum privatis de Zocis Theologicis, d. Mer- curii, h. TI, suis vicibus praeërunt Theologiae Professores. Ut religionis Christianae accuratius et penitius cognoscendae copia fiat omnibus, qui huius rei desiderio tenentur, Academiae alumnis, a Theolo- giae Professore pars Novi Foederis legetur cum variarum Facultatum Stu- diosis, diebus et horis, quae Commilitonibus erunt aptissimae. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. B. H. Lurors, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XII, secundum ma- nuductionem suam et suum de Kakographia, ut dicitur, libellum, Funda- menta stili bene Belgici exponet, guaeque ad scientiam linguae Belgicae , net non ad historiam literarum Belgicarum pertinent; additis recte Belgice scribendi eæercitationibus. Simul (si vacabit) pəculiarius explicaturus est aut Hoorrıom et VonpeLIum , aut scriptores et Grammaticam seculi XIT et XIV ad librum, quem de his edidit. — Iisdem diebus, h. V, suum de Rhetorica compendium secuturus, Wloguentiae praecepta tradet, exemplis ex optimis poëtis atque- oratoribus illustrata, et adiunctis exercitiis, quae Actioni, i. e. vocis et gestuum moderationi, inserviant. G. I.. MryzR, d. Iovis,. Veneris et Saturni, h.. XII, Historiam patriae exponet. F. C. De GrruveE, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. X, Metaphysicam tradet; iisdem diebus, h. XI, Logicam docebit; h. I, Historiam Philoso- phiae exponet. Fthicam , aliamve Philosophiae partem, hora auditoribus commoda explicabit. l P. van LimBuRG BrouwER, d. Lunae, Martis , Mercurii, h. IX, Historiam Recentiorem tradet ; iisdem diebus , h. X, Antiguitatem Romanam; d. Tovis, Veneris et Saturni, h. IX, Antigquitatem. Graecam. I. A. C. Rovzrs , interpretabitur selectos TuucypInis locos et PLUTARCHI vitam Periclis, d. Iovis, Veneris et Saturni,.h. X; explicabit CIcERroNIs Paradoxa et Taciri Annalium Lib. I, iisdem diebus, h. I; privatim exponet ARISTOPHANIS Nubes, iisdem diebus, h. XI. ORDO LECTIONUM. 567 I. I. P. Vareton, elementa grammatices Hebraeae, additis exercitiis analyticis, tradet d. Lunae, Martis et Mercurii, h. VIII. Grammaticam dialectorum Kemiticarum comparatam , additis ėèxercitiis analyticis cum Ara- bicis tum Aramaeis, exponet d. Iovis, Veneris et Saturni, h. VHI. E libris V. T. Zistoricis interpretabitur priorem Samuelis librum d. Iovis et Veneris, h. XII. Anatiquitatem Hebraeam explicabit d. Lunae, Martts et Mercurii, h. I. Cum provectioribus Borar Fabulas a De Sacyo editas privatim leget d. Veneris, h. IV et Chrestomatkiam Kirschianam -a BERNSTEINIO editam eodem die, h. V. IN FACULTATE IURIDICA. H. Nixnnvis, d. Mercurii, Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, Zus Civile interpretabitur, iisdemque diebus, excepto d. Saturni, h. XIL, selecta Zuris Mercatorii capita tractabit; d. Mercurii h. X, et Saturni h. X et XII, Doctri- nam Processús Civilis, secundum ius patrium hodiernum , additis exercitatio- nibus forensibus , exponet. I. H. PamrsE, d. Martis, Mercurii, Iovis et Veneris, h. IX, Institutiones Iusrīnranı explicabit; d. Lunae. h. XI, d. Martis, Iovis et Veneris, h. X, mense vero Aprili, Maio, Iunio et Septembri, iisdem diebus, horå matu- - tinå VII, selectos Pandectarum locos tractabit; d. Lunae, h. VIII et IX, d. Martis, h. VIII, Historiam Turis Romani enarrabit; d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. VIII, Kacyclopaediam ac Methodologiam Turis tradet. C. Srar Numan, d. Lunae, Martis, Mercurii, h. VIIL, ius poenale in patria adhuc vigens interpretabitur, ratione perpetuo habita iuris novi in patria rogati vel conditi; imo si Codex poenarum, quem exspectamus, non legis tantum sed iuris in foro auctoritatem nactus fuerit, aut proximo anno nanciscetur, hunc explicabit, cumque iure, quo adhuc utimur, comparabit; iisdem diebus, h. IX, de iure publico disputabit; d. Martis , Mercurii, Iovis, h. XII, de natura iuris aget; d. Lunae, h. XIIL, Iovis, Veneris, h. VIII, praecipuos locos Juris Criminalis patrii exponet; d. Iovis, h. IX et X, Veneris, h. IX, Oeconomiae politicae initia explicabit. Disputationibus, cum publicis, tum privatis, de iuris quaestionibus lu- benter praeërunt Turis Professores, EUG ii . ORDO LECTIONUM. IN FACULTATE MEDICA. A. A. SEBASTIAN, Physiologiam docebit d. Lunae, Martis, Mercurii, h. VIII atque alternis d. Saturni h. IX; Chirurgiam exponet ter per dierum hebdomadem , scilicet d. Iovis, Veneris, h. IX et d. Saturni h. VIIL; Clinicis Egercitationibus in Nosocomio Academico vacabit quotidie h. I; doctrinam de inflammationibus chirurgicis et morbis aurium tradet: d. Veneris h. VIII; Anatomen corporis humani exponet d. Martis, Iovis et Veneris, h. V, et d. Mercurii, h. II; dissectionibus cadaverum Anatomicis ‘tempore hiemali instituendis quotidie praeërit. I. Baart DE LA Faire , d. Mercurii et Iovis, h. VIII, et Saturni , h. IX , — sed post ferias Paschales, d. Mercurii et Iovis h. VIII, Veneris et Saturni h. VII , — Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam exponet; et in Noso- comio Academico, ad parturientium lectos , ‘qualibet oblata occasione, prac- tice instituet. D. Lunae et Martis, h. VITI, Artis Obstetriciae partem Tech- nicam de industria fusius docebit. Medicinam Practicam tradet , d. Lunae , Maärtis et Mercurii, h. IX, et post ferias Paschales: etiam. d; Mercurii et Tovis, h. VII. D. Mercurii et Saturni, h. X, Medicinam Forensem docebit. D. Lunae, Martis, Iovis, et Veneris ab h. X ad XII, d. Mercurii et Saturni ab h. XI ad XII, in Nosocomio Academico aegrotis curandis vacabit , mor- bosque ibi tractatos uberius exponet. — Disputationum exercitiis lubens vacabit. F. Z. Ermers, disciplinam Pathologicam tradet d. Lunae, Martis, Mercurii et Iovis, h: IX. — De apparatu pharmaceutico et diaetetico aget d. Lunae, Martis et Mercurii h. X. — Exercitationibus clinicis iñ Nosocomio Academico, h. XTI, quotidie vacabit. G. Hecker, Paedagogices Lector, d. Lunae et Martis, h. I, Literarum aliarumque disciplinarum studiosis- elementa tradet Paedagogices, sive de discendi docendigue methodo praecepta dabit. NUMERUS ADOLESCENTIUM QUI IN ACADEMIA GRONINGANA STUDIIS OPERAM NAVANT IPSO DIE 31 DECEMBRIS MDOCCXLVI. IN FACULTATE DISC. MATH. ET PHYS. IN FACULTATE PHIL. THEOR. ET LITT. HUM. IN FACULTATE MEDICA. IN FACULTATE JURIDICA. IN FACULTATE THEOLOGICA. CUNCTUS NUMERUS. 19 4 qui doctora- {| tum petunt. 15 Medic. fut. 59 13 qui doct. pet. 20 Jurid. fut. 26 Theol. fut. 59 75 37 249 12 SERIES DISSERTATIONUM CET. DEFENSARUM IN ACADEMIA GRONINGANA MDCCCXLVI—MDCCCXLYII. 1846. .14 Oct. Gustavus GUILIELMUS VAN DER FELTZ, Assena-Drenthinus , def. Quaest., Jur. R. et H. D. .23 Nov. GumeLmus CornELIUS GorEDBLOED , Harderovicensis, M. D., def. Thes. , Art. Obst. D. cum laude. GUILIELMUS CORNELIUS GOEDBLOED, Harderovicensis, Med. et Art. Obst. D., def. Thes., Chir. D. -» .16 Dec. Ruporruus Pasus CreveRINea, R. F., Appingedamensis, def. Diss. de Gangraena pulmonum, Med. D. cum laude. Jacosus Baart DE LA FAILLE, Groninganùs, publice def. Diss. de digitali purpurea et de digitalino in specie, M. D. magna cum laude. .19 Dec. Nıcoraus PEL, Dragtena-Frisius, def. Diss. de Ulcere noma, Med. D. magna cum laude. 1847. i . 13 Febr. Eerrus BrerNnarDus SruverIUs LANGEMEYER, Leovardiensis, M. D., def. Thes., Art. Obst. D.` cum laude. . 23 Febr. Janus Lrrmmurs, ex pago Zellinge, publice def. Diss. gde libertate volendi , quae hominibus est, eœ Jesu Apostolorumgue mente , Theol. D. magna cum laude. . 20 Martii. Symon Toncxens, ex pago Eelde, Drenthinus, def. Diss. de Mania puerperali, Med. D. .21 April. Dıpericus Hermannus Henricus TysseN, Leovardia-Frisius, publice def. Diss. Pauli anthropologiam ewhibente, Th. D. magna c. laude. .28 April. WıumrLmus Aveusrnus Turoporus WarreN, Groninganus, def. Diss de Typho, Med. D. . 80 April. GuruıæLmUs CAROLUS ANTONIUS ÅLBERDA AB EKENSTEIN, . Appingedamensis, def. Quaest., Jur, R, et H. D. magna cum laude. SERIES DISSERTATIONUM CET. bygi d. 5 Maji. Jomannes Jacosus DamstÉ, M. D. , def. Thes. , A.O. D. cum laude. d. 12 Maji. RENEkKE MEINARD ADRIANUS DE MAREES VAN SWINDEREN, Groninganus, def. Quaest., Jur. R. et H. D. magna cum laude. JANUS GUILIELMUS JACOBUS DE MAREES VAN SWINDEREN, Groninganus, def. Quaest., Jur. R. et H. D. cum laude. d. 15 Maji. GrrmarRrDus Henricus MEYER, ex pago Feerwert, def. Diss. de Gangliis. Med. D. d. 19 Maji. Jonannrs OrreRmAUs, Groninganus , def. Quaest. , J. R. et H. D. Lucas OLpeNaUIs TonckENs, ex pago Westerveld, Drenthinus, def. Quaest., Jur. R. et H. D. d. 9 Junii. Perrus CAsrarus RÖMER; e pago Grouw, Frisius, def. Diss. de proprietatibus corporis et animi, quae a parentibus in sobolem propagantur, Med. D. cum laude. d. 23 Junii. Mrmwarpus Aprranus Ernout, Groninganus, def. Quaest., Jur. R. et H. D. magna cum laude. Jacosus BAART DE LA FAILLE, Groninganus, M. D., def. -Thes., Art. Obst. D. magna cum laude. ; d. 24 Junii. Warmorpus Tonckens, ex pago Eelde, Drenthinus, def. Quaest., Jur. R. et H. D. cum laude. SysrANDUs Herrunea Tonckens, ex pago Smilde, Drenthinus, def. Quaest., Jur. R. et H. D. cum laude. d:25 Junii. CAROLUS ALEXANDER GUILIELMUS PHILIPPUS ALOYSIUS VAN BAERLE, Coevordiae natus, def. Quaest., Jur. R. et H. D. cum laude. Gustavus GurumLmus Hora SICCAMA, Groninganus, def. Quaest. , Jur. R. et H. D. Danırr Lupovicus FripeRIcIus DE PauLy, ex Amboina , def. Quaest. , Jur. R. et H. D. magna cum laude. d. 26 Junii. Jomannes HERMANNUS ALBARDA, Leovardia-Frisius, def.. Quaest., Jur. R. et H. D. magna cum laude. BrrNardus Domicus HUBERTUS TELLEGEN, Groninganus., def. Diss. de Jure in mare, inprimis proximum , Jur. R. et H. D. magna cum laude. DANIEL JANUS STEYN PARVÉ, publice def. Diss. de curvis funicularis , Math. Mag. et Phil. Nat. D. magna cum laude. d. 28 Junii. Oxxo Perrus pz Hoor, ex pago Nieuwland , Fris., def. Th., J. R. D. 127 572 SERIES DISSERTATIONUM CET. d. 28 Junii. .CorNELIUS vAN DER Ley, J. r., èx pago Lieve-Vrouwen Parochie, def. Diss. de Meitide, M. D. cum laude. É Prerrus van Brom, Dragtena-Frisius, def. Diss. exh. casum Typhi exanthematici cum adnotationibus nonnullis, Med. D. cum laude. i d. 1 Julii. Taco Mrspac, Groninganus, def. Diss. de Duodenitide , Med. D. d. 2 Juli. Jacosus FRIDERICIUS COHEN, Groninganus, def. Diss. de Myelitide, Med. D. cum laude. Jonannes Hermannus Damman De Waırr, Bloxyla-Transisalanus, def. Diss. contin. experimenta nonnulla circa effectum venenatum tartari stibiati, Med. D. magna cum laude. d.:25. Sept.. :Nıcouaus PeL, M.D., def. Thes., Art. Obst. D. magna cum laude: d. 1 Oct. Fers RosrRrTUS Panimon, ex pago Twello, Gelrus, def. Quaest., Jur. R. et H. D. cum laude. | i d. 11 Oct. Nompo Lucas Rermprrs, ex castello Delfzyl, Groninganus , def. Quaest., Jur. R, et H. D. cum laude. DOCTOR HONORIS CAUSA CREATUS. d. 25 Sept. Franciscus ZAcHarIAas ErmERINS, Med. D. et in Facult. Med. Prof. Ord., Phil. Theor. Mag. et Litt. Hum. Doctor. ORATIONES . HABITAE IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO MDCCOXLVIH—MDCCCXLVIII. Die 11 m. Novembris 1847 munus Professoris Ordinarii in Facult. Phil. Theor. et Litt. Hum.-auspicatus est, JOANNES ADOLPHUS CAROLUS vAN HevusDE, solenni habita oratione de studiorum propaedeuticorum usu nondum obsoleto. (Ed. Groningae , apud A: Oomkens J. Fil. 1847.) Die 10 m. Octobris 1848 Vir Cl. Guvrumrmus Muvurtıne magistratum Aca- demicum deposuit, habita. oratione de: antiquissimae Ecclesiae in Nederlandia. Reformatae principiis vere. Olristianis , postea quidem oppressis, nostris autem temporibus vim suam denuo recuperantibus. (Haec oratio, Nederlandice versa et variis locis aucta prodiit. in opere period. Waarheid in liefde 1849, et separatim edita est titulo: Over de echt Christelijke beginselen der: oorspronkelijke Nederlandsche Hervormde Kerk. Gron. Oomkens , 1849.) ORDO LECTIONUM IN ACADEMIA GRONINGANA ANNO CIDIOCCCXLVIMI—CIDIDCCCXLIX. IN FACULTATE THEOLOGICA. P. HorsTEDE DE Groor, d. Lunae et Martis, h. IX, et Mercurii h. VIII, Historiam Ecclesiae Christianae, inde ab initio usque ad nostra tempora , secundum Jasźitutiones suas, typis divulgatas, sic enarrabit, ut hoc anno inprimis Žistoriam vitae Christianae sit traditurus; d. Lunae et Martis, h. X, Encyclopaediam Theologi Christiani exponet, secundum Compendium a L. G. Parzrav. et se editum; d. Mercurii et Veneris, h. X, Zheologiam Naturalem, secundum Compendium a se editum, tradet; d. Mercurii h. IX Loca Patrum Selecta cum Commilitonibus leget; témpore postea indicando Historiam generis humani Divinitus instituti inde a Izsu CuristI missione in terras enarrabit; diebus et horis, quae Commilitonibus erunt opportunae, Historiam Euangelii nostris diebus propagati, duce Warmanyo , enarrabit. L. G. Parrav, d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. KI, Dogmaticam et Apologeticam religionis Christianae , secundum Compendium a P. HorstEDE DE Groor et se editum, tradet; d. Martis, Mercurii et Iovis, h. XII, secundum Compendium suum typis expressum, Theologiam Christianam moralem exponet; d. Lunae atque Veneris, h. XTI, et d. Lunae, h. I, loca nonnulla Hermeneutices sacrae, secundum Compendium suum typis editum , tractabit et quaedam Carmina Hebraica cum Commilitonibus interpretabitur. G. Mvvrime, d. Iovis, h. X, tractabit COriticam Novi Testamenti ; d. Martis et Veneris, h. VIII , et d. Iovis, h. IX , cum Commilitonibus leget Pavi epistolam ad Galatas ; d. Lunae et Martis, h. XI, et d: Veneris, h. IX, Theologiam Practicam tradet, praecipue Catecheticam, Homileticam et Li- turgicam; d. Iovis, h. II, exercitia Homiletica, et d. Saturni, h. XI, exercitia provectiorum : Catechetica, cum pueris instituenda, moderabitur ; die et horå, auditoribus commodâ, enarrabit Aistoriam perpessionum et mortis Iesu, secundum quatuor Euangelistas. ORDO LECTIONUM. 575 Disputationibus cum publicis tum privatis de Zocis Theologicis, d. Mer- curii, h. IJI, suis vicibus praeërunt Theologiae Professores. Ut religionis Christianae accuratius et penitius cognoscendae copia fiat omnibus, qui huius rei desiderio tenentur, Academiae alumnis, a Theolo- giae Professore pars Novi Foederis legetur cum variarum Facultatum Stu- diosis, diebus et horis, quàe Commilitonibus erunt aptissimae. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. B. H. Lurors, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. XII, secundum ma- nuductionem suam et suum de Kakographia, ut dicitur, libellum, Funda- menta stili bene Belgici exponet, quaeque ad scientiam linguae Belgicae , nec non ad historiam literarum Belgicarum pertinent; additis recte Belgice scribendi ewercitationibus. Simul peculiarius explicaturus est aut HoortIum et VonprLIUMm, aut scriptores et Grammaticam seculi XIII et XIV ad librum, quem de his edidit. — Iisdem diebus, h. V, suum de Rhetorica compendium secuturus, Wloguentiae praecepta tradet, exemplis ex optimis poëtis atque oratoribus illustrata, et adiunctis exercitiis, quae Actioni, i. e vocis et gestuum moderationi, inserviant. In usum studiosorum aliorumque , de Actione propediem librum editurus est. G. I. MzyzrR, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XIL, Historiam patriae exponet. F. C. De GrreuvE, d. Lunae, Martis et Mercurii, h. X, Metaphysicam tradet; iisdem diebus, h. XI, Zogicam docebit; h. I, Mistoriam Philoso- phiae exponet. Fihicam, aliamve Philosophiae partem, hora auditoribus commoda explicabit. I. A. C. Rovrrs, tradet Historiam Gentium Antiquarum, d: Lunae, Martis et Mercurii, h. IX; Antiquitates Romanas , iisdem diebus, h. X; Antiquitates Atticas; d. Iovis et Veneris, h. IX et d. Saturni, h. VIII. Disputandi exercitationibus praeërit alternis hebdomadibus, d. Saturni, h. IX. I. I. P. VAreTON, elementa grammatices Hebraeae, additis exerċitiis . analyticis, tradet d. Lunae, Martis et Mercurii, h. VII. Grammaticam dialectorum Semiticarum comparatam, additis exercitiis analyticis cum Ara- 576 , ORDO LECTIONUM. bicis tum Aramaeis, exponet: d. Iovis; Veneris:et Saturni, h. VIII. -E libris V. T. Zistoricis interpretabitur priorem Samuelis librum: d. Iovis et Veneris, h. XII. Z poëticis interpretabitur Psalmos quosdam sėélectos iisdem diebus, h. I. Aatiquitatem Hebraeam explicabit d. Lunae, Martis et Mercurii, h. I. Cum provectioribus KosreartENi Chrestomathiam privatim leget d. Veneris; h. IV, et Ohrestomathiam Kirschianam a BERNSTEINIO editam eodem die „h. V.. I. A. C. van HruspE, d. Iovis, Veneris et Saturni h. X Ciceronis de orat. L. I et selectas Tuvena lis Satiras; iisdem diebus h. I Platonis Gorgiam; privatim. isdem diebus h. XI Žistoriam literariam Graecorum exponet. Disputandi exercitationibus praeërit alternis hebdomadibus, d. Sa- turni h. IX. IN FACULTATE IURIDICA. H. Nıænuvrs, d. Mercurii, Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, Zus Civile interpretabitur , iisdemque diebus, excepto d. Saturni, h. XII, selecta Zuris Mercatorii capita tractabit; d. Mercurii h. X , et.Saturni h: X et XII, Doctri~ nam Processús Civilis, secundum ius polium hodiernum , additis exercitatio- nibus: forensibus , exponet. I. H. Parse , d. Martis, Mercurii, Iovis et Veneris , h. IX, Znstitutiones Iusrnranı explicabit; d. Lunae. h. XI, d. Martis , Iovis.et Veneris, h. X, mense vero Aprili, Maio, Iunio et Septembri, iisdem diebus, horâ matu- tinå VIL, selectos Pandectarum locos tractabit; d. Lunae, h. VIIL et IX, d. Martis, h. VIII, Historiam Turis Romani enarrabit; d. Mercurii, Iovis et Veneris, h. VIII, Fncyclopaediam ac Methodologiam, Turis tradet. C. Srar Numan, d. Lunae , Màrtis, Mercurii, h. VIII, de delictis ac poenis disputabit ; iisdem diebus, h. IX , legem de imperio, quae tunc erit, interpretabitur; d. Mercurii, Iovis, Veneris, h. X, mense vero Aprili, Maio, Iunio et. Septembri, iisdem diebus, horâ matutinå VII, de natura iuris. aget; d. Lunae, .h. X, Iovis, Veneris, h. VIII, praecipuos locos Turis Oriminalis patrii exponet; d. Lunae , h. XII , Iovis et Veneris , h. TX, Oeconomiae politicae initia explicabit. Idem cum provectioribus privatim leget, horis vespertinis, autumnali et hiemali tempore, unum alterumque librum Politicorum Aristotelicorum et selecta capita ex DAHLMANNI opere: Die Politik, auf den Grund und. das ORDO LECTIONUM. 577 Mass der gegebenen Zustände zurück geführt. Vol. T. cuius tertia. editio prodiit Lipsiae, 1847. Disputationibus, cum publicis, tum privatis, de iuris quaestionibus lu- benter praeërunt Turis Professores. IN FACULTATE MEDICA. A. A. SEBASTIAN, Physiologiam docebit d. Lunae ,: Martis, Mercurii , h. VIII atque alternis d. Saturni h. IX; Chirurgiam exponet ter. per dierum hebdomadem , scilicet d. Iovis, Veneris, h. IX et d. Saturni h. VIIL; Clinicis Evercitationibus in Nosocomio Academico vacabit quotidie h. I; doctrinam de morbis oculorum tradet d. Veneris h. VIII; Anatomen corporis humani exponet d. Martis, Iovis et Veneris, h. V, et d. Mercurii, h. IHI; dissectionibus cadaverum Anatomicis tempore hiemali instituendis quotidie praeërit. I. BAART DE LA Farttr , d. Mercurii et Iovis, h. VIIL, et Saturni , h. IX, — sed post ferias Paschales, d. Mercurii et Iovis h. VHI, Veneris et Saturni h. VIL, — Artem Obstetriciam Theoreticam et Practicam exponet; et in Noso- comio Academico, ad parturientium lectos, qualibet oblata occasione, prac- tice instituet. D. Lunae et Martis, h. VIII, Moros Infantum- docebit. Medicinam Practicam tradet , d. Lunae , Martis et Mercurii, h. IX, et post ferias Paschales etiam d. Mercurii et Iovis, h. VII. :D. Mercurii et Saturni, h. X, Medicinam Forensem docebit. D. Lunae, Martis, Iovis et Veneris ab h. X ad XIT, d. Mercurii et Saturni ab h. XI ad XII, in Nosocomio Academico aegrotis curandis vacabit, morbosque ibi tractatos uberius expo- net. — Disputationum exercitiis lubens vacabit. ; F. Z. Ermers, disciplinam Pathologicam tradet d. Lunae, Martis, Mercurii et Iovis, h. IX. — De apparatu pharmaceutico et diaetetico aget d: Lunae, Martis et Mercurii h. X. — Exercitationibus clinicis in Nosocomio Academico, h: XII, quotidie vacabit. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM Í ET PHYSICARUM. TH. VAN SWINDEREN, d. Lunae et Martis, h. X et d. Martis h. VII, Historiam Naturalem Animalium et Fossilium , inprimis patriae, et Anima- lium, cum Anatome comparata coniunctam, docebit; d. Lunae et Martis, 783 578 ORDO LECTIONUM. h. III, vel verno tempore VII matutina, aut alia magis commoda, hoc anno, Historiam Naturalem Animalium frigidi sanguinis fusius explicabit. H. C. van Haru, d. Martis h. XI et d. Veneris h. VII et IX, aestivo tempore etiam d. Saturni h. VIII , elementa Botanices illustrabit. Botanices sublimioris selecta quaedam capita tradet d. Veneris h. XI. Die Mercurii h. IX et X aget de plantis medicinalibus aliisque vario respectu wźilibus , sive de Botanica applicata, ordine Familiarum naturalium. Die Saturni autem, h. X et XI, Oeconomiam ruralem docebit. I. G. ErĮmrrINs, d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XI, Arithmetices, Algebrae , Geometriae et Trigonometriae planae elementa explicabit ; Physicam experimentalem docebit d. Iovis, Veneris et Saturni, h. XII. Přysicam theoreticam universe, aut selecta eius capita , provectioribus discipulis exponet. De Matheseos elementis disquisitio habebitur d. Iov., Ven. et Sat., h. p. IHI. N. Mvurner, d. Lunae et Martis, h. IX, d. vero Mercurii, h. XIL, lectiones habebit de Chemia generali et corporum organicorum. D. Lunae, h. XI, et Iovis, h. X, Chemiam pharmaceuticam tradet. D. Lunae et Martis, h. VI, p. m., Ohemiae technologicae capita in usum publicum illu- strabit. Weercitiis denique Chemicis practicis varii generis, horis commodis, quotidie praeërit, : G. A. Enscurné, d. Iovis et- Saturni, h. IX, Stereometriam et Trigono- metriam sphaericam docebit. D. Lunae, h. V; et d. Mercurii, h. I, Astronomiam popularem tradet.. Geometriam analyticam, Calculum differen- tialem et integralem, Mechanicam analyticam et Astronomiam theoreticam exponet, horis commilitonibus commodis. G. Hecxer, Paedagogices Lector, d. Lunae et Martis, h. I, Literarum aliarumque disciplinarum studiosis elementa tradet: Paedagogices, sive de discendi docendigue methodo praecepta dabit. NUMERUS STUDIOSORUM IN ACADEMIA GRONINGANA D. 31 DECEMBRIS 1847 FUIT 237. Ma'Facültate. Theologica o on T e A ne p alAmpi S: nh iige. ” ” Philosophiae Theor. et Lit. Hum. Qui in hac Facultate Doctoratum petunt .. ... ... 