DE MYSTERIIS fig*
AE6YPTIORVM, 15$
CkaldaeoruiruAfiy- £ n
riorum. 2 c C <
* £ PRoeivj i» Platonicum ^IcibtademyPj^
dc ^nimaxatqtte Damone.
de Sacrificio & Magia.
FORPHYRIVi^ D initiis atq; Vdmonib.
P5B1LYS de Damonibua .
MER.cvR.il TriJinegjJltPimetndtr .
JEinJdem ^ss/JcUpiue.
qq: od tibi
PI5W MON VIS- ALTERI NI PE CERIS
LVGDVNfH
Apud Ioan.TornaefSuro.
, M. D. XL IX
^ v va“' SV* z L/ /
'$• f*Z%<Ly;i f-' .
mm ' ^
«i ■ ■ %
i a'T i r- ■■■
f * v 'PA
•• •, :
A' iB J* , *
• r'>
\ yf - Y
IjC.V i" i 'Jc -> "J J
Xj4
j . . .;oi 't "# r o i k v,n.ut<53 fj )
. .rar/igt*',
’ . ,
u.ka>.
\&s
*
v. „ 'it WV>\ . • 4,
: .. °
j ^. wtfWOTEpi ;■: >'j • \ ■?
. / . '*• .»aft 1 iv i.1 . a ? / r *. .a ? 1
. V’ ;
o
^ -2
4'
,x <~? f- j - ^
JT
•v ^Sf,***
tateife
**v.
*
« -r
. . .* wi
. .<
*
Jsu
vgl
v \
X,
X&
# .* JT
• ; •5;
.% <
ari 'i'* J ■ < -•••■<•? '•■»:• -i;! J
t A * - . w : L ‘
\ /
2^.7.
;v?u
• tcfv
" *f*44 $
agU
*i
id
a
MARJ Ilivs MCINVJ P L dg renfinu* Reoerendifomo in Cbriflo Patri ! ff, ^ .< D.loanni Medici fan&ar Romanae * Cj
eccJefiar Cardinali TuppHii- \ >-* 0 ^ • . - ^ ter fe commendat. (C
Cmt cpiftold ad teferibere flatuiffem m Car- ^ dincd dignitate nuper tibi collata gratulatio ram,cogitaremqi cui potifiimueam dare tibi reddendam , qui congratulatione no flra effi- ceret admodum gratioremjn acadcmiam me Jitbito contuli, fferans in eius falte penetrali - r husfalutatorem nobis aliquem tibi acceptifii- tnum non defuturu. illic ergo diuina quadam Jor te, primus occurrit Iamblichus inter acade- micos cognometo Diuinus , magnus ibi fh
' cerdos. . Cui quidem falue inquam Iambliche facerdos magne. In prafcntia(ut *dcs) ro an- ni A4cdict,nouo Chrjfliana religionis ant ifli- ti congratulaturus fitmrtu precor, Ji iufla pe- to, congratulatione no flr ei, alio quin ieiunam 9 diurnis uerbis, myflcrijsq; tuis efficies plcnio - rem.yinnuit ille precibus, atqs hac ad ic fen- tentia / oannes facerdos magne, uenit magnus iUe facerdos. T"u /git urfalutatore tantu latue excipe, dtq;poU falmationc primam ,potl Ici lid epiSlold,quid diuinus iUe loquatur 'fi pU- cet attentius audi, promi fit enim,ut fua,tuaq$ perfona pariter digna diceret, fe tibi breuibus] quid ^egyptij&^jfyrij facerdotes de re- ligiouefebusq; diu inis Je nfcrtn t, exp refftrum.
? I
Arg
4
9
Argumentum in librum Iamblichi.
Porphyrius , qui inter Platonicos propter txceUedam philojbphus appellatur, longa in i^i/egyptu mifiu epijlold ad ^dnchonv Jacer- dote uariaru, qyfgrauiu quaflionu plena ad
‘ . omnes philofbphia partes fpe(lantiu,prajer»
tim ad Deu,atqi angelos, damonesq;,&‘ ani - mas,adprouidetiam,ad fatu,uaticinia,magi - cen,miracula,fitcrifcia,uota. Porphyrij qua.» JHonibus rejpodit Iamblichus eius auditor. In- troducit uero Porphyrio njpodcnte ^ibamo» ne ^sSfcgyptiuJaccrdote pro Umbone dtjci* pulo fuo, ad que Porphyrius mifit epiflolam . Huius ergo quaflionu totius, atq; rcjpojionif prefeflo diurna, tanqud in Plotino adhuc ni- mium occupatus Jingula ftrme non uerbajed Jlnfit traduxi , ut non mirum putari , debeat, __ ftt ubi diuulft uideatur oratio, prajertim inter ipfa dtjputandi principia , ubi leuior iaftura Herbor u./am deinceps ucrboru etiam cotcxtua magis perpetuus apparebtt.Coaflus uero Jum interdu in eu aliquod uerbu ucl cotinuationis , uel intelligentia gratia interferere . yelocio» bis au te editionis etiam in c au fit fuit Pier leo» nus uir otnmu cupidtfiimus fecretoru. Veru, id quod in primis admiror, hic fimperajfitt a» re uidetur , qua iam po fidet. Alam diumitate quada, tngenij Philofophoru arcana Gra- tor u, yjSarbaroru nondum Itttatofequttur.
- : v- ^
res putantes omnia in- nenta cfica Mercurio, fuos libros Mercurio inlcribcbat. Mercurius praeeft lapienti*, & elo- quio. Py thagoras , Plato, Democritus, Eudoxus , Se multi ad laccrdotes Aegy- ptios acceflcrunt. Dogmata huius libri funt Aflyrioru, Se Aegyptioru, Se ex co- lumnis Mercurii. Pythagoras, Se Plato didicerut philofophia ex columnis Mer- curii in Aegypto. Colunae Mercurii ple nae do&rims. Ante omne rationis ufufi ineft naturaliter infita deorum notio: im- mo ta&us quida diuinitatis mclior,qirim -notitia, ex quo incitatur naturalis appeti- tus boni, Se ratiocinatio,atquc iudicium. Eflcntialis cognitio diuinonim,quac ani- ‘ina cft perpetua,ac re uera non clt cogni- tio haec, qua Deo fruimur. In cognitione
enim
6 TAMBLlCHVS
enim cfl: alteritas , led conta&us quidam eflentialis, & flmplex. Non enim polia- mus attingere unitatem iplam, nifi unitif- flmo quodam, & unitate mentis, qux fu- per animx , mentisq; proprietatem extat. Vnitas ipla deorum unit fibi animas ab xteriio p<;r unitates earum iecundum con tiguitatcm tam propriam, & cmcaccift,ut cfle continuitas uideatur. Intcllc&us dfc uuius dat cfle animae per intelligerc fuum cflentiale.Ergo cfle animx, eft quoddam intclligere, feilicet deum, unde dependet. Eflenoftrum, eft deum cognofc ere, quia prxcipuu cfle animae, eft intcllcdus fuus, m quo idem eft, efle quod intelligerc di- uiha a&u perpetuo. Ab illo aute clic prae- cipuo deriuantur potentix animx difcur- rentes. Poft deos ponimus dxmoncs, he- roes,animas puras, hi tres ordines pedifle- qui funt deoru. Non poflumus fblitis hu- manx rationis difeurflonibus attingere deoru pediflequos dxmoncs, heroes, ani- mos puros. Sca ncccfle eft confingere ad cflentialcm intclligcntiam , & xternam. Sicut dii fcmpcr attingutur notione inna- ta , fle numina deorum pediflequa , tunc primum attinguntur, quado anima depo- fuit modutn cognitionis mobilem, qui ad potentiam fpedtat rationalem, qux intcl-
lc&u.
DE MYSTERIIS.
Tc&u,inteiligcntiaq; formatur, quem uo- cat intclle&u adeptu. Nam prima notitia in agente intellectu cofiftit. Cdm cogni- tio per adxquatione fiat, lequitur ut mini- ma fempitema,& immobilia attingamus, notione fempirema, immobili yfimplicL Cognitio, qoa cognolcimus fiibftantias feparatas, eft iaalialpecie,quam illa; qua cognolcimus alia; Cognitio diuinorum fuit femperin anima per fimplice intuitu* uel conta&ii. Aliqui putant fc aflecuturofi lep arata per quedam oppolitionis modu, follicet materialia funt , mobilia, localia^ patibilia, & c. Ergo foparata firnt immo- biBa,&& Sic utiq, cognofoitur,quid non fint, quid ucro lint,. adxquatione cognb- tiois ad illud, quod animo naturaliter per intelle&u indftiacquiritur autem in ratio- nali, potentia ftudio qubda,nec tam com- parationis^ coic&urx, quam feparatior- nis,& purificationis officio* Ecat & mo- dus difiunQionis , follicet dii , & diuina, uel funt tcmporafia,uei actema.Non tem- poralia, ergo & extera, liic etiam modus fua mobilitate non cogruit immobilibus.
Z)cproprtitdtibiu uniufcuiufy fipcriorim.
S I qua compofitio cotrd lubftantiis fo- p aratis, Sc foparabilibus ineft, non eft
a 4 c*
IAMBX.1CH V S '
ex genere per fc indeterminato , Se diffe- rentia terminante. Illae enim fubftantiae funt completae fpccics undiq; in a&u de- terminato, atque completo. Si fubftan- tiae fcparabiles tanqua fimplices non dif- ferunt inter fc per differentias fpecialcs fub eodem genere, ergo neque per indiui- duales fub eadem ijpecic difcrcpant. quae.- libct igitur eft,quau unum genus,ucl fpc- xies per fc exiftens. diffprunt nero fc ipfis, & ordine graduum , Se quoniam ad pri- mum,aliter referuntur. Intelligcntiae in- tcr fc non conucniunt,ucl differunt gene** re,& differentiis ullis, fimplicifsima enim •funt, fcd quatenus uel eadem , uel diuerfa radone referuntur ad primum, Se aliae in prioribus, aliae in fcquenubus perfc&io- nis gradibus difpofitae funt. Differentiae reru inter fc in agonibus , pafsionibusq; refoluendae ubiq; funt in iurium differen- tias, atque hae in differendas e flendarum, neque alicubi quicfcendum cftin fequen- tibus,fcd ad priora proficifeendum. Neq; infubftanriis fupenoribus anima noftra, neque in hac eft modo ulla pafsiua, fcd totum eft a&us efficax. Motus animae, quo ex fe mouetur, non diuiditur in mo- torem^ motum uel mouere, atq; n\puc- ri , fcd eft eflendaiis a&us progrediens
temp
DI llt?.T1 *, 1,1 S. $
temporaliter. Compotitis & formis, quae fiint in fubie&o , competunt accidentia, formis immaterialibus non conucniunt. Quicquid cft in formis feparabilibus , cft «fle, & cflentialc praecipua quada, aequa- liq; forte. Neque aliquid ibi accidens,aut confequens reperitur. Motus , & afltio- tics , funt differentes propter differentias naturarum , non econuerfo. Si dicamus unum cfle genus Reparatorum, contundi- mus theologiam. Subftantiae tep arabiles non conucniunt uno quodam genere , in quo per differentias diftinguantur, fed fc ipfis , 8c ordine graduum diftinguuntur: quatenus per alios perfe&ionis gradus referutur ad primum. Conucniunt autem magis inter le quae per (imiliore modum referutur adprimum,arq; ultimum. Bo- num duplex, quod fuper cflentiam, quod fccudum cflentiam. Edentia cft propric- tas Dcorii omnium. Ipfura uerd bonum fiipcr cflentiam, & dicitur cauta boni,tci- licet cflentialis boniprincipium.proindc fecundum gradus eflentiae , gradus Deo- rum inter lc diftinguuntur. Animabus ra- tionalibus ultimis non ineft cflentialc bo- • num , licut diis , ted participatio boni te- . eundum pulchritudinem intcllc&uaicm, fcd haec immobiliter ineft.
a s Dc
<0
lAMBlt CH Yf De ordine Juperiorum. *
ANiinae noftr$ in diuinorum generi- bus coputatur. Heroes firnt maiores hominibus , ergo multd grandiores funt daemones. Primu diuinoru cft ipfum bo- num,diiq; fequetes. ultimum particulares animae rationales : horu media duo funt, fcilicet heroes prope animas, & daemones prope deos, ficut inter igne, ac terram cft aer,& aqua. Heroes ctfi potctia,uirtute, pulchritudine, magnitudine nobis prae- ftat, tamen cum anima noftra,& uita cius multu congruunt. Daemones funt fupe- riores heroibus, & miniftri deorutanqua architc&oruin opificio mundano. Quae fant in diis ineffabilia, & occulta, daemo- nes exprimunt, atq; patefaciunt. Daemo- nes, & heroes accommodant inferioribus uniuerfalcs , fimpliccs , immobiles deoru dotes, & cociliant omnia, atq; harmonici confenfus,& compafsionis omnium intri- cem funt autores. Traducunt diuina ad nos,& noftra aequaliter ad diuina perdu- . eunt, praeterea gradus in donis fuperioru, & in praeparatione fufeipientiu aeque dis- ponunt. Diuerfa diuinorum genera dif- ferunt inter fe per triplicem modum pra- . prietatum fcilicet quantu ad cflcntias , 8c uirtutcs,& a&ioncs pertinet. Proprietas
fi E MTST.BK.ri 5.
deorum eft unitas, permaneria in /e ipfis, immobilis motionum caufa, prouidentia eminens ,nihilq; commune nabenscuin iis, quibus prooidctiatque haec proprietas in eis fecundum edendam , & uirtutem, adtionemq; feruatur. Animaru proprie- tas dft declinari o ad multitudinem, & mo tum, coiun&ioncm^; cu diis,atq; ad acci piendu ab aliis aliquid , & ea motu uitali replenda, & congraenduubiq; cuomni- busypardm manedbus^ardmucro fluen- tibus , & ad omnia in fc , & per fc ipfam conrepcranda. liacc ucro proprietas in cis iccttadum eflcnria,5r uirtute,aSioncmq; fcruatur.Proprictates dacmonu funt, con- tinere in fe dotes deorum, inferiori qui de modo , qudm dii, fed fiib idea, rationeqj carum continere deteriorum coditiones, dum fcilicct multiplicatur quide,fcd uni- te mifcetur quoq*, fed impermifte: moue- tur deniq;^ed flabiliter. Heroes cotra,fub eddirione multitudinis, & motus, permir ftionisq; unitate^dentitate, flatum, excel- lentia habent. Daemones, & heroes funt
proximi extrcmis.illi quidem diis, hi ani- mabus.DifFerentiae daemonum ad heroes
d*moncs.Duo media, fcilicec daemones,
hero
nl
hcroesq; componuturex proprietatibus extremorum» fcilicet deorum, atque ani- marum , fcd in daemonibus plus cft diui- ni,iii heroibus plus humani.
• Quomodo fuper iorum aftiones inter Je dtliinguantur.
i
Dii tenent entium fummu,anim$ in- fimum. Dii poflunt omnia, momen to uniti:anim$ cotra,ncc omnia, neq; mo mento, neque unitae.Dii faciunt, curantq; - omnia non inclinati:animae cum inclina- tione,& conucrfione quadam agunt. Dii funt praecipuae caufae : animae ex illorum uoluntatc perpetuo pendent. Diiuigore celerrimo lines fuos intimos una cii prin cipiis compraehendunt : animae ab aliis in alia , ab impcrfe&o ad pcrfc&u pergunt. Dii copraehendi nequeunt aliqua mefura, ucl formaranimae inclinatione, & habitu-- dine,& num detinetur, atq; fuperatur. Et appetitu dctcrioru,familiaritateq; tagun- tur,& certas inde contrahunt qualitates.
De fntellcftHtgr ^4 himd, .
INtelle&us omniu opifex adeft: femper omnibus diis pieniftime per a&q.jinu iri fcipfo manentem. Anima eft particeps intclled9 magis partibilis, mulcifbrmisq;
aa
v
DE MYSTERIIS. I)
ad gubernatione accommodati^ac natu- raliter in animatis prouidet a fias, aliis fi- guris affe&a. Ite, diisadcftacaufis fupe- ri oribus ordb,ipfaqi.putchritudo,ueI cau £ae utriufo; : animae uerd adeft ordo,intcl ' Ic&ualisq; pulchritudo.. Item in diis eft mefura in omnia potes:anima ucro mefu ram illa determinat, ac per ea agit in ali- qua. Daemones, & heroestanquam medii inter deoSjdr animas, competenti propor tionc quo ad extrema ,& fcipfbs p crtinet, ' componuntur ex proprietatibus tam ani- maru quam deoru ,qua$ in fuperioribus cnarrauimus.Si uis ergo deoru fpccie ap- prxhcndcrc, proprietates animae rationa- lis ultimae cogita oppofitas in perfe- &ionc diis attribue.. Si ipcciem daemonis . componere placet,ex utrifq, copone plus interim diuinitatis attribues.fi deniq; ipc- cies herois, ueru ex ambobus, plus tamen de animae conditionibus inferens. Carpit Porphyriumfcparatapcr habitudines ad corpora diftinguente,fcilicec deos per ha bitudinem ad corpora aetheria, daemones ad aeria,animas ad terrcna.quia uidclicet no debeat priora, & cauf§ per pofteriora * effc&usq; diflingui. Incorporeae fubftan- tiae no fune in corporibus: fcd extrinfecus ca ducunt,dantq; eis aliquid,n6 accipiut..
igitur
14 IAMBLICHVS
igitur nec una cum his comutantur, ncq; ad eorii diftributione diftribuuntur. N5 enim furit habitus corporu,uel materiales formae, fed fubfiftctes,feparabilesq; ,rmmo iam feparatae,& ante corpora uiuut. Sub- ftantiac feparatac , fcparabilesq; non tales cuadut, quia talem fortem, prouinciamq; elegerint, uci fortitae fint,immo uicilsim, quale anima ante corporis ingrcflum, ui- tam, lpecicm^; in a£lum infe eduxit, tale corpus fortitur ofganicu, talcmq; confe- quente libi natura, quae quide uitae ipUus anim£ perferiori fubiicitur, anima ratio- nalis,in corpus iam uiuumucnit, led im- pcrfeTe uiuum. Diuina progenerat in fe > ipfis naturalitcrtotum opus faiun diftin- aum ant£ quam pariant. Penes illa, quae • rationi uniuerlalis principii habent, infe- riora in liiperioribus, corporea in corpo- reis,opificia in opificibus producuntur, in eisq; circularitcr continentibus dirigun- tur. Circuitus ergo caeieftes ad circuitu cceleftium animaru redigutur, animae uc- ro mundorfi, id eft Iphaeraru , fyderumq; in inrclieTu liium accedentes copraehen- dutur ab ipfo penitus, atq; in ipfoprimuin progenerantur. Intelle£tus particularis in uniuerlalem,ac ille in luperiora fimiliter. Cum ergofemper jcquetia couertantur,
'f in
i • '■*
iri prima, & fuperiora tanqua cremplatia ducat inferiora, certe a fuperioribus pro- dbcitur,adeftq; inferiorib9 edentia fimul. Se fpecies, & omnino in meliorib9 primo fequetiaproducutur.Ideoq; ab illis ordo. Se meiurain lequctibus nonccouerlo de- pendet, non fune igitur ab liisilloru a Si- gnandae proprietates , eflcntia igitur in- corporea per corporea qualia quibus eu rfihil habet commune, diftingui non po- tcft. Principia diuina operibus luis non Ibliim eflcntia tribuunt, icd totam diftin- &ioncm,ordinemq; formalem. Eflcntia, quae adeft corporibus non localiter, locis corporeis non diftingui tur , Se quae non cohibetur particularibus circulcripdoni- bus fubic&orum , eadem particulariter £ mundi partibus minime continetur. Na- tura incorporea fubiro ubicunque' uulr, adeft, nui Io alicubi prohibente. . • . ,'j
Omne diurnum incorporeum ubiq*.
MVlto magis diuinitas quo minus (it, ubique nullo limite coercetur. Ite, que apud nos funt, fieri, formariq; ne- queunt,nili una quedamuirtus opifex, & fpccieru participatio per omnia aiffunda tur. Deniq; nili diuina lint, ubiq; tollitur Acrificii uirtus , quae in quadam deorum ad homines comunionc confiftit. Dii ex i . . hoc
hoc maxime omnia cotinent , quod nu£>; quam continentur. Terrena quonia facta funt,& coftant munere diuinoru,quotiet paratiora ad diuina rcddutur,dcos fuoito fprtiuntur exiftenteis hic etia ante natu- ras proprias terrenoru , praeterea, cum in, qflolibet deo potetia (it infinita , & natu- ra indiuidua,inc6praehenfibilisq;,mcritd
' Certis alicubi locis cohiberi non pofiunt. Item no clFct ucra inter deos uniueriaiis prouideti? unio,nifi omnes pariter «nent ubiq; prae licntes. Dicitur etiam, deoru. alii quide aerii, alii uero aquei,no quia ibi lo. Ium fint^cd quia ibi maxime regnant. Sa cerdotes deos terrenos , & fubterraneos aduocabant, qui certe dicuntur talcs,non quia ibi fuit folum, ( funt enim ubique o- mncs)led quonia alifaUbi poti&mu ope- rantur.Nam & anima cuiullibct ltclla: elt ubique , quamuis ibi potius agat. Statuis diuina quaedam illuttratio capitur.
pe Prouidcntia, & quomodo Dij fint ubique,
QVando dii uarias mundi partes, ur- hes,ardcs, ftatuas proprie fortiri di cutur,incclligc ciIentia,porctiamq; illoni ubiq; in Ic uigcnte, hoc aut illud potilsi- . xnum illuftrare;atq; ficut lumen in fe ma-,
nens*
DB MTSTEKirS. t?
nens, fine milHone,diuifioneq; fui diuer- la pafsim illuminat,ita dii.Sicut lume fo- lis idem totu continuu cft ubiq;,ncq; po- tcft in partes diuidi, neque alicubi claudi, neq; a fonte proprio leparari, neq; mifcc- tur aeri, licet adnt.Quippe cum nihil re- linquat lumiiiis,caIorc tame i calefacicte reli6h,ita cuiulq; Dei lume, totum indiui due,toti mundo penitus adeft, licet parti cuida peipue uim fua maxime fibi acco- mo datae coce dat. Interca tame quodamo do implet omnia, ob potcntiS perfera, & cxccflum caufalem prorfus immenfum. Vndc perficit omnia , unitq; cum extre- r ?nis extrema, per media copraehcndens in ic omnia, & fe ad fic reflectes fibi prorfus unitum. Quod quide munus imitatur 8c mundus circulari motu,partiumq; in unu connexione, & cociliationc quaaa tranf- ferente elementa uicifiim in clemeta,atq; uirtute fuperiorum ad inferiora mittente. Qui manifefta hanc fiifcipit deorum fta- tuam ubique prorfus unitam, ucreri debet omnino de diis mudi caufis aliena fenti- rc , fcilicct ede localiter ( ut ita dixerim) leparatos.Si enim nulla eft comunio mu- di ad numina quo ad eflcntia,uim, a£tio- ne lpe6bt,nullaq; c6diftributio,uel cou- fortiu, nulla nimiru nec coextcfio, & co-
b diftrib
t& f A W B I I C K V S '
diftributio fccundii locum, atq; determi- nans quatum ad illud pertinet, fpccie, iiei genere cogitata funt, mutua copraehefio* Se permiftioefle potcft.Que uerd fc totis omnino differunt, reciproca inter fe con- <hftributionc,ucl miftioncm, ucl coprae- henfionem nullam prorfus admittunt; Quado per diuerfas mundi plagas fit nu- minum diftributio,intellige alias plagas aliter munera deora pro lua proprietate fiifciperc. Quod quide cofydcrans ars fa- crorum operum propriis inuocationibus utitur, quae eiufmodi diftributioni , pro- priet ari q; numinu cofentancae uideantur. Quaelibet mundi pars accipit aliquid d quolibet Deo : quilibet enim Deus Cuili- bet parti miidi totus adeft.Scd partes ali$ aliter hinc accipiut , Aether quide aethe- ria, Aer autem aeria fufeipit ratione. Cer- tis nanque materiis, inuocationibusq; mu nera deorum naturaliter attrahuntur.
ir diurnum fit bua alienum,
NVinina nobis fuperiora nihil habet in.fe pafsibile:atq; hanc(ut ita dica) impafsibilitate non habent acquifita uip- uitc,fcd natura : neq; etiam anima, qu$ cfl ulrima diuinorum , palsibile quicqua ha- bet
4 pdfiionic
T> * M J S m f ! S. . tp
befcanima dico d corporibus puram,qu$ neq; etiatangiturpcrturbationeuolupta tiseius,quae cft rcftitutio innatura.€iun- fituitafupcrnaturalisingenita,Deq; dolo- re quopia diflbluete,cum fit extra omne corpus» naturamq; circa corpus diuifam,
& harmonia dcfccndcntem in corpus ab
enim corpore continetur ,ncq; per inftru- meta exteriora corpora peipere cogitur* Iamucro cum iit indiuiaua»&uniformis eflentia fecunda fc incorporeapcrmanes, cura corpore nihil comunitans, nimirum- pafsiones diuifionis, ucl altcrationis>uci mutationis alicuius nullas admittit.
XoquitMr de anima \ Jeparata a corpore •
ANima neq; etia,.dumadeft corpori, patitur ucl ipfa quicqua, uel ratio- nes icminales , quas ipfa corpori; tradit.. Species enim funt limplices»unitbrincsq;r nulla turbatione, uel exitu afeipfis fufer- pietes. Pafriones,qualcfcunq; wir,in ani- mali no funt in. anima, qualifcunq; fit,fcd in corpore , quodriub anima certa pofsi- det qualitate, qua & pariatur, & agat.Nul la eft inanima paisio, ucl peremptoria, ucl turbatoria. Atq; hac impalsibilitatcm anr manon folu acquirit clc6b.one,fcd pofii-
b x det
29
lAMBilCHYS
det ipfa natura admodu fuperiore corpo ribus.D$moncs,& heroes liint impatibi- les, atq-, (empiterni. Semper enim fequun- tur deos in mudi ordine cofcruando. ubi uero pafcio eft, ordo perpetuus no (erua- tur. Porphyrius fiiTpicabatur daemones mudi rettores aliquo modo cfle patibi- les per ea, quae adhibeantur illis in (acris. Iamblichus negat, quia ubi eft ordo per- petuus,no eft patio, qua cflcntia incorpo rea per fempitema nequit accipere. Forte uero concederet daemones inhmos , ma- iosq; , & gubernatione priuatostagi paf. (ionibus effe&iuis no quide in anima, fed in corpore tali per anim$ praefentia cofti n tuto. Sicut natura ex occultis rationibus manifcfta facit, ita Sacerdos adhibet ma- nitefta, ut occulta fignificet.Sacerdos ope ratur fepe multa , quibus aliquid fimilc, propriumq; diuinis efficiat, qua quide cb gnationc aliquid diuinitus attrahat. In- terea operatur 6c multa, per qu$ purificet anima, ac mala nobis aucrtat. Daemones, qui funt nobis praeftatiores, nulla natura- lem utilitatem i nobis accipiut. aut enim no indiget , aut ipfimctfibi abunde ubiq; luppeditant. Nulla uero ex rebus corpo- ralibus mutatione aliquado patiutur. In- funt nobis perturbadonu principia quae-
dam,
DI 'MYSTE ICTIS.
21
da,quq fi uiolentius i principio, & fubito cohibentur, tande acriores crupunt inftar flam$ c6preflq,rifusq; cohibiti, funt ergo rcmifsius corrigeda.Hcraclitus facrificia medicameta nominat, quia purgent ani* ma a morbis in hac generatione concre- tis. Porphyrius {ufpicabatur non modo daemones , fed etia deos aliqua pafiione tangi , quonia inuocationibus mouean- tur. Volutas boni in Deo,diisq;,qui funt bonitates, excelletior^ft. idcoJji liberior quam uita noftra cle&iua circa bonum. Itaq-, dii no quia inuocantur,mouetur ad bonu hominibus adhibedum , fed fponte nos ad bonu-prouocant,nobis^ inuocan do conuerfi occurrunt ultro , ofieduntq; aliquid, atq^largiuntur. Putant quide ho mines fe cne liberos adpetendu.Efto er- go^ liberiores ad dandum.Dii propter libera uoluntate boni*a&ionemq; peren- nem, atq; perfera omnibus benefaciunt, cum primum ad illos lunt inuocado con uerfi. Anima in fuppheationibus ad conr templatione peruenies diurnorum, uitam priore obnoxia palsionib9 tranfmutatin uitam pafiionis experte, dum fubit a&io- nc,uitamq; deoru. Quomodo igitur fup- plicationes noftra pafiionibus deos tan- gut, ciim & animas ante pa&iuas reddant
b 3 a pais
az .1 AMBI ICH7S
5 pafiionibus liberas ? Supplicatione* animum influxui deorii aptum efficiunt, qui &. ultro facile peruenit propter diui- nam amicitiam omnia connc&cntcm.
De ira Deorum.
aVando a benefica cura deorum» quafi d lumine folisnos diuerti- mus,in tenebris ftatim fum%diciturq; dc* nobis iratus. Placare igitur deorii ira,eft ad illos fupplicado rcclirc. Placatio eiuf- modi no affert paftioncm deo, immo Se animum i prioribus liberat palsionibus; - Dii,djemonesq; diuini fuppliciter adora- ti,cultiq;*mala multa repellunt, quae alio* qui naturaliter euenirent.
Denecefiitate,& libertate Deorum*
NEccflc eft.dcos ita fe habere, utfimt non necefiitatc extrinfccus illata» fed naturali fibi, optima^; fibiidcoq; ma- Kiinc uoluntaria, qua & nollent unquam . optione propofita aliter (e habere. Por- phyrius, multiq; philofophi dicunt deos quidem efle intclle&us puros , daemones autem intcllc&us, ucl participationes in- tellc6biis , aliquos animales, fcd Iambli- chus non ita rc6lc poni daemonum pro- prietatem obiicit. nam & animae intelle- i &us
s + * —
DB MYSTBR1IS.
Su s funt animales , & intclIcSus ipfius participationes quseda,ncq; rurfiim deo- xum proprietatem reSe poni, nam puris intclJcSibus dii praefunt.
£>c differentia Deorum ad Damotteu apud Gr<ccos,atq ; de uott fimos.
Dii non fecundum rationem intclle- &us ipfius, fed unitatis, & bonita- tis,&Itclligibil is obie&i rit£ definiunir. Porphyrius fufpicatur inrellc&us pu7 . ros , feparatosq; habitudine adfcnfibilia .non habere, neq; preces audire. Princi- . palis cultus, feparatis fiibftanriis tame cft adhibcdus.in hoc uriq; cultu excitatur a- nimac fummum , fummisq; coniungitur, fupremi in uno omnia noftra coprchcn- dunr,atq; cognofeunt. a&ioncsq; oratio- . num religiofarum in feipfis comprehen- dunt. neq; i Ce difccd unt, fed in Ce itantes orantiu intentioni prorfus interfunt. fup- plicarc uero humillime conuenit. agno- fe ere enim uilitatem noftram , (i fuperis conteramur, cfhcit ut maxime , fupplicc- mus, conucrtamurq; ad illos omnino, & alsidua confuctudinc fimiles euadamus. Apprime uero coierunt orationes miflae diuiniter, quibus diuina uis inclhhec con tra Porphyrium opinantem colendos no . bis efle proprii .mundanos deos , quia
b 4 Tenti
fcritiant. Item fupplicationcs diuinarum mentiu puritati minimi conucnire. Iam- blichus conuenire putat propter fcnfiuri intimum, qui fupplicationibus ineft,prae- fertim qu? funt dat? diuinitus.Intelle&us puri fine fcnfu fenfibilia nofcunt.
Iterum de Supplicationibus.
POrphyrius ait , materialia quaeda in fupplicationibus adhiberi, ideo adhi beri diis tantu illis, qui fint animalia. Re- condit Iamblichus, in iis materialib9 ul- tra corporeas qualitates latere etiam ra- tiones,& lpccies,& mefuras incorporeas, atq; diuinaSjpcr quas quae adhibetur funt congrua diis. Profe&o quicquid admo- uctur quomodocunq; confentaneum, Se fimile diis, mox dii adfunt, coiunguntur, exhibentq; munera , prcccsq; exaudiunt. Parua quaedam congruitas rerum noftra- rum ad deos nobis fufficit,ut aliud ab il- lis hauriamus. Illi enim ad hoc femper promptifsimi funt propter bonitate na- turalem, mirabilemq; potentiam. Caufa nerd praepotens agit in materiam, uel exi litur pr?paratam. Poiphyrius ex eo di- ftinguit daemones £ diis , qudd illi funt incorporei, hi ucrd corporei. Iamblichus ait, per haec fubftatias, & proprietates eo- rum difeemi non pofle.
JDc differentia inter dcos,& daemones » dtq ; de coelebibus.
Dii coelcftcs dici icorporci poliunt, quonia ad fuam excellentiorem a- £tionem,& uitac felicitati nihil i corpo- ribus impedimenti contingit. Sed quate- nus dii ad ipfum unum tendunt, corpora lpontc contendunt eodem, neq; cotincnt animas, (ed excellentiftime continentur.
Ccelcfte corpus rebus cft incorporeis cognatilsimum,propter naturam nmpli- cem, i ndiui{am,con Itantem, 8c a&ionem unam, id cft circuitum, & uitam (ibi con- genitam,atque lucem. Non fit in coelo compofitio ex anima , & corpore, in ter- tiam naturam unam,(ed prorfus ad natu- ram anim? trahitur, arq; eft quali uilibilis quaedam anima , forte coelum eft lumen ipfum line materia , deline dimcnfionc. Dimenlio enim ibi propter amplam prae- fentiam eius apparet. Vnde coelum cft a- nima coeli leipfam accommodans ocu- lis , rcbusq; caducis , atq; circulus ille eft circuitus animae, lumen eft intelle&us e- iufdem'. Sicut in infimo corpora forma fit materialis, fic i fummo materia fit for- malis*^ corpus animale non anima cor- poralis, liqua modo cft in coelo materia,- Sicut fummus aer fit igneus, ita coeleftis
b 5 ignis
l€ i AMBiicnys
ignis fit animalis. Anima illa imcllc&ua- lis euadit, intcllc&9 boniformis efficitur, Coelcftia animalia dici icorporea pot- iunt. Omnes ccelcftes boni fiint, atq; be- nefici, fufpicictcs tatu ipfum bonu,& hoc intuitu ag6tes aeterno. Virtutes inaefthr snabiles copertae fiunt , tum in animalibus coeieftibus,tuineam corporib9 infitae,tu < per deflexus in omnia fine impedimento ufiq; ad infima defice dentes ,cdmunicatae tam diuiduis q inlpecicbus. immutabiles ubiq;,quis in materia mutabili regetes ge - neratione perpetuo quoda ordine , fiem- j perq; beneficae, perinde fluxu coeli in mat teriadificordibus plena refiultat aliqd no-* bis diflonu. T eporalia tcporalitcr aeter- na capiut. Corpora Icorporea corporali- ter. Materialia haec immaterialia coeloru * uires mutabiliter, & inordinate fufeipiut. Quae fiunt in mudo diuino, figurata non iunt, quauisut figurata recipiatur in cce- lorfic coelcftia no fune mala,quauis hic fit (cipiatur,ut mala. Vires coelcftiu omnes inde bon$ deicediit,in hac autcotrarioru permiftione mutatur.ideoq; qualitas, qu£ nocet in terris, alia ia eft praeter illa, quae coelit9 hucuiq; peruenerat. Primo quod datur, aliud quide eft in datore, aliud aut extra, etiafi in k ipfo permaneat.preterca ? . cft <Sc
<fl & min9.Secudo du infubie&o uiliori iiifcipiimtur,fit 8c uilius. Tertio propter naturam fufeipientis diucrfam fufcipitiir modo diuerfo.Quarto qualitatibus inter fe differentibus , qua: ambiero code pa- ritcrcapiuntur. Quinto patiente fubicclo patitur. Sexto ex omnibus fiibic&o corti-* pratbenfis aliud quiddam poftremo re- iultat. Influxusccelcftes immateriales ex- tendunt. Saturni quidem uiscontcnti- ua efl. Martis uero motrix. Illa uerd per accidens frequenter obeft, quando mate- ria frigidiore fufcipitur,hatc aute quando fcruentiorc.Ic6 illa nocet, quando recipi- tur, per modum congelationis accipitur, hxc quando per atflum, quod quidem fit pro difpofitione materiat, id eu quando uidelicet materia ilia,ncq; fatis calida dl, atq; efl interea denfiori nate autem per' fe efl calidior,atq; fabrilior. Lux, colorq; folis, quamuis offendere languidum ui- deantur, neccflaria tamen fiint ad ui- tam. fimiliter omnes ccelcflium influxus ucniunt falutares quauis fubie&i,ucl per- uerfitas peruerlat recipiat, ucl debilitas fa- cile tolerare no pofrit, efficaciam fupero- ruin. Omnes motus cofcrunt, & uniucr neceflariis partibus uniucrfi, quauis interim inter particulas minimas fub hoc
motu
2.8 IAMBLICHV5
motu ucl alia laedatur ab alia , ucl tales particulae non facile motu uniucrfi fufti- ncant. Sicut in chorea,dum finguli har- monice faltant congruuntq; ge/tibus in- ter fc,& toti choro digitus, & pes premi- tur, & offenditur. Et fiquid debile ince- deritjpeflundatur.
De uicinitate caele dium corporum ad fpecies incorporeas.
Dliccelcftcs principifr fuum haben- tes in mudo intclligibili,dum ideas fui contcpiantur, in co mouet coelos hoc ipio a&u inrclIigcntiae,uolutatisq; effica- ci admodum, & perpetuo. Idcoq; fine la- bore regunt, quod ex ordine femper con>- ftante cuidcnter apparet.ita uero affe&is diis lq>aratis coiun&i funt potius quam corporibus. Regimen circa coelos non poteft deos ab intelligcntiae intentione diftrahcrc cum cd potetius, faciliusq; re- gant, quo illic attetius Ipcculatur. ex hoc enim procedit & illud, ide quoq; noftris accideret aialibus,ff caufam fiiam cotem- plarentur,undc eft,& uegetandi facultas. Confirmatio Superiorum.
MEns diuina per ideas luas deorum cceleftiu animas procreat, atq* per eas coeleftia corpora, & utraq; ffbi con- i unda perpetuo retinet. Dii mundatu,
qui
DI MTSTBUM. lp
qui-& intelleduales fpecies nominantur, inter fc uniti funt , tum quia eundi idem exemplar, in quo funt fpecies intelligibi- les contuentur, tu quia exemplar illud in quolibet deo immudano uiget ubiq; to- tum. Non fpatium,non fubic&a diuerfa prohibent, quin quaelibet cflcntiae incor- poreae ubiq; fibi inuice infint. Dii mun- dani in fc inuiccm funt, fuisq; ideis, tum quia funt ab uno,& referuntur ad unum, tum quia diurna unitas ubiq; praeualens unit eos, tu quia procedut inter fe,& con- uertuntur, mutuoq; accipiunt. In copo- (itis naturalibus unitas aduentitia cft de- pendens i fiipcrioribus, & i multitudine uincitur.In formis feparabilib9 unitas fu- perat multitudine, et in diis adeo fuperat, ut illorum cfTe fit unitas quaeda:dico au- tem quaeda, quia primu principia eft ipfa . (impliciter unitas. Cum igitur unitas in diis intrinfecus ita praeualcat , merito a prioribus exuberat in fequetesdta ut hi in ilioru unitate cofiftant, quaunitate quali omnibus communi eundi funt unii adit quodam , ficut corpora inter fe potentia quada materiali funt unum. Dii coelc- ftes inuifibilibus diis penitus funt uniti, tum quia coelcftcs animae liint extra cor- pora, tum quia dii fuperiores, id eft ideae .. , 1 unita
! A M B l I C flf 7 5
unitatem infinitam habent, prout omne» funt in quolibet, per qua unitatem fibi 8c inter fc acos fcqucntcs imiunt.Cdmcnim omnes dii definiantur per unitatem , una communis unitas dilatatur in omnes, per quam funt unum a&u cu&orum uno ad unum prorfiis obic£hun , & principium*, atq; finem, in codc omnes pun&o fimul* atq; momento*.
De ProHidetut,& de Dijs,atq ; Dxnfonib9,
D Eorum prouidencia uniuqrfalis cft, daemonum uerd particularis.Dcus primus dat omnibus omnia, dii fbquetes omnib9 aliqua largiuntur.D$moncs,atq; animae aliquibus folu,& aliqua tantum.
Sunt dii inuifibiles, lunt & in coelo ui- fibilcs,lunt & demoucsidii quide in coelo colpicui in ipfa unione ad deos occultos exiuunt, daemones aute longe ab ilbs di- ftant,uclut a conteplatoribuspuris ipfi in agedo propenfius occupati.Ideo & a diis cdlpicuis longe diflant.Ite cflentia utro- runq; deorii , & potentia, prouidenriaq; uniucrialis eft per omnia tendenstdaemo- num uerd natura prouideda particularis circa res quafda,atq; prouincias. kcm dii corpora lua adeo lupcrcminer, & corpo- ra adeo his obfcquuntur,ut a corporibus Jeparati dicantur.Daemones ucro contra-
di mysteriis^ jr
lia ratione magis affeCti funt,& copulati corporibus. Ice dii fune architecti, daemo- nes ucrd miniftrlda:mones>qudd occulti funt fenfibus, dii rationi quoq; humanas quod fi< forte aliquado dii appareant, cir- ca terra adhuc dxmonibus aeris emr pre- ftantiores. Mutatio enim IocmicI officii* natura nonmutat diuinaJDcniq; dii d po tentiis fluentibus in gencraricncm liberi font, Daemones uero, nequaqua. Cofii- tat quae ex hiftoria Porphyrius adduxe- rat, fcilicct fieri inulta ad acos quafi paf- fibiles edent. Quia lex lac rorum iubet i pafsionibns efle inter facrificia liberum* qu£ quide lex cft data diuinitus etia i pri mo patre mudi, a quo & omnia lymbola in facrificiisfignihcantiaaliquid occul- tifiimu. Denique quae inlacris rit£ fiunt, habent caufam diuina adeo a pafiionc re- motam,ut nec ratio eam pofiit attingere.
V ulgus ratione ceremoniam diuiniter inftitutaru attingere nequit, uenmtamcn alsignarc conatur.ex fuis igitur palsioni- bus alsignando,diis palsioncs attribuit.
Vulgus erga potentes utitur gcftibus venerationis* 8c donis utitur ad deos cifi- dcm.Scd erga homines id agit,tnpafiio- nibus luis, tu propter pafsiones maioris» putat aut & fimilcs palsioncs diis incile*
quae
32. .{AMBLICHYS
quae hominibus potentibus infunt , atq; propter fimiles pafsioncs in fubditis,ado- ratoribusq; diis talia exhiberi. Sed re uc- ra ceremoniae diuinitus inftitutae no pafi- fione aguntur ulla , fed admiratione po- tius, & ucncrationc, & conflante prorfus intclligentia,gaudioq; perfimili. . .
Qho differant Damonc$,Hcrocs,is4nim&. OVnt indiisuires gcncratiuae , opifi- - (3 ccsq;,funt & uiuificae,quae & in prio- ribus (ublimius cotinentur. Primae latius difFimduntur quam fccucbc. Secunda: per * primas definiuntundaemones poft longu caru proccflum exordiuntur, ubi iam ad partionem plurima dei iuatur. heroes de- finiuntur per fccudas, id cft, uiuificas an- te qudm dcucniant ad poftrcmu. Nam in poftrcmo caru exordiuntur animae : offi- cium ergo daemonu cft opificium circa naturas mudanas,ufq; ad ungula trafige- rc fimul, atq; perficere , & animas ligare corporibus. Heroum ucro cft uiuificarc, ratiocin&riq;,& animas cuftodirc,easq; a corporibus foluere. Daemonu officium latius cft quim hcroum:illi circa uniucr- fum magis, hi circa animas potius operan tur.No ducimus animas fi eri, fed accipere a daemonibus, heroibus^; nonihil, & ex fc multa infuper adhibere, exordiriq; fuu
offici
DE M Y S T E U I S. 33
officium circa diuinoru finem : non quia diuina non ulterius agat, fed quonia ani- mae in ultimis diuinoru officiis adfei icun- tur. Item anima ex fe tam uarias uiuendi formas promere poteft , ut pro earu con- gruitate lingulas habitet mundi plagas. Poteft & congredi quibus uult, iterumq; regredi in feipfam,& tam diis quam infe- rioribus fe coniungcre, quatenus rationes diuinonunficut inferior promit: ctfi fx- pe per daemones, heroesq; iungatur diis, poteft tam per fua quaedam meoia ab illis differentia fe coniungere diis. Anima nonnunqua conciliat fc diuinis per alias harmonias efTcntiae,a£Honumqv Tuarum, quam fint illae , perquas daemones fupe- ris fe coniungunt. Etfi anima non feruet uitae tenorem adeo fimilem, tamen faepe benefica uoluntate Deorum illuminata daemones fupergreditur ad uitam angeli- cam potius quam animale. Anima quan- uis uideatur omnes rationes, & totas in fe fpccies exhibere, tamen determinas fem- per eft fecundum aliquid unum, id eft, unam fpeciem. Atque interim ex caufis; praecedentibus ali^s aliis feipfam coordi- nat ipfa fe moucns.
iduando alia numina aliter appd- reant,atq; agant,
c Omne*
34 i amblichvs
/~\Mncs fuperi inuocati ucniut in con- l ) fpcaa,fed alii fub aliis formis, uiri- busq; occurrunt. Animae quoq; ftellarum nouis quibufdam modis afpc&ii moucnt. Deorum uifa occurrut uniformia, limpli- cifsimaq;, archangclorii aliquanto minus uniformia ucl fimplicia. Angclom quoq; minus, dxmonu uaria iam, principatuum magis uaria , fed ordine uarictatis miro, heroiihis quali fimilia, principatuu uaria admodu,ordinata paru. Animam fcilicet particularum omniformia. Cum enim di- uerii funtfuperi naturis , a£Honibus^;> & modo fuo appareant lingulis, merito di- uerli diucrlis modis occurrunt. Du irt . alpc&u ucniut admodu falutarcs,archan- gcli horribiles limul & manfucti : mitio- res angeli : daemones metueditheroes ue- rendi minus:principatus ftupendi -.princi- pes noxii & infefti : animae limilcs heroi- Dus,quamuis inferiores. Dcoru imagines apparet penitus immutabiles, magnitudi-
ne,fbrma, figura, a&ione : archangcloru, & angclom gradatim minus immutabi-; les,fcd prope Dcos:daemonum mutabiles quidemagnitudine, atq; forma, his enim alias aliter apparet, fed eaedem agnofeun- tur : principatuuimmutabiles : herou fer- mc ucut daemon^ffipl^cipumultiformiter
. uarian
4
I
uariantunanimarum mutabiliores Iong£ quam daemonii. Dii apparent cum quie- te quadam, Se ordinctarchangeli cum ci£ dem, fcd his adhibet efficacia : angeli cif* dem fcilicet quieti, & ordini adhibet mo- tu ordinatu, & moderatu : daemones cuin turbatione ordine tranfgredientc:princi- patus eu ftabilitate,conftantiaq; in fcipfis: ncroes cum motu,atq; fcflinantia:princi- pes eu tumultu:anim? ferme ficut heroes, fcd minori eu ftabiUtate,& ordine. Deo- rum pulchritudo occurrit inaeftimabilis, incoparabilis, admiranda, fupra modude- Ic&ans :ar changel oru , angelorumq; con- fimilis,fcd graaarim inaequalis. Daemo- num & heroum fpiritus per fe apparentes pulchritudine in fpcciebus determinatis habent, fcd illi fccundu rationes eflcntiae,
hi fccudum fortitudinis a&u. principatuu pulchritudo principalis eft,& natiua:prin cipii fida, adornata, elaborata. Animam pulchritudo in rationibus confiftit deter- minatis quide, fcd diuifis magis quam in herou forma, fub una tamen fpecic coprea henfis. Deoru a£lioncs,cffe£lusq; uclo- ciorcs funt quam intelligentiadcpraehcn- dere pofiit. fcd interea penitus flabiles.’ Archagclora celeritas miflaefl,quodam7 modo efficacibus adionibus-.angcloriim . ‘ " ei' «Um
C.i->
wm
• AwVfx
J
.■«
70
.•4$
-J
J\
-
,g .amblichvs
cummotu,ncq;pmtcrKab&,,«^cu«,
d&o perficiant. Daemonuma&oncs ce- leriores apparet, quam finr cf&au,& uc- ritate. Heroes magnifici q"dcmmcc<iut a<l aSionem, tardius tamen quam «temo- nes pcraguntiprincipatus cum autontate,
' & impeno ucniunt ad agendu.pnncipun»
fonms plurimam quidem habet empha- fim, fcd deluit ab effiam ammaru aaro- n-s mobiliores fune, quamhcrou.fed de- biliores. Dcorfiapparetium magnitudo totu coelum occupare uidctur. Quam n cedente nec terra putatur fiiftinerc polle. Archaneelis apparentibus partes mundi
quxda «>mmouetur,& lume precedit m
i diuifum.ipfi ucrd pro magmmdme do- minationis fuac magnitudine* ,& fi- sura: prxfeferunt. Angelica forma,& lux | minor eft, & diuifamagu : «temonum magnimdo , foimaq; dmi6 magis & nu- nor : heroica rutius anguftior.afpeamq;
magnanimus : principatus P'J?ramte&
uafti : principes inflati, fuperbiq;, & mfo- kntes apparcnt.ammaru effig.es mxqvu- les.hcroibusq; minores. Dernq; quilibet pro magnituainc potetise fi.se, & unpeni latitudine magnitudinem tormae, praefert. Deorum fpcaacula ptxlucida nobis occurriit, fulgcntiaq; ad fummnm,
• # ^ 7 . \ _ . 9
X
&
-
' ili kr fip.
rS
D E MVSTBR.IIS. 37
Sc iplendorc dcarticulata mirifici , 8c lu- cidiora quam fine re ucra : archangelo- Xum uera,perfe&aq; : angelorum effigies Ipccicm cande leniant, praeterquam quod d notitiae plenitudine agnitionis diicrc- donc defiduntrdaemonum exilia,& quali caduca : heroum exiliora t principatuum pcrlpicua : printipum obteura , led utraq; impcriolaanimanim umbrofa. Deorum imagines quamplurimo fplendorc coru- Icant : archangelorum quoque praefulgi- dae : fulgidae mfuper angelorum : daemo- nes turbidus ignis apparent: heroes mi- lium lumen ex pluribus habent :pnncipa- xus quidem purius : principes autc ex dif- limilibus, contrariisquc confufum often- J dunt : animae ignem reddunt plenum ex multis generationis admiffionibus,atque diuilum. Deoru imagines occurrunttan- quam ignis indiuiduus , incffobilisq; im- plens uniuerlum mundi profundum : ar- changelorum ignis etiam indiuifus,habcs circa le, ucl ante, ucl retro quamplurima multitudinem : angelorum aiuifus ignis, led in ideis ablblutifsimis : daemonu ma- gis quoque diuifus, Crd anguftius circun- icriptus facile exprimendus, et apud illos, qui fuperiora wacrunt, facile contemnen- dus : heroicus ignis habet , quod horum
c 3 conii
-4
1AMB11CHVS
conlimilia,fcd no aequalia.principatuurh ignis apprime lucidus: principum alicjuid habet opaci : animarum ualde diuifus, 8c multiformis , atq; ex multis mundi natu- ris admiftus. Deorum ignis omnino fla- bilis cft afpc&u : archangclorum ftabili- tatis particeps : angelorum ftabiliter mcr- uetur : daemonum inftabilis:hcroum pro- perantior : principatuum quietus aducnit: principum ucro tumultuoliis : animarum ignis multis motibus tranlmutatur. Dii animas perfc&ifsimc purgantiarchangcli forium rcuocant: angeli tantum foluunt a materiae yiricuhsrdacmones ad naturam ' trahunt : heroes ad curam lenlibiliu ope- rum deducunt : Principatus quidem prae- fidentiam mundanorum , principes ucro materialium ftudium exliibent : animae, cum apparent, contendunt vtrahuntq; in generatione. Quicquid puru,firmunTq; cft in imagine nobis occurrente, foperio- ribus attribuito gcncribus.Iam ucro prie- folg idum cius , quod*uc in feipfo fiiirutcr permaneat diis attribue: quod ucro ful- get, atque permanet quidem, fcd quali jn alio,archangelis : quod in alio permanes, angelis. Item quod mobile cft, 8c uaga— bundum, & alienis plenum naturis, ubiq; Ulterioribus ordinibus attribuito.D^mo-
nes
nes roiftos ili lc habet mundi, uapores, fe- niturqj inftabil iter praeter ucliuxta mun- dimotii: heroibus gcncratiuae Ipiriruum -compofitiones admilcentur,circaquas 8c ipli commouentur.Principatus eode mo- do permanent , mundanum quod habent oftedentes :principcs materialibus liquo- ribus pleni lunt : animae fu perfluis macu- . Iis, & alienis fpiritibus funt repletae , qui- bus cum quoties apparent , unumquodq; horum generum le oftendit. pii mate- riam repente conlumunfcarchangeli pau- larim, angeli foluunt ab ea, & ad iubhmia reuocant , daemones diligenter exornant eam , heroes coaptant ad eam competcn- • tibus ubiq; mefuris eam ftrenucjcommo- deq; curantes : principatus adftant ei fu- pcreminentes,& hoc pa<jiolci pfos oflen- dunt:principcs impletos le penitus mate* ria monftrantianimae purae qu idem ieor- .lum a materia ueniunt : impura; uerd ma** teria inuolutas fe nobis oftendunr. Exhi- bent infuper alii nobis alia. Dii pwefcntes dant c orpori lanitatcm, uirtutem animat, meti fynceritatem , omnia noftra impro- pria^principia rcuocant,quod in qobis cft fi-igidum,letiferumq;,delent>calorcm fo-
ucnr,cflicacioremq; reddunt ad uitamda- ciut quoqj,ut omnia animaemicntiq; con-
c 4 gruant,
r
40 • IAMBIICHVS
gruant, & menfurcntur eifHe,harmoniaq; intelligibili lumc cffundunt:quod'uc non eft corpus, oftedunttanquam corpus ipfis animae oculis per corporis oculos. Ar- changeli eadem agut,Icd non adeo fufFi- cientia,ucl permanetia, ucl extra propor- tionenoftram : angeli bona etiam magis parde ularia diuise diftribufit, effe&umq; agunt ualdc ab intimo eorum uigorc de- ficientem-.darmones praefentia fua corpus grauant, morbis affligunt, aliter puniunt animas quoq; ad natura trahunt,& a cor-' poribus, cognatoq; comfcnfu non difeo- duntiatq; cos,qui ad ignem coeleftem,di- uinumuc contedunt,cirqa'locum inferio- rem detinent, nec d fatiuinculisfoluunt: Heroes alia daemonibus fimilia faciunt, proprium uero id bibent, qu6d ad opera quaedam gencrola, magnaq; nos fufeitat, principatus apparentes bona largiuntur mundana, resq; uitae huius omnes (iippe- ditantrprincipes materialia,terrenaq; bo- na:animae ctlm apparet, fi animae funt pu- raein ordine angelico conftitutae, furium reuocant,falutem animo praebent, fpcmq; facram,fccraq; dona, quae fperantur -.ani- mae impurae ad generarionem detorquet, fpem fruftrantur eius fru&us auferentes, pafsionibusq; intuentes implent animam 1 corp
/
4l
D B MYSTERIIS.
corpori copulantibus. Ordinem quoq; ,
2uem unufquifq; obtinet, in apparedo dc- gnat : dii oftenduntDeos, ucl angelos circa fc adftantes:archageli angelos prae- ferunt,uel procurrentes, uel circunftantcs, uel fequetes, fiue aliam quandam turbam angelorum quafi ftipatora circumuallan- tium : angeli opera ordini fiio congrua praeferunt. Boni daemones opificia fua,& bona, quae tribuunt, in confpe&um addu- cunt : (temones ultores oftendunt fuppli- ciorumfpccics. daemones alii quomodo- cunq; praui occurrunt circundati feris le- tiferis, uoradbusq-, : principatus, prouin- cias mundi quafdam fecum demonftrant: principes, conditione materiae ordine ca- rentem, errantemq; fecum afferiit in con- fpc&um. Anima quide tota in nulla par- ticularium fpecic detenta ignem oftendic fine certa fpecie circa mundum totu , quo animae mundanae natura fignificatur in- diuifa , & una,& nulli addita fpecici. Anima purificata igneam oftendit figu- ram, ignem purum, & lumen micans , fi- mulq; flabile, & ipfa und cum duce fubli- mi fcquitur,bona uoluntate gaudens, atq; ita in operibus fois ordinem , quem obti- net,patefaciens, anima uerd, quae deorfum labitur, occurrit trahens fecum figna uin-
c $ culor
. /
culorum,atque poenarum, materialiumq; fpirituum compolirionc fe grauata offen- dit, turbationibusq; materiae diisimilibus occupatam , feq; fubdcntem imperio da?- monum generationi faucntium. Singuli cdm apparent, oftendunt prouincias,foi;- . tcsq;,qtias fbrtitijnhabitant, aerii quidem ignem aerium, terreni ucro terrcnum,atq; nigrum, eoe lcftcs aute ignem fplcndidio- rcm,atq; in liis tribus terminis omnes dis- tributi iiint eorum ordines. Dii demorv- ftrant omnium ordiuum principia in fe, cum apparent. Angeli declarant fe ab ar- .cbangeiis dependere : daemones,heroe<;q;
• patefaciut fe fuperioribus miniftrarc,qua- uis aliter hi quam illi:principatus,princU pesq; praefecturam oftendunt. Illi circa mundum, lii circa materia animae decla- rant fe fuperiorum poftrcma tenere : unde . un$ cum fcipfis primi quidem prima loca defignant, fecundi fccuda, tertii tcrtia,cac- tcriq; deinceps eodem ordine. Dii tenui- tate luminis tanta effulgent , yt corporis oculi no poftint capere, atq; perinde affi- ciatur, ut pilees ab aqua turbida, pinguiq;
• traCti in aerem tcnuifsimu:qui enim diui- .num fpe&ant ignem , non potentes ignis diuini rcfpirare fiibtifttate , cum primum IpcCtarc uidentur,uircutc deficiunt, atque
V , innato
DE MYSTE R IIS.
innato fpiritu,prorfus intcrcludutuf. Ar- changeli quoq; fplcndoieemittunt fubti- liorern,purioreinq;, quam tolerari queat, non tamen adeo intolerabilem, ficut dii Angeli occurretes tolerabilem perficiunt aeris miftione, ut facerdotes eam attinge- re pof$im.Daeinoncs,cum apparent, nihil totus aer compatitur , nec cis circunfuius aer fit fubtilior, neq; praecurrit lumen, in quod eorum Ipccies emicat, acrem antici- pans: neq; arca illos cireunlucet aer un- <fiq*, ; heroibus apparantibus plagae quae- dam terrae comouentur,fouitusq; circun- fonant , totus uerA aer non.fit .fijbtiiioE, neq; aded ineptus faccrdotibus, utfufti- . nere non pofsint. Sub principatibus cir- cucurrit cos uiforu circumuolutio pluri- moru difficilis toleratu, & uolumen ciuf- modi circa cos eft mundanum:circa prin- cipes uero terrenu : neq; tame llipcr mun- dana fubtijkas, neq; fuprcmorfi elcmeco- rum. Animis apparentibus, aer apparens magis conatus elt cis^earumq; deferiptio- nc fufeipit coaptatus eis. Affc&ioncs in.- uocantium animorum occurrentibus diis excedente reportant pcrfc&ioncm.a&ior ncmq;,& amore diuinum,incredibilemqi laetitiam: archangclis contemplationem intclle&ualem fummoperc puram , im-
mutab
44 TAMBLtCHVS
mutabilemq; potcntiam:angclis rationa- lem cognitione, uirtutcmq; in ordine po litam: ad fummii daemonibus appetitu ge nerarionis, atq; heroibus talia quaeda, Sc infuper ftudia ciuilis gubcmationis:prin cipatibus, uel principibus motus munda- nos, ucl materiales agunt animo naturae, operumq; fataliu expletione animis , ap- petitus,generationis, & ftudia corporum curandoru.Deorum apparitio ucritatcm, poteftatem, asiones aa fummum corro- borat,& bona praebet amplifchna, archan - gclorulimiUa,lcd particularia magis, & cognitionem, potentiamq; non (implici- ter, led ad hoc, & ibi, & tunc, & hoc pa- f &o,angeloru ctia determinata magis:d$- monu non anim? bona, led corporis, cor- porea»};, quado mundanus ordo coccdit: heroum aona Reip.mudane,liuc terreng: principatuu mundana:& omnia uit^ com moda principii, inferiora, id cft magis ma teriahum copiam:animarum,quae ad hu- manam uitam coferunt familiari prorliis occurfu. Porphyrius narrauit opinionem dicente communem hoc eft diis, angelis, daemonibus, omnibus deniq; lupcris,cdm apparet, oftentare fe,& la&are mirifice, Sc imaginariam limilitudinem ex le produ- cereJamblichus utranq; confutat. Deus,
angcl
angelus, daemon bonus, docent homine, cdm apparent , quae , qiialtfuc re ucra fit eoru efientia, nihil ultra, ucl cirta ueritate loquentes. Sicut enim. lumen naturaliter, 8c afiidue Iole (equitur, fic ueritas Deuin, eiusq; pcdificquos,prsefcrtim cura perfe- 6H,pleniq; fint,ncq; egent, neque poflunt fibi ultra quam fint,arrogarc.Quando in theurgia , id cft deifica, & (accrdotia fa- cultate delinquitur , tunc no bona quide numina,qux optantur, fed deteriora, ma- laq; nobis occurrunt fiib pr^textu bono- rum: mali enim fpiritus in fimi lihidi nem bonoru fe (sepe transformat, ia£bbundiqj ueniunt,& fupra quam (unt, fibi arrogat. Nempe, ubi initium primum adulteratum fuboritur,mendaciu plurimum ex peruer fitate procedit. Oportet (acerdotes appa- ritiones (pirituum regula ordinis totius examinare, & memiiufie arrogatiam ia- fiabunda nonefie ullo modo proprii ue ris foiritibus,atq; bonisXt cauere ne i ri- tu (acroru aberretur unqua. Ac fi in erro- re apparitionis quada repente inlolcntes aduentent, non decet ex earu conditione communem , omnemq; numinum natu- ram, coditionemq; perpedere.Qux enim multis Icculis, & operofb labore in (acris coprobata fimt, nefas eft ex nonnullis re- pente
*4tf IAM.BLICHVS
pente incidetibus temere iudicado muta- re. Etfi falli fpiritus mentiuntur, boni ta- men circa igne ueridici funt , atq; legiti- mi. In omni liquidem genere principalia primum afeiphs exordiuntur, libi q; ipfis praebent, quod exteris exhibet, idq; fit in cflentia,uita, motu, fimiliter fuperi ueri- tate omnibus exhibentes, primd de fcipfis uera praedicant, iplamq; eorum cflentiam praecipue cotemplationibus patefaciunt. Idcoq; igne perfc , propriaq; forma fpc- dfandum faccrdotibus rite acmonftrant. Non enimeft caloris frigcfaccrC , ucl lu- minis obtenebrarCjatq; occultare, ucl uU lius per eflentia aliquid facietis, aliquado cotraria facere. Phanraima,ideft fimula- crum milium ab aliquo (inc natura eius, fcd f(^um per modu idoli fpccularis ua- nc trahit animum intucntis,fallitq;, dum fimulat fc cfle aliquid, de cuius natura ni- hil habet. Eft igitur caufa failitatis,quod nullo modo copetit alicui eflenti^ uerx. Idconcq; diis,fed hi,eorumq; fc&atorcs, non exiles, inanesq;, fcd nitnofes, & ue- ras fui reuelct imagines, nonqiiidc fpecu lares (ut dixi) uanas : cur enim eas mitte- rcnt?non ut demolirent cflentiam luam, atque potcntiam.nam illae ab hac ex tota natura deficiunt , non etiam adintuentiu
utilit
✓ - *
i
D B M Y STIRIIS,' 4 7.
utilitatem.Quae enim utilitas eftex men dario fiinul,atq; deceptione? Non deniq; ob hoc mittunt, quia natura eorum fit ita ex fc idolii mittere, nempe cfientia finna . in feipfa cofiftcns,& ita rciiquis efientiar, ucritatisq; caufa nullo modo in aliud mic tif imitamen fui ullum tallax,& decepto- •
‘ riu,quod fimul & fc efie aliquid, de cuius natura nihil habeat. Ncq, igitur dii, neq; fequaces eorum ucl transformant natura fua in aliqua fimulacra,neq; hacc in aliud ex 11* producunt , led ucras fui formas in \ ueris animae moribus illuftrant ,atq; de*-* monftrant. Nota huic fimile illud, qudd in patria mens beata diuina eficnria ui- ' det non per imaginem ab ea crcatapror-r fus deficientem, led per eandem cfientia, ficut is, qui lumen uidet per lumen i§ lu-r mine : non ficut qui calorem per lumen, ucl qui corpus lpeculo. Subftantiae fepa- ratsc,non liabent ullum fibi commune gc n ilis* Item dii,angcli,daemones boni non apparent phantaitico modo , fed proprio prorlus,& ucro. Spiritus uero mali pnan- taftico,£filaciqi,neq; decet ex coditione,: qua hi apparent nobis, reputare modum, quo boni fua pradentia formant animam.
Porphyrius ait , cognitionem quidem diuinorum cflcrcm lacranygnorantiam
l .. ucrdV/
uero profanam . haec Iamblichus copro- bat : quia ci\m dii per intelligentia agant entia , meritd nos per intclligetiam entiu placcrc diis , atq; probari, fc a operatio ne religiofam anteponit intelligentiae , tan- quam quae fola fit efficax ad acquiredam animae cum Deo dcificam unitate. Tan- ta eft uirtus facrorum rite Deo fa&oru, ut etiam fi haec ignores, pi^ tamen obfer- ucs , non minorem habeant efficaciam. Non enim intelligentia coniungit facri- ficatorcs Dco,alioquin philofoplii unio- nem dcificam reportarent.
De uiriute Sacramentorum.
OBferuantia decens praeccptoru,opcs rumq; diuinoru,quae omne cxcedut inteliigcnriam , atq; fymboloram, facra- mentorumq; poteftas mira fblis nota nu minibus , pracftat nobis deifica unionem. Quado operamur in facris,no coficimus per intelligentia facramento, alioquin & a&io eoru intclle&ualis foret, & daretur a nobisxotrd ucrd & nobis ndintclligen tibus,haec propriu opus peragut ,& deoru potcftas qud naec referiitur, ineffabiles ex fcipfa proprias agnofeit imagines non £ noftris intelligenriis excitata. Vniuerfa- les enim caule a particularibus cffc&ibus
non
DI MYSTERIIS
Ao
4*
non mouentur : unde nec ab inteliigetiis noftris diuina principaliter mouentur ad . operadum, fed intelligentias, & affe&io- nem optimam, puritatemq; procedere nc- ccflarium cft,tanqua concaulas quafdam. Quae ucrd principaliter diuina prouocat uoluntatem, ipfa funt (aeramenta diuina: atq; ita diuina a fcipfis incitantur, neq; ab ullo fubdito principiu asionis accipiut. s Ne putes igitur totam in nobis autho- ritateefic efficacis rationis in (adametis, neq; in ueritate intelligcntiae noftrae, ue- nun corii opus abfolui,uel haec ex noftra deceptione metiri. Nam nec etia d nouc- rimus,qu? genus quodlibct proprii cofe quuntur,fubitd cofequimur ipfam eorum in opere ueritatem. Abfque cognitione quidem nunquam aducnit efficax unitas ad diuina , neq; tamen idem efl omnino. Quapropter neque diuina putatas per re- giam cognitionem efficitur, (icut corpo- ris puritas per (anitatem,(ed (iipcr cogni- tione unita cft,& purificata puritas, id cft per potcftate cognitione fuperiore. Neq; igitur aliud quicquam in nobis humanu ad diuinarum a&ionu finem aliquid con fert. Coclude lententia Iamblichi Aegy- ptiorum, Aflyriorum, (icut in agricultu- ra^ncdicina,arte imaginum, coitu huma-
d no
OPt IAMBIICHVJ
nohomo materiam opportune coaptat; caufa ucro fiipcrior,uniuerfalisq; adliibct fbrina-fic in facrificio, quando nunt fym- bola,atq-, fynthemata, id cftfignacula, & iac ramenta , facerdos adhibet materialia quxda, quo ordine decus inftituit. Deus autem uim efficace imprimit facrametis.
Vaticinium quid/& unde .
VAticiniu ipfum nec ab artc,ncc a na tura, nec a naturalibus, ucl animali- bus rationibus motibus'uc efficitur : neq; fit ullo modo , icd utrinq; fempiternu cft miflum ad nos ufq; diuinitus, totaq; po-* teftas prxfaga refertur ad deos : & omnis huius authoritas confiftit in cis, atq; inde traditur, diuinisq; operibus, fignis'ue per- ficitur. lpc&acula quide habet diuina, & conteplationes ucra fcietia preditas.Cac- tcra ucro crin&a , uelut inftrumeta fubii- ciuntur , milTo diuinitus prxfagii dono, quxcuq; ad anima pertinent, aut corpus, ucl in totius natura funt,fiuc naturisuoca ucro & talla quxda ad uaticiniu exigun- tur uice materix.Non decet uaticiniu de- ducere fine caufa, lcilicct a quibufda nul- lam in fc habentibus prxfcicntiam , fed d diis continentibus in fc terminos totius fcietix rcruui. Contemplari decet uatici-
nium
D:1 MYSTERII S*|' *
nium diftributu circa- totum mundum, & circa omnes diuifas in innndo naturastfic utiq; caufa uaticinii praecipua eftj & com munifsima,polsidcnsq; in feipfa queeuq; fui participatibus exhibet, praecipui prae- bes ucritate, qua opus eft uaricinio, & in- primis elTcntia,cau(amq', coria, quae fiunt, obtinens in fe ipfa , d quibus neccflario procedit , perpetua praefagii confecutiok Porphyriusait,quado dormimus, aliqua- do pradentire ftutura, abfqr ullapraefentis flatus animaduerfione , etia fi in ccftafin miriune cocitcmur. Volens arbitror non tam externo influxu tuc diuinitus influen te, quam cx ipfa natura animae , mentisq; prxfagirc: Iamblichus ait fbmnia,quae hu manis proueniur caufis, fiue per naturam noftra , fiue per affe&us, & cogitationes, & a&us, raro admodu & obfcure nimiu, & fepius cafii quodam attingere uerum«
Z>c Somnijs.
SOmnia quadoq; incitantur in nobis ab innatis intclligetiis,rationibus'ue, uel ab imaginationibus , curisq; diurnis, quae aliquado uerum aflequuntur, pluri- mum uero falluntur, atque haec humanis principiis oriuntur, dormientibusq; con- tinguntuigiliae nihil habcntibus.Somnia ucrd rnifia diuinitus non ita c 6 tingunt,
d z. fcd
V KAMBLICHVS
fcd ueniunt,uel inter uigilia, atq; fomnu, ucl inter fomnum, atque uigiliam, ucl in ipfa uigilia. Tunc breues audiutur uoces, quid agendum fit admonetcs,& aliquan- do fpintus quidam non corpuletus , non tra&abilis,lc iacentibus circunfundittqui tamen non perfpicitur , led alio quodam fenfu,& animaduerfione, quae in confcn- fii percipitur, impetu quodam ingredies, & (e undiq; circunfundcns abfqitc conta- &u, atq; mirifice pafsioncs animi,corpo- risq; expellit, aliquado uero lurne fyncc- rum, quietum^; fulget, fub quo uifus clau ditur anima patcns.Scd alii fenfus interim peruigilcs funt, perfentiuntejue quando dii in lumine fe offendunt, & quae ilii lo- quutur, arguunt^;, cotinuata animaduer- fione perdpiut . perferus uero id totum difcemituT , quado uifus quoq; perfpicit, atq; intellc&us corroboratus , quae fiunt aflcquitur,& qui fpe&ant fimiiiter com- mouentur. Tanta, tamq; differetia qualia diximus, non funt humana.cotingunt uc- rd quando fomnus nofter eft graucdo quaedam capitis, uei inclinatio , & occu- patio uifus , uel medium quiddam inter uigiliam,atq; fomnu,ucl excitatio fubita, ucl ipfa uigilia. Quae omnia diuina funt ad deos fufcipiendos idonea , diuinitusq; - . : mittunt.
DI MYSTERIIS. <\
i
mittunt, atqui talia quaeda pr^ccdut, quali apparitionis diuin? partes.Somnia huma nis caulis procedentia dcfc&us patiuntur duos.Nam & in ipfo fomno omnino dor mictibus accidut,& nos tuc no dillin&e, ucl plene animaduertimus,aut qu? occur rut,aut ftatu ibi noftru.Quado uero diui nitus mittuntur fomnia,ncq; re ucra dor- mimus,& ailcquimur,animaduenimusq; clarius quam confueuerimus uigilantes: idcoq; in ciufinodi fomniis maxime po- nitur uariciniu. Anima duplice habet ui- tam,unam qui de limul cum corpore, alte ram uero ab omni corpore leparabilem. Quado uigilamus, utimur plurimu uita, quae communis eft cum corpore , praeter quam liquando penitus leparamur ab eo, propterea quod uel intelligam9,ucl puris rationib9 cogitemus: led in dormieao pe nitus lolui poHumus,uelut a uinculis ad- hibitis animo, atq; uita a generatione fe- parata tuc uti. Quado quodamodo dor- mietibus animus a corpore foluitur, tunc illa uitae fpecies fecundu feiplam perma- nas fcparabilis , fcparataq; , liue intelle- &ualis, liue etiam lit diuina, protinus ex- pergilcitur in nobis,agitq; quemadmodu lua fert natura. Quoniam uero 8c intel- ledus entia contemplatur , & anima gc-
d 5 nerab
t AMBLICHYS
nerabilium rationes m fe complebitur,' merito fccundfi caulam comprehenden- tem futura in pr^cedetibus lui rationibus ordinata pracnofcit. Dibum eft de prae- iagiis animae redeuntis in fc in ftatutimi- li ibmno. In fe inquam, id eft in rationes fcminales,& intcllcbualcs : fcd habenus iub forma quada propria praefenti uitac, id eft fub forma particularis abionis hu- ius,& uitc,fed fi mox explicet uniuerfam rationum, cogitationumq; forma, fecun- dum quam uixit aliquando, tunc repor- tabit praefagia pertinentia magis ad uni- - uerfalcm mudanarum rcru conditionem, fob qua Se particularia pafsim conlpicere poterit. Si rurfiim performa uniuerfale eiufmodi fuam ipfis deoru mentibus co- puleturyuidebitinluper,qu? ad mundum* lpcbant fuperiorem,& qu? adhunc,itcm per illa tanquam praecipuas caulasintel- ligct abfolutius, in quo ftatu no folu co-
ficatio eritpfcba, fed imaginatio quoq;
abebit imaginamenta lyncera de rebus corporeis, atque diuinis. Quoniam uero fiint in anima rationes generabilium pe- nes potentiam eius, tum effebiuam, tum etiam cognitiua,atq; hae rationes depen- dent i rationibus , quae funt in diis , ideo anima his coniunba, rationes in fc fufci-
tat
i
DE MYSTERIIS. ff
tat in afium. Saltem cognitionis amplrf- (imum,et fub ciiuinx prouidentiae modo, per quem, & per quas reputat praeterita, iuturaq; , & temporalia omnia, eorumq; a&iones,& pafiiones,pa&ionumq; reme- dia,& curationes morborum, tiitiorumq; animi, & ftatuta lcgu,& artes generi ho- minum ncceflariasrfic in Aefculapii replo accipiuntur fomnia, quibus morbi curan- tur, ipfaq; ars medendi fomniis eft copa- rata diuinis. Exercitus Alexandri morbi mox deperiturus cuafit diferimen reme- diis adhibitis in fomno X Dionyfio dea Lilander rex Aphurim urbem obfederat,
& in fomno iuiTiis ab Ammonc , (oluit obfidionem. Multa quotidie fimilia fiunt ' fupra orationem, rationem^; humanam.
De infyirationc dinina,qu<£ fit in uigiliet.
POrphyriusduas diuinas afflationes tctigit:unam,quf comunitcr dicitur in fomno fieriialreram, qu$ in uigilia,xibi afflati, & perciti pracfagiunt,ita uigi lates, ut etiam utantur fcniibus.Ncq; tamen in- terini font humanat rationis' compotes. Iamblichus ait animos ucre prariagietes, afflatosqV,& cdm dormire uidentur, non dormire, & cdm uigilare,non proprie ui- gilarc,ncq; more hominum Icnfibus uti.
. Animi diuinitus afflati,percitiq;,fubic- , , d 4 ccrunt
ccrunt uitam fuam penitus afflanti deo. Ideo flue ut uchiculu, flue ut inftrumen- tum fe fubieccrinr, priorem uitac modum depofucre,atq; uel uitam propriam in ui- tam diuina commutaucre , uel uitam faa penitus ad deum agunt. Ideo neq; utun- tur fcnfibus, neque ita uigilant, ut qui ui- gilcs habent fenfus, ncq; ip(i pracfagiunt, uel mouenrur humano quodam impetu» atque more , neq; futim natum animad- ucrtunt, ncq; ullam edunt cognitionem, a&ionemq; propriam, fed totum illic agi tur fub forma, a&ioncq; diuina.
Miracula multa fiunt a Prophetis.
Vod autem afflati diuinitus non
niuant,tunc ipfa animalis uita pa-
tet, quia multi eorum admoto igne, non uruntur , ignem uidclicet repellente deo intus afflante : uel fi uruntur, non perfen- tiunt, neq; pungentia percipiunt , uel ra- dentia,uel ulla tormenta. Ite qutxl a&io- n es eorum no fint humanae, conflat, quo- nia perinuia uadunt, perq; igne feruntur inta&i, & flumina tranfeunt mirabiliter, quod & ipfa facerdos agit in cataballis. per haec patet illos non uiucrc uitam hu- manam,nec animalem fenfibus, impetuq; utentem, fed diuinam,quafi anima eorum otictur,& de9 ibi fit pro anima, moueatq;
D F MYSTERIIS. 57
tanquam excellentior anima. Variae fune diuinitus inlpiratorum Ipccics tum pro uarictate deoru , qui alii aliter inipirant, tum pro differentia modorum Ipirario- nibus : hi modi funt tales. A ut enim deus ipfc nos occupat , aut nosci nos addici- mus, totiq» illius efficimur, aut comunem agimus ad deum a&ioncmutcm uel ulti- mae diuinae potentiae euadimus copotes, uel mediae, ucl fiiprcmae. item aliquando nuda clt dei praefentia , aliquando ultra praefcnriam fit comunio. interdum ultra nane coficitur unio, rurfum infpirationis ucl anima fola fit compos, uei etiam cor- pus fubinde fit quodammodo particeps, ucl etiam commune animal ex aequo fit compos. Secundum horum diuerfitatem, differentia funt inlpiratorum figna,& e£ fetius, & opera. Secundum praedicam mlpirantium , inipirationis'ue diucrfira- tcm,inlpirati alii moucntur uel toto cor- pore,uel quibufdam membris: ucl contra quiclcunt . Item choreas , cantilenasque concinnas agunt, aut contrd.rurfum cor- pus eorum ucl cxcrefcere uidetur in al- tum, uel in amplum, ucl per fiiblimia fer- ri,atque contra. Item uoces edunt, uel ae- quales, perpctuas'ue, uel inaequales,& fi- lentio interruptas. Et tum remittunt to-
d 5 nos,
A
nos, tam intendunt. - i
injp iratus uacatab aftionc propriande deum habet pro anima.
Aximum ucro afflationis diuinx
lignum cft , qudd ille, qui numen deducit, infinuatq;,profpicit ipiritum de- fcendentem, & quantus fit, & qualis, atq; ab eo myftice docetur, et rcgitur.Quinc- tiam qui numen fufeipit, ante fufccptio- sem afpicit quandam ignis fpcciem. In- terdum uero haec confpicitur,& p r£ (enti- bus, fiue adueniente, fiue recedente deo. Quo ex figno in his rebus periti ucrifsi- mc difeemunt, quae fit patefias numinis, quis ordo, & de quibus ucra loquatur, 8c quae perficiat, feci qui abfq; eiufinodi fpe- ckculis cldmlpiritus introducet, uelut in tenebris, latitantes concutiunt.Neq; quid agat mtelligunt,nifi exigua quaeda^id cft ligna nonnulla in ipfo afflati corpore.
Cum igitur ignis diuini praeftantia, & luminis fpccics quaeda, ineffabilis extrin-: lecus incuba occupato, impleatq; ipfiun totum , & penitus aominetur , & circum undique in fe complebatur, adeo ut nec ullam queat abionc peragere propriam, quifnam fenfus, percepti o'uc, & animad- uerfio propria poteft adcflc animo diui- num ignem fufripicnti?u(d humana mo-
DE MYSTERIIS.- {£•<
tio,pa{sio,pcrucr{k> phantafi2e,& aliena- tio, qualem aliqui fufpicanrur? Porphy- rius afflationem diuinam definit ita. Mo- lio mentis uni cum infpirationc daemo- nica. Iamblichus ait, in animo afflato di- uinitus, neque mentem, cogitationem'uc humanam ferri , fi re uera continemr i deo.Ncquc demonum,fed deorum fit in- (piratio, neque rurfum definiri debet exi- tus,& alienatio, haec enim Iapfum fignifi- cant in deterius, fcd potius diei debet re- du£Ho, reftitutio^; in melius. Eft igitur afflatio nihil aliudquim totos a deo a- nimos occupari, atq; cotineri. Hincucra pofteri9 (equitur ccftafis, id eft exitus, uel > alienatio quaeda taqua cofcqucns ad affla tione accidens. Plato in Phaedro dicit antiquos uaticiniu nominauifle mania, id eft furorem, quonia foli diuino furore corrcpti,uerc uaticinantur.poftcriores au tem adiun&o t,nominafle mantia. Item Saccrdotcs,Sibyllas, Prophetas,quandiu prudentes funt,ucl pauldm admodum, & obfcure pracfagire,ucl nihiltquando uerd rapi untur dco,ucre uaticinari. unde prae-’ uidifle apud multas gentes pericula aiui- nitus imminentia , aomonuifle populos*
& perfacrificia diuinam Ncraefimplaca- ume. item ait praefagium arteiadum ap- » pcllari
tfo IAMBL1CHVS
pcllari putationem coie&uralcm, nec ul- lius efle momenti, fi cum diuina infpira- tione,& uaticinio comparetur. Iambli- chus ait, diuinum afflatum, uaticiniumq; non efle in mente, ucl anima, fiuc ut qua- litas in fiibic&o, fiuc ut a£Ho in agente, fcd totum efle a&u ipfius dei ex.dco fim- pliciter dependentem. A dum dico i deo pcra&um in mete, ucl anima fimpliciter, ut inftrumcntis ab omni proprio mota uacantibus,atq; ita uera praefagia dari- at fi quis motus ex corpore , ucl anima, uel qualitas talis inrcrim inferatur, ucl praece- dat,confundi uifa, neq; ucra uaticinia fo- re, neq; legitimam efle ibi diuinam affla- tionem,ubi aliquid mifcetur hiunanum.
Tres gencratim opiniones erant de af- flatu, uaticinioq; diuino : prima, caufam cius referebat aa animam, fccuda ad cor- pus,tertia ad compofitum. Prima ponit ipfum in eo ftatu , in quo anima tota eft rcda&a in diuinu fuum , uel in mentem, aut quando eius a&io fa&a eft uchemen- tior, fiue amplior, aut quando cogitatio fa&a eft acuta , motuq; uelocifsima, aut cum mens incaluerit. Secunda ponit il- lius caufam in corpore, quado certam ha- bet complexione , fcilicet ucl melancho- licam , uel temperatam, fiue qualitatem
r quan
* ' : y • ' '< - .*
D E M T S T H R I I S. 6t
quandam elcmetalcm , duc praeterea fpe- cialem, fiue ccrtu fpiritum. Tertia cau- fam eius ait certam proportionem , qua corpus, & anima inuicem funt compadta.
Iamblichus ait, ipfiim non efle opus a- nimac,ucl corporis, uel copofiti, nec cau- fam in eis habere. Nam afflatus ille fa- tidicus agit tum in praedicendo , tum in ' efficiendo, fuper omnem human^ naturae confuctudincm. Non poteft aute homo, uel aliquid hominis ultra terminos fuos ' ad diuinos progredi tcrminos.Neq; pof- funt praeftantiora d deterioribus gcncra- ri.caufa igitur huius efl duntaxat ipfa di- uinitas, quando fcilicct d diis dcfccndunt in nos lumina, fpiritusq; traduntur ab eis, adcftq; nobisdominatio.poteftasq; illinc abfoluta copraehcndcns omnia, quae funt in nobis, & exterminans penitus propria nobis animaduerfione, & motion6, pro- ferens^, Termones , per homine quidem, fcd non cum ipfa cogitatioe hominis, inv» mo pronuntians ipfa per os furentis ex- tra fc pofiti. Dum uidclicct quaecuq; funt in nobis feruiunt tota numini , ccduntq; foli dominati a&ioni diuinae. Porphy- riusaitMuficampafsioes inferre animo, itemq; fedarc,& alios fonos aliis animis,
& moribus couenire. Item coplcxioncs,
affc&
affe&ioncsq; corporis permutare, furore mouerc, cohibere furore. Iamblichus illa concedit, feci negat haec eflc caufas affla- tus diuini.quoniam fimt humana, partina naturalia, partim artificiola , nec quicqua in fc diuinum habet. Quod uidetur ia- fpicari Porphyrius, dicens aliquos afflari, cum audiunt tibias, ucl cymbala, aut tyra pana, alios uerd cdm alias mclodias. Va*- • riis deoru ordinibus relpondentin munr do uarix motionum fpecies, cerraeq; cer- tis.cx his ucro uariae profluunt melodiae,. quae congruunt fimiliter per fuos, quaeq* motus certis ordine diis principiis, mo- tionumdii, cum ubiq; fint, & fua potifst» mum fuisu mpartiant, melodi is libi praeci- pue congruentibus adlunt praecipue, no- ftrisq;’ fpiritibus per eas afle&isfe infi- nu antes occupant hominem , fuaq; mox edentia, & potcftate penitus implent, cu- ius afflationiscaula eft,non,tapa(sio. ho- minis excitata per mulleam, quam ipfa ad deum mulicae congruenda, cui naturali- ter deus adeft. Quae ad uifum ueniunt, nimis imaginaria 1'unt , & intelligibilia .potius reterunt.Quac ad lenfum intra au- ditum,materialia nimis.que ad auditum* media, .& animae cogruunt, Ipirituiq; inr dnuata cum motu,jSedu,flgmficationc
uche
DE MYSTERIIS.'
wehemetcr afficiunt animam quidchinc, 8c inde corpus.undc totus homo fecundu proprietates mclodiaru , cuaditfufccpta- culum huius numinis, aut ilii9 : & qui af- flati luat aliter, alitcrqvfc habcntinmo* tu, & quiete, aliisq; habitibus,pro diucr- fitate numinum, quibus afflantur princi- palius quam pro differentia muficae.Ccf- fauit enim iam-hic affictus Ioni,. quando deus agit. Anitna in mudo intelligibili audiukfiarmoniam.diuina, cuius me re- minifcituc,quado audit melodias habem tes diuin^ ueftigium,rcminifcens uero ad eam uehementer afficitur.fi cft e numero- animaru, quae ipfam harmoniae idea prae- cipue contemplatae funt in patria.. Eiuf- modi uero aftc&u. fa&a familiaris deo, iam afflatur lingulari quadam praefentia dei, unde mirabilia facit, huius ergo affla tionis, miraculiq; cauia cft no pafiio ex fbnis iiiata,.no animae ilatura ex harmo- nia compofita , fcd.fimilitudo ad deum, deiq; prefentia. Multo quoq; minus dir ccndum cft,afflationcm in eo confidere, quod per muficam & afflationem ipfam fuperflua que da in anima, corporeq; con- creta purgentur. Vaticiuii iusnoneft ex certa coplcxionc. deorum enim dona non uaric fpirantur fecundu corpoream ... uariet
uarictatcm. Munus enim diuinum im- patibile cft,& fuper naturae uim datur per propria dei a&ionc : neq; aqua, neq; aer, aut corporeum aliud praebet uaticinium, fcd Iaera, quae fiunt circa haec,immo men tis purificatio una, cum purificatione uc- hicuii, intentioq; in deu fiifcipit uim diui na ubiq;,(cmperq; promptifsiina. Cdm afflatus animus & dicat, & agat fupra, & contra naturae more caufa amationis e- iufmodi non cft naturalis, uel ex corpore noftro,ucl qualitate loci, uel difpofitione ccelcfti nafccnte homine , uel operante, fcd ex dei pr^fentia ifta fiunt.undc & ua- rix afflatorum fpecicsnon fcquuntur na- turales uarietates in nobis, fea differentes ipccics,tum numinu afflantium, tum mo- dorum,quibus diuinae praefentiae partici- pes fumus. Quod igitur homines affla- ti diuinitus,alii coquicfcant,alii concitcn tur,alii montes & aeferta petant, aliterq; alii fc habeant, non procedit ex differen- tiis naturalium in nobis caufaru, uel lo- corum,uel muficaru, quasnuper audiuc- rint,audiant'ue, fcd ex uariis deoru pro- prietatibus, quibus afflati reguntur, atq; ex uariis afflandi modis. Porphyrius tria e multis in mediu adducit oracula, unum colophonium, ubi aqua bibita, ua. rs>j — , . v, ticini
DI MYSTERIIS. 6%
ricinium ueniebat : altcru Delphicum, ubi fedens ad os aneri uadeinabatur : tertium Branchidicunvibi haurictcs uaporem ex aqua prophetabant. Vnumquoaq; fecun- dum naturae fuae modu agit circa Ce effe- &us,& opera. Ideo fpiritus ipfi,qui a diis pendentes fufeitant homines , atq; conci- tant,in hoc iplb opere excedunt omne na- turalem, humanumq; modi atq; haec ipfa eorum a6Ho nulla conditione fimilis eft con luctis aedonibus homini notis. Erat in Colophone fubterraneus locus,in quo fons erat. Sacerdos igitur ftatutis nocH- bus facrificaba^poftea guftabat aqua.tan- dem uadeinabatur ibi ta&us praefentibus inuifibilis. Videri poteft alicui fpiritus di- uinus tranfiflc per aquam infacerdotcm. Neq; tamen eft ita ipfum. nanq; diuinum non ita fecundu diftantiam, diuifionemq; rranfcurrit per ea,quae participant, fed ex- trinlccus copraehendit,penitusq; illuftrat,
& implet aquam uirtute quadam ad uati- cinium conferente, fcilicet purgatoria.ita quod quando faccrdos bibit, ipfa purifi- cat luminofumfpiritum nobis inlitum, & accommodat ipfum deo : qua purificatio- ne, accommodationcq deum capere pof- fumus.Sed extat praeterea alia dei praefen- tia praeter uirtute infulam aquae, ac prior,
e &
&dcfuper, circum, & intus illuftrans,qu* i nullo abeft,modo propter cognutatcm contingere pofcit. Adeft itaq; lubitd, uti- tur propheta ut inftrumcnto, qui interim jieq; fui iuris cft , neq; animaduertit, quae loquitur, fcd Se ubi (it ignorat, unde & poft refponfum uix feipfum recipit, quin- etiam ante potum aquae, diem no&eraq; cibis abftinct, Se ad focra quaedam fc rc- uocat inacccfsibilia uulgo. Itaque propter jfcqucftrationcm a rebus humanis, lyncc- rum fc reddit, aptumq; ad deum fufeipien- dum. E x quibus colligitur,duobus mo- dis hic ad deum hominem praeparari.uno per purgatoriam aquam fa&am a deo ta- lem,quae purificat fpiritum: altero per fo- brictatcm, ibiitudincm,feparationc men- tis a corpore, iirfntionemq; ad deum. Si- bylla in DeMEs duobus modis fufcipic- bat dcum,u«er ipiritu quedam tenuem» igneumqj^qui crampcbat alicubi ex ore antri cuiufda:ucl fedens in adyto fuper (o- de aenea, habente tres, aut qua tuor pedes» Se deo dicatam , & utrobiq; exponebat fe fpiritui diuino, unde radio diuini ignis il- luftrabatur. itaque aliquando ignis pluri- mus fimul totus ex antro cuolans,undiq; circunfunditur ei , replctq; fplcndore di- uino. Aliquado,dum inhaeret fcdi Iaera-
di iirmauf. €y
tz deo, per quam accomodatur deo, co- aptatur flabili uaticinio dei. utrobiq; ue- ro per h$c Sibylla fit tota dei, unde fiibito <lcus adcfljfcd iaterim fcparams, exiftens alter praeter ignem & fpiritum , fcdcmq; propriam, & omne eius lod apparatum, ucl arrificiofum,ucl naturalem. Formina quinetiam in Brancis fatidica,ucl fedet in axe , ueltnanu tenet uirga ab aliquo deo datam , ucl pedes, aut limbum tingit in aquam, uel cx aqua quadam uapore hau- rit, Sc his modis impletur fplcndorc diui- no.deumq; nafti uaticinatur.Nam cx his omnibus fit accommodata deo, quem cx- trmfecus accipit. Qudd autem cx nulla uirtute corporea ucl animali propria, uel locorum, inflrumcntorunriic uaticinium fiat,fcd ex praefentia dei ucnicnris extrin- fccns, patet cx co,qudd ipfa (kccrdos, ant£ '
quini det oracula , multa rite peragit fa- crificia,obferuat fan&imonia.lauatur, tri- duum prorfiis abftinct cibo, habitat in fe- ccflli iamq; incipit paulatim illuminari, mirificcq; gaudere. Per quae patet prouo- cari deum extrinfbcus, ut adueniat,& fo- jinfccus aduenirc.&r prius quam fkecrdqs ad loeu aquae ucniat, quodam modo in- * Ipirari,# in ipfo Joco, dum fpiritus quid! cx aqua cudat fbmisjconftat aliud quid*
€ i im
I AMBIICHVS
dam prxter haec eflc deum fcparatum ab his omnibus, cauiamqv loci, & tbntis eiu£* modi,totiusq;uaticimi. Virtus,quae in- fpirat nobis uaticinium,eft abfoluta a lo- • cis & tcmporibustalioquin non poflet o- mnia fimul loca, tcmporaq; exprimere. Si enim infcparabilitcr inhaereat naturae lo- coru, materiarum'uc, uel procedat fecun- dum motu determinatu numero,non po- terit,quae ubique, fcmpefuc funt^cc ipfa ubiqj,& femper aeque praenofccre.finaute ab his fuerit abfoluta, tanquam pradftatio- ribus,quae tempore fiunt, ucl continentur loco, omnibus, ubicuq; fint aqiiae,adcft, & iis, quae tempore fiunt, undiq; fimul adeft, atq; in uno fimul compraehedit ommum ueritate, propter eflcntiamcius feparatam prorfus & omnia fuperantem. Vis diuina uaticinii origo eft, ubique tota & femper tota. Ea uis no eft i corpore, neq; ab ani- mo corpori addi&o , fed abfolutis, id eft angelis, dcoq;, qui fimt ubiq;,uel falte uis ipfa eft,ubicunqv eft aliquis angcloru,qui fimt ubique : ipfa^; ab omnibus feparata corporeis, praeiens omnibus, non compre- hcnla loco uel corpore, uel anima, quae in aliqua fpccic particularin fit addi&a. fed haec ipfa fatidica deorum poteftas , & fe- parata eft ab omnibus. & ideo tota fimul
ubiqs
fi
D B MYSTER.IIS.
ubiq; adeft fubito participare potentibus, iiluftrans fbrinfecus , & omnia replens, perq; omnia elementa difeurrens : nec re- linquens animal aliquod,ucl naturam,cui pro capacitate lua non imprimat ex fc ali- quid conferens ad praefagium : ipla uerd propterea implere fe omnibus aeque po- tcft, quod pariter cft ab omnibus abfolu- . ta. Porphyrius praeter uatic jnia publice celebrata commemorat aliquod priuatu, coram fcilicct, qui profitentur per certos chara£fcres felpi ritus attra&urosad uati- cinium, quod Iamblichus reprobat, quia, cum totam religionem , fanciimomamq; negligant foli confifi charaftcribus , ne- queunt ipfam alicuius dei , boniq; numi- nis praefentia adipifei, qua (olent uera ua- ) ticinia dari, fed in eo falluntur , qudd per /
chara&cres quidem diis congruos, Sc in- tentionem animi, reportant imaginariam quandam a JTuperis apparitione exiguam,
Sc obfeuram. & quoniam interim (an&i- moniam negligut, ucniunt (ub malorum daemonum potcftatem, qui mentiuntur,
Sc fallut,& quantulumcunq; indiciorum, apparitionumq; a diis contigerit, pcrucr- ttmt, atque confundunt. Sed qui ueram deoru praefentiam fbrtiuntur, praefagium reportant ueram & immutabile, quod i „ . e 3 malis
70 i amuichvs
malis fpiriribus deturbari non pofsit. Si- cut enim ucnicntc fblc, tenebrae cius pr*- fentiam fuflinere non pofTunt , fcd fubitd fabterfugiunt, nihil folem impcdientcs:fic undiq; refulgente potcftate deorum, quae replet omnia bonis , perturbatio omnis, quae folct X fpiriribus malis accidere, nul- ' lum habet locum,fcd repente difpcrditur. Bonis enim numinibus omnino praefenti- bus,mali fpiritus euanc{cunt,neq; moucrc le ualcnt,ncq; fplendorcm obfiifcare diui- ^ num. Damnat cos, qui omnem contem- platione, fan&imoniamq; rcligiofam nc- gligut,folis confifi chara&cribus,qui fpts rant fc inclufuros fubftantiam ipfam ali- cuius dei, quo praefente uaticinetur. Horu t . . quoq; confidentiam Porphyrius impro-
babat. Qui etiam narrat praeter hos, efle alios, in quibus phantafia aliquando con- citatur, quando certa quaedam adlribuc- r rint, ctfi alioquin in aliis mentes compo- tes funt,dum fint phantafia furentes in fa- cris. Quando fcilicct ucl in tenebris la- tuerint,uel certa pocula biberint, ucl can- tibus,uel conftru&ionibus quibufdam ufi fint. Tunc ergo furentes imaginantur oc- culta,futuraq;, alii quidem in aqua triden- tes,alii in muro, alii fub diuo,ideft fereno acre, alii in fole,alii in flcllis aliis*. Lumen
hoc
DB MYSTERIIS. pj
hoc diurnum ucnit in phatafiam proprie, ac fiquid extra uidemus, mirabile fit, per uiium phantafiae pediflequum. Dii ucl praefentia tantum nne medio mouent ani- mum quoties uolunt paratum, (cilicct uel lume aliquod ex fe fundunt in aetherium animae uchiculu,quo imaginationes mo- uentur in phantafia, quales ipfi uolunt, & utrobique diuinitas nufquam includitur.
