S Rs LIBRARY OF ad A 
j| THE OE rre DE 
Jr - Ep PPE 


C 


Mike diris 


ANTONII BERTOLONII 
MED. DOCT. 


Ix AncurcvuNasro Bowoxikewsr: BoraAwices Pnorrs- 

sonis Pmzsrpis Corrgcnu Mrepi:cog. &gr / Cuinvnc. 

Bowow. Socigr. LixNzawN. Pans. Er Lucpuw. 

Socigr. Honr. Curr. Loxpiw. R. ScrgNT. Acap. 

'l'auuiv. Er Muri. Socu Exr. Acap. Irar. 

R. Sciewv. Acap. GeNuEeNs. Er Acap. Grozncorn. 
Bonuoxw. Soci: Onpix. 


PRAELECTIONES 
REI HERBARTI/E 


Que et 
PROLEGOMENA AD FLORAM ITALICAM. 


LIBRARY 
NEW YORK 
BOTANICA! 


BONONIJE debt: 
EX OFFICINA RICHARDI MASII 


AN. MDCCCXXVII» 


» C d 
eA s 


ox. 


" 


YAT 


pr 


er 


ko) 


) 
va A 4 


FRANCISCO : BERTAZZOLIO 


CARDINALI 
PRAEFECTO - SACRI * CONSILII 
STVDIIS * MODERANDIS 
ANTONIVS * BERTOLONIVS : MED: 

AVCTVS * OMNI * OPE *: INDVLGENTIAQVE 
VIRI * EMINENTISSIMI 
PRAELECTIONES : BOTANICAS * A: SE: CONSCRIPTAS 
LIBENS - MERITO - NVNCVPAT 


COMMENDATQVE *: OPTIMO *: PATRONO 


| IO ie hi v3gd. : Ao i à 
1 x PO Yan 
- aiite fedus, Lm ings 
" a ? [1 E | E "h - n 


Age, j À ^ : LE bcn iW e i TIS 2n ix 


YLAMÁ vp M dM 


CANDIDIS LECTORIBUS 


P uu rei herbarie , quas nunc 
in lucem edimus, ea omnia exhibent , 

quae fundamenta botanices dici possunt. 
Ut vero he perspicue, et ordinate pro- 
cedant, totum opus in libros duos par- 
titi sumus , quorum prior agit de stru- 
ctura, et functionibus plantarum , alter 
de distinctione , et determinatione spe- 
cierum . Ordo, quem in hisce tradendis 
sequimur, is est, qui et nobis planior , 

et tironibus accommodatior visus est. In 
priori enim parte a simplicissimis plan- 
tarum elementis exorsi paulatim ad coni- 
positiora progredimur, atque ita tirones 
ad totius plantz structuram, functiones- 
que dignoscendas velut manu ducimus, 


VI 


quibus methodi dispertiendarum planta- 
rum tamquam  firmissimis fundamentis 
innituntur. Doctrinas omnes jam inde 
a temporibus Malpighii, et Grewii, qui 
anatomes plantarum auctores habentur, 
ad hec usque mostra traditas , sive ille 
structuram partium , sive physiologiam 
respiciant, exponimus , enucleamus, di- 
scutimus , et sic amplectimur , ut ea 
tantum recipiamus , quz nature, et ra- 
tioni consentanea sint, ne somniis, et 
hypothesibus indulsisse videamur. In par- 
te altera ordinem servamus fere inver- 
sum, ut a compositis ad simpliciora , 
scilicet a primaria , et generali planta- 
rum distributione ad notitiam peculia- 
rem specierum descendamus. Methodum 
Liunzi, utpote faciliorem , et methodum 
jussizi, magno in pretio hodie habitam, 
reliquis. omnibus anteferimus , et dif- 
fuse explicamus. Methodi sunt filum 
ariadnzum , quo deficiente , plantarum 
doctrina fit inextricabilis. Ut vero ti- 
rones dignoscendis stirpibus cito assue- 
scant , longa docti experientia consultum 
duximus, eosdem, postquam notas clas- 
sium. probe calluerint, illico, et scpius, 


VII 


vigentibus plantis propositis, ad ipsam 
classium determinationem esse exercen- 
dos. Interea ad characteres explanandos 
accedimus , quibus sive ordines , aut 
familie , sive genera discriminentur ; iis- 
que traditis, rursus ad praxim descendi- 
mus, ut studiosi cognitionem ordinum, fa- 
miliarum , et generum usu , et exercita- 
tione consequantur. Postremo ad cha- 
racteres specierum enucleandos deveni- 
mus, ut notitiam stirpium, quas ulti- 
mus, et precipuus finis botanices est, 
candidati probe percipiant , et fiant 
artis magistri . In hisce pertractandis 
utimur iisdem vocabulis, qux  prestan- 
tissimi arte viri, et in primis Linnzus , 
adhibuerunt. Hxc quidem omnia e pu- 
rissimo Latii fonte nec sumpta sunt, nec 
sumi poterant, cum, florente latina lin- 
gua, hsec deesset doctrina ; attamen hu- 
jusmodi vocabula , cum ad lingue lati- 
ns sonum fuerint inflexa, et usu gene- 
rali recepta, civitatem , ut ita dicam, 
latinam adepta sunt. Cuncta vero, quz 
nunc exhibemus, ita exhibemus, ut noti- 
tia habeatur eorum omnium, quibus Flo- 
ram italicam jamdiu a nobis promissam 


VIH 


inedificavimus , et cui ab annis trigin- 
ta quatuor nulli labori, nullique sum- 
ptui parcentes insudamus . ld operis 
praelectiones istas continuo subsequetur , 
quas ideo veluti prolegomena Florez ita- 
lice. tradimus , et benevolis lectoribus 
commendamus . 


Bononie Prid. Kalend. 4ug. 4. MDCCCXXVI. 


Eligsasg5g5ug5sgssgghg5og5g5g5g5g5g5d5g5pt5psd5é5eSpu] 


LIBER PRIMUS 


|ET-ECET:ETEET-ET ET EISEEEIEEEELEEEECEEEEEEEEEEESETSETSA 


DE STRUCTURA ET FUNCTIONIBUS 


PLANTARUM. 


Carum. I. 
DE ELEMENTIS, ET DE ORGANIS PRIMIGENIIS . 
Principia chymica . 


SE, Pus omnes constant, ut reliqua cor- 
pora, elementis suis, qus ex analysi chymicoa 
tria hic loci precipue sunt, oxygenum , carboni- 
um, hydrogenum, quibus interdum unum alte- 
rumve ex insequentibus adjungitur, azotum, 
sulphur, phosphorum, chlorum, iodium, fer- 
rum , manganesium , potassium , sodium , calci- 
um, magnesium , silicium , aluminium. 

$. 2. Licet chymici hec habuerint pro ele- 
mentis plantarum , hominis non est , iisdem adhi- 
bitis , plantam iterum effingere . Nos latet 
Summi Numinis opificium, quo hzc elementa 
simul juncta vitam nanciscantur ; nos latet , quid 
ipse res physice , scilicet materies caloris , et ele- 
ctricitas, in organico plantarum textu compin- 
gendo valeant. 


Substantia cellularis . 


$. 3. Elementa plantarum, statim ac conve- 
nerint, membranam efformant, suc prinigenia 


jure dicenda. Hec tenuis est, fractis, 415a , plus 
minusve pellucida . Multis, snixisque modis in 
semetipsam contrahitur, et spatia vacua, seu cel- 


]ulas, hic illie relinquit; unde nomen mein^rane, 
vel £elg cellularis ei fecit stas recentior. 

S. 4. Cellule ejus diversa pollent magaitudi- 
ie, jtem et forma. Alie enim regulares, alie 
non. Quz ad primas pertinent , sunt hexagonz, 
favo fere similes; at hz in illis tantum locis re- 
periuntur , in quibus liberior aditus, et evolu- 
tio est. In eodem censu habendz cellule rectan- 
gulares, globosa, tubulate , oblongs ,que tamen 
sunt minus liberioribus plante partibus peculia- 
res. 

€. 5. Irregulares cellule lateribus suis jam 
inzqualibus angulos ut plurimum inzquales ef- 
formant, maxime obvie, ubi multiplex , et va- 
rias in partes distensio. 

$. 6. Nec tamen harum cellularum sive regu- 
larium , sive irregularium forma adeo solemnis , 
ut primam Mirbelius , et cum eo recentiores 
perhibent, alteram Malpighius, Grewius, Ha- 
meliusque. 

$. 7. Anue cellule ita coacervantur, ut idem 
paries ad duas cellulas pertineat, an potius una- 
queque cellula proprio constat pariete , alte- 
ro sepe cum altero conferruminato ? Priorem 
sententiam tutatus est Mirbelius contra Hedwi- 
gium, qui vasa quedam, revehentia ab illo di- 
cta , celiulas interjacere contenderat; at Mirbe- 


3 


lium opinione sua falli demonstrarunt Linkius , 
Amicius , et Dutrochetus . 

. 8. Hinc nullus dubito, quin et meatus, et 
ductus intercellulares a 'Trevirano positi admit- 
tendi sint , sive illi circa marginem cellularum, 
sive hi perpendiculariter inter cellulas, remotis 
earum parietibus, excurrant., 

S. 9. Cum cellulae passim coacerventur , nul- 
lusne ab cellula in cellulam aditus patet? Com- 
municationem hanc per poros vitro conspicien- 
dos fieri statuit Mirbelius, quz res, dum locum 
obtinet in quibusdam vasis, nunquam occurrit 
in simpliciori cellularum textu , id testantibus 
accuratissimis a Cl. Amicio institutis observatio- 
nibus, mec non periculis ad rem confirmandam 
a Dutrocheto adhibitis . 

$. 10. Neque tamen inficias ibimus, commu- 
nicationem hanc , licet ab oculis nostris vitro- 
rum vel acutissimorum ope non perceptam, a- 
desse, cum liquor de cellula in cellulam passim 
transeat in vivente planta, cumque ab epider- 
mide succus , vel aroma sepe exeat, quo ipso 
loco pori nulli per miceroscopium  detegi pos- 
sunt. 

S. 1r. Ceterum cellule hujus substantie re- 
gulari fere modo quandoque locantur, scilicet 
alternum inter se se ordinem tenent, etearum se- 
ries nuno per longum , nunc magis transversa ex- 
currit, nec. ulla vis , aut vasorum resistentia 
eas impedit, quominus undique augmentum cum 
tota planta sumant. 

S. 12. In hoc cellulari plantarum textu humo- 
res vegetabiles passim effunduntur, unde oritur 
id, quod parenchyma vegetabile apud. anatomi- 
cos, et physiologos audit. Veteres carnem , 


4 
vocabulo ex animalibus desumpto , dixerunt, 
ut habemus a Teophrasto . 

G. 13. Grewiana fermentatio , Mirbelliana ebul- 
litio, Linckiana amyli dissolutio in liquore vege- 
tabili, et hinc fermentatio, quz ad cellularis sub- 
stantie originem explicandam invente ,non magis 
eam aperiunt, quam praexistentia hujus tele ger- 
mina. Quid enim obstat , quin rerum  Sator no- 
bis miracula sua vel per siccam, ut dicunt, 
viam, vel per humidam patefaciat? 

S. r4. Doctrina Dutrocheti de eadem natura 
granorum materiei vegetabilis, et substantie ani- 
malis nerves ipsa per se labitur. Que minima grana 
materie viridi, pellucida repleta, et super textum 
cellularem plantarum nidulantia ipse comparat 
cum granis pulpe cerebralis , et nervee , ut pa- 
ri pacto. explicet motum omnem plantarum , 
unius ejusdemque nature omnino esse non pos- 
sunt , cum prima, et precipua elementa chymica 
utriusque rei differant inter se se numero , pro- 
portione, et specie, azoto in plantis deficiente. 

$. 15. At utraque grana, inquit, suapte natu- 
rà in ambitu opaca, media vero sui parte pel- 
lucent, eo quod materie viridi diaphana replen- 
tur, utraque, si intra acidum nitricum calefiant, 
contento liquore densato , obscurantur , dein in- 
tra solutionem aquosam potasse caustice immis- 
sa , leni calore adjecto , pelluciditatem iterum 
adipiscuntur. 

$. 16. Quid igitur? Àn corpora ex eo quod in 
quibusdam proprietatibus conveniant , in omni- 
bus quoque conveniunt? Nonne substantia cere- 
bralis, etnervea motui, et sensationibus perpetuo 
inservitin animalibus? Quis parem motum unquam 
vidit in toto regno vegetabili, quis sensationes , 


9 


animique nostri prope illam divinam  faculta- 
tém ? Quod si quos levioris momenti motus con- 
spicimus in nonnullis plantis , hi tam arctis vin- 
culis continentur, ut ex necessitate peculiaris 
structure potius quam ex voluntaria motuum ani- 
malium caussa pendere facile quis dignoscat. 


Vasa lymphatica . 


G. 17. Vasorum genera tria habemus in plantis, 
scilicet vasa succum vegetabilem nondum perfe- 
ctum vehentia , vasa, que aerem precipue con- 
tinent , denique illa, que succum unicuique plan- 
tarum speciei proprium excipiunt , 

$. 18, Horum prima, easorum Lymphaticorum 
nomine insignita, sunt tubulosa corpora , liquo- 
ribus, qui extrinsecus ingrediuntur , pervia , fa- 
ctaque ex cellulari membrana doni , tenaci, 
fere opaca , nullisque poris visibilibus pertusa . 
Hec macerationi, ruptionique per transversum 
resistunt , cavitatem ab imo ad summum . que 
amplam, nec formam conicam, qualis est in a- 
südia lic vasis , possident. 

$. 19. Vasa lymphatica vel recta , vel reticu- 
lati operis adinstar incedunt , cumque facilius , 
dum recta excurrunt, ab invicem separari que- 
ant , veteres dixere nzereum fissile. Nunc longa 
sunt, nunc brevia, ut primus omnium perhibuit 
Malpighius Ànat. pl. p. 7. tab. 4. fis. 19. Que 
breviora contingunt , alburni textum  Linkius 
nuncupavit. Nec t et hec vasa ita brevia perpe- 
tuo sunt im plantis omnibus, ut habet Dutrochetus. 

$. 2o. Eorum est , quem humorem excipiunt, 
et vehunt, fundere in cellulas , et a cellulis hau- 
rire. Nos tdmen latent meatus ab hisce vasis ad 


6 
cellulas, ut meatus a cellula in cellulam nos late- 
re diximus. Circulatio succi illos existere evincit. 

. 21. Malpighius autumavit vasa hec constare 

fistulis quadratis, singulis in. singulas hiantibus , 
ita tamen , ut singula portio , cum parum interius 
emineat, valvule vices suppleat, et ita minima 
queque guttula veluti per funem, vel per gradus 
ad ingens deducatur fastigium. Quas res prorsus 
commentitia . 

$. 22. Nec meliori omine ea recipienda , quz 
de compositione lignearum fibrarum somniavit 
Grewius, qui dixit parietem vasis jam ex aliis 
minoribus vasis componi , quorum tenuitas tanta 
est, ut set? equinz tenuitatem millies fere superet. 

$. 23. Rectene sensit Mirbelius, dum horum 
'asorum systema cum cellulari systemate jam de- 
scripto confudit? Minime quidem, Nam distinguunt 
forma , situs , officium , densior textus , major cum 
ruptioni, tum macerationi resistentia . 


Vasa trachealia. 


G. 24. Vasa , quz aerem pracipue includunt, va- 
sorum trachealium nomine ab anatomicis donata. 
Hzc sub diversis sese praebent formis, tuborum sci- 
. licet poris pertusorum ,alias strangulationibus or- 
dinate constrictorum, trachearum, quas spurias di- 
cunt, et trachearum proprio sensu. In genere lumen 
horum vasorum majus, quam in lymphaticis vasis . 

$. 25. T'ubi poris pertusi gaudent membrana 
firma , spissa , fere opaca, perque totam eorum 
superficiem meatibus pororum per series transver- 
sas ex ordine positis scatent; qui pori eo tenuio- 
res, quo lignum durius. Quisque meatus margine 
prominulo, spisso circumdatur , nec cum granis 


fi 


minimis, qui cellulis majoribus textus cellu- 
laris quandoque adherent cum Dutrocheto con- 
fundendus, nec de apertura ejus dubitandum 
post Cl. Amicii observationes contra Linckium , 
et ipsum Dutrochetum. 

$. 26. Malpighius , et Grewius nec v3sa poro- 
sa, nec poros videntur cognovisse. Vix Leewen- 
hoekius puncta quedam prominula in. vasis Ca- 
staneg , Salicis, et Alni indicavit, quibus globu- 
lorum nomen fecit. Verus horum moeatuum de- 
tector Hedwigius. Ideo quidquid Mirbelius de 
is sibi sumit , plagium est paulo concinnius, 

S. 27. Mirbeliani tantum juris sunt vasa illa po- 
rifera, quz strangulationibus ad stata intervaila 
wque positis distinguuntur , quibus idem Mirbe- 
lius vasorum a coroncina nomen dedit. Statuit 
autem diaphragma meatibus minimis cribri adin- 
star pertusum in unaquaque harum constrictio- 
num adesse, quod quidem novis per Amicianum 
microscopium observationibus confirmandum re- 
manet. 

G. 28. At haec eadem vasa interdum loco pun- 
ctorum poriferorum lineolis gaudent rectis, vcl 
leniter undulatis, sepe interruptis, inzqualbns- 
que, nunc horizontalibus , nunc verticalibus, 
interdum etiam clathratis. Hz, vel Linckio te- 
stante, per longitudinem suam in medio adaper- 
t», marginibus elevatis , spissis; idque contra 
Dutrocheti sententiam, qui hasce lineas prorsus 
clausas , et forte ex globulis suis nervosis con- 
flatas pronunciat. Diaphragmata , si qua sunt 
in hujuscemodi vasis, et que unus Dutrochetus 
perhibet, et impervia dicit, ulterius inquirenda. 

$. 29. He sunt false tracheg recentiorum, quas 
quidem primus indicaverat lledwigius, licet 


8 


paulo obscurius , ubi hiuleam vasorum superfi- 
ciem descripsit . Luculentius vero eas ostenderunt 
Mirbelius , Sprengelius , Linckius . 

$. 3o. Falsas tracheas constrictionibus pariter 
esse obnoxias, nullo intus diaphragmate, Lincki- 
us habet ; mea autem sententia premonstraverat 
Malpighius Anat. plant. tab. 6. f. 23. 24. , quam- 
vis eas habuerit pro tracheis veris. 

$. 3r. Denique Dutrochetus monet vasa hzc 
inter lineolam , et lineolam scatere punctis promi- 
nulis , que more suo putat esse corpuscula ner- 
vea. Án vero sint puncta porifera , an grana mi- 
nima substantie vegetabilis, incertum . 

$. 32. Trachea proprie dicta constat lamella 
angusta , spissa, plus minus elatere donata , in 
spiram arcte convoluta, adeo ut vas oriatur intus 
vacuum, recta incedens, extremitatibus suis abiens 
in cellularem textum, si fides Mirbelio , e con- 
tra de sententia Dutrocheti utrinque desinens in 
vas conicum , longeque acuminatum . Ejus spi- 
re distracte facile secedunt, at sibimet relicte 
statim redeunt in locum suum . 

$. 35. Hujuscemodi vasa detexit Malpighius, 
non Grewius , ut mavult Linckius. Malpighius 
enim de iis loquitur in sua 44natomes plantarum 
idea jam ab anno 1671. ad Societatem Regiam 
Londinensem missa , dum Grewius de iisdem egit 
in sua Jdea historie phytologice , quam eidem 
Societati obtulit anno 1672. Quinimo ipse Gre- 
wius Malpighium trachearum detectorem fatetur 
esse , et Malpighianis verbis utitur in tracheis de- 
scribendis . 

S. 34. Tanta est trachearum tenuitas , ut he 
magis vitro , quam oculis nudis detegi possint. 
Lamella , que illas efformat , nunc simplicissimg, 


9 


nunc duabus, tribusve minoribus lamellis. juxta 
Grewium, Mirbeliumque , nunc etiam septem ju- 
xta Linckium composita . 

$. 35. Hapelius duas et viginti summopere ni- 
tentes minores lamellas in illa adnumeravit ; imo 
textile opus in tota lamella majori animadvertit. 
Que quidem textura non omnium trachearum 
propria, ut Grewius tradiderat , alucinationem 
forte passus ex male instituta vasorum porife- 
rorum inspectione . 

$. 36. Malpighius , nescio quonam oculi , vel 
preconcepte hypothesis errore deceptus descri- 
psit hec vasa quasi piscium corium, speciem 
exhibens corpusculorum squamatim contextorum. 
An ut eorum dilatationem, constrictionemque 
pulmonum animalium instar rectius explicaret ? 

$. 37. Hedwigius unamquamque tracheam du- 
plici vase componi putat , scilicet tubo pratenui 
in spiram circa tubum majorem membranaceum, 
rectumque convoluto . Prior succum fert, alter 
aerem. Qua in re forte alucinatus tum ab 
hypothesi , qua fibras ligneas oririex ipso vase 
contendit , quod, cum antea in spiram convolve- 
retur , demum recta extenditur , tum a sene- 
scentium trachearum statu, in quo trachez crusta 
vegetabilis substantie sepe obducuntur, vel clau- 
duntur. 

$. 38. Et traches habent lusus suos. Rodolfius 
loquitur de tracheis, quz spiris conferruminatis 
gaudent, in quarum censu habende quoque sunt 
trachee Dutrocheti spiris ope membranule inter 
se se connexis, Nec tamen omnes tracheas ita 
esse conflatas facile evicit  Amicianum  micro- 
scopium . Quinimo spire trachearum  sejuncte, 
et libere annuli adinstar a Bernhardio detecte . 


IO 


S. 39. Dutrochetus, qui ubique videt grana 
sua nervea , ea vidit quoque in membrana spiras 
trachearum connectente , velinipsis spiris, dicit- 
que, grana hec quam levissime adherere tracheis, 
nec intra substantiam earum defigi , ut in pori- 
feris tubis contingit . Quare facile quis intelligit , 
hec esse illa ipsa grana substantie vegetabilis , 
quae in omni plantarum textu sepe occurrunt. 

$. 4o. Vasorum aerem praecipue continentium 
modi omnes hucusque descripti proximum inter 
se se locum tenent intra plantam . Insuper quz 
planta parvas habet tracheas veras, parva quoque 
gerit reliqua hujuscemodi vasa, et vicissim . Ve- 
ris tracheis in toto vegetabili deficientibus , et 
caetera deficiunt aerifera vasa. 

$. 41. At quecumque sit eorum forma, omnia 
vel liquore vacua intus occurrunt , vel liquore 
spumoso replentur. Ideo aerem cum Malpighio , 
recentioribusque ab iisdem ferri certum est contra 
Reichelium , Mirbelium , Dutrochetum . 

S. 42. Novissimi hi vel a periculis in ligno de- 
mortuo institutis , quod liquores coloratos hau- 
rit per tracheas viribus attractionis , vel ab hy- 
pothesibus decepti perperam statuerunt lympham 
plantarum adscendentem , vel descendentem suc- 
cum a tracheis duci. Tunc enim nulla planta, 
quie trachealibus vasis caret, vel qua iis senio 
destructis destituitur, posset vivere , quod con- 
tra experientiam est. 

$. 43. Quidquod Hedwigius, Mirbeliusque hypo- 
thesibus magis magisque indulgentes idem vas tota 
ejus longitudine ludens videre sibi visi sunt, hic 
sub forma traches vere ,illic sub forma tubi 
poriferi, vel false traches, vel tubi strangulatio- 
nibus constricti , cui easis mixti nomen fecerunt? 


II 


At Cl. Amicius nunquam potuit hoc vas mix- 
tum detegere microscopio suo przvalido , nec se 
vidisse testatur Dutrochetus . Forte factum est, 
ut quas diversas vasorum formas successivis in- 
spectionibus priores observatores viderint, eas 
ad unum, idemque vas in tanta rerum parvitate 
perperam retulerint , nisi etiam inciderint in va- 
sa illa Quercus roboris, quse cum inter lineo- 
lam, et lineolam. punctis prominulis sint refer- 
ia, ideo vasa mixta , ut bene adnotat Dutroche- 
tus, eadem nuncuparunt. 


Vasa propria . 


S. 44. Denique sunt in plantis tubi quidam 
simplices membranacei , luminis ab imo ad. sum- 
mum aequalis , et majoris, quam in lymphatico 
vase, nullis poris, vel fissuris transversis per- 
tusi, humorem ferentes unicuique plantarum 
speciei tum ex chymicis qualitatibus , tum ex 
vario colore peculiarem , nec tamen excremen- 
titium , ut habet Dutrochetus . J/asa propria di- 
xerunt anatomici, quod nomen ab officio sor- 
titum . Simplicia vasa appellare maluisset Mirbe- 
lius , at improprie. Hec modo solitaria sunt, 
modo in fasciculum collecta . Prima receptacu- 
culorum cecorum , altera receptaculorum fascicu- 
latorum nomine a recentioribus donata. 

S. 45. Nec nos cum Mariotto somniabimus, va- 
sa propria fieri membrana fasciculo lignearum 
fibrarum ciscumposita , imo et ipsam membra- 
nam statis intervallis fibris percursam , inter quas 
eidem adhzereat spongiosa quaedam substantia suc- 
co varie colorato referta . 


12 


ANerei. Vene. Interstitia. Lacuna. 


$. 46. Antiquior ztas vasa plantarum probe 
non cognoverat. JVervos , et eenas esse in plan- 
lis obscure tradiderat Theophrastus , nomina hec 
ab animalibus inconcinne mutuatus; habuitque 
pro plantarum nervis extantes quosdam vasorum 
fasciculos , qui tendinis adinstar in ramos non 
abeunt [ tendo enim a veteribus nervi nomine 
indicabatur ], pro venis vero fasciculos illos, qui 
ramorum processibus lateralibus insigniuntur. 

S. 47. Praeter vasa, de quibus hucusque dixi- 
mus , sunt quoque Zznzerstitia inter cellularum 
parietes, quae vasorum vice quodammodo fungun- 
tur, sive succum, sive aerem excipiant . Horum 
alia fortuita, alia vero tam constanti nature le- 
ge, aut ordine in iisdem speciebus occurrunt, ut 
vegetationi harum plantarum necessaria cum Ro- 
dolfio putemus. 

S. 48. Hec omnia sub meatuum, et ductuum inter- 
cellularium , quos jam indicavimus, vel receptacu- 
lorum .fortuitorum , vel etiam  /acunarum nomine 
dignoscuntur. Grewius, Hedwigius, "Treviranus, 
Mirbelius politius pre ceteris descripserunt. ln 
omnibus fere plantis reperiuntur ; at abundant 
in senescentibus , et in aquatilibus. 

$. 49. Aer in lacunis clausus vel eodem mu- 
nere fungitur , ac aer in tracheis contentus , 
vel levitatem — illam stirpibus comparat, qua 
egent, ut dato tempore natent in aqua, aut ven- 
tis mulcentibus obsequantur . 


13 


Epidermis . 


$. 5o. Épidermis est membrana tenuis, deco- 
lor, pellucida , explicationis capax , plantam ex 
omni parte obvolvens , huc illuc porosa . Fit ex 
cellulis depressis , in eadem stirpe uniformibus, 
contiguis , imo et margine fere imbricatis. 'Te- 
nuitas non semper eadem , nec robur idem , Suc- 
co plantarum saliente, divellenda; alias enim 
difficulter a suppositis partibus sine laceratione 
separatur, frustulis suppositarum cellularum cum 
ipsa avulsis. In plantis siccis id ope maceratio- 
nis , aut ebullitionis tantum obtingit , quod 
parum apte. Forte insecta, que Reaumurius 7M;- 
neurs appellat, melius pre ceteris sejungunt. 
Nomen ei fuit ex animalium epidermide , 

S. 5r. Plantulam in semine, et arborem in 
sylva epidermis wque vestit, illic , et in planta 
juniore equalis, flexilis, extensl hic, vita demum 
amissa , rigida , rimosa, secedens. In quibusdam 
arboribus Auberti Du Petit Thouars observationi- 
bus per zonas circulares , vel spirales evidenter 
expanditur , et facilius divellitur, Quas tenuitas 
illia Bonneto tribuitur, praternaturalis est, et for- 
te ex macerata epidermide desumpta. 

G. 52. Pori ejus gaudent fissura margine cras- 
siore , prominulo circumdata . Hzc variat magni- 
tudine ; siccitate laxatur , humiditate clauditur. 
Sub unoquoque poro ex Amicii observationibus 
lacuna . 

S. 53. Pororum detector Grewius. Eos Guet- 
tardus confudit cum glandulis . Non perspexerat 
primo Hamelius, mox vidit; videruntque Saussu- 
rius, Hedwigius , Comparettus. Negavit postea 


14 


Mirbelius. At Cl. Amicius, nosque Amiciani 
microscopii ope confirmavimus . 

$. 54. De natura , et origine epidermidis sen- 
tentia duplex. Eam Malpighius vult fieri ex utri- 
culis senescentis statis vitio depletis, eo quod 
1^. epidermis tele cellulari perpetuo superim- 
posita, 2^. epidermide destructa , nova ex novis 
utriculis exsiccatis oritur , 3^. plante aquatiles 
epidermide pretenui gaudent, quia ambientis 
aeris rigiditate non afficiuntur, et utriculi diffici- 
lius deplentur, 4". epidermis nequit avelli, quin et 
frustula supposite tele cellularis cum illa. avel- 
lantur. Hanc sententiam schole diu retinuerunt , 
et Mirbelius inter recentiores . 

S. 55. Contra Grewius epidermidem ab utricu- 
lorum depletione non fieri , sed a. semine origi- 
nem ducere contendit , quem sequuti sunt Kro- 
kerus , et Comparettus, neutro tamen rem demon- 
strante . 

G. 56. At sexths agit annus , a quo nos ex hoc 
ipso loco (*) epidermidem organica natura viven- 
te , ae vegetante pollere pluribus argumentis 
probare sategimus . Scilicet id evincunt existen- 
itia, et conditio epidermidis in germine, ejus 
vis vegetans, et extensio in crescente planta, or- 
tus nove epidermidis ex margine vulneris, non 
ex tota superficie vulnerati parenchymatis , de- 
structio, et separatio cuticule statim ac illa mo- 
ritur , cum nullum intersit commercium inter 
viventes, ac demortuas plantarum partes. His ma- 
jorem postea vim prebuit presentia pororum, 


(*) In Archigymnasio Bononiensi . 


15 
quibus lacuns respondent , defectus pororum in 
cellulari substantia. 

G. 57. Aliaque rationum momenta nostris deinde 
addidit Patrick-Keithius . Epidermisjam est in 
flore intra calycem clauso , a quo omnis aeris 
attactus hucusque prohibitus . Cuticula continuo 
renovatur in radicibus Betule alte intra terram 
defixis , vel in caudice ejus , in quibus mem- 
brane arefacte tegunt parenchyma, et aerem ab 
illo prorsus arcent. Partes quzdam, licet cellu- 
loso textu pre ceteris polleant, earum epidermi- 
de destructa, illam nunquam, vel difficillime ite- 
rum adipiscuntur . Vulnera plantarum , si fue- 
rint obducta, vel ab aeris injuriis defensa, citius 
conferruminantur, nova superveniente epidermide, 
quam qua detecta sibimetipsis relinquuntur. 

S. 58. Quibus omnibus et major supervenit ratio- 
num vis ex epidermidis animalis analogia, cujus 
naturam organicam Cl. Profes. Mojonus perbelle 
demonstravit . Hzc enim nobiscum nascitur , no- 
biscum extenditur, vi absorbente, et exhalante 
pollet , producitur in ungues, etiam qua parte 
nulla adhesio est cum cellulari textu , si nos 
egrotamus , zgrotat , sepe inflammatur , dolo- 
rem parit, si moritur, abit in furfures, cum 
nil evidentius in animalibus sit, quam quod mor- 
ius partes nullo pacto cum viventibus con- 
sociari possint, id vel carnis gangrzena, vel ipsa 
ossium necrosi docente . 

$. 59. Denique dubium omne solvit Cl. Ami- 
cius, qui ope microscopii sui vidit in plantis 
cellulas epidermidis forma , et directione pror- 
sus diversa pollere a suppositi parenchymatis 
cellulis; ideo plantarum epidermis organicam pro- 
prio modo texturam , nullo refragante , possidet . 


16 


Carum. Il. 


Dre PRIMORDIIS PLANTARUM. 
Semen . 


S. 60. Quis planta vel a semine , vel a bul- 
billo, vel a gongylo ortum ducit , de quibus 
singillatim nunc dicendum. 

S. 6r. Semen est, quod plantulam per organa ge- 
nitalia maxime visibilia rite fecundatam fovet. 
Hoc, acquisita debita compage, separatur a paren- 
te , et in determinatum servatur tempus , donec 
stimulis exterioribus advenientibus, propriaque vi 
ad vegetationem excitatur , et in novam excre- 
scit plantam. Quare semen ovum plantarum vetusta 
Empedoclis sententia . 


Amygdala. Germen . 


G. 62. Partes seminis interne, et extern» . In- 
terne simul sumpte amygdale nomine veniunt , 
quarum precipua est germem , embryo, corculum, 
plantula a Malpighio , cor seminis a Grewio nun- 
cupata, unde planta futura. Germen dividitur 
in radiculam Grewii, et Goertneri , sive rostellum 
Linnzi, in collum , et in gemmam , quse a non- 
nullis dicitur gemmula , vel plumula . Sunt qui 
etiam germen quarumdam plantarum  J/asti no- 
mine designant. 


r7 


Radicula . 


S. 63. Radicula , mox radicem sistens , apice 
suo ad exteriora tendit in semine , ut citius illuc 
deveniat , unde planta nutricium succum valeat 
haurire ; quare , radicula concisa , paulo post 
mors plantule . Plerumque simplicissima est; at 
in gramineis plantis multipartita occurrit. 

$. 64. Nunc nuda, nunc sacculo carnoso,aut mem- 
branaceo obvoluta , quem co/eorhize nomine re- 
centiores distinxerunt , previderatque Malpighius. 
Sacculus iste interdum facile ab illa secedit , in- 
terdum arctius eidem adhzret. Ex his notis plan- 
te exorhize , sive radicula nuda , et endorhize , 
sive radicula tecta , a Richardo dicte. 

$. 65. Radicula extra integumenta seminis in 
germinatione protruditur , et ad centrum tellu- 
ris fere semper vergit. Ánimadverterat Grewius , 
$i terre mandetur faba radicula sursum versa , 
radiculam hanc germinantem unci instar incurva- 
rl, et in terram descendere. Hamelius cum 
glandem quercus intra vitreum vas radicula sur- 
sum versa sevisset, apex germinantis radicule 
illico in terram inflexus; at, vase partem in 
contrariam pluries converso , radicula flexuosa 
facta est. Hunterus terre commisit semen in cen- 
tro sphere perpetuo in orbem acte ; germinans 
radicula in orbem convoluta , cito periens . 

$. 66. Quanam sit vis , que radiculam ad ter- 
re centrum impellat , sententia diversa . Dodar- 
tius primus omnium nisum tribuit radicule illuc 
eundi, quo humor ipsam traheret, plumule 
vero, quo siccitas. Alii id assignant potiori succi 

2 


19 


radicule gravitati , alii aut terre , aut humoris, 
aut tenebrarum influxui super radiculam , solis , 
aut aeris super plumulam . Knightius, et cum il- 
lo Davyus radiculam ab universalis attractionis 
legibus ad centrum terre perduci autumavit . 
Quidam fluidam materiem continenter descen- 
dere, et in apicem agere radicule statuerunt , 
dum solide partes super semetipsas continue se 
sistentes in plumula plumulam superne adaugent. 
$. 67. Rectene hec omnia ad rei explicationem 
perhibita ? Non omnes radicule semper ad infe- 
riora descendunt. Non gravior radicule , non 
levior, aut vaporosior succus plumulz revera est. 
Lux, aut tenebre inverso modo hisce partibus 
applicite , earum directionem non mutant ; tene- 
bre nihil possunt , cum nihil sint. Patrick-Kei- 
thius primus , et post illum Dutrochetus se- 
men in tubo ita locarunt, ut plumula germinans 
in terram desuper positam se se fixerit, radi- 
cula deorsum in aerem liberum recta descenderit: 
et licet Dutrochetus molem terre superimposite 
adauxerit, licet ad latus germinantis seminis spon- 
giam aqua fetam locaverit , nunquam tamen ra- 
dicule directio ad inferiora , plumule ad supe- 
riora prohibita , cum nulla aeris pro plumula , 
nullà humoris , vel terre pro radicula attra- 
ctio sit. l/iscum album , planta parasitica , radi- 
culam sursum , deorsum, imo ex omni parte ad 
centrum rami, non ad centrum telluris, dirigit; 
igitur radicule universalis attractionis legibus non 
obediunt. Fluida materies in solo apice radicu- 
le nulla profecto est; et solide , et fluide par- 
tes eque reperiuntur cum in tota plumula , tum 
in tota radicula ; quare nec mechanica iste leges 
phenomenon explicant . 


» 


S. 68. Qus cum ita sint, dicemusne cum Du- 
trocheto, directionem plumule, et radicule a co- 
lore diverso pendere, quo utraque gaudet , adeo 
ut unaquaeque eo vertatur , ubi facilius colorem 
sibi a natura inditum adipisci queat? Keithii , et 
ipsius Dutrocheti periculum, de quo supra [$.67.], 
rei falsitatem evincit. An potius cum eodem Du- 
trocheto statuendum, plumule, et radiculse dire- 
ctionem a motu earum spontaneo , potentiis ex- 
ternis impellentibus , pendere? Id nec vere, nec 
philosophorum more ; cum nihil prorsus sponta- 
neum esse possit , ubi voluntas nulla , nec spon- 
taneum unquam sit, quod ab externis causis im- 
pellitur , ac movetur . 

$. 69. Quorsum igitur hec omnia ? Ut sciamus, 
in hoc quoque nature miraculo nos nihil scire . 


Plumula . 


$. 7o. Plumula pars germinis ascendens. Con- 
stat gemmula e foliolis sibi invicem | incumben- 
tibus , plantulam ascensuram foventibus. Nunc 
cauliculo visibili suffulta, nunc sessilis , nunc 
adeo minuta , ut nisi post inceptam germinatio- 
nem conspici possit. Insuper vel nuda, vel sub 
tegmine latens , cui coleoptile nomen recentiores 
tribuerunt . 

S. 71. Licet vero partes omnes ascendentis cau- 
dicis insint in germine, nos tamen non somnia- 
bimus cum Leeuwenhoeckio, spicam vidisse ope 
vitri in plumula tritici, et longe minus tum 
spicam , tum organa sexualia in plumula secalis, 
ut perhibuit Ledermullerus . 


20 | 


Collum . 


G. 72. Plumule, et radicule bases cum inter- 
dum se se fere contingant , tunc collum vix ul- 
lum . Alias autem eedem distant inter se ; tunc 
collum in propatulo est , forma varium in variis 
plantis. Nihilo tamen secius ante inceptam ger- 
minationem dictu difficile, qui sint colli fines. 

$. 73. Collum hoc, caudicem ascendentem 
a descendente dividens, impetum in utrumque, 
ut ita dicam , facit ; quare punctum vitale voca- 
vit Lamarckius. Plurima quidem vi pollet, cum , 
eo corrupto , planta moriatur. Noverat Grewius, 
et coarctationis nomine distinxerat . 


Cotyledones . 


S. 74. Cotyledones sunt folia seminalia plan- 
tarum aspectu varia , collo germinis affixa. Con- 
stant celluloso textu , in quo nutricia materies, 
plus minus copiosa latet. Preterea ibi serpunt 
vasa , qui ad germen deferuntur , mammalia a 
Bonneto dicta, quia nascentem plantulam primi- 
tus nutriunt . Qua de re Grewius radicem semina- 
lem , nec immerito , cotyledones nuncupaverat . 

S. 75. Vasa hzc alia sunt lymphatica , alia tra- 
chealia ex observationibus Malpighii , Amicii , 
et nostris. Cotyledones cum intra tegumenta se- 
minis coarctentur, mole varient, et pallescant, 
ubi sub terra germinantes latent , ideo a reliquo- 
rum foliorum forma abludunt . Vitellus Goertne- 
ri, hypoblastum Richardi ad. cotyledonem omnino 
pertinent . 

S. 76. Omne semen vel uno tantum cotyledone, 


D 


PSI 


vel duobus instruitur . Cotyledon solitarius in- 
terdum e regione habet appendiculam , quam 
epiblastum dixit Richardus . Qus plante nascun- 
tur a semine prioris note , zmonocotyledonee ap- 
pellantur , qua a semine note posterioris , dico- 
£yledonec . . 

$. 77. Sunt , qui affirment, semina esse, que 
plusquam duobus cotyledonibus ditentur . Ger- 
tnerus , Mirbelius, nos id evidenter fieri in coni- 
ferarum plantarum semine contendimus. At Lin- 
neus , jJussigeus , et Vintenatius putant, in his 
plantis duos tantum cotyledones reperiri , qui 
profunde secti sint . Quidquid sit , cum plante, 
que a semine vel duobus , vel multis cotyledo- 
nibus predito nascuntnr , eadem prorsus structu- 
ra polleant , questio hec nullius momenti . Re- 
ctius forte, omnique lite ablata, hujusmodi plan- 
ie uno eodemque nomine polycotyledonec di- 
cenda . 

$. 79. Ex his, que hucusque tradidimus, clare 
patet, verum semen natura sua cotyledone prz- 
ditum ; ideo notas seminis certissimas perpetuo 
habemus cum in fecunditate ejus per organa 
genitalia maxime visibilia , tum in cotyledonum 
presentia . 

$. 79. Vasa mammalia sepius ad radiculam , 
quam ad gemmulam contendunt . Qus ratio est, 
cur radicula, prius quam plumula , evolvatur. At- 
tamen Pollinius vidit horum vasorum connexio- 
nem eum genmula in Zea Mays , Mirbelius in 
JNelumbio specioso ; et ex analogia divinare pos- 
sumus, id contingere in reliquis seminibus ejus- 
dem structure ; quare gemmula eorum uno eo- 
demque tempore germinat cum radicula , nisi 
etiam paulo ante . 


22 


Albumen . 


S. 8o. Omnis nutricia substantia in cotyledo- 
ne perpetuo non est. Interdum hec in peculiari 
receptaculo , quod albumen , perisperma , vel en- 
dosperma dixerunt , seorsim posita . Albumen fit 
cellulari textu , vasis nullis , neque cum germi- 
ne connectitur. Cotyledon alimentum ab albumine 
haurit , et vehit ad germen. ; 

S. 81. Ex diversis notis materiei in cellulis al- 
buminis locate ipsum albumen variat nunc fria- 
bile, flexile, carnosum , oleosum , nunc densum, 
corneum , siccum , et fere ligneum. Semper per- 
cellitur ab aqua , plus minusve album , odoris , 
saporisque expers . 

&. 92. Forma , et situs ejus res variabiles. At 
moles in inversa cum cotyledone ratione perpetuo 
est. Itaque deest , cum cotyledones satis ampli. 
Nec immerito Pollinius semini tribuit albumen 
nunc externum , nunc infernum , prout nutricia 
materies reperitur in receptaculo seorsim posito, 
vel intra cotyledonem. 


Tunice seminales. Hilum . Raphe. Chalaza . 


$. 83. Sicuti animalium fetus in utero intra 
secundas clauditur , ita plantarum germen intra 
sacculum suum, qui ab externis injuriis illud 
tuetur, et in germinatione adjuvat , decidit ve- 
ro , nascente planta, more secundarum . 

$. 84. Sunt , qui putent, esse sacculum sim- 
plicem sine suturis, quem nomine episperma- 
zis Richardus distinxit. Verum cum recens in 
duas membranas absque laceratione manifesta 


23 


sepe dividatur: ideo et duplex dari integumentum 
seminis cum Malphighio , et recentioribus mul- 
tis censemus , quorum exterius appellabimus cum 
Goertnero :estam , interius fegmen . Malpighius 
alterum dixerat cAorion , alterum  amnion. 

G. 85. Testa superficie perpetuo levis. Variat 
carnosa, membranacea , tenax , crustosa , ossea , 
Poris, areolisque polygonis vitro conspiciendis ex- 
terius scatet juxta observationes Malpighii , et 
Mirbelii . Pori hi canalibus respondent, qui per 
testam vario modo excurrunt, Pars teste carnosa 
quibusdam sarcoderma audit. Cavendum autem 
est , ne testa crassior in plures lamellas, vel 
strata arte dividatur , natura reluctante . 

$. 86. In testa meatus est , quem Aum , cica- 
tricem , fenestram ,| umbilicum | anatomici dicunt. 
Hac umbilicalia vasa semen ingrediuntur . Mea- 
tum istum duplicem esse mavult Turpinius , al- 
terum pro nutriciis vasis , qui omphalodium , al- 
terum pro vasis genituram ferentibus excipiendis, 
qui micropila appellatur . Adversatur Mirbelius, 
et lis adhuc sub judice . 

$. 87. Ad oram fenestre in quibusdam testis 
hinc caruncula cellulosa , in qua areole polygo- 
ne , poro centrali pertuse ope vitri conspiciun- 
tur , inde vel scrobiculus , vel punctum  promi- 
nens ; utraque res apici radicula respondens. 

$. 88. Tegmen fit membrana tenui absque su- 
turis, que extremum funiculum umbilicalem ex- 
cipit, et in arefacto semine teste arcte adhaeret. 

$. 89. Umbilicalia vasa non semper ab hilo 
recta subeunt interiora seminis , sed eorum funi- 
culus intra epispermatis-substantiam , seu mavis 
inter testam , et tegmen excurrit , quo tractu 
raphe nuncupatur , et quo puncto hic idem 


24 


funiculus paulo crassior integumentum seminis 
perforat, dicitur chalaza. Siquis autem postulet , 
quaenam hujus peculiaris fabrice ratio sit? Re- 
spondebimus, id sententia nostra pendere ex di- 
verso germinis in diversis seminibus situ, adeo 
ut generationis , et nutritionis materies aptius in 
germen sic deveniat. 


Situs radicule quoad plumulam . 


S. 9o. Situs radicule duobus potissimum mo- 
dis variat in germine. Nam vel plumula , et ra- 
dicu!a sunt in eodem axe, quod in plantis per- 
multis , et precipue in exorhizis contingit , vel 
contra, ut in endorhizis quibusdam observatur, 
in quibus gemmula fere ad perpendiculum con- 
nectitur cum cotyledone infero , crassoque , qua 
de causa radicula fit lateralis. 


Structura germinis ante evolutionem . 


S. 91 Structura germinis ante evolutionem sim- 
plex . Superficies ejus levis ; intus substantia uni- 
formis, quodammodo vitrea, nihil organici hacte- 
nus praseferens. 


Quot germina intra semen? 


S. 92. Sicuti in animalium ovo germen plerum- 
que solitarium , ita et in plantarum semine . Lu- 
dit tamen in utroque natura , nam bina germina 
observata in semine £vonymi europai , et. Pinus 
Cembrae, tria in Citro Aurantio , Allio fragrante , 
et Fisco albo , plura in Citro decumana . 


25 


Germinis creatio. 
X 

$. 93. Germen hoc quando in alvo matris for- 
matum ? Án cuncta germina initio mundi crea- 
ta, an singula EHeET in tempore ? Id nos pror- 
sus latet . Sunt , qui putent, germina singula- 
rum rerum longe lateque per universum sata, 
ut equaliter sint in aere, in aqua , in terra , 
in plantis , in animalibus. Hac autem nequeunt 
evolvi preterquam loco , materieque opportunis , 
ita ut germina plantarum solum intra plantas, 
in quas offendunt, explicentur. Quod quidem 
contra rerum naturam foret ; tunc enim omnia 
in mundo vel essent rerum germina , vel germi- 
num receptacula, quae cum suapte natura cor- 
ruptibilia sint, qui demum germina evolveren- 
tur absque matricibus? Praterea tunc generatio 
nullius momenti foret, quam profecto tam  sole- 
mnem novimus in organicis corporibus. Ex quibus 
omnibus luculenter evincitur , eadem dicenda de 
plantis , que Hallerus habet de homine: Primor- 
dia nove plantg ipsa natura velat . 


JNum dentur anomalie in structura germinis ? 


S. 94. Nunc videndum, an ea, qua semen con- 
stituunt , unquam abludant a ratione illa, quam 
supra FII , ut quidam putarunt, Nam Ri- 
chardus pater penitius inspiciens in semina plan- 
tarum monocotyledonearum , seu. endorhizarum , 
statuit, horum alia donari germine , cujus basis 
fit corpore carnoso magne molis pre reliquis par- 
tibus , appellavitque semina haec 7acropoda, 
corpus carnosum basim germinis sistens distinxit 


- 


20 


nomine Aypoblasti, et reliquum germen Plastum 
nuncupavit. Quibus omnibus sequentia super- 
SERERE, 

$. 95. Hypoblastum superne cavitatem habet , 
in qua excipit blastum , quod vel recta , vel la- 
tere suo cum illo connectitur . Dlastum ex una 
parte gemmulam fert , ex altera radiculodem , si- 
ve radiculam adhuc intra coleorhizam latentem . 
Radiculodes nunc in eodem axe cum plumula, 
nunc axi isti lateralis. Hypoblastum cum radicu- 
lode totam radiculam efficit, imo  hypoblastum 
apicem sistit hujus radicule . Cotyledon est va- 
gina tenuis , qu& gemmulam obvolvit, et sinu 
suo fovet. 

$. 96. Germinatio incipit ab hypoblasto , mox 
transit ad blastum , Primum  patefit per turgo- 
rem radiculodis , a quo postea radix vera, vel 
uno eodemque tempore dignoscitur ex evolutione 
ium radiculodis , tum gemmule. Hypoblastum, 
cum hoc munere sit functum, moritur, et à 
plantula separatur 

$. 97. Quam a vero horum nonnulla recedant, 
unusquisque facile dignoscet ex partium defini- 
tione superius a. nobis tradita. Nam radicula 
perpetuo est, que germinans protrahitur , fit 
radix vera , perdurat cum ipsa planta ; ideo. 
radiculodes Richardi radicula germinum macro- 
podorum omnino est. Cotyledon connectitur cum 
germine in collo, scilicet loco medio inter radicu- 
lam , et gemmulam , primum przbet alimentum 
plante , mox perit ; ex quo hypoblastum Richar- 
di verus cotyledon . Denique vagina , que gem- 
mulam vestit , coleoptila omnino est, seu ma- 
vis stipula . Ergo Richardus optime rimatus est 
partes omnes germinis macropodi; at cum he 


MI 

non abludant a reliquorum seminum partibus , 
nomina , et officium eorum parum apte consti- 
tuit . 

$. 99. Alii insuper fuerunt , qui radiculam 
posse in germine deficere autumarunt, negarunt 
alii . Litis causa semen JVelumbii, Jussieo, Gar- 
tnero , Richardo , Poitovio, et Mirbelio hac de 
re decertantibus. 

$- 99. Semen JNelumbii habet germen suum in- 
tra corpus carnosum magne molis , profundeque 
bipartitum . Germen hoc recta descendit intra il- 
lud , et cum basi ejus connectitur, gemmulamque 
membrana pretenui obvolutam gerit. Jussieus 
initio , deinde Richardus membranam istam ha- 
buerunt pro cotyledone, et corpus carnosum pro 
radicula. Gertnerus sumpsit hoc idem corpus 
carnosum pro vitello suo , sed obscure de radi- 
cula loquutus est. Poitovius membranam gem- 
mule non cotyledonem esse , sed vaginam ma- 
vult, vaginis propemodum similem , quibus suc- 
cedentia folia obvelantur , carnosum corpus pro 
duobus cotyledonibus habendum censuit, radicu- 
lam autem denegavit isti semini. Mirbelius as- 
sentitur Poitovio , cumque viderit, vasa quaedam 
ad imum corpus carnosum inter se convenire , et 
simul juncta exterius sub conuli specie protube- 
rare , habuit hec ipsa pro radicula , sed radicu- 
la inerti . 

$. 100. Verum ea, quz perbelle exhibuit ipse 
Mirbelius de anatome hujus seminis, si penitius, et 
omni theorie fuco amoto , inspiciantur , rationes 
suppeditant , que eamdem structuram partium , 
ac in reliquis seminibus , etiam in JVelumbio es- 
se prorsus demonstrant . Nam germen ejus ad ma- 
cropoda pertinere, ut primus tradidit Richardus , 


298 


dubium non est; cumque axis gemmulz recta 
descendat ad basim corporis carnosi , quod coty- 
ledonem esse jam demonstravimus , ideo radiculo- 
des ex necessitate lateralis. Atqui hujusmodi 
prorsus est; is enim sub primo folio , sive sub 
prima vaginula papillis multis in germinatione 
extuberat , a quibus radicule , mox radices ve- 
re, exeunt; qua res postea ad quodvis folium 
repetita occurrit, ut in plantis aquatilibus sepe 
contingit . 

$. 10r. Sequitur ex his, vasa corporis carnosi 
invicem convenientia non radiculam , quia nec in 
cotyledone radicula inhabitat , nec radicula est, 
quod nunquam evolvitur , nec plantam firmat , 
sed vasa mammalia prorsus sistere , vaginam ve- 
ro gemmule pertinere ad coleoptilam , seu po- 
tius referre stipulam , que unicuique folio in 
hac planta solemnis . Forte radiculodes initio 
adeo parvus est , ut observatorum oculos effuge- 
rit. Versimile quoque est , gemmulam , et radi- 
culodem uno eodemque tempore explicari ex con- 
junctione vasorum cotyledonis cum utroque , 
quod plerisque germinibus macropodis videtur 
peculiare ; nec putarem , hujusce gemmule evo- 
lutionem evolutioni radiculodis praeire . 


DBulbilli . 


$. ro». Bulbilli sunt carnosa corpora , plus 
minus turgescentia , plantulam nec radicula visi- 
bili , nec cotyledone donatam foventia . Superfi- 
cie leves sunt , obvolutique epidermide ; intus in 
succoso parenchymate nutricia materies . Organis 
genitalibus propriis carent, mec directe fecun- 
dantur, etsi sepius ad phenogamas, quam ad 


85 
cryptogmas plantas pertineant ; an igitur ex 
antiquiori, et indirecta generatione effeti ? Ho- 
rum alii , cum maturuerint , decidunt a parente, 
mox prolem novam daturi , alii germinant connexi 
cum matre, a qua demum sejunguntur. 


Gongyli. 


$. 103. Gongylorum (1) nomine veniunt corpu- 
scula plantigera , minima , interdum specie pul- 
veris ignescentis , passim opaca , etiam sub vitris 
prevalidis; que cum macerationis ope , vel spon- 
te sua pellucida subinde occurrant, ideo non vi- 
dentur esse germina nuda, ut putat Erhenbergius. 
Penitior eorum structura nulli hucusque pa- 
tuit; sed terrz commissa speciem renovant. Propria 
sunt illarum plantarum , in quibus organa ge- 
nitalia aut nulla, aut siqua sunt, a consuetis for- 
mis abludunt , et oculis nostris se se subducunt. 
Anne igitur gongyli bulbillis similes? Sunt , qui 
putent . Germinantes cotyledone stricto sensu ca- 
rent; ideo plante, ad quas pertinent , acotyledo- 
nec dicte. 

$. 104. Richardus negat, germen esse in gongy- 
lo, et plantas gongyliferas sine emóryone [inembrio- 
nées] vocat . Vult preterea ipsum gongylum, 
quem sporule nomine designat , in novam plan- 
tam mutari, adeo ut quocunque puncto superficiei 


(1) Cum pluribus, diversisque nominibus organon seminale 
plantarum cryptogamarum a recentioribus indicetur , unum 
gongyli vocabulum reliquis praefero huic Raspaillii sententiz in- 
nixus : ,, O botanistes! la science a cent fois plus de mots, 
» que de choses, ne créons: plus de mots , cherchons de nou- 
» veaux faits ,,44nnal . des scienc, nat, tom. 5. p. 289. 


30 


sue is terram contingat , hic loci in radicem , 
ex opposito vero latere in gemmulam sit abiturus. 
Atqueso, qui heca Richardo visa in tanta mi- 
nimorum corpusculorum parvitate? Qui penitio- 
rem gongyli structuram , quam nullus oculus 
unquam detexit, ipse detexit? Nonne rectius ex 
cognitis ad ignota gradum faciens precursionem 
germinis admisisset, prout hac tum in bulbillo, 


tum in semine contingit? 
Germinatio seminis , bulbilli, gongyli . 


S. 105. Omnibus , que dignoscuntur , de stru- 
ctura seminis, bulbilli, et gongyli enarratis , 
ratio postulat , ut deveniamus ad ea , quz ger- 
minationis eorum modum nobis aperiunt, et pri- 
mo quidem de germinatione seminis dicendum. 

G. 106. Semine vel terre , vel opportuniori lo- 
co commisso , humor externus per poros, et 
canales epispermatis ad interiora penetrat , atque 
in transitu isto percolatur , ut aptior fiat ad 
germen veluti obdormiens excitandum . lngredi- 
tur quoque per hilum; sed verum non est, totam 
germinationem , seminibus aquam per hilum ab- 
sorbentibus , contingere. Nam , hilo arte clau- 
so, germinantia semina viderunt naturse curiosi ; 
quinimo , seminibus intra coloratum liquorem 
germinantibus , ipsi canales epispermatis humore 
ingrediente infecti reperti sunt . 

S. 107. Humor, cum ad interiora seminis deve- 
nerit, nutriciam materiem in cotyledonibus , vel 
in albumine delitescentem solvit , tuniczque se- 
minis interea emolliuntur, laxantur ; ex qui- 
bus omnibus semen turget, et dirumpitur . 


8r 


G. 108. Hec autem ruptura nunc fit tunicis discer- 
ptis, nunc radicula impetum in punctum quod- 
dam , veluti in. operculum, faciente, illudque 
pellente ; id vero constanti nature lege in quavis 
specie, familiaque . 

$. 109. A soluta nutricía materie lac seminis 
oritur, quod plantulam per vasa mammalia sub- 
iens , generatione fere iterum instituta, germen 
ad vitam excitat. Quare, seminibus cotyledone , 
vel perispermate arte orbatis, nulla amplius vita 
est. Neque cotyledonis, aut perispermatis duri- 
ties unquam impedit, quominus humor ab iis 
absorbeatur, et in nutricium lae , peracta solu- 
tione fecule , abeat. 

$. 110. Lac seminis statim in radiculam traus- 
it, quibusdam germinibus macropodis exceptis, 
in quibus uno eodemque tempore et radiculam , 
et zemmulam subit . Igitur radicula fere semper 
omnium prima prodit, et, discisso epispermate , 
producitur , et defigitur in terram , sive. nuda 
sit, sive a coleorhiza proficiscatur. Postquam ra- 
dicula in terram infixa, gemmula protruditur , 

ue alimentum suum ex radicula haurit . Àt ubi 
cotyledon lac nutricium tum radicule, tum gem- 
mule eodem tempore suppeditat , tunc utraque 
simul nascitur , Gemmula cum nuda est, cito in 
conspectum venit; cum vero tegitur coleoptila , 
id tunc demum obtingit, cum coleoptile parie- 
tes, gemmula turgescente , distenduntur , atte- 
nuantur , dilacerantur. i 

$. rrr. Germine ita evoluto, tota plantula est, 
in qua et descendentem , et ascendentem caudi- 
cem probe distinguimus . Collum , quod secun- 
dum a cotyledone vivens , cum caudicibus istis 
commiscetur, et modo hunc, modo illum ex statis 


32 


nature legibus sequitur , unde fit, ut cotyledon 
vel hypogeus, et squalens intra terram continue 
delitescat, vel epigeus e terra erumpat, et vi- 
rescat. 

$.112. Atqui dum hec in germine exterius 
contingunt, pari pacto et partes ejus interne 
patefiunt. Nam quz substantia ante germinatio- 
nem fuerat uniformis, nec videbatur organica, nunc 
partim in cellularem mutatur textum , partim in 
vascularem , fasciculique vasorum sic inter se se 
dissiti nascuntur, ut nulla hucusque distinctio 
sit inter dicotyledoneam , vel monocotyledoneam 
plantam. Statim autem conjunctio vasorum radi- 
cule cum gemmulafit, per quam succus a radice 
in terram defixa directe eo ducitur, et regia nu- 
tritionis via instituitur , ab extremis videlicet ra- 
dicibus in caulem. 

$. 113. Ex hisce omnibus putandum non est, 
totum germinationis opus humoris externi se- 
men subeuntis auxilio absolvi. Aer enim, calor, 
lux , electricitas humori huic opem  potissimam 
ferunt. Attamen liquor iste primo , et praecipuo 
fungitur officio , et certam in unoquoque semine 
proportionem tenet cum reliquis excitantibus cau- 
sis , et precipue cum aere, qui tunc tantum 
germen afficit , cum in hocce liquore solutus. 
Quare aqua, cum semen ingreditur majori, quam 
par est, quantitate, nocumento illi est , trahit- 

ue ad corruptionem , et destructionem . 

G. 114. Animadvertere quoque juvat, germina- 
tionem non semper haberi , cum semen ex absor- 
pto humore turget. Turgent enim semina omnia 
vel antiquissima intra aquam , in quibus nulla 
vis vite amplius est , turgent in ipsa aqua bul- 
liente, turgent in oleo, in aceto, in solutione salis, 


33 


nec tamen germinant , cum totum id a minima- 
rum particularum affnitate, quod cujuscunque 
materiei est, nec a vita , dependeat ; 

$. 115. Et quam proportionem liquor , eandem 
quoque habet calor , qui semen ad vitam exci- 
tat. Etenim vis ejus intra quosdam limites in 
germinatione continetur , adeo ut certa celi tem- 
peries perpetuo sit pro uniuscujusque seminis 
evolutione . Cujus rei fidem faciunt ipsa semina 
sponte quoquo tempore terre commissa, quz tan- 
tum statis, diversisque anni temporibus pro diver- 
sa cali temperie germinant. Atqui g germinatio hzc 
nunquam datur infra octavum a VEHI: conge- 
latione gradum , licet semina hoc frigore non cor- 
rumpantur 20nee germinandi potestatem amittant. 
Contra , calore nimium aucto, primo deficit ne- 
cessarius vegetationi humor , Heide seminis com- 
pago iO ABA jactura dissolvitur .. Fatendum 
tamen est, germinationem intra quosdam aucti 
caloris TN ocyus contingere , ità ut Adanso- 
nius in Africa occidua ad Senegaliam observave- 
rit , eadem tritici semina citius, quam apud nos 
germinare , c€ompertumque sit , plantas omnes 
citius in ltalia nostra , quam in borealibus pla- 
gis e terra prodire. 

$. 116. Aeris influxum in germinans semen 
Grewius prenuntiaverat ex  fermentationum | do- 
eirima , que tunc ad omnia naturse phenomena 
explicanda valebat, potius quam ex observatione, 
et experimento . Demonstrarunt vero Rayus, 
Digbyus , Hombergius, Boyelus , Musschembroe- 
kius, et Doerhaavius , seminibus intra Boyleanum 
vacuum nunquam germinantibus . 

$. 117. Hac de re intelligimus, cur semina solo 
tenaci, altiorive commissa difficilius , vel omnino 


3 


94 


non germinent ; cur, antiquis monumentis exca- 
vatis, si rei fides habenda ; plante sponte prodie- 
rint non antea vise , quas gigni a seminibus ibi- 
dem a longinquo tempore delitescentibus, et ab 
aeris attactu prohibitis creditum est; cur, pluvia 
satis superveniente, tellus in crustam obdurescens 
germinationem impediat; cur terre comminuan- 
tur, fodiantur ; cur quadam semina parcius , qu&- 
dam altius humo in satione contegantur . 

$. 118. Nec obstat , quod semina aquatilium 
plantarum , sepe etiam pisi , aut lentis, intra 
aquam germinare visa sint , cum aqua nunquam 
aere destituatur . Quare "Theodorus Saussurius 
experimento probavit , semina intra aquam , qua 
jam bulliverit, tunc tantum germinare, cum 
aque pondus ducentis, aut tercentis vicibus se- 
minis pondus superet , quia in hac una aque 
quantitate latet aer , qui ad vegetationem  exci- 
tandam sufficiat. 

S. 119. Sunt quoque, qui affirment, semen pisi 
prius aqua emollitum , cum deinde intra oleum 
fuisset demersum , germinasse. At idem  Saussu- 
rius , periculo pluries renovato , rem assequutus 
minime est. Quz forte germinatio hic visa est, 
fuit tantum absorptio aque, et turgor seminis ex 
affinitate minimarum partium. Si autem .germi- 
natio vera, hec incepta intra aquam, et ab aere, 
qui in aqua, vel in oleo latebat, adjuta . 

$. 120. Compertum est, aerem ambientis at- 
mosphere constare ex una, et viginti aeris Ooxy- 
genii , et ex septuaginta novem aeris azoti , sive 
septonii , partibus , queis passim commixta repe- 
ritur una ex quingentis , aut octingentis partibus 
aeris acidi carbonici. Áere oxygenio ex seminis 
atmosphzra ablato, nulla germinatio fuit in faba 


35 


observationibus Scheelii. Achardus vero, Carra- 
dorius , Goughius , Cruickshanchius , ét "Theo- 
dorus Saussurius nulla semina absque aere Oxy- 
genio germinare demonstrarunt . 

$. 121. Quo purior aer oxygenius semini supra 
incumbit, eo citius germinatio excitatur , sed eo 
citius quoque plantula interit. Ideo atmosphzricus 
aer mistura sua plantule nascenti aptior. Quae 
vero semina intra aquam germinant, id faciunt 
ope aeris oxygenii , qui vel purus, vel sub for- 
ma aeris atmospherici reperitur in aqua, quique 
ad id muneris aptissimus, cum octavam volumi- 
nis aque partem purus zquiparat. 

$. 122. Rollus opinatus est , aerem oxygenium 
partim a semine germinante absorberi , partim 
cum carbonio seminis conjungi , et in aerem 
acidum carbonicum mutari . At Saussurius de- 
monstravit , totum aerem oxygenium , qui in 
atmosphera germinantis seminis evanescit, in ae- 
rem acidum carbonicum abire, cum novissimi 
hujusaeris volumen voluminiaeris oxygenii eva- 
nescentis omnino respondeat . Re quidem vera se- 
mina germinantia intra centum pollices cubicos 
aeris atmospherici , qui unum et viginti pollices 
cubicos aeris oxygenii , et septuaginta novem 
aeris azoti possident , quatuordecim pollices cu- 
bicos aeris acidi carbonici suppeditarunt , rema- 
nentibus in ambiente aere septem  pollicibus cu- 
bicis aeris oxygenii . Preterea idem Saussurius 
observavit, quantitatem aeris acidi carbonici au- 
geri, ubi aere oxygenio , loco aeris atmosphae- 
rici, pro germinatione seminum obtinenda usus 
fuerit . 

$. 123. Diversa aeris oxygenii dosis requiritur 
pro germinantium seminum diversitate. Initium 


36 
autem germinationis cum nos lateat , nos quoque 
latet absoluta hujus aeris quantitas ad id conse- 
quendum apta; quare Saussurius rem tantum 
proxime in quibusdam seminibus determinavit . 

$. 124. Carbonio a seminibus per germinatio- 
nem partim amisso , quod superest , eandem pro- 
portionem cum oxygeno, et hydrogeno fecula ve- 
getabilis amplius non habet ; ex quo fecula hzc in 
saccharinam substantiam aqua solubilem conver- 
titur, veluti amylum, quod acido sulphuris tran- 
sit in saccharum . Ita contingit, ut fecula in co- 
tyledone, vel albumine delitescens plantulam sub- 
eat , ac nutriat . 

$. 125. Colligitur ex his, semina tenebris ege- 
re , ut germinent . Etenim lux , que primam , 
et potissimam affinitatem habet cum oxygeno, 
illud arcte sibi devinctum retinens impediret , 
quominus deduceret carbonium a semine; ex quo 
lac vegetabile nunquam fieret. Rem primus in- 
vestigavit Ingenhouzius , demonstravit Sennebie- 
rius , qui semina quarundam plantarum intra 
humentes spongias abdidit, aliaque soli sub vi- 
treo vase , alia tenebris operculi ope uno eodem- 
que loco exposuit. Atqui novissima tantum citius , 
.et facilius germinarunt. Et perperam quidem 
Bertholonus id copiosiori humori tribuit, cui se- 
mina in tenebris degentia ex imminuta solaris ra- 
dii vi erant obnoxia . Nam in hoc Sennebierii 
periculo idem perpetuo fuit caloris gradus pro 
cunctis seminibus , idem humor ex vitris, aut 
operculis superimpositis . 

$. 126. At physiologi, dum de necessitate oxy- 
geni, et hydrogeni in fecula augendi conve- 
niunt, ut hec in lac vegetabile convertatur, dis- 
putant de modo. Siqui enim id tribuendum 


37 


putarunt subductioni carbonii , quam Supra in- 
nuimus , alii in aliam prorsus sententiam abie- 
runt, Sennebierius , periculo instituto , obser- 
vavit, tantam aeris acidi carbonici , vel hydro- 
genii vim a seminibus in aqua distillata, aut bul- 
lita , vel in aere septonio, aut hydrogenio deten- 
tis exhalari , quantam ex iis nunquam obtinere 
potuerat longo antlie pneumatice usu. Ex quo 
arguit , aerem illum , cum in semine non sit , ex 
dissolutione aquas , intra quam semina degebant , 
proficisci . 

$. 127. Praeterea Vauquelinius demonstraverat 
ope chymice analysis , saccharinam substantiam , 
qua in germinatione oritur , sexaginta quatuor 
ex centum partibus oxygeni , viginti octo ex cen- 
tum carbonii , et octo ex centum hydrogeni par- 
libus constare ; cum vero indubium sit, vegetan- 
tia semina magnam suppeditare carbonii copiam , 
quie in semine pisi unam ex quinque ponderis 
ejus partibus zequiparat, Sennebierius , facta com- 
paratione horum omnium cuin iis, quas in supe- 
riori periculo contigerant , statuit , carbonium 
suppeditari a germinante semine, magnamque oxy- 
geni vim , que cum carbonio seminis in. aerem 
acidum carbonium transmutatur , vel cum  semi- 
nis hydrogeno feculam in saccharinam  substan- 
tiam convertit, pendere a dissolutione aque, que 
semen germinans subierit . 

$. 128. Imo cum crediderit, semina in oleo 
demersa tunc tantum germinare, ubi prius aqua 
imbuerentur , id ex dissolutione aque fieri ma- 
gis magisque contendit. Siquis vero objecerit, 
gummi , vel olea, quae in semine germinante 
sunt, dissolutione sua prebere oxygenum, et hy- 
drogenum ad id operis necessarium : Sennebierius 


39 


respondit , absurdum fore , substantias istas illo 
ipso tempore dissolvi, quo semina iisdem magis 
egent. Quare sententia ejus quid simile contin- 
git in germinante semine , quod accidit in feno 
non probe siccato, et dense acervato, in quo aqua 
ope fermentationis in elementa sua secedit , cujus 
ab oxygeno saccharina substantia formatur, dum 
ingens evolvitur aeris acidi carbonici vis, et tota 
feni moles ex hac eadem dissolutione incendio 
conflagrat . 

$. 129. At Saussurius contra haec Sennebierii 
argumenta novis periculis insurrexit . Curavit 
enim , ut semina quaedam ante germinationem 
probe siecarentur , et ponderarentur , deinde in 
aere clauso aqua purissima germinarent . Post ger- 
minationem haec semina iterum siccata , et lan- 
ce pensata sunt, et carbonio cum 1is computato, 
quod vel in germinatione , vel in siccatione ami- 
serant, tamen minori , quam antea, pondere fue- 
runt inventa. Quid igitur amiserunt ? Hydro- 
genum , et oxygenum , quatenus elementa semi- 
nis constituunt . 

