jg*.

rv-

► *

*c

V ' "V ■ *'•/•<

ttc- utzwvw^ &?ou?jl ckt j?u?(J Da J^/ai\ ^

9nyjlztJ& Dt- /$PzdaiUlC "■^Cx,

A

4Ct

/•w >Sfi' *

v ►> 7

‘v*

*5':,f hUkIv^;

. • - t; i A r ’,

u 5

jj^V^ .•'f;.r p'J' 'i! •,; 'tyttS/f«ilA s‘ -'AlU ^tWlM

l lf J .

Sda^r«|U* UMri»44' i7/t°'

V

: V ;

/

r

/ 1

V

A

'

*

f

r

\

i

*

r

✓ *'

*

Uf„ »„

i

IACOBI THEODORI KLEIN

HISTORIA)

P I S C I U

\

NATURALIS

PROMOVENDA 1

MISSUS SECUNDUS ""

DE

acc

lU

e

*/}

PISCIBUS p** PULMONES
SPIRANTIBUS

IUSTUM NUMERUM et ORDINEM

REDIGENDIS.

BlVniTm) j» T .Vf , - ^ • ... ■ * v ) ’ \ * jt , i*-’

ACCESSERUNT SINGULARIA:

DE

I. DENTIBUS BALAENARUM et ELEPHANTINIS. *
II. LAPIDE MANATI et TIBURONIS.

/

Horatius :

Delphinum fylvis appingit, flu&ibus Aprum, qvi variare cupit rem

prodigialiter unam.

CUM FIGURIS.

A.— .. .

j <tf a i>

i*

GEDAJNI, Litteris SCHREIBERIANIS. 1741.

JUnx-f

Jfl&yW'

9i9c) 1

A

I H18T«BICA>-
mebio*»-- j

N^br*^

•T

i

* *»

\ ■* ' • f A /»' 0>*MrlA ■

Cic. /V/ Oratore :

Aggrediar, non tara perficiundi fpe, quam
experiundi voluntate.

X.

,■>

GENEROSO.

MAGNIFICO. CONSULTISSIMO.

DOMINO.

DNO. DANIELI.

DE.

SUPERVILLE.

v •’ f ' '/•>.* / v * ^ ' * ' ■ "

SERENISSIMI. PRINCIPIS.
CELSISSIMI. MARCH. BRAND. CULMBAC.
CONSILIARIO. INTIMO. ET. ARCHIATRO.
PRffiSIDL COLLEGII. MEDICI.

% K."‘. ^ • ‘‘ i J 4 y „ : , 'i - -. v' • <

QVOD. BARUTHI. EST.
DIRECTORI. MINARUM.

i i v

RERUMQ^MEDICIN. ET. MINERAL

■ -w w» ^ S*^ A. J|

ACADEMI ARUM.

Uj' 4 ‘ K ♦ 4-.,

CAiSAR. LEOPOLD. ET. REG. BEROL.

M E M B R O.

. .... f

. ai -. • • •-

NO-

/

No

MINIBUS TUIS

I

miffum hunc

infer ib er e juffit Amor, jubet Pietas.

•> +V'>i V i

Singularis Favor, qvo me , Tibi
nondum qvidem cognitum , amplexus

. i

TT «y ^ ^ V ^ ^ A j ^ j p r ^

C55 avo duce ante luftrum , ac

p '[ i . f d ' 3 • •'

qvod excurrit , ad lares noftros , vel

.. a i

.» ) (

mecum couoqvenai grana , aej
fi , conciliavit Amorem Tuum.
Hoc nihil fi avius mihi cadere potuit .

,r ’ 'i - / ■ i C \ A

Animum adjeci Amabilitati Tut: <?£-
friBum ; & V qvod nemo Tibi pro¬

ferendus Fide, Amor Tuus ,tam

, »

altas

rv •"

* * f i

altas egit radices , ut Bonitati,
qva parentes facit , aqviparandus
Jit . Publicum proferam documentum :
Sollicitius egifti , /// CELSISSIMO

FRIDERICO MARCHIONI

• «■, V . '

BRANDEN BURGO -CULMB ACEN-

f / i r

SI, PRINCIPI O P T UM O placerem ,

■ <\ i' f-t

1 L • J V, .

*

Tibi me adeo placere voluifti.

ne-

Nec (iifficit ;

curas

\

i .

e fixilu in

%

m ^"uA

mu- i

fei olim mei; qvod poft fata mea feh

vari m avum i.

& f c •* •

ti Y

* * v /

-

* * * • *" 9

r v vf

non

'i* »i V. i

■U

qvam

iit iri thefauris' P R I N CI P I S deponere -

■ ■ ■' • ; t ^ 1 •• y v - ....

tur. Depolitum (ervafti gratum acce-

f f .■ > f . • ‘7 , > A \ \ , .* A V \

* ' ■ +■ - ■ A ' - k. V 'f » • ^ v /ti', * ;.\j =\ '-‘f, -• A * /

ptumqve , cujus junt

pigno-

pignora clementer mihi collata , qv<£ in
PRINCIPIS GRATIOSISSIMI perpe¬
tuam memoriam pofleris meis commen¬
dabo. -mtw

m •» . » * ^ # -i

T ' '• • . * -. ii../ ... % >■ ..

Poflulat itaqve Pietas, ut ar-

*

rjtoz Tui Amoris caram grato pe¬
dori , dignius rependere non pos -

t i w *

, animoqve tenerrimo recondam.
In cuius auctoramentum accipe

x/ ri ^

u #>• jj % V • *. •# yjr

/tf j has pari benevolo affeSiu , qvo me

4*‘ V A \ . : , >.•' •» ’• \

arduis projeqveris. Vale , qvi-

c '. - V\ Tui - >

dem athletice ; Vale diu , meque

•v ‘ i V ^

amare perge . Dabam e mufeo XIX

Calend. Februarii MDCCXLI.

! - *r > - V- ■' , „ * '? • . - ,i • HOa/ll

DE

PISCIBUS, per pulmones

SPIRANTIBUS,

AD

IUSTUM NUMERUM et ORDINEM
NATURALEM REDIGENDIS.

$. i.

emo facile inficias ibit , qvod in Hiftoria flaturali Audii la¬
bor fit infinitus, mendisqve obnoxius, qvandoqve non
levibus ; a) hinc ( monente Rondeletio ) „omnia cir-
„cumfpicienda , diligenter obfervanda , experientia ,
„qvando licet, comprobanda, qvia tot tamqve miranda funt naturae
„opera, vt nondum omnia penitus, etiam a diligentiflimis, perfpici po¬
suerint, femperqve reflent aliqva pervefliganda.,, Hoc adeo verum, ut
longe abfit, qvin probe noverit , qvi vel primis labris attigerit Pifcium
biftoriam naturalem, fuapte natura nimium implicitam efTe, qvam vt facili
negotio abfolvi pollet. Accedit antiqvorum aeqve ac recentiorum incre¬
dibilis diferepantia , qva perpetuas huic ftudio tenebras offuderunt; refor¬
midata pariter credulitas , imo autoritas, faepius nociva, qvam Hantie-
viannus b) „illam peflem vocat, qvae tot jam fecula homines occaeca¬
bit , ut nimium tribuerint autoritatibus , ficqve fpreto Naturae libro aber¬
raverint. Multa: exinde funt enatae hallucinationes, unde fufpeda red¬
ditur multorum pifcium hiftoria.

a) Conferatur ce!eb. Carol. Ltnn&ns in olfervat. ai Regnum animale ite» i.

b) fyh. N. C. C. Det. II, An. 6.

*A

§. II.

/

/

DE PISCIBUS

a -

$. II.

Ut lilentio praeternavigemus pifces ineptos Joannis Cuhae , qvis unqvam
vidit Scolopendram c et aceam ? cujus formant Rondeletius a) bona fide
exhibet acceptam ab iis , qvi in India talem pileem vidilTe affirmarunt.
Qvis, qvaefo, crederet Ludovico Granatenfi b) qvx de cete admirabilis
formx illiberaliter narrat. Qvid fibi velit Balena mu [ culus ? ignoramus.
Nemini Balena vera muftdarum more barbata unqvam fuit obvia. Qva
ratione autoribus indilcriminatim cetacei audiant Balaena , haelitamus; c)
neqve certi aliqvid de Balaenis in utraq ve mandibula dentatis affirmare pof-
iumus? d) adeo iooamplcra ejfl earum, licet maximorum rc-

peribilium animalium , hifioria. Qvid de pftuhs in cure duplicibus ,
qvandoqve mirabilibus , .dicendum ? Non pofiumus non meminifie iterum
Rondeletii e) „<pu Ac?, Fifiula pifeibus qvibusdam, per pulmones fri¬
cantibus, meatus live dudus , qvo Ipiritum hauriunt, & aqvam in ore
„colledam rejiciunt, ab intima palati parte ad extimam perforatus, du¬
plex, feptoqve difiinclus, nariumqve nofirarum foraminibus ad palatum
„aedudis qvodammodo proportione refpondens. In extima parte NB
^unicum foramen apparet figura C literae, in qvo operculum efi, ex carne
„pingvif /Iulis impofitum, qvod eas aperit & operit. — Hic obiter repre¬
hendenda efi ejus audacia, qvi Sueviae piifiuram edidit > liqvidem Balaenas
„canat ibus adeo eminentibusexpreffit, ut aures elfe dicas, qvo fit, utplu-
„ra alia ex pitfioris potius arbitrio, qvam ex autoris lententia depida effis
„credam, ut ex aliorum pilcium figuris conjicere, licet.,,

a) De Pi/c . Lib. XVI. cap. XV.

b) In Jho cattchifmo ad finem cap. XXL Lib. XVI. de creatione mundi. Confl M.A.Se •
verinns Zoo tomis. Parte IV. p. 37$. & Clnfi Exot. L. 6. c. iS.

% „ 'idjM

•) In tantum Rondelet. Lib. XVI. cap. XI. dubium tollit j „Antiqvos> fciJicet , Balaense
«nomine unicam duntaxat beluam inteHexilTc, qvo nunc pilcatores Santonici & Hi-
«fpani , ad Phy/iteres St Orcas alioupje pragrand.es & Balacnx perbmiles beluas
,j abutuntur .n

d) VothnOrca occafionem dedit , introducendi nonnullas Balaenas in utraqve mandibula
dentatas; Sic Balaena minor in utraqvc mandibula dentata , non nifi orca ell; Et

fi revera dentur Balaenae tales, earum tamen hirtoria valde incompleta usqveadhuc cft.

f) Lii. III. cap. X. eonf. infra $. X XXIII. 1* atiii i)

§. m.

Vereor , ne eo referenda fint , qvx Sibbaldus in Pbalaenologia de
Balaenis duplici fiflula in fi rudis nobis reliqvit qvem viri in Ichthyologi-
cis celebres fecuti lunt, unde : Baknfi duplici fifiula in rofiro $ qvx

Sibbaldo

PER PULMONES SPIRANTIBUS.

b

Sibbaldo dicitur Tripinnis , nares habens cum rofiro acuto &c, Balena
'fiftula duplici in fronte, qva tSibbaldi: Tripinnis maxillam inferiorem ro¬
tundam habens ; Porro Linckii ; a) Balaena fiflulis mirum in mo¬
dum ad Nares, infiar cornuum cochlearum, qvae vulgo audiunt , promi¬
nentibus ; & plures variorum autorum. Forte praeter eorum culpam
ejusmodi fifiulae prseternaturales talibus pifcibus infcriptae, qvod vel minus
accuratas nadfi funt figuras, vel frivole picfbas. Forlan & Sibbaldus non
vapulat, fi per fifiulas duplicatum fontem vel duplicem du&um hydrago-
gum in cranio indigitare voluit, in cujus locum alii duas fifiulas in exti¬
ma parte capitis, cutem dupliciter perforantes, introduxerunt, ficqve in
■notabili verlati funt errore*, & qvidni? Si enim Balaenae, alias Finfifcbe ,
b) finiiliter Nordhapcr, c) ex omnium autorum unanimi conlenfu,
‘imo Delpbaces vel Porcelli marini d) & pileis Narwhal e) unicum fo¬
ramen in cute, afi duplicatum fontem five fifiulas duas in cranio habent,
necefteefi, ut qvadruplices fifiulas fupponas in cranio illorum pifcitim,
'qvorum duo difiinfia foramina in cute, per qvae ejaculantur aqvam, ur¬
gere, vel etiam Wormii ., Tulpii , Scbeuchzeri & plurium autorum figu¬
ras leqvi velis , qvi Narwbalem piefium exhibent ex duabus fifiulis aqvam
difiin&is radiis rejicientem, {Valentinus ex tribus); qvod tamen nemo
facile affirmabit, nili qvi ejusmodi pifces vel eorum crania, nec vidit
Tiec oblervavir. Multos itaqve fefellerunt minus accuratae figurae , qvibus
non fiatim fides danda , alias & apud ipliim Rondeletium Priftis , pi¬
leis Cartilagineus , cum fifiula in capite pidus , mox degeneraret in pi-
fcem Cetaceum s qvem iple Rmdeletius pro tali habuit, f)

a) In CollcQ. Vratisl , Tentam. X XVII. p. 7 7.

b) Vid. 2tftsunt> ncuc <Scdnl$n&ifd?e $ifd)etey Pars ii eap. vil .

C) Kjlb Cap, B. Spei p. i 0 f.

d) Vid. infra §. XXIX. & §. XXXI. in notis .

e) Vid. infra $ XX.

f) Ltb. VI. cap, XV. Aliro-u. ie Cetis p <f?3.

' §. IV.

Unde vero Rondeletius , & qvi eum fecuti funt , relatum habeant,
Orcam dentibus latis & ferratis infiruclum efife, nos omnino latet. Vin¬
dicabimus Orcam , hatfienus pifcem erraticum, in Familiam Delphacum;
qvem Theodorus Haf&us Leviathanem, i. e. Balsenam omnes reliqvos ma¬
gnitudine & formidine fuperantem , fiatuit; nec oblivilcemur exhibi¬
tionem cranii & dentium hujus pifcis.

§. v.

*A a

4

DE PISCIBUS

§. V. • •

Sane, &noflris temporibus Narrationes aliqvando funt vag se; qvae-
dam fallae; qvibus, li illico fidem habemus, vagam utiqve concinnamus
hifioriam , ne dicam plane fallam. Exemplum fit narratio inter Nova
Berolinenjia Anno 1730 No. 121 relata :

„Pifeatores Almeidenfes in portu Uliffiponenfi eodem anno necafle
„Balaenam, cujus longitudo fuit 65 ped.-craffities 32 -altitudo 10-
„Oris autem circumferentia 52-in qvo VI. homines eredii commo-
„de conflare potuerunt. Os dentibus fuit infirudlum NB. CCXL,
„qvorumXII. NB. VII. ped. -reliqvi III. cum dimidio pede. In
jjiiimmo capite fifiulae duae -oculi 9 pollices longi, eorumqve di¬
cantia ab invicem 9 ped. cum 9 pol!.,,
fine ulteriori deferiptione. An fuerit in utraqve mandibula dentata, nec
ne, relatio deficit; mancam valde, fi examini lubjicitur, hujus pileis
hifioriam fubminiitrans, imo, qvod ad dentium magnitudinem, nec non
numerum, attinet, omnem fidem luperans. Haud aliter relatio compa¬
rata eft , qvse Novis Lipfienjibus Anno 1740 fub No. II. 16 Febr. inferta
de Balaena & ejus Catulo (qvi, nondum bimefiris, minimum 18000 libras
pependiffe creditur) juxta Bifcayam, ad Cafirum de Urdiale, necatis:

„ Mater longa fuit 26 Ulnas Holland. vel LII. pedes , craffa pedes LVI,
„cujuspinnat XXVI. ped. longae; lingva pendens 4728 libras. Virgae
„corne£ luperarunt 816, oleum cralfum e-x adipe 26100 libras.,,
Manca pariter in reliqvis, qvse ad naturalem hujus Balaenae hifioriam omni¬
no defiderantur. Nec mirum; qvippe avara: & inlatiabiles furunculorum
manus Balaenarum naufragorum integritati parcere nolunt , ut viri curiofe
dodti lucrarentur tempus rite examinandi vafia illorum volumina, prout
de rufiicorum inhumanitate conqveritur M. G. Hannteus in Aci . Medie .
Hqffh. II. 67. occafione Balaenae anno 1672 in Fionia captat.