16. Qui transituri sunt ad Scholas Theologorum ...... 27. n ” n n Ordinem Jureconsultorum ~ . . 26. moi Eilat JiidotA Ar RT E RRE. Th: " ” MEURE U E NA EA T. EE RT e a RES E 52. n " Disciplinarum Mathem. et Physic. | Qui in hisce disciplinis summos honores petunt .... 5. Qui ad Medicinae studia se praeparant e... ==- 10. 237. —ĖĖ 173* d. d. d. d. d. d. SERIES DISSERTATIONUM CET. DEFENSARUM IN ACADEMIA GRONINGANA. MDCCCXLVII—MDCCCXLYVNI. 1847. .23 Oct. Perrus Smit DE Kirme, Groninganus, M. D., def. Thesibus, Art. Obst. D. magna cum laude. .25 Oct. Jacosus Roos, Groninganus, publice def. Da cont. Annota- tionem ad Lucretii Poëmatum Libros tres priores, Phil. Theor. Mag. et Lit. Hum. D. cum laude. i 2 Nov. Janus Franciscus Lewe van NrexstrIN, Groninganus, def. Thesibus, J. U. D. cum laude. 13 Nov. Isaacus Aron SALomoNs, Appingedamensis, def. Diss. exhib. historias morbi nonnullas memorabiles in Clinice interná - Academiae Groninganae, an. 1846—47 , observatas, Med. D. i 8 Dec. RupoLrraus ALBERTUS ČLEVERINGA , Apping., def. Thes. , J. U. D. . 18 Dec. Hermannus EpneLiNck , Groning., def: Thes., J. U. D. cum laude. SsucKo Jonannes OosrtIne , Assena-Drenth., def. Thes., J. U.D. cumlaude. Lucas Jomannes Wiıcmers, A. FIL., Groninganus, def. Diss. exhib. casum fungi medullaris cum epicrisi, Med. D. cum laude. Perrus Casparus RömER, e pago Grouw-Frisius, M. D. , def. Thesibus , Art. Obst. D. cum laude. 22 Dec. LerrerTUs THELENUS ApoLrnus Hayunea, ex insulå Curaçao, def. Thesibus, J. U. D. cum laude. JısraëL CónEN, Assena-Drenth., def. Thes., J. U. D. cum laude. 1848. ~ } 12 Jan. Jomannes GrRrARDUS Josernus Turoporus RIDDER, Groning., def. Diss. de causis partum eficientibus, Med` D. 7 Febr. T. Mzspac, Groning , M. D., def. Thes., Art. Obst. D. 19 Febr. Grermarpus Cornzrius PavLus PorLman, Appingedamensis, def. Thesibus, J. U. D, magna cum laude. : d. SERIES DISSERTATIONUM CET. 581 .26 Febr. Jonannes Hermannus Damman ne Wirt; Bloxyla-Transisal., M. D., def. Thesibus, Art. Obst. D. magna cum laude. -18 Mart. : Tonco MODDERMAN , H. rIt:, ex pago Veendam-Oldambtin., def. Thesibus, J. U: D. magna cum laude. 8 April: CORNELIUS VAN DER Liy, J. FIL., ex pago Lieve-Vrouwen Parochie, Frisius , Med. D. , def. Thes., Art. Obst. D. magna cum laude. 15 April.. Remst Tosras Hueco Prrrus LIEBRECHT ALEXANDER VAN BONEVAL FAURE, Groning., publice def. Diss. contin. Observationum ad tit. VII libri IV Codicis Civilis capita IV , J.U. D. magna cum laude. -13 Maji.. Tuomas Aprianus Waerno, Thola-Zeelandus, def: Thes., J. U. D. cum laude: . 17. Maji. Henricus. AaLBERs, M. D., def. Thesibns; Art. Obst. D. d. 3 Junii. JOHANNES ÅDAMUS iani , ex pago Hoogeveen-Drenthin. , publice def. Diss. contin. Quaestiones critices de belli Punici secundi parte priòri, Philos. Theor. Mag. et Lit. Hum. D. magna cum laude. Jacogus FREDERICUS COHEN, _ Groninganus, M. D., def. Thesibus , Art. Obst. D. cum laude. .14 Junii. PEerRUs ALTING MEES, Appinged., def. Diss. exhib. pie de usu Galvanismi in prawi medicã et praesertim de curandi methodo electrolyticãá, Med. D., i . 17 Junii. RuporPaus PAsus Cueverwca, R. rro., Appingedamensis , def. Thesibus, Art. Obst. D. magna cum laude. }8 Junii: Joannes Jacosus Hermannus RIDDER, Groning., def. Diss. exhib. casum atrophiae cerebelli cum epicrisi, Med. D. Perrus LAMBERTUS DE Borr, e pago Goinga-Frisius, publice def. Diss. cont. ZTopographiam et KStatisticen Medicam Provinciae Drenthinae, Med. D. cum laude. .29 Junii. SEBALDUS GOTHOFREDUS MANGER Cars, Leovardien., def. Thesibus, J. U. D. GERARDUS BAART DE LA FAILLE, Groning., def. Thesibus, J. U. D. magna cum laude. . 380 Junii. Janus WycuerL,. Groninganus, def. Thesibus, J. U. D. l Julii. Henricus SrermANUs DussrLDORP, ex pàgo Onderdendam, def. Diss. de situ parturientium, in specie de situ laterali, Med. D. 582 SERIES DISSERTATIONUM CET. d. 1 Julii. FrANciscus. Hesser , Heerenveeno-Frisius, def. Diss. de punctione cranii in macrocephalo hydropico, Med. D. cum laude. JOHANNES VEENHOVEN, ex pago Hoogezand-Groning., def. Diss. de suppressione et suppositione infantis, Med. D. cum laude. GYSBERTUS REINDERS, skuprhen q Joanesen def. Thesibus, J. U. D. magna cum laude. Gurrmus vAN Naura LEMKE, ex pago T def. Thes. , J. U. D. magna cum laude. Perrus van Btom, Med. D., def. Thesibus, Art. Obst. D. d. 25 Sept: BERNHARDUS Wiska VAN WELDEREN RENGERS, Leovardia- Frisius, def. Thesibus, J. U. D. cum laude. d. 30 Sept? Lucas Jonannes WicHeRrs, A. viL., Groning., Med. D., def. Thesibus, Art. Obst. D. magna cum laude. NOMINA PROFESSORUM ET LECTORUM QUI ANNO MDCCCXLYVIN—MDCOGCXLIX IN ACADEMIA GRONINGANA DOCENDI MUNUS OBIERUNT. IN FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE rT LITERARUM. HUMANIORUM. BARTHOLDUS HENRICUS LULOFS. JACOBUS ADOLPHUS CAROLUS ROVERS. GERARDUS JOANNES MEYER. . JOSUA JOANNES PHILIPPUS VALETON. FREDERICUS CHRISTIANUS pe GREUVE. JOANNES ADOLPHUS CAROLUS vax HEUSDE. IN FACULTATE JURIDICA. HENRICUS NIENHUIS. CORNELIUS STAR NUMAN. JACOBUS HERMANNUS PHILIPSE. IN FACULTATE MEDICA; AUGUSTUS ARNOLDUS SEBASTIAN. FRANCISCUS ZACHARIAS ERMERINS. JACOBUS BAART pr LA FAILLE. 584 NOMINA PROFESSORUM ET LECTORUM. IN FACULTATE DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM rT PHYSICARUM. THEODORUS van SWINDEREN. NICOLAUS MULDER. HERMANNUS CHRISTIANUS van HALL. GUILIELMUS ADRIANUS ENSCHEDÉ. JANUS GUILIELMUS ERMERINS. IN FACULTATE THEOLOGICA. PETRUS HOFSTEDE pe GROOT. GUILIELMUS MUURLING. LUDOVICUS GERLACHUS PAREAU. FREDERICI CHRISTIANI boe GREUVE ORATIO DE SPATII AC TEMPORIS NOTIONIBUS QUAM ACCURATISSIME DEFINIENDIS AD RITE AESTIMANDAM INFINITI SUMMAM SIGNIFICATIONEM, HABITA. DIE XI ÒCTOBRIS MDCCCXLIX, QUUM ACADEMIAE GRONINGANAE REGUNDAE MUNUS DEPONERET. 74 VIRI AMPLISSIMI, — CLARISSIMI, — DOCTISSIMI! JUVENES ACADEMIAE CIVES ORNATISSIMI! AUDITORES HUMANISSIMI EXOPTATISSIMI! Īnterdum in Historia comparari solent universi generis humani pro- gressus cum singularis hominis vitae tempestatibus: ut aliae gentes florem habuisse atque vigorem censeantur puerilem, aliae juvenilem, aliae denique virilem. Quae comparatio inprimis tum studia spectat, illis aetatibus propria, tum maxime internam humanitatis progressionem 1). Quod si verum est de omnibus animi dotibus, id sane quoque valet de cognoscendi facultate , quae sensu, intellectu, ratione gradatim perficitur ?). Quod non ità intelligendum, ac si haec cognoscendi auxilia alterum homini post alterum inferantur; insunt profecto in animo suapte natura latentque initio prorsus abscondita: sed, ut vim suam exerceant, excitari debent, et vero ‘excitantur, increscente corpore, per varios gradus pro diversitate . 1) Quum enim duplex hominis sit naturae ratio: altera magis corporea sive externa, altera magis spiritualis sive interna, ita tamen, ut arctissimum necessitudinis vinculum corpus inter et animum intercedat, interna quoque humanae vitae progressio haud inmerito cum externa comparatur. Scilicet ab infimo vitae gradu singuli homines progrediuntur ad majorem continuo cum corporis, tum etiam animi maturitatem; et per varias illas aetates, una cum corporeis quae exseruntur viribus, animi quoque vigor increscit, ingeniumque ita excolitur, ut in ejus facultatibus majores in dies majoresque progressus cernantur. 2) Homo indolem ingeniumque suae convenienter naturae pedetentim explicat: primum externo prorsus sensu, tum etiam interno percipit; deinde comparat, judicando discernit, intelligit; denique suae sibi clare conscius rationis, cujus assiduam in observandis et dijudi- candis rebus efficaciam expertus fuerat, hoc divino munere ad investigandum, quid verum, bonum pulcrumque sit, jam studiosius fungitur, ideali modo in rerum causas et nexus naviter inquirens. 74 * 588 F. C. pe GREUVE rerum cognoscendarum , quibus afficiantur. Itaque primum explicatur sensus, deinde intellectus, denique ratio; ita tamen, ut, quo tempore in rebus cognoscendis adspectabilibus pueri solo sensu regi videantur, in eorum sensis ac verbis tam intelligentiae quam rationis vestigia deprehendantur. Quo magis autem sensus est exercitus, eo magis intellectus perfici potest; et quo magis is excultus est, eo magis suam ratio exserit efficaciam. Sic igitur homo, licet in alio citius quam in alio cognoscendi facultas perficiatur, in cognoscendo pulcro, vero et bono paulatim progreditur ab inferiori ad superiorem cognoscendi gradum, atque ita fortasse summum tandem humanae senting fastigium adtingere poterit, quo tamen ultra progredi nefas. At vero fatiscentibus corporis viribus mentis etiam acies ihebescit, ac tandem‘ descrepitus retro- gradi videtur senex ad statum infantiae. Quod ubi fit, nescio quo jure, inquiet aliquis, tanti venditemus illam humanitatis progressionem. .. Summo’, inquam, jure, si immortalem esse animum con- fidimus 1). Non'enim, sicuti verni temporis gemmulae floribus , hi porro fructibus ‘excipiuntur, prima cognoscendi momenta maturiori aetate abro- gantur, sed nova iis sensim majoraque adjunguntur ,. mañetqūe animus- in possessione bonorum , quae sensu primum , dein intellectu, denique rationis efficacia sibi acquisiverit. Fieriʻautem solet, ut res, quae solo sensu per- cipi possunt, puerili animo quasi inpressae , aut rerum imagines adolescenti aetate potius phantasia quam intellectu formatae , quo magis antea'men- tem commovissent, eo diutius pro summa hominis cognitione, immo sae- pius per totam vitam pro solo veri insigni habeantur; aut e contrario , ut, qui in sublimi scientiae fastigio altiores sibi informaverit notiones,- nullius 1) Ne igitur nimis urgeatur vilae corporeae cum interna mentis vita comparatio , quippe quae ex parte valde: claudicat: nam , licet animus dilabentibus corporis viribus, quum'in ejus inclusus sit compagibus, vim suam terrenis obstaculis impeditam haud amplins exserere possit, inde tamen minime sequitur ipsum etiam vetustate dilabi; quin immo, quamquam novimus puerilis aetatis venustati fervorem adolescentiae, juvenili porro vigori virilis aetatis firmitátem succedere ac tandem senectutem corporis vires debilitare , magnopere. confidimus animum in hisce mutationibus salvum et incolumem perdurare atque in altera vita, cujus spe in praesenti ducimur, scientiae emolumentis, quorum per varias aetates explicanda et perficienda cogno- scendi facultate sibi copiam comparaverit, usque fruiturum, iisque continuo usurum 'ad suam assidue perficiendam naturam. ORATIO. 589 fere momenti -esse putet-alias cognoscendi formas. Quod tantum abest a - vero, ut ‘potius ex iis, quae ante homo sentiendi acumine atque indagandi diligentia sibi comparaverit, jam severioribus studiis indulgens. magnam percipere possit utilitatem. Non mirum itaque saepe contingere, ut quis ad extremam usque senectutem varia cognoscendi stadia, ante percursa, iterum iterumque vegeto pervagetur animo, persuasissimum habens, licėt vires corporis dissolvantur , suam tamen mentem haud’ consenescere , sed in meliori vitae superioris statu per novas vias ad majorem continuo per- fectionis gradum- adscensuram. Postquam igitur animus altius in dbgnosdendo progressus est , nequa- quam suo privantur pretio sensuales quae dicuntur rerum perceptiones. Nam etsi provectiori aetate majorem intellectus, maximam ratio sibi vindi- cat auctoritatem, pro portione tamen sensu acquisitae rerum adspectabilium cognitiones magni quoque aestimandae sunt. Hinc sensui debita honoris sedes adsignetur haud procul ab iis, quas intellectus et'ratio occupant. Eadem enim'mens est, quae variis modis ac gradibus cognoscendi pericu- lum faciat. In primo gradu sensus fere solus dominatur; in secundo ei praevalet intellectus; in erio denique rationis auctoritati. et sensus sub- jicitur et intellectus. Perficitur autem illa gradatio mediis cognoscendi ad- miniculis;: imaginandi facultate, memoria, reminiscentia , observandi stu- dio, moribus, disciplinis, aliisque subsidiis , quae quo magis in aliquem cognoscendi cupidum vim exerceant, eo difficilius erit indicatu, quemnam perfectionis gradum in cognoscendo adtigerit. Quibus etiam conditionibus quodammodo‘ imputandum est, (quod obiter modo dicebam), in dijudicandis cognoscendi generibus alios, qui sibi in superiori gradu jam versari videantur , alias cognoscendi vias non solum , et merito quidem , pro inferioribus habere, sed immerito etiam ut obsoletas vilipendere; aut alios e contrario, quum quae juvenili tempore quasi in- culcatae ipsis fuerant rerum imagines praeoccupato animo repositae maneant , provectiori aetate, ne dicam vituperare, certe- non agnoscere superiora cognoscendi momenta; aut denique alios in adhibendis mentis viribus‘ ad veritatem investigandam haud raro varias cognoscendi formas confundere , adeo ut unam eandemque rem, quae non nisi uno: modo : aut sensu, aut intellectu , aut ratione, percipi possit, variis modis aeque- cognoscere: velint, 590 F. C oe GREUVE et inde vocabulis, quae in alio cognoscendi genere aliam habent significa- tionem, ad res quasque explicandas, quarum dissimilis et- diversa inter se ratio est, in omni cognoscendi genere eodem sensu promišcue utantur. Quo vitio ii inprimis laborant, qui in inferiori loco positi atque e- longin- quo superiorem suspicientes, se tamen opinantur ad summum: jam perve- nisse scientiae fastigium 1). Haec et id genus alia saepe mecum reputavi, cum fieri observasseni ut eodem ferme sensu ad res prorsus- dissimiles explicandas- multa adhi- berentur verba, quae pro rerum diversitate diversam quoque- haberent significationem. Utimur profecto tamquam terminis in omni disciplinarum genere iisdem et multis quidem vocabulis, quorum tamen adres varias significandas varia debet esse significatio. Et, ne: dicam de: ceteris ?), quam varia et saepe ambigua est tum gaturae, tum animi significatio. Habent quoque sua fata voces, et a prima significatione per analogiam transferri solent ad res alias significandas; sėd, nisi definiantur accuratius , tantum abest ut cognoscendo inserviant, ut veri scientiam potius subver- tant mentemque confundant. In gravissimis autem solvendis Philosophiae quaestionibus omnino vitanda est verborum ambiguitas; : quae cum in -alio cognoscendi genere aliter accipiantur, in causa sunt saepissime, ut inter se philosophi acerrime disputent, atque alios alii in errore versari conten- dant. In nulla re magis cernitur ejusmodi confusio, quam in definitionibus naturae (sive essentiae) divinae, quas variis modis periclitantur philosophi, quum notione comprehendere studeant animo obversantem- Dei idéam: (Quibus in disquisitionibus ipsa adeo ideae significatio valde fluctuat.) Huc autem inprimis spectat infiniti definitio: quod ipsum vocabulum dubiam saepe habet vagamque significationem; atque in ejus definienda notione 1) Huo spectant universe Ciceronis verba, paululum mutate: ~v Multi primum ante tenen- tur opinionum commentis adstricti, quam, quo sensu quid veri iis insit, judicare potuerunt : deinde infirmissimo tempore aetatis, aut obsecuti amico cuidam, aut una alicujus, quem primum audierunt, oratione capti, aut sola philosophi, in cujus scripta inciderunt, commoti auctoritate, de rebus incognitis judicant, et, ad quamcunque disciplinam quasi tempestate delati, ad eam, tanquam ad saxum adhaerescunt.? Acad. Quaest. Lùcul. ©. TI. 2) V. gr. in rebus Physicis materia alio sensu accipitur, alio in Logica formali; fides aliter in Religione Christiana sumitur, et in Historia; sensus seu potius sensualitas aliter in Ethica , quam in empirica Psychologiae doctrina đe sentiendi facultate. Cet. O REA: Tak 0: 591 inter se philosophi maxime discrepant ob diversam viam, qua quisque in cognoscendo progreditur. Quum vero, qualescunque sint cognoscendi. viae , ut infinitum recte intelligatur opus sit: spatii ac temporis notionibus, non nisi hisce rite perpendendis et diverse etiam secundum diversos cognoscendi modos definiendis variae demum quae circumferuntur izfniti significationes suo pretio aestimari poterunt, et, quae summa sit ejus significatio, accu- rate intelligi. Quam disquisitionem nec a munere meo putavi alienam , nec auditoribus ingratam. Dicam igitur de Spatii ac temporis notionibus guam accuratis- sime definiendis ad rite aestimandam infiniti summam significationem. Vereor tamen -ut-satis commode ea dici possint Latine.. Dabitis autem, AA. HH.; ut in rebus. inusitatis utar verbis interdum inauditis 1), et linguis animisque dicenti favebitis. Quandoquidem variis modis animus sibi varias rerum comparat reprae- sentationes, sponte intelligitis, AA., pro diversitate viarum, quibus- in cognoscendo progrediamur , repraesentationem Spatii et temporis , taum etiam infiniti , diversam fore, eorumque proinde significationem in alio‘scientiae genere aliam. Age, ordiamur disquisitionem ab infimo cognoscendi gradu, in quo positi spatium et tempus extra nos esse opinamur. Etenim sensu externo percipientes, ita res discernimus, ut extra nos singulae separatim existere et aut longiori; aut breviori distantia a se invicem remotae videantur. Jam vero, si distantiam cognoscendi causa res quasdam oculis subjectas comparamus, haud solliciti de rebus aliis interjectis, sive hae quoque percipiantur, sive perceptionem fugiant, vere etiam earum dissidium sensu percipimus, et hujusmodi intervallum vocare solemus medium spatium (tusschenruimte); quo nomine sponte affirmamus, ipsas res hujus distantiae terminos constituere et: suo quamque termino aliquod implere spatium. Deinde multas res conjunctas, uno eodemque obtutu perceptas, ab aliis separatas simul complectimur , iisque jam compactis etiam impleri spatium 1) Confr. Cic. Acad. Quaest. C. IV. VI. 592 F. © pe GREUVE dicimus. Nos ipsos praeterea. eodem etiam rerum ambitu conclusos , aut contra exclusos, item sensu percipimus; atque ita, sive partem illius ambitus, sive externum locum occupemus , conscientia judice fatemur , nos item implere spatium, id est, circumdatos esse aliis rebus juxta positis. Sic igitur nostra spatii repraesentatio omnino‘ sensualis est, quum plane pendeat a rebus externo sensu perceptis; minime veroʻab interno mentis arbitrio, universam illam sentiendi formam, (quae Kantio subjectiva dicitur) , iis obtrudentis. Alia quidem videtur temporis conditio, eo quod nos ipsi, dum externa intuemur et percipimus, interna quoque mutationis vel successionis Mmo- menta animo percurrimus. Vel ita tamen “temporis repraesentatio~ adhi- bendis rerum externarum perceptionibus efficitur +). Ejusmodi rerum sensu perceptam successionem, sive longa sit, sive brevis, tempus nuncupamus. Ast forsan objiciet quispiam: ~ ejusmodi falsam esse temporis atque spatii repraesentationem; quodvis enim momentorum, quorum copia, €o quod sibi succedant, tempus dicatur, in nova rursus momenta divisum , etiam tempus ‘dici posse; itemque, si- quis sensu perceptus: rerum ambitus spatium appelletur, quum ipse rursus in' minores ambitus dividi queat, hos quoque singulos spatia posse vocari; aut contra, quum multae hujus- modi distantiae, quibus singulis nomen spatii tribuatur , multaeque suc- cessiohes; quae singulae tempus nuncupentur, illas quidem uno ambitu inclusas non nisi unum idemque spatium, has autem una successionis serie comprehensas non nisi unum idemque tempus constituere, adeo ut perverse omnino agant, qui aliquod successionis continuae momentum pro ipso tempore , atque ea, quae juxta se existere videantur, pro ipso spatio habeant.” — Responsum in promptu est. Eo ipso quod aliquam rerum copiam cujusdam distantiae terminis inclusam spażium, definitamque suc- cessionis seriem zempus appellamus, utrumque actu esse declaramus ?). 1) Neque enim solummodo diei noctisque decursum, tempestatumque variationem, sed rerum quoque, quae oriantur, crescant, marcescant, corrumpantur, intereant, permutationes observamus; quin etiam ipsas corporis nostri mutatas percipimus conditiones. 2) Quidquid actu esse percipitur, conditionem involvit, ut ita esse possit. Pożenċia igitur existendi, (Dúvæuıs, quam vulgo philosophi possibilitatem appellant), ante quidem adsit opor- tet, quam (actu) aliquid existat; sed cognosci nequit, misi actu`manifestètur. ORATIO. 