$. 13o. Cumque idem Saussurius observasset, 
semina , germinatione ad duplum, vel triplum 
tempus protracta , duplam, vel triplam carbonii 
dosim tantum amittere , nec aerem hydrogenium 
ex iis unquam evolare , protracta vero ad du- 
plum, vel triplum tempus siccatione , seminis 
pondus longe majori proportione imminui , con- 
cludit, oxygeni, et hydrogeni , quatenus elemen- 
ta sunt, jacturam hoc siccationis tempore pror- 
sus fieri . 

G. 131. Quod cum contingat , carbonii ratio in 
demortuo post germinationem semine necessario 
augenda . Re quidem vera Saussurius majorem 


39 


carbonii dosim combustione obtinuit a pisi semi- 
nibus, que post germinationem siccata fuerant, 
quam ab iis, que nunquam germinaverant , 

$. 132. Sequitur ex hisce observationibus: i*. 
nullam dari aque dissolutionem in germinatione 
seminis , cum nullus aer hydrogenius, vel oxy- 
genius liber avolet ab illo , totum autem | aerem 
oxygenium atmosphere , qui a semine afficitur , 
cum carbonio seminis conjungi , et in aerem aci- 
dum carbonicum abire: 2". semina , cum  copio- 
sius, quam par est , aerem acidum carbonicum, 
aut septonium , aut hydrogenium emittunt , tunc 
esse demortua , et dissolutioni partium obnoxia ; 
que dissolutio nunc tantum levis, et incipiens 
est , prout in siccatione germinati seminis con- 
tingit , nunc major , longiusque progressa , tunc- 
que ex fermentatione , et putrefactione, pro- 
ut de feno. evenire vidimus, dignoscenda . At 
quaecunque ea sit, plurima exhalatorum pars a 
dissoluta seminis substantia proficiscitur. 

$. 133. Igitur nulla vera germinatio fuit in 
Sennebierii periculis , nec esse poterat absque a- 
tmospharico aere, et quz consectaria a dissolutio- 
ne aque idem deduxit, hec ab aqua vegetationi 
necessaria nullimode enata sunt, nec fermentantis 
feni exemplum quidquam facit ad germinationis 
opus explicandum. 

&. 134. Superest nunc , ut de electricitatis in 
germinationem vi verba faciamus. Sunt, qui pu- 
ient, electricitatem ita agere, ut semina ad ger- 
minationem citius evocet , sunt, qui contra senti- 
ant. Atqui utraque opinio vera. Etenim electri- 
ca materies in omnia nature corpora influit , et 
operatur , que cum in organicis corporibus nimia 
sit, ea destruit , cum modica, actiones eorum 


ÁO 


quam certissime auget ; ideo germinationi maxi- 
me favet. Quoties vidi, semina plantarum e cali- 
dioribus terre plagis proficiscentia , astivis pro- 
cellarum pluviis , qu& plurima semper electrici- 
tate pollent , irrorata sponte nasci,, cum antea 
irrigationibus quotidianis , et vehementiori solis 
radio intra vitra restitissent ! 

G. 135. Que res externe semina in germinatio- 
nem impellunt, ezdem et bulbillos , et gongy- 
los. At bulbilli id peculiare habent, quod, cum 
plurimo  prestent succoso parenchymate , ger- 
men obducente , germinatio eorum etiam sine 
humore externo incipiat , superveniente tantum 
moderato quodam externi caloris gradu. Preterea 
vis bulbillorum germinans initio magis in ascen- 
dente gemmula , quam in descendente radice ab- 
sumitur . 

$. 136. Contra gongyli, ut germinent, exter- 
no hümore copiose afficiantur, necessum est . Hinc 
id evenit vel intra aquam , vel squalentibus , et 
prohibitis a. sole locis, vel ad nivem deliquescen- 
tem , vel post copiosam pluviam. Est quoque, 
ut quorundam generum, stirpiumque gongyli 
frigoris summopere patientes sint. Hinc hujusmo- 
di plante gongylifere ultimus vegetationis ter- 
minus tum in polaribus , tum in editioribus gla- 
ciei plagis. Quibus de causis videre mihi videor, 
congylos omnino mon essse bulbillis similes , ut 
recentiorum plerique autumant. 

G. 137. Licet vero enumerate res externe et 
semina , et bulbiilos , et gongylos ad vitam ex- 
citent: tota tamen horum  vivificandorum pote- 
stas in externis rebus non est. Etenim vis quedam 
in organicis corporibus latet, que eadem apta 
reddit ad  stimulorum externorum actionem 


Át 


excipiendam , atque obsecundandam , ut vita sit . 
Vim istam unicuique corpori ad vitam venturo , 
ideo et unicuique plante , Summus rerum Opi- 
fex largitus est. Incitabilitatem recentiores ab ef- 
fectu nuncuparunt, ut rem quoquo modo indi- 
carent , cujus naturam non cognoscerent, nec 
forte cognituri unquam sint. 


Carvur III. 


Dx rLANTIS DICOTYLEDONEIS. 
Dioisio plantarum a cotyledonibus . 


S. 138. T ique: ex premissis, plantas omnes vel 
dicotyledoneas , vel monocotyledoneas, vel acotyle- 
doneas esse , que res jam innotuerat Casalpino. 
Nec levioris momenti hec distinctio est, cum 
stirpes, que ad unamquamque ex hisce tribubus 
pertinent , structuram omnino propriam, et singu- 
larem possideant, ita ut nature studiosi systema- 
ta, et methodos ad gentes, familias , et species 
dirimendas peculiari huic compagini superstru- 
xerint . Nos autem , ut ab iis , que majori pol- 
lent artificio, exordiamur, de plantis dicotyledo- 
neis primo sermonem habebimus. 


Que peculiaria semini, et incipienti plante 
dicotyledonec 


$. 139. Semini harum plantarum quedam pe- 
culiaria. Germinis partes externe antequam ger- 
minent , magis quam alibi conspiciendz. Radicula 


42 


passim ad hilum vergit, extuberans forma co- 
nica . Collum teres probe distinguit descenden- 
tem ab ascendente caudice . Plumula sepius 
nuda, gemmula , et cauliculo instructa . Cotyle- 
dox. in collo germinis, ex adversa, ubi duo, vel 
circum circa , dbi plures, infixi, gemmulam oc- 
cultantes , sessiles , vel petiolo suffulti , alii diu- 
tius perdurantes , alii cito decidui , raro inequa- 
les. 

S. r4o. At hec omnia non adeo firma , et pe- 
rennia sunt , ut a tramite suo nunquam ablu- 
dant. Omnium singularissima ratio est , qua co- 
tyledones Tropeoli, antea disjuncti , in germina- 
tione invicem coherent , Geoffroso De St. Hilaire 
observante , et unum cotyledonem efficiunt . Item 
cotyledon indivisus, ideo solitarius, in Lecythi , 
Bertholletia , Pinguicula , Utricularia ,  Cyclami- 
no ex Sdn dyeret bis Richardi . Qui lusus , 
si cum illis, qui a multorum cotyledonum nume- 
ro pendent, conjungantur, facile evincemur, dico- 
tyledoneas plantas magis ex penitiori earum stru- 
ctura , quam e cotyledonum numero S, dignoscen- 
das . Adeo infirma est omnis methodus hisce su- 
perstructa , quam methodum mature injuria dici- 
mus . 

S. 141. Jam vero in dicotyledoneis plantis, dum, 
vasis primum , intusque pullulantibus, nullam 
habemus notam , qua illas a monocotyledoneis 
distinguamus , paulo post alia vasa inter priora 
evolvuntur, que cum integrum perficiant orbem, 
certos nos PETI de harum plantarum natura . 
Atque hac prima , penitioraque vasa ope vitri tra- 
chealia esse comperimus ; adeo ut eadem ab 
interioribus gigni indubium sit. Evolutione au- 
tem omni adimpleta, duo nobis se se conspicienda 


43 


prebent in hisce plantis, cortex , et lignum; 
quae res cum pariter descendenti , et" ascendenti 
caudici sint peculiares, et eamdem structuram , 
paucis exceptis , possideant: ideo primum de il- 
lis dicemus . 

Cortex . 


$. 142. Tria in cortice animadverterunt anato- 
mici, epidermidem , qu: exterior, cellularem sub- 
stantiam sub epidermide , denique ordines vaso- 
rum. 

S. 143. De structura epidermidis satis super- 
que jam egimus. Vix monendum superest, plu- 
res dicotyledoneas plantas, cum in longum per- 
durent evum, tot tantisque vicissitudinibus esse 
obnoxias , ut earum epidermis in demortuum fur- 
furem , membranasque sepe sepius abeat, et se- 
cedat . 

S. 144. Stratum substantie cellularis epidermidi 
suppositum , quod zuoolucrum cellulare , aut corti- 
cale nuncupatum , succo vegetabili plus minus 
turget, et materies vegetabilis in illo subsidet , 
que ut plurimum viridis , interdum vero cinue- 
rea , rubens, aut lutescens. Ab haec color plan- 
t»; adeo ut stratum istud Malpighiano reticulo 
quid simile referat. Crassities ejus varia , insignis 
in Subere. Continuatur ab externis ad penitiora 
plante . Dum adhuc junior , bulliendo in pultem 
mollescit , que friabilis, cum frigefiat. Succo nu- 
iricio ascendente , facilius ab epidermide separa- 
tur . Solida corpora , tesserarum forma , que Mal- 
pighius in hoc strato vidit, fortuita sunt ab effu- 
sione succi; que cum ab aqua solvi nequeant, i- 
deo involucrum corticale, quod aqua solvitur, 
et maceratur , nullimode ab illis proficiscitur. 


44 


S. 145. Sub cellulari corticis strato ordines va- 
sorum lymphaticorum forma retis, et vasa pro- 
pria, in diversis plantis diverse sita , quibus omni- 
bus interjectus cellularis textus, qui ab exter- 
nis ad penitiora corticis pertingit per retium lu- 
mina. Quodvis rete fit ex fibris, que inceptum 
iter relinquentes ad alias fibras accedunt, et vel 
hic desinunt ,'vel iterum deflectuntur , ut ad prio- 
rem semitam redeant, aut cum aliis fibris con- 
socientur. Reticulatum opus, quod hinc oritur , 
plurimum variat, subinde elegantissimum . Mace- 
ratio, cellulari textu destructo, retia hzc pate- 
facit; idemque obtinetur, cellulari substantia 
scalpri ope, postquam bulliverit, sejuncta . 

S. 146. Intertexta retis stamina , que nudis ocu- 
lis simplicia videntur, vitro augente e fasciculo 
tenuiorum vasorum formata deteguntur. At quo- 
usque unius ejusdemque fibre divisio pertingat , 
nullus hucusque determinavit , ne Hamelius qui- 
dem, qui periculum ad rem aperiendam instituit . 

S. 147. Quodvis rete alii reti superimponitur, 
prout tunicarum cepe est; at qua retia penitio- 
ra sunt, minoribus areis sensim, sensimque in- 
structa , ita tamen ut aliquid cellularis substantie 
per hasce areas semper transeat ad radios cellula- 
res, quos indicavimus , formandos. 

$. 148. Siquis vero postulet , an aree suppo- 
sitorum retium sibi invicem respondeant , id qui- 
dem fieri in cortice Tie europee demonstravit 
Hamelius; num quid simile, tantoque ordine e- 
veniat in reliquis corticibus , vix credimus. 

$. 149. Numerus retium ex Hamelii observa- 
tionibus quotannis augetur in cortice perennantis 
trunci, neque tamen numerus annorum corticis 
ab hisce retibus hucusque licuit divinare. 


45 


G. 15o. Retia hzc cum macerationis ope sejun- 
gi queant , prout sejunguntur paginae libri , fa- 
ctum est, ut Grewius cuncta corticis retia simul 
sumpta libri nomine nuncupaverit , Malpighio ad- 
versante , cui /iber est novum ligni stratum quot- 
annis a penitiori cortice genitum , et antiquiori 
ligno superadditum , ut mox videbimus. 

$.. 15r. Vasa propria , cum vulnerata liquorem 
in eadem , quam initio tenent, directione fun- 
dant, ideo recta incedere evidens est. 

S. 152. Trachez deficiunt in cortice ; nec tra- 
chearum germina ibi cum Malpighio quaerenda 
ad formandum alburnum , cum etiam in albur- 
no traches deficiant. 


Lignum . 


$. 153. Lignum robur plante . In caudice pe- 
rennante constat ex alburno, ex stratis circa 
idem centrum positis vasorum lymphaticorum , 
ex canali , qui medullam continet, ex medulla 
centrali , et ex radiis medullaribus a centro ad 
peripheriam pertingentibus. In caudice annotino 
alburnum , et stratum. vasorum lymphaticorum 
unum et idem corpus constituunt, quod subinde 
prorsus continuatur, et confunditur cum strato 
vasorum lymphaticorum corticis . 

$. 154. Alburnum , substantia media inter cor- 
ticem , et lignum antiquius , externam sistit ligni 
compaginem , crassitie diversam in diversis spe- 
ciebus . Simile structura est stratis suppositis va- 
sorum lymphaticorum , sed illis mollius , coloris- 
que dilutioris, aut distincti , ut in Ébeno contin- 
git; quae diversitas omnis ex eo pendet, quod al- 
burnum ad perfectionem suam adhuc properat, 


46 


strata supposita jam perfecta sint, et in destru- 
ctionem vergant. Veteres ex mollitie habuerunt 
pro adipe vegetabili . 

G. 155. Strata vasorum lymphaticorum , albur- 
no supposita fiunt ex pluribus ductuum retibus, 
numero, et forma variis. Rete, quo in ligno pe- 
nitius, eo tenuius , et rigidius ex pressione est. 

$. 156. Inter hos lympha ductus vasa propria 
excurrere, iis , que degunt in cortice , tenuiora, 
docuerunt Grewius , et Malpighius. Attamen al- 
ternus vasorum lymphaticorum, et receptacu- 
lorum resiniferorum ordo, quem Hamelius ob- 
servavit in Pinu, longe abest a communi ligni 
structura. 


Canalis medullaris . Medulla . 


G. 157. Canalis medullaris sub stratis ligneis 
delitescit , et ligneum corpus adauget. Fit ex 
vasis trachealibus superimpositis , numero variis; 
qua de re nunc crassior , nunc tenuior. In ex- 
teriori ejus parte conspiciendi se se prebent tu- 
bi poris pertusi, sive tota longitudine sua equa- 
les, sive strangulationibus constricti ; his succe- 
dunt false traches , sub quibus simplex, vel 
duplex trachearum ordo medullam centralem am- 
bit. Ordo iste corone nomine ab Hillio , circu- 
lique vitalis ab Ibbetsonia insignitus . Sunt eti- 
am , qui dixerint vaginam medullarem . 

G. 158. Formam canalis medullaris a situ fo- 
liorum pendere autumavit Pallisotius De Beau- 
vois, scilicet oblongam evadere a foliis oppositis, 
ut in Frazxino, triquetram a foliis ternis, ut in 
Nerio, pentagonam a foliis quinis in spiram 


4T 


dispositis, ut in Quercu . At res neque hic , ne- 
que de reliquis canalis medullaris modis proba- 
UBL .r 

$. 159. Medulla centralis tota fit parenchyma- 
te, cujus cellule grandiores , quam alibi, preci- 
pue que in ipso centro sunt. Hac , dum junior, 
succo turget, et viret, in senio arescit , et albet, 
subinde lacunosa fit, vel carie absumitur . Quan- 
titas medulle , et amplitudo cellularum ejus res 
variabiles a planta ad plantam . Forte in quibus 
stirpibus cellule reliqui parenchymatis sunt gran- 
diores, in iisdem medulla parcior . 


Radii medullares . Cur. cellule medullce 
ainpliores ; 


$. 160. Radii substantie cellularis a medulla 
profecti per interstitia vasorum usque ad exte- 
riorem plante partem deveniunt ; cumque alii 
consimiles radii involucri corticalis eodein pro- 
pemodum pacto primis obviam fant, ita super- 
ficies plante cum medulla communicat . Hi sunt 
radii medullares, de quibus meminimus , quos 
Grewius insertimenta olim vocaverat. 

. 161. Involuceri corticalis , et medullae per ra- 
dios cellulares conjunctio in teneriori planta vi- 
sibilior ; tunc enim cellule ex minori vasorum 
"pressione grandiores. Nunquam hec deest; nun- 
quam cellule radiorum adeo comprimuntur, ut 
nulla inter medullam , et corticem semita pa- 
ipat' Ita bti; udin quacunque vel compa- 
ctiori arbore , si cortex ejus vi avellatur , dum 
succus ascendit in planta , remanentia frustula 
humore , quem a radiis ligni hauriunt, scatere 
pergant. lusuper Hamelius cum in junioribus 


48 


Ulmi ramis , qui jam bullivissent , strata vasorum 
mallei ictibus divelleret, medullares radios ad 
exteriora continuari detexit , et qua parte gem- 
ma pullulaverat e ramo , crassiorem medulle ra- 
dium eo vidit pertingere . 

$. 162. Radii medullares, quo numerosiores , 
vel grandiores , eo magis molem medulle immi- 
nuunt, cumque cellulas parenchymatis medullaris 
abducant, et distrahant, ideo amplitudini harum 
cellularum augende conducunt. Que phenomena 
olim diverso pacto explicuit Linckius. Contendit 
enim, diminutionem medulle pendere a novis 
tracheis, que continuo pullulant intra medullarem 
tubum , amplitudinem vero cellularum medullae 
ab nisu proficisci, quo trachez in exteriora agunt, 
et impellunt. At hec novarum trachearum gene- 
sis cum minime, aut per accidens tantum detur, 
cum ratio nulla sit , cur vasa trachealia magis 
contra resistentiam majorem ligni, quam contra 
minorem , et fere nullam medulle nitantur , cur 
idem vas plus vim suam in hanc , quam in illam 
partem exerceat: quare nos, relicta Linckii 
hypothesi, priorem sequemur sententiam ad hoc 
phanomenon explicandum. 


Origo alburni . 


G. 163. Dicotyledonearum plantarum compagi- 
ne detecta , quesitum est, unde , et quomodo ori- 
retur alburnum. Plures hac de re sententie. Mal- 
pighius novi ligni germina in cortice latere pu- 
tat, que cum stato tempore , et circumstantiis se 
se evolvant, demum antiquiori ligno superaddun- 
tur; remque hoc argumento probare satagit. Na- 
tura nihil per saltum agit, et cuncta e longinquo 


40 


disponit . Animalium, ossa initio mollia sensim 
sensimque induruerunt, Plantula e semine ger- 
minans tenella est, mox in rigidiorem ligneam com- 
pagem transitura ; ita ut qua in organicis cor- 
poribus molliora sunt, juniori polleant state. Hinc 
lignum nunquam transit in alburnum , sed albur- 
num in lignum ; cumque cortex tenerior sit ligno, 
hicce alburnum suppeditat . 

$. 164. Sunt , qui objiciant, dari cortices li- 
gno robustiores, durioresve , prout corticis 7'/ie 
est, quo funes fiunt, et corticis Betule, quo et 
domus conteguntur, et cymbz extruuntur . At id 
minime fit ex partium rigiditate, de qua nunc ser- 
mo est, sed ex chymica molecularum afhnitate , 
qua hz strictius se se retinent , et ab aqua , vel 
humiditate abhorrent. 

$. 165. Quodque olim argumentum erat con- 
tra Malpighium, tracheas non dari in cortice , 
quas ille posuerat in ligno, nunc contra ad sen- 
tentiam Malpighii tutandam facit; scilicet com- 
pertum est, tracheas deesse in ordinibus vasorum 
lymphaticorum ligni , prout desunt in ordinibus 
vasorum lymphaticorum corticis, easque ab inte- 
rioribus pullulare , et circa medullam perpetuo 
consistere . 

$. 166. Grewius aliam sententiam sequutus est, 
docuitque, corticem in partes duas quotannis se- 
cedere , quarum exterior abit in cutim , et fit 
cutis ipsa , interior vero additur ligno, parsque 
ejus cellulosa additamentum fert radiis cellulari- 
bus, qui in ligno sunt, et vasa vasis. 

$. 167. Hanc Grewii sententiam periculis suis 
demonstrare studuit Hamelius. Nam zonam corti- 
cis transversa trajecit argenteis filis , cumque 
asseveret, se penitiora hzc fila demum intra 


4 


50 


ligni substantiam reperisse , non dubitavit , quin 
cortex ipse in lignum transierit. 

$. 168. Atqui Pollinius, iisdem periculis pluries, 
et diligentius repetitis , rem fieri omnino ne- 
gat, erroremque ab Hamelii experimentis parum 
accurate institutis ortum fuisse demonstrat . Sz- 

e enim fila argentea corticem late dilacerant , 
pullulansque liber intra hujuscemodi vulnera 
viam sibi sternit, efficitque,, ut fila argentea al- 
burno obducantur, quo in casu cortex in lignum 
transiisse visus est Hamelio. Id vero nunquam 
contigit , queties Pollinius curavit, ne lacera- 
tiones fierent , vel factas lamellis plumbeis tuta- 
tus est , que pullulantem alburnum a vulneribus 
prohiberent. 

$. 169. Halesius novum lignum e veteri ligno 
contra Malpighium, et Grewium oriri asseruit. At. 
Hamelii pericula id falsitatis arguunt , nullo e po- 
steriorum caterva dissentiente . Etenim Hameli- 
us corticem quarumdam arborum recenter a 
planta avulsum nunc ligno alius , diverseque ar- 
boris applicuit, nunc lamella metallica, vel char- 
ta a ligno separavit, viditque , cicatrice duota:$ 
alburnum semper ex applicito cortice, nunquam 
ex ligno generari, quam quidem rem Ludotius 
De Troy, repetitis periculis, omnino confirmavit. 

€. 170. Nec obstat, eumdem Hamelium ce- 
raso juniori omnem corticem avulsisse , et tamen 
alium , novumque corticem , qui quidem structu- 
rz; minus perfecte erat, ortum fuisse, veluti si 
e lizno proficisceretur . Nam alio diligentiori ex- 
perimento , in quo ramum arboris cortice denu- 
datum intra vitreum vas clausit, observavit, 
novum corticem e frustulis superstitis corticis , 
non e ligno pullulasse , nec totum vulnus 


51 


texisse, quod certe texisset, si ortus esset a ligno. 

$. 171. Quinimo ex hoc intelligitur , cur. ar- 
boris lignum , ubi aliqua sui parte vulneratur, 
plus minusve alte arescat , et moriatur , cortex- 
que superveniens ex vulneris margine undique 
germinet, et ad centrum ejus paulatim extenda- 
tur , donec cicatrix sero demum ducatur . 

$. 172. Fuerunt quoque qui dixerint, albur- 
num fieri ex glutine quodam ( cambium vocant ) 
quod eque manat ex cortice, et ex antiquiori 
ligno, et in lignum demum solidescit. lgitux 
quo. tempore gluten hoc secernitur , cortex sece- 
dit a ligno, ut cambium inter utrumque subside- 
at. At experimenta Hamelii , que superius ( S. 
169. ) attulimus , cum lignum omnimode exclu- 
dant ex alburni genesi , falsum quoque esse de- 
monstrant, cambium. a ligno fluere. Praeterea nul- 
lus hucusque. vidit in ozganicis corporibus istum 
liquoris in solidam substantiam transitum veluti 
per cristallizationem , nec vesa datur corticis a 
ligno separatio , ascendente succo, ut cambiunz 
exsudans ibi subsideat . Continuitas partium sem- 
per eadem, at facilior teneriorum a durioribus 
sejunctio ex copia humoris undique affluentis . 

$. 173. Denique Aubertus Du Petit Thouars cura 
viderit , a pullulantibus gemmis .Dracenc Dra- 
conis, que monocotyledonea est, fibras per fal- 
sum corticem descendentes agi, suspicatus est , id 
quoque fieri posse in plantis dicotyledoneis , ita 
ut earum gemmze, fibris inter corticem, et lignum 
quotannis demissis , lignum undique amplectan- 
tur , et alburnum excitent. Sed cum inordinatus 
gemmarum situs ligneos ordines regulares neque- 
at gignere, quorum hic opus est , nec fibre gem- 
marum lateralium in dicotyledoneis plantis recta. 


52. 


per caulem incedant, ideo et hzc hypothesis omni 
fundamento destituitur. 

$. 174. Quibus omnibus probe perpensis , una 
Malpighii sententia de alburni genesi verissima 
est, scilicet alburnum a cortice, in quo ejus ger- 
mina latent, generari . Quare plante dicotyledo- 
nee augmentum ab externis sumunt , et exo- 
gene jure merito a Decandolleo dicte. At quo 
pacto id fiat, res valde obscura ; et magis hypo- 
thesi , quam rei nititur Mirbelii explicatio , qua , 
gcerminibus novi ligni in cortice positis , hec ab 
affluente cambio in fila tenuissima , vel in globu- 
los statuit evolvi , unde vasa , et cellularis sub- 
stantia alburni . 


Ordines vasorum eccentri. 


$. 175. Ordines vasorum ligni , quos hucusque 
descripsimus, regulariter circa medullam perpetuo 
non obversantur in hisce plantis. Sunt, qui putent 
hos fieri potissimum eccentros in ea trunci parte, 
qui ad septentrionem vergit , alii contra in la- 
tere, quod spectat ad meridiem . Utraque senten- 
iia eodem fulcitur argumento , scilicet nutricium 
succum hinc ex minori evaporatione , sole defici- 
ente , inde ex majori stimulo , sole feriente , au- 
geri , et evolutionem partium longius protensam 
excitare. Sed opinio sua utrosque fefellit. 

$. 176. Ligneos ordines in quacumque arboris 
parte fieri eccentros indubium est ; cujus rei cau- 
sa succus nutricius affluentior quidem est vel ex 
robustiori radice , que majorem alimenti copiam 
suppeditat, vel ex vegetiori ramo , qui alimoni- 
am fere omnem ad se trahit ; cumque istiusmo- 
di radices, vel rami quaqua versus oriri possint in 


59 


arbore: ideo et circuli lignei quaqua versus ec- 
centri. 


Alburnum | coagulatum . 


S. 177. Alburnum, quod coagulatum dicunt, tunc 
occurrit in arbore , cum vel in toto , vel in par- 
te immutatum remanet, nec in perfectum lignum 
transit; qui res ex superveniente frigore efhci 
compertum est , mortem alburno inferente . 

S. 178. Phzenomenon hoc ad pathologiam plan- 
tarum referendum ; atque iste morbus , Hamelio 
observante , in iis arboribus frequentius evenit , 
que calidiori loco consite , eo quod alterne pra- 
cocioris caloris cum frigore insequente vices hic 
sepius contingant, et incipiens alburnum ad in- 
teritum ducant . Item quz plante graciliores sunt, 
cum harum vicium minus patientes fiant , albur- 
no demortuo magis obnoxie. Quare arbores in 
plagis diutius frigidioribus firmiore, et saniore li- 
gno pollent; cui rei probe animadvertendum ab 
iis, qui operis tignarii, vel serende sylva curam 
habent. 


Forma conica caulis perdurantis. 


S. 179. Plante dicotyledones , que herbaceam 
habent naturam , et eodem, quo nascuntur, anno 
moriuntur , gemmulam simplicissimam , nec aliis 
fetam gemmis, possident , qua unius anni spatio 
evolvitur, unumque vasorum lymphaticorum ordi- 
nem , pluribus quidem retibus conflatum , adipi- 
scitur . 

$. 180. At plante dicotyledones caule peren- 
nantes quotannis mole augentur , donec viridior 


54 
illis etas est; quare gemmula earum magis com- 
posita. Scilicet hec pluribus aliis ditatur gem- 
mis, qui successivis annis successive evolvuntur. 
Unaqueque surculum parit, qui anno evolutionis 
sue unum tantum vasorum lymphaticorum ordi- 
nem habet in ligno ; singulis autem, qui insequun- 
tur , annis novus horum vasorum ordo priori 
superadditur , ita ut qui surculus primus e radi- 
ce prodiit, numerosioribus ligneis. ordinibus de- 
mum . przstet, et vicissim . 

S. 181r. Itaque arbor fit ex pluribus superim- 
positis plantis , successive enatis , quibus caudex 
ejus porrigitur, et mole augetur sub coni specie. 
Quinimo si caudex iste prope radicem abscinda- 
tur, anni ztatis ejus a ligneis vasorum lymphati- 
cerum ordinibus poterunt dinumerari. Hzc ta- 
men res non semper tuta, cum uno, eodemque 
anno vel in temperatis terr» plagis plures nasci 
queant lignei erdines ex alternis caloris, et fri- 
coris vicibus, in quas ver nostrum sepe offen- 
dit. 


Gemmco caudiceo . 


S. 182. Gemmse plantarum dicotyledonearum , 
de quibus sepe memini, sunt corpora quzdam , 
que partem plante fovent, mox evolvendam. 
He cireumdantur squamulis, vel foliolis, et pluri- 
mum variant forma, quod quidem agricole pro- 
be norunt; quare ex hac , cum. plante hyeme 
foliis orbantur , melius quam cateri illas digno- 
scunt . 

$. 183. Squamze gemmarum excavate , imbri- 
cate , externa apud nos, et in frigidioribus re- 
gionibus dure , relique tenere , sensim sensimque 


95 


angustiores , obducte glutine , plus minusve hir- 
sutia scatentes ; quz res plurimum valent ad pro- 
hibendum germen a tempestatum injuriis, et ab 
insectorum. esu defendendum . 

$. 194. Duriores squama, cum sepe deficiant in 
gemmis , precipue in iis plantis, que calidas in- 
colunt regiones , eodem officio , quo intepumen- 
ta seminis, non funguntur. 

$. 185. Gemma communicant cum planta altrice 
tum ope vasorum , tum precipue ope substantiz 
medullaris, vel parenchymatis, cui gemma incum- 
bit, quod quidem in perennanti dicotyledonea- 
rum plantarum caudice obtingit in apice caulis , 
ramorumque, vel in apice radiorum medullari- 
um, qui hac de causa insigniores facti . 

$. 186. Magna quidem et rerum, et officii inter 
gemmam , et semen similitudo , at non omnis . 
Oritur semen ex utriusque sexus immediato con- 
cursu ; ditatur peculiaribus integumentis , et 
cotyledone , sepe etiam albumine . Nil horum in 
gemma . Illic semper plumula , et radicula ; hic 
vel plumula tantum , vel tantum radicula. De- 
cidit semen a parente , et sui juris fit; gemma 
nunquam. Semen plantam gignit in pracipuis 
partibus genitoribus similem, gemma in ommni- 
bus. Adeo mirabile est diversum nature opifici- 
um in organicorum corporum restauratione per- 
agenda! Neque tamen inficiandum est, summam 
inter utramque rem necessitudinem intercedere. 
Planta enim , quae copiosioribus luxuriat gemmis, 
vix fructum parit, et vicissim ; sepe quoque flores 
mutantur in gemmas. 

$. 187. Quonam pacto gignantur gemmsz , res 
valde obscura . Alii creationis initio genitas sta- 
tuunt, alii in tempore . Utrumque possibile ; neu- 
trum demonstratum. 


56 


Habitus plantarum . 


$. 198. Gemmz statem plante determinant . 
Scilicet ubi una , vel duplex tantum gemma 
est cum in ascendente , tum in descendente 
germinis caudice, planta, quae nascitur, aut 
eodem moritur, aut altero ab evolutione sua 
anno; quare annua , vel biennis dicitur . Cum 
radix plures possidet gemmas per annos succes- 
sivos evolvendas, caulis vero e simplicissima gem- 
ma radicali quotannis oritur, et perit, tunc plan- 
ta perennis . Denique fruticosa appellatur , cum 
et radix, et caulis pluribus superimpositis ditan- 
tur gemmis, quarum altera ex altera per annorum 
seriem proditura. Que quidem fruticosa planta in- 
terdum id peculiare habet, quod anni fine pars 
ejus superior exsiccatur, remanentibus gemmis la- 
teralibus in inferiore, ex quibus novz proles anno 
insequente pullulant ; tuncque suffrutex audit. 


Rami . 


$. 199. Gemma in apice caulis site augent 
ipsum caulem, quz in latere, gignunt ramos . Hi 
eadem prorsus structura , et forma , quz in trun- 
co est, pollent. Initio angulo circiter decem 
graduum distant ab illo; annis crescentibus , ma- 
gis magisque recedunt; cumque demum ad  angu- 
lum fere rectum devenerint, senium plante, syl- 
vaque cedua . 

$. 19o. Hac ramorum a caule deflexio tum ab 
eorum pondere originem habet, tum ab aere, 
et luce, quibus plante natura sua ad. vivendum 
egent. Superiores vero rami ideo rectiores, quia 


57 


liberior aeris , et lucis desuper agentis accessus 
illos ad perpendiculum fere detinet , et firmat. 

$. 191. Rami diversa przstant magnitudine, quia 
non omnes eadem vi nutricium succum hauriunt. 
Ubi igitur majus nutrimentum est , ibi quoque 
major ramus. 

$. 192. Qua ramus e caule erumpit , exterio- 
res ligni fibre secedunt, ut illi exeunti locum 
prebeant. Tunc fibre rami fibris caulis interse- 
runtur , commiscentur , unde nodus . 


Augmentum ligni quando desinat . 


S. 193. Caulis, et rami, dum adhuc teneri, sub- 
stantia sua mole augentur;at, ligno eorum in- 
durato, omne hujusmodi augmentum desinit. 
Hamelius id monstravit , ramulis teneris signo ad 
zqualia intervalla notatis , quorum ramulorum 
qui superiores, et juniores diutius, et longiori 
tractu creverunt, contra qui inferiores, et se- 
niores . ltem ostendit, lignum arboris jam an- 
tea mensum , ligno superveniente non compu- 
tato, ejusdem molis perpetuo perstitisse ; cum- 
que seniori cortici signum apposuerit, hoc in 
posterum semper reperit eodem loco , eademque 
a solo distantia . 


Ratio inter duritiem ligni, et succum . Vitia 
€x SUCCO COpiOsO . 


S. 194. Itaque , ipso Halesio observante , du- 
rities ligni inversam sequitur rationem copiz suc- 
€), augmentum vero ejus inversam rationem 
succi deficientis comitatur ; ex quo arbores, plan- 
teque omnes contractiores in sicco , grandiores 
in humenti solo. 


58 


$. 195. Nec tamen copiosior succus sic sem- 
per prodest, ut non officiat arboribus . Excitan- 
tur enim numerosiores fibre lignes, qua parte 
unda nutriens abundantior, plantaque ibi firmior 
fit. Tunc opposita pars, quia debilior , cedit, et 
arbor incurvatur. Cui rei medela est numerosio- 
rum fibrarum recisio aliqua , ut agricole probe 
norunt. 


Habitus plantie quomodo immutatur . 
Incrementum arboris . 


$. 196. Et heo eadem serius protracta , aut 
citius exhausta nutricia materies In causa est, cur 
quedam plante , que loco suo natali perennan- 
tes sunt , alibi fruticose fiant , et contra, prout 
de Musa paradisiaca, et de JNicotiana T'abacco 
contingit . 

$. 197. Tenerarum partium augmento defi 
ciente , incrementum arboris minime deficit, cum 
alburnum , gemmzque annuatim longitudini , et 
latitudini ejus suppetias ferant. Num vero uno 
eodemque tempore, quo surculi annotini protrahi 
desinunt in arbore, cesset quoque omne augmen- 
tum ejus ex alburno, id nondum probe comper- 
tum. Est tamen ratio aliqua , cur suspicemur, 
id minime contingere , ut alio loco videbimus. 


Officium medullae . 


S. 198. Officium medulle semper solemne ha- 
bitum . Veteres quid simile animalium cordi , 
et cerebro medullam putarunt . Immerito cer- 
te; cum nihil de iis, quse ad animalium cor , 
atque cerebrum pertinent , reperiatur in plantis . 


59 

S. r99. Magnolius vult, parenchyma medulla 
fructibus gignendis , perficiendisque | inservire . 
Ivitur de sententia ejus quz plante medulla pre 
ceteris pollent, ditiores quoque fructibus. At 
cum ulmus, alieque plante medulla sua paucis- 
sima , fructibus vero copiosissimis id minime ve- 
rum esse demonstraverint , Magnolii doctrina in- 
firmata illico concidit . 

$. 200. Rationem medullz ad fructum alio mo- 
do visi sunt amplecti , qui olim scripserunt, fru- 
ctum haberi posse absque ligneo nucleo, medul- 
la destructa . Atqui Hamelius periculis suis de- 
monstravit, nec omnem medullam auferri posse ab 
juniori planta absque interitu ejus , nec partem 
medulle ablatam nucleo quidquam obfuisse . lgi- 
tur et hec inter somnia amandanda . 

$. 20r. Halesius spongie loco habuit smedul- 
lam , que cum absorptione succi undique di- 
latetur , nititur in corpus ligneum , illudque 
impellit, ac pretrudit ; unde augmentum plante." 
Qua vero medulla per radios viam ad exteriora 
sibi sternit, hec gignendis ramis, foliis, atque 
floribus inservit. Siqua diaphragmata insunt in 
caule , fulera sunt ad nisus medulle impellentis 
sustinendos , augendosque . Sed medulla planta- 
rum in earum tantummodo infantia succosior est, 
deinde arescit , et sepe destruitur ; fibre lignez, 
cum induruerint, nulli vi impellenti amplius ce- 
dunt; item liquet ex jam dictis, dicotyledonea- 
rum plantarum augmentum alia propemodum ra- 
tione contingere , ac ab Halesio perhibetur ; 
ideo doctrina ejus inter commenta recensenda . 

$. 202. Linneus penitius in medulle officium 
inquisivit , at nimium , quam par est , illi tri- 
buit. Ex foliis , et cortice medullam nutriri as- 
serit , unde hac puriori prestat nutricio succo, 


60 


et tanti eam faciendam esse censet , ut medulla 
vulnerata , vel destructa, planta moriatur , quod 
verum semper non esse quotidie videmus. 

S. 203. Ibbetsonia, ferventis ingenii femina, ni- 
mis multa , et grandia de plantarum sodali lo- 
quuta est. Scilicet medullam in partes duas dis- 
pescuit, quarum exteriorem circuli vite nomine 
insignivit , eo quod omnis plantarum vite vis in 
hac medulle parte resideat . Circulus iste vitalis 
constat filis preter oculorum aciem tenuissimis , 
que cum destruantur , nequeunt renovari. Profi- 
ciscitur ex illo quidquid in planta gignitur. Idem 
ad florum gemmas pertingit, absumiturque in pi- 
stillo , ubi genituram excipit , qua ratione hic 
vivificare, et vivificari dicitur Kx illa. Altera me- 
dulle pars iners est, et pro receptaculo succi tan- 
tum sumenda . At cum nullus hominum hunc vi- 
te circulum hucusque. repererit in plantis ,cum 
transitus ejus a caule in gemmas pari modo ficti- 
tius, cum nulla plante viventis pars incitabilitate 
careat, alias enim officio suo fungi nequiret: quid- 
quid Ibbetsonia de medulla asseruit , fabellz lo- 
co habendum . 

$. 204. Officium medulle demonstrant presen- 
tia ejus constans, ubi gemma , copiaque major in 
semine , ramuloque germinantibus , item medul- 
la succi plena hoc tantum tempore , deinde sen- 
sim sensimque arescens, donec in senescentibus 
arboribus destruatur . Que quidem res Grewium 
non latuit; licet hic verum medullae usum asse- 
quutus non fuerit . 

$. 205. Primus Malpighius acutius in medul- 
lam inspiciens cognovit, succum, qui in utriculis 
ejus exoneratur , ibi diuturniori intercedente mo- 
ra in nutricium succum converti, et asservari, ut 


ór 


futuris , et proxime erupturis gemmis , et tenel- 
lis foliis presto sit, ideo medullam ad novas 
plantarum partes nutriendas omnino inservire , 
et bulbos, cepas, tubera nihil aliud esse , quam 
parenchymatis sub terra latentis receptacula, fu- 
turis gemmis. alendis destinata . 

$. 206. Quare natura , cum cotyledones, et al- 
bumen gemmis denegaverit , medullam voluit hoc 
munere fungi , eamque gemmarum , et tenerorum 
surculorum altricem constituit in plantarum tan- 
tum infantia , prout cotyledonum est , qui , cum 
germinans plantula radices in terram defixerit , 
ut alimentum sibi quzritet, paulatim arescunt, et 
intereunt. 

$. 207. Ex his quoque omnem insitionis doctri- 
nam intelligimus. Nisi enim surculus, qui in aliam 
arborem inseritur, junior sit, et medulla ejus 
succi plena, insitionis opus ommino perit. 


Propria radicis . 


G. 208. Nunc notas peculiares radicis , et dif- 
ferentias , qua inter caulem , et radicem repe- 
riuntur in dicotyledoneis plantis, brevi attinge« 
mus. Radix hec caudice ramoso plerumque prz- 
dita, qui caudex cum superne crassior , paula- 
tim decrescit , donec in pretenues desinat fibras. 
Alias vero radix aut fusiformis, aut tuberosa, 
fibrillis lateralibus paucis . 

$. 209. Seunebierius cum in hisce plantis ra- 
dicem viderit frequentius ramosam, rationem ali- 
quam inter radicis , et caulis ramos intercedere 
putavit , adeo ut utriusque rami eodem  prope- 
modum distribuantur modo , ramoque radicis de- 
structo , ramus caulis ex eodem latere pereat, 


62. 


et vicissim . Verum cum similitudo hzc in dis- 
tributione ramorum reapse non occurrat , cum 
radix deorsum , rami sursum constanti fere na- 
ture lege contendant , cum radix nunquam vi- 
rescat , licet soli exposita , cum mors rami, mor- 
tua radice, qua eidem respondet, nullimode con- 
tingat: ideo Sennebierii sententia de strictiori, mu- 
tuaque harum partium ratione infirmatur . 

$. 310. Epidermis, qua radicem vestit , poris 
caret, Moritur ipsa quoque in quibusdam radi- 
cibus, ut in quibusdam caulibus, atque in exuvias 
secedit, qui suppositas partes custodire , et ab 
externis injuriis defendere valent . 

S. 211. Ratio medullae in radice dicotyledonea- 
rum plantarum plurimum variat. Etenim Mal- 
pighius , et Grewius observarunt , radicem nunc 
per longum habere cavum , quo carneam me- 
dullam  custedit, nunc habere nullum , nune 
satis conspicuum circa summitates suas . Eam- 
dem rem superioribus diebus confirmavit Achil- 
les Richardus . 

G. 212. At insuntne trachez in hisce radieibus ? 
Malpighius , et Grewius de re non dubitarunt . 
Denegarunt Mirbelius , et Linkius ; postea Mirbe- 
lius in quibusdam radicibus admisit. Res senten- 
tia nostra diligentiori examine digna, 'cum me- 
dulle defectus, vel presentia defectum, vel pra- 
sentiam trachearum portendant . 

$. 213. Radix perennans deorsum quotannis 
protrahitur, prout caulis lignosus sursum , idque 
ex Hamelii periculis precipue contingit in atte- 
nuato radicis apice, eo quod iste cum junior , ita 
et tenerior sit. | 

G. 214. Officium radicis est firmare plantam in 
solo , ibique alimentum veluti manibus quzritare; 


63 


igitur radix os plante dicenda . Unz radicum ex- 
tremitates ad succum e terra hauriendum destina- 
te. Num vero id fiat ostiolis , an potius, Hillio 
perhibente , spongiolis, quibus capillarium radicu- 
larum apices terminantur , res adhuc incerta . Ex 
hoc tamen liquet , solum , in quo arbor degit, 
eo longius a caulis basi stercorandum , quo ma- 
gis radix late vagatur. ltem Hamelius ex hoc 
declaravit , cur herbe annotine defectu alimenti 
laborent, quo magis distant a senescentium ar- 
borum trunco , vel quo propius accedunt ad ju- 
niorum arborum caudicem . 


Carvr IV. 
Dk PLANTIS MONOCOTYLEDONEIS . 
Propria seminis , et. germinis . 


S. 215. Plante monocotyledonez differunt stru- 
ctura a dicotyledoneis jam in ipso germine. 
Hoc enim ante evolutionem suam vix quidquam 
presefert , quod tuto distingui possit. Radicula 
coleorhizà tegitur . Situs colli intellectu nostro, 
non oculis , sistendus . Cotyledon forma va- 
rius , in germinibus macropodis , ut vidimus , 
magnus , inferus , hypogeus , supra fissus, vel 
cavus, ibique germen ferens, diu perdurans. Vix 
ac ne vix quidem incipit seminis evolutio , ger- 
men exit de tunicis , et extra tunicas ipsas ex- 
panditur . Turget radiculodes , dirumpitque co- 
leorhizam. Initio patefit papilla tantum centrali, 
unde prima prodit radicula, mox pluribus a- 
liis papillis lateralibus , novas fibrillas radicales 
daturis , que cum supervenerint , plantulamque 


64 


in terra firmaverint , radicula centralis perit . 
Interea erumpit ex adverso gemmula forma 
coni , ex pluribus foliolis superimpositis fa- 
cta, quorum exterius vaginulam undique clau- 
sam sistit , cui pileoli nomen fecit Mirbelius . 
Pileolus iste , qui vera coleoptila est , ple- 
rumque latere dehiscit , ut reliqua gemmula 
exeat ; sepe etiam apex ejus intra seminis tuni- 
cas irretitus remanet , quas secum vehit. 

S. 216. Sed et hic quoque ludit natura, prout 
ludentem vidimus in semine plantarum dicoty- 
ledonearum. Nam cotyledones duos constituit in 
Cycadeis , dum ipsas reliquarum partium stru- 
ctura ad monocotyledoneas plantas deduxit ; vel 
in quibusdam monocotyledoneis plantis appendi- 
culam e regione cotyledonis posuit, ut alias do- 
cuimus , que quidem appendicula alterius coty- 
ledonis instar est. 

$. 217. Dum germen hoc se se evolvit , sub- 
stantia ejus penitior, que antea nihil organici 
ostendebat, fasciculos vasorum intra cellularem 
substantiam nullo servato ordine pullulantium 
praesefert , quibus deinde novi alii fasciculi su- 
peradduntur, at semper sine ordine , et ita cun- 
cti perpetuo remanent . Quse res nos tutos fa- 
cit de plante monocotyledonez natura . 


Structura , et forma caulis . 


$. 218. Igitur eum nullum hic quoque discri- 

men intercedat inter ascendentem , et descen- 

dentem caudicem , hec utrique peculiaria esse 

novimus . Cortex verus, qualis in dicotyle- 

doneis plantis est, omnino deficit. Epidermis 

caudicem obvolvit. Intus parenchyma , in quo 
, 


65 


fasciculi vasorum inordinate disperguntur , qui 
quidem crebriores in ambitu , inter se se remo- 
tiores in centro ; vasaque cujusvis fasciculi tri- 
plicis generis sunt , exteriora lymphatica , inte- 
riora propria , et trachealia . 

G. 219. Vasa in unoquoque fasciculo inci- 
piente pollent ampliori lumine; at membranis eo- 
rum paulatim crassescentibus , lumen minuitur , 
et quandoque penitus clauditur . Atqui vasa , 
que in ambitu cujusvis fasciculi , et fasciculi , 
qui in ambitu caudicis, lumine minori a reliquis 
distinguuntur. Quare plante monocotyledonez ab 
interioribus ad exteriora et in singulis partibus, 
et in tota mole augentur, et endogeng? merito 
dicte a Decandolleo . 

$. 220. Ex hac monocotyledonearum planta- 
rum structura facile liquet, externam caulis ea- 
rum partem robustiorem esse , superficiem vero 
aut striatam, aut sulcatam , aut angulosam, cum 
externi vasorum fasciculi nullo ordine eo pertin- 
gant. Cumque hi iidem externi fasciculi ex jam 
demonstratis sint antiquiores, et rigidiores: ideo, 
Daubentonio observante , cito impediunt , quo- 
minus planta dilatetur . Tunc vegetantis nature 
vis ita per longitudinem caulis agit , et pullu- 
lantes partes impellit, ut caulis magis in longitu- 
dinem , quam in latitudinem excrescat ; ex quo 
etiam fit, ut he plante unam gemmam terminan- 
tem plerumque possideant, et simplicissime fiant, 
utque folliculi cellularis textus hac ipsa vi abre- 
pti recedant a forma hexagoni, parallelogram- 
mam figuram adipiscantur , et seriebus per lon- 
gum positis se se potissimum sistant . 

$. 22r. Insuper cum harum plantarum par- 
tes interne zqualiter ad exteriora contendant , 


rn 


9 


60 


vicissim vero externe partes parem resistentiam 
interioribus objiciant , caulis eque teres evadit 
per totam longitudinem suam . ld tamen obtin- 
git, cum nutrimentum quovis tempore idem est; 
alimento enim quandocumque deficiente , externi 
vasorum fascieuli, qui in nova caulis productio- 
ne evolvuntur , citius rigescunt , et, quominus 
ampliatio caulis integre perficiatur, impediunt . 

$. 222. Atqui hac est illa ipsa structura plan- 
tarum monocotyledonearum , quam olim detexit 
Malpighius, et diligenter pro more suo descripsit 
( Anatom. pl. Londini 1675. tom. 1. p. 6. 7. 21., 
Opera omn. Lugd. Batav. 1607. p. 24. 25. 38. ), 
quidquid hac de re Gallorum quidam veluti in- 
ventum suum perhibuerint , Malpighii verbis , 
Malpighio insalutato , propemodum  transcrip- 
(5 


Caulis peculiaria in quibusdam  monocotyle- 
doneis . 


$. 293. Nunc ad peculiaria quaedam  transea- 
mus, quae nonnullis monocotyledoneis plantis 
solemnia. In 4sparagis crassum cellularis textus 
stratum sub epidermide delitescit specie corticis, 
at corticis non veri . Quorsum id ? Reconduntur 
in hoc strato gemmae , et nutrimentum ab illo 
hauriunt , ut germinent , et solvantur in ramos. 
Quinimo , dum hoc contingit , fasciculi fibra- 
rum ex observatione Auberti Du Petit Thouars 
ab evolutarum gemmarum basi oriuntur , qui 
vel a superioribus ad radicem descendunt , vel 
a gemmis radicis ad superiora contendunt, et 
robur trunci adaugent. Ex quo fit, ut Zspa- 
ragi dicotyledonearum more , non tamen modo , 


67 


additamenta lignea ab externis quoque adipiscan- 
Dur 

G. 224. Graminum caulis , qui et culmus au- 
dit , hinc inde nodis distinguitur , internodiis 
intus vacuis . Interior quilibet vasorum  fascicu- 
lus parum infra nodum propagines emittit , quae 
cum proximi fasciculi fibris consociate ad exte- 
riora deducuntur , ut occurrentes fibrarum fasci- 
culos pertranseant eleganti implicatione , tan- 
dem in unum confluentes partim absumuntur in 
gemma , qua in apice nodi est, partim in folio. 
Ex hoc nodi graminum oriuntur , qui et firmi- 
tudinem culmo , et majorem nutricii succi cir- 
culum ad nodi viciniam , gemmamque afferunt , 
et promptiorem internodii evolutionem gignunt. 
Quare gramina perquam pollenti vite vi ad nodos 
praestant , in nodis tantum gemmas ferunt, in 
nodis propaginibus , radicibusque luxuriant, e- 
xemplo Zee Mays, et Tritici, que gramina ob- 
servatione Pollinii , et Ginnanii spicis ad, nodos 
enatis interdum superfetasse visa sunt. 

$. 225. Culmus autem, dum omnia initio suc- 
co turgent, parenchymate undique repletur , 
quod cum ztate arescat , tunc culmus fit intus 
vacuus . Vasa internodii inferioris , cum partim 
distrahantur in folium, quod oritur e nodo, 
ideo non omnia transeunt in sequens internodium; 
ex quo clare patet graminum culmum semper 
semperque attenuari, quo magis producitur . 
Igitur quid simile hie quoque contingit, quod 
in forma caulis plantarum dicotyledonearum, at 
diversa propemodum ratione. 


68 


Propria radicis . 


S. 226. Differentie inter radicem, et caulem 
plantarum monocotyledonearum tote stant in e- 
pidermide absque poris . Differentie vero inter 
radicem harum stirpium, et radicem stirpium 
dicotyledonearum , preter ea, qus pertinent ad 
structuram longe diversam , maxime elucent ex 
habitu fibrato , specie fasciculi, nec ramoso , 
ramis e trunco medio crassiori altero post al- 
terum prodeuntibus . 

S. 227. Pratereundum autem non est, bulbum 
plantarum  Liliacearum totum in radice non 
absumi . Scilicet hic una, vel pluribus ditatur 
gemmis, aut bulbillis, mox novas plantas, et 
ascendentes caules daturis, Orbiculus carnosus, 
depressus sub bulbo collum, sive nodum vita- 
lem constituit, unde radix vera sub fibrati fa- 
sciculi specie proficiscitur , et in terram descen- 
dit. Musarum, et Scitaminearum caulis ex su- 
perimpositis foliorum 'vaginis formatus, cum 
nihil aliud sit, quam protractus, et evolutus bul- 
bus, sententiam nostram magis magisque demon- 
strat. 

$. 228. Pari pacto errant, qui Orchidum tu- 
bera sub fibrata radice degentia cum radice con- 
fundunt. Hac enim pro receptaculis medullaris 
substantie gemmas ascendentis caulis mox e- 
nutrituris habenda. Ita et in Graminibus basis 
caulis quandoque in receptaculum medullare pro 
nutriendis gemmis extuberat ; quinimo omne 
culmi internodium hujuscemodi tuberis officio 
fungitur. 


CarvT V. 


Dr RELIQUIS ORCANIS , QUAE COMMUNIA, VEL 
PROPRIA DICOTYLEDONEIS, ET MONOCOTYLE- 
DONEIS PLANTIS. 


Folia . 


$. 229. Folia ornamentum plantae, producti, 
et fimbriati trunci appendices, iisdem elementa- 
riis organis , quibus truncus, omnino compo- 
nuntur. Vasa cujuscumque generis a caule pro- 
fecta vel illico expanduntur in folium , vel an- 
tequam id fiat, in fasciculum colliguntur, et 
petiolum formant, quod vere compendium cau- 
dicis. 

$. 23o. Hac vasa aut rete expansum statim 
efficiunt in folio , aut uno, pluribusve insignio- 
ribus fasciculis per longitudinem illius excur- 
runt, a quibus reticulati plexus ortum suum 
ducunt, et per folium undequaque diffundun- 
pu ie 

$. 231. Fasciculis istis nomen nervorum fece- 
re Botanici, venarum vero reticulatis plexibus ; 
qui quidem reticulati plexus non libitu suo, 
sed statis a natura finibus extenduntur in fo- 
lium, et ambitum, formamque ejus constanti 
lege sistunt, sive margo folii integer sit, sive 
fissus, sive inermis, sive spinis, que ex vasis 
iterum coacervatis , et densatis oriuntur, arma- 
tus . 

$. 232. Macerationis ope compertum est , rete 
vasorum duplex esse in quovis folio, horumque 
retium superius cum inferiore communicare , et 


70 
spissius , rigidiusque plerumque evadere. Sed 
alia plura superimposita retia in quibusdam fo- 
liis detexerunt anatomici. 

$. 233. Quodvis rete fit vasis lymphaticis , 
propriisque . Traches in petiolo , nervisque ma- 
gis conspiciendz. Pulpa cellularis, hic succosior, 
quam alibi, areas retium implet, quam valde 
expetunt , atque corrodunt insecta quadam , cu- 
ticula illesa . Epidermis totum folium obvolvit , 
et organa ejus continet ; hec relique cuticule 
structura similis , quare nec fibratus textus, nec 
glandule eidem peculiares, Malpighii observa- 
tionibus Saussurio hac de re adversantibus . 

$. 234. Pori cuticule copiosiores in foliis, 
quam alibi, precipue in inferiori folii facie. 
Aquatiles tanen, et succose plante excipien- 
de; prime enim poris carent, qua incumbunt 
aquae, altere vero paucis poris utrinque pertu- 
se. 

$. 235. Folia superficie sua vel levia sunt, 
vel pilis, rugis, glandulis, scabritie scatent , 
verum facies eorum superior plerumque nuda. 
Forma folii mirabiliter varians, ut suo loco vi- 
debimus, item et crassitudo . Color passim viri- 
dis , modo saturatior , modo pallidior; occurrit 
quoque ruber , roseus, aureus , argenteus , lu- 
teus, albus, niger, ferrugineus. 

$. 236. Quadam folia quotannis decidunt , quz- 
dam perennant. Quotiescumque enim succus nu- 
tricius intercipitur inter folium et ramum , sub- 
stantia folii paulatim rigescit, moritur, et, flan- 
tibus ventis, folium hinc inde agitatum tandem 
disrumpitur, et deffluit . Contra fit, ubi nulla 
unquam succi interruptio est . Quz res solemnis 
cum foliis simplicibus ratione habita ad ramum, 


p 


tam foliis compositis ratione habita ad petio- 
lum communem . 


Eruptio , et perfectio gemmarum. 


G. 237. Cum folia omne, quod valent, au- 
gmentum adepta sunt, gemma erumpit in eorum 
axillis. Hzc paulatim atate turgescit, perficitur, 
et, adventante hyeme, quiescit. Forte natura hic 
loci gemmas posuit, quia major ibi perfecti hu- 
moris a folio elaborati circulus; ideo folia gem- 
mas erumpentes alere videntur. Quidam dixe- 
runt et generare, quod absurdum , cum initio 
folium ipsum latuerit in gemma. 

$. 238. Ut vero necessitudo inter gemmas, et 
folia magis magisque elucescat, observare juvat, 
gemmarum squamas tum ipsa structura folii 
pollere , tum in folia sepe abire, gemmasque, 
ubi etate adoleverint, adeo in quibusdam plan- 
tis mole augeri, ut circulum humoris inter ra- 
mum, et folium intercipiant , et morientis folii 
causa fiant; quo in casu folium , quod vitam a 
gemma habuit , mortem suam in gemma reperi- 
re videtur. 


Foliatio . Evolutio , et lapsus foliorum . 


$. 239. Foliatio, ut Linnsi verbis utar, est 
ea complicatio , quam folia.servant , dum intra 
gemmam, aut asparagos plantarum latent, que 
quidem ante Linneum ignota. Hec, cum ab 
una ad aliam plantarum speciem diversa sit, 
ideo distinguitur in opposite, vel alterne involu- 
tam , aut revolutam , in obvolutam , in. concolu- 
tam , in imbricatam , in equitantem ancipitem , 


73 


vel equitantem triquetram , in conduplicatam , in 
plicatam , in reclinatam , et in circinalem . 

$. 24o. Igitur foliatio , seu vernatio przit eru- 
ptioni foliorum ; cumque rami annotini, produ- 
ctionesque trunci prodeant e gemmis, ideo fo- 
lia in arboribus oriuntur a tenello surculo, 
nunquam vero a ramo , truncoque senescentibus. 
Observatu quoque dignum est, que plante ad 
unam eamdemque pertinent speciem , eas , dum- 
modo nihil sit in celi temperie , vel in solo, 
quod obstet, uno eodemque tempore quotannis 
germinare , foliisque ornari. Qus cum ita sint, 
sequitur, folia, quse prima erumpunt, prima 
quoque , ubi decidua sint, defluere, arborisque 
ramum initio inferius , deinde superius foliis 
spoliari, item folia non cadere, misi petiolus, 
aut basis eorum antea aruerint. Etenim si folia, 
et ramulus foliosus eodem prorsus tempore exsic- 
centur , tunc omnia remanent loco suo. 


Differentie inter folia plantarum dicotyledonea- 
rum , et monocotyledonearum. 


G. 241. Superest nunc, ut perpendamus, an 
ullum intercedat discrimen inter folia plantarum 
dicotyledonearum , et monocotyledonearum. Equi- 
dem priorum folia jam ab exortu suo, vasis 
retis instar expansis, formam , nisi amplitudi- 
nem, senescentis folii possident, et ex succo un- 
dequaque per venas, et nervos effuso , undique 
crescunt , et augentur. Contra folia posterio- 
rum ex vasis recta protensis sepe angusta , et 
vagina obvolventia evadunt, basique sua juxta 
Hamelii pericula $antummodo crescunt, forte 
quia copiosior illic affluit succus. At ha differentie 


19 


tanti non sunt, quanti que in harum plantarum 
trunco dignoscuntur . 


Stipule . 


G. 242. Sepe ad foliorum , vel petiolorum ba- 
sim alia quaedam foliola , seu potius foliacea 
ramenta occurrunt ceteris foliis structura pe- 
nitiori similia, quze szipulas dixerunt. 

G. 243. Alii vero omne id, quod in basi folio- 
rum offendunt, stipulam vocant, licet nec for- 
mam , nec situm stipularum , de quibus egimus, 
ostendat. Hinc habent pro stipula ligulam mem- 
branaceam , albam, quse in Graminibus ori- 
tur inter folii vaginam , et folium ipsum, cul- 
mummque amplectitur , tum fibratum rete , quo 
frondes Palmarum basi sua expanduntur ad am- 
plexandum caulem , quodque Linkius reticuli no- 
mine distinxit, tum vaginam, que sparagorum, 
vel Pinuum folia basi circumdat , illic £ypophyl- 
lium ab eodem Linkio , hic vaginulam proprie a 
Decandolleo nuncupatam , tum denique ochreamn. 
Polygonorum , qua Willdenowius membranam a 
caulis nodo profectam, et internodium inferne 
obvolventem indicavit. 

S. 244. Stipularum, cujuscumque formz sint, 
structura cum omnino eadem, ac illa foliorum, 
idem quoque officium esse debet. Cumque sti- 
pule quedam , foliis venientibus , decidant , 
quedam una cum foliis ipsis perdurent, prime 
alimentum parant futuris foliis, cotyledonis , vel 
medulle instar , relique foliis ipsis in succi ve- 
getabilis defecatione opitulantur , vel defeca- 
tionem istam incohant. At reliqui stipularum 


14 


modi , quí caulem , vel folia amplectuntur , ro- 
bur eisdem pracipue suppeditant. 


Glandula. Verruce . 


S. 245. Folliculi quidam , aut quidam folli- 
culorum glomeres peculiarem liquorem , aut va- 
porem secernentes reperiuntur in plantis , qui 
glandule audiunt. Hi adsunt precipue in foliis , 
sed et in floribus, vel in aliis plante parti- 
bus. 

$. 246. Glandularum structura, et officium 
duplex . Alis enim ex loculis cellularibus sim- 
plicissimis fiunt, et patenti hiatu foras vel hali- 
tum, vel humorem fundunt, ce/lulares glandule a 
Mirbelio dicte, et in glandularum excernentium 
censu habite. De his primus omnium loquutus est 
Malpighius . Alie ex coagmentato cellulari textu, 
vasis interjectis, componuntur , et expellenti 
ostiolo carent. Fasculares glandulas appellavit 
Mirbelius, et secernentes tantum esse perhibuit ; 
at primus descripsit Hamelius . 

$. 247. Ostiola glandularum excernentium va- 
riant forma . Nunc simplicissima sunt, nunc 
squamula centro pertusa muniuntur , nunc pili 
modo extus hiant. Squamula illa cum  furfure 
epidermidis secedentis non. confundenda, neque 
cum filicum indusiis , idque ex presentia ostioli 
centralis in quavis pelta facile obtinetur ; qua de 
causa pori scutati nomen hujusmodi ostiolo fece- 
runt anatomici. Pili vero intus cavi, vel ab imo 
ad summum eque tenues , vel basi crassiores , 
vel media sui parte folliculo affixi, sepe ab ex- 
halato humore apice roscidi . Omnium singulares 
pili Urtice, aliarumque plantarum, qui acumine 


75 


suo , et caustico , quo scatent, succo , maxime 
urunt. Caeterum glandule iste sepe extra super- 
ficiem plante prominent , sessiles , aut pedi- 
cello suffulte , luduntque forma sphazrule , aut 
urceoli . 

$. 248. Glandularum secernentium —penitior 
structura cum in animalibus , tum in vegetabili- 
bus ignota . Forte in plantis vasa lymphatica suc- 
cum vehentia cum vasis propriis revehentibus, fol- 
liculis interjectis, evidentius communicant . Verum 
incertum est, num secretio a chymica molecula- 
rum affinitate, vel potius ab ostiolorum forma 
pendeat . Hoc unum nos minime latet , secernen- 
iia organa id muneris precipue obire, quia vitali 
vi, sive incitabilitate, pollent. 

$. 249. Denique copiosiores natura glandulas 
secernentes, et excernentes in foliorum , et florum 
substantia posuit, ut earum ope purior reddere- 
tur in foliis nutricius succus, in floribus materia 
fecundans. 

$. 25o. Ferrucarum nomine intelligimus tuber- 
cula dura, e superficie plante prominentia . Sunt, 
qui putent verrucas istas in glandularum censu 
habendas ; at nos ex earum ariditate , et aspre- 
dine excretam vegetabilem materiem potius esse 
autumamus . 


Pili. Aculei . Spine . 


S. »5r. Pili plantarum non omnes ad expellen- 
tes glandularum canales pertinent. Sepe enim 
ducendi aeris officio funguntur , et cominunicatio- 
nem intra cellularem textum aperiunt . Quare 
pili superficiem plante in circumdantem aerem 


76 


quodammodo extendunt, et contactum ejus cum 
illo adaugent , Sunt autem intus cavi, sepe ex 
cellulis superimpositis facti, idest forma monilis, 
seu articulati , et ad necessitatem plante ludunt 
longi , breves , molles , rigidi , pauci , copiosi , 
liberi, vel intertexti . 

$. 252. Nec pili perpetuo insunt , in quibus 
jam fuerant partibus. Unde hoc? Et solum , et 
celi temperies plurimum habent vis in. evolutio- 
ne pilorum ; qua de causa alpine , vel littorales 
plante pre illis, qui demissis, humentibus , 
umbrosisque locis nascuntur , pilis abundant . 
Forte hic pili cum a frigore, tum a solis radiis 
plantas defendunt , et superficiem earum in ae- 
rem protrahunt ad nutrientem humorem, qui in 
solo deficit , queritandum . 

G. 253. Aculei, et spine sunt spicula lignea , 
queis pungimur , Priores fiunt ex vasis a cortice, 
vel a superficie plante proficiscentibus , quz nu- 
cleum cellularem circumstant, et cuticula obte- 
guntur. Quare aculei dicotyledoneis plantis pre- 
cipue solemnes , et arescendo decidui , vel facile 
divellendi . Spine originem suam altius a ligno 
ducunt , nec divelli queunt a planta, nisi ligno 
dilacerato . 

$. 254. Spine interdum abeunt in ramos , et 
vicissim . Anne igitur spine pro ramis abortum 
passis cum mnuperioribus semper habendae? Id 
quidem nec Hamelio visum est, nec nobis. Nam 
in spinis veris deest medulla centralis , eedem- 
que recto angulo, nec acuto , prout ramorum 
est, exeunt e caule, sepe recurvantur, sine gemma 
peculiari quoque oriuntur, quinimo, cum ad ba- 
sim folii extiterint, post evolutam gemmam folio- 
sam nmascuntur. Quare hac ramorum cum spinis 


24 


analogia in falsis spinis, sive in  degeneribus 
tantum ramis locum habet. 

S, 255. Nosne igitur habebimus cum Hamelio 
aculeos pro animalium unguibus , spinas pro cor- 
nibus, adeo ut res utraque tum ad plantarum , 
tum ad animalium defensionem valeat? Structura 
partium non eadem in aculeis , et unguibus , in 
spinis, et cornibus, Ergo nihil certi neque de natu- 
ra, neque de officio spinarum , et aculeorum nos 
statuere possumus, 

$. 256. Nec felicior hac Hamelii comparatione 
nobis videtur comparatio Malpighii, qui spinas, et 
aculeos natura pilorum esse autumavit, quia pili 
sepe rigescant. Partium  anatomes, officiumque 
pilorum nunc bene perspectum analogiam hanc 
omnino refellunt , 


Capreoli . Fulcra . 


G. 257. Capreoli sunt cirrate quedam appendi- 
ces , quarum ope plante proximis fulcris innitun- 
tur , ut altius conscendant , Hz cirri quoque di- 
cuntur. Constant iisdem, queis caulis, partibus, 
ludunt simplices, vel ramose; color earum vi- 
ridis, origo varia, nunc opposite foliis , nunc 
in foliorum axillis , vel infra , item e petiolo , 
aut ex apice folii sive simplicis, sive compositi 
proficiscuntur . Peculiaris est cirrus JVepenthum, 
qui in apice folii ortus paulatim turget , et abit 
in cyathum intus plurimis glandulis excernentibus 
refertum . Hujusmodi cyathus, quem ascidium di- 
xit Willdenowius, noctu operculo suo clauditur 
ad humorem exsudatum excipiendum , interdiu 
patet, quo idem humor avolet. Cirrus quoque 
Cobac scandentis monitu Cl.:Tenorii mirandus , 


78 


cum, digitis super illum percurrentibus, crispetur. 

$. 258. Quadam plante pro cirratis appendici- 
bus veluti in manus expanduntur , aut in fibras 
radicibus similes, papillisque obductas, a quibus 
gluten secernitur, cujus ope ipse plante proximis 
corporibus adherent , exemplo Cissi vitiginecm , 
Hedere Helicis., Hedere poetarum (*), Vanille 
planifolie, Lichenumque . 


—— ——— 


(*) HzpEna4 poetarum : foliis rhombeo-ovatis , acuminatis ; 
baccis globosis, depressis ; stylo subnullo. 

H. chrysocarpa J/alsh in T'rans. of the Horticult. Soc. 6. 1. 

pas. 22. 

H. Helix 8 $p. pl. 292. 

H. poetica C. B. P. 305. : 

H. Dionysias Dalechampii Lugd. hist. 2. p. 14r9. quoad de- 

scriptionem . 

rb. v. s. Nascitur. Constantinopoli, in Grzcia, et in Cor- 
cyra insula maris Jonici , ex quo novissimo loco attulit, et be- 
nevole dedit ''albotius eximius. 

In hac radii umbellarum longiores, et baccze duplo majores, 
quam in Zedera Helice L. Czterum baccz stirpis nostr: sunt 
globos, supra umbilicato-depressz, stigmate subnullo in centro 
umbilici , maturze coloris aurei. At bacc edere Helicis L. 
sunt subrotundo-trigonz , maturz nigrz , stylo longiusculo per- 
sistente terminate . 

Nostra hzc est hedera, qua olim coronabantur poetz , unde 
Horatianum illud lib. 1. Od. 1. 

Doctarum | Hedere premia frontium . 

Igitur quodcumque nomen specificum tanto ZZederce poetarum 
nomini cedat necesse est. Descriptio in Historia Lugdunensi 
ad hanc certe pertinet ; sed figura ibi depicta, cum umbellain 
contractam, et baccas nimis parvas exhibeat, Zederam felicem 
nostratem referre mihi videtur ; cui sententi: magis magisque 
accedendum puto, eo quod auctor dicat, plantam suam repe- 
riri etiam in Gallia , licet raro ; que res minime vera est de 
Hedera poetarum . Atque. ex hoc ipso fonte error Linnzi for- 
!e enatus est , qui in dissertatione De Óponsalibus plantarum 
Amcn. accad. 1. ed. 5. p. 335. tradidit, Hederam poeticam C. 
B. lusum esse Hederce Helicit senescentis. 


79 


$. 259. Atqui nec cirris , nec manibus, nec 
fibris idem munus natura consiliorum ferax ob- 
tinuit in aliis plantis, quarum rami , petioli , 
caulesque vel circa fulera , in qua offendunt , 
vel inter se se ita contorquentur, ut quam altis- 
sime sepe scandant. 


An ex hac scandendi proprietate detur 
intellectus in. plantis ? 