$. VI.

H*c & qvse plura, qvibus difficultatis aliqvid fubefife fufpicio foret,
lufficienter probant , qvod in fenfibili , prout vel coeco manifefium fit,
Senticeto usqve adhuc verfemur ; Ideo non parum fuimus folliciti de con-
qvirendis fubfidiis & adjumentis, ut viam nobis aperiremus eludiandi, &
pilees, qva fieri poterit, ad naturalem ordinem redigendi, qvos merito
antecedent PISCES, ficdidi, CETACEI.

A- .v 5. VIL

Operam hanc delufam exclament, qvibus confiat , id ipfum maxima
ex parte jam prsefiitum. Sed forte eos latebit, haud pauca magis fiden¬
ter qvam vere tradita efie; qvod tamen cum pace Illufirium & Dodiifii-
morum Virorum in medium prolatum volumus ; magni facientes alio¬
rum

. , * .

PER PULMONES SPIRANTIBUS

5

rum lucubrationes, vigilias & fudores, qvos, nullis difficultatibus deter¬
riti, flrenue fufiinuerunt, ut Hiftoriam pijcium naturalem , etfi nondum ex
omni parte, promotam redderent 5 imo, veritatis lummopere fludioli,
peramanter cupimus , ut Viri in Hiftona naturali confummati propofitio-
nes noRras, nondum qvidem abfolutas, fi lolvendas judicabunt , abfol-
vant, corrigant, amica manu rejiciant, meliores impertiantur, & opellx
huic aeqvi boniqve confidant, in melius vertendo hallucinationes noflras.
Interea non omnem Ipem profligatam credimus, fore, ut opera noRra vel
aliqva ex parte prodene poffit, minimum illis, qvi in hoc Radio hiflori*
naturalis vel parum, vel plane non, verfati. Nantium a) qvippe gre¬
gem in talem ordinem & ad ejusmodi chara&eres redigere periculum facie¬
mus, qvi non facile fallere qveant vel illos, qvorum ope indigemus, non
folumad adipifeendos pilees ex diverfis maribus, fed qvoqve ad addifeen-
dam horum Hijtoriam ex illorum obfervationibus & relationibus; qvs, fi
folidis nituntur fundamentis, facem praeferre poftunt Ichtyologi<e critica , ne
Apros in mari pro pifeibus venemur. Hoc nihil habet juRae reprehenlionis.
Natura enim fimplicitate liia ordinem a /apientiffimo Creatore libi pratferi-
ptum fervat feqviturqve plane abfolutum, qvem, fi nimio Rudiorum ami-
<Ru bullatum exhibemus, difficulter afTcqvimur, qvinimo fiudiofe negligi-
inus. Ordinem igitur naturalem lecuti , indottam qvidem fimplieiffi-
mamqve methodum ex illo petendam experti fumus relpondifle votis no-'
flris de longinqve adimplendis, refpondifle fimul in Ichtyopoliis noRrisf
undiqve enim pifces defideratos, citra periculum fruRrationis, na&i fu¬
mus ex manibus plebecula: gentis , utriiisqve lexus. • ’

a) ‘Ovorum definitio in §. 1. Conferantur pifcmm definitiones Ceieler » R/tji afr.

WillHghb* & beati jdrttdi in Icht . fuis locis.

§. VllL

Vix enim, ac ne vix qvidem, Nauticam Gentem edo clam redderes,
qvid ex. gr. libi velint: Pifces Cetacei , Cartilaginei & Spinofi ; cum vel
Eruditis harc dii politio aliqvando, & multum qvidem impofurt, ut pi-
icibus cetacei s annumerarint ex genere Phocarum animal Manati, man-
fuefeens valde & hominum genio fe accommodans , pilofum , in oRiis
fluminum praecipue habitans , & gramine ac alga vefcens a) , Tauros

Marinos , Ro/inaros , Leones Marinos b) & paria ; circa cartilagineos
vero Attilos, Hufones , Acipenferes , Strclitzos &c. qvi in capite bran¬
chias habent , ac edentuli & ovipari funt , commifcuerint cum Canibus
vel Lamiis , Galeis fimilibusqve, qvorum branchiae pone caput ad latera,
fub cute incila , latent, & qvi inluper vivipari, voraciffimaeqve belluac
funt, plurimum horrendis dentibus inflrudae. Hanc confufionem jam
Paulus Jovius c) fuis temporibus miratus efl; „qvomodo nimirum
„Sturio maleficus efie poffit, qvum dentibus omnino careat, lic fortafie a.

*A 3 „natura

g DE PISCIBUS

* '• — 1 ^ ‘ { **,' \

natura formatus , qvoniam pifcibus non alatur; ridiculumqve fit dicere,
”,Sturionem in pilees graffari per ipfam tantum lafciviam.,,

a) Vid. Wormii Mu/eum p.r 8 i Clnf. Exct. aliosqvc autore?paflim > & infra $. XLIII. fcqq.

b) I<oiy. Cap. B. Spei p. 203. Ronlel. p. qpi.

c) De Romam s pijttbns Cap. IV.

$. IX.

Minus a redo tramite aberrabunt , qvibus familiaris fa&a fuerit fim-
plicilfima Difpofitto* qvod alii gaudeant

' wcri,Q /PULMONIBUS) _ . _.r

PISCES j BRANCHIIS i & ^vod Pirces

PULMONIBUS praediti fint omnes, qvi Fifiulam (vel plures, fi verum)
in Jummo capite habent , unde aqvam in ore colledam cum impetu reji¬
ciunt ; fub cute glabra & facile vulneranda adipofi , caudaqve confianter hori-
lontali; breuius: Pilees, cute glabra, adipofi, cauda horizontali, aqvam
haufiam per fifiulam in capite cum impetu rejicientes ; ita enim e longinqvo di-
gnofei poliunt ; brevifiime : Omnes Fbyfeteres i. e. Flatores i nam @t/oW$FIa-
torem fignificat, & He/ycbio <pv<rtrtirti^ fifiulam Piicium Cetaccorum denotat.
Porro, qvod PISCES BRANCHIATI duplici modo fint confiderandi : vel enim
habent

BRANCHIARUM

[Opercula in CAPITE

* . - ^ . fad Latera Thoracis

Spiracula fita funt vel < . . r

r [in iplo Thorace i. e. in parte corporis prona.

Vix ac ne vix qvidem branchi* per fpiracula pone caput palam confpicu* funt,
fed fub cute tenaciter latent, faltim per incifuras lunatas confianter qvinqve,
velperloraminula, aut oblonga aut rotunda , five unicum live plura indicat*,
ac non nili violenta manu, & cum interitu pifeis detegend*; hinc talium pi-
fcium BR ANCHIiE , five in caput vegetent , ut in Anguilla omnium autorura,
qv* Artedo Mur*na efi, five in lateribus vel in thorace radicat* fubfiftant ,
nobis audiunt

OCCULT/E five OPERTA.

Opercula branchiarum in capite pifeium buccas confiituunt,’ funtqve

Vel ‘ MEMBRANACEA1 ad fulJum a) mobilia & aperibilia , R c, ut fi.

ne difficultate vel diferimine vit* obfervari & numerari pofiint BRANCHIS;
hinc nobis:

DETECTAE five APERTA;

& in hoc a Rondeletio b) ac a Severino c) recellimus , qvi ordine inverfo Bran¬
chias in capite OPERT AS , fpiraculis vero pone caput donatas APERTAS di¬
xerunt; Nihilommus cuilibet liberum manet, loqvicum laudatis Autoribus,

duna-

1

PER PULMONES SPIRANTIBUS. p

/

dummodo diflinda habeatur ratio branchiarum , qvas vel Opertas vel
Apertas ia lutaverunt. Pi/ces in Nuce omnes exhibet Tabula praeiens :

PULMONIBUS 5 gvorum univerialis Chara der: Foramen , aliis

Fiftula , in lummo Capite, unde aqvam cum
impetu rejiciunt.

fub incifuris lunatis , conftantcr

PISCES
vel ‘
gaudent

BRAN-.
j, CHIIS '

f adLatera*
poneCaputj.j utrinqve
occultis ,

fub foraminulis
vel rimis

qvmqve.

oblongis unico vel
rotundis jplurib.d)

in parte prona ; fub incifuris conilanter qvinq;
fliib operculis ofleisl i . . u -
in Capite , apertis, jfub o^rcuUsmem-j v ^“‘bibbus.

a) In animalibus tcrreftribus pulfus cordis qvadruplus dicitur dum /cmel refpirant ; cum vero
circa pifces haec res nondum fit expedita > diximus opercula ad pulfum mobilia.

b) De Fifcibus Ltb. iy p. i o p.

c) De Refpirat. Vifc. Difp. 1. p. xt o.

d) Arfedus Phil. Ich/. p a a Petromyzum i. c . Lampetram non habere branchias ait» fedl
pulmones, „foramenqve in medio capite -dufiu continuo inter corpor a pulmonum
.j.longitudinaliter extenfo procedere, & cum apertum pulmonum interius procul dubio
«communicare,» id Defer, fpec. p. i e; in Ordine vero Cener. lVto p. tf^lcribits
qvod Pctrcmyzon foramina pulmonum feu branchiarum utrinqve feptem habeat. De
hoc pifce in M*(fn III.

j. X.

Res, pro hac vice, nobis erit eum PISCIBUS, qvi PULMONIBUS
prxditi; qvos omnes (§. IX.) PHYSETERES appellavimus. Ne autem
novaminis reum nos inculpent , qvi magis deledantur nominibus , qvibus
indilcriminatim uli linit antiqvi : Cetaceorum nimirum pifeium , &

Belluamm marinarum, lubenter rationes fubjungere volumus, qvibus per¬
moti nomina illa deferuimus. Novimus Cetum communiter fignificare
omnem pifcem majorem , qvi catulos parit non ova ponit, cum tamen in eo
fenlu & Canes Carebar ice , f Galei &c. forent Ceti , vel pilees Cetacei,
i. e* catulos vivos, (eodem modo, qvo vipera, ut loqvitur Flin. Lib. L
tap* V.) nonipfaova, excludentes; a) Porro, qvod, praeter reliqvos.
Habena vera, omnium facile maxima, edentula eft & adeo imbelli^, uc
non nili a vermibus adipolis eleam qvaerat ; e eontra Lamie & caeteri ex
horum familia ob truculentiam & voracitatem pariter Belluce audiunt,
cum t3men pulmonibus non gaudeant, hinc aeqvivoca Cetorum & Bellua-
rum nomina mifimus. Magis, primo intuitu, nobis arrifit Titulus: Flagiurus
Le. cauda lata, vel plana, Plat-Schwantz , fub quo FetrusArtedus in ordine Vto

omnes

8

DE PISCIBUS

i

omnes Pifces Pulmonibus refpirantes comprehendit ; verum enim vero, re
paulo attentius confiderata, a fententia folertijfimi Pifcium Indagatoris , hoc
in paffti , nobis recedendum efle, adin venimus. Prout enim nova nomina
quandoque nova pariunt incommoda, non ab omnibusfacile refolvenda b>,fic
verum equidem efl, quod Plagiuri, quoadinterna, cum Qvadrupedibus pilo-
fis (quidni etiam cum illis, qux pilis carent, e.gr. cum Armadhillo) magnam
partem conveniant 5 porro, qvodpmue laterales, tanquampartes^externsejfi
excoriatae funt, cum pedibus qvadrupedium, imo cum manibus humanis c)
comparandae; afl,neino talia ab externo habitu dijudicabit, fed cultro anatomi-
covelfecuri opus habebit, qui comparationem inflituere velit; neque indoles
& aliae proprietates pifcium in externo corpore confpicipoflunt, Arted.Phil,
Ichth. p-87- Qvod vero ad dentes attinet, a quorum & pinarum nudiero d)
charaderes generici defumendi , notum efl , non omnes pifces Plagiuros efle
dentatos , e) etiamfi Clarijfimus Autor laminas corneas nonnullis Balaenis
dentium loco efie, nobis perfuadere cupiat , de qvibus tamen vid. Rondel.
Lib. XVI cap. XL p. 476 ; & nili unicum, quod fciam, animal pilofum,
nimirum Tamanduam quadrupedem, haberemus edentulum, difficulter,
habito refpedu ad dentes, cum reliquis Quadrupedibus comparari poterunt
Plagiurus qui Balena vera Zorgdrageri — Balaena albicans — Balaena eden -
tulaDalci , quae NB nec dentes nec laminas habet ; imo plures pifces, qvi
communiter appellantur Cetacei. Quid ergo obflaret, qvo minus Pbyfeteris ,
antiqviffimum qvidem fed multifarie vagum nomen modo ampledemur,
hocque titulo PSICIUM ORDINEM PRIMUM infigniremus? f)

•j-) Canem Carchariam Paulus Jtfc/ut Bovem Eclluam efle , nullus dubitat. De Pife .
Ro?7J» C*ip% III •

a) Sic Fah. Columna, in Dijfertat, de purpura p, XXXI. Lamias, Carcharias» Mattas cc-

tacci generis efle perhibet, & pag. XXXVII. plus fimplici vice cetaceos appellat Conf.
tellon. de Aspuat. Lib. /. Cap.X. de cetaeeis oviparis fpinofis ; ibi : ,»Spinas habent»

„oflium loco, alias aliis majores', qui /pinofi pifces nominantur, quorum nonnulli
,, etiam cetacei fu nt generis. Omnes tam magni, quam pufilli ova pariunt; qvam-
„obrem non folum a qvadrupedibus amphibiis , fed etiam cetaceis viviparis recernendi
„mihi vifi funt.„ Ecce aeqvivocationes cetaceorum Pifcium, nec leves!

b) P»e defunctius Scheuchtjerus oryBogr. Hctv, p, } i r- ad titulum Gryphites : „9lette

«Sda^mett muffcit m$t eingefu&ret wtrbcn o^tte , imb £at Luydius in fanet
»>ncuett nocb nicjit viet gertt^unfler.

c) Conf. Epit. Tr ansati. Phil. III. j, de pinnis Phocaea» & P. L. Sachjium in Monoeert-
rologia p . 7g de pinna Narvvhalis.

d) Secundum Arteium in Phil. Icht. p. f 3 n. tp i.

c) Re£lc Th. Bartholinus Ad. mei. H<tfn. ii. <fp. „qvemadmodum non ex qvovis Balaena-
„rum Genere Sperma Ceti extrahitur, ita nec Dentes in omnibus invenias.,,

f> Conf. //, in nor, c)

9

PER PULMONES SPIRANTIBUS

XI.

Diftribuitmis autem PHYSETERES in BAL/ENAS, NARWHALEM,
vel Monodomm & DELPHACES five Porcellos.

§. XIL

BAUEN/E nobis audiunt : Phyfeteres , qvorutn caput tertiam
properaodum partem totius corporis abfolvit 5 qvo charadiere a rdiqvis
notanter le dillinguunt ; funtqve pilees primae magnitudinis.

NARWHALf. Monodon Artedt, eft Phy feter , cuius caput ad reli-
qvum corpus adeo parvum, ut Acephalus videatur* Os non nifi unico,
led praeclaro dente exferto armatum ; hinc redle Monodon. Inter
Phyleteres medis ert magnitudinis, rariflime enim XVIII pedes excedit.

DELPHACES E Porcelli , funt Phyfeteres , capite in rofirum por¬
cinum excunte ; ore in utraqve mandibula dentato 5 Tripinnes 3 ulti¬
mae magnitudinis.

Horum Synoptica Tabula:

PHYSETERES,

Pi In Dorfo laevi apinnes.
L Edentulae \ 2 In Dorfo gibbo apinnes.

1 3 In Dorfo pinnatx.

f L BALANT.!

fi Dorfo laevi apinnes.

II. Dentata i2 R°rj? 'ff P"'nat!C-
3 Dorio gibbo apinnes.

£4 Dorfo gfobo pinnatae.

II. NARWHAL C Monodon

f 1 Capite in roftrum porci-
j nam, (imum, exeunte:

IIL DELPHACES b)f.POrceltaj Orca .