593 Minime vero` contendimus ‘nullam aliam esse temporis et spatii repraesen- tationem 1); sed innuimus tantum, hanc temporis ac spatii repraesenta- tionem, quae solo sensu‘ percipitur, etiam veram esse, i. e. veram sen- sualem repraèsentationem ?). Quum tamen hac ratione de definito tantum spatio et tempore sermo sit, ab iis ita sumtis omnem omnino izfiniti repraesentationem, ne dicam notionem , remotam esse, non est quod moneam. Haec itaque solo sensu acquisita spatii et temporis notitia mere simplex est eorundem perceptio, cujùs‘imago , jam memoriae et phantasiae auxilio mente reposita, aeque simplicem parit repraesentationem , quippe qua sim: plex ipsa perceptio repraesentatur. Tum vero saepius idem in variis rebus percipiendo varias quidem consequimur perceptiones, sed simul etiam experimur , earum imaginem semper esse eandem ; quare haud novis utimur imaginibus ad eas nobis repraesentandas, sed cunctas , ejusdem ~ generis perceptiones una eademque repraesentatione comprehendimus; atque ita tandem duce experientia nobis informamus rerum eodem modo perceptarum unam, i. e. universalem sive iis universe consentaneam repraesentationėm seu peculiarem quarumdam rerum` notionem. Unde liquet in hoc. cogno- scendi. genere non tantum sensu, sed intellectu etiam opus esse. ` In informandis notionibus ratio quidem suam quoque vim manifestat; at merito tamen informandi facultas intellectui adscribitur, quo quippe per- ceptas rerum notas discernimus et, similibus una eademque repraesentatione comprehendendis , diversis sejungendis, universalium copiam adipiscimur repraesentationum, quae idcirco dici possunt universe voćiones empiricae: In hac igitur empirica cognoscendi regione contra Kantium obtinemus, tempus etiam spatiumque dici posse notiones peculiares sive universales repraesentationes earum perceptionum singularium, quibus eandem spatii 1) At sumt tamen, qui non nisi sensualia esse putent spatium tempusque, iisque abstracte -spectatis haud quidquam veri inesse. Et sane, qui ita putant et ea sola esse dicunt, quae sensibus cerni tangique. possunt, crassissimi Empirismi fautores vulgo habentur. Quis vero negaverit, in hoc infimo cognoscendi gradu, dumne tempori spatioque aliae denegentur signi- ficationes, iisdem vocabulis res prorsus sensuales significari posse? — Sic, v. gr. dicitur hortus amplum continere spatium, floribusdue colendis multum temporis impendi. 2) Qua quidem animalia quoque gaudere videntur, quum et tempora, saltem aliqua, distin- guere soleant, et, quod maximi momenti est, certe spatia percipiant, quandoquidem, ut finem adtingant, proximam semper viam petunt. 75 594 F. © ne GREUVE. et temporis intuitionem: acquirimus 1). o- Hinc -propter communes: notas quamlibet distantiam definitam quarumdam rerum juxtä se positarum , experientia judice, eidem spatii notioni, et quamlibet item quorumdam existendi momentorum progressionem, qua tum res ipsae perceptae, tum etiam animi motiones sibi succedere continuo videntur, eidem temporis notioni subjicimus.. Unde liquet, hisce notionibus empiricis , altera id quod juxta se positum sit, intelligi , altera id quod sibi succedat. Qui dum? In hac positi experientiae statione, rectene loquamur vacuum: spatium , tempusque inane? Nonne hîe potius ipsae abstracte sumuntur: notiones ? Ejusmodi enim universales repraesentationes, a singulis abstractae percep- tionibus, eo tantum consilio tanquam notiones mėnte: retinentur , ut quae sensu aut jam 'cognoverimus aut in posterum cognituri simus, modo simul juxta se existere, modo sibi succedere , experientia edocti, haec: temporis , illa spatii nomine constanter notemus. Quod cum ita sit, hoc etiam loco minime sermo esse potest de spatii temporisque infinitate, nisi: si' ea solummodo id indicemus: nec definiri posse seriem rerum juxta sẹ exis- tentium, nec numerum momentorum , quibus sibi succedant, nec terminos proinde statui posse adaptandis ipsis spatii temporisque notionibus. ` Qua ratione si distantiarum successionumque multitudo dicatur infinita, hac infinitate nil aliud intelligendum est, quam ejusmodi seriem numerumque in infinitum cogitari posse ipsamque proinde infinitatem tantum esse possi- bilem. Ita vero modum jam excedimus cognitionis empiricae , eamque cum ideali confundimus contemplatione, de qua post modo dicendum. In empirico igitur cursu ea tantum illis repraesentationibus vis inest, ut quaecumque simul exsistere, spatii notione, quaecumque autem sibi succedere experientia edoceamur, temporis notione complectamur. Si quis 1) Cur, quaeso, aediculam istam militarem excubiis: agendis inservientem, nuper quidem hac in urbe (Groningae) restauratam, sed omni carentem elegantia, aeque vocamus edifi- cium, atque praeclarissimum illud pulcherrimumque monumentum, parsimoniae systemate perennius, quod ad excolendas artes ac disciplinas destinatum Urbs et Provincia Groningana exegerunt? Minime profecto idem utrique nomen tribuimus ob proprias utriusque conditio- nes, quibus toto coelo differunt, sed proptér communes utrique notas, quibus aedificii: notio constituitur. — Non secus sane existimandum est de singulis sensu perceptis et hac de causa adspectabilibus distantiis ac successionibus, quas spatii temporisque repraesentatione universali comprehendimas. ORATIO. 595 autem abstrahendum esse putet ab istiusmodi multitudine repraesentatio- num , harumque' proinde notiones per se spectandas esse contendat, ipse videat ne cogatur vel'sic tamen agnoscere utriusque finitatem. Etenim, si non essent finitae, sequeretur, ut neque spatii notio a temporis notione, neque ‘haec àb illa: penderet: Atqui tantum abest ut altera divelli ab ‘altera queat, ut potius utriusque veritas unione mutua confirmetur; id . qüod mox probare conabimur, Notionibus nimirum empiricis, vel omnibus, vel multis, multae commu- nes sunt notae; ceterae vero, ‘quibus inter se differant et distinguantur notiones , ipsarum “sunt propriae. Si jam a propriis abstrahamus notas communes, hisce mentis acie per se spectatis puras nobis informabimus notiones , quae quo latius pateant, eo pluribus rerum notionibus erunt communes. Ejusmodi igitur notae universae, ab omni concretione separa- tae, quippe quae plurimis ac diversissimis notionibus empiricis communes sunt, dici possunt notiones universales sive cogitandi determinationes , vulgo categoriae, aliquando etiam notiones metaphysicae appellatae, quibus utańur tánquam` universalibus rerum praedicamentis, earum profecto rerum , quae sensu, vel externo, vel interno, vel utroque simul, percipiantūr 1): Quum enim constet, neque animum, neque mentis agitationes, (nisi ex effectu) , externis sensibus cognosci posse , distinguamus necesse est inter- nam et externam expėrientiam, duo statuentes repraesentationum genera : alterūm sensibilium , alteram cogitabilium ; quae tameïñ cunctae et singu- lae, sive a sensu, sive a mente procedant , quatenus intellectu comprehen- duntur, aeque dici notiones merentur. Unde sequitur ut. haec notionum genera suis utrumque notis gaudeant propriis, sed multae etiam inter ca sint communes. 1) Quocirca maxime animadvertendum est, generalibus repraesentationibus experientia acquisitis, quas merito inde notiones empiricas vocemus, non eas tantum intelligi, quaè sensuum externorum adjumento comparentur, (qua ratione ad solam naturam adspectabilem omnis consttingeretur experientia), sed’ tales quoque, quas interno sensu experiamur: quando- quidem internum animi habitum motumque haud externe, sed interne percipimus, et, tam interne quam externe percipiendo nostrae nobis conscientiae reddimur conscii, adeo ut, tum saepius percipiendo, tum externas internasqùe inter se comparando repraesentationes, tandem nobis animaė mentisque notionem informemus, notioni corporis materiaeque prorsus oppositam. 157 596 F. Œ ve GREUVE. In communibus omnium rerum notis principem locum occupare to övros notam, jam eo: probatur, quod, ubi res plane ‘diversas, v. gr. ‘mentem atque materiam cogitemus , variis quidem notis eas cógitando -distinguamus , diversis tamen ejusmodi cogitationibus eandem roð övros notam tribuamus. Si vero superioribus, uti mentis et materiae notionibus haec maxime ab- stracta -roð övyroçg nota communis sit, eadem erit; inferioribus communis notionibus earumque tum conditionibus, tum proprietatibus: -Si porro toð övróç nota de omnibus rebus cogitatis universe praedicanda est, de iisdem quoque praedicandae sunt ceterae cogitandi determinationes , quibus ipsa roð övroç nota, ut intelligatur , ulterius explicetur , missis iis, quae specialius. cogitationes. singulares, v. gr. mentem aut materialem naturam spectent. Hinc universae: illae roð övroç determinationes -vulgo dicuntur notiones ončologicae; quas in hac experientiae regione omnino- empiricas esse contendimus. ; Sunt autem, qui huc quoque notiones spatii. et temporis referant; sed perperam , uti mihi videtur. Videbamus enim spatium tempusque tanquam uniyersales singularium spatiorum ac : temporum -repraesentationes-: probe sensu posse percipi, quum externo ducti sensuali. experientia has universa- les adipiscamur spatii ac temporis repraesentationes , quas hanc ob. causam (invito: Kantio) empiricas vocare liceat. Quarum si jam singulas proprie- tates ponderemus , propriis utrique notis colligendis, duas notiones nobis informabimus: alteram, qua res juxta se esse, alteram, qua. sibi succe- dentes -esse intelligantur. Hisce igitur notionibus continuo utendum est tanquam notis, quae omnibus omnino repraesentationibus sensualibus sint communes. ) } Quod, objiciet aliquis, si verum sit, quid obstet quin spatii ac. temporis notiones dicamus esse ontologicas, cum ab eorum conditionibus tam animus quam materia pendeat? Distinguendum equidem puto: quatenus nimirum animus corporis adstrictus vinculis suam in mundo adspectabili vim exserat, eatenus quoque variis locis variisque temporibus ipsi opus esse, ut suas ad effectum adducat facultas; quatenus contra sui conscius inque sui con- scientia haerens se solum- contempletur, cum a proprio corpore et ab universo mundo adspectabili abstrahat, eatenus etiam a spatio et tempore ipsum abstrahere posse. ~ Inde. autem concludere ,. animum ob hanc sui OR: A T $ O 597 conscientiam neque a spatio et tempore neque ab externa natura pendere , absurdum esset. Animi per se spectati notae propriae differunt profecto ab iis, quas cum corpore habet communes; atqui. ob hanc communionem ipse etiam naturae externae vicissitudinibus obnoxius est. Quapropter tria statuamus categoriarum genera: alias, quae ad omnia quaeque, quibus tot övroç nota competat, referantur; alias, quae praeterea rerum univer- sitatem adspectabilium spectent; alias denique, quae soli animo adaptari possint. Quare spatium et tempus dici possunt naturae sensualis categoriae , eaeqùe magis abstractae, quam materiae, gravitatis ceteraeque mentis determinationes, quibus rerum sensibilium natura definiatur 1). Hinc cosmologice spatio et tempore intelligantur rerum praedicamenta : quae utrum finita dicenda sint, an infinita, nunc videamus. At vero statim liquet, hîc sensu strictiori de infinitate, i. e. de excludendo omni termino, sermonem esse non posse, quandoquidem singulis illis praedica- mentis, quae sunt rerum determinationes, vel cogitabilium vel existentium rerum natura non nisi ex parte notatur. Atqui multis tamen philosophis ejusmodi categoriae appellantur infinitae; quae quo'sensu tanquam rerum praedicata ?) infinitae. dici possint et merito dicantur , eo evincitur, quod universe valeant et ad omnia quaeque pertineant, quae aut, vere sint aut esse possint: Nam, si rerum existentium series definiri nequit, multo minus earum, quae existere possint, seriem definire possumus: ita- ut categoriarum immensa videatur accommodatio, quum, quam late pateat rerum, ad quas applicentur , series indefinita, ipsae tamen eandem semper indolem conservent. Sunt igitur summae rerum notae, quippe quae de omni praedicantur existentia cum naturae, tum etiam animi in natura versantis; hinc pertinent ad omnia rerum genera, quorum series definiri nequit, et ob hanc indefinitam accommodationem sponte etiam inserviunt definiendis notionibus rerum genericis, quae ambitu sunt angustiores et, 1) Uti materiam quidem cogitare. possumus sine gravitate, hanc autem minime sine materia : sic spatium et tempus sine materia quidem, non vero hanc sine illis. Alia sane quaestio est; num ejusmodi notiones abstractae animo cognoscendi cupido sufficiant? Nonne potius, ubi tangùam materiae conditiones tempus spatiuxque cogitemus, concedere cogemur una cum ipsis adesse materiam? 2) Nam sublimiori etiam gaudent significatione in sublimiori cognoscendi regione. 598 F. & De GREUVE. ut arctioribus inclusae limitibus, si cum illis latioribus et universe valenti- bus notionibus comparantur, haud indefinitae- dici posse videntur. Num vero res ita se habeát, dehinc videbimus 1), Itaque sensu cosmologico constat notiones spatii ac temporis esse suġ- jectivas, i. e., non nisi sub hisce cogitandi formis res ut existentes com- preħendi et inter se posse discerni. Atqui nos experientia quoque docuit, nihil prorsus sensibus posse percipi, nisi quod temporis particeps sit spa- tiique: - Quum autem omnes perceptiones sensuales tanquam rèêpraesenta- tiones: mente repositae ex vero sint aut esse possint cogitandi objecta, sequitur ut tam perceptiones: quam repraesentationes spatii et jan etiam oġjectivae. sint conditionis. Cum subjective spectata necessariis repraesentandi formiè iiaeietan sint, facile intellectu est tempus et spatium una cum rebus quocunque modo repraesentatis repraesentari, quin etiam iis opus esse ad res sensibus perceptas nobis repraesentandas. Hinc, uti rerum perceptibilium series et infinita dicitur et cogitatur, sic etiam: spatium et tempus“ supponuntur infinita. Quum vero nec quoquoversum extensi spatii nec temporis continuo motu labentis terminos extremos percipere queamus , eò quod sub quemque finem, sive jam perceptione positum, sive cogitatione suppositum, ultra deinde fines cogitari possint: utriusque Infinitas, objective spectata, videtur quidem : esse tota et integra, sed ejus tamen conditionis, ut in partes distribui possit. Quam repugnantiam ne devitare putemus distinguendo cogitationem inter et perceptionem: nam, ut cogitandi objecta spectata , mente etiam tempus spatiumque revera` dividimus. Quod usu maxime probatur loquendi de terminato quodam spatio ac tempore , si quis, v. gr. quaerat de cujusdam stadii spatio et de tempore ad id percurrendum ne- 1) Jamque eo tendit oratio, ut inquiramus, utrum nobis cogitantibus spatium et tempus tantum valeant ratione subjectiva, tantumne oġjectiva, an potius utraque simul, et quo sensu pro diversa quaestionis solutione dici mereantur izfinitæ. Floc loco nostra non interèst in- quirerè, utrum vere, necne, res etiam extra nos tales sint, quales repraesentantibus esse videantur; sufficit enim ut modo aliquid tanquam extra nos positum nobis repraesentemus ; quid illud per se sit, in medio relinquitur. Nostra igitur disquisitio hae ratione nullis impe- ditur ambagibus, dum modo spatii et temporis significatio nostrae sit mundi externi et interni experientiae consentanea. ʻȚ ORATIO. 599 céssario. Unde ‘liquet objectiva ratione minime ¿oćius spatii et temporis quasi fragmenta intelligi, sed reale quoddam spatium itemque tempus. Quod idem obtinet in definienda materia, vi, aliisque rebus, quae, ab- stracte spectatae, vere etiam mentis sunt formae universales. Cavendum igitur, ne categoriae confundantur aut cum sensuali spatii temporisque repraesentatione, aut cum eorum objectiva perceptione 1). Nam si spatio vel tempori percepto. id tribuatur , quod soli. spatii temporisve notioni sive mentis formae subjectivae convenit, realitas perceptibilis confundetur cum cogitabilitate sive possibilitate ?). 1) Quae quidem confusio facilius. evitari poterit quoad notiones, quae non nisi notas cujusdam rerum generis contineant. — Nemo profecto dixerit arborem, quatenus cogitetur , continuo minorem cogitari posse, quoniam cogitationem statim imago subibit arboris sensu ante perceptae, quae quam parva sit, sua demum quantitate fixa determinetur oportet. — Haud secus tamen, re accuratius perpensa, in alis fit determinandis rebus, quarum notae sunt uniyersaliores. Hujus generis est, verbi causa, 'notio materiae, cujus vel minima pars continuo sane minor cogitari potest; ut vero revera existens cogitetur, determinata sit oportet, nec hac ratione minor deinceps cogitari poterit. Haud aliter profecto de temporė et spatio judicandum. i 2) Omne čoćum suas habet partes. Totum reipsa existens (reale) suas proinde etiam habet reales partes, quae discerni inter se possunt. Atqui notione etiam aliquod totum, ejusque notis partes totius constituuntur. Totum autem et partes a se invicem pendent: nullum totum sine partibus, nullaeque partes sine toto. Hinc, tanquam notiones empiricae item a suis notis tempus spatiumque pendent; quae notae ut colliguntur abstrahendo a singularibus , sensu perceptis, spatiis temporibusque, ita etiam earunt finitatis ipsae notiones suut participes. Videbamus autem, tempus et spatium categoriis quoque adnumerari, esse igitur universales cogitationes sive mentis determinationes: quare in hoc cognoscendi genere cum ejusmodi formae wniverse valeant, infinita certi spatii punctorum temporisque cujusdam momentorum divisio cogitari potest, eoquod cogitati spatii temporisque applicatio infinita est; minime tamen cogitare possumus ejusmodi puncta atque momenta esse ipsa indefinita, nisi absurda et contradietionem inyolventia fas sit cogitari. Quin etiam spatii pro triplici dimensione extensi , temporisque continuo moti, tum praeteriti, tum futuri, infinitatem , habita categoriaram ratione, fingere quidem, non autem ev vero cogitare possumus. Quid? Temporis spatiique categoriae nonne cogitationes sunt? Si sint, nonne in infinitum, (in indefinitum dixerim), adaptari possunt possibili, i. e. cogitabili spatiorum -ac temporum realium seriei? Omnino. Sed eo ipso sequitur ut nec infinite extensum spatium , quod revera existat, nec infinitum tempus vere existens cogitare queamus. Categoriis enim, ut paulo ante statuimus, non nisi praedicata intelliguntur omnium spatioram ac temporum, quae aut vere existunt, aut aliquando existent, aut saltem existere possunt, 600 ` F. C pe GREUVE. Animus quippe imaginandi incitatus vi, adjuvantibus memoria et remi- niscentia, ex imaginibus rerum juxta se positarum sibique succedentium ` tum seriem commentatur perpetuam, tum in minores eam dissolvit series , easque innumerabiles; atque ita spatiis adnectit spatia quoquoversum ex- tensa, temporibus jam dudum praeteritis alia anteponit continuo longius remota, et a praesenti tempore, quod modo futurum erat, phantasiae alis in futura fertur tempora eaque sibi infinita informat ad similitudinem prae- teritorum , quae et ipsa aliquando fuerant futura. Vel sic tamen magni facienda est imaginandi facultas, cujus inprimis efficaciae suam animus excitatam referre debet aeternitatis infinitatisque praesensionem. At vero phantasiae , ne modum excedat, accedat ratio, quae mentis intuitiones sive ideas, imaginando excitatas, ordinet disponatque. Rationis expers facile phantasia figmentis indulget et fanatico ducta errore haud raro delirat ; contra comitante ratione idearum augendae claritati inservit animumque evehit ad idealia rerum aeternarum informanda exemplaria. Ne itaque miremini, AA. HH., quod aliam ingrediens viam categorias vocare ideas, hisque spatium et tempus adnumerare audeam. Quo jure, videamus. Imaginando quidem spatium tempusque animo effinguntur infinita ;- ratio- cinando ` autem hujus infinitatis modus terminandus est. Eorum enim , -quae intellectu inter se discernuntur , mens sibi rationem reddere conatur , atque inde sua utens rationali facultate ,. (quae summa judicii norma. est), absolutam inter et relativam notionum dignitatem dijudicat. Ratione ma- gistra docemur, tempus et spatium ut cogitari possint, alterum alterius indigere; ex qua mutua necessitudine colligimus utriusque notionem esse determinatam 1). Quae notiones, etiamsi habeantur pro ideis, i. €e. pro. ejusmodi notionibus, quae, ut rebus consentaneae, realitatis potentiam (possibilitatem) involvant et sponte idcirco veri exemplaria menti perhibeant , haud tamen nota gaudent absoluti, quod, ut mox videbimus, zær’ gogy infiniti nomen sibi vindicet. ' Spatii cogitatio sive rebus conformis notio sibi ipsa omnino. congruit , 1) Temporis spatiique cogitatas notiones speciem referre determinatam suisque limitibus inc'usam, si inter se comparentur, satis liquet e conditione mutua, cui invicem sunt ad- strictae, quum altera sine altera esse nequeat. GRATO. 601 ines suis proprietatibus (seu gualitatibus)- quae: dimensiones -audiunt : altitudini, longitudini et latitudini: Quae quidem abstracte spectatae diffe- runt, -sed idealiter cogitatae unum omnino idemque ‘sunt: id enim, quod longum, etiam latum est atque altum; et sic deinceps. < Tum: demum ; quu spatia realia comparamus ,. sensù diverso de ejusmodi dimensionibus sermo: esse potest; ita: ut, quod alio modo dicitur altitudo, id idem alio dici possit: longitudò, alio latitudo: Ipsa igitur idea possibilem : tantum involvit earum comparatarum dimensionum realitatem; i.: e. possibilem rea- _ litatem cujusdam determinatae sive: finitae` extensionis.. Nec obstat, ut ejusmodi : altitudinem , longitudinem, latitudinem . quàsi in infinitum cogi- tando. extendi posse- fateamur; dummodo: possibili- tantum :cogitati spatii realitati, minime vero realibus ejus dimensionibùs infinitatem largiamur. Temporis cogitatio item suis congruit: omnino-proprietatibus, quibus ipsa perficitur. Temporis autem proprium est; ut sit et non sit, ut fuerit et continuo fiat 1). :Hinc, ut totum cogitatum ,'e medio quasi puncto ,'duplici via: retro et prorsum, dirigitur. Id enim, quod praesens dicitur tempus sive temporis momentum, futuro hinc, illinc finitur praeterito; quod ut esse possit praeteritum, quondam :praesens fuerit:necesse- est.: Quod autem futurum est, aliquando praesens“ quoque: erit; Quin'id ipsum, ‘quod prae- sëns vocatur, ut cogitari possit aeqùe praeteriti atque futuri indiget, quibus quippe notionibus extremae medii momenti, i. e. praesentis , con- ditiones - constituuntur ?). - Ex hac. autem -continuo - mutata. momentorum 1) » Ipsa quoque assiduo labuntur tempora motu, Non secus ac flumen: neque enim consistere flumen , ~ Nec levis hora potést; sed vnda impellitur unda, Urguėeturque prior vënienti, urguetque priorem: Tempora sic fugiunt pariter, paritergue sequuntur , Et nova sunt semper; nam quod fuit ante, relictum est; ` Fitque quod. haud l padek momentaque cuncta novantur.”? Ovid. Metam. XV. v. 119, sqq. 2) Id, quod nune praeteritum est, haud semper praeteritum fuit, sed aliquando praesens erat, aliquando etiam „futurum; hinc non nisi qualitatem peculiarem sive temporis universi momentum aliquod ‘necessarium efficit, ita tamen, ut, licet ex se alias temporis qualitates sustulerit; mutatae conditionis arguinentúm sua notione complectatur. — Quod idem valet de praesenti atque futuro. 