C dm adbibetur praedi&a uaticinio con- grua,attentio quidem animi, & cogitatio animaduertit, quae fiunt, quando diuinum lume non attingit proprie ad haec,fcilicct ad rationales potentias , fed interim ima- ginatio furit alienata , quia fupra morem humanum defuper incitatur. Tenent ali- quando in tenebris homine diuinandum. Nihil enim in cis obfiftit uenturo lumi- ' ni. Aliquando tenent in Ignine quando eum praeparant, ut maior fit ad lumen di- uinum fimilirudo, 8c tunc accipitur illud in lumine folis, ucl lunae, uel lercnae no- &is,ucl in aqua propter diaphanon para- ta,uel in pariete facris characteribus prae- parato. hic enim propter foliditate,. quod diuinitus fcmcl accipitur, cftutius retine- tur. Admouet praeterea quaedam cognata diis infinuandis , & exhibent diuinaturo potiones , & compolicioncs quafdam, <&;
c 4 canril
cantilenas , uel excantarionesconucnien- tes ad praeparandum fulceptaculum & ad commodandam praefentia, appareriamq; deorum fcilicct, quod lumen eorii occul- tum alicubi pateat fenlui,lcd femper pro I uolutatedcoru,liue deducatur ex aethere, flue aere, uclfolc, uel luna, uel dia fphaera coelefti. Quatenus placet diis/, qui liberi dant , & ut praecipui autores, & moucnt imaginationem, & per eam quadoq; len- ium in obieris accomodatis, & aliquan- do eam per fenlum, imagines magicae fa- &ae ex materia folida diutius uirtute (er- uant. Superi dant dona paratis, non lo- lum naturaliter, fed per intellc&um & li- beram uoluntatem ipforum deorum, dii dant fiituroru oftenta in extis, auibusq;, &iiellaru nouis prodigiis, ex quibus hu- manafagacitasconiicit euentusper pro- portionem lignorum aduentus,utcx calii auiscalum uiri,ex defc&u membrorum in extis dcfe&ioni, exigue cadente deic<5Ho- nem eorum. Dii imprimunt futurorum figna In rebus minifterio naturae uniucr- la|is,& naturaru uel oblequio daemonum feruientium diis, 8c dominatium elemen- tis, animalibusqijlimilibusq; cun&is, quae agunt facile pro uoluntate deorum. Et fi fymbolice declarat in fignis uoluntatem
dei.
DE MYSTERIIS.
dei,& futuros cucntus,ut inquit Heracli- tus , rcpraefcntar intcrim opihcii modum. Sicut cuiin per imagines firmas faciut res, dreuetus pracfignatjfic & per noua often- ta,& qualiacunq; figna,& intcrim acuunt ex eadem caufa,&r occafione fagacitatem noftram. Vifcera in oftentis tranfinutan- tur contra naturam in animalibus ab ani- ma eoru,& i daemone cis praefiden te, & i motu aeris, moruq; coeli, praeter naturam & pro uoluntate acorum ad homines ad- monendos. Quod aute diuinitus fiat, pa- tet, quia fepe non inueniunrur in anima- libus principalia quaedam membra ad ui- tamneceflaria, quae repente miraculo au- feratur, cdm neccflc fit ea pauloante non defiiifle. In auguriis captandis aues mi- raculofemouctur ab anima fiia, & daemo- ne praefide,motuq; aeris, atq; coeji : i quo coelo delcedituirrus per totu aerem con- formis, 8c commoucns illum ad deorum fentcntiam,pro fignis efficiendis. Senten- tiam dico ab initio praefignatam,atq; de- cretam : fic aues faepe fc ipias praecipitant, tiel allidunt, ucl aliter fc necant, dum ad fignificandum conferiit, quod non fpon- te faciunt, fcd tra£tae diuinitus. Flammae quaedam ftcllarum inflar fadbe diuinitus, aliquando pro fignis futurorum in aere
e 5 facili
I
facillimae fiunt, ad nutu deoru ccelefKum acccnfo illic aerefummo, qui du&u, for- matuq» facillimus eft,prcfertim a diLS,atq; in igncm.defccndunt interim in hunc ac- rem corporu cceleftium influxus quidam, conducetcs ad creandas, mouedasq; ftel- las eiufmodi, fimiles coelcftibus lucc, uir- tute,motu. Mundanum animal eft adeo fecum unitu, ut membra eius compatian- tur inuiccm, commojpcaturq;, etiam quae remota inter le uidentur, quali fint proxi- ma , tanquam ciufdem animalis membra.' Atq; haec unio, & compafiio confert diis ad exhibeda ligna hominibus, primo per coelum, lubinde per aerem. Dii non im- mediate, fcd per media inftrumcnta fet- licct daemones, animas, naturas, & omnia hinc depedentia faciut hominibus flgna, exordientes fecundum principium unum: & inde diffundentes deinceps motionem ab ipfis dcfcendcntcm, quocunquc uolunt ipfi. Ideoq; flne habitudine, & coordina- tione eorum ad generabilia, regunt eiuf- modi lingula : & licut in opificio, & pro- uidentia, ita in exhibendis lignis non do- flc&itur eorum intclle&us aa noftra, led, dum ille in fc permanet, ligna omnia, ua- ticiniumq; couertit ad fc,caq; animaducr tit a feipfo procedere. Vates omnes con-
" fltCBC
4
fiterar,pcr dcos,uel daemones ua ricinium nancifci,quia nequeant futura utderc, nifi qui finr caufie, & domini futurorum, pes quos & alii uideant. Porphyrius admi- ratur, quod dii adeo infemianr homini- bus, ut uates aliqui etiam per farinam ua- ticincntur. Rcfpondct Iamblichus, deos non obfequio id praeflarc fuo,fed exccflu potcftatis & bonitatis. 8c caufa omnia in fc continente, dum in fcipfis manent abfq; couerfionc ad fubdita,eis pro gradu prae- parationis dona & figna largiri, licut fbl diaphanis, oculisq; lumen, atq; hoc calo- rem. Quia uidcinus homines fubieda cu- rare couerfionc quadam ad opera, & di£ tractione ad diuerfa, & drftrahi a fcipfis, & laborare : ideo fimiliter fufpicamur prouidere dcos.qui cotra, quatenus ad fe conuertutur, unamq; fui formam, qua? cfl inferiora caufa, catcnus agunt, moucnt, re- gunt omnia, non diflraai per diucrfa^cd ab uno principio, nutuq; fimplici uibran- tes cunela, fucccfsione quadam inde pen- dentiatneqv ipfi ad fubic&a fle&untur, fed flatu, & plcnifsimb fua reddut fibi eunda fimilia.Dcus diuerfos fuppeditat uaticinii modos, non quidem diflradus ipfe,fcd indiuiduo nutujformaq; fimplici fuggerit omnes , 8c diucrfis temporibus fuggerit
oiuer
yg- UMBUCHVS
diucrfos, non ipfc per tempora uarius,fcd xtcrno,eodcmq; metis, & uohintatis i omnes infpirat,quamuis hi, teporibus ua- tiis explicentur, neq; in oftentis contine- tur , diftrahituruc , fed in una fui forma complc&cns omnia ligna, ex ea exprimit in fc ipfo conliftens , dum uno uoluntatis a&u omnia tradit. Tanta ctt exuberan- tia prouidetiae ad oftedenda nobis ligna, ut ctia in calculis,uirgis, lignis, lapidibus, frumento, farina, indicia praebeat foturo- rum, ubi mirabiliter inanimatis animam, immobilibus motum , ratione carentibus • intclligetiam quandam prxftarc ui detur, quali haec cognofccre uideantur , ubi no- bis futura portendunt. Et licut deus fiepe per fetuos homines loquitur fapicntia, de- clarans non homine ibi loqui, fcd deum, lic per uililsima quaeq; portendit futura, his ipfc admodum lupereminens , & per omnia noftruinlhuesintelle&um. Deus per infima quaeq; cognitione carentia pa- tefacit quaedam cognitione fuperiora,ubi teftatur fc longe fuperemincre naturam. Qui dum diucrla porrigit ligna,no coer- cemr in cis, neque per illa dillxahitur, fcd ftas in una, indiuiduaq; fui forma coprac- hendit illic omnia ligna , & illinc unico, limpliciq; nutu explicat omnia, praebetq;
nobis
' * ^ ^
- w
■ a - r ■ . ■*. ;* - * ( •. x
1> B M T S T £ R I I S.
nobis argumenta paisim praeteritorum, prxfcntium, futurorum.
A*onfit in Jacris opus alicuius efficacia* ni fi per potentiam, immo & prafen - tiam numinis alicuius .
77
i
N religione non poteft fieri opus ullu alicuius mirabilis efficaciae ,nifi adfit
illic luperorii aliquis fpc&ator operis, Se impletor* Opera quide abfoluta ducunt dii, media angcli,tertia dsemones.Natura quide humana nec rationem quide , ora- tioncmuc de diis fuftipere poteft fine diis , nedu diuina opera tacesc ualeat fine illis. Eft enim imbecillis, & hebes ufque- adco,ut nullum nullitatis fuac remedium habeat, nifi quandam diuini luminis por- tionem defuper accedentem,. fine qua ni- hil i nobis fit diuinum. Sicut falluntur, qui confidunt ex inanimatis animam , Se ex amentibus facere mentem : ita qui ex rebus non diuinis diuina tacere , & fine propria deorum opera , qualia fime uaticinia,& miracula, & fimilia, ut appa- ritiones, & expiationes*
Wumina inuocata^nohis adfuntjnon coaclajed. nolentia .
COnfeflum eft efficacia religionis opera perfici pr^fentia deoru,ange-
lorum,
\
loram, daemona. Porphyrius quidc (ulpi catur numina ad haec trahi quadam inuo cationis neccfi itate. Iamblichus negat nccefsitatcm inferri uel ab homine, uel a inundo numinibus, quae, cum fine imma- rerialia^ion fufeipiunt ordinem aduenti- tiu aliunde. Item inuocatio, & operatio Iaera, admouct quidem faccrdotcs ad nu- mina afsiinilatione, & familiaritate qua- dam non uiolcntia facerdotibus illata, nedu numinibus inferatur.Dcus,omnisq; chorus numinum deo coniun&us eft, fu- ,pra omnem nccefsitatcm cxtrinfccus ue- nientem. VaticiniiMU perficitur, dum fa- cerdos operatur lacra. neque tunc pafiio cadit in faccrdotcm , uel in diurnantem, . quando diuinitus infpirantur , 'multo mi- nus in numina, quae non illabutur in ani- mos,nifi uacuos palsione. Neque dicen- dum eft, fatidicum animum cfleinftni- mentum medium , & efficax diuinorum, facerdotem ucro inuocantcm efle uelut cautem efficacem operum diuinorum. Immo deus eft omnia, poteft omnia, im- plet omnia femctipfo.humana uerd natu ra nullam in his efficacia habet . eft enim ad diuinitatein ludus, deridemus cos, qui dicut deum forte quada aliquibus adellc potentia figurae coelcftis in geneft, Non
enim
»B «TSTHllS,
coim decet ingenitos, & uniucrfales cau- las mancipari alicui per generationem, dusue periodum , & per caulas alienas. Quidam , cum Sc nollent curis onerare deum,& no perciperent modum aliquem opificii, prouidentiaeq;, praeter cum, qui foiirituainc fit humana , ncgaucriit deos facere , atque prouidere . fimilircr nega- tent deos interefle uaticiniis , & miracu- lis , qui uon uiderent modum excellen- tem , quo dii adlimt fine labore, & mu- tatione lui , modus autem per haec o- mnia diis proprius cildem auntaxat cft notus. Porphyrius ait , opera diuina, qualia limt uaticinia, & miracula , cfle aliquando palsioncs quafdam animae ex paruis fcintillis excitatas , & animam fua
fortuito fieri,cum fit ordinatum, nec homine longe inferiore. Oportere enim diuinum opus a diuinitate fieri . omnia igitur opera diuiuitati fimi lia non ab hit mana,fed diuina pullulare natura.
Jiunt aliqua uirtute flcUarum , corpo - ru,anima,Jld mcra,& libera potcjfta - tc der.
uirtute polle haec imaginari, loqui, face- re. Iamblichus dicit, opus diuinum
Opera miraculorum , & prophetia , uon
Anima
/
>-w*
ANima humana & unafpccie copr^ hefa eft,& a caduco corpore nimia obumbrataJdeo nulla habet ad diurnum opus potentiam efficacem» fiquado ucro uidemur tale aliquid quodamodo pofle, folum id agimus illuftratione diuina dc- fuper influentejer quam & a£Honis diui nae uidemur efle parricipes.fi opera diui- na fierent ab anima ipfa natura animae, & uirtute propria, anima uirtutis & pruden- tiae compos, ucl etiam omnis, anima talia faceret. Nunc uero nec omnis anima fa- cit, & quae pertc&a uidetur anima, ad di- uina adhuc cft impcrie&a.. Non igitur anima , fed diuinitas ipfa caufa eft operui diuinorum. Alioquin non effet nobis ad hec religio ncccflaria,fcd abfq; deorii cultu compotes e flemus operum diuino- rum , fi haec ipfa animae fierent poteftate. Denique, fi anima fua poteftate diuina perageret , ucl omnis anima faceret , uei qu£ haberet uirtute, & pcrfc&ione anime propriam fcilicct fcicatiam , artem , pru- dcntiam,mores, qui per prudentia acqui- runtur. nunc autem non tales haec faciur, fed concitati quidam potius & abftra&i. Triapropofucrat Porphyrius de diuinis operibus. Primum , ad haec animam cfle caufam inftrumcntaledccundum, animam
quanti
D E MYSTERIIS. gK
qiiadoq; ede caufam principalem : terti u, animam polle ita effc ex aequo concau- lam,ut ex ea,lpiriroq; diuino.Tcrtia qua- dam fpccicslubftStix, ucl (ubliltetiae fiat. Iamblichus dicit,Quando unum aliquid fit cx pluribus, illa plura 8c efle cognata,
& mutabilia, cx eo, quod funt,in aliud fic commi Icen in unum quintu quatuor clc menta > & animas plures in unam totam, forte ucgctalcm,fcnfualcin,motiua>in no bis coceacre intcllc&uali, & in cius a&u redigi, uel forte cx illis omnibus harmo- niam uitalc in corpore rcfultare, uel for- te animas in patria confpirarc in unam ideam omnium anitnaru , diumitas ucro uclut a cuneis exempla non coit in un£L T crtiu, c&m anima praefertim e luo ftatu i
iam lapla ; & quia oiuinitas uclut long£ diucrla non cadit in milturam : & quonia immutabilis, non comutarur in aliud co- ,
mune duobus. Prius quidem di&um fue- rat fcintillis exiguis fufeitari in anuna . ipecies diurnas: cito: fbd hae non traduce- rentur ad fpedes (impliciter diuinas , fi corporales, & naturales efient.nunc deni- que > ubi dicitur anima c um diuinitate in unum tertium congredi , aequatur anima -deo,& coceditur,dcu ibi ita mutari acci- pereq; ab anima, ficut mutari animam, &
* . f aliq
fTTTl
aliquid i deo fufcipcrciquodeft abCrnto prxfimimquia hinc admittitur, dn
elementorum inftar coibunt m effe&b«tf foi s in unam forma temporaliter ta&a,# CX fempitemis , & in rc temporali contt- nebuntur. Quando diciturex anima, St deo uel ex diis inuice unum aliquid hen temporale, quaerimus utrum pnetercon- ercdienria refultct aliquid nec ne , fi non rcfultat,tunc non fiet u«a umo,neq; ucre unuindicut neq; in artificio fola arte pen dente,fi refaltat res/empiteme i fuo 1U- tu cadent , ut fiat aliquid temporale, ndi enim mutentur, tertiu nonreiultat.omm- no uero abfurdum eft , hoc ipfiim, quod generatione quadam fit temporali ,po- nere fcmpiternuim neque tamen decet po nere temporale, nc fempiterna feruiant temporali : nec decet ponere, hoc efle fo- hibilCjUtrinque fo&um ex fcmpitcrms.& tamen per nonam generationem mdetur
efle folubite. Illa igitur opimo eft abfiir- da. Porphyrius ait , animam quandocj; generare potcftatem,eflcntiamq; dxmo- liacam imaginantem fatura, per motio- nes eiufmodi.Gcncrate inquam, dum coo
ducit in iulum materias quafdamhabetes in fe uires ciufinodi , prxeipue ucro ma- terias acceptas ex animantibus* Iambli-
t> E MYSTURIIJ. Si
chus negat generari daemones , & corru- pi. Negat enim ab anima ex uiribus cor- poreis generari daemones , corporibus, animaq; fuperiores. Negat & a&iones animae particularis , clau&q; in corpore procedere in eflcntias , in fc extra anima iubfiftetcs.Negat uires e orporu, materiae prorfus addi&as,fblui ab eis ad d^mones generados. Praeterea quaerit, quaenam fit potcftas , quae uires materiales a materiis ioluit. rurfumq; confiat in unu ad daemo nem gcnerandu,ubi uidetur potefias haec cfie daemonica, atque ita exiftere, daemon etiam ante qudm generetur. Non poteft ex rebus carentibus anima, uatirinioq; ge ncrari anima, praelertim fatidica. Nequit ex deteriori praefiantius procreari. Ne- quit dlentia ulla , fubflantiaq; conftitui, ex motionibus animae , uiribusq; corpo- reis,qux nec fubfbntiae funt, neque cffcn- tiae.Itcm,nullum eorum,qu£ per genera- tionem feminantur, maius aliquid habet, qudm quod ci traditur d caufa principa- liter gcnerate.Cum ergo, nec corpus, nec anima per fe habeat uaticiniu, nonpoteft anima ex fuis motibus, atque corporibus uaticinanre daemonem procreare. Dicet forfan aliquis, non generari d nobis dae- mones, fed cos animantibus ordine pr^fl-
f z dere.
J
84 IAMBLICHVS
dere.Itaque quando materiae ex animali- bus huic daemoni commendatis , oppor- tune adhibentur huc,dcmoiie quali com- patientem ad talia fei n. Iamblichus air, daemones, qui ufqueadeo compatiantur, ucra uaticinari non pofle. Verum nanq; uaticinium non efle naturae pafsibilis , & aliquo corpore, loco, tempore claufe, fed ab nis omnibus ablblutae , ut queat quo- cunquc in loco uel tempore fa&a , pari- ter, fimpliciterq; prolpiccre.
Dc Somnijs divini* humani* •
POrphyrius ait,pr$fagia fomniorum partim efle ex nobis , partim ab cx- trinfectf. Iamblichus ait, folu extrinfccus aduemre . quia faepe ftudemus, agimusq; "onnulla ad hoc praeQgiu aucupadum, ; tamen datur, & faepe id non qu$ren- tibus datur. Qudd fi fomnialis effe&us eflet ex noftra natura , arbitrioq; huma- no,nobis ad hoc prouidentibus eucnirct. Mittitur autem a diis pro eoru arbitrio, lcilicct quando, 8c quomodo uolunt be- nignitate quadam demoftrare futurum. Idem declarat Orphicus hymnus. Por- phyrius ait, uaticinii caufam, eflequanda animi palsioncm. Iamblichus negat, di- cens pafoonemcfie fuapte natura infta- , - - bilem.
D B
M/V STUIH, 8j
bilem, inordinatamq;, atq; perturbatam. Vaticiniu Ucro efle debere Habile pror» fus,& ordinatu : idcoq; non polle in pafr fione uerfari. Item quando anima prudes cft, & conflans, agitq; fccundu uires eius - praeflariorcs, fcilicct incellc£hiales, ratio- nalcsq;, futura non profpicit. Qupinodo igitur haec aflcquctur, quando patitur fe- cundum inordmatos motus, atq; pertur- batos? Item pafsio nihil habet proprium ad entium, ueritatisq; contemplationem, jfed affert impedimentum. Praeterea fi res ipfae in mundo e flent pafsionibus confli- tutae, pafsio fimilitudine quadahas attin- geret. Cum ucro rationibus, fpeciebusq; confli tute fint,& agantur, certe alia qu$- da praenotio efl ab. omnibus pafsionibus aliena . rurfiun , pafsio praefentia tantum fentir. Cum igitur uaticinium futurum etiam aflequacur, non uerfacur in nafsio- ne. Porpnyrius ait, uaticinium cne paf- fionem quadam phantafiae fubortam, ucl cx cogitationibus noftris , ucl inflin&u corporalis in nobis, naturae , uel fimilitcr incidente, ut & phreneticis cotingit uati- cinari. Ad hoc aute adhibet figna, quod in flatu uaticinii agit quidem imagina- tio uchcmcntcr,fcnfus autem interim oc- cupantur,& cohibetur. Item, quod fuffu-
i 3 migat
£4 IAMBLICHUS
jnrgationcs adhibentur diuinaturo , ui-
dclicet ad phantaliam afficiendam. Item inuocadoncs, ad eandem affc&ioncm in- citandam. Item quod non omnes, (cd iu- ucncs,fimpiiciorcsq; ad hoc idonei funt.
Iambiicnus ait , occupatione] fcnfuum efle lignum , quod phantafina tunc nul- lum cit humanum. Vapores adhiberi ad efficiendam cum deo congruitatem,non , ad afficiendam fpc&antis animam. Inuo
canones non excitare , ucl cogitationes, uel corporeas pafiiones in nobis. Nam nobis incognita: dint,foli deo, qui inuo- catur,cognite.{ok>5 limpUciores cllc ex- politos diuino lpiritui cxtrinfecus ucme-
n. Quod Porphyrius ait, uaticiniumcUc
pafsioncm phatstfiae talem, qualis accidit melancholicis,* defipientibus faepe fati- dicis , abutitur diuino uaticinii munere, dum alienatione diuinitus fa&ain me- lius coparat aiienadoni i morbis, ebrieta- tc, rabie in deterius accidetL alienado ani mi ex pafsionibus noftris accidens, mna, humanu ftatnm dciicit animu , fed a deo fa&a , attollit hominem fuper hominem, dcoq; comungit. Illa reddi tinftabilem, ' & in materia prorfus immergitote con-
flantem, ordinisqj compote, & a materia loluit. Nullo modo diccndu,afHationem
diuin
V
<iiu1na habere aliquid fimile, cum aliena- tione fafta ab humoribus, ebrietate, rabie, «am haec i deo fupra quam cogitari po£ lit, diftantia firnt » tantundem ergo diftae infama ciufmodi ab infpirationc diurnat nihil igitur habent fimile, ucl commune»
• Alienatioi caufis fa&a corporeis , cft animi deprauatio ex debilitate cotinges» Fa&a uerd diuinitus cft falus animae con tingens ex plenitudine potcftaris. In illa quide , dum animo fiias operationes ag- greditur,eas edit peruerfas,atq; turbulcn- tas:in hac autem, dum fccundu propriam iutam,intellieentiamqi wacar,fuperiori fc exponit utendam. Denique, quanto di- ftant diuina ab inHmis naturalibus, tanto illorum a&iones,effe6hisq; ab cffe&ibus naturalium. Alienatio itaque indura di- uinitus nihil habet fimile cum ea, quae fit humanitus.Cum igitur illam cogitas,fe- para prorfus ab illa omnes huius defe- £tus, accidentia omnia.Quinctiam quan- do fobrictatcm, uigilantiamq; facram ac- ceptam diuinitus meditaris, noli cum fo- brictate hominum comparare. £tutro- biq; ab imaginationibus diuinitus adhi- bitis animo rcmoue , quicquid ullo mo- do fimile eft imaginationibus ullis, quas humores, fimilesq; caufacfufcitam. Item
f 4 ambig
88 IAMBI iciivs
ambiguum hominis flatu inter fobriam animum, alienatuq; medium, ne fimilem putes flatui animi facri , uno intuitu {pe- dantis deum, nec certifsimos intuitas di- uinorum fiiniles efle credas, imaginatio- nibus arte ucncfica fufe icatis. Na quae fa- fcinati imaginamur,praetcr imaginamen- ta nullam habent asionis, et cflcntiae uc- ritate. Eiufinodi nanq; magicae finis eft, non facere fiinpliciter aliquid, fed ufq; ad apparendum imaginamenta porrigere.
Noncfl putandum diuinu uate incide- re in ucritate cafu ficut infanifolent ali- quando : nec etiam pafsione quada natu- rali,ficut & animalia folet pati f?pe a par- tibus, uiribusq; quibufda mundi futurum aliquid inchoantibus, & iamin aere quo- dammodo facientibus prius qudm in ter- ra. Atq; ita patiendo nonnunqua futuras perfentiunt terrae concufsiones, atq; pro- cellas, praefertim animalia, quae uel facili v patiuutur,uel acute pcrfcntiunt.Pr^notio enim uel cafu uel eiufmodi pafsione pro- uenicns,rara fit, inordinata, non cotinua* ta,prorfus obfcura. Vaticinium uero di- uimun uniuerfi ordinem cotinuata,& fir- ma, connexaq; confpicit ratione. Siqua nobis innata fit facultasad futurum perci- piendum , nonellpropterea uaticinium.
haec
\
TE M Y S T B.R. I' I S.
haec enim ncc fempcr , led aliquando uc- ridica cft,ncc in omnibus, led quibuldam. uaricinium uero Sc lcmpcr»& in omnibus cft ucridicum. Ite praenotio arte fa&a cx lignis aucupatur futurum no omninofi- dclibus, quia no (emperfibi coniun&um habent cucncum , led diuina prouidentia fa&um efferus a caulis conlpicit, intuitu firmo, praelcnriq; & prorfus continuato, connc&ens omnia mutabilia* tcporaliaq; & inter fc diftantia , futura anticipans, ut praelcntia. Dicet aliquis, pofle praenun- tiari futurum, ex quatuor donis nmul iun &is, fcilicet ex certa hominis natura , Se ex arte huic adhibita, & cx cornum rerum inter fe compalsionctanqua animalis e- iufdcm partium, atq; cx ea corporum di£- . politione, qua alja aliis indicia lubmini- ftrcntrlcd re ucra quado his concurrenti- bus indicia manifelle percipiimtur, habet & h$c perceptio aliquid fimilc uadeinio, & uniuerfuin ucftigia uaricinii habet ubi- que, fed no ubique clara. Tametlificut imago ipli9 boni in omnibus deum prae- fert, lic in cun&is cft ueftigium aliquod uaticinii.Ncq; tamen uaticinii fpccics una diuina, immifta, definienda eft per fimu- Jacra cius in generationem dcmiHa , Sc mulco minus per imaginamenta deliran-
f 5 dum.
t
JfcMSllCHVS
• mTuccniia omnia fallacia funt.
tiam.axccniu» , r- dacft, per unam
ricinium ipfum ^ unam fpccicm
tadoncm^rdiiic^ > lcm& imtnu-
diiunam,unaq>m^lU| ^
tabilcmucntate. cond* «*® urclut
“"X auialqfouUomodo
mdeftnita, oc a % 7 ^ aliquod o-
coucnicns : quad ^ hoc font ab _
pus nobis naturale, ccr
initio tributa fcm » P ^^0di cau-
ipfa natura, qux P pr?pararaenta,<e-
£'N^Y^feSuclhumr
cunaq; a natura uci cft f natu-
ad uatidmumiUu , ^ natura c-
cam^onruemdmcqih^anam^
ium& intc^S<^a^uX£untipraEfertim ©uus autor dorum ,q ieduatici-
quatcnus in nobis ii aualc cft,& cau- ium plus quam ^f"fubitoq; in-
fc-at®!rcStr ordinem uUcrfiopuS tuttucoplcctitur o a2cntis hoc m
/ ciufinomidei propn • J^jone uacan
ampliis imum cft,& certum, 6c unum,fta- bikmq;,id cft lutnmuubio; gradu po£ fidet, ideo nequit fuiflc nobis inditum i natura. Porphyrius coic&abat affc&io- nem quanda noftrae naturae uel corpora- lem,ucl animalem ad uaticinium cofcrre praecipue, cx eo quod qui aduocabant in nominem uaticinium, gcftabant lapillos ouofdam, atque herbas, ligabantq; nodos !acros,iteruq; ligata foluebanr.mutabant ^[uoq; Jpponta in eis , qui talia ab illis ac- ceperant, & cx malis meliora reddebant. Sed Iamblichus obfcruationcs,cffe&usq; eiufmodi retorquet in conie&ura, qudd inlpiratio uadeinii forinfecus , defupcrq; proucniat.talia enim certis numinib9con lentanca,cuin adhibetur nobis, ad eorum infpirarioncm fufeipiendam, nos accom- modant. Porphyrius ait, non efle con- temnendam artem , quae ex certis uapori- bus ad ignem fub opportunis ftellaru in- fluxibus fecit deorum idola in aere pro- tinus apparctia fimilia quodamodo diis, & habentia ftmilcm aliquam efficaciam.
Iamblichus ait, haec idola paruipendi d feccrdotibus,qui ucras deoru fpecics per- uidcrutmeq; pofle excellens ahquod bo- num reperiri in eo, quod pullulat cx ma- teria,fonnisq; in ca, fbrmaruq; eiufmodi
uirib
IAMBIICHVJ'
uiribus,& arte fimul humana.Nam quod fit ab homine, eft deteri’ liominc:& quod fit ita, ut idoluin,cft adumbratio quedam apparens potius quam exiftens, ac du fit, protinus cuancfces : neq; fit arte opificia, quae ueras cflciitias fabricar, fed imitato- ria potius, quae cllcntiarum reddit imagi- nes. Prote&o deus mudi opifex no per cceleftes motus, no per particularem ma- teriam, no per potentias ita diuifas fabri- cat omnia , fca intclligcnriis , uoluptati^ busq;,& immaterialibus lpeciebus, ac per anima fempiterna fuper mundana, fimu- latq; mundana mundos efficit. Fa&or qde ciufmodi idoloru dicitur per ftellas efficere, non tame eo modo per ipfas ef- ficit ftellas, quo forte uidetur. cum cjiim innumerae fint in diis coelcftjbus uircs,o- innium infima cft potentia naturalis. In ipfa potentia deoru coelcftium naturali lunt ratioes,tum feminalcs, id cft forma- rum gencratiuae,tutn aliae quaeda immo- biles feminalibus praecederes ibide, id eft coqrdinatiuaeformaru: utrarunq; igitijr rationum autoritas generationem uni- nerfam praecedit. Poft eas funt in corpo- ribus coelcftibus qualitates, uires, motus > cx c*s defluxus dominantes fub ra^ tionibus toti rerum mudanarum exordi-
\ ' natio
/
DEMTSTBRIIS.
nationi: infima ner 6 potcftas coelcftium, quas dixi, uirium generatione terrenoru ducit. Multae artes, ut medicina, gyrrma- ftica, agricultura, qcnq; uidclicctin ope- ratione fua comunicant, cum operatione natur? utuntur qualitatibus^iribusq; per defluxus ccelcftcsad inferiora traiectis, atqui & idolo ficus ipfc trahit a caelcfti- bus defluxibus portione aliquam geni ta- lem, quSuis exiguam, atq; debilem. Non enim utitur ipfis coeloru motibus, aut ui- ribus ipfis, quae illis infunt, aut uirib9, quae naturaliter fundantur circa cceleftcs mo- tus:ncc poteft eas attin gere, (cd occupatur circa uires quafda,quae ab illorum natura ad ultimum defluxerunt, prolapfae ad in- fimum mundi locum. Vtitur quide is ar- te quada,fcd non pia, atq; dcifica.hae qui- dem infimae coelcftium uires colpiranrcs, circa materiam quada particularem, pof- font ea tranfmutare, transfigurare, tranf- formare alias aliter. Iam ucro,& tranfpo- fitione ab aliis in alia fufeipiunt poten- tiarum carum, quae particularibus infunt. Quando aliquis ciufmodi fabricat idola ex multis materiis , & fub ccelcftibus in* fluxibus, tunc uarictas illinc quide coelc- ftium a&ionum , hinc ucro potentiarum materialium congregata, facit quide ali- quid.
quid, fcd a&io hcc longe dcgcncrat,non folum ab opificio diuino , fed etiaab cf- fe&ionc naturali. Natura enim Sc uno lt- mul tcnorc,& asione fimplici proprium peragit opus. Haec igitur idolorum fa- brica, eft artificiola comiftio circa deflu- xum codeftium ultimu, 8c circa illa,quae ad pofhrcmum a ccelcfti natura mouen» tur, atq; rcccdiuu. Homo , cum fit me- lior,& ex melioribus procreatus, non de- bet idolis fabricandis incubere , quae non fiint animata, fcd oftentamento quodam uitae funt inflata.ncc intima, ucra^ue,fed externa , fi&aq; harmonia continentur, prorfus ad breue manfiira,nec habent ue- rum aliquid, ct legitinu^cum fint arte fo- lum humana conh&a. folum ucro, quod fimplcx,& unifonne eft asionis, ucl co- pontionis in cis praeualet. Ideoq; ualde deficiunt, quoniam ex qualitatibus logb diucrfis, conrrariisq; congefta funt, neq* potentiam aliqua perfe&am habeor, quo- nia eiufmodi acfltfxuit multitudo £ mul- tis captatur, & in aductitiu aliquid com- mifcctur exile penitus, & infirmum: nec Habilitatem ullam habent haec idola, im— . mouclocius qudlnqua^ apparent infpc- culis, cuanefcunt. Quado enim admoue- tur fiiflfumigatio uaporib9 exhalantibus^
. protik
I>B MTSTUMJ, s
protinus componutur : at cihn per totum aere fumus, uaporq; fc fondit^fubitd dif- foluuntur. Prodigioru ciufino di fabri- ca idolari j cft omnino conteplatorc ue> ritatisindigna.qui enim h$c machinatur, fiue eorum uilitatem agnofccns, delecta- tur tamen, fimiiis illis euadit,fiue coJar,ut deos, peccati reus eft fa&u,di&uq; nefan- di : nec lux ulla in anima diuina fiibruti- lat, circa tenebrofa idolorum phantafma- ta occupata. Porphyrius ait, idolorum faCfores in fabrica obferuare coclcftiuna curfum, dicentes, quo poti (simum coclc- ftium currente, & eu quo,ucl quibuscon- currente uaticinia uera proucnient , aut talla : item quae ibi fiunt, utrum fignifica- tiua fint, effeci ua'uc, uel cotrafignifica- tionis efficaciae uacua. Quamuis ex ma- teriis eledis idola co/fruant obleruado- ' ncfydcrum, nihil tamenh^c inde habent in fc diuinum.nain materias, quae hic mo uentur coelitus , in generatione funt po- ftremae , atque ad ultimos e coelo defla- xus compatiuntur. Quae enim tam fa- cile permutentur eiufinodi phantafma- ta , ut ad minimum nutu uel inertia fint, uel contr^ fcilicct fatidica, fine fignifica- ‘ tjua, fiue effc&i ua. certe pafsio tam faci- lis^ mutabilitas, adeo ueiox declarat, ea
diuinaa
diuinacpotctix nihil habcrc.Non fiintin materiis ullae potentiae, quae fint elemen- ta daemonum: neque hi poliunt ex parti- cularibus corporibus generari, immo ab cis haec gcncrantur,atquccuftodiuntur.
Neque poteft homo fuis machinis for- mas ipfas daemonu procreare, immo nos fecundum corpus 1 daemonibus formati fumus. Non cft putandum ex elemento- rum coitu confluere aliquam multitudi- nem,fiuc compolitioncm in.fe propriam daemonibus uim habetem. Nam ipfc dae- mon fimplicitcr , unifurmiterq; , & in fe confiftcnSjin unum diucrfa congregat <S lcmcnta,atq; ex cis compofita generat,& quicquid ineft pcrfcueranriae , ipfc largi- turtneque decet idola daemones appella- re. Nam & aliud cft idolorum autor, a- y liud daemon magnus dux daemonum : i- pfaq; fubftantia dxmonum diucrla eft i » phantalmatis idolorum.quibus & tu Por phyri confitcris,neq; deum, neq; daemo- nem aliquem deorfum trahi. Igitur haec idolorum fabricarum dei, daemonisque fit expers, neque uaticinium, neq; facrum .opus aliquod aftcrt.
Chaldaorttm myflcria de S<teerdotio,Dcoy Dsmonibui bonis, & malis.
> Potp
DE M r J TU I I s.
97
POrphyrius comcmorat opinionem dicentium omnia uaticinia nobis a daemonibus malis inHindi, quorum natu- ra (it fubdola,omniformisq;, atq; ucriari- lis, qui dcos,& fublimcs daemones, & ani- mas dcfun&orum fimulent, & hac falla- cia nobis occurrentes preiagia praebeant. Horum opinionem Porphyrius, etfinon probat, commemorat tame de hac quoq; Aegyptium confulcns. Iamblichus hoc quoq; damnat inter facra commemorare profana, atq; fubinde narrat myfteria,qu$ audiuit Aegyptius a prophetis Chaldeo- rum talia. Dii ucra bona dant bonis per facrificia expiatis , quibufeum & uerfan- tur,fuoq; commercio prauitatem,palsio- neq; ab cis longe propulfant,fuoq; fplcn- dore tenebrofos indcfpiritus arcent. Mali enim fpiritus intrate deorum lumine, ue- lut folc tanquam tenebrae iubterfugiunt,. neq; turbare ulterius piu iacrificatorcm poliunt , omni prauitate , & peruerfitate, pafsioncq; liberum. Qui ucro pernicio- li funt,& interim contra ritus, ordinemq; facrorum facra infolctcr inuadunt, hi fa- ne propter a&ionis infirmitatem, poten- tiaeq; acfe&um deos aflcqui nequeunt. Sed propter inquinamenta quasdam, tum a diis arcentur, tum daemonibus malis
g aceo
accomodanmr, quorum flatu prorfus im- plentur peflimo, pefsiiniq; illinc euadunt profani fcilicet , atque difloluti pariter 8c iniqui,defydcrio difiimili diis , atque in omnibus fimillimi daemonibus improbis, quibus cum ucriantur afsidue. Hi igitur pafsionibus, & prauirate pleni, per ipfam cognatione malos ad fc trahunt fpiritus, quibus mox occupati, ad omnem iniqui- tatem inde iteru incitantur, ubi alter alte- ru ad hoc ipfum uicifsim adiuuat, & cor- roborat. ficut circulus aliquis principium cum fine coaptas, reddensq; aequale codc pa&o uicilsimdincm . huculq; Chaldaei.
Quando profani contra ritus tra&ant, facra fruftratur euentus . nam & pro dii* aliis alii celebrantur ,& pro bonis ipi- ritibus infinuatur mali, horum ergo erra- ta nondcbcnt,ubi de legitimis facris agi- tur,commemorari, neq; quae accidunt illi* • pro lege putari, ficut Cicrilcgium diuino culmi contrariu eft, ita malis daemonibus intemperantiae autoribus/allacibusq; oc- cupati contrarii funt legitimis faccrdori- bus, d quibus procul abeft (piritus omnis iniquus, & prauitas, atq; paisio : adeft ne- ro bonorum praefentia numinum , atque defuper ab igne diuino ucritatc repletur. His ergo mali ipiricus impedimenti nihil
affer
afferunt ad animae bona, ncc inde iiigge- ritur fuperbiae fumus, ucl adulatio mollis, neque fubfumigationc falluntur, neque ui ulla turbantur. Sed haec omnia mala, tunc boni praelentia numinis, uelut fulgu- ris i&u percufla di (perduntur flarim, 8c euanefomt. Talibus ergo ucridicu pro- ucnit uaticinium, cum quo nulla ex par- te aliud cft conferendum, cui rite ftuacn- dum cft, ea, qua diximus , fan&iraoma. Hac enim ratione duntaxat acquiritur. & in uaricinando ucritas inconcufla, <5c in anima uirtus penitus abfoluta, quibus fa- ne duobus laccrdos ad ignem afcedit in- tclligibilem. quod tanquam finis omni praeficio, facrificio^; debet cfle propofi- tum.Temere nimium 6 Porphyri.ubi dc diuino agitur uaticinio,opinionc eorum commemorandam exiftimafti, qui omne praefcgium arbitrantur i malo daemone tribui, hi nanq; in tenebris ab initio, fem- perq; uerfari, nec ucrum i falfo diffccme- re poflunt, neq; principia,quibus haec ad- ueniunt,intelligere.
innocationes, Imperia hominum aduerfum (piritud.
POrphyrius dubitat, quare fpiritm tum fuppiicitcr inuocamus tanquam •v ; % * nob
V
I
f|
'i L» JW f 1 {; Te ii
-J
,00 ^ O I AMBI \ G H* V 9
nobis fuperiorcs, tum quafi cogimus im- perando tanquam inferiores. Iamblichus ita diftinguit: Dii quidein,& omnes no- ftra natura fuperiorcs plenitudine bonita- tis,& uoluntate bonorum, & benignitate . quadam dignis animis conuenicntia tri- buunt : deligunt rcligiofos tanquam ge- nituras fuas,& alumnos, atque difcipulos*
1 Se laborantium mifcrcntur.Sunt praeterea media quaeda genera numinu,qui ephori, praefidesq; funt difcretionis,atque iudicii, confulunt , quae facere deceat, quae declir nare, ad iufta quidem adiuuant, reuocant abmiuftis :& fxpc in homines iniquos iniurias, quas inferre conatur, iuftc retor- quent,ut quae agere moliebantur, patian? tur ipfi.Eft rurfum aliud genus (piritumn nobis circunftantiiunindifcretuin, & inr confyderatu, quod unam numero potctfc» tiam eft fortitum , propter ipfam i lingu- lis uniuerli partibus diftributioncm.unde unum.uni tantu operi eft additum. Sicut enim gladius folii diuidit , nec aliud affi- cit,fic fpirituum in mundo diftributoruna propter ipfam partibilcm naturae ncccfsi- tatem,hic quidem folum diuidit, ille uerd folum colligit, quae fiunt atq; generantur, quidam igitur occulti fpiritus alius aliam fortiti potentiam illud tantum finguli, ad • - ... llUO<1
D B MTSrnitS. IOI «juod ordinati lunt, peragunt. Siquis igi- tur accipiens illa , quae ordine diuributo ad totum conferunt, deflexerit aliorfum,
Se aliquid quali praeuaricando tranlegc- rit,hociplum,quod fit, lequitur,nc iplius male utetis eft damnum, led redeamus ad quaeftionem. Vt ad quaeftionem relpon- aeam,iufla, Se imperia uiolcnta dirigun- - tur ad fpiritus, nec utentes propria ratio- ne,nec iudicii , difcrctionisq; principium polsidcntes. Cdm enim cogitatio noftra nabeat ratiocinandi naturam, atq; difccr- ncndi,qua res conditione Ic habent, mul- tas quoq; in fe uitac potentias compleba- tur, {piritibus imperare folct, non utenti- bus ratione, & aa unam duntaxat abio- nem detcrminatis.Inuocat cos igitur tan- quam luperiores , quoniam ab uniuerlb mundo nos continente, quae ad tota con- ferut, trahere conatur circa quaedain, quae in particularibus,diuidiiisq; continentur* Imperat rurfum tanqua interioribus, quia natura noftra intcllebualis praeftantior eft:, quam intellcbu carens, etfi illa latio- rem in mundo habeat abione. Item du- plex eft in laccrdotc figura, flue praetexta, una quidem humana , altera uero diuina, quam ex lacramentis induit, in quibus la- tet diuina potcftas,furlum ad diuinitatem ■ • g 5 anira
fo L IAMBHCHVS
animu cIcuans,dcod; coniungens : ideo<^ figuram diuinam adhibens animo, quam indutus poteft fub praetextu dei, tanquam fuperior ciufmodi lpiritibus imperarc.ta- mctfi tanquam homo rogare iolet inuo- t cans cos eatenus fuperiores, quatenus ab
uniucrfo intxocat potcftates. Sed ita uc- rius foluimus quxftione, Comunio qux- dam confcnticntis bcneuolentix,& com- plexio indifToIubilis unitatis omnem la- crorum expeditione continet, ut h$c effe- &io fit diuina, & excedens omnem expe- ditionis humanx modum, ideoq; hunc Omne illinc auferre debemus. Non igitur faccrdos numerum accerfit, uelut abiens; nec mandat aliquid legregato perficien- dum quod homines inter fe folcntiimmo una quxdam , cademq; comumter dioini ignis a&io (pote liia per Ic prompta, prx- fensq; ex fe agens refulget, agitq;. eodem r; . moao per omnia fimul, tum qux dein- ceps inac tradunt aliis , tum qux poliunt accipere inde nonihil. Diuina igitur ope- ra,qux in facris expletur non per contra- rietate huius ad illud, ut generabilia: non per differentiam uocantis,mouctis'uc ad- uocatur, atq; motu tranfigutur, ficut hu- mana lolent,lcd identitate, unione, coferv- fionc, id totu expletur ; 3c lublata difcrc-
pantia*
>; i
DE M r S T E R I rs. 105 pantia,hoc ipfum quod agit, 8c cuius uir- tmc agitur,cft comune ubiq; aliquid,atq; fimplcx. Porphyrius quaerit, e urnam fu- peri faepe iubear fuos cultores efle iuilost aliqua ao tamen obaerati inferre iniurii,. inferant. Rcfpodct Iamblichum, non infer- re iniurias , fcd iufta fupplicia. ac fi forte iniufta,no cfTe deos, fcd daemones impro- bos.Dii non partem quandnm huius uitae tantUjfcd totam : nec nane folam,fcd uni- uerfam ab atuain aeuumconfpiciunt ani- mae tritam, atqy ita pro meritis in: antece- dente utta contradis, fiepe puniunt in fc- queti^iuc rogati punire, (iuc non rogati* Interea nos, qui nihil uidemus ultra prac- fenSjOpinamur aduerfa nonnunquam no- bis conringere praeter meritu, dum tamen fiepe in hac uita patimur, qua: in alia iam intulimus,# quae nunc facimus, aliquado patiemur. Praeterea multa nos latent ho- minum peccata, quae deos minimb latent. Item nos iuftitia definimus , ut fuu quifq? officiu faciat, fecundum praefcntes patrias leges. Dii ucro definiunt eam latius ad- modum fpc&atcsjuidciicet ad totu ordi- nem uniuerfi,atq; fpedates eam praecipui rationem, qua animae diis conducar, iudi- cium indeperagut. Tantaq; diuerfitas cft inter iudicium diuinum de ipib iurc, atqy
g 4 noftr
noftrum, ut ad illud attingere non pofsi- mus. Iam uero & ipfi dii, quid iullum iit, aliter perpendunt ad unam fpc&atcs ani- mam, aliter ad totam animarii cognatio- nem. Si enim eiufdcm naturae communio exiftens inter animas , tum in corpore ui- uentcs,tum extra corpus politas, comple- xionem quandam eandem , atq; commu- nem cun&is efficit ad tota mundi uitam, ordinemq; mundanu, ncccflarium cft ex- peditione iudicii d totis exigere, fcilicct ab ordine uniucrfali , & a necefiitudinc animaru inter fc requireretur : praeleram ubi Iccleru magnitudo ab una anima co- lniflbrum excedit fupplicium, confeques ex peccatis. Dii ergo nunqua obfecrati inferut liipplicia,nili iufta. Ctun enim fe- cundum ellcntiam bonum habeant, mali, ' iniuftiq; caula efle non poliunt. Verum fiquis forte couiccrit ex imprecationibus ' aa luperos fa&is,aducrla quaedam aliqui- bus iniufte cotingere, alias quafdam prae- I ter deos, bonaq; numina caulas inquirere compellemunquas fi forte non inuencri- s mus, non tamen ob hoc lulpicari aliquid debemus de diis indignum diuina natu- ra, caq; feietia ccrta,quae de bonitate deo- rum noftris intclligentiis eft innata , in qua proculdubio Graeci omnes, barbariq;
confen
D E MJJTEMIS. !
corifcntiunt. Proinde cum malorum {pe- des diuerfie fint, atque difsidcntcs,non in unam, fed in diuerfas referendae funt cau- las. Si ucruin cfl, quod de idolis diceba- mus , im daemonibus , hinc fan£
exoritur 4 :x origo maloru. Simu- lant enim deoru pfaefentia , daemonumq; bonorum : idcoq; cultorem fuum iubent efle iuftum,ut i j>fi uideantur boni,licut & diLquoniaucro natura linit mali, rogati mala inferre, libenter inferunt, atq; nobis ad iniufla conducunt. Hi funt omnino, qui & in oraculis mentiuntur, & fallunt, & turpia confulunt, atque peragunt. Dii uero,boniq; daemones, neque fallunt un- quam, neq; conferunt ad iniqua. Eft in- fuper malorum natura daemonu fibimet inconflans, inflabilis, fcciimq; difsidens, alias alia fuadens. fuperiorum ucro natu- ra, libi conflat afsidue, cundemq; feruat {crnpcr in a&ione tenorem. Corporeae mundi partes non funt uirtute uacuae, fed quantd maiores .pulchriores, perf eriores funt , quam noftra corpora , tanto uires, a&ioncsq; maiores habent. Igitur una- quacq; earum uires fcorfum difler6tcs ha- bet^ a&ioncs diucrfas edit. Item habi- tudine quadam inuice multo plura con- ficere poliunt. Quinetiam i totis mundi
\
$ 5
lotf . IAM»IICHVS
panibus dcfccndit in particulas quaedam a&io multiformis : dcfecnditq; facillime, propter potentiarum fimilitudincnv.qua— tenus uidclicct fcquetcs gradatim poten- ti* antecedentibus correfpondcnt : prae- fertim ubi patiens infuper ad ageus ac- commodatur. Corporis ergo nccefsitati- bus codngunt ex totis in paniculas quae- dam mala,& pemiaofa qu$da totis qui- dem {alutaria,& harmoniae uniucrfi con-
fona,quamuis interea noxia partibus, ucl
quia totoFum aftiones fuftincrc nonpof- funt, ucl propter commiftionem inferius accedentem, imbecillitatcmq; infimis na- turalem, uel quia partes, partibus comcn- furatae non funt. Proinde praeter ipfura mundi corpus inulta potelt ipla mundi natura. Nam& fimilium concordia, Se difeordia difcimiliuin non pauca facit.
quinctiam multorum coitus in unum to- nus animal, & potentix uigetes in mun- do quotcuq; fint, & quales aliud quidem in totis, aliud in partibus agunt ob ipfam partium debilitatem ad ultimum diltribu tam, atque diuifam. Amicitia totius, & amor, atque contentio, & fimilia in ipfis quidem totis a&iones lunt , in particulis pafsiones. Item qux in intcllc£m diuino ipccics funt , radonesq; purae, in uniucrfi
natura
natura materiale quanda participant indi gentia:in lingulis tandem informitate: &
S' n totis funt unita, in particularibus cnt.Corrumputur infuper particula quaeda , ut tota fecundum natura condi- tura feruetur, conteratur 6c partes qu^da, atq; premuntur , totis interea lic inde na- icentibus pafsionis expertibus. Quando ueneficus aliquis imprecationib9 luis de- ducit defuper in quempiam calamitatem, utendo uidclicct ad hoc naturalibus qui- bufda,corporcisq; potentiis: uniucrfi tra- ditio quiac aftionis eiufmodi uenit dclii per ablq; cle£tione,atq»prauitatc:tamctli interim maleficus hac ipfa utens, traditio- nem dcflc&it ad cotraria prorfus,atq; raa Ja : & ipfa quide traditio,a&ioq; fuperni
dclcendcns copafiionc quadam propter iimilitudinem lub contrariorum palsio- nibus commouctur. Maleficus autem ele &ionc trahit praeter iulhun, quod tradidi cft admala.iam ucro ipfa traditio, lecun- dum unam harmoniam mundi coficit, ut
litur inique p artes fortes'ue,quafda totius in partes alias, ita ludens ciufmodi damni non eft caula uniuerfum , led abufus hu- manus tranfgrcdieus ordine uniuerfi , le- gioni
girimaq; pcrucrtcns. Non igitur dii ma- la nobis interne, fed naturae corporaq; di- iiinitus depedentia. Atqui & haec non ut malos, fcd ut bonos defluxus, miidoq; fa.- lutares ad ima demittunt, qui ucrd fufci- piut propria miftionc,peruerfitatcq; traf- tormant adeo, ut aliter quidem data reci- piatur coditionc contraria. Poft haec in- terrogas, cur natura liipcri no exaudiant inuocante,nifl caftum ? ipfi uero interim oblccrati illicitos concubitus adiuuent: neq; pudeat cultores liios ad turpes libi- dines incitare. Quado caulis occultis in- citamur ad coitum non legitimu fcilicct, apud leges humanas forte legitimu , hoc eft apud mudanas leges, quado uidclicet inde nafeitur hominibus neccllariiis.larn ucrd inftin&us ad uencre in mudo quidc ad amicitia tendit, & harmonia, in parti- bus aute fit uchemcntior,proptcrea qudd ha: ob complexione luam facile nimiu, 8c mutuo, & toti compatiantur : denique quod eoe litus dcfcedit ad bonu, hic fiepe transfertur ad malum. Mundus eft unum animal, in quo partes, quauis loco diftan- tes , tamen propter naturam unam inuice ad fc feruntur. Atqui uis ipla conciliatrix mudi, & caula communis ortiniu miftio- nis , trahit quidem partes ad le inuiccra
fuapte
DE MYSTERIIS. iop
£iaptc natura, potcft ciufmodi tra&us Sc appetitus arte quadam preter ordine au- geri. Vis quidc ipfa cocilians infula cun- eis bona cft, & caufa ubiq; implcxionis, communionis, hannonix, amoris mutui, unionisq; mundane, qux funt,fiuntq; im- perio cotinentis: in partibus aute propter earum diftantiam, & inuiccm, & a totis.
/
atq; ob natura debilem & egenam, com- palsionc mutuum congrcflum conficit, unde acrior appetitus plurimus cft inge- nitus. Ars itaq; deprenendens hanc uim
coagulipalsim in natura difpcrfam, con- trahit camundiq;, coiligitq; fimul, deri- uatq;inunum. Atq; ita appetitum necef- iarix unionis naturaliter moderatu ,jcdr dit fiiis machinis cffranatu,dum 8c mate riamadmouct genitura praecipue confe- rentem", & uires undiqucnaturalcs inter fe differentes, comito in unum : quarum commiftione pro arbitrio regit, & confi- cit congrefius ad genitura. Proinde, cdm . fint in nerbis, atq; lapidibus uires, & difi- fblutiux , & rurfum congrcgatiux,fintq; . inulto maiores in rebus, naturisq; maio- • ribus, potcft utiq; ad coitum nixus inten- di ciufinodi rebus adhibitis, atque ab his ipfis fine artis opera amor accendi , tra- . «usq; -fieri. Copertuhabemus dxmoncs
improb .
improbos, in generatione, rcbusq; terre- nis , humanisque polle quamplurimum. Idcoq; nihil rniru uideri debet, ardore ad illicitu coitu in nobis frequeter ab cis ac- cedi. poflunt & ad idc cofcrrc uires que- dam animae, tum in hoc corpore uiuctis, habentisq; uim mirabile attrahendi, tum etiam hinc abfo lutae , £cd adhuc in fpiritu turbido, humidoq; inuolutae,& hoc circa loca generationis adhuc oberratis, idcoq; talia committentis. Nemo itaq; uel deos, ucl demones coru pedillequos ainoris,ct coitus non legitimi caulas cllc dicat , led . uel naturales inftin&us apud nos depra- uatos,ucl uencfica infuper artc,ucl malos daemones, ucl animas nondum puras.
De Sacrificas unde uim h abeant, & quid conferant.
QV^ritur qua ratione lacrificia & lu peris coucniant,& hominibus coti: rant, 8c in mudo quid agant. Porphyrius ait, non lolii Prophetas, led hypophetas, ip cft omnes lacerdotes , qui uaticinium tradunt ab aliis acceptum, debere anima- libus abftincrc,nc dii uaporibus illinc cx- halaotibus contaminetur . huic uerd len- tentia contrarium cft commune di&um* deos uidelicet animaliu nidoribus maxi-
me demulceri uelurefca, capiq;. Iambli- chus utrunq; danar, fcilicet deos nidori- bus cami u ucl infici, ucl irretiri, atque in- cfcari. Anima mundi, ccelcftesq; ex eo, quod corporibus fiiis adfint, neq; paisio- ues inde fufeipiunr, neq; abintclligentiis dijfrahutunanimae ucro particulares pa- tiurur utrunq;. aberraret ucrd nimiu, qui dcfe&us fimiles animabus lupcrioribus attribueret non enim eft uniucr/aliu,atq; particularis ucl principioru,atq; effc&uu arqua coditio. Vefei quidem corporibus mionda coniun&is animas onus procul aubio,inquinamcntumq; nobis infert, & procliuitatcm animae, per quam uolupta- tibus liquelcat, atq; fuccumbat, multosq; alios in anima morbos procreat , fcd ua- por exhalans ab animalibus , Se fiiffumi- gatio facra rite perara diis , mundanis™ Se uniucrlalibus caufis niliil offlcir. Non enim ipfa c6tinet,ordinatcj; liiperos ad le ip(am,(cd cotinctur ab eis, atq; ad uniucr- uim coordinatur pariter, atq; dcosddcoq; ita poteft illoru imperio fuperis coapta- ri, harmoniceq; congruere, abftinent igi- tur animalibus rcligiofi : non tamen quia dii uaporibus animalium foedari pofiint, potc/tas nanq; deorum , prius quam ma- teriale aliquid eam attingar, ipia quo
fine taSu difcutit,ncc folu h?c abfq; pro- pinquitate fua corporalia, prius quam li- bi propinquent dilpcrdit,&: delet, led nec ipia coeleftia corpora materiale aliquid elementa in fc fufeipiut , nec peregrinum aliquid intromittunt , nec amittunt pro- , prium , quinctiam uapores tenenoru uix ad quinque ftadia pro^relsi refluunt, nec immateriale, uolubilcq; corpus inficiunt, aut alunt. Quod nullam in le potentiam ad mutationem habet, nec in fc , neq; libi contrariu habet quicquam , neq; fertur fl medio uel ad medium , fcducl quiefeere debet , uel rcuolui . corpora igitur infra Lunam, cilm lint ex difcrepantibus poten. tiis, motibusq; copofita,& trafinutabilia lint , omnino & furfum , dcorfuinuc fe- rantur , nihil habent commune cum coe- lo,nec natura, nec potcftate, nec a&ione; nec ergo uapor ex cis , nec aliud attingit coelum ab cis omnino lecrcturo, & meri- to ingenita permutatione ex generabili- bus nullam capiunt.Nunquid ergo natu- ra deorum d uaporibus ciulmodi foedari poteft , quae uapores materiales, uno ( ut ita dicam)i£hi propulfat?Talia ergo non fuperis noxia lunt , fed nobis . haec enim diuidua , materialiaq; , & cognata nobis, aliquid erga liinilia commune habent in -
D *B MY STEM I S. Ii$
pafsionc, ucl a&ione, fed aducrfiis coele- ftia, diuinaq; in alio genere cflentiae pofi ta,diucrfisq; naturis, uiribusq; praedita, & excedenda prorfus , agere quicquam , Sc communicare non po fiunt.
Qua ratio facriJtciorum,qux milita*.
POrphyrius offerri facrificia diis hac ratione putat, ut cos ucneremur ciuf* modi donis , ut maiores farpe folemus: atq; ctia , ut pro bonis acceptis diuinitus ita gratia referamus, pro bonis bona red- dentes. Iamblichus caufam ciufmodi du- &am inquit cx communi hominfi ad ho mines confuctudinc , neq; conuenirc na- turae deorum mores humanos fupra mo- dum exuperanti. Maximam ucro facrifi- ciorum efficacia tales modi , dcclaratio- nesq; facrificionim non omnino denion- ftrant , efficaciam inqua,fine qua no libe- ramur d peftc, fame , penuria , nec impe- tramus opportunos imbres , immo & per qua purificationi quoq;, perfe&ioncm<^; confequimur animorii, & abhac genera- tionis prouincia libertate. Itaque aliquis cx afsignationc tua no multu approbabit hos modos , quafi tu dignam caufam ad effc&us eorum afsignaucris. Ac, fi forte probaucrit, accipiet prolc&o feciido cos
h loco
Si#"
• i
If4 I A M B i I C H V S
loco quafi confcqucntes,& modo fccun- dario coaptatos , primis , antiqui&imisq; opcrii ciufmodi caufis.defydcramus itaq; rationem , ob quam facrificia efficaciam ad res efficiendas habeam , & unde coa- ptentur diis praecipuis eorum , quae fiunt, caufis,atq; principiis. Dicet aliquis, quia mudus fit animal unum, habeatq; unam, eandcmq; ubiq; uita , ideo communione ipfam uiriu confimiliu, uel etiam diflan- tiam difsimilium , aut certis aptitudinem quandam agentis ad patiens commoue- re fimiKa , aptaq; eodem modo, dum ui- delicct difeurrit fccudum compafsioncm unam etiam a remotifsimo ad remotifsi- mum , tanquam haec quoq; fint proxima. Nam inter haec quoque ipfa uitae comma nio cft aequalis afsignatio ciufmodi, uem
2nidcm dicit, & quod ad facrificia necc£* irio fequitur, nontameuerusfacrificio- rum modus ita monftratur. Ipfa nanque deorum eilentia,ncc in natura, nec inne- cefsitatibus naturalibus pofita eft,ob qui obligationem cx pafiionibus naturalibus . ' coexciteturvuel per totam naturam exten fi s potentiis commoueatur.fcd extra haec fccudum fcipfam determinata eftjiullun* ad haec commune habens uel in. edentia, uel poteria, uel a&ionc fimul & p ai sio ne,
addunt
t
© * MTSTBXrrsJ llf
addunt ad fuperiore aisignatione aliqui quanda in rebus inferioribus congruen- tiam fupcris.Idcoq; ad facrificioru effica- ciam cOTifcrcntiam , uciur in Crocodilo hexagonarius numerus eu folc cogruat: in Cane rurfiim y Se Cynocephalo ratio- nes phyficae quaedam, & uires rationes communes hnt ad Lunam: itemq? in aliis materiales quaedam fbccics,ficut in facris animalibus, eoiores, ngur?, form?,cuipia conucniant fuperiorum,ucl membrorum aliquod aninulis , ut cor Galli , 8c alia quaeda fimilitcr naturalia (acrificiis adhi- bita operum fint caulae mirabiliu. Ex liv- periori cau&ru aisignatione, no alsigna- rur caufa diuina , quae fupcmaturalis cft omninorncc naturalibus motibus como- uetur,fcd aisignatur naturalis quaeda po- tentia in materia, & corporibus compre- henfa^deoq; corporeis motibus, rcbusqt materialibus coexcitatur, rurlumq; feda- tur, naturaliter inqua,atq; liac fimul,quae limt circa natura. Siquid uero tale ad fa- crificia cofcquitur, id quidem prxccden- tibus caudis coaptatur, uelut cocaufa,{ine qua non cueniat opus. Praellat itaq; dice* rc mirificos lacrificioru effetius , tanqua a caula procedere ab amicitia quadam,&- accomodationc, & habitudine cocilian-
h t te
V
jl£ 'IAMB-LICHY-S'
tc opifices ad opificia, & genitores ad ge nita.Quando igitur praecedente, atq; du- cente hoc comuni principio accipimus aliquod animal, uel aliter animatum, na- tumq; e terra, quod cffe&oris uoluntate, propolituq; fynccrc,& cxa&£ conlcruet, tunc per tale quidda proprie mouemus eaufam opificia huic immiftac praefe&a. cdm ucro multae fint caulae tales, & aliae quide abfq; medio familiariter praefint, ficut daemonia , aliae uero his fuperiores fint ordinatae , ficut diuinae per ordinem caulae, atq; his omnibus una quaeda and- quilsima praefit caula , certe in lacrificio pcrfe&o, omnes per ordine caulae como- ucntur. Secundu uerd ordine, quem una- quacq; fordta funt, cognata quadam’ con- ditione facrificio familiariter accommo- dantur , & ( ut ita dicam) appropriantur. Sinautcm facrificiu lit impertcdum, ulq; ad alique gradu alcendit, fcd no tranfcen dit ulterius, unde multi exiftimat facrifi- cia fieri daemonibus bonis : mulu & po- tedis dcoruultimistalii mudanis,ucl ter- renis daemonupoteftadbus , uel deorum: partem quide re uera lacrificiorum expli cantes , ignorantes tamen totam eorum potentiam, omniaq; bona ad omne diui- num le penitus diiatanda:nos aute omnia * ii ’ > admic
DB MYSTERIIS. j
admittimus, limulatq; comprehendimus naturalia quide , & quae tanquam in uno animali lecundu aptitudinem, ucl copaf- iionem,ucl repalsioncm inuiccm commo uentur, accipimus, uclut limpliciter fubic- ba , & confcqucntia , feruientiaq? caulae efficaciae in facrificiis apparcntis.Daemo- niaucrd,diuinasq; circa terra, mundumq; potetias acceptamus, tanquam proximos ordini noftro prafcbos.potilsimas uero efficaciam facrificiorum caulas compe-
lac opiheiae poteftatcs in (e omnes ordi- ne caulas complebuntur , ideo una cum ' , his trommoueri limul uno quodam ibu cunbas efficientes caulas arbitramur.
Quoniam in facrificio perfebo com- moucntur una cum caulis luinmis, opifi- ciisq; caulae ordine conlequentes , tunc ex cunbis communis utilitas prouenit ' in generationem totam: aliquando qui- ' dem per duitates ,populoSq; , gentesq; omnigenas , uel maiores his , ucl mino* res circunlcriptioncs-.aliquando uero per domos uel hominem unumquchque bo- na contingunt, abunde benefica uolunta- tc, fuperis largietibus non palsionc dillri butionem fuam exhibentibus, fcd in "
u8
IAMBIICHVS
fibili mente indicantibus efle dandum fe- cundum proprietatem, familiaritatem^;, atq; cognationem :una quadam interim amicitia, quxeotinet omnia, hanc colli- gationem per ineffabilem comunionem quandam conficiente . Haec utiq; ueriora funt, magisq; deommi eflcntiam, poten- tiamq; participant, qudm quae tu fufpica- ris fcilicctnidoribus animalium in facri- ficio fuperos potifsimum incfcui. Siquo enim corpore d^mones inuoluutur,quod quida facrificiis nutriti putant, illua cer- te immutabile cft,& impafsibile,luciduq; nec indigum , adeo ut nihil efHuat inde» nihilq; neccflariu fit infl uere. Atqui etft forte luerit ncceflariu,quidnaneccfle cft per facrificia id influere, cum mundus,& aer in ipfb indeficientem er terrenis ex- halationem habeat undiq; circunfufam? Iam uero fi corpora daemonum effluant, facrificia tamen non aequa portione fc- flituent, nec quantitatem inter cxccflum defe&umq; dimonibus naturalem, pro- portionem q; fimile conferuabunt: deniq; cdm mundi faber animalibus omnib9 tcr- . renis atq; marinis abundans , paratumq; tribuerit nutrimentum, nunquidfupcrio- res homine nutrimento deferuit ? & cdm uiucntibus aliis llatuerit alimenta quoti- diana
D B MYSTHIM,' II* diana corudcni opera copiose parari, cur daemonibus folis aduentidum uoluic ali- mentum ab hominibus adhiberi? Atqui, fi forte nosnutritionem eiufinodi neguga- mus, emitura lunt, & peritura corpora fuperorum. Proinde li nos daemones nu- triremus,etiam generaremus cos, & fiipe- riores eflemus. contra uerolcrcs habet, nam ipfi nos nutriunt,& iuperiora pafiim interiora, fic coelcftia taTeftria nutriunt. Anima quidem ab intclle&u perficitur, atq; alitur, perficitq; naturam. pr^tcrca ob .
latio iacrihciorum per ignem materiam confumit,eamq; fibi prorfus afiimilat,n5 fc materiae praeftat fimilem , rcducitq; ad diuinum,atq; coelcftcm, immatcnalcmq; ignem, nec ullo modo deorlum ad mate- riam , gencradonemq; declinat. Si enim cxhaladonem uaporum a lacrificiis fore oporteret, nutrimentum materiale opor- tebat & materiam integram remanere.
Sic enim abundanrior illinc accepturis proucnirct influxus , nunc ucro materia tota comburitur, atque coniuinitur,& in ipfam ignis puritatem, fubtilitatcmq; pe- nitus permutatur, quod quidem contra- rium eius , quod dicebas ipfc , figmficat. Superi nanq; iuntpafiionis expertes, qua- doquide placet cis per ignem difeuti mar
k 4 tcriam,
\
i
teriam,atq; confumi,nosq; reddunt apaf- fionibus alienos: & quaecunq; lunt in no- bis, diis fimilia faciunt : quemadmodum ignis dura omnia , & opaca , corporibus fubtilibus, lucidisq; fimilia reddit, nos^; fur lum elcuat per lacrificia,eornmque ad ignem i confumptione addcoru ignem, ficut & ignis ad ignem cleuat, reducitq; grauia lunul & dura addiuina furfum, .atq; ccelcftia. Vchiculu corporale dae-r monibus fubminiftrans , ncq; a materia, ncq; ab elementis, ncq; ab aliquo corpo- re noto nobis exiftit. Non poteft igitur ab clcmcntali clTcntia tanquam alieniti- ma fieri daemonibus nutrimentum, fed quemadmodum dii igne fulmineo mate- riam diuidut, ac feparant a materia, qux- cunq; funt immaterialia quide per cilen- tiam , fed alligata materia: , atq; ex pati- bilibus impatibilia reddunt: fic & nofter ignis, a&ione diuini ignis imitans, quic- quid materiale reperit , in facrificio de- ftruit , & admota purificat , & a uinculis materi? foluit, ac propter natur? puritate ad deoru comunione idonea fecit. Atq; nos eodem pa&o a uinculis.gencrationis abfoluit,diis^; atimilat,& facit ad dcoru amicitia aptos, noftramq; naturam mate- rialem, aci immateriale attollit naturam.
Hxc
D B MYSTERIIS. U|
Haec quidem comunis facrificiorum ra- tio latis, ut arbitror, facit ingeniolis, pote- ; tibus ex norma comuni} unicuiq; facrifi- cio propria fegaciter indagare, ucrunta- men tardioribus quoque ingeniis indul- gentes, propria quae di his addemus, cla- riora in medium adducentes, principium uerd ad haec omnium optimum cft,quod contextum latrificioru acclarat, deorum ordini cofequetcr annexum. Deos alios quide materiales, alios immateriales po- nimus.Matcriales,qui materia in fc com- prchcndunt.atq; exomanr. Immateriales autem omnino, qui i materia penitus fc- gregati fimt.fccudum igitur facerdotiam artem incipere facrificia decet i diis ma- • terialibus,no cnini aliter ad immateriales deos. patet alceius.hi igitur comunionem quanaam ad materia habent, quatenus ei prccfident,atq; incubat.iidcm quoq;,quac fiunt circa materiam dominantur , ut di- uilioni, percufsioni repercuticnti , muta- tioni,generationi, corruptioni, corporib* materialibus omnib9. Siquis igitur hos rite uult colere, nimirum pro natura eo- rum, atq; principatu ctiltum adhibere dc- bct^natcrialib9 inqua materiale, fic enim ad eos totos, per tota nos toti in familia- ritatem propria perducemur , cognatio-
h S nernq; -
/ -
ut TAMB1ICRVS
ncmq; ipfis in cultu congruam adhibebi- mus. Corpora igitur uita priuata,& ani- malium caedes aeftru&u corporum, mu- ta tioq; multiformis, atq; corruptio, & mnino proicdHo materiae procedetis ma- terialibus diis cogruir, non quidem ipfis propter fcipfos,fca propter materiam, cui praefunt. Etfi enim ab nae maximi fepa- tati fint,fimul tamen huic adfuntuu; fi ina tcriam in poteftate immateriali corinent, attamen uni cum hac exiftunt. Iam uerd gubernata gubernatoribus non funt alie- na. fimiliter exornatoribus exornata. Qui neti am utetibus, quae fubminiftrant, tanquam inftrumcta , facile proportioni- bus coaptatur, quapropter immaterialib* quidem diis, materia in facrificiis adhibe- re cft alienum:materialibus aute omnibus cft admodum confcntancum. Operae- pretium cft ad haec infuper geminum ui- tae noftrae habitum cogitare. Aliquando quidem animus toti nos efficimur pofiti extra corpus, & eleuati mente, unicum toris immaterialibus diis per fublimia nos attollimus, aliquado ucro terreno corpo- re colligamur, fiimusq; corporei, materia uidclicct coprehenfi. S imiliter duplex erit cultus diuini ratio, una quidem erit fim- pkx icorporeaab omni gcneratioc fya- ^ ( .1 cera.
-''V. -
T> I M T S T B * i i s; n|
«era,lynccris competens animalibusralte- ra ucr6 plena corporibus, & a&ioc pror- eis materiali coueniens animalibus non dum puris, necdum ab omni generatione purgatis. Sacrificiorum ergo fpccics dux fiint, purifiima quidem lacrificia homi- num fimt fummopere purgatorum.quod quidem raro conucnit uni,ucl admodum - paucifeimiSjUt inquit Heraclitus.facrificia uero materialia, & que in mutatione uer- lantur, animalibus adhuc occupatis cor- pore copetunt. ciuitatibus ergo nondum purgatis genitali forte, cotubemioq; cor- poreo niti ciufinodi lacrificia dederis, ab utrifq; pariter aberrabis ab immatcrialib* fimul atqvmatcrialib9 bonis. IUa quidem non poliunt accipere, his aure proprium, confentaneuq; non offerunt. Accedit ad haec quod unufquifq; qua ratione clt, no qua non eft, agere debet cfientix curam.
Non oportet igitur hanc pneuaricari propriam colentis menlura,atq; naturam, complexione quoq; proprie coaptatam inter curanter homines, potentiasq; cura- tas,ele&ura iudico coucnientcm tibi cul- turae modum.Na coplcxio eiufmodi imr materialiter teperata immateriale eligit^ quatenus ipla uidelicet potentiis pure in- corporeis ad ipla pure iacoiporea copu- . ; ^ latur.
latur. Complexio illiufmodi corporali- ter coaptata corporibus, eligit culturam fimilem ad eflentias corporib9 praefiden- tes. Saepe pro ncccflario corporis ufu uo- uemus,opcramurq; aliquid erga deos gu bematores corporis , dxmonesq; bonos, dum uidclicct ftudemus purgare corpus d maculis quibufda,fordibusq; ucteribus, ucl morbis abfolucre , fanitateq; adhibe- re, uel graucdinc torporemq; remoucre, & leuitate, cfKcaciaq; adhibere, ucl aliud quiddam bonu corpori coparare.Tunc igitur no intcllc&uaii quada,& incorpo- rea ratione, corpus rite tra&abimus. Non enim ita natum eft , ut his modis curari queat, fcd cum cognata fibi nancifcitur, tunc corporibuscuratur corpus, atq; pur- gatur, erit igitur & facrificandi ritus ad ufum ciufinodi ncccflario corporalis, at- que ita fuperflua corporis expurgabit, fupplcbitq; pro nccefiitatc,que dei‘unt,& quaccunq; aiftributa funt, ad proportio- ncm,ordineq; reducet, Sacrificamus fae- pe pofcetes a fuperis aliqua ad uitam hu- manam accomodata, fcilicet, quae uel ui- &ui ncceflaria funt , uel ad illa pertinent, qu^ gratia corporis afferamus. Quidna tunccotingct nobis d diis ipfis, qui ab o- mni humana generatione funt penitus ft>
grega
DE MT ST 1 R I'l\ Ilj
gregati, quod ad pen uria, fleri 1 itatcm'uc tugandam, ucl copia adducendam nobis coferat, ucl ad alia ncccflaria uitae codu- cat? Nihil fane- Qui enim funt ab omni- bus abfoluti, ciufinodi dona no tra&ant. Siquis ucro dicat deos illos immateriales omnino immateriales in fe coprchederc deos,horumq; dona lecundu una caufam primam in (e coplc£li,dicct utiq; copiam quanda ita diuini muneris illinc inferius dcfccndentem. Verum quod illi haec tra- nantes proxime» humana uita,a&ioncsq; peragant, nulli dicere concedendum clt. Eiuunodi enim rerum, quae hic {unr,diC- penfatio diuifa cft, atq; particularis, & eu quada ad haec couerfionc peragitur, neq; omnino cft d corporibus fegregata, neq; puram, fynceraq; gubernationem, prarfe- £hiramq; admittere poteft. Modus igitur facrificandi pro rebus ciufinodi cogruus cft, qui eu corporibushabet,& generatio- ne comcrcium, non qui eft a materia, & corpore penitus feparatus. Qui enim pu- rus cft, omnino talia fupergreditur, neq; ad^haec proportionem habet. Qui ucro corporibus, horuq; uiribus utitur, eft ro- bus ciufinodi omniu cognatifsimus, po- tens prolpcra quaeda uitae fiippcditarc, & a diucria nobis imminentia deuitare , ac
tempe
temperiem copararc humano generi mo- deraram. Plurima hominu turba naturae fubiicituruniuerfali,caq; uiribusnaturali- bus gubernatur, atque inferius ad naturae opera uergit , copletq; difpcnfationc fati, & fataliiun operti fufeipit ordine , ratio- nemq; pra&icam circa naturalia folum exercet. Paucifsimi fupcrnaturali mentis _ potentia freti a natura difccduntratq; ad feparatum, immiftuq; fc conferunt intel- lectum, unde naturalibus potentiis 'fiipc- riores cuadant.NonulIi ucro medium te- nent inter purum intclle&u, atq; natura: & horam alii quidem uicifsim fequuntur utrunq;, alii tniftam ex illis utrifq; uitam agunt:alii loluuntur quide a dcteriorib% & ad potiora fe trasferunt. Qui ergo na- tura gubernantur uniuerfali,& ipfi uitan» degunt naturae propriat mancipatam, po- tentiisq;. naturae ffuuntur,cultum exerce - bunt naturae couenientem, corporibusq; natura motis cogruum, eligentes ad hoc loca, qualitates, aerisfaiateriani, materiae uires, corpora,corporu qualitates^ 8c ha- bitus, motus conuenicnt€S,inutatioues<|; eorum,qu£ in generatione uerfantur, atq;. fimilia tum in caetcris cultus diuini parti- bus,tum in nru facrificadi.Qui ucro fola mente uiuunr, uinculis naturae foiuti, in- - -i “ ^ellc
^ -w- ^ ^ ^ ^ ■a ^ tj- xv- u ^ r» a v-'j
» i un-rritrr s. ny
trllc£hulem, corporamq; expertem cul- tiirx norma in omni religionis parte me~ ditabimtur.Qui media uttam deguntin- terintellc£fu,atq; naturam,mcdia quoq; fequentur religione, atq; pro ukas mediae differentiis differetes fetabuntur colcn- f di per media modos. Aut enim tra&abut utruq; uicifsim, aut ab altero ad alterum dcclinabunnaut deteriora tangent, ut per ea confcquanrur,& potiora,exiftimantcs non aliter fublimiora fc confequi polle.
In genere eflentiam , poteftaturaq; di- ui narum, ali? quidc fubictam fibi anima habent, atq; natura, fubminiftrante uidc- licet corii opificiis, quatenus, ipfac uolunt: aliae ucro ab anima,et natura funt penitus ieparat* , non inquam ab anima tantum
t mundana prorfus,atq,- genitali, uerum e- m ab anima diuina,eiusq; natura. Ali$ niq; mediu tenent , comunioneqj inter extrema cociliant, ucl iecundu unum in- diflolubilc ui oculum, ucl fecundum exu- berantem maiorum traditione, ucl fecun- dum minorum fiifccptione non impedi- tam,ucl fecundum colligatam amborum confenfione. Quando deos colimus a- nimx,naruraeqi. dominantes, no alienum cft, & naturales his uires offerre, & cor- pora^uac natura rcguncur>diis ciuimodi
confec
K*
.'I A M B irx C H n ^
y
confecrarc. omnia enim naturae opera 8c obtemperant cis,& ad deorii dilpenfatio- nem aliquid cofcrunt. Sed quando deos longe fecrctos,& in lua unitate collc&os cupimus ucnerari , honoribus a materia penitus abfo lutis cos ucnerari debemus: intclle&ualia enim his dona debetur, in- - corporea uita , uirtus perfc&a , lapientia c61ummata,eoruq; officia. Mediis autem diis,mcdioruq; bonoru ducibus, licut di- ximus, media copctunt. Ab alio igitur principio cxordientcs/cilicct i mundo, diis mundanis, diliributionc, quatuor in mundo elcrticntoru a comuni fortitionc fecundum mefuras elementorum fa£ta, d circufcrentia circa centra in ordine rcuo- luta, ad ucritate facrificiorum facile ha- bemus acceflum. Si enim nos in mudo lii mus, & ut partes continemur in eo, pn^ miunq; generamur ab eo,atq; a totis po- tentiis cius perficimur, & ex quatuor cius coponimur clementis, ac portione quan- dain uitae,naturaeq; ab eo na&i tenemus, profe&d non debemus in cultu diuino mundum , mundanosq; ordines praeter- mittere. Ponamus igitur circa quamlibet mundi parte ellc quide corpus aliquod, ut uidemus, inefle praeterea uires corpo- ribus incorporeas ordine diftributas , la-
erorum
DI MYSTERIIS»
erorum itaq; iez fimilia (Tmilibus rite di£ tribuit, Sc i fummis ad ima per media to- ta progreditur, corpora quidem corporeis adhibes,incorporeis incorporea, propria uidclicct unicuiq, reddens. Vcruntamen fiquis rcligiofus fupermundanum numen afiequitur, rarifiime uero id accidit, hic utiq; folus fcorfum a corporibus & ma- teria pofkus nimirum, & talem profequi- tur cultum , fupermundana potentia, aiis fupermundanis unitus. Quod atttem uni uix tandein lacer dotii fine contingit, noa expedit pro communi lege omnibus & in principio, & in medio religionis ftatuere, hi nanq; corporeum quocuq; modo cul- tum agunt. Quilibet igitur peritus in fa- cerdotio,c6fitcbitur, oportere cultu fiipc- ris,nec exparte, nec imperfe&u, fcd con- uenicnrem, 8c integnun adhibere. Quo- niam igitur ante quam adfint dii, dcfccn- dantq; ad terram, omnes prariubiaccnres illis petcnriac raouentur , & ut prxcurfb- res, pompaeq; praecedunt nirnku, qui non diftribuit omnibus, quod cuiq, congruit, nec unumquenq; proprio quodam hono- re profcquirur,ipiam deorum praefentiam non aflequitur. Qui uero omnia numi- na libi propiria reddit, grata offeres uni- cuique, donaq; fimillima, hunc fime non .
i fruftr
x
130 IAMBLICHVS
fniftratur cucntus, fed diuinu chorum ii£
, - tegra,plcnacj; praefentia fuTcipit.Cdm igi- tur haec ita ic habeant, non oportet ritum religionis eflcfimplice, ex paucisq; com-. pontum, fed multiforme, & ex omni har- monia conflantem, ex eundis ubiq; mun- danis ( ut diximus) conftitutum. Si enim, fimplex aliquid , & unius duntaxat ordi- nis c fla, id ipfum,quodin faccrdotio ad- uocatur,& ad tibs mouctur,(implex utiq;. modus facrificadi (iifficcrct. At nero nul- . iis notu cft,quanta uirium multitudo fi*& citari fblct, quando dcfccndunt dii,atque moucntur,nifi facerdoribus illis, qui ope- ’ re ipfo id experti iam fuerint. Soli igitur, hi cognofcunt,quac potifsimu fit pcrrc&a plenitudo colendi , & quam paucis prae- tcrmilsis, quatum nos fruftrctur euentus. Qucmadmodu in hannonia fi una chor- da frangatur, tota fu^itd.diflonatjfic uno. praetermiflo numine, fine ritu communis, ipfa religio finem non habet optatu, dum hoc uno deficiente, facrum opus ftrudu- ram fua,intcgricateq; nonhabet.Quando diuinae potcftates palam ad fcnfiun dc- frcnfurx funt,manifcftum nobis proucnit damnii, liquem ex fuperis praetermittimus -non honoratum. Similiter quando clam ueniunt in opere facrojpcriculofiun *• * frlUlfi
*
» B M r S T I R I I S; ,3I hunc q uide honores, altu uero pro fiu di-
gnitare,«Sr ordine no Iionores. Qui enim alique proprio fraudat honore, totu con- nindit religionis opus, dum una,totamq; uiq>outioncm difiipat.neq;,ut aliquis pu- tam, tunc opus fufeipiedi tantum eft £n- perrefciu, led totius ftru&ura perit. Quid ucro ? non ne ipfa lan&imoniae lummitas, ad fummum ipfum totius numinumulti- mduus prmcipiu,unumq; recurrit, atq; ia co diurnas omnes fimul cOentias domi- nanonesq; colit?Proculdubio.Vcm ciuf- modi fummitas fero admodum aducnit,
& quam paucifiimistatq; optimi nobiftfi agi putandum eft, fi talibus in uitae calce contigerit. Dilputatio ucro praeiens non eiufinodi uiro leges ponit.hic enim eft le- ge fuperior, fcd lege aliqua indigentibus, has lacroru leges in pratentia Cmcit : nu- nunu multitudo eft, qua fi mudus aliquis, iiabcnsinultos ordinesin unum ordinem eonlpirates. Similiter lacrificia debent ha- oere numeroru ordinem pariter in unum Omine coiripirantcmdta ut finguli numi- nibus ntd relpondcant. Similiter qux cir- ca nos fimt, 6c iq nobis multiplicia funt, neq; debent ex aliqua parte tantu , fed ex cun<fris cogrue diuinis noftraru rcru cau* fis relponacre,atq; ita ad luprcmos alcen-
* i dere
JT
derc duces. Religiofa igitur oblcroamia' circa nos,& in nobis agit uaria. Aut enim, quali propagado perficit, aut amputat, aur emundat, aut expertia ordinis ordinat,auc fegregat longius ab errore morta!i.€un~ &a deniq; totis fupemis familiaritate eoa ei liat: atqui quanao utrunq; congrediun- tur in unum, illinc quidem diuinae caulae,, hinc aute ex aequo praeparationes huma- nae , tunc abfoluta religio peragit omnia,
& ingenita cxfecrificiis tona reportat. Prorc&d exuberantia potcftatis in caufur uniucrli fummis,idhabct, ut queadmoda in caeteris inferiora fuperat , ita & in hoc ' admodu fuperct, uidelicct in ipla prxlcn- ti$ amplitudine, ut maximi omniu caufie, maximi omniu omnibus lint prxfcntes, aded ut cade ipla caulae uniufcuiulq; po- tertas, Icorfum ab impedimeto ubiq; tota,- fcmperq; fit prgfcns.hac igitur rati de ip£* Omniu prima ultimis quoq; fubrurilanc, immatcrialiaq; principia immaterialitcr materialibus adfunt. Nemo miretur, liqua materiam cflc dicimus pura, atq; diuina. nam ipla quoque matcria,cdm ab opifice*
Si omniu fo&a lit, meritd pcrfe&io- ii quandam acquirtfle poteft aptam addtos fufeipicndos.Qmnetia nihil pro- hibet fupetiora lumen iuumatf inferiora
5 diifun4
D« UTSTE Ulf. 13}
Affundere : neq; igitur materiam permit- tunt expertem forciiuperiorum. Quapro- pter quantumcunq; materis perfe£him,8c purum eft, atq; deiforme ad deoru fufcc- ptionem non eft ineptu. Nam cum opor- tuerit etiam terrena nullo mododiuius communionis expertia fore , ipfa quoque terra diuina quandam portione in fc for- tem'u<? fuiccpit ad capiendos dcosfuflfi- cicntem. Haec igitur (acrorum fapientia contemplata, atq; ita fccudum congruen- tiam, competetu unicuiq; deorum fufcc- p tacui a diligeter inucnicns,fepe compo- nit in unum lapides, herbas, animalia, aro- mata, aliaq; mnilia, (aera, & perfera, & dcifbrmia : atque Cibindc ab lus omnibus (uiceptaculum puru, integrumq; fabricat. ✓ Neq; enim fas eft omne materia deteftari,
{cd Colam , quae a diis fuerit aliena. Pro- priam ucrd ad illos decet eligere, utpotc . quae colcotire poftit, atq; cofcrre ad deo- rum aedificia, ftatuarum tundameta,facri- liciorum opera. Neq; enim aliter terrenis locis, & hominibus hic habitantibus pof- lHsio,portio'ue ulla ex diuinis continge- re poteft , nifi tale quiddam prius ii£tum fucrir fundamentum. Arcanis fermoni- bus credendum eft teftantibus ex deis per - beata ipe&icula quandam traditam fuifle .v .. w i 3 mater S
materiam, haec igitur illis ipfis tradeti eft cognata. Talis ergo materiae facrificium deos excitat, ut fc dcmonftrent, atque ad comprchcnlionem cos protinus aduocat» & praefcntes capit, & periere demoftrat. Eadem aliquis perdifeere poteft etiam ab ipfa,quac fecundum loca diftributio diui- nitus cft effera, atque ab ipfa praefe&ura» qua: per res lingulas cft diuifa : quaecunq; fecundum diuerfos ordines, fiue maiores» iiuc minores, paisim fortes ciulmodi na- &a fait.Conftat enim deis locorum quo- rundam rc&oribus, facrificium ex eifaem rebus, quae nafcuntur ibidem, fore admo- du c6fentaneu, & gubernatoribus guber- nata^ quae ad ea pertinet, placitura.eflfo- ftoribus & grata femper funt opera fua potilsimu:& qui primo aliqua procreant» talia nirliis habent in primis accepta, line igitur animalia quacdam^uc plantae, flue alia, quae uifa fiiperis difpefantur,fimul & praefc&ura lub eis na&a limt, & commu- nionem nobis codliant cum fiiperis indi- uiduam. Horum ergo nonnulla, quate- ' nus conferuantur, atque tenentur, augent, tenentium ad deos familiarem proprieta- tem quotcuq; uidelicet exeo , quod inte- gra maneat, uim communionis inter ho- mines,deosq; confcruat. Talia fune quae-
DB MYSTERIIS.
dam apud Aegyptios animalia, & ubique facer homo.qujedam uero ma£hta,con> buflaq; familiaritatem cfficiut clariorem, quotcunq; uidclicet refolutionem in pri- morum clemetorum principium, efficiunt cognatiorem, caulis luperorum, atq; pro ritu Aeratiorem. Vbiquc enim quo ma~ gisproprictas,familiaritasq; pcrficirur,co . perferiora bona ad nos inac dclcendunr. Neq^ fimt haec horninu duntaxat inuen- ta,ncc humanis moribus autoritate na&a iiint, Sed deus ipfc rite inter Aera uocatus autor eft eiuimodi legum , circa que dii, angeli^; permulti uerAnmr , fub quo per quaflibet in terra gentes , numen aliquod fortitum eft pnefeouram , communcmq; prouinciam : proprium quoq^inde tribu- tum eft templo unicuiq; numen. Jftcm A- . erorum, quae operamur ad deos, deus ali- . quis lpc&aror eft, atque gubernator: quae ad angelos, angelus : quae ad daemones, daemon : atq; in aliis eodem pa&o fecun-
• dum propriu genus perfertis cognatam fortitus eft praefcruram. Quoniam igi- tur lub numinibus Aeculatonbus,autori- busq; Acroru Acrificia pertraramus, ue- rcri debemus diuinae Anrimoniac leges, Acrificiaq; legitima, & propterca in£s Iperarc, quod lub nuininu,deorumq; prin-
• 14 cipatu
UMBtlCHYl
cipatu (acrificamus:& interea cauere fiim- mopere, nequid ucl indignu fuperis ofee- ramus,uel alienum. Dcniq; fummatim id admonemus, ut lingula, quae in nobis, Sc circanos funt, circunfpiciamus dilige ter, $c quae in mudo : item deos, angelos, dx- mones, gentibus diftributos. Et liac uni- cuiq; ratione amicum facrificiura limili- ter offeramus, hac enim ratione duntaxae digna unoquoque numine fen&imonia, reugioq; feruatur. V otum,fiue adoratio, & oratio omne facrificioram opus perfi- cit, 8c in primis ad totam confert religio- nem, &facra, indiffolubilcmq; animabus ad deos conflat communione. Huius uc- rd tres funt fpecies:Prima congregat, atq; conta6him,notitiam<j[; nobis ad diuinita- tem praeftat : fecunda, communionem ad diuinumdcuincit confentiente,atq; dona nobis prouocat diuinitus quoq; demifla, etia antfc quam loquamur, intelligamus^; omne noftrum opus perficientia: Tertia conficit ineffabilem unitatem, atq; in diis autoritate totam collocat, animamq; no- ftram in eis pcrfc£be ponit, atq; cofirmat, Iam uero in tribus his terminis, quibus diuina omnia menfuratur, amicitiam no- bis ad deos harmoniae conflat, fecramq; i diis utibtatem triplicem nobis affert. Vna
quidem
i
©I M T I T I X M S. fJ7
quidem ad illuftrationem pertinet, alia ad communem opcnl exeeuaonem , alia ad perferam ex igne diuino plenitudinem. Item adoratio, eiusq; uirtus aliquando fa- crificia ipla praecedit, aliquado mediis in- feritur fecrihciis, aliquado finem complet lacrificandi. Opus uerd in facris nullum abfq; adorationis fiipplicationibus effici- tur unquam. Adoratio demq; diutiisimi frequentata noftrum nutrit, & perficit in- tellectum : animam ad fufeipienda dinm^
- admodum efficit ampliore, diuina homi- nibus patefacit : ad fpledores diuini lumi- nis capiendos afliictacit : paulatim perfi- cit , quae nobis inlunt ad numina contin-
§enda,quoulq; ad fummum nos ulq; pCr- ucat. Atqui Se mores noftrae cogitatio- nis humanos retrahit paulatim , moresq; diuinos infert, perfuafione quoq; Se com- munionem,& amicitiam procreat procul « ab intermifiione perpetuam : diuinurur- lip amorem auget , quod'uc in anima di- urnum cft , accendit, 8c eleuat , expurgat quicquid animo cft contrarium, & aducr- lum : atq; ab ipfo fpiritu aetherio, fplendi- doq; , qui cft animae drcunfiifus excutit, quanrumcunq; uergit ad gcnituram.fpem quinctiam praeftat bonam, & fidem perfi- cit circa Imnca Dcniq;(ut fummatim di-
i % eam)
■ Jamwf' >. '
i
6,535/ .4. ~v-
S. . , .'>•-' />?--£ t ^ jt ’tr>-* ‘ *
A MAMB»tC«Y#
£,ro)hommesfr^n^°“*Uoc^
Cimad™
totes c®clVa t] cm4; connexionem cum
ratio talis ut, - jjgciotii finem
paiticipcm-Quan-
opificii contactus c y 6inodatur. doquidein per ope ^ quantum
l4 &"^Sg^huma- dcaufis^^^a|uirtusado- num.atqi in*1® T" Mr?cQjua, impletiua, rationis uiuonh effe-
& qua ratione B ^c ^neulum ha-
arix,atqradu«0^ • A.-nfiaum^ bcar.& r^nJPnriamq; inw- *nutuo If,A ad^biles religionis e®-
cem conterat a (acerdotiam di-
Sus. hinc rurfus ?PPa”l habcre in parti-
gffiSwiKSSS!