$. 260. Nos autem latet , qua ratione , qua vi id 
accidat. An ex intelligentia quadam, ex aliqua di- 
vine illius aure particula plantis quoque imper- 
tita id fieri cum Percivalio , aliisque dicemus ? 
Minime quidem. Intelligentia summo inter res 
creatas gradu hominis tantum est, perceptio ali- 
qua reliquorum animantium . Hec potissima ra- 
tio est, qua Summus rerum Opifex animalia a ve- 
getabilibus distinxit . Siqui autem | motus occur- 
runt in plantis, cum hz altius scandunt , vel cum 
officio suo funguntur , vel attactu aliquo , id 
cum physicis nature legibus, cum structura par- 
tium, cum maxima , qua intercedit inter lucem, 
et plantas, affinitate consociatur. Nullo unquam 
tempore vegetabilia de peracto judicio signa pre- 
buerunt , nec dolorem , nec gaudium suum ullo 
unquam tempore nobis aperuerunt . Nec nisi so- 
mnians poetarum mens vidit arborem , cui 

atro liquuntur sanguine gutte , 
Et terram tabo maculant , 
gementemque 


Quid. miserum, /Enea , laceras? jam parce sepulto : 
Parce pias scelerare manus . 
Virg. /Eneid. lib. 5. vers. 28. 4^. 
Vegetabilia vivunt . Animalia vivunt, et sen- 
tiunt. 


3o 


Carvr VI. 


PnuvsroLociGA DE NUTRIMENTO PLANTARUM 
PHOGINNOCAMARUM . 


Preparatio alimenti. Fundamenta 
agricultura . 


$. 261. Absolutis iis, qus» de structura radi- 
cis , caulis, et foliorum pertractant , vegetabilia 
cum alimentum hisce ipsis sumant, atque per- 
ficiant, nostrum nunc est, arcana nutrimenti plan- 
tarum, quantum in nobis erit, patefacere . 

$. 262. Vix ac ne vix quidem actio stimulo- 
rum incepit in plantula , qua tota incitabilitate 
sua pollet, motus undique oritur fluidorum intra. 
solida , oritur actio, et reactio uniuscujusque 
partis. Vita plante est . 

$. 263. Ergo fluidorum circuitus nascitur cum 
ipsa vita , et fluida hsec materies , qua parte 
juvat , organis plantarum applicitur , qua nocet, 
expellitur. Atqui circuitus iste cito desineret , 
morsque plantarum statim sequeretur, nisi plan- 
te ex nature sua legibus alia fluida ab externis 
possent haurire , ut priorem jacturam continen- 
ter reparent. ldeo nutrimenti necessitas ; ideo 
nutrimentum prima , et precipua viventis planta 
Operatio est . 

$. 264. Alimentum, ut fibrillas radicum subeat, 
Oportet esse tenuissimum ; idque obtinetur ex- 
tra plantam ope terre, et aqua , quà alimentum 
conterunt , atque solvunt . 


Or 


$. 265. Non omnis terra ad rem apta, sed 
qui facile a radicibus penetratur, quz liquidas 
substantias, cujuscunque nature sint, nutrimento 
plantarum opportunas excipit , et moderate reti- 
net; eque enim nocet, qua excepta fluida illico 
amittit, aut diutius servat . 

$. 266. Quidam naturae curiosi terram pro ve- 
hiculo tantum nutricis substantie habent , idque 
probare conantur ex nunquam immutato terrae 
pondere, in qua planta viguit, ex plantis intra 
aquam distillatam, aut humentem muscum , tros- 
sipium, lignive rasuram positis , que diu sine 
terra vixerunt . Àt chymica recentiorum analysis 
cum terre principia , in qua planta fuit , quam 
certissime in ipsa planta repererit, clare patet 
humum, ubi hzc consita , partem aliquam nutri- 
menti eidem przebuisse. Igitur minus accurata 
fuisse pericula a terre pondere nunquam imminuto 
desumpta fatendum est , nec deerat terra substan- 
tiis illis, in quibus plante steterunt, cum vel 
ipsa aqua distillata, aut quz e celo demittitur , 
licet purissime omnium , nunquam tamen terreis 
particulis destituantur . Quod siquis dixerit ter- 
ram , quae in planta reperitur , ab ipsis plan- 
te elementis gigni , id chymicis, quas de terra- 
rum omnium natura habemus notionibus , omni- 
no adversatur , cum alia terrarum , alia vegeta- 
bilium elementa sint. 

$. 267. Hisce terre rationibus ad plantarum 
nutrimentum facientibus tota innititur agricultu- 
re doctrina . Hinc miscent terras, hinc effodiunt, 
terunt , comminuunt , arant, sulcant, stercorant . 

S. 268. Quibus in rebus suus modus , et tenor 
est. Nam , Wallerio, Bergmano, et Gioberto ob- 
servantibus , terra vegetationi aptior quatuor 

6 


P 


alumine partes, tres silicis , duas calcis, unam 
magnesie possideat, opus est . Item vegetabilium, 
et animalium compages, cum morte dissolvitur , 
terra fertilitatem summopere adauget . Quare ager, 
qui fluminis alluvie, et inundationibus obtegitur 
vel in quo Secale, Vicia, Lupinus, Medicago, T'ri- 
folium, animalium sordes, postquam fermentatio- 
nem quamdam passe sunt, sepeliuntur, commi- 
scentur , omnium feracissimus, 

$. 269. Denique. non omnis alimenti solutio , 
qua fit in aqua , ex periculis Bertrandi, et Saus- 
surii nutrimento plantarum opportuna . Nam qui 
liquor ex solutis substantiis lutulentus , aut tenax 
est , nocet, et chymica stricto sensu solutio pre 
cateris melior . 


Alimentum vite, et morti plantarum «que 
prospicit . 


$. 270. Alimentum hoc pacto extra plantas pa- 
ratum, vix ac ne vix quidem illas subit, eisdem 
opitulatur , et vitam sustinet. At quonam miser- 
rimo fato hoc idem , dum primum plantas exci- 
tat, et vivificat, mortem earum parat! Quia ipse 
stimulus , qui in incitabilitatem agit, illam pau- 
latim obruit , et tandem destruit. lta profecto 
est. Stimulo corporibus viventibus applicito , 
vita , et mors eque incepta. 


Ingressus alimenti. Chymus , et chylus 
plantarum . 


S. 271. Succus cum radicem subierit , defeca- 
tos liquores offendit, quibuscum miscetur , ut 
ipse quoque defzcari incipiat. Hec dici potest 


93 


plantarum ckymificatio, in qua quidem oxygenum 
aeris atmospharici plurimum valet , sive agat in 
carbonium succi , ut illum a reliquis substantiis 
segreget , atque purificet, sive cum aliis elemen- 
tis consocietur ad saccharum , olea, gummi , re- 
sinas , aliaque id generis paranda. Qua in re te- 
nebris opus est; ideo radices in terram defigun- 
tur, ne solis lux potiori vi sua subducat oxy- 
genum. 

$. 272. Inde a radice succus per omnem  cau- 
lem excurrit, et cum semper semperque alios de- 
fecatos liquores accipiat , cursu in isto continen- 
ter perficitur . Id probe demonstrarunt Knightio 
cum majus succi pondus, prout suecus ex ela- 
tiori loco desumptaus , tum dulcior ex copiosiori 
saccharina materia sapor . Haec cAylificatio plan- 
te est. à 


Quae vis succum impellat intra plantam . 


S. 273. De vi, qus» succum hunc impellit, dis- 
similiter sentiunt physiologi. Grewius id tribuit 
levitati ejus , eo quod vaporosus sit; cui rei 
opitulatur relaxatio , et constrictio solidarum 
partium ex calore, et frigore atmospharici ae- 
ris. Sententiam hanc defenderunt Borellius, et 
La-Hirius , valvulis intra vasa lymphatica admis- 
sis venarum more. Áb actione caloris, et frigoris 
cum super partes solidas, tum super fluidas, et a 
peculiari vasorum structura, quid simile valvulis 
habente, ut alias dixi , rem explicuit Malpighi- 
us . Postea fermentationem chymicam, aut capil- 
larium tuborum vim , aut Hallerianam irritabili- 
tatem , aut vasorum contractionem ab elasticitate 
profectam , aut materiei invisibiliter exsudate , 


94 


nec non caloris, et frigoris potestatem ad phaeno- 
menon explicandum physiologi adhibuerunt . 

$. 274. Cl. Amicius paucis ab hinc annis mi- 
rando illo microscopio suo succi vegetabilis mo- 
tum in Charis, aliisque plantis e JVajadum fami- 
lia detexit. Globuli substantie viridis , veluti in- 
ter se se concatenati , et plurimis seriebus juxta 
se invicem positi continenter moventur cum plan- 
te succo in quovis internodio CAarge, ita tamen 
ut que globulorum series dextrorsum sint, vel 
recta, vel spire in modum ascendant , atque 
ubi ad internodii diaphragma pervenerint , sini- 
strorsum Íílectantur , et eodem modo descendant , 
et sic porro. Series ascendentes a descendentibus 
aliquo distant intervallo ; qus parietibus tubi 
proximiores, celerius moventur , et vicissim ; fle- 
xo, velligato internodio, tot nascuntur globulo- 
yum, humorisque circuitus , quot sunt liberiora 
spatia; nullus in parietibus tubi motus , vel tre- 
mor , nullave coarctatio conspicitur ; seriebus 
globulorum perturbatis, motus eorum imminuitur, 
vel omnino cessat; transitus liquoris ab uno ad 
aliud internodium per diaphragma conspici nequit, 
licet eveniat. 

$. 275. Hac sunt, qua certo certius nobis in- 
notuerunt de succi motu in nonnullis plantis ; an 
eadem contingunt in omnibus? Id nos adhuc 
latet; verum sic juvat conjicere, postquam Schul- 
tius, et cum Schultio Cl. Paulus Savius quid si- 
mile detexerunt in circuitu succi proprii CAeZi- 
donii, qui circulus, cum Schultio visus sit fieri non 
seorsim in quovis internodio , ut in CAaris, sed in 
tota vasorum liberorum longitudine, magis ma- 
gisque analogia sua explicat circuitum. succi per 
vasa lymphatica. Quidquid sit, liquet ex invento 


85 


Amiciano, et Schultiano, rationem , qua priores 
motum succi in omnibus plantis fieri dixerunt , 
minus veram esse, et precipue quidem in Ca- 
ris, in quibus tota impellendi succi vis stat in 
elobulis concatenatis , et per series dispositis . 
Cujusmodi vero sit vis ista , dictu difficile. An 
electrica? Vereor,ne id hypothesim nimium sapiat. 


Respiratio plantarum ad. succi nutricii 
perfectionem . 


S. 276. Succus lymphaticus, qui caulem percur- 
rit, limpidus, et inodorus est, aque perquam 
similis . Observationibus Deyeuxii, et Vauquelinii 
plus minus constat acido acetico libero, vel cum 
calce, aut potassa conjuncto , carbonate calcis, 
substantia saccharina , vel mucosa , sepe etiam 
albumine , concino , glutine , materieque vegeta- 
bili extractiva. Qui quidem succus adhuc eget 
aeris atmospherici auxilio , quo ultimas alimoniz 
dotes adipiscatur . 

$. 277. Huic rei folia precipue inserviunt, qui- 
buscum plante se se in aerem expandunt non or- 
namenti causa , sed ut ipsum aerem latius con- 
tingant, et absorbeant ; quod foliorum officium 
presenserat Malpighius . 


Inspiratio . 


G. 278. Aer atmosphzricus per poros, et pilos 
foliorum , nec non totius parenchymatis externi 
cum succo plante communicat, primusque Spallan- 
zanius cognovit, plantas aere oxygenio atmosphere 
noctu presertim potiri , quamquam morte corre- 
ptus inventum suum omnibus absolutum numeris 


96 


non reliquerit. At Saussurius , periculis super 
Cactum Opuntiam institutis , rem ulterius aperuit, 
cognovitque, aerem oxygenium ex atmosphzra 
evanescentem nequaquam figi intra plantam in hoe 
aeris statu ; tunc enim ope antlie pneumatic , 
vel caloris facile iterum ab ipsa planta evolaret, 
sed cum succo vegetabili diversa proportione chy- 
mico modo misceri, atque solvi, ita tamen ut ma- 
xima hujus aeris quantitas, quam folia noctu ab- 
sorbere valent, ipsum foliorum volumen volumi- 
ne suo zquiparet , imo quarta superet parte. Jam- 
que Spallanzanii periculis innotuerat, aerem aci- 
dum carbonicum prodire in aere clauso , ubi 
plante oxygenium aerem in tenebris subduxerant. 
Cumque idem Saussurius animadvertisset, folia , 
postquam totum , quem possunt , oxygenium ae- 
rem noctu absorbuerint, adhuc tamen agere in cir- 
cumstanti aere oxygenio, illumque in aerem aci- 
dum carbonicum liberum convertere , concludit, 
totum aerem oxygenium , qui in plantarum succo 
noctu solvitur , carbonio succi potiri, et in aerem 
acidum carbonicum, qui intus in planta figitur, 
ipsum quoque mutari. 


JNocturna foliorum coneersio somnus dicta . 


S. 279. Id ut fiat , tenebris egent plante, ne 
lux solis oxygenum aeris sibi devinctum retineat. 
Igitur quae nox requies animantium est, in plan- 
tis functioni vitali, que precipua habetur, pera- 
genda inservit. Hinc quamplurimarum plantarum 
folia noctu ita locantur , ut magis apta sint ad 
aerem oxygenium intus hauriendum . 

$. 2980. Acosta , et Prosper Alpinus jam mirati 
erant nocturnam hanc foliorum.conversionem in 


97 


quibusdam Indicis, et Egyptiis plantis; neque 
tamen quidquam dicere contenderunt de ratione , 
qua flexio ista contingeret. Cum Linnzeus singu- 
lari foliorum conversione excitus , que in Lozo 
ornithopodiode noctu fit, eamdem fabulam , ut 
ipsius verbis utar, in toto fere regno vegetabili 
agi observavit, tantique fecit, ut folia noctu in 
diversis stirpibus diverse flexa , adhibitis nomi- 
nibus propriis, distinxerit in connieentia, includen- 
tia, circumsepientia, munientia, conduplicantia, in- 
eolventia , dieergentia , dependentia, invertentia , 
imbricantia, retroversa ; cumque animum attendis- 
set ad rationem illam, qua animalia somno indul- 
gentia jacent, eamdem propemodum rationem ani- 
madvertere putavit in nocturna foliorum flexione, 
quam. somno plantarum quodammodo tribuit, et 
somnum plantarum vocavit ; minus recte quidem, 
quia plante noctu foliorum auxilio in respiratio- 
nis sue opus incumbunt , quin, vitalibus foliorum 
officiis suspensis , somno vacent . 

$. 201. Neque rem postea assequuti sunt ii, 
qui alternis tum frigoris , et caloris, tum obscu- 
ritatis , et lucis vicibus tribuerunt. Etenim hzc 
foliorum conversio iisdem ferme horis semper 
contingit , quicunque sit caloris , et frigoris, te- 
nebrarum , et lucis modus , et ratio. Nec Bon- 
neti pericula, quibus foliorum arte factorum 
conversionem , hinc calenti ferro , inde humenti 
spongia adhibitis, obtinebat , quidquam valent ad 
phenomenon in viventibus plantarum foliis ex- 
plicandum , tum ex illa ipsa ratione, quod nec 
semper caleat dies, frigescat nox, et calor, et 
frigus uno eodemque tempore agant in utramque 
foliorum faciem , et tamen folia in conversioni- 
bus suis stata hora peragendis perseverent , 


. 88 
tum quia viventium corporum leges , actionesque 
alegibus, actionibusque mortus materiei quam 
longissime distent . 

$. 292. Denique longius a vero recedunt, qui 
folia ita noctu locata credunt, ut hzc florem 
prohibeant ab aeris injuriis. Étenim innumerae 
plante folia flectunt horis nocturnis , vel floreant, 
vel non; contra alie plures, sive floribus ornentur, 
sive illis destituantur, folia nunquam flectunt. 


Exzspiratio . 


$. 283. Inspirationi foliorum exspiratio succe- 
dit. Hzc fit interdiu. Ingenhouzius, et Sennebie- 
rius omnium primi animadverterunt, plantas, 
dum solis radiis exponuntur, aerem oxygenium 
emittere . Nam cum aerem hunc cum hydrogenio 
aere commiscuissent, electrica scintilla admota, 
combustionem illico obtinuerunt, vel cüm eum- 
dem aerem oxygenium intra vas recepissent , in 
quo aer erat respirationi minime aptus, hic de- 
imum aptissiimus factus est aeris atmosphzrici 
instar . Quinimo idem Sennebierius alio periculo 
vidit, quo ipso tempore oxygenius aer e foliis 
avolat aqua demersis , et luci solis expositis . 

$. 284. Theodorus Saussurius in hanc foliorum 
exspirationem diligentius inquirens detexit , illam 
ipsam aeris oxygenii quantitatem , quam noctu 
folia hauserant , interdiu ab eisdem emitti , vix 
interdum addito pauculo aere septonio, et ratio- 
nem hanc inter aerem oxygenium inspiratum , 
atque exspiratum perpetuo servari, donec vires 
vitales foliorum, licet sensim sensimque langue- 
scentes , supersunt ; foliis enim demortuis , tunc 


89 


alis leges in aeris cujuscumque evolutione . Item 
foliis noctu in aere atmospharico clauso, inter- 
diu vero in aere septonio repetito locatis , prio- 
rem aerem in alterum abire perbelle observavit. 

G. 285. Quis vero nunc facile dicat , unde pro- 
ficiscitur oxygenius aer, quem plante interdiu 
emittunt? Quas vis solaribus radiis inest, ut ae- 
rem hunc a foliis valeant haurire? 

$. 286. Detexerat Sennebierius, folia luci solis 
obversa in aerem acidum carbonicum, quem for- 
te offendunt, agere, atque dissolvere . Saussuri- 
us vero, periculis ad hanc rem institutis , idem 
phenomenon confirmavit , et insuper reperit , ae- 
rem acidum carbonicum a foliis ita dissolvi, ut 
aer oxygenius , qui illum efficit, totus avolet , 
carbonium vero defigatur in planta. Cumque idem 
Saussurius jam enimadvertisset , aeris oxygenii 
quantitatem a plantis interdiu emissam quantitati 
respondere, quam noctu inspiraverant, concludit, 
oxygenium aerem , quem plante expirant, a dis- 
solutione aeris acidi carbonici , qui noctu per 
inspirationem. fit, luce solis opitulante , profici- 
Scl. 


An. detur aqua dissolutio inter respirandum ? 


G. 297. At Bertholletus cum substantie viridis 
foliorum originem ab hydrogeno, et carbonio 
explicare vellet, hanc tribuendam censuit cum 
dissolutioni aeris acidi carbonici, tum etiam aquz, 
a qua dissolutione demum aerem oxygenium , 
quem plante emittunt , ortum ducere statuit . Alii 
quoque hane dissolutionem aqui admiserunt , eo 
quod semina Sennebierio visa sint germinasse intra. 
aquam omni aere oxygenio orbatam , tum quia 


90 


Ingenhouzius , et Sennebierius viderint, aerem 
clausum, et nunquam renovatum, in quo suc- 
cosa plante degebant , ex superveniente aere 
oxygenio puriorem fieri, tum denique quia , Su- 
cowio , et Humboldtio monentibus , sunt fungi , 
qui cum hydrogenium aerem emittant, ostendunt, 
aquam reapse a plantis dissolvi . , 

$. 288. Quibus omnibus responsio facilis. Ber- 
tholleti sententia demonstratione caret ; igitur hy- 
pothesis tantum est, quz rationibus insequentibus 
infirmatur. Semina, cum intra aquam germina- 
verint, vel id ope aeris, qui nunquam deest in 
aqua , peregerunt, vel potius falsam germinatio- 
nis speciem , de qua alias diximus , praebuerunt. 
Ex Ingenhouzii, et Spallanzanii periculis parum 
accurate institutis nihil certi possumus haurire , 
cum nullimode constet de puritate aeris adhibiti , 
nec de vitali plantarum vi , ita utaer oxygenius 
in hisce evolutus aut ex dissolutione aeris acidi 
carbonici circumstantis , vel in ipsis plantis 
succosis delitescentis, si planta vigens, aut ex dis- 
solutione ipsius plante , si egrotans, vel mortua, 
profectus sit. Denique fungi cum facile putre- 
scant , mirum non est, si ex eorum dissolutione 
hydrogenius aer oriatur , et avolet. 

$. 289. Saussurius preterea omnem litem dire- 
mit. Nam cum in quibusdam .Lysimachiis au- 
ctum in vegetatione pondus probe cognovisset, ob- 
servat, id ab hydrogeno aquae, que vegetationi in- 
servit, in iisdem defixo oriri non posse, cum 
tanta non fuerit aeris oxygenii in hoc peri- 
culo evolutio, quanta esse debuisset , si aer hic- 
ce ab dissolutione aque oriretur , que hydrogeno 
suo id ponderis Lysimachiis comparasset . 


91 


Aer acidus carbonicus liber quousque in hac 
respiratione utilis. 


$. 290. Vidimus paulo supra, folia, dum inter- 
diu oxygenium aerem , sole adjuvante, emittunt, 
aere acido carbonico libero potiri , atque dissol- 
vere ; quam foliorum in hune aerem actionem 
pluribus aliis periculis idem Saussurius confirma- 
vit, reperitque , id diverse peragi a diversarum 
plantarum foliis,ita tamen ut hec ratione magis su- 
perficiei sue, quam voluminis, rem consequantur. 

$. 291. At quavis aeris acidi carbonici quan- 
titas apta erit ad hanc foliorum actionem foven- 
dam? Minime quidem. Nam tunc tantum aer iste 
foliis, dum expirant, perutilis, cum duodecimam 
ambientis atmosphere partem zquiparat; quo ve- 
ro major quantitas ejus, eo perniciosior,ut plantas 
demum illico occidat . Quinimo in tenebris , vel 
in umbra quaecunque aeris acidi carbonici ratio 
vegetationi plantarum adversatur . Quibus edoce- 
mur , cum hieme plantas hibernaculis occludi- 
mus , eas ita esse collocandas , ut luci quam li- 
berrime obvertantur; etenim lux aerem acidum 
carbonicum ibi plus minusve degentem dissolvit, 


o 
et impedit, quominus eisdem plantis officiat . 


"Aer septonius quando evolat a planta . 


$. 292. Diximus quoque folia cum interdiu ae- 
rem oxygenium expirant, pauculam aeris septo- 
nii quantitatem sepe emittere . Quod phaeno- 
menon cum alio phanomeno semper consociatur , 
scilicet tantum aeris septonii avolat e planta, 
quantum oxygeni figitur in illa; patuitque ex 
Saussurianis periculis , ipsum aerem acidum 


92 


carbonicum, dum atmosphzrz plantarum paucula 
quantitate immixtus est, dissolutione sua huic rei 
peragende maxime favere . 


Lux qua parte folii agat . Utilitas 
respiratienis in plantis . 


S. 293. Superior foliorum facies inferiore. pas- 
sim levior, et nitidior; que cum soli perpetuo ob- 
vertatur, nec in NES PC UE partem deflecti possit , 
quin statim ad solem redeat , vel si ita retinea- 
tur, tandem vita laboret , hac de re solares ra- 
dios potissimum excipere videtur , ut exspirationis 
opus, de quo egimus, absolvatur. 

$. 294. Érgo plante respirant , sed ita respi- 
rant, ut longo noctis intervallo aerem  oxygeni- 
um atmosphere inhalent ad aerem acidum carbo- 
nicum formandum , cujus ope carbonium succi 
vegetabilis ab impuris sejungitur , interdiu vero 
cudddn aerem oxygenium , quem lux aufert, 
atmosphere restituant , ut carbonium quam pu- 
rissimum denique in planta ad humores perficien- 
dos, atque illam nutriendam subsideat. Przte- 
rea plante , ubi pauculam aeris oxy genii quanti- 
tatem liberam in atmosphera reperiunt, cum pari 
aeris azoti quantitate, quam emittunt, sepe inter 
respirandum commutant . 


Qua. vices inter respirationem plantarum , 
et animalium . 


$. 295. Atqui et plante, et animalia hoc respira- 
tionis negotio carbonium a reliquis substantiis se- 
jungere Poneendunb, exitu tamen longe alio. Nam 
planta id efficiunt , ut purificatum carbonium 


93 


retineant, animalia, ut expellant. Huie rei favent 
noctis tenebre pro plantis, favent pro anima- 
libus tenebrz, qua& in cavo thoracis sunt . Item ex- 
spirationis eorum exitus longe diversus. Nam plan- 
t» aerem oxygenium purum, animalia aerem aci- 
dum carbonicum preter reliqua emittunt. Hinc 
altera res alteri, natura ita jubente , salutaris ; 
cumque aer acidus carbonicus diutius intra ani- 
malia delitescens illis maxime infensus, et, vita- 
li vi destructa , venenatus , contra quam contin- 
git in plantis , igitur brevissima inter inspiratio- 
nem, et exspirationem intervalla animalibus data, 
plantis vero longissima . 


Unde viriditas plantarum. 


S. 296. In quorumdam animalium respiratio- 
ne duo potissimum observatu digna nobis se se 
praebent, scilicet sanguis venarum , qui atro ru- 
bescit colore, fit Il»te rubens ; oritur insuper hoc 
ipso tempore calor, qui vitalis calor est, et am- 
bientis aeris temperiem devincit. An eadem in 
plantarum respiratione contingunt? 

$. 297. Naturalis plantarum, et precipue folio- 
rum color, qui adeo oculos nostros recreat , et 
reficit, viridis est . Carbonium purissimum in fo- 
liorum parenchymate inter respirandum primo 
subsidet , cumque color ejus niger, cellularis 
vero substantie albens sit , ex horum mixtura 
colorum viridis color oritur , Sennebierio adno- 
tante. Hinc qus» plante degunt in obscuris, nec 
solaribus ^radiis quam liberrime afficiuntur, ut 
officio fungantur respirationis , squalent, et pal- 
lescunt. 

$. 298. Nec obest, quod in Frisbergensium 


94 


cavernis alte sepultis , tenebrosisque plante quz- 
dam ibi nascentes , vel illuc delate observationi- 
bus Spallanzanii, Scopolii, et Humboldtii vivant , 
et vireant. Demonstravit enim Sennebierius, aerem 
hydrogenium , qui quidem existit in atmosphara 
Frisbergensium cavernarum, tunc cum offendit 
plantas in tenebris diversantes, vice lucis agere in 
oxygenum aeris acidi carbonici, illoque potiri . 

$. 299. At quonam pacto, quis dicet, viret ju- 
nior plantarum medulla, aliave penitior. plante 
pars a luce solis remota , et ab omni respiratio- 
xe prohibita? Quo pacto nonnullarum plantarum 
folia sub ipso respirationis opere vel rubrum, vel 
luteum, vel nigrum colorem adipiscuntur? Scili- 
cet penitiores partes omnes aerem, qui tracheali- 
bus vasis percolatur, succumque vegetabilem 
excipiunt , et virent , eo quod ex hac re- 
rum mixtura, opitulante hydrogeno , aliisve suc- 
ci vegetabilis principiis chymicis, purius car- 
bonium in hisce partibus subsidet. Coloris vero, 
quo nonnulla folia diverso pacto pinguntur, causa 
ceteris quoque plantarum elementis inest, qua 
tunc varia proportione consociantur . Imo ex hac 
eadem causa colorem alium, quem folia in senio, 
et ante mortem adipiscantur, proficisci nemo ibit 
inficias. 


Zn et calor inter respirandum augeatur 
in plantis ? 


$. 3oo. Nunc de gradu caloris, qui in planta- 
rum respiratione evolvitur. Aer acidus carboni- 
cus , qui noctu fit, tum ex chymise legibus no- 
bis jam cognitis, quid quid alii in contrarium 
modo sentiant, tum ex re ipsa pauco utitur calore. 


95 


Ergo et paucus calor est, qui interdiu ex disso- 
lutione ejusdem aeris proficiscitur, qui cum par- 
iüim aerem oxygenium iterum in atmospheram 
evolantem comitetur, partim in materie e plantis 
exsudante absumatur , temperies, ques plantis 
inest, ab ambientis celi temperie nequit differre, 
Cumque ea, que in floribus contingunt , confun- 
denda non sint cum illis, que ad respirationem 
pertinent, alibi agam de peculiari quorumdam 
florum temperie, qui sensus nostros dato tem- 
pore percellit, et urit. 

$. 3or. Verum sunt, qui objiciant, succum in- 
tra plantas serius frigore concrescere , quam aqua 
aeri libero commissa, imo thermometrum in pe- 
nitiori arboris ligno locatum hieme majorem ca- 
loris notam , sstate minorem ostendere , quam 
qui thermometer in atmosphzera delitescat . Ex 
quibus conjiciendum ducunt, plantarum temperi- 
em iisdem rationibus, qua in calidis animalibus 
ex respiratione contingunt , obnoxiam , plantasque 
instar animalium , que calido sanguine pradita 
dicuntur , habendas esse censent. 

$. 3o2. Atqui omnis liquor, vel cum in capil- 
laribus vasis occluditur, vel quo impurior est, 
eo serius frigore concrescit, ut dignovimus ex 
physicis, quod quidem iisdem de causis in plan- 
tis fieri necesse est. Praeterea quz corporis calefacti 
partes aliud frigescens corpus directe tangunt , 
citius frigoris signa portendunt, quam quz ab 
illo remote , juxta zquilibrii leges, quibus calo- 
ris materies paret, et per universum diffunditur. 
Hac de causa superficies telluris, quz hieme fri- 
gidum celum directe contingit , frigidior est 
tellure altius sepulta. Eadem autem prorsus eve- 
niunt in arbore , de qua jam diximus , ut nihil 


96 


opus sit temperiei ex respiratione magis elate ad 
idem phenomenon explicandum , praecipue cum 
plante hieme vix respirent, et calorem, quem 
possident, a tellure hauxiant. 


Succus pro prius . 


S. 303. Succus plantarum respirationis ope ab 
omni impuritate defecatus redit in plantam, 
quam nutrit, et vivificat. Fit succus proprius, de 
quo pluries meminimus ; qui cum ex iisdem qui- 
dem elementis, at diverso modo in quavis planta- 
rum specie consociatis , gignatur , statuemus cum 
Malpighio , quodcunque individuum vegetans pe- 
culiarem sibi parare succum , 

$. 3o4. Note physice, quibus succum proprium 
extrinsecus dignoscimus, sunt color, odor, sapor, 
densitas, et vires ejus peculiares, ita ut vires plan- 
tarum ex hoc ipso succo argumentemur contra 
Hamelium, qui in contrariam iverat sententiam , 
eo quod gummi , quod ab Zzygdalo persica ex- 
pellitur, pro succo ejus proprio perperam habu- 
erit loco substantie illius, qua relique partes 
amarore distinguuntur , floresque purgant. Forte 
etiam non unus suceus proprius, qui una eadem- 
que natura praestet , gignitur in tota planta, eo- 
dem ferme pacto, quo secretiones differunt in ani- 
malium organis. 

$. 305. At chymiez proprietates insunt succis 
propriis, quibus chymici eos dispescuerunt, Thom- 
sonio duce, in lacteos, gummosos, terebinthinos, 
resinosos, balsameos, stipticos, saccharinos, et sa- 
litos. Neque tamen hz sunt distinctiones omnes, 
in quas dirimere eos possumus, cum nova  pro- 
prietates quotidie in illis detegantur, que arti 


97 


medice, nisi et reliquis artibus, maxime proficus 
ducuntur, Quidquid sit, distinctio succi proprii 
in lacteum, et terebinthinum, quam  Grewius 
olim dederat, longe imperfectior Thomsoniana 


est. 


Reditus succi proprii. Circuitus humoris 
in plantis . 


$. 306. Jam diximus, succum proprium intra 
totam plantam redire, et licet nos lateat, quo 
pacto vasa propria, quie illum revehunt, cum 
adducentibus vasis communicent, certum est, hec 
ad flores hinc pertingere , inde ad radices; adeo 
ut, que lympha a radice in caulem, et folia 
pervenit, eadem mox purior facta a foliis, et a 
caule, continuato quasi circulo , redeat ad  radi- 
cem . Verum hic succi vegetabilis circuitus cum 
circuitu sanguinis comparandus non est, cum 
plantis deficiat cor, quod veluti e centro impel- 
lat, desintque vasa, qui contractione sua cordi 
opitulentur . 

$. 3o1. Mirbelius hanc circuitus speciem in plan- 
tis inesse omnino negat , et totam de ascensione 
lymphe doctrinam a nobis traditam sententiis 
suis infirmare conatur, Nam trachealia vasa non 
aeri, sed lympha sursum ducende destinata , et 
succum in latus fundentia perhibet, qui succus 
radiorum cellularium ope usque ad superficiem 
plante pertingit , ut aeris attactu in succum 
proprium convertatur ; cumque totius plante su- 

erficies succo huic gignendo inserviat , nulla ex 
altiori loco descensus ejus necessitas, nullumque 
succi proprii descensum pericula a se instituta si- 
bi demonstravisse contendit. Quem enim tenacem 

1 


98 


humorem ex margine superiori inlati vulneris ma- 
nare vidit in arbore , hunc non succi proprii 
loco, sed cambi, ut ajunt, censuit haben- 
dum . 

S. 308. Quibus Mirbelii sententiis respondemus, 
indubium esse , lymphatica vasa ferre ascenden- 
tem succum ; nam actum foret de sylvis omnibus, 
si id muneris trachealibus vasis concreditum fuis- 
set , que passim destruuntur in caudicibus anno- 
sarum arborum , cum tamen he vivant, vigeant, 
floreant, atque fructificent, Cujus rei exemplum 
omnium prastantisimum nos habemus in Ofeis 
nostris, que, toto ligno pene absumpto , de solo 
cortice fere vivunt, et in longissimum evum fru- 
ctifere perdurant. Insuper trachealia vasa aerem 
ferre, facile liquet ex secta arbore, dum omnia 
vere succo turgent; spumosus enim aer, subinde 
etiam cum sibilo, de tracheis exire visus est. 
Si succus proprius paratur in superficie totius 
plante, cuinam usui folia inserviunt? Quid sibi 
vult actio aeris atmospharici, lucisque super 
folia ? Quomodo succus proprius in penitioribus 
fasciculorum vasis reperitur in monocotyledoneis 
plantis ? Quomodo succus proprius deest in ea- 
rumdem plantarum superficie ? Denique quo pa- 
cto hicce succus in plantarum radicibus intra ter- 
ram sepultis, et ab aere, atque luce prohibitis 
adinveniri potest ? 

$. 309. Atqui, ramo arboris circum circa deli- 
gato, etiam ramo, qui ad terram reflectitur ; PE 
dependet, turgor supra ligamentum oritur api- 
cem rami versus, Atqui radices ex hoc eodem 
turgore pullulant in propaginibus , quas arte ob- 
tinemus in viridariis nostris . Item si integer an- 
nulus corticis auferatur ab arbore, lignum novum 


99 


in ejus parte superiori tantum gignitur, quia 
succus proprius amplius nequit ad inferiora per- 
venire ; imo vel hic loci subsidet in tumoribus , 
vel refluit in fructum, quem citius ad maturita- 
tem perducit. Hac potissimum ratione Buffonius 
nos docuit, arbores paulo ante, quam czdantur , 
esse cortice denudandas, ut, succo proprio abla- 
to, novoque ligno prohibito, lignum antiquius 
magis magisque durescat. Vulnera , quae in ar- 
boris cortice contingunt, a margine eorum supe- 
riori cicatricem ducere perpetuo incipiunt. 

$. 310. Si vero Mirbelius gummoso illi cambio, 
quod paucula dosi ex lentore ejus observavit in 
superiore parte vulneris, innitatur , ut cuncta 
phenomena, de quibus nunc egimus, explicare 
satagat, nos de verbis non disputabimus, cum id, 
quod nobis succus proprius est, forte cum paucula 
lympha ascendentis dosi commixtus , illi cambium 
audiat, at cambium, quod a superioribus ad in- 
feriora contendit. Quamobrem Mirbelii doctrina 
de motu succi in plantis tota concidit, et circui- 
tus humoris, quem cum gravioribus physiologis 
superius perhibuimus, de illa triumphat. 

$. 31r. Qui quidem circulationis modus ita 
contingit, ut tota lympha ascensio vere , descen- 
sio autem ob succi proprii lentorem a vere diu in 
vstatem  protrahatur ; a quo forte fit, ut au- 
mentum arboris ex alburni genesi diutius per- 

uret, quam protractio ejus ex evolutione sur- 
culorum annotinorum, Hzc omnia agricole probe 
norunt, et hisce ipsis temporibus eque utuntur 
ad insitiones arborum peragendas. 

$. 312. Igitur succus proprius, ut Malpighii 
verbis utar , cum substantie modum, et proprie- 
tates longe perfectiores habere videatur , ac 


ioo 


succus fistulis contentus, ultime  alimonic do- 
tes , et qualitates possidet . Qua de causa 
diffunditur per omnem plantam, vel ut cum 
nova superveniente lympha stato tempore com- 
misceatur, vel ut peculiaría quedam  prgbeat 
tum ad conservationem vite, tum ad fcecundita- 
tem , fructificationem , et evolutionem plantarum 
comparandam, sicuti animalium secretiones ad 
haec eadem ducunt. 


Ezcreta, 


S. 313. Vidimus alimentum , quod ab externis 
plantas subit , nutritioni peragende tunc demum 
inservire, ubi commixtione sua cum aliis substan- 
tiis, aerisque attactu perficitur , et ab inutilibus 
separatur, Necesse autem est, ea, que inutilia 
sunt, a plantis expungi, ne officiant , prout id 
contingere videmus in animalibus ; re quidem ve- 
ra expunguntur a plantis sub diversa forma , sci- 
licet nunc magis concreta , nunc lenta, tenaci, 
nunc fluidiore, vel etiam sub specie aeris , aut 
odorifere materiei , 

$. 314. Glandulas excernentes hoc expungen- 
dorum inutilium munere fungi alias jam monui- 
mus; verum etiam ex ipso cellulari textu excretas 
substantias proficisci indubium est , 

$. 315. Exeretorum condensorum exempla nobis 
suppeditant plures Pinuum species resina sua, in- 
ter quas prestat Pinus Cedrus ob cedriam illam, 
qua olim Egyptii eternitatem, ut ita dicam , sin 
immortalitatem, corporibus comparabant, item et 
Pistacia T'erebinthus , et Cistus Ladanum , tum 


IOI 


Juniperus phonicia, et Acacia. gummifera (*) , que 
thus, et myrrham prazbent, ut in templis Dei numini 
colendo redoleant . Myrica cerifera, Croton sebife- 
rum ,et mirandum illud Ceroxylon andicola ce- 
ream substantiam fundunt ad candelas, et cereos 
probatissimam, Zmygdalus communis, et persica , 
Prunus Cerasus , cacia arabica , Astragalus 
Tragacantha gummi scatent, Fundit mannam Zra- 
zinus$ Ornus in hominum salubritatem , Et ut alia 
plura silentio pretermittam, in excretorum con- 
densorum censu habenda est glauca nebula, qua 
plante sepe suffunduntur . Nebula enim ista ce- 
ree fere indolis est, qus in alcohole tantum, nec 
in aqua solvitur ; ideo plantis prope mare degen- 
libus, et nimia humiditate corruptibilibus pecu- 
liaris, detersaque nunc statim redit, nunc mi- 
nime.. 

$. 316. Robinia viscosa , Gypsophyla viscosa, 
Physalis viscosa , AInus glutinosa ,  Calendula vi- 
scosa, Dodonea viscosa, Solanum glutinosum, Ro- 
sa glutinosa , plures Sileneos species , Grindelia 
glutinosa , Inula viscosa, Pelargonium glutinosum, 
Psiadia glutinosa , MMyoporum  viscosum , Cotyle- 
don viscosa , Cicer arietinum , Drosere , Marti- 
nia diandra , et proboscidea , florum nectar, oleo- 
saque materies, quz aquatiles illinit plantas, for- 
te ne aqua illis officiat , excretorum tenacium, 
lentorumque prebent imaginem. 


(*) Sunt, qui putent, sive thus,sive myrrham excerni ab 4fmy- 
ride Kataf Forsk. Fl. AEgyptio-arab. p.80. n. 49. , aut ab Z4my- 
ride Kafal ejusdem auctoris l. c. Forskolius quidem nihil habet 
de hac re,idque tantum dicit, alias duas arbores esse istis simi- 
les, quarum una ab Arabibus vocatur Zfrbor myrrhe ; at de 
characteribus earum omnino silet . 


102 


S. 317. Ad excreta, quae fluidiora sunt , per- 
tinent acidus humor, qui a JBoleto suberoso, Plen- 
ckio observante, manat, humor causticus pilorum 
Stizolobii prurientis , quarundam Urticarum , Mal- 
pighiarum, et Jatrophe urentis,lactee gutte sepe 
e radicibus plantarum exstillantes , ex quibus 
plante propius nascentes damnum, vel noxam 
recipiunt , denique ipsa aquosa substantia, quie 
a plantis continue exsudat, et cum copiosior est, 
defluit in guttas, prout illa, que in scypho 
JNVepenthum. noctu colligitur, vel ex acutis folio- 
rum apicibus in Graminibus, Musis , pluribusque 
ris summo mane distillat, vel que ex juniori- 
bus ramis Cesalpinie pluviose grato spectaculo 
in Brasilia depluit. Neque tamen putandum est 
cum Halesio, naturam ejus esse prorsus aquosam, 
cum Sennebierius chymica analysi detexerit in 
illa tum sulphatem , et carbonatem calcis, tum 
principia mucilaginis , et resins , aliaque forte 
detegenda supersint, prout hec aquosa materies 
a diversis stirpibus diversa exsudat . 

S. 318. At hec ipsa aquosa materies sepius in- 
visibilis avolat e planta , et specie aeris , calo- 
re adjuvante , exhalatur. Cujus quidem rei nos 
monemur , cum intra vas vitreum , quo plantam 
tegimus, vaporem ejus tenuem colligimus; etenim 
hic, dum írigefit, iterum condensatur , et ex 
internis vitri parietibus roris instar defluit . 

$. 319. Exhalatio hec juxta pericula Halesii , 
Guettardi, Hamelii, et Bonneti praecipue fit per 
folia, ceterasque foliacee nature partes. Copiosior 
quoque exit tum e plantis, que herbaces sunt, tum 
efoliis tenuibus, deciduisque. Verum, foliis oleo, 
aut glutine illinitis, imminuitur , atque cessat, 

$. 320. Calor, et lux plurimum opitulantur 


103 


illi; contra frigus, et tenebre cito adversantur. 
Sümma quoque est, que inter hanc , et nutri-- 
mentum plante necessitudo intercediti exsudatione 
enim aucta , vis augetur , qua planta alimentum 
poscit, et sumit , et vicissim ; quod cum horto- 
rum cultores probe noverint, utramque arte im- 
minuunt, sic ut plante minori testa coarctate 
magis in florem , et fructum, quam in foliorum 
luxuriem explicentur. 

$. 321. Atqui hzc eadem ferme contingunt in 
animalibus. Eritne igitur ratio aliqua hujusce 
exsudationis plantas inter, et animalia? Halesius, 
periculis suis super Heliantho institutis , et cum 
Santorianis de homine collatis , statuit, plantas, 
ceteris paribus, longe magis quam homines ex- 
sudare . 

$. 322. De aere oxygenio, quem plante inter 
respirandum emittünt , jam egimus. Superest, 
ut de odoribus, sive de odoriferis plantarum ef- 
fluviis  pertractemus . Hec presertim  avolant 
a floribus, sed et ab alia quacunque stirpis 
parte. Modo olfactu suavia sunt, modo fctidis- 
sima , nune nobis innocua, nunc maxime infensa. 
Sensus autem nostros vel continue, vel paucis 
diei horis, vel interdiu tantum, vel tantum no- 
ctu feriunt, idque magis faciunt ea, qus aliquan- 
tisper distant, quam quae plantis proximiora 
sunt; tunc enim liberiora, et ab omni aquoso va- 
pore soluta . 

$. 323. Chymici distillationis auxilio hec odo- 
rifera principia plerumque sejungunt a plantis, 
atque ita sejüncta, et liquore quodam excepta 
spirituum rectorum, vel oleorum volatilium nomi- 
ne distinguunt. Cum vero calor diversimode agat 
in illa, et interdum corrumpat, igitur non. omnia 


104 


possunt distillatione obtineri . Neque lux, ne- 
que tenebre eadem immutant, sed oxygenum 
sepe destruit. Qua foetent , delentur ab acidis ; 
quae aroma grate olent, cum illis consociantur. 
Alkalia graveolentes augent plantarum odores, 
extinguunt aromaticos . 


Carvr VII. 


Dr €ENERATIONE PLANTARUM PHJNOGCAMARUM. 
Gemma. florifera . 


S. 324. Plante, de quibus hucusque egimus, 
fecundantur per organa genitalia in floribus de- 
gentia , ut fructibus suis speciem deinde propa- 
gent. Flores isti intra peculiares gemmas initio 
clauduntur, que nunc tantum flores, nunc flores, et 
folia gerunt. Gemme simpliciter florifere sunt 
crassiores omnium , atque rotundiores, gemmae 
mixte sunt magnitudinis medie inter floriferas , 
et rameas; denique gemma florifere nunquam, 
rames vero, data occasione , radices agunt. 

$. 325. Peculiaris, et constans est gemmarum flo- 
riferarum situs in unaquaque specie; hae oriuntur 
in iisdem ferme plante partibus, ac gemma ramea; 
ex quo et caulis, et ramus, et radix suos habent flo- 
res; magni vero momenti in agricultura est, florum 
gemmas a rameis distinguere, ut putationis opus 
apte perficiatur . 

$. 326. Ea , que diximus de squamis gemmam 
rameam Oobducentibus, valent de squamis gem- 
mz florifere . Germen floris, loco germinis rami 


105 


totam differentiam sistit inter utramque ; in quo 
quidem germine sepe flos ipse, partesque ejus 
adhue involute jam dignoscuntur, ut videre est 
monitu Hamelii in Daphne Mezereo, in A4mygda- 
lo Persica, in Pyro Malo , aliisque. Preterea 
partes iste constanti modo intra gemmas ejusdem 
speciei site; cui rei preflorationis , vel estivationis 
nomen fecerunt recentiores, eamque distinxerunt 
in imbricatam , plicatam , contortam , corruga- 
tam , valvarem, quincuncialem , inflexam . 


Pedunculus . Bractea. 


G. 327. Flos, qui de gemma evolvitur, vel omni 
fulcro destituitur , et sessilis dicitur , vel fulcro, 
quod vocatur pedunculus, sustinetur . Pedunculus 
iste eadem omnino partium structura pollet , ac 
caulis , a quo proficiscitur, verum succosior cau- 
le est. Is interdum nodum gerit situ in diversis 
stirpibus diverso , in quo , vasis arescentibus, 
pedunculus secedit , et disrumpitur. 

$. 328. Foliola quedam , forma , magnitudine, 
colore , non tamen penitiori structura, a reliquis 
foliis plus minus abludentia sepe occurrunt in pe- 
dunculo, que Pbracteas dicunt . Eorum est, flo- 
rem adhuc involutum tutari, et nutricium succum 
pro eodem parare , atque perficere . 


Flos completus . Calyx. Corolla . 


G. 329. Flos completus duobus distinguitur in- 
volucris , quorum exterius calya nuncupatur . 
Calyx natura sua membranaceus est, fitque uno, 
vel pluribus foliolis plerumque viridibus . Com- 
pago ejus vel omnino, vel partim similis com- 
pagini caulis, a quo calyx proficiscitur. Hinc et 


106 


vasa lymphatica, et vasa propria, et substantía 
cellularis, interdum etiam trachee occurrunt in 
illo, nec deficiunt nervi, venaeque, et reliqua 
omnia, que in folio observantur , imo epidermis 
ejus pari pacto poris donatur; cumque calyx 
iisdem fungatur officiis, que folia inter respiran- 
dum peragunt , et more foliorum ad solem vire- 
scat, a vero non recedet, qui calycem tüm stru- 
ctura, tum officio cum folio comparaverit . Igitur 
errant, qui calycem a cortice tantum fieri conten- 
dunt; nunquam enim calyx esse posset in monoco- 
tyledoneis defectu corticis , nec dicotyledonee 
tracheas unquam gererent in calyce suo , cum 
nulle traches sint in earum cortice ; pariterque 
errant, qui calycem monocotyledonearum ab epi- 
dermide, sive ab exteriorí pedunculi parte oriri au- 
tumant, quia nulla tunc possideret vasa , qu& 
tamen ab illo possidentur . 

$. 33o. Appendices, sique sunt in calyce, si- 
ve membrana tenui, pellucida facte [ paraphyl/a 
Koeleri ], sive spinis, ciliisve, peculiare nomen vix 
merentur , cum, dempta forma , a reliquo calyce 
structura non differant. 

$. 33r. Floris completi involucrum interius di- 
citur corolla. Hec quoque uno, vel pluribus fo- 
liolis constat more calycis, sed calyce plerumque 
tenuior est. Colorejus diversus in diversis stirpi- 
bus, et sepe etiam in eadem, subinde elegantissi- 
mus. Compago tum ex textu fibrato longe sub- 
tilissimo, tum ex tracheis copiosis, vasisque pro- 
priis; in interstitiis, areolisque parenchyma glan- 
dulosum. Epidermis obducens pratenuis, porisque 
visibilibus carens. 

$. 332. Corolla evolvitur cum organis genitali- 
bus, et vita ejus cum istorum vita perdurat ; 


107 


maxime vero humori preparando conducit, qui 
ad generationem requiritur ; ideo vita brevis , of- 
ficium przstans. Hac de re die , nocteque carbo- 
rium suppeditat circumstanti atmosphzerae, fitque 
aer acidus carbonicus, qui atmospharam vitiat , 
et interea aromata , odores , succus lentus, 
dulcisque , quo flos praecipue pollet, ob oxyge- 
num superabundans in corolla secernuntur, idque 
diversimode ex elementorum proportione pene in 
infinitum diversa . 

G. 333. Iisdem de causis alii flores statis , di- 
versisque temporibus, et horis ( tamen fere sem- 
per iisdem in eadem specie ) patescunt die, clau- 

untur nocte, alii contra. Ex his calendarium 
sic dictum, et horologium Flore deduxit Linneus; 
utrumque speciosius, quam verius, cum utrum- 
que diversum pro diversis regionibus, et tempesta- 
tibus, sicuti Adansonius observavit . Sepe etiam 
flores clauduntur procella instante, vel czlo pluvio, 
frgidoque . Qus omnia contingunt, et variant, 
prout corolla plus minusve eget aere oxygenio , 
calore, luce, meteorisque ; neque enim corol- 
la custodiendis, tuendisque organis genitalibus pre- 
cipue, et solummodo inservit , ut quidam puta- 
runt. Id muneris, siquod est, secundarium certe est. 

G. 334. At qua ratione eveniat, ut motus ali- 
quis habeatur in corolla, id eruitur tum a stru- 
ctura, et viribus vitalibus partium , tum a lu- 
cis, ceterarumque rerum externarum influxu. 
Sunt, qui putent , calycem quoque huic rei con- 
sequende opitulari , eo quod observationibus De- 
vauxii nonnulla Mesembrianthemata , quorum flo- 
res statis diei horis patescunt, vel clauduntur , 
floribus semper apertis remaneant , ubi calyce 
orbentur ; quz res attentione digna, et in ceteris 
floribus adhuc investiganda. 


108 


$. 335. Lux plurimum valet ad colorem florís 
eliciendum . Etenim quamplures flores, donec in- 
ira calycem occlusi, vel ubi umbroso loco orti, 
pallent; et tunc demum colorem adipiscuntur, cum 
solaris radius illos percellit. At res ista nec 
sufficiens , nec constanz, Et lux, et chymice ele- 
mentorum affinitates, junctionesque, qua in corol- 
le substantia contingunt, colori eliciendo inser- 
viunt, ut recte dixit Lamarckius, collatis iis, que 
accidunt in flore, cum iis, que fiunt in foliis, 
precipue cum haee vergunt ad interitum . 

G. 336. Quzsierunt anatomici, a qua caulis par- 
te corolla proficiscitur, prout id quesitum fuerat 
de calyce. Grewius, Linnaeus , aliique , dum res 
anatomica plantarum minus florebat , corollam 
a libro fieri dixerunt. Verum cum liber non sit 
in monocotyledoneis plantis, cum liber planta- 
rum dicotyledonearum tracheis careat, isteque in 
penitiori tantum ligno reperiantur: ideo corollam 
ex omni caule, et ex penitiori quidem caulis par- 
te in dicotyledoneis gigni indubium est. 


Flos incompletus. Perigonium . 


S. 337. Flos incompletus is est , qui unum tan- 
tum possidet ex descriptis involucris, Tunc deter- 
minatu difficile an hoc dici debeat calyx, an 
corolla. Nam nec presentia trachearum , ut 
innuit Vintenatius , nec color a viridi colore 
diversus , neque organa masculina sita contra 
partem mediam segmentorum involucri, ut ha- 
bet Pontedera , neque involucrum , nuptiis pe- 
actis, deciduum , ut perhibuit Tournefortius , 
res ita certe sunt, ut magis de corolle pra- 
sentia , quam de przsentia calycis nos tutos 


109 


reddant , cum omnia, qus diximus , nunc caly- 
cei, nunc corolle sint peculiaria . 

$. 338. Qua cum ita sint, Ehrarthus , et De- 
candolleus , ut quaestionem tollerent , cum  sol- 
yere non possent , calycis, et corolle nominibus 
aboletis , involucra floris perigonii nomine salu- 
tarunt, dixeruntque perigonium simplex , tunc 
cum unum est floris involucrum, ubi vero involu- 
crum hoc duplex, dupler statuerunt perigonium, 
externum, scilicet , et internum. 

$. 339, Nos autem non dicemus , duas semper 
esse conferruminatas lamellas in perigonio sim- 
plici, alteram calyci, alteram corolle respon- 
dentem , ut quibusdam visum est, Etenim in 
monocotyledoneis plantis, in quibus perigonium 
simplex frequentius habetur, structura caulis, 
que nunquam per strata, perigonium superimpo- 
sitis lamellis factum omnino excludit; contra vero 
id contingere posse in dicotyledonearum plantarum 

erigonio Decandolleo facilius concedimus, Co- 
n plus minusve virens, diversusque, qui in ex- 
ferna perigonii simplicis facie prodit, a liberio- 
ri hujus faciei contactu cum aere atmosphzrico 
praecipue dependet, quo purius carbonium ibi 
secernitur , et subsidet . 


Stamina . Filamentum . Anthera . Pollen. 


S. 34o. Intra perigonium sive simplex, sive 
duplex stant organa genitalia nunc mascula , et 
feminea simul, nunc seorsim. Dicimus zascu/a , 
quae genituram organis femineis suppeditant, pe- 
culiari vero nomine stamina in floribus nuncu- 
pamus, Hac componuntur fillamento , anthera , 
et polline, aut saltem anthera, et polline, filamen- 
to subinde deficiente . 


IIO 


S. 341. Filamentum sic dicitur a forma. Hoc 
eadem omnino structura pollet, ac corolla ; qua- 
re filamenta sepe in corollam multiplicem tran- 
seunt, floribus abortivis, monstruosisque excitatis. 
Ab harum partium tam arcta similitudine idem 
officium facile arguitur , adeo ut mirum non sit, 
si in quibusdam floribus filamenta deficiant, cum 
corolla tunc suppeditet antheris ea, que  genitu- 
re perficiende inserviunt . Siquid differenti 
intercedit inter corollam ,et filamentum , id nobis 
videtur esse cum in forma, tum in alacrioribus 
vite viribus , quas filamentum possidet , forte ex 
majori tenuitate sua , et ex perfectiori, quo re- 
dundat , succo; sub ipso enim nuptiarum tem- 
pore filamentum veluti cstro venereo percitum 
quandoque agitari videtur , exemplo JBerberidis , 
et Parietaric , 

$. 342. Interdum plura filamenta simplicia vel 
tota fere longitudine sua , vel saltem inferiori 
parte invicem connectuntur, et unum corpus ef- 
ficiunt , quod Mirbelius androphori nomine distin- 
XIL. 

$. 343. Anthera fit uno, vel duobus, raro plu- 
ribus sacculis membranaceis, nunc directe in- 
ter se se , nunc ope substantie intermedie, quam 
ab officio corpus connectens , vel connectivum re- 
centiores vocant , conjunctis. Quisque sacculus 
dicitur etiam Zocu/lus, unde anthere uniloculares , 
biloculares , multiloculares . Ys interdum  sulcum 
gerit in longitudine sua, sub quo sepimentum ; 
tunc ex Mirbelii observatione duplex oritur lo- 
cellus, et qus anthera antea bilocularis tantum 
habebatur , reapse quadrilocularis est. Membrana 
sacculorum tenuis, cellulosaque est, eamque idem 
Mirbelius in Liiaceis, aliisque plantis fieri detexit 


IPI 


ex substantia utrinque in lamellam stipatam ab- 
eunte, quarum lamellarum , qua externa , magis 
expansa, integra, minimisque papillis superficie sua 
scatet , interna vero contractior , per longum 
rimosa, siccitate corripitur , humiditate laxatur. 
Anthera , cum filamentum adest , in superiori ejus 
parte sita. Cuicunque corpori hec haereat, pars 
haerens dicitur basis, et qu» pars ad. fundendum 
pollen dehiscit , facies appellatur; facies hac se- 
pe femine obversa. Color antherarum varius, ple- 
rumque tamen luteus . Earum scissura, et forma 
multiplex ; utraque constans in omni specie . In- 
tus in loculis genitura . 

$. 344. Sicuti plura filamenta interdum inter 
se se conjunguntur, ita et plures anthere , unde 
synantherium, et flores synantheri recentiorum 
nascuntur , . 

$. 345. Pollen est substantia intra anthera- 
rum loculos contenta, que cum exploditur, fe- 
minas fecundat in floribus. Datur sub forma pul- 
veris pretenuis, vel masse solide, plus minus ex- 
tense. Prius Indit granis pulvisculi globosis, elli- 
pticis, cylindraceis, pyramidatis, conicis, polyedris. 
Guilleminus putat , ellipticam , vel ellipsoidem 
formam huic pulveri a natura precipue inditam, 
ut ab ea postea relique pollinis forme , paucis 
immutatis, proficiscerentur . Id theoriam olet, cui 
rerum natura reluctatur. 

$. 346. Forma pollinis eadem perpetuo est in 
iisdem speciebus, et in eodem genere, familiaque, 
aut etiam in generibus, familiisque proximis ju- 
xta observationes ipsius Guillemini . Color variat 
albus, luteus, czeruleus, viridis, croceus, carneus , 
rubens; attamen color luteus frequentior . ltem 
grana pollinis vel superficie prorsus levia, vel 


IIA 


scabra papillis longiusculis, conicis, aut mamillis 
rotundis, depressis. Quz levia, nunquam viscosa; 
contra, que scabra. Denique pollen leve, et elli- 
psoides praevalet in plantis monocotyledoneis, pol- 
line spharoide ab illis excluso ; contra pollen 
scabrum , et sphaeroides solemnius dicotyledo- 
neis plantis, non excluso tamen ellipsoide . 

S. 347. De penitiori structura granorum lavio- 
rum nihil constat, At Kolreuterus, Amiciusque 
detexerunt, grana pollinis, que scabra , duplici 
sacculo fieri. Sacculus exterior inficitur colore 
liquoris , qui intra papillas, mamillasve contine- 
tur. Liquor iste Brownii , et Guillemini sententia 
secernitur in iisdem prominentiis, solvitur in al- 
cohole, vel in oleo, ettenacitatem parit in grano. 
Sacculus interior fit membranula pellucida , et 
elastica, liquore diaphano repleta, in quo Amicius 
natare , et perpetuo moveri vidit innumera , et 
minutissima corpuscula, Needhamio, et Spallan- 
zanio jam nota . 

S. 349. Guilleminus testatur, se reperisse Seligui- 
ano microscopio grana pollinis omnino libera in- 
tra antheram ; sed organica horum granorum 
structura connexionem eorum cum stamine ar- 
guit, que connexio, anthera maturescente, solvi- 
tur. 

S. 349. Pollen sub forma masse solide unum 
sistit corpus, quod totum loculum antherz oc- 
cupat, et formam ejus assumit, Interdum massa 
hac simplex; interdum constat minoribus massis 
simul junctis , vel granis solidis rete elastico 
connexis , Nihil aliud adhuc novimus de penitio- 
ri hujus pollinis structura . 

S. 350. Omne pollen igne conflagrat, citoque 
incenditur . Animalium genituram subinde olet, 


1I3 


ut in Castanea vesca , Derberide vulgari , Phonice 
dactyilifera; chymica analysi acidum phosphori- 
cum suppeditare dicitur, qua quidem re propius 
accedit ad ipsam animalium genituram; cum de- 
ciderit ab anthera fecundandi potestatem illico 
non amittit, Palmarum pulvisculo id demonstran- 
te, et Linneano periculo in Jatropha urente . 


Pistillum . Ovarium . Stilus. Stigma . 


$. 351. Organum femineum floris dicitur pistil- 
lum, in quo partes tres, ovarium, stilus, stigma. 
Ovarium, quod germen dixerat Linnzus, turgidius 
est, ova plantarum continens, quae ope genitura 
apta fiunt ad speciem iterum gignendam. Hzc 
in uno, vel pluribus loculis delitescunt, hzerent- 
que matri ope funiculi, et placente, de quibus 
suo loco; antequam genitura irrorentur inertia, 
nec plantulam vitris vel etiam validissimis mon- 
strantia , quam fcecundata ostendunt, 

$. 352. Stilus surgit ab ovario tubae instar; mul- 
tum variat crassitudine; nunc solus, nunc plures 
simul, nunc integer, nunc divisus, canali per. 
longum ducto subinde excavatus, ut in Cacto 
triangulari, Cacto grandifloro , Amaryllide formo- 
sissima, aliisque. Hic, peractis nuptiis, marcescit, 
ilic persistit, vel etiam crescit. In quibusdam 
floribus deest . 

$. 353. Stigma pars extima pistilli , stilo , vel 
ovario, cum stilus deficit, statim insidens . Sca- 
tet glandulis minimis, humorem , generatione in- 
stante , exsudantibus ; mire ludit forma; tegitur 
epidermide perquam tenui, et nitida, quz geni- 
turam excipit. 

$. 354. Totum pistillum fit vasis lymphaticis , 

6 


IIÁ 


trachealibus, et propriis, sive genitalibus, nec non 
parenchymate , quam in staminibus, copiosiore . 
Czsalpinus , Malpighius, Linrizus crediderunt esse 
productionem medullae. Certum quidem est, peni- 
tiores caulis partes in dicotyledoneis plantis con- 
ferre ad pistilli compaginem . Cum vero pistilla 
sint in monocotyledoneis, ubi nulla medulla cen- 
tralis in caule, cumque vasa lymphatica in me- 
dulla dicotyledonearum deficiant, origo pistilli a 
medulla simpliciter non sumenda : 

G. 355. Pistillum in centro floris situm. Que 
pars ovarii flori adhzeret, hzc dicitur basis ovarii, 
quie stilum sustinet, apex. Stilus plerumque ori- 
tur ex summitate ovarii, interdum tamen ex la- 
tere , vel e basi; ideo recentiores auctores apices 
duos in ovario ponunt, alterum a structura de- 
sumptum, quem vocant organicum, et a quo sti- 
lus proficiscitur, alterum, quem mente concipiunt, 
et geometricum appellant, isque perpetuo oppo- 
nitur basi ovarii, nec stilum semper sustinet . 

$. 356. Denique pistillum nunc solitarium in 
flore, nunc plura simul. Pistillum solitarium 
variat tribus modis: 1*. cum ovarium unum, sti- 
lus unus: 2?. cum ovaria, plura, stilus unus: 3*. 
cum ovarium unum, stili plures. Linnzeus ex plu- 
ralitate stilorum de pluralitate feminarum sem- 
per dij udicavit, quod ad anatomes , et physiolo- 
gie m non omnino factum . 


Receptaculum floris . 


. 957. In fundo floris stat receptaculum , quod 
thorum ; thalamum , sedem floris quoque appel- 
lant, eo quod corollam , at precipue organa 
genitalia sustineat . Idem fit plurimo  parenchy- 


115 


mate glanduloso, per quod trajiciuntur vasa, que 
a planta matre ad corollam , stamina , pistillum- 
que deveniunt. Glandule ejus secernentes sunt, 
subinde etiam excernentes . 

$. 358. Forma receptaculi maxime varia ; ideo 
plura nomina, doctrinam obruentia, non explanan- 
tia, eidem tributa, scilicet discz, thecaphori , gyno- 
phori, podogyni, basigyni, epipodii, pleurogyni, po- 
liphori,inter quae aliquam forte meretur animad- 
versionem gynophorum, et podogynum . Prius est 
ea pars receptaculi , quz, pistillo decidente , re- 
manet in fundo floris; podogynum vero est ful- 
crum pistilli adeo arcte pistillo adhaerens , ut il- 
lud sequatur , cum decidit. Utriusque natura 
omnino similis; connexio fit per ipsam eorum sub- 
stantiam ; disjunctio evenit sicuti in pedunculo 
articulato , qui tamen et supra, et infra articulum 
pedunculus perpetuo est. 

$. 359. At forme essentiales , quibus recepta- 
culum variat, ita se habent. Nunc idem sub 
ovario omnino contrahitur , tuncque stamina sub 
pistillo orta Aypogyna , ovariumque Ziberum , vel 
superum dicuntur. Nunc a basi ovarii expanditur 
supra calycem , cui adhaeret; tunc stamina circa 
feminam , aliquo spatio interjecto, nascuntur, et 
perigyna audiunt . Nunc perigonio, et ovario, 
interpositum tegit totum ovarium, extollitque su- 
pra illud stamina , quz duplici pacto fieri pos- 
sunt epigyna. Primo habetur epigenig, cum re- 
ceptaculum hine cum perigonio , inde cum ova- 
rio coalescit, quo in casu ovarium dicitur agAc- 
rens , vel inferum ; tunc receptaculum, cum per- 
venerit ad apicem ovarii , relinquit perigonium , 
ct vel illico incumbit ovario, staminaque susti- 
net , ut contingit in Umbelliferis , vel excurrit in 


116 


stilum, ef stigma , partesque iste fiunt staminife- 
rs,sieuti evenit in Cazna, Zristolochia, et Orchi- 
deis . Secundo datur epigenia, cum receptaculum 
libere surgit a fundo corolle hypogyne , induit- 
que formam tübi , qui loculis in ambitu suo ex- 
cavatis pollen excipit , et stigmate continuato , 
pollinifero superne tegitur , ut in Zsclepiadcis . 
Machinula , quz connectit stamina cum stilo , 
aut stigmate , dieitur gynostemium , quod gyno- 
stemium in Orchideis, et Asclepiadamis id pecu- 
liare habet, ut ferat massas pollineas solidas, 
singulas in singulis anthere loculis exceptas . Ca- 
vendum autem est, ne spadix Zroidearum cum 
gynostemio confundatur, qui spadix fit recepta- 
culo in cylindrum, clavam , aut laminam produ- 
cto, sito intra perigonium spathaceum , et ad 
latus gerente stamina, et pistilla probe distincta. 

$. 360. Alias vero receptaculum  attenuatur , 
et expanditur supra corollam , quacum confun- 
ditur . Tunc stamina fiunt epipetala , et dicuntur 
hypogyna , perigyna, epigyna, prout corolla a ba- 
si ovarii libere extenditur , vel oritur a calyce 
receptaculifero aliqua ab ovario distantia , vel 
haerens cum ovario, ut in Cacto, aut ab apice e- 
jus profecta ultra ovarium producitur staminifera. 

$. 361. Receptaculum subit quoque interiora 
ovarii, obviam it vasis genituram ferentibus, qui- 
buscum placentam , et funiculum umbilicalem 
ovis suppeditat . 

$. 362. Ex hisce receptaculum magni esse mo- 
menti in flore nullus non videt; praeditum enim 
glandulis, vasisque, et situm in centro floris hu- 
morem mittit ad reliqua organa, ut elaborent, hu- 
moris elaborati partem recipit, et ipsemet perficit , 
quibus hinc generatio, inde fecunditas habentur . 


117 
Perfectio humoris in flore. 


$. 363. Humor plante, qui devenit ad penitio- 
ra floris , jam a respiratione foliorum , bractea- 
rum, et calycis purior factus id unum nunc po- 
scit , ut dulcedinem , et lentorem adipiscatur, 
quos plus minus solemnes novimus in ipso flore. 
Plurime trachee, quz in receptaculo, corolla, 
staminibus, pistilloque reperiuntur, id in primis 
perficere videntur, cum id quoque perficiant in 
succo junioris medulle. At quo pacto perficiunt? 
Forte ope aeris, quem ferunt, sic ut major Ooxy- 
geni copia carbonio, et hydrogeno floris superve-. 
niat ad saccharum , et gummi pro succo suavio- 
ri, lentiorique comparandum. 

GS. 364. Praterea flos tantam habet potestatem 
super atmospharicum aerem , ut aere oxygenio 
ejus continue potiatur, et in aerem acidum car- 
bonicum convertat, prout Theodorus Saussurius 
experimento demonstravit. Vidit enim, florem in 
aere clauso totum aerem oxygenium ejus in ae- 
rem acidum carbonicum cito mutasse; cumque 
actionem florum super atmosphericum aerem 
contulisset cum actione foliorum, longe majorem 
aeris acidi carbonici quantitatem a floribus, quam 
a foliis gigni detexit. Haec autem florum  pote- 
stas nunc major interdiu , scilicet inter sextam , 
et undecimam ante meridiem horam, nunc ve- 
spere, idest inter horam quartam , et sextam 
post meridiem , semperque summa, cum genera- 
tio appropinquat, et perficitur ; neque omnes flo- 
ris partes id equaliter peragunt, cum stamina 
hoc munere reliquis praestent . 

$. 365. Dum hzc contingunt in flore, aliud 


116 


peculiare phenomenon subinde accidit. Scilicet 
detexerat Lamarckius , rum italicum generationis 
momento plurimum incalescere spadice suo; quod 
quidem nos quoque pluries experti sumus inter 
quartam, et sextam vesperascentis diei horam. Sen- 
nebierius rem confirmavit in ro maculato, et 
Hubertius in zfro cordifolio, thermometro Reau- 
muriano , qui aucti caloris gradum metiretur, ad- 
hibito, et, mirum dictu! Hubertius quinque .4rz 
cordifolii spadicibus simul junctis viginti quinque 
caloris gradus , duodecim vero spadicibus trigin- 
ta gradus cum dimidio supra temperiem ambien- 
tis aeris observavit. 

$. 366. ''heodorus Saussurius idem fieri, licet 
minori gradu , deprehendit in floribus rz Dracun- 
culi, Cucurbita Peponis , Cucurbite Melopeponis, 
Bignognie radicantis , et Polyantheos tuberosc, co- 
gnovitque , phenomenon istud reapse cum aeris 
oxygenii atmospharici destructione consociari , 
quam flos, et precipue organa ejus sexualia pe- 
ragunt generationis tempore ad aerem acidum 
carbonicum excitandum. Attamen asseverare non 
audet, elatiorem caloris gradum , quem flores 
inter generandum preseferunt, ex hoc uno phae- 
nomeno proficisci, cum aer acidus carbonicus in 
quamplurimis aliis floribus evolvatur, quin ullus 
aucti caloris gradus manifestetur. 

S. 367. Ingens hac de re, novusque experien- 
di campus physiologis patefit . Interea observare 
juvat, magnam carbonii subductionem, que in 
flore contingit, plurimum facere ad augendam 
oxygeni rationem in elementis primigeniis succi, 
ex quo succus iste dulcior , lentiorque evadit . 
Verum et colores mirimode varii, et odores, atque 
aromata evolantia, et excitatus sepe calor, et 


IIQ 


generandi acidi carbonici potestas etiam interdiu 
suadent, aliquam esse in flore vim , quz aere oxy- 
genio atmospharico potitur, et dissolvit, ita ut 
caloris ejus materies in libertatem  vindicetur , 
et ipsum oxygenum quantitate aliqua defigatur in 
succo, et substantia floris. 


ANectar. NNectarium. 