76 602 F. 0. De GREUVE. realium natura probatur ipsius temporis inconstantia. Unde liquet, tem- pus quoad realitatem finitum esse, utpote suis determinatum momentis ; sed idealiter contineri temporis cogitatione- infinitam finitae realitatis pos- sibilitatem. Cum vero, quod jam ante innuimus , tempus et spatium a se invicem pendeant, ita ut alterum sine altero ne cogitari quidem possit; ob hanc ipsam mutuam necessitudinem eorum etiam notiones dicendae sunt finitae : quae quippe sic reciprocantur, ut et, si tempus sit, spatium sit, et, si spatium sit, sit tempus !). Ut autem intelligamus, quae causa sit illius connexionis, ad idealem temporis et spatii naturam adtendamus oportet. Idea enim haud comprehendimus -notionem a rebus abstractam, sed ipsam potius cogitandi et existendi conformationem. Ut id, quod abstrahendo nobis repraesentamus, vere existens cogitetur; ei non tantum existendi possibilitas concedatur oportet, sed existentia quoque realis tribuatur. Ut autem id, quod abstracte cogitatum est, concrete quoque cogitari queat, 1) Spatium si extensum cogitatur, est necessaria rerum juxta se positarum conditio; sin realiter existens repraesentatur, manifestetur oportet suis qualitatibus, quae non nisi in rebus _ juxta se positis existunt et sua in his mutua relatione dignoscuntur. Ipsae autem res earum- que status ac situs, etiamsi tantummodo cogitentur, aut continuo mutantur, aut saltem mu- tabiles sunt, eoquod in tempore versantur, immo etiam ipsae dimensiones pro diversa rerum in spatio relatione suam permutant conditionem; nec ipsum spatium ut infinite extensum cogitari poterit, nisi diversae saltem extensionis viae infinitae cogitentur. Ut igitur ejusmodi spatium infinitum haudquaquam figmentum, sed vere cogitatio sit, veritati consentaneum esse, i. e. spatium cogitatum sive subjectivum cum reali sive oġjectivo consentire debet. Infinito enim eoque immobili fingendo spatio supponeretur corpus quasi solidum, quod, quamquam infinito extensum, eo ipso, utpote aliis corporibus oppositum, determinatam molem consti- tueret; quod absurdum. Ubi itaque res juxta se positae, ibi quoque spatium; hinc, ubi ejusmodi res aut fuerint, aut fiant, aut. futurae sint, ibi quoque cum-ipsis rebus spatii puncta mutantur. Spatium proinde im tempore tantum realiter existere potest« — Tempus item a spatio pendere multo facilius intellectu est. Temporis enim cogitatione continetur ipsius realitas. Ut igitur vere sit, continuo tempus fieri debet: hinc, quod modo praesens est, mox fit praeteritum; quod nondum erat, fit statim: praesens.. Sic vero non tantum res, sed earum quoque conditiones, oriundo, mutando, intereundo ita sibi succedunt, ut simul tamen tanquam juxta se positae oriantur, mutentur, intereant.. Unde liquet temporis. momenta item implere spatium, nec sine spatio concipi posse: — Quae interna utriusque connexio. loci nomine appellari solet; atque hujus habita ratione- necessitudinis lequimur -de temporis spatio, de spatii longitudine, de punctis temporis aeque atque spatii. ORA TI O; 603 ita fut ipsa cogitatio -realitatem involvat, existendi vis adsit necesse est ; hinc, quod spatium et tempus adtinet, ad mutuam utriusque stabiliendam relationem postulatur ejusmodi vis, quae efficiat ut utrumque realiter existat. Hanc vero vim comprehendimus moćus notione in res omnes dominantis. Motu nimirum materia, i. e. possibilis sive cogitabilis rerum juxta se positarum realitas, quasi pròpellitur, non cogitata tantum , sed veře etiam existens, hinc spatii conditionibus obnoxia. Motu igitur, (ut sublimiora tangamus), per definitas orbitas corpora coelestia feruntur , quae et suo cursu definitum implent spatium et temporis computandi rationes suppeditant. Licet autem summis cohaesionis legibus, ad quas sane perturbationes quoque planetarii motus referendae sunt, sapientissime provisum sit, ut perpetuo motu perdurare possint: quis tamen infitias ibit, ingentia illa coeli sidera quoad spatium terminis inclusa, quoad tempus temporis conditionibus esse obnoxia? Verumtamen illud immensum spa- tium, quod neque oculis metiri, neque intellectu complecti possumus, nobis, non somniantibus , sed enixe cogitantibus, re ipsa videtur infinitum ; quin omnia quaeque, quibus spatium impletur !), non tantum corpora coelestia, sed alias etiam res interpositas, fragmenta dixerim quasi materiae ' mumitissima subtilissima, arbitramur numero infinita. Quam opinionem inde puto repetendam, quod mentibus nostris anticipata insit infiniti, divini, absoluti principii praesensio. : Verum enim vero sapientissimum divinamus coeli terraeque Conditorem , aetérno numine cuncta gubernantem, ordinem rerum omnium ac vicissitu- dines administrantem, astrorum aeque Statorem atque spatii temporisque Moderatorem. Deun autem Universi Auctorem cogitantibus, nefas est confundere cum ipso Creatore creatam rerum Universitatem; hinc Deum cogitantibus infinitum, nefas est mundum cògitare infinitum. Verum ta- men, ut infinitatis saltem speciem tribuant Universo, sunt, qui distinguant , acute sane, ab omnibus ac. singulis rebus ipsam rerum - Universitatem, illas tæ mévræœ, hanc vero tò næv appellantes: quod eodem jure valeat de spatio et tempore. At ejusmodi infinitas omnino ficta est, utpote opposita 1) Nam spatium vacuum in adjecto sibi contradicit et tam ideali quam reali cognoscendi formae repugnat. 76% 604 F. C De GREÙVE. absolutae Dei infinitati. Res enim cunctae‘; licet simul sumtae“ùniversita- tem constituant, per se tamen singulae non nisi partes illius universitatis exhibent; quae cum inter sese differant, sua quaeque qualitate ut Tes singulares prorsus finitae sunt. Jam'vero' contendunt , haud'singulis per se spectatis, sed omnibus‘ simul- sumtis atque "una comprehensis “notione Universi, quod Graecis tò æv dicitur ,'infinitatis notam tribuendam ‘esse. Atqui roð rzévroç sive universi notio, licet ` indefinibilem” complectatur multitudinem rerum, vel ipsa tamen- non est vere infinita, quum ea potius rerum omnium quasi congerier intelligamus; quapropter eodem jure pecu- liarem quarumdam rerum congeriein etiam roð névroç nomine insignire licet.: ° Non solum res ejusdem“ generis omnes una notione coniprehensae universitatem quamdam referunt, sed singularis etiam quaelibet res, sive artis, sive naturae effectus sit, roð #évroç praedicato quodammodo‘ gaudet. Constat quidem partibus sive elementis, sed partes istae, quotquot sint, non per se jam spectantur, sed intimo conjunctae nexu cogitäntur, unam eandemque rem , proinde zoćum aliquod constituentes. Sic vero etiam nexu summo inter se cohaerent partes mundi majores, et nostra tellus,‘ lunaeque globus; et splendida solis molës , cunctaque -sidera coeló: fulgentia ;'-ita proinde connexa’ quoque sunt intime ~ cunċta' tempora , cunctaque spatia, qùae, licet: partes habeantur temporis universi ac spatii, per: se tamen singula čočĉum aliquod constituunt, quorum universitas nonnisi mentė et cogitatione comprehendi potest +). ; i Totum itaque qualecunque ewu regitur ?). Ut autem nexus realiter adsit, adsint- oportet. res ‘connectendae:` hae vero: connecti nequeunt, nisi connectendi adsit ratio: Si autem res- nexu: ita conjunctae sunt intimo‘, 1) Fingite vobis distracta corporis: membra, eaque:suo privata nexu iń acervum conjicite ; habebitis quidem. cuncta, certe multa in unum locum congesta, non autem totum; sive zà návtæ habebitis, minime vero tò nav. Res igitur nulla, neque spatium, neque tempus, neque ‘mundus adeo, nisi intime connexis” partibus'ut totum cogitari potest. Et, si univer- sitate rerum ‘supremum ‘qùasi żoćum: intelligere velimus, cogitentur quoque oportet? cunetà ` tota peculiaria, quatenus sibi necessitudinis vinculo; invicem implicita sint, tanquam- universi- tatis membra isto nexu conjunctim summum illud zoum constituentia. 2) Nexus autem, quem sola mente comprehendimus, quum, nisi res adesse cogitentur , quae connectantur , nec ipse'` quidem adėésse cogitari queat, — si res creduntur creatae, item creatus dicendus est, atque idcirco finitus. ORATIO. 605 ` ut universitatem constituant, ratio certe connectendi ipso nexu'est` superior. Quum igitur, (quae est humana praestantia), de ‘illius rationis- ultimae necessitate mentibus nostris- ‘peřsuasissimum ‘sit, si“jam res cunctas: una Universi notione comprehendimus, 'eo ipso fatemur: mentem: esse diviham , quae ordine res et nexw disposuerit. Quod si ita-est; summus ille rerum, itemque nexus et ordinis Auctor, quum mente- et consilio mundum ordi- nàverit, Zotius etian bive universi conformationem aeterna mente intueatur necesse: est.“ Licet igitur mundus realis, ut partibus “constans finitis; infinitus ipse dici nequeat, -sublimiori ‘tamen significatione Universi ideam ut Dei cogitationem ‘confiteamur esse infinitam. Eodem autem jure: tem- poris ac spatii ceteraequė categoriae, atque ipsarum'adeo rerum ‘singularium noótiohes; “si Dei“sint cogitationes, nihil prohibet “quo minus dicantur in- finitae 1). = Si, porro pie‘ ponamus: Deum eoipso“ Creatorem dici; -quod non solum res creatas assidue“ moderetur, sed, uti .ab`aeterno inde crea- verit, sic etiam‘ in“aeternum usque ‘creandi opus ‘continuaturus. sit,» ita ut ante omne aevum et res omnes creandas cogitaverit, et rerum creandarum , proinde etiam temporis spatiique, conditiones constituerit; tum quoque statuamus oportet: perpetuany temporis continuationem infinitamque: spatii extensionem ` aeterno Dei“ consilio procuratam esse. = Qua tamen posita infinitate sponte ‚concedimus : tempus et spatium, quatenus infinita mentis acie divinae,- (si fas sit dictu), cogitentur , idealiter: quidem esse infinita , sed quatenus in -rebus -ut -successionis et-extensionis momenta realiter adsint, — licet infinita sit eorum ‘series; — vere esse finita , quum alterum eorum altero determinetur momento: ` Hac igitur infinitate solummodo infinita progressio intelligitur. : Verum hoc etiam sensu tempus et spatium a se invicem pendent, quum mutua relatione :finiantur. - Tantum igitur abest ut ad hanc intricatam temporis spatiique“ infinitatèm explicandåm infinitum essentiae absolutae processum, nescio unde, supponere cogamur, ut. potius sustineamus: aut nihil ista infinitate intelligi, aut id e modo, (quod tamen: summi. jam momenti,- est), ` neque- rerum: simul existentium seriem spåtiique extensionem, neque formarum motu perpetuo 1) Quo sensu notioñes rerum empiricarum Platoni dicuntur idede , ANAD earum rerum exemplaria , -divina Penye ante informata quam ipsae res essent. 606 F. © e GREUVE. s permutatarum successionem temporisque continuationem finibus usquam arceri 1). Exploremus itaque aliam infiniti aniilor Dei notioni consentaneam et ad sensum religiosum promovendum idoneam. Spatium tempusque non absolute infinita esse ex eo probavimus, quod alterum spatii punctum altero, itemque alterum temporis momentum altero determinetur; unde conclusimus: singula spatii puncta quoad extensionem mutua limitatione finiri, et temporis momenta quoad successionem quaeque fieri et interire sive initium habere finemque. Eodem igitur modo quae- cumque res sub spatii et temporis conditionibus positae dicendae sunt finitae. Quidquid praeterea quoad existentiam finitum dicatur , satis inde patet aut initium habere finemque , aut saltem existere coepisse, etsi in perpetuum deinceps existere pergat, aut denique, negato initio, aliquando ` tamen desiturum. At vero, negato initio, etiam negatur finis. Nam id, quod initio caret, in nullo alio suae causam existentiae habere potest, quam in 1) Quae quam sublimis sit cogitata infinitas, cum tamen partibus constans cogitetur, ut reipsa existere dicatur, finitatis etiam conditionibus obnoxia sit necesse est. Licet enim undique infinita sit rerum finitarum series et alternatio, ipsae tamen res in mediis hujus infinitatis terminis extremis, (quibus, ubi verba desunt apta, ne sibi contradicant, negata extremitatis significatione, infinitatis. nota subjicienda est), positae sunt, quamquam numero infinitae, suis proprietatibus distinctae; unde inprimis patet, ejusmodi infinitate contineri et connexionem et successionem entium finitorum. Si igitur hoc sensu dicantur spatium et tempus infinita,. eoquod continenter mutua relatione distantiis rerum et successionibus mode- rentur, non habeo quod objiciam; tum vero etiam hac significatione sponte ducimur ad sublimiorem infiniti significationem. Entis nomine modo usus sum ad id universe indicandum, quod esse quomodocunque dicatur. Nota autem to esse, si cunctis rebus earumque proprietatibus et conditionibus competit, certe etiam spatio et tempori, quibus hac ratione ipsum esse, cum latius pateat, est superius. Atqui id esse, quae maxime abstracta est mentis determinatio , propterea dicitur infinitum , quod tanquam praedicatum tum infinitae seu indefinibili reram seriei, tum etiam spatio et tempori accommodari possit. Accommođatur proinde tam minimis quam maximis rebus, tam adspectabilibus quam intelligibilibus, quin etiam summae Dei cogitationi: nam et loquimur et cogitamus primo Deum esse, postremo Deum esse infinitum. Quodsi jam una semper esset eademque infiniti significatio, Deo profecto non nisi infinita roð esse nota’ competeret, seu potius nihil aliud Deus esset, quam illud ipsum “esse, universe et infinite mente positum , quod infinitis modis ac formis esse exserat explicetque. Qua mentis abstractione Pantheismo crassissimo via facile praeparatur. ORATEO. i 607 se ipso; quod igitur haud coepit esse et tamen est, ex se ipso est atque per se subsistit: hinc nullas mutationes subire neque ullo modo majus minusve fieri potest, sed, quum a nullo pendeat, per se in sempiternum idem manet. Id contra, quod initium cepit, minime sponte sua existit , neque per se est: quum enim ante initium esse nequeat, fieri omnino debet, ut esse incipiat. Causa igitur rerum, quae fiant, jam ante adsit oportet, — talis quippe causa, quae initii sit expers: nam si initium haberet, ipsa quoque ab alia penderet causa. Quapropter ratio suadet, immo cogit, ut in absoluta rerum acquiescamus causa, quae et nullis adstricta sit finibus et omni prorsus initio careat. Quae si causa- est rerum ortarum, nil obstat, quin etiam efficiat, ut earum aliae intereant, aliae permutentur , aliae denique in perpetuum permaneant. Unde sequitur, ut omnia quaeque, quae esse inceperint, — quam longum aevum perdurent, vel si perpetua etiam existentia gaudeant , — vere sint finita, idque solum, quod initio carens vere aeternum est, sensu verissimo infinitum dici mereatur. - In hac sublimi cognoscendi regione fictam infinitatis speciem sive infini- tum manifestatae divinae essentiae processum a Dei notione removemus, atque una sola posita tam extensionis indefinitae quam successionis perpe- tuae causa absoluta, quae est aeterna Dei infiniti efficacia , in concordiam- redigimus diversas temporis spatiique significationes. Certe ab iis, quae haud per se infinita sunt, ne cogitando quidem finiti notio detorqueri potest; cum autem dialectice, quod alio sensu infinitum cogitatur, uti tempus et spatium, alio sensu finitum sit: nonne, neglecto discrimine, quod inter utramque infiniti significationem intercedit, de Deo revera infinito idem valeret, quod de abstracta valet infiniti notione? Verum enim, si infinitum solummodo cogitatur tanquam mentis determinatio ne- cessaria, non autem ut re vera existens, hoc ipsum profecto ut cogitatio opponitur finiti cogitationi, atque ea ratione finito infinitum determinari - videtur. ini i Ut hanc dialecticam repugnantiam devitarent, quidam philosophi, qui sibi in abstrahendis notionibus maxime placerent, finitum infinito contineri voluerunt, et idcirco aut statuerunt: v Deum non esse extra mundum, aut contra: „mundum non esse ewtra Deum” sive nmundum in Deo esse,” aüt, raro tamen, cum Krauseo: v Deum esse mundum,” quo dicto, ne figurata 608 F. C ne GREUVE. dictio. sit, luce clarius ‘est iremipsam cum notione, causamve cum 'efféctu confundi; — Ejusmodi autem de infiniti finitique connexione sententiaè nec vim habenti in rebus. adspectabilibus explicandis, quarum omnis cognitio ex corporis: sensibusoritúur, ` neque in rebus intelligibilibus, quae sola cogitatione: comprehendi- possunt.: Ne itaque haec`verba: vDeus in mundo est,” sive „infinitum in ipso finito est; sibi contradicant, id tantum signi- ficent =i infinitam. Dei potentiam, sapientiam bonitatemque in rebus finitis manifestari, sive finiti existentiam ab`infinita' pendere“ causa: ‘Nolunt tamen isti: philosophi a'Deo distinctam esse: Dei manifestationem ; quare et- contrarium ehunciant: mundum in Deo sive nfinitum: essè in infinito.” Quod unde:'sciant nescio, nisi ex relatis inter se infiniti. et finiti notionibus,- quarum altera sane‘ ita alteram involvit, ut altera-sine altera ne- cogitari quidem“ possit. :¢: Vel -ita` tamen ex istis sociis . notionibus de- monstrare conati sunt, Deum'sive infinitum in mundo sive finito ad effectum adduci; quod vernaculoc quidem sermone, barbaro: tamen et'absono voca- bulo dicitur: de gelfverwerkelijking van God in de wereld; quae dictio, si quem habeat sensum, nil aliud significare potest quam infinitam rerum in mundo existentium :suaque:: existentia ipsum mundum constituentium sê- riem, sive-infinitum: finitarum ` rerum processum.: > ggi Atqui praeterea, ut suam exemplo illüstrent sententiam, mundum ésse dicunt quasi. corpus, quod Deus contineat, haud secus atque hominis anima- corpus: humanum. : Cum ero 'ad:similitudinem: hominis seu :micro= coshi Deum ini:mundo ponant, ne 'miremini tamen , A: A., quare nihil- ominus contendant: mundum etiam in Deo `esse. Nam anima nil dáliud intelligunt quam infinitum rerum finitarum, corporis. instar conjunctarum , processum. :: Ceteroquin, finitum esse in infinito haud figurate intelligunt, utquasi in infinito suae 'rationem-existentiae ‘habeat finitum, sed severe illud statuunt, atquè hoóc'`utuntúr argumento dialectico: ~nisi in infinito inesset finitum, finito infinitum limitaretur.” — Argute quidem , sed quo tandem modo? . Num eodem , atque minora majoribus continentur, finitum sensu empirico in: infinito positum dicatur tanquam ` florum: areola inhorto quodam immenso? — Ita vero finitum seu multa finita ` partes: essent adspectabiles- totius infiniti, quod tamen sensibus nequit- percipi. —: An potius cogitabili: modo? At- cogitabilia aut etiam extra cogitationem, aut Ht ORATIO. 609 tanquam cogitationes in mente solummodo existunt. Utriusque vero ge- neris cogitabilia inter se singula differunt, et hac ratione limitantur vi- cissim , notis nimirum cogitationes, res autem extra cogitationem existentes proprietatibus. Haud secus igitur inter se differunt finitum et infinitum, sive mere cogitentur, sive realiter ut res existentes ponantur; ita ut, si quis dicat: infinitum finito limitari , ea ipsa dictione sponte affirmet: fini- tum minime infinito nec infinitum finito contineri. Itaque si quid veri intelligere velimus, res notionibus, quantum fieri possit, definiamus oportet; et definiendo quidem limitemus tam infinitum quam finitum, hac autem limitatione ab infinito revera omne finitum excludamus. Et quum hoc loco neque sermo sit de infinita spatii exten- sione neque de successione temporis perpetua, perperam faciunt, qui disputent, utrum Deus in mundo sit, an extra mundum. Nam si infinito aequetur infinita continuatio rerum atque processus, certe finitum causa dici poterit infiniti, eoquod multis continuatis haec demum infinitas con- -stituatur. Sin contra rebus infinitum vere superius est, ut causa et ratio rerum finitarum, illo ipso infinita causa intelligenda est cum totius rerum seriei infinitae, tum etiam cujuscumque rei finitae. Et, si ad illud abso- lutum explicandum , deficientibus verbis, comparatione uti liceat, infinitum cogitemus et in quovis extensionis puncto et in quovis temporis momento unum idemgue 1). „Àt si ratio rerum et causa cogitetur infinita, sive si Deus habeatur infinitus mundi effector, ea etiam, quae hac causa efficiantur, sive infiniti auctoris opera cogitanda sunt infinita.” Minime vero. Nam ex eo. solo, quod Deus per se infinitus cogitatur, non sequitur ut ab aeterno inde rerum se creatorem praebuerit; e contrario, ipsa creatoris notio involvit initium ; ita ut- cogitandi necessitate Deum tum demum actu creatorem fuisse dicamus, cum creare incepisset. Deus praeterea ut rerum molitor est prior cogitandus rebus creatis; et, quamquam notiones creatoris et creaturae sive causae et effectus, per se formaliter spectatae , reciprocantur , effectui tamen causa realiter antecedit. Nisi quis more Sophistarum con- 1) Quaecumque tamen comparatio valde hac in re claudicat, eoque magis, quo pronius ad similitudinem rerum finitarum infiniti notio- informatur. 