2 Capite in rofirum porci¬
num redum & longum
protenfo : Delphinus.

3 Rofiro redo, brevi, &
obtufo: Turjio. f. Pbo-

t uena.

Verbificationes fi qvis defideret, componat nomina graeco- latina ; mihi
& minus exercitato in hoc artificio , & nimis occupato non fufficit

tempus.

DE PISCIBUS

tempus. Sufficit animi mentem explicare, ut, qvid dicere velim, in-
telhgi poflit.

a) Pie defun&us Artedus in pifeium Ordine Qvinto VII Genera numeravit. Horum

primum Phyfeteris nomine , vere graeco - latino , ( id. Nom. Gen. p. 8 «) infignivit;

cum pace tamen dicam : me non poffc, qvin & rtliqvos Phyfeteres cfTe cognofeerem
i. c. Flatores ,* Jricheche ( §. VIII & tnjra §. XL1I1 Jeq.) nec non Strenc
exceptis; qvos pilees e(Tc non deprehendo, cum laudato autorc Phil. lehtjol. p, I.
Sihcl. faciens, qvi male fert, a qvibusdam Animalia aqvatica pedata — . in nume¬
rum pilcium recipi ; & qvidni : fi enim Trichcchus Animal bipedum & pilofum

pileis foret , luet Interdum in terram f ponto egrediatur , f li. ibid.J potiori jure
animalia podicipedia ac plumcfrt , ut Colymbi, qvi nunqvam in terram egredi pofTunr,
eflfent pifces. Conferatur Rajus in Hifi. Vifc. WtUughb. Lib, I, Cap. I,

b) Novimus eqvidem , eundem Aut orem tn Reform. nom. gener, can. fec. pofiulare,
ut omnino deleantur nomina qvadrupedum piloforum. Avium &c. , nobis tamen
adeo placet ioqvi cum Antiqvis, ut temere illos praeterire non valeamus, ubi nuL-
lurn obfcuritatis in hifioriani naturalem introducenda: periculum offendimus ; & qvacfo,
fi vir beatus Philofophiam Siderologicam nobiscum communicaffet, Xlrfam majorem
& minorem, vel caetera fiderum Etjma ab animalibus quadrupedibus , avibus. Diis ,
Heroibus &c. defurrpta, non fine infigni Afironomiae confufione , reformare coa-
dfus fuiflet. Nullum autem damnum lanae Philofophix , confeqventer Sc nullum
praejudicium Hifioriae naturali imminere credimus, fi c. g. Cancri calefies, &
terraqvei, vel canicula fidla, canis fidus, canes terrefires pifcesqve canes ulterius
valebunt , qvod valuerunt ante > dummodo dillimfta fingulorum habeatur ratio.
Qvodfi autem omnino fcrupulofi efle deberemus, aliter non fieri pofiet, qvam ut
deleretur Clar/Jf. Antoris Genus Delphini. Perinde enim cfi , utrum f orcum
appelles Delphinum , mutuao nomine $£.\<paS ex Graecia, an vero fumpto no¬
mine ex Latio ; conferantur Willughb . Lib. 11. cap. i & Artedus Nom. Gener p j i tit.
Delphinus. Imo , fi vel a CeK(pogy vulva, (Art. ibid.) traheretur nomen
Delphini , /eptem Genera ordinis Qvinti fubfiflere non poflent, fed reducenda forent
ad unicum i omnes enim Plagiuri e fient Delphini , qvod omnes per vulvam
patiunt.

§. XIII.

F AMILI/K iraqve Balenarum ab Orevc\ edentulo vel dentato, GENFRA
a qvalitate Dorji delumpta, Hi characteres mox cuilibet in oculos incurrunt.

}. XIV.

BAL^NhE EDENTULA

j r •• , . . . ^ T., . /« Borfo Uvr apinnes.

in luperiore mandibula laminis live virgis corneis donata*, mit Baarden

oder

PER PULMONES SPIRANTIBUS.

ii

BAL£N M EDENTULA

In Dorjb Levi apinnes»

oder Fifchbein verfehen 5 qvs laminae omnibus edentulis , unica Batena
Dalei excepta , communes. Anglis : Bone w hales. Sckoncveldius
virgas corneas frufira qvarit juxta cofias , qvne lpinse proximae funr.
Conf. Rondelet. p. 476.

1. BaLena vera Zorgdragcru Balaena vulgaris edentula, dor-
fb non pinnato Raji. Addit Rajus a) praeter Bernar -
dinum etiam Rondeletmm i pii fifiulam denegare ; verum
Rondeletius l. c. diiertis verbis loqvitur: „BaIa*nam vete¬

rrimi non effe, qvam fine fifiula delcribit, fed fivaxtwv
„Arifiorelis, qvem Gaza cum Plinio Mufculum marinum,
„qvi Balaenas antecedit, vertit,,

Sic ruit in rupes amiffo pifce fbdali
Belua, fulcandas qvi praevius edocet undas,
Immenfumqve pecus parvo moderamine caudae
Temperat, & tanto conjungit foedera monfiro.
vid. tamen fupra § II. & pluribus autorem b). Ip (e ve¬
ro Rajus Balamae vulgari geminam adicribit Fifiulam, iecutus
Martenjium Lib. III. cap. VII. „Boven op denBugchel (fcil.
„capitis) is aen elcke Zyde een Blaesgat ; ; ’t een tegens over
„ t ander , van beyde kanten krom gebogcn , gelyk een
„latynfche S , of ais ’t ingcfneedene- gat in een viool. „
Sulpicamur tamen, Martenjium per duplicem fifiulam in-
telligere duplicem dudtum hydragogum in cranio, ex qvo
aqva in fimplici , fed amplo foramine cutis, figurae qvae
eft litera? S, colle&a rejicitur; & hoc modo fecum conci¬
liari potefi idem Martenfms Cap. VI. fub tit. 4 Butfkop in
verbis : „Hy ( Balama Dalei ) heeft NB. een Blaefgat

„boven in den Neck , waer door hy ’t water uytblaeld;
„doch niet met fulk een kraght , of in fulk een hooghtc,
„als de Walvilh , die ’t Water uytwerpt NB ais uyt een
„Springhbron ; doch de Butfkop doet fufks op de wys ,
,,als of ick Water uytfpoogh NB uyt de geheele breedte
„des monds.,, Sic qvoqve de Vriejius in notis ad Marti -
ni eri cap. XXXVII comparationem infiituit Capitis pifeis
Narwbal cum Capite Bal<en<e ; Utriqve duas fiftulas afii-
gnans ; cum tamen extra ullam controverfiam fit, Nar-
•whalem non nifi ex unico foramine (§. III.) in fummo
capite aqvarn ejaculari ; addimus verba autoris: ,,’tHoofd
„van de Vilh Narwhal vergelyckt fich met dat van een

*3 2 Wal-

DE PISCIBUS

BALAftME EDENTULAE

In Dorfo levi apinnes.

„Walvilh ; hebbende in ’t booven deel NB twcc gae-
„ten , welke van de Kop af tot NB in den mond door-
,,gaen 5 „ ex qvibus verbis palam fit , Vriejium per duo
foramina intelligere duplicem dudhrm hydragogum in cra¬
nio c). Inhabilis ed Bala' na vera ad venandum alios pi-
fces, qvod laminae cornea ad Oefophagum usqve pertin¬
gunt, gulamqve valde angudam redaunt, non niti vermi¬
bus adipolis veicens. d)

3) .3- n. Pi/c. p. 7*

bj Et Plln. U. A7. Lsb. XI. cap. JJJC. 3e&. LX11. item JBlunuX.tk.lU
c*p. XI IU

cj Conti I\plb eap. B. Spei p, i ot ■> obi de Ratem Borcali, Nord-Caper:

tleber tmb f;intcr ben Qftigcn rmcl; bern 3?ucfen ja, Ijfltte eiit jeber
cin gremficf* flrofM ?ocfr — iuefdxtf mir, urie ref) oft bep geberi-
fciflen gefe&en, m$t rtnber$ i>orfa£m, atf mu mitten in beni
*H5r»tTev* cin bcfonbem* 6prtttg=25ru»nen aufQebauet

d) Rehqva ;»pcd ZorgUr.tgtrnm . Aiarttxjixm & in Trans aci. Ph/J. VeU

XXX 111. N&.}S7. p‘

2 Bal<ena albicans ; Weisfiih Martenfii & Zorgdr. Et efca Ba-
Ixnx vulgaris & Harengis , Atellis, fimilibusqvc vefcenss
qvod corneae laminae ipfi non 1'unt impedimento ad devoran¬
dum innocuos pifces.

3. Balena glacialis ; ita communiter : Eisfifch:

a) Audralis j Zud- Eisfifch 5, dorfo valde deprefTo , Zorg-

drageri.

b) Occidentalis ; Wed - Eisfifch 5 dorfo minus deprefTo,

Ejusdem.

c) Borcalis ; Nordfraper , Ejusdem.

Vefamtur & efca Balxnx verx <k Harengfs &c. Adeps ea¬
rum majoris ed confidentiae j. ideo non adeo follicite qvx-
runtur. Figuram Borealis vid. Eph. N. C. G. Dec. II.

An. VII. Obf. XXL Optamus meliorem.

> * ,

In Dorfo gibbo apinnes.

1. Gibbo (mico prope caudam. Anglis: The Bunch orHum-
bak-Wbalc. Gibbus magnitudinem Cipi (is humani iuperar.

Laminae

1

PER PULMONES SPIRANTIBUS, * . *3
BAL EDENTULA

In Dorfo gibbo \apimes.

Lamina corneae hujus Balaenae parum valent,, antecedunt ta¬
men bonitate laminas Balaenae pinnatae , vulgo : Finfifeh.
vid. Transaff. Pbil. VoL XXXII L No. 387. p. 23 g.

a. Gibbis vel Nodis fex. Balena macra . Anglis : Scrag-

Whale. Figura ad Balaenam vulgarem accedit, & qvan-
titate adipis illam adaeqvar. Laminae corneae fune albae.
P bil. Trans, ibid.

, •{• K*'i „ / «

In Dorfo pinnate*

1. Ore Balene vulgaris , laminis corneis donato.

a) Balaena edentula, corpore flridliore, dorfo pinnato Rqju
Finfijh Zorgdr . Phyfeter Gefn. Anglis. Finbak-Whale. Uni¬
ca pinna in dorio prope caudam. Longitudine iimilis Ba¬
laenae vulgari , craffitie corporis illa triplo inferior efl. Adeps
nimiae couftftentiae ; ut neqve hanc Balaenam valde curent
Venatores. Pifces & efcam Balaenae verae appetit. Pbil,
Trans . al. I.

b) fubartes i Balaena nova: Angliae 1). Longitudine
Groenlandicos luperat, non craffitie; nonnunqvam in ma¬
ri Groenlandico capitur; qvod faftum Anno 1723. 2) Ve¬
natores ipfum Jupiter live pifcem Jovis nuncuparunt , un¬
de forte corruptum nomen : 'fubartes. Pediculos multos,

. vel potius Balanos, fub gutture nutrit, de qvibus confer.
Lift. 3) Edentula eft & laminis corneis inflrudta. Cym¬
bas feu fcaphas venaticas non timet , utpote qvas capta
lubinde adorta efl, & caudae verberationibus qvosdam cx
commilitonibus venatorum peffum ire coegit.

2. Ore reflrate. Balaena tripinnis , edentula , minor , ro-

11 ro parvo/ Bottle - or Flounders -.Head , Dalei 4).
Capta Moldavie 23 Sept. 1717. Ab extremo roflro ad
exitum caudae longa fuit 14 ped. Angi. Circumferentia ven¬
tris 7 cum dimidio. Caput fimilitudinem habebat cum ca-

Eite Delphini ( qvod non dixerim ) licet roflrura dimidio
revitis fuerit roflro Dciphinr. Os edentulum , ( neqve
ullam mentionem facit Daleus virgarum cornearum.) Ab
extremitate roflri ad oculos amplos palpebris anguftis, au-
tor numeravit 22 pollices. Fiflula extima , qvae duos
pedes a roflri extremo , figurae fuit femilunaris , cujus

*B 3 cornua,

DE PISCIBUS

A ’■» - $ t A V- «' -> ■* - ■ i * «■ ^ ••

BAL£N£ EDENTULAE

J« pinnatz.

cornua ceu decrefcentisLunse, occiput refpiciebant. Pinnae
laterales 17 poli, longae, a roilri exitu tres pedes remofar,
ab ano autem tres ped. & 9 poli. Dorfalis pinna ab extre*
ma cauda 5 ped. & 4 poli., longa unicum pedem. Cau¬
da horizontalis lata 3 ped. 2 poli. Cutis in dorfo fulca,
in ventre albedinem contrahens. Femina fuit, cujus pu¬
denda 14 poli, longa — . Eodem tempore iirpilis Balaena
Mas BradwiUiie capta. Longitudinem habuit 21 pedum.
Cum Daleo judicamus hanc Balaenam e (Te Butfkop Martenfii;
qvae perperam inter Synonyma Delphacis , qvi Orca dici¬
tur 4 collocatur. Ipfe Martenfius Balaenam Butjkop di-
IHnguit ab Orca . Hanc vero Delphino fimilem efic tra¬

dit , cavetqve , ne cum Delphino confundatur. Plura
dc orca infra.

1) Zpit. Jr4HS4&. phil. II. $2 3.

2) Colle a. Vratisl. Tentam. XX XI II .

3) Htjl. Conch. 7 ab. z 3 3. St bb alius in Trans aB. Phil. No, $0$

Epit. 3 3 1' csnf. ColleB. rratisl. *U. I.

>. f • • i r t > te *

4) In Appeni. WJlor. Harvic. p. 4 1 1. ibi figura,

• 1 1

5. XV.

BALA2N/E DENTATTE

Dorfo Uvi apinae /.

1. Cete Clufii Exot. Lib. VI. Raji , Willughbeji , & alio¬

rum, Balaena minor , in inferiori maxilla tantum dentata,
line pinna aut fpina in dorfo , Sibbaldi. Batavis : Eot-
Waljijh. Dentibus fimplicibus in inferiori mandibula,
in liiperiore alveolos live vaginas habens , qvae dentes,
dum ridum claudit, excipiunt. Rajus & Willughbejus
mentionem faciunt limilis Balaenae in inferiori mandibula
dentibus duplici ordine difpofitis , totidemqve in fuperiori
maxilla alveolis inftrudlae. Sufpecla nobis ell talis Balaena’.
Addit Rajus S. P. p. //. „Nullius ( Clufius ) in dorfo
„pinnae meminit , non tamen adfuiffe negat.,, Verum
cum neqve

2. Cacbelot f. Potfiih Zorgdrageri , vel potius Abrabami Mau -

baebii in appendice ( ubi & figura ) pinnam in dorfo
’ * explicat,

PER PULMONES SPIRANTIBUS. JJ

I

BAL/EN/E DENTATA ;

Dorfo Uvi apinnes.

explicat , ambas apinnes dicimus. Hanc Zorgdragerus
42 dentibus limplicibus proditam efle refert. Differt qvi-
dem capite a Cete Clujti , forte nihilominus, tamen una ea-
demqve cfl cum praecedenti 5 qvod aliqvando , cum reli-
qvis qvae dubia limt , dies docebit. Conferatur Bour-
guetus fur la format. des fels & des cryfteaux p. 10, ubi de-
Jcribit Balaenam dentatam dorfo apinni , in finu Vene-
tiarum an. 1715 necatam, cujus dentes cum belemnitis
comparare fummopere fludet ; fed videfis Epift. CappeUerii ,
inSciagraph.LhhQl.curiofapag.il.

'i ' : :• • ?

Dorfo Uvi pinnat£.

1. BaUna major , in inferiore tantum mandibula dentata, den¬

tibus arcuatis falciformibus , pinnam feu fpinam in dorfp
habens , Sibbaldi. De ejusmodi dente vid. infra jf.
XXX VI. Artedo audit Phyfeter Imus maxilla fuperiore
longiore , pinna longa in dorfo.