$. 368. Humor dulcis, lentusque in quibusdam 
floribus tanta copia elaboratur , ut is ex abun- 
dantia sua, vel quacunque alia de causa per ex- 
cernentes receptaculi glandulas eliminetur, et colli- 
gatur intra flores ;quem cum insecta summopere ex- 
petent, ideo hac flores assidue circumvolitant. Lin- 
neus humorem hünc excretum ob dulcedinem 
ejus nectar, et organum excernens zectarium ab offi- 
cio nuncupaverat. Verum non unis excernentibus 
receptaculi glandulis id muneris tribuit, sed quid- 
quid in flore abludita calyce, corolla, stamini- 
bus, et pistillo communi vocabulo sub nectarii 
nomine comprehendit , in quo peragendo res sane 
diversissimas consociavit, et ita diversissimas , ut 
ezdem se se conspiciendas prebeant sub formis 
set», subuli, barbe, radii, urceoli, tubi, cornu , 
calcaris, infundibuli, caruncula, squamz, pelte , 
ligula, pori, sulci; cumque omnes melleum suc- 
cum certo certius non fundant: ideo non omnes 
pro nectario habende, ut Jussieus, Adansonius, 
et Sprengelius in primis animadverterunt. d 

$. 369. Hac de causa quzsitum est superiori- 
bus diebus, quinam pars verum mectarium si- 
stat in flore, et quomodo a reliquis partibus di- 
guoscenda . Cui rei duplex responsio data, hinc a 
Desvauxio, inde a Villemeto. 


I20 


$. 370. Desvauxius nectarii existentiam  dene- 
gat, et ea, qua nectarium dicta sunt, organa es- 
se contendit abortum passa. Hac connexione sua, 
non essentia, ab ovario dependent , dicitque g/an- 
dulas ovcarii ( glandes ovariennes ) , que licet humo- 
rem dulcem secernant , nullam tamen utilitatem 
ovario afferunt, idque unum demonstrant, se par- 
tem aliquam receptaculi esse, qua evolutionem 
omnem sibi a natura concessam nondum attigit. 

$. 371. Contra Villemetus, Linneum sequutus, 
quidquid in flore communicat cum genitalibus 
masculis, feemineisque, habuit pro zectario, cujus 
officium sit pollinis explosionem promovere, hu- 
morem stigmati suppeditare ad excipiendum pol- 
len, canales stili illinire, ut genitura facilius ad 
ova desccuda denique ova adevolutionem duce- 
re, alere, atque tueri, donec ipsa alimentum 
amatre per funiculum umbilicalem haurire valeant. 

S. 372. His probe perpensis, uterque auctor 
aliquid in flore esse concedit, quod dulcem suc- 
cum excernit. At hujuscemodi organum abortum 
reapse passum est, ut habet Desvauxius ? Doctri- 
ne de partium IU EM super quam hodie nonul- 
li systemata sua condunt, natura ipsa infensa; 
liquet enim , naturam in gignendis speciebus a 
monstris abhorrere cum ex ipso abortu incerto , 
et infrequenti, tum etiam ex praeternaturali cor- 
porum organicorum , quse abortum patiuntur, 
statu. Qui igitur dici poterit pars abortiva floris , 
que in flore ejusdem speciei perpetuo reperitur, 
qua sine flos iste nequit esse ? Qui inconsequens 
habebitur pars hec adeo solemnis, et officium ejus 
inutile , dum necessarium, veluti si natura artifex 
semetipsam fefellerit? Qua de re quisque videt, 
quanta injuria Desvauxius nomen nectarii absolute 
denegaverit omnibus, que in flore sunt, partibus . 


12I 


$. 373. Villemetus vero late nimis habet pro 
nectario quidquid succum dulcem floris elaborat, 
sive excernat, sive non; dum excernentia tantum or- 
gana ex puriori physiologorum mente sub nectarii 
nomine intelligenda fuissent. Quse quidem excer- 
nentia organa cum inhzreant receptaculo sub glan- 
dularum specie, et cum eodem sepe extendantur 
supra reliquas floris partes: ideo he quoque su- 
binde verum nectarium ferunt. 

S. 374. Reliqua autem organa accessoria floris , 
qua nullum fundunt nectareum succum , necessarie 
quidem ad generationis opus perficiendum ducunt, 
sed officio prorsus alio ab officio nectarii ; igitur 
nominibus aliis, prout jam tradidimus, distinguen- 
da , donec certiora de functionibus eorum inno- 
tescant. Hec ad retinendum in flore pollen sepe 
valent, tum etiam ad excipiendum nectar , Atta- 
men ne putemus ad id tantum muneris fuisse 
creata , nec peculiari zectarothece, vel mectarily- 
zw» nomine ab uno continendi nectaris officio 
cum Sprengelio nuncupanda . 


Quomodo generatio contingat . 


G. 375. Succo floris quomodocunque elaborato, 
genitura in primis ex illo elicitur, qua in pol- 
line, ut jam diximus, continetur, et una est, que 
potestatem habet excitande vite in ovis alias iner- 
tibus in pistillo , nec prolem unquam daturis. 
igitur cum pollen maturat, nuptieque plantarum 
appropinquant, organa sexualia floris alacriori- 
bus vite viribus prestare videntur, sic ut alte- 
rum ad alterum nutet , et accedat , sepe etiam 
alterutrum vehementer agitetur , commoveatur . 
Tunc anthere dissiliunt , et pollen impetu quo- 
dam ejaculantur excite vel a radiis orientis solis, 


122 


vel a cireumvolitantibus insectis , vel a zephyris 
demulcentibus . Interea stigma fit roscidum ab hu- 
more, qui e glandulis ejus exsudat, ut pollen. ex- 
cipiat . Pollen subsidens in stigmate exploditur, vel 
alia quavis ratione contentam genituram cum sti- 
gmatis humore commiscet, quae ita ad ovarium 
descendit per cellulas, et vasa, et funiculum um- 
bilicalem emensa tandem penetrat ad ova, quse 
miraculo sane incomprehensibili feecundat . 

S. 876. Priores physiologi Malpighius , Hame- 
lius, Morilandus, Geoffrozus, Bonnetus, Gleditschi- 
us crediderunt, pollen toto granulo suo feecundi- 
tatem parere , quod quidem falsum esse demon- 
strat ipsa structura pollinis superius a nobis tra- 
dita, tum magnitudo granorum ejus in quibusdam 
speciebus , que quidem grana nullimode stylum 
ingredi possent. At explosionem pollinis contin- 
gere in stigmate, ut genitura masculina a lym- 
pha genitali pistilli sugatur , jam. viderunt Loga- 
nus , et Needhamius, confirmavit Amicius . Quare 
generatio e contentis in polline; incertum tamen 
an a liquore , an a corpusculis, vel plantulis 
innatantibus, an ab aura quadam vivificante . 

$. 377. Quzsitum quoque est , an plantula jam 
existat in ovo femineo, et generationis ope vitam 
recipiat , an ex commixtione humorum maris , 
et feminae per epigenesim fiat inovo, an ovum 
receptaculum tantum sit, quod plantulam a ge- 
nitura maris excipiat, foveat, et nutriat. Mul- 
tum hisce de rebus dictum ; nihil demonstra- 
tum. 

$. 378. Quiquid sit , anthera fecundat, pistil- 
lum fecundatur. Provida autem matura plura 
passim posuit stamina in flore, ut fecunditas 
certior evaderet ; quinimo indixit antheris, cum 


123 


plures essent , ne. omnes simul, sed alis post 
alias maturescerent , et genituram suam super 
cunctantem feminam propellerent; interdum etiam 
spectaculo vere mirando constituit, ut unumquod- 
que stamen singillatim accederet ad feminam, 
et, jaculata genitura, recederet. Quidquod et 
ventorum flatibus usa est , ut diclynium, et dis- 
sitorum florum generationem expediret , exemplo 
Palme in deserto ; usa est insectis circumvolitan- 
tibus, quz crusculis suis nectare illinitis. abla- 
tum a mare pollen ad feminas transferrent ; imo 
hec eadem insecta de ipsis horis matutinis fere 
monuit , quibus pollen , primo sole feriente , 
ejaculatur , ut ad flores hoc officio prestando ac- 
cederent , quod notumVaillantio ; summaque in- 
juria dives ille apud Quintilianum ( Declam. XII. 
edit. Taurin. tom. 5. p. 434. ) flores veneno in- 
fecerat, ut apes in proximo pauperis agello di- 
versantes interficeret , ne nocerent , quod contra 
omnino est. 

S. 379. Attamen hoe insectorum auxilium in 
generatione florum peragenda tanti faciendum 
non putamus , quanti illud duxit Sprengelius , 
ita ut tota generatio in quibusdam stirpibus inse- 
ctis circumvolitantibus necessario innitatur, et 
natura in earum floribus posuerit sive nectar, sive 
maculas , sive odores , quibus insecta ad id ope- 
ris e longinquo arcesseret. .Dicogamia Sprenge- 
li nature reluctatur , que necessitatem | genera- 
tionis, alias organis certis certaeque geniturse con- 
creditam, nunc incertz insectorum przsentize credi- 
disset. Quare et dicogamiam , et nectaristigmata 
Sprengelii, quatenus res ad generationem necessa- 
rias , denegamus. 


124 


Probatur, generationem dari in plantis. 


G. 380. Qua generationem plantarum prz&cipue 
demonstrant, haec sunt . 

1^ Syncronismus staminum , et pistillorum . 

2^. Situs maris semper aptus ad feminam , et 
vicissim. Quo difficilior accessus utriusque sexus, 
eo copiosior pulvisculus feeundans ex copiosiore 
staminum numero , ut in Salicibus, Palmnisque . 

3". Geniture masculine per feminam absorptio 
a Linneo observata in Zmaryllide formosissima, in 
Viola tricolore , etin Gratiola officinali, jamque a 
Vaillantio visa in Papavere orientali . 

4". Fecunditas arte obtenta ex pulvere masculi- 
no feminis insperso, que resab antiquissimo tem- 
pore inter orientales , et ZEgyptios nota, a Casio 
deprehensa in Mercuriali , a Bocconio in Pistacia 
vera , a Michelmanno in Chamerope Berolinensi , 
a Linneo in Mirabili Jalappa , in Antholiza Cu- 
nonia , in Clutia tenella , in Datisca cannabina , 
in Momordicis, in Jatropha urente , in Asphode- 
lo fistuloso , in Ixia chinensi , aliisque plu- 
ribus. 

5". Accessio successiva staminum ad pistillum 
in Ruta, in Saxifragis, pistilli ad stamina in Par- 
nassia, cum ejaculatio pollinis imminet. 

6". Fecunditas feminarum in ordinibus Syzan- 
therarum , sive Syngenesie, tam varie ludenti- 
bus . 

T. Flores aquatilium supernatantes, quo ipso 
tempore femine maritande , id vel "Theophrasto 
admonente in JLoto , licet rei causam non  intel- 
lexerit, quos inter mirabilissimus omnium flos 
Vallisnerie . Etenim mas, nuptiis instantibus , a 


125 


fundo paludis clausus evellitur ex se , supernatat, 
fecundat , moritur. Femina longissimo peduncu- 
lo in spiram contorto exeritur ab aqua, genitu- 
ram excipit , fecundataque iterum se demer- 
git. 

8?. Feminarum sterilitas , ubi antherz ab illis 
vemoveantur , id Linneo observante in Cannabi 
sativa , in Chelidonio corniculato , in JNicotiana 
fruticosa , aliisque. ltem feminarum sterilitas 
defectu stigmatis , qualis evenit in disco Synge- 
nesie frustranec . 

9*. Sterilitas florum monstruosorum ex stami- 
nibus, aut pistillis degeneribus . 

10^. Sterilitas frugum , et plantarum fere omni- 
um tempestate pluvia , cum imber pulvisculum 
aufert . 

117. Sterilitas mascule plante in dioicis , et 
femines , cum mascula in iisdem deficit . 

12^. Stamina semper , et stigmata plerumque , 
peractis nuptiis , pereuntia . 

13*. Flos , qui semper pracedit fructum . 

14". Denique plante hybride nate a femina, 
que ope pollinis alius speciei fecundata est, cu- 
jusmodi sunt juxta Linnaei pericula J'eronica spu- 
ria Amen. Accad. ed. 2. tom. 3. p. 35. tab. 2. 
orta ex J/eronica maritima matre , et Verbena of- 
ficinali patre , Delphinium hybridum ex Delphinio 
elato, et Aconito INapello, Tragopogon hybridum ex 
T'ragopogone pratensi , et porrifolio , quibus addere 
possumus Pe/argonia africana pene innumera, in- 
numera Verbasca , et Veronicas . 


Historia generationis detecte . 


S. 381. Generatio plantarum veteribus prorsus 


126 


ignota, licet Herodotus, et Theophrastus de pul- 
veris aspersione loquantur , qua Palnece femine 
ad conservandos fructus suos, ut eorum verbis 
utar, ducebantur , veluti si fructum jam sine pul- 
vere concepissent. Et Plinius quidem sexum, et 
humanos affectus transtulit in Palmas , quarum 
marem afflatu, visuque ipso , et pulvere etiam fce- 
minas maritare dixit, sed dixit de imaginatione 
mentis sue, potius quam de rerum notitia. Ete- 
nim hane pulveris aspersionem eo fieri cum ve- 
teribus omnibus eredidit, non ut generatio ha- 
beretur , sed ut absorberetur humor tener , et 
cum quadam fragilitate ponderosus , qui lapsum 
fructus alias secum duceret , prout idem Plinius 
aperte docuit, cum loquutus est de caprificatione , 
quam veteres omnes cum Palmarum fecunditate 
comparabant . 

S. 382. Item nullum sexum , nullamque gene- 
rationem veteres agnovisse in plantis luculenter 
patet ex eo , quod nunc pro mare, et fcemina 
unius ejusdemque speciei species prorsus diver- 
sas sisterent , nunc aut pro mare , aut pro fcemina 
haberent, que stirps utrumque sexum  posside- 
ret, nunc denique dicerent plantam marem , quz 
esset femina, vel feminam, quae masculinis tan- 
tum organis polleret . 

$. 383. Prosper Alpinus decimo sexto seculo per 
JEgyptum iter faciens diligentius animadvertit in 
Palmarum fecunditatem , cognovitque , feminas 
ex aspersione pulveris maris reapse fecundari, 
quod quidem in deserto obtingere ex Arabibus 
edidicit, cum venti a marium ramis pulveres , 
floresque ad ramos foeminarum afferrent . 

S. 384. Interea Andreas Czsalpinus pulvisculum 
more Palmarum adesse in Cannabi , Lupulo , 


I27 


Urtica, Zea, Mercuriali , Taxu, Junipero, aliisque 
plantis observaverat, quin tamen genituram in 
hoc ipso pulvere esse cognosceret. 

$. 385. At Franciscus Patritius , et Adamus 
Zaluzianskius sub decimi sexti seculi fine ali- 
quid de genitura, et sexu plantarum indicare ca- 
perunt, nominibus Zigule, apicis, et staminis ad 
genitalia significanda adhibitis. Insuper quasdam 
plantas floribus utriusque sexus , quasdam unius 
tantum sexus preditas esse nunciarunt. 

$. 386. Statimque Fridericus Cesius Lyncao- 
rum Academicorum institutor, et decimi septimi 
seculi lumen , atque ornamentum rem longe am- 
plificavit , generationem veram , et orpana geni- 
talia in toto regno vegetabili agnovit, et sexualis 
systematis, nec non methodi naturalis fundamen- 
ta Tabulis suis phytosophicis (*) mirabiliter je- 
cit, licet de Casio nostro omnes fere sileant. 
, Flos, iniquit, naturae ridentis venus, seminis pra- 
;dludium . Sexus, et hymensi plantarum in 
» Palma celebrati, in JMercuriali observati a 
,» nobis. Spirituum florida eruptio conceptionis 
» praevia. Conceptio, uterus, sopor plantule in se- 
» mine, embryon plantulz, conclusio totius plan- 
, tule in seminis ovo, calyx , nympha , stamina , 
» Oscula, rictus ,, insunt flori , quibus novissimis 
verbis, calycem, corollam, stamina, pulveris asper- 
sionem, et stigma portendit. 


(*) Ha tabule phythosophicz extant in calce Thesauri rerum 
medicarum [Yovc Hispanice Francisci Hernandez , Rome 1648.; 
qua , licet anno 1651. post mortem auctoris a. Francisco Stel- 
Into publici juris fact» , jam ab. anno 1628. parat? erant pro 
typis, ut liquet ex permissu impressionis eisdem apposito . 


120 


G. 387. Que vero gloria , Cesio denegata , Tho- 
m: Millingtonio Professori Oxoniensi tribuitur, 
qui post Ceasium | monuit, nulla tamen demonstra- 
tione adhibita, florum antheras organis mascu- 
linis animalium posse respondere , quam quidem 
rem postea aliquo modo probandam suscepit Ja- 
cobus Rodulphus Camerarius Professor Tubingen- 
sis, periculis super Zeam, et Ricinum institutis , 
quibus ostendit, feminas harum stirpium , con- 
cisis staminibus , sterilescere . Tunc vero genera- 
tionem in plantis ulterius demonstravit Paulus 
Bocconius ex necessitate masculini pulveris ad 
fecunditatem Pistacie verc arte obtinendam, cum 
arbor femina distat a mare . 

$. 388. Denique, decimo octavo seculo super- 
veniente , que res paulatim dignosci, et tradi cc- 
perat, latius evulgata , et probata est. sedulitate 
Burkardi , Morelandi , Reaumurii , Geoffrózi , 
Bradleyi, Bernardi Jussiei , Dillenii, Blairii, Mi- 
chelii, Vaillantii , Logani, et summi in primis 
Linnei, cujus doctrinam , et demonstrationem 
omnem de sexu , et generatione plantarum superius 
tradidimus. 


Objectiones contra generationem plantarum. 
Responsio . 


$. 389. Non defuerunt, qui generationi plan- 
tarum plus minus adversarentur, quos inter appri- 
me enituit Spallanzanius. Is quidem generationem 
hanc admisit , sed ita admisit , ut plantas nonul- 
las sine marium pulvere fecunditate pollere con- 
tenderit, adductis in exemplum Cucurbita Melope- 
pone , Cucurbita Citrullo, Cannabi sativa, et Spi- 
nacia oleracea, quarum , que femines , sejuncte 


129 


a maribus , et, recisis maribus , vidus, imo intra 
vas vitreum per multos dies ( quod. vix credibile ) 
occluse de sententia ejus semina perfecta, nulla 
precedente generatione , prebuerunt. 

$. 39o. At facilis Spallanzanio responsio est . 
Mirum sane foret, si paucissima hec exempla 
tam late extensam generationis plantarum legem 
infirmarent; quare illico suspicandum erat , er- 
rorem aliquem in Spallanzanii periculis latere. 
Latebat enim; cum femine harum plantarum 
adhuc minime, et vix ac ne vix quidem erum- 
pentes in flore a maribus fecundentur , ut agri- 
cole bene norunt, precipue de Cannabi ; item ge- 
neratio in iisdem e longinquo contingit, ventorum 
flatibus, insectisque pollen ferentibus, prout di- 
ximus de Palmis, et Jussieus detexit de Pistacia 
Parisiensi ; denique monitu Lamarckii , Martique 
masculi flores feemineis floribus sepe miscentur in 
hisce plantis. Que omnia veram generationem 
contigisse in Spallanzanii periculis , quam ipse 
non visam denegavit, facile evincunt , confir- 
mantque experimenta Linnzi super ipsam Canza- 
bim instituta , in quibus femine a maribus probe 
sejuncte nunquam fructificarunt , 

$. 391. Bosseckius , Schelverus , Henschelius , 
et Raspailius staminibus, pistillisque officium a 
generatione longe diversum tribuerunt. Primi tres 
dixerunt, pollen id tantum muneris obire , ut 
nequaquam vitam, sed mortem inferat in pistil- 
lum , ob quam rem tota vis vegetans floris. ad 
semina in ovario contenta defértur, et evolutio 
eorum ita excitatur. Hinc generatio proprie est 
finis vegetationis, seu mors floris, et pistilli , ini- 
tium, et vita seminis . 

$. 392. Verum quo pacto vis ista vegetans uno 


9 


120 
eodemque tempore hic parit mortem, illic vitam? 
Quomodo vitàm, et vegetationem excitat in semi- 
ne, que vita, et vegetatio , eo maturescente , 
brevi iterum suspendentur ? Quis eas nunc denuo 
precidit , cum prima causa interficiens nunc am- 
plius non sit? Cur ovarium semper post explosio- 
nem pollinis, stilus, et stigma quandoque vivere, 
et augeri pergunt? Quibus philosophie legibus 
eadem causa agit, et destruit, est , et non est in 
eodem corpore , in iisdem circumstantiis , in eo- 
dem ipso loco ? Preterea subjiciam cum Trevira- 
no clarissimo , si florum vis vegetans, postquam 
prospexerit ad staminum, et pistilli evolutionem , 
cessat ex deletrici pollinis potestate, profecto non 
cessabit in iis floribus, in. quibus nullum pollen 
est, scilicet in floribus plenis, quod contra quo- 
tidianam experientiam esse quisque facili negotio 
dignoscet. Igitur hae una ratione quoque tota Bos- 
seckii, Schelveri, et Henschelii docírina concidit. 

S. 393. Raspailius dicit , semen idem esse , ac 
gemmam rameam, nascique a nervo medio folioli ad 
florem pertinentis, qui nervus, relicta gluma, de- 
generat in gemmam . Sententia Raspailii semen , 
cum maturuerit , nulla alia re eget , quam quod 
decidat a parente , ut speciem propaget ; quare , 
cum  plantula jam sit ex semetipsa in gemmula 
seminis, vim requirit, que eam a matre divellat, 
istaque vis basi gemma applicita mortem basis, ideo 
mortem pistilli , et separationem seminis gignit ; 
agit vero chymico modo, scilicet vasorum com- 
municationem inter matrem , et semen intercipit 
vel dissolutione aliqua, vel obstructione partium, 
quod quidem dignoscitur a macula violacea, quam 
idem  Raspailius se reperisse testatur in basi se- 
minis Zec, inque receptaculo ejus. insuper due 


rot 


sunt potestates, que ad hanc vim obtinendam 
ducunt, altera in staminibus, sive organo activo » 
altera in pistillo , sive organo passivo — posita ; 
utraque simul partes istas ad mutuam —attractio- 
nem, et contactum ducit, quibus contingenti- 
bus, vis illa elicitur . Itaque Raspailius conten- 
dit, Amperianum fluidum electro-magneticum du- 
plicis, contrarieque nature hic per stamina , il- 
lic per pistillum excurrere, unde eorum attra- 
ctio, et mors supervenit, ut semen in libertatem 
vindicetur . i 

S. 394. Sed, quaeso , demonstret Raspailius ex 
abortu nervi, qui simplicis structure est in folio, 
gemmam fieri, que tam composite structure est 
in semine? Explicet , cur gemma seminis, natu- 
ra mutata, penes matrem, et conjuncta cum matre 
nequeat evolvi, dum omnes gemma ramez , quz 
huie similes sunt, egent matre, et medulla ma- 
tris ad evolutionem siam consequendam? Explicet, 
quo pacto aure staminum , et pistilli mortem affe- 
rant basi ovarii, dum hac ipsa basis, postquam 
earum potestas absumpta est, vivere pergit, quo- 
usque semina, et ovarium continue crescens matu- 
ruerint? Explicet, qua ratione stilus in quibusdam 
plantis persistat, et vigeat, hac potestate absolu- 
ta, qui stilus doctrine ejus lege statim mori de- 
buisset? Demonstret, quomodo in eodem floris re- 
ceptaculo, in eadem substantia , et sepe in ipso 
partium contactu duplex, et contraria electricitas 
uno eodemque tempore esse possit, quae stamina , 
et pistilla ad mutuam attractionem impellat? De- 
monstret , quomodo ista partium, ut ita dicam , 
minimarum attractio agat e longinquo in flori- 
bus diclyniis ? Denique macula violacea cur in 
basi  ovarii, nec statim in contactu organi 


1323 


eleetrici positivi cum organo negativo , reperitur ? 
Quee quidem macula a nobis nullo iiodó reperta 
in ipso semine , et receptaculo Zee, in quibus 
Raspailius vidit . 

$. 395. Ergo objectiones omnes, de quibus huc- 
usque pertractavimus , generationem veram , et 
genituram vivificantem dari in plantis phenogamis 
magis magisque demonstrant, ita ut fateri oporte- 
at, providam naturam in eadem conditione po- 
suisse cum vegetabilia, tum animalia in genera- 
tionis negotio prestando, et in specie eorum pro- 
paganda . 


Fructificatio . 


$. 396. Generatione in flore peracta , ova ita 
fecundata paulatim crescunt, et cum ipsis crescit 
ovarium . 'l'unc vero hec simul sumpta fructum 
sistunt , in quo anatomici pericarpium , placen- 
tam, funiculum umbilicalem , et semen adno- 
tant. 


Pericarpium. 


S. 397. Pericarpium est involucrum clausum , 
quod uteri instar semina sinu suo fovet . Mire lu- 
dit forma, crassitudine , duritia . Nase est mem- 
branaceum, nunc exterius carnosum , et interius, 
cum maturuerit, cartilagineum, aut ligneum , nu- 
cleumque sistens circa semen , qui nucleus vel 
substantie carnose adherere pergit, vel facile ab 
illa secedit; nunc exterius ligneum , aut corii 
instar tenax est, interius carnosum. 

$. 398. Superficies ejus vel glabra, vel pilis ; 
aut aculeis echini modo tecta , subinde etiam in 


1393 


alas , in tubera , in cornua , in caudam expansa. 
Cum ovarium inferum est, sive calyci undique 
adhaerens, pericarpium sepe coronatur appendi- 
cibus foliaceis calycis, vel radiis forma pilorum , 
setarum , aut plumarum , ab ipso calyce pro- 
fectis , et pappi nomine distinctis . 

G. 399. Praecipue autem pericarpiunm est mono- 
spermium, aut polyspermium, uniloculare, aut mul- 
tiloculare, univalve, aut multivalve . Fitque mul- 
tiloculare a sepimentis sive verticalibus , sive ho- 
rizontalibus , duplici modo natis , vel cum valve 
pericarpii tota substantia sua introflectuntur , vel 
cum interior tantum  pericarpii lamina in haec 
sepimenta protruditur . Quae sepimenta in primo 
casu contingunt, fa/sa nuncupavit Richardus , 
que in secundo, eera. At natura verum , et fal- 
sum non distinguit in operibus suis. Sepimenta 
pericarpii non semper sunt completa . 

S. 4oo. Tres alie differenti in pericarpio at- 
tentione dignze . Scilicet: 1". cum pericarpium te- 
nue arcte circumdat semina , quz ita nuda viden- 
tur, idemque dicitur pseudospermium : 2^". cum 
pericarpium carnosum est, semina occultans, nun- 
quam dehiscens , quod Paccatum nuncupant: B. 
cum pericarpium , cujuscunque forma sit, spon- 
te , ubi maturuerit , dehiscit , et pericarpium ca- 
psulare efficit. 

$. 4or. Quae pars pericarpii adhaeret recepta- 
culo, dicitur L£asis; apex vero est, qui basim 
styli , aut stigma sessile excipit. 4xis nunc verus 
ex substantia receptaculi producta in columellam, 
nunc fictitius . 

$. 4o2. Substantia pericarpii fit ex lis , que 
receptaculum constituunt ; hec passim unum tan- 
tum pericarpium sistit ; at in quibusdam floribus 


134 


in plures partes sejungitur , et. totidem pericar- 
pia formare videtur. Mirbelius tamen non imme- 
rito observat , unum semper esse pericarpium in 
flore, cum d semper sit origo ejus in recepta- 
culo floris; sive hec postea MUN in unum , vel 
plures probe sejunctos sacculos. 

S. 403. Richardus partes tres in omni pericarpio 
distinguit, scilicet epicarpium, quod epidermis est, 
aut membrana exterior , endocarpium, quod mem- 
brana interior levis, semina ferens, et sarcocar- 
pium, quod substantiam inter has membranas me- 
diam, vasisque preditam significat. Hzc distin- 
ctio apta quidem ad nonnulla pericarpia, verum 
non ad omnia; primo quia nomen sarcodermatis 
absurdum in pericarpiis exsuccis , preterea quia 
in pericarpiis baccatis deest membrana interior 
levis, et facies interior pericarpii continuatur cum 
placenta . 


Placenta . Funiculus umbilicalis . 


G. 4o4. Substantia receptaculi , et semper vasa 
ejus quedam cavum pericarpii subeunt, et vasis ge- 
nituram e stigmate ferentibus obviam eunt. [tran 
que vasa simul juncta, et plus minus parenchy- 
mate comitata placentam faciunt, seu frophosper- 
mum BMichardi . Placenta hac vol unum, vel plu- 
ra fert semina , et variat loco , amplitudine , at- 
que forma . Etenim situs ejus vel in basi , vel in 
latere , vel in centro , vel in axe pericarpii, vel 
in suturis, sepimentis, aut valvis . Alias radiorum 
instar a facie interna pericarpii ad axem ejus 
pertingit , et sepimenta suppeditat ; ; subinde eti- 
am totum cavum pericarpii, cum valde parenchy- 
matosa est, implet. Ludit globosa, cylindracea, 


135 


triangüálaris , radiata, et forma fii, aut scu- 
telle . 

$. 405. A placenta proficiscuntur vasa , que 
tum genituram , tum nutrimentum ad semen fe- 
runt. Hzc simul juncta , et parenchymate plus 
minus obducta funiculum umbilicalem sistunt , 
podospermum a Richardo dictum, qui funiculus in- 
teriora seminis per hilum subit , variat longitu- 
dine , et interdum brevissimus est , at nunquam 
deest , nec deesse potest . 


Arillus . 


S. 406. Interdum parenchyma glandulosum fu- 
niculi umbilicalis , antequam funiculus ingredia- 
tur semen, expanditur membrane modo super semi- 
nis testam , etnunc totam, nunc parte tantum am- 
plectitur .integumenti instar, organo excitato plus 
minus crasso, tumidulo, diverso modo, et sepe vivi- 
de colorato, nullam cum testa adhzesionem habente, 
quod arilum dicunt. Igitur arillus cum ad fu- 
niculum umbilicalem pertineat ,| et a placenta , 
que scutelle formam induit, vix differat, injuria 
a quibusdam habitus pro tertio, proprioque semi- 
nis integumento. Naturam ejus esse. glandulosam 
liquet ex colorata , qua praestat, substantia. Hu- 
mor autem, qui ab eo secernitur, ad perficiendum 
semen evidenter ducit, cum vis vegetans , et vita 
arilli perduret , donec placenta, et funiculus vi- 
vunt . Post hec arillus una. cum funiculo a. pla- 
centa separatur , et arescit , et an , germinatione 


superveniente , hic iterum aliquid semini suppedi- 
tet, incertum . 


136 


Semen . 


$. 4o7. Ad semen ventum est, quod primus, et 
precipuus vegetationis scopus, cum ab eo vita re- 
gni vegetabilis omnino pendeat . De quo quidem 
semine cum initio hujus libri satis superque per- 
egerimus , nihil aliud nunc addendum superest 
preter ea, que totius fructus, ideo et seminis 
maturitatem afferunt . 


Perfectio , et maturitas fructus . 


$. 408. Fructus, seminisque perfectio pendet 
ab influxu aeris atmospharici, et caloris cir- 
cumstantis, item a presentia , vel defectu lucis . 
Theodori Saussurii observationes sequentia sup- 
peditant contra Berardum : 

1^. Fructus virides, et immaturi , adhuc hzren- 
tes matri noctu foliorum instar aere oxygenio 
atmosphere potiuntur , quocum aer acidus 
carbonicus fit in penitiori eorum substantia. At 
iidem fructus ab arbore avulsi id eo minus con- 
sequuntur, quo magis vis eorum vegetans imminui- 
tur; denique, hac plurimum languescente , nul- 
lum amplius aerem oxygenium absorbent , quin- 
imo, carbonio emisso, et aere acido carbonico ex- 
citato , circumstantem atmosphzeram vitiant, prae- 
cipue si degant in tenebris. 

2". Qui aer oxygenius noctu absorbetur a fru- 
ctibus immaturis, vel totus, vel in parte interdiu 
ab iisdem exhalatur , carbonio retento . Preterea 
siquid aeris acidi carbonici liberi hi ipsi fructus 
immaturi, arborique herentes interdiu in proxi- 
ma atmosphzra reperiant , dissolvunt, et carbo- 
nio ejus potiuntur. 


137 


3?. Hac absorbendi , et exhalandi aeris oxyge- 
nii, item et dissolvendi aeris acidi carbonici po- 
testas eo. major, quo major fructus acerbitas , et 
vicissim . 

S. 409. Ex quibus omnibus sequitur, acerbitatem, 
et immaturitatem fructus consociari cum purifica- 
tione carbonii, quod in ipso fructu subsidet, qua 
peracta, viribusque vitalibus fructus ab obstructis 
vasis languescentibus, chymice leges paulatim 
succedunt, quarum ope carbonium fructus sensim 
sensimque avolat ; tunc proportio oxygeni, et hy- 
drogeni ejus major fit, et dulces , mitioresque 
parit succos. Forte et alie dissolutiones , compo- 
sitionesque contingunt in substantia fructus, qui- 
bus hec eadem obtinentur. Peculiaris vero cali 
temperies omnia comitatur , qu: diversa requiri- 
tur pro diversis fructibus. Hec cum contigerint , 
tandem fructus maturat , et a parente sejungitur 
novam sobolem mox daturus. 


Carvur VIII. 


DE PLANTIS ACOTYLEDONEIS . 
Character proprius . 


GS. 410. Plante acotyledonee sunt, que na- 
scuntur a gongylo, et cotyledone phenogamarum 
carent contra sententiam Bernardi Jussigi, Hed- 
wigii, Neesii ab Essenbeck, Kaulfussii , alio- 
rumque , qui vel folium persistens Marsilee , vcl 
nascentium /Muscorum statum facie Conferoc , 
vel turgescentem epidermidem JPetzeridis serrulata, 


138 


x 


vel radiculam bicipitem Saloinie pro cotyledone 
male habuerunt. 


Cormus , ejusque origo .- 


A411. Gongyli debito loco commissi , sive terre, 
sive aqua , sive cuicunque alii corpori organico, 
vel non , cum nacti fuerint ea omnia, que ad 
germinationem eorum excitandam necessaria esse 
alias monuimus, plantam acotyledoneam praebent, 
cujus tota compago corpus organicum sistit, quod 
nomine generico cormum cum  Willdenowio dici-: 
mus. 

S. 412. Cormus iste cum in plurimis stirpibus 
primum prodeat a gongylo suo crispus, et cri- 
nium instar calamistro crispatorum, ut ita dicam, 
cincinnatus , idest ex circinata , quam vocant, 
vernatione paulatim evolvatur, et se se explicet , 
id argumento mihi magis magisque est contra Ri- 
chardum, germen plantule inesse in gongylo, gon- 
gylosque , ut jam tradidimus , reapse esse plan- 
tigeros . 


Structura cormi. 


S. 413. Cormus variat in structura sua. s, 
qui magis compositus , exsurgit in caulem arti- 
culatum , sive  sepimentis transversis divisum , 
habetque. in medio medullam copiosam, que plus 
minusve persistit in cormo sub terram descen- 
dente , maximam partem evanescit in ascendente , 
tuncque fistula satis ampla nascitur in tota unius- 
cujusque internodii longitudine . Circa medul- 
lam stratum vasorum subviride , et crassum , seu 
vagina medullaris est, in qua Amiciano microscopio 


139 


deteximus plurima vasa lymphatica, pellucida, 
recta protensa , simplicia, statis, equalibusque 
intervallis septis transversis clausa, inter qua da- 
to spatio trachezs occurrunt spiris coalitis , la- 
mellaque satis lata facte , nunc solitarie, nunc 
dus, tresve simul . Insuper in crassitudine hujus 
vagine medullaris insunt parve quedam fistule per 
longum ducte, equali distantia, et in orbem posite, 
quas circum AÀmicius (*) deprehendit tubos nonnul- 
los poris pertusos. Reliqua cormi pars tota fit. iis- 
dem vasis lymphaticis, quz» jam descripsimus, sub- 
inde albentibus , inter qus ordo circularis fistula- 
rum rectarum majorum , et equaliter dissitarum 
est. Que vero vasa ipsam superficiem plante 
sistunt, et loco epidermidis habenda, eidem Ami- 
cio visa sunt granis minimis mobilibus referta , 
et qua se se parietibus suis per longitudinem 
contingunt , punctis minutissimis , forte poris, 
scatentia . Denique hujuscemodi cormus ad quem- 
vis articulum vagina membranacea, dentata, sta- 
timque infra vaginam ramis verticillatis instrui- 
tur, qui quidem rami ejusdem prorsus structu- 
re sunt, ac ipse truncus . 

S. 414. Plante acotyledonee, quz hac structu- 
ra praestant , ad dicotyledoneas quodammodo ac- 
cedunt; at differunt praecipue structura ipsius 
vagine medullaris , defectu radiorum  medulla- 
rium, vasorum propriorum , et corticis veri. 


(*) Cl. Amicius observationes , quas ego microscopio ejus 
pravalido feci super structuram Aquiseti fluviatilis L. , et Aspidiz 
aculeati y. rogatu meo iterum instituit, et. confirmavit, alia- 
que nova detexit , quze mecum per litteras comiter communica- 
vit, deque iis hic , et in posterum loqni juvat . 


14O 


$. 415. Sed et alia datur cormi structura , 
in qua fasciculi vasorum sine ordine dispergun- 
tur intra cellulosum parenchyma . Unusquisque 
fasciculus observationibus nostris super .4spidium 
aculeatum institutis constat vasis lymphaticis in am- 
bitu , tracheisque veris , at paucis , in penitiori 
substantia ; insuper Amicius ibi vidit et falsas 
tracheas , et tubos poris pertusos sat copiosos , 
quinimo laminam trachearum duplici lamella fieri 
detexit . An sint vasa propria in quovis fascicu- 
lo , dicere non audeo , licet putem ex saturatio- 
re, et quodammodo diverso ipsorum fasciculorum 
colore . Hujusmodi cormus vel in folium indivi- 
sum expansus , vel bifariam foliosus paleolis ari- 
dis precipue inferne aspergitur, et frozs audit; 
alias vero caulescit trunco frondibus ornato Pal- 
marum instar. 

$. 416. Plante acotyledonee , que hune cor- 
mum possident , ad monocotyledoneas accedunt , 
earumque structuram primus omnium vidit , et 
descripsit Malpighius Anat. pl. Londini 1675. p. 
7. , et Oper. omn. Lugd. Batav. 1. p. 25. 

$- 417. Denique cormus simplicissimus omnium 
est, qui vel totus constat textu cellulari minori, 
uniformi , vel hoe eodem textu , et tubis vaso- 
rum lymphaticorum instar plus minusve longis , 
vasis trachealibus, et propriis omnino exclusis. 
Cormus hicce formas induit mire varias, modo 
specie caulis nudi , modo specie caulis foliis onu- 
sti, alias refert expansionem membranaceam, aut 
crustam , glebas, massulas informes, globos, 
clavas , pileos , utres, umbellas, auriculas, ur- 
ceolos, scutellas , coralium. Subinde etiam fit 
tubo fistulato , indiviso, vel ramoso, fistula nunc 


tota pervia , nunc ad stata intervalla septis di- 
rempta . 


IÁ4T 


S. 418. Tot , tantisque cormi diversitatibus , et 
faciebus nomina diversa tributa, de quibus suo loco 
pertractabimus . Verum hic monere juvat, cormum 
omuem nunc reapse dispertiri in ascendentem , et 
in descendentem radice vera, nune hzsrere corpo- 
ribus papillis , nunc omnino liberum in aquas 
innatare . 

$. 419. Cormus descendens interdum plurimo 
parenchymate crassescit , antequam solvatur in 
fibras, diciturque rhizoma , quod rhizoma nunc 
altius in terram figitur , nunc superficie terre 
tenus diffunditur basim sistens cormi ascendentis 
paleolis aspersam , subinde plurimis , mollibus, 
ovium tegmen referentibus, ex quo ista cormi pars 
Agni scythici nomine venit. 


Folia, eorum structura , et officium . 


G. 420. Folia vera insunt in acotyledoneis fron- 
descentibus , in. Muscis, in aquatilibus paucis . 
Eorum structura eadem, ac illa cormi . Respirant 
aerem , vel aerem , et aquam. Ita humorem nu- 
trientem more phenogamarum perficiunt , et  vi- 
rorem , aliosve colores adipiscuntur . 


INNutrimentum  cormi. 


S. 42r. Cormus nutrimentum sumit vel radice 
vera, ut in acotyledoneis frondosis , aliisque , 
vel poris superficiei suz, ut in aquatilibus, JLiche- 
nibus , Muscis , que plante si arescant, quacun- 
que parte aqua demergantur, iterum reviviscunt. 
Papille quoque, quibus cormi alienis corporibus 
herent , principia nutrientia ab iisdem hauriunt, 
exemplo terres substantie in Lichenibus multis. 


142. 


$. 422. Qus vero ad plantam  acotyledoneam 
nutriendam ducunt , oportet , sint valde soluta . 
Ideo he plante plurimo egent humore, vel etiam 
ipse humor nutrimento illis est, at certe non so- 
lus, idque dignoscimus in JLichenibus, qui pre- 
diligunt terram , in Fungis, qui venenatis prin- 
cipiis, et sepe acido hydrocyanico praestant, in 
Filicibus , que viribus medicatis valent, in plan- 
tis marinis , que salibus aqua maris solutis, et 
iodio utuntur ad sapores urentes , acres, odores- 

ue peculiares adipiscendos . 

S. 423. Alimentum, cum subierit cormum, per- 
ficitur aeris atmosphzerici influxu; nulle enim 
acotyledones plante vivunt sine aere, sive dire- 
cte circumdentur ab illo, sive hauriant ex aqua, 
in qua aer nunquam deficit , sive e corporibus , 
in quibus delitescunt. Aeris autem ab aqua absor- 
pti luculentum habemus exemplum in aquatili- 
bus plantis, que fistulis , aut vesicis aere ple- 
nis innatant. 

$. 424. Concoctio alimenti fit in cellulis auxi- 
lio vasorum , si hec adsunt , sin minus, contin- 
git in solis cellulis, et de cellula in cellulam 
mora, diuturnitate,temperie, et aere ambienti, pre- 
sentia, vel defectu lucis, electrica materie, materie 
caloris adjuvantibus, preterea affinitatibus, et jun- 
ctionibus elementorum aptorum . Hine oriuntur 
succi proprii ad vitam, et propagationem plan- 
tarum acotyledonearum apti, quos, sicuti in phz- 
nogamis , dignoscimus a colore , sapore, et vi- 
ribus; item excreta inutilium, vel nocentium con- 
tingunt, eaque in primis demonstrat glutino- 
sa materies, qua plante aquatiles passim obdu- 
cuntur . 


HReceptacula succi proprü. 


$. 425. De succo proprio plantarum  acotyle- 
donearum meminimus ; at quibus in receptaculis 
succus iste colligitur , et continetur , cum  sy- 
stema vasorum , aut una, vel altera vasorum 
species hisce plantis sepe deficiat? Equidem plan- 
te acotyledones hac de re plurimum abludunt a 
phenogamis ; vix enim vasa propria forte insunt 
in acotyledoneis frondescentibus, ut jam diximus, 
precipue etiam , quia in earum rhyzomate, seu 
cormo subterraneo succos proprios esse videmus , 
preclarissimo inter omnia exemplo Po/ypodiü Ba- 
romez L., cujus radice juxta Loureirum humor 
cruentus, sanguini animalium similis manat. Igitur 
in reliquis plantis acotyledoneis succus proprius 
in iisdem utriculis parenchymatis continetur, in 
quibus perficitur ; ex coloribus autem diversis , 
quibus plurime harum plantarum superficie infi- 
ciuntur , colligitur , succum earum proprium 
utrieulos superficiei, aeri, vel aque proximiores 
prediligere . 


An detur circuitus humoris. 


$. 426. Sequitur ex his, verum circuitum succi, 
sive ascensum , et descensum humoris deesse 
in acotyledoneis fere omnibus. Succus  ea- 
rum excipitur , et movetur tantum intra utricu- 
los, et lymphz ductus, deque uno in alium vel 
ab imo ad summum deducitur, vel a superficie 
ad omnem interiorem partem . Quare simpliciora 
omnia esse videntur cum in structura, tum in fun- 
ctionibus plantarum acotyledonearum . 


Que vita. 


S. 427. Nec minus tamen he plante vivunt , 
incitabilitate donantur , stimulis afficiuntur , 
quibus amissis , vitam amittunt ; at id singulare 
habent, ut harum multe mortis imagini , non 
morti vere , ex defectu alimenti sint obnoxie, 
quare contrahuntur inertes quorumdam  animali- 
um instar , ut, humore excitante earum superfi- 
ciei iterum applicito, mirando sane spectaculo re- 
viviscant , quod quidem intra defiitum tempus 
obtingit , quo elapso, mors vera tandem insequi- 
tur. 


Organa propagationis . 


S. 428. Pro organis propagationis intelligimus 
ea omnia, quae ad florem , et fructum plantarum 
acotyledonearum pertinent , quz: quidem organa 
nec florem , nec fructum referunt plantarum pha- 
nogamarum . 

$. 429. Linneus, cum organa generationis in 
acotyledoneis visu detegere non potuisset , de 
iis judicavit ab analogia eorumdem organorum 
in phenogamis. Putavit autem, nuptias recondi- 
tas in acotyledoneis dari ;quare cryptogamarumm 
plantarum nomen illis fecit. 

S. 43o. Post Linneum plures auctores, Hedwigio 
duce, generationis partes , generationemque de- 
tectam in acotyledoneis perhibuerunt; at rem de- 
negarunt alii, et adhuc denegant, Hac de causa 
organa propagationis, de quibus nunc agimus , 
multis, diversisque nominibus in scientie da- 
mnum. nuncupata . Nos in tanta verborum copia 


145 


seliremus ea, que ad anatomes , et physiologie 
leges magis apta videbuntur. 

$. 431. Organa propagationis plantarum  aco- 
tyledonearum nunc solitaria, nunc plura aggre- 
gata in eodem fulero , nunquam tamen quoad 
gongylos contentos simplicia. Hzc eadem  vari- 
ant sessilia, vel pedunculo communi , subinde 
etiam pedicello proprio suffulta. Preterea vel e 
superficie cormi prominent, vel intra cormum 1a- 
tent. 


Perichetium . Gymnocidium . Vaginula . 


S. 432. Folia quzdam ceteris cormi foliis fere si- 
milia interdum stant circa organa generationis sive 
mascula , sive feminea bractearum , vel foliorum 
floris more . Hzc perichetium sistunt ; propria Mz- 
scorum. Pedunculus basi sua tuberculi modo sub- 
inde crassescit , quod tuberculum  gymnocidium 
vocant , alii dixerunt clyzanthium, aut perocidium , 
JMuscis peculiare . Faginula est membranula , 
qua circumdat basim pedunculi; adest in /Muscis 
eque ac in Jungermanniis . 


Indusium . 


S. 433. Organa propagationis sepe obducuntur 
involuero , quod zndusium nuncuparunt. Indusi- 
um nunc est proprium , nunc commune , semper 
vero membranaceum , tenue , fragile; dehiscit 
apice , aut latere , aut circa basim ; subinde de- 
ciduum , 

S. 434. Indusium Muscorun: basi circumscissum, 
et deciduum , quod calyptram proprio vocabulo 
appellant , Hedwigio visum est initio coalitum 

IO 


146 


cum vaginula. Verum cum ora calyptre sepe la- 
cera , et obliqua sit , dum vaginula est integra , 
et equalis , rectius putarem, indusium hoc cum 
caule conjungi , a quo discerptum divellitur , 
tunc cum obducta partes crescunt, aut peduncu- 
lus, qui eas sustinet, producitur. 

$. 435. Sunt, qui putent , calyptram esse loco 
corolle , et corollam dieunt; sed hec adeo dif- 
fert structura , adhesionibus, et officio a corol- 
la, ut id admitti nequeat . Praeter enim conjun- 
ctionem suam cum caule haeret quoque apici sup- 
positi conceptaculi, unde nutrimentum necessa- 
rio ducit, quia adhuc crescit , postquam a cau- 
le sejuncta , et hoc eodem cohzerentise sus pun- 
cto fungitur officio stigmatis aut cum stigmate 
communicat . Indusium. stigmaticum proprie est. 


Conceptaculum . 


$. 436. Sed et alterum datur involucrum in- 
dusio firmius, et sepe indusio suppositum , quod 
precipua propagationis organa intra se continet , 
et conceptaculum cum Mirbelio , et Richardo dico. 
Alii perisporium , sporangium , pericarpium , eo 
quod pericarpii officio fungi putarent, perperam 
appellarunt. Unus forte Mirbelius conceptaculum 
pro involucro habendum censuit in 2gamis. 

$. 431. Conceptaculum plurimum variat forma, 
nunc patentissimum, nunc tantum pertusum, alias 
aperitur, cum propagatio instat , alias nunquam, 
donec dissolvatur. Hine nomina diversa eidem , 
partibusque ejus tributa, de quibus suo loco. 
Hic tantum monere juvat, conceptaculum subinde 
manifeste intra se simul, vel seorsim continere or- 
gana propagationi necessaria duplicis, diverseque 


Á 

142 
nature, subinde vero una organa feminea, ma- 
sculis latentibus . 


JDefectus  involucrorum . 


$. 438. Organa propagationis plantarum aco- 
tyledonearum non ita a natura constituta sunt, 
ut indusium , et conceptaculum semper adsint, 
aut simul adsint. Cum igitur alterutrum horum 
involucrorum deficit, prout contingit in Z/guiseto , 
in Hydropteridibus , Polypodio , aliisque , quod 
adest involucrum , dicendumne erit indusium , an 
conceptaculum? Diffcilis responsio ab anatomes 
legibus petita. Hucusque judicatum de indusio 
ex fragilitate sacculi , ut in .Equiseto , de con- 
ceptaculo ex firmitudine , et crassitudine ejus, 
ut in Hydropteridibus, reliquisque ; id tamen non 
adeo severe semper factum , ut quod concepta- 
culum nobis est , indusium quandoque non fuerit 
nuncupatum . 
S permatocystidia 
G. 439. Spermatocystidia sunt grana pollinis sim- 
plicissima , oblonga, vel rotunda, sepe valde 
minuta , et auxilio tantum vitri detegenda , quz 
carent domuncula staminea, sive anthera . Humo- 
rem genitalem continere putantur ; Hedwigius 
enim, Mirbelius , Schubertus cum  mersissent in 
aqua , viderunt , hec apice aperiri, et humorem 
emittere . Attamen nullus hucusque deprehen- 
dit spermatocystidia genituram fundentia super 
feminas . Nunc filamento brevi fulciuntur , ut in 
Muscis, et Hydropteridibus, nunc ut in. Equisetis 
sessilia sunt , et sparsa supra teniolas duas, 


149 


extremitatibus suis utrinque forma spathae di- 
latatas, que sub organo femineo parte sui me- 
dia crucis modo figuntur , deinde circa idem or- 
ganon in spiram convolvuntur , ut postéa laxen- 
tur, extendantur . Equidem Vaucherius mnuperri- 
me naturam pollinis hisce Juisetorum spermato- 
cystidiis denegavit , et organa plantigera esse tra- 
didit, ut olim Meesius, et Hallerus tradiderant de 
spermatocystidiis Polytrichorum, et Mni pelluci- 
di. Verum in tanta minimarum rerum  parvitate 
hallucinatio aliqua locum habere potuit , ut lo- 
cum habuisse visa est in Meesiano, et Halleriano 
experimento , forte quia gongyli in effusione sua 
cum spermatocystidiis se se commiscuerint . 

$. 44o. Hec organa masculina plantarum  aco- 
tyledonearum in paucis hucusque detecta, scili- 
cet in Equisetis , MMuscis, KH ydropteridibus , et 
Hepaticis quibusdam, in quibus vel clauduntur in 
indusiis , aut conceptaculis, vel stant intra peri- 
chetia. Michelius perperam habuit pro feminis . 

S. 441. Non me latet, Hedwigium , Hillium , 
Schmidelium alia spermatocystidia admisisse in 
acotyledoneis sub forma pili , squamule, grani, 
acervi , verruce. Sed pili , et squamule cum in 
eadem specie modo sint, modo deficiant , cumque 
differant structura a spermatocystidiis jam descrip- 
tis , ideo pro hisce haberi nequeunt . Grana ve- 
ro sive in conceptaculis Jycopodiorum contenta , 
sive supra cormum JAichenum forma acervorum, 
verrucarum, aut alio quocunque pacto sparsa juxta 
Acharii, et Willdenowii observationes plantigera 
revera sunt, quidquid in contrarium afferat Salis- 
buryus de Lycopodiüs. Denique siqua alia sper- 
matocystidia Hed wigius, aliique admiserunt in cor- 
mo reliquarum acotyledonearum , eadem omnino 


149 


admiserunt ex hypothesi , nulla demonstratione 
adhibita. Quare indubium est , utrumque sexum 
non in omnibus acotyledoneis pari pacto hucusque 
fuisse detectum . 

S. 442. Restat, ut observem, inter AMuscorum 
spermatocystidia fila quedam reperiri articulata , 
pellucida , suecosa , initio brevia , mox longiora, 
que paraphyses dicuntur ab Hedwigio. Quo offi- 
cio hac fila fungantur, hucusque ignotum. At Mi- 
chelius male sumpsit pro organis masculis. 


Perigongylium . 


$. 443. Involucrum membranaceum , cellulo- 
sum , pellucidum , quod gongylos continet , pe- 
rigongylium nobis est ; quod cum stili speciem 
subinde ferat, et modo unum, modo plures gongy- 
los obducat, ideo pericarpiolum verum. Perigongy- 
lio , quod gongylum solitarium circumdat, ari- 
li nomen passim fecerunt, sed perperam, cum 
arillus natura sua stilum gerere nequeat, raro 
inveniatur vel in ipsis plantis phenogamis, in 
quibus, cum adest , fere nunquam totum semen 
amplectitur , denique arillus pars placente , et 
funiculi umbilicalis omnino sit. Perigongylium , 
quod pluribus fetum gongylis, £hecam , elytram, 
sporangidium alii dixerunt. 

$. 444. Perigongylium receptaculo perpetuo 
haeret , nunc. basi producta peduneuli modo, 
nune minime , nunc sepultum . Incertum , an in 
omnibus plantis , dum maturum, sponte dehiscat. 
Id quidem obtingit in 7Muscis , in quibus peri- 
gongylium, quod sporangidium Medwigii, non 
Willdenowii est , superficie sua conjungitur cum 
conceptaculo, apice vero aut scinditur in fimbrias, 


150 


aut rimas agit ordine regulari circa. membranu- 
lam centralem, quam nomine epiphragmatis distin- 
guunt, aut patet ore integro . 

$. 445. Stilus, et stigma admittuntur in Equi- 
setis, Jungermanniis, Hydropteridibus, et MMuscis . 
Saltem aliquid est in harum stirpium perigongy- 
lio, quod stilum , et stigma refert , licet nullus 
hominum genituram masculinam in hujusmodi 
stigmate subsidentem hucusque viderit. In .Mz- 
$cis placenta surgit columelle modo in medio 
perigongylii , et abit in stilum , et stigma , au- 
xiliante operculo conceptaculum claudente, et 
calyptra , sive indusio stigmatico, apici oper- 
culi adnato. Hec omnia in pracocis florescen- 
tie statu se se tangunt j postea vero, stilo , et 
stigmate pereuntibus, operculum , et calyptra 
a perigongylio sejunguntur, et tandem diffluunt . 
Columella /Muscorum est ea pars , quam Willde- 
nowius, nec Hedwigius , vocavit sporangidium . 
Huic affguntur gongyli. Nec erit abs re hic 
monere , sepe juxta organum femineum JMusco- 
rum fecunditate pollens dari fla quaedam, que 
pro feminis sterilescentibus habentur , et addu- 
ctores ab Hedwigio , prosphyses a Willdenowio 
appellantur . 

$. 446. Inter perigongylia gongylis feta quan- 
doque observantur thece, aut ampullae intus va- 
cue, que forte pro perigongyliis sterilibus haben- 
de, nisi forte sint spermatocystidia, aut nectaria. 


Gongyli . 
S. 447. Gongyli, sicuti jam diximus , sunt 


germina rotunda , cotyledone carentia , non ta- 
men tunicis propriis, ut nobis videtur. Hi 


151 


perquam minuti sunt, sepe ad flammam candela 
incenduntur , et flagrant, ut in Lycopodis, Schi- 
smatopteridibus, Filicibus, Muscis contingit, quod 
cum pollinis proprium sit in phenogamis , hac 
de re plures cum Linnzo habuerunt gongylos 
pro polline , sed perperam . Ex cotyledonum de- 
fectu , ex generatione invisibili , forte etiam 
aliquo pacto diversa gongyli haberi nequeunt 
pro seminibus , quamvis Willdenowius semina 
dixerit. Hedwigius vocavit sporas , Richardus 
sporulas , Neckerus besimina, Mirbelius seminu/a, 
prout auctores isti putarunt, gongylos vel gene- 
ratione certa, et patenti fuisse fcecundatos, vel 
generatione carere , vel nucleum cellulosum sine 
peculiari organica structura sistere, qui mox in 
organicum corpus abiturus sit. Qua res , cum 
minus certe , nos gozgyli nomen a Gertnero mu- 
tuatum adhibuimus, at sensu paulisper diverso , 
scilicet aliquo generationis modo admisso , qui 
contra Gaertneri sententiam germen gongyli fce- 
cundare valeat. 


Receptaculum . 


S. 448. Organa reproductionis sive masculina , 
sive feminina etiam in acotyledoneis hzerent re- 
ceptaculo suo , idest strato cuidam glanduloso , 
secernenti, quod pro officina eorum omnium , 
quae ad generationem , et fecunditatem  promo- 
vendam valent , habendum . Receptaculum  hoc- 
ce in acotyledoneis magis, quam alibi, ludens 
forma. Nune contractum sub genitalibus , nunc 
expansum supra conceptaculum, quocum conjun- 
gitur, subinde etiam sepimenta incompleta illi 
prebet, ut in Hydropteridibus nonnullis, alias in- 
tumescit in globum , exsurgit in columellam, in 


152 


pilos simplices , vel ramosos , vel retis forma in- 
tertextos, aut in tzniolam angustissimam, tortam, 
elasticam , foraminulis catene modo interdum 
pertusam ; sepe diffunditur in membranam pla- 
nam, vel plicis, lamellis, clathris extantem, sepe 
abit in subulas, tubos, poros. Ingreditur quoque 
interiora perigongyliorum , et placentam , funi- 
culumque umbilicalem gongylis suppeditat, quod 
evidentissimum in AMuscis. Denique receptaculum 
connectitur cum substantia cormi , nullo involu- 
cro interjecto. 

$. 449. At quod hie precipuam meretur atten- 
tionem, receptaculum acotyledonearum quam sze- 
pissime una organa feminea , idest perigongylia 
gongylis feta , vel e superficie sua. prominentia , 
vel intra substantiam suam sepulta gerit , nullis 
spermatocy stidiis extra existentibus , quo in casu 
gelatinosus humor a receptaculo quandoque ex- 
sudat , veluti in Fucis, Xylomycis, Gasteromycis , 
qui humor in FZcis observationibus Lamourou- 
2 ad fecunditatem gongylorum omnino condu- 

. Denique mirando alio naturse spectaculo re- 
ion duo e cormo tenuissimo Conjugatarum 
pullulantia sibi invicem occurrunt, et junguntur 
congressu , ut ita dicam, genitali , a quo nove 
exoriuntur soboles. 


An detur generatio in. plantis acotyledoneis . 


G. 45o. Ex iis, que supra tradidimus , aliquid 
dari in: quibusdam acotyledoneis , quod genera- 
tionis orgaua referat, et generationis speciem por- 
tendat, nos putamus, qui generationis apparatus, 
et modus ab iis, que in phenogamis contingunt , 
luculenter differt. Etenim in hisce acotyledoneis 


158 


grana pollinis simplicia sunt, et sine antheris, effu- 
sio geniture nunquam actu deprehensa , ideo non 
manifesta, hec locum obtinet, genitalibus adhuc 
minimis, involutisque, spermatocystidia quedam in 
conceptaculis a planta avulsis, et in paludem dela- 
bentibus diu generandi potestatem retinent , ut in 
Salvinia, et genituram fundunt vel poris, vel cum 
conceptaculum eorum dissolvitur, accessio hujus- 
modi geniture ad feminas in aliis. conceptaculis 
occlusas ratione non satis perspecta evenit, stili, 
et stigmatis tenuitas ingens in omnibus, stigma 
nunquam grana pollinis , sed genituram tantum 
excipiens. 

S 4h. Scio, auctores esse, qui generationis 
speciem , de qua agimus., non denegant , sed 
aliis, quam qua a nobis indicantur, organis of- 
fiium sexuum tribuunt. Nam , prater ea , quz 
Michelius deceptus tradidit de fceminis, et mascu- 
lis in 7Muscis , Dillenius, et Linneus concepta- 
culum femineum /Muscorum pro organo masculi- 
no habuerunt, Hillius , Kolreuterus, Gartnerus, 
Palissotius putarunt, hoc idem femineum conce- 
ptaculum esse hermaphroditum , idest utroque 
pollens sexu . Àt germinatio granorum , que in 
hujusmodi conceptaculo continentur , doctrinam 
Dillenii, et Linnzi falsam esse demonstrant . Re- 
liqui auctores nullas rationes attulerunt, quibus, 
etiam probabiliter sententiam suam tuerentur, et 
ostenderent , vel calyptram , vel operculum, vel 
dentes conceptaculi , aut grana , quz columellz 
hzerent, spermatocystidiorum munere fungi . Tem- 
pus tererem , si hic denuo mihi demonstran- 
dum susciperem , quod Bernardus Jussizus, Guet- 
tardus, Vaucherius , Hedwigius , et Schmidelius 


154 


jam ostenderunt , Linnzum errasse , cum  credi- 
dit, pulverem masculinum JPZularie a foliis ejus 
proficisci , quibus antea hzsit, vel ubi cum 
Michelio statuit, pilos foliorum .Sa/vinie , et in- 
dusia F/guisetorum esse antheras, vel organa mascu- 
lina ZJepaticarum esse feminea , et vicissim . 

$. 452. Nunc vero, quis dicat , admissa gene- 
rationis ratione in acotyledoneis, quas supra me- 
minimus, hec certe nequit esse in illis, in quibus 
nulla spermatocystidia hucusque detecta sunt? 
Ad hec respondeo . De prapollenti receptaculi of- 
ficio tam in phanogamis , quam in acotyledoneis 
jam satis superque pertractavi, ita ut nullum ge- 
nerationis modum sine receptaculo, et sine  offi- 
cina receptaculi dari constet. Anthere , et sper- 
matocystidia appendices receptaculi tantum sunt. 
Itaque videre mihi videor , naturam in ple- 
risque acotyledoneis spermatocystidia cum ipso 
receptaculo miscuisse, confudisse, sic ut tota pe- 
rigongyliorum fecunditas a receptaculo pendeat. 
ld quodammodo demonstrant natura glandulosa 
receptaculi, extensio ingens receptaculi in multis 
ex acotyledoneis unisexualibus , immersio sper- 
matocystidiorum in ipso receptaculo, congressus 
receptaculorum in Conjugatis, gluten fecundans, 
quod a receptaculo exsudat in Fucis,in Xylomy- 
cis, et Gasteromycis. Quae opinio nostra Koelreute- 
rian de vasis spermaticis in. cortice Fungorum 
absconditis appropinquat , et magis adhuc Hed- 
wigiane de spermatocystidiis in receptaculo , si- 
ve membrana proligera JLichenum sepultis. Qua- 
re nos generationis modum aliquem dari in omni- 
bus acotyledoneis putamus , et, plantis agamis 
rejectis, cunctas àcotyledoneas eryptogamas. esse 
cum Linneo summo concludimus . 


, 


- 
Q1 
Ca 


Bulbilli. Gemme . Flores sparsi . 


G. 453. Sicuti plante quedam phznogamz bul- 
billos, et gemmas ferunt, quibus reproducuntur 
vel tote, vel aliqua sui parte, ita et cryptogamze 
habent bulbillos , et gemmas suas . Bulbilli isti 
in utrisque nudi , leves , in parenchymate suo 
germine fceeti, quod generatione directa non eget, 
in eryptogamis globosi , aut forma lentis, sole- 
mnes in Marchantiis intra peculiares scy phos mar- 
gine dentatos, quos orygomas dixit Neckerus , et 
cum Neckero Mirbelius, vel in axillis foliorum 
plicatorum quarumdam Jungermanniarum . Gem - 
m foliose copiose in Muscis pereunantibus, exem- 
plo Hypni triquetri L., et Hypni brevirostri Erh., 
quod forte prioris varietas, quorum utrunque lon- 
gelateque supra terram expanditur gemmarum 
ope in sylvis Ligurie , nec unquam , aut rarissi- 
me, ibi floret, et fructificat . 

G. 454. Plantis acotyledoneis agamis jam supe- 
rius valediximus : ideo nullo pacto illis assenti- 
mur, qui hujuscemodi plantas unis bulbillis per- 
petuo propagari asseverant . Etenim perigongylia 
multis feta gongylis, idest eZytre, qus in ipsis 
occurrunt, bulbilli naturam a se rejiciunt , ex- 
"cludunt. Attamen non denegabimus , fieri posse , 
ut in hisce acotyledoneis bulbilli una cum  peri- 
gongyliis reperiantur . [ta videmus in phzenoga- 
mis et flores, et bulbillos simul , sepe etiam in- 
tra idem receptaculum. lgitur Amicianum mi- 
croscopium omnium przvalidum hic in auxilium 
vocandum , ut rectius dignoscantur in agamis, 
qui sint bulbilli , quae perigongylia. Denique 
sicuti in pheznogamis dantur flores peculiari modo 


156 


congesti, aliique in eodem caule solitarii, sparsi, 
ita et in cryptogamis quibusdam alii flores coa- 
dunati, alii solitarii , sparsi in eodem cormo 
occurrunt exemplo luculentissimo |.Lichenum , et 


Lycopodiorum . 
Dactrine Hornschuchii , et INeesii ab Esenbeck . 


S. 445. Finem huic capiti facturus non possum, 
quin observem, theorias Clarissimorum Hornschu- 
chii, et Neesii ab Esenbeck de formatione, et 
metamorphosibus plantarum cryptogamarum ita 
esse conditas, ut agant de iis, quae humane in- 
telligentie fines pretergrediuntur , quasque Sum- 
mus rerum Opifex altissimo creationis mysterio ob- 
duxit; quare nos easdem theorias missas fa- 
cimus, quippe qua hominum doctorum quidem, 


at hominum figmenta verbis schole purissima 
enuntiata . 


FINIS LIBRI PRIMI. 


157 


Cl525g 5ghü2g5g5ghgh5ghd5g5d5g5phghphp5ghpgsphup5esg5gr] 


LIBER SECUNDUS 


El5gs5g5Se5g5d5H5gsd5dhgo5g5ghghg5d5pghghes5pe5e5g5g5per 


DE DETERMINATIONE PLANTARUM. 
Carvr I. 


DISTRIBUTIO GENERALIS . 
Systema Linneanum . Classes plantarum . 


S. r. Tiu genus tam ingens est, ut qui 
in studium ejus a renatis litteris incubuerunt, 
cito quasierint , quomodo totam hanc gentem di- 
viderent in partes , quarum auxilio de singulis 
speciebus facilius cognoscerent . Hac de re a Ca- 
salpini ad Linnzi tempora plures methodi inven- 
te, que, cum organis plantarum minus necessa- 
riis superstructe, postea minus apte reperte sunt 
ad amplexandas species omnes , que  detegeban- 
tur in dies, et detegende supererant. Verum ex 
quo Carolus a Linné generationem esse in plan- 
tis confirmavit sive manifestam , sive latentem , 
cognovit quoque , genitalia organa majoris mo- 
menti pre reliquis omnibus esse, et ex iis syste- 
ma dispertiendarum plantarum condidit, systema 
sexuale dictum, quo nihil simplicius, nihil utilius, 
nihil admirabilius esse quisque facili negotio diju- 
dicet . 


150 


S. 2. Hoc systemate totum regnum vegetabile in 
duas phalanges dividitur , in quarum prima nu- 
ptie plantarum publice, sive actus generationis 
incolarum regni vegetabilis manifestus ; quare 
hujusmodi plante phenogame, aut phanerogamwe 
dicuntur; in altera vero nuptiz clandestine, idest 
clam institute, quia flores oculis nostris nudis vix 
conspiciuntur , et actum generationis subducunt , 
planteque hujus gentis eryptogam«e vocantur . 

$. 3. Plante phenogamze vel possident flores 
monoclynios, sive hermaphroditos, in quibus stami- 
na cum pistillis in eodem receptaculo sunt, vel 
habent flores diclynios, in quibus stamina , et pi- 
stilla distinctum receptaculum in eadem specie . 
inhabitant , floresque isti dicuntur unisexuales 
masculini, aut feminini . 

$. 4. Flores monoclynii aut habent stamina, quz 
nulla sui parte inter se connectuntur , unde eo- . 
rum Ziffinitas , vocabulo Linneano adhibito , vel 
inter se se , aut cum  pistillo coherent, ex quo 
staminum affinitas . Vlores monoclynii diffines 
nunc possident stamina longitudine indefinita , 
que res indifferentismus a Linngo dicta , et tre- 
decim priores classes suppeditant, quarum undecim 
a numero staminum , alieque duae a staminum nu- 
mero, et origine petite . Scilicet 

Cnassis [. JMonandria stamine unico . 
IT. Diandria staminibus duobus . 
IIT. Triandria staminibus tribus. 
IV. Tetrandria staminibus quatuor. 
V. Pentandria staminibus quinque. 
VI. Hexandria staminibus sex. 
VII. Heptandria staminibus septem. 
VIII. Octandria staminibus octo . 


159 


IX. ZEnneandria staminibus novem. 
X. JDecandria staminibus decem. 

XI. JDodecandria staminibus duode- 
cim ad novemdecim. 

XII. Jcosandria staminibus viginti , 
et ultra, e calyce ortis, re- 
ceptaculo dilatato intermedio. 

XVI. Polyandria staminibus viginti, 
et ultra, ortis e receptaculo, 
quod sub feminis contrahitur. 

Alias vero flores monoclynii diffines habent stami- 
na duo reliquis breviora, que res subordinatio a 
Linnzeo vocata. Duz ex hac proficiscuntur classes, 
Crassis XIV. JDidynamia staminibus quatuor, 
quorum duo ad idem fastigi- 
um longiora, et duo pari pa- 

cto breviora . 

XV. Tetradynamia staminibus sex , 
quorum quatuor-ad idem fa- 
stigium longiora, reliqua duo 
pari pacto breviora . 

Flores monoclynii affines triplici modo coherent 
inter se: 1." filamentis: 2.? antheris: 3." antheris epi- 
gynis. Unde 
Crassis XVI. Monadelphia | staminum — fila- 
mentis in unum corpus infer- 
ne coalitis. 

XVII. Diadelphia staminum filamen- 
tis in duo corpora inferne 
coalitis . 

XVIII. Polyadelphia staminum fila- 
mentis in tria, vel plura cor- 
pora inferne coalitis . 

XIX, Syngenesia antheris in cylin- 
drum coalitis , filamentis ple- 
rumque liberis. 


160 


XX. Gynandria staminibus pistillo 
: insidentibus . 
S. 5. Flores diclynii tribus tantum rationibus 
variant , ex quibus 
CuLassis XXI. JMonoecia floribus unisexuali- 
bus masculis , et femineis in 
eadem planta . 
XXII. Dioecia floribus masculis in 
diversa planta a femineis . 
XXIII. Polygamia floribus hermaphro- 
ditis commixtis cum  unise- 
xualibus sive masculis, sive 
femineis in eadem specie. 

S. 6. Plante cryptogame unam tantum sistunt 
classem , quz est 

Crassis XXIV. Cryptogamia , a generatione 
occulta ita vocata . 