17 610 F. C. oe GREUVE tendere velit: effectum adeo esse causae causam, quia ipse effectus in causa sit, ut causa dici causa queat 1). ` Quo quid absurdius dici aut existimari potest? Nos autem, si rerum Auctorem ex vero cogitamus, causam quoque effectui antecedere fateamur oportet. Et cum spatium tempusque, etsi conditiones sint rerum finitarum existentium , haud tamen efficiant ut res existant, quin immo ne cogitari quidem possint sine rebus, quas quasi comitentur: utriusque ratio postulat, ut et ipsa cogitentur orta. Ignoramus profecto eorum initium; at certo tamen contendimus, spatium omnino vacuum tempusque quasi stabile aut notionibus abstractis aut universalibus mentis determinationibus ‘adnumeranda esse; nobisque persuasissimum est, neque hoc unquam, neque illud usquam existere posse, nisi adsint res finitae, licet ab infinita Auctoris per se infiniti potentia infinitam esse posse concludamus earum copiam seriemgque. Neque hac in re angimur difficultate quaestionis , in Theologorum scholis saepissime motae: vquo sensu coelum et terra creata a principio dicantur.” Esto enim ut ab aeterno inde Deus aeternus creaverit; constat tamen , (quae est nobis insita cogitandi necessitas), a.temporis spatiique infinitate sive rerum infinita extensione et successione abducendam esse divinam illam Infinitatem, quae soli Deo competat, quippe qui, sibi sufficiens in sempi- ternum, sua sponte istam seriem infinitam constituerit; ita ut ea ipsa extensione et successione extremorum diversitas, hinc etiam finitatis pro- prietates involvantur. — Esto praeterea ut ad mundum condendum sive ad rerum universitatem constituendam necessaria elementa uno eodemque momento Deus cuncta creaverit; a notione tamen creandi separari nequit initii notio. Posito autem rerum initio, experientia porro tam externa quam interna docemur: alia quidem simultanea esse, alia autem aliis succedere et nova continuo oriri. Cujus finitatis, ne dicam rerum ad- spectabilium , certe nostrae ipsorum, omnino nobis conscii sumus. Et, si quis sceptice contendere velit, nos nescire, an non ab aeterno inde cuncta 1) Quod nostra aetate quidam contenderunt. Confundunt autem vulgo causarum in se agentium efficaciam cum effectu. Causa pro portione omnino relativa est, haud vero absoluta. Sic magnes adtrahit quidem ferrum, sed hoc etiam in causa est ut illo adtrahatur. Ejusmodi causae propterea dicuntur vires seu facultates, quarum mutua actione effectus producitur. ORATIO. 611 jam exstiterint; opponamus ei animi‘ conscientiam contrarium testantem. TIndubitanter enim novimus, nos saltem istius aeternitatis nobis haud esse conscios, neque tamen intra limites nostrae nobis notae existentiae inscios esse de mutabili corporis statu et variatis animi motibus; novimus etiam , nos eorum aliquando inscios fuisse, quae deinceps nobis acciderunt, et adhuc ignorare omnino, quae in posterum aut sensu percepturi, aut mente animoque peracturi simus. Unde merito conficiamus, neque rebus, quae corporis sensibus perci- piantur, neque animis nostris, quippe qui in appetendo saltem et cogno- scendo mutationibus obnoxii sunt, veram illam competere infinitatem; Dei autem vere infiniti potentiam infinitam divinari posse a nobis ex indefinibili rerum multitudine tam successiva quam simultanea. Ut vero, quantum ob ingenii imbecillitatem liceat, divinam illam Infini- tatem liquide cogitemus, mentem efferamus oportet supra rerum adspecta- bilium imagines. Namque sensuum obstaculo mentis acies vel minimo -obtusa, a recto rationis judicio deviabit. Hinc, etiamsi ponamus rerum Conditorem, quod infinitus sit, ab omni aeternitate operatum esse atque in perpetuum operaturum: en unquam ponemus ejus opera esse singula quoque sempiterna? — At posito summo illo Auctore, si tamen infinitatis notione talem et rerum omnium ac singularum et humanarum etiam actio- num cogitatam comprehendamus universitatem, cujus innumerae quasi partes, arctissimo cunctae necessitudinis vinculo inter se conjunctae, infini- tam seriem tam simultanea quam successiva connexione constituant: nonne facile accidet, ut illam Dei infinitam efficaciam cum ipsius efficaciae im tempore et spatio patefactis documentis sive cum operibus Opificem con- fundamus, eaque pro continuis quasi Dei se explicantis effluviis. habeamus , adeo ut et Ipse videatur in perpetuo versari processu? — Quae procedendi ratio, aut nihil intelligo, aut ita se habet, ut successivos, i. è. finitos eficaciae infinitae effectus, non vero causam ipsam supremam afficiat.. Neque praeterea, praedestinatam cogitantibus rerum universitatem sive ante stabilitam universae naturae harmoniam, de ipsa creatione ita aesti- mandum cst, ut quasi secum, antequam ageret, ab aeterno Deus de mundo condendo deliberasset. Namque hac computandi ratione tum suc- cessionis, tum extensionis affectiones, quarum omnes participes sunt res TES 612 F. C. pe GREUVE finitae, in Dei etiam essentiam transferrentur. Immo vero, ut Deo infini- tatem quam poterimus summam tribuamus, ab ea negando removere debe- mus vel minimam finitatis speciem, omnem tollere comparationem , omnem excludere limitationem. ` l Verum enim Ille vere infinitus cogitandus est, semper idem ubique praesens. At cum ita tamen utamur terminis finitis, ecquid tandem Dei infinitatem per spatium etiam diffusam esse temporisque momentis absolvi fateamur? Procul absit ut finitatis affectiones rursum absolutae intrudamus infinitati. Mutuamur profecto vocabula res finitas significantia, et balbu- tientes quidem, sed in cogitanda absoluta Dei infinitate mentis acumine vim negatae finitatis comprehendentes. : Quod si`ita est, quam inepte faciunt, qui, sensibilibus intelligibilia adsimilantes, absolute infiniti notionem notis: empiricis colligendis sibi in- formare velint. Nulla enim rerum imagine repraesentari , nullis notionum empiricarum notis designari, nullis denique rerum universarum praedica- mentis universalibus comprehendi potest illa vera Infinitas, cujus amore ` tamen et admiratione ita sensus mortalium perfunduntur, ut sola se mente cernere posse intelligant id quod semper sit simplex, et uniusmodi, et tale, quale sit. Sic vero, quotquot sint mentis ideae, cunctae coalescunt una suprema Dei infiniti, i.e. perfectissimi idea; quae, quoties sub forma notionis incomprehensibilem Dei naturam comprehendere periclitamur , tan- quam Socraticum daemonium nunquam impellit, sed ab ardua definiendi difficultate revocat. Neque aliter profecto infinita Dei natura quam omnibus negandis fini- tatis conditionibus positive cogitari :potest 1); quae cogitatio, licet res ipsa humani captum ingenii superet, mortalium tamen animos, aeterni numinis inspiratos afflamine sancto, ita totos occupat, ut non tantum in- solari systemate astrorumque immensa compagine, sed in minimo etiam pulveris exigui fragmine manifestatam agnoscant rerum Opificis Optimi Maximi Majestatem infinitam. 1) Subtiliter hac de re Augustinus ~ Deus, inquit, sine qualitate bonus, sine quantitate magnus, sine indigentia creator, sine situ praesens, sine habitu omnia continens, sine loco ubique totus, sine tempore sempiternus, sine ulla suu mutatione mutabilia faciens, nihilque patiens?” De Trinit. V. 1, 2. l ORATIO. : 613 Sed jam sentio me argumenti gravitate esse longius provectum quam temporis ratio postularet; postulat autem, ut tandem veniam ad eorum relationem, quae Academiae hoc anno laeta vel tristia obtigerunt. Et multa quidem adversa, AA. — heu, nimium multa, eaque luctuo- sissima, Academiae nostrae acciderunt. Nam totus fere mei muneris annus tam funestus et frequens fuit carissimorum capitum amissionibus, ut sane tot casibus commemorandis prae moerore animi impar essem, nisi me hoc tristi parentalium officio .fungentem ipsa erga mortuos pietas sustentaret. ` Quinque juvenes, artium ac disciplinarum in hac Academia studiosi, flebili fato concesserunt. David Hendricus Lieuwens, ex pago Grouw Frisius, vix inito literarum curriculo 1), quibus ad Theologorum scholas praepararetur, aegro- - tare coepit, ac tandem post lentum lethiferumque morbum in hac urbe die vı mensis Novembris, hujus saeculi anno xrvmr, aetatis xıx, tabe absumtus est. ' Eodem hujus saeculi anno, d. xix m. Decembris, Campis, aetatis anno xxı morbi vi ac morti succubuit Joachim Ernestus von Bülow, Swollae natus, literarum ad Jurisprudentiam propaedeuticarum studiosus praestan- tissimūs ?). Hendricus Janus Verschuir, Groninganus , Medicinae Candidatus 8), longa aegrotatione tabefactus, hoc anno (h. saec. xtrx), d. vinr m. Januarii, in hac urbe animam reddidit, nondum expleto quinto et vigesimo aetatis anno, triste sui desiderium relinquens tum aliis, tum maxime parentibus: Eodem hoc anno eodemque mense ornatissimus disciplinarum Mathema- ticarum et Physicarum studiosus Renatus Ludovicus Augustus Gui- lielmus van Raders 4), annos natus viginti, cum ob infirmam valetu- 1) Inscriptus Albo Academico, d. xm m. Septbr. hujus saeculi a. xLvIT. _?) Inscript. Al. Acad. d. xxuı m. Septbr. h. s. a. XLVI. 3) Inscript. Al. Acad. d. Ix m. Julii, h. s. a. XLII +) E colonia Curaçao oriundus patre R. T. Barone van Raders, Gubernatore Surigna- miae; Albo Acad. inscriptus d. xy m. Septembris, a. MDCCCXLVII. 614 F. @ ve GREUVE dinem iter in Germaniam suscepisset, post breve tempus, quod Bonnae commoratus est, d. xx mortis iter, tabe consumtus, adiit. Intra breve temporis spatium quatuor illi juvenes desideratissimi occu- buerunt; quinque vero mensibus post quintus occubuit. Nam quum jam feriae aestivae inchoatae essent, omnium opinione celerius flebilis nos per- culit nuntius de acerba morte juvenis egregii Guilielmi Regneri Rovers, Franeguerani, literarum studiosi; qui scholas modo per aliquot menses frequentaverat 1), quum aegrotare coepit. Initio quidem morbi ita leves erant commotiunculae, ut vix aut ne vix quidem vitae periculum instare videretur; sed mox secuta est febris Žeczica. Hinc, ut vires reciperaret , die vrr m. Maji, una cum parentibus curarum plenis, in Gelriam se con- tulit, ibique rusticans in pago Rozendaal paulisper revirescere videbatur. Spem autem, quamquam fragilem, qua solliciti lactabantur parentes, praevertit omnem repentina corporis conquassatio: nam postridie quam placido ille adhuc animo in locis silvosis ambulavit, pulmonum apoplexia extinctus est d. xxvm m. Junii, cum natus esset annos decem et octo, dies quadraginta. Mors ejus multis certe nominibus tristis est atque luctuosa. Luget alumnum Academia , recentem quidem, sed magnis ingenii animique doti- bus praeditum, et suo jam` exemplo ad vitae honestatem et studiorum assiduitatem alios incitare solitum. Lugent commilitonem strenuum cives Academici, quibus quam carus fuerit, funebri sodalium pompa indicatum est. Lugent discipulum praeceptores aestumatissimum , modestiae et doc- trinae laude dignissimum. Lugent optimum juvenem propinqui et amici, qui merito suspicabantur talem filium clarissimo patri aliquando similem futurum. Luget fratrem frater conjunctissimum , lugentque gnatum parentes carissimum. — Heu, miseri parentes, quibus sexies intra sexennium im- matura mors liberorum acerbissima inflixit vulnera! Insatiabili Vos luctu affectos esse sentio. At vero, tot calamitatibus continuo ad desperationem sollicitati, non tamen sensili doloris violentiae indulsistis neque principalem animi partem nimio moerore dejici passi estis. Namque te, Rovers, collega conjunctissime! quem absentem appello, quippe qui nostris semper 1) Inscript. Alb. Acad. d. xxxI m. Augusti, a. h. s. XLVII. Eaa ea ORED TE Qo i 615 mentibus praesens es, — te una cum conjuge, quae virilem constantiam retinuit, Religionis Christianae sanctitas sustinuit. — Faxit Deus beni- gnissimus, ut indies magis vitae spe melioris confirmemini , incolumesque servemini in Patriae decus, Academiae gloriam, filiique salutem, jam unici, tanto naufragio: superstitis ! Tnterea unius nuntio. mortis duorum: collegarum animi pariter percussi sunt. Cognatam dilectissimam , d. xxv m. Maji Siricceae vita defunctam, uterque luget: alter, Franciscus Zacharias Ermerins- sororem ; alter, Janus Guilielmus Ermerins fratris uxorem. Dolemus vobiscum , viri amicissimi! Deumque precamur, ut ex'ipsa etiam feminae praestantissimae recordatione capiatis doloris aliquod solatium ac levamen. Neque aliae causae luctus defuerunt Academiae nostrae, quam fatalis necessitas orbavit quatuor viris egregiis; qui singuli, suo quisque modo et loco , laudis gloriam meruerunt. Medio fere mense Octobri anni superioris morbus, qui colera dicitur , -cum grassaretur per Europae regiones, huic etiam urbi insidiatus est; sed non nisi paucos subinde cives intra spatium septuaginta circiter dierum sua peste tentaverat, quum exeunte mense Decembri hinc quasi subito defugit, alias orbis plagas violentius tentaturus.. Huc autem rediit initio m. Junii hujus anni, ut, quo lenius antea saeviisset, co jam nunc ferocius insaniret. — Isti morbo atrocissimo succubuit Janus Otto Karsten, d: x m. Julii, eo ipso die, quo, quibus haec eadem lues lethalis vitam abstulerat, caris- simae uxoris et teneri gnati funeribus justa esset soluturus. In Museo Historiae Naturalis tam Zoologico quam Mineralogico, ab anno inde h. s. decimo nono Ķarstenus ad obitum usque Amanuensis munere functus est. Vir erat strenuus, rerum Naturalium experientissimus, tam ingenio et memoria excellens quam Zoologiae studio, Anatomiae comparatae peritissimus et in arte maxime versatus praeparandi ac decorandi ornateque componendi cujuscunque generis animalium exemplaria. - Quibus instructus dotibus, ita semper in officio erat, ut ex vero Swindereni. dextella nuncuparetur. Lugemus tecum, vir clarissime van Swinderen! talem virum et Academiae et tibi maxime . tam | flebili casu ereptum. Sed nolo diutiùs ejus commemoratione, cujus laudes ante. hos octo. dies ipse celebra- 616 F. C pe GREUVE sti 1), tuum animum contristare; quare: potius tibi gratulor, quod ejus meritis, tànquam laudis, pietatis monumentum condidisti, qua pupillos quatuor superstites prosecutus es eorumque saluti benignissime providisti. Alio morbi genere, virium debilitate fractus, hoc anno diem obiit sep- tuagenarius vigesimum septimum mensis Martii, vir amplissimus Hen- dricus Octavius Feith, natus Swollae d. xıx m. Novemb., superioris saeculi a. uxxvur, Poetae Patrii celeberrimi ?) filius, Juris utriusque Doctor, Eques ordinis Leonis Nederlandici, Curiae judiciali Groninganae Provinciae Judex adscriptus, ejusdem Provinciae Archivarius, atque hujus Academiae Curator honoratissimus. — Singulari vir ille praeditus erat veri investigandi ingenio; qui, cum in excolendis artibus ac disciplinis amore maxime Antiquitatum flagraret, tum Juris Patrii studio, tum Historiae cognoscendae multis profuit scriptis, atque alios suo exemplo ad ejusmodi studia incitavit. Si autem talis viri merito celebramus industriam, dili- gentiam mentemque omnino tam perscrutandi quam meditandi frugibus locupletem, haud minus celebranda est optima ejus ad virtutem indoles, animi candor , moderatio et gravitas , religionis sensus morumque integritas. —. Sed quid opus est verbis ad tanti viri laudes celebrandas? Ipse sua se doctrinae ac probitatis: fama tuetur. Nunc, AA. HH. renovare jubeor dolorem, quo nostros animos concussit inexorabilis mors duorum Collegarum , quorum equidem commemorationem , et argumenti copia oppressus, et ne rem actam 3) agere videar, paucis tantum verbis complectar. Gerardus Joannes Meijer 4), die xv m. Augusti, a. MDCCLXXXI Cliviae natus patre doctissimo et matre nobili, jam a teneris ab idoneo 1) Vir Cl. van Swinderen in Societate, quae Groningae est, Physica et Chemica (Natuur- en Scheikundig Genootschap), d. 1x m. Octobr. b. a. de Karsteni vita ac meritis publice verba fecerat. 2) Rhijnvis Feith. 3) De vita rebusque Meijeri ipse copiosius egi in Actis annuis Societatis Literarum Nederlandicarum Lugduno-Batavae. — Lulofsii biograąphiam conscripsit vir doctissimus Guilielmus Hecker,- in- hac: Academia Paedagogices Lector. - Videatur Groningsche Courant, N°. 50 et 52, dd. 22 et 29 m. Junii, a. 1849. 4) Philosophiae theoreticae Magister, Literarum humaniorum Doctor, Professor ordinarius , variis Societatibus Literariis adscriptus socius. ORIA TIO 617. paedagogo' literarum Germanicarum , Gallicarum , Anglicarum , tum ab aliis doctoribus . Matheseos, Historiae et Geographiae elementis imbutus est ; adolescens porro Gymnasium frequentàbat. : Intervenerunt autem calamitates domesticaė. Hinc traditur anno aetatis duodecimo in disciplinam Rompii, Chirurgi et Medici. peritissimi, apud quem tanquam filius sex subinde degit annos, atque eo quidem consilio, ut Historiae Naturalis, : Botanices et Anatomiae studiis ád Artem Salutarem discendam praepararetur. > Jamque adeo tantós. hac in re progressus fecerat, ut- se: summos in Facultate Medica honores aliquando consequi posse exspectaret, quum, novis ortis difficultatibus , spes eum frustratur. Itaque ut vitam ipse suam sustentet, vigesimum vix aetatis annum ingressus, anno hujus saeculi primo Noviomagi officium suscipit praeceptoris domestici; eoque defunctus , anno- h. s. quarto Amstelodamum proficiscitur „similem illic conditionem accepturus. — In illa Hòöllandiae urbe celeberrima per annos quatuordecim cum plurimis eo tempore celeberrimis moratus est viris, ad quos se, cum cognoscendi ar- - dore impelleretur, ita sedulo applicavit, ut eorum ipsi. valde fructuosa fuerit consuetudo ad eam sibi scientiae copiam comparandam, qua prae- cultus quasi est ad Literarum Nederlandicarum et Historiae Patriae cathe- dram. — Postquam igitur quibusdam varii. argumenti scriptis jam suam satis doctrinam probasset, anno hujus saeculi decimo octavo, (cum paulo ante duxerat uxorem), in Athenaeo Bruxellensi Literas Belgicas docendi munere donatus est; nec.diu post, quippe jam anno h. s. xxr, Lovanii vacuam Literarum Nederlandicarum, Eloquentiae , Historiaeque Patriae cathedram obtinuit, munerisque provinciam auspicatus est solenni oratione , sermone vernaculo habita: de studio linguae Nederlandicae ad amorem Patriae alendum aptissimo 1). Per octo annos in illa Academia officii sui partes pro viribus accurate implevit; ibique cathedram diutius certe ornasset, nisi, orta d. xxıv m. Augusti, a. h. s. xxx Bruxellis seditione ?), se munere Professorio abdicare coactus fuisset. Ante autem quam sibi cum familia in Hollandiam reverti 1) „Over de beoefening der Nederlandsche taal, het beste middel ter bevordering van ware Vaderlandsliefde;? quae oratio inserta est Annalibus Academiae Lovaniensis. 2) Statim Lovanii imitata, turbisque dein per omnes fere Belgicas regiones excitatis et dilatatis. 78E bis ; F. © De GREUVEÈ licuit, praegnantis uxoris causa aliisque curis: domi retentus, mültis Lovanii incommodis obrutus atque tam anxio saepe timore quam plebis aliquando minis vexatus est. Tandem vero feliciter Amstelodamum rediit, ac brevi post ex decreto Regio in hac Academia Facultati Philosophiae theoreticae et Literarum humaniorum adjunctus, Groningam petiit, atque deinceps in hac urbe munere tradendae Historiae Patriae sibi demandato ad obitum fere ‘functus est. Nam nón nisi per octo' dies morbo decubuit, atque omnis plane doloris expers ex hac vita egressus est d. xxx m. Novembris; anno h. s. XUVIHT, aetatis LXVII. i i Lugent eum ac grata memoria prosequuntur et uxor et tres filiae super- stites. Luget Academia doctorem Literarum amantissimum atque- utilitatis civium Acàdemicorum promovendae studiosissimum , lugentque Professores collegam conjunctissimum. Et merito quidem.. Nam et commodus fuit omnibus et valde comis in amicitiis obsequio tuendis, benéėvolens omnino erga discipulos, nec non humanitatis observantia morumque facilitate in- signis. Si vero minus fortasse ejus pervulgata sit fama, haud tamen parvi facienda , est doctrina, cujus specimina dedit cum aliis scriptis: 1), tum maxime editione, adnotationibus illustrata, Manuscripti vitam Jesu continentis, saeculo xı compositi. Laudanda inprimis est vita ejus do- mestica atque privata, cum domi suae ad scientiam ipse suas erudiverit filias, et tam sermonibus quam virtutis suae exemplo a teneris inde earum pectora Religionis honestatisque studiis imbuerit. At vero Meijeri vita defuncti mox paulo låudes condidit in Diario publico ë), inque collegae funus nobiscum lugens prodiit collega ille di- lectissimus, cujus, eheu! nunc etiam lugemus obitum. Vana fuerunt vota, quae pro vita ejus et nos fecimus et fecerunt omnes Literarum amantes, Hoc ipso anno (hujus sàeculi xL1x) Bartholdus Hendricus Lulofs ê), exantlatis semestri morbo viribus, jam expleto aetatis anno supra sexagesimum secundo, die xx mensis Junii, hora octava vespertina aevi spatium finivit. 1) Secundum indicem, quem Meijerus ipse confecit, ejus scripta commemorabimus infra. 2) Groningsche Courant, d. 24 Novembr. as 1848. 3) Equés Ordinis Leonis Nederlandici, Philosophiae theoreticae Magister, Juris utriusque et Literarum humaniorum Doctor, in Facultate Phil. theor. et Litt. hum. Professor ordinarius, multis Societatibus Liteřariis socius adscriptus. IY ORIA Tel Ox 619 Natus est annoi mpcernxxxvir, die xvry meńsis Martii Lulofsius paren- tibus honoratissimis Zutphaniae, ubi puer:Literarum imbutus rudimentis , deinde adolescens in Gymnasium deductus elegantioribus studiis. operam dedit, quibus iad. scholas Academicas praepararetur; atque eo quidem suc- cessu in illa- incubuit; üt- jam anno hujus saeculi -quarto. in hac- doctrinarum Universitate inter, cives Academicos -inscriberetur. — Tantos autem pro- gressus hîc fecit tamin. Literis et Philosophia, quam in Jurisprudentia, ut anno h. s. nono, post defensam dissertationem. philosopham de Libertate, utriusque Juvis Doctor renunciaretur. Tum vero ad annum usque h. s. undecimum -in urbe- natali Causarum Patronus extitit, et inde porro ad annum decimum quintum, ‘Justitiae Vindici adjunctus , juris tueñdi mu- nere functus est. Interea autem, se- totus ad eloquentiam accommodans, edendis studio- rum. fructibus 1) jam ingenii doċtrinaeque praestantiam prodidit. Ergo ei haud diu post, anno h. s. decimo quinto, oblata est in hac Academia tum - Eloquentiae , tum Literarum Nederlandicarum cathedra , quam inauguravit d. xv m.. Novembris publica oratione , vernaculo sermone ‘habita, de studio vernaculae` linguae literarumgue, cuique nationi necessario ad aúctoritatem sibi vindicandam et gloriám:?). Atque dehinc per triginta tres annos eam cathedram ,ẹt assidue. ẹt: mirifice ita ornavit, ut elegantiorum: Literarum studia proferret , suaeque fructus institutionis uberrimos effunderet. Namque vitam -ille -vere consumsit | in:-literis, modo: in scholis docendo aut aliis in locis orando, modo in studia domi incumbendo, tum inge- niosis aliorum libris, quorum quasi heluo fuit, ad suam augendam doctri- - nam attente consulendis, tum- etiam in aliorum, maxime studiosae juven- tutis. utilitatem componendis varii argumenti: scriptis, quorum plurima -insolitis ingenii: ornamentis lita sunt; et quae cuncta sua forma, tenore ac proprietatibus semper fere ipsam -Luùlofsii: indolem referunt. Et- vero de 1) Tum. itineris anno mpcccvni per partem Germaniae facti descriptione, tum prosa Foematis Vossiani, quod Louise inscribitur, traductione: illa nono, haec decimo hujus saeculi: anno typis pervulgata. 