'

2. Mular Niercmbergii a). Balaena macrocephala Tripinnis',

qvae in mandibula inferiore dentes habet minus inflexos &
in planum delinentes , Sibbaldi ; fiflulam infra frontem
ferens , eredam pinnam in medio dorfi , Raji p. 14.
Artedi Phyfeter lldus. ‘ '*

3. Linckit ; in utraqve mandibula dentata. Dentibus & fiftu.-
lis valde lufpedis ; his qvidem ad Nares prominentibus b.)
Deme Linckit Balaenae fiftulas mirabiles ac dentes fuperioris
mandibulae, & colloca penem de loco praeternaturali in Iqi-
cum naturalem , fic habebis Maubacbii Cachelot f. Potffh.

a) Acia Nat. C. G. Vct. II/. f>. i.

b ) Cei/. Vrat. Tent. JCXm. p. 77.

Dorfo gibbo apinni s.

Dudleji BaUna, dorfo gibbo; fi mi lis Balaenae, qvae Hum-
bak - Whale. Sperma Ceti Whale , Ambram grifeam
ferens. Trans. Phil. Vol. XXXIII. No. 2$y. p. 2J $.
Cafparus Neumannus in Difqvif. de Ambra grifea , hanc non
recrementum animale, fed Bitumen efle, proxime ad Suc-
cinum accedens, praegnantibus argumentis evincere voluit.

Dorfo

DE PISCIBUS

V

BAUENJE DENTATA

Dorfo gibbo pinnata.

Balaena , Tigridis inflar , variega ta ; in Dorio pinnata ,
poftpofitis tribus nodis , qvibus port anum duo nodi e
diametro oppofiti; dentibus in inferiori mandibula ; nari¬
bus amplis. Figuram poffidet Dominus Pb. Breynius ,
cujus autor non tamen conflat. An , Balaena tripinnis ,
Nares habens, cum roflro & plicis in ventre , Stbbaidi
& Raji?

§. xvi,

Plures Balaenas cum altqva fiducia colligere nobis non licuit, a)
Multi ex recentioribus vel minus circumfpecte relationes antiqvorum
propagarunt , vel nimis fidenter , q vae ex auditu acceperunt , pofleris
commendarunt 5 Alii autoritatibus Illorum, licet aliqvando Autoptse,
pccsecati errores erroribus cumularunt , adeo , ut multi laboris fit pati¬
ens atqve cundator in obfervationibus , & naturam qvsc ( perhibente
Sylvio 3 IJhg. c. 4) Archetypus eft, non libros atqve piifluras infpiciat,
qvi vera a Talfis difeernere fludet. Non temnendum itaqve Rondeletii
confilium b), qvodhifloris naturalis fludiofis impertitur; „Utnuti-
,,qvam temere a magnorum & vetuflorum fententiis difcedendum , fic
,, eorum didfa omnia , tanqvam ex oraculo Apollinis Pythii edita , noa
„femper accipienda.,, Huc faciunt ejus verba c) de pifckau diffe¬
rentiis a moribus limitis: „Pifcatores, & qvi diu in mari aqvisve aliis

„verfati funt, pauca, qvs certa flmt, de moribus referunt. Eandem
,,ob caufatn Arifloteles , Flutar cbus , Athenaeus , Qppianus , JElianus ,
yJPUnius , non adeo multa , nec omnia vera , fed pleraqve incerta de
„moribus pifeium cseterorumqve animalium literis mandarunt. „ Et
qvis in omnia ipfius Rondeletii , Belknii , Gefneri , Aldr ovandi aliorumve
verba jurare vellet? Imerim tamen multa qvoqve veteribus imputantur ;
v. gr. qvod Plinius Corvos obliviofos dixerit , & plerumqve minime ad
nidos fuos revertentes ; Leonem cum Parda, «St Pardum cutn Leaena con¬
cumbere &c. cum apud Plinium fimile qvidqvam nullibi legatur.

a) Si Plinius Lib. XII. I. vert/s: nefei potuere „ fe tutatus eft de non ab-

foluta fortaffc tra&atione Animantium: qvid & nosmet ipfos non tueamur» qvi ma¬
jori rerum copia deftituti fuimus; hxc M. a. Severi n. Ztotem.p. 37S. — — • Interim»
cui volupe efl* nofle Cetorum, qvi vocantur, & inter illos plura Balaenarum genera,
confulat , inter alios , Catalogum Ihcm* BdttUol. <in*t. Hift. XX iy. C tnt, iy.
ex manuferipta hifloria pifeium IsUndise.

fc) Lib, II/. cap. XI. p, (4.

0* Lib. iy. <dp. XI.

j. XVII.

PER PULMONES SPIRANTIBUS.

i?

$. XVII. {

Auxilium & commodum haud laeve pifeium hifioriae naturali prsefia-
rent, qvi autoritate pollent in SOCIETATIBUS, ad Balaenas in ufum
commerciorum venandas , multorum locorum INITIS , ficubi vel
Chirurgia Cultoribus , qvi cum clafiibus venaticis excurrere folent , injun¬
gerent, qvidni etiam confiitutis praemiis eosdem allicerent , ut attenti fint in
pilees libi obvios, inprimis illos ex familia Balaenarum ledulo obfervent;
ut rationem habeant eorundem magnitudinis 5 fifiurae & ftrudlurae oris;
litus formaeqve fifiulae extremae ; dorfi : an pinnatum lit vel apinne, lae¬
ve vel gibbofum; an fint dentati , necne; qvales fint dentes ? fecun»
fumtis , ex lingulis pii cibus , duobus vel tribus paribus diverfae magni¬
tudinis & craflitiei , ut & inter le , & cum aliis dentibus conferri pofi»
fint ; qvalibus virgis vel laminis corneis inftrucfae fint diverlae Balaenae
edentulae ; an numerandae , & qvot ? an qvaedam virgatae habeant den¬
tes , & qvales ? qvae differentia , ab externa forma defumenda , obti¬
neat inter marem & feminam ? &, qvod ad menfuram attinet , qvalis:

1) ab oris extremo ad ortum pinnarum lateralium?

2) a pinnis ad anum?

3) ab ano ad medium extremae caudae?

4) ab extremo oris ad fiftulam in fiummo capite?

5) a fifiula ad radicem pinnae dorfalis antrorlum?

6) a radice pinnae dorfalis retrorfum ad mediam caudam?

7) qvae fit altitudo pinnae dor/alis ?

8) utrum pinna aeqvaliter triangularis , ’ an figuram incurva¬

tam habeat?

9) qvae forma fit caudae, an falcata, an lunata?

10) qvanta fit latitudo caudae ab una extremitate ad alteram?

An pileis pinna careat dorfali ? an gibbis vel nodis live in dorfo , live
plicis in ventre fit notata ? Deniqve , qvo nomine Tpecifico confianter
veteranis in arte venatica commilitonibus familiari, fingulae Balaenae gau¬
deant? &c. Ex ejusmodi Ichedulis memorialibus multum incrementi
caperet hiftoria. Forlan & humanarum neceffitatum interefient tales
obfervationes ; nondum enim res expedita eft, omnes utilitates Balae¬
narum ablolvi tribus commodis -valde proficuis , videlicet : Laminis

corneis , Fifchbein, Anglis. Whale-Bones, <jd///V. Qs de Baleine -

Oleocrajjo , Trahn — & Spermate ceti ex cerebro pilcium, qvod &
ex aliis partibus adipofis praeparari poteft a). Experiaris Ebur dentium ,
qvoad partes folidas ; iollicitius judices de vilcermus, cum neqve vi-
Icera vel vulpium ufu omnino carent. Tandem & erudite curiolis pari
oblervantia & fiducia commendamus , dignentur data occafione, ubi

*C naufragi

DE PISCIBUS

tg

naufragi pilees contemplationibus & obfervationibus hominum fefc qvafi
obtrudunt, omnem movere lapidem, qvo magis accuratas eorundem
figuras, magisq;abfoluta$delcriptiones lucraretur orbis literatus b). Cedet
hoc in publicam utilitatem & hmoriam naturalem promoventiumgloriam. c)

Modo reliqvos confiderabimus , qvos PHYSETERES ialutavimus
Pifces» Horum in ordine ieqvitur:

a) Colle Et. Vrattsl. Tentam. XXX1U.

b) Attentionem meretur Dn. Segnettt^ Medici Rupellenfis, fiidoria Cete aut Balaena ad
litora Rupcllae propulfie. Zodlac. Mei» Gall. An. 11. p. C 3.

E) Meritiflimus G. C. Schelbammersts fub fine Itin» ad infulam maris baltici , in
Epb. N. C. G. Dee. 1 II. A. IX. & X. p.trS de feiftorise naturalis defectibus ita qve»
ritur: >,Hic non pofTum non conqveri de negligentia noflrorum hominum, qyi

«tot avium marinarum genera cotidie fpe&antes, aeqve ac pifeium nonnullorum pa*
»rum alibi cognitorum» qvorum tamen , non dicam hiftoriam, fcd vel nomeo*
«elaturam nobis dare faepius negligunt. — Sed in promptu eaula efl Ea vero
}) duplex r Una ,, Genius hujus populi, qvo plersqve opibus corradendis & rei
^facienda pltts> qvam culturae anima: ftudere lolcnt, aut bonis literis y qvas- mut¬
ato odio & invidia potius profcqvuntur » & extinflas mallent atqvc ejedlas ex fuis

«urbibus, qvam excultas altiusqvc eveftas. Altera , communis Germaniae pro-
«pemodum univerfx : qvod & Arilloteles defunt Alexandris, qvi exitatis ingeniis
«animum addant. A' fi qvi inveniantur (qvi pauci funt) tanto negotio r qvan»
«tum efi animalium hi il oria pares, defint Alexandri , qvi excitatis ingeniis ani»
Mmum addant,, & fumtus caetcraqve fuppeditent ,, prxmiumqvc confiituant labo¬
rum - & pocniter effe induflrios > ubi virtus non alget modto > fed ne lauda»

>,tur qvidem etiam tantum, abeft,. ut praemiis fuis gaudeat., *

■ - $, xvnr.

NARWHAL. Monodon An edi ; Monoceros , aliis ; Unicornu
nonnullis. Nomen a cadaveribus qvibus vefei dicitur, trahens 'T Nar
enim. Prifcis cadaver dicitur, Worm. etiamfi pltires- pifces cadavera le¬
ntentur.- Hujus pileis definitionem vid. $. XI L

XIX.

Dentem habet unicum praelongum in finifirn fuperions mnndibutx
parte Cavitati feu alveolo fuo per gomphofin infertum , non lecus ( uti
Wormius p. 2 SS loqvitur) ac dentes aliorum animalium fuis Phaonis in-
feruntur 5 Cornu turbinato iimilem. Hinc eum Wormio & aliis amo¬
ribus Dentem appellamus r qvod cornua qvae audiunt vel juxta tem¬
pora vel ex fronte vel in alia cranii fuperficie radicata oriuntur non ex
ore vel mandibulis animalium procedunt y unde pileis Narwbal redfe
Artedo Monodon audit. Sic RabirouJJx ex porcorum genere exfertos,

4 ’ ‘ ' *“ ' ' <- P***-

/

. PER PULMONES SPIRANTIBUS.

praelongos & recurvatos-, vel etiam Afrorum Dentes, qvos venatores
Arma nuncupare 1 olent, non aufiia dicere cornua ; ut praetermittamus
inutilem controverliam dc dentibus Elephanti recurvis, cornua an fint,
nec ne ? cum Plinio a) facientes : Qvi dentes exfertos efle Apro%
Hippopotamo , Elephanto pronunoiavir. b)

a) tib. XI. Cap. XXXVI 1. SeU, LXI.

b) liem Ltb. VIII. cap^ III. Arma nuncupat, qv* 'Cornua appellat, Herodotuj
tanto antiqvior,, &-confyetudo melius ., dentes, vid. Harduinnm in notis ibii.

§. XX.

De Fiflula , Pinnis imo de forma hujus pifeis autores non conve¬
niunt. Wormius ( qvi pifcem non vidit ) ex duabus frftulis aqvam
rejicientem pileem ve1! pinxit , vel a Scu Ionio Epifeopo Holenfi pidunt
obtinuit ; hanc figuram , qva fifiulas, adoptavit Tulpius a) addit ni¬
hilominus tamen : ,,m cadavere pifeis 1648 invento, duo illa forarni-

„na in cervice, prse flaccidrtate in le confidente , defuifie.,, Wormio
vero contrarius videtur ipfe Epifcopus Helenfis ab illo p. 2 $6 citatus, qvod
in occipitio relpiracnen , non relpiramina , pileem habere feribit 3 de

Vriefio vide fupra j U XI V confer, etiam jf. III. Rocbefertius non con¬
tentus duabus fifiulis , tres huic pifei affinxit, ex cujus deferiptione fi¬
guram fuam fecit Vdentinus in mufeo mufeon Parte I. Ille: Elles

„ont trois troux , en forme de foupiraux , a la naiflfance de leur Dos,
„par ou elles vomifient en haut toute feau fuperfliie , qv^lles ont ava-
Jee &c.„ Qvod ad pinnas attinet, Wormius rede duas ipfi affigna-
vit laterales b) , in dorfo autem loco pinnae perperam tubera tria ( fe¬
cundum Scuhnium duo ) unumqve in ventre. Haec tubera Tulpii figu¬
ra non exhibet 3 Rocbefortii autem deferiptio feqvens: ,„ElIes tfont,

qve deux nageoires aux cotes, & une large & grande Enpetmure fur le
5’dos , laqvelle , &tant. plus etroice au milieu-, iait comme une double
”crefte, qvi s’eleveen une forme tres propre, pour fendre commode-
”ment les Eaux; „ interim figura., qvam dedit Rocbefortius vel alius,
valde abludit ab hac deferiptione.

a) Obfervat. med. Lib. IV. cap. LIX.

b) Laterales dicam pinnas , non ventrales; & qvidem noq folum Phy/iferttm » qv»

pulmonibus veris gaudent, fed qvoqve reliqvorum pifeium » qvi branchias habent ;
I. qvod fepius pinna branchiales & ventrales promifeue pro unis iisdemqve fumuntur;
3. qvod in nonnullis pifeibus laterales pinnas cum duabus aliis vel in thorace ( ut
hoc nomine utar) vel fub gutture concurrunt ; 3. qvod infuper minus accura¬

te appellantur branchiales ; qvippe in pifeibus branchiis apertis pinnarum par primum,
nimirum laterale pone caput fitum , nihil plane commune habet cum branchiis in capi-

C % «*»

DE PISCIBUS

20

©

te , in pifcibus vero branchiis occultis ( Muraena & Lampetra > qvae \lUs omnino
carent, exceptis) vel propius vel longius a fpiraculis branchiarum diftant; 4. qvod
proprie loqvendo , pinnae laterales non branchiis inferviunt , fed ut pilees earum
agitatione eodem fere modo aqvas tranent , qvo aves aerem remigio alarum, prout
loqvitur clarifT. Rajas in Hift, pife. W/UughL L/l. 1, Cap. 11, p. 4.

§. XXL

Qvodfi vel cceco impetti Rochejortium feqvi teneremur , duse pifeis
Narwhal fpecies haberemus ; minimum, praeter illum, adhuc Monoce¬
rotem vel Unicornu marinum , praetenlo terreftri imulum : Corpore
fcilicet iqvammato , dorfo longa pinna (errato , capite cqvino& (qvod
magis eii ) coronato , in fronte cornu turbinatum ferens. Verum
Rockefortii narratio , qvam ex relatione Domini de Montel a) nobis
reliqvit , per multum manca , fidem facere neqvit , etiamfi Dominus
de Montel fufpenfum ad fiationem militum excubantium caput mirabilis
hujus unicornu viderit. Sane animal hoc , fine praejudicio confidera-
tum, cum pifce UtelifCc rram , ad infiar prifiis pifeis , in fronte ha¬
bente b) ad unam eandemqve clalfem, nimirum fabuloforum pifeium
referendum efie , judicamus. Verifimile enim eft , milites in excu¬
biis otioios dentem veri pifeis narwhal , vel in littore inventum , vel
ex tali pifce naufrago defumptum, cranio eqvino applicafie , hocqve
fpeciofa qvadam corona exornatum , ad infiar Trophxi , juxta fiatio¬
nem fuam fufpendifle; Hifioriam vero inde enatam adeo non miramur 5
cum homines fstpius plus tribuunt auribus, qvam oculis luis.

a) Qvem non tefiem ocularem , ut vult Rtthrfortists , fed fecundum ipfius relationem
circa finem , tellem ex auditu fui!Te autumo. Forte etiam vel Rochufortius vel
D. de Montel olaam Magnum confuluerunt , qvi pariter NarvvhaJi cornu in fronte
tribuit.

b) Apud Aidreva/tdum de Cetis f. 6$ r.