DOrphinsan^gi^^
■ ^Us.exanimecorpmcot^^ attingere : ucruntamcn pe ^
malium mortuoro. n fiepi® uocationcs, confecutiouesq,
‘ "
d‘s M t $ T fi a i rs.
Iamblichus ita foluit. uatcs iubet diurno- rum Ipe&atorcm exanime corpus , quod facratum non fuerit, non attingere: per- mittunt uerd, quod confccrarur, attinge- re. Praeterea uetant humana corpora,quat . iam deleniit anima, ne intuitu quidc tan- gere. Vita: nanq; diurnae ueftigiu quodv- aam ucl fimulacrum,ucl demonft ratio in corpore per mortem extinguitur : caete- rorum uerd animalium corpora mortua tangere religio nulla uetat. quoniam nec in uita diurniore communi cauerut. Prae*- terca, quatenus ad immateriales deos coi»- furgimus , expedit tale corpus non atti-
tine : quatenus uerd ad materiales Um- emus accedere,tangcrc frequenter exp<N dier.nam per animalia deos ciufmodi ad- uocarc foIemus:qui uidclicet talibusprse- fideant animalibus,prae/crrim, qui proxi- mc,&' quali cognata quadam conditione gubernent. Item hominibus quidem in materia comprchelis corpora uita priua- ta, maculam quandam inferunt, uidclicet non uiucns uiucnti, & fordidum puro, & priuatum habenti habitum : & mortuum, nabenti potetiam moriedi, propter com- muni? quandam inter haec habitudinem, fcd daemoni incorporeo penitus , atque impatibili , talia corpora nihil obfunr. i . " * "*• ' ' nam
/
Nam caduca maxime fupcreminct.
Z>e Trdiicinijs per ammdlid.
a V an do uaticmiu agitur per cor- pora facrorfi animaliu , ut afturu, «on elt putandam deos adhsec accedere, •uidclicet uniucrfales prouifores ad curi
diuiiara particulare, materialem, propor-
tionaI6,circa animalia fin gula. Sed d$ino nes, & lios quide ualde diuifos, & fingu- ios lingulis fpeciebus animaliu diftribu- los proxima curam animaliu , praefe£bu- rama; fortitos , hi nanq; principatu nadH (unt,naud prorfus fuificiente,cxpcrtemq; materiae. Iaeoq; cogrue inftruraeta eiu£. modi attingere folent. Ad hoc igitur, ut ciufinodi per animalia uaticiniua d^mo 4Qibus cofequamur, parare his oportet fe- dem talem,per quam polsint inter homi- nes obfcruari,nobisq; uti: lede uero hanc cfle oportet incorpoream, ut incorporei daemones per hanc nobis addat, erit igi- tur haec anima talium animaliu £ corpo- re iam abloluta. Quatenus enim quoda- modo <5c ipfa feparata cft £ corpore, coue nit cmn daemonibus , coucnit & nobile ti propter quanda uitae cognatione. Igitur tanqua media praelidi eius daemoni liib- miraftrat adpraelagium homini fuggts
rend
t - v. ■ ' ' . - y" •
DI MTSTERII*. I4t
ren dum , & ad mandata daemonis decla- randa^ cum daemone nos cociliar. Ani- ma nero haec eiufmodi uatidniis utens, non folum uaticiniu- audit accipituc , fcd etia non parum ex fc ipfa confert ad exe- cutionem cius ad opera pertinetem. Haec enim commouctur , & cooperatur, & fi- mul pr^iidet per quadam compatientcm neceftitatcm. Sed eiufmodi uaticinium i ' diuino, ueroq; longifcime diftat, atq; de rebus exiguis, brembusq; habetur. Quae in natura diuifa pofitae lunt, & quorcun- que circa generationem iam fimul ferun- tur, atq; motiones ex & ipfis exhibent po tentibus, cas accipere, & pafsioncs multi- faria inferunt iis,qiiae naturaliter ad com patiendum fiint expolita, per compafcio- nem igitur praefigium eiufmodi proue» nit. Non poteft autem per pafsione prae- cognitio perfe&a cotingcre.Quod enim immundae immutabile, purum cft,id prae- cipui futurum aflequi cofueuittquoa ue- to cum materiali, pafsibili^, & tenebro» io commercium habet, obruitur ignoran- tia. hanc ergo artificioiaro praefagii ma- chinam, neque legitimi uaticinii nomine dignam eflc ccnTcmus , neq; ferio pertra- &andam,ncquc utenti, quan iit ucridicuS, «fle «edendum.
Quo»,
■i
Quomodo obfecratores-damonibua minabantur. '
VT Arrat Porphyrius laccrdotcs cofiie uiflc uiolctis quibufda minis aduer fum fupcros uti, ucluti, Nifi uos ita fece- ritis, ueicontri, fi feceritis aliquid, ccelos confringa,ucl occulta Ifidis patefacia,uel arcanu in abyllb reconditu diuulgabo, aut filiam barkn , idcftnauem quandam apud Aegyptios lacra , aut mebra Ofiri- ens Typhoni dilperga , caetcraq; fimilia. Iamblichus fubditexccratorcs no colue- uifle dirigere minitationes eiulmodi , uc Porphynus opinatur, ad Sole & Lunam, caeterauc coeldlia/cd efle in mundo ge- nus aliquod potcfta tu ualde diuifum , Sz indiicrem, incolydcratumq;, quod acci- . pit quide ab alio ratione, fiue fermonem, cxauditq;,fed propria intclligetia nequa- qua:ncq; ucrii a fallo, neq; polsibiic emeer . nit ab impolsibili.Hoc itaq; genus mini- tationibus lacefsitu , protinus irritatu, 3c ftupet , utpotc quod & ipfiun naturaliter dioisuchemetioribus agitatur, & alia dii . cit, trahitqi per ftupida quanda, & infta- hiic phanta«a.Pr$terca lacerdo s fie peno Itumana uirtute , fcd diuioa facramento- jum ineffabilium poteff ate mudanis nu- minibus imperat, atq; mijoitaturdpfe. tunc
DB MTSTUIIli I4J
in fupcroru deorum ordine coftitutus, dc ideo grandioribus propria natura mada- ' tis utitur, atq; minismcq; tamen tanquam fa&urus,quae tunc aflcuerat, fed declaras quantam na&us fuerit potcftate propter iplam ad deos unionem comparata, uidc- licet ex notitia ,poflcfsioneq; ineffabili u iymboloru,fiuc fignaculorum, quae dici- mus facramcnta. Item daemones per pro- uincias , partesq; diuifi-, & partes mundi cuftodicntcs, finculi commendatam fibi partium tantam habent cura , ut nec uer- bum quidem illius ordini, difpefationiq; contraria ualcant tolerare, perpetuam, ui- delicctjimmutabilcmq; mundanoru per- feucrantia obnixe cuftodietcs. Ordinem ucro eiufmodifuum ideo immutabilem " fiifccpcrunt,quonia ordo deoru immobi- lis permanet in cifdemJn quo igitur efle habet daemones uel aetherii ,uel circa ter- ram diftributi,hoc ipfum, nec minitatio- nibus inuadi unqua audire poliunt . pro- inde daemones incfFabiliu , arcanorumq; myfterioru cuftodia ftudios& procurant, tata uideiicet oblcruatia,proptcreaquod intclligunt ordine, difpenfationcmq; uiu- ucrli praecipue in ciufmodi myftcriis con * tincri . quatenus uideiicet ailegoricfc per haec uerba numina delignatur, ordines^; i • mund
7 ;
mundani. hanc enim ob caufam mundT partes in ordine permanent, quod benefi-. cio poteftas Ofiridis fyncero permaner, & inta&a,ueq; cotrario tumultu, & erro- re mi fcetu r. Permanet infuper ipfc omni» itita pura femper & incorrupta quatenus uiuincae^brmofseq-, rationes, qu$ in Ifide reconditae funt , confiftunt ibidem, dum. inde mundus agitur , nec ipfe in corpus hoc dcfccndunt oculis manifHhim.atqui & omnia permanent immobilia, & fimui {empitema generationis uidelicct fuceef- fionc,quonia nullum folis curium unqua fiftcrc potcfbperfcuerant infuper integra*. quoniam quae in abyflb, ideft profundo j(unc abfeondita, nunquam aperiuntur, in quibus ergo falute habet omnia fimui, & uniuerfum, uidelicet in eo , quod 8c quae naturaliter funt occulta , ut funt occulta fcruentur,& maneat, & fecretifsima deo- rum effentia, nunqua fortem contrariam fubcat,nec oppofirismifccatur.hoc inqua circurcrranei demones, nec ad uocc ufq;, auditumq; fuftinent aliter affici, uerbis^ profanari . atque propterea aduerfus dae- mones ciufhiodi uerborii ufiis habet ali- quam poteflatcm.de his autem nullusaB cubi minitatur, nec ad illos funt obfecra- tiones eiufmodi conftitutse • quapropter
Cbald
»
Chaldaei (accrdotes,apud quos diiudica- tus, decretus^; cft, purus iplcad folos deos iermo, nunquam minis utuntur. Aegyptii -ucro,cmi,cum diuinis (aeramentis asemo nicos lermoncs admilcent, ad minas eiuf* modi aliquando fc conuertunt.
Sxpojitio Jymbolorttm %*4<gy- ptu theologi
IMitantes Aegyptii ipfam uniucrli na- tura, fabricamq; deorum, ipfi quoque .myllic arum , reconditarumq; notionum imagines quafda in iymbolis coficicndis ( .oftedunt . queadmodum & natura ratio- .ncs occultas in apparctibus formis , quali iymbolis exprimit , & dii ucritat£ idearii per manifeftas imagines explicant. Cum ergo plpiciat hiperiora omnia inferiori*
I • fimilitudine delegari, atq; inluper optent I d luperioribus bonitate repleri, quatenus prouiribus imitentur, merito & ipfi con- uenientem fuperis modum agedi pro ui- ribus offerunt , quando occulta myftcria . fymbolis inferne manifeftis,in quibus in- terpretandis dimitte uoccs , accipe len- ius. Quando igitur lutum in iacris nomi nant, ut inducunt , hoc intellige mundi corpus, atq; materja, gcniralemq; uirtute huic infertam , & quali pariter agitatam,
! k atque
Scncj£
totusq; «JcfPfo-^Z&ducitmfe
ssSsgraca
,A r.,n,.rcminct omnia, cftulg«t>«* *5£-
sa-s-sssas
laaUc«“borc,abi4^«'^“
£?*"S=^»Js
{SESSfejSlSS
SSSSSSjsgSSgSt
^tumCmaas & ucncrandus,& m Icip»
© * M r $ T H- It M Jr x\j pctiimj coquicfccns , quod quide er a&i lcdcndi lignificatur, Proincfc , ubi deum introducunt nauis gubernatorem* princi- patum figniHearrr, mundi gubernatorem, ficut enim gubernator a naui , & guber- naculo legregatus uno quodam, faciliq; mometo mouet undiq;,& regit, dirigi tq; n aucm,ita deus ipfc mundum dcliipcT,ui- dclicct i primis naturae principiis praeci- puas motionum caulas exhibes. Quonia uero partes coeli omnes, animaliaq; cce- iellia , & totus uniucrli motus , ipfumq; tempus, fccunduquod mundus iple mo- uctur,cun&a deniq*, quae continentur in totis, uires a fole detendentes accipiunt* alias quide commiftasin iplis , alias autf commiltione exuperares: ideo has quoq; fymbolicus fignihcandi modus adducit* uerbis quide folem defignans lecunduin animalia coelcftia figurari , formasqt ui- cifiim commutare per oras. Interca ucr4 dcmonftrans immutabilcmcius, fiinulq} totam per totum mundu traditione . led quonia quae fufpiciunt, alia quidem alibi circa impartibile teruntur dei traditione, atq; ipia pro diucrfitatc naturam, motio- numqi fuaru , multiformes accipiut a fole potentias , propterea fymbolica traditio nuit per donorn multitudine unu ingre-
k z di
:* i!
n
i
i
5 ,? 1 :A M B l I C H T S '
di deum , atq; per potentias multiformes unam dei adeUc potentiam. Quapropter inquit ipfum unii,cundcmq; cofiftcrc: ui- ces uero formam, transfigurationesq; in- fufcipictibus aflerit rcfultare: quapropter illum fccundu animalia, & adoras coma tari ait,quafi circa deum mutationes eiu£- modi uarientur fecundum diuerfafufce-
ptacula dei ciufinodi uotis ututur. Aegy ptii non folum in ipfis deomm propriis uifiombus, fcd in precibus etiam leuiori- bus, quae eiufmodi fenfum habent , atque per talem fymbolicam , myfticamq; cul- turam ad deos fupplicandos accedunt.
Dt nominibus diurnis.
T^Orphyrius quaerit, cur (accrdotef I7 utanmr nominibus ciuibufdam ni- hil fignificatibus. Iamblichus refpondet, omnia eiufmodi nomina (ignificare ali- quid apud deos : quauis in quibufdam fi- gnificato nobis fint ignota:e(Ic tame no- ta qucda,quoru interpretationi diuinitus accepimus, omnino uerd modii in eis ft- gnincandi ineffabile efle. neq; fecundum imaginationes humanas , fed fecundu in- telle£him,qui in nobis eft diuinus,uel po tius fimpliciore , psaeftatioreq; modo fe- cundu intelle&u diis unitum. Auferendi*
igitur a diuinis nominibus omnes exco- gitat
Dt ■K-TSTIMU «4* litationes, & rationales difcm(us,atq; af- fimulationcs naturales uocis ipfius coge- nitas,adres potitas in natura. & quemad- modii chara&er fymbolicus diuinae fimi: . litudinis in (e intelle&ualis eft, atq; diui- nus, ita hunc ipfum in omnibus fuppone- rc,accipereq; debemus, quod autc hic no bis fit, hoc ipfiun in co eft maxime ucne- randum.prxft antius enim cft,qu£m ut in noftram notitiam diui datur, tam uero in quibus diuinorfi nominibus refolutione fuam diuinitus acceperimus »iD lus totam: habemus eflentix,pot«ntiaeq„ & ordinis diumi notitiam ipfo nomine coprchcn- fam,atq; etiam myfticam, & ineffabilem, tfmulq; totam deorum imaginem in ani- ma cuftodiamus , animamq; perhaecad deos attollimus,eleuatamqi illis pro «iri- bus copulamus. Proinde quaeritur, cur nam jnter nomina diurnorum barbara ceteris antcponimus,quia uidelicetfecra- rum gentiu, uelut Aegyptioru , A (Tyrio- jumq; totu dii fcrmonem approbaucrunt tanqui (acris maximi coprucnrem, pro-
janqu*
- pterea & communes diSioncs, moc Joquedi arbitramur cognatx ad deosd> aioni , orationiq; adhibenda praefemm, ouia antiquior, primusq; extitit mod rite loquendi, atqui & quonia prima nomin*
Ifo I AMBl lCHVS
f -V .
jfif
diuinitus acceperunt , dum ea eu propria lingua mifccrcnttaquamcum familiari, confcntancaq; illis uoce eo temperantes, ita nobis feruanda perpetuo tradiderunt, nosq; ita ipfam traditionis regulam ritfc- dcinceps cofcruarc debem9. Siquid enim aliud aiis c6uenit,lcmpitcrnum iplum,& immutabile diis eft prx exteris cognatifi* fimum. Inter haec Porphyrius ait illu,qui uoccm audit nominu diuinoru^d ligni- ficata rcfpicere, ideo^i fufficere notioni iplam eande ubiq; manente , qualifcunq; Ut didio. Reipondet Iamblichus hunc in modum, non eft autc id tale, quale tu pu- tas:(i enim nomina ex hominu pa&o,co- uencoq; politacllent, nihil intereflet alia pro aliis comutare. Sin aut naturae rerum accomodata fuerunt , quae huic maximi congruunt, h$c & diis maximi funt ami- ca.cx his pcrlpicue patet facrarum gentili tiocem rationaliter exteris efle praepofi- tam.Ncq; enim prorfus eande menceler- uanc nomina in alia lingua interpretata; fed funt getibus lingulis propria quxda» qux gentibus aliis per uocem lignificari non pofsint. Accedit ad hxc, quod li li- gnificationu proprietates per aliam lin- guam interpretari pofsimus , non tamen eandem cdfcruant permutata potentiam.
Habent
Habent infuper nomina barbara multam einphaiim , id cfl infinnationis , demon- Urationisq; efficacia, habent & concifam breuitate. Minima nero ambiguitatis, & «arietatis, raultitudimsq; uerborum pro- pter h^c omnia fuperis maxime cogruGt. Depone igitur fu/picioaes i ueritare ca- dentes , quibus fiirfpicaris Aegyptiam ibi conferre lingua duntaxat, ubi Aegyptius cft,uel ufusAegyptia lingua, qui tunc in- uocatus. Potius aut exiftimato, quoniam primi omnium Aegyptii praefentia, par- ticipationcq;deorufortiti fu nt, ideo deos inuocante potilsimum approbare, quado Acgyptiorituuocantunncq; uero dicen- dum eft barbara h*c obfcura, diurnorum nomina cflc quae da praftigiatorum, falci natorumqi machinamenta quo enim pa- &o,qu$ maximi coniuu&a lirnt diis, nos quoq; coiungunt, & quafi aequales eu fu- peris uires habent , phantaftica figmenta erunt , fine quibus nullum in faens opus, efficitur ? Sed neq; praetegmina, inuolu- craq; eiufmodi per noftras pafsiocs effi- ciuntur,ex fama diuino tributas. Nonc- nim exordientes ab iis, quae ipfi patimur, immo uero ab iplis deoru propriis com- petentes illis fecudum namram attribui- mus di^fiones. neq; contrarias de diuino
k 4 agimv»
agimus notiones : contra uidelicet qudm jpfum re uera fe habeat, fed prout natur» fe habet: & quemadmodum ueritatcm dc ipfo confecuti funt primi, qui leges nobis «fe religionis fon&imonia tradiderut, (i c perfeucramus in cis: liqui d enim aliud in facriskgibus, atq; rititus deo placet^ir- mitas ipfo maxime placet, & praecipue co gruit.Oportct igitur ritus aaoratiois an- tiquos tanqua lacros conferuare fcmper inta&os, ncq; demere quicquam, neq; *- liunde qd addere: fcrme naq; Sc hoc cau- fa nuper extitit , ut omnia & nomina , Sc nota debilitara iam lint, propterca qu6d propter ipfom pneuaricationcm,& inno- nandi cupiditate permutata funt fempcr, & permutari no delinunt. Graeci nanq; natura rerum nouarum ftudiofi funt , ac praecipites ulquequaq; ferutur, inftar na- uis foburra carentis, nullam habetcsftabi- * litatcm, ncq; coferuant, quod ab aliis ac- ceperunt. led & hoc cito dimittunt, & o- xnnia propter inftabilitate,nouaeq; inuen tionis elocutionem transformare lolent. barbari uero licut moribus graucs , fir-> jniq; funt , lic&in eifde Termonibus fir- miter perfeuerant : ob quam fone Habili- tatem,& ipfi diis funt amici, & orationes offerunt Ulis acceptas, quas nulli ulla un-
> fluam
i .
quam ratione fas cft permutare.
Opinio Aegyptiorum de deo,atq; diis.
aV^ritfubindc Porphyrius quidni primam Aegyptii caufam clle ue lint. Vtrum intellectu an fuper intellc6tu. Item utrum unii aliquid folum,an uni eu alio quodam, fiue aliis. Rurfus,utrum in- corporeum fit, aut forfita corporale.Pr$- - tcrea,non fit ide cum opifice mudi, an o- pificc fit fuperius : & nunquid ex uno, an cx pluribuscu&a profluxerint :omnem<£ nunquid uclintprimu fundamentum clle materiam prorfus informem, an corpora qualia.ipfamq; materia nunquid ingenc- rabilcm,aut gcnita.adh^c Iamblichus ita rdpodit:Ego uero caufam in primis tibi dicam, ob qua facri,& antiqui Aegyptio- rum feriptores de his uaria fenferint. & infuper huius fcculi lapientes non eadem dc lus ratione loquatur. Cdm enim mul- tae in uniuerfo fint eflentiae,ac multifaria inter fc differant, merito earum, & multa carum tradita funt principia habentia or- dines differentes, & ab aliis facerdotibus alia, principia quidc tota uniucrfalia'ue, ut narrat Seleucus. Mercurius ipfc tradit uiginti millibus uoluminibus, uel, ficut Mcncteus recenfct , tradidit uoluminibus triginta millibus, itemq; fex millibus 8£
k 5 quin
quingentis atq; uigintiquinque, &in eis perfecle omnia dcmoftrauit: propria ue- r<6 particularium cflcntiaruprincipia alii antiquorum alia pafsim introduxerint. Oportet igitur de his omnibus ucritatem breuiter dcclararc^atqueprimfiquod pri- nid quaefifti. Primus deus ante ens, & (bluspatcr eft primi dei, que gignit ma- nens in unitate (ua folitaria, atq; id eft fii- perintclligibile. cft^ue exemplar ipfius, quod dicitur, fui pater, fui filius, uni pater, & deus uerc bonus. Ille enim maior Se primus, & fons omnium, radix «orum, quae prima intelliguntur , Se intelligunt, ftilicet idearum. Ab hoc utiq; uno deus per fc fufEcics feipfum cxplicauit. Idcoq; dicitur per fe fumciens fui pater , per fe princeps. Eft enim hic principium, deus deorum, unitas ex uno fuper eflentiam, eflentiae principium, ab eo enim eflentia, prpptcrca pater eflentiae nominatur. Ipfc enim eft fuperenter ens intclligibilium principium, haec funt principia omnium, antiquiftima. Quae Mercurius praeponit diis aethcriis,empyreis,coelcftibiis, copo- nens deempyrcis libros centum, totiaeq; de aetheriis, mille de coeieftibus. Secun- dum uero alium ordine praeponit deum Emeph diis coeieftibus tanquam ducem,
quem
♦
DE MYSTERII?;
quem ait intclle&um cflc fcipfum intelli- gcntcm, atq; io Ic intelligedas coucrten- tcm. huic linum impartibiie anccponit,- quod appellat primum exemplar, autex- prelsionc, aut effigiem, quoa I&hon ap- pellat. In quo cft primum intelligcns, 8c intclligibileprimum , quodlolo lilentio colitunpr$tcrhos autem rerum apparen- tium opificio, aHi duces prarlunt. Na opi- fex mtcllc&us qui & ueritatis cft domi- nus, atq,* lapienda, quatenus in generatio- nan progrediens occulta latentium ra- tionum potentii traducit in lucem A mu aegypdaca lingua uocatur.Quatenus aut fine medacio peragit omnia, & artificio- £e limul cum ueritate Phtha nuncupatur. Graeci ucro hunc Vulcanum nominant, artificiofum duntaxat cofyderatcs. Qua- tum uero clfc&or cft bonorum, appella- tur Ofiris, aliasq; denominationes habet propter potentias, a&ioncsq; differentes.
Eft & principatus alius apud illos fuper elementa tota in generadone polita, uir- tutesq; conan, quarum quatuor quidem mafculin$,quatuor fce minime, que prin- cipatum Soli tribuunt. Item alius princi- patus fiipcr naturam omnem , quae in ge- neratione ucriatur JLuuse tributis. Mar- filius. Potes in his ordinem confcndcn- ' i ■ ■ j tem
tcm Proculo ita diiponcre. Primum eft ipfum unum fupcr ens fuper intclligibi- le totum. Secundum unum ens, flue uni- tas entis , in quo unitas liia fuo enti prae-, ponitur, poteft & intellc&us intelligibi- lis appellari, & fui pater. Tertiu eft intel- Ie£his intelligibilis, ltellc&ualisq; fimul, Sc unitus intcllc&us, & expreisio, prima I&hon. Quartu intellc&us intellc&ualis iam explicatus coelcftium dux deorum Emcph. Quintu intellc&us opifex pro- ximus dux opificum mundanorum , qui. funt dii coeleftes , cmpirciq;, & aetherii, hic forlan intcllc&us eft animae mundi, qui nominatur Amun, Phtha, Vulcanus, Ofiris. Iamblichus diuidetes uero ccelu in partes duas,uel quatnor,ucl duodecim, ucl fex atq; triginta, uel haru duplas, uel aliter quomoaocuq; principat9his quoq; perficiunt aut pauciorcs,aut plurcs.Rur- fiis ducem unum his anteponunt, atq; ita Aegyptiorum tranatus de principiis de- fuper ad poftrcma progrediens ab uno defeendit in multitudinem, ab uno uide- licet gubernatam a deo ubiq; indefinita, natura fub quodam termino definito fit imperioft comprehcnfa , praecipue uerd ab cxcelfa omnium caufa unitate. Mate- ria ucro produxit deus materialitate.ui-
delicct
DE MYSTERIIS. If7
dclicer ab cllcntialitatc fubderiuata, qua .opifex uitale aflumens, fimpliccs,impati- .bilcsq; Iphaeras cfFccit.Ipfiosucro poftrc- mum accepit ad gcncraoilia, 8c corrupti- bilia corpora facienda. His ita difcrctis facile foluuntur dubia , quae in libris Ae- . gyptiis/quos legifti,c6ccpiflc dicis. Qui enim fub Mercurii titulo circunfcruntur, -opiniones mcrcurialcs continent, ctii lae- pc philofophonim Graecorum ftylo lo- quuntur , funt enim ex lingua Aegyptia an Graecam tranflatiauiris philoiopniae no imperitis. Optarem ucro, ut quicuq; mundanarum rerum caulas primas attin- gunt, ultima quoq; principia declararet.
Item quicuq; planetas, zodiacum, deca- nos, horolcopos, Hellas , potentes duces tradat, ut particulares principiorum dis- tributiones traderent. Proinde dogma- ta,quae in Salaminiacis funt, breuiisimam panem mercurialium ordinationu con- tinent, item quae de ftcllarum apparitio- nibus, ucl latebris, aut Lunae augumento, uel decremento tradantur , in poftrcmis penes Aegyptios alsignatione caularum habent. Profedo Aegyptii non omnia efle naturalia putant, fcd uitam & intelle- ctuale, & animalem a natura difccmunt. non in inundo folum/cd etia in homini- bus,
k
bus,atq; cum intcllc£him,& rationem fe- cundum fcipios exiftentes prqfeccrinr.Sic quaeciiq; fiunt, fieri arbitrantur,atq; eorif, quae in generatione nerfantur y primum precipuurrnic patre efle opificem afleruc» Cognofcunt quoq; uitalem potetiam, 8c quae in coelo c ii, & quae fuper coelum ex- tat. Item purum intellcaum collocant fuper mundum, & unum hnpartibilcm ia toto mundo, & alterum per omnes circu- los diftfibutum. Iam ucro haec no ora- tione, rationeq; nuda fpeculari fo!cnt,fcd admonent infuper, atq; doccnr,adcxcel- fiora,communioraqvA fuperiora foto na turam notha progredi aaipfum deum, opificem^; mundi.quatenus neqj materia ferat fecum, neq; aliud qui equam praeter opportuni temporis obferuantia, idq; fa- crorum opera nos confcqui docent, atq; fimul efficiunt, tradidit hanc quoq; uiam nobis ipfc Mercurius. Sed interpretatus cftea propheta Bitis A mmoni R.cgiin- uenta in adytis templi in urbe Sayn, Ae- gypti, litcrisq; facris infculptam praebuit quoq; nobis Dei nomen difeurrens per uniucrfiim. fimt & alii multi ordines de cifdcm. Quapropter no re&e mihi uide- xis Aegyptioru omnia ad naturales duo- . taxat reducere caulas , funt enim apud il- 'SL ‘ " los
D E M * * t fi fc I I ff p
los plora, atq; eflcntiis pluribus, firnt Sc poteftatc s fupcrmundana?, quas & rcli- giofo principia fan&imoma coluerunt*
De libero arbitrio , £7* quomodo Jobtamur a fato .
POfthaec ait Porphyrius, pIurcsAc- gyptiorum iplum quoq; arbitrium noftrum motui mellarii fuppoluiflc. Re* Ipondet Iamblichus ex mercurialibus fen •tentiis hunc in modii* duas homo animas habet, ut mcrcurialcs litcrae docent, una quidem eft ab incclligibili primo r atque iplius opificis potentiae particeps : akera ucro ex circium coeleffium nobis indita» in quam & anima fpeculatxix diuinorum irrepir. Anima igitur & miidis in nos do fc cudens, mfidoru quoq; circuitus fequih tur.quac uero ab intelligibili ueniens ia- telligibiHtcr adcftgeneficum circuitum fupereminct.atq; peream* &adatofoIui- mur,& adinrelligibiks deos afeendimus;
Sc religionem habemus ad aeterna teden- tcm. oon igitur putandum elt, dc quo tu dubitabas, omnia infolubilibus ncccfsita- :
tis uinculis,quod tarum nominant, colli- gari. habet enim anima principium in (e proprium, quo adintelligibilc fele cofc- - rat, & difccdat quide ab iis, quae* gignun- tur^dipfiunucrQ ens accedat, atq; diui-
nuou
;
ftfo UMBLlCHTS
num.Ncq; rurfus diis applicuimus fatam, quos.tanquam folucntes afato in tepiis, fecrisq;,& ftatuis uencramur. Ipfi quidc dii fatum foluunt : naturae ucro ab cis ul- timae delccndcntcs, atq; generationi, cor- poriq; mundi iam implicitae fatum pera- gunt.Mcritd igitur omne diis fan£Umo- niam adhibemus, ut ipfi quidem foli per intcllc&ualem pcrfuafioncm domina tes ncccfsitati mala nobis d fato imminentia. foluant.No enim totum in natura fati li- gatum cft , fcd cft Sc aliud principiu ani- mae,& natura, & generatione praeftand% per quod Sc diis pofiumtis copulari , 8c mundanum ordinem fuperare , atq; fera- piternam uitam, fupcrcoelcftiumq; deo- rum asionem participare, per hoc igitur nos ipfos a fato eximere polium9 .Quan- do enim praeftantiora eorum, quae nobis infunt, agunt, & ad pr$ftantiorafhi ipfius anima reuocatur^unc ab illis,quc eam in generatione dcuinciunt, penitus fegrega- tur, d deterioribusq; defeendit, atq; alte- ram pro altera uitam comutat, feq; ipfam in alium interierit ordine, dum priorem - 11 omnino dclcrit ordine. Quid ergo? nun-
quid polsibilc cft per deos circuncurren- tes d rato leipfum 10lucrc?atq; cofdcm in- terim exiftimare duces , autoresq; feto*
rura,
V
DE MYSTERIIS. tgl
rum , uinculisq; infolubilibus uitas peni- tus alligatcs.forte ucro niliil prohibcr,ita fieri. £um enim dii efientias,potcnriasq; multas in fc coplc&atur, quidnam prohi- bet illis inefle & alias nobis in^ftimabiles diffcrcntiaSjatq; contrarictatcs? Iam ucrd & hoc licet dicere, in unoquoq; deorum ctia apparentiu incile intclligibilia quae*- dam cilentiae principia, per qu$ animabus a generatione munaorum fuga cotingar, atq; libcrtas.Siquis aute duos deorii ordi- nes non admittat ad folurionis officium,, frilicct mudanos fimul , atq; lupcrmuda- nos, laltc per fiipcrmudanosfiet quadoq; lolutio. Veru haec in tra&atu deorii dili- gendus declarantur. Quinam dii potilsi- mum fint ad fupera rcdu&orcs , & quan- do rcuocent,quibus'ue poteriis, & qua ra- tione fatum foluat , & per quos praecipui redditus lacroru operatione pcra&os , 8c quis ordo mudan£ naturae, Sc quo pa&o mtcllc&ualis a&io cofummata huic ordi » ni dominetur.quamobre quod tu ex Ho- rricri uerfibus adduxifti, fcilicet deos cfie flexibilcs,di&u nefas efle ccnfcmus. legi- bus naq; fynceris, intellc&ualibUsq; iam- diu definita funt lan&a rcligioqjs opera, s atq; ordine, potentiaq; maiore,dcteriora foluuntur.& quatenus nos in forte tradu-
1 cimur
V
IAMBIICHVS
cimur meliore , eatenus a deterioribus fit difccilus : nec proptcrca cotingit aliquid praeter regulam ab initio conftituta,adco ut dii flcaanrur propter facrificium , cui- tumq; pofterius a&u,fcd X primo defccn- (ii deus animas ea conditione demifit , ut ad eu iterii reuertatur. Neq; inter fc repu- gnat adfccfus aniinaru,atq; dcfcefus. ficut enim in uniuerfo intcllc&uali uni cum eitentia generatio , immo & hoc totu re- ae concaitur, lic 8c in animam difpofi- tione uni cum eam circa generatione cu- ra folutio quoq; a generatione confende.
De fio cttiq: dxmone.
Vxrcbat poft haec multa Porphy- y 1 rius de (uo cuiq; daemone, relbon- detadti^c Iamblichus ita:Duplex cft tra- natus de daemone unicuiq; proprio. Al- ter quidem lacer, flue dcificus : alter artifi- ciofus. IUe daemone i Cipcrnis caulis in- uocathic i circuitibus, qui in generatione uerfantur. Ille quide exploratione uniuC- cuiufq; geniturae non utitur : hic taha di- ligenter explorat. Ille uniucrfolius fuper natura :hic particularius fccudum naturi daemone colit, & curat. Cum igitur haec ita fc habeat, abfurde tu mihi uideris cul- turam perferiorem ad humanam admo- dum tranftulifle,& in hac duntaxatquae-
ftiones
DE UT ST BRIIS. Itfj
ftiones tuas excrcuiflc. Propterca ubi na- turali tantum uia quaeris, colis'uc daemo- ne, uideris & eiufinodi uiae exigua quan- dam particulam acccpiflc. Confucucrunt enim qui circa natura artificiose perqui- runt,& operatur, ordinate uocarc daemo- nem i dccanis,id cft facientibus. Atq; ab influxuu difpcniatoribus imaginibus coe- li, fteilisq; Soleq;, Sc Luna, item a polis, totisq; clementis, atque mundo. Tu ucrd non rc£td breuHsima horum partem feli— ges, fcilicct ipfum genitalis figurae domi- num, dc hoc duntaxatquacftiones indu- cis & hac in parte hoc uno fuppofitoper- fe rutatis, quonam pa&o dominus ip(c fi- gurae daemonem tribuat. Atq; fecundum quam, Sc qualem uitam,uel potetiani,ucl influxu ab illo nobis influat, ubi prorfus in geniturae exploratione moraris prae- ferutans, utrum fubfiftat daemon , necne:
& utru figurae dominus inueniri poftir, aut forte non pofeit. A fleris deniq; hunc fore beatum, qui inueta generationis fuae figura , fatalia fic effligent , ita uidelicct fuum daemonem conspicatus, mihi ucr6 uidentur haec inter fe diflentire, 8c £ ucri- tate deficere. Si enim ab ipfa generationis figura daemon nobis cft attributus, atquo inde cognouimus cum , quonam patio
ia fccal
fetalia fugiemus per notitia d$monis feto- nobis addidi ? atqui, ctfi necelfaria a no- bis per daemone expellimus, uel affirmas, quado ulterius fimt haec unicumdaemo- nc nobis deftinata per fetum.
Dc indici]} dflrologorum} £7* cUmone*
POrphyrius dicit fiquis cognofceret figura natiuitatis, dominumq; figu- rae inucniret daemone fuum, & periplum foluerctur a feto natiuitacis:fcdfubdit,im- - pofiibilc clle Icirc illam , & hunc i nuent- re : & regulas aftronomiae, & aftrologiae clTc incomprehcnfibiles , & incertas teftc etiam Chcremonc. Iamblichus dicit, dae- monem neq; cognofci, neque dari ab illa figura, & daemonio cius, alioquin no-fol- ucrct nos d feto natiuitatis, fed dari ab an- tiquiori principio, & altiori,fcilicet a diis fuperioribus , & cum primum anima in- clinamr ad fenfibilia ante conceptione, & - folui nos a feto non tam per daemonem» quam per culti fuperi oris numinis. Non folum uerd illa Porphyrii dida a leiplis» fed etiam a ucritatc dinentiut. Non enim ab ipfe propria generationis figura omni- no unicuiqi tributus cft daemon, fed eft 6c antiquius hoc initium. Item fi hinc dun- taxat daemon agnolccremr,no foret pro- ptcrca felix, qui gencficum cognofceret • - 5 ! . d acino
D B MYSTBR.IIS, Itff
daemone. Et quilham hunc duce accipiat ad effugienda fatalia? Si ad haec explenda cft ipfc tributus, omnino ucrd praecipuas prxtcrmittis de eflentia,& de ordine dae- monis quaeliioncs , ultimas ucrd tagis, un- de dcfccndat. Inquis praeterea innumera- biles circunfcrri aftrologi^ regulas, dubi- tationesq; de genefi^unoc appareat fcien- tiam de his haocri hon polle. Ejgo ucrd cefeo primu quidem haberi polle per di- uinum uaticinium ueritate certi (sima cir- ca Hellas : nec nos omnino regularum di- numeratione, nec artificiolis praedicatio- nibus indigere : 8c infuper addo,tc no pe- nitus impofsibilcm inde notitia demon- ftrare quantu ad mathematicam Icictiam pertinet, qudd diucrfe inter illos feruntur opiniones, quodue Chercmon, 8c quiuis alius cotradicit.Sic enim 8c in omni fcie- tia limul & arte propter di (sidentes opi- niones dicere nulla elle IHentiam cogere- mur. led profc&d ubiq; non foldm falfa inter fe di (sidet, fcd & a ueris falfa diflen- tiunt, ut ubiq; praeter falfa ueritas inucni- ri pofsit. Porphyrius dicit regulas etiam aftronomiae coprchedi nonpoflc,ne dum aftrologiae, & multas elle illis dillcnfio- nes, & a multis impugnari. Rcfpondct , Lunblichus,diuinu uaticiniu poteft docc-
I } re
rc naturam, &cffc£tu aftrorum finearte» Aftronomia,& aliae artes quondam a diis datae longo tepore humanis opinionibus confunduntur, exiguumq; diuinitatis, & ucr itatis deniq; retinet, in aftronomia eft aliquid ueri, quamuis cxiguu,quod patet per cfFc&us ftcllarum inter fc ex menfura proucnietcs in coelo, ficut praedi £iu eft de cclipfi Solis & Lunae, & afpc&ibus plane- tarii.Regulac mcnfurarum,rnagnimdinu, diftantiaru,proerc£ionu,cometaru, atque
fimiliu diu apud Chaldaeos , & apud nos obfcruatx t citantur aftronomiae fcientia eflcucram. Porphyrius dicit, dominum figurae, ucidominos, fi plurcs fint, depre- hendi non polle etia iudicio aftronomo- rum,& aftroIogoru,fcd inde propritt dae- monem eflc quaerendum. Iamblichus di- cit, aftrologos dare regulas, alios fcilicct quinq;, alios pauciores, alios plurcs ad in- ucnicdos, ucl difccmcdos dominos figu- raru.Non dicit inquam haberi regulas, & inucniri,atq; difccrni/ed ita putari,& tra- di ab iliis contra di&a Porphyrii. Quid- nam prohibet figurx dominum, atq; dae- monem per aftrologiam quidem difficile inucniri/acillime uero per diuinum uati- * ciniu, atq; facrificia ? Ncq; putandum eft daemonem i folo figurat domino tribui.
icant
DI MTSTBU1S. \67
funt enim plura hoc eius, & antiquiora principia, neq; humanis artibus, feddiui- nis propriu cfcemone pollumus inucnirc. proprius cuiq; daemon non i particulari quodam coeli, clcmetorunVije difpofitio- ne diftribuitur , fcd i tota mundi difpofi- tionc, quando ddccndit anima regnante, ipfiq; daemonem certum accommodante cxccutore uitac,quam elegerit anima : his eam conciliat corpori, uita corpori com- , inunicata curat, uitam animae propria di- rigit, cogitationi aisidue principia exhi- bet : nosq; agimus talia, qualia hic addu- . cit in mente,eatenusq; nos gubernat, quo ad facris perfeci dominum pro daemone commutemus. T unc daemon deo cedens, ucl uacat ab opere, ucl conducit ad idem. fors alicuius propria tribuitur animae, da ddccndit ex toto mundi corpore, Sc uita prout tunc fe habet ad illam, Sc illa fors certo daemone ducitur,& impletur. Ergo eft impofsibile iudicare certos euentus, cum omnium cau&rum concurfom com- prehedere nequeamus, nifi per inlpiratio* nem diuinam id afiequamur.
Vnde propriu 4 tUmon uenuu^w&HC ag<u>0* utrum fit mictu.
PRoprius daemon non i parte quada coeu ciementonunue tribuitur, ira-
1 4 mo
1
* ' •
8 IAMBLICHYS
mo ucro a toto mundo, 8c a multiformi in co uira,& a multiformibus corporibus, per quae tranfit anima defcedcns in gene- ratione,fccernitur proprie, atque decerni- tur, fors in nobis quaedam propria noftris fccundu praefc&ura propriam diftributa. hic utique daemon erat in exemplari ante quam in generatione animae laberentur. Que cum primu anima duce accepit , ad- ftat ipfe daemon expletor fubinde uitaru. hic anima, ut dixi, defcedente alligat cor- pori,comunc cius animal ipfe curat : uita animae propria dirigit:& quodeuq; ratio- cinamur, exhibet ratiocinandi principia: agimusq; talia, qualia is adducit in men- tem,gubernatq; nos quoufq; facris operi- bus expiati, deum fixbeamus pro daemone duce.cui pofthac daemon, ita cedit, ut nel uacet eo praelente, uel conducat ad idem. Quaerebas deinde, utru plures adfint uni- cuique daemones, alii alia gubernantes in homine. Recondemus ad haec, daemone, non alicui parti noftru praeefle duntaxat, fcd toti fimul adefle, totu ducere, quead- modu i totis, quae in mudo funt, ordini- bus, eft attributus.Conicftabas plures pro numero noftraru partiu daemones nobis adefle.Pr^tcrea quod ctia in ipfo corpore diuerfi fint daemones, alius ianitate, alius
pulchr
D B MTSTUin, l$9
pulchritudine , alii quanda in his habitu- ‘ dine curet.unusd; his seque prselit in cor- porc.Sic 8c putabas aliu daemone corpus, «lium anima, alium mente regere. Pradlat uerd ciufinodi conic&ura adhocipfiim uti,uidciicet,qudd corpus,&aniraa,& in- tcHe&us eode daemone gubcrnetur.NoIi igitur ita diuidere , ut alius fit corporis daemon, alius anima:, alius in tclle&us.ab- furdu eft enim animal quide effh unii, ebe- ni on i u uero animali praefe£fcu multifor- mcputarc.Nam quae principatum tenent, ubiq; fimplidora funt fubditis. Eft infu- per & abmrdiuSjfi multi daemones domi- nantes uelut daemoni partes, noh conflati * in unum fint,fcd inter fe difiunfiti. Intra-
ri uerd mali. Cum tamen nulquam mali iri tus forte habeat praefc&urce, ncc pari uel autoritate,ucl numero exaduerfo bo- norii diftnbuti fint. Poft haec fuipicaris daemone propriu cfle quanda animae par- tem,uidelicet intelle£hi,eumq; hominem elTe^^w^r*, id eft felice, qui lapientem habeat intelle&um.quod fi ita fit, non erit amplius alius ordo praeftantior homine pr?fe&us hominUcd inter dluilas animae * partes fuperiorinfcrioribus dominabitur.
1 s ubi
/
ut abfoluta (iibdiris dominatur. Inducis poft harc dxmonis cultu tanqua ad pluta ta&u,parrim quide tanquam ad duos dae- mones , partim etiam uclut ad tres, nefas ucrd cft caulas nobis prandentes partiri* nec ad unum redigere prxfc&ura, quippe cum unitas in omnibus dominctur. Iam ucro & qui dacmoniu fccudu corpus, cor- porisq; difpcnfationc diuidit,is principa- tum eius in parte ciufde redigit anguftif- (ima. Quapropter rcligiofum culti! circa dxmonimryta diuifiim conlydcrare nou decet, cum opinio ipfa , in qua fundatur, debilitate uaciUct. Vnus igitur cft fccudu unumqueq; noftru daemon proprius gu- bernator. axmone uero comune penitus, & eunde cun&oru hominu exiftimare no decet, uideiicct rurfum comune quidein i e ipfo, propria ucrd conditione unicuiq; copulatu. Ipfa enim fccudu fpecie unam- quanq; diuifio, materixq; alteritas ipftun rerum fecundum fe incorporearum com- munitatcm,identiratcmq; non fufeipir.
uocare d^monem folcamus,quoniam ui- delicetpcr deum dominii unum dxmo-
Jnuocatio dxmonis.
/*"% Vxris deindc,quare V ^jdam apudomnes ir
rccomuniqua- inuocatioe ad-
DB MYSTERIIS.’ yj\
fium agitur inuocatio, qui & i principio fiium cuiq; daemonem definiuit , &infa- crificiis fecundum propriam uoluntatcm fiium cuiq; monftrat. Semper enim in lac- erarum operationum ordine per fuperio- ra numina inferiora uocantur. Quare & in daemonibus unus quidam dux eorum, qui circa generationem obtinet principa- tum,darmone fuu ad unumquenq; demit- tit. Poftquam igituradeft unicuiq; liius, tone 8c congruu libi cultu pandit,nomcq; fuu , modumq; inuocationis fuae propria patefacit, atq; hic coueniens cft ordo dae- mona. Alius enim ordo inuocandbus cft cognatus , alius ab antiquioribus caulis proccdit,alius conlpiratione in eis confi- cit ad idem cdmuniter conferente. Noli igitur diuinas inuocationes humanis fi- miles arbitrari, & ineffabiles effabilibus comparare, &cas, quae omne terminum, _ omnemq; indeterininatumodulupcrant, humanis imperiis , mandatisq; conferre, hue definita fint haec, fiue prorfus indefi- " nita. Quae enim apud nos fiint, cum toto „ genere comune nihil habct.atq; cum his, qux fccudum totfi ordine nos excedunt, totamq; cflentia noftra , naturamq; exu- pcratJam hinc ucro maximi errores ho- minibus ingemes accidunt, Quando ex
* —
o-
tyi umblichvs
'i ■ «.
humana debilitate aliquid de dominati^ «ibus daemonicis ratiocinari folet & par- uis nihilipedendisq;,atq; diuifis ingentia. Se magnipedcnda,& pcrfc&o pcrpcndue. De felicitate.
S Valearis ne fort£ alia quaeda ad bea-
i'
titudinem praeter diuinum cultii , uia
lateat, & quae'nam ifta potilsimum fit in- terrogas. .Sed profc&d fi in diis bonoru
omnium e flentia, pcrfe6bioq; continetur,
- * / 1 w •«
ac prima poteftas , primumq; bonoru il-
wif
lic cftprincipium , meritd foli nos lacer- dotes , 8e qui fimiliter fuperis fe dedide- rint , atq; legitime unionem ad illos fue- rint coniecuti bonorum omnium princi- pium , atq; finem fludiosfcprolequimur. in hoc utiq; flatu 8c ueritatis conteplatio adcft,& intclle&ualis (cientia; columina tio. Atq; uni cum deoru cognitione con uerfio quoq; ad nos ipfos , noftriq; agni- tio comitatur. Fruftra uer6 lulpicaris, ne fbrt£ religiolus ex opinionibus humanis, fauoribusq; dependeat. Quidnam otii cfle poteft animo diis dedito ad huma- nas laudes aulcultandas?
Religionem cjfe ueram.
gf Edncq; quod lcquiturrc£te dubitas.
) ne forte religiolus iplc fallat , ubi ais anima magna ficpccx^otingcnticofin-
gere.
T> B
m r s t e u rs, 1
gere. Quodna in rebus ucrc cxiftentibus figmentorum initium cflc potcft?Non'ne potetia phantaftica in nobis eft illa , quae
i J_i_ . r - i
fra nulla fuboritur?non'ne penes deos ue- rkas ipla fecundu edentia una cum illis exiftit? Non'nc multo magis & illa , quae fecundum confonantiam in rebus intclli- gtbilibus eft fundata? Fruftra igitur talia Sc abs tc,& ab aliis diuulgatur. Quinctia ubi tu , & alii religiolos calumniamini, tanquam pr$ftigiatorcs,arq> uanos, & ia- &abundos , longius a ueritate difccditis. licut enim caeteris artibus , lic & in reli- gione funt , qui eam falsd profiteantur. Quae profclsio logius audmaliud quic- quam a religione Sfeeait.Malu enim bo no magis quam non bona contrariu eft.
Z>e prafagio naturali drtificiofthdtqi de diuino.
SI qua nobis aptitudo naturaliter infit ad futuri prxfagiu,qucmadmodu ani malibus terremotuum, proccllarumq;,& frigorum naturalis ineft praecognitio, no uidetur ciufinodi praenotio habere ali- quid uenerandum.Nam fecundum fenlus acumen, uel compalsione, ucl alia quan- : i. - dam
»
174 IAMBIICHVS
dam commotione uiriurn naturaliu, ciuf- modi pracfogiu naturale cofcquitur, ncq; fiirfum fiquis fccundu rationis difcurfoin, uel obfcruationc fignoru efferus aliquos prxccdcntiujficut a contra&ionc pullus.
< 1
ata; rigore medici febre praeurere (olet, side
uidetur ciulmodipraefcntiaeflc admodu honoranda: humana nanquc,& fufpe&a, corporeaq; roditionc progreditur. Sold igitur diuinitus adueniens uaricinium, re uera nobis diurnam exhibet uitam , dum pracuifioncm, & diuinas intclligcntias polsidet, nosq; reddit re uera diuinos, ac bonu kgitimura nobis affert . bcatiisima enim deom intelligentia bonis omnibus, abiide repletur, fufpicabcris ne fort£ pro-
phet^ diuinitus inlpirati pracuideant quae fotura, acq; tamen propterea fint felices, nam & praeuiderc poliunt, «eq; rame fci- rc futuris utijed contra dicenou, omnem
uidelicct praenotionem diuinitus inlpira- tam cflc bonis, & bonitate refertam, ordi nisq; compotem, atq; decori, atq; utilita- tem nobis affcrre.dii nanq; uni cum pre- fagio, facultatem quoq; ad caucnda,decli nandaq; incomoaa nobis uaturalitcr im- minentia fuggerunt.Et quando uirtutem oporteat exercere, ad idq; conferat igno ratio futurorum , occulunt ipfi fotura, ut
amiQ
inimus inde (it melior : quando uero ad hoc nihil inrcrcft, expedit aurem animus prcdcntire , ad hoc uidelicet , ut (alui ad fublimia reuertantur, tunc in mediis ani- mam cflentiis uaticiniu penitus inferunt.
Via ad felicitatem .
QVsercbas deinde, qu? fit ad folicita- ftem uia,qua'uc in re fit ipfa felici- tas. hoc igitur audi. Conteplabilis ipfe in fc iutcfiechis homo , erat quonda deorit contemplationi coniun&us.deinde ucrd alteram ingrcflus eft anima, circa huma- nam formae fpccie coaptata, fiuc contem- pcrata:atq; proptcrca inipfo necefii tatis, fetiq; uinculo eft alligatus. Coufydcr-aro itaq; decet, quapnecipue ratione ab eiuf- modi uinculis folui pofiit . eft aute folu» tio nulla, prgter ipfam deoru cognitione. Idea naq; felicitatis, eft ipfiim cognofcc* rc bonum.Qucmadinodu eft & idea ma- lpru, ipfa quidem bonoru obliuio,& fal- lacia circa roalu,notitia quidc illa una ci* diuino cogreditur.obiiuio uero hec,atqi deceptio infeparabiliseft st caduco. Item illa intciiigibiliu cficnrias per freras fan- ftimoniae uias rite metitur . haec autem i principiis cadens, atcpic reptilia, fe ipfam proficit ad corporale idea dimetiendam.
. , ‘ III*
Illa rurfum cft fui parentis agnitio , haec ucro difccflus una eu obliuionc ab ipfo deo patre fupcrfan&o,fc4> ipfo fufficicte, longe remotus. Illa ucram cofcruat uita rcuocans hanc ad patrem: haec hominem principem geniturae ufq; ad id deducit, quod permanet quidem nun<juam,perpe tuoqi in fluxu ucrfatur.hec uti q; prima Iit tibi ad felicitatem uia, intellc&ualcm ha- bens unionis diuinac penes animas pleni- tudinem. Sacra ucro,atq; deifica felicita- tis traditio appellatur quidem porta ad iprum omnium opificem deum, aut lo- cus,aut aula boni.Poteftatem uerd pofsi- det primam quidem cadam , & febriam animae fan&imoniam , ualde utiliorem, fobria corporis caftitatc. Deinde cogita- tionis accommodationem ad ipfam par- ticipationem , uifionemq; boni , fimulq; ad contrariorum cxpulfione.Tcrtid rur- fum unionem exhibet ad deos bonorum omnium largitores. Poftquam uerd fin- gulatim,atquc proprii, tum mundi parti- bus , tum diuinis potcftatibus per partes mundi diffiifis,animam copulauerir,tunc opifici toti copulat animam, praebetq; undique cum ipfo confenfum,atquc eam extra omnem materiam ponit , cum fola iamfempiterna uniuerfi ratione coniun-
Z> B MYSTERIIS. 177
&am.uerbi gratia, in ipfa opificis potefta tc per fc genita , per fc mobili , & omnia fuftinente prorfus,& eleuante , intclle- &ualiq;, & omnia pariter exornate: item ad ucritatcm intclligibile reuocante,rur- fumq; per fc pcrfc&a,pcrficicnteq;, atque effearice , caetcrisq; aci uiribus opificis gradadm pro cuiufq; proprietate coaptat adeo, ut ina&ionibus earum, intclligcn- tiisque, Se opificiis facultatibus, expiatus animus ,atq; facer pcrfc&e firmetur. Atq; tum demum in toto opifice deo collocat animam.
*}• . - , ' / - . • • T
Conclufio Religionis ft licitatis^;
apud Aegyptios.
> . ‘
ATquehic apud Aegyptios religio- fie , facraequc eleuationis , eft hnis, ipium ucro bonum aliud quidem diui- num putant ipfum fcilicct praeintellcftu deum, aliud autem humanum, unionem uidclicetad ipfum dominum , quemad- modum Byds propheta ex libris mcrcu- rialibus cxplicauit. Non igitur pars haec apud Aegyptios praetermifla eft , ut tu fufpicaris, fed quemadmodum fpc&at ad {aii£Umoniara,ritc nobis eft traaita.Ncq; rurfiis de rebus exiguis faccrdotes diui- nam inteiligentiam interpellant , fed dc
m iis.
* »
IAMBLICHVS DB MYST.
V * » • , «• 0 \ Mfl
iis, quae ad purgadoncm/olutioncm, lutem animae pertinent , neque difficilia meditantur, caacmq; hominibus inutilia, immo res animae omnium utiliisimaj, neque fub dolo , & feduhore quodam daemone obfuTcati faccrdotes haUueinan tur , qui in omnibus fallacem , daemoni- camq; naturam prorfus excedunt , atque ad i n tcl li g ibilcm , di uinamq; confcedunt. his itaq; pertrahatis, obfccro deos, ut mi* hi , tibiq; ueram intelligcntiarum cufto- diam , obfcruantiam^j exhibeant , nullo tempore defururam , atque in fempiter- nam aeternitatem aeternorum praebeant ucrkatcm , perfeftiorumque circa deos intelligcntiarum compotes nos effi- ciar,in quibus bcatifsimus bono- rum linis nobis cft propoli- tus , & amicitiae , con-
* m St-
cordiaequc internos mutuae , aurori-
'• 's
SiEtLt.
tas omnis, atq; firmamen-
rClrb
n
r-z.
W
tum.
t-y
EXC
EXCERPTA MAR.
SILII FICINI EX
‘ GRAECIS PROCLI Commentaris in Alci- biadem • Platonis primum.
Rincipium dialogoru Pia tontcorum,totiusq* philo fophiae praecipuum, atque firmifsimu, arbitrantur na- turae noftr? cognitionem, hac enim rcCle cognita , bonum quoque nobis confen:ancum,malum'uc difsidens abfblutius nofle poterimus. Sic utiq; na- tura comparatum eft, ut quemadmodum inter fc* rcru efientiac differunt, fic & pro- priae rerum pcrfc&iones.Vr igitur qu$ fit - naturae noftrae perfc&io,& quomodo co paretur, inueniamus(eflcntia naq; noftra in primis debemus agnofccre , quod qui- dem & in Alcibiade propofitum eft , & in tota docirina Platonis eft finis) quan- do rem confydcramus eflentias, perie ru- randum eft , utrum cflentia rei fit ex eam numero,quae indiuiduae fune : uel carum genere, quae circa corpora diuiduntur.uet earunvquae in medio collocanmr. Item, utru cflentia fit seterna,an per omne tem-
m z pus
V
tgo nocivs
pusexiftcns , anin aliqua temporis parte fiat. R urium, utru fit fimplcx,& ante co- pofidone exiftens,aut copofita quidcfit, jfcd infolubilibus uinculis fit compotita: aut pofsit uicitsim in ea, ex quibus copo- nitur,quadoq; rcfolui. atqui fi ita unum- quodq; cofydcremus , deinde poterimus cius quoq; bonum, quale fit, facilius iudir care. Coftat enim ctlendx prorfus indiui fibilis, xtcrnii efie bonmn, diuifibilis uc- td bonu quoq? in tempore , motuq; ucr- fari. mediae denique fecundum fubftanriae ipfius menfuras perfc£fco quoq; perpedi- . eiufinodi nanque perte&io tempore idiget, fed tempore primo , quod corporeos circuitus pofsit aptfc metiri. Ignoramus quide nos ipfos,quo- nia obliuione gencnca occupati fumus, atq; in rationaliu fpecierii uitx perturba- tione perculti . exiftimamus aute interca cognotcere multa, quae ignoramus, quo- nia reru radones cnendae noftrae innatas habemus. Tres tiint conuerfionis tpccies. quicquid enim coucrdtur, uel ad aliquid uerdtur , te deterius , dum a pertc&ionc propria lakitur : uel confurgit ad melius propter propriae uitae uigore,a£doncrnq; naturalcm-.uel refleftitur ad feipfum pr<> pter cognitione tibi confortc,mediamq;
-fi
DE ANIMA ET DAEMONI. l8l
fpccicm morionis. Coucrfio quide erga deterius, pafiio qu^dacft anime alas abii- cientis , & in obliuioneiam pofitae , fui ipfius fimul atq; aliorum. Coucrfio ucrd & ad fc, & ad melius no folis copctit ani njabus, fed ipfis quoq; di urnis, queadmo- dum Parmenides ipfc nos docct.Plato fi- gnificat in prooemio praeter caetera ani- mu ueritaris ftudiofum cogitationes re- bus cognofcendis confortes edere. Ncq; mutabiliu immutabile, neq; nccelflarioru, ftabiliumq; ambiguam, atq; nutante. Sed quemadmodu Socrate in K.ep.docuit,no titia quidem fimplici , uniformi, intelle- ftuali intelle&ualia omnia coiugate eo- gnofeere, notitia ucro fcientifica, atq; co gitariua,fpecicru euolurionc,atq; copofi- tione rationes rerum medias conteplari. Tertia rurfum a ueritate poteria icnfuali pcrinftrumeta cognobilia propria cotin gente lenfibilia mdicare, imaginali tande poteria imagines fenfibiliu apprehedere. Iam uerd Timaeus cognitiones propor- tione quada ad cognolceda diftinguens, jubet nos entia quide intclligcnria^rario- neq; iudicare,opinione uero,fenfuq; illa, qu$ entia quide no funt,fed fiunt iugiter, atq; pereunt, atq; corii, quae uerc funt ra- tiones, ratas, & incoiun&as cxifterc,reru
m 3 uerd
a
jgi . r R o c L v s ^
ucrro in generatione fluentium imagina- rias,aw; contingentes . ubiq; enim ratio- nes,fermonesq; imitantur iUa,qux expli- cant. Atqui SocratcsinCratylo ait circa res femp i ternas ,nomina natura rei magis attingeret circa ucrd mutabiles nomina quoq; fope mutari, & magis in politione ucrlari. AUoru ubiq; deorii aliae proprie- tates cxiftut,nam afic qiudc funt opifices uniucr£oru,atq; fpcciei entium, ornarusq; fubftatificx,alix ucro propagates uita,ac uarios uitx uigores progenerantes , alne autc rcru ordine leniant incommutabile, connexionemq; cullodiunt infolubilcm. Alix deniq; alia fortitx potentia, omnia liia quada beneficentia (eruant. Similioer » & omnis amatorius ordo caula conucr-
(ionis cft rebus omnibus ad diuinam pul chrimdinc, atq; formam, reducens quide (equetia ad illam omnia, ciq; coiungens. Se coniun&a confirmans , atq; mox inde fequentia replens , diuiuiq; luminis pro- cedentes ini* dotes per omnia radians. Hanc igitur ob caulam in Sympofio tra- ditur , amore magnii exiftere dxmonern* quippe cum amor primus omnifi ciufino ai medii uim in leiplo demonftrct , utq; medius inter ipfum appetibile, atq; appe- tcS|6c caula coucrfionislcquciitiu in pno-
... i ra.
DE ANIMA ET DAEMONE." 183
ra.imiuerfa igitur amatoria cohors in uc itibulo caulae pulchritudinis cofticuta ad illam omnia couocat, medium q; procef- fum facit inter amabile , atq; illa, quae re- uocantur amore. Quapropter totius dae- monici ordinis in fc declarat exemplar, hanc in diuinis medietate obtinens, quam drinones Iter diuina tenet, atq; mortalia.
Cum igitur omnis amatoria cohors hanc inter deos proprietate habeat, fum- znitatemeiusquide unicam, & occultam excogitamus primae & intclligibili pul- chritudini copulata , penes fupremos de- os : mediu ucro procefluin eius penes fit* pertnundanos acos , intcllc&uali condi- tione fulgente:tertium ucro progrefTum cius circa mudum multifariam cuftribu- tum, multosque ordines, atq; uires ex fe producentcm,atq; eiufmodi munera par- tibus mudi diucrfis difbribucntcm. Poft enim unicum , primumq; amoris princi- pium,atq; poli tripartitam fubftatiam in- -
de perfectam, uaria iam turba refulget a- morum, unde chori angelorum implen- tur amore : turbae quinetiam daemonum hoc plenae deo fc&anrur deos ad inteili- gibilcm pulchritudine rcuocaros. Exer- citus heroum una eu daemonibus, & an- gelis circa pulchritudinem debacchatur.
m 4 Omnia
Omuia dcniq; fufcitantur, reuiuifcunt,rew uircfcunt, incalelcunt, circa pulchritudi- nis ipfius influxum. Iam ucrd animx ho- minu infpirationc ciufmodi tafbe, & na- turaliter cognatae deo, circa pulchru mo uentur afiidue, atq; in generationis pro- uinciam dclabiiturad beneficium animis imperfe&ioribus exhibendum, & ad pro- uiaendum iis, quae falutc indigere uiden- tur. Dii quidc ipfi , deoruq; pediflequij in habitu proprio permanentes, fequcntx- bus benefaciunt, et ad fe couertunnnomi-* num ucrd animae deorfum lapfx,gcnera- tioncmq; tagentes beneficam deorii pro- uidentia pro uiribus prxfcfcmnt.Quead- * modum igitur alie animx fccundu alium coftitutx acum, fynccre prouinciis cadu- cis praefunt, animabusq; hic oberratibus, atq; alix quidc imperfc&ioribus profunt per uaticinium, alix per expiationes, arq; facrificia,alix per ope medendi diurnam: fi c & animx, qux uita amatoriam elege- runt, molientur quide adeo pulchrorum prxfidc ad curam animoru ingenioforu. a pulchritudine uero fenfibus apparente aa diurnam pulchritudinem rediguntur, iccumq; ipfis conuocant & amatos, ani- mx ucrd, qux ob peruerfam educatione a fuperno munere decidunt, alioquin a-
mato
DE ANIMA ET DAEMONE. j&j
Diatonam na6be natura , fimulacris pul- chritudinis incidentes, propter uerce pul- chritudinis ignorantiam, corporeas for- mas admirantur & amant , pafsione pro- priam ignorantes. Sicut enim apud PIo- tinum defluxus mentis facit aflutia, atq; iapientiae portio lapfa creat fophifticam, fic munus amoris in peruerfum incidens fufceptaculum , uitam cfKcit intempera- tam,atq; tyrannicam.
Caufa fupenor agit in optre prius, pofle - riusq; quam inferior, &und cum illa, atq; cfi prafentior operi .
a Vae perferiora funt ubiq;, & qu* rationem cxeplaris hab«it,ario- nes prorfus imaginum comprehendunt, adeo ut deteriora nulli ufqua adfint, cui perferiora quoq; non multo prius ali- quid ex fc tradiderint. Quinetiam per o- mnes rcru ordines ipluin unum alia com- prehendit , atq; antciJla , & poft illa, & una cum illis agit.
Mali damones etiam in /acris occurrunt,
& fallunt fitb pratextu bonorum,
COmpertum habemus in expiationi- bus,atq; facris, ubiq; ex deteriorib’ aliquid induere perferionis imaginem, per quam animas nodum perferas alli- ciat ad ic ipfum i fuperioribusq; diuertat.
m 5 Quem
non V5
Quemadmodum igitur in conteplatione phylica impedimentum cftuira (ophifti- caprocliuitasq; ad ilia trahens infirmio- rem ab ipfa entium cotcpiationc ad ima- ginationem caducis faimliare,{ic in ama- toria clcuadone turba popularium ama- torum impedimentu c(t iunulans amato- rem ucrii, & anima i unioris a bonis coe- leftib9 in terrena, & tenebrofa detorques: fimilicer in fan&ilsimis quibufq; expia- tionibus, atq; (acris, ante quam ipfe deus adiit, palam occurrunt daemonum quo- r undam impetus terrcnoru,a(pc&us noui cos, qui expiantur, perficiunturq;, aut es.
riam dcflc&ctcs.Quamobrcm dii iubent, ne prius in illos alpicias , quam (acrorunt potcftatc pracftrinxcris oculos, ficcnim aiunt diuina cloquia:Non expedit tibi il- los afpiccrc prius quam corpus expiaue- ris,atq; (acraucris. quoniam illi mulcetes animas i facrificiis ubiq; dcflc&unt. Si- cut igitur in (acris , tum primum apparet diuinum, quando totum hoc daemonium
trahens animas in materia expulerimus: fi e de diuinus amator poft repuKam popa larium amatoru occurrit amato. Item» ficut bonus cuiufq; daemon unumquenq; cuftodit a pueritia, adiioesq; omnes eius
expio
explorat, &uerba, & ante parentes pro- uiact, & poft parentes adeft tanquam to- tius uitae gubernator alsiduus , atq; poft obitum dux cft nobis ad iudiccs , eodem modo ad Alcibiadem fe Socrates habet, deniq; , ficut bonus cbemon nobis pluri- mum occultus adeft clam nobis proui- dens,& filcntio cofulens, 8c ineffabilitcr nos emendans, ita Socrates Alcibiadi.
Jntelleclus in nobis femper agit illuminan - do,neq; tamen femper ani madueramus .
INtclle&us ipfc quidem circa nos (em- per agit, femperq; praebet inrclligeti* lumcn.atq; etia prius quam in conditio- nem labamur irrationalcm.Et quando in pafiionibus uita degimus, & pafsionibus quandoq; (edatis, no femper animaduer- timus:(ea quando d quamplurimo gene- rationis tumultu purgati (iimus, a^q; tran ' quili e uiuimus (tue enim intellcfibus no- bis effulget) tunc quafi nobiftum loqui- tur,tunc luam nobis communicat uocem antea fi lentio praeiens.
De bono damone . de terrenis, ma-
terialibmq: damonibw. item quomodo soiufquijq: nofirum confident nr dupli* citer, fciUcet & ut /impliciter anima, & ut anima tuens corpore.
Socia
T
188 P R O C L V s
SOcratcs quide ad Alcibiadem fe ha- bet,ut bonus daemon. amatores caetc- ri, ut materiales, terreniq; daemones, qui propellendi funt,ut animus bono daemo- ni ut magis expolitus. Cofydcrarc po- tcft dupliciter Alcibiadem , & ut limpli- citer animam, & ut animam utetem cor- pore. No enim idem eft utruq;. quemad- modum nec ipfe per fe homo,& iam gu- bernator homo, nec homo fimpliciter, atq; auriga-Omnino aurem, quod eft im* participabile ab eo , quod eft participabi- le, differt. Atq; id, quod lecundu feipfum cxiftit,ab eo differt, quod eu alio quopia limul ia ccnfetur. Et deniq; quod exeptu eft ab eo diferepat , quod coordinatione ad aliud eft fortitu. Quoniam igitur Al- cibiades dupliciter intclligitur,& ut {im- pliciter anima, & ut anima, utens corpore* qua quidem ratioc eft {impliciter anima quaedam. Socrates ad cum mentis uicem gerit, qua ucrd ratione eft anima utens corpore, Socrates boni daemonis partes agit. Atq; idem ipfe & daemon eft, ut ad hominem, & intclle&us ad animam.Iam ucro & quando medietate daemonicam reputamus, inter deos ea & homines col- locamus. Quando ucrd intcllc&um , in fummo quidem animam ex ipfo fiifpea-
dimus,
s ' ’ S ' ^ -
DE anima et daemone. 18.9
dimus, & corpus cx anima, habes profc- 6kd diuifionem alteram in fympofio, ubi traditur dgmonum inter deos hominesq; exiftere medrtim. habes altera in Timaeo dicente, animu inter intellc&u atq; cor- pus mediu obtinere. Ide igitur eft & in- telle&us, & dxmon ad animam quidem intclle&us , ad animam uero humanam dxmon ede cenfctur.
Quomodo amor deus nec primus efi, nec ultimuA:& quomodo in diuim * cjl bonum.fa- piens, pulchrum:item fides ,ucritas yamor.
A Morem domini neq; in primis en- tium, neq; in ultimis collocare de- - bcmus.No in primis, quoniaipfum ama- bile fuperius eft amore, non in ultimis, quonia amans particeps eft amoris.Opor tet igitur amorem inter amabile, aman- temq; coftitucre, Se ipfo quidem pulchro pofteriore, exteris uero, quxcunq; amat, priorem aileuerarc. Vbina igitur extitit ab initio? Quo pa&o per uniucrfa proce- dit, 8c quibus cum prodiit unitatibus?
Ciim igitur tres unt in diis intclligibi- libus,occultisq; fubftantix,&- prima qui- dem obfignata fit bono, ipfum uidelicet bonum ex fe intelligens, ubi ficut Iaera e- loquia tradunt, unitas eft paterna:fccun- da uero per fapiens defignetur, ubi primi
uiget
uigct intelligentia: tertia per pulchru de*- finiatur, ubi iotclligibilium clr pulcherri- mum,ut Timaeus ait. nimirum & tres fe- cundum lias intelligibiics caulas unitates exiftunt/ccundu caufam quidem unifor- miter in inrelligibilibus confiftcns, efful- gentes uero primdm in ipfo ineffabili deoru ordine fcilicct fides, ucritas,amor. Fides quidem omnia firmat in bono: Ve- ritas aurem omnem in entibus cognitio- nem explicat, amor dciuq; conuertit o- mnia.congrcgatq; in ipfius pulchri natu- ram. Eiufmodi fan£ trinitas hinc per o- mnes deoru progreditur ordines, omni- busq; ad ipfum iteiligibile irradiat unio- nem. Aliter aute per alios ordines fc de- claratores ubiq; fuas deonim proprieta- tibus complicans. Alibi quidem elHnefc fabi liter, incognitcq; & uniceralibi conti- ncntiae,connexionisq; ratione : alibi tan- quam perficiens, atq; formas, hic rurfiim inrclle&ualitcr, atq; paterne, ibi inotiue, uiuificcq; prorfus Se cffc&iue ; illic tan- quam imperans, & aisimilans.ibi abfolu- te penitus atq; fynccr£. illic multiplicate iam atq; diuilim. A mor ergo luperne ab intelligihilibus ufq; ad mundana, dcfccn- dit aa diuinam pulchritudinem omnia conuocans. Procedit & per omnia ueri-
DB ANIMA BT DAEMONE. I$j
ras,iUuftras cognitionibus omnia.proce- dit fides p uniucrfum in bono fingularim omnia filtes. hinc diuina eloquia, omnia tradunt tribus his gubernari, in cisq; con fiftcre. Quamobre dii s (acrific antes i li- bent deo per trinitatem eiufmodi fc con- jungere. Ipla quidem intelligibilia pro- pter inacftimabilcm imitarem medio non indigent amatorio . Vbi ucro & unitas entium eft, atq; di (cretorum di (cretio, ibi extat & amor.colligator enim cft, & cd- ciliator eorum , quae (iint poft ipfum , 8c quaefuper ipfum. Conucrfor (equentium in priora imperfetiorum reducor, atque perficior. -
pyouijentia percurrit fer finguld u/q*
*d minima tnterim nulli* addi fla.
QVi diligentiores funr in rerum ra- tionibus afiignandis, duo haec ele- meca pocifiima diuina, d^monicaeq; pro- uidcnriae tradunt. Primu per omnia de- fuper prouidetia ad ultimum ufq; proco- dere.ac ne minimu quidem (iii expers ali- cubi praetermittere. Sccudu nihil omni- no eam ex gubernantis accipere, nec eo- rum natura repleri , nec cis alicubi com- mifccri. Non eiiun ex eo, quod omnia icrucc, atq; djiponar, admilcetur^ppterca
. .
1^2, P R. O C
gubcmatis.nam diuinum>atq; uvmuuuu naturam habet pafsionibus animaru par- ticularium no fubie&am.Ncq; tamen, du fcparatimfcqucria fupereminet, propter- ea ex deterioribus aliquid inordinatum, incultumq; relinquit. Immo uerd ob hac ipfam caufam omnia decenter exornat, atq; a difpen fatis abfoluitur. Eft enim be- nefica pariter, atq; fynccra, exomatrix o- muium,atq; ab excultis interim expedita, per omnia currens, praefertim quia cohi- bita nufquam. Viri quinctia diuini in- ferioribus diligerifsim& prouidet fimul- atq; tranquille. Quid ergo de diis ipfis, bonisq; daemonibus cfi diccndu? Non'ne omnibus liberi funt ab omni- 4 lentes fcipfis omnia nullis alicu bi permifeentur : difeurrentes per uniuer- fiim, nufquam uita propriam addixerunt; Non'nc confitebimur deos fuas proles a- marcpQuemadmodu poetae fingunt, Io- uem amare puellam , ipfamq; Venerem* Nempe quoniam amor ciulmodi proui- for cn:,& feruator, perfc&orq;, Se contc- ptor rerum diuini tus amataru. Interca Se beneficus, & fynccrus , immiflusq; ha- bitudine nulla ad res affc&us externas. Dic amabo, unde na diuinis interdum ho minum ammabus amatorium eiuftnodi .. .. . priuile
.
D E ANIMA ST DAEMONE» Ip3'
priui[cgium obtigiflcr,nifi prius diis ipfis ineflct ? Qdcqddcnim.bonu,& ialutare copetit animabus, cadam a diis definitam habet. Quamobrem & uirtutu omnium, corporaliumq; bonorum uclut fanitatis, roboris, idbfiac,tempcrantiac, exemplaria Plato probat pr^cedixc penes dcu. Quan- to itaquefnagis amatorii muneris caulam. principale apud deos cflc fatebimur, qdp- pc cum amatorius hic afle&us ^ ut Socra- tes inPlixdro ait ) diuino quoda munere fit tributus ? Dii igitur deos amant : anti- quiores quidem minores, fed prouidetiae munerc,minore uicilsim maiores diligut quodam, ddeiicct, conuerfiouis officio. Perficere qdde deteriora, & inferioribus prouidere, animabus quoque qua ratione funt animae copetit.. nani & ob hoc ipfum dcfccndunt, propter rerum gcncrabil ium proui dentiam , curamq; mortalium^ Ita ucro prouidere, ut prouidet gubernaris, nec mifccatur , nec uclut addimus afficia- tur, nec inde recipiat quicquam, deorum propnu cft, daemqnumq; bonoru:&.quo- ties contingit animabusthumanis, diuina, uel daemonica largitate contingit. Solcrit fteerdotes in. lan«i {simis facrificiis , ud per uerba uel per ea, quae oculis oftedun- tur,in admiratione^ftuporemq; praefentes
n adduc
KOCLYS
adduccre.ftupor enim deo animam expo- ' nere confucair. Sodrates nunquam ama- toriam uitam ulqticadco re&am peregit- ict,nifii afflatu quodam daemGnis elegiSet cam,& ccnuillet ele&am.
-
jimor efi medi ut inter amabile,#* dnutn~ tem : eSl magnus damon omnia ligans» qnxcunq ; appetunt, ipfc medius pri- mo copulat appetibili .
S Aera igitur eloquia hunc amore do- mini indicunt omnia colligantem, o- mnibus iniidentem. hic land, fi connc6bt omnia, copulat & nos daemonum praefe- &uris.iHuivc Diotima magninn daemone appellauit.quonia medium implet ubique inter ilia; quae appetunt, & quae appetun- tur. Ipfcim quide,quod cft amandum, g ra- dam fibi ucndicat primum, amans autem gradum tertium ab amato. Amordeniq; ufurpat inter utrunq; medium congregas aiq; colligans inuiccm appetens, atq; apr- petendum , & implens meliore deterius. Iam uero apud' intclligibilcs deos, atque recondi tos, prima:, fccrctxq; pulchnrudi- ni,intdligibilcm intcilc&um unie per ui- tkm quanaam intclligcntiamcliore.Itaq; Graecorum ipfc theologus caecum illum. 2ppcllat amorem. In illis autem, qu$ extra . . intcli
DE ANIMA Et DAEMONI. 'fjjf
tntclligibilia funt , nondum iHuftratin- diflbiubilcm,cu£tis ab ipfo pcrfe&is.uin- ciilum cniin unio quaeda eft, led uiid cum difcrcrioc permulta. Quapropter eloquia Iaera huius amoris igne appellare copu-* latorem folent : ab intclligibili nanq; in- tellectu procedens lequcntia cun&a inui- ccin,illiq; dcuincit. Conciliat igitur in- tclligibili quidem pulchritudini deos o- mncs,diis ucro daemones, nos autem dae- monibus, diisq; cbniungir. In diis qui- dem fubfiftit primo , in daemonibus uero lecundo, in animabus aute particularibus per proccflum quendam tertium a princi- piis exiftentem. In diis rurfum luper eflen- tiam : omne nanq; deorum genus eft eiu£ modi. In daemonibus aute per cflentiam, in animabus deniq; per illuftrationis efle- &um. Ataui uidetur hic trinus ordo, tri- ni intellectus potetiae fimilis.Etenim in- tellcChis alius quidc imparticipabilis ex- tat ab omnibus particularibus generibus abfolutus. Alius ucrd participatus, cuius & deorum animae canquam mcliprkpar- ticipcs funt. A lius autem ab hoc infyndi- 4
tpr animabus, qui fanc eft ipfarum perfe- Ctio animarum. Haec autem tria de intel- lectu Timaeus iple fignificat. IntellcCtu igitur imparticipabili amore diis infitiun
n i congr
jiT“
£ p R. O C L V S.
congruam intclUgitOjbfcLumsnanq; cft •
& ille ab omnibus, qua; fufcipiunr cum,& illuminatur ab ipfo. Intcllettui ucro par-, ticiparo amorem daemonicum compara- to. Efllntialis enimeft & ipfo, ipfo perfeftus tanquam pramarticipatus mtel- lc£fcus,& proxime inficiens animabus, in-* tcllc&ui deniq* fecundum habitum acce-r pto. Tertium amore illuftratione anima- bus infufum reddere debes» Nec uiiuna uniucrfaeintelle&uali differentiae gatum confyderamus amorem-intelleCtu enim intclligibiii primam habet,occul- tamq; fubftantiam. Sicnimprodiiunde, & ibi per caufam eft fundatus.. atqui mihi uidetur & Plato hunedeu apud Orpheu inucniflc, eundem & amore, 8c magnum daemonem illic appellatum, atq;, ipfc hoc hymno uidetur tume contentus. Mento igitur Diotima magnum daemonem ap^ pellat amorem. Et Socrates ubi de amore difputat,difputat etiam de daemonibus..
Primo de dumonibus communiter: fecun- do de d&monibut familiaribus : tertia
de damone Socratis *
' • , • • 1 # l ' ' 7
Dicendum eft deinceps primd quide communiter de daemonibus: dein- de de illis, qui nos fortid gubernant : ter-
DBANfMABT DAEMONI. 15*7
tift de daemone Socratis. Daemones igi- tur i prima uiuifica dea fortiti fubftan- tiam , atque inde uclut ex fonte fluentes*, eflentiam na£H funr animalem , & hanc quide magis intellc&ualem, illi, qui ma- iorem habet, pcrfc&iorcmq; lubftantiam, minus ucrd intcllc&ualem , potiusq; ra- tionalem, qui media pofsidcnt. Tertii uc- td}8c daemonici ordinis poftrema tenen- tes, uariam, magisq; rationalem habent, materialemq; naturam. Eiufmodi igitur fubftantia conflituti ad diuifionem deo- ru pariter diuiduntur, utpote qui ad deos miniftrorum uice funguntur. Aliter enim refpondcnt , feruiuntq; diis penitus abfo- iutis, antemudum cun&a exordientibus, atque ducentibus : alitcr uerd mundanis, qui mundi partibus proxime praefluit, qui & fecundu duodecim deos fupercaelcftcs diflribuuntur. Hi autem fccudum omnes mudanorum deorum proprietates diftri- buti funt.omnis cuim mundanus deus or- dini alicui daemonum imperat , cui pro- pinquo fuam impartit potentiam. Deus nanq; opifex uim largitur opificem, deus incoucrtibilis incontaminabilem exhibet facultatcm:pcrfe£ior autem fimilircr per- fectariam: atqui circa unuinquenq; deum innumerabilis cft daemonum multimdo,
* n 5 cad
eadcmq; cum diis ducibus cognomenta reportat.gratulantur fane quando Apol- lincs^crcuriijoucs nominantur, quippe ci\m proprioru deorum proprietatem in fcipfi s exprimant. Proinde mortalia per hos dxmoncs diuinos nancilottur influ- xus : atq; ita planta:, & animalia fabrican- turthxc quidem horum, illa ucrd iliorum deorti imagines praeferenda. His quidem e proximo drinones ducum fuorum inu- ncra largiuntur , eminentius ucrd dii de- fuper (hemonibus praefidentes, quamobre poftrcma primis in paftionc confcnriunt. Primorum enim notae funt,in poftrcmis: &poftrcmorii in primis cauli compre- henduntur. Media fane daemonum gene- ra implet omnia,fimulq; conc&unr, com- munionem q, ipfi omnium continet, dum deorum quidem participes funt,a caducis autc participari. Siquis itaq; dixerit deum uniuerfi fabrum , contra totius ordinis in daemonibus firmauiilc,a ueritate non ab- errabit. Quandoquidc Diotimahunc cis attribuit ordinem , conne&cntcm ui- dclicct diuina fimulatcj; mortalia , deri- uantem liquores luperne fluentes, in deos fcquentia omnia referentem, denique uni- ucria complentem lecundum medietatis ipfius connexionem.
-Vi 1 ; r i ,
* ^ li
Confiat
A E M O N H. Confutat opiniones duas^ prima dicente n&cjfe alios damonas prater animas nojlras d cor pote foUdior e folatos, fe e udam ^melu pu~ tantis damonaa ejfc deos aliquos oberratos. KJ On igitur admittemus cos, qui da> J. mones aiut clle noftras animasyhac uita iam fon&as,in aliamq; traflatas.Non cmm decet daemonem per. habitudinem «piandam confydcratum in idem confer- ar» atq;. ip/um cflentia daemone, neq; mc- aictatcra mundanom omnium fempirer- nain ex uita quadam conftituere multifa- riam permutante feip/am. Stat enim fem- : per eodem pa&o cuftodia ip/a daemonica r continuans uniucr/a. Anima ucro non ita wum retinet ordinem, ut ait Socrates in
- Republiea: aliis nanq; temporibus uitas
; alias eligit. Ncc illos itenun comproba- . bimus, qui deonunaliquos c/Ic dar monas " arbitrantur , ceu erraticos- deos, ut putat * ^-Platone ip/um lc<5fabimur,
- deps quidem dicetem dominos uniucr/i,
- greges ucro diis daemonum /ubigcnteiii: -■8c, ubiq; rationem Diotimac comproba- -ibimns, medium daemonibus ordincm.in-
- ter deos uno rtalcsq; tribuentem.
- . damonibus familiaribus. Item nurne —
rat quinq; genera damonum , diucrjaqi i forum officia.
• d n 4 Ciim
i
100 P R O C L Y S
CVm igitur daemones in medio fiflt, ut diximus, coftituti, primi quidem, atque fummi inter eos diuini funtdxmo- ncs,diiq; frequenter apparet ob excellen- tem ad deos limilitudine. Nempe in urio- quoq; ordine primum, fuperioris ordinis formam prxfcrt. Etenim intellc&us ex fc tanquam deus occurrit , Se animam anti- quilsima intcllc&ualis cxiftitiidebq; dae- monii quoque fuprcmu genus, utpotc diis proximum, uniforme cff,atq; diuinu : Se- cundi ucrd poft hos funt daemones intcl- le&uali proprietate iamprxditi,afccnfio- nibusq;,& defcefionibus prxfidentes,atq; omnino deorum cffe&ioncm declarantes omnibus, atq; tradentes. Tertii ucrd fune daemones, qui animaram diurnarum effe- ctiones diftribuut in fcqucntia,c6plcntq; uinculumfufcipientium, inde defluxus ad illas. Quarti uniucrfalimn naturarum ui- res efficaces in generabilia tranfmittunt, particularibusq; naturis infpirat uita, or- dinemq;,& rationes, & uniucrfam morta- lium cfrc&ura.Quinti corporei quodam- modo furit , corporamq; extrema deuin- ciur. Quo enim pa&o corpora fempiter- na coucniet cum caduds?quo modo effi- cientia cum effeCtibus, nin eiufmodi me- dio colligante ? Natura enim eiufmodi
media
jj»
D B ANIMA BT DAEMON B. 10J media bonis corporeis domimtur,omni- busq; copiis naturalibus prouidcr.Plcriq; uero ex eorum numero uerfantur circa materiam ,uires^; accclcfti materia dclu- per in materiapn delcendentes continet, atque contexunt ,-camq; fubinde cufto- .♦ diunt,& uarietate, pi&uramq; formaram in hac ipfa confcraanr.
Officia (Lemonum cjuinq; : damones primi animas dijsproprijs copulant .
CVm igitur multi, multiformesque fint,utait Diotima, daemones, fum- ini quide animas procedentes a patre diis cani ducibus copulant.Nam unufquifque deus ducit primo quidem daemones , de- inde uero particulares animas.Sicut enim Timaeus ait, deus hora opifex, alias qui- dem animas in Solcm,alias autem in Lu- nam,alias in deos alios feminauir.hi utiq; dii funt daemones, qui lecudum ellentiam fordti fimt animas,propriisq; eas ducibus ; copulant: atqui unaquaeq; anima, edi cir- ca fuum deu fe reuoluit, indiget eiufmodi daemonis beneficio. Sectidi uero daemo- nes alccnfus animari?, defccnfusq; difpcn- (ant, atque ab his elc&iones animis funt pcrmuItis.Nempeperfeftilsim^ animaru, quae fine generabilium commercio in gc-
n 5 ncrat
* e- v , 'v . * . • ' . : : ' » ’ ■< ;
nerationc uitam agunt , quemadmodum proprio deo uitam confcntancam elcge- rutit,lic & fecundum dxmoncm diuinum uiuut, qui & manctes quonda apud fiipe- ros cas deo proprio coaptaucrat. Quam- obrem Aegyptius Plotinum eft admira- tus , tanquam diuino quodam daemone
fubernatum. Itaque circa animaequae ita ic uitam agunt , tanquam mox adfiibli- mia rediturae,' daemon idem hic eft, atque Jfupern6. Circa uero minus pcrfe&as, alius quidem eft ipfe fecundum cflentiam dae- mon, alias autem, qui uitam nupfr cdi- . tam comitatur.
Tribu 6 modis dicitur damon,dut rjpn- tidj aut comparatione* aut habitudo ne quadam.
SI haec rc&h polita funt,nemo iam ad- mittet animam noftram rationalem daemone cfle dicentes. d^mon enim aliud ; eft, quam homo, ut Diotima tradit , dae- . monas inter deos, hoxninesq; difponens.
Quod & hic Socrates ipfe ftgnificat , ubi . contra caufam humanam c aulam daemo- nicam diuidit, dicens, Non humana qui- dem caufa , fed daemonicum obftaculum mc dctinuit.homo autan eft anima utens .corpore ; non igitur daemon idem, atque : ^ /. anima
d b anima it daemone. 105
anima rationalis eft putandus. Iam. uc- rd & hoc manifcftum eft , ubi Plato in Timaeo daemonem ait, animalis in-nobis rationem conftitutam efle. Veruntamen hoc 11 lq; ad comparatione quanda nobis eft admittendu. Alius enim eft ipfa eflen- tia daemon y alius comparatione daemon» alius habitu ,uel habitudine daemo. Vbiqs enim , quod proximi praceft in quodam daemonis ordine ad inferius fele habens appellare daemonem coniucuerunt , quo ufu Iupitcr apud Orpheum, Saturnum pa jtrem daemonem appellauk : & iplc Plato in Timaeo daemonas mincupauit deos il- los,qui generationem e propinquo- difpo nunt , uhi ait: De aliis uerd dannonibus tra&arc , eorumq; generatione in lucem edere, maius eft,quam ferre humanu pof- fit ingenium.cpmparatione utiq; demon eft ciufinodi , qui uidel icet proxime uni- cuiq; prouidet, etiam fi deus fit, ac etiam fi deo fit inferior. Habitudine uerd qua- dam daemon dicitur animus , quifimi li- tu di ne quapiam ad genus dacmonicu mi rabiliorc , quam Tee udum homine a&iOr nes cdit,totamq; uiramfuam fulpcndit ex daemone. Hac arbitror ratione Socratem in republica , daemonas animos appellaf- £c. qui uitam bene tranfegerint, & in mc- »- 0 liorcra
n 1
I* R 6 C L* Y S
liorcm trariflati finr fortem, Idcaq; atieu- ftiora iam colant. Ipfc deniq; (ccuncuim eflentiain d£mon,ncq; propter habitudi- nem ad fequcntiajneO; ob aliqua ad aliud fimiiitudincin appellatas eft daemon, led hanc per feipfum proprietate eft fortitus, atq; inexiftentia quadam , uiribusq; pro- priis, modisq; differentibus a&ionum eft diftin&us.omnino ucro anima quide ra- tionalis in Timxo daemon animalis eft appellata.Nos aute ipfum hominis d$mo nem pcrfcrutamur,no daemone animalis1, atq; eum , qui rationalem dirigat anima, non inftrumcntu dutaxat illius, cum rur- fus,qui taride animali folutos anima, per- ducat ad iudiccs.XJuemadmodu Socra- tes aderit in Phaedone , quando animal quide no eft amplius, demon aute unum- queq; ducit ad iudiccm : daemon inquam ipfc , qui fortitus fuerat St uiuentcm. Si enim eum ipfum uiuentem na&us eft d^- mon, quem &poft obitum iiidicio (iftit, nimirum homrnem uidelicct no animal folum natius erat, quinctia deluper exor diens, atq; imperans, cdnftitutioncm no- ftram gubernat totam.
Contra, dicentes d&moncm ejje uel pdr- tem anima operantem, ucl partem ei prapojitam.
