Digitized by the Internet Archive in 2017 with funding from » VVellcome Library /M V - https://archive.org/details/b28762757® I THEORIA GENERATIONIS et FRVCTIFICATIONIS PLANTARVM / CRYPTOGAMICARVM L I N N A E 1 / RETRACTATA ET AVCTA I C, TAB. XLII. COLORATIS I A V C T O R E N > i lOANNE HEDWIG MED. DOCT. AC PROFESSORE BOTANICES E. ACADEMIAE IMPERIALIS NATVRAE CVRIOSORVM , REGIAE SCIENTIARVM aOLMlENSIS SOCIETATISQVE LONDINENSiS MEMBRO, PHYSIOPHYLOR VM BEROLINENSIVM TVRIGENSIVMQVE , MEDICO* CHIRVRGICAE TVRICEXSiS , ' OECOMOiMICAE LIPSlENSiS ET MARCHICO - BOSTAMENSIS, MATHEMATICO -PHYSICAE ERFORTENSIS SODALI. L I P S I A E \ • EX OFFICINA B K E I T K O P F I O - H A E R T E.L I A N A MDCCXCVIII. / H1ST0RICAL ! A MESiGAL (JS R / s .C D K :S -E :C A 'T V M. ^ .H \ t Ingeniorum commenta deiet dies; Naturae indicia confirmat. Cicero* L. B. C.^um prior huius operis editio, quae Petropoli pi^odiit, praegna- tibus de caujis feflinantius conf cripta, quibusdam erroribus, fualinatis autem tij^Jograpliicis permultis ^ perfaepe omnem fenfim deturbantibus, confpurcata ejfet ; tanto magis necejfaria videbatur alterius injlitutio. A quo promi fi if em hanc eiiulgaturam^ annus efi: neque tamen 7nea, feci chalcographi , eximii quidem, at lentius feJHnantis culpa. Prodit autem nunc non folum repurgata, fed omni ex parte retractata et autta. Egi de obf eriiatione , praeprimis niicrofcopica : recenfid inftru- menta, explicaiiique encheirefes, ad eandem rite confeqiiendain necefa- rias, vtilijfimas: inferni difqiifitiones generantium partiwn Marjdeae natantis, et minutae; Pilulariae; Lijcopodii Selagoet felaginoi- dis; lyemellae; Conferuae; Sphaeriae: Fungorum ius duitatis in vege- wuk argimrAth fiabilnu: dmlqiit fiih calcem adm.i quaedam, concernentia conceptum ..crqptqgannae .Linmel: tabidarum mimerutmvero / mis nonis, auxi. ■Quod de • obferuationc rnicrof cppica et pracprmis tncimrejibus meis traderem, partim ideo fa&um. eft,. vt , eo facilius certiusqm . vitro pro^ gredipofint veritMis cupidi in dirquifitione minuti jjimanm particulanmv, quibus inditae j imt miifleriofae operationes Naturae in corporibus viuis ; igitur cm:dines cognitionis. plitlfioiogkae: jmrtm, vt eo exaliius mea luc perhibita , propria obfemiatiGfie ad .tnithiam renoeare poflvt .genui- nae veritatis cupidi. Etenim multo .magis milii inter ejl fufrqgium re ipfa., quam meris argumentationibus mpetraium. PRAEFATIO m£. i PRAEFATIO PRIMAE EDITIONIS. T7 Hiqukiem per pkire.s' abhinc annos difquifitionibtis mufco- rum linnaeanorum praeprimvs leniui medico - pracfticas dome- / . fticasque curas? neque tamen et inter reliquos cryptogamo- rum ordines otiofuS' fui fpeclaton Longe pulcherrima hic mihi fefe offerebant fj>ecl:aculaj quae amorem^ quafi connatum in vegetabilia^ vitro incenderentf adeo^ vt adruefa(?lus deni- que / VI n que his difquifitionibiis, aliis forfan ex que habita conditione, naufeofis, quaeuis examen reuocarem. difficultate viliori- » huc fpeclantia ad \ At inuenta'his conatibus cryptogamiconim genitricia orcrana cum colliniare nequirem placitis fummorum virorum de ortu perianthiorum i. e. calycis et corollae, ftarainum pifiil- lorumque, adaftus quafi inde, Anatomiae et Phyfiologiae vege- tabiliuni, miffis omnibus opinionibus, operam, quantum vaca- ret, impendi. Faftas ita obferuationes, vbi conferrem cum praecipuis fcriptis, phyficam eorum partem fpec^antibus, ob- ftupefcens animaduerto fpiflas adeo adhuc praeualentes tene- bras in re tantae 'tamque late patentis vtilitatis. Ret^ifiune quidem IU. Schmideliu / dis fuis Iconibus plantarum praefatur, in tempora, vbi veritas odium parit. s, vbi perquam niti- innuit; nos incidifie \ Sed nequaquam ego mihi \ IX / mihi imperare potui, yt pofthaberem verum,' au^ioritati Virorum me perquam longe celebriorum: fretus tamen fpe; bonum neminem molefte laturum, vbi in partem plane e dia* metro oppofitam illis etiam opinionibus recelTero, quas Sum- mi Botanici propofuernnt, receperunt liaftenus omnes. Iterum iterumque intellexi, quantum vel in hac fcien- tiae naturalis parte obfuerit veritatis iplius euolutioni, de- cretoria feftinatio, nimia credulitas; ne dicam nouitatis fcri- 'bendique ftudiiim, infignium errorxim caufae. Admonitus inde, ipfis meis oculis fidem non fratim dedi, fed propria experientia probe gnarus paocliuitatum circa difquifitionem adeo fubtilium obiesflorura, facpe non nifi multum augentibus infrrumentis vmrpancloruiu, quae” cumuis, reiteratis vicibus varioque modo, ad examen re- % uocaui. Et / V Et qiucquid iiac radoae mihi nondum fulficienter pro certo probatum videtur, plane ex Eoe opere emilTu- inis fum. \ Tanta autem in rerum dirqulreadarum varietate vt fuc- currerem memoriae/ adumbrationibus, vtique e neceilitate / erat. Ego vero delineandi artem nunquam didiceram; qui vero in loco habitationis aliquenl faltim eius haberent vium, adfued his non erant. Praeterea fortuiti cafus, dum nempe fummi momenti phaenomena adpafent, et ex impro- uilo quidem, moram accerfionis alius non patiebantur: quam praeterea et aliae fatis praegnantes caufae prohibebant. Qua- re ipie vt dextram admonerem,' figurisque conficiendis ope- ram darem, oportebat. / Vicit propeiifio animi fammam diniciilttitem. ‘AvtoIh'- figuris ad minimum addere ex iramaginadoue Itaque, tig pot- / f xr > poteram nihil: quin circulo augmenta obie^torum, figuram, proportionem, diftantiam partium, laboriofe fatis emetiens, Naturam ipfam exprimere omni ftudio adnifus fum, adeo, -N vt certus fim, errores, quos periti delineatores in figuris meis offendent, foiummodo direftionem hinc inde totius, t — praecipue vero rotunditatem, vt aiunt, et caiygraphiam 'r I delineato rum concernere. \ 4 Tentaui interea etiam colores viuos: fed propter de- fecium huius adparatus bonae notae, profequi hunc laborem non potui. Tandem, vt Summi Arbitri huius operis, reipfa cer- tiores fierent de quibusdam plane incredibilibus nouis, vt- que fides in mea, malam notam non acciperet ex vna alte- raque re a grauioribus Viris iamtum aliter datis; fuperad- didi his nonnulla praeparata obieda, quo re ipfa viderent cer- / XII certioresque fierent, me ab omnibus ingeniorum commen- tis longe alienum, folius Naturae iudieiis, vix unquam non patiente, attenta et omnibus praeconceptis opinionibus ii- bera obferuatione aiTequendis, inhiaffie. THEORN I / \ I ' r THEORIAE GENERATIONIS ET FRUCTIFICATIONIS \ PLANTARUM CRYPTOGAMICARUM LINNAEI P R O L E G O M E N A Bonorum omnium, quibus Summum Numen beare voluit horni* nem, prae caeteris animatis, praeflantifTimum quamquam fit ratio; tamen egregie balucinantur, qui E ranco -Gallorum nuperioris fum- mae Deae fano addid^i, illam vnam folamque, ceu fundamentum ct redricem omnigenae felicitatis vitae, confequendam putant. Et- enim adio huius focultatis animae cum eo redeat, vt conceptus, in- telledui illatos, ibidemque refiduos, pondei'arct, conferrer, diiudica- ret, quo exadis decretis, verum a falfo, aequum ab iniquo, profi- cuum a noxio difeerneret ; feqiiitur , camdem etiam fibi conflare A debere ( 1 — ^ — \ I ■aik ^ debere, cum -de fonte genuino omnium veritatum, bitmana fagaci- tate aflequendarum , tum de genuino inde hauriendi modo. Sin minus, non potefl non inhgnitcr de euentu finiflro periclitari.’ .A Vnus, is^que quam hneeriffimus veri fons atque fcaturigo eft Natura, feu complexus omnium , quae ipfidima Aeterna Vcritatas iflhic, vt fua fponte exillere pergerent., iuffit; certiffime ita, vt liau« rire inde poilint nimium felices mortales, his 11 perpetim attenti inhiauerint,^ fundamenta rationis in deflrucftibilia. Ifla enim animae connata non funt, neque infita;‘quin fenfuum miniflerio, obfer- vando ac experiundo anquiri debent; vt ita rec^e flatutum fit; quic- quid homo artis, fcientiae, atque prudentiae affequi valet, id omne obferuationi et experientiae tribuendum efie. Tanta igitur vtrius- que ex affe inflitutae efi vis atque dignitas, vt peccata, vel minima, commifili, ratiociniis inde dud:is preffb pede inhaereant. Proprium huius operis argumentum ad tenebricofiorem cam- pum Naturae pertinet, non, nifi fingulari et artificiofa quidem ob- feruatione decenter dilucitandum. Hinc, vt veritatis cupidi ipfi- met ibi perhibita ad trutinam obferuationis reuocare^ ponderare, fir- miori talo abhinc vitro progredi pofTmt; praemifTis nonnullis de ob- f feruatione in vniuerfum, eunda, quae fpecialiorem horum obicdo- rum adminifirationem concernunt, longo vfu mihi probata, tradere confiitui antea, quam ad illius tradatioaem me accindurus fum. SECTIO / SECTIO) De o}> f e r u a t i 0 n e in gevere Non defuerunt quidem nonnulli celebres viri, qui hinc inde in fuis feriptis perhiberent, hanc operationem concernentia. Sic cx opc« ribus excellentiibini Naturae philofophi Bonnet, pluscula colligere licet rcquiilta, quae ad obferuatiQnem genuinam debitamque perti- nent. Sed omnium primus, ac, quantum mihi conflat, vnus, qui cx inftituto hoc argumentum fingulari in opere tradlaret, efl Reue- r(!ndus Senebier^'^* quidem, vt vix quidquam praeceptorum ibi defiderari credas, quae obferuatorem ad propofitum fcopum rite at- que ad amuffim confequendum , dirigere queant. Qiioniam vero gallico idiomate conferiptum, vix omnium in manibus verfari fufpi- cerem, videreturque mihi, non fatis refpexiffe quaedam momenta, circa obferuationem corporum viuorum fcitu perquam neceflaria: praeterea , praemittere fpecialioribus generaliora deceat : fuccindim hic illis praefertim inhaefurus fum, quae preffius obferuationes et ar- gumenta noflra fpedant. Sed difpiciamus primo omnium tantisper de fundamento definitionis, et de definitione ipfa obfei nationis, a qua ordiri omnem difputationem vtique decet, vt clare confiet, de quo agatur; idque eo magis, quo faepius commutata reperiantur obferuatio et experientia. Anlmarn nimirum, fenfusque corporum aperte aminatdrum, quae intercedit necefiitas atque coniimdlio, tanta efi, Vt obieda A 2 eunda L*Art d'obrervcr par Jean Senebier, a Geneve 17^5* 8* cunAa hos alFickntia, momento citius ad illam transferant, indicent-* qiie eorum praefentiam. indicatio^ rrifi ftrgitiua et vna cum indicati praefentia, traniitoria fuerit, quin memoriae communicata, cum inliaerente quali impreifione imaginis; erit tum animaduerfio, feu, ii manis, obferiiatio communis iiominibus cum brutis. Quae faepius ' repetita , praeferlim fenfationem aliquam grati aut ingrati, adiundam li habeat, etiam experientia diei fokt Sic animed irra- tionale, iic infans fuae rationis nondum compos, fudis aut virgae ' effevbus experti, nutui imperantis fefe accomodant, certe fola ex- perientia edoedL Corporis euoiutionem vlteriorcm , confequitur etiam Mia fa- cultatum animae humanae, pari paiTu. Excitant, fenfibus percepta, intelled-ui conceptus. Experge£a6ta quali his ratio, confeia libi fit, cum fuae dignitatis, tum vtilitatis, imo ncceffitatis conceptuum. Hinc anima invigilat fenfibus quibitsuis occurentibus , nkiturque tentare modos inquirendi, vt ita pleniorem et certiorem feientiam eorum i anquirat, quae ,ad neceffitates coinmodaque vitae tranfigendae perti- nent. Atque his complexam effe vulgarem obferuationm et experi- entiam, cuique homini competentem, equidem ciediderinn At non omnium anima hos intra cancellos contineri fc patitur; quin acccnfa, vitro progredi flagrat, faepe perquam nobili defiderio, Natura.m ipfam, rerumque cauflas et effectus penetraic. Qiiare flu- diofiffime intendit fenfus, vtiturque confiliis x]uam curioliflime delibe- ratis, ad fcopum propofitum defideratumque aflequendum. Praeuia fcili- 5 ■ icilicet deliberatione , fenfuum ope, obie^la quaeuls occurcntla at- tente confiderat, vt perfpedam libi redderet veritatem, et modi et caufarum et eiTeAuum exiflentiae: vel, fi ita id penetrare nequeat, quod penetrare auet, vitro tentamina, in praefixum fcopum diredla, infiitucre ac fufcipere decernit. Qiiorum alterum mere ad obfer- ationem, alterum^ ad experientiam pertinet. Patet hinc vtramque inter eximia affinitas; nec non, quod obferuatio celebrari quidem poffit, absque experientia, .ab experientia autem nequeat abeffe ^b- feruatio^ Eft itaque obreriiatlo, 'quam hic volumus, illa obiecfiorum a Natura produdorum cauta attentaque contemplatio, quam rationalis anima, fenfuum minifierio, eum in finem orditur, vt rite perfpec- tum fibi redderet, quicquid ad cuiusque exifientiam per fe pertinet. Itaque modos, proprietates, caufas et affedus totius obiedi, vel par- tis cuiusdam. Hinc obferuatio circa Naturae ipfius fludium ;fo- 0 lummodo occupata efi ; experientia vero , tentaminibus praefixum fcopum attingere nititur. \ troque modo intelledus eruditur Con- ceptibus, indruientibus rationi pro fundamento: igitur patet, qu.an« tum interfit, ne ifla rationalis animae nutrimenta, Obferiiatione aou- taminentur. o V i f It s G r g a n u m Et omnium quidem primum requifitum ad debitam obferua- .tionem efi, fenfuum integritas atque valetudo ; vtpote niinifiris hu- ius I I ius operationis. Sed cum ea, quae cardinem huius operis efficiunt, fere vnice ad vifu^ fenfum' redeant; cuique autem ^nota fiat bonitatis cius atque excellentiae requifita: hic ca tantum delibare lubet, quae experientia edodus, fcio multum conferre, cum ad eius perfed,io* nem, tum huius conferuationem. Vfu atque exercitio omnes quoque corporis partes ad fummum, imo faepe vix credibile fafligium fuae energiae, euehi poffie, cog- nita res est. Veluti vero faltus praematuri et immodici, nuspiam vacant periculo finidri eiientus; perquam maxime, nobilia adeo te- ncraque vifus organa cautam mercaturam expofeunt, fi iisdem ex-* cellens acumen conciliare, ibique conferuarc fatagas. ' Vt taceam rite compofitas confiitutasque cum externas tum in« ternas partes oculorum; cui nihil eorum denegauit Natura, multum plurimum prodest eorum acuationi, fi ab incunabilis, gradatim ad» fcendendo, adfuefeantur exafto confpeAui obiedlorum aeque e lon- ginquo , quam propinquo collocatorum. Commoda infignia inde obferuatorem' confequentia , tefiantur myopum presbiopumque in* commoda. At refpedu armamentorum adhibitionem, omnium ma- xime illorum, quae Microfeopia audiunt, - ego nemini audor fua- forque ero, vt his frequentius vtatur, iuuenili corpore nondum con- firmato: et tum quidem fenfim paulatimque his vt adfuefian^t, te- nendum efi. Sed veluti non minus interfit, parta tueri, quam parare bo- na: r 7 \ na : ita cuilibet obferuatori in votis erit , conferuatio iongusque vfus organorum, nunc his operationibus adoptatorum, - Equidem ad hunc finem potiundum duo praepirimis momenta plurimum con- ferre cxifiimo ; quorum alterum occupationes , oculorum eruditis praeterea communes, alterum in obferuatione, ope armamentorum conflitutas, concernit. / ✓ Noto notius ell, omnem vno ceu flumine longius protradam neruorum adionem cum contentione, femper vim inferre cum de- bilitate fubfequente; vnde fenfim fenfimque inualens difficultas et impotentia partis ad fundiones debite celebrandas^ Hinc frequentia adeo vifus vitia illorum, qui oculos continuo adflringerc tenentur chartis litterisque , colore fuo maxime infeflis. tenerrimo reticulo neruorum ophthalmicorum. Quae caufae, quamuis ineuitabiles ab litterarum Audio erudiendis eruditisque, egregie tamen leniri queunt, (i caueas , ne plena lux, cum naturalis tum artificialis, infimul oculos feriat; auertendo nempe eosdem, vel muniendo vmbra- culo quodam. Radios folis ipfos, vel Immediate obiedis microfcopicis admif. fos vel mediante fpeculo eo diredos, quantam vim oculorum neruis inferant, perfpedu cuilibet eft facillimum; praefertlm fi perpendas, non poffe non augmentis fimul etiam illos augeri. Accadunt infig- nes erroi'es , in quos feducant obferuatorem incautum, veluti vi-* dere eft e fallaciffima inde enata fententia Monroi aliorumque, qui omnium , etiam duriffimorum corporum flruduram fpiralem aut cir- I 8 » circinnatam efTe perhiberent. His Jgitur miffis, obferilatori micro- / fcppico aeque mukum ad conieruatianenr vifus, imo ipfam obiefto* rum acuratiorem obtutum proded, fi ii praeprimis, qui ope jnicro- fcopiorum compofi torum obiedta luftrant, horis ante meridianis, ori* entem verfus locati^ velo volatorio, fenefirae applicato, impediuerint lucem apertam, ne vna incidat oculo, admoto vitro oculari: vel fal- tem tum manu altera praetenfa, id idem praeftiterint Praeterea vero mihi quidem multum folatii attulere balnea frigida oculis ap- plicata, perpeffis ftrenuam talem exercitationem; nec non fuperci- liorum, guttula vna alteraque- vini albi generofi illitus. Tum deni- que abfiineat omnis obieruator microdcopicus a nodurno litterarum fiiidio neceffe efi, probe et hoc refpedu aurei effati memor; Au- rora Mufis amica. Olfert! aior inerme veriiaiis cupidus ejlo Non corporea compages folum, fed anima etiam humana, fuo quidem nutrimento, indiget, vt par fiat praefiandis adionibus cunc- tis, quas praefiare rationi convenit. Qiiemadmodum vero ad adio- nes corporis rite cxequendas, integritas omnium eius partium, i. e. fanitas, ad fanitatem affequendam, falubria nutrimenta, nutrimento- rum digefiio, digefiorum appofitio debito modo requiratur; fic fa- nitati animae rationalis iis profpiciendum efi,- quae eius integrita-^ tcm efficere, promouere, adaugere queunt. Senfibus rite illata, intelledui pabulum praebent, ad cOncep^ tuum % 9 f / i. tuum feu idearum de obieAis externis formationem. d' lae, fi ita fuerint comparata, vt vtraque cxa bat vld. Linnaei amoenitates academicae Vol. VI. p. 365, ^ \ i vide fis Ludwigii inftitutiones regni vegetabilis, Lipf. 1757. 8. §, 374, s l V 12 bat, felicitatem tranquillitatemque animorum vix non omnem abi- git, miferiis innumeris, ineffabilibusque , tanta inter Naturae prae-^ tiffima bona; anfam praebet, quam ingens vis opinionum praecon- ceptarum, decretorum peruerforum, quibus plurimi mortalium agi- tantur, reguntur. 0 hfe r u at or f c e 2^ t i c ii s Propriis opinionibus, fufceptisque placitis, confidentiam plenam tribuere, perquam commune ac quafi innatum efl humano generi. Accedente porro omnis boni et aequitatis infenfiffimo hohe, arrogan- tia, infpiramur defendere ac tueri quouis modo illa, quamuis faepe peruerfiffima. Sic Neckeriis, perhibita femel propagatione Mufco- % / rum frondoforum per folam fuam, fic diclam plumulafcentiam, mal- vit Naturam ipfam loquentem oppugnare, quam audire. Hinc ge- nuini obferuatoris efl quam diligentiffime fibi ipfi inuigilare, ne, fic defleHens a tramite veritatis, incidat in ratiociniorum decretorum- quG errores turpiffimos. \ f Euitari id tutius certiusque nequit, dubitatione, feu illa in- telleHus facultate , qua fufpenfum tenet indicium de obieAo quo- dam ; quoniam necdum liquido fibi conflare videatur de veritate, quam exadte eruere defiderat. Admoniti ita de humana procliuitate in errorem, infirumenta obferuationis eo curiofius intendimus, quae- vis occurentia circa obiedlum; coque pertinentia, quam folicitiffime examinare atque penetrare patienti deliberatione findemus, moram neden- I - ^3 nedentes perpenfioni contrariorum, collationi perceptorum, quo eo certius verum a falfo aut faltem vero fimili diflinguere valeamus an- tea, quam delinitis decretis locus conceditur. Equidem crediderim, vix quemquam negaturum fore limita- tionem facultatum fenfuum noilrorum, indeque pendentis intelledus. lam inde patet neceffitas harum excubiarum, a quouis genuino ob- feruatore fedulo inflituendarum: et id quidem omnium maxime oc- cupato circa Naturae produdla , quibus vitae principium inditum efl. Quae, quantam exigant attentionem circumfpedionemque, pro- ximo commate indicaturus fum. Nouae praeprimis ad adapertiones, fummam curam obferuatoris expofcLint, ne, cum fuae audioritati, tum fuis fenfibus ideisque inde oriundis, mox plenam confidentiam tribuat. Poenibile quidem efl, dubitare : fed dum ita amori fui ipfius frena iniiciendo, deliberata circumfpicientia, quaeuis, et fenfibus occiirentia , et intellcAu per- cepta, ad exadlius examen reuocantur, perpenduntur; magis magis- que prodit lux, cuius radiis dudi, ingenio arteque fulfulti, appro- I pinquati certitudini, penatramus tandem ad ipfum quaefitum verita- tis fandluarium. ’ ' Inexhaufibile Naturae ftudium vix quidqiiam magis, neceflarium reddit, quam dubitationem: quoniam in dies plura elucefcunt, qui- bus euincimur de contrario eorum , quae credebamus perfpexilTc quam exadilTime. Adeo ingeniofe expoliuerat eximius eius feruta- \ tor H lor L"innaeus, triiiiale Mlud •coEimentum dc medulla plantarum, vt / vix non omnium fui temporis botanophylomm animis, quafi plane perfpcdla ac euidiffima veritas, infecleret; quod vero nunc exadio- ribus obferuationrbus apud plurimos, opiiior, dies delenit, deletu-. rusque efl 'permulta alia, itidem nuim ,€eu incomprehendbilia. \ Natura nequaquam obtemperat noilro nutui, vt adeo ohfer* vatoris non fit, videre quid vult, fed quid efl. Qiiam, fundamenta- lem legem , cum multos, vel fua ipfius audoritate innitentes , vel ali- orum ledudo^,. faepe faeplus neglexilTe repererim., in dekdo meo campo, non folum continuo dubitare, ad plenariam certitudinis vsque Gonnidionem, foleo ; fed, vbi iamtum perbibita, ipfe obfer- vando adgredior, quic quid alii ita de obiedo -enunciauere, quafi e memoria deleta, reprimens, propofitum feopum alTequi contendo, tanta folicitudine , ac fi plane nouum fit atque inauditum, cuius ve- ritatem exade eruere mecum confiitui. Dici certe nequit, quantum obfit obferuatori, fi inter Qbferuandum, aliorum placita quafi femper ante oculos habeat. 01 fer u at-o r is .de U l e r ati o ^ c i r aimfu e i ent i. a , Idatientia Obieda, quibus anima, excitata ad eorum penitiorem cogni- tionem, inftrudionemque exadam intelledus , intente fenfus appli-, cat, vel plane noua funt, vel iamtum cognita, at necdum omnimode explorata; vel fiiltim fubdubitantes de veritate exploratorum, nos- uuet l — ^ 15 _ met fpfoSy propria trutinatione conuiacere confirmareqiie anniti- mur. At ufurpabilia ferifibus externis,, faepe facpius ita funt com- parata, vt nequaquam penitus penetrari queant, immediata eorum applicatione ; quin imo plura hanc flrenue eludant. Oboritur fic vtrobique neceffitas, adhibere media, feu munimenta, quibus nudo quodam fenfui denegatam energiam fubflituere et ad defideratum fcopum peruenire poffis. Sic longius a nobis remotorum corporum coeleilium , fic minutiffimoruin Naturae opificiorum perferutatio, exigit oculorum armamenta. Denique, multum etiam interefl, fclre et modum, immediatum aut mediatum, applicationis fenfuum, et adaptationis aut praepara- tionis obiedli, fi quando ifla expofeit obferuatio. Etenim occurrunt quam plurima, fenlibus non patentia prius, quam e latebris Tuis exi- muntur, extricantur, accomodantur ita, vt rite atque ad amufim ex- plorari queant. Qiiam primum itaque obferuator perferutatianem obiedli alicu- ius ex inflituto adgreditur, multum plurimum proficiet, ii cunria, quae applicationem' organorum fenfus , horum adminicula , obiedli Naturam, concurrentium occurrentiumque circumfiantiarum indolem concernunt, folicite perpendendo atque diiudicando, deliberatifnme propofitum inflitutum profequitur. Imo illis, etiam, quae fortuito fefe afiTcrunt, deliberatio nequit absque periculo denegari. In I I In rerum Natura omni , omnia adeo funt Inuicem con- nexa coricatenataque , vt ne cogitari quidquam poflit viium atque disiunftum plane ab omnibus ringulisi|ue reliquis. Vbiuis caufa et efledus praeientes, pari paffu incedant. Exfiilunt diferepantia fimi- ]ia. Hinc varia adeo conf])iraiit parfim cum obieruatione, partim cum obiedo, vt obferuator , fi eorum confiderationem neglexerit, egregie periclitabitur de fine exoptato, irruetque in errores turpiffi- mos. Talis erat illa obferuatio Monroi de fpirali fabrica omnium ^ corporum: quoniam ne in mentem quidem fibi venire fiuerat, corpo- rum etiam fuperficiem politiflimam tamen 'habere fua interfiitia mi- crofcopica, quorum reflexiones radiorum folis etiamnum pro ratione augmentorum audae, differentem diredionem habeant, neceffe efl. Effedus efl caufae fequela. At tritum efl; vnius effedus, plu- res effe poffe caufas. Concurrentium itaque, ad effedum certum producendum, caufarum, fi, quaedam vel deficiat, vel incompleta aut mutata fit, euentus plane idem effe nequit. Sic, qui incaffum ten- tauere fationem mufeorum frondoforum aliorumque vegetabilium cryptogamiae Linnaei, vel non fatis perfpeda habuiffe, vel obfer- vando non refpexiffe eunda, quae eorum pululationi et profunt et obfunt, tenendum efl. Etenim eorum multa funt variaque, fummam •> obferuatoris cTrcumfpicientiam requirentia. « V. Deinde etiam multa occurrunt .in rerum Natura, quae primo . obtutu adeo inter fefe conuenire videntur, vt vnum idemque effe perfuafum tibi habeas, cum tamen diuerfa fint. Alia e contra, vere non I 17 non dfuerfa, diuerfitatis tamen fpeciem prae fe ferunt. Omnium fre- quentius inter illa corpora, huius commatis exempla occurrunt, quae vitali principio infiruuntur. Qiiain praeceps inde fit via ad infignes errores et confufiones, ‘ minus cireumfpedli obferuatoris , abunde pa- tet e monumentis publicis , ifta obieda concernentibus, virorum vel praefiantiffimorurm Neque femper vacant crimina ita commifla, impatientiae culpa. Etenim iam exada circumfpicientia omnibus fingulisque inuigilare, t quae defideratum finem vel promonere, vel retardare, vel adulterare queunt, nequit efte absque omni remora. Et prima quidem pericula fi fpe des, nili etiam, quod tamen faepe eiienit, incailum adhibean- tur, plus moieftiae temporisqiie impendii creare afiblent. QLiibus, qui indulgere recufant, imo fe a fufcepto laudabili negotio abfiererc fiuerint, deferuifle ea, quorum reuelationem perficere in procindu erant, verendum efi. Obieda inter, quorum naturam ac indolem genuinam obfer- vando cx alfe eruere nitimur, occurriiiit haud paca, ita comparata, vt caufarom et eifcdiuim , fenfim fenfimque fe euoluentium perfpi- cuitati, cardinibus tamen obferuationis , non detur aditus breui tem- poris intcruallo;: quin vel per feriem annorum fit perfeuerandum, fi eludare ad ea cupiueris, quibus iniifiere voles talo firmiffimo. Huc C; g. praeprimis pertinent viua corpora, fuo incremento et decre- C mento, mento, obnoxia mutationibus continuis, continuam indefaffamque hinc obfcruationem expofcentia, vbi ad generaliores leges Naturae, quibus reguntur, afpirandum ed. Praeterea quoque praeparationi ct adaptationi debitae obiedorum, imo et indrumentis , obferuationem adiuuantibus, haud pauculum temporis largiri cogimur. Accidit nonnunquam, vt minus exade refpondeat obferuatio, obferuatoris rite coinpoflti defiderio. Idcirco eam derelidurus, om- nem euanidam reddit. Vel efl etiam, vt euentus obferuationis ab- ludat ab illo, quem eadem antea fufcepta indicauerat; quoniam com- mutationes, a Naturae imperio in re vna eademque inflitutae, aut dependentes folummodo a quibusdam circumflantiis, haud illico ad- vertendae, praedo dnt. Iniquum foret hoc in cafu animum abiice- re; praedat potius, Adronomorum Medicorumque exemplo, perfeue- rare ac iterum iterumque repetere obferuationem. Ed namque ob- feruatoris drenui, eo vfque non deddere a perfcrutatione obiedi fui, quo vdque non omnem exhauferit, aut faltem exhaudffe dbi vere vi- deatur. Et repetitio quidem id boni etiam praedat, affertque com- modi, quod vix non femper noui quid offerat et continuo magis re- velet obferuatori occupationum fuarum perfedionem. QLiantiimuis autem moledia vacare nequeat patientia : tamen otium, quod duntaxat expolcit, optime collocatum facit, veritatis af- fecutio. Sane, vna eo^ rite adacda obferuatio, egregiam largitur rc- munerationem omnium molediariim perpefdirum. Neque abed, vt compenfcntur idac patientia; fcilicet, cum inuentione remediorum, nume- 19 9 I numerum obferuationum diminuentium, tum deleAu inflrumcntorum ' aptiflimoriim, nec non* accommodatiffimo modo inueniendi, atque detegendi quaefita., Expertus loquor. Hos etenim fructus dulciffimos, mihi, abflru- liffimis obied,is expifeandis occupato, faepe faepius tulere, delibera- tioni et circumfpicientiae iunda patientia. Ohfeniator tardus fit ad decernend^tm Ex antea didis iam conflat, fubiedum et fundamenta, quibus ra- tio fuas operationes impendit, innititurque harum bonitas reditudo atque foliditas , confidere in perceptionibus, ab intelledu, fenfuum miniflerio, acceptis ac formatis. Ante igitur omnia, quam folicitif- Cme curandum cauendumque efl, ne his minima quaedam labes infit, quam nequit non preffo pede fequi decretorum, et faepe turpis qui- dem contaminatio. Inueftigatores trachearum feu vaforum fpiralium Malpighii Greuiique exadiores , cum animaduerterent in partibus plantarum, aquae immiflis, quae Fernambuccam coquendo, atra- mentum aliaque colorantia exceperat , hos dudus eodem colore in- fedos , hoc introfiifccpti atque transparentis liquoris per teneras pa- rietes, effedum elTe concipientes, illico cauitati totius id adiudica- bant officium, quod circumdudis circumfitisque vafculis, capillo fub- tilioribus, folummodo competit. N Porro illa quoque, quae praecedente commate delibauimus, lu- C 2 culea- % 20 tulentcr docent, quam nece ffarium fit obferuatori, ixfr-enare faculta- tem decretoriam, ne nimia praecipitantia delabatur in crimen falfi- tatis. Illicita quidem bic neutic[Uain eft humanae imbecillitatis con- feffio et reiiocatio fenteiitiae vitiofae : at virum probrun atque bone- fium miniane decet, in rebus adeo graoibus, ac landlae Naturae veri- tates funt, laeuem in confultumque, quin fedudorem inuenifi, nulla nccefiitate , quin folummovdo ibrte pruritu qualiscunque A^anitatis iinpulfus* A * , « — ' Omnium maxime lente feflinandum efl decretis ferendis, cum obferuatio circa Naturae aliquod myfierium explorandum extrican- dumque A^erfatur-; praeprimis, fi ad fcopum obtinendum armamentis oculorum carere nequeam. iila etenim adeo alte reconditis offen fi- culis implicata funt, vt facillime tibi perfuadere pofiis, rem acu tc- tigifle, imo omnem exbaufiffe, cuius faltem vnam eamque exiiiffi- mam particulam offenderas, imparem forte adhuc firmitati conceptus, nedum iudicio, minimeque Aaiiuerfali inde firuendo^ Dici fane nequit, quantum hadenus hoc ipfo praefertim paffa peccauere, peccentque in dies rerum naturalium difquifitores diffe- rentesque de iis, quae ad phyficam earum exiflentiam pertinent. Ecquid \ndelicet commuius in eorum feriptis inuenire efl, enunciatis vniuerfalibus , particularibus conceptibus fuperfirudis? quamuis per- belle fcirent praeceptum Logices, e Naturae, id efi A^eritatis gremio dcprdmtum, hinc inuiolabilc, vi cuius fic comparata decreta, A'ana irritaque fxunt. Ita bene multa in dodriiiis phyfioiogicis botanico- rum 21 rum rcperics, in genere perhibita, quae non, nifi arboribus frutici- busque, nec quidem his omnibus competunt. Equidem multo melius confultiusque adum fore crediderim, fi obferuatores rerum, nequaquam noftro arbitrio parentium, ad amiif- fim deferiberent tantum , qukEobferuando repererint, quo in flatu obiecli, quo modo, quidbus circumfiantiis, encheirefibus, cautelis*. Etenim multum difcrimis interefl , qua e. g, aetate vnam eandemque partem corporum, vitali praeprimis principio ditatorum, difquifiue- ris; quoniam eorum folida, imo et fluida continuis mutationibus fiint obnoxia. Id duntaxat, cuius primordium pulpofam gelatinam referebat, fibrofum fit, canaliculis percurfum , continuo folidiorem confidentiam induentibus, ad ligneam firmiflimique offis duritiem vs- que. Tcntet Soemmeringius , qui Halieri fententiam de ortu tendi- num e fibris mufculorum improbat, tentet inquam folutionem vtrius- ' que ab inuicem ope putredinis, an eodem plane ita fucceflura fit in parte de corpore decrepito laboribusque olim bene exercitato, ac vegetae aetatis, vt ne dicam infantili defumto. — Innumera fane exempla euincuiit ; decreta certa, firma ac fla- «t bilia, foliimmodo confequi, obferuationibus experimentisque ex omni parte rite abfolutis. SECTIO t ..