S. 7. Ex quibus omnibus liquet, totum syste- 
ma sexuale constare viginti quatuor classibus, qua- 
rum viginti tres pertinent ad plantas phenogamas, 
unaque ad eryptogamas . Nec ulla inter innume- 
ras plantas ab hoc systemate invento detectas huc- 
usque reperta est, que ad hasce classes acco- 
modari nequiverit . 

S. 8. Attamen, mortuo Linnzo, non defuerunt, 
qui de reformando systemate sexuali, deque im- 
minuendo, vel augendo numero classium ejus 
cogitaverint . Ipse filius Linnaei, et Thunbergius 
Linnaei discipulus classes gynandriam , monoe- 
ciam , dioeciam, et polygamiam abstulerunt. 
Fridericus Gmelinus hisce classibus ablatis addi- 
dit icosandriam . Persoonius polyadelphiam , et 
polygamiam tantum auferendas censuit . Cavanil- 
lesius suppressas a Linnzo filio , Thunbergio, et 
Gmelino classes amplexus est, preterea abolevit 


16r 


dodecandriam , didynamiam , tetradynamiam , et 
polyadelphiam, ita ut ad classes quindecim totum 
Linnezanum systema redegerit . Contra Richardus 
pater retinuit classes Linnaei a monandria ad de- 
candriam, tum polyandriam, didynamiam, tetra- 
dynamiam, monadelphiam, diadelphiam, polyadel- 
phiam , gynandriam , monoeciam , dioeciam ; re- 
liquis vero immutatis, aut suppressis , substitu- 
it illis calycandriam , hysterandriam , synanthe- 
riam , symphysandriam, anomaleciam , agamiam, 
atque ita classes Linneani systematis ad viginti 
quinque perduxit . Cunctis autem reformatoribus 
istis res non bene cessit , cum recentiores , et 
magni nominis botanici viri Smithius, Desfon- 
tainesius , Willdenowius, Sprengelius hodie Lin- 
neanum systema integrum, et immutatum, quoad 
viginti quatuor classes , adhibeant, et praferant. 


Methodus Jussiei . Classes plantarum . 


$. 9. Laurentius Antonius Jussieus iisdem fun- 
damentis innixus, quibus Bernardus Jussieus hor- 
tum regium Trianonensem ordinaverat, universas 
plantas in phalanges tres dispertivit , quarum 
phalangum note a presentia , vel defectu cotyle- 
donum desumpte. Hinc Jussisi verbis plante vel 
acotyledones , vel monocotyledones , vel dicotyle- 
dones. 

S. 1o. Ut vero a simplicioribus ad magis com- 
posita gradum faceret, phalanges suas ita in 
classes dividit, ut ab acotyledonibus , que sim- 
plicissime omnium, inciperet. Cumque in his plan- 
tis organa sexualia fere inconspicua sint, et in- 
terdum diclynia, nec de staminum origine, que 
primum , et praecipuum classium reliquarum 

1I 


162 


fundamentum est , quidquam in iis quari possit : 
idcirco Jussimi sententia 


Acotyledones unicam , et primam sistunt 
classem hujus methodi ......... .Crzas. I. 


S$. rr. Monocotyledones prioribus jam magis 
composite, illis tamen nexu Fiicum afhnes ex di- 
recta staminum origine, quz a receptaculo est, 
et triplici pacto quoad pistillum variat, tres alias 
classes Jussieo suppeditarunt; hinc 
( Staminibus hypogynis.. Cras. II. 


Staminibus perigynis . . Cras. III. 
| Staminibus epigynis . . . Cras. IV. 


AMonocotyledo- 
nes 


S. r2. Dicotyledones, numerosissime omnium, 
alie carent corolla, apetale dicte , alie habent co- 
rollam ex uno foliolo, sive petalo, monopetale, alie 
ex pluribus foliolis, polypetale, alie denique 
sunt diclynie ; atque novissime he cum sint sexu 
distincte in distinctis floribus, nec regulis subja- 
ceant, que a genitalium origine respectu fpistilli 
petuntur , ideo diclynie irregulares ab eodem 
Jussieo vocantur. 

S. 13. In dicotyledonibus apetalis origo stami- 
num directe a receptaculo proficiscitur , et pari- 
ter ac in acotyledonibus triplici modo variat re- 
spectu pistilli , unde tres classes iterum  haben- 
tur. 


Staminibus epigynis . . . Cras. V. 
Staminibus perigynis. . . Cras. VI. 
( Staminibushypogynis. . Cras. VII. 


JDicotyledones Í 
apetala: 


$. 14. Verum in dicotyledonibus monopetalis 
stamina sepius epipetala sunt, ideo origo eorum 
respectu pistilli ab origine corolle petenda . Ex 
hoc classes due primum manant: 


163 


Dicotyledones ( Corolla hypogyna . . . Cras. VIII. 


monopetale L Corolla perigyna. . . . . Cras. IX. 


Cumque corolla monopetala epigyna dicotyle- 
donum plantarum hinc ingentem ordinem Synaz- 
£herarum antheris coalitis preditum , inde plan- 
tas antheris distinctis pollentes comprehendat, ex 
hisce notis alie classes due desumpta, ita ut tota 
hujus sectionis divisio quadruplex sit: 


Dicotyledones mo- í Antheris coalitis . . . Cras. X. 
nopetale corolla 1 
epigyna. (. Antheris distinctis . Cras. XI. 


S. 15. Dicotyledones polypetale triplici modo 
dividuntur ratione originis staminum directe , aut 
ipsius corolle raro staminifere . Quare 


( Staminibus epigyni Cras. XII 
: pigynis . . Cras. : 
DicotyledontsA Sminibus hypogynis . Cras. XIII. 
poyp ( Staminibus perigynis . Cras. XIV. 


S. 16. Tandem dicotyledones diclynise irregu- 
lares, cum nullam divisionem patiantur , unicam, 
et novissimam praebent Jussieane methodi classem. 
Monere autem juvat de hisce plantis, diclynias 
spurias, idest qua tales abortu tantum funt, di- 
clyniis veris non esse permiscendas, sed singulas 
hermaphroditis affinibus addendas . 


Dicotyledones diclynie irregulares . . . Cras. XV. 


(Ossxnv. T'yrones hic sepe exercendi in determi- 
nandis classibus super vivas plantas ). 


164 


Carvr Il. 


DE CHARACTERIBUS PRO DIGNOSCENDIS FAMILIIS , 
ORDINIBUS, ET GENERIBUS PLANTARUM 
PHJENOGAMARUM . 


Profloratio . 


S. 17. Prefloratio, cstieatio, vocabulo a recen- 
tioribus introducto , rationem , modumque signi- 
ficat, quo flores jacent intra gemmam , ut alias 
diximus. Hec phenogamarum propria, estque 

Imbricata , cum foliola corolle , sive petala , 
lateribus suis sibi invicem paulisper incum- 
bunt, ut in Rosa , Pyro Malo , Pruno Ceraso , 
Lino . 

Plicata , cum corolla monopetala agit plicas 
longitudine sua modo firi chymicorum . Convol- 
vuli, Solana . 

Contorta , cum foliola corolle polypetale , aut 
segmenta corolle monopetale in spiram convol- 
vuntur . Ozalys , Apocynee . 

Corrugata , cum petala undique rugis crispan- 
tur. Papaver, Punica, Cistus. 

Valearis , cum petala inter se se proxima con- 
nivent marginibus suis valvarum capsule instar . 
Zralie . 

Quincuncialis cum petala sunt quinque nume- 
ro, quorum duo exteriora, duo vero interiora , 
unumque intermedium est, quod hine |latere 
suo obvolvit, et obtegit petala interiora, inde idem 
ipsum altero latere obducitur ab exterioribus . 
Dianthus . 


165 


Inflexa, cum stamina centrum floris versus in- 
clinantur, que stamina postea, flore evoluto , 
et aperto, extenduntur , imo sepe reflectuntur . 


Umbellifere, Urtice . 


Quid inflorescentia . Characteres generales 
florum . 


S. 18. Ratio illa , qua flores plante annectun- 
tur, a Linnzo dicitur inflorescentia , modus  flo- 
rendi ab antecessoribus vocata. Flores sunt 

Pedunculati , qui pedunculo suffulti . 

Sessiles , qui carent pedunculo . 

Erecti , idest perpendiculares . 

INutantes , qui flaccidi pendent ex apice pe- 
dunculi . 

Cernui, qui rigidi incurvantur in apice pe- 
duneuli . 

Solitarii , gemini , terni , cum unici, aut duo , 
vel tres ex eodem puncto nati. 

Fasciculati, cum plures, quam tres, ex eo- 
dem puncto orti, pedunculati . 

'Conferti , congesti , conglomerati, cum multi 
dense stipati , sessiles , vel fere sessiles , vel plu- 
res ex eodem puncto nati. 

Terminales , qui in apice caulis , et ramorum; 
hinc /azerales , qui in lateribus. 

Fastigiati , qui ita attolluntur pedunculis , ut 
altitudine equales superne evadant . 

Sparsi , ubi plures absque ordine nati. 

Aiterni , qui ordine alterno veluti per gradus 
stant in oppositis lateribus caulis, ramorumve . 

Oppositi,qui se se exadverso respiciunt , 

Verticillati, cum plures orbe suo circumdant 
caulem, ramumve aunuli modo. Florum verticillus 


166 


dicitur integer , cum flores oriuntur ex omni 
puncto peripherie caulis; habetur pro fa/so, cum 
duo florum acervi nascuntur oppositi, et divarica- 
tione sua contegunt totum ambitum . Verticillus 
dimidiatus est, qui dimidium orbem solummodo 
implet . 

Unilaterales , cum omnes orti ex eodem la- 
Pere 

Secundi , cum orti ex diversis punctis , sed 
omnes ad idem latus conversi. 

Distichi, cum orti in lateribus oppositis directio- 
ne contraria. 

Axillares , qui stant in axilla folii. 

Oppositifolii , qui folio e regione opponuntur. 

Laterifolii , qui sunt ad latus baseos folii . 

Interfoliacei , siti inter folia opposita, idque al- 
ternatim . 

Superaxillares , qui supra foliorum axillas 
nati. 

Cirriferi , qui cirris prediti . 

Radicales , caulini , ramei, petiolares, epiphylli, 
cum pertinent ad radicem , caulem , ramos , pe- 
tiolos , folia. 

Spicati , amentacei, racemosi , thyrsoidei, pani- 
culati , corymbosi , cymosi , umbellati , capitati , 
resupinati, spadicei, spathacei, glumacei , dicun- 
tur a peculiaribus inflorescentie, et involucrorum 
modis , de quibus postea. 

-Apetali , qui sine corolla ; monopetali , qui 
corolam ex uno foliolo, polypetali , qui corol- 
lam ex pluribus foliolis factam habent. 

Hermaphroditi, qui utroque sexu, diclyni, 
diclynes , unisexuales , qui uno tantum sexu in- 
struuntur . Zndrogyni , qui plures congesti , su- 
perne masculi, inferne feminei , aut vicissim. 


167 


Regulares, qui sive monopetali , sive polypetali 
habent partes suas vel equales , vel alterne in- 
ter se se proportionales ,et circa axem communem 
ordine positas . His contrarii sunt irregulares, qui, 
cum adeo abludant a reliquorum corporum for- 
mis,ut cum nulla re comparari possint, dicuntur 
anomali . 

Completi, duplici perigonio instructi. Ideo ia- 
completi uno tantum perigonio . 

-Aggregati, ubi plures in eodem receptaculo 
floris collecti , at singuli antheris liberis distin- 
eu. 

Compositi , ubi plures in eodem receptaculo 
floris collecti, quorum qui staminiferi, antheris 
coalitis instructi . 

JDecompositi , qui constant floribus compositis 
intra calycem communem , quorum plures ite- 
rum in alio calyce minori communi continentur . 

Radiati, cum multi numero simul in ambitu 
suo constant radio , sive corollis majoribus irre- 
gularibus , intra radium vero constaut disco, 
sive corollis minoribus , plerumque regularibus. 

Tubulosi, discoidei dicuntur flores compositi re- 
gulares , aut fere regulares , radio carentes. 

Lingulati , ligulati , semiflosculosi , qui habent 
corollam dimidiatam lingule modo. 


Pedunculus . 


S. 19. Pedunculus determinatur loco, numero, 
forma, directione , superficie, proportione, et 
modo , quo flores gerit, et connectit summitate . 
Hinc pedunculi dicuntur radicales , caulini, ra- 
mei, axillares , terminales , sparsi , alterni, op- 
positi , eerticillati , unilaterales , secundi , distichi, 


168 


axillares , oppositifolii , laterifolii, interfoliacei , 
superaxillares , prout dictum est de floribus . 
Quoad numerum sunt pariter soZtari , gemini , 
zerni, fasciculati . Quoad reliquas proprietates vero 
habentur fiiformes , capillares , teretes , angulati, 
sulcati , striati, que vocabula declaratione non 
ecent; preterea sunt 

Incrassati , clacati , qui florem versus paula- 
tim mole augentur hoc interdum pacto , ut cla- 
vam referant . 

Tubati , fistulosi, qui sunt intus vacui. 

Zrticulati, qui articulo instruuntur. 

Stricti, adpressi , erecti, qui approximantur 
cauli . His contrarii patentes . 

Reflexi, qui terram versus recurvantur . 

Cernui, ubi apice incurvantur in latus cur- 
vatura rigida , nec, attolli possunt ob hanc rigi- 
ditatem . 

INutantes , ubi apice incurvantur curvatura 
flaccida . 

Flaccidi , cum ita debiles sunt, ut proprio flo- 
ris pondere dependeant. 

Spirales , qui in spiram contorquentur . 

Flexuosi, undulati, qui sinuosi sunt. 

Leves , qui superficie equales , idest sulcis, 
striis, prominentiis nullis. 

Glabri a defectu pilorum , et scabritiei. Ho- 
rum contrarii sunt pilosi, et scabri. Pili cum 
diverso pacto occurrant in pedunculis, ut in 
reliquis plante partibus, ideo de vocabulis a pi- 
lis profectis seorsim in alio articulo pertracta- 
bimus. 

Bracteati , foliacei , qui bracteis , foliisve flo- 
ralibus instructi. His contrarir sunt zudi. 

Lonsiores , breviores , «quales folio , vel pe- 
üolo . 


169 


Uniflori , biflori , triflori ,. multiflori a numero 
florum . 

Bifidi , trifidi Cc. a divisione primaria, sive 
simplici . 

Dichotomi , trichotomi a divisione secundaria , 
et sequentibus. Ín divisione , et subdivisione 
pedunculorum pedunculus primarius dicitur corm- 
zunis , rami ferentes aliquot flores pedunculi 
communis vocantur pedunculi partiales , rami di- 
recte sustinentes quemque florem nuncupantur 

edicelli . 

Umbellati , cum pedicelli divisionis simplicis , 
aut pedunculi partiales primi, et pedicelli ab iis 
proficiscentes oriuntur ex eodem puncto . Tum 
pedunculi partiales , tum pedicelli in hoc casu 
vocantur radi. 

* Patuli , cum ferunt pedicellos undique disper- 
sos , ita ut et pedicelli , et flores sint patentes , 
remotique. His opponuntur pedunculi coarctati . 

Restantes , qui remanent in planta post lapsum 
fructificationis, quibus contrarii sunt decidui . 

Scapus est pedunculus radicalis, foliis nudus , 
uniflorus, vel multiflorus . 

Vagina , vaginula est membrana subinde cir- 
cumdans basim pedunculi , aut scapi. Richar- 
dus dixit spazAhillam, cum  pedunculus vaginatus 
stat intra spatham . 


DBracteo . 


G. 20. Bractee , sive expansiones foliaces circa 
flores, vel in pedunculis florum vocabulis sat 
cognitis dicuntur 

Sinplices , composite , persistentes , decidua , 
colorate , decolorate , spinosc , inermes , flore 


170 


longiores , breviores, concaca, cucullate, convolute, 
erecte , declinate , multifide, marcescentes . 

Membranacece ,qus tenues , flexiles sine stre- 
pitu , plus minus pellucida. 

Scariose , que sunt aride , strepentes , fere 
pellucida. 

-Adluerentes , que plurima sui longitudine adna- 
scuntur pedunculo. 

Relique bractearum note a notis foliorum pe- 
tende . Át sequentes bractearum modi peculia- 
rem merentur attentionem. 

Folia floralia sunt bracteg, que faciem reliquo- 
rum foliorum , nec magnitudinem , servant. 

Spathe sunt bractee, quz flores ante expansio- 
nem eorum obducunt, unde flores spathacei . Pro- 
prie sunt plantarum monocotyledonearum . Note 
spatharum stant inter notas bractearum . Prater- 
ea spathe sunt 

Uniflore , biflore , multiflore , monophylle , di- 
phylle , polyphylle . 

Imbricate sunt spathe polyphylle , quarum fo- 
liola invicem , et successive superimposita . 

Lignosc a consistentia . 

Sacculiformes a forma sacci clausi. 

Hermaphrodite ,monoice , dioice , polygame a 
florum sexu. 

Involucrum faciunt bractee foliacee, una, vel 
plures, qua stant sub divisione primaria pedun- 
culi umbellati , nec. florem unquam occultant . 

Involucellum faciunt bractee ejusmodi nature, 
que stant sub divisionibus secundariis, sive cir- 
ca subdivisiones pedunculi partialis umbellati . 
Involucrum , et involucellum est proprium | Um- 
bellatarum . Utrumque habet notas a notis folio- 
rum petendas. Praterea dicitur 


171 
Monophyllum, diphyllum etc., persistens, decidu- 


um, umbella aut  umbellula longius, brevius , vo- 
cabulis bene notis . 

Simplex cum fit foliolis indivisis. 

Connatum a foliolis connatis basi , aut inferne. 

Pinnatum , pinnatifidum cum constat foliolis 
lateralibus coste medie affixis , vel laciniis late- 
ralibus fere ad medium profunde sectis . 

Integrum , cum circumdat totam umbellam, vel 
umbellulam . 

Dimidiatum, cum dimidiam partem umbellz, vel 
umbellule ambit . 

JDependens cum totum terram versus reflectitur. 

Coma fit bracteis, subinde pulchre coloratis, 
que superstant quibusdam inflorescentie modis . 


Modi peculiares inflorescentio . 


S. ar. Inflorescentie. modi sunt spica, amentum, 
racemus , thyrsus , panicula , umbella , corymbus , 
cyma , fasciculum , capitulum , calathus , locusta, 
spadix . 


Spica . 


G. 22. Spica fit floribus sessilibus supra axem 
communem , qui vocatur rachis . Spica dicitur 

Simplex a floribus simplicibus in rachide in- 
divisa. 

Ramosa a rachide soluta in ramos . 

Composita a floribus dispositis in spicas mino- 
res, sessilesque, quz vocantur spiculw, et rachidi 
simplici , vel ramosz insident . 

Digitata , cum plures spice simplices juxta se 
site in apice caulis. 


172 


Imbricata , cum flores , vel spicule sibi invi- 
cem incumbunt . 

ZArticulata, cum rachis nodis instructa, ad 
quos facile secedit . 

Faliacea, cum flores spice foliis floralibus sunt 
interstincti . 

Comosa a coma terminali. 

Glomerata a floribus in glomeres , et a. glome- 
ribus in spicam dispositis . 

Disticha, secunda ,  unilateralis ab exortu , et 
directione florum . 

Linearis , que tenuis ab imo ad summum. 

Ovata , ventricosa , cylindracea , crassa , com- 
pressa, densiflora, laxiflora a formis bene cogui- 
tis . 

Interrupta, cum spica ceteroquin densiflora huc 
illuc, precipue inferne', interrumpitur . 

Verticillata , cum flores omnes verticillati. 

Ciliata, ex setis parallelis per longum digestis 
in floribus . 

Mascula , feminea , androgyna, hermaphrodita, 
a sexu , et sexuum mixtione . 
Rachis est 

Tenuis, crassa , teres , angulata , compressa , 
simplex, ramosa, articulata, excavata ad excipien- 
das spiculas. / 

Glabra , scabra , setosa , pilosa , a setis , vcl 
pilis , quibus scatet . 


. Amentum . 


G. 23. Amentum , Julus est spica  unisexualis , 
floribus apetalis, nudis, aut singulis bracteolze 
foliacee herentibus . Amentum est 


Simplex , vel ramosum ab axe simplici , vel 
diviso . 


173 


Solitariun , vel plura fasciculata . 

Filiforme ,  cylindracewun , globosum , oeatum 
a forma . 

KErrectum. , strictum , cum sursum dirigitur . 

Pendulum , cum flaccidum deflectitur . 

IJNudum sine bracteolis floriferis. 

Imbricatum a bracteolis sibi invicem  incum- 
bentibus . 


Hacemus . 


S. 24. Racemus fit pedunculo instructo ramis 
lateralibus, brevibus , qui ideo nunquam susti- 
nent flores fastigiatos . Dicitur 

Simplex, vel compositus a pedunculis indivisis, 
vel ramosis . | 

Pedatus a pedunculo bifido , latere tantum in- 
teriore ramorum pedicellos ferente . 

Conjugatus , cum inferne fert ramum racemo- 
sum utrinque unum . 

Unilateralis , secundus , ab ortu, et directione 
florum . 

Erectus , patens, dependens a directione sua. 

Nudus , foliatus a defectu , vel presentia bra- 
ctearum . 


Thyrsus . 


$. 25. T'hyrsus est racemus erectus, coarctatus 
in formam ovatam, pyramidatam , aut conicam . 
Appellatur 

Simplex , compositus , nudus , foliatus, prout 
diximus de racemo . 


Panicula . 


$. 26. Habetur panicula , cum rachis, seu pe- 
dunculus primarius successive solvitur in ramos 
floriferos longos, precipue inferne. Hac peculia- 
ris est Graminibus . Dicitur 

Simplex , ramosa a ramis simplicibus, vel di- 
visis . 

Sparsa , secunda , unilateralis , a directione pe- 
dunculorum, aut ramorum . 

Conzsesta , densa , aut pauciflora, a flosibus ap- 
proximatis , vel paucioribus . 

Patens a ramis ad angulum acutum cum rachi- 
de. Cum angulus iste acutissimusest, panicula di- 
citur stricta , coarctata . 

Diffusa, undique ramosa, ramis ad angulum re- 
ctum cum rachide . 

Dicaricata a ramis ad angulum obtusum cum 
rachide . 

Flexuosa , undulata , cum ramificationes leni- 
ter sinuosas. 

Verticillata , semiverticillata a pedunculis circa 
rachidem in verticillos, aut semiverticillos dispo- 
sitis. ' 

Scabra, a superficie corpusculis minimis aspe- 
Ya 

Quam auctores dixerunt paniculam spicatam , 
hec pertinet ad racemum . 

Rami pauicule sunt fasciculati , cum plures 
ex eodem puncto nascuntur. 


Umbella . 


$. 27. Umbella dicitur a pedunculo umbellato, 


175 


cujus ope flores omnes efficiunt superficiem zqua- 
lem, sive planam, sive concavam, sive convexam. 
Umbella vocatur 

Simplex ,cum radii ejus simplices, uniflori . 
Richardus dicit sertum , et flores ejus sertulatos . 

Composita , cum radii ejus primarii , sive pe- 
dunculi partiales ferunt aliam. umbellam | mino- 
rem , que dicitur umbellula , umbella secundaria, 
umbella partialis . 

Universalis ab iis omnibus, que constituunt 
umbellam . 

Involucrata , que habet involucrum universale, 
aut universale, et partiale. 

Nuda , que caret quocunque involucro . 

Plana , concaea , convexa a superficie . 

Globosa , cum flores simplices , pedunculis ex- 
ternis decrescentibus , faciunt superficiem sphari- 
cam. Proxima Capitulo . 

Sed datur et umbella spuria , cujus radii pri- 
mi sunt umbellati , verum carent pedunculo 
communi , deinde dividuntur, aut subdividwntur 
bis , ter , aut quater , nunc dichotomice, nunc 
sine ordine , subinde etiam simplices remanent, 
et sustinent flores solitarios involucellatos, aut spi- 
culas diversa ratione congestas. Hinc umbella 
spuria dicitur 

Bifida, trifida, quadrifida, quinquefida etc., mul- 
Lfida a numero radiorum , tum ab ea divisione , 
et subdivisione eorum , qus semper fit unica 
vice. 

Dichotoma a subdivisione binaria radiorum , et 
ramorum pluries repetita . 

Hujusmodi autem divisiones , et subdivisiones 
sepe conjunguntur , tuncque habemus umbellam 
spuriam , qua vocatur 


176 


Quinquefida bifida , quinquefida trifida, octofida 
bifida , multifida bifida . 
Quinquefida trifida bifida, multifida bifida tri- 


G. 

Trifida dichotoma, quadrifida dichotoma , quin- 
quefida dichotoma , sexfida dichotoma , multifida 
dichotoma. 

Quinquefida trifida dichotoma , quinquefida qua- 
drifida dichotoma . 

Preterea umbella spuria est 

JDecomposita , cum radii primarii sustinent ra- 
mos secundarios, quorum unusquisque multiflo- 
rus , floribus sessilibus. 

Supradecomposita , cum radii primarii sustinent 
ramos secundarios , hique ferunt ramos tertios , 
qui florigeri. Hac, et praecedens habent radios 
spicatos . 


Corymbus . 


S. 28. Corymbus fit pedunculis a diverso loco 
profectis , approximatis, ferentibus flores fasti- 
giatos , Estque 

Simplex , aut compositus a pedunculis simpli- 
cibus , vel ramosis . 

Nudus , foliatus a defectu , vel presentia bra- 
ctearum , 

Regularis , cum omnes flores sistunt superfi- 
ciem aut planam, aut concavam, aut conve- 
xam. 

Irregularis , cum corymbus universalis compo- 
nitur corymbis minoribus ad diversas altitudines 
pertingentibus . 


P 
Cyma . 


G. 29. Cyma constat pedunculis initio umbel- 
latis , deinde pluries subdivisis vel umbellz mo- 
do, vel sine ordine , ultimis convenientibus iu 
flores fastigiatos . Dicitur 

Foliosa , nuda a bracteis. 

FHadiata a floribus externis. 

Trifida , tripartita , quinquepartita a divisioni- 
bus pedunculorum . 

Concava , convexa , plana a forma. 

Glabra , villosa a superficie . 


Fasciculus . 


$. 3o. Fasciculus colligit flores sessiles , aut 
subsessiles , erectos, parallelos , approximatos , 
fastigiatos in apice caulis , ramorumque . 
o I , 1 


Capitulum . 


S. 3r. Capitulum constat floribus plurimis ses- 
silibus, aut subsessilibus, in globum ferme con- 
gestis , ampliatione receptaculi calycifera nulla . 
Vocatur 

JNudum , foliosum , involucratum a defectu , 
vel presentia foliorum floralium , aut bractearum 
sub capitulo . 

Globosum , rotundum , ovatum a forma . 

Dünidiatum , cum hinc rotundum , inde pla- 
num. 

Conglomeratum , ubi factum glomerulis partia- 
libus coadunatis . 


179 
Calathus . 


S. 32. Calathus , capitulum Richardi , non Lin- 
nei, anthodium Ehrharti , et Willdenowii sonat 
cistam , et vocabulo aptissimo , elegantissimoque 
a Mirbelio indito significat receptaculum carno- 
sum , plus minusve amplificatum , calyce com- 
muni cinctum , excipiens flores sessiles , aut 
subsessiles , compositos, aut aggregatos , calyce 
proprio perigyno plerumque instructos. Appel- 
latur 

Fadiatus , flosculosus , semiflosculosus , pauci- 
florus , multiflorus a matura , et numero flo- 
rum. 

Apertus a calyce communi patente, cunctisque 
floribus visibilibus. 

Semi-apertus a calyce communi semi-aperto , 
contentos flores partim abscondente . 

Clausus a calyce communi monophyllo, flores 
omnes obducente , et abscondente , vix apertura 
pàrva in apice ejus . 

Receptaculum commune calathi, ita a Linnso 
vocatum , antea £halamus a ''ournefortio diceba- 
tur; Mirbelius nuncupavit cZynanthium , Richar- 
dus phoranthium . Variat 

Planum , concaeum , convexum , hemisphericum , 
oblongum , conicum , cylindraceum a forma. 

Facosum, alveolatum , sive alveolis excavatum 
ad excipiendos flores . 

ANudum , nihil aliud ferens prater flores. 

Pilosum, setosum , paleaceum , squamulosum , 
idest ferens inter flores pilos , vel setas , vel pa- 
leas, vel squamulas. 

Calyx communis , qui perigynanda communis a 
Neckero vocatur , est 


179 
Monophyllus , sexfidus , octofidus etc. , multifi- 


dus ab unitate , aut divisione folii . 

Polyphyllus , pentaphyllus , octophyllus etc. a 
numero foliolorum . 

Simplex , duplex ab unico, vel duplici ordine 
foliolorum . 

4Equalis , incqualis a foliolorum proportione 
inter se se. 

Longior , brevior floribus. 

Imbricatus , factus foliolis , sive squamis sibi 
invicem incumbentibus . 

Patens , laxus a foliolis apertis , externis inter 
se distantibus , remotis. 

Reflexus a foliolis recurvatis. 

Squarrosus a foliolis strictis, apice vero re- 
curvis. 

Scariosus , factus. squamis, aut appendicibus 
squamarum scariosis . 

Radiatus a& foliolis intimis elongatis, colora- 
tis. 

Calyculatus, auctus ordine foliolorugm inter se 
equalium circa basim . 

Ventricosus , cum basi turgidior . 

Hemisphericus , globosus , ovatus, oblongus , 
cylindraceus. a forma. 

Erecto-plumosus , recurvato-plumosus a squa- 
mis terminatis pluma erecta , aut recurvata . 

Ciliatus , serratus a squamis , que circa mar- 
ginem pilis membranaceis , vel dentibus sursum 
versis sunt instructae, 

Spinosus , inermis. a squamis spina terminatis, 
vel non. 

Palmato-spinosus a fasciculo spinarum manus 
instar expanso in apice squamarum . 

Duplicato-spinosus a spinis compositis , sive 
ramosis in apice squamarum . 


190 


Preterea foliola , aut squamz calycis commu- 
nis plurimum variant forma, et praestant copia , 
vel defectu pilorum , glutine, aliisque notis more 
foliorum, et ceterarum plante partium , de qui- 
bus rebus suo loco. 


Locusta . 


G. 33. Locusta fit calyce monophyllo , diphyllo, 
polyphyllo , quem dicunt univalvem , bivalvem , 
multivalvem, excipiente flores univalves, vel bival- 
ves, valvis ejusdem structure, et fere etiam for- 
mz, qui flores sunt solitarii , gemini, aut plures 
siti in axe communi , filiformi. Reapse locusta fit 
squamis bracteiformibus , potius quam vero ca- 
lyce , et corolla. Propria est Graminum , et Cy- 
peroidearum . Ubi multiflora, dicitur etiam spicu- 
la. Linneus tribuit calyci locuste nomen g/lumaq, 
sed g/umam quoque dixit corollam , unde fZores 
glumacei; ipse autem est, qui foliola tum caly- 
cis , tum corolle va/oas , aut vealeulas primus in 
locustis nuncupavit, et qua appendices forma 
squamz , aut pilorum sepe in iisdem occurrunt 
circa genitalia, nectariorum , aut eillorum mnomi- 
ne distinxit. Mirbelius g/umae nomen retinuit pro 
locustarum calyce ,. g/umellam dixit corollam , 
valvas calycis spathellas, valvas corolle spathel- 
lulas , nectaria , et villos paleolas , et harum pa- 
leolarum copulationem Zodiculam cum Palissotio 
appellavit. Attamen plerique Botanici Gallie de 
hac ratione determinande locuste cum Mirbelio 
non conveniunt, et tot, tantisque nominibus eas- 
dem locuste partes distinguunt , ut commodita- 


8 
tem nullam , confusionem plurimam discrepantia 


101 

sua scientie intulerint (5). Locuste sunt 

Sessiles , pedunculate , sparse , alterna, disti- 
che , unilaterales , secunde , confert& , remote , 
erecte , nutantes , adpresse , glomerate , patulc , 
uniflore , biflore &c. , multiflore , globose , ova- 
te , lanceolate , lineares , umbellate , compresse , 
turgid? , vocabulis jam cognitis . 

Aristate calyce , aut corolla . 

Mutice aristis nullis . 

Digitate , plures approximate in apice peduu- 
culorum, 

JDivergentes , divaricate inter se se . 

Colorate alio colore , quam viridi . 

Glabre , scabra , villose a superficie . 
Gluma calycina, habet multas notas communes 
cum corolla; praterea dicitur 

Uniflora, biflora &c. , multiflora , longior , bre- 
eior flosculis , spicula , corolla . 

Involucrata a bracteis sitis sub illa. 

Univalvis , unispathellata , bivalvis , bispathel- 
lata , multivaleis , multispathellata a numero val- 
varum . 
Gluma corollina est 


(*) Richardus filius in libro suo, cui titulus est JVouveaux 
élémens de botanique troisieme edition, Paris chez Bechet jeune 
1825. p. 230. , tribuit calyci nomen lepicince , corollam vocat 
glumam , valvas calycis , et corollo paleas , nectaria, et villos 
glümellam , locustam integram /odiculam . Palissotius juxta Mir- 
belium Zlem. de physiolog. veget. et de bot . Paris, chez Ma- 
gimel prem. part. p. 276. glumam calycinam vocat tegmen, 
corollam stragulum , singulas valvas calycis glumas , singulas 
valvas corolla paleolas , nectaria , et villos lodiculam . Desvau- 
xius nomen &lumce , et glumelle primus tribuit calyci , et co- 
roll: , utriusque valvas dicit spAatellas , nectaria , et villos spa- 
thellulas appellat . 


195 


Univalvis , unispathellulata , aut bivalvis, bi- 
spathellulata. 

Characteribus communibus valve locustarum lu- 
dunt 

Setacece , subulate , lineares , lanceolate , ova- 
t? , subrotunde a forma . 

Canaliculat& , concave ab excavatione , ideo a 
parietibus distantibus . 

Compresse , carinate , naviculares , scilicet ex- 
cavate , at parietibus adpressis, nunc nervo dor- 
sali carine modo extante, nunc etiam in alam 
attenuato , curvoque, ut valva adipiscatur for- 
mam navicule . 

Inflexe , margine utrinque intus plicato. 

Membranacec a tenuitate , et albedine . 

Coriace* , scariose a densitate , vel ariditate. 

NNervose , uninerees , binerves Oc. , multiner- 
ves a nervis longitudinalibus . 

Imbricate , cum omnes sibi invicem successive 
incumbunt. 

Coalite , connate ,cum duse margine conjun- 
cte. 

Patentes , adpresse , opposite , unilaterales , 
alterne , distiche a directione. 

Truncate , obtuse , acute , acuminate , inte- 
gra, bidentate, quadridentate, bifide, quadrifide , 
lacere a conditione apicis. 

JAristate , setose apice , infra apicem , dorso , 
basi a situ ariste , vel setarum,, quas gerunt. 

Ciliate a pilis horizontalibus , parallelis circa 
oram , aut in nervis circa oram excurrentibus. 

Sericee, lanuginose basi , margine, a villo albo, 
nitido, vel a flocco crispo, intricato . 

Barbate a villis longis, copiosis, valve inferne 
affixis . 


. 163 


Scabre, echinate, pubescentes, glabre a. presen- 
tia, vel defectu corpusculorum minimorum, acu- 
leolorum , aut pilorum in superficie. 

Arista dicitur 

Simplex , cum equalis ab imo ad summum . 

Recta , recurvata a directione . 

Geniculata, cum habet nodum . 

Infracta , cum ad nodum deflectitur. 

Torta vel infra geniculum , vel tota. Hac hy- 
grometrica est . 

Plumosa, cum superne fert pilos plumz in- 
star. 

Scabra a corpusculis minimis. 

Terminalis , dorsalis , basilaris a loco, unde 
proficiscitur . 

Persistens, caduca, cum remanet, vel decidit a 
gluma . 

Longior, brevior locusta , spicula , gluma . 
Lodicula est 

Unipaleolata, bipaleolata, tripaleolata. 

Paleole variant 

Subulate, lanceolate, ovatae, truncate , gibbosa, 

villose , ciliata . 


Spadix . 


G.34. Spadicis nomine diversos inflorescenti? mo- 
dos comprehenderunt auctores , ita ut ex hisce 
difficile sit spadicem definire . Nos perspicuitati 
studentes primum statuimus , spadicem proprie 
dictum fieri receptaculo indiviso, producto, quod 
involvitur perigonio simplici, spathaceo , et fert 
in longitudine sua tum stamina, tum  pistilla 
locis diversis , vel simul mixta. Spadix iste vo- 
catur 


184 


Linearis , compressus , complanatus, filiformis , 
setaceus , cylindraceus , clavatus, proboscideus a 
forma . 

Solidus , fistulosus a fabrica interiore. 

Totus tectus , idest genitalibus . 

Apice nudus , supra nudus , altera parte nudus 
a defectu genitalium. 

Gianduleius , cirrosus , pilosus , cum fert glan- 
dulas simplices , aut slandulas cirro terminatas, 
aut pilos . 

Erectus, declinatus , incurvatus , a. directione 
sua , vel apicis sui. 

Obtusus , acutus , acuminatus apice . 

JMarcescens supra germina . 

Incalescens superne, statisque horis tempore 
florescentiz . 

Perigonium spathaceum hdijiis spadicis est 

Longitudine apertum , convolutum circa spadi- 
cem. 

Inferne tubulosum , latere superiori MC 

Ventricosum , cum inferne turget. 

Cucullatum , cum ab inferioribus ad superiora 
sensim sensimque expanditur forma cuculli , et 
patet . 

Coloratum , vel petaloideum , cum habet colorem 
a colore di diversum . 

Foliaceum , cum folium refert. 

Obtusumn , acutum , acuminatum , cuspidatum 
apice . 

Rectum , reflexum , inflexum , aut fornicatum 
a directione , vel a forma fornicis . 

Persistens , marcescens post nuptias . 

Spirale, idest spiraliter tortum . 

Fotens ab odore cadaverico . 

Crinitum , villis longis interne barbatum . 


195 


ZEquale , longius , brevius spadice . 
Alter spadicis modus a nobis dicitur spadir spi- 
catus , estque spatha spicifera , in qua rachis in 
longitudine sua fert flores perigonio simplici, aut 
duplici praeditos , raro hermaphroditos, plerum- 
que unisexuales . Spadix iste , qui proprie rachis 
est , ludit 

Simplex, vel ramosus, erectus , vel nutans, lon- 
gus , brevis , crassus , cylindricus , filiformis . 

Amentaceus aspersus squamis , quz flores in- 
terstinguunt . 

Reliqui  inflorescentie modi ad spadicem ab 
aliis relati sententia nostra pertinent ad spicam, 
vel amentum . 


Characteres partium floris . Calyx . 


G. 35. Perigonio sive duplici, sive simplici 
Linneus nomen fecit calycis perianthii , veluti si 
dicat calycem plante fructificationi contiguum , 
et primo quidem vocavit 

Perianthium fructificationis , quod includit sta- 
mina, et pistillum , 

Perianthium floris, quod continet stamina abs- 
que pistillo , 

Perianthium fructus , quod continet pistillum 

sine staminibus . 
Caterum calyx differt : 1". numero , compositio- 
ne, partibus, laciniis : 2". equalitate , figura, su- 
perficie , margine , apice: 3". loco , proportione : 
4^". duratione . Quibus omnibus calyx dicitur 

Unicus , geminus, nullus a numero , vel defe- 
ctu . Calycis, an corolle deficientis. characteres 
certos cum non habeamus , Linneus , ut defe- 
ctum alterutrius perigonii indicet , indistincte 


196 


adhibet hec verba: Calyx nullus, nisi corollam ve- 
lis , Corolla nulla, nisi calycem velis . 

Calyculatus , ubi series foliolorum brevior , 
diversaque basim calycis exterius cingit. 

JMonophyllus, diphyllus, triphyllus &c. , poly- 
phyllus, quem hodie plerique dicunt monosepa- 
lum , disepalum , trisepalum €c. , polysepalum, a. 
partibus, qua seorsim vocantur foliola , aut sepa- 
(a . Calyx perigynus , sive qui ovario adhzret, 
et calyx, qui comitatur corollam monopetalam, 
est semper monophyllus, et cum fructu persi- 
stens. 

Integer, qui indivisus. 

KErosus , qui ore lacero. 

Hepandus , qui truncatus , et margine levissi- 
me flexuosus. 

Dentatus, crenatus, cum superne sectus ore 
in particulas breves , acutas , aut obtusas. Hinc 
bidentatus , tridentatus &c. , multidentatus . 

Lobatus, cum easdem particule sunt late , et 
rotundate , ex quo calyx dicitur bilobus,trilobus 
óc. 

Fissus , bifidus , trifidus &c., multifidus , cum 
calyx divisus circiter usque ad medietatem . 

Partitus ,bipartitus, tripartitus &c.,multipartitus, 
a divisionibus calycis fere ad basim . 

Lacinie sunt segmenta calycis fissi, aut par- 
tu c 

JEqualis dicitur calyx a partibus magnitudine 
sibi respondentibus . Contrarius incqualis . Alterne 
inequalis est a laciniis , aut foliolis alternis bre- 
vioribus. 

Labiatus , bilabiatus, irregularis, in duo se- 
gmenta , seu labia hians. 

Tubulosus , tubo longo, superne vix dilatato . 


197 


Cylindricus , idest tubulosus , et teres . Contra- 


rius compressus . : 
Clavatus , inferne tubulosus,superne incrassatus 


clave modo. 

Campanulatus , concavus, longus, et jam a ba- 
si dilatatus . 

Cupularis , campanulatus, et brevis . 

Conicus, coni instar basi latus, superne sensim 
sensimque angustatus . 

TTurbinatus, obverse conicus , at brevis. 

Globosus, inflatus, vesicam globosam emulans . 

JNereosus , costatus a nervis prominentibus . 

Angulosus ab angulis longitudinalibus , unde 
pentagonus , decagonus 6c. 

Prismaticus ab angulis parum prominentibus , 
et faciebus planis inter angulum, et angulum. 

Striatus , sulcatus a stris , vel sulcis longitudi- 
nalibus. 

Auriculatus ab appendicibus deflexis , alternis 
cum laciniis erectis . 

Spinosus, aculeatus, armatus spinis, vel acu- 
leis . 

Pilosus, hirsutus, adspersus , tectus pilis molli- 
bus , vel rigidis, quod cum diverso pacto obtin- 
gat, ideo hujusmodi note quaerende in articulo 
de pilis. 

Scaber a corpusculis minimis in superficie. 

Glaber, pilis, vel scabritie destitutus . 

Coloratus , cum color ejus differt a colore vi- 
ridi. 

Integerrimus, foliolis, laciniis , ore intactus . 

Serratus , foliolis, laciniis ambitu serratis . 

Ciliatus a fimbxiis , aut pilis parallelis circa 
marginem foliolorum , aut laciniarum . 

Acutus , acuminatus ab apice laciniarum , aut 


108 


foliolorum in acumen vix producto, aut valde pro- 
ducto . Contrarius his obtusus. 

Erectus, patens , reflexus a directione, sive 
ab angulo acuto , recto , obtuso cum caule . 

Inferus, qui et hypogynus, idest liber , et sejun- 
ctus ab ovario , sub quo oritur . 

Superus , qui et perigynus , cum adhzret ova- 
rio , et supereminet ovarium margine , aut laci- 
niis. 

Longior , &qualis , breoior corolla , a propor- 
tione . 

Caducus ad primam explicationem floris. 

Deciduus cum corolla . 

Persistens ad maturitatem fructus . 

Segmenta calycis monophylli, sive sint dentes, 
sive lacini , et foliola calycis polyphylli dicun- 
tur 

Subulata, cum teretia, superne sensim attenua- 
ta forma subuli . 

Linearia , cum plana , et tota fere equaliter 
angusta . 

Lanceolata , ovata , cordata , rotunda , rotun- 
data , a forma lanceole , ovi , cordis, orbiculi , 
defectu angulorum . 

Obtusa , acuta , acuminata , integra , integerri- 
ma , dentata , vocabulis jam alibi definitis . 

Aristata , mucronata , terminata arista elastica , 
flexili, vel acumine duro, rigido , pungenti . 

Uncinata , hamata , cum ariste apice curvan- 
tur hami instar . 

Stricta , erecta , idest corolle erecte adpressa. 

Patentia , reflexa , cum recedunt a corolla ere- 
cta, et formant cum illa angulum rectum , vel 
obtusum 


Incoluta , revoluta, apice introrsum, vel extror- 
sum convoluto . 


lontigua , lateribus suis. 

Imbricata , lateribus superimpositis , 

Conniventia apicibus . 

ZEqualia, inequalia , alterne inequalia , glabra , 
villosa , vocabulis bene notis. 


Corolla . 


S. 36. Corolla, que plerumque est pars pulchri- 
or floris, distinguitur: 1^. petalis: 2". figura : 3". 
equalitate , margine, proportione : 4. loco , du- 
ratione. Petalum est lamina ut. plurimum  colo- 
rata, corollam sistens, quod cum unicum, coro//a 
monopetala habetur, cum plura, coro//a polypeta- 
la. In corolla monopetala tres numerantur partes: 

Tubus , sive pars inferior , receptaculo affixa , 
angustior , 

Faux , sive apertura superior tubi , orificium 
tubi, 

Limbus , sive pars reliqua corolle supra fau- 
cem sita, dilatata . Segmenta limbi vocantur /a- 
cinic . 

In corolla polypetala due partes habentur , sci- 
licet 

Unguis, pars inferior, angustior , qua petala 
haerent receptaculo , 

Lamina xeliqua pars petali , dilatata . 

In corollis polypetalis , quarum ungues sunt 
erecti , stricti ,. tubum imitantes , et lamine 
patentes , dicitur faux limes unguium , et ini- 
tium laminarum. Tam corolla monopetala, quam 
polypetala est 

Hegularis , cum  incisiones , aut petala sunt 
zqualia inter se , vel alterne similia, omniaque 
ordine regulari posita circa axem communem , 


190 


Irregularis, cum incisiones , segmenta , aut pe- 
tala sunt inequalia inter se , vel axem medium 
ordine regulari non circumdant. 

Corolla monopetala regularis dicitur 

Tubulosa , cum tubus multo superat diame- 
trum limbi. 

Campanulata , que jam a basi est ventricosa , 
sensim sensimque usque ad oram latescens cam- 
pane modo . In hac tubus vix ullus , longitudo 
major, quam latitudo , 

Scutellata , scutelliformis, leviter concava , pa-. 
tula scutelle instar , ideo latior , quam longior. 

Globosa a forma sphzrica . 

Ohlonga , ovata , utrinque rotundata , diame- 
tro longitudinali longiore . 

Urceolata basi inflata , ore constricta . 

Clavata, claeceformis, superne incrassata , oblon- 

a , forma clave, 

Infundibuliformis , tubo angusto , fauce, et 
limbo forma coni inversi , idest infundibulo si- 
milis . 

Cyathiformis , tubo angusto, fauce, limboque 
latioribus , rectis . 

Hypocrateriformis , cum limbus planus , hori- 
zontalis , impositus tubo recto , longo. 

Rotata , cum plana, imposita tubo brevissimo, 
subnullo . 

Stellata , eadem ac rotata , at divisionibus 
limbi acutis . 

Corolle monopetale regularis tubus vocatur 

Rectus , teres , prismaticus , gracilis , crassus , 
ventricosus , claeatus , brevior , equalis , longior 
limbo , aut calyce . 

Faux variat 


Orbicularis , angulata , .coarctata , dilatata , 
nuda , pervia , perforata . 


19I 


Impercia , qu: arctatur , vel quocunque pacto 
clauditur . Hinc 

Ciliata , villosa , barbata , vel a pilis paucis, 
uniusque ordinis , vel a pilis copiosis , aut peni- 
cillatis . 

Squamulosa , radiata , prominens , idest clausa 
squamis , radiis , prominentiis . 

Lamellosa , coronata , que circumdatur coro- 
na soluta in segmenta lacera . 

Limbus est 

Erectus , patens, reflexus , revolutus a dire- 
ctione. 

Integer, vel crenatus , dentatus , lobatus , fis- 
sus, partitus a divisione . Divisiones autem nu- 
merantur prout in calyce, et forme laciniarum, 
segmentorumque determinantur eodem pacto , ac 
forme calycis. 

Plicatus a plicis longitudinalibus flabelli mo- 
do. 

Oblique sectus a laciniis horizontalibus, obli- 
quis . 

Tortus , contortus a laciniis, que clauduntur , 
et contorquentur circa axem floris stato tempore , 
et horis, vel paulo ante, quam flos marce- 
scat. 

Corolla monopetala irregularis est 

Unilabiata , cum limbus corolle producitur 
a fauce tubi inflata, et expanditur tantum in- 
ferne , atque ita efficit id , quod Z7abium sonat . 
Propria quarumdam plantarum classis .Didyna- 
mic. 

Bilabiata , cum limbus dividitur in duas par- 
tes , quarum altera superior est , et dicitur /a- 
bium superius , altera inferior , et labium infe- 
rius sistit. Pertinet ad classem .Didynamiam cum 
tribus sequentibus corollis . 


192 


Resupinata , cum labium superius inferiore 
multo majus, et quodammodo formam ejus refe- 
rens. 

Ringens, est corolla bilabiata , hians fauce in- 
flata . 

Personata, est corolla bilabiata rictu clauso a 
prominentiis in labio inferiori prope faucem , si- 
ve in palato sitis . 

Lingulata, ligulata , tubo gracili , hinc abeun- 
te in ligulam planam, apice dentatam . Propria 
Synantherarum . 

Irregularis, cum nullas habet precedentium 
formas . 

In corolla monopetala irregulari tubus ludit 

T'eres , compressus , incurveus a forma , et di- 
rectione , 

Fissus , latere longitudinali apertus . 

Gibbus, calcaratus , cum hinc extuberat vel gib- 
bere , vel calcari , intus cavis . 

Faux plerumque est inflata , hians; in corollis 
personatis tantum c/ausa . 
Limbi labium superius dicitur 

Planum , compressum a lamina extensa, vel 
plicata. 

Erectum , idest perpendiculare . 

Ascendens , cum primo sequitur directionem 
tubi flexi , deinde erigitur. 

Porrectum , cum sequi pergit directionem tubi 
flexi. 

Inflexum , labium inferius versus . Huic con- 
trarium reflexum . 

Falcatum , compressum , ascendens , arcu facto 
inflexum falcis instar . 

Fornicatum 3 galeatum , lrostratum , apice con- 
vexum , fornicem , galeam , rostrum referens . 


193 


Integrum , emarginatum , dentatum , fissum , 
partitum a conditione apicis , et divisione. Den- 
tes , divisionesque numerantur , ut in aliis parti- 
bus. 

Glandulosum , eiscosum , cum externe adsper- 
sum folliculis minimis pellucidis, humorem glu- 
tinosum fundentibus . 

Pubescens , barbatum a villis brevioribus , vel 
longioribus, quos gerit in dorso. 

Limbi labium inferius est 

Longius , brevius labio superiore . 

Porrectum , extensum , horizontale . 

JDependens , reflexum infra lineam horizonta- 
lem. 

Inflexum faucem corolle versus. 

Planum superficie 2equali. Ideo concaeum , sac- 
catum , cum superficies in medio depressa . 

Emarginatum , cum leviter excavatum in mar- 
gine medio , sive crena unica in apice. 

Dilobum , trilobum , divisum margine in par- 
tes rotundatas , inter se se sinu intermedio di- 
stantes . 

Integerrimum , erosum , crenatum , dentatum , 
idest intactum margine , vel lacerum , vel in- 
cisuris parvis obtusis , aut acutis , approxima- 
tis distinctum . 

Maculatum in parte superiori , que vocatur 
pectus . 

In corolla lingulata lingula , sive ligula dicitur 

Linearis , cum ab imo ad summum eque an- 
gusta . 

Ovata , oblonga , lanceolata a forma ovi plus 
minus producta , vel a forma lanceole. 

Integerrima , dentata , fissa apice. Dentes , et 
lacini& sepe numerantur . 

; 13 


194 


Lineata , sulcata in longitudine sua. 

Corolla polypetala regularis pollet perigonio du- 
plici, liliacea excepta . Appellatur 

Cruciformis , que habet petala quatuor, quo- 
rum ungues longi, stricti , laminz crucis modo 
patentes . Propria classis T'etradynamie . 

Rosacea , instructa quatuor, pluribusve peta- 
lis regularibus , patentibus, ungue brevi , lato- 
que insertis receptaculo . Propria plurium plan- 
tarum classis Jcosandrie , Polyandrie , et Mona- 
delphic . 

Malvacea est corolla rosacea pentapetala un- 
guibus basi inter se se , et cum imo staminum 
tubo coalitis . Pertinet ad plantas nonnullas 
classis Monadelphic . 

Liliacea perigonio simplici hexapetalo , aut 
sexfido , campaniformi. Propria plurium planta- 
rum classis Hexandrie . 

Caryophyll&a pentapetala , unguibus angustis , 
strictis, longis, laminis dilatatis, patentibus , 
subinde fauce coronatis. Reperitur in quibusdam 
plantis classis Decandrie . 

Corolla polypetala irregularis nuncupatur 

. Papilionacea , cum constat petalis quatuor , 
quorum inferius cymbiforme , genitalia occultans 
dicitur carina , duo lateralia , verticalia vocan- 
tur a/$ , quartum superius , grandius , rotunda- 
tum , ascendens audit oexillum . Ynterdum carina 
est diphylla , aut ungue bifido ; alias quoque ca- 
rina , ale, vexillum inferne coalescunt inter se, 
et tubum formant . Quidquid sit , istiusmodi co- 
rolla semper papilionacea est, et propria classis 
JDiadelphie , imo adeo solemnis in hac classe si- 
stenda , ut, quae plante habent stamina mona- 
delpha, et corollam papilionaceam , pertineant 
vinculo naturali ad classem .Diadelphiam . 


195 


Orchidea , que habet perigonium epigynum , 
plerumque coloratum , hexapetalum, raro pen- 
tapetalum , una vice octopetalum , quorum peta- 
lorum unum reliquis dissimile , sepe postice ap- 
pendiculatum descendit, et dicitur /Jabellum , la- 
bium , barba , Linneus vocaverat nectarium , re- 
liqua ascendunt. Cuncta stant ordine duplici, sci- 
licet quedam sunt exteriora, quadam interiora . 
Exteriora omnia , et duo ex interioribus labium 
superius polypetalum quodammodo formant. U- 
num ex interioribus dependet, et labium inferius, 
sive labellum sistit. Inter utrumque labium stat 
gynostemium. Cum labium superius pentapetalum 
est , petala ejus peculiaribus nominibus a quibus- 
dam auctoribus distincta . Etenim petalum supre- 
mum, quod statim superimpositum gynostemio, di- 
ctum est scutum , vel galea , petala lateralia duo 
externa petalorum nomine proprie vocata , et in- 
teriora duo , qua sita inter petala, et scutum , o- 
percula fuerunt nuncupata. Corolla orchidea pra- 
bet notas sequentes , idest dicitur 

Ringens , cum labia hiantia distant . 

Resupinata , cum labium superius longe majus 
inferiore . 

Cucullata , cum petala omnia labii superioris 
coalescunt apice, et conveniunt in cucullum 
plus minus porrectum. Sunt, qui totum cucullum 
gale? nomine designant . 

Praeterea petala labii superioris dicuntur 

Conniveentia , cum inter se se connivent sine 
adhesione supra gynostemium . 

Patentia , cum aperta recedunt a gynostemio . 

Lateralia horizontalia , dependentia , aut retro- 
flexa , cum horizonti parallela , vel infra lineam 
horizontalem , aut ita retroversa , ut se se dorso 
respiciant. 


196 


Labellum ludit 

Porrectum , dependens , idest horizontale , aut 
a linea horizontali deflexum . 

Planum , convexum , compressum , concavum , 
saccatum , cucullatum . 

Spathulatum , reniforme , triangulare , sagitta- 
tum , dentatum , lobatum, fissum , partitum , a for- 
ma spathe, renis, trianguli, sagitte , a dentibus, 
lobis, laciniis, segmentis, quas divisiones omnes 
juvat numerare . 

Calcaratum , ecalcaratum a presentia , vel de- 
fectu appendicis in parte postica, qua appendix 
dicitur zectarium , cornu , calcar . 

Basi canaliculatum , vel scutellatum , vel ex- 
tuberans a sulco , vel fovea forma scutelle , vel 
a prominentia . 

Barbatum , maculatum pectore , idest in parte 
media dorsali . 

Lobis lateralibus conicis , deflexis, recurvatis, a 
forma, et directione eorum. 

Apice subulatum , | mucronatum , conveolutum , 
appendiculatum ab acumine tenuiori, forma su- 
bule, vel crassiori , et rigidiori, ab apice intor- 
to , aut aucto appendice , seu cristula , nunc in- 
flexa , nunc reflexa . 

Villosum , holosericeum in facie superiori. 
Denique corolla irregularis polypetala dicitur 

Anomala, cum abludit ad omnibus formis, 
hucusque descriptis , et diversitate petalorum 
singularis . 

Quoad reliquas proprietates generales corolle , 
hac est 

JEqualis , cum petala omnia sunt inter se equa- 
lia forma , et magnitudine . 

lnwqualis, idest partibus nec magnitudine , 
nec proportione sibi respondentibus . 


T9U 


Longissima , brevissima , hypogyna sive infera , 
epigyna sive supera , perigyna . 

ANectarifera , cum instructa nectariis veris, aut 
appendicibus , quae loco nectarii habentur. 

Persistens ad maturitatem fructus . 

Caduca ad explicationem floris. 

Decidua , cum floris casu. 

Marcescens , que contabescit, non decidit. 
Petala characteribus generalibus ita definiuntur 
in corolla polypetala . 

A numero, unde corolla dipetala , tripeta- 
la &c. 

Alternantia cum foliolis, aut segmentis caly- 
cinis , vel iisdem opposita . 

Unguiculata,cum eorum unguis longus ; contra 
sessilia , cum brevissimus. 

Erecta , patentia , reflexa a directione relate ad 
axem floris. 

Inflexa , involuta apice receptaculum versus . 

Incumbentia , conniventia invicem lateribus , 
aut apicibus suis . 

Unilateralia , cum ad idem latus conversa . 

Subrotunda , ovata , elliptica, lanceolata, linea- 
ria , cordata , spathulata , plana , concaea , obtu- 
Sa , acuta , acuminata . 

Obovata , cum latiora apice, quam basi . 

Obcordata , forma cordis inversa , quia apex 
cordis stat in basi petali . 

Cuneata , cuneum basi angustata referentia . 

Fornicata , cucullata , calcarata , corniculata , 
que sunt convexa fornicis, vel cuculli modo, aut 
gerunt appendicem calcaris , vel cornu instar . 

Glandulifera a. glandulis nectariferis , quibus 
instructa . 

Emarginata a crena in apice. 


198 


Erosa , crenata , dentata , serrata , fissa , et 
contraria his integerrima . 

Ciliata a pilis , vel lacinulis marginalibus . 

Fimbriata ,- laciniata , profunde , et anguste 
secta. 

Coriacea , membranacea , a crassitie, aut tenui- 
tate lamine. 

Undulata , crispa , a sinuosa superficie . 

Glabra , aut villosa , pubescentia , barbata. 


Stamina . 


$. 37. Stamina variant: 1^. numero: 2^. con- 
nexione: 3^. proportione: A4". situ : 5^. directione : 
6". forma . Differentias in numero habemus in 
systemate sexuali , ubi stamina dicuntur 

Definita , cum non excedunt numerum vigesi- 
mum, quas vel singillatim numerantur , ut a clas- 
se monandria ad classem decandriam , vel plura 
intra certos fines simul comprehendi possunt, ut 
in classe dodecandria . 

Indefinita, que a viginti incipiunt , et nullo 
termino continentur , ut in classe icosandria , et 
polyandria . 

JDistincta , cum libera inter se sunt sive fila- 
mentis , sive antheris. 

Coalita , cum androphorum , vel synantherium 
constituunt . 

-Adelpha , que androphoro instructa ; quod cum 
unicum zonadelpha , cum duplex diadelpha , ubi 
plusquam duplex polyadelpha . 

Syngenesiaca a synantherio , et flores composi- 
tos efficiunt . 

JEqualia , inequalia , alterne inequalia inter 
se. 


*99 


/Equalia , longiora , brevciora ypistillo , corolla , 
calyce. 

Didynama , duo longiora , fastigiata, duo bre- 
viora item fastigiata . 

Tetradynama , quatuor longiora , duo brevio- 
ra, utraque respective fastigiata . 

Exerta , inclusa; extra, vel intra corollam . 

Hypogyna , perigyna, epigyna ab insertione. 

Immediata, qus directe receptaculo affixa. 

Mediata, qua sunt epipetala , idest corollae af- 
fixa. 

Icosandra , orta e calyce, mediante receptaculo 
dilatato, adhzerente. 

Polyandra , Orta e receptaculo contracto sub 
ovario . 

Opposita , alterna , quoad lacinias , aut foliola 
perigonii . 

Distantia, approximata, inter se se. 

Erecta , inflexa , patentia, reflexa , relate ad 
axem floris . 

Pendula texram versus a debilitate fillamento- 
rum . 

Unilateralia , cum ad. unum , idemque latus 
deflectuntur .. | 

Ascendentia, cum , basi arcu leni facto, postea 
tota eriguntur . 

Declinata, cum deflectunt ab axe floris ad ho- 
rizontem , et infra horizontem; hzc subinde apice 
leniter ad superiora incurvantur. 

Castrata , cum carent anthera . 

Abortiva , cum specie antherz , at sine polli- 
ne , instructa . 

Staminum filamenta peculiari charactere vocan- 
bur. 


Capillaria, filiformia, subulata ,teretia, compressa, 


200 


plana , clavata ,  cuneiformia , geniculata , spi- 
raliter torta, basi dilatata , obtusa , acuta , ca- 
pitata , emarginata, bifida, tricuspidata , pilosa , 
villosa , barbata, glandulosa . 

Broditinuilia , cum supereminent antheras . 

Fornicantia, cum fornicem supra ovarium fa- 
ciunt basi sua dilatata. 

Crenata , a sulcis transversis in latere inte- 
riori. * 

ANodosa , torulosa, a constrictionibus, et nodis 
successivis . 

Petaliformia , dilatata , colorata. 

Elastica , que impetu eriguntur, cum antea 
essent incurva. 

AMobilia, ex se in generatione . 
Androphorum dicitur 

Simplex , cum solum , et simpliciter divisum . 

KRamosum , cum FTECRONDN et subdivisum. 

Crassum , gracile , teres ,. tubulosum , erectum , 
deflexum . 

Columnare , quod erigitur a centro floris co- 
lumne instar. 

Fissum , a fissura longitudinali in tubo . 

Vaginans , pistillum circumdans tubo suo. 

Anulare, corolliforme , referens anulum , aut 
corollam . 

Crenatum limbo , nec profunde sectum . 
Antherze sunt 

Globose , ovate , oblonge, cordata, reniformes, 
Lesticulate , seu didyma , sagittate , lanceolata , 
lineares , subulate , filiformes , compressa , tetra- 
gonc , reci , arcuate . 

Spirales, helicis modo contorta. 

Sinuose , meandriformes , que anfractibus ex- 
tantibus in superficie distinguuntur . 


201 


Truncate , obtuse , acute, bifide apice . 

Bicornes , quadricornes , apicibus duobus, vel 
quatuor, cornuum instar divergentibus . 

Cristate , appendicula terminali forma criste. 

Appendiculatae inferne cauda , aut aristis . Hinc 
anthere biaristata . 

Unica, due, tres, quinque in singulo fila- 
mento. 

Uniloculares , biloculares , multiloculares a nume- 
ro saeculorum, sive loculorum . Quisque loculus 
dicitur 5ilocellatus , cum sulco, et septo dirimen- 
te instructus . Preterea loculi sunt contigui , vel 
Temoti a defectu, vel interpositione  connecti- 
vi. 

Erect& , idest. que basi angusta herent apici 
fllamenti, et perpendiculares assurgunmt. 

Incumbentes, que  apici flamenti transversa , 
vel sinu baseos affhxe. 

Versatiles , incumbentes, et facile in. gyrum 
movenda . 

Adnata latexi filamenti tota longitudine sua . 

Intrors , cum antherarum sutura respicit ad 
pistillum , sive ad centrum floris . 

Extrorse , contrarie introrsis , idest cum an- 
therarum sutura respicit ad corollam , sive ad 
circumferentiam floris . 

Connate , marginibus inter se se, quod sole- 
mne in synantherio . His contrarie, que distincta. 

Articulate , cum loco , quo anthera conjungitur 
cum filamento , aliquid est , quod veluti inter- 
ruptionem , ideo articulum ostendit. 

Sessiles , que carent filamento . 

Loves , nullo sulco in superficie . 

Glabre , pubescentes , villose, hirsute, hispida , 
ciliata, ys qe , glandulose . 


X 


202 


Dehiscentes valvis , poris, apice , basi , longitu- 
dine , transverse , antice , postice ad. jaculandum 
pollen . 

Exerte , incluse , relate ad corollam. 

ZEquales , longiores , breviores filamento . 

Albe , glauce , flave , lutee , crocec , cerulec , 
virides, carnem , rubra , a colore pollinis contenti. 
De forma , et natura granorum pollinis alias lo- 
quuti sumus ; de characteribus masse pollinez 
solide agemus postea . Hic dicere sufficiat, colo- 
rem pollinis variare eodem prorsus pacto , ac 
variat antherarum color , de qua re curant bo- 
tanici in descriptione plantarum . 


Pistillum . 


S. 38. Pistilli partes sunt ovarium , stilus, et 
stigma , ut alibi tradidimus. Ovarium dicitur 

Simplex , vel multiplex a numero in eodem re- 
ceptaculo. 

Superum , sive liberum , cum a calyce hypo- 
gyno omnino solutum. 

Inferum , adhaerens, ubi cum calyce perigyno 
connectitur . 

Sessile, receptaculo plano , tenui sine fulero 
affixum . 

Pedicellatum , pedunculatum , stipitatum ,  sub- 
latum , ubi receptaculo columnari suffultum . 

Parietale, cum gregarium , sive multiplex ha- 
ret receptaculo expanso , et conferruminato cum 
calyce urceolato , saccato . 

Globosum , ovatum , oblongum , cylindraceum , 
contortum , compressum , glabrum , villosum. 

Gynobasicum , depressum , circum circa gibbero- 


sum ab ovis prominentibus , que videntur nuda. 


Jo39o9y eco V.p. / ^. 


203 


T'ectum a basi staminum dilatata , et in for- 
nicem connivente. 

Hiulcum , apice semiapertum jam in florescen- 
ta. 

Uniloculare , biloculare €&c., multiloculare a locu- 
lis internis. Loculi dicuntur unzioeulati, biovulati, 
multiovculati a numero ovorum , et ova ipsa vocan- 
tur 

Apposita , cum proxime orta, et ad eamdem 
libellam degentia : 

Superposita , cum aliud super aliud nascitur. 

Uniseriata , biseriata &c., multiseriata , cum plu- 
ra superposita linea unica , duplici etc. , mul- 
tiplici . 

Sparsa , idest multa sine ordine . 

Conglobata, cum multa in glomerem rotundum 
coacervata . 

Stilus est 

Solitarius , duo , tres 6c. , multi, unde flores 
dicuntur monogynii, digynii, trigynii , €c., po- 
Iygynü. Polygynii plerumque incipiunt a nume- 
ro senario. 

ANullus, a defectu . 

Terminalis , lateralis , basilaris , cum  profici- 
scitur ex apice geometrico , e latere , vel e basi 
ovarii. 

Gynobasicus , cum oritur ex centro ovarii gy- 
nobasici . 

Capillaris , filiformis , teres , clavatus , subula- 
lus , trigonus , conicus , turbinatus , infundibuli- 
formis , tenuis , crassus . 

Ensiformis , medio crassus in tota longitudine , 
utrinque tenuior margine : 

Spathulatus , apice dilatatus spathe modo. 

Carinatus , eurvus carina instar. 


204 


Tubulosus, intus cavus . Contrarius huic so- 
lidus . 

Longissimus , brevissünus , longior , brevior, 
equalis staminibus . 

Exertus , inclusus , quoad corollam . 

Simplex, fissus , bifidus , trifidus , &c., multifi- 
dus, cum indivisus , vel divisus circiter usque 
ad medietatem . 

Partitus , bipartitus , tripartitus , €c. , multi- 
partitus , cum profunde sectus fere usque ad 
basim . 

JDichotomus , cum bis bifurcus. 

Rectus , vel. ascendens, flexione carens, vel 
sequutus labium superius in corolla labiata . 

Inflexus , reflexus apice suo relate ad axem 
floris. 

Declinatus , cum ad latus inferius floris irre- 
gularis dejectus , subinde leniter assurgens apice. 

Geniculatus , initio rectus , mox ita flexus , ut 
angulum rectilineum faciat . 

Spiralis, cum helicis instar contortus. 

Glaber , villosus a superficie sua. 

Caducus , marcescens , generatione peracta. 

Persistens , crescens cum fructu. 

Stigma vel insidet stilo , vel stilo 'caret , et di- 
citur sessile . Ludit 

Unicum , duplex , triple» &c, multiplex . A 
numero stigmatum determinatur numerus fcemi- 
narum , cum deest stilus. 

Simplex , divisum , bilobum , trilobum  &c., 
bifidum , trifidum , quadrifidum &c. , multifidum , 
sive laciniatum . 

Acutum , obtusum , truncatum , hamatum , se- 
milunatum , sagittatum ,  clavatum , subulatum , 
fMiforme , trigonum , tetragonum , pentagonum. 


205 


Capitatum , cum globosum , vel ovatum, vel 
hemispluericum . , 

Emarginatum , cum superne notatum sulco le- 
vi, transverso. 

Orbiculatum , factum lamella plana , circulari, 
parva . 

Peltatum , idest. dilatatum , convexum cum 
umbone, ora circulari , insidens ovario , vel 
stilo . 

Radiatum , cum peltatum , et plicis radianti- 
bus a centro ad peripheriam instructum . 

Stellatum , cruciforme , divisum in lobos stel- 
1e , vel crucis modo dispositos in apice stili . 

Umbilicatum , plus minusve centro depressum. 

Concavum , urceolatum , scutelle , vel urceoli 
instar excavatum . 

Oblique depressum, cum apice planum, et obli- 
quum . 

Petaloideum , membranaceum , dilatatum , co- 
loratum , corollam referens . 

Bilamellatum , in duas lamellas foliaceas di- 
visum . 

Perforatum , centro pertusum . 

Tubeforme , infundibuliforme , sensim , sensim- 
que superiora versus dilatatum , intus cavum. 

Canaliculatum , excavatum , et longitudine sua 
apertum . 

Dentatum , crenulatum , ciliatum , idest coro- 
natum apice, sive ora suprema denticulis acutis, 
vel crenis obtusis, vel lacinulis pratenuibus pi- 
lorum instar . 

Glabrum , pilosum , glandulosum , scilicet vel 
nudum , vel aspersum pilis , aut papillis glan- 
dulosis . 

Plumosum , tectum villis crebris , breviuscu- 
lis, patulis in tota longitudine sua . 


206 


Penicillatum a pilis fasciculatis, hoc est plu- 
ribus ex eodem punto natis. 

FErectum , obliquum , contortum a directione. 

Laterale , terminale , quoad ovarium . 

Persistens , marcescens in fructu. 


Gynostemium . 


G. 39. Gynostemium , sive corpus antherife- 
rum , et stigmaticum sclepiadearum , et Orchi- 
dearum dicitur 

Regulare , cum sistit tubum cirea ovarium , 
qui tubus superne tegitur stigmate pollinigero . 

Irregulare , cum machinulam efficit nulla co- 

gnita forma determinandam , superne antherige- 
ram, inferne stigmaticam . 
Anthera in gynostemio nunc solitaria, nunc plu- 
res. Cum plures, hz androphoro haerent , quod 
vel zubus stamineus , vel synema , prout pertinet 
ad gynostemium regulare , vel irregulare , nun- 
cupatur. Tubus stamineus est 

Appendiculatus , cum circumdatur corona for- 
me varie in variis stirpibus , quam Linnaus ap- 
pellaverat nectarium . 