;-u' Sed
DB ANIMA ET DAEMONE» tofc
SEd ncq; eda probandi funr,fiqui ani- rfia rationali dimifla, daemone cflc di eant ipfura,quod operatur in anima : ceu in uiuendbus quide fecundum rationem, efle daemone ratione , fcd ira uiuentibus irafabile;cupidirare,concupifcibilc.Ncq; rurfum audiendi, liqui dixerint daemone cfle , quod.inipfa uita noftra ei, quod o- peratur, proxime j>raefidet,ceu iracundis ratione, ji bidinons iracundiae potcflate. Principio dicere demonas cfle partes ani mae honynu , cft humana uitam nimium admirandum , ncq; probamiu Socrate in Rcp.poft dcos,& d^monas dilponentem genus heroicum, _& humanum, i ncrepan- temq; poetas, quod heroas nihild melio- res hominibus introducant, fed pafsioni- bus finalibus macipatos. Socrates igitur talia increpans, procul admodum ab hac erit opinione, ut daemonas , qui heroibus, pr^ftantiores funt, inter animae partes ,ui- resq; coftituat. Ex his nanq; fcquitur ipfa per edendam meliora intus accipi ad de* tcriora complenda. Praetcrea.uitaru mu- tationes uarias,d^monum mutatione ad^ ducent. Auarus nanq; in ambidofam ui- tam fepe mutatur.ambidofus inhabitum re&a opinione uiucntem . hic in habitun) feientia praeditum. Daemon igitur alias , fimil
I
\
to£ nociyj
fimilitcr alius erit. Nam pars ipfa agens in anima alias exiftit alia. Si igitur uel hec ipfa pars operans, utri pars huic proxi mo praefidens daemon fuerit , nimiru uni cfi humanx uitsc mutationibus, daemone* pariter mutabutur, atq; in eadem uitaplu res idem animus dxmoncs nancifcetur, quod fieri nullo modo poteliNunquam enim anima in eodem uitae curriculo mu tat dxmonis praefe&uranr, fed idem dae- mon eft ex ipfa genitura ufque ad iudicis uitae prxfcntia nos gubernans , Quemad- modum Socrittcs aflerit in Phaedone.
* Damon non tfi particulari* mtellcfltu, fcd Jub flantia differens ab tntclli. flrk, pojita m latitudine animarum.
PRoindcquiintclle&u particularem idem cflc putant , atq; daemone nos forti tu, no rc&e mihi uidetur intellc&ua- icm proprietate cum fubftatia daemonica cofundere. Omnes enim daemones in ani maru latitudine cotincntur, anhnisq; di*- tjinis pofteriores exiftimt. Intellc&ualis autem ordo aliud quidda eft quam ani- ma . neqj eandem cfienriam uel potentia, uel a&ioncm cande na&a funt. Praeterea intelle$u quidc animae perfruimtur,tunc demum, quando ad ipfum conucriac fue- rint, lumcnq*, indcfufccperint, luamq? illi
coniun
db anima ET DAEMONE. 207
coniunxerint a dione. drinonis autc pre- fcdura potiuntur per omne uita,totumq; uidu,atq; per omnia, quae uel a fato pro- ficifciitur,ucl prouidentia.iplc nanq; dx- mon cft,qui omne uitam noftra regit, cie dionesq; noftras ante generatione fidas implet, aonaq; fatalia, & munera ducum feti deoru , quinctia illuftrationes a pro- uidentia fuggerit,atq; dimctitur.Iam ue- ro nos tanqua animae quaeda a folo intcl ledu pedemus, ut aute animae utetes cor- por?, egemus & deinone.Quoniobrc Pia to intelledu quidem gubernatore anim^ nuncupauit in Phaedro , daemonem uerd pafsim hominum (peculatore , atq; cura- torem. atqui nemo rede colydcrans, alia quandam unam,& nobis proximam pro- uidentiam inucniet,ad noftra omnia per- tinentem, praeter daemonicam prouiden- tiam,atq; curam. Intellcdus enim ab ani- rationali participatur ( ut diximus) i corpore ucro nequaquaminarura partici- patur a corpore, ab intclligentia minimt. Anima rationalis iracundiae quidem , & concupilcentiae dominatur.in rebus uerd fortuitis non habet impcriO.Daemon uc- ro folus omnia moucc, eunda gubernat, noftra omnia cxcolit,atq; dilponitrenim- uero ratione perficit, perturbationes tem- perat,
io£
T K OCIVS
perat , naturam infpirat, corpus continet,, fortuita fubminiftrar, fatalia coplet, pro- uidentiac dona largitur- Vnusq; hic exi-, flit uniuerforu, qua: ia nobis, & circa nos funt,rc£f or toti9 uitae gubernacula tenes,.
Tria de damone Socrati*, primum, quod e fi etiam deus : ficundum^ncd per no- tem apparet:tertiumjqnod reuocat non. prouocau
1 ^ ,
DE Socratis daemone confyderanda: nobis funt tria. Primu,quod:appel- latur & Deus, ut hic , & in Apoloeia pa- tet. Sccudum,quod per uoccm dabat So- crati lignum, quod in Theage apparet, & Phaedro. Tcrtiu,quddreuocabatSocrar tem,non prouocabat, quod teftatur Apo logia. Principio animarum diurnarum* quae inrellc&ualcm uitam elegerunt, dae- mones lunt diuini indaempnum.quidem genere, fummi , deorum ucrd participes, ante omnes, licut cnimiadiis cft daemo,. fic. & in daemonibus clt & deus . fed ibi quidem fubftantia. cft diuina , proportio uero daemonica.Ind^monibus aute pro- prietas quidem, daemonica, proportio ue- ro diuinam declarat eftentia. Adeo enim caeteros daemones antecellunt, ut dii fre- quenter appareant. Merito itaq; Socra-
tes
DB ANiMA et DAEMONE. 10^ tcs daemonem Tuum appellat ,& deum, tanquam ex: d^monum Of dinc (iimmum. Quapropter pcrfe&us Socrates erat, taU uidelicct daemone gubernatus, & ad ciuf- modi fui daemonis normam feCe dirigfr. proinde quantum ad illam daemonis uo^ cem rpedat, attende. Socrates fanc primd quidem per intelligcntiam , fcicntiamq; rerum fcparataru inlpirationc dxmonis rruebatur ad diuinum amore afiidue re- uocantc : Secundi ucrd & in uitx nego- tiis dirigebat prouidfem Tuam ergaTie- teriores^tque lccundumipfam dxmonis
actionem non intclligentia , iiiie cogita- tione tantum, neq; folis uiribus opinanti- bus, lumen accepit inde procedcs,fed ipfo quoque fpiritu,dum per totam cius uitam infpiratio illa daemonica repent* proce. derct,ipfumq; fcnfuin iam mouerct. Con . t cnim eadem a&ione nobis defuper imminente, aliter quidem rationem , ali- ter imaginatione, aliter ucrd lenium, da- to munere pcrfruiy& unumquodq; eoru, quae nobis infunt propria quadam condi ' tlonc a dxmonemOucri, atque pati : non extrinlecus igiturpalsiue uoxin Socra- tem incidebat $ led cx intimis infpiratio per animam totam procedens , & ufq; ad fcnTuum inftrumenta progrcdies.Poftre-
o md
\ i
4
ttO, H o C>1 +9-
jrio uox cuadcbat , in notitiam uidclicet uenicns, non tam fcnfii quopiam , quam tonfenfii.. Tales emm d bonis daemoni- bus, atque diis iiluftrationes continge- re iblcnt..
Da mones dlij [ub dlijs dijs o raindtt ai~ ucrfd inter jfe hdbent officid., , ; ,
a Vod autem dc Socratis daemone di&u cft> reuocarc uidelicetrnon prouocarc, non.* omnibus daemonibus no liris eft commune, bcneficu ergo Socra.- tis ingenium , & charitatc erga homines communiter plenum , & ultro, ad benen- .qia promptu, daemonica exhortatione no indigebat, dehortabatur tamen eum dae- mon, quoties upl importune, ucl ineptos adWcipliai Tua aggrederetur, fracno ui- dclicet potius, qudm calcaribus mdigen- tcm. Praeterea daemonum alii purgatoria, & incontaminabilem pofsident potcfta- tcm„aliiucr6 genitricem , alii pcrfccto- riam,alii opificem, atq; omnino (ccundil deorum proprietates, uipesq;, iub quibus ordinati itinp,<liuiduntprilam uerd lecun dum cotuiufiibftaqdam Unguli, clienti* bus fiiis adheatam uitam patrocinantur, *lii quidcm:.ad cictcrioru curam nos qio* uentes , alii uerb ab asionibus retrahen- tes externis. Videtur itaque Socratis dae-
moa
k .
v
DE ANIMA ET DAEMONE. *lf
proprietate huiuiinodi nadlus pur- gatoriam inquam 8c incotaminabilis ui- tx caufam , at fub hanc Apollinis poten- tiam ordinatus pradidcnte uniucrisc pur- gationi,uirrutc Ici licet uniformi . hac er- go uirtticc datmon a commercio uulgi nimio fegregat , colligitq; ipliim ad ani- mi penetralia, & a6iioncm a deterioribus rcgregatam.Nempc ficut apud Orpheum -Apollo prxcfl Baccho , rcuocans cum a proccilu, intitanicam multitudinem , fic & Socratem cius demon, qui pedifiequus cft Apollinis. Intcllc&us enim noder cft numinis Apollinei proles.
t . i j 1 • wi * J 4 | * ■ f 1 • “**f r i ‘ * . • |
Snhfl(tntuts numinum gp animorum cognoficre J eSl intetteSbu perfice purgati: communiar ucro per aftio- nes eorum cognojeimus potentias,, per has auguramur ejfentiaa.
INter hxc Alcibiadi Socrates pollice?* tur daemonis non fubftantiam,fcd po»- tentiam notam fore. Ait enim diuinus Iamblichus , fubftantias quidem dxmo- num , & communiter omnium nobis fii. periorum, contemplari nobis difficili, znum eflc , nili intcllcdhim habuerimus perfede purgatum, quandoquide & ani.
o z mac.
i
tll PROCUS
mae cflentiam non unicuique facile. S<> Ius creo Timaeus omnem cius efien- tiam dcclarauit. Qualis enim eft omni- no, diuina, longaq; expolitione indiget, qua declaretur , ut Socrates ait in Phrae- aro.potentias autem numinum facile eft explicare : nam ab a£Honibus,quarii pro- xime matres lunt ipfie uires, eas iplas po- tentias perfentimus. Media nanque inter a&ioncm, & cflentiam potentia eft, pro- du£ta quidem ab cflentia,a£Honcm uero producens. Praeterea ipfa potentia maxi- mam cum daemonibus familiaritatem ha bct. Vbique enim potentia daemonis in- fla r medium obtinet : & in rebus quidem intelligibilibus patre, intellc&umq; con- iungit. Potentia enim eft fimul cum pa- tre, intelle&us aute exiftit i patre. In re- bus autem intcllc&ualibus cum eflentiis copulat a£liones:a£lio nanq; eft potenti^ prolesrcflentia uerd potentias ex fc parit. Numina igitur inter nos , deosq; media proprii per nomen potetiae defignantur, ubiq; mediu polsidentis. Vera enim efien tia ucrumq; efle penes deos exiftit.Poten tia uero diis rite miniftransin daemoni- bus habet locum. A&io denique, & effo- dio per eorum potentiam progrefla fo- ras,uerfatur in nobis.
Cognit
*
DE ANIMA ET DAEMONE- 11}
Cognitio futurorum contingentium , eji apud fiipt ros certa, atq; neccjfaria.
DIuinus Iamblichus,atq; dux ille no (ler ita qu^rut atq; foluut. Quomo do no elt abfurdu,ex natura reru cogno- (cendaru differetias cognitionu determi- nare, atq; non cotra, (cilicet cognitionu, (iuc cognofccntiu diffcretiiscognolcen- da diuiaere?Ita ut quod per edentia ^ter- num cfl,atq; diuinum,acterne,atq; diuin£ cun&a cognofcat : quod humanu c(l,co- gnofeat humane . quod (ane indiuiduum cfl,nimiru & indiuidue : ucl quae diuidua funt,anticipct:quod aeternum, (uper tepus etia temporalia : quod rationale, inratio- nalia quoq; rationaliter. Ex his itaq; pa- tet deos, atq; daemonas cognofccrc inaefi nita definite, inflabilia (labiliter, atq; fir- miter . non'ne uidemus , multa inferiori- bus noflris incognita nobis interim efle nota?Inrationalia enhn uniucrialis ipfius naturam apprehSdere nequeunt. Nos au- tem colligere poflumus : Quidna igitur ulterius admiramur, quae nos ambigua, & fallaci cognitione coniicimus , haec fupe- ros firmiter comprehendere? Non enim noflra debilitas e(l illoru potetiae iudex:, quemadmodum neque irrationale nobis inferius , habet rationis noftrae iudicium,
o 3 quamu
A • ‘'fafjtL
JKOtlTS
nuamuis irrationali, quod cft in nobis ,uel extra nos,noftra mteUigenaam moneat.
Cur non abfurdumft quidem futuri prxfcnfioncin dttdu* periri flabilem u«d,detcrmina»p,& «*- Lbiam,mucniti nufquam? tura rerum non poteft ab uoperfeOrs-ab impuris, ircbus eu contrario miftisexo^ dia ducere, ifi autem faturi ignorantix particeps, ncq;confta,ubmx infacft per ii* futuri noutia? Vbi purum ofum /quo quidem & quod poftenus Jft , & illius cupidum, fubftaatiam cft fo - acum, tuli apud fuperos?
Suberi nobis bene ccnfilunl, elfi pri- mdeatunoinonobiemfcrMurotca.
A Polio PytliiusLaio refpondit con- fulcns ne filiu generaret , atoqrig dxmonum uiolentix iufcditum. bat tamen interca Laium oraculo no ob-
tcmperatimun.fcd Pheebus tanqua nus propoluit ei uirx melioris electione.
Et Laius £me ilU<lu.dcm nocredii ’^ propter propriam ignorantia “tunselt
pcricuUs^ircuniuentus.Omnes^dem
probi uiri afBocs ad ipfafai mtirm ucr gunt. Itaa;lib<mcfic^atqidi^^'™ operatus, fine iam litum Uabet in a&onc
i ■ i ; J t ^ -
ANIMA ey DAEMONE. m tlidclicct propria coftitutuin, etiam fi ex- tra nihil fuerit iride perferum fimiliter*
& Circa nos fiepe daemones operantur.
Proinde diuina frequeter inferioribus uidentur occurrere, atq; praecurrere, inrc- liin eluis fedibus no dilccdcntia,fed dum in feipfis permanent propter aptitudinem iufeipicntis, uidentur accederc.Nam & in deorum inuocationibus , & occurfibus iponte fa&is accedere ad nos quodamo- do uideturir>fa diuinitas, nobis uidclicec profe&is aa ipfem. Mos Pythagoreis erat per ligna in corpore conftituta ue- nientes ad cos iudicarc, utrum ad melio- rem uitam apti foret, necne. Natura enim ipfe,quae animis cofingit corpora,inftni- menta eis congrua iubmini ferat, imagi- nesq; animarum corporibus indicat, per quas Se animarum ingenia in hac arrepe riti deprehendere poliunt.
RcgkU duxleChca de propofitionibut > ncccjfaris.atq; contingentibus .
PEritiin dialc&i cis dicere folcnt,etia fiquis dedes mille propoli doni bus ncccllariis ufus fuerit, unicam ucro inter- ferucrit contingentem, conclulionein o- mnino deteriori limilcm cuafuram: fimi- litcr fi ipium,quod a nobis cognofecndu efe^iabeat penes fe aliquid marcriaiis,in- ; ■ ■ 'i 04 Itabilis
ftabilisq; naturae commiftum, proculdu- bio efficit, ut noftra de hoc ipfo cognitio indefinita fit, & ambigua. Cognitiones enim inftabilium rerum no funt a redar- gutione lecurae , led per alsimilationcm quandain uix talia corapreheduntur. Ta- lis aute cft de naturalis uirtus,quia ubiq;, quod imperfe&um cft, tanquam materiae cognatum , facillimi permutatur. Ipfa per 11* fuffitientia primum eft penes deos, boni nanq; liint dii , atq; luper clienti ales bonitates quxdam,& entium omniu ple- nitudines, per quos /,& exteris omnibus lutficicntia competit intelle&ibus animis diuinis,dxmonibus nobis>& alia quidem participatione quadam liifficicntta funt, dii autem ipla fubftantia. Quamobrem communis , immutabilisq; lententia bear titudinem defignat liifficicntia. quibus e- nim competit habere fe bene, eifdem fiit
fidenter habere le conucnit.
1 •
isKnima rationalis a primo opifice mun- di, inrationalU a dsjs iuuenibua. / deo itta efl hac nobilior .
AN imam in nobis rationalem, anima inrationali nobiliore efle dicimus, quoniam illam quide primus mundi opi- fex procreauit, hanc autem dii iuuenes * - produ
DE ANIMA ET DAEMONE. 2I7
produxcrut, huius fane gcncrolitatis,ipla familiarum nobilitas eft imago, quap ta- men ignobilitatem habet admittam , ui- cifsimq; mutatur, ftabilis autem,ctfempi- terna gcncrotttas animarum i diis duci- tur, circa quos oiim latae dicuntur, atq; a diuinis potedi$,fub quibus ordinat^ fue- runt . nobiliores enim animae fune. , quae fubliiniorum deorum pediflequac funt, atq^a maioribus potentiis dependentes fecudum diftributionem in uniuerlo di Im- politam. Idequoqs.de ciuitatibus alle- ro. Dcluper enim fecundum fortes difFe- rentia ad animas u%. defeendit . A tq; di- cimus deos quide alios effe igneos, alios coelcttes, ahos aetherios, alios poftrcmo tcrrcnos.Rurfum animarum, alias elle ex fphaera folari» alias mcrcnriali, alias ucro lunari. Atq; ctteiulinodi fecundum Joca diftributid animarum talis , ut ea re uera gloriari quis polsit.Non autem nobilitas fecundum terrenos geiutores,& urbes.
Perferiores anima , (ublimtoribui dijs da~ monibwtfjH*. circa illos accomodata fac- rnnt,cttq; uicifiim.
SOcratcs inter haec dchgnat differen- tiam bononun daemonmn nobis fe- cundum eilentiam pr^lidcntium,atq; po- tentias,quas fortiti funtin mundo. Itciii .iJ'H o 5 anim
31& PXOCLT^ ^ ■
animarum perferiores quid£ potenrio- ribus fubic&as ciie dxmonibus , ab eisq; fcruari, atq;, ut expedit, ubi$ dirigi, hn- pertc&iorcs aut inferioribus fubclle dae-* monib*.ficut enim circa deos anirnx pro diguitate funt faex , fic etiam fub dxmo- nibus rite funt ordinatx. & quemadmo^ dum deos duces, fic dxmonas curato-
res pater ille, faberfy mundi traditur ani- mis prxfcciflc. Quapropter Socrates cu- ratorem fui appellat prxfcTum fibi dae- monem,atq; dcuimmanifefie aiTerens Al- cibiadi hunc duntaxat elic ueram homi- nis curatorem , qui fit & beatitudinis au- tor propter cius mirabilem potcftatein, quod fanc nullus hominum nobis effice- re ualcat. ; > .
Ordo rerum exigit, ut pofi idealem cdufint fint res fetnpei1 idea. participes, [iabilesq; omnino At inde res ordinata, Jcmperqi mu tdbiles. ::
AMor i corporea pulchritudinepen dens, mutabilis clt Quoniam clt,& illa mutabilis.Ncfas ucro m efferus ali- cubi conditionem fupergredi caularum, atque meliores illis euaacre. Nam & ubi caulx funt ordinatx , fiepe cffc&us inor- dinati nafcuntur:ubi fi abiles caulx, exitus ixpc mobiles; ubi cUtenninatx,frcqueter 1 • i indefi
DB ANIMA ET DAEMONE. indefinitae cotingur. Igitur muJto magis ex caulis ftatu, ordineq; carentibus cite- ^us ordinis, ftatusq; expertes cucniunt.
Series uniuerii deluper p ciufmodi gra- chis deuenit ad extrema, quae tadetn talia funt,quae permutari pofiint,fibiq; ipfis na turaiem ucndicarc mutatione : quemad- modum circa iuftum, aliud quide cft pri- mo iuftum, ipfuraq; iuftum neq; partici- patione tale, aliud ante illius primd par- riccps,quod & femper cft particeps: aliud deniq; aliquando quidcin paiticcps , ali- quando ucro a participatione cadens.
Neq; enim fas erat ipfum iuftum Heri- le permanere, nulli prorfus quicquam £115 proprietatis impartiens: nullum lane pri- morum cft eiulinodi,lcd fterilitasipla fo- ii materiae tanquam rerum infimae copc- tit.Ncq; rurfum fas erat, quod primum a- iiis participandum fuit, participari primo ab eis, qua: folum quandoq; participant. Nam ab ipfb, quod fimplex penitus, im- nuitabileq; c61iftir,hoc certe, quod com- politum cft, atq; mutabile, nimis cft alie- num. ideoq; medio quodam uinculo in- diget ad illius cota&um. Nec iteru quod participatum cft ab eis, tj[ua: inde femper illuftrari poliunt , oportuit uiq; ad haec ipladuntaxat fuum liftcrc munus, ne in •i uniuer
uniucrfo fit extremum hoc ipfum , quod principiis femper eft fulpenfum. Opor- tet igitur triplicem , ficut diximus, ordi- nem conftituerc,non folum circa iuftum, fed circa pulchrum,acquak,fimilc,& Ipe- cies deniq; rerum omnes.
aVemadmodu dii curatioes mor- , borum,id eft peccatorum animis, & fruges opportunis teporibus adhiben- tes,beneficio eas afliciunt:fic & uiri diui- ni opportunitatem quaerunt ad dilcipli- nam,fcd dii quideintcllc&uaii, diuinaq; forma opportunitatum men/uras ipfi de- terminant,homines aute eas (cientia pro- fequuntur. funt & qui inter homines ex inlpiratione daemonica eas aucupantur. Bonorum nanq; daemonum prefcntia,fa- miliaritasq; praecipua uim habet in nobis ad opportunitatem infallibiliter ubique captandam, quod et Socrati contingebat.
Iam uero quemadmodu locus unicuiq; corpori ab ipfa natura proprie deftinatus eft , fic & temporis partes aliae aliis con- ucniunt a£Hoibus.& quemadmodum to- tius mundi quidam circuitus luntfoecun- ditatis,fterilitatis'ue caufae, animaliu,atq; plantarum : ita lingulis a&ionibus aliud conuaiit,aliudq; tepus ad adHonc hanc, aut illa perficienda, ciufinodi uero temr*.
pus
DE ANIMA ET DAEMONE. IU
pus cft, a&ionis cuiuflibct opportunitas, tanquam bonum, atq; finem agetibus af- ferens, 8c cffe&is. Quapropter Pythago- rici primam quoq; caufam, a qua omni- bus bonum aaeft , opportunitatem ipfam nominaucrunt : quippe cum omnibus, ut pcrfc&a fint, largiatur. Tali quadam oc- cafione Socrates per daemonem ad Al- cibiadem fretus cft , accedens ad eu non- nulla di&urus, quando & Alcibiades co- gitabat ad eum proficifci eadem rogatu- rus. Vniuerfa enim hunc in modum in- uiccm coaptatur, omnibus^; ita commu- nio bonorum ubiq; perficitur, dum uidc- licet caufae quide perfe&oriae ad traden- tium promptiftimac funt. Sufccptura ucro ad participationem expcrgifcuntur,& il- lae rurfum potetiam porrigunt pcrfc&o- riamthae autem potentia aptitucunis d na- tura lufccpcrunt. Duplex enim potentia cft, altera quide agentis , altera patientis:
& illa mater cft asionis, haec ucro perfe- ctionis cft lufccptaculum. atqui oportet tum quod effedturum cft, exuberans in fe efle, atq; ad agendum ita promptum, ut etiam li fufccpturum fubfit nullum, ipfum tamen, per fc fit pcrfc&u , atq; ultro mo- tum fit ad dandum, tum etiam quod pal- iurum cft, ad participationem glifcat,fcq;
ipfum
f
■i
ipfum pfc&oriae admoueatpotefiiati, atq? etiamh illa non adfit,tamcnpcraptitudi- ncm faramam ad participationem fucrir cxpcrrc&urru Cum enim duaefint cau- £c, aliae quidem immobiles, & omnibus ubiq; prxfentcs, aliae uero mobiks,& ali- quando prxfrntcs perficiendis, aliquai*- do uero diftatcs :& intclligibilia ccrt£ fir- mi liter ubiq; adfint, omnibusq; femp co- demodo liia munera largiantur, fenfibi- •lia uero adefle pardcipantibus,uiciisimq; abefle pofiint , quemadmodum fblnunc adeft , implctq; lumine, deinde difcedit: eum inquam ita feres habeant, quando aptitudo quide inclt participaturo. ad ali- quam immobilium caularum, tue & haec ■adeft fimiil, & efficietis caufe munus ab- ibluitur.In talib9 enim fola fubic&orura inepti tudo folet munera prohibere, quo- niam quae traditura fiint, & femper tra- dut,& funt femp er ubiq; fimilitcr. Quod igitur cuafit,aptu fit, & caufie fiibito par- ticeps.. at quando ad aliquam mobilium caufarumaliquid fit paratu vfaepe,crfilioc expolitum cft,quod tameirtraditurufiie- rar, abeft. Oportet enim hoc & nuper a- defic, quandoquidem locum requirit ad dandum. Omnino uero, quemadmodu diximus ,ncceflc clt,per omnes bonorum
communiones Iiacc duo praecedere , tnnv datori? perfero tiam porcftate, tum con- furamatam aptitudinc fiifccpmri^atq; lar- gitoris pcrfe&ionera , cum fufeipientis praeparatione cocurrere^ una cum ciuf- mooi concuriu ipfrm efHcicnrem caufam patienti fecundum cflentiam fuperferri. Concurfujn quinctiam ciulmodi noefle fortuitum, neq; ab inordinatis, & rebus noncoordinatis obtingere folet aliquid ordinatum: quemadmodum, quae cafu in uiccm coflutint. fcd neccflum cft conspi- rationem talqm alicubi quidem per na- turam fieri, alicubi uero per intelle&um.
Item alibi d caufa quadam daemonica, & alibi potius a diuinai hac&ne condic- tione Socrates cum Alcibiade opportuni concurrit adjdcm. huius autem oppor- tuni congrcfliis, bonus daemon caufa exr titit opportunitatem Socrati conucnicn- di determinans, ipfa nanq; opportunitas defuper d d .iiiinis exordiens ulq. ad ex- trema progreditur, & alia qui de oppor- tunitas e{t adijs determinatae alia uero daemonica, fatalis alia, alia uc.ro fortuita, n ; ?rirtun a pnim,ut iquic^opportunitasq;. ompia humana;gubernant.
attentio* in putria uideras > eorum vn agines hic ante alia Ji aneris*
, Anitnai
ANimae noftrae hic peruagantur cir- ca imagines eorum , quae in prima uiderant, 8c ad eas iniagines magis affi- ciuntur, quorum cxcplarijwiiic attentius contemplatae fuerant, aliae nanq; anima: aliis funt accommodatae fpc6btcuIis,idco aliae aliis imaginibus incumbunt, cortufl cniin,quae illic inlpcxerant, liitiilitudincs amant. Quaecunque ucro magni Iouis infuper pcdillequac fuerunt, unaq; di illo circumuiuerc, ordinem habente ducalem •inter duodecim principes uniucrfi , hae prote&d fecundum fpecicm fui dei etiam huc prote&ac imperiofam uitac fpccicm appetunt , & quod re ucra imperiale eft, ignorant, apparentem nerd principatum inter imaginesprofcquuntur.atque, fi fa- picntesna&ae nnt praeceptore* , affe&us ciulinodi eis pcrucnit ad laluteper quen- <lam ad caelcftia reditum: finautem inter imagmesmoras traxerint, definunt in ty- rannidem. Hinc ait in Rep. Socrates,a- nimas nuper profr&as ^COelis; imperio- fas potifsiinum eligere ultas' Ctim enim pauloante uni Cum diis cdeleftibus cir- cumuencrint , inlpcxerintqj. uires eorum omnibus dominatcs,affc&arifc ipfe quOq,* uitam eorum fimi Ie caetcris imperantem. Et plurimae quide affc<5hi ciulinodi abu- tuntur,
D E ANIMA BT DAEMONE.
ttmtur, rc&c ucro ututur admodum pau- cae. Praeftamifiimam quidem uitam Pla- to ponit Contcmplatiuam : lccudam,am- bitiolam : tertiam , uoluptuofim uel aua- ram. Contcmplatiuam quidem eligunt animae ucnicntcs e oditus ,cducataeq; re- £ti£simc : Ambitiofam quoque uenientes e coelo, fcd cducatx deterius: reliquas ue- nientes e terris.
Naturalis in cunftU fententia eji, deos animatum occultd cognojcere.
OMnes homines naturaliter intimas cogitationes luas , & pafsioncs , 8c appetitus ad deos loquuntur ^perluafi ui- dclicct per immutabiles anticipationes, ipfam diuinitate omnia node , ipfa etiam animaru occulta momenta. Omnis cer- te copula, communioq* ratione conte&a, indiget praclentia dei. Quid eniin aliud & multa unit,.& congregat legregata, nili diuinitas?
Deus prouidentia fudnoflrum con- firmat arbitrium *
Dii animabus uitas proponut, & ci£ dem, poftquam elegerint quaccunq* elc£be uitac conucniunt, certa forte deter- minant, atq; ita libertas arbitrii in media : p prouid
jt
prouidcnfia continetur, moucturq;,&’ de- terminatur inde, & in medio ucrtirur.hxc manifefte in Kepub. defeributur, ubi pro- pheta uitas proponit animis ex genibus. Lachcfis fortes accipiens, atque clamans inter animas,o animae diurnae, & extera. Se propolitio quide per mediam prophe- tam fit a Lachcfi. E ic£tio uero circa uitas ibi propofitas , ipfaru iam efl animarum. Iam uero propheta illic animarum elc- £Honcs in fe ipfo cun&as anticipans, ita demum fortes proiicit. profero res ipfa, qux inflabilis 8e indefinita uidetur , fem- per in fiipcrioribus , pefe^ioribus^; fe- cundum unum terminum 8e (labiliter, & ordinate ante comprehenditur.
Tres Vldtonii Jentent U.
EX Platonis uerbis hic tria colligi- mus:primum,ipfum mal& efle, omni- no deterius iudicandum quam non efle: fecundum, feparationem animx i corpo- re liberare nos a malis, quxuerfanturin regione caduca, & ab impedimentis, quae hic confccutionem conucnicnris finis im- pediunt : tertium, ipfbs animarum appeti- tus ad uitx formas ualere quamplurimu: neque nos cfTc tales, ut ab externis dunta- xat formemur, atque moucamur. Ex no- bis
DB ANIMA BT DAEMONI, uj
bis enim iplis elc&ioncs promimus , per quasuitam agimus. •, r
Stfperi fent entia certa tenent, qua in L rebm funt incerta.
ACcipics hinc fententiam admiran- dam, quae uideiicet proeliariora funt uniformiter, ubique anticipare deteriora: at uero deteriora potentiae liiperioru non aequari. Item cognitiones Iuperiorum in feipiis deteriorum asiones firmiter com- prehendere. C ognitiones autem interio- rum totam Iuperiorum a&ione compre- hendere nunquam polle. Quod fiipcrius cft, nihil a deterioribus in le accipit, que- admodum neq; coelum ex mutatione ac- cipit aliquam fublimariu palsioncm:neq; immobilis caula ex motu mundanorum mundanum aliquid intromittit : nec o- z mnino quae lunt aeterna ex rebus agenti- ' bus, temporaliter quicquam in leiplis ad- mittunt. Haec denique quod ncccflarium cft , dum cun&a cognofcit , mutationem luftincnt in eo etiam cognolccndo,quod HI contingens.
Argumentatio duplex per negatio- nem,& afftrmationcmjlla rejoluit,
: : ifla componit,&> utraque cum ipja .
. natura anima congruit*
pt si
i
t •
nSr p r. o c i y s
SI Alcibiades afiignarencqirit tepus;
in quo putaucrit (e ncfcirc illa, de qui- bus nue confultat , certfe nec illa quacutut aliquado,ncc a praeceptoribus dkucit un- quam. Quod firicq; quacfiuit,ncq? accepit ab aliis, protc&d nec didicit, nec inucnit: fi nec didicit, nec inucnit, merito neq; no- uit : fi nonnouit, noneft bonus iudcx,in quibus afiignarc nequit tempus, quado ie toclcirc putaucrit. V ides profero quem- admodum fi hoc pa&o di (putatio produ- catur,tum quidem copofitionc, tum uero rcfolutionc procedimus: affirmatiua qu»- de copofitionc, negati ua uero refolutio- nc dicetes. Haec autc/cilicetcompofitio, atq; refolutio prorlus naturae animae coo- ucnit, quacquidc a perferioribus ad de- teriora per copofitione rationu & appo- fitionem alienorii quorundam indumen- torii Iabitur,quou(q; in denfiim hoc,fbli- dumq-, uinculum includatur. Vidfsira ue- rd ad cxcclfa rcfiirgit,pcr rcfolutionc, ex- pulfioncmq; eorum, quae ab ipfa eius na- tura diflentiunt , donec cuadens nuda, ut facra tradunt eloquia , fpecicbus omnino feparatis a materia coiungatur.Quaobrc argumentatio per afFirmatiua procedes,^ • perferioribus ad impcrfcriora dcfccdit; procedens ucrd per negatiua uiciirim.
Ipfum
z a
Dt ANIMA ET D.AE MONE. H?
Jftfum bonum quamuii cjfcntidm int?L . Icdualcm fkpcr emine at , fotum ta- j me» ad infi rnum ufqi fe porrigit. ->
IPfiim bonum tanquam fupcr naturam _ inteHe&ualem in Te confidens, fi di&ii fas cft,ufq; adpoftrcma dclcedit, illuftras omnia, &confcruans,exomansq;, & in- tcrim ad (e conucrtcns. Primo quide ipfis uete cxiftcntibus adeft : Iccundd diuinis animis : tertid numinibus humano gcncT ri praefidentibus : quarti noftris animis* atque deinceps animalibus, 8c plantis, Or mnibusq; corporibus. Ipfi deniq; informi materiae infimae rerum Icci, ipfurn profer &d bonum clim , incffabiliterq; ante o- mnem ordinem,proprium munus exhibet omnibus.haec autem illud ubique partici- pant, aliter, atque aliter fuo quaelibet or- dine. & quatenus unaquaeque naturaliter apta funt, bonum inde rcportant.haec qui- dem dcbilius,dficacius illa : haec unifor- mius, illa magis conditione partibiii:haec infuper (empiteme , mutabiliter illa, res nanq; diuiniores quemadmodum indiui- duam habent cflentiam, fic & bonum in- diuilum po (sident, & unitum. Quae ucro i principiis longius difcc(Terut,in di dan- tia quadam, & aiuifionc iam polita bonu proprium comparant. Quapropter talia
p 3 coetu
coetu quodam ad idem contendente, mu- tuafj; confpiratione penitus indigent. Vt quandoquidem unumquodq; non habet iiifficicntiam, quod cft elementum boni, faltem pef communionem mutuam fup- pleat naturae dcfc&um. Atque ita debili- tate fuam diuifionc fe&am, confpiratione corroboret. Hac utiq; ratione homines finguli feorfum debiles in commune ad confilium congregatur, diuifam ita men- tem inuiccm copulantes, & quafi e fcin- tillis multis lumen unum accendere con- tendentes. Ipfa quidem multitudo nun- quam per feipfum libi communiter con- feres compararet, nifi circa unu aliquid,in ea prxualcns fimulordinaretuf.hoc enim circa omnem rerum ordinem contempla- ri licet. Multitudinem fcilicct ubique uni congenitam efle, atq; per cognatu unum rcuocandam ad unitate ipfam penitus ab- folutam. Ipfiim diuinum bonum , ideo cuneis fui infemit appetitum, ut per hunc bona nobis impertire ualcrcr.
te j % | ^
Mercurius cfl autor nobis inucnttonU, tych/ciplinx.
MErcurius,ut Iouis nuntius paterna animis explicat uoluntatem,atquc ita nobis exhibet difciplinam,atq; iterum.
ut inquifitionis cft autor,. inucntione fuis prasftat alumnis. Iam urrd qiiado difci- plina i fupcris uenitin animas, cft inucn- tionc prasftantionquando ucrd ab xqua- libus cca hominibus cognitricem in no- bis potentiam fufeirantibus, eft inuentio- nc deterior. Iuuetio igitur media eft, na- turae animat coucnicns per fc mobili. Per hanc enim uis ipfa in nobis per fc ui nens, & per fc operans potifsimum declaratur. Difciplina ucro utrinq; fe habet, atque fe- cundum melius implet animam a caufis eius fiiperioribus, fccudum ucro deterius ab cis, quae funt extra nos, uitalcm in no- bis uimfufcitat coditionc quadam aliun- de mobili. Quod autem etiam a fupcris cognitio quasdam rerum nafcatur in no- bis, ipfi dii manifcfta fui prsefcntia, expo- fitionibusq; fatis faspe declarat, oftenden- tes animis ordinem uniucrfi,atq; prjtcurr rentes uelut duces in ipfo itinere ad diur- num, atq; faces quafi phanalcs in fignuin itineris fufpendeutes*
• j i ■ .
Propter notiones rerum nobis 'innatat, putamus nos omnianojje.
ANimac noftrac premuntur ignoran- tia duplici, putantes quidem lc plu- rima nolle ob ingenitas fibi rcrii ab initio
p 4 notio
notiones, ignorantes autem propter obli- uionem. Qui igitur hac duplici premitur ignoratia, nihil ultra perquirit, ficutncq; lapiens ipfc quaeritt atque in hoc iplb cft quodammodo fimilis lapienti. QUemad- modu & materia deo per dilsimilc quan- dam limilimdincm. ut re&c quidam tra- dit. Sicut enim materia;cft informis, lic& deus , & utrunq; infinitum cft penitus, Se ignotum. Tamctfi haec omnia deo qui- dem fecundum melius, conueniunt:fecun- dum ucro deterius, materiae competunt, '
i »
^gnima, per acquifuam feientiam pt men- ti fimilU:pcr duplicem ignorantiam* fimilis fit materia .
ANima per ipfem quidem feientiam cuadit intcllc&ui fimilis fecundum aftum ipfum cognobile comprehendens, quemaamodum intellc&us intelligibilc: fecundum uerd duplicem ignoratiam, fit materiae fimilisdicut enim materia omnia ui detur habere , cdminihil re uera pofti- deat,fic & duplici ignoratione laborans, uidetur libi, quae non habet, habere. Pro- inde duplex animarum cognitio eft. Vna quide indiftinfta,pcrq; intelligentialim- plice,at(j; nudam : altera ucro dearticula- tAySc feietiae compos; Se ambiguitatis ex- pers.
DE ANIMA ET DAEMONE. 133
pcrs. Videmur enim, ut ipfc ait,quafi per {omnium omnia nofle,cadcmq; per uigi- iia ignorare, utpotc, qui per eflentia qui- dem rationes habemus, & quafi cognitio- nes carum liinc cxpiramus,fccudum ucro a&u,produ&ioncmq; non fatis habemus. Notione igitur fpecicru per eflentia no- bis infitam, atq; conflante tempus no an- tecedit,ab aeuo enim hanc habuimus. Sed notitia fecundu produ&ione, diftin&io- nemq; rarionu efferam praecedit tempus. . Itaq; quo tempore primu hanc acceperi- mus,afiignarc ualemus. noui enim, quod quid ipfe fit circulus, in hoc tepore didici, quid'uc iuftitiac (pccics (it in alio : fundi- ter q; de aliis,quorii fcietias,ctia fccudum a&u habemus. Itaq; de qua quide re, fiue rei, de qua reminifeamur, tempus non fatis ree olimus . Reminifccntia: ucrd ip{ius,cft tcihpus aliquod certe determinatum.
* i 1
isfeidtcs Jeptem, planetis feptem congrud.
A Etatum ordo (equitur ordine uni- ^\.uerfi. Prima quidem aetas lunarem fequitur potcftatcm.Tunc enim fccudum nutritiuam,uegetalemq; uiuimus faculta- tem. Sccuda mcrcurialcm, quando litera- rum,citharaeq; 8c lu£be, fimilumq; ludo- * rum,ftudiu exercemus. Tertia ucncream,
p 5 quan
134 P R. O C L T S
quando turgent membra feminibus, & ad genitura protinus incitamur. Quarta So- larem , tunc enim regnat uigor , xtatisq; perfebio properat, xcasq; media. Quinta Martia, in qua potetias, & uidorias affe- damus.Scxta Iouiain,qux prudentiam & uitam adiua, ciuilcmq; dcfyderat. Septi- ma Saturnia, in qua naturae cofcntancu eft d generatione defiftcrc, feq; a corporeis fe gregare, & ad alteram, incorporcamq; nitam fc transferre. Superiora ubiq; infe- rioru cognitiones unice complebuntur, atque prxftantius.Quxcunq; enim fcnfus materiali conditione cognofcit,eade im- materialius imaginatio pcrdpit:quac opi- .nio fine caufa reputat, eadem per caulam feientia comprehendit, atque ita deinceps prxftanriora femper per eminentiam at>- folutam uniucrfam cognitione m fc con- tinent inferioribus competentem ; itaq; & daemonem prxtcdu nobis riihil noftro- rum latet, non motus animi, non potentia naturalis, non fortuita permutatiotfed il- le eunda unice circunlpicit, atque guber- nat.In hoc uniucrib fines omnes omnium in eo difpofitorum ad ipfiim finem mun- di conducunt. Vt enim mundus perle&us foret, ficut Timxus ait, animalia eunda, tam diurna quam caduca funt genita. Si- q wili ter
militer in duitate rc&c dilpofira partium omnium fines, fini duilis peritiae feruiur. Item ficut unumquodque eorum, quae in generatione uer fantur, fecundum fpeciem unicam habet cfle^dcoq; non cft infinita, ipfum ucrd intcllieibilc cft omnia, quan- doquidem fenfibilium habet caufts : fi c & quilibet priuatus artifex plurimiun cft ignorans, fcmcl uero peritus:ipfc uerd ci- uilis cft abfolute prudens. Nouit enim# finem pr#priu,& alioru fines^tque exte- ras anes ad unam dirigit duitatis uitam.
Fer harmoniam in calo regnantem fur feri reliqua harmonice cuncta coa- 1 - temperant .
COclum concetu, motionumq; con- cinnitate plcnfi cft. Deinde numina nobis fuperiora harmoniae coditus pratr- cedentis participia funt. Poft haec homi- num uita rede diipofita cofonantia mo- rum, & adionum concinnitatem fufeipit inde, eorundem quoq; fuperorum munus ufque ad bruta,plancasq; defecndit. Nam haec quoq; harmoniae naturaliter partici- pia funt. Superi nanq; harmonica ratione mundana omnia continet, atq; perficiunt, & inuiccm accommodant, & ad mundu. Intcllc&ui quidem corpus per mediam animatu harmonica ratione concinnant.
Circii
4 •
HOClTS
Circuitui ucro idcti taris ratione conftan ti, generatione per medium circuitum al~ feritati (ut ita dixerim) deputatum. Igni demq; terra per uinculamcdia. Pneterea qualibet animam harmonicis rationibus - excolunt. Et unumquodq; corpus fimili- bus copulant ubiq; mcnfuris.atq; motum qiiehbet moficis peragunt uhiq; mefuris. • Habitus igitur in nobis muficus , munus quidem cft Mufarum, quauis carum ima- P°“rema. Habitus enim in nobis ar- cxncion, atq; conteplatiui , deos prsriidcs cabentjOriginemq; inde deducunt.
y i imeus ciulmodi caii
“nj aPua upimto optima arbitratur Iu- 9«wm: duplicem in fopliifta Plato tradit animae prauitatem . quarum una auidem
ignorat finalem caujam, ignordt
^««uom-niulmodi quidem difeordb efl-
DI ANrMAET DAEMONE». fyp ras» Cu enim ratio in uniucrfa anima or- dinem habear fpeciei, merito prauiras ro tionis cft animae turpitudo, ficut rationij. nirtus cft animae pulchritudo. Fit enim, ignorantia quidc propter irrationalis po- .tentiae dominatu : cognitio uerd propter rationalis impcrium.Dcformitas aut ani- mae fuperata ratione cotingit, quado ui- delicct proprias asiones inconcinnas,& incongmas edit incftlcaces,& ineptas ad tine. Oportet in anima cxrolcda/ublaris impedimentis, anima rerum conteplatio- ni penitus admouere. Ineft napquc nobis cognitio ucritatis, prohibemur autc,quo minu|*animaducrtamus eapropter pac- tiones ex generatione nobis ohftantcs,. pafsioncs inquam obliuioncm , opinio nem unam, imaginationes falfas, appeti- tus immoderatos , quibus expullis , in to ipfum cft animus conucrtcnaus, ita ueri- tate tubito fruitur»
Finis belli iuShtia :fnis pacis amicitia » qua eji optabilior quam iufhtia.
BElli quidem finis eft iuftiria, pacis autem aliud quiddam excellentius • bonum, amicitia fcilicct, atque unio.Finis enim uniuerlx uirtutis eft, ut Py thagori- . ei tradunt, Ariftotelesq; confirmat, ut o . mnibus iam fo&is aiiucis,iulUtia no ulte- i.i. 1 rius
/
rius egeamus, quando uidclicetfublatuni * fuerit mcuin Se non mcu. Atqui iufti fint omnes, adhuc tamen opus amicitia homi nes congregate. Efle uerd bcIJoru prin- cipium iniuftitiam declarat ipfam bcllu, quod materiales formae inter (e commit- tunt. Pugnat enim calidum contra frigf- dummon quando loco dilmn&a funr,icd quado alterum alterius fedem occupare cotendit. Cum enim fede illud indigeat, merito repugnat extrinlecus ucnicnti, eo nantiq; ipluin b lua (ede detrudere, quo- circa rationes inlitae in natura inuiccm ablquc (editione concurrunt Nam una- quaeq; in fcipfa confilbt.Formae udrd ma tcrialcs,cum nequeant fcorfum d materia permanere, merito de communi holpitio inter (e decertant, quippe crim hoc utrak que formas inter (e contrarias in fc abiq; confulione (ulciperc nequeat*
Quomodo anima defeendendo uarie ue- Ji icttur, £7* rurfum purgetur, redeat qt uicifiim.
D E fcen lus animae in corpus (ciunxit quidc illa d diuinis animis, d quib* intcliigctia,& poteftate, puritate^; impie batur.Coniunxit uerd generationi, & na- turae,materialibusq; rcbus,d quibus obii- uione,& errore, & ignorantia cil imbuta.
Nam
DI anima it DAEMONI.
Nara animae defcendenti adnarae funt cx mundo multiformes uitae, ucftcsq; uariae trahentes quidc ipfam in compofitionem caducam,obftantcs autem contemplatio- ni leparatoru. Oportet igitur anima hinc ad naturam illam pcruigilem re&am du- cendam, amputare fecundas, tertiasq; ui- res dcfccdcnti fubortas,ficut marino glau eo, herbae, petrae, conchae : cohibere uero impetus extra ferentes. Reminife i rurfum rerum feparatarum , clienti aeque diuinar, unde cft fa&a dcfcefio,& ad quam omne uitam contendere decet.
^nirna, per fi- mobilis cjl, corpus ali ude mobile Jcd propter mutuum commercii alter alter jus conditionem fubit.
ANima per eflentiam cft mobilis ex fcipfa , fcd coiun&a corpori quoda modo euafit etiam mobilis aliunde, ficut enim ipfa fua praefentia dedir corpori ul- timu ex fc mouendi ueftigium, fic & ipfa propter corporcu contubernium condi- tionis notam fubiit mobilis aliunde. Igi- tur ob potentiam fc mouentc anima fce- cunda cft, & inuentioni propellor, ratio- nesq; parit,atq; fcientias.Sed propter con ditionem mobilem aliunde , indicet fre- quenter ab aliis excitari. Iam uero perfe-
aiore*
biores animx ad i nuenti onc funt prom- ptiores , imperfebiores uero magis ex- ternis indiget adminiculis. Illae enim mz gis ex (e mobiles funt,rninusq; deterioris naturae participes : hx ucrd minus. ipfie (e moucnt, magis fortem corpoream patien tcs. Vemtamen hx quoq; quando profi- « ciunt,a corpore uidclicct rclurgctes, fcq; ipfas ex materia co!Iigetcs,fcecundiorcs, inucntriccsq; cuadunt protinus circa illa, in quibus antea erant Ircriles & ambigu£ propter ignauia ineptam uitx a materia contingentem, fordidumq; torporem ex generatione cotrabfuNos igitur ita me- diocritate feruates rationalis naturae, con ditionisq; caulas afiignamus pertinentes prxeipue ad habitus cius imperfebiores, atq; pcrfcbiorcs:uiasq; ciulmodi arbitrar raur ad perfebiones eoru.Quicunq; ucrd rationes de his ais i g nates mediocritatem mininfo leniant, fca ucl ad melius furgur, ucl ad deterius deflebuntur, hi a ucritatc animx procul aberrant. Neq; enim pro- bamus cos, qui tradut animam lapiam in corpus humidum, ciusq; obftaculo impe ditam, ab initio cfle dementem , humore uero paulatim propter innatum calorem exhalante, magisq; temperato, prudetem animi potentiam conualclccre. Hic enim
perfeb
»E anima et daemone. 141
pcrfe&ionis modus corporeus , &r mate- rialis eft iudicadus,fiipponitq; pcrfc&io- nem animae ex contcperatibnc corporis proficifci. Anima ucrd ante elementa, ge- ncrationem^; tota, fua hJbct fubftariam, cftq; uita quaedam, neq-, corpori, neq; na- turae permifta. neque rurfum admittimus cos, qui animam putant efle quandam di uinae cflentiae partem, partem uerA hanc efletoti periimile/emperq; pcrtc&a . tu- multu ucro , perturbationesq; circa illud! ticriari , quod in nobis cft animal. Qui enim haec aiunt, anima femper pcrfe£bun nngunt/cinperq; fcicntc,ncc unquJ remi nilcetia indigente, (emperq; paftionis ex- pertem,nec aliquando deprauata,tamcrii Timaeus eflentia animae noftr? no ex pri ' mis ait omnino generibus conftitutam, qucinadmodu fuperiores animas , i cd er iccudis, tertiis' uc compofita. Et Socrates in Phaedro inquit, uiresnoftras efle boni cotrario miftas,difIen{ionisq; mutuae ple nas . atq; hanc ob caufam aliquando me- liores, aliquado deteriores fuperarc fole- rc. Quid plura-norfne iplc inquit, auriga quoq; noftrum aliquando dcprauari,{cri dcs uidelicet prauitate ipfius auriga mul tas animas claudicarc?multas item plures perdere pennas ? fed quide aurigaria po-
q tcftate
I
»4* uacirs
tcftatc in nobis eft antiqui us.Hxc utique cft,qux rcmini(citur ciiiiinorum,utiturq; fecundis, tertiisque uiribus , ut miniibi% quod plane docemur in Phaedro. Profo «6, fient diximus, menfuras animx con- icruare debemus, rarionesq; perfc&ionc, & protc&um animx afiignantes , neque ex corporeis, neque ex diuinis traducere, ut ira Platonis limus interpretes : neq; ad opinionem, propriam philo fophi uerba detorqueamus. Poftquam igitur anima aliquando imperfe&a cft, rurfumq; perfi- ci rur , & obliuioncm patitur diurnorum, & iterum recordatur, coftat & tempus ad pcrfe&ioncm cius conducere. Quo enim j>a&o ex imprudentia ad prudentia tran£ fertur, & in uirturcin iprauitate, nifiper tepus mutationes efficeret ? Omnis cnira mutatio fpatio- teporis agitur. Haec utiq; di eia fint de perfectione ^omuniter ani- marum. Ex lus autem accipiamus, opor- tere cum,qui iuftum norit,.cx ignorantia in cognitione cius aliquando pertrafifle, neqj lcrapcr ipfamiufti ratione in prom- ptu prorlus habere. Quemadmodum iiU nobis fupcrioreSjimpcrfc&inanq; ab ini- tio nafeimunneque rurliim propter ipfam mutationem corporis, cognitione quoqj iuili nobis obtingere. No cft enim eflen-
L
de anima et daemone. 14$
tia noftra corporea,ncc materialibus con ili tuta. Ncccile cft omnes anima: muta- tiones tempore menfurari. Vnde & Ari- llotclcs in anima mutationem fecundum a£liis,& liabit us,corumq; oppofita,collo eat temporalcm.Quod igitur anima con iun&a corpori, & a prauitate,ignoratiaq; tranfiens in oppofita,interuallo temporis - indiget , nemini dubium. Quidam ucro animam ipfam /corium in ic manentem arbitrantur ad agendu tempore non ege- re, icd contra tempus ex ipfa creari .. hoc autem arbitror aliquam rationem defy- derare. Duplex enim tempus eft,unfrqui- dem una cum naturali uita, corporeoque
uniucrfi motu natum : alteru ucro per in- corpoream uitam procedens. Hoc igitur animarum quoq; diuinarum circuitus di
metitur. Rurlumq; animarum noftrarum a&ioues perficit etiam fepaiatas,fecudiim ucrd tempus uni cum naturali uita por- rc&um uitam quidem, noilram uni cum colore a&am metitur, uitam aute ipiam animae fecum ipla uiuentis nullo- modo.
Eft tamen aliqua in nobis feientia ante omne tempus, fit & aliqua tempore. So- crates igitur feientiam lccundum a&um. expreffam fpc&ans, inquirit , quodnam. ante hanc tepus extiterit. Alcibiades au-
< 1 3 tem
tcm fcicntiam faltem pofiidcns in cflcntia pofitam , propter quam putat etiam {cire, qua: ncfcit, nequit afsignarc tempus , quo primum acccpcriream, ab acuo enim hac liabcmus. Quapropter fi alter quidem de alia fcientia loquitur , alter ucro de alia, ucra funt utraq;: fcilicct Sc tempus fcicn- tiam praredsifie, 8c non habere in prom- ptu tempus, quod affirmes fcicntiam pr$-‘ cclsiflc. ante enim fcientia nondum con- fummatam tempus cft nullum, ante ucro fcicntiam a£hi perfc&am tempus extidr.
JMfilti gradus , per quos d multitudine ad unum adfccndimus contemplando . .
PLato , & Pythagoras iubent fugere multitudinem , utucritatcm fimpli- cifsimam confcquamur. Multitudinem quidem exterioris populi , nos multifa- riam difirahentis, atque fallentis: interio- ris quoque populi multitudinem multo magis . haec enim magis diftrahit , atque fallit. Primam ergo fugito uariam ane- • dhium multitudinem : fccundd fen fiium: tertio imaginationum : quarto opinionu inde pendentiimomnis enim multitudo iam di&a tam in fc diuerfa cft,utalia aliis in qualibet c6traria fint. unde prae fiat ad feientias fc conferre, in quibus multitudo
iam
DS ANIMA ET DAEMONE.
iam contrarietate habet nuIIam.Nani ctfi 1 aflfe&us affinibus contrarii lint, lenius <juoq; fenhb9,imaginationcs imaginatio- nibus , opiniones opinionibus , nulla ta- men Icientia Icicntie contraria reperitur.
In hac igitur propolitionu , notionumq; multitudine, cogregcmus in unum fcien- tiarurn quoque numerum , uno quodam uinculo connc&amus.Tantd enim abeft, quod inuiccm contraria lint, ut etiam no tio notioni leruiat, Icicntiacque inferiores omnes fupciioriminiftrcnt , habeantque lua ab illis exordia. Oportet hic inlupcr a multis feientiis, quae prxfupponut una, ad iplam unam fc conferre , nullam ulte- rius lupponetem , atque ad hanc primam omnes rite referre. Poft uero feientiam, ei usque ftudium expedit iam deponere compolitiones , Se diuifioncs , multifor- mesq; djlcurfus.atq; illinc ad inteilc&ua-
• Icm uita, limplicesque intuitus, & perce- ptiones cius aiccndcrc.Scientia enim non cft fummus cognitionum apex, fcd luper
- eam cft intellc&us , non intelleftum in- quam duntaxat ab anima feparatum, fed
• iplam quoq; illullrationcm animae illinc infulam, de quo 8c Ariftotcles ait, intcllc
cl!c,quo terminos cognofeim9. Atq; Timaeus hunc ipf»m inquit, in nullo un-
<1 3 quam
2,4<? * R O C 1 V S
quam alio praeterquam in anima fieri : ad intcllc&um igitur hunc afccndcntes uni cum hocintclligibilcin eflentia contem- plemur. perceptionibus uidclicet indiui- duis,atq; fimplicibus indiuifa,fimpUriaq; entiu genera Ipcculantcs. Atucrd poft ucncrabile imcllc&u , ipfam deniq; fum- mam animae(ut ita dixcrim)cxiftentiam, per qua unum fumus , & fub qua unitur multitudo noftra,fufcitare fas cft.Qiicm- admodii enim per intellc&um noftru di- urnum tangimus inrcllc&um , fic & pri- mum unii, a quo omnibus ineft unio, per unum,& taquam eflentiae noftrae florem attingere licet, per quod fan£ noftru unu diuino maxime iungimur. Simili nanq; fimilc ubicunq; coprchcndi poteft : firibi- lia quidem feientia, intclligibilia intelle- &u : unitifiintae entium menfiirx animae unitatc.lam ucrd haec unitas, perq; ipfam a6fio,eft asionum noftrarum fumma,di uini per hanc efficimur, quando uidclicet omnem multitudinem fugietes in ipfam unitatem noftra confugimus, unumq; ef- ficimur,&: uniformiter agimus. Ha&c- nus fugiendam multitudinem admonui- mus per gradus cognitionu ordine pro- cedentes: deinceps per gradus cognobi- lium ad idem coprobanau fimilitcr pro- cedat
I> 1 anima et daemone. 147
ccdamus.Scnlibilia fuge omnia, congcfta enim funt,& diuidua, ac penitus mutabi- lia. idcoq; lynccra notitia teneri no pof» fiint. ab his icitur ad cflcntiam incorpo- ream te transferto. Omne nanq; fenfibile habet aduentitiam unitate, perq; fcipfum eft difperfum,& infinitate plcnu,propter- ea 8c bonum eius eft parribilc, & aducn- titium, & a fcmcripfo diftans, atq; difsi- dcns,atq; in fede relidens alicna.Cum uc- rd afccdcris illuc, Se inter incorporea fue- ris collocatus , colpicics animalem illuni ordinem fuper corpora mobilem quidem ex fciplb,pcr.fc agente, in fc, & ex fc luam fobftantiam pofiidcntcm, multiplicatum tamen, anticipatemq; in fcipfo apparitio- nem quandam edendae, circa corpora di- uidendae. Ibi fcne uidebis rationum plu- rimas habitudines, proportioesq; uarias.
Se uincula multa. Item tota quaedam, Se partes, Se circulos animales, uarictate ui- riutn multiforme. Praeterea animaru per- fc&ioncm non aeternam , non iimul to- tam penitus conliftcntcm, fcd cuolutam tempore, 8c in difeuriionibus fc ucrlante; • talis enim animae natura eft. Polt ucrd multitudinem animis competere te con- fer ad intellc&u, & intellc&ualia regna, ut rerum poisideas unitatem, ibi quidem : q 4 naturae
I4S * PROCI VS
naturae illius contemplator cfto.Spc&ato manentem in xuo naturam, uigetem ui- tam, intclligentiatn uigilantcm,cui nihil dceft uitx, quae ad pcrtc&ioncm fua cur- ricula temporis non defyderat. Vbi haec infpexcris , & quanto interuallo animis funt meliora, quaere deinceps num aliqua ibi (it multitudo : & intellc&us , cum fit unas, nunquid fit etiam uniuerfusr Item, cum fit uniformis, an fit infiip multifor- mis. Inucnics quidem ita fe habere. Cum - ergo pcrlpcxeris intcllc&ualcm illic mul titudinem.quamuis indiuiduam penitus, & unitam , ad aliud rurfum principium te traduc ito, at q; lup intcllc auales cflcn- tias, unitates carum cofyderato,ac deniq; unitatem ab omnibus abfolutam.hu cufq; profc&us, omnem multitudinem dereli- queris,& adipfius boni fontem iamper- uencris. Cum per haec pateat perfectio- nem animae coparari ex eo proprie,quod omnem, &: externa, & internam, & ipfara uniucrfi multitudine fugiam9diinc quoq; cocluderc poflhnms,animas noftras non a fcnfibilibus; cognitiones duntaxat col- ligere,nec a rebus particularibus, atq; di- uifis , ipfum totum unuram inuenire , fed cx/intimis promere difciplinam, & quod in rebus apparentibus imperfe£hun cft, - ~ emen
1
DE ANIMA ET DAEMONE.
emendare. Non enim decet exilii mare ea» quae re ucra non funt,cflc praecipuas cau- las cognitionis m anima exilietis: Se quae inter lcipfa difsident, indigentq; racioni- bus,& argumetis animac,ambiguaq; funr, lcicntiam omnino preccderc eodem mo- do manentemmeq; etiam quae uarie per- mutantur ratioes in uno coli/icntcs pro- generarer neq; indeterminata determina- tae intclligcntiae caulas cilc. Non igitur a inultis, lempiternorum ucritatera accipe- re dcccf.ncq; a lenii bilibus uniucrfaliuin iudidum,atq; dilcrimcn: neq; i rebus ra- tione carentibus iudicium, fententiamq; bonorum; led oportet anima le iplam in- grcdicntcm,ibi ucruir^bonumq^ac ucras rationes omnium pcrfcrutari.Plcna enim cfl horu animae iplius clTcntia. dclitdcuc ucro ex obliuionc gcnefica. Quaeri igi- tur anima ucrum, exteriora IpcWaSjipfum interim clTcntia po6idcns,bonumq; foris explorat , fe ipfa deferta. Hinc igitur fui iplius cognitione exordiri quifq; debet. Si enim in hominu multitudinem intui- tum diftrahamus, nunquam unam eorum lpeciem difcernemusobfcuratam uideli- cet multitudine, diuilioneq;,& difeordia, mutationcq; multiplici coru , qui Ipecici participes lunc. Sinaute in nos ipfos acie - q 5 conuer
coucrtcrimus, hicutiq; & ratione unam, & naturam unam hominu (peculabimur •i difturbationc (emota. Merito itaq; So- crates longe (egregat animam i multint- dinis con(pc£hi cognituram : quid re uc- ra (it homo, opinionesq; cotemplationis huius impedimeta redarguit. Multitudo nanq; impedimento nobis eft ad animi conucrfionem in fc ipfern , atq; ad unius (peciei notitia. Hic enim uarietas obum- brat unum, alteritas obfcurat identitatem, difsimiiitudo obfufeat fimilitudine.Nam circa materia fpccies fimt confufac,& me- liora deterioribus fiint commifta.
yitd proprie naturalis anima , non eft in corpore terreno ,fed fublimi , ideo forma omnes hic agrotdnt,atq; delirant •
NEmo mirari debet, fi cum dicamus, quod eft naturale , frequentius efle eo, quod praeter nataram, & hoc quidem contralii in anguftum : naturale ucr6 per uniuerium amplificari , hominum tamen plurimos, ignorantes efle faremur, 8c ma- los, contrarios autem quampauci (simos. Non enim naturale eft animis una cum * corporibus uita degere, Se in generatione ueriari : fcd contra feparata, immaterialis, incorporea uita potius eft animis cofcn- j « ;•* ranca*
D £ ANIMA ET DAEMONE. lfl
tanca. Quando igitur in generatione ucrlahtur /Smiles rnnt hominibus pcfti- kntem habitantibus rcgione:quando uc- id extra generatione uiuunr, ut Plato in- quit,fimiles funt prata colctibus. Quem- admodum igitur noneft mirandum in- ter cos , qui pcftifcra loca incolunt , lan- guere quamplurimos , paucifsimos ucrd naturalem ualctudincm confcruarc,fic Se animas in generatione politas plurimas quidem obnoxias pafiionibus, atq; pra- uas cflc mirari non debes. Contra uero ftupendum foret, ii anima; ciufmodi cor- poribus inuolurae his nodis adftri£tx,tan ta circufufx mutatione aliquando fobrig, pura;, imperturbatae reperianmr , non'nc ftupendum eft animam immaterialitcr in rebus matcrialib9 uiuere,& in caducis in- contaminatam fc alicubi cofcruye ? atq; cum iam ciufmodi pocula biberit, no cflc his pharmacis cofopitam ? Re enim uera obliuio, error, infeida pharmaco cuipiam limilis cft, in locum cUlsimilitudinis ani- mas dcfle&cnti. Quidnam igitur admi- raris,multos quidem, fecundum uita cfle lupos, multos uero porcos, plurimos au- tem aha quadam bruti fpccic circufufbs? cum terrenus locus Circes ipfius fit di- ucrlbrium; animaeq; multae ob immode- ; . ratam
I PROCtVS
ratam concupifccntiam uenenolis inefca- tae fint poculis : illud autem, illud potius admirare , liqui inter mortales ufqua rc- periantur eiulmodi potionibus non per- mulsi, non etiam irretiti, liqui Mercurii munere freti in rationem , fcicntiamq; fc conferant. Quemadmodum enim mirari non debes , li in tartaro profpcxcris ani- mas cruciatas:(talium enim ille locus)lic etiam li in generatione uiuentes animae plurimae perturbatae, lint ignarae, demen- tes. tales enim animas dcfydcrat gencra- tio.Sicut igitur in ccelo quide bonae lunt omnes, in tartaro autem omnes improb$: lic in generatione plurcs quidem prauae funt, pauciores autem probae. Generatio enim no ad extremorum melius, atq;.di- uinius dcclinat,fcd deterius.
JMalut neq; cum aliis confentit,ncq; fixum. ,
IMprobus fecum iplc cofentirc no po- teft.Ncccfle enim cft, tum propter na- turam rationalem uidere, quodammodo uerum,tum propter imaginationem per- turbatam , plurimum ignorare , fecumq; dilsidcre. Declarat hoc poeniteria remi£ fis perturbationibus ueniens. Intempera- tus igitur propter intclligcntiam diuini- tati cognatam, diuina quandoq; cogitat
atq;loquitur:fed propter concupifccnria, imaginationemq; perturbatam i tempe- rantia diuina longe difcedir.Cumq; fem- ' per fecum ipfe pugnet, nimirum cum aliis confcntirc non poteft. 4
’ Quiennq; J ciunt aliquid circa illud ' omnino confcntiunt.
G Portet eos, qui fciunt aliquid, circa illud efle concordes.Cuius quidem concordia: caufa prima clt ip£a rerum de- terminata natura : fecunda, quod ipla co- gnitionis iudiciaria funt eadem apud o- mncs:tertia,qudd in primis principiis, in- telle&us ad fcipfum cft unitus . Idcoque quicquid cft,intelligentiae compos cft,& particeps unionis. Scientia quidem illu- ftratio quaedam cft, ex intclle&u depen- dens : concordia uerd illuftratio eft , ex unitate procedens. Eft enim unio diffe- rentium. Neceflc\cft igitur feientiae ciuf- dem participes inuicem confcntirc. *
Qajfqi noftrum eji anima , & hac in fi ha* hetjfpccies omnes diuinas,atq ; naturales .
TOtum Platonis cofiiium hoc in li- bro cfl,nos in ipfam noftri rcuoca- rc cognitionem, atq; dcmonftrare eflen- tiam noflram in lpccicbus , ratiombusq; conflllere.Atq; fcientias omnes ex fc ipla ‘ produ
producere,#’ in fe ipfa fpccics omnes di- urnas, & naturales agnofcerc. Perfera quidem noftri cognitio foret ab eilentia uires, ab his a&iones diiudicarc. Cogni- tione ucro noftri communiore potimur, ex actionibus uires, ex uiribus cflentiam animae cognofcentesih^c quidem tria in- uicem in anima confluuut.Nam & eflen- tia cius eft a&u , Se a&io cflcntialis exi- ftit. Haec enim inteilcfhialis fit,iecudum a&um. haec autem cflcnriae fit cognata, fecundum ipfius pcrfc&ioncm.
^s/nimd libero motu fi ducit , Jibi bonum prxbctfi purgat, fi erudit, etiam quando aliunde erudiri uidetur *
ANimalia quidem ratione capta, im- pulfu gubernantur externo^ aliun de curantur, ea uidelicct conditione, qua mouct ipfc motor, orbata fci licet ea fa- cultate , qua aliquid feipfum ducere ua- lcat,atq; feruare : rationalis autem anima propter ipfam per Ce mobilem , & per Ce operantem proprietatem fuapte natura poteft circa Ce ipfam agere, fcq; mouere, oonuq; (ibi ipfi praebere. Ia ucro purifica- tio nobis non accidit ab externis, fcd ex intimis animae ducit originem. Omne nanq; malum ab externis accidit , atq; eft:
animae
DE ANIMA ET DABMONE. *$$.
animae peregrinum , ex intimis uero bo- num, anima eniinnaturahtcr cflbonifor- mis.Et quanto fit pcrfetUor, tantd uitam fibi ucnaicat ex fe mobilem, quippe cdm fiat ali unde mobilis ob corporale comcr- cium,& effc£hsm. Quapropter quicquid accipit ab externis, remanet appofitu ex- tra ipfam, ficut fenfibilia, 8c imaginatio- ne percepta. Sola uero illa funt in ipfa, Quae ab ipfa in ipfam fiunt ,ab caq; pro- ducuntur. Purgatur igitur ex lcipfa,. Quandoquidem ratio i feipfa incipiens, definit in fcipfaro. Hac igitur ratione re- &e intelligitur,quod Socrates ait, fcilicet inter di (putantes , dicentem efle proprii, qui relpondet . Hic ergo fi redarguitur* redargutus uero purgatur* certe, du pur- gatur,fe ipfiim purgat, & ab ignoratia li- berat, redargutionem adhibens ipfc fibi. Quod quidem natura: animae fe mouen- ti confentaucum cft. Quod fane di&um confirmat etiam illud, dilciplinas efle rc- minifccntias, quod enim rcfpondcntes ex fe ipfis omnia dicant, maximum eft remi- nifccntiaefignum, animas uideliccc racio- ncSjfcrmonesq; cx fe ipfis, promere, atque folo fufe itante quopiam indigere. Neq; efle tabellas uacuas litcrarii, quae extrin- fecus figuras accipiant, funt enim femper
inicri
J
* — i
infcriptae, & ipfc fcriptor cft intus.Ncquc tame omnes infcripta legere poliunt, ucl quod infcriptaiint , cognofcerc : quippe cdm ob gcneficam obliuionc oculus ca- rum (it (ordibus circunfufus, atq; ex ip(a obliuione inpalsioncs incidcrint.Solum igitur opus eu auferre, quod obftat appo (mim. non autem neccflaria cftcxtrinfc- cus inic&a notitia, habent enim anim£ in (e ianuas ucritatis, (cd terrenis, matcriali- buSq; fpccicbusobdufas.Siquis igitur di- ligcntifiime res dcmonftrct, animae inci- tatae quidem aliunde , promentes aute ex (e ipfis (cita rdponfa > ex hoc ipfo decla- rant ucrum ellc Platonicum illud, anima omnia no lIc,(bloq; indigere quodam ad rcfpondedumextriidecus incitante. Prae- terea, quod aliquis, cum eruditur, ip(c (e ipfiim purget , daemonicae potcftatis cft opus, nam daemones non extrinfccus in nos agunt, (cd canquam ex puppi nos in- tus dirigunt, & gubernant, neq; nos pur- gant tanquam corpora quaedam aliunde mobilem na&a naturam , (cd curant tan- qua mobiles ex fe ipfis. Hac enim ratio- ne tamen & bona praebent , & paftioncs expurgant. Socrates igitur uice boni dae- monis agens, oftendit adolclcentcm noa tam ab alio, quam a (cipfo redargui. .
Quare
anima. BT DAIMONB* 157-
Quate malus, &■ ignorans,, fecum x & cum- alijs diflideat .quare hortus consentiat Jcientcs inter fe Jiht concordes.
COntingit meriti plcrifq; ad fe ipfos aifeoraia frcquens:quoniam aliqua.
«fiide afenfibus intromittnnt,aIiqua rur- fom ab imaginatione, aliqua ab opinione frequenter, nonnulla ab ira, i cocupilccn- tia multa. Noaenimfolumcxopinioni- bus talesquaedam palsionesmouetur ho- mmibu5,{icut Stoici tradunt, fed etia eoo- ^ tx. ^ tra propter palsioncs qualda, Sc impetus opinioncsfiepc permutant, quandoque ex ^ *
optimis pcfsimas larpe rcportant.Hi ergo.
a multis principiist atque potentiis, 5c nis
quidem deterioribus multiformes in fe
motiones accipicntes,nimirumanimanL dilsidcntem habet, atq,; difeordem. Scien- da ucro praediti ab uno. quodamfuperio- rc principio cognitionem fufeipiunt uni- uer/am.intcllc^us enim cis principia tra- dit. Iam ucro omnes lententis ucrae, filis fiint intelleftus. Cum igitur a tali quoda principio fimplicitate procedant omnes*, merito.omnes inuicem fune concordes..
Qui putant hominem cjje exanimabor» porcq; compojitumi con/equenter utile ab iuSlo fciungunt : qui uero hominem, ejfe ammamboniunpunt.
r Vtrum
n
p R. O C L V s
VTrum idc (it iuftu,atq; utile, cacteri quidem diflcntiunt. Platonici uerd idem efle cenfent. Nam Epicurei fane, & Stoicom quida,fine noftru ponetes ipfum fecundu naturam uiucre,at<n Peripatetici, qui bonu noftrum ex ncccnariis coplent, non facile pofTunt idem efle iuftum, atq; utile cofirmare : fimiliter & quicunq; ho- mine aiunt efle corpus animatum, uel ex corpore, animaq; compotitum. V ulnera cnim,caedcsq; fugiet aliquis, uel iniufte,uc animal coferuetur. quippe cum cuiuflibct animalis bonu fit fecundum natura fc ha- bere, & in hoc habitu conferaari. hic igi- tur utile diflentit d iufto. Quicunq; ucro fine ipfum in anima collocant corporeis * non egente,homineinq; ipfum efle putat animam utente corpore, hi certe iuftum, atq; utile facile iudicat efle idem. V trunq; enim, in anima ponut,5c pafsioncs inftru- metorum ab ipfis utentibus efle leiun£fas intelligunt. Argumentatio uero probans iuftum efle utile, ita proccditiOmne iuftu
cft pulchru, omne pulchrum bonu. omne igitur iuftum, bonu. Atq; bonum & utile
idem cft, omne igitur iuftum cft utile. is4nim<t contrahit in fe Jpeciem rei , ctt* adharet: item de uchicnlis diuinaruM animarum, at^: noerarum.
Animae, *
DB ANIMA ST DAEMON?. l%9
ANimae, fpccics etiam coni fibi con- trahunt,quibus ipfae le coniungurit: hcmpe quando fc alsimilant intellcdhir, mox immutabilitatem fecundum opinio- nes, atq; uitam fibi ucndicant : quaao uc- ro generationi fe copulat, nouitate ubiq; ferantur & tum in has, tum in illas fe- runtur opiniones: rationesq; iplas animae: femper Itabiles minimi fentiunt. Signifi- catinterhaec Plato generofiores,& mgc- hiofiores animas intclligentiam habentem puritatis deorum inuiolabilis, atque hanc ipfam fucT idolo inftretes, etiam circa ap- parentem puritatem quodammodo occu- pari folcre. Quandoquidem & diuino- rum indumentorum inuiolabilis cflentia' eft, & immaterialis eft puritas, quam lane oportet animas induere, fua uidclicct in- dumeta cognata purgantes, ucftcsq; fuas incontaminatas a generatione femantes, neque totum in externarum ueftium pu- ritate ponentes.
: Scientia una in fc manens implet multos, non diminuta , hinc conijcimtia ani~ mam effc d corpore feparatam.
Elufdem fcietix minus eft uni perfiia- dcre,atq; multis, in qua quidem Pla- tonica fentetia quafi quidam hymnus, 8c
r % cclcb
celebratio frietiac cotinetur hunc in mo- dum: quanti &; qualis unaquaeq^ fc tentia: fit , hinc apparet , quod intcUcCTus ipfius imitatione eadem, fcicnria unumquenque impiet cognitione, cun&osq; fimuE eft quidfemihmuifibihs,^ cofidcns iiifcibfa,. & intcnmomnia participantia fui perficit inffarmentiy, quae quidem ex fe tradit o- mnibuR interimab unoquoque fcorfum. Haec utique cfientiam noftram indicant 1 corpore fcparatam ,&in feipfam manem tcmdTquiacm (cientia, quae perfefibo no- fira cfi^arempofsidct facultatem rcorpo- reaenanque potentiae quando fc tradunt,, ipfae fe minuunto Scientia uero una , ca- demq; permanes indiminuta fufficies imi, multisqp pariter feipfam exhibete & ani- ma igitur fimiliter eft toti corpori prae- {ens, omnibusqj.mebris, quamuis alia ali- ter membra participent..
propheticus ejp aliquis pne /cientia po- tcSl. propheta uero certo frit* quod' pronunttau
VBi Plato ait, uatidnatores , fignifi- cat illum opinione quide non fcien- fia, quod ibi praenutiat praefagire.nam ua- ticinalcs quide noafeientia praediti funt, fed opinione feruntunqui uerd no folum uatidnatores , fed edam nates funt,iairi • . - ’ - • fcien
DI ANIMA ITDABMOMl at
fcicntia ponuntur, potiorcmq; humanam fcicntia habent. 'Significat etiam gencro- iiorii animarum impetus, atq; motus quo- dammodo a lupcris fufeitari. propterea quod etiampraeter opinionem agant, fe- pc etiam fi abfq; fcicntia operentur.
• 3 onum,pulchru. , iuslum,fuperintclligi - biUtcrintcUigibilcAntclle^Halc^n^ - tid, uitajntellettm.
V •. . . ’ * ** >
1'Nter principia rcru ipfiim honum fii- pereminctpulcliritudincm,&: pulchri- tudo iuftitiam : bonum nanq; tiipcr intel- ligiblliacmt inlocoinaccclsibili fitunt pulchritudo uero occulte quidem in pri- mis intelligibilibuspermanet. Explica- tius autem in i^fo ordinis illius fine.Iufti- tia deniq; urtite quidem in primo intclle- £hialium ordine pennanet: conlequcntcr uero in calce intelle&ualis deorum pro- ceftionis elfuIget.Rurlum ipfiim quidem bonti regnat in diis,puichritudo in men- tibus. Iuftitia regnat in animis, quapro- pter & iuftum quidem pulchru eft, Noli tamen omne pulchrum eft & iuftum : led ipfa pulchroru caula iuftitiam antecedit, item, omne pulchrum bonum, fons autem bonorum omnium praecedit omne pul- chrum. R.urfum, iuftum quidem eft bo- * '■■iv r J num
cr num per mediam pulchritudinem bono coniun&um, bouu ucro fuperius eft am- bobus. Sic utique inuenies rerum etiam extrema cofydcras. Materialis enim e au- la,quamuis bonum aliquid Iit, turpe tamc cft,atq; deforme, unius particeps quidem cft,fpeciei tamen expers, quod ucro fenft- bilc eft , pulchritudinis quidem ucftigia pofsidet,iuftitiac ucro nequaqua. Hinc in Phaedro Socrates ait , inter caducas ima- gines nullum cfle iuftitiae, temperanti aeq; fplcndorem : pulchritudinem ucro iolam priuilegium id habere , ut cui denti Isime pateret ubiq; , & defyderabililsimafbret. Vbi igitur iuftum eft , ibi pulchrum, ubi pulchrum, ibi bonum, fiuc prima princi- pia ipc&are uolucris : fiuc principiorum illuftrationes ulq; ad extrema porrefras. Ipfius quide boni omnia participia funt. omnium enim eft principiummulchri ucr ro fola, qux aliquam habent ipecicm. iu- ftitiae deniq; folac animx funt participes. Iam ucro in medio rerum omnium cen- tro quale eft anima , haec omnia inuiccm connc&untur: bonum, iuftum, pulchrum, & bonum quidem ipfius eft pulchrum, atque iuftum. Iuftum quoq; fimul & pul- chrum cft,& bonum : pulchrum fimi liter & bonum cft,& iuftum. Neque folum in i ua : ciulia
eiufmodi trinitate cft hic fermo ucnis,ue- rum etiam in aliis quoq; multis. Quem- admodum inter principia tpfumeos prae- cedit uitatn, uita mentem : (imi lirer etiam ineffe&ibus>ubinon omne compos entis compos eft, & uitse : neque uiucns omne ftatim cft mente praeditum, led uicifiim intelligcntia omnia uiuunt, atque funt:ui- uenria uero funt, quoque uiuendo. Cum uero talis fit in extremis , per trinitatem ciulinodi differentia inanima confluunt, ubi ens quidem, & uita,& intellc&us exi- ftit.uita uero & intclle&us cft,& eflentia. Iotelle&us autem, & eflentia fimiliter cft 6c uitaoina enim (implicitas eft in anima, una (ubftanria, neque cfle, neque uiuerc, neque intelligcre,ibi eft aduentitiura. Sed intcllc&us quidem cius cft eflenrialis, & uiuens. uita quoque intelle&ualis cft per • eflentiam. Eflentiadcniq; intellc&ualiy, & uiucns.ubiquc ergo eft omnia,& ex o- mnibus unum fimili ratione : & bonum eius pulchripudine , & iuftitia pollet : & pulcnru cft bonum, atq; iuftum: rurliunq; luftum cft bono, pulchroq; rcfertunYfub- ie&um faneunum cft, rationes uero di- uerfie. ubi nos neque ipfam trium horum identitatem fecundum rationes conlydc- ramus, neque alteritatem (ccundum fubic- -.r. , ' r 4 dum
:a^4 5 T R O C I T s
&um exiftimamus , {ed rationes ‘quidem eorum differentes inter fe confcruamus, unum uero fublefhim.quamobrem ubiq; per a&iones animae in uicemifta concur- runt , ficuteriim rationes quideuir tutum funt differentes ,nnumnero .compos cft cun&arum,neq; Heri poteft,ut fisiuftitiae particeps, & temperantis: uacuus,ucl duo haec quidem habeas, caetera uero non ha- beas^fic & ciulmodi trinitas fibripfa con- ne&itur, & omne quidem bonum fimul & pulchri compos cft, & iufti,fimilitcrq; de caetcris.proptcrea Socrates iuftum bo- num per pulchritudinem copulauit. Hoc enim cft competes eorum medium (imul, atq; uinciilum. Timaeus aute ait pulcher- rimum efleaiodum,<jui &feipfum,& col- ligata,quammaxime conficit unum. Me- mento uero ipfi quide bono, malum dun- taxat eflc contrarium, bonimt nerd ne- quaquam, ex quo apparet concordia in- uicem eflc bona : malo autem & malum, & bonum pariteraduerlari.
Tr ob<it omne iuTlum ipfh eius natura pulchrum effe»atq; bonum.
»r
OMne iuftum cfle pulchrum iequeti- bus rationibus confirmabimus, cdm anima fit multitudo quaedam, atque in ca
hoc
( * * '
v t *
DE ANIMA IT DAEMONI,
lioc quidem primum fit, illud uero me- dium,illud autem ultimu. dic age, quan- do iuftiriam in ea fieri dicimus, an quan- do-medium, aut ultimu (uperioribus do- minariconatur,an potius quado primum medio, mediu imperat ultimo? At fi tunc, «piando deteriora melioribus praeualent, non ulterius erunt deterioranatura talia. Illud enim cui copcrit dominari , melius eft, honorabili usq; natura.fi igitur impo£ fibile eft, idem naturaliter cfle melius, •atq; deterius: oportet iuftum tunc in ani- ma reperiri, quando quod in ea optimum eft,uitae totius liabet imperium, medium uero fubditum meliori praeualet ultimo. Tunc enim unaquaeq; pars animae, quod fibi conaenit, liabet. primum quidem re- gnans : fecundum uerd (lipans : ultimum •denique meliori miniftrans. Ipfum itaque iuflu natura diftributiuum eft eius, quod conuenit parti cuilibet animae. Etofficii proprii coiifcruandi unicuiq; caula , pro- priaeq; dignitatis diftribuendac, atque ita totius ordinis coferuatio.ordouero, mo- derarioqj fiuiulmodi namraeconuenicns naturaliter pulchra eft. Eft igitur iuftitia caula pulchritudinis , atque pulchra. Eft autem duplex iuftum, unum quidem in contra6Hous,quod arithmeticam confer-
r 5
uat
H: o c i v s
uat «qualitatem : alterum uero in diftri- buedo uerfatur in geometrica aequalitate confiftens.Tum igitur arithmeticam fer- uat aequalitatem, ne focium fuo in cotra- dibus defraudemus, plus uidelicet quam dederimus, ipfi recipientes.Tum uero in- aequalibus diftribuit inaequalia pro di- gnitate cuiqi geometrica propofrioc fer- uata,ut quemadmodum differunt inter fc pcrfbnae,fic & differant inter fe diflributa perfbnis : itaq; omne iuftu,ficuc diximus, cft aequale : omne autem aequale, pulchru. nam inaequale incompofitum cft , & tur- - pe.iuftum igitur omne pulchrum. Prae- terea tunc cft in corporibus pulchritudo, quando fuperat forma materia, ipfa nanq; materia deformis eft , & turpis : & quan- do forma fuperatur ab ca, tunc forma in- formitate quadam & deformitate reple- tur, & quafi informe quiddam euadit, fo- da uidelicet fimilis fubicdae naturae. Si igitur & in anima, quod i ntelicduale no- bis ineft , uicem gerit formae, inrationale uero matcriae(nam inrelle&us^& ratio in ordine termini computantur)inrationalc uero in genere indefiniti locatur(natuca enim indeterminatum eft , expersq; men- fur?)neceflarium eft, in anima quoq; tunc pulchritudinem effulgere , quando ratio
quidem regnat, /pedes ucrd uicae ratione carentes rationi fubduntur.at ucro iuftum ipfum rationi quidem dat imperium, in?- rationali deputat fcrui tutem, utriq* cnim^ quod /ibi confcntaneu cft,attribuit. prin- dpali quidem prindpatum : inferiori uc- - rd defignat ob/cquium. Quandoquidem in opificio mundi inratronale nobis eft /ubditum, 5r rationi nobis inGtx inra- tionaic /ubiidtur,ut uehiculum ip/unj. jtaq; iuftum naturaliter pulchrum eft, & pulchritudinis animat caula. Item iuftum quid pcrfe&um eft, atque definitum. nam inraftum imperfefitum , indefinitiimque cenfctur, atque infinitum uagatur, nec ufquam fiftit gradum praeuaricans iu/fi- tiac terminum, ipfum ergo iuftum , cui- cunq; adeft, men furam, terminumq; im- ponit, atq; ita omnia perfera facit. Cdra itaq,- tale iit, merito pulchram effirit anir mam. Id enim, quod pcrfejftum cft, atque men/uratu, naturaliter pulchritudo con- /equitur , ficut immenfuratum , indeter- minatumq; dcfbnnifas comitatur, iuftum igitur eft natura pulchrum, denique ip/c mundi faber totum hoc per iuftitiam ex- orna uit. pulcherrimo enim nodorum ou mnium nodo deuinxit mundu,indiflblu- bilcmq; effecit, propter proportionis ana-
logice
H6S TROCIT^
•
Ionicae poteftatem continente ipfum , fi- biq; amicum undiq; fidentem, quod au- tem eft iimilemundo uifibiliu omnium formofifsimo, nimirum eft ipfum quoq; pulchrum, quod igitur 'iuftum eft, necef- Jario eft &pulchnmL
Omne pulchrum naturaliter eft bonum* omne turpe malunhatq ; uicifiim.
OMne ucro pulchru efle banum , ita probamus. Conftat pulchrum efle amabile fuapte natura, quandoquidem _ & extrema pulchritudo diuin^ piichritu dinis imaginem ferens , eft amabilis, pri- mo 6; alpccfcu animos ad femouetQuod conhrmatur in Phaedro. Re enim uera uaiio/j s id eft pulchru, flue dicitur Jt* 7} uoe^eif ,id eft auiaprouocat animas, flue iix 7} Kv^ei/J3 ia eft quia permulcet intuc- tes, ccrt£ fecundum naturam eftamahile. Quapropter & amor ad pulchru dicitur amatem ducere. Quicquidaute eft ama- bile,eft appetibile. eft enim amor appeti- tus aliquis alicuius robuftus, atque uehe- mens. Et quicquid amat, appetit aliquid, quo & indigct.Omne ucro appetibile eft & bonum, nucreuerabonu, fiue appares. Pleraq; enim non bona expetenda nobis Occurrunt, quoniam appetentibus fe offe- runt
\
Vv
runt tanquambona.. Dcmonftratum eft autem i Socrate in Mcmnonq manifcft^ fieri noapoflevur qui malum , quale fit* noueriht,ipfiini appetant^ Appetibile igi- tur omne bonum eft. A c fiquidcm appc- tibifefit principaliter, bonum quoq; prin cipalitcr erit. Sirtautcm apparens, appeti- bile, talc-etiamerit bonum .. omnino autc in quolibet terminom boc eft1 apponen- dum*, fcilicet aut apparens, aut re ucra. Si enimpul‘chrum,& appares, certe & ama- bile,# appetibile-, bonuq; pufchro ciufi- modi confors. Sin auicmna tu raj>ulchru efl,&amabile>bonum quoque fimi liter. Atqui quid'nam erit appetibile, nunquid . malum?Atimpolsibilecft,ubi notum fue rit^efle alicuiexpetendiun > omnia enim bonum appetunt, ad malunr autem appe- titio nulla fertur, fcd neq; etiamappeti- tus fertur ad aliquid , quod nequent bo- num^.neque malum : quod enim tale eft,. gratia alterius agitur , nullusq; finis exi- ltit.omncautem^ppcdbile finis.atquc fi- quidex malis appetitur, quoniamajjparet bonum^defydcratur ut bonum : & liquid non pulchrum amatur, quoniam apparet* amatur ut pulchmm.Si igitur omne pul- chrum eft amabile, omne amabile eft ap- petibile, omne appetibile bonum :confc-
quent
qucntcr omne pulchrum eft bonum , atq; uicilsim,omne bonum appetibile, appeti- bile eft amabile: fiquidem amare eri uche menter appetere, unde in Sympofio So- crates ait bonum amabile cfleficut pul- chrum: fi inquam omne bonuni eft appe- tibile,appetibile rurfum amabile, amabile uerd pulchrum, (equitur ut bonum omne fit pulchrum.Ncque nunc nobis obiiciat aliquis, ipfum bonu efle (uperiuspulchri- . tudine , neque rurfum duplex efle , quod amabile dicitur: no enim nunc de primis rerum principiis dilpuramus , fcd dc iis* qux nobis infunt , pulchris , atque bonis: quod igitur in nobis eft bonu , fimul eft appetibile, & amadum. Per amorem igi- - turid comparamus , & poftidemus : per amorem inqua,ftudiumq; propenfum.act ~ fiquis feipium animaduerterit, plane per- fpiciet , eiufmodi bonum acriores nobis amores inferre, cognofcct, quam pulchra finii bus manifefta : quod igitur eft bonu, eft & pulchrum. Quapropter Diodma pr^cipit amatoribus, ut polt occurrentem fcnfibus pulchritudinem, fi adpulchritu- dine traosfirant a&ionibus, officiis, fcien- tiis,infuam,ibiq; amatorium animae ocu- lum uchemcnter exerceant. Deinceps ue- ro ad intelie^umjibiq; praecipuam, diui-
namq;
namq; pulchritudinem dominante , tan- quam ipfiim re uera pulchrum in nobis animae uigeat. Quia enim i? «obis elt uirtute,& tifieath^tlshius ? Quid con-
trd;uicio,& forantia turpius?
1
ffjtno efl anima utens corpore >ut inflrtt- mento . Aiald ergo corporis non perti- nent ad animam ,homincmq;,fecut neqs mala inllrumetorum,ad artijicem,atq;
' artem •
FAlsd pleriq; putant uulricra,morteq;
mala . quia enim horu nobis eft ma- ’ lum ? Siquidem non tranlit in animam, quae nos ipfi fumus. Neque enim pafcio- nes inftrumencoruin uirtutes utentia mii tant , neque igitur faber obtufa aliquan- do fcca , artem amittit fccandi . neque etiam fi in arte fabrili confiftcret noAra felicitas , infelicem propterca putaremus fabrum, cui fcca defuerit. Iam ucro quem- admodum anima inftrunientum habet, fic & corpus inftrumeta quasdam habet, per quae mouet externa: quorum uitium bonam non laedit corporis habitudinem, fimilitcr & corporis paisiones in anima- non pertranfeunt. quapropter & mors, etfi corporis malum cft , non tamen eft animae malum. Si igitur pulchrum qui- dem
dem a&ionis eft ia anima:, malum uerd interim fit in alio^hondunt oftenfumcft, idem aliquando pulchrum cfle,fimulque malum* Liccietiarn diale£Hca ratione difting^uere,aliudquidcu^{Ic aliquicifc- cundum fcipfum: , aliud auteniteundum accidens* Eft enim a&io fortis, pulchra fecundum feipfam: mala ucro , liquando fit mala *per accidens.: quoniam accidit fortiter agentemmorf *ol'acnim , fluis, mors e malorum numero. Non igitur officium, forte fecudum hoc ipfum,quod •. eft forte,, ideo que & pulchrum, eft etiam malum, fbd forte per accidens . aliud igi- tur eft pulchrum, aliud ucro malum. Ne- que qua ratione pulchrum ,eadein often- fum eft efle aliquado malum, fedper ac- cidens propter obitum J?toiiidc hominis ignorat effentiamvqui bonum dpulchra tecemit * & hoc quidem in alio, illud au- temin alio ponitvbonumin corpore, pul- chrum in atrionibus animae* Sed re uo- ra homo ipfe eft animus , ipfc eflenria d corpore fcgregatus, in quo quicquid eft, pulchrum eft, & bonum eft,.etiam fi inde corporis fequatur incommodum.. Cor- pus cnimnon. pars-hominis , fcdinftru- mcntumanftrumcnti ucro malui non per- tinet ad utentem.
Quom
DB ANIMA ET DAEMONE^
S^uomodo differant duo hac ,/cilicet fe- cundumfiipfim ,(& qua ipfum.
IV I&iones eiulmodi,feiliccr,fecudum J feipfum, & qua ipfum , etiam apud Ariftotcle diftinguuntur. Quod enim fe- cundum fcipfum alicui competit , poteft ci non competere primo.Qupd aute qua ipfum conucnit, praeter id , quod conuc- nit, fecundum fc ipjfuin etiam primo com perit ei, atque adaequatur. Pulchrum igi- tur,fi commenfurationis anim$ caiifa eft, atque ob hoc ipfum dicitur pulchrum, efficitq; , ut melius in anima dominctur detcrion,perficitq; nos, & animae defor- mitatem purgat : hac ipla ratione bonum eft, non quidem per accidens, fed qua ra- tione pulchrum . fi enim qua pulchrum eft commenfuratum,eft & bonum. Bonu enim eftmefura, certfc qua pulchriun eft, exiftit & bonum.Similiter turpe, qua tur- pe,malum eft. Nam qua turpe eft, infor- me eft, indeterminatum, incompofitum, & hac ipfa ratione malum. Qua igitur eft turpe, eft utique malum, eadem itaque res, & pulchra femper eft, & bona . atque contra turpis pariter, atque mala, hanc tu regulam nic mete teneto, qua & in pofte- rum ufus eft Ariftoteles. Siqua duo con- uemintur , inuiccm eorum quoque op * s polita
poirta conuertuntur . II igitUr pulchrum^ bonumque conuertuntur inter fc, eorum quoque oppofita,. malum deificet* atque turpe, fimiliter inter fc conuertuntur.
t , . . '
UOCL VS' D ES A- *
tUFIGIO» ET M A 6 l Ay
Interprete Mdrfitio Picino itorentino.