-i.» SECTIO II De ah f e u at i 0 11 e ini c r of c op i c a Qiiam a rerum origine, ipfa Natura praemonflrauerat facultatem planorum connexorum, augendi obieAa, quae inde ope radiorum lu- cis vel reflexorum vel refraeflorum ad oculum transferuntur, tarde admodum imitaucre atque in vfum duxere mortales. Qiiodiiis cor- pus opacum, adeo politum, vt incidentes ab ipfo id intuenete radii, fui imaginem qiiandam reddat, quaeuis aquae limpidae guttula pen- dula horis matutinis, v. g. de gramineorum foliorum apice, inflruc- tores effe poterant modi, contemplationis difquifitionisque corpufcu- lorum, acutiJflimo vifu vel aegrius vel plane non alTequendorum. Has fphaerulas aquae, quafl in folidam, politiflimam, pcrflflen- tem malTam conuertere, liquato fruflillo vitri ad candelae flammam, praeprimis ab omni aeuo, Lflberkiihnio referuatum fuiflb videtur. Quamuis quidem ante eum non defuiffe fciamus, qui huiusmodi aug- menta in ufum ducerent: tamen obferuationes ab eodem propofltae, fatis euincunt praeflantiam inflrumentorum , propria marte confedo- rum atque in eundem finem adhibitorum. V i Quocumuis interim artificio exfiruda inflrumenta, modo quo- cumuis compofita atque adornata, per quae obiedi cuiusdam minu- tuli imago tranfiens, notabiliter auda, organo vifus offertur ibidem- que delineatur, Microfeopium nuncupari, noto notiffimum eft, ae- que / ‘ 23 — ^ ac intelledlu facillimum, obferuationes huius ope iafiitutas, nomen fpecificum ab eodem ipfo fortiri. Qjiantam inde reportauerit vtilitatem cognitio fcientifica rerum • ( naturalium, dici buis nequit. Multa olim incredibilia, vna cum ve- rofimilibus, nunc extra omnem dubitationem funt pofita, coepitqiie corrufeare lux in denhffimis tenebris, ad plenam diem, tandem euee- tura, fi confulto horum adminiculorum vfui, gnauiter fe liberare perrexerint ferutatores ingenui. Equidem bene fcio, multos difquifitiones microfcopicas damnare, partim propter noxas aciei vifus inde metuendas, partim propter erro- res facile committendos; forte etiam quoniam nonnulli aliquid turpitu- dinis, faltim confefTionem tacitam fenilis quafi imbecillitatis ineffe autu- mant, oculorum armamentis. Nefeio an Linnaeus ipfe, an coeci tan- tum eius afleclae perhibuerint; immortalem virum, ne ad minima qui- dem obiedia luflranda atque difquirenda, xdluin augmentum adhibuifTe. Si cuiquam, certe mihi probe cognitum efl culmem, quo exercitati- one flrenua 'ac prudente adigi potefl acies oculi , humani: at aeque certo mihi perfuafum habeo, aciem illam, .quoad unquam fieri po- tefl, fummam, imparem effe ad genuinam formam, figuram connexi- onem, cohaefonem, difpolitionem, firubluram exiguarum particula- rum partiumque afTequendam, nedum exade pcrfpiciendam. r ' ' Mea quidem fententia, ita optime adum foret, fi illitatae iu- ventutis oculi prouide adfuefeantur vfurpandis contemplandisque ob- iedis 24 iedis minoris molis. AfiieU fubinde, dum feriis obferuationibus ct difquifitionibns fe accingunb non illico cundla his augmentis ordian- liir; quin, quod nudis oculis foiicitiffime confpexcre, luRrent fub- inde armainento mediocri, num vere ita fefe habeat: res, nec nc. Qiiem fi adhibuilTet modum ipfe Linnaeus, varios errores euitaffet, qui nunc tanto magi (Iro, fadis acriter vitio vertuntur a liuorofis qui- busdam eius aduerfariis. Praeterquam quod adeo exigui voluminis circumfiantias , fpe-* ciem a fpecie vere disiungentes offerent, corpora naturalia, quae vix nudis oculis exaeffe patent; noto notius efl, machinulas quibus Na- tura, maxime in corporibus viuis, fummas et myfleriofiffimas fuas operationes perficit, exiliflimas effb, adeo quidem, vt plane impoffi- bile fit vllo oculo humano, fiiapte penetrare ac perferutari ifla eius fandLuaria, atque ita intelligere, quo in minimis modo, fummus efi: De us. Quanta adhucdum premitur Phyfiologia corporis humani ca- ligine ! Qind etenim funt, quae capita dod,ifiima ingeniofiffimaque perhibuere de fecretionibus ? fiatucre de neruorum genuina energia? de ortu foboiis per foecundationem, feu de generatione? de intima confirudione atque textura partium? cet. — Refpondeat dodorum opinionum diffenfuumque caterua. Idque ideo, quoniam anatomici iis maxime inhaerentes, quae et quomodo oculis nudis patent, non- dum penetrauerunt acceffum ad receffus intimos minutiffimosque compagis folidorum. Ego certe nullus dubito, imo propria experi- V entia edodus perfuafifiimus mihi fum; fi apto modo, debitaque pa- tientia et moderamine, firenue profequi voluerint id, quod Liber- kuhnius kuhnius armatis oculis primum tentauit et fubinJe reuclata]'os fore in dies, vix non omnia praedidlac fundamenta, denfis liucduiii tenebris deinerfa. nonnulli .alii; Phyfiologiae Qiiid mihi microfcopicae ohferuationes praefliterint, vel vnuin hoc opus documento eiTe poflet. L.iberaui me, quoad fieri poterat, difquifitionibus atque obreruationibus ope horum infirumentorum iis, quae firudluram propagationemque vegetabilium corporum concer- nunt. Comperi ita multa, olini incredibilia aut perperam habita. Hinc expertus loquor: fummam effe vitrorum augentium vim atque dignitatem, in penetrandis abfirufiffimis Naturae myfleriis, cruendis- que genuinis veri fundamentis- Qiioniam vero non fufficit , infiruc^aim effe quam optimis ad hanc obferuationem pertinentibus infirumentis ; fed neccfiitas exigat, feire etiam modum atque cncheirefes, quibus fallaciae opticae, quae toties obferuatoribus diligentifiimis impofuere, enitantur, iuualur fa- eilitaturque impius ceteroquin ifie labor; agam primo de confiruc- tione microfeopiorum optimae notae , deinde de modis nonnullis, obiedta, cumprimis vegetabilium minutorum, exquirendi, tradandi atque ad obferuationem rite praeparandi, adaptandi, i) De aptiffinio microfeopiorum mcclianlfmo Praecipuam’ cuiusque inicrofcopu partem , vitra conuexa effe, quae pro maiore aut minore conuexitatis modulo, radios de ob- D ieda ie^lo quodam tranfeuntes , reflringendo minus magisqiie diuer- gentes organo vifus tradunt, cognita res ed. Hinc vitra*, quo pu- riora, deniiora, peliiicidiora, fuperficieque exadlius polita fuerint, eo piaeftantiorem edent effedum. E vitris ita comparatis, exflruuntur microfcopia fic dida fim- plicia et compofita. Vtriusque varios modos excogitauere optici et mechanici. Cum vero nimis longum, alienumque' a meo fcopo foret, eundos vel faltem enarrare; ego in praefentiarum iis tantum infi- fiam, qui mihi quidem aptiffimi fe fe probarunt ad obferuatienes in- fiituendas ac rite abfoluendas. Inter mechanifmos fimplicium microfeopiorum, vno aut duo. bus vitris infirudorum, c|uae portatilia, manualia, aut marfupialia au- diunt, praefiantior nullus efi illo, qui incinda augmenta foci fex ad decem linearum parifienfium , intra duas laminas corneas , aut alius materiei, recondit ita, vt iundis firmatisque vtrisqiie inuicenx mediante bacillo metallico, circa quem vertuntur, et euerfa dex- trorfum fmifirorfumque pro lubitu dirigi queant, vide nofiram Tab. f. I. Cum vero horum vitra conuexa diametri vtplurimum fint vnius circiter pollicis vel et paulo maioris; necefie efi, vt fimul praefiga- tur lamella tenuis, per fe aut artificio nigra, foramine duarum aut trium linearum in centro pertufa; quo nimirum perquam oportune arceantur lucis radii laterales ab oculo, aliter faepe exadum obtu« tum obiedi turbantes. .. ^ / E com- E compolitis microfcopiis autem ego cunctis praefero id, cuius tubus, oculari, colleAiuo , et lenticulari vitro infiruAiis, intra cap- fam, columnae quadrangulari firmatam, furfum deoriumque moueri potefl. Menfulam porro perforatam, in vtramque partem verfatilem, nec non, ope exigui vedis, manubriolo inflrudli, antrorfum retror- fumque mobilem, his fubpofitam, vna cum cochlea, eandem eleuan- te, deprimente, vnae caedemque columnae ita adaptatam habet, vt appropinquari ac remoneri queat pro lubitu ab illo tubo optico, fir- marique per cochleolam ad quamuis diflantiam. His denique omnibus fubiedtum efl fpeculum duplex , planum fcilicet et concauulum in omnes plagas verfatile. Exflrudionem egregiam ' fic comparatarum machinarum augentium, quam olim b. Rudolphus drefdenfis, et Rheinthalerus Lipfienfis egregie excoluerunt, nunc Vniuerfitatis no- flrae Mechanicus Weikardus porro profequitur. \ 2) De in ftr umentis reliquis Illa inter, quae microfeopiorum auxilio exadlius difquirere bique perfpedla reddere et cupit et debet obferuator, plura occur- runt, nequaquam his armamentis certe detegenda, nedum decenter luflranda examinanda, nifi curiofe admodum rem adgrefTeris. Saepe faepius duntaxat velantur defideratae particulae, partibus circumfitis maioribus, et ipfaemet, vt compofitae, recondunt iterum fuis vela- mentis, et altiilime quidem ard,ihimeque, tam clandeflinum, quam gc- Buinum cardinem totiu? occupationis propofitae. Ne igitur inde ti'- cidas, putesque, nec adelle nec elle, quod tamen adefl eflque quae- D 2 fitijm. 28 fitum, ‘varla inflrumcnta adhiberi debent, quibus expifcari enodari- qiie queunt latitantia quam minutiffima, adap tarique exadiffime ad finem propofitum. Sunt iila, tenacula minora, longitudinis trium vel ad fummum quatuor vnciarum, ex orichalco parata, quum aerugini minus obno- xium fit, ac quidem ferrum eiusque nucleus rubigini. Horum crura, quinque circiter lineas lata, in culpidem excurrere debent, interne minime, pro more maiorum tenaculorum, quae anatomicis et chi- rurgis vfu funt, trans Lierfim fulcata, fed laeuia et ita adaptata, vt vel molliffimum pilum tenerrimamque fibrillam comprimendo teneant. Deinde e feindentium pungentlumque genere ad manus habere debet obferuator microfeopicus cultella variae magnitudinis atque di- 4 menfionis, e praefiantifTimo chalybe fabrefada; tenuia, ne premant difeindendo mollia ; acutifiima acieque quam exadiffima inftruda. Sic quoque forficulae, laminis teneris acutiffimis, cruribus longiuscu- lis inftrudac, ad nonnullas operationes difquifitionis ac praeparatio- nis obiedorum valde vtiles funt. At harum aliae expofeunt acus minores ancipites , manubriolo infixos. Idque praeprimis , cum, quando particulae minutiffimae auferri, tum, vbi illarum partes ab inuicem dimoueri et explicari debent intra guttulam, fluidi cuiusdam. Ii, qui augmentorum dimenfiones percontari, et qui audorum obiedorum imagines delineare cupiunt, circulum atque normam geo- metricam quoque ad manus vt habeant, ncceile efi. Alia 29 Alia talium obicdorum opaca funt, alia pellucida. Illis per. lufirandis vtpluriinuin adaptantur orbiculi albi aut nigri, prout color obieedoruin expofcit, refpondcntes pracprimis dimenfioni perforatio- nis menfulae microfcopii compofiti. Qj-iae vero ita comparata funt obiefla, ^'t lucis radiis tranlitum concedant, quoriimqae interanea lufirare fatagit obferuator; vel laminis vitreis planis, aut excauatio- nibus infirudlis, vel vitris horologiorum marfupialium , imponere ac immittere conuenit. Et pobremum maxime quidem tum, cum ta- lia obieda maiuscala, qiiacumuis ex caufa, non nifi aquae fubmerfa, fui, 1 Libratio nem admittunt. Ad mobilium praeprimis obiedorum, vt funt vermes aliaque infedula, lubfationem, aptifbmum effe comprefforium, e duabus la- ' minis vitreis, vna extremitate bbi iundis, confedum, credidere non- nulli, fummisque laudibus commendatum legimus a beato infedorum ferutatore Goetz. Qi^ioniam vero, vt pobea dicemus, minutibimum puridum contadus, aeque augeatur vitris connexis, praeterea etiam fitus naturalis atque conftrudlionis diburbatio, vix ac ne vix qui- dem euitari pollit huius machinuiae coniprebione ; equidem eius vfum commendare nequeo. Ingenue etiam fateor, me ad opacorum pbiedorum lubrationem femper lamellas vitreas aut concaua horologiorum portatilium vitra, adhibuiffe optimo cum fucceffu. Liceat mihi hic loci mentionem facere iRbrumenti cuiusdam, inter 3^ inter optica quidem pertinentis , quod autem tunc tantum in vfu efl, vbi miniitiffima obieda , e. g. flores Mufcorum intra guttulam aquae, laminae vitreae immiffae, acubus indicatis, vtraque manu explicare contendo. Confidit nimirum in perfpicilio, cuius alter orbis imper- foratus efi , alter vitrum connexum excipit , foci quatuor circitir Tncicarum* 3) Encheirefes Quamuis optimis praedantiffimisque indrumentis , cum illis ef- fentialibus tum his adiutoriis indruedus dt obferuator microfeopiem?, et quamuis nullo generaliori requidto careat: tamen, vel plane non, vel plusculis difficultatibus collucdans, fero eo peruentiirus ed , vt propodtum fcopum vere affecutum efle, atque exhaudfTe omnia, dbi perfuadere poffit, nid familiares habeat modos adaequatos traedationis ac contrecdationis omnium fingulorumque. Omnis etenim indru- mend applicatio, dexteritatem folertiamque iiin fub / 32 ^ fiib lentibus augentibus obiedorum obtutum corrumpant, obferuato- rirpie imponant, confirmat experientia, quod ratio diditat. Huic fcilicet non potcfl non cfTe cognitum perfpcdiimqiie ; ad vnum omnia, augmentorum ope, organo vifus illata ac ibidem deli* neata , neque obiedum folum , pro modulo conuexitatis vitrorum auda adparere. Igitur reflexiones aeque ac refradiones radiorum ab obiedo vel per opiedum fadae. lam vero nullum corpus folidum atque opacum tam homogeneum, denfum ac politum effe potefl, vt ne ad fumma quidem augmenta quaedam fefe offerant variationes et iiiterftitia particularum conflituentium componentium: cliaphana ^ero multo maiorem confpedui- offerunt partium particularumque confli. tuentium diuerfltatem. Harum quaecumuis pro fua natura, indole, iitu, directione, irruentium radiorum reflexiones refradionesque di- rigunt, vnde varii prifmatici colores, fpiralium aut circinnatarum figurarum adparitiones. Tta egregie delufos fuiffe *C1. Fontana et Monroum, vt omnium folidorum corporum conflrudionem fpiralem effe flatuerent, nec non Batfchium, qui hoc mirum ludibrium Acrbofe ac eleganter refert in Vfccri Roemerique Promtuorio Botanico ‘Q. Et Swammerdamius quidem, quem meridianis folis radiis verticem excruciari paflbm effe * obferiiando microfeopiis fuis, legimus, multo longius rediusque pro- mouiffet ifla indefeffa fua conamiua, euitando follicite ipfos folis radios. Et ♦) Botanifclies Ziirlch r787. Band t. St, 3. S. 3, ff. 33 ,Et quoniam fpcculo quodam colledli ifti radii, atque, maioris di- lucidationis ergo, in obiedum dircdi, eundem edant effedaim, probari nequaquam poteil eius vTus ad obtinendum ilium fcopum. Imo cir- ca ipfam plenae feu diurnae lucis exceptionem, fpecolo e. g. fuppo- fito tubo optico microfcopii compoUti, atque diredlionem in obiec- tum pellucidum , cautione tamen aliqua verfari debet obferuator. Scilicet inter obtutum moneat eandem ita, vt fenfim paulatimque plus lucis ad fummum gradum vfque immittat obiedl.o, attendatque quam follicitiffime pundlum apparitionis clariffimae exadbiflimae. Laudauimus autem antea ad obferuationem microfcopicam, fe- neflras orientem fpedhantes, liberas, et, horas antemeridianas. Hinc fereno coelo vix euitari poffe dices radios folis illabentes obie6to op- ticisque machinis; et reHe quidem. Ego vero quam optime eorum cohibitionem impetraui, praeterhculo e charta teneriore parato ac de cylindro ligneo volubili; quod etiam, fi libet, oleo quodam limpido imbui poffet. Chalcographis eadem methodus pro arcenda, nimia lu- ce-u polita lamina cuprea vfu ell. Monendum quoque eh; iriultum conferre ad exadum confpec* tum obied,i per microfeopium compohtum, (i in ipfo adiu, vel manu praetenhi, vel alio modo caneatur, ne alia lux, quam quae obiedlura dilucidat, oculum ferire poffit.' o ^ Videamus niihc commoda, quae adhibitionem microfcopii fim-t / plicis feu marfupialis concernunt, cum, fi obiedlum folummodo pem E luilra- 34 lufirare, luni vLi in eodem ininiitulas iingLilarcsque partes exqui- iias demere, explicare, et ad penitiorem obferuationem per aug- menta compofita, praeparare ac adaptare contendimus. Vix non omnes idae operationem, veliili firmitatem, flc quouis modo firmationem manuum pofeunt. Hinc primo omnium obfer- vanda eft exadla fuperiorum brachiorum ad thoracis latera applica^ tio. Imo multum tum praeprimis refert etiam cubitorum innixus fir- mae menfae , his obfeniationibus dicatae , vbi mox indicando modo minutulae partes obiecti alicuius expifeandae,, dimouendae, auferen-» da^ funt. Deinde , fi ol)ie<^um aliquod folummodo perluflrandum ell hoc armamento oculorum, id altera manu, vola faciei aduerfa ap- plicatur apprimitur que leniter margine fuo fupercilio, altera autem, cuius pollex 'iudexque obiedlum prehenfum tenet, huic ita admoue- tur, ac fungitur, vt pollici fubiedla prominentia huius, nec non vl- timi duo digiti fibi accumbant, ficque quafi pundum fixum efficiant, cuius ope appropinquatio et remotio obiedi, prout foci diflantia po- li ulat, eo commodius iirmiusque impetratur, vid. tab. A. £ .2-. At dum minuta.rum partium obiedi alicuius exquilitio, ac prae- \ paratio ad vlteriorem , fubtiliorcm , profundiorem indaginem , ex- pofeit dimotionem, repofitionem , ablationem, difTedionem circum- iacentium obuelantiumque partium, aut ipfius particulae quaeflionis, longe longe aliter procedendum eflr fiquidem vtriujqiie manus tunc delide- ratur adualis occupatio. Noui quosdani , qiii tale microfcopium mediante manubriolo infigunt menfae aut alio loco^ prout commode ipfis videbatur^ atque fic fe expediunt iii dimotione explicatione, diffecdione partium fubti- I liorum. Praeterquam vero, quod aegrius ita conilanter perfeuerare poffit in foco, permiutae occurrunt partes exiguae mierofcopicae, quae propter facilem exficcationem, folummodo intra pauculum aquae ita adminiftrari queunt; igitur in Eorizontaiem fitum collocandae. Qiiam ego longo vfu atque exercitio probatam reperi encheir rcfin huic fcopo, praefertim cryptogamis Linnaei,. accommodatam* fequeus efl. Pollice indiecque manps finiflrae teneo obie atque appropinquatio, poiliritque ifia pro lubitu fiedli dextrorfum finifirorfumque. vid. tab. A. dig. 2. Sic inflrucflam atque difpofitam manum, fixato, vt antea in- E 2 nui iuii, braclilo tkoracis lateri, fubinde ea ratione oris labiis admoneo, \1, iiiferior pollicis articulus, alae dextrae nati adiaceat, margo vero fiiperior cojiclufuxae fuperciiio dextro figatur. Q^uam primum hac ratione nunc debitam diflantiam obiedi ab augmento impetraui, dextram manum, quae volfellam , cultellum, aut quoduis inflrumentum operationi propofitae adaptatum, pollice indice medioque digito, calami feriptorii inllar tenet, ita admoneo, vt cius minimus digitus annuJ arisque, itidem ac curforiae feribendo iu menfa folemus, annulari et minimo leuae leniter incumbat, ceu punc- tum fixum largientes, vid. tab. A. fig. 3^ Sic e. g. dum Hypnorum exiguos flores, mafculos femlneosqiie latitantes intra^ foliorum, faepe imbricatorum, alas, inuefligare, aut Bryorum aliorumque Mufeorum, intra florem, terminantem prolon-» gationem, recondita genitalia denudare , cupio , deprimo ope cultelli folium vniim poft alterum intra commifluram digitorum, tenaculum quafi eflicientiiim; aut ita fimul etiam demo contegumenta eorum, quae nuda fifiere atquae penitus obtueri concepi; Prehenfam ita be- ne madidam thecam exiguam Mufei frondofi, quae duplici periftomio tam exili et fubtili ornata efl, vt, eadem hac encheireli, vel exter- norum dentium remotio et oblatio non pro voto nec absque deftruc- tione interni fuccedaf, vel R fuccedat, tamen interni conftrudio non exade confiet, longitudinaliter aperio cultello verfus commiffuram di- gitorum diredo, et cufpide leniter radendo interni parietis membra- nulam, liberatamque ita pro aliqua parte, dein volfella arreptam traho traho leniter. Confeqiiens huic internum perihomium, ad vlteriorem contemplationem per maiora augmenta, guttulae aquae in lamina vi- trea immitto. Imo minutula limplicia periflomia ad eandem hanc iii- flrationem, proxime ad eorum bafin aufero transuerfali fedione, cul- tello verfus protuberantiam indicis dudo. Eadem ratione etiam tunc procedere foleo, vbi quam tenerrimae requiruntur lemellae folidio- lis obieAi ad pcrluilrationem flrudturae internae eiusque partium coordinationem, dipofitionem , conformationem. Sunt, quibus finiflri oculi acies excellentior ell dextro. Ifli in- verfo modo procedere debent; microfeopium duntaxat obiedumque dextra manu tenentes, et operantes linihra* Didam hanc methodum ea etiam commoditas comitatur, vt luci te appropinquare ac vertere poffis, quorfum lubet neceffitasque expofeit: nec non, vt obiedum, ipfo adu obtutus, digitorum pre- hendentium motu, mouere fe linat momento citius in quodcunque latus. Atque fane dubito, fore vllam aliam, deliderato fcopo aptius refponfuram. Expolitis hadenus illis, 'quae indagationem difpolitionem aut praeparationem microfcopicariim partium in corpore quodam natu- rali forinfecus aut intrinfecus occurentium fpedant; videamus nunc, qua ratione tradari queant ad nutum illae particulae, aquae guttulae in lamella vitrea immiflae. Cundae l 38 Cundac ad duplex genus redeunt. Vnius nimiiaim partes con- fiituentes, obutlaiitcs aliae, aliae reconditae ac qiiaefitae , laeviter adeo iniiicem iuncdae fiint et impolitae, vt fiicili opera impetretur explicatio, disiuncdio, ablatio partium a partibus: alterius autem conftrudio renuit accelTum ad interiora, 'absque diilebbione conclu- fioiiis. Vtroque in cafu , lamellam vitream cum obiectulo, fuper chartam albam, menfae aut alio plano fixo impolitam, fi coloratum efi; fi album, nigro aut alio colore profundiore tindlam colloco, in cxadcT horizontalem fitum : abinde vero , antea memoratum arma- mentum perfpicillifoniie oculis praefigo. Sic exfiruAus abiedlulum prioris generis, adgredior tenens vtra- que manu acum , calami fcriptorii in modum ; atque altera harum idem figo, altera operationem neceffariam molior. Et cum antea di- xerim , in hunc vfum adhiberi polle aciis ancipites , demtio partis ab hoc exiguo toto, vel eiusdem acie, vel cultello quam exiguo tenerri- moque praefianda efi. Praeparatione fic abfoluta, lamellam vitream cum obieAo in menfulam microfcopii transfero ad penitiorem con- templationem ope vitrorum magis minusque augentium. At, fi quando tale obiecfiulum pariete quodam integro ita con- cludit partes interiores, vt absque diuilfione impofibilis fit harum cognitio; tum mox diAa encheirefi, volfellae cruribus id idem fixum teneo, fcd:ionemque fecundum horum interfiitia dirigo. Et hoc qui- dem praeprinris tum obferuandum efi, vbi illa exigua corpufcula du- laoris I 39 rioris funt confiflentiac , ac fphaericae; alias enim exfiliendo aufii. gere folent, leni quauis preffione cultelli adhibita. Equidem fecundum priorem modum, fcilicet duabus acubus, femper enodaui pufillos flores mafculos femineosque Hypnorum, Les- kearum aliarumque fpecierum, eosdem intra foliorum alas producen- tium, neque vnquam me deferuit feliciflimus fuccefliis denudationis genitalium a fuis contegumentis. Simili ratione etiam minutiflima intricatifiimaque periflomia niufcorum frondoforum ad. examen reuo^ caui, quo me de eorum conflrudlione, eflbrmatione, difpofitione red- derem certiflimum. Alterum vero adhibui ad dilTecanda minutulae fporae granula Ceratophylli (knurft et fubmerji frudus , Charae iti- dem et eius flores mafculos, alia flmilia. Vnum reflat, quo commonefaciendi funt, qui vltimis his dis- quifitionibus fe liberabunt, ne omni dexteritate adhibita, tamen in errorem feducantur. Scilicet, quaeuis guttula aquae, cui obietulum a toto corpore decerptum, vlterioris difquifltionis gratia, immittendum efl , antea fludiofe luflretur maioribus augmentis , num limpidiflima fit, nec vllo quodam alieno corpufculo confpurcata. Itidem et acus, et culteila, et reliqua inflrumenta, probe obtueri microfeopio, atque detergere conuenit antea, quam operatio perficitur; ne, vbi pere- grini quid vel exiliflimae molis his adhaeferit, fe operationi immif- ceat, obferuatoremque fubinde faltem fufpicari faciat, ad obiedum pertinuifle quod peregrinum erat, Enchei- 4*^ Encheirefium', haftenus fuccindle tantum indicatarum emolu- m -menta tanta funt, vt ego iis cunAas meas reuelationcs in abrtrufiUi- mis tenebricoliffimisque Naturae rebus debeam non folum, fed fpe- rare quoque liceat; eos, qui porro iisdem fe liberare adue perfeclio- nis abfolutae culmen euehendas, operam nauare voluerint, multo plura maioraque praeditis a me, abhinc reuelaturos iri. Certe ipli illi difquifitores corporis humani , qui Anatomici audiunt , multa Phyfiologiae capita tum liberabunt ab hadtenus inextricabilibus va- niloquentiarum controuerhis, cum his indrumentis, dmiiibus encheire- dbus ac cautelis, exdruedionem, texturam, coordinationem exilidima- ruin eius particularum folidarum penetrare ac exaede perfpedam dbi reddere duduerint. Etenim hadenus^in particulari ida fcientiarum alea deteda, certe folummodo craffiores rudioresque partes concer- nunt; latent fubtilidima, cardinem certitudinis fcientiae condituentia. \ Denique coronidis loco illa adhuc tradam, quae circuli vfum in obferuationibus microfcopicis attinent; cum ad emetiendum valo- rem augmentorum, tum ad delineationes fecundum horum indicatio- nem indituendas concinnandas. Oculum vtrumque vtrobique apertum tenere, atque altero obiec- Uim, altero circulum obtueri oportet vno idu. Ab initio quidem ida operatio aliquibus difficultatibus obnoxia ed; at vfus exercitiunique, veluti in eundis antea commemoratis, dc et idhic magidrum efficiunt. Ego, qui dextro oculo obieda per lentes ludrare foleo, dnidrum in circulum dirigo ita, vt vno eodemque momento vtriusque perceptio pre- praefletLir. Tum iunduram brachiorum circuli, femiaduerfa vola 15- niflrae manus ita, apprehendo, vt illa articulo extimo indicis accum- bat, pollex fuperimpofitus extremitatem eiusdem articuli attingat, medius digitus interpofitus iit aliquantum cruribus , annularis protu- berantia autem quali fulcimentum praebeat cruri interno. Ita com- mode admodum, ii, iixato apice huius cruris ad obied:i baiin, externi dirnotio requiritur, hanc medio digito, contradionem autem indicis vltima phalange efficio. Impetrata ita diilantia, vel ad normam quandam definiri , vel in chartam aliquam transferri ibidemque no-, tari potefi. Noui nonnullos, qui iiniilro oculo obiedum, dextro chartam, vel alius fiiraginis planum obtueri, ficque vifa reperta illius delinea- re adfueuerant. Sed ipfc ad manus habeo exemplum egregii deli- neatoris aeque ac obferuatoris, quod apprime docet, quam infidus fit ifle modus. Ego, qui nunquam alicui fcholae, quae artem delineatoriam tradit, interfui, vbi feros pofi annos intelligerem ineuitabilem necef- fitatem, me accingendi negotio delineationis obferuatorum, metiebam ante dido modo craffiliem, dimeniionem, difiantiam omniumque cir- ciimfiantiarum in his partibus occurrentium , atque ita \ niim poft alterum in chartam transferendo, quam folli citilTime naturam ipfam imitari delineationibusque meis fifiere fiudui. Qliousc|U€ eam afficcu- tus fim, dicant, quos non taedet, faltim aliquas obferuationes repe- tere, quarum imagines excudere fiui; dicant, qui pofi haec ipfifiimas i F meas I 4^ meas delineationes vifari funt. Si Naturae fidiffimas repereiint, non eil, quod mirum eant infallibilem elFed:um emenfionis ipTius obiedi, feu, quod idem ell, Naturae, ope circuli! Etenim nihil aliud prae- {liti, nec praeflare ^"olui ac potui, quam imitatorem hrenuum addic- tidimumque imaginum, augmentorum auxilio oculis oblatarum. I THEORIA 43 THEORIA GENERATIONIS ET FRUCTIFICATIONIS CAPUT I Hljlorta generationis vegetabiliuni et operis Ab omni aeuo cognita res efl atque indubitata, animalia fuas fpe- cies continuare 'Ct multiplicare, mafculi femineique fexus confpira- tione. Non item de vegetabilibus.; quamuis neminem laterent cx- furgentes e minimis faepe granulis, quae femen audiunt, iuuencae flirpes, limiles iis, quae illa produxerant. Neque mirum, quum ip- fiim vegetabilium cognitionem , per milic fecula, plane negiedam fuilTe fciamus. Tandem ab experientia illorum populorum , qui olitorimi more, culturae Palmarum, Piiiaciarum, Ficuiimque operam darent, crepufculum aliquod filtcm emicuiffe fexualismi etiam inter vegeta- F 2 - biiia. r 44 bilia, ex antiquiflimls rerum naturalium fcriptoribus conflat. Qiian- doquidem vfu didicerant, fruflra expe6lari frucfliium perfectorum lo- cupletem, meffem, nili eorum rudimenta quidquam de puluere, aut particulis florum, folummodo pollen fpargentibus et abhinc herilibus, acceperint. t .. ^ Plinius interea, alter ille pofl Tlicophraflum, qui mentionem fexualis copulae Palmarum fecit, iam tum enunciat: quod arboribus, imo potius omnibus, quae terra gignit, herbisque, etiam' vtrumque fexum elTe, diligentiflimi Naturae tradant. Nihilo tamen fecius ea, quaej fubfequentes^ abinde fcriptores rei herbariae citra antea diClas fiirpes habent, fexum plantarum refpicientia, ita comparata funt, vt fomnio quali louem pro lunone arreptum, publico traderent. To- roflores etenim e fle diClis dioicis Linnaei, Luppuli fcilicet Mercu- rialis, Cannabis feminas, marium loco habent, et vice verfa. Sic Fi- licum alteram, vel propter frondium proceritatem, vel propter ma- gis confpicuum tegmen membranofum capfularum, marem; alteram teneriorem , minoribus fruClificationum areolis inflruClam , feminam dixerant, Anagallidi coeruleae, aruenfem aflignarunt e. f. p. Anno tandem decimo oClauo feculi fuperioris, Sennertus difer- i tilflme quidem plantarum floribus in vniuerfum generationis nego- tium adferibere incepit; verumtamen idem antherarum puluere fieri, qui doceret, primus omnium fuit Thomas Millingthonus Ab- a) Loghan experimenta et meletemata circa geaerationem plantarum, Londini 1747. 8. 45 Abhinc praeprimis Grewius^), Io. Raiiis''^, Camerarius^), Samuel Morlandiis^J), GeoiTrocusO iunior, hanc clodLrinam vitro profecnti funt. Maxime auiem a Vailiantii ferrnone, quem in Horto Medico I parifino de Ttrudura florum recitauit^), fubinde publici iuris faAo, agitari coepit. Primus enim ibi enunciat: flores vegetabilium non flolum fexualia organa continere, fed his coitum quoqUe exerceri, v^e- luti id aliquoties animaduertiflet ipfe. Huic fententiae nihil eo tempore inufitatius eflb poterat. Et quum nouum quoduis infolitumque, mouere foleat attentionem inque dilTeiifum, aflenfui coeco multo praeflantiorem, cadere confueuerit, alii quidem e praeflantiflimi viri partibus flare, detredabant; alii v'ero, qui, vt in obfcuro adeo obiedo decet, eundis, quoad fieri po- tefl, bene exploratis et perpenfis fubadum indicium ferunt, recogni* tam rei veritatem vitro profecuti funt. Vnde, quae Royenus^J — — herbarum dulces — amores Blandaque coniugii vdncula — cecinerat, Linnaeus in fponfalia nuptiasque commutauit. Dum h) Nehem. Grevr anatomy of vegctables begun, London 1671. 12. c) Iohannis Raji hiRoria plantarum, Londini 1686. fol: T. I. p. 25, SynopRs methodica fur-» pium Britanniae, Lond. 1690, 8. (T) Rud. lac. Camerarii EpiRola de fexu plantarum ad Valentinum, Tubingae 1694. 8. etiani in Mifc. N. C. reperiunda Dec. III. ann. III. app, e) Obferuatlo circa partes et vfum floris. Trans, angi. ann. 1705. p. 215. fq. /) Steph. Franc. Geofroy Thes. Ergo hominis primordia vermis , Parif. 1704, 4. g) Ann. 1717. /t) Adrian van Royen carmen de plantarum amoribus et connubiis, Leidae 1732. 4, 4-6 D Lim enim immortali memoria recolendus Naturae M> fles, quaeuis antea de plantarum fexu cognita prolataque colligeret, atque ipfarum partium, ■ quae flori infunt, exad:ius penitiusque , ac vnquam fadtum erat, examen fufciperet antea, quam decerneret, genuina hac Natu- ram fcriitandi via incedens, tulit operofi laboris pretium, clariflime perfpiciendo veram hilarum naturam, officium et vfum. Stamina nimirum pihillaque, aliud nihil effe, quam vtriufque fexus genitalia horum, etiamnum omnino viuentium, organicorum, nec certe motu locali penitus plane deflitutorum corporum, conilituentia florum, ab iisdem proditorum, elFentiaim Atque huius in gratiam, fecundum tritum illud, ejfentia rei ejl res ipfa, primus omnium iure, quamuis non rite intelieda ilia fenten- tla, expunxit de floris deiinitioire , omne tenerioris membianacci, eleganter colorati, olidi faepe adparatus conceptum; caufam adeo di- verfimode fonantium definitionum, a praeli antiffi mi s Botanicis de flore datarum. Poftea videbimus ineptitudinem fic comparatarum cnunciationuin in re quadam feria ac fcientifica determinanda. Qiuim vero genitalia flori id fint, fine quo effe non debeat, vero fimilius reputabat Linnaeus, Naturam in effigurationc, numero, coordinatione ac proportione partium, adeo nobilium et ad praecipuum vltimum- que, Aeterni lege vegetantibus quoque fancitum finem fpedlantium, minus ab infita norma recefluram fore, quam vei in iis, quae fo. s lummodo cum adiuuantia tum et ornantia funt. Hinc optime ratus efi, illas generationi dicatas partes fundamenti loco ponere,, cui ve- 47 getabilia in ClafTes et Ordines difiribuendi methodum fiiperilnieret: vnde eius S\Ttcniay fexualis nomen rec^.e Ibrtitum efl. / Verumtamen haud leuis numerus fiirpium, tum quoque in dies augmenta capiens^ cognitus erat;, quae^ quamuis non plane nihil di* reiTi ab berba\ llori aut frudkui analogum flato tempore proferrent, tamen harum partium vfus ac officium nequaquam liquebat, nec nu- do, neque aumato oculo. Has igitur diuerfis admodum titulis indi* gitauere fyflematum conditores, prout opinio et fundamentum fyfte* matis ferret. Sic lyrtematicorum patri, Caefalpino, dicuntur, flore frucduqiie carentes; Morifono, heteroclytae ; Hermanno, nudae muf* cofae; Knautio, herbae fruHu -inconfpicuae, imperfedtae; Raio, fub* marinae, Fungi, Mufei, Capillares; Pontederae, incerta floribus de* flituta; Tournefortio, ape tali, vel flore tantum, vel flore fruduque carentes; Ludwigio, flore nudi. At Linnaeus, prudenter perfpiciens, nequaquam vel vnam fpe* - ciem vegetabilium exemtam efle poffie a naturali lege propagationis per femina, igitur et fexuali copula, vi ideae fundamentalis fui fy- hematis, has, refpedu aliarum, florcfcentia cuique confpicua publice nubentium, clandehinas feu cryptogamicas falutauit. Interea neque tum in vniuerfum comprobata fatis erat, fic didi pulueris antherarum facultas prolifica. Etenim, Caefalpinum iam tum eundem pro .(lorum recrementis venditauerat. Qiiam opinionem fub- inde. I » / * 48 inde, praefertim Malpighius , Toiirnefortiiis aliique fouerant, promo- verant, adeo quidem; vt Linnaei de fexu fexualibusque Vegetantium effata, abfoni impudicitatisque nimiae criminis accufarentur. , Satis notae funt pertinaces, nec fine acredine, Siegesbekium inter et Gle- ditfchium Moellerum et Kaeflnerum abinde exortae contro- uerfiae, vt ego earum recenfioni bene hic fuperfedere poffim. Et quamquam idae egregie admodum in fauorem fexualismi fint geflae; praeterea vero, etiam fubinde Koelreuteri fagacitate, vt poilca vi- debimus, pulueris antherarum foecundandi potedas ab omni dubio li- beraretur ; fuperdes nihilominus mandt fydemati illa difficultas, qua in dupendo cryptogamicarum numero continuo iaborauit. Omnis didenfus id boni praedat, vt ad inquifitionem veri fol- licitet, intendatque ingenia, quibusuis omni modo inhiare, vnde illa erui queat; quae certe obfequiofa vix non femper cd, modo abfint ab inuedigatoribus praeconceptae opiniones. In qiiauis planta, cryptogamis a Linnaeo accenrita, pod ali- quam, plus minus longiorem herbae euolutionem , in confpecdum veniunt quaedam, ab illa ipfa, forma, figura, compofitione, condruc- tione, longe difcedentia, quae fubinde puluerem tenerrimum dimit- tere folent. Inferuierunt ida,- pro fua varietate, condituendis ordi- nibus Vid. I. Georg. Slegesbek botariOfophlae verioris breuis fciagrapbia, Pctrop» i737* 4* vbi ■■ cpicrifis in Linnaei a fexii fnmtnm methodum. 1. Goltlieb Gleditfch, confrderatio epkrifeos Siegesbekianae , Berol, 1740. g. Demniii Siegesbekii examen vaniloquentiae Gleditfchianae, Petrop. 1741. 4. Hamburgifch Magazin. nibas horumqiie generibus, fic^ vt inde Liunaeus Filices, Mufcos,, Algas, Fungos conderet. Qiiisque farius mente primo flatim intuitu colligere poterat, occurcntem in his diAum apparatum, nequaquam adeffe poffe, quin aliquem lingularem finem fpeAaret; quandoquidem Summus Rerum Conditor, in omni Natura nihil fuperuacaneum fecit ordinauitque in- vtile. Promptiflima hinc erat conieAura accomodatiffimaque : illis forfan contineri vel mafculam prolificam potefiatem , vel futuram prolem ipfam. Qiiod, vt detegerent, plures infignis nominis viri difquifitionem armatis oculis, quoniam nudos infufficientes intellige- rent, adgreffi funt. Sed tot tantaeque diuerfae opiniones de fexua- libus horum vegetantium inde euenerant, imo libi contradi Aoriae adeo, vt, cui reAe aiTciifus praebendus fit, quisque anceps haereret nonfolum, fed Buifonus^O Neckerusque''") inde firmam anfiim arrepfilTe libi viderentur,, vnde fyfiematicis Botanicis irriderent. Et pofterior certe diferte fexualifias mendacii accufat , negando pernegandoque omnem in Mufeis, latiori fignificatu fumtis, copulatiuae propagatio- nis praefentiam. Qiiae cum ita elTent, ac dehinc plenius patebit, Academia Cae- fareo-Petropolitana, quarumcunque fcientiarum artiumque promoti- oni intenta, vt tandem litigia erudittarum de generatione et fruAifi- catioiie plantarum cryptogamicariim Linnaei componerentur, fanAa V. Buffons Naturgefchichte , Berlin 1771. 8. Thcil i. p. 28/ 29. Nath, lof. de Nccker, PhylioiogU Muicorum , IMannhemii 1774, 8* G vero " 5^ >4ff- vero veritas e praeualentfbus ha6Lenus tantis tenebris emergeret dilu- cida; operae pretium ^diixerat fedecim abhinc annis, proponere eru- dito orbi ckis theoriam, quo non tam ingeniofe excogitando, quam redius perquirendo ;Naturae haec produda , fe exercere poflito t Sapienter autem peffpexerant Eximii Viri, non vnius hominis elTe , eandem per omnia genera huc pertinentia eorumque Tpecies dis- quifitas,, comprobatam vt daret.