2) vOver de noodzakelijkheid van de beoefening der eigene taal en letterkunde voor de zelfstandigheid ein: roem- eener- natieṣ™ quae oratio et Annalibùs Academiae Groninganae inserta est, et separatim edita. 157 620 F. C npe GREUVE multa nocte saepe vigilabat; ‘diu elimabat, quae Patu aiet ac vix absoluto opére, aliud deinceps prospiciebat. Quis vestrum est, AA:;, quem lateat uot et quanti pretii Hibros Talofeiib conscripserit P: Nolim autem“ in‘recensendis iis nimius videri 1); at silentio praeterire non:; possum opusșo-insigne“ tum ingenii et''experientiaé', ‘tüf judicii: atque -ordinis- praestantia ` de “arte: declamandi et recitandi; quod opus, postremo tempore confectum, tanquam exteriaė suae eloquentiae obrussam posteritati mandavit: Eandem profecto, atque elaborandis scriptis, dictioni adhibuit diligentiam. Nam, licet multiplex esset ejus oratio, verborum ‘splendore repleta, vox item splendida “et tam“ suavis quam magna, linguam tamen continuo pro- cudere solebat. Hinc in dies magis et arte dicendi et -doctrinaė copia enituerunt ejus studia; iisque'aliisque dotibus factum est, ut in Eloqùentiae cultoribus principem , in Poetis Patriae insigném ‘sibi locum vindicaverit. Tanta autem fuit ejus disserendi facultas, ut, sive in Auditorio Acadèmico, sive in alio loco publico, sive in 'acròasi, nunc prorsa, nune vorsa fecisset verba, :šemper in auditorum mentibus aculeos’ relinqueret. Quod 'aŭtem inprimis` Academiam spectat, frequens semper'erat in ejus scholis Studio- sorum corona, quorum permulti quoque, elegantia viri et' eruditione ċapti, ad eum plures: annos ventitabant. Omnes ille cum exemplo, tum institu- tionis solertia vinciebat, plerosque facundiae sapore inficiebat, adeo ut in sermone complurium ,- qui. ex“ ejus“ disciplina prodierunt , keia liberae imitationis vestigia conspiciantur. Uti doctrina , ita etiam moribus sibi Lulofsius discipulos, collegas, cives conciliabat. < Quamquam: sui judicii tenax magis , "quam alieni sequax , aliorum tamen opinionibus suae oppositis facile indulgebat; sed cum esset ab adulatione alienus, adulantium laudes spernebat, nec’ aliis unquam ipse blandiebatur ; atrcontra saepius cum libera severitate uti laudabilia lauda- bat, ita perversa vituperabat. Fuit in eo quippe cum austera suavitate veri. conjunctus sensus, ` libertatis amor atque omnino benevola et vere hu- xana indoles. 1) Recensebimus infra illiùs: soripta secundum-indiccm a'viro’ dovtissimo Guil? Heekero confectum. OWE TFEO 621 Praeterea vir ille probus et frugi, de rebus vernaculis valde sollicitus , uti primam uxorem, jam pridem morte amissam, summo complexuś erat amore, ita et alteram, nunc ei superstitem, conjugiique pignora toto animo diligebat; quibus ut vitae commoda provideret, nullos unquam rècusavit labores. Quin etiam aerumnas vitae, quibus humana consuetudo undique premitur, forti añimo pertulit. Quamvis enim in'`rebus parvis et levibus aliquando reduviam curaret, in arduis tamen aequam meminerat servare mentem. Quod inprimis patuit, cum conquassata jam totius vale- tudine corporis, vix ullą salutis ei spes superesset. Et vero, quamquam depositus, sibi tamen ipse placatus, ad limina mortis usque singularem animi praesentiam praestitit, benignitatisque divinae fiduciam habuit. Paulatim autem anima deficiente, lumina tandem clausit placida morte, non quidem a primo morbi impetu 1), sed lento virium languore profecta. Utinam longiorem nobis hujus viri usuram fatum concessisset! Et concessurum diu speravimus, nec praevidebamus infirmitatem ante hos novem menses, quum satis firmo corpore sanus, Mèeijero mortuo, ipse tradendae Historiae ‘Patriae negotium publice suscepisset. Spes autem fefellit omnes, tam propinquos quam amicos; quibus tamen tanquam solatium datum est, grata eum memoria prosequi, Et vero, cum exsequiae ~ celebrarentur, magna collegarum, discipulorum civiumque, eruditione et dignitate nobilium, comitante caterva, nec Lulofsio amoris testimonia defuerunt, nec doctrinae ac honestatis praeconia. © Quae ‘cum universe magnis viris debentur, tum illi maxime , qui non solum plurimos institu- tione ad vitam laude dignissimam informavit, sed quosdam etiam per elogia sua coelo tenus extulit: Guyotium, inquam, surdidate mutorum antistitem meritissimum ?); Staringium, poetam Gelriae insignem; Gui- lielmum I, Reipublicae Batavae conditorum illustrissimum. Talium virorum laudatoris, Lulofsii gloriam nulla inobscurabit oblivio! Quis vestrum, AA. HH., facta Guilielmi I, Auransii Principis men- tione, non recordetur alterum Guilielmum, illius de stirpe nepotem , 1+) Vomica diu laboraverat. Afii 2) Qui Institutum, quod Groningae est, surditate mutorum educationi destinatum, fundavit. 622 F. Cone GREUVE hujus aevi heroem inclytum, in Regibus Regni Nederlandici tam nomine quam ordine secundum , inopinata : morte, (d. xvi m. Martii, hoc anno) , ` moerenti Patriae ereptum ? Lugent Regem desideratissimum inconsolabilis Uxor, Frater, Liberi, tota: Regia domus; , Lugent omnes. Regni incolae :Statorem. Patriae au- gustissimum 1); qui cum: in aliis, tum ultimis certe: Civitatis calamitati- bus, aut bellica- virtute,, quam victoriis. coronavit atque effuso sanguine sancivit, aut moderato rerum publicarum regimine; admirantibus. Europae gentibus, palam. fecit, se totum in eo:semper fuisse ut prodesset Patriae. Et permagna quidem in eam fuerunt Guilielmi II merita; quae tamen quo minus sermone persequar., et tempore prohibeor et maxime. facultate ; nec nostro praeconio ille indiget, qui suis ipse factis indelebile nomen assecutus est, j: Quum autem tristissimo Regis augustissimi obitu tota. Patria gravissimam fecisset jacturam, haud diu tamen anxii haeserunt. civium animi; namque spes eos obtentabat. fore ut, quod damnum. lugentibus irreparabile visum esset, a Filio defuncti Guilielmo II resarciretur. . Nec eam spem fefellit eventus. Obmutuit dolor. Moeroris causas susceperunt praesagia gaudii: — Dimittamus igitur tristia, et veniamus laeti ad laetiora. Patria nostra, grassantibus undique: duobus. diversi generis morbis, quorum altero animi, altero corpora labefactantur , si ab exitiosa cholerae calamitate non: fuit immunis, immunis tamen fuit a. contagione- seditionis , qua plurimae hoc anno et proximo infectae fuerunt Europae, regiones. In laetis igitur primo loco. memoranda est mutua. Regis ac. Populi omniumque Ordinum conspiratio in tuenda ‚Legum integritate; quae tan- tum valuit, ut et Regia auctoritas et publica libertas , (quae toto coelo differt a vulgi licentia) , magis in dies magisque confirmaretur. Quod illo maxime apparuit die, quo celebrata est Guilielmi III festiva inaugura- tio, summa cum gratulatione: civium atque observantiae testificatione. Nec mirum: nam, quod statim , ut jure suo Regni habenas capessiverat , 1). Nostra etiam Academia gerendis vestimentis funebribus publice :moeroris ; ac -luctus testimonium reddidit, - ORIA T:E OJ. 623 Rèx: augùstissimus sua sponte professus: erat, id tune quoque publice ac solenniter pollicitus est et confirmavit: omnes vitae annos se consumere velle in Patriae vel commodo vel ornamento. Quam ob causam magna nobis- spes: est- fore, ut tali sub auspicio increscat Civitatis prosperitas, fructibus compensetur popularis industria , ingenuo: Religionis cultu et publica juventutis institutione tum moribus emolliendis tum humanitati- excolendae prospiciatur , artium denique: dóctri- narumque stùdia promoveantur. Et vero, Regem augustissimum, ut aliarum rerum, quae Patriae prosint, ita quoque Literarum: generosissimum esse Fautorem, tum neminem latet, tum nos coram experti sumus, quos Senatus Academicus Hagam-Comitis delegaverat 1), ut ejus nomine Regi de suscepto Regni moderamine gġratularemur. Cum enim hac gratulandi opportunitate Regiae benevolentiae tam universe: publicam institutionem , quam peculiarius, non solum nostram, sed duas alias etiam Patriae Aca- demias commendassemus , ipse Rex augustissimus disertis ac gravibus ver- bis declaravit, sè maximi facere sibique cordi esse populum, qui disciplinae studio ac juris observantia ceteris Europae gentibus praeclarum exemplum imitandum praebuerit, suumque significavit propositum Institutis Acade- micis patrocinandi. Jamque igitur animum extollamus, ex eo tempore depressum, quo periculum immineret, ne multum detrimenti caperet Respublica literata; atque causam nostram in tuto nunc esse eo certius confidamus, quo certiores. facti sumus, non -solum septem viros illos, (in his collegam nostrum Baart de la Faille), quibus anno superiori Institutionis Medicae leges concipiendi munus impositum fuerat, sed decem etiam viros. alios, (in his Grotium nostrum), quibus Minister Regius, rebus Regni internis praepositus, universas leges Academicas concipiendas demandaverat, suo jam ita defunctos esse officio, ut tribus in Patria vigentibus Literarum Universitatibus maximos inde fructus capiendos esse sperare liceat: quate- nus nimirum eorum omnium conaminibus via aperta sit jam publice dijudicandi, quid ex hujusmodi conceptis legibus rejiciendum, quid eligen- 1) Mecum (Rectore Magnifico) delegati fuerant viri clarissimi Muurling (Senatui ab Actis), Star Numan et Enschedé. 624 F. & pe GREUVE dùm sit, aut emendandum , ut ea tandem, quae singulis pariter Academiis ex aequo debentur iisque prodesse possint, legitima ‘auctoritate stabiliantur. Neque meliori sane augurio, quam hoc Regis patrocinio exspectetur instauratio novi Aedificii Academici, quod jam nunc formae decore spec- tabile est, 'et quod, (quum multis opus sit actum structoribus, neque maximis ad hoc perficiendum Urbs et Provincia Groningana pepercerint sumtibus, ` et° vero novos“impendere pergant), proximo” quidem anno abso- lutum iri autumamus. ` Utinam Deus hanc rem feliciter evenire jubeat ! Tnterea suo`quaeque loco solito Academiae Instituta manent; doctrinarum aut instrumenta aut sùbsidia optime cuncta servantur, eorumque copia crescit “assidue. l Hortus Botanicus “hoc anno inprimis locupletatus est tum lauta acces- sione Palmarum, tum etiam ‘eximio specimine Filicis arborèae , quam Angiopteridem 'evectam vocant: quae plantae, ex insula Java hue vectae , optimeque conservatae, etiam nunc alacriter vigent. Floruit etiam, uti alterum anno hujus saeculi xxxr floruerat, hac aestate alterum exemplar illius plantae memorabilis, quae gave Americana dicitur. Bibliotheca , quae magna voluminum copia hoc anno aucta est, super haec nitidissimo donata est versionis Maerlandianae Sacrorum Veteris ac Novi Foederis: librorum Manuscripto, quod Staringii haeredes olim Lulofsio cesserant, hic autem suae erga Academiam Groninganam pietatis pignus post obitum esse voluit. Ceteris Academiae emolumentis recensendis supersedeo. Florent omnia Musea, aliaque institutionis Academicae ornamenta; quae singula et quot- annis ditescunt nova rerum utilium accessione, et artium disciplinarumque studiis abunde satisfacere pergunt. Quodsi in his omnibus adservandis Scientiae subsidiis iisque discentium usui accommodandis agnoscenda est Professorum, Lectoris, aliorumque diligentia, ad quos illarum rerum pertinet administratio: grato etiam animo agnoscamus oportet virorum amplissimorum , hujus Academiae Curatorum , in librorum copia Musarumque supellectile augenda munificentiam et assi- duitatem ; quorum adeo cura , conspirantibus Academiarum Lugduno-Batavae et Rheno-Trajectinae Curatoribus, brevi fiet, ut Annales Academici, ante hos aliquot annos interrupti, jam continuati reviviscant. ORA TI O; 625 Hac autem opportunitate praeprimis celebranda est summa in augendis Institutionis Academicae emolumentis liberalitas et beneficentia Collegii Ordinum Provincialium; quibus auctoribus decretum est, ut Provincia Groningana super immensas`illas ante jam factas, non solum novas denuo impensas easque magnas !) conferat ad Aedificium Academicum absolven- dum, sed ingentem adeo impendat pecuniam ?), tam ad Artis Salutaris studia promovenda , quam inprimis ad aegrotorum commodis inserviendum. Nec dubium est, quin -et ipsa Urbs Groningana iis sua adjunctura sit impendia ex decreto Magistratus Urbani, quem hisce diebus hac de re deliberaturum' esse certiores facti sumus. Quare illis viris, optime de Academia meritis, solenniter hîc Universitatis nomine publicas solvo gratias. Sit. iis remunerationis instar et ipsorum optimi facti conscientia et grata posteritatis memoria. In Collegio Curatoram hoc anno quaedam facta est mutatio. In locum viri honoratissimi van Ittersum , consulari munere defuncti, vir nobilis- simus van Imhoff et consul creatus et Curatoribus adnumeratus est. — Quemadmodum , vir amplissime van Imhoff! ab antecessore tuo id idem benevolentiae studium, quo, quum -curator esset, Academiae commodis servire solebat, etiam nunc exspectamus, adaeque nobis persuasissimum est, Te quoque bonarum artium ac disciplinarum emolumentis toto semper animo esse prospecturum. Nec aliam profecto habemus de Te fiduciam, vir amplissime van Panhuys! qui in locum Feithii, vita defuncti, ab augustissimo Rege curator declaratus es! Toto‘ libens pectore Vobis gratulor, et vero Academiae ‘grator de: hac vestra dignitate; quin etiam audeo Vobis ceterisque Curatoribus hîc solen- niter commendare tum doctorum ac discentium commoda, tum maxime disciplinarum tutelam. Atqui merito vobis, AA. HH. ejusmodi commendatio videatur super- vacanea, ubi suis ipsi factis auctores sese commendent. Et id quidem praeterea Curatorum diligentiae debemus, ut in Eloquentiae et Literarum 1) Triginta sex millia florenorum. 2) Semel quippe quindecim millia florenorum, ac deinceps quotannis mille et ducentos florenos. 79 626 F. Co pe GREUVE Nederlandicarum cathedram, Lulofsii tristi obitu vacue. factam j ex decreto Regio jam suffectus sit vir doctissimus Mathias de Vries Philosophiae theoreticae Magister et Literarum humaniorum Doctor; cujus in hoc consessu praesentiam. vehementer desideramus. At absens tamen hîc accipiat vir ille clarissimus publicam animorum gratulantium significa- tionem, persuasumque habeat, nos omnes ejus, collegas collegae, amicos amici esse cupidissimos, avide sperantes fore, ut mutui obsequii studio- rumque vinculo conjunctis nostris ejusque viribus, magis in dies magisque Academiae splendor augeatur. Dolemus quoque Roversii nostri absentiam , qui Regis venia se initio mensis superioris 1) cum uxore et gnato, ut hujus valetudini prospiciat, in- australem Galliae partem contulit, annum apud exteros versaturus. Utinam haec patris conamina bene verruncent filio ! At, Roversio absente, ne quid detrimenti caperent studia Historica , tum ilius ipsius cūra, tum etiam Curatorum benevolentia provisum est. Namque ex auctoritate Regia tam Historiae Universae quam Antiquitatum scholaė, per hunc annum hábendae, :Guilielmò Heckero, Academiae Lectori doctissimo, demandata sunt. Quam: provinciam laetamur Tibi, Lector amicissime ! esse. traditam, cum nobis compertum sit de tua doctrina et diligentia; quare haud dubium est, quin ad Academiae florem eo, quo semper flagrasti, Literarum amore, jam Roversii ingressus vestigia, omnem operam sis navaturus. Desideramus praeterea praesentiam duorum Curatorum, virorum amplis- simorum van Swinderen van Rensuma et Gockinga; qui jam pro- vecti aetate, ob infirmam valetudinem domi retinentur. — Tis autem preca- mur ut lactam senectutem fortunet vitae de Patria bene meritae recordatio! Quam libenter denique ex hoc suggestu salutare vellem veteranum Academiae nostrae militem, omnium Professorum tam aetate quam officio veterrimum! At vero viram clarissimum Cornelium de Waal, qui postquam per quadraginta circiter annos hac in Academia. Philosophiam docuerat, cum rude donatus esset, se Amstelodamum Literarum otio fruiturus abdidit , hisce diebus morbo tentari gravissimo, sed, quod decet 1) Die v m. Septembris, a. MDCCCXEIX, p ORATIO. 627 philosophum, asperos dolores modice et sapienter ferre, numtius ad nos retulit. Faxit Deus, ut superata morbi violentia collega ille venerabilis, licet aetate praecipitata, salvus diutius suis servetur; aut, si vitae Optimo Moderatori aliter placuerit, placide moriens fragilitatis incommodis libere- tur, aeternae vitae deliciis fruiturus ! In laetis autem merito etiam commemoremus restauratam plurimorum salutem. — Nam ante hos aliquot menses periculoso morbo vexatus, col- lega conjunctissimus van Swinderen longi tormenta doloris initio passus est, dein graviter diu se habuit, sensim vero sensimque ei melius factum est, ac tandem omnes fere restitutae vires. — Vir amplissimus Rengers virque clarissimus Hofstede de Groot, aegrotationis incommoda aliquam- _ diu experti, tandem feliciter morbi molestiam superaverunt. — In eorum numero, quibus cholera perniciem intentavit , fuerunt etiam duo collegae aestumatissimi, alter, Nienhuis, leviori, — alter, Muurling, graviori modo tentatus, uterque tamen medio e discrimine mortis feliciter reductus. — Denique vir clarissimus Sebastian ante has aliquot hebdomadas graviter aegrotare coeperat; jam vero convalescit. Utinam addere possem: publicum docendi negotium illum brevi esse resumturum! Malum Deus omen obruat ! Atque ita consulant ii, quibus saluti publicae prospiciendum est, hujus etiam Academiae commodis adjungendo Medicae Facultatis Professoribús quarto socio, ut adlevato muneris onere collega ille aestumatissimus eidem Facultati et arte sua et doctrina ornamento esse pergat! — Interea gaudeo , et hujus viri amicissimi vires ex morbo jam refici, et aliorum, quos re- censui, virorum exoptatissimorum valetudinem ab aegrotationis tentationibus esse confirmatam; immo vero Academiae gratulor, quod plerique omnes hîc salvi adsunt atque incolumes, quos aut curandi munere aut docendi officio Literarum constringit utilitas. Nec silentio praeterire licet faustae quaedam fortunae munera, quae nonnullos e nostris hoc anno bearunt: nuptias filiae dilectissimae parentibus laetantibus celebratas; — binorum conjugum delicias blanda auctas pigno- rum carissimorum adeptione; — felicitatem collegae, ante biennium prima uxore viduati, jam exhilarato animo secundis nuptiis cum altera vitae socia conjuncti; — : honores denique, quibus Rex augustissimus tres viros meri- tissimos ornare constituit: quorum duo primi , vi amplissimus van Panhuys 19% 628 F. C pe GREUVE et vir clarissimus Pareau Ordinis Leonis Nederlandici equites creati sunt; postremus autem, vir consularis van Ittersum Ordini: Querceae Coronae adscriptus: est Magister equitum lemniscatus. — Omnibus hisce horum omnium fortunatorum rebus prosperis vos certe cuncti mecum , AA. con- gratulamini, Deumque precamur, ut ad extremam usque senectutem uber- rimos inde fructus percipiant. Jam: vero tempus est ut ea commemorem , quae specialius. spectant discentium coronam. Studiorum industria morumque decentia Cives Academici sese plerique commendarunt, mihique , tot saepius curis aliorumque calamitatibus solli- citato , leviorem et vero gratissimum reddiderunt magistratum. Praedicabi- lem quoque inter eos saepe observavimus praecertationem, maxime in praestando obsequio Professoribus debito, cujus indicia palam exhibere solent; atque hoc ipso die, solenni pompa , coruscantibus facibus, vesperna symphoniarum modulamina: tam Curatorum Collegio quam Senatui Acade- mico offerent eo consilio, ut et mutuam docentium ac discentium concor- diam celebrent et suam ipsorum observantiam publice testificentur. Scholae frequentatae sunt in universum assidue; nec negligentes fuerunt Roversii tum absentis discipuli, quum in illius vicem a me quidem Historiae, ab Heusdio autem Antiquitatis provincia per duos menses administraretur. Praeterea eorum, qui hoc anno eruditionis probandae periculum fecerunt, plurimi institutis disquisitionibus egregia suae doctrinae specimina dederunt. Splendidissima vero singularis eruditionis et diligentiae documenta statuerunt duo juvenes praestantissimi, hujus Academiae alumni 1), reportandis e certamine Literario victoriae palmis. Sed audiamus ipsa singularum Facultatem de Quaestionibus anno superiori propositis judicia. Quae jam praelegere velis, vir clarissime! qui Senatui es ab Actis. [Judicia de hoc certamine Titerurio leguntur. ] Itaque huċ jam acċedite, viri juvenes praestantissimi! ut, cum ad calcem feliciter sit decursum , vestris vicem reddam meritis. Te autem , Meursingi! 1) Medicinae Candidatus Nicolaus Meursinge, Leovardiensis, et Theologiae Candidatus Adrianus Ludovicus Poelman, Appingedamensis. ORATIO. 629- solum accedere video, tuumque commilitonem, ob levem infirmitatem jam domi retentum, desidero. Tu igitur meo nomine ad eum referas, haec ecce; quae victoribus debentur, aurea-laudis praemia me vobis amica manu jam tradere solenniter. Laetor, et mecum omnes laetantur Professores.. Magnam enim nobis accivistis voluptatem adjungendo ceteris vestris in vario doctrinarum genere progressibus hoc praeclaro studiorum vestrorum monumento. Macti este ingenio, virtute, industria! Vivite felices, atque in dies magis tam bonis. moribus quam studiis severioribus ita proficite , ut et alii ad vestram imitationem- se conferant et vos ipsi ad aliorum feli- citatem quam plurimum conferatis. Quod superest, a Rege augustissimo successorem mihi designatum , virum clarissimum Jacobum Hermannum Philipse, Juris Romani et Hodierni Doctorem atque in Facultate Juridica Professorem ordinarium , hujus Academiae Rectorem Magnificum proclamo et renuncio. Salve jam , Collega conjunctissime! cui lubens et, gratulans haec trado auctoritatis tuae insignia Academica. Utinam Tibi jucundissimus reddatur magistratus tam. discipulorum quam collegarum conjuncto doctrinae et amicitiae studio. Utinam totus tui muneris annus felix eat, ac Te Rectore crescat, vigeat floreatque Academiae nomen dignitatis praestantia ! Adnue hisce votis numen tuum, Deus Optime Maxime, Cui sempiterna laus: sit, honos, gloria! A°’, 1808 1809 1810. 