Vemadmodmn amatores ab ipfa pulchritudine, quae circa fenfum apparet y ad diurnam paulatim pulchritudinem ra- tione progrediuntur : fic '& faccrdotcs antiqui, cdm coniyderarenr in rebus na- turalibus cognationem quandairt , com- pafsionemque aliorum ad alia , & mani- leftorum aa uires occultas , & omnia in omnibus inucnirent, facram eorum fcien tiamcondiderunr . agnoucrunt enim 8c in infimis fuprema , & in fupremis infi- ma: in ccelo quidem terrena fecundum caulam , modoq; coelcfti :m terra ucrd ccelcftia,fed modo terreno. Nam unde putamus plantas illas , quas heliotropiai nominant , ideft folifequas,ad folis mo- tum folciii uerfus moucn ? fcd felinctro- piasjideftlunifcquas ad luna ucrti?Ncm-
P*
DI SAC&IF. ET MAOr*. f?%
percun&a precantur , hymnosque conci- nunt adordinis fui duces. Sca alia qui- dem mtclle&uali modo , alia rationali, alia naturali , alia ucrd fcnfibilr modo. Itaque folifcqua quomodocunq; porerft, . mouetur ad folem : ac fiquis pollet aud»* re pullationem ab ca in aere circuitu fa- &am , proic&o illum quendam per cinfc * . modi fonum erga regem fiium compolP _ tum animaduerccrct , qualemcunque po~ teft planta conficere.Quamobrem in ter >
ra quidem alpiccre licet folcm & lunam* led pro qualitate terrena. In caelo autem piatas omnes , & lapides, & animalia pro eoe Icili natura uitam habetiaintelle&ua- lem. Quae quidem ueteres contemplati alia coelcitiumalia terrenoru adhibue- runt, unde diuinasuirtutes in locum infe- riorem ob quandam fimilimdincm dedu xcrunt. Nempe fimilitudoipfo luffic.icns caufa eft,ad res lingulas inuicem ti inden- das. Siquis enimeanabim , liue papyrum calefaciat, deinde fubigat lucemx proxi- mae , etiam fi non tangat , uidebit liibito acccnlam canabim , quamuis nonretige- „ . rit ignem , accenfioncmqj defupe r ad in- t*. feriora deiccndcre. Comparemus igitur canabim calefa£him , liue papyrum- co- gnadoai cuidam interiorum ad fuperio-
s 2. ra*
tyg P R O C 1 y s .v;.
ra , appropinquationem uero eius ad Iu*» cernam opportuno ufui rerum pro tcm- p<pre, loco, materia. Proccfium ignis in canabiin praefcntiae diuini luminis ad id, quod poteft capcrc.accdsionem denique canabis dcificationi mortalium, materia- liumq; illuftrationi, quae deinde feruntur . furfum inftar accenfae canabis ob quan- dam (eminis diuini participatione. Quid ucr6 de Loto dicam?Lotus implicat qui' dem in fc folia ante folis exortum, orien- tc uero fole explicat paulatim . & quate- nus (ol ad mediam coeli afcedit plagam, eatenus pandit folia. Quatenus uero & medio petit occafum,gradatim folia con trahit. Videtur haec no minus dilatatio- ne,contra&ioneq; foliorum honorare (b lem, quam homines genarum gcftu,mo- tuq; labiorum. Non folum uero in plan- . tis,quae ueftigium habent uitae, fcd etiam in lapidibus alpiccre licet , imitationem, 8c participationem quandam luminum fupernorum , quemadmodum helitis la- pis radiis aureis folares radios imitatur, lapis autem, qui uocatur coeli oculus, uel folis oculus , figuram habet (imilcm pu- pillae oculi , atque ex media pupilla emi- ' eat radius . Iapis quoque lelenitus , id eft lunaris , figura lunae comiculari limilis,
quad
/. .. '
r ^ / *
• . • * r **
V. * J
DH SACRI F. ET* MAGIA. 277
quadam fili mutatione lunarem fequitur motum. Lapis deinde hcliolclcnus,id eft folaris, luiiarisq; imitatur quodammodo congrellum folis , & lunae, figuratq; co- lore. Sic diuinorum omnia plena liint, terrena quidem cceleftium , coeleftia ue- rd luperccelcftium, proceditque quilibet ordo rerum u% ad ultimum.Quae enim liipcr ordinem rerum colligutur in. uno,, hic deinceps dilatantur in aclcendendo, ubi aliae animae lub numinibus aliis ordi- nantur. Deinde & animalia liint folaria multa, uelut leones, & galli, numinis cu- iufdam folaris pro fua natura participes» unde mirum clr, quaturn inferiora in eo- dem ordine cedant foperioribus , quam- uis magnitudine, potentiaa; non cedant; hinc ferunt gallum timeri a leone quam- plurimum, & quali coli.cuius rei caulam a materia, fenfu'uc alsignare non poflii- mus , led folum ab ordinis fupemi con- templatione . quoniam uidelicct praelen- tia folaris uirtutis conuenit gallo magis quim leoni : quod & inde apparet , quia gallus, quali quibufdam hymnis applau- dit fingenti loli, & quali aduocat, cjuan- do ex antipodum medio coelo ad nOs defle &itur, & quandoque nonnulli fola- res angeli apparuerunt formis ciulmodi
pracd
JT
UOC1TS
praediti , atque cum ipfi in fe fine forma effient , nobis tamen , qui formati fumus, occ urrerc formati. Nonnunquam etiam daemones uififuntfolares leonina fron- te, quibus cum gallus obiicerctur, repen- te aifparuerunt.Quod quidem inde pro- cedit, quod femper quae in eodem ordine confotuta inferiora funt , rcuerentur fu- periora : quemadmodu pleriq; intuentes ui rorum imagines diurnorum, boc ipfo afpc&u uereri fblcnt turpe aliquid perpe trarc. Vt autem fummatim dicam , alia ad reuokitioncs folis correuoluuntur, fi- cut plantae, quas diximus : alia figuram fblarium radiorum quodammodo imi- tantur,ut palma,da<9ylus:alia igneam fb- lis naturam , ut laurus : alia aliud quid- dam . uiderefane licet proprietates, quae colliguntur in fble,pafsim diftributas in- kquentibus in folari ordine confoturis, iciiicct angelis, daemonibus, animis, ani- malibus, plantis, atque lapidibus. Quo- circa facerdotii ueteris autores a rebus apparentibus fuperiorum uirium cultum adinueocrunt,dum alia mifcerent, alia pu rificarent. M ifccbant autem plura inui- c-cra, quia uidehant fimplicia nonnullam habere numinis proprietatem , non tame fingulatim ,fuf£rienccm ad numinis illius
aduoc
k
DB SACKIP. BT MAGIA.' \
aduocationcm. Quamobrem ipfa mut- torum comiftionc attrahebant fuper nos influxus : atque quod ipfi componendo unum ex multis conficiebant , afsiinila- bantipfi uni, quod cft fuper multa, con- -ftitucbatq; ftatuas ex materiis multis per- miftas ; edores quoq; compofitos colli- gentcs:arte in unum diuina fymbola,rcd- aentesq; unum tale , quale diuinumexi» ftit fecundum eflentiam, comprehendens, uidelicet uires qitamplurimas. Quorum quidem diuifio unamquamq; debilitauit, miftio ucro reftituit in cxeplaris ideam. Nonnunquam ucrd herba una, uel Iapis unus, ad 'diurnum fufficit opus. Sufficit c- nim Cncbifon,id cft carduus, ad fubitam numinis alicuiusapparitionem,ad cufto- diam ucro laurus. Raccirium , id cft ge- nus uirgulti fpinofum , cepa, fquilla, co- rallus, adamas, Iafpis, fed ad prxfagium cor talpae, ad purificationem ucro fulfur,
& aqua marina. Ergo faccrdotes per mu- tuam rerum cognationem , compafsio- ncraq; conducebant in unum , per repu- gnantiam expellebant, purificantes, ctim oportebat, fulfurc,atq; afphalto, id cft bi- tumine, aqua afpergcntes marina, purifi- cat enim fulfur quidem propter odoris acumen, aqua uero marina propter ignea
s 4 portio
/
portionem , & animalia diis in deorum cultu congrua adhibebant, caeteraq; fimi- • lirer. Quamobrem ab iis, atq; fimilibus recipientes primum potecias daemonum, cognoucrunt,uidelicct caseflc proximas rebus, a&ionibus^i naturalibus : atq; per haec naturalia , quibus propinquant in praefentiam conuocarunt. Deinde a dae- monibus adipfas deorum uires, a£Ho- nesq;* proceflcrunt , partim quidem do- centibus daemonibus addilcentcs, partim * uerd induftria propria interpretares con- uenientiafymbola, in propriam deo- rum intclligcntiam afccndentcs, ac denique pofthabitis natu- ▼ - . ralibus rebus,adionibuf- que , ac magna ex parte daemoni- bus , in deo- . ; rum fc con-
fortium rccepe- . i nuit*
* *>-t/ » s • * • - 4? ' • •
; PORPHYRIVS
DE OCCASIONIBVS,
fine cetujis ad mtcUigibtlut nos ducentibus
M AR S ILIO FICINO INTERPRETE.
JDc natura corporeorum jatque in- corporeorum.
M N E corpus cft in loco* Nullum uero eorum, quae fecundum fe funt incorpo- rea, uel aliquid tale, cft in
loco. Quae fecundum fc
funt incorporea, eo ipfo,quod praeftatius eft omni corpore , atqi loco , ubiq; funt, non diftanti quidem, fed indiuidua qua- dam condicione. Quae fecundufe funt incorporea, non localiter praefentia cor- poribus,adfunt eis, quotiefeunq; uolunt, ad illauergcntia,atq; declinantia, quate- nus uidelicct naturaliter ad ea uergimt, atq; inciinantur.Sed enim cum no adfint locali conditione corporibus,habitudinc quadam eisadfunt. Quae fecundum fe lunt incorporca,ccrte non per fubftantia, & per eflentiam corporibus adfunt. Non enim corporibus commifcentur.ucrunta-
- . .1
s S
mea
«$2, »OH?HYUT.S
mcnex ipfa inclinatione^quafi momento uis quaedam fabhftrt inde communicata iam propinqua -corporibus, Ipfanaq; in- clinatio fecundam quandam uim fubfti- tuit corporibus iam propinquam.
Venatura, & alligatione, & folfr- tionc animet.
ANima quidem mediu quiddam eft inter euentiam indiuiduam , atque . dlentiam uera corpora diuifibilcm-Iatel- ic&us autc eflentia eft , indiuidua folum. Sed quaiitates,materialesq; formae, fecun dum corporabunt diuifibiles. No omne, quod agit in aliud appropinquatione, & ta&u facit, quod facit, fed edam qu$ pro- pinquando, & tangendo faciunt aiiquid fecundum accidens, non utuntur propin- quitate. Anima corpori alligatur con- uerftonc quadam ad paftioncs proucnicn tes a corpore. Rurfumq; foluitur quate- nus a corpore nihil patitur. Quod na- tura ligauit,hoc & ipfa natura foluit.Rur (iis, quod conciliauitTanima, hoc & ani- ma dirimit. Natura quidem corpus in . anima deuincit, anima ucro fcipfam in corpore. Quamobrem natura corpus ab anima feparat, anima uero fcipfam i cor- pore fegregat.
Omnia
Cnrnia quodamodo funt m omnibus pro conditione eorum , quibus infunt .
NOn fimiliter omnia in oranib* iri- tcliigimus, fed proprii fc habet ad omnia unius cuiufq; cfienria : in intclle- &u quidem intcllc&uaiitcr, in anima ue- rd rationaliter: in plantis feminarie , in corporibus imaginarii : in eodeq;(quod Jiis omnibus fiipcrius eft) modo quodam iuperintcllc&uali,arq; iupcreflcntiali.
In fimmis cH unitas cum uirtute : in infimis multitudo cum debilitate •
INcorporcae fubftantiae defccndentcs quidem diiudiccntur. atq; in lingula potentiae defc&u multiplicantur, adfccn- dentes autem utuntur, atque liraul recur- runt in unum copia potcftatis.
t)e (pccicbus tuta,
NOnfolum in corporibus aequiuo" ca conditio eift , fcd ipfa etiam uita multipliciter praedicatur. Alia eft enim uita plantae , animalis alia : alia rurfus in- telle&ualis effentiae , alia tandem naturae luperioris,a!ia animae, alia intellc&ualis: uiuunt enim & illa :ctfi nullum eorum, quae ab iplis exiftuat , uicam cis lirailem iortiatur.
i , / Quae
1 >
tS4 PORPHYR.IVS
Qua generant > partim conuertuntur ad genita, partim minime.
OMne, quod lua c flent ia generat, ali- quid fe deterius generat, atq; omne genitum ad genitorem natura conuerti- tur. eorum uero, quae generant, alia qui- dem nuito modo conuertuntur ad geni- ta:alia uero partim quidem flebuntur ad illa, partim etiam no fle&untur. alia tan^ dem folum dcflc&utur ad gennuras,ueqj interim ad fe reficiuntur.
Senfus t imaginatio t memoria, intelligentia.
MEmoria non eft imaginationant confcruatio quedam,«?fc« -ruv /ut- 7d,7H$iv7KU 7T(ojia\it&cu invias , ngefitof- fucncty fcd eft ipfas propoli tiocs5fiue pro- du&ioncs in actum coram , quae medita- tus eft animus nuper, educere. Anima quidem habet omnium rationes. Agit au tem fecundum eas,ucl ab alio adexpedK tioncrn eiuimodi prouocata , uel ipla ‘ie- ipfam intus conuertens ad rationes , & cum ab alio prouocatur, tanquam ad ex- terna committit introducere fenfus : ciim ucrd ingreditur in feipfam,ad intclligen- tiaspcruenittneq; igitur fenfus extra ima- ginationem funt, ncq;,ut dixent aliquis, intclligetiae quatenus competunt anima-
DB OCCASIONIBVS. l’
li:ncq; rurfiis abfq; inftrumentorum fcn- fualium pafcione funt fenfus , fic & intei- Iigentix no abfq; imaginatione, nifi ana- loga conditio fit: quemadmodum figura cohfcqucns quiddam cft ad animal fen- fualc , fic phantafma aliquid confcqucns ad intelligenciain animae intclligentis in animali.
isinimaeJl immortalis.
ANimacft cflentia incxtcnfa, imma- terialis,immortalis ; in uita haben- te a feipfa uiucre, atq; efle iimilitcr pofsi- dente.
Pafito animx}dtq; corporis ejl loge Atuerfd. Liud cft pati corpora, aliud incor-'
porca. Pafsio enim corporum cum tranlmutatione cotingit: pafsio uero ani- mae eft accommodatio quaedam , & affe- Ctio ad rem ipfam,& a£tio quxdam, nul- lo modo fimilis calefactioni, frigcfaCtio- niq; corporum, quamobre fi pafsio cor- porum,cum trafmutationc fit, dicendum eft omnia incorporea efle pafsionis cx- pertia.Quae enim d materia, corporibusq; fcparatalunt a&u, eadem permanent: quae uero materi^, corporibusq; propinquant, ipfa quidem non (une pafsiua, fed illa, in quibus haec apparent, patiuntur, quando enim animal fentit , anima quidem fimi-
lis
i
lis cfic uidctur harmonie cuidam feparas tx cx feipfa chordas moucnti contempe- ratas. Corpus autefimile harmoniae, quae infeparabihs ineft chordis* fedcaufamo- ucndi cffe uidctur animalr,pptcrca quod (it animatum, quod quidefimilccfViiiu- fico, cx eo quod fit concinnum, corpora uero, quae per pafiionem fcnfualc pullan- tur, fimilia contemperatis chordis appar rent. Etenim ibi non harmonica quidem leparata patitur, fcd chorda : & mouct &- nc muficus per ip{am,quaefibi ineft, hai> monianrncq; tame chorda ratione muii- camoucrctur etiam, fi uellet muficus, nifi harmonia ipfa id dixit.
De d'jf(rcnttjs incorporeorum, •
Ipfa incorporconim appellatio non fe- cundum communitatem unius , enrf* deq; generis, fic cognominata eft quem- admodum corpora, fcd fecudum nudam ad corpora priuationem .. Quamobrem «ilvil prohibet inter illa, alia quidem efle eflentia, alia uero no eflentia : & alia rur- fiis ante corpora, alia uero uni cum cor- poribus : item alia i corporibus feparatay alia uero no fcparata.Pr^tcrea alia fecun- dum fe lubfiftcntia, alia uero aliis, ut fint indigentia : alia deniq; a&ionibus,uitisq; ex fe mobilibus eadem , fcd alia ukis , 8c
DB OCCAS TOHIBVS.
qualibus a£Honibus quodammodo per- mutata, nempe fccudum negationem eo- rum, quae ipfa non fimt,non fecundu a&i- ftentiam eorum, quae llmt, appellantur,
Pafiiones materiet primt afitgnate ■ fimiitter a Plotino.
M A teri? propria apud antiquos hec funt incorporea quidem, diucrfii enim eft a corporibus, praeterea uitae- ex- pers, neq; intcllc£hjs,ncq; anima, neq; a- liquid fecudum fe uiuens. Item informis* permutabilis ,infi n ita,impotcns. Quapro- pter neq; ens, feducrum non ens, imago mollis apparens, quoniam quod primo cft in mole, clt ipfum impotens, item ap- petitio fubfiftenriae,& ftans non in ftatu. praeterea femp in le apparens, tum paruu, tum magnu, tum minus, tum magis, tum deficiens, tum excedes, quodW hac fcm- per , maneat uero nunquam , neq; tamen aufugere potens, quippe ciim totius entis fit dedecus. Quamobrem quicquid pro- mittat,mentitur: ac fi magnum appareat, inccrimeuadit paruum, quali enim ludus . quidam eft in non ens au&gicns. Fuga enim eius non fit loco , fea dum ab ente deficir : quamobrem quae in ea funt ima- gines, infunr in deteriori rurfus imagine* quemadmodum in lpeculo id, quod alibi
fimn*
iS8 TORPHTRIYS
litum eft, apparet alibi>& ipliim Ipcculum plenum ellc uidetur , nihilq; habet» dum omnia uidetur habere.
Quid pdtidtur, quid non.
P A Is ion es circa id funt omnes, circa quod accidit & interitus. Via enim ad interitum eft admifsio palsionis,atque huius cft interire, cuius cft pati. Interit au- tem incorporeum nullu.fed quaedam in- ter illa autfunr, aut non funt. quapropter nullum compatitur: quod enim patiens eft,non oportet ita fe nabere, ledeflc ta- le,ut alterari queat, atq; interim in quali- tatibus coru, quae ingrediuntur, licq; in* ferunt palsionem.Ei nancp quod ineft al- teratio non a qualibet accidit,ncq; igitur materia patitur. Nam fecundum fcipfam qualitatis eft expers, neq; prorfus formae, quae fiint in ea, ingredientes , uiciisimq; exeuntes, fed palsio fit circa copofitum, & unius ellc in copofitione confiftit,hoc enim in cotrariis uiribus, & qualitatibus ingredientium, inferentiumq; palsionetn perfeuerare in fubfiftendo uidetur. Qua- obrem ea quorum uiuere eft ab externis, nec a fcipus , nimirum & uiuere , & non uiuere pati poliunt. Sed ea, quorum ellc in uita conliftit, pafsionis experte, necef*
larium
Vi
D B OCCAS IONIBVS. 15^.
' * % i
larium eft permanere fecundum uitam, quemadmodum uirae uacuitati coucnit Se non pati, quatenus St uitacuacuitas. Itaq; ficut permutari , ac paticopofito ex ma- teria , formaq; contingit , id eft corpori, neq; tamcaia materiae accidit, fic uiuerfe, atq; interire , pariq; fccundunvhoc ipfum incompofito exanima, corporeq; perfpi- citur.ncq; tamen animae id coringir, quo- niam anima no eft aliquid ex uita,& non uita conflatu, fcd uita loliuri. coftat quip- pe,ciim fimplex edentia fit, ipfaq; animx ratio fit natura ipfa fe moucns. .
Omni* mteUi-flu* eft omniformi*.
INtellc&ualis edentia fic in partibus eft coniimiliSjUt St in particulari quo- libet intellc&u, uniucrfbq; intelle&u fint entia:fcd intellc&u quidem uniucrfali en-» tiactia particularia uniucrfali fint ratio- nc:in particulari' autem intcllc&u etiam uniuerfalia fimuL atque particularia fint conditione quadam particulari.
+s4nim<i quia per cjjentiam eft uita» . non moruwr. .
Circa eflentiam, cuius efle confiftit in uita,& cuius pafiiones uita quaedam iim^nimirum St mors in quali aliqua ui-
t ta
/ t5t ucr/atur , hon in priuarione nitae fimul tota. Quoniam neque pafsio/eu uitacft Omnino, illic ad non uiucndum,ipfaq; illic accidit orbitas.
-J ' i>I • (;- ... • ■’ * : i ' ' *■+■:;. ' s *
Omnis wta incorporea quocunq; mutetur, permanet immortalis,
TNuitis incorporeis proceflus manen- tibus prioribus in (c firmis efficiuntur, dum nihil fui perdunt, neq; permutant ad fiibftantiam inferioribus exhibenda. qua- propter neq? qux inde fubfiftunt,Cum ali- qua perditione uei tranfinutationc fiibfl- ftunt. neque hoc quidem efficitur, ficut generatio interitus, permutationisq; par- ticeps. ingenita igitur, & incorruptibilia fiint atque ingenitae, incorruptaeq; fecun- dum hoc ipfam effe&a. .
Quomodo inteUigatur quod cfi/upr -
rius intcllettu. ; .. j
DE illo quodeft mente fuperius , per intclligeriam quidem multa dicun- tur : confydcrantur auteni uacuitate qua- dam intelligcntiae intclligcntia meliore, quemadmodum de dormiente per uigi- lantiam multa dicuntur, led per fomnum ipfum cognitio eius,peritiaq; habetur, fi- tnili nanq; fimile cognofcifolct, quoniam
omnis
DB OCCAS IONIBVS. 1$J
omnis cognitio, afsimilatio quaedam eft ad hoc ipftim, quod cognofcitur.
2Von ens aut efl fuperius ente, ut deus, aut inferius cum materia .
QVod non ens dicitur, aut ip(i nos machinamur ab iplo ente aliquan- do lcparati ,aut fiiperintelligimus, dum ens pofsidcmus. quapropter li feparamur ab ente, ens ipftim non fiiperintelligimus non ens fnper ens ipftun, icd iam non ens uelut falfam concipimus paftionem, con- tingentem uidelicct illi , qui digreditur extra fcipfiim.ipfe enim quifquc quemad- modum dxiftentcr id eft ucr£ , atq; per fe ipfum poteft reduci ad ipfum non ens ente fiipctius, fic ab ente, feq, ipfo digre- diens iani traducitur ad non ens, quod catis ipfius eft cafiis atq; ruina.
fubHantia incorporea efi ubi - '* ' ' cuncpuult.
NA tura corporis Jiiliil impedit, quin quod fecudum (e incorporeum cft, fit abic uq;,& quomodocunq;.Sicut enim corpori incomprchefibilc eft, quod mol- lis eft expers, nihilq; ad ipfum pcrtinct:(ic incorporeo ipftun, quod molle diftendi- tur, non fit obftaculum & quafi non ens
t i iacet.
I
fX9l POKPHYRIYS
iacet. neque enim quod incorporeum eft locali conditione qud uult difeurrit. lo- cus enim cum mole fimulcxiftit. neque rurfus corporu. limitibus: coercetur, quod enim quomodocuq; iacet in mole, in an- guftum cohiberi poteft, & coditione lo- cali tranfrnutationem agere, quod auteia •
. eft a mole, magnitudineq; prorfus exem- - ptum,hoc ab iis, quae funt in mole, conti- neri non poteft, d motuqj.locali permanet liberum. Igitur quali quadam, ccrtaq; dilpofitione reperitur ibi,ubicunq; difpo- nitur.Ioco interca tum ubiq;, tumnufqua fimul exiftens. quapropter quali quadam ccrtaq* affc&ionevucliiiper coelum, uel in parte mudi quadam apprehenditur quan- do ucro in aliqua mundi parte tenetur, non oculis quidem afpicitur, fed ex ope- ribus eius praefentia fua fit hominibus. J manifcfta.
»
SubStantid incorporea nullo corpore co~ hibcturjcd producit ejeam in corpore^, per quam fe corpori applicat . *
QV od eft incorporeum, liquando in corpore comprehedatur, non opus eft ut ita concludatur, quemadmodum in parco ferae clauduntur, nullum nanq; cor- pus poteft ipfum ficin fe cohibere, neque ; «r ... .-i ficut
(icut uter liquorem aliquem trahit, & co- hibet, aut flatum, fed oportet ipfum fub- ftituerc uires gb ipfa in leipfum unione extra manantes , quibus dcfoidens cor- pori applicatur. copula itaq; cius ad cor- pus per ineffabilem quandam fui ipfius impletur extenfionem. quamobrem non aliud quidem ullum ipfum alligat , fed ipfum certe leipfum. neque igitur refoluit ipfum corpus quando frangitur, aut in- terit, fed ipfum potius lemctiplum eno- dat , quando i familiari erga fubic&um affe&ionediuercir. , . /
yniucrfdlcs cdujk non convertuntur ad ejfcftuajcd eos ddfe convertunt.
NVlla fubftantiarum , quas uniucrfe funt,atq; pcrfc£he ad fuam conucr- titur genituram. Omnes au tem pcrfc&ae fubftantiae ad generantia rediguntur, 6c id quidem ad corpus ulquc mundanum. Quod quidem cum fit peric£iuiii,ad ani- mam eft rcda&um. animam inquam ig- tclle&uale, idcoq; circulo uoluicur. ani- ma uerd mundi aa inrclic&um attollitur. ■" intelle&us autem erigitur ad principium. Omnia itaque pcrucniunt ad hoc ipfum ab extremis exordientia quatenus facul- tas fuppetit unicuiq;. pcrucniunt. inquam . t 3 cieua
f OR^TRIVJ
eleuarione ad primum, illucufque perdu- &a:quae quidem aut ex propinquo, aut ex longinquo effici folct. Haec itaque non folum appetere deum dici poflunt , fed etiam pro uiribus affequi. in fcbftantiis uero particularibus, & ad multa labi po- tentibus ineftprocliuitas dcfle&es ad ge- nituras : ideoq; in his deli&um dicitur accidi fle, in his infidelitas eft damnata, has igitur contaminat ipfa materia, pro- pterca quod ad hac dcflc&i pofsint, cum tamen interea ad diuinum feualcant corv- uertifle : quare perfe&io quidem i prio- ribus fccuda fubftituit conferuans eadem ad priora conucrfa. defc&us autem prio- ra etiam ad pofteriora defle&ir, efficitq;, ut haec ipfa diligant a fuperipre interim diucrtcntia.
i • i !^'l ili’ 3 • I' 1 ^ • • f- n i »’ * • * •
'■> r» Quomcdo differenter efl ubiq ; dent,
. t intiUcflua, dnima.
DEus eft ubiq;, quia nufquam intellc- &us eft : ubiq; etiam, quia nufquam anima : denique ubique eft , quoniam eft •& nufquam : fed deus quidem ubique 8c nufquam eft coru omnium, quae funt poft ipfum. Sui uero ipfius eft folum, ficut eft, atqup uult.Intellcdfus autem in deo qui-
dem ubique eft, fed in eis.
oft
ipfum.
f
DE OCCASIOKIBTS. 2
ipfum, exiftit nufquam pariter, 8c ubique anima tandem m intcfle6ju,atquc deo, fi- i militer cft ubique , in corpore uerd ubiq; cft fimul & nuftjuam* Corpus autem & in anima, & in intclle&n, & in deo, omnia profc&d cum entia, tum non entia ex deo fune, & ideo neque tamen ipfe deus eft, cum entia, tum non entia, neque exiftit in cis. Si enim efiet duntaxat ubiq;, ipfe qui- dem omnia,& in omnibus edet. At quo- niam eft,& nufqua, omiiia £me per ipfiuKi Eunt, fiuntq; rurfus inipfb* quoniam ip$c exiftit ubiq; : diucria rurfus ab ipfo, quo- niam ipfe nufquam. Similiter inteflechis ubique exiftens, atque nufquam, c^ufa eft animarum, animasq; fcquentium /neque ipfe anima cft, neque quae poft animam, neque in eis exiftit:quonia uidcliccr nob folurn ubique eft,corumq;, quae funt poft: ipfum, fed & nufquam. Rurfus, anima neque corpus eft, neque eft in Corpore, fed caufa corporis, quoniam durii ubiqUd cft, per coipus* fimul eft, &»-.in corporermf- quam.proceflus dcniqueuniucm in illud . :. dcfinit,quodncq; ubiq; fiinubncqu^ nufquam cife ualer , . feci altani* ' l • j , quibufdamujcibusptri- ;.r
1; v to ulquc fit parci- V.L
.. CCPS‘ y
unn * 4 EX
0*
R. S
isfnxm& in hoc corpore dormit.
Bftincre animalibus prae- cipimus, non quide omni- bus,(cd omni auntaxat di- uina cotemplaruro, qui fa- ne animaducrtit huius ha- bitaculi ucncficia , in quo hic habitamus: quincda cognofdt iprnm, quod in (c cft, naturailitcr perpetuo uigilans,atq; fbmnu, quo hic opprimitur>dcprehcndit.Cui nos (anfc educationem, nutritionemq; trade- mus confentanea, tum huius loci naturae, tum fili ipfius cognitioni conuenientenu
Bedtitudo non e fi diurnorum cognitio, fid uita dtuttut. . ,
BEata nobis contcplatio non cft uer- boru accumulatio , difciplinarumq; multitudo, quemadmodum aliquis forte putauerit : neque enim ita componitur, neque pro quantitate rationum ac uerbo-
rum
rum accipit incrementum, alioquin nihil prohiberet illos, qui omnes congregauc- rint difciplinas,cilc beatos. hunc nero ne- dum quaelibet difciplina felicem contem- platione impleat, nec Ip& etiam de iis, quae ucrae funt do&rinae, id unquam effi- ciunt, nifi eis adiit & uita in ipiam diui- norum tranilata naturam, profc&d con- templationis finis cft ens ipfum, uerumq; ailcqui adeo fcilicet, ut eiutmodi aiTecu- tio contemplatorem pro naturae fuae ut- ribus,cum co,quod contemplatur, conflet in u^im, non enim in aliud, fcd in ipfum ucrc fcipfum fit rccurfus, neque ad aliud, fcd ad feipfum re uera fit confpiratio. ipfc ucr6 rcuetacftintdieftus.Quamobrcm & finis cft intellc&u uiucre, atque ad hoc ipfum fcrmoncs,difciplin$q; foris adhibi- tae, coditione quidem nobis purgatoriam adhibet, non tame ratione ipiam qua no- bis felicitas complcatur.quamobrcm fi in fermonum,rationumq; congerie felicitas ipfa confiftcret, liceret hominibus educa- ' tione,certaq; officia contemnentibus, fe- licem confcqui finem, at ucro quoniam hanc uitam oportet in aliam commutare, animu per uerba,& rationes,opcra^; pur- gantes,dic age,qui'na iermoncs,quae 'nam opera fic potifiimu nos inftimat ? non ne
t t uerba
uerba duntaxatyofficiaq;, quibas 4 rebus fcnfum moucntibus, fcnfasq; pafsionibus .feparcmur?Atq; ad uitam intellc&ualcm, fupcrq; imaginatione, ac pro utribus paf- fionis expertem deniq; reducamur.
Z>e animA dcfcenju,4tq; dfcenfu.
OPortet nos, (i modo adilla, quaere ucra nobis propria fiint , rcuolaturi fumus, haec, quae & ex natura mortali no- bis adfumpfimus , omnino deponere un4 cum affeoione adjiaec declinate, per qua ddccnfio nobis c 6r i g i t .p r gtcrea remini fci beatae, & aeternae fubflatiae,ac,duin ad in- . corporeum ftudcrnus afccndere, duo po- tilsimum meditari , tum quajatione efle materiale , caducumq; deponamus , tum etiam qua uia praecipue reuertamur, con- traria Icilicct uia reaeutes ad illa uiae, per quam ad haec noftra defcedimus. Eramus enim,& adhuc fumus, intclle&uales cfTcn tiae purae ab oipni icnfu,naturaq; irratio- nali uiuetcs copiilati uero fumus natiine fenfibili,tum per impotentiam aeternae ad inrclligibilc noftrum coniun&ionis, tum per potentia ad interiora uergete.Omnes enim uires cum fenili, corporem agentes, tunc primum pullulant ad cffe£hirn,cum animus in ipio intelligibili minimi per-
fcuer
(euerat,(imiles terrae iam dcprauatac,que, cilm triticum Cepe CuCccpcrit , reddit dc- niq; loIium.Id'q; per quadam animae ac- cidit prauitatem, quae Cane no perdit quir dem ipiius edentia, dum irrationale pul- - lulat germen , fcd per hoc ipfum anima " coniungitur cum mortali, dum ad alienu ex proprio trahitur.Quamobre liquando ad priftinum ftatum redire pro uiribus afferamus, neccflariu eft a (enfu,& ima- ginatione,omni^ irrationali, quae (equi- tur inde, conditione, pafiionibusq; eiu£* modi animum penitus (egregare , quate- nus permittit naturae necefsitas.Ritc uer A ’ difponcre,articulatimq; componcre^uae ad mentem pertinent, tranquillitateii, pa cemq; ex hoc circa irrationale belle con ftj tuentes, ut no Colum de ipfis intcllc&us intclligibilibus audiamus , (cd ctia quaiv- ta porentia (imus fruenres, uidelicet con- templatione mentis, & in naturam incor- poream redituri. Iamq; per intelledu ue- re uiucntes, uec ultra fclsounacum nam riseaducocogoatis* Soluere iraq; multa nobis indumenta debemus , tum uilibiie hoc indumetinnn , tum interiores adhuc nobis ucftes adhibitas . non enim uitio- rum efic&us tantum deuitare debemus, led effetius criain ipfos radicitus extirpa-
tc . difcefliis autem a corpore fieri quide potefteum uiolenria /fieri quoq; perlua- fionc quadam , & profe&d rite peragitur per extenuationem quandam,&, ut dixe- rit aliquis,per o'bliuioncm,'mortcmq; af- fc£hium,quae quidem optima difceffio cft . quippe cum nihil tranat fccu ipfius, ex quo animus ipfe diucllitur . nam ut in rebus lcnfibus manifeftis compertum ha- N bemus, quic quid cuellitur uiolentia, ali- quid fecum ,nue parte,feu ueftigiu cuul- fionis ipfius,eiusq; ex quo eradicatur tra here folec.
Defolutionc
SApientes antiqui diligenter omnia deuitabant, quae anima corpori affi- gere poflent . fic Pythagorici, & fimilcs fapientes partim fc in foUtudinem rccepc runt,partim uiucntes turbae in templis, lu- cisq; uiucbant . unde procul turba omnis fe moneretur. Plato autem elegit acadc- miam habiradam , agrum non modo fo- litarium , & ab urbe lemotum , fcd etiam (ut fcrtur)in(alubre. Alii uerd oculis eda minimi pepercerunt, quo contemplatio- nem intimam nullis interpellatam, & per- petuam confcruarcnt. Pliilofbphus qui- dem animum a corpore per uiolcntiam non extrudet.nam il uim intulerit, nihilo
minus
D E A»B.S T I.N. ANIMAL. 3OI
minus permanebit ibidem, unde fi e exire compulerit . neque tamen parum referre putabit, fi corpore impinguando fibi car- cerem confirmaucrit duriorem- Caucbit enim ne fenfus^ius^; uoluptas, fi inuale- fcat , animam profundius in corpus ira- mergat.Profcdo fi fcnfuum a&iones pu- ram animi a&ionem non impedirent, quid'nam grauc foret cfle in corpore, dii- motiones, quae per corpus fiunt, minimi patiaris?quo enim mocfb iudicares, dice- res^; qupdpaflus fueris., nifi & pariaris,, nifi & praefens his exifteres, quae patieba- ris? Inteile&ux quide penes feipfum efto,, etiam fi nos penes ipfum mimmb fimus, qui autem ab intellcdb digreditur ibi iam eft, qud cfitranfgrcflus^ifcurrens^;. furfum, atque dcorfiun, attentiore perce- ptionis cuiuldamftudio. . illic iam adefb,
^bi perceptio ipfa peragitur , nedum qui ^
ad expeticntiamfenfibilium dcfccndit,& per facultatem irrationalem agit , pofiit interea quae fecundum mentem funt, con templari fyncere : nec ilii etiam, .qui duas nobis attribuunt animas, geminas quoq; nobis attentiones fimul habere permit- tunt , alioquih duo animalium coniugia cffeciffcnt . fieri pofiet altero ad alia in- tento ut alterum fibi alterius opera mi-
nimfc
nitne uendicarct. Sed quidnam opor- teret palsioncs corporeas eneruarfc ,• ab eisq; mori,idq; quotidie meditari, ii pof-' femus fecundum intelle&uin agere con- hin&i mortalibus abfquc intelle&tis in- fpe&ionc , ut aliquis dcclarauit ? liitelle-* cius cniin uidet, intelledus audit. At fi luxuriosi comedens , uinumq; ingurgi- tans (uauifsimum, potes interea diuihi? incumbere , cur hon frequenter es in di*J> , ulnis , dum humanis inhaeres , e&q; con-t grefiii perpetras, qu» di&u eriaitihone- fta non funt? ubique enim pueri ipfius^ qui nobis ineft , perturbationes funt , 8t quia turpes , ideo ad eas contemplator aiftrahi nequit , & interim contemplari, ubi enim fenfus , animaduerfioque eiuf- modi , illinc ipfum abeft intelligibile : Sc quo magis facultas excitatur ratione car tfehs , co longius abeft inteliigcntia. fieri nanque non poteft, ut aliquis huc , atque illuc delatus, hic fimiil fi t, atque ibi-, non enim parte noftrum, fcd toto attentiones efficimus. • * . ‘
De dbfiincntitt.
*s,n
Vir autem cautus , & qui natur» ne- neficia fufpicatur,cognofcitq; nata iam vOrporis,quemadmo(m uidelicet in-
ftrum
DH ABSTIN. ANIMAl.
ftrumcnti more ad animi uires contem- peratum eft, intcUigit lanc quantu palsio fonare parata cft udis , nolis uc , quoties ab externis pullatur corpus, pullatioq; in perceptionem peruenit , perceptio enim ipla, animaduerfioq; fonus iple cft. Fieri ucro non poteft, ut anima fonet quidem, nili tota conucrla lit ad Ionum , & ocu- lum praefidentem ad hoc iplum direxe- rit. Quando ucro liiblata multorum in- digentiae caula fuerit, liberatiq; fuerimus eorum copia, quae intromittuntur in cor- pus^ corii pondere iam leuati, tunc ani- mi oculus d famo, flu&uq; corporeo fo- res emicat, neq; commemoratione, neque demonftrarionc iam indiget ob naturale fui folertiam otii nefeiam. Prapterca ufus carnium ad lanitarem minime cofcrt, led fanitatem potius impedit : quoniam per quae recuperatur laniras,per eadem pcrle- Uerat.recuperatur aute per ui&u tenuilsi- mum,&r carnibus abftincnre, quapropter & hoc fanitas conferuatur. Quod fi ad Milonis robur animalium abftinentia mi Ilus confert, certe neq; roboris angumen to opus cftphilofopho, fi modd contem piaturus eft . neque a&ionibus leiplum, Sc incotincciae dediturus coferuarc pro- fe&o fanitatem decet no mortis quidem , metu,
metu , fcd potius ne i bonis contempla- tione proficifcendbus arceamur. Confer- uat autem maxime fanitatem. impcrtur-.s batus animi ftatus, cogitationisq; difpofi tio ad ipfum,quoduere efi,expo{ita.Mul tum enim uigoris adeorpusinderedun- dat, quemadmodu experientia noftri fa- miliares comprobauerunt,adco,ut dolo- res iun&urar u, pedum fimul, manuumq; aecrrimoSjannosq; integros o&o uettari ab alio compellentes ltmul expulerint, cum pecuniarum, rerumq; incuria exter- narum , fhidioq*, ad diuinitatem prorfus ia&o, fimul igitur pecunias, atque curas, morbumq; corporis expulerunt. Ex quo apparet plurimum*, immototum ad fani- tatem conferre certum quondam animi habitum, atque fhtumiconducit & pluri- mum tenuis ad idem ui&us,& parcus. Si autem oportet nos nihil ueritos ucrita- tem liberi confiteri , non datur aliter fi-N nem confcqui, nili quandoque deo (fi di- &u fas eft) affigamur,, atque cuellamur a corpqre , oblcctamentisquc corporeis: quippe cum falus ipfa nobis non per nu- dum uerborumrationumqi auditum, fcd per opera comparetur, non aliter inquam deo copulari pojdumus , qudm per purif- Emam abffcmcntiam: neque etiam uideli-
it:
cet
I
DE SACRIFICIIS. $#f
tet alicui particularium deo nedum ipfi , deo omnibus praefideci, fuperq; naturam etiam incorpoream (impliciter exiftenti, qui quanti caeteris limplicior cft , & pu- rior» fafficient i orq;,& a materia longe fc- motior, tantd puriorem efle oportet ani- mum co aliquando (ruiturum.
EX SECVNDO LIBRO
POR.PHVR.il» DE S A- crifeijs ,&Jijs , dtq;
\ Jjtmonibw.
Rimi facrificarorcs non ani- j malia,fed herbas primdm, flo resq; , deinde arbores facrifi- carunt, atq; aromata fubfumi- garut. Primi, qui animalibus uefti coepc- nmt , penuria frugu animalia inua ferunt, prius enim terre fru&ibus udccbatur.Tri busde caulis diis (acrificandu cft , ut uc- neremur,ur gratia referamus, ut necefla- ria abipfls petamus, malaq; propellamus. Adhacc aute impetranda uotu animi la- tis facit, cui addi poliunt ex frugibus mu- nufcula quxda. Animalia ucrd malare nefas cft; Sacra profero diis nos quoque dicabimus,(ed aiuer(a,ficut par cft,facrifi eia ofteremus,(icut difteretibus quoq; fa- crificabimus poteftatibus.dco quide ipli,
u
qui
jr
POUPHYR rv*
qui regnat in omnibus, fient fapieris quf- ■ aam uir inquit, nihil fenfibite offeremus, .neq; fumigantes, neq; denominanteS.Ni- hil eft enim materiale , quodipfi prorfas 'immateriali fiibitd nonfit impuru . qua- -propter neq; fermo, huic uocalis cflc po teft accommodatus, neq; etia fermo ani- mo intimus , quado pafsione quada ani- mae fit inquinatus, fcd filetio pur©,pwis^; de ipfb inreHigetiis lpfuin rite colemus* oportet igitur toniun&os, fimilesq;deo. iam effe&os noftrarti hanc ad deum ele- uatione, uclut facram ui&iaia , dedicare deo, qu^ qui de & ipfamct diuina laus eft,. ' faliisc; noftra.in ipfarigttur dei huius c 6- templationc pa&ioois omnis etpctte fa- crifkiiun hoc impletur Juliis autem eius, qui & intclligibiles dii ftint , laudem iam cx ipfo quoque fcrmonc adhibere debe- mus.Nam unicuique numinum iufta pri- mitiarum fit oblatio ex iis , quae largitur, & per quae nos nutrit , atq; in elfeiconfcr- uatad ricrificiilfacultatem.ficur igitur agricolae primitias cx iis, quae colligunt,
. manipulos uidclicct; frugum, aeque fru- 61 us arborum adnumina ferunt?} ita nos dicabimus cis primitias, intclHgctiaruifci, fiiniliumq; munerum excellentium, gra- tias fcilicct pro iis agentes, qu^ nobis iar- V • giti
1>B SACRIFICIIS. Jq
giti fant, ipiam ui delice t numinum ,mu- muina; foorum,c ontempl ari oncm ,prap- dpue cum- per ipfam eorum ialpc6Hoi)e uere nos nutriant y praebentes ubique dq- bis, atque apparentes r & noftrae faluti fe- liciter aipirates. Nuneijcrd multos etiam philcrfbphiap ftudiojfos . ici operari piger, qui gionam potius , quam diuinijate co- lentes circa ftatuas rcubJuuntur, neq; con fyderanc , utrum, & quomodo ad talia iit , ucnienduu) : neque cfifccrc ftudent ab tf- iis,: qui dnuna fapkotia pollent, qaouiq;,
' & quantum ad haec lit concurrendum. Nos autem cum, his minime contendc- i mus , neq; tale aliquid digno icere Aude- bimus, ied fandos, anriquosque imitabi- ^ihurplurimum, uidelicet ucluc primitia- rum numinibus ex. ip£a eonteplatione di- cantes , quam nobis iuperi tribuerunt , 8c cuius nobis, uius ad ucram ialurecft ad- > inodnm neccflaritis . itaque Pythagorici
circa numerosdineasq;jkicriatiici his cria diis plurimum dedicabat, .alilun quidem numerum Palladem nominante*, alium uero Dianam ,'aliun^ Apollinem: rurius alium iuftitiam > alium temperantiam,ac iiDuliter infgrvfis,atq;.ita iimiltbusfacri- . -ficiis diis adeo placuerunt, ut unumqueq; deorum luis oblationibus aduocaret, eo- r < ; U Z rumq;
3oS pouhtrits
rumq; beneficio frequeter ad uaticinium uterentur, & fiquo ad examinandum ali- quid indigeret. Diis aure quae limt intra coelum , fiiic curlii quodammodo perer- rantibus,fiuc non errantibus, quorum du- cem cfTc Solem primd, deinde Luna exi- ftimandu cft , comod£ facrare pollumus ignem iam quafi cognatu, 8c quae madat theologus, feruare debemus. Inquit aute ille, animatum nullum facrificandum,fcd ufq; ad farinam , & mei, terraeq; fru&us, atq; flores, nouitenim uirum pietatis ue- ) rae cultorem. Diis quidem animatum nui lum aliquando facraturum, fed daemoni- bus, atque aliis fiue bonis, fiue malis, fed mifla haec faciamus, mihi quide quae plc- riq; Platonicoru diuulgaucrut, in mediu ingeniolis iam afferenda uidentur. Tra- dunt ucrd hoc tantummodo, primusqui- dem deus cdm fit incorporeus , immobi- lis,impattibilis in nullo, neq; etiam in le- ipfo cohibitus, nullo eget externo, neque etiam mudi anima eget externis. Pofeidct enim 8c continet ipfum, quod cft trina di menfionc porre&ii, facultarcmq; natura- liter fe mouentcm,& fuapte natura decre uit bene, ordinateq; moueri, mouereque mundi corpus fecundu optimas rationes, excepit autem in ieipla corpus, atq; com- plexa
A
plexa cft, quauis incorporea fit , atque ab omni libera pafiionc. Diis aute reliquis, ac inundo & errantibus,& no errantibus, qui ex anima, & corpore conflant, oculis manifefti, lacrificaaum cft lacrificiis ina- nimatis ea, qua diximus, ratione.
Jpccicbus dxmonwn bonorum » dtq ; malorum .
-j* i
E E liqua cft inuifibilium multitudo, quos daemones indiftin&os dixit >: horu uero alii quide ab hominib9 cognominati apud fingulos na&i funt ~ honores diis aequales , reliquumq; cultu: alii uero plurimum form$ nominati non iuiit/ed i quibufdam per uicos,aut urbes nome, & cultu occulte quodamodo for- tiutur.rcliqua uero turba,fic quide cornu niter appellatur nomine daemonu. Rata uero apud omnes fides cft eiufinodi : eos certe laefuros gentis humanum, fi irafean- tur,propterca quod ncgligatur.neq; cul- eum lcgitimunancifcarar:rurfusq; bene-, fa&uros hominibus, qui cos uotis,fuppli- cationibusq; & (acrihciis,& aliis, qu£ co- lcquuntur,ubi conciUaucrut.Cum igitur opinio haec dc dxmonibus confuta fit, multumq; habeat in coscaiuniae,ncccflih rium cft eorum naturam ratione diftin- :n .... u $ guerc.
' POkPH VX i 7 $
guere.Fortenaq; ncccflarium aiunt, unde; circa illos error hbminibos incidit decla» rare, dift inguen dum igitur hunc in mo-; dum. Quaecunq; igitur animae ex tota anima pullulantes magnas fub Luna lo- corum partes- gubernant , <wnef a/c/ufyta innitentes quidam,, fiucadliaercntcs, fiue impofit^ fpirimi,fcd ipfum lecuridum ra- tionem lupcrates.fias uriq; bonos daemo- nes,iudicandumj & ad eorum, quae fiuhtj utilitatem omnia procurare, nue quibuC*. dam prefint animalibus, flue certis frudi- bus,nue aliis horum gratia or di n atis* uo lut imbribus, & temperatis uentis, aeriq; fereno, temperationi^; temporum,# reli- quis ad haec omnia conferentibus : apud nos rurfum artibus Sc muficac difciplinae,
8c medicinae, Sc gymnafticae, atq; fimili- bus. Fieri uero non potcft,ut ii, qui utili- tati rerum, commoditatiq; confulunt,rur- fum inferant detrimenta, inter eos adnu- meradi luntdaemones, quos Plato tranfc ferre, nuntiarcq-, dicit humana quide diis, diuina'uc hominibus, dum uota quidem noftra ad deos,ucIut iudices perferunr.il- lorum uero iufla, monitionesq; una cum uaticinio ad nos deducunt.- Quaecunq; uero animae cbnUin&o fpiritui minime denominantur, led plurimdm cedunt, hae
fanc
— i
i
. SACKlFlCllS. Jlf-
fene per hunc dicuntur nimium, Sc ferun- tur quando ira^concupifcentiacq; fpi ritus inualcfcut.hae quidem animae ipfsc quoq; fiint d$moncs,led rite malefici nominan- tur. Sunt autem tum hi omnes, tu quos diximus ab his diucrfi inuifibUes , nec prorius humanis fenfibus manifefti. non. enim folido corpore ueftiuntur . Prae- terea nec unam omnes formam habent, fcd figuris plurimis infignitas.Et formae, quae illorum fpiritu obugnant, aliis qui- dem app arent, alids uero nequaquam, ali- quando : ucrd & formas mutant illi fcili- cet, qui deteriores fune. Spiritus autem eorum, qua quidem ratione corporeum quiddam eft, pafsioni obnoxium cft,atq; diflolubile :ied qua ab animis , ita deuiu- dum Ipecics eius diu perfeuerare poteft, ueq; tamen eft aeternum. Cofentancum eft aliquid ab eo femper effluere, atq; nu- triri. . In commcnfuratione quidem cor- pusbpnorum confiflit, quemadmodum & corpora nobis mauifeftorum , fcd ma- leficorum daemonum inconcinna fune, ac affe&ionc palsiua locum incolunt ter- rae uicinum. Nullum ergo malum eft, quod non audeant perpetrare , habent e- uim omnino uiolcntum , & maiefanum inorem , defertum uidelieet culiodia dae- i ^ u 4 monum
monum meliorum. ideoq; uehementes, repcnrinasq; infidias plurima machinan- tur, & proruunt, ac dum agunt incurfio- ncs, partim latere conantur , partim infe- runt ui olentiam, quamobrem acutae, ucr locesq; funt pafsioncs ab eis illatae : cura- tiones autem, emendationesq; a daemoni- bus melioribus tardiores eile uidcnrnr. Omne enim bonum gubernatione tacile» acqualeq; eft, & progreditur ordine,ncq; , quod oppornmum eft , tranfgrcditur. Si ergo fic de dxmonibus fenferis, nuquam in opinionem de illis iilcidcs abfurdifti- mam, per quam opineris, uel i bonis ma- la, ueld malis contingere bona, neq; fic tantum abfurdus eft Termo, Ted etia multi eoe i pi entes inde pcfsimas de diis opinio-, nes in multos homines diuulgarunt.Vnu enim hoc eft inter maxima aamna, quae a maleficis daemonibus inferuntur, quod uidclicet, cum ipfi infelicium palsionum terrenis iucidcncium autores fint', ficut peftis, pcnurhe,tcrraemotus,aeftus, incen- dii, atq; limiliu nobis interca perluadent illos horuin^ffe&orcs ellc, qui contra- riorum potius, id eft fertilitatis, prolperi- tatisq; ciulmodi funt «Ultores : fic itaq; fe- ipios ex ipfa calamitatum caufa conantur abfolucre, atq; hoc ipfum machinantes.
Primum
Primum quidem iniuftiriam fuam latere nos moliuntur.fubindc ucro nos flc&unt ad fupplicationcs, & (aera beneficis- con- ueniemia diis , quafi illi nobis irati fint* ha zc autem, fimiliaq; faciunt (ludentes d re£ta deorum fententia nos abducere, atq; ad feipfos adducere, omnibus enim rebus fi e inique, difeorditerq; fa£hs admodum’ deleniantur, & taquam aliorum deorum^ facies fubeiintes.ficqv imprudentia noftra confici fibi turbas in locierate adfumunr, & propter eiulmodi concupifccntias ho- minum incendunt animos a moribus, eu- piditatibusq; diuitiarum , & dominatio- num, atq; uoluptatum. rurlus nouis, tx- traneisq; opinionibus nos inuoluunt, ex quibus (editiones , bellaq; nafcuntur , & caetcra generis eiufdem. Quod autem omnium grani (simum eft , pcrluadent (i- milia a fuperis effici a deo , ut etiam deu maximu criminationibus eiufinodi fubi- gant, quem tradunt omnia (urium, deor- (umq; turbare. Accidit autem hoc non rudibus tantum hominibus , fcd multis philofophix etiam fiudiofis. Caufa uerd erroris mutuo procedit, atq; confirmatur. Etenim philolophanccs , qui a communi colluuione nunquam fecciTerunt, in eo£ dem cum plebe errores inciderunt , mr-
U 5 fusq;
fusq; turbae opinionib9 fuisfimilesa lau- datis ftriptoribus audientes in hac dc diiSi fententia funt magis etiam confirmatae. Poeticum nanq, artificiu, fufpicionesin- fuper ciufinodi hominum acrius excita-, uit, propterea quod elocutione utitur ad ftuporem, & attra&fi quafi magicum ue- henacuter accommodata, feciieq; potenti; mulcorc aaimos,3: allicere, ideoq, fidem, de rebus prorfus impoftibilibus nobis af~ ferreded profe&o firmiter crededum cft, lieq; bonum unqua laedere, neq; prodefle malum. Non enim caloris cft (ut inquit- Plato) (rigefacere, fcd oppofitiita neque iufti nocere. luftifsimum autem omnium naturaliter cft ipfa diuinitas.alioquin ni- hil diurnum foret. Non^c igitur feccr-, nenda cft haec p 9 tenti a, forsqj benefico- rum daemonum ? quae enim prompta cft, naturaliter admodum contraria cft be-i neficae , contraria ucro circa idem nun- quam naturaliter accidunt. Cum igitur, ciuiinodi daemones in multis mortalem laedant naturam, & quandoq; in magnis, certe boni daemones interim officia fua nunqua deferunt, fed imminentia pafsim d malis pericula pro facultate (ignificat, tum in fomniis oftendentes, tum per ani-i mos diuinuus infpirafos, perq^aiia mul-
CE SACRIFICIIS^ 315
ta. Ac fi quis pofiet fignificata difecmerc, omnes improborum machinas deprehen- deret, atq; deuitarct. hi nanq; fignificant omnibus, led non quiuis fignificata co- gnofcitmeq; quilibet feripta legere ualet, icd qui litcras ante didicerit. Per con- trarios uerd daemones uniucrfiim effici- tur ucneficium . hos nanq; maxime , ho- rumq; ducem honorare folent, qui mala uenehciis inferunt, hi fanc daemones o-; mniformibus figuris, imaginibusq; abun dant, prodigiori!^ machina ftrenue fel- iunt,horum opera infelices ^/Ar^.ama- toriaq; maleficia machinantur, omnis e- nim intemperaria, fpesq; diuitiarum,atq;
tloriae per hos inualefeit, praecipui uero eceptio : mendacium enim, proprium eft ciulipodi dgnonum.Dii enim uideri uo? lunt ,'ac potcftas ipfe eis praefidens , deus maximus uult haberi. Hi fane fijnt dun- taxat,qui libamine, nidorcq; carniu oblc- dtantur.his enim (pirituaic corpus eorum pinguefeere folet, uiuitnanq; uoc uapo- ribus, fumigatioibusq;, atq; uarie admo- dum (utpareft) per uaria , nidorcq; fen- guinis, & carniu uires adliunit. Vir igi- tur prudens, atq; temperatus caucbit eiul- modi lacrificiis uti, quibus ciufinodi dae-r mones attrahat ad ieipliun. Studebit aute ' anira
animam pcrfe&e purgare.animum nanq; purum ob ipfam difiimilitudincm nun- quam aggrediuntur. Proinde fi duita- tibus forte neccfiarium fit , hos ctia dae- mones libi conciliare , nihil ad nos ufus eiufmodi pertinet . Nam in ciuitate diui- tiae, externaqn & corporea comoda tan- quam bona inter ciues habentur, atq; ho- rum cotraria mala: neq; ferme qui equam penfi habent de animi perfe&ione, atque puritatc.Nos autem commodis,quae dae- mones afferant, quatum fieri poterit,non egebimus, fed tum ex animo, tum ex ex- ternis omni Audio cotendemus, deo qui- ' dem ipfi , fibiq; propinquis fimiles cfhci, quod lane traquillitate animi, ueritatisq; rerum comprchcnfione diftin&a, ac uita ad haec prorlus imeta completur : impro- bis autem hominibus , atq; daemonibus, oraniq; prorfus, & quod mortali, raate- rialiq; gaudeat, dilsimiles effici. Quam- obrem lecundum ea, quae tradidit Theo- phraftus, ipfi quoq; facrificabimus, qui- bas & theologi cdfenfcrunt, cognolccn- tes uidelicet quatenus animam a pertur- bationibus purgare negligimus, catcnus potcllati improbae copulari, unde meri- 16 compellemur hanc infuper demulce- re. ut enim theologi tradunt, qui i rebus
pendi
D B SACRIFICIIS. JT/
pendent externis , neque dum perturba- tionibus dominantur , hac ipfa conditio- ne cogiitur poteftatis eiurmodi impetum i fc propellere, alioquinccflare nuquam ^laboribus poterunt.
De facrificijs ad damones malos, q* de abf- tinctidjgr cautione a malis dxmonibtu ,
QVapropter theologi, liquando per- mittunt daemonibus improbis ui- tandorum gratia malorum, quae illaturi fint, animalia ma&are, uetant fimul talia lacrificia deguftarc , interea iubent ante qudm ita lacrificcs purgare animum ic- iunio, ac praecipue animalium abltincn- . tia. Exiftimant enim fandam animi pu- ritatem cfle quali fymbolum , chara&c- remq; diuinum,quo cuftodiaris adeo, ut nihil patiaris ab illis, quibus iple propin- duas,au eos facrificanao conciliasrquan- do enim contra lis affc&us, atq; illi, qui- bus lacrificia operaris, fisq; purior, idcoq; diuinior te, & corpore* & animo indem- nem perlcuerare , pura fcilicct fan&imo- niauclut arce munitum.Quamobrem fa- fcinatoribus etiam, ueneficisq; ncceflaria uifa eft eiulinodi cautio, per quam fine d diferimine turiores. neq; tamen penitus tud efle poliunt : lalciuiae nanq; genera confucucrunt daemones improbos com- s . ; . v / -w pellar?.
pellarc.quapropter nontieneficorum, in- • cantatorumq; propria eft puritas, atq^fi- monia.fed diiiinorum ccrt£ uiroru,con- i tcmplantiumq; diuina. Iarii tierd clfti- tas, abftincntiaq; Tuos paisim obferuato- r es contio malos daemones diuina farni- . liaritatc tuetur .itaqj fi Minatores hac uti prorfus coftituifleut, certfc fafeiriare nun- quam prorfus auderet, utpotc,qui per hac reuocati eflent ab eorum concupiiccntia* quoru gratia in pietate fc polluunt Itaq; perturbationum pleni, atqvuix uel paulu- lum cibis abftinentes impuris, ideoq; ipH prorfus impuri fupplida luunt tranfgref- iionis contra uuiuerfum inique : jkurtim quidem fub daemonibus , qiios ipfi pro- uocant, parttm etiam fob diurno iudieio cundta mortalium opera,confiiia^r proc- &s inlpiciente* *'
•' /; >*) fT!"V • .0
De nero chIih,& ptcrificioy & e autto»
neamahs demonibqt. . ♦
•
D Iui nus autem uir animum, tum la- pientia diuina, tum abftinentiaci- j borum perturbationes hominibus inid- ; tantium , tum ipla ad deum 'limilitndinc ^ muniet, «Srquau dei templum incotami- i natumammumefle putabit, in hoc uide- * licet uniuerfo dei patrisreplo. «Proinde
cum
eutti omne fbnfibile corp9 defluxus quofc \dam materialium daeiiionum nobis aflfe- ' rar,ccrte-un3 cum impuritate nutrimenti ex carnibus , & fenguinibus haufti adcft nobis poteftas daemonica huic amica, fe- cileq; pelledfca propter fimilitudine, pro- prietateq; ualae familiarem. Quamobre rc&e theologi omnes in primisabfhuen- ; tkelhichierunt,atq; Aegyptius nobis h^c aperuit caufam aflerens maxime natura- , lem , quam experientia comprobaucrat. Quoniam uidelicet praua, irrationafisqj * anima , quae corpus uiolentia fuum reli- quit , expoliata ad hoc ipfiim deinde (e admouctdbiq; moras protrahit, unde ha minum quoqj animae uiolentia mortuo- rum immorantur, & circa corpus, idque ipfiim nos admonet ne ui a corpore ani- mum excludamus, cdm igitur uiolcntae- uiuetium caedes compellant animas cor- pora reli£fca diligcre,nihil autem obitet, quo minus anima ibi fic quocunq? cogna tum aliquid allicit ca -, unde animae paf- firo multae uifae funt lamentari , homi- numq; animae carentium- feptil tura- circa '•corpora immorantur, quibus fane male- ; fici 'fepiusabmunir adminillerium finmx efficiendum, compcUentesanimas-appo- fitionc corporis , uel partis cuiufdum af-
fiimptione.cum haec inquam haec illis hi- ftoria comperta lint, compercamquc ha- buerint improbae naturam animae, & co- gnationem cius ad coipus, uoluptareq;, qua afficitur erga corpus, ex quo euulia cft , iurc nutrimentum ex animalibus fu- gerunt, atq; damnaucrunt, ne extraneas animas auulfas uioletcr,atq; impuras, qu^ ad cognatum libi trahuntur, ad Te fic ac- cerfircnt:nc'uc prohiberentur, quominus foli,puriq; deo appropinquarent, liquan- do uidclicct praelcntia turbatium daemo- num propellerentur a deo. Quod na- tura cognati corporis inciramentu quod- dam lit ad animam trahendam, expenen- tia in pluribus theologos docuit. Qui e- nim uacicinantiutn animalium infinuarc fibi animas optabant , pnecipua illorum membra dcgluticntcs,uclut corda ceruo- ruin , ucl talparum ,ucl afturum accipie- bant, lubinde praetentem animam dei ritu uatici nantem, quae tane una cum lui cor- poris intus aflumptionc in corpus huma nutn lc penitus ingerebat. lure igitur philolophuSjdciq; iacerdos omnibus do- minatis,animalibus omnibus abftinct.fo- lus uidclicct foli deo per feiplum ftudens appropinquare , dum uidclicct nulla co- mitantium inde turba diuertar, quo qui- dem
DB SACRIFICII S. JU
dem commercio ipfc, deinde & naturas rerum intelligit,& diuinat,dcumq; habet in fcmctipfo , unde aeternae uitac fiduciam pignusq; pofiidct,totus tran flatus ad deu, atque uatis loco iam Iouis familiaris cua- dit. Proinde fiqua nccefsitas inftat , non dcfimt huic diuinitatis familiari pafsim boni daemones occurrentes ei, & per fa- milia, figna, uoccs, futura praenuntiantes* unde diicatur, quid fit neceflarium deui- tarc. Solum nanq; dilcedendu cft a ma- lo,cognofcendumq;,quod in uniucrio fit optimum ac maxime uencradura. 3c uni- ucrfum,quod cft in toto bonum amicum, Li
atq; affabile. Improbitas autem, & infeitia diuinorum compellit homine dcfpiccre, quae no nouit,eaq; damnare, ucrum apud cos, qui audire poflunt, ipfa natura cla- mat.quae,cum intclle&uaJis fit, per intcl- le&um cultores fiios in lacra penitus in-« troducit. Nouitprofc&ouirfapicns,dae- mones quidem malos animalium ui&i-- mis delegari, & in eis futura portendere.
Deos aute huiufinodi ui&imis non ege- re,qui fane adoramium mores infpiciunt, maximu facrificium eriftimantes re&um de ipfis,atq; de rebus iudicium.nam apud deos optima eft oblatio, pura mens, & perturbationum uacuus animus.hinc Pia- • v
x to
k
to bono quidem uiro conucnirc ait lacri- ficia operari, diuinisq; interefle : malum uero fruftra in iacrificiis laborare.
EX LIBRO TERTI O-
Q^V O D ANIMAE SEN' fualcs rationales»
atq; immortales.
N libro tertio dicit (e afferre opinionem ueram, & Pytha- |n| I?!?! goricam: omnem icilicct ani- malenfibus,& memoria prae- ditam, ellc rationalem, habereq; rationcj orati onemq;, tum interiore, tum exterio- rem,qua inter fc loquantur animalia.quo- rum uerba non difeerni a nobis ^lihil mi- rum fit, cum barbaroru etiam multorum lcrmoncm minimi difccrnamus,neq; tam loqui quam indillin&c uociferari pute- anus. Addit, fi credendum fit antiquis, atque illis, qui patrum nofirorum» & no- ftro tempore extiterunt. Sunt qui dicant ic audire fermenem ani malium, atque in- tclligere, ficut apud antiquos Melapus,& Tirefias, atque tales.nuper uero Apollo- nius Theaneus, quem diefit in amicorum coetu, cum audiret hirundinem aliis nun- tiare, alinu prope urbem ocuftum tritica cccidille, triticumq ; humi diffufura : con- tendit
DI ANIMA. 323
tondit deinde animalia rationem habere, tum quia inter Ce fua fignificcnt,tum quia, diligenti fibi iolertia confidant, ufiiiq; fii- ' turp prouidcantjtum quia difcant,& adfc inuiccm, & ab hominibus multa, feipfaq;. inuiccm doccanc.Subiungit Ariffotelcm, Platonem , Empedoclem , Democritum, aliosq;,quicunq; ucritatcm de animalibu» pcrlcrutati funt, participationem rationis, orationisq; in animalibus copcriUe. Ap-, parere autem in hac diucditatem, ut Ari- ffotdcs quoq; dixerit, in cflcntia minime differentem : Ced per magis, minusuc di-? ucrfftatc, quemadmodum pleriq; putent differentiamdeorum in hac ad homines dic. non quidem fecudum cflcntiam, im~ mo fecundum pcrfcflum, & imperfedum. • habitum rationis, ffc & rationis naturam nobifeu animalibus, fcd per magis & mi- nus cxiffimainus efle communem. Ani- malia illa Ariffotclcs ait efle prudetiora, id cft affutiora, quae fcnfuu acuminepol7 Iciit.Diffcrcntiae uero corpora facile qui- dem , uel difficile pafsiuam reddunt ani- ' mam,atq; magis, minusq; promptam ha- bere rationem piieffant.ucrum fecundum cllentiam,uariarc anima nequeunt, quan- do neq; fenfns,neq; pafsiones reddunt in- ter fc diffcretcs,neq; faciunt, ut pcrfc&um ! . i x i tranfg
tranfgrediantur. Concedatur itaq; fecuii- dum magis, & minus eflein his differen- tiam rationis, neq; tamen radone anima- lia reliqua omnino priucntur, neqr ex eo, quod nos magis , quam animalia intelli- gamus.propterca illaintelle&ione omni- no priuemus. ficut neque uolare perdices negamus , quoniam aihires uelocius uo- Ient. Concedere quidem poterit aliquis animam cum corpore compati, patiq; ali- quid eo uel bene, uel male affedo : per- mutari ucro ipfam animae natura ex noc, nequaquam. Si aute compatitur tantum, utiturq; eo, ut inftrumcrilo, faciet quidem per ipfum multa aliter inftrumetis difpo- litum, quam nos fimus, quae quidem nos facere non ualcmus. Atque compatietur per ipfum certo modo difpofitum , non tamen naturam propriam commutabit. Qui autem bruta dicit, quae rationaliter agunt , natura facere non animaduertit fe dicere haec rationalia cfle natura, quafi Uero ratio nobis natura non infit. Ipfaq; perfedio non ficut natura inftituti fumus fofcipiat incremcntum,ueruntamen quod diuinum cft, non fit difciplina rationale, non enim erat quado rationale non cflet, fedfimul & fuit, & rationale fuit, neque prohibetur cfle rationale, quoniam ratio- nem
D! ANIMA.
nem non acceperit per difciplinam,quan- uis & in caetcris animalibus, ficut & in hominibus,multa quidem ipfa natura do- cuerit,alia uero diiciplinapr^bucrat.Non abfurdfe quida conati funt offendere mul- ta etiam ex locis, qu^ fortita funt,pruden- tiora efle qudm nos. ut enim habitantia xtberem rationalia funt,fic aiunt, quae il- lis proximae habitant, id eff in aerc.Dcin- dc quae in aqua, deinde quae in terra inter fe rationis gradu diffcrrc.fi enim deorum dignitate quodammodo metimur etiam ex locis , lic & animalium perpendimus dignitatem. Socrates, Se ante illum Rha- damanthus per animalia iurabant. Aegy- ptii uerd animalia quaedam deos exifU- mabant,fiue re ucra deos arbitraretur,fiuc confulto deorum formas uultu bouino,& auium facie, alioramq; pingerent, ut non aliter animalibus qudm hominibus abfti- nerent, fiue alia Cee rctiori de caufa : fic & Graeci fiatuae Iouis cornua arietis impo- fueruntrtauri uero cornua fiatuae Diony- iii.atPana ex homine, & capra compo- iuerunt.Mufas autem Se Sirenas alaucriit, & Amorem, atque Mercurium, & Ioucm tauri formam induifle ferunt , Se aquilae, cy^ni* ^cr ^12cc antiqui honoranda cflc animalia tcfiabantur.& Socratcs,ubi
x 3 ait
ait cygnosfuos cfTc confcruos , non eft iocatus. T abula oerd indicat conucnirc animalia nobifcum in anima, dicens indi- gnatione deoru, ex hominibus animas in animalia pertrantirer ci)m uerci pertranfi- uerint,deos deniq; mifercri.pcr haec,& fi- milia (ignifreatur animalia cflc rationa- lia , ratione quidem in plurimis imperfe- cta, non tamen prorius ab ente.
JVefas cfi animalU exdere.
INiuftum eft animalia caedere, quando^ 'quide non omnino i nobis fhnt ali<v na. Nos aure tanquam lafciui,&.infolcn- tes ludo frequenter in theatris,uenaticni- busqi animalia pafrim plurima intcrfid- mus, quo fa£htm eft, ut uis ipla in nobis . ferina, & immitis uchcmcntius inualuerit, humanitas autem , & maritando cefla- ucrit. Py thagorici uero manfuctudincm,’ & clementiam erga feras meditati funt, tanqua humanitatis, & mifericordiae fpe- cimcn. Omne, quod eft inanimatum, dbn ratione, meteq; carcat, opponitur ei, quod uni cum anima rationem , & intclligen- tiam quandam habet. Omne nanque ani- marum fenfualc habet etiam phantafiam, uclut ratione quandam.natura enim, qux alicuius gratia;& ad aliquid omnia fadt,
&
D B ANIMA. #7
& fecit animal fenfualc , non quidem ut (impliciter fentirct , atque pateretur, fcd ut perciperet qua: fibi commoda forent, quaeucincomoda, & illa quidem feque- rctur,h2cc fugeret, fenfus igitur utrorunq* cognitionem lingulis animalibus affert, quae uero fcnfum loquuntur , fcilicct uti- lium £rofecutioncs,apprchcnfioncsq;, no- xiorum uerd deuitationes, putandum cft non adcflc nifi habentibus ratiocinatio- nem quandam,& iudicium,atque memo- riam. Etli Strato phyffcusfenlum dicit non abfq; inrelligentia quicquam agere, liqui dem prscfentia fenfibus non percipi- mus,dum attentius aliud intelligimus, ta- men cfto quidem fcnfum non egere mete ad cius a&ionc : at quando ad proprium,
& alienum fenfus agedo fc confert, & ini- ter ha:c duo differentiam ponit, & illud fugit, hoc (equitur , mediumq; loquendi, effugicdiq; fagacircr inucnit incfle ratio- nem:coniiccre pofTumus, & hec quidem, rationis propria funt , omtiiaq; omnibus, animalibus adfunt fcilicet progrefsiuis.
paucis contentus uiuit inno- cens quaji deus.
CVm animi finis fit deo fieri ffmilem, deus autem nullius indigus fit , no-
x 4 ccat uc
ceat'ue nulli , ille certe fclici&mus cft, deoq; fimillimus, qui ita fcipfum compa- rat, utquammmime egeat alienis, quam- minime noceat, hic ergo folis ucfcetur terne frudibus, ne noceat hominibus, ne noceat animalibus : & quantu fieri pote- rit,parcet edam plantis & herbis : nam 8c hocipfum andqui lamentabantur, quod ucl arboru fru&ibus egeamus, huius aute egeftetis caufa generatio cft , quod'ue in ip£a inopia per generatione conftitud fu- mus iam remotiores a copia, inopia uerd falutem quaeritat ab externis. Qui igitur pluribus eget externis, magis cum inopia copulatur, longiusq; i deo difiungitur. qui enim deo fimilis eft,hac ipfa fimilitu- dinc uera pofsidet copiam. Diues autem, diratiisq; fruens , nullis infert iniuriam. nempe quandiu iniuriam infert, quamuis pecunias omneis habeat, totamq; occuDct terram, pauper cft habendus, quippe cum fit familiaris inopiae-Quamobremuir in- iuftus profanus cft,& omni prauitate pol- lutus. quod quidem uitiurn nobis intulit ruina quaeda animae in materia difccdcn- tis i bono, omnia igitur nugae fiint, qua- tenus aliquis a principio deheit. omnium egenus cft animus, quandiu ad ipfam ple- nitudinem minime fufpicir. Cedit autem l ci,
DE AB ST IN. A * 3 19
ei, quod cft naturae fux mortale, quatenus ipfc non nouit re uera fcipfum. Quiaute tanquamdeofimilis iam efferius, quam minimis ad ui&urn eft contentus, hic illa fcculi aurei prolpcritatc potitur.
Ratio quadam i ne fi etiam animalibus.
J^jierdTc&a,peife&aq; ex meditatio- ne fit,atq; do£frina. Quapropter rationa- lis quidc facultatis participatio quaedam omnibus competit animalibus. Rc&itu- dinem ucro , fapientiamq; neq; hominem quidem adeptum Teperirc licet : 8c quem- admodum differentia uifus ipfius cft ad uifum, uolatusq; ad uolatum.non enim fimiliter cernunt aftures, atque cicadae, neque aquilae fimiliter uolant, atque per- dices,fic neque rationale quodlibet aeque particeps eft acuminis,& aftutiae.
E X QV ARTO LIBRO,
ANTIQV! ANIMALI- bws oblinebant,
Icaearchus peripateticus anti- quos inquit Graecos tanquam proxime deo genito? , opti- mos fuifle natura , ac uitam optimam peregiflc,adco ut genus eorum
x 5 aure
1.1
J
ssxssss&t^
wfc£.s^**8
«que crocodihm rn n,?arfcm'
enim omnis animalis anfo^ffeS
naiem, quando i corpore fidif! przrigamq; foturi, nobis* foriSS
malia honoraLt’& abrisV^^ a“' poterat, continebam. ^ quantu®
fobria nitd Jzjjkorum,
NTArrat fubinde ex foftoria lofephi
MlsSnLnrT'lgi°r0rt J
aS-fcrcs»
^ 1 + *
ade
oq;
I
DE ABSTIN. ANTrQ^ IJl
adcoq; fortes animo, ut necari quam deu negare maluerint. Atque in ipfis cruciati- bus ridere palam coliieiierint.qui ob eam eaulam Cruciati alacres animas emittebar, •tanquam iterum rcccptiiri.hxc enim fen- tentia rata cft, inquit, apud illos, animas immortales exiftere , atque ab 2! t here te- ■iluifikno dcfccndentcs corporibus appli- cari, pvf*N, id eft, impetu, & initin£hi n>- turaji tra&as ad corpora : poflquam uc- - ro e carccrc corporis emigraucrint, tan- quam a longa icriututc iam liberas cxul- tare,pcrq; fublimia fc attollere. Abftir nebant tum animalibus militis, tum omni prorfus incontinentia. Deniq; ex iola ui- ta Se temperati (sima , Se ucritatis Itudio fiCvima, 8e dcuotifsima deo inter cos mul- ti futura prxftgicbant, idcoq; Prophetx nominabantur.
Sapientes antiqui prafentov uiutrn con- temnebant Jpc futura.
SApicmcsIndorii nominati fimtGy- mnofophiftx inter cos, qui quada ge- neris fuccdsionc in ftudio religionis. Se 'fapientix procedebant , Braclunancs no- minati funt:qui ucro idem clc&ionc tan- tum profitebantur, Samanei, quorum tu- tam Bardefanes Babylonius late deleri-
bic.
bit. Saraanci huius uirae tempus tanquam ncceflariam quandam fcrui tutem natu- rae miniflrantem inuiti ferebant, ftude- bantq; animas e corpore foluerc. de cum profper^ corpus fc habere fentirent,&pe, nihilo ad hoc urgete, -egrediebatur e ui- ta . lios ergo domeftici obitu beatos exi- ftimabant, atque cos, qui illis fupci;eflcnt deflebant, ut infelices.
Sobriet as, & contemplatio mentem deo coninngit.
GY mnofophiftae, praeter reliqua tem perantiam,atq; fan&imonia anima- libus abftinebant. SanQimoma quidem mortalibus abftinens aeternam continet ui tam. Corpus autem pinguefaftum ani- mam cogit cfurire a felici uita cadetcm, augetq; mortale, expellens ,impediensq; uitam nobis aetemam.contanunat & ani- mam, uidelicer corpoream eam reddens, & ad id , quod diuerfum cft , defle&ens. Magnes uero lapis quali quandam ani- mam trahit ferro libi aliquando propin- quanti, unde ferrum natura grauifsimum euadit leue,cleuaturq; fpiritu magnetis fe conferens ad magnetem. Siquis ergo ad deum fufpefus cuafcrit , incorporeum in- tcllc^ualemqi, merito non debet nutri-
DE A B ST I H. ANTI JJ?
mentum quaerere, quo pinguefiat corpus, quod iter ad mentem impedir^ed ad mi- nimum , ac penitus neceuarium alimen- tum rediget corpusapfcq; nutrietur diui- nitate naturalius deo coniun&us ,.quam magneti ferrum. Iamucrd fi neque mini- mis quidem alimentis indigeremus,, tan- to feliciores eflemus , quanto magis & immortales. Nunc ucro in hoc mortali uiucntes, adhuc etiam nos (ut ita dicam) mortaliores latenter efficimus, dum cor- pus adaugemus, atque (utThcophraftus inquitjdum ircitucf/, id cft plurimum ne- cefsitudinis animus, familiarius habitan- do cum corporecontrahit, atque infiipcr feipfum adhibet totum. Sed urinam abfq; - cibopenitus, atque potu agere uitampo- tuiflemus, ut corporis cohuxmtcs effluxu optimis ftarim rebus coniungeremur , in quibus & deus exiftens ita. deus exiftit. Verum quidham fuftr a ad homines haec exclamamus, atque deflemus, fic excaeca- tos , ut malum quidem fuum afsidue fo- lleat,oderint ucro feipfos primo, uerumq; genitore?Deinde eos etiam, qui ut quan- doq; ab ebrietate expcrgifcantur,,adm6- ncnt,& hortantur. Democrates ait,uiue- re imprudenter, intemperater, impie, non tam male uiucrecft,quam diu mori.
EX
iJI
i
EX MICHAELE
PSELLO DE DAE-
MONIBVS, i
Xtttei prcs JWctr filius Ficinua .
' , i ■
• 1 * . - . : . ' » , , ' < * {
A tura daemonum noneft abfquc corpore , icd habet corpus, & uerfatur circa corpora, quod & ueneradj patres noftri iudicauerunt, funt & qui aderant daemones prqpria cu corporibus praemia fibi apparuilic.Atq; & Batiiius diuinus -myderiorum nobis occultorum inlpe&or, nonfolum daemq nibus,fcd puris etiam angelis corpora rri buit , ucluc ipiritiis qucfdam tenues , aercos,atq; puros, ■& tcflcm affert Dauide 4icctein : Qui facit angelos eius Ipiritus, ac miniftros eius flammeos: atq; id quidc neceflarium eft .oportet enim, ut diuiuus aderit Paulus,(piritus miniftros,q.ui mitr tuntur, corpus habere, quo $noucntur,gra dumqj iiflantj.paJamq; appareant, no uc- runt enim h$c mimftcria no aliter, quim cprpus aliud perfici polle. quod licubi lc-‘
Bas in lcriptura eos incorporeos appcl- ri,rdpondco & noflros, & alios lolcre corpora quidem cralsiora corporea no- ii ' minare.
minare. Corpora ucr<Vtenuia,& qu£ afpc &um,ta£him<^ effugiunt, incorporea fre quenter cognominare.Non cft aure cor- » pus idem cognatum angelis, atq; dacmo-» * nibus. Angelicum enim corpus radios quofdam effundens alternis oculis fufti- neri non poteft, cis penitus cuancfccns: daemonicum ucro fi unquam tale fuerit, eloqui ncfcio.uidetur autem tale aliqua- do extitifle , ctlm Ifaias nominet angely, qui cecidit , luci feru, nunc ucro alioquin obfcurum,- tenebrofum^; cxiftit,ac fi con iugato lumine nudatum oculis offeratur, moleftum nobis occurrit', Sc angcl icum quidem materiae penitus cxpcrs,quapro- pter & per uniucrfum folidum penetrat, atq; nertranfit,minusq; etiam quam folis radius pafsionibus eft obnoxium. Solis napq; radium per corpora diaphana,atq; ' tralucida procedentem ,fiuc ingredien- tem obftacula terrena, & opaca obftantia detinent aded^ut fiiff incac nratf ioncin,ut- potc qui ad malum cognatione habear. Corpori uerd. angelico.ntbil korum ob^ flat>utpptcquod nullam d quoquam op- pofitionem patitur, quippe cum horum nullis in orclinc congruat, ucl natura.cor- pora ucro daemonica quamuis ob tenui*? tatem inuifibiiia ffnt , attamen materialia
quod
quodammodo funt , pafsiomq; fiibie&a» praefeitim quaecunque loca fubtcrranea fubire. Hxc enim adeo concreta funt, ut ta&ui fubiiciantur , puliataq, do!eant,.& igni propinquantia comburantur , adeo ut horum quaedam cinerem quoq; relin- quant.Quod quidem apud Thufcos Ita- liae populos accidifle , hiftoria traditur» neq; ego haec loquor quali poeticam fa- bulam, monftraq; in mediu afferens Cre- tenfium, Phoenicumq; more, ledexipfis Saluatoris uerbis pcrfuafus haec affirmo» quae tradunt daemones igne torqueri, ut- pote qui , propterca qudd corporei funt, pati pofsint. Quo enim modo pati pot- ient, fi incorporei forent ? quod enim in- corporeu climati i corpore ne fingi qui-, dempoteft.
Sex eUmonum ftccies, quomodo fi tranfi forment, fi nobii infnuemjtos moneat,
ACccpi uero multa de his ab eis , qui feipfos dediderat ftudio cos in alpe &um prouocadi,tametfi nil tale unquam uiderim , nequeuidere daemonas optem. Vcrfatus ucrA lum cum aliquo , qui in Chcrrhonelb Graeciae contermina foli- tariam uitam egit, Marco nomine, hic in Mefim fluuium genus fuum referebat, ac
DE DAEMONIBVS. 3
fiquis alius in daemonum cultu profece- rat,inlpexeratq; apparitiones demonum: n$c ergo ante tanquam uana,folfaq; fper- nebat , atque dcrcftabatur . deinde uero palinodiam cecinit, ucrisq; dogmatibus, & noftris adhsdit . hic ergo multa, & mi- ra quidem , & daemonica nobis aperuit, atq; mihi interdum interroganti , utrum daemones pati pollent, 8c ualde quidem, inquit, adeo, ut nonnulli daemonu femen laciant , atq; in pufilla quaedam animalia oriantur. Tum ego, incredibile inquam daemonas excrementa habere, & membra genitalia. Habet quide, inquit ille, mem- bra, fed non talia.cxcrementum uero ali- quod ex illis emanat. Tum uerd fubiun- xit, mihi crede, fed ego inquam, graui in diferimine funt , fi noftro more nutrian- mr. Nutriuntur fane, inquit Marcus , alii ^ quidon infpiratione, ueluti in arteriis, Sc neruisuiget fpiritus . alii uero humore, icd no ore, ut nos,immo uero ficutlpon- giae, atque oflrea, exugentes quidem hu- morem extrinfccus adiacctcm, rurfus au- tem quod in humore concretiuscft fe- cernentes. id uero non patiuntur omnes, fed fol um genera daemonu materia: pro- xima,gcnusq; daemonum, quod odit lu- cem, & aquatile, atque fubtcrrancum. At
y haec
hxc interrogaui , funt'ne o Marce mulca dxmonum genera?mulra,inquit,atqiie di uerla, tum fecundam formas , tum lccun- du corpora, adeo, ut & aer, qui fupranos eft,& qui circa nos, lit plenus demonum. plena & terra, marcq;,& loca abdita, atq; . profunda. Nili moleftum eft,inqu5, enu- mera/ Sex generaliter, inquic,funt genera dxmonum, neque uero noui, utrum locis diuidere oporteat dxmonas,in quibus un iantur , ah potius ex eo, quod uniuer- lum dxmonum genus amore afficiatur ad corpus. ' Elie uerd noui fenarium nu- merum corporeun^atq; mundanum. Ia co enim cire unit antie corporeae funt,atc£ mundus per hunc copolicus eft. liuc quia hic numerus primus cft , qui componat triangulum ftalcnum. Elie uero propriu aequi lateri diuinum, atq; coelcftc, utpote quod lit libi ipli aequale , ac difficile mo- ueaturad malum, propriu uero xquicru- rii genus humana uti.quod uno quodam ab in/lituto aberret , ex pcenirentia uero fiat melius. Scaleni uero propriu daemo- nicum tanquam in$qualc,nec ullo modo propinquans bono . liuc igitur hoc , liue alio modo res le habeat , fex omnino ille genera daemonii enumerabat, & primum quidc prima lingua barbare nominabat
Iclin
1>E DABM.ONIBVS’
leliurcon,id c/t igneum, quod circa fubli miorem aerem peruagari diccbat.omnc nanque daemonicum ex lunaribus regio- nibus, uplucex templo profanum aliquid exterminari. Secudum ucrd genus, quod in aere propinquo nobis oberrat>quod & d multis proprie, aereum nominatur.Tcr tium,tcrrenum,quod plurimum circa ter ram uprfatup,terpcnisq; aduerfatur multis rationibus, atq; machinis. Quartu, aqua- \ tile,& marinum, quod humoribus ic ini- mergit, ac libenter circa lacus, Se, fluuios habitat, niultosq; perdit aquis/ & in mari flutius excitat, ac tepcftates,nauigia6; ui- ris onufta funditus fubmergit , multosqj. obruit undis. Q^intu,lubtcrrancu, quod habitat quidem iub terra, inuadit autem qui puteos effodiunt , & metalla . efficit hiatus terrae, & fundameta concutit, flam- nuuomos uentos fufcitat. Sextum & ulci- murn cft lucifugum , imperfcrutabiic , ac penitus renebrofuin , pafsionibusq; frigi- v
dis uiolcntcr res pcrclens.E fle ucrd dice- bat haec omnia daemonum genera fle af- i fcdia , ut Se deos oderint , Se hominibus i adiicrfentur,fcd aliud alio peius. Aquati- li le enim , & i ubterraneum , ac etiam luci- 0 %lim fummoperc malefica, atque perni- $ ciofa.haec enim non phantafiis excogita- '> y i tionib
o PSELL7S
tionibusq; animas dcprauare , atq*, laede- re, fcd oberratia feramm more fylucftriu ad perniciem hominu feftinare. lic aqua- tile quidem errantes , in aquis fufFocare, atque morbo comitiali , dementiaq; ue- xarc. Aereos autem, atque terreftres arte quadam, & excogitatione inuaderc, ficq; humanos animos fallere, & ad perturba- tiones turpifiimas , & iniquas , pemido- fasq; flevere. Tum ego,quona pa&o,& quid agentes h$c peragunt?utruiirdomi- nantes nobis , & quocunque placet uelut mancipia circunfercntes?Non dominatur ait, fcd nobis clam commemorat.fpiritui nanq;,qui nobis ineft,phantaftico propin quant, utpotc qui & ipfi fpiritus,fint,uer- ba perturbationum, & uoluptatum nobis infonant , non emittentes quidem uoccm pullatione quadam, ac lbnitu,fed fermo- nes fuos abfq; fonitu immittentes. Sed quonam pa&o inquam fine uoce fermo- nesnobis ingerere poflunt?Qmd mirum, inquit, fi modo illud animaduertas, que- admodu uidelicet qui loquitur , fi procul loquatur,uehemctiorc clamore eget . fa- &us uero propinquior inaudientis aurem fuliirrando liibloquiturrqui fi poflct cum iplo animae lpiritu copulari , nullo fbno prorfus egeret , led fermo eius uoluntatc
conc
v
conceptus nullo penitus lono audienti iliaberetur , quod quidem animabus ctia egrelsis corpore contingere tradunt-Has enim line ftrepitu inter fe uerlari . hoc utique modo nobifeum daemones couer- lantur, clim uidclicct, adeo, ut nec unde quide nobis inferatur bellum , liceat per- lentire. Neque de hoc dubitabit quif- quis, quod aeri contingit , confydcrauc- rit. Sicut enim aer praeiente lumine colo- res , & formas accipiens traducit in illa, qu? naturaliter accipere poliunt, licut ap- paret in fpcculis, rctusq; quali fpcculari- bus:lic & daemonica corpora fuicipicntia ab ea , quae intus cft , eflentia phantaftica figuras, atque colores, & quafcunque ipii uolucnuit formas in ipfum animalem, no ftrumq; fpiritum tranimittunt, multa no- bis negotia praebent , uoluntates, & con- iilia fuggerentes , formas fubindicantes, fiifcitantcs memorias uoluptatum, limu- lacra paisionum frequenter concitan- tes uigilantibus, atqj aormientibus.non- nunquam uero femora nobis , ac ingui- na titillandbus,incitantes infanos, & ini- quos amores lubiiciut,& fiibacuut, praeci- pue uero fi humores calidos humidosq; ad id conducentes na&i fuerint. Sed hi Plutonis galea fubinduccntes perturbant
y 3 anim
animas arte quadam, & fophiftica fraude.' IU' liqua ucro daemonum genera, nihil ■excogitant fapicncctf, ncc quicquid facile 'aftu peragant, nifi quod molclta tamen, atq-, ualde turpia fimt,& charonei fpiritus more laedunt. Sicut enim ferunt (piritum hunc corrumpere quicquid propinqua-
nerit (lue quadrupes, huc homo, li ue iit a-
uis : lic daemones occurfu diri quicquid occurrerit, fubito perdunt' agitantes cor- pora, animosq;, haturalesq; habitus per- ucrtcntcs.faepc etiam ignejaqTia, praecipi^ tio perdunt no fblum homines, ueruetia bruca nonnulla. Adhaec cgo,cur'nam hi ;dxmones bruta rurfus inuadunt ? iam ue- to circa Gcrgeiam tale aliquid accidifle porcis facra teftantur eloquia. Ad haec il- le, cum daemones homimun hoftes (int, nihil mirum uideri debet eos Ixdere. in- 'lultant quinctia adiieriiis bnita nonnulla, non tam uoluntatc nocendi, quam uiui- fci caloris auiditate. Gdm enim in locis habitet profandi fsirais, ad fummum qui- dem frigidis, fed humore carentibus; fri- giditatem plurimam contrahunt humo- ris expertem, qua quidem obftrufi in an- guftumq; coaai calorem 'humidum ap- petunt, & uitalcm, iitq; hunc allcquantur ia animalia irruunt, & ratioe carentia, &
ii r f /
DE DAEMONrBVS.
ad balnea, fbucasq; aduolant. Nam calo rem ignis, Solisq; uelut combtircn:em,& cxiccantcm fugkint : calorem ucrb ani- malium quali moderatu, fuaoiq; humore permiftum diligunt, pridertim humanG, quia fit temperatior quamobrem homi- nibus le infinuantes,non mediocriter cos perturbant oppletis uidelicet meatibus, & impletis, in quibus Ipiritus infidet anima- lis,lpfoq; fpiritu diemoniconi corporum cralsitudinc coa&o, intusq; conaillo,cx quo accidit, ut uibrentur, concutianturq; corpora , uiresque principales male in a- 6Honibus le habeat, ac motiones flupidx, erraticaeq; proueniant. Atq; fi dxmo,qui irruit, fuotcrrancus fit,cocutit,ac defiruit occupatum,clamatq; per ipfum utens par- tientis fpiritu uelut proprio inftrumcnto. Sin autem lucifugorum aliquis homini fc clam ingeflerit, fegnitie adducit, cohi- betq; uocem,homiricmqi oblaQiun, quali mortuum reddk.hoc 'enim genus tanqiu inter daemones ultimum tcrreftrius efi, fummopereq; frigidum, atqu aridum, & cuicunq; latenter irreplerit , uim omnem animalem obtundit, & hebetat, obfulcat. Se delet. Cimi uerb ratione captum fit o- mninOjOimiiq; intellectuali Ipecularione prorius orbatum , & du&um mrationali -i y 4 quadam
343
JU AI
3tt
quadam phanta(ia,morc brutoru prae cap- teris indocilium, nullis ratioibus aufcul- tat, nec redargutiones metuit . quocirca rc&c apud multos mutum, (iirdumq; uo- catur,neq; di (cedit ab occupatis,nin diui- napoteftatc propulfum oratione uideli- cet,ieiunioq; accedentis. Sed ego 6 Mar- ce inquam, rctentiora quadam fapere nos medicorum fc&atores adduciit , aflcren- tes palsioncs ciurmodi non eile efferus daemonum, (ed humorum, uaporumq; & uenti male fefe habentium, itaq; pharma- cis, & diaeta non carminibus incantantiu, expiationibusq; curare haec aggredi fo- lcnt. Tum ille, nihil mirum elt haec me- dicos dicere , qui nihil nouerint praeter fenfum, fed corporibus tantum incubue- rint cognofccndis. Illa fortafle decebat malorum humoru putare incommoda, capitis (omniferam grauitatem, atrae bilis anguftias,phrcne(is deliramenta, quae Ia- i uacris, potionibusq; ucl cuacuationibus, uel emplaftris (edare condierunt Jnf^i ra- tiones autem, occupationes q;, quibus qui obfefius eft, agere nihil poteft,non intel- Ie&u,non ratione, non phantafta, no fen- fu. Aliud ucro eft, quod mouctx atq; du- cit, dicitq; infuper, quae non nouerit oc- cupatus,^: futura nonnunquam prodicit,
quo
V
V
DE DAEMONIBVS. \
quo inquam pa&o dicemus, haec ede er- raticas materiae motiones?