* quandoquidem neque reperiatur re- gio., cui plantae huius claflis eundae vna forent domi. Igitur, quo- . vfque mihi patuit ide campus , diues admodum microrcopicis fpeda- culis pulcherrimis, amoeniffimis , fabrium quemcunque animum in profundam Summi Opificis admirntionem falli citan tibu s , expoliturus fum. Et folummodo quidem illa, quae euidente ,cei'titudine obfer- vando mihi fefe probarunt ; repolitis reliquis., ne eruditum orbem vitro onerem coniedurk^ . Cum itaque non per omnes oidines lantum habuerim aditum, ac quidem inter Mufeos, vt ita quali fyflema quoddam vniuerfae clafli accomodatum docere valeam, feruabo nunc ordinem a Linnaeo pofitum; didurus primo de Filicibus., deinde de Mufeis, porro dc Algis^ denique de Fungis. Sed plantarum crytogamlcarum genuina mafcula ' organa , Bo- tanicorum oculis hadenus latuere potiffimum , falfis interca eorum loco adoptatis. In aperte nubentibus vero, quaedam dodrinae fun- damenta I damicnta C lari iTimor uni Virorum aii-floritat^ confirmata videbantur, quibus faepe faepius. noftra vel plane non,, vel difficulter quadjuircnt. Diidum hoc aiiimaduertensv abinde curiofiu^ paulo inquifiui firudlu- ram partium internarum,, cum totius, tum illarum ad generationem pertinentium, perfpexique euidentrffime ;• eunda,- quae alma Natura efie in viuentibus atque fieri iuffic diucrfillimo modo, denique ad vnam eandemqiie redire legem.. Slint quidem, qui his fic didis mo- dificationibus firenue contradicant, contendantque , iis nequaquam in fcientifica vegetabilium: cagnitiorre aliquem concedendum locum. \ Sed nefeiunt,. aut non fcire volunt ifli, benignifiimum infiitutuin Summi Opificis amnium rerum, qui ideo vnum idemqiie tam enor- / miter multifarium efTe iufiit ; vt miferi mortales fenfuum ftiornm i beneficio, vfurpantes haec documenta infimitae fapi.entiae, adigerentur continuis obferuationibus cum in deuotiffimam admirationem, tum, in fiduciam inconcuffibilem deuidiffimamque erga vnum Summura Ens Deum Omnipotenteiru Qiio itaque ea euidentius contra omnes obtredatares euince. rem, propofita hoc in opere fexualia plantarum- e Linnaei clafTe cryptogamica, vere ita fe habere, et vt ii, qui illa reliquarum fpe- cierum expificare cupiucrint, habeant normam ac fundamentum diiii- dicationis, tradam nunc cum idea flaris eunda, hunc fcopuni con- cernentia. CAPUT I V 52 CAPUT I r Fundamenta \ Theoriae generationis Qjiid virili fpermati infit, vi cuius infignis ille effedlus praeda- tur in fingulari parte feminam fpcAante ac vere efficiente; num in illo contineantur rudimenta noni corpufculi per feminam produc- turi; an illa conclufa attulerit iam tum a fuae ipfius primordio illa rudimenta viuificanda tantum , atque in adum excitanda acceffiu mafculi fpennatis ipfius, aut principii tantum maxime adiui, quod iunAum habet; an id ipfum forte folummodo nifum formatiuum quafi follicitet, ad officia fua obeunda; hic loci ad me non pertinet. At multo accomodatius rei, imo neceffe erit, ea excutere inque va- dum fidere, vhde liquidifiime pateat, quid fit llos vegetabilium, quid mafculum aut femineum genitale. ^ Antea iam tum innui praeceptum illud Logices e Natura ipfa haufium: particularium duntaxat decreta, non, nifi vniuerfalibus conceptibus fiabilitis firmatisque , rede fuperfirui pofie. Agitur, cum vegetantia aeque ac animata corpora, ' vitali principio fint ditata; cum vtrorumque propagatio, fexuali copula celebretur : - difpiciamus primo loco, quid circa hoc negotium, organaque eo fpedantia, ani- malibus in vniuerfum folemne fit. Qiiibus, fi refponfura erunt ea, quae in vegetabilibus, et fpeciatim fubinde noflris cryptogamis Lin- nae- 53 nacanis eucniunt; mente . captus fit oportet, qui vitro et horum ge. nitaiia, gcneraudique facultatem in dubium vocare vellet. A n i m a l i A primordio omnium rerum nobis confiitit propagatio anima- lium per generationem; concurfum duntaxat atque coniundtionem organorum mafculinorum fcmineorumque. Pofiquam denique homi- nes infiituerunt, eorum, quae funt ac fiunt, ciiriofiorem difquifitio- nem contemplationemque, quo, fui decentius, et caufas et effedlus' cognitas fibi redderent perfpeftasque : procul dubio a fe ipfis pericu-. Ium fecere, progrediendo inde ad reliqua animantia. Sic comperta euid,aquc nunc res efi, eunda, non mox a fuo ortu, fed, quod maximopere notandum, certo gradu perfedionis et confirmationis folidae compagis , idonea fieri ad generandum. Stadium hoc, pro fpccierum infigni varietate variare folet infigniter, vtplurimum vitae durationi adaptatum. Elephas, procul dubio, fe- rius ad perfedam fobolem gignendam aptus efi Homine, Homo ferius Equo, Equus ferius Cane, Canis ferius Gallo gallinaceo e. f. p, \j Deinde aeque notum efi, organa generationi dicata, praeprimis illorum animalium, in quibus confpedui patent, obire mutationes, rite maturo ad generandum corpore. Sic dum iuuenis iuuencaque debitum hoc ftadium ingreditur, pullulare incipiunt circa genitatalia A crines, qui pubes audiunt: aliis alia pro fua cuiusque fpccie. Et^dcm ’54 Eadem ifia genitalia,- originem, incrementum, fudentationem, a eommunibus corporis vafis , quae cunbLis reliquis partibus profpi- ciunt, ct foecundans principium, Cjuod mafcula effundunt,, etiamnum c communi ad partes fluente fonte accipere, neminem inficias iturum fpero. Scimus etiam, diAum foecundans principium cuiusuis fpeciei, contineri plus minus vifcofo liquore, qui fpenna audit; id vero ne in vllo quidem animali liberatum inde exfudando tantum per fubti- «r lifiimos organi poros, fed emiffum aut eiedium cum hac maffa effi* / cere, quod efficiendum erat. 'kN. Tandem, quod aeque probe notandum efl, abfoluto generationis adlu , languet corpus , flacefcunt genitalia. At feminei generationis organi particula, cuius cohaefionis cum matre flamina dudluloruin, modo fmgulari, fingulae fpeciei ad rationem difpofita, communica- tam atque impreffam accepere etiamnum fingularem illam energiam principii foecundantis, vnde vel mox vitalem aftionem ^continuare vcl fubinde certis fub circumflantiis recuperare poffint, volumine au« geri incipiunt, feu groffificari, vt dicitur, ad foetus tenelli conforma- tionem ufipie. Qjiem terminum, fi ceu in domicilio quodam matris, afTeqiii debet; id idem quoque augmenta capit, praecliifii via, alte- rius interea foecundationis : e contra, animalibus non pereuntibus pofi dimifiioncm , particulae , mox foecundatae aut foeciindandae datum efl, demum eodem genitali femineo, nouum inire generatio- nis a, ^793* 8^ von Seite 64, L 4. '1 .r % Strulliio, Aquila, Papilio, Coluber, Pleuronedles, Lumbricus, < * Tcnia cet. qiiantumiiis volumine., forma,, figura partiumque conditio- nibus longilTime ab inuicem diilent, tamen principali illa parte, feu trunco fuo, quoduis eoruin inllrudluin ^efle, negabit nemo., t- Et- qiricmadm.odiim animalium “alia fub terra aut aqua dega^nt, certis tantum temporibus et conditionibu-s fuperficiem petentia, alia X feniper fupra •eandem comm-orentur,, alia tantum fiipra -domos, arbo- res, alia animalia; itidem et vegetabilium alia funt fubterreilria, aut fubaquatiiia, ad oerta ofncia fubeunda, partibus fuis inde emergentia; * fuperficialia, fiib-liipraque terrena; p ar ali lapidum, murorum, tec- torum, arborum, aliorumque vegetabilium. Similiter ibi agunt vitam, breuiflimam, fcmeflrem feu annualem, biennem , triennem , longacuam, OLiaecunque autem fic cuique fpeciei conilituta a Natura iit duratio; etiamnum prius non generant, feu Hores promunt, quam confirmata inque certum perfedhionis fla- tum, ad proprium cuicunque fpeciei modulum confecuta parte prin- cipali feu genuino trunco. Hinc ftirpium vnius femefiris aeiliiii in- \ teruallo curriculum vitae abfoluentium , etiamfi finiul incunte vere e femine pullulauerint, aliae breui abinde, aliae aefiate, aliae denique autumno ineunte flores fuos edunt. Eundem ritum feruant illae, in- fcquentem alteram aefiatem expedlantes, biennes diefiae. Et quanta quaefo diferepantia hoc pafili inter perennes lougaeuasque, e quibus quaedam altero, quaedam -tertio, quarto - decimo -vigefimo anno, fe- nus- riusquc, ab ortu ex oiio ^ fe ad generationem accingimt protru/ione florum; faepe quidem ad normam £iae longaeiiitatisx i V I ' Sequitur Kis confideratio ortus genitalium,, ct quicqmd ad iflo- rum adlionem adionumque effedus penes vegetabilia concernit, quo adpareat inde, niim et quousque conueniant cum illis, quae de anL malibus hoc palTu liquido conflant. Vegetabilium fexus organa^ floris notam cbaraderiflicam effici-^ entia, vt breui antea innuimus, vna cum omnibus flngulisquc eorum fundionem opitulantibus partibus , etiamnum^ ab eodem fonte or- tum fuum ducere, de quo eunda reliqua in confpediim promonen- tur, perfpedu erat facillimum. Sed veteres iam tum multa de fin- gulari eximiaque illius contextus cellularis praeflantia perhibuerunt, qui medium, praeprimis in arborum et fruticum elongationibus iuni- oribus, tenere folet, Qiiibus rite inuefligandis , cum L-innaeus va- care nequiret, vtpote occupatiffimus longe aliis, quam anatomicis phyiiologicisque difquifltionibos , ingenio fuo indulgens, commuta- , vit fmgularem. dodrinam , etiam de ortu iingularum partiurn a-d florem fpedantium. In Syftcmate Naturae ab ipfo edito Holmiae 17^7 modum fequentem docet Calyx, tegmentum exterius floris, e cortice; Corolla, tegmentum interius floris, e libro; H a Stamen, I / 00 Stamen, vilcus exterius, e ligno ' Flllillum, ‘vifcus interius., e meduila; genitale femineum. Et in Philorophia Botanica p. 38* (Ed. Vindob.) „Frucd:us ex medul- ,;lari fubftantia , nequk ^FxOiiam. vitam inchoare, nifi .prius ilaminu-m ,'efrentia lignea abforpta fuerit ab humore piflilli/' ’Q}iid fub .medulla mteHigat, antecedente pagina fub eodem numero Addere .efl. .Scilk cet: „pars vefiita lignoj fada ex Ubm^ fecedente a ^cortice, dndiklo ,epi~ dirnndc.'^ Qiiam magni autem eadem in vegetatione ipfa ^eiusque pro-i habenda fit, et quid valeant humana ingenia, admiffae cuidam opinioni, absque peruelligatiane Pollicita rei ipfius , indulgentia, peiL.. fpicue elocet eius DifTertatio de Prolepfi plantarum, inferta voluiuini fcxto Amoenitatum Acadcmicariurn •Qiiae vitiofa dogmata, cum elegantia quad-am > prop oli ta, omnium fingulorumque Botanicorum animis ita Pe infinuarunt, A^t in liunc vfque 'diem pertinaciter inhaereant A^,el praeflantiffimis huius Pcientiac dodloribus. Hinc liceat in gratiam originis genitalium mafciilorum aeque ac femineorum, hic breuiffimis quaedam repetere, quae xdbdus fubinde a Natura ipfa, aliis locis fufius oilendi''’'^. Canales vegetabilium Ppiins circumdudos , quorum -detedionem immortali Malpighio Grcwioque debemus, aduedioni Pueeorum- alibi- lium ad partes vere inferuire, confirmauit ars iinbuitionis eorundem aqua Nempe in meis Fundarrrentls hiRorla^; n.atuTalls murcorum •■fiondofornni. 1782. 4. Differt, de fibrae vegetabilis et animalis ortu, Lipf. 1789. 4. Sammlung meiner Abliandiuii'. gen und Beobachtungen , ErRes und zvfeites Baendchcn. Leipz. 1793. 1797!^. _ — Ci aqua colorata, quam Baifle, Boniiet, Reichel"^), et fubindc plures alii adhibuere. Euidentius nihil commonflrare poterat id olBciurn, quam quod iidem tantum canalicuii coioratum liquorem forberent, promouerentque quaquauerfurn , li vel partem tantum refedam de planta, vel totam vna cum radicibus ablutis liquori immiferis. A. Sed cane credas inde, quod mihi incauto olim, praeprimis fe- cundum Reichelii effitta ratiocinanti accidit; intra iifmlam ^ fpiris circumdudam iter effe fuccorum: quin fpiras tantum liquidum tinc- tum permeare, euidenter docet, particulae eodem imbutae attenta circumfpcdaque , ope lentium augentiorum iullratio. Animaduerti- mus duntaxat tum aliquas laxioribus fpiris indrudas, at harum in- terflitia membranacea canalis pneumatophori nullo colore infeda’"*} Neque tamen femper et in quauis vegetabilium fpecie tenerrima illa 'fuccigera vafcula eodem tradu kos canales ambire, fed reda via etiam in aliis adfcendere, imo occurrere aliis, quorum vafcula fucci- X % gera reda excurrentia comitantur fingula pluribus pneumatophoris. Qriocunque autem modo fe illa habeant, nec non eorum coagmenta- tio in circularia drata, aut fafciculos, vel per partes illarum, vel per totum variarum fpecienim, varium locum difpodtionemque: illa praecipue ad argumenta nunc nodra pertinent, quae de immutatione horum vafculorum adducentium docui in diiTertatione mea de fibrae vegetabilis et animalis ortu, nec non de aditu eorum ineuitabili ad vide G. Chrift. Reichel de vafis piantarnm fpiralibns. Lipf. 175S. 4. p. ^3, vide fis Fundamenta liiF, Nat, Mufc, frond. Pars I, t, 2, f. 9. d, e. f quas- 62 quascunque partes, vtpote oninium fingulorumque ortui, promotioni, nutritioni defiinata. Immutationem illam, quae in confolidefcentia confidit, non fcm- per et vbiqiie ligni in confidentiam abire, facile perfpeftu erit cuique, qui perpendit, ne illorum quidem animalium, quorum machinamen- tum principale tandem oda diiriffima efficiunt, omnes folidas partes, quot quot earum fiunt e vads eo peruedtis, vnius eiusdemque effe confidentiae. Alia duntaxat ed cornuum, alia vnguium, alia car- tilaginum, alia pilorum, alia carnium cet. Animalia vero mollurca, foliditate, quam prouedla aetate acquifiuerunt, quam maxime inter fe diferepare notum ed. Qualiscunque Vero fit huius folidefeentiae gra- dus , veluti mutatam confiflentiam, fic et mutatum colorem recipiant nccedc ed. Rubent foetus officula, album colorem prouecda aetate / induentia; villis flauis pulli gallinacei, anferini fimilium, pennae al- bae fuccedunt; virent vegetabilium vafa pneumato-chymifera deinde in album plerumque lignum conuerfa; illa autem molliorum tenerio- rumque partium e. g. pulueris fic didli antherarum retii^ulata vafcula, nec non illa pidillorum denique rubello, fufeo, alio profundiore co- lore fe inanifefiant. Perigonia, quae Botanicis Calyx aut Corolla audiunt, adire dudulos illos adducentes, vix erit, qui neget. Atque cum petalis, feu fuae corollae ortus locum e libro affignaret Linnaeus; lignum autem, de quo filamenta, fcu genitalia mafcula originem habere vult, cum praecedentis anni alburno, arborum fcilicet , fruticum fimi- 63 finiiliumque, nil nifi in lignum induratus fit liber,' tacite quali fate- tur, ifta etiam eiusdem generis accipere vafcula. Id quod ad ocu- lum commonftratum habetur de molli fatis vifa planta, Colchico nimirum autumnali in colledaneorum meorum antea citatorum parte L tab. IV. fig. 6, Et ecquis capite fenlibusque inhrudus denegabit frudus rudimento eosdem hos dudus communes , qui e. g. vel Da- turae flramonii, vulgatiffimae plantae frudus maturos, ab exiguo mol- liffimoque Linnaei germine enatos, et quoscunque, omnium palatui a- deo fuauiilimos horraeos, attentione aliqua tantum contemplatur. Imo ftylum ipfum adire et ad vfque ftygma penetrare, confirmat exemplum de Cucurbita, in iisdem meis coUedaneis parte fecunda tab. L fig. 3. nuper exhibitum. Qj^tinimo ne vllum' quidem vnquam femen vilius vegetabilis, enutriri atque ad competentem perfedionis flatum, absque aditu vafculorum adducentium, quae cuique fpeciei folemnes funL perduci poffe, audader contendo, Qiud autem contextus cellulofus, illam quoque decantatam me- dullam conflituens, fit, quo officio fungatur, faepe laepius iam dixi; nimirum opus laxum, flexibilitati, augmento, praeprimis transuerfalk diametri, et decurfui reuehentium dudulorum inferuiens. Penetrant itaque communes plantae duduli aduehentes per par- tem genitalis mafculi, quam filamentum nuncupant Botanici, ab iis- dem ita didum pollen, eum in finem, vt praeparent, illiusque in ca- vitatem fecernant maffam , quae impraegnans principium continet, fperma appellatam. Non immerito Linnaeus, deuehentem illam par- tem. / I — 64 — ^ tem, cnm funiculo Ipermatico comparaiierat; qiio nomine etiam ap- tius eandem indigi tandan equidem crediderim, quam filamenti, a cu- ius forma faepe, re ipfa vero femper longe recedit. Itaque, cum cognitum nunc euidentiffime habeamus, quid vere infit fic dicio polli- ni antli-erarum, convenientius fane^ etiam refpedlu vegetabilium cryp- togamicorum Linnaei, exiflimo, id nomine fpermatocyflidium, quod idem denotat, ac veficula feminalis fcu potius fpermatica'-Q, falutare. Secreta fiC e fuccis communibus cuiusque fpeciei maffa fper- matica in exiguas has veficulas variae conformationis , fi augentiori- bus vitris inde euacuata confideratur, in vniuerfum album, aut pa- rum ab hoc abludentem colorem offert. Qiia proprietate veluti con- venit cum fpermate animalium; £c neque differt varietate confiflen. et tiae, fecundum cuique fere fpeciei addidam normam. Euidentiffima ' et forte omnium maxima Cucurbitae Peponis fpermatocyftidia , fper- ma multo confidentius expellunt, quam fpecierum congenerum: Af- clepiadis fyriacae , Periplocae graecae tenuius quam illa mufeorum frondoforum: graininum, veluti in Auena fatiua, fefq^itltertia , orientali aliis fecunda, quafi nebulam albam refert. Omnium cohaeret et ad lucis Antiqua lomlnum Infcitla in rebus infiitutlsque Naturae effecit, vt res plane (Uuerfas vno eodemqne vocabulo indigitarent. DilGuffis nune tenebris, et inprimis quidem, vbi illae feien- tifice tradantur, certe ne vocabulorum ambiguitas decenter locum habet. Romani et anima- liimi mafculam impraegnantricem maffara et partus vegetabiles femen dixerunt. Idem Ger- mani. Sed Graeci ad horum indicationem duplici vfi funt vocabulo, fcilicet ro Gnogex, et ro sntgiJLsc, Cum' vefo abinde SulpitiuS et Setieriuns perfpiceient diuerfitatem vtronimque, /pi. rituofum albicantem humorem, matricem impraegnantem prudentius fperma nuncuparunt. Et fgo quidem crediderim, magis coniienire dilucidioribus nodris temporibus, id fperma dicere, quod genitale marculum cxccrnit focCundanS pfincipiam; ab hoc foecuudatum autem, inde- que in prolem viuificatum , Semen vel graeco idiomate Spora, / 05 lucis (non folfs)' radios,. fpecuJo fubpoiito irnmilTos aliquid ialtem heterogeuei oculo ofiexunt., Hanc malTam excerni atque erucSari e fuis veficulis, fi iflae aqnae aut alio liquori immittantur, obferuauerant Needhamus, ciu Hamel, JulTieu et alii, vnde haud impie conGluferant Botanophyfiologi, idem etiamnum euenire adfperfis his CGrpufcuIis genitali femineo. At Koeireuterus id a violentia,, immaturis,, h-ineque adhuc opacis., corpufculis illata,, contra Naturam ita euenire, fecundum- naturam vero tantum transfpiratione fubtiliffimi oleoh impraegnantis principii per poros exiliffimos maturitate transparentium peragi contendit''"^. Sic optimus Vir minus circumfpedla obferuatione microfcopica illu- fus, id pro maturO‘ liabuit,, quod vel per fe iam, vel a peracda expio- fione vacuum erat.. Confulant huius veritatis' cupidi exteroritrn vegetabilium, nofiris- in regionibus nunquam^ frudlifiGantium , corpuscula fpermatocy£lidia; rnuenient vix non feinper cundla pcliucentia. Qiiodii vero ex altera \ parte conceptacula illa fpermatis. de lligmate depromta ,< notuiam aperturae,, aut li in ipfa fligmate angentioribus vitris iuflrata, vna eum pelluciditate, etiam^ fpermaticam maffam,. hmillimam illi, quae in guttula aquae prodit,, euacuatam offerant quid tum? Omnium autem euidentiffime Koeireuterianam illam opinionem deilruunt fper- , mato- Libro' antoa citatoi Hav=G eqaidrm diducViOS commonftraur,- pT^eprimis exemplo Cucurbitae Fe^o ih colleaa- neoruin- niearuiii autea. nominatorum parte fecunda pa^. iqj. feq;,. 1 66 matocyflidia Mufcorum frondoforum ftiis locis affixa, nec antliera inclufa neque yiiquam genitali femineo illata. Ifla duntaxat, vigentia^ turgidaque fpermate contento, hoc euacuato collabuntur comprimun- turque vtplurimiim in formam tenerrimae paleae, eoiore mutato et transparentidima reticulum dudluloruiu defundlorum produnt. Sic itaque et hoc paffu interefl vegetabilibus cum animalibus conuenientia. Reflat adhuc videre, num etiam genitalium officio peradto conueniant. Genitalia mafeuia fernineaque plantarum , fiue vtraque vno eo- demque flore iunAim contineantur, fiue fegregata in floribus vnius eiusdemque aut diflincS:! indiuidui, fimul vigent exaediffime , parata ad impraegnationem efficiendam, fufeipiendam. Illis praefertim fpe- ciebus, quarum flores diftind:! funt fexus, faepe quidem euenit, vt feminea genitalia prius explicent fufeipientia fua digmata; fed breui temporis interuallo, fauente tempedate etiam mafculo fuo perfungun- tur officia. Neque quemquam latere puto, fpecierum fexu indiuidu- aliter diflindarum flores, tempore cuique praefixo, dmul comparere. Mafcula genitalia, quamprimum polliniformia fpcrmatocyflidia, / ifla vero, mox ab euacuatione fpermatis, flaccedere, fe contrahere, exarefeere, cadere aut per aliquod tempus redare folent fuo in loco. Licet autem reflent etiam ad fruedus maturitatem vfque; tamen, quod probe tenendum, in aeternum priflinum datum, adioneinque vilo in vegetabili non funt recuperatura. ^ Fcmi- 1 Feminei genitalis excipiens genituram pars , fiigma nominata, vix experta atque faciata maris principio impracgnationis , roridum antea, ficcefcit, llaccidum fit, decoloratur. Id idem etiam condu- centi dylo, vbi adeft, vtpiurimum accidere folet. Quodfi autem ille etiam non cadat, quin imo perfidens in fruelu, fimul aliqua incre- menta capiat; tamen denique idem fatum, quod fruAus, fubeat ne- cefle efl. Et ifle quidem, ipfo generationis adu paruulam illam partem genitalis feminei confiituit, Linnaeo germen, adaequatius Ludwigio rudimentum frudus diclam, qua continetur impraegnandum. Idem hoc, mafculo principio quafi viuificatum et ita difpofitum, yt duduli f plantae communes ad eius interiora peruenti, continuare queant fti- um officium, incrementa capere, atque in debitam formam ct per- fec^lionem feminis perduci debet. Hinc plane definentibus ftigmate et fiylo a fua fundlione, quicquid ad tenelli foetus impr^aegnati fotu- ram et enutritionem pertinet, aeque ac animalis conceptacula., au- geri feu grofiificari inchoante V ' . Igitur his quoque attributis generationis congrua fibi funt vege- tabilia ct animalia, quamuis e contra perfidentia indeque reiterato vfu organorum maxime ab inuicem dident. Id idem duntaxat ani- mal, CLiiuscLinque fpeciei ac fexus, generationis adum eiusqiic com- plementum denuo rep^etendum, iisdem ipfis genitalibus praedat: at vegetabile quodlibet, ad generationis aedum, eiusque complementum, denuo praedandum, noua genitalia vt prodat, neceffe ed. Qj-ia I 2 V COII- / confiderati One commonefadlus,, depromH ‘inde iam dudnm^-^ crite- rium .diilijKdiaum animaiia inter .atque vegetabilia. In huius conti-a- rium vrlit -quidem Schrankius fpecies iiaiid infrequentes , quarum fic didus flylus genitalis fcmmef non foluin ad maturitatem frudu-s vs- que, vt antea innui., periifut., fed etiam abfoluto partu feu feminum dimiiTiQne reiiduus cfl. At quomodo vomparatusV — - Praeterquam quod ma organa, quae in fiiuorem 'barbct arat fuae f p o n t a ne i ta t i s^, adute reticuit., etiamnum conchifa llnt illo difundionis conceptu; 9 ■y audadcr prouoco ad vnam fciltem fpeciem inter tot millenas vegeta- bilium, cuius iidem Uhalarni aut eadem conceptacula ferninu-m^ vt Botanici loqui fokiit., fecunda tantum viae reiterauerint generationis negotium. Sed cum didiim Ut., quod rubinde plenius e fpeciaiiori trada- X tione patebit-, fpermatocyflidiis vix non omnium crytogamicorum vegetabilium Linnaei, denegatam effe dimotionem e fuo loco; in quaedionem venire podet contadiis ille fpermatis faltem mafculi cum genitali femineo , praefertim in trih.u Mufeorum frondoforum , cui inultae interfiint fpecies didindi fexus.. iRefpondeo : Infignes illas focietates, quibus vix non omnes cefpitatim addidae funt, procul du- bio hunc etiam in finem lanciuit prouida Natura^ vt ita non plane deficeret podibilitas acceflus excreti fpermatis ad genitale femineum. Facillime ida perlpiciet, qui confiderat Hypnorum finiiliumqiie prodra- *) Vide (is prima vice eimlgatum in Promtuario Liprienfi, Leske et Hindenburg Anno i"S4» p. 215. >iec non repetitum in antea cit. meis Coika, Yol. I. p, 132, fqq^ 69 proflratarnm fpecleriim iniiioem longe lateque implexa agmina: per- fpiciet, qui inter eredium iitura tenentes, fub pronedioribus mafeu- lis indruiduis Mniorum, Bryorum cet. vere florentibus, bumiliores feminas clanculum fuam impraegnationem expedantes, dignofeere no- vit. E^eperiebam olim prope Cliemmtium, faxum totum quantum fere obtedum indiuidiiis mere femineis Hypni abktini^ forma infigni- bus et cumulate luis floribus inftrudis, quem quouis anno plus vna vice adibam, fpe, frudum diu defideratum txrndem aliquando fore potiturum; fed frufira, propter abfentiam mafeuiorum indiuiduoruin. Idem mihi accidiffe memini cum Triciiodomo xan^jetnte, prope Arcem Auguflenburg. Qeiodfi iam ea, quae de fexualibus v^egetab ilium, a Llnnaeo vi- ti mae fui fyft ematis claffi infertorum doduri atque ofienfuri fumus, conueniant cum iis, quae badenus in genere perbibuimus ; b et hic adionem mafculi organi, pereuntis ab officio perado, fequatur vi- gor ac incrementum partis de fexuali femineo, cui impraegnatum in- eil: euidum erit, his diu admodum flocci habitis vegetabilibus, ta- men datam effe poteflatem, fe ex £e ipfis refufeitandi atque propa- I gandi per copulam fexualem, omnibus entibus viuis corporeis coni- ce ffiam. CAFUT 70 C A P U T I 1 1 Botanicorum f e nt e n ti a e de fexualibus vegetabilium cryptoganiicorum Aptius fere fuillet, vnocuique Linnaeano Ordini noflrae ClaL fis praemittere fpeciatim .decreta fcrutatorum de eorundem obflrufo fruilificationis negotio indeque pendente propagationis modo, Curn vero jfint, qui fere in vniuerfum crytogamicis plantis abrogarent fe- xualem propagationem, et qui ex altera parte omnibus fingulisque vnum eundemque modulum adfcriberent, iundlim hic tradere conftu tu imus omnium nobis notorum hadenus euulgata placita. In veterum fcriptis nihil certi ac conftantis Inuenlmus de Equi- feti reliquorumque Filicum feminio. Nonnullis enim fpeciebus in claua apparentes inque tubercula aut lineas congehas particulas, fe- minis loco dederunt; alias demum dixerunt ilore fructuque carentes, maculis deformibus flerilibus praeditas. Hoc do- cuere Theophraftus, Diofcorides, Plinius; quos fecuti funt recenti- orum, Spigelius et Dalechampius*"’^'). Iohannes et Cafpar Bau- hinus vero, Iohnfonus, Tragus, Parkinfonus et Fabius Columna, fe- mina non denegabant Filicibus, Sed quamuis inter horum argumen- ta, exiilentiam feminum in Filicibus probantia, eflent quaedam, mi- nime Vid. BauKlni Liaorla ad AfplenltiTn, * Adrlani Spigeru 'ifagoge m rem herbariam i6o'6. 4. iacobi Dakcharapii biitioiia plantarum, Lu^d. 1537. fol. nime reficienda: tamen in eo claudicabat cognitio, quod pundlula luierfae partis, vel nudo oculo vfarpabiiia, iprorum feminum loca haberent. Interea neque microfeopiis adhibitis mox patuit, corpufciila ifta tantummodo capfuias efie. Obferuationibus demum Morifonianis'-'), Tournefortii, Stcliclini*'’'), aliorumque conditit veri feminis natura, in puluifculo ibi contento; quandoquidem iuuenculas plantulas ab huius dijffeminatione pullulare viderent. Id quod Wolflius de fiiis etiam perhibet. Igitur extra omne dubium polito Filicum femineo flore, difpe- xerunt etiam de mafculo. Ifli vero multo maiorem difficultatem fe- cere difquifltoribus. Referente Tozzetio;"*"'), oculatiffimus Micbeiius in aduerfariis fuis annotauit filamenta, in Adianto nigro obferuata, exrgiiay alba, globulis guatuor feii quinque fibi inukem impofttis, eonJUintia, fta in caulium fnperfich feu pediculorum foHoformn e terra erumpentium ac nondum expanforumy inier fquanmlas plures reticulatas ceL Wolffius fimilia in Afple- nio Ruta muraria vidit, at duplicis generis; alia longa arefada, alia breuiora pellucida, fuprema parte, ad microfeopium, callofa appa- rente De quarum mafcula natura tamen dubitat. Polypodii The- lijpteris fiauos globulos, quos foliiinmodo ad inuolucri communis cap- fularum apices animaduertit Sclimidelius, mafcuiuin munus habere autii- ») Praefatio ad plantas Bocconis et Hidorla plantarum. Oxon. T. III, p. 555, '■‘q DilleniiTS in fua hiiioria Muicornm-, In appendice ad Michelii catalogum plsntanim. Ho-rt. caef. fior. p. 135, t) loarmis Philippi Woiir. de Fiiicum feminibus. lenae ippo. 4, 72 autumat/^}. De Gleicheri, dum Polypo dium vufgare examinaret mi- crofcopio exadius, follicitiis de mafctilis organis ^ detegebat hic et deinde in Afpknio Ruta miiraria, optimo xifo omine, fubter euticu- lam frugiferae paginae , oiiata corpufcula de medio quafi hiantia, dudulis connexa ' Qiiae eo confidentius veras antheras effe, fibi aliisque perfuafit,- eum eadem* ipfa, nec non confita loca illo globu- lofo opere fcaterent. Apud eundem lego: aliquos cingulo elaftico capfarum hoc officium adhcripliffie : quae vero- ad manus meas non peruenere. Maratti autem fententia eo redit: et tegmenta illa capfa- lum, excepta Ofmunda, et globulos, capfas fubinde Gonflituentes in- que duas partes fecedentes,/ ^effe flores hermaphroditos, in quorum fmu ad maturationis perfec^Lionem: peroeniunt eorum femina, tenuif- ,/imis partibus organicis praedita Equifeto BauMnus in fua plantarum hihoria llofculos albos adfcripfit.. Pohero tempore horum pollen, motu fpontaneo agitari vidit Stehelinus, Vidit etiam Du HameP""'''^''") ; et optime quidem etiam fiiorum extrema quafi capfulaeformia obferuauit, primusque. opinor, coniicit, flamina effe, quoniam ad illa animaduerteret gra^ nula multo minora iis, quae filamentis comprehenduntur. 9 De ^ P. Cafiin. Chria, SehmideI Icones plantarum et analyfes partium curante I. C. Keller, No- rimb, 1762, fol. p^ 48-. n» 8- tab, 13,^ iig. -6. 7. g. 9. terfum fumniique momenti opus, Wilfi, Friedr. v, Gleichen, das Neuefte aus dem Reiche der Pflanzen. Niimb. 1764. foL p,, 24, T. III. hg. 6. et pag, 31. 32. T. XXIV. fig, 9. U. Io. Francifeus Maratti , Abbas Vollumbrofanus , defcriplIO' de vera florum exlfleiituv vegetatione et forma in plantis dorhfcris, Romae 1760. in 8. min. adiefta tabula vnica. / Da Harael Phy fu^ue des Arbres. Parif, 1758- 4» Tora, I. p. 288. tab. 10. fig. 72. c. cl. I r / ■ 73 ^ t 4 De Mufcorum fnidificatione , ufqiie ad Dillenii Micheliiqiie tempora, altum fuit filentium: vel imo ipfe ille celebris vir, dumi primo omnium admoneret manum eorum generibus, femen et ve- rum florem abefTe credidit. Horum autem loco, in plerisque adeffe perhibet „capitula farinam floridam continentia, cuius beneficio folia ,, extrema germinandi et fe propagandi facultatem acquirere videan- „tur^Qt^ Michelius interea curatius examinare ceperat ifla quoque vegetantia. In triginta fpeciebus perluflratis, inuenit intra gremium flellatarum plantularum, nec non gemmularum, corpnfcula duplicis formae, filamentofa nimirum pellucida et articulata alia, alia cylin- I drica. Ratus inde, priora mafculis, pofteriora feminis adiudicare. Attamen eodem etiam loco, capfuligera-s plantulas, mares? flelligeras in vniuerfum feminas dicit Poflquam vero paucis abinde annis, Linnaei fyflema fexuale innotefceret, atque Dillenius ingentem Mufeorum cateruam, in ope- rofiflima fua hifloria horum vegetantium*^'’Q, ceu ante oculos bo- tanicorum fifleret; fadum efl, vt eo magis de eorum fexu folliciti eflent. Veriimtamen nec Dillenius neque Linnaeus imieniebant, -quo recederent ab illo eflato .Micheiii. Puluere vafculorum quoque fe- dudi, non minus ifla, mafcula organa, flellulas vero aut cyatos dic- tos, I. lac. Dillenii catalogus plantarum glireiifium. Francof. ad Moeii. i^r^. g. App. p. pp. Michelii nona genera plantarum. Florentiae 1729. 4. p. loS, tab. 59, Diiknii hiftoria Mulcorum. Oxonii 17^^» 4* K V tos, feminea cfTe perhibuerunt'*'). Cuius fententiae de partibus de- tere Hallerus'--^'^*), pluresque alii. Summa tamen difficultate premebatur iflhaec opinio; quoniam plufc Illarum fpecierum plane deliderarentur plantae difeiferae. ' Qiiare Adanfonus eorum in locum globulos adfeiuit, in foliorum axillis reperiundosf). Sed qui exadlius inquirerent in vafculi fabricam, optime anim- aduertebant; multo operofiorem omnino effie, quam vt antheris ali- arum ftirpium aequiparari poflet. Hillius igitur idem pro fiudlu vero aiTumit, atque in denticulis aut ciliis aperturam cingentibus, darnina inede datuit ; vt ita facillime concipi poffet impraegnatio feminum per columellam de centro furredam=;(-^f). Subtilis admodum minutiffimarum partium in dirpibus occu- rentium difquifitor, Schmidelius , de Buxbaumiis fuis datuit; fila, quae inter parietes capfiilae, praeprimis in aphijlla, confpicua inuene- rat, mafculo forfan, at granum feu intimum capfulae loculum, fe- mineo'fungi officio coniicitf ff). In Mnio pellucido autem, obferua- bat ad badn bulbi, tria ad feptem fila,, dnfra crada, in gracile lon- gumque Idem ibidem irt pfiefatione J attamen in fpecieriim determinatione capfulas appellat. Lianaeus vero in Syft. Plantarum, Speciebus, et alibi, diferte antheras dixit. Plifioiia llirpium. Bernae 1768. toL Ton>. lii. p. 43. Famiites des hiantes. T. II. 'tt) Iohn HilPs hiliory of PJants. Lond. 1751. p. 99. tit) Vide eius Differtado de Buxbaumia, Eiiangae 1758. 4, / 75 - gumque acumen definentia. Porro et in fimilHmis aliis huius fpeclei’ plantulis, occurrebat congeries filorum fuccoforum, tenerrimorum albefcentium , locata intra finum foliorum fummorum. Horurri ^trumque genus mafcula organa effe credidit; vt fic haec fpecies tri- plicem ad ilorefcendum nadla fit viam^"). Interea tamen pro infigni qua pollebat humanitate, eunda haec, non decretorie, quin proble- matice tantum propofuit. Dauid Meefe deinde Polytrichi duas fpecies examinans, in fic didis fielliformibus , omnium primus exade fatis vidit, cylindra- ceis corpufculis, inter fiia fucculenta locatis, contineri giobulofum opus. Atque, cum fatione illarum llellularum, plantulas fimiles ob- tineret, conclufit; iftas a capfuligeris fpccie tantum differre. Capfu- ligeram vero, exprefiis verbis, hermaphroditam nuncupat, denticulis impraegnantibus infirudam: at in iliis genituram penes fila fuccofa efie, fiatuit'"’’'). Eius itaque opinio de fexualibu^ Mufcoriim, com- binata efi; e micheliana et hilliana. Schreberus etiam ex eorum partibus fietit in fuo exado feripto de Phafei genere, qui filis fucculentis genituram mafculam dedere Dehinc vero Millenis londineiifis , demum aliam partem ; et prorfus nouam, antherae nomine, in fcenam producebat. Scilicet jr ^ . ^ parti- \ '5') Vide fis eius Icones plantarum et analyfes partium. V-) Dcmid Meefe, nasporiirgen , angannde de Mosplantcn cet. io Act. Corletatls Icmcnritiin. Tom. X. part. II. ^infert, p. 71. t) Ioh. CJiiIft, Dan. de Schreber, de f hafeo. Lipr. ippo. 4. p, jr). fciejatlarum ahai- 76 particulam in fundo operculi obferuandam, fiylo, 'qui et Iiuic colu- 4 mella efl, reAa impolitam» In gratiam huius hypothefeas, e denticu* Iis ciliisque, fatis deformiter atque a Natura aliene delineatis , effin- xit petala; nullius certe pretii vtraque* I Haec de Mufcis Linnaei, excepto Lycopodii genere, de cuius vna fpecie, nimirum L. Seligo^ Bergius in DilTertatione 1750 Vpfa- iiae habita, li etiam illius venditata femina id vere effient, ad omnes \ mufeos, contra communiffimum Logices praeceptum, concludit**)» De Algarum frodificationc , opiniones funt parciores. Mi- chelii , Dillenii , Linnaei fententia iterum in genere eo redit , vt capitula puluerulenta feu puluifculum quendam fundentia, fcilicet lungermanniarum, Marchantiarum, Anthoceri, Blafiae, Ricciae; vel faltem talem continere vifa; item Lichenum acetabula, antheras, et quaecunque alia, ab his et planta, li diuerfa apparent, femen nun- cupent: lin minus, feminea organa in fufpenfo ixlinquant. Hic de- mum incomparabilis Schmidelius de lungermanniae nonnullis fpecie- bus^J*), Marchantiae polymorphae^^), quoad mafcula organa, nec non Blafiae pufillaej^j^Y)^ exade aliam et plane oppolitam frudilicationis ratio- ✓ *') loBn MiIIer’an iltufiration’ of the fexual Syftem of Linnseus. Lond. I779. 