Corona tubi staminei ludit 

Simplex , vel composita , idest vel ex uno, 
vel ex duplici, aut triplici ordine. 

Monophylla , truncata , integerrima , crenulata , 
lobata , fissa, partita , cyathiformis . 

Polyphylla , foliolis subrotundis , lunatis , car- 
nosis , integris , bifidis , bipartitis , obtusis , acu- 
tis , acuminatis , subulatis , adnatis , solutis , dor- 
so dentatis , vel cristatis . 

Cucullata , compressa , depressa a. foliolorum 
forma , et directione. 


207 


Intus corniculata , idest exerens lacinulam cor- 
niformem e fundo uniuscujusque folioli cuculla- 
DW 
Gynostemium ivregulare plerumque trifidum est, 
luditque lacinia media sterili , lateralibus an- 
theriferis , vel contra . Appendices steriles syne- 
matis a Brownio dicuntur fi/amenta sterilia, a Ri- 
chardo staminodia. Novissimus hicce habet pro 
antheris abortivis ; sed abortivum non est , quod 
constans in forma , et structura partium. 
Anthera gynostemii , sive simplex , sive multi- 
plex , est 

Dilocularis , sive ditheca . Ejus loculi vel sim- 
plicissimi, vel bi-pluri-locellati a septis non per- 
durantibus, quae septula a Richardo nuncupantur. 

Continua , cum substantia gynostemii nulla in- 
terruptione producitur in connectivum loculorum 
anthere. 

Stipitata , quz fulcitur filamento, orto ex con- 
tractione gynostemii supremi . Huic contraria 
sessilis . 

Postica, qua erecta pone dorsum stigmatis . 

Superposita, qua prona recumbit in fovea an- 
tice excavata in apice gynostemii , et sita supra 
stigma , quam foveam Richardus vocat c/ynan- 
drium . ! 

Massa pollinea comprehendit , quidquid pollinis 
includitur in uno e duobus anthere loculis ; 
ideo quavis anthera, cum  bilocularis sit, duas 
massas pollineas continet. In quibus vero plan- 
tis massa pollinea dividitur in partes plures a se- 
ptulis, hec pluribus massulis formata dicitur. 
Massa. pollinea est 

Sectilis , que in massulas duas longitudinales 
dividitur a septulo . In hac massule constant 


208 


partieulis contiguis, inequalibus,, varie angula- 
tis , que ad axem totius masse convergunt . 

Granulosa , que pariter in massulas duas a 
septulo divisa , quarum unaquaque fit granis mni- 
nimis, innumeris , absque ordine acervatis . 

Solida, que intus uniformis. Hec nunc sim- 
plex , nune &bimassulata , vel quadrimassulata . 

Krecta , pendula a directione . 

Caudata , cum instructa processu fiiformi. 

Huic contraria sessilis. 
Massa pollinea sepe heret caudicula sua corpu- 
sculo glandulari , viscido , dum adhuc intra an- 
theram contenta . Corpusculum hocce a Richar- 
do dicitur retinaculum . Estque 

Stismatoideum , cum sistit processus quinque 
stigmatis in gynostemio regulari . 

Simplex , dupler a numero corpusculorum . 

Bursiculatum , ubi contentum intra bursiculam 
excavatam in processu gynostemii irregularis , 
stigmati superimposito , qui dicitur rostelum . 

ANudum , cum caret bursicula . 

Stigma in gynostemio regulari est 

T'erminale , sive superimpositum ovario, et tu- 
bo antherifero. 

Lobatum , quinquelobum , in ambitu . 

Commune duobus stilis. 

Polliniferum , gerens in ambitu retinacula , 
quibus masse pollinee herent caudiculis suis. 
Stigma basilare gynostemii irregularis est 

Concavum , horizontale , obliquum a forma , et 
directione. 

Secernens , superficie sua madidum, viscidum 
in nuptiis. Hujusmodi stigma hac potissimum 
ratione a. Richardo dicitur gynizus , idest viscum 
femineum. 


200 


Rostellatum , ferens processum in parte sua 
superiori , qui vocatur rostellum . Rostellum hoc 
variat 

Laminatum , sive conformatum in laminam ver- 
ticalem , sursum excurrentem . 

Apiculatum a tuberculo glanduloso , qui facie 
sua superiori , vel postica viscidum humorem 
secernit, cujus ope masse pollinee, dum anthe- 
ram relinquunt , huic tuberculo adherent . Tu- 
berculus iste a Richardo vocatur proscol/a . 


ANectarium . 


S. 4o. De nectario proprio sensu cum loquutu- 
rus sim , perinde est , ac si de formis receptacu- 
li melleum liquorem excernentis loquar . Hoc 
igitur nectarium dicitur 

Hypocarpicum , pericarpicum , epicarpicum a 
situ , quod tenet respectu ovarii . 

Contractum , idest coarctatum sub ovario. 

Marginans , basim ovarii visibiliter excedens, 

Liberum toto margine suo a lateribus ovarii. 

-dhaerens ovario toto margine, ideo pericar- 

icum . 

Semiadherens , margine inferiori adhzrens o- 
vario, at reliquo margine liberum. 

Anulare , sistens anulum circa basim ova- 
ra 

Ampullaceum , sacculiforme , pericarpicum , at 
liberum , excipiens intra se ovarium ante evolu- 
tionem ejus completam . 

. Gibbosum , intumescens ad latus basis ovarii. 

Rostratum , productum e basi ovarii rostri in- 
star. 

Denticulatum , lobatum , sinuatum margine . 


14 


210 


Glandulosum , forma globulorum , qui proprie 
glandule audiunt. 

Incrustans , cum in toto, vel in parte haeret 
lamina mellifera faciei interne calycis, aut  co- 
rolle, aut tubi corollae . 

Preterea nectarium sive proprio sensu, sive impro- 
prio a peculiaribus formis , quas assumit , dicitur 

Porus , cum refert parvum foramen . 

Scutella , caecitas nectarifera , cum foveam sistit 
in basi petalorum . 

Barba , cum facit labium inferius in corolla 
orchidea , vel seriem villorum longiusculorum in 
corolla . 

Tubus , cornu , calcar, ubi nectarium produci- 
tur in processum plus minusve longum , angu- 
stum , intus cavum , luditque in diversis specie- 
bus füiforme , subulatum , cylindraceum , clavatum , 
conicum , scrotiforme , inflatum , oblongum, com- 
pressum , bilobum , acutum, obtusum, emarginatum, 
uncinatum, capitatum, bilabiatum , erectum , ascen- 
dens, descendens , incuroum, recurovum, ovario lon- 
gius , brevius, longissimum, brevissimum , simplex , 
duplex , idest aliud intra aliud , plura circa ba- 
sim germinis . 

Squama , subula , radius a processibus hujus 
forme intus solidis. Squams interdum margine 
ciliate , aut ciliato-glandulose . 

Corona a radiis , vel laminis unius , duplicis , 
aut triplicis ordinis , filiformibus, subulatis , li- 
nearibus , lanceolatis , obovatis , integris , emar- 
ginatis, dentatis , partitis, sitis circa basim ova- 
rii , vel circa faucem corolla . 

Crux callosa, posita in apice filamentorum . 

Labellum , nectarium | petaloideum , quod lon- 
gum , angustum , descendens , coloratum ut 


AII 


corolla ; estque | integrum , bifidum , bipartitum , 
revolutum , lineare , ovatum , tubulosum , bilabia- 
tum . 

INectarium. campanulatum , scutellatum ,. cylin- 
draceum , quod est monophyllum, solitarium, 
ortum e "fauce perigonii, forma campane, scu- 
telle, cylindri , et se se conspiciendum praebet 
aut equale , aut brevius perigonio , membrana- 
ceum , scariosum, plicatum , oxe integrum , crena- 
tum , dentatum , fissum , partitum , repandum , 
crispum . 

Receptaculum . 


G. 4r. Receptaculum floris simplicis primo est 
hypogynum , perigynum , epigynum . lnsuper va- 
riat 

Contractum sub ovario . 

JDilatatum super perigonium. 

Pleurogynum , cum | circumdat ovarium sine 
adhzesione laterali , vel protrahitur e latere o- 
varii. 

Planum , convexum , conicum , ovatum , globo- 
sum , cylindricum , filiforme , breve , elongatum . 

Columnare , cum producitur supra fundum pe- 
rigonii . 

"Pulposum , cum succosum , molle, cui con- 
trarium est exsuccum . 

Sequentes quoque receptaculorum modi a bota- 
nicis admissi , et peculiaribus nominibus distincti. 

Discus est receptaculum depressum , ferens co- 
rollam , et genitalia . 

Antophorum est receptaculum columnare ferens 

easdem res in longitudine sua. 

Gonophorum idem ac anthophorum , sed gerit 
corollam circa basim. 


2I2 


Carpophorum , thecaphorum , extuberans , susti- 
nens tantum ovarium , basi , et ora circumdatum 
corolla , et staminibus. 

Basigynium , idest carpophorum ovario unico . 

Polyphorum , idest carpophorum ovariis plu- 
ribus . 

Gynophorum , quod extuberat, et decidente pi- 
stillo , remanet in fundo floris . 

Podogynium , quod extuberat , et decidente pi- 
stillo, comitatur ovarium . 

Epipodium , cum fert in ambitu glandulas glo- 
bosas , extuberantes, sive mectarium glandu- 
losum . 


JDe pericarpio in genere . 


$. 42. Characteres pericarpii alii sunt genera- 
les, alii vero peculiares. Hic agam de generali- 
bus , quorum nonnullos alibi jam exhibui. lgi- 
tur pericarpium , sive sit pseudospermium , sive 
baccatum , sive capsulare , dicitur 

Simplex, cum solitarium intra florem . 

Compositum , cum plura intra eundem florem . 
Pericarpia partialia vocantur carpella , nomine 
aptissime a Decandolleo indito . 

Agcregatum , cum plura pericarpia in. totidem 
floribus aggregatis . 

Liberum , quod cum nulla parte extranea con- 
nexum. 

Adhaerens , quod contrarium libero . 

JDehiscens , quod , cum maturum, sponte sejun- 
gitur in valvas , aut partes . 

Indehiscens , quod contrarium dehiscenti . 

Tectum a calyce , corolla , glumis persisten- 
tibus . 


&12 


Leve , glabrum , scabrum , rugosum , verrucosum, 
striatum , sulcatum , pilosum , hirsutum . 

Echinatum, aculeolis longis, rectis undique ad- 
spersum . 

Lappaceum , adspersum aculeolis apice aduncis. 

Muricatum, tectum tuberculis acutis . 

Carnosum , exsuccum , a substantia pulposa , 
succosa , vel arida . 

Monospermium , oligospermium , polyspermium 
a semine solitario , a seminibus paucis, vel multis. 


Pericarpia pseudospermia . 


S. 43. Cariopsis , Cerio Mirbelii, est pericarpium 
liberum a calice, pretenue, monospermium, in- 
dehiscens, exsuccum , arcte haerens superficiei 
seminis contenti . Ludit 

Globosa , rotundo-depressa , oblonga , a forma . 

Canaliculata a sulco longitudinali . 

Rostrata , birostrata , terminata rostello simpli- 
ci , vel duplici , facto a basi persistente stili . 

JNuda , caudata, a stilo deciduo , vel persi- 
stente , longo , subinde piloso, vel barbato. 

Tecta , induviata à glumella. Contraria nuda. 

S. 44. Achena, Achenium Richardi, Cypsela Mix- 
belii, sistit pericarpium calyci adherens , mono- 
spermium , indehiscens, liberum a superficie sc- 
minis contenti, plerumque apice coronatum. Est 

Ovata , obovata , turbinata , oblonga , angulo- 
sa, trigona , compressa , scabra , villosa , glabra, 
rugosa, apice nuda , vel coronata pappo . 
Pappus in apice achenz variat 

Simplex , vel duplex ab ordine simplici, vel 
duplici . 

Urceolatus a forma urceoli . 


214 


IMembranaceus , extensus , plicatus, involutus , 
a lamina foliacea, plana , vel flabelli instar pli- 
cata , aut a margine inflexo. 

JMarginatus , cum vix prominet forma anuli, 
aut coronule integerrima. 

Jentatus , cum limbus coronans brevis, sectus 
in dentes . 

Pilosus, factus pilis tenuibus, simplicibus . 

Sericeus , cum pili albi, nitidi, tactu molles 
serici instar. 

Scaber , cum pili sub vitro scabri apparent . 

JDentatus , cum pili minuti remotiusculi stant 
super pilos primarios. 

Pliumosus , cum pili primarii gerunt alios pilos 
laterales longiusculos . 

Ramosus , cum pili primarii solvuntur in ra- 
mos absque ordine. 

Hadiatus , setosus , cum pappus fit appendici- 
bus subulatis, vel filiformibus , crassiusculis, ri- 
gidulis, numero paucis, quas numerare juvat, 
equaliter divergentibus ab axe achene. Hujusmo- 
di radii subinde initio involuti , deinde extensi . 

Stipitatus , cum pedicello communi suffultus . 
Huic contrarius sessis. 

Paleaceus , qui constat paleolis , sive lamellis 
planis , angustis , scariosis. 

/Equalis, inequalis, persistens, diffluus, nullus. 

S. 45. Polachena , Polachenium Richardi , Cre- 
mocarpium Mirbelii , Stylopodium  Hoffmanni fit 
duabus , vel pluribus achenis axi communi , si- 
ve spermapodio Hoffmanni adherentibus, a quo ma- 
turitate sepius secedunt . Polachena a numero 
achenarum dicitur JDiachena , Triachena, Penta- 
chena . Quoad formas suas ludit 

Linearis , subulata, pyramidata, rostrata, globosa, 


215 


ovata, prismatica , compressa, orbicularis , ellipti- 
ca. 

Glabra , pubescens, tomentosa, hirsuta, hispida, 
scabra , aculeolata , setosa . 

Striata per longitudinem . 

Costata , a prominentiis longitudinalibus ex- 
quisitis , que in diachena plerumque occurrunt, 
et sunt tres , vel quinque , rarius plures , utrin- 

ue. 

Alata ab alis membranaceis costarum , aut 
marginis . 

Coronata appendicibus calycinis. 

Indivisibilis ab axe suo . 

Bipartibilis ,  tripartibilis , quinquepartibilis , a 
numero achenarum maturitate secedentium . 

Fungosa a substantia parenchymatosa , copiosa 

epicarpii , sive integumenti exterioris . 
In polachena costata inter costam , et costam 
sunt depressiones per longum ductae, quse vocan- 
tur eallecule . Sepe in hisce valleculis sub epi- 
carpio sunt conceptacula quedam longitudinalia , 
quae continent succos resinosos, vel oleosos ; hzc 
ab epicarpio transparent , et dicuntur e£g, un- 
de polachena ezttata. lntegumentum interius su- 
stinens hasce vittas appellatur membrana sparga- 
nophora . Raphe est commissura achenarum cum 
spermapodio , quz dicitur 

Vittata , cum fert vittas resiniferas . 

Piana , excacata , angusta, lata, latiuscula , 
sulcata , costata, apice porifera . 

$. 46. Samara est pericarpium indehiscens, mo- 
nospermium , vel oligospermium , uniloculare , 
vel biloculare , membranaceum , liberum a ca- 
lyce , et a semine , in alas productum . Mirbeli- 
us conjunxit cum aliis pericarpiis sub Carcera/a . 


216 


Hzc est 

Monoptera ab ala solitaria . 

Lingucformis , compressa , et producta in alam 
forma lingue. 

Falcata , leguminiformis ab ala longa , recepta- 
culifera , apice curva , rostrata , seminifera. Se- 
men solitarium in curvatura . Receptaculum co- 
lumnare , filiforme. 

Epiptera ab ala terminali . 

Periptera , ab ala in ambitu. 

Triptera , tetraptera , pentaptera a numero ala- 
rum in superficie . 

Simplex, vel composita a numero samararum , 
que subinde due , vel tres conjuncta. 

$. A7. JNux est pericarpium osseum, vel coria- 
ceum , vel membranaceum , indehiscens , mono- 
spermium , vel oligospermium , uniloculare, vel 
pluriloculare , liberum a calyce , et a semine, 
alis , aut appendicibus coronantibus nullis . Huc 
partim pertinet Carcerula , et Calybio Mirbelii , 
Carcerulus, Glans Desvauxii, et Achillis Richardi , 
Nux , et Utriculus Gertneri , Cystidium Linckii , 
JNucula Decandollei. Calyx nunquam habet ad- 
haesionem perfectam , aut completam cum hoc 
pericarpio , ita ut sit ab eodem  inseparabilis , 
prout achenz est . Nux ludit 

Globosa , ovata , elliptica , oblonga, semiova- 
1a, vel gibba, reniformis, angulata, trigona, tetra- 
gona €c.,obtusa, acuta, ossea, cartilaginea, mem- 
branacea . 

Cupulata , que excipitur calyce cupulari , idest 
hemispherico , coriaceo , externe squamoso, et 
subinde crinito . 

Involucrata , excepta involucro , quod inferius 
cavum , margine foliaceum. 


217 


$. 48. Gynobasium , Fructus gynobasici Decan- 
dollei , Semina gymnospermia , sive nuda Linnzi , 
Conobium Mirbelii, est pericarpium liberum , in- 
dehiscens , oligospermium , centro stiligerum , et 
plus minusve depressum , ita arcte obducens 
singula , vel bina semina usque ad punctum in- 
sertionis eorum , ut nuda videantur . Semina in 
gynobasio plerumque quatuor , rarius plura. 
Dicitur 

Crustaceum a crusta obducente dura, petrosa. 

Coriaceum ab integumento flexili , tenaci . 

Carnosum , subcarnosum ab integumento plus 
minus pulposo. 
Partitiones gynobasii vocantur colliculi , qui ple- 
rumque sunt quatuor numero , et ludunt 

Globulosi , elliptici , ovati , oboóati , supra pla- 
niusculi, seu scutelliformes , trigoni , obtusi , acu- 
ii ,acuminati , uniloculares , biloculares , mono- 
spermii, dispermii , glabri , scabri , echinati , car- 
nosi, subcarnosi , petrosi , nitidi . 


Pericarpia baccata . 


$. 49. Drupa est pericarpium carnosum , libe- 
rum , indehiscens, intus continens nucem solita- 
riam. Quoad characteres vocatur 

Globosa , subrotunda , ovata , angulosa , uni- 
sulcata , magna , parva , glabra , pubescens . 

S$uccosa , a carne succi plena , sepius eduli . 

Coriacea , à carne exsucca , qua caro vocatur 
mallus . 

Fibrata , a carne plurimis fibris referta . 

Colorata , juxta varios colores, quos matura 
induit . 

Glauca , a nebula , qua sepe suffunditur . 


210 


Caro, cum drupa maturuerit, vel eidem adhzre- 
re pergit , vel ex dissolutione partium facile se- 
paratur ; hinc dicitur 

Adherens , persistens , vel secedens , caduca. 
Drupe nux nomine putaminis jam ab antiquo di- 
gnoscitur , quod putamen ludit 

Globosum , ovatum , oblongum , cylindricum , 
compressum , lobatum , osseum , chartaceum , mem- 
branaceum , sulcatum , sulcato-reticulatum , pun- 
ctatum , uniloculare , biloculare 6c. , monosper- 
mium , dispermium 6c. 

Evalve, nulla sutura manifesta in superficie . 

Biealve , sutura visibili, que dividit putamen 
in duas valvas. Attamen hoc naturaliter non se- 
cedit; et tunc tantum dehiscit , cum vis aliqua 
sive interna, sive externa valvas pellit. 

G. 5o. Pomum , Pyridion Mirbelii , Melonida 
Richardi , Pyrenaria Desvauxii , est pericarpium 
carnosum , adhaerens, apice coronatum laciniis 
calycinis , indehiscens, oligospermium, nucibus , 
seu mavis loculis seminiferis chartaceis , vel osse- 
is in verticillum dispositis circa axem centralem . 
Dicitur 

Spharicum , subrotundum , ellipticum , turbina- 
tum , coloratum . 

Loculosum , cum nuces , vel loculi chartacei . 

JNuculosum , cum nuces; vel loculi ossei , qui 
a nonnullis vocantur pyrenc . 

S. 51. Pepo Gzertneri , Peponida Richardi, est 
pericarpium intus pulposum , adhzrens , destitu- 
tum corona calycina terminali , divisum in plu- 
res loculos a placenta radiante , cujus radii 
utrinque gerunt semina, obductà testa coriacea. 
Placenta hac subinde a centro secedit ad partes, 
et evanescit ; tunc pepo fit cavus, et radii 


2109 


seminiferi circumferentie ejus appropinquant , 
Pepo ludit 

Sphaericus , globosus , oblongus ,. cylindraceus , 
claeatus , obtusus , acutus , acuminatus . 

Fusiformis , crassior in parte media , utrinque 
attenuatus . 

Pyriformis , lageneformis ,  dilatatus inferne , 
constrictus superne. 

Clypeiformis , depressus , umbonatus , margine 
tumido , nodoso . 

Lignosus a crusta superficiei suz per maturita- 
tem indurata ligni modo. 

Striatus , angulatus , sulcatus , lobatus , in su- 
perficie per longitudinem . | 

Levis , glaber, pubescens , hispidus, echinatus , 
muricatus , verrucosus , tuberculosus , reticulatus , 
exterius. 

'Trilocularis , decemlocularis . 

G. 52. Hesperidium Richardi, 4urantium Decan- 
dollei est pericarpium liberum , indehiscens , cor- 
tice sarcocarpico indutum , multiloculare, loculis 
intus pulposo-succiferis, xqualibus,circa axem fru- 
ctus dispositis , subinde semilunatis , et partibi- 
libus , polyspermiis, seminibus dispersis. Dici- 
iur 

Globosum , oblongum , obtusum , acutum , leve, 
tuberculatum , coloratum , odoratum . 

$. 53. Balaustium Desvauxii , Dalausta Richar- 
di , est pericarpium adhzrens, indehiscens, cor- 
tice coriaceo indutum , terminatum laciniis caly- 
cinis coronantibus , intus loculis pluribus , inor- 
dinatis , in quibus continentur semina pulpa 
succosa , vel arillo succoso circumdata . Di- 
CYLUT - 

Sphuricum , coloratum . 


220 


$. 54. Acinus Gertneri, Acrosarcum Desvau- 
xii, est pericarpium succosum, adhzrens , inde- 
hiscens , laciniis calycinis coronantibus termina- 
tum , uniloculare , oligospermium , nucibus intra 
pulpam suecosam sine ordine dispersis . Dicitur 

Globosus , ellipticus , glaber , hirsutus , piloso- 
-glandulosus , coloratus . 

$. 55. Bacca , que Bacca, et INNuculanium Mi- 
chardi, est pericarpium  pulposum , vel succo- 
sum , liberum, indehiscens, uniloculare , vel 
pluriloculare sine ordine , seminibus , aut nucu- 
lis intra. pulpam pariter sine ordine dispersis . 
Ludit 

Globosa , turbinata , oblonga , obtusa, acuta , 
unisulcata , colorata . 

Corticosa a cortice externo indurato . 

ANuculosa a nucibus contentis . 


Olygospermia , polyspermia . 
Pericarpia capsularia . 


S. 56. Folliculus , Bifolliculus Mirbelii ,. est 
paricarpium capsulare , liberum , sepius gemi- 
natum, uniloculare , univalve , dehiscens per 
longitudinem . Semina vel utrinque haerent sutu- 
re folliculi, aut placente columnari , quae huic 
suture supponitur, et fit denique libera , cuim 
fructus aperitur . Folliculus seorsim sumptus 
dicitur 

Cylindricus , gracilis , eentricosus , vel conicus, 
inflatus ,  fusiformis , leois , striatus , costatus , 
glaber , pilosus , pubescens , arachnoideo-tomento- 
sus , echinatus , erectus , reflexus . 

Folliculi geminati sunt 

JDivergentes , divaricati , recti . 


22I 


S. 57. Siliqua est pericarpium capsulare, libe- 
rum , per longitudinem biloculare, bivalve , ner- 
vo placentario cirea oram valvarum utrinque ex- 
currente , et seminifero , continuato in membra- 
nam dissepimentum loculorum facientem. Lon- 
gitudo silique latitudinem quatuor vicibus saltem 
superat. Siliqua ludit 

Linearis , compressa , subulata , gracilis , cylin- 
dracea , tetragona , crassa , turgida . 

Rostrata ab acumine terminali producto , en- 
siformi , vel subulato , vel ovato. 

T'orulosa , moniliformis a constrictionibus , et 
turgoribus successivis . 

ZArticulata per transversum . 

Septulata , valvis per longitudinem dehiscenti- 
bus , intus in processus transversos productis. 
Cum differentia inter longitudinem , et latitudi- 
nem siliqua parva est, tune habemus sculam , 
qua dicitur 

Globosa , ovata , obovata , triangularis, qua- 
drangularis , compressa , orbiculata , elliptica , 
cuneata , emarginata , obcordata , rostrata , bicor- 
nis , glabra , pubescens , hirsuta , scabra, murica-' 
ia, echinata. 

Didyma a valvis duabus compressis , orbicula- 
tis, placente angustissime stiligerz latere suo ad- 
natis . 

Alata ab ala membranacea marginali . 

Utriculata , cum turget veluti inflata . 

JNucamentacea a valvis indistinctis vix , aut 
non dehiscentibus . 

Valve tum silique, tum silicule dicuntur 
Plane, que omnino parallele septo transverso. 
Carinate , naviculares , cum plicate ad angu- 

lum incumbunt septo . 


2,2. 


Concaece , ventricos , idest convexse super 
septum . 

Longitudinaliter dehiscentes , elastice dehiscentes. 
Dissepimentum vocatur 

Latum , latiusculum , ovale, lineare , angustis- 
simum . 

Valvis parallelum , cum valve plane. 

Valvis contrarium , cum valva carinate , navi- 
culares . 
Ex hisce omnibus intelligitur , fructum siliquo- 
sum esse compressum , cum valve plans, et dis- 
sepimentum latiusculum valvis: parallelum , esse 
depressum, cum dissepimentum angustum, et 
contrarium valvis carinatis , esse. teretem , cum 
dissepimentum lineare , et valve concave , esse 
quadrangularem , cum  dissepimentum lineare , 
contrarium valvis circiter ad angulum rectum 
plieatis. Semina in hoc fructu vel biseriata in 
unoquoque loculo , vel uniseriata . 


Legumen . 


$. 58. Legumen dividitur in completum , et 
incompletum. Legumen completum est pericarpium 
capsulare, bivalve , uniloculare , vel biloculare 
a sutura introflexa , dehiscens, nervo placentario 
seminifero uni tantum suture valvarum harente , 
facile bipartibili . Dicitur 

Ovatum , oblongum , cylindraceum , triquetrum , 
tetragonum , gracile , lineare , compressum , lece , 
striatum , rugosum , echinatum , glabrum, pube- 
scens , villosum , sericeum , lanatum , tomentosum , 
rectun, , arcuatum , brevius , equale , longius ca- 
Iyce . 

Turgidum, cum tumidum, membrana valvarum 
Cràssa . 


223 


Inflatum , cum vesiculosum ab aere contento 
membrana valvarum tenui. 

F'alcatum a curvatura falcis instar . 

Acinaciforme , facie cultri , scilicet hinc costa 
crassa , inde attenuata . 

Cochleatum, contortum helicis modo, spiris la- 
xis, vel adpressis . 

Alatum vel ad angulos longitudinales, vel u- 
trinque ad costam seminiferam . 

Canaliculatum , alte sulcatum costa seminifera, 
vel dorso. 

Dentatum , sinuatum in uno , aut in utroque 
margine . 

Apiculatum , uncinatum , apice terminatum sti- 
lo persistenti recto , vel uncinato . 
Legumen incompletum , quod .Lomentum Willde- 
nowio audit, est pericarpium capsulare, bivalve, 
multiloculare, articulatum, maturitate transverse 
secedens ad articulos , nec per longitudinem de- 
hiscens . Dicitur 

Septosum a dissepimentis transversis . 

Diloculare , multiloculare ,  dispermium , oligo- 
spermium , polyspermium . 

Teres ,. compressum , leve , sulcatum , ostatum , 
glabrum , scabrum , muricatum . 

Spirale , involutum spirae modo . 

Repandum , sinuosum margine . 

T'orulosum , moniliforme , constrictum ad  ar- 
ticulos . 
Ad legumen incompletum pertinet quoque Scyti- 
num, quod differt a lomento defectu articulorum; 
ideo transversa non secedit in partes , nec tamen 
dehiscit per longitudinem ob suturas arcte adhz- 
rentes ; nunc est multiloculare a septis transver- 
Sis , nunc a constrictione valvarum inter semen , 


2? 


224 


et semen. Loculi in quibusdam plantis replentur 
pulpa suecosa , vel mucosa . Scytinum conjungit 
pericarpia capsularia cum  baccatis. Presentia 
valvarum cum suturis visibilibus , licet indehi- 
scentibus, et insertio seminum in nervo placen- 
tario unisuturali determinant naturam ejus ca- 
psularem , et faciunt legumen incompletum . Ha- 
bet plures e characteribus superius datis, et pra- 
terea dicitur 

Aridum , pulposum , mucosum , prout loculi 
destituti, aut referti pulpa , vel muco. 


. Capsula . 


$. 59. Capsula est pericarpium liberum , vel 
adhaerens , maturitate dehiscens apice , vel basi , 
cum evalve , lateribus , vel horizontaliter , cum 
valvatum , intus uniloculare , aut multiloculare, 
instructum placenta seminifera nunc centrali , 
nunc parietali , ita tamen sita relate ad parietem 
pericarpicum , valvasque circumdantes , ut ca- 
psula nunquam conveniat cum pericarpiis capsu- 
laribus jam descriptis. Hec mire ludit forma, 
unde dicitur 

Globosa , rotunda , ovata , obovata , turbinata , 
cylindracea , angulosa , trigona , tetragona &c. 

Didyma , que veluti globis duobus conjunctis, 
apice sinu distinctis formatur . 

Compressa , linearis , elliptica , obcordata , emar- 
ginata , orbicularis . 

Depressa ab apice basim versus . 

T'runcata , obtusa , lobata , acuta , acuminata , 
rostrata , birostrata , trirostrata , 6c. apice . 

ZAlata ab alis longitudinalibus , quas juvat nu- 
merare . 


225 


Glabra , pilosa , hirsuta , hispida. 

Evalois, que nec per totam longitudinem , nec 
transverse scinditur, caretque suturis . 

Bicalois, trivalois , multivaleis , que scinditur 
in totidem segmenta juxta suturas suas vel rectas, 
vel transversas . 

Apice dentibus dehiscens , hians apice ore den- 
ticulato . 

Apice, vel basi poris dehiscens, patens forami- 
nibus vel prope apicem, vel prope basim. 

Lateribus dehiscens per fissuras longitudinales. 

Circumscissa, que Pyzidium vocatur ab Ehrhar- 
to , Pyzis a Mirbelio , cum horizontaliter sece- 
dit in valvas duas opposite convexas . 

Monospermia , oligospermia , polyspermia , ab 
uno, paucis , pluribus seminibus contentis . 

Libera a calyce. Huic contraria adAgrens, que 
Dyplotegia Desvauxii . 

Dycocca, tricocca , multicocca , que Coccus di- 
citur a Gertnero, AKegma a Mirbelio , E/aterium 
a Richardo , cum «constat duobus, tribus, plu- 
ribus loculis columelle centrali herentibus , qui 
maturitate ab illa sejunguntur , et sutura. inter- 
na magno cum impetu, et elasticitate fere usque 
ad basim dissiliunt , et disrupto cortice externo, 
sive epicarpio , secedunt in valvas duas, quze 
extrorsum reflectuntur . 


Pericarpia composita . 


S. 6o. Nonnulla ex pericarpiis simplicibus , de 
quibus egimus , subinde simul junguntur intra 
eumdem Ílorem, et fructum compositum  constitu- 
unt , cujus forms hujusmodi sunt . 

15 


226 


S. 61. Syncarpium Richardi , Polysecum Des- 
vauxii, fit pluribus carpellis , que nunc drupeolz, 
nunc achene sunt, et affiguntur receptaculo com- 
muni succoso , vel exsucco. Ludit 

Globosum , oblongum , cylindraceum , conicum , 
succosum , coloratum , exsuccum. 

$. 62. Cynarhodium Desvauxii constat pluribus 
nuculis gregariis , parietalibus , idest harentibus 
receptaculo expanso, et conferruminato cum ca- 
lyce carnoso , urceolato , indehiscenti . Vocatur 

Globosum , ovatum , oblongum , glabrum , hispi- 
dum . 

S. 63. Dieresilis Mirbelii, Sterigmum  Desvau- 
xii, oritur a pluribus capsulis partialibus circa 
axem columnarem dispositis, et ante maturitatem 
inter se se latere herentibus , vel approximatis , 
que , cum maturuerint, separantur, et hiant 
sutura interna . Dieresilis dicitur 

Vesiculosa , depressa , spiraliter contorta , re- 
cta, mutica, rostrata, caudata, nuda, orbiculo tecta, 
punctata , transverse rugosa . 

Sursum revoluta, cum capsule caudate , ubi 
maturuerint , divelluntur a receptaculo , sursum 
revolvuntur , et columelle rostrate cauda ex- 
trema harere pergunt. 

$. 64. Plopocarpium Desvauxii constituunt plu- 
res capsule distincte , et inter se, et a partibus 
accessoriis libere, uniloculares, plerumque poly- 
spermie , receptaculo nunc plano , nunc colu- 
mnari affixe. 


Pericarpia aggregata . 


G. 65. Pericarpia quedam simplicia, intra distin- 
ctos flores contenta sepe approximantur inter se 


227 


se , et, adhesione cum partibus proximis, sive 
accessoriis adepta , originem prebent pericarpio 
aggregato , cujus sequentes habemus modos. 

$. 66. Strobilus, Conus, Galbulus Gzrtneri con- 
stat pluribus bracteis mox ligneis, circa axem 
communem eolumnarem successive dispositis , 
ferentibus nuces in axillis , vel basi sua, que 
squama ante maturitatem sunt aut peltis termi- 
nalibus adpresse, aut compresso-concavs , im- 
bricate , et maturo fructu laxantur. Strobilus 
dicitur 

Subrotundus , ovatus , conicus, cylindraceus , 
muticus , aristatus , uncinatus squamis . 

$. 67. Sorosus Mirbelii nascitur a copulatione 
plurium druparum in unum, idemque corpus 
mamillosum , que copulatio pendet ab adhzsio- 
ne perigoniorum carnosorum . Vocatur 

Ovcatus, oblongus , comosus , nudus . 

S. 68. Calybio Mirbelii fit ab involucro mono- 
phyllo, turgido, apice dentato, clauso , dehiscen- 
te in maturitate fructus , extus echinato , quod 
continet paucas nuces fundo suo affixas. Nos 
non recipimus calybion lato sensu M Mirbeliano, 
adeo ut amplectatur etiam fructus simplices . 

$. 69. Syconus Mirbelii constat involucro cala- 
thi monophyllo , perpetue indiviso , facie una 
undique tecto nuculis, aut drupeolis, estque 

Planus , hemisphericus , patens , turbinatus , 
spharicus, sive globosus, depressus, umbilicatus , 
SLUCCOSUS , €xSucCCus. 


Vale , suture, dissepimenta | pericarpiorum . 


$. 7o. Valve , sive parfes, in quas pericarpia 
ex toto dividuntur , variant 


220 


Longitudinales , vel transverse , cum sunt aut 
perpendiculares , aut parallele basi pericarpii . 

Introflexe , cum inflectuntur marginibus suis 
ad interiora pericarpii ; quz , ubi valvis proxi- 
mis adhereant parte inflexa, conjunctim introflexc 
audiunt, contra vero distincte introflexc* , cum 
libere remanent. 

Bipartibiles, cum unaquaeque valva, postquam 
a proxima secessit , iterum finditur in duas per 
longitudinem suam . 

Elastice, sive elasticitate dissilientes . 

Septifere , quae gerunt dissepimentum adna- 
tum faciei interne. 

Placentifere , seminifere , qus ferunt placen- 
tam haerentem , ideo semina. 

Plane , concave , carinate , naeiculares . 

Operculares forma operculi , ut in capsula cir- 
cumscissa . 

$. 71. Suture , quibus valve conjunguntur , 
sunt 

Sulcatt& , recess , cum stant intra sulcum. 

Prominentes , site in linea extante supra peri- 
carpium . 

Alate , pteroidee , cum linea suturalis extanus 
producitur in alam. 

$. 72. Dissepimenta , que dividunt in loculos 
cavitatem pericarpii , appellantur 

Longitudinalia , transversa , vaga , prout sunt 
verticalia, horizontalia , aut sine directione con- 
stanti intra idem pericarpium . 

Generalia , quorum singula integre dividunt 
totum pericarpium in duos loculos ; quare idem 
dissepimentum utrinque haeret cavo pericarpii . 

Partialia , que uno tantum latere herent cavo 
pericarpii , ideo ex se integre non dividunt hoc 


229 


cavum, sed tunc dividunt, ubi conjungantur cum 
dissepimento opposito . 

Completa , qui integre dividunt cavitatem pe- 
ricarpii , ut generalia , vel ut partialia duo si- 
bi occursantia . Contraria his incompleta . 

Valvaria, que fiunt a. productione substantie 
valvarum. 

Mediana , que oriuntur a parte media valva- 
rum. 

Marginalia , profecta a margine inflexo valva- 
rum , et ad axem pericarpii sive verum , sive fi- 
ctitium pertingentia . 

Bilamellata , facta a lamina duplici, adherenti 
valvarum duarum introflexarum, qua lamine ite- 
rum separantur maturitate fructus. 

Placentaria , pertinentia ad. placentam radia- 
tam, qua radiis suis extenditur ad suturas , vel 
ad parietes pericarpii, quibuscum hzret . 

Interpositioa , cum a centro pericarpii multi- 
valvis perveniunt ad singulas suturas; qua de re 
alternant cum valvis . 

Valois parallela , calvis contraria jam vidimus, 
cum loquuti sumus de siliqua . 

Ambigua, que in pericarpio indehiscenti equa- 
liter herent et axi , et peripherie. 

Fixa ,qus, maturescente fructu , servant lo- 
cum, et adhasiones suas. His contraria sunt Zi 
bera . 

Persistentia , que, decidentibus valvis , re- 
-manent loco suo. 

Obcurrentia, idest partialia sibi occursantia . 

Verticillata , idem ac radiata a centro pericar- 
pii ad peripheriam . 

Placentifera , seminifera , cum ferunt placen- 
tam , ideo semina . 


230 


PÍacenta . Funiculus umnbilicalis . Arillus . 


$. 73. Placenta , sive receptaculum seminum, 
est 

Carnosa, suberosa, coriacea , lignosa, alveolata , 
tuberculata , villosa , septiformis , globosa , cylin- 
dracea , filiformis , subulata , trigona, tetragona , 
pentagona, lobata, radiata, scutellata . 

Centralis , axea , apicilaris , basilaris , sita in 
centro , in axe , in apice , in basi pericarpii. 

Dasifiza, herens maturitate fructus basi parie- 
tis pericarpici . 

Parietalis , adnata parieti pericarpico . 

Unilateralis ,  bilateralis , trilateralis &c. , fixa 
uni, duobus, tribusve lateribus pericarpii. 

Valvaris, medicalvis , que adnectitur valvis, 
et parti medie valvarum in pericarpio dehiscenti. 

Obsuturalis , sita contra suturas . 

Marginalis , arcte haerens marginibus aut val- 
varum , aut dissepimentorum, 

Septilis , dissepimentis affixa . 

-Adnata tota longitudine sua vel faciei interne 
pericarpii , vel marginibus dissepimentorum , vel 
columnz axee centrali , vel marginibus valva- 
rum. 

Libera omnino a parietibus pericarpii, et etiam 
a basi ejus, cum fructus maturus dehiscit. 

Partita, bipartita , tripartita 6c. , multipartita. 

Partibilis , bipartibilis €c. in dehiscentia valva- 
rum . Placenta ita divisa suturis adhaerere pergit . 
Huic contraria est persistens. 

Vasa , que per placentam excurrunt, unum, vel 
plures fasciculos efficiunt , qui dicuntur nervudi. 
Nervuli isti appellantur 


231 


Colligati , vel distincti , cum faciunt. unum , vel 
plures fasciculos. 

Interealoes , cum siti in suturis inter valvam , 
et valvam. 

Circumaxei, positi circum axem centralem , a 
quo sejunguntur , cum fructus dehiscit . 

$. 74. Funiculus umbilicalis variat 

Longus , brevis , brevissimus , crassus , tenuis , 
filiformis . 

Uncinatus a forma curva unci . 

Pappiformis , cum fasciculatus, tenuis, longus, 
sericeus pappi instar. i 

S. 75. Arillus, sive involucrum funiculo umbi- 
licali adnatum , et excipiens semen , est 

Completus , incompletus , prout tegit totum 
semen , vel partem seminis. 

Cupularis , forma campanulata . 

Caruncularis , factus una , vel pluribus carun- 
culis glanduleformibus , quas Gertnerus vocave- 
rat strophiolas . 

Partitus, laciniatus a divisionibus , et ab angu- 
stia divisionum , que numerari poterunt . | 

Pulposus , carnosus a substantia cellulari plus 
minusve succosa . 

Elasticus , qui , crescente semine , expanditur 
usque ad datam extensionem , deinde inopinate 
disrumpitur , et contrahitur. 

HRuptilis , qui , crescente semine , disrumpitur 
absque ordine. 

Coloratus , idest ruber , roseus , ceruleus c. 


Semen , et partes ejus. 


$. 76. Semen , ovum vegetabile , mire ludit 
forma , estque 


252, 


Globosum , globulosum , — rotundum , 
subitus , cubicum . 

Ellipsoideum , cujus diametros longitudinalis 
una vice cum dimidia, vel duabus vicibus lon- 
gior diametro transversa , extremitates vero ejus 
utrinque, et equaliter convexe, atque obtuse. 

Ovoideum , forma ovi , idest convexitate alte- 
rius extremitatis latiore , alterius vero. angustio- 
re , productiore. Proportio diametrorum eadem , 
ac illa seminis ellipsoidei. 

Lacrimeforme , hoc est ovoideum , altera ex- 
tremitate productum , acutum , subinde corpore 
compressum . 

KEllipticum , oblongum , turbinatum , reniforme . 

Rectum , rectilineum, curoatum, arcuatum , quod 
incedit linea recta , vel leniter curva . 

Recureum , recureatum , adeo ut extremitates 
ejus approximentur . 

Replicatum , tam fortiter reflexum , ut partes 
se se tangant , et subinde coalescant. 

Planum , compressum , orbiculare , angulosum . 

Lenticulare , utrinque. convexiusculum , mar- 
gine orbiculari attenuato . 

Discoideum , crassiusculum , utrinque planum, 
circumdatum margine orbiculari, obtuso. 

Scobiforme , tenue rasura ligni , aut sabuli te- 
nuioris instar. 

Canaliculatum sulco profundo longitudinali . 

Glabrum , leve , nitidum , striatum ,  sulcatum , 
reticulatum , rugosum . 

Alveolatum , foveolatum , excavatum alveolis , 
ordine regulari juxta se invicem positis favi in- 
star. , 

Scrobiculatum , excavatum scrobiculis irregu- 
laribus , aut prope irregularibus . 


233 


Scabrum , punctatum , tuberculatum , caruncu- 
latum , gerens superficie scabritiem, vel puncta 
prominula , vel tubercula , vel carunculas cel- 
lulosas. 

Operculatum , instructum operculo , quod re- 
spondet apici radicule. 

Pubescens , villosum , lanatum superficie . 

Marginatum , cinctum expansione membrana- 
cea , proficiscente a tunicis seminalibus . 

Ciliatum , quod est marginatum , limbo margi- 
nis in tenues lacinias, sive cilia soluto. 

Alatum , monopterum , dipterum , tripterum , 
angulis ala instructis . 

Peripterum , ala circum ambiente . 

Epipterum , ala in apice seminis . 

Comatum a fasciculo pilorum longorum nunc 
ad testam seminis pertinentium , nunc ad funi- 
culum umbilicalem . Huic contrarium ca/vum . 

Arillatum, a presentia arilli . 

Drupeolatum , circumdatum arillo succoso . 

$. 77. Testa, sive integumentum exterius semi- 
nis , dicitur 

Crustacea , tenuis, arida, fragilis . 

Ossea , lapidea , arida , solida , durissima . 

Coriacea , fungosa , pulposa a substantia lenta, 
suberosa , succosa . 

Vesicularis , membranacea , tunicam contentis 
partibus ampliorem sistens . 

G. 78. Tegmen , sive tunica interior seminis, est 

Membranaceum, coriaceum , crustaceum . 

Chartaceum , aridum , leve , flexile , tenax 
charte pergamenz instar. 

Arachnoideum , idest tenuissime filamentosum , 
ut aranearum rete . : 

Septiferum , emittens appendices , sive septa 


234 


incompleta , que dividunt amygdalam in lobos. 

Gummosum , gummea substantia illinitum . 

Distinctum a testa, coherens cum testa . 

$. 79. Hilum, sive foramen, per quod ingredi- 
untur vasa genituram , et nutritionem ferentia, 
sepius situm in medio macule, vel cavitatis , 
aut prominentie , a quibus nomen sumit , di- 
citur 

Punctiforme , lineare, lineolare, orbiculare , elli- 
pticum , cordiforme , coneexum , concaeum . 

mbiguum , cum uno eodemque tempore per- 
tinet ad utramque extremitatem conjunctam  se- 
minis recurvati , aut replicati . 

$. 8o. Raphe , sive funiculus umbilicalis excur- 
rens inter testam , et tegmen , vocatur 

Recta , sinuosa , simplex , ramosa . 

. S. 81. Chalaza , idest extremitas rapheos te- 
gmini infixa , est 

T'uberculosa , cum prominet caruncule instar . 

Cupularis , cum expanditur intra substantiam 
tegminis cupule, vel cyathi modo. 

Colorata , decolor, prout colore differt, vel 
refert tegmen . 

$. 82. Amygdala, tota pars interior seminis, 
dicitur 

T'unicata , cum tecta integumentis seminis . 

T'egminata , loricata a tegmine , vel testa ob- 
ducentibus . 

Nuda, carens integumentis seminalibus , seu 
mavis integumentis seminalibus pericarpio adhz- 
rentibus . 

Libera , adherens , cum. soluta a tegmine  ob- 
ducente , vel eidem adhzrens. 

Perispermata, aperispermata, a prasentia , vel 
defectu perispermatis . 


$. 83. Germen seminis , embryo , est 

Monocotyledoneum , dicotyledoneum , polycotyle- 
doneum . . 

Globosum , ellipsoideum ,  ovoideum , conicum , 
turbinatum , filforme , fusiforme , claviforme , 
fungiforme , cordiforme , scutelliforme , cylindri- 
cum , lenticulare . 

Trochleare , idest breve, cylindricum , medio 
constrictum. 

JAectum , arcuatum . 

Hecurvum , recurvatum , ita ut cotyledonum 
apex tangat, vel appropinquet radicula . 

Geniculatum , formans plicatura sua angulum 
rectilineum . 

Replicatum , conduplicatum , ita ut partes pli- 
cate sint parallele , aut fere parallele inter se . 

Anulare, curvatum anuli modo, ut apex coty- 
ledonis tangat apicem radicule . 

In orbem contractum, idest spharicum , globo- 
sum . 

Spirale , cochleatum , contortum helicis modo . 

Flexuosum, diverso modo curvum, et sinuosum 
in longitudine sua. 

Inclusum , reclusum intra perisperma . 

JAAxeum , axile , plus minusve attenuatum , pe- 
rispermate circumdatum , et a puncto periphe- 
rie seminis recta per centrum pertingens, aut fe- 
re pertingens ad punctum oppositum , estque sur- 
sum , deorsum , transcerse , oblique axeum. 
Mediare, latum , dividens perisperma in duas 
partes prope equales. 

Centrale, excentricum , situm in centro , vel 
extra centrum perispermatis . 

Fxterius , situm in superficie perispermatis . 

Periphericum , albumini circumpositum , cum 


236 


exterius est , et maximam partem circumdat pe- 
risperma . 

Transversum , hili plano parallelum . 

Obliquum , cum extremitate una magis quam 
alia recedit ab axe seminis. 

Laterale , cum totum degit in latere seminis. 

Dasilare , cum totum jacet in parte perisper- 
matis , que hilo proximior . 

Apicilare, cum omnino situm in parte hilo op- 
posita . 

lVagum , cum ita positum intra perisperma , 
ut nec apicilare , nec basilare, nec laterale stri- 
cte dici queat. 

ANidulatum , cum altera ex suis extremitatibus 
absconditur intra plicas sacculiformes , a tegmi- 
ne introflexo suppeditatas . 

Coloratum , idest album , lacteum , lutescens , 
viride , plumbeum , purpureum. 

$. 84. Perisperma dicitur 

Centrale , periphericum , unilaterale  xelate ad 
semen. 

Siccum , aridum , farinosum , friabile , oleosum , 
mucilaginosum , membranaceum , carnosum , cor- 
neum , coriaceum , cartilagineum , pellucidum , 
opacum , lobatum , rimosum , magnum , crassum , 
tenue , album , viride . 

Cavum , cum aliam cavitatem habet preter ca- 
vum germiniferum . 

Corrugatum , contortuplicatum , diversa directio- 
ne plicatum , et contortuplicatum , ut germen . 

$. 95. Cotyledones sunt 

Carnosi , foliacei , punctati , nereosi, eneroii, 
magni , mediocres , parei , longi, breves , lati , 
angusti, crassi , eerticillati , oppositi , et , qui 
solitarii , Jaterales . 


231 


Contigui , cum alter contra alterum facie sua 
interna. applicitus . 

Divcergentes inter se se summitatibus. 

Reflexi, cum ita recurvantur , ut apices eorum 
appropinquent apici radicule . Dicuntur vero re- 
jlexi a facie , vel a latere , cum respiciunt ad 
radiculam facie , vel latere. 

Circinati , cirri modo revoluti . 

Convcoluti circum semetipsos per totam longitu- 
dinem suam . 

Equitantes , obvoluti Linnei , oppositi Gertne- 
ri, cum uterque ita longitudine conduplicatus , 
ut excipiat intra plicas suas unum ex parietibus 
alterius . 

Conduplicati , duo oppositi , et una vice lon- 
gitudine plicati . 

Plicati, unusquisque pluribus plicis longitudi- 
nalibus flabelli instar . 

Contortuplicati , corrugati, a plicis pluribus , 
irregularibus , quaquaversum directis . 

Coaliti, cum , maturescente semine , coalescunt 
inter se se, et unum cotyledonem quodammodo 
efficiunt . 

Pertusi poris conspicuis . 

Orbiculares , subrotundi , ovati , elliptici , reni- 
formes , cordati , lanceolati, lineares , elongati , 
semicylindrici , falcati , similes , dissimiles . 

Peltati , scuti instar convexi , et facie conca- 
và, sive interna germini affixi . 

Integerrimi , lobati, bilobi , trilobi &c. 

Pinnatifidi , lateribus utrinque profunde di- 
visi . 

Petiolati , sessiles . 

Articulatài, cum articulum , seu. interruptionis 
speciem pre se ferunt loco conjunctionis suz cum 
ger mine ; contrarii his confluentes . 


239 


Hypogei, cum perpetuo remanent sub terra 
in germinatione. His contrarii epigei. 

$. 86. Collum vocatur 

Ascendens , cum in germinatione sequitur plu- 
mulam , ideo fert cotyledones epigeos. Huic con- 
trarium descendens . 

$. 87. Radicula est 

V isibilis , invisibilis ante germinationem. 

Coleorhizata , nuda . 

Prominens extra punctum insertionis cotyle- 
donum. 

FRetracta intra cotyledones , qui ideo radiculam 
excedunt . 

Gracilis , subrotunda , ovata , conica , clavata , 
acuta , obtusa , longa , brevis , simplex , mamil- 
losa . 

JDepressa ab apice basim versus. 

Rectilinea , recta , idest in eodem axe cum plu- 
mula , aut cotyledonibus. Huic contraria recur- 
eata , dum tamen curvatura sua accedit ad 
hilum . 

Regressa , que xecurvata , et ab hilo recedens. 

Lateralis, qus nascitur ad latus cauliculi su- 
stinentis plumulam. 

Adeersa , obversa , cum. respicit ad hilum ; 
quod cum facit apice suo , dicitur directe adoer- 
sa , vel simpliciter adeersa , ubi vero latere , 
vocatur Zateraliter adversa . 

Inversa , aversa , incedens directione hilo pror- 
sus contraria. 

Superficialis , cum in semine predito perisper- 
mate pertingit ad superficiem amygdale . 

Supera, alta , cum respicit ad apicem seminis. 
Huie contraria demissa , sive respiciens ad basim 
seminis . 


239 


Centrifuga , horizontalis , et ad superficiem se- 
minis versa . 

Centripeta , directa ad centrum seminis. 

$. 88. Plumula ludit 

Coleoptilata , acoleoptilata , seu nuda , ssessilis , 
vel cauliculo suffulta . 

Punctiformis , visibilis, incisibilis ante germina- 
tionem . 

Foliata, cum foliola jam ante germinationem 
distinguuntur in illa. 


Carvr III. 


Dr CHARACTERIBUS PRO DIGNOSCENDIS ORDINIBUS , 
FAMILIIS, ET GENERIBUS PLANTARUM 
CRYPTOGAMARUM , 


Flores. Fructificationes . 


$. 99. Organa propagationis, seu mavis fru- 
ctificationis plantarum cryptogamarum stant in 
peculiaribus conceptaculis, quae ex analogia de- 
sumpta a plantis phenogamis habentur pro flori- 
bus. Hi flores , veluti flores plantarum phenoga- 
marum , dicuntur 

Masculi , feminei , hermaphroditi , prout. con- 
stant partibus sterilibus , aut fertilibus seorsim 
positis , vel sterilibus , et fertilibus in eodem 
conceptaculo . 

Terminales , cum siti in apice cormi. 

Axillares , qui in axilla folii . 

Alares in axilla ramorum . 

Prominentes , immersi , idest extra , vel infra 
superficiem cormi. 

vado , aggregati , sessiles , vel fulcro suf- 
fulti . 


[v] 


ÁO 


Fulcra . 


$. 9o. Pedunculus est fulerum , quod pro- 
ducitur ante evolutionem floris , €t ante genera- 
tionem peractam , si ita fari licet; apice suo vel 
fert florem simplicem , vel receptaculum pluri- 
bus floribus sessilibus, aut iterum pedicellatis 
onustum. 

$. 91. Seta est fulcrum , quod producitur , 
generatione peracta , idest conceptaculo feemineo 
jam fecundato . Distinctio inter setam , et pedun- 
culum sententia nostra nimis subtilis est. Utraque 
res rectius pedunculus dicenda , qui pedunculus 
ludit . 

Filiformis , "entricosus , glaber , exasperatus , 
levis , contortus , rectus , incureus , cernuus , ter- 
minalis , axillaris , solitarius , aggregatus , peri- 
chatio, vazinula cinctus , gymnocidio suffultus . 

S. 92. Podetium , fit a cormo foliaceo in ful- 
crum fructigerum continuata substantia produ- 
cto. Hoc est 

Simplex , ramosum , ramosissimum . 

Cylindricum, ventricosum , subulatum , cornutum, 
a forma tereti , vel medio dilatata , vel a basi 
ad apicem attenuata , acuta . 

Obtusum , fibulmforme , idest apice rotunda- 
tum , vel dilatatum , et tuberculosum. 

Scyphiforme , simplex , breve, apicem versus 
sensim , sensimque dilatatum scyphi instar. 

Proliferum , quod scyphiforme , et a centro scy- 
phi bis, et iterum scyphiferum, absque eo quod 
dividatur in ramos. 

Verticillatum , quod scyphiforme, et a margi- 
ne scyphi novos scyphos gignit . 


2Á: 


Scyphiferum , ramosum , eujus rami abeunt in 
scy phos . 

Perforatum , quod ramosum , vel ramosissimum, 
et in axillis ramorum foramine pertusum. 

Erectum , decumbens , idest perpendiculare, vel 
erectum basi , et deinde procumbens. 

Fistulosum , solidum interne. 

ANudum , ramentaceum , destitutum , vel ad- 
spersum in superficie frustulis foliaceis cormi. 

T'endinosum , fragile , a lentore in statu recen- 
ti , et a fragilitate in statu sicco. 


Modi inflorescentia . 


G. 93. Sorus est acervus conceptaculorum spon- 
te dehiscentium , sessilis in receptaculo floris vel 
plano, vel convexo, vel clavato, vel filiformi, si- 
tus in fronde FZicum . Hic variat 

Subrotundus , lunatus , linearis , nudus , tectus , 
continuus , interruptus , longitudinalis ,| margina- 
lis , transversus , glaber , veillosus , paleaceus . 

Solitarius , cum sorus semper solitarius, et 
idem excurrit linea longitudinali a basi ad api- 
cem frondis, aut pinna. : 

Seriales dicuntur sori multi, quorum singu- 
li faciunt lineam unam transversam inter venas 
transversas. 

Diseriales , cum iidem sistunt lineam duplicem 
transversam inter venas transversas. 

JMultiseriales , cum iidem constituunt plures 
series transversas inter venas transversas. 

Sparsi , cum duo sori , vel plures stant nullo 
ordine inter venas transversas, 

S. 94. Claeus est receptaculum floris, quod in 
centro pagina inferioris pedunculo suffultum, ideo 

16 


242. 


peltatum , subtus florigerum, floribus vel mascu- 
lis, vel feemineis, vel hermaphroditis, sessilibus, 
aut pedicellatis . Clavus dicitur 

Planus , orbicularis , convexus , hemispharicus , 
conicus , angulatus , quoad formam . 

Lobatus , radiatus , margine . 

Locellatus , a loculis membranaceis , florigeris, 
in inferiori facie sitis . 

Barbatus a villis ad insertionem pedunculi cum 

elta. 

$. 95. Spica, racemus, panicula recipiuntur 
eodem sensu , ac in plantis phenogamis ; at spi- 
ca cryptogamarum praecipue ludit 

Teres , tetragona , articulata , clavigera . 


Indusium . 


S. 96. Indusium proprio sensu est tegmen mem- 
branaceum , quod obducit soros JPFiicum , aut 
organa propagationis Eguisetorum . Dicitur 

Planum , peltatum , corniculatum ,' urceolatum , 
bivalve , squamiforme , superficiarium , marginale. 

Continuum , interius dehiscens , exterius dehi- 
Scens in soro solitario . 

$. 97. Calyptra est indusium campanulatum con- 
ceptaculi feminei Muscorum , apici ejus herens , 
diffluum maturescente conceptaculo . Vocatur 

Dimidiata , cum fere dimidium conum sistit 
longitudine sua . 

Campanulata , cum efficit integrum conum. 

Integra , dentata , lacera margine. 

Levis, striata , glabra , nuda , subpilosa , idest 
paraphisiphora , villosa , in superficie . 

- S. 99. Anulus est membrana , que in Fungis 


" 


243 


a parte superiori stipitis extenditur, et conne- 
ctitur cum ora pilei, a qua demum separatur . 
Ludit 

Krectus , inversus , fugax , persistens . 

$. 99. Cortina est membrana arachnoidea Fun- 
gorum , fragilior anulo, que ab ora pilei pertingit 
ad stipitem , a quo demum sejungitur , remanenti- 
bus frustulis ejus in margine pilei . 

S. 100. Cuticula est membrana preztenuis , fu- 
gax, qui operit laminam proligeram , idest re- 
ceptaculum fructigerum quorumdam JLichenum . 


Conceptaculum. 


S. ror. INucula, Indusium Willdenowii, est con- 
ceptaculum coriaceum , clausum , visibiliter fe- 
rens organa utrumque sexum imitantia, nunc si- 
mul, nune seorsim . Dicitur 

Globosa , uniocularis , plurilocularis , solitaria , 
aggregata , sessilis , pedunculata . 

$. 102. Capsula est conceptaculum visibiliter 
unisexuale femineum , sponte , cum maturuerit , 
in valvas , aut dentes dehiscens . Vocatur 

Unilocularis , bilocularis &c. , multilocularis a 
dissepimentis internis. 

. Bivalvois , trivalvis &c., multivaleis , a parti- 
bus , in quas secedit . : 

Longitudinaliter dehiscens, quz dividitur in par- 
tes duas per longitudinem suam , quarum una- 
queque multilocularis , loculis poro dehiscenti- 
bus. 

Dentibus apice dehiscens , irregulariter dehi- 
scens . 

Didyma , bilocularis , et quasi ex binis conce- 
ptaculis slobosis, distinctis, at simul natis facta. 


444 


"Tricocca , trilocularis , et veluti ex tribus con- 
ceptaculis globosis , distinctis , et simul matis 
formata . 

Gyrata , bivalvis, sutura verticali, cincta anu- 
lo elastico , concatenato-toruloso , demum  dissi- 
liente . 

Pseudogyrata , instructa plicis , sepe radiorum 
instar a vertice ejus expansis . 

$. 103. Theca est capsula feminea , circum- 
scissa , que immatura clauditur operculo conve- 
xo , vel plano , calyptra obducto . Propria 7Mz- 
scorum. Ab Hedwigio dicta est Sporangium , ab 
Ehrharto Pyzxidium, a Briedelio Capsula, a Lin- 
neo Znthera. Ludit 

Globosa, ovata, obovata , oblonga , ellipsoidea , 
cylindrica , turbinata, tetraedra , hexaedra . 

FErecta , que perpendicularis sursum . 

Pendula , que ad perpendiculum reflexa ter- 
ram versus. 

Declinata , que deflectit a directione sursum 
perpendiculari . 

ANutans , que horizontalis . 

Cernua, que jam a basi curvatur. 

Subcernua , idest parum curvata . 

Erecto-cernua , que curvatur apice . 

Apophysiata , basi aucta  excrescentia carnosa, 
solida , vel intus cava . 

Apophysis thece dicitur 

Scrophulosa , que uno tantum latere protube- 
rat, intus cava , gongilifera . 

Cervoiculata , que vel contracta in. cylindrum 
brevem, vel subglobosa, utraque intus cava, gon- 
gylifera . 

Cylindrica, conica, obovata , globosa, pyrifor- 
"e , depressa , a forma. Hzc intus solida , steri- 
is. 


945 


Umbraculiformis , membranacea , horizontaliter 
expansa, intus solida , sterilis. 

Campanulata , membranacea , concava cam- 
pane instar , ora orbiculata , solida , sterilis . 
Os thece , quod conjungitur cum operculo, di- 
citur peristomium , vel peristoma , estque 

ANudum , idest absque dentibus. 

Figuratum , quod dentibus instructum . 

Ordine simplici dentatum , que res fit. vel a 
dentibus conferruminatis conceptaculi , et peri- 
gongylii, vel a defectu dentium alterutrius . Hinc 
habetur peristomium  4-dentatum , S-dentatum , 
16-dentatum , 32-dentatum , 64-dentatum . 

Partitum a divisionibus dentium profundis . 

Dentibus  geminatis , cum dentes geminatim 
positi in ordine simplici. 

Dentibus bifidis, cum iidem apice bifidi . 

Dentibus contortis , cum iidem in spiram con- 
torti. 

Cribrosum , cum peristomium est membranace- 
um , et foraminosum . 

Ordine duplici dentatum, ubi ordo dentium du- 
plex. Tune ordo dentium externus proficiscitur 
a conceptaculo , et sistit peristomium externum, 
et ordo interior nascitur a perigongylio , et facit 
peristomium internum . Peristomium hoc duplex 
vocatur 

Dentibus liberis , cum hi non coherent inter 
Se, cui contrarium dentibus apice coherentibus . 

Reticulatum, cujus dentes fimbriis confluentibus 
reticulati . 

Ciliato-dentatum , cum fit a dentibus externis , 
et setis internis alternantibus . 

Membranaceo-deniatum , formatum membranu- 
lis margine dentatis . 


246 


Operculum thecam claudens variat 

Hemispluericum , | conicum , obtusum , acutum , 
acuminatum . 

Hostratum , quod convexum , et instructum 
acumine longo, incurvato . 

Planum , idest depressum , horizontale. 

Mucronatum , apiculatum, quod planum, gerens 
in medio mucronem productum. 

Adnatum , adeo arcte cum theca coharens , 
ut nunquam decidat . 

$. 104. Sporangium est conceptaculum vel na- 
tura sua apertum , vel semper clausum , manife- 
ste femineum , intus receptaculiferum , et sepe 
gelatinosum . Cum clausum, et intus gelatino- 
sum a Turnero dictum est Tuberculum, a me TÀa- 
lamus ; cum apertum , et intus gelatinosum a 
Willdenowio vocatur Spherula. Ludit 

Immersum , vel prominens , quoad cormum. 

Globosum , hemisphericum , oblongum , sessile , 
pedunculatum , umbilicatum , leve , punctatum .. 

Superficiale , marginale in cormo foliaceo. 

$. 105. Perithecium est conceptaculum sessile , 
aut fere sessile , formatum a substantia corticali 
cormi , sive thalli in Lichenibus , excipiens rece- 
ptaculum proligerum , cui nunc marginem pra- 
bet, qui dicitur accessorius , quodve nunc prorsus 
obducit. Alias perithecium obducitur a recepta- 
culo, ita ut deficere videatur, nec reapse deficiat, 
cum nexus aliquis semper sit inter fructificatio- 
nem , seu receptaculum fructificans , et thallum, 
qui nexus verum sistit perithecium juxta strictio- 
rem sensum , quem nos eidem tribuimus receden- 
tes hac de re ab Achario , qui nunc conceptaculo, 
nunc receptaculo idem perithecii nomen assignat. 
Perithecium sensu nostro, cum visibile est , vo- 
catur 


247 


Marginans , ubi circumdat receptaculum pro- 
liverum margine accessorio, plus minusve mani- 
festo . 

Scutelliforme , idest. concavum , orbiculare , vel 
suborbiculare, et marginans . 

Globosum , sphericum , obducens nucleum fa- 
ctum a receptaculo proligero. 

$. 106. Pileus est summa pars Fungorum plus 
minus carnosa, depressa, et orbicularis , vel 
turgida , globosa , aut oblonga, sustinens rece- 
ptaculum proligerum expansum, plerumque situm 
in superficie inferiore , rarius in superiore. Ver- 
tex pilei appellatur Umbo . Pileus variat 

Planus, concavus, coneexus , campanulatus , 
infundibuliformis , ovatus , clavatus , stipitatus , 
sessilis , sive acaulis. 

JDimidiatus , cum dimidium orbem facit . 

Perforatus in centro apicis. 

Umbonatus , umbone conico , vel depresso . 

S. 107. Cyathus , Orygoma Neckeri, est scyphus 
sessilis , margine dentatus , continens bulbillos , 
sive propagines lentiformes . 


Spermatocystidia . 


S. 108. Spermatocystidia, Stamina Willdenowii , 
variant 2 

Globosa , ovata , cylindracea , obtusa , acuta , 
sessilia , pedicellata . 


Perigongylium . 
$. 109. Organum hoc non satis hucusque perpen- 


sum in universa plantarum cryptogamarum gente, 
at certe solemne , et variis formis ludens . 


240 


Perigongylium simplicius est arillus, qui sistit pe- 
ricarpiolum monospermium, et dicitur 

T'enuissimus , pellucidus , reticulatus , stiligerus , 
sessilis , pedicellatus . 

S. 110. Elytra, Sporangium , vel Theca Hedwi- 
gii , Cellula Acharii , Sporangiolum | Linckii, est 
perigongylium angustum , continens gongylos se- 
riatos , nudos, vel intra alias vesiculas subdidy- 
mas , concatenatas clausos . Elytra variat 

Cylindracea , oblonga , clavata , acuta, utrinque 
acuta , obtusa . 

S. rrr. Sporangidium sensu Hedwigii , est pe- 
rigongylium adnatum faciei interne thecze /Musco- 
rum , ut alibi ostendimus , in quo quidem prz- 
cipue animadvertendum est rationi illi, qua ape- 
ritur , idest an id fiat per fimbrias, dentes, cilia, 
an per scissuras circa epiphragma centrale , an 
ora integerrima . 


Receptaculum fructus . 


S. 112. Receptaculum fructus sepe maximi 
momenti est pro determinandis plantis cryptoga- 
mis, et a conceptaculo precipue diversum , quia 
constat substantia peculiari , glandulosa, distin- 
cta a substantia corticali cormi, licet cum illa 
subinde connectatur . A formis diversis nomina 
diversa ipsum quoque sortitum est , ut mox vi- 
debimus , at in genere dicitur 

Urceolatum ; planum , convéxum , marginatum 
immarginatum , globosum, claeatum , filiforme, co- 
lumnare . 

S. 113. Elater est receptaculum factum. mem- 
branula perangusta , lineari , contorta , elasti- 
ca , que membranula cum in longitudine sua 


249 


foraminibus pertusa est catenz instar, receptacu- 
lum vocatur Catenula. 

G. 114. Capillitium est receptaculum factum 
pilis intertextis, reticulatis , confluentibus, quod 
receptaculum Trichidium audit , cum constat pi- 
lis distinctis simplicibus , vel ramosis . 

$. 115. Apothecium in genere est receptacu- 
lum Lichenum facium substantia similari , gela- 
tinosa , vario modo colorata , occultans intra se 
elytras . Plurimum ludit forma, et sepe conne- 
ctitur cum partibus accessoriis, ex quo peculia- 
ribus nominibus ab Achario, aliisque distinctum . 

$. 116. Pelta est apothecium dilatatum , atte- 
nuatum, convexum , subcoriaceum , adnatum 
lobis ascendentibus thalli foliacei , cinctum  mar- 
gine tenui accessorio perithecii, et ante  perfe- 
ctam explicationem obductum cuticula , sive in- 
dusio gelatinoso , fugaci . 

G. 117. Scutella est apothecium orbiculare, de- 
pressum , situm intra perithecium concavum , 
marginans , facie scutelle, vel urceoli . 

G. 118. Patellula est. apothecium formatum a 
receptaculo orbiculari, sessili , substantie simila- 
ris, et a substantia propria marginato , perithecio 
visibili nullo. 

G. 119. Cephalodium sensu nostro , non. Acha- 
rii , est apothecium substantie similaris, ut pa- 
tellula , at differt , quia celluloso-turgidum, col- 
liculosum , immarginatum , in ambitu reflexum , 
rubrum vario gradu , vel fuscum , insidens | po- 
detio , sepius scyphiformi . 

G. 120. T'rica , seu Gyroma est apothecium or- 
biculare , sessile , extuberans plicis , vario mo- 
do, et plerumque in spiram contortis , quz dis- 
rumpuntur linea longitudinali , tenui , clytris 
octospermiis intus refertum. 


250 


S. 121. Lirella est apothecium sessile , lineare, 
flexuosum , linea longitudinali , tenui dehiscens, 
et elytras octospermias continens . 

S. 122. Globulus est apothecium solidum , or- 
bicülare , convexum , situm in apice podetii, ini- 
tio cinctum margine accessorio ipsius podetii , qui 
margo demum evanescit , remanente receptaculo 
proligero , Supra hemisphzrico ; 

$. 123. Pilidium est apothecium orbiculare , 
hemisphaericum , perithecio scyphiformi, subinde 
marginante exceptum , et crusta externa in pul- 
verem gongyliferum demum fatiscens . 

S. 124. T'uberculum est apothecium sphzericum, 
vel subconoideum, apice papilla terminatum , et, 
papilla evanescente , perforatum , basi sua thal- 
lo immersum , immarginatum , factum ex dupli- 
ci strato, arcte adnato. 2 VEO n duriore , nigro, 
intus HAN nucleum subgelatinosum , in quo 
stant elytre lineares , longitudinales, referte ve- 
siculis gongyliferis , subdidymis , concatenatis . 
Sape in tuberculo reperiuntur tum elytre , tum 
vesicule intus vacuse , aut vesicule nude sine 
elytris , aut gongyli nudi, sparsi , quod quidem 
ab apertura , vel destructione perigongyliorum 
pendere verisimile est . Tuberculum dicitur 

Papillosum , cum apex ejus directe protrahitur 
in papillam extantem. 