Quomodo damones occupent hominem Jo - qudntur,moueantJe transforment.
EGo igitur Marco fide adhibeo, prae- fertim cum memoria teneam, qu? de daemonibus diuina nobis Euagelia tra- dunt.quod 'uc uiro Corinthio cotigit iu- bente Paulo, & deniq; quorcunq; patrum noftrorum (criptis leguntur de daemoni- bus multa, penitusq; miranda. Reliquum uero eft, ea referre, quoru ego infpc&or, & quibusuelut autor interfiu. Profc&us fum in Elafoniam,ubi uir quidam a£his demonc multa multis oracula fiidit.Que ego conueniens interrogaui , unde nam (ibi facultas uaticinandi contigerit, cum uero ille aperire nollet, arcanum tandem Laconicam padiis necelsitatem , tandem confefliis eft uerum. Retulit ergo (c ini- tiatum fuifle in operibus d^monii a quo- dam A leto Liuio, qui cum no&c aadu- xiflet in monte, iufcifletq; herbam auan- dam adumere, deinde in os expuidet, 8c quibufdam unguentis oculos illinider, unde (ibi daemonum turbas uidere con- tigerit, ex quibus (enferit ,qua(i cornum quendam inudantem, osq; Tuum ingre-
y 5 dientem
■rf**'
34ff psm vs'
dxcmem cx co tempore, atq; ha&cnus fi- biuaticinitim adeflede quihufcunq; , & quandocunq; hoc ipfum uult, quod cum mouct.in diebus enim crucifixionis,^ in dic ucncrandx apud nos reliirreflionis mihi,air, nihil etiam ii ftudiole cotcnde- rim,infonat.Hsc ille nuntiauit.Cum uc- ro quidam meorum comitum irrideret eum,pcrcutcrctq; ccraiccm,air, Tu quide pauldpdft pro una plaga multas utique reportabis, & aliis mulca praedixit, quae proucncrunt. Quida ergo eum fatidicum confpicatus tanq.ua mulicum inftrumen- tum infonatibus daemonibus euafillc, lic obiecit, omnes infaniac fpccics pafsiones funt deprauatae materi^, potius quam tra- gicae daemonum paisiones. Ad hunc ille, nihil miru uideri, debet inquit, fi ita me- dicorum fe&atorcs iudicat, qui nihil un- quam ciufinodi uiderint. Nam Sc ego ita putabam, quoufq; contigit prodigiofum aliquid prouiderc, quod no importunum erit in praefentia rcccnfcre,& profero ni- hil metiar. *Scnex quidam, qui hoc idem pallium induebatur.Fratcr meus natu ma ior habebat uxore alioquin modcftam, morbisq; uexacam frequentibus, haec ali- quando puerpera uehementer iam labo- rabar , ucfremq; confringens barbare io» l " :i' b ( \ queba
quebatur, (cmionc praefentibus incogni- to.itaq; ambigebant omnes quid in rc ar- dua faciendum forcnfbeminae uero quae- dam adducut peregrinum quendam no- mine Anaphalagiam ualde fenem, rugo- fumq;,& cxuftum,atq; nierum,qui nuda- tdetife, prope le£him adltans,iraquadam apprehendit xgrotam , linguaq; (ibi pa- tria, id eft Armcnica, acriter conuiciatus cfhilla huic uicifsim rcfpodit Armcnicc, ac primo quidem audax e le&o prorupit cum cp protinus certatura. At barbarus ille, tam maximi adiurationibus uteba- tur,& quali fures minabatur illam fcper- -cuflurum. T um foemina fc recepit, com- prcfsit,contrcmuitq;y & humilius iam lo- cuta,in fomnum mox incidit.Nos autem 'obftupuimus ambigentes, quonam pa&o illa locuta fit Armcnicc foemina, quae Ar- ntenios nec uidit quidem unquam, neque domelticis laribus egrcfla cft.Ctiin ergo rcfipuillct, interrogauimus ca,quid palla fuiuet, Sc nunquiaa£h, animauuertiflct, uel mente teneret. Tum illa refp oiidi t , fc A uidifle daemonum uifum tenebrofum, & fimile mulieri, paflos habenti crines in fc irruere, unde ante qudm ipfa Ic&um in- grederetur, extimuille : quod uero dcin- ctpsfccutu cft,minime perfenfiflc-quam-
obrem
obrcm ego poft haec ita dubitare coepi, quonam paao d^mon mulierem pertur- bans mulier apparerer.nec iniuria dubitar batur, utrum daemonum alii quidem ma- res,alii uero fint foeminae more animaliu caducorum: praeterea quomodo daemon lingua Armenica uteretur, na ualde du- bitandum eft, num daemones alii Graece, alii Chaldaice , alii Perfice , alii Syriace loquantur.Deinde quomodo ad magi il- lius minas fcipfum daemon compreflcrit, ftri&umq; timuerit enfem: quid pnim pa- tiatur ab cnfc demon indiuiauus,atq; im- mortalis ? Tum Marcus dubitationem meam animaduertens, ait, nullus daemon “ fuapte natura mas eft,uel faemina.Com- pontorum enim funt huiufinodi palsio- nes -.corpora uero daemonum fimplicia funtdu&u, flexuq; facilia, ad omnemque configurationem naturaliter aptadicute- nim nubes fulpicimus -nunc nominum, nunc urforum,nunc draconu,aIiorum'ue praeferre figuras, fic & corpora daemonu*. ied hoc intereft, quod nubes externis agi- . tatae uentis figuras uarias agunt, daemo- nes autem proprio confilio,proutipfiuo lunt , corporum formas in kuariant , & modo in breuiore molem contrahuntur, modo rurfus in longiorem ic extendunt.
DE DAEMONIBVS. 34P
Quemadmodum lumbricis uidetur ac- cidere ob fubftantia meliorem , du&uq; facillima: neq; folum magnitudine in cis diuerfitas accidit, ucriim etia figuras, co- loresq; uariat multiformes: corpus enim daemonis ad utruq; cft natura paratum, qua enim ratione cft natura facile cedes, ne in uarias figurarii fpecics transforma- tur.qua uero aereum eft,diuerfbsaeris in- ftar colores fubit. Sed aer quidem ab cx- trinfcco coloratur, corpus uero daemonis ab intima phantafiae a&ione fpecics co- lorum accipit, quemadmodu nobis cx- pauefccntibusjgcnae pallcfcunt, uerecun- dia uero affecBs rubefeunt , anima uero prout (ic, aut fic afficitur, pafsioncs ciuf modi in corpus , fimiliter traducente ea- dem ratioc de daemonibus cft putandum. Nam & lii ab intrinfeco in corpora fua colorum fpecics transferunt, quapropter unumquoaq; daemona corpus proprium inquam elegerit figuram* transformans, fpcciemq; coloris certam ad extremum ufq; corporis educens, (ic & tanquam uir apparet, & mox occurrit, iit foemina, Ico- nis more fremit , faltat ut pardalis , latrat ut canis, atq; ad utris, uafisq; formam fe aliquando transfert : ac dum omnes eiuf- modi uicifsim formas mutat, nullam ea-
rum
rum ftabilcm retinet. Non enim (olidum corpus dxmonu, quo polsit acceptas re- tinere figuras. Sed (icut in aere , & aqua contingere confucuit , uidclicct (iuc eo- iorem infundas, (iuc figuram imprimas, mox diffunditur, atq; diifoluitur : limile. quidda dxmonibus accidit.nam & in his £gura,colorq;, & fpecies rerum quarum- libet citd dilabitur. Docuit itaq; Marcus has maris , & foeminx differentias no» ineffe dxmonibus, fcd apparere, nullamq; ciufinodi forma in cis ftabilcm pei mane- re. Sin autem e multis audiueris dxmone fubfceminx fpecic omnib9 puerperis ap- parere,nullamq; emfrnodi formam, {cito, non omnes d seniones eande uim, uolun- tatemq; habere, icd in hoc etia illos ual- dc diftcrre.Ncmpe in proportione quada fimili, qua etia compofira, caducaq; ani- malia fe habcrc.ficut enim inter lwec ho- mo quidem intcllc&ualis, pruderisq^. po- tentiae particeps phan: aftica iniuper uim comuniorcm habet ad omnia ferme fen- (ibiliacxplicabilcm^tq; diffufam,rum ad ccdcftia,tum ad illa, que circa terra funt, atq; in ipfa terra. Equus aiue,atq; bos, & reliqua ordinis ciufdcm uim eam magis
E articularem, atq; ad nonnu lia imagina- lia cognomina operante,, qux prxiepe, .1:1.. policf
i
DE DA1MONI-BYS. J$F
poflcflbresq; luos cogriofcit.Culiccs au- tem, & mures, atque fimilia anguftiorcm hanc habent, atq; indi{liii&am,ncq; fora- men cognofcunt,cx quo emerferun^neq; locum , quo proceflcrc , & quo quid eft adduccndum/ed unicam tantu imagina- tione habent, fcilicct alimcntHic & mul- ta, diucrfaq; daemonum genera interfe fi- mi [i ter differunt, nepe in his quoq; ignei quidem, aerciq; phantafiam habent uari& admodum dmin&a, atq; difcrcta,quam- cunq; imaginabile fpcciem elegerint, na ad hanfc ipfam feipfos formant, cotra ue- ro lucifugu daemonu 'genus fe habet, cius enim imaginatio ualde anguftacft : itaq; formas uarias non cornutae, utpote quod plures imaginabilium rerum non habeat Ipccics^neq; corpora pofiideat ad motum agilia, ad flcxjunq; accommodata. Aqua- tiles ucro, atq; tcrrcflrcs mediu inter hos daemones obtinentes, poflunt quide plu-r res formas mutare, fed quib9 maxime der le& akur,in cis diutius immorantur. Qui- cunq; enim in humidis uiuunt, mollio- reniq; uitae du&um tenent* ic auibus, mu- licribusq; luniks reddunt. Quapropter naiadas , nercidas, & dryadas tccmininq fexu hos cognominant, quicunq; ucro in locis habitant ficcioribus, corporaq; ha>
, , r bent
e
bcnt fubarida, quales mani. \ovt cfle ferilr, in uiros fc transformant. Nonnunquam etiam canibus, & leonibus, aliisq; anima- libus fimiles fc oftcndunt.in quibus uide- licct mos incftmafculinus.Nihil itaq; mi rum , fi daemonium inuadens puerperas fbemincam praefert formam : quippe cum fit adulterum , humiditatibusq; fc oble- nietur impuris, formam enim fubit uitae fibi gratae conucnicntem. '
' D&mones fingttldrum gentium , quibus loquuntur j linguam imitantur .
QVa uero ratione Armenicc loque- rentur,Marcus quidem non expli- cauit,neq; etiam a nobis eft quaefiru. Ar- bitror autem hinc fore hoc manifefhim, quoniam no pofsit lingua daemonu pro- pria inueniri.tametfi Hebraicam quis fer- uarc lingua dixerit, fiuc Graecam, aut Sy- riam,ali arnuc barbaram, quid enim opus eft uoce daemonibus? qui inter fe abfq; uo ce couiuut.Ciim uero ficut angeli pofte- riores poftcriorib9, alii aliis getibus pr$- funt,fic daemones alii aliis afsiftunt : fanc finguli finguiaru gentium linguas excr- ccnr:quamobrc daemones, qui inter Grae- cos habitant , heroico ftylo oracula edi- derunt. apud Chaldaeos uero Chaldaica
uteban
utebantur lingua * quemadmodum apud Aegyptios Aegyptia uoce colloquia fa- ciebant* quinetiam daemones, incolentes Armeniam, fi alio forte Ic conferant, in- digenarum uoce utuntur*.
Cur dxmones timeant minas, dtq;. patiantur.
Q Ed quaeritur, cur daemonia minas, cn- O ^csqi tiincant.profc&A omnia damo- num genera audacia y rurfusa;. timiditate plena lunt,praefertim coniun6liora.matc- riae. Aerea en mi circiudpcftae cogitatio- nis participiavliquis obiurgauif^lccnie- renouerunt obiurgantem, ucl honoran- tem : neq; aliter ahobfefiis difcedunt,nili obtcftator erga deum fan&imonia pol- leat, nomenq; dei, icrmpnemqi horribi- lem incantet poteftatc diuina hic profe- ftd funt daemonia materiae proxima, for- midantia ne in locaprofimdiora, abyf hunq» demittantur.. Item angelos timent, qui illuc eos praecipitat quoties uidclicct quifpiam eispraecipitiuniminiutur, ad- ducitq; inuocationcs angelorum ad hoc iiiftitutotum* uaidc euinitiment. nam ob ignoradain noa difccmunt minitantem, lam ucro fi anicula quacdl, uel iuperbior denecimn aliquis, minas ciufmock rufoc^ r't; ^ . z intent
(. J S H t V'S T 7
intentaucrityfscpc difcedun^quia difccrne* rc nequcut. Ideo fuperfluis ctiamquibuf- dam facili mancipatur, fcilicct unguibus* & capillis 1 polluto magorum genere* Item plumbo, & ccra, tenuiqv filo devin- ciuntur, atq; nefariis adiurationibus con- turbatur.ucneficicrgo,& nefandi daemo- nia hxc fubterranea inanfucfaciunt. Qui uero nefariis minifteriis abitinetit , aerea maxime colunt, cauentcs ne dxmoniurn fubtcrralieum interucttiat.nam fiquid tale interuenerit, praeter id, quod terrores in»- cutit,cdam faxa iacere cofUcuit.proprium enim fiibtetraneoru eft lapides in occur- rentes iaecre,fcdi6HbusirritiSjA5rca ucrd daemonia ratiadi&at intrepida effc, nec£ tamen boni quicquam afferunt, quoniam & fupcrbafunt,& iaQ:abuda,& deceptio- nis, phantafiaeq; inanis plena. ab>cis enim in cultores ucniunt ignei' quidam radii, quos furiati homines diuina fpe&acula •putant.nihil tamen ueri,cOtiftantisq; pof- fident, quid enim inobfcuris daemonibus poteft lucis inefle ? fcd haec omnia fallfH ciae funt occultorum,atq; praeftigiae.Suhc pleriq;, qui communiter appellantur ‘Eii- chctae, quorum fraudulentum dogma ab infano quoda monente manauit. Traduc ergo principia plura , & pyofe&d aKipib
roonen
t
X) E DABMONIBVS.
monente duo remm principia fiippofita lunt , ita ut deo bonoru opifici deus ma- loru, artifex^; ponatur, dcoq; coelcftium domino deus dominus fubcoeicfliu. hinc Euchetae mileri tertium his principium adhibuerunt. Nempe apud cos unus qui- dem pater eft:filii ucro duo, antiquior ui- dehcet,atq; iunior.principia tria,fcd patri quidem fupermundana tantu,iuniori aute filio cceIem,fcniori uerd fubcaelcftia uc- fiit dominis tribuuntur. Qupd quidem dogma nihilo a Graecis fabulis differre Videtur iuxta poctidj illud, fternario di£ tributa funt praemia numero. Sed inter ?-rC coldnt.nam ctli
eos. nunc inter fc dicantjUtrunqj tamen cxiiliman^ adorandum, quoniam ambq ex eodem patre nafcantur, atque in poftemm conciliandi mutuo fint.Alii ucr alterum dun taxat, id eft iuniorem co- lunt i utpofe qui meliori , prjcftantioriq; .proui peiae dominqtur. feni orem ucr6 non lpernunt quiacm,fed obliquant ipfiim car mentes, uiqcjicctne malefaciat. Deterrimi Muer; illos 4 coelcfti quidem numine (dinimgnnrijr omnmo. folum uero terre- Are/atana finibus fuis excipiunt, 'iplumqj nominibus apud cos poderibus extollat, appellantes priroogcfiitu, & a patre leiun- • ; 2 X dum.
JSf
9
* * * * * T "
&um. Item arborum,animaliumq;,& 1^ liquoru compoiitorum opificem» peftife- rum uerd»at<K hoftilem. Sed qui haec do- gmata introducunt, & oculis» & auribus mentis capti fiint, neq, enim indet ex ip& rerii cognatione mutua, unu efle omnium autore,neq> feriptura fandam, id docente audiunt, neq; ratione feaim ipfi reputat: quod uidclicct fi duo inter fc difiidentes rerum opifices cflcnr, non cflet una qua- dam confpiratiojuruoq*, omnia ligans. Et ii dxmoniadiuitias nobis,& gloria pro- -nuttunt,nihil tame ex fe tradere poliunt quippe cum imperiu nullum habeant, fcd uifu tantu quacuam inania fuis cultoribus afferunt» uar ia prorfus»& inflabilia, qux tame impii diuina cfie fpcdacula putant.
Euchctac & gnofei >ut daemonia toto cocipiant pedore, ne&nda facrificia per- petrat. Conueniut dic,quopaflu$ cft Sal- uator» ucfpere flatutu in locum una cum puellis iibi notis, & pofl quaedam facra extindis luminibus, miftim coeunt fiue cum forore,fiue ciim filia, fiue cum quali- bet.nono mrfus menfc reuertuntur, pucl- lasq; accerfunt , & infantes iam natos ah hiscucllunt , perq» totum corpus pueros circuncidut,& circunfufo (anguine phia- las implent, corpora cremat, cinerem cum
V
/anguine mifccnt. hoc condimento epu- las, & pocula condiunt, tum fua inrer fc, tum aliorum clam quorumcuq; poliunt. Exiftimant enim hoc facrificii,& alimen- ti genere tanqua maxime profanos cha- racterem diuinum nobis imprclTum, 8c daemonia procul arcentem penitus abo- leri,itaq; daemonia liberius ingredi.
Quomodo mdgi excantent, trahantq; tUmomdt.
VEnefida, atq; magia non uanii no- men fortita funt , fed uim quandam pofiidcnt. Veneficium enim ars quaedam eft circa materiales daemones , Se terre- ftres, fimulacra daemonum prouocans in afpc&um,& alios quidem uclut ab inferis excitat, alios aute ex alto deducit. Difei- plina enim noftra omne daemonem exi - ftimat malum, propter liiperbiae, & uani- tatis excellum , ab angelico flatu , ordi- ne^; dclapfum. Opinio ucro Graeca par- uam daemonum partem iudicat malam, Se hanc quidem non tanquam clc&ione talem, fcj ex prima rerum diuilionc lic affc£tam, tortoris uiccm gerentem aducr- lus animas delinquentes.Talem itaq; dae- monum portione ucneficiis pracftigiator in afpeoum imaginariu prouocat, uifaq; >j * } iinag
3^8 p s b t i v s
hnagin2liafpe&at oribus obiicit , & aliis quidem fluenta quaedam illinc- exundati-» tia adducunt in medium* aliis autem uin- culorum folutiones A delitias,gratiamq; promittunt. Adducunt nero’ tales daemo- num potcftates nodis, cantibus^ quibuf- dam, & in plurimis quidem mentitur, in quibufdam uera loquitur. Magi a nero fa- • cultas quaedam Grjcisuifa cfl potiaris plurimae compos. Tradat cmm hanc cfle extremam facerdotii portionem. Affert ititem uifa quaedam facpiiis in afpe&um falset diuinitate aliquam platferentia.Hxc enimfacultas perferutatufc nriiufcmufque rei fubLuna gehitx,namram\potehtiam, 'qualitatem elcmentoru inqu&m, eorumq; partium , animalium, omniu plantarum, & feminum, & pomorum, item lapidum, herbarumq;', ac fummacirn uniufcuiufdue rei fobftahtiara, & mittite.bmc ergo effe- ftus fiios agit, & ftatuas fanitatem ad dii- cetcs, uideiicct omnigenis figuris inftru- &as ,& alia rurfum artificia inlcretia mot- bos callet, & quae inter fe diffcrutA qilae conucniut. multarum nanq; materiarum commiflao unione illi arti affert , diflan- tia ucro ab uno difcrctionem infert. Iam ucro aquilae, & dracones apud illos ad iaiutatcm conferre dicuntur : feles autem,
*
^ > ii jy . o m v ■>* •
&cancs,& conii, coufcrunt ad uigiliam. Cera item, at q*. lumm ab iLUs- ad. quafdara patrium conformationes affiirai (olent, quippe cimi proprietates quaidam fuis ui- ribus habeant. Apparet frequenter e celer- ftis ignis hucufq; tradu£Ho. tue ucrdfta- «tuae fubridereuidetur,& lampades (ponte dgnibus accenduntur, inftruch e fk magia 'inuiru aflronomica facultate , plurimaq; per ip(am peragit.Eft Se quaedam inpelui uaticinatio^per quam ruiiici faepe uatici- nantur* profc&d quemadmodum praedi- * &io quaedam fitsideft per aercm,atq; per folia, (k oraediftio .quaedam fit inpchu apud Aflyrios frequentata, atq; nomina- ta, quae profero congruitate quanda ha- , bet cum daemonibus materiae ualde con- dun&is. Accipiunt ergo peluim aqua ple- nam uaticinantes, daemonibus congruen- tem irtprofimda repentibus. Apparet au- tem peluis illa aqua plena quoaamraoda , , & fpirarc,proptcr fonitum,ip(aq; aqua ia.
peluim infma (ecundum fubftantiam qui- > d?m ab externis aquis minime differt,(ed ( uirtute infufa carminibus- ualde praecel- lit, atque ita fa&a eft aptior ad fufeipien- dum (piritum deinde fatidicum. Iduqcd daemonum particulare cft^tqv terrenum* . cpmpofitioiubusqi attra&u: & cum pri-
te M
2 4 miim
mi\m illabitur aquae fonuin , mox quea- dam exiguum, & fignificationis exper- tem edit ,Tcmifilonem cius praefentibus fignificante. deinde uerd in aqua iam in- undante exiles quidam foni fufurrat qua- dam praedi6Hone futuri. Eft autem eiufi- modi fpiritus pafiim pererrans , quoniam folarem ordinem eft fortitus , idq; genus daemonum dedita opera tenuem uocem cdit,ut propter indiftin&amuods obfcu- ritatem,eius mendacia minus deprehendi pofsint. Sed nunquid corpora dscmonu pulfari poliunt? perflant fane,atq; dolcre ' folido quodam percufla corpore, uenim quoiiam pa&o,cdm fint fpiritus,ncq; fo- lida,neq; compofita natura, & compofi- torum cu lenfus ) Sed profero in iis, quae fentiunt,non neruus ipfe eft, qui fcntit,fcd qui cis (piritus ineft. Quapropter fi atte- ratur neruus, fi frigefiat, fi quid aliter pa- tiatur, ip iri tu uidelicct in foiritum mino, fit dolor. Nempecompofitum nunquam * per lc dolcretjficd quando participat fpi- - ritum , quo quidem priuatum priuatur & fenfu. Dxmonicuitaq; corpus per totum ic naturaliter fcnfiialc fccudum partes fin- gulas abfque medio uidet, audit, tangit, patiturq; tangedo,& diuifum dolet, ficut & corpora folida. Sed hoc intercft,quod ;1 1 , , corp
•corpora quidem folida, diuiia cdm funt, aut uix,aur nunquam rcftitunntur.corpus uerd dimonu, ubi fccatuiynox in fc lto- fum recreatur , & coalefcit , ficut aquae, aerisq; partes , quando aliquid intercidit folidu, fcd Se di&u uelocius daemonicus Iphitus in fc reuertitur. Dolet tame inter- carum diuiditur , quamobre aciem ferri metuit, idq; animaauertentcs, qui ligare daemones moliuntur, tela, & enfes in re- plum ibi conftituunt, quo nolunt daemo- hes aduentarc,atq; alia machinantur tum oppolitis palsionibus propuKantcs , tum congrua quadam a£fc£cionc mule entes.
argvmentvm MAR-
SILII ficini florent i- ni, in librum Afercurij Trifmegi- fii%ad Cojmum Alcdiccm, patria patrem .
« » • ' . 4
O tempore , quo Moles natus/ eft, floruit Atlas aftrologus* Promethei phylici frater , ac maternus auus maioris Mer- curii, cuius nepos fuit Mercurius Trilme- giftus.Hoc autem de illo feribit Augufti- nus, quanquam Cicero, atque La£hntius Mercurios quinq; per ordinemfuifle uo- ■ im z 5 lunt,
3$* .M ? G V M B>M T T/M
hmr, quintumq; fuifle iliu, qui ab Aegyr ptiis’ Thcut, a Graecis autem Trifiucg^ itus appellatus efh Hunc- allerunt 6ccir diflc: Argum , Aegy ptris.praefuilTe, leges, ac literas tradidifle. Literarurnuo- rd chara&eres in animalium, arborum^ figuris inftituifle.Hic in- tanta hominum ucncrationc fuit, ut in .deorum numerum Tclatus fij&Templa illiusnuminis,collru- &a quamplurima. Nomenciuspropriuin ob reuerentiam: quandam; promujtiate, mulgo,ac;tcmere non licebat. Prinius an- rw menfis apud Aegyptios npminc eius cognominatur^oppidum ab eo conditur, quod etiam nunc Graece nominatur Hcr> mopqlis, ideft Mercurii ciuitas. Trilme- giftum uero ter maximum nuncuparunr, quoniam & philofophus maximus, & fa- ccrdos maximiis, & ccx maximus extitit. Mos enim erat Aegyptiis- ( ut Plato feri- bit ) ex plnlofophorum numero lacerdo- r tcs i ex lacerdotum cbern fegeih eligere. !■ Ille igitur quemadmodum acumine, atq;
- do6trina,philofopbis omnibus anteccfle- rat,lic faccrdos inde c6fHtutus,fan&inio- nia uitae, dimnorumq; cultu, luiiuerfis fa- cerdotibus pheftitic , ac demum adeptus regiam dignitatem , adminillrationc Ic- gum,rebusq; geftis fup erioru regum glo- « riam
V
’1 N ‘to'* !l C. 'TRI SM. •
riarrr bbfcurauit , Ut merito terfnaxirmis fuerit nuncupatus.Hic inrei* philofofhos primus, a phyflcis, ac mathematicis addi* nmbrum contemplatione fe contuliepri- mus de maicftatc dei , daemonum otdme, animaru mutationibus fapientifsimb difc putauit. Primas igitur theologiae appbt- latus cft autorreu fccutus Orpheus, (ccun- das ahtiqOae? theologiae partes1 obtinuit Orphei facris initiatos eft Aglabphemlis, :AgIaophcino luccefsit*' iri tlrcblogi^Py*- thagoraS,qiicrri Philolaus fertus eft, <&- iii Platonis noftripfsedeprbri Itaque ttrik •prifefc theologisfe imdiq^-fiBPconfohalb- £ta, cx theolbgisfex mirciquoda brdinc conflata cfl,et ordia fumehs a Mcrcurio^d diuo Platone penitus abfoluta; Scripfit aute Mercurius libros ad diuirtaru reruin cogniticmepmin^nfes^da’mplurimos,m quibus, prb deiis imrnbrtalri, quam arca- na myfteria,quam fhipeda pandutnrora- culalnec ut philofbphus taritu,fed iit pro- pheta faepenumero lbq(iitur,cairitq; fotu- ra. Hic ruina pracuiditprifcae religionis, hic oirtu rioiKe- fidei; hic adricntuChrifo, hic futurum iudic ium,refiirre6iionem fe- culi, beatorum g 1 ori am, fup p li c ia pecca- torum. Quo facium cft, ut Aurelius A«- gufticws dubitaueritjpcriti^nc fydenhan
reu^
rcuclationc daemonun^multa protulerit. La&antius autem illum inter Siby lias, ac Prophetas connumerare non dubitat. E' multis denique Mercurii libris , duo funt diuini praeripuerimus de Voluntate diui- na, alter de Poteftatc,& lapientia dci.IUe Afclcpius,hic Pimaderinteribitur. Illum Apulcius Platonicus latinum fecit, alter ufquFa3Ti5ec tempora reftitit apud Grae- cos , at nuper ex Macedoniam Italia ad- uc&us dilidentia Lconardi Piftorienlis do£B, probiq; monachi ad nos peruenit. Ego aute cdm tuis exhortationibus pro- vocatus, e Graeca lingua in Latinam con uertere ftatuiflem , aequum fore putaui Cofmc felix , ut nomini tuo opulculum dedicarem. Nam cuius ipfc adiutus opi- bus, librisq; affatim rcfcrtus,ftudiis Grae- cis incubui, eidem (ludiorum Graecorum me decet offerre primitias. Neq; fas erit, opus tam fapientis philofophi,tam pii (k- ccrdotis,tam potentis regis dicare cui- quam,nili ipfc, cui dicatur, pietate, fapien- tia, potentia, reliquis omnibus antecelle- ret. Eftautcm(ut ad fcripta Mercurii dc- fcendamus ) huius libri titulus, Pimader, quonia ex quatuor perfonis , quae in dia- logo dilputant , primae Pimandro partes attribuuntur. Edidit uero librum Aegy-
{ i#* ' Ptiis
ptiis lireris, idemej; ( Graecae linguae peri- tus, Grxeis inde transferendo communi- cauit Aegyptiorum myftcria. Propofuu huius opcris.cft, de potcftatc,,& lapientia dei di (Terere. Cumq; fint horum opera- tiones gcminx,quammpriroa,in ipfa dei natura permaner , fecunda porrigitur ad externa, «Scilla quidem mundum primu* xteniumqi concipit , hxc ucro mundum fccundum).temporaIemq;.paritrde utrim- que operationibus, deq; mundo utroque grauifsima, difputat : quid dei potcflas, quid fapietu,quaordinc intrinfccus con- cipiant ,.quo progreflu exterius pariant.. Prxtcrca,qux produ&a funr, .quomodo, (cinuice haDeartr,quo conucniant,quo'ue- difcrepcnt,quo denique pa&o (uum refpi ciant aurorem,. Ordo autem uoluminis. eft , ut indialogosquatuordccimdiftin- guamus j.utquc primx dialogi partes Pi- mandro dentur : fecundas teneat Trilmc- giftus : tertias Acfailapius : quartum lo- cu obtineat Tatius. Inrelligic ergo Mer- curius indiuinis Aefculapiu ac Tatium, erudire. Diuina docere nequit^qui non didicit , ac humano ingenia, oux fiipra naturam funr, inucnire non pofTumus. Di uino itaque opus e(Uumine,utfolis luce fblcm ipfum intueamur. Lumen uero di- urnae
■ » , 'WW
uinae mentis nunquam infunditur anime^ nifi ipfa, ceu luna ad folem , ad dei men- tem penitus conuertatur. Non conuerd- tur a<J tuentem anima, nifi cum ipfa quo- que Et mens,; Mens ucn> npn prius fit, quam deceptiones fcnGju«)& phantafic nebulas depofuerit.Hac de cauia Mercu- rius modo fenfus , & pkantafiac caligines pxUir,in aditum n\entis -fercuocans: mox ^ iinandcr,id eft mens diuina, in kuncin- #uijt , unde ordinem rerum omnium , <Sc pi deo exiftetium, & ex deo manantium, contemplatur. Demum quse diuino&ot - ipamine rpwskfti ff&tffis hominibus cb explicat. I5 pft 4ibri j i
, .. id propofi^m ilJiiu,&oi|dp.; ,
j, j t Tu uero pafine felix, lo- •, *>
gc feliciter,ac diu ui- • , , r.i> >m;-i f i . ^ut&diupa- ;;M, i:>
-i-. \y a *r*a 4 ‘ i
-•jffittiT > ijno 1 v. 1 r iu 'tiA r.*r-' f . .j
-ol r.n;-tf.up : trjiqUtrii iL <rJ/- >1 -t>K o$i*j ‘ijjiiloTixI .auiltT. ;spnn x /nuucT sfi f uiqtluiriA ui rJu »
^Tjaob jjoiuivl . yiinn >
jv:q.*£ %isf 'imvifyn rjutuid jr , ;b iQ tioayunMni, jnu> ritTua^n.
,/•£ ,: .j: Njoiiiy .iffff/i fu?:j o/:ir;
rj:ue;J /uj ^vj^iruiut.iq*’ ..r-io.'
ati
ai'.
wf*
.M r :: v ; i • > » / 5^7
MERCVRII TRIS- '
E G I S T I LIBER
DE POTESTATE ET
Sapi<nu<tDeif*i ^
-;r • .'' H. y !•/: >:
pimandbr. , .
• * -• 1 ' • ‘ ' 1 • ( -
■t Jif iir filio Ticino plorent ino interprete,
Vm de rerum natura co^ g itarem, ac mentis aciem ad fuperna erigerem, fopr- tis iam corporis fcniibus,
fiB quemaditiodii accidere /b
-lct iis , qui ob feturitat#, uel defarigatio- -nem fomno grauati /iinr, fubito mmi ui- ifus fum cernere quend2imrncnfa magni- tudine corporis, qui me n omine uocans, in hut]c modu clamaret '.Quid eft 6 Mer- curi,quod & audire, & iqtueri dcfydcras? Quia eft; quod difccre, atque intelligepe i cupis? T umcgo,Qui{ha es inqua ? Sunq, inquit ille , Pi mhn der , meris diuinae-poten tiaeiyac tu uitie quid udis , ipie ucrd tifei ,
. ubique ladccoi iCupio, inquam, rerum na- - tur am . difccre jdeum^ucfcognofcera. - Ad -haec ille : ;T tama nifcnte complefterc, l8c ego te in cuh<9#,' qux optaris Y erudiam* Cum haec dixiflet , mutauit formam , & imiucrfa iubito reuelauit Ccrneba Cnim -
<2
unmcn
immcnfum quoddam fpc&aculu , omnia uidclicct in lumen conucr(a,fuauc nimiu, atq; iucundum v quod intuentem mc mi- rifice oblc&abac. Paulopeft umbra quae- dam horrenda, obliqua rbuolutionc fub- tcrlabcbaturjn humidamq; naturam mi- grabat , ineffabili tum uultii exagitatam, inde fumus quidam magnus in fonitum erumpebat , ex fbnitu uox egrediebatur,, quam ego luminis uocem exiftimabam: ex hac luminis uoce uerbu fadu prodiit. Verum hoc naturae humidae ailans , eam foucbat, exhumidae aute naturae uifceri- bus,fyncerus,ac leuis ignis protinus euo- lans alta petit. Aer quoqj.lcuisfpiritupa^ rens, media regione mtcrigncmv& aqua io r ciebatur /terra uero Si aquafic inuice comifte iacbkant,ut terr£ facies aquis ob- ruta nufquam paterer Haec duo deinde comota funt alpiritali uerbo, quod eis fii perferebatur , aures eorum circunfonans. Tunc Pimanderait : Aduerdsquid fibi i haec uifiauelitiiCoguofcainqua^ Ait er- go, Punader : Lume illud ego fum,mcnsv 1 deus, miis, antiquior quam natura humi- * da, quae ex umbra cffii&irimctis uerd^ger- . men lucensi,dei filius^ Quid ergo inqua? Sic inquit : Cogita , quodin te uidee , & i audit uerbum domini, mens autem pater i./ .. :i dcusx
MMAMDU,
deus, neq; enim diftant adinuice, hor^un unio uitjccft. tris m egis t vs.Gra- tias habeo tibi, pimandek. Veru in primis medicare lumen , atque cognofcc. TR.ISM. Ha cc ubi di&a fune, diu iuu ora- ui,ut eius ideam ad me coucrteret.Quod ctim ille fccillet , repeti profpicio mea in mente luce uiribus innumeris exiftentem, ornatu fine termino igne, ui ingenti cir- cunfcptu,& in ipfa Habilitate dominante.
• Haec ipie percepi per Pimandri uerbum, qui me fluporc attonitu , fic iterum affa- tus efhVidifti in mente prima Ipccie infi- nito imperio praeualent6?Eiufmodi qua- dam mihi Pimadcr. At ego illi:£lcmcnta naturae unde manarunt? piman. Exuo- luntate dei. quae uerbum complexa, pul- chrumq; intuita mundu , ad cius cxcplar, reliqua fui ipfius elementis, uitalibusquc feminibus exomauit. Mens autein deus utriufque fexus fecunditate plcnifsimus, uita & lux cum uerbo fuo mentem altera opifice pepcrit,qui quidc deus ignis, atq;
• fpiritus numc.Scptcm deinceps tabricauit gubernatores , qui circulis mundum fen- ubilcm comple«untur,corumq; difpofi- - tio fetum uocatur. Conncxuit inde dei uerbum ex clementis deorfum tendenti- bus, purum naturae artificium, unitumq;
a cfl
v*
i
f
«fi opifici menti, cohfubftantiale eno» erat.reli&aq; funt elementa natur* dcor- (um cadetia fine ratione, ut fint tanquam fola materies. Mens quidem optici uni cum uerbo circulos continens , ac celeri rapacitate conucrtens, fuam ad fe maclu- nam flexit, camq; uolui i principio ad fr nemabfq; fine pr*cepit,mcip« erum illic (bmper ubi delinit, horum protecto cun- eorum circuitus, quemadmodum. ipla mens uoluit.cxclcmecis intcoonbus ani maliaconfUuit rationis expertia , neque enim pr$buit rationem, aer uolarilia pro- tulit,aqua uerd natantia. Diftm&a quo- que inter fc iunt aqua & terra, eum innuo
dum, qui menti placuerat. Terra poft mo- dum animantia, qu* intus habuerat, pepe- rit quadrapcdiauidelicet ferpenua, tcra, agreftia pariter,atquc domeftica. at patet omnium.intellcftus , uira & folgorexi- ftens , hominem tibi fimilemprocrcauit*. i atq; ci tanquam. filiofno congratulatus - cft,pulchcr enim crat>patrisq; <m terebat imagine. Deus enim rc ucra propria ror- * Toa nimiru dele&atus , opcracius omnia, ufui conccftit humano. Homo autem. ; evim confy.deraflet , in tempore luorc* rum omnium procreationem , lplc quo- que fabricare uoluit, unde a. contempla.*
* r M A N D B IU 371*
llone patris , ad Iphacram gcnerati5is der •lapfus cif . Cuma? omnium inde potcfta** tem haberet, opificia feptem gubernatori* animaducrtir.Hi aitfcm human® menti* meditatione gaudentes, fihguli corii pro- prii ordinis participem hominem reddi- dere. Quj poftqua. didicit lioru cflenriar propriamq; naturam coipexir, penetrare, atq; refeindereiam exoptabat ambitum, circuloru,.uimd; gubernatoris praefid^nr -riS igni comprehendere. Quiuc arbitrim ,& potcftate omniu-hafcuerat ,, in animan- tia mundi mortalia , A ratione carentia^, per harmoniacmerht, atq; exiliit , pene- trans, ac refolucns poteriam circulorum; ofteditq; naturam, quae deorfumlabuur, uelut. pulchram dei fbrmam.qui cum na- tura contueretur mira pulchritudine pr?-
dita/n.efle _ aftnnnfn. nintinr o.—
/ • ~ i ^v*
giem poftidcrcviJU amore ingentifubEtr
? tttpQCC qui humanae pulchritudini^ Ipeeiein aqua lpccularemr,ciufdemq; adT mirationem qualidam ini terra conipice- ret.ille praeterea confecutus fimilem fibi formarum fc ipio cxiAcnte, uelut in aqua amauif eain^fecumqj congredi concupi- uit. EfFe&us eueftigio feoituscft uoluih* tatem, formamqi carentem ratione pro*
A 3. genuit*
ji u:x
371 M E k~C VR.II TRISM*
genuit. Natura illud, in quod toto fere- batur amore , complexa , illi penitus fefe implicuit, atque commifeuit.quandoqui- de fblus homo ex uniucrfis terrenis ani- mantibus duplicis naturae cenferur, mor- talis quidem propter corpus, immortalis autem propter hominem ipfum fubftan- tialcm, immortalis enim dt, cii&orumq; arbitrium obtinet : caetera nero uiiientia, quae mortalia funt, fato fubic&a, patiun- tur. Non igitur harmonia fuperior obfti- tic , in harmonia nero lapfus periclitatus, femus effc£hiseft.Hic utriufq; fexus foe- cuuditatc munitus, ab eo, qui arborum, & ritiomm fons cft,uigilq; fa£his ab eo, qui cft uigilans, cotinerur, atq; eius domina- tioni fubiicitur. tr . Poft haec, mens in-
3uam meae rationis, ipfe es. Tum Piman- cr : Id eft, inquit, myftcriu, quod in hanc ufq; diem, genus humanum latuit. Natu- ri quippe homini fefe immifeens , mira- culum attulit , quod omnium miraculo- rhm uincit admirationem. nam cdm fe- ptem iliomm harmonia ipfe iam fuiflet imbutus ab eo, quem tibi pauld ante nar- taui, patre uidelicet, atque fpiritu, natura ipfa non reihtit. Quinimmo fepte proti- nus homines peperit, feptem gubernato- rum naturas, mafculini pariter, ac fbemi- 3 * nint
j
nini generis copotcs,atq; fublimcs. Ad- hfcc ipfe fic intuli : O Piinander , ardenti defy aerio nuper affedus fum, audire pr$- terca reliqua cupio, quare, ne hic me dele ras, obfecro. Caeteruillc milii : pi. Sile, nondum enim primum fermone abiol- ui. tr. Eccciam taceo. pi. Horum fis ptcm(ut dixi) generatio in hunc modum effeda eft. Foemina enim a&r , & aqua coeundi compos > ex igne maturitate, ex aethere fumpfit fpirirum, conglutinauitq; natura corpora ad hominis fpccie effin- gendam. Non autem ex uita, & luce, in animam, mortemq; proccfvir. uita quippe animam largita eft , lux deniq; mortem. Talia profecto ufq; ad fine circuitusprin cipioru fimul,& generum, eunda mundi fenfibus membra manebant. Verum audi iamreliquu,que fummopere cupicbas,fer, mone.Explcto demu circuitu, omniu(uo lente deo) folutus eft nodus, nam eunda utriufq; generis animatia una cu homine difloluuntur . 8c mafeula quide ex pane, foemineaq; fimiliter cnnficicbantur. Ex- templo deus uerbo fando clamauit, pul- lularc,adolcfcite, propagate uniuerfa ger mina,atq; opera mea. Vos infuper quibus metis portio cocefla eft, genus recogno- fcite ueftru , ueftramq; natura immortale
a 3 coniyd
confy derate. Amore corpori$,mortis cait {am effc&fre rrenim omniu natura difei- te. His di£Hs,pFOuidcntia,per fatu, har- moniamq; coflauit mifttones, generatio- nesq; eoriftituit , unde eunda lunt lecun- dum genus proprra propagata. Demum
qui lClUlUUl - — —
per cflentia)coilfccutus cft.oui ucro cor- pus, amoris errore copledebattir , is ob- errabat in tenebris , mortis mala fcnfix percipiens, tr. Quot tame delinquunt, ignorantes, inquam , ut ob eam caufam immortalitate prmentur? pi. Videris o Mercuri non fatis intelligere, quae audie- ris. t r. Erfimondum intelligere fim profeflus , intelligo tamen , ac memini. tim. "Gratulor fi quae di&a funt, tenes. rR. Rcfoonde mihi quaefo Pimander, cur digni morte (int ii , qui in morte ia- cent ? p i m a n . Quia praecefsit proprio corpori triftis umbra,ex hac quidem na- tura humida. ex hac ucro corpus in mun- do fenfibili coftitit . ex hoc deniq; mors ipla fcaturiit. Num hoc tenes Mercuri? Tenes etia qua decaula , qui fcipfum co- gnofeit, tranfit in deum^it dei uerbu tra- didit? tr. Qucmia ex uita,& luce con- fiat omnium pater , ex quo natus eft ho- mo. pi. Rcde loqucris.Lux & uita deus
Iis eft, & pater, cx quo natus cft homo.fi igitur coni prehcnaoris tcipfumcx uita, ac luce compofitum , aduitam rurfus,Iu- cemq; tranfccndcs. trtsm. Hxc ait Pi- manacr. At ego: Adhuc mihi mens dicas oro , quonam pa&o ad uitam afccndcrc queam, pim an. Deus ipfc mens iufsit, ut nomo mentis particepsjfcipfiim ani m ad-' uerterct. trism. Non ergo homines fin- guli mentem pofsidcnt. pim an. Rc&e aicis Mercuri, afium enim ego mens iis, qui boni, pii, puri, rcligiofi, iSiQ:iq; funt, prxfcntiaq; mea fert illis opcm,adeoq; ut llatim cun&a dinofcant , patremq; paca- tum, & propitium habeant. Itaq; gratias agunt benedicentes pie, & hymnis folcn-‘ nibus collaudantes, concedunt fane cor- pus morti luas , fcnltium illecebras fafti- diunt,iitpotc qui clare diiudicant, qudra letifera nntfcnfuum lcnocinia.quinctiam ipia mens ianitoris munere fungens, inci- uetes in infidias corporis, hauaquaquam pcrmictp .finem confequi fuura. aditus enim, per quos turpes blanditiie manare folent, iugiter intercludo , iibidinuq; fo- mites omnes extinguo. Contrd,ab igna- ris,improbis, ignauis,inuidis,iniquis,ho- micidis, impiis, procul admodum habito, permittens eps daimonis ultoris arbitrio,
* A 4
37<? M ER C V R 1 1 TRISM.
qui ignis acumen incuticns , fenfus affli- git,magisq; ad patrada fcclcra armat ho- minem , ut turpioris culpa:' reus , acriori * fupplicio fit ODnoxius. euq; fine ulla in-' rermilsione, adinfatiabiles concupifccn- tias inflammat : eu eo pugnat in tenebris, peccatum examinat, & ignis impetum in cius cruciatum mirum in modum conci- tat, atq; adauget, trism. Diligenter mi- hi omnia 6 Mens, quemadmodum poftu- labam , expofuifti. Vlterius autem id re- fponde, quid poft afcenfionc futurum fit.
Primum quidem(Pimandcrait)in cor- poris materialis rdblutioe, corpus in al- tcrationem labitur.lpecics, quam ante ha- buerat,i nfcnfibilis delitcfiir in pofterum. morum otiofus habitus daemoni cocedi- tur,arq; dimittitur, lenius corporei partes animae fa£i, fuos in fontes refluunt , ali- quando in fuos a&us iterum furre&uri: irafecndi & appetendi uiresin naturam conucrrunt ratione carcnccm.itaque refi- duum , tum per harmonia recurrit ad fu- pera.Primae dehinc zonae crclccndi pari- ter, & decrefcendi officium rcddit.Sccun- dae machinationem malorum, otiofumq; dolum. Tertiae otiofam concupifcentiac deceptionem. Quartae imperiofam, atque inexplebilem ambitionem. Quintae pro- fanam
M M A K D E R.
fanam arrogantiam, & audaciae temerita- tem. Sextae occafioncs diuiriarum prauas, itemq; otiofas. Septima: zonae medaciutn infitii.T une fane animus harmoniae mo- tiones exutus, ad optata naturam rcuerti- tur uim propriam habens, unam cum iis, qui illic funt,parrcm laudat.ipn quom in potcftatu (e numerum coferanr, eflfeaiqi poteftatcs, deo fruuntur* atq; id eft fum- nium bonum coru , quibus cognofccndi fors compctic,deum fcilicet fieri. Quid praeter haec ad ce pertinet , nifi ut cun&a amplexus dux fore uclis eorum, qui cura fine tua digni, ut humanu genus tuo mu- nere diuinam falute confcquatur? T alia quaedam effatus Pimander, in potcftatum diuinarum numeru fcreduxit.ego autem bcnediccns,ac gratias ages uniuerforum parenti, fuLrrcxi iam corroboratus ab illo, totiusq; edo&us naturae ordine , fpc&a- culum etia clarilsimum cotepIatus.Hinc ipfe coepi hominibus , pietatis & feientiae accorc enuntiare. O populi uiri terri- genae , qui uos lpfos ebrietati , fomno, & ignorantiae dediilis,fobrii uiuite.abftincs te a uentris luxu, uos, qui irrationali fom- no dcmul&i eftis. Illi aute exaudientes, mecum unanimes conuencrc.Tunc rar- ius adicci-.Cur 6 uiri terrigenae pr^cipites
▲ 5 inmor
377
r
VI
in morte ruitis , cum tiobis haudqaaquS defit immortalitatis confcqucndae facul- tas?reuocateiam uofmct,qui laboratis in- opia,ignorantiae tenebris inuoluti: difcc- dite ab obfcuro lumine, atfcifcite immor- talitem, corruptionem fugite. Eoru uero partim deridentes abfi:eacbant,tn mortis iter praecipitati, partim aijtcm ad pedes meos proftrati, uteos inftituerem preca- bantur.fiibleuans igitur cos, dux humani fo&usfiim generis, oftedebam quippe il- lis quae ratio eflet cofequendx ialutis, fit- pientiaeq; fermones illoru auribus infun- debam, quo fa&um cft,ut illi ex imbrium procellis emerferint. tandem aduentante uelpercyfolisq; radiis occidctibus (ut deo gratias agerent)praecipieba. Poftqua uc- ro gratias egerant, quifq; in proprium fc cubile condebat- Ego autem Pimandri bencficiu infcripfi pcnetralib9 animi, atqi adeptus, qu£ pcticra,omnia,in gaudio re-, quieui. corporis enim fomnus, cu ibbric- tasextiterat, oculorum compre&ione ue- rus intuitus, filcnrium mcq bonitatis fe- cunda praegnatio, fermonis prolatio bo- norum omnium geni tura. H^c mihi con- tigerunt ex mente haurienti, id eft ex Pi- mandro diurnae potetiae uerbo. unde ipfc diuino afflatus ipiritu. ucritatis conos ef-
h*ui at
d 4
I
fe&its fom. quamobrcm omnibus animi' airibus, patri deo gratias ago. Sancus de- us pater omnium:San£his acus, cuius uo- iuntas a propriis potcflatibusadimplcturv San£tus deus, qui fuis familiaribus inno- tcfcit:San&us es, qui uerbo cun£la confli . tuifli : San&us cs^ruius imago cfl omnis natura:San£lus es,qucm nunquam natura crcauit : Sanflus es omni potcflatc uali- dior:San6lus es omni excellentia maior' $an&9 es omni laude melior. Excipe ucr- ‘ borum facrificia fan&a,ab animo, S cor- de debito tibi manantia. Ineffabilis, fblo filentio praedicantibus ab eo, qui fallacias ucrae cognitioni contrarias dcclinauit. Annue, corrobora me, atq; Huius gratia: participes effice eos, qui in ignoratia uer- fantur, cognatione quidem mihi fratres, tibi autem filii.Etenim fidem tibi proflo, tefrimonium de te perhibeo. In uitam,ac lumen aflurgo. Ipfe pateres uenerandus. homQ autem tuus , fan&itatc una tccum potirj ddydcrat, cum potcftatcmilli-o^
mnium,arbitriumq; concederis. *
.
COMMENTARIA. 1
N hoc primo ex quatuordetim dialogs; falua femper religionis pietate , yidetur Mercurius Mofaica myfteria tra flare, Mo-
fes enim tenebras vidit fuper factem abyfiit & f^iritum domini ferri Juper aquas : hic vero vmbram horrendam tn humidam na* luram migrantem , q na quidem humidam naturam verbum domini foucbat*lllepo* tenti verbo domini cunttq creata nuntiat , hic vero verbum illud lucens , quod omnia illuminet, germen mentis, fUum dei effe af feuerat,&- mente patrem, gr verbum men tis filium natura no d filare, confubfiantia- le,inquit,erat,vidit gr horu ejfe vnionem . Ut fi plemus defyderas%0 * fa * efi viris ante verbi carneum velamen tantum diurna co- gnitionis afcnbere > vidit filium ex patre nafcentem,0 * ftiritum ex patre, fili oqi mi * ro modo procedent em ,cum dixit: Mem au- tem deus vtriufip fexus fecunditate plenij- fimus vita,gr lux, cum verbo fuo mentem alteram opificem peperitM idit gr mentem exuberanti fecunditate fui Je ad externa po)rrigentem,gr ad fui diurni verbi exem- plar formantem vniuerfa, £? vnicuiq in aer e, in aqua,gr in terra, propriam fecun- dum venus fuum naturam dijpertientem • mox hominem ad ipftus fimilitudinem , & imaginem fattum, cuius vfui vniuerfa fen • fibiha mens opifex fubiecit , qui mox de in*
teUi
M M A N D E R, jSl
telfgibili flh ara ad corporeorum, toncupi - fcibiltumq ; flhara prolapfus eft.binc quoq; fomitis malorum contraxit originem , tandem homo, ommum(yolente deo) folu - ius eTt nodus, morti que cum exteris faflus obnoxius. Quid hic aliud.es}, deum ycrbo Janfto clamajfe? pullulate, adclcfcitc, propa- gate yniuerfa germina , atque opera mea , quhm id M ofaicii : Crefcite,& multiplica- mini, CjT replete terram? Mox Mercurius nos injiruit qua pateat aditus ad mentem,
O* quis nos ab ea tandem malus auferat error, & quibus mensabude bonorum lar- gitrix adfit , quibus ue pariter ab fit, et quo paElo quemadmodit certis gradibus ab in - telleftuali, immortali que natura labimur, degener amusque ad caduca, ita quoq-, cer- tis, oppojlttsque gradibus in priorem pur- gata mentis flatum redintegramur. M ofes dtuino infhtuto dux ft H ebrai gregis, Mer- curius Aegyptii , & mncfanfta jnflitu - tione gregem fuum pafcit afhuam ritam y 'tuens , nunc yero hymnis , gratiarumque aftionibut rerum patre collaudans, in con- templationis yitam,lumcnque ajfurgit.hae Timandri fumma efl.
Mm#
£.t* MUCYR.1! TKfSW.
Mercuri) ad 'Aefculapiruu Sermo * ' * r
uniucrfali* .. , «1»,
• : « • t V • • • • • i * • ‘ • 1 \
DEus atq; ipfa diuinitas, dico nunc non quod genitum uidclicct, quia, ingenitum. Si ergo diuinum fit^cflcntia efhfin deuSjCtiaiupcr eflentiam. Intclli- gibile autem id hoc pa&o. intclligibilis enim deus primus non fibi,fed nobis exi- ftit. intelligibile quippe intclligcnti per fenfum fiibincidit. deus itaqr minime libi intelligibilis. no enim aliud quidda exi- ftens, praeter id,qttod intelligit, inrclligi- tur a fcipfo. eft tamen differens quiddaiti ■ a n6bis,iecirco i nobis itcll i gitur. Qndd fi intelligibilis logos, nondcus.fin ut de* usjhaud fanc ut logos, uerbumtanquam diferetus dicatur. Omne aute, quoamo- uetur,noi>in moto, fed in quodam flabi- li mouetnr. ipfum quoq;, quod moucr,e- * tiam pcrmaner.impofsibiIe cnimeft cum eo fimul agitarim ab sc. Quonam igitui . pa&o ■Triunegifte,ea,qu& in mivdo fimr, mutantur tinarum iis^quaemoucnt? nam iphaeras erraticas ab apiane fphaera mo*- ueri dicebas, trjsm. Ilbe.iipn.motus6 Acfculapi/ed refiftentia eft, uo enimjcp7 dem,fcd modo contrario gradiuntur^op^ :o ucro reuerberationem motionis em cotinec. rcpcrcufsio enim ilatio-
nis*
P I' M A N D B R..
• ms, agitatio cd. Idcoq; erraticae Iphzersc - 'contrario , ac apiane fubaltcme inuicem
difcurrcndo obuiationc contraria circa oppoficioncm. liuiulmodi ab ca, qua per- dat,agitatur. quod quidem aliter habere fc i)cquit.nainar£k)s ipfas,quas nodi nec exoriri unqua,ncc mcrgi,circa idem pcr~ pctuo recurrentes, non moucri ccnfcs,an
• confidere potius? aesc. Moueri 6 TriP- megifte. tr,i s. Quonam motu Aefcula- pi? aesc. Motione circa idefempitemi currente, nus.. At ucro circulatio illa idem,& circa idem -.motus flarionc con- tentus. ipfum nanqi circa idem prohibet, quod fuper ipfum eli. impeditum aute id, quod fuper ipfum cd , circa idem indat, atq; ita cotraria agitatio firma cd, ab ipfa oppofitione perpetuo ftabiiita. Exempla tibi, ante oculos ponam iiucrris uiuen- rium,ueluti du homo quis natat (curren- te nimirum aqua)manuum fimui,& pedu repcrcufsio liare homine efficit , nc cum aqua pariter collabatur i aut mergatur in eam. AESc.Rcripkuiim o Trilmcgifte exemplum in: medium attulifti.TiusM. -Quodcunq; crgo.mouetur in datu, i ila~
, tumouctur. Motus itaq; animalis oinnix,
quod ex materia condat, nequaquam fit
abiis, qiiae iunt extra mundum, exterum
ah
384 ME R CYRIX TRISM.
ab internis ad externa, (eu ab anima, flue i fpiritu , (iue ab animo quoda incorpo- ralLcorpus enim corpus animatum mini- me monet, fi neq; totum fimul corpus, & fi inamatum cxiftat. a esc. Qua ratione id aderis 6 Trifmcgiftc? tris. Ligna, & lapides, & caetera omnia quaccunq; ani- mam habent, 116 mouentur a corporibus 6 Aefculapi?Quid enim intra corpus, mo -uens ipfum inanimatum? no udq; corpus illud eft, quo mouentur utraq-,, & corpus cius, quod fert, eiusq;, quod tcrtur?Non - illud quoq;,quod di&um eft, animatum eft, ob eam porifiimum rationem , quod mouet?Non’ne ergo perlpicisanima tunc onerari maximb, quado fola duo Corpo- ra fuftinct fQuinctiain manifeftum eft, quicquid mouctur , in aliquo , & ab ali- quo ftante moucri. a esc. Inilloudquc mutari oportet, qua mutantur 6 T rifme-
fifte. tr is. Rc&c dicis 6 Aciculapi. Ni- il eft in rerum ordine uacuum, folii uc- quod non eft , quod priuatur exiften- ■ tia, uacuum nuncupadum. nihil enim rc- periri poteft, quod cum cxiftat , uacuum fit. AESc.Non'nc reperiumurquaedaua- cua Trifmcgiftc? ucluti dolium uacuum, uacuus puteus, & fimiliaquoq; quamplu- tima? tris. Heu quam procul a ueritate
uagaris
maxi- putas.
aes c.Quomodo id 6 Trifmcgiflc? t r.. Aer profecto corpus.dl,idcorpus reliqua penetrat, difcurrcsq; replet omni a. corpus enim huiufmodi cll, ex corporalibus non compofitum.Quafit,ut quaecunq;.tuua- cua nucupas,plcna lint aeris. Itaq; conca- ua potius illa, quam, uacua nominari de- ~ bent.nam & exiftut,ac aeris, fpiritiisq; lunt plena, aesc. Inui£ta atq; indubia haec cll ratio Trilmcgillc , aer corpus cll. id corpus.inreliqua permanat , atq; influens complet omnia. Locii, in quo omne mo- uctur, quid efle dicemus? n. Incorpo-^ reum 6 Aefculapi. absc.. Incorporeum ucro quid cll? t r.. Mensae ratia fele co- plc&cns ,. libera ab omni corporis mole, ‘ab errore aliena, impatibilis, intagibilis, ipfa libi atiftens, purgans, atq; feruans o- mnia ^ cuius radii funt bonu ucritas, prin- cipale lumen, primaq; animarum forma. a e s c„ Deus quid elt? t r. Quod nul- lum ex his.cft,lioru tamen omnium, ut lit caula, praeiens quiddam cun&is, praeiens etiam unicuiq; , neq; quicquampermittit no efIe.Omniaex.iis,quae funt, procrean- tur. dc nihilo autem nihil prouenit. nam quae minime funt,naturam nullam habet,
b qua
utagaris 6 AefcuIapLquac ampla, & me omnium plena lunt,ea tu uacua
qua fieri ualcant. cotrdca,quae funt,natu- ram non habent, per quam aliquado non exiftant. aesc. Quid igitur ais deum, cfle aliquando? T r . Deus profc&o mens, non eft.at ucro, ut fit mens, caufa cft, nec fpiritus, fed caufa , qua fpiritus extat. nec Iumcn,fed caufa, qua lumen exiftir. Vnde deum colere oportet duobus iis cogno- mentis, quae -foli competiit illi, cactcroru «crd nulli penitus congruunt. Etenim ex iis , qui praeter ipfum appellantur dii , fcu daemones, fiue horni nes,nullus tam bonus cfle poteft , quam deus unicus, is enim ipfum bonfi cft, nec aliud quicqua praeter bonii. reliqua omnia ab ipfa boni natura fccrcta funr.Corpus quidem, & anima lo- cum habent nui Iu, quo bonii capiant, tam ampla enim cft bonitas , quim exiftentia. rcru omniu tum corporalium, tum criam incorporalium, fcnfibilium, & intelligibi- liu,id bonum cft, id eft det s.Cauc iraq; nc quado dixeris aliud quicquam bonu,pro-. fanus enim hic foret error.Nequc ctia di-, xcris deum aliud quidda, praeter fblu bo- num.in eandem quippe impietate incide- res. Sermone igitur ab omnibus bonum - pronunriarur.quid tamen Iir,ab omnibus non inrclligitur. iccirco deus no cogno- firitur ab onjnibus.Vauproptcr ignoran-
* riam.
> P I^M A N D B R.' 387
dam,tam deos, tum etiam nonnullos ho- mines bonos nominat, nunqua tamc cfle boni po(Tunr,ncc etiam fieri. Reliqui igi- tur dii cu&i immortales, honorari nomi- ne dei. deus aute bonu non lecudum ho- norationem.lcd ipfa fui natura. Vna enim, dei natura cft, ipfum fcilicct bonu. unum, miidecft in utrilq; nominibus, unde cun- ila genera profluut. bonus enim porrigit uniucrla,ncc accipitquicquam.deus exhi- bet omnia , capit nihil, igitur deus bonu, ac bonum deus. Altera aci appellatio pa- ter eft:ob catn caufam.quia omnia g‘gnit. patris enim officiucft generare.Qinpro- pter praeftans id in uita,ccnfetur ftudiiuh, • atque ipfinn apud fapicnrcs, procreatio li- bcroru.crtremaucrd omnium calamitas,
6c impietas accidit illi , qui abfquc filiis b uita dcccdit.qua de caufa, daemonibus dat poenas poft obitum. Supplicium denique nuiufcemodi cft, ut ftcrilis anima in cor- pus quodda per iudicium migret, cui nec maris,ncc foeminae natura in(tt,quod qui- dem X folc eleuatum cft, aeque connexum, Igirur o,Acfculapi,cum homine,qui nui- los genuit filios, nullum habeto commcr* cium. infelicitatis tame cius milcrcrc,cum noucris,quac hunc mala poft interitu ma- neant, Tot igitur tibi,& talia di£ta fint A
b 1 Aed
Acfculapi , cx quibus praecognitio quacr- dam omnium natur» colligitur*
COM M ENTAR I A.
S ecundus differit deum rationali mod » fok homini intelligibilem effe,& ex centro % polo, loco & rerum formis xuenaturip[um. deum, circa quem,in quo,& a quo moucn-
tur omnia,(labilem,mmobilemque , & iu-
giter fibiipfi idem femper permanere hil in orbe uacuum effe pcffe.uerumea,qu* inania ejfe videntur, facundiore etiam ple- nitudine,fummam amulari plenitudinem . Mox quid non fit deus, quam quid fit, affer* re facilis* Aefculapiofuis reffonfionibus in* finuat. deum tamen effc abfolutum bonum% &• patrem, cuius officium efi omnia gigne- re. quod de interna generatione , & qua in ipfa de i natura manet, intelleSlum, diurna religionis pietatem affert. Quod nomen bo - ni [oli deo conuenire contedit,.huic E uange* lica ueritati cofonat % Quid me uocas bonu* nemo. bonus nifi J 'olus deus. Et quod de ex* tremo, fine Uberis decedentium calamitate fiubiugit,uelatus fermo esi. No» emm id de corporeo, fed anima partu cocipere, cuius li • heros, fliosq; uirtutu partus putato,&* ma* ficulam ad deu, deique diuinifiimas potefia - tes contemplandas fiapientiam . quod apem
innuir.
‘ MMANDIX,' 38$
innuit, eunt inquit. Supplicium denique hu - iufmodi efl,ut Jhrilis amma in corpus quod - dam per iudicium migret, cui nec maris, nec flemina natura infit. quafi aperte diceret, per quod nunquam opereturbona, neque bo- ni unquam quicquam fit fufeeptura. Vos er- go fummopere fierilitatem anima fugit e, & prolem, qua uos aliquando beatos ejfcffura fit, gignite , patrisque femper gignentis fa- cunditatem quoad poteftis,hoc pafto ueflra mentis imitamini facuditate, Hac Aefcu- lapij fumma :
Mercurii (erffio facer. 1 1 1.
GLoria omnium deus : diuinu, diurna natura.principium uni uerforu, deus, mens, natura, adus,necclsitas, finis, & rc- nouatio. Erat enim umbra infinita in a- byflo, aqua infimer, & Ipiritus tenuis in- tclle&ualis, per aiuina potetiam in chaos inerant. Floruit aute lplcndor fandus, qiii fub arena, & humida natura elementa ac- •duxit, dii<^; oinncs fcminalem natura de- ligebat. Cumq; indiftinda fiiiflcnt,leuia poftmodum in excellam regione prouo- larunt,grauia fub arena humida refederut. Diftind is,libratisq; rebus, que igneo Ipi- ritu uchcbatur, emicuit coelum leptem in -circulos.Diiin aftrorum ideis, cum.figuis
B 5
f - * -
eorum
X
MUCVRII TRT3M.
eorum confpi ciebantur .Dinumeratae toi ftcllx fecundum eos^ui inhabitant in35» deos, ambitus amplior , curfu fuo , aereo circulo, confpirante diuino fpiritu ueftus. Ouifq; deorii ex interna rurtutc afcnptu fibi opus cxplewt. Nata funt ergo umen- tia, quadrupedia, reptilia, aquatica limul ater violantia. Satio item omnis per femi- na pullulans, gramen, herba, atq; germina
florum, t mentem quodq; regenerationis imrinfccus comprehendebant. Gcueratio bominu ad diuinorum opcrumcognmo- nem, tettimoniumq; naturx, ad tmperan- ’ dum, omnibus, quae eoe te tegutur, ad bo- norum diferetionero, ad meremetum gt- neris.numcriq; propagine: omn.sq;ant- nva uelata catms umbraculo, ad cttleftm deorum difeurfum fufpiciedum, ad opera dci,& natune progrelTus.ad bonorum (l- sna adpoteftatisdiuinx cognitionem, nortio quaedam' tributa eft ad bonomm malorumq; indicium, ac bonorii uanum
artificium mueniendum. incipit tamen in illis uiucre,fapicntiamq; nancifci, ad por- tionem continub curfus deorum circum- cuntiu. refolui prxterea in id, in quo am- pla extabunt monimeta, admomtionesq;
• artificiorum fuper terra, his electis inn<> natione tcmporum,hcrbx, generationes^;
carni*
i
M M A N D E R,
carnis animatae(tcpcfa&is femcndbus fru- &uu, opificisq; naturae & ar:is)rciuucnc- fcet. Deniq; uii ncccisicarc, & rcnouatio- nc dcorii, curfuq; circuli numero ii natu- rae diuinu,ac ipfa fcilicct omnis coipirado mundi,, natura, denuo florefccntc.ctcniin in ipfa diuinitate,natura edam confiftit.
COMMENTARIA»
T ertius rurfum commemorat , ex infor- mi materi & ftnu fornis ceu fanffis Jplendo- ribus illuTlrato* omnia ad ortum Jtio ordi - ne procefiffe,& beatas ccclor u mentes opus Jibi a fummo patre commijfnm explere. Er hominem adgemmum officium natum, ad ater nor ti mdelicet contemplationem ad
'homx malrque indicium , &• rerum huma- narum cum uarijs artificioru snu entis, tum prudentia moderationem . cui quidem con- templandi materiam , /eque ad diutna at- tollendi, coelum , terra, herbf.germma, O* tota munda conjfiraiio , &* rerum pulcher- rimus ordo , abundanti fime p*ggerit. eSi enim natura * elut liber unus diutmiateple- nus3diuinorumquej]ecuhm,hac forno Jja- eer. Tertium tamen hunc dialogum caute legendum admoneo, nam gentiles plane gen- tmtie exponunt t & faciunt quoddam ad
i fi 4 fuot
fuos errores fundamentum,* fis zkv]x tryt- jCop 'dio fxJjcuontJa. Ad diuinationem «-
tnnem,adidohlatriam}orgradeorum3tele-
t as, aut uerius thelo threfcias, magias, the- urgias, fatum, opifices deos, & huiufmodi impura , & nefaria quamphrima. nobis aut e unus deusefi, qui fecitcaclu & terram, omnia , quxin-eis funt , ^qui omnia, prout uult,in tempora mutat,& transfert .
IMcrcurii adTatluin CratcrjfiueMonas. 1 1 IX.
VNiuerlum mundum ucrbo non ma- nibus fabricatus cli opifex. Ipfe uc- td fic cogita, illum pr^fente femper agen- tem omnia, deum unicum uoluntatc fua cun&a conftituente. Id enim eius corpus •cft,non tangibile, no uifibilc,non dimen- fum, non diftans, ncc alterius cuiufquam fimile. nam nec ignis, nec aqua, nec aer, ncc & Ipiritus. ucrum ab eo nacc pendent omnia, bonum uero ita cft, ut libi foli id competat. Terra quoq; ornatu quoda di- uini operis exomarcuoluit. Dimilit itaq; homine mortalis animantisymortale ani- mal.&mundus quidemrefertusanimali- bus uiuentismundiper intelie&om , atq; • rationem, homo enim effc&us eft diuini operis contemplator, quod profe&d dum admiraretur, autore cius agnouit.Sermo-
nem quidem 6 Tati , lingulis hominibus deus impartiuit, mente uero nequaquam.
• non quod inuiderir, quibus ne utiq; inui- dct,liuor quippe ab eo non prouenit : fcd illa, quae habitat eu animis nominu men- te carentibus. tat. Cur 6 pater non o- . mnibus deus mente communicauit? t r. Quonia uoluit eam 6 fili , in medio tan- quam certame,praemiumq; animaru pro- ponere. tat. Vbina hanc locauit? t r. Cum cratere patulum hac implcflct, prae- conem milit,iubcns talia quaedam animis 'hominu nutiarc. Mergat fcipfam in hanc pateram, quaecunque potcft,quae uidclicet credit cratcrcm anima ad cum , qui dimi- ferat,rcdituru, quae'uc finem nofcit, cuius gratia nata fuerit. Quicunq; igitur prae- . concm exaudierunt, fefe miferunt in men- tem,ii cognitionis participes effe&i funr, mentem q, fufpicientcs, in nomines perfe- &os euafcrc. At qui praeconium neglexe- runt,ii lermonis quidem participes, men- tis autem expertes, rcli&i funt ignorantes,
& cuius gratia, & a quo geniti fuerint. Horum praeterea fcufus irrationalis ani- mantis fenfuum fimiles, itaq; 8c cupidine impliciti , ea , quae funt digna confpe&u, nequaquam admirantur. nam libidinibus corporis mancipati , horum caufa natum
b \ hom- '
3£4 MBlCYMI tRlSM.
hominem arbitrantur.Quicunq; ucrd dei natura tulri funt, ii 6 Tari fecundum ope- rum comparationcm,pro mortalibus im- mortales habentur, intclligentia faacun- £ia complexi, qux in terra lunt, & qux in mari,& fiquid cft praeter ea fupra coelum. Atq; adeo feipfos erigunt, ut ipfum quoq; bonum intueantur. Quod fane cum per- fpiciunt,eam,qua hic ucfcimur,uitam,mi- ieriam quandam arbitrantur, ddpicientes utiq;,tum etia corporea omnia, ad unum folum feruntur. Hic 6 Tati feientiam me- ritus clt diuinoru , fi contemplatio cft in- telligcntia dei , diuino exiftente cratere. tat. Equidem 6 pater,huius crateris la- tice ablui cupio, tr. Nifi 6 fili tuu cor- pus oderis , tcipfum amare non poteris, quamprimu uero non te, fcd deum ipfum .dilcxcris , mentem protinus confequeris. hanc denique na&us, feientiam cueirigio nancifceris. tat. Quona pa&o afleTis haec, 6 pater? tr. Impofsibilccftofili,
. utrifq; innui intedere, mortalibus uidcli- cet, atq; diuinis. nam cum duo tantum in ordine rerum i nucniantur, corporeum, & incorporcum:& illud quide mortalc,hoc diuinu dicatur,elcdionc unius amittimus alterum : quoriesq; uuius cura remittitur, alterius achis incenditur. Porioris itaque v u optio,
IIMAMDBR.
optio, eligenti decora, non modo homi- nem,qui elegit, deu reddidit, ucrum pie- tatem erga dtu exteris quoqrdcmoflrat. deterioris autc clc&io , homine quidem ipfum perdit, aduerfus autem deum nihil prxtcr id unum delinquit , fcilicet quod quemadmodum pomp$ per media tranf- cunt,ipfx quide nullius a&ionis compo- tes,exteros autc impedi entes : haud lecas 'ifti pomparum inftar uagantur , atq; ob- errant,propter corporis uoluptatcs.Cum hxc igitur ita fc habeant o Tati , diuina officia prxcedere , humana fcqui debent. Deus profc&d extra culpam malorum £ nobis, caufa ucnit . nam mata- bonis ante-
ponimus.Ccmis 6- filr-qudd corpora coc- jeftia tranfcendcrc nos opas cft , quodq; choris dxmonu afcefle,ambirumq; alfro- rum, conimq; progreflus fuperare, ur ad unum,folumq; deum tendamus.infupera- bile enim bonum eft, fine tcrminoinfini- tum , quo ad fc nunquam incipiens , quo ad humanam cognitionem principiu ha- bens . ciufmodi tamen cognitio non cius initium cft, fcd nobis ipfiuscogxuti prin- cipium exhibet. Principiu-itaq; complo- damur. hoc enim cognito , uniuer& ce- lerrime difeurremus. Arduum aurem eft conflictare pratentia relinquente, ad fu-
perio
5 MEK.tVR.ll xiwaivi.
pcriora (c,potioraq; coucrtcrc. illa enim, quae oculis cernimus , nimium nos dclc- ttantdatcntia diffidentia pariunt. patetia autem fane mala funt, bonum occultu iis, qui manifeftis incumbunt .nec enim for- ma eius ulla, nec figura . iiac de caufa fiii .tantu fimile: e asteris horu uerd difiimile. Etenim corpori incorporcu apparere no .poteft : huiufmodi eft fimilis ad difsimilc .differentia, diftimilisq; ad id, quod fimile ,cft pofteritas. Monas, id eft unitas omniu principium radix, atq; origo, abfque uero principio, nihil. Initiu autem eft no prin- cipii,fed alterius . monas ergo principiu, omnemq*, numerum corinct d nullo con- tenta , omnemq; gignit numerum nullo numero geni ta.Quicquid utiq; genitum . impcrfc«um,diuiduuin,crcfcens,atqi dc- xrcfccns . ei uero quod perfe&um, horum .nihil accidit .id fane quod augefeit, uir- .tutemonadis augemr. cuanefcit aute iin- fbeciilitatc propria, cum ulterius monade .capere nequeat. Haec tibi d Tati pro uiri- bus, imago dei fubfcripta fit, quam fi di- ligenter confy dcraucris,oculisq; internis prxnoueris, crede mihi fili , afcenfiun ad cxcclfacomperics. quinetiam imago ipfc ite pcrducct:habet enim uim certam uino, eosq; , qui intuendi detyderio flagrant,
appre
v.
• V I M A N D E R. 3$^
apprchedit, coq; trahit modo, quo lapis^- qui magnes dictus cft, ferrum* commentaria.
Quartas nos hortatur fapientiam capefi. fere , qua polulus ejl diu in* mentis irater. m quem quacunq, anima fe immergit > co- gnitionis particeps effetta 3 metem fu fipicit* at yero, yt ad eam fe attollat* ipfam coelos tranfeendere opus ejt3 &• astrorum ambitu* '
eorumqi progrejfiis Juperare* & beatorum choros longe tuf a relinquere, tunc ad unu> folumque deum tendit ipnfnperabile3@’ fine termino infinitum bonum 3quod.cum intue - iurxcor.pora omnia defpicit,<& yitam3qua hic uefeimur 3 miferia reputat* folias incor- porei boni dejyderio intenta ^Nullus tamen in diuino cratere fe ualct immergere } qui fisum corpus non oderit , & quinonfeffed deumipfum dttexeritiO' qui. non.mortalia negligens folis diuinis h*ferit,folis afiitfola meditetur* atque flagret. Mox ynitatis30* numerorum analogia, adyeram monadem cogitandam3yerosque natura numeros not eleuat.Uac Cratere
Mercurii ad Tatium filium funm,Quod deus
latens firaul, ac patens cfl. V.
HVnc praeterea fermonem apud te tranfiga 6 Tati,ne praxipuu nome » tibi
I
tibi defit, nc'uc ignores id, quod plurimis- occultum uidetur cfle perfpicuum . nam (I nufquam pateat, nihil utiq; eri t. Quo d- cunq; fc offert afpe&ui, genitu. quod ne- ro latet, fcmpiternum.neq; enim opus cft, ut appareat, quandoquide ede nunquam definit. ante oculos quidem id, reliqua po
nit , ipfiun ucro fccrctum manet , utpote quod uita fruitur fempi terna. Etenim phantafia folu circa quae genita funt,uer- (atur , in qua praeter generationem nihil exifiit. At unicum id ingemui, incompre hcnfibilc phantafie*. Cum nero per ipfiun cun&a clarete ant, per omnia rurfus, atque in omnibus fulgct.Hisq; prxfertim appa- ret, quibus ipfcnotitia communicare uo- luit. Tu igitur 6 fifi mi Tati , in primis piis precib9 obtecra dominu patre unicu, umi,& a quo unus, ut fis illius mifcricor- dia dignus.fic tande deum tantum perci- pere poteris , fi ucl unus dutaxat illius ra- dius intelligcntiac tuae benigne refiilfcrit. lola fiquide intelk&io latens, latetia per- lpicitutaque fi mentis oculis infpcxeris 6 T ati,il le tibi (erede mihi) patebki Deu$ fane totius expers inuidiae , per fingulas mudi particulas ubiq; iplcndet, atq; aded fc notii pr^ftat, ut non intclligcre modo, &d inanibus etiaipfis (ut iu dixerim) li-
M M AMD B R. 199
ccat attrc&arc.nam undiq; noftris oculis eius obucrfatur, (equeobiicir, & inculcat imago.Qudd fi infimum tc latet, quomo. do auttcipfum,autcum inucnics? Deniq; cum deti uidere uolueris,lulpice fyderum ordine rcliquoru . quis age perpetua ho- rum feruat ordine? Ordo quidem omnis numeri , loci limitibus terminatur.. Sol deus deoru coelcftiii pr$ftantifsimus.SoIi, eoe lites reliqui ueluti principi, regiq; pa- rent. Sol tantus, terra fimul amplior atq; mari, minores tamen fupra (e ftcllas innti meras coucrti patitur. Quem timet is,quc ucrctur? O fili,diuerforu lyderii fime mo- tus. Quis mcnfiiram fingulis motionis afiignat? tat. Ardhirum circa idem fe perpetuo uertens, totamq; trahens mun- di machinam, tris. Quis hoc utitur inftrumeto?quis mare luis finibus circun- fcripfit ? quis terrae pondus fiftit, ac librat, in medio? E fi: certe aliquis 6 Tati, horum autor, ac dominus. Etenim Iocu,ucI nu- • merum, ucl menfura leruarc abfq; autoris uirruccjimpofsibile cft.Ordo fieri 1 defor mitate ncquit.cget autem deformitas do- mino, qui ordine praebeat. Veina tibi da- retur,6 fili, facultas, ut alaru adminiculo in fublimem aeris plagam uolarcs , mc- diamq; in:cr coelu , ac terra regione for-
titus,
titus,confpiceres terr£ quidem foliditatc^. maris dittufionem, fluxura fluimnu, aeris, amplitudinem, ignis, ar&am celeritatem^ O tcliciisimummi fpc&aculu, 6 beatifsi- niam uifionem ! Siquidem uno 1 uroinum- motu feriem mudi totius coprehendcrcs, immobilemq; favorem cocitum, latente quoq; pcrfpicuum cerneres : quod fi per ea etiam, quae terra fuftinecur, fragii ia, & aquae profunditate conduntur,deu artifi- cem inueftigare uolucris.: age fili, circiui- fpicc humani corporis opificiu, cuius ad- monitione perdilce , quis tam pulchrae imaginis conditor , quis oculorupi&or, quis nares , auresque tornauit , quis labia dilledit oris, quis ncruos tetendit, atq; li- gauit, quis irrigauit uenas, quis ofla con- gcfsit lolida,quis carnem pellicula tenui circutexit,quis digitos, articulosq? di fer e- uit,quis fundameta pedum extendit, quis perforauit poros,atq; meatus aperuit, quis lplencm coegit, atq; comprdsit, quis py- ramidem imprc&it cordi figura , quis ic- coris porro texit fibras , quis pulmonum fculpht fiftulas , quisaluo capace ampli- tudinem tradidit, quis honorada corpo- ris membra in propatulo figurauit , quis obfccena in obfcuro prorfus addidit, eaq; afpe&u cernentium uoluit lecieta iaccrc.
Vide
Vide quot diuinae artis opera in una ma- teria dcm6ftrantur,fingulaq; pulchra, rc- &cq; dimefa,nec non propriis inuicc offi ciis differentia. Quifnam (ingula finxit? qualis matcr,qualis patcr.non'nc haec fo- lus ipfc inuifibilis deus , cun&a propria uoluntate molitus eft? E t ciim ftatua,& imagine abfq; fabro & pi6fore fieri nul- lus aflcrcre audeat, mira mudi huius coo ftitutionc,fine conditore conftituiflc pu- tabimus? O cxcum homunculu! 6 nimis impium! 6 profundis obrutu ignorantiae tenebris! Caue,taueinqua6 fili mi Tati, nc unquam artificiii priues artifice . quin- immo congruo deu nomine pracinuoca- to,^atrcmq; eflc propriu cius exiftimato, quod fi mc quiddam audacius proferre coegcriSjhuius eflcntiacfle dicam conci- pere,ac facere fingula.quemadmodu fin? fa&orc fieri quicqua nequit , ita deu cxi7 ftcre fcmpcr,nifi femper agat omnia, im- po (sibile eft, in coelo uidclicct, aere, terra-, mari, in toto mudo,in qualibet particula mundi, tum in quod eft, tum in eo, quod non extat. nihil eft in omni natura, quod ille ipfe non fit. eft ille liquide, quae funt. eflea etiam, quae minime funt. Quae qui- dem funt, deduxit in lucem, quae no funt, occulit in feipfo. Hic deus, nomine mc- / .... " «* c lior.
4<k MBRCVRtl TKlStt.
lior.hic occultus, hic rurfus omniumja- tcntifsimus,hic menti ? or.
fcns oculis, Me C« « dixenm) m“tlc°r, poreus.nam nihil in corporibus eft,quOcl
Lfe no fit.omnia enim ipfc folus exilhti
Snainfuper habet omnia, q—
unus eft pater. Nomen bet, quoniam pater eft ommutmQmder 20 te laudabit , fupra te an infra te pofi- rum?qub uertam oculos, ut tc laudem, fa- nate an infrd, intus an extra? Num mo- L, an locus circa te, num ahuiqmdda
ex omnibus? In tc »“tem^TU fafd- omnia . probes omnia, nihil demq, fuici
p " omnia quide habes, quod autem non Lbes,idiplum nihil. Quando uero lau- dabo te pater? tempus & momcnw tuum capere non ualemus.Qua ponfsmuim in re laudes cantabo tuas ? num in us , quae daneris, an in illis, qu* no creaucns po rius ? num in iis forte, qux in luce e tene- bris eruifti.an in iis, qua; latent adhuc a> cano finu recondita? Per quid tandem
hvmnos tuos dicabo?nuquidin laudatio-
nc tali eso ipfc mei iuris exifta, an potius alter effiiar ? Ipfe profe^ es quicquid ceo fum . ipfc cs quicquid agam , ipfc • oLquidcfcniq; dicllpfeemm es omnia
neq; aliud protcr tc quicqua. Qmd fani
•
non es ipfe ? Ipfc omne quodciinq; geni- tum. Es quidc in teli i gens patcr,fabricaiis deusycfficicns bonu,bona faciens omnia. Materias nanq; purifsimusaer,aeris.ani- nw, animae mens,mentis deniq; deus.
COMMENTAR. IA.
Quttit ns docet deum latere pariter , <£* fer lingulas- mundi particulas Jplendere.rtf omnes, qua fie nobis obtjciunt,eius effit ima- gines jit a ut mirificus , perpulcherq? rerum ardo manifeiie declaret ordinante. & res JmgtiU certis finis limitibus circunfcripUy dommum declarent , £r aut orem ,.cui fol fyderum rex , princepsqj obfequitur , atque paret, que timet, quemq i ueretur, & fium - matim uniu erfia mundi jl ru £hi ra fuum de- clarat artificem. Mox de diurna interna <rc neratione cofdentius iudiciu affert, dei ejfe effient iam concipere ,ac facere omniaiita ut deum exi$}ere,nifefemper omnia agal,im- pofihbile fit . efi enim fic diurnus logos o- mma,yt nihil omnium, in quo corporeum^ incorporeumqi ens,atqj nihil, inidem coit- ffirant, atque coincidunt. deinde Mercurius in diurnarum laudum cantibus 5, dialogum finitor terminat .
Q£Qd »** (olo ico bonum efl, alibi uerwue- ro ncquaqium^ad Acfculapium. V'I.
c x Bonum
4(34 MEKCVRIt TfcISM.
-f-» Onum 6 Acfculapi innuito ponl- 1 >ur,nifiinuno dco,immo ipfum bo iuim deus ipfc fcmper. Quamobre cflen- tiam omnis morionis, atque cogmuonis, efle deum oportct.Hac cflentia orbatum nihil, haec circa fc flabilem a£him nullius cgcnum,infinitum fuperabundanter por- rigetem poflidet. Vnum id umuerforum principium , bonum porrigens & cfhm- dens fenum, quoties nomino bonuiryd,
quod omnia fena, & quodbonumfem- per,intclligc.hoc unico deoadeft. nccjuc enim cuiufquam indigus eft, uc adeptio- nem illius appetendo malus fiat , neq, ia- aura cuiufquam in cum unquam, ut poit
damnum dolore afficiatur. Maior enim
portione mali, nec eft illo uahdius aliud,
i quo expugnetur, m huc miuna incid -
rc° nulla poteft, quairritatus,la^simsue
cxcandefcat. Nihil cius nigu fubterfugir, quo conteptus indignetur, atq; iralcarar, nec eft lapiendus eo quicquam, quod illi aemulationem incutiat.Itaq; cUm h?c uu non accidant, nihil cius naturae praeter ipfum bonii reftitit. Qucmadmodu uero v. nihil coru , qusc mala iunt, in hac infunc eflentia, ita in nullo alio bonu mucnitur. In lingulis enim reliqui infunt lingula»
tum in paruis ,tum in magnis,tum ena in r us.
\
P I M A N D E R. ^
ii5,quac fecundum unum,& in ipfo quoq,- animali maximo amnium, atq; potetifii- mo,quod utiq;paisionibus genita replet. Nam generati o,pafsio quaeda eft.ubi au- tem pafiio, nullo modo bonu. ubi- bonu, no pafiio ponitur ulla.ubi dies, nullo mo do nox.ubi nox, neq;, etiam dies:quapro- pter in generatione bonu cflenon potcfl. reflat itaq; in coyquod ingenitu. Vt aute materiae coccflacfl omniu participatio, fic quoq^ boni participatione, mudus.bo- nus. bonu dico, inquantu ipfcetia omnia cfticit, qua quide ex parte bonus cfl mun dus,in reliquis omnibus no bonus- pafsi- bilis enim ac mobilis cfl,$c omnium prae- terea caufa pafsionu. In homine infuper coparatione mali, bonu. Id quippe, quod no nimis malu,quoq; minus malu, bonu in hominibus appellamus, quo fit, ut bo- num noflrii nihil ahud fit, qua mali por- tio minima. Vnde illud etiam lcquitur,ut bonum huiufmodi , a inalo feparatu efle non pofsit.Inquinatur enim hoc bonum, admiflione maloru. inferum uero,ultc- ' rius bonu non permanet:fin minime per- manet,malum efficitur.In folo igitur deo bonum ipfum exifbt. Quare folum boni nomen homini adefl 6 Aefculapi , natu- ra boni nequaquam . neque enim id cz~
e 3 perc
crc potcft materiale corpus cofe&u un- Jiq; & opprcflum prauitate, laborib9, do- lor ibus, capidi tatibus, iracudia,clcceptio-
nibus,ftultisq; opinionibus, ac nugis.Dc- terrimum tamen omnium id cenleo Aes- culapi, quod unumquoda; corii, quae di- xi,fummum creditur cfle bonum.Fugicn dum in primis malum eft, uentris luxus, malorii omnium fomes thinc error, bine boni priuatio. Equidem ingetes deo gra- tias habeo, qui de natura boni cogitanti mihi fententiam hanc xerta infudit, quod in mundo bonu cfle non pofsit.fiquidcm mundus cogcrics eft malorum. Deus au- tem boni ucl bonum , dei exuberans ple- nitudo. fupereminentia quippe bonorum circa cfTcntiafynccre fulgentis, atqjpo- rifsime. neq; forte funt eflentiae dei. Au- dienda (ane id allero 6 Aefculapi, efien- tiam dei (fi ullam deus habet efTcnriam) ipfum bonu efle. Pulchrum uero, & bo- num in mundo, aut in mundi partibus in- ucnircno licctNam quaccuq; fenfus mo~ uent, idola funt, & uanae quxdam admi- rationes. quae uero fcnfuum organa fab- terfugiunt, ad pulchrum, bouumq* perti- nent. Vtq; acies oculi deum non cernit, fic neq; pulelirum, bonumq; cognofcit. Hae fiquidem partes . dei funt , integerri-
miq;
ftiiq; illius propriae, cognatae, infeparabi- Ie>,praecipucq; dilc&£:& ut has ipfc deiis simat, fic ab hisJp£e deus amatur, fi deum percipere poteris , pulchrum quoq; , bo- 'numq; percipies , pcrfiilgons omnibus il- luftratum a deo. Pulchritudo enim fine comparatione , fine imitatione bonum. Deus enim comparatione, imitationemq; nullam admittit. Quemadmodum ergo deum pulchrum, bonumq; noueris,ita fa- ne & caeteris uiucntibus aim deo coferri nequeant ftunquam communicandum. Si deum quaeficris, pulchritudinem iptem quaeres. Quae tadem ad id terat, unica uia cft, pictas cognitioni coniunfta. Qua- propter ignari mortales , & a pietatis niita deuii, hominem quoq; bonu nomi- nare non ucrcntur , cum boni notitia uc- rara habere nullam pofiit, fcd malis irre- titus, & illaqueatus fit , raalumq; bonum cfie ccnlcat, infanabilitcrq; malis utatur, . corumq; iaduram,priuationcmq; formi- det, omnibus deniq; machinamentis, ui- ribusq; contendat, ne unico foliim malo prematur, ucrum & in numeru mala,ma- gnitudinemq; augeantur. Talia funtd Aefculapi, decora hominum, atq; bona, quae nec fugere, nec odifle ualcmus. o- mnium nanq; difficillimum id exifiit, ob
e 4 eam
cam potiisimu caufam , quia nos illis uti oportet, atq; ucfci, i Ili sq; orbati uitama- gere nullo modo po (simus.
c om-m entak ia.
Sextus hoc contendit jn foladeo bonum, bon/qi naturam , hoc efl ipfam bonitatem reperiri,pariter & pulchri pol entis-, [apien- ttsqj naturam, in mundo autem fotum boni nomen tjfe, errorum cacos homines ar- guit.vitia abhorrere monet 3& qua via nos ad ipfam bonitate , ipfdmt jj pulchritudinem perducat, edocet x pietas fciltcet cognitioni coniuntta , ad quam ignari mortales a pie- tatis femita deuij,pertingere valeant nun- quam.Wtc fextus .
Quod fununutn malum cft hominibus igno- rare deum. VII.
QVd ruitis mortales ebrii, qui mera ignoratia? combibiftis? cum id fer- re ncqucatis,euomitc.uiuitc fobrii,ocuIis mentis infpicite. Qudd (i minus poteftis ( omnes, (alte qui poliunt, id agant. Igno- rantiae pcftis omnem terram fubuertit, a- nimamq; corrumpit corporis uinclis in- n clufam, neq; (init cam (alutis iter afeifee- rc. ne permittite uos in lacum corruptior nis,mortisq; lubmcrgi. Rclpirate iam,re- (pirate,ad fontem uitae recurrite,illuraq;, qui uos introducec in adytu ucritatis, ca-
pelici
pefcite. ibi fulgidum lumen nullis imr miftum tenebris, ibi nullus ebritate de- lirat,Icd omnes fobrii uigilant,atq; men- tis oculis eum , qui uideri uult , acu- tius intuentur, is nec auribus percipi-* tur, nec cernitur oculis, neque fcrmone profertur : fola mens eum prolpicit , fola mens praedicat. In primis autem opor- tet ucftcm , quam circumfers, exuere, in- dumentum i nfcitix,p rauir aris fiin da men- tum,corruptionis uinculum, uelamcn o- pacum,uiuam monem, fenfiriuum cada- uer , fcpulcrum circunuertilc , domcftj- cum deniq; furem, qui dum blanditur, o- dit : dum odit, inuidet. huinfeemodi cft, quo circumtcgeris,umbraculum inimicii. Ad fcipfum te deorfum raptat , ne forte confpicicns ueritatis decorem , atq; pro- ximum bonum, huius oderis prauicatcm; nc'uc huius Ifidias,quas in te alsiduc ma- chinatur,aliquando pr$fentias.hoc aciein interiorum Ipnfuum hebeta t,& obtundit: craila illam materia fuffocat, abominabi- li, falhdiofaq; ebriat uoluptacc,ne audias unquam, nc'uc perficias ea, quae iurc & audienda funt,& in primis inficienda»
COMMENTARIA.