§. XXII.

Ad ejusmodi hallucinationes dirimendas , fortunato haud procul
llamburgo in Albe flumine mcnle Februario Anni 1736 naufragus pileis
Narwhal captus > qvi mox in manus meas venit , aeri incifus , cum de-
Tabui.jmptjone. Figuram recudi curavi Tah. II. C. , qvod melior nondum
II,C* proflat a); Exuvias vero hujus pifeis naufragi, Screnijfhni Polo ni arum
Regis AUGUSTI 111 fumptibus, farcias in Regali mufeo Dresdenfi anno
1737 vidi & oblervavi.

a) Miflu hoc II in MSA. jam expedito, & Tabula IT jam anno 1738 Iculpta, offendi
demum anno 1740 figuram recufam in TYansacltcnilus Phtlcfcph. Angi. N. 44.7.

§. XXIII.

)

PER PULMONES SPIRANTIBUS,

21

$. XXIII.

Figura corporis ad ovatam accedebat; capite erat parvo, vix a reli-
qvo corpore di/lingvendo, ita ut Acephalus videatur; Artedo vifum ca¬
put Cyprini; fi comparatio fieri debet, nobis apparet Bufoneum. a)
Longitudo pifcis a capite ad caudam seqvabat 18 pedes b). Dens unicus
cornu turbinato fimilis , fex pedes longus & reda protenfus ex mandibula
finihra , ore admodum parvo. Lingva palmam lata ; Cutis pollicem
crafla, larvis, maculis albis fufcisqve, aa inflar Tigridis varia ; unica
proditus fiflula transverfim cutem perforante ; oculis parvi moduli ; bi¬
nis pinnis lateralibus, pedem circiter longis, duas palmas latis ; qvod
vero Wormius in dorfo : Tubera , & Rochefortius : Enpennure appel¬

lant, non nifi linea eft cutanea, fpiffo adipe farda , principium habens
in medio dorfi, ultra tres pollices alta, verfus caudam lente decrefcens.
Cauda horizontalis pedem cum dimidio lata.

a) Saihfius f. FF» fcribit, habuiflc caput oblongum , aprino haud diflimile j qvod
miramur.

b) Conf. Tulpif Narvvhal anno 1669 caprum , 1$ pedes longum ; & Sxchpum mo*

nocer. p. $4.

§. XXIV.

Balsenas Narwhal aeqve ac Orca & Priftis pifcis perfeqvitur , & non
nifi necatx Balaenae lingvam appetere perhibetur. Qvandoqve , pifcis
velociflimus & impetuofus , navem pro Balaena habens , & cum impetu

in eam ruens, fraduram dentis patitur, apice, qva maximam partem,
paxilli ad inflar , parieti navis inflido. a) Hunc Pifcem inter PHYSE¬
TERES demum excipiunt :

a) Reliqva vid. apud Wermium > WiUugbi. , 2 ulplum , Sxthjium > Martenpum &

Zorg&ragerHm.

I •

§. XXV.

DELPHACES f PORCELLI ; Pifces Pulmonibus refpirantes ultima:
magnitudinis. Omnes pingvedine lardoqve porcos terreflres fuperant,
non tamen comparandi cura BaUnis & Narmale / hinc Porcelli , f.
DELPHACES y qvod inprimis caput habent in roflrum porcinum exiens
(§ XII.)

XXVI.

Horum tres /pedes ($. XI I.J Prima: Roftro porcino fimo i. e.
lato, nonnihil repando, firniae naio fimili; & dicitur:

*C 3 5. XXVII.

DE PISCIBUS

§, XXVII,

ORCA: Del phacum maximus; ab antiqvis inter Balsnas perperam
numeratus. Variant ejus delcriptiones fub nominibus confufis , uti
videre eft apud Rondeletium , Bellonium , Paulum Jovium &c. ; qvinimo
Theodorus Hafaus qvem Celeb. Scheuohzerus in Phyf. facra fecutus eft, ex
Orca fecit Eeviathariem , i. e. Balsnam omnium maximam. Vapulat
& Konddetius , de Hlildria pifcium fumme meritus , in eo, qvod or¬
es dentes latos & ferratos effe recognovit , cui Artedus fidem tulit , 'rc~
die licet hunc pifcem Delphacibus affociaverir. Nos Delphacibus omnino
accenfendum elfe , feqventibus perfvafi fumus rationibus :

.. ') . } i * \ * f4 Ar

5. i ^ % v * . . - 4 . J •

J i. Nemini ex familia Balaenarum vel magnitudine vel forma ca¬

pitis par, cum fecundum Bellonium raro 1000 libras pon¬
dere luperat, capitis autem figura cum Delphini capite qva-
dantenus eadem fit.

. r- . ( . < * , „ ' k j • i , 'p , ^ t i * . •

2. Imo Delphino ac Turftoni adeo fimilis effe dicitur , ut non
folum Marfuini (Meerfchwein , Porci marini) nomen
Ubi vulgo vendicet, fed &proMarfuino publice exponatur.
Cavet qvoqve Martenfius , qvi Orcas a 16 ad 20 pedes
(nifi error fit in numeris) vidit, ne cum Delphino con¬
fundatur, notamq ve addit: qvod ores rofirum fit sqvalis
craffitiei a radice ad apicem , infuper fimum & firrfum re¬
pandum, cujus labri inferioris tanta crafiitudo , ut a fu-
periore fejungatur , dum pifeis pronus eft 3 conferatur
lllujln Dn. Hans Sloane Iu Jam. I.js „This fort of
„Whale, wich is the leafi, and ofthe fame Kind, with
„the Dolphin or Porpeffes , is about forty Foot long , and
.„proportionably bread , is fmooth , and of a dark brown
„colour in the bak , and has two Channels in the Head„
( Intel lige , in Cranio. )

3. Rajus eqvidem orcam in Balsnarum claffe cum aliis autori-
bus collocavit , verum ipfe dubius fuit , an fit Balsna
j Martenjii: Butfkop i. e. Flounders-five Bottle-HeadD^/«;
capite ita didlo a figura , qvam fert , lagens. Nos Da -
leum fecuti fumus , qvi Balsnam Butfkop non folum fatis
accurate delcripfit , fed & egregiam ejus figuram commu¬
nicavit, hinc Balsna Martenjii; ButfKop utiqve ab Orca
feparanda.

4. Communiter truculentiffunum , inter pifces pulmonibus

- > ' refpi-

FER PULMONES SPIRANTIBUS.

23

refpirantes , & Balaenae infenfifiimum animal audit , XL.
lethiferis dentibus ( imo pluribus , infra) inftrudlum ,,
ut Balaena ab orca infecuta horribilem edat mugitum , non
aliter, qvam cum Taurus mordetur a cane a). Hinc
Orcam Balaenis affociare merito abftinemus, qverclam Ba¬
laenarum vcrentes.

5. Orca prout Delphinus & Turho f. Phocaena , ad naves
absqve metu accedit , easqve diu comitatur , praedae inhi¬
ans. Schaneveld. .

6. Cranium deniqve Qrc<e eil Cranium Delphacis live PorcL

9) Orcae cum Balaenis continenter bella gerunt» & toto ©ceano crucntiffimis grselii*
inter fc dimicant. p. $av, de Rom , fifi. Caf, «.

$. XXVIIL

ORCA itaqveeft, qvae Sibbalde dicitur Balaena 'minor in utraave
mandibula dentata. Grampus , SmitL Virgin, p. 2$ ; Billers Phil.
■Trans. No Capidoglio Pauli jfovii Cap. 2. a) Groffer Braunfifch,
Tandheye vel Springer , Loper , Hackel r Oerfchwein Schoneveldii ,
PORCUS MARINUS MAJOR Gefneri. Meerfchwein Kolbii Cap. B. S.
p. 204. Raro in mari Baltico capitur,. in qvod tamen ad Sinum usqve
Bothnicum aliqvando irrumpunt Balaenae b). In linu Pucenli prope
Gedanum Orca efl capta, cujus Cranium in Bibliothecam AmpliJJhm ^ SENA¬
TUS a D. ChriHoph. Gottwaldio illatum, hailenus pro Cranio Delphini
habitum. Eft totum ponderofe oileum , qvod in dimidiata magnitudine
inter reliqvorum Delphacum Crania exhibemus Tab. I. no. L 7 ni'

aj) «Capidblium a Tltmo orcam vocatum c/Te crediderim qvam fpc£lantc populo
«Romano Claudius Gae/ar oftienfr in porta — oppugnavit,»,

6} Conf» Colic8. Vratul, lentam. XXX IU pt. 1J7. & }

§, XXIX.

Ab exitu inferioris mandibula; ad usqve foramen magnum Cranium
longitudine abfolvit 21 poli. Rhinl. cum dimidio 5 ab exitu fuperioris
mandibulae ad radicem rohri I2| poli, ab extremo mandibulae luperioris
ad occipitii apicem 1 8l poli, numerantur. Duo habet foramina , pro¬
ut a Rondeletio omnibus Phyjeteribus communia deferibuntur (§. iuJ

Radix roftri lata 5I poli, occipitii latitudo ii | ipoll altitudo 9 poli. -

Dentes , naturali magnitudine feparatim delineatos vid. tbid.fg . i — 4 ,Tab. i.

1 ‘ qvif.i—4*

DE PISCIBUS

24

qvi cum dentibus Delphini & Phocamac nullam habent fimilitudinem. Ex
detritis dentibus colligere licet , animal hoc , prout porcos terreftres ,
mafticando rapinam confumere. Singuli alte in maxillis, prout den¬
tes qvadrupedum , haerent firmis redis limplicibusqve radicibus , fecus
ac in Delphino & Turlione ; Sunt autem dentes inferioris mandibulae
XLVI, fnperioris vero L, infumma XCVI. Sufficiant pro hac vice, qvae
de ORCA funt dida , DELPHACUM FamilixAntefignano. Alter eorum eft :

$. XXX.

DELPHINUS fjf. XII. nomine proprio notiffimus, licet far-

pius cum Phocaena confundatur. Minor eft Orca, major Pkoc&na feu

Turlione. Oris fifiura longiffima , qvae ad ungvem clauditur , velut
corvorum os. Dentes ejus lunt fubulaeformes , ad infiar Lucii pileis,
acutiffimi & pedinatim coeuntes, qvibus laelio leviffima venefica elt ; aj
Fifiulam in cute habet fimplicem, in cranio fons eft duplicatus. Cra-
Tab.i.nium ex Muleoolini noftro Tab. I. n. II. ad medietatem reda dium , pi-
N- Ir‘fcem vero integrum, ab egregia illa pidiura , qvae ad naturalem magni¬
tudinem in Curia Gedanenji inter alios pifces rariores expolita eft , de-
"T/ ^'lumptum b) pro ratione Tabulae III. Iit. A abbreviatum tradimus , ita
1C* A ut de ejus forma nullum amplius fupcrefte [poffit dubium. . Qvod autem
ad iplius ftaturam b) attinet:

a) Epit. Trausdft. PhSl. III.

l>) 2£einL CurtcHe JDanU. ifi . 2$ef<foveib. p. *9f: Anno 1619 bett 7 Julii flitb fttV
Sfracfau in bev jroeene grofie fdtfame gijtye , rodere oben nu£ bcm $cpf

viel «Bafier gefc|)©fTen , aefangen , unb ju SMnfcis abQmafyUt rcorben ; wic
benn au# cin flroffer Ochwerbftfch anno 1630 ben ia o&cb. fcep #ela ifl gefatigett,
tinb glei#mdjjig abgeconterfepet ttorbett, beto ©ema&lbe in ber groflen SBJettfhis
U mifm 9?a#s£aufe itodb jtfutige$ $u f#en fcyn.

c) Lahdt roy. de l’ Amertepoe Tom. V. $£?. Fhtorum meminit» qvi parum differunt a
Delphinis maris mediterranei. A la Martiniqve une tres grande qvantite de Souffieurs
s’echouerent fur les cotes — Je croi , qve ce poiflon eft le ratme qve celui qv’on
appelle Dauphin dans Ia mediterranee» ou qve $'ilya qvclqve diffcrcncc, cllc eft
fort petite* Vide deferiptionem. tbii.

§. XXXI.

Longitudo pifeis ab extremo roftro ad exitum caudae , menfur*
Rhinland. pedd. 9 cum 2 poli.

Fiflura roftri a. b. 13 poli, cum |.

Fiftula c ab extremitate roftri diffita 16 poli.

Oculi magni, ab uno cantho ad alterum 3 poli.

Pinnae

»5

Pinnse laterales longae 16 poli.

latae io poli.

Pinna dorfalis incurvata in baii 1 3 poli.

Ejus longitudo ab angulo , qvi antrorliim ad exitum 13

r\rvll r>nm I

Cauda dimidia 12 poli.

Craffities medii corporis 25 poli, cum

poli, cum |.

ra defumi potuit, in Tinea reda

1- .• , j •

I ; qvatenus nimirum a pidu-
transverfali.

§. XXXIf.

Dentium radices in ipfis gingivis haerent transparentes? non in alveo- , f
lis live Phatniis, prout videre efl Tab. Ln.II. In fuperiori mandi- jj‘
bula cranii delineati numeravimus 96 , in inferiore 90 5 in fumma
CLXXXVI. Falluntur plurimum, qvi tales efle putant Delphinos ,
repando dorfb incurvos atqve inflexos , qvales in antiqvis marmoribus
& Numifmatis depidos vident, prout monet Bellonius de Aqvat . Lib . /.
p.^p, qvi cum p. 8 deferibit, qvod lit „qvinqve vel fex a) pedes
„longus ; craflus autem , qvantum hominis amplexus b) concludere
„pofIit5 caeterum glaber ( prout omnes Phyfeteres ) ac line iqvamis ,

,, livente tergo, ventre albicante, roflro tereti , tenui & oblongo , in
„anferis modum 5 qvamobrem vulgus marinum anferem appellat , Oye
demer , conf. BeUon. fmgul. obferv. p. 161: Dentes Bellonius numeravit
160. Idem rede: „Fiflulam (non Fiflulas) inter oculos gerere,

„per qvam & aerem attrahat, & aqvam rejiciat , p. Si non deceptus
duplicato fonte in calvaria , cujus integram tradidit figuram p. /4; Car-
terum palpebras c) habere notavit , & meatus ad audiendum , in

qvos fi feflucam adegeris , protinus eos ad ofia petrea delinere comperies.
Raro Delphinus in mari Baltico apparet , rariflime Gedancnjium littora
falutans. Fabula de Arione latis nota eft:

— Sed qvid non Graecia mendax
Audet in hifloria.

Ultimus DELPHACUM:

a) Vid. §. XXXI.

b) Ibid.

c) Qvas Rondetetius Lit. 111, cAp, 9, p, +7 wrmibus pifeibus denegat; addens.* qvod
«palpebrarum defeftum corneae duritie penlaverit natura, qvae undiqvc oculum ara¬
bit, non cx adverfo papillae tantum > ut in hominibus.»