1812. 1813. 1814. 1815. 1816. 1817. 1818. 1819. 1819. 1819. 1820. INDEX SCRIPTORUM A GERARD. JOHANN. MEYERO EDITORUM. . Verhandeling over William Shakespeare, in van Hemer t’s Lektuur voor °t ontbijt en de theetafel, X stuk. . Redevoering over Friedrich von Schiller. Verhandeling over den Portugeschen dichter Luis de Camoëns en deszelfs heldendicht: Os Luciadas. Redevoering over de vorderingen der Aardrijkskunde, met een slotvers van J. F. Helmers. (Conf. Helmers, nagelaten Gedichten , tom. II, p. 105.) i Over Francesco Petrarca, als Italiaansch dichter. Lofrede op Jan Frederik Helmers. Romeinsche nachten bij het graf der Scipio’s. Uit het Tta- liaansch vertaald, met aanteekeningen, 2 deelen. Over den Spaanschen geschiedschrijver D. Juan Bautista Muñoz. Verhandeling over Miguel de Cervantes Saavedra. — Redevoering over den invloed der zeevaart op de Nederlandsche taal. erste Nederduitsch leesboek, ten gebruike van het openbaar onderwijs in de Zuidelijke Provinciën. (Quinta editio 1828.) Redevoering over de verpligting der Noord-Nederlanders, die in België gevestigd zijn, om, door duidelijkheid en zuiverheid van taal, een goed voorbeeld te geven. Les verbes irréguliers Hollandais, tant simples que composés; avec une explication Française. (Tertia edit. 1830.) Grammaire Hollandaise; à l'usage de Vinstruction publique. (Quinta editio jam typis erat mandata, quum a. 1830 seditio Bruxellis exorta est.) A°. 1821. 1822. 1835. 1836. 1837. 1837. 1838. 1839. 1840. SCRIPTA G. J. MEYERI. 631 Zweede Nederduitsch leesboek, ten gebruike van het openbaar onderwijs in de Zuidelijke Provinciën. (Quarta ed. 1829.) Redevoering over de beoefening der Nederlandsche taal, het beste middel ter bevordering van ware vaderlandsliefde. (Quae oratio Annalibus Academiae Lovaniensis inserta est.) Het leven van Jezus. Een Nederlandsch handschrift uit de l]3đł eeuw; met taalkundige aanteekeningen, voor het eerst uitgegeven. Oude Nederlandsche Spreuken en Spreekwoorden ; met taalkun- dige aanteekeningen. Collatie, van. twee fragmenten van. twee verlorene handschriften van J. van Maerlant, enz. (In novis Operibus Societatis Literarum Nederlandicarum Lugduno-Batavae, tom. V.) De zeven Boetpsalmen , en andere Stukken , berijmd in de eerste helft der 14% eeuw; met aanteekeningen. (In nov. Operib. Societ. Lit. Nederl. Lugd. Bat. tom. V.) Nalezing. op.» Het leven van Jezus ;”. Verslag van den Roman yan Walewein; en Fragmenten. Novellen van L. L. Blicher. Uit het Deensch vertaald. Duwveke , treurspel van Samsoë. Uit hét Deensch vertaald. A°. 1809. 1809. 1810. 1815. 1817. 1819. 1820. 1820. 1821. 1822. 1826. INDEX SCRIPTORUM A ARAB, HENDR. LULOFSIO EDITORUM. Dissertatio Juridica de Libertate. Reis door een gedeelte van Duitschland. (Opus, bis editum , atque etiam in linguam Germanicam versum.) Vertaling van de Louise van Voss, (soluta oratione). Inwijdingsredevoering over de noodzakelijkheid van de beoefening der eigene taal en letterkunde voor de zelfstandigheid en roem eener natie. (Quae oratio Annalibus Academiae Groninganae inserta, sed etiam separatim edita est.) Schets van een overzigt der Duitsche taal, etc. Handboek, over Nederlandsche spraakkunst, stijl en letterkennis. (Altera editio, 1831.) Nederlandsche Redekunst. (Altera editio, 1831.) Lofrede op Prins Willem I. (Quod opus aureo praemio ornavit Societas, quae dicitur Hollandsche Maatschappij van fraaije Kunsten en Wetenschappen.) ; Redevoering over den omvang en de uitgebreidheid van het vak der Nederlandsche Letterkunde en Welsprekendheid. Akademische Voorlezingen over eenige paragrafen van de Neder- landsche Redekunst. Vlugtige woorden over Nederlandsche taalzuivering en taalverrijking. 1827—28. Reistogtje naar Hamburg, etc. 2 dln. 1828. 1829. 1830. 1830. 1832. Gedenkrede op H. D. Guyot. Toelichtingen en Bedenkingen op J. Bowring’s aanmerkingen, etc. Drie proeven van opheldering over J. van den Vondel. Feestrede ter herdenking van den akademischen leeftijd. Gronden der Nederlandsche woordafleidkunde. SCRIPTA B. H. LULOFSII. 633 A°, 1882—37. Hugo Blair’s lessen over de Redekunst, met vełe aan- 1833 1833 1835 1838 1839 teekeningen vermeerderd; 3 dln. . Fragment over de doodstraf, naar Victor Hugo. . Reis naar Baden-Baden. , 87. Kort overzigt van de Geschiedenis der Nederlanden ; 2 dln. . J. van den Vondel, door geschiedkundige inleidingen, om- schrijvingen in proza en aanteekeningen , in eenige zijner kleinere gedichten opgehelderd. ; . Oratio de eloquentiae exterioris, quam vocant, interiorisque consensu, ete. publice dicta, d. xı m. Octobris, cum. Rectoris Mäágnifici provinciam deponeret. (Annalibus Academicis inserta , et separatim quoque edita.) ; ~ 1840. Zamenspraken van Desidérius Erasmus. 1841. Kakographie, etc. 1843. De voortreffelijke Dichter, Letter- en Landhuishoudkundige . MF. A. C. W. Staring yan den Wildenborch, in zijn leven, 1845. 1847 karakter en verdienste geschetst; met portret en facsimile. Handboek van den vroegsten bloei der Nederlandsche Letter- kunde, of proeven uit Nederlandsche Schriften der dertiende en veertiende eeuw. . Verhandeling over den tijd van den eerst regten aanvang en vroegsten bloei onzer oude bepaaldelijk gezegde Nederlandsche Letterkunde, etc. 1848. De Declamatie of de kunst van declaméren of recitéren, etc. POEMATA. 1817. Dichtregelen ter sluiting van het 25jarig feest van’het Depar- tement Groningen der Maatschappij tot Nut van °t Algemeen , den 8sten van Louwmaand 1817; (qui versus una editi sunt cum Oratione Feithii, a. 1819). 1818. Dichterlijke, uitboezemingen bij het verlies van gade en kind; 2 stukjes. 1820. Watersnood. 80 634 SCRIPTA B. H. LULOFSII. A°. 1821. Een paar dichtregelen op den ' dood van Borger. 1822. Avondmijmering. 1824. Lijkkrans bij den dood van H. Muntinghe. i 1826. Ter nagedachtenis van M". No: W. Schroeder Stein metz. 1829. Dichtregelen ter inwijding vanhet gedenkteeken van H. D. Guyot. 1830—31. “Aan de Groninger en Franeker Studenten-Compagnie, en andere kleinere stukjes tot den tiendaagschen Veldtogt betrekkelijk. 1834. Gedicht in vijfvoetige rijmlooze Jamben bij het Jubelfeest der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. 1837.: Lofdicht op J. van den Vondel; voorgelezen in de openbare zitting der tweede Klasse van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut , etc. 1842. Dichtregelen bij het 50jarig bestaan van let Departement Gro- ningen der Maatschappij tot Nut van °t Algemeen. Confecit Lulofsius et alia, quibus recensendis supersedeo , varii argumenti parva poemata, in quibus guaedam Belgice translata Schilleri Goetheigue carmina. NUMERUS STUDIOSORUM IN ACADEMIA GRONINGANA DIE 31 DECEMBRIS 1848 1 Ua Quorum Philosophiae theoreticae et Literis humanioribus operam navabant 65. In his autem numero źriginta qui ad Theologiae, viginti et tres qui ad Jurisprudentiae studia sese praeparabant. j aee ua i i o Okamerrai ienee ri i Ma enirita a 86. Modinaa c e a AE AN A A aa A e aT a Ai 39. Disciplipis. Mathem. ‘eti Physics. y iise isarunrrueiie got arder tuonrk 13. In quibus zovem ad praeparanda Medicinae studia. ERORO TS S URE nA PANA UE A S E A O A 22. % 225. IPAE gom SOR RT E S DISSERTATIONUM DEFENSARUM IN ACADEMIA GRONINGANA 1848—1849. Anno 1848. d. 20 Dec. hora 12, Sysrannus Wiırreveen, F. rI., ex pago Metslawier Frisius, defensis Quaestionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est. d. 22 Dec. hora 10,: Jacosus Hermannus Naura, ex pago Lutjegast Groninganus, defensis Thesibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est. Eodem die hora 11, EveRHARDUs van Loon, Appingedamensis, defensis Quaestionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est cum laude. à Anno 1849. d. 3 Febr. hora 11, FrepERIcus Henricus ScuuLTze, Palembango-Suma- traënsis, defensis Quaestionibus Juris inauguralibus , Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est. d. 10 Febr. hora 11, Vir venerandus, S. M. Candidatus EesrRrTUSs HENRICUS TencxkıNcx, ex pago Tzum Frisius, defensis Quaestionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est magna cum laude. d. 3 Mart. hora 5, Vir Doct. Franciscus HesseL, Heerenveen-Frisius, Med. Doct., defensis Thesibus argumenti Obstetricii, artis Obstetriciae Doctor creatus est magna cum laude. i d. 31 Mart. hora 10, BeErNarDus Ooste, Assena-Drenthinus, defensis Quaestionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est magna cum laude. SERIES DISSERTATIONUM. 637 Eodem die hora 11, Jomannes Vırcror’ CurRIsTIANUS. WICHERS, ex arcé Delfzyl, defensis Quaestionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est magna cum laude. Eodem die hora 5,. Vir Doctiss. HEenrIıcus Srernanus DusseLporr, Med. Doct., defensis Thesibus argumenti Obstetricii, artis Obstetriciae Doctor creatus est cum laude. . d. 28 April., Vir Doctiss. Perrłus Awrıne Meres, Med. Doct., defensis Thesibus argumenti Obstetricii, artis Obstetriciae Doctor creatus est cum laude. : d. 5 Maji, Vir Doctiss. WıLurLmus Avaustinus Taroporus- WARREN, Med. Doct. , defensis Thesibus argumenti Obstetricii, artis Obstetri- ciae Doctor creatus est cum laude. f d. 14 Maji, HeNRIcUs LAURENTIUS ALEXIUS BERNARDUS VROOM, ex pago Pekela Groninganus, defensis Dissertatione Medica inaugurali de ruptura lienis spontanea, eique additis Thesibus, Medicinae Doctor creatus est. ; d. 11 Junii hora 4, Vir Doctiss. J. R. C. Pennink, Med. et Art. Obst. Doct., defensis Thesibus Chirurgicis, artis Chirurgicae Doctor creatus est cum laude. ; d. 19 Junii hora 12, Janus GurLIeLmus Jacosus DE Vos VAN STEENWYK, ex pago de Wyk Drenthinus, defensis Quaestionibus Juris inaugura- libus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est, magna cum laude. Eodem die hora 1, Janus Hermannus van Rovex, Zwolla Transisalanus , defensis Quaestionibus Juris inauguralibus , Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est magna cum laude. d. 20 Junii hora 10, GERRIT RINSE VOORMEULEN VAN BOEKEREN, Gronin- ganus, defensis Quaestionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est cum laude. d. 22 Junii hora 12, ArnoLpus GuLreLmus ALINes, Groninganus, publice defensa Dissertatione Mathematica inaugurali de superficierum curvatura, Matheseos Magist. et Philos. Natur. Doct. creatus est magna cum laude. d. 28 Junii hora 10, FrepERIcus Jomannes Henricus Sormanr, Gronin- ganus, defensa Dissertatione Medica de Gastromalacia, Medicinae Doctor creatus est. 638 SERIES DISSERTATIONUM. Eodem die hora: 11, Marrtınus Jacosus Nıeuguur, Harlingensis, defensa Dissertatione inaugurali Medica de Zona ;,; Medicinae: Doctor creatus est cum laude. Eodem die hora 12, Jomannes Henprikus Rurerrs, ex pago Breede, Groninganus, defenso Specimine inaugurali, exhibente editionem libri Hippocratis de capitis vulneribus, Medicinae Doctor creatus est magna cum laude. d. 30 Junii hora 10, Auxe Herres WARTENA, ex pago Terzool Frisias, _ defensa Dissertatione inaugurali de ulcere pylori cum perforatione , Medicinae Doctor creatus est. Eodem die hora 11, FrEpERIcus CoNnsTANTINUS VAN DEN Ham, èx pago Barneveld Gelrus, defensa Dissertatione inaugurali ge obscura dia- gnosi morborum renalium , Medicinae Doctor creatus est magna cum laude. Eodem die hora 5, Vir Doct. J. VeennovEN, Med. Doct., defensis Thesi- bus argumenti Obstetricii, artis Obstetriciae Doctor creatus est magna cum laude. d. 27 Sept. hora 11, Grorerus Mauritius Srar Busman, Winschotanus, defensis Quaestionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est magna cum laude. Eodem die hora 12, Ernzstus Jonesma , Leovardia-Frisius, defensis Quae- stionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni- Doctor creatus est magna cum laude. d.: 5 Oct. hora 11, CornzLs Wiıcaers WierDsma , Leovardiensis , defensis Quaestionibus Juris inauguralibus, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est cum laude. ATHENAEUM ILLUSTRE AMSTELAEDAMENSE. ACTA ET GESTA IN CONVENTIBUS CLARISSIMI ORDINIS PROFESSORUM ATHENAEI ILLUSTRIS AMSTELODAMENSIS. INDE AB ANNO 1834 USQUE AD ANNUM 1849 1). Anno 1834. d. 11 Junii in Cl. Odinis conventu recitatae sunt literae Curatorum signi- ficantes ; Viram Cl. J. P. E. Voure; Professorem: philosophiae theo- reticae, matheseos, physices, Astronomiae ét Chemiae, rogatu suo missionem honorificàm` accepisse, inque locum hujus Professorem matheseos , physices, Astronomiae et. Chemiae-creatum esse Virum - Doctissimum, W. S. Swart; munus auten philosophiam theoreticam docendi cum titulo Professoris! Ordinarii delatum ` esse Viro Cl. T. Roorda, functo adhuc munere Professoris extraordinarii linguarum literarumque et antiquitatum Orientalium , qui 'sub' hoc titulo munere illo functurus esset durante vita Viri Cl. Jo. WıuīmeT, quo defuncto demum conjunctim obtenturus esset utramque munus sub titulo Professoris Ordinarii. Significatum quoque iisdem. literis, Viram Doctissimum W. H. DE Vriese, qui adhuc Roterodami. Med. Dr. et Botanices Lector fuerat , creatum: esse Professorem in Ill. Athenaeo Botanices. extraor- dinarium , eoque sub titulo functurum esse hoc munere, quamdiu Vir Cl. G. Vrorıxk munere Professoris Botanices ordinarii fungeretur ; denique constitutum esse, ut si Vir Cl. F. VAN DER BREGGHEN , Medicinae Professor, vel morte, velivivus missione impetrata, munus 1) Visum est, ab anno 1834 hujus narrationis initium ducere, cum ZUZustris Amstelodamensis ‘Athenaei Memorabilia, a Viro CI. D. J. vaN LenNeEP edita, ad annum usque 1832 perti- neant; sequens vero annus (1833) nihil quod memoratu dignum sit; “attulerit. 81 642 ACTA ET GESTA. illud derelinqueret, hoc conjunctim cum Professione Botanices et titulo Professoris Ordinarii Vir Cl. pe Vriese obtineret. d. 24 Junii introducti sunt in Cl. Ordinem novi Professores, Viri CIl. Swart et De Vriese, eodemque die, praeside Viro Cl. pen TEx, ornatissimus vir juvenis J. van DE Poru, defendit scriptam ab se Disputationem Juridicam de vi legis novae in criminum antea commis- sorum poenas, condemnationes et persecutiones. d. 26 Junii, eodem Viro Cl. praeside, ab ornatissimo viro juvene C. G. E. Varant defensa est scripta ab eo Disputatio Juridica, exhibens interpretationem locorum quorumdam Juris in Hugonis Grotii Fpistolis. d. 7 Oct. in conventu Ordinis recitataé sunt literae ad eum d. 23 Junii a Viro Cl. J. P. E. Voure scriptae, quibus de abdicato ab se munere certiorem Ordinem ` faciens, gratam injicit mentionem pristinae suae cum illo ` necessitudinis, offiċiosaeque’ semper' in -se collegarum voluntatis, quam- ut in- posterum-:quoque ipsi servare velint, eos humanissime rogat; recitatum etiam- quod ad eas literas Cl. Ordinis praeses, quique- ab actis erat, responsum mittendum curaverunt significans dolorem Ordinis ob Viri ©l- discessum, addictumque semper ei, ut antea, collegarum animum: d. 20 Oct. Vir Cl. W. S. Swart munus suum adiit Oratione inaugurali de Chemia physicae auviliis ad dignitatem scientiae evecta et physicae auxiliis ulterius perficienda. d. 10 Nov. Vir Cl. W. H. pe Vræse Orationem inauguralem habuit de progressu physiologiae plantarum prudenti naturam indagandi ra- tioni tribuendo. Anno 1885, d. 18 Junii, praeside Viro Cl. G. J. Rooyens, ornatissimus vir juvenis J. J. Peins defendit scriptum ab ipso Specimen hermeneuticum de loco Evangelii Lucae II. 25—832. d: 21 d. 6 d. 15 d. 28 ACTA ET GESTA. 643 Anno 18387. Junii in conventu Ordinis nunciatum est, Virum desideratissimum Jo. WiıLLmeET, d. 14 Octobr. a. 1835 vita functum , testamento suo sexcentos florenos legasse unde in usum Bibliothecae Civitatis pu- blicae libri, maxime Orientalis literaturae, coemerentur , eique su- premae Viri optimi voluntati jam plėne satisfactum esse. Anno 1838. Maji praesentes certiorem Ordinem fecerunt Curatores, Viram Cl. D. J. van Lenner, cum alio munere publico, quod ei delatum erat, impediretur, quominus professorium, ut oportebat, exsequeretur , rogatu suo ita missionem honorificam impetrasse, ut immunis quidem esset ab necessitate lectiones habendi, sed tamen liberum ei relin- queretur, lectiones quas commodum ipsi foret, si expeterentur , habere, creatumque in locum ejus Historiae, Eloquentiae, poeseos , antiquitatum literarumque Graecarum et Latinarum Professorem , Virum Cl. Joannem Bosscma, e Regia militari Academia Bredana , ubi Historiarum literarumque Professor fuerat, in hanc stationem yocatum, qui, eodem illo d. 3 Maji in Cl. Ordinem introductus, Maji novum munus ipsi delatum adiit Oratione de Historiae et ‘literarum necessitudine. Anno 1839. Martii diem suum obiit Vir Cl. N. G. van KaĮmrEN, in cujus locum paullo: :post Historiae patriae et literarum Belgicarum Professor creatus est Vir Cl- Hueco BEYERMAN, eodem munere antea functus in Daventriensi Athenaeo. Is Oct. in Cl. Ordinem introductus , eodem hoc die Orationem suam inauguralem habuit vernaculo sermone: de laude, quam Montesguivius Britannis tribuit, quod omnium populorum maxime. religionem, liber- 81 * 644 ' ACTA ET GESTA talem et mercaturam in publicam utilitatem vertissent, rectius Batavis tribuenda (over den lof door Montesquieu aan de Engelschen gegeven , als hadden- zij het meest: van% alle volken ‘Godsdienst, Vrijheid- en Handel ten algemeenen ‘nutte : aangèwend , beschouwd als 'veeleer toepasselijk op de- Nederlanders): Anno 1840. d. 25 Junii, praeside Viro Cl. pen Tex ornatissimus vir juvenis F. F. KarseBoom, J. U. Cand., scriptum ab ipso Specimen Juris gentium : et publici. defendit de navium detentione, guae vulgo dicitur embargo. Anno,.1841. d. .2 Nov. in- conventum Cl. Ordinis, introductus , est Vir , Amplissimus A. Q. van Prrsyn, ab senatu Amstelodamensi Athenaei Curator creatus in, locum Viri Amplissimi F. van pE Port, qui reipublicae causa ab rege:alio vocatus ex urbe migraverat. Anno 1842. ` f , H t d. 26 Jan. certiorem Ordinem fecerunt Curatores” Virum CI.’ G. Vro Botanices Professorem: ordinarium rogatu suo, missionem impetrasse honorificam , inque hunc ordinariae professionis. titulum. successisse Virum Cl. W. H. DE: VRIESE. d. 7 Aug. Regio decreto linguarum et literarum Orientalium Professor in Regiam Academiam Delphensem vocatus est Vir Cl. T. ROORDA, qùi cum' inde Delphos migrans suam in Athenaeo stationem vacuam reliquisset, “ in“ ejus locùm earundem linguarum literarumique et Philosophiae “Theoreticae Professor oórdináriùs factus” est Nir Cl. P. J. Vers, cui illo nomine ! ! Anno 1843 mense Januario ʻin C]; Ordinis conventum: introducto gratulati sunt: collegae. ACTAÆET4GESTA. 645 d. 23 Febr. in locum: Viri Amplissimi A. Q. van Persyn, d. 8 Febr. 1842 defuncti, ab Senatu Amstelodamensi Illustris: Athenaei: Curator creatus Vir Amplissimus H. J. Koenen a collegis in Cl. Ordinis conventum introductus est. Martii recitatae sunt literae. Viri C1.. G. C. B. SURINGAR, in Instituto Clinico Amstelodamensi Medicinae Professoris ejusdemque.+in TIL. -= Athenaeo Professoris honorarii, nunciantes ipsum Regio decreto Leidam d. 16 in medicinae cathedram vocatum , ei vocationi obtemperandum duxisse , ceterum non nisi peracto annuo cursu stationem Amstelodamensem ab ipso relictum iri ,:cui dolorem Ordinis ob jacturam, quam idigresso illo Institutum. Clinicum :et. Athenaeum factura -essent;« Viri CI. praeses et actuarius significarunt. Maji Vir CL P. J. Verm orationem suam ‘inauguralem habuit de Religionis Islamiticae ejusque historiae studio a Theologis Christianis minime negligendo. Oct. factus in Instituto Clinico” Medicinae Professor, idemque in Athenaeo . Professor -honoraris , F. S. A. ALEXANDER, dèlatüm sibi munus adiit Oratione vernaċulo sermone de conjungendo studio artis Medicae antiquioris cum ‘recentiore (over de verbinding van de studie -der vroegere Geneeskunde mėt die van'lateren tijd). Hic, cum jam Anni: 1844 Aprilis praematura morte stationem illam suam vacuam reliquisset, in eam -post aliquot menses vocatus est Vir Doctissimus P. H. SURINGAR; qui d. 24 Nov. Orationem suam inauguralėm: vernaculo sermone habuit de recte ordinanda institutione. Clinica (over de doelmatige inrigting van het Clinisch onderwijs). Anno 1845. d. 25. Sept. in. locum : Viri Amplissimi -J. H. van. REENEN, d. 3 Aug. defuncti; Tllustris: Athenaei: Curator ab senatu Amstelodamensi creatus 646 d. 9 dieg ACTA ET GESTA. Vir Amplissimus P. J. Tepme van BerkmouT a collegis in Cl. Ordinis conventum introductus est. Oct. Vir Cl. C. A. pen Tex exactum quintum suae in Athenaeo stationis lustrum celebravit Oratione de iis, guae proæimis hisce viginti quingue annis in Jurisprudentia tractanda tradendague prae- sertim in patria nostra nova acciderunt. Anno 1846. Martii in locum Viri Cl. W. H. pe VrRIæsE, qui superioris anni mense Julio in Leidensem stationem vocatus, Amstelodamensi exces- serat, Botanices et Medicinae Professor ab senatu Amstelodamensi factus Vir Doctissimus F, A.. W. MrQaveL in conventum Ordinis in- troductus est, eodemque. die delatum ipsi. munus adiit Oratione de regno Vegetabili in telluris superficie mutanda eficaci. ` d. 29 Maji. in conventu : Ordinis recitatae sunt: literaęe Virorum Amplissi- Q&T: d. 28 morum M. C. van: Harr , H. J. Koenen, P. J. Tenine van BERKHOUT, Athenaei Curatorum, significantes, aliquid intervenisse. quod illos moverit, ut honore eo sese abdicarent, quibus Cl, Ordo quem hoc accepto nuncio senserat dolorem, scripto perque. delegatos ab se praesidem et actuarium testificatus est non sine mentione grati sui in viros, optime de Athenaco meritos, animi. Junii in locum Viri Cl. G. J. Rooyens,- d. 9 Jan. vita functi, Theologiae et Historiae Ecclesiasticae in Athenaeo Professor ab senatu Amstelodamensi creatus Vir plurimum reverendus W. Mort munus illud suum auspicatus est Oratione de iis, guae nostra aetate in futuris Fceclesiae antistitibus instituendis minime negligenda sint. Anno 1847. Jan. Vir Doctissimus J. van Geuns ab senatu Amstelodamensi Professor factus Medicinae forensis et pathologiae Orationem suam ACTA ET GESTA. 