8. p. 103. f. ii, 13. Recufa latino idiomate curante D. Frider. Guilielmo Weifs. Fiancof. ad Moen. i7S9' 8. Petr, Ioan.*Bergins Differt, de fexu Mufeorum, Mallem hanc amoenitatibus academicis Ltn- naeii non infertam, nec vllibi vitio citatam; qiio deleietur penitus memoria huius fciipti inter tot praeftantiffima reliqua fummi ferutatoris Naturae. "I-) Differt, de lungermanniae charaftere. Erlangae 1760. Icones plantarum tab, IX. p. 40’. Differt, de Blafia. Erlangae 1759. 77 rationem propot^iit. CorpuicLrla diintaxat veficniofav farinofa, pcka- ta, antheras redle perhibuit ^ hincque frubluni iLingermanniarum. cap- fularem, quadriualueni, pnluerem feminalem fpargentem’").*. Viderat tamen MiillcrLis in lungcrmannia cum globulo adliuc intra vaginam' feu potius Perigonium,^ contento, contineri vna etiam duodecim ad viginti quatuor inachinula^; q^uae eidem kinc kamina audiunt,, capitulum faec undantia’*'^ \ At Weiflius Algas, plantas elTe dicit r „.veris flaminibus et peta- ,.,Tis deflitutas, folo tantum, femine, et corpufculis donatas quibusdam, * ^partibus frud:ifi.cationis plantarum perfedliarum analogis \ ' ' Mirum in modum igitur diuifae, quin imo vere contradidloriae fibi fiint fententiae Botanicorum opinionesque fupra Mufeorum, di- ieniano fenfii fumtorum', generationis negotium et partes biiie infei'* vientes. Elgregiiim inde, vt iam innuimus, fibi videbatur iiablus momentum Neckerus, de quo fato fuperGiliofe infiliret eundis, qui tale quid in mentem fibi venire liuerant.^^^erpetim namque conten- dit; Mufeorum, quoque eodem fenfu fumtorum, „copuIatiaani pro- „pagationem, mendaciofam effe; cuolutiuam e contra verifliiiiam, ob- „feruationibus fuis maturis, experimentisque lingularibus erutamf).“ Simi- \ *]) loco: Citator Otta' P^riedr. MiiUer Flors frldnchsdali-na. Argentorati, 1751. g. p. ISS'. Ga. Weifs- Plaata-e cryptogamicae,. Goettingae 1770, 8. p*- 9'- 'I) De Neeker Didert, de Mufcoium et Algarum generatione 5 vi-de Aa. Aead. fcientlarum cfc ele- gaiatiorum. iitter. Theodoro -Pala,t, Tom. IL 423 — 446» Flannhfiuii 1770» Eiusd. Similibus opinionibus addid,um fuiffe etiam praematura morte oAi botanico fubreptiim Gaertnerum, ex introdudtione ad eius ni- tidum opus frudeibus et feminibus plantarum patet. Ibi e te nim a ]3agina XIIl. feqq. multifariis argumentis euincere conatus ed, omnem cryptogamiam Linnaei, deftkutam fexu, mere gemmipara, vt aiunt, propagatione gaudentem. Quodfi autem Mufeis frondofis tale quid tribu cudum foret ; probabiliffimam videri Hillii Xententiam , fu- per eorum mafcula genitalia latam. Hinc a^phroditas efle jias plautae p. XXXVUI. coaciudit Fungorum faniiliam veteres quidem uon praeteruiderunt:: fcd de eorum frudlificariiOne , qui cogitaret .ante Micheliiun , quantum mibi condat, fuit nemo. Puluifculum de lamellods, porods feu po- tius tubulods, aliisque fpeciebus audiantem aut defkientcm, omnino femina effe, -fatione cognouerat fubtilis ifte ac indefeffus vegetabi- lium ferutator. Perbibet , corpufcula cylindrica, ad marginem lamellarum tubulorumque reperiunda, mafcula edicere. Primus certe fuit, qui baec oculorum armamentis aniaiaduertereL Gleditfcliitis,, Gperodffimus Fungorum ferutator, eadem in fua metho- PhySologin M-itcorera. 'Ibld. -t7%7. S. U-anc fententlam re.pelit}; et dele teri© lliiore, cum ea, .quae in meis Fundamentis hidoriac natiualis Mufeorum fioiidoforum, tum in opere llirpcs crypioga micae docui, confpurcare aimifu-s eft in opere inferipto^ Elementa botanica etc. huic- que adnexis Corollariis ad Plulofopiiiam botanicam Linnaei et Phytozoefiogia philofophica, quae iunairfi prodiere Ncouidae ad Rhenum Argentorati 179PI. 8. Xuper ca dedi epiciifin, proftat in praefatione ad Tom. III. Plantaium cryptogamicarum. D. lorephus Gac.rtner de fiLudibus ct feminibus jplaatarum, Stutgardiae i/SS. 4» Michcliri N. G, plantarum p. 30. tab. 68. 73. I 79 methodo aflliinritf). Neque y praeter Koelreutertimy quisquam alfa dedit hadeiiLis Egregiis ftiis experimentis de generatione vegetabilium notiffi- mus laiidatiffimirsque hic Vir, fimiles conatus cryptoganiicis* quoque plantis impendit. Inde certo certius fibi periuadet; latens hadlenus earum abdrufum frud-ificationrs myRerium, in vniuerfum verfari in membranis vafculoiis, frudlus ambientibus contegentibus:, quorum mi- nifierio mafcula foetura conficiatur, indeque forma ole ofo -liquida excernatur'"). Huic fundamento ingeniofe fuperfiruxit Iiingermanni- arum, quibus et Targioniam bene afibeiat, corollam Schniidelii'-""''). Marchantiarum membranulam, capitulum proxime ambientem; Bla- fiae illam, quae capfulam interius inuefiit; Anthoceri valuas corni- culorum; Mufeontm linnaeanorum calyptram; Lycopodiorum capfu- lae membranam; Filicum membranofa capfularum tegmina; Equifeti peltas, aut ipfarum capfularum membranas; Lichenum in peltis; Fu- ✓ eorum, Villarum, Tremellarum , Conferuarum, Byfibrum. femina corticalem ambitum ; Fungorum denique V oluam , antberas eflci. Qiio modo fic cxtricauerit Cryptogamiae vegetabilis myflcriiim, aliis, qui nofira perpendere, ad diiudicandum relinquo. Viium id tamen in antecciTum moneo; ratione Voluae nec non Annuli Fungorum a veri tramite haud longe I. G, GleJUrcFi MethocTus Fungorum. BcroT. 175^3. S. tab. Iir, 'tt) Citatum quidem lego: Philippi Cauiini fulla generatione di Fungi; praeterea verO mihi rJ- liil de co coniiitit. lof. Go-ttlieb Ivo-elrenter Gelicim-nirs der Cryptogaraie, Carlsruh 1 777. S» Dinirtatio de lun-gerraa uniae ciiarail. p. 14, ^iiae Guil. Watroii de vfu rmiiuli in P^un^gis kabet, Philof. Transaa. u. 47^ "474* Ifgi- •piiam autem variae variorum, veterum aeque ac recentiorum fuerint effentqiie de origine Fungorum fententiae, extat nunc in Dif- fertatione Dn. D- Blotinerf). Peruerfiffimae earum amnium funt il- lae, quibus ilis JMaturac produ diis itis ciuitatis inter vegetabilia abro- gatur. -Scilicet dum contendunt alii; eosdem, licut Zoophyta et Co- rallia, eiTe domicilia i nfe diorum. ‘Quos inter praeprimis de Mdnch. haufen > Wiikius anglus^fj), Weifs, vefligiis feu dogmati fui praeceptoris Biittneri, Goettingeniium olim Profefforis Botanices, li- deliiiime infi;flens^'3* vero iingulare regnum, medium dun taxat inter plantas et fefillia, mefymale dicendum, iis adfignant. Horum .princeps quali exftitit Neckerus affentiuerc Maerklinus iunior et Cl. M aeque occoecati minus circumfpedla, hinc man- ca obferiiatione, iudicioque praepropero. Certe decreta folida ac lirma de liis rebus ferre nemo potefi; antea, quam per anatomen fubtiliorem, indeque tantum petenda prin- cipia phynologica, exadle perfpedla habeat ea,' quae vegetabilibus in vniuerfum competunt, et aeque difquirendo obferuandoque Fungo- rum Carolus Ludoukus Blottaer Difkrt, de Fungorum t5rlglne. Halae Sax. 1797. vbi .omnia ida e variis fcriplis collefta reperiuntiir. . Der Ilaus- Vater. Tom. II. p. 75 ?. ttt) Altonaer Mercurius ann. 1768. St, 7, Hamburger Correfpondent 1765. n. i. «i») Weifs plantae cryptogamicae p, 1. 2. Natalis lof. de Necker Tralte fur la Mycitologie a Maunheim 1783. '8. it. Refiexions fur- ies obfervations de M, Be-auyois — ronchant le traite fur Forigine des Champlgnons de INI. Nccker, par M. Necker a Nilniberg 1788. '8* vide Magazin fiir die Botanik von Romer und Vderi, 2urich, 1788. St. 3. p. 137* In eodem libro. Fungos cryflallifationcs vegetabilium effe perhibens. Vtriimqne horum egregie refutauit P. Schrank in iibro; Reifc nach dcii fiidnchen Gcbiirgcn voa Baieni. Miin- chen 1793. 8. p, 22. fqq. riini' varia:-" fpecics, a fiiO' ortu ad occafem vFque vere Cbi conflet cie coniienientia aat difeonu-enientia plenaTia barum,, cum indubitatis illis vegetabilibus» Sed ifla nou penetrant e Nilo quali lanibentes. V Vegetabilia omnino: effe, fubinde capite fuo patebit. Qui pofi Iiaec ea decenter obferuabrmt mirabuntur, Linnaeura^). nec non Mulierum Viros tanti nominis inter Botanicos- noflri fcculi,. quo- que in fententiani priorum inelinaffe.. CAPUT IV i F i l i c e s / Filices feu Fociices,- a foecundatione atquc’ vbertate fle minimi:^ qua omnes reliquas plantas fiiperant, Latinis- ita didlas efle, Qrewius adnotauit.- Varia interim,- baee plantarum^ familia, accepit nomina.. Moriflono plantae capillares,, Kaio epipbyllofpermaef f f}, dorlife- rae vel tergiferae Caeflalpino'"}. audiunt. Itaque quas flpecies vege- tantium potiflimum. buc referendas voluerint AntelinnaeanL indicant: denominationes- addudhae. Scilicet^ quorum- frueflus in auerla- iron- dium facie vel ex iplis foliolis ramorum. fle elidas pinnulas eon- flitucntium:, proneniunt. , q,) Uinn. DhTeitailO' de niiindo' iniiilTbili p,. i% id) O-ito Fr. Maiiers- Eomerkung.eix ete,- vide- in d'en Befclvaitigtjngen der beilin-lfcnfn.- GefellXcIiaft NaUn-forfvhender Fre-nnde. B'erlln >775. Band l. p, i-67, ■f+.f) Eiusd, ^lethodiiS plantarum- p.. 2'0‘..- Apud- Fabriciam in Hernandez p. 757'. *"■') O^iorunr quidem- truncus fubterraneus’ eP", ieo fub folo' natali degit et viget,- aiqae fuilni- ticum- more elongatioAcs^ ad generatloni-s negotium- pcilklenduni, piornoiies. :l- \ At Liniiaciis, dum hunc Ordinem fuae Ciaffis rryptogamicae "" conderet, incertus de eorum genuinis fexualibus, inferuit his non folum eundas earum fpeciem quadantenus referentes; fed Equifetum quoque, nec non Marfdeam, Pilulariain et Ifoetes. Num praeprimis IVIariilea Pilulariaque rede Eilicibus hnt adnumerandae, indicent re- formatores fyftematis fecundum nofiram .analyfin partium ad earum trudificationem pertinentium. Vltimam recentem yidere, nedum ad amuffim obleruare, iiiihi defuit occabo. SECTIO l F i l i c e. s I fructificatione clinata E Q U I s E T U M Duae huius generis funt 'fpecies, quarum frueftificationis partes exadle fatis examinaui, niniirum fluatiaim et palifre. Sytmticum eadem ratione ac amenje, vix -regelato folo «t ineuntis veris calore faiiente, protrudit elongationem illam articulato- pyxidatam , quam fcapum nuncupant, cuius fuperiofi in extremitate verticillatim circumpofita funt corpufcula e pedunculo peltata; peltis angulatis, propter conti- guitatem ante clauae feu rachitidis incrementum. Sub peltis carnofio. nbus reperiuntur quatuor, quinque, fex ad feptem fporangia conoi- dea, propter formam vuigo cornicula difta, extremitate pedunculi bafin refpicientia"') atque longitudinaliter ab interiore latere dehifcentia. Illo «■) Tab. I. fig- =• 3' I . l ■ Illo in fiatui, qui mature fc en tiae ell, vfi Goncntltar fpica fupcr chartam albam., delabere. videmus in hanc ceu pukierulenti q^nid vi- ridis coloris; quod veivr confetlim. niotitatione fpon.taiica. in tener- riniain quali flupam albidam mutatur» Haec ad nudum ocultim; fed quid ad armatum? — In conlpeC” tum veniunt corpufcula viridia,, plus niinus oualia,, filamentis vix #* non femper quatuor, albis-, tenerrimis, pellucentibus , extremitate eo chlcariformi - marginata infidentia*^, quae mirum motum vermi- cularem, ab' aliis etiam. adno-tatum,. exercent.. Qiiamprimum vero mador halituofus ex ore immittitur,- contradionem inchoant illa fi- lamenta: immifia vero^ in aquae guttulam,, circumuoluuntur illica £uis eorpufculis perfifientes ita,, quamdiu madent» . I Dimiffb- omni iani' deferipto apparatu^ fpica marCeficit ct perit» Vbi effoderem’ tale indiuiduum Equifc ti JyluaticL cuius' de vnices^ trunco' fub terra perennante, tres- prodierant eiongation es,, quarum procerior,- pro maxima parte explicatam fpicam,. altera adhiic com- padam habebat, at tertia vix e fquamis emicabat'^"'''),, parata nunc erat etiam mera frondeficens ad proditum;,, feu expers omnis fruc« tificationis • . t a Spicae *) TaB. t. fig. 4, et ir. fig, r, a; 3v4> Tab. J;i. fig. 5; » Tab. L ftg. I. c..- € * Tab. 1, fig. I. W f X — spicae qiidad maximam fui partem reconditae fporangia' pelta- rimi aperio ackula, eximo ope huius ibi contenta, inque lamell?an vitream transfero. Eodem momento ifia per microfcopium compotio tum in tuens, video explicari atque recedere de fuis granulis liia ilhi eo.chleata folito modo; at multo plurimo ' adiperfa puluifculo adiapha- nof}, qui -etiam, -dum guttulam aquae ftiperaddcrem, in Jiac -notabili eopi^: circumnatabato ' Has elongationes, nunc frugiferas, a latere illarum praeceden^ tis anni, quarum rudimenta tantum aderant, proceiliffe, in aprico eratff]). Elongatio, quae emarcidam l]3icam .eleuatierat,, vegetat -quidem vitro, fetas ftias exferens, ficque fuperfles per totam aefia- tem; neque tamen adeo hilariter, quam frondes, a frpdificatione ab- foluta, fubfequentes. Vtraque vero in Ipecie, diueriis menhbus 11 u- diofiffime perluhrata, ne quidquam vlla in parte detegere valebam, cui adferibere poifem aliquid -de munere frudilicationis. " - * % ' • I ' 'Haec' ounfta mecum’ perpenden-S, coniiciebam: fpicas exporredlas, inaturefcentes ffiudus, feu cornicula e pelta produeda., omnino fpo- rangia e hore peltato enata ; grana ' filamentis impolita,- fcmina clTe: at llorefcentiam, feu impraegnationis adum^ vno alteroque menfe .ante fpicae plenariam eiiolutionem fub terra celebrari debere. -Hinc fe- quente anno effodio integram plantam et paratam iam reperiebam turgidam turioniformen euolutionem florigeram. -Extricatum e fqua- mulis, ia fpicam abiturum conulum.., dum diuMo, particulasque- dif- cerpo, t) Tab. 1. fig, 4. ct Tab. II, fig. i, 2, 3, 7f) Tab. 1. bg, I. a. a. 85 cerpo, excidebant granula minuta, filamentis inuoluta/ Siccefcentia cxfercbant fiia eiusdem magnitudinis longitudinisque , ac maturis fuoiite deiiiscentibus fic di(d:is corniculis inerant, cochleariformibus extremitatibus copiofiore polline refertis ? granulis autem minoribus et acumine euidente inftrudLis Qiiae cum ita efiTent, liqriido patere aibitror, me coniedlura fru- liratum non fuiiTe; fed vera hic inuenifie plantae fexualia. Etenim cum fila, grano multo minoris molis, eiusdem efient magnitudinis ac dum continentes folliculi maturitate fponte dehifcerent, copiofoque infiruerentur puluere, a Du Hamelio iamtum obfsruato merito mafculis organis accenfenda crediderim. Praefertim fi perpendimus, filamenta illa antherarum, cum ■'femine non adeo arde, ac primo ad- fpedu videri quidem poflet, cohaerere. Adglutinationem vero ali- quam quafi inter vtraque, ideo inflituifie prouidam Naturam opinor, vt eo commodius faciliufque a ventis diiTeminari, in vdis terrefiribus autem degentium, fi inciderint in ficciora loca, proferpere illo motu, commodioraque attingere pofiint. Et Equifeti falufiris dum ifia fe- 0 minula matura excuterem, fere fponte fecedebant filamenta, in hac fpecie latiora, ad maxima augmenta fafciolam praefentantia'^. Huius fpeciei virentia granula, matura quoque, frequentius acti- mine illo infiruda reperiuntur '""Q. Semina omnino effe, conimon- flrat Y) Tab. I. fig, 4* it) 1* c. p. 288. tab, X, %. 'C. cC Tab. II. fig. 6. Tab. II. fig. 3. 4. V i 86 flrat fuccelliuirm incrementum et marcor fpicae ab eorum dimiffione. Elongatio autem, cuius produdlum erat, etiamnuni languide fetas promonet, iiiiariier interea vigentibus non florigeris. Apiculam, faffigio granulorum impolitam, et prima aetate fatis confpicLiam'"), fligma haud male refert. Itaque ^ vulgo fic dida cor- nicula, flo: es fuht, e pelta, pedunculo infidente, prognati; et recep- tacula illa Perigoniiim , quod fubiiide fporangium feu vafculum fe- minale folli culo fu m fiflit. Simillima his inueni etiam in Ecpiifeto ' palii/tri /3. Linnaei, fcilieet E. q:)alurtre minus polyftachion Bauhini, Finacis et Theatri, nec non Raii angi. III. p. 131, tab, 5. fig. 3. t 4 Denique fquamularum feries proxima fpicae frugiferae, cum conulum florentem, fubmerfum adhuc, omnem obuelcnt, bene re- praefentant fic didum inuolucrum commune, feu fi mauis Errharli peripodium fpicae, aut redius, perianthium. Hinc Ecpiifeta forent plantae, infirudae: Perianthio feu inuolucro vniucrfali fquamofo. Thalamo florum peltato Perigonio (calyx ‘vel corolla) fimplicc Antlieris quatuor, in duorum filamentorum extremitate Stigmate apiculato fimplice. Sporangio, feu capfula folliculiforjni ? olim perigonium con- flitiiens *) Tab. I. fig. 4- 87 flituens vniloculari, a iatere interiore longltudinaiiter de- hifccnte; continens Semina nunierofa^ flaminum filamentis impofita. I I ! SECTIOII Filices .1 fructificatione frondofa . Pliirianae et flaturae procerioris fpecies, incolae funt calidio* rum regionum, partium frucilificantium difquifitioni ibrfan aptiores multum noflris Europaeis, etiamnum non vbiuis omnibus domi re- periundis. Hinc neque mihi fuit oocafio, plures eo in flatu difqui- rere, in quo difquiri debent, vbi frudlificationis partes feu genitalia in fiio vigore funt conflituta. Praeterea* neque illae fpecies eundae ita erant comparatae, vt facile, paterent ifia organa, ratione ftirpis perquam minutula non folum, fed dum vigent etiam inuoluta atque abfconditm / I Quicunque legem Naturae faepius indicatam, rede perpenderit, facile intelliget, puluerem admodum fubtilem de frondibus fparfum, aliud nihil eiTc', quam femina horum flirpium. Qirandoquidem ab eius dimiffione, frons, de qua venerat, quamuis in hyemem vfque fu- perfles, parum vel plane nihil proficiat, nihil diuerfuiu ab ipfa herba porro I S8 parro proferat; quin indurata^ tandem tempeflatum inlurils pef- fumdetor. Vel ipfa fporangia, feo feminum conceptacula matura, tam exi- guae funt molis, vt, nifi aceruatim locis fuis inhaeferint effugiant fere oculo nudo; quare armatura opus fit ^ pro diftinguenda ali* quatenus eorum formatura, effiguratione et confini dlion e. Qjianta adeoque florum,, feu partium ad frudlificationem neceffariarum, effe debeat paruitas, quis non illico perfpedhum habet. Praeterea vix non omnium trunci fubter foli natalis fiiperfieiem perennant ^ et- id fingulare acceperunt^ vt non pro more reliquorum, gemmis, fed cir- cinnatim inuolutis frondibus hybernent. Veluti in illis, fic in his quoque, paratus fiam efl flos, vere aduentante florens, i, e, imprae- gnationem exercens procul dubio ipfam inter euolutionem circinno- riim. Hunc morem ipfius rami, feu bafeos frondis, cum foliola fruc* tus fubinde ferentia, feu fic diedae pinnulae, obferuare foleant; de- mum adaugetur inquifitionis difficultas. Kquidem fateor, dum ea legerem et perpenderem, qnae nobilis; de Gleichen in Polypodio vulgari et Afplenio Euta muraria inuenerat, flamina reputata, fubter cuticulam fuperficiei inferioris latitantia, ea- demque in aliis Filicibus mihi obuiis, pulchre praefto eflent, me non potuiffe non eius adfentire opinioni. Cum autem infequente inde anno, has difquifitiones demum repeterem , in mentem mihi veniebat, lentare eodem modo aliorum etiam vegetabilium cuticu- lam. i / \ 89 lam. " Et en. In quauis particula, fufpenfa manu detrada, inque guttula aquae demerfa, obftupercens eadem ipili corpufcula offendo, dudibus connexa, iineaque media, faepius aperta, notata; mutato ttintum cooi-dinatiouis , nonnunquam etiam figurae modulo. Inferiorem foliorum paginam potiffimum quidem occupant; ne- que tamen defunt fpecks, quarum fuperfi.cies fuperior, imo ipfe floris \ pedunculus, e. g. Allii Cepa, Narciffi, cet. qui fcapus Botanicis dici folet, iis infirudus efi; veluti e fequente contignatione patebit. \ IMarciffi poetici vtraque foliorum pagina , nec non pedunculus, his fpiraculis infiruunlur^) ; at huius dudulis magis fibi ap- propinquatis. Lilii bulbiferi in foliorum pagina inferiore tantum reperluntur^). < Auenae fatiuae vtraque foliorum facies iis gaudet^); at Galii Aparim^) pagina tantum inferior; fuperioris cuticula ardif- fime adhaerente. Lilium chalcedonicum in infera^); in fupera autem folummodo vaf- • •<» cula fe produnt. Allium Cepa in quauis parte fupra terram eleuata*^). Dianthus Carpophyllus^') , Tulipa gesnerimia^), Conuallaria maialis^, de quauis pagina eadem exhibent. ♦ a) Tab, IIT. fig. i. tC) Tab. ead. %. 5, c) Tab. ead. 3. d) Tab. ead, fig. 4. e) Tab. ead. %, 5. f) Tab. ead. fig. 6. Tab. IV» fig" I» Tab. ead. fi.g. 5, Tab, cad, fig, 3. M Areo- 90 Areolae iftae, in medio quafi pertufae, nihil aliud funt quam Ipiracula, et lineae, duduli eo tendentes. Si quis ifia microfeopio luftrare cupiuerit, tenere debet, particulam detradlam , in aquae guttula lamellae vitreae immiffa, demergendam eile, quo tollantur fu- perfxciei inaequalitas liumorumqiie adhaerentium, refradbione diuerfa fimulque au dia, decep trices qualitates, ’ ^Particulae, quas ego delineatas dedi, quintam tantum partem lineae pariiinae aequabant. Lineas, quae in cuticulis inhmiil vi- liintur, exceptis illis T. IIL fig. 3. et Tab. IV. fig. 3. redla excur- rentibus , nihil aliud elTe, quam impreffiones vaforum fubiacentium folii, docet vmbra ex oppofito latere luminis, nec non earum cuti- cularum, quae maceratione foluuntur et dehinc penicillo abluuntur^*). Patet hinc, Gleichenii antheras Filicum - longe alio ofRcio efle defiinatas. Infimul exemplum praebent fatis euidens, quam procul abfit a cautiffimis quoque error, fi decreta tulerint fuper Naturae ab- dita, priusquam omni et patientiflima quidem circumfpedlioiie ob- iedlum quaefiionis difquifiucrunt. Deletis igitur Gleichenii antheris Filicum, quid in his maf- culo officio fungitur? Anne fquamae aut paleae, frondes ante ex- panfionem, imo faepe totas plantas, v, c. in Polypodio F. mas, ope- rientes? Certe merae membranaceae funt expanfiones, quibus nec « quid- *) Plura de his legi pofTunt in Colledanels raris antea citatis, Vol. I. p. il6, ybi fludio de his organis exhaiatoriis vegetabilium diiTerui. 91 quidquam analogum ineft fpermati mafculo, quale iamtum in aliis vegetabilibus cryptogainis Linnaei compertum habebam. Obferuationibus experimentisque aliis iamtum fufficienter edo- ctus, certus eram; h adeffent, adelTe debere eodem tempore, dum frondium „euolutio inhaL Ne igitur vitro fruftrarer, ipfe circa lioc Hadiiim euoluebam omnium mihi ad manus venientium fpecierum frondes, harum pinnas pinnulasque, videbamque didin«fie et adnotaui mox feqiilitura. Plurimarum fpecierum , quas ego recentes feu vegetantes re- peri, frondes, vna cum fuis diuifuris aut ramificationibus, ficubi quasdam habeant, tunc reuoiutae , L e. in pronam partem intortae fimt. Afplenii Trkhormyiis autem pinnulae, quamuis frondium baiis eodem modo prodeat, non funt conuolutae, procul dubio propter 1 parilitatem nimiam, fed libi quali tantum appolitae* Ophiog LOSSUM vulgatum An Ophiogloffi mdgati fpicula, contorta e folio prodeat, necne, ego pro certo dicere non polTiim. QjLiotiescunqiie iuuenca fpecimina, ia prima aetate conflituta conquirerem, femper erecdarn inueni. In foliofa parte, lingulare nihil occurrit. Dum vero illa in aetate con- llitutam fpicLilam accuratius luflro microfeopio mediocriter tantum augente, animaduerto in columnae vtroque protuberante latere, vbi fcilicet fubiiide transuerfun dchifcunt cauitates puluerem fpargentes, M 2 inter- 92 interflitia harum innumeris eminentiis feu verrucis, quafi fquamatini fibi impofitis, obfita. Tenerrimo cultello foluo inde particulam, ita quidem, vt de eolumnulae feu rachitidis altera fuperficie, etiam aliquid haberet^'). Impolitam lamellae vitreae, dum microfeopio compohto luflro, im- • ■} miliis radiis lucis mediante fpeculo fubpofito ; apparebant cauitatum trans uerfalium notae; fed vna cum earum interfutiis opaciores erant ac laterales Uriac, vtrobique ad columnulam ipfam pertinentes; vbi eub dens erat vaiculofum rete'"'^ omnino ambabus illis partibus profpiciens. Leiiem rafuram cum cultelli dorfo, facillime fequebantur quae- ® . . , dam harum eminentiarum. Immiffis in guttulam aquae, lentes ma- gis magisque augentes applico, quarum ope in confpeflum veniunt corpufcula et limplicia et ' compolita , vtplurimum ouoidea , conti- nentia granulofum opus, cindlaque linea pellucidiore Ecquid in hisce memoratis deferiptisque , repugnat organis Ttriusque fexus? Praefertim li adhuc addamus: corpufcula illa ver- ruciformia, abinde e luteo, fenfim fenfimque fufeum colorem in- duere et euanefeere antea, quam matura denique polliniformis fpo- rae receptacula hiant. Prodeunt e radicante bafi tenerrima vafcula, adfccndentia per cius elongationem. Continuata porro in fpicae columnulam, cum ver- *♦) ibi3. fig. 5, » *) Tab. IV. fig. 4, ibid. fig. 6. 7. 93 ^ erriicaeformibiis mafculis, tum trans uerfalibus feminei? genitalibus fua praebent. E communi fuccorum riuulo, craffiora intra folii car- nofi maeandros cellulasque deponunt» Huius expanfione et transfpi- ratione praeterea fubtiliorum reliquorum impetus ita dirigitur, mode- ratur- ita, vt ad genitalia adlata debito modo ab his organis fecerni poffit genitura, appropriata huic vegetabili* . . Liberum cuique relinquo, num foliofam expanfionem pro inuo- lucro, aut perianthio, aut perigonio feu calyce aut corolla habere velit» Spica autem certe efl hermaphrodita, genitalibus mafcidis, in- tcrllitia fiigmatum femineorum occupantibus* i Ab aliis iamtum adnot^tum habetur; ab apertura maturarum fporangiorum, 'articulatum habitum efficientium, totam fpicam lutef- cere et denique fufcum colorem induere» Granula inde excidentia, yera femina elfe , vel inde patet,' quod breui poli omnis ille fupra- terrenus apparatus pereat, fequente anno denuo proditurus, eodem- que ordine fuum negotium pera • ' * • i Corpufcula illa, pofi plenariam euolutionem pinnulae,, difpa- ruifle animaduertes ; at in dies magis magisque inturgefcentes lineas. . PoLYPODiUM Thettjpteris Schmid- ' ■» j Huius quidem fpeciei non folum elegantem delineationem to- tius,,partium etiam difqui titionem cum erudita omnium difputa- tione exhibuit iamtum eximius rerum intricatarum ferutator Schmi- delius vnde illa mea recodtio fere fiiperuacanea videri pollet. Praeterquam vero quod tunc, vbi prima vice elaboratione huius ope- ris occupatus eirem, .ciim Velleri editio illius fafcieuli ad manus meas perueniret; animaduerto etiam, eximium Virum praeteriiidiffe notatu -dignum momentum , frudificationem concernens^ Frons Tab. V.. fig. 5. d. a, n fig. 6. K ' Icones plantarum, etc. Tab. X.L et XUL p.. 45 fqq. .RcSIflime Cl. Anftor PolypodHs adnu-% merat ,, ac optimo coiifil-io Linnaei, triuiale. Thelijpferjs quod Ruppil guicricum eft vnius eius- demqne huius fpeciei, letinuit. Oiromoio- antem Linnaeus eandem pro A croiVitho habere po- ■ tiierit aeque iion video ac rationem , fecundum quam Ehrhartus hzv.c oveopteri^ et aliam pro- 3iime qni.dem cognatam cognominat. Imuiuit arutcin nunc, proh dolor!’ iniquifilH- mus mos, vt quisque fevintor ciiam 'nomina triuialia, pro fuo nutu aut nequiffimo pruiitu im- mutet, -iucuiius fecp;clae iaeiiitabiii&. N V ' Frons quam ego delineatam dedi^'), eandem in cuolutlone ad- ime coriftitutam exhibet, (.hiem flatum ideo ,potiflimum elegi, quod pinnulae inarginibus per longitudinem inuolutis , glomeri refiduo, fingularem , quafl fpiiioflim faciem praebeant. Longitudinalis illa pinnularum iuniorum, dum flerent, in fe potius reuerflo, tanta efl, vt latera fafciculum fere attingant'"'*); -ynde ad nudum oculum figu- ra triangularis feu p^Tamidata. Pagina, quam inuolutiones didae fpedanfl, auerfa efl; illa duntaxat, in qua lubiade globuloruiE acer- ^mli, peltata me^mbraaula muniti adparent Eadem hac de fup.erficlc eminent veiiculae fefliles, lutei aut au- ■f i'antii fulgentis coloris, et fatis quidem copiofe tenus fafciculum pin- nulae eiusque ramificatiGnes Cultelli apice inde folutae et ma- xime augente lente conflderatae, exhibent fphaerulas transueram ae- qualiter apertas Sed minime fugaces funt ; quin • fporangiis iam inaturefcentibus adhuc refiduae, vt perquam mirum; fit, oculatiflimum Schmidelium, earmn tantum ad apices tegminum peltaefoxmium men- tionem feciile ). \ Gleichenii methodo adminifirata cuticula, copiofiflima offert fpi- racula cum fuis dudulis, nec non flrias fubiacentium fafciculorum, inhaerentibus quoque nunc didis globulis Certior hinc fit Schmidelii coniedura ; peltato - dentatam membranulam, iunioribus frudibus fuperindudam , omnino de pinnarum cuticula venire. Prae- ibid, %. 2» tt) itoid. fig. 4. «J) Tab. VI. fig. I. 7) ibid. Sg. 3* ibid, tit) Tab. et Sg. cad. 97 Praeprimis vero id animaduerti debet; in anteriore earum facie, nec c|iiidquam de illo Veficulofo' apparatu adelTc. ' ■ ■ POLY PODIUM Filix femina L. Polypodium, Filix femina cognominatum, ita fe habet, vt non folum rami, fed horum quoque ramificationes , ramificationumque pinnulae in pronam faciem reuolutae emergant de fuo hybernaculo, hincque tota quanta frons crifpa videatur. In complicato hoc ftatu conflitutae , fi vltimarum pinnularum aliqua explanatur et vitris conuexioribus fpedlatur, omnis pofiica frugifera facies crifpa appa- ret; turgefcentibus dun taxat rudimentis fporangiorum, et quafi protu- berantibus extra limites tegminis membranacei. Diuifurae pinnularum tunc adhuc obtufae fimt. Illa interim facies, quam intorfio fpeAat, cum in ramulo tum vafculofo fafciculo exque hoc in expanfionem deriuatis ramificationibus, abundat fphaerulis iadlei coloris, pedun- culis fuis infidentibus ''Q. Corpufcula ifia, inde mediante acicula feparata, atque lente mea maxime augente fpeAata, exhibent pedunculum pellucentifTimum, tenerrimae compagis, fufientantein globulum fere opacum, mafla gra- nulofa confiftentiore refertum ••'''■). Hinc, dum inter eorum obtutum microfcopicum, lucis radii, fubiecdo fpeculo in lamellam vitream re- flexi, iterum femouentur mutata diredione fpeculi, dilutiffimus color ladeus prodit. Pofi Tab. VII. fig. 2. ibid. %. ^ N 93 Poft plenariam explicationem totius frondis, eunda nunc de- feripta corpufcula de prona fuperfici^ difparent, illis in fupina ab- hinc fenfim fenfimque augmenta capientibus inque frudus conua- kfcentibus^ Asplenium Trlchomanes L» ^ Videamus denique ct ea, quae in AlpL Triclwmanes occurrunt» Frons eius intorta dum furgit, pinnulas habet minutiffimas car- nofas, reda exporredas et auerfa facie quali libi adpohtas. Auda magnitudine in eadem pagina, fafciculus dudulorum principalis eui- dentior ell diuifionibus inde lateraliter emilEs. His adfita tegmina lunulata fruduum haud ita dillinde vifuntur. Contegunt tamen tantum minutiffima granula"^''") in^fporangia polimo- dum adolefcentia, Infimul vero, potiffimum ad fafciculum dudu- lorum medium, adparent demum globuli, praecedentis Ipeciei fimi- les, ladei fplendentes, Aiiulli inde, et intra aquae guttulam maximo augmento killrati, euidentifUme per glohulum, obeliori pel- lucentiffimoque pedicello fuperflrudum, transparebat mafla intus coi> clula ceu granulola'^*'^^'^. Afplenium Rida^mmraua, Polypodkim FU. mas, Phae» gopteris, Dryopteris vt taceam, quas recentes faepe obferuaui, atque in- veni, iisdem his corpufculis praedita efle primo frondium incre- mento. *) Tab. VII. fig. if. ibid. iig. 5* ibid. 'fig. 7, ibid. fig. 6. ft mento. In vltmiae praefertim fpecie, fcilicet Polypodii Dryofkrh^ frondibus florentibus, adeo copiofa adfunt, vt intricatiflime conuo- Ititarum pinnularum glomeres, iis, vel ad nudum paulo acutiorem oculum, quali adfperfi videantur. Partibus ad praefentem meum fcopum facientibus, quoad pene-^ trare obferuando poteram, hacflenus breuiter defcriptis; dicam nunc f de earundem vfu atque ofEcio. Ante vero omnia tenendum elTe demum mOnere oportet, quod in fronde cuiuscunque genuini Filicis, mihi quidem recente in flatu obuii, adfcendant dudlulorum fafciculi vno plures, lingulari quadam ac a contextu cellulari diuerflt vagina coerciti, quorum areoLae ad fe(fiionem transucrfalem diuerfam figuram referunt. Ktenim aliorum lunata efl, aliorum orbiculata cet. His de fafciculis veniunt fubinde illi pinnarum pinnularumque, vario modo in earum expanfione difperli. Praeter antea indicatas fquamas aut produ**J). Accedunt autem liis adhuc duae exiguae fqua.- multie,- bafi lateralium adpofitae ac reconditae velamentis exterio- ribus.. A poftica. facie vero^ confpecdiis. ide dos,, concauulus ed, ct binas priores particulas vna cum. indicata quarta. confpecdiiL of- fert / Dum aciciilk tentarem protuberantem-, ct cfiraiT. Inflatam Goniie- xitatem. valendorum harum particularum., muUo mollior teneriorque videbatur quam iii earum fummita te. Aperio cuticulam; en prodit maffa ceir femiliquidulci, alba-. Qjjam, vbi aquae guttulae in lamella, vitrea^ immitto-; inuenio. conflare e co-rpufculis- oblongo- qpad.rangu- laribus ) fimiliimis^ praeterea corpufculis fpermatophoi is alioruni vegetabilium, Eadem^ duo- reliquae etiam Gontinebant,. fcd miilto minori Copia.