Septimus coemitur ignorantia pefttm,
e 5 pe
qv£ omnem terram euertit , animamqut corrumpit , corporis vincli* inclu fa m , & ignorantes hortatur rejipifcere > O* corpus mortale indumentum iubet nos exuere ,2 quo pracipites in ignorationem , mortemtp, raptamur , & nos in-adytum metis reuoca - re, qua fila eum perjficit , qui neq\ auribus percipitur , neqj cernitur oculis »neqi. formo-, ne profertur. H*c feptimus.
Nihil eorum, quae funt, Interitus, fefl mufa- tiones, decepti hommes in ter iram nomi- nant.AdTatium. V I It
DE animale corpore o hli dicendu, quonam modo immortalis anima, quantaq; fit agendi uirtute in concretio- nc,difloludoncq; corporis. Mors ad ho- rum nullum attinet. Qavorros enim, id cft mors, concqptus quidem eft mortalis ap- pellationis, uei uanum quiddam, uel per ablationem primae litcrae, Qaixjos* id eft mors pro eo quod dicitur Mawacjos >id cft immortalis. Sccuxrcs enim interitu figni- ficat.at nihil eorum, quae in mundo lunt, interit. Si enim fecundus deus eft mudus, jicc non immortale uiues,impoisibile cft immortalis animantis partem aliqua in- terire. Quaecunq; mundo iniunt , mundi iunt membra, homo pr^iertim animal ra- tionale. Primus omnium uere fempiter-
nus.
i
nus, immortaIis,ingcni tus dcus,omni um autor. Secundus deinde ad illius imagi-. nem, mundus abeo gcnitus,& ab eodem, y fcruatus,nutrims,& immortalitate dona- tus, uel ut a proprio patre uiucns quidem, femper, et immortalis:cft enim femper ui- Hens quide, femper & immortalis, etenim femper uiucns, Se fempitemum hoc inui-. ccm differunt, quia fempiternum quidem ab altero fa&um non efb (in autem fiebat a feipfo, non ab aliquo fa&um fuit, quia fit femper. Sempiternum enim quatenus fempitemum eftomne, pater autem ille fuiipfius femp i ternus , at ucro mundus £ patre femper uiues , immortalisq; £a&us. Quatumq; materiae fuerat fubic&um pa- tri,pater ipfe corporeum agens, & in mo- lem congregans, id totu fphaericum red- didit imprimens qualitatem materiae exi- fienti immortali, rationeq; materiae fem- piternum habenti. Plenus autem ideis o- innibus qualitates pater inferens in fphac- ram,uelut in gyrum omni qualitate cir- cunferipfit. Exornare autem uoluit id, quod poft ipfum eft, quali immortalita- te fulcies omne corpus, ne materia ab hu- ius congreflu difeedcrc uolcns , in luam, deformitatem iterum reloluatur. quando enim incorporea erat materia 6 mi , de- formi
formior erar. Habet haec quoq; materia qualitates quafdam exiguas reuoluta crc- Jcendi pari ter, & decrefccndi natura, qua homines mortem uocant. Huiufcemodi autc confulio circa terrena uiuentia.Cce- lcftium quippe corpora , unum atq; eun- dem feruant ordine , que fcilicet primum i patre fuo fortita funt. Seruatur aute ipfc d reftitutione cuiufq; indillolubilis. Rc- ftitutio ucro conftitutionis corporu ter- renorum, ipfaq;. diflolutio in corpora in- * diflolubilia,ct immortalia reftituitur.atq; ita fenfus priuatio fitvnon dettru&io cor- porum. Tertium quoq; animal homo ad imaginem mundi genitus, fecundum pa- tris uoluntatem fele habens, praeter caete- ra terrena uiucntia no modo cum fecurt- do deo cognationem habet, uerumetiam mtclligentiam primi . Secundum plane deum utpotc corporalem , fcnfus copre- hendir. Primum uero deum, ut incorpo- rcam,bonamq; metem, mente confurgit. tat. Id ergo animal , non'nc defhruirur? tmsm. Melius melius ominare 6 fili, ac infuper meditare quid deus , qukl mun- dus,quid animal immortale, quid animal diflolubile. Scito quoq; mundum a deo fimul,atq; in deo, hominem uerd a mun- do , & in mundo confiftcre : principium
autem,
*utcm,comprehenfioq; omnium, & con- ftitutio deus.
commentaria.
O Elatius edocet in primis caleslia cor • pora iugtter Mmm, eundemcp, tenorem fer - nare, que primum dfuo patre fortita funt. Et mortem ,interitumq-, primum circa ter - rena Minentia corpora apparere , Jed pene mortis nomen,atq ■, corporum interitus Ma- num ejfe. corpora fiquidem ipfa mutantur non intereunt. Merum qualitates ipfas idea- rum idola, fimulacrdq,, quibus deus ipfam exornare Moluerat , immortalis materia permutat. Et homo immortale animal, fed diffolubtle,Mniuerf<£ natura Minculit, atque nodus, partim corporeus, partimq ; incorpom reus, mentisq-, capacior alta , inftar mundi genitus efl,Mtfenfibilem mundum compre- henderet, & mente ad optimam mentem , felici coteplatione a (fur geret. H ac oElauus .
Quod in folo deo pulchrum, ac bonum, alibi uero nequaquatn,Ad Acfcutapium. IX#
HEri 6 Aefculapi pcrfc&am edidi o- ratipnem , in praefentiarum autem neceflariuin efic arbitrpr,ut dc fcnfu bre- uiter difleramus, Scnfus,ac motus in hoc potissimum diScrepare uidcntur,quia hic quidem fecundum materiam, ille autem
lecun
fecundum cflcntia cfimihi tamen utcrq; conucnirc uidcrur, neq; diftingui in ho- minibus ratione. Intus animatibus fenfus nunc unitus cft, in hominibus autem in- tclligcntia. Ab intclligetia quidem intet- Ic&us differt, quemadmodum a diuinita- te dcusJDiuinitas enim d dco,intclligen- tia ucro ab homine prouenit. Hxc fcr- monis cft foror, aut utraq* fibi inuice in- ftrumcnra.Nam neq; fermo abfq; intelle- ctione pronutiatur, neq; intellectio abfq; fermone prodit in lucem. Quamobre fen liis, & intclligcntia in homine ,tanquani connexa confpirant inuicem. Neq; enim finc.fcnfu intelligcre, neq; fine IcclleCtio- nefentirc ullo modo pollumus. Intelle- ctione tamen abfq; fenfu intelligcre po£ fibilc cft,inftar coru,qui in fbmnis phan- tafinata uident. tantum qtioq; uiaentur utrxq; operationes in fomnioram uifio- nibus externis , fenfum aute ex fbmno ia uigiliam fufeitari. In animam praeterea corpus, homoq; unitur ; quotiesq; utrxq; lenfus particulx fibi conlentiunt,tunc in- tellc&io cocepta mente difponitur.Mens omnes notiones concipit.bonas quidem* quoties a deo femen i ntiinditur : c 6 tr ar ias autem, cum a dxraonibus quibufda fper- mata iacifuur. Nulla profeCto mudipars
C * di
Pl MANDI R.’ ^
• cft dxmonum prxfentia dc(Htuta,hormh lumen ab ipfo deo- totum delccndit.Dae- moadtniq; transfufus in hominem, femi- na propriae notionis in (pergit. Mens au- tem conlpcrfa feminibus praegnans, inde parit adulteria, ftupra,homicidia, parici- dia, focrilegia, diurnorum c6tcmprum,iu- gulationesjcucrfioncs urbium, peftcs ho- minum^ reliqua omriia quxcuq; malo- rum funt opera dxmonum. Dei plan£ fe- mina pauca,, at illa quidem magna, pul- chra, bona^uirtus fcilicct,tepcratia, pictas* pictas aur dei cognitio. Deum qui reco-
fnofcit,bonis refertus omnibus, notiones iuinas allequiturnotionesinquam haud multonun fimilcs . Qua de caufa , (t qui huic (e cognitioni dedicant, nec ipfi uul- go placent , nec uulgus illis, infanire de- mum putantur, rilumq; reportant : inter- dum etiam odio habetur, contumeliis af- ficiuntur, uitaq; priuantur. Improbitatem enim hic habitare diximus , terraq; illius efieprouinciain: terra dico no mundum totum, ut impii quidam obloquutur. Ve- runtamen homo deo deuotus, quampri- mdm diuinam prxguftaucrit uifionem, obliuioni reliqua omnia tradit, atq; ctia, qux reliquis hominibus mala funt, huic, at bona c6tingunt,confulenti prudenter,
2kad fcicntiamfingula referenti, quodiq; jnirandu cft,mala femper in bona penitus conucrtcnci. Sed iain ad fermone de fen- fu iterum redeamus, humanu cft, fenfum cumintclle&ionc coniungcrc.na omnes (ut fupraTctuli)homincs inrel legione fe- runtur. Cxterum fecundu materia unus,
- alter fecundum cflcntiam.Qui enim pra- uitatis femus cft materialis, i demonibus quoq;(ut diximus)intcUigedi feme acce- pit. At liqui bonitatis animae compotes funt, horum natura deus ipfc utitur. Deus enim omni um author, efficiens autem o- mnia, libiipli colimilia reddit. Quxdara tamen genita bona in operatipis ufu ftc- Tilia. Mundi naq; reuolutio generationes exagitans, qualitates efficit quaftiam, in- ficiens, maloq; foedans : quafdam defen-
- fans,bonocppurgans.Munduso Acfcuia- pi fenfum, motumq; polsidct,non huma- no fenfiri,motuiq; cofimilem, fed poten- tiorem fane,atq; adrnodu (impliciorem. nam fenfus, & intclligctia muncfi, id unu cft,cun£fo fcilicct facere, ac refoluere.Dir urnae uoiuntatis organum , hac potifsir mum ratione coftrucium, ut i deo femi- na fufeipiens uniucrfa , caq; toto finu re- condens , omnia quidem componendo producat, omnia rurfus auferat diuiden-
do.
* I M A N D E Rv 417
do. Atque inftar agricultoris periti, quod- cunq; nimis adultu eft, amputat, ut ftatu- tis temporii intcruallis,rcuirdcat. Nec eft quicquam,cui uita mundus iple non prae- ftct.fimulq; uirx locus eft, eft atq; etia in- ftitutor. Corpora uero ex materia in dif- ferentiam conftant-.horu quaedam ex ter- ra, quaedam ex aqua, ex aere alia, ex igne quoq; permulta, uniucrfa certe compoii- ta.Quxdam tamen congcfta magis^ion- nulla uero limpiiciora. illa grauia , haec lcuia. Velocitas autem agitationis, illius uarietate generationem qualitatis indu- cit Jpiratio enim crebra exiftens, corpori- bus qualitatem una cum fuperabundantia uitx fuppeditat. Deus igitur Cofmi,idcft mudi patcr.Cofmus aute corii, qux in co- £no,& Cofinus quide dei filius.Qux uc- ro in cofmo , lub colmi ditione conliftut,. ac iurc Cofinus appellatus eft : omnia li- quide uarietate generationis id eft exornat, necnon indefineti uitx operatio- ne perpetua nccclsitatis, celeritate elemen torum, commiftionc, ordine genitorum. Iple igitur coimus, id eft ornatus necclsi- tate fimul & merito nominatus eft, ani- mantium omniu fcnfus & intcllc6i:io,qux cx externis influunt ab co, quod continet inlpirata. Coimus autem quxcuq; ab ipfa y d orig
origine fufccpit a deo, perpetuo leniat. Deus prote&o,n6,ut<piibufdam uidetur, fcnlii, menteqi captus eft.illi enim mileria prelsi,pcrperam obloquuntur.Quaecunq; funt,d Acfculapi, in deo limul atq; a deo pendenda, partim per corpus agetia,par- tim mouetia per clientiam animalem, alia per fpiritu uiuificantia, alia ucro recepta- cula dcfun&orum. R.e£lius aute dicemus deum talia non habere, fcd ut ucritate U- quidam exprimamus, ipfum efle cu&a fa- tebimur. Nec ea quidem ab extimis cape- re , ad extima nihilominus porrigentem, ideft fenfu s,& intcllc&io dei. Vnde nulli unquam futuru cft tempus, in quo exiften- tium aliquid in nihilum cuanelcat. Quo- ties ucro exiftentia dico, dei dico thel au- rum : nam exiftentia ipie deus amplc&i- < tur. Extra hunc nihil cft, extra nihil, ipfe. Haec tibi o Acfculapi intelligeti, ucra ui- debuntur : ignoranti autem, incredibilia. Inteliigere enim, ipfum credere cft : at no credere, proculdubio ignorare. Icrmo fi- quidem meus ad ueritatem ulq;. cucumt. Mens quoq; ampla, & i lermone ad cer- tum quiddam dcdu&a, ueritatem attigit; denique comprehendens omnia, eaq; m- ueniens confona illis , quae interpretaba- tur, eueftigio credidit, & in ipla fide de- cora
M M A N D I R, 4
cora feliciter requicuit.Quae igitur de di- uinis dicuntur, intcllc&a creduntur qur- dem,non intclle£fo negantur.Haec autem dcintelligcntia di&a mfficiant.
COMMENTAM A.
N onus homines erudit , qui cum intelle- (tione utantur omnes, materiales tamen ex damonum Jpermatibus, quorum praf entia nulla pars mundi deJlituta uacat , conci- piunt,& pragnantes tandem adulteria, fu* pra, homicidia, pariet dia, & omne flagitio * tum genws pariunt. atqui effentiales,jpiri- tualesque uiri omne uirtutum ornamentum feminatore deo concipiunt, & omne bonum uirtutu officium pariunt .Sunt enim dei fe- mina pauca, at illaquide magna, pulchra, & bona , & uitiorum mnumerofa multi- tudini longe prafantiora : qua tamen qui feflantur,nec ipfi uulgo placent , neque uul* gus ipjis : infanire demum putantur , ri- fumque reportant, quod terra fedes impro- bitatis (it, & prouincia. Mundus tamen ea lege formatus efl, ut d deo femina fufeipient uniuerfa , diuinitatis dignum feret orga- num, & omnia in miro pulchra ordinatio- nis decore procederet ad ortum. in quo per- feueretfuumque tandem nancifeantur exi- tum, quod profero feret, ni fi inimicus ue-
D i niens,
V
^•O MBfcCVRII TRISU.
nknsyin medio tritici fuperfeminaret xh*- nia. Vos ergo /eligite diuina femina Jpiri* tales fafli, & maiori* femina damonu, qui nos materiali affeSHone dormietes occupari uigilant, cauti nunc effugite. Hac nonni .
Mercurii Trifmcgifti Clauis ad Tatium. X*
HEftcmuin 6 Aefculapi fermonem afcripfi tibi : unde aequii cft hodier- num Tatio dedicare, eoqi magis id ope- raepretiu,quo difputatio praefens, omnium ad illum a nobis antedi&orum compen- diaria quaedam fumrna futura cft.Dcus 8z pater,& bonum 6 Tati naturam eandem, Luno eunde attum habent Jllafiquidem augmenti, diuinationisq; appellatio cft, qua: circa mutabilia, & immutabilia, id A humana, & diuina uerfatur. quorum unumquodque ille uult ede. alibi^ucro aftiun ( quemadmodu in aliis demoftra- uimus)diuinorum atq; humanorum, quae G»dde in hoc intelligere necefle eft.huius aftus uolutas eft, huius eflentiauellc cun- &a fubliftcrc. Quid cft deus, & pater, & bonu, niii ipHim eft horum omniu non- dum exiftentiu. quinctiam exiftentia ip& horundem funt,id deus, id pater^dbonu» cui nihil aliud ex omnibus applicatur. Mundus enim ac fol eorum, quae funt fi>
cuod
'? IHANOU, d
eundum participatione pater, non tamen uiucntibus uitac,bonitatisq; caufa.quod fi hoc ita fc habeat , comprchenfiis agitur d uolutatc boni, fine qua nec efle unquam, nec fieri poteft. Ctim filiorum pater, tura
{►rocreationis, tum etiam alimenti, per fi> um appetitum boni fiifcipicns ( nam bo- num a£fciuu eft) id alteri conuenirc quam illi nequit, quod cum accipiat nihil, uni- uerfa uult efic.Non dico 6 Tati uniucrfa facit : faciens enim , longo quodam tem- pore deficiens, at indignum eft. Siquidem interdum facit, interdum ccflat , egenum quidem & quantitatis, pariter 8c quali ta- tiSjnonnunquam qualia, & quanta difpo- nens, aliis horum contraria. Deus autem Sc pater, & bonu,co ipfo quod omnia eft. Tale igitur ei quidem ifta praecipere po- teft. etenim hoc uult eflc,& eft. Et ipfum maxime uero ipfi,nam cetera omnia pro- pter ipfum.Proprium quippe boni, 6 Ta- ti,fcfe notum praebere.id bonu eft 6 Tati. tat. Vifionis pater , bonae & pulchrae nos participes reddidifti.unde meae men- tis oculus uifione quafi iam expiatus eft T r. Neq; uero quemadmodum folis ra- dius,fulgore nimio corrupit oculos, cali- • gantesq; reddit, fic ipfius boni cofpc&io. iUuftratenim, atq; oculi lucem ed magis
s> 5 exau
-t4*-
exaueet.quoquis capere magis poteft m- telligibilis lplendoris influxum. Veloa- tcr cft & acutior diuina lux ad pcnctran- dum,innocetiaq;,& immortalitate lingu- la complcns.Qui nitorem hunc torpo- re uberius haurire poffunt ,
fepenumero i corpore ad afpcaumptd- chetrimum. Quemadmodum c«!'“ > * Saturnus noftri progenitorem^
T a T. Vtinam & nos pater, t», Vtmam A £ij. Adhuc tamen imbecilliores fumus ad confpiciendum. Tunc autempoten- mus mentis oculos cleuare,bonumq;, de- coranti; incomprchcnfibilem profpiccre, cum nihil de illo prorfus dixcrunus. ciu* cognitio diuinum filentium cft, & mten-
taomniil applicatio. Qtf }<?
poteft aliud cogitare.Qui id intu.tur.nil
praeter ipfum aliud intueri. Qut id audit,
£il audire poft ipfum.neq; corporucnam fui mebra moucrc.umuerfis profeOd co poris fcnfibus,motibusq; folutm, intrepi- dus agit.nam qui totum cu cimhiftrat,un* dique mentem totam quoq; irradiat, ani- mam abftrahit totam i corpore, totam lfl effentiam deniq; dei transfigurat. Impot- fibile enim 6 fili animam hominis in cor- poris fece iacentem, diurna affnmerctor- inam. Neque licet etiam dei pulchritudi-
nem contueri , nifi quis ante in deum fue- ritreformams. tat. Quonam pa&o id dicis 6 pater? tk. Omnis animae, diftrt- butio 6 fili, tat* Mutationes aute quo- nam modo interim diftribues? trism» Num in iis, quae gcncratim diximus, au- difti, quemadmodum ab una mudi totius anima , uniucrfae profluunt animae per o- • mnem mundu tauquam diftributae circu- curTCtes ? Harum utiq; animaru mutatio- nes permultae partim fani in melius, feli- ciusq;,partim autem in contrarium.Nam reptiliu quaedam in aquatilia tranfmutan- tur,aquatiliu animae in tcrrcftria migrant: terrenoru in uolatilia (candunt^ereorum uertutur in homines, hominu deinde im- mortales animae , in daemones tranfeunt, demum in deoru chorum feliciter rcuo- lant.Chori deoru gemini, uagantiu unus, non uagatiumaltcr.atq; haec cft fuprema animae gloria. Anima ucro in corpus hu- manum dclapfa, fi quide mala perfeuerar nerit,non guftat immortalitatis quicqua, neq; bono etiam finitur, reuohito autem itinere in reptilia praecipitans. Haec utiq; adiudicatio,poenaq; cft animae malae, pra- uitas animae, ignorantia. Anima naturae rerum, boniq; infria, orbata oculis, corpo- ris fcfe pafsionibus implicat. Anima, ca-
d 4 cod
4*4 MBfcCVRII TRISM.
cocbcmonis,id eft mali demonis ritu cor- rupta, fcipfam ignorans abiedlis corpori- bus,monftrisq; deformibus feruit. Corpus fuum uelut onus infertum circunfert, non praefidens corpori, fcd ob ignorantia liib- ragata. cotra uero uirtus animae cognitio cft. eruditus enim re uera, bonus, pius, di- uinus.T a t. Qui hic eft 6 pater?T R.Qui nec loquitur, nec audit multa, qui duobus fcrmonibuSjfcu dicedis,fiue audiendis in- tendit, 8c pugnat in tenebris. Nam deus & pater, & bonu,ncc lingua pronutiatur, neq; percipitur auribus. Ciim haec igitur ita fc habeant in omnibus, quae fiint ex eo, quod leorliim ab illo eile nequeut, fenfiis infunt. Inter cognitione autem, ac lenium multum intereft. Senius enim fuperantis motus exiftit cognitio rfeietiae, terminus. Scientia dei donum , fiquidcmunaquaeq; (cietia incorporea mete utens, ut organo, mens aute corpore.quamobrem utraq; in corpora, tum intcUigibiiia,tum etia mate- rialia recurrant. Ex oppofitione enim, 8c contrarietate conftarc omnia neccfle eft, neque aliter fc habere poisibile eft. t a t. Quis igitur materialis ille deus?r r. Mu- tius, pulcher quide,no tame bonus.ctcnim ex materia conftat, palsionibusqj fubiici- turprimusq^ eft eorum,quac patiuntur, le-
cund
MMAMDH, 4
eundus autem eorum, quae funr. Indignus praeterea fuapte natura, fa&us aliquando, femper exiftes in gcncratioc,atq; genitus, qualitatuinq;,& quatitatu omniu genitu- ra. Mobilis enim. Omnis aute materialis motio,gcneratio dici debet.Intelligibilis quoq; /ratus, hoc pa&o motu materialem agitat. Quoniam mudus Iphaera cft, id cft caput, nec luprd materiale quicqua.qucm- admodu neq; aliud lub pedibus intelligi- bilc,at materialia cu&a.Mcns ucro caput in circulu agitatu, id eft, fecundum natura capitis motum, quotcuq; igitur contigua funt,capitis illius pelliculae, quae fane ani- ma eft, immortalia nata funt, quali corpus fit in anima conftitutii,animamq; haben- tia plena lunt corpore.Yerum quicquid i pellicula procul, in qua funt , quae magis participant anima, corpus eximt.totu uc- rd animal eft. Itaq; mundus ex materiali quodam , & intelligibili compofitus cft. Mundus animal primu,homo fecundum, poft mundum animal , primum aute ani- malium reliquorum, quodeuq; uero ani- mae munus conceditur aliis, homo
polsidet.nequc Iblum non bonus, fi Ius etiam , utpote mortalis perpenditur. Mundus enim non bonus, quia mobilis: non tamen malus , quoniam immortalis.
d 5 Homo
Homo aute tum quia mobilis, tum edam quia mortalis , malus die cenfctur. Ani- ma hominis in hunc uehitur modum. Mens in ratione, rado in anima, anima in (piri tu , fpiritus in corpore. Spiritus per ucnas , arteriasq; , fanguinemq; diflfufus, animal undique ciet , raolcmq; corporis •fufpcnfam fuftinct, atque circunfert.Vnde decepti quidam humorem fanguinis ani- mam exiftimarunt : hos plane latuit, quia in primis oportet fpiritum ad animam ulquc manare, dcinac fanguinem coalc- fcere, uenasqj,«Sc arterias cauas extendi, demum refoiui animal , eamq; mortem corporis efle. Ex uno autem principio eunda dependent, principium ex uno, atque folo. Et principium quidem mo- lietur , ut rurfus extet principium. Ipfum tamen unum prarftat , nec ab unitate de- cedit. Tria igitur haec funt.Dcus pater bonum, & mundus, & homo. Mundum deus habet, mundus hominem. Mundus dei filius, homo genitura mundi. Neque .. enim ignorat deus hominem , fcd curam cius habet, ab eoq; cognofci fe uult. Haec unica falus homini, cognitio dei, haec ad olympum alcenfio. Ex hoc uno dunta- xat anima bona, neque interdum quidem bqpa> alias autem mala, at fecundum ne-
celsit
M M A N D E Ri 427
cefsitatem. tat. Quomodo id afleris 6 mi Trifmcgiflc? trism. Hoc inquam allero, animam pueri cotcmplari feipfam, nondum cx natura fiia propter corpus egreflam, nondum corpus omnino com- parum cft,ac feipfam undique pulchram confpiccre.Nam haud corrupta cft adhuc a corporis pafrionibus,munai totius ani- ma, tuncq; dependens. Cum ucro conv- paftum eft corpus, animamq; in fili mo- lem difpergit,ac dillraliit,tunc illa obii— uioni fubiicitur, pulchriq;, ac boni uifio- - nc priuatur. Obliuio autem ipfa impro- bitas eft. Idcmq; accidit iis , qui egre- diuntur cx corpore. Recurrente enim a- nima in feipfam , Ipiritus infanguinem, anima in fpiritum contrahitur. Mens i uclaminibus libera & diuina exiftens fua- pte natura igneum fortita corpus, per lo- ca omnia circunuagatur,animamq; iudi- cio iufto , ac merito fiipplicio derelin- quit. t a t. Quo pa<3o id ais 6 pater? trism. Mens quidem ab anima, anima ucrd a fpiritu feparatur. Indumentu men- tis anima. Indumentum animae fpiritus. Cointelligcrc oportet 6 fili cum dicen- te auditorem, atq; confpirare, auditumq; acutiorem uocc dicentis habere. Harum 6 fili ueftium conuolutio in corpore ter- . ' reno
reno conficitur, fiquidem nudam fecun- dum fe mente in terra fiftcrc mole peni- tus impofsibile. neq; enim potis cft terrea fex mentem adeo diuinam fufcipere,neq? tantum numen patibili confirmatu cor- pore fuftincrc. Aflumpfit ergo mens ani- mam uelut ami&um. Quinetia anima di uina exiftes.uchiculo fpiritus utitur. Spi- ritus animal totum percurrit. Itaque cum primum mens a terreno corpore folui- tur,propriu mox fubit ami&um, igneum uidclicet corpus, quo fane quadiu circun- te&a eft,in terreum corpus turgefeere ne- quit. Terra nanq; igne minime fuftinet, tota liquide ab exigua fcintilla cremare- tur. Qua de caufa terrenae moli circunfii- fus eftiiumor,quafi quoddam ad combu ftionem ignis obftaculum : qui cum acu- tafsimus,ac uclocifsimus,fic omnium di- uiiioru conceptuum , finguloru compre- hendit elcmetorum corpora: etenim ipfc coelorum artifex, igne potifsimu ad fuam fabricam utitur. Opifex quide totius uti- tur omnibus : omnis autem faber iis, quae firnt circa terra: orba nanq; igni mens ho minis , ad humanamq; difpofitione dun- taxat idonea, diuina coftruere nequit.Hu N mana certe anima, non omnis quide, fcd
pia, beataq;, diuina. poflqua ucro huiuf-
modi
MMAK&E H, 4251
modi anima per mortem i e arcere cor- poris eft exepta , c&m omnis fubicrit uir- tutis, pietatis q; mandata, cert£ aut mens, aut deus efficitur. Certame aute religia- fie pietatis hoc eft, recognovere deu, in- iuriam inferre nemini, anima tame impia in natura propria remanet, ac feipfam ni- mium cruciat, corpus qu$rit,quod ingre- diatur, terrenum & humanu. Aliud quip- pe corpus quam humanum, animam non capit humanam.neq; fas eft in corpus ani mae ratione caretis, anima rationali cor- ruere. Lex enim diuina generatione tanx nefaria prohibet. tat.Quo igitur modo cruciatur 6 pater hominis anima, quod'ue fupplicium huius animae grauiusPTius., Impietas, 6 fili mi Tati, cuiiifna ignis ar- detior flama,quam impietatis eft? Quae*- nam fera mordax ita corpus lacerat , ut impietas laniat anima? N6'ne uides quot malis animus premitur impius? En fic fiH uocifcratur impius animus : Vror : abfu- mor:quid agam nefcio-.dcuorat me mi fe- rum mala undiq; confluentia: non uidcot quicqua : heu nufcr,non audio* T ales af- fli&i iunt animi uoccs : talis naturae con- ^ grua muldia : no quale tu forte fili,& alit quidam arbitrantur , quibus ui detur ani- manoftra poftquameft humanam exuta
fig*
figuram , in corpora degenerare bruto- rum.Hic enim impius error, ucrum cafti- gationis cius, modus alter. Mens utique, cum daemon efficitur , ad obfcquium dei iubetur igneum capcflere corpus: inde in animam transfufa nefariam, eam fkgcllis uerberat peccatorum : his animus uerbe- ratus iniquus, ad ncccs, conuicia , obiur- gia, rapinasq; uarias fefe uertit, ad ea de- nique,per quae delinquunt homines, um- uerfa aclabitur : at cum in fan&am mens influit animam , extollit illam ad lapien- dae lumen. Haec anima poftmodum nun- quam fomni torpore languefcit , fed & uerbis pariter & operibus humano fert - opem generi , iuuatque modis omnibus, fiium femper aemulata parentem. Quam- obrem oportet 6 fili nos agentes deo gra tias obfecrare , ut bonae mentis participes efficiamur : in melius quidem anima mi- grat,in deterius nunquam. Eft etiam ani marum communio quedanr.deorum ani- mae communicant hominu animis. Deus fc communem fingulis exhibet. praeftaU- ftantior enim cunctis ille . cun&a autem illo funt imbecilliora, mudus dco,homo mundo, homini brutum fubiiciatur J)eus fuper omnia efl, & circa omnia. Dei ra- dii,a&us exiftunt. mundi radii, funt natu-
V I M A N D B R.' 431
rawadii ucro hominis artes, atq; (cientia?. Per mundum exercentur a&us, iiq; inho mine per mundi radios naturales dcfccn- duiit : naturae per elementa : hominis per artes, atq; (cicntias. Haec utiq; mundi to- tius adminiltratio, cx unius natura depen dens, perq; unam materiam rc6ic difcur- rens,qua nihil ualidius, nihil diuinius, ni- hil denique magis unirum.Hominum ad deos, ad nomines deorum comunio. Iftc bonus cft daemon. anima,quae hoc plena cft, beata eft,mifera ucro uacua. tat. Qua'nam ratione id ais 6 pater ? tri sm. Scito mi iili , quia w.>ima omnis habet ipium bonu pro mente.de hac enim prae- iens nobis cft fermo, non de miniftro hu- ius, que (iipra diximus, ex iudicio dcmi£- Tum ad inferos. Anima mentis praefentia • dcftituta,nec agere quicquam, nec dicere potis cft. Saepe ucrd mens extra animam, quo quidc in tepore, nec audit, nec uidet anima , (cd animali (inulis cft ratione ca- rcnti.Tanta cft potetia mentis, qu£ anima huiufmodi deferit implicitam corpori, & ab code tratia ad infera. T alis anima fili mi mcnrcin nullam habct.idcoq; nec ho- minem hunc appellare tas cft. Homo li- quide animal cft diuinu, nec cft cum ter- renis brutis , fcd cu diis ccelcftibus com-
jr
432. MBRCVR.II T R I S M.
parandus.Quinimino fi audendu cft uerir fateri, homo uerus uel coelicolis cft prae- ftatior,uel faltc pari forte potitur.etenira quicunq; coelitu dclcendit ad terra , coeli limite aefcrit.homo. aute afecndit in coe- lum, illudque mctitur.ncc eum fiigit quae ima funt , quacue fublimia . ac, reliqua o- mnia diligerer inquirit.quodq; maius eft, terra quidem haud dimittens incoelu at- tollitur . tam ampla cft humanae naturae potcftas. Quamobre audendum eft dice- re, homine quidem terrenum, deum efie mortale : deum ucro coelefte, immortale hominem . itaq> horum uirtutc duorum* hominis fcilicct ac mundi , gubernantur lingula, uni demum cun&a iubiiciuntur.
commentaria.
Decimus deu omnia abfolute ejfe coftan* ter ajferit , qua fingula fingulatimfartici - patione contrahunt .attamen deum patrem effe30* bonum eo ipfo,quod ipfe omnia eft . Mo* de anim* in filetio raptu difeutit. ubi qua mentis oculis cernuntur , neq; reuelart fasjneq, reuelandi conceffum eft arbitrium. Quod autem de animabit transformatione Jubiungit3non yerboru ffhone, fedfShon» allegoria fiquendam ejfe eiufdem Mercurii Sequens fermo declaratum inquit : Aliud
enim
j
M U A N D 1R, <4
enim corpus, quhm humanti, animam no n capit humana: neq) fas eflin corpus anima ratione carentis , anima rationale corruere • kx enim diuina generatione tam nefariam prohibet. Et paulopofl fubiugitilalis natu- ra congrua mulSta, non qualem tu forte fi- H , & ali j quidam arbitrantur , quibus ui - detur anima noJlra postquam eji huma- nam exuta figuram , in corpora degenera- re brutorum. Hic enim impius error, quod ei animam pueri caufatur feipfam contem- plantem . hoc uiderint qui mentem intelli- gentidmque abditam defindunt. H ac & Jimilia Clauis .
Mens ad Mercurium. XI.
DE fine tadiu diflerere 6 Trifmcgifte Mercuri, file iam , antedi&oru re- tninilcereretenim (cnfum tibi meu non pi gebit exprimere, coq; magis, quo multae Sc uariae inter mortales dc mundo, deoq; opiniones pererrant, t iu s. E oni de, ut in- genue fatear , huius rei ucritate nondum teneo ipfc.ergo mi domine pura exprime ueritatem. nam unicum te eluci dare talia pofle cofido. mens. Audi me igitur 6 fi- li. Tempus, deus, & uniuerfum fic fe ha- benti Deus aeternitas, tempus generatio. Deus aeternitatem x aeternitas mundum,
s mund
4J4 MERCVRII TiilM]
•mundus tempus, tempus generationi effi cit. Dei quan cflentia cft,bonu, pulchra, bcatitudo, fapientia , aeternitas . cflentia, ipfum idem, mundi ordo, temporis tranf- mutatio, generatio, mors, & uita . a&us dci,mchsr& anima . aeternitas, perfeuent- tio, atque immortaIitas,inundi inftitutio, & reftitutio temporis.augmentu,& dimi nutio,gencratiois deniq; qualitas. Aeter- nitas ergo in deo, in aeternitate mundus, tempus in mundo, in tempore generatio, aeternitas extat circa deum , mundus in aeternitate mouetur . tepus terminatur in inudo, generatio copjc&itur in tempore.
jfors itaq; < tniii deus, cflentia uerd £ter-
nitas.Opus aeternitatis eft mundus fa&us quide non aliquado,fa&us autem femper ab aeuo.Cum ucrd nunqua ceflct aeuum, nunquam ceflabit & mundus, Cunq; fit mydus «^ternitate c6prehen{us,ouUa mun di pars interit, tris. Dei ucrd lapientia quid eft? mens. Bonum, pulchrum, bea- titudo, omnis uirtus, & aeuum . unde im- mortalitatem praeftat aeuum, perfcueranr tiam materiae tradens. Origo enim mate- riae pendet cx aeno, quemadmodu cx deo xuum. Generatio quidem, ac tempus na- turae geminae , & in coelo lunt 8c in ter- ra . in coelo fane immutabilia iunt haec
duo*
pimanderJ
duo , atq; immortaliaiin terra motabilia» corruptioniq; obnoxia: Aeternitatis ani* ma deus eft, anima mundi actcnetas» ter- rae anima eoe lum .Deus in mente, mttis in anima, anima aute in materia : omnia uc- rd illa per acuum , totiun hoc corpus , in quo corpora omnia : anima mcnre,deoq; . plena, intima mudi replet, cople&itur ex-» tima, uita omnibus haec fuggcrit,extrinr lecus quidem, ingenti huic,perfe&oq; ani mali mundi, intrinfccus autem "cacteris,, - qur inliint mundo, uiucribus. Supraq; in e celo, quod idcin eft, omnia fiftens : infrd nero in terra, generatione agitans. Mun- dum profe&d cotinet acuum, fi ue perne- ccTsitatcm, fcu prouidcnria^uel natura : Se. iiquid aliud quis cogitat» ucl etiam cogi-; tabit unquam, id omne deus agit. A&io dei poteftas infu per abi lis, cum qua nec humanam, nec diuinam ullam compara- re quis audeat. Cauc igitur A Mercuri, nequid infernorum, nequid etiam liipcr- norum dei fimile cenleas : nam a ueritate penitus aberrares : nihil quippe fimile eft ei, quod difiimile^olumque,^ unum eft. Neque cuipiam putes eandem , quae deo» tiiin adeflc : quid enim poft illum tale, Se ad immortalitate , Se ad. qualitatis tran£- mutatione? quid autem praeter hoc aliud
ex deus
£ MERCVRII tRlSM.
deus cfficict?neque enim otiofus eft deusj nam otiofr forent omniatcun&a fjquide plena fuflt deo:otium uero in nullis mun di potibus reperitur : nome profc&d ua- num eft otium, tum fecundum id , quod agit, tum etiam fecundum id, quod agi- tur.uniucrfa fieri ncccfle elbae femper fie- ri fecundum loci cuiufq; naturam. Agens non uni praefens eft tantum, fed omnibus: nec unum duntaxat,ucrum uniucrfa pro- ducit: nam efficax exiftens in feipfa pote- ftas, in iis, quae fafta funt , minimi fuffi- ciens eft: fub ipfa enim funt opera ab illo progenita. A g£ conteplare,pro me fubie- dum tuo confpc&ui mundu, atq; eius di ligenter circunfpicc formam, inmolabile corpus , quo nihil antiquius per omne quidem adultu, ac uires. Infpice praeterea mundos fepte fuppofitos, ornatu mirifico fabricatos , ordine fempitemo , curfii fuo differctcr complentes acuum plena lumi- ne finguia , ignis ucrd in illis nullo mo- do. Amicitia enim contrarioru, difsimi- liumq; comiftio , lume inftituit illuftratu ab a£hi dci,bonoru omniu genitoris, to- tius ordinis principis, feptemq; mundoru ducis aetcmi-.lunam uero cacteris praecur- rentem,naturae organum, inferiorem ma- teriam tranfmutantem , terram in mundi
medio
i
M M A N D I R. ^
medio fitam, pulchri mundi liiblcllium, nutrimentum terrenorum omnium, ean- demq; nutricem. Meditare numeru mpr- taIium,immortaiiumquc uiuentium, me- dium uero quali confinium utrorumque mortalium uidclicet,atq? immortaliu, lu- nam iplam circumeuntem. Anima rurluj omniu plena propriis ab ea motibus agi- tata, partim quide circa coelu, partim uc- xd circa terra : nec ea, quae dextra funt,ad finiftra,ncq; Iaeua ad dextra.Itcm nec lii- pema ad infera, neq; infera iterum ad lu- jjerna. Qu£d aute haec omnia genita lint o dulcilsime mi Mercuri,ncqu aqua nunc opus eft ut me differente perdifeas : nam corpora lunt,habentq; anima, & mouen- tur.haec aute in unum cogredi ablq; con- gregantis uirtute impomLile eft. Opor- tet igitur aliquem clic talem , ac penitus unum. Nam cum multi , uariiq; lint mo- tus,& dilsimilia corpora, unus autem or- do uelocitatis in omnibus, impolsibilc eft duos,aut plures effe fa£lores:ncquc enim ordo unus probaretur in multis.Pr$terea qui inter illos imbecillior clfet , potetio- ri nimirum inuideret,ex quo leditio qua- dam exoriretur.Itaquc li unus coru acior mutabilium animaliu cxtitilfet , cupcret quoq; immortalia gignere , queadmody
B 5 genit
genitor immoitaliu affc&aret mortalia, quinctia una exiftete [anima unaq; mate- ria ad quem illorum porifsimum fabrica- tio pertinet? Quod fi ad utruq; , ad quem prouincia maior? fic autem cogita,omne 'corpus uiucns,fcu mortale fiue immorta- le,ex materia conflat & anima; omnia fa- ne uiucntia corpora animata fimt, no ui- uenda uero nuda pene in omnia. Anima quoq; fimiiiter fecundu feipfamfuo pro- pinqua parenti, uitae cauta eft.uitae autem caufa eit- quilibet immortaliu. Quonam igitur modo mortalia uiuentia differunt d mortalib*? itemq; ab immortalibus im- inortalia?ef!e itaq; horu omnium acoris prae caeteris cfl praecipuum. Nam anima una,uita una, una quoq; materia. Qujfha iftc,qiiis alter praeter unicum deumfNum alteri cuipiam qudm foli deo conuenit procreare uiuentia? Vnus itaq; deus,mun dum unu eft confcfiiis, Solem unum, uni- cam Lunam, una quoq; diuinitate. Ipfum uero deum , unu quiaeincredimus cfTe. Vnus igitur ,finguia facit in multis.Num cenfes arduum quiddam , & laboriofiim • deo uitam animam, immortalitatcm^nu- rarionemq; cfficcre?Tu enim tot, tanraq; potes, uides,audis,odoras, guflas, tangis, loqueris, graderis, ipiras,intelligis. Ncq*>
altes
alter eft i te, qui nidct,qui'ue audit alter» Nec loquitur unus, graditur alius,hic o- dorat,ille guftat,hic fpirat, intelligit illet at unus haec omnia praeftat,ncq; etia po£ fibile cft illa fine dei natura fieri. Vt enim qui cellae ab iis, non cft amplius animal, fic qui ab illorum conftru&ionc ceflarct, minime deus eflet, id autem fiifpicari nc- farium.Qudd fi coccfliim nihil in rerum natura confiftere , cui non infit naturalis ■ quidam agendi uigor, fimulcu certi ope- ris exeeutio, quanto magis aflcucrandum eft deo, non dcefle potcftate omnium, & cffc&um? na quicquid otiofum, imperfe- ' &um.impcrfe&um dicere deu, nefas.facit igitur omnia deus. Nunc mihi id paulu- lu teporis 6 Mercuri totus adefto, ipfuin te milii dedito, opus dei confcftim intel- ligcs. Hoc opus adcfle neceflarium erat, ut eflent ea, quae fiunt, quae'uc fiebant, & quae fient in pofterum.Ia autem 6 fuaui£ ume miMercuri uita eft, id ucrd pulchru, id autem bonum, id deniq; deus. Sinau- tem petieris, ut h$c tibi per exempla ope- rum ante oculos pona , aduerte quid tibi Accidat generare uolcnti.non tame illius hoc fimile: illefiquidcm non diffunditur uoluptate , non habet operis adiutorem. Suaptc natura efficax, ui propria operans .
£ 4 ucrfa
ucrfatur , in opere femper exiftens ipfr, quodeunq; fecerit unqua. Si a quoda in- fluxum fuii ille fubtraxerit, deficiente una in mortem corruent uniuerfa.Cum uerd uiuant omnia, unaq; fit uita cun&orumj unus cft deus. Rurius fi omnia uiuentia funt,& quae in coelo uidentur,& quae ia* cent in terra, una profe&d uita cuCtorum manat ex dco,atq; ipfa & ipfe cft deus.ab uno fiunt omnia criditore. Vita uerd cft unio mentis, & animaeimors aut non per- nicies concretorum, fcd unionis plurium diffolutio . Imago ergo dei aeuum, aeui mundus, mudi fol,folis autem homo. At uero mutationem quanda, populi mort€ cflc arbitratur, ob ca caufam, quia moles refoluitur corporis, & uita fe rcuocat in occultu.Equide 6 dile&c Mercuri, mun- dum quidem mutari hac te doceo ratio- ne, quia quaeda illius particulae in occul- tum iugiter abeunt , nunquam tamen in- terire ii lu exiftimato.Hae profe&d mun- di funt paftiones,reuolutio fcilicet, atque occultatio. Reuolutio quide conucmo, occultatio aute renouatio eft. Omnifor- mis praeterea mundus formas haud fan£ aduentitias,pcrcgrinasq; fufeipit. Verum ipfe eas in feipfo coagitat, etia omnifbr- mis mundi fimilis erit; at fi unicam for*
J I M A K D I R, 4
mam 1 labuerit, in hoc erit mundo dete- xior.Quid itaq; dicem9ad h$c?ne oblecro in ambiguo reliftamus. Quod enim in di uinis ambiguum,n6dum cognitu : unam igitur habet ideam : huius aute idea pro- pria, cum alpe&u fugiat oculoru , incor- porea cft, formasque per corpora lingula exprimit. Neq; ullateprorfus admiratio teneat, quia (it quzeda incorporalis idea; eft enim qualis idea fermonis , & inlcri- ptionibus apices: uidetur enim per multu excedere : plane tamen ex natura, leuesqj fqnt. Meditare aute quod nunc dicetur au dcntius,quodq; uerius ctia afleretur,quc- admodum homo nequit fine uita uiuerc, ita nec deus uiucre poteft , nili bona pro- ducat. Ha ec enim dei uita, hic cius a&us, agitare fingula, uitamq; omnibus inlpira- re. Quaedam uero eoru , quae fupra dixi- mus, certam quandam requirunt intelli- gentiam. Cofydera in hoc exemplo quid potiisimu fignificare uclim. Omnia funt in deo, non tanqua in loco polita. Locus enim corpus eft immobile , atq; ea, quae pofita lunt,motu carent. Locatur quippe aliter in corpore, aliter in phantafia. Co- gita fingula continente, cogita nihil efle, quam incorporalis natura capacius, nihil uelocius>nihil ualidius,iplumq; omnium
i 5 capacif
capaci&imum, uclocifsiraum, pocentiisi- siuim.Sic iterum a tcipfo incipiens medi- tare, atq; animae tuae pr$cipito,que citius, qudm precipics euolabitJubcto inquam, ut rranfeat in Oceanum , illa prius quam iuflcris,ibi erit, inde, ubi nunc eft, nequa- quam dilcedes.Iubeto iteru, ut in coelum nolet, nullis pennis egebit, nihil eius ob- ftabit curfui,non (olis incediu,non aethe- ris amplitudo, no uertigo coelorum, non lydcrum reliquorum corpora, quin pene- trans omnia, ad fupemu corpus ulq$ tran- (cendat. Quinctia (i uoiueris globos o- jnnes tranlire coelorum, quodq- fuperius eft,inudiigare, idquoq; tibi licebit. Ad- uerte quata (it animae tuae potcftas, quan- ta celeritas.Tu'ne potes ifta,dcus no pof- fit?Hoc igitur paao contemplare deum, ut inTeipfo intelligetias omnes habetem, habentem^; feipfum ceu mundum peni- tus uniuerfum,nifi te deo aequaueris, deu nunquam intelligesmam (imile femper a fimili fuo cognofcitur. Extende teipfum in magnitudine fine termino, emerge ex corpore, totum fupergredere tepus, aeter- nitas cfto, (ic deu deniq; noueris, impof- fibile nihil in teipfoiiipponens. Teipfum immortalem puta , coprchendere cun&a potentem , fidentia omnem, atq; omnem
pariter
pimamdbr. 441
pariter arte : omni fublimitatc fublimior cflo,omni fundoprofundior,fcnfusq; fa- gorum, tuorum ungulos in te colligito, •ignis, aquae, aridi, humidi, adefto nrnul mundi partibus omnibus, coelo, terraeq;, mariq;, per omne aetate, extra corpufcuii tui utrem habitato, per morte nihil inter- ire putato. Cur.9: a haec iimul comprehen dito, loca, tempora, moles, qualitates, 6c quantitates, fic deum intelligerc poteris. Contrai, fi animam tua in corpus demer- feris , ipfamq; abieccris , iisq; teuerbis in coenu proftraueris, neq; fcio quicquam, neq; fcire etia ualeo , uaftum horreo ma- ris rundum,in coelum uolarc nequeo, n6 noui quid nunc fim,no noui quia fim fa- turus in pofteru, quid tibi cum deo? neq; enim potes, cdm fis malus, corporisq; fbe tidi feruus^pfum pulchru, bonumq; per-- ciperc : extrema ucrd prauitas,non rcco- gnofeere deu. At uero cofiderc, atq; fpe- rare fe,bonu aliquado reperirepofle, uia quxdam diuina eft,ad bonu rcao trami- te ducens,facilisq;, &peruia,pafsim pro- cedenti tibi femper occurret , ambulanti, nauiganti, die, no&eq; loquenti, 'pariter atq; tacentirnihil eft enim in rerum natu- ia, quod nou aliquam prae fe ferat diui- nitaris imaginem. Tius.N6'ne inuifibilis
deus?
deus? mens. Religiofius loquere Trif- megiftemam quis illo lucidior?IUe quip- pe omnia obeam caufamfabricauit, ut cum per lingula ccrneres.Hxc dei boni- tas, haec cius uirtus eft, illum fulgere per' omnia : nihil eft ucl in incorporeis etiam inuifibilc, mens ipla intelle&ioe uidetur, deus autem in operatione c6fpicitur.H$c ha&cnus enodata tibi fine Trifincgifte, extera omnia ipfc per tc ia perlcrutabc* ris,neq; falfa ucritatis imagine decipieris.
commentaria. \ndecimus de mete3diuino fermoneple - nm declarat aeternitatem a deo , mundum ab aternitate, tempus a mundo 3 tranfmu- tattonem a tempore , a trajmutationemor • tem, atqi yitampedere,infuperabili dei po - tefiati nullam potentiam , nec diuinam3nec humanam,nec fupernorum3nec infernorum tomparabilem effe, quem ynicum effe cum rationibus, tum analogijs 3 grati fitme per- monTtrat,qui cum otiofus effe nequit, fem- per omnia facittquod de aterna yerbigene* ratione dittu rette concipiasiait enim quod opus diuinum adeffe neceffarium erat 3 yt effent ea , qua fiunt , qua fiebant , O* qua fient in pofierum, id yita efl3id pulchrum , id bonum , id deniq, deus , & cunfto •
rum
tumffed quid hoc nift quod ait itu E uange- lifla tuba cecftiit,cum inquit : \n principio erat verbum ,& verbum erat apud deum, & deus erat verbum. Hoc erat inprinci - pio apud deum,omnia peripfum fafla funt, & (hic ipfofaftum efl nihil, quod fattum eft,in ipfo vita erat. Cunttorum ergo vi- ta,a deo manat, at q\ ipfa deut efl. Quo jit, vt ea vera mors , veruscp is non (it rerum interitus ,qui vulgo putatur ,verum ea, qua viventium vita in abditum Jereuocans,res defer it. Mira profeClo proportione ad eum comprehendendum vtitur,qni omnem effu- git proportionem,qui comprehenfus incom - prehenfibilis manet , & qui omnibus inco- gnitus, omnibus in rebus feprsSlat cogno - fcibilcm. Vos ergo quicuq\pij huc toti nunc adefle, & mentis fermonibus vejhra men- tem inclinate, vt eu tandem cognof catis, qui omnia oh ea caufam fabricatus efl,vt eum per fingula cerneretis. Hac Mens.
Mercurij ad Tatium de communi. XII.
MEns quidem 6 Tati cx ipla dei eC* fcntia,fiqua tame cft eius cflcntia, nafcitur.Haec qualifcunq; (it,foIa feipfam fynccra comprehedit. Mens igitur ab cC- Erntia dei nequaquam diuila, led illi po- tius co modo conncxa,quoSolis corpori
lumen.
4 4^ MUCVM! T R. I S M«
lumen. Haec mens deus eft in hominibus^ atq; idcirco nonnulli cx hominum nu- mero dii liint, eorumq; humanitas eft dir uinitati quam ,pxima : etenim bonus dae- mon deos quidem praedicat immortales, homines autem mortales dcos.In anima- libus aute irrationabilibus , mens illa na- tura eft. Nam ubiennq*, anima, ibi quoq; mens : quemadmodum ubicunq; uita, ibi etiam anima in uiuentibus, ablq, rationis di(curfu,anima eft uita uacua metis:mens quippe adiutrix eft hominu animarum, eas in bonum proprium reuocans.In ani- malibus ratione carentibus , cdm natura cuiulq; operando congreditur, in animis hominum rdiftit interdii, atq; repugnat. Anima liquide infula corpori, d uolupta- te, atq; dolore continuo deprauatur , ex corporis enim commiftione uoluptas, & dolor, ceu riuuli quida Icaturiut, in quos madens anima fuffocatur. Quibulcunq; . igitur animis mens praelidet, fuo illa fui-
tore illuftrat,earum moribus, malisq; re- ftens : quemadmodu ucro medicus eru- ditus aegrotatis corpus doloribus afficit, urendo illud,atq; fccando , recuperandae ualetudinis gratia: eode modo mens uo- luptuofam affligit anima, ut radices uo- luptatis eucllat: ab hac enim omnis ani- mae
V
mx morbus, morbusanimae grauifsimus, impietas eft : opinio autem no ad bonum, prorfus ullum, £cd ad malum potius alli- cit. At ucrd mens illa repugnans, fic ani- mae bonum procurat, ut fanitatem corpo- ris medicus. Quotcuq; hominam animae mentem nequaquam, forti tae font guber- natricem, eadem, quae 8c brutoru animae, patiuntur.Dimittit eas mens cupiditatum imperio, ad quarum expletionem ardenti quodam impetu perferuntur, rituq; fera- rum immoderate & irafeutur, & cupiunr. Quodq; deterius eft, nec finem imponat libidini ullum , nec malorum inueniunt, pafsionumq; terminu. Hifce uelut li&o- rem,ut uinaiccm deus legem propqfuit. Tat. Hic 6 pater difputatio illa de feto, quam in fuperi oribus imperfe&am reli- quimus, re uiuifeit. Na fi decretu fit quon- dam adulteros, quofdam forte fecrilcgos, cur aliquis inde mul&atur , quando qui- dem compulfns fati neccfsitate delique- ■ rit? tris. Omnia funt feti opera filirabfo; illo nihil eft corporalium, non bonum fi- ne illo quicquam poteft, non malum fie- ri fine illo. Decretum eft cum , qui turpe quid commiferit, pati.illc ob id commit- tit, ut patiatur inde quodeunque patitur, quando commiferit. Cseterum de feti, ac
delibo
44» MERCTUI TIUsMi
delicorum fuppliciis , in aliis diximus. Praefens uerd nobis cft fcrmo dc mente, quid mens ualeat , quam differens in ho- minibus, ac brutis fit eius inftin&us. atq; -iterum quomodo iri brutis quidem no cft mens ip(a benefica, in hominibus autc li- bidinis impetum cohibet , iracundiae rc- ftinguit ardorem, ex quo fequitur, ut in- ter homines, irrationales quida, nonnulli rationales cxiftanr.Cun&i uerd homines fato, generationi, trafinutationi fiibiiciun tur : initium quippe, finisq; fati duo haec, generatio, fcilicct, ac trafmutatio. Et ho- mines uniuerfi id quide patiuntur, quod inftituit fetu. Vcrdm rationales illi, qui- bus diximus mentem ceu gubernatricem afsiftere,non code modo, quo caeteri pa- tiuntur,immo ab improbitate alieni, exi- ftcntcsqi no mali, patiuntur minime ma- lum. tat. Quomodo rurfus haec ais 6 •pater? tris. Adulter non'nc malus? ho- micida non'nc malus ? Homo non adul- ter patitur, fed quemadmodum adulter. Non homicida, fed quemadmodum ho- micida. Qualitatem tralmutationis effu- gere impoftibile cft, ficut & generationis cffc&um,prauitatem uerd metem haben- • ti uitarc licet. Quamobre ego mi fili bo- num femper dsemonem auaiui di£tant£ , ' ' ‘ ' qui
* I M A N D E R. 44£
qui fi literis quaeq; monimeta mandafict, mira quaedam dies, humano generkmo- lumenta conferrer. Solus ille mi fili, tan- quam ipj(c pro mc genitus deus , uniucrla conlpicies, diuina in nos effudit oracula. Nunc equidem audiui fic aliquando prae- dicante, linum omnia funt, praefertim in- telligibilia corporaruiuimus poteria, a&u,. acternitatc.Mens huius bona, quemadmo- dum & cius anima bonaccumid ita fc ha- beat,nihil cft intclligibilium ab intelligi- bili diftas.Potcft praeterea raens princeps, omnium, atq; anima dei, quaecunque uult efficere : haec ille.Tu igitur ifta confyde- ra, & ad hunc, quem infera, (ermonem de fatOjmcnrc^rrcaisq; auribus adfla. Si di- ligetcr litigiofas captiunculas cuitaucris,. inucnies ablquc dubio, quodmens anima dei dominatur omnibus , tuin etiam legi, ac cactcris uniucrlis.ncq; aliquid illorum, quae ad fatum fpc&it , impofsibilc men- ti. Idcoq; humanus animus fato fuperior, non tamen, quae fato fubic&afunt, negli- git.atquc ifta fimt oraculaboni daemonis optima, t a. t. Vere diuin£, atque etiam commode tra&afti haec 6 pater. At illud infuper mihi declares obfccro.Mcntcm in brutis operari naturae modo dixifti, cum illorum afFc&ibus coopcrante. Affc&us
f autem
4fO MBRCVMf TR ISM.
autem irrationa!ium(ut arbitror ) pafsio* nes funnmcns ergo pafsio quaedam eft,fic enim pafsionibus conformatur, trism. Euge fili bone , quam generosi rogas, aequum cft ut tibi refpondeam. Omnia, quae infunt in corporibus incorporea, pa- tibilia funt,immo pafsiones proprie 1'unt. Omnis motus corporeus, in corpora quo- que mouctur a mcntc.motus autepamo. Vtraque ergo , tum quod mouctur , tura ctia quod mouct, patiuntur : haec quidem dominas, illud ucrd fiibie&um. Cum uc- rd feparatur a corpore, d pafsionibus libe- ratur, irnmo nihil ufquam impatibile fili, cun£ta enim patibilia. Sed pafsio, & pati- bile in hoc maxime diftcriir, quod unum agit, alterum pariturxorpora ucro fecun- dum feipfa etiam agunt, aut enim immo- bilia lunt,aut moucntur :utru ucrd (it ho- rum,pafsio cft. Incorporalia autem ope- rantur femper, proptercaq; patibilia ftint. Neq; te appellationes moucant. operario enim,ac pafsjo idem, uocabulo tame ma- gis honorando uti nil obeft. tat. Per- fpicuam de his rationem reddidifti 6 pa- ter. tr. Illud praeterea confydcra 6 fili, quod duo haec foli ex omnibus animali- bus homini, deus ipfc largitus eft,fcrmo- ncm fcilicet , atque mentem, quae quidem -- • eiufd
ciufHe(ac immortalitas)prcmii eflc cefai- tur. Iis quifquis ad id, quod decet, utitur, ndiil ab immortalibus diferepat. Quin- ctiam corporis folutus compedibus , ab utrifq; ducetur in chorum bcatorii fimul, atque deorum, tat. Caetera praeter ho- minem animantia, non'ne fermone utun- tur? tr. Non fili, fcd uoce. permultum intereft uocem inter, atq; fermonem : fer- ino eundis comunis hominibus, uox au- tem propria cuiufq; hominis, propria ctia cuiufq; generis animantia, r a t; O pa- ter,diucrfa genera hominti,diucrfis utun- ' tnr fermoiiibus. r m s m. Diucrfis 6 fi- li, unus etiam fermo : qui per interpreta- tione huc, atq; illuc tranfiatus, unum de- nique uerbum exiftere reperitur. Verbum ‘ idem apud Aegyptios, Perfasq;, & Gr«- cos. Sed uideris mi fili, uerbi uirtutem, 8c amplitudinem ignorare. Beatus deus, dae- mon bonus, animi eflc in corpore, men- tem in anima , in mente uerbum pronun- tiauit , deum aute horum patrem afleruit. Verbum itaq„imago, ac mens dei cft : cft corpus quidem ideae, idea uerd anima cft, purifsimaq; materiae portio afr, aeris ani- ma, animae mens, metis deniq; deus. Deus ucro circa omnia, fimulatque per omnia, mens circa anima, anima circa aefrem, a£r _ fi circa
4S*. taBRCVRII trism-
circa materiam. Necelsitas autem, proui- dcnriaq; , & natura, organa mundi funt, ordinisq; materiar. Etenim inteiligibiliu unumquodq; edentia , edentia ucro illo- ■rumipfum idem. At eorum, quae munda infunt, corporum, unumquodq; eft multi- tudo. Corpora componta ipfum ide ha- bcntia,atque inuiccm mutuo tranfcuntia, immortalitatem ipfius eiufdem perpetuo feruant. In caeteris corporibus, quae com- pofira funt, corporis cuiufq; numerus eft. abfque numero conftitutioncm,uel com- pontionem, ucl didolutione fieri impof- libile eft : unitates quippe gignunt, atque augent numeru, rurfusq; folutae,in fc nu- merum retrahat. Materia quidem una, to- tusq; hic mundus, magnus eft deus, ima- go maioris, unitus illi, patris ordine, uo- luntatcq; feruans,uitae totius integra ple- nitudo : neque eft in eo quicquam per o- mnem aeternitate, rcftitutionemq; pater- nam fcu ad torum, fiue ad partem Ipc&as, quod non uita fruatur : neque eft uitx ex- pers in mundo quicquam , nec fuit antfc, nec erit. Viuentem enim uoluit pater eius, quandiu cft,cflc mundum, unde deu hunc ede ncccde eft. Quomodo podunt 6 fili in deo , in totius imagine, in plenitudine uitae,cdc quaedam uita carentia? Priuado
uitx
nitac corruptio cfl, corruptio ucro perni- cies. Quonam igitur pa&o, pars ulla cius, quod incorruptibile cfl, corrumpi, ucl dei cjuicquam definii potcfl? tat. Nonne o pater animalia, quae in mudo funt mun- di partes, intereunt? TR. Rc&ius loque- re fili. Erras enim in nomine, non moritur in mundo quicquam, fed compofita cor- pora difloluuntur : diflblutio mors non cfl,fcd miflionis refolutio quaedam fblui- tur autem unio, non ut ea, quae funt, inter- eant,fed ut uctcra iuuenefcat. tat. Cum fit quaedam ODeratio uitae , non'nc motio quaeda haec eft,atq; idcirco, quid in mun- do immobile? tr. Nihil o fili. tat. Nunquid immobilis tibi terra uidetur? t r. Minime, fed multis motibus agitata, fola tame haec quodammodo flabilis. An non ridiculum cfletipfam nutrice omniu, concipietcm,parturientemq; fingula mo- tu carere ? impofiibile enim aliquid abfq; motu parere. Nec minus ridiculum illua, quam id corpus Herile nuncupare : nihil enim aliud iplius immobilis appellatio, quam flcrilc quiddam fignificat. Totum noc ofili generarim coiydera,quod cll in mundo, aut crefcedo, aut dccrcfccdo mo- netur. Quod uero mouctur, id praeterea uiuit : fingula tame uinentia,haud eadem
f 3 cflc
4f4 MUCYMI TRISM.
cflc ncccflc cft. Simul quippe mudus uni- uerfus criftcns, totus quiacm immobilis, * partes autem cius agitabiles undiq; : nihil tamen corruptioni iubic&um , fcct appel- lationes quaedam foliae homines turbant. Neq; enim generatio, uitae creatio cft, lcd latentis explicatio uitae : neque mutatio mors,fcd occultatio potius.Cum hec igi- tur ita fo habeat, immortalia cun&a. Ma- - tcria quide uitae fpiritus eft, mens animat. Ex mente uiucns omne profluit. Omne igitur uiues per mente, permanet immor- tale. Maxime ucro omniu immortalis eft homo, qui deum capit, qui diuinae cofbr- matur cllentie.huic cnimfoli ex omni ui- . ucntiu genere, deus ipfec6gredirur,no&c quidem per fbmnia, die crebrius per por- tenta, per quae omnia libi futura pracnun- • - tiat, per aucs, per inteftina , per fpiritum, perq; Sibyllam, propter quae uere dicitur nomo fcire, Quae lunt, quae fuerint, quae mox uentura trahantur. 111 ud autem in primis animaduertas fili mi uclim , quod unumquodq; genus uiuentium reliquo- rum, propriam mundi prouinciam habi- tat : humida quidem aquam, tcrrcftria ter- ram, aerem uolatilia : homo autem in o- mnibus utitur, terra, aqua,aereq;,& igni: coelum fulpicit,fcnfiiq; illud attingiracus
ucrd
. Z' * / 4
1
tier6 circa omnia fimul, atque per omnia, a&us enim eft omniii, atq; potcftas. nam arduum quiddam eft 6 fili, acum percipe- re. Hunc quoties intueri uoIucris,aducrte mundi ordinem, atque ordinis cius orna- tum. Aducrte neccfsitate eorum, quae fen- fu percipiuntur , prouidentiamq; cuneo- rum, quae fa&a fint ante, & quae quotidie fiunt. Aducrte plenam uitae materiam, ta- lem , ac tantu deum cum omnibus bonis, Sc pulchris diis daemonibus, atq; homini- bus incedentem, tat. At iftae 6 pater operationes quaedam funt? tr. Ah fili unde haec,niu ab ipfo deo profieifeuntur? num ignoras , quod quemadmodu mun- di partes funt coelum, aqua, terra, & aer,
- eodem modo dei membra, uita, immorta- litas, nccclsitas, prouidentia, natura, ani- ma, mens ? Horumq; omnium participa- tio, ipfiim bonum : neq; fit aliud ufquam, nec eft fa&um, ubi deus ipfc non adfit. tat. In materia ergo pater, trism. Materia fili mi fcorfum eft a dco,ut Ionis illi proprius afsignctur. Quid aliud illam •exiftimas, quam rude, indigcftamq; con- ' geriem hanc exifterc pofle ? ncjfccus cre-
- das nifi formetur. Quodfi formatur, ab
i aliquo certe formatur : operationes enim i formandi, partes dei efic diximus. A quo l ,t f 4 ergo
ergo uita donantur animantia lingula, a quo fiunt immortalia, quae immortalita- tis munere perfruuntur , a quo mutantur, quae mutabilia liint, fiuc materia, fcu cor- pus nuncupaueris,dei a&us eflememeto. Athunq; materiae, materiae ratione : a&u corporeum, corporum rationem : a£him cl!entiae,cflcntiaeratione;ida; omne, neq; quicquam eft in omni , quod non fit ipfe deus. Itaque nec magnitudo, neque locus, neq; qualitas, nec figura, neq; etiam tem- pus circa deum, omne enim eft. Omne au- tem circa omnia, atque per omnia. Hoc uerbum 6 fili cole,atq; adora. Cultus au- tem dei unus eft, non efle malum.
'COMMENTARIA.
Duodecimus de inferiore mente,qu<e pri- ma mentis imago >aut uesiigium quoddam eft , profequens poft prima mentis exattam determinationem , eam fmgulis animabus ajfociattfed in irrationalibus mens natura eft , in hominibus autem ratio : cuius bene- ficio quicunque hominum deftituuntur,ritu ferarum flagranti quodam impetu ad cu- piditatum expletionem rapiuntur,necfnetn fu* libidini ftatuunt ullum , nec fuoru ma- loru inueniuntypaflionumque terminit,qui fato, dtuinoque decreto patiuntur y ddntque
fu* meritas ignoranti* pernas. Boni contra, quibus mens pr*fidct boni, pulchri que ima- go bona fufcipiunt,qu* illis constituerit fa- tum. Minime ergo fatum effugies : lex fi- quidem diuina efl fatum, mala tamen, poc - nasque prauitatis a (feclas fugere potes. Mer- curius oraculo plenus multa difcutitffapiut oraculum infundentem audiuit. duo diuina in hominibus munera commedat , mentem , atque fermonem . Oracula boni d*monis,uel fi mauis , coelectis jpiritus diuinitus afflan- tis aperit ,d e deoyde uerbo,de mudo, de ma- teria, nihil ejfe in mundo uit* expers, nihil mortale dicendum ,fed potius diJfolubile9 quid ejfe fenliendum, nihil immobile. Ut fo- li diffolubilium homini deum uarijs modis congredi, & quo paElo ex fenfibilibus ad deum percipiendum homo affurgere pofiit . H ac duodecimus.
Mercurii ad Tatium (ilium fuura, degenera* rionc,& itnpofirione Olearii. X 1 1 T#
~ ‘ t *
Ta t. In communibus pater termo- nibus,per aenigmata quaedam, ac fi- ne declaratione ullius adiun&ionis , de deitate tra&afti , aflerens ante regenera- tionem laluum fieri neminem. Equidem, dum afccndcbas in montem , fupplex tibi
p 5 tunc
tunc afliti,obfecrans,ut mihi regeneratio- nis rationem aliquando rcferaresrid enim folum reflabat tunc mihi difcedum.Tunc demum fpopondifti tc r.cuclaturum,cum a mundo forem alienatus. Ecce iam pa- ratus fum pater, a mente mea mundi de- ceptioncs excufsi.tu ergo ferua promifla. Regenerationis modiun ucl palam, uel clanculum , ut Iubet , ediflere. Ignoro 6 ' Trifinegifte, qua ex materia, quoq; femi- ne natus fuerit homo. tu. O fui con- Icmplatiua in filcntio fapieritia, fcme eius ucrum bonum, tat. Quonam ferente pater? hoc enim ignoro, tr. Volun- tate dei, mi fili. tat. Et quanti cft, qrn noneft genitus: expers enim intelligibilis ellentix. qudd fi aliter fe habeat, qui gi- gnitur, deus erit dei filius, t r. Omne in omni , conflans ex omnibus poteftati- bus. t a t. Aenigmata fingis 6 pater, neq; patris more cum filio loqueris, t r. Hoc genus 6 fili non cruditur.uerbu quo- ties uult, fub infinuationc quadam in dei .memoriam reducitur, tat. Impofsibi- lia infers, ac nimium uiolcnta,quaproptcr his cupio contradicere, t r. Admodum diferepas a paterno genere T ari.T a T.Ne inuideas mini pater , legitimus enim fum filius. Age prccor,rcgcncrationis modii,
MMA.NDER, 4^
me doce. tr. Quid dicam fili?quod di- cam praeter hoc non habeo quicqua,qudd uerum cerno fpc&acuju, ex dei benigni- . tate mihi iam oblatu, nude in corpus Sim; immortale tranflatus,fumq; non ille, qui prius fueram, ac mens nuper effc&us. hoc myftcriu non docetur. Vide hoc elcmeto formato, per quod uidere licet, perquo.d . ncgle&a eft a me prima copofira Ipccics, non quod fim coloratus,ta6himq; ac ter- minum habcam.ab iis enim inpraelcmia- rum alienus fum. tat. In furorem me,, infanumq; mentis ceftrum o- pater nimiit concitafh, in praefentiaru me ipfum haud uideo. t r 1 s m. Vtinam fili charifiiroc . tu quoq; teipfumnon dormiens tranfeur- riflcSjinfbr corum.qui fomno in fbmniis ..occupantur, tat. Dic age, quis eft re- generationis autor? t R. Dei filius ho- mo , unius uohintatc dei. tat. Nunc mutu 6 pater, ac ftupidum reddidifti : ipfc quoque a priftino ftatu mentis alienatus, eandem aipicio imarum rerum chara&c- rc magnitudinem , in coq, mendacium. Mortalis enim fpecies per dies fingulos tranfinutatur,hacc ad tempus, utpote falia, in augmentum , detrimentumq; uertitur, quid ergo ueruTrilmcgiftc? tr. Quod non perturbatu, non determinatum, non . eoior
coloratum, non figuratum, non cocifum, nudum^crfpicuum, a fcipfio comprchen- fibilc,intran(mutabilc bonum, ac penitus incorporeum, tat. Infanio iam re ucra mi pater, cumcp fapiente abs te fperaflcm me fieri ciulcemodi cognitione , fenfus obtufi fiunt, tris. Sic accidit fili. Nam furfium latum, ut ignis, & deorfum latum, ut terra, & humidum,uelut aqua,necnon fpirans,ut aer, quomodo ipfium fehfu per- cipies, non duram, non molle, non den- fium,non penetrabile ? fiolum poteria, atq? a&u confy dcranduqui uero poteft,orct, ut generationem, quie in deo eft , intcili- gat. tat. Impotens ego fium pater.TRis. Abfit hoc 6 fili. recurre intcipfum,& c6fcqueris.uclis,ac fiet.Purga fienfus cor- poris , fiolue te ab irrationalibus materiae ipfius ultoribus, tat. Num ultores intra fe fiunt?TRis. Non pauci 6 fili,fed horri- biles, ac multi, tat. Ignoro 6 pater. tris. En fili,hacc una eft ultrix, ignoran- tia : fecunda, triftitia : tertia, inconftantia: quarta, cupiditas : quinta, iniuftitia: fexta, luxuries: deceptio, fieptima : o&aua,inui- dia:traus,nona: decima, ira: undecima, te- meritas: duodecima ucrd,maliria.hae qui- dem fiunt numero duodecim: fub his plu- res aliae continentur , quae per corporis '• v v • cart
•carcerem inclufiim , triftcm homine (cn- fibus pari cogunt: abfunt aute iftac ab cov qui cft dei fretus clcmcnria. Atq; ita con- fiat regenerationis modus,ac fermo. De- inceps fileto mi fili, deumq; filendo lau- dato, coque pabo diuina clementia nun- quam-a nobis aberit. Gaude deinceps mi fili , nam pptcftatc diuina in contempla^- tionem es ueritatis clcuatus.Dcfccndit in nos cognirio dei > hac accedente, repulfa cft ignoratio. Defeendit in nos cognitio gaudii, hac pcaefcntc,triftitia penitus au- fugit,in cosd; fc uertit, qui ad eam parati lunc capicnaam.Potcftatcm uoco ad gau dium perduc etem conftantiam, cuius uis .proculdubio fuauilsima eft. Compleba- mur igitur eam libcntifsime filiica enim, cum primum aderit vmollitiem omnem prorfus expellet. Quarta uero nunc con- tinentiam uocojuim uniucrfarum uibri- ccm cupiditatum. Gradus hic 6 fili,iufti- tiac fundamentum exiftit. Aduerte autem quo pabo a cunbis operibus iniuftitiam . expulit, iufti quidem effebi fumus, abfen. - te iniuftitia fili. Sextam uoco potentiam : in nos defccndentem^ommunitione fci- licct aducrfuscxceirum,hac deriiq; difcc- dente, inuoco ueritate, aufugit mox dc- ceptio,ueritas adeft. Vide quomodo ab-
folut
(blutum cftbonu,ueritate pr^fcntc.Liuor enim difccfcit a nobis , ucritatis enim in- natum eft bonum , cum uita fimul & lu- mine,nec ultra irae uindex acccfsit. Veru ultrices omnes repentino quodam impe- tu rcie£tac funt. IntcllexifU fili regenera- tionis ipfius modii, denario praefente nu- mcro,intcllc6hialis generatio compofita eft, quae duodenariu numeru reiicit. Idq; ex ipfa generatione fpeculati fumus.Qui- cunq; igitur propter benignitatem gene- rationis , quae fccundu deum eft , fcnlura. amittit corporeum, {eipfum cognolcit ex diuinis compofitu,fa&usq; indccliuus,di uina potetia tota mente lactatur, tat. O pater concipio non oculorum intuitu,led a&u mentis, qui per uires intimas exercc- tur.in coelo fum,in terra, in aqua, in aere, in animalibus Ium , in arboribus , in cor- pore, ante corpus, atq; poft corpus.Ad id praeterea milii dicas uelim, quomodo ul- trices tenebrarum numero duodecim , £ decem poteftatibus repellutur. Quis mo- dus Trifmcgiftc ? trjs. Tabernaculum iftudo fili, eft ex zodiaco circulo confti- tutu, qui ex duodenario numero conftac iUo.Niuncrid; undecim funt, unus omni- formis fecundum ideas naturae, ad homi- nis pcruagationcm,atq; circuitum/
difiugate quodammodo iuntabimiiccm ultrices illifin agendo tamen quodamo- do coniugatae, ut ccce infeparabile cft ab ira temeritas.' Merito ergo fecundu re ba rationem catenas' interuallum , quatenus a potcftatibus decem, id cft a denario nu- mero repelluntur. Denarius 6 fili, animae genitor cft. Vita ucro, & lux, ibi unita funt , ubi unitas ipfius numeri funr cx Ipiritu natirit^wbmtas fecunda rationem aenariu complebitur, niriusq; denarius unitatem, t a t. Eia pater uniucrfum ui- dco,mcq; ipfum in mente cofpicio. tris. At hxc cft regeneratio 6 fili , non adcfle ’ ulterius coraori, quantitate dimenfo. Ob »• hanc profcao rationem , regenerationis myftcriu protuli,ne fimus calumniatores • totius aduerfiis multos , quos deus ipfc : uult. TAT.Rcfpondc ad haec 6 pater, cor- pus iftud cx potentia conftitutu,num ali- quando difibluctur? tris. Cane nc id ulterius audeas. Impofsibilia profers , ac penitus erras, mcnrisq; oculis lfta loquen do, impietate ni mia profanaris. Scnnbilc naturae corpus ab ellentiali generatione procul admodfi diferepat, unum quidem • difiblubile,indillblubilcalccrum. Illud mortale, hoc immortale. An ucrd igno- ras, quod & deus, & unus filius natus es?
TAT,
tat. O quam ucllcm 6 pater, analogiam illam per hymnu,qucra dixifti audille te a poteftatibus , dum ipfe in o&onario cflem. tris. O&onarium 6 fili cecinit iplc Pimandcr. Vndc te decet.umbraculu lolueretpurus enim ille Pimadcr, meris di uinae potcnnac,non plura mihi, quam feri pta fint, aperuit, exiftimas me reliqua feru taturum , hortatus me cftad decora offi- cia, ex quo omnes, qua® me uires funt, .concinunt. tat.O pater audire haec,& intelligere uelim. trism. Quiefce fili, qurcfcc inquam, audies iam harmonicam •cantilenam, regenerationis hymnu, quem nuhquam fic iacilc propalarem , nili tibi conclusurum confiderem. Non docetur hoc,fcd occulitur in filcntio.Yide me fili bone,obfcrua fingula diligetcr. Sic enim te quoq; decet orante fub diuo, occiden- te foic ad auftrum, oriece uero ad eurum faciem uertere. V niucrfa mundi natura hunc audiat hymnum: Audi terra vaudite turbines imbrium, 6 fyluae filete, cantatu- rus fum creatorem omnium, totumq; & unum.Audicc coeli, quiefeite ucnti,circu- lus immortalis, dei oratione illam exau- diat. Cano iam creatorem omnium ger- rarum dillributore , coelum aequilibran- tem , iubentem ex occano aquam undiq;
fluere
riMANDER. 4 6%
fluere dulcem ad hominum alimentum, iubetem ignem fulgere fupeme ad asio- nes hominum, atq; deorum. Agamus illi omnes una uocc gratias, trananti coelos, naturamq; creanti.Hic mentis cft oculus, hic potentiarum bcncdi£tioncm libenter excipiet. O meae uires, laudate ipfum unu & omne. Confonate uoluptati meae o- mnes animi uires. Cognitio fan£h,quae tuo lumine fulget, per te lumen intclligi- bilc catans, gaudio mcntisexulto.Omncs potentiae mecum uni concinite. Conftan tia canta mecum. Iuftitia mea, per me iu- ftura canat. Communio mca,totii ipfum laudet , per me canat ucritas ucritatcm. Bonum noftrum , bonum denique canat. ‘O uita , 6 lux, i uobis in nos bcncdi&io currit. Gratias habeo tibi pater, a£his o- mnium potcftatu. Gratias ago tibi deus, omnium potcftas a&uum. Verbum tuum per me te laudet , per me mundus uerbo- rum recipit faermeium hoc , meae uires clamat, totum cantant, uoluntatem tuam perficiunt.Tua uoluntas abnc in totum, facrificium uerborum , ab omnibus exci- pe. O uita, totum, quod cft in me, falua.
0 lux tqtum illumina, {piri tus deus. Ver- bum tuum me regit fpiritifer opifex. T u lolus es dcus.Homo tuus haec clamat, per
1 - v G ignem,
466 MtRC7R.II TRt£M*
ignem, perq; aerem, per aquain, perq; ter- Tam,pcr fpiri tum, perq; creata. Ab aeterni- tate bcncdi&Lone inucni , qua delyderip in uohmtate tua quiefeam. tat. Noui PJ ter hunc hymnu abs te ex uohintatis ane &u cantatum, unde mundu attigi, in eum. tris. Intelligibilem dic mundu fili.TAT. Intelligibilem dico pater. Ex tua fiquidc cantilena, illuftrata mihi mens eft, quo fit, ut iule quoque ardeam, amore canendi. tr.is. O fili mi Tati , ne fine propofito laudes cantato diuinas. tat. Ex men- te cantabo mi pater, trism. Quaefpe- culor infundo tibi , generationis proge- nitor Tati. tat. Deo uerborum offero facrificia . 6 Ais , tu pater , tu dominus, tuque men^accipe facrificia uerborum,
• quae requiris amc , te uolente perficiun- tur omnia, trism. Offero fili hoftiam patri deo gratam, ora tioniq; tuae intentus cfto. tat. Gratias habeo tibi pater, quod ifta mihi praedicare uolueris. tris. Gau- deo fili , quod tibi bona quaroplurima ex ueritate, quae fen£ fimt immortalia opera-id i me difccnSjfilcntiu uirtutis an- nuntia , nulli communicans regeneratio- nis myfierium , ne tanquam calumniato- res quidam reputemur. Etenim utcrq; np firum adfufilciendam meditatus cft,cga
r I M A N D E kI 4 6f.
qnidcm difccns , tu ucrd condi fccns , cx quo tcipfuin,patrcmq; nouifti.
commentaria.
T eriiu [decimus efl de arcano regenera • tionii myUerio3ante quam f aluta fiebat ne- mo , cuius regenerationis autor efl dei filius homo, unius uoluntate dei. myflerium, quod non docetur ,fed occulitur in fi lenti o , &• in filentio a fanftis ueneratur. T» Chri- fliane cetera legito , etfinoua regeneratio- ne in deo per deifliu es reformatus , depul- fis ignorantia ,tri?fitia, cupiditate 3ininUi- tia t luxuria , deceptione, invidia 3fi-aude9 ira t temeritate , malitia , horribilibus duo- decim tenebrarum yltricibus: decem oppo - fitis dei pietate ajfecutis poteTlatibus tota mente exulta , deo reformatori toto men- tis uigoregratias agere memento jotut eius amore flagra 3 totus Jpiritus fattus , £r d ffirituregenitus , pietatis hymnum concie ntiCT regenerationis immaculatus pieta- tem retine . totus in deum parentemyOJ re- generationis autorem eius filium conuerfus , hunc ex hoc tertiodectmo fiufhtm confecu- tus , yelfaltem ad tam pie cogitandis men- tis tua benignitate excitatus.
Mercurii ad Acfculap ium Rpilogur, XII II'.
c z Quon
aVonii filius meus Tatius ( te ab- Ccnte)naturam omniii difcerc uo- luit, cunftari ucro mcnoluitipfe, utpote iunior ac nuper accedens, ad cuiufq, co- gnitionem , coaftus fum plurima drcerc,_ ut facilis illi foret, atque expeditus intui- tus, operxpretium efle ccnfiu, ut cxmul tis elicens potiora , fummatim mmc nbt dilputationcm procedentem repctatmU- cet enim tecfi, utpote rerum naturae gn- to per myfteria quaeda percurrere. Qg* fcnfu percipiutur,fa£ta funt omnia.fiutq. quotidie. |enita non i feipfis.fed abalm- ro fiunt. Multa funt genita, fcnfu patenua
ISSssSffiSB®
tacnim diximus ab alio fluere.Ndulau- tem praeter ingenitum, genitis effc poteft antiquius.Faftor quippe potenaoi eftyR unicus, folusque re ucra fapiens umaab, ciVm nihil omnino ipfum pnecedat. Do- minatur quoq; multitudini , magnitudi- ni, a&ioru, continuitati, gemtorumoio- mniu differetiae.Praeterea gemta mfibilta funtauifibilis ille,ob iducrdfadt.utuili- bilis fiat.feinpcr igitur facit.Dignu eft m- telligere.intelligcndo nurari,adnurando
fc beatum uocare, patrem legitimu rcco- gnofeentem. Quid enim dulcius parente IcgitimopQuis ifte?Quomodo cum repe riemus? an illi appellationem dci,fbli de- cens cft attribuere ucl fadoris,uel patris? an tria pariter cognomenta ? Deum ergo cognominato propter potetiam , fodore propter adum, patrem deniq; propter bo num. Eft enim poteftas a genitis admo- dum differens, adus aute in productione eundorum. Quamobrem fermonis ua- rictate, uanitateq; dimifIa,duo haec inpri mis meditari oportet, genitorem fcilicct, ac genitu, horu nihil cft mediu, nec quic- qua praeter haec aliud. Cum ergo omnia intclligere uolucris,horurecordare duo- ru, eaq; cfle uniuerfa memeto,nihilq; tibi erit ambiguum, nec fupemorum, nec iiH femorum, feu diuinoru, feu mutabilium, aut patentium, aut eorum, quae in tenebris dclitcfcur. Duo nempe eunda funt geni- tor ac genitu, nec feccrni alterum ab alte ro poteft: neq; enim genitorem abfq; ge- nito efle pofsibilc eft , utruq^ illorum i d- ipfum cxiftit.Itaq; neutrum difiungi licet ab altero , quemadmodu ncutru afcipfo diuiditfiquide ipfum faciens, nihil praeter ipfum,quod facit, cft aliud, fimplcx enim eft, ut iemper eft.itafcmpcr cft agens,
G 3 idem
idcmq; fibiipfi, & in cxiftcndo pariter, & in agcndp.Nihii autcm,quodgcnitu,ilfc ipfb genitum cftrnon ergo fcorlum fa&u a facietc-.qui horum unum fubtraliit, per- dit & alterum. Vnus quippe natura pro- pria, naturam lemper alteram refpicit. Si itaq; duo concellafunt , efficiens & effe- rum, unita quide funt inuicem: fic tame, ut unum praecedat , alterum ucro fcqua- tur: praecedens fane deus effi ciens, feques uero id, quod eft cffe£hun. Quicquia id deniq; fit, neq; diffidat quifpiam iis, quae diximus uarictatcreru perterritus , quafi tam diucrforiun conftru&io uel ardua iit , uel indigna maieflate diuina. Vnica enim deo gloria, omnium coftiturioratq; " id eft uclut corpus dei cffe&or. Abipfo profero fa&ore, nihil malu, nihilq; tur- pc.Hae iiquidem pafiiones funt creata fe- quentes opera , quemadmodum aes rubi- eo, animata corpora limus. A t neq; faber ferrarius induxit rubiginem, neq; anima- ti corporis genitor coenum, ac fordesieo- demq; mocio, nec deus etiam malum. Gc ncrationis aute perfcucratio, malu fiirrc- pere cogit, eaq; de caufa mutatione deus rebus inllicuit , & ceu quanda generatio- nis ipfius purgatione. Pr^terea eidem pir ^ori figurare licet coelum, terra , mare, c — deos
M « A N D E R. 471
de os, homines, bruta, arbores, ac uita ca- rentia, dcoucro,uni, talium dccrir agen- dorum facultas ? O dementem, 6 ca:cum,
& totius diuine cognitiois expertemiNi- liil eft magis 6 Acfculapi ridicufu, qudm quod huic accidittna dum fc deum ucne- rari fatetur, ex eo, quod creandi negotio, curaq; liberet, deum ipfum prorfus igno- rat,quodq; deterius eft, mortaliu illi paf- fiones afcribit, inuidia, fuperbiam, igno- rantiam, imbecillitatem. Nili enim faciat omnia, aut lupcrbus eft, aut potius imbe- ■cillis,quorumutrunq; nefarium. Deus c- nim unicam, propriainq; naturam habet, idq; bonum eft. Bonus autem, nec fuper- bus eft, nec impotes. Ipfum ucro bonum, deus cft.Bonum quippe, ipfa uis omnium agendorum. Quodeunq; genitum, i deo gcnitum,ideft a bono,& ab eo, quod o- mniapotcft.Vidc quomodo ille quidem facit, quomodo etiam illa fiunt, quod 5 comprehendere uclis , licet magnam ra- tionem, perpulchram , atq; fimillima in- tueri. Alpice precor agricultore, femina in terra: gremium diffundentem, hic cri- ticum, ordeu alibi , ahbi ucrd reliqui ge- neris femina, afpicc eunde uitcs,maIosq;,
& ficus rcpaftinantem,atq; amputantem. Eodemq; modo deus ipfc in coelum qui-
04 dera
dem ferit immortalitate , in terram uero mutationem, in torum deniq; mundum uitam,atq; motum.Hec autem haud mul- ta funt,fcd pauca , ccrtoq; numero deter- minata. Cun£ta enim quatuor funt,ac de- us & generatio , quibus omnia compre- henduntur.
COMMENTARIA.
Quarttfdecimus hxc ajferit , qua fenfu percipiuntur, fafta effe omnia , atq ; conti - nuefieri:nam quemadmodu ab alio fluunt, cpii omnibus omnipotens rebus dominatu/, ita quocp ea continue fufiinet,nefua natura fui prona cafus ruant in nihilum, cuius fi- la cognitio felicem facit, at(p beatum, qui deus, omnium fa£lor,atque pater eTt,0> fi - lusipfegenitor,&* extera omnia genita, in- terlue genitorem , &• genitum nullum in- tercipi poteTl medium: &• hac duo,vniuet- fa funt : fint enim duo omnia,genitor,atqi genitum frater ea hoc afferit, malum adeo non pendere (yt neq> a ferrario fabro, fini rubigo)fed creata fiqui opera . it ex huma- na nos arte ad diurnam artem concipien- dam eleuat, &• deum ipfum in calo immor t alit at em firere in terra mutationem > i» toto vero mundo vitam, atque motum Mac J-pilogus.Uxc pauca per modum argumen- torum
torum fuhiccimtts, quamuis ingenue fatea- mur fingulum quenque dialogorum •*•'**-
yi,“ i*r|jnicnjrc))y lOtt—
gopraf antius, quam nojira modicula vi- rei fug gerant , ingenium . Frodeat tamen Mercurius hicdediuina potejlate nunc ir* torm honorem , iUujlrationem legentium ex ijs pr*fertim,qui ex gentilibus prodierunt omnibus feculis infigni fermo - num pietate conJpicuusxcui deinceps librum eiufdem de voluntate diuinafubiungamus .
mercvrii
, TRISMEGISTI ,
ASClEFlVS,
. Ltffio Apuleio Madaurenfi Philofopho Flatonico interprete.
|| Sclepius ille, pro fole mihi eft deus : deus tc nobis 6 Aiclcpi,ut diuino lermoni interclles, adduxit,ciq; ta- H Ii, qui merito omnium an- tea X nobis ta&oru, ucl nobis diuino nu- mine infpiratorum,uideatur ellc religio- sa pietate diuinior ; quem fi intclligcs ui- derisjeris omnium bonorum, tota mente
G 5 plcnif
plenifiimus, fi tamen multa fint bona, Se non unum , m quo funt omnia : alterum enim alterius conlentancum efle dinofei- tur, omnia unius efle, aut unu efle omnia, ita enim unum alteri .connexum, ut fcpa- rari alterum ab altero non pofiit. Sed de futuro lermone, hoc diligenti intentione cognofccs. tu ucro 6 Afeiepi jpccde pau- lum, atq; nobis, qui intcrfit,cuoca. Quo ingreflo, Afclepi9 ctia Amnonc interdie fuggefsit. Trifincgiftusdt, nulla inuidia Arnnone prohibet a nobis, etenim ad d* nomen multa meminimus d nobis efle feripta, ficuti etiam ad amanti fsimum, Se charifiimum filium , multa de phyfica, exoticaq; quaplurima.Tra&atuhunc au- tem tuo alcribam nomini,praetcr Amno- nem ucro nullum uoca alterum, ne tantae rd religio fiis imus lermo , multorum in- teruentu uenientium , prarfentiaq; uiolc- tur, tra&atum autem tota numinis maic- ftate plcnifiimuin, rrreligiofsc mentis cft multorum confdcntiac publicare. Amno- nc etiam adytum ingreflo , fan&oq; illo quatuor uirorum religione, & diuina dd -completo praefentia, competenti ucncra- biliter filentio ex ore Hermd animis fin- gulorum, mentibusq; pendentibus, diui- nus Cupido fic exortus cft dicere, tris. O Aiclepi omnis humana immortalis eft
a sc l b p i r j. ' 47/
anima, fed non uniformiter cun£be,fcd a- . liae alio more, ucl tempore. acsle. Non cnimoTrifincgifte, omnis unius quali- tatis cft anima, tris. O Afclepi,ut cele- riter de ucra rationis continentia didici- ftiiNon enim hoc dixi, omnia unum cfle.
Se unum omnia,ut que in creatore fiicrut omnia, ante qua crcaflet omnia, nec im- merito ipfe di&us cft omnia, cuius mem- bra funt omnia. Huius itaq;,qui cft unus omnia, ucl iplc creator omnium , in hac tota difputationc , curato mcminiflc , de cocio cunfta dcfccndunt in terram, & ia aquam, d: in aera. Ignis folum, quod fur- fum ucrlus fertur, uiuificum, quod deor- fum', ei deferuiens . at ucro quicquid de alto ddeendit, generans eft: quod furfum uerfus emanat, nutriens : terra fola in fe ipfam confidens , omnium cft receptrix, omniumq; generum, quae accipit,rcftitu- trix . Hoc ergo toto ( ficut meminifti ) quod cft omnium uel omnia, anima, St mundus a natura compraehcnfa agitan- tur, ita omnium multiformi imaginum aequalitate iiariata,ut infinita: qualitatum ex intcruallo fpccics cflc nolcantur, adu- natae tamen aci hoc, ut totum unum, de ex uno omnia eflc uideatur. totus itaq; qui- bus formatus eft mundus, elementa funt quatuor, ignis, aqua, terra, aer, mundus
i
unus, anima una , deus unus. Nunc mihi adefto totus quantum mente ualcs,quan tum calles altutia : diuinitatis etenim ra- tio , diuina lenius incentione nofcenda, torrenti limillima eft fluuio, e fummo in pronum ,praecipiti rapacitate currcti.quo efficitur, ut intentionem ncftram non fo- lum audientium, ucrum etiam tra&atium ipforum, celeri uclocitatc praetereat.
COMMENTARIA.
Caput primum edocet,omnia ynius ejfe , omnia ynum : ynius ,yt d quo omnia: ynum,ytomnia ejfefta:in caufa funt ynu, animam humanam omnem immortalem ejfe, fed id dtuerfa ejfe forte : de coelo omnia def :endere:quod de fccndit^ generatione pra- flare: quod afcendit,jhrfumqi tendit, folum praflare yilam , idipfum ynum , cuius funt omnia, & quod eft omnia mMdu, et mun~ di formas omnes monere, ex quibus coaluit mundus , ignem, acrem, aquam, & terram ejfe : & fient omnia corpora , ynius mundi corpus ynum efficiut, ita quoqi yult omnes rerum formas ynam omniformem ynius mundi efficere formam, quam mundi yo- cat animam , quare mundus omnicorpor, atqi omniformis:et hac funt corpus ynum," anima yna, mundus y nus,deus ynus,a quo
diuina
ASCLEPIVS. 477
diuina ratio , diuinumq ; yerbttm , torrenti fluuioe Jummo in pronum praei pit i rapa- citate curre ti femiUimum, omnia permeat , Hiabitur omma,infiuitq\ in omnia: & hac diuina ratio, diuinumq, yerbum, quidnam aliud obfecro quam diuina fapientia , o- mnium artifex ? qua (yt fapiens canit) o- mnibus mobilibus mobilior e(l: et qua cum Jit yna, omnia potefi ,& in fi permanens omnia nouat.Hac prima particula.