647 inauguüralem vernaculo sermone hábuit de arte Medica, locum sibi inter eas artes vindicante , guae ad naturae scientiam ducunt (over de geneeskunde als eene zelfstandige natuurwetenschap). d. 19 April. in conventu Ordinis recitatae sunt literae Virorum Amplissimo- rum H. J. Koenen, P. J. Tenine van Berkmour, J. J. UYTWERF STERLING, quibus se ab senatu Amstelodamensi Curatores Athenaei factos nunciant. In eodem conventu placuit, ut Theologiae in Seminariis, quae Amstelodami sunt, Remonstrantium , Teliobaptistarum, Lutheranorum Professores invitarentur ad communicandum quotannis lectionum suarum indicem, qui in Athenaei Seriem lectionum et institutionum , quae dicitur, referretur. Oct. et 16 Dec. recitatae sunt literae Curatorum significantes in locum Viri Cl. W. S.-Swart, d. 12 Martii defuncti, ab senatu Amstelodamensi Professores creatos physices quidem et Matheseos Virum Doctissimum C. J. MartuEs, Chemiae autem et pharmaceu- ticae Viram Doctissimum E. H. von BAUMHAUER. d. 20 Dec. Vir Cl. C. J. Martues munus suum adiit dicendo vernaculo - sermone de urgente nostro aevo necessitate serii artium Matheseos et d. 31 physices studii (over de in onze dagen dringende noodzakelijkheid eener ernstige beoefening der Wis- en Natuurkunde). Anno 1848. Jan. Vir CL E. H. von BAummavrR, quo munus suum adiret, vernaculo sermone Orationem habuit ad probandum Viventibus in rerum natura necessariam esse cognitionem ejus (wij leven in de natuur en moeten haar kennen). d. 5 Oct. recitatae sunt literae Viri Cl. J. van Hart, quibus ille, in Ultrajectinam juris cathedram vocatus suamque hinc in Athenaeo stationem relinquens Ordinem singulosque collegas humanissime valere jubet, relatumque est a Viro Cl. praeside, se responsum ad eas 648 ; ACTA ET GESTA. literas misisse dolorem Ordinis ob discessum Viri optimi collegae significans ` recitatae quoque literae Curatorum nunciantes, in digremi locum ab. senatu Amstelodamensi Juris Romani: et Civilis hodierni Professorem creatum esse Virum consultissimum M. DES ÅMORIE VAN DER HorvEN, qui vir d. 9 Oct. a 'Curatoribus in conventum Ordinis introductus; eodem hoc die munus suum adiit Orationem habendo de'arte recte gerendi muneris professorii. NOMINA PROFESSORUM | aur à IN ILLUSTRI ATHENAEO AMSTELODAMENSI A. D. VIII FEBR. MDCOCXLVITI AD VIII FEBR. MDOCCXLIX DOCENDI MUNUS OBIERUNT. PROFESSORES MEDICINAE. J. VAN GEUNS; Clar. Ord. praeses. = C. B. TILANUS. GER. VROLIK. P. H: SURINGAR. GUIL. VROLIK. E. H. VON BAUMHAUER. DISCIPLINARUM MATHEMATICARUM ET PHYSICARUM. F. A. G. MIQUEL. 0.-J. MATTHES. PHILOSOPHIAE THEORETICAE ET LITERARUM HUMANIORUM. D. J. VAN LENNEP; H. BEYERMAN. J. BOSSCHA. ei P. J. VETH. JURIS UTRIUSQUE. Ci A. DEN TEX. M.: DES AMORIE VAN DER HOEVEN. THEOLOGIAE. G. MOLL. 32 SERIES LECTIONUM IN ILLUSTRI ATHENAEO AMSTELODAMENSI INDE A FERIIS AESTIVIS A. MDCCCXLVIII AD FERIAS AESTIVAS A. MDCCCXLIX. : JOANNES VAN GEUNS, Med. Doct., Medic. forensis et Pathol. Professor extraord., C1. ord. h. t. praeses, privatim, Pathologiam generalem, d. Lun. , Mart. , Merc. , Jovis , docet hora X. Morborum signa indagandi methodum exponit, simul cum exercis tationibus clinicis , diebus Lunae, Martis; Jovis et Saturni, h. VIJT. Toxwicologiae doctrinam ejuşque usum in Medicina forensi exponit diebus Lunáė et Jovis, hora IX. GERARDUS VROLIK; Med. Doct., Botan. et Art. Obstetr. Professor, privatim, docet Obstetriciam theoreticam, d. Mercurii et Veneris, h. II—III. DAVID JACOBUS VAN LENNEP, J. U. D. Litt. Humanioruńm et Philos. Theor. Professor, publice, praecipua quaedam Historiae et Literarum capita tractat, vel ipsi juventuti, exercitationis causà, disceptanda proponit; privatim, tum Scholas habet Paedagogicas, die Martis, horis vespertinis; tum Antiquitates Graecas vel Historiam Artium et Doctrinarum ab initio ad rénatas in Italia literas tradit, d. Lun. et Sat., h. T-—IT1. CORNELIUS ANNE' DEN TEX, Phil. Th. Mag., Lit. Hum. , Jur. Rom. et Hod. Doct. , Jur. Nat. , Gent. et Publici Professor, publice, varia loca ex Jure Naturae, Publico et Gentium juventuti discep- tanda proponit; privatim, tradit Jus publicum, cum universum, tum patrium, diebus Martis , Mercurii, Jovis et Veneris, hora VIII, matutina , Fncyclopaediam Jurisprudentiae , d. Mart. , Merc. , Jov. et Ven., h. IX, SERIES LECTIONUM.: 651 Doctrinam Judiciorum criminalium , diebus Martis et Jovis, h. X, Initia Oeconomide politicae, diebus Mercurii et Veneris, h. XI, Jus Gentium, diebus Martis et Jovis, hora XI. GUILLIELMUS VROLIK,- Med. Doct. , Chirurgiae,theoreticae, Anatomiae , Physiologiae et Hist, Natur. Professor , privatim, demonstrationes anatomicas habet, tempore hiemali, diebus Lunae, Martis, Mercurii, Jovis et' Veneris, hora p. m. I, docet porro, tempòre: vernali , . Zootomiam, diebus Jovis, Veneris et Saturni, hora matutina X, Osteologiam , tempore aùtumnali, iisdem diebus, hora matutina X, Physiologiam, iisdem diebus, hora matutina IX et XI; Methodum secandi docet, tempore hiemali quotidie. JOANNES BOSSCHA, Phil. Th. Mag., Litt. Hum. Doct., Hist. , Eloq. , Poës., Antiquit., Litt. Gr. et Lat. Prof. privatim , Historiam Universalem tradit, Veterem quidem, praesertim Ro- manorum, diebus Martis et Mercurii, hora XII—I, Recentio: rem autem , praesertim Francici Populi, diebus Jovis et Veneris, eadem hora. Literas Latinas docet interpretando librum Ciceronis qui in- scribitur Orator, et Satiras aliquot JuvENALIs, iisdem diebus, hora I—II, Graecas Literas, interpretando EurIPIDIs Phoenissas, iisdem diebus, hora H—II. HUGO BEYERMAN, J. U. D., Historiae Patriae et Literarum Belgicarum Professor , privatim, Æhetoricen sive praecepta stili Belgici, additis belgice scribendi exercitationibus, tradit die Lunae hora X—XII et die Saturni hora IX—XI; Historiam Patriae enarrat, die Lunae hora XII—II et die Saturni hora XI—T; Pronuntiationis sive eloquentiae eæterioris exerċitia moderatur. 82 * 652 SERIES LECTIONUM. PETRUS JOANNES VETH, Phil. Theor. Mag., Lit. Hum. Doct., Linguarum Orient. ; Antiquit. Hebr. et Exeg. V. F. atque Phil. Theor. Professor, privatim, docet Kvegesin Veteris Foederis, interpretandis Proverbiorum partibus selectis, diebus Martis et Mercurii, h. VIII, matutina , Grammaticae Aramaicae elementa, diebus Jovis et Vonieris, hora VIIL, matutina, Antiquitates Hebraeas , diebus: Mart. , Merc. ; Jovl-et Nen., h. IX, Grammaticam _Hebraeam , adjuncta libri ‘Geneseos lectione conti- nuata, iisdem diebus, hora X; Logicam tradit, die Lunae h. VIII et IX, et die Saturni, h. VIIL; Cum provectioribus legit. Kosegarteni ` Chrestom. Arabicam et Actorum: librum in Versione N. T. Syriaca, Peschito dicta, alternis vicibus die Saturni, hora VI—VIII post meridiem. FRED: ANT. GUIL. MIQUEL, Med. Doctor, Medicinae et Botanices Professor , privatim, Pharmacologiam generalem, et specialem: tradit, diebus Lunae, Martis, Mercurii ét Jovis, hora XI. Botanices Elementa explicat , iisdem diebus hora XII. Excursio- nibüs Botanicis praeest, diebus commodis. Stirpium medicinalium; venenatarum et. oeconomicarum Řhistorium tradit ter per dierum hebdomadem. Stirpes Cryptogamicas vel selecta Physiologiae Capita provectio- ribus, horis commodis, explicare paratus est. ; Geologiae fundamenta docet semel vel bis quavis hebdomade. publice, Athenaei in auditorio, de Telluris historia praelectiones geologicas habet, GUILIELMUS MOLL, Theol. Doct., Theol. et Hist. Eccl. Professor, Athenaei Concionator , privatim , tradit Kvegesin Novi Testamenti, interpretandis Actis Apostolorum , diebus Martis et Mercurii, hora X, Historiam Religionis et Ecclesiae Christianae, diebus Martis, Mercurii, Jovis et Veneris, hora XT, SERIES LECTIONUM. 653 Theologiam Christ. dogmaticam, diebus Jovis et Veneris, hora X. De praecipuis partibus sacri. cultus publici cam discipulis familia- liter. colloqui pergit, horis vespertinis deinceps indicandis. Fgercitationes Homileticus moderatur. CAROLUS JOANNES MATTHES, Math. Mag. Phil. Nat. Doctor, Matheseos et Physicae Professor , privatim , docebit. Planimetriam , inclusa Zrigonometria rectilinea, diebus Mårtis, Mercurii,- Jovis. et Veneris, hora IX matutina, Physicam eæperimentis illustratam, diebus iisdem, hora XI, „Aequationum: sovendarum Theoriam -et Stereometriae Blementa , in commodum Medicinae nec non Literarum humaniorum stu- diosorum , horis cum auditoribus constituendis. EDUARDUS HENRICUS VON BAUMHAUER, Phil. Nat. et Litt. Hum. Doct., Math. et Phil. Theor. Mag., Chem. et Pharm. Professor , privatim, Chemiam anorganicam docebit , d. Lun., Mart. , Merc. et Jov., h. X. Chemiam corporum organicorum, diebus Lunae et Martis, hora XI. Ohemiam Pharmaceuticam, diebus Mercurii et Jovis, hora XI. Venena indagandi modos exponet, dieb. Lunae et Martis, hora I. Egercitia practica in Laboratorio Chemico moderabitur, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis, hora II—IV. Provectioribus discipulis Laboratorium Chemicum quotidie patebit. MARTINUS DES AMORIE VAN DER HOEVEN, Phil. Theor. Mag. Lit. Hum. Juris Rom. et Hod. Doctor, Juris Civilis ` cum Romani tum hodierni Professor , privatim , Jus Civile Hollandicum tradit, diebus Martis, Mercurii, Jovis et Veneris, hora IX matutina; Institutiones Imp. Justiniani interpretatur, iisdem diebus , hora X ; Methodum procedendi in causis civilibus docet, iisdem diebus, h. XTI. CHRISTIANUS BERNARDUS TILANUS, Medicinae et Chirurgiae Doctor, Chirurgiae et Artis Obstetr. Professor, privatim, docebit Chirurgiam theoreticam, ter per dierum hebdomadem, hora octavå. ; 654 SERIES LEGTIONUM. Eeamen aegrotantium et Pravin chirurgicam, in Nosocomio Scho- lae Clinicae, diebus singulis, hora IX ; Artem obstetriciam ter, quavis hebdomade, hora meridiana, Heercitationibus Chirurgicis in cadavere praeërit, diebus et horis indicandis. PETRUS HENRICUS SURINGAR , Medicinae Doctor et Medicinae Practicae Professor , privatim, Zherapiam generalem docet, diebus Lunae, Martis et Mercurii, hora p. m. I. Doctrinam morborum singularium interpretatur, diebus. Lunae , Martis et Mercurii, hora p: m. T. Pravin medicam ad lectulos aegrotantium moderatur, diebus singulis, hora matutina X. ATHENAEUM DAVEDNTELE NS E ATHENAEI DAVENTRIENSIS FATA fa. ai A!'s, ACAD'S. 1840—1848. Cl: JAcoBo VERBURG, quum d. 22 Octobris a. 1840 Rectoris Magnifici mùnere‘ abiens, Athenaei regimen traderet Cl. VoRssELMAN DE` Herr pri- mumque Chemiaè et Botanices Professorem salutaret FREDERICUM JOHANNEM Horrman, laeta prosperaque fata' Illustri Scholae augurari licebat. Spes vero fallaces mox evanuerunt. Brevi enim jam mutata rerum facie, funesto ac- luctuoso illo anno 1841 duplicem eamque gravissimam jacturam fecit Athenaeum. Nondum ad finem perducto anno academico , quo advenerat, ante quam ‘orationem inauguralem“ dicere potuit, 11 Junii 1841, flebili casu diem obiit supremum Horrmannus. Vix autem MARINUS JÓHANNES Cor, qui e'Senatus decreto d. 27 Julii illi successor creatus erat , lectiones chemices . botanicesque habere inceperat, quum jam iterum fatale vulnus infligebatur Athenaeo. Die`26 Decembris e vita discessit Perrus Orro ConrADUS ` VORSSELMAN DE HERR, qui per septennium, optime' de sua dócendi provincia meritus, scholae: decus fuerat et spes. — Neque ita contigit Cl. VERrBURG, quod munere defunctus habebat in votis, integro servato: Professorum ordine, novum Rectorem successori regimen solemni modo tradentem videre. Ipsi verò Professorum seniori , iterum extra ordi- nem Rectoris munus suscipiendum fuit. — Ut autem, quantum posset juvenum studiosorúm. commodis prospiceretur , dum defuncti disciplinarum provincia successori- esset mandata , Logica Cl. Bosscma , Mathesis vero et Arithmetica ` universalis CI. Cor tradenda :committebantur. Curatoribus tamen, Viris Nobilissimis interea Athenaei saluti consulentibus remque sedulo agentibus , effectum est, : ut:jam d. 2 Martii a. 1842 ad docendas disciplinas physicas; mathematicasque :et philosophiam theoreticam vocatúūs sit:CaroLUs Jomannes MartuEs.+ Idem autem sequente d. 17- Junii de- 83 658 ATHENAEI DAVENTRIENSIS FATA. 5 latum sibi munus suscepit, habenda Oratione de conjuncto physicorum labore, temporibus accommodato, philosophiae naturali promovendae ac pro- pagandae egregio adjumento, cum pridie 16, post annuam fere muneris functionem dixerat Orationem: Cl. Cor de Botanices, cum ceteris philosophiae naturales partibus, inprimis cum Chemia necessitudine. Inde ab anno 1635 Rectoris iutroductioni (ut fert annotatio in Actis ad i. a. d. 31 Martii) constitutum est tempus exactis feriis proximum. So- lebat autem Athenaei regimen tradi tertii cujusvis anni mense Octobri. Anno 1834 Nobilissimus civitatis Daventriensis Senatus statuit, ut in posterum Rector Magnificus munus‘ suum deponeret: ipso Athenaei die natali, qui est: 16 Februarii. Rebus tamen ita ferentibus: solemni: actui primum agendo dies, natali proximus 17 Februarii 1844 fuit indicatus: Quo die igitur Cl. VerBure regimen tradidit Cl. Mzrs habita Oratione , qua aö eo inde tempore, quo praecedens Rector Magnificus functionem suam adiit, hujus Tllustris Scholae fata repetebat, atque ew iis ansam disserendi quaerebat. Grate autem Athenaei auctorum liberalitatis recordatus, variis- que per annorum cursum: fatis: recensitis, praecipue de defunctorum Horrmansı HerrIque vita et meritis egit orator: ) Rectore Grrecorio Meres, ad annum 1847 usque satis prospere evenerunt Athenaei res; ipso vero illo anno denuo grave fecerunt damnum. Duo'e Professoribus viri egregii tune profecti sunt, magnum sui desiderium relinquentes apud omnes litterarum scientiaeque cultores: atque fautores ; Cl. Mres Roterodamum ad obeundum judicis munus abiit m. Aprili, Cl. Martturs autem, ad docendas disciplinas mathematicas physicasque in Athenaeum Amstelodamense Illustre vocatus, discessit m. Novembri. Successores illis creati sunt eodem anno , d. 5 m. Julii GUILIELMUS JOSEPHUS ANDREAS JoNcKBLOET , Ph. Th. M., L. H. D. et d. 9 Decembris VoLCARDUS Sımon MarTINUS VAN DER Wiuuieren, M. M., Ph. N. D: Docendi autem munus susceperunt: brevi post ferias: hibernas- a. 1848,- Cl: JONCKBLOET: quidem nuper levato morbo- gravi, in quem cum m. Septembri ante ad- venerat, continuo fere inciderat. Cl. Vergsure ab Athenaei regimine vix otium fuit. Abeunte enim Cl: Mrzrs jam tertia vice extra ordinem suscepit Rectoris munus implevit- que ad diem 16- Februarii 1848: usque, quo tandem tradidit Cl. Cor ATHENAEI DAVENTRIENSIS FATA. 659 habenda Oratione de fatis, quae sub praeterito regimine Athenuew evenerunt , qua Mrezsi, MarmaesiguE merita celebravit novosque collegas salutavit. Hoc facto eodem die munus auspicatus est Cl. JoncxeLorr oratione belgica over de klippen, die bij eene grondige studie der Nederlandsche Letterkunde behooren vermeden te worden. Athenaei opes, varii generis studiorum adjumenta scientiaeque supellex egregie sunt aucta atque emendata. Cl. Horrmannı Herbarium, insignem inprimis in Germania atque in patria lectarum plantarum thesaurum complectens, a patre illius Viro nobilissimo dono est acceptum. Laboratorium chemicum instructum est studiosorum exercitiis accom- modatum. Instrumenta physica multa magnique ` pretii comparata sunt: sumtibus cum civitatis, tum societatis studio naturae dicatae. In - Observatorio astronomico: locati sumt appatatūs ad determinañdum tempus et loca idonei. i Bibliotheca denique: libris varii árgumenti est ločüpletsta. 83 * NOMINA PROFESSORUM, CET. QUI ANNIS 1840—1848 IN ATHENAEO DAVENTRIENSI DOCUERUNT. J. VERBURG, Prof. Theol. et Litt. Orient. P. BOSSCHA, Prof. Litt. Hum., Antiquitat. et Histor. J. DUYMAER van TWIST, Prof. Jur. P. O. 0. VORSSELMAN oe HEER, Prof. Math., Phys. et Phil. Theor. Ob. d. 26 Dec. `1841. G.: MEES, A. Fir., Prof. Litt. belg., Hist. patr. et Eloq: Roterod. BEONE. m. Apr. 1847. F. J. HOFFMAN, Prof. Chém. et Bot. Ob. d. 11 Jun, 1841. M. J. COP, Chem. et Bot. Prof. creat. d. 27 Jul. 1841. C. J. MATTHES, Math., Phys. et Phil. Theor. Prof. creat. d. 2 Mart. 1842, Amstel. ab. m. Nov. 1847. G. J. A. JONOCKBLOET, Litt. belg., Hist. patr. et Eloq. Prof. creat. d. 5 Julii 1847. V. S. M. van oer WILLIGEN, Math., Phys. et Phil. Theor. Prof. creat. d. 9 Dec. 1847. , S. SUSAN, Lector linguar. hodiern. NOMINA PROFESSORUM ET LECTORIS QUI IN Li ILLUSTRI ATHENAEO DAVENTRIENSI ANNO 1848—1849 DOCENDI MUNUS OBIERUNT, J. VERBURG, Theol. D. P: BOSSCHA, Ph. Th.: Mag., L. H: et J. U. D. J. DUYMAER van TWIST, J. U. D. M. J. COP, M. Mag., Ph. N. D., h. t. R. M. G. J. A. JONCKBLOET, Ph. Th. Mag., L. H. D.. V. %M. v. o. WILLIGEN, M. Mag., Ph. N. D. ` S. SUSAN, Ling. hod. Lect. ORDO LECTIONUM IN ILLUSTRI ATHENAEO DAVENTRIENSI A. D. XIX M. SEPT. , A. MDCCCXLVII USQUE AD FERIAS AESTIVAS A. MDCCCXLIX. Marınus Jonannes Cor, Math. Mag., Phil. Nat. Doct., Chemiae et Botanices Professor, h. t. Rector Magnificus, Chemiam docebit, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Jovis, horâ XI. Botanices elementa tractabit, iisdem diebus horå XII. Artis pharmaceutices studiosis Chemiam tradet diebus Lunae, Mercurii et Saturni, Botaniam autem diebus Martis et Jovis eadem horå IX. Chemiam theoreticam atque analyticam docere et ordines plantarum naturales exponere paratus est. . Exercitiis chemicis quotidie praeërit. Faventi anni tempestate, cum auditoribus excursiones botanicas instituet. Publice de plantarum vita disserendo agrorum culturae praecepta illustrabit. A i Jacosus VergurG, Zheol. Doctor, Literaturae Oriemt. Theologiae ac Doctrinae Moralis Professor. Diebus horisque commodis , initia linguae Hebraeae tradet. Porro provectioribus discipulis, ad penitiorem monumen- torum Hebraeorum cognitionem aditum patefaciet, illustrandis varii- styli speciminibus, diebus Mercurii et Veneris, horâ X. Linguae, Arabicae exercitiis occasionem dare perget, diebus Martis et Jovis, eâdem horâ. Diebus Martis et Jovis. horâ IX, interpretationis librorum Novi Foederis exercitandae exemplum praebebit. Diebus Mercurii et Veneris, eâdem horâ, Christianem doctrinam Moralem tractabit. Perrus Bosscua, Phil, Theor. Mag. Iit. Hum. et J. U. Doct. Hist. Antig. Flog. et Ling. Graec. Professor , Historiam Vet. Uniw. ad ductum Compendii sui tractabit, diebus Lunae, Martis, Mercurii et Veneris, horâ ORDO LECTIONUM. . 6683 meridianâ. Antiquitates Romanas explicabit, diebus, Lunae horå XI, Martis X, Mercurii et Jovis XI. Įm his vero lectionis a dictando fere abstinebit et, auditorum industriae rerum investigationem relinquens, de singulis capitibus accuratius cum iis disceptabit. De scriptore Graeco et Latino explicando diebus Lunae, Martis et Jovis horà IX, Lunae, Mercurii et Veneris horâ X, consilium cum auditoribus inibit. - Janus Duymarr van Twist, Jur. Rom. et Hodiern. Doct. , Jur. Professor , Institutiones Jústinianeas explicabit, diebus Lunae, Martis, Mercurii, Jovis et Veneris, horâ IX. Historiam Juris Romani tradet diebus Lunae, Martis, Jovis et Veneris hor XII. Pandectas docebit, diebus Lunae, Martis, Mercurii, Jovis et Veneris horå XI. Gazı Institutionum Com- mentarios exponet, diebus Lunae et Mercurii horàå X. Tis, qui aliarum juris doctrinae partium studio operam dare velint, dux erit, tempore postea cum auditoribus constituendo. i GUILIELMUS JOSEPHUS ANDREAS JONCKBLOET, Phil. Theor. Mag., Litt. Hum. Doct., Litt. belgicarum et- historiae patriae Professor, Historiam patriae enarrabit diebus Martis, Mercurii, Jovis et Veneris horå XI. Poeseos belgicae historiam tradere perget diebus Martis, Mercurii, Jovis et Veneris horà XII. Littėras medio-belgicas docebit diebus Martis et Jovis horå X. Elementa linguae Gothicae tractabit ad ductum compendii CH. V. D. GABELENTZ et Lorsr, diebus et horis cum auditoribus constituendis. Archaeologiam belgicam explicabit diebus Mercurii et Veneris horå X. Eloquentiae quae dicitur exterioris exercitiis et disputationibus academicis praeërit diebus dein indicandis. Publicas habebit lectiones historico-politicas de iis, quae obtinuerunt in patriae nostra sub finem seculi XVIIE, die postea indicanda. - VorcarDus Simon Martinus van per WiuuiceExn, Math. Mag., Phil. Nat. Doct., Matheseos, Physices et Philosophiae Theoreticae Professor , Elementa Geometriae explicabit, diebus Martis, Mercurii et Jovis horâ matutinâ VII. Arithmeticam universalem docebit, diebus, Mercurii horå IX, Jovis horå X et Veneris horå IX. Physicam theoreticam atque 664 ¢ ORDO LECTIONUM. experimentalem , diebus Martis, Mercurii, Jovis et Veneris, horāâ post meridiem I. Logicam tradet diebus, Martis horâ X, et Veneris horâ matutinâ VIII. Mathesin sublimiorem ; Physicam mathematicam et Astro- nomiam: theoreticam atque practicam tradere paratus est, diebus ac horis postea cum auditoribus constituendis, í Astronomiam quam popularem vocant. publicis exponet Hokiohibne; horis dein indicandis. Sarurus Susan, Litterarum hodiernarum Lector, Athenaei civium , qui Litteras Germanicas, Anglicas et Gallicas sibi tradi cupient, desiderio lubens satisfaciet. Idem cum auditoribus de'tragoedia Anglica, Shakespeares Hamlet, Prince of Denmark inscripta, ad ductum auctioris editionis C. Knigāts TUlustrated Fdition, nuper emendatae , disseret. ¿G NA Eara SN D 3 7 as eni ? Sa laipe a a a, ra eer raa a a -A en T a a r Par x E gn M W Z > Piar E