* Liquere, hinc artitrauerim,. Dillenii ida folia brad.eaia , Bergil- } que *-l Tab. JX. fig. Tab. cad., f>g. 3. Tab. e! .fig. ibidj' bg. 6^« 1T4 qlie fcniina, genitalia mafciila efFe huius plantae, p^rlgonio hexa- phyllo CLirtodita; € contra vero corpufcula lutea reniformia iu foli(n:um alis, granulis fcu feminulis laeuibus f referta, vera fpo- rangia. Lrco PODIUM S elaglnoides L. Hauc etiam perbellam fpeciem, aeque -bene a Dillenio deferi- ptam atque delineataiu , addere placet Mihi quidem denegata fuit occafio, plautas viuas ad examen reuocarc. Acceperam autem olim a teato Lightfaot in Anglia., fubinde etiam a JDn. D. Froelich Au- llriae in alpibus Schneeberg leda plufcula egregia fpecimina, ^ His intererant fpicis clauaeformibus inflruda,' partim gracilio- ribus totis lutefeentibus ; partim circa bariii torulohoribus virentibus. Iliariim eorpufcula, aUs foliorum infidentia eunda erant reniformia, lutefeentia Tab. IX. fig. 17^. referta granulis hirfutulis fere hamulofis, ibid. fig. 18 • fd idem etiam obtinebat in parte fuperiore harum. At vbi idae intumuerant cum virore, inerant foliorum alis dillenianae illae capfulae tri- aut quadricoceae, eundae euacuatae fig. 12, t - • . Sed exemplaribus illis ex Anglia ad manus meas peruentis , . in? tercrat vnum, claua breuiore indrudum, nullis, vt videbatur, reni- formibus, quin Jiieris didis Dilleaii capfuiis adhuc clauds onuda. Ver- t) Tab. IX. ?. tt) iVid, iig. K5 — - Verticaliter infpedlae per augmenta, exhibent protubcrantias connexas quatuor 5 duas depreffiores totidemque eleualiores, inter- que lias lineolam, locum dehifcentiae indicantem, ibidem f. li. Abs- que omni difficultate ibi diuifibiles funt in duas partes, quarum vnam vide fig. 13. Cuique harum fubefi globulus albus, bene madidus, ve- lati procul dubio etiam un flatn recente, conucxo-planiufculu^, in- ferne cum notula adhaefionis fig. 14. fiiperficie fupera autem leniffimc muricatula. Exficcatione illa planiiiscula facies, concaua fit* Si^ aperitur tale granulum, quod propter- ali cpialem refiflentiam mu _ nutiemque corpufcuii modo p. 38. indicato, inter apices crurum tenacu- lae f^eri debet, prodit humor quafi okofus cum globulis minutiffimis, albis, pellucidis variae magnitudinis fig. 16. Contigit mihi etiam, vt tenerrima inembranula, cui fub antecedente tegmine infunt nunc didla, integra maneret, vide fig. 15. infimul fubtiiiffimas rugas in fuperficie exhibens* Qiiamquam pofleriora ifla corpufcula non foliim antecedere vU deantur illa reniformia, fed etiam multo breuioris fint durationis: ta- men hic fufiineo abfoiute definire, quodriam eorum mafculis, quod- nam femineis organis fit accenfendum. Rogo autem omnes, qui oc- cafionem habent, hanc ct praecedentem fpeciem quouis tempore •re- centem in loco natali obferuaie, vt follicire attendant, atque hunc in finem difquirant plantulas iuniores, prima vice has partes proferen- P 2 tes. DtHenius tres indicat; miiu vero In condis qnatuor obuiam fuerg. i te*, 'Tum eiiim euideutiffimt conflabit ex incremento et ^diirsitione earimi; uuac mafcuio et quae femineo officio Xungatur.» CAPUT D e M u f c i ^ / Ex antea patst , miillam familiam claffis -cry-ptogairifcae Tinnaei botanicorum indtiftriaiii folertiamque magis exercuifre, nullam tam variis "contrariisque opinionibus.', praeprimis quoad fructificationis •partes,, anfam praebuifle , quam quidem Miifcorum quocumuis fenfE ab auctoribus fumtorum. Nifi longinquius, certe a primis fcientia- rum ineunabilis xepetendum eft nomen, quo .antiquiores fcriptores vix mon quaeuis minoris .molis ct denerioris texturae corpora , imo ct ‘fluidis virorem segetum -conGiliantia indigitarunt, Verumtamcn, quae veteribus perexigua, imo fer.e nulla erat eorum cognitio indi- vidualis, aienique circa .fiiiem fupefioris feculi emicare, pedetentim- que vna cum Botanices maiori incremento ampliari cepit. Et tum quidem maxime, cum labori ofiffimus Dillenius .eorum fpecies pleno ordinatoque agmine patefaceret in fua Hifloria Mufcoriim. Jioc fi-i quidem in opere, -omnia vegetabilia., quae Eilices interet Fungos funi, qtiin imo ‘Byflbs, in fiios .ordines., .genera et fpecies .digeffit, euidcnti teilimonio, eek^brem Virum , .Mufci Gonceptiim eadem qua , y,' ' ' ( ■ prifei latitudine acGepiiic. I^innaeus fubinde, cum bene perfpiceret, Lichenoidem Dillenii, nedum 1J7 nedum \n.aam et ByfTum, cum Bryo aliisque- liuic (imilibus vegetalji- •libiis haud ita couuenire, vt adaequate fibi iungi poffint titulo quo- PerichaetiI impofuit. Et hoc quidem Perichaetiom praecipuum lo- cum inter notas charaderifticas generis Hypni, quod condidit, oc- eupabat. Bene autem perfpiciens; id, quod frudus fuflentaculum ambit, etiam in eius prodromo, flore fcilicet, necefTario adfuifle, flmillimum inuolucrum in determinatione generica Fontinalis, Calycem appellat. Sed antea docui, partes illas floris, quae fpeciatim genitalia planta- rum obuelant ac tuentur, minus aptae a Botanicis Calyx aut Corolla appellatas, mihi Perigonii nomine venire. ' Quare etiam penes no- ftros Mufcos eiusdem valoris mihi eft hoc vocabulum. Perhibet etiam ibidem Dillenius, hoc fuum Perichaetium feu noflrum Perigonium, in Bryis non obferuari; qiiamuis quidem illud Dicrani fcoparii et Trichoflomi, quod ipfl propterea Bryum hypnoi- dcs efl, non fubterfugiffet eiusdem oculis. AdelTe vero in permul- tis aliis, bene anixnaduerterunt Hallerus"Q et Weiflius alii; con- dentes inde fuam fubdiuiflonem inter Hypni fpecies, Hypiia bryoidca infcriptanu Sic fecundum incompletas obferuationes et de huius par- tis exiflentia et origine in tenebris palpitarunt Cl. Viri. Certitudo praefentiae florum in omnibus Mufcorum fpeciebus, indcque adoletae femineae partis, cuius bafin cingit eorum Perichaetium, per hoc quo- que opus flabilita ac confirmata, pracfens quoque arguit in omni- bus fingulisque Perigonium. Flo- nift. Piant. Toki. III. p. 36. vbi iQjifenticntes WiHichlum ct Ia Chenal adducit. PlanUe cryptogamicae. 127 Florum a procerioribus vegetabilibus promotorum Perigonia egregie ab inuicem differunt numero partium conditu entium, ita, vt ab vno ad pluralem procedat. Qiiotquot vero mihi haedenus exa- minare licuit in Mufeis frondofis, conuenire in eo cuneda reperi, quod ad eorum compofitionem plura foliola concurrant, dnt igitur in genere polyphylla. Rariora funt exempla Perigonii tetraphylli, vt mafculi floris Encalyptae vulgaris^^'^. Saepiflime a numero fena- rio ad vigenarium et vitra variant pro varietate fpecierum- Coordinatio horum foliolorum vtpiurimum ita fe habet, vt ex- teriora minora flnt intermediis; intima demum decrefeendo minima. Strueduram quod attinet, conueniunt quidem nonnunquam, praep ri- mis illa feminei floris , cum folemnibus plantae ipfius ; multo frequen- tius autem differunt, et faepe enormiter etiam effiguratione. Sic fo- liola perigonialia floris mafculi Encalyptae vulgaris et ciliatae deflituuntur ducdulorum fafciculo, quem vtriusque communia aeque ac illa floris feminei habent. Qjianta vero illa efl diferepantia, quae in- mafculo flore Fiflidentis bnpides j;') , (^Hypnum brijoides L.) et fe- mineo Buxbaumiae folwfae reperitun Et huius Buxbaumiae quidem Perigonium euidentiflimo exemplo duplex efl, indeque in externum et internum diuidendum. Etenim folia exigui trunculi lingulatam Eibent figuram At quae ad fo-. liola . Tab. X", fig. 6, ■*'■•’*'•) Tab. X. fig. -15« Tab. XI. fig. 3. i*) Tab, XIII. fig. 7. 8. •i-f) Tab. XII. fig. 9. TO. et Tab. XIII. u 2. a Feiigonib aimc inuakrcente ct fruSlus incremea- to, deprefia ct quafi piofirata, 128 liola PerlgoiuL externi pertinent, acuminata fiunt f): interni c con- tra, teneriora praecedentibus, de extremitate bidendata, ariiiam albam, t denticulatam , longam emittunt Plura fimilia exempla etiam mafculum florem fpedlantia proflant in meo opere inferipto Stirpes \ cryptogamicae* I Qiiantum ifla diferimina, fliltim' ad diflindlionem fpecierum va- leant, cuique botanophylo perfpeAu facile efl. Qj-iae a difpofitione atque direeflione foliolorum perigonialium iumflim fumtorumL, quate- 1 nus figuram floris efficiunt, oriuntur, aeque notatu digna funt; vt- pote iam a Linnaeo ad . diflindtionis notam ciiaraderiflicam generis / Mnii adfeitanu , V Qiiemadmodum etiam vegetabilium cuneflae proruptiones nouac fub capituli aut glomeris forma adparere folent; fle et flores xix non omnium, capitulum referunt ante Perigonii nec non Perianthii debifeentiam. Et flores quidem noflrorum Mufeorum, qui ex alis foliolorum prorumpunt, in vninerfuin quamuis gemmulae formam exprimant^ tamen quoad fexum facillime diflingui pofTiinO Mafculi dundaxat e bafl magis rotundata, torofiores, brciiioresque funt femi- neis. Qiia nota, inquifitor primo obtutu feire pxoteft, iiiim femineum aut mafculum florem ante oculos habeat. Idem id etiam in floribus terminalibus plerumque obtinet.. f Si a mafculis floribus terminalibus recefTerimiis, omnium Peri« gonia t) Tab. Xir. IO. a. Tab. XIII. %. ir. ft) Tab. XIII. fig. 3. / / 129 gonia etiam inter ipfum adlum florefcentiac conniucnt. Occurrant vero inter illos haud pauci, quorum foliola perigoxiialia latiuscula, adeo de fui fummitate ab' inuicem tandem recedunt atque in hori* zontalem diredlionem reponuntur, vt quali aliquam rofulam feu llel- lulam repraefehtent , hincque ab audoribus rofaceae aut ilellatae fa- liitentur. Horum exempla euidentillima exhibent,, praeter Mnium hor^ nuniy cufpidatum, vndulatim^ fontanum^ etiam Polytrichorum fpecies, nec zion Barbula ruratis^ muralis cet. Sed teneamus oportet; tum ofRcium fuum expleuifle intus contenta genitalia: . antea vero etiam illos Ho- res magis ad capituli formam accelTilTe* Atque demum et hos aliqua intercedit differentia nequaquam ficco pede transeunda. Plurimorum fcilicet genitalia forinfecus tan- tum amiciuntur fuo perigonio, vt Gymnohomi pyrijormis , truncatuli^ ouati cet. Nonnullorum vero etiam congeriei genitalium quoque in- terfimt alia, e. g. Mnii horni, Polytrichorum, etiam nohri undulati, Bar- bulae ruralis ctc. Geniialia m a f c u t a , Rofulas illa^vel fiellae in modum digefla foliola, fninmitatem nonnullarum ftirpium ad Polytrichi Mniique genus perlinentium coro* nantes, lingulare aliquid portendere perfpecffu faciliinium erat Dille- nio aliisque. Aequum hinc iiiftumque erat, ad examen reuocarc, quid interanea continerent. Ilie microfeopiis fuis feobem teneram reperiffe dicit; alii vero viderunt corpufcuia cylindrica, aliis fuccolis 130 peTluccntibiiS articulatis rernixta. Et hos inter primus quidem fuit Michelius , qui ita comparata in gemmulis Fontinalis mitipyreticat oh* Xeruaret^Q. Cum vero ifliusmodi difpofitionem non in omnibus ipeciebiis iiiueriirent, ' partim eandem femineis floribus adnumexan» .dam, partim hermaphroditis accenfendam e/Te credebant. \ ‘ Has reliquasque opiniones Botanicorum de fexualibus Mufco- rum frondoforum vbi ferio perpenderem adue limam Naturae ipfius reuocarem; quae mihi ex affe arridere pofTet,- nulla erat. Dubiis ita eoiiflicX-atus, proponebam mihi obferuationem et -difquifitionem cura- tiorem ontliium vel niinutiffimarum particularum fingularium in Ius flirpihus occurrentium. Quo in opere flrenue profeqiiehdo , mihi inultum adiuraenti -attulere varii fortuiti cafus. .Sic .dum gemmis Hypnorum inhiarem, -eueniebat, vt in corpiifculis nonnullis has refe- rentibus reperircm easdem illas cylindriformes machinulas filamenta- que articulata, quae in fleiligcris obferuaueram. Acquifito inde cri- terio xliftind-iuo ilia inter atque meras gemmas; attentiffima abinde inuefiigatione fpecierum omnium mihi occurentium., nullam harum iis carere reperi. . / Incenfam inde fcifcitandi cupiditatem, num Natura in reliquis 'ge- neribus dillenianis linnaeanisque, c|uorum fpecies illis flelligeris flir- pibus deftitiiuntur, eandem normam obfcruaaerit , fucce^ffus feliciffi- mus exoptatilTimus comitabatur. Etenim quaefita non folum ita fe habere inuenkbam; fcd accedebat otiam, vt diflinfte viderem, quo- modo fe aperirent iila corpufcula cylindriformia emitterentqiie fimil- lima *■) Eiusdem noua genera planUrum, 1 13' Ifina contenta, quae cx fpermatocyfiidiis altorum vegetabriium pro- dire confpexeram. Prudentior inde fadliis, vfuque dodlior cxercita- tiorque, vfque quaque me in his tenebris verterem, fpe non friiflra- tus rec^fli. Qtiin in dies magis magisque confirmabar^ ne ^minimis quidem vegetabilibus Naturam dencgaffe facultatem ac modum, fui fimile producendi atque propagandi per.^fexualem copulam. nunc fequtintur, id porro luculenter commonflratura 'ac eui. reeetabilia fexualibus fdis indiuidualiter dislocatis et fdbmerfa aut plane demerfa, tamen Venere quam pleniflime friii norunt; iilico nonnam, qua 'Natura in Fontinali alirsque aquaticis vtitur, facile in- telleduri funt, fl animaduerterint et exade perpenderint, Pifeium Kanarumque ouula.., nec non Conferuas aliaque, ferenis diebus aut faltim Tab. X. Tig.'5. s. Tab. XI. *fig, n. a. Vide lis eiusdem entdeette GehUnmis, p. 33. U I — _ 1^1 fakim aura diuma calentiore, fiiperficiem aquae, at tempcllate pki- viofa vel frigidiuscula fundum petere. Emcrguirt ita Foiitiaalis inno- vatae prodiicdiones florentes amoenis venialfbiis diebus: quorum ab- iiide friiftus maturor fubfequente anno fruflra in flagellis natantibus quaefluriis es-; vtpote feinper altius demerfi. Qtio Almam Naturam rite intelligamus^ in fuis operationibus, ne -iiiiiiHiia ^quidem circum- flantia inconfidcrate efl praetereunda. AdnOtare liic loci etiam placet: viium efie nonnullis, Polytri- chi plantulas ftclligeras, quae mafculae funt, in femineas capfuHgeras mutari; id quod Meefiu^ quidem praecipue j>€rhibnit i. c. de integris illius cefpitibus. Sed impofuerunt ita non fiitis attento feminae nunc, dum elellorarentur virgines humiliores at;_a foetura accepta ad par- tus terminum longius excrefeentes. Contigit vero mihi lemel, repe- I rire nonnulla indiuidua inter praegrandem laeteque viuentem cohor- tem Poiytrichi vndulati, quorum c deflorati floris mafculi ftellaeformis centro, cmerferat innouatio feminea, fubinde frugifera. Hiiius fingu- laris phaenomeni ratio in promtu efl, fl perpenderimus notabile illud (}uoque diferimen inter genitalia vegetabilium et animalium, quod illa non femper eadem maneant, quin iterum iterumque innouari de- beant. Vnde polTibilis tamen aliquando efie potefl ilia direeflionis ductulorum aduehentium praeparantium immutatio, quae loco mas- culi, feminei genitalis produdioni par fit. ' Denique fciendum adhuc efl': etiam feminea genitalia, articula- tis illis corpufculis faeculentis., rariflime deflitui. ^uin imo in Po- lytri- I 142 l^^trichis plurimis Dillenii tanta copia adfunt, vt vCrae caiyptrae ceu aclglutinata, cum ipfa furfum duAa eamque operientia, diu pro ca- jyptra ipfa fint habita. At eorum Sgura in hoc hore nunquam alia eilj quam filiformis. Vfus eorum procul dubio in eo confidit; vt tem- pefiate minus fauente, tantae teneritati genitalium conferuarent ma- dorem maxime neceffarium in ipio aAu generationis. / Calyptra A quo genitale femineum expertum efi energiam mafculi fperma- tis, excitantur foilicitanturque, cum ii duduli, qui eius exteriora tum qui intima adeunt, ad profequendum exercitium fuae adionis. Sequi- tur hinc affluxus copiolior fuccoium; maxime ad particulam, e qua procellit, quacumue cohaeret impraegnatum. Quare primo omnium ifia particula thalami genitalium protuberare inchoat. Succeffu tem- poris etiam reliqua, impraegnato pundulo circumfita pars thalami, in confenfum cietur eleuaturque in euidens tuberculum aut cylin- drulum, interne cauitate inuerfe conica infirudum. Hinc tum va- ginula nuncupatur ifia pars: infimul etiam patet ratio, vnde genitalia reliqua, impraegnationem vel plane nullam, vel minori gradu per- pelTa, quae olim Addudorum nomine mihi veniebant, nunc vero fie- ailia audiunt, vna cum filamentis fucculeiitis in huius vaginulae fu- perficie difperfa reperiuntur. Huic cauitati refpondct atque infixa efi bafis pedunculi fufii- nentis receptaculum fporac ab impraegnatione viuificatae. Exceptis Sphagni / 143 / Sphagni fpeciebus, omnibus Mufcis frondofis communis efl ita com- parata frudluum faorum cum planta ipfa connexio. Qiia quidem, methodo lapienter admodum profpexilTe Naturam et fpatio et firmi- tati combinationis vtraque inter, facile colligimus. Eft enim om- nium fere horum pedunculorum diameter adeo exiguus, vt nequa- quam eundem adire potuiiTent tam numerofi diicd.uii, ac quidem po- fcebat folummodo fporularum vnius receptaculi miignis copia. Contineri mafculum fperma membrana duplici vafculofa vidi- mus, vna, eaque extima, procul dubio a cuticula procedente folaque relidiia vbi eorum fummitas ad eruAationcm parata, plane pellucen- tem particulam exhibet. Similis etiam genitalis feminei fruAus ru- dimentum inuefiit, protenfa etiam in eius fiylum. Penetrant in eam diicluli de vaginulae fummo margine, ficque firmitas conciliari vi- detur fupra valde exile rudimentum in ipfo adu impraegnationis collocatum; nili alia adhuc huic difpofitioni fit vtilitas. Affluentibus, vt mox diximus fuccis ab impraegnatione rite praefiita, hoc tegmen omnium primo augmenta capit atque futurus, pedunculus. Qiia in re perpetim procedens, intuinefcit inferne, ventricofam , nonnunquam phialae formam recipiens, humore limpido refertam; Verum in angufiae fuperioris partis extremitate fcylo infiruda, refidet frudus rudimentum molis adhuc paruulae. Pergit in dies elongari pedun- culus; follicitatur inde hoc tegmen^^ad folutionem de margine vagi- nulae, tumque euidentiffime exhibet fingularem illam partem mem- bra- Tab. XIL iig. 3. Vide fis «lea fundamenta liiflorlac naturalis Mufeorum frOndoforum. P, L tab. 5, fig. 26., 144 branaceani mitriformemy immaturo fporangio impofitam, quam Dil- lenius calyptram appellauit. Hanc Linnaeiis aeque ac Ludwigius calycis loco habuerunt. Mihi vero, eorum praeceptis preffius olimi addicto, potius cum co- rolla conuenire videbatur; vt adeo eandem antea, cum in iflo opere^ tum in meis fundamentis hiftoriae naturalis Muicorum irondoforum hoc nomine venditarem. Sed luculenter patet e didis praecedente commate, patebitopie e mox fubfequentibus, partem hanc nequaquam ad circumfita genitabbus velamenta, quin ad genitale ipfum per- tinere. Primum officium quo Calyptra fungitur,, confiflit in firmationc flyli cum rudimento frudiis. Nullum genitale femineum fioris Mus- cbrum flylo deftitui, antea diximus; igitur neque calyptra vacat vl- lum fporangium inde enatum. Perhibitum quidem efi a nonnullis, Sphagnum puliifirB L. Irae parte deflitutum elle. Sed praeteruiderunt eandem tantum propter teneritatem flyli, citiflime poli impracgnatio- nem abfolutam cadentis, nec non calyptrae. Praeterea etiam in vna hac fpecie, fi mtmiedium et cppillifolium nonnullorum Botanicorum pro varietate tantum habeas, non de fummo margine vaginulae, vtpote carentis, foluitur, fed ab incremento fporangii, tandem mediotenus circum circa dirimitur. Etenim eius rudimentum frudus ab imprae- gnatlone aliquantum iain groflificatum, lagenulam biuentrem exade jcfert"}, cuius inferior yakntior pars fubinde in pedunculum elon- gatur. "*■) Vide Cs [ab, XIV. Hg. 4. / -- — M5 - gatuT;, cuius fiunmitiati quafi in planam aut concaimlam apophyfin dila- ’ latae, inhaerens reperitur refidua particula calyptrae, vbi de fporari- gio maturo operculum feceiTif-Q, Sie itaque et hic eodem officio fungebatur- Reliquorum vero Mufconim integrae JCcalyptrae , etlamnum iu- vcncum, hiiicque tenerum adhuc fporangium contegunt primo totum atque abfeondunt., faepiuscule ad maturationis terminum vfque- Rt reperiuntur quidem fpecies, quarum hoc tegmen, dum decedit, iimid etiam operculum fecum aufert., vf Encalypta vulgarif , dliata, Tetra- phis pelliioens y aliae. -Qiioniam vero alterum earum Gllicium in defen- hone atque tutela Iporangii contra iniurias externas confifiit; horum - I parietum indoles modusque delitefcentiae intra perigonium reiiduum variet pro varietate fpecierum; varia quoque eh duratio tem- poris, intra quod officium fuum abfoluit iha pars- Qiiodfi enim, pedunculis adeo breuibus inflruAa lint fporangia, vt perigonium non excedcUit fic itaque huius defenficulo fruantur, v. g- ilia Grimmiae apocarpae., Orthotrichi ^ anamali , Buxbaumiae yb/io- fae cetera; aut 'parietum firmiore oonfifientia gaudeant: tum eitius fe- cedit calyptra, vtplurimum etiam minoris molis- Contrario autem in ftalu multo diutius perfeuerare folet. Sic et direclione feceffius, et conditione aperturae variant Euenit etiam, vt ftyium extenua- tum nunc exaridumque , ferius., vel vix e perigonio emicantem ca- dere finaiit. Tab, XV. r.q-. I, 5. Fni£rur T • 146 Fructu s. / Ex hactenus expofitis fatis conflare arbitror, Mufcos frondofos etiamnum genitalia iitriusque fexus proferre, infirudla fu a Fcrigonio aeque ac illa proceriorum vegetabilium 5 ut adeo dubitari nequeat de fructus feminisque impraegnati praeferitia, eviAumque fere fir, auctorum cornicuia, vafcula, urceolos, a Linnaeo antherarum loco habita, vere effe hos frudus, feminibus poliiniformibus refertos. Verum luce meridiaria clarius effulfura efl haec veritas, ubi oRende- ro ; Naturam et hos fecundum communem vegetabilibus normam co~ ordinationemque exRruxiffe non folum , fed puluifculo intra eosdem conclufo, quoque dediffe facultatem, in novam fobolem, parentibus iimiiem, germinandi, quam femina habere notum efl. Et primo quidem fuccinAe tradam de conceptaculis iflis eo- rumc|ue partibus conftituentibus ; deinde ea, quae quam evidentiflime evincunt genuinorum feminum intus contentorum praefentiam. Ut vero hic faldm moneam, quod alia occafone fatis didufle explica- turus fum; mihi quidem, aeque ac aliis Botanicis, omne id, quod fo- rum dc genitali femineo ab impraegnatlonc accepta evenit, quocum- vis modo ac ratione fe habeat, in univerfum frucRus audire. At quam primum inde exorta propriisque fuis velamentis contenta pro- les, fiftens ovulum vegetabile, vulgo femen didum, faepius a me vero graeco vocabulo fpora indigitatum, infuper alio receptaculo comprehen- ditur, uno aut pluribus; idem hoc fporangii nomen in genere fortiri. Hinc igitur MufcOrtim frondoforum frudus connllit in fporan- gio operculato. Suftinetur hoc pedunculo nunc breviore nunc lon- giore, I 147 giorc, nunc longifTimo ; per quem redo itinere duduli fuccigeri ma- tris ad fporangium eiusque contenta tendunt, •C^uamprimum caiyptram iiiani detrufit, duas partes coiifoedul oflert: alteram valentiorem re- cipientem, varie figuratam, inflrudamque nonnunquam ad bafin apo- pliyfi minore , ot Polytrichi rom/m/wf/, aut maiore ut Spiachnorum imo Splachni ndsri et UiUi in umbraculi formam extenfam; alteram operi- entem minorem, perfaepe elegantius coloratam ; nunc convexam, nunc conicam, nunc apiculatam aut in rodrum variae diredionis produ- i ctam. Illa ipfiffimum efl fporangium recipiens, haec operculum. Utriusque inter commiiTuram vifitur etiam in permultis fpecie- bus lineola tantillum prominula a-c faep-enumero vafculo profun^ dius colorata, quae illa ed pars annuli valde eladica, e qua proce- dit fimbria fucculenta alba aut dilutifiime colorata, furfum fub oper- culo direda Et annulus quidem ide, vel fponte fecedit, oper- culum deturbans, ingruente penuria fuccorum ab imminuta eorum meabilitate dum maturefcit fporangium; integer quidem aut in partes fk divifus; vei d bene madefadus arte inde folvitur inque guttulam aquae transfertur, extrorfum ^xrtitur fimbria Sporangii ipfius paries e duabus membrvanis conflatus eft: exte- riore nimirum duriore crudacea, derifo reticiilo diiduloxum eleganter pcriuia; interiore multo teneriore, tenerrimam cuticulam referente. etiam- •!■•) Tab. XVI. F. 4. Ibid. f. 5, Frond, hili, naturalis Mufeoxum fiCndofoium !P, II. Tab, III, ,f. ii. Tab. IV, f. 17. 21, hs etiamnum fuls vafculis mft]nd:a Procedere nillii videiur baec vltinia de interiore -tenerrimo flrato dnclulorimi pedunculi^ intimam ceihilarem fabricam proxime ambiente. Ambo in plurimarum ipeci- erum fporangiis per omnem eorum tracium adeo .prope libi adiacent, ut liuic communicati docduli externae partis > vix ullis augmentis confpedui fifti poffint. Reperiiintur autem etiam adeo In nonnullis ab invicem remotae, ut -id a quali lingulare vafculum minoris capacitatis formet, bine fporangidium a beato Ehrhart nominatum. Evidentif- fima huius rei exempla exhibent, Buxbaumia aphylta Mnium fontanum^ Bartramia pomiformis cet. ubi ad fadam fectione perpendicu- larem canales vifimtur iimplices ac divih in ramos, fimiles filamen- tis albiffimis; quorum ufus ad enutrienda granula, huic parti nexa, facile patet. Interea membrana ifia ofiium fperangii non transgre- ditur, nifi ad eius effigurationem aliquid conferat. Adeoque operculum nihil habet de interiore ifihac fporangii membrana; quin folumimodo de continuatione dudulorum illius ex- terioris venire, vel inde patet, quod fimiilimis dudulis, aeque reticu- latis infiruatur, neque ante maturitatem plenariam absque dilacera- tione avelli queat. Procul dubio ideo, quoniam confifientia diidulo- rum in loco infccuturae folutionis, eadem ratione fe habet, ac illa, \ petiolorum, pedunculorum, aliarumque partium deciduarum. Pedun. Iisdem in fandamentis II. Tab, 5* Schmidel Diff. cte Buxbaumia t. i. C 14. 15. 16, et nofua fundamenta hlflorlae natulralls Mufe. froiidororum P. Ii. t. 3. f. 10, - — .. 14^- _ — Pedunculi, fporangiimi fuilinentis, Gcllularc opus, quod' meduL iani dicunt, quamprimum ad confinia' cavitatis fporangii accedit, vel / luuus baiin, apophyfi quadam evidenter audarm, vt Splaclmorum et Poly trichorum quorundam, replet; vei fi talis deht, tamen ibi mox ab introitu aliqua modo digreditur,- aut fub pedunculi fpecie adfcen» dcndo, nodulum etiam format prius ''Q, quam dictam membranam internam:, remotiorem a fundo, penetrat. Hanc ingreifa, comitatacpie nonnullis dudlulis fingularibus adfeendit per mediam cavitatem fpo- rangii, protenditurque ad operculi apicem usque , utpluriinum cy- lindri forma; hinc coliimnulae nomen fortita. Particula eius oper- culo contenta, maturitate accedente hccefcenSy deinde contradla, vel folvitur de columnula,- atque adhaerens illius- fummitati, antheram millerianam, ut diximus, fiflit;" aut membranulam format,, denticulis, periflomii comprelienfam, qnod Polytrichorum eflf faepius etiam fuh •v globuli evidentioris fpecie prodit,., qui nonnullis femen vifus. efl: vel perhftens,. evidentiffime primis diebus ab aperculi cafu , pro* minet cum de apertura fporangii nuda machinalis eandejpa coronantibus ,, ut ih Lefkea dmdroldes, H oxtxAB. Jubutata cet« 9 Intimum pracprimis Golumnulae flratum mere cellulofum cfle,, fedliones transverfales edocent Comitari tamen dudlulis iam Differt, elusd-. t, t, fC 21. €t ib noffro opere tab, et i%« eadl. Vide Tab. XVI. f, Prccul dubio iffe eft ciliatimi Td aut reticurat-um , quod adparere refert SchniidelTus in Diff. de Buxbaumia deIiri,eaUiiiiq.u6 exhibet T. I, £. iB-. fi periilomia qaaruiidam fpecierum caute removeantur., i') Tab. XY. £. 2, d> fl) Tab. XVI. f. r. V V aniea diximus, maxime in ambitu pofitis. Neque abeft ab bis com- municatio cum illis paiietis faltim interni: id quod exemplis, in meis fandpunentk hidoriae naturalis Mufcoruni froiidororum OrXhotrichi Jhiati et Fontinalis antijo-yreticae .exhibitis , liquido patet. Procul du- bio ifti quoque dueduii revehendis faecis fuperiluis > una cum iliis in opere cellulari inferyiunb -Hadenus illae partes fporan glorum , quae omnibus uno vel altero modo communes funt. ,De quibus autem opercula fecedunt et apertura fic in confpedlum venit, iiihaec wcl nuda cd, vel machL nulis., -^quoad formam, ligurani., confidentiam, coordinationem diverds circurnfita. Ultimum hunc adornationis marginis odii apparatum,, dentes-, cilia, peden dixerunt; mihi vero peridomii nomine venire inter omnes condat Sunt igitur fporangia Mufcorum .nodrorum vel peridomate deditu ta, vel indruda: idqiie vel dniplici, vel dupli- rariffime triplici ordine. Simplicium partes condituentes funt vcl denticuli latiufculi aut angudati, dransvj;erfim driati , .integri, perfo- rat, biddi; vcl cilia referentes, longi rediusculi, aut funis in modiiin contorti- : aequaliter ob invicem didantes, aut per paria libi approxi- mati. Duplicium autem peridoniiorum externam feriem denticulf prioris generis elFickint: interna vero condant, vel n ciliis his den- ticulis interpofitis, vel •earum fummitate in conum unitis trabeculis- que trans verfis ceu reticulatis, vel e membranis fukatis in proceffus pyramidatos defmentibus, quibus aut nulla,, aut quaedam cilia inter- funt. Egregiam hanc diverdtatem peridomiorum, mihi fundamentum prae- praebuiiTcy cui Mufcornm frondoforum fpecies ia certiara genera, illis dillenianis liimaeanisque difpefcerem, cuique nunc conflat. Ortum flmpliciirm periflomiorom , aeque ac externum ordi- nem duplicium, ab externa membrana parietis fparangii, et ab in- terna, internum ordinem horum, venire, cauta folutio utrarum-* que ab invicem docet Qiiam vera iflae machinulae inditam ac- cepere proprietatem, memoratu digna res efl. Scilicet,, quamprimum operculum feccdit, mutant fiiain direcflionem : fecedunt ab invicem, dimovcfnfur , recedunt,/ praeprimis externus ordo duplicium p?eriflo- mioriim; et eo magis quidem,^ qua magis fuerit aurae ambientis fle- citas. Accederite vero madore demum priflinam in diredlionem fe recipiunt: atque adea fenflles funt,, ut vel ad minimam viciflltudu nem madoris et flccitatis illum reciprocum motum recipiant. Hinc eorum officium conflflit in claufura aperturae fporangii tempeflate madente pluuiofa, ne numerofa adeo fpora vnius fporangii^ nedum plurium de vna congregatione:, n-imiiim cumuletur eodem in’ loco indeque flbi ipfl obflt. Tempeflate e contra flcca et ferena, pateat ilis pulvifculofls foetibus parta, quo ventis excipi ac quaqHauerfum diflTe minari queant^ Defcripflmus ha(flenus Omnem apparatum’ fraAus Mufeorum frondoforum. Vel ex hac artificiofliiima eius flrucdura atque compo- fitione, cuique fobrio facillime perfpedlum effe poffict; olim fic dida capi- Vide f\s faepm's indicata mea i’a^r.m' nta P. il. t, 5, f. 22. 23. capitula liOTrtm vegctabilmm , nequaquam mafculam genituram, fed foetus vegetabiles abqfeac impj^aegn.atos feii femina contiiiere multo niinAiS plane fruflr-a adeile. Sed, cum nikil wi-dentins hanc veritateni evincat atque 'CO.utra omnem dubitationem firmam ac flabilem red- dat, quam ii granula ex iiis fporangiis depromta et terrae commifTa pullulaverint, inque plantas .adoleverint fimilcs ik-, dc quibus vene- rant, vicieamus uunc etuim ea, quae inrdtuta,£ eorum fationee milu obtulerunt i Attentos ubique ad Naturae vias et modos operandi, didiGeram. illum, quem in diiTcmiria-tione horum vegetabilium adhibere folet. Sufeeptae abhinc imitationes ad eandem normam, felicifliine mihi cefferunt. Serui fciiicet diverforum Mufcortim frondofomm., aeque i ac hepaticorum granula e fporangiis fu is deprompta, ita quidem, ut fuper terram tefferae inditam, rite praeparatam et in continuum ma- dorem repofitam, excuterem eadem, cum difperfa, tum conferta ia acervulos, nudo oculo ufurpabiles. Vidi fic ifios colorem fuum im- mutare in profundiorem , abinde feniim fciifimque viri defeerc, deni- que omnem illius terrae fuperficie.iii eleganter virentem et quali holofericeam. \ Exemplo fit Gymnoftomum '^ijrifornie. Sporulae huius fpeciei c maiusculis funt, fuperficie inaequali ceu echinidata -Dum a fati- one carum, viror ille liQlofericum referens fe rnanifellabat, exime- ' bani Tab. XVI. f. 8. ^3 bam inde acicilla particulam, baneque in vola munus, cui unarn alteramqiie guttulam aquae immiferam, ab adhaerentibus miculis ter- rae liberabam leni motita.tione ope digiti alterae manus. Sic rite purgata ida corpufcula, et aqua^ guttulae in lamella vitrea immiffii, offerebant mihi ad vitra augentiora, tunicam fporulae ipffffimam rup- tam, indeqiie defeendentem radiculam, et furfum dirediim cotyledo- nem cylindriformem , amoene virentem de fummitate Emicare incipiebant fucccflli temporis de reliqua illa fuper- ficie holofericea foliola nonnulla. Qjiae dum eadem encheireff admi- niffrarem, et ad confpecffum microfcopicum revocarem, vidi ipfam j plaiitulam cum adhaerentibus cotyledonibus, nunc non amplius ffm- plicibiis, fed diuifis Similem eventum mihi '"praebuit Funariae hygrometricae fatio Educavi ex- his fatlonibus plantulas florentes frueffusque fuos maturantes: quorum granula demum terrae commiiTa, eadem ratione germinabant, inque plantulas vniiis ciusdemque fpeciei adolefCebant. Vi horum, fimiliumque experimentorum infeciiturorum, dubb iim nullum fuperefl;: Mufeorum froiidoforum fic dieffum pollen cap- fularum, veram fporam, feu verum femen cfTe, germinans e mem- brana Tab. XVI. f. 9. -c. d, et magis auCta ad e, f. ?:;'•) Jbid. f. IO, Ibid, f. II. u J54 V brana propria, radicula atque co(}dedonc. Igitur flabilita horum quoque vegetabilium per fcxuakm copulam progagatio» SECTIO V D s M. u f CIS h e p a t i cis Linii aeii? ordini Algarum addixerat genus fiiiim, lungermamiia ct ]\Iarchantia. Cum vero horum praefertirn fpecies, partibus fruAi- ficantibus perquam fimilibus illis Mufeorum frondoforum inhrucrentur, fas erat, eadem quoque huic ordini addicere. Priusquam autem de iliis partibus expofuero, conueniet, cognominis adhibiti aliquam rationeni vt indicarem. * Michclius nempe Marchantiam conicam generico nomine Hepa- t tica indicauerat; cum propter fimilitiidinem quandam diftributionis atque diuifurae quoad herbam plantae cum lobis hepatis, tum quod huic vifceri medeatur. Sed intercedit .etiam plusculis horum vegeta- bilium quaedam cum hepate, ratione fubflantiac et flrudLurae, analo- gia, Carnofiora enim folent elTe folia, e meris vcficulis aut follicu- lis, vtpliirimum absque omni dudlulorum fafciculo, compohta, atque nonnullis in fpeciebus, moleculis areolisque protuberantibus , admo- dum fucculentis et quafi glandulofis indruda. Adeoque inde potius nomen deriuandum effe autumarim. A. lungerm anniae f Linuaeus alias huius generis fpecies foliofas. alias frondolas nuncupat. Illae expanfiones in certas partes diliindas, leu folia', feri- diori 155 / (‘liori fcnfu fumta, fpargunt: i (larum vero liaec expanfiO membranacea, quali in vnum folium continuata eil* Truncum ei usque ramificatio- nes nemo denegabit prioribus: at qui principalem banc cuiusque vegetabilis partem iiadenus confueto more 'conii derarunt, poderiores pro acaulibus, feu quod idem efl, trunco deftitutis habuerunt. Ita qLu.dem quodam refpeTu videri pollet, praeprimis quoad faciem pro- nam; vtpote in qua rarius quidpiam adparet, tale quid arguens: fupinam vero h attente confideres, non tibi effugiet egregie eleuata elongatio e congerie diielulorum primicerorum conflata, et faepius- cule, denfa radicularum ferie comata. Et haec omnino truncus cft harum fp e cier unn Procedunt inde organa, quibus e loco natali nutrimentum fu- um haurit, radices puta, vix vllae fpeciei denegatae. Satis eiiiden- tes promonet lungermanniae asjjkniodis recondita pars principalis trunci "Q, nec non iumorofae ; :et illae I. piifiUu, fi luci aduerfae confpiciantur, amoenifiime violaceum colorem exhibeiiL Variant autem veluti colore, fic etiam diredlione et diuifura. Cundas partes a vegetabili promotas, a trunci duclulis addu- centibus originem ducere, iam ^antea demonhrauimus': igitur radices aeque ac rami, folia et fiores. Docuimus etiam fupra in generaliori tradlatione; prouentum organorum, inafculum fperma fecernentium, poflibilem effe in quacumuis parte hoc ^'afo^um genere inftrucla. U 2 ,Si ^ Tab. XIX, i 2. -0 Tab. Xyil. f, 2. 7, Si igidir globulis, farinam referentibus, quae e foliorum apicibus aut fummitate truncorum prodeunt, praeeunte iam diidum SchmideliOy antlierarum oiticium ac dignitatem dederimus, ne hilum ' quidem a vero aberrabimus. Neque quemquani fore putamus, qui vitro hanc rem in dubium vocaret, fi vel folummodo argumenta a perfpi- cacirilmo viro in Diirertatione de lungermanniae charadtere 15 et 16 propolita, rite perpenderit. Vbi etiam adnotatum dedit; has par- tes circa cap falarum maturitatem maxime vigere graiiulofa intra fol- liculos malTa, quo tempore etiam virgineis' genitalibus inUrufli ilores ad conceptum parati eiTe folent. Patebit hoc euidenter ex analyii maris lungermanniae nemorcfjs quam hic exhibeo. Pertinet haec fpecies ad illas, quae mafcula geni- talia in fummitate proferunt. Adparent nimirum in hac indicata, fta- t tis temporibus, corpufcula, fiifca, quali in rofulam difpoiita, truncum terminantia Si feparentur circumlita miaiufcula folia, primo omnium in confpedlum veniunt 3. 4. 5. foliola, in fummitate fufee- fcentia tum vero ihorum intra gremium plura adhuc latitant, apice adhuc virente, abinde quoque proditura, fi locus tcmpeftasque fa- ueat. Et vidi quidem huius farraginis plantulas, quae ceu in fpicam plus decem lic comparata corpufcula prcmouerant. Lentibus augentioribus luflratum tale foliolum extremitate fufea, vtplurimum obtufe - cordi formi inllrudum, euidenter exhibet dudlu- '*) Tab. XYII. f, T. 2. Tab, ead. f. 3. *57 dudlulos reticulatos, per inediam expanfionem ad farinofam eius e tremitatein, fuo modo quafi cartilagineam, tendentes, multo valentio- res eire lateralibus : ipfa extremitas vero copiofiffimis folliculis oua- libiis cbrciTa cernitur Qui, n inde feparantur cultelli apice, len- tibiisque maxime augentibus lufirantur, luculentillime fe prodit mafTa ceu granuloia fpermatica intus latitans Equidem in hifce fper- matocyriidiis obferuare non potui aliquid de fdamentOj fcu funiculo fpermatico, qui tamen in aliis, vt Tidebimus, et nominatiiu quidem etiam in illis lungermanniae hicvhidafao, revlimtis , ^ohanthas cct. adefi: nibiiiominus propterca vix vlla dubitatio de corpurculoriim horum dignitate locum habere potefl penes illos, qui Cannae genitalia ma- fcula in mentem iibi reuocare voluerint. Qj.iemadmodum nunc deferiptae fpeciei, hc et langcrmanniae afplenioidis /3 Linnaei, mafculi flores, at multo fere fpeciofiores, ia diuinbtis indiuiduis proueniunt. Intumefcit nimirum extremitas ma-* fculae plantae in figuram clauatam, exflrudtain e floribus imbricatis alternatim dffliebe rachi infedentibus Partes cuiusque floris conftituunt, perigonium monophyllum, concavum ventricofum, lim'* bo planiusculo patente, et genitalia duo vel tria. Figura Jiorum, vt Sphagni palujiris , efl ouata; color ante praefiitum officium, lacleus. Si tunc mediante fpeculo, lucis radii yerfus lamellam diri- guntur. «‘■) Tab. XVII. f. 4. T^b. ead. f. fj. Tab. XVlII. f. I. naturali et 2. 