Umbilicatum, cum apex ejus depressus , et pa- 
pila exsurgit a centro depressionis. 

S. 125. Cüstula. est apothecium forma nuclei in 
centro perithecii subglobosi, siti in apice pode- 
tii , et ore lacero se se disrumpentis. 

$. 120. Propagulum est apothecium , quod di- 
citur accessorium , eo quod repefiatur in eadem 
specie cum uno, alterove ex jam descriptis 


251 


apotheciis , subrotundum, sessile, pulverulentum, 
sparsum in superficie thalli . 

$. 127. Soredium est apothecium factum ex 
pluribus propagulis coacervatis . 

S. 128. Pulvinulus est apothecium accessorium, 
formatum papillis simplicibus , vel ramosis , ca- 
spitosis, nigris, vel atro-virentibus. 

$. 129. Cyphella est apothecium accessorium , 
situm in pagina inferiore thalli, initio minutum , 
globosum , inclusum in substantia corticali thal- 
li, deinde prominens, apertum scutelle , vel 
urceoli instar, albidum . Qua sit natura apothe- 
ciorum accessoriorum, adhuc incertum. Hedwigius 
habuit pro organis masculis, Acharius pro fomi- 
neis. Res ulterius investiganda . 

$. 130. Hymenium est receptaculum expansum 
Fungorum , partem pilei late tegens, elytras oc- 
cultans. A formis, quas assumit, quatuor se- 
quentes modos sistit , in genere autem dicitur 

Leve, cum nullas protuberantias , vel rugas 
habet . 

Plicatum , cum rugis instructum . 

FReticulatum a plicis reticulatis . 

$. 131. Lamella fit hymenio membranaceo , 
foliaceo , in laminam conformato . Congeries ha- 
rum lamellarum verticalium sepe stat in pagina 
inferiore pilei, directione a puncto centrali ad 
peripheriam , subinde etiam sine ulla directione 
constanti . Lamelle variant 

ZEquales , ineequales inter se. 

Diseriales , triseriales , cum alterne inequales , 
vel inequales numero ternario . 

Simplices , ramosa . 

Dedalec, que excurrunt directione quodammo- 
do labyrinthzaa , sinuosa . 


252 


Decurrentes in fulcrum pilei. 

Venosce a xamis lateralibus . 

S. 132. Porus est hymenium forma tubi , api- 
ce poro, vel late hiantis . Congeries horum  tu- 
borum simul per longitudinem adnatorum he- 
ret ad perpendiculum faciei inferiori pilei. Pori 
dicuntur 

ZEquales , inaequales , rotundi , angulati . 

Favosi, clathrati a foraminibus amplioribus 
favum, vel clathros imitantibus. 

Impalpabiles a foraminibus minutissimis , vix- 
que nudo oculo distinguendis. 

$. 133. Echinus est hymenium forma aculei , 
intus solidi. Hujusmodi aculei magna copia aífi- 
guntur pagine inferiori pilei, et ludunt 

Subulati , lanceolati , acuti , obtusi , compressi, 
simplices , divisi . 

$. 134. Papilla est hymenium factum protu- 
berantia valde minuta . Congeries continuata ha- 
rum papilarum tegit totam faciem inferiorem 
pilei. 


Gongyli . 


G. 135. Gongyli , Spore Hedwigii, Semina Will- 
denowii , Spor& , aut Sporidia Linckii ob tenui- 
tatem suam characteres non suppeditant pro de- 
terminatione plantarum cryptogamarum , In ge- 
nere dicuntur 

ZAcotyledonei , quia carentes cotyledone vero 
phenogamarum plantarum . 


Fulgurantes , qui ad flammam candele  incen- 
duntur . 


253 


Carvr IV. 


Dg ORDINIBUS , FAMILIIS$ , ET GENERIBUS 
PLANTARUM . 


Ordines Linneani . 


$. 136. Linneus cum ingentem plantarum ca- 
tervam in classes viginti quatuor distribuisset , 
hasce easdem classes postea subdivisit in ordines , 
ut, agminibus plantarum minoribus institutis , 
facilior pateret semita ad genera dignoscenda , 
atque determinanda . Itaque ordo est subdivisio 
classis , ne plura, quam animus facile assequi 
possit, distinguenda genera simul, et cohorte 
una confundantur. Characteres , a quibus Lin- 
nzus desumpsit ordines suos , uno , alterove in- 
nituntur ex przcipuis fructificationis organis , 
quorum presentia adeo necessaria est, ut si quid 
ars contulerit ad eruendos ordines a quibusdam 
characteribus minoris momenti , magis contulerit 
natura ipsa ad eosdem fundandos tum supra hanc 
necessitatem , tum supra similitudinem , vel di- 
versitatem partium . Quare ordines Linngani na- 
ture, et artis opus conjunctim dicendi . 

137. Numerus feminarum praebet characteres 
ordinum in tredecim primis classibus Linnzeani 
systematis , qui numerus desumitur vela pistillis 
distinctis , vel a stilis jam a basi in ovario sejun- 
ctis, vel, stilis deficientibus, a stigmatibus. 
Itaque cum una, due, tres etc. , feminae exi- 
stunt in flore, oritur ordo, qui dicitur Monogy- 
nia, Digynia, Trigynia 6c. Preterlapsa vero Pen- 
tagynia , aut Hexagynia , ut plurimum ordo unus 


254 


habetur , qui dicitur Poligynia a multis feminis , 
rarius quidem adhibitis ordinibus Heptagynia , 
Decagynia , Dodecagynia. Monere quoque ju- 
vat, numerum ordinum sub quavis classe militan- 
tium a Linnaei temporibus ad nos jam variasse , 
et in posterum quoque forte variaturum , cum 
id pendeat a plantis continue detectis , et. dete- 
gendis . 

S. 138. Forma , et natura pericarpii parit or- 
dines classis 14. Didynamise, et 15. Tetradyna- 
mie. Nam Didynamia dicitur Gymnospermia , cum 
pollet ovario gynobasico , tetraspermio , sive se- 
minibus, que Linneus perperam putavit esse 
nuda, et vocatur Zngiospermia, cum fructus ejus 
capsularis est , abdens semina intra se . Tetra- 
dynamia vero SZiculosa , aut Siliquosa audit , 
prout fructus ejus est silicula , vel siliqua. 

$. 139. Tres , que insequuntur , classes , sci- 
licet 16. Monadelphia, 17. Diadelphia , 18. Po- 
lyadelphia, prestant ordinibus a numero defini- 
to, vel indefinito staminum desumptis . Ordines 
definiti dieuntur Triandria , Tetrandria , Pentan- 
dria , Hexandria , Heptandria , Octandria , En- 
neandria ,  Decandria ,  Endecandria ,  indefiniti 
vocantur Dodecandria , Ícosandria , Polyandria , 
cum horum primus variare possit a duodecim 
staminibus usque ad decem novem, secundus 
habeat stamina viginti circiter , tertius a viginti 
in infinitum. Verum quatuor novissimi ordines 
harum classium , cum plurimum negotium fa- 
cessant in praxi, ut probe eruantur , et discri- 
minentur , suppressi sunt a Sprengelio in .Syste- 
mate vegetabilium , quod nuper edidit . 

$. 14o. Classis 19. Syngenesia possidet ordines 
quinque , qui dicuntur. 1 


255 


i. Polygamia equalis , cum flosculi omnes et di- 
sci, et radii sunt hermaphroditi , et  ferti- 
les. 

». Polygamia superflua , cum floseuli disci sunt 
hermaphroditi, et fertiles , flosculi radii sunt 
unisexuales feminei , pariterque fertiles ex prz- 
sentia stigmatis . 

3. Polygamia frustranea , cum flosculi disci sunt 
hermaphroditi , et fertiles , flosculi radii sunt 
unisexuales feminei, at cum careant stigmate , 
semina proferre nequeunt, subinde etiam om- 
ni sexu destituuntur. 

4. Polygamia necessaria , cum flosculi disci sunt 
hermaphroditi, et steriles a defectu stigmatis, 
floseuli radii sunt unisexuales feminei, et ex 
presentia stigmatis fertiles . 

5. Polygamia segregata , cum calathus componi- 
tur pluribus floribus peculiari involucello li- 
bero circumdatis preter involucrum commu- 
ne . Hic nulla habetur sexuum ratio inter flo- 
sculos. 

Linneus sextum ordinem, quem JMonogamiam 

appellavit, classi huic addiderat , in quo posuit 

flores simplices, et a reliquis floribus classis 

Syngenesie omnino abludentes. At insequuti bo- 

tanici satius duxerunt , ordinem JMonogamiam 

a Syngenesia expungere, quam vim nature tam 

manifeste inferre. Sprengelius nuperrime omnes 

ordines Linnzanos classis Syngenesie suppressit , 

substituitque tribus sex, quarum prima com- 

prehendit plantas Cynzaraceas , secunda £Fupato- 
rinas , tertia Perdiceas , quarta Radiatas , quin- 

ta Cichoreas , sexta JDesciscentes . Experientia , 

quae rerum magistra, demonstrabit , an id jure, 

vel injuria factum . Simplicitas in hisce rebus 

tantum praeferenda . 


256 


S. 141. Ordines classis 20. Gynandrie haben- 
tur a numero antherarum, que in gynostemio 
hie peculiariter locantur . Hujüsmodi ordines 
sunt /Monandria , Diandria , Triandria , Hexan- 
dria . Linngus plures ordines, quam par erat, 
instituit in hac classe ex non bene percepta ana- 
tome gynostemii . Adeo verum est, anatomen 
esse fundamentum systematis . 

S. 142. Classis 21. Monoecia, et classis 22. 
Dioecia ferunt ordines a numero definito, vel in- 
definito staminum , nec non ab eorum nexu inter 
se , et ab insertione . Hinc oriuntur ordines /7Mo- 
nandria, Diandria , Triandria , Tetrandria , Pen- 
tandria , Hexandria ,  Heptandria , Octandria , 
Enneandria , Decandria , Dodecandria , Polyan- 
dria , Monadelphia , Polyadelphia ,  Syngenesia , 
Gynandria. Novissimus iste ordo locum habere 
dicitur, cum stamina inserta supra rudimentum 
styli castrati , quod mihi parum exacte factum 
videtur, et lubenter assentior Sprengelio , qui 
hujusmodi ordinem suppressit. At vir clarissi- 
mus duos alios ordines instituit in classe Monoe- 
cia , quos dixit Androgyniam a floribus androgy- 
nis in eodem receptaculo , et .Dycliniam a sexi- 
bus diclyniis . : 

S. 143. Tres tantum sunt ordines classis 23. 
Polygamis, petiti a triplici ratione , qua flores 
hermaphroditi , et unisexuales situ variare pos- 
sunt in eadem specie. Igitur ordo /Monoecia est , 
cum flores polygami sunt omnes in eadem plan- 
ta, ordo. Dioecia , cum iidem flores stant in dua- 
bus plantis , quarum altera fert flores herma- 
phroditos , altera unisexuales aut masculos , aut 
femineos, ordo T'rioecia , cum flores polygami 
stant in tribus plantis , idest harum una fert 


25g 


flores hermaphroditos , secunda flores unisexua- 
les masculos, tertia unisexuales feemineos. Spren- 
gelius plantas unius tantum ordinis retinuit sub 
hac classe , nec injuria . 

$. 144. Denique Linnaeus classem 24. Crypto- 
samiam in ordines quatuor dispertivit , quos di- 
xit Filices , Muscos , Algzas , Fungos ; at tot , 
tamque diversas res sub hisce ordinibus conjun- 
xit , ut eosdem definire nequiverit, et potius ex 
habitu quodam fundaverit, quo vocavit Filices 
latebrosas , stipitatas, dorsiferas, macras, AMu- 
scos hyemales , imbricatos , calyptratos , revivi- 
scentes, /4lgas vernaculas, aquigenas, squalentes, 
redivivas, nudiusculas, Funzgos nomades, au- 
tumnales , denudatos, putidos . Verum cum re- 
centiores botanici ingenti cura , et studio hanc 
partem sibi illustrandam susceperint, et in in- 
finitum propemodum auxerint , atque perfecerint, 
ideo , ordinibus Linnzeanis relictis , novos ordi- 
nes hujus classis, a Willdenowio traditos, przfe- 
rendos , et exhibendos duco, qui ita se habent. 

"d Gonopterides sunt plante donate cormo cau- 
liformi , aphyllo , articulato , ad articulos vagi- 
nato , et instructo ramis verticillatis, uniformi- 
bus, attenuatis. Fructificatio est in clavis spica- 
tis , floribus hermaphroditis intra indusia corni- 
culata degentibus . 

2. Stachyopterides sunt plante predite cormo 
cauliformi folioso , vel nudo , quarum  fructifi- 
cationes stant in conceptaculis capsularibus, sive 
capsulis sessilibus, axillaribus , vel spicatis , le- 
vibus. 

J. Poropterides sunt plante instructe cormo 
ascendente foliato, sive fronde primum degente 
in vernatione circinata . Fructificationes inhabitant 


Ut 


. 950 


dorsum , idest paginam inferiorem frondis , 
suntque conceptacula capsularia, sive capsule 
sessiles , in valvas duas per longitudinem dehi- 
scentes , valva utraque multiloculari , loculis 
poro apertis . 

4. Schismatopterides sunt plante instructe cor- 
mo ascendente foliato , sive fronde primum de- 
gente in vernatione circinata. Fructificationes ra- 
ro incolunt dorsum frondis , plerumque vero in 
spicam, vel paniculam disponuntur , suntque con- 
ceptacula capsularia , sive capsule pseudo-gyra- 
te,rima dehiscentes . 

5. Filices sunt plante instructe cormo ascen- 
dente foliato , sive fronde primum degente in 
vernatione circinata , Fructificationes plerumque 
sessiles in dorso frondis , facte capsulis gyratis , 
irregulariter dehiscentibus . 

6. Hydropterides sunt plante cormo ascendente 
cauliformi, foliisque predite, antea in vernatione 
vix circinata abscondite , quarum fructificationes 
sunt conceptacula non dehiscentia, sive nucule vel 
sepulte in basi foliorum, vel site prope radices, 
vel in radicibus , pedunculate, aut sessiles . 

7. Musci sunt plante cormo ascendente caulifor- 
mi , folioso donate, in quibus fructificationes 
femines habentur in conceptaculis circumscissis, 
sive thecis operculo clausis, et caliptra obdu- 
ctis, sepius pedunculo suffultis . 

9. Hepatic? sunt plante instructzt cormo ascen- 
dente vel cauliformi folioso, vel prorsus foliaceo, 
proferente fructificationes in conceptaculis capsu- 
laribus , sive in capsulis levibus, pedunculatis, 
solitariis, aut pluribus clavo solitario affixis. 

9. Homallophylle sunt plante terrestres instru- 
ct$e cormo foliaceo , depresso , plano , ferente 
fructificationes in sporangiis exsuccis . 


259 


10. Age sunt plante aquatic , donatzcormo 
vel prorsus foliaceo , vel cauliformi , nudo , aut 
folioso , quarum  fructificationes stant in sporan- 
giis intus mucosis , non dehiscentibus . 

11. LLichenes sunt plante redivive, quarum cor- 
mus plerumque exsuccus, expansus , vel ramo- 
sus fert fructificationes in apotheciis . 

12. Xylomici sunt plante simplicissimze facte 
cormo stuppeo , irregulari , in quo sepeliuntur 
fructificationes facte sphzerulis , sive sporangiis 
apertis , intus mucosis . 

13. Fungi sunt vegetabilia simplicissima , cel- 
lulosa, polymorpha , corruptibilia , instructa pi- 
leo ferente hymenium fructigerum . 

14. Gasteromyci sunt vegetabilia cellulosa , 
simplicissima , corruptibilia, cormo saccato tantum 
facta , et intra saccum fructificationibus repleta . 

15. JDyssi ultimi regni vegetabilis , simplicis- 
simi omnium constant cormo filiformi , prztenui, 
forte in superficie fructigero , sed fructificatio- 
nes eorum adhuc ignota . 


Familie naturales Jussioi. 


S. 145. Linneus przesenserat magnam vim or- 
dinum naturalium , eorumque fragmenta evulga- 
verat. Verum sparta hec gentis nunquam satis 
laudande Jussieorum omnino fuit, et adhuc est, 
cujus solertia , acumine , et investigationibus ad 
ingens pervenit perfectionis fastigium . Igitur quis- 
que ordo, sive familia naturalis comprehendit ea 
genera , quz iisdem distinguuntur characteribus 
in pluribus , et prestantioribus fructificationis 
partibus ; quare summus ille Laurentius Antonius 
Jussieus et germen , et semen , et pericarpium , 


260 


et florem in auxilium vocavit, ut eorum notis 
ab anatome petitis , quippe que omnium firmissi- 
m2 , familias suas superstrueret . Has initio cen- 
tum numero instituit , sed, novis plantis quotidie 
detectis, res eo pervenit, ut curis conjunctis ejus- 
dem Jjussisi , Roberti Brownii, aliorumque cen- 
tum, et sexaginta quatuor familie naturales ho- 
die habeantur, que continuo augende, prout alis 
stirpes detegentur, quz suppetias ferant . Nos vero 
syllogen earum tantum exhibebimus, cum longum 
foret , hic eas singillatim , et exacte describere , 
quod jam factum in pluribus Jussimi , et Brownii 
operibus omni cedro dignis , et precipue in Jus- 
simi Generibus plantarum secundum ordines natu- 
rales dispositis Parisiis 1789. 8"., et in. Brownii 
Prodromo Flore INove-Hollandie , et. insule ean- 
-Diemen Londini 1810. 8*., que opera nocturna 
versanda manu , versanda diurna. [Itaque in clas- 
se prima , Z4cotyledonia dicta, sunt 

1. Alge . 2. Fungi . 3. Hypoxylee . 4. Liche- 
nes . 5. Hepatice . 6. Musci . 7. Lycopodinee . 
8. Filices . 9. Chare . 10. Équiseti . 11. Salvi- 
nic. 
In classe secunda Monohypogynia 

12. JNajades . 13. Saururi . 14. Piperes. 15. 
Aroidee . 16. Typha . 17. Cyperoidee . 19. Gra- 
minec. 
In classe tertia MMonoperigy nia 

19. Palme. 20. Asparagi. 21. Restiacem. 22. 
Junci . 23. Commelinee . 24. Alismacece . 25. Bu- 
tomi. 26. Juncaginec . 21. Colchidew . 28. Lilia. 
29. Bromelie . 3o. Asphodeli . 31. Hemerocali- 
dec . 
In classe quarta Moenoepigynia 

32. JDioscoree . 33. JNarcissi. 34. lrides. 


261 


35. Haemodoracee. 36. Muse. 37. Amomi. 59. Or- 
chides. 39. INNymphec . 4o. Hydrocaridee . 41. 
Balanophore . 
Ín classe quinta Epistaminia 

42. Zristolochie . 
In classe sexta Peristaminia 

43. Osyridee . 44. Myrobalani . 45. Eleagni . 
46. Thymelee . 41. Protege . 49. Lauri. 49. Po- 
lygonec . 5o. Begonie . 51. Atriplices . 
In classe septima Hypostaminia 

52. Amaranthi . 53. Plantagines . 54. INycta- 
gines . 55. Plumbagines . 
In classe octava Hypocorollia 

56. Primulacec . 571. Lentibularie . 58. Bhinan- 
thacee . 59. Orobanchec . 60. Acanthi . 61. Ja- 
sminec . 62a. Pedaling . 63. Verbenacece . 64. My- 
oporing . 65. Labiate . 66. Personate . 671. So- 
lanec . 68. Borraginec . 69. Convolvuli . 10. Po- 
lemonia . 71. Bignonie . 72. Gentiang . 13. Apo- 
cinee . 14. Sapote . 15. Zrdisie . 
In classe nona Pericorollia 

76. Ebenacec. 11. Chlenacee. 18. Rhododendra. 
79. Epacridet . 90. Erice . 801. Campanulacee. . 
82. Lobelie . 83. Gessnerie . 04. Stylidee . 95. 
Goodenovic . | 
In classe decima Epicorollia-synantheria 

86. Cichoracee . 87. Cynarocephale . 988. Co- 
rymbiferg. 89. Calycerie . 
In classe decima prima Epicorollia-corisanthera 

9o. Dipsaceg . 91. V'alerianeg . 92. Rubiacea . 
93. Caprifolia . 94. Loranthi . 
In classe decima secunda ZEpipetalia 

95. Aralie . 96. Umbellifere . 
In classe decima tertia Hypopetalia 

971. Ranunculacee . 99. Papaveracem . 99. Fu- 


262. 


marie. 100. Crucifere. 101. Capparides. 102. Sa- 
pindi . 103. Acera. 104. Hippocratee. 105. Mal- 
pighie . 106. Hyperica . 107. Guttifere. 108. Ola- 
cynee . 109. .urantia. 110. T'ernstromi . 111. 
'lheacem . 112. Melie . 113. Vites . 114. Gera- 
nia. 115. Maleacee . 116. Buttneriacee . 117. 
Magnolie , 119. Dilleniacee . 119. Ochnacec . 
120. Quassie . 121. Annona . 122. Menisperma . 
123. Berberides . 124. Hermannie . 125. Tilia- 
cec . 126. Cisti. 127. Viole. 128. Polygalee . 
129. Diosmec . 130. Rutaceg . 131. Caryophyl- 
lec . 132. Tremandreg . 133. Lina . 134. Tama- 
riscinc . 

In classe decima quarta Peripetalia 

135. Paronychie . 136. Portulacee . 137. Sazi- 
frage . 138. Cunonie . 139. Crassule . 140. Ca- 
cli. 141. Ribesie . 142. Loasee . 143. Ficoidec . 
144. Cercodeg . 145. Onagre . 146. Myrti . 14q. 
Melastomag . 148. Salicarie . 149. ftosacee . 150. 
Calycantheg . 151. Blackvelliaceg . 152. Legu- 
minos . 153. Terebintaceg . 154. Pittospori. 155. 
FRhamni . 

In classe decima quinta JDiclynia. 

156. Euphorbie . 151. Cucurbitacee . 158. Pas- 
siflore . 159. Mvyristicee . 160. Urticee . 16r. 
Monimig , 162. Amentacee . 163. Conifere . 164. 
Cycadec . (*) 


————— —— 


(*) CI. Decandolleus in libro , cui titulus T'Adorie élé- 
mentaire de botanique Paris 1815. pag. 215. , aliam. syllogen 
centum quadraginta quinque familiarum naturalium evulgavit , 
quam methodo Jussieanz fere opposita ordinavit incipiens a 
plantis dicotyledoneis , quas vocat ezogenas , transiens ad mo- 
nocotyledoneas , sive endogenas , et finem faciens cum acotyle- 
doneis, quas cellulares appellat. ldem  prastantissimus vir 


263 


Genera. plansarum . 


S. 146. Prater characteres , quibus ordines , 
et familie plantarum innituntur , alie quoque 
magni pretii note insunt in earum fructificatione, 
idest in calyce , corolla , staminibus , pistillo , 
pericarpio , semine , et receptaculo cum circa 
numerum , et figuram , tum etiam quoad situm , 
et proportionem partium. He veluti totidem lit- 
tere plantarum habende , ut Linnai verbis utar, 
quibus lectis , characteres genericos herbarum , 
quos Conditor inscripserat, addiscimus. Ex hisce 
enim solis liquet , species , que harum par- 
tium similitudine conveniunt, genere , ita juben- 
te natura , consociandas , cum non facie tantum, 
sed viribus quoque , et proprietatibus sepe conve- 
niant. Non viderat quidem antiquitas naturalem 
hunc plantarum nexum, cum veteres totam ope- 
ram impenderent in eruendis herbarum viribus , 
reliqua negligerent . At, litteris renatis, necessi- 
tas cognoscendarum plantarum , de quarum vir- 
tutibus antiqui pertractaverant , paulatim duxit 
ad characteres earum investigandos , comparan- 
dosque . Ita factum est , ut auctores nobis pro- 
pinquiores eas stirpes simul jungere caperint , 
quas uno , alterove fructificationis charactere 


hzc omnia late explananda suscepit in mirando illo opere, quod 
dixit Ziegni vegetabilis Systema naturale , de quo jam publici 
juris fecit volumina duo Parisiis 1818. , et 1821. , tum etiam 
in Prodromo systematis naturalis regni vegetabilis , cujus pa- 
riter habemus volumina duo edita Parisiis 1824., et 1825. Utinam 
tanta illi vita sit, ut hiec. eadem opera ad eorum terminum 
perducere valeat pro scientie bono . 


264 


convenientes invenerant. Hinc generum origo , 
quie tamen genera ad Tournefortium usque pa- 
rum firma fuerunt, sepe fictitia , raro naturalia, 
quo demum tempore prodiit acutissimus Linneus , 
qui, generatione plantarum novis , validissimis- 
que argumentis confirmata , sexualia quoque or- 
gana una cum reliquis fructificationis partibus 
in auxilium vocavit ad genera plantarum statuen- 
da, que ita profecto statuit , ut nullus postea 
eadem infirmare , vix quisquam subinde emenda- 
re potuerit. Tunc vero studium rei herbariz tan- 
ta luce refulsit , ut tota assequenda doctrine fa- 
cilitas ab assequutis Linnzeanis generibus pendere 
visa sit. Laurentius Antonius Jussieus hec qui- 
dem genera in eo reprehendit , quod characteres 
partium extra florem positarum  excludant , qui 
characteres majoris sepe momenti esse contendit , 
quam note infime a floribus desumpte ; fatetur 
tamen , hec Linneana genera a naturalibus pa- 
rum dissita esse , praestantiora Tournefortianis , 
plurima semper admittenda , pauciora reforman- 
da. At liceat mihi tantos inter viros rem com- 
ponere , saltem quoad plantas phenogamas, cum 
tota quzstionis summa agi circa verba , non cir- 
ca res mihi videatur . Etenim in plantis phzeno- 
gamis partes flori extranee genus profecto non 
constituunt; cum vero faciem, et habitum quem- 
dam sistant in stirpibus , id unum faciunt, ut in 
delectu characterum genericorum a flore petendo- 
rum nos dirigant, quo species facie, et habitu pro- 
pinquiores consocientur. Quam quidem rem et Lin- 
neo maxime fuisse in votis dignoscimus ex cano- 
ne 168. Phil. bot. , quo statuit , habitum occul- 
te consulendum , ne genus erroneum levi de cau- 
sa fingatur; nam que in uno genere ad genus 


565 


stabiliendum valent, minime idem in altero ne- 
cessario praestant. In plantis vero cryptogamis , 
in quibus fructificationis organa longe minus evo- 
luta , et distincta sunt, profecto reliquas partes, 
iisdem organis extraneas , suppetias condendis 
generibus ferre facile quisque concedet Jussiaeo . 
[taque qui cupit doctrinam herbarum facilius , 
citiusque assequi , generibus Linnzeanis digno- 
scendis primo assuescat , antequam ad species 
accedat, nec illum pigeat continuo pre manibus 
habere tum Linnaei Genera plantarum edit. sexte 
Holmie 1764., ium eadem a successoribus au- 
cta, et emendata , precipue quidem a Schrebe- 
ro Francofurti ad Monum 17809. 1791. , et ab 
Haenkio Pindobone 1791., nec non Laurentii An- 
tonii Jussisi. Genera plantarum , de quibus supra 
loquuti sumus, ut sileamus de reliquis jam evul- 
gatis , vel que nunc evulgantur . 


( Ozsznr. Tirones hic sepe exercendi in de- 
terminandis ordinibus , familiis , et. generibus super 
eivas plantas ). 


CarvT V. 
Dk CHARACTERIBUS PRO DIGNOSCENDIS SPECIEBUS 
PLANTARUM PHJENOGAMARUM. 
Radix . 
S. 147. Radix plantarum phenogamarum deter- 


minatur a vite ejus tempore , a situ , à substan- 
tia , forma , et directione . Dicitur 


266 


Annua , biennis , perennis , cum nascitur , ct 
moritur intra annum , cum moritur anno secun- 
do ab exortu suo , cum plus quam duos annos 
perdurat . 

Subterranea , aeria, natans & loco habitationis 
ejus intra terram , in aere , in aqua . 

Lignosa a lignea duritie ex textu vasculari 
prepollente . 

Carnosa a substantia maximam partem paren- 
chymatosa . 

Simplex , vel ramosa. Yn radice ramosa radi- 
cule laterales tenuiores vocantur fibrille . 

Fibrosa , facta fasciculo fibrarum | descendenti- 
um , simplicium , vel subsimplicium. 

Fusiformis, simplex, teres , crassa , longa, 
perpendicularis , precipue extremitate inferiori 
sensim sensimque tenuior. 

Premorsa , fusiformis , apice abrupte truncata. 

Globosa , simplex, carnosa , subrotunda, radi- 
culis lateralibus. 

Tuberosa a tuberibus carnosis, quz fibris ra- 
dicis huc illuc sine ordine adherent. 

F'ascicularis a tuberibus carnosis , cylindraceis, 
vel subrotundis, superne in fasciculum conne- 
xis , inferne liberis . 

Grumosa , granulata a tuberculis minutis 'spar- 
sis super fibras . 

INodosa a tuberibus per seriem fibra continua- 
ta connexis monilis instar . 

Pendula a fibris fasciculatis , extremitate infe- 
riore tubere pendulo auctis. 

ZArticulata , carnosa, longa, transversa , veluti 
geniculis intercepta . 

Dentata , carnosa , longa , transversa , articu- 
lata , lateribus assurgens tuberculis , deutes quo- 
dammodo referentibus . 


267 


Testiculata , scrotiformis , facta duobus tuberi- 
bus carnosis , subrotundis , approximatis , fasci- 
culo fibrarum statim suppositis . 

Paimata , facta duobus tuberibus carnosis , 
compressis , margine inferiori lobatis, vel alte 
sectis digitorum more. Hzc quoque statim  sup- 

onitur fasciculo fibrarum . 

DBulbosa, ferens superne bulbum gemmis przdi- 
tum , qui bulbus dicitur £unicatus , solidus, 
squamosus , et ipsa radix £unicata, solida , squa- 
mosa , prout bulbus constat laminis concentricis, 
sibi invicem impositis , aut caret laminis istis, 
aut squamis imbricatis undique obducitur . 

Repens , horizontaliter sub terram excurrens , 
et huc illuc germinans hinc radiculis , inde cau- 
libus, foliisque. 

Stolonifera, e collo emittens supra terram sur- 
culos filiformes , prostratos, foliatos, steriles, et 
iterum radicantes , qui vocantur szo/ones. 


Caulis. 


S. 148. Caulis determinatur a specie , a vite 
tempore , a substantia , a mensura , directione , 
forma , vestitu , superficie , compositione , et ra- 
mis. Vocatur 

Caulis in genere qui sustinet folia , et fructifi- 
cationem . 

Caudex, qui lignosus, longus, crassus, conicus 
in arboribus . 

Stipes , qui cylindricus, et apice coma  fron- 
descente coronatus in Palmis. 

Culmus , qui fistulosus, nodosus in Gramini- 
bus. 

Praterea. caulis est 
Herbaceus , qui annuus , non lignosus . 


260 


Suffruticosus , basi permanens , ramis quotan- 
nis marcescentibus. 

Fruticosus , perennis, lignosus, brevis , tenuis, 
jam ab inferioribus ramosus. 

Arboreus , perennis , inferne caudice simplici . 

Solidus interne farctus . 

Succulentus a substantia carnosa, succosa . 

Inanis, spongiosus , interne medulla spongio- 
sa plenus . 

Fistulosus interne tubulatus . 

Tenuis , crassus , longus , brevis. Hinc  haben- 
tur mensure ad normam cognitam , vel ad mnor- 
mam universalem determinandae . 

Strictus , prorsus perpendicularis . 

Erectus , fere ad perpendiculum se se attol- 
lens . 

Rigidus , flexionis impatiens. 

Scandens , cirrosus , alta petens , cirris , vel 
flexibus suis sustinendus. 

Sarmentosus , scandens , subnudus. 

Radicans , emittens appendices radiciformes, qui- 
bus hzret proximis corporibus . 

Volubilis , in spiram circa fulcra contortus . 
Diciturque volubilis dextrorsum , cum caulis , ob- 
servatore facie sua ad austrum verso , ab orien- 
te, sive a sinistra per meridiem volvit se ad oc- 
cidentem ; contra eo/lubilis sinistrorsum audit, cum 
caulis , observatore semper eodem modo sito, 
volvit se a dextera per meridiem ad sinistram . 

Parasiticus , alteri plante innatus. 

Repens, terre incumbens , radicesque agens. 

Obliquus a directione inter lineam | perpendicu- 
larem , et horizontalem. 

Adscendens , cum caulis , basi arcu facto , qui 
convexitate sua ad terram respicit, reliqua par- 
te erigitur. 


269 


Declinatus , qui convexus celum versus apice 
tendit ad terram . 

ANutans , apice curvus . 

Decumbens , cum brevi tractu basi erigitur 
deinde terre incumbit . 

Procumbens , debilis, terre innixus. Dicitur 
etiam prostratus, humifusus , cum totus  strictis- 
simo sensu terre innititur , et undequaque dif- 
funditur, 

Fluitans , qui radice fixus in limo reliqua par- 
te supernatat aquis. 

Natans , qui etiam radice liber totus innatat 
aquis . 

Flexuosus , a gemma ad gemmam horsum vor- 
sum actus, 

Filiformis , teres . . 

Semiteres , hinc planus, inde convexus . 

Compressus , duobus lateribus oppositis planis. 

Znceps, medio crassus, angulis lateralibus duo- 
bus attenuatis , acutis, ensis instar . 

Angulatus, trigonus, tetragonus c. ab angulis, 
et numero eorum. 

Triqueter , tetraqueter a numero laterum . 

Acutangulus , obtusangulus . 

Articulatus , nodosus , articulis fragilibus, plus 
minus turgescentibus , vel nodis tenacibus ad stata 
intervalla distinctus. Huic contrarius ezodis. 

Geniculatus , lexus ad. articulos ,, vel nodos 
genu instar. 

Nudus , qui foliis , fulcris , et armis caret . 

latus, qui vestitus alis a folio in caulem con- 
tinuato profectis . 

Aphyllus, foliis destitutus. Huic contrarius fo- 
liatus, vel foliosus . 

Faginatus , cinctus basi foliorum vaginante, 
aperta . 


? 


270 


Ochreatus , axycte cinctus vaginis membranaceis, 
longitudine clausis, a basi folii assurgentibus . 

S$quamosus , adspersus squamis . 

Imbricatus , tectus foliis successive superimpo- 
sitis , ut conspici nequeat. 

Bulbifer , gerens bulbillos ad axillas foliorum. 

Suberosus a cortice externo alte celluloso, 
spongioso , elastico. 

Rimosus , sponte agens fissuras cortice externo. 

Tunicatus membranis . 

Levis , tota superficie equalis . 

Striatus, lineis tenuissimis extantibus notatus . 

Sulcatus, sulcis profundis exaratus. 

Glaber superficie prorsus nuda , lubrica . 

Scaber , asper, punctis prominentibus, rigidiu- 
sculis exasperatus . 

Muricatus, aspersus:tuberculis subulatis, pun- 
gentibus . 

Cicatricosus, notatus reliquiis foliorum delapso- 
rum. 

Viscidus , oblinitus humore tenaci. 

Pilosus, pubescens, villosus, tomentosus, lanatus, 
hirtus, hirsutus, hispidus, strigosus, a. pilis diverso 
pacto vestientibus , de qua re seorsim agetur . 

Aculeatus , spinosus , armatus aculeis , vel 
spunus . 

Simplicissimus , qui caret ramis . Huic contra- 
rius razu0$us , ramosissimus . 

Bifidus , trifidus , apice divisus in ramos duos, 
vel tres una tantum vice . 

Dichotomus , trichotomus , pluries, et succes- 
sive bifariam , aut trifariam divisus. 

Brachiatus a xamis decussatim oppositis . 

Virgatus a ramis longis, strictis , copiosis , 
flexilibus . 


271 


Fastigiatus , cum rami pertingunt ad eamdem 
altitudinem . 

Patens, cum rami faciunt angulum acutum 
cum caule . 

Patulus , cum rami faciunt angulum rectum 
cum caule. 

Divaricatus , cum rami angulo obtuso diver- 
gunt a caule . 

Diffusus, jam a basi ramosus, ramis pa- 
tulis. 

Stolonifer , propagines steriles, foliatas , pro- 
stratas e basi emittens . 
Rami dicuntur 

Sparsi , cum oriuntur locís diversis caulis , 
nullo ordine servato . 

Alterni, qui veluti per gradus sque dissitos 
stant in caule. 

Distichi, qui ad duo latera opposita caulis re- 
spiciunt, licet undequaque nati, 

Oppositi per paria . 

Decussati , qui decussatim oppositi , ideo et 
brachiati . 

Verticillati, pluribus caulem ad genicula cir- 
cumdantibus. 

Stricti , erecti , coarctati , plus minus ad per- 
pendieulum accedentes . 

Patentes , angulo acuto cum caule . 

Dicergentes a caule angulo recto . 

Divaricati angulo obtuso cum caule . 

Deflexi , arcu facto , deorsum reclinati . 

Reflexi, ad perpendiculum dependentes . 

Penduli , primum erecti, vel patentes, deinde , 
arcu facto , flaccidi, descendentes fere usque ad 
terram . 

Retroflexi, idest divaricati , et alii supra alios 
recurvati a summis ad imos. 


272 


Foliatio . 


$. 149. Foliatio est 

Involuta , cum margines laterales foliorum 
utrinque introrsum spiraliter involvuntur , dici- 
turque opposite involuta , cum folia duo stant 
ex adverso inter se, et margines involuti utrin- 
que se se respiciunt, alterne involuta , cum fo- 
lium exterius majus amplectitur interius mi- 
nus , marginibus in utroque involutis . 

Recoluta , cum margines laterales foliorum 
utrinque retrorsum spiraliter convolvuntur . 

Obvoluta , cum margines duo folii conduplica- 
ti comprehendunt unum ex marginibus folii op- 
positi pariter conduplicati, idque vicissim . 

Convoluta , cum margo ejusdem folii pluries 
circum ambit alterum marginem. 

Imbricata , quando plura folia opposita , et 
conduplicata sibi invicem incumbunt lateribus 
suis planiusculis, ita ut totum folium exterius 
amplexetur totum folium interius sequens , et sic 
porro. 

Equitans , quando plura folia conduplicata 
habentur , et exteriora includunt interiora , sicu- 
ti in foliatione imbricata ; at hic latera folii 
conduplicati non semper sunt plana , interdum 
enim angulum zqualem. obtusum utrinque fa- 
ciunt , et foliatio vocatur equitans anceps , vel 
folia, licet conduplicata lateribus planis , non 
sunt ex adverso sita , sed in triangulum equila- 
terum plicis suis disposita , qua foliatio equitans 
triquetra appellatur . 

Conduplicata , cum folii simplicis conduplicati 
latera parallele sibi invicem approximantur ; 


273 


quare nullum folium amplexantur , nec foliatio 
hzc confundenda cum foliatione imbricata , vel e- 
quitante . 

Plicata , cum folia multis plicis per longitu- 
dinem complicantur flabelli instar. 

Reclinata , cum folia petiolum versus deorsum 
reflectuntur . 

Circinalis , cum folia deorsum cirri modo re- 


volvuntur. 
Folia . 


S. 150. Folia determinantur a loco, nume- 
ro , directione , insertione , figura , margine , 
apice, superficie , substantia, dimensione , vitz 
tempore , compositione , decompositione . Dicun- 
tur 

Radicalia , caulina , ramea , floralia , cum in- 
sident radici , cauli, ramo , vel proxima flori. 

Pauca , plurima , unum , duo , tria ec. 

Alterna , disticha , sparsa , conferta , imbri- 
cata . 

Bifaria, in lateribus oppositis tantum nata , 
et exadverso directa . 

Fasciculata , plura ex eodem puncto prodeun- 
tia, que sepe juvat numerare, et dicuntur a 
numero Jina , terna 6c. 

Confluentia , basi inter se se cohzrentia . 

Approximata , remota , opposita , decussata . 

Verticillata , stellata , plura, quam duo, caulem 
eodem gyro ambientia, que numerari solent , et 
dicuntur oerticillato-terna , quaterna , quina 6c. 

Erecta , stricta , rigida . 

Appressa , disco approximata cauli . 

Patentia , patentissima , ubi angulo acuto , vel 


recto discedunt a caule. 
18 


274 


Assurgentia , cum , basi areu facto , qui con- 
vexitate sua terram respicit, apice eriguntur . 

Inflexa , sursum arcuata , et apice incurva 
caulem versus. 

Reclinata , deorsum flexa, tamen arcuata , ut 
arcus sit inferior loco insertionis , apex vero 
ascendat . 

Recurvata , deorsum flexa, curva, ut conve- 
xitas arcus superiora spectet . 

Revoluta , xecurvata in spiram , vel cirrum . 

Dependentia, texram versus ad perpendiculum 
reflexa . 

Horizontalia , que obvertunt celo paginam su- 
periorem . 

Obliqua , que basi horizontalia , disco verti- 
calia . 

Verticalia, adeersa , que habent paginas omni- 
no laterales, idest paginam superiorem vertunt ad 
meridiem . 

Resupinata , que pagina inferiore ad celum , 
pagina superiore ad terram conversa. 

Submersa intra superficiem aque . 

ANatantia in superficie aque . 

Radicantia , radices agentia . 

Petiolata , que petiolo suffulta . Petiolus pas- 
sim inseritur basi folii . 

Peltata , cum petiolus disco folii insertus. 

Sessilia , immediate cauli insidentia defectu 
petioli . 

Basi soluta , sessilia, et hinc basi producta in- 
fra insertionem . 

Coadunata , plura connata inter se. 

Decurrentia , cum a basi sua excurrunt per 
caulem ala foliacea usque ad proximum fo- 
lium. 


275 


Semidecurrentia , cum ala foliacea a folio su- 
periore non pertingit usque ad folium infe- 
rius . 

Amplexicaulia, semiamplexicaulia , cum ample- 
ctuntur vel totum , vel dimidium caulem basi 
dilatata, aut producta . 

Perfoliata , cum caulis perforat discum folii 
prope basim . 

Connata , connato-perfoliata , cum folia oppo- 
sita omnino confluunt basibus suis . 

Vaginantia , inferne habentia tubum , qui ve- 
stit caulem . 

Orbiculata , subrotunda , peripheria circinata , 
ita ut diametros longitudinalis equalis, aut fere 
equalis sit diametro transverse . 

Oeata , basi circumscripta segmento circuli 
ampliore , apice angustiora , et habentia diame- 
trum longitudinalem tertia parte , aut duplo ma- 
jorem diametro transversa . 

Obovata , oboerse ovata, cum segmentum cir- 
culi baseos angustius segmento , quod in apice 
folii est . 

Oblique ovata , cum latera baseos latitudine 
inequalia . 

Elliptica , ovalia , quz , servatis iisdem diame- 
tris folii ovati, basi, et apice terminantur eodem 
segmento circuli . 

Oblonga , cum diametros longitudinalis tribus, 
quatuorve vicibus superat diametrum transver- 
sam . : 

Cuneiformia, basim versus sensim sensimque an- 
gustata lateribus rectis . 

Spathulata basi angusta , longa , superne sen- 
sim sensimque dilatata , subrotunda spathz in- 
star. 


276 


Rotundata , angulis orba , peripheria curva . 

Lanceolata , oblonga , et utraque extremitate 
attenuata . 

Linearia , angusta , et fere equalis latitudinis 
ab imo ad summum , ideo latera eorum recta. 

Acerosa , linearia , crassiuscula , persistentia. 

Filiformia , capillaria, setacea a tenuitate , fle- 
xibilitate . Filiformia , et capillaria sunt longio- 
ra setacels. 

Aciformia , tenuia , teretia , pungentia. 

Subulata , teretia , crassiuscula , superne sen- 
sim sensimque attenuata . Subinde inferne sunt 
ex tereti compressa . 

Integra , indivisa , et omni sinu destituta . 

Angulosa , triangularia , quinqueangularia 6c., a 
presentia , e£ numero angulorum . 

Deltoidea , quadrangula , et quadrilatera , an- 
gulis lateralibus angulo baseos proximioribus , 
quam angulo apicis, ideo et latera utrinque ad 
basim breviora . 

Rhombea , quadrangula , et quadrilatera , an- 
gulis oppositis equalibus, lateralibus obtusis , re- 
liquis acutis. Horum foliorum latera sunt equa- 
hi 

Trapeziformia , quadrilatera , lateribus ommni- 
bus inequalibus , quorum duo sunt inter se se 
parallela . 

Cordata , ovata , sed basi ad insertionem  pe- 
tioli sinu excavata forma cordis. 

Obcordata , obverse cordata , que obverse ova- 
ta sinu in apice, seu in curvatura majori folii , 
nec in basi. 

Oblique cordata, qus sunt cordata , at lateribus 
baseos inter se inzequalibus . 

Reniformia , xotundata, habentia diametrum 


m i 


transversam majorem diametro longitudinali , et 
sinu lato basi excavata , renis instar. 

Lunata , curva , multo latiora , quam longio- 
ra , petiolo inserto in medio curvature , angulis 
posticis acutis . 

Sagittata , triangularia , quorum anguli posti- 
ci sunt producti, acuti, lateribus rectis instructi, 
et sinu triangulo divisi . 

Hastata, sagittata , angulis posticis divaricatis, 
et utrinque ad exteriora recurvis . 

Aurita, auriculata , oblonga, infra basim utrin- 
que aucta appendice foliacea , horizontali , lan- 
ceolata . 

Pandurata , panduriformia , oblonga , utro- 
que latere sinu. rotundato infra medium excava- 
ta. 

Sinuata, margine instructa sinubus rotundatis, 
amplis, profundis , alternantibus cum lobis pa- 
riter rotundatis , prominentibus. 

Hepanda , plana , margine sinubus, lobisque 
levibus flexuoso . 

Lobata a lobis marginalibus rotundatis , pro- 
minentibus , alternantibus cum sinubus profundis 
rotundatis , amplis . Hinc dicuntur biloba , trilo- 
ba Gc. 

Fissa , profunde secta in segmenta angusta , 
approximata , quz ab apice fere usque ad dimi- 
dium folium pertingunt. Hzc folia a numero de- 
terminato, vel non determinato laciniarum vocan- 
tur bifida , trifida &c., multifida . 

Palmata, divisa ab apice usque ad dimidium, et 
ultra in lobos subequales, expansos digitorum in- 
star. Hzc reapse sunt fissa, unde sepe dicimus folia 
palmato-trifida, palmato-quinquefida &c. ; at folia 
fissa non sunt semper palmata . 


278 


Lacera , irregulariter , et párce secta in partes 
inmquales , sinuosas , difformes. 

Partita, fere usque ad basim per longitudinem 
divisa, que a numero determinato, vel non de- 
terminato divisionum dicuntur £ripartita , quinque- 
partita. 6c. , multipartita . 

Pedata , numero segmentorum impari partita , 
segmentis lateralibus divaricatis , et in margine 
superiore palmatis. 

Laciniata , in partes tenues irregulares, nume- 
rosas, iterum irregulariter divisas profunde secta. 

Pinnatifida , transverse fere usque ad costam 
divisa in lacinias horizontales , parallelas , an- 
gustas , approximatas . 

Lyrata , pinnatifida, vel lobata , segmentis infe- 
rioribus sensim sensimque minoribus. 

Squarrosa, pinnatifida, segmentis iterum divisis, 
quorum alia sursum supra paginam superiorem 
folii, alia deorsum infra paginam inferiorem di- 
riguntur . 

Juncinata , pinnatifida , laciniis margine supe- 
riore convexis, inferiore concavis, ita ut deor- 
sum versa videantur. 

Integerrima , margine equali, nec minimum 
secto . 

Crenata , margine incisuris parvis , rotundatis 
instructa . 

Dentata, margine secta incisuris parvis, acutis, 
et ad exteriora versis. Cum dentes sunt admo- 
dum parvi , folia dicuntur denticulata . 

Serrata , margine incisa dentibus acutis , sur- 
sum ' versis ad apicem folii. 

Duplicato-serrata , biserrata, cum dentes primi 
sunt ipsi quoque dentibus minoribus serrati , vel 
cum duplex est ordo dentium serratorum in 
margine folii . 


219 


Ciliata , setis parallelis , remotiusculis in toto 
nargine . 

Spinosa, margine armata acuminibus subu- 
latis , crassis , rigidis, pungentibus . Interdum 
spine sunt quoque in nervis disci . 

Spinulosa, ciliato-spinosa, cum spine margina- 
les sunt tenues , breves , remotiuscule . 

Filamentosa , aucta in margine filis longis, de- 
pendentibus . 

Cartilaginea a margine albo-diaphano, duro. 

Obtusa , apice rotundata . 

Emarginata , incisura parva, dirimente apicem 
in crenas duas . ; 

Retusa , sinu levi, obtuso, dirimente apicem in 
lobos duos, leves . 

Truncata , abrupta , pramorsa , apice abrupte 
truncato cesura transversa. 

cuta, terminata angulo acuto , brevi . 

Acuminata , terminata angulo acutissimo , pro- 
ducto. 

Cuspidata , acumine setaceo, rigidiusculo . 

Mucronata, terminata mucrone duro, crasso, 
subulato , pungenti . 

Cirrosa apice . 

JNuda, setis, et pilis destituta . 

Glabra , nuda , et lubrica. 

Pilosa , pubescentia , villosa , tomentosa , lana- 
ta , sericea , hirta , hirsuta , hispida, setosa , stri- 
gosa declarabuntur in articulo de pilis. 

Nitida, glabra , et lucentia superficie. His 
contraria opaca . 

Pellucida , transparentia contra lucem . 

Colorata alio colore , quam viridi . 

ANervosa a fasciculis extantibus vasorum qui 
excurrunt a basi ad apicem. Hinc dicuntur triner- 


200 


via , quinqueneroia , septemnervia 6c. His contra: 
ria enervia. 

ANereata, trinervata 6c., cum nervi concurrunt 
inter se infra basim folii . 

Triplinervia ,| quintuplinervia €c. , cum nervi 
concurrunt inter se supra basim folii . 

Lineata , striata, pluribus striis parallelis, pa- 
rum prominentibus , approximatis instructa . 

V enosa, a ramificationibus lateralibus, et tenui- 
bus vasorum, in rete confluentibus. His contra- 
ria aceenia . 

Rugosa , rugis referta . 

Bullata , que ex rete venoso contractiori hinc 
extolluntur in bullas convexas , inzequales, inde 
sunt inequaliter concava . 

Lacunosa ,inter venas et venas disco depres- 
sa. 
Punctata, adspersa punctis leviter excavatis , 
crebris, coloratis . ; 

Perforata , adspersa punctis pellucidis, leviter 
excavatis. 

Pertusa poris excavatis , profundis , paucis . 

Lepidota , tecta squamis furfuraceis , albis . 

Margine crustata a poris scutatis marginalibus, 
sive a squamulis albis, poro pertusis. 

Papillosa, slandulosa, adspersa punctis promi- 
nulis , vel glandulis carnosis . 

Verrucosa , adspersa corpusculis rigidis. 

Papuiosa, tecta punctis vesicularibus , pellu- 
cidis . 

Viscida , oblinita humore tenaci . 

Plana , superficie equali . 

Margine revoluta , cum margo deorsum refle- 
ctitur. 

Canaliculata sulco longitudinali in pagina 


201 


superiore ; ideo subtus convexa, vel carinata , si- 
ve angulo longitudinali prominente instructa. 

Plicata, sulcata a plicis , sulcisque alternan- 
tibus, multis in longitudine flabelli instar . 

Undulata, que prope marginem sursum, de- 
orsum alterne flexuosa , flexibus concavis , con- 
vexisque. 

Crispa, margine ipso plicis minutis crebris 
undulato .: 

Cylindrica , tetragona a foxma, sed hac non 
sunt tota farcta , aut carnosa. 

Fistulosa , intus vacua . 

Concava , disco depressa, ut margo sit altior . 

Umbilicata , in centro disci scrobiculata . 

Convexa , disco elevata supra marginem. 

Cucullata , que basi connivent lateribus , su- 
perne dilatantur . 

Membranacea , facta substantia in laminam 
tenuem , levem, flexilem expansa. 

Compacta , coriacea , facta substantia in lami- 
nam crassam , tenacem dilatata . 

Carnosa, succosa, pulposa a parenchymate mul- 
to, succi pleno. 

Teretia , semiteretia , triquetra a forma , sed 
hec sunt carnosa, solida. 

Depressa , carnosa , disco , magis quam late- 
ribus , compressa . 

Compressa , carnosa , disco elevato , lateribus 
complanatis . 

Lingueformia , carnosa , depressa, longa , 2&que 
fere lata, basi crassiora , apice rotundata , atte- 
nuata . 

. Acinaciformia , carnosa , longa , altero margine 
crassiore , rectiusculo , plano, altero attenua- 
to , curvo . 


2902 


Dolabriformia, carnosa, inferne subteretia, su- 
perne dilatata , et instructa acie attenuata , hinc 
rotundata, inde acuta . 

Deltoideo-claeata , carnosa, oblonga , trilatera, 
superne sensim sensimque incrassata . 

Brevia, longa . Dimensiones foliorum vel re- 
feruntur ad petiolum , vel ad caulem , vel ad 
flores, et fulcra florum , vel ad normam cogni- 
tam , quas res sepe juvat determinare . 

Caduca, qua brevi decidunt ab exortu eorum, 
nec integram zstatem perdurant . 

JDecidua , idest casura , zstate peracta. 

Persistentia toto anno , et sepe in annos lon- 
gos , aut donec vita plantae est . 

Sempereirentia , persistentia , et virentia per 
omnia anni tempora. 

Synanthia , que comitantur florem . 

Hysteranthia , quie nascuntur, florescentia prze- 
terlapsa . 

Composita , cum plura haerent eidem petiolo ; 
tunc horum singula vocantur foliola, et hec quo- 
que distinguuntur secundum characteres jam tra- 
ditos foliorum simplicium . 

DDigitata , cum apici petioli simplicis annectun- 
tur foliola plura . 

Binata , ternata , quinata, septenata , vel di- 
gitato-septena , digitato-novena sunt folia digita- 
ta foliolis geminis, tribus , quinque , septem , 
novem. 

Pinnata , cum plura foliola sunt disticha in 
petiolo communi . 

Impari-pinnata , pinnata , et terminata foliolo 
impari . 

Abrupte-pinnata , pinnata , foliolo impari , et 
quacunque appendice terminali deficiente . 


293 


Opposite-pinnata , pinnata , foliolis oppositis . 

Alternatim-pinnata , pinnata , foliolis alternis . 

Interrupte-pinnata , pinnata , foliolis alternis 
minoribus . 

Decursiece-pinnata , pinnata, foliolis in. petio- 
lum communem decurrentibus , qui ita dicitur 
alatus . 

Conjugata , pinnata , foliolo utrinque solita- 
rio. 

Bijuga , trijuga , quadrijuga , pinnata, foliolis 
duobus, tribus, quatuor in quovis latere , ideo 
quatuor , sex , octo in toto folio . 

Trifoliolata , conjugata, sessilia, cum impari pe- 
tiolulato . 

Decomposita , cum petiolus primarius semel 
divisus gerit foliola plura , sessilia , vel petiolu- 
lata, ita ut unaquaeque pars petioli primarii 
efficiat folium compositum . 

Bigemina , cum petiolus primarius bifidus fert 
foliola quatuor petiolulata , ideo bis geminus 
est, sive primo divisus in partes duas, secundo 
in partes quatuor. 

Biternata , cum petiolus primarius trifidus su- 
stinet foliola novem petiolulata , ideo bis terna- 
tus est, sive primo divisus in partes tres, se- 
cundo in partes novem. 

Bipinnata , cum folia pinnata affiguntur late- 
ribus petioli communis simplicis ; quare totum 
folium evadit duplicato-pinnatum . 

Supradecomposita , cum petiolus primarius bis 
divisus sustinet foliola plura, sessilia , vel petio- 
lulata, ita ut quaeque divisio primaria petioli re- 
ferat folium decompositum . 

Triternata , cum petiolus primarius biternatus 
gerit foliola viginti septem petiolulata ; ideo ter 


284 


ternatus est, sive primo divisus in partes tres, 
secundo in partes novem , tertio in partes vigin- 
ti septem , et totum folium ft triplicato-ter- 
natum. 

Tripinnata , cum folia bipinnata affiguntur la- 
teribus petioli primarii, unde totum folium eva- 
dit triplicato-pinnatum . 


Petiolus. Petiolulus . 


S. 151. Petiolus quoad figuram, magnitudinem, 
insertionem , directionem , et superficiem voca- 
tur 

T'eres , semiteres , triqueter , anceps . 

Clavatus , teres , apicem versus incrassatus. 

Canaliculatus superne. 

Membranaceus , dilatatus , attenuatus forma 
membrane . 

Linearis , planus , angustus. 

latus , auctus membrana foliacea utrinque in 
margine . 

-Appendiculatus yamentis foliaceis in basi . 

Articulatus basi sua cum caule , quo in loco 
secedit, cum arescit . 

Spinescens, cum etate fit lignosus , et pun- 
gens. 

Cirriferus apice in foliis compositis . 

Cirriformis , cum ipsemet convolvitur cirri in- 
star circa fulcra . 

Vaginans , membranaceus , amplectens cau- 
lem . 

Longus , brevis , longior , brevior folio , pedun- 
culo , inflorescentia . 

Caulinus , rameus , radicalis , insertus in. cau- 
le, vel in ramo , aut a radice profectus . 


285 


Decurrens , basi sua per caulem lineis plus mi- 
nus prominentibus 4 

Amplexicaulis , basi caulem amplectens . 

Erectus , patens , assurgens , recureatus . 

Glaber , scaber , pilosus iisdem motis , ac fo- 
lium. 

Glandulosus , eglandulosus , aspersus , vel ca- 
rens glandulis . 

Aculeatus , spinosus . 

Petiolulus , petiolus partialis , cum | sustinet 
foliolum in folio composito . Petiolulus distin- 
guitur iisdem characteribus , ac petiolus . 


Stipulg . Stipelle . Ligula . Ochrea . 
Hypophyllium . 


S. 152. Stipule dicuntur 

Foliaceg a matura folii , non forma. 

Membranaceg , qui sunt tenues , albe , pellu- 
cide , flexiles. 

Scariosp , que sunt aride, strepentes , fere 
pellucidz . 

Solitarie , adnate , ubi stipula una est in quo- 
vis folio, et disco suo affigitur petiolo . 

Gemincg , ubi dus ad basim folii . 

INulle , cum deficiunt . 

Cauline , que affixe cauli. 

Petiolares , que affixe petiolo , et cauli. 

Laterales , site utrinque ad latus folii. 

Extrafoliacee ,inserte infra folium . 

Intrafoliacem , site supra folium . 

Oppositifolie., nate e regione folii . 

Intermedie , orte loco medio inter duo folia 
opposita . 

Caduca , deciduc , persistentes , ut folia . 


296 


Spinescentes , initio molles , demum indurate, 
pungentes. 

Sessiles , petiolata . 

JDecurrentes , vaginantes , amplexicaules . 

Ovate , oblonge , lanceolate , lineares ,| subu- 
late , filiformes . 

Cordate , semicordat& , sagittate , hastate , 
semisagittate , semihastate , lunata . 

Erecte , patentes , recurog , uncinatg , re- 
flexe . 

Integerrimo , crenate , dentate , serrate , fissa, 
bifide , laciniate . 

Ciliate margine . 

Glabre , leves , nereosce . 

Pilose , vario pacto , ut folia. 

Breves , mediocres , longa , breviores , longiores 
petiolo . 

Stipelle , quse pertinent ad petiolulos in foliis 
compositis, et praestant iisdem characteribus , ac 
stipule. 

Ligula, sive stipula membranacea Graminum, ap- 
pellatur 

Lanceolata , oblonga , acuminata , obtusa , trun- 
cata , lacera, brevis , brevissima , elongata . 

Barbata , cum maximam partem constat vil- 
lis longiusculis. 

Ochrea dicitur 

Lanceolata , cylindracea , glabra , pilosa , se- 
£osa . 

Ventricosa , inflata , cum multo amplior eau- 
le. 

Truncata , lacera , ciliata ore . 

ZEqualis , longior , brevior internodio . 
Hypophyllium , sive vaginula Z4sparagorum, et 
Pinuum , vocatur 


207 
Integrum , vel lacerum ore . 


Monophyllum » diphyllum ; triphyllum a penta- 
phyllum , polyphyllum . 


Cirrus . 


$. 153, Cirrus audit 

Simplex , bifidus , trifidus , multifidus . 

Compositus ,  diphyllus , triphyllus &c., poly- 
phyllus . 

Coneolutus , in anulos contortus . 

Revolutus , spira medio itinere retorta . 

Uncatus , aduncus apice. 

ZAxillaris , situs in axilla folii inter basim ejus, 
et caulem. 

Oppositifolius , ortus e regione folii . 

Foliaris , petiolaris , peduncularis , caulinus , a 
loco, cui insidet . 

Terminalis vel in apice folii simplicis , vel in 
apice petioli communis folii compositi ; in hoc 
novissimo casu cirrus a quibusdam dicitur fo- 
liosus . 

Urnigerus , cum demum expanditur in. urnam 


in apice foliorum Aepenteos , que urna Zscidium 
quoque appellatur. 


Pii. 


S. 154. Pili plurimum ludunt numero, molli- 
tie, longitudine, directione , rigiditate , cumque 
ad omnes fere plante partes pertineant , hz di- 
cuntur 


Pilos? , cum pili pauci, remoti, breves, 
molles . 


Pubescentes , cum pili crebriusculi, breves , 
molles , curvuli. 


288 


V illosg , cum pili numerosi , longiusculi, mol- 
les, patentes . 

Sericeg , cum villi numerosi , breves , mollis- 
simi , nitidi , distincti, omnes eadem directione 
adpressi . 

Lanat? , cum villi creberrimi , longi , albidi, 
molles , distincti , laxiusculi. 

Tomentosge, cum tecte villis creberrimis , mol- 
libus, brevibus, intertextis, adpressis, persisten- 
tibus. 

Arachnoideo-tomentosce , quae tecte tomento bre- 
vi, albido , tenuissimo , fugaci. 

Arachnoidee , que gerunt fila tenuissima , lon- 
ga, simplicia, fugacia , vix intricata. 

Hirte , cum teguntur pilis crebris , brevibus, 
rigidulis , patentibus . 

Hirsutg , que teguntur pilis longis, rigidulis , 
patentibus. 

Setose, que ferunt pilos teretes , crassiusculos, 
sepe longos , rigidulos, raros. Sete variant erecta, 
vel adpresse . 

Strigose , que ferunt pilos planos, rigidulos . 
Strige ludunt patentes , vel reflexa . 

Hispide , que teguntur pilis crassiusculis , du- 
ris , pungentibus. 

Pili ipsi vocantur 

Sünplices , vel ramosi , bifidi, trifidi apice . 

Glochides , apice retrorsum multidentati sine 
curvatura apicis. 

Hamati apice curvo , qui cum rigiduli , facile 
hzerent corporibus proximis. 

Conici , clavati , capitati , urceolati . 

Articulati , confervoidei , diaphragmatibus pa- 
rallelis intercepti . 

Moniliformes , articulati , et constricti ad no- 
dos. 


Horizontales , malpighiacei, affixi parte sui me- 
dia . 

ÜUrentes vi caustica , cum tangantur . 

Scabri punctis prominulis in tota superficie , 
precipue visibilibus ope vitri . 

Plumosi , fexentes alios pilulos simplices in 
longitudine sua. | 

Fasciculati , plures pili simplices, erecti, orti 
ex eodem puncto . 

Penicillati , sustinentes alios pilos fasciculatos. 

Stellati , fasciculati , divaricati stellule instar. 


Spine . Aculei . 


G. 155. Spine vocantur 

Simplices , divise , ramosa , trifurca. 

Breves , elongate , recte , hamate , solitarie , 
geminae , sparsa . 

Terminales , axillares , cauline , ramee , folia- 
res , calycine , pericarpice . 

Teretes , basi compresse , dilatata . 
Aculei preter notas, quas habent communes cum 
spinis , dicuntur 

Recti , incurvi, recurvci, caulini, petiolares , 
pedunculares . 


Glandule . 


$. 156. Glandule , pluribus plante partibus 
solemnes , appellantur 

Foliacem , petiolares , stipulares , pedunculares, 
bracteolares , calycine a loco. 

Basilares , cum site ad basim petioli . 

Marginales , cum site in margine partium, quae 
sunt nature foliaces. 

10 


200 


Interfoliacee , que site inter paria foliorum in 
folio composito . A loco , quem hie tenent , de- 
terminantur - 

Inter omnia paria, inter infimum par , inter 
supremum , et infimum par , inter duo paria in- 
feriora . 

Pedicellate , sessiles . 

Globos , ovate , oblonsc , teretes , claeate , 
peltate , subulate , elongate , acute , obtuse . 

DDepresse , orbiculares , urceolate , scutellata . 

Utriculares , que pellucide , replete oleo vo- 
latili . 

Solitarie , bine , multe , opposite , sparse . 


Colores . 


S. 157. Nullibi forte solemnius , quam in plan- 
tis , adagium illud JVzmium nme crede colori. 
Nihilo tamen secius cum colores plantarum , et 
precipue florum mos preterfugere non possint , 
et sepe quidquam conferant ad species digno- 
scendas , semperque adnotandi sint in descriptio- 
nibus plantarum , non erit abs re hic exhibere 
vocabula precipuos plantarum colores sistentia . 
Antea vero monere juvat, partem aliquam plan- 
t» vocari bicolorem , tricolorem , cum duos , vel 
tres diversos colores pre se fert in eadem superfi- 
cie , discolorem , cum habet colores diversos in 
superficiebus diversis, cozcolorem , cum inficitur 
eodem colore partis alius , quacum confertur . 
Itaque color vocatur 
1. Albus , niceus , lacteus , qui candidus nivis , 
aut lactis instar . 

Argenteus , albus , nitidus . 

Sordide albus , prout plus minusve recedit a 
candore niveo. 


! 201 


Pallidus ex mixtione levi eum alio colore , ita 
ut color albus prevaleat , unde habetur color 
albo-lutescens , albo-carneus ,  albo-roseus ,  aíbo- 
-oiolaceus , albo-ceruleus, albo-virescens. 

Cinereus , plumbeus , tam sordidus , ut magis 
referat colorem cineris , aut plumbi. 

2. Niger, ater, nigerrimus . 

JNigro-ruffus, nigro-ceruleus , cum colori ni- 
gro prepollenti aliquid coloris ruffi, vel czrulei 
commiscetur . 

3. Virens , letevirens , cum refert virorem grami- 

nis. 

Pallide cirens , viridi-lutescens , spadiceus, viri- 
di-ater , sive atrovirens , in quibus omnibus prae- 
valet color viridis , licet mixtus cum quadam 
albedine , vel. cum colore lutescente, aut ru- 
bescente nitido , aut cum colore nigro . 

Glauco-virens , cum colori viridi suffunditur 
nebula glauca. 

4. Luteus , aureus a fulgore , et colore auri. 
Aurantius a colore corticis Citri aurantü . 
Vitellinus a colore vitelli ovi gallinacei. 
Sulphureus , citrinus , a colore sulphuris , vel 

corticis Citri Medice . 

Helvolus , idest stramineus . 

Ferrugineus , colore rubiginis ferri . 

Croceus a colore stigmatis Croci satiei. 

5. Ruber , carmineus , laccatus , a colore laccee 

Florentine , vel carmini . 

Coccineus a colore vivide rubro cocchinille. 

Cinabarrinus , miniaceus , a colore minii , seu 
cinnabaris . 

Flammeus a colore flamme . 

Lateritius a colore laterum coctorum . 

Roseus , carneus , a colore floris Jose cenii- 
folie , aut cutis nostra . 


202 


6. Violaceus a colore floris Viole odorate , 
cum color iste dilutior est. 

Purpureus , qui saturatior violaceo, desumptus 
a colore purpure Tyria. 

Atro-purpureus ab intensitate majori. 
7. Ceruleus , cyaneus, a colore maris pacati , vel 

celi sereni . 

Dilute ceruleus , vivide ceruleus , saturate cc- 
ruleus , vel atro-ccaruleus , a gradu diverso . 


Odores . 


S. 158. Odores plantarum distinguuntur in 

Suaceolentes , qui olfactum nostrum oblectant. 

Fragrantes , qui suaveolentes , et acuti . 

Moschati , ambrosiaci , accedentes ad odorem 
moschi . Hi sunt nervis sepe infensi . 

ZAromatici , camphorati , ab odore cinnamomi , 
aut camphora . 

Graceolentes odore forti , ingrato . 

Fetidi, cadacerosi, a nobis non ferendi ob 
fretorem , interdum cadaverosum . 

ANauseosi , foetidi , vomitum excitantes . 

Alliacei, hircini , ab odore allii, vel hirci. 


Sapores . 


S. 159. Sapores ludunt 

Dulces , saccharati , a suavitate sacchari . 

Salsi a sapore salis marini . 

Amari a sapore amygdale amare. 

Pingues , mucilaginosi , veluti ab oleo , aut 
mucilagine exciti, ori diu harentes . 

Stiptici , astringentes . 


o 
Acidi , linguam ferientes , refrigerantes. 


202 


Acres , caustici , linguam urentes , 
Aquosi, idest insipidi . 


Mensurc . 


$. 160. Magni momenti sepe est mensura in 
determinandis speciebus , eaque triplici potissi- 
mum ratione obtinetur . Prima desumitur a com- 
paratione duarum , aut plurium plantarum ;, vel 
partium earum inter se , unde planta, vel pars 

lante dicitur 

ZEqualis, longior, brevior, major , minor, duplo &c. 
longior , aut major , dimidio Óc. brevior, aut. mi- 
nor alia, vel aliis , quibuscum comparatur . 
Secundo mensura plantarum juxta methodum Lin- 
neanam refertur ad normam desumptam a qui- 
busdam partibus corporis nostri . Hujusmodi nor- 
ma dicitur 

Capillus, quo intelligimus diametrum capilli 
capitis nostri , sive duodecimam lines partem . 
Pars hanc dimensionem habens capillaris audit . 

Linea , quae equiparat longitudine sua  macu- 
lam albam sitam in basi unguis pollicis nostri. Hec 
longitudo est pars duodecima pollicis . 

Unguis, qui habet longitudinem unguis digi- 
torum nostrorum, sive dimidii pollicis , parsque 
hae dimensione pollens vocatur uzguicularis . 

Pollex , qui longus est, ut phalanx ultima 
pollicis manus nostre, idest duodecim lineas 
equiparat. Pars, aut planta, qua habet hanc lon- 
gitudinem, dicitur po//icaris . 

Palma, que equat latitudinem manus extensz, 
et adpresse, sumptam supra pollicem ; hoc est 
circiter trium pollicum. Ex hae mensura pars, 
aut planta nuncupatur. paímaris . 


204 


Spithama, quse equiparat dimensionem compre- 
hensam inter apicem pollicis, et indicis manus, 
quoad feri potest , divaricatorum . Hzc computa- 
tur circiter septem pollicum , et pars, aut plan- 
ta hujus dimensionis vocatur spithamoea . 

JDodrans , que dimensio comprehenditur inter 
apicem pollicis, et digiti minimi manus, quoad fi- 
eri potest divaricatorum , hoc est circiter novem 
pollicum ; unde pars , aut planta dodrantalis ha- 
betur. 

Pes , qui longitudine sua extenditur a flexione 
cubiti, usque ad radicem pollicis , quique com- 
putatur duodecim pollicum . Pars, aut planta ab 
hac dimensione dicitur pedals. 

Cubitus , qui extenditur a flexura cubiti , 
usque ad apicem digiti medii manus extense, 
idest circiter decem octo pollicum , unde pars , 
aut planta cubitalis . 