*D

$. XXXIII.

i,4 *

f i v

»y * *

1 FJl

DE PISCIBUS

»■

cr

§. XXXIII. '

TURSIO five PHOC/ENA ; (§. XII.) parvus Delphinus 5 Del-
rphmus leptentrionalium ; klein Meerfchwein; Braunfilch fimpliciter;
Tumbler vel Springer^ a) Marlouin; Anglis: Porpefle. Marem XV
T. m.Maji 1739 cultro Anatomico fubjedum (Mijtf. I.) repraelentat Tab. III.
lit. b lit. B. aa qvartam partem magnitudinis naturalis 5 pileis enim acqvabat
qvdtuor pedes Rhihlandicos. Meatum auditorium externum albo cir¬
culo indigitavimus : qvod aliter dignolci non potuit, qvippe Phy-
feteres auriculis carent. Communicamus pariter Foetum Ctefareum 20
T. 11. poli, cum dimidio longum Tab. II. A. B. fic, ut fimu) lunatam fiftutam
/•B- incute b) & lingvam c) difiinde contemplari liceat. Lingva va-
, -lidis fibris intertexta , . qvali fimbriata, oris pavimento mandibulae infe¬
rioris firmiter adhaeret, e contra Delphinis lingva efi mobilis , qvar mo-
'do exeri modo condi potefl , <St longior lingva Phocamar. Nares
T* nLTab . II L a . a; (Vide etiam Tabulam II. J lunt pufilli , de qvibus in
a,a* Mi ffu Imo. Cranium deniqve integrum Phocamae ex utero caeli & no-
Tal) i ftra manu elaboratum, una cum dentibus /eparatis d) exhibet Tab. I.

n.i ii'N. III. Plura ad Phocaenae hiftoriatn naturalem qvz attinent, vide m

r Mijju primo. . Qvod reliqvuum efi , Aldrovandus e) eqvidem mo-
1 neti jjQvaecunqve de Delphini utroqve fexu Icripta funt, Phocaenae li-
3, militer conveniunt, & nili Phocaena rofirum brevius haberet , Del-
:,,phino fere undiqvaqve fimi Iis foret; ■„ attamen ex antea didis , col-
' latis fimul figuris, manifefia apparebit Delpbacum diffimilitudo. Inei-
denter adhuc monemus: Pileem in Colle Si. Vratislav . Tentamine XXV.
~p.'S42: hi Albe flumine prope Dornbufch naufragum erronee Pboaenam
ditium efle, qvod clariflimus autor Phoctnam & Cacbelot pro Synonymis
habuit; prout etiam de pi/c. Lib. V. p. 221 Phocxnam , qvam

j 1000 libras pependifle perhibet. Orcam fuifle lufpicamur.

a) De Delphinis in genere Ovld. metam. Lit. IU.

Undiqvc dant laltus, muftaqvc afpergine rorant»

Emerguntqve iterum redeuntqve fub aeqvora rurfuj,

„ 1J y Inqvc chori ludunt fpeciem , Jafcivaqve jaftant

Corpora , & acceptum patulis mare naribus efflant.

D The pipe or Ipout - — is very curious» arifmg frnm the Palate vvitB a fingle fota-
ramen, but vvhen it perfbratef the Cranium, ’tis dividcd by an ofieous feptum into
• tvvo, but above it is United again into one , making in the Skin a Kind of/emiru»
nar siit or foramen. 7 yfon. Phoc&n* p. $6. Spiracula illa duo in capite obvallantur
gyrofo qvodam flexu vellabyrintho „ ad aqvam vel acrem temperandum. 7 h. Bat-
thol. Ht/f. sinat om. Ctnt. II. ffijt. XXF,

C) $0

PER PULMONES SPIRANTIBUS.

n

e) So firmly faftened all along to the bottom of the Mouth, not to the Palate — — ,
that it can ’t exert or thruft its felf out bcyond the verge or Limits of thc mouth.
Tyfon. f. 34. y v

d. The Tceth are not fartencd in foketa or Cclls as i& ufiialjn other Animals, but

only by a ftrong membrane or cartilagc , therc being one cosimon furrovv in eaeh
Javvt into vvhich the Extreaim of all of thera are recived. Theefe teth are fo finali
and short, that they Icem unfit either for madication or fight, but only to detaih
their Prey till fuch time aS thcy can convcnicntfy fvvallovv it vvholc. Tyfin. pt 3 j.

e> D* Ceris f, irp*

nr:

< .

il

§. XXXIV.

iru

u )U :

.1:/.

Abfoluta jam naturali, indo&a qvidem, difpofitione PHYSETE*
RUM vel FLATORUM , i. e. Pifcium , qvi pulmonibus gaudent , ve*
niam me impetraturum iterum iterumqve confido, qvod plures ab auto-
ribus recenfitas balaenas , vel tanqvam fulpe&as aut nondum fatis notas,
vel tanqvam plane alienigenas , praeterierim 5 multa latent qvae in luce
expolita credimus. Interim non defpero , qvin & plura ejusmodi ani*
tnalia , fi vel genere vel fpecie inter fe diverfa funt, imo & reliqva, qvae
oculos hominum usqve adhuc fiibcer fugerunt , fi aliqvando in confpedum
venirent, hanc dilpofitionem haud difficulter fubirent.

^ t 1 i [ ' 1 ' > ‘ ‘"i \ k 1 . * >, * i * i » ' - ' '* . ’ 1 ' » . * .. /«>'.• J -J '•» _ • . ' ■

5, ; $. XXXV. - * •

Brevem efie , inqvit Plinius Lib. j. Ep. 6 , qvi facit, qvod infli-
ttiit; fic patientia ledloris non abutar , fi immorabor reliqva: materiae,
qvam Frotitifpicio hujus Mifius inlcripfl lingularia , fcilicet : De dentibus
Balenarum & Elephantinis ; De lapide Manati & Tibur onis. Qvanto

ocyus autem hunc excurium ablolvere annitar.

> . ^

,F-

f

fiif

.fi. / » ‘VvA

idyniU j:dc

. n t /« r

■‘-A

:vr ' -v..v a
f ■ ■

iit

*d

ry;

*D 2

I. DE

*8

DE DENTIBUS BALENARUM

, I. DE DENTIBUS BALENARUM et ELEPHANTINIS.

$. XXXVI.

Qvod BALAiNAi aliae funt Dentata aliae Edentula , hifloriam eanm-
dem multum illuftraret Dentium accurata cognitio . Qvae: cum adeo ne-
gleda fit hadenus, ut ne qvidem in potiffimam maximorum animalium
partem , qvae caput eft , nedum in ridus Balaenarum fiifficiens inqvifitio
fuerit infiituta, hunc infignem defedum pofleris eqvidem tollendum re-
linqvimus, ut aliqvando experiantur: qvam pulchrum fit , digito mon-
flrari & dicier , hic eft; interim tamen illi, in qvorum colledionibus
dentes hucusqve qvafi lepulti jacuerunt , manum fi commodabunt fubfi-
diis, dentesqve, qvos poffident , cum publico communicare non de¬
dignabuntur , haud parum adjumenti conferent illis , qvibus curae cor-
diqve foret , fucceffu temporis Balaenas libi- obvias propius intueri.
Erimus , qvod memini, ejusmodi dentes ex apparatu fuo deprompfit,
iconesqve duas publicari permifit Celeb. f P. Breynius , qvae exftant in
Colle B. Vratisl. Tentam. XXXIII. p. JJ i , Altera dentis falciformis
{ cujus mentionem injecimus §. XV) Altera redii, crafii & lubteretis;
nos Tertium , qvem Balana dentem judicamus, ex laudati Domini Pos-
T* ^fejforis. Gazophy lacio naturae, Tab. IV. f. /. aeri incifum fiftimus, radi-
'l' ce ample cavata, qvafi imbricata, vel lamellatim ad arboris infiar vegetan¬
te, apice parum inflexo ; huic adjecimus fere Jimilem, radice majoris
f. a. confidentiae, crafliore & minus cavata, ibid.fi , ex ore Balaenae, qvae
f. 3. anno 1739 ad infulani Ufum necata; nec non maximum , ibid. figur.
'radice compreffa parum cava, in cujus apice, nonnihil incurvo , qvafi
cicatrix vaginae fuperioris mandibulae, qvae ejusmodi dentem, dum ri-
dum claudit Balaena , excipit ; ambos ex mufeo olim nofiro. Ultimus
an fit ex ore Balana macrocepbala , qvae a Sibbaldo ita vocatur (vid.
/. X V. n. i.) fed minus diftinde , qvod omnes Balaenae funt macroce-\
phalae refpedu caeterorum Phyfeterum , certo affirmare non poffumus.
Cetorum differentias in Hift. Anatoni, attulit Thomas Bartholinus a); unum
genus obtufos dentes habere , breves & craffos , alterum Narwhal effe
dicit, unofolo dente, ex mandibula prodeunte, longo & flriato prae¬
ditum. Verum, fi dicendum qvod res efl, prou tPtfcium^ qvi Pul¬
monibus gaudent , familia titulo Cetorum valde obfcura redditur, ( (f. X.)
fic generum diftindio a dentibus obtufis, brevibus & craffis i vel longis,
flriatis & lolitaribus defumpta acqve obfcura manet ; cum vel Balaenarum
dentes qviuqve , qvorum copiam modo habemus , fint vel obtufi vel
breves, vel craffi, vel parum inflexi vel falciformes, vel redi & tere¬
tes ; ne dicamus de Delphacum dentibus, qvi rurfus vel teretes, breves
& obtpfi, vel minuti & compeeffi, vel ad Lucii pifeis infiar fubulaefor-

mes;

\

/

ET ELEPHANTINIS.

mcs ; prsetermifTo Narwhale , Monodonte > aliis : Monocerote , hinc

edentulo

a)

b)

Vid. ABa mei. Hafn, II. f. <fp , obi qvoqve dc ocuJo Balaenae ejusqvc receptaculo
inferiore» & An/tt. Htjt. ett. Juyra §. JLVJ h y
k) Dresdx BAL/ENjE cranium in the/auris Regiis extat; ojim in inferiori mandibula
dentatae, modo edentulae; XVIII tamen alveolis utrinqve, in fumtna XXXVI,
donat*. Singuli alveoli qvatuor pollices fimul & libere qvidem admittunt, alti
duos pollices Rhinlandicos; arguuntqve dentes XIV anteriores fuiffe valliores caeteris»
ac teretes , radicibus fuis qvadantenus introrfum flexos & apicibus fuper maxilla in¬
clinatos, reliqvos vero pofleriores magis magisqve contrailos in radicibus.' In fu-
periore mandibula nullum alveolorum veftigiurn; absqve dubio tamen gingiva » in
ftatu naturali fubllantia fere corneae, vaginis inftruftoe fuerunt. Angulos dentes inferiori*
mandibulae minimum anteriores, dum ridtum claudit Balaena, recipientibusjde qvibus auto-
respafGm. Ex elfervattene lllujirts Dn. de Hcmher , nuperrime mecum communicata»

§. XXXVII.

An unqvam Dens B alcen* FoJJilis inventus fuerit , nos omnino latet ;
a) Dentes tamen Elephantorum b) FoJJiles & Fetref actos in Gazophy-
laceis Naturae expolitos efie, novimus; neqve mufeum olim noftrum il¬
lis omnino caruit. Uberrimam horum fegetem, qvi lufirare cupidus, Petro-
poli inter Thefauros Imperiales, nec non Londini incelebri Mufeo Illufiris
Dn. Hans Sloatie abunde offendet. A Rufiis inter offa Mamontiana c)
numerantur, qvae in Siberia frigidiori Provinciarum Tangufka r Jakut-
jka , nec non in Daurea boreali^ Obdor ia , U dori a , Condor ia & t/x-
goria ad praerupta littora fluminum Oby^ Jenicza , Lena ,, rivorumqve
confluentium, foflilia & fubrepta inveniuntur. Tanta talium dentium
multitudo illis in locis efi , ut , inpritnis exfertorum , qvae fiupendae
aliqvando magnitudinis iunt , plures qvam qvinqvaginta , Ungulis annis,
Tornatoribus , Statuariis & mercaturam in Imperio Sincnfi exercentibus
divendantur. In Epilcopatu Camenecenfi Ukraini* Folon * anno 1729,
inter alia offa Elephantina , etiam Dentes molares inventi , de qvibus
epifiola ad R. P. Rzqczyn/ki S. J. Cameneco 29 Sept. exarata , qvam cum
laudato Dn. 3* P. Breynio communicavit , feq ventis tenoris :

5rEft pagus prope Ujliam oppidum , pol. Uicie pertinens ad
„Epilcopatum Camenecenfcm , Filipce didus, Alluit ejus
„hortos Tyras fluvius, lambit & fubripit. Aperuit itaqve
,,foffam idem fluvius , in longum ad. duas vel femi tres ulnas,
,,qvam ubi aqva deleruit, inventa efi ibi a Colonis farrago offi¬
xum, fed nullam fimilitudinem cum humanis habentium* Se-
„mi duo ihidem fuerunt Dentes; ' unus excedit palmum, & hic
„$ERENI SSIMO REGI Bolani * mifiiis ; alter dimidius habetur
„Cameneci apud Dominum Generalem SzyUing , una eum pluri-
„bus ofiibus in parva frufia comminutis. Haec efi vera relatio 5
,,alia, qvae Iunt iparia, funt fabulofa.,,

55 ’ *D 3 a) F«rfa»

^ •

?.

/

DE DENTIBUS BAL/E NARUM

a) Forfan Balaenae ex 'Diluvio ja&uram vitae non funt paflae » qvin potiu* eeflantibu* flu-
^ibus praealta niaria recuperaverint; cum vero in fecula vitam non agunt, qvitt

* tandem riioriantur , vel in bello qvod cum aliis belluis , inio cum hominibus gerunt »

occumbant, duriores earum partes, offa /cilicet tantae molis , facilius in brathro
roafis tranqvillo contumulantur, qvarri per tempeflates in terram ejiciuntur J unde
fiflthm , qvod vix vel ne vix qvidem , vel plane non, fecleta five etiam Dentes
Balaenarum reperiantur. Hanc conje&uram fi qvis abfonam dixerit, divinationem
. ex omni parte abfolutam impertiatur.

b) Labat Relat. de fEth. occid. I, ip 3 mentionem facit pileis : . Elephant de Mer , par-
ceq*u il a une trompe , comme le terreftre.

, , c> Vii. Epift. Dl Bafilii Tatifcba.lv ad D. Ericum Benzelium A8it Ltt. Svec. Am.

, mdccxv p. 36 infertam — Knmtttungm u&er bieSeitungctt &t.

Pctcvs butxj F 03. 1 7 3 s L XXX 0tud? Conf, litt. D. $eh. Phil. Brejnii ,

& relationem D. Da». Cotti . Mejferfcbmidti t de oflibltf Mamontianis , Phif
Trama 3. No. re/. XL.

§. XXXVIII.

Integram mandibulam [inferiorem in naturali forma & Magnitudine
exhibet Illuftr. Comes MarfiUius Danub . Pann. Mys. Tom. IL p. 31. den-
tesq ve fofliles repertos in palude Hiulca ibid. Tab.30. — E x Mufeo

Kijheriano dens molaris foffilis Agri Moguntini , ponderis librarum VI,
in acre excifus proflat. — — In Hibernia cfFofli plures dentes Elephanto-
rum Epit. Trans. Phil. V. b. p. 104 feqq. — & delineati ibid. — Illi
vero, qvi circa Canturiam in Anglia reperti ibid. p. 2 7 feq. Elephanti¬
nos non efTe apparet ibid. p.no. — • Islandia qvoqve hoc foflile fovet,
memineruntqve ABa Hafnienfia vol. I. Obf. XL VI dentis molaris Islandi-
Ci , qvadrantem ulnat unius cum dimidia longi , qvatuor digitos trans-
verfos crafli , & in petram feu filicem convern. Ne dicamus de Ten -
tzelii Sceleto Elephantis prope Erffurtum ad Tonnam effofTo , Epit.
Trans. Phil. II. 43 S — - de Ojjibus Canflatjienjis agri a ReiJJelio & Spleijio
connotatis. — de Dente Elephanti ad viflulam cx agro fex milliaribus
ab urbe warfavia diffito, cujus meminit Kzqczynfki H.Nat. Cur. Pol. I. p. 1.

de pluribus tum exertis tum molaribus ; remittentes Lectorem ad Do-
dliflimas Diflertationes IU. D. Hans Sloane: of Elephant s Teeth and Bones
found under Ground ; Philof. Trans. No. 403 & 404 vol. XXXV. Hoc
jaltim innuere volumus , qvod fecundum Plinium H. N. Lib. XL cap .
XXXVII SeB. LXII Elephantus habeat qvaternos dentes ad manden¬
dum , praeter eos , qvi prominent , mafculis reflexos. Hunc locum
Harduinus interpretatur : „Elephanto qvaterni dentes utrimqve funt ,

“,qvibus, qvafimola, cibum conficit,, ergo juxta Harduimm nume¬
raveris odio molares , qvibus Elephas donatus ; qvod rurfus non con¬
cordat cum numero dentium in mandibulis Elephanti LondinenJisy Phil.
Trans. Epit. V. b. 110. in q varum inferiori utrinqve unus, in luperiori
vero utrinqve duo dentes molares numerati, in fumma fex. In Sceleto
■ ' 'V Tox-

V*

ET ELEPHANTINIS.