3. auaa magnitudine. V ije. 1 ; . >»• ^unlur, iiiedia eoriun pars opacror .adparet •'). Itidejii .etiam fupj- I culo fiinvt iirilriida, quem dudaili iicicunt, adiie interiora penetrant. ♦ AI) olficio perado .mutatur color in ftircum, et fu m-nii tatis apertura, iiiargine vel terfo, vei aienticuiato > teilatur /ie loco exitus fper- xnatis. \d3i ita fe iiabent, rachis lloruiii noiiaui elongatioiiem inclioaU prominente de fiimrnitate inPiOrefcentiae .coma Huius incremento procedente, cadunt denique cum perigonia, Ium exant- lata genitalia, ' locusque caluus relinquitur perinde ac in ramis Fini JiHu^ds e-t iiinilibus.^ claua miafcuia .deilora-tis , fieri videmus. lungenuanniam albicantem de extremitate Aia globulos piilueru- lentos proCerre perhibet Schmidelius.. At fi vcgo fpecie non fol- lor, -haec cum afplenioide et quoad inilorefcciTtiam mafcuhun xlauaefpr- mem, et genitalium formam ac diipofitianem., conueiiit. \ * iungermamiia tpiiflk 'Clitimnim genitalia mafcula conformia habet illis Sphagni fahfirif. Piocedunt nempe -de trunculo ad eius foliorum Aas, forma onata, aib initio viridantia, deinde lutea. Augentioribus vitris confiderata, offerunt filvamentum breue, pellu- cens, fucculentumque., vafculis ^ percurfiim continuatisque circum ^ circa T-ab. XVril. 'f. b. 'b. Ibid. f. a. a. Vide fis Tab. X'VU. t. 2, mafculam plantam lunsermanniae nemorofae, quae eundem tura feruat. •]-) Tab. XVII./i. A. >J-t) Armatifliraa funt, quae Schreberus in ftio Spicilegio Florae liplienfis, 107. fq. de hac fpccic adnotauit. Lipf, 1771. 8. pag. I ' circa Ipfum fpcrmatacyftidium , reticulatis dixd-irlis piAum ^3* Ea, quae Sciimidelius^ in fuo opere iam facpiiis indicato , Icones planta- rum cet, fediione fecunda ta-bula vigelima fecunda, circa analyfin liiiius plantae exhibuit, cum quoad genitalium tum icminum figuram a noflris differunt., Neque ego reiteratis abinde dii.quintionibus , eius V mejiibrariulas' antheranim cal^cirias, inuenirc potui. Vnde £e habeat haec 4 difcrcppuitia, nefeio; feio autem, me nihil inuifum neque pcrhibuiile neque deiineaiTe» Jungermaniira patmata^ Sic cognomino fpcciemy quam mucntor Halkrus in fua Hitloria ftirpium Tomo tertio, p. 64, numero l887* ita definiuiti lungcrmannia palmatvs digitatis ^ ex bafi floriiera. Sub. fcripfit ibi pro fyn.onymo> Dillenii L.ichenafiruiii exiguum capitulis fiigris hmdis e cotylis pavuis ewaf:entibus Hift. Mufe* 513. t. 7. f. 46. quae eadem' eff Linnaei I. piifitla^ Qiii infignis error vt eo euidentius pa- teat, vtramque diffinffiffiniam fpeciem i$s vna eademque tabula delineatam dedL / Obuiam mifii fuit lungermannia patnmia omnium primo pro-» pe Chemnitzium Saxoniae in fylua ZdffigiiJald. Abinde vero copio- liffime eandem reperi etiam in Taflo faltu areis circuli Mi fn ici, quae ab Klecdore Auguffo nomen habet. Ocnils ceipituirs innaicitur, praefertim Fagorum, fylucflrium dudum deie-dtorum rimis; adgliiu™ nata qiiaE r?cdiculis bafeos- longe tenerrimis , minime auellcndis. E bim Tab. XX. a'. \ ‘ ( E bafi, pro plantiilae mole, dilatata, in varie effiguratos, ab extremi- tate rotundatos procefliis diuiditur, vnde haud incongrwQ palmata cogno- minatur. Ineuiite v^ere fporangia maturat, codemque tempore iioret. Femineus -ilos communiter quidem de bafi prodit; invenitur tamen etiam a latere diuifionufn. Mafculas e contra, fui indiuidui, conti- nuo extremitacem 'diuiriOiium occupat ; quae tunc tumida, " ipongio- fum et ad ambitum quali vefciilarem .habitum fub augmentis re- fert '0* Eius de medio transparent circeili lucidi, quibus infunt genitalia mafcula, funiculo exiguo inflrueda Ab fo luto flore, ,dehifcit illa intumefeentia et fubinde plane cadit; vmde truncatae euadunt extremitates Equidem credide- rim, didam hanc partem, omnino pro p.erigonio mafculo habendam elFc. Rejiqua ad hanc nullibi adhuc deferiptam plantulam pertinen- tia,^ fuppleturus fuin, vbi de eius femineis organis fermo erit lungermannia fiinata. Qtios praecedens fpecies de extremitate dluifionum profert flores mafculos, hos ifta de latere trunci, fub con- tinuata folio faexpaniione ^delitefcentis. et fatis numerofos quidem, edit. Exflrudi funt eperigonio reniformi, pedunculato, margine pelluci- diore circumfufo et genitalibus duobus* Qiiae, vbi iperma. pone >^) Tab. XX:. f, ‘6. g. g. Tab. ead. f, 6. g Ibid. 1. cad. X. X. Tab. XXII. f. 2» fij t ab» ead, f. 3» Tab. cad. f. g, ^ pt) Tab. XXI. f. 5. a. a. a. f i6i > pone iLimmitatem dimifcre, in confpedum edunt dudulofo - reticula- tam fabricam , fuae originis teflem. Iiingermannia epiphijlla. Schmidelius iamtum obferuauerat in huius fpeciei pagina fuperiore veficulas protuberantes Plantulae nimirum, vel e propaginibus effoetarum a frudilicatione, vel e femi- ne praecedentis anni adolefcentes, cum fimplices, tifm in lobos di- uifae, lunio menfe, de linea per mediam paginam excurrente, robu- fbore profundiusque colorata, in confpediiin edunt pundiila luteo- la, faepenumero fatis copiofa, vel nudo oculo" vfurpanda Si attente examinauerimus ftirpis fubflantiam, videbimus, didam partem mediam valentiorem elTe, inde radices, florem femineum, luiiusque fiibfequentem frudum prouenire : vnde pateat necelTe efl, in ea confidere id, quod truncum huius vegetabilis efficit. Fundula illa luteola -mediocri microfcopio luflrata, et forma et flrudura, fimilia apparent verruculis prominulis. Genitalia mafcula efle, dubitare nullus poteram. Qiio vero eorum conformationem et ftruduram eo diflindius extricarem, auferebam particulam fedione perpendiculari, mihi confueto more, fecundum longitudinem per nonnulla horum corpufculorum dudam, ita, vt vtrinque denudaren- tur. Immitto hanc aquae guttulae in lamella vitrea repofitae, eum quoque in finem, vt, fi quid maxime notatu dignum adpareret, deil- neatio- Tdb. XXn. f. 4. Diir, de lungermanniae charaftere p. z6. Tab, XXIII, f, i, at au^a f, 2, X i 163 neatloni conferiiarem. Laetus animaduerto , apparatum Tab. XXIV. f. 2. adumbratum, continentem tria ouata receptacula a. a. quibus inerat maffa fpermati mafculo conformis 'Q. Atcpae en fingularem fortunae fauorem! Inter delineationem prodit per 'cuticulae veilculo- funi opus et fcaturire incipit de fpermatocydidio b. fperma intus con-’ tentum, plane eodem modo fe expandens, ac figura exhibet. Per- fenerabat in hoc datu circiter duorum minutorum interuallo; tum verfus anteriora i nimirum a. a. eiusdem figurae fe inclinans, breui dihrahebantuf particulae motu viuido. Nonne ea, quae nunc retuli- mus, euidentiffime tefiantur contra negatores fexualiuin etia.m ma- fculinorurn penes ifla vegetabilia? Expofitis his de mafculo flore lungermanniae memorofae^ afpleni^ ohiifj pufillae ^ palmatae ^ furcatae , epiphyllae, cui fimillima hoc refped.u eit pinguis, ratione loci, figurae et compofitionis diuerfo, tranfearnus nunc etiam ad earundem femineum. Omnium enim^ fingularumque t fpecierum huius generis dislocata funt fexualia, ita quidem, vt nunc mafcLila femineaque ab vno eodemque,, nunc de difl incilo indiuiduo prodeant. Priori modo e hic commemoratis fpeciebus addidae funt, pufilla, furcata , epiphylla; pofleriori nemorofa, afplenioides palmata. Vidimus mafculos earum flores nunc in trunci fummitate nunc in cius medio, neque femper in fupera, fed etiam in infera fuper- ficie collocatos; eadem ratione feminei variant loco eruptionis. Oriun- Spermatocyftidluni fcorfim exhibitum vide fis Tab, XXIV. f. c. Oriuntur fciilcet vel de extremitate trunci eiusque diuidonum, vel de media, vel de bafilari parte. Sed probe tenendum efl; a loco, in « I quo refpedu totius, fiibinde fruAum maturum reperimus, nequa- quam valere confequentiam ad locum floris praegrefli. Natura dun- taxat etiam apud iflas vegetabilium fpecies eandem normam profe- quitur, quam procerioribus conflituilte, quisque attentus nouit, de- que Mufcis frondofls indicauimus; illam nimirum, vt abfoluto gene- rvationis, feu fiorefcentiae negotio, vnius vel plurium infimui gene- rantium florum, noua incrementa ordiatur vegetatio, pararetque, du- rante grofiificatione et maturatione impraegnati, innouatas prolonga- tiones, ad noua conxiubialia inflauranda. Sic liingermannia pufilla florem fuum femineum euidentiflime de extremitate trunci edit, at fru* d.um in eius medio maturat; nimirum continuata continuo vegetatione ab eadem extremitate, rediflime obferuante 111. Schrebero loco antea citato. Itidem et lungermannia epiphylla eiusd-em fexus florem exferit de extremitate partis, quam truncum efficere diximus, aut ramifica- tionis eiusdem lateralis, fle didlum lobum conflituentis: protenfa vero abinde eadem ipfa, et expanfionem foliofam efficiente, difeum' plantae occupat fruedus maturus; vnde hanc fpeciem epiphyllam cognomina- iiit Linnaeus. At femper e remotiore ab extremitate loco etiam flo rent ex hic commemoratis, lungermannia palmata ci fur cata. Omnium flores femineos duplici perianthio, calyce nimirum et % corolla frui, Schmidclius in faepius laudata difTertatione perhibuit. Praelio quidem e(l in fpeciebus vix non omnibus perigonium, qua- rum truncus foliis dillindis vellitur; et monophyllum quidem reperi ^ - quod- quodque a me difquifitiim. Difcrcpant ab inuicem forma, figura et directione. Illud lungermanniae nemorofae comprcfTo - truncatum, transuerfum atque incuruum efi 1. afvlenloiclis quoque coinprcilb- //to cainpanulato - vndulatum : I. epiphyllae {cY^imuVcX concaua laci- niata, inferiore fui parte eleganter rubicunda , perigonii portio- nem pronam efficit, cohaerentem cum multo ampliore expanfione lupina Genitalia feminea autem figura et coordinatione fuarum par- 'tium multa communia habere cum illis Mufeorum frondoforum , do- cent delineationes in tabulis nofiris exhibitae. Aeque claiifa ePfe ante impraegnationem, in ipfo hoc abtu aperiri, faepe numero eui- dentibus laciniis, atque fubinde eosdem condudlores coloratos offerre, docent illa I. afplenioidis , piifillae^), epiphyllae Similiter etiam fic dictum ftylum cum calyptra cohaerere, intelligimus euidentiffime fpe- fucculenta, genitalibus Mufeorum frondoforum, mafculis aeque ac fe- mineis fociata, iflis haepaticorum in vniuerfum dceffe videntur; mihi faltem ’«•) Tab. xvii. r. 6. 7, Tab. XIX. f. 2. tl) Tab. XXIV. f. 5. itr) Tab. xxm. f. 2. d. &) Tab. XX. f. b. Tab. XX. f. 3- ^'0 Tab. XrX, f. 3- Tab. XIX. f. 3- 4. 0 Tab. XXIV. f. 3. faltem in nulla fpccle, quam difquifiui, obuianp fuerunt; nifi illam hirfuticm calyptrae I. epipht/llae eorum loco habere volueris» Et calyptram quidem hanc etiamnum de cuticula atque flrato exteriore thalami genitalium venire, inde patet, quod artificio fubla- tae imo ad rupturam vsque protenhie, vix non femper inhae- reant reliqua genitalia non foecundata, hinc herilia. Has calyptras v^ero et illas Mufeorum frondoforiim, illa intercedit diferepantia; vt I nequaquam de bafi fua foiutae, in altum' efferantur cum fuo fpo- rangio; fed ab hoc maturo, vrgente pedunculo, dirimantur findan- turque de fummitate in duas pluresquc lacinias. Atque ifta a rup- tura fic confiituta tegmina fruciluum id funt, quod Schmidelius pro corolla habuit in differtatione hiepius allegata. « Ab hadenus deferiptis his femineis partibus multum recedere videntur illae lungermanniae palmatae et fur catae. Etenim nec fociata funt pluribus, neque pihilli formam exade referunt; imo in dubio fere repofitum manet, num pars concludens a foecundatione fporangium cum fuo pedunculo, perigonium fit dicenda, an potius calyptra^ Dicam interim, quid obferuatione et difquifitione, quoad fieri pote-' rat, follicita reperi. Cum defiituerer occafione, has duas fpecies quoiiis tempore pro lu- bitu adeundi, vtpote tum longe remotus a loco aliisque negotiis occupa- » tus ♦) Vide fis proxime in textu citatas tabulas et figuras ncc non tab, }lXV, f. a. tus qiiac leg^^ram fpepmina, quaniuis copiofa, cunclorum tamoi Ilores fequioris fexus^ iamtum deiiorati videbantur. Minimus namque, quem in fdmcdu detegere poteram, offerebat mihi ad maiora augmenta tegmen quoddam fummitati impolitum, fufcum, apicula, ffylum aemulante, inffrudtim o. reffduum tunc quoque, vbi fporangium e fuis ciau- flris egrelTam, maturam fporam dimiiit Sed, vbi radios lucis immitterem obtufo Illo conulo vertice adhuc teeffo, transpa.rere vide- bam intus latitans iporangidlum cum fuo pediceilo ‘Alterius ffoeciei, nimirum I. fuixatae ffosculum eiusdem fexus quod attineq nihil aliud fe offerebat confpedlui etiam microfcopico, quam merai pyriformls produftio trunci in fupina facie llirpis , obfita fpinis re- diis longioribus copiofiorib usque in vertice f}. P er p-endi culari ter diuifa, quoque iamtum Miquo modo groffificatum fporangiimi, rudi- mentis machinularum, paulo poffAndicandarum, rebia procenfis refer- tum exhibebat. > Vbi de Anthocero tam .expofituri fumus, fimillima occurret particula ffyligera fufca^ floris feminei fummitati impofita, illi, quam in lungennannia palmata innuimus. Et diferte quidem ibi patebit, eandem calyptrae nomen omnino mercrL In furcata vero procefllis illi fpiniformes , procul dubio vei ffyli, vel ffigmaiis mimere fungun- tur. Q}iamuis igitur, praeprimis vi huius vltimi exempli, omnis illa de T^b. XXI, t n Tcib. XXL f. I. Tab. XXII. f. 6. Tab. f. r. X) Tab. XXII. £, 5. \ \ 167 ^ I de trunco promota protuberantia, quam pofimodum maturans capfula, ab incremento pedunculi compulfa, perrumpit, tumque vaginulam referens, ad genitale femineum pertinere videatur; «neque contradL d.oria fit fingularis ifthaec circumflantia conceptui, quem mihi infpi- -rauere nonnullae obferuationes de genuino mafcujae impraegnatio- nis effectu: tamen, quoniam hae nondum confummatae flnt, in fus- peuiO relinquere cogor, niim mox indicatam illam fuccedentem vagi- nulaciormem partem potius fui calycis .aut corollae, vel mei perigo- nii nomine indigitare cupiuerint Botanici. « His peractis, videamus tandem etiam ea, quae fequelas imprac- gnationis receptae concernunt, fporangium puta, eiusque peduncu- lum et contenta; quibus quidem omnes 'flngulaeque fpecies hadenus huc relatae , in genere inter fe conueniunt. Nifl omnium, plerariimque tamen lungermanniarum pedunculi itidem conica bafi nectuntur parti de qua procedunt : id quod exhi- bitis iconibus de L nemarofa, tabula XVII. f. 10 et I. epiphylla, tabula XXIV. f. 4. euidentiflime comprobatur. Quoad incrementum vero maxime differunt ab illis Mufeorum frondoforum. Ifli duntaxat, aeque ac proceriorum vegetabilium , pedetentim paulatimque elon- gantur prius, quam fporangium debitam magnitudinem indipifeitur at- que maturitatem. At illi lungermanniarum ad fporangii maturita- tem vsqiie reflant breuiflimi; tum, vbi huius partus fcu dehifcentia inflat, paucarum horctrum interuallo infrniter elongantur coilabun- turque a ipora diinifla. Sic lungermanniae tpprullas^ vt vulgatifli- \ mae i63 niae fpecici exemplo vtar, fporangia, quae circa vefperam perigonii limites vix fiiperafie reperimus, proximo; mane, fi tempefias faucat, ad bipollicarcni longitudinem excreuiffe videmus, pedunculo argenteo* iplendentc , fuccis referto, iiideque valde fragili. Aperiuntur a hora odaua ad decimam vsque fporangia, breui abinde exfuccus fit pedun- culus, et circa yndecimam coilabafcd* i Vt habeant ledores exemplum, ac normam curiofi, qua ratio- ne apparitionibus naturae inhiandam fit, dum earum caufas et mo- dum eruere fatagunt, fuccindim enarrabo, quomodo nunc dida fe habe- ant. Circa idem tempus, quo fporangia, maturitatis terminum indepta, fecedunt in fuas valuas et fporam dimittunt, etiam florere feu noua connubia iniifle didum efi; hinc abinde repetamus oportet princi- pium incrementi illius genitalis feminei, quod plenam impraegnatio- nem a mafculo fperniate recepit. Contigit hoc primo vere: adeoque annuum fere fpatium expofeit complementum incrementi. Tanto iii- terualio abefle nequibat elongatio dudulorum pedunculi, fuccos nu- tritios fporangio eiusque contentis porrigentium ; fed oberat renifus calyptrae aut partis , cuius in clauftris refident illa. Tantis itaque in angufiiis, longitudo aliter compenfari nequibat, quam denfitate et fpirali aut flexuofo dudulorum tradu *). Euenit inde ilia fuccu- leritia cum virore atque durities pedunculi, quae eunda oflert eius difquifitio vel circa vefperam ante indicatam celerem elongationem infiituta. Et in mera quidem elongatione, leu fccefiu partim con- de nfa- Vkle fis tab. XX. f. 7. 169 denfatarum earumque dircdiione ab inuicem, nequaquam autem ge- nuino in cremento, confirtit illa repentina dmmutatio, cum flaturae tum confidentiae atque coloris huius partis. Incrementum duntaxat acceffum adpofitionemque particularum, antea non praefentium, ex- pofeit; quam hic locum non habere, vel inde patet; quod ab dimif- fione contentorum fporangii, pedunculus mox fiaccefeat et colla» it'. batun Sporangium claufum fphaeriilam refert, coloris e dilute fufeo ad nigredinem vsque, pro fpeckrum varietate, variL Omnium au- tem denique in quatuor valuas dehifeit, concauulas, aut ab vtroque margine reflexas*^-'}; furrediuscule horizontalitcr diredlas^ vel deflexas f f). Continent ifla fporangia, vna cum fporulis, etiam clateres ; nimi- rum filamenta torta, hygrometrica, feu ad viciffitudines minorum graduum humiditatis et fleeitatis fenfibiliflima , ita, vt contrahant luas torfiones ad illam, ad hanc vero extendant Alii horum elate- rum longiores funt, vt lungermanniae epiph^llae fff), alii breuiores. Porro, alii fimpiices, vt de hic delineatis lungermanniae furcatae et epiphijllae;\ alii, et vtplurimum quidem duplices, vt afpknioidu et pal^ matae. Denique in I. epiphijllae fporangio furriguntur de centro ac . ' ' perfi- ’») Tab. XX. f. d. ■ Tab. XXI. f. 2. Tab. XX. f. 7. Tab. XX. f. 7. itt; Tab. XXY. f. 5. ti) Tab. XXV. i. 3. per/ifiunt in aliis, quorum valiiae haud adeo reuoluuntur de la- teribus, per omnem longitudinem ceu bifariam, e. g. in digitata, aut carum apici pennicilli forma aJiquamdiu inhaerent, -vt palmatae nndtifidae , furcatae Fundus fporangii huius vltimae fpeciei euidenter in obtufiim fere conum eleuatus atque puculatus efl procul dubio ab adhaerentibus antea illi elateribus. Atque horum elaterum in eo confidere videtur officium, vt fereno die ficciore «! aura perflato cum impetu euerrant tenerrimam fporulam, quo etiam agitatis fluclibus acris fufeipi atque eo latius difieminaii poffint ■ Liceat hic aliquam lingularem obferuatiunculam referre, ante- quam ad alterum contentum fporangii, feu fporam ipfam pedem mo- ueo. Dum nimirum Iiingermanniae furcaiae fporangium ipfo mo- mento dehifcentiae microfeopio compofito confiderarem, vt delecta- rer pulcherrimo illo exturbationis fpedlaculo, fiebat, vt diffipatis pro parte fporulis, ekuari viderem de cuiusuis valuulae bafi mem- branulam tenerrimam , verfus apicem contorqueri atque aufugere, relictis ibidem elateribus. An reliquarum fpecierum fporangia, iti- dem membrana duplici infimantur, vero fimile qUidem videtur per analogiam vi reticulofi operis laminae exterioris. Sed decernant '' — - . - dc Tab. l 3- Dill. Hift. Mufe. tab. 74, f. 4j. it) Tab. XXVn. f. 7.' Tab, XX. f. 7. t) Tab. XXII. f. 7. ttt) Schmldt^lius pro pedlccTiIs feminum liabuit hos elatcres } at perquam erronee. de hoc momento ii, quibus datum efi, fpecies plures recentes exa- ♦ Aiusque examinare. Qiiod igitur de^niqtie feminiila feit fponilas horum vegetabilium, vitris augentioribus liiflrandas, concernit, aeque quoad figuram, ma- gnitudinem, fuperficiem, nec non colorem variant. Reperiuntiir ni- mirum rotunda aut ouata’^), maiora aut minora; iaeuia, aut pun- ftulata, aut echinulata imo illa furcata pedicellata inueni- iintiir p Anno 1780 menfe Aprilis fationis periculum fufpiciebam cum fporulis lungermanniae epiphyllae, ouatis, viridibus, at ab altera ex., tremitate minoris diametri, dilutius coloratis f). Infpergebam nimi- riim ruperficiei terrae in tefiula ad hoc experimentum* adaptatae, fpo- ram, excutiendo eandem ex ipfis eius maturis fporangiis ; et felicifiimo quidem euentu. Elapfis duntaxat aliquot diebus, intumefeebant; de- inde a dilutiore extremitate prodibat radicula alba fimplex, peliu- centiffima ff). Reticulata primi incrementi fabrica fuperae partis^, fubinde in perfedlas plantulas extendebatun Itaque etiam de his certiffime confiat: puluerem intra fporangia contentum, vera efib femina^ fpermate mafculo viuificata* Vefbulum adhuc eorum in gratiam, quibus forte aliquando aptius videatur, hoc genus, fuperabundans numero fpecierum Y 2 diu er- * Confer fporam I. a/ptenioidis t. XIX. f. 8. fur catae t, XXI. f, 3. «um iIlIs nemorofa» tab,’ XVII. f. 5. et epiphyllae t. XXV. C 4, \ Tab. XX. f. 4. e. e. quae magnitudine etiam e?:ecllunt. Tab. XXII. f. 9. T) Tab. XXV. f. 4. •[f} Tab. ead, f. 6, 7, 172 diuerfiffimarum quoad florem, in plura difpefcere. ^ Equidem credi- derim, nullam partem huic fini aptius inferuire, tegmentis genita- lium femineorum, frudu maturo refiduis et bene confpicibilibus, Sporangia enim et lungermanniarum et Marchantiarum id commune hcibent, vt in quatuor valuas dehifcant, intusque contineant cum fpora etiam elateres. Quare hoc pundo Marchantiae a lungermanniis, / praeprimis illis, quae Linnaeo acaules, frondibus fimplicibus inflru- Aae audiunt, folummodo fere difpofitione compofitioneque florum diferepant. Atque, cum illarum ad charaderem generis egregie con- ferant flores mafculi; eosdem hos, neque in lungermanniarum cha- raeflere adeo leuiter habendos efle crediderim. Denique hic laltim moneo; lungermanniam rupejlrem Linn. nequaquam huius efle gene- ris, quin proprii tranfltum a Mufeis frondofis ad hepaticos con- flituens ; id quod alio loco didudius oflenfurus fum. B. Mar chantia Linn a eu ^ Huius generis folummodo duas fpecies ad amuflim examinandi obferuandique mihi fuit occafio; fcilicet potijmorpharn vnam, alteram conkam I. ■ M a r c h an t i a polymo rp h a A Cum huius fpeciei flbi admodum flmiles plantulas, nunc exu- flis ficciufcuiis locis, nunc humentiffimis, imo inundatis prouenire vide- Quod cum bene perfpiceret b. Ehiliart, enumerauit eandem fub nomine Andiaea petre- phylla. viderent Botanici ^ proferentes fic didas peltas et vmbonatas et flei- latas, perquam inde fatigarunt eorum ingenia. Michelius in fuo opere, Noua Plantarum Genera, tres fpecies defimuit, Dillenius du» as: ex his Linnaeus duas michelianas et vnam dillenianam vt varie- tates retulit ad fuam M. polymorpham in Spec. Plantarum. Schmide- lias autem, qui omnium optime peltarum vmbonatarum analyfiia dedit in fuis. Iconibus plantarum et analyfi partium, diftindionis notam fontanae a domeflica Dillcnii, Ii fpecie disjungenda forent, in apendiculis illius quaerendam cfle autumnat, hincque p. 31. fe- qiientem in modum definit: Marchantia fquamis marginalibus calyce plano. ♦ Vt nunc nihil dicam de peltis illis vmbonatis fielligerisque , ha- bitu omnino egregie differunt flirpes locis vdis continuo madentibus viuentes ab incolis ficciorum locorum. Illorum" trunci duntaxat multo longius procrefcunt, atque in contindatae fucculentioris folio- fae expanfionis fuperficie prona, cum lineam nigram referunt, tum fo- liofae expanfionis margo ceu appendiculatus euadit: horum e contra eunda in minorem molem redada, faepiilime dida illa linea deflituim» tur. Sed habitus per fe nequaquam diftindionem fpecierum ingreditur; neque certe diflindae funt fpecies , vt e fequentibus elucefcet. Omnium primum, quod ineunte vere in his plantis confpediii fe offert, funt cyathi, corpufculis lentiformibus emarginatis referti. Corpufcula ifla ceu viuos partas confiderandos , in perfedas plantu- las fubinde adolefcere, rede perhibuerunt audores Ego ipfe, dum *') Michel. I, c. p. 2* diim proui£(5liora elusmodi corpufcula de cyatiiorum margine defiimta iiiflrarcm.5 vidi radiculas inde iam prodeuntes t Paulo pofl, liec non eodem plane tempore, protuberare de cu- ticula et porro eleuari videmus peltas integras., feu vmbonatas, ali- quando nonnullorum, aliquando omnium indiuiduorum eiusdem ces- pitis. Quamqrimum harum pedtinculi aliqualem altitudinem accepere, adparent etiam flellatae in fuis propriis indiuiduis., vel eodem ce- ipiti remixtis, vel toto cefpite difgregatis. Harum vero pedunculi elongatio multo notabilior eil elongatione illius Inter progrefllim eleiiationis peltarum hellatarum, procedit et* iam incrementum radiorum eorumque remotio a pedunculo; infimul tunc adparet etiam inferne, proxime ad pedunculum fcu bahn cuius- que radii, ceu barbula quaedam albicans, de qua tandem magis dilatata, globuli lutei prominent, fatifcentes in puluerulentam flupam. Inter- ca vero peltae primo loco progrefiae colorem fuum virentem in ruti- lantem, fufcum, nigricantem mutarunt, et exiiccatae denique, partim xehant, partim perduntur. Idque egregio documento, quem in finem vtraque fpecies adiit. Si cui interfit, hadenus indicata de Marchantia polymorpha obferuando trutinare, iam ab ineunte vere peiiculum vt capiat, ne- cefle Tab. XXVII. f. Praecedere peltas illas integras has dluifas radi.atas, a Dilisnio quoque obicruafcum cih, vide fis eius Hift, Mufc, p. 523. — _ 175 celTe cfl; quandoquidem haec fpecies , praefertim fi locus tempefias- que faueat, procedente vegetatione per oniiicm aeflatem, menfe Iulio demum nouos vmbones peltigeros et fielligeros promoueat* Sed fufficiant haec de vegetationis hifloria; difpiciamus nunc partes de plantae primariis ftriis, truncum eiusque diiiifiones indicantibus, ve- luti id idem Schmidelius adnotauit, proditas. Atque in vniuerfum ca, quae incomparabilis vir de vmbonatis vel. peltatis pedunculis carumque officio expofuit"Q, ita funt comparata,, vt vix quidquam iis addi poffe videatur. Qiiodfi vero mea ab his non abludant, ve- ritatem eo clarius euideiitiusque funt dilucidatura : cumprimis ideo, quod, dum iisdem difquirendis vacarem, nondum vidifiein exhibitas, illas obferuationes accuratiffimas. Peltarum, quas primO loco prodire diximus, fuperficies fupe- rior concauula, inaequalis efi; piiculata fcilicet feii verruculofa, firiata, viridis, fubinde puncdulis rubellis notata: earum autem margo, tene- ritate fere pellucens, nunc magis nunc minus profundis incifuris in- flruitur. 'Inferior fuperficies, cuius centro inferitur pedunculus irre- gulariter angulatus, conuexa mrtgis , ad nouem vel decem fulcis in- flruAa, atque leniffime fquamolofii deprehenditur Mediotenus perpendiculariter diuifa pelta eiusque pedunculo, indeqiie ablato fegmento tenui, atque microfcopicc debito modo conu- ✓ Icanes pl-a-nfarn-rrr et analyfvS partiuns p-i 41» t, Tab. XXVI. f. confiderato, animaduertimus primo easdem fibras tenaces albiffimas feu duftus filiformes, qui parti infiint, quam truncum conflituere dixi-i mus, adfcendere de pedunculo, et peltam ipfam adire, Qjiampriimini yero capacius bo,c fpatium attingunt, ia ceiluiofo - reticulatum opus diffunduntur, tranfeuntesqiie inde , continiio ceu in teneriores difiri- buti, ad vsque fiuperficiem fuperani peltae penetrant Porro vide- mus, interefle his etiam fpermatocyfiidia oblongo -ouata, quafi ali- qua capfa comprehenfa; quae a tranfeuntibus iliis dudibus vna cum ‘ quodam cmiffario formatur. Studio inde exemta, ficque ,exadius confi- derata.; vifitur, de pedkeilo exiliffimo, protuberantiam potius ae- mulante., circumdaedum filamentum fuccofum, leniffime articulatum, et intus contentum fperma, fimiilimum illi, quod vbique hadenus ollendimus Adnedam his continuo etiam ea, quae in peltis radiatis me» moratu digna occurrunt. Proceritatem fi exceperis, pedunculus hu- ius conuenit et figura, et infertionis loco, et fabrica interna cum antecedente. Duduli autem illi tenaces filiformes refiediintur de ' eius fommitate inque fic didos radios difpefcuntur. Vnde, fi vnum • horum decerpimus, fequuntur eundem femper etiam quidam forma filamentorum tenerrimorum candidiflimorum Qiiisqiie horum radiorum, ante plenariam extenfionem inferne confpedus, proxime ad pedunculum, nudo etiam oculo exhibet albam areolam; cui, fi aug- menta Tab. XXVI. f. 2. Tab, ead. f. 3. et ad maius augmentum f, 4, Tab, ead. f. 5, b. I 177 menta applicantur, euidentiffime fe manifeflat periantliium membra- naceum, tenerrimum, eleganter reticulatum, margine dentato-ciliato patulum intra quod relident duo aut tria genitalia feminea pro- prio velamento amicta; perigonio fcilicet inuerfe vrceolato, cuius \ de ora, primo groffificationis tempore, Ityli particula prominet ad- huc procedente vero grolFilicatione, alte reconditus iit, incre- mento huius perigonii viiiidiiis promoto, timique in i lagenulae for- mam mutati Huc vsque peruentum, definit, at pergit incre- fcere perpetim fporangium cal}qitra inclufum; "quam denique aeque ac perigonium perrumpit prominetquC' abinde lutefcens de perian- thio. Abinde vel in quatuor valuas dehifcunt eius parietes, vel lamellatim fecedunt. Patefada fic porta, extricatur fenfim fenfimque elaterum duplicium f ) numerofa congeries, innumeras fporulas, itidem lutefeentes f exturbans, Vno ecdemque perianthid cuiusuis radii plures flores inefTe an- tea diximus, neque tamen omnium genitalium, debite impraegnato- rum, perigoniique enarratum incrementum fimultaneum efl Praecedunt namque fufientaculo peltae proxima, fuccedunt gradatim reliqua, vt, fieret cuique fporangiorum et increfeendi, et fporam ex- ^ termi- Tab. XXVI. f. 5. Tab. ead. f. 7, ft) Tab. et fig. ead, a,’ Tab. cad. f. 6. f) Tab. ead. f. g. tft) Docet hoc etiam Tab. eiusdem f. 6. cum 7. collata; vtpote vtroque obieao ex vno eo- demque perianthio deprompto. z I — — - 178 terminandi commoditas; quandoquidem haec a Marchantiis haud ita celeriter ac a lungermanniis ex^j^cdiatur. / Qlu vel ea tantum fobrie perpendit cumque norma vniuerfali fexualibus confli tuta confert, quae de ortu, incremento et duratione peltarum retulimus, non denegabit adfenfiim coniedlurae Schmidelii, de peltarum non radiatarum mafcula et radiatarum feminea Indole. Neque minus necefTariam efle adionem genitalium in illis contento- rum ad impraegnationem promotorum ab bis, ac quidem fic di« dum antherarum puluerem euidentius florentiuiii, lingulari obferua- lione comprobatum inueni. Incidebam nimirum aeflate 1783 in egre- gium cefpitem nofirae Marchantiae, qui de interbitiis afferum excre- uerat, coercentium pifcinulae cuiusdam margines. Indiuidua hic congregata et flaturae proceritate et numero pedunculorum bellato- peltigerorum, multum excedebant maxima alioquin communium. Loco namque vnius, duorum, aut ad furnmum trium, quodque in- bruebatur odo aut nouem eiusmodi fubentaculis thalamorum femi- neorum; nonnullis iamtum decolaratis, aliis pulcherrime vigentibus et quab laetibime boridis. Excitabar et copia et fpecie et formob- tate perianthiorum, nudo oculo confpicibilium, ad inuebigationeni I microfcopicam : fed en, ne in vllo quidem quidquam, praeter fila- menta tenerrima articulata, reperire poteram, quod genitale, nedum impraegnatum portenderet. Admiratus inde, fedulo difpiciebam cir- cumfita loca; nequaquam tamen vllibi fe offerebat vel minutibima plantula huius fpecici. Deerant itaque his diphytis mares, quorum venere frui. potuiffent, vt inde perpetuo quab lafciuiantes illae, vires I 179 — vires proli foecundato impendendas, impenderent promotioni thala* morum genitalium. , • Qiiemadmodum ifla experientia eiiidentiffime edocet neceffita- tem praefentiae illarum peltarum indiuifarum ad produdionem fpo- rangiorum cum corpufculis intus conclulis; fic veritati, pulueru* lenta illa corpufcula fporangiorum, ab impraegnatione viuificata, efle femina, claridlmam lucem affufura eft eorum indituta fatio inque plantulas fimiles excludo. Sufcepi. ego etiam eandem anno 1779. fequentem in modum. Adaptabam ollam, terra huic fpeciei gratif- fima refertam ita, vt per fuppofitoriam teftulam continuus mador conciliari pollet terrae. Tum caute excutiebam in huius fuperficiein fporangia aperta pedunculorum, peltas fiellatas gerentium. Hoc fado, circum circa erigebam * ramulos Buxi, aqua fontana bene ab- lutos, eo quidem confilio, ne frufirarer aut deciperer ventis, vel au- ferendo tenerrimam fporam, vel inferendo aliena; nec non, vt haberent aliquod praelidium contra alias adhuc iniurias. Atque en, intra odiduum iamtum virefcere incipiebat omnis fuperficies illius terrae, podea vero excrefcebant mihi inde plantulae , quae infe. quente vere, et mere peltatos et dellatos pedunculos eodem ordine, ac antea diximus, proferrent. % Sint itaque cyathorum corpufcula lentiformia ita didi partus villi intra plantulae paginam fua fponte elaborati; aut, d ego Z 2 con-« ♦) Tab. XXVI. f. 9. Qiiid partus vivi vegeLabllium fuit, ct quomodo reCtius aeftimandi, vide fis in nieis coi* kaancis iupra citatis. I. p. 69, coniicere vellem, ex ipfa fporula, foraminulis nonnullarum rhom- boidearum/areolarum illata, exclufae plantulae nihil refert: expe- I rimentum duntaxat a me captum fatis fupcrque euincit; puluifculuni fporangiorum verum effe femen, foecundatum mafcula genitura. 