Brachium , quod habet longitudinem ab axilla 
ad apicem digiti medii manus extense , sive cir- 
citer duorum pedum ; hinc pars, aut planta bra- 
chialis . 

Orgya , habens eam dimensionem, qua interce- 

dit inter brachia crucis modo , quantum fieri 
potest , expansa , idest equiparans longitudinem 
corporis humani , que computatur quinque, aut 
sex pedum . Pars, aut planta hujus dimensionis 
vocatur orgyalis . 
Tertio mensura plantarum juxta recentiorum 
plerosque refertur ad mensuram universalem , ab 
arcus terrestris gradu desumptam, et a mathema- 
ticis in Callia jam pridem sancitam , cujus partes 
ita se habent: 

Millimetros , qu& constat quatuor centum et 
quadraginta tribus ex mille partibus, in quas di- 
viditur linea veteris mensura. 


295 


Centimetros , que equiparat lineas quatuor , et 
quatuor centum triginta tres ex mille partibus 
veteris linez. 

JDecimetros , que amplectitur pollices tres, li- 
neas octo , et tercentum viginti novem ex mille 
partibus lines veteris . 

Metros , quae constat pedibus tribus, lineis un- 
decim , et bis centum nonaginta sex ex mille 
partibus linez veteris. 


Characteres per appropinquationem . 


S. 161. Structura partium non ita semper re- 
peritur in plantis , ut exactissime respondeat vo- 
cabulis, que hucusque explicuimus, cumque id 
plus minus proxime fiat , ideo mos botanicorum 
est, particulam sub adjicere vocabulo praecipuo, 
ut appropinquationem istam prazmonustrent; ex. 
gr. cum dicunt folium subocatum , subrotundum 
óc., caulem subpilosum , subhirsutum Cc. , signifi- 
cant, folium esse fere ovatum, aut fere rotundum, 
caulem esse fere pilosum, aut fere hirsutum . 
Alias vero ex duobus vocabulis notas affines in- 
dicantibus unum vocabulum componunt, quo 
ostendunt , characterem hisce notis intermedium 
parti alicui plantarum inesse , idest partem hanc 
forma intermedia praestare; ita cum dicunt foli- 
um 2o«oato-lanceolatum , aut  anceolato-lineare , 
intelligunt folium habens formam mediam inter 
ovatam , et lanceolatam , aut inter lanceolatam, 
et linearem , in quo quidem. praestando proce- 
dunt a latitudine majori ad minorem , nec a mi- 
nori ad majorem ; hinc dicunt folium ovcato-/an- 
ceolatum , vec lanceolato-ovcatum , «quamvis non 
ommes auctores stricte sequantur TN methodum . 


2096 


Carvur VI. 


Dk cHARACTERIBUS PRO DIGNOSCENDIS SPECIEBUS 
PLANTARUM CRYPTOGAMARUM . 


Cormus descendens . 


G. 162. Cormus descendens sistit radicem in plan- 
lis cryptogamis, ut alias docuimus , et a. forma 
diversa dicitur radix proprio sensu, rhizoma , cal- 
lus . 

G. 163. Radix proprio sensu est plus minusve 
tenuis , et variat 

Simplex , ramosa , filiformis , capillaris, perpen- 
dicularis , repens . 

Velutina , cum fibre ejus sunt tomentose . 

DByssacea , cum tota constat bysso , sive flocco 
tenui , brevi. 

$. 164. Rhizoma est corpus crassum, nunc fusi- 
forme, nunc tuberosum, et amorphum, ornaturque 
fibrillis lateralibus simplicibus , vel ramosis. Lu- 
dit 

Simpler , ramosum, perpendiculare, horizontale , 
éransoersum . 

Sepultum , emvertum , infra, vel supra terre 
superficiem . 

Cicatrisatum a reliquiis stipitum demortuorum. 

Squamosum , eillosum , hirtum, cum adspersum 
squamis scariosis, vel villis mollibus, aut rigidulis. 

Coloratum , odoratum . 

G. 165. Callus , Radix notha Willdenowii, est 
expansio cartilaginea, corporibus arcte adhzrens . 
Variat 

Orbicularis , irregularis , integerrima , fissa ,  di- 
gitata , minula , contracta , dilatata , papillosa . 


Cormus ascendens. 


G. 166. Cormus ascendens fit a productione plan- 
te cryptogamice supra terram , aut alia corpora. 
A forma diversa dicitur caulis, scapus, frons, cau- 
dex, thallus , stipes, cupula, peridium , sarcodium, 
stroma , hypha . 

$. 167. Caulis est plante cryptogamicze produ- 
ctio supra terram , raro lignosa, instructa foliis, 
vel saltem ramis. Surculus , et truncus, quos 
Linneus , et Hedwigius tribuerunt /Muscis, reap- 
se pertinent ad caulem . Caulis dicitur 

Foliosus , qui foliis vario modo instructus . 

Vaginatus, qui vaginis membranaceis pro fo- 
liis ad nodos circumdatus . 

Sünplicissimus , qui nunquam habet ramos. 

Simplex , qui post florescentiam quandoque ra- 
mulum emittit . 

Innovans , in quo incrementa annua observan- 
tur , licet simplicissimus perpetuo maneat. 

Ramosus , instructus ramis nullo ordine po- 
sitis. 

Ramosissimus , ramosus , ramis iterum ramo- 
sis , semper sine ordine . 

Vagus, cujus rami stant sine ordine , laxe dif- 
funduntur, et distant inter se. 

Intricatus , qui habet ramos numerosos, ap- 
proximatos , breves , implexos , ita ut cito eva-. 
nescat ob ramos , in quos dividitur . 

Fasciculatus , cujus rami breves , coarctati fa- 
sciculum formant. 

Fastigiatus , in quo rami omnes perveniunt ad 
idem fastigium cum apice ejus. Hujusmodi cau- 
lis est erectus . 


296 

Pinnatus , qui fert ramos simplices, disti- 
chos . 

Bipinnatus , pinnatus ramis jam pinnatis. 

Tripinnatus , triplicato-pinnatus , pinnatus ra- 
mis Jam bipinnatis . 

Prolifer , cum in caule bipinnato , aut tripin- 
nato innovationes ejusdem compagiuis , et forma 
oriuntur e dorso ramificationum praecipuarum. 

Dichotomus , si caulis pluries , et semper bifa- 
riam dividitur . 

Dis Lifidus , cum caulis bifidus gerit apices 
bifidos . 

Trichotomus , si caulis pluries, et semper tri- 
fariam dividitur . 

Verticillatus , cum plures rami faciunt orbem 
circa caulem ad stata intervalla . 

-Erectus, fere perpendicularis. 

Procumbens , prostratus , adscendens , repens . 

Stoloniferus , cum e basi emittit stolones te- 
nues , procumbentes , foliis obsitos , qui radices 
absque determinato ordine undique agunt . 

Concatenato-vesiculosus , turgescens in —vesicas 
monilis instar concatenatas. 

Kadicans , procumbens, et apice radices agens. 

Pendulus', qui crescit in ramis arborum , et ab 
his pendet ad perpendiculum terram versus. 

Fluitans , fixus radice , reliqua parte natans. 

Deflexus ramis , vel ramis deflexis, qui habet 
ramos recurvatos, simplices. 

Teres , filiformis , trigonus , tetragonus , con 
pressus , striatus ,. sulcatus ,| canaliculatus , arti- 
culatus, firmus, rigidus , tenax , debilis . 

$. 168. Scapus est cormus ascendens, teres, 
erectus , fistulosus , AR oc die , idest foliis , 


et ramis carens , apice fructificans , spicatus. Di- 
citur 


299 


Articulatus , vaginatus , tenuis , crassus . 

G. 169. Frons est cormus ascendens, qui nunc 
fit explicatione cellulosa, foliacea, polymorpha , 
orta a callo, vel a fibrillis, nunc habet formam 
petioli simplicis , aut superne distiche decompo- 
siti, gerentis sive apice, sive lateribus explicatio- 
nes foliaceas , aut foliola . Novissimus hic, pro- 
prius Filicum , nascitur a rhizomate (*). Omnis 
frons distinguitur fere iisdem notis, ac folia 
plantarum phenogamarum , preter paucas alias 
notas sibi peculiares. Vocatur 

Sterilis , fertilis , prout fert , aut caret fructifi- 
cationibus . 

Simplex , brevis , longa , longissima ,  flexilis , 
rigida , pendula , reflexa , sessilis , petiolata , ver- 
ticalis , horizontalis . 

Sarmentosa , quse basi emittit propagines fili- 
formes, procumbentes, nudas , apice radicantes , 
novumque vegetabile proferentes . 

Filiformis, capillacea , linearis , lanceolata , ro- 
tunda , orbiculata , reniformis , ovata , obovata , 
semiovata , cordata , hastata , sagittata . 

"pice obtusa , truncata , attenuata , elongata , 
cuspidata, rostrata . 


(*) Ne videar novitatum cupidus , et vocabulorum usui in- 
veterato vim inferazm , ,retineo sub nomine frondis cormos stru- 
ctura, et facie diversos, vix explicatione foliacea convenientes. 
Equidem inhzrebat animo distinguere frondem hanc in pterigo- 
dium , et frondem proprio sensu . Pterigodium mibi esset cor- 
mus ascendens , cellulosus , foliaceus, polymorphus, qui ori- 
tur a callo, vel a fibrillis, et pertinet ad Z4/gas multas, ad 
Homallophyllas , et ad nonnullas Zepaticas . Pro fronde pro- 
prio sensu habuissem cormum ascendentem Pilicum , intus | fa- 
sciculis vasorum instructum , et evolutum a vernatione circina- 
ta , qui assumit formam petioli vel simplicis , vel decompositi, 
distiche foliacei , aut foliolosi, et proficiscitur a rhizomate, vel 
a caudice. 


300 


Prolifera, sobolem similem emittens apice , vel 
margine , vel superficie . 

lMarginata , immarginata , a margine incrassa- 
to, vel tenui. 

JMembranaceo-marginata , margine scariosa , a 
margine tenui , pallenti , flexili , pellucido , aut 
arido , scarioso. 

Integerrima , crenata , dentata , serrulata , ser- 
rata , duplicato-serrata , biserrata , ciliata ,  re- 
panda , lobata, sinuata . 

Plana , undulata , nervosa , venosa , parallelo- 
-venosa , reticulato-venosa , membranacea , crassa , 
coriacea . 

Cochleata , convoluta cochlee archimedezs in- 
star. 

Vesiculosa , ampullacea , que turget vesicis in 
ipsa substantia sua locatis . 

Glabra , pilosa , pubescens , villosa, hirta , to- 
mentosa , stellato-setosa, squamosa, lepidota , pun- 
ctata , glauca , incana , argentea , ferruginea . 

Zonata lineis transversis, curvis, concentricis, . 
coloratis . 

Incisa , laciniata , fimbriata , bifida, dichotoma, 
pinnatifida , bipinnatifida , tripinnatifida . 

Composita , decomposita , supradecomposita , 
arcisupradecomposita , ternata, quinata , palmata, 
pedata , pinnata , bipinnata , tripinnata , seu tri- 
plicato-pinnata , quadripinnata , seu quadruplica- 
to-pinnata . Hzc frons peculiaris Filicibus . 

Pinne , seu pinnule sunt ipsa foliola in fron- 
de composita , aut decomposita &c. Hs» habent 
plures ex characteribus frondis jam traditis ; pra- 
terea dicuntur 

Ensiformes a forma gladii acuminati , recti . 

Falcate , curve falcis instar . 


3ot 


Triangulares , rhombece , trapeziformes, cuneata, 
cuneiformes , lobate , pinnatifide . 

Abscisso-cuneatt , quie valde , et recta cunea- 
ieu 

Basi truncat? , wel semiteretes ,, vel auricu- 
late . 

Sessiles ,  petiolatg , decurrentes , amplexicau- 
les , stipulate . 

Coadunate , confluentes , que in apice frondis 
sepe confluunt inter se se. 

Caudate , radicate , que terminales frondi in- 
terdum producuntur in caudam a. rachide nuda 
factam , quacum radices agunt . 

pice spinuloste a serraturis marginalibus  spi- 
nulosis . 

Subtus dealbate , ferruginec , lutescentes , albo- 
-farinose, luteo-farinosm , resinosc , punctata? , pa- 
leaceg , setosc . 

Zlterne , opposite , horizontales, parallele , in- 
fime deflexe . 

Petiolus frondis in Filicibus dicitur etiam stipes, 
ejusque pars foliata rachis audit, qus rachis 
distinguitur in unieersalem, seu primariam , et in 
partialem , seu secundariam , prout loquitur de 
rachide , a qua prime divisiones oriuntur , vel 
de ramiticationibus ejus. Stipes hujus frondis 
non confundendus cum stipite Palmarum , nec 
cum stipite Fungorum , de quo infra . Vocatur 

ANudus , paleaceus , hirtus , tomentosus , lana- 

ius , teres , canaliculatus . 
. S. 110. Caudex est cormus ascendens onustus 
frondibus , non foliis ; proprius Filicum | arbore- 
scentium . Stipes Pa/marum caudici huic potius 
respondet . Caudex dicitur 

Arboreus , scandens , horizontalis , obliquus , 


302 


repens, sarmentosus , paleaceus, pilosus , hirtus , 
setosus , aculeatus . 

$. 171. Thallus est cormus Lichenum vel folia- 
ceus, vel crustaceus, vel ramosus, sustinens apo- 
thecia, factus duplici substantia, plerumque distin- 
ctissima, altera superficiali, aut saltem superiore , 
que compacta, homogenea , proligera , sicca cru- 
stacea , vel cartilaginea , humefacta subgelatinosa, 
diciturque substantia corticalis , altera interiore , 
aut saltem inferiore , que mollior, constans tu- 
bulis in substantiam corticalem desinentibus , et 
substantia medullaris appellatur. Differentia inter 
utramque substantiam adeo evidens non est in so- 
lis Lichenibus pulposis, et crustaceis . Thallus 

ludit 
' . Foliaceus , cum dilatatus in explicationem fle- 
xilem , ideo foliaceam . 

Cartilagineus , foliaceus , consistens . 

Membranaceus , foliaceus , tenuis , debilis, le- 
vigatus . 

Gelatinosus , foliaceus , plus minus pulposus, 
et gelatinam referens, cum madefactus . 

Coriaceus , foliaceus , spissus , durus , tenax . 

Lobatus , foliaceus , lobatus margine . 

Laciniatus, pinnatifidus , foliaceus, profunde, et 
inequaliter sectus . 

Canaliculatus , foliaceus , angustus, longitudi- 
ne conduplicatus . 

Cucullatus , canaliculatus , et sacculis hinc 
inde praeditus . 

Heticulatus , foliaceus, plicis anastomosantibus 
superficie instructus . 

Umbilicatus , peltatus , foliaceus , expansus , 
planiusculus , centro suo adhzrens corporibus. 

Stellatus, orbicularis, lobatus, vel pinnatifidus, 


303 


planus , segmentis peripherie angustis , wumni- 
formibus, radiantibus , veluti si a centro com- 
muni proficiscerentur . 

Cwspitosus a foliolis , vel laciniis pluribus in 
csspitem surrectum coadunatis . 

Lacer , crispus , ciliatus margine . 

Levis , scaber , asper superficie . 

Pruinosus a nebula glauca:, Dicitur etiam 
glauco-pruinosus . 

Coloratus multis, variisque coloribus a spe- 
cie ad speciem . i 

Corneus , ramosus , durus , fragilis . 

Filamentosus , filiformis , ramosusque . Acha- 
rius vocaverat Jorulum . 

Dichotomus , articulatus . 

Crustaceus , cum factus substantia cretacea, et 
totus incrustans corpora , super que nascitur . 

Crustaceo-foliaceus , cum  adheret corporibus 
crusta modo habens formam foliaceam ; aut fo- 
liacee proximam . 

"lartareus, cxustaceus, crassus, cruste moleculis 
arcte , et equaliter cohzrentibus inter se . 

Rimosus, crustaceus , rimas tenues in su perfi- 
cie agens. 

Areolatus , crustaceus , tessellatus ob rimas . 

Rugosus , verrucosus , granulosus , a rugis , 
tuberculis grandiusculis , aut granis minutis in 
superficie . 

Leprosus , puleerulentus , cujus crusta facta 
pulvere tenuissimo. 

Determinatus , crustaceus , determinatus ambi- 
tu orbiculari , aut oblongo . 

Effusus sime ambitu determinato . 

Limitatus peripheria colorata , plerumque  ni- 
gra. 


3o4 


Uniformis , crustaceus , ejusdem forme in tota 
expansione sua , et margine integer . 

Effiguratus, crustaceus , vel crustaceo-foliaceus, 
ambitu laciniatus , et fimbriatus , vel factus 
squamis imbricatis , et laciniis , lobulisque vario 
modo incisis , crenulatisque. 

G. 172. Stipes est cormus ascendens Fungorum, 
totus cellulosus, teres , sustentans pileum fructi- 
gerum . Hic sepe basi adnatam habet membra- 
nam plus minus crassam , vel byssaceam , vel 
gelatinosam , quz ante fungi explicationem inte- 
grum fungum obtegit , vel margini pilei adna- 
scitur , et dicitur eo/oa . Stipes ludit 

Carnosus , coriaceus a substantia cellulari mol- 
liori , vel duriori , et tenaci . 

Solidus, fistulosus intus. 

Setaceus , subulatus , cylindricus , conicus , cla- 
catus , fusiformis , compressus , simplex , ramosus, 
ramosissimus , brevis , elongatus , attenuatus, cras- 
sus, striatus , sulcatus , rectus , incurvus , flexuo- 
sus , oiscosus , glaber, pilosus , villosus, strigosus, 
tomentosus , puleerulentus , maculatus , colora- 
S. 

Squamosus , fibrillosus , aspersus squamis , vel 
fibrillis . 

Squarrosus , aspersus squamis recurvatis . 

Rimosus , lacunosus , a rimis tenuibus , vel 
lacunis amplioribus in superficie . 

Reticulatus plicis anastomosantibus in superf- 
cie . 

Concolor cum pileo . 

Connatus cum aliis stipitibus . 

Peronatus , tectus foliis deciduis , quz facile 
hzrent strigis rigidulis , pungentibus , parallelis, 
quibus scatet . ; 


l'entricosus, in medio turgens . 

Bulbosus , basi rotunda extuberans . 

Radicatus xadice fusiformi . 

Anulatus , cortinatus , volvatus , instructus a- 
nulo , cortina , volva. Huic contrarius zudus . 

Centralis , excentricus , lateralis , fixus in. cen- 
tro, extra centrum , vel in latere pilei . 

$. 173. Cupula est cormus ascendens plerum- 
que scutelliformis , raro lentiformis , supra fe- 
rens hymenium leve, adnatum . Pertinet ad. Pe- 
zizas . Dicitur 

Solitaria , gregaria , minuta , magna , sessilis , 
stipitata , gelatinosa , aquoso-hyalina , carnosa , 
coriacea . 

Globosa , orbicularis , oblonga , hemispherica , 
cyathiformis , auriformis , digitaliformis , campa- 
nulata , turbinata , plana , convexa , contorta . 

Umbonata, centro intra cavitatem ejus ele- 
vato. 

Crenata , serrulata, repanda, inflexa , contracta 
margine. 

Levis , glabra , farinacea , rugosa , squamulo- 
sa , venosa , reticulata , lacunosa , lurta , strigo- 
sa , setosa , byssina , seu £omentosa , araneosa 
superficie . 

Immersa in cortice alius plante . 

Radiata , limbo radiorum instar fisso . 

Colorata diverse in diversis speciebus . 

$. 174. Peridium est cormus ascendens , mem- 
branaceus , saccatus , intra saccum fructificationes 
occultans . Ludit 

Spharicum , turbinatum , infundibuliforme , ses- 
sile, pedicellatum . 

Apice dehiscens , non dehiscens , irregulariter 
dehiscens , . dentato-dehiscens , epiphragmate , seu 

20 


306 


celo demum ecanido dehiscens , circumscissum , ore 
ciliatum . 

Longitudinaliter fissum , cum scinditur in laci- 
nias per longitudinem. 

Stellatum , fissum per longitudinem, laciniis 
stelle instar patentibus. 

Leve , papillosum , floccosum superficie . 

Reticulatum plicis elevatis in superficie . 

G. 175. Sarcodium est cormus carnosus , tube- 
rosus , totus farctus, intus venis fructigeris va- 
riegatus . Delicium gulosorum . Dicitur 

Solidum , molle , leve , eerrucosum , floccosum , 
odoratum , coloratum . 

G. 126. Stroma est cormus ascendens, minutus, 
n s , Spherulas immersas gerens. Dicitur 

Simplex , rotundum , ellipticum ,| conicum , cla- 
ecforme, mammaforme, punctiforme, pustuleforme, 
oblongum , eentricosum , cylindricum , pedicella- 
tum , sessile. 

Radiatum margine fibris divergentibus . 

Gregarium , cum multa stromata distincta , ap- 
proximata . 

Confluens , cum multa stromata conjuncta , et 
confluentia . 

Orbiculare , confluens , expansum , peripheria 
circulari determinatum . 

Effusum , confluens , expansum sine limite de- 
terminato . 

Rugosum, planum , convexum, cespitosum, per- 
tinet ad stroma confluens . 

Coloratum varie in variis speciebus . 

S. 177. Hypha est cormus subfiliformis, sub- 
stantia sua vel carnosus, vel aquosus, vel ligno- 
sus, vario modo ut plurimum inflexus , forte ge- 
rens fructificationes in superficie, que tamen huc- 
usque non bene note . Dicitur 


307 


Simplex , ramosa , brevis , longissima , verticil- 
lata , fasciculata , cespitosa , pulvinata, gregaria, 
depressa , effusa , immersa , subterranea . 

Teres, compressa , moniliformis , seu articu- 
lata . 

Stuppea , gossypina , fugax , mollis , intus me- 
dullosa . 

Colorata varie in variis speciebus . 


Folia . 


G. 178. Folia , paucis cryptogamis peculiaria , 
dicuntur 

Orbiculata , cordata , ovata , obovata , ellipti- 
ca , oblongo , lanceolata , linearia , subulata , 
capillaria , petiolata , sessilia . 

Lingulata , seu lingueformia, tenuia , habentia 
diametrum longitudinalem plusquam triplo lon- 
giorem diametro transversa , fere ubique eque 
lata , et apice rotundata . 

Incquilatera , pterygoidea Hedwigii , que uno 
latere baseos abbreviata . 

Attenuato-subulata , que basi lanceolata, mox 
subulata evadunt . 

Acuta , acuminata , obtusa , emarginata , apice 
bidentata , tridentata . 

Mucronata , ubi apice terminantur seta par- 
va , que plerumque proficiscitur a nervo medio 
in ipsam setam excurrente . 

Pilifera, que habent pilum simplicem in apiée. 

Pilosa, que apice terminantur pilo ramoso . 

Setosa, quae ferunt apice setam longitudine 
ipsius folii . 

Integerrima , ciliata, serrata . Quoad serraturas 
notetur, an folia sint toto margine serrata, an 
apice tantum , an basi , 


308 


Cartilagineg , quorum mar 
cartilagineus . 

Cartilagineo-serrata , quorum margo cartilagi- 
neus , et serratus. * 

Undulata , cum margo instructus plicis irre- 
gularibus. | 

Involuta , que habent marginem inflexum ad 
faciem superiorem . 

Hevoluta , cum margo reflexus ad faciem infe- 
riorem . 

Plana , concava , canaliculata , carinata, levia, 
colorata . 

Rugosa , instructa plicis transversis . Hedwi- 
gius dixerat undulata . 

Uninercia , ductulosa  Hedwigii , cum habent 
costam mediam , qua excurrit usque ad apicem 
folii . 

Obliterato-unineroia , cum costa media in basi 
folii tantum reperitur, vel usque ad medium 
folium pertingit, deinde omnino evanescit . 

Nervosa , cum habent plures nervos e basi 
profectos. Hinc zrineroia , quinqueneroia . 

Eneroia , que carent costa media , nervisque 
lateralibus . 

HReticulata reticulo vasorum . 

Punctata punctis pellucidis . 

Papillosa, scabra , papillis , punctisque minu- 
tis, elevatis tecta . 

Quaterna a quatuor foliolis in apice petioli . 

Caulina , ramea , perichetialia . 

Superficialia, sita in superficie caulis inter fo- 
lia disticha . 

Membranacea , cartilaginea , opposita , alter- 
na, sparsa , verticillata , erecta , patentia , pa- 
tula . 


go integerrimus , 


309 


Squarrosa , anacampyla Hedwigii , cum singu- 
la recurvantur in singulis lateribus caulis . 

Secunda , heteromalla MHedwigii ,  Ahomomalla 
Weberi , et Mohrii , que ad unum , idemque la- 
tus flexa . 

Uncinata , quorum apex tantum ad unum la- 
tus curvatur . 

Stellata, que conferta in apice caulis , ramo- 
rumque patent stelle modo . 

Heflexa , cum apex eorum extrorsum recur- 
vatur. 

Involuta , si apex eorum introrsum curvatur . 

Crispabilia , crispa , cirrosa, qu& siccitate con- 
trahuntur , contorquentur . 

Imbricata. Hec a seriebus , quas per longitu- 
dinem caulis efficiunt, dicuntur bifariam, trifari- 
am, quadrifariam, quinquefariam , sexfariam im- 
bricata . 


Partes accessori cormi. 


S. 179. Stipule , Amphigastria Ehrharti , sunt 
foliola superficialia , idest adpressa parti inferio- 
ri caulis inter folia disticha . 

G. 180. Auricule, Stipulg Ehrharti, sunt folio- 
la opposita , minuta , sita in axillis foliorum di- 
stichorum . 

S. 181. Vagine sunt membrane assurgentes a 
nodis caulis , et scapi in guisetis , circumdan- 
tes internodia eorum , margine dentatz . 

S. 182. Palee sunt squama scariose , fuscz, 
passim site in fronde Fiicum. Forma palearum 
determinetur a formis foliorum . 

G. 183. Ampulla , Vesicula est explicatio infla- 
ta, clausa, innata frondi JFucorum , vel est 


310 


folliculus globosus , inflatus , ope petioli affixus 
Fucorum cauli. 

$. 184. Qua diximus de pilis , aculeis , glan- 
dulis, coloribus , odoribus, saporibus, mensuris, 
et characteribus per appropinquationem in plan- 
tis phenogamis , eadem plus minus valent etiam 
pro plantis cryptogamis . 


Carvr VII. 
Dx sPEGIEBUS PLANTARUM . 


Quid species , quomodo determinetur , et a va- 
rietatibus distinguatur . 


$. 185. Tot species plantarum numerantur , 
quot sunt formae diverse , quas Creator plantis 
initio impertivit , ut he in alia , atque alia in- 
dividua perpetuo transeuntes multis vegetabi- 
lium millibus ad nos usque pervenirent . Ergo 
species sunt primum , et praecipuum nature opus 
per generationem continuatam formis constantis- 
simis propagatum ; omnis vero scientia nostre 
finis in cognoscendis, et determinandis hisce spe- 
ciebus potissimum versatur. Hac de re, postquam 
de prosapia plantarum a characteribus classis, 
ordinis , vel familie , generisque dignoverimus , 
statuendum de differentia specierum a dissimili- 
tudine stirpium ad idem genus pertinentium , 
Differentia ista statim per se excludit notas o- 
mnes agnationis , seu prosapie , et phrasi , quz 
dicitur specifica, et sit clara, necessaria, brevis, 
exhibetur ; nam artis pulchritudo , et perfectio 
compendium , perspicuitatem , et brevitatem po- 
stulant . Sequitur ex his, notas specificas , quz 


3NE 


plantam a congeneribus suis non distinguunt, esse 
falsas , et characteres pro dirimendis speciebus 
nunquam ab iis partibus petendos , quz varieta- 
libus obnoxie, igitur non desumendos a tempore 
florendi , a colore , odore , sapore , usu, sexu , 
formis monstruosis , hirsutia, vita, multitudine, 
sed a radice , a caule, a foliis, a fulcris, a 
forma , et situ fructificationis , a numero , figu- 
ra, situ , et proportione partium . Quod siqua 
species sola sub dato genere reperiatur , hec , 
cum ad aliam referri nequeat , caret adhuc per 
se differentia specifica , que tunc tantum deter- 
minabitur, cum alia species ejusdem generis de- 
tegatur. Nec phrases specifice , quz differentiam 
inter plures species ejusdem generis nunc sta- 
tuunt, perennes , et immutabiles semper sunt, 
cum , novis plantis ad idem genus pertinentibus 
repertis , fieri possit , ut note ille specifice cum 
notis novarum stirpium conveniant , quare alii 
characteres necessario adhibendi pro cunctarum 
differentia constituenda . 

$. 196. Hac autem methodus est, qua species 
enuntiande , vel ab artis magistris enuntiatz 
fuerunt. Przemittitur nomen generis, ad quod 
species pertinet , cui nomini statim adjicitur no- 
men specificum , quod de distinctione , et cha- 
ractere proprio stirpis nos moneat , debetque es- 
se simplex , adjectivum , e latino, quantum fieri 
potest, petitum , breve , non tropis rhetoricis fi- 
guratum , nunquam erroneum, sed fideliter ex- 
ponens ea, quae natura dictitat . Hac de causa 
nomina comparativa , superlativa , negativa ex- 
cludenda , que nunquam certa per se , sed tunc 
tantum definita , cum nomen positivum dignosci- 
tur, quocum comparantur . Nomen genericum, 


312 
et specificum ponitur casu recto, relique ve- 
ro note casu ablativo, exclusis particulis con- 
junctivis, vel disjunctivis, et parenthesi; demum 
phrases partis unius, a phrasibus alterius partis 
probe distinguuntur . 

G. 187. Verum dum ad declarandas plantarum 
species , atque differentias multum confert phra- 
sis specifica , longe magis ad hec eadem condu- 
cit totius plante descriptio , quippe quz univer- 
sum plante habitum sistit , atque demonstrat . 
Haec , ut perfecta sit , ordinem , quo descripte 
partes evolvuntur , sequi debet; ideo primum 
agat de radice , deinde , et successive de caule , 
gemmis , foliis, petiolo , stipulis, cirris , inflo- 
rescentia , pedunculis , bracteis, partibusque flo- 
ris, et fructus. Summopere autem cavendum 
est , ne descriptio sit manca , aut justo longior, 
ita ut vel constantes , praecipuosque characteres 
omittat , vel accidentales , et superfluos praeter 
constantes minute nimis exhibeat . 


Stationes plantarum . 


G. 188. Species plantarum id quoque peculia- 
re habent, ut loca sibi propria seligant , atque 
inhabitent. Hinc alie in editissimis montium ca- 
cuminibus , alie demissiores, alie in planitie re- 
periuntur, he arva, ille littora, quedam nemo- 
ra , et sylvas, quaedam colles, et loca aprica 
preponunt, plurimz in sicco, multe intra aquam 
diversantur. Sed quod magis mirandum est, in- 
sunt species, imo integre plantarum familie , 
qua a stationibus , plagisque peculiaribus, quas 
incolunt , raro ad alias migrent , adeo ut plan- 
te equinoctiales vix ultra zonam torridam , 


313 


boreales vix ultra circulos polares , et , qua ad 
zonam temperatam pertinent , non tam facile 
transferantur hinc ad tropicos , inde ad polos, 
denique orientales difficillime cum occidentalibus 
commisceantur , et vicissim . Hac autem omnia 
non strictissime intelligenda , sic ut sedes plan- 
tarum eadem perpetuo sit, nec ad loca proxi- 
miora , sepe etiam longinqua stirps aliqua deve- 
niat , aut transferri possit . Observatione enim 
compertum est, quz plante stationem alpinam , 
frigidamque tenent in hac regione, stationem 
propemodum similem , sibique convenientem lo- 
co humiliore reperire in longe diversa , remota- 
que latitudine boreali , et vicissim ; fit quoque , 
ut ex peculiaribus loci circumstantiis hic repe- 
riantur plante , quz alii celo , aliique loco pe- 
culiares , Hisce superstruitur recentiorum doctri- 
na de stationibus plantarum , quz profecto per- 
fectionis sue summam hucusque non attigit. In- 
terea tamen monere juvat , loca natalia planta- 
rum cujusvis regionis semper esse in descriptio- 
nibus notanda, cum hzc plurimum conferant 
ad stirpem , ubi opus est , reperiendam , et sepe 
etiam determinandam . 


Peregrinationes . 


S. 189. At qui cupit doctrinam plantarum so- 
lide assequi , stirpibus vivis , et spontaneis di- 
gnoscendis cito assuescat , qua de causa peregri- 
nationes in diversas terre plagas , regionesque di- 
versis anni temporibus suscipiat; hinc enim plus 
emolumenti capiet, quam a meditationibus domi 
institutis aut super icones , aut super plantas sic- 
cas, qui faciem plantarum veram saepe mutant. 


314 


Peregrinationes probe suscepte, dium nos alacrio- 
res , sanioresque reddunt , subjiciunt oculis no- 
stris lusus, et varietates specierum , quas res in 
plantis siccis difficillime comperiuntur , dumque 
levissime sunt, a botanico viro negligende, cum 
vero aliqua attentione digne , tunc qui eas ad 
proprias species referat , non. minora prestet , 
quam qui species ad propria genera amandavit . 


Hortus siccus . Dibliotheca . 


G. 19o. Hac cum dicimus , non intelligimus , 
inutilem esse et hortum siccum, et bibliothecam 
botanicam, imo utraque res necessaria, et quo di- 
tior, eo utilior. Hortus siccus prestat omni icone, 
quo species ad mentem nostram revocentur , quo 
nove stirpes supervenientes cum jam cognitis 
comparentur . Libri nos edocent, que ab aliis 
tradita, figuris selectis , et luculentis nos confir- 
mant in rebus dubiis, et certitudine characterum 
stirpium detectarum nos commonefaciunt de stir- 
pibus novis. Longum certe foret et selectiores 
libros de re herbaria , et qui maxime necessarii 
sunt, hic enumerare ; at quos praeterire nullus 
botanicus potest, sunt omnes libri a Linnao 
scripti, et precipue Species plantarum edition. 2. 
-Holmig 1762. 1763. , nec non ejus Ftegnum vege- 
tabile , quod pars est Systematis naturc edit. 12. 
Holmie 1766-1268. , una cum  Mantissis duabus 
Holmice 1761. 1771. His addantur Species plan- 
tarum cura, et stadio Caroli Ludovici Willdenowii 
evulgate , et aucte Berolini 1797. 1810. , nunc 
a Cl. Linkio continuate , praterea libri omnes a 
Vahlio , Persoonio, Roemero et Schultesio , De- 
candolleo , Sprengelio vel jam perfecti, vel 


315 


incepti, qui ad species plantarum determinandas 
precipue destinati. Denique siquis cupiat Flo- 
ram Éuropaam penitius, diligentiusque cognosce- 
re, habeat pre manibus opera omnia a Jacobo 
Edwardo Smithio Linneane Societatis Londinen- 
sis Preside , et auctore evulgata . Is enim , cum 
hortum siccum , bibliothecam Linnzi, et sche- 
das ipsa Linnzi manu exaratas aquisivisset, doc- 
trinam ipsius Linnai aquisivisse visus est, qua 
rem herbariam a novatorum minus sagacium 
subtilitatibus vindicavit , et plantas Europzas 
pretiosissimis observationibus , nitidissimisque i- 
conibus ab omni ambage extricavit , ut primus 
omnium post Linneum de re herbaria nostra be- 
ne meruerit. 


Conclusio totius operis. 


S. 191r. Atque hic przlectionibus nostris finem 
faciam , quibus fundamenta doctrine de omni re 
herbaria jacere sategi, idque unum verbis ipsius 
Linnaei botanophylis recolo , atque commendo : 
, €ognitione specierum inniti omnem solidam 
, eruditionem physicam , economicam, medicam, 
, imo omnem veram cognitionem humanam ; ideo 
, quo plures botanicus noverit species, eo etiam 
, prestantior erit. Tiro novit classes , candidatus 
, genera , magister plurimas species . 


FINIS OPERIS . 


j^ 4 ug 1 i M 2 A T4 $ » 
4 1 " E ! , * 


P "i natigeaatar » du. : : ^ YI. jybs T t Ur vd Aj ER 

L4 «Magie aD. "HA 1 m 

" vi Nu goat uf M 
qb gu qua The : 

| T ^ p 4. t b * 

yf ao " , ofa ín * obies gl U 

LAE MOOD ELIO e ECT TENA OR ARM E 


^ n 545 
m e 1 


L 
"M buy Jc Gata Loris ak el 
"M duit 2 - e ha E. | 


; a 
n " yush heo "T MP 
B deg do Wb id ; 
i ana [rM miden d.a 


oit HM. À 
"mW ins Wie: goi Me 
: — $5 vilis — : 


317 


INDEX 


LIBRORUM ET CAPITUM. 


Lusgn PRIMUS. 2e structura, et functionibus plan- 
tarum pag. x. 
Caput 1. De elementis , et organis primigeniis p. x. 
Caput M. De primordiis plantarum p. 16. 
Caput VI. De plantis dicotyledoneis p. Ár. 
Caput IV. De plantis monocotyledoneis p. 63. 
Caput N. De reliquis organis, que communia , vel 

propria dicotyledoneis, et monocotyledoneis plantis 


p. 69. 

Caput vr. Physiologica de nutrimento plantarum 
phenogamarum p. 8o. 

Caput NI. De generatione plantarum phanogama- 
rum p. 1o4. 

Caput NW. De plantis acotyledoneis p. 137. 

LIBER SECUNDUS. Je determinatione plantarum p. 
157. 

Bbyui I. Distributio generalis plantarum p. 157. 

Caput ll. De characteribus pro. dignoscendis ordi- 
nibus , familiis , et generibus plantarum | pheno- 
gamarum p. 164. 

Caput YII. De characteribus pro dignoscendis ordi- 
nibus , familiis , et generibus plantarum  crypto- 
gamarum p. 239. 

Caput IN. De ordinibus , familiis , et generibus 
plantarum p. 953. 

Caput N. De characteribus pro dignoscendis specie- 
bus plantarum phenogamarum p. 265. 

Caput NY. De characteribus pro dignoscendis spe- 
ciebus plantarum cryptogamarum p. 296. 


Caput NI. De speciebus plantarum p. 310. 


318 


INDEX RERUM 


PAshons. achenium , ejusque characteres pag. 213. 

Acinus , ejusque characteres p. 220. 

Acotyledonez plante p. 29. 137. 

Aculei p. 76. eorum characteres p. 289. 

Acrosarcum p. 220. 

Adductores Hedwigii p. 150. 

Aer acidus carbonicus quando utilis in respiratione 
plantarum p. 9:. Aer atmosphzericus germinationi 
seminis necessarius p. 33. ejus aer oxygenius ger- 
minationi precipue inservit p. 934. Aer oxygeni- 
us in germinatione mutatur in aerem acidum car- 
bonicum p. 35. dosi diversa necessarius pro germi- 
natione diversorum seminum p. 35. 36. Aer atmo- 
sph:ricus necessarius respirationi plantarum p. 85- 
-89. Aer septonius quando evolat a planta p. 9r. 
92. Aer hydrogenius quomodo opituletur colori vi- 
ridi plantarum eliciendo p. 94. 

Agame plante p. 354. 

Agnus scythicus p. 14s. 

Agriculture fundamenta p. 81. 

Albumen seminis, externum, internum p. 225. 

Alburnum p. 45. ejus origo juxta sententias diversas 
p. 48-52». Alburnum coagulatum p. 53. 

Alimentum plantarum quomodo praeparetur p. 90. ejus 
ingressus, et perfectio in planta p. 82. 83. 85. zque 
ducit ad vitam , et mortem p. 92. 

Amentum, ejusque characteres p. 172. 173. 

Amnion in semine plantarum p. 23. 

Amphigastrium p. 309. 

Ampulla p. 309. 3ro. 

Amygdala p. 16. ejus characteres p. 234. 

Amyris Kataf , Amyris Kafal p. vor. 

Androphorum p. 110. ejus characteres p. 200. 


319 


Anni plantarum dicotyledonearum non bene numeran- 
tur a stratis vasorum in cortice p. 44. numerantur 
a stratis vasorum in ligno , sed non semper p. 54. 

Anulus Fungorum, ejusque characteres p. 242. 943. 

Anthera p. rro. ejus basis, et facies p. rrr. ejus cha- 
racteres p. 200-202. Anthera Muscorum juxta Lin- 
neum p. 244. 

Apophysis JMuscorum, ejusque characteres p. 944. 


^ 


Apothecium , et ejus modi p. 249-251. 

Aqua germinationi necessaria p. 3o. an dissolvatur 
in germinatione p. 237-39. an dissolvatur in vege- 
tatione plantarum p. 989. 9o. 

Arbor Myrrha p. 10r. 

Arillus seminis phenogamarum p. 135. ejus chara- 
cteres p. 231r. Arillus cryptogamarum p. 149. ejus 
characteres p. 248. 

Arista, ejusque characteres p. 183. 

Ascidium p. 77. 287. 

Aspidii aculeati anatome p. 14o. 

Augmentum ligni quomodo contingat in dicotyledo- 
neis p. 52. quando desinat p. 97. Augmentum plan- 
tarum monocotyledonearum fit ab internis ad ex- 
terna p. 65. 

Aurantium p. 219. 

Auricule p. 309. 

Bacca , ejusque characteres p. 220. 

Balaustium , Balausta , ejusque characteres p. 219. 

Basigynum p. r15. 

Besimina p. 15r. 

Bibliotheca botanica necessaria p. 314. 315. 

Bifolliculus p. 220. 

Blastum p. 16. 96. 

Bractea p. 105. ejus characteres, et modi p. 169-171. 

Brownii Roberti opera commendata p. 260. 

Bulbilli p. 28. 155. germinant iisdem causis, ac se- 
mina p. 4o. 

Caesius Federicus laudatus p. 197. 

Calathus, ejusque characteres p. 178. 


» 


320 


Calendarium Flore p. ro7. 

Callus , ejusque characteres p. 296. 

Calor germinationi intra quosdam fines necessarius 
p. 33. au augeatur in respiratione plantarum p. 94. 
2 ejus evolutio in quibusdam íloribus p. r17. 
118. 

Calybio p. 216. 227. 

Calyptra p. 145. ejus characteres p. 942. 

Calyx p. ro5. 106. ejus modi, et characteres p. 1985. 
189. Calyx communis calathi, ejusque characteres 
p. 178. 179. 

Cambium p. 5r. 99. 

Canalis medullaris p. 46. 

Capillitium p. 249. 

Capitulum , ejusque characteres p. 177. 

Capreoli p. 77. 

Capsula phenogamarum , ejusque characteres p. 224. 
2295. Capsula cryptogamarum , ejusque characteres 
p. 243. 244. Capsula Muscorum  Bridelu p. 244. 

Carbonium liberum augetur in semine germinato p. 
38. 39. Carbonium purum figitur in plantis p. 99. 
92. 93. 

Carcerula p. 215. 

Carcerulus p. 216. 

Caryopsis, ejusque characteres p. 213. 

Catenula p. 249. 

Caudex dicotyledonearum p. 43. Caudex monocotyle- 
donearum p. 64. Caudex phenogamarum p. 267. 
Fus in eryptogamis, ejusque characteres p. 3o1- 
-3o2. 

Caulis dicotyledonearum p. 43-48. Caulis monocoty- 
ledonearum p. 64-66. huie cauli peculiaria p. 66. 
67. Caulis cujuscunque characteres p. 267-271. 

Cellula in cryptogamis p. 248. 

Cellularis substantia p. 2. ejus origo juxta diversas 
hypotheses p. 4. 

Cellulares plante p. 262. 

Cellule regulares , irregulares in substantia cellulari 
p. 2. cum plures, an habeant eumdem parietem 


communem p. 2. an sint poross p. 2. quo ordine 
interdum locate p. 3. 

Cerio p. 213. 

Cephalodium p. 249. 

Ghalaza p. 24. ejus characteres p. 234. 

Characteres plantarum per appropinquationem quo» 
modo exponuendi p. 295. 

Choriou in semine plantarum p. 23. 

Chymus , et chylus in plantis p. 82. 93. 

Cicatrix p. 23. 

Circuitus humoris in phenogamis p. 97. 99. 100. an 
detur in cryptogamis p. 143. 

Circulus vitalis p. 46. i 

Cirri p. 77. eorum characteres p. 287. 

Cistula p. 250. 

Clavus , ejusdem characteres p. 24t. 242. 

Classes plautarum ]Jussiei p. 162. 163. 260-262. Clas- 
ses plantarum Linnaei p. 158-160. Classes Linnza- 
uz reformate p. 160. 161r. Classes Richardi p. 16r. 

Clynandriue p. 207. 

Clynanthium in cryptogamis p. 149. in phenogamis 
p. 178. 

lcu D. 2995. X 

Coenobium p. 217. 

Coleoptila p. 19. 

Coleorhiza p. 17. 

Collum germinis p. 16. 20. ejus characteres p. 238. 

Colores diversi in plantis p. 290-29o. 

Coma p. 171. 

Conceptaculum p. r46. ejus modi p. 243-247. 

Conclusio operis p. 315. 

Conus p. 227. 

Cor seminis, corculum p. 16. 

Cormus , et ejus origo p. 138-14o. ejus nutrimentum 
p. r41- Cormus ascendens p. 14r. ejus characteres 
p. 297-307. ejus modi p. 297. Cormus descendens p. 
i41. ejus characteres p. 296. 

Corolla p. 106. Corolla monopetala, ejusque modi, 
et characteres p. 139-194. Corolla polypetala , ejus- 
que modi , et characteres p. 194-199. 21 


322 


Corona p. 46. j 

Cortex dicotyledonearum p. 43. Cortice monocotyle- 
dones carent p. 64. 

Cortina in Fungis p. 243. 

Corymbus , ejusque characteres p. 176. 

Cotyledones p. 20. eorum characteres p. 236-238. Co- 
tyledones hypogzi , epigzi p. 32. 

Cupula, ejusque characteres p. 305. 

Cynarhodium , ejusque characteres p. 226. 

Cyphella p. 25r. 

Cystidium p. 216. 

Decandollei opera commendata p. 262. 263. 314. 

Desvauxii sententia de nectario p. 120. 

Dicogamia Sprengelii p." 123. 

Dicotyledones plante p. 2r. jr. earum structura p. 
42-48. 

Dieresilis , ejusque characteres p. 226. 

Discus quoad raceptaculum íloris p. 115. Discus in 
flore radiato p. 167. 

Dissepimenta in pericarpio , eorumque note p. 229. 
229. 

Dissepimentum siliquz , et silicule p. 221. ejus cha- 
racteres p. 222. 

Dissolutio aque an detur in plantis p. 37-39. 99. 
9o. 

Drupa , ejusque characteres p. 217. 218. 

Ductus intercellulares p. 3. 12. 

Dutrocheti doctrina de pulpa nervea in plantis refu- 
tatur p. 4. 

Echinus , ejusque characteres p. 952. 

Elater p. 248. 

Elaterium p. 225. 

Electricitas quando faveat, quando noceat germina- 
tioni p. 39. 4o. 

Elementa plantarum p. r. 

Elytra p. 149. 195. ejus characteres p. 248. 

Embryo p. 16. ejus characteres p. 235. 236. 

Endocarpium p. 134 


Endogenz plante p. 65. 262. 


Endorhize plante p. 17. 

Endosperma p. 22. 

Epiblastum p. 2r. 

Epicarpium p. 134. 

Epidermis plantarum p. 13. 43. 64. organice texture 
est contra Malpighium , aliosque p. 14. 15. 

Epiphragma p. 150. 

Epipodium p. 115. 

Episperma p. 22. p. 3o. 

Equiseti fluoiatilis anatome p. 138. 139. 

Excreta plantarum condensa p. 100. 10r. eadem aquo- 
$a p. I02. 103. eadem forma aeris, aut odoris p. 
103. ro. 

Exogen:w plante p. 52. 262. 

Exorhize plante p. 17. 

Expiratio foliorum p. 88. 89. 

False tracheg p. 7. 8. ubi reperiantur in dicotyledo- 
neis p. 46. vel 1n nonnullis acotyledoneis p. 1i4o. 
eedem strangulationibus constricte p. 8. 

Familie naturales plantarum p. 259-262. Eadem 
juxta Decandolleum p. 263. 

Fasciculus p. 177. 

Fecula seminis mutatur in substantiam saccharinam 
p. 36 

Fenestra in semine p. 23. 

Filamentum p. rro. ejus characteres p. 199. 200. Fi- 
lamentum sterile p. 207. 

Flos phenogamarum p. ro5. ejus characteres p. 165- 
—167. Flos completus p. 105. Flos incompletus p. 108. 
Flos synantherus p. íir. Flos spathaceus p. 17o. 
Flos cryptogamarum p. 144. ejus modi , et characte- 
res p. 239. 

Folia phenogamarum p. 69. 7o. eorum evolutio, et 
lapsus p. 72. eorum vita p. 70. eorum conversio 
nocturna p. 86. 87. eorum respiratio p. 95-92. 
Folia dicotyledonearum quomodo differant a foliis 
monocotyledonearum p. 72. Foliorum plantarum 
phanogamarum characteres p. 273-284. Folia ílo- 
ralia p. 170. Folia plantarum ecryptogamarum p. 141. 
eorum characteres p. 307-309. 


324 


Foliatio p. 71. 72. ejus characteres p. 272. 273. 

Folliculus , ejusque characteres p. 220. 

Forma conica caulis in dicotyledoneis p. 54. Forma 
cylindrica caulis in monocotyledoneis p. 65. 66. 
Formz peculiares caulis jn quibusdam monocotyle- 
doneis p. 66. 67. 

Frons cryptogamarum p. 14o. ejus characteres p. 299. 
me ejus pinne , et pinnule determinate p. 3oo. 

0I. 

Fructificatio in phenogamis p. 122. eadem in crypto- 
gamis p. 239. 

Fructus perfectio, et maturitas p. 136. 137. Fructus 
gynobasici p. 217. 

Fulera in phanogamis p. 77. 79. eadem in cryptoga- 
mis p. 24o. 

Funiculus umbilicalis p. 135. 152. ejus characteres 
p. 231. 

Galbulus p. 227. 

Gemma, gemmula in germine p. 16. Gemmz caudicez 
p. 94. 55. in quibus differant , aut conveniant cum 
semine p. 55. quando create p. 55. earum eruptio, 
et perfectio p. 71. Gemmz floriferz p. 104. 105. 

Gemmz acotyledonearum p. 155. 

Genera plantarum antiquis ignota p. 263. quando 
nata, et quomodo formata p. 263-265. Generum 
plantarum editiones necessarie p. 265. 

Generatio in phenogamis p. 121-123. ignotum , quo- 
modo generatione manifestetur plantula in ovo p. 
129. generatio ab insectis adjuta p. 123. generatio- 
nis demonstratio p. 124. 125. generationis detect: 
historia p. 125-129. generationis denegate refutatio 
p. :28-132. generatio an occulte detur in acoty- 
ledoneis p. 152-154. 

Germen seminis p. 16. ejus structura ante evolutio- 
nem p. 24. quot germina intra semen p. 24. quan- 
do germen ereatum p. 25. an obnoxium anomaliis 
p. 29-98. quid peculiare habeat in dicotyledoneis 
p. 41. 42. quid in monocotyledoneis p. 63. 64. Ger- 
minis characteres p. 235. 236. 


325 


Germinatio seminis p. 2o-3a. quando falsa p. 3». 

Glandule plantarum p. 74. 79. earum characteres 
p. 289. 290. 

Glans p. 216. 

Glum:e , glumelle p. 181. 

Globulus p. 250. 

Gongyli p. 29. 3o. 150. 151. germinant ut semina 
P. 4o. precupiunt copiam humoris p. 4o. eorum 
characteres p. 252. 

Gymnocidium p. 145. 

Gynizus p. 208. 

Gynobasium , ejusque characteres p. 206. 207. 

Gynophorum p. 115. 

Gynostemium p. 116. ejus characteres p. 206. 207. 

Gyroma p. 249. 

Habitus plantarum p. 56. quomodo mutatur p. 58. 

Hedera poetarum nova plante species p. 79. 

Hesperidium , ejusque characteres p. 219. 

Hilum p. 93. 

Hornschuchii doctrina de cryptogamis incomprehensi- 
bilis p. 156. 

Horologium Flore p. 107. 

Hortus siccus necessarius botanico p. 314. 

Humor convertit f£»eculam seminis in lac seminale p. 
3o. Jr. Humoris circuitus in phzonogamis p. 97. 
Humoris perfectio in flore p. 117. Humoris circui- 
tus an detur in cryptogamis p. 143. 

Hydrogenius aer favet colori viridi plantarum elicien- 
do p. 94. 

Hymenium , ejusque characteres p. 251. 

Hypha , ejusque characteres p. 306. 3o7. 

Hypoblastum p. 2o. 26. 

Hypophyllium p. 73. ejus characteres p. 296. 297. 

Incitabilitas plantarum p. 4o. Ar. 

lucrementum dicotyledonearum p. 52. 54. 57. 58. In- 
crementum monocotyledonearum p. 65. 

Indusium p. 145. Indusium stigmaticum p. r46. 

Inflorescentia phenogamarum , ejusque characteres 
p. 165-167. ejus modi :71-183. Inflorescentiz mo- 
di in cryptogamis p. a4r. 242. 


3 D 
€) 1 A 3 ' EE A 
E Oy 9 zug r^ CI oA o o DOE den CELL) e e 
/ ^ 


326 


Ínsitionis opus , et ratio p. 6r. 

Inspiratio foliorum p. 85-88. 

Intellectus non datur in plantis p. 79. 

Interstitia in textu cellulari plantarum p. r2. 

Involucrum cellulare in cortice p. 43. ab hoc color 
plante p. 43. Involucrum, involucellum in umbella, 
et umbellula , horumque iuvolucrorum characteres 
p. 170. 171. Involucrorum fructificationis defectus in 
cryptogamis p. 147. 

Julus p. 172. 

Jussi-i Laurentii Antonii opera commendata p. 260. 

Lacuns in textu cellulari plantarum p. r2. 

Lamelle Fungorum, earumque characteres p. 251. 

Legumen , ejusque characteres p. 222. 223. 

Lepicina p. 191. 

Liber dicotyledonearum juxta Grewium , et Malpi- 
ghium p. 495. 

Ligni structura in dicotyledoneis p. 45. 

Ligula graminum p. 73. ejus characteres p. 296. 

Linnzi opera necessaria botanico p. 314. 

Lirella p. 250. 

Locusta , ejusque characteres p. 180-183. 

Lodicula p. 181. 

Lomentum , ejusque characteres p. 2232. 

Lux non favet germinationi seminis p. 36. necessaria 
nutritioni plantarum p. 989. ga. qua parte folii 
precipue agat p. 92. elicit colores in plantis p. 
109. 

Massa pollinea , ejusque characteres p. 207. 209. 

Meatus intercellulares p. 3. 

Medulla dicotyledonearum p. 47. ejus cellule reliquis 
ampliores p. 48. ejus officium juxta diversos aucto- 
res p. 58-6o. Medulla utilis tantum in infantia 


plantarum p. 6o. 61. 


Melonida p. 218. 
Mensura plantarum relativa p. 293. eadem desumpta 


a mensuris corporis nostri p. 293. 294. Mensura me- 
trica p. 294. 299. 
Membrana sparganophora p. 215. 


327 
Methodus Jussixi p. 161, Methodus Decandollei p. 


262. 

Micropila p. 23. 

Nectar, nectarium p. 1ir9. Desvauxii, et Villemeti 
sententia de nectario p. 120. 12:. NNectarii chara- 
cteres , et form» p. 209-211. 

Neesii ab Esenbeck doctrina de formatione cryptoga- 
marum incomprehensibilis p. 156. 

Nelumbii semen a reliquis seminibus structura non 
abludit p. 27. 98. 

Nervi plantarum p. 12. 69. 

Nervuli placente p. 23o. 23r. 

Nucula in phaenogamis p. 216. Nucula in cryptoga- 
mis , ejusque characteres p. 243. 

Nuculanium p. 220. 

Nux, ejusque characteres p. 216. 

Ochrea p. 73. ejus characteres p. 286. 

Odores diversi in plantis determinati p. 292. 

Omphalodium p. 23. 

Ordines vasorum lymphaticorum p. 44. 46. quando 
eccentri in ligno p. 52. Ordines plantarum Linnoa- 
ni p. 253-257. Ordines plantarum Sprengeliani de 
syngenesia, et monoecia p. 255. 256. Ordines Willde- 
nowiani de cryptogamia p. 257-259. 

Organa primigenia plantarum p. 2. 5. 6. rz. 13. 

Origo plantule in ovo p. 122. Origo substantix cella- 
laris p. 4. 

Orygoma p. 155. 

Ova , eorumque characteres p. 203. 

Ovarium p. 113. ejus basis, et apex p. rr4. Ovarium 
superum , seu liberum , inferum , seu adnatum p. 
119. 

Palea, paleola in locustis p. 131. Palea in cryptoga- 
mis p. 309. 

Panicula ejusque characteres p. 174. 242. 

Papilla in Fungis p. 252. 

Pappus , ejusque forma , et characteres p. 213. 214. 

Paraphylla p. 106. 

Paraphyses p. 149. 


328 


Parenchyma vegetabile p. 3. 

Partes intern: germinis , qu:& prim: manifestantur in 
germinatione p. 32. 

Patellula p. 249. 

Pedunculus p. ro5. ejus characteres 167-169. 

Pelta p. 249. 

Pepo, peponida, ejusque characteres p. 218. 219. 

Peregrinationes necessarie botanico p. 313. 314. 

Perianthium p. 185. 

Pericarpium p. 132-134. ejus characteres p. 219. 213. 
Pericarpium pseudospermium p. 133. ejus modi , et 
characteres p. 213-217. Pericarpium baceatum p. 
123. ejus modi , et characteres p. 217-220. Peri- 
carpium capsulare p. 133. ejus modi , et characte- 
res p. 220-225. Pericarpium compositum , ejusque 
modi p. 225-226. Pericarpium aggregatum , ejus- 
que modi p. 226. 227. 

Perichetium p. 145. 

Peridium , ejusque characteres p. 305. 306. 

Perigongylium p. 149. ejus modi, et characteres p. 
247. 249. 

Perigonium p. 109. 

Perigynanda communis p. 178. 

Perisperma p. 22. ejus characteres p. 236. 

Peristomium, peristoma, ejusque characteres p. 245. 246. 

Perithecium , ejusque characteres p. 246. 247. 

Perocidium p. 145. 

Petiolus p. 69. ejus characteres p. 294. 285. Petiolus 
frondis p. 3or. 

Petiolulus p. 985. 

Phoranthium p. 178. 

Pileolus in germine p. 64. 

Pili p. 75. 76. eorum characteres p. 297. 288. 

Pilidium p. 250. 

Pistillum p. 113. 114. ejus characteres p. 202-205. 

Placenta p. 134. 135. ejus cliaracteres , et uervuli 
p. 220-931. 

Plante exorhizi , et endorhizi p. 17. Plante dicoty- 
ledoneow p. 21. Áár. 161. earum structura p. 41-49. 


329 


earum caulis habet formam conicam p. 54. Plan- 
te exogenz p. 92. Plante monocotyledonew p. 2r. 
41. 63. 161. earum structura p. 64-66. earum cau- 
lis habet formam cylindricam p. 65-66. earum ana- 
tome a Malpighio detecta p. 66. Plante endoge- 
nae p. 65. Plante polycotyledones p. 2r. Plauto 
acotyledonecw p. 4r. 127. earum character proprius 
p. 1297. sunt vit: tenacis p. IÁ4. earum organa 
propagationis p. 144. 149. Plante agame p. 154. 

' Plant» scandeutes p. 77. 79. Plant» annu, biennes, 
perennes , fruticosv p. 56. 

Plantula in semine p. 16. 

Pleurogynum p. 115. 

Plopocarpium p. 226. 

Plumula p. 16. 19. continet plante partes ante ger- 
minationem non distinguendas p. 19. rarius evolvi- 
tur eodem tempore cum radicula p. 3i. ejus cha- 
racteres p. 239. 

Podetium , ejusque characteres p. 24o-24r. 

Podogynum p. 115. 

Podospermum p. 135. 

Polachena , polachenium , ejusque characteres p. 214. 
215. 

Pollen p. zrrz-112. 147. 149. ejus characteres p. 202. 
207. 2098. 

Polyphorum p. 115. 

Polysecum p. 226. 

Pomum, ejusque characteres p. 219. 

Pori in epidermide p. 13. 14. in vasis p. 6. 7. in fo- 
lis p. 7o. desunt in radice p. 62. Pori Fungorum , 
et eorum characteres p. 252. 

Prefloratio p. 105. ejus characteres p. 164. 165. 

Principia chymica plantarum p. 1. 

Propagulum p. 25o. 

Proscolla p. 209. 

Prosphyses p. 150. 

Ptergodium p. 299. 

Pulvinulus p. 25r. 

Punctum vitale p. 20. 


330 


Putamen , ejusque characteres p. 218. 

Pyrenaria p. 218. 

Pyridion p. 218. 

Pyxidium p. 244. 

Racemus , ejusque characteres p. 172. 242. 

Radicula p. 16. 17. Radicule nascentis directio p. 
17. hypotheses ad explicandam hanc directionem p. 
17-19. causa hujus directionis adhuc ignota p. 19. 
Radicula passim ante plumulam evolvitur p. 2r. 
3r. ejus situs quoad plumulam p. 24. an unquam 
deficiat p. 27. ejus characteres p. 238. 

Radiculodes p. 26. 

Radix seminalis p. 2o. Radix dicotyledonearum p. 61. 
Radix monocotyledonearum p. 68. Radicis officium 
p. 62. 63. Radicis characteres p. 265-267. Radix 
notha p. 296. 

Radii medullares p. 47. crassiores sub gemmis p. 55. 

Rami p. 56. 57. eorum characteres p. 271. 

Ratio inter duritiem ligni , et copiam succi p. 57. 

Raphe in semine p. 23. rapheos seminis characteres 
p. 234. Raphe in polachena p. 215. 

Receptacula succi proprii ceca, aut fasciculata p. 11. 
eadem fortuita p. 12. eadem resinifera p. 46. Re- 
ceptacnla succi proprii in cryptogamis p. 143. 

Receptaculum floris p. 114. 115. ejus characteres, et 
modi p. 21r. 212. Receptaculum cummune calathi , 
ejusque characteres p. 178. Receptaculum fructifica- 
tionis in cryptogamis p. 15r. 199. ejus characte- 
res, et modi p. 248. 252. 

Regma p. 225. 

Respiratio plantarum p. 85-92. Respirationis vices in- 
ter plantas, et animalia p. 92. 93. 

Reticulum p. 73. 

Retinaculum , ejusque characteres p. 208. 

Rhizoma p. 141i. ejus characteres p. 296. 

Rostellum in semine p. 16. Rostellum in gynostemio 
p. 208. 

Samara , ejusque characteres p. 215. 216. 

Sapores diversi in plantis determinati p. 292. 


331 


Sarcocarpium p. 134. 

Sarcodium , ejusque characteres p. 306. 

Scapus in phznogamis p. 169. Scapus in. cryptogamis 
p- 297. ejus characteres p. 298. 299. 

Scutella p. 249. 

Scytinum , ejusque characteres p. 223. 224. 

Semen phznogamarum p. 16-28. 136. ejus characteres 
p. 231-233. 

Semina macropoda p. 25. eorum partes non bene de- 
terminat» a Richardo p. 26. 27. Semina phenoga- 
marum germinant intra aquam ,nec intra oleum 
p. 934. Semina dicotyledonearum quid peculiare habe- 
ant p. 41. 42. Semina monocotyledonearum quid pe- 
culiare habeant p. 63. 64. Semina gymnospermia 
p. 217. Semina cryptogamarum p. 252. 

Seminula p. 15r. 

Septulum p. 207. 

Seta in cryptogamis, ejusque characteres p. 240. 

Silicula , ejusque characteres p. 22r. 

Siliqua , ejusque characteres p. 22r. 

Smithii Jacobi Edwardi opera necessaria botanico p. 
315. 

Somnus plantarum p. 986-89. 

Soredium p. 95r. 

Sorosus , ejusque characteres p. 227. 

Sorus , ejusque characteres p. 24r. 

Spadix p. 183. ejus characteres p. 194. Spadix spica- 
tus ejusque characteres p. 195. 

Spatha , ejusque characteres p. 170. Spatha spicifera 
p. 185. 

Spathelle , spathellule in locusta p. 181. 

Spathilla p. 169. 

Species plantarum quid sint, et quomodo determi- 
nentur p. 310-312. quomodo describend« p, 312. 
Species plantarum a diversis auctoribus edite meces- 

sari botanico p. 314. 

Spermapodium p. 214. 

Spermatocystidia p. 147. 149. eorum characteres p. 
247. 


332 
Spherula p. a46. 


Spica, ejusque characteres p. 171. 172. 242. 

Spinz p. 76. earum characteres p. 289. 

Sporangidium Hedwigii p. x49. 249. Sporangidium 
Willdenowii p. 150. 

Sporangiolum p. 249. 

Sporangium Hedwigii p. 944. Sporangium nostrum , 
ejusque characteres p. 246. 

Spore , sporule p. 151. 252. 

Sporidia p. 252. 

Stamina p. 109-113. Stamina hypogyna, perigyna , 
epigyna p. 119. 116. Stamina epipetala p. 116. Sta- 
minum characteres p. 199-202. Stamina AMuscorun 
p. 247. 

Staminodiam p. 207. 

Stationes plantarum p. 312. 313. 

Sterigmum p. 226. 

Stigma p. r13. ejus characteres p. 2904-206. Stigma 
gynostemii, ejusque characteres p. 209. 209. 

Stilus p. 113. ejus characteres p. 203. 204. 

Stipella p. 286. 

Stipes in Palmis p. 267. 3o1. Stipes in Filicibus , ejus- 
que characteres p. 2or. Stipes in. Fungis , ejusque 
characteres p. 3o4. 

Stipule phenogamarum p. 73. earum characteres p. 
205, Stipule cryptogamarum p. 309. Stipul: Ehrhar- 
ti p. 309. 

Stragulum p. 18r. 

Strata vasorum in cortice dicotyledonearum p. 44. 
Eadem in ligno p. 45. 46. 

Strobilus , ejusque characteres p. 227. 

Stroma , ejusque characteres p. 306. 

Stylopodium p. 214. 

Substantia cellularis plantarum p. 29. 

Succus proprius p. 96. ejus perfectio in respiratione 
p. 92. 96. ejus circuitus p. 97. ejus receptacula 1n 
plinogamis p. 11. 12. eadem in cryptogamis p. 149. 

Suture pericarpii , earumque characteres p. 228. 

Syconus , ejusque characteres p. 227. 


uf psy Eat rta : VI Cr LC e cula a. cA JA 
Le D y e 1- qt E vrat rn mv JV ma nm e e 


Qo 
C2 
Co 


Synantherium p. rrr 

Syncarpium , ejusque characteres p. 226. 

Synema p. 206. 

Systema Linnzanum P 157 - 160. 

Tegmen seminis p. 23. ejus characteres p. 935. 

Tenebr» favent germinationi seminis p. 36. 

Testa seminis p. 93. ejus characteres p. 233. 

Thallus p. 297. ejus characteres p. 230o2-3o4. 

Theca p. 149. id aS characteres p. 244. 

Thecaphorum p. 

Thalamus in Pos p. 246. Thalamus in calatho p. 
178. 

Thyrsus , ejusque characteres p. 173. 

Trachex p. 8. Malpighius detexit p. 8. earum lamel- 
la interdum composita p. 9. subinde facts» opere 
textili, nec semper p. 9. earum structura erronea 
juxta Grewium , Malpighium , Hedwigium p. 9. 
ra spiris coalitis p. 9. Trache:x anulis liberis 

. 9. Trachez deficiunt in cortice p. 45. 

Trica p- 249. 

Trichidium p. 249. 

Trophospermum p. 1: 

Tuberculum in Zucis p. 246. Tuberculum in Ziche- 
nibus , ejusque characteres p. 250. 

Tubi poris pertusi p. 6. visi, et neglecti a Leewenhoe- 
kio. p. 7. iterum visi, et primum descripti ab Hed- 
wigio p. 7. lidem SOORNCEOAS coustricti p. 7. 
Tubi mixti Hedwigiti, et Mirbelii non dantur p. to. 

Tubus stamineus gynostemil, ejusque characteres p. 
206. 

Tunice seminis p. 22. 23. percolant humorem germi- 
nationi necessarium p. Jo. earum disruptio in ger- 
minatione p. 3o. 3r. 

Turgor seminis ab humore non semper germinationem 
portendit p. 3e. 33. 

Umbella, iebolloli earumque characteres p. 174. 175. 

Umbella: spuria, ejusque characteres p. 179. 176. 

Umbilicus p. 93. 

Utriculus p. 216. 


i2 
C2 
A 


34. 


334 


Vagina medullaris p. 46. Vagina in folis monocoty- 
ledonearum p. 72. Vagina pedunculorum p. 1:69. 
Vagins in cryptogamis p. 139. 309. 

Vaginula in foliis p. 73. Vaginula in ZMuscis p. 145. 
Vaginula in pedunculis p. 169. 

Vallecule p. 215. 

Valvi pericarpii p. 133. earum characteres p. 227. 
229. Valve silique, et silicule , earumque cha- 
racteres p. 22r. 222. 

Vasa lymphatica plantarum p. 5. eorum structura 
erronea ex Malpighio , et Grewio p. 6. stant in 
cortice, et in ligno dicotyledonearum p. 44-46. 
stant in parte externa fasciculorum in monocoty- 
ledoneis p. 65. Vasa trachealia p. 6. Vasorum tra- 
chealium situs , magnitudo , et officium p. ro. 46. 
65. 94. 139. 14o. Vasa propria p. ir. 46. eorum 
structura erronea ex Mariotto p. 1r. stant in corti- 
ce dicotyledonearum p. 44. 45. sunt tenuiora in 
ligno p. 64. stant intra fasciculos vasorum in mo- 
nocotyledoneis p. 65. an sint in quibusdam acoty- 
ledoneis p. 143. Vasa mammalia p. 20. Hzc sx»pius 
contendunt ad radiculam , quam ad plumulam p. 
ar. ubi etiam ad plumulam p. 2i. 28. Vasa umbi- 
licalia p. 23. 

Venz in foliis p. 12. 69. 

Verruce p. 79. 

Vesicula in cryptogamis p. 3og9. 

Villemeti doctrina de nectario p. 120. 

Viriditas plantarum unde p. 93. 94. 

Vitte in polachena p. 215. 

Vitellus Gzrtneri p. 2o. 

Vitia in plantis ex succo copioso p. 58. 

Vis succum impellens in plantis juxta varias doctri- 
nas p. 83-85. 

Willdenowii Caroli Ludovici Species plantarum neces- 
sari» botanico p. 314. 


FINIS. 


ERRATA CORRIGE 


pag. 8. lin. 33. $. 35. . .... S. 33. 


,. 9090. lin. 3. PH€NOGAMARUM..PHJENOGAMARUM 


» I97. lin. 29. Peteridis . . . Pteridis 


» 294. lin. 5. spithamea . . spithamea 


Die 9. Aug. 19826. 
Vidit pro Eminentissimo et Reverendissimo D. D. 
Carolo Card. Oppizzonio Archiep. Bononien. P. Va- 
sconi. » 


Die 6. Sept. 1826. 


Vidit pro Excelso Gubernio Dominicus Mandini 8$. 
T. D. Prior Parochus et Exam. Synod. 


Die 2o. Jan. 1927. 
/— IMPRIMATUR 
Leopoldus Archipr. Pagani Pro-vicarius Generalis . 
Die 3. Feb. 1925. 
Vidit, et annuit juxta articulum 3o7. Bull: — Quod 


Divina Sapientia — 
J. Minarelli Rector Archigymnasii Bononiensis. 


New York Botanical Garden Library 


Bertoloni, Antonio/Antonii Bertolonii ..