_ /

Tonnenfi non nifi qvatuor a Tentzelio^ prout a Plinio, obfervati ;
cdeniqve figura mandibulae inferioris , cujus mentionem fecimus ex Mar -
filii i opem Danubi alis Tom. II. Tab * 31 (ni fallimur) ex altero latere
in Tabula , ibidem , finifiro , gloffam Harduini comprobare videtur.
Qvodfi porro Kobertus Knox in Hiflorica Relatione Infulae Ceylon &c. men¬
tionem fecerit Elephantorum paucorum , qvi exfertis Dentibus in Infula
muniti funt, & qvidem non nili mares ; Plinius autem omnes dentatos
dixerit, mares exfertis dentibus reflexis , feminas contrario flexu deor-
fum vergentibus live pronis 5 qvilibet nobiscum lentiet, in fufpenfb tam
diu rclinqvendum effe, qvot revera Elephantus gaudeat dentibus molari¬
bus, praeter exfertos, usqve duni allata dubia fuerint foluta. a)

a) Vjd. Htftorical Relati on cf tht Is Uni Ceylon i» xhe Ea st Inises &c. vel CeylArt&tfcfjC
3&.tifc*2btfd)Veibun$ Ejusdem p. $1 ; & Journal des Scavants Tom. XI. p. 6.

§. XXXIX.

Interim non levis ex Elephantorum Oflibus, limul ac ex foflilibus
varii generis, enata eft controvcrfia: utrum in Diluvio, vi flucAuum ,
ex Indiis fuerint deportata cadavera & variis in locis depolita ? an vero
pofl Diluvium originem luam debeant vel populorum expeditionibus belli¬
cis, vel migrationibus? inprimis decem Tribuum Ifraelitarum, exqvi-
bus Rudbeckius Lappones exortos efle autumat. Ut filentio praeterea¬
mus Boetii, Wormii , Bartholini , Baujchii aliorum ve de lufibus natu¬
rae, vel Libavii <S \Langii opiniones & commenta de carne foflili, (qvid-
ni etiam de oflibus dentibusqve in terra vegetanribus) vel praetenlas ex-
curliones animalium ex folo natali in diverlas plagas , vel Burneti hypo~
thelin, qvod ante diluvium conflans fuerit aeqvinoCiium (uper terris, con-
feqventer calor aeqvalis , ut perinde fuerit , in qvo loco domicilium con-
flituerint animalia; vel deniqve celebrem fabulam populorum Siberia de
fingulari animali fubterraneo , Mamont dicio. Has lites leqvi, ani¬
mus qvidem nobis non efl; nihilominus tamen fateri cogimur, ex omni-»
bus, qvac probabilitatem aliqvam lucrari polient, opinionibus, proba-
biliflimas fortiri rationes, qvae. ex univcriali diluvio petuntur. Qvippe,
•nec Romanorum , nec Graecorum , nec Perlaruni, nec Affyriorunr aut alio¬
rum populorum expeditiones bellicas , vel in Siberiam frigidiorem, vel
in Brujftam , nedum in Islandiam conjeHurare licet, unde lulpicio fo¬
ret, Elephantorum multitudinem una cum illis transmeafle hisqve in
locis fepultam efle ; neqve ullam gentem adeo indotflam dixeris , qvin
dentium , vel exfertorum , uium & valorem noverit,, ut, potius inte¬
gra animalia una cum dentibus terrae mandaverit , cum fecundum Plin.'
H.N.Lib. VIILcap. X & in extremis Africae, qva. confinis ibrhiopiae efl,

• vel poflium vicem in domiciliis pnrbent , fepesqve in iis, reflante Polybio ,

- & pecorum flabulis, pro palis , Elephantorum dentibus fiunt ; nili fOjT-
te credas, qvod ante diluvium in terris Borealibus Elephanti fuerint cog-

flicu-

3z DE DENTIBUS BALAENARUM ET ELEPHANT.

ftiturionis corporis frigida: & induratae, qvorum nemoarcam lalutiferam
fubierit , ideoqve omnes , ingruente Cataclysmo univerfali , in locis
natalibus fiibmerfi, & fub ftratis , tandem fubfidentibus , fepulti fint.

. §• xl.

Anteqvam huic materiae finem imponamus , operae pretium efle du¬
ximus, Lettorem curiofum certiorem reddere de Elephanti dente molari ,
ineunte vere An. MDCCXXXVI, ad dimidium Gedano lapidem, efFoflo.
Eft ibi pagus & conventus pro MiJJionariis Sti Adalberti , cujus incolae vi¬
as publicas reparare jufii, & glaream ex vicino colle pedemontano, jux¬
ta fluvium novi Rodani deiumentes , praefatum dentem ad altitudinem
circiter VI pedum , praefente famato Hafelau , tum temporis coctore
cerevifiario ad St. Adalbertum , ex arenis traxerunt , adeo initem , ut
cultro, ad inftar raphani, fcalpi paflus fit; recuperavit tamen fuccef-
fu temporis firmitudinem Eboris , & qvidem albifiimi , non nifi in cor¬
tice levifiime calcinati ; tandem in manus nofiras delatus, odto libra¬
rum pondus fuperavit, & modo in Thef auris Rerum foffilium SERENIS¬
SIMI PRINCIPIS , CELSISSIMI MARCHIONIS BRANDENBURGO-
CULMBACENSIS depolitus cfl.

, ’ $. XLI.

Unde infignis ejusmodi Elephanti dens molaris in Vrufltam , &

qvidem in noftram regionem devenerit , judicent illi , qvi , Diluvium
univerfale accufare verentes , nefeio qvos cafus fortuitos in rebus fimili-
bus excogitare folent, ne dicam ad inferos defeendere, & Arclmim,
famatum ludi magiflrum , provocare. Omnem , qva fieri poterit,
movebimus lapidem , ad plura detegenda , fi horum locorum adhuc la¬
titant in vifceribus terrarum vel montium, Ofla inlolitac magnitudinis, '
. prout fatis feliciter aliarum rerum foflilium & petrefadarum infignem co¬
piam juxta Gedanum collegimus, & ad Gazophylacia alte memorati SERE¬
NISSIMI PRINCIPIS comportavimus,

§. XLII.

Mirum praeterea cfl , qvod Elephantorum dentes molares ad noflra
tisqve tempora plurimum negledi, & non nifi exferti valde fuerint appe¬
titi , cum tamen ex molaribus aeqve varia elaborari poflunt , ac ex pro¬
minentibus , eaqve non folum pariter duratura ‘, verum etiam unaofis
fuis , ex albumine qvafi «St vitello variegatis flriis jucundum alpedum pra¬
ebentia. Hujus farinae eft planum illud ellypticum qvod in T ab. IV. fig. 4.

4* pro operculo Thecae peti pulverifati elaboratum exhibemus ; ubi fimul
exadam dentium flruduram determinare licet , qvod fedio illa , dentis
naturalis, horizontaliter fada cfl; pari ratione ex fruftis obliqve fedisma-
qubria pro frameis, crafla, «St rotunda & angulofa, nec non pro cultris,
fituiiiaqve utenfilk parantur. Modo properamus ad reliqva & qvidem :

II. DE

33

x DE LAPIDE MANATI-
II. DE LAPIDE MANATI et TIBURONIS.

$. XLIII.

MANATUS & TUBERONUS promifcue pro pifcibus habentur , &
ab antiqvis & a recentioribus. Clufius a; Manatum vocat Indite pi¬
fcem cetaceum; Artedus : b) Tbricbecbum , pifcem Plagiurum , cujus
doriiim impenne. Ille tamen addit: „ad Phocarum genus haud du-

„bie referendum, Vacca marina appellatum,, cujus ulteriorem defcri-
ptionem vid. pag. 3 2 feqq . Synonyma apud Artedum ali. loco. Francifc .

Gomara c) pileem qvoqve agnofeit , duos tantum pedes ro¬
tundos , qvibus natat , ad humeros habentem , & in lingulis qvatuor
ungues, Elephantinis limiles , capite bubalino, fed macilentiori ore &c.
interdum viginti pedum longitudine, ut fecundum Rondeletium d) vix
a terreftrium boum jugo trahi pofiit, cui videtur elfe Bos marinus Ariflo -
telis e). Addit Oviedus f), qvod auribus careat , fed earum loco
exigua foramina habeat, per qvae audit j fceminisqve duo fint ubera in
pedore, catulos binos parientibus & lallantibus , qvod de nullo pifce
unqvam audiverit , praeterqvam de hoc vitulo marino. Occiditur,
dum herbas depafeitur; juniores qvoqve retibus capiuntur g). Ex di¬
dis qvilibet intelliget, Manatum perperam dici pifcem Cetaceum , fed ad
genus Phocarum pertinere, qvse e mari egrelfi, in libero acre dormiunt,
& in littore vel inter faxa pariunt, terredrium more. autem di-

citur a Qaw , ob boatum live mugitum, qvem edit 5 unde nomen
apud Virgilium , Plinium , Gazam aliosqve : Vituli marini 5 Italis:
Vechio marino ; Gallis : Veaudemer, Germanis: Zee-Meer-Hund.
Majftlienfibus & aliis: Bos marinus. Capti, omnes cicurantur, Edi¬
cuntur ea propter cp<A afluor, in IjDecie de Manato , qvi in lacu Guaynabo
educatus & domitus evafit , vid. Gomara Hiji. Ind. cap. 3 1 h).

a) Exotie, Ltb. VI. cap. XVIII — — figura f, ; ) 3.

b) In lchtbjologia , fuis locis; qvi Manato pinnas in ventre ad feribit, pedes pro pin¬

nis habens; fed qvid obflaret, qvin & Phoca vulgaris noflras, & Ranaj haberent
qvatuor pinnas; vid. Antorem de partibus pifeium pag. f, qvi tamen fibi contrarium
habet clariffim. Rajum in WiUugb. pag. i : ,,Unde Hippopotamus , Crocodilus,

^Phocae, (fcats, JMorfts) Manati caiteraqvc amphibia, vel e qvadrupedum , vel
.yferpentum genere > hujus loci non funt.„ qvod in ipfius definitionem
pifeium non intrant, cui pifeis t fi animal aquatile , pedibus t arens , vel fqvam -
tnis vel tute nuda conteBum , pinnis natans , sn aquis perpetuo degens, nec fpon-
te unqvam in fecum ex/ens ,• a qvo Artedus in fua definitione pifeium in tantum
difientit , qvod ptfcet plerumque in aqva habitent t interdum vero in terram fponte
egrediantur*

•E c) HijJor,

DE LAPIDE MANATI

C) Htjier. Mextcana cap. ji; apud Clttf. p.

v »• r; * * i • *,«■-. „ r ...

d) Dc pifc. Ltb. XVI. cap. XVIII. ex Ovu&o.

e) /fy?. anim. Ltb. VI. c. XI.

f) Apud Clufium Ltb. VI. cap . XVI 11»

g) Apud Eundem,

h) Et Hernandez. . de Manato Ltb. IX cap. XIII: qvem defcribit: vitulo parem» Ct-
prino capite tumenti, cum anterioribus brachiis , forma fufcum, & pilis tc£lum

raris - & mari» & littore ( ita tamen ut nonnunqvam deferat aqvas) vitan^

agentem, & herbis littoralibus — — vefcentem. Cauda ell illi obrotynda, ae,

transverfim fita. Caput & os vitulinum , magnae nares mammseqve , auriculx,

parvae fiec non & oculi; parvi dente? , afpera labra , & corium taurino crafllus*

ac firmius ; brachia bina anteriori parte fita , qvinis difiinfta ungvibus , humanis,

fimihbus , ac pinnarum formam referentibus; umbilicus patulus eft, anusqve; vulv*
muliebris, penis cqvinus Scc. Wormitts muf. p. r g Boetium inculpat, qvod, dunr
Tuberonem deferibere tentat cx 7 faveto. Manatum delineet, ut cum Clufto dubitare,
videatur, an Tubero a Manato differat; qvos divrrfiflimos pifces efle, evinccrCj
Voluit. Plura de Manato apud Sevrrtnum in Phoca; conf. Dn% Perrauli

Defcript. anatom. Sun *vean martn , notandum infuper multos vexare praejudicium:
Pifces effe omnia animalia qvae in aqvis vitam agere poflunt, licet nec in aqvi* gene¬
rentur, nec eonflantcr in undis permaneant, fed neceflario aqvam egrediantur, imo
licet, contra naturam pifeium, per integros mtnfes vel annum extra aqvam vivant,
qvam tamen, cicurati , pofiea averfantur, qvod egomet ipfe expertus fum npn
folum in Phoca fed & in Cafiore. Sic Dominus PerrAultrcxnun videtur, eercbrui*^
Phocx majoris voluminis effc ccrabro pifeium; „L«s replis & les cavitas dy ccr-
„veau etoient comme au veau ; mais il y avoit plus de cervelle a prpportion , qu^l
„n’y ena dans la tete cPunveau; ce qvi efi contre fordinaire d_es poifTons » qvi n’ont,
„qve de tres peu dc cervelle,, & porre : „Lcs naturalifies ont ebferve' , qvc cet
„animal ne tient rien dc la ftupidite des poiffons , mais quM egalc la fagacitc la plus
«fubtile des animaux terrefires &c,»»

$. XLIV.

E contra TIBURO vel TIBURONUS 5 Tibcraon velTuberan Lufit.y
qvem Rondeletius a) pariter ex genere vitulorum marinorum efie putat,
Gefnerus b) vero Gladium aut ipfi cognatum iufpicarur , utiqve pifcis
eft, & qvidem Galeorum omnium maximus , qvi Canis Carebar i as 1! La¬
mia Rondelstii) Gefneri , Aldr ovandi & aliorum a 1000 ad 4000 libras
aliqvando excrefcens. Marcgravio c) optime cognitus , & de qvo
Willugbb. alL l. minime dubitat d). Tum in Mari Mediterraneo, tum
in Oceano abunde reperitur. Bellonius. e) differentias Lamiae & Car-
eharia ili eo ponit , qvod Lamia os in anteriore capitis parte tribuat,

Carcba-

ET TIBURONIS.

35

Carebaris vero roflrum in mucronem exporreflum. Ille Graecis A aftvfc

audit:

Et qvis vaftus Aper luperabit robore Lamnam. Oppian.
Communiter etiam Lamia cartilagineus pileis planus & larus , longe ma¬
ximae molis, dicitur; icd hoc nomen a multis Cani Carebaris imponitur;
Hunc & Mercatus f) Lamiam appellat. Sufficit, hoc loco no fle, qvod
Tiburo & Manati diverla plane animalia fint ; & refte jfoan. de Laet g)
„qvod male confundatur Tuberon pifeis, qvi non alius eft, qvam Canis
„Carcharias aut Lamia , cum Manati.,, Sic qvoqve Dn. Srubbs h)
,,A Trburonand Shark bcall one, and differ from a Manati , or Sea-
,,Cow.„ Supra nominatus Gomara in Hift. Mex. miranda & vix credi¬
bilia de Tiburone narrat.

a) Ltb. XVI. tap. XVI. dt ri/i,

b) Sub tit. de Can. Carcb fen Lamia. Ltb. IV. p, »7?. Hoc autem ex Gillio habet;
Rondcletium & Gefnerum excufat Willitj>hb. Ltb. HI. cap. i p. 49.

e) Ht/f. Pijc. Cap. XVp. 17 i. Hic obiter monendum, qvod autor non nifi trium
foraminum pone caput in utroqve latere mentionem faciat, cum revera omnes galc*
j foraminibus funt 'mfiru&i. De qvibus in Miflu HI.

i) Conferatur Nteremb. Ltb. XII. e. a».

e) De Afoatil. p. pS>

f) Me talio th, p. 3 3 3. Ccnf. Seettotrit DijJetf. Cap. Can, Carcb, — Attf. Sciit a vana
Specula**. «— ■ Bocc. Recb. Uttre

g) De Gew. & Lap. Ltb* II. cap. VI.