(f A V V.T AII.
C Ocium creo fenfibilis deus, admi- niftratorcu: omnium corporu, quo- rum augmenta, detrimentaq; Sol,&.Lu- nafbrtiti funtrcceli uerd,& ipfius animae,
& omnium, quae in mundo funt, ipfc gu-‘ bernator cft,qui eft omniu cffc&or deus:
A fupradi&is enim omnibus, quoru gu- bernator cft omnium frequens per mun- dum fertur influxio, & per anima omniu generum, et fpecicrum omnium, perq; re- rum naturam. Mundus autem praeparatus cft i deo , receptaculum omniformium fpecicrum: naturam autem per fpccies ef- figians, mudum per quatuor elementa ad coelum ufq; adduxit. Cun£ta dei uifibus placitura, omnia autem defuper penden- tia, in fpccies diuiduntur, hoc quodi&u- : . ’ . rus
rus fum mbdo‘.Gcncra reru ominum fiisi* foccics fcquutur,ut (it ita totalitas, genus - fpccicsgcneris particuiatgenus ergo deo- rum,dxmonumq; genus: aeque & homi- num, (imi liter & uolucmm,& omnium, qux in fe mundus habet , fibi fimiles fpc- cies generat: genus eft & aliud animalis* genus fine fenfibus quidem, attamen non carens anima, unde beneficiis gaudet, & aduerfis minuitur, atq; uitiatur, omnium dico,qux in terra radicum, ftirpiumq; in- columitate uinifcunt, quarum fpccicsper totam terram fparfx funt. Ipfima coelum plenum eft deo:fuprad:£hi autem genera inhabitant ufq; ad loca fperierum, earum rerum , quarum omnes immortales funt fpccics. Species enim generis eft pars, ut - homo humanitatis , qua neceflecft fequi qualitatem fui generis : unde efficitur, ut quamuis omnia genera fint immortalia, fpccics tamen non omnes immortales lunt.Diuinitatis enim genus, ipfum & fpccies immortales funt : reliquorum ue- ro genera, quorum aeternitas eft gener», quamuis per fpccies occidat, nafcendi ta- men foe eundi tat e feraatur. Ideoq; fpccics mortales funt, ut homo mortalis, immor- talis humanitas : omnibus tamen generi- bus , omnium generum fpccics mifcen»
' A < C l I H V S. ' 1 47^
tur : quaedam, quae ante fa£br funt : qui- dam,quae de his faffcc luntrhaec aute,quse
conformari tine nutu diurno , Ipccics fi- gurari fine adiutorio daemonum, anima- lia inflitui , & coli , fine hominibus non pofTuntQuicuq; igitur daemonum a ge- nere fuo defluentes , in fpcciem fortuito conmn&i funt alicuius fpecici generis di uini, proximitate, & confortio ciiis fimi- les habentur, quorum ucrd daemonu lpe- cics qualitate fui generis perfeugrant, hi amantes hominum rationem, dimones. nuncupatur, fimilis eft & hominum Ipc- cies aut eo amplior : multiformis enim> uariaq; humani generis Ipccies, 8c ipia a pre dicio defuper aducnicns confbrtio:o-
mnium aliarum (pccicru multas, & pro- pe omnium per ncccfsitatem coniunttio- nes fecit, propter quod & prope deos ac- cedit, qui (e mente , qua diis iun&us cft, diuioa religione diis iunxerit. dtemoni- bus accedit , qui iis iun&us eft. humani uero, qui mediocritate lui generis con- tenti funt: & reliquae hominum Ipecics, iis fimiles erunt , quorum le generis Ipc- ciebus adiunxerint*
fiunt, aut a diis, aut d daemonibus, aut ab
COM
.»
480 MERCVRII TMSM."
COMMENTARIA.
Caput fecudum. Pro prafentium iuuan • nanda, intelligentia , & quorunda fe cluen- tium latere haudquaquam debet, Mercu- rium longe alto fignificatu yti yocabulo animalis, ac nos yti cofueuimus , item &• a- nimx yocabulo: nam animam ex fecundo Vimandri dialogo, motu definit:animal au- tem ex fequenti capite , anima definit, &• corpore. quare quicquid yim motricem ha- bet fu a quidem locutiouis ob fer uatione, ani- mam habet : quicquid autem animam, & corpus, animal efl. animal igitur calunt , mundus , planta, &• elementa, \erum no - ftra confuetudo efl,id folum "vocare animal, quod fit corpus animat umf en fu p radit um,
& animam non folum motu definimus fed yita, fenfu,yltrcneo motu, aut intelleftu, . Cum itaqi animal audimus , non nojbro, fed fuo more intelligamus . at nunc ad dia- logum. Contendit caelum, cctleficque corpus ad catera fenfibilia,yt homo ad extera ani
malia : homo autem exteris animalibus, yt
» • #
animali [< deus, coelum yero cateris fenfihili- bus,yt fenfibilis deus. At deum omnium re- morem, gubernatore omnium cffe,qux fint in mudo,mhil aliud effe crediderim, quam J deum
\
deum omnibusprouidere,^ omnia diflew. fartfper genet-a, per flectes, quoris omnium mundus e/lreceptasulu,& unicuique deus , Ht ajito inslrumtio jtnunus aliquod impar» titAutSol, C? Lunar ad rerit ortus pr obi- tusM nui m augm ota,G? detrimenta fiott diuinitatis organa,&* homines per angelos , bruta uerbperhotmnesdiflenjdt.. Ai u er o quod de damonibus dicit, j pectes- fine eorum adiutorio non figurari,. &• quofdam haftffe gener kdiuino,®' proximitate,^ confortio dqs fimileshdbstos, quofdam nero in quali i— tate fui generis perfeuerajfe hominu ratio- nem amantes ifcimus exfacris Ut eris, ange- los,qui noti firtiau erunt fisum principatum ; reliqui jfe f ium domicilium, & in indicium magni dei uinculis aternis fub caligine re- ferunto* qui , etfi famulent fe hominum amatores,m~inimltame amant, fed ad pr<e- cipitia pertrabut, quod a principio fecerut: amare enim (i mutantes , cum mortt homi- nibus intulerunt s dt cibant nequaquam mo- riemini, fed eritis ftcut dij , facientes bonum & malis. Qu<t igitur de damonibns hic di- ' cit, non fatis accorfimodiuidehtur pojfe ad piam trahi intellegentiam, fed errorem gen- tiumfequi : netum dthominibus , qui h<e» rent deo, diurnos euadere: qui autem d*mo-
482, MER.CYR.II niSM,
nilus» in fortes recipi daemonum » damtnt- lus que iungi, qtti in indicium ( ut diftum efl } magni dei uincnli* sternit funt refer* ualiyingenue fatemur. Nam ex dei ere pro- nuntiat Ume jf e cognofcimus, di&uru iit ite* dicio ijs,q,ninfpujbra parte truntj&ifcedi- te d me malcditU in igne £temu»qni para* tus eft diabolo &• angelis eius, fed qui' nant illi erunt, nifi qui damonibus in hoc mundo
stdhaferunti H ac pro fecunda partitione.
. Air «q. i •• •• v • '<< ' •'
capvt 1 1 1. »
T^\ Roptcr hoc 6 Afclcpi magniun rai- Wf raculum cft hoirto, animal adoran- dum,& honorandum : hoc enim in natu- ram dei tranfit.quad ipfe fit deus:hoc dae- monum genus nouit,iitpotc qui cum ciP dem ortum Te eflc cognofcat, hoc huma- nae naturae partem in leiplb dcfpicit, alte- rius partis aiuinitate confifus. O homi- num quatd eft natura temperata felicius, ac diis cognata ! diuinitate coniun&ios, partem fui, qua terrenus cft, intra fe dcfpi- cit, caetera omnia, quibus fc neccflarium c& ccelofti dilpofitione cognolcit, nem fccu charitafis aftringit,ficqi fufpicit coe- lum,fic ergo feliciore loco medietatis cft politus,ut quae infra fc funt diligat, ipfe i fuperioribus diligatur ; colit terram, cle- . . . mentis
A s c L b P i y *; 4^3
mentis uelocitatemifcetur, acumine men- ris in maris profunda dcfccdit : omnia illi lucent , non coelum uidcturaltifsimum* ^uafi enim £ proximo fagac itate animi intuctur.intcntioncm animi cius nulla ae- ris caligo confundit: non dendtas terrae operam eius impedit : non aqusd altitudo profunda dcfpe&um cius obtudit, omnia idem efly & ubiq; idem efthorii omnium generum, qua; funt animalia, defuperde- orfum radices pcrucnientcs habent:inani- malium ucrd ae imo, in fiipema una radi- ce fyluefcunt, quaedam duplicibus aluntur elemetis, quaedam autem fimplicibus.aU- menta aute funt bina, animas, & corporis^’ e quibus animalia conftantranima mundi • inquieta femper agitatione nutritur, cor- porea ex aqua 8c terra inferioris mundi : alimentis augefeunt. Spiritus, quo plena iunt omnia, permiftus cun&is, cun&a ui- uificat , fenfu addico ad hominis intdii- gentia,quae quinta pars fbla homini con- cefla cft cx aethere : fcd de animalibus cun6bs, humanos tantum fenfus ad diui- nae rationis inttlligeriam exornat, erigit, atq; luftollit.Sed quoniam dc fenfu com- moneor dicere, paulopoft 8c huius ratio- nem uobis expona. cft enim fan&ifsima,
£c m agna,3c non minor quam ea, quae cft
h z diuin
484 MBRCVRII TRISM.
diuinitaris iplius. (cd nunc uobis expe- diam, quae coeperam, dicebam enim in> ipfo initio rerum de coniun&ionc deo- rum, qua hominesfoli (eorum dignatio- ne ) perfruumur. Quicunque etenim ho- minumtantu felicitatis adepti funt , ut il- lum intclligcntiae diuinu perciperent fen- llimj .quirenfus cft. diuinior ia folo deo, & inhumana imclligcntia. ascl. Non enim omnium hominum 6 Trifmegiftc uniformis dft fenfiis. tms. Non omnes 6 A (clepi intclligentiam uera adepti funt, fed imagine temerario impetu^urlla uera ratione inlpe&a , (equentes , decipiuntur, quae in mentibus malitiam parit,& tranf format optimum animal in naturamfcr&, moresq; Delluarum. de fenfu autem, & de omnibus (unilibus , quando & de fpiritu, tunc totam uobis praiftabo rationem.So- lum enim animat homo duplex eft , & eius ima pars (imples: cft, quae, ut Graeci aiunt, ovano/us. , aut quam uocamus diui- nae (imilitudinis formam: cft autem qua- druplex quod Hotr/uliot/ Graeci, nos mun- danum dicimus , ex quo faftum cft cor- pus, quo circuntegitur illud, quod in ho- mine diuinum eliciam diximus. in quo mentis diu initas, tc&a foIa,cum cognatis fixis y id cft metis purae lentibus, fecum ipfc ‘-i * l' conq
conquicfcat,tanqua muro corporis lepta.
CO M M E N T.A R. I A.
Tertium caput effert hominis dignitate, in qua fumm opere recognofcendus , tanto- rum beneficiorum aClor, ingenti que amore , perennibus gratiarum aSHonibus fim .. perprofequendus : qui tantis, tamque excel- lentibus donis hominem infigniuit.nam , ut uult,ejfiettus tft homo, ut tndiuinam natu- ram tranfeat a ngelorum, damonu mqtsege- nus cognofccns , cum angelis nafcitur, quos habet ab ipfo natiuitatis exordio pr* fides, & cuTtodes : naturam fortitus immortali- bus cognatam, det que infignitam cbaratle - .re; compofttustx mortali , 0 immortali, terrena , & fupramundana particula :qui uero diuinitatis dotes non ignorat ^terre- nam dejpicit, immortali autem i 0 [upra- mundana parte confidit,ad coelum fijfirat, ut qui illic meliore fui p arte , omnia fentiat affinia : attamen in mundi medio pofitus, cetera, quibus fe diuina ordinatione necef- Jarium ejfe cognofcit , fecum nexu charita - 'tis. aHringityUt qua infia fe funt diligens, et, fuperioribus diligatur. colit terram, elimem, tis uelocitate mifcetur, acumine mentis, in profunda de fcendit, omnia lUi lucent, cotium non uidetur altifiimum, quippe qui quafi e
MFRCVMI TR IS M#
proximo, fagacitate animi , ipfum intuetu ?: intentione animi eius acris caligo non eon - fundit, non denjitas terra operam eius im- pedit : non altitudo aqua’ profunda dejpe- ffam eius obtundit: & tx animalibus cun- ilis, deus humanos tantum fenfus , ad diui - na rationis intelligentiam exornat , erigit, atque fuTloUit. intettigeniia autem uel fila, hominis pars, atheria, immortalis , & fu - pramundanorum naturam" fcrtita : atta- men hominum quidam diurnum fenfum adepti funt,&> felices quidem,quipia men- tis intentione in deum iugitcr feratur, qui- dam uero mundanam, O' fenfualem , um- bratilem quandam uera , diutnaq ; inteUi- gentia imaginem: quam qui fequ»ntur,er* rant. nam hacdiuina intclligentia obum- bratio in eoru mentibus, qui iUam fequun- tur, malitiam par it, & transformat homi- nem,natura quidem optimum,0* diuinum animal, in naturam fere, moresque beTlia- rum . H<fc tertia particula fumma .
C K p V T 1 1 1 r.
Asci.' Quid ergo oportuit 6 Trit megifte, nominem in mudo confti- ■ tui, & non ea parte, qua deus cft, cum in fomm a beati tudinc degere ? t r. Rc&fc quaeris A Afclepi, & nos enim deum ro- gamus,
gamus, at tribuat nobis facultatem red- dendae rationis iftius. cum enim omnia uoluntatc cius dependeant, tum illa uel maxime, quae, de tota fummitate tradten- tur,quam rationem praefenti dilputarione cpnquirimustaudi ergo Afclcpi. dominus Se omniu conformator, quem re£f e deum dicimus, cum i fc fecundum fecerit, qui uidcri,& lentiri pofsit, eundem fecundum fenfibilcm ita dixerim, non i deo, quod ipfc lentiat ( de hoc enim, an ipfc fentiat an non,alio dicemus tepore) fcdco qndd uidcnriumfenfus incurrit: quoniam ergo tunc fecit ex ie primum, & dfc fccudum, uifusq; eft ei pulcher, utpotc qui fit omniu bonitate plenilsimus,amauit cumbit diuir nitaris fux partem, ergo quod tantus , df tam bonus efiet, uoluit aUum, qui illum, quem ex fc fecerat , intuefi potuillct , fi- muKj; Se rationis imitatorem, & diligenr . tiac, fepit hominem- uoluntasctcnim dei, ipfa fiimma, eft pcric&io: utpote cum uo- luiflc,& pcrfccillc uno, coacmq; tempo- ris punfio compleat. Cumitaq; ovomM animaducrtcrcc deus, nori polle omnium rerum efie diligentem , nifi eam munda- no integurtieto contegeret, texit eam cor- porea domo : talcsq; omnes ede praecepit e* utraque iww*., in unum confundens
K 4
488 M ‘B R. C V r. i f TR I S M.
mHccnsq;, quantum fatis cflc debui flet. Itaq; homiacmconformauit ex animi, 8c corporis; id dft ex aeterna, & mortali na^* tura, ut animal ita conformatum utrique origini fiiae (atisfaccre pofsit , & mirari, atq; orare coeleftia,& aeterna, & incolere, atq; gubernare terrena : modo aute dico mortalia, noti aquam, & terram, quae duo de quatuor clementis fubiccit natura h6- minibus, fcd ca,quae ab hominibus, aut in his, aut de his fiunt, ut ipfius terrae diltus, pafcua, aedificatio, portus, nauigationes, communicationes , comodationcs alter- nae, qui eft humanitatis inter (e firmilsi- mus nexus:& pars eft mudi, quae eft aqua, & terra : quae pars terrenamundi, artium, dilciplinarumq; cognitione, atq; ufu (er- uatur, fine quibus mundum deus noluit cflc perte&um : placita enim dei necefii- tas (equitur , uoluntatcm comitatur efte- &us.Neq; enim credibileeft deo difplici- turum efle,quod placuit:cdm 8c fututum id,& placiturum multdante (eluerit.
COMMENTARIA.
Quartumtap.difcutit,cur deus hominem non in intelligib ilium regtone,fed in mundo coTiituerit,0* aperta eft dtfcuflio.Et etiam cur ex utraepe natura, immori
» udi»
L
ASCI BPIVS. 45.9
*taU, hominem tempera unit . & yi/ionem diuina (imilitudinis formam , qttdnque ad fuam fimilitudinem, & imaginem ereauit mentem, mundano, corporeoque contexerit integumento . & u olunt at em dei,fummam ejje rerum perfeFHonem , quam necefiitas J equitur , necepitate autem comitatur effe- tius. nam deus,uoluiJfe, & perfeci jfe,uno, eodemque temporis punfto complet: quod mundum fecundum deum, hic & cap,
fexto appellat, perinde ejt,ac fi duitatem fe- cundam appellas unitate, nam duitas una » unusque binarius , fed monas abfolute una» binarius autem non abfolute unus, fed par - ticipatione,contraSHoneque unus,&. fecun- dus unus. ita deus unus, abfolute deusimun- dus aute non deus , fed participatione deus»
& fenfibiliumreru pulcherrimum dei ue- JHgium.Kac pro quarta Afclepij particula •
f . . capvt v.
* •• A
SEd o Afclepi, animaduerto, ut celeri metis cupiditate, feftines audire, quo- modo homo coeli, uel eorum, quae in eo fiint, dclc&um pofsit habere, uel cultum.
J audi itaque 6 Afclepi, dele&us dei coeli, cum iis, quae infunt omnibus, una cft ob- sequiorum frequentatio, hanc aliud ani-
H $ mal
4.90 M1R.C7RI! TRISM.
mal non confecit, ncc diuinorum,ncc ani- malium,liifi folus homo -.hominum enim admirationibus, adorarionibusjaudibus, obfcquiis, coelum, coelcftcsqj dcle&atur, nec immerito in hominum coetum, mor ferum chorus eft d fomma diuinitate de- mifliis fcilicet, lie terrenus mundus uide- rctur. incultior, fi modulorum dulcedine caruiflet, fcd potius, ut modulatis homi- num canti lenis, concelebraretur laudibus,
qui folus ‘omnia ut pater eft omnium, atq; ita coelcftibus laudibus, nec in terris harmoniae feauiras dcfiiiflet: aliqui enim, ipfiq; paucifsimi, pura merite praediti, fbr- titi ferit coeli fefpicicndi uenerabiliorcm curam. Quicunq; autem ex duplici nati*- ix feae cofafione, interiorem intclligcn- tiam mole corporis refeiderunt, curandis clementis, hisq; inferioribus fentpraepofi- 11 : animal ergo homo non quidem eo eft minor, quoaex parte mortalis fit, fed ex co forte aptius, emcaciusq; compofitus ad cettam rationem mortalitate au&us efle uideatur, fcilicet quoniam utrunq; nifi cx utraque natura feftincrc non potuiflct,cx utraq; formatus eft, ut & terrenum, & di- uinum poflet habere deletum : rationem uero tranatus iftius 6 Afclcpi,non folum fegaci intecione, ucrum etia cupio te ani-
mi
A SCI 1 M 7 J,
4*1
mi uiuacitate pcrcipere:cft enim ratio pln rimis incredibilis, integra autem, 8c ucra Percipienda fandioribus mentibus , itaq; ninc exordiar.
commbntaria.
Quintum cap.in?lruit,muficam fuaur - tutem, ad concinendas dei, calesliumcj-Jan dts,homimbua indultam, epuod & prophe» tus diuino Jpiritu plenos , prxcipere cogno- fcimus,cum iubilare,cum pfallere deo, cum laudare dominum in tympano, in choro, in chordis, in organo pracipiunt.hic entm mu- farum, totiuujue mufica optimus fnis. Li- teradefe conjpicua.
C A P V T VI.
AEtemitatis domimis , deus primus cft : fecundus eft mundus,homo cft tertius, effedor mundi, deus, & coru, qiix infunt omniu,fimul eunda gubernando», cum ipfo homine gubernatore compofi- ta:quod eft totum fafcipicns homo,id cft curam proprii cfFccit diligentix fux , ut {Itipfe,& mundus, utcrq; ornameto fibi, dt ex hac hominis diuina compofitione, mundus Grxce redius */✓,«<§>*. didus ui«* deatur Js nouit fc,nouit & mundum: fci- licet utmeminerit quid partibus conue- niat fuis, quibus fibi utenaum, quibus fibi
infer
infcruiedum fit^rccogndfcft^laudcs^gra- tesq; maximas agens deo, eius imaginem ucnerans,non ignarus fe edam fecundam effe imaginem dei : cuius funt imagines duae, mundus fcilicet,&iiomo,unde effi- citur : ut,quonia cft ipfius una compago, parte , qua exanima, & fenfu , & fpiritu, atq; ratione, diuinus eft, uelut cx elemen ris fuperioribus afeenderepofle uideatur in coelum.parte iicro mundana, qu? con- flat ex igne, & aqua, & acre, mortalis re- flet in terra , ut naturae fuae omnia muda- ' na uidua,dcfertaq; dimittat :tic enim hu-
• manitas ex parte diuina,$c cx parte mor- talis cfl cffccla in corpore tonfiftcns : cft autem menfura ciusutriufq;,id cft homi- nis:ante omnes religio, quam fequitur bo tutas: ea demu tuncuidctur eflcpcrfe&a, fi etiam cupiditatum, omnium ailienarura rerum fit defpc&us. uirtute munita . funt enim ab omnib9 <liuin$ cogitationis par- tibus aliena omnia, quaecuq; terrena cor- porali cupiditate polsidentur: quae meri- td poflefsionum nomine nuncupantur, quoniam no nata fimtnobifcu > fcd pofl-
• ea a nobis pdfsideri receperunt . omnia
ergo lniiufmodi ab homine aliena funt, etiam corpus, ut & ea, qux appetimus, & illud,cx quo appetentis nobis efl uitium, ; • defp
ASCI E P I V J. 45;
cfefpiciamus : ur enim, animu rationis du- cit intentio , homo ha&cnusefle debuit, ;
ur contemplatione diiii'nitatis,partCj quae fibiiun&a mortalis cft, mundi interioris. • neccfsitatc feruandi, dcipiciat, atque coiy- temnat:namut homo ex utra qv parte po£ fit e fle plcniflimus , quaternis eu utriufq; partis demetis animaduerte cfle forma- tum , manibus & pedibus utrifque binis,, aliisq; corporis mebris s quibus interiori, id cft terreno mundo deferuiat.i Ilis ucro partibus quatuor,fcnfus,animi, memori^, . atq; prouidentiae,quaru ratione, e u^a di- uina norir,atq; fulpiciat.undc efficitur, ut rcru diucrfitatcs, qualitates cffe£his,quan titates , fufpiciofa indagine homo fere- tur. Retardatus ucr& graui,& nimio cor- poris uitio,has naturae rerum caufas, quae ucrae funt , proprii peruidere non polsir. hunc ergo fic eflcfhim, conformatum^;, &tali minifterio , obfequioq; praepofito a fummodeo,eumq; competenter, mud^ mundum fcruandd,dcumpi£ colendo, di gn£ & competenter in utroq; dei uolun- rati parentem , talem quo munere credis efle muneradum(fiquidem cum dei ope- ra fit mundus, ciusq; pulchritudinem, qui diligentia feruat , atque auget, operamq; fuam cum dei uoluntatc coniungit, cdm
fpec
1
i
424 MHItCTR.II T R I S;M.
{pccicm,quam ille intentione diuina fb&* mani t , adminiculo fui corporis , diurno opere, curaq; cop'onit)nifi co,quo paren- tes noftri munerati fiint ? quo etiam nos quoque munerari, fi fuerit diurnae pietati complacitum,optamus pii {simis «otis, ut emeritos, atq; exutos mundana cuftodia, nexibus mortalibus abfolutos, nature fu- perioris partis, ideft diuinae, puros,fan- ttosq; rcftltuat. ASCLEP.Iufte,& uere di- cis 6 Trifmegifte : haec enim merces, pie fub dco,diligetcr cu mundo ui.uetibus.fi> cus cnim,impieq; qui uixerint, & reditus denegatur in coelu , coftituitur in cor- pora ali a, indigna tan&o animo, & foeda migratio : ut ifte rationis lermo procefiit 6 1’rifinegiftc, futur$ aeternitatis Ipc ani- mae,in mudana uita periclitatur . fcd aliis incredibile, aliis fabulofum, aliis forfitan . uideatur efle deridendu. Res enim dulcis cft, in hac corporali uita , qui capitur de poflcfs ion ibus fnuSHis . quare anima ob- torto (ut aiunt) detinet collo, ut in parte fiii , quae mortalis cft, inhaereat, nec finit partem diuinitatis agnofcerc,inuides im- mortalitati malignitas:ego emm tibi qua- fipraediuinas dixcro,nullupoftnos nabi rurum dcle&um fimplicc, qni cft philofij phiae, quae fol^ eft in cognofceda diuim-
tate
• A J C 1 B P I T S.
fcate frequens obtutus , & fan&a religio: multi etenim eam multifaria ratione coii fundunt. Quomodo creo multi incom- prchenfibilcm philofopniam afficiut, aut quemadmodu multifaria ratione confun dunt> tms. O Afclepi,hoc modo in ua- rias difciplinas, ncc coprehenfibilcs, eam callida comentationc mifcetes, Arithme- ticam, Mufica,Gcomctriam. Puram aute philofophiam,camq; tantum diuina reli- gione pendente , tantum intedere in reli- quas oportebit , ut apocataftafcs aflxoru, Itationcs praefinitas, curfumq; commuta- tionis,numeris coftarc miretur.Terr$ uc- id dimefioiies, qualitates, quantitates, ma ris profunda, ignis uim,& horum omniu effedus, natura cognofcens, miretur, ado- ret,atq; collaudet arte, mcntem<p diuina. Muficcn ucrd noflc , nihil aliud cft , nifi cun&aru rerum ordine fcirc,qu£q; fit di- uina ratio fbrtita.Ordo enim rcru fingu- laru, in unum omniu artifici ratione colr latus, concentu quenda melo diuino dul- cifonum,uerifsimumq; coficict. asciep, Qujd ergo homines poft nos crut?Tius, Sophiftaru calliditate decepti, £ ucra, pu- ra,fandteq; philofophia auertentur . nm- plici enim mente, & anima, diuinitate co- lere, ciusq; fa&a ucnerari,agere etiam dei ' - ; • ' ~ uoluh
4
df yO 171 w ’ ~ —
uoluntati gratias , qux cft bonitatis fol* plcniisima, hxc eft nulla animi importu- na curiofitatc,uiolata philoiophiii & de hisficbucuiqitraftatum. ; .■
CaiAM.ffNTARlA. '
Sextum cap~.differit,deum abfolute pri- mum ejje deum:mundum,fecundu,non ab- folute,jed participatione defot qniptprt- ma abfoluti dei imago -.hominem, ttrtin, di uinitaiis participatione deum , &fecudam dei imaginem, dem autem nonimago ,fed imannu omnium ueritas. homine, anima,.
fenlu,fpititu,ratione,tanquamfuperioribus
elementifjpoJJe in coelum afcendere.qua ue- to igiie, a ero , aqua, terra, coalitm.eft, mortis obnoxium y.terra mundana omnia diuina illa parte uiduata relinquere. Me furam, ad cuius medii uiuere debet homo , religionem effe, qua /equitur bonitas, & quaperfepa tandeejfe uidetur,cum cupiditates omnium akenaru reru uirtute mumtadejpicit, pof- fef tones, corpus* & ea omnia, que appeti- mus, &• ipfum deniq', appetitionis fenfitm. homo enim hattenus ejfe> dicrque debet, vt fua fert fententia,quatenm rationis intetio animi ducit: adeoq', ut diuinitatis contepla tione,eam parte, qn.t mortalis efifibt quidt mundi inferioris necef itate feruadi3adtun-
a*
fl* contemnat , atque dejpiciat. de potieris Aegyptijs diuinat Af cleptus, nullum f>ofi eos futurum , qui puram, & de cognofcedo deo adipifcatur philofophiaMox Hermes redit, ad quid terra dimenfiones,id efi geometria, qualitates, quantitates, maris profunda,^ ignis uim, horumq\ omnium natura,id efi uniuerfam de numer is, coelesbbus globis, re- busqi naturalibus philofophia,difcere horni nem oporteat, fane ut admiretur , adoret, collaudet artem, mentemq,diuinam, horum omnium artificem ■. hanc enim puram efpe philofophiam,atq\ tantum diurna religione pendentem,hanc muficam , hunc cocentum»
1 s noffe cunelarum rerum ordine,quem quaqi res, dinina ratione fortita efi, atq\ in vitin ad omnium artificem rationem collatum , concentum quendam diuino meto dulcifii* mum,uerifiimumq\ efficere. & philofophia nulla animi, importuna curiofitate uitta - •tam,(implici mente,& animajdiuinitatem colere, eiusq\fafla uenerari, agere etia dei Molunt ati grati as, qua e fi bonitatis fola ple- niJUma. Confirmdtq-, Afclepij vaticinium*
Hac f 'exta partitio. 4 ' . •
C A P V T- V T f.
DE fpiritu ucr6 , 8c dc his fimilibus, hinc fumatur exordiu. fuic deus, &
^ •
r4$8 mfr-CVUi trum*
hyle, quam graecfc credimus mundum, & mundo comitabatur fpiritus,fedno finn.- iiter ut deo. ncc deus funt haec, de quibus mundus efticcixco no erant, quado nata non cranufcdm eo iam tunc e«nt,undc 'nafei habuerut.Non enim ea iola no nata dicuntur, quae nec dum nata funtvfcdea, quze carent fcecunditate generandi, .ita ut * • -Lii Ona?rnna;cre®
lUnt,qUlDUJ» mciL b > rr ■
generabilia funt,quq de hisnafei poflunr Vametlt ea ex fc nata fantncq; emm dubi- tatur exiis , qusex fe natafiint .facile 'nafei poffe ea, de quibus omtfa nafcutim
'Deus crgofcmpitcrnus,dcus ?tcrmis,nec
• nafei potcft,nec pbtuitdnc cft,luc fnit>c erit femper : baec ergo eft , quae ex fc tota eft, natura dei. Hyle autem^uel mudi na- tura, & fpiritus , quamuis nata uidcantur d principio, tamc infc nafcedt, procrcaa- diq; uim poisident, atq; naturam foecim- <. ditatis : etenim initium in qualitate nari*- rae cft , quae & conceptus , & partus in fe pofiidet uim, atque naturam. Haec itaque fine alieno concepto cft,lola. generabilis, at ucrd ca,quae uim lola concipiendi ha- bent,ex alterius commiftione naturae, ita difccriieda funi: , utliic locus mundi cum iis, quae in fc funt , uideatur efle non na-
tus»
#’
a 9 c t i p i r sC» 4^ j/ms , qui utiq; in fc uim totius naturae tau , bet ; locum aute dico, in quo iunc omnia: neque enim haec omniaclTe potuiflent,li locus dceflet,qui omnia fuftinese potuif- ict. Omnibus enim rebus, quae fuerunt, pr^caucndu eft locomcc qualitates enim, nec quantitates, ncc politiones, nec effe- rus dignofei potuiflcnr,earu rerum, quae nulqua funtdic ergo& mundus quamuis < natus non lit , in £ tam£ omnium natura ; habet, utpote qui omnibus iis ad conci- piendi! finus praeftat fqecundifsimos: hqc 2 ergo eft totum qualiratis,materi2eq;,quse creabilis eft , tamctll creata non eft , ficuc ; enim natura materia qualitatis fos eunda eft,lic & malignitatis cade eft, aeque • eunda. Nec ego dixi 6 Alclepi,& Amon (quod a multisdicitur)num poterat deus incidere, atq; aucrtercd rerum natur* ma htia> quibus rdpodendiim nihil omnino eft.. . * V eftri tamen- caufa lidprofcquar, coeperam,#; ratione reddam; dicut enim ip fi, de uro debuille omnifaria mun dum a malicia.liberalle:ita enim in inudo <eft* iit quali membra ipfius uideatur efle: prouifuin,cautumq; eft ( quantum ratio- nabiliter potuiflet) a fiunmo deo r tunc : c»m fenfu,difciplina, intclligentia, men- tes bominumeft munerare dignatus . his
ii enim
,0°emmiebus,quibus cieris anteftamusant ■malibus foli pofTumus , malmx fraudes.,
* «oim iis implicitus eft , cx afpeon uita rit ishomocft diurna intelligentta, pru-
nt,is nom tum enim clt
S^S^bomtatecon^ Coiriw autem mintftranwr omnia, & uc- . getanmrin mudo,& quafi orSa"T^ i machina fummi dei uoluntan fubteto
-feft Itaque ha&enusintclligatur inob
: menefola intelligibilis
^deuS,reaor,gube=f"
i SSL. rerum fukftamiam, totam*
- gignentium, creantiumquc materiam^ omne quicqiudcft,quantucunq; cit.tpin S StanturVfiue gubernantur o-
Sncs in mundo
domuaturamfuam idcodiftnl « ui , Hvk autem uel mundusomm
recepWOTlmn , omtnuroque a^tano^at-
'ouefiequcrttatio, quorum deusguberna-
tor,SenfansointnbusTAus imndaM,
: quantum unicuique ^eflar.^, ritu nero jmp1»01^1' " <^,3, mundi
rotunditas in modum fphxrx,ip& ^ qualitatis, uel form? fiue cau^mmfibilu
. ASCLBMVS, y
tota: quippe ctim quencuq; in ea fummu fubrer dcfpiciedi caufa delegeris locum, ex eo in imo quid lit uidere non poisis: propter quod multis locis inftar,qualita- tcraque habere creditur, per formas enim folas fpecicru , quarum imaginibus uide- tur inlculpta,quafi uifihilis crcditurxiim , depida moftratur,re aute ueraeft fibiipfi , inuifibilis femper : ex quo ciusimuin uei pars(ii locus eit)in fphaera graec c&Ans di citur. liquide tJlap graece uidere dicitur, quo uifu imu fpliaer? carcat,unde& 'u/ltcu dicutur fpecics , quod fint inuifibilis fo/- niae;ab eo itaq; quod uifu priuatur,grxc£ ab eo, quod in imo fphaerae funt, La- tine inferi nuncupantur. Haec ergo funt principia , & antiquiora , & quan initia, ucl capita omniu, quae funt, in his, aut per haec, aut de his. asclb. Omnia ergo ipfa, ut dicis , quae funt 6 Trifmcgiftc mudana (iit ita dixerim)fpecicrum omniu qu^ in- funt,in uniufcuiufq; ficuti eft,tota fubftan tia. tr.is. Mundus itaque nutrit corpora, f fpiritus animas . fertfus autem ( quo do- ' no coelefti fbla felix fit humanitas ) alit ■ mentem : neque enim omnes , fed pauci, quorum ita mens cft , ut tanti benefi- cii capax cfle poftic , ut enim fble raun- > dus , ita mens humana iflo clarefcit lu- .
« * » , i 3 mine,
S©1 MUfiVUIi TR1SM.
nunc , & eo amplius. Nam fol quicquid f illumiftat, aliquando terrae & lunae inter-* ie&u , intfcrUcaiente no&c ,'cius priuatur> lumine:fcnftis autem cum fcmel fuerit a-] rumae commtftus humanae, fit una ex be- ne coalcfconte commiftionc natura , ita ' ut nunquam ekrfinodi mentes caliginum impediantur erroribusmnde iuftc ienfus, deorum anhnas effc dixerunt : ego ucr6 nec corii dico omnium , fed magnorum quommq;,& principalium. • :
COMMENTARIA. *
/Caput feptimum cctinetde genefimun-' di, de H yle, mundi qt materiande jpiritu cp*
• initante, & de loco ,velatamphilofophiam. Omnia mundana in mundo ejje : mundum in deo : continens , locum appellat. proinde, locum minii natum ejje non vult: mundum autem natum eJfenO* non natummatu qui- dem,fi creaturarum opificium re/picis : at non natum , fi opificij refpicis veritatem. "Hyle enim fipiritus, mundus fciUcet,G* vis quadam diuina per omnia means, atq*,' di.fp*fa,in mundi opificio non erant quando nata non erant, fed in eo ( inquit ) iam tunc erant , vnde najci debuerunt fed in quonam erant, ni(i in diuino illo verbo , per quod o- nwia fatta funtfet in quo > & quod fafium
* * «n»
C t B't» t’V s* $05
ita erat,& ynde tandem faftum pro- dijt qudcquid efi fattum. Hylen facundam *ffea que qualitatis, qua rationem boni ha - bet.O' aque facundam malit is, quod boni) tnaaqi aque fit capax , ceu terta eadem,fa- lutarium, et noxiarum herbarum facunda esl,idq-, habet terra , tanquam proprietatis fua membrum, fic & Hyle. Attamen deum in hominibus prouidijfe ( quantum ratio- nabiliter oportuit) fenfu, beet di/cipUnam > intelligentiam , aduerfas huiufmodi mate - terialem proprietatem , ne malitia nofiram hylen occuparet, ceu noxia quadamherba dejertam , negletlam , incultdmqi terram. Infuper de jpiritu in omnia dijfufo,de infe- ris, de fenfu,qui ettfuperiorum mentium in humanas mentes iUapfia, ceu radiorum lu- cis in oculos, paucula quada difeeptat . hae feptima particula.
' C A P- V T VIII. ‘
; A scl e . Quos dicis rerum capita ucl initia primordiorum 6 Trifmegi- fte? trism. Magna tibi pando & diuina nudo myftcria. cuius rei initium facio, exoptato fauore coelefti. Deorum gene- ra multa funt, corumq; omnium pars in- tcUigibilis,alia ucro ienfibilis pars, intcl- ligibiics dicunuir,non ideo quod pueen-
14 tur
J04 MERCVRII TRISM.
tur non fubiacerclenfibusnoftris (magis * enim icntimus eos , quam eos, quos uifi- biles nuncupamus) ficuti difputatio per- docebit , & tu fi intendas , poteris perui-. derc. fublimis enim ratio , eoqj diuinior ultra hominu mentes, intentiones q; con- fiftcns,fi non attetiorc aurium obfcquio, uerba loquendum acceperis ,tranfuoIa- bit,& transfluet, aut magis refluet, luique fontis liquoribus mifccbit fc. Simt ergo omnium fpecicrum principes dii, hos li- quuntur dii, quorum cft princeps iclec.Ki lenfibiles utriufo; originis fiiae confimK , les, qui per fenfibilcm naturam cfificiunt omnia, altera per alterum unufquilq; o- pus fuiun illuminans, coeli, ucl quicquid cft , quod eo nomine comprehenditur, haiOfx** Iupiter : per coelum enim,Iu-
piter omnibus praebet uitam. folis X*s eft lumen. Bonum enim luminis, per orbe folis nobis infunditur.xxxv/.(quo- rum uocabulfl.eft Horofcopii ) in coacm loco femper defixorum ly aerum, horum ir (rtcif^ig ucl princeps eft, que Pantomor- phori, uel Omniformem uocant , qui di- uerfis lpecicbus , diucrfas formas facit, feptem fphaerae , quae uocantur erraticae, habet id cft luos principes, qua
fortunam dicunt , dc etpctfniyuy , quibus
trprna
immutantur omnia, lege naturae habili- tate firmifsima, & fempiterna agitatione uariata.aer ucro organum cft,ucl machi- na omnium , per qui omnia fiunt.cft au- tem ufiarchcs huius lec uncius, mortalibus mortalia, & his fimilia.His ergo ita Ce ha bentibus ab imo ad fummum le moucn- tibus, Cie fibi connexa fune omnia perti- netia ad fe naturaliter, ut mortalib9 mor- talia, lenfibiiiaq; fcnlibilibus annexa fint: fumma ucro gubernationis , fuinmo illi domino paret , ut non multa , at potius unum .ex uno etenim cutfca pendentia, ex eo potius defluentia, cum cuflatia uiden- tur, creduntur ede plurima diuifim. adu- nata uero,unu ucl potius duo, unde fiunt omnia, & a quo fiunt, id cft de materia, de qua fiunt , & ex cius uoluntate , cuius nutu efficiuntur aha. asc. Haec iterum ratio,quae eft 6 TrifmcgifteJ tris. Talis 6 AfclepuDcus. etenim uel pater, ucl do- minus omnium,uci quocunq; alio nomi- ne ab hominibus fandius , & religiofius nuncupetur, quod inter nos , intcile&us noftri caufa, debet cfle facratu, tanti cius numinis contemplatione, nullo ex iis no- minibus cum definite nuncupauimus . fi enim uox haec eft ex aere fpiritu percudo fonus, declarans omnem hominis uoluo-
i j tatero,
tatcm,uel {cnfum, quemfortfc exfcnfibui* racntc percepcrit,cuius nominis tota fub- * ftantia paucis compofita fy liabis, definita atq; csrcuitfcripta eft , ut eflet in homine neceflarium uocis,auriumq> commcrciu, fimul & fenfus , & fpiritus, & aeris , & o* jnnium in his,& per haec, an cum his no- men eft totam deifno enim fpero, totius iriaicftatis eftc£borcm , omniumA; rerum patrem ucl dominum , uno pofie quauis e multis compofito nomine nuncupari, huncuerd uno nomine, ucl potius omni nominc(fi quide is iit unus, & omnia fit) necefie aut omnia eile eius nomen , aut iplum omnium nominibus nucupari. hic ergo folus,iit omniauitriulque fezus fce- cunditatc plenifiimus , femper uoluntatc fiia praegnans , parit quicquid uolucrit procreare. Voluntas cius eft bonitas o- mnisiiaec eadem bonitas omnium rerum eft. ex diuinieate eius, natura nata, txtfint omnia,licut funt,& fuerunt, & futuris o- mnibus dehinc natura ex ic nafcendifut- ficiat. haec ergo ratio 6 Aiclepi tibi fit reddita, quare, & quomodo fiant omnia utriufq; lexus. ascl. Ergo deum dicis 6 Trifincgifte. trism. Non folum deum 6 Aiclepi, £bd animalia omnia, 6c inani- malia. impofiibiic enim eft aliquid coru, ^ v- <• * quae
qnae fimt, infecundum cflc. fecunditate enim dempta ex omnibus, quae funt, im- polsibilecrit femper efle, quae funr. Ego enim & naturam, Se fenfum, & mundum dico in fc continere hanc naturam, & na-f ta omnia in fc confcruare. procreatione enim utcrq; plcn9 eftfcxus,& ei® utriufq; connexio, aur(quod eft uerius) unitas in- oomprehcnfibilis eft , quam liue Cupidi- nem, fiuc Venerem, fiue utrunq; potem re&e nucupare. hoc ergo omni ucro uc- rius,manifcftiusq; mente percepto, quod ex omni illo loco totius naturae deo, hoc iit eundis in aeternum procreandi inucn- Gum,tributumq; minifterium. cui fummi charitas, laetitia, hilaritas, Se cupiditas, a- morq; diuinus, innatus eft. Se dicendum foret quanta fit eius minifterii uis , atque neceisitas , nifi ex lui cotcmplationc uni- cuiq; ex intimo fcnfu nota efle potuiflct. fi enim illud extremum temporis, quo ex cerebro ad ritum peracuimus, ututraq; iri utranq; fundat natura progeniem, ani- maduertis , ut altera alterius auidc rapiat feme,intcriusq; recodat, deniq; eo tepo- re ex commiftioc comuni, uirtute mariu edam feminae adipifcuntur,et mares fe- mineo corpore, latefcunt. E ffc&us itaq; huius tam blandi, ncccflariiq; minifterii
in occulto perpetratur* ne uuigo irriden- tibus imperitis, urriufq; natur* diuimtas cx comiiuftione fexus cogatur erubefee- re.multd magis etia, fi uilibus irreUgio- forum hominum fubiiciatur. funt autem non multi, aut admodum pauci, ita ut nu- merari etiainin mundo pofcint, rcligio- fi unde cocingit in multis remanere ma-:
liriam,defe£biprudcnti*,rcicnti*q; reril
omnium, quae funt. ex inrctteftu enim rc- lieiois diuinae, qua coftuuta funt omnia,
contemptus, medelaq; nafdwruiaorum. totius mundi, perleuerautc autem impe- ritia, atq; infcicia, uitia omnia conuale- fcunt, uuincrantq; animam inianabilibus nitiis,quae infc&aiifde, atq; uitiata, quali uenenis intomefeit, nili eorum, quorum animarum difdplma, & inteUcftiis, fum- ma curatio cft.fi ergo folis, & paucis hoc proderit, dignum d\ huncprofequi, atq; expedire tra&atu, quare fcilicec folis ho- minibus intelligcntiam , & difciplinam fuam,diuiuitas Iit impartiri dignata,audi itaq;. deus patqr , & dominus , ciirn polt deos,& homines efficeret ex parte corru- ptiore mundi, & ex diurna, pari lance co- ponderans, contigit uitia mundi corpo- ribus commifta remanere, & alia propter cibos, ui&uinq; que ncceflario habemus,
cum
ASCLBPlVS. %
tura omnibus animalibus communem, quibus de rebus neceflccft cupiditatum aefydcria, & reliqua mentis uitia, animit humanis incidere . diis ucro utpote ex parte mundifiima natune cffc&is,& nul- lis indigentibus rationis, difciplinaeq; ad- miniculis, quamuis Imortaliras, 8 : unius femper aetatis uigoripfc (it cis prudentia, Se difciplina, tamen propter rationis uni- -tatem,pro diifciplina &intellc£hi ne ab his eflent alieni , ordinem ncccfiitatis le- . ge canfcriptum , aeterna lege conftituit. hominem ex animalibus cun&is de fola ratione, difcipluiaq; agnofeens, per quae uitia corporum, homines aucrtcre, atque abalienare potuiflent, ipfos ad intentio- nem, (pemq; immortalitatis praetendit, deniq; & bonum hominem , qui poflct immortalis cllc,cx litraq; natura compo- fuitdiuina, atq; mortali, & (ic compofi- tum per uoluntatcm dei hominem, etiam conftitutum eft cilc meliorem diis , qui "funt ex fola immortali natura formati, & omnibus mortalibus, propter quod ho- « nio diis cognatione coniunftus, ipfos re- - ligionc, & lan£la mente ueneratur. diiq; -etiam pio afFc&n, humana omnia rcfpi- ciunt,ata; cuftodiunt : fed de hominibus paucis iitud di&um eft , pia mente
4
10 MIRCYMI TUIS M,
ditis.de uitiofis uero niliil dicendum eft, ne Cm&ifcimus Termo , eorum cotcmpla-
tione uioletur. .
.. -v
' COMMBNtAUA.
«' ' . _ t 4 • t "
Caput oflauum hac complebitur deyji- fiarchis jfubfianttaiibus qi principibus ,quos
deos appellat icadi yfutreham appellat 1 ou$.
. yfsarchamfolis, lumen . triginta fex ponit horofcopiosjtd tf horarumf peculatores, fy-. -derum femper in eodem loco defxorumiho— .tum (tutem principe Bantomorphon, id eft omniformem, [extern J}b ararum erratica- rum principes, ponit fortunam & fatum, pomt & aeris yjiarchjs- fid hac dtemonum fgmenta ejfeVtdentur , ’& y ana quadam i nue lucra ad gentilitios errores pertrahen- tia, & qua in hss diutius immor antes ya+ • nefeere cogunt potius, quam perficiut. Hinc adfummi dei redit contemplatione, inejjk- bilis, & innominabilis, aut qui omniu no- minatur nominibus , facunditate plenifu~ mi, a quo omnia id habet yvt nihil effepof- ftt infxcundunkhinc amor ille procreandh « & inges flatura ftudium, nihil prorjsts foe-
dum,mhil dedecorum in je habes, dum re- •> iigiose cogitetur * & de eo talis habeatur fermo, traftciurq, non minus religiose. eft
enim
t nim id indultum , ad diuina facunditatis amulationem. 'verum quia maxima pars hominum mysteria ignorat , diurnas leges profanat heUuarum more, inferne 3 irre~ uerenter , & quafi furibundi , amentes
illa tradat. idcirco de talibus nunc yixaut cogitari 3 aut loqui pra yerectmdia quic •• quam audendum , quod inordinata iUa, .
hominum illa erga yenerabundam det or. dinationem irreuer entia tfife fenfibus, cogi- tatibusqi ingerunt 3non autem iUa pulchra > fanda 3 incontaminata q; dei ordinatio : quia paucis concejfum e f, puros habere feu~ Jus, cenf eo paucis de talibus cogitandi* ejfe * atf3 loquendum . Mo* fubiungitjdeum folis hominibus intelligetiam, difciplindmqp ejfe knpartitum , quo Vitia 3 particula eius im-. mortalis diurna deuitart poffet. qua 4» lioquiadmiflione corporea molis incurreret , facile. nam ratione corpori^ & drffblubilis particula , neeejfe efl hominum animis 3cu - piditatum defyderia,& reliqua mentis 7*- tut incidere *H<ec odaua particula,.
c a. p v t . LX.
T~1T quoniam dc cognatione , & con- £\fordo hominum, deoramq;, fenno nobis, indicitur , poreftatem hominis, 6
Afclcpi,
t *IBRCVRII
Afclepi,uimq; cognofce. dominus &pa- . ter,ucl(quod cft fommuirOdcus, ut effo- cor cft deorum cceleftiini^ita homo ef- feror cft deorum;quiin templis funt,hu- mana proximitate cotcnti, Se non folum illuminantur , ucrum etiam illuminant, nec folum ad cum proficit , ucrumcdam confirmat deos . Miraris o Afclcpi , an * nunquid difiidiSjUtmulti? ascle. Con- fundor 6 Trifinegifte , fcd tuis uerbis li- benter aflenfus , Felicifeimum hominem ' iudico , qui fit tantam felicitatem confc- cutus. tri s m. Nec immerito miraculo • dignus cft, qui maximus cft omniu deo- rum.Genus enim omnium fine confufio- ne manifeftum cft, de mundifcima parte naturae propagatum, fignaq; eorum, fola -pro omnibus efie quafi capita.fpecies uc- . ro deorum , quas conformat humanitas,
. ex natura utraq; conformata cft. ex diui- na,quae cft prior, multoq; diurnior, & ex ea, quae intra homines cft, id cft ex mate- ria, qua fuerunt fabricatae , Se non folum capitibus folis,fcd membris omnibus ,to- toq; corpore configurantur. Ita humani- tas,memor iiaturae,& originis fiiae,inilla diuinitatis imitatione pericucrat.ut ficuri pater, ac dominus , ut libi fimiles effent, deos fecit aeternos, ita humanitas deos ...» Tuos
V
fiios ex fiil uulcus fimilitudine figuraret. asci. Statuas dicis 6 Trifinegifte? tr. Statuas , o A (clepi. uidcs'nc , quatenus tu ip(c diffidas ? ftatuas animatas , fcnlii , & fpiritu picnaSjtanta, & talia fac icntcs,ftar .tuas futurorum prxfcias,casq; forte uates omnes fomniis, multisq; aliis rebus prae- diceres , imbecillitates hominibus facien- tcs,casq; curantes triftitiamq; pro meritis.. An ignoras 6 Afclcpi , quod Aegyptus imago (it coeli, aut, quod eft ucrius,tranf- latio, & dcfccnfio omnium , qux guber- nantur, atq; exercentur in coelo ? &,fi di- ccndu ell ucrius, terra noftra totius mun- di cft templum. & rame quoniam prxfci- rc eunda prudetes decet, iftud uosigno- rare fas non cff.futurum tempus eft, ciim appareat Aegyptios incaflum pia mente diuinitatem fcdula religione fcniade, & ‘ omnis eorum fanda ueneratio in irritum cafura fruftrabitur. e terris enim ad eoe- Ium eft rccurfura diuinitas. linquetur Ae- gyptus,tcrraq;,qux fuit diuinitatis (edes, religione uiduata, numinum pratentia de- ftituetur.alicnigenis enim regione iftam, terram q; complentibus, ndfolum ncgle-' dus religionu,fcd(quod cft durius)quaft ' de legibus, a religione, pietate, cultuq; di- nino ftatuctur.profcripta poena, prohibi-
V4 MER.CVR.I1 TRISM.
tio erit..tunc terra ifta , fan&ifiima /edes delubrorum, atq; tcmploru, fcpulcrorum erit, mortuorumq? plenifsima. O Acgy- pte, Aegypte, religionum tuarum Holae fu- percrunt fabular, & aeque incredibiles po- rteris fuis, folaq; fupcrcrant ucrba lapidi- bus incila, tua pia fa£h narrantibus. & in- habitabit Aegyptum Scythes aut Indus, aut aliquis talis, id cft uicinia barbara.di- uinitas enim repetet ccclum , dclcrti ho- mines toti morientur, atque ita Aegyptus deo, & homine uiduata deleretur. Te ue- ro appello lan&ifiimum flumc, tibiq; fu- tura praedico.torrcnti {anguine plenus^d ripas ulquc erumpes, undscq; ckuinx non lol um proluetur fanguinc, fcd tota? rum- pentur , & uiuis multo maior erit nume- rus lepultorum. luperftes ucrd qui fuerit, lingua ibla cbgnofcctur Aegyptiis, a&i- fuis ucr6 uideSitur alienis. Quid fles A Alclcpi? Se his amplius ,muItoq; deterius,
. ipfa Aegyptus fuadcbitur,imbucturq; ma ipribus malis, quae lan&a quondam, & diuinitatis amantifsima deorum in terra*
. religionis fux merito , fola ledu&io lan- iatis, & pietatis magiftra, erit maximae crudelitatis exemplum, & tunc taedio ho- minum, non admirandus uidebitur mun- dus, neq; adorandus, hoc totum bonum* , quo
/
a s c l £ M y s.'
quo melius nec cft, nec fuit, nec erit, quod
•* pofsit , periclitabitur , critq; grauc hominibus, ac per hoc contemnetur, nec diligetur totus liic mundus dei opus im- mutabile , gloriola conftra&io , bonuni multiformi imaginum uarietarc compo- utu, machina uoluntatis dei, in fuo opere huc inuidia fuffragantis in unum omnia, quae uenerari, laudari, amari deniq; i ui- dentibus poliunt, multiformis adunata congellio.Nam 8c tenebrae praeponentur lumini, & mors uita utilior iudicabitur. nemo fuipicict caelum, rcligiofus pro in- lano, irrcligiolus putabitur prudes, furio— fus fortis , pro bono habebitur pcfsimus. anima enim & omnia circum eam, qui- bus aut mortalis natatili, aut immortali- tatem fe confccuturam clle praeliimit, le- cundum quod uobis cxpoliii , non lolum rilus,led etiam putabitur uanitas.lcd mihi credite, etiam periculum capitale coniti- tor in cum, qui fe mentis religioni de- derit. noua conftituentur iura, lex nona, nihil lanthun, nihil rcIigiolum,nec coelo, nec caeldtibus dignu audietur, aut men- te credetur, fit deorum ab hominibus do- Icnda lecc&io, foli nocentes angeli rema- nent,qui humanitati commifti, ad omnia
audacia: mala mileros (manu imc&a)co-t
• ' • peU
r
\
5l6 uerctrii trism.
pettenr io bdla, ia rapinas, in fraudes;*^ * in omni a, qua: fune animaru naturae- eoo-* traria. tunc nec terra conftabit , nec nauiu *- gabitur mare. nec coelum aftrorum curfi- bus, nec fydenim curfns conftabit in eoe-* k>. omnis uox di ai na, neceftaria tacitur- nitate rautcfcctihidHis terrae corrumpen- tur, nec foe eunda erit tellus , Se aer ipfc, moefto torpore langucfirct. haec. Se talis fcnedus uenict, mundi irreligio. Se i nor-” dinario , & irrationabilitas bonorum o- mnium.cum haec cun&a contigerint o Afclepi, tunc ille dominus, & pater deus primipotens, & unius gubernator mundi, intuens in mores, fadiaq, uoluntaria,uo-- luntate fiia, quae eft dei benignitas , uitiis refiftcnsy&: corruptelae omnium errorem rcuocans malignitatem omnem uel allin uione diluens , uel igne confiimens , uel morbis peftilentibus ubique per diueria loca di(pcr(is,finicns, ad antiquam faciem mandit rcuocabit,ut Se munaus ipfe ado- randus uideatur, atque mirandus. Se tanti operis effodior, & reftitutor deus, ab o- mnibus, qui tunc erunt, frequentibus lau- dum praeconiis , beneditrionibusq; celc- bretur.hacc enim mundi genirara^uniSEa* rum reformatio rerum bonarum,& natu- rae ipfius fan&UsimajSc rcligioiifsima re-
ftiturio
fticutio perago temporis curfii,quae cft Se fcit fin6 initio lempitcrna'. uoluntas ete- nim dei caret initio, quae eade cft,& ubiq> xil {empitema. asci, Dei enim natura •confiiium eft uoluntatis, bonitas fumma, confiliumd Trifmcgifte. r r. O Afcle- pi, uoluntas cofilio nafdtur, & ipfum ucl- Ic eft ex uoluntate. neque enim impensi aliquid uult,qui eft omnium plcnifsimus, & ea, quae uult, habet, uult autem omnia bona, & habet omnia, quae. uult. omnia -autem bona Se cogitat, & uult.hoc cft au- *e deus, eius boni imago mundus, ascl. Bonus 6 Trifinegifte. r r i s m. Bonus d Alclepi , ut ego te docebo, ficuti enim deus omnibus foecicbus, ucl generibus, quae in mundo nmt,diftributor,difpcnfa- torq; cft bonorum, id eft fenfus animx,& uitae,lic Se mundus praeftiror eft, A: tribu- tor omnium, quae mortalibus uidetur bo- na,id eft alternationis partium, tempora- lium fru&uum,natiui tatis, aiigmetorum, 8c maturitati^, & horum fimilium : ac per hoc deus lupra ucrticc fummi coeli con- (lftcnSjUbiq; cft, omniaq; circunlpicit. (i e cft enim ultra coelum locus (ine ftellis,ab omnibus rebus corpuletis alienus.dilpcn- fator,qui cft inter coelum, Se terra locum obtinet, quem Iouc uo camus, ter rx ucrd,
k 3 Se
51S M8RCVRI1 TRISM.
& mari dominatur Iupitcr Plutonius , St hic nutritor cft animarium mortalium, Sc tra6Hferamm.horu omnium uiribus, fro- &us,arbufta,& tcrrra ucgetanturraliorum uerd uires & cfFc&us , per omnia qux funt,diftribuuntur. Difiribuctur ucro qui terrae dominentur, & collocabutur in ci- uitate in fummo initio Aegypti, quae a parte iolis occidentis condetur, ad quam terra, mariq; felHnabit omne mortale ge- nus. asci. Modo tamen hoc in tempo- re,ubi ifti funt 6 Trifmegifte? t r. Col- locati funt in maxima duitate in monte Libyco. & haeceoufq; narrata fint.
COMMENTARIA.
Caput nonum hoc uniuerfum,prdfanum efl, quod & refte coarguit AtsguThnus in libro de Ciuitatedei. idololatriam probat , miris laudibus effert, pradic at, cafumeius deplorat, deum quondam fitpra coeli verti- cem ponit cuntta circunjpicientem , intra uero eum locum, qui coelo,& terra contine- tur, Ionem ponit dijpenfatorem.Plutonifum autem louem,: terra, marisque dtfpenf at o- rcm.quap alius dem fit in calo, alsus in at - re, altus in terra, atque mari: qua unmerfa ingentem continent errorum impietatem, nam ex diuinis eloquijs,cafie, pure,0* J an -
£tc fumus edocli,quod dominus ipfe efi deus, in calo furfum , O1 *n terra, deorjum , &* quod non fit alitis, adnerjus nero idola , & idolorum latriam fapientia,cr dtumUoqui propheta nos caute pramonet, ne tanta im- pietatis maculainquinemur ,ne tanto foede- mur errat e. nam idolum ipfum quidem ma - lediflum efi, & qui fecit illud. & rurfus! Infandorum idolorum cultura omnis mali caufa eftt&initiumyCrfnis.fimiUque mo- do ^odio Junt deo impius, & impietas eius, nam quod faftueft, cum illo, qui fecit, tor- menta patietur. 1nec,Gr pleracp alia de ido- lisjtt idololatria ex Sapietia.it in Leuitica deus ipfe ex fe pracipit: Ego dominus deus ueflerjton facietis uobis idolu, O1 fculptile, nes titulos erigetis, nec infigne lapidem po- netis in terra uefira , ut adoretis eum. Et de idolis Aegypti, pracipit in Exschiele: in idolis Aegypti nolite pollui . ego dominus deus uejler. Er de cejf/tttone ,per eundem dicit: Dijferdam fimulacra,0J cefftre fa- ciam idola de Memphi , & dux non erit amplius de terra Aegypti. Quas autem Mercurius dicit idolorum ,flatuarumque animas, fen/umque, ff iri tum imbecilli-
tates hominibus facient es, eas que curantes ,
malos procisldubio cognof cimus ejfc jfiri-
K tui
f 10 MERCVR.II TRISM.
tus, 0* indubitata fide eos efifie, de quibus Propheta ore ueridico dicit :Omnes dij gen- tium,damonia. H ac pauca aduerfus Mer- vur<j,0‘ huius nona particula impuritatem fatis fint. nam ad eos habemus fermonem , qui ueri dei cognitione fiunt imbuti, quem (utfiapiens dicit)nofifie confummata iuflitia eftyO' eiusiuftitiam,&‘ uirtutem fcin, ra- dix immortalitatis . L a^arehs hunc locum ad Analogiam trahit , quafi idola aposbli fint : fittor homo,Chrifh*s : uirtus defuper indita, jpiritusfianflus : Aegyptus tenebra gentium, 0* perfiecutio dificipulorum, apo- ft olori*, 0* martyrum, lapides inficriptipia fatta narrant es, pofter itatis corda,non ope- ra, fed fiola uerba fidei retinentia. hac exco- gitata picyfied ad titeram forte uiolenta . lapfium Hermetis cum Augufiino O’ in hoc, & in tertiodecimo capite fentio. Id enim Gentii* nates (ut Balaam,ut Sibylla) uiden~ tur habere,ut luce patiantur, &• tenebras, & lucida , & opaca uaticimorum inter- uatla, puraque interdum & nonnunquam impura . H«c pro capite nono.
C A P V T X.
DE immortali ucrd, & mortali, mo- do differendum eft. multos enim
ipcs, timorq; mortis, ucrac rationis igna.- jros, excruciat» mors enim efficitur, diflo- lutionc corporis labore dcfefsi,& numeri completi, quo corporis membra in unam «lacninam adufus uitalcs aptantur.mori- tur enim corpus, quando hominis uitalia ferre polle deftiterit. hxc ergo eft mors, corporis diflolutio , & corporalis fenfiis interitus, de qua folicitudo fupcruacua cft.Sed & aliancccflaria, quam aut igno* rantia,aut incredulitas contemnit huma* na. a s e l e. Quid eft 6 Trilmcgifte, quod aut ignorat, aut cfle polle diffidat? t k. Audi ergo 6 Alclcpi,cdm fuerit ani- mae a coipore fe&a difcelsio, tunc arbi- trium , examchq; meriti eius tranliliet in fummi daemonis poteftate, isa; eam, cdm piam,iultamq; pTaeuiderit,in mis compe- tentibus locis manere permittet. Sinaute dcli&orum illitam maculis, uitiisq; obli- tam uiderit,defupcr ad ima deturbas, pro- cellis,turbinibusq; aeris, ignis & aquae £ae- pc dilcordantibus tradet, atq; inter coelii 8c terram mundanis flu&ibus , in diuerla femper aeternis poenis agitata, raptabitur, ut in hoc obiit animae aeternitas, qudd lit immortadi lentetia, aeterno iudicio liibiu- gata»Ergo ne his imp licemur, ucrcndum, timendum, caucndumq; cllc cognolcc.in-
K 5 credib
credibiles enim poft dcli&a cogetur cre- dere,non uerbis, fed exemplis : nec minis, fed ipfa pafsione pernarum, asci. Non ergo Trifmcgiftc, hominum deli&a, fola humana lege puniutiir. t r. Primo enim 6 Afdepi, terrena omnia quae funt, mor- talia funt-tunc ea etiam, quae funt ratione corporali uiucria, & a uiuendo cade cor- porali lege deficientia, ea omnia pro uitac meritis, aut deli&is,pcenis obnoxia,tautd poft morte fkuioribus fubiiciutur, quan- to inulta forfitan fuerint zelata , dum ui- uerent.prefcia enim reru omnium diuini- tate, reddentur, pcrinde(iitfunt)pro deli- &oru qualitatibus pernae, asci. Qui liint digni maioribus poenis, 6 Trifmcgi- ftc? tr. Qui damnati humanis legibus uitam uiolcntcr amittunt , ut non natura animam debitam, fed poenam pro meritis reddidifle uidcantur.contra, iufto homi- ni in dei religione, & in fumma pietate praefidium cft. Deus enim tales, ab omni- bus tutatur malis, pater enim omnium, & dominus, qui folus eft omnia, omnibus fc libenter offendit. Non ubi fit loco , nec qualis fit qualitate, nec quantus quantita- te, fed hominem fola intclligetia mentis, illuminas.qui difcufsis ab animo errorum tenebris, 6c ucritatis claritate perccpta,to-
te fc fcnfu intclligcntix diuiiix cornmi- fcct : cuius amore, i parte naturae , qua mortalis cft, liberatus immortalitatis fip» turx concipitfiducia. hoc ergo inter bo- nos , malosq-, diftabit. unufquifquc enim pietate, religione, prudentia, cultu, & ue- ncrationc dei clardcit, quali oculus uera ratione pcripc&a, & fiducia credulitatis fiix intantu inter homines prxftat, quan- tum fol exteris aftris lumine fuo antellae, iplc enim Sol , non tam magnitudine m>- minis, qudm diuinitate, & Snditatc, ex- teras ftcllas illuminat. Iccudii enim deum hunc crede 6 Afclcpi, extera omnia gu- bernantem, omniaq; mundana illuftrai* tem animalia, fiuc animantia , fiuc inani*- mantia.Si enim animal mundiis, uiucnsq; (emper & fuit, & eft, & erit, nihil m munr- do mortale cft. uiucnds etenim lemper, wuufcuiulq;partis,qux eft in ipfo mudo, ficuti in uno,codemq; animali lemper ui- uente, nullus cft mortalitatis locus, ergo uitae,xtcmitatisq; ipfecflc debet plenifcb- mus, fi femper cum neccfle eft uiuere. Sol ergo, ficuti mundus, lerapitemus cft,fic & iplc femper gubernator uitaliu, uel totius uiuacitatis, eorumq; frequentator, & di£ penfator cft. Deus ergo uiucntiu, uel uita- liu, qux funt in mudo,fcmpitcruus guber- nator
. _ j
514 HER.CVR.II TR. I S M.
nator cft,ip{IuscK uitae difpefator aeternus.
* ' fcmcl autem diipcnfauit qtema lege cun- eis uitalibus uitam prxftans , hoc more, quo dicam. In ipfa enim uiuacitatc aeter- nitatis , mlmdus agitatur : & in ipfa ui- tali arternirate , locus eft mundi . propter •" quod, nec ftabit aliquando, nec corrum- petur aliquando , fempitemitate uiuendi circunuallatus , & quali conftri&us ipfc jiuindus.Eft igitur difpefator uite, omni- bus, quae in fe funt, & eft locus omnium, quae fub lble gubernantur . cuius mundi •• commotio,ex duplici conftat effe&u. ui- uificatur enim iple extrinfecus ab aeter- nitate , uiuificatque ea , quae intra fe funt omnia, differens numeris, & temporibus ftamtis,atq; praefixis, cun&a per folis effc , 6him,ftellarumq; difeurfum.omnia tem- poralia, ratione, diuinaque legeconfcri- pta . terrenum autem tempus aeris quali- tate,acftuu, frigorisq; uarietate dignofei- tur, coeleftc uerd reucrlionibus lydcrum ad eadem loca, temporali couerfionc re- currentium : & mundus eft receptaculum - temporis, cuius curfu,& agitatione uege- tatur . tempus autem ordine feruatur. or- ' do 8c tempus innouationem omnium re- rum, quae in mundo funt, per alternatio- nem faciunt.
COH
fi ;
r
l
V
ASCIBPIVS, '
commentaria. ..
, Decimum de mor(e,<fe examine anim *, cum corpus excefferit,quod magis punian- tur pofl mortem , quibus iusti legibus hu - . manis, pr» e f celeris magnitudine, usta adem- pta efl.quod iuTiis deus fit pr&fidio . de fa- lis, £r mundi diuinitate. ponit mundu pri- mum fenftbilem deum, filem fecundis. mun- dum nunquam quieturum , nunquam cor- ruptum iri. nos autem nomen dei incommtt nicabile,neq\ foli, neque mundo tribuimus * mundumq ; credimus aliquando foluedum. intellefla igitur hac ( vt fimplicia fonant Hermetis di fla ) errorem gentilium pra fi ferunt .participatione tamen illis ceu excel- lentibus operibus dei,diuimtate tribuimus . ..
Hac partitio decima.
\ CAPVTXI.
y^Vn&is creo ita fc habentibus nihil V^/ftabilc, nihil fixum, nihil immobile* . nec nafccnriu, nec ccelcftiu, nec terreno- rum . foliis enim deus, & merito folus,in fc , Sc i fc , & circdm fc totus cft plenus^ • • ;
atq; perfc&us, isq ; fua firma ftabilitas eft, nec alicuius impulfu,ncc loco moueri pp teft, cum in eo fint omnia, & in omnibus ipfc eft folus . nifi aliquis audeat dicere, fiii commotionem in aeternitate efle. fcd ^ j
magis
i
mercvrii tkism
magis ctia & ipfa immobilis aeternitas, in quam omniu temporum agitatio remeat, & ex qua omniu temporum agitatio fu- mit cxordiu.Dcus igitur ftabilis fuit,lcm- perq; aim eo fimilitcr aeternitas coftitit, mundu non natum , quem rc&c fenfibile dicimuSjintra fe habes, huius dei imago, hinc mundus effc&us eft aeternitatis imi- tator . habet aiitc tempus Habilitatis fuae
quanuis fit aeternitas ftabilis , immobilis, atq; fixa,tame quonia mobilitate teporis, m aeternitate femper rcuocatur, agitatio, caq; mobilitas ratione temporis uertitur, efficitur , ut & ipfa xtemitas immobilis qui de, fala per tepus,in auo ip(acft,& eft in eo omnis agitatio, uideatur agitari ,fic efficitur, ut & actcmitas,ftabilitas mouca- / tur , & teporis mobilitas ftabilis fiat fixa lege airredi. fic & deum agitari credibile clt,in fe ipfum eade immobilitate: Habili- tatis cnimipfius in magnitudine eft im- mobilis agitatio, ipfius cniin magnitudi- nis immobilis lex eft. Hoc ergo, quod eft: tale, quod non fubiicitur Icnlibus, infini- tum, incomprchenfibilcjinxftimabile eft, nec fuftincri , nec ferri , nec indagari po- tcft . unde enim, Se quo. & ubi, aut quo-
modo,
A S C I E P I V S. J27
modo , aut quale (It, incertum ch . fertur cniin in fumma habilitate , Sc in ipfo ha- bilitas Tua , (eu deus , (eu aeternitas , (eu uterqucjfcu alter in altero, (me uterque in utroque fint.propter quod aeternitas, fine definitione eh teporis, tempus aute,quod definiri potch , uel numero, ucl alterna- tione,ucl per alterius ambitudinc redi es, aeternum ch.utruq; ergo infinitu,utrunq; uidetur acternu. habilitas enim utpotc de- fixa, qudd fuhincre , quae agitabilia firnt, pofiit, beneficio firmitatis merito obtinet principatu.omnium enim, quae funt,pri- mordia,deus ch Se attcrnitasjnudus autc quod fit mobilis , no habet principatum, pracucnit enim mobilitas cius habilitate (ua in lege agitationis (empiternae, haben do immobile firmitate. Omnis ergo fen- fus diuinitatis, fimilis, immobilis, ip(c in habilitate (ua (e comouct. fandus, & in- corruptus , & (empiternus ch , 8c fiquid melius potch nuncupari.in ipfa dei fum- mi ucriratc cofihcns etcrnitas,pleni(simus omniu lcnfibiliu,& totius difcipjine,c6(i hens (ut ita dixerim) eu dco.lcnfus ucro mundanus, rcccptaculu eh omniu (cnli bi- lium & lpecieru,& dilcipjinaru.humaiuis ucro ex memoriae tenacitate , quod me- mor fit omniu, quas geflerit rciu. ufq* ad
huma
\
iZ$ MERCVRII TRISM.
humanum enim animal fcnfus.diuinitatij dcfccdcndo pcrucnit. Deus enimfenfum fummumjdiuinumq; fundis cofundi no- luit,ne crubefcerct aliorum commiftione animantium.lntejligentia enim lenfus hu mani, qualis, aut quanta (it, tota in roemo. ria cft praeteritoru. per eam enim memo- riae tenacitatem , gubernator cffc&us cft terrae. Intcllc&us aiutcm naturae, & quali- tatis,& lenius mundi ,cx omnibus, quae iti mundo fcnlibilia funr poterit peruideri. aeternitas , quae fecunda cft , ex fenfibili mundo, fcnlus datus, qualitasque digno- Icitur . atintclle&us quali tatis, quali caiq; fenfus fummi dci,fola ucritas cft. cuius uc ritatis in mundo ne quide extrema linea umbra dignofeitur. ubi enim quid tempa rutn dimcnlionc cognofcitur , ubi funt medacia,ubi geniturae, ubi errores uiden- tur? Vides ergo 6 Afclcpi in quibus con- fti tuti, qua: trademus, aut quae audeamus attingere :lcd tibi deus fumme gratias \ ago,qui me uidendac diuinitatis tuac.illu» minafti lumine. & uosoTati, & Alclcpi,
& Amnon , intra lccreta pedoris, diurna myfteria lilcntio tegite , & taciturnitate • celate, hoc autem differt inteiledus a Icn fu, quod inteiledus nofter, ad qualitatem lenfus mundi intelligcndam , & digno-
lccn
fccndam mentis perucnit intentione. In- telle&us autem mundi perucnit ad aeter- nitatem , & deos nofccndos, qui fupra lc iimt: & (Te contingit nobis hominibus,uc quafi per caliginem ca,qu$ in coelo fiint, uideamus, quanrum polsi bile cft per con ditionem lenius humani . haec autem in- tentio peruidendis tantis bonis anguftif- fima e It , latilsima ucrd cdm uiderit feli- citate confcientiae.
. commentaria.
Vndecimum cap. pandit, quod folusdcus immobilis fit, & ftabilis,c*tera autem mu- tabilia . deus infinitus , incomprebenfibilisp fn*flimabilis,0' qualis fit ignotus, de fen~ fu dei fantto, incorrupto, & fempiterno: de fenfu mundi : de fenfu hominis: de differen- ti* intellettus d fenfu. Hac undecim* parti* cui* fumma.
c A r V T XII.'
DE inani uerd,quodq; etia magnum uidetur efle quamplurimis, «c len- tio , inane nec efle aliquid , nec efle po- tuifle,nec futurn unquaomniacnim mun di liint membra plcnilsima^t iplc mudus plenus (jt,atq; perfcflus corporibus, qua- litate , formaq; diucrlis, & fpcciem luam •habenti bus,& magnitudinejquoru unum
k cft
$30 MBfcCVMI TRhSM.
cft alio maius, aut alio minus, & ualidit^ tc,& tenuitate diucrfa.Na & quaeda corii ualidiora facilius rudentur , ficuti & ma*- iora:minoraucrd,& tenuiora, aut uix ui- deri , aut omnino non, poliunt, quas folfi res efle,artrc6fatione cognofcimus. unde cotingit multis credere haec no efle cor- pora, led-efle inanes locos , quod cft unp poisibile ..ficuti enim quod dicitur extra mundu,fi tame eft aliquid(nec iftudenina credo:) (ic ab eo plenu efle intclligibiliu, rerum, id cft^iuinitatis fu*, fimiliu.uthic ctia,qui dicitur fenfibilis mudus,plcnifiir mus fit corpora, dr animaliu, natur* fu*, & qualitati conucnientiu. quorum facies non omnes uidemus, icd quafda ultra mo dum grades,quafda brcmfiimas,atit pro- pter fpatii interie&i longitudinem , aut quod acie fornus obtufi , tales nobis cflo uideantur , aut omnino propter nimiam breuitatem , a multis non ciiqcrcdantur. dico nunc dxmonasvquos.credo cornmo rari nobilcum,& heroas, quos inter aeris puri&imam. partem fopra nos, & terram, ubi nec nebulis locus, nec ex fignoru ali* quorii agitatione coraotio.propter quod, o Afclepi, inane nihil ede dixeris, mu cur ius rei inane fit hoc , quod dicis inane, . praedixeris : ut inane ab ignis, & ab aqua.
4|J
8t ab iis- fimiiibus,.quodctfi coti gerit ur» dcri, quod inane pofiit cfTc i rebus huiufi modi, quauis breue fit, ud magnir, quod inane uidetur, fpiritu tame, & aere uacuu efle non pofiit. Similiter ucrd de loco di ccndii cft, quod uocabulu lolum inrcllcs &u caret. Locus enim ex eo , cuius cft, quid lit apparct.Principali;ctenim-iiomi-r ne dempto, fignificatio mutilatur.Quare yue loeusyignis locus, aut his fimiliu,rcr ci:e dicimus.ficmi cniminane ede aliquid* impofiibilecft,fic& Jocus folus, quid fit, dignofei non poteft Nam fi pofeicris lo- cum line eo, cuius cft, inanis uidebitur lo- cus,quem in mudo edenon credo : quod fi inane nihil cft, nec per Ce quid fit locus • apparet, nifi ei, aut longitudines* aut Iati-r tu di nes, aut altitudines addidcris,ut cor- poribus hominum ligna. His- ucrdfic Cq - habentibus 6 A fdepi, &uos, qui adeftis* fcitote intclli"ibilemtidum,id cft, deum, qui mentis loTo obtui tu dignolcitur, edo incorporale, nec cius naturae mifceri po£
Ce aliquid corporale ,.ideft , quod pofsit qualitate, quantitate, nwnerisq; dignefei; . in ipfo enim nihil talcconfiftit. hic ergo mundus, qui dicitur fcnfibilis, receptacu- lum omnium fenfibilium Ipccicrum, qua- litatum , uel corporum , quae omnia fine
I» ir deo
531 MER.CVR.tI TR.ISM.
deo uegctari non poliunt.. Omnia enim deus , & ab eo omnia , & eius uoluntatc omnia, quod totum cft bonum, decens, & prudens, inimitabile, & ipfifoli lcnfibile, atq; intclligibile , & fine boc nec fuit ali- quid,nec clt, tiec erit . omnia enim ab eo,
; & in ipfo , & per ipfum , & multiformes
qualitatest& magnae quatitates, & omne mcnluram excedentes magnitudines , Sc omniformes (pccics , quas fi intellexeris 6 Afdcpi , gratias a&uras es deo : fin to- tum animaaucrtcs,ucra ratione perdifees mundum iplum fenfibilcm , 8c quae in eo funt omnia, a fuperiorc illo mundo, quali cx ucftimento efle contc&a. Vnuquodq; enim genus animalium o Alclepi cuiul- cuq;,uel mortalis, uel immortalis, uel ra- tionalis, fiuc fit animas, fiuc no fit, prout cuiufq; cft genus , fic fingula generis fui imagines habet:& quauis Unuquodq; ani malis genus , omnem fui generis polsi- J deat formam , in eadem tamen fui forma fingula diftimilia lunt : ut homirium ge- nus quauis fit uniforme, ut homo digno- fci cx affc&u pofcit : finguli tamen in ca- . dem forma* fibi dilsimilcs fuht.fpecies enim quae diuina eft , incorporalis cft, & quidquid mente comprehenditur. Cum itaq; haec duo } cx quibus conftat forma,
. dc
V
& corpora, & incorporalia lint, impofii- bile en unamquaq; formam alteri limil- iima nafci, horarii, & climatum diftanti- bus pun&is, led immutantur toties, quot hora momenta habet circuli circucurrcn- tis, in quo eft illc omniformis ( que ckxi- mus)deus.lpccies ergo permanet, ex fe to ties pariens imagines tantas, tamq; diucr- las, quata habet couerlio mudi mometa, qui mundus in conucrfione mutatur, Ipc- cies uero nec mutatur, nec coucrtitur. lic gencru finguloru formx funt permanen- tes, in eade forma, (ibi dilsimilcs. ascle. Ht mundus fpeciem mutat 6 Trifinegi- fte. tris. Vides ergo 6 Aiclcpi tibi o- mnia quali dormienti cllc narrata? Quid cft enim mundus, aut ex quibus conitar, nili ex omnibus natis ? ascle. Ergouis dicere de caelo, terra, & elementis, tris. Nanq; alia magis frequenter murantnr in IpccicSjcaelu humefeens, ucl arclcens, ucl frigelces,uel ignelcens,uel clarefcens,uel fordclccns , in una coeli Ipccic hae funt, quae Ipccie alternantur lpccies . terra uc- ro fuae Ipecici multas immutationes fem- per habet, & cdm parturit fruges, & cum eadem partus nutricat fuos , ctim reddit omniu frudtuum uarias , diuerfasq; qua- litate*-, &’ quanti tates , ac ftationcs,& cur-
i 3 his
f3+ M ER C V R I t TRt S
liis ad omnes srboru, florum-, baccatum qualitates, odores, faporcs,dpccics. Ignis etiam fecit- coucrfioncs plurimas, atq; di- urnae. Solis enim & Lunae omniformes immines, fune enim quafi fpeculoru no- fVrorum,{imilcs imaginum (lmilitudines* aemulo lplcndore reddenti um.fcd iam de talibus une fatis di£la talia.
.COJl«ENTAHI'A.
>
Duodecimum differit , inane, vacuitmcp in rebus locum nullum habere jlamones no - hifcum circa terram diucrjari, at propter nimiam fubiilitatem,a nobi s hnpcrceptibi « les . Heroas puriorem obtinere atris portio- nem.Loci nomen folitarium inane ejfe,quod ad aliquid Jit, fine cuiusintelligent ia, quid Jit locus intelligi non pojht, & id omnibus relatiuis,co mune esi. Intelligibilcm ajhruit mundum, quo fenjibilh mundus, O* qu* i* co junt omnio,quafiyejlimento contegitur » ytpote qui in mundo contineatur inteUigi - biii.yniformium generum fingulorum quo - rumq-vdijhmiles iffe formas,yt hominum, & id fecundum momenta, & horas circu- li,cui prajidet Lantomorphus , quemhoro - /copiorum dixit fuperius ejfe deum.nos -au- tem deum illum ignoramus, O* fuit it ia re- linqui
'Unquimus getilium,fiqui adhuc yfqueadeo manifesto deficiunt , ac delirant, at nebis iuxta beat ifi imi Taulifent etiam, vnusdr-. us efl pater, ex quo omnia, et nos in illo, & vnus dominus lefus ChriTtus,per quem e» tnnia, & nos per ipfitm.Jpeties & formas, 4d efl ideas, de quibus apud Platonem, &*
^ Platonicos, tot & tanta, immutabiles qui- dem,& inuariabiles collocat in Pantotnor • phojiinc nomen habente, qudfi omniformi, & omni ideali. a quibus finguiis horis, <&* momentis, fingula, eadem quidem forma, ;fed varie format . extera vero mutabilia ejfe, & mundum, & cctlu, terram. ve*
riim fint, qui Pantomorjfhon M ercurij, O* ideam Platonis, inter figmenta reponant •* Haccap. duodecimi fumma.
‘C A p y T xt t f.
I Tcritm ad hominem, rationemq; re- deamus,^ quodiuino dono, homo animal di&um eftrarionalc. minus enim miranda, ctfi miranda iiinr, que dc homi- ne di&a lanr.fed omnium mlrabiliu uin- ■cit admirationem, quod homo diuinam potuit inuenirc naturam , carnq; cfHcerc. quoniam ergo proaui noftri multum er- rabant,circa dcorumrarioncin increduli, & non aniinaducrtentes ad cultum, rcli- ' ;L 4 gioncmq;
gioncmq; diuinam , inucnerunt artem, qua deos efKcerent.cui inuenta: adiunxe-t runt uirturem de mundi natura conue- nicntcm,camq; mifccntcs:& quonia ani-, mas facere non poterant , euoe antes aniT mas daemonum, ucl angelorum, eas indi-, derunt imaginibus fandis, diuinisa; my- ftcriis^erquas folas idola & benefacien- di, & malefaciendi uires habere potuit- fent. Auus enim tuus 6 Afclepi,medicinsc primus inuentor, cui templum confa era- rum eft in monte Libyae circa litus cro- codilorum, in quo cius iacet mundanus homo , id eft corpus (reliquus enim , uct‘ potius totus, ii eft homo totus in fcnfuui tae, melior rcmcauit in coelum) omnia e- tiam nunc adiumenta hominibus prse- ftans infirmis numine nunc fuo, quae ai> tefolebat medicinae arte praebere. Her- mes, cuius auiuun mihi nomen eft, no'ne in fibi cognomini patria^coiiftes, omnes mortales undiq; uenientes adiuuat, atque cofeniat?Iiin uero uxorem Ofiris, quam multa bona praeftare propitiam , quantis obefle icimus irata ? terrenis etenim diis, atq; mundanis,faciic eft irafci,utpotc qui iunt ab hominib9, extraq; naturam faai, atq; coinpofiti.unde contingit ab Aegy- ptiis,haec iauda animalia nuncupari, eo-
. A S C l B F I V J. n 7
liq; per lingulas cmitates eorum animas, . qui ea cofecraucrc uiucmcs, ita ut eorum . legibus incolantur, & eorum nominibus nuncupcntur,pcr hanc caufarp 6 A felepi,
* quod aliis, qu? colenda uidc ntur,atq; uc» neranda, apud alios diisimiliter habejur,. ae propterca bellis (e laceflercAcgyprio- rumciuitatcs folenr. AscLE.Ethorumd r Trifmcgiftc deorum, qui terreni haben- tur, cuiufmodi eft qualitas? trism. Con-' ftat 6 A fclcpi, de herbis, de lapidibus, de' aromatibus uiin diuinitatis naturalem in fc habentibus , & propter hanc caufam, ‘ facrificiis frequentibus oble6hntur hym- ; nis, & laudibus, dulcilsimis Ionis in mo- dum coeleftis harmoniae concinentibus, ut illud, quod ccelcfte eft, coelefti ufu,& i frequentatione iliceum in idola pofsit lactum, humanitatis patiens, longa dura- „ re per tempora, (ic deorum fi&or ci\ ho- , mo, &,ne putes fortuitos effc&9 cfie ter- renorum deorum d Afclcpi, dii coelcftcs inhabitant fumnu ccdcftia , unu(qui(q; ordinem, quem accepit, coplcns, atq; cu- ftodiens. Hi ucrd ndftri, (igillatim quae- dam curantes , quaedam fortibus, & diui- nationc praedicentes, quaedam prouiden- tes, his 6;. pro modo fubucnientcs, huma- nis quali amica cognatione, auxiliantur.
1 5 COMM
MEKCVR.lt TR.I5M.
15$
COMM ENTAR I A.
Tertiumdecimum caput hoc cum capi- te nono fimili impuritate laborat » e '?in . quo vult Mercurius hominem ejfe diuinifi - mum,& maxime admirandu,inhoc certe homo maxime impius eSi , atque profanus, quod fcihcet idololatriam inuenerit , quod d&monicos jpirituseuocatosimagmibus in- diderit, ritusq,, & facrificia addiderit, de Aefculapio , Mercurio,lfide,Oftride,qui di Aegyptijs colebantur, de animalibus , qua Aegypti] fanCla habebant, de herbis, lapidi- bus,& aromatibus, coccn tibus,& hymnis, quibus propitiarent jpiritus illos fatuis, imaginibusq, inditos .quod adhuc facere fo- lent nonulli phythonict( -o feculum infelix ) qui aut in annalis ,<ut vafculis fe fpiritsts claufos habere putant, genus hominum im- puri fimum* deoihominibusqr, infenfum, ac ex aduerfo conJHtutum inimicam. & con- tra hunc profanum impietatis errorem,agit beatus Ah£uJUhu$,& iurequidem agit, im bbro de duitate dei, & pro veritate con- uincitMav pro capite tertiodecimo •
C A P V T XI II I.
A^cle. -Quam ergo partem rationis i nivat uei £ua incolunt 6 Trik ♦ - megifte.
s
mcgiftc, fi ocslcftes dii oniucrfim domi- nantur, terreni incolunt fingula , quam frfieiffXiVHf/ nuncupamus? trts. O Alcfc- pi ea cft neccfsitas omnium , quae gerun- tur, femper fibi catenatis nexibus i unda, hxc iraq; cft aut affedrix rcrum,aut deus iummus,aut ab ipfo dco,qui fecundus c£» fcdus cft deus, aut omnium coelcftiu,ter- renarumq; rerum firmata diuinis legibus difciplina.Hxc itaq; eifxcdf^Lvn & ncccfsi- tas, ambae fibi inuicem indiuiduo conne- xa: funt glutino, quarum prior a/uafsttn rerum omnium parit initia^icccliitas uc- it ad effedum , qux ex illius pri-
is pendent, has ordo confequitur, id cftcontextus , & difpofitio temporis, rerum perficiendarum. nihil cft enim fine ordinis compofitionc. In omnibus iftis, mundus ifte perfedus cft. Ipfe enim mun dus ordine gcftatur, ucl totus conftat ex ordinc.Haec ergo tria, «pcefpwH id cft fa- tum, neccfsitas, ordo, ucl maxime dei na- tu funt efFeda, oui mudum gubernat Iu a lege, et ratione diuina. Ab his ergo omne uclic;& nolle dioinitus aucrfum cft totfn nec ira etenim commouctur, occ fledun- tur gratia, led feruiunt ncccfritati ratio- nis aeternae, qux aeternitas, inaucr fibi lis, immobilis , iufolubilis eft . Prima ergo
540 MERCYR1I TRISM.
qux uclut ia&o femine fi»- tUForum omnium fufeipit prolem, fcqui- tur necclsiras, qua ad effe&um ui cogun-. tur omnia. Tertius ordo, textum feruans . carum rerum, quas Af*eepf*iuu necclsitasq; difponit.hxc cft ergo aeternitas, qux nec . capit efle, nec delinet , qux fixa immuta- bili lege currendi , fempitema commo- tione fcruatur.oriturq;,& occidit alterna fxpc per membra,ita ut uariatis tempori- bus, iifdcm, quibus occiderat , membris, oriatur, fic c(t enim rotunditas uolubilis ratio, ur ita libi coar&ata fint cun&a, ut . quid Iit uolubili tatis initiu ignores, cum omnia fe femper & prxccderc , & fequi uideantur. Euentus autem & fors, infunt omnibus pcrmilfa mundanis.
COMM BNTARI A.
Caput xxiii. de fatis , qua yocatnnetf- ftivltu, necefiitatem , ordinem , alij Clotho , ’Lachefin,Atropon.circa qux non minus fol- lebant ethnici ineptire,qudm circa reliquos , quos fibi finxerunt, deos, nona & miri po- tentia fingentes numina, y elatius autem do his Mercurius &> parcius, & qua fi ambi- gue, yelutitria hac effient ,prafinitio,prx- defiinatioq , mentis diuina,quam necefiitss rerum , yt fint, /equitur, quas demum exi- . - fi entes.
fient es, ordo conferunt, quemadmodum di - uina,aterndqi lege fancitum efi, ita vt pri- mum fatum, fit diuina prafinitio : ficu dum ierum confecutio : tertium, confernatio.Q* hac tria aut diuina lex, aut feriem diuina legis comitantia ,& definitarum, ac fecun- dum naturam caufarum, ordine continent .
. atqui & fatum, in cotingentibus r eb fis, in- definitas, pr at er natura, indeterminatdsq; Saufas etiam permittit : yemm de his alij ■ ■ iudicent,Et hac. pro prafenti partitione .
• ~ C A P V T XY. •
Didum eft nobis dcfingulisy ut hu- manitas potuit, ut uoluir,pcrmifitq; diuinitas,reftat hoc fblum nobis, Ut bene- ■'*’ dicentes deum , orantesq; ad curam cor- ■ jvoris redeamus, fatis enim de diuinis re- bus tradantes, mentem uelut animi pabu- lis faturauimus. de adyto ucrd egrefsi, cdin deu orare coepiflcnt , in auftrum re- fpicicntcs erant. folc etenim occidente, cdm quis deum orare uoluerit,illuc debet intendere : ficut & Sole oriente, in eum, qui fubfolanus dicitur. lam ergo dicenri- ; bus, precationem, Afclcpius ait fubmifli noce, 6 T ati fuggeramus patri, iuflcrit ut - thure addito, & pigmentis prcccm dica- ams deo. Triimegiftus audies, atq; com- motus.
$4 3- M E-RC VR.rrTR.lSM,'
motus, ait, melius, melius ominare e A- fclepi.hoc enim facrilegiis fi mile cft,cum. deum rogps, thus, atq, extera incendere., nihil enim dceftci>qui ipfccfl omnia, aut in eo funt omnia: fca nos agentes gratias, adoremus, haec enim funt iuminx inccn- liones dei, cum aguntur gratiae X mortar Bbus. Gratias tibi agimus 6 fumme , & cxupcrantifiimc.tua enim gratia, tantum fiimus cognationis tux lumen conlecuti: nomen fan&um,& honoraridum:nomcn unum, quo folus deus cft benedicendus religione patcma.quoniam omnibus pa^ ternam pietatem, & religionem, & amo- rem , & quxcunq; eft dulcior efficacia, prxbcrc dignaris , cum donas nos fcnfu, ratione, intclligcnria.{cnfu, uttccogno- icamus : ratione,ut te lufpicionibus inda- gemusiinrclligentia, ut te cognitione co- gnofeentes gaudcamus.ac numine falua- ti tuo gaudeamus „quod nobis te offen- deris toru.gaudcamus, quod nos in cor- poribus ficos, xternitati fueris confecrare dignatu&Hxccft eilimdbia humana grsi tulatio, cognitio maieftatisrux. Cogno- uimus te, & lumen maximum, folo inteh- le£fu i fcnfibile intelleximus tc.-o uitxuera uia!o naturarum, omnium fcscunda prae- gnatio J cognouimus te , rodus liaturx,
tuo
ASCLEPIVS. {
tuo conccpru plcni/iimc.cognouinms jc, aeterna pcrleucratio:in omni cnimifta o- rarionc, adorantes bonum bonitatis tua*, hoc tantum deprecamur, ut nos aciis- fer- uare,pcrfcuerantcs in amore cognitionis tuae,5t nunquam ab hoc uitac feparari g<s nere . hxc optantes , conuertimus nos adi puram, & line animalibus ccenam.
commentar ia. Quintumdectmu caput dialogu reU^o^ fi fnitjn gratiarum aChonibus : adoratio- ne autem fma , & gratijs deo perfilutis,. Mercurius, Afclepim , Amnon , & Tat tus.
* juatuor yirt , qui factum adytum im* plexerant, Je eundum religiofum Ae* gyptttoum ritum fi conner tunt ad puram, O1 fme a- mmabbus c cenam. O* hic Hermetis de yat. lentate dei li- belli Vinis,
R i n r