2. Marchantia conica. Dillenius hanc fpeciem fub fuo generico nomine Lichen, deli- niuejat peltatam verrucofamque. Eius defcriptionem hiftoricam vero fequentem in modum concinnauit: „Iunio aliae obfefuantur plantulae, capitulis deflitutae, e quarum cute corpufcula erumpunt fubro- tunda, deniter extantia, fuperius plana, e fufeo virentia, crebris ,, tuberculis oblita, inferius eleuata femiglobofa. Semina in his „ videre non potui, neque fponte fecedunt, nec arte_^ feparare „ potui. „ i) Concifae huic, at exaAae deferiptioni partis quoad habitum externum, quae, exceptis turbinatis pedunculis, diuerfa ah ipfa firpe prominet, fi fguras a Miclielio Tab.. 2. litt. L. M. datas, addamus, patet; duumuiros hos, adeo de cryptogamis Linnaei promeritos, quam proxime abfuiffe a fexualibus mafculis hitius plantae. Imo Michelius adeo exacile organa intus latitantia obferuauerat, vt quam • optime fcire potuiflet, his, quae capfulas niincupauit, nihil feminis ineffe. Idem fere confirmare videtur paulo ante allata obferuatlo, vbi in omni cefipitulo, {leali.. bus peltis fleilatis inftiuao, ne vllus quidem adelTet cyathus. ~ — i8i inefle. Subiecit namque fub Lunaria „in Hepatica in aliqua ^jfuperficiei parte funt difperfae, et tamquam gemmae in annulo, j,aut verrucae in manibus infertae atque affixae. Defuper' a a^citu- 5, cis minutiflimis exafperantur et interius in diuerfas ac perexiguas „ cellulas partitae funt. In lingulis ed corpus candidum. Figura ,, elliptica, * quod per maturitatem in ladeum foluitur liquorem. ,jldem liquor in eandem capfularum fuperficiem exudat et euanefcit, „capfulaeque tandem contabefcunt. Qjii liquor, fi optimae notae • \ „microfcopiis examinetur, conflare patebit aquea fubftantia et minu- „tiflimis fphaericisque corpufculis. ,, In laudes optimi Viri A^-erbo te- nus retinui hanc defcriptionem A^mbonum Marchantiae conicae, quo- niam eorum exacflum examen continet. Et quis fit, qui cum eadem confert illa , quae de Marchantiae pobjmorphae mafculis peltis expofuimus, non illico perfpiciat; difcrimen, quod A-trasque interce- dit, in vno pedunculo confidere, M. conicae denegato. Sunt quidem huius A^errucae aliquanto magis protuberantes dum A^^ero vmbo- nem feu peltam ipfam, a principali ductulorum congerie proditam^ medio tenus dide camus, lamellamque ablatam, microfcopice perluflra- mus, et quoad flruduram et quoad difpofitionem formamque reliquarum partium contentarum, animaduertimus fimillima illius M. polymorphae ; A^t adeoque mafculae huius partis prolixiori defcriptioni fuperfedere poflim, Femi- N. G. Planfarnm p. 5, - • tio iiire hoc fecerit, ego hic non difputo» Qiiamuis autem iamtiim ex eorum numero exemerimus lurigermaii- nias et Marchantias ; fateamurque, nobis nec Anthoceros , neque Bla- fiain et Riceiam^ omnium minime Charam in confortio Lichenum, TremeilaTum ete» placere: tamen retinuinius hunc ordinem linnac- anum cum reliquis firis generibus;: vtpote, cimi noilrum non fit, in hoc opere de emendatione methodi difeeptare, fed praefentiam fexua- liuni partium etiam in his xxgetab ilibus ofLenderc atque confirmare. Itaque cetera eunda Tuo loco relinquens, foluminodo didurus fom de iis, quae pro certo eruiilb mihi xddeor^ 'A SECTIO I A M T H o c ER o s tacuis In Schmidelii opere faepius laudato etiam haec plantula ele- ganter delineata, partiumque analyfis operiofior, erudite expofita prodat. Ne vero quisquam opinetur, me eius vefiigiis ibi pofitis tantum infiitiffe, perhibendaqiie dc fexualibus huius generis nutui ibi perhibitorum accommodafTe, fciendum efl; eo tempore, quo his difqui- i87 / diniiiifilioiiibas , obferuationibus, earamqae adambratioiiibus incum- berem, opus illud meis oculis adhuc iatuifle. Attamen ideo quoque euulgationem eorum, nec fuperuacaneam, neque plane pro ..crambe bis- coeda habendam fore arbitror; quoniam ita conuenieiitia atque con- cordantia, veritati, in re praefertim obfcura fu mmis que dubiis vexa- ta, fummam lucem ofl undant Accedit quoque, quod augmenta mea paulo 'altius eifentialia frudiiiiaationis penetraife videantur* Dillenius huius plantulae inuentor, non nih cornicula anirnad- uerterat: Michelii autem fagacitati euadere non poterant ..etiam fcy- phuli, elegantius, vt folebat, deiineati, neque granula intra eosdem delitefcentia. .Seminum loco ifia habuilTe, non efl quod miremur: quandoquidem ea, quae 'Cornicula dimittebant, tenerrimum piiluifcH.- lum referrent. At, egregie monente Schmidelio, non coniiderauerat, eadem granula antea apparere., ejuam cornicula prorumpunt, adole- fcunt Inde procul dubio etiam euenit, quod Michelius perbiberet? fcypbulos in diftindLis indiuiduis prouenire. Granula, vera genitalia mafcula effe, et cornicula feminea iamtum groffificata, patebit etiam de meis obferuationibus cum hac fpecie inhitutis. Locum, quem occupant, haud procul a femineo fore abef. Adparent nimirum infante florefeentia pundlula tantis- per eleuata, e viridi lutefeentia Qiiae., vbi maioribus augmentis iufrantur, euidenter offerunt corpufcula, quafi ,ouata, fubter cuticu- A a 2 lam 0 Tab. XXIX. f. 2. 3* i88 lam ceu in ipfa fubfla:ntia 'nidulantia Haud longo abindc interuallo t dehifcit ifia cuticula i-n fui medio ac retrahitur fenfim fenfimque in marginem oualem, inaequaliter protuberantem, quali reticulofurn ega quidem in permultis'' fpeciminibus fludiofe luf ratis fcmper -obferuaui. Euenire tamen potelt,- vt viuidior fubiacentium genita- lium expanfiO, aut abundamtia in numero, membranulam in laci- nias diflrahat; quae inde eredlae,- coronulae fpeciem exhibent fecun- dum Schmidelii adumbrationes Veluti ifae areolae flores ma- fculos ' lillunt, fic retrada fubinde membranula in protuberantem marginem, perigonium efficit a^pertum. Continentur in concauulo floris’ fundo tres, cjuatuor, pluraque genitalia, e rufo lutefeentia ante fpermatis dimiffionem. Dum ex- emta inde maioribus augmentis conii derarern, pyriformes reperi, fila- mento pellucido,: nec non fuccofo -articulato annulo infirudla; de reliquo autem referta malfa fperrnatica f). Ab exantlato fpermate, dilutiorem induunt colorem, adparentque quali veliculofa, plerumque absque margine faeculento Si particula plantae ipfius, lentibus augentioribus, radiis lucis in eandem diredlis, attente confideratur ; adparet tenerrimum rete vafculofum, praefertim in fioruni mafculinoruni fundo, luteoli colo- ris^ pundluiumque viride in cuiusque areolae centro politum Hadc- Tab, XXIX, f. 4. ar,. Tab. cad. f. 4. ^ 1. c. Tab. XIX. f. 4. 5. 6. 7. iir 15» f) Tab. XXIX. f. 5. 6. 'I-t) Tab» ead. f. 7. itt) Tab, ead. f. 4, r iS9 Hadenus expofita mafcnla organa, dum vigent, eleiiatur etiam monticulus conicum, cuius fiimmitati infide t opus fufcum ^ e tenerri- mis flamentis, ad calyptrae formam compofirum, brcui fylifco m- flrudum Emergit poftca inde eorpufculum cylindrico - conkum, corniculum referens, tedtum in cacumine dido- flylifco mitrk formi diutius ibi, punduli fufcf fpecie ad nudum Oculum, moram nedere folet, nifi tempefaturn iniuriis inde deturbetur. Non latuiffe etiam SchmidcHum- hanc fingularem ^sutem, eonfiat e nu- mero. odauQ fuae defcriptionis... Vbi ab incremento procedente, haec pars- aliquanto- longius prominet, euidentiffime patet, periupifle eandem illam-, quae vaginae ad inflar eius bafiii cingit; etenim ora 'vel aequali , vel den- tata f);, imo cridata f f) exiftente.. Eius extremitas etianmuni conica^ infidit nexaqiie ed plantae, particula quafi’ in globuli formam con^ deiifata Vnifo rmem hunc e vaginula progrefTum cylindriiluni', pedun- culum ede,, quisque facile harriolabitur : at fporangium etiam quod- dam fudinere, non ita' facile primo obtutu, quin potius abfoluto eius incremento manifedum iit. Podquam enim ad debitam fuam proceritatem accedit,, fummitas eius fafcefcentem, pedetentim in niSTi. y Tab. XXIX. f: qi. Ibid. f. 3.. Xt) ibid. f, i.- Itid. f. 9. i) tbid. f. s. ftl) Ibid. f. 8. igo I ■v nigritiem vergentem colorem acquirit, coque ipfo maturitatem indicaL iDehifcit nempe abinde vel vitra mediam totius longitudi- nem ile didli eorniculi in duas vaiuas; .-excutiuntur granula, rema- nente 'per breue tempus CurreAa .cie medio columnula filiformi, tenerrima""), infirma ac flexili, quae omnem caiiitafis traelum emeti- erat. Valuae autem, -prae teneritate facile ficcefeentes., inuoiuunt margines; vnde, hoc ,4n flatu -irritum .foret earum microfcopicum feru-. tiaium .ad ^eognofeendam dlruduram, aliter facile impetrandam. Hunc in 'finem igitur mador ^ amifiiis iis reflituendus efi, et optime quidem fubmerfione in aqua limpida, vbi /demum explicantur expli- cataeqiie reflant, quamdiu .obferuatori libuerit. ^Adparent fic tener- rimo duduloriim reticulo ilriatae '"'Qc 'Semina intra IJioc iporangium ^€rRItrita, ante acccflum liberioris aeris, dilute -virent, mune rfufcum colorem contrahunt. .Maximis augmentis confpecfia , -echinatam offerunt fuperficiem et figuram, aut rotundam aut oualem. Neque iflis ;denegati funt elateres; fed diuerfiffimi ab illis /lungermanniarum et Marchantiariim, ,cum .figura tum /compofitione "f), ^videnturque -comprehendifie aliquo modo dntra claufira .fporangii, fporae granula Jf). Ifia columnulae in- fediffe, atque nutrimentum fuum ab hac ipfa accepifie videntur, quo- Tuam mox a /dehifcentia valaularum fporaugii, eadem vix non omni •fpora obfeffa reperiatiir. PoAquani Tab. XXX. f. I. d. *-) Tab. cad. f. £. it) Ibid. f. 3. Tab. XTCX. f. I. e. e. Yj Tab, cad. f. a. b. c. A I9I Poflqiiam officio fiio perfunAae funt iflae partes frad-us^ eon^ tabefcunt primo valuulae, deinde pedunculus ita, vt tempedatum in, I iuriis facili negotio deleantur. Quae vtrisque pro bafi inferuicrat vaginula, quamuis longius perfiftat cum ipfa planta,- baecque, fi tempeflas faueat, in propitio vitae flata conferuari videaQ.irf tamen nihil innouat, tandemque languida perit -et confumitur: Interea ex- cluduntur foetus, quos pepererat, fupplentes defundae vices.. Antboceros punBatum quoad frudi ficationis- paitss> non difere- pat a laeui, de quo hadenus expofulmus.»- Igitiir dubitari nequit, granula intra‘- fic didos cyathos^ st Micheiio primo, omnium animaduerfa, mafcula effe organa, et cor- niculatas partes feminea. • Qiiibus frudificationis partibus rite per- pendis, infimul patet; lioc vegetabile vix eximendum effe e numero M^feorum bepatieorujiu SECTIO II \ B L A S I A Huius generis vnam fpeciemv qnam praceunte Micbclio pufif- iam cognominavit Linnaeus, i-neomparabilig Schmidelius quoque ad vnguem fere expofiiit in differtatione hunc in finem conferipta Liceat tamen,, praeprimis ea, q^uae fexualia perelegantis huius plan- tulae '^y Di fltr talio de . Eriaiigae 1759; 't?» \ Ullae eH!)ttcerrmnt, 4iic loci iii^is quoque obferuatianibxis., illullrare ^tque corroborare-o 'InkiB Maii menus iamtiim Hores fuos ^dere inchoat. Hoc qniderii teinpore perquam anguha adhuc eit membranacea eius ^ex- panfio; vnde tunc miafculi flores, quam proxime a fic -dido neruQ frondis abfunt. Hineam] hanc ^valentiorem jer mediam longitudineni excurrentem, truncum plantulae eincere, cui principalium dudulo- rt\m 'conge-ries 'inefl, praeter fubdantiae -coniifientiarii, radiculae^, non f / nifi ab eadem ifia procedentes , iatis teflari videntur. /Atque ab deriuari dudulos, eundis circumlitis partibus profpici entes, veluti' dubitari nequeat , irc eo minus quisquam negaturas ^erit -eorum ad- wntum ad mafcuios flores iiorumque genitalia, cum roperiantiir ta- les flores didae primicerae p^irti eontigui '••'5. Qiuim vero folit® vegetantium more, a -quo impraegnatio abfoluta^efl, reliquae parteg V maiora incrementa capiant; evenit vt mafeuH .flores deflorati diflan- tiores flant ab illa, parte principali •Efficit quemque eius florem mafculum, rpermatocyflidium orbi- culare complanatum, latitans^rub epidermide, quacum in vigore con- flitutum, tantisper protuberat .de reliquo autem ipfl fubilantiac immerfiim efl. A quo expleuit fundionem praefentiae fuae, quam- uis nrocedat et adfluxus fuccorum, -et foliofae expanflonis augmen- •dt * tum, - T^b. XXX. f. '6. T-b. f 5. Tab. cad. f. 7. 193 tum, alienatur color in nigrefcentem, vnde in prona plantulae fnperficie nigra ilia pund^ula, quae ad confpedlum nudorum ocuio« rum praedo funt. Paulo aegrius, quam aliarum fpbclerum de floribus, admittunt ifla fpermatocydidia fui folutionem atque extradlionem, neque ta- men plane recufant. Tum artificio folito, microfcopii augentioribus vitris confpeda, offerunt intus contentum fperma, quafi granulo- funi, et marginem peliucentiorem quafi fibrofum euidenti indicio communicationis cum duftulis plantulae. ludo tempore fi ludretur plantula vitris conucxioribus, anim- aduertere licet etiam perquam exiguos, in adlu generationis confiL tutos dofculos femineos. De extremitate nimirum illius lineae, quam truncum conditucre diximus, tantillum protuberat exilidima parti- cula cum calyptrulaeformi fufco dylifco , ab omnibus difquifito^ ribus praeteruifo, cum admodum fugax dt ida particula. Rudimentum fruftus huius genitalis intra fubdantiam plantulae di(do loco latitans quafi, ab impraegnatione accepta, intumefcere incipit, et de fummitate, vbi dylus infederat, tubulum molitur claufum eiusdem fere formae, ac quidem in Anthoceri corniculis vidimus Ab vltcriori incremento magis etiam protuberat, forma ^■y Tab. XKX. f. 8. Tab. ead. f, 9. ) Tab. ead. f. 6, 194 forma cordata, extremitate angiifliore, baiin plantulae fpedante. Atque intra hanc protuberantem partem, cpiae fporangium euadit, contineri rcpeiiinus in eius cauitate numerofiffimas fporulas "Q. Ad maturitatis flatum vbi pcrucnit, aperitur extremitas tubuli pcrifiomale aequali. Tum, vei propter plenitudinem ab auda mole fporularum, vel quoniam fporangium a maturitate contrahitur, fur- Tum tendunt iila granula atque emerfa per tubi aperturam, faepif- V 'fime huic exitui ita aceruulatim inhaerere folent^'*), vt Biy i and rO' gimi mafciilos flores referant. Ojia circumPiantia commotus , Diile- nius hanc plantulam etiam fuis Mniis adnumerauit. Continuo fuccedens e fporangii cauerna feminulorum farrago, illa, quae primo loco oPium tubi occupauerant, inde deturbat. Sed vel propter depref- fiorem habitationis locum ventis non auferuntur; quin potius in ho- rizontaliter expanfae plantulae fuperiiciem decidunt etiam vltimo loco cgrefTa. RePexo Pirpis margine eo facilius diutiusque ibi retinentur, imo etiam excluduntur, vapore matris egregie fota. Tum primo qui- .dem radiculam Pmplicem*, perquam teneram, peliucentiPimam promo- xuent; corpufculi autem fabrica, vel aequaliter quaP vePculofa, vel Pria longitudinali a radicula exporreda, vna altcraque trans verfali decuf- fata, minus pelluccnte notata^ vifitiir Haec Tab. XXX. f. 9. Vide fiS Schmidelii dlfTertatlo de Blafia f, VII. Tab. XXX. f. IO. et ad maiora augmeaU f. ii. \ — 195 * Haec microfcopica. Verum paucorum dierum interuallo, inae- qualis iit margo particulae, quae radiculam proniGuerat. Exporri- guntur inde variae pellucidae veficulofo - articulatae expaniiones laciniatae, orbiculo centrali minus pellucido, feu potius opaco Nunc nudo etiam oculo vifibiles fiunt, cum dilutiore colore, tum uumerofa congerie. Prona duntaxat fupcrficks plantulae quali cri- fpa adparet ab euoliitis fic fporulis,. admodum diuerfe figuratis, G. lentibus augentioribus confidcrentur. QLiamuis ita immutata, vel per feptimana.s ibi perfillere poliunt, fi Numida fuerit tempeilas. At volumine deinde perpetim audo, vel accedentibus aeris commo- tionibus violentioribus^ vel alia quauis caufa, abripiuntur, et difper- fa terrae mandantur; vbi, commodus fi fuerit locus, in perfedas plantulas adolefcunt. Qiiac hadenus de bac fiirpe retulimus, indiuidua concernunt, genitalia vtriusque fexus edentia. Inueniuntur tamen, neque infre- quenter, vbi laeto fruuntur incremento, in orbem digefli cefpituli me- re mafculi Horum duduli fuocigeri principales non adeo quali in fafc iculum coardati, fcd magis per omnem longitudinem difperli reperiuntur. Qjjodd eosdem vilitemus antea, quam fporangia ma- tura aliorum cefpitulorum fua contenta erudarunt; praeter fupra deferiptum apparatum organorum mafculinoriim, alienum nihil a planta ipfa in eius fuperheie animaduertimus, Yeluti vero nequeat Bb \ rapb Tab. X>:X. f. 13. **j Dill, Hiil. tab. -o. f. 4. 5. B. C/ rapidioribus aeris commotionibus praeclufas efle aditus omnis ad hanc perquam humilem plantam, euenire poted, vt tamen fecum abripiant nonnullas fporulas dc apertura prominula fporangii indiuiduorum haud longe diffi torum, atque his infpergant: vbi retenta, iam defcriptam metamorphofm fubeunt. Eueni t inde idem ille tertius, a Schmidelio in dida diilertatione , paragrapho duodecimo defcriptus modus frudificationis. . / Sane, neque indiget plantula noflra alio, quam communiffimo illo per generationem. Ipfe incomparabilis partium huius quoque vegetabilis indagator, loco citato, pragrapho decimo nono fatetur; aliquoties obferuafle, „vt reticulum cutaneum, globulo indudum, ve- 5, luti erofum, obfcuro quafi hiatu patulum adpareret. Quod vero, fi etiam non femper et vbique occurrat, quid refert? — Didicimus lungermaniiiae epiphyllae exemplo: mafculum fperma poiTe fibi ex- itum parare de fuis claufiris, etiam bene armatis oculis latentem, riifi bona fortuna obferuando incidamus in ipfum adum emiffionis. Atque tale quid hic quoque fieri, vel e praefentia fiyli atque fdgmatis in genitali femineo, pro certo credere licet: neque efi, cur folliciti fimus de quaefiione fuper viam ac modum, quo per ipfam fubfiantiam plantulae ad capfulae canum venire, ibidemque foecun. dationem abfoluere poffit mafculum fperma. SECTIO 1 197 SECTIO III R X c c I A ^ / a u c a ■ Equidem nunc ea, quae Michelius de frudifiealionis partibus fpecierum huius generis protulit iconibusquc illuflraiut , aliorum diiudicationi relinquo , vnam illam glaucam Linnaei enucleaturus , vt- pote communillimam , et quaciim e terreilribus minima, crijjlallina ^ nec non ciliata Weberi quoad illas partes conueniunt. 'Interea id certum eh, noflram plantulam Michellanae figurae, quoad totum habitum, parum, quoad fuperficiem plane non quadrare. Qj-iodii enim etiam \ frondiculi piares in orbem digelli crefeant, bene obferuante Dillenio; tamen adpofiti fibi tantum funt angufliore bafi Frequentius % duae folummodo piantulae, comniiffis bafibus ex oppofito expiican- A tur at frequentiffime occurrunt folitariae atque fimplices. PIu- ius diuerfitatis caufa in diiTeminatione^quaerenda effe videtur. Qan- doquidem, fi plantula, poft abfolutam^ frudificationem emoritur corrumpiturque, illibato iniuriis loco, fporangiiim refiduum inaper- tum, tandem quoque patulum fit, ct feminiila aceruulatim excidunt: vnde areae orbiculares , in quibus plantula piantulae incumbit. Quodfi vero illa, quaeuxnuis vi accedente, ab inuicem dimoueantur at- que diipergantur , euenit tum fimplicium plantularum prouentus. Et talis quidem in fuae cxplicalionis cordiformis adparet, epice tantum radicato. primordio confiituta, Deinde ab emargina- tione *) T-b. X:CXL f. 4- Tab. ead. f, 3. I — 198 tionc bifariam vitro protenditur, manente ibi diiiifura primaria ciii- dentiffimaque. Sed e proteniione iba euenientes lobi, demum in extremitate emarginati fiunt; ktque fi conducibili loco et tempeflate fruatur.,, plures fimiles diuifiones procedunt *). Terrae quafi adglutinatae videntur illae plantulae, radiculis nimirum tenerrimis, fimplicibiis, albis. Harum maxima copia bafin -occupat, abinde vero rariores fiunt, defifiuntque prodire circa extre-i mitatem; vnde margines femper liberi funt. Duduli primiceri per omnem expanfionem aequaliter reticulatira difperguntur. Si de fuperfick ifiuperiore augmentis luflratur, tota quanta quafi tuberculata adparet Inter ifia tubercula eminent globuli al- bidi, nitentes difiindbi a reliqua fuperficie. Surperfifilma manu vno altero que eorum inde feparato, ad confpebluiii ia guttula aquae, per maxime -connexa vitra, vidi in medio , contentam mafiam ceu granuiofam, .fpermaticam iEt vero fimillimum quidem efi, in ilis confifiere huius vegetabilis organa mafcula, cum propterea, quod femineorum confiitutio eorum praefentiam exigere videantur; tum, quoniam per totum vitae fuae decurfum nihil occurrat, quod cum iis comparari poifit, / Qiiibus vero tamen propofita a nobis organa mafcula huius plantae^ faitim fufpecla efiTe videantur, veluti etiam facium efi in editio- =?) Tab. TCXaL f. T. 3. Tab, ead, f. 5. , Tab, ead, ?, 2. 199 . editione oAaua generum plantarum Linriaei* hos ego moneo; caue* ani, ingenio fiio atque pciTpicientiae indulgentes, crafia minerua de- cernere, absque praeuia nimirum cireumfpedlionc aeque ac confal; tatione ipfius Naturae. Illa, quam normam hoc pallii c^onftitutam habeat, fupra, in generaliori tradatione de flore, diximus. Ad hanc igitur farps ifla- exigua, ratione mafculorum organorum adeunda at- cpie difquirenda e 11 prius, quam fe ininiiiia protuberantia latentium iiitra lubfrantiam femineorum, iamtum ab impraegnatione grofTifi- Cantium, fe in fuperficie plantulae maniftilat. Qjuodii autem abinde, fporangiis maturati appropinquantibus, miafcula noftra organa vel penitus difparuere, vel fiiltim refidua forte hinc inde eorum veiligia., colore et confidentia multum abludant a mafurius vifis atque rite ' -- \ examinatis, quid clarius commonflrare poterat perhibiti veritatem. Magni nominis Editori didorum generum vifum quidem efl, • .tubum germini impofitum, pro anthera habendum effe. Sed e mox^ fubfequente analyfi huius partis, euidenter patebit, abfentia requifi- torum, quae mafculo organo competunt, • Conceptaculum exiguis granulis refertiim> quod denique, vbi ifla ad fecefTum parata funt, fe nudo oculo punduli nigri forma manifefiat, fubfiantiae immerfum dcIituiiTe, nemo attentus in dubium .vocabit: hinc eius etiam puimordium ibi reconditum ftiifrc, ceriuiu cft. At quam exiliflimum fere, quisque facile concipiet, qui, quod fupra monuimus, perpendit, quam exigua fcilicct in vniuerfum fitinolcs organorum generantium refpcdu totius corporis, ad quod pertinent. Patet !200 $ P.iltt hinc iiifignis difHciiltas , iioc genitale in primo fuo impraegna- tionis vigore detegendi; adauda, quod ftigmatis apicula vix quadam prominentia nec viio colore diuerfo fc prodat. Etenim dyli fupera pars, colorem profunde purpureum'-), quo fe adeo facile, praepri- mis ad confpedium obliquum, manifefiat oculo leuiter armato, tunc contrahit, vbi eius frudus rudimentum iam vitra medium groffifica- tionis terminum euedum efb * Quodfi } autem cuiquam interfit iioc genitale, nondum ab im- praegnatione mutatum, ..detegere, fecundum fequentem normam fuam diiquifitionem, vt inftituat, necefTe efi. Plantulae adhuc iuuenes, in quibus indicata iiofira genitalia mafcula vigere animaduertimus, ad examen hoc dint reuocanda. .Deinde confiderandum efl, feminea fexualia huius vegetabilis circa bafin locum occupare quare hic ' tenerrima Xegmentula ad longitudinem direda, vnum poil alterum, 'auferri et vitris augentioribus iuftrari debent. Atque ita incidemus I in id, cui inefl; qiiaefitum^ Interea admodum rarum exemplum haec piantula cum fibi proxime cognatis exhibet; occurrere etiam in- ter vegetabilia quaedam, quorum vtcrus et vagina intra ipfam fub- llantiam corporis continetur; fola autem vulua de fuperficie con- ipedui b-iat* Graiiidus nune ifie vterus, indeque intiimcfcens, fe etiam fo- rliifecus manifefiat, eieuato quafi monticulo in fuperficie proiior Tunc Tab. ead. f. 2, ad litt. a. Tab. XXXI. f. 201 Tunc fi tenus coloratum piindulum ftigmatis perpendicularis fediG fecundum longitudinem plantulae inflituitur, eius fundus contieuus reperitur firato albido denfiuscuio, de quo etiam radiculae procedunt; reliquum vero circumfufum eft parenchymate viridi, reticulato - vafcii- lofo, inqiie hoc ipfo reda adfcendere videmus atque ad fuperficiem ten- dere fiylifcum "•'3. Albidum iilud flratum, mea quidem fententia, princi- palem huius plantae partem efficit, de qua reliquae omnes pendent. Tentabam exemtionem integri vafculi, et facile quidem cedebat aci- culae, vna cum reliquis partibus Denique vnum iliorum proxime ad Rylifcum verticaliter diuifum emonebam, reperiqiie dn illo ope maximorum augmentorum, penuria relidarum fporularum non impeditus, parietem tenerrimum quidem membranaceum, atta- men eleganter dudulis percurfiim; nec non condudorem flylifei defeendendo diuaricatum Seminula, quae his fporangiis in medio circiter grauiditatis fiatii confdtutis continebantur, fpeciem globulorum albiiiimorum fplen, dentium referebant. Prouediora quafi applanata fiunt, viridefeunt, transparent lucis radiis aduerfi, cinda linea alba pellucida. Simul etiam quaedam diuifurae a peripheria nuclei ad centrum direda^e vifuntur f). Vbi fporangium ad plenariam maturitatem peruentum cR, egregie cleuatum atque protuberans in prona fupcrficie, contabefeere facit Tab. xyxi. f. 6. b. b. K Tab. ead. f. 3. '^••'0 ead. f. 7. t) Tab, ead, f. 9. c: c 202 facit cuticulam fuperinduciam. Secedit fuperior pars , inqiic ccnfpe- d-um v^enit punduliiiia illud nigruin. Refert hoc fporiilarimi intus nidulantium , maturitate e fufeo nigricantium congeries. SeOrfim vi- tris conuexioribus confpedae, omnino nunc hemifphaericae funt, ab vtroque latere, nonnimquam a.utem de vno tantum, cuspiduio in- ftrudae Atque in ifthoc confidit pediccllum illud fchreberia- num, ortum ab antea dido annulo pelluccntc, qui im.maturas adhuc cingit, maturitate autem exfuccus contrahitur. Vnde verofimile videtur, pertinere illa femina ad illa, quae Linnaeo nidulaiitia audiunt. SECTIO IV Lichen Qiiod Linnaeus e tribus dillenianis generibus, Vfnea, Coralloi- ,des et Lichenoides, nimis vadum genus condiderat. Lichenis nomine complexum, nunc optimo confiiio in plura diflributum prodat in nitido opere monographo plantarum lichenofarum CI. goettingendum Profeilbris Botanices Hoffmanni. Nihilominus denfa adhuc caligine teguntur earum organa Ludificantia, praeprimis mafcula. -Ego in praefentiarum expofiturus fum ea, quae in vna alteraqiie fpecie pro certo reperi; adfufura forte aliquam faltem lucem iis, quibus otium et patientia fuppetit, vitro in hoc campo defudare. Diilc- *») Tab. XXXI. f. ro. D. Georg. FrAnc. Hoffmann dcfcrlptlo et adumbratio plantarum, quae lichenes dicuntur Lipf, 1790. fol. / > 203 Dilkniiis, Michelius, cumque his Linnacus, iiec non alii inagni' nominis Viri, quad ad peruerfa, vbi de generantibus partibus crypiogamicorum vegetabilium Linnaei fermo cft , damnati, vnani« T miter crediderunt, eminentias illas fcuteliam referentes, mafculum, reliquam vero grumofam farinaceam compagem, femineum officium habere: id quod eo magis mirandum eil, cum puluerulcnti nihil er iliis prodire viderent, quin potius aduertere atque fecundum fua dogmata fufpicari potuiffent^ ea praeprimis ex intimiore plantae fa-n brica originem duxiffie, / Attamen vnus profedd refert, truncum Agaricorum columnarem, quem ftipitem nuncupare amant Botanici, de fummitate didribui in ramu. los lamellaeformes, connexos membrana plus minus carnofa in mo- dulum vmbraculi? Facillimum ed hoc experiri in fpeciebus minus carnods ac duriufculis, d lamella vna cum pilei particula foluta, luci aduerfa, contempletur; patent nimirum tunc oculis iam nudis driae dudulorum, eum ferme in modum difpodtorum, quem in alis fpo- rangiorum Aceris pfnidoplataiii, ptataiioides etc. reperimus. — Qj-ud inter- ed, fiex altera parte, de breuidima trunci bad adfceiideatcs ducduli itidem con- 227 connexi canum forment, in quo operatur ct impraegnatio ct enutri* tio fobolis futurae? ^ ' ' Sed celere adeo incrementum, abludens a ritu reliquorum ftir- piurn? — Falleris, egregie falleris. Non eft incrementum, quin exten- lio, iamtum praefentium ferme omnium partium, antea tantum con- denfatarum, fimili ratione ac antea p. 1-67. fq. de pedunculo fporangii lun- germanniae epiphijllae oflendimus. Etenim dudum iam latitarunt flo- rentes parantcsque tibinde eunda ad frudus maturationem. Cuius quidem de aflerti veritate is fe luculentiflime conuidurus cfl, qui plantulam vnius eiusdemque fpeciei, vix emicantem et plenarie adul- tam, diflTecauerit. Priorem duntaxat duriufculam, denfam, fuccis refertiflrmam; pofleriorem mollem, fubflantia multo rariori referiam, imo iic didum flipitem, nunc cauum et quali cxfuccum, reperturus efl: Vnde diftindio fpecierum a flipite fardo et inani feu cauo defumta, parum fidei meretur. Neque minus hariolantur ii, qui Fungorum firuduram inter- nam fimpliciflimam, imo quali ad nullam certam normam inflitutam efle autumant. Primo, et fugitiuo quidem obtutu, hoc ita adpa, ret. Sed tentent, quaefo, anatomen fubtiliorem, confiderationemque partium in hunc finem dilTedarum microfcopicam ; adeani armatis oculis fiemonitis Linn. fpecies: atque vifuri erunt etiam in his mi- nutulis praefentiam dudulorum fuccos nutritios vehentium prae- F £ 2 paran- *') Hos euldentcr exFibet particula 'de pileo Boleti cum fiio tubulo, fecundum angeatiora ' ■ vitra^ exhibita Tabula vltima f. i. a. b, c. d» / parantium, aeque ac eorum difpoliliones complicationesque, 'pro fpecicrum diuerritatc, diucrfas. Qiii vero recufant vfum horum artificiorum in rebus miniitiffirnis aeque ac fubtiliniiiiis difquircndis, neque competentes indices e fTe queunt. Experientiae tandem, quae clare docent ius ciuitatis fungorum ■inter vegetabilia, fequentem in modum fe habent. Emergebat quot- annis fere in fimelariis Korti Botanici , ' Agaricus , perniciofus admo- dum plantulis ibi educatis, confpurcatione dimiffi pulueris copioff- fimi. Hinc quamprimum pileus de fuperficie terrae emergeret, aufe- rebam eundem vna cum pedunculo, quo fufientabatur. Animaduer- tebam autem, eodem ipfo in loco poft aliquot dies, non vnum, fed diios, tres pluresque fuccdibres. His quoque ablatis, reiterabatur eadem fcena denuo. Curiofus phaenomini caufam eruendi, fpatula ad fimi flratum vfque adadia, euellebam - tantum terrae, quemtum fufficere videbatur ad exflirpationem huius dainnofi fungi. At en infimul erueram corpora fufiformia, tenerrime radiculofa, in fuperiori^ extre- mitate plus minusque turbinata, hacque obhta numerofifTimis rudi- mentis variae magaitudinis fungillorum fucceffurorum -Q, Vno ho- rum proxime ad pedunculum marcefeentem perpendlciiiariter filTo, cuidcntiiiime confpiciebam e medio albicante, flriis diidlulofis per- curfo flrato ordientes innoiiationes fungillorum tum nitentium Hac experientia cautior fadus, mox funditus fxc exflirpabam prima indi- *) Vi !e fis Tah. XXKXllL f. 7. pedunculo abrdiTo. Tab. ead. f. 8^ indicia liorum inimicorum, ficque impetraui ad mininiiim" multo rariorem eorum prouentum. > Eandem- fcenam mihi faepius ia fimetario aeque ac tepidario luut Agaricus campeilris, quem, , fi commodum locum occiipafTet, cum fouerem ad vius culinarios, augmentum capiebant tuberes duos pugnos excedens, largientes mihi per omnem Autumnum fpecun- dain meiTcm. His adiungere adhuc placet relata a* venerando patre lacqtain in fuis fiipplernentis ad Coiledanea p. ibo. de Boleto a Michelio Pietra 'fungaia dido, quae verbotenus ita fe habent. „ Filius e regno neapolitano fecum afportauerat matricem huius fungi, bis' caput „ humanum fuperantem. Erat humus compada et cohaerens, lacuil tamen, tota quanta percurfa a materie albida fungiformi, nec vllo ^ * lapide immiflo onerata. Hyeme in tepidario locata, proximo vere ■i . ,,adfperfa aqua aliquoties irrorata, produxit plufculos fungos, eos- „dein, quos in regno Neapolitano folet fJ Di eant nunc noflri Pfcudomycofophi, niim vel haec pofremo loco indicata, iniedoriim, an putredinis, aut vltimae fibrae vegetan- tis, vel cryfiallifationis alicuius fint produduin. — Sed ira delirat < ratio morbofa, intelledu non ex ipfo fonte vberrimo patentiliimo omnium veritatum fanis, quin mancis perueifisque principiis, pro nutu cuiusque arreptis, enutrito. Nic, lof. lacquln Colleaaneorum fuppkmcraMm cum uguris eoioiatis , Viennae 1796. „4. Quae orig-lnem fungoriini dudum preffit difficultas, kac niinc, vt fpero, eiiida, refidua ad hunc diem cd in exada cognitione aN que diOributionc fpcckruiii liadenus detedarum. Dillenio-et praepri- mis Gicditfchio diiiiniiuris de re “botanica maxime meritis, om- nium primo quidem debemus vaflae ac difficilis familiae dillributio- nem, atque redadionem confufi antea chaos, in determinata quaedam genera, adeo perfpicaa, vt tunc temporis faciilimum effet, fclre, ad quodnam eorum fpedet oblata fpecies. Qj.iamprimum autem quae- dio oriebatur, c.uinam fpeciei, a phjtologis indicatae atque definiuie^ adiudicauda fit, vtplurimum haerebat aqua, perfaepe penitus. His difficultatibus, vt aliquo faltem modo mederetur, operam abinde et infignem faepe impenderunt Schaffer, Hoffmann, praepri- niis autem Batfch, Tode, Biilliard., Perfoon, aliique hinc inde, qui- bus et nouam diflrihutionem generum, et nouanim fp:ccierum pro- mulgationem debemus. Multum tamen abeh, vt de integra conua- lefcentia huius fcientiae nobis applaudere queamus; quin metuenda fere videatur fumma in iflhac praeprimis prouincia confufio. Cauffi huius mali praecipua, in negledo fludio genuinae vegetationis vitaeque ratio- nis horum vegetantium, mihi quidem latere videtur. Etenim formae atque figurae^ nec non aliis conditionibus accefforiis, magis quam cffentialibiis, nec dum fatis cognitis, vel difficilioris cognitionis, in- haerentes, figere pundum conflitutionis, de quo infallibilis nota charaderiflica cuiusque fpecici penderet, non potuerunt aut faldm omi- Io. G. GledUfcK methodus fungorum, Eerol. 1753. omiferimt.. Praeterea inde et fadiim eft, vt noflris temporibus ad- feirent fimgoriim familiae quaseimque fere protubcrantias atque ad- paritiones alienas iri fiiperlicie corticum foliorum, frudluum, quae longe alius funt indolis, quaeque rite difquilita, vllo modo corpo- ribus villis organicis accenferi poffunt. Facillimus efl error praepri- xnis in rebus continuis mutationibus obnoxiis, non omni afiiduitate, circumfpicientia atque patientia funditus difquifitis perfp e diisque. RedliiTime innuit Gleditfchius in fua methodo Fungorum; fru- dlilicationis locum (^addo et partes) maximi momenti efle, praefer- tim in didributione generum. Sepolitis igitur omnibus reliquis, difpiciamus nunc omnium primo, quem locum, quemque modulum fordtae fint partes, quibus et ab his vegetabilibus, primarius viti- inusque linis vitae fuae abfoluitur. In anteceflum autem moneam oportet, ea, quae hunc in fcopum propoli turus fum, pauca quidem genera compledlere, fed fida obferuatione comparata: Spbaeriam nimi- rum, Agaricum et Boletum. De Odlofporis meis, ab aliis ad Pezi- 1 zas relatis, quaedam in VoLII. p. 63, fqq. Plantarum Cryptogamica- rum memini, S F H A E K I A Huic generi ab Hallero primum condito, variae et perquam difFimiles ab audloribus adferiptae rcperiuntur fpecies. Graniiiofam rei larinofun mallam intra canum fphaeroideurn continere, eamque Lcni De ori?me huius generis vide fis Weberi fpicileglum p, aSr. I- •> denique per verticale “ orincium protrudere, omnes fere perhibent. Secundum Hollmiaiinum, „ componitur e lomentis feu articulatis ,,IceumiriibLis, radiatim intra fibroliim pelatinam diiiervcritibus fibTor- „mibus, articulis ipfis oblongis pellucidis fubimbricalis , difpermis, „fponte fecedentibus ''Q. ^ Qiiomodo ego comparata inuencrim inter- anea Sphaeriae pujluiatae mihb et Sph. bombardae Batfch nunc exponam. Prior obuiam mihi fuit aeftatis initio in fyliia nofira Rofinthal trunci deiedi , ad putredinem iam difpoHti corticibus infidens. Gre- garia quidem erat, neque tamen adeo denfe congefla, ac altera fpe- cies quare breues validiufculae radiculae fe bene confpedui microfcopico exhibebant. Figura totius erat globofa, fiipeificies pundulis minimis ceu exafperata, color e brunneo nigricans f). Cum de nullius fiimmitate e tota grege quidquam prodliibet, minorem quandam eximebam ad difquiiitioncm. Diiiifa haec per- pendiculariter, offerebat in aquae guttula ad maiora augmenta dupli- cis generis (ibi remixta conceptacula, de peripheria ad centrum diredla, conflata e tenerrima membranula. Alteri eorum, multo anguRioris diametri transuerfalis , inerant granula quam ininutifiima, poliinem fub- tiliffimum tantis fub augmentis referentia; alterum maioris diametri conti- *) Iloffmanul Deutfchlands Flora, oJer botanliches Tafciienbach, 2. Band, Erlanren 1T95, in 12. Batfch Elench. Fang. p. zri, f, i8ii •jf) n^ab. XXX\11. i. 6. Tab. XXXVII. f. 5. f 233 r continebat corpufcula euidentiora, alba, ouata, fere pellucentia Aniinaduertebam infimiil in parietibus plantae aliquam elaflicain \ contracflilitatem. Vbi elapfis aliquot feptimanis demum locum vili- tarem, curtas plantulas de fummitate late apertas, indeque totam gregem ceu faueolum repraefentantem inueniebam. Altera fpecies, nimirum Sphaeria Bombarda, gregaria, oblonga, nigro rfufca,^ apice poro tenerrimo femen album exprimente’ Batfch. Elench. fung. Cent. i. p. 271. t. 30. E i8i- a praecedente non folum forma oblonga et fuperficie aequali, fed etiam bali cingulo quodam valcntiore, profundius colorato, fplendidulo nec non fporulis rotundis dihinguitur. Dum ad hanc accederem, plane in harum protrufione . occupata erat. Cum igitur in hoc flatu conflitutam vnam alteramque, fuis contentis adhuc refertam, diuido, eiusdem for- mae et conlidentiae reperiebam conceptacula illa valentiora, fpora quafi in feries difpofita priora autem, ceu polline referta, eua* nu erant. Simillima quoad interanea mihi exhibuit ad difquifitionem et contemplationem microfcopicam, Sphaeria miniatay HojfF. Tafchenb. 