* V , - * • , f

h) Obfervat. made in a voyage to the Caribbee biands; Epit. Tr.nt.ff. Phll. JU.yyy,

XLV.

Modo , licet fuperficiarie , conlideratis diverfis animalibus , Manato
& liburone , eorum, qvi vocantur , LAPIDES paulo propius intuea¬
mur _ ac in MiJJu I. §. XXII. p.iz.tf §.X VII. p. ii. fieri non potuit»
Qvoa ad LAPIDES MANATI attinet , cum (jx. $. XLII. ) diu obti¬
nuit , Manatum pifcem effe ( vid. Miffl I. Jf. i. ), aliter fieri non potuit,
qvin & confvetudo introduxerit , certa corpora dura ex Manati capite
lapides dici, pari ratione, prout alia corpufcula dura, qvafi filicea,
vel etiam tartareae iubftantiae, in omnium pifcium capitibus lapides audiunt.
Infirmitatem meam accufo , qvod diu diutius intelligere nOn potuerim,
qvid haec fibi velint : Inveniri in capite Manati pifeis , ex genere Pho¬
carum , pedes elephantinis vel manibus humanis limiles habentis, man-
fvefcentis , hominum genio fe accommodantis , piloli , gramine & al-

*E 2 ga

I

3 6 DE LAPIDE MANATI

ga vefcentis , herbasqve in littoribus depa Icentis (virtutibus reliqvis) La-
fides , parvx pilae lulbriae magnirudine , interdum & grandiores , pro
pifcium magnitudine , non tamen orbiculares illos , led ejus offis for¬
ma , qvod in balifta tenfum nervum retinet, & qvidem : prou tlapidej
in Coracini & Umbra capite a).

, * ' . . ■ ) _ y V f

a) Confule Antores inprimis T Vormium p. F $ cum qvo & ego pacem tantorum virorum
mihi qvam obferyanter expeto ; in omnibus licet Wormio fubfcribere neqveam.

§. XLvr.

Volutis itaqve & revolutis libris , Lapidumque figuris Manati , qux
apud Chifium a) <S i ffoannem de Laet b) exhibentur, plus fimpliei

vice fedulo infpeclis , tandemqve in memoriam revocans manuduftionem
llluftr. Dn. Hans Sloane c) in verbis : ,,The Manati Stones are

„brought frotn Samana , and taken from behind the Ears of that Ani-
„mat, each Ear having one„ . venit mihi in fufpicionem , nihil aliud
effe Lapides Manati , qvam qvae in animalibus terreftribus xqve ac in phy-
feteribus appellantur Oj]a petrea vel petrofa d). Sed ecce , nova iol-
lieitudo ; Deerat mihi exemplum , ab omni parte inipiciendum ; hoc
tandem mihi benevole liippeditabat amice colendus Nobil. Dn. Conradi Be-
rolinenfis , cui jam cranium pifcis , qvod Synodontidas fert (Miff. l.p.22 .)
debeo ; modo nullus dubito , qvin illius utrinque delumpta figura
T. iv. Tab. IV. fg.J & 6- partem referat dimidiati Offis petroji Manati , rite
f,?‘6*fi conferatur cum figuris , qux tam apud Clujium , qvam inprimis apud
Laetum profiant e). Cochleatas cavitates , vel meatus auditorios,
qvalescunqve appellaveris, ie mutuo excipientes, exploravi letis porcinis
aa*fcb -aa* & bb. Tertia feta c. os pertranfire recufavit > Reliqva peritioribus

Ct committens , vel illis , qvibus ejusmodi Offa petroja Manati integra &
inviolata ad manus lunt.

a) Exot. Cap. XXXI 1. f. 3 a e. Figurx Lapidis Clufius infcripfit titulum. Lapis Tibur*

num habitus i fed verius Manati.

*

%

b) De Gem. & Lap. Ltbr. II. cap . VI. COnf. Labat Vey. ttef Ameriqve Tom. II. p, zoa,
ubi figura ; qvem Lamenti» vocat t >,Les Elpagnofe appellent Manate ou Mana¬
ri > eyefi a dire , poilTon qvi a des mains , ee qve nous appelions Lamentin* 013
„pourroit , ce me fembie , Fappelfer vache marine f fa gucule , /es mametles ,
„{a maniere de mettre dehors fts petits, & les allaiter ayant beaueoup derapport acet
^animal terrefire» Hoc non obftanfe > autor pag. 1 0 k hujus animal» pedes po¬
tius pinnas dixerit , qvam pedes vel manus ; addit tamen/», zot : „jc ne fcrai que-
»rellc a perfonne pour ne pas embrafler mes tdees.w

c) Foyage to jfamaiea } i » Introiud. p* L XXXV. ,

i) » Perperam

1

/

ET TIBURONIS.

3?

- d) «Perperam confunditur cum lapide Tuberonum — neque proprie Iapis fficrpoteft, fej
«potius Os itviffisnum inftar lapidis. Figura autem ut plurimum talis eft, qvalcm exprirfti
«curavimus.,» Laet. ali. l.Wormtut rem qvadantenus acu tetigit f>. 5 g. „Ut frne
«ambagibus dicam qvod res efl : illud » qvod pro Iapide Tuberonum vendunt , Ia*

«pis non eft , /ed os ad auditum fpe flans , qvod in omnibus Cetis auditum bale*-
iytibus reperitur , diciturqve ab Anatomicis cochlea» cavitas eochleata bucdnataf»
«antrum buccinofum : nam gyros habet /e mutuo excipientes , atqve tenuiffima
«ac molliffima membrana fuccingitui. Qvod & Ouiedms diffiteri non videtur»

J o - ! M

«de Ma»att agens &c. ,,

e) Qvibus adde Rumpbii vet Halnta figuram lit. G. ?al. LV1J. 'Muf, Amiti*, p. 3 ti. m
Mot. een Steen uyt het hoofd van ccn Zeekoe ; cui vicinus eft Iapis: uyt het hoofcl
van een ZeevvolfF///. H. forfan ad lapides coracini vel umbrae Aldrtvanii referendus,— >
Dn. Ferrault ali. I. de Phocae ofte(cntrele gros & ie petit cerveau} verba faciens » ad¬
dit : ,,cct os ctoit piat & pointu, & non rond & maCTif , tel qu’eft celui qui fit
trouve dans Ia te te du Lamantin , qui eft une efpece de veau marin des Indes occi¬
dentales , & qve l’on tient etre un os , qvi a une vertu particuHcrc pour diftbudte

la pierre des reins & de la veffie. '• * •• - 1

§. XLVH.

Ex diclis tamen non inferendum ede judicamus , Animal MANATI
pifcem Cetaceum fore, vadiffimi Pifcium Coenobii Claudra fubiens , vel
ideo, quod paria cum Phyfeteribus habeat Organa auditus , qvse offa petro*

Ja audiunt. Si qvis enim fic perverte argumentetur , feqveretur, qvod
omnes Phoca , Caftor , qvadrupes licet , plagiurus tamen , & qvidem
cauda qvali fqvamata , pedibus poderioribus , prout phocae, anlerinis,
nec non Crocodili <k Salamandra aqvatica , qvi plagiuri funt y cauda ver-
ticaliter plana , pilees forent Cetacei»

§. XLVIIL

De TUBERONIS LAPIDUM numero autores non conveniunt, vid.
JAiffi /. jf. XVII. p. //. Alii duos , alii , prout Mofcardus & Cal¬
ceolarius , non nili unicum in Capite Tiburonis vel Lamiae five Canis Car-
chariae numerant. Clupus , cum autoribus citatis , ternos aut qvater-
nos , interdum plures , ex parte concavos , valde albos , magnos
ponderofosqve , ut qvandoqve duas libras pendant , & qvi facile abradi
poffunt- Veritati coiifonum audit , plures dari lapides in capite Lamiae
vel Tiburonis , qvarn duos ; Ii enim pii cibus diflimilibus ex. gr. Raja
(Miff. cartilagineo, & piicibus Ipinohs commune lit, qvodtribus

paribus vel fex lapillis minimiim gaudeant , qvidni & aliis ejusdem generis
pili ibus , u t Raj<e & Tibur ani. Subdant ia Laetus molUdimum, fria¬

bilem indar pollinis,, & candidiflimum lapidem ede dicit 5 cumqvo

confe-

V -i

i 8

DE LAPIDE TRANAT! ET TIBURONIS.

conferatur 0). Srubbs fapra ali. I. „The lapis T uberonum is a kind of fria-
ble calx , jvhen it is Brought hithcr , yet when it is firfl takcn out , it
”is no t fo , tjut a white fubflance , near approaching to the nature of
”any brain , ad encompafs ’d in a transparent Gelty (prout lapilli in cra¬
niis’ pilcium fpino forum) , „The Gefty dries ali evay , at it is expos d
to the fun, and the white Subflance dries into the Body , he lpeaks of.„
Qvod fatis cohvenit cum obfervationibus noftris circa lapillos in capitibus
'Rajae; Nulla q\ridetit nobis efl occafio , interna Tiburonum Icrutari,
qvod aliqvando erudite Curiofi juxta mare mediterraneum in fe lulcipiant,
^interim tamen LAPIDIS TIBURONIS , cujus mentionem fecjqius in
iv Miffu Imo accuratam figuram fieri curavimus , eandemqve in Tab. IV.
i; V; 7. modo exhibemus ; Reliqva de TIBURONE Miffui III , ubi de
PISCIBUS , qvi BRANCHIIS & qvidtm OCCULTIS gaudent , refervan-
"tes 5 Satis mihi efl ,. propofitam rem acu qvidem pupugifle , qvam aliis,
qvorum judicio atqve ingenii felicitati plurimum tribuo deferoqve , ac¬
curatius delineandam & demonflrandam trado ; Jam Colophonem huic
jvlifTui imponens verbis Wortnii: . r.;

MANATI tam in fluminibus qvam in mari capitur, tefle Oviedo:
TUBERON vero cetaceus pifcis efl tantum Oceani incola, tefle:
Fraricifco ffertiando. Manati pedes habet : Tubero nullos.
Manati branchias nullas habet: Tubero utrinqve qvinqe. Ma¬
nati pifcis efl, aut Amphibium docile , mite, hominum con-
fvetudine gaudens ; Tubero cetus ferox, maleficus, homi¬
num devorator : a) multisqve aliis inter fe differunt proprie¬
tatibus — . .Diverfi igitur cum fint pifces , alius» erit lapis
; MANATI, alius TUBERONIS.

ITA!

hv

u’ 'i i

a) AV&£UTtotpdyV$ , AriJfttelL

Seneca Lib. Vlh qvajl. natur.

Cap: XXXV.

Natura munera fua non limul tradit $ nec omnibus patent ; redufta
funt , & Iit interiori /aerario claufa ; ex quibus aliud hxc
aetas , aliud poflera accipit & depromit.

In Miffii L

Corrigenda :

i. VIII.

xi.

5. XIX.
fi. XXI.

5. xxv.

fi. XXXIII.

Iin. 5 lege: Segerum

— 4 pofl Ra jus verba, pone:

— 16 in exitu dele — '

4 a fine, lege: afiumptis

— — 9 pofl verbum habebant, ponet

— 1 & a dele a

— 1 /^.-compendiarie

— 2 — qvas lubenter

p. 7 Iin. 1 lege: cunqve

p. 15 — 15 — littori

p. 25 ' 6 — infertionem

p. 28 — penult. lege: dubitandi
p. 31 — i* lege: ea fellis veficula

p. 34 — 23 — cavati , mox in cftfpides acutiffimas ,

24 — hamatas, reflexi,
p. 34 lin. antepenult. lege: potuit
p. 35 lin. penult. lege: orbiculari.

Addenda:

pofl privarentur , adde: prout Turfiones creduntur
acflate furdi , nec flrepitum feqvi , hyeme fatis
auriti. Th. Barthol. An. Hift. XXV. Cent. 1 1.
pofl varia exiflere, adde: vid. Kumph . A?nboin.p.ji2.
ad finem in margine : - - Tab. v. Fig. e.

J. XXXII. lin. 6 in margine* - - Tab. vr. Fig. ir.
p. 8 lin 3 in fine, adde: Incurvos Scarus hic fcopulos& laxa fre-
qventat Qvi mutos inter pifces clamore tremendo Intonat — —
Oppianus ; fi genuina lectio efl 5 nam inter fonabiles pilees
JElianus H. A. Lib. X. c. //. fcarum non commemorat,
p. 22 Iin. 2 pofl verba SANCTI PETRI adde: notam (e) & infra:

(e) Qvi in pifce innominato ftaterum < Matth. XVII. 16) deprehendit;

qvem pileem tamen nec Catholici nec aCatholici interprete*
indigitarc, nedum deferibere aufi /unt. Con£ Comm. fiter.
Norimb. »7j6p. 117 h 297 An. 1759 p. 209 fcq. no»-
nulla de his lapillis.

lin. 13 in margine: - - Tab. ivv

p. 29 lin. 10 in fine adde: vid. Thyfon. Phoc&na p.Jp*

lin. 27 pofl. figuram dedit, adde: vid. Tbyfon. p. 4/.
lin. antepenult. pofl p. 6 adde:

In MtflTu II.

p. 16 lin. 19 lege: vetuflorum autorum

p. 18 lin. 8 lege: Ceti.

* ) V ( *

$. XIII.

$. xxv.

fi. XXXI.

* *
* .

A*'

/

* •

' * r, '

■ * ■

i ». f * .

rpj V. ■ :: :: ;r

■ £- • - . . ■ •

A t * I

J J * V 1

t t f’

t ■

fc; ' .■ V

; • “ ' ; .

.f > «t

r

Vs ■ , "i

< ! j . 1»iw IV— >u/. i •- i •'• ■

e *vM> ; v
';hT*.r 'V'

»

4 . - - • «. )-

V

ii/

-' . 6

T i

, i :•• ' '

'

1 «2 8® UW ’ ' j • ■ ■

' • ■, ’.• i

» t ,

C* • .

r-- • :

4- s

% 4

'V, \

rC ‘ j

>. « 404 '

J

1«?

KV;

. <5

v - *•»

ct

; it-ai 'I A

»W ”

ii: ••. ri • : .

.X ; ' ' ■ ■

* t c

c

A ; '

•« i . - f ■ . * •

.

■ v ."• ftxr ■ *Z' v-: Y/,

«-'• ■ ■ . '

hr-l : * i.fi.i .

' * ; ‘ f : • y,v

: sl CQ

fii 8

T|

IVI

.

■ i i .

%>7

-t? ^ ^ i

• • 4 i* ’ ), * •

r* *■ } AVi

♦ 'Clt >1; *i '/W8’

v /

. n

,1^ ’> : i

't 'i < \

A t*<

“ v

•<**•># ■
>

f ■ .* " 1 - •*

. » « # •

.\>, V .1

* «' r

"ti c<'

• *

i -1

>• .*

Ii

• r

MS

® Si

=

piiiiiiw

JPiiiiiiimiti^^

S^o^r- Jc. j\o\^irnA

i- *

4.

. t

f

' •

't

*•

•*». »

!

*

- .

‘‘i, - .

. *

■«

*. r

tr

&

, r . • ’ ' : •

4

V •

\

/ «

I

*

" ’ h

<

i

4 I

I

\

*

.

(Uab. UT.

-JU —

m m

|§

■H|

£|

1

§

riX

4 ' *■

t

.vV

t&-*~ «rv. z£^i ? ;y/JL4^)*- Cn

n.

te

■

,\ ''L

■n

■■ ■ ~

_ .

•'ii • ■ ■*■

•:i

t

„«4:

?' ktr 'V

• *' w£->

'

- v

-.' '•< .

.

1 «;•*.

. . • . '•

' • .■ $':•

' .' 'v. :: r,F«

, i ’ VY •

.

» V