2. t. 12. f. I. Vt nihil dicam de partibus confli tuentibus has fpecies, e prio- ris interanei, refpedu alterius, mihi fane a veritate rei abludere non vide- Tab. XXXVII. f. r. Tab. XXXVIII, f. a, 3. Tab. XXXVIII. f. 5. et duo corurti ad maKirria augmenta f, 7, Gs ^34 videtur, fi flatuanius; angoPiioris diametri conceptacula, mafcula or- gana, et illa valentiora, feminea confiituilTe, deinde in fporangia ad- oleta, folliculum feu exile legumen fub lentibus conuexioribus referen- tia, quibus continetur genuina fpora, neque puluifculus tantum femi- nalis harum minutularum fpecierum vegetabilis regni. Qjiare neque in- 'V tclligo, cur ida conceptacula non quoque fporangiorum nomine potius falutare, quam forr aginem, hoc etiamnum palTu, confufam fic diedo- rum terminorum botanicorum. Lomenti nomine, vitro onerare ve- limus. - ■ A G A R I c U S De Agaricoriim aeque ac Boletorum fexualibus mafculis quae- dam commemorauit Micheliiis in libro Noiia Genera Plantarum, ibi- demque delineata dedit. Credidit nimirum ingeniofifrnnus oculatiffimus- qiie fui temporis obferuator, ea cylindrica corpufcula, quae marginem lamellarum Agarici , et fatis quidem copiofe vediimt"'^ nec non circa aperturam tubulorum Boleti inueniuntur flores (^quo vocabulo Ramina defingnare foleQ effe Iis vero in fiiperficie lamella- I rum, praeter feminuia, animaduerfis f), id officii a Natura datum effie dicit, vt caueant, „ne altera ex iisdem laminis alteram contingat, „ne forte femina inter easdem laminas degentia deprauentur, vel „non decidant prius, quam decidere debent Stamina illa miche- • Midi. N. G. Tab. 75. B. C. D. E. 65. c. c. , ’!=*) Ibid. Tab. 6S. I. K. L. O. Ibld. p,ig. 133. i) Ibid. Tab. 73. L K; L, ff) Vide fis ibid. pag. 133« iiiichcliana exaAe ratihabuit etiam GledilTchius , casdemqiie ipfas figuras ia fua Methodo Fungorum aeri incidere ciirauit. Oj-iodti vero perpendamus, particulas has ndquaquam in quacum- uis fpecie praeflo clle, vt in 'Agarico noflro Tabula XL. f. 7« Bo-, leto Tabula XLIL f. i. videre eil, et vbi adfunt, eodem in vigore tum quoque perfiflere, cum femina maturitatis fladio quam proxime accelTerunt, facile patet; hoc ab omnium corporum vmentium et maxime vegetabilium mafculis organis plane abludere. Etenim, vt de- mum repetam, vegetabilium ifla non minus ac animantium, ab euacuata genitura liaccefcunt, colorem deinceps mutant, imo, prorfus finguLari Naturae inftituto, cadunt faepiusque confumuntur ante impraegnati plenariam maturitatem, alm ad renouandam Venerem denuo recre« fcentibus. Quid ergo? Dicam,' quae mihi fe obttilerunt, vbi ex inflituto his obiecdis, meis obferuationibus incumberem. — Olim in hortulo domicilii mei fatis annofae Juglandis regiae truncum, de illa facie, qua fepten trionem fpeAabat, perdiderant iniuriae acrioris hyemis. Soluti inde atque hiantis corticis fub tegmine, de ligni emorientis rima, quotannis circa finem menfis Septembris prominebat numerofa cohors Agarici, qui Amannita arborea mollis, coloris exacte crocei Dill. Cat. Giff p. 182. effe videbatur. Adire igitur hunc fungum * f quoiiis tempore, atque eo exadius eunda, quae ab eius ortu ad occafum vfque eueniebant, obferuare poteram. Fideliter referam quae vidi, et quae reperi per omnem dccurfum. Gg 2 Adpa- I 236 N Adparebant in diAoloco pundula minutinima, quae fenfim fen- iimque, eodem plane modo, quem Michelius Tabula 73. f. i. 2. 3. cet. exhibuit, incrementa capiebant, tomento bali circumfufo arctius rimae inhaerentia. Lento illo incremento, tandem die vigelimo quar- to Septembris adoleuerant in flaturam trium quatuorque vncia- rum. Tunc inferior margo expanlionis pileiformis folutionem de fuo fudentaculo parabat. Ab inferiore facie confped-us fungus, quem pro difquilitione exemeram, offerebat denfiorem fxlamentofam albam telam, de fummitate (ic dic^li flipitis, feu fuflentaculi proce- dentem, et margini pileoli infertam itaque fc didLum annulum. Scdtione perpendiculari, de vertice ad bafin vsque, infituta, quicquid intus continebatur, album erat, friis vafculofis . tantillum coloratio- ribus de bafi adfcendentibus inque carne pileoli diflributis, inter- flindlum Qiiae meditabundus dum confderarem, non fne ad- miratione animaduerto; fuperficiem internam illius annularis telae, qua lamellas refpicit, antea niueam, interea violaceam lituram indu- iffe breui fubinde temporis interuallo in fufcum colorem ver- gentem. Aufero fufpenlillima manu de hac fuperficie particulam 4 ope cultelli: et en, dum eandem lentibus augentioribus confiderarem, conflare inuenio e filamentis pellucentiffirnis, fuccous, et adnexis de vtroque latere per omnem longitudinem innumeris globulis oualibus dilute fufcellis f). Hanc circumftantiam f ngularem, mihi fummam at- tentionem infpiraffc, quis non mox intelliget; eamque eo maiorem, cum color fuperficiei, de qua ifta abftuleram, vitro non mutaretur. Accin- Tab. XXXiX. f. I. Tab. ead. f. 2. litt. 2« 'i'"-')' Tab. ead. f, 2. f) Tab, ead. f, 3. Accingebam mc poflea etiam ad lamellae fimilem microfcopi- cani dirc|uifitionein. Qiianuiis paulo aegrius^, fe tamen in duas lami- nas diuidi patiebatur. Procedebant ex eius margine inferiore, annii- Ium rcfpicientc, procefllili tenerrimi cylindrici, quorum alii globulo iiiffrucli erant, alii eo deftituebantur. Iplius lamellae fubllantia, ex- hilicbat opus Teficuiofo - reticulatum, areolasque diftindlas maiores clatiwsculas Sodalium interca huius fungi, dum procedente vegetatione pileo- lus, e,t praeprimis eius circumferentia, in dies augmenta fua caperet, adcoqiie margo longius amoueretur a fuflentaculo , didum granu- lo fo -fila mento fu m opus maxima pro parte fecum ducebat, vefiigio tantum, annuli fub forma, in illo relido; quae autem eunda, corru- gata exficcataque, paucorum dierum interuallo euanefeebant. Super- ficies interea fuperior pileoli, nec non illa partis fufientantis, perpe- tim profundiore luteo colore tingebatur; neque tamen recedentibus lamellis de fua albedine. . Elapfis ab antea indicato fladio diebus circiter quatuordecim, pileoli, nunc ad fiimmam expanfionem euedi, color fuperficiei fupe- rioris fiipitiscpte, e luteo in profunde fufeum abierat, deque lamellis, nunc luteolis ac fufeo pundatis, confpurcari inceperat fummitas fu* dentaculi, puluifculo fufeo a lamellis procedente. Satis fuperque tum etiam obferuando didiceram, vegetabilium quoque dudus, fuccis ferendis defiinatos, fenio nigrefccre atque indu- Tab. ead, f. 5. Tab. XXXIX. f. 4. rari. rari, furcipiebam anatomcn c^am radiuidnis nonnullis e numero no- flri Agarici, quae a perado omni vitae ofH-cio marcorem contraxe- rant. ‘Reperi ita oculis Rene armatis quam euidentiflime; puluiicu- Ium illum de areolis mrdoribus lamellarum, antoiindicatR, proceiTiOe: atque cum duplicaturae harum lamellarum diuirio nunc quam facil- lime fuccederet, vel nudis etiam oculis vfurpare .poteram dadulos ramificatos, qui de primicera parte fiirpis, xum immediate, tum me- diante pileolo huc venerant Ipfo Iioc ftndio perado., alii -e niirnerofa grege vermibus confu- inebantur, alii, et pliires certe , ficcitate corrugati, prout tempefias ferebat, faepe vfquc adeo huius viciflitudinibus relidebant , v^t de- mum appropinquante Vere, deliquiis niuis reiteratis cederent et toti quanti perderenluro g. Ne taedeat, rogo, haec legentibus, fongiiis fere pro trada A^e- tationis .hiftoria fungi alias vilidimi. Adftridum quali me fenli, plenius enarrare praecipua ki eo obferuata, cum cuidentiae caufa, tum quod inde plura confedaria pateant, dilucidantia admodum horum vegetabilium notitiam, perquam adhuc maiicam atque ob- fcuram. Ego quidem inde intelligebam fungorum ien tum bitis incre- mentum. Sufpicabar, in globulis filamentorum, telae pileolo fuh- iedorum, mafculum fpenna contineri; idque fecundum genuina gene- rationis principia. Scilicet latis manifeftum erat, filamentis, quibus fper- - 239 f fpermatocyiiidia ifla irifedebant , Gommiinicationeiii ciuu diiflulis Inaniae, intercedere: infuper pergebant ab hornm euanefcciitia incrc- fccre partes- per tot dies, ^Tque dum puluifciilus diiiritterelur ? cuius r d imi (no nem infcc[uebatur exbccatio, contabcfcentia, interitus etiam s \ b.arum parUuai; vndc ccrtiffime fequitur, eundem fporam maturam elTeciiic. Edocflus itaque, explicatos pileos fungorum-, fladium: mature- fcentiae denotare;, illud fradlificatioms vero tum adcfle , vbi iideni, vel immediate vel mediate, fcilicet interpofito annulo, columnae fudin^enti ar^lius adhuc applicati funt; poflmodum pj*aecipue in hunc terminum attentionem direxi. Annulos Agaricorom Boletorumque drfqnirens, vbiuis, u membranam repr aefentar et, internam eius luperficiem didlis fpermatocy- didi is denfe confperfam repleri. Illa Agarici mirei Linn. adeo copio- fs quidem fcatet, vt tangentem digitum ad inflar pulUeris anthera- rum Lilii colore luteo inquinet; inferior autem fiiperficies gla- / bra fit, penitus deilituta huiusmodi corpufculis. Qaorundam vero annuli multo rarioris funt fabricae; filamentis nimirum fimplici ferie de pileoli ambitu ad columnam fudentantem deduAis; etiamnum fpermatocydidiis ouatis refertis Retrahuntur a peradto officio eo, vnde procefferanty et exficcati decidunt. Idi funt illi annuli, quos Hallerus arachnoideos nuncupauit. Con- Tab. XLI; f. t. Tab. f. i. z* l 240 ♦ • ^ Conflare hinc arbitror aeque ac ex iis, quae de prioris Aga- rici annulo retulimus; filamenta illa fpermatocyitidiis infirucla, pro- cedere de vafcuiis pileoli. Neque validiores illos annulos, qui foluti de pilei margine .reflant in columna {iiflinente trunci, aliunde ortum duxifle, inde clarum atque perfpedlum mihi quidem videtur, quod aliqua tantum accedente exficcatione, libere furfuin deorfumque moueri poffint» Veriimtainen plufculae occurrunt horum generum fpecies, om- ni annulo mafculo plane deflitutae. Has fi iuflo tempore inquiri- mus, reperturi fumus filamentofum hoc opus in fic didlo flipite ipfo dedueflum, fimillimis fpermatocyflidiis ditatum. Exemplo fit Aman- nita (Agaricus) orbicularis fufea, lamellis ex albo in incarnatum tendentibus colorem DHL Gifli p. 185. Huius in vna eademque a terrae, inueniebam plantulas variae aetatis "'Q: nempe pullulan- tes vitro prone Aas ad pileoli adparentiam florentes explicatos mediae aetatis ff), cum adulta, necdum tamen matu- rante iflius pileoli margine nihil alienum obferuare pot- eram, neque in fuflentante columnula, praeterquam crifpaturam fibrillofarn, indeque defeendens tomentulum flriatum fufcefcens. Eximo plantulam fig. i. litt. a. pro confideratione inicrofco-* pica, ficque reperio pileolum conuexum de tomcntofo-flriata fub- flantia Tab, cad, f. 5. f) Tab. cad. f. i. a, itt) ead. f, i. c. Tab. XL. f. t. Tab. cad. f. 3» 'i-f) Tab. cad, f. i. b. 241 Rantia colamnulae tantillum folutum *). Ablatam de his firiis par- ticulam, dum lente maxime augente luRrarem, praefentes reperio in. filameiitofo opere granula ouaiia at minora illis plantulae fig. I. litt b. Eadem difpolltio huius partis, penes plufculas fpecies Agarici, in Hydno imbricato ILinn. praefertim Boletis, rarius annulo inRrudis, reperitur. Atque horum alii, inprimis varietates fpeciei primae Gleditfchii, in ilia Ripitis parte, quae pileolo, vbi adhuc adprefliis eR, fubieda latet, inRruuntur fuperficie quaR glandulofo-granulofa, quae deinceps ad debitam proceritatem euedo pileolo eiusque fu- Rentaculo , quaR reticulata viRtur ff). Qj-iid itaque veroRmilius , annulorum arachnoideo - aut. mem« branaceo-filamentofam texturam, aeque ac Rmpliciter fdainen tofum gra- nulatumque opus, proximis connexisque partibus, de quibus tandem illis dudum aboletis, copioRfiimum pollen dimittitur, mafculos flo res nominatorum geneniin, RRere, quorum fpermatocyRidia eonRitu- unt ouaiia granula filamentis adfperfa. Adeoque quoad annulum Koelreuterus rediflime tale quid in fuo reuelato myflcrio cry^ptoga^- micorum vegetabilium fufpieatus eR. Sefliles autem Agarici et Boleti, circa marginem et ad bafin interiorem mihi fimile quid exhibuerunt. In Peziza lentigera^ limili- bus, Tab. XL. i, 4. »*) Tab. ead. C 5. - A Tab. ead. f. 6. i) Tab. XLII. f. 4. ' , . it) Vide fis Schaeferi Fung. ratisbon, T. II, t. 107, H h ) 24' bus, vt gelatiiiofam mafram fiiperiora replentem, et deinde proxime ante liberum hiatum ciathiformis {dantulae, ia membranulam con- denfatam, nec non fimilem mafFaii^ voiuae Phalli impudici ante eruptionem, denique fuperficiem externam Lycoperdorum genuinorum, tempefliue ac debito mioclo examinare ac confiderare volent, cu- pidi cognitionis, rogo. Atque in genere monendum eh; eos, qui fungorum illa organa inquirere cupiuerint, nec quidquam profecturi •funt, nifi eosdeni iniieiligauerint in fuis latebris antea, quam plena- rie euoluuntiir. Praeterea perpendenda' etiam eft ingens exilitas ifta- rum paitiurn fr umificantium, quae vtiqiie exadtam encheirefin et au- gentiora vitra optime notae expofeit. Puluifculum de varie conformatis partibus atque difpofitis, vel 'forma ficca procedentem, vel dclluentem iisdem liquatis, femina efife, vel inde indubitanter conflat, quod mox abinde perdantur partes, de quibus procefferat. Illum Agaricorum vt plurimum fporangiolis conti- neri, quibus neque plane omni ex parte deficiunt elateruli quidam, cum de areolis valentioribus diflinmiffimisque a reliqua lamellarum compage, 'tum inde liquet, quod euidentia phaenomena prodant aliquam violentam cxplofionem. Coliocaueram aliquando Agarici camptilns plantam, plane in maturitatis fiatu confli tutam, fupra chartam feriptoriam in obliquum htum ita, vt fuperne p»ileoli margine, inferne columnae bafi in ni ter e- tur. Altero mane accedens ad eandem, inueniebam ingentem pul- < . *’■ iiifculi fufei copiam fecundum diredionem lamellarum multo lont^ius o verfiis bafin cOiumnulae explofam ita, vt interfitae in charta lineae ) albi- I 243 albidae rerpor.dererit marginibus lamellarum; ficque omnis Iiaec fufca area, albis lineis flcllata videretur. I Sed vociferari audio denegatores his fimilibusque produdls Natu- rae vel Mtim fexualia, vel omne ius inter vegetabilia ; vbi horum feminum rofieilum, corculum, cotyledones? Hos ego interrogo, num ifia in femi- iinlo ipfo, aut in eodem pullulante, vt oflendatur gefliant? Si pri- mum libuerit, illico eorum nutui me accommodaturus fum, quam primum fua dexteritate enucleauerint eadem e feminalis Frankeniae pulneruknia^ , Piperis p^lliiddi, Centunculi minimi fimilibus e minutiffi- mis. Si alterum, rogo vt inuigilent ea exadlitudine, qua par efl ex- clufioni eorum, veiuti ego iniiigilaui femiiiulis mufcorum frondofo- rum et hepaticorum: infimul vero femper ante oculos habeant va- xiimi modum formamque variam, qua prodire ailblent e fuis claudris pri- mordia plantulae feminalis. Prodant praeterea tentamina ociilatif- dmi Micheiii cum polline fungorum indituta: cur his fidem dene- gant? — Sed multo facilius ed, vel pertinaciter negare, vel coecum aflentatorem fidere, quam rite experiri. Si quaeratur, quid proceOlis illi faeculenti, qui, cum in mar- gine '"b, tum in reliqua fuperficie lamellarum Agarici, nec non in orificio tubulorum Boleti reperiuntur, portendant? num ftylorum oificio fungantur, aut aliud qiioddam commodum praedent? ingenue fateor, me in difquidtione horum vegetabilium necdum eo perue- H h 2 nilTe, ») Tab. XXXIX. f. 4. Tab. XLI. f. 2. a. b. c. d. nilTe, neque periienire potuiffe, vt pro certo decernere poffim. Certe indagatio atque perfpicicntia exatfla omiiiiim vaflifiimae fungorum cohorti competentium partium, Virum expofcunt vniim oculatifilmum, fingulari affiduitate, fagacia, circumfpe6Lione, patientia, et otio in- flrud-um. Atque fane vereor, omnes had.enus difiributioni et de- terminationi generum atque fpecierum impenfos impendendosque co- , natus, defideratum emolumentum laturos iri, priusquam de cunelis il- lis rite confliterit. Qj.iandoquidem, fi vllibi, hic frued^ificantium partium difpofitio atque condrudlio ad generum, forma autem et figura reli- quaium, ad fpecierum determinationem firmandam adhiberi debet. Vel ex iis, quae ha Aenus de fungis propofuimus, expertes om- nium praeconceptarum opinionum iamtum intelligent, nequaquam au- diendos effe, qui fibi in mentem venire fiuerunt; hos Naturae pro- uentus, ad animale regnum amandandos effe. Sane, quae de vermium frequentia in fungis, optimo, fcd reputato tantum in vigore conffitutis; de fingulari admodumque ci- cure fpecie mufearum, exclufa de eorum reieAamentis ; de animal- culis e puluere Agarici campejiris aquae immiiTo, fimilibus illis infufo- riis, infigni copia- enatis; de celerrimo incremento absque foliis; morte ex inflanti et confumtione putrilaginofa, absque omni analogo frudificationis , depromferunt argumenta laudati nominis Viri, vt comprobarent, Polyporum potius domicilia, quam vera effe vegeta- bilia, qualia fint, ego non dicam. Humana paffi funt. V ariae I l 245 viariae plantae Erucis ^^regariis egregie deuaiTanturr Ceramby* Gum laruae , truncos execliiornm arborum exedunt; lungermannia- runi pedunculi paucis horis exihiie elongantur;^ chordae elailicae, quae earum nec non Marchantiarum fporangiis infunt, periflomia plurimorum Murcorum frondoforum , filamenta mafciila EquHc to* runi, varias motitationes exercent ^ non abfi-miles illis in Clauariae \ I quadam fpecie a Muliero obleruatis: quis ideo eunda illa ad anima- lia pertinere contenderet? Sed haec nunc fufi2ciant1?. /i autem ad augmentum Y, ^g. Radicula abrupta et fic dido cosi'Cule intra promotam partem conspicuo,; ad augmentum V. 10. Plantula ipfa, ferius e fatione exemta, adhaerentibus adhuc cotylis in ad augmentum i\'. 11, Similis e fpora fata educata plantula; ad augmentum lY. i. Cotyledones diuifi. T A B. X V IX I u NGBRuAiss^iA nemoro/a, Fig. j. Plantula mafcula; naturali magnitudine, 2. Eadem; ad augmentum 1. 3. Sumraitas fig. praecedentis; ad augmentum III. q. Genitalium mafculorum vnum; ad augmentum lY t 5. Spennatocyflidia inde depronita, fecundum augmentum VI. Iv k . Fig. 238 Fig. 6. Plantula feminea; naturali magnitudine. 7. Eadem auda ; numero I. a. Perigonium. 3. Genitale femineum, ab impraegnatione multum iam groOificatum , "ca- lyptra nunc formata, eiusque bali b adhaerentia genitalia fterilia; ad au- yumntuni i\''. c. Stylus cum iliymate. • O Horum fterilium genitalium vnum ; ad augmentum IV. 10. FruGtus maturitati appropinquans, caljptra inclufus, vna cum pedunculi extremitate e.xtraPius; ad augmentum IV. 11. Huius calyptra fedlione aperta, ficque ablata feoriim; ad idem augmen- tum. T A B. XVIII. luNGEBMANNTA affleuioides /3 Linn, Fig. T. Planta mafcula , naturali magnitudine. 2. Eadem am^m ; fecundum I. a. a. Spermatocy flidia euacuata 1 ^ ^ n-,- r / augmentum IV. b^. b. Spermatocyiiidia referta J c. ramulus. ^ d. innouatio de medio flore mafculo. e. niafculi flores in clauam difpofiti. 3. Eiusdem lungermanniae fummitas mafcula in flore conflituta; ad augmen- tum I. T 'a b. X I X. Fig. I. Eiusdem lungermanniae plantula feminea; magnitudine natiua. 2. Eadem plantiila ; ad augmentum 1: deflorata et perigonio iamtum ceu in« liato - cryflato ad /3. 3. Fios femineus vix defloratus; ad augmentum I. 4. Ablato inde perigonio, genitalia denudata ; ad augmentum IV. 5. Similis fummitas dudum deflorata, genitali impraegnato multum groiTifica- to et Herilibus cindo ; ad idem augmentum. Fig. 6. V * / 259 — — Fig. 6. Sferilium genitalium vnum feorfim ; ad augmentum Y. 7. Caljptra ex inllituto foluta, genitalibus femineis fteriiibus ilipata j ad augmentum IV. Eiateres feminaque; ad augmentum VL' T A B. X'X. ! i . * f U N t5 E R M A N N I A pu Fig. T. Plantula florens., naicrali magnitudine. 2. Eadem; ad augmentum II. cuius ad bafin fpermatoctflidla quatuar coa- fpiciuntur, fuperior extremitas vexo florem femineum fiRit, a. a. Spermatocyflidia nondum euacuata ; ad augmentum V. h. Genitale femineum primo groilificationis ftadio ; ad augmentum IV^ 3. Genitale femineum ab impiaegnatione iam multam adoletum, pexigonia contentum; ad ‘augmentum i\'. c. Calyptra ftudio de fporangio deculla et d, inde exemtum fpoxangium cum particula pedunculi; vtraque ad' au, gmentum IV. 4. €, e. femina et /. f. Elateres : ad augmentum VI. I u N'G E R M A N N I A p almata. 5. Plantuia mafcula ; naturali magnitudine, 6. Eadem auda; fecundum Numerum III, /3 extremitates defloratae. g. g. g. flores mafculi. g^ fiinilis, de apice apertus, g Spermatocyflidia duo inde exeufla, feoiTiin; augmento IV 7. Plantula 'feminea . fporangio maturo aperto ; ad augmentum 11, K k 2 TAB. 1 / %6o- T x\ B. XXL Fig. K F!os ffiiiiinens em^dem Iiinger-maniiiae dudiinx def}Gral:ii.5.:> contento autenx intra perigonium? rudimento frudlus groffificato re/idua adhuc calyptra cuin hiRuiaero llyli ^ ad augmentum III., 2. - Sporangi im intra aquc,ni demum explicatum; ad augmentum II. 3. ElatereS' et Sporulae 3: ad' augmentum VI. I U N G- E R . I'» Af- N N-' 1 A. fif V C at a>. 4. Piantuia^- naturali magnitudine. 5 Eadem; fecundum augmentum I. exhibita^ a. fupina facied a. Eiores mafcull. fit fieres:. feinineE T,A B; XX I E Flg. I. Particula figurae pmecedentis Tabulae ; a augmentum EV a- a. flores mafcu-li h fio^s femineus-.. 2. Vnus illorum ; ad augmentum V.. ^ 3. Spermatucjitidium inde cxcuiTum^ necdum euacuatiim et aliud’ emeuatum?' vtrac[ue ad* augmentum V. 5. Femineus- flos,, perpendiculari fedlione diuifus et 6. fporangii rudimentum, inde exemtum ; vtraque ad augmentum HV 7. Sporangium apertum, elatcribus valuarum apicibus adhaerentibus ^ fecurt-i- dum. augmentum IV». ,3. Elater et 9. Sporulaej- vtraque ad augmentum' VL T A B. XX IIP 1 17 G E R Al A N xN' I A ep ip h ij tl / Fig. j. PIantu'la, natina niagnihidine'. 2. Biadem; augmento I. exhibita; dilucida pundla mafculos flores d. autem femineum indicant» T AB. — %6i V T. A B. X X I T. Segmeritiilinn per£e.iidiciilarje in loco iiorum mafculorum.' atilsttuiiTi . 2. Idemr fecundum augmentum IV. exhibitum, a. a: latitantia fpcrmatocyflidia, b. Spermatocjdidium.expeilens contentum fpermai- c. Speimatocyilidlum exemtum, feorfim-y ad idem augmentum» 3, Genitalia feniineay vno non deflorato, exemta de flore femineo flg. 2'; adi di Tab. procedentis; ad augmentum IV. ^ 4* Genitale femineum ab impraegnatione multum' groflificatum cum adhae- rentibus calyptrae hirfutulae a, a, a. a. genitalibus Herilibus et /3. Ifjiifcop ad airzmentum IV. O 5. Perigonii feminei anterior lamina;' ad idem augnientum.. T A B: XXV. B^ig. I. Eiusdem lungermanniae calyptra adulta, ex inHitiito.. fblut^ ad' aiigmeti- tuiiiv. IV^ 2. Segmentum perpendiciuare vtrinque inflitutnm per fporangium calypfrae- adhuc- fubditum ; ad augmentum IV. a. Genitale femineum fl.erile caljptrae bafi infldens,. b. b, Calyptra. c. c. Pedunculus, % * d. d. Plantae ipflus particulae ( 3. Sporangium in fuas vahias L recaflum cum elateribus et pedunculi partii cula; a d a u g me n t u m I. 4. Seminuia.; ad augmentum P/, 5. Filam-entum elaflicum feorfim.; ad augrnentuai VI„ M 6. Seminuia pullulantia augmento IV. 7. Vnuni eorum; ad augmentum V, TA B. \ — . — _ 262 T A B. X X V I. M A ii c H A N T I A polymorpha, Fig. I. Pelta inafcula a tergo vifa; ad augmefjtum I. 2. Haec vtrinq^ue perpendicuiariter fectU* ad augmentum I. 3. Sperniatocyftidiorum duo; fecundum augmentum IlL * 4. Eadem; ad augmentum TV. 5. Radius e fteliato femineo indiuiduo; ad augmentum HI. a, Periantiiium. i). Particula qua pedunculo adhae/erat c. Carnofa pars .radii, 0. Aliquantulum grofTificatum frudus rudimentum cum perigonio; ad au. gmentum iV. ^ 7. Alter flos ab impraegnatione perada adultior, ex eodem periantliio dc- proHitus; ad idem augmentum, d. filamenta fucculenta. g. Elaterum vnus ; ad augmentum VI. Jiuius ad latus a. duo feminula; ad idem augmentum. g. /3. Seminum ex infl-ituto fatorum vnum, in exclufione confiitutum ; ad augmentum IA- terra radiculam recondens, .i. PlantuH itidem exclufa atque euoluta. T A B. X X V I i. Fig. I. Cyathus Mareharitiae pexpendicularitcr de medio fecundum ioa- gitudinem plantae fedus ; ad augmentum iV, a. Cilia. articulata e margine produda. 2'. Cuticula, internam cauitatem vefliens, d. d. Radiculae, 5. Corpufculum lentiforme extra cyathum proiedum, quod in frondis fuper- fleie radiculas agere ceperat; ad augmentum V. ' Mar- 263 M A R c H A N T I A X c 0 fi i c a. Fig. 3. Huius plantula niafcula ; natiua magnitudine, a, vnibo mafcuius. 4. Particula de vmbone; ad augmentum III. 5. Perpendicularis fedlio de medio vmbone recundu£n'Iongltudinem ; ad au- gmentum IV. T A B. XXVIII. Fig. I. Particula extremitatis plantae femineae cum flore; ad augmentum IV. 2. Conus frugifer ab inferiore facie, fporangiis fex foetus, nondum plane mediae aetatis , pedunculo extrado ; ad augmentum III. c. r. c, c, c. Styli recuruati. 3. Sporangium, calyptrae inclufum, de cono exemtum, deque tergo fpeda- tum ad augmentum lil. 4. Eadem pars, calyptra fedione apertaret fporangio extracto, ab. anteriore facie; ad idem augrnentUm. 5. Idem fporanglum; eodem augmento. 6. Sporangium maturum , fua fponte apertum, valuis reuolutls ad h. pedun- culo conico ad cum fporulis elateribusque ad i; ad augmentum ili. 7. Elateres viariae compofitionis etfporularum duo; ad augmentum VI. . T A B. XXIX. A N T u o c F. R o s l a e tt i s, Fig. T. Plantula, naturali magnitudine. 2. Eadem; ad augmentum I. exhibita. 3. Alius plantulae pars cum floribus mafculis et femineisv-ad idem augmenture. '4.. Particula flg 2. ad iitt. exfeda; ad augmentum lY. oi. Flos mafcuius adhuc claufus. /3. p. duo flolcuii aperd. 5. Spermatocyflidia e iiofcuio fig. 4. a ; ad augmentum I V, 6. Vhiuin horum ; lecundum augmentum V. ^ , 7. Duo fpermatocyllidia euacuata; ad augmentum IV, 8- 9- Vaginulae fumniKjas cum -caljptra, fecondens frudus rudii-nentum; ad augaiienlum IV. T A B. XXX. Fig. 5. Sporangium 'Anthoceri maturum atque apertum-; fecundum augmentum III. d. Colum nula cum nonnullis fppruUs. e, e. Valuae, --2. Semina et Semen cum elatere ; nec - non rr./A c. elatcres variae . figuraoc €3; vno eodem- que fporangio ; ad augmentum V. • f U,ft l l « c B I. A S I A ,4. Plantula , «naturali , magnitudine, 5. Eadem* fecundum augmentum I. ‘>6. Summitas alius plantulae iunioris -florentis ; vbi fljflus .adhuc ader-at, ct malculi flores , feiuin-eis propiores ; ad augmentum III, 7. Particula cum flore;, mafculo ; ad augmentum IV. ^ . Geni tale i n d e. e x e ni tu ni *, f e cu nd um a u g m e n t um VI. et * globulorum inibi contentorum nonnulli; ad augmentum V. -9. 'Sporangium necdum maturum, pone colluni diuifunij ad augmentum 'IT. IO. . Seminuia diiQ j vegetationem inclioantia ; ad idem augmentum. -II. Eadem, ad augmentum V. J2. Vn,um vitro ,p-rouedGruui, matri adhuc incu-mbentium; aS augmen- tum. IV. profundius colorata macula ad ditt. a. femineum, iam tantillum grotliiica- tum, denotant. 3. 4. Aliae plantulae • naturali magnitudine. rig- 5' 265 / Fi7. Genitale marculum feorfim^ ad augmentum V. / O kJ 6. Segmentum longitudinale per fructus rudimenta perpendiculariter dudum^ flvdo ad iitt. b. b. tantillum confpicuo; ad augmentum lil, n, Sporangium integrum cum flyio exemtum ; eodem augmento, g. Aliud, pone tubum flyli perpendiculariter dilTedum ; ad augmentum, 9. Semina duo immatura et 10. totidem matura; ad augmentum V. exhibita. T A B. xxxir. ' a Lichen c i l i a r i s h. Fig. I. Plantula naturali magnitudine. 2. Kadem; ad augmentum 1. a. a. a. a. Pumtlula mafcnla b. b, difei feminei maturi; ad * autem vno parum adhuc proue A vulgaris Fig. 1. rianta^ naturali magnitudine. 2. Eiusdem pars faperior; ad augmentum I. T A B. XXX y. Fig. 3, Duo internodia frugiferi rami; ad augmentum III. b, b. Flos mafculus. c. c. Femineus. 4. Flores mateuii feorfim; ad augmentum IV. 5. Vnus horum, ex inflituto diuifus *, ad augmentum IV. 6. Flos femineus feorfim; ad idem augmentum. 2. g. Frudus maturi ; ad augmentum IV. T A B. XXXVI. T R E i-i E I. n A g l G b li 1 0 f a. Fig. I. Flanhilae, naturali magnitudine. r 2, Duo eorum; fecundum augmentum I. exhibitae 3. 4. Partium contentarum frugiferarum, nunc florentium; tum V. ' 5. Aiia feminulis inftruda ; aci augmentum IV. 6. Itemj ad augmentum V. T R M iL L Ij A n a t a n s. 7. Plantulac, naturali magnitudine, g. Exhibitae, ad augmentum L 9. Segmentum; ad augmentum IV. 10. Duo fporangiorum ; ad augmentum V. T A B. XX XV 11/ Conferva b u l l 0 f a? Fig. I. Plantulae, naturali magnitudine. 2. Eaedem; ad augmentum I. ad augmen- 3- \ X 1 267 Fig. 3. Particula; ad augmentum IIL 4. Similis feminifera ; ad augmentum IV. Sphaeria g l o h 0 f 5. Piantularum cohors cum particula iigni de trunco natall ; ^aturali magnitudine. 6. Vna piantularum; ad augmentum IV. 7. Sporangia, et reudua genitalia mafcuia ; ad idem augmentum. T A B. XX XVI II. Sphaeria Bom barda Batfch. Fig. T. In fruilulo lingni plantulae, naturali magnitudine, \ 2. Plantulae duae fporam enitentes ; ad augmentuin f, 3. Vna harujn; ad augmentum IV. 4. Summitas plantae enixu fporularum inchoato ? ad augmentum V« 5. Sporangia matura, ad idem augmentum IV, 6. Horum duo; ad augmentuin V. 7. Agarici e fimelario exemti truncus. 8. Similis ad bafjn vsque filTus, vna parte ab externa facie, altera ab illa inte- riore conlpecla, magnitudine naturali. T A B. XXXIX. Agaricvs arborea mollis , coloris exa^e crocei. Dili. GilT. p. 152, Fig. ]. Planta e polUca facie adfpeda; naturali magnitudine. 2. Eadem perpendiculariter diuifa, a. textura inafculi floris, 3. Filamenta texturae f?, cum fpermatocyflidiis ; ad augnientuni VJ. 4. Lamellae de pileolo particula; ad idem augmentum. 4- 5. Spora matura ; quoque ad augmentum VI. ■ T A B. X I.. / Agaricvs (Amaiiita) orbicularis fufea, lameitis ex albo in incciniaiatn ttndi-ntihus . Dia. Giff. p. 185. # Fig. r. Terrae glebula cum plantulis diuerfae aetatis; naturali magaiiudine. a. Planta ordienti prouedior. ■ ' h. Planta I. b. Planta mediae aetatis r. Planta penitus adulta. j 2. Piantula primae aetatis ; ad augmentum IJ. 3. Piantula procerior, pileolo iani cenrpicao ; ad idem augaientum. 4. Piantula fig. l. 12; ad augmentum I. 5. Filamenta cum rpermatocjrtidiis de piantula fig. 4* ad augmentum Vf. 6. Similia, plantulae fig. i. Utt J?. ad idem augmentum. y. Lamella cum pileoli particula jelusdem plantulae mediae aetatis fig. iitt. &; ad augmentum IJ. 3. Semina matura huius fungi ; ad augmentum IV. T A B. X L r. I particula marginalis Agarici XXX. Schaeiferi cum annulo arachnoideo; naturali magnitudine., 2. Eadem au6\a •, fecundum lentem Vi. o Boletus Uiteus Liim. Oled. Method. p. 44. Schaef. Ratisb. 2. t 114. f. 2. f. ^ Tota planta, naturali magnitudine. Particula annuli de interna fuperficie fpe■ •*> «vv k : % )S' 4 r .irj^ - •>- . <• * J ^ .f' ^ ja^'. ^ i. r T »*» ;, - ¥ i » vV, V-^’"' i'. ' • ^* '• •' ' <^' • , . *'^. -■«• ■ «i-r 8?^ *,' 4 ■ 5*«>, «F.- •tf • • V/ ■r ■< •’ •.-■ • ■ t ’ .,lr- *■ ■i.-" i 'V m . ,’»■' 11?'^ .. ► ^ C' “ f?. :«> . *kAS ; »» fe' v,^ •* > •* L ? ■* *■ 1 * V .. • ■', ;T . . •■ • " ^ * - ., J&-. ■-4 ■ ■ . ■ # • - :t >i •; ; • V « ' V .. % + i ' ; . .J,,. ■ :^. ■, ■ W' ■■■•• ■■'■?-’^'«. ■ .^ ' . ‘‘t^ '"■'. v’- "•■ '‘ - ■>{<, % , vS '•'4- ■,.^S<. r- '*»> '. > k /^. - •’■ *, ■■' ' T'' , -. - . > i ■ -^ * *■ ; ,*'jL • , x-.-»'. . ,. .- 7, ,:'.v> ^ - <■• ■ “^-t- -- -■ • ^' ^.' o»vv-/ *■ '' ^ -i '''^. :fJt'i ' * ^ 'k J" ^>-'4 r'- ‘^., * '''^* V'. ■■^'' T/,,. * '■‘4^ •* ,- ■ -v« 'ft- V ' ■ i,|v >. •• • ?^ '.h. •• ^-cr. »:r^' • • -V ■'■ . !• ■ . 1 ./':v ■'' *' , •'■>. • ?'*. :<' ' ,• * >:f- . ♦ ✓ S^- ‘ ; » , . ' - • “ -iV '• ' v . '• <*-) ■..•»-• f ■ % . -. Krflr- -• >. /.'i ; .:-J‘ j? Ui ■ * •* *♦' ' > * •’^' VJ .• ; I’ 4*. . -V T" '•tp- ; .,v ’ ■» ■ . • ■ • A T < -f '• • tf. ' V,- ^ ■ ■;5 ;; ■ : / • • • '- 4_' . -- 'i*.'. wr ' . •ySu,. • ' • > ■; ^ . .h\ , t^- ■ ■■/^ ^ •-■.>: t*' ■ ' ■k.h . ^ • . - ' • ! s> ‘-. _ ■ - !> 4 ■ 4* ' . V ''■■ ■ ' * '• ,-’ k-^*' f-f - 1 '■ > ■ t - • f.' ' •■■'■ ' '-- , l > \tv.' ->■ ■ -e. % ■•■ ■'"«ij.wy». ‘"Si ■ -■' /* V ^ :'"■ • 4 ' V ■^* V • «• • •' i ->r '45 . * i *- - m <»• - - p i ^ " > .-v 4 . - •• ■' 4 ' *■ .-r 5 -.•■■^,4, ' • ' / .• •" ' «• ^ ; ' - ■.♦s « . • ' . -o ' ./ ^ * \ ' : •t « «»' ■ #' ■«; ■yv// , • , '. ^ /-v ✓ ^ ^ V*, w ’• ■^*’ i' ^ ji» - y -i ,< . k •* r.-: ' '-V 4 4. •■ V " .:;=4‘ . ;■ . -if. 'ra, '5 i .5 » > ; . r3 ^ -t i- } ,< .i’ . -t' ■■ :\ ' I • N, ? i „ - i •af i r .> •3 i ,*, .* •' r , r< • t »> • • I ’< , V- ^ ■ "l 'i , ■ ■'X * ■ . ' s ■' '• :■> ■ ■ ' 55.^' - ■ . • .-^^i ■ > , -: • t < V t ♦^w fc' r - •; - jf - i? •■«^cr ■ '• 4k * ^ . •. :) ' V ,> '• T * >N» . ■j8 / V 'V , i. > t-. -.Y % f; - ' j ’ * « •<. 1 1«. f I -“ ■■i- I I i, 3 0 7^ .•I' 1K i • • ^ • * . ■ 7 ’ • -l ■ ' >” •^f 4 I yj. ^IZ i V. l \ i - \ * :' ^ • t V /i' ■ ^ 1 ' /» ' i". .- . i ■ , - V r r /J. >W’M u. 5^oyi >9KoiS - « ^ C T “ . ‘ • V- ' f n ' “.‘5 7*" »1 . ■ ' T ' ^ 7 •^V ■f » ' *.■■-- ^ - ' # ■ ) ^ ; . I»> '>•, =7 '' < 3f Vf ,i • .tj-. . ,*^- ■ - f Vvv^-.. . •. ■ *■ ' /v >.♦ ; •:■ - ■ .; /■- ■ •- n, - » \ ‘f V • '•4 ^ . \ » * 'f / . > V * • •< • m;.>' ■ '1^ J • _- . . • ' > - * w • ‘> . * '-T. ^ ‘. y ZJ. l » • «V A A 'I . t i'' •• V .V; .;. . , ■'»*:•: .: ' M *» . • 't' ?»' i.' > V.- ■■ ^ i 4 - i , '■■ «j:-" .'•r.-f i. m ,i' T l .?■ • f‘r' '^''! ' -Ii. '■ • *- J V ,• ■^"'v r' r :■ • ' ■ y -* ♦ ',■ Al/‘ •' ■ V.-V' .5 . 'c '>!*i vi-- ,J^V, >(>' y-. ¥ '4 ,i \ t ^ -'i 'te •^&v ; • ■- L"f ?'• • •< '• '- ■ rz'-‘ '■ • -•^V ' -'n; '■- S - 'V^K^k;.- .k;. - ..- .. : '• .'■ ■“ 5 ' • ■’ t' v ■* ■ ■ ‘ ~ ■ i*. ra - - • ' ■ .' T'^ T'‘* H •. " • t ■ • ‘ ' •^ir* 'ur ji- ^ • • ■ ' * * -^ • 5bS^- ^ •• i<4 • i3 ,* ■ “ " •, V : ■'. - Titef- ’ ’’■' " * - 1. t^l ' te* j ^ i.‘'f '• ’ '■: -.'^ :’^^ ' ' ‘-^ . '. •( , l-'. . A T-"^y- f;. 'titm •. . «S"? -.. • -W- te / ■ >y ' ' , •' l^/. '_ - 4iv. *-• \ iC*?! ' k.1. «. ■*'. « ' k . "J- ; ' •,t’-ste , *, / . . • ■••C.""'. •. *■* -V. .,.J., ■—te"-' ■ 1. ■ te i • • 4- ■ '■ 1 ^ '. t im 'fj ^ . '*' M 'i." ■ * 1> • tejfitei te;; , ^?.:te^4j >ife‘ te? ■V i \ y .• ^ ■ t ■ te/tetetete ■■■f “,*■ •, 1 ' ‘ -.V’ -i ..V, ' ■i;;' k-j •■ , w •■ te; -r' t • ^£{' 'rf^y ■ " .. s-tete ki- • ■ 1 •• * .V '-i. - V : V ■ '■'k ■ . A' i il< J •’ M ‘ i A s V •t. .. >'>• i ) V v I < #V‘>- ^ . • ••>4 :1 l '•S o -i ' ; A' r ■ ' ; \ ■ '.^ . . < •'/ " . - ■■ j". H # ,'v Ja/j.KXXVll. '/ah XXXV///. •0 xxxix . . 5 - ^ i vim -j;.; • ■’ -'3^ fV.>.. . ■* V • 1 » ' . , *j‘- , ?■ v? * , - •. •’ .' w‘*V^ • -« ‘-‘'.t ,'•» • f 7.; -'■ - Ji# ■ V- V S; ; "--Vi.-. . .’,' , i 'i .■-^''' ■^■' .j, ■’ 4: i.c--. 'naV' r, -.V.- ■ i ♦, t**4 v •'. -5 - .>*.l»^^ ' .» . t' V ir. i ■’ >■• ■ > ‘ ,>• . ’ 4^ tv>'-- ■ :il. t . i. • » ■i ' t • *.■’ ’. "■■*'; • j k ' - '• ’■ ■ mtr I •V . ? \ t c> V- ^ 'i ' -1 ' -i H ' ■ ' . . ■ . -' ■ ■- r ' ' * f > ■ , r..'U - - ■■■/ ■ ■:^. ’ ■ ■ -r' ■' ■ 1‘3 - • ' v*' r.: . . ■•v«f. -1,, Ix-ci » MB